Аўтар:Янка Купала

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="be">
  <siteinfo>
    <sitename>Вікікрыніцы</sitename>
    <dbname>bewikisource</dbname>
    <base>https://be.wikisource.org/wiki/%D0%93%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D1%9E%D0%BD%D0%B0%D1%8F_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%BE%D0%BD%D0%BA%D0%B0</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.25</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Мультымедыя</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Адмысловае</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Размовы</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Удзельнік</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Размовы з удзельнікам</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Вікікрыніцы</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Размовы пра Вікікрыніцы</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Файл</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Размовы пра файл</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">MediaWiki</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">Размовы пра MediaWiki</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Шаблон</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Размовы пра шаблон</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Даведка</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Размовы пра даведку</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Катэгорыя</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Размовы пра катэгорыю</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Аўтар</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Размовы пра аўтара</namespace>
      <namespace key="104" case="first-letter">Старонка</namespace>
      <namespace key="105" case="first-letter">Размовы пра старонку</namespace>
      <namespace key="106" case="first-letter">Індэкс</namespace>
      <namespace key="107" case="first-letter">Размовы пра індэкс</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Модуль</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Размовы пра модуль</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Аўтар:Янка Купала</title>
    <ns>102</ns>
    <id>98</id>
    <revision>
      <id>88005</id>
      <parentid>87401</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:19:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Пра аўтара */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12290" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               = Купала
| Імёны                   = Янка
| Першая літара прозвішча = К
| Варыянты імёнаў         = сапр.: Іван Дамінікавіч Луцэвіч
| Апісанне                = клясык беларускай літаратуры, паэт, драматург, публіцыст, выбітны дзяяч беларускага Адраджэньня пачатку XX стагодзьдзя
| Іншае                   = 
| ДН                      = 7 ліпеня (25 чэрвеня) 1882
| Месца нараджэння        = фальв. Вязынка былой Радашковіцкай вобласці (цяпер Маладзечанскі раён, Мінская вобласць)
| ДС                      = 28 чэрвеня 1942
| Месца смерці            = Масква
| Выява                   = Yanka Kupala.jpg
| Вікіпедыя               = :be:Янка Купала
| Вікіпедыя2              = :be-tarask:Янка Купала
| Вікіцытатнік            = Янка Купала
| Вікісховішча            = Category:Yanka Kupala
| Вікіліўр                = Yanka Kupala
| ЭСБЕ                    = 
| Катэгорыя               = Янка Купала
| Google                  = 
}}

== Творы ==
{{Усе творы|Безназоўнае‎|Гусьляр‎|Жалейка‎|Публіцыстыка Янкі Купалы|Спадчына‎|Шляхам жыцьця‎}}

* [[Збор твораў (Купала, 1925—1932)|Збор твораў]] (1925—1932)

=== Вершы ===

* [[Янка Купала/Вершы 1904—1908|Вершы 1904—1908]]
* [[Янка Купала/Вершы 1909—1911|Вершы 1909—1911]]
* [[Янка Купала/Вершы 1912—1921|Вершы 1912—1921]]
* [[Янка Купала/Вершы 1922—1942|Вершы 1922—1942]]

=== Зборнікі вершаў ===
* «[[Жалейка (1908)|Жалейка]]» (1908)
* «[[Гусьляр (1910)|Huślar]]» (1910)
* «[[Шляхам жыцьця (1913)|Шляхам жыцьця]]» (1913)
* «[[Спадчына (1922)|Спадчына]]» (1922)
* «[[Безназоўнае (1925)|Безназоўнае]]» (1925)
* «[[Адцьвітаньне (1930)|Адцьвітаньне]]» (1930)
* «[[Песня будаўніцтву (1936)|Песня будаўніцтву]]» (1936)
* «[[Беларусі ардэнаноснай (1937)|Беларусі ардэнаноснай]]» (1937)
* «[[Ад сэрца (1940)|Ад сэрца]]» (1940)
* «[[Беларускім партызанам (1942)|Беларускім партызанам]]» (1942)

=== Паэмы ===

* [[Зімою]]
* [[Нікому]]
* [[Калека]]
* [[Адплата каханьня]]
* [[У Піліпаўку]]
* [[За што?.. (Купала - Ой, мае вы песьні...)|За што? («Ой, мае вы песні…»)]]
* [[Уступ да паэмы (Купала)|Уступ да паэмы]]
* [[Курган (Купала)|Курган]]
* [[Урывак з паэмы (Купала)|Урывак з паэмы]]
* [[На Куццю (Купала)|На Куццю]]
* [[Гарыслава (Купала)|Гарыслава]]
* [[На Дзяды (Купала)|На Дзяды]]
* [[Бандароўна]]
* [[Магіла льва]]
* [[Яна і я]]
* [[Безназоўнае (Купала, паэма)|Безназоўнае]]
* [[З угодкавых настрояў (Купала)|З угодкавых настрояў]]
* [[Над ракой Арэсай]]
* [[Барысаў (Купала)|Барысаў]]
* [[Тарасова доля (Купала)|Тарасова доля]]

* [[Андрэй Баболя]] (Dubia)

=== Драматычныя паэмы ===

* [[Адвечная песьня]]
* [[Сон на кургане]]
* [[На папасе]]
* [[Урывак з драматычнай паэмы (Купала)|Урывак з драматычнай паэмы]]

=== П’есы ===

* [[Паўлінка (Купала)|Паўлінка]]
* [[Прымакі]]
* [[Раскіданае гняздо]]
* [[Тутэйшыя]]

=== Публіцыстыка ===
'''1907'''
* [[Беніцкая воласць Ашмянскага павету…]]
* [[Старыя праўды на новы лад]]
* [[Хто к лесу, а хто к бесу]]
* [[Прапаўшае дзіця]]
* [[Ніхто і нішто не выцягае…]]
'''1908'''
* [[Мястэчка Мір…]]
* [[Мястэчка Астрашыцкі Гарадок…]]
* [[Мястэчка Гарадок…]]
'''1909'''
* [[Мястэчка Здарэнне…]]
'''1910'''
* [[З Фінляндыі (Купала)]]
* [[У рэдакцыю газеты &quot;Наша ніва&quot; (Купала)]]
'''1911'''
* [[Беларуская вечарынка ў Пецярбургу (Купала)]]
* [[З гуты &quot;Залессе&quot;]]
'''1912'''
* [[Святкаванне Купалы ў Вільні]]
'''1913'''
* [[Чаму плача песня наша?]]
* [[Як яны ваююць]]
* [[Чым чорт не шуціць]]
* [[Агляд кніг]]
'''1914'''
* [[Ці маем мы права выракацца роднай мовы?]]
* [[Уладыслаў, сын Ігната Эпімах-Шыпілы]]
* [[А ўсё ж такі мы жывём!..]]
* [[За &quot;А ўсё ж такі мы жывём!..&quot;]]
* [[Вера і нацыянальнасць]]
* [[Хай рунь красуе…]]
* [[Вайна і самапомач]]
* [[Вайна і налогі]]
* [[Чвэрць года вайны]]
'''1915'''
* [[&quot;Залёты&quot;, аперэтка Вінцука Дуніна-Марцінкевіча]]
'''1919'''
* [[Як у казцы (Купала)]]
* [[Уваскрашэнне польскага ўніверсітэта ў Вільні]]
* [[Адбудова Беларусі]]
* [[Больш самачыннасці]]
* [[Зямельная спекуляцыя]]
* [[Беларускае войска]]
* [[Беларускі сцяг уваскрос!]]
* [[Забабон]]
* [[Моладзь ідзе!]]
* [[Торжышча]]
* [[Настаўніцкая вечарынка (Купала)]]
* [[Антанта]]
* [[Незалежнасць (Купала)]]
* [[Незалежная дзяржава і яе народы]]
'''1920'''
* [[Справа незалежнасці Беларусі За мінулы год]]
* [[&quot;Страхі жыцця&quot;, драма ў 3-х актах Ф. Аляхновіча]]
* [[Справа беларускага нацыянальнага гімна]]
* [[Думка за думкай]]
* [[Дарагія Грамадзяне і Грамадзянкі зямлі Беларускай!..]] (Прамова на юбілейным вечары, прысвечаным 15-годдзю літаратурнай працы)
'''1923'''
* [[Выдавецкая справа ў Савецкай Беларусі за 1923 год]]

== Пераклады ==

=== З польскай ===
* [[Тры Будрысы (Міцкевіч/Купала)]]
* [[Мужык і вужака]] (Міцкевіч/Купала)
* [[На Палессі (Кандратовіч/Купала)]]
* [[Пара (Канапніцкая/Купала)]]
* [[Каму (Канапніцкая/Купала)]]
* [[На жалейцы (Канапніцкая/Купала)]]
* [[Як кароль ў паход выходзіў (Канапніцкая/Купала)]]
* [[Жальба дзяўчыны (Яскулка/Купала)]]
* [[Сон на куцьцю]] (Пілецкая/Купала)
* [[Воўк і баран (Балінскі/Купала)]]
* [[Каралі (Сыракомля/Купала)|Каралі]]
* [[Доля (Сыракомля/Купала)|Доля]]
* [[Груган (Сыракомля/Купала)|Груган]]

=== З рускай ===
* [[Галадоўліца]] (Някрасаў/Купала)
* [[Соленая]] (Някрасаў/Купала)
* [[Што ні год, памяншаюцца сілы (Някрасаў/Купала)]]
* [[У людзей і ў нас (Някрасаў/Купала)]]
* [[Агароднік]] (Някрасаў/Купала)
* [[Лебедзь, Шчупак і Рак (Крылоў/Купала)]]
* [[З песень барацьбы за волю (Цэнзар/Купала)]]
* [[Елачка (Кудашава/Купала)]]

=== З украінскай ===
* [[Кацярына (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Гайдамакі (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Сон (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Пажоўкнуў ліст... Прыгаслі вочы... (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Нашто чорныя мне бровы...  (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Прычынна (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Вецер буйны, вецер буйны!.. (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Цяжка-цяжка жыць на свеце... (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Ой вы, думы, мае думы! (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Перабендзя (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Таполя (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Вецер з гаем размаўляе (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Каўказ (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Ленін (Паляшчук/Купала)]]

=== Са стараславянскай ===
* [[Слова аб палку Ігаравым]]

=== Лісты ===
* [[Ліст да Чарвякова (Купала)|Да Аляксандра Чарвякова (1930)]]
* [[Адкрыты ліст Янкі Купалы]]
* [[Ліст у рэдакцыю газеты «Савецкая Беларусь»]] ''(1932)''

== Пра аўтара ==
===Вершы===
* [[Купалле (Леўчык)]]
* [[Янкові Купалу (Янчук)]]
* [[Януку Купале]]
* [[Бяздольны]]
* [[Над Нёманам (Пяцельскі)]]
* [[Ноч на Івана Купалу]]
* [[Янку Купалу]]
* [[Янку Купалу (Была непаўторная восень...)]]
* [[Янку Купалу (Была пара — марнелі нашы гоні...)]]
* [[Янку Купалу (Узышоў юнак калісьці...)]]
* [[Янку Купалу (Я не ведаю, дружа мой Янка...)]]
* [[Янку Купалу (Грамыка)]]
* [[Янка Купала (Чорны)]]
* [[Хрыстовы Золак/Янцы Купале|Янцы Купале]]
* [[Янку Купалу (Пушча)]]
* [[Плач]]
* [[Поплеч Пушкін і Купала]]
* [[Наш Купала, наш пясняр вялікі]]

===Апавяданні===
* [[Ноч, калі папараць цвіце]]
===Артыкулы===
* [[«Жалейка» — песні Янука Купалы]]
* [[«Шляхам жыцьця»]]
* [[Янка Купала (Луцкевіч)]]
* [[«Безназоўнае»: Зборнік вершаў Янкі Купалы]]
* [[Асноўныя этапы ў разьвіцьці лірыкі Янкі Купалы]] (1925)
* [[20-лецьце паэтыцкае працы Янкі Купалы]]
* [[Напевы ліры Янкі Купалы: Публічная лекцыя]]
* [[Янка Купала: К 25-лецьцю яго літаратурнае працы]]
* [[Крытычныя мамэнты ў жыцьці купалы і коласа — паводле іх твораў]]
* [[Ян Луцэвіч—Янка Купала (1882—25.VІ.—1932)]]
* [[Янка Купала як прарок адраджэньня]]
* [[Зь нязнаных рукапісаў Янкі Купалы]]
* [[Янка Купала ў крывым люстры]]

[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Публіцысты]]
[[Катэгорыя:Рыма-каталікі]]
[[Катэгорыя:Полымя (літаратурнае аб’яднанне)]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>149jo0ole8fwndcd40b0is2phuwiwes</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вялікдзень (Купала)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>318</id>
    <revision>
      <id>87995</id>
      <parentid>76603</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T16:44:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1000" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Вялікдзень
 | аўтар     = Янка Купала
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1909
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Шляхам жыцьця (1913)/I/Вялікдзень|Вялікдзень]] // {{Fine|[[Шляхам жыцьця (1913)|Шляхам жыцьця]]. Пецярбург: «Загляне сонцэ і ў нашэ ваконцэ», 1913}}
* [[Беларус (газета)/1952/2/На сход|На сход]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 13-20 красавіка 1952. — [[Беларус (газета)/1952/2|№2 (8)]]}}

[[Катэгорыя:Шляхам жыцьця]]
[[Катэгорыя:Вялікдзень]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>q96u6yu2xyzpf76yt327rr06um0xais</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Даўно ўжо целам я хварэю…</title>
    <ns>0</ns>
    <id>388</id>
    <revision>
      <id>88016</id>
      <parentid>82937</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:35:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1334" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Даўно ўжо целам я хварэю…
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1912 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Вянок (1914)/Думы/Даўно ўжо целам я хварэю…|⁂ Даўно ўжо целам я хварэю…]] // [[Вянок (1914)|Вянок]]. Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1914
* [[Вянок (1927)/Думы/Даўно ўжо целам я хварэю…|* Даўно ўжо целам я хварэю…]] // [[Вянок (1927)|Вянок]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б.
* [[Беларус (газета)/1952/3/Із спадчыны М. Багдановіча/Крыніца|Крыніца]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 30 травеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/3|№3 (9)]]}}Клецкіна, 1927

[[Катэгорыя:Вянок]]
[[Катэгорыя:Патрыятычная паэзія]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>2a4fy9ucwykbrvvlqbimegj1shtyw08</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Дождж у полі і холад… Імгла…</title>
    <ns>0</ns>
    <id>469</id>
    <revision>
      <id>88014</id>
      <parentid>46244</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:33:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="687" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Дождж у полі і холад… Імгла…
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | год       = 1909 год
 | сэкцыя    = 
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
}}

* [[Беларус (газета)/1952/3/Із спадчыны М. Багдановіча/Дождж у полі і холад|Дождж у полі і холад]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 30 травеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/3|№3 (9)]]}}

[[Катэгорыя:Вершы Максіма Багдановіча]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>7adork2vii9v2dfyqzlsqki0c7fpyf2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Зімой (Багдановіч)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>534</id>
    <revision>
      <id>88025</id>
      <parentid>82871</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T20:13:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1137" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Зімой
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1910 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Вянок (1914)/У зачараваным царстві/Зімой|Зімой]] // [[Вянок (1914)|Вянок]]. Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1914
* [[Вянок (1927)/У зачараваным царстве/Зімой|Зімой]] // [[Вянок (1927)|Вянок]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1927
* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1959/1/Зімой|Зімой]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларус]]. — 1959. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1959/1|№1]]}}

[[Катэгорыя:Вянок]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>2tlw16sbd2f9glywup3inep3fs526xr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88026</id>
      <parentid>88025</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T20:46:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1158" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Зімой
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1910 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Вянок (1914)/У зачараваным царстві/Зімой|Зімой]] // [[Вянок (1914)|Вянок]]. Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1914
* [[Вянок (1927)/У зачараваным царстве/Зімой|Зімой]] // [[Вянок (1927)|Вянок]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1927
* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1959/1/Зімой|Зімой]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1959. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1959/1|№1]]}}

[[Катэгорыя:Вянок]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>3evvljsok1mkovqhy0cvecs4tkor3qf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мая навука</title>
    <ns>0</ns>
    <id>762</id>
    <revision>
      <id>88019</id>
      <parentid>82439</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:57:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1257" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Мая навука
 | аўтар     = Янка Купала
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
 | дата      = 1919 год
}}

* [[Спадчына (1922)/III/Мая навука|Мая навука]] // [[Спадчына (1922)|Спадчына]]. Менск: Беларускае Коопэрацыйна-Выдавецкае Таварыства (БКВТ) «Адраджэньне», 1922
* [[Збор твораў (Купала, 1925—1932)/V/III/Мая навука|Мая навука]] // Збор твораў. [[Збор твораў (Купала, 1925—1932)/V|Том V]]. Менск: Беларускае Дзяржаўнае Выдавецтва, 1928
* [[Беларус (газета)/1952/5/Мая навука|Мая навука]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 29 чырвеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/5|№5 (11)]]}}

[[Катэгорыя:Спадчына]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>omzb6svsi4qzk72naoz4q7ec99lyjge</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88024</id>
      <parentid>88019</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T20:09:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1275" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Мая навука
 | аўтар     = Янка Купала
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
 | дата      = 1919 год
}}

* [[Спадчына (1922)/III/Мая навука|Мая навука]] // {{Fine|[[Спадчына (1922)|Спадчына]]. Менск: Беларускае Коопэрацыйна-Выдавецкае Таварыства (БКВТ) «Адраджэньне», 1922}}
* [[Збор твораў (Купала, 1925—1932)/V/III/Мая навука|Мая навука]] // {{Fine|Збор твораў. [[Збор твораў (Купала, 1925—1932)/V|Том V]]. Менск: Беларускае Дзяржаўнае Выдавецтва, 1928}}
* [[Беларус (газета)/1952/5/Мая навука|Мая навука]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 29 чырвеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/5|№5 (11)]]}}

[[Катэгорыя:Спадчына]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>r41k0ho318ftivgo040vmx6eki1v92q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Меч (Жылка)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>768</id>
    <revision>
      <id>88103</id>
      <parentid>33193</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:25:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="669" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Меч 
 | аўтар     = Уладзімер Жылка
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 1924 год
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Беларус (газета)/1953/11/Меч|Меч]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 1 чырвеня 1953. — [[Беларус (газета)/1953/11|№11 (35)]]}}

[[Катэгорыя:Санеты Уладзіміра Жылкі]]</text>
      <sha1>ipaj5fkmx1i6ky5r5y9ojpd9qekdcaf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88104</id>
      <parentid>88103</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:25:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Gleb Leo перанёс старонку [[Меч]] у [[Меч (Жылка)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="669" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Меч 
 | аўтар     = Уладзімер Жылка
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 1924 год
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Беларус (газета)/1953/11/Меч|Меч]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 1 чырвеня 1953. — [[Беларус (газета)/1953/11|№11 (35)]]}}

[[Катэгорыя:Санеты Уладзіміра Жылкі]]</text>
      <sha1>ipaj5fkmx1i6ky5r5y9ojpd9qekdcaf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88106</id>
      <parentid>88104</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:26:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="715" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Меч 
 | аўтар     = Уладзімер Жылка
 | сэкцыя    = Верш
 | дата      = 1924 год
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Беларус (газета)/1953/11/Меч|Меч]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 1 чырвеня 1953. — [[Беларус (газета)/1953/11|№11 (35)]]}}

[[Катэгорыя:Санеты Уладзіміра Жылкі]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>8snjec16p0z7hxtsbrg1lp5kpnlatis</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нашых дзедаў душылі абшары лясоў…</title>
    <ns>0</ns>
    <id>890</id>
    <revision>
      <id>88027</id>
      <parentid>82928</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T20:47:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1482" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Нашых дзедаў душылі абшары лясоў…
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1912 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Вянок (1914)/Думы/Нашых дзедоў душылі абшары лясоў…|⁂ Нашых дзедоў душылі абшары лясоў…]] // [[Вянок (1914)|Вянок]]. Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1914
* [[Вянок (1927)/Думы/Нашых дзядаў душылі абшары лясоў…|* Нашых дзядаў душылі абшары лясоў…]] // [[Вянок (1927)|Вянок]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1927
* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/6/Вершы/Дзядоў нашых душылі абшары лясоў…|Дзядоў нашых душылі абшары лясоў…]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1959. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/6|№6]]}}

[[Катэгорыя:Вянок]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>p23zzm3hks911lrkbnjoqm7edxenixq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88030</id>
      <parentid>88027</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T20:52:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1482" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Нашых дзедаў душылі абшары лясоў…
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1912 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Вянок (1914)/Думы/Нашых дзедоў душылі абшары лясоў…|⁂ Нашых дзедоў душылі абшары лясоў…]] // [[Вянок (1914)|Вянок]]. Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1914
* [[Вянок (1927)/Думы/Нашых дзядаў душылі абшары лясоў…|* Нашых дзядаў душылі абшары лясоў…]] // [[Вянок (1927)|Вянок]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1927
* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/6/Вершы/Дзядоў нашых душылі абшары лясоў…|Дзядоў нашых душылі абшары лясоў…]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1960. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/6|№6]]}}

[[Катэгорыя:Вянок]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>kbeh9glof1nn6wlq9ie8d3f8o4kqc6p</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пагоня (Багдановіч)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>968</id>
    <revision>
      <id>88012</id>
      <parentid>87830</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:32:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2485" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Пагоня
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
 | дата      = 1916 год
}}
{{Вікіпэдыя|Пагоня (песня)|Пагоня (песьня)}}[[Файл:Vytis on Dawn Gate 2007 05 29.jpg|thumb|300px|[[:w:be-tarask:Пагоня|Пагоня]] — герб Вялікага Княства Літоўскага, Літвы, а таксама Беларусі (у 1918—1919 і 1991—1995 гадах), які знаходзіцца на [[:w:be-tarask:Вострая брама|Вострай Браме ў Вільні]].]]

* [[Пагоня (Багдановіч)/Вольная Беларусь|Пагоня]] // {{Fine|[[Вольная Беларусь (газета)|Вольная Беларусь]]. — 30 лістапада 1917. — [[Вольная Беларусь (газета)/1917/32|№32]]}}
* [[Пагоня (1921)|Пагоня]] // {{Fine|[[Родны край (1921)|Родны край]]. Вільня: «Віленскае Выдавецтва» Б. Клецкіна, 1921}}
* [[Юнацкі сьпеўнік/Пагоня|Пагоня]] // {{Fine|[[Юнацкі сьпеўнік]]. Выдавецтва школьных падручнікаў і літаратуры для моладзі, 1944}}
* [[Беларус (газета)/1952/3/Із спадчыны М. Багдановіча/Пагоня|Пагоня]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 30 травеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/3|№3 (9)]]}}
* [[Званіца (часопіс)/1981/4/Пагоня|Пагоня]] // {{Fine|[[Званіца (часопіс)|Званіца]]. — Студзень 1981. — [[Званіца (часопіс)/1981/4|№4]]}}

== Глядзіце таксама ==
* [http://wiersze.wikia.com/index.php?title=Pogoń&amp;useskin=monobook Pogoń] (Polski)

[[Катэгорыя:Вершы Максіма Багдановіча]]
[[Катэгорыя:Творы, напісаныя ў Менску]]
[[Катэгорыя:Пагоня (герб)]]
[[Катэгорыя:Творы 1916 года]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]

[[uk:Погоня (Богданович)]]</text>
      <sha1>m6fc7ga0jx28nc0hkn1mkfia1wg1rfk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рушымся, брацьця, хутчэй…</title>
    <ns>0</ns>
    <id>1177</id>
    <revision>
      <id>88015</id>
      <parentid>82926</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:34:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1284" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Рушымся, брацьця, хутчэй…
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1910 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Вянок (1914)/Думы/Рушымся брацьця…|⁂ Рушымся брацьця…]] // [[Вянок (1914)|Вянок]]. Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1914
* [[Вянок (1927)/Думы/Рушымся брацьця…|* Рушымся брацьця…]] // [[Вянок (1927)|Вянок]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1927
* [[Беларус (газета)/1952/3/Із спадчыны М. Багдановіча/Рушымся, брацьці, хутчэй…|⁂ Рушымся, брацьці, хутчэй…]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 30 травеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/3|№3 (9)]]}}

[[Катэгорыя:Вянок]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>bncspq8v2o6wjokr86cidn0yxe0501t</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88028</id>
      <parentid>88015</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T20:48:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1650" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Рушымся, брацьця, хутчэй…
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1910 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Вянок (1914)/Думы/Рушымся брацьця…|⁂ Рушымся брацьця…]] // [[Вянок (1914)|Вянок]]. Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1914
* [[Вянок (1927)/Думы/Рушымся брацьця…|* Рушымся брацьця…]] // [[Вянок (1927)|Вянок]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1927
* [[Беларус (газета)/1952/3/Із спадчыны М. Багдановіча/Рушымся, брацьці, хутчэй…|⁂ Рушымся, брацьці, хутчэй…]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 30 травеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/3|№3 (9)]]}}
* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/6/Вершы/Рушымся, брацьце, хутчэй…|⁂ Рушымся, брацьце, хутчэй…]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1959. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/6|№6]]}}

[[Катэгорыя:Вянок]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>8tq75ll2c2dk03p6ltfbetvnexatb3l</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88029</id>
      <parentid>88028</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T20:52:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1650" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Рушымся, брацьця, хутчэй…
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1910 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Вянок (1914)/Думы/Рушымся брацьця…|⁂ Рушымся брацьця…]] // [[Вянок (1914)|Вянок]]. Вільня: Друкарня Марціна Кухты, 1914
* [[Вянок (1927)/Думы/Рушымся брацьця…|* Рушымся брацьця…]] // [[Вянок (1927)|Вянок]]. Вільня: „Віленскае Выдавецтва“ Б. Клецкіна, 1927
* [[Беларус (газета)/1952/3/Із спадчыны М. Багдановіча/Рушымся, брацьці, хутчэй…|⁂ Рушымся, брацьці, хутчэй…]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 30 травеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/3|№3 (9)]]}}
* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/6/Вершы/Рушымся, брацьце, хутчэй…|⁂ Рушымся, брацьце, хутчэй…]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1960. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/6|№6]]}}

[[Катэгорыя:Вянок]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>sdjnys39yxb3zuqgx5niosziysua31x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Гальяш Леўчык</title>
    <ns>102</ns>
    <id>1634</id>
    <revision>
      <id>87998</id>
      <parentid>84869</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:08:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Паэзія */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3463" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Леўчык
| Імёны                   =Гальяш
| Першая літара прозвішча =Л
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =беларускі пісьменнік, паэт
| Іншае                   =
| ДН                      =20 ліпеня 1880
| Месца нараджэння        =
| ДС                      =верасень 1944
| Месца смерці            =
| Выява                   =Lewczyk.jpeg
| Вікіпедыя               =:be:Гальяш Леўчык
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Гальяш Леўчык
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Гальяш Леўчык
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
===Паэзія===
'''1907'''
* [[Купалле (Леўчык)|Купалле]]

'''1908'''
*[[Каб усе так слёзы нашага народа]]
* [[Ніхто маіх не знае слёз…]]
'''1910'''
* [[Зламайце мне дудку…]]
* [[Альбэрту Паўловічу]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/12|№12]]}}

'''1911'''
* [[Сірата]]

'''1912'''

'''Чыжык беларускі'''
* [[Мая прадмова]]
* [[Чыжык]]
* [[Шарай гадзінай]]
* [[Падае лісце]]
* [[Ёй]]
* [[Хто адрокся сваіх…]]

'''1920'''
* [[Дажынкі на Беларусі ў 1920 г.]]

'''1924'''
* [[Беларусь — мой край]] (1924)

'''1925'''
* [[Сьледам за дзедам]] (1925)
* [[Сон на Нёмане каля Шчары]]

'''1926'''
*[[Biełaruski ściah]]
* [[Не нам, беларусам, не нам…]]

'''1930'''
*[[Госпад нас любіць]]
*[[Радасна клічма]]
*[[Сьвяты Божа!]]
*[[Чаго жадаеш, Божа?]]

'''Апублікаваныя пасмяротна'''

* [[Груганы (Леўчык)|Груганы]]
* [[Душыцелям слова]]
* [[Нам так хочацца дзедавай казкі…]]
* [[Да Беларусі (Леўчык)|Да Беларусі]]
* [[Усходнія трыялеты]]

===Паэмы прозай===
* [[Хараство (Леўчык)|Хараство]]
* [[Чалавек (Леўчык)|Чалавек]]

===Публіцыстыка===
* [[Праф. Карскі аб беларускай мове]] (1925)

==Пераклады==
* [[Гімн (Леўчык/Славацкі)|Гімн]] — [[Аўтар:Юльюш Славацкі|Ю. Славацкі]]
* [[На ліры (Леўчык/Канапніцкая)|На ліры]] — [[Аўтар:Марыя Канапніцкая|Марыя Канапніцкая]]
* [[Скарбы ў раллі (Леўчык/Зямкевіч)|Скарбы ў раллі]] — [[Аўтар:Рамуальд Зямкевіч|Р. Зямкевіч]]

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Рыма-каталікі]]
[[Катэгорыя:Метадысты]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>ipxsda5opihzv87ffzgp7k78220a4un</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88010</id>
      <parentid>87998</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:28:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Паэзія */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3634" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Леўчык
| Імёны                   =Гальяш
| Першая літара прозвішча =Л
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =беларускі пісьменнік, паэт
| Іншае                   =
| ДН                      =20 ліпеня 1880
| Месца нараджэння        =
| ДС                      =верасень 1944
| Месца смерці            =
| Выява                   =Lewczyk.jpeg
| Вікіпедыя               =:be:Гальяш Леўчык
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Гальяш Леўчык
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Гальяш Леўчык
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
===Паэзія===
'''1907'''
* [[Купалле (Леўчык)|Купалле]]

'''1908'''
*[[Каб усе так слёзы нашага народа]]
* [[Ніхто маіх не знае слёз…]]
'''1910'''
* [[Зламайце мне дудку…]]
* [[Альбэрту Паўловічу]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/12|№12]]}}
* [[Шэрая гадзіна]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/23-24|№23-24]]}}

'''1911'''
* [[Сірата]]

'''1912'''

'''Чыжык беларускі'''
* [[Мая прадмова]]
* [[Чыжык]]
* [[Шарай гадзінай]]
* [[Падае лісце]]
* [[Ёй]]
* [[Хто адрокся сваіх…]]

'''1920'''
* [[Дажынкі на Беларусі ў 1920 г.]]

'''1924'''
* [[Беларусь — мой край]] (1924)

'''1925'''
* [[Сьледам за дзедам]] (1925)
* [[Сон на Нёмане каля Шчары]]

'''1926'''
*[[Biełaruski ściah]]
* [[Не нам, беларусам, не нам…]]

'''1930'''
*[[Госпад нас любіць]]
*[[Радасна клічма]]
*[[Сьвяты Божа!]]
*[[Чаго жадаеш, Божа?]]

'''Апублікаваныя пасмяротна'''

* [[Груганы (Леўчык)|Груганы]]
* [[Душыцелям слова]]
* [[Нам так хочацца дзедавай казкі…]]
* [[Да Беларусі (Леўчык)|Да Беларусі]]
* [[Усходнія трыялеты]]

===Паэмы прозай===
* [[Хараство (Леўчык)|Хараство]]
* [[Чалавек (Леўчык)|Чалавек]]

===Публіцыстыка===
* [[Праф. Карскі аб беларускай мове]] (1925)

==Пераклады==
* [[Гімн (Леўчык/Славацкі)|Гімн]] — [[Аўтар:Юльюш Славацкі|Ю. Славацкі]]
* [[На ліры (Леўчык/Канапніцкая)|На ліры]] — [[Аўтар:Марыя Канапніцкая|Марыя Канапніцкая]]
* [[Скарбы ў раллі (Леўчык/Зямкевіч)|Скарбы ў раллі]] — [[Аўтар:Рамуальд Зямкевіч|Р. Зямкевіч]]

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Рыма-каталікі]]
[[Катэгорыя:Метадысты]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>3ud57g600tcu4amdq4rnm7e1pjc73a6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Тарас Шаўчэнка</title>
    <ns>102</ns>
    <id>1643</id>
    <revision>
      <id>88045</id>
      <parentid>84826</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T06:10:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вершы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9344" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               = Шаўчэнка
| Імёны                   = Тарас
| Першая літара прозвішча = Ш
| Варыянты імёнаў         = Тарас Григорович Шевченко
| Апісанне                = украінскі пісьменнік, мастак, грамадскі дзеяч; заснавальнік новай украінскай літаратуры і нацыянальнай літаратурнай мовы
| Іншае                   = 
| ДН                      = 25 лютага (9 сакавіка) 1814
| Месца нараджэння        = с. Морынцы, цяпер Звянігародскі раён Чаркаскай вобл., Украіна
| ДС                      = 10 сакавіка 1861
| Месца смерці            = Санкт-Пецярбург, Расія
| Выява                   = Taras Shevchenko.jpg
| Вікіпедыя               = :be:Тарас Шаўчэнка
| Вікіпедыя2              = :be-tarask:Тарас Шаўчэнка
| Вікіцытатнік            = 
| Вікісховішча            = Category:Taras Shevchenko
| Вікіліўр                = 
| ЭСБЕ                    = 
| Катэгорыя               = Тарас Шаўчэнка
| Google                  = 
}}

== Творы ==
{{Усе творы|Вершы Тараса Шаўчэнкі|Паэмы Тараса Шаўчэнкі‎}}

=== Паэмы ===
* [[Кацярына (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Гайдамакі (Шаўчэнка/Купала)]]
** [[Ад сяла да сяла]] (урывак)
* [[Каўказ (Шаўчэнка/Купала)]]
** [[З Тараса Шаўчэнкі: «Каўказ»]] — урывак у перакладзе Алеся Гаруна
* [[Сон (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Ерэтык (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Неафіты (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Сляпы (Нявольнік)]]
* [[Марыя (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Ведзьма (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Варнак (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Цары (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Князёўна (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Хусціна (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Тарасава ноч (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Маскалёва крыніца (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Марына (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Ктытароўна (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Гамалія]] (Шаўчэнка/Колас)
* [[Чарнец (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Чыгрыне, Чыгрыне (Шаўчэнка/Колас)]]

=== Вершы ===
* [[Запавет (Шаўчэнка)]]
* [[Прычынна (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Вецер буйны, вецер буйны!.. (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Цяжка-цяжка жыць на свеце... (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Нашто чорныя мне бровы...  (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Уцекае вада ў мора (Шаўчэнка/Чарнышэвіч)]]
** [[Цячэ вада ў сіне мора...  (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Ой вы, думы, мае думы! (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Перабендзя (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Таполя (Шаўчэнка)]]
* [[Вецер з гаем размаўляе (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[На вечную памяць Катлярэўскаму (Шаўчэнка \ Купала)]]
* [[За думаю дума роем вылятае... (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Да Аснавяненкі (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Іван Падкова(Шаўчэнка/Купала)]]
* [[З успамінаў пра дзяцінства]] (урывак)
* [[Н. Маркевічу]]
* [[Пажоўкнуў ліст... Прыгаслі вочы... (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[Свет мой ясны! Свет спакойны! (Шаўчэнка/Купала)]]
* [[На незабудзь]]
* [[Заваражы мяне, волхве… (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Гогалю (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Разрытая магіла (Шаўчэнка/Краўцоў)]]
** [[Раскапаная магіла (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Утопленка (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Сава]] (Шаўчэнка/Колас)
* [[У нядзелю не гуляла... (Шаўэнка/Колас)]]
* [[Чаго мне так цяжка, чаго мне так нудна... (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Дзявочыя ночы (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Не завідуй багатаму... (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Не жаніся ты з багатай... (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Павей, ветру, па-над ярам… (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Мар'яна-чарніца (Шаўчэнка/Колас)]]
* [[Доля (Шаўчэнка/Сержпутоўскі)]]
* [[Смерць (Шаўчэнка/Сержпутоўскі)]]
* [[Ой адна я, адна]]
** [[Ой, адна я, адна (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Халодны яр (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Мінаюць дні, мінаюць ночы… (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Маленькай Мар'яне (Шаўэнка/Бядуля)]]
* [[Тры гады (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Лілея (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Русалка (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Думы мае, думы мае (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Ты прыгадай, сяброў сям’я... (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[За байракам байрак… (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Мне аднакова ўсё, ці буду… (Шаўчэнка/Краўцоў)]]
** [[А мне ўсё роўна, а ці буду… (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Не кідай мацеры (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Чаго ты ходзіш на магілу? (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Ой, тры шляхі шырокія... (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Н. Кастамараву (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Рана ўранку навабранцы (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Ў няволі цяжка (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Касар (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Ці сыдземся яшчэ мы знова (Шаўчэнка/Бядуля)]]
* [[Ану ізноўку вершаваць (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[У бога пад лавай ляжала сякера (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Ой, гляну я, падзіўлюся... (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Дабро, хто мае сам хаціну (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Як за падатак, абступілі... (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Не жаль на злога... (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Гарчэй няма, чым у няволі... (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Нібыта праведных дзяцей... (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Вось так і цяпер я пішу (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Ды не дай ты, бог, нікому (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Ну, што-б, здаецца, словы сказ (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[На ніву ў жыта уначы (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Між скаламі, нібыта злодзей (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[І неба не ўмыта, і хвалі заспаны (Шаўчэнка/Глебка)]]
* [[Сонца заходзіць, горы чарнеюць (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Трынаццаць мне тады мінала (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Не грэе сонца на чужыне (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Сон (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Іржавец (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[N.N. (О мае думы!) (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Як мы былі йшчэ казакамі (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Адзін другога мы пытаем (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Самому дзіўна (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[Ой строчачку за строчачкай (Шаўчэнка/Клімковіч)]]
* [[А.О. Казачкоўскаму (Шаўчэнка/Клімковіч)]]

== Пра аўтара ==
* [[Памяці Т. Шаўчэнкі]]
* [[Памяці Шаўчэнкі (Купала)]]
* [[Тарас Шаўчэнка і беларусы]]
* [[Тарас Шэвчэнко]] (1914)
* [[За тысячу вёрст ад радзімага краю…]]
* [[Тарасова доля]]
* [[Чарадзей вялікі]]

[[Катэгорыя:Украінскія аўтары]]
[[Катэгорыя:Украінскія паэты]]
[[Катэгорыя:Мастакі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]]</text>
      <sha1>jvnn5r3d1eo30sogqytvc0j1qexr2h8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Ян Чачот</title>
    <ns>102</ns>
    <id>1694</id>
    <revision>
      <id>87976</id>
      <parentid>85875</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:50:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4204" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Чачот
| Імёны                   =Ян
| Першая літара прозвішча =Ч
| Варыянты імёнаў         =Jan Czeczot
| Апісанне                =беларускі і польскі паэт, фалькларыст, мовазнавец
| Іншае                   =
| ДН                      =24.06.1796 (7.7)
| Месца нараджэння        =в. Малюшычы Навагрудскага пав. Слонімскай губ., цяпер Карэліцкі раён Гродзенскай вобласці
| ДС                      =11.08.1847 (23)
| Месца смерці            =Друскенікі, цяпер Друскінінкай, Літва
| Выява                   =Czeczot jan.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Ян Чачот
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Ян Чачот
| Вікіцытатнік            =:be:Ян Чачот
| Вікісховішча            =Category:Jan Czeczot
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Ян Чачот
| Google                  =
}}


{{All works‎}}
== Вершы ==
{|width=&quot;70%&quot;
|width=&quot;50%&quot; style=&quot;text-align:left;&quot;|
===Беларускамоўныя===
*[[Яжовыя імяніны]]
*[[На прыезд Адама Міцкевіча]]
*[[Да пакіньце горла драць!]]
*[[Да мілых мужычкоў]]
*[[Фантазія па-беларуску]]
''ВЯСКОВЫЯ ПЕСЬНІ ЎЛАСНАГА САЧЫНЕНЬНЯ''
*[[Ой, у кусце, у хрусце…]]
*[[Як то добра, калі мужык…]]
*[[Ой, чые то людзі піён і гуляён?..]]
*[[Хто тут піяк, то такоўскі…]]
*[[Ой, гаспадыня чорна, як камін…]]
*[[У лесе такуець цецярук…]]
*[[Каб у карчме не сядзеў…]]
*[[Быў я колісь кавалём…]]
*[[Маладыя маладзіцы…]]
*[[Шчабячэце, як сарокі…]]
*[[Кепска робім, жаначкі…]]
*[[Плакала бяроза ды гаварыла…]]
*[[Калі ў зямлю зерне кінеш…]]
*[[Нашто нам дым выядае вочкі?…]]
*[[Выведзьце, жаночкі…]]
*[[Паночкі, нашы кветачкі…]]
*[[Ой, ты суседзе багаты!..]]
*[[Доўга спала дзеванька…]]
*[[Ніхто цябе, татка, пахаваць не йдзе…]]
*[[Хоць я бедны, хоць я гол…]]
*[[Не на тое Бог стварыў…]]
*[[Ай ей, які ён добры гаспадар!..]]
*[[Працуймы, дзеткі, шчыра…]]
*[[А мая ж ты кветачка…]]
*[[Каб цябе спаліла маланка…]]
*[[Ой, чаму ж ты, зязюлечка…]]
*[[Покуль сонца ўзыдзе…]]
*[[Поле, поле шырокае…]]
|width=&quot;60%&quot; style=&quot;text-align:left; vertical-align:top;&quot;|

===Польскамоўныя===
*[[Прадкі (Чачот/Татур)|Прадкі]] ''(Prząśniczka)'' — пераклад Генрыка Татура
*[[Казак (Чачот/Трашчкоўская)|Казак]] — пераклад Адама М-скага
|}

== Лексыкаграфія ==
*[[Słownik wyrazów Krewickich]]
*[[Niektóre idiotyzmy (własnonazwy) Krewickie]]

== Пра аўтара ==
*[[Кароткі_нарыс_нацыянальна-культурнага_адраджэньня_Беларусі#Ян_Чэчат.|Ян Чэчат (Ігнатоўскі)]]
*[[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/II/Я. Чачот|Я. Чачот (Гарэцкі)]]
*[[Таварыства філёматаў]]

{{PD-old}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Польскія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Лексікографы]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты]]
[[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]]</text>
      <sha1>jdc4ihgmcqje56t9ek3hf2uf5muv8jo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Цішка Гартны</title>
    <ns>102</ns>
    <id>5565</id>
    <revision>
      <id>88007</id>
      <parentid>85934</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:25:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вершы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9393" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Гартны
| Імёны                   =Цішка
| Першая літара прозвішча =Г
| Варыянты імёнаў         =Зьміцер Хведаравіч Жылуновіч
| Апісанне                =
| Іншае                   = {{Ахоўваецца аўтарскім правам/аўтар}}&lt;ref&gt;Творы, апублікаваныя гэтым аўтарам пасьля 7 лістапада 1917 году на тэрыторыі РСФСР, абараняюцца аўтарскім правам да 1 студзеня 2026 году.&lt;/ref&gt;
| ДН                      =22 кастрычніка (4 лістапада) 1887
| Месца нараджэння        =Капыль, Слуцкі павет, Мінская губерня, Расійская імперыя
| ДС                      =11 красавіка 1937
| Месца смерці            =Магілёў, БССР
| Выява                   =Цішка Гартны.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Зміцер Жылуновіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Зьміцер Жылуновіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Zmicier Zhylunovich
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               =Цішка Гартны
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
=== Вершы ===
*[[Без пары памёр ты, браце...]]
*[[Дружна з ахвотай...]]
*[[Мець бы жыццё бессмяротнае мне...]]
*[[Над шумным палацам...]]
*[[Не хачу забыцця я...]]
*[[Сонейка вечна зіяе...]]
*[[Ўзышоў месяц...]]
*[[Адвячоркам (1924)]]
*[[Бачыў я...]]
*[[Гадавіна 25 кастрычніка 1917 года]]
*[[Янку Купалу]]
*[[Бяздольны]]
*[[Зьмітраку Бядулю]]
*[[Беларуска]]
*[[Беларускі народ]]
*[[Будаванне]]
*[[Бяздольны]]
*[[Ветру (Гартны)]]
*[[Восеннае]]
*[[Восень (Гартны)]]
*[[Гарбар на вандроўцы]]
*[[Гляджу на поле я...]]
*[[Годзе!]]
*[[Да жаўранкі]]
*[[Да кляніны]]
*[[Да надзеі]]
*[[Да Нёмна]]
*[[Дарадчыкам]]
*[[Дзяўчыне-таварышу...]]
*[[З чужыны]]
*[[Заваёвы]]
*[[Загудзі ты, вецер]]
*[[Званар]]
*[[Звон (Гартны)]]
*[[Змагайся!]]
*[[Каваль (Гартны)]]
*[[Калысная песня]]
*[[Каля бору сонца ходзіць]]
*[[Капыль]]
*[[Касьба (Гартны)]]
*[[Клянінка]]
*[[Красуй, збожжа!]]
*[[Краю роднага не кіну...]]
*[[Ліхтаршчык]]
*[[Маёй песні далі тоны..]]
*[[Мая стыхія]]
*[[Многа сіл маладых]]
*[[Мой верш]]
*[[Напярэдадні (Гартны)]]
*[[Новая хатка]]
*[[Пажарыска]]
*[[Пазыў]]
*[[Паўстанне]]
*[[Песні гарбара]]
*[[Песня грабара]]
*[[Песня жняі]]
*[[Песняру (Гартны)]]
*[[Пятнаццаць]]
*[[Работніцкая і сялянская рэвалюцыя]]
*[[Радзіме]]
*[[Раньш і цяпер]]
*[[Рвуся я]]
*[[Роднай краіне]]
*[[Сельскі мітынг]]
*[[Сельскі рэўком]]
*[[Сцяна федэралістаў]]
*[[Сэрцу волю!]]
*[[Сявец (Гартны)]]
*[[У дарозе (Гартны)]]
*[[У зялёным лесе]]
*[[Хто мы?]]
*[[Чырвонаармейцы]]
*[[Чырвоная Радзіма]]
*[[Чырвоны сцяг]]
*[[Я далёка...]]
*[[Я жыву...]]
*[[Я люблю...]]
*[[Я хацеў бы пяяць...]]
*[[Я хацеў бы... (Гартны)]]
*[[Як гляджу я на сіняе неба]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/39|№39]]}}

=== Апавяданні ===
*[[«Лайдак»]]
*[[Велікодная каробка]]
*[[Адвячоркам]]
*[[«Больш за ўсіх»]]
*[[Гаспадар]]
*[[Дойдзем, сынок]]
*[[Думкі (Гартны)]]
*[[Дыягназ]]
*[[Завяўшая краса]]
*[[Калгаснік Трыхон Жаролца]]
*[[На руінах]]
*[[На ўсходзе сонца]]
*[[Праводзіны (Гартны)]]
*[[Прысады]]
*[[Распусніца]]
*[[Свае блінцы]]
*[[Скошаны луг]]
*[[Спатканне]]
*[[Спрэчка стыхіяў]]
*[[Сымонка-інжынер]]
*[[Таварыш інспектар]]
*[[Таварышы]]
*[[Таварыш аб сваім жыцці]]
*[[Трэскі на хвалях]]
*[[У майстэрні]]
*[[Чырвонаармеец Панкел Ліпа]]
*[[Штрэйкбрэхер]]
*[[Шукаючы працы]]
*[[Я бачыў. Вершы ў прозе]]

=== Раманы ===
*[[Сокі цаліны]]
=== Артыкулы ===
*[[Думкі беларуса]] (1909)
*[[Я — ядзіны сын бедных мужыкоў…]] (1912)
*[[Работнікі-беларусы ў Петраградзе]] (1917)
*[[Канферэнцыя нацыянальна-сацыялістычных партый]] (1917)
*[[Допіс у газету «Вольная Беларусь» (Жылуновіч)]] (1918)
*[[1 студзеня — рэвалюцыйна-гістарычнае сьвята Савецкай Беларусі]] (1922)
*[[Два бакі беларускага руху]] (1923)
*[[Пара пісаць гісторыю рэволюцыі]] (1923)
*[[Абеглы саманарыс майго жыцця]] (1923)
* Да гісторыі Савецкае Беларусі
**[[Уступамі да Акцябра]] (1923)
**[[Ад кастрычніка 1917 г. да лютага 1918 г.]] (1924)
**[[Організацыя сіл]] (1924)
**[[Гістарычны момант]] (1924)
*[[Перадсьмертны ліст Я. Пуліхава]] (1924)
*[[Люты—Кастрычнік у беларускім нацыянальным руху]] (1924)
*[[Зьезд беларускіх нацыянальных організацый]] (1925)
*[[Рабочы рух у Беларусі ў 1905 г. і яго разьвіццё з 1890 г.]] (1925)
*[[Будаваньне БССР і роля ў гэтым т. Ў.М. Ігнатоўскага]] (1925)
*[[Беларуская інтэлігенцыя ў гістарычным аспэкце]] (1926)
*[[Па чатырох краінах]] (1927 — 1928)
*[[Пытаньні даволі сур’ёзныя]] (1927)
*[[Ад калёніі да незалежнай дзяржавы]] (1927)
*[[Са Случчыны]] (1928)
*[[Безнадзейныя надзеі]] (1928)
*[[Беларускія сэкцыі РКП і стварэньне Беларускай Савецкай Рэспублікі]] (1928)
*[[Беларуская самабытнасць i бязухiльны iнтэрнацыяналiзм, цi старая пагудка на новы лад]] (1928)
*[[Дваццаць гадоў назад]] (1929)
=== Крытыка ===
*{{Скан|[[Беларуская літэратура]]|Zhylunovich Belaruskaja literatura.pdf}} (1918)
*[[Тэатр на Беларусі]] (1921)
*{{Скан|[[Беларускае пісьменства]]|Беларускае пісьменства.pdf}} (1924)
*{{Скан|[[Этапы разьвіцьця беларускае літаратуры]]|Ba59271.pdf}}
*{{Скан|[[Янка Купала — пясьняр вызваленьня]]|Ba59271.pdf}}
*{{Скан|[[Рэволюцыйным шляхам]]|Ba59271.pdf}}
*{{Скан|[[У надзеях над прасторамі]]|Ba59271.pdf}}
*{{Скан|[[Купчастыя руні]]|Ba59271.pdf}}
*{{Скан|[[Літаратурныя падзеі ў 1926 г.]]|Ba59271.pdf}}
*{{Скан|[[Ці сапраўды «Узвышша» ёсьць узвышша?]]|Ba59271.pdf}} (1927)
*{{Скан|[[Шкоднае ў беларускай літаратуры]]|Ba59271.pdf}} (1927)
*{{Скан|[[Цьвёрдымі крокамі]]|Ba59271.pdf}} (1927)
*[[Скуткі тэатральн. сэзону 1926—7 у БДТ1]] (1927)

== Пра аўтара==
*[[Безназоўнае (1925)/Цішку Гартнаму…|Цішку Гартнаму]]
*[[К 15-гадоваму юбілею літаратурнай працы Цішкі Гартнага (1908—1923)]]
*[[Цішка Гартны (Луцкевіч)]]
*[[Цішку Гартнаму (Колас)]]
*[[Пад знакам рэволюцыйнай грамадзкасьці і загартаванасьці]]

== Заўвагі ==
{{Крыніцы}}
[[Катэгорыя:Беларускія палітыкі]]
[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Празаікі]]
[[Катэгорыя:Нацыянал-камуністы]]
[[Катэгорыя:Полымя (літаратурнае аб’яднанне)]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>7iqq0erb3x0js59jhaj8a7857gd1ra1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Алесь Гурло</title>
    <ns>102</ns>
    <id>5606</id>
    <revision>
      <id>88048</id>
      <parentid>87408</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T06:24:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1913" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Гурло
| Імёны                   =Алесь
| Першая літара прозвішча =Г
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =19 (31) студзеня 1892
| Месца нараджэння        =
| ДС                      =4 лютага 1938
| Месца смерці            =
| Выява                   =Алесь Гурло.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Алесь Гурло
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Алесь Гурло
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Алесь Гурло
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Вечар (Гурло)]] // «Наша Ніва», 1912, № 33
*[[Віхор]] // «Наша Ніва», 1913, № 4
*[[Світанне]] // «Наша Ніва», 1913, № 24-25
*[[Не гасіце агнёў]] // «Наша Ніва», 1913, № 37
*[[«Я не раз у дрэнны час...»]] // «Наша Ніва», 1914, № 4
*[[Я вольна жыць хачу]]
*[[Заблішчалі ў цёмнай далі маякі]] (1916)
*[[Кастусь Каліноўскі (Гурло)]]
*[[У. Ігнатоўскаму (Гурло)]]
*[[Абнімаецца вецер з бярозай…]]

== Пра аўтара==
*[[Да 15-годдзя літаратурнай творчасці Алеся Гурло]]


[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Полымя (літаратурнае аб’яднанне)]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>6wy1ajee9ln2gclxx2fdysz5ely5f63</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Стары Улас</title>
    <ns>102</ns>
    <id>5630</id>
    <revision>
      <id>87994</id>
      <parentid>63248</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T16:41:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1723" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Стары
| Імёны                   =Улас
| Першая літара прозвішча =С
| Варыянты імёнаў         =Уладзіслаў Пятровіч Сівы-Сівіцкі
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =
| Месца нараджэння        =
| ДС                      =
| Месца смерці            =
| Выява                   =Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Стары Улас
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Стары Улас
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Абяцадла]]
*[[Апошняе жаданне]]
*[[«Сонейка прыгрэла...»]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1909. — [[Наша Ніва (газета)/1909/22|№22]]}}
*[[«Слоўца адно, а часам другое...»]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/28|№28]]}}
*[[Сватаўство]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1911. — [[Наша Ніва (газета)/1911/6|№6]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Публіцысты]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>7tafuzae4iucdevax3w7qffl2wenxv9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88001</id>
      <parentid>87994</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:13:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1885" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Стары
| Імёны                   =Улас
| Першая літара прозвішча =С
| Варыянты імёнаў         =Уладзіслаў Пятровіч Сівы-Сівіцкі
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =
| Месца нараджэння        =
| ДС                      =
| Месца смерці            =
| Выява                   =Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Стары Улас
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Стары Улас
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Абяцадла]]
*[[Апошняе жаданне]]
*[[«Сонейка прыгрэла...»]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1909. — [[Наша Ніва (газета)/1909/22|№22]]}}
*[[«Слоўца адно, а часам другое...»]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/28|№28]]}}
*[[Год беларуса]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/52|№52]]}}
*[[Сватаўство]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1911. — [[Наша Ніва (газета)/1911/6|№6]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Публіцысты]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>c4m6bpnvl0psomwcrl8qr8ez99i3zcg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88041</id>
      <parentid>88001</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:58:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2040" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Стары
| Імёны                   =Улас
| Першая літара прозвішча =С
| Варыянты імёнаў         =Уладзіслаў Пятровіч Сівы-Сівіцкі
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =
| Месца нараджэння        =
| ДС                      =
| Месца смерці            =
| Выява                   =Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Стары Улас
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Уладзіслаў Сівы-Сівіцкі
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Стары Улас
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Абяцадла]]
*[[Апошняе жаданне]]
*[[«Сонейка прыгрэла...»]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1909. — [[Наша Ніва (газета)/1909/22|№22]]}}
*[[Прыгавор]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/21|№21]]}}
*[[«Слоўца адно, а часам другое...»]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/28|№28]]}}
*[[Год беларуса]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/52|№52]]}}
*[[Сватаўство]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1911. — [[Наша Ніва (газета)/1911/6|№6]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Публіцысты]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>75duo8jfn02k9xbj3h80dzm09bcwj2o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Апокрыф (Багдановіч)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>9985</id>
    <revision>
      <id>88017</id>
      <parentid>73728</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:36:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>Замена старонкі на '{{Загаловак  | назва     = Апокрыф  | аўтар     = Максім Багдановіч  | год       = 1913 год  | арыгінал  =   | пераклад  =   | сэкцыя    =   | папярэдні =   | наступны  =  }}  * [[Беларус (газета)/1952/3/Із спадчыны М. Багдановіча/Апокрыф|Апокрыф]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 30 тра...'</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="674" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Апокрыф
 | аўтар     = Максім Багдановіч
 | год       = 1913 год
 | арыгінал  = 
 | пераклад  = 
 | сэкцыя    = 
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
}}

* [[Беларус (газета)/1952/3/Із спадчыны М. Багдановіча/Апокрыф|Апокрыф]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 30 травеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/3|№3 (9)]]}}Клецкіна, 1927

[[Катэгорыя:Проза Максіма Багдановіча]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>bsxyggvhcyb819aj5a95abptq749ge2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Хведар Чарнышэвіч</title>
    <ns>102</ns>
    <id>10488</id>
    <revision>
      <id>88044</id>
      <parentid>87418</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T06:09:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2301" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Чарнышэвіч
| Імёны                   =Хведар
| Першая літара прозвішча =Ч
| Варыянты імёнаў         = Бурженін, Тодар, Хведар Таракан; Ф. Ч., Ф., Ч., Тодар Ч., Тодар Ч-віч, Ф. Ч-іч.
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =пачатак 1880-х гадоў
| Месца нараджэння        =Капыль, Слуцкі павет, Менская губэрня, Расейская імпэрыя
| ДС                      =?
| Месца смерці            =
| Выява                   = Chviedar Čarnyševič.jpg
| Вікіпедыя               =Хведар Іосіфавіч Чарнышэвіч
| Вікіпедыя2              =Хведар Чарнышэвіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Хведар Чарнышэвіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}

=== Вершы ===
* [[Зорка (Чарнышэвіч)]] // «Наша Ніва», 1910, №10
* [[Песня каваля]] // «Наша Ніва», 1910, №36
* [[Сонца ўстае]] // «Наша Ніва», 1911, №16-17
* [[Самагудка]] // «Наша Ніва», 1911, №36
* [[Жаданне (Чарнышэвіч)]] // «Наша Ніва», 1911, №50
* [[«Злыдні панурыя, чорныя...»]] // «Наша Ніва», 1912, №25
* [[Лета (Чарнышэвіч)]] // «Наша Ніва», 1912, №30
* [[«Край мой родны, беларускі...»]] // «Наша Ніва», 1912, №40
* [[У турме]]
* [[Самагудка]]
* [[Жыве Беларусь!]]
* [[Песень мне!]] // «Наша Ніва», 1913, №31
=== Пераклады ===
* [[Уцекае вада ў мора (Шаўчэнка/Чарнышэвіч)]] // «Наша Ніва», 1911, №8
[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>hapv8ys27gomphfoxabijo0269wv6dl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Янка Маўр</title>
    <ns>102</ns>
    <id>13921</id>
    <revision>
      <id>87972</id>
      <parentid>84554</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:46:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3306" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
|Імёны            = Янка
|Прозвішча        = Маўр
|Варыянты імёнаў  = сапр.: Іван Міхайлавіч Фёдараў
|Выява            = Я.Маўр – памочнік настаўніка пачатковай школы ў мястэчку Новае Места (Літва).jpg
|ДН               = 28 красавіка (10 траўня) 1883
|Месца нараджэння = Лібава (цяпер Ліепая, Латвія)
|ДС               = 3 жніўня 1971
|Месца смерці     = Мінск, БССР
|Апісанне         = беларускі пісьменнік, аўтар апавяданняў, аповесцяў і раманаў для дзяцей і моладзі.
|Іншае            = {{Ахоўваецца аўтарскім правам/аўтар}}
|Вікіпедыя        = Янка Маўр
|Вікіпедыя2       = Янка Маўр
|Вікіцытатнік     = 
|Вікісховішча     = 
|Вікіліўр         = 
|ЭСБЕ             = 
|Google           = 
|Катэгорыя        = Янка Маўр
|Першая літара прозвішча = М
}}
{{Усе творы}}

== Апавяданні ==

* [[Апошні вылет]]
* [[Багіра]]
* [[Бунт звяроў]]
* [[Бярозавы конь]]
* [[Васька Жукаў]]
* [[Дом пры дарозе]]
* [[Драўляная лыжка]]
* [[Завошта]]
* [[Запіска]]
* [[Каляровыя душы]]
* [[Лацароні]]
* [[Максімка]]
* [[На крызе]]
* [[На парозе будучыні]]
* [[Нашы дзеці]]
* [[Незвычайная прынада]]
* [[Некалькі слоў пра мараль]]
* [[Падарожжа ад школы да дому]]
* [[Падарожжа вакол дома]]
* [[Падарожжа па малой беларускай чыгунцы]]
* [[Падарожжа ў пекла]]
* [[Раскажы пра сваіх сяброў]]
* [[Слёзы Тубі]]
* [[Спартак]]
* [[Сям'я]]
* [[У цясніне]]
* [[Урала-Кузбас]]
* [[Хата з краю]]
* [[Цётка Эмілія]]
* [[Чужаземец]]
* [[Шчасце]]
* [[Як я пазнаёміўся з Якубам Коласам]]

== Аповесці ==
* [[Палескія рабінзоны]]
* [[Сын вады]]
* [[У краіне райскай птушкі]]
* [[Чалавек ідзе]]
* [[Шлях з цемры]]
* [[ТВТ]]

== Раманы ==
* [[Амок]]

== Пераклады ==
* «[[Маўглі (1934)]]»
* «[[80000 кіламетраў пад вадой (Верн/Маўр)]]» (1937)
* [[Дзевяноста трэці]] (1937)
* «[[Прыгоды Гекльберы Фіна (Твэн/Маўр)]]» (1937)
* «[[Прыгоды Тома Соўэра (Твэн/Маўр)]]» (1939)
* «Прынц і жабрак» (1940)
* «[[Выбраныя казкі (Андэрсен, 1946)|Г. Х. Андэрсен. Выбраныя казкі]]» (1946)

{{PD-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Празаікі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>cyex2p19fnfk5vir6tm8r95sfqyqyqz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Песьні-жальбы (1910)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16187</id>
    <revision>
      <id>87977</id>
      <parentid>80133</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:51:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="827" xml:space="preserve">{{загаловак
 | назва     = Песьні жальбы
 | аўтар     = Якуб Колас
 | год       = 1910 год
 | пераклад  = 
 | секцыя    = Зборнік вершаў
 | папярэдні = 
 | наступны  = [[Апаведаньня (1912)|Апаведаньня]]
 | анатацыі  = 
}}

&lt;pages index=&quot;Pesni galby 1910.pdf&quot; from=&quot;1&quot; to=&quot;1&quot; /&gt;

&lt;pages index=&quot;Pesni galby 1910.pdf&quot; from=&quot;5&quot; to=&quot;5&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Pesni galby 1910.pdf&quot; from=&quot;129&quot; to=&quot;132&quot; /&gt;

{{PD-Расійская імперыя}}

[[Катэгорыя:Песьні-жальбы|*]]
[[Катэгорыя:Зборнікі вершаў]]
[[Катэгорыя:Творы 1910 года]]
[[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Вільні]]</text>
      <sha1>155iokh8jqjba25aknycjqns5jqqs5f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Альберт Паўловіч</title>
    <ns>102</ns>
    <id>16543</id>
    <revision>
      <id>87999</id>
      <parentid>87505</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:09:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2614" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Паўловіч
| Імёны                   =Альберт
| Першая літара прозвішча =П
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =11 лістапада 1875
| Месца нараджэння        =Менск
| ДС                      =17 сакавіка 1951 (75 гадоў)
| Месца смерці            =Курск
| Выява                   =Albert Paŭłovič.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Альберт Францавіч Паўловіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Альбэрт Паўловіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Albert Paŭłovič
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Альберт Паўловіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Мары]] // «Наша Ніва», 1907, №36
*[[«Ў хаце светлай і прасторнай...»]] // «Наша Ніва», 1908, №7
*[[Вясенняя пара]] // «Наша Ніва», 1908, №10
*[[І плач не паможа]] // «Наша Ніва», 1909, №47
*[[Няўмекі і лекі]] // «Наша Ніва», 1910, №9
*[[Спрытны цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №12
*[[Ноч на Івана Купалу]] // «Наша Ніва», 1910, №26
*[[Z uspaminkoŭ ab 1812 hodzie]] (1911)
*[[Родны край]] // «Маладая Беларусь», сш. 1, сер. 1, 1912
*[[Лепшая рада]] // «Наша Ніва», 1913, №37
*[[«Гляджу на змены у прыродзе...»]] // «Віеlаrus», 1914, № 16
*[[Родныя малюнкі (Паўловіч)]] // «Віеlаrus», 1914, № 25
*[[Васількі (Паўловіч)|Васількі]] (1919)
*[[Выбар]] (1919)
* {{Скан|[[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]]|Паўловіч Дунін Марцінкевіч.pdf}} (1929)

== Пераклады ==
*[[Чысты чацьвер (Сыракомля/Паўловіч)]]


[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Сатырыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>i50if5i9x93ldhinpcifpkc8st507dg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88004</id>
      <parentid>87999</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:15:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2694" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Паўловіч
| Імёны                   =Альберт
| Першая літара прозвішча =П
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =11 лістапада 1875
| Месца нараджэння        =Менск
| ДС                      =17 сакавіка 1951 (75 гадоў)
| Месца смерці            =Курск
| Выява                   =Albert Paŭłovič.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Альберт Францавіч Паўловіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Альбэрт Паўловіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Albert Paŭłovič
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Альберт Паўловіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Мары]] // «Наша Ніва», 1907, №36
*[[«Ў хаце светлай і прасторнай...»]] // «Наша Ніва», 1908, №7
*[[Вясенняя пара]] // «Наша Ніва», 1908, №10
*[[І плач не паможа]] // «Наша Ніва», 1909, №47
*[[Няўмекі і лекі]] // «Наша Ніва», 1910, №9
*[[Спрытны цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №12
*[[Ноч на Івана Купалу]] // «Наша Ніва», 1910, №26
*[[Лепей заўтра з рана!]] // «Наша Ніва», 1910, №49
*[[Z uspaminkoŭ ab 1812 hodzie]] (1911)
*[[Родны край]] // «Маладая Беларусь», сш. 1, сер. 1, 1912
*[[Лепшая рада]] // «Наша Ніва», 1913, №37
*[[«Гляджу на змены у прыродзе...»]] // «Віеlаrus», 1914, № 16
*[[Родныя малюнкі (Паўловіч)]] // «Віеlаrus», 1914, № 25
*[[Васількі (Паўловіч)|Васількі]] (1919)
*[[Выбар]] (1919)
* {{Скан|[[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]]|Паўловіч Дунін Марцінкевіч.pdf}} (1929)

== Пераклады ==
*[[Чысты чацьвер (Сыракомля/Паўловіч)]]


[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Сатырыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>pc7ohjgjynxy55ndpp2jj7qvg3xv86h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88008</id>
      <parentid>88004</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:25:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2944" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Паўловіч
| Імёны                   =Альберт
| Першая літара прозвішча =П
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =11 лістапада 1875
| Месца нараджэння        =Менск
| ДС                      =17 сакавіка 1951 (75 гадоў)
| Месца смерці            =Курск
| Выява                   =Albert Paŭłovič.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Альберт Францавіч Паўловіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Альбэрт Паўловіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Albert Paŭłovič
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Альберт Паўловіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Мары]] // «Наша Ніва», 1907, №36
*[[«Ў хаце светлай і прасторнай...»]] // «Наша Ніва», 1908, №7
*[[Вясенняя пара]] // «Наша Ніва», 1908, №10
*[[І плач не паможа]] // «Наша Ніва», 1909, №47
*[[Няўмекі і лекі]] // «Наша Ніва», 1910, №9
*[[Спрытны цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №12
*[[Ноч на Івана Купалу]] // «Наша Ніва», 1910, №26
*[[Лепей заўтра з рана!]] // «Наша Ніва», 1910, №49
*[[Z uspaminkoŭ ab 1812 hodzie]] (1911)
*[[Родны край]] // «Маладая Беларусь», сш. 1, сер. 1, 1912
*[[Лепшая рада]] // «Наша Ніва», 1913, №37
*[[«Гляджу на змены у прыродзе...»]] // «Віеlаrus», 1914, № 16
*[[Родныя малюнкі (Паўловіч)]] // «Віеlаrus», 1914, № 25
*[[Васількі (Паўловіч)|Васількі]] (1919)
*[[Выбар]] (1919)
* {{Скан|[[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]]|Паўловіч Дунін Марцінкевіч.pdf}} (1929)

== Пераклады ==
*[[Чысты чацьвер (Сыракомля/Паўловіч)]]
== Пра аўтара ==
*[[Альбэрту Паўловічу]]
*[[Як гляджу я на сіняе неба]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/39|№39]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Сатырыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>pl878up483extiystyfdd5856yp6y6r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88009</id>
      <parentid>88008</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:27:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3003" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Паўловіч
| Імёны                   =Альберт
| Першая літара прозвішча =П
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =11 лістапада 1875
| Месца нараджэння        =Менск
| ДС                      =17 сакавіка 1951 (75 гадоў)
| Месца смерці            =Курск
| Выява                   =Albert Paŭłovič.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Альберт Францавіч Паўловіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Альбэрт Паўловіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Albert Paŭłovič
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Альберт Паўловіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Мары]] // «Наша Ніва», 1907, №36
*[[«Ў хаце светлай і прасторнай...»]] // «Наша Ніва», 1908, №7
*[[Вясенняя пара]] // «Наша Ніва», 1908, №10
*[[І плач не паможа]] // «Наша Ніва», 1909, №47
*[[Няўмекі і лекі]] // «Наша Ніва», 1910, №9
*[[Спрытны цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №12
*[[Старэц]] // «Наша Ніва», 1910, №16-17
*[[Ноч на Івана Купалу]] // «Наша Ніва», 1910, №26
*[[Лепей заўтра з рана!]] // «Наша Ніва», 1910, №49
*[[Z uspaminkoŭ ab 1812 hodzie]] (1911)
*[[Родны край]] // «Маладая Беларусь», сш. 1, сер. 1, 1912
*[[Лепшая рада]] // «Наша Ніва», 1913, №37
*[[«Гляджу на змены у прыродзе...»]] // «Віеlаrus», 1914, № 16
*[[Родныя малюнкі (Паўловіч)]] // «Віеlаrus», 1914, № 25
*[[Васількі (Паўловіч)|Васількі]] (1919)
*[[Выбар]] (1919)
* {{Скан|[[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]]|Паўловіч Дунін Марцінкевіч.pdf}} (1929)

== Пераклады ==
*[[Чысты чацьвер (Сыракомля/Паўловіч)]]
== Пра аўтара ==
*[[Альбэрту Паўловічу]]
*[[Як гляджу я на сіняе неба]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/39|№39]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Сатырыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>c0axam5x0hiixbsj3rey8pwgeb5c75p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88011</id>
      <parentid>88009</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:32:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3094" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Паўловіч
| Імёны                   =Альберт
| Першая літара прозвішча =П
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =11 лістапада 1875
| Месца нараджэння        =Менск
| ДС                      =17 сакавіка 1951 (75 гадоў)
| Месца смерці            =Курск
| Выява                   =Albert Paŭłovič.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Альберт Францавіч Паўловіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Альбэрт Паўловіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Albert Paŭłovič
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Альберт Паўловіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Мары]] // «Наша Ніва», 1907, №36
*[[«Ў хаце светлай і прасторнай...»]] // «Наша Ніва», 1908, №7
*[[Вясенняя пара]] // «Наша Ніва», 1908, №10
*[[І плач не паможа]] // «Наша Ніва», 1909, №47
*[[Няўмекі і лекі]] // «Наша Ніва», 1910, №9
*[[Спрытны цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №12
*[[Старэц]] // «Наша Ніва», 1910, №16-17
*[[Ноч на Івана Купалу]] // «Наша Ніва», 1910, №26
*[[Жаласьлівая матка і цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №26
*[[Лепей заўтра з рана!]] // «Наша Ніва», 1910, №49
*[[Z uspaminkoŭ ab 1812 hodzie]] (1911)
*[[Родны край]] // «Маладая Беларусь», сш. 1, сер. 1, 1912
*[[Лепшая рада]] // «Наша Ніва», 1913, №37
*[[«Гляджу на змены у прыродзе...»]] // «Віеlаrus», 1914, № 16
*[[Родныя малюнкі (Паўловіч)]] // «Віеlаrus», 1914, № 25
*[[Васількі (Паўловіч)|Васількі]] (1919)
*[[Выбар]] (1919)
* {{Скан|[[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]]|Паўловіч Дунін Марцінкевіч.pdf}} (1929)

== Пераклады ==
*[[Чысты чацьвер (Сыракомля/Паўловіч)]]
== Пра аўтара ==
*[[Альбэрту Паўловічу]]
*[[Як гляджу я на сіняе неба]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/39|№39]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Сатырыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>i0tfl40x12u1evywpjx9booyfunvkea</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88013</id>
      <parentid>88011</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:32:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3094" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Паўловіч
| Імёны                   =Альберт
| Першая літара прозвішча =П
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =11 лістапада 1875
| Месца нараджэння        =Менск
| ДС                      =17 сакавіка 1951 (75 гадоў)
| Месца смерці            =Курск
| Выява                   =Albert Paŭłovič.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Альберт Францавіч Паўловіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Альбэрт Паўловіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Albert Paŭłovič
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Альберт Паўловіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Мары]] // «Наша Ніва», 1907, №36
*[[«Ў хаце светлай і прасторнай...»]] // «Наша Ніва», 1908, №7
*[[Вясенняя пара]] // «Наша Ніва», 1908, №10
*[[І плач не паможа]] // «Наша Ніва», 1909, №47
*[[Няўмекі і лекі]] // «Наша Ніва», 1910, №9
*[[Спрытны цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №12
*[[Старэц]] // «Наша Ніва», 1910, №16-17
*[[Ноч на Івана Купалу]] // «Наша Ніва», 1910, №26
*[[Жаласьлівая матка і цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №29
*[[Лепей заўтра з рана!]] // «Наша Ніва», 1910, №49
*[[Z uspaminkoŭ ab 1812 hodzie]] (1911)
*[[Родны край]] // «Маладая Беларусь», сш. 1, сер. 1, 1912
*[[Лепшая рада]] // «Наша Ніва», 1913, №37
*[[«Гляджу на змены у прыродзе...»]] // «Віеlаrus», 1914, № 16
*[[Родныя малюнкі (Паўловіч)]] // «Віеlаrus», 1914, № 25
*[[Васількі (Паўловіч)|Васількі]] (1919)
*[[Выбар]] (1919)
* {{Скан|[[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]]|Паўловіч Дунін Марцінкевіч.pdf}} (1929)

== Пераклады ==
*[[Чысты чацьвер (Сыракомля/Паўловіч)]]
== Пра аўтара ==
*[[Альбэрту Паўловічу]]
*[[Як гляджу я на сіняе неба]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/39|№39]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Сатырыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>lpcoxdb0w4i7bcafgeousy2vs32v0mc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88040</id>
      <parentid>88013</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:55:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3167" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Паўловіч
| Імёны                   =Альберт
| Першая літара прозвішча =П
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =11 лістапада 1875
| Месца нараджэння        =Менск
| ДС                      =17 сакавіка 1951 (75 гадоў)
| Месца смерці            =Курск
| Выява                   =Albert Paŭłovič.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Альберт Францавіч Паўловіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Альбэрт Паўловіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Albert Paŭłovič
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Альберт Паўловіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Мары]] // «Наша Ніва», 1907, №36
*[[«Ў хаце светлай і прасторнай...»]] // «Наша Ніва», 1908, №7
*[[Вясенняя пара]] // «Наша Ніва», 1908, №10
*[[І плач не паможа]] // «Наша Ніва», 1909, №47
*[[Няўмекі і лекі]] // «Наша Ніва», 1910, №9
*[[Спрытны цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №12
*[[Старэц]] // «Наша Ніва», 1910, №16-17
*[[Ноч на Івана Купалу]] // «Наша Ніва», 1910, №26
*[[Жаласьлівая матка і цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №29
*[[Лыкі, не каўбасы]] // «Наша Ніва», 1910, №35
*[[Лепей заўтра з рана!]] // «Наша Ніва», 1910, №49
*[[Z uspaminkoŭ ab 1812 hodzie]] (1911)
*[[Родны край]] // «Маладая Беларусь», сш. 1, сер. 1, 1912
*[[Лепшая рада]] // «Наша Ніва», 1913, №37
*[[«Гляджу на змены у прыродзе...»]] // «Віеlаrus», 1914, № 16
*[[Родныя малюнкі (Паўловіч)]] // «Віеlаrus», 1914, № 25
*[[Васількі (Паўловіч)|Васількі]] (1919)
*[[Выбар]] (1919)
* {{Скан|[[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]]|Паўловіч Дунін Марцінкевіч.pdf}} (1929)

== Пераклады ==
*[[Чысты чацьвер (Сыракомля/Паўловіч)]]
== Пра аўтара ==
*[[Альбэрту Паўловічу]]
*[[Як гляджу я на сіняе неба]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/39|№39]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Сатырыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>qkc2we0rk41fzptazd187d436qmlppe</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88042</id>
      <parentid>88040</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T06:02:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3273" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Паўловіч
| Імёны                   =Альберт
| Першая літара прозвішча =П
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =
| Іншае                   =
| ДН                      =11 лістапада 1875
| Месца нараджэння        =Менск
| ДС                      =17 сакавіка 1951 (75 гадоў)
| Месца смерці            =Курск
| Выява                   =Albert Paŭłovič.jpg
| Вікіпедыя               =:be:Альберт Францавіч Паўловіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Альбэрт Паўловіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =Category:Albert Paŭłovič
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Альберт Паўловіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}
*[[Мары]] // «Наша Ніва», 1907, №36
*[[«Ў хаце светлай і прасторнай...»]] // «Наша Ніва», 1908, №7
*[[Вясенняя пара]] // «Наша Ніва», 1908, №10
*[[І плач не паможа]] // «Наша Ніва», 1909, №47
*[[«Хатка схіліўшыся, шыбы пабітые...»]] // «Наша Ніва», 1910, №6
*[[Няўмекі і лекі]] // «Наша Ніва», 1910, №9
*[[Спрытны цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №12
*[[Старэц]] // «Наша Ніва», 1910, №16-17
*[[Ноч на Івана Купалу]] // «Наша Ніва», 1910, №26
*[[Жаласьлівая матка і цыган]] // «Наша Ніва», 1910, №29
*[[Лыкі, не каўбасы]] // «Наша Ніва», 1910, №35
*[[Лепей заўтра з рана!]] // «Наша Ніва», 1910, №49
*[[Z uspaminkoŭ ab 1812 hodzie]] (1911)
*[[Родны край]] // «Маладая Беларусь», сш. 1, сер. 1, 1912
*[[Лепшая рада]] // «Наша Ніва», 1913, №37
*[[«Гляджу на змены у прыродзе...»]] // «Віеlаrus», 1914, № 16
*[[Родныя малюнкі (Паўловіч)]] // «Віеlаrus», 1914, № 25
*[[Васількі (Паўловіч)|Васількі]] (1919)
*[[Выбар]] (1919)
* {{Скан|[[«Сялянка» В. Дуніна-Марцінкевіча на менскай сцэне]]|Паўловіч Дунін Марцінкевіч.pdf}} (1929)

== Пераклады ==
*[[Чысты чацьвер (Сыракомля/Паўловіч)]]
== Пра аўтара ==
*[[Альбэрту Паўловічу]]
*[[Як гляджу я на сіняе неба]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/39|№39]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Беларускія драматургі]]
[[Катэгорыя:Сатырыкі]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>lpvq71wbnueprp2bdzvua7lx14dmsm9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Уладзімір Перцаў</title>
    <ns>102</ns>
    <id>16790</id>
    <revision>
      <id>87968</id>
      <parentid>68703</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:44:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1729" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
|Імёны            = Уладзімір
|Прозвішча        = Перцаў
|Варыянты імёнаў  = 
|Выява            = Uładzimier Piercaŭ. Уладзімер Перцаў (1897).jpg
|ДН               = 27 ліпеня 1877
|Месца нараджэння =  Курск
|ДС               =   3 чэрвеня 1960
|Месца смерці     = 
|Апісанне         = расійскі, савецкі і беларускі гісторык
|Іншае            = 
|Вікіпедыя        = Уладзімір Мікалаевіч Перцаў
|Вікіпедыя2       = Уладзімер Перцаў
|Вікіцытатнік     = 
|Вікісховішча     = Category:Uladzimir Piercaŭ
|Вікіліўр         = 
|ЭСБЕ             = 
|Google           = 
|Катэгорыя        = Уладзімір Перцаў
|Першая літара прозвішча = П
}}

== Творы ==
{{Усе творы}}
'''1926'''
* [[Гуманізм у Італіі]]
'''1944'''
* [[Кастусь Каліноўскі (Да васьмідзесяцігоддзя з дня смерці)]]
'''1948'''
* {{Скан|[[Грамадская дзейнасць і светапогляд Георгія Скарыны]]|Перцаў Скарына.pdf}}
'''1956'''
* [[Гістарычная думка ў Беларусі ў XVI-XVIII стагоддзях]]
'''1958'''
* [[Скарына._Яго_дзейнасць_і_светапогляд#Прадмова|Прадмова]]

{{PD-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Гісторыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>rk2m2tt2j1yzq955vzriyk8hadw6bfe</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Słownik wyrazów Krewickich</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16795</id>
    <revision>
      <id>87975</id>
      <parentid>86710</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:50:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="806" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Słownik wyrazów Krewickich, mniej zrozumiałych, w tych się piosnkach znajdujących, s tłómaczeniem.
 | аўтар     = Ян Чачот
 | год       = 1846 год
 | крыніца   = 
 | сэкцыя    = Слоўнік
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
}}

{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Piosnki wieśniacze z nad Niemna i Dźwiny (1846).pdf&quot; from=&quot;104&quot; to=&quot;108&quot; /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}

{{PD-old}}

[[Катэгорыя:Ян Чачот]]
[[Катэгорыя:Беларуска-польскія слоўнікі]]
[[Катэгорыя:Творы 1846 года]]
[[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Вільні]]
[[Катэгорыя:Творы на лацінцы]]</text>
      <sha1>40pj2qtr91885q17f8let3kydymp8fn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вязанка (1903)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>16982</id>
    <revision>
      <id>87973</id>
      <parentid>77743</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:49:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="845" xml:space="preserve">{{загаловак
 | назва     = Вязанка
 | аўтар     = Янка Лучына
 | год       = 1903 год
 | пераклад  = 
 | секцыя    = Зборнік вершаў
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = 
}}

&lt;pages index=&quot;Вязанка (1903).pdf&quot; from=&quot;5&quot; to=&quot;5&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Вязанка (1903).pdf&quot; from=&quot;7&quot; to=&quot;8&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Вязанка (1903).pdf&quot; from=&quot;29&quot; to=&quot;29&quot; /&gt;

{{PD-old}}

[[Катэгорыя:Янка Лучына]]
[[Катэгорыя:Вязанка|*]]
[[Катэгорыя:Зборнікі вершаў]]
[[Катэгорыя:Творы 1903 года]]
[[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Санкт-Пецярбургу]]</text>
      <sha1>i8dfttfnya0h4za3blmobfz9cx295qy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Прапаў чэлавек</title>
    <ns>0</ns>
    <id>17259</id>
    <revision>
      <id>87974</id>
      <parentid>82827</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:49:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="839" xml:space="preserve">{{загаловак
 | назва     = Прапаў чэлавек
 | аўтар     = Якуб Колас
 | год       = 1913 год
 | пераклад  = 
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = 
}}

&lt;pages index=&quot;Prapau chalavek 1913.pdf&quot; from=&quot;5&quot; to=&quot;5&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Prapau chalavek 1913.pdf&quot; from=&quot;7&quot; to=&quot;8&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Prapau chalavek 1913.pdf&quot; from=&quot;9&quot; to=&quot;30&quot; /&gt;

==Зноскі==
{{Крыніцы}}

{{PD-Расійская імперыя}}

[[Катэгорыя:Якуб Колас]]
[[Катэгорыя:Кнігі]]
[[Катэгорыя:Творы 1913 года]]
[[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Санкт-Пецярбургу]]</text>
      <sha1>d5pu467q2m812i8b0rckxle0xvgv9ms</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сымон-музыка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>18523</id>
    <revision>
      <id>88101</id>
      <parentid>60000</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:20:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Рэдакцыі */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="607" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Сымон-музыка
 | аўтар     = Якуб Колас
 | год       = 1918-1924
 | сэкцыя    = Паэмы
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
}}
== Рэдакцыі ==
* [[Сымон-музыка (рэдакцыя 1918 г.)|Рэдакцыя 1918 году]]
* [[Сымон-музыка (апошняя рэдакцыя)|Апошняя рэдакцыя]]
'''Урыўкі'''
* [[О, край родны, край прыгожы!..]]

== Гл. таксама ==
* [[«Сымон Музыка»]]

[[Катэгорыя:Якуб Колас]]</text>
      <sha1>o6gxj1i9a4ph79z3kjjtvj64hlxhytz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Еўдакім Раманаў</title>
    <ns>102</ns>
    <id>18740</id>
    <revision>
      <id>88114</id>
      <parentid>87643</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:54:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Пра аўтара */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2112" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
|Імёны            = Еўдакім
|Прозвішча        = Раманаў
|Варыянты імёнаў  = Е. Радимич
|Выява            = Jeŭdakim Ramanaŭ. Еўдакім Раманаў (1901-17).jpg
|ДН               = 30 жніўня (11 верасьня) 1855
|Месца нараджэння = Нова-Беліца, Гомельскі павет, Магілёўская губерня, Расейская імпэрыя
|ДС               = 20 студзеня 1922 (66 гадоў)
|Месца смерці     = Стаўрапаль, Савецкая Расея
|Апісанне         = беларускі археоляг, гісторык, этнограф, фальклярыст
|Іншае            = 
|Вікіпедыя        = Еўдакім Раманавіч Раманаў
|Вікіпедыя2       = Еўдакім Раманаў
|Вікіцытатнік     = 
|Вікісховішча     = Category:Evdokim Romanov
|Вікіліўр         = 
|ЭСБЕ             = 
|Google           = 
|Катэгорыя        = Еўдакім Раманаў
|Першая літара прозвішча = Р
}}

== Творы ==
{{Усе творы‎}}

* [[Милостивый Осипъ, или Милости хочу, а не жертвы]] (1896)
* [[Тарасъ на Парнасҍ и другія бҍлорусскія стихотворенія]] (1900, 1902)
== Пра аўтара ==
*[[Кароткі_нарыс_нацыянальна-культурнага_адраджэньня_Беларусі#Е_Р._Раманаў.|Е Р. Раманаў (Ігнатоўскі)]]
*[[Аўдакім Раманавіч Раманаў: 1855—1923]]
{{PD-old}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары|Раманаў, Еўдакім]]
[[Катэгорыя:Беларускія гісторыкі|Раманаў, Еўдакім]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты|Раманаў, Еўдакім]]
[[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>pqkxf03at6ulj7o6jpdufkbaeghn5wu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:PD-ЗША</title>
    <ns>10</ns>
    <id>19291</id>
    <revision>
      <id>88006</id>
      <parentid>55370</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:22:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="739" xml:space="preserve">{| cellspacing=&quot;8&quot; cellpadding=&quot;0&quot; style=&quot;width:100%; clear:both; margin:0.5em auto; background-color:#f7f8ff; border:2px solid #8888aa;&quot; class=&quot;layouttemplate&quot;
| [[Файл:PD-icon.svg|64пкс|Грамадскі набытак]]
| Гэты твор знаходзіцца ў грамадскім набытку ў ЗША, таму што ён быў апублікаваны да 1 студзеня {{#expr:{{CURRENTYEAR}}-95}} года. Але дадзены твор можа знаходзіцца пад абаронай аўтарскага права ў іншых краінах.
| [[Файл:Flag of the United States.svg|border|64px]]
|}
&lt;noinclude&gt;[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hwobvbonvkqt3meqpxy3c1vnr51fjo7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:М. Арол</title>
    <ns>102</ns>
    <id>19449</id>
    <revision>
      <id>87993</id>
      <parentid>62380</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T16:39:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2946" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               = Арол
| Імёны                   = М.
| Першая літара прозвішча = А
| Варыянты імёнаў         = Сцяпан Язэпавіч Пяцельскі (Пятэльскі)
| Апісанне                = беларускі паэт, перакладчык, публіцыст, фалькларыст
| Іншае                   = 
| ДН                      = каля 1890
| Месца нараджэння        = Гарадок, Беластоцкі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя
| ДС                      = 1917/1918 або 1920-ыя
| Месца смерці            = Украіна або Беларусь
| Выява                   = 
| Вікіпедыя               = М. Арол
| Вікіпедыя2              = М. Арол
| Вікіцытатнік            = 
| Вікісховішча            = 
| Вікіліўр                = 
| ЭСБЕ                    = 
| Катэгорыя               = М. Арол
| Google                  = 
}}

== Творы ==
{{Усе творы}}
*[[Песня («Сядзіць голуб на бярозе...»)]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1909. — [[Наша Ніва (газета)/1909/21|№21]]}}
*[[Над Нёманам (Пяцельскі)]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/43|№43]]}}
*[[Смерць мужыка]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1911. — [[Наша Ніва (газета)/1911/35|№35]]}}
*[[Сяўцам]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1912. — [[Наша Ніва (газета)/1912/1|№1]]}}
*[[Ахвяра]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1913. — [[Наша Ніва (газета)/1913/2|№2]]}}
*[[Сычам совам]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1913. — [[Наша Ніва (газета)/1913/10|№10]]}}
*[[Вясною (Пяцельскі)]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1913. — [[Наша Ніва (газета)/1913/23|№23]]}}
* [[Дзіцяці]] (1914)

=== Dubia ===
* [[Чаму ж усыхаюць кветачкі польскія на гною Беларуска-Літоўскім?]] (1921)
* [[Хто вінават?]] (1921)

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Публіцысты]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>t95addzd540808fctv6ihbu3i8rpszz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88003</id>
      <parentid>87993</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:14:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3106" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               = Арол
| Імёны                   = М.
| Першая літара прозвішча = А
| Варыянты імёнаў         = Сцяпан Язэпавіч Пяцельскі (Пятэльскі)
| Апісанне                = беларускі паэт, перакладчык, публіцыст, фалькларыст
| Іншае                   = 
| ДН                      = каля 1890
| Месца нараджэння        = Гарадок, Беластоцкі павет, Гродзенская губерня, Літоўскае генерал-губернатарства, Расійская імперыя
| ДС                      = 1917/1918 або 1920-ыя
| Месца смерці            = Украіна або Беларусь
| Выява                   = 
| Вікіпедыя               = М. Арол
| Вікіпедыя2              = М. Арол
| Вікіцытатнік            = 
| Вікісховішча            = 
| Вікіліўр                = 
| ЭСБЕ                    = 
| Катэгорыя               = М. Арол
| Google                  = 
}}

== Творы ==
{{Усе творы}}
*[[Песня («Сядзіць голуб на бярозе...»)]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1909. — [[Наша Ніва (газета)/1909/21|№21]]}}
*[[Над Нёманам (Пяцельскі)]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/43|№43]]}}
*[[Чаго я хачу?]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/51|№51]]}}
*[[Смерць мужыка]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1911. — [[Наша Ніва (газета)/1911/35|№35]]}}
*[[Сяўцам]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1912. — [[Наша Ніва (газета)/1912/1|№1]]}}
*[[Ахвяра]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1913. — [[Наша Ніва (газета)/1913/2|№2]]}}
*[[Сычам совам]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1913. — [[Наша Ніва (газета)/1913/10|№10]]}}
*[[Вясною (Пяцельскі)]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1913. — [[Наша Ніва (газета)/1913/23|№23]]}}
* [[Дзіцяці]] (1914)

=== Dubia ===
* [[Чаму ж усыхаюць кветачкі польскія на гною Беларуска-Літоўскім?]] (1921)
* [[Хто вінават?]] (1921)

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Публіцысты]]
[[Катэгорыя:Фалькларысты]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>atrtfsg5cduz22lahk54sbqhuebv6sk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Вершы Аляксандра Алеся</title>
    <ns>14</ns>
    <id>21877</id>
    <revision>
      <id>88002</id>
      <parentid>61233</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:14:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="235" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Вершы паводле аўтараў|Алесь, Аляксандр]]
[[Катэгорыя:Аляксандр Алесь]]
[[Катэгорыя:Украінская паэзія|Алесь, Аляксандр]]</text>
      <sha1>ch0ko8prcrpszk7jxwdlrznam52jzs8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Переложеніе нѣкоторыхъ басень Крылова на бѣлорусское нарѣчіе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21935</id>
    <revision>
      <id>87989</id>
      <parentid>87647</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:38:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1637" xml:space="preserve">{{загаловак
 | назва     = Переложеніе нѣкоторыхъ басень Крылова на бѣлорусское нарѣчіе
 | аўтар     = Іван Крылоў
 | год       = 1903 год
 | пераклад  = Марыя Косіч
 | секцыя    = Зборнік баек
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = 
}}

&lt;pages index=&quot;Пералажэнне некаторых баек Крылова (1903).pdf&quot; from=&quot;1&quot; to=&quot;1&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Пералажэнне некаторых баек Крылова (1903).pdf&quot; from=&quot;3&quot; to=&quot;3&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Пералажэнне некаторых баек Крылова (1903).pdf&quot; from=&quot;4&quot; to=&quot;4&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Пералажэнне некаторых баек Крылова (1903).pdf&quot; from=&quot;33&quot; to=&quot;33&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Пералажэнне некаторых баек Крылова (1903).pdf&quot; from=&quot;36&quot; to=&quot;36&quot; /&gt;

-----------
{{Крыніцы}}

{{Пераклад-ліцэнзія|арыгінал={{PD-old}}|пераклад={{PD-old}}}}

[[Катэгорыя:Байкі Івана Крылова]]
[[Катэгорыя:Пераклады Марыі Косіч]]
[[Катэгорыя:Пераклады з рускай мовы]]
[[Катэгорыя:Зборы твораў]]
[[Катэгорыя:Творы 1903 года]]
[[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Чарнігаве]]</text>
      <sha1>r93e98x9j80rm84xl1uj6tir2v0qp0s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Кастусь Гарабурда</title>
    <ns>102</ns>
    <id>22380</id>
    <revision>
      <id>87971</id>
      <parentid>65978</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:46:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1187" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
|Імёны            = Кастусь
|Прозвішча        = Гарабурда
|Варыянты імёнаў  = 
|Выява            = 
|ДН               = 1892 (1893)
|Месца нараджэння = 
|ДС               = пасля 1963
|Месца смерці     = 
|Апісанне         = беларускі перакладчык
|Іншае            = 
|Вікіпедыя        = Кастусь Гарабурда
|Вікіпедыя2       = Кастусь Гарабурда
|Вікіцытатнік     = 
|Вікісховішча     = 
|Вікіліўр         = 
|ЭСБЕ             = 
|Google           = 
|Катэгорыя        = Кастусь Гарабурда
|Першая літара прозвішча = Г
}}


{{All works‎}}
== Пераклады ==
* [[Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе (Пакроўскі/Гарабурда)]]
* [[Глыбіня Маракота]]

{{PD-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Перакладчыкі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>igg4nwk9zy31dqtys0oluf8qe0xfdka</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Пералажэнне некаторых баек Крылова (1903).pdf/31</title>
    <ns>104</ns>
    <id>22695</id>
    <revision>
      <id>87992</id>
      <parentid>64138</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:46:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1315" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;Gleb Leo&quot; /&gt;&lt;center&gt;— 29 —&lt;/center&gt;&lt;/noinclude&gt;&lt;section begin=&quot;Котъ и поваръ&quot;/&gt;А Котъ свайго ни пакида́я,&lt;br /&gt;
Типлёнка даѣда̀я.&lt;br /&gt;
Бывала-жъ ты ий зъ малечку&lt;br /&gt;
Найдзѣ чужаго ни заче́пишъ.&lt;br /&gt;
Цяперицька — шаба́шъ!&lt;br /&gt;
Ня падыходзь ня то што къ хаци,&lt;br /&gt;
А къ сьвинарцы.&lt;br /&gt;
Маўляў&lt;ref&gt;Подобно молъ.&lt;/ref&gt; тэй паганюкъ.&lt;ref&gt;Волкъ.&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
Ня тутъ будзь сказана, къ аўча́рцы.&lt;br /&gt;
Ишъ йонъ страмоцьце!&lt;br /&gt;
Ишъ вислюга!&lt;br /&gt;
Йонъ первый у сялѣ варюга!&lt;br /&gt;
Яго усе поваръ лая,&lt;ref&gt;Бранить.&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
Рукамы ни чапа́я&lt;ref&gt;Трогаетъ.&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
Аднача, пакуль по́варъ&lt;br /&gt;
Кату́ атчытаваў, да пѣў,&lt;br /&gt;
Котъ за бачо̀нкамъ&lt;br /&gt;
Да костачки типленка зьѣў.&lt;br /&gt;
{{gap|2em}}Во! дурень поваръ!&lt;br /&gt;
Чымсь — съ катомъ лиментавацца,&lt;br /&gt;
Ци ня луччей было за прутъ узяцца.
{{Block center/e}}

{{лінія|6em|прагал=0}}
 
&lt;section end=&quot;Котъ и поваръ&quot;/&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j2bi0ii94dcaszxpn8kaaco4hl3n136</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Іван Франко</title>
    <ns>102</ns>
    <id>22713</id>
    <revision>
      <id>88113</id>
      <parentid>78630</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:54:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1778" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
|Імёны            = Іван
|Прозвішча        = Франко
|Варыянты імёнаў  = Псэўданімы: Джеджалик, Живий, Кремінь, Мирон, Каменяр
|Выява            = Іван Якович Франко.jpg
|ДН               = 27 жніўня 1856
|Месца нараджэння = Нагуевічы, Драгобыцкі павет, Самбарская акруга, Каралеўства Галіцыі і Лядамэрыі, Аўстрыйская імпэрыя
|ДС               = 28 траўня 1916 (59 гадоў)
|Месца смерці     = Львоў, Цысьляйтанія, Аўстра-Вугоршчына
|Апісанне         =  украінскі пісьменьнік, паэт, белетрыст, навуковец, публіцыст і палітычны дзяяч
|Іншае            = 
|Вікіпедыя        = Іван Франко
|Вікіпедыя2       = Іван Франко
|Вікіцытатнік     = 
|Вікісховішча     = Category:Ivan Franko
|Вікіліўр         = 
|ЭСБЕ             = 
|Google           = 
|Катэгорыя        = Іван Франко
|Першая літара прозвішча = Ф
}}

== Творы ==
{{Усе творы}}

*[[Хвосьцік (Франко/Друцкі)|Хвосьцік]]
== Пра аўтара ==
*[[Іван Франко]]
[[Катэгорыя:Украінскія аўтары]]
[[Катэгорыя:Украінскія паэты]]
[[Катэгорыя:Украінскія палітыкі]]
[[Катэгорыя:Празаікі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]
[[Катэгорыя:Аўтары XIX стагоддзя]]</text>
      <sha1>0yhvw96xuag7upr3ctzy3tnk6v1meqi</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Музэй Івана Луцкевіча (Грышкевіч)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>23180</id>
    <revision>
      <id>88037</id>
      <parentid>80759</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:46:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1750" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Музэй Івана Луцкевіча
 | аўтар     = Францішак Грышкевіч
 | секцыя    = Верш
 | арыгінал  = 
 | пераклад  = 
 | год       = 1924
 | крыніца   = [https://files.knihi.com/Knihi/Pieryjodyka/mab_nlb_Vilnia/Studenckaja_dumka.pdf.zip/1924-001.mab.pdf Часопіс «Студэнская Думка» (Вільня), № 1, сьнежань 1924 г., б. 24]
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  =
}}

{{Верш-пачатак|Музэй Івана Луцкевіча}}
{{Цэнтар|'''(У пятыя ўгодкі сьмерці 1919—1924).'''}}

Ты схоў сьвяты — ўсяго, што мелі,&lt;br /&gt;
У аддалі ланцуга сталецьцяў,&lt;br /&gt;
Слаўнейшы продкі Чарадзеі.&lt;br /&gt;
Будзь слаўны, бацька!—моляць дзеці.&lt;br /&gt;

Ты люстра нашых часаў волі,&lt;br /&gt;
Галоснай славы у сусьвеце;&lt;br /&gt;
Ты сьведак слаўных бойкаў ў полі.&lt;br /&gt;
Сьвятым будзь. мёртвы! — просяць дзеці.&lt;br /&gt;

Памяць Твая ў Краіне Славы,&lt;br /&gt;
Бязсьмертна будзе зігацеці.&lt;br /&gt;
Тварэц Усяго і Збаўца наш ласкавы!&lt;br /&gt;
Усьвяці Яго! бо хочуць дзеці.
{{Верш-канец|'''Фр. Грышкевіч.'''}}

[[Катэгорыя:Вершы Францішка Грышкевіча]]
[[Катэгорыя:Творы пра Івана Луцкевіча]]
[[Катэгорыя:Творы 1924 года]]
[[Катэгорыя:Студэнская Думка]]</text>
      <sha1>jgup3hvpcadxu11clnd033u0tb3g4je</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Альфонс Петрашкевіч</title>
    <ns>102</ns>
    <id>23698</id>
    <revision>
      <id>87996</id>
      <parentid>67056</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T16:46:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Творы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1758" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Петрашкевіч
| Імёны                   =Альфонс
| Першая літара прозвішча =П
| Варыянты імёнаў         =псеўд.: Ф. Калінка
| Апісанне                =беларускі паэт, празаік
| Іншае                   =
| ДН                      =1894
| Месца нараджэння        =
| ДС                      =20 траўня 1918 (24 гады)
| Месца смерці            =
| Выява                   =
| Вікіпедыя               =be:Альфонс Баляслававіч Петрашкевіч
| Вікіпедыя2              =be-x-old:Альфонс Петрашкевіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Альфонс Петрашкевіч
| Google                  =
}}

== Творы ==
{{All works‎}}

* [[Не смейся]] // {{fine|[[Маладая Беларусь]]. — 1913. — [[Маладая Беларусь/1913/3|№3]]}}
* [[«Скачы, браце, ў роднай хаце...»]] (1914)
* [[Трыялет («І мой ахвярнік не астыў...»)]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1914. — [[Наша Ніва (газета)/1914/1|№1]]}}
* [[Перасьцярога (Петрашкевіч)|Перасьцярога]] (1918)

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія паэты]]
[[Катэгорыя:Празаікі]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>r2npwmqtn59qk5z4i1p9z9qd267h6nk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Мікалай Алексютовіч</title>
    <ns>102</ns>
    <id>23742</id>
    <revision>
      <id>87966</id>
      <parentid>77597</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:43:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1630" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
| Прозвішча               =Алексютовіч
| Імёны                   =Мікалай
| Першая літара прозвішча =А
| Варыянты імёнаў         =
| Апісанне                =беларускі гісторык філасофіі, філосаф
| Іншае                   =
| ДН                      =5 лютага 1921
| Месца нараджэння        =в. Бахаравічы, Пухавіцкі раён 
| ДС                      = 27 красавіка 1967
| Месца смерці            =Мінск
| Выява                   =
| Вікіпедыя               =:be:Мікалай Астапавіч Алексютовіч
| Вікіпедыя2              =:be-x-old:Мікалай Алексютовіч
| Вікіцытатнік            =
| Вікісховішча            =
| Вікіліўр                =
| ЭСБЕ                    =
| Катэгорыя               = Мікалай Алексютовіч
| Google                  =
}}

{{All works‎}}
*{{Скан|[[Скарына. Яго дзейнасць і светапогляд]]|Aleksiutovic Mikalaj.Skaryna.Jaho dziejnasc i svietapohlad.djvu}} (1958)
*{{Скан|[[Светапогляд Ф. Скарыны]]|Алексютовіч Светапогляд Скарыны.pdf}} (1968)

{{PD-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія гісторыкі]]
[[Катэгорыя:Філосафы]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>1i2w33oc0f0zozl5n1dlufwtjwg9oyu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікікрыніцы:Каляндар/чэрвень</title>
    <ns>4</ns>
    <id>23915</id>
    <revision>
      <id>88093</id>
      <parentid>85196</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T10:51:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11766" xml:space="preserve">{{#lst:Вікікрыніцы:Каляндар}}
----
: [[Вікікрыніцы:Паэзія сёння/чэрвень]]
: [[Вікікрыніцы:Проза сёння/чэрвень]]
----
&lt;section begin=&quot;3&quot;/&gt;'''3 чэрвеня'''
* 1912 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў камэдыю «[[Паўлінка (Купала)|Паўлінка]]»
* 1921 — у газэце «Наша Думка» (Вільня) пачалася публікацыя філязофскага эсэ [[Аўтар:Ігнат Канчэўскі|Ігната Абдзіраловіча]] «[[Адвечным шляхам]]»
* 1960 — памёр [[Аўтар:Уладзімір Перцаў|Ўладзімер Перцаў]], беларускі гісторык
&lt;section end=&quot;3&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;4&quot;/&gt;'''4 чэрвеня'''
* 1952 — памёр [[Аўтар:Язэп Варонка|Язэп Варонка]], беларускі палітычны дзяяч, публіцыст
&lt;section end=&quot;3&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;6&quot;/&gt;'''6 чэрвеня'''
* 1841 — нарадзілася [[Аўтар:Эліза Ажэшка|Эліза Ажэшка]], беларуска-польская пісьменьніца
* 1934 — загінуў [[Аўтар:Браніслаў Эпімах-Шыпіла|Браніслаў Эпімах-Шыпіла]], беларускі мовазнаўца, літаратуразнаўца, фальклярыст і выдавец
&lt;section end=&quot;6&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;8&quot;/&gt;'''8 чэрвеня'''
* 1934 — заснаваны [[:Катэгорыя:Саюз пісьменьнікаў БССР|Саюз пісьменьнікаў БССР]]
* 1956 — памёр [[Аўтар:Язэп Фарботка|Язэп Фарботка]], беларускі паэт, літаратуразнавец
&lt;section end=&quot;8&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;9&quot;/&gt;'''9 чэрвеня'''
* 1870 — памёр [[Аўтар:Чарльз Дыкенс|Чарлз Дыкенс]], брытанскі пісьменьнік, журналіст
* 1881 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Іван Луцкевіч]], беларускі палітычны і грамадзкі дзяяч, публіцыст, археоляг
&lt;section end=&quot;9&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;10&quot;/&gt;'''10 чэрвеня'''
* 1923 — памёр [[Аўтар:Міхал Федароўскі|Міхал Федароўскі]], беларускі фалькларыст, этнограф, археоляг
&lt;section end=&quot;10&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;13&quot;/&gt;'''13 чэрвеня'''
* 1906 — нарадзіўся [[Аўтар:Юльян Саковіч|Юльян Саковіч]], беларускі грамадзкі й палітычны дзяяч
&lt;section end=&quot;13&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;14&quot;/&gt;'''14 чэрвеня'''
* 1867 — нарадзіўся [[Аўтар:Мітрафан Доўнар-Запольскі|Мітрафан Доўнар-Запольскі]], беларускі гісторык, этнограф, фальклярыст і літаратуразнавец
&lt;section end=&quot;14&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;15&quot;/&gt;'''15 чэрвеня'''
* 1831 — нарадзіўся [[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Вінцэсь Каратынскі]], беларускі пісьменьнік
&lt;section end=&quot;16&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;16&quot;/&gt;'''16 чэрвеня'''
* 1834 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Ельскі|Аляксандар Ельскі]], беларускі літаратар, гісторык
* 1897 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Шлюбскі|Аляксандар Шлюбскі]], беларускі этнограф, фальклярыст і бібліёграф
* 1937 — загінуў [[Аўтар:Аляксандр Чарвякоў|Аляксандар Чарвякоў]], дзяржаўны дзяяч БССР, публіцыст
&lt;section end=&quot;16&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;17&quot;/&gt;'''17 чэрвеня'''
* 1864 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксей Шахматаў|Аляксей Шахматаў]], расейскі філёляг, мовазнавец, гісторык
* 1938 — загінуў [[Аўтар:Аркадзь Смоліч|Аркадзь Смоліч]], беларускі навуковец, палітычны і грамадзкі дзеяч
* 1954 — памёр [[Аўтар:Барыс Мікуліч|Барыс Мікуліч]], беларускі пісьменьнік, празаік, крытык
&lt;section end=&quot;17&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;18&quot;/&gt;'''18 чэрвеня'''
* 1889 — нарадзіўся [[Аўтар:Уладзімір Каліноўскі|Ўладзімер Каліноўскі]], беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст, гісторык
&lt;section end=&quot;18&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;19&quot;/&gt;'''19 чэрвеня'''
* 1912 — нарадзіўся [[Аўтар:Барыс Мікуліч|Барыс Мікуліч]], беларускі пісьменьнік, празаік, крытык
* 1926 — у Вільні выйшаў першы нумар газэты «Народная справа»
&lt;section end=&quot;19&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;20&quot;/&gt;'''20 чэрвеня'''
* 1606 — у Магілёве пачалося мяшчанскае паўстаньне пад кіраўніцтвам Стахора Мітковіча
* 1637 — кароль і вялікі князь Уладзіслаў Ваза надаў Ружанам мескі герб
&lt;section end=&quot;20&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;21&quot;/&gt;'''21 чэрвеня'''
* 1864 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Сержпутоўскі|Аляксандар Сержпутоўскі]], беларускі фальклярыст, этнограф, публіцыст, мовазнавец
* 1912 — у «Нашай Ніве» была ўпершыню апублікаваная паэма [[Аўтар:Янка Купала|Янкі Купалы]] «[[Курган (Купала)|Курган]]»
* 1920 — нарадзіўся [[Аўтар:Усевалад Родзька|Усевалад Родзька]], беларускі палітычны, грамадзкі й вайсковы дзяяч, публіцыст
* 1937 — памёр [[Аўтар:Мікалай Галадзед|Мікалай Галадзед]], беларускі савецкі грамадзка-палітычны дзеяч, публіцыст
&lt;section end=&quot;21&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;22&quot;/&gt;'''22 чэрвеня'''
* 1883 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Цвікевіч|Аляксандар Цьвікевіч]], беларускі палітычны дзяяч, гісторык
* 1896 — нарадзіўся [[Аўтар:Браніслаў Туронак|Браніслаў Туронак]], беларускі грамадзкі дзяяч, лекар, публіцыст
* 1912 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў драматычную паэму «[[Адвечная песьня]]»
* 1919 — у Горадні пачала выходзіць газэта «Родны край»
&lt;section end=&quot;22&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;23&quot;/&gt;'''23 чэрвеня'''
* 1946 — у Рэгенсбургу (Баварыя) заснаванае Крывіцкае навуковае таварыства імя [[Аўтар:Францыск Скарына|Францішка Скарыны]]
* 1947 — памёр [[Аўтар:Уладзімір Пічэта|Уладзімер Пічэта]], савецкі беларускі і расейскі гісторык, выкладнік, першы рэктар БДУ
&lt;section end=&quot;23&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;24&quot;/&gt;'''24 чэрвеня'''
* 1880 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Краскоўскі|Іван Краскоўскі]], беларускі і ўкраінскі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст
* 1900 — нарадзіўся [[Аўтар:Кузьма Чорны|Кузьма Чорны]], беларускі пісьменьнік
* 1913 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў паэму «[[Бандароўна]]»
* 1925 — у Заходняй Беларусі ствараецца Беларуская сялянска-работніцкая грамада
&lt;section end=&quot;24&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;25&quot;/&gt;'''25 чэрвеня'''
* 1840 — расейскімі ўладамі канчаткова спыненае дзеяньне [[Статут ВКЛ (1588)|Трэцяга статуту ВКЛ]]
* 1864 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Карчынскі|Іван Карчынскі]], беларускі грамадзка-палітычны дзеяч, гісторык
* 1925 — У Сойме Польшчы заснаваны пасольскі клюб пад назвай Беларуская сялянска-работніцкая грамада.
&lt;section end=&quot;25&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;26&quot;/&gt;'''26 чэрвеня'''
* 1863 — створаны Выканаўчы аддзел Літвы (Чырвоны ронд), цэнтр кіраўніцтва паўстаннем 1863—1864 гадоў, у склад якога ўвайшоў [[Аўтар:Кастусь Каліноўскі|К. Каліноўскі]].
&lt;section end=&quot;26&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;27&quot;/&gt;'''27 чэрвеня'''
* 1909 — нарадзіўся [[Аўтар:Сяргей Знаёмы|Сяргей Знаёмы]], беларускі пісьменьнік
* 1916 — У Лязані (Швайцарыя) адбылася III канфэрэнцыя народаў, была агучаная [[Мэморыя прадстаўнікоў Беларусі на ІІІ-яй Канфэрэнцыі народаў|Мэморыя]] беларускіх дэлегатаў
&lt;section end=&quot;27&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;28&quot;/&gt;'''28 чэрвеня'''
* 1569 — заключаная Люблінская унія, Каралеўства Польскае і Вялікае Княства Літоўскае злучыліся ў фэдэратыўную дзяржаву Рэч Паспалітую
* 1919 — падпісаная [[Вэрсальская дамова (1919)|Вэрсальская мірная дамова]], што стала канцом Першае ўсясьветнае вайны
* 1919 — падпісаная [[Малая Вэрсальская дамова]], якая гарантавала правы нацыянальных меншасьцяў у адноўленай Польшчы
* 1942 — загінуў [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]], клясык беларускае літаратуры, паэт, драматург, публіцыст
* 1947 — Беларускай гімназіі ў Рэгенсбургу прысвоенае імя Янкі Купалы
&lt;section end=&quot;28&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;29&quot;/&gt;'''29 чэрвеня'''
* 1896 — нарадзіўся [[Аўтар:Уладзіслаў Казлоўскі|Уладзіслаў Казлоўскі]], беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, паэт, публіцыст
* 1958 — памёр [[Аўтар:Фабіян Ярэміч|Фабіян Ярэміч]], беларускі пасол у польскім Сойме, грамадзка-культурны дзеяч
&lt;section end=&quot;29&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;30&quot;/&gt;'''30 чэрвеня'''
* 1932 — у Рызе ўтварылася Беларускае навукова-краязнаўчае таварыства
* 1969 — памёр [[Аўтар:Міхайла Грамыка|Міхайла Грамыка]], беларускі пісьменьнік і навуковец
&lt;section end=&quot;30&quot;/&gt;</text>
      <sha1>oeznj25yosy4ci08byiovep7s7vfbys</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88095</id>
      <parentid>88093</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T10:52:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11760" xml:space="preserve">{{#lst:Вікікрыніцы:Каляндар}}
----
: [[Вікікрыніцы:Паэзія сёння/чэрвень]]
: [[Вікікрыніцы:Проза сёння/чэрвень]]
----
&lt;section begin=&quot;3&quot;/&gt;'''3 чэрвеня'''
* 1912 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў камэдыю «[[Паўлінка (Купала)|Паўлінка]]»
* 1921 — у газэце «Наша Думка» (Вільня) пачалася публікацыя філязофскага эсэ [[Аўтар:Ігнат Канчэўскі|Ігната Абдзіраловіча]] «[[Адвечным шляхам]]»
* 1960 — памёр [[Аўтар:Уладзімір Перцаў|Ўладзімер Перцаў]], беларускі гісторык
&lt;section end=&quot;3&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;4&quot;/&gt;'''4 чэрвеня'''
* 1952 — памёр [[Аўтар:Язэп Варонка|Язэп Варонка]], беларускі палітычны дзяяч, публіцыст
&lt;section end=&quot;3&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;6&quot;/&gt;'''6 чэрвеня'''
* 1841 — нарадзілася [[Аўтар:Эліза Ажэшка|Эліза Ажэшка]], беларуска-польская пісьменьніца
* 1934 — загінуў [[Аўтар:Браніслаў Эпімах-Шыпіла|Браніслаў Эпімах-Шыпіла]], беларускі мовазнаўца, літаратуразнаўца, фальклярыст і выдавец
&lt;section end=&quot;6&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;8&quot;/&gt;'''8 чэрвеня'''
* 1934 — заснаваны [[:Катэгорыя:Саюз пісьменьнікаў БССР|Саюз пісьменьнікаў БССР]]
* 1956 — памёр [[Аўтар:Язэп Фарботка|Язэп Фарботка]], беларускі паэт, літаратуразнавец
&lt;section end=&quot;8&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;9&quot;/&gt;'''9 чэрвеня'''
* 1870 — памёр [[Аўтар:Чарльз Дыкенс|Чарлз Дыкенс]], брытанскі пісьменьнік, журналіст
* 1881 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Іван Луцкевіч]], беларускі палітычны і грамадзкі дзяяч, публіцыст, археоляг
&lt;section end=&quot;9&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;10&quot;/&gt;'''10 чэрвеня'''
* 1923 — памёр [[Аўтар:Міхал Федароўскі|Міхал Федароўскі]], беларускі фалькларыст, этнограф, археоляг
&lt;section end=&quot;10&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;13&quot;/&gt;'''13 чэрвеня'''
* 1943 — загінуў [[Аўтар:Юльян Саковіч|Юльян Саковіч]], беларускі грамадзкі й палітычны дзяяч
&lt;section end=&quot;13&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;14&quot;/&gt;'''14 чэрвеня'''
* 1867 — нарадзіўся [[Аўтар:Мітрафан Доўнар-Запольскі|Мітрафан Доўнар-Запольскі]], беларускі гісторык, этнограф, фальклярыст і літаратуразнавец
&lt;section end=&quot;14&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;15&quot;/&gt;'''15 чэрвеня'''
* 1831 — нарадзіўся [[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Вінцэсь Каратынскі]], беларускі пісьменьнік
&lt;section end=&quot;16&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;16&quot;/&gt;'''16 чэрвеня'''
* 1834 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Ельскі|Аляксандар Ельскі]], беларускі літаратар, гісторык
* 1897 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Шлюбскі|Аляксандар Шлюбскі]], беларускі этнограф, фальклярыст і бібліёграф
* 1937 — загінуў [[Аўтар:Аляксандр Чарвякоў|Аляксандар Чарвякоў]], дзяржаўны дзяяч БССР, публіцыст
&lt;section end=&quot;16&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;17&quot;/&gt;'''17 чэрвеня'''
* 1864 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксей Шахматаў|Аляксей Шахматаў]], расейскі філёляг, мовазнавец, гісторык
* 1938 — загінуў [[Аўтар:Аркадзь Смоліч|Аркадзь Смоліч]], беларускі навуковец, палітычны і грамадзкі дзеяч
* 1954 — памёр [[Аўтар:Барыс Мікуліч|Барыс Мікуліч]], беларускі пісьменьнік, празаік, крытык
&lt;section end=&quot;17&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;18&quot;/&gt;'''18 чэрвеня'''
* 1889 — нарадзіўся [[Аўтар:Уладзімір Каліноўскі|Ўладзімер Каліноўскі]], беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст, гісторык
&lt;section end=&quot;18&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;19&quot;/&gt;'''19 чэрвеня'''
* 1912 — нарадзіўся [[Аўтар:Барыс Мікуліч|Барыс Мікуліч]], беларускі пісьменьнік, празаік, крытык
* 1926 — у Вільні выйшаў першы нумар газэты «Народная справа»
&lt;section end=&quot;19&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;20&quot;/&gt;'''20 чэрвеня'''
* 1606 — у Магілёве пачалося мяшчанскае паўстаньне пад кіраўніцтвам Стахора Мітковіча
* 1637 — кароль і вялікі князь Уладзіслаў Ваза надаў Ружанам мескі герб
&lt;section end=&quot;20&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;21&quot;/&gt;'''21 чэрвеня'''
* 1864 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Сержпутоўскі|Аляксандар Сержпутоўскі]], беларускі фальклярыст, этнограф, публіцыст, мовазнавец
* 1912 — у «Нашай Ніве» была ўпершыню апублікаваная паэма [[Аўтар:Янка Купала|Янкі Купалы]] «[[Курган (Купала)|Курган]]»
* 1920 — нарадзіўся [[Аўтар:Усевалад Родзька|Усевалад Родзька]], беларускі палітычны, грамадзкі й вайсковы дзяяч, публіцыст
* 1937 — памёр [[Аўтар:Мікалай Галадзед|Мікалай Галадзед]], беларускі савецкі грамадзка-палітычны дзеяч, публіцыст
&lt;section end=&quot;21&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;22&quot;/&gt;'''22 чэрвеня'''
* 1883 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Цвікевіч|Аляксандар Цьвікевіч]], беларускі палітычны дзяяч, гісторык
* 1896 — нарадзіўся [[Аўтар:Браніслаў Туронак|Браніслаў Туронак]], беларускі грамадзкі дзяяч, лекар, публіцыст
* 1912 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў драматычную паэму «[[Адвечная песьня]]»
* 1919 — у Горадні пачала выходзіць газэта «Родны край»
&lt;section end=&quot;22&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;23&quot;/&gt;'''23 чэрвеня'''
* 1946 — у Рэгенсбургу (Баварыя) заснаванае Крывіцкае навуковае таварыства імя [[Аўтар:Францыск Скарына|Францішка Скарыны]]
* 1947 — памёр [[Аўтар:Уладзімір Пічэта|Уладзімер Пічэта]], савецкі беларускі і расейскі гісторык, выкладнік, першы рэктар БДУ
&lt;section end=&quot;23&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;24&quot;/&gt;'''24 чэрвеня'''
* 1880 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Краскоўскі|Іван Краскоўскі]], беларускі і ўкраінскі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст
* 1900 — нарадзіўся [[Аўтар:Кузьма Чорны|Кузьма Чорны]], беларускі пісьменьнік
* 1913 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў паэму «[[Бандароўна]]»
* 1925 — у Заходняй Беларусі ствараецца Беларуская сялянска-работніцкая грамада
&lt;section end=&quot;24&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;25&quot;/&gt;'''25 чэрвеня'''
* 1840 — расейскімі ўладамі канчаткова спыненае дзеяньне [[Статут ВКЛ (1588)|Трэцяга статуту ВКЛ]]
* 1864 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Карчынскі|Іван Карчынскі]], беларускі грамадзка-палітычны дзеяч, гісторык
* 1925 — У Сойме Польшчы заснаваны пасольскі клюб пад назвай Беларуская сялянска-работніцкая грамада.
&lt;section end=&quot;25&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;26&quot;/&gt;'''26 чэрвеня'''
* 1863 — створаны Выканаўчы аддзел Літвы (Чырвоны ронд), цэнтр кіраўніцтва паўстаннем 1863—1864 гадоў, у склад якога ўвайшоў [[Аўтар:Кастусь Каліноўскі|К. Каліноўскі]].
&lt;section end=&quot;26&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;27&quot;/&gt;'''27 чэрвеня'''
* 1909 — нарадзіўся [[Аўтар:Сяргей Знаёмы|Сяргей Знаёмы]], беларускі пісьменьнік
* 1916 — У Лязані (Швайцарыя) адбылася III канфэрэнцыя народаў, была агучаная [[Мэморыя прадстаўнікоў Беларусі на ІІІ-яй Канфэрэнцыі народаў|Мэморыя]] беларускіх дэлегатаў
&lt;section end=&quot;27&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;28&quot;/&gt;'''28 чэрвеня'''
* 1569 — заключаная Люблінская унія, Каралеўства Польскае і Вялікае Княства Літоўскае злучыліся ў фэдэратыўную дзяржаву Рэч Паспалітую
* 1919 — падпісаная [[Вэрсальская дамова (1919)|Вэрсальская мірная дамова]], што стала канцом Першае ўсясьветнае вайны
* 1919 — падпісаная [[Малая Вэрсальская дамова]], якая гарантавала правы нацыянальных меншасьцяў у адноўленай Польшчы
* 1942 — загінуў [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]], клясык беларускае літаратуры, паэт, драматург, публіцыст
* 1947 — Беларускай гімназіі ў Рэгенсбургу прысвоенае імя Янкі Купалы
&lt;section end=&quot;28&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;29&quot;/&gt;'''29 чэрвеня'''
* 1896 — нарадзіўся [[Аўтар:Уладзіслаў Казлоўскі|Уладзіслаў Казлоўскі]], беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, паэт, публіцыст
* 1958 — памёр [[Аўтар:Фабіян Ярэміч|Фабіян Ярэміч]], беларускі пасол у польскім Сойме, грамадзка-культурны дзеяч
&lt;section end=&quot;29&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;30&quot;/&gt;'''30 чэрвеня'''
* 1932 — у Рызе ўтварылася Беларускае навукова-краязнаўчае таварыства
* 1969 — памёр [[Аўтар:Міхайла Грамыка|Міхайла Грамыка]], беларускі пісьменьнік і навуковец
&lt;section end=&quot;30&quot;/&gt;</text>
      <sha1>0djoel550lelsgvsl15zme65elzsho4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікікрыніцы:Каляндар/жнівень</title>
    <ns>4</ns>
    <id>23917</id>
    <revision>
      <id>88096</id>
      <parentid>85586</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:05:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11994" xml:space="preserve">{{#lst:Вікікрыніцы:Каляндар}}
----
: [[Вікікрыніцы:Паэзія сёння/жнівень]]
: [[Вікікрыніцы:Проза сёння/жнівень]]
----
&lt;section begin=&quot;1&quot;/&gt;'''1 жніўня'''
* 1520 — нарадзіўся [[Аўтар:Жыгімонт II Аўгуст|Жыгімонт III Аўгуст]], вялікі князь літоўскі (1529—1572), кароль польскі (1548—1572)
* 1938 — загінуў [[Аўтар:Іван Цьвікевіч|Іван Цьвікевіч]], беларускі навуковец, кіраўнік мэдычнай сэкцыі Інстытуту беларускай культуры
&lt;section end=&quot;1&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;2&quot;/&gt;'''2 жніўня'''
* 1884 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Коўш|Аляксандар Коўш]], беларускі грамадзка-палітычны і царкоўны дзеяч
* 1919 — у Вільні створаная [[:Катэгорыя:Беларуская вайсковая камісія|Беларуская вайсковая камісія]]
&lt;section end=&quot;2&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;3&quot;/&gt;'''3 жніўня'''
* 1971 — памёр [[Аўтар:Янка Маўр|Янка Маўр]], беларускі пісьменьнік
&lt;section end=&quot;3&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;4&quot;/&gt;'''4 жніўня'''
* 1875 — памёр [[Аўтар:Ганс Крысціян Андэрсен|Ганс Крыстыян Андэрсэн]], дацкі пісьменьнік і паэт
&lt;section end=&quot;4&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;5&quot;/&gt;'''5 жніўня'''
* 1461 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Ягелончык|Аляксандар Ягелончык]], вялікі князь літоўскі і кароль польскі
* 1772 — Расея, Прусія і Аўстрыя падпісалі канвэнцыю, паводле якой адбыўся Першы падзел Рэчы Паспалітай
* 1908 — памёр [[Аўтар:Валерый Урублеўскі|Валеры Ўрублеўскі]], паўстанец 1863 году, рэвалюцыянэр
&lt;section end=&quot;5&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;6&quot;/&gt;'''6 жніўня'''
* 1840 — нарадзіўся [[Аўтар:Альгерд Абуховіч|Альгерд Абуховіч]], беларускі паэт, байкапісец
* 1877 — памёр [[Аўтар:Іван Насовіч|Іван Насовіч]], беларускі мовазнавец-лексыкограф, фальклярыст, этнограф
&lt;section end=&quot;6&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;7&quot;/&gt;'''7 жніўня'''
* 1879 — нарадзіўся [[Аўтар:Пётра Крачэўскі|Пётра Крачэўскі]], беларускі палітычны дзяяч, гісторык, пісьменьнік
* 1921 — памёр [[Аўтар:Аляксандр Блок|Аляксандар Блок]], расейскі паэт
* 1941 — памёр [[Аўтар:Рабіндранат Тагор|Рабіндранат Тагор]], бэнгальскі паэт, пісьменьнік, кампазытар, мастак, грамадзкі і рэлігійны дзяяч
&lt;section end=&quot;7&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;8&quot;/&gt;'''8 жніўня'''
* 1910 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў паэму «[[Сон на кургане]]»
* 1912 — нарадзіўся [[Аўтар:Аркадзь Чарнышэвіч|Аркадзь Чарнышэвіч]], беларускі пісьменьнік
&lt;section end=&quot;8&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;9&quot;/&gt;'''9 жніўня'''
* 1864 — нарадзіўся [[Аўтар:Раман Дмоўскі|Раман Дмоўскі]], польскі палітычны дзяяч, публіцыст
* 1890 — нарадзіўся [[Аўтар:Максім Бурсевіч|Максім Бурсевіч]], беларускі нацыянальны дзеяч, пэдагог, публіцыст
* 1915 — памёр [[Аўтар:Ежы Жулаўскі|Ежы Жулаўскі]], польскі пісьменьнік-фантаст, паэт і драматург
* 1927 — зьезд Беларускай праваслаўнай царквы абвясьціў аўтакефалію
&lt;section end=&quot;9&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;10&quot;/&gt;'''10 жніўня'''
* 1796 — нарадзіўся [[Аўтар:Ігнат Легатовіч|Ігнат Легатовіч]], беларуска-польскі паэт, пэдагог
* 1874 — нарадзіўся [[Аўтар:Антанас Смятона|Антанас Смятона]], летувіскі палітык, прэзыдэнт Летувы
* 1878 — нарадзіўся [[Аўтар:Еўсцігней Міровіч|Еўсьцігней Міровіч]], беларускі драматург
* 1898 — нарадзіўся [[Аўтар:Тадэвуш Далэнга-Мастовіч|Тадэвуш Далэнга-Мастовіч]], беларуска-польскі пісьменьнік
* 1919 — у Менску створаны [[:Катэгорыя:Часовы беларускі нацыянальны камітэт|Часовы беларускі нацыянальны камітэт]], арганізацыйны цэнтар беларускага нацыянальнага руху.
&lt;section end=&quot;10&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;11&quot;/&gt;'''11 жніўня'''
* 1856 — нарадзіўся [[Аўтар:Уладзімір Дабравольскі|Ўладзімер Дабравольскі]], беларуска-расейскі этнограф, фальклярыст
&lt;section end=&quot;11&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;12&quot;/&gt;'''12 жніўня'''
* 1938 — загінуў [[Аўтар:Пётр Мятла|Пётар Мятла]], беларускі грамадзка-палітычны дзяяч
&lt;section end=&quot;12&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;13&quot;/&gt;'''13 жніўня'''
* 1860 — нарадзіўся [[Аўтар:Мацвей Любаўскі|Мацей Любаўскі]], беларуска-расейскі гісторык
* 1946 — памёр [[Аўтар:Герберт Уэлс|Гэрбэрт Ўэлз]], брытанскі пісьменьнік і публіцыст
* 1956 — памёр [[Аўтар:Якуб Колас|Якуб Колас]], клясык беларускае літаратуры, празаік, паэт
&lt;section end=&quot;13&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;14&quot;/&gt;'''14 жніўня'''
* 1385 — паміж Польскім Каралеўствам і Вялікім Княствам Літоўскім была падпісаная Крэўская вуні
* 1958 — памёр [[Аўтар:Эдвард Будзька|Эдвард Будзька]], беларускі публіцыст, палітык, грамадскі дзеяч, паэт і выдавец
&lt;section end=&quot;14&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;15&quot;/&gt;'''15 жніўня'''
* 1831 — нарадзіўся [[Аўтар:Вінцэсь Каратынскі|Вінцэсь Каратынскі]], беларуска-польскі паэт і журналіст
&lt;section end=&quot;15&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;16&quot;/&gt;'''16 жніўня'''
* 1920 — памёр [[Аўтар:Аляксей Шахматаў|Аляксей Шахматаў]], расейскі філёляг, мовазнавец, гісторык
&lt;section end=&quot;16&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;18&quot;/&gt;'''18 жніўня'''
* 1891 — нарадзіўся [[Аўтар:Макар Краўцоў|Макар Краўцоў]], беларускі паэт, публіцыст, перакладчык
* 1942 — загінуў [[Аўтар:Лявон Більдзюкевіч|Лявон Більдзюкевіч]], беларускі пэдагог, матэматык, грамадзкі дзяяч
&lt;section end=&quot;18&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;19&quot;/&gt;'''19 жніўня'''
* 1506 — памёр [[Аўтар:Аляксандр Ягелончык|Аляксандар Ягелончык]], вялікі князь літоўскі і кароль польскі
* 1912 — нарадзіўся [[Аўтар:Барыс Мікуліч|Барыс Мікуліч]], беларускі пісьменьнік, крытык
* 1943 — загінуў [[Аўтар:Язэп Воўк-Левановіч|Язэп Воўк-Левановіч]], беларускі мовазнавец
&lt;section end=&quot;19&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;20&quot;/&gt;'''20 жніўня'''
* 1881 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Луцкевіч|Іван Луцкевіч]], беларускі палітычны і грамадзкі дзяяч, публіцыст, археоляг
* 1938 — загінуў [[Аўтар:Уладзімір Пракулевіч|Уладзімер Пракулевіч]], беларускі грамадзкі і палітычны дзяяч, публіцыст, журналіст, юрыст
&lt;section end=&quot;20&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;22&quot;/&gt;'''22 жніўня'''
* 1621 — [[Аўтар:Ян Казімір Пашкевіч|Ян Казімер Пашкевіч]] напісаў верш «[[Полска квитнет лациною…]]»
* 1898 — нарадзіўся [[Аўтар:Альгерд Абуховіч|Альгерд Абуховіч]], беларускі паэт, байкапісец
&lt;section end=&quot;22&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;23&quot;/&gt;'''23 жніўня'''
* 1847 — памёр [[Аўтар:Ян Чачот|Ян Чачот]], беларуска-польскі паэт, драматург, фальклярыст, этнограф
* 1954 — памёр [[Аўтар:Васіль Русак|Васіль Русак]], беларускі нацыянальны дзяяч, выдавец, прадпрымальнік
* 1955 — памёр [[Аўтар:Іван Краскоўскі|Іван Краскоўскі]], беларускі і ўкраінскі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст
&lt;section end=&quot;23&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;24&quot;/&gt;'''24 жніўня'''
* 1906 — нарадзіўся [[Аўтар:Юльян Саковіч|Юльян Саковіч]], беларускі грамадзкі й палітычны дзяяч
&lt;section end=&quot;24&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;25&quot;/&gt;'''25 жніўня'''
* 1900 — памёр [[Аўтар:Павел Шэйн|Павал Шэйн]], беларускі этнограф, фальклярыст, мовазнавец
* 1919 — выйшаў першы нумар рэдагаванай [[Аўтар:Янка Купала|Янкам Купалам]] газэты «[[Звон (газета)|Звон]]»
* 1947 — памерла [[Аўтар:Алеся Александровіч|Алеся Александровіч]], беларускі літаратуразнаўца, пэдагог
&lt;section end=&quot;25&quot;/&gt;


&lt;section begin=&quot;26&quot;/&gt;'''26 жніўня'''
* 1933 — СНК БССР прыняў [[Пастанова СНК БССР «Аб зменнах і спрашчэнні беларускага правапіса»|пастанову «Аб зменнах і спрашчэнні беларускага правапіса»]]
&lt;section end=&quot;26&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;27&quot;/&gt;'''27 жніўня'''
* 1856 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Франко|Іван Франко]], украінскі пісьменьнік, палітык і філёзаф
* 1884 — нарадзіўся [[Аўтар:Людас Гіра|Людаслаў Гіра]], летувіскі паэт, драматург, літаратурны крытык, публіцыст
&lt;section end=&quot;27&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;28&quot;/&gt;'''28 жніўня'''
* 1874 — нарадзіўся [[Аўтар:Аляксандр Уласаў|Аляксандар Уласаў]], беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, публіцыст, палітык
&lt;section end=&quot;28&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;31&quot;/&gt;'''31 жніўня'''
* 1922 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў трагікамэдыю «[[Тутэйшыя]]», якая ў СССР замоўчвалася
&lt;section end=&quot;31&quot;/&gt;</text>
      <sha1>2fxl6xmcuj29jhpxhmyl4pc7b85qaqr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікікрыніцы:Каляндар/травень</title>
    <ns>4</ns>
    <id>23924</id>
    <revision>
      <id>88097</id>
      <parentid>85187</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:06:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7632" xml:space="preserve">{{#lst:Вікікрыніцы:Каляндар}}
----
: [[Вікікрыніцы:Паэзія сёння/травень]]
: [[Вікікрыніцы:Проза сёння/травень]]
----
&lt;section begin=&quot;1&quot;/&gt;'''1 траўня'''
* 1555 — нарадзілася Сафія Слуцкая, рэлігійная дзяячка, беларуская праваслаўная сьвятая
* 1832 — расейскі імпэратар Мікалай I сваім рэскрыптам закрыў Віленскі ўнівэрсытэт
* 1879 — нарадзіўся [[Аўтар:Ян Серада|Ян Серада]], беларускі грамадзкі і палітычны дзяяч, пэдагог, публіцыст
&lt;section end=&quot;1&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;2&quot;/&gt;'''2 траўня'''
* 1447 — у Вільні вялікі князь Казімер выдаў прывілей, які замацаваў шырокія правы баяраў
* 1888 — нарадзіўся [[Аўтар:Іван Віткоўскі|Іван Віткоўскі]], беларускі гісторык
* 1920 — у Менску выйшаў першы нумар часопіса «Рунь»
&lt;section end=&quot;2&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;4&quot;/&gt;'''4 траўня'''
* 1930 — памёр [[Аўтар:Уладзімір Краснянскі|Уладзімер Красьнянскі]], беларускі гісторык і краязнавец
&lt;section end=&quot;4&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;5&quot;/&gt;'''5 траўня'''
* 1846 — нарадзіўся [[Аўтар:Генрык Сянкевіч|Генрык Сянкевіч]], польскі пісьменьнік беларускага паходжаньня
* 1906 — створаная арганізацыя «Загляне сонцэ и ў нашэ ваконцэ», першая беларуская выдавецкая суполка
&lt;section end=&quot;5&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;7&quot;/&gt;'''7 траўня'''
* 1861 — нарадзіўся [[Аўтар:Рабіндранат Тагор|Рабіндранат Тагор]], бэнгальскі паэт, пісьменьнік, кампазытар, мастак, грамадзкі і рэлігійны дзяяч
* 1920 — загінуў [[Аўтар:Уладзімір Дабравольскі|Уладзімер Дабравольскі]], беларуска-расейскі этнограф, фальклярыст
&lt;section end=&quot;5&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;10&quot;/&gt;'''10 траўня'''
* 1883 — нарадзіўся [[Аўтар:Янка Маўр|Янка Маўр]], беларускі пісьменьнік
* 1943 — загінуў [[Аўтар:Станіслаў Булак-Балаховіч|Станіслаў Балаховіч]], беларускі вайсковы дзеяч
&lt;section end=&quot;10&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;11&quot;/&gt;'''11 траўня'''
* 1894 — нарадзіўся [[Аўтар:Сцяпан Булат|Сьцяпан Булат]], беларускі палітычны дзяяч, журналіст
* 1953 — памёр [[Аўтар:Гасан Канапацкі|Гасан Канапацкі]], беларускі вайсковы дзеяч
&lt;section end=&quot;11&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;15&quot;/&gt;'''15 траўня'''
* 1906 — у газэце «Северо-Западный край» быў упершыню апублікаваны верш [[Аўтар:Янка Купала|Янкі Купалы]] «[[Мужык (Купала)|Мужык]]», беларускамоўны дэбют творцы
&lt;section end=&quot;15&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;16&quot;/&gt;'''16 траўня'''
* 1881 — нарадзіўся [[Аўтар:Ілья Ізгур|Ільля Ізгур]], беларуска-габрэйскі паэт
* 1889 — у газэце «Минскій листокъ» (Менск) упершыню была апублікаваная ананімная паэма «[[Тарас на Парнасе]]»
&lt;section end=&quot;16&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;18&quot;/&gt;'''18 траўня'''
* 1910 — памерла [[Аўтар:Эліза Ажэшка|Эліза Ажэшка]], беларуска-польская пісьменьніца
&lt;section end=&quot;16&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;20&quot;/&gt;'''20 траўня'''
* 1918 — памёр [[Аўтар:Карусь Каганец|Карусь Каганец]], беларускі пісьменьнік, мастак, мовазнавец
&lt;section end=&quot;20&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;21&quot;/&gt;'''21 траўня'''
* 1855 — нарадзіўся [[Аўтар:Эміль Верхарн|Эміль Вэрхарн]], бэльгійскі паэт
* 1894 — памёр [[Аўтар:Мікалай Галадзед|Мікалай Галадзед]], беларускі савецкі грамадзка-палітычны дзеяч, публіцыст
&lt;section end=&quot;21&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;22&quot;/&gt;'''22 траўня'''
* 1859 — нарадзіўся [[Аўтар:Артур Конан Дойл|Артур Конан Дойл]], брытанскі пісьменьнік
* 1885 — памёр [[Аўтар:Віктор Гюго|Віктор Юго]], францускі пісьменьнік, драматург
* 1908 — У «Нашай Ніве» быў апублікаваны «[[Ліст да рэдакцыі «Нашай Нівы» (Ластоўскі і Будзька)|Ліст да рэдакцыі]]» [[Аўтар:Вацлаў Ластоўскі|Вацлава Ластоўскага]] і [[Аўтар:Эдвард Будзька|Эдварда Будзькі]], пачатак плённае дзейнасьці Ластоўскага.
&lt;section end=&quot;22&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;23&quot;/&gt;'''23 траўня'''
* 1842 — нарадзілася [[Аўтар:Марыя Канапніцкая|Марыя Канапніцкая]], польская пісьменьніца, паэтка
* 1910 — [[Аўтар:Янка Купала|Янка Купала]] закончыў паэму «[[Курган (Купала)|Курган]]»
* 1946 — загінуў [[Аўтар:Кастусь Езавітаў|Кастусь Езавітаў]], беларускі палітычны, грамадзкі і вайсковы дзяяч, публіцыст
&lt;section end=&quot;23&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;25&quot;/&gt;'''25 траўня'''
* 1880 — нарадзіўся [[Аўтар:Вацлаў Іваноўскі|Вацлаў Іваноўскі]], беларускі палітычны і грамадзкі дзяяч
* 1917 — памёр [[Аўтар:Максім Багдановіч|Максім Багдановіч]], беларускі паэт, публіцыст, літаратурны крытык
* 1942 — загінуў [[Аўтар:Іван Замоцін|Іван Замоцін]], беларускі літаратуразнавец
&lt;section end=&quot;25&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;26&quot;/&gt;'''26 траўня'''
* 1926 — заснаванае літаратурнае аб’яднаньне «[[:Катэгорыя:Узвышша (літаратурнае аб’яднанне)|Узвышша]]»
&lt;section end=&quot;26&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;27&quot;/&gt;'''27 траўня'''
* 1932 — скасаванае літаратурнае аб’яднаньне «[[:Катэгорыя:Полымя (літаратурнае аб’яднанне)|Полымя]]»
&lt;section end=&quot;27&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;28&quot;/&gt;'''28 траўня'''
* 1916 — памёр [[Аўтар:Іван Франко|Іван Франко]], украінскі пісьменьнік, палітык і філёзаф
&lt;section end=&quot;28&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;31&quot;/&gt;'''31 траўня'''
* 1817 — нарадзіўся [[Аўтар:Георг Хэрвег|Георг Гэрвэг]], нямецкі паэт
&lt;section end=&quot;31&quot;/&gt;</text>
      <sha1>3du6xtbbslb6qjlj3f7y7jim6ntmagc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вікікрыніцы:Каляндар/красавік</title>
    <ns>4</ns>
    <id>23925</id>
    <revision>
      <id>88092</id>
      <parentid>76448</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T10:48:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6212" xml:space="preserve">{{#lst:Вікікрыніцы:Каляндар}}
----
: [[Вікікрыніцы:Паэзія сёння/красавік]]
: [[Вікікрыніцы:Проза сёння/красавік]]
----
&lt;section begin=&quot;1&quot;/&gt;'''1 красавіка'''
* 1548 — памёр [[Аўтар:Жыгімонт Стары|Жыгімонт II Стары]], вялікі князь літоўскі і кароль польскі
* 1862 — нарадзіўся [[Аўтар:Адам Багдановіч|Адам Багдановіч]], беларускі этнограф, фальклярыст, мэмуарыст
* 1940 — загінуў [[Аўтар:Язэп Лёсік|Язэп Лёсік]], беларускі пісьменьнік, публіцыст, мовазнавец
* 1809 — нарадзіўся [[Аўтар:Мікалай Гогаль|Мікалай Гогаль]], украінска-расейскі празаік, драматург, крытык, публіцыст
&lt;section end=&quot;1&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;2&quot;/&gt;'''2 красавіка'''
* 1805 — нарадзіўся [[Аўтар:Ганс Крысціян Андэрсен|Ганс Крыстыян Андэрсэн]], дацкі пісьменьнік і паэт
&lt;section end=&quot;2&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;4&quot;/&gt;'''4 красавіка'''
* 1557 — нарадзіўся [[Аўтар:Леў Сапега|Леў Сапега]], дзяржаўны і вайсковы дзяяч Вялікага Княства Літоўскага
* 1891 — нарадзіўся [[Аўтар:Язэп Варонка|Язэп Варонка]], беларускі палітычны дзяяч, публіцыст
* 1896 — нарадзіўся [[Аўтар:Васіль Русак|Васіль Русак]], беларускі нацыянальны дзяяч, выдавец, прадпрымальнік
&lt;section end=&quot;4&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;6&quot;/&gt;'''6 красавіка'''
* 1948 — памёр [[Аўтар:Мікола Шыла|Мікола Шыла]], беларускі грамадзка-палітычны дзяяч, журналіст
&lt;section end=&quot;6&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;7&quot;/&gt;'''7 красавіка'''
* 1875 — памёр [[Аўтар:Георг Хэрвег|Георг Гэрвэг]], нямецкі паэт
* 1897 — нарадзіўся [[Аўтар:Юрка Лістапад|Юрка Лістапад]], беларускі публіцыст, настаўнік, дзяяч антыбальшавіцкага руху
&lt;section end=&quot;7&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;10&quot;/&gt;'''10 красавіка'''
* 1910 — памерла [[Аўтар:Марыя Косіч|Марыя Косіч]], пісьменьніца, перакладчыца, этнограф
&lt;section end=&quot;10&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;11&quot;/&gt;'''11 красавіка'''
* 1937 — загінуў [[Аўтар:Зміцер Жылуновіч|Зьміцер Жылуновіч]], беларускі пісьменьнік, грамадзкі і палітычны дзяяч
&lt;section end=&quot;11&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;14&quot;/&gt;'''14 красавіка'''
* 1885 — нарадзіўся [[Аўтар:Сымон Рак-Міхайлоўскі|Сымон Рак-Міхайлоўскі]], беларускі публіцыст, грамадзка-палітычны дзяяч
&lt;section end=&quot;14&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;16&quot;/&gt;'''16 красавіка'''
* 1940 — памёр [[Аўтар:Адам Багдановіч|Адам Багдановіч]], беларускі этнограф, фальклярыст, мэмуарыст
&lt;section end=&quot;16&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;18&quot;/&gt;'''18 красавіка'''
* 1891 — нарадзіўся [[Аўтар:Лявон Гмырак|Лявон Гмырак]], беларускі крытык, публіцыст, празаік
&lt;section end=&quot;18&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;19&quot;/&gt;'''19 красавіка'''
* 1824 — памёр [[Аўтар:Джордж Байран|Джордж Байран]], ангельскі паэт і драматург
* 1881 — нарадзіўся [[Аўтар:Усевалад Ігнатоўскі|Усевалад Ігнатоўскі]], беларускі гісторык, грамадзкі й палітычны дзяяч
&lt;section end=&quot;19&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;21&quot;/&gt;'''21 красавіка'''
* 1835 — нарадзіўся [[Аўтар:Ялегі Пранціш Вуль|Ялегі Пранціш Вуль]], беларускі паэт
* 1923 — памёр [[Аўтар:Ігнат Канчэўскі|Ігнат Канчэўскі]], беларускі філёзаф, паэт, публіцыст
&lt;section end=&quot;21&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;23&quot;/&gt;'''23 красавіка'''
* 1616 — нарадзіўся [[Аўтар:Уільям Шэкспір|Ўільям Шэксьпір]], ангельскі паэт і драматург
&lt;section end=&quot;23&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;25&quot;/&gt;'''25 красавіка'''
* 1868 — нарадзіўся [[Аўтар:Раман Скірмунт|Раман Скірмунт]], беларускі палітычны дзеяч
&lt;section end=&quot;25&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;26&quot;/&gt;'''26 красавіка'''
* 1564 — нарадзіўся [[Аўтар:Уільям Шэкспір|Ўільям Шэксьпір]], ангельскі паэт і драматург
&lt;section end=&quot;26&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;27&quot;/&gt;'''27 красавіка'''
* 1947 — памёр [[Аўтар:Валянцін Таўлай|Валянцін Таўлай]], беларускі паэт, літаратуразнавец
&lt;section end=&quot;27&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;28&quot;/&gt;'''28 красавіка'''
* 1900 — памёр [[Аўтар:Францішак Багушэвіч|Францішак Багушэвіч]], клясык беларускае літаратуры, паэт
&lt;section end=&quot;28&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;29&quot;/&gt;'''29 красавіка'''
* 1831 — памёр [[Аўтар:Яўхім Карскі|Яўхім Карскі]], беларускі філёляг-славіст
&lt;section end=&quot;29&quot;/&gt;

&lt;section begin=&quot;30&quot;/&gt;'''30 красавіка'''
* 1859 — выйшаў цыркуляр Галоўнай управы цэнзуры Расейскай імперыі, які забараніў друк на лацінцы па-беларуску й па-ўкраінску
&lt;section end=&quot;30&quot;/&gt;</text>
      <sha1>tj9cf3av6fuw32l3v5wy8d7mkoau0it</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Скарына. Яго дзейнасць і светапогляд</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24183</id>
    <revision>
      <id>87970</id>
      <parentid>86553</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:45:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1814" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Скарына. Яго дзейнасць і светапогляд
 | аўтар     = Мікалай Алексютовіч
 | секцыя    = Артыкул
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | крыніца   = 
 | год      = 1958
}}

{{Выроўніваньне-пачатак}}
== Прадмова ==
&lt;pages index=&quot;Aleksiutovic Mikalaj.Skaryna.Jaho dziejnasc i svietapohlad.djvu&quot; from=&quot;6&quot; to=&quot;8&quot; /&gt;
== Уводзіны ==
&lt;pages index=&quot;Aleksiutovic Mikalaj.Skaryna.Jaho dziejnasc i svietapohlad.djvu&quot; from=&quot;9&quot; to=&quot;21&quot; /&gt;
== Сацыяльна-эканамічнае і культурнае развіццё Беларусі ў першай палавіне XVI стагоддзя ==
&lt;pages index=&quot;Aleksiutovic Mikalaj.Skaryna.Jaho dziejnasc i svietapohlad.djvu&quot; from=&quot;22&quot; to=&quot;42&quot; /&gt;
== Жыццё і дзейнасць Скарыны ==
&lt;pages index=&quot;Aleksiutovic Mikalaj.Skaryna.Jaho dziejnasc i svietapohlad.djvu&quot; from=&quot;43&quot; to=&quot;77&quot; /&gt;
== Светапогляд Скарыны ==
&lt;pages index=&quot;Aleksiutovic Mikalaj.Skaryna.Jaho dziejnasc i svietapohlad.djvu&quot; from=&quot;78&quot; to=&quot;124&quot; /&gt;
== Уплыў Скарыны на развіцце пісьменнасці ==
&lt;pages index=&quot;Aleksiutovic Mikalaj.Skaryna.Jaho dziejnasc i svietapohlad.djvu&quot; from=&quot;125&quot; to=&quot;148&quot; /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}

-----------
{{Крыніцы}}

{{PD-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Філасофскія працы Мікалая Алексютовіча]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі]]
[[Катэгорыя:Творы пра Францыска Скарыну]]
[[Катэгорыя:Кнігі]]
[[Катэгорыя:Творы 1958 года]]
[[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Мінску]]</text>
      <sha1>kfqtfiwu18lo8lbv2wodjlflgg3bnf9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Грамадская дзейнасць і светапогляд Георгія Скарыны</title>
    <ns>0</ns>
    <id>24206</id>
    <revision>
      <id>87969</id>
      <parentid>86552</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:45:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="808" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Грамадская дзейнасць і светапогляд Георгія Скарыны
 | аўтар     = Уладзімір Перцаў
 | секцыя    = Артыкул
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | крыніца   = 
 | год      = 1948
}}

{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Перцаў Скарына.pdf&quot; from=&quot;1&quot; to=&quot;12&quot; /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}

-----------
{{Крыніцы}}

{{PD-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Гістарычныя працы Уладзіміра Перцава]]
[[Катэгорыя:Гісторыя Беларусі]]
[[Катэгорыя:Творы пра Францыска Скарыну]]
[[Катэгорыя:Творы 1948 года]]</text>
      <sha1>8vv61wt2ztcr06sgzkxrozamj9l2pnj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Будзь смелым!..</title>
    <ns>0</ns>
    <id>26386</id>
    <revision>
      <id>88018</id>
      <parentid>82137</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T17:56:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1304" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Будзь сьмелым!..
 | аўтар     = Янка Купала
 | секцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
 | дата      = 1913 год
}}

* [[Спадчына (1922)/I/Будзь сьмелым!|Будзь сьмелым!]] // [[Спадчына (1922)|Спадчына]]. Менск: Беларускае Коопэрацыйна-Выдавецкае Таварыства (БКВТ) «Адраджэньне», 1922
* [[Збор твораў (Купала, 1925—1932)/V/I/Будзь сьмелым!|Будзь сьмелым!]] // Збор твораў. [[Збор твораў (Купала, 1925—1932)/V|Том V]]. Менск: Беларускае Дзяржаўнае Выдавецтва, 1928
* [[Беларус (газета)/1952/5/Будзь сьмелым!|Будзь сьмелым!]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 29 чырвеня 1952. — [[Беларус (газета)/1952/5|№5 (11)]]}}

[[Катэгорыя:Спадчына]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>oj3bke5b3evgevm692hm5flkbe2py94</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Водгульле (1922)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>27997</id>
    <revision>
      <id>87980</id>
      <parentid>83985</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:53:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="877" xml:space="preserve">{{загаловак
 | назва     = Водгульле
 | аўтар     = Якуб Колас
 | год       = 1922 год
 | пераклад  = 
 | секцыя    = Зборнік вершаў
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = 
}}

&lt;pages index=&quot;Vodgulle 1922.pdf&quot; from=&quot;1&quot; to=&quot;1&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Vodgulle 1922.pdf&quot; from=&quot;5&quot; to=&quot;5&quot; /&gt;

{{разрыў старонкі|тэкст=}}

&lt;pages index=&quot;Vodgulle 1922.pdf&quot; from=&quot;116&quot; to=&quot;118&quot; /&gt;


-----------
{{Крыніцы}}

{{PD-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Водгульле (1922)|*]]
[[Катэгорыя:Зборнікі вершаў]]
[[Катэгорыя:Цэнзураваныя кнігі]]
[[Катэгорыя:Творы 1922 года]]
[[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Мінску]]</text>
      <sha1>pkyi4d8gledmb1u0gz7yz14nfsatq0o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Наша Ніва (1906)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28748</id>
    <revision>
      <id>87965</id>
      <parentid>85040</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:42:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="946" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Наша Ніва
 | безаўтара = 
 | секцыя    = Газэта
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | крыніца   = 
 | год       = 1906—1915 год
 | анатацыі  = 
}}
{|width=&quot;20%&quot; align=&quot;center&quot; 
|style=&quot;text-align:left; vertical-align:top;&quot;|
* [[Наша Ніва (1906)/1906|1906 год]]
* [[Наша Ніва (1906)/1907|1907 год]]
* [[Наша Ніва (1906)/1908|1908 год]]
* [[Наша Ніва (1906)/1909|1909 год]]
* [[Наша Ніва (1906)/1910|1910 год]]
|style=&quot;text-align:left; vertical-align:top;&quot;|
* [[Наша Ніва (1906)/1911|1911 год]]
* [[Наша Ніва (1906)/1912|1912 год]]
* [[Наша Ніва (1906)/1913|1913 год]]
* [[Наша Ніва (1906)/1914|1914 год]]
* [[Наша Ніва (1906)/1915|1915 год]]
|}

{{PD-Расійская імперыя}}

[[Катэгорыя:Наша Ніва|*]]</text>
      <sha1>j5fbw5p91qcb418d6resybua0ubrdlq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Наша Ніва 1910 48.djvu/14</title>
    <ns>104</ns>
    <id>28749</id>
    <revision>
      <id>88110</id>
      <parentid>86530</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:38:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4865" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;Gleb Leo&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;&lt;section begin=&quot;bulba&quot;/&gt;Ельскі аперэдзіў [[Аўтар:Францішак Багушэвіч|Фр. Богушэвіча]], ён у нас заняў бы тое мейсцэ, якое займае Марцінкевіч, — значыць, першаго будзіцеля грамадзянскай павіннасьці. — Марцінкевіч — чэлавек добрадушны, і яго мужычкі добрадушные. Марцінкевіч добры пан — дбае аб сваіх людзей і пасьля сябе пакідае добрую памяць. Працуе над асьветай і дае нам перэклады. — Такіе людзі, як Марцінкевіч, прыносяць {{Абмылка|карыць|карысць}} насамперэд сваей службе, суседзям, а пасьля цэламу грамадзянству.

{{Водступ|2|em}}Творы Марцінкевіча без спрэчкі для нас беларусоў маюць вялікае значэньне: яны былі тымі „першымі ластоўкамі“, каторые палажылі фундамэнт для далейшай працы над прабуджэньнем „вясны&quot; ў нашым народзе. І цяпер — у двадцаціпяцілетнюю гадаўшчыну сьмерці нашаго песьняра-грамадзяніна Вінцука Дунін-Марцінкевіча — мы памяці яго складаем належную чэсць, бо бачым, што праца яго была карыснай і плоднай для прабуджэньня беларускаго народу. — Сьпі, наш бацько, спакойне, а мы заўсёды памянём Цябе добрым словам!

{{Калёнтытул|right='''А. Бульба.'''}}

{{Накіравальная рыса|height=3px}}

&lt;section end=&quot;bulba&quot;/&gt;
&lt;section begin=&quot;sz&quot;/&gt;{{Цэнтар|'''В. Марцінкевіч у практычным жыцьці.'''|памер=120%}}

{{ц|{{rule|4em|height=3px}}}}

{{Водступ|2|em}}Навука такіх „вучыцелёў чэлавечэства“, каторые кажуць: „ты жыві, як я вучу, а не як жыву“, ня можа быць трывалай і ў жыцьцёвай практыцы умацавацца ня можэ. Народу трэба пратаптаных сьцежэк, а не намалеваных на паперы; таптаць жэ іх у нас, калі нават і ёсьць змога, часта нехват ахвоты, а ешчэ часьцей — ''адвагі''.

{{Водступ|2|em}}Бадай, не ахвоты, а адвагі не хапіло і ў нашаго бацькі беларускай літаратурнай мовы — нябошчыка Дуніна-Марцінкевіча.

{{Водступ|2|em}}У 1877—8 гадох давялося мне жыць пад стрэхой песьняра: дачка яго вучыла невялічкую грамадку дзяцей. Учылі нас там па расейску, па польску, па французку, вучылі розных навук, але ані гісторыі Беларусі, ані нават беларускай мовы мы ня чулі…

{{Водступ|2|em}}Мó гэтаго нашы бацькі не вымагалі, мó нават не хацелі, але ўсё-ж такі ў дзіцячай памяці (а былі паміж нас і ладные падросткі), як на мяккім воску, песьняр беларускі павінен быў сваю печатку выціснуць. Марцінкевіч гэтаго не зрабіў. Мы нават яго твороў ня ўмелі. Калі-ж, бывало, прыежджалі суседзі-госьці, то чулі мы, як толькі зрэдка перакідываліся яны з гаспадаром, бытцам жартам, беларускімі слоўцамі, як гэта і цяпер вядзецца паміж дробных памешчыкоў (да каторых прыналежаў і Марцінкевіч), калі хочуць паказаць сваю дружбу, сваё, „запанбрацтва“. Умеў нябошчык {{Абмылка|заахвочычаць|заахвочываць}} нас да навукі, умеў строіць жарты, быў для нас вельмі добрым; любілі і шанавалі яго акалічные селяне і суседзі, але с пісаньнем сваім, з думкамі сваімі — ад усіх&lt;section end=&quot;sz&quot;/&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>2qjgh387i2yyr7zbj2vva0ph9416jzm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аўтар:Альгерд Бульба</title>
    <ns>102</ns>
    <id>28767</id>
    <revision>
      <id>88039</id>
      <parentid>85139</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:51:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1826" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
|Імёны            = Альгерд
|Прозвішча        = Бульба
|Варыянты імёнаў  = Сапр.: Вітаўт Чыж; іншыя псэўданімы: Ян Еленскі, Ян Яленьскі, Гідальго, Чыжук Ашмянскі
|Выява            = 
|ДН               = 1884
|Месца нараджэння = фальварак Антонішкі, Ашмянскі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя
|ДС               = 1939
|Месца смерці     = Вільня, Летува
|Апісанне         = беларускі грамадзкі дзеяч, этнограф, крытык і публіцыст
|Іншае            = 
|Вікіпедыя        = Альгерд Бульба
|Вікіпедыя2       = Альгерд Бульба
|Вікіцытатнік     = 
|Вікісховішча     = 
|Вікіліўр         = 
|ЭСБЕ             = 
|Google           = 
|Катэгорыя        = Альгерд Бульба
|Першая літара прозвішча = Б
}}

{{All works}}

== Публіцыстыка ==
* [[Грамадзянскае становішчэ В. Дунін-Марцінкевіча]] (1910)
== Крытыка ==
* [[«Гусьляр» Я. Купалы]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/43|№43]]}}
[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія грамадскія дзеячы]]
[[Катэгорыя:Празаікі]]
[[Катэгорыя:Публіцысты]]
[[Катэгорыя:Крытыкі]]
[[Катэгорыя:Этнографы]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>g4ao7u87hju0u92z01jm6d9hcqsew36</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88043</id>
      <parentid>88039</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T06:08:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Крытыка */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2006" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
|Імёны            = Альгерд
|Прозвішча        = Бульба
|Варыянты імёнаў  = Сапр.: Вітаўт Чыж; іншыя псэўданімы: Ян Еленскі, Ян Яленьскі, Гідальго, Чыжук Ашмянскі
|Выява            = 
|ДН               = 1884
|Месца нараджэння = фальварак Антонішкі, Ашмянскі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя
|ДС               = 1939
|Месца смерці     = Вільня, Летува
|Апісанне         = беларускі грамадзкі дзеяч, этнограф, крытык і публіцыст
|Іншае            = 
|Вікіпедыя        = Альгерд Бульба
|Вікіпедыя2       = Альгерд Бульба
|Вікіцытатнік     = 
|Вікісховішча     = 
|Вікіліўр         = 
|ЭСБЕ             = 
|Google           = 
|Катэгорыя        = Альгерд Бульба
|Першая літара прозвішча = Б
}}

{{All works}}

== Публіцыстыка ==
* [[Грамадзянскае становішчэ В. Дунін-Марцінкевіча]] (1910)
== Крытыка ==
* [[«Гусьляр» Я. Купалы]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/43|№43]]}}
* [[Памяці Тараса Шаўчэнкі]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1911. — [[Наша Ніва (газета)/1911/8|№8]]}}
[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія грамадскія дзеячы]]
[[Катэгорыя:Празаікі]]
[[Катэгорыя:Публіцысты]]
[[Катэгорыя:Крытыкі]]
[[Катэгорыя:Этнографы]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>mkynvbyyy01qra3y9rzj45dpoqoin6p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88098</id>
      <parentid>88043</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:18:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Крытыка */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2065" xml:space="preserve">{{Пра аўтара
|Імёны            = Альгерд
|Прозвішча        = Бульба
|Варыянты імёнаў  = Сапр.: Вітаўт Чыж; іншыя псэўданімы: Ян Еленскі, Ян Яленьскі, Гідальго, Чыжук Ашмянскі
|Выява            = 
|ДН               = 1884
|Месца нараджэння = фальварак Антонішкі, Ашмянскі павет, Віленская губэрня, Расейская імпэрыя
|ДС               = 1939
|Месца смерці     = Вільня, Летува
|Апісанне         = беларускі грамадзкі дзеяч, этнограф, крытык і публіцыст
|Іншае            = 
|Вікіпедыя        = Альгерд Бульба
|Вікіпедыя2       = Альгерд Бульба
|Вікіцытатнік     = 
|Вікісховішча     = 
|Вікіліўр         = 
|ЭСБЕ             = 
|Google           = 
|Катэгорыя        = Альгерд Бульба
|Першая літара прозвішча = Б
}}

{{All works}}

== Публіцыстыка ==
* [[Грамадзянскае становішчэ В. Дунін-Марцінкевіча]] (1910)
== Крытыка ==
* [[«Гусьляр» Я. Купалы]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1910. — [[Наша Ніва (газета)/1910/43|№43]]}}
* [[Памяці Тараса Шаўчэнкі (Бульба)|Памяці Тараса Шаўчэнкі]] // {{fine|[[Наша Ніва (газета)|Наша Ніва]]. — 1911. — [[Наша Ніва (газета)/1911/8|№8]]}}

[[Катэгорыя:Беларускія аўтары]]
[[Катэгорыя:Беларускія грамадскія дзеячы]]
[[Катэгорыя:Празаікі]]
[[Катэгорыя:Публіцысты]]
[[Катэгорыя:Крытыкі]]
[[Катэгорыя:Этнографы]]
[[Катэгорыя:Аўтары XX стагоддзя]]</text>
      <sha1>bti4as7e1lgtrzmzgotj47es8t1l4gp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Домбі і сын</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28821</id>
    <revision>
      <id>88034</id>
      <parentid>87945</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:43:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6710" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Домбі і сын
 | аўтар     = Чарльз Дыкенс
 | пераклад     = 
 | секцыя    = Раман
 | арыгінал  = [[:en:Dombey and Son (1848)|Dombey and Son]]
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | дата      = 1848 (пераклад 1938)
 | анатацыі  = 
}}
*[[Домбі і сын/1|Раздзел I. Домбі і сын]]
*[[Домбі і сын/2|Раздзел II, у якім своечасова прымаюцца захады з прычыны нечаканага збегу акалічнасцей, якія ўзнікаюць часам у самых упарадкаваных сем'ях]]
*[[Домбі і сын/3|Раздзел III, у якім містэр Домбі, як чалавек і бацька, паказан на чале свайго хатняга дэпартамента]]
*[[Домбі і сын/4|Раздзел IV, у якiм на нашай сцэне ўпершыню выступаюць новыя асобы]]
*[[Домбі і сын/5|Раздзел V. Рост і хрысціны Поля]]
*[[Домбі і сын/6|Раздзел VI. Другая страта Поля]]
*[[Домбі і сын/7|Раздзел VII. Позірк з птушынага палёту на месца пражывання міс Токс, а таксама на сардэчную прывязанасць міс Токс]]
*[[Домбі і сын/8|Раздзел VIII. Далейшае развіццё, рост і характар Поля]]
*[[Домбі і сын/9|Раздзел IХ, у якім Драўляны Мічман трапляе ў бяду]]
*[[Домбі і сын/10|Раздзел Х, у якім расказваецца аб выніках, да якіх прывялі няшчасці Мічмана]]
*[[Домбі і сын/11|Раздзел ХI. Выступленне Поля на новай сцэне]]
*[[Домбі і сын/12|Раздзел XII. Выхаванне Поля]]
*[[Домбі і сын/13|Раздзел ХІІІ. Весткі аб гандлёвым флоце і справы ў канторы]]
*[[Домбі і сын/14|Раздзел ХІV. Поль робіцца ўсё больш дзівакаваты і едзе дадому на канікулы]]
*[[Домбі і сын/15|Раздзел XV. Надзвычайная вынаходлівасць капітана Катля і новыя клопаты Уолтэра Гэя]]
*[[Домбі і сын/16|Раздзел ХVІ. Аб чым заўсёды гаварылі хвалі]]
*[[Домбі і сын/17|Раздзел ХVII. Капітану Катлю ўдасцца сёе-тое зладзіць для маладых людзей]]
*[[Домбі і сын/18|Раздзел ХVIII. Бацька і дачка]]
*[[Домбі і сын/19|Раздзел ХІХ. Уолтэр ад'язджае]]
*[[Домбі і сын/20|Раздзел ХХ. Містэр Домбі прадпрыймае паездку]]
*[[Домбі і сын/21|Раздзел ХХІ. Новыя асобы]]
*[[Домбі і сын/22|Раздзел ХХII. Што-колечы аб кіраўніцтве містэра Каркера-загадчыка]]
*[[Домбі і сын/23|Раздзел XXIII. Фларэнс адзінокая, а Мічман загадкавы]]
*[[Домбі і сын/24|Раздзел XXIV. Клопаты сэрца, якое любіць]]
*[[Домбі і сын/25|Раздзел XXV. Дзіўныя весткі пра дзядзьку Соля]]
*[[Домбі і сын/26|Раздзел ХХVІ. Цені мінулага і будучага]]
*[[Домбі і сын/27|Раздзел XXVII. Цені згушчаюцца]]
*[[Домбі і сын/28|Раздзел ХХVІІI. Перамены]]
*[[Домбі і сын/29|Раздзел ХХІХ. Місіс Чык зрабілася відушчай]]
*[[Домбі і сын/30|Раздзел ХХХ. Перад вяселлем]]
*[[Домбі і сын/31|Раздзел ХХХІ. Вяселле]]
*[[Домбі і сын/32|Раздзел ХХХІІ. Драўляны Мічман разбіваецца ўшчэнт]]
*[[Домбі і сын/33|Раздзел ХХХIII. Кантрасты]]
*[[Домбі і сын/34|Раздзел ХХХІV. Другая маці з дачкой]]
*[[Домбі і сын/35|Раздзел ХХХV. Шчаслівая пара]]
*[[Домбі і сын/36|Раздзел XXXVI. Святкаванне наваселля]]
*[[Домбі і сын/37|Раздзел ХХХVII. Некалькі перасцярог]]
*[[Домбі і сын/38|Раздзел ХХХVIII. Міс Токс аднаўляе старое знаёмства]]
*[[Домбі і сын/39|Раздзел XXXIX. Далейшыя прыгоды капітана Эдуарда Катля, марака]]
*[[Домбі і сын/40|Раздзел ХL. Сямейныя адносіны]]
*[[Домбі і сын/41|Раздзел ХLI. Новыя галасы ў хвалях]]
*[[Домбі і сын/42|Раздзел ХLІІ, у якім расказваецца аб давяральнай размове і аб няшчасным выпадку]]
*[[Домбі і сын/43|Раздзел ХLІІІ. Бяссонная ноч]]
*[[Домбі і сын/44|Раздзел ХLІV. Разлука]]
*[[Домбі і сын/45|Раздзел ХLV. Давераная асоба]]
*[[Домбі і сын/46|Раздзел XLVI. Апазнанне і размышленні]]
*[[Домбі і сын/47|Раздзел XLVII. Грымнуў гром]]
*[[Домбі і сын/48|Раздзел XLVIII. Уцёкі Фларэнс]]
*[[Домбі і сын/49]]
*[[Домбі і сын/50]]
*[[Домбі і сын/51]]
*[[Домбі і сын/52]]
*[[Домбі і сын/53]]
*[[Домбі і сын/54]]
*[[Домбі і сын/55]]
*[[Домбі і сын/56]]
*[[Домбі і сын/57]]
*[[Домбі і сын/58]]
*[[Домбі і сын/59]]
*[[Домбі і сын/60]]
*[[Домбі і сын/61]]
*[[Домбі і сын/62]]

[[Катэгорыя:Проза Чарльза Дыкенса]]
[[Катэгорыя:Ананімныя пераклады]]
[[Катэгорыя:Пераклады з рускай мовы]]
[[Катэгорыя:Пераклады з англійскай мовы]]
[[Катэгорыя:Раманы]]
[[Катэгорыя:Кнігі]]
[[Катэгорыя:Творы 1848 года]]
[[Катэгорыя:Творы 1938 года]]
[[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Мінску]]

[[en:Dombey and Son (1848)]]</text>
      <sha1>5z1lw7799gd2i3vorpdptl8wnxl4fu8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88080</id>
      <parentid>88034</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T09:14:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6774" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Домбі і сын
 | аўтар     = Чарльз Дыкенс
 | пераклад     = 
 | секцыя    = Раман
 | арыгінал  = [[:en:Dombey and Son (1848)|Dombey and Son]]
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | дата      = 1848 (пераклад 1938)
 | анатацыі  = 
}}
*[[Домбі і сын/1|Раздзел I. Домбі і сын]]
*[[Домбі і сын/2|Раздзел II, у якім своечасова прымаюцца захады з прычыны нечаканага збегу акалічнасцей, якія ўзнікаюць часам у самых упарадкаваных сем'ях]]
*[[Домбі і сын/3|Раздзел III, у якім містэр Домбі, як чалавек і бацька, паказан на чале свайго хатняга дэпартамента]]
*[[Домбі і сын/4|Раздзел IV, у якiм на нашай сцэне ўпершыню выступаюць новыя асобы]]
*[[Домбі і сын/5|Раздзел V. Рост і хрысціны Поля]]
*[[Домбі і сын/6|Раздзел VI. Другая страта Поля]]
*[[Домбі і сын/7|Раздзел VII. Позірк з птушынага палёту на месца пражывання міс Токс, а таксама на сардэчную прывязанасць міс Токс]]
*[[Домбі і сын/8|Раздзел VIII. Далейшае развіццё, рост і характар Поля]]
*[[Домбі і сын/9|Раздзел IХ, у якім Драўляны Мічман трапляе ў бяду]]
*[[Домбі і сын/10|Раздзел Х, у якім расказваецца аб выніках, да якіх прывялі няшчасці Мічмана]]
*[[Домбі і сын/11|Раздзел ХI. Выступленне Поля на новай сцэне]]
*[[Домбі і сын/12|Раздзел XII. Выхаванне Поля]]
*[[Домбі і сын/13|Раздзел ХІІІ. Весткі аб гандлёвым флоце і справы ў канторы]]
*[[Домбі і сын/14|Раздзел ХІV. Поль робіцца ўсё больш дзівакаваты і едзе дадому на канікулы]]
*[[Домбі і сын/15|Раздзел XV. Надзвычайная вынаходлівасць капітана Катля і новыя клопаты Уолтэра Гэя]]
*[[Домбі і сын/16|Раздзел ХVІ. Аб чым заўсёды гаварылі хвалі]]
*[[Домбі і сын/17|Раздзел ХVII. Капітану Катлю ўдасцца сёе-тое зладзіць для маладых людзей]]
*[[Домбі і сын/18|Раздзел ХVIII. Бацька і дачка]]
*[[Домбі і сын/19|Раздзел ХІХ. Уолтэр ад'язджае]]
*[[Домбі і сын/20|Раздзел ХХ. Містэр Домбі прадпрыймае паездку]]
*[[Домбі і сын/21|Раздзел ХХІ. Новыя асобы]]
*[[Домбі і сын/22|Раздзел ХХII. Што-колечы аб кіраўніцтве містэра Каркера-загадчыка]]
*[[Домбі і сын/23|Раздзел XXIII. Фларэнс адзінокая, а Мічман загадкавы]]
*[[Домбі і сын/24|Раздзел XXIV. Клопаты сэрца, якое любіць]]
*[[Домбі і сын/25|Раздзел XXV. Дзіўныя весткі пра дзядзьку Соля]]
*[[Домбі і сын/26|Раздзел ХХVІ. Цені мінулага і будучага]]
*[[Домбі і сын/27|Раздзел XXVII. Цені згушчаюцца]]
*[[Домбі і сын/28|Раздзел ХХVІІI. Перамены]]
*[[Домбі і сын/29|Раздзел ХХІХ. Місіс Чык зрабілася відушчай]]
*[[Домбі і сын/30|Раздзел ХХХ. Перад вяселлем]]
*[[Домбі і сын/31|Раздзел ХХХІ. Вяселле]]
*[[Домбі і сын/32|Раздзел ХХХІІ. Драўляны Мічман разбіваецца ўшчэнт]]
*[[Домбі і сын/33|Раздзел ХХХIII. Кантрасты]]
*[[Домбі і сын/34|Раздзел ХХХІV. Другая маці з дачкой]]
*[[Домбі і сын/35|Раздзел ХХХV. Шчаслівая пара]]
*[[Домбі і сын/36|Раздзел XXXVI. Святкаванне наваселля]]
*[[Домбі і сын/37|Раздзел ХХХVII. Некалькі перасцярог]]
*[[Домбі і сын/38|Раздзел ХХХVIII. Міс Токс аднаўляе старое знаёмства]]
*[[Домбі і сын/39|Раздзел XXXIX. Далейшыя прыгоды капітана Эдуарда Катля, марака]]
*[[Домбі і сын/40|Раздзел ХL. Сямейныя адносіны]]
*[[Домбі і сын/41|Раздзел ХLI. Новыя галасы ў хвалях]]
*[[Домбі і сын/42|Раздзел ХLІІ, у якім расказваецца аб давяральнай размове і аб няшчасным выпадку]]
*[[Домбі і сын/43|Раздзел ХLІІІ. Бяссонная ноч]]
*[[Домбі і сын/44|Раздзел ХLІV. Разлука]]
*[[Домбі і сын/45|Раздзел ХLV. Давераная асоба]]
*[[Домбі і сын/46|Раздзел XLVI. Апазнанне і размышленні]]
*[[Домбі і сын/47|Раздзел XLVII. Грымнуў гром]]
*[[Домбі і сын/48|Раздзел XLVIII. Уцёкі Фларэнс]]
*[[Домбі і сын/49|Раздзел XLIX. Мічман робіць адкрыцце]]
*[[Домбі і сын/50]]
*[[Домбі і сын/51]]
*[[Домбі і сын/52]]
*[[Домбі і сын/53]]
*[[Домбі і сын/54]]
*[[Домбі і сын/55]]
*[[Домбі і сын/56]]
*[[Домбі і сын/57]]
*[[Домбі і сын/58]]
*[[Домбі і сын/59]]
*[[Домбі і сын/60]]
*[[Домбі і сын/61]]
*[[Домбі і сын/62]]

[[Катэгорыя:Проза Чарльза Дыкенса]]
[[Катэгорыя:Ананімныя пераклады]]
[[Катэгорыя:Пераклады з рускай мовы]]
[[Катэгорыя:Пераклады з англійскай мовы]]
[[Катэгорыя:Раманы]]
[[Катэгорыя:Кнігі]]
[[Катэгорыя:Творы 1848 года]]
[[Катэгорыя:Творы 1938 года]]
[[Катэгорыя:Творы, выдадзеныя ў Мінску]]

[[en:Dombey and Son (1848)]]</text>
      <sha1>ncsqsftmf6hzkybeqhghhwd2pytpodw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29380</id>
    <revision>
      <id>87958</id>
      <parentid>87727</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:36:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="890" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)
 | аўтар     = Максім Іванавіч Гарэцкі
 | год       = 1921 год
 | крыніца   = 
 | сэкцыя    = Падручнік
 | папярэдні = 
 | наступны  = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)]]
 | анатацыі  = 
}}

{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf&quot; from=&quot;7&quot; to=&quot;18&quot; tosection=царкоўнаславяншчына /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}
{{DEFAULTSORT:Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)}}

[[Катэгорыя:Кіеўская Русь]]</text>
      <sha1>fxb299z75fnb1212v89zt51cmjzrcmn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87961</id>
      <parentid>87958</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:39:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="889" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)
 | аўтар     = Максім Іванавіч Гарэцкі
 | год       = 1921 год
 | крыніца   = 
 | сэкцыя    = Падручнік
 | папярэдні = 
 | наступны  = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)]]
 | анатацыі  = 
}}

{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf&quot; from=&quot;7&quot; to=&quot;18&quot; tosection=царкоўнаславяншчына /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}{{DEFAULTSORT:Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)}}

[[Катэгорыя:Кіеўская Русь]]</text>
      <sha1>htbfcawbjhhpozvqiqgwaywdn2wzp7z</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87962</id>
      <parentid>87961</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:39:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="890" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)
 | аўтар     = Максім Іванавіч Гарэцкі
 | год       = 1921 год
 | крыніца   = 
 | сэкцыя    = Падручнік
 | папярэдні = 
 | наступны  = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)]]
 | анатацыі  = 
}}

{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf&quot; from=&quot;7&quot; to=&quot;18&quot; tosection=царкоўнаславяншчына /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}
{{DEFAULTSORT:Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)}}

[[Катэгорыя:Кіеўская Русь]]</text>
      <sha1>fxb299z75fnb1212v89zt51cmjzrcmn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87963</id>
      <parentid>87962</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:40:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="890" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)
 | аўтар     = Максім Іванавіч Гарэцкі
 | год       = 1921 год
 | крыніца   = 
 | сэкцыя    = Падручнік
 | папярэдні = 
 | наступны  = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)]]
 | анатацыі  = 
}}

{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf&quot; from=&quot;7&quot; to=&quot;18&quot; tosection=царкоўнаславяншчына /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}

[[Катэгорыя:Кіеўская Русь]]
{{DEFAULTSORT:Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)}}</text>
      <sha1>6de7ga10xqywgb5qpoj3m9lpn16c5tf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87964</id>
      <parentid>87963</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:41:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="890" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)
 | аўтар     = Максім Іванавіч Гарэцкі
 | год       = 1921 год
 | крыніца   = 
 | сэкцыя    = Падручнік
 | папярэдні = 
 | наступны  = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)|Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)]]
 | анатацыі  = 
}}

{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf&quot; from=&quot;7&quot; to=&quot;18&quot; tosection=царкоўнаславяншчына /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}
{{DEFAULTSORT:Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)}}

[[Катэгорыя:Кіеўская Русь]]</text>
      <sha1>fxb299z75fnb1212v89zt51cmjzrcmn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Царскі суд.pdf/2</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29457</id>
    <revision>
      <id>88033</id>
      <parentid>87803</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:42:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4659" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;Аўг. Хлябцэвіч

'''Царскі суд над творамі Ф. Багушэвіча'''

Адным з выдатных беларускіх пісьменьнікаў, які адыграў вялікую ролю у рэволюцыянаваньні беларускіх мас, траба лічыць Ф. Багушэвіча (Мацей Бурачок, Сымон Рэўка з-пад Барысава).

Ф. Багушэвіч быў першым беларускім поэтам,
які прымаў актыўны
ўдзел у паўстаньні супроць улады царскага самаўладзтва. У яго асобе
мы бачым прыклад злучэньня поэтычных мар і практычных дзеяньняў
рэволюцыйнага паўстаньня.

Вось чаму вершы Ф. Багушэвіча да 1905 году хадзілі ў нелегальным выглядзе, выданыя ў Лёндане на папяроснай паперы, хоць
і з кур'ёзным дазволам сынодальнай друкарні. Вершы яго адыгралі
значную ролю ў якасьці агітацыйнага матэрыялу, калі распаўсюджваліся 
1-ай Беларускай Рэволюцыйнай Грамадой (1904-1906) разам
з іншымі проклямацыямі Грамады, якія заклікалі да зьнішчэньня
ўлады царскага ўраду, памешчыкаў і капіталістых.

Лічачы беларускую мову ня мужыцкаю, а прыроднаю, Ф. Багушэвіч уносіць выхаваўчае пачуцьцё прызнаньня асобы чалавека ў кола
людзей, якія гавораць мужыцкаю народнаю моваю. Ён лічыць мову
&quot;адзежаю душы&quot;. Не пакідайце-ж.-піша Ф. Багушэвіч,-мовы нашай
Беларускай, каб ня ўмерла&quot;.

&quot;Пазнаюць людзей ці па гаворцэ, ці па адзежы, хто якую носе:
отож гаворка, язык ёсьць адзежа душы&quot;.

Фр. Багушэвіч яскрава паказвае соцыяльную няпраўду. Мастацкія вобразы яго так моцна заражалі моладзь рэволюцыйным настроем,
што да 1905 году творы яго лічыліся нелегальнымі. А калі ў 1907-8 г.
яны былі выданы беларускаю - &quot;Суполкаю&quot; ў Пецярбургу. &quot;Загляне
сонца і ў наша ваконца&quot; пад рэдакцыяй В. Л. Іваноўскага і Б. і. Эпімаха-Шыпілы, дык урад Сталыпіна і Макарава ўзяўся ліквідаваць выданьні Фр. Багушэвіча. Абвінавальны акт, прад'яўлены рэдактару
&quot;Дудкі Беларускай&quot; і &quot;Смыка Беларускага&quot; Вацлаву Іваноўскаму складаўся з пераказваньня беларускіх вершаў Ф. Багушэвіча, пераложаных на расійскую мову.

І вось, пры чытаньні абвінавальнага акту ў Пецярбурскай судовай палаце пад старшыняваньнем вядомага ката-сэнатара Крашаньнікава, прокурор,
падтрымліваючы абвінавачаньне, кваліфікаваў
выданьне, як заклік да клясавай барацьбы і разбураньня ўстояў расійскай політыкі ў Паўночна-Заходнім краі (праваслаўя і расійскай
народнасьці).

Пецярбурская судовая палата прыцягнула да судовай адказнасьці
Багушэвіча, як аўтара &quot;Дудкі Беларускай&quot;, і прадстаўніка выдавецтва &quot;Загляне сонца і ў наша ваконца&quot;, які выпусьціў гэты твор.
І вось, калі судовы чыноўнік, чытаючы абвінавальны акт, стаў чытаць
у перакладзе на расійскую мову вершы Ф. Багушэвіча, то яскрава
ўсталі вобразы Беларусі, створаныя поэтам, і мары беднага селяніна&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>cwt17jw2m0338xi8qd0e0mfubqv1tb0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Полымя (часопіс)/1927/3/Царскі суд над творамі Ф. Багушэвіча</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29461</id>
    <revision>
      <id>87978</id>
      <parentid>87821</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:52:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="754" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Царскі суд над творамі Ф. Багушэвіча
 | аўтар     = Яўген Хлябцэвіч 
 | год       = 1927
 | крыніца   = 
 | сэкцыя    = Артыкул
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
}}
{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Царскі суд.pdf&quot; from=&quot;2&quot; /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}
{{DEFAULTSORT:Царскі суд над творамі Ф. Багушэвіча}}

-----------
{{Крыніцы}}

{{PD-Беларусь}}

[[Катэгорыя:Яўген Хлябцэвіч]]
[[Катэгорыя:Творы пра Францішка Багушэвіча]]
[[Катэгорыя:Творы 1927 года]]</text>
      <sha1>0esx49wnr1wej61yvmxisbpadg80zti</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87979</id>
      <parentid>87978</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:52:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="754" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Царскі суд над творамі Ф. Багушэвіча
 | аўтар     = Яўген Хлябцэвіч 
 | год       = 1927
 | крыніца   = 
 | сэкцыя    = Артыкул
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
}}
{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Царскі суд.pdf&quot; from=&quot;2&quot; /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}

-----------
{{Крыніцы}}

{{PD-Беларусь}}
{{DEFAULTSORT:Царскі суд над творамі Ф. Багушэвіча}}

[[Катэгорыя:Яўген Хлябцэвіч]]
[[Катэгорыя:Творы пра Францішка Багушэвіча]]
[[Катэгорыя:Творы 1927 года]]</text>
      <sha1>qknjyw63q81d1m3l6cb6p5gki1vlbn4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/37</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29537</id>
    <revision>
      <id>87951</id>
      <timestamp>2022-08-18T12:03:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5119" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Гэта зусім ня значыць, што Ноўгарадзкая зямля была вольнай.
Наадварот, вясковае насяленьне Ноўгарадзкай краіны іменна дзякуючы таму, што гэтая краіна ішла наперадзе іншых частак Расіі
па сваім экономічным разьвіцьці, болей эксплёатавалася. У Ноўгарадзкай краіне сьмерды раней, чым ў іншых месцах, пачынаюць рабіцца прыгоннымі ў сапраўдным сэнсе слова, г. зн. прыганяюцца да
зямлі і да свайго ўладара. Але яны былі прыгоннымі ня толькі свайго пана, а і ўсёй ноўгарадзкай грамады. Горад Ноўгарад быў нейкім
вялікім панам, які сядзеў над усёй Ноўгародзкай зямлёю. Насяленьне гэтай зямлі, такім чынам, зусім ня было зацікаўлена ў тым больш
або менш вольным парадку, які існаваў у самым горадзе.

Гэты горад, хоць на словах і падлягаў князём, сапраўды быў
рэспублікай; ён назначаў і зьмяняў сваіх прэзыдэнтаў, пасаднікаў,
свайго галоўнакамандуючага-тысяцкага, судзьдзю, начальнікаў
асобных краін і г. д. Але ва ўсіх справах прымала ўдзел толькі гарадзкое насяленьне ў сьціслым сэнсе слова. Так было, паўтараю,
скрозь, ня толькі ў нас у Ноўгарадзе, але па ўсёй Заходняй Эўропе,
па ўсіх гандлёвых гарадох. Гарадзкое паветра рабіла чалавека вольным, і ў шмат якіх гарадох існавала нават правіла, што чалавек, які
пражыў у горадзе год і дзень, ужо ў моц гэтага рабіўся вольным.
Але за гарадзкою мяжою ўжо пачыналася фэўдальная заняволеная
краіна.

Маскоўская буржуазія вельмі зайздросьціла ноўгарадзкай буржуазіі. Па меры таго, як Масква рабілася вялікім горадам, яе гандляром усё болей і болей хацелася забраць у свае рукі ўсе барышы,
якія можна было забраць на расійскай зямлі. У Маскве таксама пачаў складацца гандлёвы капітал, г. зн. сродкі абмену пачалі сьцягацца ў адны рукі. Адгэтуль заўсёдныя сутычкі Масквы і Ноўгараду,
прычыны для якіх былі розныя, але сапраўдная прычына была адна:
Масква хацела адабраць ад Ноўгараду багатае Завалочча з яго
футравымі скурамі і срэбрам. У гэтых сутычках перавага ўсё больш
больш схілялася на бок Масквы, бо Масква, пад кіраўніцтвам маскоўскага князя, які забіраў сабе пад рукі ўсю решту князёу, прадстаўляла з сябе магутную вайсковую сілу, якая кіравалася з аднаго
цэнтру, сілу тым больш грозную, што да яе паслуг была татарская
коньніца, якой у гэты час баялася ўся Расія, а ў Ноўгарадзе нічога
гэтага ня было.

Мы ўжо гаварылі, што вясковае насяленьне Ноўгарадзкай краіны зусім ня было зацікаўлена ў абароне Ноўгараду, бо нічога добрага ад яго панаваньня ня бачыла і яму было ўсё роўна, гэтаму
вясковаму насяленьню, пад чыёй уладаю быць-Ноўгараду ды яго
баяр, ці баяр Масквы ды Маскоўскага вялікага князя. Мы бачылі
таксама, што і ў пануючых клясах ноўгарадзкага насяленьня ня было згоды. Незалежнасьць Ноўгараду, галоўным чынам, абараняла ноўгарадзкае баярства, якое апіралася на нізы гарадзкога насяленьня;
ноўгарадзкае-ж купецтва было зацікаўлена ў тым, каб падтрымлі-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tpq3t4w1i0qpy2d0wuf6ryk45p2w53k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/38</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29538</id>
    <revision>
      <id>87952</id>
      <timestamp>2022-08-18T12:09:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4985" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ваць добрыя адносіны з «нізам» (як называлася Паволжа, таму
што Волга ад Ноўгарадзкай краіны цячэ уніз). Гандаль на нізе быў
галоўным промыслам ноўгарадзкага купецтва, і кожная вайна з Масквою пазбаўляла ноўгародзкае купецтва ўсіх крыніц барышоў:
купецтва, г. зн. уся сярэдняя кляса Ноўгараду, таму вельмі слаба
падтрымлівала баяр. З гэтай прычыны, пасьля цэлага шэрагу войнаў, Масква справілася з Ноўгарадам, маскоўскі вялікі князь падпарадкаваў сабе паўночныя гандлёвыя цэнтры (апрача Ноўгараду,
вялікае гандлёвае значэньне набыў яго прыгарад, Пскоў), зрабіўся там такім самым гаспадаром, як і на берагох рэчкі-Масквы, адразу-ж паказаў, чыёй прыладай ён быў у гэтай барацьбе, закрыўшы ў
Ноўгарадзе гандлёвыя двары і перавёўшы ноўгарадзкіх і пскоўскіх
гандлёвых людзей на «ніз», а на месца іх прыслаўшы некалькі сотак маскоўскіх купцоў. Пасьля гэтага маскоўская буржуазія зрабілася поўнай гаспадыняй у справе гандлю на ўсёй прасторы тагочаснай расійскай зямлі. Утварылася з усіх дробных фэўдальных уладаньняў і вольных гарадоў на паўночным захадзе адна вялізная
Маскоўская дзяржава.

'''Распад маскоўскага фэўдалізму; таварная гаспадарка і прыгоннае права.'''

Маскоўская дзяржава была ўжо куды больш складаным цэлым,
чымся тыя дробныя фэўдальныя ўладаньні, з якіх яна склалася.
Дробныя фэўдальныя ўладаньні - удзельныя княствы-усьцяж ствараліся з сядзіб або манастыроў, каля якіх былі таргі і даволі вялікія вёскі. Вот і ўся сталіца. Сталіца Маскоўскай дзяржавы, як мы
ўжо адзначалі вышэй, была вялізным горадам, вялізным для таго
часу, адным з самых вялікіх гарадоў Эўропы ў свой час. Сталіцы
ўдзельных княстваў маглі харчавацца, атрымліваючы сырызну з
вакольных вёсак і валасьцей, якія не шматлікія рамесьнікі, што
жылі пры двары ўдзельнага князя, ці туліліся ў слабодах каля манастыроў, забесьпячалі простымі вырабамі свайго рамяства. Масква
не магла існаваць такім чынам; яна ўбірала ў сябе вялізную колькасьць сырызны, часам з вельмі далёкіх месцаў. Гэтая сырызна часта не заставалася ў Маскве, а ішла куды далей, як было з футравымі скурамі. Але нават сырызна, што спажывалася на месцы, патрэбна
была ў вялізнай колькасьці, і па аднэй яраслаўскай дарозе ў Маскву прывозілася кожны дзень каля 700 вазоў з харчамі.

Як-жа харчаваўся гэты вялізны горад? Здавалася-б, што тых
невялікіх лішкаў, якія былі ў сялян і якія яны прадавалі на рынку,
павінна было хутка не хапіць. Трэба памятаць, што тагочасная сельская гаспадарка была вельмі экстэнсыўная, як кажуць цяпер. г. зн.
мала зыскоўная, бо зямля ўраблялася дрэнна, ня ўгнойвалася і г. д.
Тады ўраджай у два, у тры разы лічыўся ўжо добрым. Відавочна,
што трэба было, каб насяленьне працавала болей, чым раней, працавала, апрача прахарчаваньня сябе самаго, яшчэ і для забясьпечаньня&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>64ioum2b3uke0c7sx905kf52v2eb3p8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/39</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29539</id>
    <revision>
      <id>87953</id>
      <timestamp>2022-08-18T12:13:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5239" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;гарадзкіх рынкаў. Гэта-з аднаго боку. З другога боку, -па меры таго, як Масква рабілася асяродкам усяго рускага гандлю, пакрысе
ўбіраючы ў сябе ўсе тавары, якія йшлі на Русь з розных іншых
земляў (спачатку, як мы бачылі, з Італіі, потым цераз Ноўгарад з
Нямеччыны і г. д.), на яго рынку зьяўлялася ўсё больш і больш такіх
прадметаў, якія могуць аздобіць і асаладзіць жыцьцё: дарагія каляровыя сукны, заморскія віны, розныя аздобы, прыправы, патрэбныя
для тагочаснага стала. Верхні пласт насяленьня, баяры ды дваране,
прывыкалі ўсім гэтым карыстацца, але ўсё гэта можна было купіць
толькі за грошы. Грошы былі ў княжым скарбе, адкуль, у выглядзе пэнсіі, яны ў вельмі невялікай колькасьці траплялі ў кішэні
падручных князя, яго васалаў, але ў фэўдальным маёнтку грошы
не расьлі. Цяпер іх можна было дастаць, прадаючы на гарадзкім
рынку тую сырызну, якая атрымлівалася з гэтага самага маёнтку.
і вот зямляўласьнік, які раней задавальняўся тым, што атрымліваў з сялян невялікі, параўнаўча, натуральны падатак баранамі,
курамі, яйкамі і г. д., чым харчаваўся ён сам і яго чэлядзь, пачынае
вымагаць сырызны ня толькі для свайго пражыцьця і для асабістых
патрэб, але і на продаж. Ён пачынае вымагаць ужо ня пэўнай колькасьці збожжа, а пэўнай долі ўраджаю, ¼, ⅓, ½, ён зацікаўлены
ў тым, каб атрымаць як больш збожжа ў свае рукі, бо чым болей у
яго рукі трапіць збожжа, тым больш ён будзе атрымліваць і грошай.
Потым, апрача натуральнага падатку, ён пачынае абкладаць сялян
грашовым падаткам. Раней за ўсё замяняюцца грашыма розныя дробныя паборы, бо дробязь пан лічыць за лепшае набываць на гарадзкім рынку, не чакаючы, пакуль яе прывязуць з вёсак. Урэшце, не
чакаючы на сырызну, якую вырабляюць сяляне, пан пачынае сам
«вытвараць» і заводзіць сваю ральлю, чаго ён раней не рабіў, працуючы, зразумела, не сваімі рукамі, а рукамі сваіх халопаў, ён сам
толькі распараджаецца гаспадаркай. Хутка, аднак, і халопаў яму пачынае не хапаць, і тады ён пачынае ўсімі праўдамі і няпраўдамі прымушаць працаваць на гэтай зямлі сялян.

Сяляне, як мы памятаем, былі падпарадкаваны пану і забясьпечвалі яго ўсёй патрэбнай сырызнай, а таксама дапамагалі яму сваёй
фізычнай прадай. Але дапамога гэта была нязначная і ад сялян
шмат часу не адбірала. Цяпер пан пачынае ўсё больш і больш расьцягаць гэту натуральную павіннасьць сялян. Раней, напрыклад, яны
працавалі на пана 8 дзён на год, цяпер пан вымагае з іх 2 дні на
тыдзень, потым З дні, потым яшчэ болей. Так зьяўляецца, побач з
сялянскім аброкам, паншчына, як асаблівая больш цяжкая павіннасьць сялян. Але гэтага мала пану. Яму хочацца забраць рабочыя рукі сялян і іх час цалкам пад свой загад. і вот ён карыстаецца
тым, што сялянская моладзь, якая толькі што пажанілася, наладжваючы сваю гаспадарку, ня можа абыйсьціся без чыëй-небудзь дапамогі. Ёй трэба набыць і хату, і інвентар (жывёлу, зямляробскія прылады), і насеньне на пасеў, і збожжа, каб прахарчавацца першы час.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9ihlvgudomzutfen928kwlk3wctxiwx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/40</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29540</id>
    <revision>
      <id>87954</id>
      <timestamp>2022-08-18T12:28:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Не правераная */ Новая старонка: «і г. д. Пан усім гэтым ахвотна забясьпечваў новую сялянскую сям'ю і за гэта абавязваў яе працаваць на сябе на ўмовах, якія чым далей, тым больш рабіліся цяжкімі. За дапамогай гэтай «пазыкі» ён заневальняў, закабальваў сялян (кабала-пазычкавая расьпіска н...»</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5274" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;і г. д. Пан усім гэтым ахвотна забясьпечваў новую сялянскую сям'ю
і за гэта абавязваў яе працаваць на сябе на ўмовах, якія чым далей, тым больш рабіліся цяжкімі. За дапамогай гэтай «пазыкі» ён
заневальняў, закабальваў сялян (кабала-пазычкавая расьпіска на
старой расійскай мове). Само сабою зразумела, што сялянам усе гэтыя новыя парадкі не надабаліся, і тыя старыя сяляне, старажылы,
якіх пан пачынаў ганяць на паншчыну і тыя маладыя сяляне-новапарадчыкі, якія запазычыліся пану, з якіх ён вымагаў падатку і
паншчыны большым разьмеры, стараліся ўхіліцца ад новага цяжару
і на меры магчымасьці ўцячы ад пана. Тады пан пачаў зварачацца да
больш старэйшых, чым ён, фэўдалаў і, урэшце, да маскоўскага вялікага князя, і пачаў атрымліваць ад яго граматы, якія дазвалялі яму
сваіх сялян зад сябе не выпускаць», а тых, якія ўцяклі, адшукваць
і гвалтам зварачаць назад. Раней за ўсё такімі граматамі забясьлсчылі сябе манастыры. Самая ранейшая, якую мы ведаем, належыць
Траецка-Сергіеўскаму манастыру. Манастыры наогул былі лепнымі
сельскімі гаспадарамі таго часу. Яны йшлі наперадзе і у справе
ўтварэньня гандлёвага капіталу. Дзякуючы ахвяраваньням набожных людзей, з аднаго боку, дзякуючы таму, што манастыры зьяўляліся месцам, куды аддавалі на захаваньне розныя каштоўнасьці--з
другога, манастыры сабралі ў сваіх руках вялізныя сумы грошай.
На гэтыя грошы яны гандлявалі. Салаведкі манастыр, напр., гандляваў соляй на усю Расію, Кірыла-Белазерскі і Траецка-Сергіеўскі—
збожжам, на шырокай прасторы. А падругое, яны куплялі зямлю
пераважна ў зьбяднеўшых зямляуласьнікаў, і на гэтай зямлі заводвілі першую сапраўдную прыгонную гаспадарку, з цяжкой ланшчынай для сяляв і вельмі срогімі парадкамі. Гэта былі першыя добра
наладжаныя прыгонныя маёнткі ў Расіі. Што тычыцца рэшты фэндалаў, дык яны у гэтых адносінах далёка адставалі ад манастыроў.
Фаудал быў перш за ўсё чалавек вайсковы. У яго шмат часу адбіралі паходы, апрача таго, чым больш вялікі быў фэудал, тым болей у яго было выдаткаў на так званае, прадстаўніцтва». Ён павінен быў пнуцца за другімі больш вялікімі фэўдаламі, утрымліваць
вялікі двор як узброены, так і няўзброены, апранацца ў раскошныл
вопраткі, каб ня сорамна было перад іншымі. Урэшце, і ён сам хацей
нажыць, папіць і паесьці ня менш соладка, чым іншыя. Адгэтуль.
тое, што ён набываў, прадаючы на рынку продукты яго сялян, вельмі
хутка ўцякала з яго кішэні, ён яшчэ больш пазычаў, пераважна
тых самых манастыроў, і, урэшце, сам трапляў бадай у такое самае
становішча неадплатнага вінавайцы, у якім ён трымаў сваіх сялян.
Значыцца, вялікія фэўдалы, вышэйшыя клясы асабліваю дзякуючы
новай гаспадарцы, хутчэй бяднелі, чым нажываліся.
Куды лепей ішла гаспадарка у дробнага памешчыка, што находзі
часта з сялян або з халопаў, які жыў часамі скупа і бедна, але затое здолей вабраць у рукі тую крыху сялян, якіх ён трымаў у сваёй
залежнасьці. Гэты дробны памешчык звычайна не знаходзіў сабе&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>q3li3mvucvasmlo9unvjlg50ht5wwyc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87955</id>
      <parentid>87954</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:34:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5279" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;і г. д. Пан усім гэтым ахвотна забясьпечваў новую сялянскую сям'ю
і за гэта абавязваў яе працаваць на сябе на ўмовах, якія чым далей, тым больш рабіліся цяжкімі. За дапамогай гэтай «пазыкі» ён
заневальняў, закабальваў сялян (кабала-пазычкавая расьпіска на
старой расійскай мове). Само сабою зразумела, што сялянам усе гэтыя новыя парадкі не падабаліся, і тыя старыя сяляне, старажылы,
якіх пан пачынаў ганяць на паншчыну і тыя маладыя сяляне-новапарадчыкі, якія запазычыліся пану, з якіх ён вымагаў падатку і
паншчыны ў большым разьмеры, стараліся ўхіліцца ад новага цяжару
і на меры магчымасьці ўцячы ад пана. Тады пан пачаў зварачацца да
больш старэйшых, чым ён, фэўдалаў і, урэшце, да маскоўскага вялікага князя, і пачаў атрымліваць ад яго граматы, якія дазвалялі яму
сваіх сялян «ад сябе не выпускаць», а тых, якія ўцяклі, адшукваць
і гвалтам зварачаць назад. Раней за ўсё такімі граматамі забясьпечылі сябе манастыры. Самая ранейшая, якую мы ведаем, належыць
Траецка-Сергіеўскаму манастыру. Манастыры наогул былі лепшымі
сельскімі гаспадарамі таго часу. Яны йшлі наперадзе і ў справе
ўтварэньня гандлёвага капіталу. Дзякуючы ахвяраваньням набожных людзей, з аднаго боку, дзякуючы таму, што манастыры зьяўляліся месцам, куды аддавалі на захаваньне розныя каштоўнасьці--з
другога, манастыры сабралі ў сваіх руках вялізныя сумы грошай.
На гэтыя грошы яны гандлявалі. Салавецкі манастыр, напр., гандляваў соляй на ўсю Расію, Кірыла-Белазерскі і Траецка-Сергіеўскі—
збожжам, на шырокай прасторы. А падругое, яны куплялі зямлю
пераважна ў зьбяднеўшых зямляўласьнікаў, і на гэтай зямлі заводзілі першую сапраўдную прыгонную гаспадарку, з цяжкой паншчынай для сялян і вельмі срогімі парадкамі. Гэта былі першыя добра
наладжаныя прыгонныя маёнткі ў Расіі. Што тычыцца рэшты фэўдалаў, дык яны ў гэтых адносінах далёка адставалі ад манастыроў.
Фэўдал быў перш за ўсё чалавек вайсковы. У яго шмат часу адбіралі паходы, апрача таго, чым больш вялікі быў фэудал, тым болей у яго было выдаткаў на так званае, «прадстаўніцтва». Ён павінен быў пнуцца за другімі больш вялікімі фэўдаламі, утрымліваць
вялікі двор як узброены, так і няўзброены, апранацца ў раскошныя
вопраткі, каб ня сорамна было перад іншымі. Урэшце, і ён сам хацеў
нажыць, папіць і паесьці ня менш соладка, чым іншыя. Адгэтуль
тое, што ён набываў, прадаючы на рынку продукты яго сялян, вельмі
хутка ўцякала з яго кішэні, ён яшчэ больш пазычаў, пераважна
тых самых манастыроў, і, урэшце, сам трапляў бадай у такое самае
становішча неадплатнага вінавайцы, у якім ён трымаў сваіх сялян.
Значыцца, вялікія фэўдалы, вышэйшыя клясы асабліва дзякуючы
новай гаспадарцы, хутчэй бяднелі, чым нажываліся.

Куды лепей ішла гаспадарка ў дробнага памешчыка, што паходзіў
часта з сялян або з халопаў, які жыў часамі скупа і бедна, але затое здолеў забраць у рукі тую крыху сялян, якіх ён трымаў у сваёй
залежнасьці. Гэты дробны памешчык звычайна не знаходзіў сабе&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>bwg5gzdh6w8mze1u76rh20m150d70sw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf/22</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29541</id>
    <revision>
      <id>87956</id>
      <timestamp>2022-08-18T12:35:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>/* Не правераная */ Новая старонка: «&lt;section begin=&quot;падрыхтаваньне&quot;/&gt;Статута (16 ст.), але ўжо ў 15 сталецьці яна стаяла вельмі высака. Прыкладам, з вялікай лічбы памятак, можа быць мова „Праўнага ліста караля Казіміра“, каторы пачынаўся так:  {{Водступ|2|em}}&lt;small&gt;Казімір, божаю міласьцю кароль польскі,...»</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4504" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;Gleb Leo&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;&lt;section begin=&quot;падрыхтаваньне&quot;/&gt;Статута (16 ст.), але ўжо ў 15 сталецьці яна стаяла вельмі высака. Прыкладам, з вялікай лічбы памятак, можа быць мова „Праўнага ліста караля Казіміра“, каторы пачынаўся так:

{{Водступ|2|em}}&lt;small&gt;Казімір, божаю міласьцю кароль польскі, вялікі князь літоускі і руські, княжа прускае, і жамаідзві, і іных, чынім знамяніта сім нашым лістом… іж мы з князьмі і з паны радаю нашага Вялікага Князьства Літоускага і з усім паспольствам сагадаушы, урадзілі есьмо так.&lt;/small&gt;

{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Летапісі-кронікі.'''}} Характэрнаю азнакаю кронік беларускага гаспадарства ёсьць тое, што ўсе яны пісаны ў чыстай і прыгожай беларускай мове. Летапісных зборнікаў за 15-е, 16-е і 17-е сталецьці маем шмат. Прыкладам можа быць {{Разьбіўка|Летапісь Аўрамкі'' (напісана ў 15 веку ў Смаленску, цяпер на сховах у Віленскай публічнай бібліатэцы) або {{Разьбіўка|Летапісец вялікага князьства Літоўскага'' (16 века, цяпер на сховах у бібліатэцы Красінскіх у Варшаве) і іншыя. У гэнай другой кроніцы летапісец выводзіць род нашых князёў ад рымскіх цэсараў, даець аб пачатках Літвы цікаўны, больш баечнага характару пераказ. Так пісаць ён мог толькі ведаючы латынь. Значыцца, апісаная ім на гістарычны лад байка радзілася з пашырэньнем на Беларусі ўплываў рымскай культуры. Тут-жа ёсьць апавяданьне аб сьвятой Праксэдзе Полацкай, пахаванай у Рыме, жыцьцё каторай падобна да жыцьця сьвятой Афрасіньні Полацкай.

&lt;section end=&quot;падрыхтаваньне&quot;/&gt;
&lt;section begin=&quot;золата&quot;/&gt;{{Цэнтар|'''Залатая пара.'''&lt;br /&gt;(16 век).|памер=120%}}
: (16 век)

{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Далейшае разьвіцьце старадаўнай літэратурнай мовы.'''}} Калі беларускае жыцьцё ўсё шырэй набіралась эўропэйскасьці, мова наша, як мова нацыянальна-літэратурная, запанавала ў соймах і ратушах. Спачатку мова кніжная зусім мала адрозьнівалась ад народнае мовы. Але „дзеля таго, што народная мова ня мела патрэбных слоўных тэрмінаў, выказуючых новыя разуменьні, прышлося браць іх з другіх моў, а ў першую чаргу з польскай і праз яе з заходня-эўропэйскіх моў, бо з імі былі знаёмы праз Польшчу
вышэйшыя і сярэднія станы на Беларусі. Потым, дзякуючы пашырэньню палітычнай і рэлігійнай вуніі з Польшчай (у канцы 16 века), калі ўмацаваўся на Беларусі польскі каталіцызм, уплыў польскай мовы на народ і духавенства стаў вельмі прыметны. З гэтай прычыны, апрацаваная к канцу 16-га века беларуская літэратурная мова была перасыпана полёнізмамі, галоўным чынам у слоўніку ([[Аўтар:Яўхім Карскі|Е. Карскі''). Офіцыяльнае поле яе пашырэньня было зацьверджана законам.&lt;section end=&quot;золата&quot;/&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>j9bbgxsfv491rhbh4md3xzheokx10ft</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87957</id>
      <parentid>87956</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T12:35:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4490" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;Gleb Leo&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;&lt;section begin=&quot;падрыхтаваньне&quot;/&gt;Статута (16 ст.), але ўжо ў 15 сталецьці яна стаяла вельмі высака. Прыкладам, з вялікай лічбы памятак, можа быць мова „Праўнага ліста караля Казіміра“, каторы пачынаўся так:

{{Водступ|2|em}}&lt;small&gt;Казімір, божаю міласьцю кароль польскі, вялікі князь літоускі і руські, княжа прускае, і жамаідзві, і іных, чынім знамяніта сім нашым лістом… іж мы з князьмі і з паны радаю нашага Вялікага Князьства Літоускага і з усім паспольствам сагадаушы, урадзілі есьмо так.&lt;/small&gt;

{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Летапісі-кронікі.'''}} Характэрнаю азнакаю кронік беларускага гаспадарства ёсьць тое, што ўсе яны пісаны ў чыстай і прыгожай беларускай мове. Летапісных зборнікаў за 15-е, 16-е і 17-е сталецьці маем шмат. Прыкладам можа быць {{Разьбіўка|Летапісь Аўрамкі'' (напісана ў 15 веку ў Смаленску, цяпер на сховах у Віленскай публічнай бібліатэцы) або {{Разьбіўка|Летапісец вялікага князьства Літоўскага'' (16 века, цяпер на сховах у бібліатэцы Красінскіх у Варшаве) і іншыя. У гэнай другой кроніцы летапісец выводзіць род нашых князёў ад рымскіх цэсараў, даець аб пачатках Літвы цікаўны, больш баечнага характару пераказ. Так пісаць ён мог толькі ведаючы латынь. Значыцца, апісаная ім на гістарычны лад байка радзілася з пашырэньнем на Беларусі ўплываў рымскай культуры. Тут-жа ёсьць апавяданьне аб сьвятой Праксэдзе Полацкай, пахаванай у Рыме, жыцьцё каторай падобна да жыцьця сьвятой Афрасіньні Полацкай.

&lt;section end=&quot;падрыхтаваньне&quot;/&gt;
&lt;section begin=&quot;золата&quot;/&gt;{{Цэнтар|'''Залатая пара.'''&lt;br /&gt;(16 век).|памер=120%}}

{{Водступ|2|em}}{{Larger|'''Далейшае разьвіцьце старадаўнай літэратурнай мовы.'''}} Калі беларускае жыцьцё ўсё шырэй набіралась эўропэйскасьці, мова наша, як мова нацыянальна-літэратурная, запанавала ў соймах і ратушах. Спачатку мова кніжная зусім мала адрозьнівалась ад народнае мовы. Але „дзеля таго, што народная мова ня мела патрэбных слоўных тэрмінаў, выказуючых новыя разуменьні, прышлося браць іх з другіх моў, а ў першую чаргу з польскай і праз яе з заходня-эўропэйскіх моў, бо з імі былі знаёмы праз Польшчу
вышэйшыя і сярэднія станы на Беларусі. Потым, дзякуючы пашырэньню палітычнай і рэлігійнай вуніі з Польшчай (у канцы 16 века), калі ўмацаваўся на Беларусі польскі каталіцызм, уплыў польскай мовы на народ і духавенства стаў вельмі прыметны. З гэтай прычыны, апрацаваная к канцу 16-га века беларуская літэратурная мова была перасыпана полёнізмамі, галоўным чынам у слоўніку ([[Аўтар:Яўхім Карскі|Е. Карскі''). Офіцыяльнае поле яе пашырэньня было зацьверджана законам.&lt;section end=&quot;золата&quot;/&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>iixbrww1997svop6bdayy22mevldqge</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29542</id>
    <revision>
      <id>87959</id>
      <timestamp>2022-08-18T12:38:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Загаловак  | назва     = Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)  | аўтар     = Максім Іванавіч Гарэцкі  | год       = 1921 год  | крыніца   =   | сэкцыя    = Падручнік  | папярэдні = Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|Царкоўна-славяншчына (10—11—...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1015" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)
 | аўтар     = Максім Іванавіч Гарэцкі
 | год       = 1921 год
 | крыніца   = 
 | сэкцыя    = Падручнік
 | папярэдні = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)|Царкоўна-славяншчына (10—11—12 ст.)]]
 | наступны  = [[Гісторыя беларускае літэратуры (1921)/I/Залатая пара (16 век)|Залатая пара (16 век)]]
 | анатацыі  = 
}}

{{Выроўніваньне-пачатак}}
&lt;pages index=&quot;Гісторыя беларускае літэратуры (1921).pdf&quot; from=&quot;18&quot; to=&quot;22&quot; fromsection=падрыхтаваньне tosection=падрыхтаваньне /&gt;
{{Выроўніваньне-канец}}
{{DEFAULTSORT:Падгатаваўчая пара (13—14—15 ст.)}}</text>
      <sha1>19yttk0nn9fl2dz3tlmx9v6ovulj3mp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/41</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29543</id>
    <revision>
      <id>87960</id>
      <timestamp>2022-08-18T12:38:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5171" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;зямлі ў старой заворанай воласьці і зьяўляўся, з гэтай прычыны,
свайго роду калёнізатарам. Ён засноўваў новыя вёскі і перасяляў
туды сялян. Але дзеля таго, што дробныя ўладары эксплёатавалі
сялян куды болей, чым вялікія, іменна таму, што сялян у іх было
куды меней, то сяляне йшлі да іх неахвотна. Дробныя памешчыкі з
зайздрасьцю пазіралі на вялікія маёнткі, дзе было шмат ворнай
(культурнай) зямлі і ўладары якіх, «ляныя багаціны», лежачы на
баку, сьпіваліся заморскімі вінамі і мёдам, як здавалася ім, нічога
карыснага ня робячы і толькі дарма пражываючы грошы. Няпрыхільна паглядалі дробныя памешчыкі і на багатыя манастыры; тыя,
маючы вялізныя капіталы, куды лепей, прывязвалі да сябе сялян,
чым памешчыкі, усе грашовыя сродкі якіх складаліся з невялікай
пэнсіі, з невялікай грашовай сумы, якую атрымлівалі яны за вайсковую службу, за свае прыбыткі.

Так, пакрысе фэўдальная кляса распалася на дзьве, або нават,
калі хочаце, на тры часткі: на вялікае фэўдальнае панства, патомкаў быўшых князёў і іншых вялікіх абшарнікаў, што ўладалі вялізнымі вотчынамі, але якія ўсё больш бяднелі, на дробнае дваранства, якое, наадварот, стварала новую гаспадарку і з вялікай працай, як кажуць, выходзіла ў людзі, зьбіраючы сабе сякую-такую маёмасьць. А побач з гэтымі дзьвюма клясамі стаяла аднолькава ненавіснае вялікае царкоўнае зямляўладаньне. Гэтыя тры клясы: баярства, царква і дваранства панавалі над расійскай вёскай, а ў горадзе ўсё мацней і мацней умацоўвалася чацьвертая сіла, гэта-сіла
гандлёвага капіталу, сабраная ў руках невялікага ліку гуртавых
гандляроў, якія вялі справу, галоўным чынам, з заграніцай, гасьцей, якія, у сваю чаргу, трымалі ў грашовай залежнасьці ад сябе
дробнае купецтва і масу чорнага люду, крамнікаў, дробных рамесьнікаў і г. д., якія не заваявалі сабе волі, якой яны карысталіся
ў Ноўгарадзе, і якія ўсё-ткі прадстаўлялі сілу, з якой павінны былі
лічыцца нават маскоўскія князі.

Вось з якіх элементаў стварылася маскоўскае грамадзтва ў XVІ
веку. Лёгка бачыць, што адносіны паміж гэтымі рознымі клясамі не
маглі быць дружацкімі і што паміж імі, як раней паміж фэўдальнымі
ўладарамі, павінна была вынікнуць барацьба, у якой павінен быў
перамагчы дужэйшы. Такім дужэйшым быў гандлёвы капітал, які
ўзьнікаў і ўтвараўся, які набыў сабе магутнага саюзьніка ў асобе
праглага да грошай і праглага да зямлі дробнага дваранства.

З гэтых, куды больш складаных, чым раней, адносін паходзіць
цэлы шэраг пераваротаў і ўзрушэньняў, якімі адзначаны ў расійскай
гісторыі XVІ і пачатак XVІІ веку. З тае прычыны, што пры гэтым
пануючыя клясы ў гэты час былі ўжо куды больш адукаваныя, чым
раней, сярод іх было вельмі шмат пісьменных, якія налажыліся падаваць свае думкі на паперы, то барацьба была куды больш сьвядомай, чым раней. Раней які-небудзь фэўдал, за дапамогай самых грубых, вартых афрыканскага дзікуна хітрыкаў, адабраўшы зямлю ў&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6bzgnrkzv4e549qstuoa4gyebc2yzx8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/42</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29544</id>
    <revision>
      <id>87967</id>
      <timestamp>2022-08-18T12:44:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5122" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;свайго суседа, хіба толькі што стараўся замаліць свой грэх, пабудаваўшы манастыр, або даўшы, прынамсі, манастыру, які ўжо існаваў,
тлусты кавалак з адабранага. Далей гэтага яго сьвядомасьць праступку, што ён зрабіў, ня йшла. Цяпер асобныя клясы сьпіраюцца
адзін з адным за зямлю і ўладу над працоўнымі, стараюцца давесьці
сваю праўду. Прыкладамі з чужаземнай гісторыі або сьвятога пісьма
і г. д. стараліся паказаць, што тое, што трэба ім, нібыта вельмі добра
для ўсіх. Часамі нават яны пачынаюць заступацца за прыгнечаных
і пакрыўджаных і выступаюць нібы прадстаўнікі народных мас ды
іх інтарэсаў.

У XVI-м веку ў нас зьяўляецца раптам тое, што і ня сьнілася
Маскве XІV веку, політычная літаратура, публіцыстыка; і гэтая сьвядомасьць барацьбы робіць яе, зразумела, яшчэ больш яскравай і цікавай. Як заўсёды бывае ў падобных выпадках, найбольш таленавітымі ў гэтай публіцыстыцы, што нараджалася на Русі, зьяўляюцца прадстаўнікі новай клясы, тых, якія прабіваюць сабе даpoгy,-новага памеснага зямляўладаньня і гарадзкой клясы, буржуазіі. Ад іх дайшлі да нас самыя лепшыя творы тагочаснай публіцыстыкі. Па гэтых творах мы можам меркаваць аб тагочаснай барацьбе кляс,-аб тым, чаго яны жадалі. У палавіне ХVІ-га веку
нейкі прадстаўнік дробнага дваранскага зямляўладаньня, які схаваўся пад імем Перасьветава, заядла нападае на баярства, даводзячы, што баяры, «ляныя багаціны», канечна давядуць да згубы
Маскоўскую дзяржаву і яе цара.
Ён вымагае, каб улада была ад
баяр адабрана, і дае малюнак поліцэйскай дзяржавы, якая кіруецца
чыноўнікамі на пэнсіі, а не зямляробамі, з сталай арміяй, таксама
занятай і ўзброенай паводле апошняга слова тагочаснага ваеннага
мастацтва-«з вогненным боем», г. зн. агнястрэльнай зброяй, з правільна наладжаным судом, з правільным зборам падаткаў і г. д. Програма гэтак абшырная, што яна ажыцьцявілася на Русі толькі
больш як цераз 100 год пасьля Перасьветава. Асабліва дваранскі
публіцысты дамагаўся энергічнай замежнай політыкі. Ён вымагаў
заваяваньняў. Перш за ўсё заваяваньня Казані, а потым наогул наступальнай заваявальнай вайны. Мы ужо упаміналі, што для небагатых зямляўласьнікаў тэй пары ня было іншай крыніцы дастаць
грошы для першапачатковага гаспадараньня, як атрымліваючы з
казны пэнсію. Пэнсія выдавалася за паходы. Адгэтуль для масы
«ўбогіх воіньнікаў» паходы зьяўляліся жаданымі, ня кажучы ўжо
аб тым, што ў час паходаў можна было рабаваць, і што вынікам заваяваньняў быў захват абшырных земляў, дзе абшарнікі спадзяваліся знайсьці выхад з зямельнай цеснаты. Тое, што Казань сапраўды
была заваявана разам з усім Паволжам да Астрахані іменна ў гэты
час паказвае, што пажаданьні дробна-дваранскай масы ня былі пустым гукам, што з яе вымаганьнямі лічыліся.

Адначасна мы бачым, што яе інтарэсы сходзіліся з інтарэсамі гандлёвага каміталу. Калі памешчыку трэба была зямля каля&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>33rhuryxge5pbqmelmqdg9t1bjpbwfo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Пераклад-ліцэнзія</title>
    <ns>10</ns>
    <id>29545</id>
    <revision>
      <id>87981</id>
      <timestamp>2022-08-18T13:27:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «&lt;!--Overall collapsed box code begin  --&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt; &lt;!--  Title bar code begins --&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--  Title bar text --&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translat...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2904" xml:space="preserve">&lt;!--Overall collapsed box code begin

--&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt;
&lt;!--

Title bar code begins
--&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--

Title bar text
--&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|[[File:Achtung.svg|22x20px|link=]]}}}}&amp;#8199;&lt;!--

	--&gt;{{{message|&lt;!--

		--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Author}}=Усе або некаторыя творы гэтага аўтара з’яўляюцца перакладамі і маюць|Гэты твор з’яўляецца перакладам і мае}} асобны прававы (ліцэнзійны) статус&amp;#32;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
			--&gt;|{{ns:Author}}=адносна зыходнага зместу некаторых або ўсіх твораў гэтага аўтара.&lt;!--
			--&gt;|{{ns:File}}=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на зыходную крыніцу.&lt;!--
			--&gt;|#default=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на арыгінальны змест.}}&lt;!--
	--&gt;}}}&lt;!--

Title bar code ends
--&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--

Main content code begins
--&gt;
{| id=&quot;licenseTags&quot; class=&quot;mw-collapsible-content&quot; style=&quot;border-collapse:collapse; border-spacing:0; empty-cells:hide; margin:3px 0 0 0; width:100%;&quot;
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Original:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{{original|{{license|text=The applicable license banner(s) indicating the copyright status of the original content normally appear here.}} }}}
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Translation:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{#if:{{{translation|}}}|{{{translation}}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}={{GFDL/CC-BY-SA-3.0}}|#default={{Template:Translation license/missing}}}} }}
|}&lt;!--Main content code ends--&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--Overall collapsed box code ends--&gt;&lt;!--
	Apply mechanism to prevent unwanted transfer of some attribute settings or continuation of content
	--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Author}}|{{ns:Author talk}}|{{ns:Help}}|{{ns:Help talk}}|{{ns:Template}}|{{ns:Template talk}}|{{ns:Project}}|{{ns:Project talk}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Category}}|{{ns:Category talk}}|{{ns:Module}}|{{ns:Module talk}}=&lt;!--
		--&gt;|#default=&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--
	--&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]
&lt;noinclude/&gt;</text>
      <sha1>mddaqbow3hqwun2e6u6pdncsx3po82r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87982</id>
      <parentid>87981</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:30:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2955" xml:space="preserve">&lt;!--Overall collapsed box code begin

--&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt;
&lt;!--

Title bar code begins
--&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--

Title bar text
--&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|[[File:Achtung.svg|22x20px|link=]]}}}}&amp;#8199;&lt;!--

	--&gt;{{{message|&lt;!--

		--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Author}}=Усе або некаторыя творы гэтага аўтара з’яўляюцца перакладамі і маюць|Гэты твор з’яўляецца перакладам і мае}} асобны прававы (ліцэнзійны) статус&amp;#32;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
			--&gt;|{{ns:Author}}=адносна зыходнага зместу некаторых або ўсіх твораў гэтага аўтара.&lt;!--
			--&gt;|{{ns:File}}=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на зыходную крыніцу.&lt;!--
			--&gt;|#default=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на арыгінальны змест.}}&lt;!--
	--&gt;}}}&lt;!--

Title bar code ends
--&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--

Main content code begins
--&gt;
{| id=&quot;licenseTags&quot; class=&quot;mw-collapsible-content&quot; style=&quot;border-collapse:collapse; border-spacing:0; empty-cells:hide; margin:3px 0 0 0; width:100%;&quot;
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Арыгінал:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{{original|{{license|text=Пазнакі ліцэнзійнага статусу зыходнага зместу звычайна з’яўляюцца тутака.}} }}}
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Пераклад:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{#if:{{{translation|}}}|{{{translation}}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}={{GFDL/CC-BY-SA-3.0}}|#default={{Template:Пераклад-правы/няма}}}} }}
|}&lt;!--Main content code ends--&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--Overall collapsed box code ends--&gt;&lt;!--
	Apply mechanism to prevent unwanted transfer of some attribute settings or continuation of content
	--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Author}}|{{ns:Author talk}}|{{ns:Help}}|{{ns:Help talk}}|{{ns:Template}}|{{ns:Template talk}}|{{ns:Project}}|{{ns:Project talk}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Category}}|{{ns:Category talk}}|{{ns:Module}}|{{ns:Module talk}}=&lt;!--
		--&gt;|#default=&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--
	--&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]
&lt;noinclude/&gt;</text>
      <sha1>g8qm4pfpi0i2xukhjejx586a74aubo2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87983</id>
      <parentid>87982</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:31:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2964" xml:space="preserve">&lt;!--Overall collapsed box code begin

--&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt;
&lt;!--

Title bar code begins
--&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--

Title bar text
--&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|[[File:Achtung.svg|22x20px|link=]]}}}}&amp;#8199;&lt;!--

	--&gt;{{{message|&lt;!--

		--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Author}}=Усе або некаторыя творы гэтага аўтара з’яўляюцца перакладамі і маюць|Гэты твор з’яўляецца перакладам і мае}} асобны прававы (ліцэнзійны) статус&amp;#32;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
			--&gt;|{{ns:Author}}=адносна зыходнага зместу некаторых або ўсіх твораў гэтага аўтара.&lt;!--
			--&gt;|{{ns:File}}=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на зыходную крыніцу.&lt;!--
			--&gt;|#default=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на арыгінальны змест.}}&lt;!--
	--&gt;}}}&lt;!--

Title bar code ends
--&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--

Main content code begins
--&gt;
{| id=&quot;licenseTags&quot; class=&quot;mw-collapsible-content&quot; style=&quot;border-collapse:collapse; border-spacing:0; empty-cells:hide; margin:3px 0 0 0; width:100%;&quot;
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Арыгінал:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{{original|{{Ліцэнзія|text=Пазнакі ліцэнзійнага статусу зыходнага зместу звычайна з’яўляюцца тутака.}} }}}
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Пераклад:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{#if:{{{translation|}}}|{{{translation}}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}={{GFDL/CC-BY-SA-3.0}}|#default={{Template:Пераклад-правы/няма}}}} }}
|}&lt;!--Main content code ends--&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--Overall collapsed box code ends--&gt;&lt;!--
	Apply mechanism to prevent unwanted transfer of some attribute settings or continuation of content
	--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Author}}|{{ns:Author talk}}|{{ns:Help}}|{{ns:Help talk}}|{{ns:Template}}|{{ns:Template talk}}|{{ns:Project}}|{{ns:Project talk}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Category}}|{{ns:Category talk}}|{{ns:Module}}|{{ns:Module talk}}=&lt;!--
		--&gt;|#default=&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--
	--&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]
&lt;noinclude/&gt;</text>
      <sha1>3o7yp3qxw1jys5dwd7kn9mpjz0mf7st</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87984</id>
      <parentid>87983</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:31:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2970" xml:space="preserve">&lt;!--Overall collapsed box code begin

--&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt;
&lt;!--

Title bar code begins
--&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--

Title bar text
--&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|[[File:Achtung.svg|22x20px|link=]]}}}}&amp;#8199;&lt;!--

	--&gt;{{{message|&lt;!--

		--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Author}}=Усе або некаторыя творы гэтага аўтара з’яўляюцца перакладамі і маюць|Гэты твор з’яўляецца перакладам і мае}} асобны прававы (ліцэнзійны) статус&amp;#32;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
			--&gt;|{{ns:Author}}=адносна зыходнага зместу некаторых або ўсіх твораў гэтага аўтара.&lt;!--
			--&gt;|{{ns:File}}=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на зыходную крыніцу.&lt;!--
			--&gt;|#default=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на арыгінальны змест.}}&lt;!--
	--&gt;}}}&lt;!--

Title bar code ends
--&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--

Main content code begins
--&gt;
{| id=&quot;licenseTags&quot; class=&quot;mw-collapsible-content&quot; style=&quot;border-collapse:collapse; border-spacing:0; empty-cells:hide; margin:3px 0 0 0; width:100%;&quot;
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Арыгінал:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{{original|{{Ліцэнзія|тэкст=Пазнакі ліцэнзійнага статусу зыходнага зместу звычайна з’яўляюцца тутака.}} }}}
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Пераклад:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{#if:{{{translation|}}}|{{{translation}}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}={{GFDL/CC-BY-SA-3.0}}|#default={{Template:Пераклад-правы/няма}}}} }}
|}&lt;!--Main content code ends--&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--Overall collapsed box code ends--&gt;&lt;!--
	Apply mechanism to prevent unwanted transfer of some attribute settings or continuation of content
	--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Author}}|{{ns:Author talk}}|{{ns:Help}}|{{ns:Help talk}}|{{ns:Template}}|{{ns:Template talk}}|{{ns:Project}}|{{ns:Project talk}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Category}}|{{ns:Category talk}}|{{ns:Module}}|{{ns:Module talk}}=&lt;!--
		--&gt;|#default=&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--
	--&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]
&lt;noinclude/&gt;</text>
      <sha1>om33trvpyojake6c776i7f9ayts6lp8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87985</id>
      <parentid>87984</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:34:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Gleb Leo перанёс старонку [[Шаблон:Пераклад-правы]] у [[Шаблон:Пераклад-ліцэнзія]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2970" xml:space="preserve">&lt;!--Overall collapsed box code begin

--&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt;
&lt;!--

Title bar code begins
--&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--

Title bar text
--&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|[[File:Achtung.svg|22x20px|link=]]}}}}&amp;#8199;&lt;!--

	--&gt;{{{message|&lt;!--

		--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Author}}=Усе або некаторыя творы гэтага аўтара з’яўляюцца перакладамі і маюць|Гэты твор з’яўляецца перакладам і мае}} асобны прававы (ліцэнзійны) статус&amp;#32;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
			--&gt;|{{ns:Author}}=адносна зыходнага зместу некаторых або ўсіх твораў гэтага аўтара.&lt;!--
			--&gt;|{{ns:File}}=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на зыходную крыніцу.&lt;!--
			--&gt;|#default=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на арыгінальны змест.}}&lt;!--
	--&gt;}}}&lt;!--

Title bar code ends
--&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--

Main content code begins
--&gt;
{| id=&quot;licenseTags&quot; class=&quot;mw-collapsible-content&quot; style=&quot;border-collapse:collapse; border-spacing:0; empty-cells:hide; margin:3px 0 0 0; width:100%;&quot;
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Арыгінал:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{{original|{{Ліцэнзія|тэкст=Пазнакі ліцэнзійнага статусу зыходнага зместу звычайна з’яўляюцца тутака.}} }}}
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Пераклад:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{#if:{{{translation|}}}|{{{translation}}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}={{GFDL/CC-BY-SA-3.0}}|#default={{Template:Пераклад-правы/няма}}}} }}
|}&lt;!--Main content code ends--&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--Overall collapsed box code ends--&gt;&lt;!--
	Apply mechanism to prevent unwanted transfer of some attribute settings or continuation of content
	--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Author}}|{{ns:Author talk}}|{{ns:Help}}|{{ns:Help talk}}|{{ns:Template}}|{{ns:Template talk}}|{{ns:Project}}|{{ns:Project talk}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Category}}|{{ns:Category talk}}|{{ns:Module}}|{{ns:Module talk}}=&lt;!--
		--&gt;|#default=&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--
	--&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]
&lt;noinclude/&gt;</text>
      <sha1>om33trvpyojake6c776i7f9ayts6lp8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87987</id>
      <parentid>87985</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:35:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2976" xml:space="preserve">&lt;!--Overall collapsed box code begin

--&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt;
&lt;!--

Title bar code begins
--&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--

Title bar text
--&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|[[File:Achtung.svg|22x20px|link=]]}}}}&amp;#8199;&lt;!--

	--&gt;{{{message|&lt;!--

		--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Author}}=Усе або некаторыя творы гэтага аўтара з’яўляюцца перакладамі і маюць|Гэты твор з’яўляецца перакладам і мае}} асобны прававы (ліцэнзійны) статус&amp;#32;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
			--&gt;|{{ns:Author}}=адносна зыходнага зместу некаторых або ўсіх твораў гэтага аўтара.&lt;!--
			--&gt;|{{ns:File}}=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на зыходную крыніцу.&lt;!--
			--&gt;|#default=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на арыгінальны змест.}}&lt;!--
	--&gt;}}}&lt;!--

Title bar code ends
--&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--

Main content code begins
--&gt;
{| id=&quot;licenseTags&quot; class=&quot;mw-collapsible-content&quot; style=&quot;border-collapse:collapse; border-spacing:0; empty-cells:hide; margin:3px 0 0 0; width:100%;&quot;
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Арыгінал:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{{original|{{Ліцэнзія|тэкст=Пазнакі ліцэнзійнага статусу зыходнага зместу звычайна з’яўляюцца тутака.}} }}}
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Пераклад:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{#if:{{{translation|}}}|{{{translation}}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}={{GFDL/CC-BY-SA-3.0}}|#default={{Template:Пераклад-ліцэнзія/няма}}}} }}
|}&lt;!--Main content code ends--&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--Overall collapsed box code ends--&gt;&lt;!--
	Apply mechanism to prevent unwanted transfer of some attribute settings or continuation of content
	--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Author}}|{{ns:Author talk}}|{{ns:Help}}|{{ns:Help talk}}|{{ns:Template}}|{{ns:Template talk}}|{{ns:Project}}|{{ns:Project talk}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Category}}|{{ns:Category talk}}|{{ns:Module}}|{{ns:Module talk}}=&lt;!--
		--&gt;|#default=&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--
	--&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]
&lt;noinclude/&gt;</text>
      <sha1>dke5w6thbu6ug5uou4dxpfe4z38j52r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87988</id>
      <parentid>87987</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:37:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2999" xml:space="preserve">&lt;!--Overall collapsed box code begin

--&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt;
&lt;!--

Title bar code begins
--&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--

Title bar text
--&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|[[File:Achtung.svg|22x20px|link=]]}}}}&amp;#8199;&lt;!--

	--&gt;{{{message|&lt;!--

		--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Author}}=Усе або некаторыя творы гэтага аўтара з’яўляюцца перакладамі і маюць|Гэты твор з’яўляецца перакладам і мае}} асобны прававы (ліцэнзійны) статус&amp;#32;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
			--&gt;|{{ns:Author}}=адносна зыходнага зместу некаторых або ўсіх твораў гэтага аўтара.&lt;!--
			--&gt;|{{ns:File}}=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на зыходную крыніцу.&lt;!--
			--&gt;|#default=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на арыгінальны змест.}}&lt;!--
	--&gt;}}}&lt;!--

Title bar code ends
--&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--

Main content code begins
--&gt;
{| id=&quot;licenseTags&quot; class=&quot;mw-collapsible-content&quot; style=&quot;border-collapse:collapse; border-spacing:0; empty-cells:hide; margin:3px 0 0 0; width:100%;&quot;
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Арыгінал:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{{пераклад|{{Ліцэнзія|тэкст=Пазнакі ліцэнзійнага статусу зыходнага зместу звычайна з’яўляюцца тутака.}} }}}
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Пераклад:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{#if:{{{пераклад|}}}|{{{пераклад}}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Пераклад}}={{GFDL/CC-BY-SA-3.0}}|#default={{Template:Пераклад-ліцэнзія/няма}}}} }}
|}&lt;!--Main content code ends--&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--Overall collapsed box code ends--&gt;&lt;!--
	Apply mechanism to prevent unwanted transfer of some attribute settings or continuation of content
	--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Author}}|{{ns:Author talk}}|{{ns:Help}}|{{ns:Help talk}}|{{ns:Template}}|{{ns:Template talk}}|{{ns:Project}}|{{ns:Project talk}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Category}}|{{ns:Category talk}}|{{ns:Module}}|{{ns:Module talk}}=&lt;!--
		--&gt;|#default=&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--
	--&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]
&lt;noinclude/&gt;</text>
      <sha1>cjo3oz4f7tn0ut9uizomif00ahyba2u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87990</id>
      <parentid>87988</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:39:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2995" xml:space="preserve">&lt;!--Overall collapsed box code begin

--&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt;
&lt;!--

Title bar code begins
--&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--

Title bar text
--&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|[[File:Achtung.svg|22x20px|link=]]}}}}&amp;#8199;&lt;!--

	--&gt;{{{message|&lt;!--

		--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Author}}=Усе або некаторыя творы гэтага аўтара з’яўляюцца перакладамі і маюць|Гэты твор з’яўляецца перакладам і мае}} асобны прававы (ліцэнзійны) статус&amp;#32;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
			--&gt;|{{ns:Author}}=адносна зыходнага зместу некаторых або ўсіх твораў гэтага аўтара.&lt;!--
			--&gt;|{{ns:File}}=адносна карыстанай аховы аўтарскіх правоў на зыходную крыніцу.&lt;!--
			--&gt;|#default=адносна выкарыстанай аховы аўтарскіх правоў на арыгінальны змест.}}&lt;!--
	--&gt;}}}&lt;!--

Title bar code ends
--&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--

Main content code begins
--&gt;
{| id=&quot;licenseTags&quot; class=&quot;mw-collapsible-content&quot; style=&quot;border-collapse:collapse; border-spacing:0; empty-cells:hide; margin:3px 0 0 0; width:100%;&quot;
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Арыгінал:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{{пераклад|{{Ліцэнзія|тэкст=Пазнакі ліцэнзійнага статусу зыходнага зместу звычайна з’яўляюцца тутака.}} }}}
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Пераклад:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{#if:{{{пераклад|}}}|{{{пераклад}}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Пераклад}}={{GFDL/CC-BY-SA-3.0}}|#default={{Template:Пераклад-ліцэнзія/няма}}}} }}
|}&lt;!--Main content code ends--&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--Overall collapsed box code ends--&gt;&lt;!--
	Apply mechanism to prevent unwanted transfer of some attribute settings or continuation of content
	--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Author}}|{{ns:Author talk}}|{{ns:Help}}|{{ns:Help talk}}|{{ns:Template}}|{{ns:Template talk}}|{{ns:Project}}|{{ns:Project talk}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Category}}|{{ns:Category talk}}|{{ns:Module}}|{{ns:Module talk}}=&lt;!--
		--&gt;|#default=&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--
	--&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]
&lt;noinclude/&gt;</text>
      <sha1>36op0wewtcfa9kljs9cnhvkme4abyuu</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>87991</id>
      <parentid>87990</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T13:40:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2991" xml:space="preserve">&lt;!--Overall collapsed box code begin

--&gt;&lt;div class=&quot;mw-collapsible mw-collapsed licenseContainer&quot; style=&quot;clear:both; margin:0.25em 0 0.25em 0; font-size:95%;&quot;&gt;
&lt;!--

Title bar code begins
--&gt;&lt;div style=&quot;background-color:#f7f8ff; border:2px solid #88A; padding:5px; text-align:left; line-height:1.6;&quot;&gt;&lt;!--

Title bar text
--&gt;[[File:Copyright.svg|20x20px|link=]]{{#if:{{{translation|}}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{ns:Translation}}|&amp;#160;[[File:PD-icon.svg|20x20px|link=]]|[[File:Achtung.svg|22x20px|link=]]}}}}&amp;#8199;&lt;!--

	--&gt;{{{message|&lt;!--

		--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Author}}=Усе або некаторыя творы гэтага аўтара з’яўляюцца перакладамі і маюць|Гэты твор з’яўляецца перакладам і мае}} асобны прававы (ліцэнзійны) статус&amp;#32;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
			--&gt;|{{ns:Author}}=адносна зыходнага зместу некаторых або ўсіх твораў гэтага аўтара.&lt;!--
			--&gt;|{{ns:File}}=адносна карыстанай аховы аўтарскіх правоў на зыходную крыніцу.&lt;!--
			--&gt;|#default=адносна карыстанай аховы аўтарскіх правоў на арыгінальны змест.}}&lt;!--
	--&gt;}}}&lt;!--

Title bar code ends
--&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--

Main content code begins
--&gt;
{| id=&quot;licenseTags&quot; class=&quot;mw-collapsible-content&quot; style=&quot;border-collapse:collapse; border-spacing:0; empty-cells:hide; margin:3px 0 0 0; width:100%;&quot;
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Арыгінал:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{{пераклад|{{Ліцэнзія|тэкст=Пазнакі ліцэнзійнага статусу зыходнага зместу звычайна з’яўляюцца тутака.}} }}}
|-
! scope=&quot;row&quot; style=&quot;padding:0 1ex; text-align:right; vertical-align:middle; font-weight:bold;&quot; | Пераклад:
| style=&quot;padding:0; text-align:left; vertical-align:middle; width:100%;&quot; | {{#if:{{{пераклад|}}}|{{{пераклад}}}|{{#switch:{{NAMESPACE}}|{{ns:Пераклад}}={{GFDL/CC-BY-SA-3.0}}|#default={{Template:Пераклад-ліцэнзія/няма}}}} }}
|}&lt;!--Main content code ends--&gt;
&lt;/div&gt;&lt;!--Overall collapsed box code ends--&gt;&lt;!--
	Apply mechanism to prevent unwanted transfer of some attribute settings or continuation of content
	--&gt;{{#switch:{{NAMESPACE}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Author}}|{{ns:Author talk}}|{{ns:Help}}|{{ns:Help talk}}|{{ns:Template}}|{{ns:Template talk}}|{{ns:Project}}|{{ns:Project talk}}&lt;!--
		--&gt;|{{ns:Category}}|{{ns:Category talk}}|{{ns:Module}}|{{ns:Module talk}}=&lt;!--
		--&gt;|#default=&lt;div class=&quot;noprint&quot; style=&quot;clear:both;&quot;&gt;&lt;/div&gt;&lt;!--
	--&gt;}}&lt;!--
--&gt;&lt;noinclude&gt;
{{Дакумэнтацыя}}[[Катэгорыя:Шаблоны:Ліцэнзіі файлаў]]
&lt;noinclude/&gt;</text>
      <sha1>ngffyalyguv08kk1njzlx5zbpp1dvx6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шаблон:Пераклад-правы</title>
    <ns>10</ns>
    <id>29546</id>
    <redirect title="Шаблон:Пераклад-ліцэнзія" />
    <revision>
      <id>87986</id>
      <timestamp>2022-08-18T13:34:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>Gleb Leo перанёс старонку [[Шаблон:Пераклад-правы]] у [[Шаблон:Пераклад-ліцэнзія]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="60" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Шаблон:Пераклад-ліцэнзія]]</text>
      <sha1>iw0seiml97my1b2z9tue1wa7k4qeesf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Трыялет («І мой ахвярнік не астыў...»)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29547</id>
    <revision>
      <id>87997</id>
      <timestamp>2022-08-18T16:54:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{загаловак  | назва     =Трыялет («І мой ахвярнік не астыў...»)  | аўтар     =Альфонс Петрашкевіч  | секцыя    =Верш  | год       = 1914  | крыніца   = Наша Ніва. — 1914. — №1; Беларуская дакастрычніцкая паэзія - 1967 - с. 517  | папярэдні =   | наступны  =    | анатацыі  =  }}  &lt;poem&gt;І мой ахвя...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="933" xml:space="preserve">{{загаловак
 | назва     =Трыялет («І мой ахвярнік не астыў...»)
 | аўтар     =Альфонс Петрашкевіч
 | секцыя    =Верш
 | год       = 1914
 | крыніца   = Наша Ніва. — 1914. — №1; Беларуская дакастрычніцкая паэзія - 1967 - с. 517
 | папярэдні = 
 | наступны  =  
 | анатацыі  = 
}}

&lt;poem&gt;І мой ахвярнік не астыў.
Гарыць яшчэ агоць на ім
І рвецца ў гору сіні дым...
І мой ахвярнік не астыў,
Магу сказаць во гэта ўсім,
Хто мае песні палюбіў:
І мой ахвярнік не астыў. —
Гарыць яшчэ агонь на ім.&lt;/poem&gt;

[[Катэгорыя:Вершы Альфонса Петрашкевіча]]
[[Катэгорыя:Творы 1914 года]]</text>
      <sha1>evyabdbovtasad9dc4za9o98tkaahip</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88038</id>
      <parentid>87997</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:48:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="933" xml:space="preserve">{{загаловак
 | назва     =Трыялет («І мой ахвярнік не астыў...»)
 | аўтар     =Альфонс Петрашкевіч
 | секцыя    =Верш
 | год       = 1914
 | крыніца   = Наша Ніва. — 1914. — №1; Беларуская дакастрычніцкая паэзія - 1967 - с. 517
 | папярэдні = 
 | наступны  =  
 | анатацыі  = 
}}

&lt;poem&gt;І мой ахвярнік не астыў.
Гарыць яшчэ агонь на ім
І рвецца ў гору сіні дым...
І мой ахвярнік не астыў,
Магу сказаць во гэта ўсім,
Хто мае песні палюбіў:
І мой ахвярнік не астыў. —
Гарыць яшчэ агонь на ім.&lt;/poem&gt;

[[Катэгорыя:Вершы Альфонса Петрашкевіча]]
[[Катэгорыя:Творы 1914 года]]</text>
      <sha1>epzy2ufdrx12hxtd9h6ixk1701dmupj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Катэгорыя:Вершы Альфонса Петрашкевіча</title>
    <ns>14</ns>
    <id>29548</id>
    <revision>
      <id>88000</id>
      <timestamp>2022-08-18T17:12:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «[[Катэгорыя:Вершы паводле аўтараў|Петрашкевіч, Альфонс]] [[Катэгорыя:Альфонс Петрашкевіч]] [[Катэгорыя:Беларуская паэзія|Петрашкевіч, Альфонс]]»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="259" xml:space="preserve">[[Катэгорыя:Вершы паводле аўтараў|Петрашкевіч, Альфонс]]
[[Катэгорыя:Альфонс Петрашкевіч]]
[[Катэгорыя:Беларуская паэзія|Петрашкевіч, Альфонс]]</text>
      <sha1>t405buyibvpd0eff4318jivkwbgsr79</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/473</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29549</id>
    <revision>
      <id>88020</id>
      <timestamp>2022-08-18T18:36:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4257" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;''чаго'' ўпрыгожаных, — яна адчула, што сэрца яе вось-вось разарвецца ад гора.

Неўзабаве ён з'явіўся зноў. Ён загадаў слугам займацца штодзённымі справамі і пайшоў на сваю палавіну, дзе пачаў хадзіць з кутка ў куток, так што яна чула яго цяжкую хаду.

Раптам паддаўшыся парыву любові, звычайна ціхай, але цяпер, калі яго пасягнула няшчасце, смелай і незастрашанай былой няпрыязню, Фларэнс, не зняўшы шаля і капялюша, збегла ўніз.

Калі яе лёгкія крокі пачуліся ў вестыбюлі, ён вышаў з свайго пакоя. Яна кінулася да яго, распасцёршы рукі і крыкнуўшы: «О, тата, любы тата!», нібы хацела абняць рукамі яго шыю.

Яна і зрабіла-б гэта. Але ў шаленстве сваім ён жорстка падняў руку і выцяў яе, размахнуўшыся з такой сілай, што яна пахіснулася, ледзь не ўпаўшы на мармарную падлогу. І, ударыўшы, ён ёй сказаў, хто такая Эдзіт, і загадаў ісці да яе, калі яна заўсёды была ў саюзе супроць яго.

Яна не пала да яго ног; яна не закрыла твара дрыжачымі рукамі, каб не бачыць яго; яна не заплакала; яна не папракнула яго ні адзіным словам. Але яна паглядзела на яго, і горкі плач вырваўся з яе грудзей. Бо, паглядзеўшы на яго, яна ўбачыла, што ён забівае тую мару аб любові, якую, насуперакі яму, яна
песціла. Яна ўбачыла яго жорсткасць, роўнадушнасць, нянавісць, што паўставалі супроць гэтай мары і тапталі яе. Яна ўбачыла, што няма ў яе бацькі, і, асірацелая, выбегла з яго дома.


{{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ XLVIII'''''}}
{{Цэнтар|'''''Уцёкі Фларэнс.'''''}}

Не памятаючы сябе ад гора, сораму і жаху, адзінокая дзяўчына бегла ў ззянні сонечнай раніцы, нібы ў змроку зімняй ночы. Ломячы рукі і заліваючыся горкімі слязмі, не адчуваючы нічога, апрача глыбокай раны ў сэрцы, ашаламучаная стратай
усяго, што любіла, кінутая, накшталт адзінага чалавека, што
ўцалеў на пустэльным беразе пасля крушэння вялікага судна, яна бегла без думак, без надзей, без мэты, толькі-б бегчы куды-небудзь — усёроўна куды!

Куды ісці? Куды-небудзь, усёроўна куды! Толькі-б ісці; але куды? Яна ўспомніла аб тым, як заблудзілася аднойчы ў нетрах Лондана, — але заблудзілася не так, як цяпер, — і пайшла да дома дзядзькі Уолтэра.

Заглушаючы плач, выціраючы апухлыя вочы, стараючыся захаваць свой перапалох, каб не звяртаць на сябе ўвагі прахожых, Фларэнс, парашыўшы ісці па менш людных вуліцах, рушыла ўжо спакойней, як раптам па залітым сонцам тратуары прашмыгнуў знаёмы маленькі цень, спыніўся, закруціўся на адным месцы, пад-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ll2k21drf7as7m0nx3d48mjfakrl146</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88035</id>
      <parentid>88020</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T05:44:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4346" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;&lt;section begin=&quot;ch47&quot;/&gt;''чаго'' ўпрыгожаных, — яна адчула, што сэрца яе вось-вось разарвецца ад гора.

Неўзабаве ён з'явіўся зноў. Ён загадаў слугам займацца штодзённымі справамі і пайшоў на сваю палавіну, дзе пачаў хадзіць з кутка ў куток, так што яна чула яго цяжкую хаду.

Раптам паддаўшыся парыву любові, звычайна ціхай, але цяпер, калі яго пасягнула няшчасце, смелай і незастрашанай былой няпрыязню, Фларэнс, не зняўшы шаля і капялюша, збегла ўніз.

Калі яе лёгкія крокі пачуліся ў вестыбюлі, ён вышаў з свайго пакоя. Яна кінулася да яго, распасцёршы рукі і крыкнуўшы: «О, тата, любы тата!», нібы хацела абняць рукамі яго шыю.

Яна і зрабіла-б гэта. Але ў шаленстве сваім ён жорстка падняў руку і выцяў яе, размахнуўшыся з такой сілай, што яна пахіснулася, ледзь не ўпаўшы на мармарную падлогу. І, ударыўшы, ён ёй сказаў, хто такая Эдзіт, і загадаў ісці да яе, калі яна заўсёды была ў саюзе супроць яго.

Яна не пала да яго ног; яна не закрыла твара дрыжачымі рукамі, каб не бачыць яго; яна не заплакала; яна не папракнула яго ні адзіным словам. Але яна паглядзела на яго, і горкі плач вырваўся з яе грудзей. Бо, паглядзеўшы на яго, яна ўбачыла, што ён забівае тую мару аб любові, якую, насуперакі яму, яна
песціла. Яна ўбачыла яго жорсткасць, роўнадушнасць, нянавісць, што паўставалі супроць гэтай мары і тапталі яе. Яна ўбачыла, што няма ў яе бацькі, і, асірацелая, выбегла з яго дома.

&lt;section end=&quot;ch47&quot;/&gt;
&lt;section begin=&quot;ch48&quot;/&gt;{{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ XLVIII'''''}}
{{Цэнтар|'''''Уцёкі Фларэнс.'''''}}

Не памятаючы сябе ад гора, сораму і жаху, адзінокая дзяўчына бегла ў ззянні сонечнай раніцы, нібы ў змроку зімняй ночы. Ломячы рукі і заліваючыся горкімі слязмі, не адчуваючы нічога, апрача глыбокай раны ў сэрцы, ашаламучаная стратай
усяго, што любіла, кінутая, накшталт адзінага чалавека, што
ўцалеў на пустэльным беразе пасля крушэння вялікага судна, яна бегла без думак, без надзей, без мэты, толькі-б бегчы куды-небудзь — усёроўна куды!

Куды ісці? Куды-небудзь, усёроўна куды! Толькі-б ісці; але куды? Яна ўспомніла аб тым, як заблудзілася аднойчы ў нетрах Лондана, — але заблудзілася не так, як цяпер, — і пайшла да дома дзядзькі Уолтэра.

Заглушаючы плач, выціраючы апухлыя вочы, стараючыся захаваць свой перапалох, каб не звяртаць на сябе ўвагі прахожых, Фларэнс, парашыўшы ісці па менш людных вуліцах, рушыла ўжо спакойней, як раптам па залітым сонцам тратуары прашмыгнуў знаёмы маленькі цень, спыніўся, закруціўся на адным месцы, пад-
&lt;section end=&quot;ch48&quot;/&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>59t9istwz0eixzmeyc39dnlv35i5j46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/474</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29550</id>
    <revision>
      <id>88021</id>
      <timestamp>2022-08-18T18:58:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4805" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;бег да яе, зноў адскочыў, пачаў скакаць вакол яе, і Дыаген, задыхаючыся, але ўсё-такі заглушаючы вуліцу радасным брэхам,
апынуўся ля яе ног.

— О, Ды! Любы, верны, адданы Ды! Як вы трапілі сюды? Як я магла пакінуць вас, Ды? Вы-ж мяне ніколі не пакідалі!

Фларэнс нагнулася і пяшчотна прыціснула да грудзей яго калматую старую дурную галаву, якая любіла; пасля яны разам падняліся і разам пайшлі далей. Нарэшце, паказаліся ў далечыні ўладанні маленькага Мічмана. Яшчэ некалькі крокаў — і паказаўся сам маленькі Мічман, які
стаяў на сваім пасту і, як заўсёды, паглыблены ў назіранні. Яшчэ некалькі крокаў — і адчыненыя дзверы запрашалі яе ўвайсці. Набліжаючыся да канца свайго падарожжа, Фларэнс зноў паскорыла крокі, перабегла цераз дарогу (за ёй па пятах бег Дыаген, крыху збянтэжаны вулічнай мітуснёй), убегла ў дом і ўпала на парозе памятнай ёй маленькай гасцінай.

Капітан у глянцавітым капялюшы стаяў перад камінам і варыў сабе на снеданне какао. Пачуўшы крокі і шастанне спадніцы, ён з дрыжыкамі ўспомніў аб страшэннай місіс Мак-Стынджэр і павярнуўся ў той момант, калі Фларэнс працягнула да яго рукі, захісталася і ўпала на падлогу.

Капітан, пабляднеўшы не менш, чым Фларэнс, пабляднеўшы так, што ўсе гузякі ў яго твары пабялелі, падняў яе, як дзіця, і паклаў на тую самую старую канапу, на якой яна калісьці спала.

— Гэта Радасць Сэрца! — сказаў капітан, пільна ўглядаючыся ў яе твар. — Гэта цудоўная малютка, якая стала дарослай! Радасць майго Сэрца! — адступіўшыся на крок, прадаўжаў капітан, чыя фізіяномія выказвала найвялікшую трывогу і спачуванне. — Калі вы можаце падаць Нэду Катлю сігнал хоць-бы пальцам,
зрабіце гэта!

Але Фларэнс не зварухнулася.

— Радасць майго Сэрца! — паўтарыў, дрыжучы, капітан. — Дзеля Уольра, які ўтапіўся ў марской бездані, павярніце за ветрам і, калі можна, падыміце хоць які-небудзь сцяг!

Бачачы, што яна астаецца не чуллівай нават да такога выразнага заклікання, капітан схапіў са стала кубак з халоднай вадой і апырскаў ёй твар. З прычыны сур'ёзнасці становішча капітан сваімі вялізнымі ручышчамі з надзвычайнай пяшчотнасцю зняў з яе капялюшык, змачыў ёй губы і лоб, адкінуў валасы з ілба, ухутаў яе ногі сваім уласным фракам, які зняў спецыяльна для гэтай мэты, пагладзіў яе руку — такую маленькую, што, дакрануўшыся да яе, ён быў уражаны ад здзіўлення, — і, бачачы, як затрапяталі ў яе расніцы і губы пачалі варушыцца, больш спакойна прадаўжаў ужываць гэтыя выратавальныя меры.

— Весялей! — сказаў капітан. — Весялей! Трымайцеся мацней, мая красуня, трымайцеся мацней! Вось так! Цяпер вам лепш. Спакойна. Так трымайцеся! Выпіце кропельку, — прадаўжаў капітан. — Ну, вось! Як справы, мая красуня, як справы?&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rs0mdcsqtmbm2g8fxhznckhgwq9exo6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/475</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29551</id>
    <revision>
      <id>88022</id>
      <timestamp>2022-08-18T19:16:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4283" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Капітан Катль! Гэта вы? — усклікнула Фларэнс, крыху падымаючыся.

— Так, мая маленькая лэдзі, — адказаў капітан, выбраўшы наспех гэтую далікатную форму звароту, як самую пачцівую, якую ён толькі мог прыдумаць.

— Дзядзя Уолтэра тут? — запыталася Фларэнс.

— Тут, любачка? — перапытаў капітан. — Яго тут няма ўжо шмат дзён. Аб ім не чулі з таго часу, як ён рушыў у плаванне па слядах беднага Уольра.

— Вы тут жывеце? — запыталася Фларэнс.

— Так, мая маленькая лэдзі, — адказаў капітан.

— О, капітан Катль! — не памятаючы сябе ўсклікнула Фларэнс, сціскаючы рукі. — Выратуйце мяне! Пакіньце мяне тут! Няхай ніхто не ведае, дзе я! Хутка я адужаю і раскажу аб тым, што здарылася. У мяне няма нікога, да каго-б я магла пайсці. Не праганяйце мяне!

— Прагнаць ''вас'', мая маленькая лэдзі! — закрычаў капітан. — ''Вас'', Радасць майго Сэрца! Пачакайце хвілінку! Мы наглуха зачынім ілюмінатар і двойчы павернем ключ у замку!

Пры гэтых словах капітан, карыстаючыся надзвычай спрытна сваёй адзінай рукой і кручком, дастаў заставы ад дзвярэй, прыладзіў іх і замкнуў дзверы на ключ.

— Мая маленькая лэдзі — сказаў капітан, расціраючы рукавом пераносіцу, пакуль яна не заблішчэла, як адпаліраваная медзь, — не кажыце Эдуарду Катлю ні слова да таго часу, пакуль не пераканаецеся, што плаваеце ў ціхіх водах; а гэтага не здарыцца ні сёння, ні заўтра. А што датычыць таго, каб данесці, дзе вы знаходзіцеся, то сапраўды і з божай дапамогай я гэтага не зраблю; перагартайце катэхізіс&lt;ref&gt;''Катэхізіс'' — кароткае выкладанне хрысціянскага вучэння ў пытаннях і адказах.&lt;/ref&gt; і адзначце гэта месца!

Фларэнс нічога не аставалася, як падзякаваць і выказаць яму поўнае сваё давер'е, што яна і зрабіла. Прыхінуўшыся да гэтага грубаватага чалавека, як да апошняга прытулку для яе спакутаванага сэрца, яна паклала галаву на плячо сумленнага Катля, абняла яго за шыю і апусціася-б перад ім на калені, каб падзякаваць, калі-б ён не адгадаў яе намеру і не стрымаў яе, што і належала зрабіць сапраўднаму мужчыну.

— Спакойна! — сказаў капітан. — Спакойна! Ці ведаеце, мая красуня, вы вельмі слабы, каб стаяць, вам патрэбна зноў прылегчы. Вось так!

Варта было адмовіцца ад многіх надзвычай прыгожых відовішчаў, каб бачыць, як капітан паклаў яе на канапу і прыкрыў сваім фракам.

— А цяпер, — сказаў капітан, — вы павінны паснедаць, маленькая лэдзі, і сабака таксама павінен закусіць. А пасля вы падніме-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rgloqrke3rar4p2cnxnlfoatvrau3dw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/476</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29552</id>
    <revision>
      <id>88023</id>
      <timestamp>2022-08-18T19:30:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4346" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;цеся наверх, у пакой старога Соля Джылса, і заснеце там сном анёлка.

Спамянуўшы пра Дыагена, капітан Катль пагладзіў яго, а Дыаген міласціва пайшоў яму насустрач, прыняўшы гэту ласку. Пакуль ужываліся выратавальныя меры, ён яўна вагаўся, ці варта накінуцца на капітана ці заключыць з ім дружбу, і гэту барацьбу пачуццяў ён выказаў у тым, што або віляў хвастом, або скаліў зубы і час ад часу бурчэў. Але цяпер усе яго сумненні рассеяліся. Было ясна, што ён лічыць капітана адным з самых прыемных людзей, знаёмства з якім з'яўляецца гонарам для ўсякага
сабакі.

Зрабіўшы такі вывад, Дыаген не адыходзіў ад капітана, пакуль той заварваў чай і рыхтаваў тост, і праявіў порсткую цікавасць да яго гаспадаркі. Але не варта было добраму капітану рабіць такія прыгатаванні для Фларэнс, якая дарэмна спрабавала аддаць ім належнае, але нічога не магла есці і толькі плакала і плакала.

— Ну-ну! — сказаў, спачуваючы, капітан. — Вам патрэбна паспаць, Радасць майго Сэрца, пасля ў вас будзе больш спрыту. Цяпер вы атрымаеце свой паёк, мой хлопчык, —звярнуўся ён да Дыагена, — а пасля вам належыць вартаваць сваю гаспадыню наверсе.

Хоць у Дыагена пацякла слінка і вочы заблішчэлі ўбачыўшы снеданне, аднак, калі гэта снеданне было яму прапанавана, ён не накінуўся на яго, але навастрыў вушы, пабег да дзвярэй крамы і зайшоўся шалёным брэхам, уткнуўшыся мордай у парог, нібы хацеў пракапаць сабе выхад.

— Няўжо там хто-небудзь ёсць? — з трывогай запыталася Фларэнс.

— Не, мая маленькая дэдзі, — адазваўся капітан. — Хто-б мог
падыйсці сюды і не пастукаць? Смялей, мая красуня! Гэта, як відаць, прахожыя.

Але тым не менш Дыаген брахаў і брахаў і з шалёнаю ўпартасцю драў падлогу кіпцюрамі; зрэдку ён пачынаў прыслухоўвацца і як быццам зноў атрымліваў пацверджанне, бо зноў пачынаў брахаць і драць падлогу. Калі яго ўгаварылі вярнуцца снедаць, ён наблізіўся з вельмі нерашучым выглядам і, не праглынуўшы ні кавалачка, зноў рынуўся да дзвярэй.

— Што, калі хто-небудзь падслухоўвае там і пільнуе? — прашаптала Фларэнс. — Магчыма, хто-небудзь бачыў, як я ўвайшла сюды… хто-небудзь сачыў за мной.

— Ці не прышла сюды тая маладая жанчына, маленькая лэдзі? — запытаўся капітан, якому прышла на думку бліскучая ідэя.

— С'юзен? — сказала Фларэнс, паківаўшы галавой. — О, не! С'юзен даўно пайшла ад мяне.

— Спадзяюся, не уцякла з карабля? — запытаўся капітан. — Не кажыце мне, мая красуня, што гэта маладая жанчына ўцякла!&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>23zsx5wko8iiix2kuf0pfyrjuy9f02s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>О, край родны, край прыгожы!..</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29553</id>
    <revision>
      <id>88031</id>
      <timestamp>2022-08-18T20:53:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Загаловак  | назва     = О, край родны, край прыгожы!..  | аўтар     = Якуб Колас  | сэкцыя    = Верш  | папярэдні =   | наступны  =   | год       = 1918 год  | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах. }}  * Беларуская моладз...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="837" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = О, край родны, край прыгожы!..
 | аўтар     = Якуб Колас
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1918 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7/О, край родны|О, край родны]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1960. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7|№6]]}}

[[Катэгорыя:Вершы Якуба Коласа]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>i0c24gena1r4g0jdmm1h4f4izvnpfor</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88032</id>
      <parentid>88031</parentid>
      <timestamp>2022-08-18T20:53:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="837" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = О, край родны, край прыгожы!..
 | аўтар     = Якуб Колас
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1918 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7/О, край родны|О, край родны]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1960. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7|№7]]}}

[[Катэгорыя:Вершы Якуба Коласа]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>ijqicrbywoimtbk9nnot7lq3uhqs3o2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88047</id>
      <parentid>88032</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T06:23:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="889" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = О, край родны, край прыгожы!..
 | аўтар     = Якуб Колас
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1918 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}
Урывак з паэмы &quot;Сымон-музыка&quot;
* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7/О, край родны|О, край родны]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1960. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7|№7]]}}

[[Катэгорыя:Вершы Якуба Коласа]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>focq57bk8zevkpnfp0g7xytty9vcm7u</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88099</id>
      <parentid>88047</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:19:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="918" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = О, край родны, край прыгожы!..
 | аўтар     = Якуб Колас
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1918 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}
Гэты твор — урывак з паэмы «[[Сымон-музыка]]»

* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7/О, край родны|О, край родны]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1960. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7|№7]]}}

[[Катэгорыя:Вершы Якуба Коласа]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>3chwteqbkl6qj4xwjq29uzhyna3vda7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88100</id>
      <parentid>88099</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:19:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="918" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = О, край родны, край прыгожы!..
 | аўтар     = Якуб Колас
 | сэкцыя    = Верш
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | год       = 1918 год
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}
Гэты твор — урывак з паэмы «[[Сымон-музыка]]».
* [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7/О, край родны|О, край родны]] // {{Fine|[[Беларуская моладзь (часопіс)|Беларуская моладзь]]. — 1960. — [[Беларуская моладзь (часопіс)/1960/7|№7]]}}

[[Катэгорыя:Вершы Якуба Коласа]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>2vo1wqqz8rjyxnaccjtz21h7a1bujgm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Домбі і сын/47</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29554</id>
    <revision>
      <id>88036</id>
      <timestamp>2022-08-19T05:45:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Загаловак  | назва     =  Раздзел XLVII. Грымнуў гром  | аўтар     = Чарльз Дыкенс  | пераклад  =   | секцыя    = Раман  | арыгінал  =   | папярэдні = [[Домбі і сын/46|Раздзел XLVI. Апазнанне і размышленні]]  | наступны  = [[Домбі і сын/48|Раздзел XLVIII. Уцёкі Фларэнс]]  | дата      = 1848 (пе...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="600" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     =  Раздзел XLVII. Грымнуў гром
 | аўтар     = Чарльз Дыкенс
 | пераклад  = 
 | секцыя    = Раман
 | арыгінал  = 
 | папярэдні = [[Домбі і сын/46|Раздзел XLVI. Апазнанне і размышленні]]
 | наступны  = [[Домбі і сын/48|Раздзел XLVIII. Уцёкі Фларэнс]]
 | дата      = 1848 (пераклад 1938)
 | анатацыі  = 
}}
&lt;pages index=&quot;Домбі і сын.pdf&quot; from=&quot;460&quot; to=&quot;473&quot; fromsection=ch47 tosection=ch47/&gt;</text>
      <sha1>8oswstgz1bqv6bbc3s1efu5p1b0lmde</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/43</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29555</id>
    <revision>
      <id>88046</id>
      <timestamp>2022-08-19T06:22:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5092" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;Казані, дык гандлёваму капіталу трэба была Волга, як гандлёвы
шлях з Расіі на ўсход, адкуль тады ішлі ў Эўропу шоўк і розныя
іншыя тавары, якія вельмі цаніліся ў Эўропе. Памешчыкі мелі, такім чынам, магутнага саюзьніка ў асобе гандлёвага капіталу, а гэты ў сваю чаргу, як мы памятаем, трымаў у залежнасьці ад сябе ўсю
масу гарадзкога насяленьня.

Перад фэўдаламі-баярамі вырастаў страшэнны вораг. Яны
яшчэ трымалі па старой памяці політычную ўладу, прабавалі зьбіваць дваранскую публіцыстыку, даводзячы, што наступальная замежная політыка няўгодна богу, што цар адкажа за пралітую кроў,
і што нібыта сам бог загадаў цару кіраваць дзяржавай не аднаму,
а канечна з баярамі, але ўсё гэта выходзіла вельмі цьмяна і слаба
перад націскам новых грамадзкіх клас. Тымчасам гэтыя апошнія
нездаволіліся Казаньню і пачынаюць вымагаць наступальнай політыкі і ў другіх кірунках, у кірунку заходнім. Захапіўшы ніжні канец
вялікага воднага шляху, які зьвязваў Заходнюю Эўропу і Сярэднюю
Азію цераз Волгу і Касьпійскае мора, гандлёвы капітал, апіраючыся
на памешчыкаў, пачынае заваёўваць верхні канец гэтага шляху - выхад к Бальтыцкаму мору. З гэтым зьвязана вялікая вайна, якую
вёў Іван Васілевіч Грозны, унук таго Івана Васілевіча, які падбіў
Ноўгарад, так званая Лівонская вайна з-за Бальтыцкага ўзьбярэжжа.

Але захапіць Казань і Астрахань, што знаходзіліся ў руках
рэштак татарскай горды, якая ў гэты час зусім развалілася і аслабла, было параўнауча лёгка, у той час, як на берагох Бальтыцкага мора Маскоўская дзяржава напаткалася з дужымі ваяўнічымі дзяржавамі, якія былі куды больш адукаваныя за тагочасную Расію-з
Польшчай і Швэцыяй. Лівонская вайна прайшла няўдачна, і ў гэтай
няўдачы памешчыкі і багатае купецтва вінавацілі перш за ўсё,
зразумела, баяр. Ваеннае паражэньне яны лічылі баярскай здрадай.
У асобных выпадках гэты погляд часткова апраўдваўся. Адзін выдатны баярын, галоўнакамандуючы маскоўскага войска ў Лівоніі,
князь Курбскі, сапраўды перайшоу на бок ворага. Няудалая вайна
канчаткова пазбыла абшарнікаў надзеі пашырыць сваю зямлю шляхам заваяваньняў. Ім ня было куды пасунуцца, ня было чаго болей
захапіць, апрача старых баярскіх вотчын у сярэдзіне самой Маскоўскай дзяржавы; адначасна гандлёвы капітал быў вельмі раздражнены няўдачнай вайной, якую ён таксама тлумачыў баярскай здрадай або, ва ўсякім разе, баярскай трусасьцю і няўмеласьцю.

У 1564 годзе памешчыкі разам з багатым купецтвам і зрабілі
дзяржаўны пераварот. Яны захапілі ўладу, а на баярства, нібыта
за яго здраду, наваліліся жорсткім тэрорам. Цэлыя баярскія сем'і
былі няшчадна зьнішчаны, а землі былі конфіскаваны і адданы ў
«опрычыну». «Опрычынай», «дваром» называлася тая новая форма
дзяржаўнага кіраўніцтва, якую стваралі памешчыкі, існасьць яе
была ў тым, што цяпер кіраваў, на словах, асабіста цар, а ня цар з&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fe0gmd92wjckqgl3rajcq282gd7q4cn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/44</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29556</id>
    <revision>
      <id>88049</id>
      <timestamp>2022-08-19T06:25:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Не правераная */ Новая старонка: «баярскай думай, як раней. Баярская дума захавалася, але яна страціла ўсякае значаньне. Панаваньне дваранства і купецтва выразілася, такім чынам, у дыктатуры, у вялізным узмацненьні царскай улады. Терор не абмяжоваўся балрствам ён пашырыўся на цэлы шэра...»</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4930" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;баярскай думай, як раней. Баярская дума захавалася, але яна страціла ўсякае значаньне. Панаваньне дваранства і купецтва выразілася, такім чынам, у дыктатуры, у вялізным узмацненьні царскай
улады. Терор не абмяжоваўся балрствам ён пашырыўся на цэлы
шэраг іншых грамадзкіх груп, зьвязаных з старым парадкам (царква, манастыры, астачы ноўгарадзкага гандлёвага капіталізму і г. д.).
моцна асеў у народнай памяці і дау прычыну назваць Івана Васілевіча, які тады панаваў. Грозным.
Гэта, зразумела, ня значыць што Іван асабіста быў асабліна
жорсткім чалавекам і што асабіста многа значыў у перавароце. Барацьба ішла не паміж асобнымі людзьмі, а паміж клясамі. Але цікава, што Іван Грозны прымаў у барацьбе значны удзел і належаў нанат да ліку публіцыстых, якія тады выступалі. У сваёй пісанінс.
пісьмах да Курбскага, які зьбег заграницу, ён пасвойму прабуе
апраўдаць тэрор і давесьці патрэбнасьць перавароту.
Захапіўшы Уладу, прадстаўнікі гандлёвага капіталу і сярэдняrd памеснага зямляўладаньня. само сабой зразумела, скарысталі гэта не для таго, каб палепшыць становішча сялянскай масы, хоць
Перасьветаў у сваёй пісаніне вельмі асуджае нявольніцтва і даводзіць нявыгоду заневальненьня народных мас нават з вайсковага
пункту погляду, адзначаючы, што халоп трусьлівы і дрэнна б'ецца.
Усе гэтыя добрыя словы былі цяпер запамятаны. Заўладаўшы багатымі баярскімі вотчынамі, абшарнікі пачалі іх рабаваць, даводзячы эксплуатацыю сялян да таго разьмеру, які ня сьніўся старому
баярству. Ад сялян адбіралі зямлю, робячы яе ланскай, часта абіраді самых сялян у літаральным сэнсе слова, адбіраючы ад іх мізарнук маёмасьць. Грашовы падатак усё павялічаўся і павялічаўся.
1 ня дзіва: раней сяляне якой-небудзь баярскай вотчыны харчавалі
адну баярскую сям'ю з не чэлядзьдзю, а цяпер гэтая вотчына была
падзелена паміж двума дзесяткамі памешчыкаў і трэба было карміць 20 сем'яў з іх чэлядзьдзю. Пры гэтым спосабы апрацоўкі зямлі
заставаліся старыя. Зводзілі лес, зьмяняючы
угнойваючы зямлі і, высіліўшы яе, кідалі. Пад канец ХVІ-га веку
яго к ворань. Ня
каля Масквы чужавемцы на месцы густых лясоў, аб якіх яны чулі,
знаходзілі толькі адны пні, а зямля была так высілена, што большая яе частка ялавела, зарастаючы кустамі.
Абрабаванае сялянства бегла, куды вочы глядзяць.
мешчыкі не хацелі расстацца з дарэчнымі рабочымі рукамі і выпрошАле павалі ад ураду адзін закон аб беглых за другім. Гэтыя законы аб звароце беглых падалі повад потым гаварыць, нібыта сяляне за сынам
Івана Грознага, царом Фёдарам Іванавічан былі прыгнаны да зямлі.
Перамога памешчыкаў і гандлёвага капіталу прывяла такім чынам да вялізнага ўзмацненьня эксплēатацыі сялян. Зьявілася новае
прыгоннае права, якое было куды горшым, больш жорсткім за ра&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rpydhrqa8au3jifa7at4dk42liisn2a</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88051</id>
      <parentid>88049</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T06:52:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4936" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;баярскай думай, як раней. Баярская дума захавалася, але яна страціла ўсякае значэньне. Панаваньне дваранства і купецтва выразілася, такім чынам, у дыктатуры, у вялізным узмацненьні царскай
улады. Тэрор не абмяжоваўся баярствам, ён пашырыўся на цэлы
шэраг іншых грамадзкіх груп, зьвязаных з старым парадкам (царква, манастыры, астачы ноўгарадзкага гандлёвага капіталізму і г. д.),
моцна асеў у народнай памяці і даў прычыну назваць Івана Васілевіча, які тады панаваў, Грозным.

Гэта, зразумела, ня значыць што Іван асабіста быў асабліва
жорсткім чалавекам і што асабіста многа значыў у перавароце. Барацьба ішла не паміж асобнымі людзьмі, а паміж клясамі. Але цікава, што Іван Грозны прымаў у барацьбе значны ўдзел і належаў нават да ліку публіцыстых, якія тады выступалі. У сваёй пісаніне,
пісьмах да Курбскага, які зьбег заграніцу, ён пасвойму прабуе
апраўдаць тэрор і давесьці патрэбнасьць перавароту.

Захапіўшы ўладу, прадстаўнікі гандлёвага капіталу і сярэдняга памеснага зямляўладаньня, само сабой зразумела, скарысталі гэта не для таго, каб палепшыць становішча сялянскай масы, хоць
Перасьветаў у сваёй пісаніне вельмі асуджае нявольніцтва і даводзіць нявыгоду заневальненьня народных мас нават з вайсковага
пункту погляду, адзначаючы, што халоп трусьлівы і дрэнна б'ецца.
Усе гэтыя добрыя словы былі цяпер запамятаны. Заўладаўшы багатымі баярскімі вотчынамі, абшарнікі пачалі іх рабаваць, даводзячы эксплуатацыю сялян да таго разьмеру, які ня сьніўся старому
баярству. Ад сялян адбіралі зямлю, робячы яе панскай, часта абіралі самых сялян у літаральным сэнсе слова, адбіраючы ад іх мізэрную маёмасьць. Грашовы падатак усё павялічаўся і павялічаўся.
і ня дзіва: раней сяляне якой-небудзь баярскай вотчыны харчавалі
адну баярскую сям'ю з іх чэлядзьдзю, а цяпер гэтая вотчына была
падзелена паміж двума дзесяткамі памешчыкаў і трэба было карміць 20 сем'яў з іх чэлядзьдзю. Пры гэтым спосабы апрацоўкі зямлі
заставаліся старыя. Зводзілі лес, зьмяняючы
ўгнойваючы зямлі і, высіліўшы яе, кідалі. Пад канец ХVІ-га веку
яго ў ворань, ня
каля Масквы чужавемцы на месцы густых лясоў, аб якіх яны чулі,
знаходзілі толькі адны пні, а зямля была так высілена, што большая яе частка ялавела, зарастаючы кустамі.
Абрабаванае сялянства бегла, куды вочы глядзяць.
мешчыкі не хацелі расстацца з дарэчнымі рабочымі рукамі і выпрошАле павалі ад ураду адзін закон аб беглых за другім. Гэтыя законы аб звароце беглых падалі повад потым гаварыць, нібыта сяляне за сынам
Івана Грознага, царом Фёдарам Іванавічан былі прыгнаны да зямлі.
Перамога памешчыкаў і гандлёвага капіталу прывяла такім чынам да вялізнага ўзмацненьня эксплēатацыі сялян. Зьявілася новае
прыгоннае права, якое было куды горшым, больш жорсткім за ра&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>1o5pjem0a9mexmxopwgh72wowvk5rwy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88053</id>
      <parentid>88051</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T07:06:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4938" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;баярскай думай, як раней. Баярская дума захавалася, але яна страціла ўсякае значэньне. Панаваньне дваранства і купецтва выразілася, такім чынам, у дыктатуры, у вялізным узмацненьні царскай
улады. Тэрор не абмяжоваўся баярствам, ён пашырыўся на цэлы
шэраг іншых грамадзкіх груп, зьвязаных з старым парадкам (царква, манастыры, астачы ноўгарадзкага гандлёвага капіталізму і г. д.),
моцна асеў у народнай памяці і даў прычыну назваць Івана Васілевіча, які тады панаваў, Грозным.

Гэта, зразумела, ня значыць што Іван асабіста быў асабліва
жорсткім чалавекам і што асабіста многа значыў у перавароце. Барацьба ішла не паміж асобнымі людзьмі, а паміж клясамі. Але цікава, што Іван Грозны прымаў у барацьбе значны ўдзел і належаў нават да ліку публіцыстых, якія тады выступалі. У сваёй пісаніне,
пісьмах да Курбскага, які зьбег заграніцу, ён пасвойму прабуе
апраўдаць тэрор і давесьці патрэбнасьць перавароту.

Захапіўшы ўладу, прадстаўнікі гандлёвага капіталу і сярэдняга памеснага зямляўладаньня, само сабой зразумела, скарысталі гэта не для таго, каб палепшыць становішча сялянскай масы, хоць
Перасьветаў у сваёй пісаніне вельмі асуджае нявольніцтва і даводзіць нявыгоду заневальненьня народных мас нават з вайсковага
пункту погляду, адзначаючы, што халоп трусьлівы і дрэнна б'ецца.
Усе гэтыя добрыя словы былі цяпер запамятаны. Заўладаўшы багатымі баярскімі вотчынамі, абшарнікі пачалі іх рабаваць, даводзячы эксплуатацыю сялян да таго разьмеру, які ня сьніўся старому
баярству. Ад сялян адбіралі зямлю, робячы яе панскай, часта абіралі самых сялян у літаральным сэнсе слова, адбіраючы ад іх мізэрную маёмасьць. Грашовы падатак усё павялічаўся і павялічаўся.
і ня дзіва: раней сяляне якой-небудзь баярскай вотчыны харчавалі
адну баярскую сям'ю з іх чэлядзьдзю, а цяпер гэтая вотчына была
падзелена паміж двума дзесяткамі памешчыкаў і трэба было карміць 20 сем'яў з іх чэлядзьдзю. Пры гэтым спосабы апрацоўкі зямлі
заставаліся старыя. Зводзілі лес, зьмяняючы яго ў ворань, ня
ўгнойваючы зямлі і, высіліўшы яе, кідалі. Пад канец ХVІ-га веку
каля Масквы чужаземцы на месцы густых лясоў, аб якіх яны чулі,
знаходзілі толькі адны пні, а зямля была так высілена, што большая яе частка ялавела, зарастаючы кустамі.

Абрабаванае сялянства бегла, куды вочы глядзяць.
Але памешчыкі не хацелі расстацца з дарэчнымі рабочымі рукамі і выпрошвалі ад ураду адзін закон аб беглых за другім. Гэтыя законы аб звароце беглых падалі повад потым гаварыць, нібыта сяляне за сынам
Івана Грознага, царом Фёдарам Іванавічам былі прыгнаны да зямлі.
Перамога памешчыкаў і гандлёвага капіталу прывяла такім чынам да вялізнага ўзмацненьня эксплēатацыі сялян. Зьявілася новае
прыгоннае права, якое было куды горшым, больш жорсткім за ра-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>n35jggep7ujzu68zt4mlvi4qdhqrlb7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/477</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29557</id>
    <revision>
      <id>88050</id>
      <timestamp>2022-08-19T06:40:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4367" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Не! — усклікнула Фларэнс. — С'юзен — самае адданае стварэнне ва ўсім свеце!

— Ну, вось вы і супакоіліся, праўда, браток? — звярнуўся капітан да Дыагена. — Там нікога не было, бог з вамі, мая маленькая лэдзі!

Дыаген быў у гэтым не вельмі ўпэўнены. Час ад часу дзверы зноў прыцягвалі яго да сябе, і ён абнюхваў іх і бурчэў, не могучы забыцца аб тым, што здарылася. Гэта акалічнасць, а таксама заўважаныя капітанам стамленне і слабасць Фларэнс прывялі да таго, што капітан Катль вырашыў зараз-жа падрыхтаваць ёй прытулак у спальні Соля Джылса. Таму ён адразу-ж пайшоў наверх і пастараўся прыбраць пакой як мага лепш, кіруючыся сваімі ўласнымі меркаваннямі і сродкамі, што былі ў яго распараджэнні.

Там і так было вельмі чыста, і капітан, будучы чалавекам акуратным і прызвычаеным да парадку, ператварыў ложак у канапу, пакрыўшы яго чыстай белай матэрыяй. Ён праявіў не меншую вынаходлівасць, ператварыўшы маленькі туалетны столік у нейкае падабенства алтара, на якім размясціў дзве срэбных чайных лыжкі, гаршчок з кветкамі, свой славуты гадзіннік, кішанёвы грэбень і песеннік — маленькую калекцыю рэдкасцей, якая стварала найлепшае ўражанне.

Нішто не магло-б пераканаць капітана ў тым, што ў Фларэнс хопіць сіл самой падняцца па лесвіцы. Калі-б нават гэта думка
і забрыла яму ў галаву, ён палічыў-бы абураючым парушэннем правіл гасціннасці дазволіць Фларэнс ісці самастойна. Фларэнс была надта слабая, каб аспрэчваць такі пункт гледжання, і капітан зараз-жа перанёс яе на руках наверх, паклаў і накрыў вахценым плашчом.

Спусціўшыся ў маленькую гасціную, капітан Катль, пасля паспешнай нарады з самім сабою, вырашыў адчыніць на некалькі хвілін дзверы крамы і пераканацца, што ўжо цяпер то ва ўсякім выпадку ніхто не туляецца паблізу. Такім чынам, ён
расчыніў дзверы і спыніўся на парозе, зырка паглядаючы ва ўсе бакі і азіраючы ўсю вуліцу.

— Як маецеся, капітан Джылс? — пачуўся голас ля самага яго вуха.

Капітан, зірнуўшы ўніз, убачыў, што пакуль ён аглядаў гарызонт, яго абардыраваў містэр Тутс.

— Як вашы справы, прыяцель? — адгукнуўся капітан.

— Нічагуткі, дзякую вам, капітан Джылс, — сказаў містэр Тутс. — Вам-жа вядома, што цяпер я ніколі не адчуваю сябе так добра, як было-б мне пажадана. Ды я і не спадзяюся, што гэта калі-небудзь можа здарыцца.

У гутарцы з капітанам Катлем містэр Тутс ніколі не рабіў намёку ясней, чым цяпер, на самы дарагі для яго прадмет, бо ён памятаў аб заключанай умове.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>f9aowx2q6kcyi5mbkj3c0yx1m12zu78</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/478</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29558</id>
    <revision>
      <id>88052</id>
      <timestamp>2022-08-19T06:57:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4487" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Капітан Джылс, — сказаў містэр Тутс, — калі-б я мог мець прыемнасць пагутарыць з вамі… справа важная.

— Бачыце, прыяцель, — сказаў капітан, уводзячы яго ў маленькую гасціную, — я, уласна кажучы, сёння раніцою не маю часу, і, значыцца, калі вы адплывеце цяпер на ўсіх парусах, мяне гэта не пакрыўдзіць.

— Вядома, капітан Джылс, — адказаў містэр Тутс, які рэдка разумеў, што іменна хоча сказаць капітан. — Якраз я і хачу адплысці на ўсіх парусах. Само сабой зразумела.

— У такім выпадку, прыяцель, вы так і рабіце! — адказаў капітан.

Капітан быў так ашаломлены захоўваемай ім патрасаючай таямніцай — знаходжаннем міс Домбі ў гэты момант пад яго дахам, аб чым не ведае Тутс, які сядзіць перад ім, — што пот выступіў у яго на ілбе. Цішком сціраючы яго з ілба і трымаючы ў руцэ глянцавіты капялюш, ён не мог адарваць вачэй ад твара
містэра Тутса. Містэр Тутс, у якога таксама былі, як відаць, нейкія патаемныя прычыны для хвалявання, быў да такой ступені збіты з панталыку пільным позіркам капітана, што, паглядзеўшы на яго моўчкі і збянтэжана і ў замяшанні зварухнуўшыся на сваім крэсле, сказаў:

— Прашу прабачэння, капітан Джылс, вы нічога асаблівага ў ва мне не заўважаеце?

— Не, прыяцель, — адказаў капітан. — Нічога.

— Справа, бачыце, у тым, — хіхікнуўшы, сказаў містэр Тутс, — што я ''ведаю'', як я чэзну. Можаце гаварыць аб гэтым спакойна. Мне… мне гэта будзе прыемна. Я так пахудзеў, што Берджэс і кампанія зноў знялі з мяне мерку. Для мяне гэта шчасце. Я… я гэтаму радуюся. Калі-б гэта ад мяне залежала, я-б… я-б з вялікай прыемнасцю пакаціўся-б пад гару. Я ўсяго-на-ўсяго жывёліна, няхай будзе вам вядома, капітан Джылс, жывёліна, якая пасвіцца на паверхні зямлі.

Чым больш падрабязна гаварыў на гэту тэму містэр Тутс, тым больш прыгнятала капітана яго ўласная тайна і тым больш пільна пазіраў ён на яго.

— Але вось што я хацеў сказаць, капітан Джылс, — прадаўжаў містэр Тутс, — сёння, досвіткам, я апынуўся ў гэтых краях… па праўдзе сказаць, я хацеў паснедаць з вамі. Што датычыцца сну, то я, ведаеце, зусім перастаў цяпер спаць. Я — усёроўна, што начны вартаўнік, з тою толькі розніцай, што мне не плацяць пенсіі, а ў вартаўніка няма нічога цяжкага на душы.

— Валяйце далей, прыяцель! — перасцярожлівым тонам сказаў капітан.

— Правільна, капітан Джылс, — сказаў містэр Тутс. — Зусім правільна! Апынуўшыся ў гэтых краях досвіткам (прыкладна гадзіну таму назад) і ўбачыўшы, што дзверы замкнёны…

— Як! Значыцца, гэта вы, браток, круціліся пад дзвярыма? — запытаўся капітан.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>acrjuqaf44h8hn0uca2bzvwz33yhtex</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/479</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29559</id>
    <revision>
      <id>88054</id>
      <timestamp>2022-08-19T07:14:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4597" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Зусім не, капітан Джылс, — адказаў містэр Тутс. — Я тут ні
на секунду не спыняўся. Я думаў, што вас няма дома. Але адзін чалавек сказаў… Дарэчы, капітан Джылс, у вас-жа ў доме няма сабакі.

Капітан паківаў галавой.

— Ну, зразумела, — пацвердзіў містэр Тутс, — я так і сказаў. Я ведаў, што ў вас яго няма. Справа ў тым, капітан Джылс, што гутарка ідзе пра сабаку, які належыць… прабачце. Аб гэтым забаронена ўспамінаць.

Капітан пучыў вочы на містэра Тутса, пакуль той не здаўся яму амаль не ўдвая большым, чым быў на самай справе; і зноў на ілбе ў капітана выступіў пот, калі ён падумаў аб тым, што Дыаген, магчыма, надумаецца спусціцца ўніз і далучыцца да кампаніі ў гасцінай.

— Гэты чалавек, — прадаўжаў містэр Тутс, — сказаў, што ён чуў як брахаў сабака ў краме, а я ведаў, што гэтага быць не можа, і так яму заявіў. Але ён астаўся пры сваёй думцы, як быццам уласнымі вачыма бачыў сабаку.

— Што гэта за чалавек, прыяцель? — запытаўся капітан.

— Вось у тым-та і справа, капітан Джылс, — сказаў містэр Тутс, выяўляючы яшчэ большае хваляванне. — Не мне гаварыць аб тым, што магло здарыцца і чаго не магло здарыцца. Дапраўды-ж, я не ведаю. Я чагосьці не разумею, і, мне здаецца, нешта ў мяне не ў парадку. Карацей кажучы, у галаве ў мяне не ўсё ў парадку.

Капітан у знак згоды кіўнуў галавой.

— Але калі мы адышлі ад дзвярэй, — прадаўжаў містэр Тутс, — гэты чалавек заявіў, быццам вы ведаеце, што можа здарыцца пры даных акалічнасцях, — слова «можа» ён сказаў зусім выразна, — і што калі вас папросяць аб тым, каб вы падрыхтаваліся, вы, вядома, падрыхтуецеся.

— Што гэта за чалавек, прыяцель? — паўтарыў капітан.

— Дапраўды-ж, капітан Джылс, я не ведаю, што гэта за чалавек, — адказаў містэр Тутс. — Я нічога аб гэтым не разумею. Але, падыйшоўшы да дзвярэй, я ўбачыў, што ён тут стаіць, а ён запытаўся, ці вярнуся я яшчэ раз сюды. Я адказаў згодліва, і ён запытаўся, ці ведаю я вас? Я сказаў — так, я маю гонар быць з вамі знаёмым, з вашай ласкі я заслужыў гэты гонар пасля маіх просьбаў. Тады ён сказаў — ці не скажу я вам у такім выпадку тое, што я ''ўжо'' сказаў аб гэтых акалічнасцях, і аб тым, каб вы падрыхтаваліся, і, як толькі мы з вамі ўбачымся, ці не папрашу я вас завярнуць за рог і зайсці хоць-бы
на адну хвілінку да маклера Бролі па вельмі вежнай справе? І вось што я вам скажу, капітан Джылс: невядома, якая гэта справа, але я пераконаны, што яна вельмі важная, і калі вы не супроць пайсці цяпер, я тут пачакаю пакуль вы вернецеся.

Капітан, які баяўся, што як-небудзь скампраметуе Фларэнс, калі адмовіцца ісці, і ў той-жа час баяўся пакінуць містэра Тутса&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>aylszvul4yffbuyf0a0ivhnangz2j0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/480</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29560</id>
    <revision>
      <id>88055</id>
      <timestamp>2022-08-19T07:31:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4331" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;аднаго ў доме, дзе той можа выпадкова адкрыць таямніцу, прышоў у замяшанне, якое не захавалася нават ад містэра Тутса. Але гэты малады джэнтльмен, думаючы, што яго сябра-марак проста-напраста рыхтуецца да надыходзячага спаткання, быў зусім задаволеным і, хіхікаючы, прыпамінаў уласныя свае
разважлівыя паводзіны.

Нарэшце, капітан, выбіраючы з двух бед меншую, вырашыў забегчы да маклера Бролі, а папярэдне замкнуць дзверы, што выходзілі наверх, і ключ пакласці сабе ў кішэню.

— Ужо вы прабачце, што я гэта зрабіў, прыяцель, — не без сораму і збянтэжанасці, сказаў капітан містэру Тутсу.

— Капітан Джылс, — адказаў містэр Тутс, — што-б вы ні зрабілі, я ўсім астануся задаволены.

Капітан адсутнічаў значна больш, чым думаў. Вярнуўся ён вельмі бледны і ў вялікім хваляванні, і нават было падобна да таго, што ён паплакаў.

— Капітан Джылс, — спагадліва сказаў містэр Тутс, — я веру і спадзяюся, што нічога дрэннага не здарылася.

— Дзякую вам, прыяцель, абсалютна нічога, — адказаў капітан. — Якраз наадварот.

— Вы як быццам чымсьці ашаломлены, капітан Джылс, — заўважыў містэр Тутс.

— Што і казаць, прыяцель, мяне захапілі знянацку, — згадзіўся капітан. — Правільна.

— Ці не магу я чым-небудзь дапамагчы, капітан Джылс? — запытаўся містэр Тутс. — У такім выпадку майце мяне на ўвазе.

Капітан паглядзеў на містэра Тутса з нейкай дзіўнай жаласцю і спачуваннем, узяў яго за руку і моцна яе паціснуў.

— Не, дзякую вам, нічым не можаце, — сказаў капітан. — Але вы зрабілі-б мне вялікую ласку, калі-б развіталіся цяпер са мною. Мне здаецца, браток, — ён зноў паціснуў яму руку, — вы — найцудоўнейшы хлапец у свеце, пасля Уольра, хоць і ў іншым сэнсе, чым ён.

— Клянуся гонарам, капітан Джылс, — адазваўся містэр Тутс, папярэдне пахлопаўшы капітана па руцэ, а пасля паціснуўшы яе паўторна, — я ў захапленні ад вашай добрай думкі аба мне. Дзякую вам.

— Трымайцеся мацней і не падайце духам, — сказаў капітан, гладзячы яго па спіне. — Вялікая бяда! На свеце шмат прыгожанькіх дзяўчат!

— Не для мяне, капітан Джылс! — урачыста адказаў містэр Тутс. — Не для мяне, запэўняю вас! Пачуцці мае ў адносінах да міс Домбі такія вялікія, моў, што маё сэрца ператварылася ў незаселены востраў, на якім жыве яна адна. Я худзею з кожным днём і ганаруся гэтым. Калі-б вы паглядзелі на мае ногі, калі я скідаю чаравікі, вы-б зразумелі, што азначае каханне без узаемнасці. Мне прыпісалі хіну, але я не прымаю, бо зусім&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8vw5xpa8g4o5anfqqnnbdjufh4spl9g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/45</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29561</id>
    <revision>
      <id>88056</id>
      <timestamp>2022-08-19T07:32:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Не правераная */ Новая старонка: «нейшае фэудальнае права. і цяпер гэтае новае, жорсткае прыгоннае права ахапіла ўжо ўсю Расію. Ня было такіх шчасьлівых куткоў, дзе-б сяляне маглі ад яго схавацца. Незадавальненьне сялянскай масы натуральна ўсё павялічвалася, тым больш, што гэтая маса ўс...»</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5134" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;нейшае фэудальнае права. і цяпер гэтае новае, жорсткае прыгоннае
права ахапіла ўжо ўсю Расію. Ня было такіх шчасьлівых куткоў,
дзе-б сяляне маглі ад яго схавацца. Незадавальненьне сялянскай
масы натуральна ўсё павялічвалася, тым больш, што гэтая маса ўсё
болей і болей галадавала, бо з прычыны драпежніцкай гаспадаркі,
ураджай рабіўся ўсё меншы і меншы.

К пачатку наступнага XVІІ-га веку, за наступнікам Фёдара
Іванавіча, царом Барысам Гадуновым, які ўжо проста быў абраны
на цара памешчыкамі, бо ў Фёдара Іванавіча патомства ня было,--за
Гадуновым пачаўся сапраўдны голад, які сучасьнікі малююць у самых
жудасных фарбах. Кажуць, што нібы даходзіла ў гэты час да таго,
што елі чалавечае мяса. Ці так гэта было ці не, але ва ўсякім выпадку эксплуатацыя памешчыкаў робіцца ў гэты час бессаромнай,
як ніколі, і заневальненьне сялян цяжкім, як таксама ніколі раней. Карыстаючы з сялянскага голаду, абшарнікі цяпер заневальнялі людзей проста за кавалак хлеба, дый гэтага кавалка хлеба
не давалі ўвесь час сялянам, а толькі ў рабочую пару, а потым выганялі беднага, куды вочы глядзяць, каб ён харчаваўся, як сам ведае. Само па сабе зразумела, што ня гледзячы на суровыя законы
аб звароце зьбеглых, уцёкі сялян ва ўсе бакі ў гэты час яшчэ больш
павялічваюцца. З зьбеглых сялян у лясох утвараліся цэлыя ўзброеныя атрады, з якімі бяз посьпеху старалася справіцца царскае войска. Але найбольш прадпрыемныя і энэргічныя не абмяжоўваліся
ўцёкамі ў бліжэйшыя лясы, а стараліся дабрацца да тых акраін
Маскоўскай дзяржавы, дзе працоўных рук было яшчэ мала, дае памешчыкі таму павінны былі даражыць сялянамі і дзе апошняму было
ня вельмі цяжка паступова і самому зрабіцца як-бы памешчыкам,
самастойным зямляўласьнікам. У такім становішчы былі паўднёвыя
акраіны расійскай дзяржавы, поўдзень сучаснай Разанскай, Тульскай, Калускай губ., а таксама губэрні: Арлоўская, Варонеская, Чарнігаўская, паколькі яны ўваходзілі ў Маскоўскую дзяржаву, і іншыя
суседнія. Гэтыя акраіны Маскоўскага царства тады толькі пачыналі
колёнізавацца, пачыналі ўтварацца. Яны былі пакрыты непраходнымі лясамі, якія знарок не высякалісл, каб затрымліваць за дапамогай гэтых лясоў набегі крымскіх татар, якія амаль кожны год
зьяўляліся на гэту акраіну ла жывы тавар (нявольнікаў і нявольнац).
У
Больш адважны не абмяжоўваўся тым, што сяліўся на гатай
акраіне, дзе усё-ткі жылося куды леней, чым у спрадняй Расіі, бо тут
на аднаго намешчыка прыпадала два селяніна, і, каб утрымаць сялян на сваёй зямлі, памешчык павінен быў аб іх клапаціцца і ня мог
іх вельмі жорстка эксплěатаваць,-болып адважны не прыцыпаўся
і тут і пераходзіў на той бок памежных лясоў, на ужо зусім вольную зямлю, дзе ўлада маскоўскага цара існавала толькі па імені, і
две сяляне былі ў поўнай бясьпецы ад царскіх прыставоў, памешчыкаў і ад тагочаснай поліцыі. Праўда, там перад імі адкрываўся&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8d10exa4e72jdrailptimemcb0u6hok</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88057</id>
      <parentid>88056</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T07:34:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5132" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;нейшае фэўдальнае права. і цяпер гэтае новае, жорсткае прыгоннае
права ахапіла ўжо ўсю Расію. Ня было такіх шчасьлівых куткоў,
дзе-б сяляне маглі ад яго схавацца. Незадавальненьне сялянскай
масы натуральна ўсё павялічвалася, тым больш, што гэтая маса ўсё
болей і болей галадавала, бо з прычыны драпежніцкай гаспадаркі,
ураджай рабіўся ўсё меншы і меншы.

К пачатку наступнага XVІІ-га веку, за наступнікам Фёдара
Іванавіча, царом Барысам Гадуновым, які ўжо проста быў абраны
на цара памешчыкамі, бо ў Фёдара Іванавіча патомства ня было,--за
Гадуновым пачаўся сапраўдны голад, які сучасьнікі малююць у самых
жудасных фарбах. Кажуць, што нібы даходзіла ў гэты час да таго,
што елі чалавечае мяса. Ці так гэта было ці не, але ва ўсякім выпадку эксплуатацыя памешчыкаў робіцца ў гэты час бессаромнай,
як ніколі, і заневальненьне сялян цяжкім, як таксама ніколі раней. Карыстаючы з сялянскага голаду, абшарнікі цяпер заневальнялі людзей проста за кавалак хлеба, дый гэтага кавалка хлеба
не давалі ўвесь час сялянам, а толькі ў рабочую пару, а потым выганялі беднага, куды вочы глядзяць, каб ён харчаваўся, як сам ведае. Само па сабе зразумела, што ня гледзячы на суровыя законы
аб звароце зьбеглых, уцёкі сялян ва ўсе бакі ў гэты час яшчэ больш
павялічваюцца. З зьбеглых сялян у лясох утвараліся цэлыя ўзброеныя атрады, з якімі бяз посьпеху старалася справіцца царскае войска. Але найбольш прадпрыемныя і энэргічныя не абмяжоўваліся
ўцёкамі ў бліжэйшыя лясы, а стараліся дабрацца да тых акраін
Маскоўскай дзяржавы, дзе працоўных рук было яшчэ мала, дае памешчыкі таму павінны былі даражыць сялянамі і дзе апошняму было
ня вельмі цяжка паступова і самому зрабіцца як-бы памешчыкам,
самастойным зямляўласьнікам. У такім становішчы былі паўднёвыя
акраіны расійскай дзяржавы, поўдзень сучаснай Разанскай, Тульскай, Калускай губ., а таксама губэрні: Арлоўская, Варонеская, Чарнігаўская, паколькі яны ўваходзілі ў Маскоўскую дзяржаву, і іншыя
суседнія. Гэтыя акраіны Маскоўскага царства тады толькі пачыналі
колёнізавацца, пачыналі ўтварацца. Яны былі пакрыты непраходнымі лясамі, якія знарок не высякаліся, каб затрымліваць за дапамогай гэтых лясоў набегі крымскіх татар, якія амаль кожны год
зьяўляліся на гэту акраіну па жывы тавар (нявольнікаў і нявольніц).

Больш адважны не абмяжоўваўся тым, што сяліўся на гэтай
акраіне, дзе ўсё-ткі жылося куды лепей, чым у сярэдняй Расіі, бо тут
на аднаго памешчыка прыпадала два селяніна, і, каб утрымаць сялян на сваёй зямлі, памешчык павінен быў аб іх клапаціцца і ня мог
іх вельмі жорстка эксплёатаваць,-больш адважны не прыпыпяўся
і тут і пераходзіў на той бок памежных лясоў, на ўжо зусім вольную зямлю, дзе ўлада маскоўскага цара існавала толькі па імені, і
две сяляне былі ў поўнай бясьпецы ад царскіх прыставоў, памешчыкаў і ад тагочаснай поліцыі. Праўда, там перад імі адкрываўся&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>8d076hv52bpjaxvyrg7j1wudgh64g5r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/46</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29562</id>
    <revision>
      <id>88058</id>
      <timestamp>2022-08-19T07:39:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5075" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;стэп, на якім гойсалі татарскія горды, дзе было жыць яшчэ больш
небясьпечна, чым на паўднёвым рубяжы Маскоўскае дзяржавы.
Пакуль адна палавіна насяленьня арала, другая стаяла пад зброяй
і пільна прыглядалася ў стэп, ахоўваючы працаўнікоў ад раптоўнага
набегу. Абставіны былі суровыя, вайсковыя, але затое жылося ў
гэтых новых месцах яшчэ больш прывольна, чым на
акраіне Маскоўскай дзяржавы. Тут досыць было і рознай зьвярыны
паўднёвай
і птушак у лясох, досыць рыбы у рэчках, якія цякуць у Дон, і ў
самым Доне. Тут можна было, не абцяжаючы сябе цяжкім ворывам,
займацца большш лёгкай прамысловай гаспадаркай.

Так, на поўдні ад маскоўскага рубяжа ўтварыліся вольныя казацкія паселішчы. Усе гэтыя людзі хоць і зьбеглі з-пад Масквы
ад цяжкой няволі, не аб чым так ня марылі, як аб тым, каб вярнуцца на старое папялішча, але вярнуцца, зразумела, не як зьбеглыя
прыгонныя, а як вольныя людзі, якія ня толькі не хадзілі-б на
паншчыну і не плацілі-б падаткаў, але, мабыць, аселі-б у баярскай
сядзібе і самі зрабіліся-б абшарнікамі. Такія мары асабліва насіліся
ў галаве тых, найбольш шчасьлівых з перасяленцаў, якія пасьпелі
на новых месцах абрасьці якой-небудзь гаспадаркай і ўжо, зразумела, не жадалі зьмяніць сваёй адносна сытай і шчасьлівай долі на
жыцьцё простага селяніна падмаскоўскай вёскі.

Маскоўскі ўрад добра разумеў, якую небясьпеку для абшарніцкай дзяржавы прадстаўляе ўся гэтая поўсвабодная і зусім свабодная
маса, што сабралася на паўднёвай Украіне. Але ён нічога ня мог
зрабіць супроць гэтага зьбіраньня. З аднаго боку, для аховы ад
крымскіх татар яму патрэбны былі гэтыя адважныя, узброеныя,
прывыклыя да бою людзі, і ён нават павялічыў іх лік, высылаючы
ў тыя краі праступнікаў звычайных і так званых праступнікаў політычных, ссыльных, «апальных», двары,
сьмерцю баяр і г. д. Ён стараўся толькі па магчымасьці ня пускаць
напрыкл., пакараных
гэтых людзей назад ва ўнутраныя акругі Маскоўскай дзяржавы.
Казакаў за царом Барысам Гадуновым ня пускалі нават у гарады,
перашкаджалі ім набываць порах, зброю і г. д. Гэта дваістая політыка-з аднаго боку, карыстацца вольнымі людзьмі супроць татар,
а з другога боку, рознымі спосабамі іх ціснуць-ні да чаго, зразумела, не прывяла, апрача таго, што казакі і розныя іншыя вольныя
людзі, якія сабраліся на поўдні, прывыкалі ўсё больш і больш ненавідзець уладу, якая сядзела ў Маскве, і пазіраць на яе, як на свайго
ворага. Адначасна за дапамогай часам гэтай самай улады яны ўсё
ўзмацняліся і ўзмацняліся з боку вайсковага.

У самы якраз разгар маскоўскага голаду, у пачатку ХVІІ-га веку, адносіны завастрыліся да крайнасьці, і ў казакаў пачала насіцца
думка аб тым, што маскоўскі цар (мы бачылі, што ён быў не насьледны, а выбраны, што было навінаю ў тагочаснай Маскве)-не сапраўдны, а што сапраўдны цар дзесь хаваецца і хутчэй за ўсё паміж
казакамі.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9m8kqywpg9vmm5gc3ijc7xqb7hagw56</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/481</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29563</id>
    <revision>
      <id>88059</id>
      <timestamp>2022-08-19T07:42:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3815" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;не хачу ўмацоўваць сваё здароўе. Так, не хачу! Між іншым, аб гэтым забаронена ўспамінаць. Да пабачэння, капітан Джылс!

Капітан Катль, шчыра адказаўшы на развітальнае віншаванне містэра Тутса, замкнуў за ім дзверы, паківаў галавой з тою-ж дзіўнай жаласцю і спачуваннем, з якім паглядаў на яго раней, і пайшоў наверх даведацца, ці не патрэбны Фларэнс яго паслугі.

Разы два або тры ён паціхеньку пастукаў кручком у дзверы Фларэнс, але, не атрымаўшы ніякага адказу, адважыўся спачатку заглянуць, а пасля ўвайсці ў пакой, магчыма, ён адважыўся на гэты апошні крок дзякуючы таму, што быў сустрэнуты, як знаёмы, Дыагенам, які, расцягнуўшыся на падлозе каля яе ложка, завіляў хвастом і, не патурбаваўшыся ўстаць, паглядзеў, міргаючы, на капітана.

Яна спала цяжкім сном і ў ва сне стагнала, а капітан Катль пачціва ставячыся да яе юнацтва, прыгажосці і смутку, паправіў ёй падушку, разгладзіў скамечаны плашч, якім яна была ўкрыта, шчыльней зацягнуў фіранкі, каб яна добра выспалася, і, на цыпках вышаўшы з пакоя, пачаў пільнаваць на лесвіцы.


{{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ XLIX'''''}}
{{Цэнтар|'''''Мічнан робіць адкрыцце.'''''}}

Фларэнс доўга не прачыналася.

Сонца стаяла нізка на захадзе і, выглядаючы з-за чырванаватага туману, пранізвала праменнямі байніцы і разбярныя ўпрыгожанні на шпіцах гарадскіх цэркваў, нібы ўтыкаючы ў іх залатыя стрэлы, калі Фларэнс, падняўшы цяжкія павекі, ляжала, пазіраючы няўцямна і абыякава на незнаёмыя сцены і таксама роўнадушна прыслухоўваючыся да вулічнага шуму. Але раптам яна ўсхапілася з пасцелі, здзіўлена і збянтэжана азірнулася навокал і ўспомніла ўсё.

— Красуня мая! — сказаў капітан, пастукаўшы ў дзверы. — Як справы?

— Дарагі сябра! — усклікнула Фларэнс, кінуўшыся яму насустрач. — Гэта вы?

Капітан так узганарыўся, пачуўшы гэты тытул, і так быў абрадаван яе прасвятлеўшым ад радасці тварам, калі яна ўбачыла яго, што замест адказу пацалаваў кручок, без слоў выяўляючы сваё здавальненне.

— Як справы, мой яркі алмаз? — запытаўся капітан.

— Мусіць, я вельмі доўга спала, — сказала Фларэнс. — Калі я сюды прышла? Учора?

— Сёння, якраз сёння, мая маленькая лэдзі, — адказаў капітан.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>9rhijrti9qztk9n083ruk3nprmn139m</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88060</id>
      <parentid>88059</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T07:43:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3815" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;не хачу ўмацоўваць сваё здароўе. Так, не хачу! Між іншым, аб гэтым забаронена ўспамінаць. Да пабачэння, капітан Джылс!

Капітан Катль, шчыра адказаўшы на развітальнае віншаванне містэра Тутса, замкнуў за ім дзверы, паківаў галавой з тою-ж дзіўнай жаласцю і спачуваннем, з якім паглядаў на яго раней, і пайшоў наверх даведацца, ці не патрэбны Фларэнс яго паслугі.

Разы два або тры ён паціхеньку пастукаў кручком у дзверы Фларэнс, але, не атрымаўшы ніякага адказу, адважыўся спачатку заглянуць, а пасля ўвайсці ў пакой, магчыма, ён адважыўся на гэты апошні крок дзякуючы таму, што быў сустрэнуты, як знаёмы, Дыагенам, які, расцягнуўшыся на падлозе каля яе ложка, завіляў хвастом і, не патурбаваўшыся ўстаць, паглядзеў, міргаючы, на капітана.

Яна спала цяжкім сном і ў ва сне стагнала, а капітан Катль пачціва ставячыся да яе юнацтва, прыгажосці і смутку, паправіў ёй падушку, разгладзіў скамечаны плашч, якім яна была ўкрыта, шчыльней зацягнуў фіранкі, каб яна добра выспалася, і, на цыпках вышаўшы з пакоя, пачаў пільнаваць на лесвіцы.


{{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ XLIX'''''}}
{{Цэнтар|'''''Мічман робіць адкрыцце.'''''}}

Фларэнс доўга не прачыналася.

Сонца стаяла нізка на захадзе і, выглядаючы з-за чырванаватага туману, пранізвала праменнямі байніцы і разбярныя ўпрыгожанні на шпіцах гарадскіх цэркваў, нібы ўтыкаючы ў іх залатыя стрэлы, калі Фларэнс, падняўшы цяжкія павекі, ляжала, пазіраючы няўцямна і абыякава на незнаёмыя сцены і таксама роўнадушна прыслухоўваючыся да вулічнага шуму. Але раптам яна ўсхапілася з пасцелі, здзіўлена і збянтэжана азірнулася навокал і ўспомніла ўсё.

— Красуня мая! — сказаў капітан, пастукаўшы ў дзверы. — Як справы?

— Дарагі сябра! — усклікнула Фларэнс, кінуўшыся яму насустрач. — Гэта вы?

Капітан так узганарыўся, пачуўшы гэты тытул, і так быў абрадаван яе прасвятлеўшым ад радасці тварам, калі яна ўбачыла яго, што замест адказу пацалаваў кручок, без слоў выяўляючы сваё здавальненне.

— Як справы, мой яркі алмаз? — запытаўся капітан.

— Мусіць, я вельмі доўга спала, — сказала Фларэнс. — Калі я сюды прышла? Учора?

— Сёння, якраз сёння, мая маленькая лэдзі, — адказаў капітан.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>99k2adqj982v3hwiyalpo8nf5jgs98d</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88066</id>
      <parentid>88060</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T08:03:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3904" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;&lt;section begin=&quot;ch48&quot;/&gt;не хачу ўмацоўваць сваё здароўе. Так, не хачу! Між іншым, аб гэтым забаронена ўспамінаць. Да пабачэння, капітан Джылс!

Капітан Катль, шчыра адказаўшы на развітальнае віншаванне містэра Тутса, замкнуў за ім дзверы, паківаў галавой з тою-ж дзіўнай жаласцю і спачуваннем, з якім паглядаў на яго раней, і пайшоў наверх даведацца, ці не патрэбны Фларэнс яго паслугі.

Разы два або тры ён паціхеньку пастукаў кручком у дзверы Фларэнс, але, не атрымаўшы ніякага адказу, адважыўся спачатку заглянуць, а пасля ўвайсці ў пакой, магчыма, ён адважыўся на гэты апошні крок дзякуючы таму, што быў сустрэнуты, як знаёмы, Дыагенам, які, расцягнуўшыся на падлозе каля яе ложка, завіляў хвастом і, не патурбаваўшыся ўстаць, паглядзеў, міргаючы, на капітана.

Яна спала цяжкім сном і ў ва сне стагнала, а капітан Катль пачціва ставячыся да яе юнацтва, прыгажосці і смутку, паправіў ёй падушку, разгладзіў скамечаны плашч, якім яна была ўкрыта, шчыльней зацягнуў фіранкі, каб яна добра выспалася, і, на цыпках вышаўшы з пакоя, пачаў пільнаваць на лесвіцы.

&lt;section end=&quot;ch48&quot;/&gt;
&lt;section begin=&quot;ch49&quot;/&gt;{{Цэнтар|'''''РАЗДЗЕЛ XLIX'''''}}
{{Цэнтар|'''''Мічман робіць адкрыцце.'''''}}

Фларэнс доўга не прачыналася.

Сонца стаяла нізка на захадзе і, выглядаючы з-за чырванаватага туману, пранізвала праменнямі байніцы і разбярныя ўпрыгожанні на шпіцах гарадскіх цэркваў, нібы ўтыкаючы ў іх залатыя стрэлы, калі Фларэнс, падняўшы цяжкія павекі, ляжала, пазіраючы няўцямна і абыякава на незнаёмыя сцены і таксама роўнадушна прыслухоўваючыся да вулічнага шуму. Але раптам яна ўсхапілася з пасцелі, здзіўлена і збянтэжана азірнулася навокал і ўспомніла ўсё.

— Красуня мая! — сказаў капітан, пастукаўшы ў дзверы. — Як справы?

— Дарагі сябра! — усклікнула Фларэнс, кінуўшыся яму насустрач. — Гэта вы?

Капітан так узганарыўся, пачуўшы гэты тытул, і так быў абрадаван яе прасвятлеўшым ад радасці тварам, калі яна ўбачыла яго, што замест адказу пацалаваў кручок, без слоў выяўляючы сваё здавальненне.

— Як справы, мой яркі алмаз? — запытаўся капітан.

— Мусіць, я вельмі доўга спала, — сказала Фларэнс. — Калі я сюды прышла? Учора?

— Сёння, якраз сёння, мая маленькая лэдзі, — адказаў капітан.
&lt;section end=&quot;ch49&quot;/&gt;&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ts8e96ec2hrnk5qqz2s4o6srhpid45z</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/47</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29564</id>
    <revision>
      <id>88061</id>
      <timestamp>2022-08-19T07:43:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Не правераная */ Новая старонка: «  Такім сапраўдным царом зьяўляўел нібыта малодшы сыш İвана Грознага, які зьнік таемным чынам гадоў за 10 да таго часу. Паводле ўрадавых дакумэнтаў, ён загінуў ад няшчаснага выпадку, напароўшыся на нож у часе гульні. А ў народзе гаварылі, што яго загадаў з...»</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5033" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Такім сапраўдным царом зьяўляўел нібыта малодшы сыш İвана
Грознага, які зьнік таемным чынам гадоў за 10 да таго часу. Паводле
ўрадавых дакумэнтаў, ён загінуў ад няшчаснага выпадку, напароўшыся на нож у часе гульні. А ў народзе гаварылі, што яго загадаў
зарэзаць Барыс Гадуноў. Словам куды ён дзеўся ніхто добра ня ведаў. І вось, сярод казацтва пачалі хадзіць чуткі, што ён зусім не
зарэзаўся сам і не зарэзаны, а жывы, і хутка знайшоўся малады чалавек адпаведнага веку і нават, як пераконвалі, адпаведнага выгляду, у якім казакі адразу прызналі іменна гэтага самага малодшага сына Грознага, Дымітра Іванавіча. Калі такім чынам знайшоўся
повы цар, якога можна было супроцьставіць «несапраўднаму цару
Барысу Гадунову,-дык усё было гатова для пачатку казацкай рэволюцыі, для звароту тых, хто зьбег з Маскоўскага царства ад уціску,
гвалту і голаду, па старое месца, але ўжо ня ў якасьці нявольнікаў,
а ў якасьці паноў. А ў сярэдзіне краіны, у сярэдзіне Маскоўскай
дзяржавы масы, даведзеныя голадам да апошняй роспачы, толькі
і чакалі якога-небудзь збавіцеля і таксама зусім
былі
прызнаць дваранскага цара Барыса Гадунова несапраўдным, а
сапраўдным любога цара, які колькі-небудзь палепшыць або далегчыць іх становішча.
гатовыя
Сялянская рэволюцыя.
Новы цар, супраціўнік Гадунова, зьявіўся спачатку на Запарожжкы, у самай паўднёвай казацкай сталины на Дняпры, потым у
Кіеве, які тады належаў пе Маскоўскай, а Нольска-Літоўскай дзяржаве. У гэтай дзяржаве ён знайшоў сабе новую падмогу. Папершае,
там сабралася шмат выгнанцаў, людзей, якія зьбеглі ад Гадунова і
яго парадкаў. Гэта быў часткаю гандлёвы люд, часткаю сваякі і
служкі пакараных сьмерцю Гадуновым баяр і г. д. Уся гэта маса
эмігрантаў (перасяленцаў) з радасьцю вітала новага цара. А потым
на яго зьвярнулі ўвагу і польска-літоўскія магнаты. У Заходняй
Расіі, г. зн. у тагочасным Польска-Літоўскім краю, адбывалася такое
самае разьвіцьцё грашовай гаспадаркі і гандлёвага капіталу, як і ў
Маскоўскай дзяржаве, толькі там геть усё пачалося на цэлас сталецьце раней. Як і у Маскоўскай дзяржаве, памешчыкі там пасьпел ужо я пачатку XVІІ веку агалець і таксама шукалі новых земляу. Часткова яны калянізавалі, засяллючы сваімі прыгоннымі незаселеныя тады паўднёвыя паветы цяперашняй Кіеўскай і Валывскай губ. Але тубыльныя населішчы былі пад заўсёднай пагрозай
татарскіх набегаў, і толькі самыя багатыя паны-абшарнікі, якія
мелі шматлікую узброеную дворню і даволі грошай, каб куліць гарматы і другую зброю, пабудаваць крэпасьці і г. д., маглі займацца
гэтай калянізацыяй. У кожным выпадку, гэта было справай цяжкой
і складанай. Чым пасувацца на поўдзень, лягчэй і прасьцей, здавалася, пасувацца на усход, калі для гэтага ёсьць магчымасьць. І вось,
зья леньне цара Дымітра Іванавіча нібыта давала гэту магчымасьць.
і&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>03qieuf535xyj1o2re83w5722h0u0cq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88062</id>
      <parentid>88061</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T07:54:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5043" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Такім сапраўдным царом зьяўляўел нібыта малодшы сыш İвана
Грознага, які зьнік таемным чынам гадоў за 10 да таго часу. Паводле
ўрадавых дакумэнтаў, ён загінуў ад няшчаснага выпадку, напароўшыся на нож у часе гульні. А ў народзе гаварылі, што яго загадаў
зарэзаць Барыс Гадуноў. Словам куды ён дзеўся ніхто добра ня ведаў. І вось, сярод казацтва пачалі хадзіць чуткі, што ён зусім не
зарэзаўся сам і не зарэзаны, а жывы, і хутка знайшоўся малады чалавек адпаведнага веку і нават, як пераконвалі, адпаведнага выгляду, у якім казакі адразу прызналі іменна гэтага самага малодшага сына Грознага, Дымітра Іванавіча. Калі такім чынам знайшоўся
новы цар, якога можна было супроцьставіць «несапраўднаму» цару
Барысу Гадунову,-дык усё было гатова для пачатку казацкай рэволюцыі, для звароту тых, хто зьбег з Маскоўскага царства ад уціску,
гвалту і голаду, на старое месца, але ўжо ня ў якасьці нявольнікаў,
а ў якасьці паноў. А ў сярэдзіне краіны, у сярэдзіне Маскоўскай
дзяржавы масы, даведзеныя голадам да апошняй роспачы, толькі
і чакалі якога-небудзь збавіцеля і таксама зусім гатовыя
былі
прызнаць дваранскага цара Барыса Гадунова несапраўдным, а
сапраўдным любога цара, які колькі-небудзь палепшыць або палегчыць іх становішча.

'''Сялянская рэволюцыя.'''

Новы цар, супраціўнік Гадунова, зьявіўся спачатку на Запарожжкы, у самай паўднёвай казацкай стаянцы на Дняпры, потым у
Кіеве, які тады належаў не Маскоўскай, а Польска-Літоўскай дзяржаве. У гэтай дзяржаве ён знайшоў сабе новую падмогу. Папершае,
там сабралася шмат выгнанцаў, людзей, якія зьбеглі ад Гадунова і
яго парадкаў. Гэта быў часткаю гандлёвы люд, часткаю сваякі і
служкі пакараных сьмерцю Гадуновым баяр і г. д. Уся гэта маса
эмігрантаў (перасяленцаў) з радасьцю вітала новага цара. А потым
на яго зьвярнулі ўвагу і польска-літоўскія магнаты. У Заходняй
Расіі, г. зн. у тагочасным Польска-Літоўскім краю, адбывалася такое
самае разьвіцьцё грашовай гаспадаркі і гандлёвага капіталу, як і ў
Маскоўскай дзяржаве, толькі там гэта ўсё пачалося на цэлае сталецьце раней. Як і ў Маскоўскай дзяржаве, памешчыкі там пасьпелі ўжо к пачатку XVІІ веку агалець і таксама шукалі новых земляў. Часткова яны калянізавалі, засяляючы сваімі прыгоннымі незаселеныя тады паўднёвыя паветы цяперашняй Кіеўскай і Валынскай губ. Але тубыльныя паселішчы былі пад заўсёднай пагрозай
татарскіх набегаў, і толькі самыя багатыя паны-абшарнікі, якія
мелі шматлікую ўзброеную дворню і даволі грошай, каб купіць гарматы і другую зброю, пабудаваць крэпасьці і г. д., маглі займацца
гэтай калянізацыяй. У кожным выпадку, гэта было справай цяжкой
і складанай. Чым пасувацца на поўдзень, лягчэй і прасьцей, здавалася, пасувацца на ўсход, калі для гэтага ёсьць магчымасьць. І вось,
зьяўленьне цара Дымітра Іванавіча нібыта давала гэту магчымасьць.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>oybjn0gzoexjmn6rg7y59tz5nabpzov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/482</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29565</id>
    <revision>
      <id>88063</id>
      <timestamp>2022-08-19T07:58:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4626" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Значыцца, ноч яшчэ не надышла? Цяпер яшчэ дзень? — запыталася Фларэнс.

— Справа ідзе к вечару, мая красуня, — сказаў капітан, адхінаючы фіранку. — Глядзіце!

Фларэнс, абапіраючыся на руку капітана, такая смутная і нясмелая, і капітан з яго грубаватым тварам і дароднай фігурай, які так спакойна ахоўваў Фларэнс, стаялі, не кажучы ні слова, у ружовым ззянні яснага вячэрняга неба. Але, калі ён адчуў,
што яна мацней абхапіла яго руку, калі ён адчуў, што галава адзінокай дзяўчыны бліжэй нахілілася да яго і прытулілася да яго грубога сіняга рукава, ён ласкава прыціснуў яе сваёй шурпатай рукой, зразумеў усё і не астаўся зразуметым.

— Вось і лягчэй стала, мая красуня, — сказаў капітан. — Весялей, весялей! Я пайду ўніз і прыгатую чаго-небудзь на абед. Вы самі спусціцеся пасля, мая красуня, ці можа Нэду Катлю вярнуцца і занесці вас?

Калі Фларэнс запэўніла яго, што вельмі добра зможа сыйсці ўніз сама, капітан, хоць і яўна сумняваючыся, ці дапускаецца гэта
правіламі гасціннасці, дазволіў ёй рабіць як яна захоча сама і зараз-жа ўзяўся смажыць курыцу на агні, які палаў у каміне маленькай гасцінай. Каб лепш справіцца з гатаваннем, ён скінуў фрак, падкасаў абшлагі і адзеў глянцавіты капялюш — без гэтага памочніка ён ніколі не пачынаў ніводнай далікатнай або цяжкай справы.

Асвяжыўшы балеўшую галаву і палаючы твар халоднай вадой, якую капітан клапатліва падрыхтаваў для яе, пакуль яна спала, Фларэнс падышла да маленькага люстэрачка, каб паправіць растрапаныя валасы. Тады яна ўбачыла — на адну секунду, бо зараз-жа адвярнулася, — што на грудзях яе астаўся цёмны сіняк ад удару, нанесенага жорсткай рукой.

Убачыўшы гэты сіняк, у яе зноў пырснулі слёзы з вачэй; яна саромелася яго, але ён не выклікаў у яе ніякага абурэння супроць бацькі. Бяздомная і асірацелая, яна даравала яму ўсё; наўрад ці думала аб тым, што павінна яму дараваць, або аб тым, што прабачае; але яна ўцякала ад гэтай думкі таксама, як
уцякала ад сапраўднасці; і ён канчаткова пайшоў і знік. Не было на свеце такога чалавека і ўсё.

Што рабіць, дзе жыць — аб гэтым Фларэнс, няшчасная, неспрактыкаваная дзяўчына, не магла яшчэ думаць. У запасе яе было некалькі гіней. Частку гэтых грошай патрэбна было патраціць на набыццё бялізны і сукенак, бо яна мела толькі тое, што было апранута на ёй. Яна была надта засмучана, каб думаць аб тым, ці хутка ў яе не будзе грошай, як дзіця, надта неспрактыкаваная ў жыццёвых справах, каб з-за гэтага надта засмучацца, нават калі-б у яе не было іншага смутку. Яна пастаралася супакоіцца і выцерці слёзы і спусцілася ўніз да свайго добрага апекуна.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>glaknq1szhiqqgnnvvr5pdyvps1phdj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/48</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29566</id>
    <revision>
      <id>88064</id>
      <timestamp>2022-08-19T07:59:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5248" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;Дапамагаючы новаму цару, польскія заходня-расійскія памешчыкі
спадзяваліся гэтым шляхам атрымаць зямлю і шмат розных іншых
багацьцяў у тагочаснай Маскоўскай дзяржаве. Яны пачалі актыўна
падтрымліваць Дымітра.

Мы бачым розныя сілы, якія дапамагалі ворагу Барыса Гадунова, але самай галоўнай сілай было, зразумела, казацтва і тая маса
прыгнечаных і зруйнаваных людзей, якія з нецярплівасьцю чакалі
прыходу казакаў у Маскву. Калі-б ня было гэтай сілы, нічога ня
вышла-б. Польскім памешчыкам ня прышло-б у галаву дапамагаць
Дымітру. Яны проста не зьвярнулі-б на яго ніякай увагі. Калі яны пачалі яго падтрымліваць, дык толькі таму, што ён сам даволі моцна
стаяў на нагах і прадстаўляў з сябе значную сілу, якую памешчыкі
маглі выкарыстаць. Але буржуазныя гісторыкі, якім хацелася ўтаіць,
што час, каторы яны называлі «смутным», быў паўстаньнем народнай масы супроць яе прыгоньнікаў, хацелася даць штучнае тлумачэньне для пазьнейшых гісторыкаў, пачалі расказваць, што нібыта новы цар лжэдымітры або Названы Дымітры, як яго называлі,
высуваўся іменна польскімі памешчыкамі і каталіцкім касьцёлам.
Гэтым яны хацелі прынізіць яго, зьменшыць яго значэньне, нібыта
гэта быў нейкі чужынец, якога чужаземцы прывялі ў Маскву. Так
прыгоньнікі народу і тыя, хто стараўся апраўдаць іх чорныя справы,
рабілі заўсёды і пасьля: і ў самы апошні час, калі народ паўстаў
на апошнюю барацьбу за сваю свабоду ў 1917 годзе, буржуазныя
газэты таксама пісалі, што гэтую справу зрабілі немцы, што ўсё
гэта падкуплена, зроблена на чужаземныя грошы і г. д. Як бачыце,
заўсёды, ва ўсе часы адбывалася адно і тое самае. Народ, які паўстае
за сваю свабоду, імкнуцца ня толькі заняволіць зноў, але і рознымі
спосабамі зганьбіць і апаскудзіць тое, за што ён сапраўды змагаўся.

Чыім царом сапраўды быў названы Дымітры, гэта ён паказаў,
як толькі прышоў у Маскву. Здарылася гэта не адразу. Польская
вайсковая дапамога, сабраныя і ўзброеныя абшарнікамі атрады нанятых польскіх салдат ня прынесьлі яму тэй карысьці, якой ён чакаў ад іх. Да тых пор, пакуль войска Барыса Гадунова трымалася
моцна, Названага Дымітрыя спатыкала няўдача за няўдачай, і калі-б
не адвага і здольнасьці казацкіх атрадаў, якія ваявалі пад яго сьцягам, то ён мог-бы быць зусім зьнішчаны гадуноўскай арміяй. Але
гэта армія складалася ў большасьці таксама з дробных людзей.
Маса яе пяхоты, стральцы, былі набраны з незаможнага гарадскога
насяленьня і па сваім промыслу і занятках амаль што зьлівалася з
імі. У прамежках паміж паходамі стральцы гандлявалі, займаліся
рознымі рамёствамі і г. д. Яны былі плоць ад плоці і косьць ад
косьці таго «чорнага» пасадзкага люду, які, як мы бачылі, стагнаў
ад уціску гандлёвага капіталу ня меней, чым селянін на вёсцы,
толькі інакш. А гадуноўская коньніца складалася большай часткай
з дробна-памесных дваран і дзяцей баярскіх, таксама часамі гэтак
бедных, што яны прымушаны былі займацца якім-небудзь рамяством,&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r9hezuljin2s4c3v7ib042b8ssci2pr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/49</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29567</id>
    <revision>
      <id>88065</id>
      <timestamp>2022-08-19T08:02:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5230" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;і ў іх паслужбовых сьпісах адзначалася: «портной мастеришко».
Тыя з іх, якія пайшлі на паўднёвыя акраіны, дзе, як мы памятаем,
сялянскае насяленьне было вельмі рэдкае, у абшарнікаў прыгонных
было вельмі мала, незаметна зьліваліся з верхнім заможным пластом казацтва; такім чынам і разабраць было нельга, дзе канчаецца
дробна-памесны сын баярскі і пачынаецца які-небудзь казацкі атаман. Гэтыя дваране і дзеці баярскіх украінскіх прыстэпавых гарадоў першыя здрадзілі Гадунову. Яны зрабілі паўстаньне ў Гадуноўскім лягеры. Напалоханыя царскія ваяводы ўцяклі. Стральцы трымаліся крыху далей і мацней, але потым і яны перайшлі на бок новага цара. У Гадунова, урэшце, засталося толькі крыху нанятых ім
нямецкіх салдат, але іх было так мала, што яны не маглі выратаваць яго прастол. Кінуты ўсімі, Гадуноў атруціўся, а яго сям'я бына перабіта паўстаўшымі маскоўцамі. Названы Дымітры ўвайшоў тады ў Маскву, і першымі-ж сваімі законамі ясна даў зразумець, на каго ён апіраецца, і на чыю карысьць пойдзе яго кіраваньне. Адным
з такіх законаў «кабальнае халопства», г. зн. запазычанае, было
моцна скарочана. Раней кабала, г. зн. запазычаны абавязак, пісалася на ўсю сям'ю, цяпер яна стала пісацца толькі на аднаго чалавека, г. зн., калі айцец трапляў у кабалу, жонка і дзеці былі вольнымі, прычым кабала мела сілу толькі да тых час, пакуль жывы
быў той, у каго былі пазычаны грошы. Як толькі пан уміраў, халоп
рабіўся зноў вольным.

Другім законам былі амаль што скасаваны законы аб зьбеглых,
якіх так шмат выдаваў Гадуноў. Усім сялянам, якія зьбеглі ад сваіх
памешчыкаў у часе голаду,-а ў гэты час сяляне асабліва ў вялікім
ліку ўцякалі ад сваіх паноў,-усім гэтым сялянам дазволена было
пад ярмо сваіх ламешчыкаў не варочацца, а заставацца на тых
месцах, дзе яны аселіся. Само па сабе зразумела, што памешчыкам,
асабліва вялікім, не магло гэта падабацца. Ня вельмі гэта падабалася і багатаму купецтву, асабліва, калі яно ўбачыла чужаземцаў.
якія прышлі з Дымітрам, якія відочна зьбіраліся стала асесьці ў
Маскве і за якімі, зразумела, павінны былі зьявіцца польскія гандляры з загранічнымі таварамі і адабраць ад маскоўскага гандлёвага капіталу яго монополію, а мы памятаем, як ён заядла змагаўся за гэту монополію яшчэ 150 год раней, калі Іван Васільлевіч,
дзед Грознага, хадзіў заваёўваць Ноўгарад. Баяры і багатае купецтва павялі агітацыю супроць Дымітра. Той быў католік. Ён таіў гэта,
але гэта відаць было з усіх яго звычаяў. Ён дрэнна захоўваў расійскія пасты, расійскія сьвяты і т. п. Гэтым карысталіся, каб пераканаць народ, што ён прышоў пашырыць у Расіі каталіцкую веру.
На просты народ, які праваслаўнае духавенства выхоўвала ў адчужэньні і ненавісьці да ўсіх людзей іншай веры (царкоўныя навучаньні забаранялі нават есьці з адной пасуды з каталікамі), усё
гэта рабіла ўплыў, але горай за ўсё, зразумела, услужылі Дымітру
прыведзеныя ім з сабою польскія салдаты. Яны як мага займаліся&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>sgi1h14txpa3ojfov6ehvl5wt7wk35b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/50</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29568</id>
    <revision>
      <id>88067</id>
      <timestamp>2022-08-19T08:30:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5307" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;непарадкамі, рабаваньнем і г. д. Гарадзкі просты народ, рамесьнікі,
дробныя крамнікі пачалі бачыць, што сапраўды нібыта пачынаецца
нейкая чужаземная навала, і ўсё больш уважліва і ўважліва прыслухоўваліся да таго, што гаварылі агітатары, якіх падсылалі баяры і заможныя купцы. Дымітры быў вельмі пераконан у сабе.
Перамога над Гадуновым вельмі ўскружыла яму галаву, і ён выабражаў, што ў Маскве ў яго няма супраціўнікаў. А тымчасам, у гэты час у Маскве плялася баярска-купецкая змова. Урэшце, уночы
на 17-га траўня 1606 году змоўнікі адважыліся на выступленьне.
Баярын Васіль Іванавіч Шуйскі, які за некалькі месяцаў перад гэтым быў бадай што выкрыты ў змове і ледзь не пакараны сьмерцю,
але памілаваны Дымітрам, на чале з сваімі ўзброенымі халопамі і з
іншымі баярамі і іх дворняй уварваўся ў Крэмль. Дымітра забілі. А
ў гэты час маскоўскіх пасадзкіх нацкавалі на двары, занятыя польскімі гандлярамі і польскімі абшарнікамі, якія прыехалі з Дымітрам.
Такім парадкам, простаму народу паказалі ўсю справу, як паўстаньне супроць чужаземцаў, супроць палякаў, якія нібыта хочуць заняволіць Расію, а сапраўды скарысталі паўстаньне для таго, каб
забіць цара, які ішоў супроць інтарэсаў багатых памешчыкаў і капіталістых. Ненавісьць гэтых апошніх да Дымітра была такой вялікай, што яны не задаволіліся нават простым забойствам, а спалілі
цела супроцьдваранскага цара і выстралілі яго касьцямі з гарматы.

Калі гэта здарылася, купцы і баяры высунулі цара з сваіх колаў. Адпаведным чалавекам зьявіўся верхавод змовы В. і. Шуйскі.
Баяры яго ня вельмі любілі, бо ён у іх вачох быў здраднікам: пры
Грозным, у час апрычыны, ён служыў у гэтай апрычыне і, значыцца, памагаў маскоўскім дробным служылым зьнішчаць баяр. Але
асабіста, сваім паходжаньнем, ён належаў да вяльможнага баярства,
быў для баяр свой чалавек. Разам з тым у яго былі вялізныя сувязі сярод маскоўскага купецтва. Яму належалі вялікія прамысловыя
вотчыны ў цяперашняй Уладзімерскай губерні, і да гэтых час, частка маскоўскіх тарговых радоў мае назву Шуйскага падвор'я, напамінаючы аб тым гандлёвым значэньні, якое калісьці мела фамілія
Шуйскіх. Іменна з званіцы цэрквы ільлі Прарока, якая стаіць пасярэдзіне гэтага надвор'я, і падалі знак да нападу на Крэмль уночы
17-га траўня. Маскоўскае купецтва дзеля гэтага з захапленьнем вітала Шуйскага, і купецтва ўсіх іншых гандлёвых гарадоў- Ніжняга,
Яраслаўля, Валогды-увесь час яго падтрымлівала, што ён сам
прызнаваў у сваіх граматах. Шуйскі такім чынам, быў царом баярска-купецкім і нават болей купецкім, чым баярскім. Ён зноў, як Гадуноў, быў ажыцьцяўленьнем гандлёвага капіталу, які кіраваў у Paсіі. Але ў той час, калі ў дзейнасьці Гадунова мы бачым і добрыя
бакі тагочаснага капіталізму - імкненьне ўсталяваць парадак, абарваць эксплуатацыю мас насяленьня, якая разьвівалася і г. д., у Шуйскага мы бачым толькі адмоўныя бакі. Гэта быў чалавек прагавіты,
вельмі нясумленны і фальшывы, які шмат раз выракаўся таго, што&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>n2wsdhuzj3xnck49co1qydysbct9oz6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/51</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29569</id>
    <revision>
      <id>88068</id>
      <timestamp>2022-08-19T08:34:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5092" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ён ужо гаварыў публічна. Ён, напрыклад, спачатку па вымаганьню
Гадунова заяўляў, што Дымітры памёр, і што ён сам бачыў яго мёртвае цела. Потым, калі перамог названы Дымітры, ён прызнаў яго царом, г. зн. прызнаў, што ён першы раз салгаў. А потым, як скінулі
Дымітра, ён зноў адкрывае мошчы забітага Барысам Гадуновым Дымітра. Такім парадкам, аб адным і тым самым чалавеку ён гаварыў
тры разы зусім рознае. Ён прабаваў зноў замацаваць сялянскую няволю. Законы аб зьбеглых былі зноў адноўлены, і памешчыкам дазволена адшукваць усіх, хто ўцёк з іх маёнткаў, нават за 15 год да
гэтага часу. Але гэта была пустая пагроза, бо вельмі хутка пасьля
таго, як Шуйскі сеў на прастол, не памешчыкі пачалі ганяцца за
сялянамі, каб вярнуць іх да сябе, а сяляне пачалі ганяцца за памешчыкамі, каб іх забіць і захапіць іх маёнткі, памешчыкі-ж павінны былі ўцякаць у Маскву.

Ужо ўвосень 1606 году увесь поўдзень Маскоўскай дзяржавы
быў ахоплен паўстаньнем. Як толькі тое войска, якое Дымітры сабраў на паўднёвай акраіне, даведалася аб тым, што ён загінуў, то
яно паўстала супроць новага ўраду, як адзін чалавек. Яно заўсёды
помніла, што ў Маскве скінулі яго ўлюбенца. Пачалі хадзіць чуткі,
што ўсё гэта Шуйскі і яго таварышы налгалі (Шуйскі, як мы памятаем, заўсёды лгаў) і што сапраўды Дымітры выратаваўся і дзесьці хаваецца. Хутка знайшлі чалавека, які ўзяў на сябе гэта імя, і
пачалі пераконваць, што ён і ёсьць Дымітры, які выратаваўся, а з
тае прычыны, што цара ў твар ведаў вельмі мала хто, дык мана
лёгка ўдалася. Паўднёвае войска рушыла на Маскву. Становішча
Шуйскага штодзень рабілася цяжэйшым. Але тут, калі здрадзілі яму
яго вайсковыя сілы, яму памаглі яго хітрыкі ды выкрутасы. Ён
проста падкупіў тых дробных памешчыкаў, якія складалі і тут калі не галоўную, то вельмі вялікую сілу войска другога Дымітра.
Гэтыя памешчыкі, як не адданыя былі яны Дымітру, усё-ж такі не
маглі зусім спачуваць імкненьням сялян. Супроць баяр і багатага
купецтва яны паўстаць маглі. Але калі паўстаўшыя сяляне пачалі
разбураць памешчыцкія сядзібы, забіваць памешчыкаў, захопліваць
іх дабро, памешчыкі Дымітравага войска не маглі не адчуць у сабе
дваран.
А тымчасам сялянскае паўстаньне разьлівалася ўсё шырэй і
шырэй. Калі ў час паходу першага Дьмітра супроць Гадунова сяляне
амаль што ня краталіся, дык цяпер яны ўсёй масай паўсталі супроць Шуйскага. Їх верхавод Ів. Іс. Балотнікаў, зьбеглы халоп, які
трапіў некалі ў палон да татар і ўцёк заграніцу, чалавек адважны,
энэргічны, заклікаў усё сялянства скінуць уціск, пад якім яно пакутвала, і самым стаць на месца памешчыкаў, рабаваць у іх тое, што
яны нарабавалі ў сялян. Паміж дзьвюмя гэтымі часткамі паўстанца -дваранскай і сялянскай,-чым далей, тым меней было ладу.
І калі паўстаўшае супроць Шуйскага войска падышло да Масквы,
паміж ім адбыўся распад. Шуйскі паабяцаў памешчыкам розныя мі-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lehdtfir9cxft672d0heuqytede6kvs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88069</id>
      <parentid>88068</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T08:35:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5093" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ён ужо гаварыў публічна. Ён, напрыклад, спачатку па вымаганьню
Гадунова заяўляў, што Дымітры памёр, і што ён сам бачыў яго мёртвае цела. Потым, калі перамог названы Дымітры, ён прызнаў яго царом, г. зн. прызнаў, што ён першы раз салгаў. А потым, як скінулі
Дымітра, ён зноў адкрывае мошчы забітага Барысам Гадуновым Дымітра. Такім парадкам, аб адным і тым самым чалавеку ён гаварыў
тры разы зусім рознае. Ён прабаваў зноў замацаваць сялянскую няволю. Законы аб зьбеглых былі зноў адноўлены, і памешчыкам дазволена адшукваць усіх, хто ўцёк з іх маёнткаў, нават за 15 год да
гэтага часу. Але гэта была пустая пагроза, бо вельмі хутка пасьля
таго, як Шуйскі сеў на прастол, не памешчыкі пачалі ганяцца за
сялянамі, каб вярнуць іх да сябе, а сяляне пачалі ганяцца за памешчыкамі, каб іх забіць і захапіць іх маёнткі, памешчыкі-ж павінны былі ўцякаць у Маскву.

Ужо ўвосень 1606 году увесь поўдзень Маскоўскай дзяржавы
быў ахоплен паўстаньнем. Як толькі тое войска, якое Дымітры сабраў на паўднёвай акраіне, даведалася аб тым, што ён загінуў, то
яно паўстала супроць новага ўраду, як адзін чалавек. Яно заўсёды
помніла, што ў Маскве скінулі яго ўлюбенца. Пачалі хадзіць чуткі,
што ўсё гэта Шуйскі і яго таварышы налгалі (Шуйскі, як мы памятаем, заўсёды лгаў) і што сапраўды Дымітры выратаваўся і дзесьці хаваецца. Хутка знайшлі чалавека, які ўзяў на сябе гэта імя, і
пачалі пераконваць, што ён і ёсьць Дымітры, які выратаваўся, а з
тае прычыны, што цара ў твар ведаў вельмі мала хто, дык мана
лёгка ўдалася. Паўднёвае войска рушыла на Маскву. Становішча
Шуйскага штодзень рабілася цяжэйшым. Але тут, калі здрадзілі яму
яго вайсковыя сілы, яму памаглі яго хітрыкі ды выкрутасы. Ён
проста падкупіў тых дробных памешчыкаў, якія складалі і тут калі не галоўную, то вельмі вялікую сілу войска другога Дымітра.
Гэтыя памешчыкі, як не адданыя былі яны Дымітру, усё-ж такі не
маглі зусім спачуваць імкненьням сялян. Супроць баяр і багатага
купецтва яны паўстаць маглі. Але калі паўстаўшыя сяляне пачалі
разбураць памешчыцкія сядзібы, забіваць памешчыкаў, захопліваць
іх дабро, памешчыкі Дымітравага войска не маглі не адчуць у сабе
дваран.

А тымчасам сялянскае паўстаньне разьлівалася ўсё шырэй і
шырэй. Калі ў час паходу першага Дьмітра супроць Гадунова сяляне
амаль што ня краталіся, дык цяпер яны ўсёй масай паўсталі супроць Шуйскага. Їх верхавод Ів. Іс. Балотнікаў, зьбеглы халоп, які
трапіў некалі ў палон да татар і ўцёк заграніцу, чалавек адважны,
энэргічны, заклікаў усё сялянства скінуць уціск, пад якім яно пакутвала, і самым стаць на месца памешчыкаў, рабаваць у іх тое, што
яны нарабавалі ў сялян. Паміж дзьвюмя гэтымі часткамі паўстанца -дваранскай і сялянскай,-чым далей, тым меней было ладу.
І калі паўстаўшае супроць Шуйскага войска падышло да Масквы,
паміж ім адбыўся распад. Шуйскі паабяцаў памешчыкам розныя мі-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>67izla3kanpm7jp9whqujrgc2kw2kbk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/52</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29570</id>
    <revision>
      <id>88070</id>
      <timestamp>2022-08-19T08:38:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5133" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ласьці, раздаў ім шмат зямлі, прыняў іх правадыроў у баярскую думу, і ў рашучую мінуту яны кінулі сваіх сялянскіх таварышоў, адны-ж сяляне і казакі ня мелі сілы, каб справіцца з царскім войскам.
Балотнікаў быў разьбіты, уцёк у Тулу, і там яго акружыла і ўзяла
царскае войска, а казакі адступілі зноў к паўднёвай акраіне Maскоўскай дзяржавы, але толькі на кароткі час. Хутка яны ачунялі,
і за дапамогай польскіх атрадаў, якія зноў прышлі ў Маскоўскую
дзяржаву, часткай, каб помсьціцца за сваіх, часткай проста рабаваць,
балазе дарога ім было ужо знаёма, казакі падышлі цяпер да самай
Масквы і замацаваліся ў Тушыше, за 15 вёрст на паўночны захад
ад тагочаснай маскоўскай заставы. У Тушына пераехаў на жыцьцё
і сам названы Дымітры. Каля яго ўтварыўся цэлы двор накшталт
маскоўскага двара. У Тушыне ўтварылася як-бы другая сталіца, і выбіць адтуль казакоў і польскія атрады Шуйскі ўжо ня меў сілы.
Пакрысе нават баяры пачалі яго кідаць, а шмат якія з іх не саромеліся займаць пасады пры тушынскім двары. На чале іх быў старэйшы з тагочасных баяр, блізкі сваяк маскоўскай дынастыі, якая
вымерла, Фёдар Нікіціч Раманаў, якога Гадуноў пастрыг у манахі
пад імем Філарэта і якога Дымітры зрабіў Растоўскім мітрапалітам.
Пераехаўшы ў Тушына, Філарэт зрабіўся патрыархам. Дзеля таго,
што было два цары, дык, зразумела, было і два патрыархі ў тагочаснай царкве.

Каля двух год Маскоўскае царства жыло такім чынам з двума
царамі: адным казацка-сялянскім у Тушыне, якога ў Маскве называлі тушынскім злодзеем, але які ў Тушыне быў такім самым царом,
як і кожны іншы, і другім-у Крамлі, царом памешчыкаў і купцоў.
Але чым далей, тым гэтым апошнім рабілася горш.
Перш за ўсё, бязупынная дамовая вайна вельмі абцяжала гандлёвыя зносіны Маскоўскай дзяржавы. З перапіскі гарадоў паміж
сабою мы даведваемся, што па цэлым годзе з Казані ў Перм і назад
ня мог прайсьці ніводзін купецкі караван. Ужо гэта адно павінна
было прымусіць купецкі капітал усё больш уважліва і ўважліва
адносіцца да таго, што адбывалася. Падругое, рэволюцыя з вёскі
пакрысе перакідалася на горад. Маса гарадзкога насяленьня, як
мы бачылі, спачатку яшчэ паддавалася агітацыі памешчыкаў і капіталістых. У Маскве ім удалося падняць чорны люд супроць першага Дымітра. Але пакрысе і гарадзкое насяленьне, якое ўціскалася і эксплёатавалася гандлёвым капіталам крыху менш, чым ён
эксплёатаваў на вёсцы сялян, пачынае разумець, на чым баку яму
трэба стаяць. і вот, «лепшыя людзі», г. зн. багатыя купцы, кулакі,
розных гарадоў у сваёй перапісцы з трывогай пачынаюць паведамляць адзін аднаго, што вось там «чэрнь» цалавала крыж Дымітру
Іванавічу, а лепшыя людзі павінны былі разьбегчыся, куды вочы
глядзяць. У вялікіх гарадзкіх цэнтрах, як, напрыклад, у Пскове,
справа даходзіла да сапраўднай гарадзкой рэволюцыі. Тут маса
рамесьнікаў і дробных гандляроў разам з стральцамі і казакамі&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>m4q5o1w8th3gomr28f2c1oj2h7phhhu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/53</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29571</id>
    <revision>
      <id>88071</id>
      <timestamp>2022-08-19T08:43:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4866" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;захапіла ўладу і ўстанавіла нешта накшталт демократычнай рэспублікі, а госьці, памешчыкі і вялікія купцы, якія былі ў горадзе,
былі перш пасаджаны ў турму, а потым большай часткай перабіты.

Усё гэта паказвала гарадзкому
капіталу, што
працяг дамовай
вайны
пагражае
яму поўнай згубай. Запытаньне, дзе-ж шукаць дапамогі.
Першая думка, за якую ўхапіліся багатыя купцы разам з памешчыкамі, была дапамога чужаземная. У Маскоўскай дзяржаве ужо пад
самай Масквою стаялі польскія дружыны, якія прышлі «дапамагаць» Дымітру і казакам, а сапраўды рабаваць, карыстаючыся дамовай вайной. Гэта, зразумела, былі дрэнныя памоцнікі тым, хто
было
хацеў прыпыніць дамовую вайну. Але супроць іх можна
зьвярнуцца да польскага ўраду і прасіць у яго дапамогі польскага
рэгулярнага войска. Так і зрабілі. У гэты час тым памешчыкам,
якія перайшлі на бок Тушына, таксама апрыкрыла іх становішча.
Яны таксама ў першы момант спадзяваліся выкарыстаць паўстаньне «чэрні» для таго, каб зрабіць свае справы. Але хутка яны адчулі сябе ў Тушыне, бы ў палоне казацтва і паўстаўшых сялян. Пачалася двайная змова: у Маскве змаўляліся, як збавіцца ад В. і. Шуйскага, які прыпыніць дамовую вайну ня ўмеў і ня мог, у Тушыне-як
збавіцца ад Дымітра, які відавочна быў халопскім царом і з якога
ніякім чынам нельга было зрабіць цара дваранскага і купецкага.
Абедзьве змовы хутка зьліліся ў адну. Змовіліся на тым, што
маскоўцы і Паўночнае Паволжа скінуць Шуйскага, а Тушына скіне
Дымітра, і ўсе разам пасадзяць на прастол польскага царэвіча ўладыслава, разам з якім прыдзе ў Расію польскае войска і прыпыніць дэмократычную рэволюцыю.

У Польшчу адправілася пасольства, якое зрабіла з айцом Уладыслава, каралём Жыгімонтам, умову. Умова цікава з таго боку,
што гэта першая спроба расійскай констытуцыі, г. зн. першая спроба вызначыць правы і абавязкі цара,
замацаваць іх пісоўнай умовай, якая была-б для яго абавязкова.
Само па сабе зразумела, што гэтая констытуцыя была прызначана
зусім не для сялян і не для нізоў гарадзкога насяленьня. Пра
апошніх там зусім нічога не гаварылася, а што тычыцца сялян,
дык аб іх упамінаецца толькі ў тым сэнсе, што ўсе артыкулы і
законы аб зьбеглых павінны быць адноўлены, і што сялянам не павінна быць дазволена пераходзіць з Маскоўскай дзяржавы ў Польскую, і наадварот. Але, затое, у гэтай умове старанна вызначана,
як павінен кіраваць цар-канечна з баярскай думай. А ў
важных выпадках ён павінен быў склікаць земскі сабор з прадстаўнікоў заможных клясаў, памешчыкаў ды купцоў. Бяз іх ён ня мог
выдаваць новых законаў: уся-ж бягучая праца была ў руках баярскай думы.

Гэта ўжо ня першы раз заможныя клясы стараліся выкарыстаць рэволюцыю ў сваіх інтарэсах. Калі садзіўся на прастол Шyй-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>g1b36iwurkkceekrh5ro8gzarl7vcy4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/54</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29572</id>
    <revision>
      <id>88072</id>
      <timestamp>2022-08-19T08:47:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5229" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;скі, яны таксама прымусілі яго цалаваць крыж, што ён нікога ня
будзе караць сьмерцю, ні ў каго ня будзе адбіраць маёнтак інакш,
як па суду і па падставе закону. Само па сабе зразумела, што і
тады гэта тычылася толькі памешчыкаў і купцоў; там проста было
сказана: «У памешчыкаў не адбіраць іх вотчыны, а ў гасьцей не
адбіраць іх тавараў і капіталаў». Што тычыца простага народу,
дык з імі і пасьля гэтай граматы распраўляліся, як і раней.

На аснове згоды маскоўскіх і тушынскіх змоўнікаў з польскім
каралём, Шуйскі быў скінуты і пастрыжаны ў манахі, а Дымітры
хоць і ня быў скінуты, таму што казакі сталі на яго бок, але за
дапамогай палякаў быў прагнаны з Тушына. Маскоўская дзяржава,
г. зн. дзяржава памешчыкаў і купцоў, зноў нібыта аб'ядналася. У яе
зноў была адна сталіца-Масква. Але вельмі хутка змоўнікі павінны
былі пераканацца, што яны прамянялі зязюльку на ястраба. Кароль
Жыгімонт зусім не для таго даў свайго сына маскоўскім людзям, каб
аднаўляць у Маскоўскім царстве парадак. Гэта яго цікавіла меней
за ўсё. Ён быў прадстаўніком тагочаснага польскага імпэрыялізму.
Польскія памешчыкі, якія, як мы ўжо гаварылі, далёка выперадзілі
маскоўцаў, бо Польшча ішла наперадзе Расіі ў сваім экономічным
разьвіцьці амаль што на сталецьце, будавалі вялізныя пляны. Мы
ўжо бачылі, што ім таксама патрэбна была зямля, і што яны хацелі з гэтай мэтай скарыстаць яшчэ першага Дымітра. Цяпер ім
здарыўся выпадак, куды выгаднейшы за першы. На Маскоўскім
прастоле проста апынуўся паляк. Яны пачалі марыць аб тым, каб
проста далучыць Маскоўскую дзяржаву да Польшчы, як яны раней,
за 60 год перад гэтым, далучылі да Польшчы Літву, якая раней
таксама была асобнай дзяржавай. Не дачакаўшы нават, пакуль новы
цар Уладыслаў прыедзе у Маскву, яны ўжо пасьпелі скарыстаць перамену, і кароль Жыгімонт пачаў направа і налева аддаваць зямлю,
адбіраючы яе ў тых, хто з тых або іншых прычын быў супроць
новага цара, або нават бяз гэтай прычыны. Маскоўскі памешчык
у адзін прыгожы дзень даведваўся, што яго зямля зусім не яго, што
яе недзе за тысячы вёрст, у Варшаве, аддалі іншаму гаспадару.

Зразумела, такія парадкі памешчыкам зусім не падабаліся, ды
і купцы хутка прыпомнілі, што цесная сувязь з Польшчай абяцае
зьяўленьне ў Маскве польскага гандлёвага капіталу, г. зн. конкурэнтаў, і канец тэй монополії, якой цешыўся да гэтых час маскоўскі
капітал у сябе дома. Словам, вельмі хутка ў краіне пачалося зноў
нездавальненьне ў вышэйшых клясах супроць новага ўраду. Зразумела, аб гэтых экономічных прычынах нездавальненьня, аб
небясьпецы за зямлю, за капітал, уголас не гаварылі. Аб гэтым
можна прачытаць толькі ў сакрэтнай перапісцы маскоўскіх баяр,
якія стаялі цяпер на чале дзяржавы паводле ўмовы з польскімі
дзяржаўнымі людзьмі, а па першы плян незадаволеныя ўладыславам
пачалі выстаўляць тое, што ён вось ня рускі і не праваслаўны, а католік, і што таму прызнаваць яго за цара сорамна і ня трэба, нібы&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>r61pelnh1uvigyc1wgvjtu208nrs0xd</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88073</id>
      <parentid>88072</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T08:48:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5230" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;скі, яны таксама прымусілі яго цалаваць крыж, што ён нікога ня
будзе караць сьмерцю, ні ў каго ня будзе адбіраць маёнтак інакш,
як па суду і па падставе закону. Само па сабе зразумела, што і
тады гэта тычылася толькі памешчыкаў і купцоў; там проста было
сказана: «У памешчыкаў не адбіраць іх вотчыны, а ў гасьцей не
адбіраць іх тавараў і капіталаў». Што тычыца простага народу,
дык з імі і пасьля гэтай граматы распраўляліся, як і раней.

На аснове згоды маскоўскіх і тушынскіх змоўнікаў з польскім
каралём, Шуйскі быў скінуты і пастрыжаны ў манахі, а Дымітры
хоць і ня быў скінуты, таму што казакі сталі на яго бок, але за
дапамогай палякаў быў прагнаны з Тушына. Маскоўская дзяржава,
г. зн. дзяржава памешчыкаў і купцоў, зноў нібыта аб'ядналася. У яе
зноў была адна сталіца-Масква. Але вельмі хутка змоўнікі павінны
былі пераканацца, што яны прамянялі зязюльку на ястраба. Кароль
Жыгімонт зусім не для таго даў свайго сына маскоўскім людзям, каб
аднаўляць у Маскоўскім царстве парадак. Гэта яго цікавіла меней
за ўсё. Ён быў прадстаўніком тагочаснага польскага імпэрыялізму.
Польскія памешчыкі, якія, як мы ўжо гаварылі, далёка выперадзілі
маскоўцаў, бо Польшча ішла наперадзе Расіі ў сваім экономічным
разьвіцьці амаль што на сталецьце, будавалі вялізныя пляны. Мы
ўжо бачылі, што ім таксама патрэбна была зямля, і што яны хацелі з гэтай мэтай скарыстаць яшчэ першага Дымітра. Цяпер ім
здарыўся выпадак, куды выгаднейшы за першы. На Маскоўскім
прастоле проста апынуўся паляк. Яны пачалі марыць аб тым, каб
проста далучыць Маскоўскую дзяржаву да Польшчы, як яны раней,
за 60 год перад гэтым, далучылі да Польшчы Літву, якая раней
таксама была асобнай дзяржавай. Не дачакаўшы нават, пакуль новы
цар Уладыслаў прыедзе у Маскву, яны ўжо пасьпелі скарыстаць перамену, і кароль Жыгімонт пачаў направа і налева аддаваць зямлю,
адбіраючы яе ў тых, хто з тых або іншых прычын быў супроць
новага цара, або нават бяз гэтай прычыны. Маскоўскі памешчык
у адзін прыгожы дзень даведваўся, што яго зямля зусім не яго, што
яе недзе за тысячы вёрст, у Варшаве, аддалі іншаму гаспадару.

Зразумела, такія парадкі памешчыкам зусім не падабаліся, ды
і купцы хутка прыпомнілі, што цесная сувязь з Польшчай абяцае
зьяўленьне ў Маскве польскага гандлёвага капіталу, г. зн. конкурэнтаў, і канец тэй монополії, якой цешыўся да гэтых час маскоўскі
капітал у сябе дома. Словам, вельмі хутка ў краіне пачалося зноў
нездавальненьне ў вышэйшых клясах супроць новага ўраду. Зразумела, аб гэтых экономічных прычынах нездавальненьня, аб
небясьпецы за зямлю, за капітал, уголас не гаварылі. Аб гэтым
можна прачытаць толькі ў сакрэтнай перапісцы маскоўскіх баяр,
якія стаялі цяпер на чале дзяржавы паводле ўмовы з польскімі
дзяржаўнымі людзьмі, а па першы плян незадаволеныя ўладыславам
пачалі выстаўляць тое, што ён вось ня рускі і не праваслаўны, а католік, і што таму прызнаваць яго за цара сорамна і ня трэба, нібы-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>clhdr9tj4dd51vhd4wydor4c6hzs8rn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/55</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29573</id>
    <revision>
      <id>88074</id>
      <timestamp>2022-08-19T08:56:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5001" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;та ён ня быў паляком і католікам, калі яго выбіралі і яму прысягалі. Але тады спадзяваліся атрымаць ад яго выгоду, а цяпер ясна
было, што толку ад Уладыслава ніякага ня будзе.

Галоўная асноўная мэта, якой дамагаліся, выбіраючы Ўладыслава, ня была дасягнута. Дамовая вайна ня толькі ня спынілася,
але пачала гарэць яшчэ больш яскравым полымем. Палякі, даволі
дужыя, каб захапіць Маскву і пачаць тасаваць, як карты, маёнткі
баяр ды іншых вялікіх уласьнікаў, зусім ня мелі сілы прыпыніць дэмократычную рэволюцыю. У іх, перш за ўсё, было вельмі мала войска, а падругое, тут яшчэ раз, як было за першым Дымітрам, выявілася, што Тушына было моцнае зусім ня польскімі атрадамі, як
думалі змоўнікі супроць Дымітра, а іменна казакамі. Калі польскія
атрады, па загаду свайго ўраду, кінулі Дымітра, дык гэта зусім не
загубіла яго, як думалі яго ворагі: ён толькі пераехаў з Тушына далей ад Масквы, але ўсё такі заставаўся на чале казацкага войска, на
гэтулькі моцнага, што памешчыцкая і купецкая Масква павінна была перад ім дрыжаць. Нават калі Дымітры быў забіты,- з удзелам
змоўнікаў ці бяз удзелу-невядома, сучасныя летапісцы прыпісваюць яго сьмерць выпадковасьці, - казацкі рух не зрабіўся менш
грозным, бо ў Дымітра застаўся сын, і казакі высунулі яго, як кандыдата, на прастол. Словам, падвойная змова супроць Шуйскага і
Дымітра ні да чаго не вывяла, і заможныя клясы павінны былі шукаць іншага выхаду з свайго становішча.

Перамены наверсе,-гэта было ясна,-ні да чога не вялі. Ці
нельга было папрабаваць зрабіць перамены ўнізе, раскалоць гэтую масу, якая стаяла супроць памешчыкаў і купцоў і пагражала ім?
Мы бачылі, што гэтая маса ня была аднастайнай, што яна складалася з людзей рознага стану і розных інтарэсаў. На самым версе яе
стаялі казацкая старшыня, атаманы ды іншыя казацкія начальнікі
і дробна-памесныя дваране, пераважна з паўднёвай акраіны Маскоўскай дзяржавы. Гэта былі таксама зямляўласьнікі, але толькі дробныя, якія уладалі ня соткамі і нават не дзесяткамі прыгонных, а
толькі дзесяткамі дзесяцін зямлі, на якой іншы раз у гэты час ня
было нават і сялян. Па сваім маемасным становішчы гэта было
нешта падобнае да цяперашняга кулацтва, ніжэй стаялі рамесьнікі.
сяляне, халопы і г. д.

Мы бачылі, што ўжо Шуйскаму ўдалося аднойчы адкалоць гэту
верхавіну і прыцягнуць яе на свой бок, і што гэтым тлумачылася
першая яго і апошняя перамога над войскам Балотнікава. Заставалася паўтарыць гэтую спробу Шуйскага. Па меры таго, як расла дэмократычная рэволюцыя, вярхі казацкага войска пачалі адчуваць
сябе таксама няпрытульна, як адчувалі сябе баяры і дваране, якія
складалі спачатку двор Тушынскага цара. Їм таксама хацелася, гэтым вярхом, пакласьці канец дамовай вайне, каб замацаваць за
сабою тое, што ім удалося захапіць у часе гэтай вайны, калі яны&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>43tpllzwxldiuyjcula27nw2060r2yj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/483</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29574</id>
    <revision>
      <id>88075</id>
      <timestamp>2022-08-19T08:59:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4515" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Капітан вельмі клапатліва накрыў стол абрусам і гатаваў яечны соус у каструльцы; пры гэтым ён з надзвычайнай уважлівасцю паліваў тлушчай курыцу, у той час як гэта курыца круцілася на ражне і падрумяньвалася на агні. Абклаўшы Фларэнс падушкамі — а канапа для большай выгады ўжо была перасунута ў цёплы куток, — капітан з надзвычайным майстэрствам пачаў зноў гатаваць, прыгатаваў гарачую падліўку ў другой каструльцы, зварыў некалькі бульбін у трэцяй, не забываючыся пры гэтым пра яечны соус у першай і не перастаючы кожную хвіліну паліваць з лыжкі і паварочваць курыцу.

Калі абед быў, нарэшце, гатовы, капітан Катль сервіраваў яго і падаў з неменшым спрытам, чым прыгатаваў, пасля ён прыбраўся к абеду — іншымі словамі, зняў глянцавіты капялюш і надзеў фрак. Скончыўшы з гэтым, ён прысунуў крэсла да канапы, на якой сядзела Фларэнс, адкруціў свой кручок, укруціў відэлец і пачаў выконваць абавязкі гаспадара дома.

— Мая маленькая лэдзі, — сказаў капітан, — развесяліцеся і пастарайцеся добра пад'есці. Трымайцеся мацней, любачка! Вось крыльца! Вось соус! Вось сасіскі! І бульба.

Усё гэта капітан сіметрычна расклаў на талерцы і, паліўшы падліўкай, паставіў талерку перад сваёй дарагой госцяй.

— Усе глухія ілюмінатары зачынены, маленькія лэдзі, — падбадзёрваючым тонам заўважыў капітан, — і ўсё як належыць. Пастарайцеся пад'есці, мая красуня. Калі-б наш небарака Уольр быў тут, мая маленькая лэдзі… або калі-б ён мог быць тут… але-ж ён утапіўся, ці не праўда?

Фларэнс кіўнула галавою.

— Так, так, утапіўся, — супакойліва прагаварыў капітан. — Дык вось я кажу, што, каб ён быў тут, ён-бы вас упрашаў, мой скарб, каб вы крыху паелі. Такім чынам, мацуйцеся, мая маленькая лэдзі, як быццам дзеля Уольра, і трымайце сваю прыгожанькую галоўку за ветрам.

Каб зрабіць прыемнасць капітану, Фларэнс паспрабавала кавалак з'есці. Тым часам капітан, які зусім забыўся пра свой уласны абед, паклаў нож і відэлец і прысунуў сваё крэсла да канапы.

— Уольр быў малайчына, праўда, мой скарб? — сказаў капітан, які на працягу некаторага часу моўчкі паціраў падбародак і пазіраў на яе. — І ён быў слаўным хлапцом, добрым хлапцом.

Фларэнс са слязамі пацвердзіла гэта.

— І ён утапіўся, красуня, хіба не праўда? — супакойваючым тонам сказаў капітан.

І зноў Фларэнс магла толькі пацвердзіць гэта.

— Ён быў старэйшы за вас, мая маленькая лэдзі, — прадаўжаў капітан, — але спачатку вы ўдваіх былі нібы двое дзяцей, праўда?

Фларэнс адказала: «Так».

— А Уольр утапіўся, — сказаў капітан. — Хіба не праўда?&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>d96m2p1svswur9n3vpdwr6mo4d7pdi3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/56</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29575</id>
    <revision>
      <id>88076</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:00:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4817" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;ўсе нахапалі сабе вотчын і грошай. Каб прыцягнуць іх на свой бок
канчаткова, людзям гандлёвым, купцом прышлося толькі зрабіць
яшчэ адно намаганьне, канчаткова і ўжо шырока разьвязаўшы сваю
машну.

Ніжагародзкі купец Мінін пачаў зьбіраць войска «для вызваленьня Масквы ад палякаў і людзей іншых вер», і прытым, у тымто і была яго гэніяльная выдумка,-пачаў абяцаць тым, хто пойдзе ў гэтае войска, такую пенсію, якой у мінулы час не атрымоўвала і царская гвардыя. Простым радавым служылым людзям абяцалі столькі, колькі раней ня мелі гвардзейскія афіцэры. Ня дзіва,
што такая мера прывяла, як расказваюць сучасьнікі, да поўнае згоды паміж памешчыкамі і купцамі, з аднаго боку, дробнымі служылымі і больш заможнымі казакамі-з другога. Тыя пабачылі, што
служыць заможным клясам куды выгадней, чым братацца з народнай масай і дапамагаць демократычнай рэволюцыі, якая яўна ішла
на карысьць бедных і не абяцала нікому ніякага багацьця.

Пакрысе ўвесь штаб Тушынскага лягеру перайшоў на бок Мініна і назначанага купецтвам галоўнакамандуючага сабранага ім
войска-Пажарскага. Паўстаўшыя масы, якія засталіся без правадыроў, не маглі супраціўляцца. Меншасьць казакоў, што яшчэ
падтрымлівалі сына названага Дымітра, прымушана была ўцякаці
на Волгу, а там яшчэ далей. Перад купецка-памешчыцкім войскам
быў цяпер толькі адзін організаваны вораг-польскае войска ў
Крамлі, але з ім за дапамогай казакоў, якія перайшлі на бок заможных кляс, справіцца было ня цяжка. Цар Уладыслаў быў скінуты,-скінуты, між іншым, таксама, як ён быў выбраны, толькі па
іменьні, бо асабіста ён з прычыны свайго маленства ў Маскву і не
прыяжджаў. У Маскве сьвяткавалі перамогу праваслаўя над каталіцызмам, які зноў нібы хацеў забрацца сюды, як за першым Дымітрам. У гэты час у маскоўскага купецтва зьяўляюцца і першыя папрыотычныя ноткі. Купецтва ў адозвах заклікае паўстаць ня толькі
за праваслаўную веру, але і за сваю зямлю і, дадаюць яны, за дабро, якое нам даў гасподзь бог. Абарона айчыны і абарона сваёй
машны ў гэтых людзей, як у буржуазіі ўсіх час, злучалася, такім
парадкам, у вадно.

Такі патрыотызм, зразумела, ня толькі не перашкаджаў стараннай абароне сваіх інтарэсаў, але, наадварот, дапамагаў ёй. Капіталістыя і памешчыкі, знаходзячы для сябе выгодным мець цара
з чужаземцаў, які ня меў-бы каранёў у сярэдзіне краіны, былі не
ад таго, каб пашукаць цара у Швэцыі. Пажарскі стаяў іменна за
тое, каб на маскоўскі прастол выбраць швецкага прынца. Але тут
умяшалася тая сіла, без якой гандлёвы капітал нічога зрабіць ня
мог. У казацтва і у дробна-памесных дваран і баярскіх дзяцей, якія
перайшлі на бок заможных кляс, быў свой кандыдат, які набыў популярнасьць іменна ў Тушыне.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>26dknyb629mibjzba9kab5ujzpelxyp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/57</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29576</id>
    <revision>
      <id>88077</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:04:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5106" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Гэта быў сын тушынскага патрыарха Філарэта Нікіціча Раманава. Сам патрыарх быў у гэты час у Польшчы, куды ён паехаў весьці
перамаўленьні з Жыгімонтам, ды яго, як манаха пастрыжанага,
выбраць на царства і нельга было. Але ў яго быў сын, дұрнаваты
16-гадовы юнак, які, як прадстаўнік сям'і Раманавых, быў, аднак,
популярны ў казацкіх і дробна-памесных колах. Дробна-памесны галіцкі дваранін назваў першы гэтага кандыдата, а калі начальныя
людзі дваранскага і купецкага войску пачалі выражаць сваё незадавальненьне наконт гэтага, то з шэрагу тых, што сабраліся, выступіў данскі атаман і вельмі цьвёрда падтрымаў гэту кандыдатуру.
Пажарскі і яго таварышы зразумелі, што лобам муру не разаб'еш,
кінулі свае мары аб швецкім прынцы і падпарадкаваліся няўхільнаму. Кандыдат казакоў і дробна-памесных дваран зрабіўся царом.
Быў склікан земскі сабор, катораму заставалася толькі прызнаць
факт, які адбыўся.

Так пачала панаваць у Расіі дынастыя Раманавых. Плод здрады вярхоў рэволюцыйнага войска сваім нізом, яна не замядліла
здрадзіць тым, хто яе высуваў. Здавалася-б, што Раманавы, пасаджаныя па царства, хоць і не дэмократычнай рэролюцыяй, але ўсё-ткі
людзьмі, якія вышлі з шэрагу гэтай рэволюцыі, павінны былі памагаць, калі не сялянству і не халопам, то ў кожным выпадку нізом
дваранскага грамадзтва. Нічога гэтага ня было. Сапраўды, пры
першых Раманавых лепей за ўсё жылося буйнаму гандлёваму капіталу, вялікія госьці пакрысе забралі ў свае рукі ўсё кіраваньне
дзяржаўнымі фінансамі, разьмяркоўвалі і зьбіралі ўсе падаткі,
бралі сабе на водкуп збор падаткаў і іншыя выгодныя прадпрыемствы і г. д., што тычыцца зямляўладаньня, дык тут Раманавым удалося аднавіць тое, што пачаў разбураць Грозны. Пры іх у Маскоўскай дзяржаве зноў паўстае вялікае вотчыннае зямляўладаньне.
Перш за ўсё царская сям'я і яе родныя забралі ў свае рукі вялізную
колькасьць зямлі, а за імі ўсе іншыя, хто новай царскай сям'і памагаў і ёй служыў. На месца баярства, загнанага і прыдушанага,
паўстае новая арыстократыя, якая адрозьнівалася ад ранейшай тым,
што тая вяла сваё пахаджэньне ад вялікіх фэўдалаў, удзельных
князёў і баяр, а гэта--ад новых людзей, пахаджэньне часта вельмі
нязначнага. Але з цягам часу гэтыя баяры зрабіліся ня горш ранейшых, і ў сваіх маёнтках з тысячамі і дзесяткамі тысяч душ сялян
яны зноў зрабіліся нечым падобных да фэўдалаў. Калі на Русі ня
было поўнасьцю адноўлена тое, што зьнішчыў Грозны, дык толькі
таму, што экономічнае разьвіцьцё далёка зайшло наперад і вярнуцца да старога нельга было.

У асобе Мініна і Пажарскага атрымаў перамогу гандлёвы капітал, для якога купцы былі гаспадарамі, памешчыкі-ж-першымі
бліжэйшымі слугамі. Першы час купцы і памешчыкі, якія зрабіліся
падазронымі, з прычыны цэлага шэрагу няўдачных цароў Смутнага
часу, пільна сачылі за сваім выбранцам, і земскі сабор, дзе купцом&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>5322g50ju93ilrgdgkn4lixrg02h7y4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/58</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29577</id>
    <revision>
      <id>88078</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:08:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Не правераная */ Новая старонка: «і памешчыкам належала рашучая большасьць, на працягу пекалькі год зусім не разыходзіўся, ды і потым зьбіраўся вельмі часта. Пaкрысе, аднак, заможныя клясы прасякаліся давер'ем да новай дынастыі, асабліва з таго часу, калі вярнуўся з заграніцы айцец Міха...»</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5161" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;і памешчыкам належала рашучая большасьць, на працягу пекалькі
год зусім не разыходзіўся, ды і потым зьбіраўся вельмі часта. Пaкрысе, аднак, заможныя клясы прасякаліся давер'ем да новай дынастыі, асабліва з таго часу, калі вярнуўся з заграніцы айцец Міхаіла
Фёдаравіча, патрыарх Філарэт, адзін з самых спрытных дзяльцоў і
дыплёматаў свайго часу. Калі памёр Міхаіл, яго сына Аляксея выбралі на прастол бяз усякіх хістаньняў і спрэчак.

Усе прывыклі к таму, што сям'я Раманавых сумленна служыць
гандлёваму капіталу. Яна ня толькі служыла гандлёваму капіталу,
але нібы зраслася з ім. Царскі двор ужо пры Грозным прымаў удзел
у гандлёвых справах. Грозны даваў субсыдыю-«бологодзець»-расійскім купцом, якія езьдзілі заграніцу. Яго сын Фёдар іванавіч
быў пайшчыкам ангельскай кампаніі, якая галдлявала ў Маскве.
Пры Раманавых цар, ужываючы ўдалы выраз аднаго чужаземца,
зрабіўся першым купцом сваёй дзяржавы. Вялікія купцы, маскоўскія госьці зрабіліся простымі царскімі агентамі, а гандаль усімі
каштоўнымі таварамі, шоўкам, які атрымліваўся з Пэрсіі, дарагімі
сібірскімі футравымі скурамі, скурамі, вырабленымі асаблівым расійскім спосабам, якія надзвычай цаніліся ў Заходняй Эўропе і г. д.,
зрабіўся царскай монополіяй. К пачатку наступнага XVІІІ сталецьця, гадоў цераз сто пасьля таго, як Раманавы селі на маскоўскі
прастол, царскі двор, як піша другі чужаземец, быў падобны да
купецкай канторы. Там увесь час гутарылі аб розных гандлёвых
гешэфтах, аб паташы, няньцы, каноплях і г. д., і чужаземцы, якія
прывыклі да зусім іншых прыдворных гутарак, не маглі прыйсьці
да сябе ад зьдзіўленьня. Госьці зрабіліся свайго роду прывілейным
станам. Гэта было гандлёвае дваранства.-уся маса дробных гандляроў была ў яго ў кабале, крыху лепшай за тую, у якой памешчыкі
трымалі сялян.
Трэці чужаземец.-усе чужаземцы зварачалі ўвагу на гэту
асаблівасьць Маскоўскай дзяржавы,-сьведчыць, што каб у Маскоўскай дзяржаве выбухла паўстаньне, дык гасьцям перш за ўсё скру-.
цілі-б галаву. Але дваранска-купецкая ўлада пільна глядзела за
&lt;парадкам&gt;&gt; у дзяржаве і ўжывала ўсе меры, каб не паўтарыліся тыя
здареньні, акія былі ў часе «смуты», як пачалі дваране і купцы назыраль народны пух у пачатку XVІ веку. Перш за всё ліна ахоў
валася сама асоба папа, каб з ёю ня здарылася такой няпрыемнасьці, як з першым Дымітрак, якога забілі, або з Шуйскім, якога скінулі з прастолу і пастрыглі. Строга забаронена было з зброяй у руках падыходзіць да царскага палацу, апрача, зразумела, варты.
Нагат у вароты Крамля, так званыя Спаскія народ ня сьмей уваходзіць у шапках. Аднаго халопа жорстка зьбілі бізунамі за тое, што
ён адважыўся правесьці каня цераз царскі двор. Словам, да новай
дынастыі стараліся надаць такое паважаньне усім падданым, якога
не вымагала да сябе дынастыя Івана ІІІ і Грознага. Потым была
добра організавана цоліцыя. Амаль што на чале усяе дзяржавы бы!&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hzqppjnyskfoc9wxwuuxdpn2n2v3jq3</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88079</id>
      <parentid>88078</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T09:12:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5165" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;і памешчыкам належала рашучая большасьць, на працягу пекалькі
год зусім не разыходзіўся, ды і потым зьбіраўся вельмі часта. Пaкрысе, аднак, заможныя клясы прасякаліся давер'ем да новай дынастыі, асабліва з таго часу, калі вярнуўся з заграніцы айцец Міхаіла
Фёдаравіча, патрыарх Філарэт, адзін з самых спрытных дзяльцоў і
дыплёматаў свайго часу. Калі памёр Міхаіл, яго сына Аляксея выбралі на прастол бяз усякіх хістаньняў і спрэчак.

Усе прывыклі к таму, што сям'я Раманавых сумленна служыць
гандлёваму капіталу. Яна ня толькі служыла гандлёваму капіталу,
але нібы зраслася з ім. Царскі двор ужо пры Грозным прымаў удзел
у гандлёвых справах. Грозны даваў субсыдыю-«бологодзець»-расійскім купцом, якія езьдзілі заграніцу. Яго сын Фёдар іванавіч
быў пайшчыкам ангельскай кампаніі, якая галдлявала ў Маскве.
Пры Раманавых цар, ужываючы ўдалы выраз аднаго чужаземца,
зрабіўся першым купцом сваёй дзяржавы. Вялікія купцы, маскоўскія госьці зрабіліся простымі царскімі агентамі, а гандаль усімі
каштоўнымі таварамі, шоўкам, які атрымліваўся з Пэрсіі, дарагімі
сібірскімі футравымі скурамі, скурамі, вырабленымі асаблівым расійскім спосабам, якія надзвычай цаніліся ў Заходняй Эўропе і г. д.,
зрабіўся царскай монополіяй. К пачатку наступнага XVІІІ сталецьця, гадоў цераз сто пасьля таго, як Раманавы селі на маскоўскі
прастол, царскі двор, як піша другі чужаземец, быў падобны да
купецкай канторы. Там увесь час гутарылі аб розных гандлёвых
гешэфтах, аб паташы, няньцы, каноплях і г. д., і чужаземцы, якія
прывыклі да зусім іншых прыдворных гутарак, не маглі прыйсьці
да сябе ад зьдзіўленьня. Госьці зрабіліся свайго роду прывілейным
станам. Гэта было гандлёвае дваранства.-уся маса дробных гандляроў была ў яго ў кабале, крыху лепшай за тую, у якой памешчыкі
трымалі сялян.

Трэці чужаземец.-усе чужаземцы зварачалі ўвагу на гэту
асаблівасьць Маскоўскай дзяржавы,-сьведчыць, што каб у Маскоўскай дзяржаве выбухла паўстаньне, дык гасьцям перш за ўсё скруцілі-б галаву. Але дваранска-купецкая ўлада пільна глядзела за
«парадкам» у дзяржаве і ўжывала ўсе меры, каб не паўтарыліся тыя
здареньні, якія былі ў часе «смуты», як пачалі дваране і купцы называць народны рух у пачатку XVІ веку. Перш за ўсё пільна ахоўвалася сама асоба папа, каб з ёю ня здарылася такой няпрыемнасьці, як з першым Дымітрам, якога забілі, або з Шуйскім, якога скінулі з прастолу і пастрыглі. Строга забаронена было з зброяй у руках падыходзіць да царскага палацу, апрача, зразумела, варты.
Нават у вароты Крамля, так званыя Спаскія, народ ня сьмеў уваходзіць у шапках. Аднаго халопа жорстка зьбілі бізунамі за тое, што
ён адважыўся правесьці каня цераз царскі двор. Словам, да новай
дынастыі стараліся надаць такое паважаньне ўсім падданым, якога
не вымагала да сябе дынастыя Івана ІІІ і Грознага. Потым была
добра організавана поліцыя. Амаль што на чале ўсяе дзяржавы быў&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ecx5ttklu1fc4fbda02439cec051e3f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/484</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29578</id>
    <revision>
      <id>88081</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:15:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4788" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Гэта шматразова паўтараемае пытанне бадай ці магло служыць крыніцай уцехі, але, здавалася, яно служыла такім для капітана Катля, бо капітан пытаўся зноў і зноў. Фларэнс, адмовіўшыся ад абеду і адкінуўшыся на спінку канапы, працягнула яму руку, адчуваючы, што яна засмуціла яго, і ўсёй душою жадаючы яму дагадзіць пасля ўсіх яго клопатаў; ён затрымаў яе руку ў сваёй (якая пры гэтым задрыжэла) і, нібы забыўшыся пра абед і пра адсутнасць у яе апетыту, час ад часу пачынаў мармытаць глыбокадумным і спачувальным тонам: «Небарака Уольр. Так, так! Утапіўся. Праўда?» І кожны раз чакаў яе адказу, нібы гэтае пытанне ён задаваў толькі для таго, каб
атрымаць адказ.

Курыца і сасіскі застылі, падліўка і яечны соус перастаяліся, перш чым капітан успомніў аб тым, што яны паданы на стол, і падазваўшы Дыагена, яны ўдвух хутка скончылі з банкетам. Захапленне і здзіўленне капітана ад Фларэнс, якая пачала прыбіраць са стала, парадкаваць у гасцінай і вымятаць попел з ачага — з яе стараннасцю мог спаборнічаць толькі палкі яго пратэст, калі яна ўзялася яму дапамагаць, — паступова выраслі да такіх размераў, што ён толькі і мог, склаўшы рукі, стаяць і пазіраць на яе, нібы на нейкую фею, што выконвала за яго гэтую работу; чырвоны абручык у яго на ілбе загарэўся ад невымоўнага яго захаплення.

Але, калі Фларэнс, узяўшы люльку з каміннай паліцы, падала яму яе і папрасіла закурыць, добры капітан быў узрушан яе ўвагай да такой ступені, што ўзяў у рукі гэтую люльку, як ніколі яшчэ не браў ніводнай люлькі. Калі-ж Фларэнс, заглянуўшы ў маленькі буфет, дастала чатырохгранную бутэльку, не чакаючы яго просьбы, прыгатавала яму шклянку надзвычай добрага грогу і паставіла каля яго, капітан адчуў сябе такім ушанаваным і ўзвялічаным, што нават барвовы яго нос пабялеў. Апанаваны надзвычайным настроем, ён напхаў люльку, а Фларэнс падала яму агню прыкурыць — капітан не мог супярэчыць або перашкодзіць ёй — і, заняўшы ранейшае сваё месца на канапе, паглядзела на яго з пяшчотнай удзячнай усмешкай, якая так яскрава гаварыла яму, што яе адзінокае сэрца прыгарнулася да яго таксама, як павернуты яе твар; дым з люлькі
засеў капітану ў горле, прымусіў яго закашляцца і трапіў у вочы і прымусіў яго заміргаць і праслязіцца.

Калі ён скончыў курыць люльку, яны напіліся чаю, а пасля Фларэнс папрасіла правесці яе ў якую-небудзь краму па суседству, дзе-б яна магла купіць самыя неабходныя рэчы. Было ўжо зусім цёмна, а таму капітан згадзіўся на гэта, але спачатку зірнуў асцярожна на вуліцу, як прывык рабіць у той час, калі хаваўся ад місіс Мак-Стынджэр, і ўзброіўся сваім вялікім кійком
на выпадак, калі непрадбачаныя акалічнасці прымусяць яго ўзяцца за зброю.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>til9f3xw23oy0ifv5uum5koukf99xst</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Домбі і сын/48</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29579</id>
    <revision>
      <id>88082</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:15:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Загаловак  | назва     =  Раздзел XLVIII. Уцёкі Фларэнс  | аўтар     = Чарльз Дыкенс  | пераклад  =   | секцыя    = Раман  | арыгінал  =   | папярэдні = [[Домбі і сын/47|Раздзел XLVII. Грымнуў гром]]  | наступны  = [[Домбі і сын/49|Раздзел XLIX. Мічман робіць адкрыцце]]  | дата      = 1848 (пер...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="598" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     =  Раздзел XLVIII. Уцёкі Фларэнс
 | аўтар     = Чарльз Дыкенс
 | пераклад  = 
 | секцыя    = Раман
 | арыгінал  = 
 | папярэдні = [[Домбі і сын/47|Раздзел XLVII. Грымнуў гром]]
 | наступны  = [[Домбі і сын/49|Раздзел XLIX. Мічман робіць адкрыцце]]
 | дата      = 1848 (пераклад 1938)
 | анатацыі  = 
}}
&lt;pages index=&quot;Домбі і сын.pdf&quot; from=&quot;473&quot; to=&quot;481&quot; fromsection=ch48 tosection=ch48/&gt;</text>
      <sha1>eo12wlj0kyuxas0j4mv6hvmhurg7gai</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/59</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29580</id>
    <revision>
      <id>88083</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:20:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5124" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;пастаўлены пры Раманавых «прыказ тайных дзел», і з яго лёгкай
рукі розныя сакрэтныя «канцэлярыі» і «экспэдыцыі» праводзяць
нас цераз увесь ХVІ век. У XІX веку ўсе гэтыя сакрэтныя ўстановы перадаюцца ў рукі корпуса жандараў і дэпартаменту поліцыі.
Сакрэтны прыказ з самага пачатку, за першымі Раманавымі, быў надзелены вялізнымі паўнамоцтвамі. Нават члены баярскай думы,
г. зн. дзяржаўнай рады, ужываючы пазьнейшае выражэньне, у гэты
прыказ не хадзілі і справамі там ня ведалі. Ён быў, значыцца, паза контролем гэтай маскоўскай дзяржаўнай рады. Ён падлягаў беспасрэдны самому цару, і чыноўнікі яго, сапраўды, мелі больш улады,
чым члены баярскай думы.

Але такая поліцыя і тады была толькі сілай, якая організавала, была, так сказаць, мазгамі гэтага кіраваньня. А мазгам патрэбны былі рукі, і першыя Раманавы паклапаціліся аб утварэньні добра ўзброенай сілы, зусім надзейнай і па магчымасьці незалежнай ад
народнай масы. Раней войска маскоўскага цара, якое складалася з
яго васалаў памешчыкаў і з нанятай пяхоты, набранай пераважна
з нізоў гарадзкога насяленьня, стральцоў, было мала надзейна. Яно
было замала дысцыплінавана і, як паказалі здарэньні пачатку
XVІ веку, лёгка захоплівалася народнымі ўзрушэньнямі. Гэтых
стральцоў і дробных памешчыкаў мы бачым то на адным, то на другім баку, то разам з Тушыным, то ў цара Васілія. Раманавы пачалі
з таго, што ўзялі на сваю службу вялікую колькасьць чужаземных,
нанятых салдат. Мы памятаем, што ў свой час нямецкія атрады заставаліся апошняй апорай улады Гадунова, калі ўся рэшта войска
перайшла на бок Дымітра. Але ў Гадунова было занадта мала гэтых нямецкіх салдат. Пры першых Раманавых у Заходняй Эўропе
адбывалася вялізная трыццацігадовая вайна, калі людзей вайсковага рамяства напладзілася вялікая колькасьць і на рынку прапаноўвалася вайсковых рук колькі хочаш. З гэтых людзей пачалі
формавацца маскоўскія палкі. Аднак, хутка найшлі, што гэта занадта
дорага, з аднаго боку, што гэта ня зусім надзейна--з другога, бо
гэтыя людзі служылі толькі за грошы і за грошы іх можна было
перакупіць. Пакрысе гэтыя дарагія і ня зусім надзейныя кадры новага войска пачалі папаўняцца людзьмі, якіх бралі з народнай масы, але якія былі адарваны ад яе зусім, назаўсёды. Гэта ня было
войска, якое прызывалася час ад часу, як раней. Салдатам чалавек
рабіўся на ўсё жыцьцё. Ён зусім адрываўся ад роднай вёскі, казармы
для яго рабіліся другой хатай.

«Нашы братцы-тугі ранцы, нашы сестры-саблі востры, нашы
дзеткі-пулі меткі», сьпявала салдацкая песьня часоў Мікалая 1-га.

Так салдат прывыкаў думаць, і яму рознымі спосабамі ўбівалі
палкамі і пераконвалі, што ён абавязан служыць выключна цару і
што калі цар загадае, дык ён павінен расстраляць айца, матку, каго
хочаш. Пад начальствам нямецкіх, або навучаных у немцаў афіцэраў, з гэтых рэкрутаў хутка вырасла рэгулярная армія, якая па&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>retprewy2xqzqbbpfjo70p85ci5o6ij</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/60</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29581</id>
    <revision>
      <id>88084</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:25:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Не правераная */ Новая старонка: «сваім узброеньні, організацыі і дысцыпліне стаяла куды вышэй за старое маскоўскае войска. Маючы такую армію ў руках, можна было ня толькі не баяцца ніякіх унутраных паўстаньняў, але гандлёвы капітал, маючы такую прыладу, мог весьці такую адважную і энэ...»</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5009" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;1&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;сваім узброеньні, організацыі і дысцыпліне стаяла куды вышэй за
старое маскоўскае войска. Маючы такую армію ў руках, можна было ня толькі не баяцца ніякіх унутраных паўстаньняў, але гандлёвы
капітал, маючы такую прыладу, мог весьці такую адважную і энэргічную замежную політыку, аб якой ён ледзь мог марыць за сто год
да гэтага.

Унутранае значэньне рэгулярнай арміі выявілася раней за ўсё.
Уступленьне на прастол Раманавых ня толькі не палепшыла становішча народных мас, а, наадварот, пагоршыла яго, бо прыгоннае
права, якое спачатку хісталася, то пашыралася на ўсё новыя і новыя
масы сялянства, то адступала і выпускала з сваіх моцных кіпцюроў
сялян, за панаваньне Раманавых асталявалася канчаткова.
У палавіне XVІІ веку, за выключэньнем часткі паўночнай Расіі, дзе зямляробская гаспадарка магла быць толькі дапаможнай, і куды памешчыкі не заглядалі, не заставалася ніякіх іншых сялян, апрача
прыгонных. Толькі зрэдка мы спатыкаем сялян, якія складаюць
умовы з сваім панам. г. зн. сялян вольных, якіх трэба прывабіць за
дапамогай пазыкі. Пераважная большасьць трымалася моцна сваіх
паноў, бяз розных «пазыкавых запісаў» і разглядалася, як памешчыцкая ўласнасьць. Напрыклад, калі вінават быў памешчык, адказвалі яго сяляне. Няспраўных вінавайцаў ставілі на правеж, г. зн.
білі палкамі кожны дзень, пакуль яны не аддадуць пазыкі. Дык вот,
за памешчыка ставілі на правеж яго сялян, таксама, як раней гэты лёс
пераносілі халопы. Такім чынам, цяпер паміж сялянамі і халопамі
ня было ужо ніякай розьніцы.

Зразумела, што не палепшылася становішча і гарадзкой клясы
пад ціскам гандлёвага капіталу, а дзеля таго што ўтрыманьне новага
войска і наогул усяе адміністрацыі вымагала вялікіх выдаткаў, то,
да ўсяго іншага, надзвычайна павялічваліся і тыя падаткі, якія ляжалі на ніжэйшых клясах насяленьня--на сялянах і дробных гарадзкіх людзях. Узоры гэтых падаткаў цяпер браліся часткова
адтуль-жа, адкуль браліся ўзоры і новай вайсковай сілы. Так, цар
Аляксей, другі Раманаў на прастоле, які насьледаваў Заходняй
Эўропе, увёў падатак на соль. Падатак выклікаў бунт, але бунт
гэты, за дапамогай новай вайсковай сілы, быў уціхаміраны. Таксама
быў уціхаміраны і другі бунт, выкліканы спробай ураду выпусьціць
фальшывыя грошы, так званыя медныя рублі. Тады было ў звычаі
ня толькі ў аднаго маскоўскага ўраду псаваць монету, падмешваючы
да срэбра медзі. Народ гэта мала заўважаў і папсутыя рублі хадзілі
таксама, як поўнацэнныя. Дык вот крыха-пакрысе урад прыноў
да думкі выпусьціць зусім медныя грошы, якія-б хадзілі, як срэбныя.
Але ўжо кінулася ў вочы. і медныя грошы, якіх у дадатак выпусьцілі безьліч, пачалі хутка падаць у цане, а ўсе тавары пачалі
даражаць. Гэта зноў выклікала народнае абурэньне, але раманаўскі
урад ужо быў даволі моцны, каб з ім саўладаць.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>hopjp406hzb5mw5xvlewij97guigoyz</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88085</id>
      <parentid>88084</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T09:26:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5009" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;сваім узброеньні, організацыі і дысцыпліне стаяла куды вышэй за
старое маскоўскае войска. Маючы такую армію ў руках, можна было ня толькі не баяцца ніякіх унутраных паўстаньняў, але гандлёвы
капітал, маючы такую прыладу, мог весьці такую адважную і энэргічную замежную політыку, аб якой ён ледзь мог марыць за сто год
да гэтага.

Унутранае значэньне рэгулярнай арміі выявілася раней за ўсё.
Уступленьне на прастол Раманавых ня толькі не палепшыла становішча народных мас, а, наадварот, пагоршыла яго, бо прыгоннае
права, якое спачатку хісталася, то пашыралася на ўсё новыя і новыя
масы сялянства, то адступала і выпускала з сваіх моцных кіпцюроў
сялян, за панаваньне Раманавых асталявалася канчаткова.
У палавіне XVІІ веку, за выключэньнем часткі паўночнай Расіі, дзе зямляробская гаспадарка магла быць толькі дапаможнай, і куды памешчыкі не заглядалі, не заставалася ніякіх іншых сялян, апрача
прыгонных. Толькі зрэдка мы спатыкаем сялян, якія складаюць
умовы з сваім панам. г. зн. сялян вольных, якіх трэба прывабіць за
дапамогай пазыкі. Пераважная большасьць трымалася моцна сваіх
паноў, бяз розных «пазыкавых запісаў» і разглядалася, як памешчыцкая ўласнасьць. Напрыклад, калі вінават быў памешчык, адказвалі яго сяляне. Няспраўных вінавайцаў ставілі на правеж, г. зн.
білі палкамі кожны дзень, пакуль яны не аддадуць пазыкі. Дык вот,
за памешчыка ставілі на правеж яго сялян, таксама, як раней гэты лёс
пераносілі халопы. Такім чынам, цяпер паміж сялянамі і халопамі
ня было ужо ніякай розьніцы.

Зразумела, што не палепшылася становішча і гарадзкой клясы
пад ціскам гандлёвага капіталу, а дзеля таго што ўтрыманьне новага
войска і наогул усяе адміністрацыі вымагала вялікіх выдаткаў, то,
да ўсяго іншага, надзвычайна павялічваліся і тыя падаткі, якія ляжалі на ніжэйшых клясах насяленьня--на сялянах і дробных гарадзкіх людзях. Узоры гэтых падаткаў цяпер браліся часткова
адтуль-жа, адкуль браліся ўзоры і новай вайсковай сілы. Так, цар
Аляксей, другі Раманаў на прастоле, які насьледаваў Заходняй
Эўропе, увёў падатак на соль. Падатак выклікаў бунт, але бунт
гэты, за дапамогай новай вайсковай сілы, быў уціхаміраны. Таксама
быў уціхаміраны і другі бунт, выкліканы спробай ураду выпусьціць
фальшывыя грошы, так званыя медныя рублі. Тады было ў звычаі
ня толькі ў аднаго маскоўскага ўраду псаваць монету, падмешваючы
да срэбра медзі. Народ гэта мала заўважаў і папсутыя рублі хадзілі
таксама, як поўнацэнныя. Дык вот крыха-пакрысе урад прышоў
да думкі выпусьціць зусім медныя грошы, якія-б хадзілі, як срэбныя.
Але ўжо кінулася ў вочы, і медныя грошы, якіх у дадатак выпусьцілі безьліч, пачалі хутка падаць у цане, а ўсе тавары пачалі
даражэць. Гэта зноў выклікала народнае абурэньне, але раманаўскі
ўрад ужо быў даволі моцны, каб з ім саўладаць.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>86ip6zgiqjdmm40xjozegnt9w8xj5jm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/61</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29582</id>
    <revision>
      <id>88086</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:32:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5283" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Самае вялікае паўстаньне, з якім прышлося мець справу першым
Раманавым, гэта было паўстаньне казацка-сялянскае, якое вышла з
Дону, паўстаньне Сьцяпана Разіна. Яно беспасрэдна зьвязана з разьвіцьцем гандлёвага капіталізму. Яго тэатрам было Паволжа, якраз тыя месцы, па якіх ішоў самы галоуны гандлёвы шлях Маскоўскай Русі-рэчка Волга, якая зьвязвала маскоўскі край з Пэрсіяй,
адкуль атрымліваліся самыя каштоіныя тавары, якія з вялікай карысьцю перапрадаваліся потым царскімі гасьцямі ў Заходнюю Эўропу, ангельскм і голяндзкім купцом у Маскве і Архангельску. Удоўж
гэтага гандлёвага шляху сабралася шмат безьзямельнага люду,
грузчыкі, бурлакі, розныя дробныя гандлёвыя служачыя, а потым
проста дробныя гандляры і рамесьніцкі люд. Абшарніцкае зямляўладаньне на прыволскім чорназеме хутка пашырылася і дзеля
таго, што тутэйшыя абшарнікі мелі шмат зямлі, але звычайна мала
сялян, пераведзеных сюды абшарнікамі з цэнтральных краін Маскоўскай дзяржавы, дык тут была, зразумела, самая жорсткая
паншчына. Сялян прымушалі працаваць болей, чым у якім-небудзь
іншым месцы і ў завяршэньне ўсяго тут-жа побач, пасуседзтву, быў
вольны Дон, казацкае гняздо, якое Раманавы доўга не адважваліся
ні зруйнаваць, ні падпарадкаваць сабе. Наладжваючы парадкі ў сярэдзіне дзяржавы, яны не адчувалі сябе даволі моцнымі, каб узяць
у рукі людзей, якія зьбеглі з їх царства, і якія жылі па той бок
граніцы. Чарга гэтаму прышла толькі пазьней, цераз гадоў сто.
Данское казацтва вельмі доўга пасьля смуты не мяшалася ва ўнутраныя справы Маскоўскай дзяржавы. Мы памятаем, што ў канцы
рэволюцыі пачатку XVІІ веку узброеныя сілы гэтага казацтва былі
расколаты, і казацкае афіцэрства-атаманы-перайшлі на бок заможных кляс. Казацтва было гэтым дэзорганізавана (разладжана).
Частка яго трапіла ў дваране, рэшту раманаўскі ўрад таксама клапаціўся задобрыць, ня толькі ня дражнячы іх, як гэта рабіў Гадуноў, а наадварот, розна патураючы ім, забесьпячаючы іх хлебам
і нацкоўваючы іх на суседзяў-турак і татар. Рабаваньні і набегі
адбіралі ўсю ўвагу казацтва XVІІ веку. Але калі здарылася, што
галоўная турэцкая крэпасьць Азоў апынулася ў іх руках, і казацтва
наіўна зьвярнулася да Масквы з просьбай аб падтрыманьні,--Масква
адмовіла. Ёй Азоў зусім ня быў патрэбны, а патрэбна было толькі адцягнуць казакоў. Казакі былі выбіты з Азову, і туркі настолькі ўмаваліся ў ім, што гэтая крэпасьць зрабілася няпрыступнай апорай
турак. Рух на поўдзень быў спынепы, казацтва прымушана было
шукаць выхаду ў другіх кірунках, на паўднёвы ўсход, і зразумела,
натуральна стала на тым гандлёвым шляху, які быў так дарагі для
гандлёвага капіталу,-на Ніжняй Волзе і Касьпійскім моры. Казакі
пачалі з рабаваньня нерасійскіх людзей, пэрсаў. Але зусім натуральна, што яны парушылі і інтарэсы расійскага гандлю, і сутычкі
з маскоўскім урадам былі зусім няўхільны. А распачаўшы барацьбу
ў гэтых месцах, казакі мімаволі станавіліся ў цэнтры ўсяго гэтага&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>fvnj9s9fcodct9jztrr0x3ds49863jd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/485</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29583</id>
    <revision>
      <id>88087</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:34:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4700" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

Вялікую гордасць адчуваў капітан Катль, калі падаў руку Фларэнс і прайшоў разам з ёю якіх-небудзь дзвесце або трыста ярдаў, увесь час зорка паглядаючы вакол і прыцягваючы ўвагу прахожых сваёй надзвычайнай пільнасцю і шматлікімі перасцярогамі. Прышоўшы ў краму, капітан з далікатнасці палічыў неабходным выйсці на некаторы час, бо Фларэнс хацела купіць туалетныя рэчы; але папярэдне ён паставіў на прылавак сваю бляшаную чайніцу і, сказаўшы маладой лэдзі, якая служыла ў краме, што ў чайніцы ёсць чатырнаццаць фунтаў і два шылінгі,
папрасіў яе, у выпадку, калі гэтай сумы не хопіць на пакрыццё выдаткаў па абмундзіраванню яго пляменніцы — пры слове «пляменніца» ён многазначна зірнуў на Фларэнс, суправаджаючы позірк пантамімай поўнай хітрасці і таямніцы, — папрасіў яе гукнуць яго, і ён заплаціць рэштку са сваёй кішэні.

— Дарагі капітан Катль, — сказала Фларэнс, вышаўшы з крамы са скруткам, памеры якога вельмі засмуцілі капітана, які спадзяваўся ўбачыць насільшчыка, што павінен ісці за ёю з клункам тавараў, — дапраўды, мне не патрэбны гэтыя грошы. Я нічога з іх не выдаткавала. У мяне ёсць грошы.

— Мая маленькая лэдзі, — адазваўся расчараваны капітан, пазіраючы проста перад сабою ўздоўж вуліцы, — будзьце ласкавы, захавайце іх для мяне, пакуль я ў вас іх не папрашу.

— Можна мне пакласці туды, дзе яны былі раней, — запыталася Фларэнс, — і захаваць іх там?

Капітан быў зусім не ў захапленні ад гэтай прапановы, але тым не менш адказаў:

— Так, так, мая маленькая лэдзі, кладзіце іх, куды хочаце, толькі-б вы ведалі, дзе іх знайсці, ''мне'' яны зусім не патрэбны, — сказаў капітан. — Здзіўляюся, як гэта я раней іх не распусціў.

У першую хвіліну капітан быў зусім збіты з панталыку, але схамянуўся, адчуўшы дотык рукі Фларэнс, і яны вярнуліся дадому з тымі-ж перасцярогамі, з якімі вышлі; капітан адчыніў дзверы каюты маленькага Мічмана і нырнуў туды з хуткасцю, якую можна было растлумачыць толькі яго доўгай практыкай.

Ён дамогся таго, каб яна з'ела тосту і выпіла шклянку нігесу (які гатаваў ён беззаганна), і, падбадзёрыўшы яе ўсімі ласкавымі словамі і няскладнымі прымоўкамі, якія толькі мог прыдумаць, павёў яе наверх, у спальню. Але і ў яго было штосьці на душы, і ён выглядаў збянтэжаным.

— Спакойнай ночы, сэрца маё, — сказаў ёй капітан Катль ля дзвярэй яе спальні.

Фларэнс пацалавала яго.

У іншы час капітан быў-бы надзвычай здзіўлены гэтым знакам яе прывязанасці і ўдзячнасці; праўда, ён і цяпер не астаўся да яго нячулым, але паглядзеў ёй у твар з яшчэ большай збянтэжанасцю, чым выяўляў раней, і як быццам не хацеў ад яе выходзіць.

— Небарака Уольр! — сказаў капітан.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>m2mqnwly0h260vs84f8p0j5631s60fr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/62</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29584</id>
    <revision>
      <id>88088</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:37:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5269" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;дробнага, прыгнечанага, заняволенага люду, аб якім мы гаварылі.
Сьцяпан Разін зрабіўся наступнікам Балотнікава. Пад яго атаманствам паўстаўшыя заўладалі Астраханьню, заўладалі Царыцыным і
рушылі ўверх па Волзе, укірунку на Маскву. Але пад Сімбірскам
іх спаткала новае навучанае, як заграніцай, маскоўскае войска і разьбіла нашчэнт. Разіна захапілі ў палон і пакаралі сьмерцю ў Маскве.
Так скончылася гэта новая казацка-сялянская рэволюцыя, якая пакінула аб сабе памяць у народных песьнях, але якая куды меней страсянула гандлёвы капітал і створаныя ім парадкі, чым рэволюцыя
пачатку XVІІ-га веку. А ўсьмірылі паўстаньне так моцна, што пасьля
Разіна падобных паўстаньняў ня было сто год, і трэба было нячуванае ўзмацненьне ціску, які вісеў над сялянамі, у другой палавіне
XVІ веку для таго, каб выбухла амаль што ў тых самых месцах
новае паўстаньне Пугачова, аб якім падамо ніжэй.

Апошнюю паслугу ў барацьбе з унутранымі ворагамі зрабіла
Раманавым новае войска іменна супроць старога войска. Адчуваючы,
што новыя парадкі пагражаюць самому існаваньню стралецкага
войска, стральцы пачалі непакоіцца і скарысталі ўнутраныя нялады
пры царскім двары, каб на некаторы час заўладаць Масквой. З імі хутка саўладалі новыя палкі чужаземнай муштры з царом Пётрам, самым
энэргічным, самым таленавітым і самым выдатным з Раманавых, на
чале. Калі Пётра паехаў заграніцу, стральцы папрабавалі паўстаць
другі раз, але былі разьбіты канчаткова і амаль цалком зьнішчаны
Пётрам, які быў ня толькі самым таленавітым і энэргічным, але і
самым лютым з Раманавых. «Што ня зубец, то стралец», гаварыла
тагочасная сумная прыказка аб тым, як Пётра разьвешваў правадыроў
паўстаньня на зубцох крамлёўскай сьцяны, ня лічачы тых, хто быў
беспасрэдна расстрэляны на месцы бойкі.

Але ў гэты час новае войска трэба было гандлёваму капіталу
ўжо ня толькі для таго, каб усьміраць унутраных ворагаў, але і для
замежных прадпрыемстваў, такіх вялізных і адважных, аб якіх ён
не адважваўся-б і падумаць сто год таму назад. Ужо ў палавіне
XVІІ сталецьця раманаўскі ўрад надзвычайна трапна выкарыстаў
казацка-сялянскую рэволюцыю, якая адбывалася ў заходняй Расіі.
Там па паўднёва-ўсходняй частцы польска-літоўскага каралеўства
адбывалася тое самае, што было ў Маскоўскай дзяржаве. Таксама
разьвіваўся гандлёвы капітал, пад уплывам гэтага гандлёвага капіталу на месцы ранейшай фэўдальнай павіннасьці зьявіліся жорсткія аброкі, жорсткая паншчына,- словам, усе сродкі выбіваньня
з селяніна, як яго называлі ў заходняй Русі, «хлопа», дадатковага
продукту, які потым ішоў на рынак і рукамі купцоў пашыраўся па
ўсёй Эўропе. Польскай збажыной харчаваліся і ў Лісабоне, і ў Нэапалі, і няўраджай у Польшчы азначаў часамі голад у Італіі. Як гэта
было ў Маскоўскай дзяржаве, новыя парадкі асабліва цяжка далі
сябе адчуваць у месцах новай калёнізацыі, г. зн. якраз у Прыдняпроўі, у сучасных Кіеўскай, Валынскай і іншых суседніх губэрнях.&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>tkt43mopim09s25fh4kjz0jpt7vrppg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/486</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29585</id>
    <revision>
      <id>88089</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:51:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4488" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Няшчасны, няшчасны Уолтэр! — уздыхнуўшы, адазвалася Фларэнс.

— Утапіўся, хіба не праўда? — сказаў капітан.

Фларэнс кіўнула галавой і ўздыхнула.

— Спакойнай ночы, мая маленькая лэдзі! — сказаў капітан Катль, працягваючы ёй руку.

Але ён усё яшчэ не выходзіў.

— Нічога не здарылася, дарагі капітан Катль? — запыталася Фларэнс, якую, прымаючы пад увагу яе настрой, няцяжка было ўстрывожыць. — Вы хочаце мне штосьці сказаць?

— Штосьці сказаць вам, маленькая лэдзі? — адказаў капітан у замяшанні, сустрэўшы яе позірк. — Не! Ну, што-б я мог вам сказаць, красуня? Вы-ж, вядома, не спадзяецеся, што я магу сказаць вам што-небудзь добрае?

— Не, — сказала Фларэнс, паківаўшы галавой.

Капітан пільна паглядзеў на яе і паўтарыў «не», усё яшчэ затрымліваючыся ля дзвярэй і ўсё яшчэ будучы збянтэжаным.

— Небарака Уольр, — сказаў капітан. — Мой Уольр, як я, бывала, называў вас! Пляменнік старога Соля Джылса! Любімы ўсімі, як кветкі ў май! Дзе вы цяпер, мой адважны хлопчык? Утапіўся, хіба не праўда?

Скончыўшы сваю прамову гэтым нечаканым зваротам да Фларэнс, капітан пажадаў ёй добрай ночы і спусціўся ўніз, а Фларэнс са свечкай стаяла на пляцоўцы лесвіцы, каб пасвяціць яму.

Фларэнс вельмі шкадавала аб тым, што, знайшоўшы прытулак тут, мімаволі абудзіла гэтыя ўспаміны ў свайго апекуна, што, між іншым было зусім натуральна. Седзячы за маленькім столікам, на якім капітан змясціў падзорную трубу, песеннік і іншыя рэдкія рэчы, яна думала аб Уолтэры і аб усім, з ім звязаным у
мінулым, пакуль не захацелася ёй легчы ў пасцель, заснуць і не прачнуцца. Але калі яна са смуткам успомніла аб памёршых, якіх любіла, у яе ні разу не прамільгнула думка аб родным доме, аб магчымасці туды вярнуцца, аб тым, што ён яшчэ існуе і пад яго дахам жыве яе бацька.

Яна не адважвалася паглядзець у люстэрка, бо цёмная пляма на грудзях унушала ёй страх да самой сябе, нібы на ёй было нейкае кляймо. У цемры яна спяшаючыся прыкрыла яе дрыглівай рукой і плачучы апусціла стомленую галаву на падушку.

Уночы капітан некалькі разоў падымаўся наверх — даведацца, ці спакойна спіць яго выхаванка, а досвіткам выявіў, што яна прачнулася, бо Фларэнс, пачуўшы крокі ля сваіх дзвярэй, запыталася, ці ён гэта.

— Так, мая маленькая лэдзі, — хрыплым шэптам адказаў капітан. — Ці добра вы сябе адчуваеце, мой брыльянт?

Фларэнс падзякавала яму і адказала, што добра.

Капітан, не жадаючы ўпускаць такога зручнага выпадку, прыціснуўся губамі да замочнай шчыліны і сказаў голасам, што гучэў, як глухое завыванне ветру:&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>57b07c9xifyozvh6j4fahdmsegmpruo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/63</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29586</id>
    <revision>
      <id>88090</id>
      <timestamp>2022-08-19T09:52:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5261" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

А недалёка тут-жа, на Дняпры, было казацкае гняздо-Запарожжа, якое ўтварылася такім самым шляхам, як і на Доне з зьбеглых
«хлопаў». Натуральна, што паўтарылася тое самае, што было ў
Маскоўскай Расіі. і як Маскоўская дзяржава бачыла казацка-сялянскае паўстаньне ў пачатку XVІІ веку, так канец XVІ і першая паавіна XVІІ веку былі ахоплены шэрагам казацкіх паўстаньняў у
Прыдняпроўі. Польскі ўрад, які з самага пачатку меў і добрае рэгулярнае войска і лепшую поліцэйскую організацыю, чым мела Масква ў часы Шуйскага, доўга змагаўся з гэтымі паўстаньнямі. Тут
аднак і вораг быў у дваранска-купецкай улады куды больш сур'ёзны.
Казакі і сяляне Вялікарусі былі цёмнай, няпісьменнай масай. У казакаў і «хлопаў» заходняй Расіі знайшлася свая інтэлігенцыя ў
асобе гарадзкога мяшчанства. Гэтае гарадзкое мяшчанства Львова,
Кіева, Жытоміру ды іншых украінскіх гарадоў трывала ад свайго
гандлёвага капіталу ня менш, чым маскоўскае ад свайго. Польскі ўрад
стаяў, зразумела, як і маскоўскі, на баку багатага купецтва і рознымі спосабамі ціснуў і душыў украінскага мешчаніна. Але той
меў сваю організацыю, накшталт заходня-эўропэйскай, організацыю
царкоўную: украінскія рамесьнікі і дробныя гандляры ўтварылі
свае «брацтвы» пры цэрквах з больніцамі, школамі і т. п. Гандлёвы
капітал стараўся зламаць гэту організацыю: у канцы XVІ веку
польскі ўрад правёў у заходняй Расіі «вунію», г. зн. падпарадкаваў
украінскую царкву назначаным урадам архірэям, якія, у сваю чаргу,
падпарадкаваліся агульна-каталіцкаму цэнтру, рымскаму папе. Для
народу гэту скарбовую царкву прыгожа малявалі, як аб'яднанне
ўсіх хрысьціян у аднэй царкве» (адгэтуль-«вунія», што значыць
«злучаньне»). Але мяшчанства зразумела, што вунія наносіць сьмяротны удар яго організацыі, і паўстала супраць вуніі ўсімі сіламі,
не падлягаючы скарбовым «вуніяцкім» архірэям. За гэта мяшчанскія
брацтвы пачалі прыціскаць, што усё больш і больш штырхала мяшчан
у бок «хлопскай» рэволюцыі. Праваслаўная вера зрабілася сьцягам
гэтай апошняй, а кіеўская духоўная акадэмія яе разумовым цэнтрам. Казакі і «хлопы» тут, такім парадкам, ня толькі пакутвалі
ад сваіх «паноў»-- памешчыкаў і памешчыцкага ўраду, але мелі і
гатовае, зразумелае для сябе апраўданьне свайго паўстаньня супраць
гэтага прыгнечаньня.

Калі паўстаньне тут было лепей організавана, чым па Русі маскоўскай, то польскі ўрад вёў сябе куды менш трапна, чым маскоўскі.
Гэты апошні, адчуваючы сваю слабасьць, стараўся падзяліць і падкупіць паўстаўшых. Польскі, спадзяючыся на сваю сілу, ганьбаваў
гэтым і аднолькава ціснуў і душыў і жабрака «хлопа», і заможнага
казака «земяніна», і гарадзкога крамніка, і нават праваслаўнага
папа або архірэя, які ня прыняў вуніі. Ён яднаў сваіх ворагаў замест заго, каб падзяліць іх, таму казацкае паўстаньне 1645 г., на чале
якога стаяў адзін з прадстаўнікоў верхняга, заможнага пласта казацтва, Багдан Хмяльніцкі, вельмі ўдала перамагло польска-літоў-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>324smoky4ekrnem9z2ez4xra217xg1f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/487</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29587</id>
    <revision>
      <id>88091</id>
      <timestamp>2022-08-19T10:08:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4557" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;

— Небарака Уольр! Утапіўся, хіба не праўда?

Пасля гэтага ён пайшоў, зноў лёг у пасцель і спаў да сямі гадзін раніцы.

І ўвесь дзень ён не мог адкараскацца ад збянтэжання і замяшання, хоць Фларэнс, займаючыся швівам у маленькай гасцінай, была больш спакойнай, чым напярэдадні. Амаль не кожны раз, калі ёй здаралася падымаць вочы ад работы, яна заўважала, што капітан пазірае на яе і задуменна гладзіць падбародак, і ён часта прысоўваў да яе сваё крэсла, нібы маючы намер паведаміць нешта вельмі канфідэнцыяльнае, і так часта адсоўваў яго зноў, нібы не ведаючы, з чаго пачаць, што на працягу дня ён на гэтым кволым судзёнцы рабіў рэйс вакол гасцінай і не раз у вельмі сумным становішчы садзіўся на мель, наляцеўшы на сцяну або на
дзверы каморы.

Толькі на змроку капітан Катль, кінуўшы, нарэшце, якар каля Фларэнс, пачаў гаварыць больш або менш складна.

— Вы ніколі не бывалі ў плаванні, мая чароўнасць?

— Ніколі, — адказала Фларэнс.

— Мора — магутная стыхія, — з пачцівасцю сказаў капітан. — Шмат
цудаў у марскім віры, мая красуня! Падумайце аб моры, калі вые вецер і ўздымаюцца хвалі. Падумайце аб ім, калі ў страшную, навальнічную ноч бывае так цёмна, — прадаўжаў капітан, урачыста падымаючы свой кручок, — што вы ўласную руку не ўбачыце, хіба толькі яе асветліць успыхнуўшая маланка.

— А вам здаралася трапляць у шторм? — запыталася Фларэнс.

— А як-жа, мая маленькая лэдзі, і на маю долю выпала нямала бур, — сказаў капітан, з хваляваннем выціраючы галаву, — і мне даводзілася гойсаць па хвалях; але… але я не пра сябе хацеў пагаварыць. Пра нашага дарагога хлопчыка, — ён бліжэй прысунуўся да яе, — пра Уольра, які затануў.

Капітан гаварыў такім дрыготкім голасам і павярнуў да Фларэнс такі бледны і ўстрывожаны твар, што яна спалохана схапіла яго за руку.

— Вы змяніліся ў твары! — ўсклікнула Фларэнс. — Вы раптам
зрабіліся зусім іншы. Што здарылася? Любы капітан Катль, у мяне мароз прабягае па спіне, калі я пазіраю на вас!

— Не, не! Не палохайцеся, маленькая лэдзі, — адказаў капітан, падтрымліваючы яе рукой. — Усё ў парадку, усё ў парадку, мая дарагая. Дык вось, я казаў… Уольр… ён… ён затануў, хіба не праўда?

Фларэнс пільна пазірала на яго; яна то чырванела, то бляднела і прыціскала руку да грудзей.

— Усякія беды і небяспекі падпільноўваюць на моры, мая
красуня, — сказаў капітан, — і над многімі геройскімі караблямі і многімі адважнымі сэрцамі самкнуліся маўклівыя воды і так і не прамовілі ні слоўца. Але і на моры можна ўнікнуць смерці, і іншы раз адзін чалавек з дваццаці, — а магчыма, і з сотні,&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>6i8qo0w3ydou3cxe0m4udl7ni9ctilw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Домбі і сын.pdf/488</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29588</id>
    <revision>
      <id>88094</id>
      <timestamp>2022-08-19T10:52:22Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>RAleh12</username>
        <id>3563</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4398" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;RAleh12&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;любачка, — варочаўся дадому, калі яго ўжо лічылі памершым, а ўвесь экіпаж загінуўшым… Я… я ведаю адну такую гісторыю, Радасць майго Сэрца, — заікаючыся прадаўжаў капітан, — калісьці мне яе расказалі. І калі ўжо я ўзяў гэты курс і мы з вамі сядзім удваіх ля каміна, то, магчыма, вы хочаце, каб
я вам расказаў яе? Хочаце, любачка?

Фларэнс, дрыжучы ад хвалявання, якога яна не магла ні перамагчы, ні ўцяміць, мімаволі прасачыла за яго позіркам, што скіраваўся да крамы, дзе гарэла лямпа. Як толькі яна павярнула галаву, капітан усхапіўся з крэсла і засланіў ёй вочы рукой.

— Там нічога няма, мая красуня, — сказаў капітан. — Не глядзіце туды!

— Чаму? — запыталася Фларэнс.

Капітан замармытаў аб тым, што там нічога вясёлага няма, а тут ярка гарыць агонь у каміне. Ён крыху прычыніў дзверы, якія раней былі расчынены насцеж, і зноў сеў на сваё месца. Фларэнс сачыла за ім позіркам і пільна ўглядалася ў яго твар.

— Гутарка ішла аб караблі, мая маленькая лэдзі, — пачаў капітан, — які адплыў з лонданскага порта за ветрам і ў вельмі добрае надвор'е, накіроўваючыся ў… Не палохайцеся, мая маленькая лэдзі, карабль проста рушыў у плаванне, любачка, проста рушыў у плаванне!

Выраз на твары Фларэнс устрывожыў капітана, які і сам быў вельмі расчулены і ўзрушаны і бадай ці выглядаў менш усхваляваным, чым яна.

— Ці прадаўжаць расказ, мая красуня! — запытаўся капітан.

— Так, так, прашу вас! — усклікнула Фларэнс.

Капітан як быццам праглынуў штосьці, што засела ў яго ў горле, і нервова загаварыў:

— Дык вось гэты самы злашчасны карабль трапіў там, на моры, у такі шторм, які бывае раз у дваццаць год, мая дарагая. Мне казалі, мая любачка, што дзень за днём гэты злашчасны карабль мужна трымаўся на хвалях і выконваў свой абавязак, але раптам адна хваля разбіла борт, знесла мачты і руль, змыла лепшых маракоў, і карабль быў адданы на волю шторму, які не ведаў літасці і бушаваў усё мацней і мацней, так што хвалі перакачваліся цераз судно і наносілі яму ўдары і, налятаючы на яго, разбівалі яго, як скарлупку. Кожная чорная пляма на
грэбені хвалі, што адыходзіла ў мора, была або абломкам карабля, або жывым чалавекам, і карабль быў разбітым нашчэнт, мая красуня, і трава ніколі не вырасце на магілах тых, хто вёў гэта судно.

— Але не ўсем яны загінулі! — усклікнула Фларэнс. — Нехта выратаваўся? Хоць-бы адзін чалавек?

— На барту гэтага злашчаснага карабля, — прадаўжаў капітан, падымаючыся з крэсла і сціскаючы руку ў кулак з вельмі энер-&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>rvtnzzwjo6iyb76wkpufdegngr4r73g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/64</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29589</id>
    <revision>
      <id>88102</id>
      <timestamp>2022-08-19T11:21:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4891" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;скае ўрадавае войска. Але перамагчы зусім Хмяльніцкі ня здолеў,
ён павінен быў шукаць саюзьнікаў. Гэтым надзвычайна трапна скарысталася Маскоўская дзяржава: яна ўзяла Хмяльніцкага пад сваю
апеку, і такім чынам, Украіна, спачатку левы бераг Дняпра а горадам Кіевам, перайшлі ў рукі Маскоўскае дзяржавы. Апрача волскага гандлёвага шляху, гэтая апошняя трымала цяпер у сваіх руках і другі гандлёвы шлях да Чорнага мора-дняпроўскі. Але прайшло шмат часу, перш чым яна скарыстала гэты новы гандлёвы
шлях і перш чым барацьба за Чорнае мора зрабілася галоўнай барацьбой для маскоўскага гандлёвага капіталу. Чарговая задача была іншая. Найбольш блізкі выхад у Заходнюю Эўропу быў для
Маскоўскай Русі ня Чорнае мора, а Бальтыцкае. І вот у гэтай барацьбе за Бальтыцкае мора, так званай Вялікай Паўночнай вайне 1700-1721 г. г., асабліва зьявілася каштоўнай для гандлёвага
капіталу яго новая зброя-організованая на чужаземны ўзор армія.

'''Дзяржава Раманавых і раскол.'''

Першыя Раманавы, спакарыўшыя сялянскую масу за дапамогай вышэйшых кляс дробнага дваранства і часткі казацтва, што
перайшлі на іх бок, заснавалі, такім чынам, дзяржаву, якая трымалася на прыгонным праве, чыноўніцтве і пастаяннай арміі і якая праіснавала Расіі да сярэдзіны
XІX сталецьця. Толькі ў гэты час, дзякуючы далейшаму экономічнаму разьвіцьцю, зьяўленьню на зьмену гандлёваму капіталізму
прамысловага капіталізму, - гэты дзяржаўны лад пачынае распaдацца, падае прыгоннае права, пад канец слабее ўлада чыноўніцтва,
пад самы канец здраджвае гэтай дзяржаве яго галоўная апора - пастаяннае войска. Але, паступова выпетрываючы, раманаўскі
лад у сваіх астачах дажывае да рэволюцыі 1917 году. З монархіяй Раманавых мы ўваходзім, такім парадкам, у паласу найноўшай расійскай гісторыі. Але для таго, каб дакончыць характарыстыку гэтай монархіі, трэба адзначыць яшчэ адзін бок, якога
мы да гэтых час не закраналі. Яна была ня толькі капіталістычнай, бюрократычнай (чыноўніцкай) вайсковай дзяржавай, але яна
была і першай у Расіі дзяржавай цывільнай. Расійская
царква за Раманавымі зрабілася такой самай цывільнай установай,
як любы прыказ або міністэрства. Архірэі зрабіліся такімі самымі чыноўнікамі, як і губэрнатары, а сьвяшчэньнікі, такімі самымі,
як вучастковыя прыставы або станавыя. Аб гэтым падпарадкаваньні царквы дзяржаве, якое адбылося у той самы час, у сярэдзіне
ХVІІ сталецьця, трэба сказаць некалькі слоў.

У існаваньні духавенства і царквы быў практычны сэнс. Нам
ужо даходзілася ўскосна зазначыць, што царква і духавенства,
асабліва манахі і манастыры, былі першымі праваднікамі грашовай гаспадаркі. У іх руках, дзякуючы ахвярам веруючых, сабраліся вялізныя сродкі, некаторыя веруючыя давалі ім свае багацьці&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>0apro4ebz6la0sdt5wcji3z9zz34vj9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Меч</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29590</id>
    <redirect title="Меч (Жылка)" />
    <revision>
      <id>88105</id>
      <timestamp>2022-08-19T11:25:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>Gleb Leo перанёс старонку [[Меч]] у [[Меч (Жылка)]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33" xml:space="preserve">#REDIRECT [[Меч (Жылка)]]</text>
      <sha1>bcwavctsemvzyjb8u63uommtwt1caqs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/65</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29591</id>
    <revision>
      <id>88107</id>
      <timestamp>2022-08-19T11:29:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5058" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;на захаваньне: так, царква зрабілася гандлевым
складам, а манастыры першымі банкоўцамі, якіх ведала старажытняя Русь, а
разам з ёю і ўся сярэднявяковая Эўропа. Але тлумачэньне, якое
давалі людзі усім гэтым ахвярам на карысыць царквы, было,
зразумела, зусім ня тое, якое даем мы.
Для тагочасных людзей
экономічны сэнс усяго гэтага зусім не існаваў. Яны давалі ахвяры
для таго, каб задабрыць духа, з якім умела гаварыць, каля якога
ўмела хадзіць хрысьціянскае духавенства. Асабліва страшны момант для чалавека была, зразумела, сама сьмерць, калі ён сам
зьмяняўся ў «духа». Ня так гэта быў страшны момант для яго самога, як для яго сваякоў і блізкіх, якія ня ведалі, чаго ім ад гэтага духа чакаць-дабра ці няшчасьця. і вот тут зьяўляўся сьвяшчэньнік, рабіў розныя чараўніцкія дзеяныні, гаварыў словы, кадзіў ладанам, служыў паніхіду і, такім чынам, пагаджаў дух нябожчыка з жывымі сваякамі. Пакойнік пасьля гэтага рабіўся
добрым духам, і зла ад яго не чакалі ўжо ніякага. Вот чаму
царква пры гэтым атрымлівала вельмі шчодрыя падарункі. З маёмасьці нябожчыка ёй здавалася ня толькі рухомасьць, але і вялікія
пляцы зямлі; такім парадкам царква зрабілася самым вялікім
зямляўласьнікам. Сваё зямляўладаньне яна ўмела павялічыць: на
сабраныя, ад сваіх гандлёвых опэрацый, грошы манастыры куплялі ад памешчыкаў зямлю, пазычаючы гэтым памешчыкам на самых цяжкіх умовах і г. д. Царква была адным з самых заўзятых
эксплёататараў расійскага сялянства. Ня трэба запамінаць, што
першым заснавальнікам сялянскай няволі была Траецкая Лаўра,
якая ў XІ веку першая здабыла сабе права не выпускаць з сваіх
маёнткаў сялян і першая-ж кінулася адшукваць гэтых сялян
пасьля смутнага часу, загадзя забясьпечыўшы сабе 11-гадовы тэрмін для іх адшуканьня, г. зн. стараючыся вярнуць назад усіх
сялян, якія зьбеглі ў час смуты. Траецкая Лаўра паказала гэтым
прыклад іншым памешчыкам. Але для масы насяленьня справа
была ня ў тым, добрадзейнае ці нядобрадзейнае, лагоднае ці жорсткае было духавенства, а ў тым, што гэтае духавенства мела
лагодзіць з тым сьветам сьвятых і нячысьцікаў, які ўтвараўся ў выабражэньні тагочаснага чалавека, і ад якога, згодна з перакананьнем
гэтага чалавека, залежаў увесь яго дабрабыт.

Уплыў царквы на тагочасных людзей быў, зразумела, вялізны. Царкоўныя людзі павучалі, што яны ўсё могуць зрабіць, што
ўласна, і цара ставяць толькі яны і што толькі дзякуючы памазаньню, якое царква дае цару, ён робіцца сапраўдным царом. Ён
застаецца ім да таго часу, пакуль ён служыць царкве. Калі-ж
ён пакідае служыць, тады ён траціць права на прастол. А сапраўды-ж ужо ў XVІ веку гэта было толькі тэорыяй (г. зн. было
толькі ў кнігах), а на практыцы, як толькі аб'ядналася Маскоўская дзяржава, як толькі яна забрала ў рукі вялікія прасторы
зямлі, гандлёвы капітал і г. д., дык яна пачала падпарадкаваць&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>mxvtprnumee8atzlbafma7dclx4ywlh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Старонка:Расійская гісторыя ў самым кароткім нарысе.pdf/66</title>
    <ns>104</ns>
    <id>29592</id>
    <revision>
      <id>88108</id>
      <timestamp>2022-08-19T11:34:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <comment>/* Вычытаная */</comment>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5109" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;сабе царкву, бо сапраўдная ўлада царквы трымалася, паўтараю,
зразумела, не на тым, што думалі пра яе людзі, а на тым, што
было ў яе руках. Ужо за Грозным была зроблена спроба адабраць
ад праваслаўнай царквы яе зямлю для таго, каб задаволіць зямельную прагу дробных памешчыкаў, якім пачынала не хапаць
конфіскаваных вотчын старога вяльмоства, і ўжо Грозны аднаго
маскоўскага мітрапаліта, які адважыўся яму пярэчыць, Піліпа,
спачатку прагнаў з мітрапаліцкага прастолу, а потым загадаў задушыць у тым манастыры, у які ён быў пасланы на няволю.

Перад канцом XVІ века, перад самай «смутай», улада царквы
над насяленьнем значна зьменшылася, і пісьменьнікі таго часу,
людзі набожныя (пісьменныя ў гэты час былі, галоўным чынам,
духоўныя людзі, і ўсе пісьменныя людзі былі людзі духоўныя,
якія выхаваліся, вывучыліся пісьменству па царкоўных кнігах) скардзіліся, што народ разбэсьціўся. З іх расказаў відаць, што разбэсьцілася заможная частка народу, бо парушаць царкоўныя правілы
адносна пастоў, раскошна есьці, шмат піць, хадзіць у дарагіх вопратках, усе гэтыя грахі, зразумела, маглі рабіць толькі багатыя
людзі. Улада царквы парушалася, такім чынам, па меры таго, як
павялічвалася ўлада гандлёвага капіталу.

Асабліва парушала гандлёвая грашовая гаспадарка аскетызм стара-расійскіх людзей. Што такое аскетызм? Усе, зразумела, чулі аб розных пакутах, якія рабілі для сябе розныя ўгоднікі старажытнай Русі. Гэтыя ўгоднікі называліся «пакутнікамі»,
бо «пакута» і рабіла іх людзьмі, якія ўгодны богу і яго сьвятым. З чаго
складалася «пакута»? З таго, што чалавек ня еў, спаў на голых дошках, стаяў цэлыя ночы на каленях, гаворачы пацеры, словам, як магчыма задаваў сабе пакут і гэтым, як ён верыў, дагаджаў богу.
У чым-жа тут была дагода? Ды ў тым, што тыя задавальненьні, якіх
пазбываўся чалавек, нейкім незразумелым чынам даставаліся духу,
міласьць якога ён спадзяваўся набыць. Чалавек адмаўляўся ад
ежы, і гэта ежа, якую ён ня еў, была таксама свайго роду афярай,
якую нейкім таемным чынам мог зьесьці дух. Само па сабе зразумела, што такога выразнага ўяўленьня ў тагочасных людзей ня
было, паўтараю, для тагочаснага чалавека сэнс посту і сутрыманьня быў іменна ў тым, што ён гэтым дагаджаў богу або сьвятому, якому ëн маліўся, а сэнс якога ён не разумеў, быў іменна
І тым, што такім спосабам людзі прывыкалі зь берагаць. Звычайна пасьля посту надыходзіла (на вёсках і цяпер надыходзіць) разгавельне, г. зн. пачынаецца дзікае баляванне, калі людзі ядуць да
нястраўнасьці жывата, і п'юць так, што трацяць сьвядомасьць.
Так і да гэтых час робяць усе дзікуны, лкія посьцяць цэлып месяцы і потым за некалькі дзён наядаюцца на горла. Пры якой гаспадарцы такое устрыманьне можа быць патрэбна? Зразумела, пры
«натуральнай», калі пяма яшчэ рынку, калі купіць чалавеку прыпасаў няма дзе, калі ён павінен, як кажуць, працягваць ножкі&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>ocfhawdhs33uze4xufntevhp56qqau4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88109</id>
      <parentid>88108</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:36:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>VasyaRogov</username>
        <id>1510</id>
      </contributor>
      <model>proofread-page</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5108" xml:space="preserve">&lt;noinclude&gt;&lt;pagequality level=&quot;3&quot; user=&quot;VasyaRogov&quot; /&gt;&lt;/noinclude&gt;сабе царкву, бо сапраўдная ўлада царквы трымалася, паўтараю,
зразумела, не на тым, што думалі пра яе людзі, а на тым, што
было ў яе руках. Ужо за Грозным была зроблена спроба адабраць
ад праваслаўнай царквы яе зямлю для таго, каб задаволіць зямельную прагу дробных памешчыкаў, якім пачынала не хапаць
конфіскаваных вотчын старога вяльмоства, і ўжо Грозны аднаго
маскоўскага мітрапаліта, які адважыўся яму пярэчыць, Піліпа,
спачатку прагнаў з мітрапаліцкага прастолу, а потым загадаў задушыць у тым манастыры, у які ён быў пасланы на няволю.

Перад канцом XVІ века, перад самай «смутай», улада царквы
над насяленьнем значна зьменшылася, і пісьменьнікі таго часу,
людзі набожныя (пісьменныя ў гэты час былі, галоўным чынам,
духоўныя людзі, і ўсе пісьменныя людзі былі людзі духоўныя,
якія выхаваліся, вывучыліся пісьменству па царкоўных кнігах) скардзіліся, што народ разбэсьціўся. З іх расказаў відаць, што разбэсьцілася заможная частка народу, бо парушаць царкоўныя правілы
адносна пастоў, раскошна есьці, шмат піць, хадзіць у дарагіх вопратках, усе гэтыя грахі, зразумела, маглі рабіць толькі багатыя
людзі. Улада царквы парушалася, такім чынам, па меры таго, як
павялічвалася ўлада гандлёвага капіталу.

Асабліва парушала гандлёвая грашовая гаспадарка аскетызм стара-расійскіх людзей. Што такое аскетызм? Усе, зразумела, чулі аб розных пакутах, якія рабілі для сябе розныя ўгоднікі старажытнай Русі. Гэтыя ўгоднікі называліся «пакутнікамі»,
бо «пакута» і рабіла іх людзьмі, якія ўгодны богу і яго сьвятым. З чаго
складалася «пакута»? З таго, што чалавек ня еў, спаў на голых дошках, стаяў цэлыя ночы на каленях, гаворачы пацеры, словам, як магчыма задаваў сабе пакут і гэтым, як ён верыў, дагаджаў богу.
У чым-жа тут была дагода? Ды ў тым, што тыя задавальненьні, якіх
пазбываўся чалавек, нейкім незразумелым чынам даставаліся духу,
міласьць якога ён спадзяваўся набыць. Чалавек адмаўляўся ад
ежы, і гэта ежа, якую ён ня еў, была таксама свайго роду афярай,
якую нейкім таемным чынам мог зьесьці дух. Само па сабе зразумела, што такога выразнага ўяўленьня ў тагочасных людзей ня
было, паўтараю, для тагочаснага чалавека сэнс посту і сутрыманьня быў іменна ў тым, што ён гэтым дагаджаў богу або сьвятому, якому ëн маліўся, а сэнс якога ён не разумеў, быў іменна
ў тым, што такім спосабам людзі прывыкалі зьберагаць. Звычайна пасьля посту надыходзіла (на вёсках і цяпер надыходзіць) разгавеньне, г. зн. пачынаецца дзікае баляванне, калі людзі ядуць да
нястраўнасьці жывата, і п'юць так, што трацяць сьвядомасьць.
Так і да гэтых час робяць усе дзікуны, якія посьцяць цэлыя месяцы і потым за некалькі дзён наядаюцца па горла. Пры якой гаспадарцы такое ўстрыманьне можа быць патрэбна? Зразумела, пры
«натуральнай», калі няма яшчэ рынку, калі купіць чалавеку прыпасаў няма дзе, калі ён павінен, як кажуць, працягваць ножкі&lt;noinclude&gt;&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>4a15dl4sjhxef3tzu0e7lwjcx8wbiaf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жыды (Купала)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>29593</id>
    <revision>
      <id>88111</id>
      <timestamp>2022-08-19T11:50:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <comment>Новая старонка: «{{Загаловак  | назва     = Жыды  | аўтар     = Янка Купала  | сэкцыя    = Верш  | дата      = 10 кастрычніка 1919 году  | папярэдні =   | наступны  =   | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах. }}  * Беларус (газета)/1919/16/Жыд...»</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1034" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Жыды
 | аўтар     = Янка Купала
 | сэкцыя    = Верш
 | дата      = 10 кастрычніка 1919 году
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Беларус (газета)/1919/16/Жыды!..|Жыды!..]] // {{Fine|[[Беларусь (Мінск, газета)|Беларус]]. — 7 лістапада 1919. — [[Беларусь (Мінск, газета)/1953/16|№16 (43)]]}}
* [[Беларус (газета)/1953/12/Жыды|Жыды]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 15 чырвеня 1953. — [[Беларус (газета)/1953/12|№12 (36)]]}}

[[Катэгорыя:Вершы Янкі Купалы]]
[[Катэгорыя:Цэнзураваныя творы]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>otlx0srne3z52yky9o1kjz6zs92o2mf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>88112</id>
      <parentid>88111</parentid>
      <timestamp>2022-08-19T11:50:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Gleb Leo</username>
        <id>2440</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1036" xml:space="preserve">{{Загаловак
 | назва     = Жыды
 | аўтар     = Янка Купала
 | сэкцыя    = Верш
 | дата      = 10 кастрычніка 1919 году
 | папярэдні = 
 | наступны  = 
 | анатацыі  = На дадзенай старонцы сабраныя ўсе варыянты гэтага твора, якія ёсьць на Вікікрыніцах.
}}

* [[Беларус (газета)/1919/16/Жыды!..|Жыды!..]] // {{Fine|[[Беларусь (Мінск, газета)|Беларусь]]. — 7 лістапада 1919. — [[Беларусь (Мінск, газета)/1953/16|№16 (43)]]}}
* [[Беларус (газета)/1953/12/Жыды|Жыды]] // {{Fine|[[Беларус (газета)|Беларус]]. — 15 чырвеня 1953. — [[Беларус (газета)/1953/12|№12 (36)]]}}

[[Катэгорыя:Вершы Янкі Купалы]]
[[Катэгорыя:Цэнзураваныя творы]]
[[Катэгорыя:Спісы рэдакцый]]</text>
      <sha1>8u7bgb9ctriyrcv0t4xb53mrpo99hrt</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>