Wikipedia alswiki https://als.wikipedia.org/wiki/Wikipedia:Houptsyte MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Medium Spezial Diskussion Benutzer Benutzer Diskussion Wikipedia Wikipedia Diskussion Datei Datei Diskussion MediaWiki MediaWiki Diskussion Vorlage Vorlage Diskussion Hilfe Hilfe Diskussion Kategorie Kategorie Diskussion Portal Portal Diskussion Buech Buech Diskussion Wort Wort Diskussion Text Text Diskussion Spruch Spruch Diskussion Nochricht Nochricht Diskussion TimedText TimedText talk Modul Modul Diskussion Gadget Gadget Diskussion Gadget-Definition Gadget-Definition Diskussion Wikipedia:Artikel der Woche 4 2303 1017745 1005578 2022-08-15T09:44:02Z Terfili 35 wikitext text/x-wiki Des isch e Lischte mit Artikel, wu villicht emol '''Artikel vu dr Wuche''' wäre. Zue friejere Artikel vu dr Wuche, lueg s [[Wikipedia:Artikel der Woche/Archiv|Archiv]]. == Geografi Dütschland == === Schwoobeland === * [[Balingen]] * [[Schwalldorf]] ''(Hauptautor:MaiusGermanicus)'' * [[Isny im Allgäu]] * [[Sindelfingen]] * [[Blaustein]] * [[Bad Teinach-Zavelstein]] * [[Landkreis Böblingen]] * [[Lemberg (Schwäbische Alb)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schwaben (Bayern)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Blautopf]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Bietigheim-Bissingen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Rottenburg am Neckar]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Memmingen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Backnang]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Vaihingen an der Enz]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Geislingen an der Steige]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Albstadt]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Ehingen (Donau)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Mössingen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Metzingen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Achalm]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Eningen unter Achalm]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Langenau]] * [[Schwäbisch Gmünd]] * [[Esslingen am Neckar]] * [[Nagold (Stadt)]] * [[Bad Liebenzell]] * [[Denkendorf (Württemberg)]] * [[Jettingen (Baden-Württemberg)]] * [[Neuhausen auf den Fildern]] * [[Landkreis Göppingen]] * [[Kirchheim unter Teck]] * [[Breitenthal (Schwaben)]] * [[Unterreichenbach]] * [[Bempflingen]] * [[Althengstett]] * [[Unterensingen]] * [[Vöhringen (Iller)]] * [[Lichtenstein (Württemberg)]] * [[Kocher (Fluss)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Wolfschlugen]] * [[Owen]] === Hochrhy === * [[Lörrach]] * [[Indlekofen]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Todtnau]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Minseln]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Dinkelberg]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Waldshut-Tiengen]] * [[Schlücht]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Schwarza (Schwarzwald)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Mettma]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Achdorf (Blumberg)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Randen (Blumberg)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Degernau (Wutöschingen)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Weizen (Stühlingen)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Blumegg (Stühlingen)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kleiner Laufen bei Laufenburg]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Hattingen (Immendingen)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Wutach]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Mauchen_(Stühlingen)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Wunderklingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Eberfingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Ofteringen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Horheim]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Schönenbach (Schluchsee)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Berau (Ühlingen-Birkendorf)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bulgenbach]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Brenden (Ühlingen-Birkendorf)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Brendener Berg]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Höchenschwander Berg]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Schluchsee (Gemeinde)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Faulenfürst]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Riedern am Wald]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Ühlingen-Birkendorf]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bierbronnen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Untermettingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Steina (Wutach)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Landkreis Säckingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Seebuck]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Notschrei]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Feldsee]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Brugga (Dreisam)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Zastler Loch]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Dillendorf (Bonndorf im Schwarzwald)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Ebnet (Bonndorf im Schwarzwald)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Wittlekofen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Gündelwangen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Holzschlag (Bonndorf im Schwarzwald)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Lausheim (Stühlingen)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Dachsberg (Südschwarzwald)]] * [[Bernau im Schwarzwald]] === Briisgau / Ortenau === * [[Elzach]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Teningen]] * [[Berghaupten]] * [[Gengenbach]] * [[Feldbergpass]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Krummbach (Dreisam)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Feldberg (Schwarzwald)]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Gundelfingen im Breisgau]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Hinterzarten]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Neuenburg am Rhein]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Pfaffenweiler]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Freiamt (Schwarzwald)]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Gutach (Elz)]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Burg Falkenstein (Höllental)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Taubergießen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Appenweier]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Loffenau]] ''(Hauptautor:Holder)'' == Geografi Schwyz == === Oschtschwiiz === * [[Nesslau-Krummenau]] * [[Domleschg]] ''(Hauptautor:Schofför)'' * [[Kanton St. Gallen]] * [[Schleitheim]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Glatt (Thur)]] ''(Hauptautor:Schofför)'' * [[Buchs SG]] ''(Hauptautor:Schofför)'' * [[Cazis]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Präz]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Rapperswil SG]] ''(Hauptautor:Senna)'' * [[Davos]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Pfäfers]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Pontresina]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Disentis/Mustér]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Schanfigg]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Andeer]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Val Müstair]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Landquart GR]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Poschiavo]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Grabs]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Osterfingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Hinterrhein]] ''(Hauptautor:Badener)'' * [[Appenzeller Alpen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Lahr/Schwarzwald]] === Nordweschtschwyz/Aargau/Züri/Zentralschwyz === * [[Stilli]] * [[Winterthur]] * [[Wiedikon]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Schanzengraben]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Merenschwand]] ''(Hauptautor:Badener)'' * [[Schloss Stein]] ''(Hauptautor:Badener)'' * '''[[Oberaargau]]''' * [[Läufelfingen]] ''(Hauptautor:Umschattiger)'' * [[Aesch BL]] ''(Hauptautor:Umschattiger)'' * [[Reinach BL]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schloss Klybeck]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Riehen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Roggenburg BL]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Liesberg]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Grellingen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Birsig]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Daig]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Riehenteich]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Ederswiler]] ''(Hauptautor:Rampass)'' * [[Hombrechtikon]] * [[Riedikon]] ''(Hauptautor:DidiWeidmann)'' * [[Oberwinterthur]] * [[Klingnau]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Kaiserstuhl AG]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Sisseln]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Sissle]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Stammheim ZH]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Bözbergpass]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Urner Alpen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Emmentaler Alpen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kanton Luzern]] * [[Meggen LU]] * [[Hämikon]] * [[Kanton Glarus]] * [[Birmenstorf]] * [[Hallau]] * [[Glarner Alpen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Sattel SZ]] * [[Oberiberg]] * [[Muotathal]] * [[Lauerz]] * [[Riemenstalden]] * [[Tuggen]] * [[Sursee]] * [[Bözberg AG]] * [[Mellingen]] * [[Luthern]] * [[Römerswil]] === Weschtschwyz/Wallis/Tessin === * [[Langenthal]] * [[Vechigen]] * [[Cerniat]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Bern-Engehalbinsel]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Avenches]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Orsières]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Martigny]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Bourg-Saint-Pierre]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Bagnes]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Salgesch]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Zwischbergen]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Zermatt]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Port-Valais]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Saint-Maurice VS]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Leukerbad]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Binn]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Obergoms]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Muriaux]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Monte Rosa]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Châtel-Saint-Denis]] * [[Estavayer]] * [[Bellinzona]] * [[Ronco sopra Ascona]] * [[Langensee]] * [[St. Martin (Olten)]] * [[Matterhorn]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Val-de-Travers NE]] * [[Lausanne]] * [[Le Locle]] * [[La Brévine]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Mont-Blanc-Gruppe]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Le Landeron]] * [[La Grande Béroche]] * [[Les Ponts-de-Martel]] * [[Fenin-Vilars-Saules]] * [[Les Geneveys-sur-Coffrane]] * [[Genf]] * [[Brig]] ''(Hauptautor:Vsler)'' == Geografi übrige Alemannischer Sprochruum == * [[Colonia Tovar]] * [[Südschwarzwald]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Nordschwarzwald]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Belchen-System]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Seerhein]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Saley]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Rimella]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Bregenzerwaldgebirge]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Verwall]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Samnaungruppe]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Lechquellengebirge]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Lechtaler Alpen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Colmar]] * [[Rheinau (Unterelsass)]] * [[Ensisheim]] ''(Hauptautor:Mireille)'' * [[Gargellen]] ''(Hauptautor:Ark001)'' == International == * [[Freistaat Sachsen]] * [[Banat]] * [[Höhlen der Mani]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Kleinasien]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Sambesi]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Pazifischer Ozean]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Polynesien]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Regionen Frankreichs]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Euphrat]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Nordpol]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kongo (Fluss)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Niger (Fluss)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Sahara]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Victoriasee]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Tanganjikasee]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kilimandscharo]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Neuirland]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Duke-of-York-Inseln]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Südpol]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Arktischer Ozean]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Gelber Fluss]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Baikalsee]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Ortler-Alpen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Nógrád]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Pest (Komitat)]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Normandie]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Département Orne]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Cajon-Pass]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Le Perche]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Süddeutschland]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Champagne]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Sparta]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Messenien]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Imbros]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Jura (Gebirge)]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Jurasüdfuss]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Main]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Europa]] * [[Ararat]] === Staate === * [[Burkina Faso]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Frankreich]] * [[Palästinensische Autonomiegebiete]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Nigeria]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Ghana]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Tansania]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Äthiopien]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Indien]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Gambia]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Pakistan]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Lesotho]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Polen]] === Städt === * [[Freie Hansestadt Bremen]] * [[Eschbach (Usingen)]] * [[New York City]] * [[Bet Sche'an]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Akkon]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Budapest]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Neapel]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Debrecen]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Nairobi]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Lagos]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Dhaka]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Bangkok]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Esch-Uelzecht]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Déifferdeng]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Le Mans]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Modena]] ''(Hauptautor:Schofför)'' * [[Padua]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Chamonix-Mont-Blanc]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Leipzig]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[San Felipe (Texas)]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler)'' * [[Industry (Texas)]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler)'' * [[Rafsandschan]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler)'' * [[Turin]] == Sprochwüsseschaft == * [[ß]] ''(Hauptautor:Senna)'' * [[Alemannischer Sprachraum (Gliederung)]] * [[Phonologie der englischen Sprache]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Palatalisierung]] ''(Hauptautor:Albärt)'' * [[Merseburger Zaubersprüche]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Bedrohte Sprache]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Siebenbürgisch-sächsisches Wörterbuch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Thüringisches Wörterbuch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Cymdeithas yr Iaith]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Office pour la Langue et les Cultures d’Alsace et de Moselle]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Alemannische Grammatik]] ''(Hauptautor:Albärt)'' * [[Rimelladeutsch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Alagnadeutsch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Mittelalemannisch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Keltische Sprachen]] * [[Indogermanische Sprachfamilie]] * [[Spanische Sprache]] * [[Tok Pisin]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Bengalische Sprache]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Gurinerdeutsch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Etruskische Sprache]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Luwische Sprache]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Rätoromanische Sprache]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Welche (Langue d'oïl)]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Englische Sprache]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Surselvisch]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Prototypentheorie (Linguistik)]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Dinkelbergisch]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Sichuanesische Sprache]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Neuenburger Patois]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Estnische Sprache]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Italische Sprachen]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Russische Sprache]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Hebräische Sprache]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Semitische Sprachen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Provenzalische Sprache]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Rheinisches Wörterbuch]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Phonogrammarchiv der Universität Zürich]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Verein Schweizerdeutsch]] ''(Hauptautor:Eruedin)'' * [[Deutschschweizer Gebärdensprache]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Sprach- und Sachatlas Italiens und der Südschweiz]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Sprachatlas der deutschen Schweiz]] * [[Nordwestschweizerdeutsch]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Lexikon]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' == Gschicht == * [[Geschichte der Schweiz]] ''(Hauptautor:Andi d)'' === Altertum === * [[Augusta Raurica]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Mittleres Reich (Ägypten)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Spätzeit (Ägypten)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Mitanni]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Zhou-Dynastie]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Antikes Griechenland]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Geschichte der Juden (Spätantike)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Semnonen]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Räter]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Messenische Kriege]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' === Mittelalter === * [[Merowingischer Bruderkrieg]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Staufer]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Liudolfinger]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Merowinger]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Basler Rappenkrieg]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schlacht bei Dornach]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Karolinger]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Zähringer]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Zunft]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kleiner Rat (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Appenzellerkriege]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schlacht bei Murten]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Münch]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Thiersteiner]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Frohburger]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schlacht bei St. Jakob an der Birs]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Lateinisches Kaiserreich]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kaiserreich Nikaia]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Rückeroberung von Konstantinopel 1261]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Fatimiden]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Rötteln (Adelsgeschlecht)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Yuan-Dynastie]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Reformation Basels]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Zehnstädtebund]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Ayyubiden]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Almoraviden]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Almohaden]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Lenzburg (Adelsgeschlecht)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Stubengesellschaft]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Bärenfels (Basler Familie)]] * [[Edle von Eppenberg]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Schwäbischer Städtebund]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Malireich]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Landgrafschaft Stühlingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Churrätisches Reichsguturbar]] ''(Hauptautor:Ark001)'' === Neuzyt === * [[Französische Revolution]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Helvetische Republik]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Restauration (Schweiz)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Sisgau]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Eberler]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Geschichte der Juden (Neuzeit)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Franzoseneinfall (Schweiz)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Gefecht bei Schindellegi]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Gefecht bei Wollerau]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Preiswerk (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Iselin (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Basler Revolution von 1798]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Basler Reformationsordnung]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Bürgermeister von Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[1691er-Wesen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schlacht bei Kappel]] ''(Hauptautor:Badener)'' * [[Großherzogtum Baden]] ''(Hauptautor:Badener)'' * [[Österreich-Ungarn]] ''(Hauptautor:Strommops)'' * [[Kanton Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Neuguinea-Kompagnie]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Badische Revolutionsregierung (1849)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Hohenzollernsche Lande]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Königreich Italien]] * [[Königreich Preußen]] * [[Deutsches Kaiserreich]] * [[König von Italien]] * [[Bundesfestung]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Territoriale Veränderungen des Kantons Schaffhausen im 18., 19. und 20. Jahrhundert]] ''(Hauptautor:Fideli)'' === 20./21. Joorhundert & Politik === * [[Geschichte der Tschechoslowakei]] * [[Zionismus]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Knesset]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Regierung (Schweiz)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Gemeindeversammlung]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Faschismus]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Landesstreik]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kinder der Landstrasse]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Commonwealth of Nations]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schweizerische Neutralität]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[68er-Bewegung]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Nahostkonflikt]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Stadtkommando Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Republik Baden]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Landtag von Baden-Württemberg]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Präsident des Deutschen Bundestages]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Landtag des Fürstentums Liechtenstein]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Haus Liechtenstein]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Württemberg-Baden]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Württemberg-Hohenzollern]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Landtag von Württemberg-Baden]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Amerikanische Besatzungszone]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Französische Besatzungszone]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Wagner-Bürckel-Aktion]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Protestaktionen der Gelbwesten]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Operation Overlord]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Baden-Württemberg]] * [[Land (Deutschland)]] * [[Weimarer Republik]] * [[Grünliberale Partei]] * [[Swissair-Flug 111]] ''(Hauptautor:ImAkiro)'' * [[United-Airlines-Flug 811]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Alaska-Airlines-Flug 261]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' == Persone == === Altertum - Mittelalter === * [[Albrecht III. (Österreich)]] ''(Hauptautor:Pperd)'' * [[Johannes Mentelin]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Ammianus Marcellinus]] ''(Hauptautor:Senna)'' * [[Chlodwig I.]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Chlothar I.]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Childebert II.]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Chilperich I.]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Karl der Große]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Leo I. (Byzanz)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Romulus Augustulus]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Basileios I.]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Karl der Kahle]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Sophokles]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Hafes]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Omar Khayyām]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Selim I.]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Benjamin von Tudela]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Leopold III. (Habsburg)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Adelberg Meyer zum Pfeil]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Nikolaus Meyer zum Pfeil]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Pius II.]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Welf VI.]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Hartmann von Aue]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Ioannes von Gotthia]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Aristomenes]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Laozi]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Clemens von Rom]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Walahfrid Strabo]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Hildegard (Alemannin)]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Petrus Hispanus]] ''(Hauptautor:Wilfried Neumaier)'' * [[Johannes Nepomuk]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Antonius der Grosse]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Wiborada]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Sankt Theodul]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Theodelinda]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Radegundis]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Leo der Große]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Stephan II. (Papst)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Gregor der Große]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Silvester II.]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Königin Ester]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Niklaus von Flüe]] === Frühi Neuzit === * [[Armand Jean du Plessis (Herzog von Richelieu)]] * [[Heinrich Wilhelm Olbers]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Gustav II. Adolf von Schweden]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Antoine de Saint-Just]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Jakob Bernoulli]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Daniel Bernoulli]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Francesco Petrarca]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Johann Reuchlin]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Roger Bacon]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Hans Holbein der Jüngere]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Bonifacius Amerbach]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Matthäus Merian der Ältere]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Albrecht Dürer]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Peter Paul Rubens]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Alexander Sergejewitsch Puschkin]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schabbtai Zvi]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Isaak Luria]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Johann Christian Wentzinger]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Sebastian Franck]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Aloys Wilhelm Schreiber]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Angelika Kauffmann]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Heinrich Bullinger]] ''(Hauptautor:Badener)'' * [[Conrad Gessner]] * [[Pieder Moron]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Gion Gieri Barbisch]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Huldrych Zwingli]] * [[Josua Maler]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Johann Peter Hebel]] * [[Olympe de Gouges]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' === 19. Joorhundert === * [[Joseph Wright of Derby]] ''(Hauptautor:Eruedin)'' * [[Giuseppe Garibaldi]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Emilie Kempin-Spyri]] * [[Peter Welti]] ''(Hauptautor:Badener)'' * [[Niklaus Rudolf von Wattenwyl]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Leonhard Euler]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Camille Pissarro]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Karl Jauslin]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Victor Hugo]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Hans Huber (Komponist)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Johann Caspar Lavater]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Alessandro Volta]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Jean-Baptiste Kléber]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Conrad Ferdinand Meyer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Louis Jacques Mandé Daguerre]] * [[Meinrad Lienert]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Gustave Doré]] ''(Hauptautor:Pupsocke)'' * [[Friedrich Silcher]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Justinus Kerner]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Eduard Mörike]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Margarete Steiff]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Friedrich Schiller]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Johann Rudolf Zumsteeg]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Carl Maria von Weber]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Gustav Schwab]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Berthold Auerbach]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Joseph Haas]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Friedrich August Köhler]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Karl von Gerok]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Robert Heck]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Max Eyth]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Johann Baptist Pflug]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Wilhelm Hauff]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[August Corrodi]] ''(Hauptautor:Albärt)'' * [[Ludwig Tobler]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Gustav Adolf Seiler (Philologe)]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Rudolf Schoch (Philologe)]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Heinrich Bruppacher (Philologe)]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Jost Winteler]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Julius Maximilian Schottky]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Valentin Bühler]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Guntram Saladin]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Eduard Schwyzer]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Elise Wipf]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Werner Hodler]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Jakob Vetsch (Schriftsteller)]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Albert Weber]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Jakob Hunziker]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Johannes Meyer-Rusca]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Jakob Joseph Matthys]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Ernst Tappolet]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Franz Joseph Stalder]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Johann Andreas Schmeller]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Albert Schott]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Eduard von der Heydt]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[George Boole]] ''(Hauptautor:Wilfried Neumaier)'' * [[Placidus a Spescha]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Josias Simler]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Gottlieb Jakob Kuhn]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Marie Hart]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Louis Gauchat]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Ignaz Heinrich von Wessenberg]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Klaus Groth]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Otto Heinrich Raupp]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Louise Aston]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Adolphe Braun]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Gall Morel]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Cyprien Ruffieux]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Paul Haller]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Else Lasker-Schüler]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Bertha von Suttner]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Marie Jaëll]] ''(Hauptautor:Holder)'' === 20./21. Joorhundert === ====Politiker ==== * [[Joseph Rossé]] ''(Hauptautor:Albärt)'' * [[Hermann Hummel]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Adam Remmele]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Cem Özdemir]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Lothar Späth]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Horst Köhler]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Christian Mergenthaler]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Ricardo Lumengo]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[David McAllister]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Peter Struck]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Horst Seehofer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Sigmar Gabriel]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Frank-Walter Steinmeier]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Klaus Wowereit]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Boris Palmer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Bodo Ramelow]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Hans-Dietrich Genscher]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Ludwig Erhard]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Helmut Kohl]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Donald Trump]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Josef Anton Bueb]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Heiner Geißler]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Katharina Schulze]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Annegret Kramp-Karrenbauer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Herta Däubler-Gmelin]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Robert Habeck]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Annalena Baerbock]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Tanja Gönner]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Anke Fuchs]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Linda Teuteberg]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Franziska Brantner]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Joe Biden]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Armin Laschet]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Ariel Scharon]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Nicolas Sarkozy]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[François Bayrou]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Michel Rocard]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Ylfete Fanaj]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Benito Mussolini]] * [[Henri Guisan]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Valéry Giscard d'Estaing]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Sherry Rehman]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler )'' * [[Michael Bassett]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler )'' * [[Margaret Austin]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler )'' * [[Charles Statham]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler )'' * [[Amy Adams (Politikerin)]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler )'' * [[Michèle Lutz]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler)'' * [[Albert Thomas (Politiker, 1898)]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler)'' * [[Anne Spiegel]] ''(Hauptautor:Holder)'' ==== Künschtler ==== * [[Christina Aguilera]] * [[Marion Zimmer Bradley]] * [[Oscar Klein]] ''(Hauptautor:Jazzmaa)'' * [[Georg Kreisler]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Walter Fröhlich]] * '''[[Alfred Weitnauer]]''' ''(Hauptautor:Sir Boris)'' * [[Otto Keller]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Ludwig Ganghofer]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Oscar Heiler]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[HAP Grieshaber]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Bertolt Brecht]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Thaddäus Troll]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Friedrich Schröder]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Käte Schaller-Härlin]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Martin Elsaesser]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Gottfried von Einem]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Gölä]] ''(Hauptautor:Albärt)'' * [[Hermann Burte]] ''(Hauptautor:Albärt)'' * [[Othmar Schoeck]] ''(Hauptautor:Albärt)'' * [[Robert Walser]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Ferdinand Hodler]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Salvador Dalí]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[René Magritte]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Jörg Immendorff]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Melchior Berri]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[George Gruntz]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Hans Stocker (Maler)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Rudolf Riggenbach]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Nolwenn Leroy]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Johnny Hallyday]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Alain Delon]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Jacques Higelin]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Hans Kern]]''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Hansruedi Giger]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Wendelinus Wurth]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Nicole Keilbach-Schmittel]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Annemarie Düringer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Michelle (Sängerin)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Fritz Broßmer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Eugen Falk-Breitenbach]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Karl Berner (Dichter)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Hans Hauser]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Anna Hofheinz-Gysin]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Karl Kurrus]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Esther Strube]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Hans Matt-Willmatt]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Walter Füsslin]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[France Gall]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Herbert Burkhardt]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Hedwig Salm]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Barbara Renz]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Astrid Lindgren]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Dieter Thomas Heck]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Ida Preusch-Müller]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Heinrich Ernst Kromer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Uli Führe]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Ulrike Ottinger]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Judith Keller (Schauspielerin)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Pina Bausch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Nina Hoss]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Roland Kroell]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Josef Reinhart]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Otto von Greyerz]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Frida Hilty-Gröbly]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Hans Thoma]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Brigitte Bachmann-Geiser]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Julius Ammann]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Albert Streich]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Josef Zihlmann]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Emil Balmer]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Mischa Wyss]] ''(Hauptautor:Magawy)'' * [[Anna Maria Bacher]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Christian Kracht]] * [[Betty BBQ]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Diana Damrau]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Svetlin Roussev]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler )'' ==== Sunschtigi ==== * [[Roger Federer]] * [[Jürgen Hennig]] * [[Claude Nicollier]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Wendy Holdener]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Paul Zinsli]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Alexander Frei]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Thomas Voeckler]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Erwin Schrödinger]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Enrico Fermi]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Dmitri Iwanowitsch Mendelejew]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Louis Pasteur]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Robert Zollitsch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Meinrad Schwörer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Albert Richter (Radrennfahrer)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Joachim Löw]] * [[Georges Holderith]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Paul Bocuse]] ''(Hauptautor:MireilleLibmann)'' * [[Arthur Baur]] ''(Hauptautor:DidiWeidmann)'' * [[Elias Landolt (Geobotaniker)]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Gertrud Frei]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Felix Balsiger]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Carl Stucki]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Eugen Dieth]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Ludwig Fischer (Germanist)]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Marco Bauen]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Jacques M. Bächtold]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Aristide Baragiola]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Jürg Fleischer]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Elvira Glaser]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[William G. Moulton]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Hans Bickel]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Stefan Sonderegger]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Florence Guggenheim-Grünberg]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Pieder Cavigelli]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Karl Lehmann]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Bénédicte Keck]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Dian Fossey]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Jane Goodall]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Christina Obergföll]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Wolfgang Haas]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Daniela Ryf]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Peggy Guggenheim]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Dominique Gisin]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Corinne Suter]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Sophie Scholl]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Adele (Sängerin)]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Granit Xhaka]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Helmut Müller-Enbergs]] ''(Hauptautor:Bussakendle)'' * [[Hans Stricker]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Jules Surdez]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Jakob Jud]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Rudolph Bolo Mäglin]] ''(Hauptautor:Luba mclean)'' * [[Köbi Kuhn]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Iris von Roten]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Katharina von Salis]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Gotthilf Fischer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Karl Imfeld (Pfarrer)]] ''(Hauptautor:B.A.Enz)'' * [[Khadim Hussain Rizvi]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler)'' * [[Oliver Kahn]] ''(Hauptautor:MerenguManu)'' * [[Adolph Coors III]] ''(Hauptautor:MerenguManu)'' * [[Claus Schenk Graf von Stauffenberg]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Miriam Meckel]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Yann Sommer]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Katrin Bauerfeind]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Luc Ravel]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler )'' * [[Jacques Chenevière]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Josias Braun-Blanquet]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Eduard August Rübel]] ''(Hauptautor:Holder)'' == Gebäud & Architektur == * [[Monte Verità]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Abtei Saint-Maurice]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Basler Stadtmauer]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Rheintor Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Wartenberg-Ruinen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Ruine Münchenstein]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schloss Kyburg]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Ruine Farnsburg]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Tempelberg]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Mittlere Brücke]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Wettsteinbrücke]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Fischmarkt (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Nadelberg]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Rittergasse (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schweizerische Rheinhäfen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Predigerkirche (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Elisabethenkirche (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kloster St. Alban (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kloster Fahr]] * [[Käppelijoch]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kloster St. Leonhard (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Grosses Spital (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schloss Sargans]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kloster Pfäfers]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Burgen von Bellinzona]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Haus zum Venedig]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Burg Reichenstein (Schweiz)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Burg Bärenfels (Duggingen)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Arlesheimer Dom]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Benediktinerinnenkloster St. Johann]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kloster Rheinau]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Burg Landeck (Baden)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schwarzenburg (Breisgau)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schwarzwald-Stadion]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Burg Hohenzollern]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schloss Ebnet]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Alte Synagoge (Freiburg im Breisgau)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kloster Schussenried]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Abtei Weingarten]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Abtei Neresheim]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kloster Hirsau]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kloster Maulbronn]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kloster Wiblingen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Erzabtei Beuron]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schloss Umkirch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schloss Vaduz]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kathedrale St. Florin (Vaduz)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Martinstor]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Brücke]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinbrücke Schaffhausen–Feuerthalen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kloster St. Blasien (Schwarzwald)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinbrücke Waldshut–Koblenz]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinbrücke Diessenhofen–Gailingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Palmrainbrücke]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bundesstraße 314]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bundesstraße 31]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinbrücke Kaiserstuhl–Hohentengen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Schänzlebrücke]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Küssaburg]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinbrücke Hemishofen (Strasse)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinbrücke Hemishofen (Eisenbahn)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinbrücke Stein am Rhein]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Fahrradbrücke (Konstanz)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinbrücke Eglisau]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinbrücke Rheinau–Altenburg]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Ravennabrücke]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Holzbrücke]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Holzbrücke Bad Säckingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Fridolinsbrücke]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Schloss Ofteringen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Schloss Bonndorf]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bergkirche St. Moritz (Hallau)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bäumlihof]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Villa Ehinger]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kraftwerk Schaffhausen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kraftwerk Rheinau]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Titisee]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Seebrugg]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Gotthard-Scheiteltunnel]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Hebel-Denkmal (Basel)]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Augustinerkirche (Zürich)]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Kloster Murbach]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[St. Galler Klosterplan]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Bahnhof Paris-Nord]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Paris Gare de l’Est]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Stühlingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Waldshut]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Lauchringen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Weizen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Immendingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Blumberg-Zollhaus]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnsteig]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Schaffhausen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Beringen Badischer Bahnhof]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Erzingen (Baden)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Mühle im Weiler]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Schwarzatalsperre]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kraftwerk Häusern]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kraftwerk Eichholz]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof Basel SNCF]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Grossmünster]] * [[Flughafen Moskau-Domadedowo]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Lapidar von Sauk]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Trinity Episcopal Church (Houston)]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler)'' == Ethnologi, Bruuchtum, Chuchi == * [[Schwäbische Küche]] * [[Wurd]] ''(Hauptautor:Regemeitli)'' * [[Lakritze]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Blutwurst]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bierflasche]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rosch ha-Schana]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Jom Kippur]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Honig]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Zunft zu Rebleuten (Basel)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Jüdischer Friedhof]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Jüdischer Friedhof am Ölberg]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schwäbischer Albverein]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Basler Zünfte]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Bahai-Weltzentrum]] * [[Balder]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Buddhismus]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Krishna]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Bhagavad Gita]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Yoga]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[New Age]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Wicca]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Germanisches Neuheidentum]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Dionysos]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Yazılıkaya]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Typhon]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Karnasion]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Irokesenschnitt]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Osiris]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Wiedertäufer]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schabbat]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Bistum Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Basilisk]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Agnostizismus]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Aaronitischer Segen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Jüdische Gemeinde von Freiburg im Breisgau]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Jüdische Gemeinde von Strassburg]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[JHWH]] ''(Hauptautor:Albärt)'' * [[Bistum Augsburg]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Breisgauer Narrenzunft Freiburg]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Bistum Chur]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Bistum Lausanne, Genf und Freiburg]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Rivella]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Eidgenössisches Jodlerfest]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[Fahne]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Absinth]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Felix und Regula]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Erdmännlein (Sagengestalt)]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Ismael]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Abraham]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Kusch (Bibel)]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Altes Testament]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Brauerei]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Engel]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Arche Noah]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' == Kunscht == === Musik === * [[Oesch’s die Dritten]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Zelt-Musik-Festival]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Dürenann]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Monika (Operette)]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Feuerwerk (Musikalische Komödie)]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Die Hochzeit des Jobs]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[La Juive]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Tobias Wunderlich]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Die Verlobung in San Domingo]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Jeanne d’Arc au bûcher]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Irische Legende]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Das Lied von der Erde]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Hochzeitsnacht im Paradies]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Das Bad auf der Tenne]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Der Besuch der alten Dame (Oper)]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Membranophon]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schlaginstrument]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Collegium Musicum Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Baritonhorn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Tonart]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Euphonium]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Instrumentenmundstück]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Notenschlüssel]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Metronom]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Metrum (Musik)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Sousaphon]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Janitscharenmusik]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kornett (Instrument)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Biermösl Blosn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Neue Volksmusik]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Haindling (Band)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Ventil (Blasinstrument)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Saxophon]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Mensur (Musik)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Dirigieren]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Takt (Musik)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Artikulation (Musik)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Dynamik (Musik)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Flamenco]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Spiesslaute]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Kithara]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Schweizer Singbuch]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Mundartrock]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Volkslied]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Guet Nacht Frau Seeholzer]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Marseillaise]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' === Film === * [[Die Tribute von Panem]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Jeune Homme]] ''(Hauptautor:Terfili)'' * [[Avatar – Aufbruch nach Pandora]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Heidi (1952)]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Drachenzähmen leicht gemacht]] ''(Hauptautor:Wikipedia~alswiki)'' * [[Wenn am Sonntagabend die Dorfmusik spielt]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Schwarzwaldmelodie]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Die Mühle im Schwarzwäldertal]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Rosen-Resli]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Albert Schweitzer (Film)]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * '''[[Das Posthaus im Schwarzwald]]''' ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Feuerwerk (Film)]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Das älteste Gewerbe der Welt]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Wilhelm Tell (Burgen in Flammen)]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Drei Tage im April]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Die Zürcher Verlobung]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Moianacht]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Die Rosel vom Schwarzwald]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Hochzeitsnacht im Paradies (Film)]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Les Z’amours]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler)'' * [[Derry Girls]] === Kunscht & Literatur === * [[Der Bund]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Ausbruch des Weltfriedens]] ''(Hauptautor:Henri Berger)'' * [[Der Fürst]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Basler Totentanz]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Malerei]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Hirschsprung (Schwarzwald)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Märchen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kunstmarkt]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Meistersinger]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Tristan und Isolde]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Legende]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Südkurier]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Stuttgarter Zeitung]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schwarzwälder Bote]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Südwestfunk]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schwyzer Meie]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Sgartin e Fermentin en la tiara da Tukinu, Arusa & Eluku]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Der Herr der Ringe]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Porträt des Herrn X (Pierre Loti)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Selbstporträt mit Charlotte Berend und Sektkelch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Historisches Lexikon der Schweiz]] * [[Toggenburger Möbelmalerei]] ''(Hauptautor:Plutowiki)'' * [[Die Weltwoche]] ''(Hauptautor:Pakeha)'' * [[La Procure]] ''(Hauptautor:Mathieu Kappler)'' == Naturwüsseschaft & Technik == * [[Kreide (Geologie)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Jura (Geologie)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Perm (Geologie)]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Silur]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Moräne]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Neogen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Mondfinsternis]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Wasserstoff]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Tal]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Mäander]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Einzugsgebiet (Hydrologie)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Rheinknie]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Energie]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Europa (Mond)]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Ganymed (Mond)]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Phoebe (Mond)]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Apsis (Astronomie)]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Ekliptik]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Lichtgeschwindigkeit]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Umlaufbahn]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Druck (Physik)]] ''(Hauptautor:W-j-s)'' * [[Ebene (Mathematik)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Zahlentheorie]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Masse (Physik)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Impuls (Physik)]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Newtonsche Gesetze]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Coulombsches Gesetz]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Stehende Welle]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Elektrotechnik]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Schartenhöhe]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Quelle]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kalk]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Computer]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Auto]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Vibrator]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kanal (Wasserbau)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Arduino-Plattform]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Wasserturm]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Elektronik]] ''(Hauptautor: Andi d)'' * [[André Koechlin & Cie.]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Hochrheinbahn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Großherzoglich Badische Staatseisenbahnen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Strassenbahn Schaffhausen–Schleitheim]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Badische VI b]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[H/V-Signalsystem]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Elektrolokomotive]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bauartbezeichnungen der Schweizer Lokomotiven und Triebwagen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Deutsche Reichsbahn (1920–1945)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bözbergstrecke]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Deutsche Reichsbahn (1945–1993)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnstrecke Koblenz–Stein-Säckingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnübergang (Deutschland)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Oberbau (Eisenbahn)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Strategische Bahn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[DB-Baureihe V 100]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Wasserkran (Eisenbahn)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[DR-Kleinlokomotive Leistungsgruppe II]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Breuer Lokomotor]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[DB-Baureihe Köf III]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Stellwerk]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Dreiseenbahn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnstrecke Stuttgart–Hattingen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Donautalbahn (Baden-Württemberg)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Wiesentalbahn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnstrecke Eglisau–Neuhausen]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Zugkreuzung]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Wärterposten]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnstrecke Turgi–Koblenz–Waldshut]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Transsibirische Eisenbahn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Breisgau-S-Bahn 2020]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Uerdinger Schienenbus]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Schienenbus]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Weiche (Bahn)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Ringzug]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bregtalbahn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Tendabahn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Ferrovia Monte Generoso]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Strassenbahn Schaffhausen–Schleitheim]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kopfbahnhof]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Dreiseenbahn]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kreiskehrtunnel]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Bahnhof]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[CJ Be 4/4]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[BOB ABDeh 8/8]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[MGB Komet]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Boeing 737]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Tupolew Tu-154]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Royal Jordanian]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Edelweiss Air]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Chair Airlines]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[TAP Portugal]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Air Zermatt]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Volvo S40/V40]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Volvo V40 (2012)]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[SNCF Z 8100]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[SNCF Z 5300]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[RATP-Baureihe MI 09]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Réseau express régional d’Île-de-France]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Chemins de fer du Jura]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[S-Bahn Zürich]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Auto AG Uri]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Verkehrsbetrieb der Landschaft Davos]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Quantenpunkt-Einzelphotonenquelle]] ''(Hauptautor:Phezack)'' == Biologi == * [[Hausratte]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Atlantischer Lachs]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Sex]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Geschlechtsverkehr]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Affen]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Insekten]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Sexualpraktik]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Sexualität]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Frau]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Erektile Dysfunktion]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Saat-Hafer]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Mais]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Gehirn]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Rosskastanie]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Vielzellige Tiere]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Sechsfüßer]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kragengeißeltierchen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Eukaryoten]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Moostierchen]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Bilateria]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Immenblatt]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Bärlauch]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Türkenbund]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Gelber Frauenschuh]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Gemeiner Efeu]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Haussperling]] * [[COVID-19-Pandemie]] ''(Hauptautor:Arkelin)'' * [[Namibisches Wildpferd]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Gemeine Alraune]] == Institutione & Verein == * [[Historisches Museum Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Kunstmuseum Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Museum an der Augustinergasse]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Naturhistorisches Museum Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Universitätsbibliothek Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[GGG Stadtbibliothek Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Universität Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Christoph Merian Stiftung]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Päpstliche Schweizergarde]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Bürgerliches Waisenhaus Basel]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Sozialhilfe Basel-Stadt]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Schauspielhaus Zürich]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Universität Hohenheim]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Viererbund]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Arabische Liga]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Verlag Herder]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[SC Freiburg]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Universität Liechtenstein]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Pädagogische Hochschule Schwäbisch Gmünd]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Pädagogische Hochschule Heidelberg]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Staatliche Akademie der Bildenden Künste Karlsruhe]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Pädagogische Hochschule Karlsruhe]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Hochschule für Jüdische Studien Heidelberg]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Liechtensteinisches Landesmuseum]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Liechtensteinisches Gymnasium]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Liechtensteinische Landesbibliothek]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Liechtensteinische Landesbank]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kunstmuseum Liechtenstein]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Breisgaumilch]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Vogelwarte Radolfzell]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Museum Natur und Mensch Freiburg]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Allensbach Hochschule]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Kiepenheuer-Institut für Sonnenphysik]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Max-Planck-Institut für Intelligente Systeme]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Max-Planck-Institut für Biologie]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Max-Planck-Institut für Verhaltensbiologie]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Spanische Fussballnationalmannschaft der Männer]] ''(Hauptautor:Badener)'' * [[Synode der Reformierten Landeskirche Aargau]] ''(Hauptautor:Badener)'' * [[Zentralbibliothek Zürich]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Pestalozzi-Bibliothek Zürich]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[FC Bayern München]] ''(Hauptautor:MerengeManu)'' * [[Salesianer Don Boscos]] ''(Hauptautor:Freigut)'' * [[Swiss League]] ''(Hauptautor:Vsler)'' * [[Privatbrauerei Waldhaus]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Jungwacht Blauring Schweiz]] * [[World Cube Association]] * [[FC Basel]] * [[Regio Basiliensis]] == Sunschtigs == * [[Basler Fähren]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Bildungssystem in der Schweiz]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Brüglinger Ebene]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Witwen- und Waisenkassen Basels]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Alte Masse und Gewichte (Schweiz)]] ''(Hauptautor:al-Qamar)'' * [[Street Parade]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Schluchseewerk]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Postleitzahl (Deutschland)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Wuhr]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Sägewerk]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Kfz-Kennzeichen (Deutschland)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Postleitzahl (Österreich)]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Maulwurffänger]] ''(Hauptautor:Fideli)'' * [[Grenze]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Archiv]] ''(Hauptautor:Ark001)'' * [[Nintendo]] * [[Karabinerhaken]] ''(Hauptautor:Feudiable)'' * [[Tour de Suisse 2011]] * [[Tour de France 2010]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Vuelta a España]] ''(Hauptautor:Andi d)'' * [[Flandern-Rundfahrt]] ''(Hauptautor:Holder)'' * [[Beschäftigungslenkung]] ''(Hauptautor:Holder)'' == Gsprocheni Artikel == * [[Muspilli]] ''(al-Qamar)'' * [[Schauinslandbahn]] ''(Holder)'' * [[Artikulationsart]] ''(Terfili)'' [[Kategorie:Wikipedia:Hauptsite AdW|!]] eguzuga6ic9mbf7y8j5urrnsvd7olb2 Zürichsee 0 2374 1017747 1017703 2022-08-15T11:39:05Z 95.143.53.196 /* d Schiffstazione vom Zürisee */ wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Zürisee}} {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" style="float:right; empty-cells:show; margin-left:1em; margin-bottom:0,5em; background:#CEDAF2;" !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Zürisee''' |-bgcolor="#FFFFFF" |colspan="2" style="text-align:center; font-size:smaller" | [[Datei:Zürichsee.jpg|center|300px|De Zürisee mit mit de Insle [[Ufenau]] ]] De Zürisee mit de Insle [[Ufenau]] |- !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Date''' |-bgcolor="#FFFFFF" |Laag: || [[Mittelland (Schweiz)|Mittelland]] |-bgcolor="#FFFFFF" |[[BFS-Nummer|BFS-Nr.]]: || 9050 |-bgcolor="#FFFFFF" |Flächi || 88.66 km² |-bgcolor="#FFFFFF" |maximali Tüüfi: || 136 m |-bgcolor="#FFFFFF" |Zueflüss: || [[Linth]] ([[Linthkanal]]) |-bgcolor="#FFFFFF" |Abfluss: || [[Limmat|Limmet]] |-bgcolor="#FFFFFF" |Höchi: || 406 m.ü.M. |-bgcolor="#FFFFFF" |Grösseri Städt am Ufer: || [[Zürich|Züri]], [[Rapperswil SG|Rapperschwil]] |-bgcolor="#FFFFFF" |Bsunderhaite: || [[Seedamm von Rapperswil|Seedamm vo Rapperschwiil]] |- !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Chaarte''' |-bgcolor="#FFFFFF" |colspan="2" style="text-align:center; font-size:smaller" | [[Datei:Karte_Zürichsee V2.png|center|300px|Zürisee]] |} De '''Zürisee''', wo in ere latynische Urkunde vo ane 610 ''lacus Tureginensis'' und uf düütsch 744 dänn ''Zurihsee''heisst,<ref>[http://www.freienbach.ch/xml_1/internet/de/application/d2/d11/f582.cfm Ortskunde, uf de Website vo de Gmaind Freiebach]</ref> liit i de Kantön [[Kanton Zürich|Züri]], [[Kanton Schwyz|Schwyz]] und [[St. Gallen (Stadt)|Sanggallä]]. D Oberflechi vom [[See]] isch uf 406 [[Meter über Meer]], syn Hauptzuefluss isch d [[Linth]], am Usfluss z Züri säid men em fluss [[Limmat|Limmet]]. S Seewasser het Trinkwasserqualität. D Stadt [[Zürich|Züri]] nimt bim Seewasserwäärch e grossi Teil vo iirem Wasser us em See. Im extrem chaltä Winter 1962/1963 isch dä See zum letztä Mal zuegfrorä. D [[Seegfrörni]] hät Hunderttusigi uf d Isflächi glockt. Es jöhrlichs Highlight isch d Stadtzürcher Seequëëri oder Seeüberquërig.<ref>[http://www.seeueberquerung.ch/ Website vo de STADTZÜRCHER SEEÜBERQUERUNG]</ref> Im undere Seebecki isch all drüü Joor s [[Züri Fäscht]]. [[Datei:Regenbogen_Zürichsee.jpg|mini|en Rägeboge bi Wollishofe]] == Geografii == De See hät zwee Täil: Der Obersee und de Zürisee. Die beede Seetäil trännt de ''Seedamm'' zwüsched [[Rapperswil SG|Rapperschwil]] und de Halbinsle [[Hurden|Hurde]]. Am Uusfluss vo de Limet us em Zürisee liit [[Zürich|Züri]]. De Zürisee hät e langzogeni, echly pogeni Form. Er isch bis Rapperschwiil öppe 30 Kilometer lang, zäme mit em Obersee im Ganze öppe 40 Kilometer. A de bräitischte Stell zwüsched [[Stäfa|Stääfe]] und [[Richterswil|Richterschwiil]] isch er 3,85 Kilometer bräit. Siini tüüffscht Stell liit bi 136 Meter zwüsched [[Herrliberg]] und [[Oberrieden ZH|Oberriede]].<ref>{{Webarchiv|url=http://www.hw.zh.ch/chemie/see/01_Be.pdf |wayback=20160304185728 |text=Zürichsee |archiv-bot=2019-12-17 14:48:21 InternetArchiveBot }} uf de Website vo de Boudiräktion vom Kanton Züri</ref> D Uferlängi betreit 87,6 km. Zwüschet Rapperschwiil und [[Pfäffikon SZ|Pfäffike]] ligged zwoo Insle, d [[Ufenau]], wo em Chlooschter [[Kloster Einsiedeln|Äisidle]] ghört, und d Insle [[Lützelau]], wo under [[Naturschutz]] staat. Zwüschet [[Meilen|Mäile]] und [[Horgen|Horge]] gits en Autofähri, und über de Seedamm gönd sit 1878 d Iisebahnlinie vo de [[Schweizerische Südostbahn|SOB]] und en Autostraass. Denäbet gits sit 2001 en Stääg für Pilger zum Chlooschter Äisidle. Er isch en Täil vom Schwiizer [[Jakobsweg|Jakobswääg]]. De hüttig Stääg staat deete, wo s im Mittelalter und i de eltere Neuziit scho emaal äine ghaa hät. De sunige Nordsite vom Zürisee säit me wäge de vile Villene, wo deet stönd, au ''Goldchüschte,'' d Südsite degäge scherzhaft ''Pfnüselküschte''. == Gschicht == Wäred de [[Eiszeit|Yszyt]] isch s ganz Gebiet vom Zürisee und s Taal na wyter abe bis zu de [[Lägern|Lägere]] vom Gletscherys bideckt gsii. Nume de [[Albis]] im Süde het über de gletscher use glueget. Wo sich öppe um 17'000 vor Chrischtus s Ys het afange zruggzie, het sich s Wasser, wo vom Linthgletscher abgflosse isch, a de [[Endmoräne]] gstaut, so as de Zürisee entstanden isch. Ab em 6. Jahrtuusig hend sich die erste Mensche am undere Zürisee aagsidlet, wo Jäger, Fischer und Sammler gsii sind. Im [[Neolithikum]] (Noistaizit, ab 4500 vor Chrischtus) het d Bevölkerig am Nordufer vom Zürisee starch zuegnaa. D Mensche hend aafange chlini Dörfer uf Stelze am Seeufer z baue, werum me vo [[Pfahlbau|Pfahlbauer]] redt. Die hend beraits Chorn und Flachs aabaut und Huustier ufzoge. Ab 2800 vor Chrischtus händ [[Schnurkeramik|Schnuercheramiker]] am Zürisee gwoont, e Volch, wo beraits e guet usbildeti Kultur bsesse het (si händ s Rad kännt und kunschtvolli Keramik gmacht). Im 8. Jahrhundert vor Chrischtus, am End vode [[Bronzezeit|Bronzezit]] verschwindet d Seeufersidlige. I de [[Hallstattzeit|Hallstattzit]] (Früeni Isezit; vom 8. bis zum 5. Jaarhundert vor Chrischtus) händ d Mensche agfange [[Grabhügel]] für iri Tote z boue und s [[Eisen|Ise]] hät d [[Bronze]] als Werchstoff för Waffe und Werchzüg abglööst. I dere Zit isch s Gebiet vom Zürisee weniger starch besidlet gsii weder vorane. Drufabe isch d [[Latènezeit|Latènezit]] cho (Spooti Isezit; vom 5. bis zum 1. Jaarhundert vor Chrischtus), wo d [[Kelten|Kelte]] im Land a den Alpe gwoont händ. D [[Helvetier]] werdet im Gebiet vom Mittelland z erstmol vom griechische Schriftsteller [[Poseidonios]] gnennt. Er schribt na bsunders, as d Helvetier mit vorliebi us Flüss Gold wäsched. De Zürisee het dazmal zum Randgebiet vo de Helvetier ghört. Wo d [[Römer]] d Helvetier unterworfe hend, isch d Stadt Züri, wo dazmal ''Turicum'' ghaisse het, nume e chliini Zollstation gsii, wo d Güeter uf Schiff verlade worde sind. Die oberi Station isch am Obersee bi Tugge glege und uf de Insle Ufenau isch e galloromanische Viereggtempel gstande. Im grosse und ganze isch aber au währed de Römerzit s Gebiet vom Zürisee nu schwach besidlet gsii. Im früene Mittelalter isch d Stadt Züri entstande und die erschte [[Alemannen|Alemanne]] hend sich im Sylfeld ide Nächi vo de Stadt nidergloo. So isch s Land am Zürisee wider meh besidlet worde. Doozmal het de See zum [[Thurgau]] ghört, später isch dee aber uftailt worde in Thurgau und in [[Zürichgau|Zürigau]] (e kwäle schribt ''Zurihgauuia''). D Stadt Züri het sich zumene regionale Zentrum entwicklet. [[Datei:Stadt Rapperswil4.jpg|mini|300px|d ''Stadt Rapperswil'' uf em Zürisee]] == Tierwelt == === Fisch === Im Zürisee lebet vil Fischarte: die wichtigschte devo sind: * d '''[[Seeforelle|Seeforäll]]''' (Salmo trutta lacustris) * s '''[[Albeli (Coregonus heglingus)|Albeli]]''' (Coregonus heglingus) und de '''[[Blaalig]]''' (Coregonus zuerichensis), beides [[Felchen|Felchearte]] * d '''[[Quappe|Trüüsche]]'''; '''Trischli''' (Lota lota) * s '''[[Egli (Fisch)|Egli]]''' (Perca fluviatilis). 1jährig: '''Hüürlig'''; 2jährig: '''Egli'''; 3jährig: '''Reelig''' * d '''[[Schleie]]''' (Tinca tinca) * de '''[[Brachsen|Brachsme]]''' (Abramis brana) * de '''[[Rotauge|Schwaal]]''' (Rotauge; Rutilus rutilus) * de '''[[Hecht|Hëcht]]''' (Esox lucius) * de '''[[Europäischer Aal|Aal]]''' (Anguilla anguilla) === Wasservögel === * de '''[[Höckerschwan|Schwaan]]''' (''Cygnus olor''). Er isch 1929 im [[Walensee|Walesee]] usgsetzt worde, het sich aber allerdings im Zürisee haimisch niderloo und isch hüt e sehr beliebts Fotosujet bi Turiste. * d '''[[Stockente|Wildänt]]''' (''Anas platyrhynchos'') * d '''[[Krickente|Krickänte]]''' (''Anas crecca'') * d '''[[Spiessente|Spiessänte]]''' (''Anas acuta'') * d '''[[Reiherente|Schlüüffänte]]''' (''Aythya fuligula'') * d '''[[Tafelente|Tafelänte]]''' (''Aythya ferina'') * s '''[[Blässhuhn|Taucherli]]''' (''Fulica atra'') * s '''[[Zwergtaucher|Tücherli]]'''; '''Zwëërgtaucherli''' (''Podiceps ruficollis'') * de '''[[Haubentaucher|Tüchel]]''' (''Podiceps cristatus'') * de '''[[Gänsesäger|Merch]]''' (''Mergus merganser'') * de '''[[Kormoran]]''' (''Phalacrocorax carbo'') * de '''[[Graureiher|Räigel]]''' (''Ardea cinerea'') * d '''[[Lachmöwe|Mööfe]]''' (''Larus ridibundus'') * d '''[[Sturmmöve|Sturmmööfe]]''' (''Larus canus'') == Schifffahrt == Früener isch de Zürisee de wichtigschti Vercheerswääg i dere Gägend gsi. Im Südoschte isch mer wiiter über d Linth und de Walesee gäge s Püntnerland zue, im Weschte über d Limmet und de [[Rhein|Rhy]] gäge [[Basel]] und Holland abe gfahre. Sit 1834 faared [[Schiff|Tampfschiff]] uf em See. Di erschti Gsellschaft, wo so Schiff betribe hät, isch d ''Caspar, Lämmlin & Co'' gsi. Scho 1838 hät si ''Zürisee-Walesee AG'' ghäisse und mit de 1837 gründete ''Linth-Escher AG'' fusioniert. D ''Republikaner AG'' vo 1839 hät 1842 mit de Zürisee-Walesee AG fusioniert. Die hät sich 1869 mit de 1864 gründete ''Tampfbootgsellschaft lings Ufer'' zu de ''Tampfbootgsellschaft für de Zürisee'' zämegschlosse. Im 1874i häd d Nordoschtbaan (NOB) die Gsellschaft überna. D ''Zürcher Tampfbootgsellschaft'' (ZDG) isch 1890 gründet worde und häd im undere Seebecki zwüsched de Schiffländi und Thalwil mit chline Schiff (Schwalbe) en Art en Tramvercher iigrichted. 1900 häd si dänn d ''Tampfbootgsellschaft Wädischwiil,'' wos sit 1894 gee hät, überna und 1903 d Schiff von de Nordoschtbaan. Sit 1957 häisst si ''[[Zürichsee-Schiffahrtsgesellschaft|Zürisee-Schiffahrtsgsellschaft]]'' (ZSG). === d Schiff vom Zürisee === {| class="wikitable sortable" ! Schiff ! Boujaar ! Wärft ! Gsellschaft ! neue Name ! wo ane ! Abbruch ! Bild |- | Minerva | 1834 | William Fairbairn | Caspar, Lämmlin & Co | 1848 Splügen | 1839 Walesee 1860 Zürisee | 1863 | [[Datei:Minerva um 1835 - Grabung Parkhaus Opéra - 2010-09-19 14-30-14.JPG|100px]] |- | Delphin | 1842/43 | | | | 1850 Walesee | 1850 |- | Linth-Escher<ref>Guido Städler: Walensee-Schifffahrt/Linth-Schifffahrt; Mels 2012; S. 71-76. – Kurt Hunziker, Robert Knöpfel: Die Zürichsee- Schifffahrt; Zürich 2014; S. 31-32.</ref> | 1837 | Caspar Escher | Linth-Escher AG | | Kollision mit ''Stadt Zürich'' vor Männidorf | 1862 | [[Datei:Linth-Escher I, ca. 1840 gemalt von Dikenmann, Zentralbibliothek-Zürich.jpg|100px]] |- | Linth-Escher<ref>Kurt Hunziker, Robert Knöpfel: Die Zürichsee-Schifffahrt; Zürich 2014; S. 47-48.</ref> | 1862 | | | | | 1894 | [[Datei:Linth-Escher-II-1890 Robert-Breitinger Zentralbibliothek-Zürich.jpg|100px]] |- | Linth-Escher<ref>Guido Städler: Walensee-Schifffahrt/Linth-Schifffahrt; Mels 2012; S. 96-101, 157-159.</ref> | 1914 | | (Walesee) | 1951 Länder, 1955 Fridolin | 1927-1950 Zürisee, 1951 Vierwaldstättersee, 1955 Walesee | (1977) |- | Republikaner | 1839 | Caspar Escher | Republikaner AG | | | + | [[Datei:Dampfschiff Republikaner vor Hotel zu den drei Königen Richterswil, zwischen 1833 und 1864.jpg|100px]] |- | Gustav Albert | 1847 | Eschwer Wyss | | | | 1891 |- | Concordia | 1864 | Escher Wyss | Zürichsee-Walensee AG | 1904 Glärnisch | | + | [[Datei:Zürichsee Concordia.jpg|100px]] |- | Helvetia | 1875 | Escher Wyss | NOB | | 1958: G59, 1960: privat | 1964 | [[Datei:Zürichsee Helvetia I.jpg|100px]] |- |Helvetia | 1964 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:'Helvetia' - Au - Zimmerberg - ZSG Stadt Rapperswil 2011-05-01 18-31-02.JPG|100px]] |- | Schwan | 1851 | Escher Wyss | | | | 1879 |- | Schwalbe (erschte Schrubedampfer) | 1864 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | 1907 Uto (Umbou Diesel) | | 1941 (+1942) | [[Datei:Zürichsee Schwalbe.jpg|100px]] |- | Taube | 1864/65 | Escher Wyss | | | | + |- | (Trajektschiff) | 1885 | | Brüedere Schnorf (Chemischi Fabrik) / NOB | | 1895 Schiffstäg Rapperschwil | + | [[Datei:Zürichsee Trajekt.jpg|100px]] |- | Lerche | 1866 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | 1887 verchauft | | + |- | Biene | 1863 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | | | + |- | Möve | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1999 Gueuse | 1941 ZDG 1999 La Fonderie, Molenbeek bi Brüssel<ref>[http://lafonderie.be/index.php?option=com_content&view=article&id=196&Itemid=229&lang=fr ''Nos parcours en bateau''] uf lafonderie.be</ref> 2020 ?? <ref>[https://www.lafonderie.be/2020/06/25/fin-de-parcours-pour-la-gueuse/ Mitteilung Ende Rundfahrten]</ref> | | [[Datei:Gueuse-La Fonderie.JPG|100px]] |- | Schwan | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1941 Halbinsel Au 1997 Euro 20xx Peter de Grote | 1941 ZDG 1997 Amsterdam<ref>[https://www.denederlanden.com/boot-huren-in-amsterdam/70-persoons-salonboot-peter-de-grote/ ''Peter de Grote''] uf denederlanden.com</ref> | |- | Taucherli | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1941 Speer 199? Elvira | 1941 ZDG 199? [[IJsselmeer|Amsterdam/IJsselmeer]]<ref>{{Webarchiv|url=https://www.veerdienstamsterdam.nl/informatie/boten/ |wayback=20190423213701 |text=''Boten: Elvira & Sailboa'' |archiv-bot=2020-02-26 12:53:26 InternetArchiveBot }} uf veerdienstamsterdam.nl</ref> | |- | Enge | 1891 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Comersee | + |- | Riesbach | 1891 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Comersee | + |- | Zürich | 1892 | Escher Wyss | ZDG | 1897 Rüschlikon | 1903 Comersee | + |- | Wollishofen | 1892 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Mincio | + |- | Zollikon | 1892 | Escher Wyss | ZDG | | 1906 verchauft uf Italie | |- | Goldbach | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Küsnacht | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Bendlikon | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Neu-Zürich | 1894/97 | Escher Wyss | | | 1897 Thalwil<BR> | 1962 |- | Lukmanier | 1865 | Escher Wyss | | | | 1918 | [[Datei:Zürichsee Lukmanier.jpg|100px]] |- | St. Gotthard | 1865 | Escher Wyss | | | | 1903 | [[Datei:Zürichsee St.Gotthard Hinterschiff.jpg|100px]] |- | Obersee | 1897 | Escher Wyss | Zürcher Obersee Dampfbootgsellschaft | 1912 Neptun | Vierwaldstettersee | 1991 | |- | Wädenswil | 1894 | Escher Wyss | Wädischwil | | ersetzt dur di neui Wädischwil (1964) | 1965 | [[Datei:Schraubendampfer Wädenswil (1894) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Wädenswil | 1964 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:'Wädenswil' - Zürich Bürkliplatz 2011-04-10 18-16-02.JPG|100px]] |- | Stäfa | 1936 | Escher Wyss | ZDG | | 1977/78 GZ Wollishofe <BR> ersetzt dur d Ufenau (1977) | | [[Datei:ZSG - Stäfa IMG 1824.JPG|100px]] |- | Speer | 1897 | Escher Wyss | Wädischwil |1945 Sauna-Schiff (privat) | | 1948 nach Brand | [[Datei:Dampfschiff_Speer_(1897)_Z%C3%BCrichsee.jpg|100px]] |- | Stadt Zürich | 1856 | Escher Wyss | | | | 1895 |- | Zürich | 1897 | Escher Wyss | | 1909 Albis | | 1950 a.D., spöter + |- | Etzel | 1934 | Escher Wyss | | | 2001 Gnosseschaft | | [[Datei:Alpenquai - ZSG 'Etzel' - Utoquai 2012-03-23 15-51-11 (P7000).JPG|100px]] |- | Ufenau | 1899 | Escher Wyss | | | | |- | Stadt Zürich | 1909 | Escher Wyss | ZDG | | | | [[Datei:ZSG - Stadt Zürich - Bürkliplatz 2010-07-07 15-16.jpg|100px]] |- | Stadt Rapperswil | 1914 | Escher Wyss | ZDG | | | | [[Datei:100 Jahre Dampfschiff 'Stadt Rapperswil' - Tag der offenen Dampfschiff-Türe am Bürkliplatz - Alpenquai 2014-04-26 17-47-40 (P7700).JPG|100px]] |- | Glärnisch | 1955 | Escher Wyss | ZDG | | 2007 Restaurant | | [[Datei:ZSG - Glärnisch IMG 1145.JPG|100px]] |- | Ufenau | 1977 | Bodan | ZSG | | 2001 Hensa | | [[Datei:ZSG - Ufenau (Hensa Davidoff) - Seefeld-Utoquai - Bürkliplatz 2010-09-02 18-44-30.JPG|100px]] |- | Linth | 1952 | Bodan | ZDG | | | | [[Datei:Linth Küsnacht.JPG|100px]] |- | Limmat | 1958 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Limmat (ship, 1958) 02.jpg|100px]] |- | Bachtel | 1962 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:2013 Zürcher Theater-Spektakel shuttle MS 'Bachtel' der Zürichsee-Schifffahrtsgesellschaft (ZSG) am Bürkliplatz 2013-08-29 19-08-44 (P7700).JPG|100px]] |- | Säntis | 1957 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:MS 'Säntis' der Zürichsee-Schifffahrtsgesellschaft (ZSG) am Zürichhorn 2012-10-18 16-15-16.JPG|100px]] |- | Schwan | 1933 | | Horge-Mäile | | | 1969 |- | Schwan | 1969 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Schwan & Horgen - Horgen 2010-08-13 17-45-26.JPG|100px]] |- | Meilen | 1979 | Bodan | Horge-Mäile | | |2017 | [[Datei:FS Horgen - Meilen - ZSG Panta Rhei 2012-10-02 16-28-21.JPG|100px]] |- | Horgen | 1991 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Horgen - Horgen - Zürichsee 2010-08-13 17-39-22.JPG|100px]] |- | Zürisee | 1999 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Zürisee - Halbinsel Au - ZSG 'Limmat' 2011-04-24 19-31-06.JPG|100px]] |- | Burg | 2003 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Burg IMG 0730.jpg|100px]] |- | Meilen | 2017 | ÖSWAG | Horge-Mäile | | | | [[Datei:Horgen–Meilen ferry 2011 184.jpg|100px]] |- | Ente | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1940 Oberhofen | 1940 Thunersee | |- | Panta Rhei | 2007 | ÖSWAG | ZSG | | | | [[Datei:Bürkliplatz - ZSG Panta Rhei - General-Guisan-Quai 2015-05-29 19-50-53.JPG|100px]] |- | Albis | 1997 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Ansicht vom Bürkliplatz in Zürich auf das Motorschiff 'Albis' der Zürichsee-Schifffahrts-Gesellschaft (ZSG) 2012-09-28 18-21-09.JPG|100px]] |- | Pfannenstiel | 1998 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:MS 'Pfannenstiel' - ZSG Panta Rhei 2012-10-02 16-47-09.JPG|100px]] |- | Uetliberg | 1999 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - MS Uetliberg IMG 0195.jpg|100px]] |- | Zimmerberg | 2001 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Zimmerberg - Wädenswil - Zürichsee IMG 8392.JPG|100px]] |- | Forch | 2001 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Forch - Utoquai 2010-11-04 14-42-46.JPG|100px]] |- | Turicum | 1992 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - MS Turicum IMG 0599.jpg|100px]] |- | Felix | 1993 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Limmatquai - ZSG 'Felix' 2011-06-11 18-50-16.jpg|100px]] |- | Regula | 1993 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Regula auf der Limmat IMG 0244.jpg|100px]] |- | Uto | 1958 | | Schwizerischi Gartenbou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Albis | 1958 | | Schwizerischi Gartebou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Tödi | 1958 | | Schwizerischi Gartebou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Wadin | 1966 | | Brouerei Wädischwil | | 1992 F. Bannwart, 2017 A. Rieser | |- | Gambrinus | 1893 | | Brouerei Wädischwil | | | |- | | 1956 | Portier, Meilen | | Seestern | | |- | M.G. 15 | 1929 | Sulzer, Winterthur | Mouettes Genevoises | 1941 LNM ''Grèbe'' 1953 Neueburg-Solothurn ''Nautilus'' 1966 BSG ''Romandie'' 2006 ''Mönchhof'' | | | [[Datei:Bürkliplatz - MS Mönchhof - Alpequai 2010-09-09 19-03-38.JPG|100px]] |- | Obersee | 1952 | | Hensa | | 2013 privat | |- | Obersee II |20 | | Hensa | | | | [[Datei:Rapperswil - Hafen - Fischmarktplatz 2010-06-14 19-31-56.JPG|100px]] |- | Rosenstadt | 1979 | | Hensa | | | | [[Datei:Hensa - Rosenstadt IMG 0756.JPG|100px]] |- | Neptun | 1693 | | Stadt Zürich | | | + | [[Datei:Neptun 1693.jpg|100px]] |- | J. J. Rousseau | 1952 | Portier, Mäile | Bielersee-Schiffahrtsgselschaft | 2014 J. J. Rousseau | 1996 Muiden bei Amsterdam 2014 Zürisee | |- | Bär | vor 1445 | | Kanton Schwyz | | | + | [[Datei:Rapperswil - Alter Zürichkrieg 1445 - Der gefangene 'Bär' nach Stumpf's Chronik.jpg|100px]] |- | Zürich | 1892 | Escher Wyss | ZDG | 1897 Rüschlikon | | 1902 | [[Datei:Dampfschwalbe Zürich (1892) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Lützelau | 1910 | Escher Wyss | ZDG | | letschti Isätz 1959 <BR>1961 GZ Wollishofe (bis 1.12.1976) | 1976 | [[Datei:Dampfschwalbe Lützelau (1910) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Rapperswyl | 1858 | | | | | 1895 | [[Datei:Dampfschiff Rapperswil (1858) Zürichsee.jpg|100px]] |} === d Schiffstazione vom Zürisee === Das isch e Lischte vo de Schiffstazione. D Jaareszaal gid s Jaar vom Beleg a. {| class="wikitable sortable" ! Name ! Gsellschaft ! Eröffnig/Erschti Erwänig ! agfaare bis ! Bild |- | Züri (Bouschänzli) | Caspar, Lämmlin & Co / Zürisee-Walesee | 1834 | 1882/84 (Bou vo de Quaibrugg) | |- | Züri Rathusbrugg | Schwalbe | 1890 | + | |- | Züri (1889) / Züri Stadthusplatz (1899) / Züri Bahnhofstrass (1984), ab 1996 Züri Bürkliplatz | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Züri Theater | ZSG / Schwalbe | (1899) | - (1984) | |- | Züri Mainaustrass (1899) | Schwalbe | | + | |- | Zürihorn (1899) | Schwalbe | | | |- | Neumünschter (1889) / ab 1912 Seefäldquai | DGZ | | + | |- | Tüfebrunne (1899) | Schwalbe | | | |- | Ängi Schloss (1899) | Schwalbe | | + | |- | Ängi Frauebad (1899) | Schwalbe | | + | |- | Belvoir-Park (1899) | Schwalbe | | + | |- | Wollishofe Bahnhof (1984), Wollishofe Ziegelhütte (1899) | ZSG / Schwalbe | | | |- | Wollishofe Hueber (1899) | Schwalbe | | + 1939 ad Bachstrass (Bahnhof) verläit, jetzt isch da d Badi | |- | Wollishofe Seerose (1984) | ZSG / Limmetboot | | + | |- | Mönchhof (1899)(1984) | ZSG / Schwalbe | | + | |- | Bändlike (1889)(1899)(1984), Chilchbärg (2022) | ZSG / ZDG / Schwalbe | | | [[Datei:2009-06-17_Suisse_Lake_Zurich_Kilchberg-Bendlikon.JPG|100px]] |- | Schoore (1899)(1984) | ZSG / Schwalbe | | + | |- | Rüeschlike (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Zollike (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Goldbach (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | + | |- | Chüsnacht (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Heslibach (1984) | ZSG | | | |- | Erlibach (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | 1863 | | [[File:Z%C3%BCrichsee_-_Erlenbach_IMG_2099.JPG|100px]] |- | Ludretike (1889)(1899) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | + | |- | Thalwil | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Halbinsle Au | ZDG / ZSG | | | |- | Wädischwil | ZDG / ZSG | | | |- | Richterschwil | ZDG / ZSG | | | |- | Pfäffike | ZDG / ZSG | | | |- | Mäile (1889)(1984) | ZDG / ZSG | | | [[File:Meilen_-_ZSG_Stadt_Rapperswil_2010-09-18_17-22-34.JPG|100px]] |- | Obermäile | ZDG / ZSG | | + | |- | Üetike | ZDG / ZSG | | + | |- | Männidorf | ZDG / ZSG | | | |- | Stäfe (Ötike) | ZDG / ZSG | | | |- | Chelhof (Stäfe) | ZDG | | + | |- | Ürike | ZDG / ZSG | | | |- | Schirmesee (Humbrächtike) | ZDG | | + | |- | Insle Ufnau | ZDG / ZSG | | | |- | Rapperschwil | ZDG / ZSG | | | |- | Altedorf | ZDG / ZSG | | | |- | Lache | ZDG / ZSG | | | |- | Schmerike | ZDG / ZSG | | | |} - käi Kürs im Fahrplan me + ufghobe / nüme im Fahrplan == Büecher == * Max Pfister: ''Der Zürichsee''; Verlag Paul Haupt Bern (1970) * Walter Höhn-Ochsner: ''Tierwelt in Zürcher Mundart und Volksleben''; Züri (1976). ISBN 3-85865-037-4 * ''Geschichte des Kantons Zürich''; Werd Verlag. ISBN 3-85932-158-7 == Weblink == {{commonscat|Lake Zurich|Zürisee}} * [https://www.zsg.ch/ Website vo de Zürisee Schifffahrtsgsellschaft] == Ainzelnochwiis == <references /> {{Navigationsleiste Schweizer Seen}} {{SORTIERUNG:Zurichsee}} [[Kategorie:See (Schwiiz)]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Züri]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Schwyz]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Sanggalle]] [[Kategorie:Limet]] [[Kategorie:Zürisee| ]] 8s2smgf0ph30uydwie7hnl2rwks4lny 1017748 1017747 2022-08-15T11:45:35Z Freigut 8945 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Zürisee}} {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" style="float:right; empty-cells:show; margin-left:1em; margin-bottom:0,5em; background:#CEDAF2;" !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Zürisee''' |-bgcolor="#FFFFFF" |colspan="2" style="text-align:center; font-size:smaller" | [[Datei:Zürichsee.jpg|center|300px|De Zürisee mit mit de Insle [[Ufenau]] ]] De Zürisee mit de Insle [[Ufenau]] |- !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Date''' |-bgcolor="#FFFFFF" |Laag: || [[Mittelland (Schweiz)|Mittelland]] |-bgcolor="#FFFFFF" |[[BFS-Nummer|BFS-Nr.]]: || 9050 |-bgcolor="#FFFFFF" |Flächi || 88.66 km² |-bgcolor="#FFFFFF" |maximali Tüüfi: || 136 m |-bgcolor="#FFFFFF" |Zueflüss: || [[Linth]] ([[Linthkanal]]) |-bgcolor="#FFFFFF" |Abfluss: || [[Limmat|Limmet]] |-bgcolor="#FFFFFF" |Höchi: || 406 m.ü.M. |-bgcolor="#FFFFFF" |Grösseri Städt am Ufer: || [[Zürich|Züri]], [[Rapperswil SG|Rapperschwil]] |-bgcolor="#FFFFFF" |Bsunderhaite: || [[Seedamm von Rapperswil|Seedamm vo Rapperschwiil]] |- !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Chaarte''' |-bgcolor="#FFFFFF" |colspan="2" style="text-align:center; font-size:smaller" | [[Datei:Karte_Zürichsee V2.png|center|300px|Zürisee]] |} De '''Zürisee''', wo in ere latynische Urkunde vo ane 610 ''lacus Tureginensis'' und uf düütsch 744 dänn ''Zurihsee''heisst,<ref>[http://www.freienbach.ch/xml_1/internet/de/application/d2/d11/f582.cfm Ortskunde, uf de Website vo de Gmaind Freiebach]</ref> liit i de Kantön [[Kanton Zürich|Züri]], [[Kanton Schwyz|Schwyz]] und [[St. Gallen (Stadt)|Sanggallä]]. D Oberflechi vom [[See]] isch uf 406 [[Meter über Meer]], syn Hauptzuefluss isch d [[Linth]], am Usfluss z Züri säid men em fluss [[Limmat|Limmet]]. S Seewasser het Trinkwasserqualität. D Stadt [[Zürich|Züri]] nimt bim Seewasserwäärch e grossi Teil vo iirem Wasser us em See. Im extrem chaltä Winter 1962/1963 isch dä See zum letztä Mal zuegfrorä. D [[Seegfrörni]] hät Hunderttusigi uf d Isflächi glockt. Es jöhrlichs Highlight isch d Stadtzürcher Seequëëri oder Seeüberquërig.<ref>[http://www.seeueberquerung.ch/ Website vo de STADTZÜRCHER SEEÜBERQUERUNG]</ref> Im undere Seebecki isch all drüü Joor s [[Züri Fäscht]]. [[Datei:Regenbogen_Zürichsee.jpg|mini|en Rägeboge bi Wollishofe]] == Geografii == De See hät zwee Täil: Der Obersee und de Zürisee. Die beede Seetäil trännt de ''Seedamm'' zwüsched [[Rapperswil SG|Rapperschwil]] und de Halbinsle [[Hurden|Hurde]]. Am Uusfluss vo de Limet us em Zürisee liit [[Zürich|Züri]]. De Zürisee hät e langzogeni, echly pogeni Form. Er isch bis Rapperschwiil öppe 30 Kilometer lang, zäme mit em Obersee im Ganze öppe 40 Kilometer. A de bräitischte Stell zwüsched [[Stäfa|Stääfe]] und [[Richterswil|Richterschwiil]] isch er 3,85 Kilometer bräit. Siini tüüffscht Stell liit bi 136 Meter zwüsched [[Herrliberg]] und [[Oberrieden ZH|Oberriede]].<ref>{{Webarchiv|url=http://www.hw.zh.ch/chemie/see/01_Be.pdf |wayback=20160304185728 |text=Zürichsee |archiv-bot=2019-12-17 14:48:21 InternetArchiveBot }} uf de Website vo de Boudiräktion vom Kanton Züri</ref> D Uferlängi betreit 87,6 km. Zwüschet Rapperschwiil und [[Pfäffikon SZ|Pfäffike]] ligged zwoo Insle, d [[Ufenau]], wo em Chlooschter [[Kloster Einsiedeln|Äisidle]] ghört, und d Insle [[Lützelau]], wo under [[Naturschutz]] staat. Zwüschet [[Meilen|Mäile]] und [[Horgen|Horge]] gits en Autofähri, und über de Seedamm gönd sit 1878 d Iisebahnlinie vo de [[Schweizerische Südostbahn|SOB]] und en Autostraass. Denäbet gits sit 2001 en Stääg für Pilger zum Chlooschter Äisidle. Er isch en Täil vom Schwiizer [[Jakobsweg|Jakobswääg]]. De hüttig Stääg staat deete, wo s im Mittelalter und i de eltere Neuziit scho emaal äine ghaa hät. De sunige Nordsite vom Zürisee säit me wäge de vile Villene, wo deet stönd, au ''Goldchüschte,'' d Südsite degäge scherzhaft ''Pfnüselküschte''. == Gschicht == Wäred de [[Eiszeit|Yszyt]] isch s ganz Gebiet vom Zürisee und s Taal na wyter abe bis zu de [[Lägern|Lägere]] vom Gletscherys bideckt gsii. Nume de [[Albis]] im Süde het über de gletscher use glueget. Wo sich öppe um 17'000 vor Chrischtus s Ys het afange zruggzie, het sich s Wasser, wo vom Linthgletscher abgflosse isch, a de [[Endmoräne]] gstaut, so as de Zürisee entstanden isch. Ab em 6. Jahrtuusig hend sich die erste Mensche am undere Zürisee aagsidlet, wo Jäger, Fischer und Sammler gsii sind. Im [[Neolithikum]] (Noistaizit, ab 4500 vor Chrischtus) het d Bevölkerig am Nordufer vom Zürisee starch zuegnaa. D Mensche hend aafange chlini Dörfer uf Stelze am Seeufer z baue, werum me vo [[Pfahlbau|Pfahlbauer]] redt. Die hend beraits Chorn und Flachs aabaut und Huustier ufzoge. Ab 2800 vor Chrischtus händ [[Schnurkeramik|Schnuercheramiker]] am Zürisee gwoont, e Volch, wo beraits e guet usbildeti Kultur bsesse het (si händ s Rad kännt und kunschtvolli Keramik gmacht). Im 8. Jahrhundert vor Chrischtus, am End vode [[Bronzezeit|Bronzezit]] verschwindet d Seeufersidlige. I de [[Hallstattzeit|Hallstattzit]] (Früeni Isezit; vom 8. bis zum 5. Jaarhundert vor Chrischtus) händ d Mensche agfange [[Grabhügel]] für iri Tote z boue und s [[Eisen|Ise]] hät d [[Bronze]] als Werchstoff för Waffe und Werchzüg abglööst. I dere Zit isch s Gebiet vom Zürisee weniger starch besidlet gsii weder vorane. Drufabe isch d [[Latènezeit|Latènezit]] cho (Spooti Isezit; vom 5. bis zum 1. Jaarhundert vor Chrischtus), wo d [[Kelten|Kelte]] im Land a den Alpe gwoont händ. D [[Helvetier]] werdet im Gebiet vom Mittelland z erstmol vom griechische Schriftsteller [[Poseidonios]] gnennt. Er schribt na bsunders, as d Helvetier mit vorliebi us Flüss Gold wäsched. De Zürisee het dazmal zum Randgebiet vo de Helvetier ghört. Wo d [[Römer]] d Helvetier unterworfe hend, isch d Stadt Züri, wo dazmal ''Turicum'' ghaisse het, nume e chliini Zollstation gsii, wo d Güeter uf Schiff verlade worde sind. Die oberi Station isch am Obersee bi Tugge glege und uf de Insle Ufenau isch e galloromanische Viereggtempel gstande. Im grosse und ganze isch aber au währed de Römerzit s Gebiet vom Zürisee nu schwach besidlet gsii. Im früene Mittelalter isch d Stadt Züri entstande und die erschte [[Alemannen|Alemanne]] hend sich im Sylfeld ide Nächi vo de Stadt nidergloo. So isch s Land am Zürisee wider meh besidlet worde. Doozmal het de See zum [[Thurgau]] ghört, später isch dee aber uftailt worde in Thurgau und in [[Zürichgau|Zürigau]] (e kwäle schribt ''Zurihgauuia''). D Stadt Züri het sich zumene regionale Zentrum entwicklet. [[Datei:Stadt Rapperswil4.jpg|mini|300px|d ''Stadt Rapperswil'' uf em Zürisee]] == Tierwelt == === Fisch === Im Zürisee lebet vil Fischarte: die wichtigschte devo sind: * d '''[[Seeforelle|Seeforäll]]''' (Salmo trutta lacustris) * s '''[[Albeli (Coregonus heglingus)|Albeli]]''' (Coregonus heglingus) und de '''[[Blaalig]]''' (Coregonus zuerichensis), beides [[Felchen|Felchearte]] * d '''[[Quappe|Trüüsche]]'''; '''Trischli''' (Lota lota) * s '''[[Egli (Fisch)|Egli]]''' (Perca fluviatilis). 1jährig: '''Hüürlig'''; 2jährig: '''Egli'''; 3jährig: '''Reelig''' * d '''[[Schleie]]''' (Tinca tinca) * de '''[[Brachsen|Brachsme]]''' (Abramis brana) * de '''[[Rotauge|Schwaal]]''' (Rotauge; Rutilus rutilus) * de '''[[Hecht|Hëcht]]''' (Esox lucius) * de '''[[Europäischer Aal|Aal]]''' (Anguilla anguilla) === Wasservögel === * de '''[[Höckerschwan|Schwaan]]''' (''Cygnus olor''). Er isch 1929 im [[Walensee|Walesee]] usgsetzt worde, het sich aber allerdings im Zürisee haimisch niderloo und isch hüt e sehr beliebts Fotosujet bi Turiste. * d '''[[Stockente|Wildänt]]''' (''Anas platyrhynchos'') * d '''[[Krickente|Krickänte]]''' (''Anas crecca'') * d '''[[Spiessente|Spiessänte]]''' (''Anas acuta'') * d '''[[Reiherente|Schlüüffänte]]''' (''Aythya fuligula'') * d '''[[Tafelente|Tafelänte]]''' (''Aythya ferina'') * s '''[[Blässhuhn|Taucherli]]''' (''Fulica atra'') * s '''[[Zwergtaucher|Tücherli]]'''; '''Zwëërgtaucherli''' (''Podiceps ruficollis'') * de '''[[Haubentaucher|Tüchel]]''' (''Podiceps cristatus'') * de '''[[Gänsesäger|Merch]]''' (''Mergus merganser'') * de '''[[Kormoran]]''' (''Phalacrocorax carbo'') * de '''[[Graureiher|Räigel]]''' (''Ardea cinerea'') * d '''[[Lachmöwe|Mööfe]]''' (''Larus ridibundus'') * d '''[[Sturmmöve|Sturmmööfe]]''' (''Larus canus'') == Schifffahrt == Früener isch de Zürisee de wichtigschti Vercheerswääg i dere Gägend gsi. Im Südoschte isch mer wiiter über d Linth und de Walesee gäge s Püntnerland zue, im Weschte über d Limmet und de [[Rhein|Rhy]] gäge [[Basel]] und Holland abe gfahre. Sit 1834 faared [[Schiff|Tampfschiff]] uf em See. Di erschti Gsellschaft, wo so Schiff betribe hät, isch d ''Caspar, Lämmlin & Co'' gsi. Scho 1838 hät si ''Zürisee-Walesee AG'' ghäisse und mit de 1837 gründete ''Linth-Escher AG'' fusioniert. D ''Republikaner AG'' vo 1839 hät 1842 mit de Zürisee-Walesee AG fusioniert. Die hät sich 1869 mit de 1864 gründete ''Tampfbootgsellschaft lings Ufer'' zu de ''Tampfbootgsellschaft für de Zürisee'' zämegschlosse. Im 1874i häd d Nordoschtbaan (NOB) die Gsellschaft überna. D ''Zürcher Tampfbootgsellschaft'' (ZDG) isch 1890 gründet worde und häd im undere Seebecki zwüsched de Schiffländi und Thalwil mit chline Schiff (Schwalbe) en Art en Tramvercher iigrichted. 1900 häd si dänn d ''Tampfbootgsellschaft Wädischwiil,'' wos sit 1894 gee hät, überna und 1903 d Schiff von de Nordoschtbaan. Sit 1957 häisst si ''[[Zürichsee-Schiffahrtsgesellschaft|Zürisee-Schiffahrtsgsellschaft]]'' (ZSG). === d Schiff vom Zürisee === {| class="wikitable sortable" ! Schiff ! Boujaar ! Wärft ! Gsellschaft ! neue Name ! wo ane ! Abbruch ! Bild |- | Minerva | 1834 | William Fairbairn | Caspar, Lämmlin & Co | 1848 Splügen | 1839 Walesee 1860 Zürisee | 1863 | [[Datei:Minerva um 1835 - Grabung Parkhaus Opéra - 2010-09-19 14-30-14.JPG|100px]] |- | Delphin | 1842/43 | | | | 1850 Walesee | 1850 |- | Linth-Escher<ref>Guido Städler: Walensee-Schifffahrt/Linth-Schifffahrt; Mels 2012; S. 71-76. – Kurt Hunziker, Robert Knöpfel: Die Zürichsee- Schifffahrt; Zürich 2014; S. 31-32.</ref> | 1837 | Caspar Escher | Linth-Escher AG | | Kollision mit ''Stadt Zürich'' vor Männidorf | 1862 | [[Datei:Linth-Escher I, ca. 1840 gemalt von Dikenmann, Zentralbibliothek-Zürich.jpg|100px]] |- | Linth-Escher<ref>Kurt Hunziker, Robert Knöpfel: Die Zürichsee-Schifffahrt; Zürich 2014; S. 47-48.</ref> | 1862 | | | | | 1894 | [[Datei:Linth-Escher-II-1890 Robert-Breitinger Zentralbibliothek-Zürich.jpg|100px]] |- | Linth-Escher<ref>Guido Städler: Walensee-Schifffahrt/Linth-Schifffahrt; Mels 2012; S. 96-101, 157-159.</ref> | 1914 | | (Walesee) | 1951 Länder, 1955 Fridolin | 1927-1950 Zürisee, 1951 Vierwaldstättersee, 1955 Walesee | (1977) |- | Republikaner | 1839 | Caspar Escher | Republikaner AG | | | + | [[Datei:Dampfschiff Republikaner vor Hotel zu den drei Königen Richterswil, zwischen 1833 und 1864.jpg|100px]] |- | Gustav Albert | 1847 | Eschwer Wyss | | | | 1891 |- | Concordia | 1864 | Escher Wyss | Zürichsee-Walensee AG | 1904 Glärnisch | | + | [[Datei:Zürichsee Concordia.jpg|100px]] |- | Helvetia | 1875 | Escher Wyss | NOB | | 1958: G59, 1960: privat | 1964 | [[Datei:Zürichsee Helvetia I.jpg|100px]] |- |Helvetia | 1964 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:'Helvetia' - Au - Zimmerberg - ZSG Stadt Rapperswil 2011-05-01 18-31-02.JPG|100px]] |- | Schwan | 1851 | Escher Wyss | | | | 1879 |- | Schwalbe (erschte Schrubedampfer) | 1864 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | 1907 Uto (Umbou Diesel) | | 1941 (+1942) | [[Datei:Zürichsee Schwalbe.jpg|100px]] |- | Taube | 1864/65 | Escher Wyss | | | | + |- | (Trajektschiff) | 1885 | | Brüedere Schnorf (Chemischi Fabrik) / NOB | | 1895 Schiffstäg Rapperschwil | + | [[Datei:Zürichsee Trajekt.jpg|100px]] |- | Lerche | 1866 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | 1887 verchauft | | + |- | Biene | 1863 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | | | + |- | Möve | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1999 Gueuse | 1941 ZDG 1999 La Fonderie, Molenbeek bi Brüssel<ref>[http://lafonderie.be/index.php?option=com_content&view=article&id=196&Itemid=229&lang=fr ''Nos parcours en bateau''] uf lafonderie.be</ref> 2020 ?? <ref>[https://www.lafonderie.be/2020/06/25/fin-de-parcours-pour-la-gueuse/ Mitteilung Ende Rundfahrten]</ref> | | [[Datei:Gueuse-La Fonderie.JPG|100px]] |- | Schwan | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1941 Halbinsel Au 1997 Euro 20xx Peter de Grote | 1941 ZDG 1997 Amsterdam<ref>[https://www.denederlanden.com/boot-huren-in-amsterdam/70-persoons-salonboot-peter-de-grote/ ''Peter de Grote''] uf denederlanden.com</ref> | |- | Taucherli | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1941 Speer 199? Elvira | 1941 ZDG 199? [[IJsselmeer|Amsterdam/IJsselmeer]]<ref>{{Webarchiv|url=https://www.veerdienstamsterdam.nl/informatie/boten/ |wayback=20190423213701 |text=''Boten: Elvira & Sailboa'' |archiv-bot=2020-02-26 12:53:26 InternetArchiveBot }} uf veerdienstamsterdam.nl</ref> | |- | Enge | 1891 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Comersee | + |- | Riesbach | 1891 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Comersee | + |- | Zürich | 1892 | Escher Wyss | ZDG | 1897 Rüschlikon | 1903 Comersee | + |- | Wollishofen | 1892 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Mincio | + |- | Zollikon | 1892 | Escher Wyss | ZDG | | 1906 verchauft uf Italie | |- | Goldbach | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Küsnacht | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Bendlikon | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Neu-Zürich | 1894/97 | Escher Wyss | | | 1897 Thalwil<BR> | 1962 |- | Lukmanier | 1865 | Escher Wyss | | | | 1918 | [[Datei:Zürichsee Lukmanier.jpg|100px]] |- | St. Gotthard | 1865 | Escher Wyss | | | | 1903 | [[Datei:Zürichsee St.Gotthard Hinterschiff.jpg|100px]] |- | Obersee | 1897 | Escher Wyss | Zürcher Obersee Dampfbootgsellschaft | 1912 Neptun | Vierwaldstettersee | 1991 | |- | Wädenswil | 1894 | Escher Wyss | Wädischwil | | ersetzt dur di neui Wädischwil (1964) | 1965 | [[Datei:Schraubendampfer Wädenswil (1894) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Wädenswil | 1964 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:'Wädenswil' - Zürich Bürkliplatz 2011-04-10 18-16-02.JPG|100px]] |- | Stäfa | 1936 | Escher Wyss | ZDG | | 1977/78 GZ Wollishofe <BR> ersetzt dur d Ufenau (1977) | | [[Datei:ZSG - Stäfa IMG 1824.JPG|100px]] |- | Speer | 1897 | Escher Wyss | Wädischwil |1945 Sauna-Schiff (privat) | | 1948 nach Brand | [[Datei:Dampfschiff_Speer_(1897)_Z%C3%BCrichsee.jpg|100px]] |- | Stadt Zürich | 1856 | Escher Wyss | | | | 1895 |- | Zürich | 1897 | Escher Wyss | | 1909 Albis | | 1950 a.D., spöter + |- | Etzel | 1934 | Escher Wyss | | | 2001 Gnosseschaft | | [[Datei:Alpenquai - ZSG 'Etzel' - Utoquai 2012-03-23 15-51-11 (P7000).JPG|100px]] |- | Ufenau | 1899 | Escher Wyss | | | | |- | Stadt Zürich | 1909 | Escher Wyss | ZDG | | | | [[Datei:ZSG - Stadt Zürich - Bürkliplatz 2010-07-07 15-16.jpg|100px]] |- | Stadt Rapperswil | 1914 | Escher Wyss | ZDG | | | | [[Datei:100 Jahre Dampfschiff 'Stadt Rapperswil' - Tag der offenen Dampfschiff-Türe am Bürkliplatz - Alpenquai 2014-04-26 17-47-40 (P7700).JPG|100px]] |- | Glärnisch | 1955 | Escher Wyss | ZDG | | 2007 Restaurant | | [[Datei:ZSG - Glärnisch IMG 1145.JPG|100px]] |- | Ufenau | 1977 | Bodan | ZSG | | 2001 Hensa | | [[Datei:ZSG - Ufenau (Hensa Davidoff) - Seefeld-Utoquai - Bürkliplatz 2010-09-02 18-44-30.JPG|100px]] |- | Linth | 1952 | Bodan | ZDG | | | | [[Datei:Linth Küsnacht.JPG|100px]] |- | Limmat | 1958 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Limmat (ship, 1958) 02.jpg|100px]] |- | Bachtel | 1962 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:2013 Zürcher Theater-Spektakel shuttle MS 'Bachtel' der Zürichsee-Schifffahrtsgesellschaft (ZSG) am Bürkliplatz 2013-08-29 19-08-44 (P7700).JPG|100px]] |- | Säntis | 1957 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:MS 'Säntis' der Zürichsee-Schifffahrtsgesellschaft (ZSG) am Zürichhorn 2012-10-18 16-15-16.JPG|100px]] |- | Schwan | 1933 | | Horge-Mäile | | | 1969 |- | Schwan | 1969 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Schwan & Horgen - Horgen 2010-08-13 17-45-26.JPG|100px]] |- | Meilen | 1979 | Bodan | Horge-Mäile | | |2017 | [[Datei:FS Horgen - Meilen - ZSG Panta Rhei 2012-10-02 16-28-21.JPG|100px]] |- | Horgen | 1991 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Horgen - Horgen - Zürichsee 2010-08-13 17-39-22.JPG|100px]] |- | Zürisee | 1999 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Zürisee - Halbinsel Au - ZSG 'Limmat' 2011-04-24 19-31-06.JPG|100px]] |- | Burg | 2003 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Burg IMG 0730.jpg|100px]] |- | Meilen | 2017 | ÖSWAG | Horge-Mäile | | | | [[Datei:Horgen–Meilen ferry 2011 184.jpg|100px]] |- | Ente | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1940 Oberhofen | 1940 Thunersee | |- | Panta Rhei | 2007 | ÖSWAG | ZSG | | | | [[Datei:Bürkliplatz - ZSG Panta Rhei - General-Guisan-Quai 2015-05-29 19-50-53.JPG|100px]] |- | Albis | 1997 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Ansicht vom Bürkliplatz in Zürich auf das Motorschiff 'Albis' der Zürichsee-Schifffahrts-Gesellschaft (ZSG) 2012-09-28 18-21-09.JPG|100px]] |- | Pfannenstiel | 1998 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:MS 'Pfannenstiel' - ZSG Panta Rhei 2012-10-02 16-47-09.JPG|100px]] |- | Uetliberg | 1999 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - MS Uetliberg IMG 0195.jpg|100px]] |- | Zimmerberg | 2001 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Zimmerberg - Wädenswil - Zürichsee IMG 8392.JPG|100px]] |- | Forch | 2001 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Forch - Utoquai 2010-11-04 14-42-46.JPG|100px]] |- | Turicum | 1992 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - MS Turicum IMG 0599.jpg|100px]] |- | Felix | 1993 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Limmatquai - ZSG 'Felix' 2011-06-11 18-50-16.jpg|100px]] |- | Regula | 1993 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Regula auf der Limmat IMG 0244.jpg|100px]] |- | Uto | 1958 | | Schwizerischi Gartenbou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Albis | 1958 | | Schwizerischi Gartebou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Tödi | 1958 | | Schwizerischi Gartebou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Wadin | 1966 | | Brouerei Wädischwil | | 1992 F. Bannwart, 2017 A. Rieser | |- | Gambrinus | 1893 | | Brouerei Wädischwil | | | |- | | 1956 | Portier, Meilen | | Seestern | | |- | M.G. 15 | 1929 | Sulzer, Winterthur | Mouettes Genevoises | 1941 LNM ''Grèbe'' 1953 Neueburg-Solothurn ''Nautilus'' 1966 BSG ''Romandie'' 2006 ''Mönchhof'' | | | [[Datei:Bürkliplatz - MS Mönchhof - Alpequai 2010-09-09 19-03-38.JPG|100px]] |- | Obersee | 1952 | | Hensa | | 2013 privat | |- | Obersee II |20 | | Hensa | | | | [[Datei:Rapperswil - Hafen - Fischmarktplatz 2010-06-14 19-31-56.JPG|100px]] |- | Rosenstadt | 1979 | | Hensa | | | | [[Datei:Hensa - Rosenstadt IMG 0756.JPG|100px]] |- | Neptun | 1693 | | Stadt Zürich | | | + | [[Datei:Neptun 1693.jpg|100px]] |- | J. J. Rousseau | 1952 | Portier, Mäile | Bielersee-Schiffahrtsgselschaft | 2014 J. J. Rousseau | 1996 Muiden bei Amsterdam 2014 Zürisee | |- | Bär | vor 1445 | | Kanton Schwyz | | | + | [[Datei:Rapperswil - Alter Zürichkrieg 1445 - Der gefangene 'Bär' nach Stumpf's Chronik.jpg|100px]] |- | Zürich | 1892 | Escher Wyss | ZDG | 1897 Rüschlikon | | 1902 | [[Datei:Dampfschwalbe Zürich (1892) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Lützelau | 1910 | Escher Wyss | ZDG | | letschti Isätz 1959 <BR>1961 GZ Wollishofe (bis 1.12.1976) | 1976 | [[Datei:Dampfschwalbe Lützelau (1910) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Rapperswyl | 1858 | | | | | 1895 | [[Datei:Dampfschiff Rapperswil (1858) Zürichsee.jpg|100px]] |} === d Schiffstazione vom Zürisee === Das isch e Lischte vo de Schiffstazione. D Jaareszaal gid s Jaar vom Beleg a. {| class="wikitable sortable" ! Name ! Gsellschaft ! Eröffnig/Erschti Erwänig ! agfaare bis ! Bild |- | Züri (Buuschänzli) | Caspar, Lämmlin & Co / Zürisee-Walesee | 1834 | 1882/84 (Bou vo de Quaibrugg) | |- | Züri Rathusbrugg | Schwalbe | 1890 | + | |- | Züri (1889) / Züri Stadthusplatz (1899) / Züri Bahnhofstrass (1984), ab 1996 Züri Bürkliplatz | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Züri Theater | ZSG / Schwalbe | (1899) | - (1984) | |- | Züri Mainaustrass (1899) | Schwalbe | | + | |- | Zürihorn (1899) | Schwalbe | | | |- | Neumünschter (1889) / ab 1912 Seefäldquai | DGZ | | + | |- | Tüfebrunne (1899) | Schwalbe | | | |- | Ängi Schloss (1899) | Schwalbe | | + | |- | Ängi Frauebad (1899) | Schwalbe | | + | |- | Belvoir-Park (1899) | Schwalbe | | + | |- | Wollishofe Bahnhof (1984), Wollishofe Ziegelhütte (1899) | ZSG / Schwalbe | | | |- | Wollishofe Hueber (1899) | Schwalbe | | + 1939 ad Bachstrass (Bahnhof) verläit, jetzt isch da d Badi | |- | Wollishofe Seerose (1984) | ZSG / Limmetboot | | + | |- | Mönchhof (1899)(1984) | ZSG / Schwalbe | | + | |- | Bändlike (1889)(1899)(1984), Chilchbärg (2022) | ZSG / ZDG / Schwalbe | | | [[Datei:2009-06-17_Suisse_Lake_Zurich_Kilchberg-Bendlikon.JPG|100px]] |- | Schoore (1899)(1984) | ZSG / Schwalbe | | + | |- | Rüeschlike (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Zollike (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Goldbach (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | + | |- | Chüsnacht (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Heslibach (1984) | ZSG | | | |- | Erlibach (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | 1863 | | [[File:Z%C3%BCrichsee_-_Erlenbach_IMG_2099.JPG|100px]] |- | Ludretike (1889)(1899) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | + | |- | Thalwil | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Halbinsle Au | ZDG / ZSG | | | |- | Wädischwil | ZDG / ZSG | | | |- | Richterschwil | ZDG / ZSG | | | |- | Pfäffike | ZDG / ZSG | | | |- | Mäile (1889)(1984) | ZDG / ZSG | | | [[File:Meilen_-_ZSG_Stadt_Rapperswil_2010-09-18_17-22-34.JPG|100px]] |- | Obermäile | ZDG / ZSG | | + | |- | Üetike | ZDG / ZSG | | + | |- | Männidorf | ZDG / ZSG | | | |- | Stäfe (Ötike) | ZDG / ZSG | | | |- | Chelhof (Stäfe) | ZDG | | + | |- | Ürike | ZDG / ZSG | | | |- | Schirmesee (Humbrächtike) | ZDG | | + | |- | Insle Ufnau | ZDG / ZSG | | | |- | Rapperschwil | ZDG / ZSG | | | |- | Altedorf | ZDG / ZSG | | | |- | Lache | ZDG / ZSG | | | |- | Schmerike | ZDG / ZSG | | | |} - käi Kürs im Fahrplan me + ufghobe / nüme im Fahrplan == Büecher == * Max Pfister: ''Der Zürichsee''; Verlag Paul Haupt Bern (1970) * Walter Höhn-Ochsner: ''Tierwelt in Zürcher Mundart und Volksleben''; Züri (1976). ISBN 3-85865-037-4 * ''Geschichte des Kantons Zürich''; Werd Verlag. ISBN 3-85932-158-7 == Weblink == {{commonscat|Lake Zurich|Zürisee}} * [https://www.zsg.ch/ Website vo de Zürisee Schifffahrtsgsellschaft] == Ainzelnochwiis == <references /> {{Navigationsleiste Schweizer Seen}} {{SORTIERUNG:Zurichsee}} [[Kategorie:See (Schwiiz)]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Züri]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Schwyz]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Sanggalle]] [[Kategorie:Limet]] [[Kategorie:Zürisee| ]] a9igfcnhu6vvxpja0xiedrtk2qaupkb 1017749 1017748 2022-08-15T11:46:47Z Freigut 8945 /* d Schiffstazione vom Zürisee */ nachli yzürcheret wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Zürisee}} {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" style="float:right; empty-cells:show; margin-left:1em; margin-bottom:0,5em; background:#CEDAF2;" !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Zürisee''' |-bgcolor="#FFFFFF" |colspan="2" style="text-align:center; font-size:smaller" | [[Datei:Zürichsee.jpg|center|300px|De Zürisee mit mit de Insle [[Ufenau]] ]] De Zürisee mit de Insle [[Ufenau]] |- !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Date''' |-bgcolor="#FFFFFF" |Laag: || [[Mittelland (Schweiz)|Mittelland]] |-bgcolor="#FFFFFF" |[[BFS-Nummer|BFS-Nr.]]: || 9050 |-bgcolor="#FFFFFF" |Flächi || 88.66 km² |-bgcolor="#FFFFFF" |maximali Tüüfi: || 136 m |-bgcolor="#FFFFFF" |Zueflüss: || [[Linth]] ([[Linthkanal]]) |-bgcolor="#FFFFFF" |Abfluss: || [[Limmat|Limmet]] |-bgcolor="#FFFFFF" |Höchi: || 406 m.ü.M. |-bgcolor="#FFFFFF" |Grösseri Städt am Ufer: || [[Zürich|Züri]], [[Rapperswil SG|Rapperschwil]] |-bgcolor="#FFFFFF" |Bsunderhaite: || [[Seedamm von Rapperswil|Seedamm vo Rapperschwiil]] |- !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Chaarte''' |-bgcolor="#FFFFFF" |colspan="2" style="text-align:center; font-size:smaller" | [[Datei:Karte_Zürichsee V2.png|center|300px|Zürisee]] |} De '''Zürisee''', wo in ere latynische Urkunde vo ane 610 ''lacus Tureginensis'' und uf düütsch 744 dänn ''Zurihsee''heisst,<ref>[http://www.freienbach.ch/xml_1/internet/de/application/d2/d11/f582.cfm Ortskunde, uf de Website vo de Gmaind Freiebach]</ref> liit i de Kantön [[Kanton Zürich|Züri]], [[Kanton Schwyz|Schwyz]] und [[St. Gallen (Stadt)|Sanggallä]]. D Oberflechi vom [[See]] isch uf 406 [[Meter über Meer]], syn Hauptzuefluss isch d [[Linth]], am Usfluss z Züri säid men em fluss [[Limmat|Limmet]]. S Seewasser het Trinkwasserqualität. D Stadt [[Zürich|Züri]] nimt bim Seewasserwäärch e grossi Teil vo iirem Wasser us em See. Im extrem chaltä Winter 1962/1963 isch dä See zum letztä Mal zuegfrorä. D [[Seegfrörni]] hät Hunderttusigi uf d Isflächi glockt. Es jöhrlichs Highlight isch d Stadtzürcher Seequëëri oder Seeüberquërig.<ref>[http://www.seeueberquerung.ch/ Website vo de STADTZÜRCHER SEEÜBERQUERUNG]</ref> Im undere Seebecki isch all drüü Joor s [[Züri Fäscht]]. [[Datei:Regenbogen_Zürichsee.jpg|mini|en Rägeboge bi Wollishofe]] == Geografii == De See hät zwee Täil: Der Obersee und de Zürisee. Die beede Seetäil trännt de ''Seedamm'' zwüsched [[Rapperswil SG|Rapperschwil]] und de Halbinsle [[Hurden|Hurde]]. Am Uusfluss vo de Limet us em Zürisee liit [[Zürich|Züri]]. De Zürisee hät e langzogeni, echly pogeni Form. Er isch bis Rapperschwiil öppe 30 Kilometer lang, zäme mit em Obersee im Ganze öppe 40 Kilometer. A de bräitischte Stell zwüsched [[Stäfa|Stääfe]] und [[Richterswil|Richterschwiil]] isch er 3,85 Kilometer bräit. Siini tüüffscht Stell liit bi 136 Meter zwüsched [[Herrliberg]] und [[Oberrieden ZH|Oberriede]].<ref>{{Webarchiv|url=http://www.hw.zh.ch/chemie/see/01_Be.pdf |wayback=20160304185728 |text=Zürichsee |archiv-bot=2019-12-17 14:48:21 InternetArchiveBot }} uf de Website vo de Boudiräktion vom Kanton Züri</ref> D Uferlängi betreit 87,6 km. Zwüschet Rapperschwiil und [[Pfäffikon SZ|Pfäffike]] ligged zwoo Insle, d [[Ufenau]], wo em Chlooschter [[Kloster Einsiedeln|Äisidle]] ghört, und d Insle [[Lützelau]], wo under [[Naturschutz]] staat. Zwüschet [[Meilen|Mäile]] und [[Horgen|Horge]] gits en Autofähri, und über de Seedamm gönd sit 1878 d Iisebahnlinie vo de [[Schweizerische Südostbahn|SOB]] und en Autostraass. Denäbet gits sit 2001 en Stääg für Pilger zum Chlooschter Äisidle. Er isch en Täil vom Schwiizer [[Jakobsweg|Jakobswääg]]. De hüttig Stääg staat deete, wo s im Mittelalter und i de eltere Neuziit scho emaal äine ghaa hät. De sunige Nordsite vom Zürisee säit me wäge de vile Villene, wo deet stönd, au ''Goldchüschte,'' d Südsite degäge scherzhaft ''Pfnüselküschte''. == Gschicht == Wäred de [[Eiszeit|Yszyt]] isch s ganz Gebiet vom Zürisee und s Taal na wyter abe bis zu de [[Lägern|Lägere]] vom Gletscherys bideckt gsii. Nume de [[Albis]] im Süde het über de gletscher use glueget. Wo sich öppe um 17'000 vor Chrischtus s Ys het afange zruggzie, het sich s Wasser, wo vom Linthgletscher abgflosse isch, a de [[Endmoräne]] gstaut, so as de Zürisee entstanden isch. Ab em 6. Jahrtuusig hend sich die erste Mensche am undere Zürisee aagsidlet, wo Jäger, Fischer und Sammler gsii sind. Im [[Neolithikum]] (Noistaizit, ab 4500 vor Chrischtus) het d Bevölkerig am Nordufer vom Zürisee starch zuegnaa. D Mensche hend aafange chlini Dörfer uf Stelze am Seeufer z baue, werum me vo [[Pfahlbau|Pfahlbauer]] redt. Die hend beraits Chorn und Flachs aabaut und Huustier ufzoge. Ab 2800 vor Chrischtus händ [[Schnurkeramik|Schnuercheramiker]] am Zürisee gwoont, e Volch, wo beraits e guet usbildeti Kultur bsesse het (si händ s Rad kännt und kunschtvolli Keramik gmacht). Im 8. Jahrhundert vor Chrischtus, am End vode [[Bronzezeit|Bronzezit]] verschwindet d Seeufersidlige. I de [[Hallstattzeit|Hallstattzit]] (Früeni Isezit; vom 8. bis zum 5. Jaarhundert vor Chrischtus) händ d Mensche agfange [[Grabhügel]] für iri Tote z boue und s [[Eisen|Ise]] hät d [[Bronze]] als Werchstoff för Waffe und Werchzüg abglööst. I dere Zit isch s Gebiet vom Zürisee weniger starch besidlet gsii weder vorane. Drufabe isch d [[Latènezeit|Latènezit]] cho (Spooti Isezit; vom 5. bis zum 1. Jaarhundert vor Chrischtus), wo d [[Kelten|Kelte]] im Land a den Alpe gwoont händ. D [[Helvetier]] werdet im Gebiet vom Mittelland z erstmol vom griechische Schriftsteller [[Poseidonios]] gnennt. Er schribt na bsunders, as d Helvetier mit vorliebi us Flüss Gold wäsched. De Zürisee het dazmal zum Randgebiet vo de Helvetier ghört. Wo d [[Römer]] d Helvetier unterworfe hend, isch d Stadt Züri, wo dazmal ''Turicum'' ghaisse het, nume e chliini Zollstation gsii, wo d Güeter uf Schiff verlade worde sind. Die oberi Station isch am Obersee bi Tugge glege und uf de Insle Ufenau isch e galloromanische Viereggtempel gstande. Im grosse und ganze isch aber au währed de Römerzit s Gebiet vom Zürisee nu schwach besidlet gsii. Im früene Mittelalter isch d Stadt Züri entstande und die erschte [[Alemannen|Alemanne]] hend sich im Sylfeld ide Nächi vo de Stadt nidergloo. So isch s Land am Zürisee wider meh besidlet worde. Doozmal het de See zum [[Thurgau]] ghört, später isch dee aber uftailt worde in Thurgau und in [[Zürichgau|Zürigau]] (e kwäle schribt ''Zurihgauuia''). D Stadt Züri het sich zumene regionale Zentrum entwicklet. [[Datei:Stadt Rapperswil4.jpg|mini|300px|d ''Stadt Rapperswil'' uf em Zürisee]] == Tierwelt == === Fisch === Im Zürisee lebet vil Fischarte: die wichtigschte devo sind: * d '''[[Seeforelle|Seeforäll]]''' (Salmo trutta lacustris) * s '''[[Albeli (Coregonus heglingus)|Albeli]]''' (Coregonus heglingus) und de '''[[Blaalig]]''' (Coregonus zuerichensis), beides [[Felchen|Felchearte]] * d '''[[Quappe|Trüüsche]]'''; '''Trischli''' (Lota lota) * s '''[[Egli (Fisch)|Egli]]''' (Perca fluviatilis). 1jährig: '''Hüürlig'''; 2jährig: '''Egli'''; 3jährig: '''Reelig''' * d '''[[Schleie]]''' (Tinca tinca) * de '''[[Brachsen|Brachsme]]''' (Abramis brana) * de '''[[Rotauge|Schwaal]]''' (Rotauge; Rutilus rutilus) * de '''[[Hecht|Hëcht]]''' (Esox lucius) * de '''[[Europäischer Aal|Aal]]''' (Anguilla anguilla) === Wasservögel === * de '''[[Höckerschwan|Schwaan]]''' (''Cygnus olor''). Er isch 1929 im [[Walensee|Walesee]] usgsetzt worde, het sich aber allerdings im Zürisee haimisch niderloo und isch hüt e sehr beliebts Fotosujet bi Turiste. * d '''[[Stockente|Wildänt]]''' (''Anas platyrhynchos'') * d '''[[Krickente|Krickänte]]''' (''Anas crecca'') * d '''[[Spiessente|Spiessänte]]''' (''Anas acuta'') * d '''[[Reiherente|Schlüüffänte]]''' (''Aythya fuligula'') * d '''[[Tafelente|Tafelänte]]''' (''Aythya ferina'') * s '''[[Blässhuhn|Taucherli]]''' (''Fulica atra'') * s '''[[Zwergtaucher|Tücherli]]'''; '''Zwëërgtaucherli''' (''Podiceps ruficollis'') * de '''[[Haubentaucher|Tüchel]]''' (''Podiceps cristatus'') * de '''[[Gänsesäger|Merch]]''' (''Mergus merganser'') * de '''[[Kormoran]]''' (''Phalacrocorax carbo'') * de '''[[Graureiher|Räigel]]''' (''Ardea cinerea'') * d '''[[Lachmöwe|Mööfe]]''' (''Larus ridibundus'') * d '''[[Sturmmöve|Sturmmööfe]]''' (''Larus canus'') == Schifffahrt == Früener isch de Zürisee de wichtigschti Vercheerswääg i dere Gägend gsi. Im Südoschte isch mer wiiter über d Linth und de Walesee gäge s Püntnerland zue, im Weschte über d Limmet und de [[Rhein|Rhy]] gäge [[Basel]] und Holland abe gfahre. Sit 1834 faared [[Schiff|Tampfschiff]] uf em See. Di erschti Gsellschaft, wo so Schiff betribe hät, isch d ''Caspar, Lämmlin & Co'' gsi. Scho 1838 hät si ''Zürisee-Walesee AG'' ghäisse und mit de 1837 gründete ''Linth-Escher AG'' fusioniert. D ''Republikaner AG'' vo 1839 hät 1842 mit de Zürisee-Walesee AG fusioniert. Die hät sich 1869 mit de 1864 gründete ''Tampfbootgsellschaft lings Ufer'' zu de ''Tampfbootgsellschaft für de Zürisee'' zämegschlosse. Im 1874i häd d Nordoschtbaan (NOB) die Gsellschaft überna. D ''Zürcher Tampfbootgsellschaft'' (ZDG) isch 1890 gründet worde und häd im undere Seebecki zwüsched de Schiffländi und Thalwil mit chline Schiff (Schwalbe) en Art en Tramvercher iigrichted. 1900 häd si dänn d ''Tampfbootgsellschaft Wädischwiil,'' wos sit 1894 gee hät, überna und 1903 d Schiff von de Nordoschtbaan. Sit 1957 häisst si ''[[Zürichsee-Schiffahrtsgesellschaft|Zürisee-Schiffahrtsgsellschaft]]'' (ZSG). === d Schiff vom Zürisee === {| class="wikitable sortable" ! Schiff ! Boujaar ! Wärft ! Gsellschaft ! neue Name ! wo ane ! Abbruch ! Bild |- | Minerva | 1834 | William Fairbairn | Caspar, Lämmlin & Co | 1848 Splügen | 1839 Walesee 1860 Zürisee | 1863 | [[Datei:Minerva um 1835 - Grabung Parkhaus Opéra - 2010-09-19 14-30-14.JPG|100px]] |- | Delphin | 1842/43 | | | | 1850 Walesee | 1850 |- | Linth-Escher<ref>Guido Städler: Walensee-Schifffahrt/Linth-Schifffahrt; Mels 2012; S. 71-76. – Kurt Hunziker, Robert Knöpfel: Die Zürichsee- Schifffahrt; Zürich 2014; S. 31-32.</ref> | 1837 | Caspar Escher | Linth-Escher AG | | Kollision mit ''Stadt Zürich'' vor Männidorf | 1862 | [[Datei:Linth-Escher I, ca. 1840 gemalt von Dikenmann, Zentralbibliothek-Zürich.jpg|100px]] |- | Linth-Escher<ref>Kurt Hunziker, Robert Knöpfel: Die Zürichsee-Schifffahrt; Zürich 2014; S. 47-48.</ref> | 1862 | | | | | 1894 | [[Datei:Linth-Escher-II-1890 Robert-Breitinger Zentralbibliothek-Zürich.jpg|100px]] |- | Linth-Escher<ref>Guido Städler: Walensee-Schifffahrt/Linth-Schifffahrt; Mels 2012; S. 96-101, 157-159.</ref> | 1914 | | (Walesee) | 1951 Länder, 1955 Fridolin | 1927-1950 Zürisee, 1951 Vierwaldstättersee, 1955 Walesee | (1977) |- | Republikaner | 1839 | Caspar Escher | Republikaner AG | | | + | [[Datei:Dampfschiff Republikaner vor Hotel zu den drei Königen Richterswil, zwischen 1833 und 1864.jpg|100px]] |- | Gustav Albert | 1847 | Eschwer Wyss | | | | 1891 |- | Concordia | 1864 | Escher Wyss | Zürichsee-Walensee AG | 1904 Glärnisch | | + | [[Datei:Zürichsee Concordia.jpg|100px]] |- | Helvetia | 1875 | Escher Wyss | NOB | | 1958: G59, 1960: privat | 1964 | [[Datei:Zürichsee Helvetia I.jpg|100px]] |- |Helvetia | 1964 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:'Helvetia' - Au - Zimmerberg - ZSG Stadt Rapperswil 2011-05-01 18-31-02.JPG|100px]] |- | Schwan | 1851 | Escher Wyss | | | | 1879 |- | Schwalbe (erschte Schrubedampfer) | 1864 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | 1907 Uto (Umbou Diesel) | | 1941 (+1942) | [[Datei:Zürichsee Schwalbe.jpg|100px]] |- | Taube | 1864/65 | Escher Wyss | | | | + |- | (Trajektschiff) | 1885 | | Brüedere Schnorf (Chemischi Fabrik) / NOB | | 1895 Schiffstäg Rapperschwil | + | [[Datei:Zürichsee Trajekt.jpg|100px]] |- | Lerche | 1866 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | 1887 verchauft | | + |- | Biene | 1863 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | | | + |- | Möve | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1999 Gueuse | 1941 ZDG 1999 La Fonderie, Molenbeek bi Brüssel<ref>[http://lafonderie.be/index.php?option=com_content&view=article&id=196&Itemid=229&lang=fr ''Nos parcours en bateau''] uf lafonderie.be</ref> 2020 ?? <ref>[https://www.lafonderie.be/2020/06/25/fin-de-parcours-pour-la-gueuse/ Mitteilung Ende Rundfahrten]</ref> | | [[Datei:Gueuse-La Fonderie.JPG|100px]] |- | Schwan | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1941 Halbinsel Au 1997 Euro 20xx Peter de Grote | 1941 ZDG 1997 Amsterdam<ref>[https://www.denederlanden.com/boot-huren-in-amsterdam/70-persoons-salonboot-peter-de-grote/ ''Peter de Grote''] uf denederlanden.com</ref> | |- | Taucherli | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1941 Speer 199? Elvira | 1941 ZDG 199? [[IJsselmeer|Amsterdam/IJsselmeer]]<ref>{{Webarchiv|url=https://www.veerdienstamsterdam.nl/informatie/boten/ |wayback=20190423213701 |text=''Boten: Elvira & Sailboa'' |archiv-bot=2020-02-26 12:53:26 InternetArchiveBot }} uf veerdienstamsterdam.nl</ref> | |- | Enge | 1891 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Comersee | + |- | Riesbach | 1891 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Comersee | + |- | Zürich | 1892 | Escher Wyss | ZDG | 1897 Rüschlikon | 1903 Comersee | + |- | Wollishofen | 1892 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Mincio | + |- | Zollikon | 1892 | Escher Wyss | ZDG | | 1906 verchauft uf Italie | |- | Goldbach | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Küsnacht | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Bendlikon | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Neu-Zürich | 1894/97 | Escher Wyss | | | 1897 Thalwil<BR> | 1962 |- | Lukmanier | 1865 | Escher Wyss | | | | 1918 | [[Datei:Zürichsee Lukmanier.jpg|100px]] |- | St. Gotthard | 1865 | Escher Wyss | | | | 1903 | [[Datei:Zürichsee St.Gotthard Hinterschiff.jpg|100px]] |- | Obersee | 1897 | Escher Wyss | Zürcher Obersee Dampfbootgsellschaft | 1912 Neptun | Vierwaldstettersee | 1991 | |- | Wädenswil | 1894 | Escher Wyss | Wädischwil | | ersetzt dur di neui Wädischwil (1964) | 1965 | [[Datei:Schraubendampfer Wädenswil (1894) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Wädenswil | 1964 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:'Wädenswil' - Zürich Bürkliplatz 2011-04-10 18-16-02.JPG|100px]] |- | Stäfa | 1936 | Escher Wyss | ZDG | | 1977/78 GZ Wollishofe <BR> ersetzt dur d Ufenau (1977) | | [[Datei:ZSG - Stäfa IMG 1824.JPG|100px]] |- | Speer | 1897 | Escher Wyss | Wädischwil |1945 Sauna-Schiff (privat) | | 1948 nach Brand | [[Datei:Dampfschiff_Speer_(1897)_Z%C3%BCrichsee.jpg|100px]] |- | Stadt Zürich | 1856 | Escher Wyss | | | | 1895 |- | Zürich | 1897 | Escher Wyss | | 1909 Albis | | 1950 a.D., spöter + |- | Etzel | 1934 | Escher Wyss | | | 2001 Gnosseschaft | | [[Datei:Alpenquai - ZSG 'Etzel' - Utoquai 2012-03-23 15-51-11 (P7000).JPG|100px]] |- | Ufenau | 1899 | Escher Wyss | | | | |- | Stadt Zürich | 1909 | Escher Wyss | ZDG | | | | [[Datei:ZSG - Stadt Zürich - Bürkliplatz 2010-07-07 15-16.jpg|100px]] |- | Stadt Rapperswil | 1914 | Escher Wyss | ZDG | | | | [[Datei:100 Jahre Dampfschiff 'Stadt Rapperswil' - Tag der offenen Dampfschiff-Türe am Bürkliplatz - Alpenquai 2014-04-26 17-47-40 (P7700).JPG|100px]] |- | Glärnisch | 1955 | Escher Wyss | ZDG | | 2007 Restaurant | | [[Datei:ZSG - Glärnisch IMG 1145.JPG|100px]] |- | Ufenau | 1977 | Bodan | ZSG | | 2001 Hensa | | [[Datei:ZSG - Ufenau (Hensa Davidoff) - Seefeld-Utoquai - Bürkliplatz 2010-09-02 18-44-30.JPG|100px]] |- | Linth | 1952 | Bodan | ZDG | | | | [[Datei:Linth Küsnacht.JPG|100px]] |- | Limmat | 1958 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Limmat (ship, 1958) 02.jpg|100px]] |- | Bachtel | 1962 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:2013 Zürcher Theater-Spektakel shuttle MS 'Bachtel' der Zürichsee-Schifffahrtsgesellschaft (ZSG) am Bürkliplatz 2013-08-29 19-08-44 (P7700).JPG|100px]] |- | Säntis | 1957 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:MS 'Säntis' der Zürichsee-Schifffahrtsgesellschaft (ZSG) am Zürichhorn 2012-10-18 16-15-16.JPG|100px]] |- | Schwan | 1933 | | Horge-Mäile | | | 1969 |- | Schwan | 1969 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Schwan & Horgen - Horgen 2010-08-13 17-45-26.JPG|100px]] |- | Meilen | 1979 | Bodan | Horge-Mäile | | |2017 | [[Datei:FS Horgen - Meilen - ZSG Panta Rhei 2012-10-02 16-28-21.JPG|100px]] |- | Horgen | 1991 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Horgen - Horgen - Zürichsee 2010-08-13 17-39-22.JPG|100px]] |- | Zürisee | 1999 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Zürisee - Halbinsel Au - ZSG 'Limmat' 2011-04-24 19-31-06.JPG|100px]] |- | Burg | 2003 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Burg IMG 0730.jpg|100px]] |- | Meilen | 2017 | ÖSWAG | Horge-Mäile | | | | [[Datei:Horgen–Meilen ferry 2011 184.jpg|100px]] |- | Ente | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1940 Oberhofen | 1940 Thunersee | |- | Panta Rhei | 2007 | ÖSWAG | ZSG | | | | [[Datei:Bürkliplatz - ZSG Panta Rhei - General-Guisan-Quai 2015-05-29 19-50-53.JPG|100px]] |- | Albis | 1997 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Ansicht vom Bürkliplatz in Zürich auf das Motorschiff 'Albis' der Zürichsee-Schifffahrts-Gesellschaft (ZSG) 2012-09-28 18-21-09.JPG|100px]] |- | Pfannenstiel | 1998 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:MS 'Pfannenstiel' - ZSG Panta Rhei 2012-10-02 16-47-09.JPG|100px]] |- | Uetliberg | 1999 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - MS Uetliberg IMG 0195.jpg|100px]] |- | Zimmerberg | 2001 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Zimmerberg - Wädenswil - Zürichsee IMG 8392.JPG|100px]] |- | Forch | 2001 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Forch - Utoquai 2010-11-04 14-42-46.JPG|100px]] |- | Turicum | 1992 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - MS Turicum IMG 0599.jpg|100px]] |- | Felix | 1993 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Limmatquai - ZSG 'Felix' 2011-06-11 18-50-16.jpg|100px]] |- | Regula | 1993 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Regula auf der Limmat IMG 0244.jpg|100px]] |- | Uto | 1958 | | Schwizerischi Gartenbou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Albis | 1958 | | Schwizerischi Gartebou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Tödi | 1958 | | Schwizerischi Gartebou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Wadin | 1966 | | Brouerei Wädischwil | | 1992 F. Bannwart, 2017 A. Rieser | |- | Gambrinus | 1893 | | Brouerei Wädischwil | | | |- | | 1956 | Portier, Meilen | | Seestern | | |- | M.G. 15 | 1929 | Sulzer, Winterthur | Mouettes Genevoises | 1941 LNM ''Grèbe'' 1953 Neueburg-Solothurn ''Nautilus'' 1966 BSG ''Romandie'' 2006 ''Mönchhof'' | | | [[Datei:Bürkliplatz - MS Mönchhof - Alpequai 2010-09-09 19-03-38.JPG|100px]] |- | Obersee | 1952 | | Hensa | | 2013 privat | |- | Obersee II |20 | | Hensa | | | | [[Datei:Rapperswil - Hafen - Fischmarktplatz 2010-06-14 19-31-56.JPG|100px]] |- | Rosenstadt | 1979 | | Hensa | | | | [[Datei:Hensa - Rosenstadt IMG 0756.JPG|100px]] |- | Neptun | 1693 | | Stadt Zürich | | | + | [[Datei:Neptun 1693.jpg|100px]] |- | J. J. Rousseau | 1952 | Portier, Mäile | Bielersee-Schiffahrtsgselschaft | 2014 J. J. Rousseau | 1996 Muiden bei Amsterdam 2014 Zürisee | |- | Bär | vor 1445 | | Kanton Schwyz | | | + | [[Datei:Rapperswil - Alter Zürichkrieg 1445 - Der gefangene 'Bär' nach Stumpf's Chronik.jpg|100px]] |- | Zürich | 1892 | Escher Wyss | ZDG | 1897 Rüschlikon | | 1902 | [[Datei:Dampfschwalbe Zürich (1892) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Lützelau | 1910 | Escher Wyss | ZDG | | letschti Isätz 1959 <BR>1961 GZ Wollishofe (bis 1.12.1976) | 1976 | [[Datei:Dampfschwalbe Lützelau (1910) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Rapperswyl | 1858 | | | | | 1895 | [[Datei:Dampfschiff Rapperswil (1858) Zürichsee.jpg|100px]] |} === d Schiffstazione vom Zürisee === Das isch e Lischte vo de Schiffstazione. D Jaareszaal gid s Jaar vom Beleg a. {| class="wikitable sortable" ! Name ! Gsellschaft ! Eröffnig/Erschti Erwänig ! agfaare bis ! Bild |- | Züri (Buuschänzli) | Caspar, Lämmlin & Co / Zürisee-Walesee | 1834 | 1882/84 (Bou vo de Quaibrugg) | |- | Züri Rathusbrugg | Schwalbe | 1890 | + | |- | Züri (1889) / Züri Stadthusplatz (1899) / Züri Bahnhofstrass (1984), ab 1996 Züri Bürkliplatz | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Züri Theater | ZSG / Schwalbe | (1899) | - (1984) | |- | Züri Mainaustrass (1899) | Schwalbe | | + | |- | Zürihorn (1899) | Schwalbe | | | |- | Neumünschter (1889) / ab 1912 Seefäldquai | DGZ | | + | |- | Tüfebrunne (1899) | Schwalbe | | | |- | Ängi Schloss (1899) | Schwalbe | | + | |- | Ängi Frauebad (1899) | Schwalbe | | + | |- | Belvoir-Park (1899) | Schwalbe | | + | |- | Wollishofe Bahnhof (1984), Wollishofe Ziegelhütte (1899) | ZSG / Schwalbe | | | |- | Wollishofe Hueber (1899) | Schwalbe | | + 1939 ad Bachstrass (Bahnhof) verläit, jetzt isch da d Badi | |- | Wollishofe Seerose (1984) | ZSG / Limmetboot | | + | |- | Mönchhof (1899)(1984) | ZSG / Schwalbe | | + | |- | Bändlike (1889)(1899)(1984), Chilchbärg (2022) | ZSG / ZDG / Schwalbe | | | [[Datei:2009-06-17_Suisse_Lake_Zurich_Kilchberg-Bendlikon.JPG|100px]] |- | Schoore (1899)(1984) | ZSG / Schwalbe | | + | |- | Rüeschlike (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Zollike (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Goldbach (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | + | |- | Chüsnacht (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Heslibach (1984) | ZSG | | | |- | Erlibach (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | 1863 | | [[File:Z%C3%BCrichsee_-_Erlenbach_IMG_2099.JPG|100px]] |- | Ludretike (1889)(1899) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | + | |- | Thalwil | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Halbinsle Au | ZDG / ZSG | | | |- | Wädischwil | ZDG / ZSG | | | |- | Richterschwil | ZDG / ZSG | | | |- | Pfäffike | ZDG / ZSG | | | |- | Mäile (1889)(1984) | ZDG / ZSG | | | [[File:Meilen_-_ZSG_Stadt_Rapperswil_2010-09-18_17-22-34.JPG|100px]] |- | Obermäile | ZDG / ZSG | | + | |- | Üetike | ZDG / ZSG | | + | |- | Männidorf | ZDG / ZSG | | | |- | Stäfe (Ötike) | ZDG / ZSG | | | |- | Chälhof (Stäfe) | ZDG | | + | |- | Ürike | ZDG / ZSG | | | |- | Schirmesee (Humbrächtike) | ZDG | | + | |- | Insle Ufnau | ZDG / ZSG | | | |- | Rapperschwil | ZDG / ZSG | | | |- | Altedorf | ZDG / ZSG | | | |- | Lache | ZDG / ZSG | | | |- | Schmerke | ZDG / ZSG | | | |} - käi Kürs im Fahrplan me + ufghobe / nüme im Fahrplan == Büecher == * Max Pfister: ''Der Zürichsee''; Verlag Paul Haupt Bern (1970) * Walter Höhn-Ochsner: ''Tierwelt in Zürcher Mundart und Volksleben''; Züri (1976). ISBN 3-85865-037-4 * ''Geschichte des Kantons Zürich''; Werd Verlag. ISBN 3-85932-158-7 == Weblink == {{commonscat|Lake Zurich|Zürisee}} * [https://www.zsg.ch/ Website vo de Zürisee Schifffahrtsgsellschaft] == Ainzelnochwiis == <references /> {{Navigationsleiste Schweizer Seen}} {{SORTIERUNG:Zurichsee}} [[Kategorie:See (Schwiiz)]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Züri]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Schwyz]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Sanggalle]] [[Kategorie:Limet]] [[Kategorie:Zürisee| ]] h2pgdallpdigu5yql8vizu5gg57qv05 1017750 1017749 2022-08-15T11:47:17Z Freigut 8945 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Zürisee}} {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="1" style="float:right; empty-cells:show; margin-left:1em; margin-bottom:0,5em; background:#CEDAF2;" !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Zürisee''' |-bgcolor="#FFFFFF" |colspan="2" style="text-align:center; font-size:smaller" | [[Datei:Zürichsee.jpg|center|300px|De Zürisee mit mit de Insle [[Ufenau]] ]] De Zürisee mit de Insle [[Ufenau]] |- !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Date''' |-bgcolor="#FFFFFF" |Laag: || [[Mittelland (Schweiz)|Mittelland]] |-bgcolor="#FFFFFF" |[[BFS-Nummer|BFS-Nr.]]: || 9050 |-bgcolor="#FFFFFF" |Flächi || 88.66 km² |-bgcolor="#FFFFFF" |maximali Tüüfi: || 136 m |-bgcolor="#FFFFFF" |Zueflüss: || [[Linth]] ([[Linthkanal]]) |-bgcolor="#FFFFFF" |Abfluss: || [[Limmat|Limmet]] |-bgcolor="#FFFFFF" |Höchi: || 406 m.ü.M. |-bgcolor="#FFFFFF" |Grösseri Städt am Ufer: || [[Zürich|Züri]], [[Rapperswil SG|Rapperschwil]] |-bgcolor="#FFFFFF" |Bsunderhaite: || [[Seedamm von Rapperswil|Seedamm vo Rapperschwiil]] |- !colspan="2" align=center bgcolor="#CEDAF2" | '''Chaarte''' |-bgcolor="#FFFFFF" |colspan="2" style="text-align:center; font-size:smaller" | [[Datei:Karte_Zürichsee V2.png|center|300px|Zürisee]] |} De '''Zürisee''', wo in ere latynische Urkunde vo ane 610 ''lacus Tureginensis'' und uf düütsch 744 dänn ''Zurihsee'' heisst,<ref>[http://www.freienbach.ch/xml_1/internet/de/application/d2/d11/f582.cfm Ortskunde, uf de Website vo de Gmaind Freiebach]</ref> liit i de Kantön [[Kanton Zürich|Züri]], [[Kanton Schwyz|Schwyz]] und [[St. Gallen (Stadt)|Sanggallä]]. D Oberflechi vom [[See]] isch uf 406 [[Meter über Meer]], syn Hauptzuefluss isch d [[Linth]], am Usfluss z Züri säid men em fluss [[Limmat|Limmet]]. S Seewasser het Trinkwasserqualität. D Stadt [[Zürich|Züri]] nimt bim Seewasserwäärch e grossi Teil vo iirem Wasser us em See. Im extrem chaltä Winter 1962/1963 isch dä See zum letztä Mal zuegfrorä. D [[Seegfrörni]] hät Hunderttusigi uf d Isflächi glockt. Es jöhrlichs Highlight isch d Stadtzürcher Seequëëri oder Seeüberquërig.<ref>[http://www.seeueberquerung.ch/ Website vo de STADTZÜRCHER SEEÜBERQUERUNG]</ref> Im undere Seebecki isch all drüü Joor s [[Züri Fäscht]]. [[Datei:Regenbogen_Zürichsee.jpg|mini|en Rägeboge bi Wollishofe]] == Geografii == De See hät zwee Täil: Der Obersee und de Zürisee. Die beede Seetäil trännt de ''Seedamm'' zwüsched [[Rapperswil SG|Rapperschwil]] und de Halbinsle [[Hurden|Hurde]]. Am Uusfluss vo de Limet us em Zürisee liit [[Zürich|Züri]]. De Zürisee hät e langzogeni, echly pogeni Form. Er isch bis Rapperschwiil öppe 30 Kilometer lang, zäme mit em Obersee im Ganze öppe 40 Kilometer. A de bräitischte Stell zwüsched [[Stäfa|Stääfe]] und [[Richterswil|Richterschwiil]] isch er 3,85 Kilometer bräit. Siini tüüffscht Stell liit bi 136 Meter zwüsched [[Herrliberg]] und [[Oberrieden ZH|Oberriede]].<ref>{{Webarchiv|url=http://www.hw.zh.ch/chemie/see/01_Be.pdf |wayback=20160304185728 |text=Zürichsee |archiv-bot=2019-12-17 14:48:21 InternetArchiveBot }} uf de Website vo de Boudiräktion vom Kanton Züri</ref> D Uferlängi betreit 87,6 km. Zwüschet Rapperschwiil und [[Pfäffikon SZ|Pfäffike]] ligged zwoo Insle, d [[Ufenau]], wo em Chlooschter [[Kloster Einsiedeln|Äisidle]] ghört, und d Insle [[Lützelau]], wo under [[Naturschutz]] staat. Zwüschet [[Meilen|Mäile]] und [[Horgen|Horge]] gits en Autofähri, und über de Seedamm gönd sit 1878 d Iisebahnlinie vo de [[Schweizerische Südostbahn|SOB]] und en Autostraass. Denäbet gits sit 2001 en Stääg für Pilger zum Chlooschter Äisidle. Er isch en Täil vom Schwiizer [[Jakobsweg|Jakobswääg]]. De hüttig Stääg staat deete, wo s im Mittelalter und i de eltere Neuziit scho emaal äine ghaa hät. De sunige Nordsite vom Zürisee säit me wäge de vile Villene, wo deet stönd, au ''Goldchüschte,'' d Südsite degäge scherzhaft ''Pfnüselküschte''. == Gschicht == Wäred de [[Eiszeit|Yszyt]] isch s ganz Gebiet vom Zürisee und s Taal na wyter abe bis zu de [[Lägern|Lägere]] vom Gletscherys bideckt gsii. Nume de [[Albis]] im Süde het über de gletscher use glueget. Wo sich öppe um 17'000 vor Chrischtus s Ys het afange zruggzie, het sich s Wasser, wo vom Linthgletscher abgflosse isch, a de [[Endmoräne]] gstaut, so as de Zürisee entstanden isch. Ab em 6. Jahrtuusig hend sich die erste Mensche am undere Zürisee aagsidlet, wo Jäger, Fischer und Sammler gsii sind. Im [[Neolithikum]] (Noistaizit, ab 4500 vor Chrischtus) het d Bevölkerig am Nordufer vom Zürisee starch zuegnaa. D Mensche hend aafange chlini Dörfer uf Stelze am Seeufer z baue, werum me vo [[Pfahlbau|Pfahlbauer]] redt. Die hend beraits Chorn und Flachs aabaut und Huustier ufzoge. Ab 2800 vor Chrischtus händ [[Schnurkeramik|Schnuercheramiker]] am Zürisee gwoont, e Volch, wo beraits e guet usbildeti Kultur bsesse het (si händ s Rad kännt und kunschtvolli Keramik gmacht). Im 8. Jahrhundert vor Chrischtus, am End vode [[Bronzezeit|Bronzezit]] verschwindet d Seeufersidlige. I de [[Hallstattzeit|Hallstattzit]] (Früeni Isezit; vom 8. bis zum 5. Jaarhundert vor Chrischtus) händ d Mensche agfange [[Grabhügel]] für iri Tote z boue und s [[Eisen|Ise]] hät d [[Bronze]] als Werchstoff för Waffe und Werchzüg abglööst. I dere Zit isch s Gebiet vom Zürisee weniger starch besidlet gsii weder vorane. Drufabe isch d [[Latènezeit|Latènezit]] cho (Spooti Isezit; vom 5. bis zum 1. Jaarhundert vor Chrischtus), wo d [[Kelten|Kelte]] im Land a den Alpe gwoont händ. D [[Helvetier]] werdet im Gebiet vom Mittelland z erstmol vom griechische Schriftsteller [[Poseidonios]] gnennt. Er schribt na bsunders, as d Helvetier mit vorliebi us Flüss Gold wäsched. De Zürisee het dazmal zum Randgebiet vo de Helvetier ghört. Wo d [[Römer]] d Helvetier unterworfe hend, isch d Stadt Züri, wo dazmal ''Turicum'' ghaisse het, nume e chliini Zollstation gsii, wo d Güeter uf Schiff verlade worde sind. Die oberi Station isch am Obersee bi Tugge glege und uf de Insle Ufenau isch e galloromanische Viereggtempel gstande. Im grosse und ganze isch aber au währed de Römerzit s Gebiet vom Zürisee nu schwach besidlet gsii. Im früene Mittelalter isch d Stadt Züri entstande und die erschte [[Alemannen|Alemanne]] hend sich im Sylfeld ide Nächi vo de Stadt nidergloo. So isch s Land am Zürisee wider meh besidlet worde. Doozmal het de See zum [[Thurgau]] ghört, später isch dee aber uftailt worde in Thurgau und in [[Zürichgau|Zürigau]] (e kwäle schribt ''Zurihgauuia''). D Stadt Züri het sich zumene regionale Zentrum entwicklet. [[Datei:Stadt Rapperswil4.jpg|mini|300px|d ''Stadt Rapperswil'' uf em Zürisee]] == Tierwelt == === Fisch === Im Zürisee lebet vil Fischarte: die wichtigschte devo sind: * d '''[[Seeforelle|Seeforäll]]''' (Salmo trutta lacustris) * s '''[[Albeli (Coregonus heglingus)|Albeli]]''' (Coregonus heglingus) und de '''[[Blaalig]]''' (Coregonus zuerichensis), beides [[Felchen|Felchearte]] * d '''[[Quappe|Trüüsche]]'''; '''Trischli''' (Lota lota) * s '''[[Egli (Fisch)|Egli]]''' (Perca fluviatilis). 1jährig: '''Hüürlig'''; 2jährig: '''Egli'''; 3jährig: '''Reelig''' * d '''[[Schleie]]''' (Tinca tinca) * de '''[[Brachsen|Brachsme]]''' (Abramis brana) * de '''[[Rotauge|Schwaal]]''' (Rotauge; Rutilus rutilus) * de '''[[Hecht|Hëcht]]''' (Esox lucius) * de '''[[Europäischer Aal|Aal]]''' (Anguilla anguilla) === Wasservögel === * de '''[[Höckerschwan|Schwaan]]''' (''Cygnus olor''). Er isch 1929 im [[Walensee|Walesee]] usgsetzt worde, het sich aber allerdings im Zürisee haimisch niderloo und isch hüt e sehr beliebts Fotosujet bi Turiste. * d '''[[Stockente|Wildänt]]''' (''Anas platyrhynchos'') * d '''[[Krickente|Krickänte]]''' (''Anas crecca'') * d '''[[Spiessente|Spiessänte]]''' (''Anas acuta'') * d '''[[Reiherente|Schlüüffänte]]''' (''Aythya fuligula'') * d '''[[Tafelente|Tafelänte]]''' (''Aythya ferina'') * s '''[[Blässhuhn|Taucherli]]''' (''Fulica atra'') * s '''[[Zwergtaucher|Tücherli]]'''; '''Zwëërgtaucherli''' (''Podiceps ruficollis'') * de '''[[Haubentaucher|Tüchel]]''' (''Podiceps cristatus'') * de '''[[Gänsesäger|Merch]]''' (''Mergus merganser'') * de '''[[Kormoran]]''' (''Phalacrocorax carbo'') * de '''[[Graureiher|Räigel]]''' (''Ardea cinerea'') * d '''[[Lachmöwe|Mööfe]]''' (''Larus ridibundus'') * d '''[[Sturmmöve|Sturmmööfe]]''' (''Larus canus'') == Schifffahrt == Früener isch de Zürisee de wichtigschti Vercheerswääg i dere Gägend gsi. Im Südoschte isch mer wiiter über d Linth und de Walesee gäge s Püntnerland zue, im Weschte über d Limmet und de [[Rhein|Rhy]] gäge [[Basel]] und Holland abe gfahre. Sit 1834 faared [[Schiff|Tampfschiff]] uf em See. Di erschti Gsellschaft, wo so Schiff betribe hät, isch d ''Caspar, Lämmlin & Co'' gsi. Scho 1838 hät si ''Zürisee-Walesee AG'' ghäisse und mit de 1837 gründete ''Linth-Escher AG'' fusioniert. D ''Republikaner AG'' vo 1839 hät 1842 mit de Zürisee-Walesee AG fusioniert. Die hät sich 1869 mit de 1864 gründete ''Tampfbootgsellschaft lings Ufer'' zu de ''Tampfbootgsellschaft für de Zürisee'' zämegschlosse. Im 1874i häd d Nordoschtbaan (NOB) die Gsellschaft überna. D ''Zürcher Tampfbootgsellschaft'' (ZDG) isch 1890 gründet worde und häd im undere Seebecki zwüsched de Schiffländi und Thalwil mit chline Schiff (Schwalbe) en Art en Tramvercher iigrichted. 1900 häd si dänn d ''Tampfbootgsellschaft Wädischwiil,'' wos sit 1894 gee hät, überna und 1903 d Schiff von de Nordoschtbaan. Sit 1957 häisst si ''[[Zürichsee-Schiffahrtsgesellschaft|Zürisee-Schiffahrtsgsellschaft]]'' (ZSG). === d Schiff vom Zürisee === {| class="wikitable sortable" ! Schiff ! Boujaar ! Wärft ! Gsellschaft ! neue Name ! wo ane ! Abbruch ! Bild |- | Minerva | 1834 | William Fairbairn | Caspar, Lämmlin & Co | 1848 Splügen | 1839 Walesee 1860 Zürisee | 1863 | [[Datei:Minerva um 1835 - Grabung Parkhaus Opéra - 2010-09-19 14-30-14.JPG|100px]] |- | Delphin | 1842/43 | | | | 1850 Walesee | 1850 |- | Linth-Escher<ref>Guido Städler: Walensee-Schifffahrt/Linth-Schifffahrt; Mels 2012; S. 71-76. – Kurt Hunziker, Robert Knöpfel: Die Zürichsee- Schifffahrt; Zürich 2014; S. 31-32.</ref> | 1837 | Caspar Escher | Linth-Escher AG | | Kollision mit ''Stadt Zürich'' vor Männidorf | 1862 | [[Datei:Linth-Escher I, ca. 1840 gemalt von Dikenmann, Zentralbibliothek-Zürich.jpg|100px]] |- | Linth-Escher<ref>Kurt Hunziker, Robert Knöpfel: Die Zürichsee-Schifffahrt; Zürich 2014; S. 47-48.</ref> | 1862 | | | | | 1894 | [[Datei:Linth-Escher-II-1890 Robert-Breitinger Zentralbibliothek-Zürich.jpg|100px]] |- | Linth-Escher<ref>Guido Städler: Walensee-Schifffahrt/Linth-Schifffahrt; Mels 2012; S. 96-101, 157-159.</ref> | 1914 | | (Walesee) | 1951 Länder, 1955 Fridolin | 1927-1950 Zürisee, 1951 Vierwaldstättersee, 1955 Walesee | (1977) |- | Republikaner | 1839 | Caspar Escher | Republikaner AG | | | + | [[Datei:Dampfschiff Republikaner vor Hotel zu den drei Königen Richterswil, zwischen 1833 und 1864.jpg|100px]] |- | Gustav Albert | 1847 | Eschwer Wyss | | | | 1891 |- | Concordia | 1864 | Escher Wyss | Zürichsee-Walensee AG | 1904 Glärnisch | | + | [[Datei:Zürichsee Concordia.jpg|100px]] |- | Helvetia | 1875 | Escher Wyss | NOB | | 1958: G59, 1960: privat | 1964 | [[Datei:Zürichsee Helvetia I.jpg|100px]] |- |Helvetia | 1964 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:'Helvetia' - Au - Zimmerberg - ZSG Stadt Rapperswil 2011-05-01 18-31-02.JPG|100px]] |- | Schwan | 1851 | Escher Wyss | | | | 1879 |- | Schwalbe (erschte Schrubedampfer) | 1864 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | 1907 Uto (Umbou Diesel) | | 1941 (+1942) | [[Datei:Zürichsee Schwalbe.jpg|100px]] |- | Taube | 1864/65 | Escher Wyss | | | | + |- | (Trajektschiff) | 1885 | | Brüedere Schnorf (Chemischi Fabrik) / NOB | | 1895 Schiffstäg Rapperschwil | + | [[Datei:Zürichsee Trajekt.jpg|100px]] |- | Lerche | 1866 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | 1887 verchauft | | + |- | Biene | 1863 | Escher Wyss | Dampfschiffgsellschaft Lings Ufer | | | + |- | Möve | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1999 Gueuse | 1941 ZDG 1999 La Fonderie, Molenbeek bi Brüssel<ref>[http://lafonderie.be/index.php?option=com_content&view=article&id=196&Itemid=229&lang=fr ''Nos parcours en bateau''] uf lafonderie.be</ref> 2020 ?? <ref>[https://www.lafonderie.be/2020/06/25/fin-de-parcours-pour-la-gueuse/ Mitteilung Ende Rundfahrten]</ref> | | [[Datei:Gueuse-La Fonderie.JPG|100px]] |- | Schwan | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1941 Halbinsel Au 1997 Euro 20xx Peter de Grote | 1941 ZDG 1997 Amsterdam<ref>[https://www.denederlanden.com/boot-huren-in-amsterdam/70-persoons-salonboot-peter-de-grote/ ''Peter de Grote''] uf denederlanden.com</ref> | |- | Taucherli | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1941 Speer 199? Elvira | 1941 ZDG 199? [[IJsselmeer|Amsterdam/IJsselmeer]]<ref>{{Webarchiv|url=https://www.veerdienstamsterdam.nl/informatie/boten/ |wayback=20190423213701 |text=''Boten: Elvira & Sailboa'' |archiv-bot=2020-02-26 12:53:26 InternetArchiveBot }} uf veerdienstamsterdam.nl</ref> | |- | Enge | 1891 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Comersee | + |- | Riesbach | 1891 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Comersee | + |- | Zürich | 1892 | Escher Wyss | ZDG | 1897 Rüschlikon | 1903 Comersee | + |- | Wollishofen | 1892 | Escher Wyss | ZDG | | 1903 Mincio | + |- | Zollikon | 1892 | Escher Wyss | ZDG | | 1906 verchauft uf Italie | |- | Goldbach | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Küsnacht | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Bendlikon | 1894/97 | Escher Wyss | | | | + |- | Neu-Zürich | 1894/97 | Escher Wyss | | | 1897 Thalwil<BR> | 1962 |- | Lukmanier | 1865 | Escher Wyss | | | | 1918 | [[Datei:Zürichsee Lukmanier.jpg|100px]] |- | St. Gotthard | 1865 | Escher Wyss | | | | 1903 | [[Datei:Zürichsee St.Gotthard Hinterschiff.jpg|100px]] |- | Obersee | 1897 | Escher Wyss | Zürcher Obersee Dampfbootgsellschaft | 1912 Neptun | Vierwaldstettersee | 1991 | |- | Wädenswil | 1894 | Escher Wyss | Wädischwil | | ersetzt dur di neui Wädischwil (1964) | 1965 | [[Datei:Schraubendampfer Wädenswil (1894) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Wädenswil | 1964 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:'Wädenswil' - Zürich Bürkliplatz 2011-04-10 18-16-02.JPG|100px]] |- | Stäfa | 1936 | Escher Wyss | ZDG | | 1977/78 GZ Wollishofe <BR> ersetzt dur d Ufenau (1977) | | [[Datei:ZSG - Stäfa IMG 1824.JPG|100px]] |- | Speer | 1897 | Escher Wyss | Wädischwil |1945 Sauna-Schiff (privat) | | 1948 nach Brand | [[Datei:Dampfschiff_Speer_(1897)_Z%C3%BCrichsee.jpg|100px]] |- | Stadt Zürich | 1856 | Escher Wyss | | | | 1895 |- | Zürich | 1897 | Escher Wyss | | 1909 Albis | | 1950 a.D., spöter + |- | Etzel | 1934 | Escher Wyss | | | 2001 Gnosseschaft | | [[Datei:Alpenquai - ZSG 'Etzel' - Utoquai 2012-03-23 15-51-11 (P7000).JPG|100px]] |- | Ufenau | 1899 | Escher Wyss | | | | |- | Stadt Zürich | 1909 | Escher Wyss | ZDG | | | | [[Datei:ZSG - Stadt Zürich - Bürkliplatz 2010-07-07 15-16.jpg|100px]] |- | Stadt Rapperswil | 1914 | Escher Wyss | ZDG | | | | [[Datei:100 Jahre Dampfschiff 'Stadt Rapperswil' - Tag der offenen Dampfschiff-Türe am Bürkliplatz - Alpenquai 2014-04-26 17-47-40 (P7700).JPG|100px]] |- | Glärnisch | 1955 | Escher Wyss | ZDG | | 2007 Restaurant | | [[Datei:ZSG - Glärnisch IMG 1145.JPG|100px]] |- | Ufenau | 1977 | Bodan | ZSG | | 2001 Hensa | | [[Datei:ZSG - Ufenau (Hensa Davidoff) - Seefeld-Utoquai - Bürkliplatz 2010-09-02 18-44-30.JPG|100px]] |- | Linth | 1952 | Bodan | ZDG | | | | [[Datei:Linth Küsnacht.JPG|100px]] |- | Limmat | 1958 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Limmat (ship, 1958) 02.jpg|100px]] |- | Bachtel | 1962 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:2013 Zürcher Theater-Spektakel shuttle MS 'Bachtel' der Zürichsee-Schifffahrtsgesellschaft (ZSG) am Bürkliplatz 2013-08-29 19-08-44 (P7700).JPG|100px]] |- | Säntis | 1957 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:MS 'Säntis' der Zürichsee-Schifffahrtsgesellschaft (ZSG) am Zürichhorn 2012-10-18 16-15-16.JPG|100px]] |- | Schwan | 1933 | | Horge-Mäile | | | 1969 |- | Schwan | 1969 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Schwan & Horgen - Horgen 2010-08-13 17-45-26.JPG|100px]] |- | Meilen | 1979 | Bodan | Horge-Mäile | | |2017 | [[Datei:FS Horgen - Meilen - ZSG Panta Rhei 2012-10-02 16-28-21.JPG|100px]] |- | Horgen | 1991 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Horgen - Horgen - Zürichsee 2010-08-13 17-39-22.JPG|100px]] |- | Zürisee | 1999 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Zürisee - Halbinsel Au - ZSG 'Limmat' 2011-04-24 19-31-06.JPG|100px]] |- | Burg | 2003 | Bodan | Horge-Mäile | | | | [[Datei:FS Burg IMG 0730.jpg|100px]] |- | Meilen | 2017 | ÖSWAG | Horge-Mäile | | | | [[Datei:Horgen–Meilen ferry 2011 184.jpg|100px]] |- | Ente | 1939 | Escher Wyss | Landesusstellig | 1940 Oberhofen | 1940 Thunersee | |- | Panta Rhei | 2007 | ÖSWAG | ZSG | | | | [[Datei:Bürkliplatz - ZSG Panta Rhei - General-Guisan-Quai 2015-05-29 19-50-53.JPG|100px]] |- | Albis | 1997 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Ansicht vom Bürkliplatz in Zürich auf das Motorschiff 'Albis' der Zürichsee-Schifffahrts-Gesellschaft (ZSG) 2012-09-28 18-21-09.JPG|100px]] |- | Pfannenstiel | 1998 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:MS 'Pfannenstiel' - ZSG Panta Rhei 2012-10-02 16-47-09.JPG|100px]] |- | Uetliberg | 1999 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - MS Uetliberg IMG 0195.jpg|100px]] |- | Zimmerberg | 2001 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Zimmerberg - Wädenswil - Zürichsee IMG 8392.JPG|100px]] |- | Forch | 2001 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Forch - Utoquai 2010-11-04 14-42-46.JPG|100px]] |- | Turicum | 1992 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - MS Turicum IMG 0599.jpg|100px]] |- | Felix | 1993 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:Limmatquai - ZSG 'Felix' 2011-06-11 18-50-16.jpg|100px]] |- | Regula | 1993 | Bodan | ZSG | | | | [[Datei:ZSG - Regula auf der Limmat IMG 0244.jpg|100px]] |- | Uto | 1958 | | Schwizerischi Gartenbou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Albis | 1958 | | Schwizerischi Gartebou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Tödi | 1958 | | Schwizerischi Gartebou-Usstelig G59 | | 1960 ZSG 1992/1993 ... | |- | Wadin | 1966 | | Brouerei Wädischwil | | 1992 F. Bannwart, 2017 A. Rieser | |- | Gambrinus | 1893 | | Brouerei Wädischwil | | | |- | | 1956 | Portier, Meilen | | Seestern | | |- | M.G. 15 | 1929 | Sulzer, Winterthur | Mouettes Genevoises | 1941 LNM ''Grèbe'' 1953 Neueburg-Solothurn ''Nautilus'' 1966 BSG ''Romandie'' 2006 ''Mönchhof'' | | | [[Datei:Bürkliplatz - MS Mönchhof - Alpequai 2010-09-09 19-03-38.JPG|100px]] |- | Obersee | 1952 | | Hensa | | 2013 privat | |- | Obersee II |20 | | Hensa | | | | [[Datei:Rapperswil - Hafen - Fischmarktplatz 2010-06-14 19-31-56.JPG|100px]] |- | Rosenstadt | 1979 | | Hensa | | | | [[Datei:Hensa - Rosenstadt IMG 0756.JPG|100px]] |- | Neptun | 1693 | | Stadt Zürich | | | + | [[Datei:Neptun 1693.jpg|100px]] |- | J. J. Rousseau | 1952 | Portier, Mäile | Bielersee-Schiffahrtsgselschaft | 2014 J. J. Rousseau | 1996 Muiden bei Amsterdam 2014 Zürisee | |- | Bär | vor 1445 | | Kanton Schwyz | | | + | [[Datei:Rapperswil - Alter Zürichkrieg 1445 - Der gefangene 'Bär' nach Stumpf's Chronik.jpg|100px]] |- | Zürich | 1892 | Escher Wyss | ZDG | 1897 Rüschlikon | | 1902 | [[Datei:Dampfschwalbe Zürich (1892) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Lützelau | 1910 | Escher Wyss | ZDG | | letschti Isätz 1959 <BR>1961 GZ Wollishofe (bis 1.12.1976) | 1976 | [[Datei:Dampfschwalbe Lützelau (1910) Zürichsee.jpg|100px]] |- | Rapperswyl | 1858 | | | | | 1895 | [[Datei:Dampfschiff Rapperswil (1858) Zürichsee.jpg|100px]] |} === d Schiffstazione vom Zürisee === Das isch e Lischte vo de Schiffstazione. D Jaareszaal gid s Jaar vom Beleg a. {| class="wikitable sortable" ! Name ! Gsellschaft ! Eröffnig/Erschti Erwänig ! agfaare bis ! Bild |- | Züri (Buuschänzli) | Caspar, Lämmlin & Co / Zürisee-Walesee | 1834 | 1882/84 (Bou vo de Quaibrugg) | |- | Züri Rathusbrugg | Schwalbe | 1890 | + | |- | Züri (1889) / Züri Stadthusplatz (1899) / Züri Bahnhofstrass (1984), ab 1996 Züri Bürkliplatz | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Züri Theater | ZSG / Schwalbe | (1899) | - (1984) | |- | Züri Mainaustrass (1899) | Schwalbe | | + | |- | Zürihorn (1899) | Schwalbe | | | |- | Neumünschter (1889) / ab 1912 Seefäldquai | DGZ | | + | |- | Tüfebrunne (1899) | Schwalbe | | | |- | Ängi Schloss (1899) | Schwalbe | | + | |- | Ängi Frauebad (1899) | Schwalbe | | + | |- | Belvoir-Park (1899) | Schwalbe | | + | |- | Wollishofe Bahnhof (1984), Wollishofe Ziegelhütte (1899) | ZSG / Schwalbe | | | |- | Wollishofe Hueber (1899) | Schwalbe | | + 1939 ad Bachstrass (Bahnhof) verläit, jetzt isch da d Badi | |- | Wollishofe Seerose (1984) | ZSG / Limmetboot | | + | |- | Mönchhof (1899)(1984) | ZSG / Schwalbe | | + | |- | Bändlike (1889)(1899)(1984), Chilchbärg (2022) | ZSG / ZDG / Schwalbe | | | [[Datei:2009-06-17_Suisse_Lake_Zurich_Kilchberg-Bendlikon.JPG|100px]] |- | Schoore (1899)(1984) | ZSG / Schwalbe | | + | |- | Rüeschlike (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Zollike (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Goldbach (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | + | |- | Chüsnacht (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Heslibach (1984) | ZSG | | | |- | Erlibach (1889)(1899)(1984) | ZDG / ZSG / Schwalbe | 1863 | | [[File:Z%C3%BCrichsee_-_Erlenbach_IMG_2099.JPG|100px]] |- | Ludretike (1889)(1899) | ZDG / ZSG / Schwalbe | | + | |- | Thalwil | ZDG / ZSG / Schwalbe | | | |- | Halbinsle Au | ZDG / ZSG | | | |- | Wädischwil | ZDG / ZSG | | | |- | Richterschwil | ZDG / ZSG | | | |- | Pfäffike | ZDG / ZSG | | | |- | Mäile (1889)(1984) | ZDG / ZSG | | | [[File:Meilen_-_ZSG_Stadt_Rapperswil_2010-09-18_17-22-34.JPG|100px]] |- | Obermäile | ZDG / ZSG | | + | |- | Üetike | ZDG / ZSG | | + | |- | Männidorf | ZDG / ZSG | | | |- | Stäfe (Ötike) | ZDG / ZSG | | | |- | Chälhof (Stäfe) | ZDG | | + | |- | Ürike | ZDG / ZSG | | | |- | Schirmesee (Humbrächtike) | ZDG | | + | |- | Insle Ufnau | ZDG / ZSG | | | |- | Rapperschwil | ZDG / ZSG | | | |- | Altedorf | ZDG / ZSG | | | |- | Lache | ZDG / ZSG | | | |- | Schmerke | ZDG / ZSG | | | |} - käi Kürs im Fahrplan me + ufghobe / nüme im Fahrplan == Büecher == * Max Pfister: ''Der Zürichsee''; Verlag Paul Haupt Bern (1970) * Walter Höhn-Ochsner: ''Tierwelt in Zürcher Mundart und Volksleben''; Züri (1976). ISBN 3-85865-037-4 * ''Geschichte des Kantons Zürich''; Werd Verlag. ISBN 3-85932-158-7 == Weblink == {{commonscat|Lake Zurich|Zürisee}} * [https://www.zsg.ch/ Website vo de Zürisee Schifffahrtsgsellschaft] == Ainzelnochwiis == <references /> {{Navigationsleiste Schweizer Seen}} {{SORTIERUNG:Zurichsee}} [[Kategorie:See (Schwiiz)]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Züri]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Schwyz]] [[Kategorie:Geografii vom Kanton Sanggalle]] [[Kategorie:Limet]] [[Kategorie:Zürisee| ]] g72n7pkncv2e588xzq4n5j8rsxwui8r Niederdorf (Stadt Zürich) 0 23715 1017733 1017720 2022-08-14T14:29:50Z B.A.Enz 19520 /* Uusdeenig */ aber mid emene Punkt wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:S Dörfli}} [[Datei:Niederdorf-Zuriko 444.jpg|mini|300px|Blick uf d Limät und s Dörfli]] [[Datei:Zürich - Niederdorf - zur Schmiden IMG 1374.jpg|mini|300px|S Zumfthuus zur Schmiidä im Dörfli]] S '''Dörfli''' odär s '''Niderdorf''' (uf Hochtüütsch ''Niederdorf'') isch s Viärtäl rund um d Nidärdorfstrass i dä Altstadt vo [[Zürich|Züri]]. == Uusdeenig == S Döfli hät d Form vomäne spitzwinklige Drüüegg. D Spitzä liit im Norde am ''Cäntral''. Di öschtlichi Gränzä bildät d [[Limmat|Limät]] beziänigswys s Limmätquai, d Weschtgränze dä Säilergrabe, wo zur alte Stadtbefeschtigung ghört hät. D Südgränze isch nöd ganz klar definiärt. Si entspricht ungfäär änäre Linie vom Noimärt über s [[Grossmünster|Grossmünschter]] bis zur Wasserchile. Südlich vom Niderdorf befindät sich s Oberdorf. Oft wird d Bezäichnig Dörfli au für di gsamt Altstadt öschtlich vo dä Limmät, das häisst s äigätlichi Dörfli plus s Raatshuusquartier und s Oberdorf bis zum Bellvue, bruucht. S äigätlich Herz vom Dörfli bildät dä Hirschäplatz, wo alljährlich am 11.11. um 11:11 au s Monschtärkonzert vo dä Fasnacht startät. Öschtlich vom Dörfli uf äm Weschthang vom Züriberg liged d Uni und d [[Eidgenössische Technische Hochschule Zürich|ETH]], wo vom Dörfli uus mit äm Polybähnli, änäre Standsäilbaan erräicht werdä cha. Drum isch s Dörfli au bi dä Zürcher Schtudänte seer beliäbt. == Vercheer == S ganz Quartier isch äi grossi Fuässgängerzoone mit Uusnaam vom nördliche Täil vom Limmätquai, dä Mühligass, dä Zähringerstrass und äm Zäringerplatz sowie natürli äm Säilergrabe. Uf äm Limmätquai vercheeräd s Viäri- und s Füfzäni-Tram, uf äm Säilergrabe dä Drüüer und dä Einedrysgi-Trolleybus, wo früäner ä Mal s Tram Numärä Äis gsy isch. == Strassakafi und Nachtläbe == S Dörfli isch vor alläm wäge sini ville Strassekafis, Kabaretts und Nachtklüb beliäbt. Früäner isch s Dörfli als Zäntrum vom Zürcher Strassestrich berüchtigt gsy, aber sit dä 80är-Jaar hät sich s Miliö mee und mee a s Sihlquai und a d Langstrass verlagärät. == D Zürcher Zentralbiblioteek == Am Predigerplatz zmitzt im Dörfli befindät sich i dä Rümlichkäite vom früänäre ''Chloschter zum Prediger'' d Zürcher Zentralbiblioteek, wo gmäinsam vom Kanton, dä ETH und dä Uni betribe wird. Di ehemaligi Chloschterchile diänt wyterhin als Gotteshuus. == Luäg au == * andäri Ort mit äm Namä [[Niederdorf|Nidärdorf]] == Weblink == {{commonscat|Niederdorf (Quarter Zürich)|S Dörfli}} [[Kategorie:Ort i de Stadt Züri]] 63ubmk4k9scf86o27nvmvcix2ymoew8 1017736 1017733 2022-08-14T20:32:24Z Freigut 8945 /* Uusdeenig */ wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:S Dörfli}} [[Datei:Niederdorf-Zuriko 444.jpg|mini|300px|Blick uf d Limät und s Dörfli]] [[Datei:Zürich - Niederdorf - zur Schmiden IMG 1374.jpg|mini|300px|S Zumfthuus zur Schmiidä im Dörfli]] S '''Dörfli''' odär s '''Niderdorf''' (uf Hochtüütsch ''Niederdorf'') isch s Viärtäl rund um d Nidärdorfstrass i dä Altstadt vo [[Zürich|Züri]]. == Uusdeenig == S Niderdorf hät d Form vomäne spitzwinklige Drüüegg. De Spitz liit im Norde am ''Cäntral''. Di öschtlichi Gränzä bildät d [[Limmat|Limät]] beziänigswys s Limmätquai, d Weschtgränze dä Säilergrabe, wo zur alte Stadtbefeschtigung ghört hät. D Südgränze gaat bi de Stüüssihoofstatt dure; südlich devoo liit d Määrtgass, und na südlicher s Oberdorf. Di allgemäiner Bezäichnig Dörfli wird für di gsamt Altstadt öschtlich vo dä Limmät bruucht, das häisst s für s Gebiet um s Niderdorf plus s Raatshuusquartier und s Oberdorf bis zum Bellvue. S äigätlich Herz vom Dörfli bildät dä Hirschäplatz, wo all Jahr am 11.11. um 11:11 au s Monschtärkonzert vo dä Fasnacht startät. Öschtlich vom Dörfli uf äm Weschthang vom Züriberg liged d Uni und d [[Eidgenössische Technische Hochschule Zürich|ETH]], wo vom Dörfli uus mit äm Polybähnli, änäre Standsäilbaan erräicht werdä cha. Drum isch s Dörfli au bi dä Zürcher Schtudänte seer beliäbt. == Vercheer == S ganz Quartier isch äi grossi Fuässgängerzoone mit Uusnaam vom nördliche Täil vom Limmätquai, dä Mühligass, dä Zähringerstrass und äm Zäringerplatz sowie natürli äm Säilergrabe. Uf äm Limmätquai vercheeräd s Viäri- und s Füfzäni-Tram, uf äm Säilergrabe dä Drüüer und dä Einedrysgi-Trolleybus, wo früäner ä Mal s Tram Numärä Äis gsy isch. == Strassakafi und Nachtläbe == S Dörfli isch vor alläm wäge sini ville Strassekafis, Kabaretts und Nachtklüb beliäbt. Früäner isch s Dörfli als Zäntrum vom Zürcher Strassestrich berüchtigt gsy, aber sit dä 80är-Jaar hät sich s Miliö mee und mee a s Sihlquai und a d Langstrass verlagärät. == D Zürcher Zentralbiblioteek == Am Predigerplatz zmitzt im Dörfli befindät sich i dä Rümlichkäite vom früänäre ''Chloschter zum Prediger'' d Zürcher Zentralbiblioteek, wo gmäinsam vom Kanton, dä ETH und dä Uni betribe wird. Di ehemaligi Chloschterchile diänt wyterhin als Gotteshuus. == Luäg au == * andäri Ort mit äm Namä [[Niederdorf|Nidärdorf]] == Weblink == {{commonscat|Niederdorf (Quarter Zürich)|S Dörfli}} [[Kategorie:Ort i de Stadt Züri]] peno237ql190f8xx8iccpt3c64ufe0i 1017737 1017736 2022-08-14T20:32:51Z Freigut 8945 /* Uusdeenig */ wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:S Dörfli}} [[Datei:Niederdorf-Zuriko 444.jpg|mini|300px|Blick uf d Limät und s Dörfli]] [[Datei:Zürich - Niederdorf - zur Schmiden IMG 1374.jpg|mini|300px|S Zumfthuus zur Schmiidä im Dörfli]] S '''Dörfli''' odär s '''Niderdorf''' (uf Hochtüütsch ''Niederdorf'') isch s Viärtäl rund um d Nidärdorfstrass i dä Altstadt vo [[Zürich|Züri]]. == Uusdeenig == S Niderdorf hät d Form vomäne spitzwinklige Drüüegg. De Spitz liit im Norde am ''Cäntral''. Di öschtlichi Gränzä bildät d [[Limmat|Limät]] beziänigswys s Limmätquai, d Weschtgränze dä Säilergrabe, wo zur alte Stadtbefeschtigung ghört hät. D Südgränze gaat bi de Stüüssihoofstatt dure; südlich devoo liit d Määrtgass, und na südlicher s Oberdorf. Di allgemäiner Bezäichnig Dörfli wird auch für di gsamt Altstadt öschtlich vo dä Limmät bruucht, das häisst s für s Gebiet um s Niderdorf plus s Raatshuusquartier und s Oberdorf bis zum Bellvue. S äigätlich Herz vom Dörfli bildät dä Hirschäplatz, wo all Jahr am 11.11. um 11:11 au s Monschtärkonzert vo dä Fasnacht startät. Öschtlich vom Dörfli uf äm Weschthang vom Züriberg liged d Uni und d [[Eidgenössische Technische Hochschule Zürich|ETH]], wo vom Dörfli uus mit äm Polybähnli, änäre Standsäilbaan erräicht werdä cha. Drum isch s Dörfli au bi dä Zürcher Schtudänte seer beliäbt. == Vercheer == S ganz Quartier isch äi grossi Fuässgängerzoone mit Uusnaam vom nördliche Täil vom Limmätquai, dä Mühligass, dä Zähringerstrass und äm Zäringerplatz sowie natürli äm Säilergrabe. Uf äm Limmätquai vercheeräd s Viäri- und s Füfzäni-Tram, uf äm Säilergrabe dä Drüüer und dä Einedrysgi-Trolleybus, wo früäner ä Mal s Tram Numärä Äis gsy isch. == Strassakafi und Nachtläbe == S Dörfli isch vor alläm wäge sini ville Strassekafis, Kabaretts und Nachtklüb beliäbt. Früäner isch s Dörfli als Zäntrum vom Zürcher Strassestrich berüchtigt gsy, aber sit dä 80är-Jaar hät sich s Miliö mee und mee a s Sihlquai und a d Langstrass verlagärät. == D Zürcher Zentralbiblioteek == Am Predigerplatz zmitzt im Dörfli befindät sich i dä Rümlichkäite vom früänäre ''Chloschter zum Prediger'' d Zürcher Zentralbiblioteek, wo gmäinsam vom Kanton, dä ETH und dä Uni betribe wird. Di ehemaligi Chloschterchile diänt wyterhin als Gotteshuus. == Luäg au == * andäri Ort mit äm Namä [[Niederdorf|Nidärdorf]] == Weblink == {{commonscat|Niederdorf (Quarter Zürich)|S Dörfli}} [[Kategorie:Ort i de Stadt Züri]] m9mftbgfcsknx4tykoki93xjcc2xuy7 Wikipedia:Artikel der Woche/Archiv 4 26937 1017744 1017134 2022-08-15T09:28:12Z Terfili 35 wikitext text/x-wiki '''Friejeri Artikel vu dr Wuche''' == 2022 == [[Alpensteinbock]] • [[Cervelat]] • [[Niederflurwagen (Schweiz, Schmalspur)]] • [[St. Corentin (Cury)]] • [[Flurname]] • [[Sternbild]] • [[Flugkatastrophe von Überlingen]] • [[Scherragau]] • [[Falkensteinerbund]] • [[Liechtenstein]] • [[Klarinette]] • [[Christian Schmid]] • [[Israel]] • [[Walter Clauss]] • [[Breisgauer Landstände]] • [[Kandersteg]] • [[Stausee Bouzey]] • [[Landmauer Gamsen]] • [[Grafenhausen]] • [[Eleonore von Aquitanien]] • [[Kleider machen Leute (Oper)]] • [[Grafschaft Hauenstein]] • [[Basler Mittwoch-Gesellschaft 1907]] • [[Alraune (Kulturgeschichte)]] • [[Bernshausen (Seeburg)]] • [[Wildemannstraße]] • [[Viktor Giacobbo]] • [[Runeninschriften (Kontinent)]] • [[Syllogismus]] • [[Racing Club de Strasbourg Alsace]] • [[Molière]] • [[Agaro]] == 2021 == [[Blasorchester]] • [[Bibel]] • [[Samedan]] • [[Hans Valär]] • [[Albanische Volkstrachten]] • [[Anna Sutter]] • [[Reutlingen]] • [[Fjodor Michailowitsch Dostojewski]] • [[Dom St. Blasien]] • [[Elias Landolt (Forstwissenschaftler)]] • [[Filderstadt]] • [[Aeroperú-Flug 603]] • [[Toggenburger Hausorgel]] • [[Kambrium]] • [[Schwabentor (Freiburg im Breisgau)]] • [[Dante Alighieri]] • [[Schönbuch]] • [[Psitticher und Sterner]] • [[Kurt Meyer]] • [[Menzenschwand]] • [[Franz Josef Schild]] • [[Schlacht bei Freiburg im Breisgau]] • [[FC Augsburg]] • [[Migiandone]] • [[Papua-Neuguinea]] • [[Jiddische Sprache]] • [[Froschlurche]] • [[Liestal]] • [[Peter Ochs]] • [[Tour de France 2011]] • [[Romeo und Julia auf dem Dorfe (Oper)]] • [[Rhein-Rhone-Kanal]] • [[Schwerzen]] • [[Gérard Leser]] • [[Jass]] • [[Gitarre]] • [[Historisches Kaufhaus (Freiburg im Breisgau)]] • [[Plan incliné de Saint-Louis-Arzviller]] • [[Museum Walserhaus]] • [[Bibel]] • [[Johann Gottfried Tulla]] • [[Pariser Kommune]] • [[Allianz Arena]] • [[Tübingen]] • [[La Chaux-de-Fonds]] • [[Sibirien]] • [[Röllelibutzen]] • [[Pharao]] • [[Kembs]] • [[Neugriechische Dialekte]] • [[Gämse]] • [[Herisau]] == 2020 == [[Der junge Lord]] • [[Tiere in der Bibel]] • [[Ludwig van Beethoven]] • [[Altes Wasserkraftwerk Rheinfelden]] • [[Bauernmalerei]] • [[Landgrafschaft Klettgau]] • [[Ordovizium]] • [[Hinduismus in der Schweiz]] • [[EHC Visp]] • [[Marietta Kobald]] • [[Zoo Basel]] • [[Jella Lepman]] • [[Schluchsee (See)]] • [[Dürrenäsch]] • [[Albrecht Ludwig Berblinger]] • [[Neohethitische Staaten]] • [[Paul Jauch]] • [[Romanistik]] • [[Prag]] • [[Ackerhaus]] • [[Zillisheim]] • [[Nagetiere]] • [[Enge]] • [[Andrea Nahles]] • [[Allgäu]] • [[Im Röseligarte]] • [[Tschechoslowakei]] • [[Grimmelshofen (Stühlingen)]] • [[Berner-Oberland-Bahn]] • [[Fußball-Weltmeisterschaft 2010]] • [[Freiburger Münster]] • [[Der fliegende Holländer]] • [[Banntag]] • [[Val-de-Ruz NE]] • [[Französische Präsidentschaftswahl 2017]] • [[Robert Gerwig]] • [[Schwalbenschwanz (Schmetterling)]] • [[Berne (Indiana)]] • [[Deutscher Sprachatlas]] • [[Dietmar Dath]] • [[Eisenbahnunfall von Dürrenast]] • [[Johann Gottfried Tulla]] • [[Taminabrücke]] • [[Rudolf Ernst Keller]] • [[Externsteine]] • [[Brugg]] • [[Geschlechtsorgan]] • [[Skifahren]] • [[Daisendorf]] • [[Kaiser-Wilhelm-Gedächtniskirche]] • [[Kamerun]] • [[Leberwurst]] • [[Sketsch]] == 2019 == [[D Zäller Wiehnacht]] • [[Lastkraftwagen]] • [[Largue (Ill)]] • [[Pierre-Auguste Renoir]] • [[Schweizer Minarettstreit]] • [[Harald Noth]] • [[Gressoneydeutsch]] • [[Red Hat]] • [[Johann Andreas von Sprecher]] • [[Leinfelden-Echterdingen]] • [[Landtag des Reichslandes Elsaß-Lothringen]] • [[Düdingen]] • [[Retrogeraden]] • [[Der Trompeter von Säckingen]] • [[Abteikirche Ottmarsheim]] • [[Ringelnatter]] • [[Erwin Teufel]] • [[Breisach am Rhein]] • [[Vinschgau]] • [[Wappenscheiben des Klosters Wettingen]] • [[Zürich]] • [[Schweizer Bundesfeiertag]] • [[Schtetl]] • [[Straßenbahn Le Mans]] • [[Wikivoyage]] • [[Pio Scilligo]] • [[Grafen von Toggenburg]] • [[Jacques Offenbach]] • [[Wartau]] • [[Magyaren]] • [[Hüningen]] • [[Bannwart]] • [[Landkreis Calw]] • [[Genitiv]] • [[Kreuzzug]] • [[Silja Walter]] • [[Zürcher Hafenkran]] • [[Dinkel]] • [[Gerhard Schröder]] • [[Département Vosges]] • [[Burg Roggenbach]] • [[Steinen-Vorstadt]] • [[Hochrhein]] • [[Stuttgarter Fernsehturm]] • [[Das Schloß Dürande (Oper)]] • [[Narr]] • [[Karbon]] • [[Raetia]] • [[Bonaduz]] • [[Oskar Bandle]] • [[Malagueña]] • [[Hypocras]] == 2018 == [[New Glarus]] • [[Wutachflühen]] • [[Sindelfinger Schwätzweiber]] • [[Judentum]] • [[Geschichte der Mani (Peloponnes)]] • [[Alemannische Grammatiken]] • [[Augustin Bea]] • [[Neobiota]] • [[Neuguinea]] • [[Tichu]] • [[Museum und Kunstsammlung Derby]] • [[Schallstadt]] • [[St. Galler Rheintal]] • [[Briefträger Müller]] • [[Homosexualität in der Antike]] • [[Höllentalbahn]] • [[Pont-en-Ogoz]] • [[Roger Siffer]] • [[Hanspeter Wieland]] • [[Summerlied]] • [[David Farbstein]] • [[Saderlach]] • [[Meter]] • [[Achtzigjähriger Krieg]] • [[Eichener See]] • [[Hirsebreifahrt]] • [[Oberlunkhofen]] • [[Moritat und Bänkelsang]] • [[Schweizerisches Idiotikon]] • [[Rheinbrücke Konstanz]] • [[Theiß]] • [[Jacob Burckhardt]] • [[Schawuot]] • [[Archaeen]] • [[Bahlingen am Kaiserstuhl]] • [[Das goldene Zeitalter]] • [[Obrigkeit auf dem Land]] • [[Tavetsch]] • [[Simon Gfeller]] • [[Karfreitag]] • [[Operette]] • [[Lawine]] • [[Issime]] • [[Karkamis]] • [[Sophie Haemmerli-Marti]] • [[Landkreis Tübingen]] • [[Luzerner Fasnacht]] • [[Rheinseitenkanal]] • [[Bregaglia]] • [[Vogel Gryff]] • [[Wilhelm Ganzhorn]] • [[Heimdall]] == 2017 == [[Bethlehem]] • [[Chanukka]] • [[Otto Heinrich Klingele]] • [[Sutselvisch]] • [[Der liebe Augustin (1960)]] • [[Schizophrenie]] • [[Klettgau (Gemeinde)]] • [[Russische Revolution]] • [[Kennedy Space Center]] • [[Württembergische Eisenbahn-Gesellschaft]] • [[Pfannenstiel]] • [[Münster im Elsass]] • [[Oberriet SG]] • [[Auf de schwäbsche Eisebahne]] • [[Zwetschgenkrieg]] • [[Oberschwaben]] • [[Hügel]] • [[Walter Henzen]] • [[Crans-Montana]] • [[Luxemburgische Sprache]] • [[FC Mulhouse]] • [[Rieterpark]] • [[Elfenbeinküste]] • [[Margarete Steiff (Film)]] • [[Piemont]] • [[Stadtbrand von Basel 1417]] • [[Verein Pendelzug Mirage]] • [[Ehrenkirchen]] • [[Freiburger Patois]] • [[Maiglöckchen]] • [[Hinduismus]] • [[Emmanuel Macron]] • [[Clara Stockmeyer]] • [[Jungfrau (Berg)]] • [[Der Freischütz]] • [[Stuttgart]] • [[Gupta-Reich]] • [[Wahrscheinlichkeit]] • [[Klettgau]] • [[Hans Filbinger]] • [[Museum]] • [[Apsis]] • [[Rhein]] • [[Schwarzwaldmädel]] • [[Martin Walser]] • [[Walter Haas]] • [[Endingen am Kaiserstuhl]] • [[Juliette Gréco]] • [[Lustenau]] • [[Bezirk (Schweiz)]] • [[Schweizer Fische]] • [[Delphine Wespiser]] == 2016 == [[Neujahr]] • [[Rheintalbahn]] • [[Pro Idioms]] • [[Abraxas]] • [[Tennenbronn]] • [[Spezielle Relativitätstheorie]] • [[Savognin]] • [[Ida Suter]] • [[Neopaganismus]] • [[Call of Duty: Modern Warfare 2]] • [[Zürichsee]] • [[Königreich Rumänien]] • [[Deutschland]] • [[Wolfgang Miessmer]] • [[Inu Yasha]] • [[Aitrach (Donau)]] • [[Klosterkirche Wettingen]] • [[Lothringisch (Fränkisch)]] • [[Geschichte Israels]] • [[Waldshut-Tiengen]] • [[Schmetterlinge]] • [[Guillaume Tell]] • [[Jaun]] • [[Hermann Blattner]] • [[Tsakonisch]] • [[Lokalrecht in Elsass-Mosel]] • [[Dampflokomotive]] • [[Herrenberg]] • [[Trias (Geologie)]] • [[Vampire Diaries]] • [[Lago Maggiore]] • [[Sina (Sängerin)]] • [[Mittelmeer]] • [[Johann Ulrich Hubschmied]] • [[Geografische Länge]] • [[Schloss Lichtenstein (Württemberg)]] • [[Schienen-Straßen-Omnibus]] • [[Reformation]] • [[Volgelsheim]] • [[Lady Gaga]] • [[Müllheim (Baden)]] • [[Notker Labeo]] • [[Südwestrundfunk]] • [[Böse Fasnacht]] • [[Einsiedeln]] • [[Vorarlbergisches Wörterbuch]] • [[Schmotziger Donnerstag]] • [[Das Spukschloß im Spessart]] • [[Lindau (Bodensee)]] • [[Mykotoxin]] • [[Krist vor Gericht]] • [[Bettenauer Weiher]] == 2015 == [[Blechblasinstrument]] • [[Gomarët e Kufirit]] • [[Szeged]] • [[Kraft]] • [[Kloster Wettingen]] • [[Yves Bisch]] • [[Martinstag]] • [[Neu-Breisach]] • [[Herzog]] • [[Hornisgrinde]] • [[Savognin Bergbahnen]] • [[Christoph Pfister]] • [[Friedrich Glück]] • [[Fürstenhaus Fürstenberg]] • [[David Friedrich Weinland]] • [[Maniotisch]] • [[Münsterhügel (Basel)]] • [[Reformierte Landeskirchen in der Schweiz]] • [[Lindau (Bodensee)]] • [[Edelkastanie]] • [[Kernkraftwerk Fessenheim]] • [[Wilhelm Tell (Schiller)]] • [[Fernrohr]] • [[Vevey]] • [[Mani (Peloponnes)]] • [[Paul Klee]] • [[Oberon (Oper)]] • [[Aung San Suu Kyi]] • [[Bad Bellingen]] • [[Albaner in der Schweiz]] • [[Baden (Land)]] • [[Meinrad Lienert]] • [[Schwäbisch]] • [[Alp (Bergweide)]] • [[Zoroastrismus]] • [[Dietrich Schwanitz]] • [[Tschechoslowakische Armee]] • [[Autoroute A35 (Frankreich)]] • [[Käse]] • [[Tschlin]] • [[Achkarren]] • [[Scheidegg (Tecknau)]] • [[PlayStation Portable]] • [[Pierre-Nicolas Chenaux]] • [[Schlier (Gemeinde)]] • [[Rosemarie Banholzer]] • [[Andalusien]] • [[Randen (Berg)]] • [[Südwalserdeutsch]] • [[Fidelio]] • [[Orthal]] • [[Wildes Heer]] == 2014 == [[Friedrich II. (HRR)]] • [[Advent]] • [[Frick AG]] • [[Reggae]] • [[Dollfus-Mieg et Compagnie]] • [[Stegen (Dreisamtal)]] • [[Bakterien]] • [[Konzil von Konstanz]] • [[Alfred Sisley]] • [[Talsperre]] • [[Kloster]] • [[Pfronten]] • [[Frastanz]] • [[Carl Laemmle]] • [[Toggenburg]] • [[Zahnmedizin]] • [[Ungarn]] • [[Rudolf Post]] • [[Géranium (Band)]] • [[Transkriptionssystem (Sprachatlanten)]] • [[Laufen (Bezirk)]] • [[Ribel]] • [[Alter Löwen (Männedorf)]] • [[Kirchzarten]] • [[Devon (Geologie)]] • [[FC Vaduz]] • [[Burgunder]] • [[Meersburg]] • [[Nicolas Poussin]] • [[Rot un Wiss (Zeitschrift)]] • [[Preußische P 8]] • [[Schlettstadt]] • [[Cäsar Flaischlen]] • [[Sonntag]] • [[Saleydeutsch]] • [[Arlesheim]] • [[Max Josef Metzger]] • [[Candlebox]] • [[Isolde Kurz]] • [[Bockenkrieg]] • [[Heilbronn]] • [[Europa-Park]] • [[Minitel]] • [[Ellenberg (Württemberg)]] • [[Michelangelo]] • [[Sebastian Sailer]] • [[Europäische Honigbiene]] • [[Feldis/Veulden]] • [[Universität Konstanz]] • [[Irische Sprache]] • [[Inzlingen]] • [[Schokolade]] == 2013 == [[Mediation (Geschichte)]] • [[Klaus (Vorarlberg)]] • [[Kanton Thurgau]] • [[Formsignal]] • [[Hermann Kurz]] • [[Europäischer Maulwurf]] • [[Albert Bachmann (Philologe)]] • [[Castroville (Texas)]] • [[Harry Potter]] • [[Vogtsburg im Kaiserstuhl]] • [[Interclub]] • [[Édith Piaf]] • [[Tuvalu]] • [[Schwäbische Alb]] • [[Tour de l’Europe (Mülhausen)]] • [[Schwarzwaldbahn]] • [[Malters]] • [[Traditionelle Dialekte der englischen Sprache]] • [[Alemannen (Name)]] • [[Macugnaga]] • [[Gothic-Kultur]] • [[Bundesrat (Schweiz)]] • [[Velomobil]] • [[Giorgio de Chirico]] • [[Wehrkirche St. Arbogast]] • [[René Schickele-Gesellschaft]] • [[Pécs]] • [[Jestetten]] • [[Paris–Roubaix]] • [[Friedrich Hölderlin]] • [[Schweizer Bauernkrieg]] • [[Untervogthaus (Männedorf)]] • [[Laufenburg AG]] • [[Herkommen der Schwyzer]] • [[Mackenheim]] • [[Schach]] • [[Wolle Kriwanek]] • [[Kobelwald]] • [[Friederike Brion]] • [[Frédéric-César de la Harpe]] • [[Portable Network Graphics]] • [[Schauinsland]] • [[Drei Bünde]] • [[Summa Iniuria: Ein Pitaval der Justizirrtümer]] • [[Formazza|Pomatt]] • [[Jean-Jacques Waltz]] • [[Zweisprachige Straßennamen im Elsass|Zweisprachige Straßennamen im Elsass]] • [[Vörstetten]] • [[Waldrapp]] • [[Christoph Martin Wieland]] • [[Alter Zürichkrieg]] • [[Stühlingen]] ==2012== [[Der Fremde]] • [[Wattweiler]] • [[Rhätische Bahn]] • [[Alberto Contador]] • [[Burg Teck]] • [[Indischer Schriftenkreis]] • [[Arlesheim (Bezirk)]] • [[Grauburgunder]] • [[Vorderösterreich]] • [[Geografische Lage]] • [[Trompe-l’œil]] • [[Anna Göldi]] • [[Blaubeuren]] • [[Kaliminen im Elsass]] • [[Appenzellerland]] • [[Euryanthe]] • [[Hethiter]] • [[Jaundeutsch]] • [[Burg Lichtenberg (Elsass)]] • [[Sauschwänzlebahn]] • [[Schliengen]] • [[Karolinger]] • [[Ceuta]] • [[Elsässischer Sprachatlas]] • [[Berner Oberland]] • [[Hermann Hesse]] • [[Siegel]] • [[Württemberg]] • [[Two and a Half Men]] • [[Sipplingen]] • [[Edelweiß]] • [[Niklaus Riggenbach]] • [[Kingersheim]] • [[Wiltfeber]] • [[Balgach]] • [[Neues Reich (Ägypten)]] • [[Breisacher St. Stephansmünster]] • [[Vulgärlatein]] • [[Mooswald (Freiburg)]] • [[Das Stuttgarter Hutzelmännlein]] • [[Santorini]] • [[Hans Martin Sutermeister]] • [[Rheinregulierung (Alpenrhein)]] • [[Gelterkinder Sturm]] • [[Wettingen]] • [[Pippin der Jüngere]] • [[Schafhausen (Weil der Stadt)]] • [[Fagott]] • [[Macugnagadeutsch]] • [[Habsburger]] • [[Horw]] • [[Utopia Blues]] ==2011== [[Hans Georg Nägeli]] • [[Illkirch-Grafenstaden]] • [[Pseudogottheit]] • [[Gailingen am Hochrhein]] • [[Albanische Dialekte]] • [[Regeneration (Schweiz)]] • [[Mit Rathenau am Oberrhein]] • [[Hohenems]] • [[Ulrich Ochsenbein]] • [[Südwestdeutsches Schichtstufenland]] • [[L'Alsace-Le Pays]] • [[Kanal Ratte]] • [[Europäische Eibe]] • [[Balaton]] • [[Muttenz]] • [[Albert Einstein]] • [[Sprachatlas von Bayerisch-Schwaben]] • [[Die Fischerin vom Bodensee]] • [[Merdingen]] • [[Niederländische Fussballnationalmannschaft der Männer]] • [[Langobarden]] • [[Saint-Louis (Oberelsass)]] • [[Frankoprovenzalische Sprache]] • [[LOL (Laughing out Loud) (Film)]] • [[Felchen]] • [[Lothringen]] • [[Gustav Trunk]]• [[Willisau]] • [[Komplott-Prozess]] • [[Fernglas]] • [[Klagemauer]] • [[Ludwig Uhland]] • [[Glarnerdeutsche Sprachinsel in Wisconsin]] • [[Écomusée d’Alsace]] • [[Honigbuck]] • [[Westerstetten]] • [[Samnaun]] • [[Wirbelsäule]] • [[Gothic Rock]] • [[Ungarische Revolution 1848/49]] • [[Singani]] • [[Münsterplatz (Basel)]] • [[Carcoforo]] • [[Vereinigung Schwäbisch-Alemannischer Narrenzünfte]] • [[Johanna Spyri]] • [[Berlin]] • [[Meteorologie]] • [[Rumantsch Grischun]] • [[Ottokar II. von Böhmen]] • [[Schinznach-Dorf]] • [[Krimgoten]] • [[Elsässisches Volkstheater]] ==2010== [[Achern]] • [[Beyoncé]] • [[Issimedeutsch]] • [[Altweltgeier]] • [[Österreichisch-Ungarischer Ausgleich]] • [[Götzis]] • [[Altägyptische Religion]] • [[Friedrich Schiller - Der Triumph eines Genies]] • [[Aare]] • [[Uranus (Planet)]] • [[Dieter Thoma (Skispringer)]] • [[Blauhöhlensystem]] • [[Elsässischer Dichterweg]] • [[Seifenkiste]] • [[Rickenbach (Hotzenwald)]] • [[Halbinsel Cotentin]] • [[Dreißigjähriger Krieg]] • [[Affoltern (Bezirk)]] • [[Bob Marley]] • [[Wasserstoff]] • [[Burg Höhingen]] • [[Alemannische Grammatiken]] • [[Reformierte Landeskirche Aargau]] • [[Hagenau]] • [[Südafrika]] • [[Runenkästchen von Auzon]] • [[Häberle und Pfleiderer]] • [[Ottmar Hitzfeld]] • [[Murmeltier]] • [[Doppellokomotive]] • [[Lena Meyer-Landrut]] • [[Hebel-Gymnasium Lörrach]] • [[Hausen im Wiesental]] • [[Johann Peter Hebel]] • [[Hebelhaus]] • [[Zell LU]] • [[France 3]] • [[Rom]] • [[Wortschatz der Englischen Sprache]] • [[Le Landeron (Zunftwesen)]] • [[Dornstadt]] • [[Udalrichinger]] • [[Grafschaft Baden]] • [[Vorarlberg]] • [[Basler Münster]] • [[Wallonische Sprache]] • [[Richard Gäng]] • [[Der Fänger im Roggen]] • [[Richterswil]] • [[Artemis (Mythologie)]] • [[Geoffrey Chaucer]] • [[Schönberg (Ebringen)]] ==2009== [[Lepontier]] • [[Drei Könige im Schwabenland]] • [[Français régional]] • [[Mexiko]] • [[Bernhard von Clairvaux]] • [[St. Blasien]] • [[Wädenswil-Einsiedeln-Bahn]] • [[Gressoney]] • [[Giovanni Boccaccio]] • [[Egg (Vorarlberg)]] • [[Alemannische Kolumnen]] • [[Gletscher]] • [[Fürstabtei St. Gallen]] • [[Rebsorte]] • [[Hofbibliothek Donaueschingen]] • [[Landkreis Breisgau-Hochschwarzwald]] • [[Alain Bashung]] • [[Zweiter Weltkrieg]] • [[Klettern]] • [[Moschee]] • [[Borsod-Abaúj-Zemplén]] • [[Alamannisches Reihengräberfeld]] • [[Basler Kantonsteilung]] • [[Seißen]] • [[Arabische Sprache]] • [[Rudolf Hotzenköcherle]] • [[Rinder]] • [[Altdorf UR]] • [[Nathan Katz]] • [[Landkreis Waldshut]] • [[Linzgau]] • [[Galater]] • [[Programmiersprache]] • [[Fürstbistum Basel]] • [[Würenlos]] • [[Strictly Physical (Album)]] • [[Bosco/Gurin]] • [[Europäische Union]] • [[Sing nicht, Vogel!]] • [[Mann im Mond]] • [[Bad Sulzbach]] • [[Kaiserstühler Dialekt]] • [[Dornbirn]] • [[Basler Fasnacht]] • [[Saturn (Planet)]] • [[Pogrom]] • [[Dorfplatz Gelterkinden]] • [[Opfinger Wörterbuch]] • [[Silvaner]] • [[Robert Burns]] • [[Franz von Assisi]] • [[Rheinfelden (Baden)]] ==2008== [[Oberrheinkonferenz]] • [[Christbaum]] • [[Stiller Has]] • [[Vauban (Freiburg)]] • [[Steinzeit]] • [[Oberrheinische Tiefebene]] • [[Alagna Valsesia]] • [[Walther Rathenau]] • [[Keltische Religion]] • [[Michael von Jung]] • [[Dieth-Schreibung]] • [[Mesopotamien]] • [[Kiel]] • [[Hausrind]] • [[Gelterkinden]] • [[Einschlagkrater]] • [[Frédéric Auguste Bartholdi]] • [[Deutsche Nationalbibliothek]] • [[Pfäffikersee]] • [[Ostschweizerisch]] • [[Monemvasia]] • [[Sasbach am Kaiserstuhl]] • [[Peloponnesischer Krieg]] • [[Oeschinensee]] • [[Reinhold Schneider]] • [[Serapis]] • [[Informatik]] • [[Hamburg]] • [[Remigen]] • [[Gaius Julius Cäsar]] • [[Freiburger Seen]] • [[Existenzialismus]] • [[Höchstalemannisch]] • [[Calw]] • [[Ur- und Frühgeschichte]] • [[Nikolaus Kopernikus]] • [[Währung]] • [[Ägyptische Hieroglyphen]] • [[Kloster Einsiedeln]] • [[Sueben (Galizien)]] • [[Christentum]] • [[Lokomotive]] • [[Opfingen]] • [[Alpen]] • [[Fasnachtsclique]] • [[Die alte Kirchenglocke]] • [[Scheibenschlagen]] • [[Wädenswil]] • [[Germanen]] • [[Spätburgunder]] • [[Citroën BX]] • [[Hirsche]] ==2007== [[Kuppenheim]] • [[Nikolaus-Begleiter]] • [[Kallisto (Mond)]] • [[Völkerwanderung]] • [[Ruine Ryfenstein]] • [[Leopold Mozart]] • [[Pippal-Baum]] • [[Versailler Vertrag]] • [[Feudalismus]] • [[Bonndorf]] • [[Cevi]] • [[Grünten]] • [[Y]] • [[Abidjan]] • [[Volvo 240]] • [[Pilze]] • [[Fraubrunnen]] • [[Stabreim]] • [[Erster Weltkrieg]] • [[Bregenzerwald]] • [[Oberrotweil]] • [[Donauquelle]] • [[Wappen der Schweiz]] • [[Olivenbaum]] • [[Rhone]] • [[Langenbruck]] • [[Madlee]] • [[Basler Läckerli]] • [[Tycho (Mondkrater)]] • [[Wotan]] • [[Donaueschingen]] • [[Shetlandpony]] • [[Elisabeth Walter]] • [[S]] • [[Homer]] • [[Bikini-Atoll]] • [[Freiburger Bächle]] • [[Therwil]] • [[Kuss]] • [[Schlacht am Morgarten]] • [[Entrundung]] • [[Siddhattha Gotama]] • [[Breitnau]] • [[Mittelalter]] • [[Weltwunder]] • [[Morgestraich]] • [[Georg Thürer]] • [[Frenkendorf]] • [[Welche (Langue d'oil)]] • [[Eichener See]] • [[Jupiter (Planet)]] • [[Island]] • [[Gustave Ador]] • [[Jahr]] ==2006== [[Weihnachtsgeschichte]] • [[Gallien]] • [[Oberuzwil]] • [[Nikolaus (Gabenbringer)]] • [[Friedensnobelpreis]] • [[Hans Baldung]] • [[Titisee-Neustadt]] • [[Waldenburgerbahn]] • [[Griechische Sprache]] • [[Kanton Wallis]] • [[Galileo (Raumsonde)]] • [[Butter]] • [[Vierwaldstättersee]] • [[Alamannische Steinkistengräber]] • [[Linsen mit Spätzle]] • [[Illyrische Sprache]] • [[Eschbach (Markgräflerland)]] • [[Flughafen Kloten]] • [[Hinkender Bote]] • [[Posaune]] • [[Jenische]] • [[St. Antoni FR]] • [[Berndeutsch]] • [[Eichhörnchen]] • [[Sezessionskrieg]] • [[Belchen (Schwarzwald)]] • [[Alemannen (Heidentum)]] • [[Uran]] • [[Gallische Sprache]] • [[Saanen]] • [[Janitscharen]] • [[Entstehung des Mondes]] • [[Magic: Die Zusammenkunft]] • [[St.Catharines]] • [[Ziu]] • [[Ravensburg]] • [[Zürichdeutsch]] • [[Gregorianischer Kalender]] • [[Staufen im Breisgau]] • [[Frühling]] • [[Bundschuh-Bewegung]] • [[Basel]] • [[Mond]] • [[Jean Ziegler]] • [[Papier]] • [[Bad Liebenzell]] • [[Gotthardpass]] • [[Diphthong]] • [[Sonne]] • [[Egnach]] • [[Schweizerische Rettungsflugwacht]] ==2005== [[Christkind]] • [[Hauskatze]] • [[Schopfheim]] • [[Galileo Galilei]] • [[Möhlin AG]] • [[Walisisch]] • [[Wähe]] • [[Io (Mond)]] • [[Paris]] • [[Sonnentau]] • [[Wikipedia:Wiä schriib ich guets Alemannisch?|Wiä schriib ich guets Alemannisch?]] • [[Kanton Jura]] • [[Koptisch]] • [[Schlacht von Argentoratum]] • [[Deutschland]] • [[Neuseeland]] • [[Senslerdeutsch]] • [[Greifensee (Gewässer)]] • [[Virus (Medizin)]] • [[Regensdorf]] • [[Sauerstoff]] • [[Rütli-Schwur]] • [[Langes s]] • [[Freiburg im Breisgau]] • [[Griechisches Alphabet]] • [[Afghanistan]] • [[Gleitschirmfliegen]] • [[Zürich]] • [[Unruhen in Belize (2005)]] • [[Olten]] • [[Swahili (Sprache)]] • [[Lörrach]] • [[Gallo]] • [[Weisswein]] • [[Ebringen]] • [[Tengwar]] • [[St. Gallen]] • [[Papst]] • [[Landkreis Lörrach]] • [[Lingala]] • [[Neue Zürcher Zeitung]] • [[Kanton]] • [[Ladinische Sprache]] • [[Wiesental]] • [[Funkenfeuer]] • [[Edi Rama]] • [[Kanton Bern]] • [[Bretonisch]] • [[CVP]] • [[Landkreis Lörrach]] • [[Rümmingen]] • [[Neuenburgersee]] ==2004== [[Johann Peter Hebel]] • [[Saami]] • [[Fastnacht]] • [[Kanton Aargau]] • [[Mjaft]] • [[Basel-Stadt]] • [[Kehl]] • [[Deutsche Sprache]] • [[BVB]] • [[Schweiz]] • [[Kanton Solothurn]] • [[Skanderbeg]] [[Kategorie:Wikipedia:Hauptsite AdW|!]] 1i0hvihegn9nwk8u20ajzz70grtgnzc Nordrach 0 32797 1017732 1015973 2022-08-14T12:39:53Z D’Azur 8113 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Noodere}} {{Infobox Gemeinde in Deutschland niederalemannisch (Kreis) | Name = Noodere | Name_amtlich = Nordrach | Wappen = DEU Nordrach COA.svg | Breitengrad = 48/23/53 | Längengrad = 08/04/48 | Lageplan = Nordrach in OG.svg | Bundesland = Baden-Württemberg | Regierungsbezirk = [[Regierungsbezirk Freiburg|Friiburig]] | Kreis = Ortenaukreis | Kreisalem = Ortenaugrais | Höhe = 297 | Fläche = 37.75 | PLZ = 77787 | Vorwahl = 07838 | Kfz = OG, BH, KEL, LR, WOL | Gemeindeschlüssel = 08317085 | NUTS = DE161 | Straße = Im Dorf 26 | Website = www.nordrach.de | Bürgermeister = Carsten Erhardt }} '''Noodere''' (dt. ''Nordrach'') isch e Gmai im [[Ortenaukreis|Ortenaugrais]] z [[Baden-Württemberg|Bade-Wirtteberig]]. Si het {{EWZ|DE-BW|{{#Property:P439}}}} Iiwohner (Stand: {{EWD|DE-BW}}). == Geografi == Noodere leit im Dal vum [[Nordrach (Erlenbach)|glichnamige Bach]] im weschtlige [[Schwarzwald]]. Dr Bann bstoht us 16,6 % Landwirtschaftsflechi, 79,1 % Wald, 3,9 % Sidlungsflechi un 0,4 % sunschtiger Flechi.<ref>Statistisches Bundesamt: Bodenfläche nach Art der tatsächlichen Nutzung - Stichtag 31.12. - regionale Tiefe: Gemeinden, Samt-/Verbandsgemeinden (bis 2011)</ref> Nochbergmaine sin d Städt [[Oberkirch (Baden)|Owerkirch]] un [[Oppenau]] im Norde, [[Oberharmersbach|Haamerschbach]] im Oschte, d Stadt [[Zell am Harmersbach|Zell]] im Side un d Stadt [[Gengenbach|Gengebach]] im Weschte. == Gmaindsgliiderung == Zue Noodere ghere s Dorf Noodere, d Zinke Allmend, Bärhag, Baimlisberg, Buchbiel, Ernschbach, Flacke, Grofeberg, Haseberg, Helgebiel, Huetmacherdobel(-loch), Kohlberg, Kielmorge, Linde, Merkebach, Michelbach, Moosbach, Mihlstai, Rutschhof, Schenwald, Schottehefe, Schrofe (Hinter un Vorder), Stolleberg, Unterdal un Vor Ernschbach, d Hef Denninger, Haigrawe, Hirzeberg, Lichterschgrund, Rittiguet, Rielschbach, Sodlach, Stollegrund(hof) un Unterflacke un d Wohnblätz Kuttelrai, Moosmatte un Noodere-Fabrik. == Gschicht == Noodere isch zum erschte Mol gnännt worre anne 1139. De hinder Dail vum Dal het zum [[Kloster Gengenbach|Kloschter Gängebach]] ghert, de vorder Dail zue de Richsstadt Zell. Anne 1803 isch s Gebiet zum [[Kurfürstentum Baden|Kurfirschtedum Bade]] kumme. == Verwaltung == Noodere het mit dr Stadt Zell un dr Gmaine Biibere un Haamerschbach e Verwaltungsgmainschaft verinbart. Dr Burgermaischter vun Noodere isch dr Carsten Erhardt. === Vegt un Burgermaischter === * 1803: Anton Feger (Vogt) * 1805: Georg Öhler (Vogt) * 1810: Josef Diller (Vogt) * 1811–1816: Anton Herrmann (Vogt) * 1816–1819: Johannes Spitzmüller (Vogt) * 1819–1825: Josef Diller (Vogt) * 1825–1830: Johannes Spitzmüller (Vogt) * 1830–1832: Georg Stubenwirt (Vogt) * 1832–1837: Josef Oehler (Vogt bis zum 14. April 1832, no Burgermaischter) * 1837–1837: Spitzmüller (Burgermaischter) * 1837–1839: Bernhard Benz * 1840–1846: Johann Spitzmüller * 1846–1848: Andreas Huber (bis 10. April 1848) * 1848–1849: Johann Erdrich (28. April 1848–1849) * 1849–1861: Paul Spitzmüller * 1861–1882: Lorenz Spitzmüller * 1882–1902: Mathias Gißler * 1903–1921: Wilhelm Erdrich * 1921–1923: August Lehmann * 1923–1924: Wilhelm Erdrich * 1924–1933: Johann Evangelist Spitzmüller * 1933–1945: Ludwig Spitzmüller * 1945–1946: Jakob Spitzmüller (kummissarisch) * 1946–1948: Josef Spitzmüller (kummissarisch) * 1948–1957: Jakob Oehler * 1957–1977: Wilhelm Benz * 1977–1983: Bernhard Apfel * 1983–2007: Herbert Vollmer * Sit 2007: Carsten Erhardt === Gmairot === Ergebnis vun dr [[Kommunalwahlen in Baden-Württemberg 2019|Kommunalwahl vum 26. Mai 2019]]:<ref>[https://www.statistik-bw.de/Wahlen/Kommunal/02045000.tab?R=GS317085 Statistisches Landesamt, Ergebnis der Gemeinderatswahlen 2019]</ref> {| class="wikitable" |--- class="hintergrundfarbe5" |colspan="2" | '''Barteie un Wehlergmainschafte''' |align="center" | '''%<br />2019''' |align="center" | '''Sitz<br />2019''' |align="center" | '''%<br />2014''' |align="Center" | '''Sitz<br />2014''' |rowspan="10" |{{Wahldiagramm |LAND = DE |TITEL = Kommunalwahl 2019 |JAHRALT = 2014 |JAHRNEU = 2019 |DIFF2 = ja |PARTEI1 = CDU |ERGEBNIS1 = 39.1 |ERGEBNISALT1 =41.5 |FARBE1 = 000000 |PARTEI2 = FW(BW) |ERGEBNIS2 = 32.0 |ERGEBNISALT2 = 28.8 |PARTEI3 = UWN |ERGEBNIS3 = 28.8 |ERGEBNISALT3 = 32.9 |FARBE3 = 669933 }} |---- | align="left" | CDU | align="left" | [[Christlich Demokratische Union Deutschlands]] | 39,1 | 4 | 41,5 | 4 |- | align="left" | FW | align="left" | [[Freie Wähler Baden-Württemberg|Freie Wähler]] | 28,8 | 3 | 32,0 | 3 |- | align="left" | UWN | align="left" | Unabhängige Wähler Nordrach | 32,9 | 3 | 28,8 | 3 |- |---- |---- class="hintergrundfarbe5" |colspan="2" |'''gsamt''' |align="right" |'''100,0''' |align="right" |'''10''' |align="right" |'''100,0''' |align="right" |'''10''' |--- class="hintergrundfarbe5" |colspan="2" |'''Wahlbedailigung''' |colspan="2" align="center" |'''67,7 %''' |colspan="2" align="center" |'''62,2 %''' |} === Partnerschafte === * {{FRA|#}} [[Niedernai]], [[Elsass]], Frankrich, sit em 14. Mai 2000 == Kultur un Bauwerk == * Pfarrkirch St. Ulrich (1905/05) * Kurpark (sitt 1930) * Nooderer Buppemuseum (grindet 1991) * Jidischer Fridhof Noodere leit am [[Kinzigtäler Jakobusweg]]. <gallery> Pfarrkirche St. Ulrich Hinten.JPG|Pfarrkirch St. Ulrich Das Käshammersche Kreuz.JPG|Käshammer-Kriz Der Kuhbrunnen.JPG|Kuebrunne Grundschule Nordrach.JPG|Grundschuel Nordrach, Maile-Giessler-Hof.jpg|Maile-Giessler-Hof Nordrach, Maile-Giessler-Mühle 2.jpg|Maile-Giessler-Mihli Jüdischer Friedhof Nordrach.JPG|Jidischer Fridhof Narrenzunft Nordrach (15.01.2017 - 3).jpg|Nartrezumft </gallery> == Dialäkt == Dr Dialäkt vun Noodere ghert zum [[Oberrheinalemannisch|Owerrhinalemannisch]]. == Litt == * [[Angelika Ehret]], Kinderbuechautori == Literatur == * Hans-Georg Kluckert: ''Nordrach. Geschichte, Menschen und Landschaft des Tals'', Gemeinde Nordrach, Nordrach 1989. * Erich Herbst jun.: ''Die historischen Stätten der Gemeinde Nordrach – Auf den Spuren der Vergangenheit'', Gemeinde Nordrach, Nordrach 2003. * Angelika Schmider, Kurt Kussi, Thomas Kopp: ''Unsere Mundart.'' Bd. I „Mainsch de monsch mi?“ Verlag „Schwarzwälder Post“, Zell a.&nbsp;H. 1983, Bd. II „Hättsch mi au gärn?“ Verlag „Schwarzwälder Post“, Zell a.&nbsp;H. 1988 == Weblink == {{Commonscat}} * [https://www.nordrach.de/pb/,Lde/157315.html Websitte vun Noodere] * [http://www.badische-seiten.de/nordrach/ Ortsgschicht un Bilder] == Fueßnote == <references/> {{Navigationsleiste Städte und Gemeinden im Ortenaukreis}} {{Normdaten}} [[Kategorie:Ort (Ortenaukreis)]] 2rhuz7358bh91n494jervpxbbu5xnzq Vorlage:AdW/33 10 34403 1017746 997578 2022-08-15T10:17:03Z Terfili 35 wikitext text/x-wiki {{{Gleich|Holzbrücke Bad Säckingen}}}<noinclude>|</noinclude>{{{Titel|Säckinger Holzbrugg}}}<noinclude> </noinclude>{{{Bild|[[Datei:Holzbruecke Bad Saeckingen.jpg|160px|link=Holzbrücke Bad Säckingen]]}}}<noinclude> </noinclude>{{{Text|D '''Säckinger Holzbrugg''' vobindet dié [[Deutschland|dütsch]] Stadt [[Bad Säckingen|Säckingè]] mit dè Gemeind [[Stein AG|Stei]] i dè [[Schweiz|Schwiz]]. Mit irè 203,7 Meter (mit Vordächer 206,5 Meter) isch si diè längscht [[Dach|deggti]] Holzbrugg vo Europa. Dõdemit isch si länger wiè d Lozärner Kapèllbrugg] wo 202,9 Meter (mit Vordächer 204,7 Meter) lang isch. D Brugg ghört zué dè [[Liste der Kulturgüter von nationaler Bedeutung im Kanton Aargau|Lischtè vo dè Kulturgüèter mit nationaler Bedütig im Kanton Aargau]]. D Holzbrugg isch i dè ''[[Colmar]]er [Annalè'' uss èm Johr 1272 èrschtmòls urkundlich erwäänt un hèt zuè sellèrè Zit zwölf Pfyler uss Holz ghaa. Nõch unbschtätigtè Vomuètungè hèt a sèllèrè Stellè schu 200 Johr dèvor è Vobindung übber dè Fluss eksischtyrt. Meefach isch d Holzbrugg durch [[Krieg|Chrièg]] un [[Hochwasser]] vom [[Rhein|Rhy]] kabutt gangè un hét widder uffbaut wörrè müèsè. Annè 1567 isch è Drinkwasserleitung vo Stein nõch Säckingè inschtallyrt worrè. Diè längscht Widderuffbauphasè hèt wägèm Hochwasser vo 1570 bis 1590 duèrèt. Sèllmòls isch è [[Brückenkapelle|Kapellè für d Brugg]] baut worrè. Wôrènd èm [[Dreißigjähriger Krieg|Dryßigjöhrigè Chrièg]] isch si 1633 widder kabutt gmacht worrè. Dè Dransport vo Warè un Mänschè isch für è baar Johr è Rhyfäärè übbernõ worrè. Èn Widderuffbau hèt s èrscht 1650 gää. Im Johr 1678, wôrend èm Holländischè Chrièg isch d Brugg durch französischi Truppè abgrissè un 1699 widder uffbaut worrè. Dié aalt Holzbrugg isch 1869 i dè Bsitz vom baddischè Staat übbergangè. Im 18. un 19. Johrhundert isch d Brugg meefach renovyrt worrè.}}}<noinclude> </noinclude>{{{Frühere| * [[{{AdW/32|Titel=|Bild=|Text=|Frühere=}}|{{AdW/32|Gleich=|Bild=|Text=|Frühere=}}]] * [[{{AdW/31|Titel=|Bild=|Text=|Frühere=}}|{{AdW/31|Gleich=|Bild=|Text=|Frühere=}}]] * [[{{AdW/30|Titel=|Bild=|Text=|Frühere=}}|{{AdW/30|Gleich=|Bild=|Text=|Frühere=}}]] * [[{{AdW/29|Titel=|Bild=|Text=|Frühere=}}|{{AdW/29|Gleich=|Bild=|Text=|Frühere=}}]] * [[{{AdW/28|Titel=|Bild=|Text=|Frühere=}}|{{AdW/28|Gleich=|Bild=|Text=|Frühere=}}]] * [[{{AdW/27|Titel=|Bild=|Text=|Frühere=}}|{{AdW/27|Gleich=|Bild=|Text=|Frühere=}}]] * [[{{AdW/26|Titel=|Bild=|Text=|Frühere=}}|{{AdW/26|Gleich=|Bild=|Text=|Frühere=}}]] * [[{{AdW/25|Titel=|Bild=|Text=|Frühere=}}|{{AdW/25|Gleich=|Bild=|Text=|Frühere=}}]] }}}<noinclude> [[Kategorie:Wikipedia:Hauptsite AdW|{{PAGENAME}}]] </noinclude> g1zknuyxu1xq71i9j8qxla708l6ua0p Mariä Aufnahme in den Himmel 0 46100 1017741 938227 2022-08-15T04:13:50Z Holder 491 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Unser Fraue Dag}} [[Datei:Tizian 041.jpg|mini|hochkant|Unser Fraue Dag, Tizian, um 1516]] '''Unser Fraue Dag''', au '''Unser Fraue Dult''', '''Augschtheiligtag''', '''Meitlipalmtag''' ({{laS|''Assumptio Beatae Mariae Virginis''}}, {{DeS|''Mariä Aufnahme in den Himmel''}} - churz: ''Maria Himmelfahrt'' oder nu ''Himmelfahrt'') isch e Hochfescht vu dr [[Römisch-katholische Kirche|remisch-katholische]] Chilchen am [[15. August|15.&nbsp;Augschte]]. In dr altkatholische Chilche wird dr 15.&nbsp;Augschten as ''Haimgang vu dr Mareie'' gfyrt. Au di [[Orthodoxe Kirche|orthodoxe Chilche]], vor allem di syrisch-orthodox Chilche, fyre s Fescht am 15.&nbsp;Augschte&nbsp;– je no Dailchilche noch em [[Julianischer Kalender|alte]] oder [[Griechisch-Orthodoxer Kalender|neie]] Kaländer&nbsp;– unter em Name ''Vertschlofig vu dr hochhailige Maischteri, wu Gott uf d Wält brocht het''. Am 15.&nbsp;Augschte vum alte Kaländer (28.&nbsp;Augschte vum neie) cheme di [[Russisch-Orthodoxe Kirche|russisch-]], [[Serbisch-orthodoxe Kirche|serbisch-]], [[Georgisch-orthodoxe Kirche|georgisch-]], [[Griechisch-orthodoxe Kirche|griechisch-]] un d [[Koptische Kirche|koptisch-orthodox Chilche]] mit em ''Fraue-Dag''. Am 29.&nbsp;Augschte fyrt di armenisch-apostolisch Chilche d ''Uffert vu dr Mareie''. == Theologische Hintergrund == S Fest ''Ufnahm vu dr Mareie in dr Himmel'' goht uf e Mareiefescht zrugg, wu dr Cyrill vu Alexandrie im 5. Johrhundert yygfiert gha het. Des Fescht het er uf dr 15. Augschte glait. Mit dr Noofyyr hert in dr Oschtchilche s Chilchejohr uf, wu am 1. Septämber mit dr Vorfyyr vu dr Geburt vu dr Maria am 8. Septämber aafangt. == Bruuchtum == Am Fraue-Dag wäre Chryterstryss (''Balme, Augschtmaie, Himmelfahrtsstruss'' oder au ''Mairechrüterstruss'') in d Chilche mitbrocht un gsäägnet. Die Stryss gälten unter anderem as Mittel bi Wunde. D Wurzle vum Allermannsharnisch soll dr Dreeger gege Schuss, Stich un Stupf uuverwundbar mache, wänn si an Unser Fraue-Dag vor em Sunnenufgang graben un häälige unter s Altarduech an die Stell glait wird, wu s Brot un dr Wyy stehn. No dr Gottesdienscht git s in vil Ort Prozessione, aini vu dr greschte findet im allgaierische [[Maria Vesperbild]] statt. == Sunschtigs == Dr Zytruum zwisch em Fraue-Dag (15. Augschte) un Maria Geburt (8. September) nännt mer au ''Fraue-Dryssger''. == Sprichwerter == * Wie Maria über’s Gebirg got [an Maria Heimsuchung, 2. Juli], so chunnt si au wider z’rugg [an Maria Himmelfahrt, 15. August] * Maria Himmelfart fellt d‘ Chilbi ([[Zollikon|Zollike]], am Sunntig no Unser Fraue-Dag fang z Zollike d Chilbi aa). == Gsetzlige Fyyrtig == Unser Fraue-Dag isch e gsetzlige Fyyrtig z [[Österreich|Eschtrych]], e Staatsfyyrtig z [[Liechtenstein|Liechtestaa]], in acht [[Schweiz|Schwyzer]] Kantön e dr Sunntig glychgstellte Fyyrtig, in sibe wytere Kanton zmindescht in e Dail Gmaine ne arbetsfreie Dag, e gsetzlige Fyyrtig in zwai [[Land (Deutschland)|Länder]] z [[Deutschland|Dytschland]], im [[Saarland]] un z [[Bayern]] in Gmaine mit ere katholische Bevelkerig (rund 1700 vu 2056 Gmaine). E gsetzlige Fyyrtig isch Unser Fraue-Dag au in andere katholische Länder wie zem Byschpel [[Belgien|Belgie]], [[Frankreich|Frankrych]], [[Italien|Italie]], [[Kroatien|Kroatie]], [[Litauen|Litaue]], [[Luxemburg]], [[Malta]], [[Polen|Pole]], [[Portugal]], [[Slowenien|Slowenie]] un [[Spanien|Spanie]], aber au in dr orthodoxe Länder [[Griechenland|Griecheland]], [[Georgien|Georgie]], [[Rumänien|Rumänie]] un [[Republik Zypern|Zypere]]. == Chilche vo dr Maria Himmelfaart == * [[Kathedrale St. Mariä Himmelfahrt (Chur)|Kathedrale Maria Himmelfaart z Chur]] * [[Stadtpfarrkirche Maria Himmelfahrt (Baden)|Pfarrchilche Maria Himmelfaart]] vo [[Baden AG|Bade]] == Lueg au == * [[Santa Maria in Calanca]] mit em Gmeindwappe vo dr Maria Himmelfaart == Literatur == * Stephen J. Shoemaker: ''Ancient Traditions of the Virgin Mary's Dormition and Assumption''. Oxford University Press, Oxford u.&nbsp;a. 2002, ISBN 0-19-925075-8 (''Oxford Early Christian Studies''). == Weblink == {{Commonscat|Assumption of Mary|Unser Fraue-Dag}} * [http://www.heiligenlexikon.de/BiographienM/Maria_Assunta.html Maria - Assunta - "Mariä Himmelfahrt"] Ökumenisches Heiligenlexikon {{SORTIERUNG:Maria Aufnahme in den Himmel}} [[Kategorie:Christlige Fiirdig]] [[Kategorie:Bruuchtum]] [[Kategorie:Bruuchtum z Dütschland]] [[Kategorie:Bruuchdum in dr Schwiz]] [[Kategorie:Bruuchtum im Liachtaschtaa]] qewqcfma6nr5xz7040j3vkhl5xvu6f8 1017743 1017741 2022-08-15T08:39:13Z Freigut 8945 wikitext text/x-wiki {{DISPLAYTITLE:Unser Fraue Dag}} [[Datei:Tizian 041.jpg|mini|hochkant|Unser Fraue Dag, Tizian, um 1516]] '''Unser Fraue Dag''', '''Frauetag''', '''Unser Fraue Dult''', '''Augschtheiligtag''', '''Meitlipalmtag''', '''Mariä Himmelfahrt''' oder nu '''Himmelfahrt''' ({{laS|''Assumptio Beatae Mariae Virginis''}}, {{DeS|''Mariä Aufnahme in den Himmel''}}) isch e Hochfescht vu dr [[Römisch-katholische Kirche|remisch-katholische]] Chilchen am [[15. August|15.&nbsp;Augschte]]. In dr altkatholische Chilche wird dr 15.&nbsp;Augschten as ''Haimgang vu dr Mareie'' gfyrt. Au di [[Orthodoxe Kirche|orthodoxe Chilche]], vor allem di syrisch-orthodox Chilche, fyre s Fescht am 15.&nbsp;Augschte&nbsp;– je no Dailchilche noch em [[Julianischer Kalender|alte]] oder [[Griechisch-Orthodoxer Kalender|neie]] Kaländer&nbsp;– unter em Name ''Vertschlofig vu dr hochhailige Maischteri, wu Gott uf d Wält brocht het''. Am 15.&nbsp;Augschte vum alte Kaländer (28.&nbsp;Augschte vum neie) cheme di [[Russisch-Orthodoxe Kirche|russisch-]], [[Serbisch-orthodoxe Kirche|serbisch-]], [[Georgisch-orthodoxe Kirche|georgisch-]], [[Griechisch-orthodoxe Kirche|griechisch-]] un d [[Koptische Kirche|koptisch-orthodox Chilche]] mit em ''Fraue-Dag''. Am 29.&nbsp;Augschte fyrt di armenisch-apostolisch Chilche d ''Uffert vu dr Mareie''. == Theologische Hintergrund == S Fest ''Ufnahm vu dr Mareie in dr Himmel'' goht uf e Mareiefescht zrugg, wu dr Cyrill vu Alexandrie im 5. Johrhundert yygfiert gha het. Des Fescht het er uf dr 15. Augschte glait. Mit dr Noofyyr hert in dr Oschtchilche s Chilchejohr uf, wu am 1. Septämber mit dr Vorfyyr vu dr Geburt vu dr Maria am 8. Septämber aafangt. == Bruuchtum == Am Fraue-Dag wäre Chryterstryss ''(Balme, Augschtmaie, Himmelfahrtsstruss'' oder au ''Mairechrüterstruss)'' in d Chilche mitbrocht un gsäägnet. Die Stryss gälten unter anderem as Mittel bi Wunde. D Wurzle vum Allermannsharnisch soll dr Dreeger gege Schuss, Stich un Stupf uuverwundbar mache, wänn si an Unser Fraue-Dag vor em Sunnenufgang graben un häälige unter s Altarduech an die Stell glait wird, wu s Brot un dr Wyy stehn. No dr Gottesdienscht git s in vil Ort Prozessione, aini vu dr greschte findet im allgaierische [[Maria Vesperbild]] statt. == Sunschtigs == Dr Zytruum zwisch em Fraue-Dag (15. Augschte) un Maria Geburt (8. September) nännt mer au ''Fraue-Dryssger''. == Sprichwerter == * Wie Maria über’s Gebirg got [an Maria Heimsuchung, 2. Juli], so chunnt si au wider z’rugg [an Maria Himmelfahrt, 15. August] * Maria Himmelfart fellt d‘ Chilbi ([[Zollikon|Zollike]], am Sunntig no Unser Fraue-Dag fang z Zollike d Chilbi aa). == Gsetzlige Fyyrtig == Unser Fraue-Dag isch e gsetzlige Fyyrtig z [[Österreich|Eschtrych]], e Staatsfyyrtig z [[Liechtenstein|Liechtestaa]], in acht [[Schweiz|Schwyzer]] Kantön e dr Sunntig glychgstellte Fyyrtig, in sibe wytere Kanton zmindescht in e Dail Gmaine ne arbetsfreie Dag, e gsetzlige Fyyrtig in zwai [[Land (Deutschland)|Länder]] z [[Deutschland|Dytschland]], im [[Saarland]] un z [[Bayern]] in Gmaine mit ere katholische Bevelkerig (rund 1700 vu 2056 Gmaine). E gsetzlige Fyyrtig isch Unser Fraue-Dag au in andere katholische Länder wie zem Byschpel [[Belgien|Belgie]], [[Frankreich|Frankrych]], [[Italien|Italie]], [[Kroatien|Kroatie]], [[Litauen|Litaue]], [[Luxemburg]], [[Malta]], [[Polen|Pole]], [[Portugal]], [[Slowenien|Slowenie]] un [[Spanien|Spanie]], aber au in dr orthodoxe Länder [[Griechenland|Griecheland]], [[Georgien|Georgie]], [[Rumänien|Rumänie]] un [[Republik Zypern|Zypere]]. == Chilche vo dr Maria Himmelfaart == * [[Kathedrale St. Mariä Himmelfahrt (Chur)|Kathedrale Maria Himmelfaart z Chur]] * [[Stadtpfarrkirche Maria Himmelfahrt (Baden)|Pfarrchilche Maria Himmelfaart]] vo [[Baden AG|Bade]] == Lueg au == * [[Santa Maria in Calanca]] mit em Gmeindwappe vo dr Maria Himmelfaart == Literatur == * Stephen J. Shoemaker: ''Ancient Traditions of the Virgin Mary’s Dormition and Assumption.'' Oxford University Press, Oxford u.&nbsp;a. 2002, ISBN 0-19-925075-8 (=&nbsp;''Oxford Early Christian Studies''). == Weblink == {{Commonscat|Assumption of Mary|Unser Fraue-Dag}} * [http://www.heiligenlexikon.de/BiographienM/Maria_Assunta.html Maria – Assunta – „Mariä Himmelfahrt“.] Ökumenisches Heiligenlexikon {{SORTIERUNG:Maria Aufnahme in den Himmel}} [[Kategorie:Christlige Fiirdig]] [[Kategorie:Bruuchtum]] [[Kategorie:Bruuchtum z Dütschland]] [[Kategorie:Bruuchdum in dr Schwiz]] [[Kategorie:Bruuchtum im Liachtaschtaa]] 1yjce7aiascsvyq34x6qjnytyi8iqxw YouTube 0 50839 1017734 1017731 2022-08-14T14:48:42Z WikiBayer 58908 Rückgängig gmacht zur letschte Änderig vo Holder wikitext text/x-wiki {{Infobox Website | Name = YouTube | Logo = [[Datei:YouTube Logo 2017.svg|160px|S aktuelle YouTube-Logo]] | Slogan = „Broadcast Yourself“ | url = [http://www.youtube.com/ www.youtube.com] | Kommerziell = ja | Beschreibung = [[Videoportal]] | Sprachen = 62 Sprooche, drunder Dütsch | Registrierung = Google-Konto (optional; zum Uufelaade, Kommentiere und Bewärte) | Mitglieder = | Eigentümer = [[Google Inc.]] | Urheber = [[Chad Hurley]], [[Steve Chen]] und [[Jawed Karim]] | Erschienen = 15. Februar 2005 | Jahreseinnahmen = }} '''YouTube''' (Ussprooch [{{IPA|ˈjuːtuːb}} oder {{IPA|ˈjuːtjuːb}}]) isch en [[Internet]]-[[Videoportal]] vo dr [[Google Inc.]] mit Sitz im [[Kalifornien|kalifornische]] [[San Bruno]], wo d Benützer druf gratis [[Kurzfilm|Video-Clips]] chönne aaluege, bewärte und [[hochladen|uufelaade]]. Uf dr Internetpresänz befinde sich [[Filmkunst|Film-]] und [[Fernsehen|Färnsee]]&shy;usschnitt, [[Musikvideo]]s und sälberdrüllti Film. Sogenannti „Video-Feeds“ bzw. „Vlogs“ chönne in [[Blog]]s [[Posting|postet]] oder au äifach uf [[Webseite|Websitene]] über e [[Programmierschnittstelle|Brogrammierschnittstell]] iibunde wärde. [[Datei:YouTube world map.png|alt=UOOO|thumb|Dr Status vo YouTube in de verschidnige Länder {{legend|#2B5C2A|Lokali YouTube Version}} {{legend|#B2B2B2|Cha ufgrüeft wärde}} {{legend|#ED1C24|Blockiert}} {{legend|#FF92AA|Früener blockiert}} ]] Über s YouTube-Partnerbrogramm<ref>[https://support.google.com/youtube/answer/72851?hl=de Erklärung des Partnerprogamms auf der Seite des Anbieters Google]</ref> chönne Broduzänte, wo d Video von ene vil aagluegt wärde, sit 2007 Gäld verdiene. Hüfig organisiere sich Broduzänte zu Kooperazioone in Netzwärk ("multi-channel-networks").<ref>[http://www.youtube.com/yt/creators/de/mcns.html]</ref> == Gschicht == Am 3. April 2018 isch churz vor 13 Uhr ([[UTC]]) e „aktiver Schütze“ (''active shooter'') i d YouTube-Zentrale z [[San Bruno]], [[San Francisco]] gmäldet.<ref>[https://web.archive.org/web/20180403212533/https://www.cnbc.com/2018/04/03/police-on-the-scene-at-youtube-headquarters-with-reports-of-an-active-shooter-.html CNBC Bericht] (Memento vom 3. April 2018 im ''Internet Archive'')</ref> Di Tatverdächtigti Nasim Najafi Aghdam isch mit ere [[Pistole|Pischtole]] bewaffnet gsi, er het sech ere [[Terrasse]] gnecheret u het du afa Schiesse. Drü Persone wärde [[Schusswunde|verwundet]], drunder hetts ou ei kritischi Verletzig gha. E wyteri Person verletzt sech, wo sie us em Gebäude flüchtet. D Polizei brichtet, dass d Schützi an ere Schusswonde stribt wo si sech sälber zue gfüegt het. Der [[Sheriff (Vereinigte Staaten)|Scheriff]] vo San Mateo County u di lokali Polizei vo San hei der Öffentlechkeit grate, sech vom Gebiet fernzhalte. Mehreri YouTube-Mitarbeiter veröffentleche uf [[Twitter]] u [[Snapchat|Snaptschät]] live was Aktuell im Campus passeirt. D Behörde hei zersch gmeint, di 39-jährigi Schützi Aghdam sig dür ne hüsleche Stryt zur Tat motiviert worde. Uf ihrer Website het si sech aber drüber beschwärt, dass si mit über 350.000 Ufrüef nur 0,10 [[US-Dollar|Doller]] a Wärbeynnahme übercho het. Ds San Francisco General Hospital u ds Stanford University Medical Center hei d Opfer vom Vorfall behandlet, e 36-jährige Maa, e 32-jährigi u e 27-jährigi Frou. == Litratuur == * Jean Burgess, Joshua Green: ''YouTube: online video and participatory culture.'' Polity Press, Cambridge 2009, ISBN 978-0-7456-4479-0. * Oliver Creutz: ''YouTube. Und die ganze Welt schaut zu.'' In: [[Stern (Zeitschrift)|stern]], Nr. 15, 4. April 2012, S. 30-38. (Titelgschicht) * Christoph Krachten, Carolin Hengholt: ''YouTube. Spaß und Erfolg mit Online-Videos.'' 2., aktualisierte Auflage. dpunkt, Heidelberg 2014, ISBN 978-3-89864-817-2. * Pelle Snickars: ''The YouTube reader.'' National Library of Sweden, Stockholm 2009, ISBN 978-91-88468-11-6. * Reto Stuber: ''Erfolgreiches Social Media Marketing mit Facebook, Twitter, XING und Co.'' Vierte, überarbeitete Auflage. Data Becker, Düsseldorf 2011, ISBN 978-3-8158-3063-5, S. 421-446. * Christian Tembrink, Marius Szoltysek, Hendrik Unger: ''Das Buch zum erfolgreichen Online-Marketing mit YouTube.'' O´Reilly, Köln 2014, ISBN 978-3-95561-520-8. == Weblingg == * [https://www.youtube.com/ YouTube] * [https://www.youtube.com/leanback „Leanback“-Oberflechi] == Fuessnoote == <references /> {{Normdaten}} [[Kategorie:Internet]] 0tvbfzql4y6uu1b8k9zif0oamaqikgi Nicki Minaj 0 84589 1017735 1017630 2022-08-14T19:02:32Z Mathieu Kappler 76078 /* 2014–2015: The Pinkprint */ + refs wikitext text/x-wiki [[Datei:Nicki_Minaj_Realize_NBA_Awards_2017.png|mini|D’ Nicki Minaj ànna 2017]] {{Dialäkt|Elsässisch|Elsassisch|Elsassisch}} D’ '''Nicki Minaj''' ([{{IPA|nɪki mɪˈnɑːʒ}}] uff Anglisch, [{{IPA|nɪkɪ mɪˈnáːɧ}}] uff Schpànisch; àmtlig d’ ''Onika Tanya Maraj-Petty'';<ref name="tmz">{{Internetquelle|sprache=en-US|url=https://www.tmz.com/2019/08/02/nicki-minaj-petty-last-name-marriage/|titel=Nicki Minaj Adds Fiance's Petty to Her Last Name|werk=TMZ|datum=2019-02-08|abruf=2022-05-20}}</ref> * [[8. Dezember|8. Dezamber]] [[1982]]<ref name="alter">{{Internetquelle|sprache=en-US|url=http://tmz.vo.llnwd.net/o28/newsdesk/tmz_documents/0713_minaj_2.pdf|titel=Complaint Information|werk=Dallas Police Department Records|hrsg=Dallas Police Department|format=pdf|abruf=2022-05-20|datum=2011-07-12}}</ref> als ''Onika Tanya Maraj'' z’ Port of Spain, [[Trinidad und Tobago|Trinidad un Tobago]]) ìsch a [[Rap]]perin, R&B- un Pop-[[Gesang|Sangera]] un [[Schauspieler|Schàuischpìelera]], wo ìn da [[Vereinigte Staaten|Verainigta Schtààta]] labt. Sa ìsch àui àls „Keeniga vum Rap“ odd’r „Keeniga vum Hip-Hop“ bekànnt. Sa schteht sitter 2009 bii Young Money Entertainment unter Vertrààg, em Label vum àmerikànischa Rapper Lil Wayne; dàs Label ìsch verbunda mìt Cash Money, wo vum Rapper Birdman un vum Lil Wayne glaita wìrd. Ìm Jüüni 2010 ìsch sa mìt ìhrem Liad ''Your Long'' àm Schpìtzaplàtz vum àmerikànischa Rapliad-Chart vum Billboard ànakumma —doo ìsch sa d’ äärschta wiibliga Rapperin gsìì sitter ìn dr Lil Kim ìhrem Liad ''Magic Sticks'' (zamma mìt’m [[50 Cent]]). Sa ìsch àui d’ äärschta Kìnschtlera, wo gliichzittlig mìt sewana Liader ìm Billboard Hot 100 vertratta gsìì-n-ìsch, un sa ìsch d’ äärschta Kìnschtlera, wo a Nummer-1-Hit ìn jedem Billboard-Genre ghàà hàt. Ìm Jüüni 2015 hàt sa ìhra säckschta BET Award vu dr „Bäschta wiibliga R’n’B & Hip-Hop-Kìnschtlera“ bikumma; doo drbii hàt sa dr Rekord vu dr Missy Elliott gbrocha, wo daa Priis fìmfamol gwunna ghàà hàt. Ìm März 2017 hàt sa drzüa dr Rekord fìr d’ maischta Chartplàtziarunga vun’ra Fràui ìn dr Gschìcht vum àmerikànischa Chart gbrocha.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-US|autor=Gary Trust|url=https://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/8483244/nicki-minaj-first-woman-100-hits-hot-100|titel=Nicki Minaj Makes History as First Woman With 100 Appearances on Billboard Hot 100|werk=Billboard|datum=2018-11-05|abruf=2022-05-20|archiv-datum=2022-04-28|archiv-url=https://web.archive.org/web/20220428123608/https://www.billboard.com/pro/nicki-minaj-first-woman-100-hits-hot-100/}}</ref> Müsikàlisch un komerziäll ìsch d’ Minaj d’ ärfolgriichschta Rapperin ìn dr Walt: Sa hàt äbb 147 Millioona Plàtta verkàuift, 114 Plàtziarunga ìn da Charts ghàà un mehr àss 100 Plàtin-Schàllplàtta bikumma (Schtànd: Septamber 2019). Züadam hàt sa a Prìwààtvermeega vu mehr àss 150 Millioona US-Dollar. Bekànnt ìsch sa àui àls Mìtglìed ìm Jury ìm 12. Schtàffel vu dr berìahmta Farnsahsandung American Idol gsìì. == ìhr Laawa == Ìn dr Nicki Minaj ìhra rìchtiga Nàmma-n-ìsch Onika Tanya Maraj. Ùff d’ Walt kumma-n-ìsch sa àm 8. Dezamber 1982 z’ Saint James, ema Schtàdttail vu Port of Spain ìm kàribischa-n-Ìnselschtààt [[Trinidad und Tobago|Trinidad un Tobago]].<ref name=BiographyCom>{{Internetquelle|sprache=en|url=http://www.biography.com/people/nicki-minaj-579574|titel=Nicki Minaj Biography: Rapper (1982–)|werk=Biography.com |hrsg=FYI / A&E Networks|datum=2017-04-27|abruf=2022-08-09}}</ref> Ìhr Vàtter Robert Maraj (1956–2021)<ref name="father's death">{{Internetquelle|sprache=en|datum=2021-02-14|titel=Nicki Minaj's father, Robert Maraj, killed in hit-and-run accident|werk=The Guardian|url=https://www.theguardian.com/music/2021/feb/14/nicki-minaj-father-robert-maraj-killed-hit-and-run-accident|abruf=2022-08-09|autor=Associated Press}}</ref> ìsch Finànzvorschtànd un Gospelsanger gsìì. Ar hàt a àfro-trinidàdischa Müatter un a ìndisch-trinidàdischa Vàtter ghàà.<ref>{{Internetquelle|sprache=en|url=http://indiatoday.intoday.in/story/nicki-minaj-india-birthday-hey-mama-music-rapper-lifest/1/829785.html|titel=Birthday girl Nicki Minaj has a very interesting Indian connection you didn't know about!|hrsg=India Today|datum=2017-08-30|abruf=2022-08-09}}</ref> Ìhra Müatter Carol Maraj ìsch eewafàlls Gospel-Sangera gsìì mìt àfro-trinidàdischa Vorfààhra.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=http://www.rap-up.com/2014/04/08/new-music-carol-maraj-gods-been-good/|titel=New Music: Carol Maraj – 'God's Been Good'|werk=Rap-Up|abruf=2014-04-08|autor=Devin}}</ref> Dr Vàtter ìsch Àlkoholiker un droogasìchtig gsìì<ref>Nicki Minaj, My Time Again, 2014 MTV Documentary</ref> un ìsch oft gwàlttaatig gsìì.<ref>{{Internetquelle | sprache=en-US|werk=Radar Online|url=http://radaronline.com/exclusives/2014/09/nicki-minaj-mom-carol-maraj-interview-abusive-husband-beatings/ | titel=Nicki Minaj’s Mother Tells All: Future Pop Star Witnessed Domestic Violence At The Hands Of Abusive Father | zugriff=2015-09-05}}</ref> Ìm Dezamber 1987 hàt’r s’ Fàmìliahüüs ààzunda.<ref name="dailyexpress">{{Internetquelle |sprache=en|titel=Carol Maraj, Mother of Hip Hop Star Nicki Minaj |url=http://www.trinidadexpress.com/woman-magazine/Carol_Maraj-163265826.html |werk=Daily Express |hrsg=Caribbean Communications Network |abruf=2022-08-09|archiv-datum=2015-11-04 |archiv-url=https://web.archive.org/web/20151104100803/http://www.trinidadexpress.com/woman-magazine/Carol_Maraj-163265826.html |offline=ja}}</ref> D’ Minaj hàt a älter Brüader nàmmens Jelani,<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |autor=Cydney Henderson|datum=2020-01-27 |titel=Nicki Minaj's brother Jelani Maraj sentenced to 25 years to life for raping 11-year-old |hrsg=USA Today |url=https://eu.usatoday.com/story/entertainment/celebrities/2020/01/27/nicki-minaj-brother-25-years-life-raping-11-year-old/4592043002/ |abruf=2022-07-20}}</ref> a jìngera Brüader nàmmens Micaiah,<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |autor=Zoe Haylock|datum=2020-02-05 |titel=Nicki Minaj Accuses Meek Mill of Physical Abuse During Explosive Twitter Fight |werk=Vulture|url=https://www.vulture.com/2020/02/nicki-minaj-meek-mill-twitter-fight-2020.html |abruf=2022-07-20 |zitat=Mill also seems to accuse Minaj's younger brother, Micaiah Maraj, of committing sexual abuse.}}</ref> un a jìngera Schwaschter nàmmens Ming ghàà.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |autor=Erika Marie|datum=2020-04-25 |titel=Nicki Minaj's Little Sister Ming Maraj Raps Along To "Moment 4 Life": Report |werk=HotNewHipHop |url=https://www.hotnewhiphop.com/nicki-minajs-little-sister-ming-maraj-raps-along-to-moment-4-life-news.109174.html |abruf=2022-07-20}}</ref> Dr Fàmìlianàmma Maraj ìsch a Kurzform vum hinduischta Härrschertìtel ''Maharaj'', wo-n-üss’m [[Sanskrit]] schtàmmt un „groosser Härrscher“ bediitet.<ref>{{Internetquelle|sprache=en|url=http://www.arogundade.com/nicki-minajs-ethnicity-facts-race-heritage-biography.html|autor=Ben Arogundade|titel=200,000 Google Questions About Nicki Minaj's Race, Ethnicity, Nationality & Parents Robert & Carol|werk=arogundade.com|abruf=2022-05-20}}</ref> Ìhra äärschta fìmf Joohra hàt d’ Minaj zamma mìt ìhrem Brüader Jelani un älf Küsää bii ìhrer Groossmüatter z’ Saint James verbrocht.<ref name=dailyexpress /> Ìhra Müatter hàt ìn Büachhàltungsàbtailunga vu mehrera-Unternamma z’ Saint James gschàfft,<ref>{{cite web|url=http://www.christianpost.com/news/carol-maraj-exclusive-nicki-minajs-mom-says-tithing-helped-rapper-shares-gospel-music-abuse-122292/|title=Carol Maraj Exclusive: Nicki Minaj's Mom Says Tithing Helped Rapper, Shares Gospel Music, Abuse|website=Christian Post|date=June 26, 2014 |access-date=March 14, 2016}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=http://www.mtv.com/news/1822809/nicki-minajs-mom-carol-maraj-hopes-to-inspire-abused-women-with-her-music/|titel=Nicki Minaj's Mom, Carol Maraj, Hopes To Inspire Abused Women With Her Music|werk=MTV News|abruf=2022-08-09|autor=Nadeska Alexis}}</ref> vor äbb sa mìt 24 Joohra d’ US-àmerikànischa „Green Card“ bikumma hàt. Sa ìsch àlso ìn dr [[New York City|Nöi Yorker]] Schtàdtbezirk Bronx gànga ge laawa un hàt doo àm Monroe College gschtudiart. Schpeeter hàt sa a Hüüs àn dr 147th Street z’ Queens ìm Schtàdtbezirk Queens kàuifa. Wu sa fìmf Joohra àlt gsìì-n-ìsch, ìsch d’ Minaj mìt ìhrem Brüader Jelani un ìhrem Vàtter doo kumma ku laawa.<ref name=dailyexpress /> D’ Nicki Minaj hàt àn dr äffentliga Schüal fìr Schàuischpìel un Müüsik ''LaGuardia High School'' z’ Manhattan gschtudiart.<ref name=BiographyCom/> Drnooh hàt sa Schàuischpìelera wälla wara. Ànna 2001 ìsch ìm Off-Broadway-Theààterschpìel ''In Case You Forget'' z’ sah gsìì.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|titel=Nicki Minaj Tells All in Her New E! Special|url=http://www.desihits.com/news/view/nicki-minaj-tells-all-in-her-new-e-special-20110714|hrsg=Desihits|abruf=2022-08-09|archiv-url=https://web.archive.org/web/20160304073339/http://www.desihits.com/news/view/nicki-minaj-tells-all-in-her-new-e-special-20110714|archiv-datum=2016-03-04|offline=ja}}</ref> Ìn dr Minaj ìhr Vàtter Robert Maraj ìsch àm 12. Hornung 2021 z’ Long Island vu’ma unbekànnta Otofàhrer ààgfàhra worra. Ar ìsch schpeeter ìm Schpìtààl àn da Folga vu da Verlätzunga gschtoorwa.<ref>{{Internetquelle |autor=1&1 Mail & Media/ContentFleet |url=https://www.gmx.net/magazine/unterhaltung/stars/nicki-minaj-vater-unbekanntem-autofahrer-getoetet-35538828 |titel=Nicki Minaj: Vater von unbekanntem Autofahrer getötet |werk= |hrsg=GMX |datum=2021-02-15 |abruf=2022-05-20 |sprache=de}}</ref><ref>{{Literatur |Titel=Nicki Minaj: Vater stirbt nach Unfall – Verdächtiger flüchtig |Sammelwerk=Der Spiegel |Datum=2021-02-15 |ISSN=2195-1349 |Online=https://www.spiegel.de/panorama/justiz/nicki-minaj-vater-stirbt-nach-unfall-verdaechtiger-fluechtig-a-2582a1f5-d228-4b63-977c-533c80f4e8cd |Abruf=2022-04-08}}</ref> == ìhra Müssikkàrriar == === 2001–2010: Kàrriarààfàng un verschìedena Mixtapes === Ìhra Müssikkàrriar hàt d’ Minaj mìt’m Hip-Hop-Kwàrtätt „The Hoodstars“ ààgfànga, wo-n-a Àbtailung vu dr Nöi Yorker Grupp Full Force gsìì-n-ìsch. Ìm Kwàrtätt hàt sa zamma mìt’m Lou$tar (em Suhn vum „Bowlegged Lou“), em Safaree Samuels (Scaff Beezy) un em 7even Up gsunga.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=http://defpen.com/loutar-h-o-o-d-s-t-a-r-s-feat-nicki-minaj-7even-up/ |titel=LOU$TAR- H.O.O.D.S.T.A.R.S Feat. Nicki Minaj & 7even-up &#124; LISTEN |hrsg=Def Pen|datum=2010-09-12 |abruf=2022-08-10}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=en-us | titel =Nicki Minaj As A 'Hoodstar' Before The Glitz, The T*ts, The Glam, And The Cakes! | werk =Bossip | hrsg =Molguldom Media Group | datum=2010-07-19 | url =http://bossip.com/268166/nicki-minaj-before-plastic-surgery/ | abruf=2022-08-10}}</ref> Ànna 2004 hàt sa mìt dr Grupp s’ Iitrìttsliad vu dr WWE-Katschera Victoria-n-uffgnumma, wo „Don’t Mess With“ ghaissa hàt.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.ringsidenews.com/2020/12/17/victoria-talks-nicki-minaj-performing-her-wwe-entrance-music/|titel=Victoria Talks Nicki Minaj Performing Her WWE Entrance Music|autor=Felix Upton|datum=2020-12-17|abruf=2022-08-10|werk=Ring Inside News}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.fightful.com/wrestling/exclusives/victoria-talks-having-nicki-minaj-and-tatu-do-her-wwe-themes|titel=Victoria Talks Having Nicki Minaj And TATU Do Her WWE Themes|autor=Sean Ross Sapp|werk=Fightful|abruf=2022-08-10|datum=2020-09-30}}</ref> S’ Liad ìsch uff’m Kùmpilàzioonsàlbum ''ThemeAddict: WWE The Music, Vol.6'' z’ loosa gsìì.<ref>{{Allmusic|album/theme-addict-ww-the-music-vol-6-original-soundtrack--mw0000140544|Linktext=''Theme Addict: WW the Music, Vol. 6 (Original Soundtrack)''}}</ref> Schpeeter hàt d’ Minaj d’ Grupp Full Force fààraloo un hàt ùff’m soziààla Nätzwark MySpace ìhra äärschta aigena Liader veräffentligt. Ìhra Uffnamma hàt sa àui ìn Litt vu dr Müüsikìndüschtrii gsanda. Ànna 2007 hàt dr Fendi, dr Generààldirakter vum Label Dirty Money Recordings, d’ Minaj fìr 180 Taag unter Vertrààg gnumma.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|titel=Big Fendi Calls Nicki Minaj 'a Groupie'|url=http://www.24urban.com/news/big-fendi-calls-nicki-minaj-a-groupie-blasts-her-on-the-brakfast-club|abruf=2022-08-10|archiv-url=https://web.archive.org/web/20150906043525/http://www.24urban.com/news/big-fendi-calls-nicki-minaj-a-groupie-blasts-her-on-the-brakfast-club|archiv-datum=2015-09-06|offline=ja|werk=24Urban}}</ref> D’ Kìnschtlera hàt z’äärscht dr Psöidonüm Nicki Maraj gwählt, àwwer hàt’ne schpeeter ìn Nicki Minaj umgwàndelt.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|titel=Nicki Minaj: On The Rise|url =http://www.rapindustry.com/nicki_minaj.htm|abruf=2022-08-10|archiv-url =https://web.archive.org/web/20120718013505/http://www.rapindustry.com/nicki_minaj.htm|archiv-datum =2012-07-18|offline=ja|werk=rapindustry.com}}</ref> Àlso ìsch d’ Minaj uff dr ''Dirty Money DVD The Come Up'' z’ loosa un z’ sah gsìì.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://theurbandaily.com/2476743/fact-of-the-day-nicki-minajs-money-used-to-be-dirty/|titel=Fact Of The Day: Nicki Minaj’s Money Used To Be Dirty|werk=The Urban Daily|abruf=2022-08-10|datum=2013-06-22|autor=Mr. Mecc}}</ref> Drnooh hàt dr Lil Wayne mìt ìhr Kontàkt uffgnumma, un baida hann zamma ainiga Liader uffgnumma. Ìm Jüüli 2007 hàt d’ Minaj ìhr äärscht Mixtape ''Playtime Is Over'' veräffentligt.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=http://www.hotnewhiphop.com/nicki-minaj-playtime-is-over-new-mixtape.114353.html|titel=Nicki Minaj – Playtime Is Over|autor=Lilah Rose|werk=HotNewHipHop|datum=2007-07-10|abruf=2022-08-10}}</ref> Uff dr Plàtta sìnn ainiga Liader mìt’m Lil Wayne gsìì. Ìm Àwrìl 2008 ìsch ìn dr Minaj ìhr zwait Mixtape ''Sucka Free'' üssagànga.<ref>{{Internetquelle|sprache=en|url=http://www.livemixtapes.com/mixtapes/2772/nicki_minaj_sucka_free.html|titel=Nicki Minaj- Sucka Free (Hosted By Lil Wayne) – Young Money Ent|werk=LiveMixtapes|datum=2008-04-12|abruf=2022-08-10}}</ref> Üsserdam ìsch d’ Minaj uff dr Tìtelsitta vu dr Hip-Hop-Zittschrìft [[XXL (Magazin)|XXL]] z’ sah gsìì. Ìm gliicha Joohr hàt sa dr Priis vu dr Bäschta wiibliga Kìnschtlera vum Joohr vu da ''Underground Music Awards'' gwunna. Ìm Àwril 2009 ìsch ìhra dritt Mixtape ''Beam Me Up Scotty'' veräffentligt worra. S’ Wark hàt positiva Kritik vu da Sander Black Entertainment Television (BET) un MTV bikumma.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=http://blogs.bet.com/music/sound-off/soundoff-tv-one-on-one-with-lowkey-nicki-minaj/|titel=SoundOff TV: One On One With LowKey & Nicki Minaj|werk=BET. Viacom|datum=2009-05-01|abruf=2022-08-10|offline=ja|archiv-url=https://web.archive.org/web/20121115194256/http://blogs.bet.com/music/sound-off/soundoff-tv-one-on-one-with-lowkey-nicki-minaj/|archiv-datum=2012-11-15}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=http://www.mtv.com/news/1610492/lil-wayne-introduces-nicki-minaj/|titel=Lil Wayne Introduces Nicki Minaj|autor=Shaheem Reid|werk=MTV News. Viacom|datum=2009-05-01|abruf=2022-08-10}}</ref> Doo druff hàt d’ Minaj a Kìnschtlervertrààg biim Lil Wayne siim Label Young Money Entertainement unterschrìewa, ìn Zammaschàffa mìt Universal Motown Records.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=http://www.xxlmag.com/xxl-magazine/2009/08/xxclusive-nicki-minaj-officially-signs-with-young-money/|titel=Nicki Minaj Signs With Young Money/Universal|werk=[[XXL (Magazin)|XXL]]|hrsg=Harris Publications|datum=2009-08-31|abruf=2022-08-10}}</ref> D’ Rapperin ìsch ìn d’ Liader ''BedRock'' un ''Roger That'' ùff’m Àlbum ''We Are Young Money'' vu dr Grupp Young Money z’ loosa gsìì, wo-n-ìm Dezamber 2009 üssagànga-n-ìsch.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |autor=Kevin O'Keeffe, Joe Reid |datum=2014-08-01 |titel=A Definitive Ranking of Nicki Minaj Guest Verses |url=http://www.thewire.com/entertainment/2014/08/a-definitive-ranking-of-nicki-minaj-guest-verses/375388/ |offline=ja |archiv-url=https://web.archive.org/web/20160304064313/http://www.thewire.com/entertainment/2014/08/a-definitive-ranking-of-nicki-minaj-guest-verses/375388/ |archiv-datum=2016-03-04 |abruf=2022-08-10 |werk=The Wire}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://itunes.apple.com/us/album/we-are-young-money/id346046591|titel=iTunes – Music – We Are Young Money by Young Money|hrsg=iTunes Store (US). Apple Inc.|datum=2009-12-21|abruf=2022-08-10}}</ref> S’ Àlbum ìsch àm Plàtz 9 vu dr US-Billboard 200 ànakumma;<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.billboard.com/artist/Young-Money/chart-history/TLP|titel=Chart History: Young Money|werk=Billboard|abruf=2022-08-10}}</ref> dàs ìsch ìn dr Minaj ìhra äärschta Plàtziarung ìn’ma Chart gsìì. S’ Wark ìsch àui ìn da USA àls guldiga Schàllplàtta àànärkännt worra.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.riaa.com/gold-platinum/?tab_active=default-award&ar=Young+Money&ti=We+Are+Young+Money&format=Album&type=#search_section|titel=Gold & Platinum: We Are Young Money|hrsg=Recording Industry Association of America (RIAA)|datum=2010-05-24|abruf=2022-08-10}}</ref> Drzüa ìsch d’ Sìnggel ''BedRock'' àm Plàtz 2 vu dr US-Billboard Hot 100 un àm Plàtz 1 vu dr US-Billboard Hot Rap Tracks gsìì.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.billboard.com/artist/young-money/chart-history/|titel=Chart History: Young Money|werk=Billboard|abruf=2022-08-10}}</ref> === 2010–2011: ''Pink Friday'' === [[Datei:Nicki Minaj - Live Femme Fatale 9.jpg|mini|hochkant|D’ Nicki Minaj uff dr Femme-Fatale-Tour]] Vor äbb d’ Nicki Minaj ìhra äärschta Sololiader veräffentligt hàt, hàt sa wittera Liader zamma mìt dr Mariah Carey ''(Up Out My Face (Remix))'', em Ludacris ''(My Chick Bad)'', em Usher ''(Lil' Freak)'', em Sean Kingston ''(Letting Go [Dutty Love])'', em Jeffree Star ''(Lollipop Luxury)'' un dr [[Christina Aguilera]] ''(Woohoo)'' uffgnumma. Ìm Janner 2010 ìsch s’ Mixtape ''Barbie World'' üssagànga —dàs Wark hàt jedoch nìt d’ Minaj salbscht veräffentligt, àlso ìn ìhra Àuiga-n-ìsch’s nìt ìhr Mixtape. Àm 13. Àwrìl 2010 ìsch ìhra äärschta Sìnggel ''Massive Attack'' ärschìena —s’ Liad hàt sa zamma mìt’m Sean Garrett uffgnumma.<ref>{{Internetquelle|autor=Devin|sprache=en-us|werk=Rap-Up|url=http://www.rap-up.com/2010/03/29/new-music-nicki-minaj-f-sean-garrett-massive-attack/|titel=New Music: Nicki Minaj f/ Sean Garrett – 'Massive Attack'|hrsg=Rap-Up, LLC|datum=2010-03-29|abruf=2022-08-10}}</ref> S’ Video vu dr Sìnggel ìsch àm 31. März 2010 veräffentligt worra. S’ Liad ìsch àm Plàtz 22 vu dr ''US Billboard Hot R&B/Hip-Hop Songs'' ànakumma.<ref name=BillboardChartHistory/> S’ Liad hàt d’ Hàuiptsìnggel vu dr Minaj ìhrem äärschta-n-Àlbum solla sìì, àwwer waaga-n-em kommerziälla Mìssärfolg ìsch’s üss’m Àlbum àwaggnumma worra.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |datum=2010-08-03 |titel=Nicki Minaj Announces Album Title |url=http://www.rap-up.com/2010/08/03/nicki-minaj-announces-album-title/ |abruf=2022-08-10|autor=Devin|werk=Rap-Up |hrsg=Rap-Up, LLC}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |autor=Mariel Concepcion |datum=2010-10-20 |titel=Sean Garrett: Nicki Minaj's Failed Single Was 'Out Of My Control' |url=https://www.billboard.com/articles/columns/the-juice/953218/sean-garrett-nicki-minajs-failed-single-was-out-of-my-control |werk=Billboard |hrsg=Prometheus Global Media |abruf=2022-08-10}}</ref> Àm 1. Jüüni 2010 hàt d’ Minaj ìhr Liad ''Your Love'' üss’m Mixtape ''Barbie World'' veräffentligt.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|autor=Sara D Anderson|url=http://www.aolradioblog.com/2010/05/20/nicki-minaj-your-love/|werk=AOL Radio Blog|abruf=2022-08-10|hrsg=AOL, Inc.|offline=ja|archiv-datum=2010-05-28|archiv-url=https://web.archive.org/web/20100528021538/http://www.aolradioblog.com/2010/05/20/nicki-minaj-your-love/|datum=2010-05-20|titel=Nicki Minaj, 'Your Love' -- New Song}}</ref> Vorhar ìsch s’ Liad vu vìela Ràdiosanger gschpìelt worra gsìì un a groossa-n-Uffmärksààmkait bikumma ghàà. S’ Liad hàt sa àwwer ìn’ra gänderta Versioon uffgnumma —uff’m Mixtape numma-n-a Demo-Versioon gsìì. Bis doo ìsch’s ìhra ärfolgriichschta Sìnggel gsìì; ’s ìsch àm Plàtz 14 vum Billboard Hot 100 ànakumma, so wia-n-àm Plàtz 8 vum ''Hot R&B/Hip-Hop Songs'' un àm Plàtz 1 vum ''Billboard Hot Rap Tracks''.<ref name=BillboardChartHistory/> S’ Müüsikvideo-n-ìsch àm 21. Jüüli 2010 veräffentligt worra.<ref name="premiere">{{Internetquelle|sprache=en-us|url=http://www.mtv.com/news/articles/1644111/20100720/minaj__nicki.jhtml|titel=Nicki Minaj's 'Your Love' Video -- Watch It Here!|autor=Jayson Rodriguez|datum=2010-07-21|werk=MTV News|hrsg=MTV Networks|abruf=2022-08-10|archiv-datum=2010-10-20|archiv-url=https://web.archive.org/web/20101020182015/http://www.mtv.com/news/articles/1644111/20100720/minaj__nicki.jhtml|offline=ja}}</ref> A wittera Sìnggel, ''Right thru Me,'' ìsch àm 24. Septamber 2010 üssagànga;<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|autor=Sara D Anderson|archiv-url=https://web.archive.org/web/20101203032306/http://www.aolradioblog.com/2010/09/24/nicki-minaj-right-thru-me/|offline=ja|archiv-datum=2010-12-03|werk=AOL Radio Blog|url=http://www.aolradioblog.com/2010/09/24/nicki-minaj-right-thru-me/|abruf=2022-08-10|titel=Nicki Minaj, 'Right Thru Me' -- New Song}}</ref> s’ Müssikvideo ìsch ìm Otoower veräffentligt worra.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.rap-up.com/2010/10/27/video-nicki-minaj-right-thru-me/|titel=Video: Nicki Minaj - 'Right Thru Me'|autor=Devin|datum=2010-10-27|abruf=2022-08-10|werk=Rap-Up}}</ref> Drnooh ìsch ''Moment 4 Life,'' a Liad zamma mìt’m kànàdischa Rapper Drake, àm 7. Dezamber 2010 ärschìena. Dàs Liad ìsch àm äärschta Plàtz vu dr ''US Billboard Hot R&B/Hip-Hop Songs'' un vu dr ''Billboard Hot Rap Tracks'' gsìì.<ref name=BillboardChartHistory/> Àm 11. Dezamber 2010 hàt s’ Àlbum ''Pink Friday'' ùff Plàtz 2 ìm US-Billboard 200 ààgfànga, hìnter àm Kanye West siim Àlbum ''My Beautiful Dark Twisted Fantasy''. Àm 19. Februar 2011 ìsch s’ Àlbum àm Schpìtza vum Chart gsìì. D’ Nicki Minaj ìsch d’ äärschta Fràui ìn dr Walt worra, wo sewana Liader üss’ma Àlbum gliichzittlig ìm Billboard 200 ghàà hàt. Sa ìsch àls „Bäschta R&B/HipHop-Sangera“ fìr a Teen Choice Award 2011 nominiart worra. Ìm Àwrìl 2011 hàt d’ Popsangera [[Britney Spears]] verkìndigt, àss d’ Minaj sìe uff ìhrer ''Femme Fatale-Tour'' beglaita wìrd; doo ìsch d’ Minaj ìm Vorprogràmm gsìì.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=http://www.mtv.com/news/1661786/britney-spears-nicki-minaj-femme-fatale-tour/|titel=Britney Spears To Tour With Nicki Minaj|autor=Jocelyn Vena|hrsg=MTV News. Viacom|datum=2011-04-12|abruf=2022-08-10}}</ref> Drzüa hàt d’ Minaj ìm gliicha Monet zamma mìt dr Spears àn dr Ke$ha ìhra Remix vun dr Spears ìhra Sìnggel ''Till the World Ends'' àls Gàschtsangera mìtgmàcht.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.billboard.com/music/music-news/listen-britney-spears-nicki-minaj-and-kehas-till-the-world-ends-remix-471903/|titel=Listen: Britney Spears, Nicki Minaj and Ke$ha’s ‘Till the World Ends’ Remix|autor=Jason Lipshutz|werk=Billboard|abruf=2022-08-10|datum=2011-04-23}}</ref> Ìm Àmerikà-n-ìsch s’ Liad àm Plàtz 3 vu da Charts ànakumma.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.billboard.com/artist/britney-spears/chart-history/hsi/|titel=Chart History: Britney Spears|werk=Billboard|abruf=2022-08-10}}</ref> Ìm Àuigscht 2011 ìsch ìn dr Mìnaj ìhra Sìggel ''Super Bass'' eewafàlls àm Plàtz 3 ìm Àmerikà gsìì;<ref name=BillboardChartHistory>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.billboard.com/artist/nicki-minaj/chart-history/hsi/|titel=Chart History: Nicki Minaj|werk=Billboard|abruf=2022-08-10}}</ref> ’s ìsch àlso d’ ärfolgriichschta Sìnggel vun ìhra Kàrriar gsìì. Mìt dam Liad ìsch d’ Minaj ùff Plàtz 8 ìm Groossbritànnia ànakumma;<ref>{{Internetquelle|sprache=en-gb|url=https://www.officialcharts.com/charts/singles-chart/20110813/7501/|titel=Official Singles Chart Top 100: 07 August 2011 - 13 August 2011|werk=Official Charts|abruf=2022-08-10}}</ref> ìn dam Lànd ìsch’s ìhra äärschta Ärfolg ìm Top-10 gsìì. Fìrs Video vum Liad hàt d’ Minaj ìm Àuigscht 2011 a MTV Video Music Award bikumma<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|titel=Video Music Awards {{!}} Winners by Category|url=http://www.mtv.com/ontv/vma/archive/winners-by-category.jhtml|offline=ja|archiv-url=https://web.archive.org/web/20130804065227/http://www.mtv.com/ontv/vma/archive/winners-by-category.jhtml|archiv-datum=2013-08-04|hrsg=MTV, Viacom|abruf=2022-08-10}}</ref> —dàs ìsch ìhra äärschta internàzionààla Müüsikpriis gsìì. Ìm Nowamber 2011 hàt d’ Minaj zwai American Music Awards bikumma: ainer fìr ìhr äärscht Àlbum Pink Friday —doo hàt sa sìch geega dr Lil Wayne un dr Kanye West duuragsätzt— un dr àndra àls ''Beliabteschta Rap & Hip-Hop-Kìnschtler''.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.hollywoodreporter.com/news/general-news/ama-american-music-awards-katy-perry-bieber-264237/|titel=AMAs 2011: Winners and Nominees Complete List|autor=Jane Kellogg|abruf=2022-08-10|werk=The Hollywood Reporter|datum=2011-11-20}}</ref> Ùff dr Victoria’s Secret Fashion Show 2011 hàt sa zamma mìt’m David Guetta-n-ùff dr Bììhna gschpìelt; doo hàt sa ìhra Hit ''Super Bass'' so wia-n-ìhra näija Tìtel ''Turn Me On'' gsunga, wo sa zamma mìt’m Guetta-n-ùffgnumma ghàà hàt.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.rap-up.com/2011/11/20/nicki-minaj-david-guetta-open-the-2011-amas-video/|autor=Devin|datum=2011-11-20|abruf=2022-08-10|titel=Nicki Minaj & David Guetta Open The 2011 AMAs [Video]|werk=Rap-Up}}</ref> === 2012–2013: ''Pink Friday: Roman Reloaded'' === [[Datei:Nicki Minaj 3, 2012.jpg|mini|hochkant|D’ Nicki Minaj ànna 2012]] Àm 14. Hornung 2012 hàt ìn dr Minaj ìhr zwait Àlbum ''Pink Friday: Roman Reloaded'' solla ärschiina, àwwer dr Termin ìsch uff dr 3. Àwrìl 2012 verschìewa worra. Zamma mìt dr [[Rihanna]] ìsch d’ Minaj fìr dr Hit ''Fly'' fìr a Virgin Media Music Award nominiart worra. Fìr d’ Grammy Awards 2012 ìsch d’ Minaj ìnsgsàmt dräimol ìn da Kàtegoria „Bäschta Näija Kìnschtlera“, „Bäscht Rap-Àlbum“ un „Bäschta Rap-Performance“ nominiart worra. D’ Wìederveräffentligung vu ''Pink Friday: Roman Reloaded'' ìsch ìm Àwrìl 2012 unter’m Tìtel ''Pink Friday: Roman Reloaded – The Re-Up'' ärschìena. Uff dara Plàtta sìnn sewana näija Liader gsìì, unteràndrem dr Tìtel ''Va Va Voom,'' wo bis doo numma-n-uff dr „Deluxe Edition“ vu ''Pink Friday: Roman Reloaded'' gsìì-n-ìsch. D’ äärschta Sìnggel üss dr Wìederveräffentligung ''Pink Friday: Roman Reloaded – The Re-Up,'' ''The Boys'' (zamma mìt dr Cassie), ìsch àm 13. Septamber 2012 ärschìena.<ref>{{Internetquelle|sprache=en|autor=Sam Lansky|url=http://idolator.com/6897822/nicki-minaj-the-boys-guest-artist|titel=Nicki Minaj Preps New Single “The Boys”: Who’s Her Mystery Guest?|datum=2012-09-11|abruf=2015-04-10}}</ref> Ìn dara Zitt ìsch d’ Nicki Minaj mìt àcht Sìnggels ìn da àmerikànischa Charts gsìì. Dr Tìtel ''Va Va Voom'', d’ nachschta Sìnggel üss’m Àlbum ''Pink Friday: Roman Reloaded'' un ''Pink Friday: Roman Reloaded: The Re-Up,'' ìsch àm 8. Oktoower 2021 ärschìena. Sa hàt a güater Plàtz ìn da britischa un àmerikànischa Charts ghàà. Àm 3. Nowamber 2012 ìsch d’ dritta Sìnggel, ''Freedom,'' uff dr Màrkt kumma.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-US|url=http://globalgrind.com/music/nicki-minaj-freedom-tim-westwood-interview-new-music|titel=Nicki Minaj “Freedom” (NEW MUSIC)|werk=Global Grind|datum=2012-11-04|abruf=2022-05-21|autor=lindseyindia}}</ref> D’ viarta Sìnggel üss ''Pink Friday: Roman Reloaded The Re-Up'' ìsch ''High School'' gsìì mìt’m Lil Wayne. ’S ìsch àm 16. Àwrìl 2013 ärschìena. Bii da Billboard Music Awards 2013 hàt d’ Minaj sewana Nominiarunga bikumma.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-US|url=https://uproxx.com/hitfix/2013-billboard-music-awards-winners-and-nominees-complete-list/|titel=2013 Billboard Music Awards winners and nominees – complete list|werk=Uproxx|abruf=2022-05-21|datum=2013-05-19}}</ref> Ìm gliicha Joohr hàt sa ìm Fìlm ''[[Ice Age 4 – Voll verschoben]]'' d’ Schtìmma vu dr Hailey, ema junga Mammut, ìwwernumma. Àb Janner 2013 ìsch d’ Minaj zem äärschta Mol ìm Jury vu dr Farnsahsandung American Idol gsìì, naawa dr Mariah Carey, em Keith Urban un em Randy Jackson.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-US|url=http://www.rollingstone.com/music/news/nicki-minaj-and-keith-urban-confirmed-as-american-idol-judges-20120916|titel=Nicki Minaj and Keith Urban Confirmed As American Idol Judges|werk=Rolling Stone|datum=2012-09-16|abruf=2015-04-10}}</ref> Ìm Schtàffel druff ìsch sa nìmm ìn dr Sandung gsìì.<ref>{{Internetquelle|autor=Erin Coulehan|sprache=en-US|url=http://www.rollingstone.com/music/news/nicki-minaj-and-mariah-carey-leaving-american-idol-20130531|titel=Nicki Minaj and Mariah Carey Leaving 'American Idol'|datum=2013-05-31|werk=Rolling Stone|abruf=2022-05-21}}</ref> Ìm Àuigscht 2012 hàt d’ Nicki Minaj ìhra äärschta Parfüm ''Pink Friday'' vorgschtällt.<ref>{{Internetquelle |sprache=en|autor=Julee Wilson| url=https://www.huffingtonpost.com/2012/08/21/nicki-minajs-perfume-bottle_n_1821236.html | titel=Nicki Minaj’s Perfume Bottle Revealed: ‘Pink Friday’ Packaging Looks Familiar | werk=Huffington Post|zugriff=2022-05-21}}</ref> Ààfàng Mai hàt sa ìhra zwaita Parfüm ''Minajesty'' ìm Diitschlànd uff dr Markt gbràcht. === 2014–2015: ''The Pinkprint'' === Ìm Mai 2014 ìsch ìn dr Minaj ìhra äärscha Sìnggel üss’m Àlbum ''The Pinkprint'' ärschìena; sa haisst ''Pills N Potions''.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |url=https://www.billboard.com/articles/events/bbma-2014/6092077/nicki-minaj-single-title-pinkprint-pills-potions-new-album |titel=Nicki Minaj Reveals 'Pills N Potions' Single at Billboard Music Awards |werk=Billboard|hrsg=Prometheus Global Media|datum=2014-05-19|autor=Jason Lipshutz|abruf=2022-08-14|archiv-datum=2022-05-19|archiv-url=https://web.archive.org/web/20220519164109/https://www.billboard.com/music/music-news/nicki-minaj-single-title-pinkprint-pills-potions-new-album-6092077/}}</ref> Doo druff ìsch ìm Àguischt 2014 d’ zwaita Sìnggel vum Àlbum, s’ bekànnta Liad ''Anaconda,'' üssagànga.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|titel=Nicki Minaj Previews Steamy 'Anaconda' Video, Unleashes Full Track|url=https://www.billboard.com/articles/columns/the-juice/6206907/nicki-minaj-previews-steamy-anaconda-video-unleashes-full-track|werk=Billboard|datum=2014-08-04|autor=Lars Brandle|abruf=2022-08-14}}</ref> Dia Sìnggel ìsch àm Plàtz 2 vu da àmerikànischa Charts gsìì;<ref name=BillboardChartHistory/> dàs ìsch bis doo ìn dr Minaj ìhra bäschta Plàtziarung mìt’ma Liad gsìì. Àm 28. Oktoower ìsch d’ dritta Sìnggel ''Only'' zamma mìt’m Wayne, em Drake un Chris Brown, üssagànga.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://pitchfork.com/news/57218-nicki-minaj-releases-only-featuring-drake-lil-wayne-and-chris-brown/|titel=Nicki Minaj Releases "Only" Featuring Drake, Lil Wayne, and Chris Brown|autor=Evan Minsker|werk=Pitchfork|datum=2014-10-28|abruf=2022-08-14|archiv-url=https://web.archive.org/web/20220709020052/https://pitchfork.com/news/57218-nicki-minaj-releases-only-featuring-drake-lil-wayne-and-chris-brown/|archiv-datum=2022-07-09}}</ref> Fìr d’ Färderung vum Àlbum hàt Nicki Minaj d’ Sìnggel ''Feelin’ Myself'' zamma mìt dr [[Beyoncé]] veräffentligt.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.xxlmag.com/nicki-minaj-premieres-feeling-myself-feat-beyonce-on-tidal/|titel=Nicki Minaj Premieres “Feeling Myself” Music Video Feat. Beyonce on Tidal|datum=2015-05-18|abruf=2022-08-14|werk=[[XXL (Magazin)|XXL]]|archiv-url=https://web.archive.org/web/20220607200132/https://www.xxlmag.com/nicki-minaj-premieres-feeling-myself-feat-beyonce-on-tidal/|archiv-datum=2022-06-07}}</ref> Àm 9. Nowamber hàt d’ Minaj d’ Verlaihung vu da MTV Europe Music Awards 2014 z’ Glasgow moderiart.<ref name=":1">{{Internetquelle|sprache=en-us |titel=Nicki Minaj Dropped Endless F-Bombs While Hosting The 2014 MTV EMA |werk=MTV News |url=http://www.mtv.com/news/1992293/nicki-minaj-2014-ema-host-cursing/ |abruf=2022-08-14|archiv-datum=2022-05-25|archiv-url=https://web.archive.org/web/20220525182546/http://www.mtv.com/news/1992293/nicki-minaj-2014-ema-host-cursing/|autor=Nadeska Alexis}}</ref> Doo ìsch sa salbscht viarmol nominiart worra un hàt a Priis ìn dr Kàtegorii „Bäschter Hip-Hop“ gwunna.<ref>{{Internetquelle|sprache=en|url=https://www.digitalspy.com/music/a608880/mtv-europe-music-awards-2014-all-this-years-nominees-and-winners/|titel=MTV Europe Music Awards 2014 - All this year's nominees and winners|autor=Harry Fletcher|werk=Digital Spy|abruf=2022-08-14|datum=2014-11-09|archiv-datum=2022-04-28|archiv-url=https://web.archive.org/web/20220428102626/https://www.digitalspy.com/music/a608880/mtv-europe-music-awards-2014-all-this-years-nominees-and-winners/}}</ref> Àm 16. Nowamber ìsch d’ Sìnggel ''Bed of Lies'' zamma mìt dr Skylar Grey ärschìena. Ìn dr Minaj ìhr ditt Schtüdioàlbum ''The Pinkprint'' ìsch schliasslig àm 15. Dezamber 2014 veräffentligt worra. ’S ìsch bis zem Plàtz 2 vu da àmerikànischa Charts glunga,<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |autor=Keith Caulfield |datum=2014-12-24 |titel=Taylor Swift Back at No. 1 on Billboard 200, Nicki Minaj Debuts at No. 2 |url=https://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6415137/taylor-swift-billboard-200-nicki-minaj |werk=Billboard |hrsg=Prometheus Global Media |abruf=2022-08-14|archiv-datum=2022-05-06|archiv-url=https://web.archive.org/web/20220506174240/https://www.billboard.com/pro/taylor-swift-billboard-200-nicki-minaj/}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |autor=Amaya Mendizabal |datum=2014-12-26 |titel=Nicki Minaj's 'The Pinkprint' Debuts at No. 1 on Top R&B/Hip-Hop Albums |url=https://www.billboard.com/articles/columns/chart-beat/6422239/nicki-minaj-pinkprint-debuts-no-1-top-rbhip-hop-albums |werk=Billboard |hrsg=Prometheus Global Media |abruf=2022-08-14}}</ref> un bis zem Plàtz 22 ìm Groossbritànnia. Àm 21. Janner 2015 ìsch dr Kurzfìlm ''The Pinkprint Movie'' ärschìena, wo-n-ìn dr Minaj ìhra Ex-Beziihung mìt’m Safaree Samuel ärzäählt; ìm Fìlm sìnn d’ dräi Liader „The Crying Game“, „I Lied“ un „Grand Piano“ z’ loosa.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.huffpost.com/entry/nicki-minaj-the-pinkprint-movie_n_6362810|titel=Nicki Minaj's 'The Pinkprint Movie' Will Make Your Heart Ache|werk=Huffington Post|datum=2014-12-21|abruf=2022-08-14|autor=Lily Karlin|archiv-url=https://web.archive.org/web/20210919130610/https://www.huffpost.com/entry/nicki-minaj-the-pinkprint-movie_n_6362810|archiv-datum=2021-09-19}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.idolator.com/7574961/nicki-minaj-pinkprint-movie?safari=1|titel=Nicki Minaj Debuts ‘The Pinkprint Movie’: Watch|autor=Christina Lee|werk=Idolator|abruf=2022-08-14|datum=2014-12-20}}</ref> Witterscht hàt d’ Minaj zamma mìt’m Drake un em Lil Wayne s’ Liad ''Truffle Butter'' uffgnumma. ’S ìsch ìm Janner 2015 àls d’ fìmfta Sìnggel vun ìhrem dìtta-n-Àlbum ärschìena. Bii da Grammy Awards 2015 ìsch d’ Minaj fìr ìhra Liad ''Anaconda'' ìn dr Kàtegorii „Bäscht Rap-Liad“ nominiart worra, wia àui ìn dr Kàtegorii „Bäscht Pop-Düätt/Grupp-Performance“ fìrs Liad ''Bang Bang'', wo sa zamma mìt dr Jessie J un dr Ariana Grande uffgnumma ghàà hàt.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.latimes.com/entertainment/music/la-et-ms-grammys-2015-nominees-winners-list-story.html#page=1|titel=Grammys 2015: Complete list of winners and nominees|datum=2015-02-08|abruf=2022-08-15|werk=The Los Angeles Times|archiv-url=https://web.archive.org/web/20190419100902/https://www.latimes.com/entertainment/music/la-et-ms-grammys-2015-nominees-winners-list-story.html|archiv-datum=2019-04-19}}</ref> Ìm März 2015 hàt d’ Minaj mìt ìhra Tournee ''The Pinkprint Tour'' ààgfànga. ’S sìnn unteràndrem dräi Konzärta-n-ìm Diitschlànd, ain ìn dr Schwiiz un dräi ìm Frànkrììch gsìì. Beglaitet worra-n-ìsch d’ Minaj vum Rapper Trey Songs. Eewafàlls ìm März hàt d’ Zittschrìft Forbes verkìndigt, àss d’ Minaj jeedsjoohr sitter 2010 ìhra Prìwààtvermeega verdoppelt hatt —sa säjg àlso d’ Rapperin, wo dr greeschta kommerziälla-n-Ärfolg ìn dr Walt ghàà hàt. Bii da Nickelodeon Kids Choice Awards ìsch sa ànna 2015 ìn da Kàtegoria „Bäschta Sangera“ nominiart worra un hàt dr Priis vum „Bäscht Liad vum Joohr“ (fìr Bang Bang) gwunna. D’ säckschta Sìnggel ''The Night Is Still Young'' üss ''The Pinkprint'' ìsch àm 12. Àwrìl 2015 ìm Öiropà un schpeeter ìn da Verainigta Schtààta veräffentligt worra. Ìm Àmerikà-n-ìsch d’ Sìnggel bis zem Plàtz 31 glunga.<ref name=BillboardChartHistory/> Bii da Billboard Music Awards 2015 ìsch d’ Minaj ìn viar Kàtegoria nominiart worra: „Top-Rap-Liad“ mìt ''Anaconda'', ''Top-Rap-Àlbum'' mìt ''The Pinkprint'', so wia-n-àls „Top Rap-Kìnschtler“ un „Top-Streaming-Kìnschtler“. Bii da BET-Awards ìsch sa zem säckschta Mool „Bäschter Hip-Hop & R'n'B-Kìnschtler“ worra, hàt àui dr Üüswàhlpriis vu da Züaschàuijer gwunna.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us |titel=Nicki Minaj wins Best Female Hip-Hop Artist at the 2015 BET Awards |url=http://www.xxlmag.com/news/2015/06/nicki-minaj-best-female-hip-hop-artist-2015-bet-awards/ |werk=[[XXL (Magazin)|XXL]]|datum=2015-06-28|autor=Dan Rys|archiv-url=https://web.archive.org/web/20210418084223/https://www.xxlmag.com/nicki-minaj-best-female-hip-hop-artist-2015-bet-awards/|archiv-datum=2021-04-18|abruf=2022-08-14}}</ref> Àm 17. Jüüli 2015 hàt d’ „The Pinkprint Tour“ ìm Nordàmerikà ààgfànga. Bii da World Music Awards ìsch d’ Minaj fìmf Mol nominiart worra („Bäscht Video“ - Hey Mama, „Bäscht Liad“ - Hey Mama, „Bäschta wiibliga Kìnschtlera“, „Bäschta Live-Uffiahrung“ un „Unterhàlterin vum Joohr“). Bii da MTV Video Music Awards 2015 ìsch sa dräimol nominiart worra: ìn da Kàtegoria „Bäscht wiiblig Video“ un „Bäscht Hip-Hop-Video“ fìr ''Anaconda,'' „Bäscht Zammaschàffa“ fìr ''Bang Bang''. Üsszaichent worra-n-ìsch sa mìt’m Priis vum Bäschta Hip-Hop Video.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://abc7chicago.com/mtv-vmas-vma-winners-and-nominees/962942/|titel=2015 MTV Video Music Awards nominees and winners|datum=2015-08-31|hrsg=ABC 7 Chicago|abruf=2022-08-14}}</ref> D’ Priisverlaihung hàt sa mìt’ma Medley üss ''Trini Dem Girls, The Night Is Still Young'' und ''Bad Blood'' gäffnet —d’ Swift hàt àui àm Liad ''The Night Is Still Young'' mìtgsunga.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://ew.com/article/2015/08/30/vmas-2015-nicki-minaj-performance/|titel=VMAs 2015: Nicki Minaj, Taylor Swift open the MTV Video Music Awards|autor=Madeline Boardman|werk=Entertainment Weekly|abruf=2022-08-14|datum=2015-08-30|archiv-url=https://web.archive.org/web/20211017045155/https://ew.com/article/2015/08/30/vmas-2015-nicki-minaj-performance/|archiv-datum=2021-10-17}}</ref><ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.musictimes.com/articles/46596/20150830/vmas-2015-nicki-minaj-taylor-swift-make-up-trini-dem.htm|autor=Morgan Murrel|titel=VMAS 2015: Nicki Minaj, Taylor Swift Make Up with 'Trini Dem Girls' and 'Bad Blood'|datum=2015-08-30|werk=Music Times|abruf=2022-08-14|archiv-url=https://web.archive.org/web/20160201150414/http://www.musictimes.com/articles/46596/20150830/vmas-2015-nicki-minaj-taylor-swift-make-up-trini-dem.htm|archiv-datum=2016-02-01}}</ref> D’ gmainsààma-n-Uffiahrung vu da baida Kìnschtlera ìsch wia-n-a äffentliga Verseehnung gsìì, dänn sa hann a Schtrait uff Twitter ghàà ghàà.<ref>{{Internetquelle|sprache=en-us|url=https://www.mtv.com/news/l156jc/nicki-minaj-explains-miley-cyurs-feud-vmas|titel=Nicki Minaj Explains Why She Had To Call Out Miley Cyrus At The VMAs|datum=2015-10-07|autor=Adam Fleischer|werk=MTV News|hrsg=MTV|abruf=2022-08-14|archiv-url=https://web.archive.org/web/20220810174851/https://www.mtv.com/news/l156jc/nicki-minaj-explains-miley-cyurs-feud-vmas|archiv-datum=2022-08-10}}</ref> Àm 1. Septamber 2015 ìsch d’ siebte Sìnggel ''Trini Dem Girls'' veräffentligt worra —sa ìsch zamma mìt’m Lunchmoney Lewis uffgnumma worra. Àm 25. Oktoower 2015 ìsch d’ Minaj zem zwaita Mol àls „Bäschter Hip-Hop-Kìnschtler“ üsszaichent worra. Züadam hàt sa zwai Üüsszaichnunga bii da American Music Awards bikumma: dr Priis vum „Liablings-Rap/Hip-Hop-Kìnschtler“ vum „Liablings-Rap/Hip-Hop-Àlbum“. Dr Àlbum-Priis hàt sa fìrs Wark ''The Pinkprint'' bikumma, wo-n-ìm Joohr 2014 üssagànga-n-ìsch. Fìr d’ Grammy Awards 2016 ìsch d’ Minaj ìn da Kategoria druff nominiart worra: „Bäscht Rap/Gsungena Zammaschàffa“ fìr ''Only,'' „Bäschta Rap-Performance“ fìr ''Truffle Butter'' un „Bäscht Rap-Àlbum“ fìr ''The Pinkprint''. Bii da BET Awards 2016 hàt sa zem 7. Mool dr Priis vum „Liablings-Hip-Hop-Kìnschtler“ gwunna. === 2016–2018: ''Queen'' === Àm 4. Hornung 2016 ìsch s’ Liad ''Down in the DM'' àls Sìnggel ärschìena. ’S ìsch urschprìnglig àls Solo-Liad vum Yo Gotti uff’m Àlbum ''The Art Of Hustle'' veräffentligt worra. D’ Remix-Versioon vum Liad ìsch àm Plàtz 13 vu da àmerikànischa Single-Charts ànakumma. ’S ìsch mehr àss zwai Millioona Mool verkàuift worra un ìsch àls Doppelplàtin üsszaichent worra. D’ Wärsioon vu dr Nicki Minaj ìsch unteràndrem ìn da Charts ìm Diitschlànd, Tschechia un Belgia gsìì. Ìm Jüüli 2016 ìsch ìn dr Minaj ìhr Liad ''Do You Mind'' ärschìena, wo-n-ìn Zammaschàfa mìt’m DJ Khaled, em Chris Brown, em Jeremih, em Future, em August Alsina un em Rick Ross uffgnumma worra-n-ìsch. Drzüa hàt d’ Minaj àm Liad ''Side to Side'' vu dr Ariana Grande mìtgmàcht, wo-n-uff’m Àlbum ''Dangerous Woman'' verräffentligt worra-n-ìsch. Dr Tìtel ìsch àm 30. Àuigscht 2016 àls Sìnggel ärschìena un ìsch ìn da Charts vu zàhlriicha Lander gsìì. Ìm Groossbritànnia un ìn da Verainigta Schtààta-n-ìsch d’ Sìnggel àm Plàtz 4 gsìì. Ìnnerhàlb vu 6 Moneeta hàt sìch s’ Liad mehr àss dräi Millioona Mool verkàuift. Ìm Harbscht 2016 ìsch s’ Liader ''Froze'' vum Meek Mill un Lil Uzi Vert ärschìena, wu d’ Minaj Gàschtmüüsikànta gsìì-n-ìsch. Doo druff ìsch ''Black Barbies'' üssagànga, a Promo-Sìnggel, wo d’ Minaj ìn Zammaschàffa mìt’m Prodüzänt Mike Will Made It uffgnumma hàt. Baida Sìnggels sìnn ìn da àmerikànischa Charts gsìì. Àm 26. Janner 2017 ìsch s’ Liad ''Run Up'' ärschìena, wo-n-ìn Zammaschàfa mìt’m DJ-Trio Major Lazer un em Sanger PartyNextDoor äntschtànda-n-ìsch. Dr Tìtel ìsch ìn da Charts vu mehr àss 20 Lander gsìì, drunter ìn da Top-20-Plàtziarunga vun àcht Lander. Ìm Hornung 2017 hàt d’ Minaj àn dr Sìnggel ''Swalla'' vum Jason Derulo mìtgmàcht; doo ìsch àui dr Rapper Ty Dolla Sign àls Gàschtmüüsikànt z’ loosa gsìì. Dr Tìtel hàt a waltwitter Ärfolg ghàà. Àm 24. Hornung 2017 ìsch s’ Liad ''Make Love'' mìt’m Gucci Mane veräffentligt worra. ’S hàt a Ärfolg ìn da Verainigta Schtààta ghàà. Drnooh ìsch d’ äärschta digitààla Sìnggel ''No Frauds'' ìn Zammaschàfa mìt’m Lil Wayne un em Drake äntschtànda. ’S ìsch ìn da Charts vun àlla diitschschprààchiga Lander gsìì, so wia-n-ìn dr oowera Hälfta vum britischa Charts un àm Plàtz 14 vum àmerikànischa Billboard-Charts. ''Regret in Your Tears'' ìsch ìn dr Minaj ìhra äärschta Solo-Sìnggel sitter zwai Joohra gsìì; doo druff ìsch ''Changed It'', a witter Zammaschàffa mìt’m Lil Wayne gsìì. Veräffentligt worra sìnn àlla dräi Liader àm 10. März 2017. Mìt dara dräi Tìtel hàt d’ Minaj ìhra 76. Plàtziarung ìm Billboard Hot 100 ghàà un hàt àlso dr 40-jaahriga Rekord vu dr [[Aretha Franklin]] gbrocha. Àm 23. März 2017 ìsch d’ Sìnggel ''Light My Body Up'' ärschìena, wo d’ Minaj ìn Zammaschàffa mìt’m frànzeescha DJ un Prodüzänt David Guetta uffgnumma hàt. Doo druff hàt ìm Mai 2017 d’ Katy Perry ìhr Liad ''Swish Swish'' veräffentligt, wu d’ Minaj àls Gàschtsangera mìtgmàcht hàt. [[Datei:Nicki Minaj & Little Mix live @ MTV EMAs 2018.png|mini|D’ Nicki Minaj zamma mìt dr Grupp Little Mix bii da MTV European Music Awards 2018]] Drnooh hàt d’ Minaj d’ äärschta zwai Sìnggels üss ìhrem Àlbum ''Queen'' loo veräffentliga; sa haissa ''Chun Li'' un ''Barbie Tingz''. S’ Àlbum hàt d’ Minaj uff dr Met Gala 2018 z’ Nöi York verkìndigt. S’ Wark hàt z’äärscht àm 15. Jüüni 2018 solla ärschiina, àwwer ’s ìsch schliasslig àm 10. Àuigscht verräffentligt worra —naamlig hàt d’ Minaj Gsundhaitsprobleema ghàà. Dr Tìttel ''Barbie Tingz'' ìsch jedoch nìt uff dr ändgìltiga Versioon vum Àlbum gsìì; ar ìsch numma-n-uff dr àmerikànischa Deluxe-Edition z’ loosa. Àm 11. Jüüni 2018 ìsch d’ Promo-Sìnggel ''Rich Sex'' veräffentligt worra gsìì, mìt’ma a Gàschtbiitrààg vum Lil Wayne. Àm saalwa Tààg hàt üsserdam d’ Minaj a Walt-Tournee zamma mìt’m Rapper Future ààkìndigt. Weeniga Taag schpeeter, àm 14. Jüüni 2018, hàt d’ Minaj d’ Sìnggel ''Bed'' veräffentligt, wu àui d’ Ariana Grande z’ loosa-n-ìsch. Ìn da àmerikànischa Charts ìsch s’ Àlbum ''Queen'' àm Plàtz 2 ànakumma. Uff’m Àlbum sìnn Gàschtbiitraag vum The Weeknd, em Future, dr Foxy Brown, em [[Eminem]] un dr Ariana Grande. Viar Taag noh dr Veräffentligung vum Àlbum ìsch ''Barbie Dreams'' àls drìtta Sìnggel veräffentligt worra. === ànna 2019: ''Megatron'' === Ìm Jüüni 2019 hàt d’ Minaj ìhra Sìnggel ''Megatron'' veräffentligt. Ìm Àguischt hàt d’ àmerikànischa Rapperin Megan Thee Stallion ìhra Sìnggel ''Hot Girl Summer'' veräffentligt, wu àui d’ Nicki Minaj z’ loosa-n-ìsch. Ìm Septamber 2019 hàt d’ Minaj s’ And vun ìhra Müüsikkàrriar ààkìndigt. Schpeeter hàt sa ìhra Behàuiptung ruckgangig gmàcht un hàt gsajt, àss’s a Wìtz gsìì-n-ìsch. Ìm Oktoower hàt sa ìhra Fendi-Moodakolläkzioon uffgdäckt, wo-n-ìn Zammaschàffa mìt’m Mode-Label Fendi ärschtànda-n-ìsch. Doo druff hàt sa ìhra Liad ''Fendi'' veräffentligt, wo sa mìt’m PnB Rock un em Murda Beatz uffgnumma hàt. === 2020–2021: ''Yikes, Say So'' un ''Beam Me Up Scotty'' === Àm 28. Hornung 2020 ìsch d’ Minaj Gàscht-Jury ìn dr äärschta Folga vu dr zwälfta Schtàffel vu dr Farnsahsandung RuPaul’s Drag Race gsìì. Ìm Vormonet hàt sa àm Liad ''Nice to Meet Ya'' vu dr àmerikànischa Sangera Meghan Trainor mìtgmàcht ghàà. Àm 7. Hornung ìsch ìhra Warba-Sìnggel ''Yikes'' üssagànga. Ìm Mai 2020 ìsch d’ Minaj ìn’ra Remix-Wärsioon vum Liad ''Say So'' vu dr àmerikànischa Rapperin Doja Cat z’ loosa gsìì. Schpeeter ìsch a zwaiter Remix mìt’ma àndra Varsla vu dr Minaj veräffentligt worra. Dr Remix ìsch àm Schpìtzaplàtz vu dr Billboard Hot 100 ànakumma; ’s ìsch ìn dr Minaj wia àui ìn dr Doja Cat ìhra äärschta Nummer-ains-Sìnggel ìn da Verainigta Schtààta gsìì. ’S ìsch àui s’ äärschta Düätt-Liad mìt zwai Rapperinna gsìì, wo àn dr Schpìtza vum àmerikànischa Charts gsìì-n-ìsch —s’ Liad ìsch àlso vum Guinness World Records üsszaichent worra.<ref>{{Internetquelle |url=https://www.guinnessworldrecords.com/world-records/617361-first-female-rap-duo-to-reach-no-1-on-the-us-singles-chart |titel=First female rap duo to reach No.1 on the US singles chart |sprache=en-gb |abruf=2022-04-08|werk=Guinness World Records}}</ref> Àm 12. Jüüni 2020 hann d’ Minaj un dr Rapper 6ix9ine ìhr drìtt Zammaschàffa, ''Trollz'', veräffentligt, wo d’ ìhra zwaita Nummer-Ains-Sìnggel vu dr Minaj worra-n-ìsch. Àlso ìsch d’ Minaj d’ zwaita Rapperin worra, wo mìt’ra Sìnggel grààd nooh dr Veräffentligung uff dr Schpìtza vu dr Hot 100-Charts ààgfànga hàt —dàs hàt d’ Lauryn Hill ànna 1998 mìt ''Doo Wop (That Thing)'' gmàcht ghàà. Àm 30. Jüüli 2020 hann d’ Minaj, dr ASAP Ferg un dr MadeinTYO fìr dr Tìttel ''Move Ya Hips'' zammagschàfft. Äbb ain Monet schpeeter ìsch d’ Minaj ìm Ty Dolla Sign siim Liad ''Exprensive'' z’ loosa gsìì; sa ìsch àui ìm Müüsikvideo z’ sah gsìì. Bis àm Andsjoohr 2020 hàt d’ Minaj àn mehrera wittera Liader mìtgmàcht. Sa hàt àui àm 8. Nowamber s’ Liad ''What That Speed Bout!?'' mìt’m Mike Will Made It un em YoungBoy Never Broke Again veräffentligt. Àm 14. Mai 2021 hàt d’ Minaj a näija Wärsioon vun ìhrem Mixtape ''Beam Me Up Scotty'' vum Joohr 2009 loo veräffentliga. ’S ìsch z’äärscht àm Plàtz 2. vu dr Billboard 200 gsìì un ìsch àlso dr bäschta-n-Ààfàng fìr a wiibliga Rap-Mixtape ìm Charts gsìì. Ìn dr näija Wärsioon ìsch unteràndrem s’ Liad ''Seeing Green'' mìt’m Drake un em Lil Wayne gsìì; dàs Liad ìsch àm Plàtz 12 vu dr Billboard Hot 100 ànnakumma. Àm 9. Jüüli 2021 ìsch d’ Minaj Gàschtmüüsikànta-n-ìm Remix vu ''Whole Lotta Money'' mìt dr àmerikànischa Rapperin BIA gsìì. Ìm Septamber 2021 hàt d’ Minaj àm [[Elton John]] siim Liad ''Always Love You'' mìtgmàcht; doo ìsch àui dr Young Thug Gàschtmüüsikànt gsìì. Àm 28. Septamber hàt d’ britischa Sangera Jesy Nelson ìhr äärscht Solo-Liad ''Boyz'' veräffentligt, wu d’ Minaj mìtgmàcht hàt. S’ Liad ìsch ìm Groossbitànnia un ìm Irlànd güat plàtziart gsìì. Ìm Oktoower 2021 ìsch d’ Minaj Moderàtoora bii dr säckschta Schtàffel vu ''The Real Housewives of Potomac'' gsìì. Ìm Nowamber 2021 ìsch ìhra Sìnggel ''Super Bass'' vu 2011 ìm Àmerikà-n-àls Diamàntplàtta-n-üsszaichent worra; d’ Minaj ìsch àlso d’ zwaita Rapperin worra, wo salla-n-a Üüsszaichnung fìr a Liad bikumma hàt. Bii da MTV Europe Music Awards 2021 hàt d’ Minaj zem säckschta Mool dr Priis vum „Bäschta Hip-Hop“ bikumma. === ànna 2022: s’ fìmfta Schtüdioàlbum === Àm 27. Janner 2022 hàt d’ Minaj s’ Liad ''Do We Have a Problem?'' mìt’m àmerikànischa Rapper Lil Baby-n-ààkìndigt. Veräffentligt worra-n-ìsch’s zamma mìt’ma Müüsikvideo-n-àm 4. Hornung. S’ Video hàt dr Benny Boom gmàcht; doo sìnn àui d’ Schàuischpìeler Joseph Sikora un Cory Hardrict z’ sah. Fìr ìhra Rolla-n-ìm Video hàt sìch d’ Minaj vun dr [[Angelina Jolie]] ìhra Ufftrìtt ìm Fìlm ''Salt'' vum Joohr 2010 loo beiiflussa. Ìm Video-n-ìsch àui s’ Liad ''Bussin,'' wo-n-eewafàlls a Zammaschàffa mìt’m Lil Baby ìsch; s’ Liad ìsch àm 11. Hornung veräffentligt worra. Ìn’ma Interview mìt’m Zane Lowe hàt d’ Nicki Minaj verkìndigt, àss ìhr fìmft Schtüdioàlbum ìm Sommer 2022 uff dr Màrkt gbràcht wara wìrd. Üsserdam wìrd sa uff’m Wireless Festival z’ London drbii sìì, wo-n-ìm Jüüli 2022 schtàttfìnda soll.<ref>{{Internetquelle|sprache=en |titel=Wireless: Nicki Minaj, Dave and Cardi B headline festival |hrsg=BBC News |datum=2022-02-25 |url=https://www.bbc.com/news/uk-england-london-60520701 |abruf=2022-05-21}}</ref> D’ Minaj hàt àui d’ Kàmpània fìr d’ Fiahjoohrsmooda 2022 „Heaven“ vum Marc Jacobs gfiahrt, wo-n-àm 3. März ààgfànga hàt.<ref>{{Internetquelle |sprache=en-US|autor= Latifah Muhammad |url=https://www.billboard.com/culture/product-recommendations/nicki-minaj-marc-jacobs-heaven-campaign-1235040432/ |titel=Nicki Minaj Stars in Marc Jacobs Spring 2022 Campaign: Shop the Collection Before It Sells Out |werk=Billboard |datum=2022-03-07 |abruf=2022-05-21}}</ref> Àm 18. März hàt d’ àmerikànischa Rapperin Coi Leray zamma mìt dr Minaj s’ Liad ''Blick Blick'' veräffentligt, zamma mìt’ma Müüsikvideo. Züadam hàt àm 25. März 2022 d’ Minaj ìhr Liad ''We Go Up'' mìt’m Nöi Yorker Rapper Fivio Foreign loo veräffentliga. Ìm Àwril ìsch d’ Minaj àm Farnsah ìm „Carpool Karaoke“ vum James Corden ärschìena. == ìhra Filmogràfii == '''Àls Schàuischpìelera''' * [[Ice Age 4 – Voll verschoben|Ice Age 4: Voll verschoben]] (Schtìmma; 2012) * [[Die Schadenfreundinnen]] (2014) * Barbershop 3: The Next Cut (2016) * [[The Angry Birds Movie 2]] (2019) '''àm Farnsah''' * Nicki Minaj: My Time Now ([[MTV Video Music Awards|VMA]] Footage; 2010) * [[E! Entertainment Television|E!]] Special: Nicki Minaj (Journey to fame; 2011) * Nicki Minaj: Day In The Life (Behind the szenes footage; 2012) * Nicki Minaj: My Truth (Miniserie; 2012) * [[American Idol/Staffel 12|American Idol]] (Jury-Mìtglìed ìm Schtàffel 12; 2013) * [[Steven Universe]] (Sugilite; Coach Steven 2014) * Nicki Minaj: My Time Again (VMA Footage; 2015) * The BET Life of Nicki Minaj (Documentary; 2015) * [[RuPaul’s Drag Race]] (Jury-Mìtglìed ìm Schtàffel 12; 2020) '''Sunschtigs''' * The Come Up DVD: Volume 11 (2007) * The Come Up DVD: Volume 17 (2008) * Romans Revenge DVD (2012) * The Re-Up DVD (2012) * The Pinkprint Movie (Kurzfìlm; 2015) * Do We Have A Problem? (Kurzfìlm; 2022) == Weblìnks == {{Commonscat}} * [http://www.nickiminajofficial.com Ìn dr Nicki Minaj ìhra offiziälla Websitta] (àmerikànisch Anglisch) * D’ {{IMDb|nm3747326}} * D’ {{Allmusic|ID=mn0001013175|Linktext=Nicki Minaj}} * D’ {{Discogs|Nicki+Minaj|Nicki Minaj}} == Ainzelnoohwiisa == <references responsive /> {{Navigationsleiste Nicki Minaj}} {{Normdaten}} {{Übersetzungshinweis|de|Nicki_Minaj|dütsch|222919542}} {{SORTIERUNG:Minaj, Nicki}} [[Kategorie:HipHop & Rap]] [[Kategorie:Popsänger]] [[Kategorie:Singer-Songwriter]] [[Kategorie:Kultur in de USA]] [[Kategorie:Person (Nöi York)]] [[Kategorie:Frau]] [[Kategorie:Läbigi Person]] gomw5sytzl642ytg8vm1heuddclh7pb Ava Max 0 85045 1017738 1017065 2022-08-14T22:05:31Z GlobalWarmingHo 92912 wikitext text/x-wiki [[Datei: Ava Max.jpg|mini|Ava Max[[Datei:Ava Max Logo.png|rahmenlos|hochkant]]]] {{Dialäkt|Elsässisch|Elsassisch|Mìlhüüserdiitsch}} D’ '''Ava Max''' (bìrgerlig d’ ''Amanda Ava Koci''; * àls ''Amanda Koçi'' àm [[16. Februar|16. Hornung]] [[1994]] z’ Milwaukee, Wisconsin) ìsch a [[USA|àmerikànischa]] [[Popmusik|Popsangera]] un Liadermàchera. Ànna 2016 hàt sa a Vertrààg bii Atlantic Records unterzaichent. Bii dam Label ìsch ìm Àuigscht 2018 ìhr äärscht ärfolgriich Liad ''Sweet but Psycho'' ärschìena. S’ Liad ìsch Nummer-Ains-Hit ìn 22 Lander gsìì, drunter ìm Groossbritànnia, Diitschlànd, Eeschtriich, dr Schwiiz, Schweeda un Näijseelànd. Ìm März 2020 ìsch ìhr Liad ''Kings & Queens'' üüssagànga, wo-n-uff Plàtz 13 vum US-Billboard Hot 100 gsìì-n-ìsch. Doo druff ìsch ìm Septamber 2020 ìhr äärscht Schtüdio-Àlbum ''Heaven & Hell'' ärschìena, wo-n-uff Plàtz zwai ìm Grossbritànnia un uff Plàtz 27 ìn da USA ànakumma-n-ìsch. Ìm Nowamber 2020 ìsch s’ Liad ''My Head & My Heart'' üssagànga, wo-n-uff Plàtz 18 ìm Groossbritànnia un uff Plàtz 45 ìm Àmerikà ànakumma-n-ìsch. Ìn dr Max ìhr zwai Schtüdio-Àlbum ''Diamonds & Dancefloors'' soll ìm Oktoower 2022 ärschiina. Fìr ìhr Wark hàt d’ Max mehrera-n-Üüsszaichnunga bikumma, drunter ain MTV Europe Music Award so wia-n-a MTV Video Play Award ìm Joohr 2019, un ain Swiss Music Award ànna 2021. == Weblìnks == {{Commonscat|Ava Max}} * [https://www.avamax.com/ Ìn dr Ava Max ìhra offiziälla Websitta] (anglisch) * {{Discogs|5931298}} * {{Allmusic|artist/ava-max-mn0003655084}} {{Normdaten}} {{Übersetzungshinweis|en|Ava_Max|änglisch|1100393652}} {{SORTIERUNG:Max, Ava}} [[Kategorie:Popsänger]] [[Kategorie:Singer-Songwriter]] [[Kategorie:Amerikanische Musiker]] [[Kategorie:Pseudonym]] [[Kategorie:US-Amerikaner]] [[Kategorie:Frau]] [[Kategorie:Läbigi Person]] qg9bhebi6x71hx1zagr0b8yxyelpox4 1017739 1017738 2022-08-14T23:28:01Z CommonsDelinker 849 Ha's Bild "Ava_Max.jpg" usegnoo, wil s de [[commons:User:Elcobbola|Elcobbola]] uf dr Allmänd (Commons) glöscht het mit dr Begründig: [[:c:COM:NETCOPYRIGHT|Copyright violation]], no indication of a [[:c:COM:L|free license]] on the source site ([[:c:COM:CSD wikitext text/x-wiki {{Dialäkt|Elsässisch|Elsassisch|Mìlhüüserdiitsch}} D’ '''Ava Max''' (bìrgerlig d’ ''Amanda Ava Koci''; * àls ''Amanda Koçi'' àm [[16. Februar|16. Hornung]] [[1994]] z’ Milwaukee, Wisconsin) ìsch a [[USA|àmerikànischa]] [[Popmusik|Popsangera]] un Liadermàchera. Ànna 2016 hàt sa a Vertrààg bii Atlantic Records unterzaichent. Bii dam Label ìsch ìm Àuigscht 2018 ìhr äärscht ärfolgriich Liad ''Sweet but Psycho'' ärschìena. S’ Liad ìsch Nummer-Ains-Hit ìn 22 Lander gsìì, drunter ìm Groossbritànnia, Diitschlànd, Eeschtriich, dr Schwiiz, Schweeda un Näijseelànd. Ìm März 2020 ìsch ìhr Liad ''Kings & Queens'' üüssagànga, wo-n-uff Plàtz 13 vum US-Billboard Hot 100 gsìì-n-ìsch. Doo druff ìsch ìm Septamber 2020 ìhr äärscht Schtüdio-Àlbum ''Heaven & Hell'' ärschìena, wo-n-uff Plàtz zwai ìm Grossbritànnia un uff Plàtz 27 ìn da USA ànakumma-n-ìsch. Ìm Nowamber 2020 ìsch s’ Liad ''My Head & My Heart'' üssagànga, wo-n-uff Plàtz 18 ìm Groossbritànnia un uff Plàtz 45 ìm Àmerikà ànakumma-n-ìsch. Ìn dr Max ìhr zwai Schtüdio-Àlbum ''Diamonds & Dancefloors'' soll ìm Oktoower 2022 ärschiina. Fìr ìhr Wark hàt d’ Max mehrera-n-Üüsszaichnunga bikumma, drunter ain MTV Europe Music Award so wia-n-a MTV Video Play Award ìm Joohr 2019, un ain Swiss Music Award ànna 2021. == Weblìnks == {{Commonscat|Ava Max}} * [https://www.avamax.com/ Ìn dr Ava Max ìhra offiziälla Websitta] (anglisch) * {{Discogs|5931298}} * {{Allmusic|artist/ava-max-mn0003655084}} {{Normdaten}} {{Übersetzungshinweis|en|Ava_Max|änglisch|1100393652}} {{SORTIERUNG:Max, Ava}} [[Kategorie:Popsänger]] [[Kategorie:Singer-Songwriter]] [[Kategorie:Amerikanische Musiker]] [[Kategorie:Pseudonym]] [[Kategorie:US-Amerikaner]] [[Kategorie:Frau]] [[Kategorie:Läbigi Person]] rihkc0pyj5ql64o4173jamdoqyoss0k 1017740 1017739 2022-08-15T02:29:11Z Mathieu Kappler 76078 wikitext text/x-wiki [[Datei: Ava Max at the Rix FM Festival in Gothenburg (48534902657) (cropped).jpg|mini|D’ Ava Max ànna 2019 [[Datei:Ava Max Logo.png|rahmenlos|hochkant]]]] {{Dialäkt|Elsässisch|Elsassisch|Mìlhüüserdiitsch}} D’ '''Ava Max''' (bìrgerlig d’ ''Amanda Ava Koci''; * àls ''Amanda Koçi'' àm [[16. Februar|16. Hornung]] [[1994]] z’ Milwaukee, Wisconsin) ìsch a [[USA|àmerikànischa]] [[Popmusik|Popsangera]] un Liadermàchera. Ànna 2016 hàt sa a Vertrààg bii Atlantic Records unterzaichent. Bii dam Label ìsch ìm Àuigscht 2018 ìhr äärscht ärfolgriich Liad ''Sweet but Psycho'' ärschìena. S’ Liad ìsch Nummer-Ains-Hit ìn 22 Lander gsìì, drunter ìm Groossbritànnia, Diitschlànd, Eeschtriich, dr Schwiiz, Schweeda un Näijseelànd. Ìm März 2020 ìsch ìhr Liad ''Kings & Queens'' üüssagànga, wo-n-uff Plàtz 13 vum US-Billboard Hot 100 gsìì-n-ìsch. Doo druff ìsch ìm Septamber 2020 ìhr äärscht Schtüdio-Àlbum ''Heaven & Hell'' ärschìena, wo-n-uff Plàtz zwai ìm Grossbritànnia un uff Plàtz 27 ìn da USA ànakumma-n-ìsch. Ìm Nowamber 2020 ìsch s’ Liad ''My Head & My Heart'' üssagànga, wo-n-uff Plàtz 18 ìm Groossbritànnia un uff Plàtz 45 ìm Àmerikà ànakumma-n-ìsch. Ìn dr Max ìhr zwai Schtüdio-Àlbum ''Diamonds & Dancefloors'' soll ìm Oktoower 2022 ärschiina. Fìr ìhr Wark hàt d’ Max mehrera-n-Üüsszaichnunga bikumma, drunter ain MTV Europe Music Award so wia-n-a MTV Video Play Award ìm Joohr 2019, un ain Swiss Music Award ànna 2021. == Weblìnks == {{Commonscat|Ava Max}} * [https://www.avamax.com/ Ìn dr Ava Max ìhra offiziälla Websitta] (anglisch) * {{Discogs|5931298}} * {{Allmusic|artist/ava-max-mn0003655084}} {{Normdaten}} {{Übersetzungshinweis|en|Ava_Max|änglisch|1100393652}} {{SORTIERUNG:Max, Ava}} [[Kategorie:Popsänger]] [[Kategorie:Singer-Songwriter]] [[Kategorie:Amerikanische Musiker]] [[Kategorie:Pseudonym]] [[Kategorie:US-Amerikaner]] [[Kategorie:Frau]] [[Kategorie:Läbigi Person]] isstupg32u56noc3lafbg1bye9r1lrk Diskussion:Bernmobil 1 85127 1017742 1017709 2022-08-15T04:17:03Z Holder 491 /* Heckwerbungen */ wikitext text/x-wiki == Heckwerbungen == Hallo Weiss jemand was die in den Commons zum motzrn haben mit den Bildern? Ich meine es ist öV und jeder Mensch kann die Werbungen sehen, auch wenn Personen drauf sind..! [[Benutzer:Vsler|Vsler]] ([[Benutzer Diskussion:Vsler|Diskussion]]) 10:04, 12. Aug. 2022 (MESZ) :Hallo [[Benutzer:Vsler|Vsler]], das Problem ist, dass diese Werbung unter Copyright steht (nicht abgedeckt durch die Schweizer Regelung zur Panoramafreiheit) und derswegen nicht unter eine freie Lizenz auf Commons gestellt werden kann. LG --[[Benutzer:Holder|Holder]] ([[Benutzer Diskussion:Holder|Diskussion]]) 06:17, 15. Aug. 2022 (MESZ) s4hmtt21d3unupwdxdavctr3q6q6tvp