Vikilibroj eowikibooks https://eo.wikibooks.org/wiki/%C4%88efpa%C4%9Do MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Aŭdvidaĵo Specialaĵo Diskuto Uzanto Uzanto-Diskuto Vikilibroj Vikilibroj-Diskuto Dosiero Dosiero-Diskuto MediaWiki MediaWiki-Diskuto Ŝablono Ŝablono-Diskuto Helpo Helpo-Diskuto Kategorio Kategorio-Diskuto TimedText TimedText talk Modulo Modulo-Diskuto Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Vikilibroj:Diskutejo/Enkonduko 4 3564 25191 20355 2022-08-19T04:24:58Z Rschen7754 1705 global bot policy, feel free to adjust location wikitext text/x-wiki __NEWSECTIONLINK__<div style="background-color: #EEFFEE; margin: 0; border: 1px solid #DEDED3; padding: 7px 7px 0 7px; -moz-border-radius: 5px"> <div style="margin: 0; padding: -27px 0 0 0; float: right; font-size: 100%; text-align: right; line-height: 135%;"> {{CURRENTDAYNAME}} la [[w:{{CURRENTDAY}}-a de {{CURRENTMONTHNAME}}|{{CURRENTDAY}}-a de {{CURRENTMONTHNAME}}]], [[w:{{CURRENTYEAR}}|{{CURRENTYEAR}}]] </div> <div style="margin:5px; align:center; text-align:center; font-size:18px; font-family:verdana, arial, sans-serif;"> <big>'''Bonvenon al la diskutejo de [[w:Vikilibroj|Vikilibroj]]!'''</big> </div> <div style="background:none; clear:both; font-weight:normal"> <div style="float:right;"> [[File:Nuvola apps edu languages.svg|50px|left|Komentu]] </div> <div style="float:left;"> [[File:Presa de decissions.png|50px|right|Diskutu]] </div> <div> <div style=float:right;> <!-- {{Mallongigo|VL:D}} --> </div> <div class="center"> {| style="background: #FCFFE5; font-size: 100%; border: 5px solid #E9FFE5; margin: 0 0 1em 0; padding: 0.3em 1em; text-align: center; margin-left:15px; width:35%;" |- | [[Dosiero:Nuvola apps ksig.png|40px|Komentu!]] | <div class="center">''Jen loko por babili pri Vikilibroj.''</div><br/> <div class="center"><big>'''[{{fullurl:Vikilibroj:Diskutejo|action=edit&section=new}} Aldoni komenton]'''</big></div> |}</div> </div> <div class="center"> {| style="background: #EEFFEE; font-size: 95%; border: 1px solid #E9E9E9; margin: 0 0 1em 0; padding: 0.3em 1em; width=99%;" |- | [[Dosiero:Gaim.svg|50px|Babilu ĉe #wikipedia-eo !]] | align="left" | '''Babilu ĉe [[w:Interreta relajsa babilo|IRC-Kanalo]] pri Vikipedio [irc://irc.freenode.net/wikipedia-eo #wikipedia-eo]''' | [[Dosiero:Filing_cabinet_icon.svg|40px|Arkivoj]] | Esploru [[Vikilibroj:Diskutejo/Arkivo|arkivojn]] de la diskutejo | [[Dosiero:Mail-reply-all.svg|50px|Aliĝu al WikiEO-l !]]''' | align="right" | '''Aliĝu al la <span class="plainlinks">[http://mail.wikipedia.org/mailman/listinfo/wikieo-l oficiala dissendolisto]</span> de Vikipedio: [[w:Vikipedio:WikiEO-l|WikiEO-l]]''' |} </div> </div> * '''en:''' Requests for the [[m:bot|bot]] flag should be made on this page. This wiki uses the [[m:bot policy|standard bot policy]], and allows [[m:bot policy#Global_bots|global bots]] and [[m:bot policy#Automatic_approval|automatic approval of certain types of bots]]. Other bots should apply below, and then [[m:Steward requests/Bot status|request access]] from a steward if there is no objection. </div><includeonly> [[Kategorio:Vikilibroj:Uzantoj| Diskutejo]] </includeonly><noinclude> [[kategorio:ŝablonaro pri diskutoj]] {{uzata}}<noinclude> l8bknvin927657yos9778ogab840e3t Baza vortaro en la mandarena lingvo 0 3827 25188 25008 2022-08-18T19:22:15Z Objectivesea 1707 /* Ĉefa temo de baza vortaro en mandarena lingvo */ forigis kelkajn tailingvaj karaktrojn wikitext text/x-wiki '''Baza vortaro en mandarena lingvo''' estas provo. La [http://eo.wikipedia.org/wiki/Esperanto internacia lingvo] havas ankaŭ bazan vortaron de [http://eo.wikipedia.org/wiki/UEA UEA] kun [http://www.uea.org/vikio/index.php/Radikoj-685 685 radikoj]. Kun la vortlisto ĉinaj lernantoj povos facile lerni la internacian lingvon. La artikolo havas multajn ligilojn pri vortaro en internacia lingvo en Vikipedio kaj la artikolo helpas ankaŭ kompreni la internacian lingvon. ==Ĉefa temo de baza vortaro en mandarena lingvo== *La mandarena lingvo havas komunan skribon en [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88inio Ĉinio], sed la ĉinaj lingvoj havas diversajn [[:w:Prononco|prononcojn]] en diversaj partoj de [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88inio Ĉinio]. Vidu la artikolon "[http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88ina_lingvaro Ĉina lingvaro]". *La registaro volis trovi komunan [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lingvo lingvon] kaj ankaŭ doni liberecon pri lokala prononco. *Ekde la jaroj [http://eo.wikipedia.org/wiki/1950 1950] la registaro kun la ĉinaj fakuloj kreis novan specialan skribon pri komuna prononco. Oni destinis la nordan ĉinan prononcon kun la plej granda nombro de parolantoj. *Oni kreis [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn], la specialan prononcan skribon pri la komuna ĉina lingvo, ankaŭ nomitan [http://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=P%C7%94t%C5%8Dnghu%C3%A0&redirect=no Pǔtōnghuà(-n)], aŭ ''Mandarino''(-n). *La speciala pronoca skribo pri la komuna ĉina lingvo, [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] estas - ekde ĉirkaŭ 1958 - la unua oficiala skribo pri la ĉina [http://eo.wikipedia.org/wiki/Prononco prononco]. *Oni uzas kaj uzos la specialan prononcan skribon pri la komuna ĉina lingvo, [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] ankaŭ pro skribaĵoj en oficialaj domoj por helpi la turistojn kompreni la lingvon. *Oni povas uzi la [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] por ĝuste skribi la ĉinan lingvon pri '''malkompleksaj tekstoj'''. *Oni havas vortojn kun egala prononco kaj skribo sed malegalajn kompleksajn ĉinajn signojn, sed por la eksterlandoj kaj la turistoj nur la [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] sen kompleksaj ĉinaj signoj estas ofte sufiĉa lingvo pri simplaj taskoj. *Ĉiuj junaj lernantoj en Ĉinio devas lerni [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] en bazaj lernejoj. *Oni ŝanĝis - laŭ germana vikipedio - ankaŭ la metodon de instruado kaj demandas unue la konon de [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] pri multaj vortoj kaj malfrue la konon de kompleksaj ĉinaj signoj. *Oni donas direkte la [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] - vorton en komputilo kaj la programo ŝanĝis sorĉe en belaj kompleksaj ĉinaj signoj. *'''Eble oni povas usi la [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] kiel simplan ĝustan ĉinan lingvon pri malfacilaj tekstoj.''' *Oni facile lernas la bazan vortaron de internacia lingvo kaj oni povas ankaŭ lerni la similajn vortojn en ĉina lingvo aŭ inverse. *La [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] helpas redukti la laboron, oni devas unue nur lerni la tre malfacilan prononcon de ĉina lingvo aŭ due oni povas tre facile lerni la internacian lingvon. *La [http://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=P%C7%94t%C5%8Dnghu%C3%A0&redirect=no pǔtōnghuà] - vortaro en - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] estas nur malgranda [http://eo.wikipedia.org/wiki/UEA UEA]- [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vortaro vortaro] ([http://www.uea.org/vikio/index.php/Radikoj-685 Radikoj-685 - UEA-vikio]) de [http://eo.wikipedia.org/wiki/Norma_%C4%89ina_lingvo norma ĉina lingvo]. *Oni volas unue montri la malgrandan bazan vortaron de la internacia lingvo, la 685 radikojn kun traduko nur en hànyu pīnyīn, kaj alie faciligi al ĉiuj la laboron pri lerni Putonghua (-n) en hànyu pīnyīn ลkaj la internacian lingvon. *Sen malgranda helpilo la homoj ne lernos la internacian lingvon kaj Putonghua-n. *Kun la reta baza vortaro kun traduko cirkaŭ 700 milionoj da ĉinioj povas pli facile lerni la internacian lingvon. *Ĉiuj junaj cinioj konas la hànyu pīnyīn kaj povas legi kaj skribi la hànyu(-n) pīnyīn. *Kun la vortaro la lernanto havos kajeron de eble 5-10 paĝoj kun la baza vortaro kaj li povas lerni la internacian lingvon. *Kun aliaj retaj paĝoj nur malmultaj interesaj homoj lernos. *Oni tradukas kaj kontrolas komune nur malgrandan vortaron de la 685 radikoj. *[http://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=P%C7%94t%C5%8Dnghu%C3%A0&redirect=no Pǔtōnghuà] estas nur la ĝusta vorto pri la komuna ĉina lingvo - (mandarino) - kaj [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] estas la ĝusta skribo sen la signoj. *Aliaj paĝoj klarigas detale la gramatikojn de diversaj lingvoj, oni nur klarigas 685 vortojn de la internacia lingvo kun traduko. ==Uea baza vortaro== *La [http://eo.wikipedia.org/wiki/Uea UEA] donas [http://www.uea.org/vikio/index.php/Radikoj-685 685 radikojn] pri la internacia lingvo. Vidu la liston en eksteraj ligiloj. *La listo povas helpi uzi la putonghua-n ''(pǔtōnghuà)'' en la skriba formo de [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn]. *La eksterlanda lernanto de [http://eo.wikipedia.org/wiki/Norma_%C4%89ina_lingvo norma ĉina lingvo] povas legi kaj prononci la tekston, ankoraŭ sen koni la malfacilan skribon kun ĉinaj signoj. *La lernanto nur devas tre bone koni la prononcon de [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn]. Vidu la aŭdado-tabelon en eksteraj ligiloj. *La lernantoj havas ankaŭ la egalajn vortojn en la du lingvoj. *La ĉinaj lernantoj povos rapide koni la bazajn radikojn de la [http://eo.wikipedia.org/wiki/Internacia_lingvo internacia lingvo] aŭ inverse. ==La malnova sistemo Wade-Giles== *Oni trovas la '''malnovan skriban sistemon''' [http://eo.wikipedia.org/wiki/Wade-Giles Wade-Giles] en multaj '''malnovaj''' libroj pri ĉina kulturo kaj arto en angla, franca kaj germana lingvo. *Oni devas ankaŭ koni la malnovan sistemon pri legado de (da [http://eo.wikipedia.org/wiki/Da_%28prepozicio%29]) malnovaj artaj libroj. *La moderna [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] - sistemo kaj la malnova sistemo estas similaj, sed la sistemo [http://eo.wikipedia.org/wiki/Wade-Giles Wade-Giles] ne estas oficiale valida ekde 1958. *Vidu helpan paĝon pri Wade-Giles en eksteraj ligiloj. *La sistemo Wade-Giles estis in okcidento tre grava en 20-a jarcento pri la ĉina prononco. *La fakliteraturo pri ĉina arta historio uzis la sistemon [http://eo.wikipedia.org/wiki/Wade-Giles Wade-Giles], ankaŭ en anglaj publikaĵoj oni uzis ankoraŭ la sistemon. *La sistemo Wade-Giles estis verko de [http://eo.wikipedia.org/wiki/Thomas_Wade Thomas Wade] ([http://eo.wikipedia.org/wiki/1818 1818]–[http://eo.wikipedia.org/wiki/1895 1895]) kaj [http://eo.wikipedia.org/wiki/Herbert_Giles Herbert Giles] ([http://eo.wikipedia.org/wiki/1845 1845]–[http://eo.wikipedia.org/wiki/1935 1935]). *La aŭtoroj publicis gravajn ĉinajn-anglajn vortarojn. *La sistemo Wade-Giles estis tre bona por la parolantoj de la [http://eo.wikipedia.org/wiki/Angla_lingvo angla lingvo]. *Sed hodiaŭ oni uzas kaj uzos la '''modernan''' [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] - sistemon. ==Traduko de radikoj== ===a=== *Oni donas la tradukon de ĉiuj 685 radikoj; vidu: (www.uea.org/vikio/index.php/Radikoj-685) - uea.org Radikojn-685 por ĉiuj tradukistoj, helpistoj kaj kontrolistoj; oni trovas la ĉinajn vortarojn en eksteraj ligiloj. *([http://www.uea.org/vikio/index.php/Radikoj-685 uea.org Radikoj-685 por ĉiuj tradukistoj kaj helpistoj kaj kontrolistoj, ĉinaj vortaroj en eksteraj ligiloj]) *[http://zh-cn.lernu.net/lernado/vortoj/bildvortaro/5.php '''Bildvortaro - 图表 (圖表) túbiǎo''' lernu.net] *[http://zh-cn.lernu.net/lernado/vortoj/bildvortaro/index.php 图画词典] *a - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fina%C4%B5o Finaĵo]- (adjektivo - 形容词 (形容詞) xíngróngcí ); (a - 单数 词尾 (單數 詞尾) dānshù cíweǐ); (aj - 复数 词尾 (複數 詞尾) fùshù cíweǐ); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fina%C4%B5o Finaĵo] - 词尾 (詞尾) cíwěi; *-Aĉ - (..);(sufikso - 后缀 (後綴) hòuzhuì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fina%C4%B5o Finaĵo]- 词尾 (詞尾) cíwěi;'''cíwěi'''; zìwěi); (malbona, malbonkvalita)- ((malbonkvalita) - 不好的 (不好的) bù hǎo de); (malbona - 不良 (不良) bùliáng); domo → domaĉo; (PMEG -Aĉ); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Domo Domo] - 房屋 (房屋) fángwū; [[Dosiero:Einfamilienhaus.JPG|thumb|germana domo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Domo Domo] - (房屋 fángwū)]] [[Dosiero:Diego Garcia Abandoned Plantation.jpg|thumb|''Diego Garcia'' domoj de forlasa plantejo - (domaĉo), domaĉoj ]] *aĉet/i - 买 (買) mǎi; *-Ad - - (..);(sufikso - 后缀 (後綴) hòuzhuì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fina%C4%B5o Finaĵo] - 词尾 (詞尾) cíwěi '''cíwěi'''; zìwěi); (ago - 动作 (動作) dòngzuò); (ago 一次行动 (一次行動) yī cì xíngdòng); (ago - 动 (動) dòng); 行动 ［行動］ xíngdòng; uzo → uzado = daŭra, regula uzo; (PMEG 38.2.2. AD = “daŭra ago”).[http://eo.wikipedia.org/wiki/Uzo Uzo ];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Uzo UZO]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tutmonda_uzado_de_la_interreto Tutmonda uzado de la interreto]; uzado - 使用 (使用) shǐyòng; uzi- 使用 (使用) shǐyòng; (reta-vortaro.de: uzo: fari uzon (de siaj armiloj)); fari uzon (...) - 动用 (動用) dòngyòng (...); *adres/o - 地址 (地址) dìzhǐ, [http://eo.wikipedia.org/wiki/Adreso Adreso] *aer/o - 大气 (大氣 ) dàqì [http://eo.wikipedia.org/wiki/Aero Aero] *afer/o - 一个事件 (一個事件) yī gè shìjiàn; 事 (事)shì; *afrik/o - 非洲 (非洲) Fēizhōu; afrika - 非洲的 (非洲的) Fēizhōu de; 阿非利加洲 (阿非利加洲)Āfēilìjiā Zhōu; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Afriko Afriko] *ag/i - 作 (作) zuò; (agi - 为 (為) wéi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Agi Agi]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/AGI AGI]; kunagi - 合作 (合作) hézuò; kunago - 共事 gòngshì; *aĝ/o - 年龄 (年齡) niánlíng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/A%C4%9Do Aĝo]; (jaro - 年 (年) nián); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Jaro Jaro] -------------------------- *aĥ - (aĥ = forta surprizo); -->(号 (號) háo) -->(惊喜 (驚喜) jīnĝǐ ); (歉意 (歉意) qiànyì); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Surprizo Surprizo]; surprizo - 惊异 (驚異) jīngyì; surprizo - 惊喜 (驚喜) jīnĝǐ; surprizo - 意外 (意外) yìwài; esti surpriza - 意外 (意外) yìwài; (PMEG 18.3.); *ajn - (都 (都) dōu); (ie ajn - 哪里都 (哪裡都) nǎlǐ dōu); (iu ajn - 任何人 (任何人) rènhé rén ); (iu ajn -谁都 (誰都) shéi dōu; (io ajn - 什么都 (什麼都 ) shénme5 dōu); (PMEG 14.3.4.); iu - 某人 (某人) mǒurén; iu - 有人 (有人) yǒurén; *-Aĵ - (sufikso - 后缀 (後綴)hòuzhuì; vortfinaxjo 词尾 (詞尾) '''cíwěi'''; zìwěi); (posed'''aĵ'''o; propr'''aĵ'''o - 财产 (財產) cáichǎn); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fina%C4%B5o Finaĵo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Poseda%C4%B5o Posedaĵo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Posedo Posedo]; *akcept/i - 承收 (承收) chéngshōu; *akv/o - 水 (水) shuǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Akvo Akvo] *al - ('''Al''' montras celon: mi iras nun '''al''' la onklo);montri - 指示 (指示) zhǐshì); (montri - 给 看 (給 看 ) gěi kàn);(celo -目标 (目標) mùbiāo); (iri - 走向 (走向) zǒŭiàng);(onklo -伯父 (伯父) bófù); [[http://eo.wikipedia.org/wiki/Al al; AL]]; *ali/a - 另一个 (另一 个 ) lìng yīgè; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Alia Alia] estas [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komunumo komunumo] de [http://eo.wikipedia.org/wiki/Italio Italio.]) *almenaŭ - 最少 (最少)zuì shǎo *alt/a - 高 (高) gāo; *amas/o - 群众 (群眾) qúnzhòng; maso - 质量 (質量) zhìliàng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Maso Maso];''zhìliàng''; (fiziko);[http://eo.wikipedia.org/wiki/Fiziko Fiziko]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Amasinformilo Amasinformilo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Amaskomunikilo Amaskomunikilo]; *ambaŭ - 两个 (兩個) liǎng gè; 俩 (倆) liǎ; 双 (雙) shuāng; *amerik/o - 亚美利加洲 ( 亞美利加洲 ) Yàměilìjiā Zhōu; Usono - 美国 (美國) Měiguó; amerikana kontinento - 美洲 (美洲) Měizhōu; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ameriko Ameriko], [http://eo.wikipedia.org/wiki/Usono Usono],[http://eo.wikipedia.org/wiki/Kontinento Kontinento]; ----------------------- *am/i - 喜爱 (喜愛) xǐ'ài; 爱 (愛) ài *amik/o - 一个朋友 (一個朋友) yī gè péngyou; 一位朋友 (一位朋友) yī wèi péngyou; 朋友 (朋友) péngyǒu *-An - - klubo → klub'''an'''o; (klubo - 俱乐部 ( 俱樂部 ) jùlèbù); -->("klubano" - 成员 (成員) chéngyuán); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Klubo klubo] *ankaŭ - 且 (且) qiě *ankoraŭ, -还 (還) hái ; ankoraŭ ne - 还没有 (還沒有) hái méiyǒu; *anstataŭ - (而 非(而 非) ér feī); anstataŭigi - 代替 (代替) dàitì ; (anstataŭ - 而 不适 (而不適) érbùshì); anstataŭ - 代替 (代替) dàitì; anstataŭ - 不.. 而 .. bù... é ...; *-Ant - (participo - 现在 分词 (現在 分詞 ) xiànzài fēncí); --> dum la ago — la ago ankoraŭ ne finiĝis, leganta = tia, ke oni ankoraŭ legas; [http://eo.wikipedia.org/wiki/ANT ant ANT]; *antaŭ - 前 (前) qián; (antaŭ - 之前 (之前) zhīqián); (antaŭ - 在 (在) zài .... 之前 (之前) zhīqián; zài ..... zhī qián); *aparat/o - 器 械 (器械) qìxiè; sonaparato - 音响 (音響) yīnxiǎng; respondaparato - 答录机 (答錄機) dálùjī; telefona respondaparato - 电话答录机 (電話答錄機) diànhuà dálùjī; laŭtilo - 音响 (音響) yīnxiǎng; sono - 音响 (音響) yīnxiǎng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sono Sono]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Aparato aparato]; *apart/a - 特殊 的 (特殊 的 ) tèshū tèshūde; apartaĵo - 特殊 的 (特殊 的) tèshūde; apartamento - 公寓 (公寓) gōngyù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Apartamento Apartamento] *apenaŭ - 仅 (僅) jǐn; *aper//i - 出现 (出現) chūxiàn; malaperi - 消失 (消失) xiāoshī; *april/o - 四月 (四月) sì 四 (四) sì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Aprilo Aprilo]; 4 - 四 (四) sì; monato - 月 (月) yuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Monato Monato]; -------------------------- *apud - 旁边 ( 旁邊 ) pángbiān *-Ar - (sufikso - 后缀 (後綴) hòuzhuì; vortfinaĵo - 词尾 (詞尾) '''cíwěi'''; zìwěi); vorto - dāncé; (vorto - 词 (詞) cí); vort'''ar'''o - 词典 (詞典) cídiǎn; vortaro - 词 汇 表 ( 詞彙 表 ) cíhuìbiǎo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ar ar Ar]; *aranĝ/i - 安排 (安排 )ānpái; *artikol/o (literaturo) - 文章 (文章) wénzhāng; nedifinita artikolo (gramatiko)- 不定 冠词 (不定冠詞) búdìng guàncí; difinita artikolo (gramatiko) - 定 冠词 (定冠詞) dìng guàncí; artikolo (gramatiko) - 冠词 (冠詞)guàncí; (skribaĵo - 文 (文) wén; skribo - 文 (文) wén; teksto - 文 (文) wén); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Literaturo Literaturo] - 文 (文) wén; ----------------------------- *art/o - 术 (術)shù; belartoj - 文艺 (文藝) wényì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ar%C4%A5itekturo arĥitekturo](arkitekturo - 建筑 (建築) jiànzhù; arkitektura fako -建筑学 (建築學) jiànzhùxué; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Beletro Beletro]; Beletro (aŭ belliteraturo); beletro - ( 文学作品 (文學作品) wénxué zuòpǐn), muziko - 乐 (樂) yuè, skulptarto --> (skulptartisto - 雕塑家 (雕塑家) diāosùjiā); pentrarto -绘画艺术 (繪畫藝術) huìhuà yìshù; ...); *as - (finaĵo) '''prezenco''' verba tempo montranta la estantecon; '''as-tempo, nun-tempo'''. (-->preterito. futuro, imperfekto, perfekto, pluskvamperfekto); ''' prezenco''' - 现在时 (現在時) xiànzàishí; mi lern'''as''', vi lernas .... ( lerni - 学习 (學習) xuéxí;)[http://eo.wikipedia.org/wiki/Prezenco Prezenco]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/As as As]; *asoci/o - 注册社团 (註冊社團) zhùcè shètuán; (ni asocias asocion) ----> asoci/i -结社 (結社) jiéshè; asoci/o - '''Dōng-Méng '''(m-l) Asocio de Sudorient-Aziaj Nacioj; (ASAN); '''Dōng'''nányà Gúojiā Lián'''méng''' Asocio de Sudorient-Aziaj Nacioj; (ASAN); [http://eo.wikipedia.org/wiki/ASEAN ASEAN]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/ASAN ASAN]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Asocio Asocio]; (alianco - 盟 (盟) méng); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Alianco Alianco]; ----------------------------------- *aspekt//i -看起来 (看起來) kàn qǐlái; aspekti simile - 看起来 很 像 (看起來 .很 像 ) kàn qǐlái hěn xiàng; aspekt//i - 显 得 (顯 得) xiǎndé; tre - 很 (很) hěn; aspekti simile - 像 某人 ( 像某人) xiàng mǒurén; *at - (pasiva participo - daŭrado aŭ ripetado)(gramatiko); pasiva participo - 被动 分词 (被動 分詞)) bèi dòng fēn cí; pasiva - 被动的 (被動的) bèidòng de; participo - 分词 (分詞) fēncí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Gramatiko Gramatiko]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/At at AT]; ------------------------------- *atend/i - 等 (等) děng; atend/i - 等待 (等待) děngdài děngdài; (atendo-kompenso - 等待补偿 (等待補償) děngdài bǔcháng); *atent/a - 注意的 (注意 的) zhùyìde; atenta - 注意的 (注意 的) zhùyìde; atento - 专心 (專心) zhuānxīn; (atento - 注意 (注意 ) zhùyì) ---------------------------- *ating/i - 达到 (達到) dádào; atingi (vilaĝon), (urbon, lokon, ejon) - 到达 (到達) dàodá; *aŭ - 或者 (或者) huòzhě *aŭd/i - 听 (聽) tīng; aŭdi (parolon) - 听见 (聽見) tīngjiàn; aŭdi paroladon - 听见 (聽見) tīngjiàn; *aŭskult/i - 听 (聽) tīng; *aŭgust/o - 八月 (八月) bā yuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/A%C5%ADgusto Aŭgusto]; ok - 8 - 八 (八) bā; monato - 月 (月) yuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Monato Monato] *aŭstrali/o - (la ŝtato "aŭstralio") - 澳大利亚 (澳大利亞)Àodàlìyà; aŭstrali/o - (la kontinento "aŭstralio") - 澳洲 (澳洲) Àozhōu; [http://eo.wikipedia.org/wiki/A%C5%ADstralio Aŭstralio]; *aŭtobus/o - (publika aŭtobuso) -公共汽车 (公共汽車) gōnggòng qìchē; publika aŭtobuso - 公交车 (公交車) gōngjiāochē; aŭtobuso - 公车 (公車) gōngchē;[http://eo.wikipedia.org/wiki/A%C5%ADtobuso Aŭtobuso]; *aŭtomobil/o - 汽车 (汽車) qìchē; aŭti -开车 (開車) kāichē; [http://eo.wikipedia.org/wiki/A%C5%ADtomobilo Aŭtomobilo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/A%C5%ADto Aŭto] *aŭtun/o - 秋 (秋)qiū; aŭtun/o - 秋天 (秋天) qiūtiān; aŭtun/o - 秋令 (秋令) qiūlìng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/A%C5%ADtuno Aŭtuno]; aŭtuna - 秋天的 (秋天的) qiūtiān de; *av/o - 祖父 (祖父) zǔfù; (patro de patro - 祖父 (祖父) zǔfù;); avo - 外祖父 (外祖父) wàizǔfù; (patro de patrino - 外祖父 (外祖父) wàizǔfù); gepatroj de patrino - 外祖父母 (外祖父母) wài zǔfùmǔ ); gepatroj - 父母 (父母) fùmǔ; *Azi/o - 亚洲 (亞洲)Yàzhōu; (Azio - 亚 (亞) Yà); aziano - 亚洲人 (亞洲人) yàzhōurén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Azio Azio] ------------------ ===b=== *baldaŭ - 即将 (即將) jíjiāng; (baldaŭ - 不久 (不久) bùjiǔ); *banan/o -香蕉 (香蕉) xiāngjiāo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Banano Banano]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Bananujo Bananujo]; *baz/o - 基础 (基礎) jīchǔ;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Bazo Bazo] *bedaŭr/i - 同情 (同情) tóngqíng; bedaŭro - 遗憾 (遺憾) yíhàn; bedaŭrinde - 很抱歉 (很抱歉) hěn bàoqiàn; Mi bedaŭras! - 我很抱歉 (我很抱歉) Wǒ hěn bàoqiàn ! *bel/a - (adjektivo) - 美 好的 (美 好的) méihǎode; bela - 美丽 (美麗) měilì; bela - 美 (美) měi; (bele (adverbo) -非常 (非常) fēicháng); belino - 美人 (美人) měirén; *best/o - 动物 (動物) dòngwù; bestkuracisto - 兽医 (獸醫) shòuyī; veterinaro - 兽医 (獸醫) shòuyī; besta - 动物的 ［動物的］ dòngwù de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Besto Besto] *bezon/i - 需要 (需要) xūyào; bezono - 需要 (需要) xūyào; ---------------------- *bibliotek/o - 图书馆 (圖書館) túshūguǎn; publika biblioteko - 公共图书馆 (公共圖書館) gōnggòng túshūguǎn; biblitekisto - 图书馆管理员 (圖書館管理員) túshūguǎn guǎn lǐyuán; biblitekistino - 图书馆管理员 (圖書館管理員) túshūguǎn guǎn lǐyuán; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Biblioteko Biblioteko]; *bild/o - 图画 (圖畫) túhuà; bildo - 图片 (圖片) túpiàn; foto - 图片 (圖片) túpiàn; pentraĵo - 画 (畫) huà; ekrano - 屏幕 (屏幕) píngmù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ekrano Ekrano]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Bildo Bildo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pentra%C4%B5o Pentraĵo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Fotografa%C4%B5o Fotografaĵo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fotografa%C4%B5o Fotado]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pentra%C4%B5o Pentrado]; *bilet/o - 车票 (車票) chēpiào; simpla bileto - 单程票 (單程票) dānchéngpiào; (speciala) bileto - 通票 (通票) tōngpiào; monbileto - 钞票 (鈔票) chāopiào; biletujo - 皮夹子 (皮夾子) píjiāzi; monpaperujo - 皮夹子 (皮夾子) píjiāzi; monujo - 现金袋 (現金袋) xiànjīndài; monujo - 钱包 (錢包)qiánbāo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mono Mono]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Monujo Monujo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Monero Monero]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Monbileto Monbileto]; *bird/o - 鸟 (鳥) niǎo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Birdo Birdoj], (bildo: kun vortoj pri ĉefaj partoj de birdoj) *bo- - patro → via bopatro = la patro de via edz(in)o ; bopatro - 公公 (公公) gōnggong (=la patro de edzo); bopatro - 岳父 (岳父) yuèfù (= la patro de edzino) ; filo → via bofilo = la edzo de via filino; bofilo - 女婿 (女婿) nǚxù (= la edzo de via filino); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Boparenco Boparenco]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Bopatro Bopatro]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Bopatrino Bopatrino]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Listo_de_familimembroj Listo de familimembroj]; [http://zh-cn.lernu.net/lernado/vortoj/bildvortaro/2.php familio - 家庭 (家庭) jiātíng]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Bo Bo bo] ------------------------------ *bon/a - 好的 (好的) hǎode; bona - 好 (好) hǎo; tre bona - 很好 (很好) hěn hǎo; malbona - 坏 (壞) huài; *botel/o - 瓶子 (瓶子)píngzi; (infaneto: suĉbotelo - 奶瓶 (奶瓶) nǎipíng;)[http://eo.wikipedia.org/wiki/Botelo Botelo] *bril//i - 发光 (發光) fāguāng, brilo - 光泽 (光澤) guāngzé; ------------------------------- ===c=== *cel/o - 目标 (目標) mùbiāo; celo - 目的 (目的) mùdì; celi - 瞄准 (瞄準) miáozhǔn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Celo Celo]; *cent - 100 - 百 (百) bǎi; cent - 一百 (一百) yī bǎi; (100 - 百 (百)bǎi); cent - 百 (百) bǎi; 100 - (banko) - 佰 (佰) bǎi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Cent Cent]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Elcento Elcento] (%); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Procento Procento] (%); *cert/a - 确定的 (確定的) quèdìng de ; certeco - 把握 (把握) bǎwò; ===ĉ=== *ĉambr/o - 房间 (房間) fángjiān; ĉambristino -女服务员 (女服務員) nǚ fúwùyuán; -------------------- Tonoj - helpilo: ā á ǎ à, ē é ě è, ī í ǐ ì, ō ó ǒ ò, ú ù; ǚ ǜ ; ------------- *ĉar - 因为 (因為) yīnwèi; (ĉar - 既然 (既然) jìrán;) (tial ke - 既然 (既然) jì rán;) *ĉarm/a - 潇洒 (瀟灑) xiāosǎ; ĉarmo - 魅力 (魅力)mèilì; (ĉarma - 有魅力 (有魅力) yǒu mèilì); *ĉe - 靠近 (靠近) kàojìn, (..); [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88e Ĉe] *ĉef/a - 主 (主) zhǔ; (boli- 煮 (煮) zhǔ;) (bolkuiri- 煮 (煮) zhǔ;)(kuiri) - 煮 (煮) zhǔ;) *ĉeval/o - 马 (馬)mǎ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88evalo Ĉevalo] ;[http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88evaleto Ĉevaleto (konstelacio)] ;ĉevalpovo - 马力 (馬力) mǎlì -->(PS/HP); [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88evalpovo ĉevalpovo]; (letero) --> P.S. - 书信的附言 (書信的附言) shūxìn de fùyán; ----------------------------- *ĉi - (这 (這) zhè); (此 (此) cǐ); ( 这个 (這個) zhègè); (Adverba vorteto uzata antaŭ aŭ post montraj adjektivoj, pronomoj kaj adverboj por esprimi plian proksimecon en spaco aŭ en tempo: tiu ĉi, ĉi tie, ĉio ĉi): (vidu www.lernu.net): *Ĉi ([http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88i Ĉi]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88i_%28koncepto%29 Ĉi (koncepto)]) *词汇ĉi 表示接近，用于与ti- 和 ĉi-这些词汇，或前或后。 *tie ĉi / ĉi tie - 这里 *tiu ĉi / ĉi tiu - 这人、这个 *ĉio ĉi / ĉi ĉio - 这每一个 ----------------------- *'''Traduko de vortoj de tabelo de korelativaj vortoj''', vidu en www.lernu.net '''(zh-cn) vortaro''' *[http://zh-cn.lernu.net/lernado/gramatiko/konciza/korelativoj.php tabelo de korelativaj vortoj] ----------------- Antaŭsilabo Mallonga klarigo *ki- kio, kiu, demandovorto *ti- 'indikvorto' *i- iu *ĉi- ĉio-, ĉiu *neni- neniu *前置音词 简要的说明 *ki- 疑问词：何物、何人 *ti- 指示代词 *i- 某人、某一个 *ĉi- 全部的物、所有的人 *neni- 无一人、无一个 -------------------------- *Postsilabo Mallonga klarigo *-o nedifinita aĵo *-u individuo, difinita aĵo *-a eco *-el maniero ([http://eo.wikipedia.org/wiki/El El; el]) *-e loko *-am tempo ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Am Am]) *-om kvanto ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Om Om]) *-al kialo ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Al Al]) *-es posedanto ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Es es Es ES]) * 后置音节 hòu (zhì) yīnjié 简要的说明 (jiǎn)(yào)dì shuōmíng *-o 不确定的事物 bù quèdìng de shìwù *-u 个别的、特定的事物 gèbié de tèdìng de shìwù *-a 性质 xìngzhì *-el 手段、方法 shǒuduàn fāngfǎ *-e 地点 dìdiǎn *-am 时间 shíjiān *-om 数量 shùliàng *-al 理由 lǐyóu *-es 拥有 yōngyǒu ------------------- *ĉia - 每样; měi yàng;(tabelo de korelativaj vortoj); ĉia speco - měi zhǒng; vidu en www.lernu.net (zh-cn) vortaro *ĉial - - 每个理由; měi gè lǐyóu (tabelo de korelativaj vortoj); (kial ? - 为什么 - wèishénme?) vidu en www.lernu.net (zh-cn) vortaro *ĉiam- 每一时; měi yī shí; tabelo de korelativaj vortoj);vidu en www.lernu.net (zh-cn) vortaro *ĉie - - 每一处; ; měi yī chù; (tabelo de korelativaj vortoj); '''ĉien''' - dào géchú qù; vidu en www.lernu.net (zh-cn) vortaro *ĉiel -每一样地; měi yī yàng dì(tabelo de korelativaj vortoj);vidu en www.lernu.net (zh-cn) vortaro *ĉies -每个人的; měi gè rén de (tabelo de korelativaj vortoj);vidu en www.lernu.net (zh-cn) vortaro *ĉio -每个物; měi gè wù (tabelo de korelativaj vortoj);"(nedifinita aĵo)";vidu en www.lernu.net (zh-cn) vortaro *ĉiom - 每一个量; měi yī gè liàng (tabelo de korelativaj vortoj); ;vidu en www.lernu.net (zh-cn) vortaro *ĉirkaŭ - dàyuē; dàgài *ĉiu - 每个人、每一个 ; měi gè rén měi yī gè; (tabelo de korelativaj vortoj); vidu en www.lernu.net (zh-cn) vortaro *-ĉj - (ĉj·o) Aleksandro Ale'''ĉj'''o; Karesa sufikso almetata post la unua aŭ unuaj silaboj de vira nomo: se Peĉjo ne semos, Petro ne rikoltos; Nikolao, Nikolĉjo, Nikĉjo, Niĉjo. "-ĉj"- 爱 称 (愛稱) àichēng; Nikolao (normala nomo); (karesa nomo): Nikol'''ĉj'''o - 爱 称 (愛稱) àichēng; karesa nomo - 爱 称 (愛稱) àichēng; karesa formo - 爱 称 (愛稱) àichēng; *ĉu - 是否 (是否) shìfǒu; Vi ŝatas manĝi "jiǎo-zi"(-n) ([http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%9Cozo Ĝozo-n]);- Nǐ xǐ-huan chī "jiǎo-zi". ''' Ĉu''' vi ŝatas manĝi "jiǎo-zi"(-n)? Nǐ xǐ-huan chī "jiǎo-zi" '''ma'''? Vi trinkas lakton. Nǐ hē niú-nǎi. ''' Ĉu''' vi trinkas lakton? Nǐ '''hē bù hē''' niú-nǎi? [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%9Cozo Ĝozo] - ( 饺子 (餃子) jiǎozi); (PMEG 22.2. Ĉu-demandoj estas farataj per la''' demandvorto''' ĉu. La respondo estas normale jes aŭ ne.); demandvorto - 疑问词 (疑問詞) yíwèncí; (ĉu - 是否 (是否) shìfǒu = demandvorto - 疑问词 (疑問詞) yíwèncí); ------------------- ===d=== *da - glaso '''da''' vino - 一杯啤葡萄酒 (一盃葡萄酒 ) yī bēi pútaojiǔ; (glaso '''da''' vino estas glaso plena je vino; sur la tablo staris botelo '''da''' vino); (brandoglas'''et'''o); (vodko - 伏特加 (伏特加) fútèjiā); glas'''et'''o - 小酒杯 (小酒盃) xiǎo jiǔbēi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vino Vino]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Palmovino Palmovino]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vodko Vodko]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/DA DA]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Da Da]; *dank/i, - 感谢 (感謝) gǎnxiè; danko - 感谢 (感謝) gǎnxiè; danki iun aŭ al iu, pro io aŭ por io; (mi dankas al vi pro via komplezo); danki al iu pro io - 因 某事 谢 某人 (因某事謝 某人) yīn mǒushì xié mǒurén; Dankon - 谢谢 (謝謝) Xièxie; Multa da danko - 多谢 (多 謝) duōxiè; (ne dankinde! - 不客气 (不客氣) bùkèqì!); komplezo - (效劳 (效勞) xiàoláo); komplezo - (帮忙 (幫忙)bāngmáng); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Danktago Danktago]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Dankotago Dankotago]; *dan/o - 丹麦人 (丹麥人) Dānmàirén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Danujo Danujo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Danio Danio]; Danujo, Danio -丹麦 (丹麥) Dānmài; reĝlando Danujo - 丹麦王国 (丹麥王國) Dānmài Wángguó; reĝujo Danujo - 丹麦王国 (丹麥王國) Dānmài Wángguó; reĝujo - 王国 (王國) wángguó; jugi - 奴役 (奴役) núyì; (jugi - 亡国 (亡國) wángguó;)[http://eo.wikipedia.org/wiki/Re%C4%9Do Reĝo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Re%C4%9Do_de_re%C4%9Doj Reĝo de reĝoj]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Cahan%C5%9Daho Ŝahanŝaho]; *daŭr//i, - 持续 (持續) chíxù; daŭro - 期限 (期限) qīxiàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Da%C5%ADro Daŭro]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tempintervalo Tempintervalo] *de - (从 (從) cóng); de - (被 (被) bèi); Mi venas '''de''' la avo, kaj mi iras nun al la onklo. '''De''' la patro mi ricevis libron. [http://eo.wikipedia.org/wiki/De De]; *decembr/o -十二月 (十二月) shí'èr yuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Decembro Decembro] *decid/i - 决定 (決定) juédìng; juĝista decido (verdikto) - decido - 裁决 (裁決) cáijué; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Decido Decido] ---------------------- *deĵor//i, - 服务 (服務) fúwù; deĵoro - 办公时间 (辦公時間) bàngōng shíjiān; (milite) deĵori - 服役 (服役) fúyù; (milite) deĵori - 服役 (服役) fúyì; militservo - 兵役 (兵役) bīngyì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Militservo Militservo]; '''militservi''' - 服役 (服役) fúyì;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Servisto Servisto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Servilo Servilo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Diservo Diservo]; ----------------------------------- *dek - 10 - 十 (十)shí; dek - 10 - 什 (什) shí; (banko: speciala signo);[http://eo.wikipedia.org/wiki/Dek Dek]; *dekstr/a - dekstre - 右 (右) yòu; la dekstra flanko - 右边 (右邊) yòubiān; la dekstra mano - 右手 (右手) yòushǒu; dekstrulo - 右 撇 子 (右 撇子) yòupiězi; maldekstrulo - 左 撇子 (左 撇子) zuǒ piězi;; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Maldekstrulo Maldekstrulo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Maldekstramanulo Maldekstramanulo] *demand/i - 问 (問) wèn; demando - 问题 (問題) wèntí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Demando Demando] *des - (nàjiù); ju antaŭe '''des''' pli bone - yuèzǎo yuèhǎo; ju pli da mono, '''des''' pli da zorgo; ju antaŭe '''des''' pli bone - yuèzǎo yuèhǎo; ju antaŭe des pli bone - 越早 yuèzǎo 越好 yuèhǎo; (Ju pli da mono ni havos, '''des''' pli rapide kaj bone iros kompreneble nia afero); "ju .. des"; ju pli... des pli...; ju pli granda, des pli bona; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Des Des]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/DES_%28apartigilo%29 DES (apartigilo)]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Des Des]; ju ... pli - 越...越... (越...越...) yuè ... yuè ...; (ju pli rapide, des pli bone); (des pli bone - 更好 (更好) gèng hǎo); (ankoraŭ pli bone - 更好 (更好) gèng hǎo); --------------------- *dev/i - 不得不 (不得不) bùdébù; devi - 必需 (必需) bìxū; devo - 义务 (義務) yìwù; sporto: devo - (glitkurilo)(glitkuri) - 规定动作 (規定動作) guīdìng dòngzuò; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Arta_sketado Arta Sketado]; hodiaŭ: ("mallonga programo"); [http://epo.wikitrans.net/Mallonga_programo_%28arta_sketado%29?eng=Short+program+%28figure+skating%29 Mallonga programo (arta sketado]) *dezir/i - 愿望 (願望) yuànwàng; deziri - 想要 (想要) xiǎngyào; deziro - 愿望 (願望)yuànwàng; deziro (espero) - 希望 (希望) xīwàng; espero - 希望 (希望) xīwàng; (kuŝi en hospitala lito, fortunodeziro - 住院 (住院) zhùyuàn); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Deziro Deziro] ------------------------------- *diabl/o - 魔鬼 móguǐ;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Diablo Diablo] *difin/i - 下定义 xià dìngyì; 给 gěi... 下定义 xià dìngyì; defino - 定义 dìngyì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Difino Difino] *dik/a - 厚 的 hòude (vando) ; 胖 的 - pàngde (persono); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Diko Diko]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Dikeco Dikeco] *dimanĉ/o - 星期日 xīngqīrì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Diman%C4%89o Dimanĉo] *direkt/o - 方向 fāngxiàng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Direkto Direkto]; *dir/ i - 告诉 gàosù; *dis- = “for en malsamaj aŭ pluraj direktoj, malkunen”. (kuri → diskuri = kuri for en malsamaj direktoj);(sendado → dissendado = sendado for en pluraj direktoj); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Dis Dis]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/DIS DIS] *diskut/i - 讨论 (討論) tǎolùn; *do - (Vi vidas '''do''', (...) ke vi ne devas kulpigi min.) (Mi finas '''do''' per la jenaj vortoj: (..)); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Do Do] *doktor/o - (medicino) 医生 yīshēng; (akademio) doktoro - 博士 - bóshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Doktoro Doktoro];([http://eo.wikipedia.org/wiki/Doktoro_de_eklezio Doktoro de eklezio]); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Doktoro_de_eklezio Doktoro de la eklezio]); '''"majstro de la Eklezio"''' ([http://www.reta-vortaro.de/revo/ reta-vortaro.de]); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Akademio Akademio]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Akademio_de_Esperanto Akademio de Esperanto]; *dolĉ/a -甜 的 tiánde; (vorto): dolĉa - 甜蜜 的 tiánmìde; *dom/o - 房屋 fángwū; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Domo Domo]; *don/i - 给 gěi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Eldonejo Eldonejo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Eldonisto Eldonisto];[http://eo.wikipedia.org/wiki/EldonoEldono]; *dorm//i- 睡眠 shuìmián; dormo - 睡眠 shuìmián; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Dormo Dormo]; *du - 2; 二 èr; (banko): 2 - 贰 èr; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Du Du ]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Due Due ] *dum - (期间 qījiān); dum: (Tondroj bruadis dum la tuta nokto); (夜里 yèlǐ);[http://eo.wikipedia.org/wiki/DUM DUM ]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Dum Dum ] ===e=== *e. (finaĵo -e adverbo ); (finaĵo - 词尾 (詞尾) cíwěi); adverbo - 副词 (副詞) fùcí; (veturi rapid'''e''' = “veturi kun alta rapideco”; - (krajon'''e''' = tiel kiel krajono, simile al krajono, per krajono); krajono - 铅笔 (鉛筆) qiānbǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Adverbo Adverbo]; *-Ebl - (manĝi → manĝ'''ebl'''a = tia, ke ĝi povas esti manĝata; manĝ'''ebl'''a - 可吃的 (可吃的) kěchīde; (manĝ'''ebl'''a - 可以吃的 (可以吃的) kěyǐ chī de); (manĝ'''ebl'''a - 可食 (可 食) kěshí; manĝebla - 可食用 kěshíyòng; kulero - 汤匙 (湯匙) tāngchí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Man%C4%9Dobastonetoj Manĝobastonetoj] - 筷子 (筷子) kuàizi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kvajzoj Kvajzoj]; manĝoĉambro - 饭厅 (飯廳) fàntīng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sufiksoj_en_Esperanto Sufiksoj en Esperanto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Postafiksoj_en_Esperanto Postafiksoj en Esperanto] ------------------------------ *-Ec, - (ruĝo - 红色 (紅色) hóngsè); (ruĝa - 红的 (紅的)hóng de); vangoj - miànjiá; ((anat) vango - 面颊 (面 頰) miànjiá); (ruĝo = la koloro ruĝo → ruĝ'''ec'''o = la stato esti ruĝa - La ruĝ'''ec'''o de ŝiaj vangoj malkaŝis ŝiajn sentojn.) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Eco Eco]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ec Ec ec]; *eĉ - (eĉ - 连 (連) lián); (Eĉ montras, ke io estas surpriza, ke oni ne atendus, ke ĝi validas: La nokto estis tiel malluma, ke ni nenion povis vidi eĉ antaŭ nia nazo.) eĉ - 连 (連) lián; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88esa Ĉesa]; (geografia loko: Valo de Eĉo)([http://eo.wikipedia.org/wiki/Aragona_lingvo Aragona lingvo]); *eduk/i - 教育 (教育) jiàoyù; edukado - 教育 (教育) jiàoyù; eduko - 教育 (教育) jiàoyù; edukisto - 教育者 (教育者) jiàoyùzhě; edukisto pro infanoj - yòu'éryuán lǎoshī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Eduko Eduko]; *edz/o - 丈夫 (丈夫) zhàngfu: edzino -妻子 (妻子) qīzi; *-Eg - (domo → dom'''eg'''o = (tre) granda domo)); domo - 房屋 (房屋) fángwū; dom'''et'''o - xiǎowū; domo - 宅子 (宅子) zháizi; (domego - 住宅区 (住宅區)zhùzháiqū); hejmo - 家 (家)jiā; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Familio Familio] - 家 (家)jiā); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Eg eg; Eg]; *-Ej lerni → lernejo = loko destinita por lernado; lernejo - 校舍 (校舍)xiàoshè; kongreso → kongresejo = loko, kie okazas kongreso; kongreso - 代表大会 (代表大會) dàibiǎo dàhuì; kongresejo - 会议中心 (會議中心) huìyì zhōnĝīn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kongreso Kongreso];[http://eo.wikipedia.org/wiki/EJO Ejo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Eja eja] *ek - labori → '''ek'''labori = komenci labori; labori -工作 (工作) gōngzuò gōngzuò; kommenci - 开始 (開始) kāishǐ; kuri → '''ek'''kuri = komenci kuri; kuri - 跑 (跑) pǎo; kuri - 赛跑 (賽跑) sàipǎo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ek Ek] *ekran/o - 屏幕 (屏幕) píngmù; televida, komputila ekrano - 屏幕 (屏幕) píngmù; (televida ekrano - diànshìjī;) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ekrano Ekrano]; ------------------ *eks- ministro → eksministro = persono, kiu antaŭe estis ministro; Modo - 时髦 ( 時髦 )shímáo; moda → eksmoda = ne plu moda - ( 过时 (過時) guòshí); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Anta%C5%ADafiksoj_en_Esperanto Antaŭafiksoj en Esperanto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Eks Eks]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Modo Modo ]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vesto Vesto] kun Libroj: Fakvortaro pri moda; *ekskurs/o - 游 (遊) 览 (覽) yóulǎn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ekskurso Ekskurso] *ekster - (在 (在) zài ... 之外 (之外) zhī wài); (Li loĝas ekster la urbo.) ekster - (zài ... zhī wài); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ekster_karito,_nenia_savo Ekster karito, nenia savo] *ekzempler/o - 样本 (樣本) yàngběn; (specimeno - 样本 (樣本) yàngběn); ekzemplero de libro - (版 (出版) chūbǎn); *ekzempl/o - 例子 (例子) lìzi; ekzemple - 例如 (例如) lìrú; *ekzist//i - 存在 (存在) cuízài (cúnzài); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ekzistadismo Ekzistadismo ];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Ekzistismo Ekzistismo]; *el - → iri 走 (走) zǒu; → eliri - 走出去 (走 出去) zǒu chūqù; (el montras movon for de interno al ekstero: El la kaldrono, en kiu sin trovas bolanta akvo, eliras vaporo. La vaporo iras for de la interno de la kaldrono). [http://eo.wikipedia.org/wiki/El el; EL]; *elekt/i - 选举 (選舉) xuǎnjǔ; elekto - 选择 (選擇) xuǎnzé; elektebla - 可选择的 (可選擇的) kěxuǎnzé de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Elekto Elekto]; ----------------------------- *-Em, timi → tim'''em'''a - 腼腆 的 (靦腆 的) miǎntiande (miǎntiǎn de); timi → timema = inklina al timado, ofte timanta; manĝi → manĝema = inklina al ofta aŭ multa manĝado; (mensogi → mensogema = inklina al mensogado, ofte mensoganta;)[http://eo.wikipedia.org/wiki/EMA EMA]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ema Ema]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Emi Emi; EMI] - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Emi_Koussi Emi Koussi] (vulkano); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Emo Emo; EMO] - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Emo_%28muziko%29 Emo (muziko)]; (tim/i - 害怕 (害怕) hàipà); ------------------------- *en - 在... 里(zài ... lǐ); en urbo - (在市里 zài shìlǐ); (Skatolo, '''en''' kiu oni tenas plumojn, estas plumujo. - '''En''' la poŝo de mia pantalono mi portas monujon.) [http://eo.wikipedia.org/wiki/En En] *-End, (pag'''end'''a - 应 支付 的 (應 支付 的 ) yīng zhīfù de) - la prezo estas antaŭe pagenda;(pagi → pagenda = tia ke ĝi devas esti pagata, tia ke oni pagu ĝin); [http://eo.wikipedia.org/wiki/End end; End]; *-Er, = “tre malgranda parto de tutaĵo”. sablo → sablero = grajno de sablo -沙粒 (沙粒) shālì; sablero - -沙粒 (沙粒) shālì; herbo → herbero = unu tigo de herbo; herbero - 秆 (稈) gǎn; herbo - 草 (草) cǎo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ero Ero]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/ERO ERO]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Herbo Herbo] *esper/i, - 希望 (希望) xīwàng; espero - 希望 (希望) xīwàng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Espero Espero]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Esperanto Esperanto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Internacia_Lingvo Internacia Lingvo]; *est//i - 是 (是) shì *estr = “persono kiu gvidas kaj decidas, mastro”. ŝipo → ŝipestro = tiu, kiu decidas sur ŝipo; grupo → grupestro = gvidanto de grupo; estro de lernejo - 校 长 (校 長) xiàzhǎng; estro de asembleo - 主持人 zhǔchírén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Estro_%28apartigilo%29 Estro (apartigilo)]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Estro Estro]; *-Et, (domo - 房屋 (房屋) fángwū); dom'''et'''o - 小 屋 (小 屋) xiǎowū; [http://eo.wikipedia.org/wiki/ETA_%28apartigilo%29 ETA (apartigilo)];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Eta Eta] *eŭrop/o - 欧洲 (歐洲) Ōuzhōu ; eŭropa - 欧洲的 (歐洲的) Ōuzhōu de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/E%C5%ADropo Eŭropo] *eventual/a - 可能 (可能) kěnéng *evolu//i, - 发展 (發展) fāzhǎn; evoluo - 发展 (發展) fāzhǎn; evoluo - 进化 (進化) jìnhuà; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Evoluo Evoluo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Evoluismo Evoluismo]; vivogenezo - 进化 (進化) jìnhuà; ------------------- ===f=== *facil/a - 容易的 (容 易 的) róngyìde; facile - 简单 的 (簡單的 )jiǎndānde; (facila) (manĝo) - (简朴的 (簡樸 的) jiǎnpǔde); (pri bileto), unua direkto) - dānchéngde; (unua direkto),(facila) bileto - 单程..车 票 (單程 車 票) dānchéng chēpiào; bileto - 车 票 (車票) chēpiào; (veturilo - 车 (車) chē); *fak/o, - 专业 ( 專業 )zhuānyè; tirfako - 抽屉 (抽屜) chōutì; (universitata) (profesia) fako - 行业 ( 行業) hángyè; (laboro): fakulo - 技工 jìgōng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fako Fako] *fakt/o - 实 (事實) shìshí; fakta - 事实上 (事實上) shìshí shàng; fakta - 事实上的 (事實上的) shìshí shàng de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fakto Fakto]; *fal//i - 坠落 (墜落) zhuìluò; (prezo; temperaturo) fali - 下降 (下降) xiàjiàng) *famili/o - 家庭 (家庭) jiātíng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Familio Familio]; ------------------------------------- *far/i- 作 (作) zuò; (fari -干 (幹) gàn); *februar/o - 二月 (二月) èr yuè [http://eo.wikipedia.org/wiki/Februaro Februaro] *feliĉ/a - 幸福 的 (幸福 的 ) xìngfúde; feliĉa - 幸运 的 (幸運 的) xìngyùnde; feliĉo - 运气 (運氣) yùnqì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Feli%C4%89o Feliĉo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fortuno Fortuno] *fenestr/o - 窗户 (窗戶) chuānghù; aŭtofenestro - 车窗 ( 車 窗)chēchuǎng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fenestro Fenestro]; *ferm/i - 关闭 (關閉) guānbì; fermi (la fenestron) -关得 上 (關得 上) guāndeshàng; malfermi - 打开 (打開) dǎkāi; *fest/i - 庆祝 (慶祝) qìngzhù; festo -庆祝 活动 (慶祝 活動 ) qìngzhù huódòng; *fi-, (Prefikseca fi montras subjektivan indignon aŭ moralan kondamnon kontraŭ tio, kio staras poste: homo → '''fi'''homo = naŭza, '''malmorala''', malŝatinda homo; homo - 人 (人) rén; '''malmorala''' - 不道德的 (不 道德的) bù dàodéde; gramatiko: [http://bertilow.com/pmeg/ PMGE 38.4.3.]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fia Fia]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fi Fi; fi]; *film/o - 影片 (影片) yǐngpiān [http://eo.wikipedia.org/wiki/Filmo Filmo] *fil/o - 儿子 (兒子) érzi; fil'''in'''o - 女儿 (女兒) nǚ'ér; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Filo Filo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Filino Filino]; *fin/i - 结束 (結束) jiéshù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fino Fino]; *fiŝ/o - yú; fiŝ'''ist'''o - yúmín ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fi%C5%9Doj Fiŝoj]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fi%C5%9Dkaptado Fiŝkaptado] *flank/o - 侧翼 (側翼) cèyì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Flankeno Flankeno]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sepjara_milito Sepjara milito]; *flav/a - 黄的 (黃 的 ) huángde; (flava semaforo - 亮 了 黄灯 (亮了 黃燈) liàngle huángdēng) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Flava Flava] *flor/o - 花 (花) huā huā; floro - 花朵 (花朵 ) huāduǒ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Floro Floro]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Floraro Floraro]; *flug/i - 飞 (飛) fēi; flugilo - 飞机 (飛機) fēijī; flugi - 乘 飞机 (乘飛機) chéng fēijī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Flugo Flugo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Flugilo Flugilo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Aviadilo Aviadilo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Flughaveno Flughaveno] *foj/o, - 次 (次) cì; ĉiufoje - 每次 (每次) měi cì; *for - Plej ofte for montras moviĝon de unu loko al alia (normale malproksima) loko: Iru for! = Iru de (ĉi) tie al alia (malproksima) loko. Iru '''for'''! - 离去 (離去) líqù !; (Gramatiko: PMEG 14.1.3. For); [http://eo.wikipedia.org/wiki/For For; FOR]; *forges/i - 忘记 (忘記) wàngjì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Forgeso Forgeso]; *form/o - 形式 (形式) xíngshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Formo Formo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Transformo Transformo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Transformilo Transformilo; Transformatoro]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Seskvilineara_formo Seskvilineara formo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hermita_formo Hermita formo]; ------------- *fort/a - 强 壮 的 (強壮 的 ) qiángzhuàngde *fot/i - 摄影 (攝影) shèyǐng; foto - 相片 (相片) xiàngpiān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fotoarto Fotoarto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fota%C4%B5o Fotado];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Fotilo Fotilo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fotisto Fotisto]; *frap/i - 敲 (敲) qiāo; frapo -打击 (打擊) dǎjī; frapi sur la pordon - 敲门 (敲門) qiāo mén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pordo Pordo] *frat/o - 兄弟 (兄弟) xiōngdì; fratino - 姐妹 (姐妹) jiěmèi [http://eo.wikipedia.org/wiki/Frato Frato; Frateco]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Frata Frata]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fratino Fratino]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Bofrato Bofrato][http://eo.wikipedia.org/wiki/Gefratoj Gefratoj]; *fraŭl/o -单身汉 (單身漢) dānshēnhàn; fraŭl'''in'''o - 单身女人 (單身女人) dānshēnnǚrén ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fra%C5%ADlo Fraŭlo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Fra%C5%ADlino Fraŭlino]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fra%C5%ADleco Fraŭleco, Celibato]; *frenez/a - 狂热 (狂熱) kuángrè; *fru/e - 早的 (早的) zǎo de; '''mal'''frua - 迟 的 (遲的) chí de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Malfruo_%28fotado%29 Malfruo (fotado)] *funkci/o - 功能 (功能) gōngnéng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Funkcio Funkcio] *fuŝ/i - 塞责 (塞責) (sèzé); fuŝ/i - 马虎的 (馬虎的) (mǎhude); fuŝa - 马虎(馬虎)(mǎhū); ===g=== *gazet/o - 报 (報) bào; gazeto - 报纸 (報紙) bàozhǐ; gazetopapero - 报纸 (報紙) bàozhǐ; taggazeto - 日报 (日報) rìbào;(reta gazeto - 线上日报 (線上日報)xiànshàng rìbào); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Gazeto Gazeto]; ---------------------------- *ge- Prefikso montranta kuneston de ambaŭ seksoj: patro kaj patrino kune estas nomataj gepatroj; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Gepatroj Gepatroj]; '''ge'''sinjoroj (sinjoro kaj sinjorino aŭ sinjoroj kaj sinjorinoj); vira ĥoro - 男声合唱团 (男聲合唱團) nánshēng héchàngtuán; virina ĥoro - 女声合唱 (女聲合唱) nǚshēng héchàng; (vira ĥoro) kaj (virina ĥoro) = gea ĥoro; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%A4oro Ĥoro]; gea ĥoro; gea lernejo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lernejo Lernejo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ge Ge; ge]; *glas/o - 玻璃 (玻璃) bōlí; glaso - 玻璃杯 (玻璃盃) bōlíbēi; (trinkujo - 玻璃杯 (玻璃盃) bōlíbēi); glas'''et'''o - 小酒杯 (小酒盃) xiǎo jiǔbēi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Bokalo Bokalo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Glaso Glaso]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vitro Vitro] *grand/a - 大的 (大 的) dàde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Grando Grando] ------------------------------------------------------------- *gratul/i, 祝贺 zhùhè; gratulo - 祝贺 zhùhè *grav/a - 重要 的 zhòngyàode; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Grave Grave]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tempoindiko_%28muziko%29#Tempoindikoj Tempoindiko (muziko)] *grup/o - 组 zǔ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Grupo Grupo] *gvid/i - 领导 lǐngdǎo ===ĝ=== *ĝeneral/a - 普遍 的 pǔbiànde; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Generalo Generalo]); *ĝen/i - 阻碍 zǔ'ài *ĝi - la priparolata aĵo, besto aŭ infaneto - 它 tā; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%9Ci ĝi; Pronomo] *ĝis - ( 直到 zhídào); *ĝust/a - 对 的 duìde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Premio_de_%C4%9Dusta_vivo Premio de ĝusta vivo]; ===h=== *ha - (Oficiala ekkria vorteto:) Ha montras ekmiron aŭ surprizon: Ha, kiel bele! ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Ha Ha]; *hav/i - 有 yǒu; 拥有 yōngyǒu; *hejm/o - jiā; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hejmo Hejmo] *help/i - 帮 助 bāngzhù; helpo - 帮 助 bāngzhù *hieraŭ - 昨天 zuótiān *histori/o - 历史 lìshǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Historio Historio] *ho - (Oficiala ekkria vorteto:) Ho estas ĝenerala ekkria vorteto por esprimi vivan senton: “Ho, ĉielo!” ĉielo - 天空 tiānkōng (astronomio); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ho Ho]; *hodiaŭ - 今天 jīntiān *hom/o - 人 rén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Homo Homo] *hor/o - 小时 xiǎoshí; (lernejo): horo - 课时 kèshí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Horo Horo] *hotel/o - (malgranda hotelo - 旅店 (旅店) lǚdiàn; '''酒店 jiǔdiàn'''; 小 旅馆 ( 小 旅館) xiǎo lǚguǎn); granda hotelo - 饭店 (飯店) fàndiàn; hotelo - 旅馆 (旅館) lǚguǎn; hotelo - 宾馆 (賓館) bīnguǎn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hotelo Hotelo]; (albergo - 旅社 (旅社) lǚshè); ------------------------- ===ĥ=== *ĥoro - 合唱 héchàng (muziko); [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%A4oro Ĥoro] *Ĥinujo -中国 Zhōngguó ; (Ĉinujo - 中国 Zhōngguó);ĥina -中国的 zhōngguóde (ĉina -中国的 zhōngguóde;) [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%A4inujo Ĥinujo]; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88inio Ĉinio]) ===i=== *i. (Korelativo: i- 某人、某一个); [http://eo.wikipedia.org/wiki/I I; i;] *ia - 某样 - mǒu yàng; (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ia Ia; ia;] *ial - 某个理由 - mǒu gè lǐyóu; (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ial Ial]; *iam - - 某时 - mǒu shí; (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/IAM IAM; Iam: iam;] ----------------- *-Id - ( ID = “naskito”.)bovo → bovido = nematura bovo; (bovido) - 牛犊 niúdú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Id Id]; *ide/o - 思想 sīxiǎng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ideo Ideo]; --------------------- *ie - 某地 - mǒu dì ; (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ie Ie, ie]; *iel - 某样地 - mǒu yàng dì; (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Iel Iel,iel]; *ies - - 某人的 - mǒu rén de; (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ies Ies, ies] ----------------------- *-Ig - (IG = “efika, kaŭza aŭ ŝanĝa ago”.) Mi akrigas mian tranĉilon. akra - 锋 利的 fēnglìde; tranĉilo - 刀 dāo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ig ig; Ig] *-Iĝ - (IĜ = “transiro al nova stato, al nova loko, al nova ago”.) La ekonomia krizo akriĝis. (akra - 锋 利的 fēnglìde;) [http://eo.wikipedia.org/wiki/-i%C4%9D- -iĝ-] *-Il - (IL = “instrumento, aparato, rimedo”.) haki → hakilo = instrumento por haki hakilo- 剁 肉 刀 duòròudāo; hakilo (kampo) - 耕地 gēngdì; (kampo - 耕地 gēngdì;)[http://eo.wikipedia.org/wiki/Il Il; il; IL]; *ili - (la priparolataj homoj, aĵoj aŭ bestoj)- 他们 tāmen; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ili Ili]; *imag/i - (..) sīxiǎng mǒushì; (prezenti - 介绍 jièshào); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Imago imago] *-In - (IN = “la naskopova sekso”); homo → homino = ina homo - 女人 nǚrén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/In in]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ino Ino; Inoa]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ina Ina; INA]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Inismo Inismo]; *-Ind - (IND = “meritas aŭ valoras esti farata”.)- legi → leginda = tia, ke ĝi valoras esti legata: leginda - (..) zhídé yīdú de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ind Ind ind] *infan/o - 小孩 xiǎohái; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Infano infano]; *inform/i - (告知 (告知) gàozhī); (raporti; informi - 报导 (報導) bào dǎo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Informo informo]; *-Ing - (glavo → glav'''ing'''o = tubeca objekto, en kiun oni metas la klingon de glavo); glavo - 剑 jiàn; glavingo - 剑鞘 (劍鞘) jiàn qiào; tendeningo - 腱鞘 (腱鞘) jiànqiào; (medicino); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Glavo glavo; glavingo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Tendeno tendeno] ---------------------------- *instru/i - 教 jiào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Instruo Instruo] *int - (Aktiva participo) post la ago — la ago jam finiĝis leg'''int'''a = tia, ke oni antaŭe legis; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Int int; Inta]; *inter - zài... zhījiān (Inter du potoj staras fera kaldrono.) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Inter Inter]; *interes/i -(..) gǎn xìngqù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Intereso Intereso; Atento] *invit/i - 邀请 yāoqǐng; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Invito_al_vivo (krista asocio): Invito al vivo]; --------------------- *io - 某个 - mǒu gè; (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Io io] *iom - - 某个 - mǒu gè liàng; (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/IOM IOM; iom]; ------------------- *iran/o - 伊朗 - Yīlǎng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Irano Irano] *ir//i - 走 上 zǒushàng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Iro IRO; Iro] *is - (labor'''is''' = la ago “labori” okazis antaŭ nun) ("is" - 过去 guòqù); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Is Is; IS] *-Ism, (ISM = “doktrino, movado, sistemo, agmaniero”) Budho → Budhismo = la religio fondita de Budho) Budhismo - 佛教 ［佛教］ fójiào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ism Ism; ISM] *-Ist, (IST = “persono, kiu ofte okupiĝas pri io (eble profesie)”.) dento → dentisto = kuracisto de dentoj; dentisto - 牙医 yáyī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ist IST; ist] *it - (pasiva participo) - (IT plenumiĝo aŭ rezulto): mia ŝuldo estos - definitive- pagita al vi baldaŭ. [http://eo.wikipedia.org/wiki/It it, IT]; *ital/o - Yìdàlìrén; Italujo - Yìdàlì ; itala - Yìdàlì de; itala respubliko - Yìdàlì Gònghégulaboris = la ago “labori” okazis antaŭ nunó; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Italujo Italujo] *iu - 某人、某个 - mǒu rén mǒu gè liàng; (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Iu Iu; IU] ===j=== *j. Unu-nombro: (unu) tago Multe-nombro: (plura'''j''') tago'''j''' j - 复数 fùshù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/J J, j]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/J_%28apartigilo%29 J (apartigilo)] *ja - Ja estas emfaza vorto, kiu insistas pri la vereco de la diraĵo: Vi '''ja''' aŭdis per oreloj propraj. (emfazo); (emfaza) - ( 迫切的 pòqiède); (emfaza) - (深深 shēnshēn); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ja Ja]; *jam - 己经 jǐjīng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Jam Jam; jam; JAM]; *januar/o - 一月 yī yuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Januaro Januaro] *japan/o - 日本 Rìběn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Japano Japano] *jar/o - 年 nián; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Jaro Jaro] *je - (Li promesis reveni al ni akurate '''je''' la oka horo.) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Je Je, je, JE]; *jen - ('''Jen''' la suno subiras, venas la nokto.) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Jen Jen]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Jongeren_Esperanto_Nieuws JEN-gazeto] *jes - ĉu vi venos? ― jes, mi venos ; jes - 是的 Shìde; jes - 对 Duì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/JES_%28apartigilo%29 Jes; JES] *ju - (''' Ju pli''' da mono ni havos, '''des pli''' rapide iros nia afero.) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ju Ju; JU]; *juli/o - 七月 qīyuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Julio Julio] *jun/a - 年轻 的 niánqīngde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Juna_Amiko Juna Amiko] *juni/o - 六月 liù yuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Junio Junio]; ===ĵ=== *ĵaŭd/o - 星期四 xīngqīsì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%B4a%C5%ADdo ĵaŭdo] *ĵet/i - 扔 rēng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Dis%C4%B5eto Enĵeto (aŭ disĵeto aŭ enjekcio)] *ĵus - 刚好 gānghǎo; ĵus - 刚才 gāngcái; ===k=== *kaj, 和 hé; 与 yǔ; (kontrasto) kaj - 而 ér; kaj - 但 dàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kaj kaj Kaj KAJ] *kalkul/i - 计算 jìsuàn; kalkulo - 核算 hésuàn; (kalkulo - 衡量 héngliáng); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kalkulilo Kalkulilo] *kamp/o - 耕地 gēngdì; kampo - 农田 nóngtián; kamparano - 农民 nóngmín; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kampo kampo] *kant//i - 唱歌 chànggē; kanto - 歌 唱 gēchàng; kanto - 歌 曲 gēqǔ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kanti Kanti; Kantado] *kapabl/a - 能干的 nénggànde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kapablo Kapablo] *kapt/i, 捕 捉 bǔzhuō; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Militkaptito Militkaptito]; *kar/a - 亲切 的 qīnqiède; (aminda - 亲切 的 qīnqiède;) kara - 心爱 的 xīn`àide; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kara Kara] *kart/o - 卡片 kǎpiàn; (trajno): bileto - 票 piào; manĝokarto - 菜单 càidān; karto - 菜单 càidān; menuo - 菜单 càidān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Karto Karto] *kased/o- 小箱 xiǎoxiāng; kasedo - 小盒 - xiǎohé; (tono,muziko): kasedo - 盒式 磁带 héshì cídài; sonbendo - 录音带 lùyīndài; ((muziko): kasedo - 卡 kǎ; bendo - 带 dài; kasedo - 卡带 kǎdài;) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kasedo Kasedo] *kaŝ/i - 隐藏 yǐncáng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ka%C5%9Dejo Kaŝejo ;Kaŝejo (terarmeo)] *kaŭz/o - 原因 yuányīn; *kaz/o - 格 gé; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kazo kazo]; *ke - (gramatiko, Ke-frazoj) - Ŝajnas, ke pluvos. → Tio ŝajnas. [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ke ke Ke KE] *kelk/a - 一些 yīxiē; ------------- *kia - 何样; (hé yàng); (ekrigardu, kiajn okulojn li havas, nigrajn aŭ ne); (kia? - shénme ?) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kia Kia KIA] *kial ? - 为什么; - (wèishénme; wèi shén me5 ?); (kialo - lǐ yóu; kaŭzo - lǐ yóu; ) *kiam ? 何时; héshí; (kiam vi foriros?); shí - kiam; dum - shí ; (kiam oni estas riĉa, oni havas multajn amikojn); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kio%3F_Kie%3F_Kiam%3F Kio? Kie? Kiam?] *kie ? - 何地; hé de; (hé dì); (在 哪里 zài nǎlǐ?); (tie! - 那儿; nàr!); li estas tie! - tā zài nàr! [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kie kie]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kie_boacoj_vagadas Kie boacoj vagadas] *kiel - 如何; 如何 rúhé; (kiel bela ŝi estas!);[http://eo.wikipedia.org/wiki/Kiel kiel] *kies - 谁的; 谁的 shéi de; (shéi de5); (kies tombo tio ĉi estas?); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kies_reganto,_ties_religio Kies reganto, ties religio]; *kio ? - 什么; shénme5 kio? (neniu scias, kio morgaŭ lin trafos); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kio Kio; KIO] *kiom - 多少; duō shǎo; (duōshǎo) *kiu ? - 何人、哪个; (hé rén nǎ gè) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kiu kiu] ---------------- *klar/a - qīngchède; klara - 明白的 míngbáide; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Klara Klara] *klas/o, - 班级 bānjí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Klaso Klaso] *klav/o - 键 jiàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Klavo Klavo] *klopod//i - 努力 nǔlì; klopodo - 努力 nǔlì: ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Clopodia Clopodia]) *klub/o - 俱乐部 jùlèbù; societo - 协会 xiéhuì; societo - 合法 协会 héfǎ xiéhuì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Klubo Klubo] *knab/o - 男孩 nánhái; knab'''in'''o - 女孩 nǚhái; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Knabo Knabo] *kolekt/i - (kolekti fungojn) 采 集 cǎijí; (kolekti monon) - 收集 shōují; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kolektado Kolektado]; *kolor/o - 颜色 yánsè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Koloro Koloro]; *komenc/i - 开始 kāishǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komencanto Komencanto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komenco komenco]; *komerc//i - 交 易 jiāo yì; komerco - 商业 shāngyè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komerco Komerco]; *komision/o - (代理 dàilǐ); (komisiono - 委员会 wěiyuánhuì;) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komisiono Komisiono]; *komitat/o - 委员会 wěiyuánhuì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komitato Komitato] *kompren/i - 听 清 tīng qīng; kompreni - 听懂 tīng dǒng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kompreno Kompreno] *komput/i - 计算 jìsuàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komputado Komputado]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komputilo Komputilo]; *komun/a - 共同的 gòngtóngde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komuno Komuno]; *koncern/i - 涉及 shèjí; koncerna - 涉及的 shèjíde; *kongres/o - 代表大会 dàibiǎo dàhuì; ; kongreso → kongresejo = loko, kie okazas kongreso; kongreso - dàibiǎo dàhuì; kongresejo - 会议中心 huìyì zhōnĝīn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kongreso Kongreso]; *kon/i - 认识 rènshí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kono kono]; *konkret/a - 具体的 jùtǐ de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Konkreta_poezio konkrteta poezio]; *konsent//i - 同意 tóngyì; konsento - 同意 tóngyì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Konsento konsento]; *konsil/i - 给 .. 出主意 gěi.. chū zhǔyì; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/E%C5%ADropa_Konsilio Eŭropa Konsilio]]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Konsilio_de_la_E%C5%ADropa_Unio Konsilio de la Eŭropa Unio]); *konsist//i - 由 ... 组成 yóu ... zǔchéng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Konsisto_kaj_strukturo_de_materio Konsisto kaj strukturo de materio]; *konstru/i - 制定 ［制定］ zhìdìng; konstruo - 构造 gòuzào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Konstrua%C4%B5o Konstruaĵo]; *kontakt/o - 接触 jiēchù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kontakto Kontakto]; *kontent/a, 满意 的 mǎnyìde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fiero fiero]; (falsa amiko: [http://eo.wikipedia.org/wiki/Satisfakcio (satisfakcio]); *kontraŭ- 在 .... 对面 zài ... duìmiàn *kontrol/i - 检查 jiǎnchá; kontroli - 控制 kòngzhì; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Primeca_kontrolo Primeca kontrolo]); *korb/o - 篮子 lánzi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Korbo korbo]; *kost/i - 花费 huāfèi; kosto - 费用 fèiyòng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Memkosto Memkosto]; *kred/i - 认为 rènwéi; kredi - 相信 xiānĝìn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kredo Kredo]; *kresk//i - 生长 shēngzhǎng; kreskado - 增长 zēngzhǎng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kresko Kresko]; *krom - 在 .... 之 外 zài ... zhī wài; (..); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Kromo Kromo]); *kruel/a - 残暴的 cánbào de; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Tigellinus Tigellinus]); *kuir/i - 烹调 pēngtiáo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kuirado Kuirado]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kuirarto Kuirarto]; *kultur/o - 文化 wénhuà; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kulturo Kulturo]; --------------------- *kun - 一同 yītóng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kun kun] *kupon/o - 票证 piàozhèng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kupono kupono]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Internacia_respondkupono internacia respondkupono] ---------------------------- Tonoj - helpilo: ā á ǎ à, ē é ě è , ī í ǐ ì, ō ó ǒ ò, ú ù; ǚ ǜ ; ---------------- *kur//i - 赛跑 sàipǎo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kuro kuro] *kurs/o - (教程 (jiāochéng)/jiàochéng); (教程 jiàochéng); (kurso - 课 (課) kè; (leciono - 课 (課) kè); proceso - 过程 (過程) guòchéng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Procezo procezo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kurso kurso]; *kuŝ//i - 躺 tǎng; kuŝi - 卧 wò; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ku%C5%9Dbiciklo Kuŝbiciklo] ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Ku%C5%9D Kuŝ]); *kutim/i - (..); mi kutimas - 我 习惯 了 wǒ xíguàn le; kutimo - 习惯 xíguàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kutimo Kutimo] *kvankam - 虽然 suīrán; kvankam - 即使 jíshǐ; *kvar - 4 四 sì; kvar - 4 - 肆 sì (banko); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kvar Kvar] *kvazaŭ - 好像 hǎoxiàng; kvazaŭ - (就像 jiù xiàng); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Kvaza%C5%ADrombokubo-okedro Kvazaŭrombokubo-okedro]) *kvin - 5; kvin - 五 wǔ; kvin - 5 伍 wǔ (banko); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kvin kvin] ===l=== *la - Senfleksia difina artikolo, uzata antaŭ substantivo, (artikolo - 冠词 guàncí): ('''la''' lago); ('''la''' lando); [http://eo.wikipedia.org/wiki/La la; La; LA]; *labor//i - 工作 gōngzuò; labori - gōngzuò; laboro - gōngzuò; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Laboro laboro] *lag/o - 湖 hú; maro - 海 hǎi; lag'''et'''o - 池塘 chítáng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lago Lago]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lageto Lageto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Maro Maro] *lakt/o - 奶 nǎi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lakto lakto] *land/o - 邦 bāng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lando lando]; *larĝ/a - 宽的 kuānde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lar%C4%9Do larĝo]; *las/i - 让 ràng; (..); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Forlaso forlaso]); *last/a - 最后 的 zuì hòude; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Lasta_ju%C4%9Do Lasta juĝo]); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lasta_Vesperman%C4%9Do Lasta Vespermanĝo] *laŭ - 按照 ànzhào; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Evangelio_la%C5%AD_Mateo Evangelio laŭ Mateo]); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Listo_de_kemiaj_elementoj_la%C5%AD_simbolo Listo de ĥemiaj elementoj laŭ simbolo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Listo_de_kemiaj_elementoj_la%C5%AD_atomnumero Listo de ĥemiaj elementoj laŭ atomnumero] *lav/i - 洗 xǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lavejo lavejo] ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Daliah_Lavi Daliah Lavi]) *lecion/o - 课 kè ; (leciono - 教训 jiàoxù); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Leciono leciono] *leg/i - 读 dú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Legopovo legopovo]; *lern/i - 学习 xuéxí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lernejo lernejo] *leter/o - 信 xìn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Letero Letero]; *lev/i - 举起 jǔqǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Levilo levilo]; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Levo Levo]); *li - Ununombra pronomo triapersona virgenra: 他 tā; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Li li; Li; LI]; *liber/a - 自由的 zìyóu de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Libera libera; Libereco]; *libr/o - 书 shū; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Libro Libro] *lig/i - 捆 (捆) kǔn; ligi- 绑 (綁) bǎng; ligi - 捆绑 (捆綁) kǔnbǎng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ligo Ligo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Helpo:Interlingva_ligilo Helpo:Interlingva ligilo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Ligilo Ligilo] *lingv/o - 语言 yǔyán; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lingvo Lingvo] *literatur/o - 文学 wénxué; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Literaturo Literaturo] *loĝ//i - 住 zhù; loĝi - 居住 jūzhù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lo%C4%9Danto Loĝanto; Loĝantaro]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lo%C4%9Dejo Loĝejo] *lok/o - 地点 dìdiǎn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Loknombro Loknombro] *long/a - 长 cháng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Longo Longo; Longeco]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mallongigo Mallongigo] *lud//i - 玩 wán; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ludi Ludi; Ludo] *lund/o - 星期一 xīngqīyī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lundo Lundo] ------------------- ===m=== *mal- Prefikso montranta ideon logike kontraŭan al tiu, kiun montras la radiko: '''mal'''longa - 短 的 duǎnde; (longa - 长 cháng); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mal mal; MAL; ] *malgraŭ- 尽管 jǐnguǎn; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Esperantina Esperantina]); *manĝ/i - 吃 chī; manĝo - 吃饭 chīfàn; mangaĵo - 吃饭 chīfàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Man%C4%9Do manĝo]; *manier/o - 教 养 jiàoyǎng; maniero - 方式 fāngshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Maniero maniero] *mank//i - 缺少 quēshǎo; manko - 缺乏 quēfá; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Manka_nombro manka nombro] *man/o - 手 shǒu; [http://zh-cn.lernu.net/lernado/vortoj/bildvortaro/3.php lernu.net mano]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mano mano]; *mard/o - 星期二 xīngqī'èr; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mardo mardo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mardo_la_13-a mardo la 13-a]; *mark/o - 标志 biāozhì; marko - 牌子 páizi; (aŭto) marko - 汽车牌子 qìchē páizi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Marko marko] *mar/o - 海 hǎi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Maro maro]; *mart/o - 三月 sān yuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Marto marto]; *maŝin/o - 机器 jīqì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ma%C5%9Dino maŝino]; *maten/o - 早晨 zǎochén; (matene - 早上 zǎoshàng); matene - 早晨 zǎochén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mateno mateno] *material/o - 原料 yuánliào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Materialo materialo] *mem - ( 本人 běnrén ); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mem mem; MEM; Mem] *membr/o - 成员 chéngyuán; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Membro membro] *memor/i - 提醒 tíxǐng; memoro - 记忆 jìyì; (komputilo): (memoro - 记忆体 jìyìtǐ ); (komputilo: memori - 堡 存 bǎocún); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/USB-po%C5%9Dmemorilo USB-poŝmemorilo] - 闪存盘 shǎn cún pán); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Memoro memoro]; *merkred/o - 星期三 xīngqīsān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Merkredo merkredo]; *mesaĝ/o - 通知 tōngzhī; mesaĝi - 通知 tōngzhī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Retmesa%C4%9Do Retmesaĝo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Retletero Retletero ] - 电子 函件 diànzǐ hánjiàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Retmesa%C4%9Do retmesaĝo] - 电子 函件 diànzǐ hánjiàn; *met/i - 摆 bǎi; meti - 放 (放) fàng; *metod/o - 方法 fāngfǎ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Metodo Metodo] *mez/o - 中间 zhōngjiān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Noktomezo Noktomezo] *mi - 我 wǒ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mi mi; Mi; MI]; *miks/i - 使 混合 shǐ hùnhé; mikso - 混合 hùnhé; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Miksa%C4%B5o Misaĵo]; *mil - 1000; mil - 一 千 yīqiān; (banko): mil - 仟 qiān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mil Mil] *miliard/o - 十亿 shíyì; miliardo - (banko): 拾亿 shíyì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Miliardo miliardo] *milion/o - 百万 bǎiwàn; miliono - (banko): 佰万 bǎiwàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Miliono miliono] *milit//i - 进行 战争 jìnxíng zhànzhēng; milito - 战争 zhànzhēng [http://eo.wikipedia.org/wiki/Milito Milito] *minus - 减 jiǎn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Beto-minus-disfalo Beto-minus-disfalo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Poluseco poluseco];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Katjono]; *minut/o - 分钟 fēnzhōng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Minuto minuto] *mir//i - 使 某人 惊异 shǐ mǒurén jīngyì; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Mirinda mirinda ]) *mis-, (prefikso) (Malbone, erare, ...): ('''mis'''aŭdi); '''mis'''kompreno - 误解 wùjiě; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mis mis; Mis, MIS]; *moment/o - 片刻 piànkè; (teĥniko: momanto - 矩 jǔ); (teĥniko: momanto - 力矩 lì jǔ); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Momant-magnituda_skalo Momant-magnituda skalo]; (矩震級 jǔ zhènjí;); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tertremo Tertremo] - 地震 dìzhèn; *monat/o - 月 yuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Monato Monato] - 月 yuè *mond/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mondo Mondo]; vikipedio: 世界; mondo - 世界 shìjiè; *mon/o - 钱 (錢) qián; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mono Mono]; (vikipedio:貨幣; 货币 (貨幣) huòbì;); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Valuto Valuto]; valut/o; (vikipedio: 通貨); valuto - 通货 (通貨) tōnghuò; *mont/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Monto Monto] - 山 shān; (vikipedio: 山); *montr/i - 表明 biǎomíng; 指示 zhǐshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vojmontrilo]; *morgaŭ - 明天 míngtiān; *mort//i- 死亡 sǐwáng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Morto Morto] - (vikipedio: 死亡); *mov/i - 使 活动 shǐ huódòng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Movo movo]; *mult/a - 很多 的 hěn duōde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Malplimulto malplimulto] *mus/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Muso Muso] - 老鼠 lǎoshǔ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komputila_muso Komputila muso] - 鼠标 shǔbiāo; *muzik/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Muziko Muziko] - 音乐 yīnyuè; muzikisto - 音乐家 yīnyuèjiā; muzikistino 音乐家 yīnyuèjiā ----------------- ===n=== *n. N-finaĵo povas montri: objekton; mezuron; tempopunkton; direkton; aliajn signifojn; (Mi vidas hundon: (objekto). (Perverba priskribo de O-vorto tamen ne havu N-finaĵon: Mi refarbis la flavajn seĝojn blankaj.) [http://eo.wikipedia.org/wiki/N N; n]; *naci/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nacio Nacio] - 民族 mínzú; nacio - 国家 guójiā;[http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Ctato_kaj_nacio Ŝtato kaj nacio] *naĝ//i - 游泳 yóuyǒng; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Na%C4%9Dado Naĝado]) *nask/i - 生 shēng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nasko Nasko] - 出生 chūshēng; *natur/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Naturo Naturo] - 自然 zìrán; *naŭ - 9 - 九 jiǔ; naŭ - 9 - 玖 jiǔ (banko); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Na%C5%AD naŭ]; *ne - ( 不 bù;) (ne - 不是 Bùshì); ( Respondvortoj) - — Ĉu vi volas kafon? — Ne! (= Mi ne volas kafon.) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kafo Kafo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ne ne; Ne; NE] *neces/a - 必要的 bìyào de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Neceso neceso] *nek - 也不 yě bù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nek nek]; --------------- *nenia - 无样; wú yàng(korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ekster_karito,_nenia_savo Ekster karito,nenia savo]; *nenial - - 无理由 wú lǐyóu (korelativo);[http://eo.wikipedia.org/wiki/Korelativo Korelativo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Absinttrinka%C4%B5o Absinttrinkaĵo] *neniam - 无一时、永不 wú yī shí yǒng bù (korelativo) 无一时、永不; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Korelativo Korelativo]; http://eo.wikipedia.org/wiki/Asocio_%22Neniam_Plu%22 Asocio "Neniam Plu"]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sankta_Neniamo Sankta Neniamo] *nenie - 无一处 wú yī chù (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Korelativo Korelativo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Duonsekaj_tropikoj Duonsekaj tropikoj] *neniel - 无一样地 - wú yī yàng dì(korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Korelativo Korelativo]; [http://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Neniel_estas_bona&redirect=no Neniel estas bona] *nenies - 无一人的 wú yī rén de (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Korelativo Korelativo]; [http://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Je_nenies_vortoj&redirect=no Je nenies vortoj]; *nenio - 无一物; wú yī wù (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Korelativo Korelativo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nenio Nenio]; *neniom - 无一点量 wú yī diǎn liàng (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Korelativo Korelativo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Akvocirkulado Akvocirkulado] *neniu - 无人、无一个; wú rén wú yī gè (korelativo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Korelativo Korelativo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Jaoi Jaoi] --------------------- *nepre - 无论如何 wúlùn rúhé; (nepre - 必 bì); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Seksumado]) *neŭtral/a 中立的 zhōnglìde; neŭtraleco - 中立 zhōnglì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ne%C5%ADtrala_Esperanto-Movado]; *ni - wǒmen; ni - 我们 wǒmen; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ni Ni]; *-Nj - (sufikso); per NJ oni faras karesajn nomojn de virinoj : Patrino → Panjo; Onklino → Onjo; Fratino → Franjo; (实用 例句 shíyòng lìjù: 例句 [http://zh-cn.lernu.net/lernado/vortoj/frazoj/listo.php?id=79 www.lernu.net Utilaj frazoj]); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nj nj; NJ;] *nokt/o - yè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nokto Nokto ] - 夜 yè; *nom/o - míngzì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nomo Nomo] - 名字 míngzì; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Omo Omo]) *nord/o - běifāng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nordo Nordo] - 北方 běifāng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kompasdirektoj Kompasdirektoj] *normal/a - 正常 的 zhèngchángde; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Normalo normalo]); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ortilo ortilo] *nov/a - 新的 xīnde; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Nova Nova]); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nova%C4%B5o Novaĵo] *novembr/o - 十一月 shíyī yuè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Novembro Novembro]; *nu - (Oficiala ekkria vorteto) Nu estas ĝenerala atentiga vorto. nu - 那 该 怎么办 呢 ? nà gāi zěnmebàn ne ? [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nu nu; NU;] *nul - 0; nulo - 〇 líng, nulo - 零 líng ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Banko Banko]); ("la nombro 0 estas elparolata nul")→ (reta-vortaro.de); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nulo Nulo; NUL];[http://eo.wikipedia.org/wiki/0_%28jaro%29 0 (jaro)] *numer/o - 号码 hàomǎ;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Numero Numero]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Numeralo Numeralo; Nombrovorto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nombro Nombro] *nun - 现在 xiànzài; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nun Nun; NUN]; *nur - 仅仅 jǐnjǐn; nur - 只 zhǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nur nur]; ----------- ===o=== *o - La finaĵo O aldonas nenion al la propra signifo de radiko. O-vorto estas simple nomo de la koncerna afero: amiko, tajloro = nomoj de diversaj homoj; amik'''o''' - 朋友 péngyou; tajloro - 裁缝 cáifeng; (-o substantivo - 名词 míngcí); [http://eo.wikipedia.org/wiki/O o; O;] *-Obl - = “multipliko”. du → duoblo = kvanto duobla; du+obl+a = duobla - 双重的 shuāngchóng de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Obl obl ; OBL;] *ofic/o - 职务 zhíwù; (ofico) - (oficejo) - (行政机关 xíngzhèng jīguān); oficejo - 办公室 bàngōngshì; kancelario - 办公室 bàngōngshì; sekretariejo - 办公室 bàngōngshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ofico ofico]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Centra_Oficejo centra oficejo]; *oft/e, 时常 shí cháng; (ofte - 常 cháng); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Persona_nomo persona nomo]); *ok - 8 - 八 bā; ok - 8 - 捌 bā [http://eo.wikipedia.org/wiki/Banko Banko]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ok ok]; *okaz//i - 发生 fāshēng; okazi - 发生 ［發生］ fāshēng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Degenera_okazo degenera okazo]; *okcident/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Okcidento Okcidento] 西 面 xīmiàn; (Landoj) okcidento - 西方 xīfāng *oktobr/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Oktobro Oktobro] 十月 shí yuè; *rigard/i - 看 kàn; rigardi - 注视 ( 注視 ) zhùshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rigardi-kaj-diri_vico Rigardi-kaj-diri vico)] *vid/i - 看见 ( 看見 ) kànjiàn; (+ .. Libera vortaro); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vidado Vidado]; *okup/i - 占领 zhànlǐng; okupi -占 zhàn; okupi - 从事 于 cóngshì yú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Okupado okupado]; *ol - Konjunkcio uzata post supereca aŭ malsupereca komparativo por kunligi du samnaturajn kunkomparitaĵojn: pli bona pano sen butero '''ol''' kuko sen libero (reta-vortaro.de); ol - 作为 (作為) zuòwéi; (gramatiko); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/OLO OLO; olo]); *-On - (ON = “divido”); du → duono = unu el du egale grandaj partoj de tuto, ½; (gramatiko); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Duono Duono]; duono - 一半 yī bàn; '''½;''' [http://eo.wikipedia.org/wiki/-on- -on-]; *oni - ≈ neprecizigita(j) persono(j); oni - 有人 yǒurén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Oni oni ONI ] *ont - Participo: antaŭ la ago — la ago ankoraŭ ne komenciĝis - legonta = tia, ke oni poste legos; (gramatiko); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ont ont; ONT]; *-Op - (unu → unuopo = unu sola afero aŭ persono); du → duopo = grupo de du, paro; (gramatiko); duope - 两 个人 (两 個人) liǎng gè rén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Op op] *opini/i - 认为 (認為) rènwéi; opinio - 意见 (意見) yìjiàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Opinio opinio]; *ordinar/a 平常 的 píngcháng de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ordinara_diferenciala_ekvacio Ordinara diferenciala ekvacio] *ord/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ordo Ordo]; ord'''ig'''i - 整理 zhěnglǐ; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Okulo Okulo]]); (okulo - 眼睛 yǎnjīng); okulo - 眼 yǎn; (okulo - 目 mù); (rigardi - 目 mù); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Indekso Indekso] - 目 mù); *organiz/i - 组织 (組織) zǔzhī; organizo - 组织 (組織) zǔzhī; organizaĵo - 组织 (組織) zǔzhī; organizado, organizo [http://eo.wikipedia.org/wiki/Organiza%C4%B5o Organizaĵo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Organizo Organizo]; *orient/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Oriento Oriento] - 东方 ( 東方 ) dōngfāng; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Orienti%C4%9Do_%28matematiko%29 Orientiĝo (matematiko)]) *os - Venonta tempo: OS-finaĵo; (gramatiko); OS-tempo montras, ke la ago aŭ stato ankoraŭ ne komenciĝis en la momento de parolado. (futuro - 将来时 jiāngláisí); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Futuro Futuro]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Os Os; os;] *ot - pasiva participo (gramatiko); OT - stato antaŭ ago; (pasiva participo futura); (futuro - 将来时 jiāngláisí); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pasivaj_participoj Pasivaj participoj]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ot ot]; *ov/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ovo Ovo] - 蛋 dàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/OVO OVO]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kokina_ovo Kokina ovo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Paska_ovo Paska ovo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ovo-lakto-vegetarano Ovo-lakto-vegetarano] ----------- ===p=== *pac/o - 和平 hépíng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Paco Paco] *paĉj/o - (Patro → Paĉjo) - 爸 bà; paĉj/o - (Patro → Paĉjo) - 爸爸 bàba; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pa%C4%89jo,_kio_estas_rasismo%3F Paĉjo, kio estas rasismo? ] *pag/i - 支付 zhīfù; pagado - 付款 fùkuǎn; (→ libera votaro); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pago pago] *paĝ/o - 页 ( 頁 ) yè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/TTT-pa%C4%9Do TTT-paĝo]; *pan/o - 面包 (麵包) miànbāo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pano Pano]; *paper/o - 纸 zhǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Papero Papero]; ([http://zh.wikipedia.org/wiki/%E7%BA%B8 纸]) *pardon/i -宽恕 ( 寬恕 ) kuānshù; pardoni - 原谅 ( 原諒 ) yuánliàng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pardono Pardono] *parol//i - 讲话 ( 講話 ) jiǎnghuà; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Parolado Parolado] *part/o - 部分 bùfèn; parto - 份额 fèn'é; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Parto parto] *pas//i, 经过 ( 經過 ) jīngguò; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Montpasejo Montpasejo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/El_Paso_%28Teksaso%29 El Paso (Teksaso)] ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Pasio Pasio]) *patr/o - 父亲 ( 父親 ) fùqīn; (patro - 父 fù); (patro - 爸爸 bàba;); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Patro patro] *pec/o - 块 ( 塊 ) kuài; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Video-peco video-peco;filmeto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Cakpeco Ŝakpeco]; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Pe%C4%89o Peĉo]); *pend//i- 吊 diào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pendumilo Pendumilo] *pens//i - 想 xiǎng; pensi - 考虑 ( 考慮 ) kǎolǜ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Penso penso]; *per - ( gramatiko - Baze '''per''' montras ilon aŭ rimedon por fari agon, por atingi rezulton: Per hakilo ni hakas. haki - 打 dǎ; hak'''il'''o - 斧 fǔ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Per per; PER]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hakilo Hakilo]; [[File:Kitchen hatchet full view.jpeg|thumb|300px|hakilo]] *perd/i - 丢失 diūshī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Perdo perdo] *perfekt/a - 完美的 wánměide; (perfekto - 完成时 (完成時) wánchéngshí); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/E%C5%ADreka Eŭreka ]); *period/o - 周期 (週期) zhōuqī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Periodo Periodo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Perioda_tabelo Perioda tabelo]; perioda sistemo - 周期系统 ( 週期系統 ) zhōuqī xìtǒng; *permes/i - 允许 ( 允許 ) yǔnxǔ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Permesilo Permesilo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Stirpermesilo Stirpermesilo; Kondukpermesilo]; *person/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Persono Persono] - 个人 ( 個人 ) gèrén *pet/i - 请求 ( 請求 ) qǐngqiú; peto - 请求 ( 請求 ) qǐngqiú; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Peto Peto]); *pied/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Piedo Piedo] - 脚 ( 腳 ) jiǎo; [http://zh-cn.lernu.net/lernado/vortoj/bildvortaro/3.php la homa korpo] *plaĉ//i - 喜欢 (喜歡 ) xǐhuān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Le%C4%9Doj_por_pla%C4%89i_al_angloj Leĝoj por plaĉi al angloj]; *plan/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Plano Plano] - 计划 ( 計劃) jìhuà; *plej - 最 zuì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Domajno_de_plej_alta_nivelo Domajno de plej alta nivelo]; *plen/a - 满的 (滿 的) mǎnde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pleno Pleno (muziko)]; *plezur /o - 愉快 (愉快) yúkuài; ; plezuri (ĉe) - 娱乐 (娛樂) yúlè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Plezuro plezuro] *pli - 更多 gèngduō; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pli Pli; PLI] *plu - 此外 cǐwài [http://eo.wikipedia.org/wiki/Plu Plu; PLU] *plur/aj - 好几 (好幾) hǎojǐ; 若干 (若干) ruògān, pluraj - 多 duō; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Pluralo]); *plus - 加 (加) jiā; (plus - 正 zhèng); (超 额 chāo,é;) ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Plus_Ultra ''Plus Ultra'']; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Duopa_beto-disfalo Duopa-beto-plus-disfalo] *po - ("mi fumadis cigaredojn''' po''' 20 rubloj por cento"(Z);([http://eo.wikipedia.org/wiki/Gramatiko Gramatiko]; gramatiko); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Po Po] *poem/o - 诗歌 (詩歌) shī gē; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Poemo Poemo]; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Liriko Liriko]) *pom/o - 苹果 (蘋果) píngguǒ;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Pomo Pomo] *popol/o - 民族 mínzú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Popolo Popolo] *popular/a - 大众 化 的 (大眾 化 的 ) dàzhòng huà de; populara - 流行的 liúxíngde de; populareco - 流行 liúxíng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Populara_muziko Populara muziko; Pop-muziko]; *por - 为了 (為了) wèile;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Por por; POR] *pord/o - 门 (門 ) mén; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pordo Pordo]; *port/i - 支承 zhīchéng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Portilo portilo] *post - ( 后 (後) hòu ); poste - 然后 (然後) ránhòu; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Post-impresionismo Post-impresionismo]; *poŝt/o - (poŝtaĵo) - 邮件 (郵件) yóujiàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Po%C5%9Dto Poŝto]; poŝtejo - 邮局 (郵局) yóujú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Po%C5%9Dtejo Poŝtejo]; *pov/i - 能 néng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Povo povo; povumo]; *pra- (gramatiko: PRA = “antaŭ tre longa tempo, primitiva”.) tempo → '''pra'''tempo = la komenca tempo de la homaro aŭ de la mondo; prahistorio; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Anta%C5%ADafiksoj_en_Esperanto Antaŭafiksoj en Esperanto]; pratempo - 原始时代 (原始時代) yuánshǐ shídài; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pratempo Pratempo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Prahistorio Prahistorio]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pra pra; PRA];(prahistoria epoko - 史前时代 (史前時代) shǐqián shídài); Pratempo - 原始时代 (原始時代) yuánshǐ shídài; epoko - 时代 shídài; *precip/e - 特别 (特別) tèbié; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Precipa_Finnlando Precipa Finnlando; Varsinais-Suomi]; *prefer/i - 偏好 piānhào; (preferi - 优先 (優先) yōŭiān); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Prefera_nombro prefera nombro]; *preleg//i - 朗读 (朗讀) lǎngdú; prelego - 课 (課) kè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Prelego prelego] *pren/i - 拿 ná; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Prenita_ju%C4%9Disto Prenita juĝisto]; *pres/i - 印刷 yìnshuā; (presi - 打印 dǎyìn;) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Presarto presarto]; *preskaŭ - 几乎 (幾乎) jīhū; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Preska%C5%AD_%C4%89iuj Preskaŭ ĉiuj]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Preska%C5%AD_%C4%89ie Preskaŭ ĉie]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Preska%C5%AD_vera_solido_de_Johnson Preskaŭ vera solido de Johnson]; (Preskaŭ ... (pri matematiko)) ------------------- *pret/a - 准备好了 ( 準備好 了 ) zhǔnbèi hǎo le; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Pedra_Preta Pedra Preta]); *preter - (preter montras lokon, ĉe kies flanko okazas movo.) gramatiko PMEG; Li pasis preter mi sen saluto; pasi preter ( .. ) - 走过 (走 過) zǒu guò (..);(preter - 经过 (經過) jīngguò); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Preter_la_Vivo Preter la Vivo]) *prezent/i - 递 交 ( 遞交 ) dì jiāo ; prezenti - 介绍 (介紹) jièshào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Grupa_prezento grupa prezento]; *prezid/i - 主持 会议 (主持 會議) zhǔchí huìyì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Prezidento Prezidento] *prez/o - 价格 (價格) jiàgé; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Prezo Prezo] *pri - 关于 (關於) guānyú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pri Pri; PRI] *princip/o - 原则 (原則) yuánzé; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Principo Principo]; (( 原理) yuánlǐ); *printemp/o - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Printempo Printempo] - 春季 chūnjì; *pro - 由于 (由於) yóuyú; 为了 (為了) wèile; (PMEG: Ŝiaj dentoj frapadis pro malvarmo.)(dento - 牙齿 (牙齒) yáchǐ); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pro Pro; PRO]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Proverbo Proverbo]; (成语 (成語) chéngyǔ); 谚语 (諺語) yànyǔ; *problem/o - 问题 (問題 ) wèntí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Problemo Problemo]; (问题) *produkt/i - 生产 (生產) shēngchǎn; produkti - 制造 (製造) zhìzào; ; produkto - 产品 (產品) chǎnpǐn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Produkto Produkto]; *program/o - ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Televida_programo Televida programo])- 节目 ( 節目 ) jiémù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Programo Programo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Komputilo Komputilo]; Komputilo: programi - 编程 (編程) biānchéng; programado - 编程 (編程) biānchéng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Programaro Programaro] *proksim/a - 近的 jìn de; proksimigi - 接近 jiējìn; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Proksimuma_kalkulado Proksimuma kalkulado]); (aproksimaĵo - 亲近 ( 親 近 ) qīn jìn; aproksimaĵo - 接近 jiējìn;) *propon/i - 建议 (建議) jiànyì; propono - 建议 (建議) jiànyì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Propono Propono]; *propr/a 自己的 zìjǐ de; propraĵo - 财产 (財產) cáichǎn; (nur [http://eo.wikipedia.org/wiki/Posedo Posedo] aŭ plena propraĵo? [http://eo.wikipedia.org/wiki/Proprieto Proprieto]?) *prov/i - 试一 试 ( 試一試 ) shì yīshi; provi - 测试 ( 測試 ) cèshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Provo provo] *publik/o - (rigardantoj) - 观众 ( 觀眾 ) guānzhòng; publiko - 公众 (公眾) gōngzhòng; publika - 公共的 gōnggòng de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Publika_transporto Publika transporto] *punkt/o -点 (點) diǎn; punkto - 句号 (句號) jùhào [http://eo.wikipedia.org/wiki/Interpunkcio Interpunkcio]; punkto - 要点 (要點) yàodiǎn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Punkto Punkto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Interpunkcio Interpunkcio]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Dupunkto Dupunkto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Mezpunkto Mezpunkto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tripunkto Tripunkto]; *pup/o - 洋娃娃 yángwáwa; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pupo Pupo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Gantpupo Gantpupo]; *pur/a - 清 洁 ( 清 潔 的) qīngjiéde ; pura - 纯洁 (純潔 的) chúnjiéde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/PUR PUR; pura; ]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pura_agordo pura agordo]; -------------- ===r=== *radi/o - 收音机 (收音機) shōuyīnjī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Radio Radio]; [http://eo.wikipedia.org/w/index.php?title=Radioaktiveco&redirect=no Radioaktiveco]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Radioaktiveco Radiaktiveco] - 放射性 (放射性) fàngshèxìng; radioaktiva - 放射性的 (放射性的) fàngshèxìng de;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Radioizotopa_termoelektra_generatoro Radioizotopa termoelektra generatoro]; (放射性同位素熱電機) (fàngshè xìng tóng wèi sù rè diànjī) ; [http://zh.wikipedia.org/wiki/%E6%94%BE%E5%B0%84%E6%80%A7%E5%90%8C%E4%BD%8D%E7%B4%A0%E7%86%B1%E9%9B%BB%E6%A9%9F GPHS-RTG (fàngshè xìng tóng wèi sù rè diànjī)]; [http://en.wikipedia.org/wiki/GPHS-RTG GPHS-RTG];[http://fr.wikipedia.org/wiki/GPHS-RTG GPHS-RTG] *rajt/o - 权利 (權利) quánlì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rajto Rajto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Juro Juro]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Homaj_rajtoj Homaj rajtoj]; *rakont/i - 讲述 (講述) jiǎngshù; rakonto - 短篇小说 duǎnpiān xiǎoshuō; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rakonto Rakonto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rakontisto Rakontisto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Bildrakonto#Specifaj_nomoj_kaj_difinoj Bildrakonto; Bildliteraturo]; *rapid/a - 迅速 的 xùnsùde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rapideco Rapideco]; rapido - 速度 sùdù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rapido Rapido]; *raport/i - 报道 (報道) bàodào; (raporti - 报告 (報告) bàogào); (raporti - 报导 (報導) bàodǎo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Raporto raporto]; *re- - ("saluti → '''re'''saluti = respondi saluton per saluto")PMRG -RE;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Re re]; iri - 去 qù; '''re'''iri - 回去 huíqù; *redakt/i - 编审 (編審) biānshěn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Redaktoro Redaktoro] *region/o -区域 (區域) qūyù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Regiono Regiono] *regul/o - 规则 (規則) guīzé; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Regulo Regulo]; *reklam/o - 广告 (廣告) guǎnggào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Reklamo Reklamo] *rekt/a - 直的 zhí de; rekto - 直线 ( 直線) zhíxiàn;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Rekto Rekto] *renkont/i - 遇见 (遇見) yùjiàn; renkontiĝo - 会面 (會面) huìmiàn; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Renkonti%C4%9Doj_de_KEJ Renkontiĝo de KEJ]) *respond/i - 回答 (回答) huídá; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Respondeco Respondeco]; *rest//i - 停留 (停留) tíngliú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Restinga_%28biomo%29 ''Restinga'' (biomo); Restingao (biomo)] *ret/o - 网 (網) wǎng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Reto Reto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/TTT TTT]; TTT Tut-Tera Teksaĵo - 万维网 (萬維網) wàn Wéi wǎng; (fiŝreto - 渔网 (漁網) yúwǎng); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fi%C5%9Dreto Fiŝreto]; (渔网); [http://eo.wikipedia.org/wiki/TTT_%28apartigilo%29 TTT (apartigilo)] *ricev/i - 得到 (得到) dédào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ricevanto_%28biologio%29 Ricevanto (biologio)] *riĉ/a - 富有的 (富有的) fùyǒu de; riĉo - 财富 (財富) cáifù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/La_Ri%C4%89o_de_Nacioj La Riĉo de Nacioj (Adam Smith) ] *rid//i - 笑 (笑) xiào; rido - 大笑 (大笑) dàxiào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rido Rido] *rilat/i - 针对 (針對) zhēnduì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rilato rilato]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rilatumo rilatumo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rilato_%28logiko%29 Rilato (logiko)]; *rimark/i - 发觉 (發覺) fājué; 评语 (評語) píngyǔ; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Kemio (Kemio); Ĥemio "rimarki" ]) *river/o - 河流 (河流) héliú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rivero Rivero] *romp/i - 打碎 (打碎) dǎsuì; rompi brakon - 折断 臂 牓 (折斷 臂 牓) zhéduàn bìbbǎng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Rompi%C4%9Demo Rompiĝemo] ----------- ===s=== *sabat/o - 星期六 (星期六) xīngqīliù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sabato Sabato];(sabate - 每星期六 (每星期六) měi xīngqīliù; *saĝ/a - 机智的 (機智 的 ) jīzhìde *salon/o - 沙龙 (沙龍) shālóng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Salono Salono] *salut/i -问候 (問候) wènhòu; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Salutnomo Salutnomo; Uzantnomo] *sam/a - (..); samtempa - 同时 (同時) tóngshí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tempo Tempo] *san/a - 健康的 (健康 的) jiànkāngde; sano - 健康 (健康) jiànkāng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sano Sano; Saneco]; *sat/a - 吃饱的 (吃飽的) chībǎo de; (nomo: [http://eo.wikipedia.org/wiki/S%C3%A1ta Sáta], [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vila%C4%9Do vilaĝo] en [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hungario Hungario], en [http://eo.wikipedia.org/wiki/Regiono regiono] "Norda Hungario", en [http://eo.wikipedia.org/wiki/Departemento departemento] [http://eo.wikipedia.org/wiki/Borsod-Aba%C3%BAj-Zempl%C3%A9n Borsod-Abaúj-Zemplén], en subregiono de [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C3%93zd Ózd]) *scienc/o - 科学 (科學) kēxué; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Scienco Scienco]; sciencisto - 科学家 (科學家) kēxuéjiā; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sciencisto Sciencisto]; *sci/i - 知道 (知道) zhīdào; scio- 知识 (知識) zhīshí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Scio Scio]; *se - 如果 (如果) rúguǒ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Se Se] *sed - 但是 (但是) dànshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sed Sed; SED] *seĝ/o - 座位 (座位) zuòwèi; seĝo - 椅子 (椅子) yǐzi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Se%C4%9Do Seĝo], (fekado - 大便 (大便) dàbiàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fekado Fekado]); (feko; fekaĵo); (Ekskremento - 粪便 (糞便) fènbiàn; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Ekskremento Ekskremento]; *sekv/i - 跟随 (跟隨) gēnsuí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vikipedio:Sekvi_la_Majstron_Interrete Sekvi la Majstron Interrete] *semajn/o -周 (週) zhōu; 星期 (星期) xīngqī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Semajno Semajno]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Semajnfino Semajnfino] (ora semajno - 黄金周 ( 黃金週 ) (huángjīnzhōu); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ora_semajno Ora semajno] *sen - 没有 (沒有) méiyǒu; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sen Sen; SEN] *senc/o - 感受 力 (感受力 ) gǎnshòulì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Senciklopedio Senciklopedio; Neciklopedio]; ( Senciklopedio - 伪基百科 ( 偽基百科 ) wěijībǎikē); *send/i - 寄 (寄) jì; sendito - 公使 (公使) gōngshǐ; *sent/i - 感到 (感到) gǎndào -------------------------------- *sep - 七 (七) qī - 7 - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sep Sep]; (banko: 7 - 柒 (柒) qī); (kribri - 筛 (篩) shāi); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kribrilo Kribrilo]; malfina kribrilo - 筛子 (篩子) shāizi; fina kribrilo - 滤 器 (濾 器) (lǜqù) lǜqì ; filtrilo - 滤 器 (濾 器) lǜqì ; 过滤器 (過濾器) guò lǜ qì; (ilo - 器 (器) qì); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/SEP SEP]) ------------------- *septembr/o - 九月 (九月) jiǔ yuè [http://eo.wikipedia.org/wiki/Septembro Septembro] *serĉ/i - 寻找 (尋找) xúnzhǎo *seri/o - 行 (行) háng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Serio Serio] *serv/i - - 服务 (服務) fúwù [http://eo.wikipedia.org/wiki/Servo Servo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Servisto Servisto];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Diservo Diservo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Militservo Militservo]; militservi - 服役 (服役) fúyì; *ses - 6 - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ses Ses]; ses - 六 (六) liù; banko: ses - 6 - 陆 (陸) liù; [http://eo.wikipedia.org/wiki/SES SES] *si - 自 己 (自己) zìjǐ; si - 自身 (自身) zìshēn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Si Si] *sid//i - 坐 (坐) zuò; (sidilo - 座位 (座位) zuòwèi); *signif/i - 就是 (就是) jiù shì; 意义 (意義) yìyì signifo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Signifo Signifo] *simil/a - 类似的 (類似的) lèisì de; 相似 (相似) xiāngsì [http://eo.wikipedia.org/wiki/Simileco Simileco] *simpl/a - 容易的 (容易 的) hróngyìde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Simpla Simpla] *simul/i - 模拟 (模擬) mónǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Simulado Simulado] *sinjor/o - 主人 (主人) zhǔrén; sinjoro - 先生 (先生) xiānsheng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sinjoro Sinjoro]; (sinjorino - 妻子 (妻子) qīzi); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sinjorino Sinjorino]; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Fra%C5%ADlino Fraŭlino]); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Fra%C5%ADleco Fraŭleco; Celibato]); (grandsinjoro; grandulo;) *sistem/o - 系统 (系統) xìtǒng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sistemo Sistemo]; (politika) sistemo - 制度 (制度) zhìdù; *situaci/o - 形势 (形勢) xíngshì; *skatol/o - 盒子 (盒子) hézi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Skatolo Skatolo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Muzikskatolo Muzikskatolo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nigra_skatolo Nigra skatolo]; *skrib/i - 写 下 (寫 下) xiě xià; (skribi fakturon - 写 下 (寫 下) xiě xià); skribi - 书写 (書寫) shūxiě; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Skribo Skribo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Skribarto Skribarto; Skribado]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Skribilo Skribilo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Skribisto Skribisto] *sol/a - 单独 (單獨) dāndú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Solo Solo]; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Sola Sola]); *somer/o - 夏天 (夏天) xiàtiān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Somero Somero]; "Kio taŭgas por somero, ne taŭgas por vintro". (lernu.net); ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Vintro Vintro]) *son//i -声音 (聲音) shēngyīn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sono Sono] *special/a - 特别的 (特別的) tèbiéde; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Specialisto Specialisto] *spec/o - 种类 (種類) zhǒnglèi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Speco Speco]; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Specio Specio]) *spert/a - 有 经验的 (有 經驗的) yǒu jīngyànde [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sperto Sperto] ;sperto - 经验 (經驗) jīngyàn; *sport/o - 运动 (運動) yùndòng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sporto Sporto] ------------------ *staci/o - 车站 (車站) chēzhàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Stacio Stacio ]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Elektrejo Elektrejo; Elektrostacio]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kosmostacio Kosmostacio]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Metrostacio Metrostacio]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Metroo Metroo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Televidstacio Televidstacio]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Televidstacio Televidkanalo]; somerstacio; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Malsanulejo Malsanulejo]; hospitalo: stacio - 病房 (病房) bìngfáng) ---------------------- *star//i - 站立 (站立) zhànlì; *strat/o - 街 (街) jiē; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Strato Strato] *stud/i - 上大学 (上大學) shàng dàxué; (altlernejo): studi - 攻读 (攻讀) gōngdú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Studio_Ghibli Studio Ghibli] *stult/a - 痴呆的 (痴呆 的 ) chīdāide; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Stultula_mato Stultula mato] *sub - 在 ... 下面 zài ... xiàmiàn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sub Sub ; SUB]; (dormi sub tegmento, sub libera ĉielo); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tegmento Tegmento] - 屋顶 (屋頂) wūdǐng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88ielo Ĉielo] - 天空 (天空) tiānkōng; *sud/o - 南方 (南方) nánfāng; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Sudo Sudo] - 南 (南) nán); *sufiĉ/a - 充分的 (充分的) chōngfèn de; *sukces//i - 成功 (成功) chénggōng; (sukceso - 成功 (成功) chénggōng); (rezultato- 成果 (成果) chéngguǒ); *suk/o - 果 汁 guǒ zhī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Suko Suko] *sun/o - 太阳 (太陽) tàiyáng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Suno Suno] - *super - 在 ...上 方 zài ... shàng fāng; (PMEG 12.3.4.12. Super) *supoz/i - 推测 (推測) tuīcè; supozo - 猜测 (猜測) cāicè; *supr/e - 上 方 shàng fāng; PMEG 12.3.4.12.: ("Li staras supre sur la monto. - La birdo ŝvebas super la monto.") *sur - 在 ...上 zài ... shàng; (F.E 6: "La libro estas sur la tablo"); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sur Sur; SUR] ------------------------------------- ===ŝ=== *ŝaf/o - 羊 (羊) yáng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Cafo Ŝafo] - [http://eo.wikipedia.org/wiki/Konstelacio Konstelacio] - [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Cafo_%28konstelacio%29 Ŝafo (konstelacio)]; [[Dosiero:Flock of sheep.jpg|thumb|upright|Ŝafoj]] *ŝajn//i - 显得 (顯得) xiǎn dé; xiǎn dé; ŝajno - 假象 (假象) jiǎxiàng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Cajnfrukto ŝajnfrukto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Grigorij_Abramovi%C4%89_%C5%9Cajn Grigorij Abramoviĉ Ŝajn] *ŝanĝ/i- 交换 (交換) jiāohuàn; ("La vetero ŝanĝiĝas, heliĝas.") [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vetero Vetero]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Can%C4%9Do Ŝanĝo] *ŝat/i - 喜欢 (喜歡) xǐhuān;[http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Catokupo Ŝatokupo]; *ŝi - la priparolata ina persono; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Ci Ŝi] (ina persono); ŝi- 她 (她) tā;(PMEG 11.1. Personaj pronomoj); [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Ci Ŝi; ŝi]; *ŝip/o - 船 (船) chuán; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Cipo Ŝipo] *ŝir/i - 撕 sī; (reta-vortaro.de: ŝiri fadenon); (fulmofermilo - 拉链 (拉鏈) lāliàn; Zipo - 拉链 (拉鏈) lāliàn;) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fulmofermilo Fulmofermilo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Zipo Zipo]) *ŝtat/o - 国家 (國家) guójiā;[http://eo.wikipedia.org/wiki/%C5%9Ctato Ŝtato]; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Stato Stato]); ----------- ===t=== *tabl/o - 桌子 (桌子) zhuōzi; skribotablo -书桌 (書桌) shūzhuō; skribtablo -书桌 (書桌) shūzhuō; (skribtablo - 写字台 (寫字檯) xiězìtái ;) [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tablo Tablo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ronda_Tablo Ronda Tablo; Ronda tablo] *tag/o -日期 rìqī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tago Tago]; dato - 日期 rìqī; (limtago - tempolimo - fiksita dato - fiksita tago - 日期 rìqī;) (tago - 日 (日) rì); bonan tagon! - 您 好 Nínhǎo! ; (bonan tagon! - 你好 (你好) Nǐhǎo); *tamen - 但是 (但是) dànshì; *task/o - 任务 (任務) rènwù; hejmtasko -作业 (作業) zuòyè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hejmtasko Hejmtasko]; *teatr/o - 戏剧 (戲劇) xìjù; (teatra surscenigo - 戏剧 表演 (戲劇表演) xìjù biǎoyǎn); (teatra spektaklo - 戏剧 表演 (戲劇表演) xìjù biǎoyǎn); teatrejo - 剧院 (劇院) jùyuàn; teatraĵo - 戏 ( 戲 ) xì; teatra - 戏剧的 (戲劇的) xìjù de; (teatra karto) - 戏票 (戲票) xìpiào; bileto - 票 (票) piào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Teatro Teatro; Teatraĵo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Teatrejo Teatrejo]; *tekst/o - 文本 (文本) wénběn; (kantoteksto - 歌词 (歌詞) gēcí); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Teksto Teksto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tekstaro Tekstaro; Korpuso]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88irka%C5%ADteksto Ĉirkaŭteksto; Kunteksto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hiperteksto Hiperteksto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hiperteksto-Transiga_Protokolo Hiperteksto-Transiga Protokolo]; *telefon/o - 电话 (電話) diànhuà; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Telefono Telefono]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Telefonnumero Telefonnumero]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Po%C5%9Dtelefono Poŝtelefono] [[Dosiero:Several mobile phones.png|thumb|right|Diversaj poŝtelefonoj.]] *teler/o - 盘子 (盤子) pánzi; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Telero Telero] *televid/o - 电视 (電視) diànshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Televido Televido] *tem/o - 题目 (題目) tímù; (titolo - 题目 (題目) tímù); temo - 主题 (主題) zhǔtí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Temo Temo]; *temp/o - 时间 (時間) shíjiān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tempo Tempo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nuntempo Nuntempo] ;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Tempoindiko_%28muziko%29 Tempoindiko (muziko)]; tempo - 速度 (速度) sùdù; (速度 (音樂) sùdù yīnyuè); (tempo muzika - 速度 音乐 (速度 音樂) sùdù yīnyuè); *ten/i - 拿者 (拿者)názhě; názhe; teni - 抓者 (抓者) zhuāzhě; zhuāzhe; (..); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Teni_la_Aspidistron_Fluganta Teni la Aspidistron Fluganta] [[Dosiero:The Earth seen from Apollo 17.jpg|thumb|right|La [http://eo.wikipedia.org/wiki/Blua_Globeto Blua Globeto], famkonata fotaĵo de la [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tero Tero] farita la {{daton|7|decembro|1972}} de la ŝipanaro de la [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kosmoveturilo kosmoveturilo] de [http://eo.wikipedia.org/wiki/Apollo_17 Apollo 17]; ]] *ter/o - 世界 (世界) shìjiè; tero - 地球 (地球) dìqiú; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tero Tero] *terur/o - 惊吓 (驚嚇) jīnĝià; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Terorismo Terorismo]) --------------------- *[http://zh-cn.lernu.net/lernado/gramatiko/konciza/korelativoj.php tabelo de korelativaj vortoj 6 vortoj]: *tia - 那样 nàyàng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tia Tia; tia; TIA] *tial - 那个理由 nà gè lǐyóu; (adverbo); (korelativo); *tiam - 那时 nàshí; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Tiam_en_2007 Tiam en 2007)] *tie - 那儿 nàr; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tie tie]; *tiel- 那样地 nà yàng dì; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Tiel (urbo)]); *ties - 那人的 nà rén de; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Kies_reganto,_ties_religio Kies reganto, ties religio]; -------------------- *tim/i - 害怕 (害怕) hàipà; timo -恐惧 (恐懼) kǒngjù; timo - 害怕 (害怕) hàipà; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Timo timo]; ---------------------- *[http://zh-cn.lernu.net/lernado/gramatiko/konciza/korelativoj.php tabelo de korelativaj vortoj 3 vortoj]: *tio - 那个 nà gè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tio Tio; TiO]; *tiom - 那么多 nà me duō; [http://eo.wikipedia.org/wiki/El_tiom_da_jarcentoj El tiom da jarcentoj] *tiu - 那人、那个 nà rén nà gè; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tiu tiu]; -------------------------- *tra - 横 穿 (橫 穿) héngchuān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tra Tra; TRA]; (La koboldo rigardis tra la serura truo. La koboldo rigardis tra la fenestro)("koboldo" -小鬼 (小鬼) xiǎoguǐ; ("ina" "koboldo - 妖精 (妖精) yāojīng)); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Koboldo Koboldo]; *traduk/i - 翻译 (翻譯) fānyì; tradukisto -译者 (譯者) yìzhě; traduko - 译文 (譯文) yìwén; (verko: tradukaĵo - 译文 (譯文) yìwén; tradukado - 译文 (譯文) yìwén); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Traduko Traduko];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Tradukilo Tradukilo]; ---------------------------------------------- *trakt/i - 研讨 (研討) yán tǎo; (reta-vortaro.de: trakti negocon) (negoco - 生意 (生意) shēngyì; ); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Traktilaro Traktilaro]; *tranĉ/i -切 (切) qiē; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tran%C4%89i Tranĉi; Tranĉo]; (reta-vortaro.de: tranĉi drapon;)[http://eo.wikipedia.org/wiki/Drapo Drapo]; (drapo - 巾 (巾) jīn;); (kudri - 缝制 ( 縫製 ) féngzhì;) *trans - (PMEG: Trans signifas “sur la alia flanko de”.) (La hirundo flugis trans la riveron). (flugi trans - 飞 越 ( 飛越) fēiyuè); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Hirundo Hirundo]; (hirundo - 燕科 yānkē;) (hirundo - 燕子 (燕子) yànzǐ); (hirundo 燕 (燕) yàn;); transplanti - 将 (將) jiāng ... 移植 (移植) yízhí [http://eo.wikipedia.org/wiki/Christiaan_Barnard Christiaan Barnard]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Trans_la_spegulo Trans la spegulo]; *tre - 很 (很) hěn; tre - 非常 (非常) fēicháng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tre tre; TRE]; *tri - 3 - 三 (三) sān; banko: 3 - 叁 (參) sān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tri Tri]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/TRI]; *trink/i - 喝 (喝) hē; drinki - (酗酒 (酗酒) xùjiǔ);[http://eo.wikipedia.org/wiki/Drinka%C4%B5o Drinkaĵo; Alkoholaĵo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Drinkejo Drinkejo; Trinkejo; (trinkejo aŭ koktelejo aŭ drinkejo)]; *tro - (PMEG 14.3.19. Tro plifortigas la signifon); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tro tro; TRO]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Troigo Troigo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Litoto Litoto];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Maltroigo Maltroigo]; (reta-vortaro.de: tro longa; tro rapide; tro ami ludon;)(plifortigo - 加强 (加強) jiāqiáng); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Signifo Signifo]: signif/i - 就是 (就是) jiù shì; signifo - 意义 (意義) yìyì; *trov/i - 找到 (找到) zhǎodào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Trovo trovo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Trovi_a%C5%AD_ripari_stumpon Trovi aŭ ripari stumpon] *tuj - 立刻 (立刻) lìkè; tuj - 马上 (馬上) mǎshàng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tuj Tuj tuj TUJ] *turn/i - 转动 (轉動) zhuǎndòng; turni (kapon) - 转 (轉) zhuǎn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Turna_simetrio Turna simetrio]; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Turniro Turniro]) *tut/a - 整个的 ( 整個 的) zhěnggede; tutaĵo - 整体 (整體) zhěngtǐ; tutaĵo - 全体 (全體) quántǐ [http://eo.wikipedia.org/wiki/Tuteco Tuteco] ------------------ ===u=== *u. (U-formo montras, ke la ago aŭ stato ne estas reala, sed dezirata, volata, ordonata aŭ celata.) Sid'''u''' sur seĝo! [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ordono Ordono]; ordono - 命令 (命令) mìnglìng; *-Uj, (-Uj- havas praktike 3 malsamajn signifojn: (1)“entenilo” - 容器 (容器) róngqì); (2)“kreskaĵo” - 植物 zhíwù kaj; (3)“lando”- 国 (國) guó; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Lando Lando]. (1)mono → mon'''uj'''o = saketo por porti monon;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Monujo Monujo]; monujo - 钱包 (錢包) qiánbāo; (2)pomo → pom'''uj'''o = pomarbo; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pomujo Pomujo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pomo Pomo]; pomo - 苹果 (蘋果) píngguǒ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Pomarbo Pomarbo]; (pomarbo - 苹果 树 (蘋果樹) píngguǒ shù); (pomoarbo)- ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Genro Genro])-(genro) - 苹果属 píngguǒ shǔ); (3) Ĉino → Ĉin'''uj'''o = la lando de la Ĉinoj. [http://eo.wikipedia.org/wiki/%C4%88inujo Ĉinujo] - 中国 (中國) Zhōngguó; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nuklea_reakciujo Nuklea reakciujo] aŭ nuklea reaktoro - 核反应堆 (核反應堆) héfǎnyìngduī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Atomelektrejo Atomelektrejo] - 核动力厂 (核動力廠) hédònglì chǎng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Nuklea_centralo Nuklea centralo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Atomcentralo Atomcentralo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Uj Uj] ------------------- *-Ul-: juna → jun'''ul'''o = persono karakterizata de juneco; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ul Ul]; ('''Ul'''o - 小伙子 (小夥子) xiǎohuǒzi); (-ulo; ("best'''ul'''o") besto - 动物 (動物) dòngwù; *-Um - (Oni devas aparte lerni ĉiun UM-vorton.) sukero → sukerumi = kovri per sukero; sapo → sapumi = kovri aŭ ŝmiri per sapo (= sapi);[http://eo.wikipedia.org/wiki/Sapo Sapo]; sapo - 肥皂 (肥皂) féizào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Sukero Sukero] - 糖 (糖) táng; sukero (食糖)(食糖) shí táng; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Man%C4%9Da%C4%B5o Manĝaĵo]) *universal/a - 普世 的 (普世 的) pǔshì de ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Universala Universala]); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Um um; UM]; *universitat/o - 大学 (大學) dà xué; (altlernejo - 大学 (大學) dà xué); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Universitato Universitato];(大學); *unu = 1; 一 yī; banko: yī : 壹 (壹) yī; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Unu Unu]; *urb/o - 城市 (城市) chéngshì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Urbo Urbo]; (城市); urba- 城市的 (城市的) chéngshì de *us - US-formo estas uzata por agoj kaj statoj nerealaj, imagaj aŭ fantaziaj. (Se mi est'''us''' riĉa, mi ne labor'''us'''.) nereala - 虚 幻 的 xūhuànde;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Realismo Realismo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Surrealismo Surrealismo];[http://eo.wikipedia.org/wiki/Superrealismo Superrealismo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Us Us; us; uS; US]; *util/a - 有用的 yǒuyòng de; utilo - 可用 性 kěyòng xìng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Utilismo utilismo]; *uz/i - 利用 (利用) lìyòng; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Uzo Uzo]) -------------------------- ===v=== *vagon/o - huǒchē chēxiāng; vagono - 火车车厢 (火車車廂) huǒchē chēxiāng ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Fervojo Fervojo]); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vagono Vagono]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vagonaro Vagonaro]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Trajno Trajno] *valor/o - 价值 (價值) jiàzhí; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Valoro Valoro]; *varm/a - 热 (熱) rè; (varmo - 暑 (暑) shǔ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Varmo Varmo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Fiziko Fiziko]: varmo - 热量 (熱量) rèliàng; *ve - 唉! (唉!) Āi! (Āi!); Ho '''ve''', sinjoro, mia patrino forpelis min el la domo”; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Ve ve; VE; Ve;] *vend/i - 卖 (賣) mài; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vendilo vendilo]; *vendred/o - 星期五 (星期五) xīngqīwǔ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vendredo Vendredo]; vendred/o - 礼拜五 (禮拜五) lǐbàiwǔ; vendred/o - 周五 (週五) zhōuwǔ; *ven//i - 来 (來) lái; ([http://eo.wikipedia.org/wiki/Veniano Veniano, komunumo de Italio)]) *venk/i - 赢得 (贏得) yíng dé; (..); batalvenki - 战胜 (戰勝) zhànshèng; venki -打 败 (打敗) dǎbài; venki - 败 (敗) bài; (ataki -打 (打) dǎ;); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Venko Venko]; *verk/i - 作 (作) zuò; verki ''(en arto)'' - 创作 (創作) chuàngzuò; (verki (en arto) -制 (製) zhì); verkisto - 作者 (作者) zuòzhě; aŭtoro - 作者 (作者) zuòzhě; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Verko Verko]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Verkilo Verkilo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Verkisto Verkisto]; *ver/o - 真理 (真理) zhēnlǐ; veraĵo - 真理 (真理) zhēnlǐ; vera -真的 (真的) zhēn de; (nomo: [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vera Vera]); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vero Vero]; *vesper/o - 晚上 (晚上) wǎnshàng;[http://eo.wikipedia.org/wiki/Vespero Vespero] *vest/o - (衣裳 yīshang); vesto'''j''' - 衣服 (衣服) yīfu; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vesto Vesto]; vestaĵo - 衣裳 yīshang; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vesta%C4%B5o Vestaĵo]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Piedvesto Piedvesto]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Subvesto Subvesto]; ------------------ *veter/o - 天气 (天氣) tiānqì; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vetero Vetero]; *vetur//i - (..); vetur'''ig'''i - kāichē; vetur'''ig'''i aŭton - kāichē; vetur'''il'''o - chē [http://eo.wikipedia.org/wiki/Veturilo Veturilo] *vi - 你 (你) nǐ; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vi Vi]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Via Via]; *viand/o - 肉 (肉) ròu; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Viando Viando]; *vilaĝ/o - 村庄 (村莊) cūnzhuāng [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vila%C4%9Do Vilaĝo]; *vintr/o - 冬天 (冬天) dōngtiān; (vintre - 在冬天 (在冬天 ) zài dōngtiān); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vintro Vintro] *vir/o - 男人 (男人) nánrén; virino - 女人 (女人) nǚrén; ino - 女人 (女人) nǚrén; edzino - 妻子 (妻子) qīzi; sinjorino! - 某 某 女子 (某 某 女子) mǒu mǒu nǚzǐ! [http://eo.wikipedia.org/wiki/Viro viro] *viv//i - 生存 (生存) shēngcún; vivo - 生命 (生命) shēngmìng; vivo -生存 (生存) shēngcún; (li ne estas morta: vivi -生活 (生活) shēnghuó); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vivo vivo]; *vizit/i - 拜访 (拜訪) bàifǎng; viziti (muzeon) -参观 (參觀) cānguān; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vizito_de_Maria Vizito de Maria] *vojaĝi - 旅行 (旅行) lǚxíng; vojaĝo -旅行 (旅行) lǚxíng; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Voja%C4%9Do Vojaĝo] *voj/o - 路 (路) lù; vojo - 道 路 ( (道路) dào lù; (lernejo-vojo - 上学途径的路 (上學途徑的路) shànĝué tújìng de lù); [http://eo.wikipedia.org/wiki/Migra_vojo migra vojo]; *vol/i - 想 要 ( 想 要) xiǎng yào; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Volo volo]; *vort/o - 言语 (言語) yányǔ [http://eo.wikipedia.org/wiki/Vorto Vorto] ---------------- ===z=== *zorg///i - 关心 某人 (關心某人) guānxīn mǒurén; (zorgi - 关心 (關心) guānxīn; zorgi - 管 (管) guǎn; zorgi - 介意 (介意) jièyì; zorgo - 忧虑 (憂慮) yōulǜ; zorgoj - 忧虑 (憂慮) yōulǜ; zorgo - 关心 (關心) guānxīn; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Zorgado Zorgado]; [http://eo.wikipedia.org/wiki/Zorgo_%28emocio%29 Zorgo (emocio)]; ------------------------------- (elŝutita el "http://www.uea.org/vikio/Radikoj-685") ----------------------- Tonoj - helpilo: ā á ǎ à, ē é ě è , ī í ǐ ì, ō ó ǒ ò, ú ù; ǚ ǜ ; ------------------------ ==Novaj vortoj pri azia kulturo== La aŭtoro de vortaroj Erich-Dieter Krause proponas novajn vortojn pri azia kulturo: (Proponoj laŭ Erich-Dieter Krause: Azia Leksiko en Esperanto en eksteraj ligiloj.) [http://www.lingviko.net/db/27_KRAUSE.htm] (www.lingviko.net/db/27_KRAUSE.htm) <!-- *Novaj vortoj pri azia kulturo: La aŭtoro de vortaroj Erich-Dieter Krause proponas novajn vortojn pri azia kulturo: (Proponoj laŭ Erich-Dieter Krause: Azia Leksiko en Esperanto en eksteraj ligiloj.) [http://www.lingviko.net/db/27_KRAUSE.htm] (www.lingviko.net/db/27_KRAUSE.htm) (La teksto de Erich-Dieter Krause kon traduko en internacia linvgo): *Bagavadgito ([[Bhagavadgitao]]) filozofia instrua poemo kun 18 kantoj, plej sankta libro de hinduoj ), *ĉajtjo (Tschaitya: rechteckiger, in einer Aspis endender Kultraum der buddhistischen Klöster kaj Tempel), *dagobo (Dagoba: buddhistischer Kultbau en Sri Lanka), *gamelano (Gamelan[orchester]: ein Orchester en Indonesien aus Schlag- und Saiteninstrumenten, Flöten und Singstimmen, bes. auf Bali u. Java), *Jamao (Yama: [altind. Mythologie] Gott des Todes und Herr des Totenreiches als Zwischenstation zw. zwei Wiedergeburten), *janŝao-kulturo (Yangshao-Kultur: neolithische Kultur des 5-a kaj 4-a Jahrt. v. Chr. en la nordaj Provinzen de Chinas [nomo laŭ la vilaĝo: ''Yangshaocun''), *Narajano (Narayana: ein durch Gottesliebe verehrtes höchstes Wesen des frühen Hinduismus, das später mit Vishnu identifiziert wurde), *narako (Hölle [Terminus des Brahmanismus]; vidu ankaŭ: inferon kaj Hadeson), *Padmasambavo (Padmasambhava: indischer Heiliger, der im 8. Jh. als Missionar in Tibet wirkte), *pantuno (Pantun: eine malaiische Gedichtform [ausgesprochen populär im malaiischen Sprachraum] ), *raĝputoj (Radschputen, <wiss> Rajputen: hinduistische Adels- und Kriegerkaste), *ramajano (Ramayana: epische Gestaltung der über ganz Indien, Hinterindien u. Indonesien verbreiteten Sage von Rama), *sorobano (japanisches Rechenbrett; vgl. dazu abako ), *Ŝakjamunio (Shakyamuni, «der Weise aus dem Geschlecht der Shakyas» [Beiname des Gautama Buddha]), *Taĝ-Mahalo (Taj Mahal, seltener Tadsch Mahal: Hauptwerk der Mogul-Architektur en Agra/Barato), *tenoo (Tenno: Titolo de Kaisers de Japanujo), Varuno (Varuna: [im Rigveda] Gott des Eides, [im späteren Hinduismus] Gott des Wassers), *Vasudevo (Vasudeva: Name Vishnus und Beiname Krishnas), *zenano (Zenana: [in Indien u. Persien] Frauengemach).--> <!-- (La teksto en germana lingvo de Krause [http://www.lingviko.net/db/27_KRAUSE.htm]): Bagavadgito (Baghavadgita: philosophisches Lehrgedicht in 18 Gesängen, heiligstes Buch der Hindus), ĉajtjo (Tschaitya: rechteckiger, in einer Aspis endender Kultraum der buddhistischen Klöster und Tempel), dagobo (Dagoba: buddhistischer Kultbau in Sri Lanka), gamelano (Gamelan[orchester]: ein Orchester in Indonesien aus Schlag- und Saiteninstrumenten, Flöten und Singstimmen, bes. auf Bali u. Java), Jamao (Yama: [altind. Mythologie] Gott des Todes und Herr des Totenreiches als Zwischenstation zw. zwei Wiedergeburten), janŝao-kulturo (Yangshao-Kultur: neolithische Kultur des 5. und 4. Jahrt. v. Chr. in den nördlichen Provinzen Chinas [nach dem Dorf Yangshaocun benannt]), Narajano (Narayana: ein durch Gottesliebe verehrtes höchstes Wesen des frühen Hinduismus, das später mit Vishnu identifiziert wurde), narako (Hölle [Terminus des Brahmanismus]; vgl. dazu infero und Hadeso), Padmasambavo (Padmasambhava: indischer Heiliger, der im 8. Jh. als Missionar in Tibet wirkte), pantuno (Pantun: eine malaiische Gedichtform [ausgesprochen populär im malaiischen Sprachraum] ), raĝputoj (Radschputen, <wiss> Rajputen: hinduistische Adels- und Kriegerkaste), ramajano (Ramayana: epische Gestaltung der über ganz Indien, Hinterindien u. Indonesien verbreiteten Sage von Rama), sorobano (japanisches Rechenbrett; vgl. dazu abako ), Ŝakjamunio (Shakyamuni, «der Weise aus dem Geschlecht der Shakyas» [Beiname des Gautama Buddha]), Taĝ-Mahalo (Taj Mahal, seltener Tadsch Mahal: Hauptwerk der Mogul-Architektur in Agra/Indien), tenoo (Tenno: Titel des Kaisers von Japan), Varuno (Varuna: [im Rigveda] Gott des Eides, [im späteren Hinduismus] Gott des Wassers), Vasudevo (Vasudeva: Name Vishnus und Beiname Krishnas), zenano (Zenana: [in Indien u. Persien] Frauengemach).--> ==Vidu ankaŭ en Vikipedio== *[http://eo.wikipedia.org/wiki/Norma_%C4%89ina_lingvo Norma ĉina lingvo|norma ĉina lingvo] pri la lingvo Putonghua *[http://eo.wikipedia.org/wiki/Hanyu_Pinyin hànyu pīnyīn] pri [http://eo.wikipedia.org/wiki/Prononco prononco] *[http://eo.wikipedia.org/wiki/Prononco_de_Esperanto Prononco de Esperanto] *([http://eo.wikipedia.org/wiki/Putonghua_-_vortaro_en_-_h%C3%A0nyu_p%C4%ABny%C4%ABn Putonghua - vortaro en - hànyu pīnyīn]) *[http://eo.wikipedia.org/wiki/Esperantigo_de_vortoj_el_%C4%89ina_fonto Esperantigo de vortoj el ĉina fonto] - tre grave *[http://eo.wikipedia.org/wiki/Carl_Gustav_Jung Carl Gustav Jung] Originala terminaro de C. G. Jung - propono al norma traduko; [http://zh.wikipedia.org/wiki/%E5%8D%A1%E5%B0%94%C2%B7%E8%8D%A3%E6%A0%BC 卡尔·荣格 Carl Gustav Jung] ==Libroj== *Zhang Hong-fan (1987): '''Esperanto-Ĉina Vortaro.''' Peking: Zhongguo Shijieyü Chubanshe, 1035 pagoj. *Wang Chongfang (2007): '''Granda vortaro ĉina-esperanta'''. Wang Chongfang. Lerniloj, vortaroj / ĉina. ĈEE. 2007. 1246 paĝoj. Klarigo: Impona vortaro kun pli ol 71 800 ĉefaj artikoloj kaj pli ol 27 400 subordigitaj artikoloj. [http://katalogo.uea.org/katalogo.php?retrovo=%C4%89ina+vortaro&trovu=Trovu+en+la+reta+katalogo katalogo uea] [[Dosiero:Pinyin Tone Chart.png|thumbnail|right|90px|relativa ŝanĝo de la sonalto en la tonoj]] [[Dosiero:Pinyinacc.png|thumbnail|right|120px|La tonaj supersignoj]] ==Eksteraj ligiloj== *[http://www.uea.org/vikio/index.php/Radikoj-685 uea.org Radikoj-685] *[http://www.bertilow.com/pmeg/index.html '''PMEG pri gramatiko'''] *Traduko de vortoj de tabelo de korelativaj vortoj, vidu en www.lernu.net '''(zh-cn) vortaro''' *[http://zh-cn.lernu.net/lernado/gramatiko/konciza/korelativoj.php tabelo de korelativaj vortoj] *[http://eo.lernu.net/kursoj/babili/1/alfabetoa.php prononco de internacia lingvo] - '''''fāyīn''''' *[http://www.lernu.net internacia lingvo-kursoj multaj lingvoj], ĉine; germane;france;''wàiyǔ péixùnbān; yǔyánbān;'' *[http://german.cri.cn/1107/2010/02/22/Zt1s132379.htm ĉinaj kursoj en multaj lingvoj] (germane); ; ''wàiyǔ péixùnbān; yǔyánbān;'' *[http://german.cri.cn/chinesischkurs/lesson01/pinyin.html hànyu pīnyīn - aŭdado-tabelo] (en germana lingvo); ''wàiyǔ péixùnbān; yǔyánbān;'' *[http://french.cri.cn/learnchinese/lesson01/pinyin.html hànyu pīnyīn - aŭdado-tabelo] (en franca lingvo); ''wàiyǔ péixùnbān; yǔyánbān;'' *[http://kaifangcidian.com/eo Libera vortaro] Malferma vortaro ĉina-Esperanto - ''(cídiǎn)'' *[http://www.reta-vortaro.de/revo/ reta-vortaro.de - helpilo pri traduko]- ''(cídiǎn)'' *[http://dict.leo.org/ dict.leo.org LEO - org - vortaro germana - ĉina - helpilo pri traduko] - ''(cídiǎn)'' - ''(Déwén)'' *[http://www.chinaboard.de/chinesisch_deutsch.php vortaro germana - ĉina - germana, helpilo pri traduko - societo en Hamburgo] *[http://www.dehanci.com/simple_abfrage.php dehanci.com -vortaro germana - ĉina - helpilo pri traduko] - ''(cídiǎn)'' - ''(Déwén)'' *[http://asia.helicon.ch/index.php?nid=13 helpo pri Wade-Giles]; en germana lingvo; *[http://asia.helicon.ch/index.php?nid=47 Ludilo aŭdo-memoro pri la ĉina prononco] - lernhelpilo - '''fāyīn''' *[http://www.lingviko.net/db/27_KRAUSE.htm Erich-Dieter Krause ''Asiatische Lexik im Esperanto''; Azia Leksiko en Esperanto]; pri vortoj de [http://eo.wikipedia.org/wiki/Azio Azio]; (esperante, germane, angle); *[http://katalogo.uea.org/katalogo.php?retrovo=%C4%89ina+vortaro&trovu=Trovu+en+la+reta+katalogo uea-katalogo pri vortaroj] [[kategorio:libro:Baza vortaro en la mandarena lingvo| ]] [[Kategorio:Planlingvoj]] [[Kategorio:Esperanto-vortaroj]] [[Kategorio:Ĉinaj lingvoj]] 7eucqqfxjn7fgq3jxgbf1g7zdnil6hn Svahila 0 5503 25189 22754 2022-08-18T23:40:03Z Objectivesea 1707 /* 1. Nea prefikso */ fraxo —> frazo; Yesa —> Jesa wikitext text/x-wiki ==Enkonduko== Oni povas uzi ĉi tiun vikilibron malsame, depende de tio, ĉu oni precipe volas lerni paroli, legi aŭ skribi. En venonta ĉapitro troviĝas instrukcioj pri kiel oni sukcese ekzercu en tiuj tri okazoj. Ĉiaokaze oni unue lernu la sistemon – lernu pri kiel la verbformoj estas konstruitaj kaj pri kiel la substantivaj klasoj regas super la ceteraj partoj de la frazo. Tial la sekcioj pri tiuj plej gravaj gramatikaĵoj situas komence. Iuj legontoj tute ne interesiĝas pri parolo, lego kaj skribo, sed nur volas sperti iom pri la lingva strukturo. Ili eble pri la svahila lingvo aŭdis, ke ĝi estas strukture simila kun Esperanto, kaj ili volas scii ĉu tio veras, kaj kiom. Tiaokaze ili povas legi la unuan parton de la kurso. Sen multaj ekzercoj ili tiam ekkonos multe pri la lingva strukturo. Se oni precipe volas kompreni parolatan svahilan, tiam ĉi tiu kurso ne povas oferti sufiĉe. Oni tiaokaze bezonas aliatipan lernilon, iun kie oni povas aŭdi. Ĉi tiu kurso ne entenas tian. Ĝi nur konstatas, ke la svahila elparolo estas preskaŭ kiel la Esperanta. ==Elparolo kaj skribo== Svahila elparolo estas kiel la esperanta, sed skribe oni uzas ''w'' anstataŭ ŭ, ''sh'' anstataŭ ŝ, ''ch'' anstataŭ ĉ, ''j'' anstataŭ ĝ, kaj ''y'' anstataŭ j. La akcento estas, kiel Esperante, ĉe la antaŭlasta silabo. La svahila havas en iuj arabdevenaj vortoj ankaŭ iujn sonojn, kiujn Esperanto ne havas: Per ''th'' oni skribas sonon similan al la angla th en ”thing”, per ''dh'' oni skribas sonon similan al la angla th en la vorto ”this”, per ''gh'' sonon similan al la hispana g en ”lago”, kaj per ''ng’'' (n + g + apostrofo) sonon similan al la germana ng en ”Ding”. (Se la kombino n + g estas skribita sen apostrofo, oni devas, kiel Esperante, elparoli g-sonon.) Vortkomence oni elparolas la literoj ''m'' kaj ''n'' preskaŭ kiel proprajn silabojn. Ekz: ''Mtu'' kiel ''m-tu'', ''nzuri'' kiel ''n-zuri''. ==Verboj kaj iliaj prefiksoj== La svahila gramatiko precipe temas pri la verboj. Normala svahila verbo funkcias kiel tuta propozicio. En la verbformo estas kunvenigitaj kiel prefiksoj tiaj aferoj, kiuj Esperante estas apartaj vortoj. Ofte ne necesas eĉ mencii iujn ajn substantivojn, ĉar la prefiksoj funkcias kiel pronomoj, kiuj tiel precize rilatas al io, ke oni jam proksimume scias pri kio la verbo parolas. Se oni decidas almeti substantivojn antaŭ kaj malantaŭ verbo, tio estas por esprimi sin ankoraŭ pli klare, ne pro tio, ke la sintaksaj reguloj postulus apartajn vortojn por esprimi subjekton kaj objekton. Jen du ekzemploj: La vorto ''nilisema'' estas kunmetita el la partoj ''ni-li-sem-a'' La vorto ''nilimwonyesha'' estas kunmetita el la partoj ''ni-li-mw-on-yesh-ea'' Ambaŭ vortoj estas verboj. Ambaŭ komencas per ''ni'', kiu montras, ke la subjekto estas mi. Ni povas nomi ĉi tiun unuan fragmenton ”subjekta prefikso”. Ambaŭ vortoj post tiu havas ''li'', kiu montras, ke la tempo estas pasinta. Ni povas nomi ĉi tiun fragmenton ”tempa prefikso”. En la unua ekzemplo poste venas ''sema'', kiu signifas ”paroli”. Tiu estas la vortradiko kun la finaĵo ''-a''. Kune tiuj kvar partoj formas plenan frazon: Mi parol-is. En la dua ekzemplo venas pluan parton ''mw'', kiu montras, ke la objekto estas animalo. Ni nomas tiun ”objekta prefikso”. En jesaj frazoj ĝi kutime aperas kiel numero tri, se ĝi ĉeestas. Post tio venas ''on'', kiu estas la verba radiko. Kun ''-a'' ĝi estas ''ona'', kiu signifas ”vidi”, sed en ĉi tiu ekzemplo anstataŭ la fina volako ''-a'', ni havas la du sufiksojn ''yesh'' + ''ea''. ''-yesh-'' esprimas kaŭzan agon, kiel la Esperanta -ig-. ''-ea'' estas ”aplikativo”, kiu montras, ke la objekto estas nedirekta objekto, plej ofte eksplikenda Esperante per antaŭa prepozicio, ekz. "al" aŭ "pri". Tiu dua ekzemplo do kune havas ses partojn, proksimume respondantajn al la Esperantaj vorteroj: Mi - is - lin/ŝin – vid – ig – al -> Mi vid-ig-is al li/shi. (Ĝi povas ankaŭ esti ”Mi vidigis al ĝi”, se ”ĝi” aludas animalon.) Nun ni pritraktos la plej gravajn prefiksojn pli sisteme. ==La prefiksoj venas en ĉi tiu sekvo:== ====1. Nea prefikso==== Plej unue povas veni nea prefikso. Ĝi kunhelpas al igi la signifon de la frazo nea. Ĝi ne ĉeestis en la ĉi-supraj ekzemploj, ĉar ili estis jesaj. La nea prefikseto preskaŭ ĉiam estas ''ha-'', kiun oni metas antaŭ ĉion. Escepto estas, se la subjekto signifas “mi”. Tiam anstataŭe oni ŝanĝu la subjektan prefikson de ''ni-'' al ''si-''. Krom apliki la nean prefikson, oni ofte devas fari alian ŝanĝon en la vorto. En prezenco la tempa prefikso malaperu kaj la lasta vokalo estu ''-i'' se ĝi normale estas ''-a'', kio ofte estas. Pasinttempe oni ŝanĝas la tempa prefikso de ''li-'' al ''ku-''. Pli pri neado venos poste. '''Ekzemploj''' {| class="wikitable" |'''Jesa'''||''Ninasema.'' = Mi diras.||''Nilisema.'' = Mi diris.||''Alisema.'' = Li/Ŝi diris. |- |'''Nea'''|| ''Sisemi.'' = Mi ne diras. || ''Sikusema.'' = Mi ne diris.||''Hakusema.'' = Li/Ŝi ne diris. (''Ha-a'' estas mallongigita al ''ha'') |} ====2. Subjekta prefikso==== La sekva loko estas por la subjekta prefikso. Ekzistas ĉirkaŭ dekkvin tiaj subjektaj prefiksoj. Subjekta prefikso montras kia vorto estas la subjekto. Ĝi do diras ion pri kiu faras la agon. Ĝi respondas al Esperantaj personaj pronomoj, sed ja estas kunskribita kun la verbo. Esperato havas la aron: ”mi, ni, vi, li, ŝi, ĝi, ili”. La svahila ne distingas inter ”li” kaj ”ŝi”, sed siavice havas malsamajn vortojn por singularo kaj pluralo de ”vi”. Sed la plej grava diferenco estas, ke ekzistas multaj korespondoj al ”ĝi” kaj ”ili”, depende de la subjekto – depende de ties signifo kaj komencliteroj. Tiuj variaĵoj de substantivo estas la substantivklasoj. Tiujn ni pritraktos pli malfrue en ĉi tiu kurso. Tiam ankaŭ la tuta listo de la subjektaj prefiksoj estos prezentata. Nun ni nur prezentas la subjektajn prefiksojn por animaloj (homaj aŭ ne). (Ĉiuj substantivoj signifikantaj unu animalo apartenas al la klaso ”Animalo”. Ĉiuj substantivoj signifikantaj pluraj animaloj apartenas al la klaso ”Animaloj”.) La bonaĵo de multklasa substantivaro estas, ke oni ne bezonas ĉiam nomi la substantivojn. Prefiksoj en la verbo jam donas sufiĉe klaran ideon pri kio oni parolas – ĉu animalo, ĉu kreskaĵo k.t.p. (Se oni male en Esperanto provas tro-uzi la vortojn ”ĝi” kaj ”ili”, oni tuj trovos, ke neklareco kaj nekompreno ekestas.) {| class="wikitable" | || Unua persono singulara||Dua persono singulara||Tria persono singulara, klaso Animalo||Unua persono plurala||Dua persono plurala|| Tria persono plurala, klaso Animanoj |- |'''Esperante'''||WIDTH="150px"|mi||WIDTH="150px"|vi (pri unu persono)||WIDTH="150px"|li/ŝi/ĝi (pri animaloj)||WIDTH="150px"|ni ||WIDTH="150px"|vi (pri pluraj personoj)||WIDTH="150px"|ili (pri animaloj) |- |'''Svahile'''|| ''ni-'' || ''u-''||''a-''||''tu-''||''m-'' aŭ ''mw-''||''wa-'' |} (La vorto ”ni” emas konfuzi Esperantistojn, ĉar ĝi ekzistas en ambaŭ lingvoj, en la sama listo sed kun malsama signifo.) ====3. Tempa prefikso==== Post la subjekta prefikso venas vorto, kiu montras '''kiam''' la ago okazas, la tempa prefikso. Ekzistas ĉirkau dek tempaj prefiksoj. Kelkaj el ili funkcias precize kiel la Esperantaj tempaj finaĵoj: ''-na-'' respondas al ”-as” , ''-li-'' al ”-is”, ''-ta-'' al ”-os”. Kiel jam dirite por nea signifo ''li-'' estu anstataŭita per ''ku-''. Mallonga formo de prezenco, kun ''-a-'' kuntirita kun la subjekta prefikso, estas uzita por esprimi ĝeneralan agon sen konsideru pri tempo. Ekz: ''Ninasema'' = Mi parolas (Mi estas parolanta nun), ''Nasema'' (n-a-sem-a) = Mi ĝenerale parolas. Pri aliaj tempaj prefiksoj oni povas legi en la sekcio "Legi svahile". ====4. Objekta prefikso==== Objekta prefikso (alinome "objekta infikso") respondas al akuzativo de persona pronomo en Esperanto: "min, vin, lin/ŝin/ĝin, nin, ilin". Ekzistas proksimume dek kvin objektaj prefiksoj, ĉar ĉiu substantiva klaso havas sian propran ekvivalenton de "ĝin" aŭ "ilin". Ankaŭ ekzistas refleksiva objekta prefikso, ''-ji-'', responda al la Esperantaj ”sin”, aŭ al ”min, vin, nin”, kiam ĝi aludas la saman personon kiel la subjekto. Esperante oni kelkfoje ne uzas "sin" sed "-iĝ" aŭ alia ilo. Ekz: ''Anafunza.'' (Li/ŝi instruas.) ''Anajifunza.'' (Li/ŝi lernas. Laŭvorte "Instruas sin.") Oni ne ĉiam uzas objektan prefikson. La verbo eble estas intransitiva aŭ la objekto jam klare montriĝas de tio, ke post la verbo estas substantivo. Ekz: ''Ninapenda chakula'' (Mi ŝatas manĝaĵon) donas 104 trafojn per Google. ''Ninakipenda chakula" donas tri trafojn. Plej multaj objektaj prefiksoj estas ekzakte kiel la subjekta prefikso; ne la sekvo de literoj sed ĝia loko sen tempa prefikso poste montras, ke temas pri objekto kaj ne pri subjekto. Nur malsamas la tria persono singularo pri animaloj kaj la dua persono: La Esperanta "li/ŝi" respondas al ''a-'', dum "lin/ŝin respondas" al ''-m-'' aŭ ''-mw-''. La Esperanta singulara ”vi” respondas al ''u-'', dum ”vin” estas ''-ku-''. La dua persono pluralo (kiel subjekto ''m'' aŭ ''mw''), estas kiel objekto ''wa''. Pli malfrue en ĉi tiu kurso ni pritraktos la ne-animalajn substantivklasojn kaj la tutan liston de la objektaj prefiksoj, nun nur la animalajn objektprefiksojn: {| class="wikitable" | || Unua persono singulara||Dua persono singulara||Tria persono singulara, klaso Animalo||Unua persono plurala||Dua persono plurala|| Tria persono plurala, klaso Animanoj||Refleksivo |- |'''Esperante'''||WIDTH="150px"|min||WIDTH="150px"|vin (pri unu persono)||WIDTH="150px"|lin/ŝin/ĝin (pri animaloj)||WIDTH="150px"|nin ||WIDTH="150px"|vin (pri pluraj personoj)||WIDTH="150px"|ilin (pri animaloj)||WIDTH="150px"|sin |- |'''Svahile'''|| ''ni-'' || ''ku-''||''m-'' aŭ ''mw''||''tu-''||''wa''||''wa-''||''ji-'' |} '''Ekzemploj:''' {| class="wikitable" |WIDTH="150px"|''A-li-mw-ona''||WIDTH="150px"|''A-li-ku-ona''||WIDTH="150px"|''U-li-mw-ona'' |- |Li/ŝi vidis ŝin/lin.||Li/ŝi vidis vin.||Vi vidis lin/ŝin. |} ====5. Radiko==== Post tio ne venas pluajn prefiksojn. Tiam venas la '''radiko''', kaj post tiu estu almenaŭ vokalo, kiu ofte estas ''-a''. Tute sen prefiksoj, kun nur radiko plus tiu vokalo, la signifo estas singulara imperativo (iom malmilda): ''Sem-a!'' = diru! Se oni anstataŭ ĉiuj prefiksoj metas ''ku-'', oni havas la infinitivon. ''Ku-sem-a'' = diri. Se la radiko estas mallonga, sen vokalo, ĝi kuntrenas tiun infinitivan ''ku''- en multajn el ĝiaj jesaj formoj. ''Ku-l-a'' = manĝi. ''Ni-na-kul-a'' = Mi manĝas. ''Ni-li-kul-a'' = Mi manĝis. ''Ni-ta-kul-a'' = Mi manĝos. ''Kul-a'' = manĝu. En multaj aliaj formoj la unusilabaj verboj aperas sen tiu ku-. Ili tiam pro ilia mallongeco preskaŭ estas nerimarkeblaj. En la verboj ''kufa'' (morti), ''kuja'' (veni), ''kula'' (manĝi), ''kupa'' (doni), ''kuwa'' (fariĝi) la radiko konsistas strikte nur el unu konsonanto. :Ekzemploj: ''Sili'' (Mi ne manĝas), ''Nala'' (Mi ĝenerale manĝas), ''Sitakula'' (Mi ne manĝos. La plej ofta formo), ''Sikula'' (Mi ne manĝis. Ĉi tie ''ku'' estas tempa prefikso, ne infinitivmarkilo.) Precipe mallongaj estas la nea formo de la unua persono singulara, kie ja ankaŭ la tempa prefikso malaperas, formanĝita de la nea vorto ''si-''. Se oni kutimiĝis al lingvo, kie la radikoj estas dominantaj, pro siaj akcentoj aŭ longecoj, eble kutimiĝis al lingvo kie la flekcio nur malgrave ŝanĝas la signifon, tiam oni eble trovas sin devigita lerni tiujn formojn parkere anstataŭ per analizo: {| class="wikitable" |''Ninakula'' --> ''sili''|| ''ninakupa'' --> ''sipi''|| ''ninakuja'' --> ''siji''|| ''ninakuwa'' --> ''siwi''|| ''ninakufa'' --> ''sifi'' |- |Mi manĝas --> Mi ne manĝas||Mi aĉetas --> Mi ne aĉetas||Mi venas --> Mi ne venas||Mi fariĝas --> Mi ne fariĝas||Mi mortas --> Mi ne mortas |} Eĉ pri pli longaj verboj neado povas ŝanĝi la aperon sufiĉe. Temas precipe pri kelkaj verboj kiel ''kwenda'', kiuj anstataŭ ''ku-'' havas la prefikson ''kw-'', kiun ili retenas en multaj jesaj formoj: ''ninakwenda'' --> ''siendi'' (mi iras --> mi ne iras). === Ekzercoj pri verboj === [[/Ekzerco#Ekzercoj pri verboj|Klaku ĉi tie por ekzercoj pri verboj]] ==Demandoj, respondoj kaj ordonoj== La ekvivalento de Esperanta "ĉu" estas ''je'', kiun oni povas meti kiel la unua aŭ la lasta vorto en la propozicio. Oni ankaŭ povas forlasi ''je''. En skribo la demandosigno montras, ke temas pri demando, ne pri aserto. Parolanta oni uzas kreskan intonacion por montri demandon. La respondoj: ”Jes” estas ''Ndiyo'' aŭ ''Naam''. ”Ne” estas ''La'' aŭ ''Hapana''. ”Ni ne scias” estas ''Sijui'' (scii = ''ku-ju-a'' --> ''si-ju-i''). "Eble" estas ''labda''. :Ekzemplo:. ''– Umekula je? – Ndiyo, nimekula.'' (– Ĉu vi manĝis. – Jes, mi manĝis.) La demandan vorton ''je'' oni povas ankaŭ uzi kiel verban sufikson. Tiaokaze la demando temas pri la objekto aŭ unu adjekto de la verbo. La signifo do estas ”kiel” aŭ ”kio”. Ekzemplo: ''Unafanyaje?'' = Kion vi faras? ''Alitokaje?'' = Kiel li elvenis? ''Unauzaje?'' = Por kiom vi vendas? Por aliaj tipoj de demandoj oni uzas demandajn vortojn kiel Esperante, sed tiuj vortoj kutime ne estu je la komenco de la frazo, sed en tiu loko, kiun la responda vorto okupos. Ĝi do ofte estas je la fino de la frazo. '''Demandaj vortoj''' (nur por direktaj demandoj, ne kiel relativaj pronomoj): {| class="wikitable" |WIDTH="140px"|Kiu...? ||WIDTH="100px"|Kio...?||WIDTH="100px"|Kia....?||WIDTH="100px"|Kie...?||WIDTH="100px"|Kiam...?|| WIDTH="100px"|Kiel...?||Kial...?, Pro kio...? |- |pri personoj: ''...nani?'', pri aferoj: ''...gani?''||''...nini?''||''...gani?''||''...wapi?''||''...lini?'' ||''...vipi?'' ||''...kwa nini?'' |} '''Ekzerco: Demandoj kaj respondoj''' Kaŝu la dekstran kolumnon kaj traduku la svahilajn frazojn. Kontrolu viajn solvojn. Ankaŭ traduku aliadirekten. {| class="wikitable" |WIDTH="230px"|''– Wanasema lugha gani?'' ||WIDTH="230px"|– Kiun lingvon ili parolas? |- |WIDTH="230px"|''– Wanasema Kiesperanto.'' ||WIDTH="230px"|– Ili parolas Esperanton. |} {| class="wikitable" |WIDTH="230px"|''– Unakaa wapi?'' ||WIDTH="230px"|– Kie vi loĝas? |- |WIDTH="230px"|''– Ninakaa Morogoro''||WIDTH="230px"|– Mi loĝas en Morogoro. |} {| class="wikitable" |WIDTH="230px"|''– Bwana Juma anatoka wapi?'' ||WIDTH="230px"|– De kie venis sinjoro Juma? |- |WIDTH="230px"|''– Anatoka Uchina.'' ||WIDTH="230px"|– Li venis de Ĉinujo. |} {| class="wikitable" |WIDTH="230px"|''– Anatoka lini?'' ||WIDTH="230px"|– Kiam venis ŝi/li? |- |WIDTH="230px"|''– Anatoka kesho.'' ||WIDTH="230px"|– Ŝi/li venis hiearaŭ? |} {| class="wikitable" |WIDTH="230px"| ''– Unasema lugha gani?''||WIDTH="230px"|– Kiun lingvon vi parolas? |- |WIDTH="230px"| ''– Ninasema Kiswahili.''||WIDTH="230px"| – Mi parolas la svahilan. |} {| class="wikitable" |WIDTH="230px"| ''– Unatoka Nairobi?''||WIDTH="230px"| – Ĉu vi estas el Nairobi? |- | WIDTH="230px"|''– Ndiyo, ninatoka Nairobi.||WIDTH="230px"| – Jes, mi estas el Nairobi. |} {| class="wikitable" |WIDTH="230px"|''– Mabwana wanafanya nini?''||WIDTH="230px"|– Kion faras la sinjoroj? |- |WIDTH="230px"| ''– Wanauza chakula.||WIDTH="230px"| – Ili vendas manĝaĵon. |} '''Ordonoj.''' Kiel antaŭe dirite, ordonojn oni povas esprimi per infinitivo sen ''ku-''. Nur unusilabaj infinitivoj retenas sian ''ku''-prefikson. Tio estas singularo, ordono al unu persono. La plurala imperativo havas la sufikson ''-ni''. Se antaŭ tiu prefikso estas la litero ''a'', tiam ĝi fariĝas ''e''. Ekzemple: ''Sema! (Parolu vi unu persono!) ''Semeni!'' (Parolu vi ĉiuj, parolu vi ambaŭ!) Tiu tre simpla maniero ordoni estas iom malĝentila. Anstataŭ ''Sema!'' oni ofte diras ''Useme!''. Oni do metas subjektprefikson de dua persono antaŭe. Se la finvokalo estas ''a'' ĝi farixas ''e''. La ''ku-''prefikso neniam ĉeestas. Tiu fakte estas konjunktivo, "Vi dirus!". Plurale oni uzas la pluralan subjektan prefikson, ''Mseme!'' (Vi ĉiuj diru! Vi ĉiuj dirus!). Inkluzive de oni mem: ''Tuseme!'' (Ni diru!). ''Uje!'' (Venu!) La konjunktivo povas havi objektan prefikson, sed neniam tempa prefikson. Nean konjunktivon oni esprimas per la nea prefikso ''si-'', kiun oni metas ''post'' la subjekta prefikso! Ekz: ''Usiseme'' (Vi ne dirus, ne diru). ''Usije!'' (Ne venu!). ==Vortoj - verboj== Penu lerni jenajn verbojn. Plej multajn el ili vi jam renkontis en antaŭaj sekcioj. En venontaj ekzercoj vi verŝajne renkontos ilin denove. Se vi ne lernas ĉiujn tuj - ''hakuna matata!'' (Tio estas "Neniu problemo!" svahile) {| class="wikitable" !colspan="3"|Verbaj radikoj jam uzitaj en la ekzemploj, aŭ baldaŭ uzotaj |- !Esperanto||WIDTH="80px"|Svahila||Ekzemploj kun prefiksoj |- |dir-, parol-||''-sema''||''Unasema kiswahili?'' (Ĉu vi parolas svahile?) |- |vid- || ''-ona''|| ''Nilikuona'' (Mi vidis vin), ''Uliniona'' (Vi vidis min), ''Walimwona'' (Ili vidis ŝin/lin) |- |ŝat- || ''-penda''||''Ninakupenda'' (Mi ŝatis vin), ''Unanipenda'' (Vi ŝatis min), ''Anawapenda'' (Li/Ŝi ŝatas ilin) |- |instru- || ''-funza''||''Mama anafunza, baba anajifunza.'' (Patrino instruas, patro lernas.) |- |manĝ- || ''-(ku)la''||''Ninakula chakula.'' (Mi manĝas manĝaĵon.) ''Sili chakula.'' (Mi ne manĝas manĝaĵon.) |- |mort- || ''-(ku)fa''||''Amekufa.'' (Li mortis.) ''Hajafa.'' (Li ne mortis.) |- |ven- || ''-(ku)ja''||''Anakuja sasa.'' (Ŝi/Li venas nun.) ''Haji sasa.'' (Ŝi/Li ne venas nun.) |- |don- || ''-(ku)pa''||''Nilikupa chakula.'' (Mi aĉetis manĝaĵon.) ''Sikupa chakula.'' (Mi ne aĉetis manĝaĵon.) |- | fariĝ- || ''-(ku)wa''||''Atakuwa daktari.'' (Li/Ŝi fariĝos doktoro.) ''Hatakuwa daktari.'' (Li/Ŝi ne fariĝos doktoro.) |- |elir-, forir-, elsalut-|| ''-toka''||''Nimetoka China.'' (Mi devenas de Ĉinujo.) ''Alitokaje?'' (Kiel li elvenis?) |- | far- || ''-fanya''||''Unafanyaje?'' (Kion vi faras?) ''Ninafanya matata.'' (Mi faras problemon. Mi ĝenas.) |- | vend- || ''-uza''||''Siuzi chakula.'' (Mi ne vendas manĝaĵon.) ''Mabwana wanauza.'' (La sinjoroj vendas.) |- | loĝ- || ''-kaa''||''Unakaa wapi?'' (Kie vi loĝas?) ''Ninakaa China.'' (Mi loĝas en Ĉinujo.) |- |ir- || ''-(kw)enda''||''Anakwenda posta.'' (Ŝi/Li iras al la poŝto.) ''Hanaendi posta.'' (Ŝi/Li ne iras al la poŝta.) |} ==Fabelo - versio 1== Penu traduki ĉi tiun fabelon. Plej multajn vortojn kaj gramatikon vi jam renkontis. {| class="wikitable" |''Mtoto anapenda Bibi.||''mtoto'' = infano. ''bibi'' = avino. |- |''Mama anasema: "Bibi ana malaria." ||''ana'' = li/ŝi/ĝi havas. ''malaria'' = malario. |- |''Mama anasema: "Nenda hospitali, kupa chai na chakula." ||''nenda'' = iru (neregula formo). ''hospitali'' = malsanulejo. ''chai'' = teo. |- |''Mtoto anakwenda. Mbwa anakuja, anasema: "Unakwenda wapi?" ||''mbwa'' = hundo. |- |''Mtoto anasema: "Nitakwenda hospitali. Bibi na malaria. Nitampa chakula."|| |- |''Mbwa anasema: "Utampa kuku na kahawa?"||''kuku'' = koko. ''kahawa'' = kafo. |- |''Mtoto anasema: "La, sitakupa kahawa, nitakupa chai." Mbwa anakwenda hospitali. Anasema: "Hodi, hodi!"||''hodi!'' = he! hola! (Oni vokas ''hodi'' anstataŭ frapi la pordon.) |- |''Bibi anasema: "Karibu ndani." Mbwa anakwenda ndani, anamkula bibi. ||''karibu'' = bonvenu, envenu. ''ndani = ene, enen. |- |''Mtoto anakuja, anasema: "Hodi, hodi!" Mbwa anasema: "Karibu!" Mtoto anakuja ndani. Mbwa anataka kula mtoto.||''-taka'' = voli. |- |''Daktari anakuja, polisi anakuja. Mtoto anasema: "Bwana Polisi, mbwa atanikula!" Bibi anasema: "Mbwa alinikula."||''bwana'' = sinjoro, ''daktari'' = doktoro, ''polisi'' = poliso. |} La sama fabelo, kun pli da detaloj, oni povas legi en venontaj ĉpitroj de ĉi tiu Vikilibro. Tie ankaŭ la lingvo estas iom pli idioma. En ĉi tiu plej malfrua versio ni devis uzi tre malgrandan vortprovizon kaj simplan gramatikon. ==Paroli, skribi aŭ legi?== Veninte tiom profunden en la kurso, oni cerbumu iom pri kio oni volas atingi – paroli, skribi aŭ legi. Eble oni povas neatenti iujn sekciojn, almenaŭ komence. ===Paroli svahile=== Se oni precipe volas paroli, certaj vortoj kaj gramatikaĵoj devas veni aŭtomate en onian buŝon. Pri certaj aliaj aferoj oni ne devas sperti tiom bone, ĉar en parolsituacio oni povas mem decidi kiun esprimon oni volas uzi, kaj eviti aliajn. Por komencanto taŭga komenco estas paŭsi Esperantajn esprimmanierojn, se eblas. (Ĉi tia konsilo povas kolerigi tiujn, kiuj jam ofte aŭdis admonojn pri la neceso liberigi sin el siaj denaskaj parolkutimoj. Sed traduki laŭvorte ne estas nur malbone. Se oni ankoraŭ entute ne povas diri ion ajn, tiam paŭsado estas kiel apogradiloj por komencanta biciklisto. Espereble oni baldaŭ mem volos trovi pli idiomajn esprimojn, kiam la situacio estas malpli peniga.) Lernu do ekvivalentojn de la plej kutimaj Esperantaj esprimoj frue. Lernu strukturajn vortojn, do adverbojn, konjunkciojn kaj prepoziciojn. En parolsituacio oni povas ofte helpi sin per relative malmultaj substantivoj, ĉar oni povas montri al la aĵoj. En Esperanto oni tiam uzas la pronomojn "ĝi" kaj "ili" anstataŭ la substantivoj. Komencanta svahila-parolantoj havas pli da problemo, ĉar en tiu lingvo abundas variaĵojn de "ĝi" kaj "ili", kaj malfacile estas decidi kiu estas la ĝusta. Sed oni povas eviti frazojn, kie aĵo estas la subjekto. Oni simple bezonas ŝanĝi la frazkonstruon, farante la subjekton animala. Tio kutime eblas. Fakte, ofte la subjekto jam estas Animalo aŭ Animaloj. Pri tiuj klasoj oni jam lernis, ke "ĝi" estas ''a-'' kaj "ili" estas ''-wa''. Anstataŭ diri "La pakaĵo al la instruisto venis al la poŝtofocejo" diru "La instruisto ricevis la pakaĵon en la postoficejo." Instruisto estas Animalo, do uzu ''a-''. ''Mwalimu alipata pakti katika posta.'' Sufiĉe bona traduko! (Scii kiu estas la prefikso por Pakaĵo estas pli delikata afero, traktita en venonta ĉapitro. Eble oni preferas komence neglekti tiun ĉapitron por koncentri pri aliaj, pli utilaj por parolado.) Se oni volas esprimi sin parole, tiam oni bezonas malgrandan, multkapablan vortprovison, kaj ankaǔ kelkajn gramatikajn formojn, kiuj venas al oni rapide kaj senpene, ĉiam, kiam oni volas ion diri. Iujn aliajn formojon oni rajtas neatenti - eble konjunktivojn, rilatajn kaj kondicionalajn prefiksojn. Eble iuj substantivklasoj estas maloftaj aǔ malfacilaj. (Vere, en periferiaj lokoj de svahilujo oni ofte uzas la klasojn Novaĵo kaj Novaĵoj anstataŭ la kreskaĵajn kaj fruktajn klasoj.) Oni povus neglekti eĉ pli multajn formojn, eĉ uzi la vortojn tute sen afiksoj, kaj tamen esti komprenata. Sed tio ne estus celtrafe. Afiksoj ne nur ĝenas. Ili ankaǔ helpas onin, eĉ se oni estas nur komencanto kaj parolanto. Oni volas rapide trovi la tradukon de la plej oftaj Esperantaj vortoj. Jen adverboj, kiujn oni povas traduki sen cetera gramatiko: {|class="wikitable" |'''Esperanto|| nun||ĉi tie||nur||ankaŭ||poste, pli malfrue||baldaŭ||pli |- |'''Svahila||''sasa||''hapa||''tu||''pia||''halafu, baadaye||''halafu kidogo||''zaidi |} Jen konjunkcioj, kiujn oni senprobleme povas traduki direkte: {|class="wikitable" |'''Esperanto'''||kaj||aŭ||sed||ĉar||kiel||ke |- |'''Svahila'''||''na||''au||''lakini||''kwa sababu||''kama||''kwamba |} Jen listo de prepozicioj: {|class="wikitable" |'''Esperanto'''||pli ol||super, sur||dum||post||je, de||el||al, ĝis||en||kun, ĉe||pri||por||antaŭ||sub||inter |- |'''Svahila||''zaidi ya''||''juu ya||''wakati ya||''baada ya||''-a||''-toka||''mpaka||''katika, -ni||''na, pamoja na||''kuhusu||''kwa||''kabla ya||''chini ya||''katiye |} Oni povas legi pli pri la prepozicioj, precipe pri ''-a'', kiu bezonas prefikson, en la ĉapitro "Prepozicioj". ===Skribi svahile=== Por skribi oni povas elekti laŭvole kiujn vortojn kaj formojn oni volas uzi, kaj eviti la ceterajn. Sed por atingi skribkapablon, oni ekzercu aliamaniere ol faras tiuj, kiuj celas uzi la svahilan parole. Dum skribado oni havas pli da tempo, do oni povas uzi vortaron kaj gramatikajn tabelojn por trovi la formojn. Tiam plej grave estas, ke oni konas la sistemon, por ke oni rapide trovos la formojn. Memori ilin ne gravas. Jam antaŭe en ĉi tiu kurso oni povis rigardi, ke iuj formoj ne estas ekzakte laŭregulaj. Ne indas paroli multe pri tio en ĉi tia baza kurso. La ortografio ne estas tute difinita. Oni povas trovi plurajn variaĵojn en vortaroj, kaj eĉ pli multajn rete. Foje la logiko diras unu kaj la oportuna elparolo alian. Ofte antaŭ vokaloj ''m-'' --> ''mw-'', ''u-'' --> ''w'', ''i-'' --> ''y-''. La interreto povas helpi multe. Se pri iun verbformon oni trovas neniun ajn trafon, tiam la formo estas kredeble malĝuste konstruita. ===Legi svahile=== Se oni volas uzi svahilan por legi, tiam unue oni devas rekoni la morfemojn - kaj vortojn kaj afiksojn. La vortojn oni ne necese devas lerni parkere, ĉar oni havas la tempon por serĉi ilin en vortaro, sed oni devas rekoni ilin, eĉ se ili estas kunigitaj kun aliaj morfemoj - prefiksoj kaj sufiksoj. Tiuj prefiksoj kaj sufiksoj indas pli da studado. Ne estas kiel ĉe malpli formoriĉaj lingvoj, ekzemple la angla kaj la hispana, ke oni trovas la vortojn en la vortaro, kaj simple metas ilin unu post la alia. La vortoj estas ŝanĝitaj per afiksoj, ke ili estas nur malfacile rekoneblaj. Esperanto havas la saman trajton, sed havas malpli multajn afiksojn, kaj ili estas strikte neŝanĝeblaj. Krom tio, dum ĉe Esperanto nur malmultaj afiksoj povas aperi vortkomence (prefiksoj), ĉe la svahila la eblaj prefiksoj estas multaj, kaj kutime tie troviĝas almenaŭ du. Tial uzo de normala vortaro, kie la vortoj estas ordigitaj abocoe laŭ la vortkomenco, estas iom pli malfacila. Tamen ne estas neeble kompreni svahilan tekston helpe de vortaro, eĉ kiam onia kono pri la lingvo estas ege limigita. Unue oni devas disigi la prefiksoj. Tiam taŭgas normalaj vortaroj. Sed por legi pli facile indas lerni iujn pliajn formojn, kiujn oni povas eviti kiam oni mem kreas siajn frazojn. Por ĉiuj svahila-legontoj ni nun donas ĉi tie iujn prefiksojn, kiujn ne grave bezonas tiuj lernantoj, kiuj volas precipe paroli aŭ skribi svahilan. '''Tempaj prefiksoj.''' Krom tiuj antaŭe prezentitaj oni ofte uzas ĉi tiujn: {| class="wikitable" !Prefikso||Uzo, Esperanta egalaĵo||Ekzemplo |- | ''hu-|| Ofta aŭ laŭkutima ago. La prefikso estas sen subjekta prefikso.||''Bwana husema Kiswahili.'' (Sinjoro ofte parolas svahile.) |- | ''ka-||La sama pasinta tempo pri kiu la antaŭa li-tempa verbo diris (rakonta tempo). ||''Bwana alikuja. Akajifunza lugha. Mtoto akamwona.'' (Sinjoro venis. Li lernadis lingvon. La infano vidis lin.) |- | ''me-||Jesa kompletiga, plenumita, resulta ago aŭ stato. Kiel participo de perfekto en multaj eŭropaj lingvoj, "jam estis"||''Bwana amekufa'' (Sinjoro jam mortis. La sinjoro estas morta.) |- | ''ja-||Nea kompletiga, plenumita, resulta ago aŭ stato. Kiel participo de perfekto en multaj eŭropaj lingvoj, "jam ne estis"||''Bwana ajakufa'' (Sinjoro ankoraŭ ne mortis.) |- | ''ki-||Kiam (samtempa, kiel la angla "-ing"), se (kiel la germana "wenn")||''Alikuwa akienda.'' ("Li estis iranta.") ''Nikipa chakula, utakula'' (Se mi donas manĝaĵon, vi manĝos.) |} Anstataŭ subfrazoj la svahila ofte uzas kroman prefikson post la tempa prefikso. {| class="wikitable" | ''po-||tempa subfrazo (kiel la tempa prefikso ''ki-'')|| ''Nilipofika hapa, nilikaa katika hoteli.'' (Kiam mi venis ĉi tien mi loĝis en hotelo.) |- | ''-ye-, -o-||rilata subfrazo, "kiu"||''Ninayesoma...'' (Mi kiu legas...). ''Tunaosema...'' (Ni kiu legas...). |} Oni ofte renkontas vortojn kun la prefikso ''–ni''. Se la vorto estas substantivo, tiu ''ni-'' funkcias kiel Esperanta loka prepozicio ("en", "sur", "ĉe", eĉ "al", "el"). Se la vorto estas imperativo de verbo, ''-ni'' montras, ke la ordono estas dirita al pli ol unu persono. Ekz: ''Shuleni'' = en la lernejo, ''semeni = parolu (vi ĉiuj devas paroli). Kiam oni komencas legi normalajn tekstojn oni vere rimarkas, ke la afiksoj ne estas iuj ornamojn, kiujn oni povas forigi por atingi la veran signifon de la frazo. Ili enhavas multan valoran kaj necesan informon. Kelkfoje, kiam oni rekonas ilin, oni atingas tiom proksimen al la signifo de la tuta frazo, ke oni eble taksos, ke tio sufiĉas, oni ne bezonas serĉi la radikon en la vortaro. Tial la kompreno de la gramatiko estas tiel grava ĉe la svahila. Same kiel ĉe Esperanto. ==Substantivoj kaj iliaj klasoj== Kiel ni jam vidis, oni povas bone formi frazkompleksojn sen substantivoj kaj sen memstaraj pronomoj. Unuopaj substantivoj ankaŭ ne kunportas abundon de informo per esti kunmetitaj kiel Esperantaj substantivoj kutime faras. La tasko de la svahilaj substantivoj pli estas strukturi la mondon per grupigo de la fenomenoj en ĉirkaŭ dek klasojn (kategorioj), ĉiu kun karakteriza komenclitero kaj specifa postulo al aliaj frazpartoj pri kiel adapti al ĝi. ''Esperanto'' gramatike nur distingas ĉu substantivo signifas vira, ina aŭ neseksa afero, aŭ pluraj aferoj. Tiuj grupoj postulas malsamajn pronomojn, kaj eble adjektivan j-finaĵon. Kontraŭ tio ''svahilaj'' substantivklasoj regas super la frazoj pli multe. Ili decidas kiun varianton de subjektaj kaj objektaj prefiksoj la verbo devas uzi, kaj ili ankaŭ regas siajn adjektivojn. Por komparo oni povas diri, ke la Esperantaj reguloj estas: 1. La klaso "Ino" enhavas ĉiujn substantivojn, pri kiuj oni uzas "ŝi". Iuj el ili havas la sufikson "-in". Unuopaj anoj de plej multaj inseksaj homoj apartenas al tiu ĉi klaso. 2. La klaso "Viro" enhavas ĉiujn substantivojn, pri kiuj oni uzas "li". Iuj el ili havas la prefikson "vir-". Unuopaj anoj de plej multaj virseksaj homoj apartenas al tiu ĉi klaso. 3. La klaso "Aĵo" enhavas ĉiujn substantivojn, pri kiuj oni uzas "ĝi". Ili signifas unu neseksa afero aŭ afero pri kiu sekso ne gravas. 4. La klaso "Pluralo" enhavas ĉiujn substantivojn, pri kiuj oni uzas "ili". Ĉiuj el ili havas la finaĵon "-j". Ili signifas pli ol unu afero. '''Jen la sama pri la svahila:''' *La klaso '''Animalo''' enhavas ĉiujn substantivojn pri kiuj oni uzas en la verbo la subjektprefikson ''a-'' kaj la objektprefikson ''m-''. La klaso enhavas ĉiujn substantivojn por unu sola animalo (homa aŭ ne). Multaj el ili komencas per la sono ''m-''. Ekz. ''mtoto'' (infano), ''ndege'' (birdo), ''bwana'' (sinjoro). *La klaso '''Animaloj''' enhavas ĉiujn substantivojn pri kiuj oni uzas en la verbo la subjektprefikson ''wa-'' kaj la objektprefikson ''wa-''. Tia vorto estas la pluralo de la antaŭa klaso. Ĝi do enhavas ĉiujn substantivojn por pluraj animaloj (homaj aŭ ne). Pri animaloj la singularo kaj la pluralo povas havi la saman formon aŭ ne. Ofte la singualaro komencas per ''m-'' kaj tiam la pluralo devas komenci per ''wa-''. Ekz. ''watoto'' (infanoj), ''ndege'' (birdoj), ''mabwana'' (sinjoroj). *La klaso '''Etaĵo''' enhavas ĉiujn neanimalajn substantivojn pri kiuj oni uzas en la verbo la subjektprefikson kaj la objektprefikson ''ki-''. La substantivoj mem ankaŭ komencas je ''ki-'' – aŭ je ''ch-'', se la posta litero estas vokalo. Multaj simbolas unu malgrandan objekton, aliaj lingvojn. Ekz. ''kitabu'' (libro), ''chakula'' (manĝaĵo). *La klaso '''Etaĵoj''' enhavas ĉiujn neanimalajn substantivojn pri kiuj oni uzas en la verbo la subjektprefikson kaj la objektprefikson ''vi''- aŭ ''vy-''. La substantivoj mem ankaŭ komencas je ''vi-'' aŭ ''vy-''. Multaj simbolas plurajn malgrandjn objektojn. Ĝi do estas la pluralo de la antaŭa klaso. Ekz. ''vitabu'' (libroj), ''vyakula'' (manĝaĵoj). *La klaso '''Infinitivo''' enhavas ĉiujn infinitivojn. Ili komencas je ''ku-'', kaj ankaŭ la subjektprefikso kaj la objektprefikso de la verbo estas ''ku-''. Ekz. ''kula'' (manĝi, manĝo) *La klaso '''Abstrakto''' enhavas preskaŭ ĉiujn neanimalajn substantivojn kiuj komencas je ''u-'' (tre malofte ''w-''). Pri ili oni uzas en la verbo la subjektprefikson kaj la objektprefikson ''u-''. Multaj simbolas abstraktoj. Ekz. ''uhuru'' (libereco), umoja (unueco), upendo (amo). Ĉi tiu klaso ne havas pluralon. Se oni volas diri pri pluraj aferoj, oni devas uzi similan vorton en alia klaso. '''Tiuj estis la facilaj klasoj.''' La signifo-sferoj estas sufiĉe kompreneblaj. Ĉe neanimalaj klasoj la vortkomenco kaj la prefiksoj en la verbo samas. Antaŭ ol vi pluenlegos, jen iuj ekzemploj: {| class="wikitable" |''Mtoto alikwenda.''||''Vitabu vinakuja.''||''Sikioni.''||''Uhuru utakuja.'' |- |Infano iris.||Libroj venas.||Mi ne vidas ilin. (pri libro, chakula)||Libereco venos. |} '''Jen la malfacilaj klasoj. Sed se vi ne lernos ĉion tuj – neniu problemo! ("''Hakuna matata!''" svahile)'''. Vi eĉ povas preterpasi tiujn klasojn nun por rapide veni al ĉapitroj, kiujn vi pli urĝe bezonas. *La singulara klaso '''Kreskaĵo''' enhavas neanimalajn substantivojn kiuj komencas per ''m-''. Pri ili oni uzas en la verbo la subjektprefikson kaj la objektprefikson ''u-''. Multaj simbolas unu kreskaĵon, kreskaĵan materialon, lignon, kreskaĵsimilan aferon k. s. Ekz. ''mti'' (arbo, bastono), mkate (pano). *La klaso '''Kreskaĵoj''' enhavas la pluralojn de la antaŭa klaso, Kreskaĵo. Ĝi do ofte simbolas plurajn kreskaĵon, kreskaĵajn materialojn, lignojn, kreskaĵsimilajn aferojn k. s. La vortoj komencas per ''mi-''. Pri ili oni uzas en la verbo la subjektprefikson kaj la objektprefikson ''i-''. Ekz. ''miti'' (arboj, bastonoj), (mikate (panoj). *La klaso '''Frukto''' enhavas ĉiujn neanimalajn substantivojn pri kiuj oni uzas en la verbo la subjektprefikson kaj la objektprefikson ''li-''. La substantivo foje komencas je ''ji-'' aŭ ''ch-''. Iuj simbolas unu frukton, aŭ fruktsimilan aferon. Ekz. ''jicho'' (okulo), ''chungwa'' (oranĝo). *La klaso '''Fruktoj''' enhavas ĉiujn neanimalajn substantivojn pri kiuj oni uzas en la verbo la subjektprefikson kaj la objektprefikson ''ya-''. La substantivo foje komencas je ''ma-''. La klaso konsistas el la pluralojn de la antaŭa klaso. Iuj do simbolas plurajn fruktojn, aliaj simbolas abstraktojn. Ekz. ''macho'' (okulo), ''machungwa'' (oranĝo), mapinduzi (revolucio). *La klaso '''Novaĵo''' enhavas neanimalajn substantivojn pri kiuj oni uzas en la verbo la subjektprefikson kaj la objektprefikson ''i-'' , kiel pri Kreskaĵoj, sed kiuj estas uzita pri ununombraj aferoj. La substantivo foje komencas je ''n-''. Novaj vortoj ofte apartenas al tiu klaso. Singularo de neanimalaj vortoj komencante per ''n-'', kaj ne-Animalaj vortoj kies singularo kaj pluralo samas, apartenas al tiu ĉi klaso. Ekz. ''redio'' (radio), shule (lernejo), nyama (viando, substanco). *La klaso '''Novaĵoj''' konsistas el pluraloj de la antaŭa klaso. Ĝi enhavas neanimalajn substantivojn pri kiuj oni uzas en la verbo la subjektprefikson kaj la objektprefikson ''zi-''. La pluralo havas la sama formo kiel la singularo. La substantivoj do foje komencas je ''n-''. Pluralo de novaj vortoj ofte apartenas al tiu ĉi klaso. Ekz. ''redio'' (radioj), shule (lernejoj), nyama (viandoj, substancoj). *La tri klasoj '''Loko''' ni pritraktos en speciala ĉapitro pri lokaj esprimoj. Tiaj substantivoj ofte estas adverbaj adjektoj en Esperanto, då prepozicio plus substantivo. La lingvouzanto rajtas iom ŝanĝi la vortkomencojn por modifi la signifon. ''Chai'' = "teo" apartenas al Novaĵo, ''mchai'' = "tearbo" apartenas al Kreskaĵo. Anstataŭi la komencaĵo de iu vorto per ''m-'' aŭ ''mw-'', plurale ''wa''-, kiuj abundas en la klasoj Animalo/Animaloj, foje povas funkcii kiel la Esperanta -ul. (''kuu'' = granda, ''mkuu'' = estro, ”grandulo”) La vortkomencaĵon ''-ki'' (''ch-'' antaŭ vokalo), kaj plurale ''vi-'' (''vy-'' antaŭ vokalo) oni povas uzi iom kiel Esperanta -et, por indiki ion malgrandan, vundeblan aŭ kompetindan. Se la resulto estas animalo, la klaso estu Animalo, sendepende de tio, ke la vortkomenco ŝajnas kiel Etaĵo. ''Ji-'' foje funkcias kiel la Esperanta -eg, montranta grandecon. La vorto ''ndege'', plurale ''ndege'' havas du signifojn. Se ĝi signifas "aviadilo(j)" ĝi estas Novaĵo(j), se ĝi signifas "birdo(j)", ĝi estas Animalo(j). Ekz: ''Ndege anafika'' = Birdo venas. ''Ndege wanafika.'' = Birdoj venas. ''Ndege inafika.'' = Aviadilo venas. ''Ndege zinafika.'' = Aviadiloj venas. ===Substantivklasoj - resumo de prefiksoj=== {| class="wikitable" !Klaso ||Signifo ||colspan="2"|Postulo pri verbo ||La substantivo mem komencas per |- ! || || Subjekta prefikso||Objekta prefikso|| |- |Animalo ||Unu animalo (ĉiu animalo kaj nur animalo) ||''a-'' || ''m-'', ''mw-'' ||Ajna, foje ''m-'' aŭ ''mw-'' |- |Animaloj ||Pluraj animaloj (strikte ĉiuj kaj nur)||''wa-''||''wa-''||Ajna, ''wa-'' se singularo havas ''m-'' aŭ ''mw-'' |- |Etaĵo||Ofte unu malgranda objekto||''ki-, chi-''||''ki-, chi-''||''ki-, chi-'' |- |Etaĵoj||Pluralo de la autaŭa||''vi-, vyi-''||''vi-, vyi''||''vi, vy-'' |- |Infinitivo||Verbformo, Esperanta "-i"||''ku-''||''ku-''||''ku-'' |- |Abstrakto||Esperanta "-eco"||''u-||''u-''||''u-'' |- |Kreskajo ||Kreskaĵo, ligno, abstrakto|| ''u-''||''u-'' ||''m-'' |- |Kreskaĵoj||Pluralo de la antaŭa||''i-''||''i-''||''mi-'' |- |Frukto||Foje frukto||''li-''||''li-''||Foje ''ji-'' |- |Fruktoj||Pluralo de la antaŭa, abstraktoj k.t.p.|| ''ya-''||''ya-''||''ma-'' |- |Novaĵo||Ofte unu nova aĵo aŭ afero||''i-''||''i-''||Foje ''n-'' |- |Novaĵoj||Pluralo de la antaŭa||''zi-''||''zi-''||Ĉiam la sama kiel la singularo |} ===Substantivklasoj regas subjekton kaj objekton=== Jenaj ekzemploj montras kiel diversaj la kvar Esperantaj frazoj estas svahile, depende de substantivklaso. (Infano ja estas animalo, libro estas etaĵo, libereco estas abstrakto, pano estas el kreskaĵo, okulo estas kiel frukto, radio estas novaĵo.) La substantivojn oni povas ellasi aŭ ne. {| class="wikitable" ! ||Ĝi venis||Ili venis||Mi vidas ĝin||Mi vidas ilin |- |Pri infano(j)||''Alikuja. (Mtoto alikuja.)''||''Wanakuja. (Watoto wanaikuja.)''||''Nimemwona. (Ninamwona mtoto.)''||''Nimewaona. (Ninawaona watoto.)'' |- |Pri libro(j)||''Kilikuja. (Kitabu kilikuja.)''||''Vilikuja. (Vitabu vilikuja.)''||''Ninakiona. (Ninakiona kitabu.)''||''Ninaviona. (Ninaviona vitabu.)'' |- |Pri libereco||''Ulikuja. (Uhuru ulikuja.)''|| - || ''Ninauona. (Ninauona uhuru.)''|| - |- |Pri pano(j)||''Ulikuja. (Mkate ulikuja.)''|| ''Ilikuja. (Mikate ilikuja.)''|| ''Ninauona. (Ninauona mkate.)''|| ''Ninaiona. (Ninaiona mkate.)'' |- |Pri okulo(j)||''Lilikuja. (Jicho lilikuja.)''||''Yalikuja. (Macho yalikuja.)''||''Ninaliona. (Ninaliona jicho.)''||''Ninayaona. (Ninayaona macho.)'' |- |Pri radio(j)||''Ilikuja. (Redio ilikuja.)''||''Zilikuja. (Redio zilikuja.)''||''Ninaiona. (Ninaiona redio.)''||''Ninaziona. (Ninaziona redio.)'' |} '''Ekzercoj:''' '''Se vi volas uzi vortaron.''' En ĉi tiu Vikilibro ni nomis la klasojn per vortoj, kiuj iom priskribas tipan sferon de iliaj signifoj. Tiajn nomojn ne uzas normala svahila vortaro. Kutime por referenci al substantivklasoj in bantuaj lingvoj oni uzas komunan numerosistemon de 1 ĝis 18. (Pri la svahila ankaŭ aliaj numerosistemoj ekzistas, kiuj ne estas komunaj por pluraj bantuaj lingvoj.) Jen la klasnumeroj laŭ la komuna sistemo: Animalo (Klasoj 1, 9), Animaloj (Pluralo de Animalo, klasoj 2, 10), Kreskaĵo (3), Kreskaĵoj (Pluralo de Kreskaĵo, klaso 4), Frukto (5), Fruktoj (Pluralo de Frukto, klaso 6), Etaĵo (7), Etaĵoj (Pluralo de Etaĵo, klaso 8), Novaĵo (9), Novaĵoj (Pluralo de Novaĵo, klaso 10), Abstrakto (11, 14) kaj Infinitivo (15, 17). ==Vortoj - substantivoj== Penu lerni jenajn substantivojn. Plej multajn el ili vi jam renkontis en antaŭaj sekcioj. En venontaj ekzercoj vi verŝajne renkontos ilin denove. Se vi ne lernas ĉiujn tuj - ''hakuna matata!'' ("Neniu problemo!") {| class="wikitable" !colspan="5"|Substantivoj uzitaj en antaŭaj ekzercoj |- !Esperanto|| Singularo ||Pluralo ||Klaso ||Komentaro |- |manĝaĵo, -j ||''chakula'' ||''vyakula'' ||Etaĵo(j)|| |- |lingvo ,-j||''lugha''||''lugha''||Novaĵo(j)||Kiel la araba |- |sinjoro, -j||''bwana''||''mabwana''||Animalo(j)|| |- |poŝto, -j ||''posta'' ||''posta'' ||Novaĵo(j) ||Kiel Esperanto |- |doktoro, -j ||''daktari'' ||''madaktari'' ||Frukto(j) ||Kiel Esperanto |- |patro, -j ||''baba'' ||''baba'' ||Animalo(j) ||Kiel germana Papa |- |patrino, -j ||''mama'' ||''mama'' ||Animalo(j) ||Kiel Esperanta mamo, ĉina 妈妈 |- |Ĉinujo||''China'' (''Uchina'')||-||Novaĵo||Kiel la slovaka |- |infano, -j||''mtoto''||''watoto''||Animalo(j)|| |- |birdo, -j||''ndege''||''ndege''||Animalo(j)|| |- |libro, -j||''kitabu''||''vitabu''||Etaĵo(j)||Kiel la araba |- |libereco ||''uhuru'' ||- ||Abstrakto|| |- |problemo||-||''matata''||Kreskaĵoj|| |- |arbo, -j, bastono, -j||''mti''||''miti''||Kreskaĵo(j)|| |- |pano, -j ||''mkate'' ||''mikate'' ||Kreskaĵo(j)|| |- |okulo, -j||''jicho''||''macho''||Frukto(j)|| |- |revolucio||-||''mapinduzi''||Fruktoj|| |- |oranĝo, -j||''chungwa''||''machungwa''||Frukto(j)|| |- |radio, -j ||''redio'' ||''redio''|| Novaĵo(j) ||Kiel Esperanto |- |lernejo, -j ||''shule'' ||''shule'' ||Novaĵo(j) ||Kiel germana Schule |- |viando, -j||''nyama''||''nyama''||Novaĵo(j)|| |- |tagnokto, -j; tago, -j ||''siku'' ||''siku'' ||Novaĵo(j)|| |- |teo, -j ||''chai'' ||''chai'' ||Novaĵo(j) ||Kiel la rusa |- |amiko, -j||''rafiki''||''rafiki''||Animalo(j)|| |- |homo, -j ||''mtu'' ||''watu'' ||Animalo(j)|| |- |frato, -j, fratino, -j, gefrato, -j||''ndugu''||''ndugu'' ||Animalo(j)|| |} ==Adjektivoj kaj nombroj adaptiĝas al substantivo== La adjektivo ''kila'' = "ĉiu" estas nefleksiebla kaj situas antaŭ la substantivo, kiun ĝi kvalifikas. Ekz. ''Kila siku'' = ĉiu tago. Ĉiuj aliaj adjektivoj kaj numeraloj situas post la substantivo – la numeraloj laste. Iuj adjektivoj estas '''nefleksieblaj''', ekzemple ''ghali'' (multekosta). Ekz: ''Kitabu ghali'' (Multekosta libro). ''Chungwa ghali'' (multekosta oranĝo). La plej multaj adjektivoj estas fleksiendaj. Jen la reguloj pri fleksio: *'''Kun substantivo de la singulara klaso Animalo''' la adjektivoj havas la prefikson ''m-''. Ekz: ''Mtu mzuri'' (Bela homo). ''Rafiki mzee'' (Maljuna amiko). (Antaŭ vokalo tio ''-m'' fariĝas ''mw-''.) *'''Kun substantivo de la plurala klaso Animaloj''' la adjektivo havas la prefikson ''wa-''. Ekz: ''Watu wazuri'' (Belaj homoj). ''Rafiki wazee'' (Maljunaj amikoj). *'''Kun neanimala substantivo''' la adjektivoj ofte havas la saman prefikson kiel la substantivo, sed ekzistas esceptoj, ĉar la substantivoj ofte ne havas veran prefikson, sed la adjektivo devas havi. Ekzemploj kie la prefiksoj estas la samaj: ''Kitabu kizuri'' (Bela libro). ''Vitabu vizuri'' (Belaj libroj). ''Mkate mzuri'' (Bela pano). ''Mikate mizuri'' (Belaj panoj). Jen la tuta listo de la adjektivaj prefiksoj: Kreskaĵo (''m-''), Kreskaĵoj (''mi-''), Frukto ('''''-'''''), Fruktoj (''ma-''), Etaĵo (''ki-, chi-''), Etaĵoj (''vi-, vy-''), Novaĵo ('''''n-'''''), Novaĵoj ('''''n-'''''), Abstrakto ('''''m-'''''), Infinitivo (''ku-''). Oni vidas, ke ĉe "Abstrakto" malsamas tute la adjektiva ''m-'' kaj la substantiva ''u-'' (aŭ ''w-''). Adjektivoj de la klaso "Frukto" ricevas neniun prefikson, ne eĉ kiam certaj substantivoj en la klaso Frukto havas komence ''ji-''. La klasoj "Novaĵo" kaj "Novaĵoj" ofte havas ''n-'' eĉ en tiuj tre multaj kazoj, kie la substantivo ne havas ''n-''. Ekz: ''Jicho zuri'' (Bela okulo). ''Redio nzuri'' (Bela radio / Belaj radioj). Pri la fonetikaj variaĵoj ''ki – chi'', kaj plurale ''vi – vy'' la regulo estas, ke oni uzu ''ki-'' kaj ''vi-'' antaŭ konsonanto kaj la variaĵojn ''chi-'' kaj ''vy-'' antaŭ vokalo. ''Chakula kizuri'' (Bela manĝaĵo). Kiel fleksieblajn adjektivojn oni ankaŭ fleksiu la vortojn ''-ingine'', (alia), ''-ingi'' (multa) , ''-ngapi'' (kiom). :Ekzemploj: ''Vitu vingi'' (Multaj aĵoj). ''Kitabu kingine'' (Alia libro). ''Watu wangapi'' (Kiom da homoj). ===Numeraloj=== Kiel fleksieblajn adjektivojn oni ankaŭ fleksiu la numeralojn 1, 2, 3, 4, 5, 8. (''-moja, -wili, -tatu, -nne, -tanu, -nane''.) Aliajn numeralojn oni ne fleksiu. :Ekzemploj: :''Mtu mmoja'' (unu homo), ''watu wawili'' (du homoj), ''watu kumi na watatu'' (dek tri homoj), ''watu mia moja na wanne'' (unu cent kvar homoj), ''watu watanu'' (kvin homoj), ''watu sita'' (ses homoj), ''watu saba'' (sep homoj), ''watu wanane'' (ok homoj), ''watu tiza'' (naŭ homoj), ''watu kumi'' (dek homoj). :''Kitabu kimoja'' (unu libro), ''vitabu viwili'' (du libroj), ''vitabu kumi na vitatu'' (dek tri libroj), ''vitabu mia moja na kinne'' (unu cent kvar libroj), ''kitabu kitanu'' (kvin libroj), ''kitabu sita'' (ses libroj), ''vitabu saba'' (sep libroj), vitabu vinane (ok libroj). La numeralo estu la plej lasta vorto, post la adjektivoj. Do: Unu alia bona arbo -> arbo bona alia unu -> ''Mti mzuri mwingine moja'' :Ekzemploj: :''Ninaleta mkate mdogo mmoja.'' (Mi kunportas unu malgrandan panon.) :''Ninaleta mikate midogo miwili.'' (Mi kunportas du malgrandajn panojn.) :''Aliona mti mrefu mmoja.'' (Li vidis unu longan arbon/bastonon.) :''Aliona miti mirefu miwili.'' (Li vidis du longajn arbojn/bastonojn.) ===Posedaj pronomoj funkcias kiel verboj!=== Pri iuj aliaj vortoj oni eble kredas, ke ili funkcius kiel adjektivoj, sed ili ne faras tion precize, sed havas proksimume la samajn komencon kiel la korespondaj '''subjektaj prefiksoj en la verbo''', kiuj ja en kelkaj okazoj malsamas. La vortoj "ĉiuj", "tuta", "tiu", "tiu ĉi", "ajna" kaj la posedaj pronomoj estas tiaj vortoj. :Ekzemploj: :''Jina lako nani?'' (Kio estas via nomo?) :Mia tuta arbo --> Arbo tuta mia -> ''Mti wote wangu'' (La subjekta prefikso de Kreskaĵo, kiu estas ''u-'', fariĝas ''w-'' antaŭ vokalo.) Kiel oni povas memori tion? Kiel oni komprenu? Eble oni penu identiĝi kun alia maniero pritrakti posedajn pronomomojn. Ili estas verbecaj! Kiam oni diras: ”Miaj tri bonaj oranĝoj” ni ne nur devas ŝanĝi la vortordon: ”oranĝoj bonaj tri miaj” kaj la vicon de la vorteroj: ”j-oranĝo j-bona j-tri j-mia. Ankaŭ estu verbeco: ”j-oranĝo j-bona j-tri as-j-mia”. ''Machungwa mazuri matatu yangu''. (Pensante tiel, kiam oni metas tian frazeton en propozicion, ĝi ja ricevas du "verbojn". Tia fakto povas ĝeni tiujn, kiuj kutimiĝis al Esperanto kaj similaj lingvoj, kiuj ne rajtigas pli ol unu finita verbo en unu propozicio. Sed la svahila ne ĝeniĝas pro du verboj. La limo inter finitaj kaj nefinitaj verbformoj estas alia.) '''Jen verbfunkciantaj vortoj laŭ kelkaj substantivklasoj.''' Post iom da studado oni povas mem proksimume konjekti la formojn de la restantaj klasoj. {| class="wikitable" !Esperanto||Svahila radiko||Animalo||Animaloj||Etaĵo||Etaĵoj||Novaĵo||Novaĵoj |- |plena, ĉiuj|| ''-ote''|| - ||''wote''||''chote''||''vyote''||''yote''||''zote'' |- |tiu(j)|| ''-le''||''yule''||''wale''||''kile''||''vile''||''ile''||''zile'' |- |ĉi tiu(j)||''h--''||''huyu''||''hawa''||''hiki''||''viki''||''hii''||''hizi'' |- |ajna(j)||''- -ote''||''ye yote''||''wo wote''||''cho chote''||''vyo vote''||''yo yote''||''zo zote'' |- |mia(j)|| ''-angu''||''wangu''||''wangu''||''changu''||''vyangu''||''yangu'' ||''zangu'' |- |via(j) (singularo)|| ''-ako''||''wako''||''wako''||''chako''||''vyako''||''yako''||''zako'' |- |lia(j), ŝia(j), ĝia(j)|| ''-ake''||''wake''||''wake''||''chake''||''vyake''||''yake''||''zake'' |- |nia(j)|| ''-etu''||''wetu''||''wetu''||''chetu''||''vyetu''||''yetu''||''zetu'' |- |via(j) (pluralo)|| ''-enu''||''wenu''||''wenu''||''chenu''||''vyenu''||''yenu''||''zenu'' |- |ilia(j)|| ''-ao''||''wao''||''wao''||''chao''||''vyao''||''yao''||''zao'' |} (Pri tiuj vortoj oni povas observi iujn malsimilecojn kompare de veraj verboj. En la klaso Animalo ili havas la prefikson ''y(u)-'' aŭ ''wa-'' anstataŭ ''a-''. Pri la vorto "ĉi tiu": Post la komenclitero ''h'' venas la vokalon de la subjekta prefikso, kaj post tiu la kompleta subjekta prefikso.) :Ekzemploj: :''Walimu wote wanasoma vizuri'' (Ĉiuj instruistoj legas bone.) :''Ukienda shuleni sasa utaona mtoto yeyote.'' (Se vi iros al la lernejo nun, vi vidos iun ajn infanon.) : ''Ndugu yango mdogo anakwenda.'' (Mia malgranda gefrato iras.) La kutima ''a'' fariĝis ''y''. (Ĉi tie ankaŭ ''n'' fariĝas ''m'' - eta fonetika ŝanĝo antaŭ la literoj "b" kaj "p".) ==Vortoj - adjektivoj kaj adverboj== Penu lerni jenajn vortojn. Iuj el ili vi jam renkontis. Se vi ne lernas ĉiujn tuj - ''hakuna matata!'' {| class="wikitable" !Esperanto||Svahila||Ekzemplo |- |nun||''sasa''||''Usije sasa!'' (Ne venu nun!) |- |morgaŭ||''kesho''||''Uje kesho!'' (Venu morgaŭ!'') |- |ĉiu||''kila''||''Usije kila siku!'' (Ne venu ĉiun tagon!) |- |multekosta||''ghali''||''Anauza chakula na redio ghali.'' (Ŝi/Li vendas manĝaĵon kaj radion multekosta(j)n.) |- |tre||''sana''||''Bwana mzee sana.'' (Sinjoro estas tre maljuna.) |- |maljuna||''-zee''||''Bwana mzee alikufa'' (La maljuna sinjoro mortis.) |- |granda||''-kubwa''||''Ndege mkubwa hakufa.'' (Granda birdo ne mortis.) |- |longa||''-refu''||''Mabasi marefu yalikuja.'' (La longaj busoj venis.) |- |bela||''-zuri''||''Kitabu kizuri.'' (La libro estas bela.) |- |malgranda||''-dogo''||''Utaona mtoto mdogo.'' (Vi vidos malgrandan infanon.) |- |proksime(n)|| ''karibu''||''Karibu!'' = Bonvenon! |- |malproksime(n)|| ''mbali''||''Mchina alikwenda mbali sana.'' (La ĉino iris tre malproksimen.) |- |hodiaŭ|| ''leo''||''Utakuja kesho au leo?'' (Ĉu vi venas morgaŭ aŭ hodiaŭ?) |- |malsupre(n)|| ''chini''||''Ninakaa chini.'' (Mi loĝas malsupre.) |- |supre(n)|| ''juu'' ||''Rafiki wangu anakwenda juu.'' (Mia amiko iras supren.) |} ==Verbaj sufiksoj== Verboj ofte finas per la vokalo ''-a'', sed ankaŭ aliaj vokaloj eblas. Per ŝanĝo de ĉi tiu normala vokalo oni povas modifi la signifon. En ĉi tiu tabelo la proksimumaj sufiksoj estas prezentitaj. (Vere kelkfoje iuj el ili povas esti iom aliaj, pro influo de ĉirkaŭaj sonoj. La tabelo sufiĉas por rekoni verbformojn, kiam oni renkontas ilin, kaj ankaŭ por komprenigi sin, sed ne por ĝusta parolo kaj skribo.) {| class="wikitable" |'''Formo'''||'''Esperanto'''||'''Svahila'''||'''Senprefiksa formo'''||'''Kun prefikso''' |- |Inversivo|| mal-|| ''-ua''|| ''Ninavaa'' (Mi vestas min) ''Unafunga'' (Vi fermas) | ''Ninavua'' (Mi malvestas min) ''Unafungua'' (Vi malfermas) |- |Kaŭzativo|| -ig|| ''-isha, -esha''|| ''Anafika'' (Li/Ŝi venas)|| ''Anafikisha'' (Li venigas, li helpas iun veni) |- |Aplikativo|| pri-, kun-, al-|| ''-ea, -ia''|| ''Tunaleta'' (Ni venigas, kunportas)|| ''Tunaletea'' (Ni venigas al…) |- |Pasivo|| oni …|| ''-wa''|| ''Mnakunya'' (Vi ĉiuj urinas) ''Wanapika chakula'' (Ili kuiras manĝaĵon) | ''Mnakunywa'' (Vi ĉiuj trinkas) ''Ĉakula kinapikwa'' (Manĝaĵon oni kuiras) |- |Stativo|| estas …-ita, eblas, estas …-ata | ''-ika, -eka,'' ''-ka'' | ''Ninapenda'' (Mi amas) ''Unakiangua'' (Vi ĵetis ĝin malsupren) | ''Nimependeka'' (Mi estas amata) ''Kikombe kinaanguka'' (La taso falas) |- |Reciproko|| reciproke, unu … la alia|| ''-na''|| ''Tutaona!'' (Ni vidos!)|| ''Tutaonana!'' (Ni vidos unu la alian! = ”Ĝis!”) |} Vortaroj kutime enhavas la plej ofte uzitaj el tiaj derivaĵoj. Ekzemplo: ''kwenda'' = iri, ''kwendesha'' = irigi, konduki, ''mwendesha'' = kondukanto. Shoforo estas ''mwendeshaji'' (Sufikso ''-ji'' estas iom kiel Esperanta "-ist".) La svahila ankaŭ havas la "regulo 15-alternativon" ''derewa'', from la angla "driver". ==Vortoj - verboj kaj substantivoj== Iujn el la malsupraj vortoj vi jam renkontis, aliaj estas lernindaj por pligrandigi vian vortprovizon. {| class="wikitable" !Esperanto||Svahila||Ekzemplo aŭ komentoj |- |sin vest-, port- vestoj||''-vaa''||''Kesho nitavaa.'' (Morgaŭ mi vestos.) |- |malferm-||''-fungua''||Inversivo de ''-funga'' (ferm-). ''Alikifungua.'' (Li/ŝi malfermis ĝin.) |- |alven- ||''-fika''||''Uhuru ulifika.'' (Libereco alvenis.) ''Alifikaje?'' (Kiel li/ŝi alvenis?) |- |alport-, venig-||''-leta''||''Nitamletea chai.'' (Mi portos al vi teon.) |- |trink-|| ''(ku)nywa''||Pasivo de ''(ku)nya'' (urin-) ''Tunakunywa maji.'' (Ni trinkas akvon.) |- |kuir-||''-pika''||''Nitampikea chakula.'' (Mi kuiras por vi manĝaĵon.) |- |fali-||''-anguka''||Stativo de ''-angua'' (lasi fali). ''Kitabu kimeanguka.'' (La libro falis.) |- |vol- || ''-taka''||''Unataka chungwa?'' (Ĉu vi volas oranĝon?) ''Nataka kulala.'' (Mi volas dormi.) |- |serĉ- ||''-tafuta''||''Nitatafuta redio.'' (Mi serĉas radion.) |- |leg- ||''-soma''||''Walisoma vitabu.'' (Ili legis librojn.) |- |help-|| ''-saidia''||''Nitakusaidia kutafuta?'' (Ĉu mi helpos vin serĉi?) |- |dorm-|| ''-lala''||''Ataka kulala.'' (Li/ŝi volas dormi.) |- |bat-, (far-) ||''-piga''||''Usinipige!'' (Ne batu min!) ''Alipiga picha'' (Ŝi/li fotografis.) |- |fin-|| ''-isha''||''Nimekwisha kulala.'' (Mi finis dormi.) |- |sent-, aud-, obe-|| ''-sikia''||''Tulisikia redio.'' (Ni aŭdis radion.) |} {| class="wikitable" !Esperanto||Singularo||Pluralo||Klaso||Komentaro aŭ ekzemplo |- |taso, -j||''kikombe''||''vikombe''||Etaĵo ||''Kikombe kimeanguka.'' (La taso falis.) |- |tranĉilo, -j||''kisu'' ||''visu''||Etaĵo||''Tuletee kisu'' (Donu tranĉilon, vi ambaŭ.) ''Ulikifungua kwa kisu.'' (Vi malfermis ĝin per tranĉilo.) |- |aĵo, -j ||''kitu'' ||''vitu'' ||Etaĵo|| |- |instruisto, -j||''mwalimu''||''walimu''||Animalo||''Mwalimu anafanya kazi.'' (La instruisto laboras.) |- |laboro, -j||''kazi''||''kazi''||Novaĵo||''Ulifanya kazi.'' (Vi laboris.) |- |bildo, -j||''picha''||''picha''||Novaĵo||Kiel angla "picture". ''Nitapiga picha.'' (Mi fotos.) |- |biciklo, -j|| ''baisikeli, baiskeli''|| ''baisikeli, baiskeli''|| Novaĵo|| Kiel Esperanto, la angla. |- |blankulo, -j|| ''mzungu'' ||''wazungu''|| Animalo||''Mzungu anapika chakula.'' (La blankulo kuiras.) |- |Barato, -j ||''Uhindi'' ||- ||Novaĵo|| Kiel Esperanta "Hindujo". |- |pordo, -j ||''mlango'' ||''milango'' ||Kreskaĵo||''Ufungue mlango.'' (Malfermu la pordon.) |- |ananaso, -j|| ''nanasi'' ||''mananasi'' ||Frukto||''Mananasi yamekwisha.'' (La ananasoj finiĝis.) |- |buso, -j ||''basi'' ||''mabasi'' ||Frukto ||Kiel angla "bus". |- |motorciklo, -j|| ''pikipiki''|| ''mapikipiki''|| Frukto ||Kiel la sono de la motoro. ''Alifika kwa pikipiki.'' (Li alvenis per motorciklo.) |- |aŭto, -j ||''motokaa, gari''||''motokaa, gari''|| Novaĵo ||Kiel Esperanta "motoro" + angla "car", vere ''moto'' = fajro |} ==Fabelo – versio 2== Post la unua versio de la fabelo la kurso informis pri adjektivoj, posedaj pronomoj kaj substantivklasoj. Kun scio pri tio oni povas espereble facile legi ĉi tiun duan version. {| class="wikitable" !Svahila teksto||Komentoj kaj novaj vortoj |- |''Mtoto mdogo anapenda kuvaa koti lake nyekundu. Kwa hiyo watu wote anasema mtoto ni "Koti Nyekundu".||''kwa hiyo'' = tial. ''koti'' = mantelo. ''-ekundu'' = ruĝa. |- | ''Siku moja mama yake anasema: "Bibi yako ana malaria. Nenda hospitali." Mtoto anakwenda. Mbwa witu anasema: "Unakwenda wapi?" Mtoto anasema: "Bibi yangu ana malaria. Ninamletea chakula." ||''witu'' = ĝangalo, ''mbwa witu'' = ŝakalo. ''-letea'' = kunporti al (aplikativo de ''leta'' = kunporti). |- |''Mbwa mwitu anakwenda hospitali, anasema: "Hodi, hodi!". Bibi anasema, "Ni nani?" Mbwa Mwitu anasema, "Ni Koti Nyekundu". Bibi anasema: "Karibu!" Mbwa mwitu anakwenda ndani, anamkula bibi. Anavalia nguo za Bibi.||''valia'' = vesti sin per (aplikativo de ''vaa'' = vesti sin). ''nguo'' = vesto(j). |- |''Mtoto anafika hospitali, anasema: "Hodi, hodi!" Mbwa Witu anasema: "Karibu!" Mtoto anakwenda ndani. Mtoto anasema: "Macho yako makubwa sana!" Mbwa Witu anasema: "Kwa hiyo nitakuona vizuri.||''jicho'' = okulo, ''macho'' = okuloj. ''vizuri'' = bone. |- |''Mtoto anataka kusema zaidi, lakini mbwa witu anataka kufisha mtoto.|| ''zaidi'' = pli. ''-fisha'' = mortigi (kaŭza formo de la verbo ''-fa'' = morti). |- |''Daktari anasema: "Bibi yako yuko wapi?" Mtoto anasema: "Sijui." Bibi anasema toka ndani ya mbwa mwitu: "Bibi ni ndani." ||''yuko'' = estas (en loko). ''toka'' = el, de. |} Trian version de ĉi tiu fabelo oni povos legi pli malfrue, kiam pli da gramatiko jam estos presentita. ==Pri frazroloj== En propozicioj, kiuj enhavas kaj verboj kaj substantivoj oni povas priskribi iliaj roloj tiel: La substantivoj regas kaj influas, devigas al aliaj frazpartoj porti pruvon de subordigiteco sub la substantivo. Plej multaj adjektivoj, iuj numeraloj k.t.p. faras tion per adopto de la prefikso de la substantivo. La verboj portas siajn proprajn prefiksoj kiuj pli indikas la montras la substantivoj ol esprimas sian subordigo. La verboj ne reĝas tiel. Ili reĝisoras (surscenigas) kaj administras la relaciojn inter la substantivoj (inkluzive sekvantaroj). Jen ekzemplo, kiu montras kia povas esti la situacio kun tri substantivoj kaj unu verbo: Substantivo numero 1 diras: kiu, kiuklasa kaj kiom. Ĝiaj sekvantoj diras: kia (adjektivoj), kiom da (numeraloj) kaj ĉu alia. Substantivo numero 2 kaj substantivo numero 3 same liĝigas komplementojn al si, per ordono ke ili havu similaj vortkomencoj. Kune kun la substantivo mem ili diras: kiu, kiuklasa, kiom, kia, ĉu alia. La verbo siavice diras kiu el substantivaj aroj estu subjekto, kiu objekto, kiun estu la agado, kiam ĝi aperu, ĉu demando, ĉu ordono, ĉu necerteco, ĉu neado. :Ekzemplo: :Substantivo 1: ''Watoto'' (Klaso Animaloj), Substantivo 2: ''Kisu'' (Klaso Etaĵo), Substantivo 3: ''Siku'' (Klaso Novaĵo), Verbo: ''-taka'' ::Substantivo 1 alligas al si: ''-kubwa'',''-tatu'' – do ''watoto wakubwa watatu''. ::Substantivo 2 alligas al si: ''-ingine'' – do ''kisu kingine'' ::Substantivo 3 alligas al si: ''moja'' – do ''siku moja'' :La verbo prenas la sufiksojn ''wa-'', ''na-'', ''i-'' . Ĝi per tio montras, ke subjekto estas Animalo, do ''watoto'', ke tempo estas prezenco, ke objekto esta Etaĵo, do ''kisu''. :Pro tio la frazo signifas ”Tri grandaj infanoj deziras alian tranĉilon”. Pri la substantivo 3 la verbo diras nenion. Ĝi tial tuŝas la propozicion ĝenerale – ”Unu tagon tri grandaj infanoj deziras alian tranĉilon.” La signifo estas klara eĉ se oni scias nenion pri la vortordo.Tio ne signifas, ke oni rajtas meti la vortonj kiel ajn. Ili devas veni tiel ĉi: ''Siku moja watoto wakubwa watatu wanaitaka kisu kingine.'' ==Pri roloj de vorteroj== Substantivo havas post sia komencsono radikon, kun tre ĝenerala signifiko. Ĝi ne estas vorto, nur aludas sferon de ideoj. Nur kune kun certa komencsono, prefikso, kiu determinas la klasan, ĝi estas vorto. :Ekzemplo: ''-tu'' estas ia estaĵo, ia afero. ''M-tu'' estas homo. ''Wa-tu'' estas homoj,. ''Ki-tu'' estas small thing. ''Jitu'' estas giganto. Same, verbo havas sian radikon. Kune kun la prefikso ''ku-'' kaj la sufikso ''-a'' ĝi jam estas verbo, sed la signigon povas modifi aliaj sufiksoj anstataŭ la ''-a'', kaj la frazrolojn povas ŝanĝi prefiksoj. La samaj radikoj povas funkcii kaj substantive kaj verbe: ''-fung-'' estas io pri ”ferm-”. ''kufunga'' estas '''infinitivo''', do formo de verbo (fermi). Sed Infinitivo ankaŭ estas substantiva klaso: Do ''kufungo'' = fermo. La klasmarkilon ''ku-'' oni povas ŝanĝi al ''ki-'' ('''Etaĵo'''): ''kifungo'' = butono, agraffo, buko, parentezo, krampaĵo, al ''m-'' ('''Kreskaĵo'''): ''mfungo'' = ligo, interligo, pakto, konkludo, ''u-'' ('''Abstrakto''') ''ufungo'' = parenco. Se anstataŭ la sufikso ''-a'' en ''kufunga'' = fermi, oni uzas la '''inversivan''' sufikson ''-ua'', oni havas ''kufungua'' = malfermi, aŭ rigardita kiel substantivo malfermo. '''Etaĵo'''-prefikson ''ki-'' donas ''kifunguo'' (aŭ ''kifungua'') malfermilo, plur ''vifunguo''. '''Kreskaĵo'''-prefikso ''m-'' donas ''mfunguo'' = malfermo, komenco, la monatoj post Ramadan. '''Abstrakto'''-prefikso donas (kun iom miriga signifo) ''ufunguo'' = ŝlosilo. Per la '''stativa''' ''-ka'' oni havas ''kufunguka'' = malfiksiĝi. Se anstataŭ la sufikso ''-a'' en ''kufunga'' = fermi, oni uzas la '''pasivon''' ''-wa'', oni havas ''kufungwa'' = fermiĝi. Kun la prefikso ''m-'', kiu abundas en la '''Animala''' klaso, oni havas ''mfungwa'' = malliberulo, pluralo ''wafungwa''. Ĉi supera ekzemplo celas doni ideon pri kiel oni povas interpreti longajn vortojn. Komencanto ne ĉiam sukcesas formi novajn vortojn senerare. Indas ne tro-uzi memelpensitajn vortojn. ==La verbo esti== '''Se la predikativo estas adjektivo''', oni uzas neniun verbon. (Tio estas kiel ruse.) En frazo kiel ”La amiko estas longa” oni do simple diras: ''Rafiki mrefu''. Tio signifas, ke neniu diferenco ekzistas inter ”la amiko estas longa” kaj ”la amiko longa”. '''Se la predikativo estas substantivo''', oni ne rajtas fari tiel. Foje oni tiam uzas la verbon ''kuwa'', kiu propradire signifas "fariĝi", sed ankaŭ povas signifi ”esti”. :Ekzemplo: ''Nilikuwa mwalimu'' = Mi fariĝis instruisto. Mi estis instruisto. Nur por prezenca tempo oni ne rajtas uzi ''kuwa''. Ĝi prezence havas tro da signifo de fariĝi. Tiam oni uzu la specialan verbon ''ni'', kiu ne povas ricevi iujn ajn prefiksojn, kiel normalaj verboj povas. ''Mwalimu ni Mtanzania'' (La instruisto estas tanzaniano). ''Kitu ni redio.'' (La aĵo estas radio.) Ĉar la verbo ''ni'' ne havas iun ajn subjektan prefikson, oni devas nomi la subjekton alimaniere. Foje oni povas uzi substantivon, kiel en ĉi-supraj ezemploj. Se la subjekto ne estas substantivo, sed kio Esperante estas montrata per persona pronomo (mi, vi, ŝi/li, ĝi, ni, ili), tiam oni ankaŭ svahile uzu personan pronomon. Ĉar la svahila havas tiajn, kvankam ili ne estas vaste uzitaj; kutime ja enverba subjekta prefikso plenumas taskon de tia. La memstaraj personaj pronomoj estas: ''mimi'' (mi), ''wewe'' (vi), ''yeye'' (ŝi/li), ''sisi'' (ni), ''ninyi'' (vi ĉiuj), ''wao'' (ili). :Ekzemploj: ''Mimi ni mwalimu, wewe ni nani?'' (Mi estas instruisto, kio vi estas?) ''Yeye ni mwalimo.'' (Ŝi/li estas instruisto.) ''Sisi ni watu.'' (Ni estas homoj.) ''Ninyi ni watoto.'' (Vi ĉiuj estas infanoj.) ''Wao ni mabwana.'' (Ili estas sinjoroj.) La nea formo de ''ni-'' (estas) estas ''si-'' (ne estas): :Ekzemploj: ''Mimi si mwalimu, wewe si nani?'' (Mi ne estas instruisto, kio vi ne estas.) ''Yeye si mwalimo.'' (Ŝi/li ne estas instruisto.) ''Sisi si watu.'' (Ni ne estas homoj.) ''Ninyi si watoto.'' (Vi ĉiuj ne estas infanoj.) ''Wao si mabwana.'' (Ili ne estas sinjoroj.) '''Se la Esperanta vorto "esti" havas lokan adverbon''', la svahila uzas specialajn verbojn, ''-ko'', ''-po'', ''-mo''. Ili estas kiel la ĉina verbo 在. Ili bezonas subjektan prefikson sed ne tempan prefikson. Ekzemple: ''Nipo Tanzania.'' (Mi estas en Tanzanio.) ''Mwalimo yumo shule.'' (La instruisto estas (estis, estos) ene en la lernejo.) ''Yupo shule. (Ŝi/li estas (estis, estos) ĉe la lernejo.) Kiam Esperanto bezonas prepozicion, la svahila ofte tian ne uzas. La ideo de la prepozicio jam estas en la verbo. ''-ko'' signifikas "esti ĉe/sur/en" (iu loko). ''-po'' ankaŭ signifikas "esti ĉe/sur/en", sed pri certa loko. ''-mo'' signifas "esti ene en loko". ==La verbo havi== La vorto ''na'' signifikas "kaj" aŭ "kun". Ĝi ankaŭ povas servi kiel verbo, kun subjekta prefiksoj, sed sen aliaj prefiksoj. Tiam la vorto signifikas ”havi”. (Tio estas iom kiel ruse kaj finne, kie la koncepton ”havi” oni esprimas kiel ”esti kun”.) :Ekz: ''Nina kitabu.'' (Mi havas libron.) ''Una chakula.'' (Vi havas manĝaĵon.) ''Ana kazi.'' (Li/ Ŝi havas laboro(j)n.) ''Tuna matata'' (Ni havas problemo(j)n.), ''Mna redio.'' (Vi ĉiuj havas radio(j)n.), ''Wana macho.'' (Ili havas okulojn.) Neaj formojn oni kiel kutime esprimas per nea prefikso, do ''h(a)-'', escepte la unua persono prezence, kiu estas ''si-''. :Ekz: ''Sina kitabu.'' (Mi ne havas libron.) ''Huna chakula.'' (Vi ne havas manĝaĵon.) ''Hana kazi.'' (Li/ Ŝi ne havas laboro(j)n.) ''Hatuna matata.'' (Ni ne havas problemo(j)n.) ''Hamna redio'' (Vi ĉiuj ne havas radio(j)n.) ''Hawana macho.'' (Ili ne havas okulojn.) La ''na''-verbo ankaŭ funkcias normale por ĉiuj aliaj substantivaj klasoj: :Ekz: ''Kitabu kina picha''. (La libro havas bildo(j)n.) ''Vitabu vina picha''. (La libroj havas bildo(j)n.) En aliaj tempoj oni devas uzi la verbon ''kuwa'' (fariĝi) kune kun la nefleksita vorto ''na'' (kun). :Ekz: ''Nilikuwa na kitabu.'' (Mi havis libron.) ''Nitakuwa na kitabu.'' (Mi havos libron.) ==Prepozicioj== '''La svahila vorto ''-a''''' plej proksimume respondas al la Esperantan prepozicion "de", sed ĝi havas ankoraŭ pli ĝeneralan funkcion, preskaŭ kiel la Esperanta "je". Oni precipe uzas ĝin inter du substantivoj por esprimi posedon aŭ alian ligon, ofte anstataŭ kunmetitaj vortoj aŭ adjektivaj .... '''Ekzerco:''' :Provu traduki la esprimon: ''Umoja wa mataifa''. ''Taifa'' estas "lando". :Helpo: ''Mataifa'' ŝajnas esti pluralo de ''taifa'', ĉar ''ma-'' estas ofta plurala prefikso (klaso Fruktoj). :''Moja'' estas "unu". La Substantiva klasprefikso ''u-'' aludas abstraktan signifon, do ''unueco'', ''unuiĝo''. :''Wa'' povus esti la prepozicion ''-a'' kun iu prefikso ''w-''. :Do - "Unueco de landoj", "land-unueco", "Unueco je nacioj"... '''Solvo:'' ''Umoja wa mataifa'' signifas "Unuiĝintaj Nacioj" Ĉi tiu ''-a'' estas treege grava kaj ofte uzita. Plej multajn aliajn Esperantajn prepoziciojn oni esprimas per kombino de adverbo kun ĉi tiu universala prepozicio ''-a'': ''juu ya'' = sur, super, ''badala ya'' = anstataŭ, ''wakati ya'' = dum, ''baada ya'' = post, ''kando ya'' = apud, ''kabla ya'' = antaŭ, ''chini ya'' = sub. (Tio estas kiel oni dirus Esperante "supre de", "anstataŭe de", "dume de", "poste de", "apude de", "antaŭe de" kaj "sube de".) La malfacilo de ''-a'' estas, ke oni devas doni al ĝi la ĝustan prefikson. Tio tasko eble estas pli malfacila por tiuj, kiuj kutimiĝis al la germana aŭ iuj aliaj lingvoj havantaj ĝenrosistemon. La svahila ''-a'' devas esti adaptita al la substantivklaso de la '''''antaŭa'' substantivo'''. (En la germana kontraŭe la ''malantaŭa'' substantivo regulas la kondiĉojn de prepozicioj: an --> am, für --> fürs, in --> im, se la ''posta'' vorto estas de la ĝenro neŭtra.) :Ekz: ''Habari za watoto'' ("Informoj pri la infanoj.") La prefikso estas ''z-'' pro influo de ''habari'' (plurala klaso Novaĵoj). :''Umoja wa mataifa'' La prefikso estas ''w-'' (variaĵo de ''u-'') pro influo de ''umoja (klaso Abstrakto). La prefiksoj estas la samaj kiel en la posedaj pronomoj. Ili do similas multe kun la subjektajn prefiksojn en la verbo (kiel ili estas antaŭ vokalo). La nura grava diferenco estas la klaso Animalo: Ĝi havas ''wa-'', do la sama kiel Animaloj. La tabelo montras la prepozicion ''-a'' laŭ ĉiuj klasoj, kaj por komparo aliaj prefiksoj de la sama klaso. {|class="wikitable" !Klaso||Prepozicio||"Mia"||Ekzemplo kun subjektprefikso||Ekzemplo kun objektprefikso||Ekzemplo kun "substantivprefikso" |- |Animalo||''wa||''wangu||''anafika||''ninamwona||''mtu, rafiki, kijana'' |- |Animaloj||''wa||''wangu||''wanafika||''niliwaona||''watu, rafiki, vijana |- |Etaĵo||''cha''||''changu||''kinafika||''nilikiona||''kitu, chakula |- |Etaĵoj||''vya||''vyangu||''vinafika||''niliviona||''vitu, vyakula |- |Infinitivo||''kwa||''kwangu||''kunafika''||''nilikuona''||''kusema, kwenda |- |Abstrakto||''wa''||''wangu||''unafika||''niliuona||''umoja |- |Kreskaĵo||''wa||''wangu||''unafika||''niliuona||''mti |- |Kreskaĵoj||''ya||''yangu||''inafika||''niliiona||''miti |- |Frukto||''la||''langu||''linafika||''nililiona||''jicho, chungwa |- |Fruktoj||''ya||''yangu||''yanafika||niliyaona||''macho, machungwa |- |Novaĵo||''ya||''yangu||''inafika||''niliiona||''nyama, shule |- |Novaĵoj||''za||''zangu||''zinafika||''niliziona||''nyama, shule |- |} :Ekz: ''Hali ya hewa ya Afrika ya Mashariki'' (Laŭvorte: "Kondicio de vetero de Afriko de oriento", Klimato de orienta Afriko) :Tre kutimaj salutaj frazoj: ''Habari za kazi?'' (Informoj pri la laboro?) ''Habari za watoto?'' (Informoj pri la infanoj?) ''Habari za siku nyingi?'' (Informoj pri la multaj tagoj?) La respondo estu ''Nzuri!'' (Bonaj!) aŭ ''Nzuri sana!'' (Tre bonaj!). Ĉar la prefikso antaŭ ''-a'' obeas la ''antaŭan'' substantivon, oni vere ne rajtas nomi la vorton ''-a'' prepozicio. La vorto ''pre-pozicio'' signifas "antaŭa vorto", kaj tiu ''-a'' vere estas ia ''posta'' vorto. Sed ''-a'' ja ofte funkcias kiel Esperantaj prepozicioj, se oni nur memoras, ke ĝi klase obeu la substantivon antaŭan. '''Pli veraj prepozicioj''' en la svahila estas tre malmultaj. '''''na''''' funkcias kiel la Esperantaj prepozicioj "ĉe" kaj "kun", sed ankaŭ kiel "kaj". '''''kuhusu''''' signifas "pri". Ĝi ankau estas la infinitivo de la verbo "temi", "koncerni". '''''katika''''' signifas "en", "sur", "el", "de". Ĝi do estas tre ĝenerala loka prepozicio. Pli pri lokaj esprimoj oni povas legi en la venonta ĉapitro. Pri tempo ''katika'' signifas "dum". '''''kwa''''' signifas "al" aŭ "ĉe". Ĝi vere estas formo de ''-a'', kun prefikso ''ku-'', kiu montras lokon. Pli pri tiu prefikso oni povas legi en la venonta ĉapitro. ==Lokaj esprimoj== ===Substantivklaso por loko=== Ni nun pritraktos substantivklason, kiun ni ne konsideris antaŭe. Ni nomas ĝin "Loko". Oni povas iom dubi, ĉu la vortoj, kiuj apartenas al ĉi tiuj klasoj vere estas substantivoj. Esperante ili pli estas lokaj adverboj. En la svahila tiu diferenco ofte ne gravas. La vorto "China" povas signifi kaj "Ĉinujo" kaj "en Ĉinujo", eĉ "el Ĉinujo" kaj "al Ĉinujo". Lokaj nomoj estas tiaj, kaj ankaŭ aliaj vortoj kiuj klare indikas lokon. Por aliaj substantivoj (ne-animalaj) oni povas transformi ilin al loko per la prepozicio ''katika'' aŭ per la sufikso ''-ni'' . Ekhavante la lokan prefikson ''-ni'', samtempe la vorto perdas sian klason kaj fariĝas de klaso "Loko". Tiu klaso vere estas tri klasoj, kvankam la vorto mem estas la sama, havanta sufikson ''-ni'': La klaso "Certa loko" (numero 16), donas la prefikson ''pa-'' al verboj, posedaj pronomo kaj similaj. La klaso "Iu loko" (numero 17), donas la prefikson ''ku-'' (aŭ ''kw-'') al verboj, posedaj pronomoj kaj similaj. La klaso "Loko en" (numero 18), donas la prefikson ''mu-'' al verboj, posedaj pronomoj kaj similaj. :Ekzemploj: ''Shule yangu'' (Mia lernejo. Klaso Novaĵo), ''Shuleni pangu'' (En/al/de mia lernejo), ''Shuleni kwangu'' (Ĉe/ĉirkaŭ mia lernejo), ''Shuleni mwangu'' (Ene en / al la intero de / el mia lernejo). Al la klaso "Loko" ankaŭ apartenas la vorto ''mahali'' (= loko, en loko, sur loko, ĉe loko) . Ekz: ''Mahali kulikuwa kuzuri.'' (La loko fariĝis bona.) Mahali munakuwa muzuri.'' (En la loko fariĝis bone.) La verbo ''-na'' (havi) kun ''ku-''prefikso sen iu ajn loka subjekto signifas "ekzistas". Ankaŭ ''pa-'' kaj ''mu-'' donas tiun signifon. :Ekzemploj: :''Kuna kitabu.'' (Ekzistas libro.) ''Kuna chakula na maji na chai.'' (Ekzistas manĝaĵo kaj akvo kaj teo.) :''Shule haina vitabu.'' (La lernejo ne havas librojn.) ''Shuleni hapana umeme.'' (En la lernejo ne ekzistas elektro.) ''Shuleni hakuna maji ya kunywa.'' (Ĉe la lernejo ne ekzistas trinkakvo.) ''Shuleni hamna vitabu.'' (Ene en la lernejo ne ekzistas libroj.) :''Hapana matata.'' (Ne estas problemoj tie.) ''Hamna matata.'' (Ne estas problemoj ene en tiu loko.) ''Hakuna matata.'' (Ne estas problemoj ie ajn.) ===La verboj ''-fika'', ''-toka'' montras direkton=== ''Katika'' kaj ''-ni'' montras ion pri la loko sed ne diras iun ajn pri la direkto. Por direkto oni uzas la verbojn ''-fika'' kaj ''-toka''. Ekz: ''Ninafika shuleni'' (Mi alvenas al la lernejo.) ''Ninatoka shuleni.'' (Mi devenas de la lernejo.) Se la ago nek havas direkton "al" nek "de", oni povas diri ekz. ''Ninakaa shuleni.'' (Mi loĝas ĉe la lernejo.) Anstataŭ ''kaa'', kiu foje estas tro specifa (enhavantaj la ideojn "loĝi"), ekzistas tri specialaj verboj, kiuj nur montras puran lokon: {|class="wikitable" !'''Verbo'''||'''Signifo'''||'''Ekzemplo''' |- |''-ko''||estas sur, en, ĉe||''Redio iko mezani'' (La radio estas sur la tablo.) ''– Mwalimo yuko wapi? – Yuko mezani.'' (– Kie estas la instruisto? – Li estas ĉe la tablo.'' |- |''-po||estas sur, en, ĉe||''Yupo hapa." (Li estas ĉi tie.) |- |''-mo||estas ene en||''Yumo shuleni." (Li estas ene en la lernejo.) |} Tiuj tri verboj ne prenas tempan prefikson. Ili ĉiam montras la nuntempon. La subjektaj prefiksoj estas la kutimaj, krom tio, ke la klaso "Animalo" prenas la prefikson ''yu-'' anstataŭ ''a-''. ==Fabelo – versio 3== En ĉi tiu tria versio de la sama fabelo ni nun uzas la tempan prefikson ''ka-'', pri kiu ni antaŭe informis en la ĉapitro ”Legi svahile”. Ĝi estas uzita, kiam oni rakontas ion pasinttempan. Rimarku ke mallongaj verboj, kiuj ofte retenas infinitivan ''ku-'' (aŭ ''kw-''), ne faras tion post la ''ka-''prefikso: ''alikuja'' --> ''akaja''. ''alikwenda --> akaenda. {| class="wikitable" !Svahila teksto||Komento kaj novaj vortoj |- |''Palikuwa na mtoto mmoja. Kila siku alivaa koti lake nyekundu. Kwa hiyo, watu wote walimwita, "Koti Nyekundu". Siku moja mama yake alimpa kikapu akamsemea, "Bibi yako ana malaria. Nenda kwake mletee chakula hiki kizuri. ||''kikapu'' = korbo. ''kwake'' = ''ku-ake'' = ŝia (pri loko). ''mletee'' = al ŝi kunportu(s) (konjunktivo kun objekta prefikso de aplikativo de ''leta''.) |- |''Koti Nyekundu akaleta kikapu kile, akaenda zake. || ''akaenda zake'' = ŝi iris siajn. Subkomprenita objekto: siajn vojojn. |- |''Wakati anakwenda, aliona maua mazuri sana. ||''ua'' = floro, ''maua'' = floroj. |- |''Mbwa Mwitu alimwona Koti Nyekundu. Koti Nyekundu akamsema Mbwa Mwitu, "Ninachuma maua ya bibi yangu. Mbwa Mwitu akasemea, "Ah! Vizuri. Na bibi yako hakaa wapi?"||''-chuma'' = kolekti. |- |''Koti Nyekundu alionyesha, akasema, "Huko huko, karibu na njia".||''huko'' = tie. ''njia'' = vojo. |- |''Mbwa Mwitu akaenda mpaka nyumbani kwa bibi!||''mpaka'' = ĝis. |- |''Alipofika mlangoni akapiga, "Hodi!"||''mlango'' = pordo. ''-piga'' = frapi. |- |''Bibi akasema, "Ni nani?" Mbwa Mwitu kwa sauti tamu akasema, "Ni Koti Nyekundu". Bibi akasema, "Karibu mtoto wangu!"||''sauti'' = voĉo. ''tamu'' = dolĉa. |- |''Kumbe! Mbwa Mwitu akafungua mlangu, akamkula Bibi! Akavalia nguo za bibi. Akajitia kitandani mwake. Baadaye kidogo, Koti Nyekundu akafika mlangoni akapiga, "Hodi!"||''kumbe!'' = ha! ve!. ''tia'' = meti. ''kitanda'' = lito. |- |''Mbwa Mwitu akasema kwa sauti ndogo, "Karibu, mtoto wangu". Koti Nyekundu akaenda ndani, akamwona bibi yake. Koti Nyekundu akasema, "Bibi, una macho makubwa sana!" Mbwa Mwitu akasema, "Yananifaa kukuona wewe, mtoto wangu". ||''-faa'' = taŭgi. |- |''Koti Nyekundu akasema, "Bibi, meno yako ni makubwa sana!" Mbwa Mwitu akasema, "Yananifaa kukula wewe, mtoto wangu!"||''jino'' = dento, ''meno'' = dentoj. |- |''Mbwa Mwitu akataka kula mtoto. Koti Nyekundu akalia, "Nisaidie!"||''-lia'' = krii. ''-saidia'' = helpi. |- |''Mtu akaja. Koti Nyekundu akasema, "Asante sana!"||''asante'' = dankon |- |''Mtu anasema, "Bibi yako yuko wapi?" Koti Nyekundu akasema, "Sijui". Walisikia sauti ndogo inasema, "Mimi hapa tumboni mwake Mbwa Mwitu".||''tumbo'' = ventro. |- |''Mtu alimkata mbwa tumboni na bibi akatoka!||''kata'' = tranĉi. |} Ĉi tiu tria versio de la fabelo montras kiel gravaj estas ĉiuj prefiksoj kaj sufiksoj, pri kiuj ĉi tiu kurso temas. Nun preskaŭ ĉiuj gramatikaj sufiksoj kaj prefiksoj jam estas traktitaj. Por la lernanto nun restas lerni vortojn, ĉar la vortprovizo en ĉi tiu kurso estas tre limigita. Bedaŭrinde la kurso nun finas. Vi do devas trovi alian ilon por via vortlernado. Se vi volas legi kvaran version de la antaŭa fabelo, kun pli da vortoj, bonvole klaku: http://kiswahilischool.wikispaces.com. Vi ankaŭ povas trovi aliajn retajn versiojn kaj diskutojn pri la fabelo. La vorton "koti" iuj personoj traktas kiel Novaĵo, aliaj kiel Frukto. Vi do serĉu kaj per "koti nyekundu" kaj per "koti jekundu", por trovi ĉiujn. Kun vortaro vi nun povas legi porinfanajn rakontojn, kiel ĉi tiun: http://www.africanstorybook.org/asp/book/read/10440, iujn artikolojn en la svahila Vikipedio kaj aliajn tekstojn. Por trovi la radikojn en la vortaro vi nur devas forigi ĉiujn komencajn prefiksojn de la verboj. Sukceson! a9i1yo1wc548gybdcwgmue7sehhljm3 Vikilibroj:Bot policy 4 5982 25190 2022-08-19T04:24:18Z Rschen7754 1705 Alidirektigis al [[Vikilibroj:Diskutejo]] wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vikilibroj:Diskutejo]] hasd4f6hfo1gmdqeod74mor74p787mz