Wikipedia hawiki https://ha.wikipedia.org/wiki/Babban_shafi MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Media Special Talk User User talk Wikipedia Wikipedia talk File File talk MediaWiki MediaWiki talk Template Template talk Help Help talk Category Category talk TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Ahmadu Bello 0 2665 166939 159925 2022-08-19T21:50:07Z Iliyasu Umar 14037 Gyaran makala wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Ahmadu bello university senate.jpg|thumb|Jami'ar Ahmadu bello]] [[File:Ahmadu Bello Premier of the Northern Region of Nigeria 1960 Oak Ridge (24650572060).jpg|thumb|Ahmadu bello sardauna tare da wasu mutane]] [[File:ASC Leiden - NSAG - van Dis 4 - 202 - Prime minister of Northern Nigeria Ahmadu Bello opens Sultan Bello Hall - Ibadan, Oyo State, South West Nigeria - 1-13 February 1962.tif|thumb|hoton sardauna lokacin da yake kaddamar da dakin taro a jihar oyo]] Sir '''Ahmadu Muhammadu Bello''' (Ahmadu bello an haife shi ne a 12 ga watan June shekarar alif 1910 a ƙaramar hukumar Raba dake garin Sakkwato)<ref>·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle.p.1 [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]].</ref> KBE ko '''Sardauna''' shine tsohon Firimiyan Arewacin [[Nijeriya|Najeriya]] kuma ya rike sarautar Sardaunan a jihar Sakkwato. An haifi Sir Ahmadu Bello sardauna a garin Raba dake cikin lardin Sakkwato a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da goma (1910). A shekarar alif 1949 ya sami zuwa majalisar dokoki ta jihar arewa, yana kuma daga cikin mutum na uku da aka zaɓa acikin ƙungiyar da ta rubuta sabon kundin tsarin mulkin ƙasar.<ref>http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2846635,00.html</ref>Sardauna ya kasance wani mutumi ne dake da mahimmanci sosai ga mutanen arewacin Najeriya, dama fadin kasar gaba daya, saboda irin ayyukan cigaba daya ƙirƙiro a yankin arewa harma da kudancin ƙasar gaba ɗaya.Kamar jami'ar [[Ahmadu Bello]], Gidan Rediyo dake jihar [[Kaduna]], da sauransu. Duk da cewa Sardaunan sokoto Sarauta ce tashi a jihar sokoto, Amma sunan ya zama kamar wani inkiya a gareshi inda ya shahara wajen amsa shi a ciki da wajen najeriya. == Farkon Rayuwarsa == Ahmadu Bello Sardauna An haife shi a garin Raba, shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da tara shekarar alif (1909), a Gidan Mallam Ibrahim Bello. Mahaifinsa shi ne Sarkin [[Rabah|Raba]].<ref name="tunde">cite news |last=Savage |first=Babatunde |date=1959-03-16 |title=Profile of a Fearless Leader |url= |newspaper=Daily Times |location=Lagos |access-date= </ref> kuma zuri'ar [[Uthman Dan Fodio|Usman Dan Fodio]] ne, kuma tattaba kunnen Sultan [[Muhammed Bello|Muhammad Bello]] kuma jikan Sultan Atiku na Raba.Yayi makarantar Sokoto Provincial School da kuma Katsina Training College.Lokacin karatun sa ansansa da Ahmadu Raba.<ref name="tunde"/>ya kammala karatun sa ne a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da talatin da ɗaya shekarar alif (1931), Sannan yazama babban Malamin harshen [[turanci]] a Sokoto Middle School. == Siyasa == [[File:Sa'adu Alanamu Sardauna of Sokoto.jpg|thumb|Ahmadu bello sardaunan sokoto da sa'adu alanamu da kuma wani mutumi]] A shekarar alif (1934), an nada Ahmadu Bello [[hakimi]]n garin [[Rabah|Raba]] daga Sultan Hassan dan Mu'azu, inda yagaji dan'uwansa. A shekarar alif (1938), an masa Ƙarin girma a matsayin Shugaban [[Gusau]] dake jihar [[Zamfara]] ayau. kuma yazama mabiyi a masarautar Sultan's council. A shekarar alif (1938), yanada shekara 28, yayi ƙoƙarin zama sarkin sokoto amma baisamu nasara ba, yasha Kaye a hannun Sir [[Siddiq Abubakar II]] wanda yayi mulki na tsawon shekaru hamsin (50), har sai sanda yarasu a alif dubu daya da dari tara da tamanin da takwas(1988). Sai sabon Sarkin yayi maza yanada Sir Ahmadu Bello da Sardaunan [[Sokoto]], sarautan girmamawa kuma yakaisa ga matsayin Sokoto Native Authority Council. Wadannan muƙaman ne suka kai shi har ya zama babban mai bawa sultan shawara akan har kokin siyasa. Daga bisani, aka bashi ikon duba gundumomi arba'in (47) daga alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in da huɗu (1944), ya dawo fadar maimartaba Sultan danyin aiki a matsayin babban mai kula da jaha akan al-amuran da gargajiya (Chief Secretary of the State Native Administration). === Jam'iyya === A kuma shekarun alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in (1940s), sai ya shiga cikin Jam'iyyar Mutanen Arewa wanda daga baya takoma NPC a 1951. A 1948, yasamu tallafin karatu daga Gwamnati zuwa ƙasar [[England]] Dan yin karatun Local Government Administration wanda ya kara masa Ƙarin ilimi da fahimtar gwamnati. [[File:Nigerian Public Domain 363.jpg|thumb|Sardauna na gaisawa da Queen Elizabeth na biyu]] Bayan dawowarsa daga [[United Kingdom|Britain]], an zabeshi ya wakilci yankin [[Sokoto]] a regional House of Assembly. A matsayinsa na member of the assembly, yakasance dakareh hakkin arewacin Najeriya da kuma hadin kan wakilan yankin wadanda suka fito daga manyan masarautun arewa, wato [[Kano]], [[Masarautar Borno]] da [[Sokoto]]. An zaɓeshi da wasu a matsayin member of a committee waɗanda sukayi Richards Constitution kuma yaje general conference a [[Ibadan]]. Aikin sa a assembly da kuma gun tsarin constitution drafting committee yajanyo masu yarda da kauna a arewa, hakane yasa aka zaɓe shi da yayi mulki a ƙarƙashin Jam'iyyar Mutanen [[Arewa]].<ref name="tunde" /> A zabukan da aka gudanar na farko a arewacin Najeriya a 1952, Sir Ahmadu Bello yasamu nasarar zuwa a Northern House of Assembly, kuma yazama member of the regional [[Executive Council (Commonwealth countries)|executive council]] as [[minister (government)|minister]] of works. Bello ya riƙe ministan ayyuka, dana Local Government, da of Community Development in the [[Northern Nigeria|Northern Region of Nigeria]]. A 1954, Bello yazama [[Premier]] na farko a [[Northern Nigeria]]. A kuma shekara ta 1959 a zabukan yancin kai, Bello yajagoranci jam'iyar NPC harya samu nasara da yawan kujeru a majalisar ƙasa. NPCn da Bello ke jagoranta ta kulla ƙawance da jam'iyar Dr. [[Nnamdi Azikiwe]] NCNC ([[National Council of Nigeria and the Cameroons]]) to form Nigeria's first indigenous federal government which led to independence from [[United Kingdom|Britain]]. In forming the 1960 independence federal government of the [[Nigeria]], Bello a matsayinsa na shugaban NPC, yazabi tacigaba da zama Premier na [[Arewacin Nijeriya]] sannan yabayar da matsayi. == Bibiliyo == * Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]]. [[OCLC (identifier)|OCLC]] 44137937. *·        ''Warfare in the Sokoto Caliphate : historical and sociological perspectivesISBN0-521-21069-0OCLC2371710'' *''The Sokoto Caliphate : history and legacies, 1804-2004''. Bobboyi, H., Yakubu, Mahmood. (1st ed ed.). Kaduna, Nigeria: Arewa House. 2006. <nowiki>ISBN 978-135-166-7</nowiki>. OCLC 156890366 *·        ''Sardauna media coverage, 1950-1966 : His Excellency Sir Ahmadu Bello ... Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern NigeriaISBN978-978-49000-2-7OCLC696110889'' *·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (2009). ''Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern Nigeria : selected speeches and quotes, 1953-1966''. Kaduna, Nigeria: Sir Ahmadu Bello Memorial Foundation. <nowiki>ISBN 978-978-49000-1-0</nowiki>. OCLC 696220895. ==Manazarta== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Bello,Ahmadu}} [[Category:Nijeriya|Nijeriya]] [[Category:Hausawa]]. cny05n4f7xwa3yyhdxn0cvdzpmpw17d 166942 166939 2022-08-19T21:55:39Z Iliyasu Umar 14037 Gyaran makala wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Ahmadu bello university senate.jpg|thumb|Jami'ar Ahmadu bello]] [[File:Ahmadu Bello Premier of the Northern Region of Nigeria 1960 Oak Ridge (24650572060).jpg|thumb|Ahmadu bello sardauna tare da wasu mutane]] [[File:ASC Leiden - NSAG - van Dis 4 - 202 - Prime minister of Northern Nigeria Ahmadu Bello opens Sultan Bello Hall - Ibadan, Oyo State, South West Nigeria - 1-13 February 1962.tif|thumb|hoton sardauna lokacin da yake kaddamar da dakin taro a jihar oyo]] Sir '''Ahmadu Muhammadu Bello''' (Ahmadu Bello an haife shi ne a 12 ga watan June shekarar alif 1910 a ƙaramar hukumar Raba dake garin Sakkwato)<ref>·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle.p.1 [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]].</ref> KBE ko '''Sardauna''' shine tsohon Firimiyan Arewacin [[Nijeriya|Najeriya]] kuma ya rike sarautar Sardaunan a jihar Sakkwato. An haifi Sir Ahmadu Bello sardauna a garin Raba dake cikin lardin Sakkwato a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da goma (1910). A shekarar alif 1949 ya sami zuwa majalisar dokoki ta jihar arewa, yana kuma daga cikin mutum na uku da aka zaɓa acikin ƙungiyar da ta rubuta sabon kundin tsarin mulkin ƙasar.<ref>http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2846635,00.html</ref>Sardauna ya kasance wani mutumi ne dake da mahimmanci sosai ga mutanen arewacin Najeriya, dama fadin kasar gaba daya, saboda irin ayyukan cigaba daya ƙirƙiro a yankin arewa harma da kudancin ƙasar gaba ɗaya.Kamar jami'ar [[Ahmadu Bello]], Gidan Rediyo dake jihar [[Kaduna]], da sauransu. Duk da cewa Sardaunan sokoto Sarauta ce tashi a jihar sokoto, Amma sunan ya zama kamar wani inkiya a gareshi inda ya shahara wajen amsa shi a ciki da wajen najeriya. == Farkon Rayuwarsa == Ahmadu Bello Sardauna An haife shi a garin Raba, shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da tara shekarar alif (1909), a Gidan Mallam Ibrahim Bello. Mahaifinsa shi ne Sarkin [[Rabah|Raba]].<ref name="tunde">cite news |last=Savage |first=Babatunde |date=1959-03-16 |title=Profile of a Fearless Leader |url= |newspaper=Daily Times |location=Lagos |access-date= </ref> kuma zuri'ar [[Uthman Dan Fodio|Usman Dan Fodio]] ne, kuma tattaba kunnen Sultan [[Muhammed Bello|Muhammad Bello]] kuma jikan Sultan Atiku na Raba.Yayi makarantar Sokoto Provincial School da kuma Katsina Training College.Lokacin karatun sa ansansa da Ahmadu Raba.<ref name="tunde"/>ya kammala karatun sa ne a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da talatin da ɗaya shekarar alif (1931), Sannan yazama babban Malamin harshen [[turanci]] a Sokoto Middle School. == Siyasa == [[File:Sa'adu Alanamu Sardauna of Sokoto.jpg|thumb|Ahmadu bello sardaunan sokoto da sa'adu alanamu da kuma wani mutumi]] A shekarar alif (1934), an nada Ahmadu Bello [[hakimi]]n garin [[Rabah|Raba]] daga Sultan Hassan dan Mu'azu, inda yagaji dan'uwansa. A shekarar alif (1938), an masa Ƙarin girma a matsayin Shugaban [[Gusau]] dake jihar [[Zamfara]] ayau. kuma yazama mabiyi a masarautar Sultan's council. A shekarar alif (1938), yanada shekara 28, yayi ƙoƙarin zama sarkin sokoto amma baisamu nasara ba, yasha Kaye a hannun Sir [[Siddiq Abubakar II]] wanda yayi mulki na tsawon shekaru hamsin (50), har sai sanda yarasu a alif dubu daya da dari tara da tamanin da takwas(1988). Sai sabon Sarkin yayi maza yanada Sir Ahmadu Bello da Sardaunan [[Sokoto]], sarautan girmamawa kuma yakaisa ga matsayin Sokoto Native Authority Council. Wadannan muƙaman ne suka kai shi har ya zama babban mai bawa sultan shawara akan har kokin siyasa. Daga bisani, aka bashi ikon duba gundumomi arba'in (47) daga alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in da huɗu (1944), ya dawo fadar maimartaba Sultan danyin aiki a matsayin babban mai kula da jaha akan al-amuran da gargajiya (Chief Secretary of the State Native Administration). === Jam'iyya === A kuma shekarun alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in (1940s), sai ya shiga cikin Jam'iyyar Mutanen Arewa wanda daga baya takoma NPC a 1951. A 1948, yasamu tallafin karatu daga Gwamnati zuwa ƙasar [[England]] Dan yin karatun Local Government Administration wanda ya kara masa Ƙarin ilimi da fahimtar gwamnati. [[File:Nigerian Public Domain 363.jpg|thumb|Sardauna na gaisawa da Queen Elizabeth na biyu]] Bayan dawowarsa daga [[United Kingdom|Britain]], an zabeshi ya wakilci yankin [[Sokoto]] a regional House of Assembly. A matsayinsa na member of the assembly, yakasance dakareh hakkin arewacin Najeriya da kuma hadin kan wakilan yankin wadanda suka fito daga manyan masarautun arewa, wato [[Kano]], [[Masarautar Borno]] da [[Sokoto]]. An zaɓeshi da wasu a matsayin member of a committee waɗanda sukayi Richards Constitution kuma yaje general conference a [[Ibadan]]. Aikin sa a assembly da kuma gun tsarin constitution drafting committee yajanyo masu yarda da kauna a arewa, hakane yasa aka zaɓe shi da yayi mulki a ƙarƙashin Jam'iyyar Mutanen [[Arewa]].<ref name="tunde" /> A zabukan da aka gudanar na farko a arewacin Najeriya a 1952, Sir Ahmadu Bello yasamu nasarar zuwa a Northern House of Assembly, kuma yazama member of the regional [[Executive Council (Commonwealth countries)|executive council]] as [[minister (government)|minister]] of works. Bello ya riƙe ministan ayyuka, dana Local Government, da of Community Development in the [[Northern Nigeria|Northern Region of Nigeria]]. A 1954, Bello yazama [[Premier]] na farko a [[Northern Nigeria]]. A kuma shekara ta 1959 a zabukan yancin kai, Bello yajagoranci jam'iyar NPC harya samu nasara da yawan kujeru a majalisar ƙasa. NPCn da Bello ke jagoranta ta kulla ƙawance da jam'iyar Dr. [[Nnamdi Azikiwe]] NCNC ([[National Council of Nigeria and the Cameroons]]) to form Nigeria's first indigenous federal government which led to independence from [[United Kingdom|Britain]]. In forming the 1960 independence federal government of the [[Nigeria]], Bello a matsayinsa na shugaban NPC, yazabi tacigaba da zama Premier na [[Arewacin Nijeriya]] sannan yabayar da matsayi. == Bibiliyo == * Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]]. [[OCLC (identifier)|OCLC]] 44137937. *·        ''Warfare in the Sokoto Caliphate : historical and sociological perspectivesISBN0-521-21069-0OCLC2371710'' *''The Sokoto Caliphate : history and legacies, 1804-2004''. Bobboyi, H., Yakubu, Mahmood. (1st ed ed.). Kaduna, Nigeria: Arewa House. 2006. <nowiki>ISBN 978-135-166-7</nowiki>. OCLC 156890366 *·        ''Sardauna media coverage, 1950-1966 : His Excellency Sir Ahmadu Bello ... Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern NigeriaISBN978-978-49000-2-7OCLC696110889'' *·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (2009). ''Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern Nigeria : selected speeches and quotes, 1953-1966''. Kaduna, Nigeria: Sir Ahmadu Bello Memorial Foundation. <nowiki>ISBN 978-978-49000-1-0</nowiki>. OCLC 696220895. ==Manazarta== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Bello,Ahmadu}} [[Category:Nijeriya|Nijeriya]] [[Category:Hausawa]]. l73b16hyv8eewuos6krviy5dsjmk3a1 166943 166942 2022-08-19T21:57:49Z Iliyasu Umar 14037 Gyaran makalan wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Ahmadu bello university senate.jpg|thumb|Jami'ar Ahmadu bello]] [[File:Ahmadu Bello Premier of the Northern Region of Nigeria 1960 Oak Ridge (24650572060).jpg|thumb|Ahmadu bello sardauna tare da wasu mutane]] [[File:ASC Leiden - NSAG - van Dis 4 - 202 - Prime minister of Northern Nigeria Ahmadu Bello opens Sultan Bello Hall - Ibadan, Oyo State, South West Nigeria - 1-13 February 1962.tif|thumb|hoton sardauna lokacin da yake kaddamar da dakin taro a jihar oyo]] Sir '''Ahmadu Muhammadu Bello''' (Ahmadu Bello an haife shi ne a 12 ga watan June shekarar alif 1910 a ƙaramar hukumar Raba dake garin Sakkwato)<ref>·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle.p.1 [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]].</ref> KBE ko '''Sardauna''' shine tsohon Firimiyan Arewacin [[Nijeriya|Najeriya]] kuma ya rike sarautar Sardaunan a jihar Sakkwato. An haifi Sir Ahmadu Bello sardauna a garin Raba dake cikin lardin Sakkwato a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da goma (1910). A shekarar alif 1949 ya sami zuwa majalisar dokoki ta jihar Arewa, yana kuma daga cikin mutum na uku da aka zaɓa acikin ƙungiyar da ta rubuta sabon kundin tsarin mulkin ƙasar.<ref>http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2846635,00.html</ref>Sardauna ya kasance wani mutumi ne dake da mahimmanci sosai ga mutanen arewacin Najeriya, dama fadin kasar gaba daya, saboda irin ayyukan cigaba daya ƙirƙiro a yankin arewa harma da kudancin ƙasar gaba ɗaya.Kamar jami'ar [[Ahmadu Bello]], Gidan Rediyo dake jihar [[Kaduna]], da sauransu. Duk da cewa Sardaunan sokoto Sarauta ce tashi a jihar sokoto, Amma sunan ya zama kamar wani inkiya a gareshi inda ya shahara wajen amsa shi a ciki da wajen najeriya. == Farkon Rayuwarsa == Ahmadu Bello Sardauna An haife shi a garin Raba, shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da tara shekarar alif (1909), a Gidan Mallam Ibrahim Bello. Mahaifinsa shi ne Sarkin [[Rabah|Raba]].<ref name="tunde">cite news |last=Savage |first=Babatunde |date=1959-03-16 |title=Profile of a Fearless Leader |url= |newspaper=Daily Times |location=Lagos |access-date= </ref> kuma zuri'ar [[Uthman Dan Fodio|Usman Dan Fodio]] ne, kuma tattaba kunnen Sultan [[Muhammed Bello|Muhammad Bello]] kuma jikan Sultan Atiku na Raba.Yayi makarantar Sokoto Provincial School da kuma Katsina Training College.Lokacin karatun sa ansansa da Ahmadu Raba.<ref name="tunde"/>ya kammala karatun sa ne a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da talatin da ɗaya shekarar alif (1931), Sannan yazama babban Malamin harshen [[turanci]] a Sokoto Middle School. == Siyasa == [[File:Sa'adu Alanamu Sardauna of Sokoto.jpg|thumb|Ahmadu bello sardaunan sokoto da sa'adu alanamu da kuma wani mutumi]] A shekarar alif (1934), an nada Ahmadu Bello [[hakimi]]n garin [[Rabah|Raba]] daga Sultan Hassan dan Mu'azu, inda yagaji dan'uwansa. A shekarar alif (1938), an masa Ƙarin girma a matsayin Shugaban [[Gusau]] dake jihar [[Zamfara]] ayau. kuma yazama mabiyi a masarautar Sultan's council. A shekarar alif (1938), yanada shekara 28, yayi ƙoƙarin zama sarkin sokoto amma baisamu nasara ba, yasha Kaye a hannun Sir [[Siddiq Abubakar II]] wanda yayi mulki na tsawon shekaru hamsin (50), har sai sanda yarasu a alif dubu daya da dari tara da tamanin da takwas(1988). Sai sabon Sarkin yayi maza yanada Sir Ahmadu Bello da Sardaunan [[Sokoto]], sarautan girmamawa kuma yakaisa ga matsayin Sokoto Native Authority Council. Wadannan muƙaman ne suka kai shi har ya zama babban mai bawa sultan shawara akan har kokin siyasa. Daga bisani, aka bashi ikon duba gundumomi arba'in (47) daga alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in da huɗu (1944), ya dawo fadar maimartaba Sultan danyin aiki a matsayin babban mai kula da jaha akan al-amuran da gargajiya (Chief Secretary of the State Native Administration). === Jam'iyya === A kuma shekarun alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in (1940s), sai ya shiga cikin Jam'iyyar Mutanen Arewa wanda daga baya takoma NPC a 1951. A 1948, yasamu tallafin karatu daga Gwamnati zuwa ƙasar [[England]] Dan yin karatun Local Government Administration wanda ya kara masa Ƙarin ilimi da fahimtar gwamnati. [[File:Nigerian Public Domain 363.jpg|thumb|Sardauna na gaisawa da Queen Elizabeth na biyu]] Bayan dawowarsa daga [[United Kingdom|Britain]], an zabeshi ya wakilci yankin [[Sokoto]] a regional House of Assembly. A matsayinsa na member of the assembly, yakasance dakareh hakkin arewacin Najeriya da kuma hadin kan wakilan yankin wadanda suka fito daga manyan masarautun arewa, wato [[Kano]], [[Masarautar Borno]] da [[Sokoto]]. An zaɓeshi da wasu a matsayin member of a committee waɗanda sukayi Richards Constitution kuma yaje general conference a [[Ibadan]]. Aikin sa a assembly da kuma gun tsarin constitution drafting committee yajanyo masu yarda da kauna a arewa, hakane yasa aka zaɓe shi da yayi mulki a ƙarƙashin Jam'iyyar Mutanen [[Arewa]].<ref name="tunde" /> A zabukan da aka gudanar na farko a arewacin Najeriya a 1952, Sir Ahmadu Bello yasamu nasarar zuwa a Northern House of Assembly, kuma yazama member of the regional [[Executive Council (Commonwealth countries)|executive council]] as [[minister (government)|minister]] of works. Bello ya riƙe ministan ayyuka, dana Local Government, da of Community Development in the [[Northern Nigeria|Northern Region of Nigeria]]. A 1954, Bello yazama [[Premier]] na farko a [[Northern Nigeria]]. A kuma shekara ta 1959 a zabukan yancin kai, Bello yajagoranci jam'iyar NPC harya samu nasara da yawan kujeru a majalisar ƙasa. NPCn da Bello ke jagoranta ta kulla ƙawance da jam'iyar Dr. [[Nnamdi Azikiwe]] NCNC ([[National Council of Nigeria and the Cameroons]]) to form Nigeria's first indigenous federal government which led to independence from [[United Kingdom|Britain]]. In forming the 1960 independence federal government of the [[Nigeria]], Bello a matsayinsa na shugaban NPC, yazabi tacigaba da zama Premier na [[Arewacin Nijeriya]] sannan yabayar da matsayi. == Bibiliyo == * Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]]. [[OCLC (identifier)|OCLC]] 44137937. *·        ''Warfare in the Sokoto Caliphate : historical and sociological perspectivesISBN0-521-21069-0OCLC2371710'' *''The Sokoto Caliphate : history and legacies, 1804-2004''. Bobboyi, H., Yakubu, Mahmood. (1st ed ed.). Kaduna, Nigeria: Arewa House. 2006. <nowiki>ISBN 978-135-166-7</nowiki>. OCLC 156890366 *·        ''Sardauna media coverage, 1950-1966 : His Excellency Sir Ahmadu Bello ... Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern NigeriaISBN978-978-49000-2-7OCLC696110889'' *·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (2009). ''Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern Nigeria : selected speeches and quotes, 1953-1966''. Kaduna, Nigeria: Sir Ahmadu Bello Memorial Foundation. <nowiki>ISBN 978-978-49000-1-0</nowiki>. OCLC 696220895. ==Manazarta== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Bello,Ahmadu}} [[Category:Nijeriya|Nijeriya]] [[Category:Hausawa]]. 2o7rnuwoqznr1btecu03bu6av5ozmw9 166945 166943 2022-08-19T21:59:32Z Iliyasu Umar 14037 Gyaran makala wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Ahmadu bello university senate.jpg|thumb|Jami'ar Ahmadu bello]] [[File:Ahmadu Bello Premier of the Northern Region of Nigeria 1960 Oak Ridge (24650572060).jpg|thumb|Ahmadu bello sardauna tare da wasu mutane]] [[File:ASC Leiden - NSAG - van Dis 4 - 202 - Prime minister of Northern Nigeria Ahmadu Bello opens Sultan Bello Hall - Ibadan, Oyo State, South West Nigeria - 1-13 February 1962.tif|thumb|hoton sardauna lokacin da yake kaddamar da dakin taro a jihar oyo]] Sir '''Ahmadu Muhammadu Bello''' (Ahmadu Bello an haife shi ne a 12 ga watan June shekarar alif 1910 a ƙaramar hukumar Raba dake garin Sakkwato)<ref>·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle.p.1 [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]].</ref> KBE ko '''Sardauna''' shine tsohon Firimiyan Arewacin [[Nijeriya|Najeriya]] kuma ya rike sarautar Sardaunan a jihar Sakkwato. An haifi Sir Ahmadu Bello sardauna a garin Raba dake cikin lardin Sakkwato a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da goma (1910). A shekarar alif 1949 ya sami zuwa majalisar dokoki ta jihar [[Arewa]], yana kuma daga cikin mutum na uku da aka zaɓa acikin ƙungiyar da ta rubuta sabon kundin tsarin mulkin ƙasar.<ref>http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2846635,00.html</ref>Sardauna ya kasance wani mutumi ne dake da mahimmanci sosai ga mutanen arewacin Najeriya, dama fadin kasar gaba daya, saboda irin ayyukan cigaba daya ƙirƙiro a yankin arewa harma da kudancin ƙasar gaba ɗaya.Kamar jami'ar [[Ahmadu Bello]], Gidan Rediyo dake jihar [[Kaduna]], da sauransu. Duk da cewa Sardaunan sokoto Sarauta ce tashi a jihar sokoto, Amma sunan ya zama kamar wani inkiya a gareshi inda ya shahara wajen amsa shi a ciki da wajen najeriya. == Farkon Rayuwarsa == Ahmadu Bello Sardauna An haife shi a garin Raba, shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da tara shekarar alif (1909), a Gidan Mallam Ibrahim Bello. Mahaifinsa shi ne Sarkin [[Rabah|Raba]].<ref name="tunde">cite news |last=Savage |first=Babatunde |date=1959-03-16 |title=Profile of a Fearless Leader |url= |newspaper=Daily Times |location=Lagos |access-date= </ref> kuma zuri'ar [[Uthman Dan Fodio|Usman Dan Fodio]] ne, kuma tattaba kunnen Sultan [[Muhammed Bello|Muhammad Bello]] kuma jikan Sultan Atiku na Raba.Yayi makarantar Sokoto Provincial School da kuma Katsina Training College.Lokacin karatun sa ansansa da Ahmadu Raba.<ref name="tunde"/>ya kammala karatun sa ne a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da talatin da ɗaya shekarar alif (1931), Sannan yazama babban Malamin harshen [[turanci]] a Sokoto Middle School. == Siyasa == [[File:Sa'adu Alanamu Sardauna of Sokoto.jpg|thumb|Ahmadu bello sardaunan sokoto da sa'adu alanamu da kuma wani mutumi]] A shekarar alif (1934), an nada Ahmadu Bello [[hakimi]]n garin [[Rabah|Raba]] daga Sultan Hassan dan Mu'azu, inda yagaji dan'uwansa. A shekarar alif (1938), an masa Ƙarin girma a matsayin Shugaban [[Gusau]] dake jihar [[Zamfara]] ayau. kuma yazama mabiyi a masarautar Sultan's council. A shekarar alif (1938), yanada shekara 28, yayi ƙoƙarin zama sarkin sokoto amma baisamu nasara ba, yasha Kaye a hannun Sir [[Siddiq Abubakar II]] wanda yayi mulki na tsawon shekaru hamsin (50), har sai sanda yarasu a alif dubu daya da dari tara da tamanin da takwas(1988). Sai sabon Sarkin yayi maza yanada Sir Ahmadu Bello da Sardaunan [[Sokoto]], sarautan girmamawa kuma yakaisa ga matsayin Sokoto Native Authority Council. Wadannan muƙaman ne suka kai shi har ya zama babban mai bawa sultan shawara akan har kokin siyasa. Daga bisani, aka bashi ikon duba gundumomi arba'in (47) daga alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in da huɗu (1944), ya dawo fadar maimartaba Sultan danyin aiki a matsayin babban mai kula da jaha akan al-amuran da gargajiya (Chief Secretary of the State Native Administration). === Jam'iyya === A kuma shekarun alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in (1940s), sai ya shiga cikin Jam'iyyar Mutanen Arewa wanda daga baya takoma NPC a 1951. A 1948, yasamu tallafin karatu daga Gwamnati zuwa ƙasar [[England]] Dan yin karatun Local Government Administration wanda ya kara masa Ƙarin ilimi da fahimtar gwamnati. [[File:Nigerian Public Domain 363.jpg|thumb|Sardauna na gaisawa da Queen Elizabeth na biyu]] Bayan dawowarsa daga [[United Kingdom|Britain]], an zabeshi ya wakilci yankin [[Sokoto]] a regional House of Assembly. A matsayinsa na member of the assembly, yakasance dakareh hakkin arewacin Najeriya da kuma hadin kan wakilan yankin wadanda suka fito daga manyan masarautun arewa, wato [[Kano]], [[Masarautar Borno]] da [[Sokoto]]. An zaɓeshi da wasu a matsayin member of a committee waɗanda sukayi Richards Constitution kuma yaje general conference a [[Ibadan]]. Aikin sa a assembly da kuma gun tsarin constitution drafting committee yajanyo masu yarda da kauna a arewa, hakane yasa aka zaɓe shi da yayi mulki a ƙarƙashin Jam'iyyar Mutanen [[Arewa]].<ref name="tunde" /> A zabukan da aka gudanar na farko a arewacin Najeriya a 1952, Sir Ahmadu Bello yasamu nasarar zuwa a Northern House of Assembly, kuma yazama member of the regional [[Executive Council (Commonwealth countries)|executive council]] as [[minister (government)|minister]] of works. Bello ya riƙe ministan ayyuka, dana Local Government, da of Community Development in the [[Northern Nigeria|Northern Region of Nigeria]]. A 1954, Bello yazama [[Premier]] na farko a [[Northern Nigeria]]. A kuma shekara ta 1959 a zabukan yancin kai, Bello yajagoranci jam'iyar NPC harya samu nasara da yawan kujeru a majalisar ƙasa. NPCn da Bello ke jagoranta ta kulla ƙawance da jam'iyar Dr. [[Nnamdi Azikiwe]] NCNC ([[National Council of Nigeria and the Cameroons]]) to form Nigeria's first indigenous federal government which led to independence from [[United Kingdom|Britain]]. In forming the 1960 independence federal government of the [[Nigeria]], Bello a matsayinsa na shugaban NPC, yazabi tacigaba da zama Premier na [[Arewacin Nijeriya]] sannan yabayar da matsayi. == Bibiliyo == * Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]]. [[OCLC (identifier)|OCLC]] 44137937. *·        ''Warfare in the Sokoto Caliphate : historical and sociological perspectivesISBN0-521-21069-0OCLC2371710'' *''The Sokoto Caliphate : history and legacies, 1804-2004''. Bobboyi, H., Yakubu, Mahmood. (1st ed ed.). Kaduna, Nigeria: Arewa House. 2006. <nowiki>ISBN 978-135-166-7</nowiki>. OCLC 156890366 *·        ''Sardauna media coverage, 1950-1966 : His Excellency Sir Ahmadu Bello ... Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern NigeriaISBN978-978-49000-2-7OCLC696110889'' *·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (2009). ''Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern Nigeria : selected speeches and quotes, 1953-1966''. Kaduna, Nigeria: Sir Ahmadu Bello Memorial Foundation. <nowiki>ISBN 978-978-49000-1-0</nowiki>. OCLC 696220895. ==Manazarta== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Bello,Ahmadu}} [[Category:Nijeriya|Nijeriya]] [[Category:Hausawa]]. 80v1rpumigix26ow5gdp70gx1iotj7a 166947 166945 2022-08-19T22:01:46Z Iliyasu Umar 14037 Gyaran makala wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Ahmadu bello university senate.jpg|thumb|Jami'ar Ahmadu bello]] [[File:Ahmadu Bello Premier of the Northern Region of Nigeria 1960 Oak Ridge (24650572060).jpg|thumb|Ahmadu bello sardauna tare da wasu mutane]] [[File:ASC Leiden - NSAG - van Dis 4 - 202 - Prime minister of Northern Nigeria Ahmadu Bello opens Sultan Bello Hall - Ibadan, Oyo State, South West Nigeria - 1-13 February 1962.tif|thumb|hoton sardauna lokacin da yake kaddamar da dakin taro a jihar oyo]] Sir '''Ahmadu Muhammadu Bello''' (Ahmadu Bello an haife shi ne a 12 ga watan June shekarar alif 1910 a ƙaramar hukumar Raba dake garin Sakkwato)<ref>·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle.p.1 [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]].</ref> KBE ko '''Sardauna''' shine tsohon Firimiyan Arewacin [[Nijeriya|Najeriya]] kuma ya rike sarautar Sardaunan a jihar Sakkwato. An haifi Sir Ahmadu Bello sardauna a garin Raba dake cikin lardin Sakkwato a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da goma (1910). A shekarar alif 1949 ya sami zuwa majalisar dokoki ta jihar [[Arewa]], yana kuma daga cikin mutum na uku da aka zaɓa acikin ƙungiyar da ta rubuta sabon kundin tsarin mulkin ƙasar.<ref>http://www.dw-world.de/dw/article/0,,2846635,00.html</ref>Sardauna ya kasance wani mutumi ne dake da mahimmanci sosai ga mutanen arewacin Najeriya, dama fadin kasar gaba daya, saboda irin ayyukan cigaba daya ƙirƙiro a yankin arewa harma da kudancin ƙasar gaba ɗaya.Kamar jami'ar [[Ahmadu Bello]], Gidan Rediyo dake jihar [[Kaduna]], da sauransu. Duk da cewa Sardaunan sokoto Sarauta ce tashi a Jihar Sokoto, Amma sunan ya zama kamar wani inkiya a gareshi inda ya shahara wajen amsa shi a ciki da wajen najeriya. == Farkon Rayuwarsa == Ahmadu Bello Sardauna An haife shi a garin Raba, shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da tara shekarar alif (1909), a Gidan Mallam Ibrahim Bello. Mahaifinsa shi ne Sarkin [[Rabah|Raba]].<ref name="tunde">cite news |last=Savage |first=Babatunde |date=1959-03-16 |title=Profile of a Fearless Leader |url= |newspaper=Daily Times |location=Lagos |access-date= </ref> kuma zuri'ar [[Uthman Dan Fodio|Usman Dan Fodio]] ne, kuma tattaba kunnen Sultan [[Muhammed Bello|Muhammad Bello]] kuma jikan Sultan Atiku na Raba.Yayi makarantar Sokoto Provincial School da kuma Katsina Training College.Lokacin karatun sa ansansa da Ahmadu Raba.<ref name="tunde"/>ya kammala karatun sa ne a shekara ta alif dubu ɗaya da ɗari tara da talatin da ɗaya shekarar alif (1931), Sannan yazama babban Malamin harshen [[turanci]] a Sokoto Middle School. == Siyasa == [[File:Sa'adu Alanamu Sardauna of Sokoto.jpg|thumb|Ahmadu bello sardaunan sokoto da sa'adu alanamu da kuma wani mutumi]] A shekarar alif (1934), an nada Ahmadu Bello [[hakimi]]n garin [[Rabah|Raba]] daga Sultan Hassan dan Mu'azu, inda yagaji dan'uwansa. A shekarar alif (1938), an masa Ƙarin girma a matsayin Shugaban [[Gusau]] dake jihar [[Zamfara]] ayau. kuma yazama mabiyi a masarautar Sultan's council. A shekarar alif (1938), yanada shekara 28, yayi ƙoƙarin zama sarkin sokoto amma baisamu nasara ba, yasha Kaye a hannun Sir [[Siddiq Abubakar II]] wanda yayi mulki na tsawon shekaru hamsin (50), har sai sanda yarasu a alif dubu daya da dari tara da tamanin da takwas(1988). Sai sabon Sarkin yayi maza yanada Sir Ahmadu Bello da Sardaunan [[Sokoto]], sarautan girmamawa kuma yakaisa ga matsayin Sokoto Native Authority Council. Wadannan muƙaman ne suka kai shi har ya zama babban mai bawa sultan shawara akan har kokin siyasa. Daga bisani, aka bashi ikon duba gundumomi arba'in (47) daga alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in da huɗu (1944), ya dawo fadar maimartaba Sultan danyin aiki a matsayin babban mai kula da jaha akan al-amuran da gargajiya (Chief Secretary of the State Native Administration). === Jam'iyya === A kuma shekarun alif dubu ɗaya da ɗari tara da arba'in (1940s), sai ya shiga cikin Jam'iyyar Mutanen Arewa wanda daga baya takoma NPC a 1951. A 1948, yasamu tallafin karatu daga Gwamnati zuwa ƙasar [[England]] Dan yin karatun Local Government Administration wanda ya kara masa Ƙarin ilimi da fahimtar gwamnati. [[File:Nigerian Public Domain 363.jpg|thumb|Sardauna na gaisawa da Queen Elizabeth na biyu]] Bayan dawowarsa daga [[United Kingdom|Britain]], an zabeshi ya wakilci yankin [[Sokoto]] a regional House of Assembly. A matsayinsa na member of the assembly, yakasance dakareh hakkin arewacin Najeriya da kuma hadin kan wakilan yankin wadanda suka fito daga manyan masarautun arewa, wato [[Kano]], [[Masarautar Borno]] da [[Sokoto]]. An zaɓeshi da wasu a matsayin member of a committee waɗanda sukayi Richards Constitution kuma yaje general conference a [[Ibadan]]. Aikin sa a assembly da kuma gun tsarin constitution drafting committee yajanyo masu yarda da kauna a arewa, hakane yasa aka zaɓe shi da yayi mulki a ƙarƙashin Jam'iyyar Mutanen [[Arewa]].<ref name="tunde" /> A zabukan da aka gudanar na farko a arewacin Najeriya a 1952, Sir Ahmadu Bello yasamu nasarar zuwa a Northern House of Assembly, kuma yazama member of the regional [[Executive Council (Commonwealth countries)|executive council]] as [[minister (government)|minister]] of works. Bello ya riƙe ministan ayyuka, dana Local Government, da of Community Development in the [[Northern Nigeria|Northern Region of Nigeria]]. A 1954, Bello yazama [[Premier]] na farko a [[Northern Nigeria]]. A kuma shekara ta 1959 a zabukan yancin kai, Bello yajagoranci jam'iyar NPC harya samu nasara da yawan kujeru a majalisar ƙasa. NPCn da Bello ke jagoranta ta kulla ƙawance da jam'iyar Dr. [[Nnamdi Azikiwe]] NCNC ([[National Council of Nigeria and the Cameroons]]) to form Nigeria's first indigenous federal government which led to independence from [[United Kingdom|Britain]]. In forming the 1960 independence federal government of the [[Nigeria]], Bello a matsayinsa na shugaban NPC, yazabi tacigaba da zama Premier na [[Arewacin Nijeriya]] sannan yabayar da matsayi. == Bibiliyo == * Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (1999). ''Alhaji Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto : his thoughts and vision in his own words : selected speeches and letters of the great leader''. Nchi, Suleiman Ismaila., Mohammed, Samai̕la Abdullahi. Makurdi: Oracle. [[ISBN (identifier)|ISBN]] [[Special:BookSources/978-34637-2-1|978-34637-2-1]]. [[OCLC (identifier)|OCLC]] 44137937. *·        ''Warfare in the Sokoto Caliphate : historical and sociological perspectivesISBN0-521-21069-0OCLC2371710'' *''The Sokoto Caliphate : history and legacies, 1804-2004''. Bobboyi, H., Yakubu, Mahmood. (1st ed ed.). Kaduna, Nigeria: Arewa House. 2006. <nowiki>ISBN 978-135-166-7</nowiki>. OCLC 156890366 *·        ''Sardauna media coverage, 1950-1966 : His Excellency Sir Ahmadu Bello ... Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern NigeriaISBN978-978-49000-2-7OCLC696110889'' *·        Bello, Ahmadu, Sir, 1910-1966. (2009). ''Sir Ahmadu Bello, Sardauna of Sokoto, late Premier of Northern Nigeria : selected speeches and quotes, 1953-1966''. Kaduna, Nigeria: Sir Ahmadu Bello Memorial Foundation. <nowiki>ISBN 978-978-49000-1-0</nowiki>. OCLC 696220895. ==Manazarta== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Bello,Ahmadu}} [[Category:Nijeriya|Nijeriya]] [[Category:Hausawa]]. er2tgiqjuqt51fwaj42lqyomo60dv51 Boko Haram 0 3613 167143 155281 2022-08-20T10:12:59Z Gwanki 3834 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Boko Haram.''' Haƙiƙanin sunan wannan ƙungiya shi ne Jama'atu Ahlus sunnah Lidda'awath wal-jihad Mabiya [[Sunnah]] ta [[Annabi]] [[Muhammad]] dan Da'awa da Jihadi ( Arabic : جماعة اهل السنة للدعوة والجهاد Jamā'atu Ahlus Sunnah Lidda'awatih wal-Jihad ), amman an fi saninsu da sunansu na [[Hausa]] watau "Yan Boko Haram".Kungiya ce ta 'yan jihadi da ke da cibiyarta a Arewa maso gabashin [[Najeriya]]. Suna adawa ne da dokokin da ba na [[Allah]] ba da kuma kimiyyar Zamani.A shekara ta 2002 wani mutum da ake kira da [[Muhammad Yusuf]] ya kirkiri kungiyar kuma suke son tabbatar da Shari'ar [[Musulunci]] a Najeriya. Hakazalika, kungiyar Boko Haram ta yi kaurin suna kan kaiwa kiristoci da ma’aikatar gwamnati hare hare da dasa bama-bamai a coci-coci da [[Masallatai]]. [[File:Wilayat al Sudan al Gharbi maximum territorial control.png|thumb|]][[File:ShababFlag.svg|210px|thumb|]] [[File:Corpse of a presumed Boko Haram member2.jpg|thumb|gawar wani mayakin boko haram]]. == A Najeriya== [[File: Nigerian Army Boko Haram demonstration.jpg|thumb|Sojojin Najeriya a dajin Sambisa maboyar mayakan Boko Haram yayin fafatawa]]. Tun daga shekarar 2009 hukumomi a Najeriya suke yaƙi da ƙungiyar ta Boko Haram wadda ta yi sanadin mutuwar dubban mutane tare da lalata dukiya ta miliyoyin nairori. Rundunar sojin Najeriya dai ta sha cewa tana yin iya bakin kokarinta don shawo kan matsalolin tsaro a jihohin arewa maso gabas da ke cikin arewacin kasar wanda rikicin Boko Haram ya ɗaiɗaita, amma har yanzu Boko Haram,na da tasiri. Rikicin wanda aka faro a [[jihar Borno]] da ke arewa maso gabas ya fantsama zuwa makwabtan ƙasashe kamar su [[Nijar]] da [[Chadi]] da kuma Kamaru. Gwamnatin shugaban Najeriya [[Muhammadu Buhari]] da rundunar sojin kasar sun sha yin iƙirarin karya lagon Boko Haram,sai dai har yanzu mayakan kungiyar na ci gaba da zamewa ƙasashen yankin Tafkin Chadi barazana. == A kamaru== == Matan Chibok == [[File:Michelle-obama-bringbackourgirls.jpg|thumb|[[Michelle Obama]] Ta daga takardar nuna tausayi ga yan matan chibok]] [[File:Boko Haram vehicles destroyed by Cameroon in Dec. 2018.jpg|thumb|motocin yaqin yan kungiyar boko haram wanda sojojin camaru suka lalata]]. [[File:Okoroafor demanding for the rescue of the 276 Chibok girls abducted by Boko Haram in 2014.jpg|thumb|zanga zanga lumana kenan da dandazon mutane keyi domin ganin an kwato ko dawo da chibok girls wanda boko haram suka sace]]. A watan.afrilun shekarar 2014, Boko Haram ta sace 'yan mata 276 'yan makaranta daga [[Chibok]]. wanda [[Shekau]] ya sanar cewa zai saida su a matsayin bayi, Matan tsohuwar shugaban kasar [[Amurka]] ta tausaya musu a kan alamarin<ref>{{cite web |url=https://2009-2017.state.gov/r/pa/prs/ps/2013/06/210204.htm |publisher=U.S. Department of State |title=Rewards for Justice–First Reward Offers for Terrorists in West Africa |date=3 June 2013}}</ref><ref>{{cite news |url=http://www.foxnews.com/world/2014/06/23/nigeria-says-21-girls-in-boko-haram-kidnapping-still-missing/ |title=Nigeria says 219 girls in Boko Haram kidnapping still missing |publisher=Fox News |date=23 June 2014 |accessdate=1 August 2014}}</ref><ref>{{cite news |url=https://www.independent.co.uk/news/world/africa/nigeria-kidnapped-schoolgirls-michelle-obama-delivers-weekly-presidential-address-condemning-abduction-9349085.html |title=Nigeria kidnapped schoolgirls: Michelle Obama condemns abduction in Mother's Day presidential address |newspaper=The Independent |author=Maria Tadeo |date=10 May 2014 |accessdate=1 August 2014}}</ref><ref>{{cite news |url=https://news.yahoo.com/jonathans-pr-offensive-backfires-nigeria-abroad-131630710.html |title=Jonathan's PR offensive backfires in Nigeria and abroad |publisher=Yahoo! News/Reuters |author=Tim Cocks |date=8 July 2014 |accessdate=1 August 2014}}</ref><ref>{{cite news |url=http://thehill.com/business-a-lobbying/210635-nigeria-hires-pr-for-boko-haram-fallout |title=Nigeria hires PR for Boko Haram fallout |newspaper=The Hill |author=Megan R.Wilson |date=26 June 2014 |accessdate=1 August 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.amnesty.org.uk/press-releases/nigeria-government-knew-planned-boko-haram-kidnapping-failed-act |title=Nigeria: Government knew of planned Boko Haram kidnapping but failed to act |publisher=Amnesty International UK |date=9 May 2014 |accessdate=1 August 2014}}</ref><ref>{{cite web |url=http://leadership.ng/news/378785/chibok-abduction-nans-describes-jonathan-incompetent |title=Chibok Abduction: NANS Describes Jonathan As Incompetent |publisher=Leadership,Nigeria |author=Taiwo Ogunmola Omilani |date=24 July 2014 |accessdate=1 August 2014 |url-status=dead |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140819085022/http://leadership.ng/news/378785/chibok-abduction-nans-describes-jonathan-incompetent |archivedate=19 August 2014 |df=dmy-all }}</ref><ref>{{cite news |url=http://thenationonlineng.net/new/one-month-chibok-girls-abduction/ |title=One month after Chibok girls' abduction |publisher=The Nation, Nigeria |date=15 May 2014 |accessdate=1 August 2014}}</ref> tayi rubutu kamar haka ajikin takardar "#BringBackGoodluck2015" ma'ana adawo mana da yaran mu <ref>{{cite news |url=https://www.bloomberg.com/news/2014-09-10/nigeria-s-president-jonathan-bans-bring-back-goodluck-campaign.html |title=Nigeria's President Jonathan Bans 'Bring Back Goodluck' Campaign |publisher=Bloomberg |author=Daniel Magnowski |date=10 September 2014 |accessdate=20 November 2014}}</ref> <ref>{{cite news |url=http://uk.reuters.com/article/2014/11/11/nigeria-politics-idUKL6N0T136F20141111 |title=Nigeria's Jonathan seeks second term, vows to beat Boko Haram |work=Reuters |author=Felix Onuah |date=11 November 2014 |accessdate=11 November 2014}}</ref> <ref>{{cite news |url=https://www.theguardian.com/global-development/2016/feb/16/women-freed-boko-haram-rejected-for-bringing-bad-blood-back-home-nigeria |title=Women freed from Boko Haram rejected for bringing 'bad blood' back home |newspaper=The Guardian |author=Liz Ford |date=16 February 2016|accessdate=15 July 2016}}</ref>. == Manazarta== [[Category:Boko Haram]] bbs3zlx9g2c310mp32nphjat97k9zp8 Labarin kasa na Nijeriya 0 5295 166905 102773 2022-08-19T20:35:42Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1095044260|Geography of Nigeria]]" wikitext text/x-wiki Ana samun Najeriya a cikin wurare masu zafi, inda yanayin yanayi ke da danshi a lokaci guda kuma yana da danshi sosai. Yanayin yanayi guda hudu ya shafa Najeriya; Wadannan nau'ikan yanayi gabaɗaya ana yin su ne daga kudu zuwa arewa. l5us7qyz8mqx5g4szqt6qv41pg9h8og 166906 166905 2022-08-19T20:37:57Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1095044260|Geography of Nigeria]]" wikitext text/x-wiki Ana samun Najeriya a cikin wurare masu zafi, inda yanayin yanayi ke da danshi a lokaci guda kuma yana da danshi sosai. Yanayin yanayi guda hudu ya shafa Najeriya; Wadannan nau'ikan yanayi gabaɗaya ana yin su ne daga kudu zuwa arewa. Yanayin damina mai zafi, wanda Köppen rarrabuwar yanayi ya sanya a matsayin "Am", yana samuwa a kudancin kasar. Wannan yanayi yana tasiri da damina mai tasowa daga Kudancin Tekun Atlantika, wanda iskar MT (masu zafi na teku) ke kawowa cikin ƙasar, iska mai dumin ruwan teku zuwa ƙasa. Dumi-duminsa da tsananin zafinsa yana ba shi yanayi mai ƙarfi na hawan sama da samar da ruwan sama mai yawa, wanda hakan ya faru ne sakamakon tururin ruwa a cikin iskar da ke tashi da sauri[1]. Yanayin damina mai zafi yana da ɗan ƙaramin zafin jiki. Sa'an nan kuma yawan zafin jiki ya kusan zama a ko'ina cikin shekara; misali, Warri a kudancin Najeriya yana yin rikodin mafi girman 28 °C (82.4 °F) a cikin watansa mafi zafi yayin da mafi ƙarancin zafinsa shine 26 °C (78.8 °F) a cikin watan mafi sanyi. 305omycz37gpv43eood0s9q02b2b8no 166907 166906 2022-08-19T20:41:02Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1095044260|Geography of Nigeria]]" wikitext text/x-wiki Ana samun Najeriya a cikin wurare masu zafi, inda yanayin yanayi ke da danshi a lokaci guda kuma yana da danshi sosai. Yanayin yanayi guda hudu ya shafa Najeriya; Wadannan nau'ikan yanayi gabaɗaya ana yin su ne daga kudu zuwa arewa. Yanayin damina mai zafi, wanda Köppen rarrabuwar yanayi ya sanya a matsayin "Am", yana samuwa a kudancin kasar. Wannan yanayi yana tasiri da damina mai tasowa daga Kudancin Tekun Atlantika, wanda iskar MT (masu zafi na teku) ke kawowa cikin ƙasar, iska mai dumin ruwan teku zuwa ƙasa. Dumi-duminsa da tsananin zafinsa yana ba shi yanayi mai ƙarfi na hawan sama da samar da ruwan sama mai yawa, wanda hakan ya faru ne sakamakon tururin ruwa a cikin iskar da ke tashi da sauri[1]. Yanayin damina mai zafi yana da ɗan ƙaramin zafin jiki. Sa'an nan kuma yawan zafin jiki ya kusan zama a ko'ina cikin shekara; misali, Warri a kudancin Najeriya yana yin rikodin mafi girman 28 °C (82.4 °F) a cikin watansa mafi zafi yayin da mafi ƙarancin zafinsa shine 26 °C (78.8 °F) a cikin watan mafi sanyi. Kudancin Najeriya na samun ruwan sama mai yawa da yawa. Waɗannan guguwa yawanci suna jujjuyawa ne saboda kusancin yankin da bel ɗin equatorial. Ruwan sama na shekara-shekara da ake samu a wannan yanki yana da yawa sosai. Neja Delta na samun sama da mm 4,000 (157.5 in) na ruwan sama a shekara. Sauran kudu maso gabas suna samun tsakanin 2,000 zuwa 3,000 mm (118.1 in) na ruwan sama a kowace shekara. Yankin kudancin Najeriya na samun yawan ruwan sama mai ninki biyu, mai yawan ruwan sama guda biyu, tare da karancin lokacin rani da kuma lokacin rani mai tsayi tsakanin da bayan kowace kololuwa. Damina ta farko tana farawa ne daga watan Maris zuwa karshen watan Yuli inda ake samun kololuwa a cikin watan Yuni, wannan daminar kuma sai a samu hutun bushewa a cikin watan Agusta da aka fi sani da hutun watan Agusta wanda shi ne gajeriyar lokacin rani na tsawon makonni biyu zuwa uku. Agusta. Wannan hutun yana karyewa da ɗan gajeren lokacin damina wanda zai fara kusan farkon Satumba kuma yana dawwama zuwa tsakiyar Oktoba tare da lokacin kololuwa a ƙarshen Satumba. Ƙarshen gajeren lokacin damina a watan Oktoba yana biye da dogon lokacin rani. Wannan lokacin yana farawa daga ƙarshen Oktoba kuma yana ɗaukar zuwa farkon Maris tare da yanayin bushewa mafi girma tsakanin farkon Disamba zuwa ƙarshen Fabrairu.[1]. 06as4dmtl11rqzsqx42zfocnefzt74c Ibrahim Zakzaky 0 6525 166874 162096 2022-08-19T12:20:32Z Sufie Alyaryasie 13902 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Sheikh Zakzaky.jpg|thumb|Ibrahim Yakubu El-Zakzaky a shekarar 2013]] '''Ibrahim Yakubu El-Zakzaky''' malamin addinin [[musulunci]] ne, kuma shugaba a bangaren mabiya [[Shi'a]], Dan gwagwarmayar [[addini]]. Shi ya kafa kungiyar 'yan uwa [[musulmi]] a shekarar 1979 a jami'ar Ahmadu Bello Zaria, mutanen gari kuma na ce masu 'yan Shi'a ko ''''yan Burazas'''. ==Tarihin Ibrahim Zakzaky== ===Haihuwar Ibrahim Al'Zakzaky=== An haifi malam Ibrahim Al'zakzaky a garin [[Zariya]] na jihar [[Kaduna]] [[Najeriya]] a ranar 5 ga watan [[Mayu]], shekarar 1953 dai-dai da (15 [[Sha'aban]] 1372 AH). Ya halarci makarantar Allo sannan sai ya wuce makarantar [[Larabci]] a (1969-1970), Sannan yayi makarantar larabci a garin [[Kano]] daga 1971-1976,inda ya samu iliminsa na grade II. Sai kuma jami'ar Ahmadu Bello (ABU) a garin [[Zariya]] (1976-1979),inda ya kammala karatun digirinsa a kan fannin ilimin Sanin tattalin arziki (''ECONOMICS'') inda ya samu kyakkyawan sakamako saboda ya kasance dalibi mai hazakan gaske. A lokacin karatunsa na jami'a ne Malamin ya zama shugaban kungiyar dalibai [[Musulmai]] ta kasa wato ('''MSSN''').Daga bisani kuma ya zama mataimakin shugaban babbar kungiyar ta kasa mai kula da kasashen waje a (1979). [[File:Sheikh Zakzaky in 1990s.jpg | thumb | Zakzaky a shekarun 1990 alokacin yana bayani ga yan'uwansa ɗalibai]] Daga nan ne kuma Sheikh Zakzaky ya fara nuna goyon bayansa ga juyin juya halin da aka yi a kasar [[Iran]] a shekarar 1979.Daga nan kuma sai Zakzaky ya tafi kasar ta [[Iran]], bayan dawowarsa ne ya ci gaba da yada Gwagwarmayar dawo ma [[addini]] a kasar har zuwa shekarun 1990 inda ya tara mabiya masu dimbin yawa akasari matasa ne masu kaunar [[addini]]. '''Kungiyar Yan'uwa Musulmi''' Ibrahim Al'Zakzaky ya kafa kungiyar da ake kira ''Islamic Movement in Nigeria'' wadda ada ake kira da Muslim brothers ko kuma 'yan uwa musulmi a hausance. ===Rikice-rikicen Kungiyar Yan'uwa Musulmi=== Wannan kungiya ta El-zakzaky ta sha fama da rikice-rikice da rigingimu tun daga farkon kafata har zuwa yanzu.Fitattu daga cikin rikicin da kungiyar ta fuskanta sun hada da wanda ya faru a 1998 da kuma na 2014 da na 2015. ===Rikicin Yan shi'a na 2014 a Zariya=== A ranar 25 na watan [[Yuli]] na shekarar 2014 ne aka samu tashin hankali tsakanin yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya zakzaky da sojojin [[Najeriya]] a birnin [[Zariya]], a yayin gudanar da lumanar zanga zanga akan nuna goyon bayan mutnen falasdinu inda mutane 35 suka rasa rayukansu ciki har da 'ya'yan Ibrahim Zakzaky guda uku. Yayan shugaban kungiyar da aka kashe, biyu daga cikinsu daliban injiniyarin ne a wata jami'a dake china, dayan kuma dalibi ne jami'atu Mustapha dake Lebanon. Rikicin da kungiyoyin kare hakkin bil Adama na [[duniya]] da dama ciki har da babbar kungiyar kare hakkin bil Adama ta duniya. ===Rikicin kungiyar yan'uwa musulmi na 2015=== [[File:Zakzaky tare da matarsa Zinatu.jpg|thumb|zakzaky tare da matarsa zinatu]] Hakama a birnin na [[Zariya]] ne a shekarar 2015 sakamakon 'yan kungiyar 'yan uwa musulmi mabiya Sheikh Ibrahim Zakzaky sun tare hanyar da babban Hafsan Sojojin Kasar wato ''Tukur Yusuf Buratai'' zai wuce a lokacin wata ziyara da yakai birnin na Zariya.Sai sojojin suka bude wuta akan yan Shi'ar wadanda suka tare hanyar. Lamarin da ya yi muni sosai inda har ya kai ga rushe muhallan ibadarsu da ma makabartar mabiya Shi'a din. Sannan daruruwan mabiya kungiyar sun rasa rayukan su.Haka nan dai lamarin ya yi sanadiyyar rasa rayukan na hannun daman malam Zakzaky wato '''Sheikh Muhammad Mahmud Turi''' da wasu daga 'ya'yan jagoran wato Ibrahimu Zakzaky. Shi ma da kansa Zakzaky da mai ɗakinsa Zinat sun samu munannan raunuka a lokacin tashin hankalin inda daga bisani jami'an tsaro sukayi awon gaba da su aka kai su gidan gyara hali hukumar kasar ta [[Najeriya]] na tsare da su har zuwa shekarar 2021 sannan aka sallamesu. Saidai kuma 'ya'yan kungiyar ta 'yan uwa musulmi sun yi ta gwagwarmaya da yin zanga-zanga a wasu daga biranen kasar domin ganin an sakar masu jagoran nasu. Saidai lamarin na zanga-zangar ya haddasa wadansu tashe tashen hankulan inda har aka samun rashin rayuka da dama. Amma sakamakon zaman wata kotu a kasar wanda tayi a ranan 2 ga [[Disamba]]r 2016, ta yanke hukuncin umartar hukumar [[Najeriya]] da ta gaggauta sakin malam zakzaky da matarsa tare da biyansa diyyar naira miliyar 50, tare da wadan su kudirorin. A watan [[Janairu]] na 2018 ne aka soma jin duriyar malamin inda ya gabatar da wani takaitaccen jawabi wanda ba a san ko wanne wajene ba. ===Rayuwar Zakzaky ta kashin kai=== Malam Alzakzaky ya auri matarsa [[Zeenah Ibrahim zakzaky]], suna da 'ya'ya tara tare da shi. Yanzu 'ya'yansu uku suka rage namiji daya da mata biyu.Uku daga 'ya'yan Zakzaky an kashe su ne [[Zariya]], a lokacin lumanar zanga zangar nuna goyon Falasdinu, sune Ahmad Ibrahim Zakzaky, Hamid Ibrahim Zakzaky da kuma Mahmoud Ibrahim Zakzaky, kuma hakan ya faru ne a 2014, a karkashin Gwamnatin Goodluck Ebele. Har ila yau an kara kashe wasu yayasnsa maza ukku a ranar 12 ga watan Disamban 2015, wanda suka hada da Ali Haidar Ibrahim Zakzaky, Humaid Ibrahim Zakzaky da kuma Hammad Ibrahim Zakzaky. Kuma hakan ya faru ne a karkashin Gwamnatin Muhammadu Buhari. ==Sake Karanta== *[[Harkar Musulunci a Najeriya]] *[[Rikicin ranar Qudus a Zariya]] *[[Rikicin Zariya na 2015]] *[[Shi'a]] *[[Shi'a a Najeriya]] ==Manazarta== ofwaq9p0fpcl3ihe5k9t6xpiurpd07p Johnson Aguiyi-Ironsi 0 6608 167123 117414 2022-08-20T09:59:17Z Aisha Yahuza 14817 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Manjo Johnson Thomas Umunnakwe Aguiyi-Ironsi''' [[Royal Victorian Order|MVO]], MBE (3 Mayu 1924 – 29 Yuli 1966) shine shugaban ƙasa na mulkin soja a Najeriya, Janar din Soja kuma ɗan siyasan [[Nijeriya]] ne. An haife shi a shekara ta 1924 a garin [[Umuahia]] dake yankin Kudancin Najeriya; ya mutu a shekara ta 1966. Johnson Aguiyi-Ironsi shugaban kasar Nijeriya ne daga watan Janairun shekara ta 1966 zuwa watan Yulin shekara ta 1966 ya ƙarba daga [[Nnamdi Azikiwe]] - sannan [[Yakubu Gowon]] ya ƙarba daga gurin shi bayan an kashe shi.<ref>http://id.loc.gov/authorities/names/n87114714.html</ref> == Haihuwa == An haifi Thomas Umunnakwe Aguiyi-Ironsi ga iyalin gidan Mazi (Mr.) Ezeugo Aguiyi a ranar 3rd ga watan Mayun shekarar 1924, a wani gari mai suna Ibeku, Umuahia, wanda yanzu yake a cikin Jihar Abia Nigeria.<ref>https://www.glimpse.ng/johnson-thomas-umunnakwe-aguiyi-ironsi/</ref> A lokacin da yake da shekara goma takwas ya tafi ya zauna tare da babbar yar su mai suna Anyamma, wacce tayi aure ta auri wani mutumi mai suna Theophilius Johnson, da yake kasar Sierra Leonean.<ref>https://ng.opera.news/tags/thomas-gould</ref><ref>https://nigerianinfopedia.com.ng/aguiyi-ironsi/</ref><ref>http://politicoscope.com/2015/03/18/nigeria-johnson-thomas-umunnakwe-aguiyi-ironsi-biography-and-profile/</ref> == Aikin soja == IA shekarar 1942 ne Aguiyi-Ironsi ya shiga cikin aikin sojan Najeriya a ƙarƙashin Nigerian Regiment, a matsayin private a cikin bataliyan na bakwai,<ref>https://news-af.feednews.com/news/detail/6c47a584a9ec026e951f68c5150e4d3f</ref> An yi masa ƙarin girma a shekarar 1946 zuwa ga matsayin company sergeant major. Haka kuma a shekarar 1946, Aguiyi-Ironsi an tura shi a matsayin officer training course a makarantar Staff College, Camberley, dake England. A ranar 12 ga watan Yuni shekarar 1949, after completion of his course at Camberley, he received a short-service commission as a second lieutenant in the Royal West African Frontier Force.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/The_London_Gazette</ref><ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/The_London_Gazette</ref><ref>https://www.telegraph.co.uk/royal-family/2021/03/13/history-tells-us-royals-race/</ref> == Iyali == == Mulki == == Mutuwa == Danjuma ya kama Aguiyi-Ironsi kuma yayi masa tambayoyi masu tsanani akan juyin mulkin da yayi wa [[Ahmadu Bello]], wanda har juyin mulkin tasa Ahmadu Bello ya rasu, Mutuwan Aronsi keda wuya ne matsaloli masu yawa suka taso ma Najeriya. Daga bisani anga gasar Aguiyi-Ironsi da Fajuyi a kusa da wani daji.<ref>https://www.vanguardngr.com/2019/07/i-lost-control-after-we-arrested-aguiyi-ironsi-danjuma/</ref> ==Manazarta== {{reflist|3}} {{DEFAULTSORT:Aguiyi Ironsi, Johnson}} [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] [[Category:Shuwagabannin ƙasar Najeriya]] [[Category:Sojojin Najeriya]] [[Category:Mutuwan 1966]] [[Category:Haifaffun 1924]] [[Category:Sojojin da'aka kashe a Najeriya]] jeey01rjjp6h17c0y3fs019uw5c4lr7 Yakubu Gowon 0 6642 167122 158552 2022-08-20T09:58:22Z Aisha Yahuza 14817 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[File:Musa Daggash with General Yakubu Gowon.jpg|thumb|Musa Daggash tare da Janar Yakubu Gowon]] '''Yakubu Gowon''' (an haife shi a ranar 19 ga watan Oktoba shekara ta 1934), wanda akayi wa laƙani da '''Jack Gowon''', tsohon soja ne kuma ɗan siyasan [[Nijeriya]] ne. An haife shi a shekara ta 1934 a [[Lur]], Arewacin Najeriya (a [[Filato|jihar Filato]]).<ref>https://guardian.ng/opinion/general-yakubu-jack-gowon-at-85/</ref> Yakubu Gowon shugaban kasar Najeriya ne daga watan Agusta a shekarata 1966 zuwa watan yuli shekara ta1975 (bayan [[Johnson Aguiyi-Ironsi]] - kafin [[Murtala Mohammed]]). A karkashin mulkin Gowon ne masu fafutukar neman ficewa daga Najeriya daga al'umman ibo karkashin jagorancin shugaban su [[Odemegwu Ojukwu]] suka kafa kasar Biafara,<ref>https://origins.osu.edu/milestones/nigerian-civil-war-biafra-anniversary</ref> inda gwamnatin Gowon din tafito ta yakesu har sai da suka miƙa wuya. Shine soja da yayi mulki ya dade akan kujeran mulki sosai fiya da kowa a Nijeriya, kuma wasu sun zargi Gawan da kashe adadin mutane masu yawa a dalilin yaƙin Biafra.<ref>https://www.blueprint.ng/civil-war-why-we-declared-no-victor-no-vanquished-gowon/</ref> A cewar Gowan shi bai aikata wani aikin ta'adda ci ba, kawai dai yayi abinda ya kamata a ce yayi ne domin Najeriya ta zamo guda ɗaya.<ref>https://www.pulse.ng/news/local/gowon-speaks-on-civil-war-says-he-didnt-commit-any-crime/wqyzw16</ref> == Haihuwa == == Karatu == == Aikin soja == == Shugaban kasa == == Iyali == Sunan Matarshi "V[[ictoria]]". ==Manazarta== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Gowon, Yakubu}} [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] [[Category:Shuwagabannin ƙasar Najeriya]] [[Category:Sojojin Najeriya]] [[Category:Sojoji]] cz7ilyxfkjrdjd4y57hlrv270utw809 Victor Moses 0 6667 166897 165998 2022-08-19T20:01:02Z Jidda3711 14843 wikitext text/x-wiki '''Victor Moses''' (an haife shi ne a ranar 12 ga watan Disamba a shekara ta 1990) ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa]] ne na Najeriya wanda ke taka leda a matsayin winger a kowane gefe na ƙungiyar Spartak Moscow ta Rasha. An kuma tura shi a matsayin mai tsaron baya a wasu lokuta a lokacin aikinsa. Moses ya fara aikinsa a gasar zakarun Turai tare da Crystal Palace, kafin wasansa ya kama idon Wigan Athletic, inda ya fara buga gasar Premier a shekara ta 2010. Bayan shekaru biyu, wasansa ya inganta, har ta kai ga zakarun Turai Chelsea suna sha'awarsa, kuma ya sanya hannu a kan su a lokacin rani na shekarar 2012. Duk da kwallaye goma a duk gasa a kakar wasa ta farko, ya shafe kakar wasa ta biyu a aro zuwa [[Liverpool F.C.|Liverpool]], na uku a aro a Stoke City da na hudu a aro a West Ham United. An sake kiran Moses a Chelsea a kakar wasa ta shekarar 2016 zuwa 2017, inda ya buga wasanni (34) yayin da Chelsea ta lashe gasar Premier. Bayan da ya kasa taka rawar gani a yakin neman zabe na gaba, Musa ya ci gaba da zaman lamuni tare da Fenerbahçe, Inter Milan da Spartak Moscow a cikin yanayi masu zuwa. An haife shi a Najeriya, Moses ya wakilci tawagar matasan Ingila a matakin 'yan kasa da shekaru( 16), da 'yan kasa da shekaru (17), 'yan kasa da shekaru (19) da kuma 'yan kasa da shekaru( 21), amma ya zabi buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa sabanin kasancewarsa cikakken dan taka leda a Ingila. Ya buga wasansa na farko a babbar kungiyar kwallon kafa ta Najeriya a shekarar 2012, kuma ya buga wasanni( 38) kuma ya zura kwallaye (12) kafin ya yi ritaya daga buga wasannin kasa da kasa a shekarar 2018,Ya taka leda a kamfen na cin nasara a Najeriya a gasar cin kofin Afrika na shekarar 2013, da kuma kamfen a gasar cin kofin duniya ta FiFA a shekara ta 2014, da kuma [[Kofin kwallon kafar duniya ta shekarar 2018|gasar cin kofin duniya ta shekarar 2018]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Rayuwar farko da aiki === An haifi Musa a [[Lagos (birni)|Legas]], kasar Nigeria, ɗan wani Fastone Kirista. A lokacin da yake dan shekara( 11), an kashe iyayensa a rikicin addini a [[Kaduna (birni)|Kaduna]], lokacin da masu tarzoma suka mamaye gidansu. Moses yana buga kwallon kafa a titi a lokacin. Bayan mako guda, bayan abokansa sun boye shi, danginsa sun biya shi zuwa Burtaniya don neman mafaka. An sanya shi tare da dangin reno a Kudancin London. Ya halarci makarantar sakandare ta Stanley Technical (yanzu ana kiranta Harris Academy) a Kudancin Norwood. An yi masa kallon wasan ƙwallon ƙafa a gasar Tandridge na gida don Cosmos (90) FC, Crystal Palace ta matso kusa da shi, tare da filin wasa na kulob din Selhurst Park a titin kusa da makarantarsa. <ref name="Independent1" /> An ba da wuri a makarantar Eagles, Palace ta ba shi shawarar zuwa makarantar Whitgift mai biyan kuɗi a Croydon, inda tsohon dan wasan [[Arsenal FC|Arsenal]] da [[Chelsea F.C.|Chelsea]] Colin Pates ke horar da kungiyar kwallon kafa ta makaranta. Musa dai ya fara yin fice ne a shekaru (14), bayan ya zura kwallaye( 50) a kungiyar 'yan kasa da shekaru (14) ta Palace. Yin wasa na tsawon shekaru uku a duka Whitgift da Palace, Musa ya zira kwallaye a raga fiye da (100), tare da taimakawa Whitgift lashe gasar cin kofin makaranta da yawa, ciki har da gasar cin kofin kasa inda Musa ya zira kwallaye biyar a wasan karshe da Healing School of Grimsby a filin wasa na Walkers, Leicester. === Crystal Palace === Musa ya buga wasansa na farko a Palace yana da shekaru (16) a ranar (6) ga watan Nuwamba a shekara ta (2007), a wasan da suka tashi( 1-1), da Cardiff City a gasar Championship. Ya ci gaba da zama a gefe sannan ya zira kwallonsa na farko a ranar( 12), ga watan Maris a shekara ta( 2008), a wasan da suka tashi (1-1), da West Bromwich Albion. Gabaɗaya, Musa ya taka leda sau( 16) a cikin shekarar (2007 zuwa20 08), yayin da Palace ta kai ga gasar zakarun Turai inda suka yi rashin nasara a hannun Bristol City. A karshen kakar wasa ta bana, ya rattaba hannu kan sabon kwantiragi a Selhurst Park, abin da ya farantawa kociyan Neil Warnock, wanda ya bayyana cewa, "Sa hannun Victor babban juyin mulki ne ga kulob din; Na gaya wa Victor zai iya tafiya kamar yadda ya dace. yana so. A kullum yana samun ci gaba kuma na ji dadin sanya hannu kan wannan yarjejeniya domin shi dan wasa ne wanda zai kara karfi.” Musa ya ci sau biyu a wasanni (32) a shekara ta (2008zuwa2009), yayin da Palace ta yi yakin neman zabe, inda ya kare a matsayi na (15). A cikin shekara ta (2009zuwa2010), Musa ya ci gaba da cin kwallaye shida a wasanni takwas amma Palace yana fama da matsalolin kudi kuma kulob din ya shiga gwamnati a cikin watan Janairu a shekara ta ( 2010). === Wigan Athletic === A ranar ƙarshe na Janairu a shekara ta (2010), ya kammala canja wurin( £ 2.5), miliyan zuwa Wigan Athletic ta Premier bayan Palace ta shiga cikin gwamnati. Ya fara buga wasansa na farko a ranar 6 ga watan Fabrairun shekara ta (2010), a matsayin wanda ya maye gurbinsu da Sunderland a wasan da suka tashi (1-1). A ranar (20) a watan Maris a shekara ta ( 2010), Moses ya zo a matsayin wanda zai maye gurbin Burnley kuma ya sami taimakonsa na farko ga kulob din, inda ya kafa Hugo Rodallega don cin nasara lokacin rauni. Ya zira kwallo ta farko a Wigan a ranar( 3), ga watan Mayu a shekara ta (2010), da Hull City. Musa ya sami raunin biyu a farkon kakar (2010zuwa2011), kuma ya sami wahalar dawo da shi cikin rukunin farko saboda karuwar gasa ga wurare. Ya zura kwallonsa ta farko a gasar bana a ranar (13), ga watan Nuwamba a shekara ta( 2010), a ci (1-0), da West Bromwich Albion. Bayan tafiyar winger Charles N'Zogbia, Musa ya zama mai farawa na yau da kullun don Wigan a kakar shekara ta (2011zuwa2012). A ranar (10), ga watan Disamba a shekara ta (2011), ya zira kwallonsa ta farko a kakar wasa a kan West Brom&nbsp;– kwallonsa ta farko tun bayan da ya zura kwallo daya a ragar kungiyar a kakar wasan data gabata. === Chelsea === ==== 2012-13 kakar ==== [[File:Victor_Moses_Fabio_Santos_2012_FIFA_Club_World_Cup.jpg|thumb| Moses da Fábio Santos na Corinthians a gasar cin kofin duniya ta 2012 na FIFA]] A ranar( 23), ga watan Agusta a shekara ta (2012), Wigan ta karɓi tayi na biyar daga [[Chelsea F.C.|Chelsea]] bayan sun hadu da farashin Wigan bayan tayin hudu da ba su yi nasara ba a baya. An ba dan wasan izinin yin magana da Chelsea. A ranar( 24), ga watan Agusta, Chelsea ta sanar da cewa an kammala cinikin Moses. Moses ya buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fito a matsayin wanda zai maye gurbinsa da abokan hamayyarsa West London Queens Park Rangers a ranar( 15), ga watan Satumba. Moses ya fara buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fara gasar cin kofin League da Wolverhampton Wanderers kuma ya ci kwallonsa ta farko bayan mintuna (71) a wasan da aka tashi (6-0) a Blues. Musa ya fara wasansa na farko na gasar zakarun Turai da Nordsjælland. A ranar (31) ga watan Oktoba, an zabi Musa dan wasan da ya fi fice a karawar da [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar cin kofin League, wasan da Chelsea ta ci (5-4). A ranar (3), ga watan Nuwamba a shekara ta ( 2012), Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farko a gasar Premier a wasan da suka yi da Swansea City, wanda ya tashi (1-1). Kwanaki hudu bayan haka, ya zira kwallon farko a gasar zakarun Turai a Chelsea a kan Shakhtar Donetsk; Moses ne ya maye gurbin Oscar a minti na (79), sannan kuma ya ci kwallon da Juan Mata ya yi saura dakika( 3-2). A ranar( 5) ga watan Janairu a shekara ta ( 2013), Musa ya buɗe tarihinsa na zira kwallaye na shekara tare da tuƙi mai ƙarfi a cikin kusurwar ƙasa yayin da yake wasa a zagaye na uku na gasar cin kofin FA da Southampton, yayin da Chelsea ta zo daga (1-0), a baya don doke Saints( 1–5). Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farko a gasar cin kofin Europa a wasan da suka doke Rubin Kazan da ci( 3-1) a gida, sannan kuma na biyu a fafatawar da suka yi bayan mako guda. Ya ci gaba da taka rawar gani a gasar ta hanyar zura kwallo ta farko a wasan da suka doke Basel da ci (1-2), a waje a ranar (25) ga watan Afrilu. Ya kuma zira kwallaye a wasan baya da Basel lokacin da Blues ta ci( 3-1) a gida kuma sun tabbatar da shiga gasar cin kofin Europa League, wasan da Musa bai buga ba amma duk da haka Blues ta ci Benfica( 2-1). [[Amsterdam]] ranar( 15), ga watan Mayu. ==== 2013-14 kakar: Lamuni ga Liverpool ==== A ranar( 2), ga watan Satumba a shekara( 2013), Musa ya rattaba hannu kan [[Liverpool F.C.|Liverpool]] a kan yarjejeniyar aro na tsawon kakar wasa. Ya zura kwallo a wasansa na farko a ranar ( 16), ga watan Satumba a karawar da Swansea City suka yi (2-2). A ranar( 25) ga watan Janairu a shekara ta( 2014), ya zira kwallaye na farko na nasara (2-0), da AFC Bournemouth a zagaye na hudu na gasar cin kofin FA. Saboda nau'i na Raheem Sterling a lokacin kakar( 2013zuwa2014), Musa ya sami damar da wuya ya zo ta karkashin Brendan Rodgers, yana wasa wasanni (22), wanda kawai tara aka fara. ==== 2014-15 kakar: Lamuni ga Stoke City ==== A ranar( 16), ga watan Agusta a shekara ta( 2014), Musa ya koma Stoke City a matsayin aro don kakar a shekara ta (2014zuwa2015) . Ya buga wasansa na farko a gasar Premier a Stoke City a ranar( 30), ga Agusta a wasan da suka ci [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (1-0). A wasan da Stoke ta doke Newcastle United da ci (1-0) a ranar (29) ga watan Satumba, Moses ne ya taimaka wa Peter Crouch ya zura kwallo daya tilo da ya zura kuma an zabe shi a matsayin wanda ya fi kowa taka leda saboda rawar da ya taka. A ranar (19), ga watan Oktoba, a cikin nasara( 2-1) da Swansea City, Musa ya samu bugun fanariti bayan ya sauka a karkashin kalubale daga Àngel Rangel; bayan kammala wasan, kocin Swansea Garry Monk ya yi ikirarin cewa Moses ya nutse. ''Masanin wasan Match of the Day 2'' John Hartson shi ma ya yi ikirarin cewa Musa ya yi magudi, amma daga baya ya nemi gafarar Musa kan kalaman nasa. Musa ya ci wa Stoke kwallonsa ta farko a ranar( 1) ga watan Nuwamba a wasan da suka tashi( 2-2) da West Ham United. Ya samu rauni a cinyarsa a karawar da suka yi da Burnley a ranar( 22) ga watan Nuwamba wanda hakan ya sa ba zai yi jinyar makonni takwas ba. A ranar (17), ga watan Janairu a shekara ta ( 2015), Musa ya koma farkon layin farko da Leicester City, wanda ya ƙare a nasarar (1-0) ga Stoke. A ranar (21) ga watan Fabrairu, Moses ya zura bugun fanareti na mintuna (90) don samun nasara kan Stoke da ci (2-1) a kan abokan hamayyar Midlands Aston Villa a Villa Park. Ya kuma zura kwallo a ragar Everton da ci( 2-0) a ranar( 4) ga watan Maris. Yayin da André Schürrle da [[Muhammad Salah|Mohamed Salah]] suka fice na dindindin kuma a matsayin aro, an bayyana cewa kocin Chelsea [[José Mourinho]] ya yi yunkurin dawo da Moses daga Stoke a tsakiyar kakar wasa, sai dai dan wasan ya ki amincewa da komawarsa. Moses ya samu rauni ne a kafarsa a lokacin da yake wasa da West Ham ranar( 11) ga watan Afrilu, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba a sauran kakar wasa ta bana. ==== 2015-16 kakar: Lamuni ga West Ham United ==== [[File:West_Ham_United_Vs_Manchester_City_(24366292089).jpg|right|thumb| Moses a kan kwallon a lokacin aronsa da West Ham United, yana wasa da [[Manchester City F.C.|Manchester City]] a 2016]] Bayan nasarar kakar wasa a matsayin aro tare da Stoke, Musa ya koma Blues kuma ya buga wasanni a cikin dukkanin wasannin preseason guda hudu kuma ya zira kwallo daya, da [[Paris Saint-Germain|Paris Saint-Germain FC]] Musa ya fara bayyanarsa gasa tun dawowarsa( 2) ga watan Agusta a shekara ta ( 2015). da [[Arsenal FC|Arsenal]] a gasar Community Shield lokacin da ya maye gurbin John Terry a minti na (82) Wasan dai ya kare da Chelsea da ci( 1-0). An kuma saka Moses a benci a wasan farko na kakar bana da Swansea City, ko da yake bai buga wasan ba, inda Chelsea ta tashi (2-2). A ranar (1), ga watan Satumba a shekara ta (2015), Moses ya koma West Ham United a kan aro na tsawon kakar wasa. Kafin ya koma West Ham United a matsayin aro, Moses ya sanya hannu kan sabuwar kwantiragin shekaru hudu, wanda zai ci gaba da zama a Chelsea har zuwa shekara ta( 2019). Moses ya fara buga wasansa na farko a West Ham a ranar( 14) ga watan Satumba a wasan da suka doke Newcastle United da ci (2-0), inda aka ba shi kyautar dan wasan. A wasansa na biyu, ranar( 19), ga watan Satumba a waje da Manchester City, Moses ya ci wa West Ham kwallo daya tilo da ya ci, a ci (1-2). A ranar( 5), ga watan Disamba, yayin wasa da Manchester United, Moses ya samu rauni a kafarsa, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba har zuwa watan Fabrairu. A watan Afrilu, an bayyana cewa yarjejeniyar aro ita ma tana da zabin mayar da tafiyar dindindin a karshen kakar wasa ta bana, amma West Ham ta yanke shawarar yin watsi da zabin. ==== 2016-17 kakar ==== [[File:Leicester_0_Chelsea_3_(31510599933).jpg|right|thumb| Moses ''(tsakiyar)'' tare da abokin wasan kasar ''Wilfred Ndidi'' (dama) yana bugawa Chelsea wasa da zakarun Leicester City, a shekara ta (2017). ]] Bayan ya burge sabon koci Antonio Conte a lokacin preseason, Moses ya kasance cikin tawagar farko. A ranar (15) ga watan Agusta a shekara ta ( 2016), Musa ya buga wasansa na farko na gasar Chelsea a cikin shekaru uku, yana fitowa daga benci don Eden Hazard da West Ham United a ci (2-1). A ranar( 23), ga watan Agusta, Moses ya fara buga wasansa na farko kuma ya ci kwallonsa ta farko tun bayan dawowar sa, a zagaye na biyu na gasar cin kofin EFL da kungiyar Bristol Rovers da ci (3–2). Bayan rashin nasara a gasar La Liga, Conte ya koma cikin tsari( 3–4–3) tare da Musa yana taka leda a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron baya]] a wasan da suka yi da Hull City. Kwallon da ya yi a matsayin mai tsaron baya ya taimaka wa Chelsea da ci( 2-0), sannan kuma ya ba shi kyautar gwarzon dan wasan. A ranar (15) ga watan Oktoba a shekara ta(2016), Musa ya zira kwallonsa ta biyu a gasar kakar wasa a kan Leicester City a ci( 3-0), a gida. A ranar( 26) ga watan Nuwamba a shekara ta (2016), Moses ya ci kwallon da suka yi nasara a wasan da suka doke Tottenham da ci (2-1), kuma an ba shi kyautar gwarzon dan wasan. Moses ya buga wa Chelsea wasanni (40) a dukkan gasa a kakar wasa ta shekarar (2016zuwa2017), inda ya ci kwallaye hudu. Yayin da Chelsea ta lashe kofin Premier, Moses ya zama dan wasan Najeriya da ya fi yawan buga gasar Premier a kungiyar da ta lashe kofin. Moses ya yi taka tsan-tsan a lokacin wasan karshe na cin kofin FA na shekara ta( 2017), da Arsenal ta yi rashin nasara da ci( 2-1) . Bayan an kama shi da laifin keta da Danny Welbeck a baya, an ba shi booking karo na biyu, wanda ya haifar da jan kati, bayan da ya nutse a bugun fanareti. Ya zama dan wasa na biyar da aka kora a wasan karshe na cin kofin FA. An buga wasan ne kwanaki biyar bayan harin bam da aka kai a filin wasa na Manchester inda mutane( 23) galibi yara kanana suka mutu. Chelsea dai ba ta sanya bakaken rigar hannu ba a lokacin wasan da suka buga na farko amma a lokacin wasan na biyu. Sai kuma Musa a yayin da ya ke fita daga filin wasan ya cire nasa ya jefar da shi a kasa, lamarin da ya haifar da cece-ku-ce a shafukan sada zumunta, inda da dama ke zarginsa da rashin girmama wadanda suka rasa rayukansu. ==== 2017 zuwa 2018 kakar ==== Moses scored the opening goal in the 2017 FA Community Shield, which Chelsea lost to rivals Arsenal on penalties. ==== Lokacin 2018 zuwa 2019: Lamuni ga Fenerbahçe ==== A watan Janairun a shekara ta (2019), Moses ya sanya hannu kan yarjejeniyar lamuni na watanni goma sha takwas da kungiyar Fenerbahce ta Turkiyya. A ranar (1), ga watan Fabrairu a shekara ta ( 2019) , Musa ya zira kwallonsa ta farko a gasar kakar wasa don Fenerbahçe a ci( 2–0), da Göztepe. ==== kakar 2019-20: Lamuni ga Inter Milan ==== Bayan da aka gajarta yarjejeniyar Fenerbahce, Moses ya rattaba hannu kan Inter Milan kan yarjejeniyar lamuni ta watanni shida tare da zabin siye a ranar( 23), ga watan Janairu( 2020). Ya kasance daya daga cikin tsoffin 'yan wasan Premier na uku da suka shiga Inter Milan a cikin taga na Janairu, tare da Ashley Young da Christian Eriksen. Ya fara buga wa kulob din wasa ne a ranar( 29) ga watan Janairu, inda ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Antonio Candreva a karo na biyu a wasan da suka doke Fiorentina da ci( 2-1) a gida a gasar Coppa Italia ta kusa da karshe. Ya buga wasansa na farko na gasar ne kwanaki kadan bayan, a ranar( 2), ga watan Fabrairu, yana farawa a dama a cikin nasara( 2-0), a Udinese. ==== Lokacin 2020-21: Lamuni zuwa Spartak Moscow ==== A ranar( 15) ga watan Octoba a shekara( 2020), Moses ya koma kulob din Spartak Moscow na Premier League kan aro na tsawon kakar wasa tare da zabin siye. Bayan kwana biyu a ranar (17) ga watan Oktoba, ya fara buga wa kulob din wasa daga benci a wasan da suka yi waje da Khimki da ci( 3–2). A ranar( 24) ga watan Oktoba, ya fara bayyanarsa a matsayin mafari kuma ya zira kwallonsa ta farko ga Spartak a wasan da suka tashi (3–1), da Krasnodar. A ranar (16) ga watan Mayu a shekara ta (2021), ya zira kwallaye a makare a wasan Premier na Rasha na shekara ta (2020zuwa2021) na karshe da FC Akhmat Grozny don kafa maki na karshe na (2-2). Makin da Spartak ya samu ya tabbatar da matsayi na( 2) da shiga zagayen neman cancantar shiga gasar zakarun Turai ga kulob din. === Spartak Moscow === A ranar( 2) ga watan Yuli a shekara ta( 2021), Chelsea ta tabbatar da cewa Musa ya kammala canja wuri na dindindin zuwa Spartak Moscow, wanda ya kawo karshen shekaru tara tare da kulob din. Spartak ya sanar a wannan rana cewa ya sanya hannu kan kwantiragin shekaru biyu da kungiyar. A ranar (10) ga watan Fabrairu( 2022), Musa ya tsawaita kwantiraginsa da Spartak zuwa (2024). == Ayyukan kasa da kasa == === Ingila === ==== U16 da U17 matakin ==== Duk da cewa Musa ya fito ne daga Kaduna, Najeriya, da farko ya zabi ya wakilci kasarsa ta Ingila, wanda ya taka leda a tawagar 'yan kasa da shekaru( 16) , inda ya lashe Garkuwan Nasara a( 2005) da kuma 'yan kasa da shekaru 17 . Ya yi tafiya tare da tawagar zuwa gasar zakarun Turai (U-17 na shekarar2007), a Belgium, inda ya zira kwallaye uku (ciki har da kwallo daya tilo a wasan kusa da na karshe da Faransa ) don taimakawa bangaren John Peacock zuwa wasan karshe, inda suka kasance da kyar. Spain ta doke su da ci daya, ko da yake Musa ya yi nasarar kammala gasar a matsayin wanda ya fi zura kwallaye a gasar kuma ya karbi kyautar takalmin zinare don yin hakan.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} A wannan lokacin rani, tawagar ta tafi [[Koriya ta Kudu]] don gasar cin kofin duniya na FIFA U-17 . Musa ya kare ne a matsayin wanda ya fi zura kwallo a ragar Young Lions, inda ya zura kwallaye uku a wasannin rukunin B, amma ya samu rauni a nasarar da suka yi da Brazil wanda ya hana shi shiga gasar. Abokan wasan Musa sun ci gaba da kaiwa matakin kwata final .{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U19s ==== Bayan wannan gasar, Musa ya kasance cikin tawagar 'yan kasa da shekaru (18) , kuma bayan cin kwallaye da ya ci a kungiyar farko ta Crystal Palace, an daukaka shi zuwa kungiyar 'yan kasa da shekaru (19) ba tare da ya isa ba don( U-18s) ya tattara kofuna. . Ya tafi tare da( U-19) zuwa gasar shekara( 2008) UEFA European( U-19), Championship a [[Kazech|Jamhuriyar Czech]], inda ya buga wasanni biyu tare da karbar taimako daya yayin da Young Lions ya kasa fitowa daga rukunin B. Hasashe ya karu yayin da koci Stuart Pearce ya yi watsi da shi cewa Moses zai dawo buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa a gasar cin kofin duniya ta FIFA ta shekara ta ( 2010) - wannan matakin bai taba faruwa ba.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U21s ==== An daukaka Musa zuwa tawagar 'yan kasa da shekara( 21), a farkon kakar shekara (2010zuwa2011 kuma ya fara buga wasansa da Uzbekistan a ci (2-0) . === Najeriya === [[File:Iran_and_Nigeria_match_at_the_FIFA_World_Cup_2014-06-12_15.jpg|right|thumb| Musa yana bugawa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Iran a gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekarar(2014) .]] An zabi Moses ne don buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Guatemala a watan Fabrairun a shekara ta (2011) , amma an soke wasan sada zumuncin. <ref>[http://www.kickoff.com/news/19690/shola-ameobi-victor-moses-get-nigeria-call.php Ameobi, Moses get Nigeria call]. kickoff.com. 14 January 2011.</ref> Daga nan ya amsa kiran da aka yi masa a watan Maris a (2011) domin buga wasan Najeriya da Habasha da Kenya . Sai dai kuma an cire shi daga wasannin ne saboda ba a samu takardar neman sauya sheka zuwa [[FIFA]] ba a kan lokaci. An sanar a ranar (1), ga watan Nuwamba a shekara ta (2011), cewa FIFA ta wanke Moses da [[Shola Ameobi]] daga buga wa Najeriya wasa. An gayyaci Moses ne a cikin tawagar ‘yan wasan Najeriya (23), da za su buga gasar cin kofin Afrika a shekarar (2013) , inda ya ci fanareti biyu a wasansu na karshe na rukuni-rukuni da Habasha, wanda Najeriya ke bukatar samun nasara kafin ta samu. A karo na biyu an ba mai tsaron gidan Habasha Sisay Bancha katin gargadi na biyu a wasan da ya kai ga bugun fanareti kuma aka kore shi. Tuni dai Habasha ta yi amfani da 'yan wasan uku da suka maye gurbinsu, don haka dan wasanta na tsakiya ya shiga raga, kuma ya barar da bugun fanareti. An tashi wasan da ci( 2-0) . Najeriya ta ci gaba da lashe gasar, karo na uku da ta samu. Musa ya fara wasan karshe kuma ya buga wasan gaba daya. An zabi Moses ne a cikin tawagar Najeriya da za ta buga gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekara ta (2014), kuma sun fara ne a wasansu na farko na rukuni da kuma wasan zagaye na( 16), da Faransa suka yi da ci( 2-0). [[File:FWC_2018_-_Group_D_-_NGA_v_ISL_-_Photo_37.jpg|left|thumb| Musa ya zura kwallo a ragar [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya ta FIFA 2018]] .]] Bayan da Gernot Rohr ya dauka a matsayin kocin Najeriya a watan ogustan a shekara ta( 2016), Musa ya taka rawa akai-akai a wasannin share fage na FIFA na shekarar ( 2018) . Moses ya ci wa Najeriya kwallaye biyu a wasan neman gurbin shiga gasar FIFA na shekarar (2018), da Algeria a watan Nuwamba a shekara ( 2016), wanda ya taimaka mata ta samu nasara da ci (3-1) . A watan Mayun a shekara ta ( 2018), ya kasance cikin jerin [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|'yan]] wasa( 30) na farko na Najeriya da za su wakilci Najeriya a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya]] da za a yi a [[Rasha]] a shekara ta (2018) , inda ya samu ƙwallaye mai mahimmanci a wasan da Argentina, ko da yake, 'yan wasansa sun yi rashin nasara a wasan a cikin mintuna kaɗan don ganin Argentina ta tsallake yayin da Najeriya ta fice. Bayan kammala gasar, Moses ya sanar a ranar( 15) ga watan Agusta cewa ya yi ritaya daga buga wa Najeriya kwallo a gasar cin kofin duniya. == Rayuwa ta sirri == Musa ya girma yana goyon bayan [[Arsenal FC|Arsenal]] . Yana da ɗa, Brentley, (an haife shi 2012) da diya, Nyah, (an haife shi 2015). == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|<!--match played--> 13 December 2021}}<ref name=Sb>{{cite web |url=http://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=47716 |title=Victor Moses: Football Stats |publisher=Soccerbase |access-date=2 April 2015 }}</ref><ref name=Soccerway>{{Soccerway|viktor-moses/25395}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Club statistics ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Crystal Palace |2007–08 | rowspan="3" |Championship |13 |3 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn|Appearances in [[EFL Championship play-offs|Championship play-offs]]}} |0 |16 |3 |- |2008–09 |27 |2 |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |2 |- |2009–10 |18 |6 |1 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |21 |6 |- ! colspan="2" |Total !58 !11 !5 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 !69 !11 |- | rowspan="5" |Wigan Athletic |2009–10<ref name="sb0910" /> | rowspan="4" |Premier League |14 |1 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |1 |- |2010–11 |21 |1 |2 |0 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- |2011–12 |38 |6 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |39 |6 |- |2012–13 |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !8 !3 !0 !3 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !80 !9 |- | rowspan="6" |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |2012–13<ref name="sb1213" /> | rowspan="5" |Premier League |23 |1 |5 |2 |3 |2 |10{{Efn|Four appearances and one goal in UEFA Champions League, six appearances and four goals in UEFA Europa League}} |5 |2{{Efn|Appearances in [[FIFA Club World Cup]]}} |0 |43 |10 |- |2015–16 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |1{{Efn|Appearance in [[FA Community Shield]]}} |0 |1 |0 |- |2016–17 |34 |3 |4 |0 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |4 |- |2017–18 |28 |3 |3 |0 |2 |0 |4{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]}} |0 |1{{Efn}} |1 |38 |4 |- |2018–19 |2 |0 |0 |0 |1 |0 |2{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]}} |0 |1{{Efn}} |0 |6 |0 |- ! colspan="2" |Total !87 !7 !12 !2 !8 !3 !16 !5 !5 !1 !128 !18 |- |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] (loan) |2013–14 |Premier League |19 |1 |2 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |2 |- |Stoke City (loan) |2014–15 |Premier League |19 |3 |2 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |4 |- |West Ham United (loan) |2015–16<ref name="sb1516" /> |Premier League |21 |1 |4 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- | rowspan="3" |Fenerbahçe (loan) |2018–19<ref name="sb1819" /> | rowspan="2" |Süper Lig |14 |4 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn}} |0 | colspan="2" |— |16 |4 |- |2019–20 |6 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |1 |- ! colspan="2" |Total !20 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 ! colspan="2" |— !23 !5 |- |Inter Milan (loan) |2019–20<ref name="sb1920" /> |Serie A |12 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |5 |0 | colspan="2" |— |20 |0 |- |Spartak Moscow (loan) |2020–21 |Russian Premier League |19 |4 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |4 |- | rowspan="2" |Spartak Moscow |2021–22 |Russian Premier League |15 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |7{{Efn|One appearance in the [[UEFA Champions League]], six appearances, one goal in the [[UEFA Europa League]]}} |1 | colspan="2" |— |22 |2 |- ! colspan="2" |Total !34 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !7 !1 ! colspan="2" |— !42 !6 |- ! colspan="3" |Career total !344 !41 !33 !5 !19 !4 !30 !6 !7 !1 !433 !57 |} === Ƙasashen Duniya === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Kididdigar kasa da kasa ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="7" | [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] | 2012 | 6 | 2 |- | 2013 | 11 | 4 |- | 2014 | 6 | 1 |- | 2015 | 0 | 0 |- | 2016 | 4 | 2 |- | 2017 | 3 | 1 |- | 2018 | 7 | 2 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 37 ! 12 |} : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Najeriya.'' {| class="wikitable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1 | rowspan="2" | Oktoba 13, 2012 | rowspan="2" | UJ Esuene Stadium, [[Kalaba|Calabar]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Laberiya |{{Center|'''3'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 6–1 | rowspan="2" | 2013 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2 |{{Center|'''6'''–1}} |- | 3 | rowspan="2" | 29 ga Janairu, 2013 | rowspan="2" | Filin wasa na Royal Bafokeng, Rustenburg, Afirka ta Kudu | rowspan="2" |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 2–0 | rowspan="2" | 2013 Gasar Cin Kofin Afirka |- | 4 |{{Center|'''2'''–0}} |- | 5 | 7 ga Satumba, 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Malawi |{{Center|'''2'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 6 | 16 Nuwamba 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 7 | 7 ga Yuni 2014 | EverBank Field, Jacksonville, Amurika |</img> Amurka |{{Center|'''1'''–2}} |{{Center|1–2}} | Sada zumunci |- | 8 | rowspan="2" | 12 Nuwamba 2016 | rowspan="2" | [[Filin wasan Godswill Akpabio na ƙasa da ƙasa|Godswill Akpabio International Stadium]], [[Uyo]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Aljeriya |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 3–1 | rowspan="3" | 2018 FIFA cancantar shiga gasar cin kofin duniya |- | 9 |{{Center|'''3'''–1}} |- | 10 | 1 ga Satumba, 2017 | Godswill Akpabio International Stadium, Uyo, Nigeria |</img> Kamaru |{{Center|'''3'''–0}} |{{Center|4–0}} |- | 11 | 23 Maris 2018 | Stadion Miejski, Wrocław, Poland |</img> Poland |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|1–0}} | Sada zumunci |- | 12 | 26 ga Yuni, 2018 | Krestovsky Stadium, [[Saint-Petersburg|Saint Petersburg]], Rasha |</img> Argentina |{{Center|'''1'''–1}} |{{Center|1–2}} | 2018 FIFA World Cup |} == Girmamawa == '''Chelsea''' * Premier League :( 2016zuwa2017) * Kofin FA : (2017zuwa2018) ; wanda ya zo na biyu a :( 2016zuwa2017) * UEFA Europa League : (2012zuwa2013, 2018zuwa2019) '''Inter Milan''' * Gasar cin Kofin Zakarun Turai ta Europa: (2019zuwa2020) '''Najeriya''' * Gasar cin kofin Afrika : (2013) '''Mutum''' * Gwarzon dan wasan Premier League Fans na Wata: Nuwamba a shekara( 2016). == Manazarta == == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20181005210129/https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/victor-moses?pageTab=biography Bayanan martaba] a gidan yanar gizon Chelsea FC * Victor Moses </img> {{FC Spartak Moscow squad}} [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Ingila]] [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Nijeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] <references /> 9qjjufe4p7wwk7ldlvdpfs2fx8ypqhi 166899 166897 2022-08-19T20:05:49Z Jidda3711 14843 Inganta shafi wikitext text/x-wiki '''Victor Moses''' (an haife shi ne a ranar 12 ga watan Disamba a shekara ta 1990) ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa]] ne na Najeriya wanda ke taka leda a matsayin winger a kowane gefe na ƙungiyar Spartak Moscow ta Rasha. An kuma tura shi a matsayin mai tsaron baya a wasu lokuta a lokacin aikinsa. Moses ya fara aikinsa a gasar zakarun Turai tare da Crystal Palace, kafin wasansa ya kama idon Wigan Athletic, inda ya fara buga gasar Premier a shekara ta 2010. Bayan shekaru biyu, wasansa ya inganta, har ta kai ga zakarun Turai Chelsea suna sha'awarsa, kuma ya sanya hannu a kan su a lokacin rani na shekarar 2012. Duk da kwallaye goma a duk gasa a kakar wasa ta farko, ya shafe kakar wasa ta biyu a aro zuwa [[Liverpool F.C.|Liverpool]], na uku a aro a Stoke City da na hudu a aro a West Ham United. An sake kiran Moses a Chelsea a kakar wasa ta shekarar 2016 zuwa 2017, inda ya buga wasanni (34) yayin da Chelsea ta lashe gasar Premier. Bayan da ya kasa taka rawar gani a yakin neman zabe na gaba, Musa ya ci gaba da zaman lamuni tare da Fenerbahçe, Inter Milan da Spartak Moscow a cikin yanayi masu zuwa. An haife shi a Najeriya, Moses ya wakilci tawagar matasan Ingila a matakin 'yan kasa da shekaru( 16), da 'yan kasa da shekaru (17), 'yan kasa da shekaru (19) da kuma 'yan kasa da shekaru( 21), amma ya zabi buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa sabanin kasancewarsa cikakken dan taka leda a Ingila. Ya buga wasansa na farko a babbar kungiyar kwallon kafa ta Najeriya a shekarar 2012, kuma ya buga wasanni( 38) kuma ya zura kwallaye (12) kafin ya yi ritaya daga buga wasannin kasa da kasa a shekarar 2018,Ya taka leda a kamfen na cin nasara a Najeriya a gasar cin kofin Afrika na shekarar 2013, da kuma kamfen a gasar cin kofin duniya ta FiFA a shekara ta 2014, da kuma [[Kofin kwallon kafar duniya ta shekarar 2018|gasar cin kofin duniya ta shekarar 2018]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Rayuwar farko da aiki === An haifi Musa a [[Lagos (birni)|Legas]], kasar Nigeria, ɗan wani Fastone Kirista. A lokacin da yake dan shekara( 11), an kashe iyayensa a rikicin addini a [[Kaduna (birni)|Kaduna]], lokacin da masu tarzoma suka mamaye gidansu. Moses yana buga kwallon kafa a titi a lokacin. Bayan mako guda, bayan abokansa sun boye shi, danginsa sun biya shi zuwa Burtaniya don neman mafaka. An sanya shi tare da dangin reno a Kudancin London. Ya halarci makarantar sakandare ta Stanley Technical (yanzu ana kiranta Harris Academy) a Kudancin Norwood. An yi masa kallon wasan ƙwallon ƙafa a gasar Tandridge na gida don Cosmos (90) FC, Crystal Palace ta matso kusa da shi, tare da filin wasa na kulob din Selhurst Park a titin kusa da makarantarsa. <ref name="Independent1" /> An ba da wuri a makarantar Eagles, Palace ta ba shi shawarar zuwa makarantar Whitgift mai biyan kuɗi a Croydon, inda tsohon dan wasan [[Arsenal FC|Arsenal]] da [[Chelsea F.C.|Chelsea]] Colin Pates ke horar da kungiyar kwallon kafa ta makaranta. Musa dai ya fara yin fice ne a shekaru (14), bayan ya zura kwallaye( 50) a kungiyar 'yan kasa da shekaru (14) ta Palace. Yin wasa na tsawon shekaru uku a duka Whitgift da Palace, Musa ya zira kwallaye a raga fiye da (100), tare da taimakawa Whitgift lashe gasar cin kofin makaranta da yawa, ciki har da gasar cin kofin kasa inda Musa ya zira kwallaye biyar a wasan karshe da Healing School of Grimsby a filin wasa na Walkers, Leicester. === Crystal Palace === Musa ya buga wasansa na farko a Palace yana da shekaru (16) a ranar (6) ga watan Nuwamba a shekara ta (2007), a wasan da suka tashi(1-1), da Cardiff City a gasar Championship. Ya ci gaba da zama a gefe sannan ya zira kwallonsa na farko a ranar (12), ga watan Maris a shekara ta (2008), a wasan da suka tashi (1-1), da West Bromwich Albion. Gabaɗaya, Musa ya taka leda sau (16) a cikin shekarar (2007 zuwa 2008), yayin da Palace ta kai ga gasar zakarun Turai inda suka yi rashin nasara a hannun Bristol City. A karshen kakar wasa ta bana, ya rattaba hannu kan sabon kwantiragi a Selhurst Park, abin da ya farantawa kociyan Neil Warnock, wanda ya bayyana cewa, "Sa hannun Victor babban juyin mulki ne ga kulob din; Na gaya wa Victor zai iya tafiya kamar yadda ya dace yana so. A kullum yana samun ci gaba kuma na ji dadin sanya hannu kan wannan yarjejeniya domin shi dan wasa ne wanda zai kara karfi.” Musa ya ci sau biyu a wasanni (32) a shekara ta (2008 zuwa 2009), yayin da Palace ta yi yakin neman zabe, inda ya kare a matsayi na (15). A cikin shekara ta (2009 zuwa 2010), Musa ya ci gaba da cin kwallaye shida a wasanni takwas amma Palace yana fama da matsalolin kudi kuma kulob din ya shiga gwamnati a cikin watan Janairu a shekara ta (2010). === Wigan Athletic === A ranar ƙarshe na Janairu a shekara ta (2010), ya kammala canja wurin( £ 2.5), miliyan zuwa Wigan Athletic ta Premier bayan Palace ta shiga cikin gwamnati. Ya fara buga wasansa na farko a ranar 6 ga watan Fabrairun shekara ta (2010), a matsayin wanda ya maye gurbinsu da Sunderland a wasan da suka tashi (1-1). A ranar (20) a watan Maris a shekara ta ( 2010), Moses ya zo a matsayin wanda zai maye gurbin Burnley kuma ya sami taimakonsa na farko ga kulob din, inda ya kafa Hugo Rodallega don cin nasara lokacin rauni. Ya zira kwallo ta farko a Wigan a ranar( 3), ga watan Mayu a shekara ta (2010), da Hull City. Musa ya sami raunin biyu a farkon kakar (2010zuwa2011), kuma ya sami wahalar dawo da shi cikin rukunin farko saboda karuwar gasa ga wurare. Ya zura kwallonsa ta farko a gasar bana a ranar (13), ga watan Nuwamba a shekara ta( 2010), a ci (1-0), da West Bromwich Albion. Bayan tafiyar winger Charles N'Zogbia, Musa ya zama mai farawa na yau da kullun don Wigan a kakar shekara ta (2011zuwa2012). A ranar (10), ga watan Disamba a shekara ta (2011), ya zira kwallonsa ta farko a kakar wasa a kan West Brom&nbsp;– kwallonsa ta farko tun bayan da ya zura kwallo daya a ragar kungiyar a kakar wasan data gabata. === Chelsea === ==== 2012-13 kakar ==== [[File:Victor_Moses_Fabio_Santos_2012_FIFA_Club_World_Cup.jpg|thumb| Moses da Fábio Santos na Corinthians a gasar cin kofin duniya ta 2012 na FIFA]] A ranar( 23), ga watan Agusta a shekara ta (2012), Wigan ta karɓi tayi na biyar daga [[Chelsea F.C.|Chelsea]] bayan sun hadu da farashin Wigan bayan tayin hudu da ba su yi nasara ba a baya. An ba dan wasan izinin yin magana da Chelsea. A ranar( 24), ga watan Agusta, Chelsea ta sanar da cewa an kammala cinikin Moses. Moses ya buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fito a matsayin wanda zai maye gurbinsa da abokan hamayyarsa West London Queens Park Rangers a ranar( 15), ga watan Satumba. Moses ya fara buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fara gasar cin kofin League da Wolverhampton Wanderers kuma ya ci kwallonsa ta farko bayan mintuna (71) a wasan da aka tashi (6-0) a Blues. Musa ya fara wasansa na farko na gasar zakarun Turai da Nordsjælland. A ranar (31) ga watan Oktoba, an zabi Musa dan wasan da ya fi fice a karawar da [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar cin kofin League, wasan da Chelsea ta ci (5-4). A ranar (3), ga watan Nuwamba a shekara ta ( 2012), Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farko a gasar Premier a wasan da suka yi da Swansea City, wanda ya tashi (1-1). Kwanaki hudu bayan haka, ya zira kwallon farko a gasar zakarun Turai a Chelsea a kan Shakhtar Donetsk; Moses ne ya maye gurbin Oscar a minti na (79), sannan kuma ya ci kwallon da Juan Mata ya yi saura dakika( 3-2). A ranar( 5) ga watan Janairu a shekara ta ( 2013), Musa ya buɗe tarihinsa na zira kwallaye na shekara tare da tuƙi mai ƙarfi a cikin kusurwar ƙasa yayin da yake wasa a zagaye na uku na gasar cin kofin FA da Southampton, yayin da Chelsea ta zo daga (1-0), a baya don doke Saints( 1–5). Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farko a gasar cin kofin Europa a wasan da suka doke Rubin Kazan da ci( 3-1) a gida, sannan kuma na biyu a fafatawar da suka yi bayan mako guda. Ya ci gaba da taka rawar gani a gasar ta hanyar zura kwallo ta farko a wasan da suka doke Basel da ci (1-2), a waje a ranar (25) ga watan Afrilu. Ya kuma zira kwallaye a wasan baya da Basel lokacin da Blues ta ci( 3-1) a gida kuma sun tabbatar da shiga gasar cin kofin Europa League, wasan da Musa bai buga ba amma duk da haka Blues ta ci Benfica( 2-1). [[Amsterdam]] ranar( 15), ga watan Mayu. ==== 2013-14 kakar: Lamuni ga Liverpool ==== A ranar( 2), ga watan Satumba a shekara( 2013), Musa ya rattaba hannu kan [[Liverpool F.C.|Liverpool]] a kan yarjejeniyar aro na tsawon kakar wasa. Ya zura kwallo a wasansa na farko a ranar ( 16), ga watan Satumba a karawar da Swansea City suka yi (2-2). A ranar( 25) ga watan Janairu a shekara ta( 2014), ya zira kwallaye na farko na nasara (2-0), da AFC Bournemouth a zagaye na hudu na gasar cin kofin FA. Saboda nau'i na Raheem Sterling a lokacin kakar( 2013zuwa2014), Musa ya sami damar da wuya ya zo ta karkashin Brendan Rodgers, yana wasa wasanni (22), wanda kawai tara aka fara. ==== 2014-15 kakar: Lamuni ga Stoke City ==== A ranar( 16), ga watan Agusta a shekara ta( 2014), Musa ya koma Stoke City a matsayin aro don kakar a shekara ta (2014zuwa2015) . Ya buga wasansa na farko a gasar Premier a Stoke City a ranar( 30), ga Agusta a wasan da suka ci [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (1-0). A wasan da Stoke ta doke Newcastle United da ci (1-0) a ranar (29) ga watan Satumba, Moses ne ya taimaka wa Peter Crouch ya zura kwallo daya tilo da ya zura kuma an zabe shi a matsayin wanda ya fi kowa taka leda saboda rawar da ya taka. A ranar (19), ga watan Oktoba, a cikin nasara( 2-1) da Swansea City, Musa ya samu bugun fanariti bayan ya sauka a karkashin kalubale daga Àngel Rangel; bayan kammala wasan, kocin Swansea Garry Monk ya yi ikirarin cewa Moses ya nutse. ''Masanin wasan Match of the Day 2'' John Hartson shi ma ya yi ikirarin cewa Musa ya yi magudi, amma daga baya ya nemi gafarar Musa kan kalaman nasa. Musa ya ci wa Stoke kwallonsa ta farko a ranar( 1) ga watan Nuwamba a wasan da suka tashi( 2-2) da West Ham United. Ya samu rauni a cinyarsa a karawar da suka yi da Burnley a ranar( 22) ga watan Nuwamba wanda hakan ya sa ba zai yi jinyar makonni takwas ba. A ranar (17), ga watan Janairu a shekara ta ( 2015), Musa ya koma farkon layin farko da Leicester City, wanda ya ƙare a nasarar (1-0) ga Stoke. A ranar (21) ga watan Fabrairu, Moses ya zura bugun fanareti na mintuna (90) don samun nasara kan Stoke da ci (2-1) a kan abokan hamayyar Midlands Aston Villa a Villa Park. Ya kuma zura kwallo a ragar Everton da ci( 2-0) a ranar( 4) ga watan Maris. Yayin da André Schürrle da [[Muhammad Salah|Mohamed Salah]] suka fice na dindindin kuma a matsayin aro, an bayyana cewa kocin Chelsea [[José Mourinho]] ya yi yunkurin dawo da Moses daga Stoke a tsakiyar kakar wasa, sai dai dan wasan ya ki amincewa da komawarsa. Moses ya samu rauni ne a kafarsa a lokacin da yake wasa da West Ham ranar( 11) ga watan Afrilu, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba a sauran kakar wasa ta bana. ==== 2015-16 kakar: Lamuni ga West Ham United ==== [[File:West_Ham_United_Vs_Manchester_City_(24366292089).jpg|right|thumb| Moses a kan kwallon a lokacin aronsa da West Ham United, yana wasa da [[Manchester City F.C.|Manchester City]] a 2016]] Bayan nasarar kakar wasa a matsayin aro tare da Stoke, Musa ya koma Blues kuma ya buga wasanni a cikin dukkanin wasannin preseason guda hudu kuma ya zira kwallo daya, da [[Paris Saint-Germain|Paris Saint-Germain FC]] Musa ya fara bayyanarsa gasa tun dawowarsa( 2) ga watan Agusta a shekara ta ( 2015). da [[Arsenal FC|Arsenal]] a gasar Community Shield lokacin da ya maye gurbin John Terry a minti na (82) Wasan dai ya kare da Chelsea da ci( 1-0). An kuma saka Moses a benci a wasan farko na kakar bana da Swansea City, ko da yake bai buga wasan ba, inda Chelsea ta tashi (2-2). A ranar (1), ga watan Satumba a shekara ta (2015), Moses ya koma West Ham United a kan aro na tsawon kakar wasa. Kafin ya koma West Ham United a matsayin aro, Moses ya sanya hannu kan sabuwar kwantiragin shekaru hudu, wanda zai ci gaba da zama a Chelsea har zuwa shekara ta( 2019). Moses ya fara buga wasansa na farko a West Ham a ranar( 14) ga watan Satumba a wasan da suka doke Newcastle United da ci (2-0), inda aka ba shi kyautar dan wasan. A wasansa na biyu, ranar( 19), ga watan Satumba a waje da Manchester City, Moses ya ci wa West Ham kwallo daya tilo da ya ci, a ci (1-2). A ranar( 5), ga watan Disamba, yayin wasa da Manchester United, Moses ya samu rauni a kafarsa, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba har zuwa watan Fabrairu. A watan Afrilu, an bayyana cewa yarjejeniyar aro ita ma tana da zabin mayar da tafiyar dindindin a karshen kakar wasa ta bana, amma West Ham ta yanke shawarar yin watsi da zabin. ==== 2016-17 kakar ==== [[File:Leicester_0_Chelsea_3_(31510599933).jpg|right|thumb| Moses ''(tsakiyar)'' tare da abokin wasan kasar ''Wilfred Ndidi'' (dama) yana bugawa Chelsea wasa da zakarun Leicester City, a shekara ta (2017). ]] Bayan ya burge sabon koci Antonio Conte a lokacin preseason, Moses ya kasance cikin tawagar farko. A ranar (15) ga watan Agusta a shekara ta ( 2016), Musa ya buga wasansa na farko na gasar Chelsea a cikin shekaru uku, yana fitowa daga benci don Eden Hazard da West Ham United a ci (2-1). A ranar( 23), ga watan Agusta, Moses ya fara buga wasansa na farko kuma ya ci kwallonsa ta farko tun bayan dawowar sa, a zagaye na biyu na gasar cin kofin EFL da kungiyar Bristol Rovers da ci (3–2). Bayan rashin nasara a gasar La Liga, Conte ya koma cikin tsari( 3–4–3) tare da Musa yana taka leda a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron baya]] a wasan da suka yi da Hull City. Kwallon da ya yi a matsayin mai tsaron baya ya taimaka wa Chelsea da ci( 2-0), sannan kuma ya ba shi kyautar gwarzon dan wasan. A ranar (15) ga watan Oktoba a shekara ta(2016), Musa ya zira kwallonsa ta biyu a gasar kakar wasa a kan Leicester City a ci( 3-0), a gida. A ranar( 26) ga watan Nuwamba a shekara ta (2016), Moses ya ci kwallon da suka yi nasara a wasan da suka doke Tottenham da ci (2-1), kuma an ba shi kyautar gwarzon dan wasan. Moses ya buga wa Chelsea wasanni (40) a dukkan gasa a kakar wasa ta shekarar (2016zuwa2017), inda ya ci kwallaye hudu. Yayin da Chelsea ta lashe kofin Premier, Moses ya zama dan wasan Najeriya da ya fi yawan buga gasar Premier a kungiyar da ta lashe kofin. Moses ya yi taka tsan-tsan a lokacin wasan karshe na cin kofin FA na shekara ta( 2017), da Arsenal ta yi rashin nasara da ci( 2-1) . Bayan an kama shi da laifin keta da Danny Welbeck a baya, an ba shi booking karo na biyu, wanda ya haifar da jan kati, bayan da ya nutse a bugun fanareti. Ya zama dan wasa na biyar da aka kora a wasan karshe na cin kofin FA. An buga wasan ne kwanaki biyar bayan harin bam da aka kai a filin wasa na Manchester inda mutane( 23) galibi yara kanana suka mutu. Chelsea dai ba ta sanya bakaken rigar hannu ba a lokacin wasan da suka buga na farko amma a lokacin wasan na biyu. Sai kuma Musa a yayin da ya ke fita daga filin wasan ya cire nasa ya jefar da shi a kasa, lamarin da ya haifar da cece-ku-ce a shafukan sada zumunta, inda da dama ke zarginsa da rashin girmama wadanda suka rasa rayukansu. ==== 2017 zuwa 2018 kakar ==== Moses scored the opening goal in the 2017 FA Community Shield, which Chelsea lost to rivals Arsenal on penalties. ==== Lokacin 2018 zuwa 2019: Lamuni ga Fenerbahçe ==== A watan Janairun a shekara ta (2019), Moses ya sanya hannu kan yarjejeniyar lamuni na watanni goma sha takwas da kungiyar Fenerbahce ta Turkiyya. A ranar (1), ga watan Fabrairu a shekara ta ( 2019) , Musa ya zira kwallonsa ta farko a gasar kakar wasa don Fenerbahçe a ci( 2–0), da Göztepe. ==== kakar 2019-20: Lamuni ga Inter Milan ==== Bayan da aka gajarta yarjejeniyar Fenerbahce, Moses ya rattaba hannu kan Inter Milan kan yarjejeniyar lamuni ta watanni shida tare da zabin siye a ranar( 23), ga watan Janairu( 2020). Ya kasance daya daga cikin tsoffin 'yan wasan Premier na uku da suka shiga Inter Milan a cikin taga na Janairu, tare da Ashley Young da Christian Eriksen. Ya fara buga wa kulob din wasa ne a ranar( 29) ga watan Janairu, inda ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Antonio Candreva a karo na biyu a wasan da suka doke Fiorentina da ci( 2-1) a gida a gasar Coppa Italia ta kusa da karshe. Ya buga wasansa na farko na gasar ne kwanaki kadan bayan, a ranar( 2), ga watan Fabrairu, yana farawa a dama a cikin nasara( 2-0), a Udinese. ==== Lokacin 2020-21: Lamuni zuwa Spartak Moscow ==== A ranar( 15) ga watan Octoba a shekara( 2020), Moses ya koma kulob din Spartak Moscow na Premier League kan aro na tsawon kakar wasa tare da zabin siye. Bayan kwana biyu a ranar (17) ga watan Oktoba, ya fara buga wa kulob din wasa daga benci a wasan da suka yi waje da Khimki da ci( 3–2). A ranar( 24) ga watan Oktoba, ya fara bayyanarsa a matsayin mafari kuma ya zira kwallonsa ta farko ga Spartak a wasan da suka tashi (3–1), da Krasnodar. A ranar (16) ga watan Mayu a shekara ta (2021), ya zira kwallaye a makare a wasan Premier na Rasha na shekara ta (2020zuwa2021) na karshe da FC Akhmat Grozny don kafa maki na karshe na (2-2). Makin da Spartak ya samu ya tabbatar da matsayi na( 2) da shiga zagayen neman cancantar shiga gasar zakarun Turai ga kulob din. === Spartak Moscow === A ranar( 2) ga watan Yuli a shekara ta( 2021), Chelsea ta tabbatar da cewa Musa ya kammala canja wuri na dindindin zuwa Spartak Moscow, wanda ya kawo karshen shekaru tara tare da kulob din. Spartak ya sanar a wannan rana cewa ya sanya hannu kan kwantiragin shekaru biyu da kungiyar. A ranar (10) ga watan Fabrairu( 2022), Musa ya tsawaita kwantiraginsa da Spartak zuwa (2024). == Ayyukan kasa da kasa == === Ingila === ==== U16 da U17 matakin ==== Duk da cewa Musa ya fito ne daga Kaduna, Najeriya, da farko ya zabi ya wakilci kasarsa ta Ingila, wanda ya taka leda a tawagar 'yan kasa da shekaru( 16) , inda ya lashe Garkuwan Nasara a( 2005) da kuma 'yan kasa da shekaru 17 . Ya yi tafiya tare da tawagar zuwa gasar zakarun Turai (U-17 na shekarar2007), a Belgium, inda ya zira kwallaye uku (ciki har da kwallo daya tilo a wasan kusa da na karshe da Faransa ) don taimakawa bangaren John Peacock zuwa wasan karshe, inda suka kasance da kyar. Spain ta doke su da ci daya, ko da yake Musa ya yi nasarar kammala gasar a matsayin wanda ya fi zura kwallaye a gasar kuma ya karbi kyautar takalmin zinare don yin hakan.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} A wannan lokacin rani, tawagar ta tafi [[Koriya ta Kudu]] don gasar cin kofin duniya na FIFA U-17 . Musa ya kare ne a matsayin wanda ya fi zura kwallo a ragar Young Lions, inda ya zura kwallaye uku a wasannin rukunin B, amma ya samu rauni a nasarar da suka yi da Brazil wanda ya hana shi shiga gasar. Abokan wasan Musa sun ci gaba da kaiwa matakin kwata final .{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U19s ==== Bayan wannan gasar, Musa ya kasance cikin tawagar 'yan kasa da shekaru (18) , kuma bayan cin kwallaye da ya ci a kungiyar farko ta Crystal Palace, an daukaka shi zuwa kungiyar 'yan kasa da shekaru (19) ba tare da ya isa ba don( U-18s) ya tattara kofuna. . Ya tafi tare da( U-19) zuwa gasar shekara( 2008) UEFA European( U-19), Championship a [[Kazech|Jamhuriyar Czech]], inda ya buga wasanni biyu tare da karbar taimako daya yayin da Young Lions ya kasa fitowa daga rukunin B. Hasashe ya karu yayin da koci Stuart Pearce ya yi watsi da shi cewa Moses zai dawo buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa a gasar cin kofin duniya ta FIFA ta shekara ta ( 2010) - wannan matakin bai taba faruwa ba.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U21s ==== An daukaka Musa zuwa tawagar 'yan kasa da shekara( 21), a farkon kakar shekara (2010zuwa2011 kuma ya fara buga wasansa da Uzbekistan a ci (2-0) . === Najeriya === [[File:Iran_and_Nigeria_match_at_the_FIFA_World_Cup_2014-06-12_15.jpg|right|thumb| Musa yana bugawa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Iran a gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekarar(2014) .]] An zabi Moses ne don buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Guatemala a watan Fabrairun a shekara ta (2011) , amma an soke wasan sada zumuncin. <ref>[http://www.kickoff.com/news/19690/shola-ameobi-victor-moses-get-nigeria-call.php Ameobi, Moses get Nigeria call]. kickoff.com. 14 January 2011.</ref> Daga nan ya amsa kiran da aka yi masa a watan Maris a (2011) domin buga wasan Najeriya da Habasha da Kenya . Sai dai kuma an cire shi daga wasannin ne saboda ba a samu takardar neman sauya sheka zuwa [[FIFA]] ba a kan lokaci. An sanar a ranar (1), ga watan Nuwamba a shekara ta (2011), cewa FIFA ta wanke Moses da [[Shola Ameobi]] daga buga wa Najeriya wasa. An gayyaci Moses ne a cikin tawagar ‘yan wasan Najeriya (23), da za su buga gasar cin kofin Afrika a shekarar (2013) , inda ya ci fanareti biyu a wasansu na karshe na rukuni-rukuni da Habasha, wanda Najeriya ke bukatar samun nasara kafin ta samu. A karo na biyu an ba mai tsaron gidan Habasha Sisay Bancha katin gargadi na biyu a wasan da ya kai ga bugun fanareti kuma aka kore shi. Tuni dai Habasha ta yi amfani da 'yan wasan uku da suka maye gurbinsu, don haka dan wasanta na tsakiya ya shiga raga, kuma ya barar da bugun fanareti. An tashi wasan da ci( 2-0) . Najeriya ta ci gaba da lashe gasar, karo na uku da ta samu. Musa ya fara wasan karshe kuma ya buga wasan gaba daya. An zabi Moses ne a cikin tawagar Najeriya da za ta buga gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekara ta (2014), kuma sun fara ne a wasansu na farko na rukuni da kuma wasan zagaye na( 16), da Faransa suka yi da ci( 2-0). [[File:FWC_2018_-_Group_D_-_NGA_v_ISL_-_Photo_37.jpg|left|thumb| Musa ya zura kwallo a ragar [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya ta FIFA 2018]] .]] Bayan da Gernot Rohr ya dauka a matsayin kocin Najeriya a watan ogustan a shekara ta( 2016), Musa ya taka rawa akai-akai a wasannin share fage na FIFA na shekarar ( 2018) . Moses ya ci wa Najeriya kwallaye biyu a wasan neman gurbin shiga gasar FIFA na shekarar (2018), da Algeria a watan Nuwamba a shekara ( 2016), wanda ya taimaka mata ta samu nasara da ci (3-1) . A watan Mayun a shekara ta ( 2018), ya kasance cikin jerin [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|'yan]] wasa( 30) na farko na Najeriya da za su wakilci Najeriya a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya]] da za a yi a [[Rasha]] a shekara ta (2018) , inda ya samu ƙwallaye mai mahimmanci a wasan da Argentina, ko da yake, 'yan wasansa sun yi rashin nasara a wasan a cikin mintuna kaɗan don ganin Argentina ta tsallake yayin da Najeriya ta fice. Bayan kammala gasar, Moses ya sanar a ranar( 15) ga watan Agusta cewa ya yi ritaya daga buga wa Najeriya kwallo a gasar cin kofin duniya. == Rayuwa ta sirri == Musa ya girma yana goyon bayan [[Arsenal FC|Arsenal]] . Yana da ɗa, Brentley, (an haife shi 2012) da diya, Nyah, (an haife shi 2015). == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|<!--match played--> 13 December 2021}}<ref name=Sb>{{cite web |url=http://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=47716 |title=Victor Moses: Football Stats |publisher=Soccerbase |access-date=2 April 2015 }}</ref><ref name=Soccerway>{{Soccerway|viktor-moses/25395}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Club statistics ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Crystal Palace |2007–08 | rowspan="3" |Championship |13 |3 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn|Appearances in [[EFL Championship play-offs|Championship play-offs]]}} |0 |16 |3 |- |2008–09 |27 |2 |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |2 |- |2009–10 |18 |6 |1 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |21 |6 |- ! colspan="2" |Total !58 !11 !5 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 !69 !11 |- | rowspan="5" |Wigan Athletic |2009–10<ref name="sb0910" /> | rowspan="4" |Premier League |14 |1 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |1 |- |2010–11 |21 |1 |2 |0 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- |2011–12 |38 |6 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |39 |6 |- |2012–13 |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !8 !3 !0 !3 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !80 !9 |- | rowspan="6" |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |2012–13<ref name="sb1213" /> | rowspan="5" |Premier League |23 |1 |5 |2 |3 |2 |10{{Efn|Four appearances and one goal in UEFA Champions League, six appearances and four goals in UEFA Europa League}} |5 |2{{Efn|Appearances in [[FIFA Club World Cup]]}} |0 |43 |10 |- |2015–16 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |1{{Efn|Appearance in [[FA Community Shield]]}} |0 |1 |0 |- |2016–17 |34 |3 |4 |0 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |4 |- |2017–18 |28 |3 |3 |0 |2 |0 |4{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]}} |0 |1{{Efn}} |1 |38 |4 |- |2018–19 |2 |0 |0 |0 |1 |0 |2{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]}} |0 |1{{Efn}} |0 |6 |0 |- ! colspan="2" |Total !87 !7 !12 !2 !8 !3 !16 !5 !5 !1 !128 !18 |- |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] (loan) |2013–14 |Premier League |19 |1 |2 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |2 |- |Stoke City (loan) |2014–15 |Premier League |19 |3 |2 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |4 |- |West Ham United (loan) |2015–16<ref name="sb1516" /> |Premier League |21 |1 |4 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- | rowspan="3" |Fenerbahçe (loan) |2018–19<ref name="sb1819" /> | rowspan="2" |Süper Lig |14 |4 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn}} |0 | colspan="2" |— |16 |4 |- |2019–20 |6 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |1 |- ! colspan="2" |Total !20 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 ! colspan="2" |— !23 !5 |- |Inter Milan (loan) |2019–20<ref name="sb1920" /> |Serie A |12 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |5 |0 | colspan="2" |— |20 |0 |- |Spartak Moscow (loan) |2020–21 |Russian Premier League |19 |4 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |4 |- | rowspan="2" |Spartak Moscow |2021–22 |Russian Premier League |15 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |7{{Efn|One appearance in the [[UEFA Champions League]], six appearances, one goal in the [[UEFA Europa League]]}} |1 | colspan="2" |— |22 |2 |- ! colspan="2" |Total !34 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !7 !1 ! colspan="2" |— !42 !6 |- ! colspan="3" |Career total !344 !41 !33 !5 !19 !4 !30 !6 !7 !1 !433 !57 |} === Ƙasashen Duniya === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Kididdigar kasa da kasa ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="7" | [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] | 2012 | 6 | 2 |- | 2013 | 11 | 4 |- | 2014 | 6 | 1 |- | 2015 | 0 | 0 |- | 2016 | 4 | 2 |- | 2017 | 3 | 1 |- | 2018 | 7 | 2 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 37 ! 12 |} : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Najeriya.'' {| class="wikitable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1 | rowspan="2" | Oktoba 13, 2012 | rowspan="2" | UJ Esuene Stadium, [[Kalaba|Calabar]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Laberiya |{{Center|'''3'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 6–1 | rowspan="2" | 2013 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2 |{{Center|'''6'''–1}} |- | 3 | rowspan="2" | 29 ga Janairu, 2013 | rowspan="2" | Filin wasa na Royal Bafokeng, Rustenburg, Afirka ta Kudu | rowspan="2" |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 2–0 | rowspan="2" | 2013 Gasar Cin Kofin Afirka |- | 4 |{{Center|'''2'''–0}} |- | 5 | 7 ga Satumba, 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Malawi |{{Center|'''2'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 6 | 16 Nuwamba 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 7 | 7 ga Yuni 2014 | EverBank Field, Jacksonville, Amurika |</img> Amurka |{{Center|'''1'''–2}} |{{Center|1–2}} | Sada zumunci |- | 8 | rowspan="2" | 12 Nuwamba 2016 | rowspan="2" | [[Filin wasan Godswill Akpabio na ƙasa da ƙasa|Godswill Akpabio International Stadium]], [[Uyo]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Aljeriya |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 3–1 | rowspan="3" | 2018 FIFA cancantar shiga gasar cin kofin duniya |- | 9 |{{Center|'''3'''–1}} |- | 10 | 1 ga Satumba, 2017 | Godswill Akpabio International Stadium, Uyo, Nigeria |</img> Kamaru |{{Center|'''3'''–0}} |{{Center|4–0}} |- | 11 | 23 Maris 2018 | Stadion Miejski, Wrocław, Poland |</img> Poland |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|1–0}} | Sada zumunci |- | 12 | 26 ga Yuni, 2018 | Krestovsky Stadium, [[Saint-Petersburg|Saint Petersburg]], Rasha |</img> Argentina |{{Center|'''1'''–1}} |{{Center|1–2}} | 2018 FIFA World Cup |} == Girmamawa == '''Chelsea''' * Premier League :( 2016zuwa2017) * Kofin FA : (2017zuwa2018) ; wanda ya zo na biyu a :( 2016zuwa2017) * UEFA Europa League : (2012zuwa2013, 2018zuwa2019) '''Inter Milan''' * Gasar cin Kofin Zakarun Turai ta Europa: (2019zuwa2020) '''Najeriya''' * Gasar cin kofin Afrika : (2013) '''Mutum''' * Gwarzon dan wasan Premier League Fans na Wata: Nuwamba a shekara( 2016). == Manazarta == == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20181005210129/https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/victor-moses?pageTab=biography Bayanan martaba] a gidan yanar gizon Chelsea FC * Victor Moses </img> {{FC Spartak Moscow squad}} [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Ingila]] [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Nijeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] <references /> dnb42tikqlo2h786gupmihr90xwpzjg 166900 166899 2022-08-19T20:09:38Z Jidda3711 14843 wikitext text/x-wiki '''Victor Moses''' (an haife shi ne a ranar 12 ga watan Disamba a shekara ta 1990) ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa]] ne na Najeriya wanda ke taka leda a matsayin winger a kowane gefe na ƙungiyar Spartak Moscow ta Rasha. An kuma tura shi a matsayin mai tsaron baya a wasu lokuta a lokacin aikinsa. Moses ya fara aikinsa a gasar zakarun Turai tare da Crystal Palace, kafin wasansa ya kama idon Wigan Athletic, inda ya fara buga gasar Premier a shekara ta 2010. Bayan shekaru biyu, wasansa ya inganta, har ta kai ga zakarun Turai Chelsea suna sha'awarsa, kuma ya sanya hannu a kan su a lokacin rani na shekarar 2012. Duk da kwallaye goma a duk gasa a kakar wasa ta farko, ya shafe kakar wasa ta biyu a aro zuwa [[Liverpool F.C.|Liverpool]], na uku a aro a Stoke City da na hudu a aro a West Ham United. An sake kiran Moses a Chelsea a kakar wasa ta shekarar 2016 zuwa 2017, inda ya buga wasanni (34) yayin da Chelsea ta lashe gasar Premier. Bayan da ya kasa taka rawar gani a yakin neman zabe na gaba, Musa ya ci gaba da zaman lamuni tare da Fenerbahçe, Inter Milan da Spartak Moscow a cikin yanayi masu zuwa. An haife shi a Najeriya, Moses ya wakilci tawagar matasan Ingila a matakin 'yan kasa da shekaru( 16), da 'yan kasa da shekaru (17), 'yan kasa da shekaru (19) da kuma 'yan kasa da shekaru( 21), amma ya zabi buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa sabanin kasancewarsa cikakken dan taka leda a Ingila. Ya buga wasansa na farko a babbar kungiyar kwallon kafa ta Najeriya a shekarar 2012, kuma ya buga wasanni( 38) kuma ya zura kwallaye (12) kafin ya yi ritaya daga buga wasannin kasa da kasa a shekarar 2018,Ya taka leda a kamfen na cin nasara a Najeriya a gasar cin kofin Afrika na shekarar 2013, da kuma kamfen a gasar cin kofin duniya ta FiFA a shekara ta 2014, da kuma [[Kofin kwallon kafar duniya ta shekarar 2018|gasar cin kofin duniya ta shekarar 2018]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Rayuwar farko da aiki === An haifi Musa a [[Lagos (birni)|Legas]], kasar Nigeria, ɗan wani Fastone Kirista. A lokacin da yake dan shekara( 11), an kashe iyayensa a rikicin addini a [[Kaduna (birni)|Kaduna]], lokacin da masu tarzoma suka mamaye gidansu. Moses yana buga kwallon kafa a titi a lokacin. Bayan mako guda, bayan abokansa sun boye shi, danginsa sun biya shi zuwa Burtaniya don neman mafaka. An sanya shi tare da dangin reno a Kudancin London. Ya halarci makarantar sakandare ta Stanley Technical (yanzu ana kiranta Harris Academy) a Kudancin Norwood. An yi masa kallon wasan ƙwallon ƙafa a gasar Tandridge na gida don Cosmos (90) FC, Crystal Palace ta matso kusa da shi, tare da filin wasa na kulob din Selhurst Park a titin kusa da makarantarsa. <ref name="Independent1" /> An ba da wuri a makarantar Eagles, Palace ta ba shi shawarar zuwa makarantar Whitgift mai biyan kuɗi a Croydon, inda tsohon dan wasan [[Arsenal FC|Arsenal]] da [[Chelsea F.C.|Chelsea]] Colin Pates ke horar da kungiyar kwallon kafa ta makaranta. Musa dai ya fara yin fice ne a shekaru (14), bayan ya zura kwallaye( 50) a kungiyar 'yan kasa da shekaru (14) ta Palace. Yin wasa na tsawon shekaru uku a duka Whitgift da Palace, Musa ya zira kwallaye a raga fiye da (100), tare da taimakawa Whitgift lashe gasar cin kofin makaranta da yawa, ciki har da gasar cin kofin kasa inda Musa ya zira kwallaye biyar a wasan karshe da Healing School of Grimsby a filin wasa na Walkers, Leicester. === Crystal Palace === Musa ya buga wasansa na farko a Palace yana da shekaru (16) a ranar (6) ga watan Nuwamba a shekara ta (2007), a wasan da suka tashi(1-1), da Cardiff City a gasar Championship. Ya ci gaba da zama a gefe sannan ya zira kwallonsa na farko a ranar (12), ga watan Maris a shekara ta (2008), a wasan da suka tashi (1-1), da West Bromwich Albion. Gabaɗaya, Musa ya taka leda sau (16) a cikin shekarar (2007 zuwa 2008), yayin da Palace ta kai ga gasar zakarun Turai inda suka yi rashin nasara a hannun Bristol City. A karshen kakar wasa ta bana, ya rattaba hannu kan sabon kwantiragi a Selhurst Park, abin da ya farantawa kociyan Neil Warnock, wanda ya bayyana cewa, "Sa hannun Victor babban juyin mulki ne ga kulob din; Na gaya wa Victor zai iya tafiya kamar yadda ya dace yana so. A kullum yana samun ci gaba kuma na ji dadin sanya hannu kan wannan yarjejeniya domin shi dan wasa ne wanda zai kara karfi.” Musa ya ci sau biyu a wasanni (32) a shekara ta (2008 zuwa 2009), yayin da Palace ta yi yakin neman zabe, inda ya kare a matsayi na (15). A cikin shekara ta (2009 zuwa 2010), Musa ya ci gaba da cin kwallaye shida a wasanni takwas amma Palace yana fama da matsalolin kudi kuma kulob din ya shiga gwamnati a cikin watan Janairu a shekara ta (2010). === Wigan Athletic === A ranar ƙarshe na watan Janairu a shekara ta (2010), ya kammala canja wurin (£ 2.5), miliyan zuwa Wigan Athletic ta Premier bayan Palace ta shiga cikin gwamnati. Ya fara buga wasansa na farko a ranar 6 ga watan Fabrairun shekara ta (2010), a matsayin wanda ya maye gurbinsu da Sunderland a wasan da suka tashi (1-1). A ranar (20) ga watan Maris a shekara t ( 2010), Moses ya zo a matsayin wanda zai maye gurbin Burnley kuma ya sami taimakonsa na farko ga kulob din, inda ya kafa Hugo Rodallega don cin nasara lokacin raun. Ya zira kwallo ta farko a Wigan a ra nr( 3, ga watan Mayu a shekara ta (2010), da Hull City. Musa ya sami raunin biyu a farkon kakar (2010 zuwa 2011), kuma ya sami wahalar dawo da shi cikin rukunin farko saboda karuwar gasa ga wurare. Ya zura kwallonsa ta farko a gasar bana a ranar (13), ga watan Nuwamba a shekara ta (2010), a ci (1-0), da West Bromwich Albion. Bayan tafiyar winger Charles N'Zogbia, Musa ya zama mai farawa na yau da kullun don Wigan a kakar shekara ta (2011 zuwa 2012). A ranar (10), ga watan Disamba a shekara ta (2011), ya zira kwallonsa ta farko a kakar wasa a kan West Brom&nbsp;– kwallonsa ta farko tun bayan da ya zura kwallo daya a ragar kungiyar a kakar wasan data gabata. === Chelsea === ==== 2012-13 kakar ==== [[File:Victor_Moses_Fabio_Santos_2012_FIFA_Club_World_Cup.jpg|thumb| Moses da Fábio Santos na Corinthians a gasar cin kofin duniya ta 2012 na FIFA]] A ranar( 23), ga watan Agusta a shekara ta (2012), Wigan ta karɓi tayi na biyar daga [[Chelsea F.C.|Chelsea]] bayan sun hadu da farashin Wigan bayan tayin hudu da ba su yi nasara ba a baya. An ba dan wasan izinin yin magana da Chelsea. A ranar( 24), ga watan Agusta, Chelsea ta sanar da cewa an kammala cinikin Moses. Moses ya buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fito a matsayin wanda zai maye gurbinsa da abokan hamayyarsa West London Queens Park Rangers a ranar( 15), ga watan Satumba. Moses ya fara buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fara gasar cin kofin League da Wolverhampton Wanderers kuma ya ci kwallonsa ta farko bayan mintuna (71) a wasan da aka tashi (6-0) a Blues. Musa ya fara wasansa na farko na gasar zakarun Turai da Nordsjælland. A ranar (31) ga watan Oktoba, an zabi Musa dan wasan da ya fi fice a karawar da [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar cin kofin League, wasan da Chelsea ta ci (5-4). A ranar (3), ga watan Nuwamba a shekara ta ( 2012), Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farko a gasar Premier a wasan da suka yi da Swansea City, wanda ya tashi (1-1). Kwanaki hudu bayan haka, ya zira kwallon farko a gasar zakarun Turai a Chelsea a kan Shakhtar Donetsk; Moses ne ya maye gurbin Oscar a minti na (79), sannan kuma ya ci kwallon da Juan Mata ya yi saura dakika( 3-2). A ranar( 5) ga watan Janairu a shekara ta ( 2013), Musa ya buɗe tarihinsa na zira kwallaye na shekara tare da tuƙi mai ƙarfi a cikin kusurwar ƙasa yayin da yake wasa a zagaye na uku na gasar cin kofin FA da Southampton, yayin da Chelsea ta zo daga (1-0), a baya don doke Saints( 1–5). Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farko a gasar cin kofin Europa a wasan da suka doke Rubin Kazan da ci( 3-1) a gida, sannan kuma na biyu a fafatawar da suka yi bayan mako guda. Ya ci gaba da taka rawar gani a gasar ta hanyar zura kwallo ta farko a wasan da suka doke Basel da ci (1-2), a waje a ranar (25) ga watan Afrilu. Ya kuma zira kwallaye a wasan baya da Basel lokacin da Blues ta ci( 3-1) a gida kuma sun tabbatar da shiga gasar cin kofin Europa League, wasan da Musa bai buga ba amma duk da haka Blues ta ci Benfica( 2-1). [[Amsterdam]] ranar( 15), ga watan Mayu. ==== 2013-14 kakar: Lamuni ga Liverpool ==== A ranar( 2), ga watan Satumba a shekara( 2013), Musa ya rattaba hannu kan [[Liverpool F.C.|Liverpool]] a kan yarjejeniyar aro na tsawon kakar wasa. Ya zura kwallo a wasansa na farko a ranar ( 16), ga watan Satumba a karawar da Swansea City suka yi (2-2). A ranar( 25) ga watan Janairu a shekara ta( 2014), ya zira kwallaye na farko na nasara (2-0), da AFC Bournemouth a zagaye na hudu na gasar cin kofin FA. Saboda nau'i na Raheem Sterling a lokacin kakar( 2013zuwa2014), Musa ya sami damar da wuya ya zo ta karkashin Brendan Rodgers, yana wasa wasanni (22), wanda kawai tara aka fara. ==== 2014-15 kakar: Lamuni ga Stoke City ==== A ranar( 16), ga watan Agusta a shekara ta( 2014), Musa ya koma Stoke City a matsayin aro don kakar a shekara ta (2014zuwa2015) . Ya buga wasansa na farko a gasar Premier a Stoke City a ranar( 30), ga Agusta a wasan da suka ci [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (1-0). A wasan da Stoke ta doke Newcastle United da ci (1-0) a ranar (29) ga watan Satumba, Moses ne ya taimaka wa Peter Crouch ya zura kwallo daya tilo da ya zura kuma an zabe shi a matsayin wanda ya fi kowa taka leda saboda rawar da ya taka. A ranar (19), ga watan Oktoba, a cikin nasara( 2-1) da Swansea City, Musa ya samu bugun fanariti bayan ya sauka a karkashin kalubale daga Àngel Rangel; bayan kammala wasan, kocin Swansea Garry Monk ya yi ikirarin cewa Moses ya nutse. ''Masanin wasan Match of the Day 2'' John Hartson shi ma ya yi ikirarin cewa Musa ya yi magudi, amma daga baya ya nemi gafarar Musa kan kalaman nasa. Musa ya ci wa Stoke kwallonsa ta farko a ranar( 1) ga watan Nuwamba a wasan da suka tashi( 2-2) da West Ham United. Ya samu rauni a cinyarsa a karawar da suka yi da Burnley a ranar( 22) ga watan Nuwamba wanda hakan ya sa ba zai yi jinyar makonni takwas ba. A ranar (17), ga watan Janairu a shekara ta ( 2015), Musa ya koma farkon layin farko da Leicester City, wanda ya ƙare a nasarar (1-0) ga Stoke. A ranar (21) ga watan Fabrairu, Moses ya zura bugun fanareti na mintuna (90) don samun nasara kan Stoke da ci (2-1) a kan abokan hamayyar Midlands Aston Villa a Villa Park. Ya kuma zura kwallo a ragar Everton da ci( 2-0) a ranar( 4) ga watan Maris. Yayin da André Schürrle da [[Muhammad Salah|Mohamed Salah]] suka fice na dindindin kuma a matsayin aro, an bayyana cewa kocin Chelsea [[José Mourinho]] ya yi yunkurin dawo da Moses daga Stoke a tsakiyar kakar wasa, sai dai dan wasan ya ki amincewa da komawarsa. Moses ya samu rauni ne a kafarsa a lokacin da yake wasa da West Ham ranar( 11) ga watan Afrilu, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba a sauran kakar wasa ta bana. ==== 2015-16 kakar: Lamuni ga West Ham United ==== [[File:West_Ham_United_Vs_Manchester_City_(24366292089).jpg|right|thumb| Moses a kan kwallon a lokacin aronsa da West Ham United, yana wasa da [[Manchester City F.C.|Manchester City]] a 2016]] Bayan nasarar kakar wasa a matsayin aro tare da Stoke, Musa ya koma Blues kuma ya buga wasanni a cikin dukkanin wasannin preseason guda hudu kuma ya zira kwallo daya, da [[Paris Saint-Germain|Paris Saint-Germain FC]] Musa ya fara bayyanarsa gasa tun dawowarsa( 2) ga watan Agusta a shekara ta ( 2015). da [[Arsenal FC|Arsenal]] a gasar Community Shield lokacin da ya maye gurbin John Terry a minti na (82) Wasan dai ya kare da Chelsea da ci( 1-0). An kuma saka Moses a benci a wasan farko na kakar bana da Swansea City, ko da yake bai buga wasan ba, inda Chelsea ta tashi (2-2). A ranar (1), ga watan Satumba a shekara ta (2015), Moses ya koma West Ham United a kan aro na tsawon kakar wasa. Kafin ya koma West Ham United a matsayin aro, Moses ya sanya hannu kan sabuwar kwantiragin shekaru hudu, wanda zai ci gaba da zama a Chelsea har zuwa shekara ta( 2019). Moses ya fara buga wasansa na farko a West Ham a ranar( 14) ga watan Satumba a wasan da suka doke Newcastle United da ci (2-0), inda aka ba shi kyautar dan wasan. A wasansa na biyu, ranar( 19), ga watan Satumba a waje da Manchester City, Moses ya ci wa West Ham kwallo daya tilo da ya ci, a ci (1-2). A ranar( 5), ga watan Disamba, yayin wasa da Manchester United, Moses ya samu rauni a kafarsa, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba har zuwa watan Fabrairu. A watan Afrilu, an bayyana cewa yarjejeniyar aro ita ma tana da zabin mayar da tafiyar dindindin a karshen kakar wasa ta bana, amma West Ham ta yanke shawarar yin watsi da zabin. ==== 2016-17 kakar ==== [[File:Leicester_0_Chelsea_3_(31510599933).jpg|right|thumb| Moses ''(tsakiyar)'' tare da abokin wasan kasar ''Wilfred Ndidi'' (dama) yana bugawa Chelsea wasa da zakarun Leicester City, a shekara ta (2017). ]] Bayan ya burge sabon koci Antonio Conte a lokacin preseason, Moses ya kasance cikin tawagar farko. A ranar (15) ga watan Agusta a shekara ta ( 2016), Musa ya buga wasansa na farko na gasar Chelsea a cikin shekaru uku, yana fitowa daga benci don Eden Hazard da West Ham United a ci (2-1). A ranar( 23), ga watan Agusta, Moses ya fara buga wasansa na farko kuma ya ci kwallonsa ta farko tun bayan dawowar sa, a zagaye na biyu na gasar cin kofin EFL da kungiyar Bristol Rovers da ci (3–2). Bayan rashin nasara a gasar La Liga, Conte ya koma cikin tsari( 3–4–3) tare da Musa yana taka leda a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron baya]] a wasan da suka yi da Hull City. Kwallon da ya yi a matsayin mai tsaron baya ya taimaka wa Chelsea da ci( 2-0), sannan kuma ya ba shi kyautar gwarzon dan wasan. A ranar (15) ga watan Oktoba a shekara ta(2016), Musa ya zira kwallonsa ta biyu a gasar kakar wasa a kan Leicester City a ci( 3-0), a gida. A ranar( 26) ga watan Nuwamba a shekara ta (2016), Moses ya ci kwallon da suka yi nasara a wasan da suka doke Tottenham da ci (2-1), kuma an ba shi kyautar gwarzon dan wasan. Moses ya buga wa Chelsea wasanni (40) a dukkan gasa a kakar wasa ta shekarar (2016zuwa2017), inda ya ci kwallaye hudu. Yayin da Chelsea ta lashe kofin Premier, Moses ya zama dan wasan Najeriya da ya fi yawan buga gasar Premier a kungiyar da ta lashe kofin. Moses ya yi taka tsan-tsan a lokacin wasan karshe na cin kofin FA na shekara ta( 2017), da Arsenal ta yi rashin nasara da ci( 2-1) . Bayan an kama shi da laifin keta da Danny Welbeck a baya, an ba shi booking karo na biyu, wanda ya haifar da jan kati, bayan da ya nutse a bugun fanareti. Ya zama dan wasa na biyar da aka kora a wasan karshe na cin kofin FA. An buga wasan ne kwanaki biyar bayan harin bam da aka kai a filin wasa na Manchester inda mutane( 23) galibi yara kanana suka mutu. Chelsea dai ba ta sanya bakaken rigar hannu ba a lokacin wasan da suka buga na farko amma a lokacin wasan na biyu. Sai kuma Musa a yayin da ya ke fita daga filin wasan ya cire nasa ya jefar da shi a kasa, lamarin da ya haifar da cece-ku-ce a shafukan sada zumunta, inda da dama ke zarginsa da rashin girmama wadanda suka rasa rayukansu. ==== 2017 zuwa 2018 kakar ==== Moses scored the opening goal in the 2017 FA Community Shield, which Chelsea lost to rivals Arsenal on penalties. ==== Lokacin 2018 zuwa 2019: Lamuni ga Fenerbahçe ==== A watan Janairun a shekara ta (2019), Moses ya sanya hannu kan yarjejeniyar lamuni na watanni goma sha takwas da kungiyar Fenerbahce ta Turkiyya. A ranar (1), ga watan Fabrairu a shekara ta ( 2019) , Musa ya zira kwallonsa ta farko a gasar kakar wasa don Fenerbahçe a ci( 2–0), da Göztepe. ==== kakar 2019-20: Lamuni ga Inter Milan ==== Bayan da aka gajarta yarjejeniyar Fenerbahce, Moses ya rattaba hannu kan Inter Milan kan yarjejeniyar lamuni ta watanni shida tare da zabin siye a ranar( 23), ga watan Janairu( 2020). Ya kasance daya daga cikin tsoffin 'yan wasan Premier na uku da suka shiga Inter Milan a cikin taga na Janairu, tare da Ashley Young da Christian Eriksen. Ya fara buga wa kulob din wasa ne a ranar( 29) ga watan Janairu, inda ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Antonio Candreva a karo na biyu a wasan da suka doke Fiorentina da ci( 2-1) a gida a gasar Coppa Italia ta kusa da karshe. Ya buga wasansa na farko na gasar ne kwanaki kadan bayan, a ranar( 2), ga watan Fabrairu, yana farawa a dama a cikin nasara( 2-0), a Udinese. ==== Lokacin 2020-21: Lamuni zuwa Spartak Moscow ==== A ranar( 15) ga watan Octoba a shekara( 2020), Moses ya koma kulob din Spartak Moscow na Premier League kan aro na tsawon kakar wasa tare da zabin siye. Bayan kwana biyu a ranar (17) ga watan Oktoba, ya fara buga wa kulob din wasa daga benci a wasan da suka yi waje da Khimki da ci( 3–2). A ranar( 24) ga watan Oktoba, ya fara bayyanarsa a matsayin mafari kuma ya zira kwallonsa ta farko ga Spartak a wasan da suka tashi (3–1), da Krasnodar. A ranar (16) ga watan Mayu a shekara ta (2021), ya zira kwallaye a makare a wasan Premier na Rasha na shekara ta (2020zuwa2021) na karshe da FC Akhmat Grozny don kafa maki na karshe na (2-2). Makin da Spartak ya samu ya tabbatar da matsayi na( 2) da shiga zagayen neman cancantar shiga gasar zakarun Turai ga kulob din. === Spartak Moscow === A ranar( 2) ga watan Yuli a shekara ta( 2021), Chelsea ta tabbatar da cewa Musa ya kammala canja wuri na dindindin zuwa Spartak Moscow, wanda ya kawo karshen shekaru tara tare da kulob din. Spartak ya sanar a wannan rana cewa ya sanya hannu kan kwantiragin shekaru biyu da kungiyar. A ranar (10) ga watan Fabrairu( 2022), Musa ya tsawaita kwantiraginsa da Spartak zuwa (2024). == Ayyukan kasa da kasa == === Ingila === ==== U16 da U17 matakin ==== Duk da cewa Musa ya fito ne daga Kaduna, Najeriya, da farko ya zabi ya wakilci kasarsa ta Ingila, wanda ya taka leda a tawagar 'yan kasa da shekaru( 16) , inda ya lashe Garkuwan Nasara a( 2005) da kuma 'yan kasa da shekaru 17 . Ya yi tafiya tare da tawagar zuwa gasar zakarun Turai (U-17 na shekarar2007), a Belgium, inda ya zira kwallaye uku (ciki har da kwallo daya tilo a wasan kusa da na karshe da Faransa ) don taimakawa bangaren John Peacock zuwa wasan karshe, inda suka kasance da kyar. Spain ta doke su da ci daya, ko da yake Musa ya yi nasarar kammala gasar a matsayin wanda ya fi zura kwallaye a gasar kuma ya karbi kyautar takalmin zinare don yin hakan.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} A wannan lokacin rani, tawagar ta tafi [[Koriya ta Kudu]] don gasar cin kofin duniya na FIFA U-17 . Musa ya kare ne a matsayin wanda ya fi zura kwallo a ragar Young Lions, inda ya zura kwallaye uku a wasannin rukunin B, amma ya samu rauni a nasarar da suka yi da Brazil wanda ya hana shi shiga gasar. Abokan wasan Musa sun ci gaba da kaiwa matakin kwata final .{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U19s ==== Bayan wannan gasar, Musa ya kasance cikin tawagar 'yan kasa da shekaru (18) , kuma bayan cin kwallaye da ya ci a kungiyar farko ta Crystal Palace, an daukaka shi zuwa kungiyar 'yan kasa da shekaru (19) ba tare da ya isa ba don( U-18s) ya tattara kofuna. . Ya tafi tare da( U-19) zuwa gasar shekara( 2008) UEFA European( U-19), Championship a [[Kazech|Jamhuriyar Czech]], inda ya buga wasanni biyu tare da karbar taimako daya yayin da Young Lions ya kasa fitowa daga rukunin B. Hasashe ya karu yayin da koci Stuart Pearce ya yi watsi da shi cewa Moses zai dawo buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa a gasar cin kofin duniya ta FIFA ta shekara ta ( 2010) - wannan matakin bai taba faruwa ba.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U21s ==== An daukaka Musa zuwa tawagar 'yan kasa da shekara( 21), a farkon kakar shekara (2010zuwa2011 kuma ya fara buga wasansa da Uzbekistan a ci (2-0) . === Najeriya === [[File:Iran_and_Nigeria_match_at_the_FIFA_World_Cup_2014-06-12_15.jpg|right|thumb| Musa yana bugawa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Iran a gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekarar(2014) .]] An zabi Moses ne don buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Guatemala a watan Fabrairun a shekara ta (2011) , amma an soke wasan sada zumuncin. <ref>[http://www.kickoff.com/news/19690/shola-ameobi-victor-moses-get-nigeria-call.php Ameobi, Moses get Nigeria call]. kickoff.com. 14 January 2011.</ref> Daga nan ya amsa kiran da aka yi masa a watan Maris a (2011) domin buga wasan Najeriya da Habasha da Kenya . Sai dai kuma an cire shi daga wasannin ne saboda ba a samu takardar neman sauya sheka zuwa [[FIFA]] ba a kan lokaci. An sanar a ranar (1), ga watan Nuwamba a shekara ta (2011), cewa FIFA ta wanke Moses da [[Shola Ameobi]] daga buga wa Najeriya wasa. An gayyaci Moses ne a cikin tawagar ‘yan wasan Najeriya (23), da za su buga gasar cin kofin Afrika a shekarar (2013) , inda ya ci fanareti biyu a wasansu na karshe na rukuni-rukuni da Habasha, wanda Najeriya ke bukatar samun nasara kafin ta samu. A karo na biyu an ba mai tsaron gidan Habasha Sisay Bancha katin gargadi na biyu a wasan da ya kai ga bugun fanareti kuma aka kore shi. Tuni dai Habasha ta yi amfani da 'yan wasan uku da suka maye gurbinsu, don haka dan wasanta na tsakiya ya shiga raga, kuma ya barar da bugun fanareti. An tashi wasan da ci( 2-0) . Najeriya ta ci gaba da lashe gasar, karo na uku da ta samu. Musa ya fara wasan karshe kuma ya buga wasan gaba daya. An zabi Moses ne a cikin tawagar Najeriya da za ta buga gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekara ta (2014), kuma sun fara ne a wasansu na farko na rukuni da kuma wasan zagaye na( 16), da Faransa suka yi da ci( 2-0). [[File:FWC_2018_-_Group_D_-_NGA_v_ISL_-_Photo_37.jpg|left|thumb| Musa ya zura kwallo a ragar [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya ta FIFA 2018]] .]] Bayan da Gernot Rohr ya dauka a matsayin kocin Najeriya a watan ogustan a shekara ta( 2016), Musa ya taka rawa akai-akai a wasannin share fage na FIFA na shekarar ( 2018) . Moses ya ci wa Najeriya kwallaye biyu a wasan neman gurbin shiga gasar FIFA na shekarar (2018), da Algeria a watan Nuwamba a shekara ( 2016), wanda ya taimaka mata ta samu nasara da ci (3-1) . A watan Mayun a shekara ta ( 2018), ya kasance cikin jerin [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|'yan]] wasa( 30) na farko na Najeriya da za su wakilci Najeriya a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya]] da za a yi a [[Rasha]] a shekara ta (2018) , inda ya samu ƙwallaye mai mahimmanci a wasan da Argentina, ko da yake, 'yan wasansa sun yi rashin nasara a wasan a cikin mintuna kaɗan don ganin Argentina ta tsallake yayin da Najeriya ta fice. Bayan kammala gasar, Moses ya sanar a ranar( 15) ga watan Agusta cewa ya yi ritaya daga buga wa Najeriya kwallo a gasar cin kofin duniya. == Rayuwa ta sirri == Musa ya girma yana goyon bayan [[Arsenal FC|Arsenal]] . Yana da ɗa, Brentley, (an haife shi 2012) da diya, Nyah, (an haife shi 2015). == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|<!--match played--> 13 December 2021}}<ref name=Sb>{{cite web |url=http://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=47716 |title=Victor Moses: Football Stats |publisher=Soccerbase |access-date=2 April 2015 }}</ref><ref name=Soccerway>{{Soccerway|viktor-moses/25395}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Club statistics ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Crystal Palace |2007–08 | rowspan="3" |Championship |13 |3 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn|Appearances in [[EFL Championship play-offs|Championship play-offs]]}} |0 |16 |3 |- |2008–09 |27 |2 |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |2 |- |2009–10 |18 |6 |1 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |21 |6 |- ! colspan="2" |Total !58 !11 !5 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 !69 !11 |- | rowspan="5" |Wigan Athletic |2009–10<ref name="sb0910" /> | rowspan="4" |Premier League |14 |1 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |1 |- |2010–11 |21 |1 |2 |0 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- |2011–12 |38 |6 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |39 |6 |- |2012–13 |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !8 !3 !0 !3 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !80 !9 |- | rowspan="6" |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |2012–13<ref name="sb1213" /> | rowspan="5" |Premier League |23 |1 |5 |2 |3 |2 |10{{Efn|Four appearances and one goal in UEFA Champions League, six appearances and four goals in UEFA Europa League}} |5 |2{{Efn|Appearances in [[FIFA Club World Cup]]}} |0 |43 |10 |- |2015–16 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |1{{Efn|Appearance in [[FA Community Shield]]}} |0 |1 |0 |- |2016–17 |34 |3 |4 |0 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |4 |- |2017–18 |28 |3 |3 |0 |2 |0 |4{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]}} |0 |1{{Efn}} |1 |38 |4 |- |2018–19 |2 |0 |0 |0 |1 |0 |2{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]}} |0 |1{{Efn}} |0 |6 |0 |- ! colspan="2" |Total !87 !7 !12 !2 !8 !3 !16 !5 !5 !1 !128 !18 |- |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] (loan) |2013–14 |Premier League |19 |1 |2 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |2 |- |Stoke City (loan) |2014–15 |Premier League |19 |3 |2 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |4 |- |West Ham United (loan) |2015–16<ref name="sb1516" /> |Premier League |21 |1 |4 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- | rowspan="3" |Fenerbahçe (loan) |2018–19<ref name="sb1819" /> | rowspan="2" |Süper Lig |14 |4 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn}} |0 | colspan="2" |— |16 |4 |- |2019–20 |6 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |1 |- ! colspan="2" |Total !20 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 ! colspan="2" |— !23 !5 |- |Inter Milan (loan) |2019–20<ref name="sb1920" /> |Serie A |12 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |5 |0 | colspan="2" |— |20 |0 |- |Spartak Moscow (loan) |2020–21 |Russian Premier League |19 |4 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |4 |- | rowspan="2" |Spartak Moscow |2021–22 |Russian Premier League |15 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |7{{Efn|One appearance in the [[UEFA Champions League]], six appearances, one goal in the [[UEFA Europa League]]}} |1 | colspan="2" |— |22 |2 |- ! colspan="2" |Total !34 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !7 !1 ! colspan="2" |— !42 !6 |- ! colspan="3" |Career total !344 !41 !33 !5 !19 !4 !30 !6 !7 !1 !433 !57 |} === Ƙasashen Duniya === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Kididdigar kasa da kasa ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="7" | [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] | 2012 | 6 | 2 |- | 2013 | 11 | 4 |- | 2014 | 6 | 1 |- | 2015 | 0 | 0 |- | 2016 | 4 | 2 |- | 2017 | 3 | 1 |- | 2018 | 7 | 2 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 37 ! 12 |} : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Najeriya.'' {| class="wikitable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1 | rowspan="2" | Oktoba 13, 2012 | rowspan="2" | UJ Esuene Stadium, [[Kalaba|Calabar]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Laberiya |{{Center|'''3'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 6–1 | rowspan="2" | 2013 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2 |{{Center|'''6'''–1}} |- | 3 | rowspan="2" | 29 ga Janairu, 2013 | rowspan="2" | Filin wasa na Royal Bafokeng, Rustenburg, Afirka ta Kudu | rowspan="2" |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 2–0 | rowspan="2" | 2013 Gasar Cin Kofin Afirka |- | 4 |{{Center|'''2'''–0}} |- | 5 | 7 ga Satumba, 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Malawi |{{Center|'''2'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 6 | 16 Nuwamba 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 7 | 7 ga Yuni 2014 | EverBank Field, Jacksonville, Amurika |</img> Amurka |{{Center|'''1'''–2}} |{{Center|1–2}} | Sada zumunci |- | 8 | rowspan="2" | 12 Nuwamba 2016 | rowspan="2" | [[Filin wasan Godswill Akpabio na ƙasa da ƙasa|Godswill Akpabio International Stadium]], [[Uyo]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Aljeriya |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 3–1 | rowspan="3" | 2018 FIFA cancantar shiga gasar cin kofin duniya |- | 9 |{{Center|'''3'''–1}} |- | 10 | 1 ga Satumba, 2017 | Godswill Akpabio International Stadium, Uyo, Nigeria |</img> Kamaru |{{Center|'''3'''–0}} |{{Center|4–0}} |- | 11 | 23 Maris 2018 | Stadion Miejski, Wrocław, Poland |</img> Poland |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|1–0}} | Sada zumunci |- | 12 | 26 ga Yuni, 2018 | Krestovsky Stadium, [[Saint-Petersburg|Saint Petersburg]], Rasha |</img> Argentina |{{Center|'''1'''–1}} |{{Center|1–2}} | 2018 FIFA World Cup |} == Girmamawa == '''Chelsea''' * Premier League :( 2016zuwa2017) * Kofin FA : (2017zuwa2018) ; wanda ya zo na biyu a :( 2016zuwa2017) * UEFA Europa League : (2012zuwa2013, 2018zuwa2019) '''Inter Milan''' * Gasar cin Kofin Zakarun Turai ta Europa: (2019zuwa2020) '''Najeriya''' * Gasar cin kofin Afrika : (2013) '''Mutum''' * Gwarzon dan wasan Premier League Fans na Wata: Nuwamba a shekara( 2016). == Manazarta == == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20181005210129/https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/victor-moses?pageTab=biography Bayanan martaba] a gidan yanar gizon Chelsea FC * Victor Moses </img> {{FC Spartak Moscow squad}} [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Ingila]] [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Nijeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] <references /> igb47q9hiypvhgmwk7ro41ifijv6dl0 166901 166900 2022-08-19T20:15:07Z Jidda3711 14843 Inganta shafi wikitext text/x-wiki '''Victor Moses''' (an haife shi ne a ranar 12 ga watan Disamba a shekara ta 1990) ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa]] ne na Najeriya wanda ke taka leda a matsayin winger a kowane gefe na ƙungiyar Spartak Moscow ta Rasha. An kuma tura shi a matsayin mai tsaron baya a wasu lokuta a lokacin aikinsa. Moses ya fara aikinsa a gasar zakarun Turai tare da Crystal Palace, kafin wasansa ya kama idon Wigan Athletic, inda ya fara buga gasar Premier a shekara ta 2010. Bayan shekaru biyu, wasansa ya inganta, har ta kai ga zakarun Turai Chelsea suna sha'awarsa, kuma ya sanya hannu a kan su a lokacin rani na shekarar 2012. Duk da kwallaye goma a duk gasa a kakar wasa ta farko, ya shafe kakar wasa ta biyu a aro zuwa [[Liverpool F.C.|Liverpool]], na uku a aro a Stoke City da na hudu a aro a West Ham United. An sake kiran Moses a Chelsea a kakar wasa ta shekarar 2016 zuwa 2017, inda ya buga wasanni (34) yayin da Chelsea ta lashe gasar Premier. Bayan da ya kasa taka rawar gani a yakin neman zabe na gaba, Musa ya ci gaba da zaman lamuni tare da Fenerbahçe, Inter Milan da Spartak Moscow a cikin yanayi masu zuwa. An haife shi a Najeriya, Moses ya wakilci tawagar matasan Ingila a matakin 'yan kasa da shekaru( 16), da 'yan kasa da shekaru (17), 'yan kasa da shekaru (19) da kuma 'yan kasa da shekaru( 21), amma ya zabi buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa sabanin kasancewarsa cikakken dan taka leda a Ingila. Ya buga wasansa na farko a babbar kungiyar kwallon kafa ta Najeriya a shekarar 2012, kuma ya buga wasanni( 38) kuma ya zura kwallaye (12) kafin ya yi ritaya daga buga wasannin kasa da kasa a shekarar 2018,Ya taka leda a kamfen na cin nasara a Najeriya a gasar cin kofin Afrika na shekarar 2013, da kuma kamfen a gasar cin kofin duniya ta FiFA a shekara ta 2014, da kuma [[Kofin kwallon kafar duniya ta shekarar 2018|gasar cin kofin duniya ta shekarar 2018]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Rayuwar farko da aiki === An haifi Musa a [[Lagos (birni)|Legas]], kasar Nigeria, ɗan wani Fastone Kirista. A lokacin da yake dan shekara( 11), an kashe iyayensa a rikicin addini a [[Kaduna (birni)|Kaduna]], lokacin da masu tarzoma suka mamaye gidansu. Moses yana buga kwallon kafa a titi a lokacin. Bayan mako guda, bayan abokansa sun boye shi, danginsa sun biya shi zuwa Burtaniya don neman mafaka. An sanya shi tare da dangin reno a Kudancin London. Ya halarci makarantar sakandare ta Stanley Technical (yanzu ana kiranta Harris Academy) a Kudancin Norwood. An yi masa kallon wasan ƙwallon ƙafa a gasar Tandridge na gida don Cosmos (90) FC, Crystal Palace ta matso kusa da shi, tare da filin wasa na kulob din Selhurst Park a titin kusa da makarantarsa. <ref name="Independent1" /> An ba da wuri a makarantar Eagles, Palace ta ba shi shawarar zuwa makarantar Whitgift mai biyan kuɗi a Croydon, inda tsohon dan wasan [[Arsenal FC|Arsenal]] da [[Chelsea F.C.|Chelsea]] Colin Pates ke horar da kungiyar kwallon kafa ta makaranta. Musa dai ya fara yin fice ne a shekaru (14), bayan ya zura kwallaye( 50) a kungiyar 'yan kasa da shekaru (14) ta Palace. Yin wasa na tsawon shekaru uku a duka Whitgift da Palace, Musa ya zira kwallaye a raga fiye da (100), tare da taimakawa Whitgift lashe gasar cin kofin makaranta da yawa, ciki har da gasar cin kofin kasa inda Musa ya zira kwallaye biyar a wasan karshe da Healing School of Grimsby a filin wasa na Walkers, Leicester. === Crystal Palace === Musa ya buga wasansa na farko a Palace yana da shekaru (16) a ranar (6) ga watan Nuwamba a shekara ta (2007), a wasan da suka tashi(1-1), da Cardiff City a gasar Championship. Ya ci gaba da zama a gefe sannan ya zira kwallonsa na farko a ranar (12), ga watan Maris a shekara ta (2008), a wasan da suka tashi (1-1), da West Bromwich Albion. Gabaɗaya, Musa ya taka leda sau (16) a cikin shekarar (2007 zuwa 2008), yayin da Palace ta kai ga gasar zakarun Turai inda suka yi rashin nasara a hannun Bristol City. A karshen kakar wasa ta bana, ya rattaba hannu kan sabon kwantiragi a Selhurst Park, abin da ya farantawa kociyan Neil Warnock, wanda ya bayyana cewa, "Sa hannun Victor babban juyin mulki ne ga kulob din; Na gaya wa Victor zai iya tafiya kamar yadda ya dace yana so. A kullum yana samun ci gaba kuma na ji dadin sanya hannu kan wannan yarjejeniya domin shi dan wasa ne wanda zai kara karfi.” Musa ya ci sau biyu a wasanni (32) a shekara ta (2008 zuwa 2009), yayin da Palace ta yi yakin neman zabe, inda ya kare a matsayi na (15). A cikin shekara ta (2009 zuwa 2010), Musa ya ci gaba da cin kwallaye shida a wasanni takwas amma Palace yana fama da matsalolin kudi kuma kulob din ya shiga gwamnati a cikin watan Janairu a shekara ta (2010). === Wigan Athletic === A ranar ƙarshe na watan Janairu a shekara ta (2010), ya kammala canja wurin (£ 2.5), miliyan zuwa Wigan Athletic ta Premier bayan Palace ta shiga cikin gwamnati. Ya fara buga wasansa na farko a ranar 6 ga watan Fabrairun shekara ta (2010), a matsayin wanda ya maye gurbinsu da Sunderland a wasan da suka tashi (1-1). A ranar (20) ga watan Maris a shekara t ( 2010), Moses ya zo a matsayin wanda zai maye gurbin Burnley kuma ya sami taimakonsa na farko ga kulob din, inda ya kafa Hugo Rodallega don cin nasara lokacin raun. Ya zira kwallo ta farko a Wigan a ra nr( 3, ga watan Mayu a shekara ta (2010), da Hull City. Musa ya sami raunin biyu a farkon kakar (2010 zuwa 2011), kuma ya sami wahalar dawo da shi cikin rukunin farko saboda karuwar gasa ga wurare. Ya zura kwallonsa ta farko a gasar bana a ranar (13), ga watan Nuwamba a shekara ta (2010), a ci (1-0), da West Bromwich Albion. Bayan tafiyar winger Charles N'Zogbia, Musa ya zama mai farawa na yau da kullun don Wigan a kakar shekara ta (2011 zuwa 2012). A ranar (10), ga watan Disamba a shekara ta (2011), ya zira kwallonsa ta farko a kakar wasa a kan West Brom&nbsp;– kwallonsa ta farko tun bayan da ya zura kwallo daya a ragar kungiyar a kakar wasan data gabata. === Chelsea === ==== 2012 zuwa 2013 kakar ==== [[File:Victor_Moses_Fabio_Santos_2012_FIFA_Club_World_Cup.jpg|thumb| Moses da Fábio Santos na Corinthians a gasar cin kofin duniya ta 2012 na FIFA]] A ranar (23), ga watan Agusta a shekara ta (2012), Wigan ta karɓi tayi na biyar daga [[Chelsea F.C.|Chelsea]] bayan sun hadu da farashin Wigan bayan tayin hudu da ba su yi nasara ba a baya. An ba dan wasan izinin yin magana da Chelsea. A ranar (24), ga watan Agusta, Chelsea ta sanar da cewa an kammala cinikin Moses. Moses ya buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fito a matsayin wanda zai maye gurbinsa da abokan hamayyarsa West London Queens Park Rangers a ranar (15), ga watan Satumba. Moses ya fara buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fara gasar cin kofin League da Wolverhampton Wanderers kuma ya ci kwallonsa ta farko bayan mintuna (71) a wasan da aka tashi (6-0) a Blues. Musa ya fara wasansa na farko na gasar zakarun Turai da Nordsjælland. A ranar (31) ga watan Oktoba, an zabi Musa dan wasan da ya fi fice a karawar da [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar cin kofin League, wasan da Chelsea ta ci (5-4). A ranar (3), ga watan Nuwamba a shekara ta (2012), Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farko a gasar Premier a wasan da suka yi da Swansea City, wanda ya tashi (1-1). Kwanaki hudu bayan haka, ya zira kwallon farko a gasar zakarun Turai a Chelsea a kan Shakhtar Donetsk; Moses ne ya maye gurbin Oscar a minti na (79), sannan kuma ya ci kwallon da Juan Mata ya yi saura dakika (3-2). A ranar (5) M 5) ga watan Janairu a shekara t ( 2013), Musa ya buɗe tarihinsa na zira kwallaye na shekara tare da t ui maiƙarfi a ikin kusurwar ƙasa yayin da yake wasa a zagaye na uku na gasr cin kofin FA da Southampton, yayin da Chelsea ta zo daga (1-0), a baya don doke Sains( 1–5). Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farkoa gasar cin kofin Europa a wasan da suka doke Rubin Kazan da ci( 3-1) a gida, sanan kuma na biyu a fafatawar da suka yi bayan mako guda. Ya ci gaba da taka rawar gani a gasar ta hanyar zura kwallo ta farko a asan da suka doke Bas e da c (1-2), a waje a ranar (25) ga watan Afrilu. Ya kuma zira kwallaye a wasan baya da Basel lokacin da Blues ta ci( 3-1) a gida kuma sun tabbatar da shiga gasar cin kofin Europa League, wasan da Musa bai buga ba amma duk da haka Blues ta ci Benfica( 2-1). [[Amsterdam]] ranar( 15), ga watan Mayu. ==== 2013-14 kakar: Lamuni ga Liverpool ==== A ranar( 2), ga watan Satumba a shekara( 2013), Musa ya rattaba hannu kan [[Liverpool F.C.|Liverpool]] a kan yarjejeniyar aro na tsawon kakar wasa. Ya zura kwallo a wasansa na farko a ranar ( 16), ga watan Satumba a karawar da Swansea City suka yi (2-2). A ranar( 25) ga watan Janairu a shekara ta( 2014), ya zira kwallaye na farko na nasara (2-0), da AFC Bournemouth a zagaye na hudu na gasar cin kofin FA. Saboda nau'i na Raheem Sterling a lokacin kakar( 2013zuwa2014), Musa ya sami damar da wuya ya zo ta karkashin Brendan Rodgers, yana wasa wasanni (22), wanda kawai tara aka fara. ==== 2014-15 kakar: Lamuni ga Stoke City ==== A ranar( 16), ga watan Agusta a shekara ta( 2014), Musa ya koma Stoke City a matsayin aro don kakar a shekara ta (2014zuwa2015) . Ya buga wasansa na farko a gasar Premier a Stoke City a ranar( 30), ga Agusta a wasan da suka ci [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (1-0). A wasan da Stoke ta doke Newcastle United da ci (1-0) a ranar (29) ga watan Satumba, Moses ne ya taimaka wa Peter Crouch ya zura kwallo daya tilo da ya zura kuma an zabe shi a matsayin wanda ya fi kowa taka leda saboda rawar da ya taka. A ranar (19), ga watan Oktoba, a cikin nasara( 2-1) da Swansea City, Musa ya samu bugun fanariti bayan ya sauka a karkashin kalubale daga Àngel Rangel; bayan kammala wasan, kocin Swansea Garry Monk ya yi ikirarin cewa Moses ya nutse. ''Masanin wasan Match of the Day 2'' John Hartson shi ma ya yi ikirarin cewa Musa ya yi magudi, amma daga baya ya nemi gafarar Musa kan kalaman nasa. Musa ya ci wa Stoke kwallonsa ta farko a ranar( 1) ga watan Nuwamba a wasan da suka tashi( 2-2) da West Ham United. Ya samu rauni a cinyarsa a karawar da suka yi da Burnley a ranar( 22) ga watan Nuwamba wanda hakan ya sa ba zai yi jinyar makonni takwas ba. A ranar (17), ga watan Janairu a shekara ta ( 2015), Musa ya koma farkon layin farko da Leicester City, wanda ya ƙare a nasarar (1-0) ga Stoke. A ranar (21) ga watan Fabrairu, Moses ya zura bugun fanareti na mintuna (90) don samun nasara kan Stoke da ci (2-1) a kan abokan hamayyar Midlands Aston Villa a Villa Park. Ya kuma zura kwallo a ragar Everton da ci( 2-0) a ranar( 4) ga watan Maris. Yayin da André Schürrle da [[Muhammad Salah|Mohamed Salah]] suka fice na dindindin kuma a matsayin aro, an bayyana cewa kocin Chelsea [[José Mourinho]] ya yi yunkurin dawo da Moses daga Stoke a tsakiyar kakar wasa, sai dai dan wasan ya ki amincewa da komawarsa. Moses ya samu rauni ne a kafarsa a lokacin da yake wasa da West Ham ranar( 11) ga watan Afrilu, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba a sauran kakar wasa ta bana. ==== 2015-16 kakar: Lamuni ga West Ham United ==== [[File:West_Ham_United_Vs_Manchester_City_(24366292089).jpg|right|thumb| Moses a kan kwallon a lokacin aronsa da West Ham United, yana wasa da [[Manchester City F.C.|Manchester City]] a 2016]] Bayan nasarar kakar wasa a matsayin aro tare da Stoke, Musa ya koma Blues kuma ya buga wasanni a cikin dukkanin wasannin preseason guda hudu kuma ya zira kwallo daya, da [[Paris Saint-Germain|Paris Saint-Germain FC]] Musa ya fara bayyanarsa gasa tun dawowarsa( 2) ga watan Agusta a shekara ta ( 2015). da [[Arsenal FC|Arsenal]] a gasar Community Shield lokacin da ya maye gurbin John Terry a minti na (82) Wasan dai ya kare da Chelsea da ci( 1-0). An kuma saka Moses a benci a wasan farko na kakar bana da Swansea City, ko da yake bai buga wasan ba, inda Chelsea ta tashi (2-2). A ranar (1), ga watan Satumba a shekara ta (2015), Moses ya koma West Ham United a kan aro na tsawon kakar wasa. Kafin ya koma West Ham United a matsayin aro, Moses ya sanya hannu kan sabuwar kwantiragin shekaru hudu, wanda zai ci gaba da zama a Chelsea har zuwa shekara ta( 2019). Moses ya fara buga wasansa na farko a West Ham a ranar( 14) ga watan Satumba a wasan da suka doke Newcastle United da ci (2-0), inda aka ba shi kyautar dan wasan. A wasansa na biyu, ranar( 19), ga watan Satumba a waje da Manchester City, Moses ya ci wa West Ham kwallo daya tilo da ya ci, a ci (1-2). A ranar( 5), ga watan Disamba, yayin wasa da Manchester United, Moses ya samu rauni a kafarsa, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba har zuwa watan Fabrairu. A watan Afrilu, an bayyana cewa yarjejeniyar aro ita ma tana da zabin mayar da tafiyar dindindin a karshen kakar wasa ta bana, amma West Ham ta yanke shawarar yin watsi da zabin. ==== 2016-17 kakar ==== [[File:Leicester_0_Chelsea_3_(31510599933).jpg|right|thumb| Moses ''(tsakiyar)'' tare da abokin wasan kasar ''Wilfred Ndidi'' (dama) yana bugawa Chelsea wasa da zakarun Leicester City, a shekara ta (2017). ]] Bayan ya burge sabon koci Antonio Conte a lokacin preseason, Moses ya kasance cikin tawagar farko. A ranar (15) ga watan Agusta a shekara ta ( 2016), Musa ya buga wasansa na farko na gasar Chelsea a cikin shekaru uku, yana fitowa daga benci don Eden Hazard da West Ham United a ci (2-1). A ranar( 23), ga watan Agusta, Moses ya fara buga wasansa na farko kuma ya ci kwallonsa ta farko tun bayan dawowar sa, a zagaye na biyu na gasar cin kofin EFL da kungiyar Bristol Rovers da ci (3–2). Bayan rashin nasara a gasar La Liga, Conte ya koma cikin tsari( 3–4–3) tare da Musa yana taka leda a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron baya]] a wasan da suka yi da Hull City. Kwallon da ya yi a matsayin mai tsaron baya ya taimaka wa Chelsea da ci( 2-0), sannan kuma ya ba shi kyautar gwarzon dan wasan. A ranar (15) ga watan Oktoba a shekara ta(2016), Musa ya zira kwallonsa ta biyu a gasar kakar wasa a kan Leicester City a ci( 3-0), a gida. A ranar( 26) ga watan Nuwamba a shekara ta (2016), Moses ya ci kwallon da suka yi nasara a wasan da suka doke Tottenham da ci (2-1), kuma an ba shi kyautar gwarzon dan wasan. Moses ya buga wa Chelsea wasanni (40) a dukkan gasa a kakar wasa ta shekarar (2016zuwa2017), inda ya ci kwallaye hudu. Yayin da Chelsea ta lashe kofin Premier, Moses ya zama dan wasan Najeriya da ya fi yawan buga gasar Premier a kungiyar da ta lashe kofin. Moses ya yi taka tsan-tsan a lokacin wasan karshe na cin kofin FA na shekara ta( 2017), da Arsenal ta yi rashin nasara da ci( 2-1) . Bayan an kama shi da laifin keta da Danny Welbeck a baya, an ba shi booking karo na biyu, wanda ya haifar da jan kati, bayan da ya nutse a bugun fanareti. Ya zama dan wasa na biyar da aka kora a wasan karshe na cin kofin FA. An buga wasan ne kwanaki biyar bayan harin bam da aka kai a filin wasa na Manchester inda mutane( 23) galibi yara kanana suka mutu. Chelsea dai ba ta sanya bakaken rigar hannu ba a lokacin wasan da suka buga na farko amma a lokacin wasan na biyu. Sai kuma Musa a yayin da ya ke fita daga filin wasan ya cire nasa ya jefar da shi a kasa, lamarin da ya haifar da cece-ku-ce a shafukan sada zumunta, inda da dama ke zarginsa da rashin girmama wadanda suka rasa rayukansu. ==== 2017 zuwa 2018 kakar ==== Moses scored the opening goal in the 2017 FA Community Shield, which Chelsea lost to rivals Arsenal on penalties. ==== Lokacin 2018 zuwa 2019: Lamuni ga Fenerbahçe ==== A watan Janairun a shekara ta (2019), Moses ya sanya hannu kan yarjejeniyar lamuni na watanni goma sha takwas da kungiyar Fenerbahce ta Turkiyya. A ranar (1), ga watan Fabrairu a shekara ta ( 2019) , Musa ya zira kwallonsa ta farko a gasar kakar wasa don Fenerbahçe a ci( 2–0), da Göztepe. ==== kakar 2019-20: Lamuni ga Inter Milan ==== Bayan da aka gajarta yarjejeniyar Fenerbahce, Moses ya rattaba hannu kan Inter Milan kan yarjejeniyar lamuni ta watanni shida tare da zabin siye a ranar( 23), ga watan Janairu( 2020). Ya kasance daya daga cikin tsoffin 'yan wasan Premier na uku da suka shiga Inter Milan a cikin taga na Janairu, tare da Ashley Young da Christian Eriksen. Ya fara buga wa kulob din wasa ne a ranar( 29) ga watan Janairu, inda ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Antonio Candreva a karo na biyu a wasan da suka doke Fiorentina da ci( 2-1) a gida a gasar Coppa Italia ta kusa da karshe. Ya buga wasansa na farko na gasar ne kwanaki kadan bayan, a ranar( 2), ga watan Fabrairu, yana farawa a dama a cikin nasara( 2-0), a Udinese. ==== Lokacin 2020-21: Lamuni zuwa Spartak Moscow ==== A ranar( 15) ga watan Octoba a shekara( 2020), Moses ya koma kulob din Spartak Moscow na Premier League kan aro na tsawon kakar wasa tare da zabin siye. Bayan kwana biyu a ranar (17) ga watan Oktoba, ya fara buga wa kulob din wasa daga benci a wasan da suka yi waje da Khimki da ci( 3–2). A ranar( 24) ga watan Oktoba, ya fara bayyanarsa a matsayin mafari kuma ya zira kwallonsa ta farko ga Spartak a wasan da suka tashi (3–1), da Krasnodar. A ranar (16) ga watan Mayu a shekara ta (2021), ya zira kwallaye a makare a wasan Premier na Rasha na shekara ta (2020zuwa2021) na karshe da FC Akhmat Grozny don kafa maki na karshe na (2-2). Makin da Spartak ya samu ya tabbatar da matsayi na( 2) da shiga zagayen neman cancantar shiga gasar zakarun Turai ga kulob din. === Spartak Moscow === A ranar( 2) ga watan Yuli a shekara ta( 2021), Chelsea ta tabbatar da cewa Musa ya kammala canja wuri na dindindin zuwa Spartak Moscow, wanda ya kawo karshen shekaru tara tare da kulob din. Spartak ya sanar a wannan rana cewa ya sanya hannu kan kwantiragin shekaru biyu da kungiyar. A ranar (10) ga watan Fabrairu( 2022), Musa ya tsawaita kwantiraginsa da Spartak zuwa (2024). == Ayyukan kasa da kasa == === Ingila === ==== U16 da U17 matakin ==== Duk da cewa Musa ya fito ne daga Kaduna, Najeriya, da farko ya zabi ya wakilci kasarsa ta Ingila, wanda ya taka leda a tawagar 'yan kasa da shekaru( 16) , inda ya lashe Garkuwan Nasara a( 2005) da kuma 'yan kasa da shekaru 17 . Ya yi tafiya tare da tawagar zuwa gasar zakarun Turai (U-17 na shekarar2007), a Belgium, inda ya zira kwallaye uku (ciki har da kwallo daya tilo a wasan kusa da na karshe da Faransa ) don taimakawa bangaren John Peacock zuwa wasan karshe, inda suka kasance da kyar. Spain ta doke su da ci daya, ko da yake Musa ya yi nasarar kammala gasar a matsayin wanda ya fi zura kwallaye a gasar kuma ya karbi kyautar takalmin zinare don yin hakan.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} A wannan lokacin rani, tawagar ta tafi [[Koriya ta Kudu]] don gasar cin kofin duniya na FIFA U-17 . Musa ya kare ne a matsayin wanda ya fi zura kwallo a ragar Young Lions, inda ya zura kwallaye uku a wasannin rukunin B, amma ya samu rauni a nasarar da suka yi da Brazil wanda ya hana shi shiga gasar. Abokan wasan Musa sun ci gaba da kaiwa matakin kwata final .{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U19s ==== Bayan wannan gasar, Musa ya kasance cikin tawagar 'yan kasa da shekaru (18) , kuma bayan cin kwallaye da ya ci a kungiyar farko ta Crystal Palace, an daukaka shi zuwa kungiyar 'yan kasa da shekaru (19) ba tare da ya isa ba don( U-18s) ya tattara kofuna. . Ya tafi tare da( U-19) zuwa gasar shekara( 2008) UEFA European( U-19), Championship a [[Kazech|Jamhuriyar Czech]], inda ya buga wasanni biyu tare da karbar taimako daya yayin da Young Lions ya kasa fitowa daga rukunin B. Hasashe ya karu yayin da koci Stuart Pearce ya yi watsi da shi cewa Moses zai dawo buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa a gasar cin kofin duniya ta FIFA ta shekara ta ( 2010) - wannan matakin bai taba faruwa ba.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U21s ==== An daukaka Musa zuwa tawagar 'yan kasa da shekara( 21), a farkon kakar shekara (2010zuwa2011 kuma ya fara buga wasansa da Uzbekistan a ci (2-0) . === Najeriya === [[File:Iran_and_Nigeria_match_at_the_FIFA_World_Cup_2014-06-12_15.jpg|right|thumb| Musa yana bugawa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Iran a gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekarar(2014) .]] An zabi Moses ne don buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Guatemala a watan Fabrairun a shekara ta (2011) , amma an soke wasan sada zumuncin. <ref>[http://www.kickoff.com/news/19690/shola-ameobi-victor-moses-get-nigeria-call.php Ameobi, Moses get Nigeria call]. kickoff.com. 14 January 2011.</ref> Daga nan ya amsa kiran da aka yi masa a watan Maris a (2011) domin buga wasan Najeriya da Habasha da Kenya . Sai dai kuma an cire shi daga wasannin ne saboda ba a samu takardar neman sauya sheka zuwa [[FIFA]] ba a kan lokaci. An sanar a ranar (1), ga watan Nuwamba a shekara ta (2011), cewa FIFA ta wanke Moses da [[Shola Ameobi]] daga buga wa Najeriya wasa. An gayyaci Moses ne a cikin tawagar ‘yan wasan Najeriya (23), da za su buga gasar cin kofin Afrika a shekarar (2013) , inda ya ci fanareti biyu a wasansu na karshe na rukuni-rukuni da Habasha, wanda Najeriya ke bukatar samun nasara kafin ta samu. A karo na biyu an ba mai tsaron gidan Habasha Sisay Bancha katin gargadi na biyu a wasan da ya kai ga bugun fanareti kuma aka kore shi. Tuni dai Habasha ta yi amfani da 'yan wasan uku da suka maye gurbinsu, don haka dan wasanta na tsakiya ya shiga raga, kuma ya barar da bugun fanareti. An tashi wasan da ci( 2-0) . Najeriya ta ci gaba da lashe gasar, karo na uku da ta samu. Musa ya fara wasan karshe kuma ya buga wasan gaba daya. An zabi Moses ne a cikin tawagar Najeriya da za ta buga gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekara ta (2014), kuma sun fara ne a wasansu na farko na rukuni da kuma wasan zagaye na( 16), da Faransa suka yi da ci( 2-0). [[File:FWC_2018_-_Group_D_-_NGA_v_ISL_-_Photo_37.jpg|left|thumb| Musa ya zura kwallo a ragar [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya ta FIFA 2018]] .]] Bayan da Gernot Rohr ya dauka a matsayin kocin Najeriya a watan ogustan a shekara ta( 2016), Musa ya taka rawa akai-akai a wasannin share fage na FIFA na shekarar ( 2018) . Moses ya ci wa Najeriya kwallaye biyu a wasan neman gurbin shiga gasar FIFA na shekarar (2018), da Algeria a watan Nuwamba a shekara ( 2016), wanda ya taimaka mata ta samu nasara da ci (3-1) . A watan Mayun a shekara ta ( 2018), ya kasance cikin jerin [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|'yan]] wasa( 30) na farko na Najeriya da za su wakilci Najeriya a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya]] da za a yi a [[Rasha]] a shekara ta (2018) , inda ya samu ƙwallaye mai mahimmanci a wasan da Argentina, ko da yake, 'yan wasansa sun yi rashin nasara a wasan a cikin mintuna kaɗan don ganin Argentina ta tsallake yayin da Najeriya ta fice. Bayan kammala gasar, Moses ya sanar a ranar( 15) ga watan Agusta cewa ya yi ritaya daga buga wa Najeriya kwallo a gasar cin kofin duniya. == Rayuwa ta sirri == Musa ya girma yana goyon bayan [[Arsenal FC|Arsenal]] . Yana da ɗa, Brentley, (an haife shi 2012) da diya, Nyah, (an haife shi 2015). == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|<!--match played--> 13 December 2021}}<ref name=Sb>{{cite web |url=http://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=47716 |title=Victor Moses: Football Stats |publisher=Soccerbase |access-date=2 April 2015 }}</ref><ref name=Soccerway>{{Soccerway|viktor-moses/25395}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Club statistics ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Crystal Palace |2007–08 | rowspan="3" |Championship |13 |3 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn|Appearances in [[EFL Championship play-offs|Championship play-offs]]}} |0 |16 |3 |- |2008–09 |27 |2 |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |2 |- |2009–10 |18 |6 |1 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |21 |6 |- ! colspan="2" |Total !58 !11 !5 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 !69 !11 |- | rowspan="5" |Wigan Athletic |2009–10<ref name="sb0910" /> | rowspan="4" |Premier League |14 |1 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |1 |- |2010–11 |21 |1 |2 |0 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- |2011–12 |38 |6 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |39 |6 |- |2012–13 |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !8 !3 !0 !3 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !80 !9 |- | rowspan="6" |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |2012–13<ref name="sb1213" /> | rowspan="5" |Premier League |23 |1 |5 |2 |3 |2 |10{{Efn|Four appearances and one goal in UEFA Champions League, six appearances and four goals in UEFA Europa League}} |5 |2{{Efn|Appearances in [[FIFA Club World Cup]]}} |0 |43 |10 |- |2015–16 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |1{{Efn|Appearance in [[FA Community Shield]]}} |0 |1 |0 |- |2016–17 |34 |3 |4 |0 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |4 |- |2017–18 |28 |3 |3 |0 |2 |0 |4{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]}} |0 |1{{Efn}} |1 |38 |4 |- |2018–19 |2 |0 |0 |0 |1 |0 |2{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]}} |0 |1{{Efn}} |0 |6 |0 |- ! colspan="2" |Total !87 !7 !12 !2 !8 !3 !16 !5 !5 !1 !128 !18 |- |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] (loan) |2013–14 |Premier League |19 |1 |2 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |2 |- |Stoke City (loan) |2014–15 |Premier League |19 |3 |2 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |4 |- |West Ham United (loan) |2015–16<ref name="sb1516" /> |Premier League |21 |1 |4 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- | rowspan="3" |Fenerbahçe (loan) |2018–19<ref name="sb1819" /> | rowspan="2" |Süper Lig |14 |4 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn}} |0 | colspan="2" |— |16 |4 |- |2019–20 |6 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |1 |- ! colspan="2" |Total !20 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 ! colspan="2" |— !23 !5 |- |Inter Milan (loan) |2019–20<ref name="sb1920" /> |Serie A |12 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |5 |0 | colspan="2" |— |20 |0 |- |Spartak Moscow (loan) |2020–21 |Russian Premier League |19 |4 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |4 |- | rowspan="2" |Spartak Moscow |2021–22 |Russian Premier League |15 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |7{{Efn|One appearance in the [[UEFA Champions League]], six appearances, one goal in the [[UEFA Europa League]]}} |1 | colspan="2" |— |22 |2 |- ! colspan="2" |Total !34 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !7 !1 ! colspan="2" |— !42 !6 |- ! colspan="3" |Career total !344 !41 !33 !5 !19 !4 !30 !6 !7 !1 !433 !57 |} === Ƙasashen Duniya === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Kididdigar kasa da kasa ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="7" | [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] | 2012 | 6 | 2 |- | 2013 | 11 | 4 |- | 2014 | 6 | 1 |- | 2015 | 0 | 0 |- | 2016 | 4 | 2 |- | 2017 | 3 | 1 |- | 2018 | 7 | 2 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 37 ! 12 |} : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Najeriya.'' {| class="wikitable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1 | rowspan="2" | Oktoba 13, 2012 | rowspan="2" | UJ Esuene Stadium, [[Kalaba|Calabar]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Laberiya |{{Center|'''3'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 6–1 | rowspan="2" | 2013 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2 |{{Center|'''6'''–1}} |- | 3 | rowspan="2" | 29 ga Janairu, 2013 | rowspan="2" | Filin wasa na Royal Bafokeng, Rustenburg, Afirka ta Kudu | rowspan="2" |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 2–0 | rowspan="2" | 2013 Gasar Cin Kofin Afirka |- | 4 |{{Center|'''2'''–0}} |- | 5 | 7 ga Satumba, 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Malawi |{{Center|'''2'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 6 | 16 Nuwamba 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 7 | 7 ga Yuni 2014 | EverBank Field, Jacksonville, Amurika |</img> Amurka |{{Center|'''1'''–2}} |{{Center|1–2}} | Sada zumunci |- | 8 | rowspan="2" | 12 Nuwamba 2016 | rowspan="2" | [[Filin wasan Godswill Akpabio na ƙasa da ƙasa|Godswill Akpabio International Stadium]], [[Uyo]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Aljeriya |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 3–1 | rowspan="3" | 2018 FIFA cancantar shiga gasar cin kofin duniya |- | 9 |{{Center|'''3'''–1}} |- | 10 | 1 ga Satumba, 2017 | Godswill Akpabio International Stadium, Uyo, Nigeria |</img> Kamaru |{{Center|'''3'''–0}} |{{Center|4–0}} |- | 11 | 23 Maris 2018 | Stadion Miejski, Wrocław, Poland |</img> Poland |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|1–0}} | Sada zumunci |- | 12 | 26 ga Yuni, 2018 | Krestovsky Stadium, [[Saint-Petersburg|Saint Petersburg]], Rasha |</img> Argentina |{{Center|'''1'''–1}} |{{Center|1–2}} | 2018 FIFA World Cup |} == Girmamawa == '''Chelsea''' * Premier League :( 2016zuwa2017) * Kofin FA : (2017zuwa2018) ; wanda ya zo na biyu a :( 2016zuwa2017) * UEFA Europa League : (2012zuwa2013, 2018zuwa2019) '''Inter Milan''' * Gasar cin Kofin Zakarun Turai ta Europa: (2019zuwa2020) '''Najeriya''' * Gasar cin kofin Afrika : (2013) '''Mutum''' * Gwarzon dan wasan Premier League Fans na Wata: Nuwamba a shekara( 2016). == Manazarta == == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20181005210129/https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/victor-moses?pageTab=biography Bayanan martaba] a gidan yanar gizon Chelsea FC * Victor Moses </img> {{FC Spartak Moscow squad}} [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Ingila]] [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Nijeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] <references /> d28t2qricjgw25u0xbcqwfnw147f0hv 166902 166901 2022-08-19T20:17:57Z Jidda3711 14843 wikitext text/x-wiki '''Victor Moses''' (an haife shi ne a ranar 12 ga watan Disamba a shekara ta 1990) ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa]] ne na Najeriya wanda ke taka leda a matsayin winger a kowane gefe na ƙungiyar Spartak Moscow ta Rasha. An kuma tura shi a matsayin mai tsaron baya a wasu lokuta a lokacin aikinsa. Moses ya fara aikinsa a gasar zakarun Turai tare da Crystal Palace, kafin wasansa ya kama idon Wigan Athletic, inda ya fara buga gasar Premier a shekara ta 2010. Bayan shekaru biyu, wasansa ya inganta, har ta kai ga zakarun Turai Chelsea suna sha'awarsa, kuma ya sanya hannu a kan su a lokacin rani na shekarar 2012. Duk da kwallaye goma a duk gasa a kakar wasa ta farko, ya shafe kakar wasa ta biyu a aro zuwa [[Liverpool F.C.|Liverpool]], na uku a aro a Stoke City da na hudu a aro a West Ham United. An sake kiran Moses a Chelsea a kakar wasa ta shekarar 2016 zuwa 2017, inda ya buga wasanni (34) yayin da Chelsea ta lashe gasar Premier. Bayan da ya kasa taka rawar gani a yakin neman zabe na gaba, Musa ya ci gaba da zaman lamuni tare da Fenerbahçe, Inter Milan da Spartak Moscow a cikin yanayi masu zuwa. An haife shi a Najeriya, Moses ya wakilci tawagar matasan Ingila a matakin 'yan kasa da shekaru( 16), da 'yan kasa da shekaru (17), 'yan kasa da shekaru (19) da kuma 'yan kasa da shekaru( 21), amma ya zabi buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa sabanin kasancewarsa cikakken dan taka leda a Ingila. Ya buga wasansa na farko a babbar kungiyar kwallon kafa ta Najeriya a shekarar 2012, kuma ya buga wasanni( 38) kuma ya zura kwallaye (12) kafin ya yi ritaya daga buga wasannin kasa da kasa a shekarar 2018,Ya taka leda a kamfen na cin nasara a Najeriya a gasar cin kofin Afrika na shekarar 2013, da kuma kamfen a gasar cin kofin duniya ta FiFA a shekara ta 2014, da kuma [[Kofin kwallon kafar duniya ta shekarar 2018|gasar cin kofin duniya ta shekarar 2018]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Rayuwar farko da aiki === An haifi Musa a [[Lagos (birni)|Legas]], kasar Nigeria, ɗan wani Fastone Kirista. A lokacin da yake dan shekara( 11), an kashe iyayensa a rikicin addini a [[Kaduna (birni)|Kaduna]], lokacin da masu tarzoma suka mamaye gidansu. Moses yana buga kwallon kafa a titi a lokacin. Bayan mako guda, bayan abokansa sun boye shi, danginsa sun biya shi zuwa Burtaniya don neman mafaka. An sanya shi tare da dangin reno a Kudancin London. Ya halarci makarantar sakandare ta Stanley Technical (yanzu ana kiranta Harris Academy) a Kudancin Norwood. An yi masa kallon wasan ƙwallon ƙafa a gasar Tandridge na gida don Cosmos (90) FC, Crystal Palace ta matso kusa da shi, tare da filin wasa na kulob din Selhurst Park a titin kusa da makarantarsa. <ref name="Independent1" /> An ba da wuri a makarantar Eagles, Palace ta ba shi shawarar zuwa makarantar Whitgift mai biyan kuɗi a Croydon, inda tsohon dan wasan [[Arsenal FC|Arsenal]] da [[Chelsea F.C.|Chelsea]] Colin Pates ke horar da kungiyar kwallon kafa ta makaranta. Musa dai ya fara yin fice ne a shekaru (14), bayan ya zura kwallaye( 50) a kungiyar 'yan kasa da shekaru (14) ta Palace. Yin wasa na tsawon shekaru uku a duka Whitgift da Palace, Musa ya zira kwallaye a raga fiye da (100), tare da taimakawa Whitgift lashe gasar cin kofin makaranta da yawa, ciki har da gasar cin kofin kasa inda Musa ya zira kwallaye biyar a wasan karshe da Healing School of Grimsby a filin wasa na Walkers, Leicester. === Crystal Palace === Musa ya buga wasansa na farko a Palace yana da shekaru (16) a ranar (6) ga watan Nuwamba a shekara ta (2007), a wasan da suka tashi(1-1), da Cardiff City a gasar Championship. Ya ci gaba da zama a gefe sannan ya zira kwallonsa na farko a ranar (12), ga watan Maris a shekara ta (2008), a wasan da suka tashi (1-1), da West Bromwich Albion. Gabaɗaya, Musa ya taka leda sau (16) a cikin shekarar (2007 zuwa 2008), yayin da Palace ta kai ga gasar zakarun Turai inda suka yi rashin nasara a hannun Bristol City. A karshen kakar wasa ta bana, ya rattaba hannu kan sabon kwantiragi a Selhurst Park, abin da ya farantawa kociyan Neil Warnock, wanda ya bayyana cewa, "Sa hannun Victor babban juyin mulki ne ga kulob din; Na gaya wa Victor zai iya tafiya kamar yadda ya dace yana so. A kullum yana samun ci gaba kuma na ji dadin sanya hannu kan wannan yarjejeniya domin shi dan wasa ne wanda zai kara karfi.” Musa ya ci sau biyu a wasanni (32) a shekara ta (2008 zuwa 2009), yayin da Palace ta yi yakin neman zabe, inda ya kare a matsayi na (15). A cikin shekara ta (2009 zuwa 2010), Musa ya ci gaba da cin kwallaye shida a wasanni takwas amma Palace yana fama da matsalolin kudi kuma kulob din ya shiga gwamnati a cikin watan Janairu a shekara ta (2010). === Wigan Athletic === A ranar ƙarshe na watan Janairu a shekara ta (2010), ya kammala canja wurin (£ 2.5), miliyan zuwa Wigan Athletic ta Premier bayan Palace ta shiga cikin gwamnati. Ya fara buga wasansa na farko a ranar 6 ga watan Fabrairun shekara ta (2010), a matsayin wanda ya maye gurbinsu da Sunderland a wasan da suka tashi (1-1). A ranar (20) ga watan Maris a shekara t ( 2010), Moses ya zo a matsayin wanda zai maye gurbin Burnley kuma ya sami taimakonsa na farko ga kulob din, inda ya kafa Hugo Rodallega don cin nasara lokacin raun. Ya zira kwallo ta farko a Wigan a ra nr( 3, ga watan Mayu a shekara ta (2010), da Hull City. Musa ya sami raunin biyu a farkon kakar (2010 zuwa 2011), kuma ya sami wahalar dawo da shi cikin rukunin farko saboda karuwar gasa ga wurare. Ya zura kwallonsa ta farko a gasar bana a ranar (13), ga watan Nuwamba a shekara ta (2010), a ci (1-0), da West Bromwich Albion. Bayan tafiyar winger Charles N'Zogbia, Musa ya zama mai farawa na yau da kullun don Wigan a kakar shekara ta (2011 zuwa 2012). A ranar (10), ga watan Disamba a shekara ta (2011), ya zira kwallonsa ta farko a kakar wasa a kan West Brom&nbsp;– kwallonsa ta farko tun bayan da ya zura kwallo daya a ragar kungiyar a kakar wasan data gabata. === Chelsea === ==== 2012 zuwa 2013 kakar ==== [[File:Victor_Moses_Fabio_Santos_2012_FIFA_Club_World_Cup.jpg|thumb| Moses da Fábio Santos na Corinthians a gasar cin kofin duniya ta 2012 na FIFA]] A ranar (23), ga watan Agusta a shekara ta (2012), Wigan ta karɓi tayi na biyar daga [[Chelsea F.C.|Chelsea]] bayan sun hadu da farashin Wigan bayan tayin hudu da ba su yi nasara ba a baya. An ba dan wasan izinin yin magana da Chelsea. A ranar (24), ga watan Agusta, Chelsea ta sanar da cewa an kammala cinikin Moses. Moses ya buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fito a matsayin wanda zai maye gurbinsa da abokan hamayyarsa West London Queens Park Rangers a ranar (15), ga watan Satumba. Moses ya fara buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fara gasar cin kofin League da Wolverhampton Wanderers kuma ya ci kwallonsa ta farko bayan mintuna (71) a wasan da aka tashi (6-0) a Blues. Musa ya fara wasansa na farko na gasar zakarun Turai da Nordsjælland. A ranar (31) ga watan Oktoba, an zabi Musa dan wasan da ya fi fice a karawar da [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar cin kofin League, wasan da Chelsea ta ci (5-4). A ranar (3), ga watan Nuwamba a shekara ta (2012), Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farko a gasar Premier a wasan da suka yi da Swansea City, wanda ya tashi (1-1). Kwanaki hudu bayan haka, ya zira kwallon farko a gasar zakarun Turai a Chelsea a kan Shakhtar Donetsk; Moses ne ya maye gurbin Oscar a minti na (79), sannan kuma ya ci kwallon da Juan Mata ya yi saura dakika (3-2). A ranar (5) M 5) ga watan Janairu a shekara t ( 2013), Musa ya buɗe tarihinsa na zira kwallaye na shekara tare da t ui maiƙarfi a ikin kusurwar ƙasa yayin da yake wasa a zagaye na uku na gasr cin kofin FA da Southampton, yayin da Chelsea ta zo daga (1-0), a baya don doke Sains( 1–5). Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farkoa gasar cin kofin Europa a wasan da suka doke Rubin Kazan da ci( 3-1) a gida, sanan kuma na biyu a fafatawar da suka yi bayan mako guda. Ya ci gaba da taka rawar gani a gasar ta hanyar zura kwallo ta farko a asan da suka doke Bas e da c (1-2), a waje a ranar (25) ga watan Afrilu. Ya kuma zira kwallaye a wasan baya da Basel lokacin da Blues ta ci( 3-1) a gida kuma sun tabbatar da shiga gasar cin kofin Europa League, wasan da Musa bai buga ba amma duk da haka Blues ta ci Benfica( 2-1). [[Amsterdam]] ranar( 15), ga watan Mayu. ==== 2013-14 kakar: Lamuni ga Liverpool ==== A ranar (2), ga watan Satumba a shekara (2013), Musa ya rattaba hannu kan [[Liverpool F.C.|Liverpool]] a kan yarjejeniyar aro na tsawon kakar wasa. Ya zura kwallo a wasansa na farko a ranar (16) ga watan Satumba, a karawar da Swansea City suka yi (2-2). A ranar (25) ga watan Janairu a shekara ta (2014), ya zira kwallaye na farko na nasara (2-0), da AFC Bournemouth a zagaye na hudu na gasar cin kofin FA. Saboda nau'i na Raheem Sterling a lokacin kakar (2013 zuwa 2014), Musa ya sami damar da wuya ya zo ta karkashin Brendan Rodgers, yana wasa wasanni (22), wanda kawai tara aka fara. ==== 2014-15 kakar: Lamuni ga Stoke City ==== A ranar( 16), ga watan Agusta a shekara ta( 2014), Musa ya koma Stoke City a matsayin aro don kakar a shekara ta (2014zuwa2015) . Ya buga wasansa na farko a gasar Premier a Stoke City a ranar( 30), ga Agusta a wasan da suka ci [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (1-0). A wasan da Stoke ta doke Newcastle United da ci (1-0) a ranar (29) ga watan Satumba, Moses ne ya taimaka wa Peter Crouch ya zura kwallo daya tilo da ya zura kuma an zabe shi a matsayin wanda ya fi kowa taka leda saboda rawar da ya taka. A ranar (19), ga watan Oktoba, a cikin nasara( 2-1) da Swansea City, Musa ya samu bugun fanariti bayan ya sauka a karkashin kalubale daga Àngel Rangel; bayan kammala wasan, kocin Swansea Garry Monk ya yi ikirarin cewa Moses ya nutse. ''Masanin wasan Match of the Day 2'' John Hartson shi ma ya yi ikirarin cewa Musa ya yi magudi, amma daga baya ya nemi gafarar Musa kan kalaman nasa. Musa ya ci wa Stoke kwallonsa ta farko a ranar( 1) ga watan Nuwamba a wasan da suka tashi( 2-2) da West Ham United. Ya samu rauni a cinyarsa a karawar da suka yi da Burnley a ranar( 22) ga watan Nuwamba wanda hakan ya sa ba zai yi jinyar makonni takwas ba. A ranar (17), ga watan Janairu a shekara ta ( 2015), Musa ya koma farkon layin farko da Leicester City, wanda ya ƙare a nasarar (1-0) ga Stoke. A ranar (21) ga watan Fabrairu, Moses ya zura bugun fanareti na mintuna (90) don samun nasara kan Stoke da ci (2-1) a kan abokan hamayyar Midlands Aston Villa a Villa Park. Ya kuma zura kwallo a ragar Everton da ci( 2-0) a ranar( 4) ga watan Maris. Yayin da André Schürrle da [[Muhammad Salah|Mohamed Salah]] suka fice na dindindin kuma a matsayin aro, an bayyana cewa kocin Chelsea [[José Mourinho]] ya yi yunkurin dawo da Moses daga Stoke a tsakiyar kakar wasa, sai dai dan wasan ya ki amincewa da komawarsa. Moses ya samu rauni ne a kafarsa a lokacin da yake wasa da West Ham ranar( 11) ga watan Afrilu, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba a sauran kakar wasa ta bana. ==== 2015-16 kakar: Lamuni ga West Ham United ==== [[File:West_Ham_United_Vs_Manchester_City_(24366292089).jpg|right|thumb| Moses a kan kwallon a lokacin aronsa da West Ham United, yana wasa da [[Manchester City F.C.|Manchester City]] a 2016]] Bayan nasarar kakar wasa a matsayin aro tare da Stoke, Musa ya koma Blues kuma ya buga wasanni a cikin dukkanin wasannin preseason guda hudu kuma ya zira kwallo daya, da [[Paris Saint-Germain|Paris Saint-Germain FC]] Musa ya fara bayyanarsa gasa tun dawowarsa( 2) ga watan Agusta a shekara ta ( 2015). da [[Arsenal FC|Arsenal]] a gasar Community Shield lokacin da ya maye gurbin John Terry a minti na (82) Wasan dai ya kare da Chelsea da ci( 1-0). An kuma saka Moses a benci a wasan farko na kakar bana da Swansea City, ko da yake bai buga wasan ba, inda Chelsea ta tashi (2-2). A ranar (1), ga watan Satumba a shekara ta (2015), Moses ya koma West Ham United a kan aro na tsawon kakar wasa. Kafin ya koma West Ham United a matsayin aro, Moses ya sanya hannu kan sabuwar kwantiragin shekaru hudu, wanda zai ci gaba da zama a Chelsea har zuwa shekara ta( 2019). Moses ya fara buga wasansa na farko a West Ham a ranar( 14) ga watan Satumba a wasan da suka doke Newcastle United da ci (2-0), inda aka ba shi kyautar dan wasan. A wasansa na biyu, ranar( 19), ga watan Satumba a waje da Manchester City, Moses ya ci wa West Ham kwallo daya tilo da ya ci, a ci (1-2). A ranar( 5), ga watan Disamba, yayin wasa da Manchester United, Moses ya samu rauni a kafarsa, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba har zuwa watan Fabrairu. A watan Afrilu, an bayyana cewa yarjejeniyar aro ita ma tana da zabin mayar da tafiyar dindindin a karshen kakar wasa ta bana, amma West Ham ta yanke shawarar yin watsi da zabin. ==== 2016-17 kakar ==== [[File:Leicester_0_Chelsea_3_(31510599933).jpg|right|thumb| Moses ''(tsakiyar)'' tare da abokin wasan kasar ''Wilfred Ndidi'' (dama) yana bugawa Chelsea wasa da zakarun Leicester City, a shekara ta (2017). ]] Bayan ya burge sabon koci Antonio Conte a lokacin preseason, Moses ya kasance cikin tawagar farko. A ranar (15) ga watan Agusta a shekara ta ( 2016), Musa ya buga wasansa na farko na gasar Chelsea a cikin shekaru uku, yana fitowa daga benci don Eden Hazard da West Ham United a ci (2-1). A ranar( 23), ga watan Agusta, Moses ya fara buga wasansa na farko kuma ya ci kwallonsa ta farko tun bayan dawowar sa, a zagaye na biyu na gasar cin kofin EFL da kungiyar Bristol Rovers da ci (3–2). Bayan rashin nasara a gasar La Liga, Conte ya koma cikin tsari( 3–4–3) tare da Musa yana taka leda a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron baya]] a wasan da suka yi da Hull City. Kwallon da ya yi a matsayin mai tsaron baya ya taimaka wa Chelsea da ci( 2-0), sannan kuma ya ba shi kyautar gwarzon dan wasan. A ranar (15) ga watan Oktoba a shekara ta(2016), Musa ya zira kwallonsa ta biyu a gasar kakar wasa a kan Leicester City a ci( 3-0), a gida. A ranar( 26) ga watan Nuwamba a shekara ta (2016), Moses ya ci kwallon da suka yi nasara a wasan da suka doke Tottenham da ci (2-1), kuma an ba shi kyautar gwarzon dan wasan. Moses ya buga wa Chelsea wasanni (40) a dukkan gasa a kakar wasa ta shekarar (2016zuwa2017), inda ya ci kwallaye hudu. Yayin da Chelsea ta lashe kofin Premier, Moses ya zama dan wasan Najeriya da ya fi yawan buga gasar Premier a kungiyar da ta lashe kofin. Moses ya yi taka tsan-tsan a lokacin wasan karshe na cin kofin FA na shekara ta( 2017), da Arsenal ta yi rashin nasara da ci( 2-1) . Bayan an kama shi da laifin keta da Danny Welbeck a baya, an ba shi booking karo na biyu, wanda ya haifar da jan kati, bayan da ya nutse a bugun fanareti. Ya zama dan wasa na biyar da aka kora a wasan karshe na cin kofin FA. An buga wasan ne kwanaki biyar bayan harin bam da aka kai a filin wasa na Manchester inda mutane( 23) galibi yara kanana suka mutu. Chelsea dai ba ta sanya bakaken rigar hannu ba a lokacin wasan da suka buga na farko amma a lokacin wasan na biyu. Sai kuma Musa a yayin da ya ke fita daga filin wasan ya cire nasa ya jefar da shi a kasa, lamarin da ya haifar da cece-ku-ce a shafukan sada zumunta, inda da dama ke zarginsa da rashin girmama wadanda suka rasa rayukansu. ==== 2017 zuwa 2018 kakar ==== Moses scored the opening goal in the 2017 FA Community Shield, which Chelsea lost to rivals Arsenal on penalties. ==== Lokacin 2018 zuwa 2019: Lamuni ga Fenerbahçe ==== A watan Janairun a shekara ta (2019), Moses ya sanya hannu kan yarjejeniyar lamuni na watanni goma sha takwas da kungiyar Fenerbahce ta Turkiyya. A ranar (1), ga watan Fabrairu a shekara ta ( 2019) , Musa ya zira kwallonsa ta farko a gasar kakar wasa don Fenerbahçe a ci( 2–0), da Göztepe. ==== kakar 2019-20: Lamuni ga Inter Milan ==== Bayan da aka gajarta yarjejeniyar Fenerbahce, Moses ya rattaba hannu kan Inter Milan kan yarjejeniyar lamuni ta watanni shida tare da zabin siye a ranar( 23), ga watan Janairu( 2020). Ya kasance daya daga cikin tsoffin 'yan wasan Premier na uku da suka shiga Inter Milan a cikin taga na Janairu, tare da Ashley Young da Christian Eriksen. Ya fara buga wa kulob din wasa ne a ranar( 29) ga watan Janairu, inda ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Antonio Candreva a karo na biyu a wasan da suka doke Fiorentina da ci( 2-1) a gida a gasar Coppa Italia ta kusa da karshe. Ya buga wasansa na farko na gasar ne kwanaki kadan bayan, a ranar( 2), ga watan Fabrairu, yana farawa a dama a cikin nasara( 2-0), a Udinese. ==== Lokacin 2020-21: Lamuni zuwa Spartak Moscow ==== A ranar( 15) ga watan Octoba a shekara( 2020), Moses ya koma kulob din Spartak Moscow na Premier League kan aro na tsawon kakar wasa tare da zabin siye. Bayan kwana biyu a ranar (17) ga watan Oktoba, ya fara buga wa kulob din wasa daga benci a wasan da suka yi waje da Khimki da ci( 3–2). A ranar( 24) ga watan Oktoba, ya fara bayyanarsa a matsayin mafari kuma ya zira kwallonsa ta farko ga Spartak a wasan da suka tashi (3–1), da Krasnodar. A ranar (16) ga watan Mayu a shekara ta (2021), ya zira kwallaye a makare a wasan Premier na Rasha na shekara ta (2020zuwa2021) na karshe da FC Akhmat Grozny don kafa maki na karshe na (2-2). Makin da Spartak ya samu ya tabbatar da matsayi na( 2) da shiga zagayen neman cancantar shiga gasar zakarun Turai ga kulob din. === Spartak Moscow === A ranar( 2) ga watan Yuli a shekara ta( 2021), Chelsea ta tabbatar da cewa Musa ya kammala canja wuri na dindindin zuwa Spartak Moscow, wanda ya kawo karshen shekaru tara tare da kulob din. Spartak ya sanar a wannan rana cewa ya sanya hannu kan kwantiragin shekaru biyu da kungiyar. A ranar (10) ga watan Fabrairu( 2022), Musa ya tsawaita kwantiraginsa da Spartak zuwa (2024). == Ayyukan kasa da kasa == === Ingila === ==== U16 da U17 matakin ==== Duk da cewa Musa ya fito ne daga Kaduna, Najeriya, da farko ya zabi ya wakilci kasarsa ta Ingila, wanda ya taka leda a tawagar 'yan kasa da shekaru( 16) , inda ya lashe Garkuwan Nasara a( 2005) da kuma 'yan kasa da shekaru 17 . Ya yi tafiya tare da tawagar zuwa gasar zakarun Turai (U-17 na shekarar2007), a Belgium, inda ya zira kwallaye uku (ciki har da kwallo daya tilo a wasan kusa da na karshe da Faransa ) don taimakawa bangaren John Peacock zuwa wasan karshe, inda suka kasance da kyar. Spain ta doke su da ci daya, ko da yake Musa ya yi nasarar kammala gasar a matsayin wanda ya fi zura kwallaye a gasar kuma ya karbi kyautar takalmin zinare don yin hakan.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} A wannan lokacin rani, tawagar ta tafi [[Koriya ta Kudu]] don gasar cin kofin duniya na FIFA U-17 . Musa ya kare ne a matsayin wanda ya fi zura kwallo a ragar Young Lions, inda ya zura kwallaye uku a wasannin rukunin B, amma ya samu rauni a nasarar da suka yi da Brazil wanda ya hana shi shiga gasar. Abokan wasan Musa sun ci gaba da kaiwa matakin kwata final .{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U19s ==== Bayan wannan gasar, Musa ya kasance cikin tawagar 'yan kasa da shekaru (18) , kuma bayan cin kwallaye da ya ci a kungiyar farko ta Crystal Palace, an daukaka shi zuwa kungiyar 'yan kasa da shekaru (19) ba tare da ya isa ba don( U-18s) ya tattara kofuna. . Ya tafi tare da( U-19) zuwa gasar shekara( 2008) UEFA European( U-19), Championship a [[Kazech|Jamhuriyar Czech]], inda ya buga wasanni biyu tare da karbar taimako daya yayin da Young Lions ya kasa fitowa daga rukunin B. Hasashe ya karu yayin da koci Stuart Pearce ya yi watsi da shi cewa Moses zai dawo buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa a gasar cin kofin duniya ta FIFA ta shekara ta ( 2010) - wannan matakin bai taba faruwa ba.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U21s ==== An daukaka Musa zuwa tawagar 'yan kasa da shekara( 21), a farkon kakar shekara (2010zuwa2011 kuma ya fara buga wasansa da Uzbekistan a ci (2-0) . === Najeriya === [[File:Iran_and_Nigeria_match_at_the_FIFA_World_Cup_2014-06-12_15.jpg|right|thumb| Musa yana bugawa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Iran a gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekarar(2014) .]] An zabi Moses ne don buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Guatemala a watan Fabrairun a shekara ta (2011) , amma an soke wasan sada zumuncin. <ref>[http://www.kickoff.com/news/19690/shola-ameobi-victor-moses-get-nigeria-call.php Ameobi, Moses get Nigeria call]. kickoff.com. 14 January 2011.</ref> Daga nan ya amsa kiran da aka yi masa a watan Maris a (2011) domin buga wasan Najeriya da Habasha da Kenya . Sai dai kuma an cire shi daga wasannin ne saboda ba a samu takardar neman sauya sheka zuwa [[FIFA]] ba a kan lokaci. An sanar a ranar (1), ga watan Nuwamba a shekara ta (2011), cewa FIFA ta wanke Moses da [[Shola Ameobi]] daga buga wa Najeriya wasa. An gayyaci Moses ne a cikin tawagar ‘yan wasan Najeriya (23), da za su buga gasar cin kofin Afrika a shekarar (2013) , inda ya ci fanareti biyu a wasansu na karshe na rukuni-rukuni da Habasha, wanda Najeriya ke bukatar samun nasara kafin ta samu. A karo na biyu an ba mai tsaron gidan Habasha Sisay Bancha katin gargadi na biyu a wasan da ya kai ga bugun fanareti kuma aka kore shi. Tuni dai Habasha ta yi amfani da 'yan wasan uku da suka maye gurbinsu, don haka dan wasanta na tsakiya ya shiga raga, kuma ya barar da bugun fanareti. An tashi wasan da ci( 2-0) . Najeriya ta ci gaba da lashe gasar, karo na uku da ta samu. Musa ya fara wasan karshe kuma ya buga wasan gaba daya. An zabi Moses ne a cikin tawagar Najeriya da za ta buga gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekara ta (2014), kuma sun fara ne a wasansu na farko na rukuni da kuma wasan zagaye na( 16), da Faransa suka yi da ci( 2-0). [[File:FWC_2018_-_Group_D_-_NGA_v_ISL_-_Photo_37.jpg|left|thumb| Musa ya zura kwallo a ragar [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya ta FIFA 2018]] .]] Bayan da Gernot Rohr ya dauka a matsayin kocin Najeriya a watan ogustan a shekara ta( 2016), Musa ya taka rawa akai-akai a wasannin share fage na FIFA na shekarar ( 2018) . Moses ya ci wa Najeriya kwallaye biyu a wasan neman gurbin shiga gasar FIFA na shekarar (2018), da Algeria a watan Nuwamba a shekara ( 2016), wanda ya taimaka mata ta samu nasara da ci (3-1) . A watan Mayun a shekara ta ( 2018), ya kasance cikin jerin [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|'yan]] wasa( 30) na farko na Najeriya da za su wakilci Najeriya a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya]] da za a yi a [[Rasha]] a shekara ta (2018) , inda ya samu ƙwallaye mai mahimmanci a wasan da Argentina, ko da yake, 'yan wasansa sun yi rashin nasara a wasan a cikin mintuna kaɗan don ganin Argentina ta tsallake yayin da Najeriya ta fice. Bayan kammala gasar, Moses ya sanar a ranar( 15) ga watan Agusta cewa ya yi ritaya daga buga wa Najeriya kwallo a gasar cin kofin duniya. == Rayuwa ta sirri == Musa ya girma yana goyon bayan [[Arsenal FC|Arsenal]] . Yana da ɗa, Brentley, (an haife shi 2012) da diya, Nyah, (an haife shi 2015). == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|<!--match played--> 13 December 2021}}<ref name=Sb>{{cite web |url=http://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=47716 |title=Victor Moses: Football Stats |publisher=Soccerbase |access-date=2 April 2015 }}</ref><ref name=Soccerway>{{Soccerway|viktor-moses/25395}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Club statistics ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Crystal Palace |2007–08 | rowspan="3" |Championship |13 |3 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn|Appearances in [[EFL Championship play-offs|Championship play-offs]]}} |0 |16 |3 |- |2008–09 |27 |2 |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |2 |- |2009–10 |18 |6 |1 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |21 |6 |- ! colspan="2" |Total !58 !11 !5 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 !69 !11 |- | rowspan="5" |Wigan Athletic |2009–10<ref name="sb0910" /> | rowspan="4" |Premier League |14 |1 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |1 |- |2010–11 |21 |1 |2 |0 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- |2011–12 |38 |6 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |39 |6 |- |2012–13 |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !8 !3 !0 !3 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !80 !9 |- | rowspan="6" |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |2012–13<ref name="sb1213" /> | rowspan="5" |Premier League |23 |1 |5 |2 |3 |2 |10{{Efn|Four appearances and one goal in UEFA Champions League, six appearances and four goals in UEFA Europa League}} |5 |2{{Efn|Appearances in [[FIFA Club World Cup]]}} |0 |43 |10 |- |2015–16 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |1{{Efn|Appearance in [[FA Community Shield]]}} |0 |1 |0 |- |2016–17 |34 |3 |4 |0 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |4 |- |2017–18 |28 |3 |3 |0 |2 |0 |4{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]}} |0 |1{{Efn}} |1 |38 |4 |- |2018–19 |2 |0 |0 |0 |1 |0 |2{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]}} |0 |1{{Efn}} |0 |6 |0 |- ! colspan="2" |Total !87 !7 !12 !2 !8 !3 !16 !5 !5 !1 !128 !18 |- |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] (loan) |2013–14 |Premier League |19 |1 |2 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |2 |- |Stoke City (loan) |2014–15 |Premier League |19 |3 |2 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |4 |- |West Ham United (loan) |2015–16<ref name="sb1516" /> |Premier League |21 |1 |4 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- | rowspan="3" |Fenerbahçe (loan) |2018–19<ref name="sb1819" /> | rowspan="2" |Süper Lig |14 |4 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn}} |0 | colspan="2" |— |16 |4 |- |2019–20 |6 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |1 |- ! colspan="2" |Total !20 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 ! colspan="2" |— !23 !5 |- |Inter Milan (loan) |2019–20<ref name="sb1920" /> |Serie A |12 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |5 |0 | colspan="2" |— |20 |0 |- |Spartak Moscow (loan) |2020–21 |Russian Premier League |19 |4 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |4 |- | rowspan="2" |Spartak Moscow |2021–22 |Russian Premier League |15 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |7{{Efn|One appearance in the [[UEFA Champions League]], six appearances, one goal in the [[UEFA Europa League]]}} |1 | colspan="2" |— |22 |2 |- ! colspan="2" |Total !34 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !7 !1 ! colspan="2" |— !42 !6 |- ! colspan="3" |Career total !344 !41 !33 !5 !19 !4 !30 !6 !7 !1 !433 !57 |} === Ƙasashen Duniya === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Kididdigar kasa da kasa ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="7" | [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] | 2012 | 6 | 2 |- | 2013 | 11 | 4 |- | 2014 | 6 | 1 |- | 2015 | 0 | 0 |- | 2016 | 4 | 2 |- | 2017 | 3 | 1 |- | 2018 | 7 | 2 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 37 ! 12 |} : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Najeriya.'' {| class="wikitable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1 | rowspan="2" | Oktoba 13, 2012 | rowspan="2" | UJ Esuene Stadium, [[Kalaba|Calabar]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Laberiya |{{Center|'''3'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 6–1 | rowspan="2" | 2013 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2 |{{Center|'''6'''–1}} |- | 3 | rowspan="2" | 29 ga Janairu, 2013 | rowspan="2" | Filin wasa na Royal Bafokeng, Rustenburg, Afirka ta Kudu | rowspan="2" |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 2–0 | rowspan="2" | 2013 Gasar Cin Kofin Afirka |- | 4 |{{Center|'''2'''–0}} |- | 5 | 7 ga Satumba, 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Malawi |{{Center|'''2'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 6 | 16 Nuwamba 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 7 | 7 ga Yuni 2014 | EverBank Field, Jacksonville, Amurika |</img> Amurka |{{Center|'''1'''–2}} |{{Center|1–2}} | Sada zumunci |- | 8 | rowspan="2" | 12 Nuwamba 2016 | rowspan="2" | [[Filin wasan Godswill Akpabio na ƙasa da ƙasa|Godswill Akpabio International Stadium]], [[Uyo]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Aljeriya |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 3–1 | rowspan="3" | 2018 FIFA cancantar shiga gasar cin kofin duniya |- | 9 |{{Center|'''3'''–1}} |- | 10 | 1 ga Satumba, 2017 | Godswill Akpabio International Stadium, Uyo, Nigeria |</img> Kamaru |{{Center|'''3'''–0}} |{{Center|4–0}} |- | 11 | 23 Maris 2018 | Stadion Miejski, Wrocław, Poland |</img> Poland |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|1–0}} | Sada zumunci |- | 12 | 26 ga Yuni, 2018 | Krestovsky Stadium, [[Saint-Petersburg|Saint Petersburg]], Rasha |</img> Argentina |{{Center|'''1'''–1}} |{{Center|1–2}} | 2018 FIFA World Cup |} == Girmamawa == '''Chelsea''' * Premier League :( 2016zuwa2017) * Kofin FA : (2017zuwa2018) ; wanda ya zo na biyu a :( 2016zuwa2017) * UEFA Europa League : (2012zuwa2013, 2018zuwa2019) '''Inter Milan''' * Gasar cin Kofin Zakarun Turai ta Europa: (2019zuwa2020) '''Najeriya''' * Gasar cin kofin Afrika : (2013) '''Mutum''' * Gwarzon dan wasan Premier League Fans na Wata: Nuwamba a shekara( 2016). == Manazarta == == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20181005210129/https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/victor-moses?pageTab=biography Bayanan martaba] a gidan yanar gizon Chelsea FC * Victor Moses </img> {{FC Spartak Moscow squad}} [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Ingila]] [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Nijeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] <references /> 565s6cnia9pnmb2f0u22wd6of0mzipk 166903 166902 2022-08-19T20:23:32Z Jidda3711 14843 Inganta shafi wikitext text/x-wiki '''Victor Moses''' (an haife shi ne a ranar 12 ga watan Disamba a shekara ta 1990) ɗan wasan ƙwallon [[Kungiyar Kwallon Kafa|ƙafa]] ne na Najeriya wanda ke taka leda a matsayin winger a kowane gefe na ƙungiyar Spartak Moscow ta Rasha. An kuma tura shi a matsayin mai tsaron baya a wasu lokuta a lokacin aikinsa. Moses ya fara aikinsa a gasar zakarun Turai tare da Crystal Palace, kafin wasansa ya kama idon Wigan Athletic, inda ya fara buga gasar Premier a shekara ta 2010. Bayan shekaru biyu, wasansa ya inganta, har ta kai ga zakarun Turai Chelsea suna sha'awarsa, kuma ya sanya hannu a kan su a lokacin rani na shekarar 2012. Duk da kwallaye goma a duk gasa a kakar wasa ta farko, ya shafe kakar wasa ta biyu a aro zuwa [[Liverpool F.C.|Liverpool]], na uku a aro a Stoke City da na hudu a aro a West Ham United. An sake kiran Moses a Chelsea a kakar wasa ta shekarar 2016 zuwa 2017, inda ya buga wasanni (34) yayin da Chelsea ta lashe gasar Premier. Bayan da ya kasa taka rawar gani a yakin neman zabe na gaba, Musa ya ci gaba da zaman lamuni tare da Fenerbahçe, Inter Milan da Spartak Moscow a cikin yanayi masu zuwa. An haife shi a Najeriya, Moses ya wakilci tawagar matasan Ingila a matakin 'yan kasa da shekaru( 16), da 'yan kasa da shekaru (17), 'yan kasa da shekaru (19) da kuma 'yan kasa da shekaru( 21), amma ya zabi buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa sabanin kasancewarsa cikakken dan taka leda a Ingila. Ya buga wasansa na farko a babbar kungiyar kwallon kafa ta Najeriya a shekarar 2012, kuma ya buga wasanni( 38) kuma ya zura kwallaye (12) kafin ya yi ritaya daga buga wasannin kasa da kasa a shekarar 2018,Ya taka leda a kamfen na cin nasara a Najeriya a gasar cin kofin Afrika na shekarar 2013, da kuma kamfen a gasar cin kofin duniya ta FiFA a shekara ta 2014, da kuma [[Kofin kwallon kafar duniya ta shekarar 2018|gasar cin kofin duniya ta shekarar 2018]]. == Aikin kulob/ƙungiya == === Rayuwar farko da aiki === An haifi Musa a [[Lagos (birni)|Legas]], kasar Nigeria, ɗan wani Fastone Kirista. A lokacin da yake dan shekara( 11), an kashe iyayensa a rikicin addini a [[Kaduna (birni)|Kaduna]], lokacin da masu tarzoma suka mamaye gidansu. Moses yana buga kwallon kafa a titi a lokacin. Bayan mako guda, bayan abokansa sun boye shi, danginsa sun biya shi zuwa Burtaniya don neman mafaka. An sanya shi tare da dangin reno a Kudancin London. Ya halarci makarantar sakandare ta Stanley Technical (yanzu ana kiranta Harris Academy) a Kudancin Norwood. An yi masa kallon wasan ƙwallon ƙafa a gasar Tandridge na gida don Cosmos (90) FC, Crystal Palace ta matso kusa da shi, tare da filin wasa na kulob din Selhurst Park a titin kusa da makarantarsa. <ref name="Independent1" /> An ba da wuri a makarantar Eagles, Palace ta ba shi shawarar zuwa makarantar Whitgift mai biyan kuɗi a Croydon, inda tsohon dan wasan [[Arsenal FC|Arsenal]] da [[Chelsea F.C.|Chelsea]] Colin Pates ke horar da kungiyar kwallon kafa ta makaranta. Musa dai ya fara yin fice ne a shekaru (14), bayan ya zura kwallaye( 50) a kungiyar 'yan kasa da shekaru (14) ta Palace. Yin wasa na tsawon shekaru uku a duka Whitgift da Palace, Musa ya zira kwallaye a raga fiye da (100), tare da taimakawa Whitgift lashe gasar cin kofin makaranta da yawa, ciki har da gasar cin kofin kasa inda Musa ya zira kwallaye biyar a wasan karshe da Healing School of Grimsby a filin wasa na Walkers, Leicester. === Crystal Palace === Musa ya buga wasansa na farko a Palace yana da shekaru (16) a ranar (6) ga watan Nuwamba a shekara ta (2007), a wasan da suka tashi(1-1), da Cardiff City a gasar Championship. Ya ci gaba da zama a gefe sannan ya zira kwallonsa na farko a ranar (12), ga watan Maris a shekara ta (2008), a wasan da suka tashi (1-1), da West Bromwich Albion. Gabaɗaya, Musa ya taka leda sau (16) a cikin shekarar (2007 zuwa 2008), yayin da Palace ta kai ga gasar zakarun Turai inda suka yi rashin nasara a hannun Bristol City. A karshen kakar wasa ta bana, ya rattaba hannu kan sabon kwantiragi a Selhurst Park, abin da ya farantawa kociyan Neil Warnock, wanda ya bayyana cewa, "Sa hannun Victor babban juyin mulki ne ga kulob din; Na gaya wa Victor zai iya tafiya kamar yadda ya dace yana so. A kullum yana samun ci gaba kuma na ji dadin sanya hannu kan wannan yarjejeniya domin shi dan wasa ne wanda zai kara karfi.” Musa ya ci sau biyu a wasanni (32) a shekara ta (2008 zuwa 2009), yayin da Palace ta yi yakin neman zabe, inda ya kare a matsayi na (15). A cikin shekara ta (2009 zuwa 2010), Musa ya ci gaba da cin kwallaye shida a wasanni takwas amma Palace yana fama da matsalolin kudi kuma kulob din ya shiga gwamnati a cikin watan Janairu a shekara ta (2010). === Wigan Athletic === A ranar ƙarshe na watan Janairu a shekara ta (2010), ya kammala canja wurin (£ 2.5), miliyan zuwa Wigan Athletic ta Premier bayan Palace ta shiga cikin gwamnati. Ya fara buga wasansa na farko a ranar 6 ga watan Fabrairun shekara ta (2010), a matsayin wanda ya maye gurbinsu da Sunderland a wasan da suka tashi (1-1). A ranar (20) ga watan Maris a shekara t ( 2010), Moses ya zo a matsayin wanda zai maye gurbin Burnley kuma ya sami taimakonsa na farko ga kulob din, inda ya kafa Hugo Rodallega don cin nasara lokacin raun. Ya zira kwallo ta farko a Wigan a ra nr( 3, ga watan Mayu a shekara ta (2010), da Hull City. Musa ya sami raunin biyu a farkon kakar (2010 zuwa 2011), kuma ya sami wahalar dawo da shi cikin rukunin farko saboda karuwar gasa ga wurare. Ya zura kwallonsa ta farko a gasar bana a ranar (13), ga watan Nuwamba a shekara ta (2010), a ci (1-0), da West Bromwich Albion. Bayan tafiyar winger Charles N'Zogbia, Musa ya zama mai farawa na yau da kullun don Wigan a kakar shekara ta (2011 zuwa 2012). A ranar (10), ga watan Disamba a shekara ta (2011), ya zira kwallonsa ta farko a kakar wasa a kan West Brom&nbsp;– kwallonsa ta farko tun bayan da ya zura kwallo daya a ragar kungiyar a kakar wasan data gabata. === Chelsea === ==== 2012 zuwa 2013 kakar ==== [[File:Victor_Moses_Fabio_Santos_2012_FIFA_Club_World_Cup.jpg|thumb| Moses da Fábio Santos na Corinthians a gasar cin kofin duniya ta 2012 na FIFA]] A ranar (23), ga watan Agusta a shekara ta (2012), Wigan ta karɓi tayi na biyar daga [[Chelsea F.C.|Chelsea]] bayan sun hadu da farashin Wigan bayan tayin hudu da ba su yi nasara ba a baya. An ba dan wasan izinin yin magana da Chelsea. A ranar (24), ga watan Agusta, Chelsea ta sanar da cewa an kammala cinikin Moses. Moses ya buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fito a matsayin wanda zai maye gurbinsa da abokan hamayyarsa West London Queens Park Rangers a ranar (15), ga watan Satumba. Moses ya fara buga wasansa na farko a Chelsea lokacin da ya fara gasar cin kofin League da Wolverhampton Wanderers kuma ya ci kwallonsa ta farko bayan mintuna (71) a wasan da aka tashi (6-0) a Blues. Musa ya fara wasansa na farko na gasar zakarun Turai da Nordsjælland. A ranar (31) ga watan Oktoba, an zabi Musa dan wasan da ya fi fice a karawar da [[Manchester United F.C.|Manchester United]] a gasar cin kofin League, wasan da Chelsea ta ci (5-4). A ranar (3), ga watan Nuwamba a shekara ta (2012), Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farko a gasar Premier a wasan da suka yi da Swansea City, wanda ya tashi (1-1). Kwanaki hudu bayan haka, ya zira kwallon farko a gasar zakarun Turai a Chelsea a kan Shakhtar Donetsk; Moses ne ya maye gurbin Oscar a minti na (79), sannan kuma ya ci kwallon da Juan Mata ya yi saura dakika (3-2). A ranar (5) M 5) ga watan Janairu a shekara t ( 2013), Musa ya buɗe tarihinsa na zira kwallaye na shekara tare da t ui maiƙarfi a ikin kusurwar ƙasa yayin da yake wasa a zagaye na uku na gasr cin kofin FA da Southampton, yayin da Chelsea ta zo daga (1-0), a baya don doke Sains( 1–5). Moses ya ci wa Chelsea kwallonsa ta farkoa gasar cin kofin Europa a wasan da suka doke Rubin Kazan da ci( 3-1) a gida, sanan kuma na biyu a fafatawar da suka yi bayan mako guda. Ya ci gaba da taka rawar gani a gasar ta hanyar zura kwallo ta farko a asan da suka doke Bas e da c (1-2), a waje a ranar (25) ga watan Afrilu. Ya kuma zira kwallaye a wasan baya da Basel lokacin da Blues ta ci( 3-1) a gida kuma sun tabbatar da shiga gasar cin kofin Europa League, wasan da Musa bai buga ba amma duk da haka Blues ta ci Benfica( 2-1). [[Amsterdam]] ranar( 15), ga watan Mayu. ==== 2013-14 kakar: Lamuni ga Liverpool ==== A ranar (2), ga watan Satumba a shekara (2013), Musa ya rattaba hannu kan [[Liverpool F.C.|Liverpool]] a kan yarjejeniyar aro na tsawon kakar wasa. Ya zura kwallo a wasansa na farko a ranar (16) ga watan Satumba, a karawar da Swansea City suka yi (2-2). A ranar (25) ga watan Janairu a shekara ta (2014), ya zira kwallaye na farko na nasara (2-0), da AFC Bournemouth a zagaye na hudu na gasar cin kofin FA. Saboda nau'i na Raheem Sterling a lokacin kakar (2013 zuwa 2014), Musa ya sami damar da wuya ya zo ta karkashin Brendan Rodgers, yana wasa wasanni (22), wanda kawai tara aka fara. ==== 2014 zuwa 2015 kakar: Lamuni ga Stoke City ==== A ranar (16), ga watan Agusta a shekara ta (2014), Musa ya koma Stoke City a matsayin aro don kakar a shekara ta (2014 zuwa 2015). Ya buga wasansa na farko a gasar Premier a Stoke City a ranar (30), ga Agusta a wasan da suka ci [[Manchester City F.C.|Manchester City]] (1-0). A wasan da Stoke ta doke Newcastle United da ci (1-0) a ranar (29) ga watan Satumba, Moses ne ya taimaka wa Peter Crouch ya zura kwallo daya tilo da ya zura kuma an zabe shi a matsayin wanda ya fi kowa taka leda saboda rawar da ya taka. A ranar (19), ga watan Oktoba, a cikin nasara( 2-1) da Swansea City, Musa ya samu bugun fanariti bayan ya sauka a karkashin kalubale daga Àngel Rangel; bayan kammala wasan, kocin Swansea Garry Monk ya yi ikirarin cewa Moses ya nutse. ''Masanin wasan Match of the Day 2'' John Hartson shi ma ya yi ikirarin cewa Musa ya yi magudi, amma daga baya ya nemi gafarar Musa kan kalaman nasa. Musa ya ci wa Stoke kwallonsa ta farko a ranar (1) ga watan Nuwamba a wasan da suka tashi (2-2) da West Ham United. Ya samu rauni a cinyarsa a karawar da suka yi da Burnley a ranar (22) ga watan Nuwamba wanda hakan ya sa ba zai yi jinyar makonni takwas ba. A ranar (17), ga watan Janairu a shekara ta (2015), Musa ya koma farkon layin farko da Leicester City, wanda ya ƙare a nasarar (1-0) ga Stoke. A ranar (21) ga watan Fabrairu, Moses ya zura bugun fanareti na mintuna (90) don samun nasara kan Stoke da ci (2-1) a kan abokan hamayyar Midlands Aston Villa a Villa Park. Ya kuma zura kwallo a ragar Everton da ci (2-0) a ranar (4) ga watan Maris. Yayin da André Schürrle da [[Muhammad Salah|Mohamed Salah]] suka fice na dindindin kuma a matsayin aro, an bayyana cewa kocin Chelsea [[José Mourinho]] ya yi yunkurin dawo da Moses daga Stoke a tsakiyar kakar wasa, sai dai dan wasan ya ki amincewa da komawarsa. Moses ya samu rauni ne a kafarsa a lokacin da yake wasa da West Ham ranar (11) ga watan Afrilu, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba a sauran kakar wasa ta bana. ==== 2015-16 kakar: Lamuni ga West Ham United ==== [[File:West_Ham_United_Vs_Manchester_City_(24366292089).jpg|right|thumb| Moses a kan kwallon a lokacin aronsa da West Ham United, yana wasa da [[Manchester City F.C.|Manchester City]] a 2016]] Bayan nasarar kakar wasa a matsayin aro tare da Stoke, Musa ya koma Blues kuma ya buga wasanni a cikin dukkanin wasannin preseason guda hudu kuma ya zira kwallo daya, da [[Paris Saint-Germain|Paris Saint-Germain FC]] Musa ya fara bayyanarsa gasa tun dawowarsa( 2) ga watan Agusta a shekara ta ( 2015). da [[Arsenal FC|Arsenal]] a gasar Community Shield lokacin da ya maye gurbin John Terry a minti na (82) Wasan dai ya kare da Chelsea da ci( 1-0). An kuma saka Moses a benci a wasan farko na kakar bana da Swansea City, ko da yake bai buga wasan ba, inda Chelsea ta tashi (2-2). A ranar (1), ga watan Satumba a shekara ta (2015), Moses ya koma West Ham United a kan aro na tsawon kakar wasa. Kafin ya koma West Ham United a matsayin aro, Moses ya sanya hannu kan sabuwar kwantiragin shekaru hudu, wanda zai ci gaba da zama a Chelsea har zuwa shekara ta( 2019). Moses ya fara buga wasansa na farko a West Ham a ranar( 14) ga watan Satumba a wasan da suka doke Newcastle United da ci (2-0), inda aka ba shi kyautar dan wasan. A wasansa na biyu, ranar( 19), ga watan Satumba a waje da Manchester City, Moses ya ci wa West Ham kwallo daya tilo da ya ci, a ci (1-2). A ranar( 5), ga watan Disamba, yayin wasa da Manchester United, Moses ya samu rauni a kafarsa, wanda hakan ya sa ba zai yi jinya ba har zuwa watan Fabrairu. A watan Afrilu, an bayyana cewa yarjejeniyar aro ita ma tana da zabin mayar da tafiyar dindindin a karshen kakar wasa ta bana, amma West Ham ta yanke shawarar yin watsi da zabin. ==== 2016-17 kakar ==== [[File:Leicester_0_Chelsea_3_(31510599933).jpg|right|thumb| Moses ''(tsakiyar)'' tare da abokin wasan kasar ''Wilfred Ndidi'' (dama) yana bugawa Chelsea wasa da zakarun Leicester City, a shekara ta (2017). ]] Bayan ya burge sabon koci Antonio Conte a lokacin preseason, Moses ya kasance cikin tawagar farko. A ranar (15) ga watan Agusta a shekara ta ( 2016), Musa ya buga wasansa na farko na gasar Chelsea a cikin shekaru uku, yana fitowa daga benci don Eden Hazard da West Ham United a ci (2-1). A ranar( 23), ga watan Agusta, Moses ya fara buga wasansa na farko kuma ya ci kwallonsa ta farko tun bayan dawowar sa, a zagaye na biyu na gasar cin kofin EFL da kungiyar Bristol Rovers da ci (3–2). Bayan rashin nasara a gasar La Liga, Conte ya koma cikin tsari( 3–4–3) tare da Musa yana taka leda a matsayin mai [[Mai buga baya|tsaron baya]] a wasan da suka yi da Hull City. Kwallon da ya yi a matsayin mai tsaron baya ya taimaka wa Chelsea da ci( 2-0), sannan kuma ya ba shi kyautar gwarzon dan wasan. A ranar (15) ga watan Oktoba a shekara ta(2016), Musa ya zira kwallonsa ta biyu a gasar kakar wasa a kan Leicester City a ci( 3-0), a gida. A ranar( 26) ga watan Nuwamba a shekara ta (2016), Moses ya ci kwallon da suka yi nasara a wasan da suka doke Tottenham da ci (2-1), kuma an ba shi kyautar gwarzon dan wasan. Moses ya buga wa Chelsea wasanni (40) a dukkan gasa a kakar wasa ta shekarar (2016zuwa2017), inda ya ci kwallaye hudu. Yayin da Chelsea ta lashe kofin Premier, Moses ya zama dan wasan Najeriya da ya fi yawan buga gasar Premier a kungiyar da ta lashe kofin. Moses ya yi taka tsan-tsan a lokacin wasan karshe na cin kofin FA na shekara ta( 2017), da Arsenal ta yi rashin nasara da ci( 2-1) . Bayan an kama shi da laifin keta da Danny Welbeck a baya, an ba shi booking karo na biyu, wanda ya haifar da jan kati, bayan da ya nutse a bugun fanareti. Ya zama dan wasa na biyar da aka kora a wasan karshe na cin kofin FA. An buga wasan ne kwanaki biyar bayan harin bam da aka kai a filin wasa na Manchester inda mutane( 23) galibi yara kanana suka mutu. Chelsea dai ba ta sanya bakaken rigar hannu ba a lokacin wasan da suka buga na farko amma a lokacin wasan na biyu. Sai kuma Musa a yayin da ya ke fita daga filin wasan ya cire nasa ya jefar da shi a kasa, lamarin da ya haifar da cece-ku-ce a shafukan sada zumunta, inda da dama ke zarginsa da rashin girmama wadanda suka rasa rayukansu. ==== 2017 zuwa 2018 kakar ==== Moses scored the opening goal in the 2017 FA Community Shield, which Chelsea lost to rivals Arsenal on penalties. ==== Lokacin 2018 zuwa 2019: Lamuni ga Fenerbahçe ==== A watan Janairun a shekara ta (2019), Moses ya sanya hannu kan yarjejeniyar lamuni na watanni goma sha takwas da kungiyar Fenerbahce ta Turkiyya. A ranar (1), ga watan Fabrairu a shekara ta ( 2019) , Musa ya zira kwallonsa ta farko a gasar kakar wasa don Fenerbahçe a ci( 2–0), da Göztepe. ==== kakar 2019-20: Lamuni ga Inter Milan ==== Bayan da aka gajarta yarjejeniyar Fenerbahce, Moses ya rattaba hannu kan Inter Milan kan yarjejeniyar lamuni ta watanni shida tare da zabin siye a ranar( 23), ga watan Janairu( 2020). Ya kasance daya daga cikin tsoffin 'yan wasan Premier na uku da suka shiga Inter Milan a cikin taga na Janairu, tare da Ashley Young da Christian Eriksen. Ya fara buga wa kulob din wasa ne a ranar( 29) ga watan Janairu, inda ya zo a matsayin wanda ya maye gurbin Antonio Candreva a karo na biyu a wasan da suka doke Fiorentina da ci( 2-1) a gida a gasar Coppa Italia ta kusa da karshe. Ya buga wasansa na farko na gasar ne kwanaki kadan bayan, a ranar( 2), ga watan Fabrairu, yana farawa a dama a cikin nasara( 2-0), a Udinese. ==== Lokacin 2020-21: Lamuni zuwa Spartak Moscow ==== A ranar( 15) ga watan Octoba a shekara( 2020), Moses ya koma kulob din Spartak Moscow na Premier League kan aro na tsawon kakar wasa tare da zabin siye. Bayan kwana biyu a ranar (17) ga watan Oktoba, ya fara buga wa kulob din wasa daga benci a wasan da suka yi waje da Khimki da ci( 3–2). A ranar( 24) ga watan Oktoba, ya fara bayyanarsa a matsayin mafari kuma ya zira kwallonsa ta farko ga Spartak a wasan da suka tashi (3–1), da Krasnodar. A ranar (16) ga watan Mayu a shekara ta (2021), ya zira kwallaye a makare a wasan Premier na Rasha na shekara ta (2020zuwa2021) na karshe da FC Akhmat Grozny don kafa maki na karshe na (2-2). Makin da Spartak ya samu ya tabbatar da matsayi na( 2) da shiga zagayen neman cancantar shiga gasar zakarun Turai ga kulob din. === Spartak Moscow === A ranar( 2) ga watan Yuli a shekara ta( 2021), Chelsea ta tabbatar da cewa Musa ya kammala canja wuri na dindindin zuwa Spartak Moscow, wanda ya kawo karshen shekaru tara tare da kulob din. Spartak ya sanar a wannan rana cewa ya sanya hannu kan kwantiragin shekaru biyu da kungiyar. A ranar (10) ga watan Fabrairu( 2022), Musa ya tsawaita kwantiraginsa da Spartak zuwa (2024). == Ayyukan kasa da kasa == === Ingila === ==== U16 da U17 matakin ==== Duk da cewa Musa ya fito ne daga Kaduna, Najeriya, da farko ya zabi ya wakilci kasarsa ta Ingila, wanda ya taka leda a tawagar 'yan kasa da shekaru( 16) , inda ya lashe Garkuwan Nasara a( 2005) da kuma 'yan kasa da shekaru 17 . Ya yi tafiya tare da tawagar zuwa gasar zakarun Turai (U-17 na shekarar2007), a Belgium, inda ya zira kwallaye uku (ciki har da kwallo daya tilo a wasan kusa da na karshe da Faransa ) don taimakawa bangaren John Peacock zuwa wasan karshe, inda suka kasance da kyar. Spain ta doke su da ci daya, ko da yake Musa ya yi nasarar kammala gasar a matsayin wanda ya fi zura kwallaye a gasar kuma ya karbi kyautar takalmin zinare don yin hakan.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} A wannan lokacin rani, tawagar ta tafi [[Koriya ta Kudu]] don gasar cin kofin duniya na FIFA U-17 . Musa ya kare ne a matsayin wanda ya fi zura kwallo a ragar Young Lions, inda ya zura kwallaye uku a wasannin rukunin B, amma ya samu rauni a nasarar da suka yi da Brazil wanda ya hana shi shiga gasar. Abokan wasan Musa sun ci gaba da kaiwa matakin kwata final .{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U19s ==== Bayan wannan gasar, Musa ya kasance cikin tawagar 'yan kasa da shekaru (18) , kuma bayan cin kwallaye da ya ci a kungiyar farko ta Crystal Palace, an daukaka shi zuwa kungiyar 'yan kasa da shekaru (19) ba tare da ya isa ba don( U-18s) ya tattara kofuna. . Ya tafi tare da( U-19) zuwa gasar shekara( 2008) UEFA European( U-19), Championship a [[Kazech|Jamhuriyar Czech]], inda ya buga wasanni biyu tare da karbar taimako daya yayin da Young Lions ya kasa fitowa daga rukunin B. Hasashe ya karu yayin da koci Stuart Pearce ya yi watsi da shi cewa Moses zai dawo buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa a gasar cin kofin duniya ta FIFA ta shekara ta ( 2010) - wannan matakin bai taba faruwa ba.{{Ana bukatan hujja|date=March 2022}} ==== U21s ==== An daukaka Musa zuwa tawagar 'yan kasa da shekara( 21), a farkon kakar shekara (2010zuwa2011 kuma ya fara buga wasansa da Uzbekistan a ci (2-0) . === Najeriya === [[File:Iran_and_Nigeria_match_at_the_FIFA_World_Cup_2014-06-12_15.jpg|right|thumb| Musa yana bugawa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Iran a gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekarar(2014) .]] An zabi Moses ne don buga wa [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] wasa da Guatemala a watan Fabrairun a shekara ta (2011) , amma an soke wasan sada zumuncin. <ref>[http://www.kickoff.com/news/19690/shola-ameobi-victor-moses-get-nigeria-call.php Ameobi, Moses get Nigeria call]. kickoff.com. 14 January 2011.</ref> Daga nan ya amsa kiran da aka yi masa a watan Maris a (2011) domin buga wasan Najeriya da Habasha da Kenya . Sai dai kuma an cire shi daga wasannin ne saboda ba a samu takardar neman sauya sheka zuwa [[FIFA]] ba a kan lokaci. An sanar a ranar (1), ga watan Nuwamba a shekara ta (2011), cewa FIFA ta wanke Moses da [[Shola Ameobi]] daga buga wa Najeriya wasa. An gayyaci Moses ne a cikin tawagar ‘yan wasan Najeriya (23), da za su buga gasar cin kofin Afrika a shekarar (2013) , inda ya ci fanareti biyu a wasansu na karshe na rukuni-rukuni da Habasha, wanda Najeriya ke bukatar samun nasara kafin ta samu. A karo na biyu an ba mai tsaron gidan Habasha Sisay Bancha katin gargadi na biyu a wasan da ya kai ga bugun fanareti kuma aka kore shi. Tuni dai Habasha ta yi amfani da 'yan wasan uku da suka maye gurbinsu, don haka dan wasanta na tsakiya ya shiga raga, kuma ya barar da bugun fanareti. An tashi wasan da ci( 2-0) . Najeriya ta ci gaba da lashe gasar, karo na uku da ta samu. Musa ya fara wasan karshe kuma ya buga wasan gaba daya. An zabi Moses ne a cikin tawagar Najeriya da za ta buga gasar cin kofin duniya ta FIFA a shekara ta (2014), kuma sun fara ne a wasansu na farko na rukuni da kuma wasan zagaye na( 16), da Faransa suka yi da ci( 2-0). [[File:FWC_2018_-_Group_D_-_NGA_v_ISL_-_Photo_37.jpg|left|thumb| Musa ya zura kwallo a ragar [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya ta FIFA 2018]] .]] Bayan da Gernot Rohr ya dauka a matsayin kocin Najeriya a watan ogustan a shekara ta( 2016), Musa ya taka rawa akai-akai a wasannin share fage na FIFA na shekarar ( 2018) . Moses ya ci wa Najeriya kwallaye biyu a wasan neman gurbin shiga gasar FIFA na shekarar (2018), da Algeria a watan Nuwamba a shekara ( 2016), wanda ya taimaka mata ta samu nasara da ci (3-1) . A watan Mayun a shekara ta ( 2018), ya kasance cikin jerin [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|'yan]] wasa( 30) na farko na Najeriya da za su wakilci Najeriya a [[Kofin kwallon kafar duniya ta 2018|gasar cin kofin duniya]] da za a yi a [[Rasha]] a shekara ta (2018) , inda ya samu ƙwallaye mai mahimmanci a wasan da Argentina, ko da yake, 'yan wasansa sun yi rashin nasara a wasan a cikin mintuna kaɗan don ganin Argentina ta tsallake yayin da Najeriya ta fice. Bayan kammala gasar, Moses ya sanar a ranar( 15) ga watan Agusta cewa ya yi ritaya daga buga wa Najeriya kwallo a gasar cin kofin duniya. == Rayuwa ta sirri == Musa ya girma yana goyon bayan [[Arsenal FC|Arsenal]] . Yana da ɗa, Brentley, (an haife shi 2012) da diya, Nyah, (an haife shi 2015). == Kididdigar sana'a == === Kulob === {{Updated|<!--match played--> 13 December 2021}}<ref name=Sb>{{cite web |url=http://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=47716 |title=Victor Moses: Football Stats |publisher=Soccerbase |access-date=2 April 2015 }}</ref><ref name=Soccerway>{{Soccerway|viktor-moses/25395}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Club statistics ! rowspan="2" |Club ! rowspan="2" |Season ! colspan="3" |League ! colspan="2" |National Cup ! colspan="2" |League Cup ! colspan="2" |Europe ! colspan="2" |Other ! colspan="2" |Total |- !Division !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals !Apps !Goals |- | rowspan="4" |Crystal Palace |2007–08 | rowspan="3" |Championship |13 |3 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn|Appearances in [[EFL Championship play-offs|Championship play-offs]]}} |0 |16 |3 |- |2008–09 |27 |2 |3 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |32 |2 |- |2009–10 |18 |6 |1 |0 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |21 |6 |- ! colspan="2" |Total !58 !11 !5 !0 !4 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 !69 !11 |- | rowspan="5" |Wigan Athletic |2009–10<ref name="sb0910" /> | rowspan="4" |Premier League |14 |1 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |14 |1 |- |2010–11 |21 |1 |2 |0 |3 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- |2011–12 |38 |6 |1 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |39 |6 |- |2012–13 |1 |0 |0 |0 |0 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |1 |0 |- ! colspan="2" |Total !74 !8 !3 !0 !3 !1 ! colspan="2" |— ! colspan="2" |— !80 !9 |- | rowspan="6" |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |2012–13<ref name="sb1213" /> | rowspan="5" |Premier League |23 |1 |5 |2 |3 |2 |10{{Efn|Four appearances and one goal in UEFA Champions League, six appearances and four goals in UEFA Europa League}} |5 |2{{Efn|Appearances in [[FIFA Club World Cup]]}} |0 |43 |10 |- |2015–16 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |0 |1{{Efn|Appearance in [[FA Community Shield]]}} |0 |1 |0 |- |2016–17 |34 |3 |4 |0 |2 |1 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |40 |4 |- |2017–18 |28 |3 |3 |0 |2 |0 |4{{Efn|Appearances in [[UEFA Champions League]]}} |0 |1{{Efn}} |1 |38 |4 |- |2018–19 |2 |0 |0 |0 |1 |0 |2{{Efn|Appearances in [[UEFA Europa League]]}} |0 |1{{Efn}} |0 |6 |0 |- ! colspan="2" |Total !87 !7 !12 !2 !8 !3 !16 !5 !5 !1 !128 !18 |- |[[Liverpool F.C.|Liverpool]] (loan) |2013–14 |Premier League |19 |1 |2 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |22 |2 |- |Stoke City (loan) |2014–15 |Premier League |19 |3 |2 |1 |2 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |23 |4 |- |West Ham United (loan) |2015–16<ref name="sb1516" /> |Premier League |21 |1 |4 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— |26 |2 |- | rowspan="3" |Fenerbahçe (loan) |2018–19<ref name="sb1819" /> | rowspan="2" |Süper Lig |14 |4 |0 |0 | colspan="2" |— |2{{Efn}} |0 | colspan="2" |— |16 |4 |- |2019–20 |6 |1 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |7 |1 |- ! colspan="2" |Total !20 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !2 !0 ! colspan="2" |— !23 !5 |- |Inter Milan (loan) |2019–20<ref name="sb1920" /> |Serie A |12 |0 |3 |0 | colspan="2" |— |5 |0 | colspan="2" |— |20 |0 |- |Spartak Moscow (loan) |2020–21 |Russian Premier League |19 |4 |1 |0 | colspan="2" |— | colspan="2" |— | colspan="2" |— |20 |4 |- | rowspan="2" |Spartak Moscow |2021–22 |Russian Premier League |15 |1 |0 |0 | colspan="2" |— |7{{Efn|One appearance in the [[UEFA Champions League]], six appearances, one goal in the [[UEFA Europa League]]}} |1 | colspan="2" |— |22 |2 |- ! colspan="2" |Total !34 !5 !1 !0 ! colspan="2" |— !7 !1 ! colspan="2" |— !42 !6 |- ! colspan="3" |Career total !344 !41 !33 !5 !19 !4 !30 !6 !7 !1 !433 !57 |} === Ƙasashen Duniya === {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Kididdigar kasa da kasa ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="7" | [[Ƙungiyar ƙwallon ƙafar Najeriya|Najeriya]] | 2012 | 6 | 2 |- | 2013 | 11 | 4 |- | 2014 | 6 | 1 |- | 2015 | 0 | 0 |- | 2016 | 4 | 2 |- | 2017 | 3 | 1 |- | 2018 | 7 | 2 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 37 ! 12 |} : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Najeriya.'' {| class="wikitable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1 | rowspan="2" | Oktoba 13, 2012 | rowspan="2" | UJ Esuene Stadium, [[Kalaba|Calabar]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Laberiya |{{Center|'''3'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 6–1 | rowspan="2" | 2013 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2 |{{Center|'''6'''–1}} |- | 3 | rowspan="2" | 29 ga Janairu, 2013 | rowspan="2" | Filin wasa na Royal Bafokeng, Rustenburg, Afirka ta Kudu | rowspan="2" |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 2–0 | rowspan="2" | 2013 Gasar Cin Kofin Afirka |- | 4 |{{Center|'''2'''–0}} |- | 5 | 7 ga Satumba, 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Malawi |{{Center|'''2'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 6 | 16 Nuwamba 2013 | UJ Esuene Stadium, Calabar, Nigeria |</img> Habasha |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|2–0}} | 2014 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 7 | 7 ga Yuni 2014 | EverBank Field, Jacksonville, Amurika |</img> Amurka |{{Center|'''1'''–2}} |{{Center|1–2}} | Sada zumunci |- | 8 | rowspan="2" | 12 Nuwamba 2016 | rowspan="2" | [[Filin wasan Godswill Akpabio na ƙasa da ƙasa|Godswill Akpabio International Stadium]], [[Uyo]], Nigeria | rowspan="2" |</img> Aljeriya |{{Center|'''1'''–0}} | rowspan="2" style="text-align:center;" | 3–1 | rowspan="3" | 2018 FIFA cancantar shiga gasar cin kofin duniya |- | 9 |{{Center|'''3'''–1}} |- | 10 | 1 ga Satumba, 2017 | Godswill Akpabio International Stadium, Uyo, Nigeria |</img> Kamaru |{{Center|'''3'''–0}} |{{Center|4–0}} |- | 11 | 23 Maris 2018 | Stadion Miejski, Wrocław, Poland |</img> Poland |{{Center|'''1'''–0}} |{{Center|1–0}} | Sada zumunci |- | 12 | 26 ga Yuni, 2018 | Krestovsky Stadium, [[Saint-Petersburg|Saint Petersburg]], Rasha |</img> Argentina |{{Center|'''1'''–1}} |{{Center|1–2}} | 2018 FIFA World Cup |} == Girmamawa == '''Chelsea''' * Premier League :( 2016zuwa2017) * Kofin FA : (2017zuwa2018) ; wanda ya zo na biyu a :( 2016zuwa2017) * UEFA Europa League : (2012zuwa2013, 2018zuwa2019) '''Inter Milan''' * Gasar cin Kofin Zakarun Turai ta Europa: (2019zuwa2020) '''Najeriya''' * Gasar cin kofin Afrika : (2013) '''Mutum''' * Gwarzon dan wasan Premier League Fans na Wata: Nuwamba a shekara( 2016). == Manazarta == == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20181005210129/https://www.chelseafc.com/en/teams/first-team/victor-moses?pageTab=biography Bayanan martaba] a gidan yanar gizon Chelsea FC * Victor Moses </img> {{FC Spartak Moscow squad}} [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Ingila]] [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Nijeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] <references /> n4vgz3gh08s0616jiywgghqeii6ovd8 Kogi 0 6741 166908 165377 2022-08-19T20:45:15Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1104409259|River]]" wikitext text/x-wiki kogi wani mashigin ruwa ne na dabi'a, yawanci ruwa mai kyau, yana gudana zuwa teku, teku, tafki ko wani kogi. A wasu lokuta, kogi yana kwararowa cikin ƙasa ya bushe a ƙarshen tafiyarsa ba tare da ya isa wani ruwa ba. Ana iya kiran ƙananan koguna ta amfani da sunaye kamar rafi, rafi, rivulet, da rill. Babu wasu ma'anoni a hukumance na jimlar kalmar kogi kamar yadda aka yi amfani da su ga fasalin yanki,[1] ko da yake a wasu ƙasashe ko al'ummomi ana bayyana rafi da girmansa. Yawancin sunaye na ƙananan koguna sun keɓanta da wurin yanki; misalan su ne "gudu" a wasu sassan Amurka, "kone" a Scotland da arewa maso gabashin Ingila, da "beck" a arewacin Ingila. Wani lokaci ana bayyana kogi a matsayin ya fi girma fiye da rafi,[2] amma ba koyaushe ba: harshen ba shi da tabbas.[1] Rafuka suna cikin yanayin zagayowar ruwa . Ruwa gabaɗaya yana tattarawa a cikin kogin daga hazo ta hanyar magudanar ruwa daga magudanar [[Kwararar ruwa|ruwa]] da sauran hanyoyin kamar su cajin ruwa na ƙasa, maɓuɓɓugan ruwa, da sakin ruwan da aka adana a cikin ƙanƙara da dusar ƙanƙara . ogn54uu7x6wjfzp1joxr3gudyf86994 166909 166908 2022-08-19T20:46:51Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1104409259|River]]" wikitext text/x-wiki kogi wani mashigin ruwa ne na dabi'a, yawanci ruwa mai kyau, yana gudana zuwa teku, teku, tafki ko wani kogi. A wasu lokuta, kogi yana kwararowa cikin ƙasa ya bushe a ƙarshen tafiyarsa ba tare da ya isa wani ruwa ba. Ana iya kiran ƙananan koguna ta amfani da sunaye kamar rafi, rafi, rivulet, da rill. Babu wasu ma'anoni a hukumance na jimlar kalmar kogi kamar yadda aka yi amfani da su ga fasalin yanki,[1] ko da yake a wasu ƙasashe ko al'ummomi ana bayyana rafi da girmansa. Yawancin sunaye na ƙananan koguna sun keɓanta da wurin yanki; misalan su ne "gudu" a wasu sassan Amurka, "kone" a Scotland da arewa maso gabashin Ingila, da "beck" a arewacin Ingila. Wani lokaci ana bayyana kogi a matsayin ya fi girma fiye da rafi,[2] amma ba koyaushe ba: harshen ba shi da tabbas.[1] Rafuka suna cikin yanayin zagayowar ruwa. Ruwa gabaɗaya yana tattarawa a cikin kogin daga hazo ta hanyar magudanar ruwa daga magudanar ruwa da sauran maɓuɓɓugar ruwa kamar cajin ruwa na ƙasa, maɓuɓɓugan ruwa, da sakin ruwan da aka adana a cikin ƙanƙara na halitta da dusar ƙanƙara. mm1yecvqw9kvdbueilfkqx3tp435xp4 166910 166909 2022-08-19T20:49:03Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1104409259|River]]" wikitext text/x-wiki kogi wani mashigin ruwa ne na dabi'a, yawanci ruwa mai kyau, yana gudana zuwa teku, teku, tafki ko wani kogi. A wasu lokuta, kogi yana kwararowa cikin ƙasa ya bushe a ƙarshen tafiyarsa ba tare da ya isa wani ruwa ba. Ana iya kiran ƙananan koguna ta amfani da sunaye kamar rafi, rafi, rivulet, da rill. Babu wasu ma'anoni a hukumance na jimlar kalmar kogi kamar yadda aka yi amfani da su ga fasalin yanki,[1] ko da yake a wasu ƙasashe ko al'ummomi ana bayyana rafi da girmansa. Yawancin sunaye na ƙananan koguna sun keɓanta da wurin yanki; misalan su ne "gudu" a wasu sassan Amurka, "kone" a Scotland da arewa maso gabashin Ingila, da "beck" a arewacin Ingila. Wani lokaci ana bayyana kogi a matsayin ya fi girma fiye da rafi,[2] amma ba koyaushe ba: harshen ba shi da tabbas.[1] Rafuka suna cikin yanayin zagayowar ruwa. Ruwa gabaɗaya yana tattarawa a cikin kogin daga hazo ta hanyar magudanar ruwa daga magudanar ruwa da sauran maɓuɓɓugar ruwa kamar cajin ruwa na ƙasa, maɓuɓɓugan ruwa, da sakin ruwan da aka adana a cikin ƙanƙara na halitta da dusar ƙanƙara. Ana la'akari da koguna sau da yawa manyan siffofi a cikin wuri mai faɗi; duk da haka, a zahiri suna rufe kusan kashi 0.1% na ƙasar a Duniya. An bayyana su a fili kuma suna da mahimmanci ga ɗan adam tun da yawancin biranen mutane da wayewar an gina su a kusa da ruwan ruwan da koguna da koguna suke bayarwa.[1] Galibin manyan biranen duniya suna bakin gabar koguna ne, kamar yadda ake amfani da su, ko kuma ake amfani da su a matsayin tushen ruwa, domin samun abinci, da sufuri, a matsayin iyakoki, a matsayin matakan kariya, a matsayin tushen samar da wutar lantarki. don tuka injina, don wanka, da kuma hanyar zubar da shara. A zamanin kafin masana'antu, manyan koguna sun kasance babban cikas ga zirga-zirgar mutane, kayayyaki, da sojoji a fadin su. Garuruwa sukan bunƙasa a ƴan wuraren da za a iya ketare su. Yawancin manyan garuruwa irin su London suna a mafi ƙasƙanci inda za a iya gadar kogi.[2] axyaf413bck7l8nu3afvrqvv0i8ndtp Robert Mugabe 0 6821 167115 159123 2022-08-20T09:52:13Z Abbasanusi 10157 wikitext text/x-wiki {{Gyara Rubutu}} {{databox}} [[File:Robert Mugabe May 2015 (cropped).jpg|thumb|right|250px|Emmerson Mnangagwa a shekara ta 2015.]] '''Robert Gabriel Mugabe''' ɗan siyasan ƙasar [[Zimbabwe]] n e.An haife shi a shekara ta alif 1924, a garin [[Kutama]], Zimbabwe -ya mutu a ranar 6 ga watan Satumban shekara ta 2019, a ƙasar [[Singafora]]. Robert Mugabe shugaban ƙasar Zimbabwe ne daga shekara ta 2017 (bayan [[Canaan Banana]]-kafin [[Emmerson Mnangagwa]]). == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Mugabe,Robert}} [[Category:'Yan siyasan Zimbabwe]]. msley25do700u37kw67llyicrnme0uu 167117 167115 2022-08-20T09:53:44Z Abbasanusi 10157 wikitext text/x-wiki {{Gyara Rubutu}} {{databox}} [[File:Robert Mugabe May 2015 (cropped).jpg|thumb|right|250px|Emmerson Mnangagwa a shekara ta 2015.]] '''Robert Gabriel Mugabe''' ɗan siyasan ƙasar [[Zimbabwe]] ne. An haife shi a shekara ta alif 1924, a garin [[Kutama]], Zimbabwe -ya mutu a ranar 6 ga watan Satumban shekara ta 2019, a ƙasar [[Singafora]]. Robert Mugabe shugaban ƙasar Zimbabwe ne daga shekara ta 2017 (bayan [[Canaan Banana]]-kafin [[Emmerson Mnangagwa]]). == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Mugabe,Robert}} [[Category:'Yan siyasan Zimbabwe]]. 1i0yh6k8wtir6lll6skhnt3tz2ygmht Edo 0 7008 166965 166813 2022-08-20T02:57:01Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City. An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] jbqdux21kwgx0p0a4umj6fuygsh2484 166966 166965 2022-08-20T03:01:38Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City. An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha. A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ou59x2d1zpw1whpmqolwpmi2oa8y3p2 166967 166966 2022-08-20T03:03:57Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City. An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha. A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 0pdi1r7b8dsqcl50j3vna522elt2c4f 166968 166967 2022-08-20T03:04:16Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City. An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] d20c8f9x6dfk0lpe96jjxfjihbo6x0g 166969 166968 2022-08-20T03:06:25Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City. An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ef5837ttyxwtidzgkt35jyyparz74s8 166970 166969 2022-08-20T03:08:20Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City. An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]]. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] no1zxq6znoy99595e43xl36rik6otlp 166971 166970 2022-08-20T03:08:36Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City. An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] irpk9w38sorn9xexu55a13haowrhz7e 166972 166971 2022-08-20T03:08:50Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City. An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bzinfl03a7vlhtoiyda0yg41y4ialfl 166973 166972 2022-08-20T03:09:19Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City. An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] kqq3xqzuwll9tst3unw24gkggei5nqh 166974 166973 2022-08-20T03:09:49Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ivm7uks5ngtean77wh1um3bvj614d54 166975 166974 2022-08-20T03:10:09Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin. Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 920znciw5qa9y1hsj82na8mo899ikry 166976 166975 2022-08-20T03:10:46Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]]. Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] l02cqc6csql82tisyi0bjsa425aaona 166977 166976 2022-08-20T03:11:15Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini, [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] fpzbv2plce22766ouzl0zrd1y7lovxi 166978 166977 2022-08-20T03:11:47Z Uncle Bash007 9891 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya. Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] g1pmf08x8f4nl1j6ie1x6au7qfvm0sh 166979 166978 2022-08-20T03:12:11Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8ax2bf6d6z98nlsa84pa158zqglo9u1 166980 166979 2022-08-20T03:12:37Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]]. A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 82kr3kuz2pvx2th8ayoibgq64w28z0f 166981 166980 2022-08-20T03:13:27Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma. Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 335zt9f6i5cfibv0vd0sp3febov4s2o 166982 166981 2022-08-20T03:13:54Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa). [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 74w3pqhtfjoxfmhdhj8rvrc4hnyimmi 166983 166982 2022-08-20T03:14:43Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya. An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] rpxvtbvbn6u77djmtrlcwvmufd7haoe 166984 166983 2022-08-20T03:15:13Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] oapf0f9g6em22g40g981j073w2cy42f 166985 166984 2022-08-20T03:15:41Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 369d1e2kiubo3kz7226ojr5t0w0e8bu 166986 166985 2022-08-20T03:16:04Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya. Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya,<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 73r2muhai47dppk2cld39vy5841ydzr 166987 166986 2022-08-20T03:16:58Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366. Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] cqdrbj67vu3sajgtvi3dz5cjgd26s7n 166988 166987 2022-08-20T03:17:35Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]]. Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] bbjqvquegn9wtjklng8o82dlaxgmetb 166989 166988 2022-08-20T03:18:12Z Uncle Bash007 9891 wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] n1uettgd9tv6kozni5l1kibiwewki8c 166990 166989 2022-08-20T03:26:55Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] lcqv8vql0op4hpg155ourt4pricbkws 166991 166990 2022-08-20T03:28:25Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1wlycbfetfu4a9qwk5ldbh1g8t9j1oe 166992 166991 2022-08-20T03:29:23Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu: == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] hs0gq9tb81grz8yyjy87ccpqr8d6wve 166993 166992 2022-08-20T03:34:55Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] iyxc0a49rv3aklgdlzdgjgwkkgn0ub3 166994 166993 2022-08-20T03:35:06Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] kn2j83g87apbaqhfp84y2d6m750ppel 167116 166994 2022-08-20T09:52:31Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] kl0o6wmsuhu6y3k6tkuwa9am88hggnm 167118 167116 2022-08-20T09:55:50Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 2n9i18fk78a14y98pjv0bq940g92w7j 167119 167118 2022-08-20T09:56:41Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna a yau sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] i4xfgxsdl412yiebtpuucfiv1pm0q9f 167120 167119 2022-08-20T09:57:08Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qvic95z51o5sdr694ncc0k4adjqe31n 167121 167120 2022-08-20T09:57:37Z Uncle Bash007 9891 /* Mutane */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] syejzvan0siau6mw6nfwtho7useja3u 167124 167121 2022-08-20T09:59:24Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] s1wd0hdgejpywea6v9k2kh9ix1y5yw7 167126 167124 2022-08-20T10:01:36Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo. Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ae5qgvt17ohaaunibhmeh7gjf85k4nf 167127 167126 2022-08-20T10:02:49Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo. Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 7moo12q0k8yqictlegw7c7s8l4nc67h 167128 167127 2022-08-20T10:03:27Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo. Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] gckk4kn826hqifoufm45sya9vgasy42 167130 167128 2022-08-20T10:05:04Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo. Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%). == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] moh308v9j8su65mh2wobjhob5u7nma8 167131 167130 2022-08-20T10:05:48Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] psijthoz90c1bga8fae76aj5u4201t8 167133 167131 2022-08-20T10:07:06Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 4ghn8crsoqou66p0jzjma2rj9ecudz6 167136 167133 2022-08-20T10:09:51Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw people|Ijaw]] Izons, [[Urhobo people|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 0mbvvohl6t55hcnwnwvlzotnvm43l8l 167137 167136 2022-08-20T10:10:54Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw people|Ijaw]] Izons, [[Urhobo people|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon. == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] abz3jgrhi0hg9e859aeq9w1rbwmm26b 167138 167137 2022-08-20T10:11:16Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw people|Ijaw]] Izons, [[Urhobo people|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 0hp4iton7f1yvlnzzcc6rnccwuj18nc 167139 167138 2022-08-20T10:11:52Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw people|Ijaw]] Izons, [[Urhobo people|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] cizc5sscbawuz7mju3nk3cf5n7oabuj 167142 167139 2022-08-20T10:12:36Z Uncle Bash007 9891 /* Zamantakewa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 30lnjxx49oihxolwgi8ot184ayngwwr 167144 167142 2022-08-20T10:14:39Z Uncle Bash007 9891 /* Gwamnoni */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Jawabi |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Military) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Military) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Military) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Military) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Military) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Removed by court judgment invalidating his election<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] which later merged with some other political parties to become APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] then decamped to the [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] on 19 June 2020 to seek re-election<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |Reelcted 20 September 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] kccdztqr5wj3pntss6cagnk2ni8vbw5 167145 167144 2022-08-20T10:15:47Z Uncle Bash007 9891 /* Gwamnoni */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Jawabi |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Military) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Military) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Military) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Military) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Military) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] which later merged with some other political parties to become APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] then decamped to the [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] on 19 June 2020 to seek re-election<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |Reelcted 20 September 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 12p7nbopka1zsvavtcucyj4lzjnusm4 167146 167145 2022-08-20T10:16:22Z Uncle Bash007 9891 /* Gwamnoni */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Jawabi |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Military) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Military) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Military) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Military) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Military) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] which later merged with some other political parties to become APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] then decamped to the [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] on 19 June 2020 to seek re-election<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ifo8ixd08oa04438sv5i8ymx9psj0tk 167148 167146 2022-08-20T10:17:15Z Uncle Bash007 9891 /* Gwamnoni */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Jawabi |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] which later merged with some other political parties to become APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] then decamped to the [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] on 19 June 2020 to seek re-election<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] sloegk1xwnjco6v9c70bswz8bt5a4lq 167149 167148 2022-08-20T10:18:10Z Uncle Bash007 9891 /* Gwamnoni */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Jawabi |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] then decamped to the [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] on 19 June 2020 to seek re-election<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qch2uao3a42tgsr3q4id2ecyfbwlqhh 167150 167149 2022-08-20T10:19:07Z Uncle Bash007 9891 /* Gwamnoni */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Jawabi |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] azsn9yre2lffb9y5jjnj10wm0azbj4y 167151 167150 2022-08-20T10:19:24Z Uncle Bash007 9891 /* Gwamnoni */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qmovbohqsdkyv6zfow3tddo544zez8h 167152 167151 2022-08-20T10:22:05Z Uncle Bash007 9891 /* Kananan Hukumomi */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Jerin Yankuna na Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2014 == {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ry4bsxfun7p73ydgp4o4bmb4qxi3d3a 167154 167152 2022-08-20T10:23:58Z Uncle Bash007 9891 /* Jerin Yankuna na Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2014 */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24) {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 7m8ghetxfyss8jop9qpj8hk6234d0xe 167155 167154 2022-08-20T10:24:15Z Uncle Bash007 9891 /* Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia South-West]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako East]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan South-East]] *[[Esan Central]] *[[Esan West]] *[[Igueben]] *[[Oredo West]] *[[Esan North-East I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako West I]] *[[Owan East]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako Central]] *[[Owan West]] *[[Egor]] *[[Esan North-East II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia North-East II]] *[[Oredo East]] *[[Ovia North-East I]] *[[Etsako West II]] {{div col end}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] k9l4amjpj99ojhq0vt5d9bwwyjam9yb 167158 167155 2022-08-20T10:28:29Z Uncle Bash007 9891 /* Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] tc53k4hmdzpsf2dhgw1h5foq0qgk9xo 167160 167158 2022-08-20T10:29:40Z Uncle Bash007 9891 /* Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Fannin Shari'a na Jihar Edo == {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 8cmnqp1b6nlpj38w8y19o4ttzyku1di 167161 167160 2022-08-20T10:30:52Z Uncle Bash007 9891 /* Fannin Shari'a na Jihar Edo */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, {{Jihohin Najeriya}} {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] ksw67hdlcnxs1a15s5gfkibeb37mms7 167162 167161 2022-08-20T10:31:38Z Uncle Bash007 9891 /* Sashen Shari'a na Jihar Edo */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] sjz6tdgljwcypcg8fhug19hkyuefflu 167163 167162 2022-08-20T10:32:34Z Uncle Bash007 9891 /* Sashen Shari'a na Jihar Edo */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu. {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qnne0nwgxjrimn2xzremeh8ikz8gdtx 167164 167163 2022-08-20T10:33:22Z Uncle Bash007 9891 /* Sashen Shari'a na Jihar Edo */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] dxa5zbxr6jk644awsbn4sru8ixyfu89 167165 167164 2022-08-20T10:35:55Z Uncle Bash007 9891 /* Sashen Shari'a na Jihar Edo */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] idoiu1qiwnt30j0yqjh8v0xjj365n81 167166 167165 2022-08-20T10:36:27Z Uncle Bash007 9891 /* Sashen Shari'a na Jihar Edo */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] lt6dqxuxw6lnp2ei65znxejkjeep8pm 167167 167166 2022-08-20T10:36:42Z Uncle Bash007 9891 /* Sashen Shari'a na Jihar Edo */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 45odt6fma3vn5kz0uvedjcrxd71kig7 167168 167167 2022-08-20T10:36:54Z Uncle Bash007 9891 /* Sashen Shari'a na Jihar Edo */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qcwg0c7u9x922dswfjyuadl6l6hussu 167170 167168 2022-08-20T10:39:10Z Uncle Bash007 9891 /* Siyasa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Zaben kananan hukumomi na Jihar Edo 2022]] == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 3a5gy5h6r6nevgdybp0zwd1s2r0z9zr 167173 167170 2022-08-20T10:47:48Z Uncle Bash007 9891 /* Siyasa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] q92dofszqnjhey82idfe0scj7dsa5pe 167174 167173 2022-08-20T10:48:05Z Uncle Bash007 9891 /* Siyasa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] k5wtveq3y47jcp62lxyvr9y7ya3nlsk 167175 167174 2022-08-20T10:48:39Z Uncle Bash007 9891 /* Siyasa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 4z3bsx4khf7j9zfp9vr6cjsp69dti7e 167176 167175 2022-08-20T10:49:01Z Uncle Bash007 9891 /* Siyasa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] pc8ynh8w7hias4mtj2adrap8cybxigz 167177 167176 2022-08-20T10:49:35Z Uncle Bash007 9891 /* Siyasa */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] gpiv3j5kyzbqncumgyrvm5eci550cum 167178 167177 2022-08-20T10:50:06Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] g7lrjgq1tzbv0jf4qkv9cqi186j3dhg 167188 167178 2022-08-20T11:05:25Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]] == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 4lyghk9nk88vnkgvwaattdcxoi0ijtj 167191 167188 2022-08-20T11:10:52Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]]. Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]]. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] qj3rnme7zym975xzj3rspi8ew0de3oo 167196 167191 2022-08-20T11:22:18Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]]. Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 7dencv9h3ei3269hp6plgzy37x5ugqv 167198 167196 2022-08-20T11:22:35Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]]. Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 6onv7ikx17dlz58ym28hmqit7esojxf 167200 167198 2022-08-20T11:22:51Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]]. Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1absqso6xdq0q75qhjiiigvrg22ki1v 167201 167200 2022-08-20T11:23:15Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] b98jndpd83jy5colkdrfhiiis0jdsym 167206 167201 2022-08-20T11:24:58Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] dks4434xf677uwl0pyw7ev70n7aogt8 167208 167206 2022-08-20T11:25:39Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] q7hfe432n4m4drh9mymvoh3uwsfjtdd 167210 167208 2022-08-20T11:25:54Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] s0nnu60wai49hx2p92v94nnzpby8x10 167212 167210 2022-08-20T11:26:42Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] nlzfd1fe0w8cgoiialjq9hyc4iymuyr 167214 167212 2022-08-20T11:26:58Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1uuvfj9jytm5p5p8lhwj4f0873azzn1 167216 167214 2022-08-20T11:27:32Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan Central]] || Esan |- | [[Esan North East]] || Esan |- | [[Esan South East]] || Esan |- |[[Esan West]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name="allnigeriainfo.ng"/> |- | [[Etsako Central]] || Etsako |- | [[Etsako East]] || Etsako |- | [[Etsako West]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia North East]] || Edo |- | [[Ovia South West]] || Edo |- | [[Owan East]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan West]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 7golgrip239uryp6996pfk6trfgntcq 167223 167216 2022-08-20T11:29:53Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan Central]] || Esan |- | [[Esan North East]] || Esan |- | [[Esan South East]] || Esan |- |[[Esan West]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako Central]] || Etsako |- | [[Etsako East]] || Etsako |- | [[Etsako West]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia North East]] || Edo |- | [[Ovia South West]] || Edo |- | [[Owan East]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan West]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] lnen455m2cu3gg4sd8urt5ksx1lpni5 167228 167223 2022-08-20T11:32:54Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esan West]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 1mjaknnzzbwg5wf7cg0wd05nlqrhogf 167229 167228 2022-08-20T11:33:29Z Uncle Bash007 9891 /* Harsuna */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] n982hw2zo02afbjxvwetyfhpqfghwnn 167230 167229 2022-08-20T11:34:31Z Uncle Bash007 9891 /* Addinai */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == Mafi yawan mutanen Jihar Edo mabiya addinin Kirista ne tare da tsiraru daga cikin mabiya addinin Musulunci. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 47kpgdwm84y3602zsq4o58bwnijxtgg 167231 167230 2022-08-20T11:35:01Z Uncle Bash007 9891 /* Addinai */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == Mafi yawan mutanen Jihar Edo mabiya addinin Kirista ne tare da tsiraru daga cikin mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] nv1cmuxpa9tw3tr4hd9cgyoldvyjoft 167232 167231 2022-08-20T11:35:17Z Uncle Bash007 9891 /* Addinai */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == Mafi yawan mutanen Jihar Edo mabiya addinin Kirista ne tare da tsiraru daga cikin mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Edo 2020: Group vows to boycott poll if Muslim candidate is not fielded". ''Tribune Online''. 2020-03-23. Retrieved 2022-05-12.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] c3cn690dph9164aetoz9ny8c7p09b6d 167233 167232 2022-08-20T11:35:40Z Uncle Bash007 9891 /* Addinai */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == Mafi yawan mutanen Jihar Edo mabiya addinin Kirista ne tare da tsiraru daga cikin mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Edo 2020: Group vows to boycott poll if Muslim candidate is not fielded". ''Tribune Online''. 2020-03-23. Retrieved 2022-05-12.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2022-05-12.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] jvfjhsppfekhhblfkz2fl80jwuu5jw0 167235 167233 2022-08-20T11:44:33Z Uncle Bash007 9891 /* Addinai */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == Mafi yawan mutanen Jihar Edo mabiya addinin Kirista ne tare da tsiraru daga cikin mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Edo 2020: Group vows to boycott poll if Muslim candidate is not fielded". ''Tribune Online''. 2020-03-23. Retrieved 2022-05-12.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2022-05-12.</ref> == Tattalin arziki == == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] eht7lpsh3a1x0qru5zursvbrjkebp05 167238 167235 2022-08-20T11:50:14Z Uncle Bash007 9891 /* Tattalin arziki */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == Mafi yawan mutanen Jihar Edo mabiya addinin Kirista ne tare da tsiraru daga cikin mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Edo 2020: Group vows to boycott poll if Muslim candidate is not fielded". ''Tribune Online''. 2020-03-23. Retrieved 2022-05-12.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2022-05-12.</ref> == Tattalin arziki == Wuraren ziyara na Jihar Edo sun hada da; [[Mutum-mutumin Emotan]] dake cikin Birnin Benin, koramar Ise, da wurin shakatawa na gabar Kogin Niger wato [[Agenebode]]. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] et4jb402pvdv08amecfge9ryiets2in 167241 167238 2022-08-20T11:57:46Z Uncle Bash007 9891 /* Tattalin arziki */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == Mafi yawan mutanen Jihar Edo mabiya addinin Kirista ne tare da tsiraru daga cikin mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Edo 2020: Group vows to boycott poll if Muslim candidate is not fielded". ''Tribune Online''. 2020-03-23. Retrieved 2022-05-12.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2022-05-12.</ref> == Tattalin arziki == Wuraren ziyara na Jihar Edo sun hada da; [[Mutum-mutumin Emotan]] dake cikin Birnin Benin, koramar Ise, da wurin shakatawa na gabar Kogin Niger wato [[Agenebode]]. Etsako-East; Mike Akhigbe Square dake [[fugar]], Ambrose Alli Square, [[Ekpoma]], River Niger Beaches da ke Ilushi, BFFM Building dake [[Ewu]], Igun Bronze Caster da ke Igun Street a birnin Benin City, Kwalejin numa da kiwon halittun ruwa (Agriculture and Aqua Culture Technology, Agenebode), [[Okpekpe]] da tsaunukan ta da wuraren kallo, tsaunin ''Usomege Hills, Apana-Uzairue, Somorika hills'' da ke [[Akoko Edo]] inda akwai wurin bude ido da gwamnati ta a shirya a [[Ososo]] da kyawawan wuraren kallon. == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] 30dfnh79zofd59k6sl6r3jqaoes7r4w 167242 167241 2022-08-20T11:58:08Z Uncle Bash007 9891 /* Tattalin arziki */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == Mafi yawan mutanen Jihar Edo mabiya addinin Kirista ne tare da tsiraru daga cikin mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Edo 2020: Group vows to boycott poll if Muslim candidate is not fielded". ''Tribune Online''. 2020-03-23. Retrieved 2022-05-12.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2022-05-12.</ref> == Tattalin arziki == Wuraren ziyara na Jihar Edo sun hada da; [[Mutum-mutumin Emotan]] dake cikin Birnin Benin, koramar Ise, da wurin shakatawa na gabar Kogin Niger wato [[Agenebode]]. Etsako-East; Mike Akhigbe Square dake [[fugar]], Ambrose Alli Square, [[Ekpoma]], River Niger Beaches da ke Ilushi, BFFM Building dake [[Ewu]], Igun Bronze Caster da ke Igun Street a birnin Benin City, Kwalejin numa da kiwon halittun ruwa (Agriculture and Aqua Culture Technology, Agenebode), [[Okpekpe]] da tsaunukan ta da wuraren kallo, tsaunin ''Usomege Hills, Apana-Uzairue, Somorika hills'' da ke [[Akoko Edo]] inda akwai wurin bude ido da gwamnati ta a shirya a [[Ososo]] da kyawawan wuraren kallon.<ref>"Edo State". NigeriaGalleria. Retrieved 28 December 2009.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] palm63y6gifqam6odx5kn66rift891b 167243 167242 2022-08-20T11:58:58Z Uncle Bash007 9891 /* Tattalin arziki */ wikitext text/x-wiki {| border="1" cellspacing="0" cellpadding="2" width="240" style="margin: 1em 1em 1em 0; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" align="right" |align="center" colspan="3" bgcolor="#d3d3d3"|<font size="4">'''Jihar Edo'''</font><br><font size="1"> .</font> |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Wuri |- !align="center" colspan="3"|[[Image:Nigeria_Edo_State_map.png|200px|Wurin Jihar Edo cikin Nijeriya.]] |- !align="center" bgcolor="#efefef" colspan="3"|Ƙidaya |- |Harsuna|| [[Bini]] da [[Turanci]] |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin gwamnonin jihohin Nijeriya|Gwamna]]''' |colspan="2" valign="top"| [[Godwin Obaseki]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|An kirkiro ta]] |colspan="2" valign="top"|[[1991]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Baban birnin jiha]] |colspan="2" valign="top"|[[Benin City]] |- !align="left" valign="top"|[[Jerin jihohin Nijeriya|Iyaka]] |colspan="2" valign="top"| 17,802 km² |- |align="left" valign="top"|'''[[Jerin jihohin Nijeriya|Mutunci]]''' <br /> 2006 (ƙidayar yawan jama'a) |align="left" valign="top"| <br /> 3,233,366 |- !align="left" valign="top"|'''ISO 3166-2''' |colspan="2" valign="top"| NG-ED |} [[File:Nigerian number plate Edo.jpg|thumb|Lambar motar jihar edo]] [[File:Auchi central mosque.jpg|thumb|Masallacin unguwar auchi dake birnin Edo]] '''Jihar Edo''' Jiha ce dake kudu maso kudancin [[Najeriya]].<ref>"Edo | state, Nigeria". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-09-16.</ref> Babban birnin jihar ita ce [[Benin City |Benin]]. Dangane da kidayar shekara ta 2006, Jihar itace ta shida a yawan jama'a da adadin mutane kimanin 3,233,366.<ref>"Nigeria Census - Nigeria Data Portal". ''nigeria.opendataforafrica.org''. Retrieved 2021-07-08.</ref> Edo itace ta 22 a fadin kasa a Najeriya.<ref>"World Gazetteer: Nigeria - administrative divisions (per geographical…". ''archive.ph''. 2013-01-05. Archived from the original on 2013-01-05. Retrieved 2022-05-12.</ref> Babban birnin jihar itace [[Benin City (Birnin Benin)|Benin City]], itace [[Jerin birane a Nijeriya|birni ta hudu]] a girma a Najeriya, kuma ta kunshi cibiyar masana'antun roba a Najeriya.<ref>"Benin City | History & Facts". ''Encyclopedia Britannica''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>admin (2018-06-08). "Obaseki Revives N5.1bn Urhonigbe Rubber Plantation". ''THISDAYLIVE''. Retrieved 2021-07-10.</ref> An kirkire ta a 1991, daga tsohuwar [[Yamma ta tsakiyar Najeriya|Jihar Bendel]], kuma ana kiranta da suna "Heart beat of the Nation" (bugun zuciyan kasa).<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2022-08-14.</ref> [[File:Edo state polytechnic Usen.jpg|thumb|Manyan makarantun jihar edo]] Jihar Edo tana da iyaka da [[Kogi (jiha)|Jihar Kogi]] daga arewa maso gabas, [[Anambra|Jihar Anambra]] da ga gabas, [[Delta (jiha)|Jihar Delta]] daga kudu maso gabas da kudu maso kudancin jihar, [[Ondo|Jihar Ondo]] kuma daga yamma.<ref>"Edo | state, Nigeria | Britannica". ''www.britannica.com''. Retrieved 2022-07-24.</ref> Yankunan Jihar Edo ta yau sun hada iyaka da masarautun da dauloli da aka kafa tun a karni na 11 miladiyya, harda [[Masarautar Benin]].<ref>[[Edo State#CITEREFStrayer2013|Strayer 2013]], pp. 695–696.</ref> A shekarar alif 1897, Daular Burtaniya ta kaddamar da wata azzalimar ziyara ga yankin Benin, inda suka tarwatsa tsaffin biranen Edo, inda suka hade su acikin yankin da ta zamo Yankin mulkin mallaka na Kudancin Najeriya.<ref>Obinyan, T. U. (September 1988). "The Annexation of Benin". ''Journal of Black Studies''. Sage . '''19''' (1): 29–40. [[Doi (identifier)|doi]]:10.1177/002193478801900103. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 2784423. [[S2CID (identifier)|S2CID]] 142726955.</ref><ref>Koutonin, Mawuna (2016-03-18). "Story of cities #5: Benin City, the mighty medieval capital now lost without trace". ''the Guardian''. Retrieved 2021-07-10.</ref> Edo jiha ce dake dauke da mutane iri-iri musamman [[Harsunan Edoid]] da kuma [[Mutanen Edo]] ko Bini,<ref>"Edo" (PDF). Archived (PDF) from the original on 2020-05-30.</ref> [[Mutanen Esan|Esan]], [[Kabilar Owan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]].<ref>Refugees, United Nations High Commissioner for. "Refworld | Nigeria: Esan ethnic group; whether it is a sub-group of the Yoruba; religions practised; whether members of this ethnic group engage in Ogboni practices". ''Refworld''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Harshen da yafi fice daga cikin yarukan Edo shine [[Yaren Edo]] wanda akae yawan amfani dashi a Birnin Benin.<ref>"Edo language, alphabet and pronunciation". ''omniglot.com''. Retrieved 2021-03-15.</ref> Mafi yawa mutanen Jihar mabiya addinin Kiristanci ne. Turawan mishanari na Portugal suka kawo addinin a yankin a karni na 15. Akwai 'yan tsirarun mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Benin kingdom/Edo state Religions". ''www.edoworld.net''. Retrieved 2021-03-15.</ref> == Tarihi == [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya]] yanki ne a Najeriya a tsakanin shekarun 1963 zuwa 1991. Kuma ana kiranta da [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] daga shekarar 1976. An kirkiri jihar a watan June 1963, daga yankin gundumomin Benin da Delta na Yankin Yammacin Najeriya, kuma babban birninta itace Benin City.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-08.</ref> An canza mata suna zuwa gunduma a 1966, sannna kuma a 1967 lokacin da aka rarraba sauran gundumomin zuwa jihohi da dama, ta tsaya a matsayin yanki, kafin daga bisani ta zamo jiha.<ref>"Edo state: The heartbeat of the Nation". ''Channels Television''. Retrieved 2021-07-09.</ref> A lokacin [[Yakin basasar Najeriya]], sojojin [[Biyafara]] sun kai wa sabuwar jihar [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Yankin Yamma ta Tsakiya]] hari, wacce ta hada hanya da [[Lagos (jiha)|Lagos]], a wata yunkuri na tilasta kawo karshen yakin. A yayin wannan fafatawar, an sanya wa jihar suna <nowiki>''</nowiki>[[Jamhuriyar Benin (1967)|Jamhuriyar Benin]] gabanin sojojin Najeriya su sake kwato yankin. Jimhuriyar ta zo karshe na tsawon yini daya bayan sojojin Najeriya sun kwace birnin Benin City. An kirkiri jihar Edo a ranar 27 ga watan Augustan 1991, a lokacin da aka raba [[Yankin Yamma ta Tsakiya, Najeriya|Jihar Bendel]] zuwa jihohin Edo da [[Delta (jiha)|Delta]].<ref>"Unveiling Nigeria - state". ''www.unveilingnigeria.ng''. Retrieved 2021-07-09.</ref><ref>Bondarenko, Dmitri M.; Roese, Peter M. (1999). "Benin Prehistory: The Origin and Settling down of the Edo". ''Anthropos''. '''94''' (4/6): 542–552. [[ISSN (identifier)|ISSN]] 0257-9774. [[JSTOR (identifier)|JSTOR]] 40465021.</ref> == Mutane == Tare da Birnin Benin a matsayin babban birnin jihar, yawan mutanen garin sun kai kimanin mutum miliyan 8.<ref name=":0">"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-10.</ref> Jihar ta kunshi muhimman kabilu guda hudu sune: [[Mutanen Edo|Kabilar Edo]] (mutanen Bini, [[Owan]], [[Mutanen Esan|Esan]], [[Mutanen Afemai|Afemai]] ([[Kabilar Etsakọ|Etsakọ]] da kuma [[Akoko-Edo]]). A jihar akwai mutane daga yankuna da dama daga sassa daban daban na duniya. Birnin bini yana da tarihin zama daya daga cikin yankunan da Turawa suka zauna a zamanin ziyarar su Nahiyar [[Afirka]] daruruwan shekaru da suka gabata. Wasu daga cikin wadannan yankuna sun zamo wuraren ziyaran buda idanu a yau.<ref>"About Edo". ''Edo State''. 2019-07-11. Retrieved 2021-07-09.</ref> == Zamantakewa == Muhimman kabilun Jihar Edo sun hada da kabilun Bini, Etsako, Esan, Owan da kuma kabilar Akoko Edo.<ref name=":0" /> Yawancin wadannan Kabilu sun samo asalli ne daga babban birnin Benin City, a dalilin haka harsunansu sun bambanta ne dangane da nisansu da babban birnin. Kabilar Bini sun mamaye kananan hukumomi guda bakwai daga cikin kananan hukumomi 18 dake jihar kuma sun kwashe kaso 57.54% na yawan mutanen Jihar. Sauran kuma: Esan (17.14%), Etsako (12.19%), Owan (7.43%), da kuma Akoko Edo (5.70%).<ref name=":0" /> Amma kuma akwai yarukan dake zaune a yankunan Akoko Edo, su kuma Itsekiri na zaune a yankin Ikpoba-Okha, da kuma harsunan [[Ijaw]]Izons, [[Kabilar Urhobo|Urhobos]] dake zaune a kananan hukumomin Ovia ta Arewa maso Gabas da Kudu maso Yamma da kuma yankunan iyakokin jihar. Har wayau, ana samun [[Harshen Ibo|mutanen Ibo]] a yanki Igbanke(Ika) dake karamar hukumar Orhionmwon.<ref>"Daily, Peoples (2020-07-17). "Edo: Igbo community in Edo declare support for Obaseki". ''Peoples Daily Newspaper''. Retrieved 2021-07-10.</ref> == Gwamnoni == {| class="sortable" !Suna !Take !Lokacin zama gwamna !Lokacin sauka !Jam'iyya !Bayani |- |Colonel [[John Ewerekumoh Yeri]] |[[Governor]] |August 1990 |January 1992 |(Mulkin Soja) | |- |[[John Odigie Oyegun|John E.K. Odigie Oyegun]] |Governor |January 1992 |November 1993 |SDP | |- |Colonel [[Mohammed Abul-Salam Onuka]] |[[Administrator of the government|Administrator]] |9 December 1993 |14 September 1994 |(Mulkin Soja) | |- |Colonel [[Bassey Asuquo]] |Administrator |14 September 1994 |22 August 1996 |(Mulkin Soja) | |- |Group Captain [[Baba Adamu Iyam]] |Administrator |22 August 1996 |7 August 1998 |(Mulkin Soja) | |- |Navy Captain [[Anthony Onyearugbulem]] |Administrator |7 August 1998 |29 May 1999 |(Mulkin Soja) | |- |Chief [[Lucky Igbinedion]] |Governor |29 May 1999 |29 May 2007 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] | |- |Professor [[Oserheimen Osunbor]] |[[Governor]] |29 May 2007 |12 November 2008 |[[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] |Kotu ta sauke shi kuma ta soke zaben<ref>{{Cite web |date=2011-04-03 |title=The grand conspiracy that removed me as governor- Prof Osunbor |url=https://www.vanguardngr.com/2011/04/the-grand-conspiracy-that-removed-me-as-governor-prof-osunbor/ |access-date=2022-03-19 |website=Vanguard News |language=en-US}}</ref> |- |Comrade [[Adams Oshiomhole|Adams A. Oshiomhole]] |Governor |12 November 2008 |12 November 2016 |[[Action Congress|AC]] wacce daga bisani tayi maja da wasu jam'iyyoyi suka zama APC ([[All Progressives Congress|All Progressive Congress]]) in 2013 | |- |[[Godwin Obaseki]] |[[Governor]] |12 November 2016 |present |[[All Progressive Congress|APC]] daga baya kuma ya sauya sheka zuwa [[People's Democratic Party (Nigeria)|PDP]] a ranar 19 Juni 2020 don a sake zabar sa<ref>{{Cite web|url=https://www.vanguardngr.com/2020/06/breaking-edo-2020-governor-obaseki-formally-joins-pdp/|access-date=19 June 2020|title=BREAKING: EDO 2020: Governor Obaseki formally joins PDP|website=www.vanguardngr.com|date=19 June 2020}}</ref> |An sake zaben shi a Satumban 2020.<ref>{{cite news |title=Nigerian opposition governor wins re-election |url=https://news.yahoo.com/nigerian-opposition-governor-wins-election-152121634.html |access-date=20 September 2020 |work=news.yahoo.com |agency=AFP |date=20 September 2020}}</ref> |} [[File:Ososo2.jpg|300px|thumb|Ososo Hills]] == Kananan Hukumomi == Jihar Edo nada [[Kananan hukumomin Nijeriya|Kananan hukumomi]] guda goma sha takwas (18). Sune: *[[Akoko-Edo]] *[[Egor]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Etsako ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Oredo]] *[[Orhionmwon]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Owan Yamma]] *[[Uhunmwonde]] == Yankunan Majalisar Dokokin Jihar Edo (Majalisa ta Biyar) a shekara ta 2013 == Majalisar Dokokin Jihar Edo a shekara ta 2013 ta kunshi yankuna guda ashirin da hudu (24){{div col|colwidth=10em}} *[[Akoko-Edo 1]] *[[Ovia ta Kudu maso Yamma]] *[[Orhionmwon I]] *[[Etsako ta Gabas]] *[[Uhunmwode]] *[[Esan ta Kudu maso Gabas]] *[[Esan ta Tsakiya]] *[[Esan ta Yamma]] *[[Igueben]] *[[Oredo ta Yamma]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas I]] *[[Ikpoba-Okha]] *[[Etsako ta Gabas I]] *[[Owan ta Gabas]] *[[Orhionmwon II]] *[[Etsako ta Tsakiya]] *[[Owan ta Yamma]] *[[Egor]] *[[Esan ta Arewa maso Gabas II]] *[[Akoko-Edo II]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas II]] *[[Oredo ta Gabas]] *[[Ovia ta Arewa maso Gabas I]] *[[Etsako ta Yamma II]] {{div col end}} == Sashen Shari'a na Jihar Edo == Sashen Shari'a itace mataki na uku na gwamnatin Jihar Edo, wacce ke da alhakin zartar da shari'a da kuma sasanta rigingimu na al'umma da kuma masu laifi a jihar. A ranar 16 ga watab Mayun 2021 ne, Gwamna Obaseki ya rantsar da Mai Shari'a Joe Acha a matsayin a matsayin Alkalin Alkalai na rikon kwarya a Jihar Edo, bayan mai shari'a Esther Edigin ya ajiye aiki.<ref>"EDO: Obaseki appoints new Acting Chief Judge, urges commitment to oath of office". ''Vanguard News''. 2021-05-17. Retrieved 2022-03-19.</ref> == Siyasa == [[Godwin Obaseki]] ne gwamnan jihar Edo na yanzu kuma an rantsar da shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 2016.<ref>"Edo State Governor". ''www.nggovernorsforum.org''. Retrieved 2022-08-20.</ref> Mataimakinshi kuma shine Comrade Philip Shaibu.<ref>"Obaseki begins vacation, transfers powers to deputy". ''Punch Newspapers''. 2022-06-24. Retrieved 2022-08-20.</ref> == Harsuna == Turanci ne harshen gwamnati a jihar. Yarukan da ake magana dasu a jihar sun hada da:[[Harshen Edo]], Igarra, Etsako/Afemai, [[Harshen Esan]] da kuma [[Yaren Okpamheri]].<ref>Seibert, Uwe (24 April 2000). "Languages of Edo State". [[University of Iowa]]. Archived from the original on 13 December 2007. Retrieved 10 November 2007.</ref> Jihar Edo gida ne ga wasu harsunan kamar; [[Mutanen Edo|Edo]], [[Okpe]], [[Okpe]], [[Mutanen Esan|Esan]], Ora, [[Akoko-Edo]], [[Igbanke]], [[Mutanen Emai|Emai]].<ref name=":1">"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2021-07-10.</ref><ref>"Edo » Facts.ng". ''Facts.ng''. Retrieved 2021-07-11.</ref> Kabilun Etsako/Afemai ne ke da mafiya yawan musulmai a jihar. Sun mamaye kananan hukumomi shida kuma muhimmin aikinsu shine noma.<ref>"Full List of Tribes in Edo State Nigeria | AllNigeriaInfo". Retrieved 2022-01-31.</ref> Harsunan Jihar Edo dangane da kananan hukumomin jihar.<ref>"Nigeria". ''Ethnologue'' (22 ed.). Retrieved 10 January 2020.</ref> {| class="wikitable" ! LGA !! Languages |- | [[Akoko-Edo]] || Aduge; Akuku; Ebira; Enwan; Igwe; Ikpeshi; Ivbie North-Okpela-Arhe; Okpamheri; Okpe; Oloma; Ososo; Sasaru; Ukaan; Uneme |- | [[Esan ta TSakiya]] || Esan |- | [[Esan ta Arewa maso Gabas]] || Esan |- | [[Esan ta Kudu maso Gabas]] || Esan |- |[[Esanta Yamma]] || Esan |- | [[Etsako]] || Ivbie North-Okpela-Arhe; Uneme<ref name=":1" /> |- | [[Etsako a TSakiya]] || Etsako |- | [[Etsako ta Gabas]] || Etsako |- | [[Etsako ta Yamma]] || Etsako |- | [[Igueben]] || Esan |- | [[Ikpoba-Okha]] || Edo, Itsekiri |- |[[Oredo]] |Edo |- | [[Orhionmwon]] || Edo; Ika; |- | [[Ovia ta Arewa maso Gabas]] || Edo |- | [[Ovia ta Kudu maso Yamma]] || Edo |- | [[Owan ta Gabas]] || Emai-Iuleha-Ora; Ghotuo; Idesa; Ihievbe |- |[[Owan ta Yamma]]|| Emai - Iuleha, Ora |- | [[Uhunmwonde]] || Edo; Ika |} == Addinai == Mafi yawan mutanen Jihar Edo mabiya addinin Kirista ne tare da tsiraru daga cikin mabiya addinin Musulunci da addinan gargajiya.<ref>"Edo 2020: Group vows to boycott poll if Muslim candidate is not fielded". ''Tribune Online''. 2020-03-23. Retrieved 2022-05-12.</ref><ref>"Benin: City of tradition and culture". ''Vanguard News''. 2011-10-27. Retrieved 2022-05-12.</ref> == Tattalin arziki == Wuraren ziyara na Jihar Edo sun hada da; [[Mutum-mutumin Emotan]] dake cikin Birnin Benin, koramar Ise, da wurin shakatawa na gabar Kogin Niger wato [[Agenebode]]. Etsako-East; Mike Akhigbe Square dake [[fugar]], Ambrose Alli Square, [[Ekpoma]], River Niger Beaches da ke Ilushi, BFFM Building dake [[Ewu]], Igun Bronze Caster da ke Igun Street a birnin Benin City, Kwalejin numa da kiwon halittun ruwa (Agriculture and Aqua Culture Technology, Agenebode), [[Okpekpe]] da tsaunukan ta da wuraren kallo, tsaunin ''Usomege Hills, Apana-Uzairue, Somorika hills'' da ke [[Akoko Edo]] inda akwai wurin bude ido da gwamnati ta a shirya a [[Ososo]] da kyawawan wuraren kallon.<ref>"Edo State". NigeriaGalleria. Retrieved 28 December 2009.</ref><ref>"70 Exciting Tourist Spots". OnlineNigeria. Retrieved 28 December 2009.</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Edo}} [[Category:Jihohin Nijeriya]] jo0l9dlymhgmbcf7dqipz2zjmj8woqd Dutse 0 7060 167185 159727 2022-08-20T11:00:53Z Aminu Magaji 18661 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Dutse''' birni ne, da ke a arewacin [[Najeriya]] . Shi ne babban birnin [[Jigawa|jihar Jigawa]] . Yana gida ne ga Jami'ar Tarayya, Dutse wanda aka kafa a watan Nuwamba 2011. Baya ga Jami'ar Tarayya Dutse, akwai kuma Cibiyar Bincike ta Dabino (Sub-Station) da kuma polytechnic na jiha a Dutse. Kwalejin [[Kwalejin Kimiyya da Fasaha ta Hussaini Adamu|Kimiyya da Fasaha ta Jihar Jigawa]] tana da Kwalejin Nazarin Kasuwanci da Gudanarwa a Dutse. == Geography da shimfidar wuri == Da yawan jama'a 153,000 (2009), a halin yanzu Dutse shine birni mafi girma a jihar Jigawa sai [[Haɗejiya|Hadejia]] (111,000), [[Gumel]] (43,000), da [[Birnin Kudu]] (27,000). Dutse babban birnin jihar Jigawa ne a Najeriya. An kafa jihar ne a shekarar 1991 a lokacin mulkin soja na Janar Ibrahim Badamasi Babangida. Dutse (Dutsi, a farkon bayanin kula) ya samo sunansa daga saman dutsen da ya kebanta da yankin. Ana iya ganin nau'ikan duwatsu daban-daban a ko'ina cikin garin. Garin dutsen da aka fi sani da shi, ya samo sunansa ne daga wannan albarkatu na halitta, Dutse ( kalmar dutsen Hausa). Dutse da kewayenta sun shahara da bishiyar dabino (Dabino) iri-iri. Wurin yana da ƙayyadaddun yanayin ƙasa da bangon tuddai. Sunan Jigawa (daga jigayi) ana danganta shi da irin wannan topology. Musamman a jihohin Arewa maso Yamma, al’ummar Dutse galibi Hausawa ne da Fulani. Tare da samun filin noma, mazauna Dutse galibi manoma ne; Akwai kuma wasu sana'o'in da aka saba da su a karkara a tsakanin jama'a.{{Wide image|Dutse 2.jpg|600px|360-degree Panorama of Dutse City from the top of Saminu Turaki Tower}} == Halittar Jiha == Tattaunawar samar da jihar Jigawa ya gudana ne karkashin jagorancin Malam Inuwa-Dutse, tsohon kwamishinan noma da albarkatun kasa a tsohuwar jihar Kano (wanda ya hada da jihohin Kano da Jigawa na yanzu) a zamanin marigayi Alhaji Audu Bako. An fara shi ne a karshen shekarun 1970 amma an dakile shi sakamakon juyin mulkin da sojoji suka yi. An sami sabunta sha'awa a lokuta daban-daban tun daga kiran farko. Lokacin da aka sake yin kira ga kafa jihohi a karshen shekarun 1980, al’ummar Jigawa ba su yi kasa a gwiwa ba wajen ba da ra’ayinsu. Lokacin cin nasara ya zo ne a farkon shekarun 1990 (Agusta, 1991, daidai) lokacin mulkin soja na Shugaba Ibrahim Badamasi Babangida. Duk da cewa an samu nasarar yin kiraye-kirayen a samar da Jihohi, akasarin kananan hukumomin da aka gabatar a farkon rahoton samar da jihar an kawar da su, aka kuma bullo da wasu sababbi. Wasu yankunan da aka bar sun hada da Albasu, Ajingi, Wudil, Sumaila, Kachako da Takai. Kadan ne daga cikin wadanda suka tayar da hankalin samar da jihar a zahiri a cikin Sabuwar Duniya (jihar Jigawa, Tarin Allah a matsayin taken gama gari ga jihar). == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.fud.edu.ng/ Federal University Dutse official website] * [http://ijdutse.blogspot.co.uk/2016/07/historical-notes-dutse.html] {{Coord|11|42|04|N|9|20|31|E|region:NG_type:city(17697)}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|11|42|04|N|9|20|31|E|region:NG_type:city(17697)}}{{LGAs and communities of Jigawa State}}{{Cities in Nigeria}}{{Authority control}} dpu4wv8yu0go5yklj9q8vps1trejg1h 167218 167185 2022-08-20T11:27:49Z M Bash Ne 12403 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Dutse''' birni ne, da ke a arewacin [[Najeriya]] . Shi ne babban birnin [[Jigawa|jihar Jigawa]] . Yana gida ne ga Jami'ar Tarayya, Dutse wanda aka kafa a watan Nuwamba 2011. Baya ga Jami'ar Tarayya Dutse, akwai kuma Cibiyar Bincike ta Dabino (Sub-Station) da kuma polytechnic na jiha a Dutse. Kwalejin [[Kwalejin Kimiyya da Fasaha ta Hussaini Adamu|Kimiyya da Fasaha ta Jihar Jigawa]] tana da Kwalejin Nazarin Kasuwanci da Gudanarwa a Dutse.<ref>{{cite web|url=http://hafedpoly.com/aboutus.php|title=About Us|access-date=2010-03-17}}</ref> == Geography da shimfidar wuri == Da yawan jama'a 153,000 (2009), a halin yanzu Dutse shine birni mafi girma a jihar Jigawa sai [[Haɗejiya|Hadejia]] (111,000), [[Gumel]] (43,000), da [[Birnin Kudu]] (27,000). Dutse babban birnin jihar Jigawa ne a Najeriya. An kafa jihar ne a shekarar 1991 a lokacin mulkin soja na Janar Ibrahim Badamasi Babangida. Dutse (Dutsi, a farkon bayanin kula) ya samo sunansa daga saman dutsen da ya kebanta da yankin. Ana iya ganin nau'ikan duwatsu daban-daban a ko'ina cikin garin. Garin dutsen da aka fi sani da shi, ya samo sunansa ne daga wannan albarkatu na halitta, Dutse ( kalmar dutsen Hausa). Dutse da kewayenta sun shahara da bishiyar dabino (Dabino) iri-iri. Wurin yana da ƙayyadaddun yanayin ƙasa da bangon tuddai. Sunan Jigawa (daga jigayi) ana danganta shi da irin wannan topology. Musamman a jihohin Arewa maso Yamma, al’ummar Dutse galibi Hausawa ne da Fulani. Tare da samun filin noma, mazauna Dutse galibi manoma ne; Akwai kuma wasu sana'o'in da aka saba da su a karkara a tsakanin jama'a.{{Wide image|Dutse 2.jpg|600px|360-degree Panorama of Dutse City from the top of Saminu Turaki Tower}} == Halittar Jiha == Tattaunawar samar da jihar Jigawa ya gudana ne karkashin jagorancin Malam Inuwa-Dutse, tsohon kwamishinan noma da albarkatun kasa a tsohuwar jihar Kano (wanda ya hada da jihohin Kano da Jigawa na yanzu) a zamanin marigayi Alhaji Audu Bako. An fara shi ne a karshen shekarun 1970 amma an dakile shi sakamakon juyin mulkin da sojoji suka yi. An sami sabunta sha'awa a lokuta daban-daban tun daga kiran farko. Lokacin da aka sake yin kira ga kafa jihohi a karshen shekarun 1980, al’ummar Jigawa ba su yi kasa a gwiwa ba wajen ba da ra’ayinsu. Lokacin cin nasara ya zo ne a farkon shekarun 1990 (Agusta, 1991, daidai) lokacin mulkin soja na Shugaba Ibrahim Badamasi Babangida. Duk da cewa an samu nasarar yin kiraye-kirayen a samar da Jihohi, akasarin kananan hukumomin da aka gabatar a farkon rahoton samar da jihar an kawar da su, aka kuma bullo da wasu sababbi. Wasu yankunan da aka bar sun hada da Albasu, Ajingi, Wudil, Sumaila, Kachako da Takai. Kadan ne daga cikin wadanda suka tayar da hankalin samar da jihar a zahiri a cikin Sabuwar Duniya (jihar Jigawa, Tarin Allah a matsayin taken gama gari ga jihar). == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.fud.edu.ng/ Federal University Dutse official website] * [http://ijdutse.blogspot.co.uk/2016/07/historical-notes-dutse.html] {{Coord|11|42|04|N|9|20|31|E|region:NG_type:city(17697)}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|11|42|04|N|9|20|31|E|region:NG_type:city(17697)}}{{LGAs and communities of Jigawa State}}{{Cities in Nigeria}}{{Authority control}} i5qga69dqgp04fioo2lk7ixpk4p1br8 167227 167218 2022-08-20T11:31:54Z M Bash Ne 12403 /* Geography da shimfidar wuri */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Dutse''' birni ne, da ke a arewacin [[Najeriya]] . Shi ne babban birnin [[Jigawa|jihar Jigawa]] . Yana gida ne ga Jami'ar Tarayya, Dutse wanda aka kafa a watan Nuwamba 2011. Baya ga Jami'ar Tarayya Dutse, akwai kuma Cibiyar Bincike ta Dabino (Sub-Station) da kuma polytechnic na jiha a Dutse. Kwalejin [[Kwalejin Kimiyya da Fasaha ta Hussaini Adamu|Kimiyya da Fasaha ta Jihar Jigawa]] tana da Kwalejin Nazarin Kasuwanci da Gudanarwa a Dutse.<ref>{{cite web|url=http://hafedpoly.com/aboutus.php|title=About Us|access-date=2010-03-17}}</ref> == Geography da shimfidar wuri == Da yawan jama'a 153,000 (2009), a halin yanzu Dutse shine birni mafi girma a jihar Jigawa sai [[Haɗejiya|Hadejia]] (111,000), [[Gumel]] (43,000), da [[Birnin Kudu]] (27,000). Dutse babban birnin jihar Jigawa ne a Najeriya. An kafa jihar ne a shekarar 1991 a lokacin mulkin soja na Janar Ibrahim Badamasi Babangida. Dutse (Dutsi, a farkon bayanin kula) ya samo sunansa daga saman dutsen da ya kebanta da yankin. Ana iya ganin nau'ikan duwatsu daban-daban a ko'ina cikin garin. Garin dutsen da aka fi sani da shi, ya samo sunansa ne daga wannan albarkatu na halitta, Dutse ( kalmar dutsen Hausa). Dutse da kewayenta sun shahara da bishiyar dabino (Dabino) iri-iri. Wurin yana da ƙayyadaddun yanayin ƙasa da bangon tuddai. Sunan Jigawa (daga jigayi) ana danganta shi da irin wannan topology. Musamman a jihohin Arewa maso Yamma, al’ummar Dutse galibi Hausawa ne da Fulani. Tare da samun filin noma, mazauna Dutse galibi manoma ne; Akwai kuma wasu sana'o'in da aka saba da su a karkara a tsakanin jama'a.{{Wide image|Dutse 2.jpg|600px|360-degree Panorama of Dutse City from the top of Saminu Turaki Tower}}ref name="world gazetteer">{{cite web|url= http://www.world-gazetteer.com/wg.php?men=gpro&des=gamelan&geo=366498933|title= Dutse|access-date= 2007-02-18|work= World Gazetteer|publisher= Stefan Helders|url-status= dead|archive-url= https://archive.today/20130210075849/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?men=gpro&des=gamelan&geo=366498933|archive-date= 2013-02-10}}</ref> == Halittar Jiha == Tattaunawar samar da jihar Jigawa ya gudana ne karkashin jagorancin Malam Inuwa-Dutse, tsohon kwamishinan noma da albarkatun kasa a tsohuwar jihar Kano (wanda ya hada da jihohin Kano da Jigawa na yanzu) a zamanin marigayi Alhaji Audu Bako. An fara shi ne a karshen shekarun 1970 amma an dakile shi sakamakon juyin mulkin da sojoji suka yi. An sami sabunta sha'awa a lokuta daban-daban tun daga kiran farko. Lokacin da aka sake yin kira ga kafa jihohi a karshen shekarun 1980, al’ummar Jigawa ba su yi kasa a gwiwa ba wajen ba da ra’ayinsu. Lokacin cin nasara ya zo ne a farkon shekarun 1990 (Agusta, 1991, daidai) lokacin mulkin soja na Shugaba Ibrahim Badamasi Babangida. Duk da cewa an samu nasarar yin kiraye-kirayen a samar da Jihohi, akasarin kananan hukumomin da aka gabatar a farkon rahoton samar da jihar an kawar da su, aka kuma bullo da wasu sababbi. Wasu yankunan da aka bar sun hada da Albasu, Ajingi, Wudil, Sumaila, Kachako da Takai. Kadan ne daga cikin wadanda suka tayar da hankalin samar da jihar a zahiri a cikin Sabuwar Duniya (jihar Jigawa, Tarin Allah a matsayin taken gama gari ga jihar). == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.fud.edu.ng/ Federal University Dutse official website] * [http://ijdutse.blogspot.co.uk/2016/07/historical-notes-dutse.html] {{Coord|11|42|04|N|9|20|31|E|region:NG_type:city(17697)}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|11|42|04|N|9|20|31|E|region:NG_type:city(17697)}}{{LGAs and communities of Jigawa State}}{{Cities in Nigeria}}{{Authority control}} l5sgfaboky22th2g6f4t2jy6amvkrgu Boston 0 7103 166904 50824 2022-08-19T20:32:52Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1102236607|Boston]]" wikitext text/x-wiki John Hull da itacen pine shilling sun taka muhimmiyar rawa wajen kafa Massachusetts Bay Colony da Old South Church a cikin 1600s. A 1652 majalisar dokokin Massachusetts ta ba John Hull izini don samar da tsabar kudi. "Hull Mint ya samar da nau'o'i da yawa na tsabar kudi na azurfa, ciki har da shilin itacen pine, fiye da shekaru 30 har sai da yanayin siyasa da tattalin arziki ya sa aikin mint ya daina aiki." Sarki Charles II saboda dalilan da galibin siyasa ne ake ganin babban ha'inci na "Hull Mint" wanda ke da hukuncin ratayewa, zana da kuma rubutowa . "A ranar 6 ga Afrilu, 1681, Edward Randolph ya roki sarki, ya sanar da shi cewa mulkin mallaka yana ci gaba da danna nasu tsabar kudi wanda ya gani a matsayin babban cin amana kuma ya yi imanin cewa ya isa ya ɓata yarjejeniyar. Ya nemi a ba da takardar shaidar Quo warranto (matakin doka da ke buƙatar wanda ake tuhuma ya nuna wace ikon da suke da shi don yin amfani da wani hakki, iko, ko ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar ikon mallakar mallakar mallakar mallakar Amurka) a kan [[Massachusetts]] don cin zarafi." Boston ita ce birni mafi girma a cikin Mallaka Goma sha Uku har sai [[Philadelphia]] ta yi girma a tsakiyar karni na 18. Wurin gaban tekun Boston ya sanya ta zama tashar jiragen ruwa mai ɗorewa, kuma garin da farko ya tsunduma cikin jigilar kayayyaki da kamun kifi a lokacin mulkin mallaka. Koyaya, Boston ta tsaya a cikin shekarun da suka gabata kafin juyin juya halin Musulunci. A tsakiyar karni na 18, New York City da Philadelphia sun zarce Boston a arziki. A wannan lokacin, Boston ta fuskanci matsalolin kuɗi kamar yadda sauran biranen New England suka girma cikin sauri. Yawancin muhimman abubuwan da suka faru na juyin juya halin Amurka[41] sun faru a cikin ko kusa da Boston. Ƙaunar Boston don ayyukan ’yan tawaye tare da haɓaka rashin bangaskiya ga ’yan mulkin mallaka a cikin Biritaniya ko Majalisarta sun haɓaka ruhun juyin juya hali a cikin birni.[1] Lokacin da majalisar dokokin Biritaniya ta zartar da Dokar Tambari a cikin 1765, wani gungun jama'a na Boston sun lalata gidajen Andrew Oliver, jami'in da ke da alhakin aiwatar da dokar, da Thomas Hutchinson, sannan Laftanar Gwamnan Massachusetts.[1] [2] Birtaniya ta aika da runduna biyu zuwa Boston a shekara ta 1768 a wani yunƙuri na kashe masu mulkin mallaka. Hakan bai yiwa ‘yan mulkin mallaka dadi ba. A cikin 1770, a lokacin kisan kiyashi na Boston, sojojin Burtaniya sun harbe cikin taron jama'a da suka fara tursasa su da karfi. Turawan mulkin mallaka sun tilastawa Birtaniya janye sojojinsu. An ba da sanarwar taron kuma ya haifar da yunkurin juyin juya hali a Amurka.[3] A cikin 1773, majalisar ta zartar da Dokar Tea . Yawancin masu mulkin mallaka suna ganin wannan matakin a matsayin yunƙurin tilasta musu karɓar harajin da Dokar Townshend ta kafa. Wannan matakin ya sa jam'iyyar Tea ta Boston, inda wasu gungun 'yan asalin Boston da suka fusata suka jefar da daukacin jigilar shayin da Kamfanin Gabashin Indiya ya aika zuwa tashar jiragen ruwa ta Boston . Jam'iyyar Tea ta Boston ta kasance wani muhimmin taron da ya kai ga juyin juya hali, yayin da gwamnatin Birtaniya ta mayar da martani da fushi tare da Ayyukan Ƙwararrun Ƙwararru, suna neman diyya ga lalatar shayi daga 'yan Boston. Wannan ya kara fusata 'yan mulkin mallaka kuma ya kai ga yakin juyin juya halin Amurka . Yaƙin ya fara ne a yankin da ke kewaye da Boston tare da yaƙe-yaƙe na Lexington da Concord . <ref name="newamernation" /> srbj3rsbwa2b3occd2au2rq215221ky Umuahia 0 7475 167125 43137 2022-08-20T10:01:35Z Aisha Yahuza 14817 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Umuahia''' birni ne, da ke a [[Abiya|jihar Abiya]], a ƙasar [[Nijeriya]]. Shi ne babban birnin jihar Abiya. Bisa ga ƙidayar jama'a a shekarar 2006, jimilar mutane 359,230 (dubu dari uku da hamsin da tara da dari biyu da talatin). An gina birnin Umuahia kafin karni na sha tara bayan haifuwar Annabi Issa.<ref>{{Cite journal |last=Nwankwo |first=I. I. M. |last2=Nwaigwe |first2=G. O. |last3=Aguwa |first3=U. O. |last4=Okereke |first4=A. C. |last5=Amanze |first5=N. J. |date=2019-06-30 |title=Fortification of sweet potato progenies for enhanced root dry matter and micro-nutrient density through genetic recombination |url=http://dx.doi.org/10.31248/jasp2019.143 |journal=Journal of Agricultural Science and Practice |volume=4 |issue=3 |pages=86–93 |doi=10.31248/jasp2019.143 |issn=2536-7072}}</ref> == Manazarta == {{DEFAULTSORT:Umuahia}} [[Category:Biranen Najeriya]] 0xri0amrh89wm2bmvtrjeyykx74u0od Kwallo 0 8447 167096 38718 2022-08-20T09:20:49Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1095452608|Ball]]" wikitext text/x-wiki '''ita kwallo abu ne mai zagaye (yawanci mai siffar zobe, amma wani lokaci yana iya zama mara kyau)[1] tare da amfani da yawa. Ana amfani da ita a wasan ƙwallon ƙafa, inda wasan ƙwallon ya biyo bayan yanayin ƙwallon ƙafa yayin da 'yan wasa ke bugun ta ko bugun ta ko kuma suka jefa ta. Hakanan ana iya amfani da ƙwallo don ayyuka masu sauƙi, kamar kama ko juggling. Ana amfani da ƙwallo da aka yi daga kayan sawa mai wuya a aikace-aikacen injiniya don samar da ƙarancin juzu'i, wanda aka sani da ɗaukar ƙwallon ƙafa. Makaman baƙar fata suna amfani da dutse da ƙwallon ƙarfe a matsayin majigi.''' lrb5j62ww0g4jnjcpygfbtexjah5usc 167101 167096 2022-08-20T09:25:18Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1095452608|Ball]]" wikitext text/x-wiki '''ita kwallo abu ne mai zagaye (yawanci mai siffar zobe, amma wani lokaci yana iya zama mara kyau)[1] tare da amfani da yawa. Ana amfani da ita a wasan ƙwallon ƙafa, inda wasan ƙwallon ya biyo bayan yanayin ƙwallon ƙafa yayin da 'yan wasa ke bugun ta ko bugun ta ko kuma suka jefa ta. Hakanan ana iya amfani da ƙwallo don ayyuka masu sauƙi, kamar kama ko juggling. Ana amfani da ƙwallo da aka yi daga kayan sawa mai wuya a aikace-aikacen injiniya don samar da ƙarancin juzu'i, wanda aka sani da ɗaukar ƙwallon ƙafa. Makaman baƙar fata suna amfani da dutse da ƙwallon ƙarfe a matsayin majigi.''' Ko da yake a yau ana yin nau'ikan ƙwallaye da yawa daga roba, wannan nau'in ba a san shi ba a wajen Amurka har sai bayan balaguron Columbus. Mutanen Espanya su ne Turawa na farko da suka ga ƙwallo na roba (ko da yake masu ƙarfi amma ba su da ƙarfi) waɗanda aka yi amfani da su musamman a cikin wasan ƙwallon ƙafa na Mesoamerican. Kwallon da ake amfani da su a wasanni daban-daban a wasu sassan duniya kafin Columbus an yi su ne daga wasu kayan kamar su mafitsara na dabba ko fatun, cushe da kayan daban-daban. Kamar yadda ƙwallaye ke ɗaya daga cikin abubuwan da mutane suka saba da su, kalmar "ball" na iya yin nuni ko bayyana abubuwa masu kamanni ko kusa da su. kwallo ana amfani da shi ta misali a wasu lokuta don nuna wani abu mai siffar siffa ko spheroid, misali, armadillos da ƴan adam suna dunƙule cikin ƙwallon, suna yin hannu a cikin ƙwallon. == Etymology == Sanin farkon amfani da kalmar ball a Turanci a cikin ma'anar jikin duniya wanda ake wasa dashi shine a cikin 1205 a cikin Laȝamon's Brut, ko Chronicle na Biritaniya a cikin jumlar, "Summe heo driuen balles wide ȝeond Þa felds." Kalmar ta fito ne daga tsakiyar Turanci bal (wanda aka fassara a matsayin ball-e, -es, bi da bi daga Old Norse böllr (lafazi  [bɔlːr]; kwatanta tsohon dan wasan Sweden, da boll na Yaren mutanen Sweden) daga Proto-Jamus ballu-z (inda mai yiwuwa Tsakiya ce. High German bal, ball-es, Middle Dutch bal), cognate tare da Tsohon Babban Jamus ballo, pallo, Middle High German balle daga Proto-Jamus * ballon (rauni namiji), da Tsohon Babban Jamus ballâ, pallâ, Tsakiyar High Jamus balle , Proto-Germanic *ballôn (rauni mace) Ba a san tsohon Turanci wakilin ɗaya daga cikin waɗannan ba. 'yan asali a cikin Jamusanci, yana iya zama haɗin kai tare da Latin foll-yana cikin ma'anar "abin da aka busa ko kuma ya kumbura." A cikin fassarar Turanci na tsakiya na baya kalmar ta zo daidai da zane-zane tare da ƙwallon Faransanci kwallo da "bale" Ballon Faransa (amma ba boule) ba ana ɗaukan asalin Jamusanci ne. f, duk da haka. A cikin tsohuwar Hellenanci kalmar πάλλα (palla) na "ball" an tabbatar da ita[1] ban da kalmar σφαίρα (sfaíra), sphere.[2]. ihl3pbxtoi48yojimjui96ae8ijfvb8 Gumel 0 9274 167181 164639 2022-08-20T10:54:37Z Kamala Abubaka 18660 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Gumel''' ko '''Gumal''' (kamar yadda ƴan asalin ƙasar ke kiran sa) birni ne kuma masarautun gargajiya a [[Jigawa|jihar Jigawa]], [[Najeriya|Nijeriya]] . [[File:Gumel.jpg|thumb|garin Gumel]] == Geography == Gumel yana 120&nbsp;km arewa maso gabas da [[Kano (birni)|kano]], kuma yana da kusan 20&nbsp;kilomita kudu da iyakar arewacin [[Najeriya]] da [[Nijar (ƙasa)|Nijar]] . A shekarar 2007 an kiyasta yawan mutanen Gumel ya kai 44,158. Gumel, ita ma ta zama Gummel, birni da masarautun gargajiya, arewacin jihar Jigawa, arewacin Najeriya. Dan Juma na birnin Kano (kilomita 121 kudu maso yamma) da mabiyansa na kabilar Manga (Mangawa) ne suka kafa Masarautar kimanin shekara ta 1750. Jim kadan bayan mutuwarsa a shekara ta 1754, ta zama jihar da ta kasance abar gadar daular Bornu. Masarautar ta tsira daga hare-haren Fulani na jihadin Usman dan Fodio (“Yakin tsarki”) a farkon karni na 19 kuma ba ta taba shiga cikin daular Fulani ta Sakkwato ba. A shekarar 1845 aka mayar da babban birnin Gumel daga Tumbi (kilomita 20 a arewa a Nijar a yau) zuwa wannan wuri. Yaki da Hadejia da ke kusa da Kano, da Zinder (Damagaram) ya addabi masarautu tun daga 1828; An ci gaba da yakin da Hadejia har zuwa lokacin da aka kashe Sarkin Gumel Abdullahi a yakin a shekarar 1872. Hare-haren bayi a karshen karni da Damagaram ya kara lalata Gumel. Sarki Ahmadu ya mika wuya ga Turawan Ingila a shekarar 1903, sannan aka shigar da masarautar Gumel cikin lardin Kano. A 1976 ta zama jihar Kano, kuma tun 1991 tana cikin jihar Jigawa. Garin Gumel ya kasance babbar cibiyar kasuwan yankin - gero da dawa sune manyan abinci - kuma ya zama wurin tattara gyada ( gyada), wanda ake jigilar su zuwa cikin birnin Kano don fitar da su ta jirgin kasa. Ana amfani da ma'auni na farar ƙasa da diatomaceous a cikin gida a wurare masu warwatse. Garin yana da cibiyar horar da gonaki da babbar kwalejin horar da malamai. Gumel dai yana kan babbar hanyar da ta hada shi da Kano da Hadejia, kuma cibiya ce ta hanyoyin kananan hukumomin jihar Jigawa. Pop. (2006) karamar hukuma, 107,161. == Tarihi == [[File:A.A RANO PETROL IN GUMEL.jpg|thumb|Cikin garin Gumel]] An kafa Masarautar kimanin shekara ta 1750 da Dan Juma na [[Kano (birni)|Kano]] da mabiyansa na kabilar Mangawa . Jim kadan bayan mutuwarsa a shekara ta 1754, ta zama jihar da ta kasance abar gadar daular [[Daular Kanem-Bornu|Bornu]] . Masarautar ta tsira daga hare-haren Fulani na [[Jihadi|jihadin]] Usman dan Fodio a farkon karni na 19, ba ta taba shiga cikin daular Fulani ta Sakkwato ba. Wurin da Gumel yake a halin yanzu ya samo asali ne sakamakon ƙaura daga garin Tumbi a shekara ta 1845 da ke cikin ƙasar Nijar a yanzu. Masarautar ta sha fama da yaki da garuruwan [[Haɗejiya|Hadejia]], Danzomo, [[Kano (birni)|Kano]], da [[Zinder]] tun 1828. An ci gaba da yakin da Hadejia har zuwa rasuwar Sarkin Gumel, Abdullahi, a shekarar 1872. Kafin sarki Ahmadu ya karbi mulkin [[Birtaniya]] a shekarar 1903, ana yawan kai hare-haren bayi daga garin Zinder. A 1976 Gumel ta zama [[Kano (jiha)|jihar Kano]], kuma tun 1991 tana cikin [[Jigawa|jihar Jigawa]] kusa da Danzomo, [[Gagarawa]], [[Sule Tankarkar]], da [[Maigatari]] . Mai Martaba Sarkin Gumel na yanzu, HRH Alh. Ahmed Mohammed Sani II (CON) shine sarkin Gumel na 16. Sarkin dai ya kammala karatunsa ne, a fannin kimiyyar siyasa, a Jami’ar Jihar Ohio ta kasar Amurka. Yana da kane mai suna Abdullahi Muhammad Sani II, wanda ya kammala karatunsa na digiri a jami’ar jihar Michigan ta kasar Amurka, inda ya yi digiri a fannin injiniyan lantarki. Tun a shekarar 1981 ne Sarkin ya hau karagar mulki. Fadar sarki ba ta isa ga wadanda sarki ya gayyata a wurin, da ‘yan gidan sarauta, da jami’an fadar sarki (majalisar masarauta, wacce ake kira Majlis)..<ref name="britannica">{{cite web | url=https://www.britannica.com/place/Gumel | title=Gumel |work=Encyclopaedia Britannica | accessdate=10 May 2022}}</ref> === Jerin Sarakunan Gumel === Sarakuna * 1749 - 1754 Dan Juma I dan Musa * 1754 - 1760 Adamu Karro dan Digadiga Karro (d. 1760). * 1760 - 1777 Dan Juma II dan Digadiga Karro * 1777 - 1804 Maikota dan Adam Karro (d. 1804) * 1804 - 1811 Kalgo dan Maikota (d. 1811) * 1811 - 1828 Dan Auwa dan Maikota (d. 1828) * 1828 - 1851 Muhamman Dan Tanoma dan Maikota (d. 1851) * 1851 - 1853 Ceri dan Muhamman Dan Tanoma (lokaci na farko) * 1853 - 1855 Muhamman Atu dan Dan Auwa * 1855 - 1861 Ceri dan Muhamman Dan Tanoma (lokaci na biyu) * 1861 - 1872 `Abd Allahi dan Muhamman Dan Tanoma (d. 1872) * 1872 - 18 Abu Bakar dan Muhamman Dan Tanoma (d. 1896). * 1896 - 1915 Ahmadu dan Abi Bakar * 1915 - 1944 Muhamman na Kota dan Ahmadu (d. 1944). * May 1944 - 1981 Maina Muhammad Sani II dan Muhamman na Kota (b. 1912). * 1981 - Ahmad Muhammad Sani II dan Maina Muhammad Sani II == Tattalin Arziki == Gumel tana matsayin cibiyar tattalin arzikin yankin farko. Ana tattara dawa, [[gero]], da gyada a nan ana jigilar su zuwa [[Kano (birni)|Kano]] a kan babbar hanya ta sakandare inda ake fitar da su ta jirgin kasa. == Nassoshi == <references /> {{Coord|12|37|42|N|9|23|23|E|region:NG_type:city(44158)}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|12|37|42|N|9|23|23|E|region:NG_type:city(44158)}} 8u2iqd717e8n8a4bukx4lvf6bgrp0fk 167182 167181 2022-08-20T10:56:04Z Kamala Abubaka 18660 /* Nassoshi */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Gumel''' ko '''Gumal''' (kamar yadda ƴan asalin ƙasar ke kiran sa) birni ne kuma masarautun gargajiya a [[Jigawa|jihar Jigawa]], [[Najeriya|Nijeriya]] . [[File:Gumel.jpg|thumb|garin Gumel]] == Geography == Gumel yana 120&nbsp;km arewa maso gabas da [[Kano (birni)|kano]], kuma yana da kusan 20&nbsp;kilomita kudu da iyakar arewacin [[Najeriya]] da [[Nijar (ƙasa)|Nijar]] . A shekarar 2007 an kiyasta yawan mutanen Gumel ya kai 44,158. Gumel, ita ma ta zama Gummel, birni da masarautun gargajiya, arewacin jihar Jigawa, arewacin Najeriya. Dan Juma na birnin Kano (kilomita 121 kudu maso yamma) da mabiyansa na kabilar Manga (Mangawa) ne suka kafa Masarautar kimanin shekara ta 1750. Jim kadan bayan mutuwarsa a shekara ta 1754, ta zama jihar da ta kasance abar gadar daular Bornu. Masarautar ta tsira daga hare-haren Fulani na jihadin Usman dan Fodio (“Yakin tsarki”) a farkon karni na 19 kuma ba ta taba shiga cikin daular Fulani ta Sakkwato ba. A shekarar 1845 aka mayar da babban birnin Gumel daga Tumbi (kilomita 20 a arewa a Nijar a yau) zuwa wannan wuri. Yaki da Hadejia da ke kusa da Kano, da Zinder (Damagaram) ya addabi masarautu tun daga 1828; An ci gaba da yakin da Hadejia har zuwa lokacin da aka kashe Sarkin Gumel Abdullahi a yakin a shekarar 1872. Hare-haren bayi a karshen karni da Damagaram ya kara lalata Gumel. Sarki Ahmadu ya mika wuya ga Turawan Ingila a shekarar 1903, sannan aka shigar da masarautar Gumel cikin lardin Kano. A 1976 ta zama jihar Kano, kuma tun 1991 tana cikin jihar Jigawa. Garin Gumel ya kasance babbar cibiyar kasuwan yankin - gero da dawa sune manyan abinci - kuma ya zama wurin tattara gyada ( gyada), wanda ake jigilar su zuwa cikin birnin Kano don fitar da su ta jirgin kasa. Ana amfani da ma'auni na farar ƙasa da diatomaceous a cikin gida a wurare masu warwatse. Garin yana da cibiyar horar da gonaki da babbar kwalejin horar da malamai. Gumel dai yana kan babbar hanyar da ta hada shi da Kano da Hadejia, kuma cibiya ce ta hanyoyin kananan hukumomin jihar Jigawa. Pop. (2006) karamar hukuma, 107,161. == Tarihi == [[File:A.A RANO PETROL IN GUMEL.jpg|thumb|Cikin garin Gumel]] An kafa Masarautar kimanin shekara ta 1750 da Dan Juma na [[Kano (birni)|Kano]] da mabiyansa na kabilar Mangawa . Jim kadan bayan mutuwarsa a shekara ta 1754, ta zama jihar da ta kasance abar gadar daular [[Daular Kanem-Bornu|Bornu]] . Masarautar ta tsira daga hare-haren Fulani na [[Jihadi|jihadin]] Usman dan Fodio a farkon karni na 19, ba ta taba shiga cikin daular Fulani ta Sakkwato ba. Wurin da Gumel yake a halin yanzu ya samo asali ne sakamakon ƙaura daga garin Tumbi a shekara ta 1845 da ke cikin ƙasar Nijar a yanzu. Masarautar ta sha fama da yaki da garuruwan [[Haɗejiya|Hadejia]], Danzomo, [[Kano (birni)|Kano]], da [[Zinder]] tun 1828. An ci gaba da yakin da Hadejia har zuwa rasuwar Sarkin Gumel, Abdullahi, a shekarar 1872. Kafin sarki Ahmadu ya karbi mulkin [[Birtaniya]] a shekarar 1903, ana yawan kai hare-haren bayi daga garin Zinder. A 1976 Gumel ta zama [[Kano (jiha)|jihar Kano]], kuma tun 1991 tana cikin [[Jigawa|jihar Jigawa]] kusa da Danzomo, [[Gagarawa]], [[Sule Tankarkar]], da [[Maigatari]] . Mai Martaba Sarkin Gumel na yanzu, HRH Alh. Ahmed Mohammed Sani II (CON) shine sarkin Gumel na 16. Sarkin dai ya kammala karatunsa ne, a fannin kimiyyar siyasa, a Jami’ar Jihar Ohio ta kasar Amurka. Yana da kane mai suna Abdullahi Muhammad Sani II, wanda ya kammala karatunsa na digiri a jami’ar jihar Michigan ta kasar Amurka, inda ya yi digiri a fannin injiniyan lantarki. Tun a shekarar 1981 ne Sarkin ya hau karagar mulki. Fadar sarki ba ta isa ga wadanda sarki ya gayyata a wurin, da ‘yan gidan sarauta, da jami’an fadar sarki (majalisar masarauta, wacce ake kira Majlis)..<ref name="britannica">{{cite web | url=https://www.britannica.com/place/Gumel | title=Gumel |work=Encyclopaedia Britannica | accessdate=10 May 2022}}</ref> === Jerin Sarakunan Gumel === Sarakuna * 1749 - 1754 Dan Juma I dan Musa * 1754 - 1760 Adamu Karro dan Digadiga Karro (d. 1760). * 1760 - 1777 Dan Juma II dan Digadiga Karro * 1777 - 1804 Maikota dan Adam Karro (d. 1804) * 1804 - 1811 Kalgo dan Maikota (d. 1811) * 1811 - 1828 Dan Auwa dan Maikota (d. 1828) * 1828 - 1851 Muhamman Dan Tanoma dan Maikota (d. 1851) * 1851 - 1853 Ceri dan Muhamman Dan Tanoma (lokaci na farko) * 1853 - 1855 Muhamman Atu dan Dan Auwa * 1855 - 1861 Ceri dan Muhamman Dan Tanoma (lokaci na biyu) * 1861 - 1872 `Abd Allahi dan Muhamman Dan Tanoma (d. 1872) * 1872 - 18 Abu Bakar dan Muhamman Dan Tanoma (d. 1896). * 1896 - 1915 Ahmadu dan Abi Bakar * 1915 - 1944 Muhamman na Kota dan Ahmadu (d. 1944). * May 1944 - 1981 Maina Muhammad Sani II dan Muhamman na Kota (b. 1912). * 1981 - Ahmad Muhammad Sani II dan Maina Muhammad Sani II == Tattalin Arziki == Gumel tana matsayin cibiyar tattalin arzikin yankin farko. Ana tattara dawa, [[gero]], da gyada a nan ana jigilar su zuwa [[Kano (birni)|Kano]] a kan babbar hanya ta sakandare inda ake fitar da su ta jirgin kasa. == Manazarta == <references /> {{Coord|12|37|42|N|9|23|23|E|region:NG_type:city(44158)}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|12|37|42|N|9|23|23|E|region:NG_type:city(44158)}} 80duds9hxbie5ekyxs995n8bm4f75rq Haɗejiya 0 9278 167172 159732 2022-08-20T10:46:44Z Aminu Magaji 18661 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Haɗejiya''' ( kuma '''Haɗeja''', a baya '''Biram''' ) garin [[Hausawa]] ne a gabashin [[Jigawa|jihar Jigawa]], arewacin [[Najeriya]] . Yawan jama'a ya kai kusan 105,628 a cikin 2006. Hadejia tana tsakanin latitude 12.4506N da longitude 10.0404E. <ref>GPS Coordinates: "https://latitude.to/map/ng/nigeria/cities/hadejia"</ref> Ta yi iyaka da karamar hukumar [[Kiri Kasama]] daga gabas, [[Malam Madori|karamar hukumar Mallam Maɗori]] daga Arewa, sai karamar hukumar [[Auyo]] daga yamma. Karamar hukumar Hadejia ta kunshi gundumomin siyasa goma sha daya (11) wato: Atafi, Dubantu, Gagulmari, Kasuwar yankeofa, Kasuwar Kuda, Matsaro, Majema, Rumfa, Sabon Garu, Ƴankoli da Yayari. Mazaunan su ne Hausawa, [[Fulani]] da [[Mutanen Kanuri|Kanuri]] tare da wasu kungiyoyi irin su [[Tiv]], [[Yarbawa]], [[Inyamurai|Igbo]], [[Igala]] da sauransu. Babban aikin mazauna shine noman amfanin gona da kiwon dabbobi wanda kashi mai yawa, wanda ke yin ciniki, kamun kifi da ayyuka gami da aikin gwamnati. <ref>Isah Abubakar (2018) "Use of ICT among Extension Agents in Hadejia Local Government" Unpublished work</ref> Mutanen Haɗeja galibi [[Musulunci|Musulmai ne]], kodayake wasu suna bin tsarin imani na asali. Garin dai yana arewacin kogin [[Kogin Hadejia|Hadejia]] ne, kuma yana gaba da gabar ruwa na [[Dausayin Hadejia-Nguru|Hadejia-Nguru]] . Hadejia yanki ne mai mahimmancin muhalli da kuma kula da muhalli a duniya. Hadejia an taba kiranta da Biram, kuma ana kiranta daya daga cikin " [[Hausa Bakwai|kasashen Hausa]] bakwai na gaskiya" ( [[Hausa Bakwai]] ), domin zuri'ar fitaccen masanin tarihin Hausa [[Bayajidda]] da matarsa ta biyu, Daurama suka yi mulkinta. A shekarar 1810, a lokacin yakin [[Jihadin Fulani|Fulani]], sarakunan Hausawa na Bakwai Bakwai duk [[Fulani]] sun yi galaba a kansu. Haɗeja ta zama Masarautar shekaru biyu da suka wuce, a cikin 1808. A shekara ta 1906 Haɗeja ta ki amincewa da mamayar turawan Ingila, a karkashin sarki (Muhammadu Mai-Shahada). Haɗejiya ta shiga [[Jigawa|jihar Jigawa]] a shekarar 1991 daga [[Kano (jiha)|jihar Kano]] . Haɗeja ta ƙunshi manyan makarantu guda 4 waɗanda suka haɗa da: Binyaminu Usman Polytechnic Hadejia, <ref>http://www.bupoly.edu.ng</ref> School of Nursing Hadejia, <ref>http://jisconmhadejia.admissions.cloud/</ref> Cibiyar Karatun Malamai ta Ƙasa ta Hadejia. <ref>http://www.nti.edu.ng</ref> == Gallery == <gallery> File:Hadejia.jpg|under construction IZALA University Hadejia File:Hadejia 1.jpg|Hadejia Cemetery File:Hadejia 2.jpg|Meat market Hadejia File:Hadejia 3.jpg|Abandoned Sugar refinery company in Hadejia File:Hadejia 4.jpg|Milk market Hadejia File:Hadejia 5.jpg|A roundabout in Hadejia File:Hadejia 06.jpg|A colonial residence near Hadejia city File:Hadejia 6.jpg|old primary school in Hadejia File:Hadejia 7.jpg|Farmland in eastern Hadejia File:Hadejia 8.jpg|Nguru Road Hadejia File:Hadejia 9.jpg|a roundabout in Hadejia File:Hadejia 10.jpg| File:Hadejia 11.jpg|Hadejia Museum File:Hadejia 12.jpg| File:Hadejia 13.jpg|Emir's Palace Hadejia File:Hadejia 14.jpg| File:Hadejia 15.jpg| File:Hadejia 16.jpg| </gallery> == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20071011140542/http://www.hadejia.com/index.html Yanar Gizo na Masarautar Hadejia] {{LGAs and communities of Jigawa State}} mcavrweg2e06es9uzr8kk7aypmuhkz3 Kazaure 0 9289 167183 165434 2022-08-20T10:58:06Z Kamala Abubaka 18660 /* Nassoshi */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Kazaure Masarautar''' ce kuma [[Ƙananan hukumomin Najeriya|Karamar Hukuma]] ce a [[Jigawa|Jihar Jigawa ta]] [[Najeriya]] . Hedkwatarsa tana cikin tsohon birnin garin Kazaure.[[File:Kazaure Palace 2.jpg|thumb|Kazaure Palace 2]] == Tarihin farko == Kwarin da zai zama zamani Kazaure yana da dogon tarihi. An ce an fara zama ne da wata gungun mafarautan Hausawa (wacce aka fi sani da Habe) karkashin jagorancin wani jarumi mai suna Kutumbi. Ya kasance kusan shekara ta 1300 CE. Bisa ga al'adar Baka da Griots ya yi a cikin shekaru aru-aru, an ce Kutumbi da jama'arsa sun yi hijira ne daga matsugunin maƙeran da ke zaune a tsaunin Dala, masana tarihi sun gaskata cewa su ne mutanen farko a ƙasar da aka fi sani da [[Kano (birni)|Kano]] . Labarin kafuwar Kazaure ya ba da labarin yadda Kutumbi a daya daga cikin balaguron farautarsa ya samu wani kwari da ke kewaye da shi da katafaren tudun tsaro da ke cike da koguna da kananan koguna. Ya dade a unguwar har sai da danginsa suka damu da rashin zuwansa na tsawon lokaci wanda ya sabawa dabi'ar farauta da ya saba, suka bi sawunsa na tsawon kwanaki. Bayan tafiya mai nisa da wahala, sai suka tarar da Kutumbi a cikin wani kyakkyawan kwari. Daya daga cikin wadanda suka shigo ya kalli yanayin kasar ya ce da wani "Wannan Wajen '''Kamar Zaure''' !" ( Fassarar kalmar [[Harshen Hausa|Hausa]] ita ce "Wannan wuri kamar daki ne na ciki"). Wannan furci na " '''Kamar Zaure''' " ya koma '''Kazaure''' tsawon shekaru aru-aru don haka ya zama sunan mazauni da mafarautan Habe suka kafa a wurin. Kabilar Kutumbi sun zauna a yankin na tsawon ɗaruruwan shekaru, sun bar shaidar archaeological na al'adar Hunter/Gatherer. Sun kuma yi noma kanana. Mafi dadewar abubuwan da suka samu na kasancewarsu shi ne addininsu; sun bauta wa wata baiwar Allah da ake kira Tsumburbura wadda suke yi mata hadaya ta dabba a saman tsaunin Kazaure. Ayyukansu suna rayuwa a yau a cikin waƙoƙin ruhaniya da raye-raye na Bori . Sai da zuwan Fulanin Yarimawan aka kafa tsarin gudanar da mulki a yankin. Birnin Kazaure ya kasance hedikwatar masarautar tun 1819. Dan Tunku, jarumin Bafulatani ne ya assasa shi, wanda yana daya daga cikin masu rike da tuta guda 14 na shugaban [[Jihadin Fulani|Fulanin jihadi]] [[Usman Dan Fodiyo|Usman dan Fodio]] . Dan Tunku ya zo ne daga garin [[Dambatta]] da ke kusa a wani kauye mai tarin yawa wanda ya sanya wa suna Kazaure ya kafa masarauta wadda aka sassaka daga masarautun [[Masarautar Kano|Kano]] da [[Katsina (birni)|Katsina]] da [[Masarautar Daura|Daura]] . Dan Tunku, shi ne shugaban Fulani, wanda tun a farkon jihadi ya hana hadin gwiwa tsakanin sojojin Sarakunan Hausawan Kano, Katsina, da Daura. Don wannan bajinta ya samu tuta daga Shehu. Daga baya ya taimaka wajen kafa daular Fulani a Daura, amma daga baya bai taka rawar gani ba a jihadi, kuma bai bayar da gudumawa kadan ba wajen cin nasarar Kano. A karshen yakin matsayinsa a arewacin Kano yana da karfi amma ba a bayyana shi ba. A matsayinsa na mai rike da tuta yana da ‘yancin yin mubaya’a kai tsaye ga Shehu, daga baya kuma ga Bello, amma duk da haka an gane cewa ya kasance a karkashin Kano. Da dai har Sulaimanu marar duniya ya zama Sarkin Kano wannan sako-sako da ga dukkan alamu ya yi aiki mai gamsarwa, amma lokacin da Ibrahim Dabo mai karfi ya gaje shi sai ya lalace. Ibrahim ya bukaci Dan Tunku ya yi masa mubaya’a aka ki. Daga nan sai ya ba wa daya daga cikin hadimansa, Sarkin Bai na kabilar [[Dambazawa|Dambazawa fulani]], wanda ya kunshi daukacin Arewacin Kano ciki har da yankunan da Dan Tunku da mabiyansa suka samu a jihadi. Wannan matakin ya haifar da tashin hankali a fili. Fadan, ko da yake ba a kai ga cimma ruwa ba, ya kai kimanin shekaru biyar. Da farko Dan Tunku. yana da mafi kyawunsa kuma ya kai hari har ga bangon birnin. Sannu a hankali majin Kano ya fara bayyani aka danne shi. Amma duk da haka, ya ci gaba da yi wa duk yankin Arewacin Masarautar Kano hari. Lokacin da Clapperton ya ratsa kasar a shekarar 1824 ya tarar da sarki Ibrahim a sansanin yakinsa, yana shirin gudanar da yakin neman zabe na shekara-shekara, kuma a kauyuka da dama da suka lalace da babu kowa, ya ga shaida irin barnar da Dan Tunku ya yi a baya. A wannan shekarar ne Ibrahim Dabo ya yi yunƙurin kawo Dan Tunku, a dunƙule. Ya dauki runduna har zuwa tudun Kazaure, ya mamaye sansanin da Dan Tunku ya yi hedkwatarsa. Sai dai ba da jimawa ba Dan Tunku ya kai wani harin ba-zata inda ya sake fatattakar sojojin Kano. Yayin da fadan ya kare ba tare da tsangwama ba, bangarorin biyu sun amince a mayar da rikicin zuwa ga sulhu na [[Muhammadu Bello|Sarkin Musulmi]] . Da aka kawo masa shari’ar Bello ya yanke hukunci a kan Dan Tunku, ya kuma tabbatar da ‘yancin Dan Tunku ga Sarkin Kano. Da haka aka gane Kazaure a matsayin masarauta daban kuma aka shata iyakokinta. Wannan shawarar ta kawo karshen tashin hankalin, bayan haka Kano da Kazaure suka zauna tare a matsayin makwabta nagari. Amma gaskiyar magana ita ce, ko a zamanin Sultan Bello Fulani sun fara fada da Fulani. Abin takaici, yayin da karni ya ci gaba, wannan al'amari ya zama ruwan dare gama gari. == Sarautar Ibrahim Dambo == A zamanin Sarki Dambo (1824-57) dan Dan Tunku kuma magajinsa, masarautar ta kara girma (wani bangare na kudin makwabta, wadanda akasarinsu sun yarda da cewa ya wuce gona da iri kuma suka yarda da zama karkashin kulawar masarautarsa). . Dambo shi ne kila shi ne basarake mafi girma da masarautar ta taba samu, duk saboda hikima da jagoranci mai karfi ya sa masarautar ta samu ‘yancin kai da karfinta, a lokacin da ake yawan mamayewa). Sai dai an kashe sarkin yaki ne a wata arangama da rundunar Damagarawa karkashin jagorancin sarkinsu Tanimu. Ya kasance a cikin 1857. Mutuwar Dambo ta kasance wani abin takaici ga sabuwar masarauta da aka kafa. An shafe kusan shekaru 50 kafin a dauki fansa a kan mutuwarsa. Amma ya rama, daga hannun jikansa Yarima Gagarau- fitaccen basaraken da ya yi kaca-kaca daga kofar Kazaure zuwa garuruwan da ke kan iyaka da Daular Damagaram a Jamhuriyar Nijar ta wannan zamani. Wani rikici da ya dace a ba da labari shi ne harin da Sarkin Damagaram Yakudima ya yi - wanda ba a taba ganin irinsa ba wanda ya kai wa Kazaure hari a zamanin Sarki Mayaki, jikan Sarki Dambo. Aka kwashe kwanaki 9 ana gwabza fada, daga karshe dai Yakudima ya yi murabus a wulakance. Bayan wannan arangama, an rattaba hannu kan wata yarjejeniya tare da amincewa da masarautun biyu ya haifar da zaman lafiya da wadata ga masarautun biyu. A zamanin Sarki Mayaki ne aka fara wani babi na tarihin Kazaure, shi ne ya kawo zaman lafiya na zamani da mutanen Kazaure suke ciki. == Zuwan Turawan Mulkin Mallaka na Burtaniya == A taron Berlin na 1884, an raba Afirka tsakanin manyan masu mulkin mallaka. Kudanci da Arewacin Najeriya na zamani sun fada karkashin mulkin turawan Ingila. A shekarar 1906, akasarin arewacin Najeriya aka hade da kuma sanya shi karkashin wata kariyar tsaro, amma sai a shekarar 1912 turawan Ingila suka isa Kazaure. An riga an kori Sakkwato da Kano duka kuma daular ta ruguje, an raba ta tsakanin Faransa da Ingila. Don haka Sarkin Kazaure Muhammad Mayaki cikin hikima ya mika wuya ga Turawa, Kazaure ya zama wani bangare na sabuwar Najeriya ba tare da zubar da jini ba. Mayaki shine na ƙarshe na sarakunan jarumai. Babban jikansa (marubuci) ne ya mutu a cikin wani gagarumin wasan kwaikwayo game da mamayewar Damagaram (Mayaki: The Warrior King, Anwar Hussaini Adamu, UCP Press Nigeria). Babi na gaba a cikin labarin wannan masarauta ba wani tarihi ne na musamman ba, labari ne da akasarin masarautun Arewacin Najeriya ke yadawa. Vis; Mulkin Kai tsaye, Gudanar da Hukumomin Ƙasa, 'Yancin Nijeriya da sake fasalin ƙananan hukumomi na 1976. == Sarakuna == [[File:Three_Emirs_of_Kazaure's_Yarimawan_Fulani_Dynasty.jpg|thumb| Sarakunan Fulani na Yarimawan Kazaure na 7,9 da 10]] [[File:HRH_Dr._Najib_Hussaini_Adamu,_CON.jpg|thumb| Alhaji Dr. Najib Hussaini Adamu, Sarkin Kazaure na yanzu.]] # Ibrahim Dantunku 1819/1824- Ya rasu ne sakamakon raunukan da ya samu a lokacin da yake aikin bindiga. # Dambo dan Dantunku 1824/1857, kashe a 1857. # Muhamman Zangi dan Dambo 1857/1886, ya rasu 1886. # Muhamman Mayaki dan Dambo 1886/1914, yayi ritaya a 1914 saboda tsufa. # Muhammadu Tura dan Muhamman Mayaki 1914/1922, yayi aure kuma ya samu fitowa. Ya mutu a shekara ta 1922. # Ummaru Na'uka dan Muhammadu Tura 1922/1941, ya rasu 1941. # Adamu dan Abdul-Mumini 1941/1968, Hakimin Roni -/1941 # Ibrahim dan Adamu 1968/1994 # Hussaini Adamu 1994/ 3 Oktoba 1998. Ya auri mata 3, ya haifi ‘ya’ya 16 (2 daga cikinsu an haife su ‘yan watanni bayan rasuwarsa) da jikoki 25 a lokacin rasuwarsa. # Najib Hussaini Adamu- 1998- zuwa yau. == Zamani Kazaure == Kazaure dai har yanzu masarautar ce a jihar Jigawa ta Najeriya. Kasa ce mai fadin kilomita murabba'i 1780, kuma tana da yawan jama'a kusan dubu dari biyar.(kimanin. ) Masarautar ta kunshi kananan hukumomi hudu, wato; Kazaure, Roni, Gwiwa da Yankwashi. Tsohuwar birnin Kazaure, kasa ce mai tsaunuka masu yawa, da tsaunuka da kuma madatsar ruwa ta Ayuba. Gada ta zamani ta hade sassan birnin biyu wuri guda. A Kazaure na zamani, hakimai da hakimai da masu unguwanni da masu unguwanni ne ke taimaka wa sarki. Sarakuna da hakimai, ba kamar sauran masu rike da madafun iko ba, ba sa amfani da karfin siyasa sai dai su kasance masu kula da al’adu da masu ba gwamnati shawara kan al’amuran gargajiya. Suna da tasiri sosai wajen tara jama'a a masarautu da gundumomi daban-daban. Tattalin Arzikin Kazaure yana da alaƙa da ayyukan sassa na yau da kullun tare da aikin noma a matsayin babban aikin tattalin arziki. Sama da kashi 80% na al'ummar kasar suna yin noma na rayuwa da kuma kiwon dabbobi. Ana gudanar da ciniki da kasuwanci a masarautar kanana da matsakaita, musamman a harkar noma, kiwo da sauran kayayyakin masarufi. A halin yanzu akwai kananan masana'antu da yawa da suka warwatse ko'ina cikin masarautu kamar ayyukan fata, masana'antun masaku, masu sarrafa shinkafa da gidajen burodi. Bisa la'akari da sha'awar jihar na hanzarta ci gaban masana'antu, an gabatar da wani cikakken tsarin samar da masana'antu. Abubuwan ma'adinai da ake samu a Kazaure sun hada da kaolin, tourmaline, marl stones, potash, white quartz, yumbu mai hana ruwa da kuma antimony. Ci gaban hanyoyin mota, wutar lantarki, sadarwa da fasahar sadarwa sun sami ci gaba mai yawa a baya-bayan nan ta hanyar gyare-gyare da fadada ayyukan. Wadannan tsare-tsare suna ba Kazaure kyakkyawan hangen nesa na saka hannun jari. A shafin Instagram, wani mutum dan Dabaza, wani karamin kauye a Kazaure, mai suna Yahaya Abdullahi (Wanda aka fi sani da "Yahaya Abdullahi Dabaza"), ya samu gagarumar karbuwa a shekarar 2021, inda ya samu mabiya 13,000 a yau. Shafin sa na Instagram sune kawai sanannun hotuna da bayanai da suka fito daga wannan karamin kauye. <ref>https://www.instagram.com/yahayaabdullahidabaza87/?hl=en</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Kara karantawa == *   * Anwar Hussaini Adamu (2004), The Hilly Land, Kano [Nigeria]. {{LGAs and communities of Jigawa State}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 5cg3bsal2yka1msay66wkpruk49wzvw Haiti 0 10272 166882 63591 2022-08-19T17:07:30Z CommonsDelinker 75 Removing [[:c:File:Visite_de_Louis_Borno_chez_Horacio_Vazquez.png|Visite_de_Louis_Borno_chez_Horacio_Vazquez.png]], it has been deleted from Commons by [[:c:User:Fitindia|Fitindia]] because: No permission since 11 August 2022. wikitext text/x-wiki {| border=1 align=right cellpadding=4 cellspacing=0 width=300 style="margin: 0 0 1em 1em; background: #f9f9f9; border: 1px #aaaaaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |+<big><big>'''República de Haiti''' <br />'''Jamhuriyar Haiti''' (ha)</big></big> |- | style="background:#efefef;" align="center" colspan=2 | {| border="0" cellpadding="2" cellspacing="0" |- | align="center" width="140px" | [[File:Flag of Haiti.svg|125px]] | align="center" width="140px" | [[File:Coat of arms of Haiti.svg|125px]] |- | align="center" width="140px" | | align="center" width="140px" | |} |- | align="center" colspan=2 | <small>''[[Haiti motto]]: ¡"Liberté, égalité, fraternité" (French) "Libète, Egalite, Fratènite" (Haitian Creole) "Liberty, Equality, Fraternity"</small> |- | align=center colspan=2 | [[File:Haiti (orthographic projection).svg|300px]] |} '''Haiti''' ƙasa ce dake a nahiyar [[Amurka]] a yankin da ake kira da karibiyan. Babban birnin ta itace [[Port-au-Prince]]. <gallery> File:Dessalines_emperor_haiti.jpg|Emperor Dessalines File:Promenade_d%27Alexis_(1908).jpg </gallery> {{DEFAULTSORT:Haiti}} [[Category:Ƙasashen Amurka]] j23a881o7txkt86tp3s37gejpm4ueg2 Bala Mohammed 0 11336 166933 146653 2022-08-19T21:29:29Z Abdulazeez77 18642 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} An haifi '''Bala Mohammed''' ne a farkon Watan Oktoban shekarar 1958, Bala Mohammed yayi karatu ne a gida har ya samu Digiri a harshen [[Turanci]] a Jami’ar Maiduguri a shekarar 1982, Bala Mohammed ya soma aiki ne a matsayin mai kawowa gidan jaridar nan ta The Democrat rahoto a shekarar 1983 bayan ya kammala karatu. Daga nan kuma Mohammed ya koma aikin gwamnati har zuwa shekarar 2000,Bala Mohammed yayi aiki a ma’aikatu daban-daban wanda su ka hada da Ma’aikatar ma’adanai da ta harkokin cikin gida, da Ma’aikatar harkokin jirgin sama. A karshe dai yayi ritaya a matsayin Darekta a Nigerian Meteorological Agency.Bala Mohammed ya shiga siyasa ne bayan yayi ritaya inda yayi takara, ya kuma ci kujerar Sanatan Bauchi ta Kudu a 2007. Sanatan na ANPP ya samu matsala da tsohon Mai gidan sa watau Gwamna Isa Yuguda wanda ya koma PDP a mulkin Yar'adua. Labarai LABARAI Takaitaccen tarihin Mai Girma Gwamnan Jihar Bauchi mai jiran-gado Talata, Maris 26, 2019 at 7:04 Safiya by Muhammad Malumfashi A jiya ne hukumar zabe na INEC ta sanar da cewa Sanata Bala Mohammed ne ya lashe zaben gwamna da aka yi a jihar Bauchi inda ya doke gwamna mai-ci. Mun kawo kadan daga tarihin Kauran Bauchi. ==Tarihi== # Haihuwa da karatu An haifi Bala Abdulkadir Mohammed ne a farkon Watan Oktoban 1958, kenan yana da shekaru 60 yanzu a Duniya. Bala Mohammed yayi karatu ne a gida har ya samu Digiri a harshen Turanci a Jami’ar Maiduguri a shekarar 1982. # Aikace-aikace Sanata Bala Mohammed ya soma aiki ne a matsayin mai kawowa gidan jaridar nan ta The Democrat rahoto a 1983 bayan ya kammala karatu. Daga nan kuma Mohammed ya koma aikin gwamnati har zuwa shekarar 2000. # Aikin Gwamnati Bala Mohammed yayi aiki a ma’aikatu daban-daban wanda su ka hada da Ma’aikatar ma’adanai da ta harkokin cikin gida, da Ma’aikatar harkokin jirgin sama. A karshe dai yayi ritaya a matsayin Darekta a (Nigerian Meteorological Agency). Sabon gwamnan ya kuma yi aiki a hukumar da ke kula da jirgin kasa a Najeriya watau (Nigerian Railway Corporation) daga shekara ta 2005 har 2007. Kafin nan kuma yayi aiki da Isa Yuguda a matsayin mai ba sa shawara daga 2000 zuwa 2005. # Siyasar Bala Mohammed ya shiga siyasa ne bayan yayi ritaya inda yayi takara, ya kuma ci kujerar Sanatan Bauchi ta Kudu a 2007. Sanatan na ANPP ya samu matsala da tsohon Mai gidan sa watau Gwamna Isa Yuguda wanda ya koma PDP a mulkin 'Yaradua. A shekarar 2010 ne shugaban kasa na rikon kwarya watau [[Goodluck Jonathan]] ya naɗa Bala Mohammed a matsayin Ministan babban birnin tarayya Abuja har zuwa 2015. Sanatan yana cikin waɗanda suka fara cewa a naɗa Jonathan kan mulki a wancan lokaci. A zaben 2019 ne Bala Mohammed ya doke gwamna Mohammed Abubakar, na jam’iyyar APC inda ya samu ƙuri’u 515,113. APC ta samu ƙuri’a 500,625 ne a zaben inji hukumar INEC mai zaman kan-ta. [[Nijeriya]] .<ref>{{cite news|url= https://www.bbc.com/hausa/51194870 |date= 24 January 2020 |accessdate= 20 November 2021 |title= Wane ne Bala Muhammad Kauran Bauchi?|publisher= BBC Hausa.Com}} </ref><ref>{{cite news|url=https://www.pambazuka.org/governance/denudation-remembering-dr-bala-mohammed-bauchi|date= 29 April 2010 |accessdate= 30 November 2021 |publisher= pambazuka.org |title= Denudation: Remembering Dr Bala Mohammed|last= Ali |first= Rechard}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.naijabasic.ng/kaura-economic-empowerment-programme-keep-in-bogoro-and-tafawa-local-governments/|date= 15 January 2022 |accessdate= 20 April 2022|publisher= Naijabasic.ng |title= Kaura Economic Empowerment Programme Keep In Bogoro and Tafawa balewa L.G.A}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.naijabasic.ng/gov-bala-mohammed-has-constructed-2500-housing-units-to-reduce-housing-deficit-in-bauchi-state/|date= 17 January 2022 |accessdate= 20 April 2022|publisher= Naijabasic.ng |title=Gov. Bala Mohammed has Constructed 2,500 housing units to reduce housing deficit in Bauchi State.|}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.naijabasic.ng/governor-bala-mohammed-constructed-over-500-classrooms-in-bauchi-state-to-enhance-education/|date= 31 January 2022 |accessdate= 20 April 2022|publisher= Naijabasic.ng |title=Governor Bala Mohammed constructed over 500 classrooms in Bauchi State to enhance education.}}</ref><ref>{{cite web|url=https://labaranyau.com/duk-yen-takarar-shugabancin-nijeriya-bawanda-yakai-bala-muhammad-kungiyar-niger-delta/|title=Duk Yen Takarar Shugabancin Nijeriya Bawanda Yakai Bala Muhammad – Kungiyar Niger Delta|author=Labaranyau.com|date=2022-04-27|publisher=Bala MD|language=ha}}</ref> == Manazarta == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Mohammed, Bala}} [[Category:'Yan siyasan Najeriya]] [[Category:Gwamnonin jihar Bauchi]] [[Category:Hausawa]] 9cahs684a3tfuxkudvd5wmzvn5vq6yd Faifan DVD PLAYER 0 11486 167043 51633 2022-08-20T07:47:40Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} Na’urar '''DVD Player''' wacce aka samar tare da fasahar [[DVD]] ta biyo bayan fasahar [[CD]] wadda sanadiyyar naqasun da suka bayyana na rashin juriya, da rashin qarko da kuma qarancin mizanin ma’adana,Sai aka samu canji da fasahar DVD. Samar da faifan DVD ya haifar da samuwar na’urar sarrafa faifan DVD, kamar yadda samar da faifan garmaho ya haifar da samuwar na’urar sarrafan faifan garmaho (Gramophone Player), a lokuta ko zamanin baya.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/DVD_player&lt;/ref&gt;</ref><ref>https://www.streetdirectory.com/etoday/history-of-dvd-player-ceejuu.html&lt;/ref&gt;</ref> Na’urar sarrafawa da bayyana bayanan dake sauke cikin faifan DVD ita ake kira da [[DVD Player]]. Wannan sarrafa faifan CD, saboda bambancin nau’in bayanan da faya-fayan ke sauke dasu, da kuma bambancin asalin fasahohin da aka yi amfani dasu wajen samar da su. ==Amfani== Na’urar DVD Player na amfani da nau’in hasken lantarki na leza ne, wato [[Laser Light]], launin ja, wajen karva, da sarrafawa da kuma bayyana bayanan da ake zuba mata a farkon lamari ko a duk sadda aka tashi sabunta su, idan faifan nau’in [[Re-Writable]] ne, wato: [[DVD-WR]]. Wannan tsari ya dara na CD nesa ba kusa ba. Sannan yana sauke ne da fasahar dake iya tsallakawa daga fallen farko zuwa falle na biyu, idan faifan mai tagwayen falle ne, wato: “Double Layer DVD”. ==Nau`i== Na’urar sarrafa DVD na zuwa nau’i-nau’i ne. Akwai nau’in gama-gari, wato na’ura ta musamman mai zaman kanta, wacce aka qera don sarrafawa da kuma kallo ko mu’amala da bayanan dake xauke cikin faifan DVD. Wannan ita ce aka fara qerawa a farkon bayyanar faifan DVD. == Manazarta== p72mppzo5uwuopr7lz36a8nno9uz88a 167044 167043 2022-08-20T07:48:18Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} Na’urar '''DVD Player''' wacce aka samar tare da fasahar [[DVD]] ta biyo bayan fasahar [[CD]] wadda sanadiyyar naqasun da suka bayyana na rashin juriya, da rashin qarko da kuma qarancin mizanin ma’adana,Sai aka samu canji da fasahar DVD. Samar da faifan DVD ya haifar da samuwar na’urar sarrafa faifan DVD, kamar yadda samar da faifan garmaho ya haifar da samuwar na’urar sarrafan faifan garmaho (Gramophone Player), a lokuta ko zamanin baya.<ref>https://en.m.wikipedia.org/wiki/DVD_player&lt;/ref&gt;</ref> Na’urar sarrafawa da bayyana bayanan dake sauke cikin faifan DVD ita ake kira da [[DVD Player]]. Wannan sarrafa faifan CD, saboda bambancin nau’in bayanan da faya-fayan ke sauke dasu, da kuma bambancin asalin fasahohin da aka yi amfani dasu wajen samar da su. ==Amfani== Na’urar DVD Player na amfani da nau’in hasken lantarki na leza ne, wato [[Laser Light]], launin ja, wajen karva, da sarrafawa da kuma bayyana bayanan da ake zuba mata a farkon lamari ko a duk sadda aka tashi sabunta su, idan faifan nau’in [[Re-Writable]] ne, wato: [[DVD-WR]]. Wannan tsari ya dara na CD nesa ba kusa ba. Sannan yana sauke ne da fasahar dake iya tsallakawa daga fallen farko zuwa falle na biyu, idan faifan mai tagwayen falle ne, wato: “Double Layer DVD”. ==Nau`i== Na’urar sarrafa DVD na zuwa nau’i-nau’i ne. Akwai nau’in gama-gari, wato na’ura ta musamman mai zaman kanta, wacce aka qera don sarrafawa da kuma kallo ko mu’amala da bayanan dake xauke cikin faifan DVD. Wannan ita ce aka fara qerawa a farkon bayyanar faifan DVD.<ref>https://www.streetdirectory.com/etoday/history-of-dvd-player-ceejuu.html&lt;/ref&gt;</ref> == Manazarta== c7rf20wg2wpi8drfdvdom3rnhjwkpv9 Farida Kabir 0 13922 167063 161874 2022-08-20T08:07:14Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Farida Kabir''' (an hafe ta ranar 25 ga watan Yuli, 1992). ita ƙwararreya, kuma masaniyar kimiyya a fannin kiwon lafiyar jama'a ce, tana aiki ne a Najeriya, kuma Farida ta kasance yar kasuwa ce mai fasaha, kuma tana cikin ƙungiyar da ke jagorantar Google Women TechMakers, kuma mai ba da shawara ga kungiyar cigaban Google Developmenter, Abuja. Har ila yau ita ce ta kafa wani kungiya mai suna OTRAC, kuma itace Shugaba a kungiyar ta OTRAC, tana amfani da tsarin e-health wajen gudanar Tsare tsaren Gudanar da Kiwon Lafiya (H-LMS) wanda ke ba da abubuwan da ke cikin girgije na likitocin likita. An ambaci Farida a cikin manyan matan Najeriya da suka yi fice, a cikin mata 100 na Najeriya, anyi hakan ne a shekarar 2019.<ref>https://www.f6s.com/faridakabir</ref> == Ilimi == Faridar Kabir ya yi karatu a [[Jami'ar Ahmadu Bello|Jami’ar Ahmadu Bello]], Zariya, Najeriya daga Janairu shekarata 2009 zuwa Afrilun shekarar 2014 tana karatun digiri a fannin Kimiyya a Kimiyyar kere-kere<ref>https://diasporaconnex.com/leading-ladies-africa-nigerias-100-most-inspiring-women-in-2019-the-guardian-nigeria-news/</ref> == Aiki == Farida Kabir tana aiki a fannin fasaha na kiwon lafiya. Ita mai haɓaka software ce, mai tsara UI / UX, mai magana da yawun jama'a, mai horar da 'yar kasuwa mai fasaha da ke mai da hankali kan ƙaddamar da fasaha a cikin ayyukan kiwon lafiya. Ita ce ta kafa, kuma Shugaba na OTRAC wanda yake shi ne tsarin kiwon lafiya na tsarin koyon lafiya (H-LMS) wanda ke ba da lamuran jinya ga likitocin musamman likitocin kiwon lafiya na Afirka. An kafa OTRAC a cikin 2017 kuma yana da masu biyan kuɗi sama da 8,000 waɗanda ke ba da darussan 27 tare da masu gudanarwa 32.Ita ce jagora a kungiyar Google Women TechMakers Abuja da kuma mai shirya taron Google Development Group, Abuja. Google Women TechMakers shiri ne wanda ke tallafawa da ƙarfafa womenarin mata don shiga cikin filin STEM, da kuma taimaka wa waɗanda suka riga mu gidan gaskiya. STEM na tsaye ne don Kimiyya, Fasaha, Injiniya da lissafi.Har ila yau, ita ce mai ba da shawara na ICT ga Sashen Harkokin Developmentasa da (asa (DFID) na Abokin Hulɗa da programaddamarwa, Canji, da Koyi (PERL). Wannan shiri ne na shekaru biyar wanda ke mayar da hankali kan karfafa cibiyoyin gwamnati da kuma kara yawan 'yan kasa. Wannan shirin ya hada gwamnatoci da kungiyoyin' yan kasa baki daya don magance kalubalen shugabanci don inganta samar da sabis. Bugu da kari, ta nemi shawarar sake yin, kungiyar da ke aiki tare da wakilai na canji a cikin gwamnati, da na farar hula, da kuma bayar da agaji don cimma burinsu na zamantakewa. Tana ɗaya daga cikin mata 100 da aka sanya wa suna a Leading Ladies Africa (LLA) 'Yan Mata 100 da suka fi yawan Inci a cikin Najeriyar na shekarar 2019. A shekarar 2016, ita ce kadai 'yar Najeriya a cikin' yan Afirka biyar da shugaban Faransa, Francois Hollande ya bayar da kyautar girmamawa ga ci gaban tattalin arzikinta a fannin Kasuwancin Kiwon lafiya. A yanzu haka ita ce mai ba da shawara ta Tarayya ICT ga shirin DFID-PERL. <ref>https://otrac.ng/about-us/</ref> <ref>https://guardian.ng/guardian-woman/im-very-passionate-about-access-to-quality-and-affordable-healthcare/</ref> <ref>https://businessday.ng/women-hub/article/women-in-business-farida-kabir/</ref> <ref>https://www.bellanaija.com/2019/06/bellanaijawcw-farida-kabir-is-simplifying-learning-for-healthcare-practitioners-with-otrac/</ref><ref>https://guardian.ng/guardian-woman/im-very-passionate-about-access-to-quality-and-affordable-healthcare/</ref> == Manazarta == qxve5y3v0e4p06k0vipa3dmcvq0exsp 167065 167063 2022-08-20T08:08:30Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Farida Kabir''' (an hafe ta ranar 25 ga watan Yuli, 1992). ita ƙwararreya, kuma masaniyar kimiyya a fannin kiwon lafiyar jama'a ce, tana aiki ne a Najeriya, kuma Farida ta kasance yar kasuwa ce mai fasaha, kuma tana cikin ƙungiyar da ke jagorantar Google Women TechMakers, kuma mai ba da shawara ga kungiyar cigaban Google Developmenter, Abuja. Har ila yau ita ce ta kafa wani kungiya mai suna OTRAC, kuma itace Shugaba a kungiyar ta OTRAC, tana amfani da tsarin e-health wajen gudanar Tsare tsaren Gudanar da Kiwon Lafiya (H-LMS) wanda ke ba da abubuwan da ke cikin girgije na likitocin likita. An ambaci Farida a cikin manyan matan Najeriya da suka yi fice, a cikin mata 100 na Najeriya, anyi hakan ne a shekarar 2019.<ref>https://www.f6s.com/faridakabir</ref> == Ilimi == Faridar Kabir ya yi karatu a [[Jami'ar Ahmadu Bello|Jami’ar Ahmadu Bello]], Zariya, Najeriya daga Janairu shekarata 2009 zuwa Afrilun shekarar 2014 tana karatun digiri a fannin Kimiyya a Kimiyyar kere-kere<ref>https://diasporaconnex.com/leading-ladies-africa-nigerias-100-most-inspiring-women-in-2019-the-guardian-nigeria-news/</ref> == Aiki == Farida Kabir tana aiki a fannin fasaha na kiwon lafiya. Ita mai haɓaka software ce, mai tsara UI / UX, mai magana da yawun jama'a, mai horar da 'yar kasuwa mai fasaha da ke mai da hankali kan ƙaddamar da fasaha a cikin ayyukan kiwon lafiya. Ita ce ta kafa, kuma Shugaba na OTRAC wanda yake shi ne tsarin kiwon lafiya na tsarin koyon lafiya (H-LMS) wanda ke ba da lamuran jinya ga likitocin musamman likitocin kiwon lafiya na Afirka. An kafa OTRAC a cikin 2017 kuma yana da masu biyan kuɗi sama da 8,000 waɗanda ke ba da darussan 27 tare da masu gudanarwa 32.Ita ce jagora a kungiyar Google Women TechMakers Abuja da kuma mai shirya taron Google Development Group, Abuja. Google Women TechMakers shiri ne wanda ke tallafawa da ƙarfafa womenarin mata don shiga cikin filin STEM, da kuma taimaka wa waɗanda suka riga mu gidan gaskiya. STEM na tsaye ne don Kimiyya, Fasaha, Injiniya da lissafi.Har ila yau, ita ce mai ba da shawara na ICT ga Sashen Harkokin Developmentasa da (asa (DFID) na Abokin Hulɗa da programaddamarwa, Canji, da Koyi (PERL). Wannan shiri ne na shekaru biyar wanda ke mayar da hankali kan karfafa cibiyoyin gwamnati da kuma kara yawan 'yan kasa. Wannan shirin ya hada gwamnatoci da kungiyoyin' yan kasa baki daya don magance kalubalen shugabanci don inganta samar da sabis. Bugu da kari, ta nemi shawarar sake yin, kungiyar da ke aiki tare da wakilai na canji a cikin gwamnati, da na farar hula, da kuma bayar da agaji don cimma burinsu na zamantakewa. ==LLA== Tana ɗaya daga cikin mata 100 da aka sanya wa suna a Leading Ladies Africa (LLA) 'Yan Mata 100 da suka fi yawan Inci a cikin Najeriyar na shekarar 2019. A shekarar 2016, ita ce kadai 'yar Najeriya a cikin' yan Afirka biyar da shugaban Faransa, Francois Hollande ya bayar da kyautar girmamawa ga ci gaban tattalin arzikinta a fannin Kasuwancin Kiwon lafiya. A yanzu haka ita ce mai ba da shawara ta Tarayya ICT ga shirin DFID-PERL. <ref>https://otrac.ng/about-us/</ref> <ref>https://guardian.ng/guardian-woman/im-very-passionate-about-access-to-quality-and-affordable-healthcare/</ref> <ref>https://businessday.ng/women-hub/article/women-in-business-farida-kabir/</ref> <ref>https://www.bellanaija.com/2019/06/bellanaijawcw-farida-kabir-is-simplifying-learning-for-healthcare-practitioners-with-otrac/</ref><ref>https://guardian.ng/guardian-woman/im-very-passionate-about-access-to-quality-and-affordable-healthcare/</ref> == Manazarta == h6p911ocj7c8p9lkcllfg5pn48pw5i9 Mal Samaila Suleiman 0 14039 167081 131437 2022-08-20T08:56:12Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Sama'ila Suleiman''' An haifi mal Samai'la sulaiman, a ranar 3 ga Watan febrairun shekara ta alib 1981. == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. fpiingbir6dqzboc53u9kqfbfslua7i 167082 167081 2022-08-20T08:58:46Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Sama'ila Suleiman''' An haifi mal Samai'la sulaiman, a ranar 3 ga Watan febrairun shekara ta alib 1981. == Farkon rayuwa == == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. io9mzje5jv942pg0brftx7iuzv2v5rg 167083 167082 2022-08-20T08:59:29Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Sama'ila Suleiman''' An haifi mal Samai'la sulaiman, a ranar 3 ga Watan febrairun shekara ta alib 1981. == Farkon rayuwa == == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == ge3n73v8qmev0lg9bi9uz0f24losy9b 167085 167083 2022-08-20T09:07:27Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Sama'ila Suleiman''' An haifi mal Samai'la sulaiman, a ranar 3 ga Watan febrairun shekara ta alib 1981. == Farkon rayuwa == Born in [[Kaduna State]], Nigeria, in 1981 from a Hausa political dynasty. Suleiman is a son of Alhaji Abdu Suleiman who was an elder statesmen and a prominent politician. His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekar 1981 == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == d6w8sd952j4v6w3xkkdv6isz2rjys13 167086 167085 2022-08-20T09:09:18Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Sama'ila Suleiman''' An haifi mal Samai'la sulaiman, a ranar 3 ga Watan febrairun shekara ta alib 1981. == Farkon rayuwa == Born in [[Kaduna State]], Nigeria, in 1981 from a Hausa political dynasty. Suleiman is a son of Alhaji Abdu Suleiman who was an elder statesmen and a prominent politician. His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981 == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == h8cdyk9hz0e4k93tddp901s8yycdxxy 167087 167086 2022-08-20T09:11:11Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki 981. == Farkon rayuwa == Born i Suleiman is a son of Alhaji Abdu Suleiman who was an elder statesmen and a prominent politician. His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == cg97vkkah8ryqkm5ulg7jts4q64aj65 167089 167087 2022-08-20T09:14:04Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu == Farkon rayuwa == Born i Suleiman is a son of Alhaji Abdu Suleiman who was an elder statesmen and a prominent politician. His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == e5sh6fyfnocwjux4o5qigl6xr8gtfai 167091 167089 2022-08-20T09:17:09Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu ta kudu == Farkon Rayuwa == == Farkon rayuwa == Bo His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == 255jpop0z2kfar9ay3o3t771la8hhmb 167092 167091 2022-08-20T09:17:58Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu ta kudu == Far == == Farkon rayuwa == Bo His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == ck9xjdlkq2bn6rh3fax0oi1ksbgggda 167093 167092 2022-08-20T09:18:26Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu ta kudu == Farkon rayuwa == Bo His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == 99k42vnz1y9o1h1e0vfg38ljk1o355i 167095 167093 2022-08-20T09:19:43Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu ta kudu == Farkon rayuwa == Bo His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == 31lhdi1o6g2ch2xfnz13p3kojjhguz5 167097 167095 2022-08-20T09:20:55Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu ta kudu == Farkon rayuwa == Bo His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == kxhq6frpnxipzuyo6ab4izh0m65ymvk 167098 167097 2022-08-20T09:21:23Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu ta Arewa == Farkon rayuwa == Bo His father was considered by many as a highly influential person that takes part in most political decisions in Kaduna State. Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == 0446jh94b9ekm7qh6pkxujlh47t8qzs 167099 167098 2022-08-20T09:21:56Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu ta Arewa == Farkon rayuwa == Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined [[Abubakar Tafawa Balewa University]], Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in [[mechanical engineering]] in 2001-2004 and later [[Ahmadu Bello University]], [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == bdo1jax51h60txonwlb7gh4q7tuftm1 167100 167099 2022-08-20T09:25:11Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu ta Arewa == Farkon rayuwa == Suleiman attended Kaduna Capital Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and second.An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == to4yao43od5iqi3ll2pqqgdi93wq4wf 167102 167100 2022-08-20T09:26:17Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta kudu ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == mjl601e4mkct5ltrwi7vk6wu6gkmux5 167103 167102 2022-08-20T09:26:59Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == 7wsu4nt2g16m977zketai1mqevu91ou 167104 167103 2022-08-20T09:27:40Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == etb475t2d0ay0l9i4zzy83xn1f540ow 167105 167104 2022-08-20T09:28:43Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined Abubakar Tafawa Balewa University, Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in mechanical engineering in 2001-2004 and later Ahmadu Bello University, [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == p4zruajdy98pxvvzjwmjzp1yxfkt3h8 167106 167105 2022-08-20T09:31:55Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined Abubakar Tafawa Balewa University, Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in mechanical engineering in 2001-2004 and later Ahmadu Bello University, [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == fnj9sb40oavc63scw1r16gb4fw1rh5l 167107 167106 2022-08-20T09:33:57Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] inda ya amsa sakamonshi na piramari daga shekarar alib 1988 zuwa shekara alib 1993 Schoolwhere he obtained his primary education in 1988-1993 and secondary school certificate in 1994-1999. He joined Abubakar Tafawa Balewa University, Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in mechanical engineering in 2001-2004 and later Ahmadu Bello University, [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == 83snwy4wze9nq50yt2voblibglkpq4m 167108 167107 2022-08-20T09:38:05Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] inda ya amsa sakamonshi na piramari daga shekarar alib 1988 zuwa shekara alib 1993.Sannan yasamu nasarar kammala karatunsa na sakandari daga shekarar alib 1994 zuwa alib 1999. and secondary school certificate in 1994-1999. He joined Abubakar Tafawa Balewa University, Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in mechanical engineering in 2001-2004 and later Ahmadu Bello University, [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == n08nq5xbu4vd5gn1jw2ncvz89iuwbdv 167109 167108 2022-08-20T09:41:12Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] inda ya amsa sakamonshi na piramari daga shekarar alib 1988 zuwa shekara alib 1993.Sannan yasamu nasarar kammala karatunsa na sakandari daga shekarar alib 1994 zuwa alib 1999. and secondary school certificate in 1994-1999.Sannan banyan haka yasamu nasarar cigaba da karatunsa inda ya halarci [[Jami'ar Abubakar Tafawa Balewa]] He joined Abubakar Tafawa Balewa University, Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in mechanical engineering in 2001-2004 and later Ahmadu Bello University, [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == kb5b7mv7zvuhn09sfrm5jwmdusr2wkp 167111 167109 2022-08-20T09:43:32Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] inda ya amsa sakamonshi na piramari daga shekarar alib 1988 zuwa shekara alib 1993.Sannan yasamu nasarar kammala karatunsa na sakandari daga shekarar alib 1994 zuwa alib 1999. and secondary school certificate in 1994-1999.Sannan banyan haka yasamu nasarar cigaba da karatunsa inda ya halarci [[Jami'ar Abubakar Tafawa Balewa]] dake [[Bauchi (jiha)]] He joined Abubakar Tafawa Balewa University, Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in mechanical engineering in 2001-2004 and later Ahmadu Bello University, [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == so3ivodqsv5euserr6s0735ckx73c16 167112 167111 2022-08-20T09:44:39Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] inda ya amsa sakamonshi na piramari daga shekarar alib 1988 zuwa shekara alib 1993.Sannan yasamu nasarar kammala karatunsa na sakandari daga shekarar alib 1994 zuwa alib 1999. and secondary school certificate in 1994-1999.Sannan banyan haka yasamu nasarar cigaba da karatunsa inda ya halarci [[Jami'ar Abubakar Tafawa Balewa]] dake [[Bauchi (jiha)]] He joined Abubakar Tafawa Balewa University, Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in mechanical engineering in 2001-2004 and later Ahmadu Bello University, [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == jhvqiva6w3vksizcgy5iqqmhqfdmeru 167113 167112 2022-08-20T09:46:10Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] inda ya amsa sakamonshi na piramari daga shekarar alib 1988 zuwa shekara alib 1993.Sannan yasamu nasarar kammala karatunsa na sakandari daga shekarar alib 1994 zuwa alib 1999. and secondary school certificate in 1994-1999.Sannan banyan haka yasamu nasarar cigaba da karatunsa inda ya halarci [[Jami'ar Abubakar Tafawa Balewa]] dake [[Bauchi (jiha)]] inda ya kammala digirinsa na farko a fannin kimiyya da fasaha Abubakar Tafawa Balewa University, Bauchi, where he obtained a bachelor's degree in mechanical engineering in 2001-2004 and later Ahmadu Bello University, [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == gte07sco6c6wx88moy8ssb8exeyu96m 167114 167113 2022-08-20T09:48:41Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] inda ya amsa sakamonshi na piramari daga shekarar alib 1988 zuwa shekara alib 1993.Sannan yasamu nasarar kammala karatunsa na sakandari daga shekarar alib 1994 zuwa alib 1999. and secondary school certificate in 1994-1999.Sannan banyan haka yasamu nasarar cigaba da karatunsa inda ya halarci [[Jami'ar Abubakar Tafawa Balewa]] dake [[Bauchi (jiha)]] inda ya kammala digirinsa na farko a fannin kimiyya da fasaha daga shekarar alib 2001 zuwa shekarar alib 2004. Ahmadu Bello University, [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == pk1r7njbdcmcqizblt8z0wjcqvzza19 167132 167114 2022-08-20T10:05:53Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] inda ya amsa sakamonshi na piramari daga shekarar alib 1988 zuwa shekara alib 1993.Sannan yasamu nasarar kammala karatunsa na sakandari daga shekarar alib 1994 zuwa alib 1999. and secondary school certificate in 1994-1999.Sannan banyan haka yasamu nasarar cigaba da karatunsa inda ya halarci [[Jami'ar Abubakar Tafawa Balewa]] dake [[Bauchi (jiha)]] inda ya kammala digirinsa na farko a fannin kimiyya da fasaha daga shekarar alib 2001 zuwa shekarar alib 2004.bayan haka ya sake tafiya zuwa jami'ar [[Ahmadu Bello university]] dake [[Zaria]] for a master's degree in International Affairs & Diplomacy in 2008-2009 == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == neq0d304x7mp0wrgy3an8wxa337113p 167147 167132 2022-08-20T10:17:07Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki Samaila suleiman sannannan Dan siyasane a kaduna musamman kaduna ta Arewa == Farkon rayuwa == An haifeshi a [[Kaduna (jiha)]],[[Najeriya]],ashekara ta alib 1981.shi yarone ga Alhaji Abdul suleiman Wanda yake sannanne ne a fannin siyasa, babanshi kawararren Dan siyasane kuma daya saga Cikin masu fada aji akan abubuwanda suka shafi siyasa a kaduna. == Ilimi == Suleiman ya fara karatu a makarantar [[Kaduna capital school]] inda ya amsa sakamonshi na piramari daga shekarar alib 1988 zuwa shekara alib 1993.Sannan yasamu nasarar kammala karatunsa na sakandari daga shekarar alib 1994 zuwa alib 1999. and secondary school certificate in 1994-1999.Sannan banyan haka yasamu nasarar cigaba da karatunsa inda ya halarci [[Jami'ar Abubakar Tafawa Balewa]] dake [[Bauchi (jiha)]] inda ya kammala digirinsa na farko a fannin kimiyya da fasaha daga shekarar alib 2001 zuwa shekarar alib 2004.bayan haka ya sake tafiya zuwa jami'ar [[Ahmadu Bello university]] dake [[Zaria]] inda yayi digrinsa na biyu a fannin harkokin kasashen daga shekara alib 2008 zuwa alib 2009. == Aiki == Tsohon kantoman kaduna ta Arewa ne kuma mamba ne a majalissar dokoki (house of Representatives),yana wakiltar kaduna ta arewa.Kuma Dan jam'iyar Apc ne. == Manazarta == 7cg6rh0jjojn6diyhe1curjl7lamvo6 Rasheedat Ajibade 0 15222 167076 159370 2022-08-20T08:18:30Z Saudarh2 14842 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Rasheedat Ajibade''' (an haife ta a ranar 8 ga watan Disamban, shekara ta alif 1999),<ref>{{Cite web|url=https://us.soccerway.com/players/rasheedat-ajibade/333745/|title=R. AJIBADE|website=Soccerway|access-date=17 February 2018}}</ref> ƙwararriyar ’yar ƙwallon [[Kwallan Kwando|ƙafa]] ce ta Nijeriya da ke buga wa ƙungiyar kwallon kafa ta Avaldsnes IL a cikin Toppserien da ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta mata ta Nijeriya . Ajibade ta wakilci Najeriya a wasannin shekaru masu yawa, kafin ta fara buga wa babbar kungiyarta gasar cin Kofin WAFU na shekarar 2018, a Côte d'Ivoire. A shekarar 2017, shafin ''Goal.com'' ne ya saa ta yi suna sosai, saboda saka ta a ciki a jerin yan kwallon mata masu hazaka na farko a cikin jerin manyan 'yan kwallo 10 da suka yi fice a Nahiyar Afirka.<ref>{{Cite web|url=http://www.goal.com/en-ng/galleries/top-10-african-most-promising-women-footballers-to-watch-in/1/8rzxzjrahx1f179qlamgckl98|title=Top 10: African most promising women footballers to watch in 2018|website=Goal.com|access-date=17 February 2018}}</ref> == Kariyan kwallo == Ajibade ta wakilci Najeriya a matakin buga kwallon mata na kasa da shekera 17 <ref>{{Cite web|url=https://www.premiumtimesng.com/sports/156368-costa-rica-2014-nigerias-u17-women-coach-names-21-players.html|title=Costa Rica 2014: Nigeria's U17 Women Coach names 21 players|website=Premium Times|access-date=17 February 2018}}</ref>,‘kuma ta buga ma Najeria wasa a matakin shekara 0 da kuma manyan ‘yan wasan kasar. Tana taka leda a kungiyar kwallon kafa ta FC Robo tun a kakar wasannin shekarar 2013, ta Nigeria Premier League . A cikin shekarar 2014, an lasafta ta a cikin ɗayan mafi kyawun ƙwararrun ƙwararrun matasa a gasar.<ref>{{Cite web|url=https://www.sl10.ng/news/articles/countries/Nigeria/the-top-25-young-talents-in-nigeria-women-football/166368|title=The Top Young Talent In Nigerian Women's Football|date=19 June 2014|website=SL10|access-date=17 February 2018}}</ref>A watan Satumbar 2018, ta lashe gasar mata ta 'yan wasan kwallon kafa ta mata a karo na biyu a jere.<ref>{{Cite web|url=http://www.goal.com/en-ng/news/ajibade-retains-nigeria-women-freestyle-crown/1l5b1nfc3hgqp12xe2372nacgs|title=Rasheedat Ajibade retains Nigeria women freestyle crown|last=Oludare|first=Shina}}</ref> === Klub din === A yayin wasannin Firimiya Matan Najeriya na shekarar 2015, sati na 2, Ajibade ta kasance cikin kungiyar mako, wanda ''Soccerladuma Afirka ta Kudu ta hada'', duk da cewa kungiyarta ta sha kashi a hannun Confluence Queens yayin wasan zagayen.<ref>{{Cite web|url=https://www.soccerladuma.co.za/news/articles/local/categories/nigeria-1/sl10-reporter-picks-nigeria-women-s-premier-league-team-of-round-two/209370|title=NWPL Team Of Round Two|date=12 May 2015|website=SL10|access-date=17 February 2018}}</ref>A kakar wasanni ta 2017 Nigeria Premier League, Ajibade ya zama kyaftin na kungiyar FC Robo <ref>{{Cite web|url=http://scorenigeria.com.ng/2017/07/13/champions-rivers-angels-stay-in-touch-with-bayelsa-queens-after-easy-win-at-robo-queens/|title=Champions Rivers Angels stay in touch with Bayelsa Queens after easy win at Robo Queens|date=13 July 2017|access-date=17 February 2018}}</ref> Ajibade tana daya daga cikin wadanda suka ci kwallaye a gidan Robos da Ibom Mala'iku a lokacin kakar.<ref>{{Cite web|url=https://www.supersport.com/football/nigeria/news/170419/Ogbonda_rues_loss_at_FC_Robo|title=Ogbonda rues loss at FC Robo|website=Supersport|access-date=17 February 2018}}</ref> A ranar 13 ga Yulin 2017, bayan shan kaye a hannun maziyarta Rivers Angels, ''SuperSport'' ta nakalto Ajibade don ta murkushe damar kungiyar ta na samun cancantar zuwa ''Super 4'', saboda bambancin maki da karancin wasannin da suka rage.<ref>{{Cite web|url=https://www.supersport.com/football/nigeria/news/170713/Ajibade_unsure_of_NWFL_Super_Four|title=Ajibade unsure of NWFL Super Four|access-date=17 February 2018}}</ref> Ajibade ya lashe gasar farko ta gasar cinikin 'yanci ta kasa ta Najeriya, wacce gasa ce don bunkasa harkar wasan kwallon kafa .<ref>{{Cite web|url=https://cityvoiceng.com/mccarthy-obanor-rasheedat-ojubade-emerge-nigeria-freestyle-football-champions/|title=McCarthy Obanor, Rasheedat Ajibade emerge Nigeria Freestyle Football Champions|date=25 July 2017|access-date=17 February 2018}}</ref> A shekarar 2017, duk da cewa Robo ba ta cikin kungiyoyin da suka kammala, Ajibade ta zama gwarzon dan wasa na bana bayan da ya ci kwallaye takwas don tserar da kungiyar ta daga faduwa.<ref>{{Cite web|url=https://www.thisdaylive.com/index.php/2017/11/24/lba-2017-takes-centre-stage-in-lagos/|title=LBA 2017 Takes Centre Stage in Lagos|date=24 November 2017|access-date=17 February 2018}}</ref> A watan Mayu 2018, an zaba ta a matsayin mafi kyawun 'yan wasa a gasar Firimiyar Mata ta Najeriya ta 2017, a Kyaututtukan Najeriyar .<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.ng/sports/football/mikel-moses-lead-nominations-for-nigeria-pitch-awards-id8361598.html|title=Mikel, Moses lead nominations for fifth edition|last=Abayomi|first=Tosin|date=11 May 2018|website=Pulse|access-date=28 July 2018}}</ref> A cikin Disamba 2018, Ajibade ya ba da rahoton sanya hannu kan yarjejeniyar shekaru biyu tare da ƙungiyar Norway, Avaldsnes IL, ƙungiyar da ke wasa a Toppserien.<ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/en/news/norwegian-outfit-avaldsnes-sign-rasheedat-ajibade-from-fc/jdqxb89jvbdo1t6g3cflkwkq3|title=Norwegian outfit Avaldsnes sign Rasheedat Ajibade from FC Robo Queens|last=Ahmadu|first=Samuel|date=26 December 2018|website=Goal.com|access-date=29 December 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/46694436|title=Rasheedat Ajibade: Nigeria's rising star moves to Norway|last=Okeleji|first=Oluwashina|website=BBC|access-date=29 December 2018}}</ref>A ranar 1 ga Janairu, 2021, Atletico Madrid ta sanar da kulla yarjejeniya da Rasheedat Ajibade na tsawon shekaru biyu <ref>{{Cite web|url=https://www.mysportdab.com/2021/01/atletico-madrid-sign-nigerian-footballer-rasheedat-ajibade/|title=Rasheedat Ajibade Joins Atletico Madrid|last=Adedotun|first=Osi-Efa|website=MySportDab.com}}</ref> === Ayyukan duniya === A wasannin share fage na Afirka, akan hanyarsu ta zuwa gasar cin kofin duniya ta mata ta FIFA 'yan kasa da shekaru 17, Ajibade ya zira kwallaye biyu a wasan farko da Najeriya ta doke Namibia.<ref>{{Cite web|url=http://silverbirdtv.com/uncategorized/23922/fifa-u-17-womens-world-cup-qualifiers-flamingoes-whip-namibias-baby-gladiators/|title=FIFA U-17 Women's World Cup Qualifiers: Flamingoes Whip Namibia's Baby Gladiators|website=Silverbird television|access-date=17 February 2018}}</ref> A gasar da ta dace, Ajibade ne ya ci kwallon farko a wasan farko da Najeriya ta buga da China<ref>{{Cite web|url=https://www.pmnewsnigeria.com/2014/03/17/under-17-womens-world-cup-nigeria-edge-china/|title=Under 17 Women's World Cup: Nigeria Edge China|date=17 March 2014|website=PM News|access-date=17 February 2018}}</ref> . A wasan karshe na rukuni da Mexico, Ajibade ya ci kwallo a Najeriya, ci biyu da nema don buga wasan kwata fainal da Spain.<ref>{{Cite web|url=http://www.nigerianmonitor.com/fifa-u-17-womens-world-cup-nigeria-beat-mexico-3-0-to-take-on-spain-in-quarter-final/|title=FIFA U-17 Women's World Cup: Nigeria beat Mexico 3 – 0, to take on Spain in quarter-final|website=Nigerian Monitor|access-date=17 February 2018}}</ref> Ajibade ya kasance cikin Koci Bala Nikiyu mutum 21 da za su fafata a Gasar Cin Kofin Kwallon Kafa ta Mata ta Duniya ta FIFA U-17 na 2016, sanye da riga mai lamba 10.<ref>{{Cite web|url=http://www.allnigeriasoccer.com/read_news.php?nid=20541|title=NFF Announces Kit Numbers : Rasheedat Ajibade 10, Patience Dike 3, Omokwo 9|access-date=17 February 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.allnigeriasoccer.com/read_news.php?nid=20540|title=Prolific Strikers Rasheedat Ajibade, Aku Headline Nigeria 21-Player World Cup|website=All Nigeria Soccer|access-date=17 February 2018}}</ref> A gasar, Ajibade shi ne kyaftin din Najeriya, kuma ya yi magana da ''FIFA.com'' a kan ''kudurin'' kungiyar na yin abin da ya fi na kwata fainal da suka yi a shekarar 2014.<ref>{{Cite web|url=https://www.completesportsnigeria.com/flamingoes-captain-ajibade-must-score-vs-korea-advance/#more|title=Flamingoes Captain Ajibade: We Must Score Vs Korea And Advance|date=6 October 2016|website=[[Complete Sports]]|access-date=17 February 2018}}</ref> Ajibade ita ma tana daga cikin 'yan wasan Najeriya a gasar cin kofin duniya ta mata ta mata' yan kasa da shekaru 20 na shekarar 2016, an ba ta suna-wanda ya fi dacewa a wasan rukuni na biyu da Canada .<ref>{{Cite web|url=http://www.allnigeriasoccer.com/read_news.php?nid=21095|title=Rasheedat Ajibade Shines As Nigeria Win 3–1 Against Canada|date=16 November 2016|access-date=17 February 2018}}</ref> A karawar farko domin tantance wakilin Afirka a FIFA FIFA U-20 World Cup na Mata, Ajibade ya zira kwallaye biyu a wasan farko da suka kara da Tanzania, wanda ya ba Najeriya damar cin kwallaye uku kafin karawa ta biyu a Dar e Sallam.<ref>{{Cite web|url=http://www.brila.net/rasheedat-ajibade-double-falconets-thrashed-tanzania-benin-city/|title=Rasheedat Ajibade at the double as Falconets thrashed Tanzania in Benin-city|date=16 September 2017|website=[[Brila FM]]|access-date=17 February 2018}}</ref> A karawa ta biyu, wanda aka buga a watan Oktoba 2017, Ajibade ya ci kwallaye biyu a Najeriya ci 6 da nema a kan gida-gida.<ref>{{Cite web|url=https://www.dailytrust.com.ng/nigeria-demolish-tanzania-6-0-in-world-cup-qualifier.html|title=Nigeria demolish Tanzania 6–0 in World Cup qualifier|website=Dailytrust|access-date=17 February 2018}}</ref> A ranar 27 ga Janairun 2018, Ajibade ya zira kwallaye biyu a raga a wasan da Najeriya ta doke Afirka ta Kudu da ci shida, nasarar ta tabbatar da cancantar Najeriya ta shiga Gasar Kofin Duniya ta Mata ta U-20 ta 2018 a Faransa.<ref>{{Cite web|url=https://sports.yahoo.com/nigeria-proved-no-match-south-155105561.html|title=South Africa proved no match for Nigeria, says Rasheedat Ajibade|website=Yahoo|access-date=17 February 2018}}</ref> A watan Fabrairun 2018, Ajibade tare da [[Joy Jegede]], Osarenoma Igbinovia da sauran 'yan wasa 18 ne babban koci, Thomas Dennerby ya zaba don su wakilci Najeriya a gasar WAFU ta farko a Côte d'Ivoire.<ref>{{Cite web|url=http://www.goal.com/en-gh/news/fc-robo-queens-rasheedat-ajibade-tops-nigeria-woman-squad/1cvsa4mga3avk114uonh1oudmh|title=FC Robo Queen's Rasheedat Ajibade tops Nigeria women squad for 2018 Wafu Women's Cup|last=Samuel|first=Ahmadu|date=12 February 2018|website=Goal.com|access-date=17 February 2018}}</ref> A wasa na biyu na rukuni-rukuni na gasar yanki, Ajibade ya ci kwallaye uku wanda ya kai Najeriya wasan dab da na karshe yayin da ya rage wasa.<ref>{{Cite web|url=https://punchng.com/wafu-falcons-thrash-senegal-3-0-to-qualify-for-semi-finals/|title=WAFU: Falcons thrash Senegal 3–0 to qualify for semi-finals|date=17 February 2018|website=The Punch|access-date=18 February 2018}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://scorenigeria.com.ng/2018/02/17/rasheedat-ajibade-hat-trick-fires-super-falcons-to-wafu-cup-semis/|title=Rasheedat Ajibade hat-trick fires Super Falcons to WAFU Cup semis|website=Score Nigeria|access-date=18 February 2018}}</ref> Ajibade tana daga cikin kungiyar kwallon kafa ta mata ta kwallon kafar mata ta Afirka ta 2018, inda ta lashe gasar tare da kungiyar.<ref>{{Cite web|url=https://punchng.com/coach-names-final-super-falcons-squad-for-2018-women-afcon/|title=Coach names final Super Falcons squad for 2018 Women AFCON|website=Punch Newspapers|language=en-US|access-date=2019-06-26}}</ref> == Lamban girma == === Kowanne mutum === * Gwarzon Bloggers na League - 2017 Matan Mata ta Premier ta Premier na Zamanin<ref>{{Cite web|url=https://theeagleonline.com.ng/okpotu-wins-lbanpfl-player-of-the-season-award-full-list-of-winners/|title=Okpotu Wins LBA/NPFL Player Of The Season Award + Full List Of Winners|publisher=Eagle Online|access-date=17 February 2018}}</ref> * Lambobin yabo na Nijeriya - 2017 Matan Firimiya Lig na gasar Premier ta bana<ref>{{Cite web|url=http://dailypost.ng/2018/05/30/mikel-miss-moses-ndidi-others-win-2017-2018-nigeria-pitch-awards-full-list/|title=Mikel miss out as Moses, Ndidi, others win 2017/2018 Nigeria Pitch Awards|last=Don|first=Silas|website=Dailypost|access-date=28 July 2018}}</ref> * Firimiyan Mata na Najeriya na 2017 - Wanda ya fi kowa zira kwallaye (wanda aka <small>hada shi tare da Reuben Charity</small> )<ref>{{Cite web|url=http://m.goal.com/e/en-au/news/4016/main/2017/12/14/41022042/top-10-african-most-promising-women-footballers-to-watch-in/rasheedat-ajibade-nigeria/10|title=Top 10: African most promising women footballers to watch in 2018|access-date=18 February 2018}}</ref> * Kwallon Najeriya NFF - 2018 Sun Player na Year<ref>{{Cite web|url=https://www.thisdaylive.com/index.php/2018/02/21/moses-oshoala-win-at-maiden-aiteo-nff-awards/|title=Moses, Oshoala Win at Maiden Aiteo/NFF Awards|website=ThisDay|access-date=23 February 2018}}</ref> * Kofin mata na WAFU 2018 - na biyu mafi yawan kwallaye a raga <small>(wanda aka hada shi da Ines Nrehy da Janet Egyir )</small> === Kungiyar kwallan kafa === * 2014 FIFA U-17 Kofin Duniya na Mata - Kwata kusa da na karshe * Kofin mata na WAFU 2018 - na uku<ref>{{Cite web|url=https://www.completesportsnigeria.com/super-falcons-outscore-mali-claim-wafu-womens-cup-bronze/|title=Super Falcons Outscore Mali To Claim WAFU Women's Cup Bronze|website=Complete Sports|access-date=26 February 2018}}</ref> == Manazarta == {{Reflist|2}} == Diddigin bayanai na waje == * Rasheedat Ajibade at Soccerway {{DEFAULTSORT:Ajibade, Rasheedat}} [[Category:Mata]] [[Category:Mata yan Najeriya]] [[Category:Yan kwallan kafa]] [[Category:Ƴan Najeriya]] [[Category:Haihuwan 1999]] [[Category:Mata yan kwallon kafa]] [[Category:Rayayyun mutane]] tfq8xmb1v59dvrqb4wz425fdcrf5v0y Halima Tayo Alao 0 15265 167171 85653 2022-08-20T10:44:54Z Umar Ahmad2345 13400 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Halima Tayo Alao''' (an haife ta ne a 6 ga watan Disamban shekara ta 1956) tsohuwar mai tsara gine-gine ce a [[Nijeriya|Najeriya]] kuma tsohuwar Ministar Muhalli da Gidaje a lokacin gwamnatin Shugaba n kasan Najeriya [[Umaru Musa Yar'Adua|Umaru]] ' [[Umaru Musa Yar'Adua|Yar'Adua]] . == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Halima Tayo Alao a ranar 6 ga watan Disamba, shekara ta 1956. Ta samu digiri na biyu a [[Jami'ar Ahmadu Bello|jami'ar Ahmadu Bello da]] [[Zariya|ke Zariya]] a ahekara ta shekara ta 1981 a fannin gine-gine. Ta shiga aikin farar hula na [[Kwara (jiha)|jihar Kwara]] a shekara ta 1982. Ta zama Babban Sakatare a Ma’aikatar Ayyuka da Sufuri, [[Ilorin]], [[Kwara (jiha)|Jihar Kwara]] . Ta samu digiri na biyu a fannin mulki, shekara ta 2003 daga [[Jami'ar Ilorin]] . Daga shekaran 2005 zuwa Yulin shekara ta 2006, ta kasance Karamar Ministar Lafiya ta Tarayya.<ref>{{cite web|url=http://nm.onlinenigeria.com/templates/?a=3590|title=Ezekwesili, Mimiko, 10 others on new cabinet list * Senate begins screening today|date=July 8, 2005|author=Emmanuel Aziken|publisher=OnlineNigeria Daily News|accessdate=2009-12-16}}</ref> == Ayyuka == Alao ya shiga aikin farar hula na [[Kwara (jiha)|jihar Kwara a 1982.]] Ta zama Babban Sakatare a [[Kwara (jiha)|ma’aikatun Kasa da Gidaje na jihar Kwara]], sannan Ayyuka da Sufuri. Kafin wannan lokacin, ita kadai ce Shugaba / Shugaban Karamar Hukumar Ilorin ta Kudu kuma Sakatariyar zartarwa, Hukumar Kula da Mata ta Jihar Kwara. Daga watan Yunin 2005 zuwa Yunin 2006, ta kasance Karamar Ministar Ilmi ta Tarayya sannan daga baya, ta zama Karamar Ministar Lafiya ta Tarayya.<ref>{{cite web|url=http://www.guide2womenleaders.com/Nigeria.htm|publisher=Worldwide Guide to Women in Leadership|title=The Federal Republic of Nigeria|accessdate=2009-12-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20090421002956/http://www.guide2womenleaders.com/Nigeria.htm|archive-date=2009-04-21|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|date=2011-08-16|title=How bad politics killed our education|url=https://www.vanguardngr.com/2011/08/how-bad-politics-killed-our-education/|access-date=2021-05-14|website=Vanguard News|language=en-US}}</ref> An nada ta a cikin kwamitin UACN Property Debelopment Company Plc a ranar 13 ga Janairu, 2010 a matsayin darekta ba zartarwa ba. Ta sauka daga shugabancin hukumar ne a shekarar 2019 <ref>{{Cite web|last=Gbadeyanka|first=Modupe|date=2019-10-23|title=Former Minister Leaves Board of UACN Property {{!}} Business Post Nigeria|url=https://businesspost.ng/jobs/former-minister-leaves-board-of-uacn-property/|access-date=2021-05-14|language=en-GB}}</ref> === Ministan Muhalli da Gidaje === Alao ya nada Ministan Muhalli da Gidaje a ranar 26 ga Yulin 2007 da Shugaba Umaru 'Yar'Adua. <ref>{{cite web|url=http://www.africanews.com/site/Nigeria_YarAdua_names_cabinet/list_messages/10239|title=Yar'Adua names cabinet|date=27 July 2007|publisher=Africa News|access-date=2009-12-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110928064504/http://www.africanews.com/site/Nigeria_YarAdua_names_cabinet/list_messages/10239|archive-date=28 September 2011|df=}}</ref> amma an kore shi a cikin babban garambawul a majalisar zartarwa a ranar 29 ga Oktoba, 2008. <ref>{{cite web|url=http://sunnewsonline.com/webpages/news/national/2008/oct/30/national-30-10-2008-001.htm|title=BOOTED OUT! ...20 Ministers sacked, as Yar'Adua reshuffles cabinet ...Aondoakaa, Diezani Allison-Madueke, Ojo Maduekwe survive ...Modibbo, Daggash dropped|author=Lucky Nwankere, Abuja|date=October 30, 2008|access-date=2009-12-17|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100817023828/http://www.sunnewsonline.com/webpages/news/national/2008/oct/30/national-30-10-2008-001.htm|archive-date=August 17, 2010|df=}}</ref> An ce korar ta biyo bayan ce-ce-ku-cen da ta ke yi da Chuka Odom, karamin minista kuma wakiliyar jam'iyyar Progressive Peoples Alliance . <ref>{{Cite web}}</ref> Wanda ya maye gurbinta shi ne John Odey, wanda aka nada a ranar 17 ga Disamba 2008. <ref>{{cite web|url=http://allafrica.com/stories/200812190005.html|title=Yar'Adua Renews His Mission|author=Nosike Ogbuenyi, Abimbola Akosile and Sufuyan Ojeifo|date=19 December 2008|publisher=ThisDay}}</ref> == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Mata]] [[Category:Mata Yan'siyasa a Nijeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Mutane]] [[Category:Yan siyasa]] [[Category:Ƴan Najeriya]] 6ahxpwelfny471oz949rkxtckgz1f5b 167179 167171 2022-08-20T10:50:44Z Umar Ahmad2345 13400 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Halima Tayo Alao''' (an haife ta ne a 6 ga watan Disamban shekarar 1956) tsohuwar mai tsara gine-gine ce a [[Nijeriya|Najeriya]] kuma tsohuwar Ministar Muhalli da Gidaje a lokacin gwamnatin Shugaba n kasan Najeriya [[Umaru Musa Yar'Adua|Umaru]] ' [[Umaru Musa Yar'Adua|Yar'Adua]] . == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Halima Tayo Alao a ranar 6 ga Disamba, 1956. Ta samu digiri na biyu a [[Jami'ar Ahmadu Bello|jami'ar Ahmadu Bello da]] [[Zariya|ke Zariya]] a 1981 a fannin gine-gine. Ta shiga aikin farar hula na [[Kwara (jiha)|jihar Kwara]] a 1982. Ta zama Babban Sakatare a Ma’aikatar Ayyuka da Sufuri, [[Ilorin]], [[Kwara (jiha)|Jihar Kwara]] . Ta samu digiri na biyu a fannin mulki, 2003 daga [[Jami'ar Ilorin]] . Daga 2005 zuwa Yulin 2006, ta kasance Karamar Ministar Lafiya ta Tarayya.<ref>{{cite web|url=http://nm.onlinenigeria.com/templates/?a=3590|title=Ezekwesili, Mimiko, 10 others on new cabinet list * Senate begins screening today|date=July 8, 2005|author=Emmanuel Aziken|publisher=OnlineNigeria Daily News|accessdate=2009-12-16}}</ref> == Ayyuka == Alao ya shiga aikin farar hula na [[Kwara (jiha)|jihar Kwara a shekaran ta 1982.]] Ta zama Babban Sakatare a [[Kwara (jiha)|ma’aikatun Kasa da Gidaje na jihar Kwara]], sannan Ayyuka da Sufuri. Kafin wannan lokacin, ita kadai ce Shugaba / Shugaban Karamar Hukumar Ilorin ta Kudu kuma Sakatariyar zartarwa, Hukumar Kula da Mata ta Jihar Kwara. Daga watan Yunin a shekara ta 2005 zuwa wayan Yunin shekara ta 2006, ta kasance Karamar Ministar Ilmi ta Tarayya sannan daga baya, ta zama Karamar Ministar Lafiya ta Tarayya.<ref>{{cite web|url=http://www.guide2womenleaders.com/Nigeria.htm|publisher=Worldwide Guide to Women in Leadership|title=The Federal Republic of Nigeria|accessdate=2009-12-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20090421002956/http://www.guide2womenleaders.com/Nigeria.htm|archive-date=2009-04-21|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|date=2011-08-16|title=How bad politics killed our education|url=https://www.vanguardngr.com/2011/08/how-bad-politics-killed-our-education/|access-date=2021-05-14|website=Vanguard News|language=en-US}}</ref> An nada ta a cikin kwamitin UACN Property Debelopment Company Plc a ranar 13 ga watan Janairu, shelara ta 2010 a matsayin darekta ba zartarwa ba. Ta sauka daga shugabancin hukumar ne a shekara ta 2019 <ref>{{Cite web|last=Gbadeyanka|first=Modupe|date=2019-10-23|title=Former Minister Leaves Board of UACN Property {{!}} Business Post Nigeria|url=https://businesspost.ng/jobs/former-minister-leaves-board-of-uacn-property/|access-date=2021-05-14|language=en-GB}}</ref> === Ministan Muhalli da Gidaje === Alao ya nada Ministan Muhalli da Gidaje a ranar 26 ga watan Yulin shekara ta 2007 da Shugaba Umaru 'Yar'Adua. <ref>{{cite web|url=http://www.africanews.com/site/Nigeria_YarAdua_names_cabinet/list_messages/10239|title=Yar'Adua names cabinet|date=27 July 2007|publisher=Africa News|access-date=2009-12-15|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20110928064504/http://www.africanews.com/site/Nigeria_YarAdua_names_cabinet/list_messages/10239|archive-date=28 September 2011|df=}}</ref> amma an kore shi a cikin babban garambawul a majalisar zartarwa a ranar 29 ga watan Oktoba, shekara ta 2008. <ref>{{cite web|url=http://sunnewsonline.com/webpages/news/national/2008/oct/30/national-30-10-2008-001.htm|title=BOOTED OUT! ...20 Ministers sacked, as Yar'Adua reshuffles cabinet ...Aondoakaa, Diezani Allison-Madueke, Ojo Maduekwe survive ...Modibbo, Daggash dropped|author=Lucky Nwankere, Abuja|date=October 30, 2008|access-date=2009-12-17|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20100817023828/http://www.sunnewsonline.com/webpages/news/national/2008/oct/30/national-30-10-2008-001.htm|archive-date=August 17, 2010|df=}}</ref> An ce korar ta biyo bayan ce-ce-ku-cen da ta ke yi da Chuka Odom, karamin minista kuma wakiliyar jam'iyyar Progressive Peoples Alliance . <ref>{{Cite web}}</ref> Wanda ya maye gurbinta shi ne John Odey, wanda aka nada a ranar 17 ga watan Disamba shekara ta 2008. <ref>{{cite web|url=http://allafrica.com/stories/200812190005.html|title=Yar'Adua Renews His Mission|author=Nosike Ogbuenyi, Abimbola Akosile and Sufuyan Ojeifo|date=19 December 2008|publisher=ThisDay}}</ref> == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Mata]] [[Category:Mata Yan'siyasa a Nijeriya]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Mutane]] [[Category:Yan siyasa]] [[Category:Ƴan Najeriya]] fvo14o6w0bu0wymszyzv6jbl7aly7iw Eva Alordiah 0 15294 167019 158724 2022-08-20T06:50:00Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki '''Elohor Eva Alordiah''' wacce aka fi sani da '''Eva Alordiah''' ko '''Eva''', (an haife ta ranar 13 ga watan Agusta, 1989). 'yar Nijeriya ce mai rairayi, mai ba da nishaɗi, mai yin zane-zane, mai tsara kayan kwalliya kuma yar kasuwa. Ana ɗaukarta ɗaya daga cikin fitattun mata masu faɗa a Nijeriya. Tun bayan nasarar da ta samu a harkar waka a Najeriya, Eva ta samu kyaututtuka da dama wadanda suka hada da Najeriyar Nishadi daya daga nade-nade 4, da Eloy Award, da kuma YEM guda daya daga gabatarwa 2. Fitowar ta EP, mai taken The GIGO E.P, an sake ta ne domin saukar da ita ta hanyar dijital a kyauta a ranar 20 ga Nuwamba 2011. Eva ita ce mamallakin makeupByOrsela, wani kamfani da ya kware a ayyukan kwalliya. A watan Nuwamba 2014, Eva ta fitar da nata mai taken EP na biyu. Kundin shirye-shiryenta na farko, 1960: An fitar da Kundin a cikin Satumba 2016 ==Tarihi rayuwa== Eva Alordiah an haife ta ne daga iyayen Najeriya daga jihar Delta. Mahaifiyarta ta gabatar da ita ga kiɗa, wanda ke sauraren rakodi na kiɗa daga shekarun 1970 da 1980. Eva ta ambaci Michael Jackson, Bob Marley, Sade Adu, Masassaƙan, John Lennon da Don Williams a matsayin tasirin tasirin kiɗan ta. Eminem ta "Cleanin 'Out My Closet" ta karfafa mata gwiwa don neman ƙwararriyar sana'ar rap. Lokacin da take 'yar shekara 7, ta halarci fannoni da yawa na fasaha yayin samartakowarta. Ta yi waka a cikin mawaka na cocin ta kuma shiga kungiyar wasan kwaikwayo yayin da take makarantar sakandare. Da girma, Eva tana son zane da karanta littattafai. Tun tana shekara 10, ta rubuta wani gajeren labari a cikin littafinta na rubutu kuma ta yi burin zama marubuciya. Bayan koyon Eminem, sai ta fara rubuta ayoyin rap. Eaunar Eva ga kalmomi da rimming sa ta zurfafa cikin yanayin hip hop. Tun tana 'yar shekara 16, Eva ta sami kanta tana daidaita makaranta da kasuwanci. Tare da burin samun kudi da zama mai cin gashin kanta, sai ta fara sauraren rawar da take takawa da kuma aikin kwaikwayo. Eva ta sayar da suturar hannu ta biyu a makaranta don samun biyan bukata. Eva ta fara aikinta a matsayin samfurin daukar hoto. Ta ɗauki hotuna kuma ta bincika ayyukan da yawa. Ta kammala karatunta a jami’ar Bowen a fannin Kimiyyar Kwamfuta. A cikin 2009, Eva ta fito da "I Dey Play" a matsayin fim dinta na farko da aka taɓa ɗauka. Waƙar ta ƙunshi Tha Suspect kuma an yi rikodin a kan kayan aikin "A Milli" na Lil Wayne. Eva ta fito a cikin "Make 'em Ka ce", waƙa ce daga ɗayan waƙoƙin Strbuttah. Bidiyon kiɗan don waƙar, wanda aka sake shi a cikin Janairu 2011, Rcube na Strbuttah ne ya ƙirƙira shi. Eva ta fara fitowa a TV a bidiyon kide-kide. Daga baya ta fito a cikin waƙar mata ta Tha Suspect "Ba Na Aika Ku ba". Bidiyo don "Ba Na Aika Ku ba" an sake shi a cikin Maris 2011. ==Aiki da wakokin ta== Eva ta fara aiki a karon farko na EP, The GIGO E.P, a matsayin mai fasaha mai zaman kanta. EP kalma ce ta datti a cikin datti kuma an sake shi a ranar 20 ga Nuwamba 2011. Ya ƙunshi waƙoƙi 9 kuma an sake shi don saukar da dijital kyauta. EP ta sami goyon baya ta hanyar marayu guda huɗu: "Na Yi Na Yi", "Lowasa "asa", "Sharar Fita (Fada Na Fada)", da "Babban" Sossick, Tintin da Gray Jon'z suka kula da aikin samar da EP. "Na aikata shi nayi" Sossick ne ya kirkireshi kuma aka sake shi azaman jagora na EP. A cikin hira ta 2012 tare da Halley Bondy na MTV Iggy, Eva ta ce an girmama ta da ta yi aiki tare da furodusoshin da aka ambata a baya. Ta kuma ce ta ji daɗin rikodin EP. Eva ta fitar da waka ta biyu "High" a shekarar 2012. Mex ne ya bada bidiyon kidan na wannan wakar kuma aka sake ta a ranar 24 ga Mayu 2012. An loda ta a YouTube a tsawon tsawon minti 4 da dakika 37. Bidiyon ya fara aiki a MTV Base a watan Mayu 2012. Lokacin da aka fitar da bidiyon, mutane da yawa ba su fahimci ma'anar waƙar ba kuma suna tunanin cewa yin amfani da miyagun ƙwayoyi ne. A cikin tattaunawar da aka ambata a baya tare da Bondy na MTV Iggy, Eva ta ce waƙar tana magana ne game da shawo kan gwagwarmaya da wahalar rayuwa. An bayar da rahoto a cikin Mayu 2012 cewa Eva ta sanya hannu kan yarjejeniyar rikodin tare da Da Trybe 2.0, lakabin rikodin mallakar mai rikodin rikodi da mai rikodin eLDee mai rikodin rikodi. A watan Nuwamba na 2013, Ariya A Yau ta ba da rahoton cewa an cire Eva daga Recordbe Records. Dangane da sanarwar manema labarai da aka sanyawa hannu ta hannun masu kula da kayan nadarwar, ra'ayoyin Eva da hangen nesa ba su dace da shirin lakabin ba. A cikin hira da BellaNaija, Eva ta musanta rahotanni game da sanya hannu a cikin Recordbe Records duk da bayanan sanarwar manema labaru daga alamar. Bayan Jaridar Trybe Records a cikin shekarar 2012, sai ta huta daga fagen waka kuma ta dauki lokaci tana tunani kan sana'arta. A watan Fabrairun 2013, ta yi aiki tare da furodusa Sossick don fitar da "Rahama", waƙar da aka samar don zazzagewa a shafinta. An tsara waƙar kuma an haɗa tare tare da mai gabatarwar da muka ambata ɗazu. A watan Disambar 2013, furodusa a Burtaniya Drox ya nuna ta a cikin bidiyon kidan don "Rahama". Ya fito da remixes na hukuma da yawa, gami da hadawar "Lokacin bazara" da hadin "Jackin Storm". A watan Agusta 2013, Eva ta sanya hannu kan yarjejeniyar gudanarwa tare da Radioactiiv. [4] Haka kuma a cikin watan Agustan 2013, Nokia Nigeria ta sanya ta a matsayin daya daga cikin alkalan da za su yi gasar shekara-shekara na Kada ku fasa da bugawa. 2014 – present: 1960 da sauran fitarwaEdit A ranar 29 ga Yulin 2013, Eva ta fito da tallan tallan "Lights Out". Grey Jon'z ne ya shirya waƙar. Bidiyon kiɗan don waƙar Patrick Elis ne ya jagoranta. A cikin hira da jaridar Leadership, Eva ta ce ta dauki wakar ne don nuna kwarewarta a matsayin mai fasaha. An fara aiki a album din farko na Eva wanda aka fara tun a shekarar 2012. Tintin da Gray Jon'z ne ke shirya faifan. A ranar 24 ga Janairu 2014, Eva ta fitar da "Kurma" a matsayin jagorar kundin waƙoƙi. Waƙar, wacce Grey Jon'z ya shirya, an fara ta ne watanni uku bayan fara fim ɗin "Haske fitilu". Bidiyon kiɗan don "Kurame" an harbe shi kuma ya jagoranci Patrick Elis. [3m An rera wakar ta mai rerawa Boogey. Eva ta bayyana a cikin wata hira cewa tana son ƙirƙirar abubuwan da ke gani, kuma ta samu nasarar jagorantar duk bidiyon kide-kide har zuwa yau. Don inganta ɗayan, Eva ta shirya gasar rap ne kawai don girlsan mata. ==Bayan fage== Eva ta kasance a cikin shirin rediyon BBC Radio 1xtra na Live Lounge tare da M.I, 2face Idibia, Wizkid da Iyanya. A matsayin wani ɓangare na fasalin, an nemi masu zane su saki jiki. Eva ta yi aiki tare da Burna Boy, Endia, Yung L, da Sarkodie a kan waƙar da aka fara niyyar ta zama taken taken a zango na uku na MTV Base Shuga. Maimakon yin amfani da waƙar da Chopstix ta samar, MTV Base ta zaɓi waƙar Del B ta "Mai Dadi Kamar Shuga" wacce ke ƙunshe da sautuka daga Flavour N'abania, Sound Sultan, Chidinma, Kcee da Farfesa. Wakar taken da ba a saki ba ta fantsama ta yanar gizo kuma an samar da ita a NotJustOk. A ranar 11 ga Maris din 2014, ta fitar da nata sigar wakar da ba a fitar ba mai taken "Shuga". A ranar 31 ga Agusta 2014, jaridar Thisday ta ruwaito cewa Eva ta zama jakadan Guinness Nigeria Made of Black tare da Olamide da Phyno. Eva ta yi rawar gani a yayin kaddamar da kamfen din kuma an sanya ta cikin tallar tallan kamfen din. A 25 ga Satumba 2014, "Yaƙin Coming" an sake shi azaman kundin waƙoƙi mai zuwa karo na biyu. Tintin ce ta samar da wannan waka kuma tana dauke da bakin wakoki daga Sir Dauda. A ranar 6 Nuwamba Nuwamba 2014, 1960 aka sanar a matsayin taken kundi na farko na Eva, wanda aka shirya don fitowar Janairu 2015. Kundin zai kunshi baki wadanda suka hada kai kamar Darey Art Alade, Femi Kuti, Yemi Alade, Olamide, Sarkodie da Sir Dauda. A ranar 20 ga Nuwamba Nuwamba 2014, Eva ta fitar da taken mai taken EP na biyu don saukar da dijital kyauta. A ranar 6 ga Maris din 2015, Eva ta fara nuna bidiyon kide-kide don "Yakin Zuwan", wanda MEX ya jagoranta. A ranar 1 ga Maris 2016, Eva ta fitar da faifai nata na biyu wanda aka yi wa lakabi da saboda kun jira. Ya ƙunshi waƙoƙi 5 kuma ya ƙunshi samfurin DMX na 2000 mai suna "Abin da Waɗannan chesan Bitch ɗin suke So". ==Manazarta== l1auafly2cpmzxridiq0383nagk0yye Cynthia Aku 0 15430 167077 99644 2022-08-20T08:21:43Z Saudarh2 14842 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Cynthia Onyedikachi Aku''' (an haife ta a ranar 31 ga Disamba, shekarar 1999) ƙwararriyar ’yar ƙwallon ƙafa ce ta Nijeriya, wacce ke buga wa ƙungiyar kwallon kafa ta Rivers Angels a gasar Firimiyar Mata ta Najeriya .<ref>{{Cite web|url=https://www.eurosport.com/football/cynthia-aku_prs384316/person.shtml|title=Cynthia Aku|website=EuroSport|access-date=2019-07-21}}</ref> Aku ta wakilci Najeriya a matakin matasa, kafin ta fara buga wasa a wata babbar kungiyar.<ref>{{Cite web|url=https://www.premiumtimesng.com/sports/155605-women-u-21-world-cup-coach-nkiyu-names-25-nigeria.html|title=Women U-21 World Cup: Coach Nkiyu names 25 for Nigeria|last=Ogala Emmanuel|date=2014-02-22|website=Premium Times|access-date=2019-07-21}}</ref> == Kariyan ta == A gasar cin kofin mata na WAFU Zone B na 2019, an zabe ta a matsayin yar wasan kwallon kafa a wasan da Najeriya ta doke Niger da ci 15-0.<ref>{{Cite web|url=https://www.pulse.ng/sports/football/super-falcons-thrash-niger-15-0-to-reach-semifinals-of-2019-wafu-womens-cup/25m0ytj|title=Super Falcons thrash Niger 15-0 to reach semifinals of 2019 WAFU Women's Cup|date=May 12, 2019|website=Pulse|access-date=2019-07-21}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.goal.com/en-gb/news/tochukwu-oluehi-not-included-in-nigerias-wafu-womens-cup/4viww3vdu5ofzq5zlvbluhik|title=Tochukwu Oluehi not included in Nigeria's WAFU Women's Cup squad|date=May 6, 2019|website=Goal.com|access-date=2019-07-21}}</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗin waje == [[Category:Haihuwan 1999]] [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Ƴan Najeriya]] [[Category:Yan kwallan kafa]] [[Category:Mata yan kwallon kafa]] m984xys4a38ei1i0e5rr5njf7z46nne Maryam Malika 0 15470 166894 162874 2022-08-19T19:49:28Z Sufie Alyaryasie 13902 Saka hoto wikitext text/x-wiki [[File:Maryam malika.jpg|thumb]] '''Maryam Mohammed Malika''' wacce akafi sani da '''malika''' an haife ta a garin Kaduna kuma ita tsohuwar jarumar masana'antar shirya fina finan hausa ce. ==Aikin fim== Maryam dai ta taso da tashen ta a masana'antar da kannywood inta tayi fitattun fina finai na wasu daga cikin manyan jarumai. Anan nan kwatsam sai akaji maryam zatayi aure wanda hakan shine ya sanya aka daina ganin ta a fina finan hausa baki daya. ==Fina-finai== Ga wasu daga cikin fina-finan ta; * Malika * Soyayyar facebook * Garin Gabas * Wasila * Zara * Mallakar miji * Gargada * Adon gari * Izzar so (Hausa series) ==Iyali== Maryam ta taba yin aure har da `ya`ya amman yanzu auren ya mutu. ==Manazarta== liip2ebjrp9n0786ev6hxfov8k4hspf Evelyn Akhator 0 15482 167022 160717 2022-08-20T06:56:45Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Evelyn Akhator''' (an haife ta ranar 3 ga watan Fabrairu, 1995). ƙwararriyar ƴar wasan ƙwallon kwando ce ta mata na [[Najeriya]] ta Flammes Carolo.<ref>Flammes Carolo Basket Ardennes basketball, News, Roster, Rumors, Stats, Awards, Transactions, Details-eurobasket" . Eurobasket LLC</ref> Dallas Wings na Ƙungiyar Kwando ta Mata ta Ƙasa (WNBA) ne suka tsara ta a matsayin zaɓi na 3 na gaba ɗaya a cikin 2017 WNBA Draft.<ref>[[Evelyn Akhator]]". WNBA.com. Retrieved 6 May 2017.</ref> == Kentucky statistics == Source {{NBA player statistics legend}} {| class="wikitable" !Shekara ! Tawaga ! GP ! maki ! FG% ! 3P% ! FT% ! RPG ! APG ! SPG ! BPG ! PPG |- | 2015-16 | Kentucky | '''33''' | 380 | 51.0% | '''100.0%''' | 57.8% | 9.2 | 0.7 | 1.1 | '''1.0''' | 11.5 |- | 2016-17 | Kentucky | '''33''' | '''526''' | '''56.8%''' | 0.0% | '''68.9%''' | '''10.8''' | '''1.0''' | '''1.4''' | 0.9 | '''15.9''' |- | Sana'a | | 66 | 906 | 54.1% | 33.3% | 64.5% | 10.0 | 0.8 | 1.2 | 0.9 | 13.7 |} == Sana'a/Aikin WNBA == Evelyn an sanya ta azaman zaɓi na 3rd gabaɗaya a cikin daftarin WNBA na 2017 ta Dallas Wings. Ta buga wasanni 15 a kakar wasanta na rookie a kulob ɗin Dallas inda ta sami matsakaicin maki 0.9 a kowane wasa, shinge 0.2 a kowane wasa, 0.1 tana sata kowane wasa.<ref>Dallas Wings Waive [[Evelyn Akhator]] and Ruth Hamblin". Dallas Wings.</ref> Dallas Wings ta yi watsi da ita a ranar 13 ga Mayu 2018. A ranar 13 ga watan Fabrairu 2019, Akator ta koma WNBA ta hanyar rattaba hannu kan yarjejeniyar horarwa ta Chicago Sky.<ref>WNBA news: Chicago Sky Re-Sign Jamierra Faulkner, Add [[Evelyn Akhator]]". highposthoops.com</ref> == Ayyukan kasa == Evelyn ta wakilci tawagar kwallon kwando ta Najeriya. Ta fito ta farko a kungiyar a lokacin gasar FIBA Afrobasket na 2017 a Mali.<ref>2017 Afrobasket: [[Evelyn Akhator]] urges D'Tigress to remain focused". 22 August 2017.</ref> Evelyn ta sami matsakaicin maki 15.3 da sake dawowa 9.5 a kowane wasa yayin gasar kuma ta na jerin manyan 'yan wasa 5. Evelyn ta kasance daya daga cikin 'yan wasan kwallon kwando na Najeriya a gasar cin kofin kwallon kwando ta mata ta FIBA ta shekarar 2018 inda ta samu maki 12.6 da bugun daga kai sai 1.4 a lokacin gasar.<ref>[[Evelyn Akhator]] at the FIBA Women's Basketball World Cup 2018". [[FIBA]].basketball</ref> == Overseas career/Aiki == Akator ta sanya hannu tare da kungiyar WBC Dynamo Novosibirsk ta Rasha a cikin shekarar 2017. Ta samu maki 12.4 da sake dawowa 8.5 a kowane wasa. A ranar 22 ga watan Agusta 2018, Akator ta rattaba hannu da kungiyar kwallon kwando ta Besiktas ta Turkiyya. Ta samu maki 15 da 11 a kowane wasa a gasar ta Turkiyya, kuma ta samu maki 15 da maki 11 a gasar Euro, bayan da ta buga sama da mintuna 30 a kowane wasa a dukkan wasannin biyu.<ref>D'Tigress Forward [[Evelyn Akhator]] Joins [[Besiktas]] on One-Year Deal–FOW 24 NEWS". www.fow24news.com</ref> Ahkator ta sanya hannu tare da kulob din CB Avenida na Sipaniya a ranar 15 ga Mayu 2019.<ref>[[Evelyn Akhator]] sale del Perfumerías Avenida rumbo al Flammes Carolo". www.lagacetadesalamanca.es</ref> A watan Nuwamba, 2019, Ahkator ta rattaba hannu tare da ƙungiyar ƙwallon kwando ta [[:fr:Flammes Carolo basket|Flammes Carolo]] ta Faransa.<ref>African Basketball News, Scores, Stats, Analysis, Standings". www.afrobasket.com</ref> == Kyaututtuka da karramawa == A cikin lambar yabo ta Wasannin Najeriya na 2018, Akhator ta lashe kyautar mafi kyawun 'yar wasa da kyautar 'yan wasan Kwando.<ref>[[Evelyn Akhator]], [[Musa, Quadri]] win at NSA". 17 November 2018.</ref> == Rayuwa ta sirri == Akator 'yar gida uku ne. Iyayenta da yayarta suna zaune a Najeriya. Mahaifiyarta Benedicta ta rasu a wani hatsarin mota.<ref>[[Evelyn Akhator]]: Basketball will allow me to help the less fortunate in Nigeria and around the world"</ref> == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://ukathletics.com/roster.aspx?rp_id=1539 Kentucky Wildcats bio] * Evelyn Akhator </img> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Pages using infobox basketball biography with unsupported parameters|1 = Flammes Carolo Basketball...Evelyn Akhator]] 2crrz7z9whlcdy7bxpsm0tw5dqlbzv1 Ezinwa Okoroafor 0 15497 167025 68473 2022-08-20T07:05:04Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Ezinwa Nwanyieze Okoroafor''' wacce aka sani da '''Ezinwa Okoroafor''' (an haife ta a shekarar 1970). ma'aikaciyar shari'a ce a Najeriya. Ta yi aiki a matsayin Sakatariyar Kasa da Kasa ta Tarayyar Tarayyar Mata Lauyoyin Mata, (FIDA) a cikin 2017. Ta taba zama Mataimakin Shugaban Yanki na [[Afirka]] na Tarayyar Tarayyar Mata Lauyoyin Mata, (FIDA), da Shugabar Kasa ta kasa reshen [[Nijeriya|Najeriya]] na Kungiyar Mata Lauyoyi ta Duniya, (FIDA) . ==Memba== Okoroafor ta kasance mamba a kungiyar matan lauyoyi ta mata, shugabar kasa ta kungiyar mata ta haraji ta Najeriya, wakiliya a taron kasa na shekarar 2014 itace tai wakilci a taron kasa. == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] jq9veg2j1gm8ew5ewr113k7u4dlmskh Fadila Muhammad 0 15556 167039 106017 2022-08-20T07:27:14Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Fadila Muhammad''' (1992-2020) an haife ta a shekarar 1992 a Fagge Close, Unguwar Dosa, [[jihar Kaduna]]. ta a rasu a ranar 29 ga watan Agusta shekarar 2020. Malam Muhammad, Mahaifinta bahaushe ne kuma mahaifiyarta bafulatana ce. jarumace a masana`antar kannywood. ==Sana`ar film== Fadila wacce aka fi sani da '''Ummi Lollipop''' mai sanannen masoya ce a Kannywood suka fi sani a fim din "Hubbi" - fim din da yayi fice wanda ya fito da fitaccen jarumi kamar Ali Nuhu, Adam Zango da sauransu. An yi fim din ne a shekarar 2012 kuma ita ce shekarar da 'yar fim din da ta rasu ta tsunduma cikin masana'antar Kannywood. ==Rasuwa== Fitacciyar jarumar fina-finan Kannywood, '''Fadila Muhammad''' ta bar duniya ta na yar shekara 28 ta rasu a Kaduna a ranar Asabar 29 ga watan Agusta shekarar 2020 sakamakon rashin lafiya a gidansu. == Manazarta== {{DEFAULTSORT:Muhammad, Fadila}} j6zl1rjif3rxi8hz4ovmg89lyl6hyqa Esther Ijewere 0 15744 167014 70068 2022-08-20T06:36:38Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Esther Ijewere''' (tsohuwar ''Esther Kalejaiye'') marubuciya ce 'yar Najeriya, mai rajin kare hakkin mata da masu rajin kare hakkin yara mata kuma marubuciya a jaridar ''The Guardian''. Ita babbar memba ce ta Walk Against Rape (WAR), wani shiri ne na neman tallafi wanda aka kirkira don taimakawa wadanda aka yiwa fyade da neman adalci. Wannan shiri ya sami karbuwa daga Ma’aikatar Harkokin Mata ta Lagos da Rage talauci.<ref>https://connectnigeria.com/articles/2015/02/esther-ijeweres-walk-against-rape-gets-govt-celebrities-backing/</ref> Wannan kamfen din ya jagoranci kungiyarta wajen shirya taron karawa juna sani a makarantun sakandare a duk fadin [[Nijeriya|Najeriya da]] aka yiwa lakabi da Ilimin Kwalejin Kwarewar Kwalejin Kwarewa (CARE), tare da hadin gwiwar Ma'aikatar Shari'a ta jihar Legas da Kungiyar Masu Raba Rigakafin Cikin Gida da Jima'i (DSVRT). Da take magana game da rabuwar a jaridar The Sun (Nigeria), Esther ta karfafa wa mata ‘yan uwanta da ke fuskantar tashin hankali na gida da su sake yin la’akari da matsayin da suka dade a cikin wannan alakar don tseratar da hankalinsu da rayuwarsu. == Ilimi == Ta kammala karatun [[Kimiyar al'umma|ilmin halayyar dan]] adam a jami’ar Olabisi Onabanjo, Ago Iwoye, [[Ogun|jihar Ogun]], Najeriya, == Ayyuka == Esther ita ce ta kirkiro da Injinin Rubies na Mata da Yara, wata kungiyar laima wacce ke daukar nauyin mata da yara da dama da suka shafi yara wadanda suka hada da Walk Against Rape, Women of Rubies, Project Capable, Rubies Ink Media da kuma Kwalejin Ilimin Kwarewar Fyade. A farkon fara aikinta tare da Rubies Ink, dole ne ta tallafawa kanta don duk ayyukan. A shekarar 2013, fafutukar da ta nuna game da fyade ya sa ta rubuta littafin ''Breaking the Silence'', wani littafi da ke bayani game da fyade da kuma yadda ake fama da shi. Tana gudanar da taron jama'a don maza waɗanda ake kira ''Maza Waɗanda ke sparfafawa'' don bikin ƙarfin zuciya a cikin maza. == Shawara == Esther ita ce ta kirkiro da shirin 'Project Capable', wanda aka amince da shi a ma'aikatar ilimi ta jihar Legas wanda kuma ya kasance wani shiri ne na ba da shawarwari ga matasa da nufin samar da kyakkyawan tunani ga daliban sakandare. A cikin 2015, ta shirya tafiya kan fyade wanda ya jawo hankalin manyan mutane kamar Kate Henshaw, Ali Baba, Toni Payne, Jimmy Jatt da sauransu. Ita babbar memba ce ta Walk Against Rape (WAR), wani shiri ne na neman tallafi wanda aka kirkira don taimakawa wadanda aka yiwa fyade da neman adalci. Wannan shiri ya sami karbuwa daga Ma’aikatar Harkokin Mata ta Lagos da Rage talauci. Wannan kamfen din ya jagoranci kungiyarta wajen shirya taron karawa juna sani a makarantun sakandare a duk fadin [[Nijeriya|Najeriya da]] aka yiwa lakabi da Ilimin Kwalejin Kwarewar Kwalejin Kwarewa (CARE), tare da hadin gwiwar Ma'aikatar Shari'a ta jihar Legas da Kungiyar Masu Raba Rigakafin Cikin Gida da Jima'i (DSVRT). == Lambobin yabo da Sunaye == Cibiyoyi da manyan ma'aikatun gwamnati sun amince da gudummawar da ta bayar ga al'ummar Najeriya. A ranar 9 ga Yulin 2016, an ba ta lambar yabo ta "Matashin gwarzon shekara" a gasar ado ta Miss Miss Tourism Nigeria ta 2016. Har ila yau, ita ce mai karrama wayayyun Mata Masu Hikima "" Mace Kirista a Kyautar Media "wanda ta ci a watan Yunin 2016. A shekara ta 2018, Esther lashe Social Entrepeneur na Year Award a dadi Ladies na Shekara Awards. == Rayuwar Kai == Esther ta yi aure tare da yara biyu. Kwanan nan ta yi magana game da rabuwa da tsohon mijinta a Jaridar The Sun (Nigeria), kuma ta karfafa wa sauran matan da ke fuskantar rikicin cikin gida a cikin auren su da su sake yin la’akari da dadewa da suka yi a cikin wannan alakar. == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] rkdbbw5pgeccf3sq7sfekwxvvfzgy71 Esohe Frances Ikponmwen 0 15806 167009 68680 2022-08-20T06:23:45Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Esohe Frances Ikponmwen''' (an haife ta ranar 22 ga watan Nuwamba, 1954). ita ce babbar alkalin yanzu na [[Edo|Jihar Edo]], [[Nijeriya]]. Ta samu digirinta na lauya a [[Jami'ar Najeriya, Nsukka|jami’ar Najeriya da]] ke Enugu. Ikponmwen ta shiga harkar shari’a ta Edo tun bayan kafuwar jihar. Ikponmwen ne a ƙarshen-Day Saint . Tana auren Edward Osawaru Ikponmwen, kuma tana da yara biyar. ==Hanyoyin waje== * [http://thenationonlineng.net/ensure-independence-judiciary-new-chief-judge-tells-obaseki/ Labari daga ''Jaridar The Nation'' of Nigeria akan karbar Ikponmwen akan karagar mulki] * [http://www.mormonnewsroom.org.ng/article/god-is-just-says-chief-judge-ikponmwen Labarin Labarin Mormon akan Ikponmwen] * [http://edojudiciary.gov.ng/news/profile-of-his-lordship-hon-justice-esohe-frances-ikponmwen-the-honourable-chief-judge/ Bayanin shari'ar jihar Edo na Ikponmwen] == Manazarta == [[Category:Lauyoyi yan Najeriya]] [[Category:Mata]] 3k6bg4gqz1co1bzdmpw0aiua9g9uu1w Esther Agbarakwe 0 15984 167012 69205 2022-08-20T06:31:16Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Esther Kelechi Agbarakwe''' (an haife ta ranar 21 ga watan Yuli, 1985) a Calabar babban birnin jihar [[Cross River]] dake a tarayyar Najeriya. ‘yar gwagwarmayar Canjin Yanayi ce ta Nijeriya da ta shahara wajen cin nasarar LEAP Afirka Bakwai na 7 na Shugabancin Matasan Nijeriya na Shekarar 2010.<ref>https://www.iucn.org/content/cec-national-activator-wins-nigerian-youth-leadership-award</ref> == Ilimi == Agbarakwe ya karanci Ilimin Chemistry a Jami’ar Calabar . A yanzu haka tana kammala shirin Babbar Jagora a Harkokin Sadarwa da Harkokin Jama'a a Jami'ar Robert Gordon . == Ayyuka == Agbarakwe ya kafa kungiyar hadin kan Matasan Yankin Najeriya sannan kuma ya kirkiro da shirin cigaban canjin yanayi na duniya (ICCDI). Ta kuma yi aiki a matsayin ƙaramar shugaban kujeru na Majalisar Dinkin Duniya na ActionAid Nigeria. Ta kasance ɗayan Youngan Matasa huɗu da aka zaɓa don shiga cikin tattaunawar Dattawa + ersan Matasa gabanin taron Rio + 20. Ta yi aiki a matsayin mai ba da shawara ga kasa da kasa a Population Action International. Agbarakwe ya halarci taron Minista na Babban Matakin Siyasa (HLPF) kan Ci Gaban cigaba. Ta yi aiki a matsayin mai ba da shawara ga [[Amina J. Mohammed]] a 2015 yayin da take Ministar Muhalli ta Majalisar Ministocin Najeriya. Agbarakwe a halin yanzu yana aiki a cikin ƙungiyar Yanayi da SDG Action a Ofishin Jakadancin Sakatare-janar kan Matasa. == Kyauta == A shekarar 2009, an baiwa Agbarakwe lambar yabo ta Shugabancin Gidauniyar Dekeyser &amp;amp; Friends a kasar Jamus. A shekarar 2010, Agbarakwe ya ci lambar yabo ta LEAP Afirka ta 7 ta Shugabancin Matasan Shugabancin Matasan Nijeriya. An zaɓe ta a matsayin 2010 Mata waɗanda ke Isar da Shugabannin Matasa 100 kuma ta zama Fellowwararriyar Fellowungiyar Matasan weasashe a cikin Nuwamba Nuwamba 2010. An zabi Agbarakwe a cikin Lambobin yabo na Future don Mafi Amfani da Shawara a cikin 2011/2012 kuma ya zama Abokin Atlas Corps a watan Satumba na 2012. A cikin 2017 a Barcelona, Agbarakwe an ba ta lambar yabo ta Crans Montana Forum na Sabbin Shugabanni na Gobe saboda nasarorin da ta samu a cikin jagoranci da shugabanci. == Yunkurin Sauyin Yanayi == A shekarar 2012, Agbarakwe ta shiga cikin shirin bayar da tallafi na UNICEF kan Canjin Yanayi inda ta yi kira ga 'yancin matasa na ba da damar su don tattaunawar. A cikin 2015, ta shiga tattaunawar Guardian kan hanyoyin da za a iya sadarwa da hanyoyin magance matsalar sauyin yanayi. A gefen taron Majalisar Dinkin Duniya karo na 74, Agbarakwe tare da sauran masu rajin kawo sauyin yanayi a Najeriyar kamar su Hamzat Lawal, sun gana da Shugaban Najeriya, [[Muhammadu Buhari]] inda suka gabatar da kara game da darajar da matasa ke kawowa ga tattaunawar. == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Mata]] [[Category:Ƴan Najeriya]] nn889ga7iy35hn4wrhod01f7k5dyrhm Kagara 0 17644 167129 160216 2022-08-20T10:04:04Z Gwanki 3834 /* Dam ɗin Kagara */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Kagara''' gari ne dake a ƙaramar hukumar Rafi a cikin [[Neja|jihar Neja]], dake [[Nijeriya|Najeriya]], Kagara na cikin [[Gundumar Sanatan Neja ta gabas]], kuma ita ce mazaunin [[Masarautar Kagara]]. Sauran manyan masarautun guda biyu a jihar sune Masarautar Minna da [[Masarautar Suleja]],kowannensu na tsammanin wakilcin siyasa a jihar idan ba a matakin kasa ba. A farkon shekarata 2010 gwamnatin jihar ta kori shugaban ƙaramar hukumar Rafi.<ref>{{cite news|url= https://allafrica.com/stories/201005200552.html|date= 19 May 2010 |accessdate= 8 January 2022 |publisher=allafrica.com|title= Nigeria: Court Reinstates Sacked Rafi LG Boss|last= Nnadozie |first= Chinwendu}}</ref> sannan ta kafa kwamitin bincike don binciko ayyukan ƙaramar hukumar a lokacin da yake kan karagar mulki.A watan Disambar shekarar 2010, wata Babbar Kotun jahar Minna ta ba da umarnin a mayar da shi bakin aikinsa. == Tattalin arziki == Garin yana da masana'antar sarrafa talc. An fara gina madatsar ruwa a shekarar 1979 a kan kudi naira biliyan 5. Jami'ar Fasaha ta Tarayyar Minna ce ta gudanar da aikin tantance tasirin muhalli na Hukumar Kula da Kogin Neja da Hukumar Raya Karkara (UNRBDA). An biya kusan N3 biliyan a watan Fabrairun shekarar 2002, lokacin da Ministan Albarkatun Ruwa, Muktar Shagari, ya ba dan kwangilar wa’adin kammala aikin dam din zuwa Disamba na shekarar. A watan Fabrairun shekarar 2004, Karamin Ministan Albarkatun Ruwa, Mista Bashir Ishola Awotorebo ya ziyarci wurin da aka gina madatsar ruwan, kuma sakamakon haka ya kira dan kwangilar da ya yi bayani kan jinkirin da aka samu a aikin. A watan Agustan shekarar 2004, yayin gabatar da famfunan hannu guda 500 daga Gwamnatin Tarayya zuwa ga Gwamnan Neja, Abdulkadir Kure, Mukhtar Shagari ya ce za a iya fuskantar aikin dam din saboda rashin amincewa da kason kasafin kudin. A watan Agustan shekarar 2007, Bala Kuta na All Nigeria Peoples Party, wakilin Majalisar Dokoki ta Kasa, ya yi alkawarin taimaka wa aikin madatsar ruwan. ==Ta'addanci== An kashe dalibi daya kuma dalibai 27, malamai uku,'yan uwa goma sha biyu)' yan fashi suka sace a ranar 17 ga watan Fabrairun shekarar 2021. ==Masurata== Akwai masarauta a cikin garin Kagara masarautar babbar masarauta ce tunda Sarkin Kagara yana a matsayin Emir na duk wata masarauta dake a ƙaramar hukumar ko kuma yankin siyasar Neja ta gabas kenan.<ref>{{cite news|url= https://www.premiumtimesng.com/news/top-news/446319-just-in-emir-of-kagara-is-dead.html|publisher= premiumtimesng.com|date= 2 March 2021 |accessdate= 8 January 2022 |title= Emir of Kagara is dead|last= Olufemi |first= Alfred}}</ref><ref>{{cite news|url= https://web.archive.org/web/20120314062121/http://www.tribune.com.ng/index.php/politics/7059-2010-can-ibbs-ambition-upset-calculations-in-niger|date= 21 June 2010|accessdate= 8 January 2022 |publisher=www. tribune.com.ng|last= Laleye |first= Dipo|title= 2010: Can IBB’s ambition upset calculations in Niger? }}</ref><ref>{{cite news|url= https://web.archive.org/web/20120509200937/http://thenationonlineng.net/web2/articles/43647/1/Battle-of-the-emirates-in-Niger/Page1.html|date= 20 March 2010 |accessdate= 8 January 2022 |publisher= The nation.net|title=Battle of the emirates in Niger|last= Orintunsin |first= Jede}}</ref><ref>{{cite news|url=https://thenationonlineng.net/kagara-emirate-gets-emir/|date= 8 April 2021 |accessdate= 8 January 2022|title=Kagara Emirate gets Emir|last= Asishana|first= Justina}}</ref> a tarihin masarautar tanada sarakuna 3 na farko har zuwa yanzu don ƙarin bayani akan masarautar [[Masarautar Kagara]] ==Dam ɗin Kagara== Garin yana da masana'antar sarrafa talc. An fara gina madatsar ruwa a shekarar 1979 akan kuɗi naira biliyan biyar. [[Jami'ar Fasaha ta Tarayya Minna]] ta gudanar da kimanta tasirin Muhalli ga Babban Kogin [[Neja]] da Hukumar Raya Karkara (UNRBDA). Kimanin Naira biliyan uku aka biya a watan Fabrairun shekara ta 2002, lokacin da Ministan Albarkatun [[Ruwa]], Muktar Shagari, ya bai wa ɗan kwangilar wa'adin kammala madatsar ruwan zuwa watan Disamba na wannan shekarar. A watan Fabrairun shekara ta 2004 Ƙaramin Ministan Albarkatun Ruwa, Mista Bashr Ishola Awotorebo ya ziyarci wurin madatsar ruwan, a sakamakon haka ya kira ɗan kwangilar da ya yi bayanin jinkirin aikin. A watan Agustan 2004, yayin da yake gabatar da famfunan hannu guda 500 daga Gwamnatin Tarayya ga Gwamnan [[Jihar Neja]], [[Abdul-ƙadir Kure]], [[Mukhtar Shagari]] ya ce aikin dam ɗin zai iya lalacewa saboda rashin amincewa da kasafin kuɗin. A watan Agusta na 2007, Bala Kuta na Jam'iyyar ANPP wakilin [[Majalisar Dokoki ta Ƙasa]], ya yi alƙawarin taimakawa da aikin madatsar ruwan.<ref>{{cite book |title=Nigerian images |page=24 |authors=William Fagg, Herbert List |publisher=National Commission for Museums & Monuments |year=1990 |ISBN=0-85331-566-3}}</ref> == Manazarta == {{Reflist|1}} 7hmfn7kis47yn2cvpio6ho38uo7lcyq Fadak 0 20004 167034 84651 2022-08-20T07:16:29Z BnHamid 12586 /* Manazarta */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Fadak''' ([[Larabci]] فدك) wani yanki ne na lambu a cikin Khaybar(خيبر), wani yanki a arewacin [[Yankin Larabawa|Arebia]] ; yanzu ta zama [[Saudi Arebiya|kasar Saudiyya]] . Ya kasance kusan {{Convert|140|km}} daga [[Madinah|Madina]], Fadak an san ta da rijiyoyin ruwa, dabino, da aiyukan hannu. <ref>Veccia Vaglieri, L. "Fadak." ''[[Encyclopaedia of Islam]]'', Second Edition. Edited by: [[P. Bearman]]; Th. Bianquis; [[C. E. Bosworth]]; E. van Donzel; and [[W. P. Heinrichs]]. Brill, 2010. [http://www.brillonline.nl/subscriber/entry?entry=islam_SIM-2218 Brill Online. University of Toronto. 8 August 2010]</ref> Lokacin da [[Musulmi|musulmai]] suka ci mutanen Khaibara a [[Yaƙin Khybar|yaƙin Khaybar]] ; 'Fadak' yana daga cikin falalar da aka yiwa annabin musulunci [[Muhammad]] . An ce Fadak ya zama abin da wasu gungun Musulmi suka yi saɓani a tsakanin [[Fatima|Fatimah]] da khalifa [[Abubakar]] bayan mutuwar Annabi Muhammad.{{Ana bukatan hujja|date=April 2017}} == Tarihi == === Khabar Jahiliyya === A cikin ƙarni na 7, yahudawa Larabawa ne suka mamaye gandun Khaybar, waɗanda suka yi rayuwar itacen dabino . Wasu abubuwa da musulmai suka gano a cikin shakkun a Khabar - injin [[wiktionary:bale#Etymology_3|ingila, da bales]] 20 na [[Yemen|Yaman]], da alkyabba 500 - suna nuni zuwa ga fatauci mai tsanani da yahudawa ke yi. <ref name="veccia">Veccia Vaglieri, L. "Khaybar". Encyclopaedia of Islam Online. Ed. P.J. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912</ref> Ruwa ya kasu zuwa yankuna uku: al-Natat, al-Shiqq الشِّق, da al-Katiba الكتيبة, wataƙila an raba su da wasu abubuwa na ɓacin rai, kamar su hamada, kwararar ruwa, da fadama. Kowane ɗayan waɗannan yankuna ya ƙunshi kagarai da yawa ko shakku da ke ɗauke da gidaje, rumbunan ajiya da wuraren shaƙatawa. Kowane sansanin soja mallakar dangi ne kuma an kewaye shi da gonaki da dabino. Domin inganta su tsaron gida damar, kagarar aka tãyar da a kan duwatsu, ko tarin ƙanƙara. <ref name="veccia">Veccia Vaglieri, L. "Khaybar". Encyclopaedia of Islam Online. Ed. P.J. Bearman, Th. Bianquis, C.E. Bosworth, E. van Donzel and W.P. Heinrichs. Brill Academic Publishers. ISSN 1573-3912</ref> === Zamanin Muhammad (629-632 miladiyya) === Muhammad ya jagoranci tafiya zuwa gaɓar Khabar a ranar 7 ga Mayu AH / 629 CE tare da maza kusan 1500 da dawakai 100-200. Tushen farko da suka haɗa da ''Sirah Rasul Allah'' (Tarihin rayuwar Annabi) na Ibn Ishaq sun bayyana mamayar Khaybar, tare da yin bayani dalla-dalla kan yarjejeniyar da Muhammad ya yi da yahudawa na ci gaba da zama a garin Fadak da noman kasarsu, suna rike da rabi na amfanin gonar. <ref>[https://web.archive.org/web/20040625103910/http://www.hraic.org/hadith/ibn_ishaq.html#khaybar#khaybar Sirat Rasulullah, Chapter 'Khaybar']</ref> Wannan yarjejeniyar ta bambanta da yarjejeniyar da yahudawan Khaybar, wanda a zahiri ya buƙaci aikin raba hannun jari. Muhammad ya riƙe kudaden shiga na yankin Fadak ga matalauta kamar ''ṣadaqa'', matafiya masu buƙata, da danginsa. Ba a bayyana gaba ɗaya yadda Muhammad ya gudanar da mallakar Fadak ba. [[Ibn Taymiyyah|Ibn Taimiyya]] ya rubuta a cikin Minhaj al-sunna cewa Muhammad ya nada Amr bn al-As a matsayin gwamnan gandun daji na Khabar <ref>[[Minhaj as-Sunnah an-Nabawiyyah]] by [[Ibn Taimiyya]], volume 4-page 460</ref> Bayan wafatin Muhammad, malamai sun yi sabani kan cewa Fadak din mallakar sa ne kawai. Wasu masharhanta musulmai sun yarda cewa bayan cin Fadak, kadarorin mallakar Muhammad ne kawai, yayin da wasu da dama suka ki yarda da wannan ra'ayin. <ref name="Taymiyyah">A Shah Waliullah in [[Quratul Ain]] p228 and [[Ibn Taymiyyah]] in [[Minhaj as-Sunnah an-Nabawiyyah|Minhaj al-Sunnah]], Dhikr of Fadak</ref> Majiyoyi na farko daban-daban sun bayyana yadda ake samun Fadak ta wannan hanyar:<blockquote>Rabin Fadasar Fadak, wanda yahudawa suka bayar bayan yarjejeniyar sulhu, mallakar Rasool Allah (s) ne kawai. Hakanan, 1/3 na Kwarin Qari da kuma gida biyu na Khabar dukiyar Muhammad (s) ce keɓaɓɓiya kuma babu wanda yake da rabonta. <ref>[[Al Minhaj bi Sharh Sahih Muslim]] Volume 2, 92.</ref></blockquote> Wani asusun na farko ya bayyana bishiyun ƴaƴan itace goma sha ɗaya a Fadak, wanda Muhammad da kansa ya shuka. <ref name="Hadeed">[[Sharh Ibn Abi Al-Hadeed]], v4, p108</ref> Sauran malaman da suka yarda da ra'ayin Fadak na na Muhammad ne kawai bayan cin nasarar Khaybar sun hada da: * Ali bn Ahmad al-Samhudi <ref>[[Wafa al-Wafa]], v4, p1280</ref> * Ibn Hisham <ref>[[Sirah Rasul Allah]] by [[Ibn Hisham]], v3, p353</ref> * Abu al-Fida <ref>[[The Concise History of Humanity or Chronicles]], p140, Dhikr Ghazwa Khaybar</ref> === Fatimah (Mahangar Shi'a) === Bayan rasuwar Muhammad, ƴarsa [[Fatima|Fatimah ta]] bayyana iƙirarinta na mallakar Fadak a matsayin mahaifinta. Da'awar da halifa mai mulki, Abubakar ya ƙi amincewa da ita bisa hujjar cewa Fadak kayan jama'a ne kuma suna jayayya cewa Muhammad ba shi da magada. Majiyoyi sun ruwaito cewa [[Ali]] tare da [[Ummu Ayman|Ummu Ayman (Barakah) sun ba da]] shaidar cewa Muhammad ya bayar da ita ga Fatimah Zahra, lokacin da Abu Bakr ya bukaci Fatima da ta kira shaidu game da ikirarin nata. <ref>Ordoni (1990) p. 211</ref> Majiyoyi daban-daban na firamare sun nuna cewa Muhammad ne ya baiwa Fadak kyautar Fatima, wanda ya jawo Alkur'ani a matsayin hujja. <ref>Q Al-Hashr, 7</ref> Wadannan sun hada da ruwayar [[Abdullahi ɗan Abbas|Ibn 'Abbas]] wanda ya ce lokacin da ayar Kur'ani ta ba da hakki ga dangi ta sauka, Muhammad ya kira ɗiyarsa ya ba ta kasar Fadak. Masana daban-daban da ke yin sharhi a kan Ƙur'ani, Babin Al-Hashr, aya ta 7, sun rubuta cewa Mala'ika [[Mala`ika Jibril|Jibril]] ya zo wurin Muhammadu kuma ya umurce shi da ya ba da haƙƙin da ya dace da ''"Dhul Qurba"'' (makusanta). Lokacin da aka tambayi Muhammad, wanda "Dhul Qurba" ya ambata, Gabriel ya amsa "Fatima" kuma cewa ta "<nowiki>''</nowiki> haƙƙoƙi" ana nufin "Fadak", wanda Muhammad ya kira Fatima kuma ya gabatar da Fadak gare ta. <ref>[[Ruzatul Safa]] as quoted in [[Tashdheed-ul-Mathaeen]] page 102.</ref> Bayan ayoyin Ƙur'ani da ke sama, akwai wasu ingantattun nassoshi game da wannan batun. Misali, Ali Ibn Burhanu'd-din Halabi Shafi'i ya yi rubutu a cikin Siratu'l-Halabiyya, shafi na.&nbsp;39 cewa da farko Fatimah ta kai kukanta ga Abubakar game da gaskiyar cewa annabin Islama ya ba ta fadak a matsayin kyauta, kasancewar ba a samu shaidun ba sai aka tilasta mata ta yi zargin cewa tana da haƙƙi bisa dokar gado. Hakanan an ambace shi a cikin Mu'jam Al-Buldan na Yaqut al-Hamawi, Tafsir al-Kabir na [[Fakhr al-Din al-Razi|Imam Fakhru'd-din Razi]], Sawa'iq al-Muhriqa na Ibn Hajar p.&nbsp;21, Sharh al-Nahju'l-Balagha na Ibn Abi'l-Hadid Mu'tazali Juzu'i na 4, shafi na.&nbsp;80 cewa da farko Fatima ta ce an bata kyautar a matsayin kyauta amma sun ki yarda da shaidanta sai ta sha wahala kuma cikin fushi ta ce ba za ta sake magana da [[Abubakar]] da [[Umar dan al-Khattab|Umar]] ba. <ref>[http://www.al-islam.org/peshawar-nights-sultan-al-waadhim-sayyid-muhammad-al-musawi-ash-shirazi/eighth-session-thursday#fadak-was-gift-not-legacy Peshawar Nights, Sultan al-Wa’adhim As-Sayyid Muhammad al-Musawi ash-Shirazi]</ref> === Bayan wafatin Muhammad === Lesley Hazleton ta bayyana taƙaddama tsakanin [[Fatima|Fatimah]] da [[Abubakar|Abu Bakr]] kamar haka: "[Fatimah] ta aika wa Abu Bakr da neman kaso daga gonar mahaifinta - gonakin itacen dabino a cikin babbar bishiyoyin Khaybar da Fadak zuwa arewacin Madina. Amsar da ya bashi yasa ta dimauce. Yankin Muhammad na al'umma ne, ba na wani mutum ba, Abubakar ya amsa. Yana daga cikin amanar alherin musulmai wanda ya gudanar dashi a matsayin Khalifa. [. . . Ba a musanta roƙon da jama'a ke yi na saƙon da Abubakar ya aika ta musun da'awar Fatima: Gidan Muhammad gidan Musulunci ne, kuma duk sun daidaita a cikin sa. " <ref>After the Prophet: The Epic Story of the Shia-Sunni Split in Islam By Lesley Hazleton, pp. 71-73</ref> Lokacin da [[Umar dan al-Khattab|Umar]] ya zama Khalifa, darajar ƙasar Fadak tare da kwanakinta ya kai dirhami dubu 50. <ref name="Hadeed">[[Sharh Ibn Abi Al-Hadeed]], v4, p108</ref> Ali ya sake neman gadon Fatima a zamanin Umar, amma aka hana shi da hujja irin ta lokacin Abubakar. Umar duk da haka, ya mayar da filaye a Madina ga [[Abbas ɗan Abdul-Muttalib|'Abbas ibn' Abd al-Muttalib]] da Ali, a matsayin wakilan dangin Muhammad, [[Banu Hashim]] . A lokacin [[Uthman bin Affan|khalifancin Usman]], Marwan ibn al-Hakâm, wanda ɗan baffansa ne, ya zama wakili na Fadak. <ref>Wafa al Wafa (vol 3 p 1000), Tarikh Abu al-Fida (vol 1 p 168)</ref> === Mahangar Sunni ga Fadak === A wurin Ahlus-Sunnah, Fadak wani yanki ne, kusa da Khaiber, inda yahudawa suke. Muhammadu ne ya ci Fadak. Kur'ani yana cewa: "Kuma abin da Allah ya ba ganimar manzonsa daga gare su, to, ba ku tilasta wa doki ko rakumi ba saboda su, amma Allah Yana ba da manzonSa a kan wanda Yake so. Kuma Allah a kan dukkan k .me, Mai Abkon yi ne. Abin da Allah Ya ba da ganima ga manzon Sa daga mutanen garuruwa, to, ga Allah da manzonSa ne, kuma ma'abucin kusanci da marayu da matalauta da matafiyi, to, wannan bai zama kaya ba a tsakanin mawadata daga cikinku. . Duk abin da manzo ya ba ka, ka karɓa. Kuma abin da ya hana, to, ka ƙaurace masa. Kuma ku bi Allah da taƙawa. Lalle ne, Kuma Allah Mai tsananin uƙuba ne. - (59: 6-7). Don haka a cewar Kur'ani, Fa'i yana nufin irin dukiyar kafirai kamar yadda aka mayar wa musulmai ba tare da yaki ba. Ba za'a rarraba kamar ganima tsakanin sojoji ba, amma gaba daya na Allah da manzon sa ne. Daga Sunnoni da Aikin Annabin Islama ya bayyana cewa Muhammadu da kansa ya kasance yana gudanar da Fai a matsayin shugaban jamhuriyar Musulunci. <ref>http://www.muslimtents.com/shaufi/b16/b16_13.htm</ref> A cewar Ahlus-Sunnah, Muhammad bai ba ’yarsa Fadak ba. Duk ruwayoyin da suka shafi wannan masu rauni ne. Dangane da da’awar ‘yan Shi’a kuwa, cewa lokacin da ayar Alqurani," Kuma ku bai wa dangi haƙƙinsa ", <ref>Quran, Surah Isra, verse 26</ref> ta sauka, Annabi ya ba Fadak‘ yarsa kamar yadda ta zama hakkinta. Amma, akwai shahararrun Malaman Sunni da yawa da suka fayyace cewa wahayi na 17:26 <ref>[http://tanzil.net/#trans/en.sahih/17:26 17:26]</ref> game da Fadak ne daga Annabi zuwa Fatima, kamar su: Razi, <ref>[Razi in the book "Aljrh and Altdyl" vol. 1, p. 257]</ref> Suyuti, <ref name="Suyuti p. 158">[Suyuti (Vol. 2, p. 158 and vol. 5, pp.273_274)]</ref> Khwarizmi, Ali ibn Abd-al-Malik al-Hindi <ref>[Ali ibn Abd-al-Malik al-Hindi (vol. 2, p. 158 and vol. 3, p. 767)]</ref> da sauransu. Duk da haka, an ruwaito cewa Umme Hani ta ce Fatimah ta ce Abubakar ya gaya mata cewa Annabi ya ce "Mu Annabawa ba mu da magada, maimakon haka abin da muka bari Sadaka ne ga Al'umma". <ref>Darqutni,Al ilal ,1:231:34</ref> === Fadak ƙarƙashin Umayyad (661 &#x2013; 750) === [[Mu'awiya|Mu'awiyah]], halifan Umayyawa na farko bai mayar da Fadak ga zuriyar [[Fatima|Fatimah ba.]] Wannan hanyar ta ci gaba daga halifofin Umayyawa daga baya har Umar bin Abd al-Aziz ya karɓi iko. Lokacin da Umar bn Abd al-Aziz, wanda aka fi sani da Umar na II, ya zama Khalifa a shekara ta 717 CE, kuɗin da aka samu daga dukiyar Fadak ya zama dinari 40,000. <ref>[[Sunan Abu Dawud]], v3, p144, Dhikr Fa'y</ref> Fadak an mayar da shi ga zuriyar Fatima ta hanyar umarnin da Umar II ya bayar, <ref>[[Wafa al-Wafa]], page 99</ref> amma halifofin da suka zo daga baya sun yi watsi da wannan shawarar. Magajin Umar II , Yazid bn Abd al-Malik (wanda aka fi sani da Yazid na II ) ya yi watsi da shawarar tasa, kuma an sake sake Fadak ya zama amintacce ga jama'a. Daga nan aka sarrafa Fadak har zuwa lokacin da Halifancin Ummayad ya ƙare. === Fadak ƙarƙashin Abbasiyawa (750 &#x2013; 1258) === A shekara ta 747 CE, babbar tawaye ga daular Umayyad ta faru. Umayyawa ta aka ƙarshe ci da [[Daular Abbasiyyah|Abbasiyawa]] ƙarƙashin mulkin Abu Abbas Abdullah al-Saffah (ga Battle na Zab ) a shekara 750. An kashe Halifa na Umayyad na karshe, Marwan II a wani karami karami ‘yan watanni bayan Yakin Zab, wanda hakan ya kawo karsyhen Halifancin Umayyawa . Lissafin tarihi ya banbanta a kan abin da ya faru da Fadak a ƙarƙashin khalifofin farko na Abbasawa. Amma akwai ijma'i a tsakanin [[Ulama'u|Malaman Musulunci]] cewa an ba da Fadak ga zuriyar Fatimah a lokacin mulkin Al-Ma'mun a matsayin Khalifa (831-833 CE). Al-Ma'mun har ma ya yanke hukuncin yin hakan a cikin ''(dīwāns)'' . Magajin Al-Ma'mun, Al-Mutawakkil (847-861) ya sake kwace Fadak daga zuriyar Fatimah, yana mai ba da umarnin a yi amfani da shi don dalilan da Abu Bakr ya bayyana tun farko. Al-Muntasir (861-862), amma, a bayyane ya tabbatar da shawarar Al-Ma'mun, don haka ya ba wa zuriya Fatimah damar gudanar da Fadak. <ref>As stated in Tarikh Yaqubi (2:199, 3:48), Wafa al Wafa vol 3 pp. 999–1000, Tarikh ul Khulafa, pp. 231–32</ref> Abin da ya faru a nan gaba ba shi da tabbas, amma mai yiwuwa Halifa ya sake kwace Fadak kuma mai mulkin lokacin ya mallake shi kawai a matsayin mallakar kansa. == Fadak cikin adabi == Rikicin kan Fadak an ruwaito shi ta hanyoyi daban-daban, wasu daga cikinsu sun zama kusan almara. Daga cikin waɗannan ne labari na mashahuriyar kalifa na Dare dubu da ɗaya tãtsũniyõyin, Harun al Rashid, ya ruwaito a cikin ƙarni na 16 aikin ''Laṭā'if al-Tawā'if'' ''tausasãwa na Mutane,'' a cikin abin da Harun ne aka bayyana a matsayin jin nadãma a kan hana Fadak ga dangin Muhammad. Haruna ya yi tambaya game da iyakokin ruwan daga zuriyar Fatima domin mayar da ita ga wadanda suka mallaka ta. Zuriyar ta yi gargaɗin cewa bayan zana iyakokin gonar Fadak, Haruna ba zai ƙara barin ta ba. Duk da haka, Haruna ya ci gaba. Zuriyarsa ya amsa cewa iyakar Fadak ita ce Aden, ta biyu Samarqand, na uku [[Sallan Magariba|Maghrib]], na huɗu kuma Tekun [[Armeniya|Armeniya.]] Waɗannan iyakokin sun bayyana kusan dukkanin daular Harun. Cewa Haruna da kansa ya fara aiwatar da dawo da Fadak kuma zuriyar Muhammad ba ta matsa masa ba ya bayyana cewa a cikin ra'ayin Shi'i, dukiyar duniya ba ta da wata mahimmanci ga dangin Muhammadu ko kuma ga ikon imamai. <ref>Virani, Shafique N. ''The Ismailis in the Middle Ages: A History of Survival, A Search for Salvation'' (New York: Oxford University Press, 2007), 165-167.</ref> == Hanyoyin haɗin waje == * [http://www.seratonline.com/9923/a-quranic-proof-on-the-inheritance-of-janabe-zahras-a/ Fadak ta Sayyida Fatima ce (sa)] [http://www.seratonline.com/9923/a-quranic-proof-on-the-inheritance-of-janabe-zahras-a/ ) - Hujja daga Alqur'ani] * [http://www.seratonline.com/924/why-hazrat-zahra-s-a-demanded-fadak-from-the-government/ Me yasa Sayyida Fatima (sa) ta bukaci Fadak?] * [http://www.al-islam.org/gallery/photos/fadak.gif Hoton Fadak] * [https://web.archive.org/web/20060516223630/http://www.balagh.net/english/ahl_bayt/fatima_the_gracious/49.htm Ra'ayin Shi'a] *  &nbsp;(1.60&nbsp;MB) * [http://imfi.ir/english/lib/pro_ahl/fatima/fadak_in_history/index.htm imfi.ir] <sup class="noprint Inline-Template" data-ve-ignore="true"> * [https://www.amazon.com/After-Prophet-Story-Shia-Sunni-Split/dp/0385523947 Bayan Annabi: Labarin Batsa na Raba tsakanin Shi'a da Sunni a Musulunci], Daga Lesley Hazleton == Manazarta == {{reflist|4}} [[Category:Musulmai]] [[Category:Musulunci]] [[Category:Saudiyya]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] j30yhbs2nrv5sqkihlryrdna4z4ffu2 Kamaru Usman 0 21326 166928 91471 2022-08-19T21:19:49Z Abdulazeez77 18642 Gyara wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Kamarudeen "Kamaru" Usman''' (an haife shi a ranar 11 ga watan Mayu, shekarar 1987) ɗan Nijeriya ne Ba'amurke ɗan ƙwararren mai fasahar zane-zane, tsohon mai kokawa da 'yanci da ya kammala wasan kokawa na gargajiya. A yanzu haka yana fafatawa a gasar welterweight a gasar Ultimate Fighting Championship (UFC), inda shi ne mai rike da kambun UFC Welterweight Champion. Usman kuma ya kasance zakara a gasar Ultimate Fighter 21. Tun daga Maris 23, 2021 shine #2 a cikin darajar UFC na fam-da-fam na maza. A matsayin dan kokawar, Usman ya fara gasar ne da kilogram 84, kuma ya kasance memba na Kungiyar Duniya ta Jami’ar Amurka ta shekarar 2010. A cikin kwaleji, ya yi gasar akan fam 174, kuma shine zakara na NCAA Division II na shekarar 2010, sau uku NCAA DII Duk Ba-Amurke da kuma cancantar NAIA National. == Bayan Fage == An haifi kamaru Usman a Auchi, [[Najeriya]]. Mahaifinsa babban soja ne a rundunar sojan Najeriya kuma mahaifiyarsa malama ce. Yana da kanne biyu, Kashetu da Mohammed, wanda tsohon Likita ne a fannin harhada magunguna sannan na biyun kuma gwani ne a harkar fasaha. Ya girma tare da mahaifiyarsa da 'yan'uwansa maza biyu a cikin [[Benin City|Garin Benin]], Usman ya yi fama da yanayin yanayin sa yayin yarinta. Mahaifin Usman, Muhammed Nasiru Usman, wanda ya zama mai harhada magunguna a Amurka, shi ne ya kawo danginsa cikin kasar tun yana dan shekara takwas, Usman, ya yi kaura zuwa Dallas, Texas. == Wasan kokawa == Kamaru Usman started wrestling in his sophomore year in high school, at Bowie High School in Arlington, Texas. Because Usman's wrestling coach at the time had trouble pronouncing his first name Kamarudeen, he got the nickname "Marty" when he joined the team and it stuck with him during his amateur wrestling career. After compiling a 53–3 record in high school wrestling and placing third at the [[Texas]] state championships, Usman wrestled alongside Jon Jones at the senior national tournament before leaving for college. A kwaleji, Kamaru Usman ya yi kokawa a [[Iowa]] a jami’ar William Penn har tsawon shekara guda, inda ya kasance mai neman cancantar shiga gasar kasa ta NAIA a shekarar 2007, amma bai samu damar halartar gasar ba saboda dusar kankara; rabin tawagarsa da babban kocinsa, duk da haka, sun tashi da wuri zuwa gasar ba tare da shi ba, wanda hakan ya bata wa Usman rai har ya sa shi barin William Penn. Daga baya ya koma Jami'ar Nebraska da ke Keney (UNK), wacce a baya ta yi kokarin daukar shi a karkashin shawarar mai gwagwarmaya ta UNK a wancan lokacin Tervel Dlagnev, sannan kuma daga baya ya taimaka wa Lopers din lashe lambar farko ta kungiyar su a 2008. Usman ya kasance na uku a cikin kasar duk tsawon shekaru uku da ya halarci UNK kuma ya kasance dan wasan karshe na kasa sau biyu. Ya zama zakara na NCAA Division II na ƙasa da fam 174 a shekarar 2010, yana kammala kakar wasa tare da rikodin 44-1 da nasara 30 kai tsaye. Jim kadan bayan aikinsa na gargajiya ya kare, Usman ya karkata akalar sa zuwa ga wasan kokawa na mara da kai ya zama mazaunin Cibiyar Horar da Gasar Olympic ta Amurka, tare da fatan kasancewa cikin kungiyar wasannin Olympics ta shekarar 2012. Duk da cewa ya shiga Kungiyar Kwalejin Duniya ta Jami’ar Amurka a shekarar 2010, Usman ya ji rauni saboda rauni kuma daga karshe ya yi watsi da burinsa na gasar Olympics bayan ya kasa samun damar zuwa Gasar ‘Yan wasan Olympics ta Amurka ta 12, yana mai da hankalinsa ga gawar fasahar karawa a maimakon haka. Tsohon dan wasan kwallon kafa na kasa (NFL) Christian Okoye, wanda ke da lakabin "The Nightmare Nigerian" alamar kasuwanci, ya ba da albarkacin sa ga Usman ya yi amfani da shi. == Mixed Martial Arts aiki == === Kwarewar MMA aiki === A shekarar 2011, Usman ya zama kocin kokawar kungiyar Miller a gasar The Ultimate Fighter a shekara goma sha hudu . Bayan kasa samun cancantar shiga gasar 'US US Olympic Team Trials' a gwagwarmayar 'yanci, Usman ya zama kwararren MMA a watan Nuwamba shekarar 2012. Ya kirkiro rikodin na 5-1, yana gasa don ci gaban yanki da yawa kafin ya gwada The Ultimate Fighter a farkon shekarar 2015. === Babban Soja === A watan Fabrairun shekarar 2015, an ba da sanarwar cewa Usman yana daya daga cikin mayaƙan da aka zaɓa don kasancewa a cikin The Ultimate Fighter 21 . In his TUF debut and quarterfinal bout of the bracket, Usman faced undefeated eventual Titan FC Welterweight Champion Michael Graves. He won the fight via majority decision. A wasan dab da na kusa dana karshe, Kamaru Usman ya kara da tsohon soja kuma tsohon zakaran WSOF Welterweight zakara Steve Carl . Ya ci nasarar gwagwarmaya ta hanyar yanke shawara baki ɗaya kuma ya tsallake zuwa wasan ƙarshe. A wasan karshe, Usman ya kara da Hayder Hassan a ranar 12 ga watan Yunin shekarar 2015, a The Ultimate Fighter 21 Finale . Ya lashe damben ne ta hanyar gabatarwa a zagaye na biyu, don haka ya ci kwantaragin adadi shida tare da UFC. An kuma bashi lambar yabo ta Ayyukan Dare . === Gasar Gasar Karshe === ==== 2015 ==== A karon farko a matsayinsa na dan wasan UFC, Usman ya kara da Leon Edwards a nan gaba a ranar 19 ga watan Disamba, 2015, a UFC a Fox 17 . Ya ci nasarar yaƙin ta hanyar yanke shawara ɗaya. ==== 2016 ==== In his first bout of the year, Usman faced Alexander Yakovlev on July 23, 2016, at UFC on Fox 20. He won the one-sided fight via unanimous decision after out-grappling Yakovlev. Kamaru Usman ya fafata da TUF: Warlley Alves wanda ya lashe gasar ta Brazil 3 a ranar 19 ga Nuwamba, shekarar 2016, a UFC Fight Night 100 . Ya lashe wasan ta hanyar yanke shawara baki ɗaya a karo na uku-jere. ==== 2017 ==== Usman ya gamu da tsohon zakaran tseren matsakaita nauyi na KOTC Sean Strickland a ranar 8 ga watan Afrilu, shekarar 2017, a UFC 210 . Ya sake cin nasarar yaƙin ta hanyar yanke shawara ɗaya. Wasan da aka sake tsarawa tare da Sérgio Moraes a kan wasanni bakwai ba tare da an doke shi ba ya faru a ranar 16 ga Satumba,shekarar 2017, a UFC Fight Night 116 . Usman ya ci nasarar ne ta bugun daga kai sai mai tsaron gida a zagayen farko. An shirya Usman zai hadu da Venator FC Welterweight Champion Emil Weber Meek a ranar 30 ga watan Disamba, shekarar 2017, a UFC 219, duk da haka, Meek ya gabatar da matsalolin VISA kuma an sake tsara su biyun don UFC Fight Night 124 . Usman ya ci nasarar gwagwarmaya ne ta hanyar yanke shawara baki daya bayan ya yi kokawa da abokin karawarsa. ==== 2018 ==== Usman ana sa ran zai hadu da Santiago Ponzinibbio a ranar 19 ga watan Mayu, shekarar 2018, a UFC Fight Night 129 . Koyaya, a ranar 21 ga Afrilu, an cire Ponzinibbio daga katin saboda rauni kuma an maye gurbinsa da ADCC Grappling World Champion da dan takarar UFC sau biyu Demian Maia . Bayan ya karyata duk kokarin Maia guda goma sha biyar da ya yi na kwace gidaje da kuma nuna wa abokin hamayyarsa a kafa, Usman ya yi nasara a yakin ta hanyar yanke hukunci baki daya. A ranar 18 ga watan Agusta, an sanar da cewa Usman zai yi aiki a matsayin mai ba da tallafi ga babban wasan UFC 228 tsakanin babban zakara Tyron Woodley da kuma wanda ba shi da nasara Darren Till . Usman ya kara da tsohon zakaran UFC ajin Rafael dos Anjos a ranar 30 ga Nuwamba, shekarar 2018, a Ultimate Fighter 28 Finale . Ya ci nasarar yaƙin ta hanyar yanke shawara ɗaya. Wannan nasarar ta sa ya sami lambar yabo ta dare ta biyu. ==== UFC Gwarzon Mara nauyi ==== ==== 2019 ==== Hawa tara yaki lashe gudana a cikin UFC, Usman gaba da fuskantar UFC Welterweight Champion Tyron Woodley a kan watan Maris 2, shekarar 2019, a cikin co-main aukuwa a UFC 235 . Ya sami nasara ne ta bangare daya ta hanyar yanke shawara daya bayan da ya mamaye abokin hamayyarsa har karo biyar don a nada shi a matsayin sabon UFC Welterweight Champion. Usman ya yi nasarar kare kambunsa na farko kuma ya kara da abokin karawarsa na tsawon lokaci Colby Covington a UFC 245 a ranar 14 ga watan Disamba, shekarar 2019. Duk da biyu da 'yan wasa da kasancewa mafi yawa m ' Yan kokawar, da yaki ba sun hada da wani grappling da kuma dauke high-paced laifi a cikin daukan hankali maimakon. Bayan wani sau da yawa ake magana a kai a matsayin " slugfest ", Usman ya iya knockdown ya abokin sau biyu, kafin kammala shi tare da buga a cikin na biyar zagaye da za a ayyana da lashe via fasaha knockout, wanda saita rikodin ga latest gama a UFC welterweight tarihi . Wannan yaƙin ya sa duka mahalarta suka sami lambar ''yaƙin Dare'' . ==== 2020 ==== An shirya Usman ya kare kambunsa a karo na biyu a kan abokin wasansa na tsawon lokaci da kuma No-Gi Jiu-Jitsu Gwarzon Duniya na biyu Gilbert Burns a ranar 12 ga Yulin, 2020 a UFC 251 . Dukkansu asalinsu daga sansani daya - Sanford MMA - Usman ya zabi yin atisaye a karkashin Trevor Wittman da zai shiga fada. A ranar 3 ga watan Yuni, shekarar 2020, ya bayyana cewa Burns ya gwada tabbatacce ga [[Koronavirus 2019|COVID-19]], kuma daga baya aka cire shi daga katin. A ranar 5 ga watan Yuli, 2020, an bayar da rahoton cewa Jorge Masvidal ya shiga cikin gajeren sanarwa kuma ya yi aiki a matsayin madadin Burns. Usman ne ya sarrafa mafi yawan fada da aka samu ta hanyar sanya Masvidal a cikin asibitin, yana samun nasara ta hanyar yanke shawara baki daya. Katin ya bayar da rahoton cewa ya samar da miliyan 1.3 na biyan kudi-a-gani a Amurka, mafi yawa tun daga UFC 229 a watan Oktoba 2018. ==== 2021 ==== An sake shirya Usman don kare takensa a kan BJJ Gwarzon Duniya Gilbert Burns, a ranar 12 ga Disamba, 2020 a UFC 256 . Koyaya, a ranar 5 ga Oktoba, 2020, An bayar da rahoton cewa Usman ya fice daga damben, yana mai ba da karin lokacin da ake bukata don murmurewa daga raunin da ba a bayyana ba kuma an dage fafatawar zuwa 13 ga Fabrairu, 2021, a matsayin shugaban UFC 258 . Usman ya kare kambunsa a karo na uku, yayin da ya ci nasara ta hanyar bugun daga kai sai mai fasaha a zagaye na uku, wanda ya zarce na tsohon UFC Welterweight Champion Georges St-Pierre don mafi girma-nasara a gasar tare da goma sha uku. Wannan nasarar ta sa ya sami lambar yabo ta dare. A karo na biyar a karawarsa, Usman ya sake karawa da Jorge Masvidal na UFC Welterweight Championship a ranar 24 ga watan Afrilu, shekarar 2021 a UFC 261 a Florida. Ya sami nasarar kare taken sa bayan fitar da Masvidal a zagaye na biyu, ya zama na farko da yayi hakan a UFC. Wannan nasarar ta baiwa Usman lambar yabo ta Karrama ''dare'' . == Rayuwar mutum == Kamaru and his wife have a daughter, Samirah (born 2014).<ref>{{Cite tweet|date=July 29, 2018|title=My little princess is 4 years old today Smiling face with heart-shaped eyes 👼🏽. Woooow where did 4 years go!!}}</ref> His father, Muhammed Nasiru Usman, who had previous convictions in Tarrant County for theft and drunk driving, was convicted in May 2010 of various offenses, including health care fraud and money laundering, related to a health care fraud scheme. He was sentenced to fifteen years' imprisonment and ordered to pay $1,300,000 in restitution, and was released from FCI Seagoville on March 16, 2021. == Gasar da kuma nasarorin == === Gwagwarmayar folkstyle === * '''Athungiyar 'Yan Wasan Kwaleji ta Kasa''' ** Gasar NCAA Division II ta Kasa (174 lbs, 2010) ** NCAA Division II Duk Ba-Amurke (ll 174, 2008, 2009, 2010) * '''Nationalungiyar ofungiyar Wasannin Wasannin Wasannin colasa ta Duniya''' ** NAIA ta cancanta (165 lbs, 2007) * '''Jami'ar Harkokin Ilimin Makaranta''' ** UIL Duk-Jiha daga cikin Bowie High School (145 lbs, 2005) === Mixed Martial Arts === * '''Gasar Gasar Karshe''' ** Gasar UFC Welterweight Championship (Lokaci daya, yanzu) *** Tsare taken nasara hudu ** Na farko haifaffen dan Najeriya UFC ** Ultimate Fighter 21 wanda ya lashe gasar ** Ayyukan Dare (Sau Hudu) {{Small|vs. [[Hayder Hassan]], [[Rafael dos Anjos]], [[Gilbert Burns]], and [[Jorge Masvidal]]}} {{Small|vs. [[Hayder Hassan]], [[Rafael dos Anjos]], [[Gilbert Burns]], and [[Jorge Masvidal]]}} <ref name="UFC 2582">{{Cite web|date=2021-02-14|title=UFC 258 Bonuses: Usman Among Fighters To Nab Performance Checks|url=https://www.mmanews.com/2021/02/ufc-258-bonuses-usman-among-fighters-to-nab-performance-checks/|access-date=2021-02-14|website=MMA News|language=en-US}}</ref> ** Yaƙin Dare (Lokaci daya) {{Small|vs. [[Colby Covington]]}} ** Bugawa gama a UFC Welterweight tarihin {{Small|vs. [[Colby Covington]]}} ** Kwanan nan bugawa a cikin UFC taken yaƙi tarihi {{Small|vs. [[Colby Covington]]}} ** Mafi yawan cin nasara a jere a raga mai nauyi (14) * '''MMAJunkie.com''' ** 2019 Disamba Fada na Watan {{Small|vs. [[Colby Covington]]}} ** 2021 Fabrairu Yaƙin Watan <small>vs.</small> <small>Gilbert Burns</small> ** 2021 Knockout na Watan <small>vs.</small> <small>Jorge Masvidal</small> == Mixed Martial Arts rikodin == {{MMArecordbox|draws=|nc=|ko-wins=9|sub-wins=1|dec-wins=9|ko-losses=0|sub-losses=1|dec-losses=|dq-wins=|dq-losses=|other-wins=|other-losses=}} {{MMA exhibition record box|draws=|nc=|ko-wins=|ko-losses=|sub-wins=|sub-losses=|dec-wins=2|dec-losses=|dq-wins=|dq-losses=|other-wins=|other-losses=}} {{MMA record start}} |- |{{yes2}}Win |align=center|2–0 |[[Steve Carl]] |Decision (unanimous) |rowspan=2| [[The Ultimate Fighter: American Top Team vs. Blackzilians]] |{{dts|2015|June|17}} (airdate) |align=center|2 |align=center|5:00 |rowspan=2|[[Coconut Creek, Florida]], United States |{{Small|[[The Ultimate Fighter: American Top Team vs. Blackzilians|The Ultimate Fighter 21]] semifinals round.}} |- |{{yes2}}Win |align=center|1–0 |[[Michael Graves (fighter)|Michael Graves]] |Decision (majority) |{{dts|2015|April|22}} (airdate) |align=center|2 |align=center|5:00 |{{Small|[[The Ultimate Fighter: American Top Team vs. Blackzilians|The Ultimate Fighter 21]] quarterfinals round.}} |- {{End}} == Rikodin Freestyle == {{S-start}} ! colspan="7"| Senior Freestyle Matches |- ! Res. ! Record ! Opponent ! Score ! Date ! Event ! Location |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2012 US Olympic Trials Qualifier DNP at 84&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |35–26 |align=left|{{Flagicon|USA}} Evan Brown |style="font-size:88%"|1–3, 1–'''1''' |style="font-size:88%" rowspan=3|March 31 – April 1, 2012 |style="font-size:88%" rowspan=3|2012 US Olympic Trials Qualifier |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=3| {{Flagicon|USA}} [[Cedar Falls, Iowa]] |- |{{yes2}}Win |35–25 |align=left|{{Flagicon|USA}} Ed Richmond |style="font-size:88%"|Fall |- |{{no2}}Loss |34–25 |align=left|{{Flagicon|USA}} [[Jake Herbert]] |style="font-size:88%"|2–5, 1–5 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2012 Dave Schultz M. International DNP at 84&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |34–24 |align=left|{{Flagicon|IND}} [[Narsingh Yadav]] |style="font-size:88%"|1–2, 1–5 |style="font-size:88%" rowspan=6|February 2–4, 2012 |style="font-size:88%" rowspan=6|2012 Dave Schultz Memorial International Open |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=6| {{Flagicon|USA}} [[Colorado Springs, Colorado]] |- |{{yes2}}Win |34–23 |align=left|{{Flagicon|USA}} Evan Brown |style="font-size:88%"|1–0, 1–0 |- |{{yes2}}Win |33–23 |align=left|{{Flagicon|BUL}} Valentin Sofiadi |style="font-size:88%"|2–0, 2–0 |- |{{yes2}}Win |32–23 |align=left|{{Flagicon|CAN}} Alex Burk |style="font-size:88%"|5–2, 2–1 |- |{{no2}}Loss |31–23 |align=left|{{Flagicon|USA}} [[Deron Winn]] |style="font-size:88%"|Fall |- |{{yes2}}Win |31–22 |align=left|{{Flagicon|USA}} Kurt Brenner |style="font-size:88%"|0–8, 6–4, 2–0 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2011 US Olympic Trials Qualifier 4th at 84&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |30–22 |align=left|{{Flagicon|USA}} Bryce Hasseman |style="font-size:88%"|0–1, 0–1 |style="font-size:88%" rowspan=7|December 3, 2011 |style="font-size:88%" rowspan=7|2011 US Olympic Trials Qualifier |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=7| {{Flagicon|USA}} [[Las Vegas, Nevada]] |- |{{yes2}}Win |30–21 |align=left|{{Flagicon|USA}} [[Travis Paulson]] |style="font-size:88%"|INJ |- |{{yes2}}Win |29–21 |align=left|{{Flagicon|USA}} James Yonushonis |style="font-size:88%"|4–2, 2–1 |- |{{yes2}}Win |28–21 |align=left|{{Flagicon|USA}} Doug Umbehauer |style="font-size:88%"|'''1'''–1, 2–0 |- |{{yes2}}Win |27–21 |align=left|{{Flagicon|USA}} Kurt Brenner |style="font-size:88%"|1–0, 5–2 |- |{{no2}}Loss |26–21 |align=left|{{Flagicon|USA}} Terry Madden |style="font-size:88%"|0–4, 1–4 |- |{{yes2}}Win |26–20 |align=left|{{Flagicon|USA}} [[Pat Downey (wrestler)|Pat Downey]] |style="font-size:88%"|'''1'''–1, 3–'''3''', 4–0 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2011 NYAC Holiday International Open DNP at 84&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |25–20 |align=left|{{Flagicon|USA}} Kirk Smith |style="font-size:88%"|1–1, 0–3 |style="font-size:88%" rowspan=3|November 11–13, 2011 |style="font-size:88%" rowspan=3|2011 NYAC Holiday International Open Tournament |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=3| {{Flagicon|USA}} [[New York City, New York]] |- |{{yes2}}Win |25–19 |align=left|{{Flagicon|USA}} Mike Tamillow |style="font-size:88%"|2–1, 3–0 |- |{{no2}}Loss |24–19 |align=left|{{Flagicon|PUR}} [[Jaime Espinal]] |style="font-size:88%"|0–4, 4–6 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2011 Sunkist Kids International Open DNP at 84&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |24–18 |align=left|{{Flagicon|USA}} Mack Lewnes |style="font-size:88%"|2–'''2''', 0–6 |style="font-size:88%" rowspan=3|October 28–30, 2011 |style="font-size:88%" rowspan=3|2011 Sunkist Kids International Open Tournament |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=3| {{Flagicon|USA}} [[Mesa, Arizona]] |- |{{no2}}Loss |24–17 |align=left|{{Flagicon|USA}} Raymond Jordan |style="font-size:88%"|0–4, 1–3 |- |{{yes2}}Win |24–16 |align=left|{{Flagicon|USA}} Erich Schmidtke |style="font-size:88%"|3–0, 1–2, 3–1 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2011 NP Regionals {{silver2}} at 96&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |23–16 |align=left|{{Flagicon|USA}} Luke Lofthouse |style="font-size:88%"|1–'''1''', 4–1, 0–1 |style="font-size:88%" rowspan=2|May 12–14, 2011 |style="font-size:88%" rowspan=2|2011 Northern Plains Regional Championships |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=2| {{Flagicon|USA}} [[Waterloo, Iowa]] |- |{{yes2}}Win |23–15 |align=left|{{Flagicon|USA}} Mike Schmidt |style="font-size:88%"|3–'''3''', 7–0, 7–2 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2011 US University Nationals 7th at 84&nbsp;kg}} |- |{{yes2}}Win |22–15 |align=left|{{Flagicon|USA}} Kevin Bailey |style="font-size:88%"|TF 7–0, 6–0 |style="font-size:88%" rowspan=7|April 20–23, 2011 |style="font-size:88%" rowspan=7|2011 US University National Championships |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=7| {{Flagicon|USA}} [[Akron, Ohio]] |- |{{no2}}Loss |21–15 |align=left|{{Flagicon|USA}} Max Thomusseit |style="font-size:88%"|3–1, 0–1, 0–1 |- |{{yes2}}Win |21–14 |align=left|{{Flagicon|USA}} Ryan Loder |style="font-size:88%"|6–0, 1–3, 2–1 |- |{{yes2}}Win |20–14 |align=left|{{Flagicon|USA}} Keith Witt |style="font-size:88%"|TF 6–0, 6–0 |- |{{yes2}}Win |19–14 |align=left|{{Flagicon|USA}} Ben Bennett |style="font-size:88%"|2–0, 6–0 |- |{{no2}}Loss |18–14 |align=left|{{Flagicon|USA}} Nick Heflin |style="font-size:88%"|0–1, 1–3 |- |{{yes2}}Win |18–13 |align=left|{{Flagicon|USA}} Cole Shafer |style="font-size:88%"|6–0, 2–0 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2011 US Open DNP at 84&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |17–13 |align=left|{{Flagicon|USA}} Raymond Jordan |style="font-size:88%"|0–2, 0–2 |style="font-size:88%" rowspan=7|April 7–10, 2011 |style="font-size:88%" rowspan=2|2011 US Open National Championships |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=7| {{Flagicon|USA}} [[Cleveland, Ohio]] |- |{{no2}}Loss |17–12 |align=left|{{Flagicon|USA}} Bryce Hasseman |style="font-size:88%"|1–'''1''', 0–3 |- |{{yes2}}Win |17–11 |align=left|{{Flagicon|USA}} Evan Brown |style="font-size:88%"|0–1, 2–1, 1–0 |style="font-size:88%" rowspan=5|2011 US Open National Championships – Qualifier |- |{{yes2}}Win |16–11 |align=left|{{Flagicon|USA}} Christopher Honeycutt |style="font-size:88%"|'''1'''–1, 2–3, 2–1 |- |{{yes2}}Win |15–11 |align=left|{{Flagicon|USA}} Kaleb Young |style="font-size:88%"|3–2, 1–0 |- |{{no2}}Loss |14–11 |align=left|{{Flagicon|USA}} Nick Heflin |style="font-size:88%"|0–1, 4–1, 0–1 |- |{{yes2}}Win |14–10 |align=left|{{Flagicon|USA}} Dwight Middleton |style="font-size:88%"|TF 6–0, 6–0 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2011 Dave Schultz M. International DNP at 84&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |13–10 |align=left|{{Flagicon|PUR}} [[Jaime Espinal]] |style="font-size:88%"|Fall |style="font-size:88%" rowspan=5|February 2–5, 2011 |style="font-size:88%" rowspan=5|2011 Dave Schultz Memorial International Open |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=5| {{Flagicon|USA}} [[Colorado Springs, Colorado]] |- |{{yes2}}Win |13–9 |align=left|{{Flagicon|USA}} James Yonushonis |style="font-size:88%"|TF 5–0, 8–2 |- |{{no2}}Loss |12–9 |align=left|{{Flagicon|JPN}} Shinya Matsumoto |style="font-size:88%"|2–4, 1–4 |- |{{yes2}}Win |12–8 |align=left|{{Flagicon|USA}} Jake Landals |style="font-size:88%"|5–0, 7–0 |- |{{yes2}}Win |11–8 |align=left|{{Flagicon|USA}} James Reynolds |style="font-size:88%"|4–1, 7–0 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2010 NYAC International Open DNP at 84&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |10–8 |align=left|{{Flagicon|USA}} Raymond Jordan |style="font-size:88%"|Fall |style="font-size:88%" rowspan=5|November 20–21, 2010 |style="font-size:88%" rowspan=5|2010 NYAC International Open Tournament |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=5| {{Flagicon|USA}} [[New York City, New York]] |- |{{yes2}}Win |10–7 |align=left|{{Flagicon|USA}} Jason Lapham |style="font-size:88%"|1–0, 3–0 |- |{{yes2}}Win |9–7 |align=left|{{Flagicon|USA}} Robert Isley |style="font-size:88%"|2–1, 4–2 |- |{{no2}}Loss |8–7 |align=left|{{Flagicon|USA}} Keith Gavin |style="font-size:88%"|1–0, 1–2, 0–2 |- |{{yes2}}Win |8–6 |align=left|{{Flagicon|UKR}} Vitaliy Horodnytskyy |style="font-size:88%"|2–0, 2–1 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2010 University World Championships 8th at 84&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |7–6 |align=left|{{Flagicon|LTU}} Giedrius Morkis |style="font-size:88%"|Fall |style="font-size:88%" rowspan=3|October 30, 2010 |style="font-size:88%" rowspan=3|2010 University World Championships |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=3| {{Flagicon|ITA}} [[Torino, Italy]] |- |{{no2}}Loss |7–5 |align=left|{{Flagicon|MDA}} [[Piotr Ianulov]] |style="font-size:88%"|0–6 |- |{{yes2}}Win |7–4 |align=left|{{Flagicon|CAN}} Alex Burk |style="font-size:88%"|9–2 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2010 US University World Team Trials 5th at 74&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |6–4 |align=left|{{Flagicon|USA}} Adam Hall |style="font-size:88%"|2–0, 0–1, 2–4 |style="font-size:88%" rowspan=5|May 28–29, 2010 |style="font-size:88%" rowspan=5|2010 US University World Team Trials |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=5| {{Flagicon|USA}} [[Colorado Springs, Colorado]] |- |{{yes2}}Win |6–3 |align=left|{{Flagicon|USA}} Albert White |style="font-size:88%"|2–1, 2–0 |- |{{no2}}Loss |5–3 |align=left|{{Flagicon|USA}} Jon Reader |style="font-size:88%"|0–4, 1–5 |- |{{yes2}}Win |5–2 |align=left|{{Flagicon|USA}} John Paul O`Connor |style="font-size:88%"|0–3, 4–3, 5–0 |- |{{yes2}}Win |4–2 |align=left|{{Flagicon|USA}} Matt Ballweg |style="font-size:88%"|5–1, 6–0 |- ! style=background:white colspan=7 |{{Small|2010 US Open DNP at 74&nbsp;kg}} |- |{{no2}}Loss |3–2 |align=left|{{Flagicon|USA}} David Bonin |style="font-size:88%"|1–2, 4–0, 3–'''3''' |style="font-size:88%" rowspan=5|April 22–24, 2010 |style="font-size:88%" rowspan=2|2010 US Open National Championships |style="text-align:left;font-size:88%;" rowspan=5| {{Flagicon|USA}} [[Cleveland, Ohio]] |- |{{no2}}Loss |3–1 |align=left|{{Flagicon|USA}} [[Travis Paulson]] |style="font-size:88%"|3–1, 0–1, 0–6 |- |{{yes2}}Win |3–0 |align=left|{{Flagicon|USA}} Derek Peperas |style="font-size:88%"|INJ |style="font-size:88%" rowspan=3|2010 US Open National Championships – Qualifier |- |{{yes2}}Win |2–0 |align=left|{{Flagicon|USA}} David Foxen |style="font-size:88%"|TF 6–0, 7–0 |- |{{yes2}}Win |1–0 |align=left|{{Flagicon|USA}} Michael Mitchell |style="font-size:88%"|3–5, 3–2, 6–0 |- {{End}} == Rikodin NCAA == {{S-start}} ! colspan="8"| NCAA Division II Championships Matches |- ! Res. ! Record ! Opponent ! Score ! Date ! Event |- ! style=background:white colspan=6 |2010 NCAA (DII) Championships {{gold1}} at 174&nbsp;lbs |- |{{yes2}}Win |11–2 |align=left|Luke Rynish |style="font-size:88%"|5–4 |style="font-size:88%" rowspan=4|March 13, 2010 |style="font-size:88%" rowspan=4|2010 NCAA Division II Wrestling Championships |- |{{yes2}}Win |10–2 |align=left|Christopher Barrick |style="font-size:88%"|6–5 |- |{{yes2}}Win |9–2 |align=left|Aaron Denson |style="font-size:88%"|2–0 |- |{{yes2}}Win |8–2 |align=left|Ben Becker |style="font-size:88%"|9–2 |- ! style=background:white colspan=6 |2009 NCAA (DII) Championships {{silver2}} at 174&nbsp;lbs |- |{{no2}}Loss |7–2 |align=left|Brett Hunter |style="font-size:88%"|2–3 |style="font-size:88%" rowspan=4|March 14, 2009 |style="font-size:88%" rowspan=4|2009 NCAA Division II Wrestling Championships |- |{{yes2}}Win |7–1 |align=left|Ross Taplin |style="font-size:88%"|2–0 |- |{{yes2}}Win |6–1 |align=left|Jarret Hall |style="font-size:88%"|4–2 |- |{{yes2}}Win |5–1 |align=left|Luke Rynish |style="font-size:88%"|8–5 |- ! style=background:white colspan=6 |2008 NCAA (DII) Championships {{bronze3}} at 174&nbsp;lbs |- |{{yes2}}Win |4–1 |align=left|Josh Shields |style="font-size:88%"|3–2 |style="font-size:88%" rowspan=5|March 15, 2008 |style="font-size:88%" rowspan=5|2008 NCAA Division II Wrestling Championships |- |{{yes2}}Win |3–1 |align=left|Chris Gibbs |style="font-size:88%"|4–1 |- |{{no2}}Loss |2–1 |align=left|Albert Miles |style="font-size:88%"|2–6 |- |{{yes2}}Win |2–0 |align=left|Tyler Tubbs |style="font-size:88%"|SV–1 7–5 |- |{{yes2}}Win |1–0 |align=left|Chris Gibbs |style="font-size:88%"|MD 10–0 |- {{End}} == Biyan-da-view fadan == {| class="wikitable" !Taron ! Yaƙi ! Kwanan wata ! Wuri ! Birni ! PPV ya saya |- | UFC 251 | '''Usman''' vs. '''Masvidal''' | 12 Yuli 2020 | Dandalin Flash | [[Abu Dhabi (birni)|Abu Dhabi]], Hadaddiyar Daular Larabawa | 1,300,000 <ref name="UFC251PPV">{{Cite web|url=https://theathletic.com/1926427/2020/07/13/sources-ufc-251-generates-around-1-3-million-ppv-buys-most-since-2018/|title=Sources: UFC 251 generates around 1.3 million PPV buys, most since 2018|publisher=theathletic.com|author=Mike Coppinger|date=2020-07-13|access-date=2020-07-14}}</ref> |- | UFC 261 | '''Usman''' vs. '''Masvidal 2''' | 24 Afrilu 2021 | Filin Tunawa da Tsoffin Sojoji VyStar | Jacksonville, Florida, Amurka | 700,000 |- ! colspan="5" | Jimlar tallace-tallace ! 2,000,000 |} == Duba kuma == * Jerin mayaƙan UFC na yanzu * Jerin mawaƙan mayaƙan mahara == Manazarta == == Hanyoyin haɗin waje == {{S-start}} {{S-ach|ach}} {{S-bef}} {{S-ttl|title=12th [[List of UFC champions#Welterweight Championship|UFC Welterweight Champion]]}} {{S-inc}} {{S-end}} ig8m68v4ho1thm1tblmtc20os5f3umv Evan Peters 0 21376 167020 119233 2022-08-20T06:52:52Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox person|image=Evan Peters by Gage Skidmore 3.jpg|caption=Peters at 2019 [[WonderCon]]|birth_name=|birth_date={{Birth date and age|1987|1|20}}|birth_place=[[St. Louis, Missouri]], U.S.|occupation={{csv|Actor|model}}|years_active=2004–present|partner=[[Emma Roberts]] (2012–2019)<!--DO NOT ADD HALSEY WITHOUT TALK PAGE CONSENSUS--> <!-- DO NOT DELETE THIS NOTE: PARTNER IS FOR UNMARRIED, LIFE PARTNERS, DO NOT ADD GIRLFRIEND(S) OR FIANCÉE(S).-->}} '''Evan Thomas Peters''' wanda aka sani da '''Evan Peters''' (an haife shi ranar 20 ga watan Janairu, 1987). ɗan wasan kwaikwayo ne Ba'amurke, wanda aka fi sani da rawar da yake takawa a kan tarihin tarihin FX na Tarihin Baƙin Amurka, kamar yadda Stan Bowes a farkon kakar wasan FX na wasan ƙwallon ƙafa Pose, da kuma Peter Maximoff / Quicksilver a cikin jerin fina-finai na X-Men (2014-2019). A cikin shekarar 2021, ya nuna mai binciken Colin Zabel a cikin HBO's Mare na Easttown. Ya fara yin wasan kwaikwayo ne a fim din wasan kwaikwayo na shekarar 2004 Clipping Adam kuma ya yi fice a cikin jerin labaran almara na kimiyya na mamayewa daga shekarar 2005 zuwa shekara ta 2006. Daga shekarar 2004 zuwa shekara ta 2010, Peters ya bayyana a cikin tallace-tallace na ƙasa da yawa don samfuran kafa kamar Kelloggs, Papa John's Pizza da PlayStation. A wannan lokacin kuma yana da rawar da za a yi a Disney Channel na Phil na Future da kuma CW's One Tree Hill. A cikin shekarar 2010, yana da rawar tallafi a cikin babban fim Kick-Ass. == Rayuwar farko == An haife shi a St. Mahaifinsa shine mataimakin shugaban gwamnati na Gidauniyar Charles Stewart Mott. Peters ya tashi ne a cikin dangin Roman Katolika kuma ya halarci makarantar aji ta Katolika. Yana da ɗan'uwa, Andrew, da 'yar'uwar mahaifiya, Michelle. A cikin shekarar 2001, Peters ya koma tare da danginsa zuwa Grand Blanc, Michigan, inda ya bi sawun samfurin kuma ya dauki darasi na wasan kwaikwayo na cikin gida. Ya halarci Grand Blanc Community High School, kafin ya koma Los Angeles yana da shekaru 15 tare da mahaifiyarsa don neman aikinsa na wasan kwaikwayo. Ya halarci Makarantar Sakandaren Burbank a matsayinta na biyu, amma daga baya ya fara karatun ajujuwa. == Ayyuka == === 2004–2011: Farkon aiki === A karo na biyu da aka gabatar, furodusa Michael Picchiottino ne ya zabi Peters domin rawar Adam Sheppard a fim din Clipping Adam. Matsayin ya ba shi lambar yabo don Bestwarewar Nishaɗi mafi Kyawu a bikin Fina-Finan Phoenix. Ya yi tallan talabijin da yawa don Sony PlayStation, Inshorar Inshora, Moviefone, Sour Patch Kids, Papa John's Pizza, da Kellogg. A shekarar 2004, ya fito a fim din MGM mai suna Sleepover a matsayin Russell "SpongeBob" Hayes, kuma ya fito a cikin jerin ABC The Days as Cooper Day. Daga shekarar 2004 zuwa shekara ta 2005, yana da maimaituwa a matsayin Seth Wosmer a farkon kakar wasan Disney Channel Phil na Future. Daga shekarar 2005 zuwa shekara ta 2006, ya nuna Jesse Varon a cikin ABC sci-fi mai ban sha'awa jerin mamayewa. Bayan haka Peters yana da rawar tallafi a cikin fim ɗin An American Crime (2007), Gardens of the Night (2008), Kada a Taɓa Down (2008), da kuma mai biyo baya Baya Neverasa 2: Beatdown (2011). Ya kuma yi fice a wasannin kwaikwayo da yawa, gami da yin Fagin a cikin samar da Oliver Twist a gidan wasan kwaikwayo na Met. A cikin shekarar 2008, yana da maimaita rawa kamar Jack Daniels a cikin CW-wasan kwaikwayo na matasa Cree Tree. Bugu da kari, ya saukar da daya daga cikin wuraren baƙo a cikin jerin talabijin kamar The Mentalist, House, Monk, Ofishin, A Bayyanar gani, da Iyaye. A cikin shekarar 2010, ya fito a cikin rawar tallafi na Todd Haynes, babban aboki na babban jarumi, a cikin babban fim din Kick-Ass. Peters bai sami ikon sake rawar da yake takawa ba a cikin shekarar 2013 saboda tsara rikice-rikice tare da rawar da ya taka a karo na biyu na Labarin Baƙin Amurka. === 2011 – gabatarwa: Ganowa tare da ''Labarin Tsoron Amurka'' === [[File:Evan_Peters_by_Gage_Skidmore_2.jpg|right|thumb| Peters a 2015 San Diego Comic-Con International]] Matsayin nasara na Peters ya kasance yana wasa da matashi Tate Langdon a farkon kakar wasan FX jerin abubuwan Tarihi na Amurka Horror Story. A karo na biyu, wanda aka yiwa lakabi da Mafaka, ya fito a matsayin Kit Walker, mutumin da aka zarge shi da laifin kashe matarsa; wannan rawar ta ba shi damar gabatar da lambar yabo ta Tauraron Dan Adam don Mafi Kyawun ctoran wasan kwaikwayo - Jerin, iserananan ayyuka ko Fim ɗin Talabijin. A karo na uku, wanda aka fassara shi da Coven, ya nuna Kyle Spencer, ɗan ƙaramin yaro wanda aka kashe kuma aka dawo da shi rayuwa a matsayin irin halittar dodo ta Frankenstein. A karo na huɗu na jerin, wanda aka fassara Freak Show, ya buga Jimmy Darling, mai wasan circus da hannuwan nakasa. A cikin shekarar 2014, Peters ya fito a fim mai zaman kansa mai suna Adult World, tare da John Cusack da Emma Roberts. Peters ya buga mutant Peter Maximoff, bisa ga Quicksilver, a cikin fim din shekarar 2014 X-Men: Days of Future Past da kuma nasa na 2016, X-Men: Apocalypse. A cikin shekarar 2015, Peters ya fito a fim mai ban tsoro The Lazarus Effect da fim din Safelight, tare da Juno Temple, kuma a cikin shekarar 2016 yana da rawa a cikin wasan kwaikwayo-wasan kwaikwayo Elvis & Nixon. A cikin shekarar 2019, ya sake maimaita rawar Quicksilver a cikin fim mai zuwa Dark Phoenix. Bayan da Kamfanin Walt Disney ya sayi 21st Century Fox, duk masu alaƙa da X-Men an sauya su zuwa Marvel Studios. A cikin shekarar 2021, Peters ya fito da ba zata a cikin jerin Disney + WandaVision, yana mai nuna wani nau'in yanayin halayen sa daga jerin finafinan X-Men, daga baya aka bayyana cewa shi mai ɓarna ne mai suna Ralph Bohner. == Rayuwar mutum == Peters ya fara soyayya da 'yar fim Emma Roberts a shekarar 2012 bayan sun yi aiki tare a fim din Duniya ta Manya. A watan Yulin shekarar 2013, yayin da suke zaune a wani otal a Montreal, Quebec, Kanada, wani ya ji wani sabani na fitowa daga dakinsu ya kira ’yan sanda. Bayan “gardama mai zafi,” sun fara bugun junan su. Lokacin da ‘yan sanda suka zo, sai suka kama Roberts. Ba a kama Peters ba saboda Roberts ba shi da raunin da ya gani nan da nan. Peters ya ki ya shigar da kara kuma an saki Roberts sa'o'i da yawa daga baya. A cikin wata sanarwa ta hadin gwiwa, ma'auratan sun kira shi "mummunan lamari da rashin fahimta," kuma sun bayyana cewa "suna aiki tare don wuce shi." Peters ya tabbatar a watan Maris na shekarar 2014 cewa shi da Roberts sun yi aiki. Abokinsu ya ƙare a farkon shekarar 2019. Daga ƙarshen shekarar 2019 zuwa tsakiyar shekara ta 2020, Peters yana cikin dangantaka da mawaƙa Halsey. == Fina-finai == === Fim === {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Fim ! Matsayi ! class="unsortable" | Bayanan kula |- | rowspan="2" | 2004 | ''Kashe Adam'' | Adam Sheppard | |- | ''Kwance take'' | Russell "SpongeBob" Hayes | |- | rowspan="2" | 2007 | ''Laifin Amurkawa'' | Ricky Hobbs | |- | ''Yaron Mama'' | Keith | Ba a tantance ba |- | rowspan="3" | 2008 | ''Powerarfin Remwarai'' | Ross | |- | ''Lambunan dare'' | Brian / Rahila | |- | ''Kada Koma baya'' | Max Cooperman | |- | 2010 | ''Shura-Ass'' | Todd Haynes | |- | rowspan="3" | 2011 | ''Kada Koma baya 2: Beatdown'' | Max Cooperman | |- | ''Sarauniya'' | Frat Guy | Short fim |- | ''Likita Mai Kyau'' | Donny Nixon | |- | rowspan="2" | 2014 | ''Duniyar manya'' | Alex | |- | ''X-Men: Kwanaki na Gabatarwa'' | Peter Maximoff / Quicksilver | |- | rowspan="2" | 2015 | ''Tasirin Li'azaru'' | Yumbu | |- | ''Safelight'' | Charles | |- | rowspan="2" | 2016 | ''Elvis &amp;amp; Nixon'' | Dwight Chapin | |- | ''X-Maza: Apocalypse'' | Peter Maximoff / Quicksilver | |- | rowspan="2" | 2017 | ''Pirates of Somalia'' | Jay Bahadur | |- | ''Daidaita'' | Randy | Short fim |- | rowspan="2" | 2018 | ''Dabbobin Amurka'' | Warren Lipka | |- | ''Matsalar 2'' | rowspan="2" | Peter Maximoff / Quicksilver | Bayyanar kamara |- | rowspan="2" | 2019 | ''Duhu Phoenix'' | |- | ''Ni Mace ce'' | Jeff Wald | |} {| class="wikitable sortable" !Year !Title !Role !Network ! class="unworkable" |Notes |- |2004 |''The Days'' |Cooper Day |ABC |6 episodes |- |2004–2005 |''Phil of the Future'' |Seth Wosmer |Disney Channel |5 episodes |- |2005–2006 |''Invasion'' |Jesse Varon |ABC |21 episodes |- | rowspan="4" |2008 |''Dirt'' |Craig Hope |FX |Episode: "God Bless the Child" |- |''Without a Trace'' |Craig Baskin |CBS |Episode: "A Bend in the Road" |- |''Monk'' |Eric Tavela |Showtime |Episode: "Mr. Monk and the Genius" |- |''House'' |Oliver |FOX |Episode: "Last Resort" |- |2008–2009 |''One Tree Hill'' |Jack Daniels |The CW |6 episodes |- | rowspan="2" |2009 |''Off the Clock'' |Jew |YouTube |Episode: "Gorgonzola y Pinto" |- |''Ghost Whisperer'' |Dylan |FOX |Episode: "Excessive Forces" |- | rowspan="3" |2010 |''Criminal Minds'' |Charlie Hillridge | rowspan="2" |CBS |Episode: "Mosley Lane" |- |''The Mentalist'' |Oliver McDaniel |Episode: "18-5-4" |- |''The Office'' |Luke Cooper | rowspan="2" |NBC |Episode: "Nepotism" |- | rowspan="3" |2011 |''Parenthood'' |Brandon |Episode: "New Plan" |- |''In Plain Sight'' |Joey Roston / Joey Wilson |USA Network |Episode: "Crazy Like a Witness" |- |''American Horror Story: Murder House'' |Tate Langdon | rowspan="5" |FX |12 episodes |- |2012–2013 |''American Horror Story: Asylum'' |Kit Walker |13 episodes |- |2013–2014 |''American Horror Story: Coven'' |Kyle Spencer |11 episodes |- |2014–2015 |''American Horror Story: Freak Show'' |Jimmy Darling |13 episodes |- |2015–2016 |''American Horror Story: Hotel'' |James Patrick March |10 episodes |- |2015 |''China, IL'' |Clint (voice) |Adult Swim |Episode: "Magical Pet" |- | rowspan="2" |2016 | rowspan="2" |''American Horror Story: Roanoke'' |Edward Philipe Mott | rowspan="14" |FX |Episode: "Chapter 5" |- |Rory Monahan |3 episodes |- | rowspan="7" |2017 | rowspan="7" |''American Horror Story: Cult'' |Kai Anderson |11 episodes |- |Andy Warhol |Episode: "Valerie Solanas Died for Your Sins: Scumbag" |- |Marshall Applewhite | rowspan="4" |Episode: "Drink the Kool-Aid" |- |David Koresh |- |Jim Jones |- |[[Isa Almasihu|Jesus]] |- |Charles Manson |2 episodes |- | rowspan="5" |2018 |''Pose'' |Stan Bowes |8 episodes |- | rowspan="4" |''American Horror Story: Apocalypse'' |Mr. Gallant |4 episodes |- |James Patrick March |Episode: "Could It Be... Satan?" |- |Tate Langdon |Episode: "Return to Murder House" |- |Jeff Pfister |3 episodes |- | rowspan="4" |2021 |''WandaVision'' |Ralph Bohner / "Pietro Maximoff" | rowspan="2" |Disney+ |4 episodes |- |''Marvel Studios: Assembled'' |Himself |Episode: "Assembled: The Making of ''WandaVision''" |- |''Mare of Easttown'' |Detective Colin Zabel |HBO |Miniseries |- |''American Horror Story: Double Feature'' |TBA |FX |Upcoming season, (Season 10) |- |TBA |''Monster: The Jeffrey Dahmer Story'' |Jeffrey Dahmer |Netflix |Upcoming miniseries |} == Kyauta da gabatarwa == {| class="wikitable" !Shekara ! Tarayya ! Nau'i ! Ayyukan da aka zaɓa ! Sakamakon |- | 2004 | Filin Fim din Phoenix | Mafi kyawun Gwaninta | ''Kashe Adam'' | {{Won}} |- | 2005 | Matasan 'Yan Wasa | Kyakkyawan Ayyuka a cikin Fim ɗin fasali - Enungiyar Enungiyar Matasa | ''Kwance take'' | {{Nom}} |- | 2012 | Lambobin Tauraron Dan Adam | Mafi Kyawun Mai Tallafawa - Wasanni, iseran kaɗan ko Fim ɗin Talabijin | ''Labarin Tsoron Amurkawa: Mafaka'' | {{Nom}} |- | 2016 | Kyautar Fangoria Chainsaw | Mafi Kyawun Mai Tallafawa a Talabijin | ''Labarin Tsoron Amurkawa: Otal'' | {{Nom}} |- | rowspan="3" | 2018 | Kyautar Talabijin Masu Zabi | Mafi Kyawun ctoran wasa a cikin Fim / Limitedan iyaka | rowspan="2" | ''Labarin Tsoron Amurkawa: Cult'' | {{Nom}} |- | Kyautar Saturn | Mafi Kyawun Mai Tallafawa a Talabijin | {{Nom}} |- | Kyaututtukan Kyauta na Burtaniya na Independent | Mafi Kyawun Mai Tallafawa | ''Dabbobin Amurka''| {{Nom}} |} == Hanyoyin haɗin waje == * {{IMDb name|1404239}} == Manazarta == [[Category:Pages with unreviewed translations]] gx0ioqdos33i1jbam2sthwlkveufnlq Wikipedia:Sabbin editoci 4 21908 166923 166842 2022-08-19T21:02:17Z AmmarBot 13973 Sabunta shafin sabbin editoci wikitext text/x-wiki Wannan shafin ya na ƙunshe da sabbin editocin da sukayi rajista a Hausa Wikipedia. Robot yana sabunta wannan shafin duk bayan wasu sa'o'i. Kada ku gyara wannan shafin, duk chanjin da akayi, robot zaya yi overwriting din shi a lokacin sabunta shafin. {| class="wikitable sortable" !Numba !Edita !Gudummuwa !Lokacin rajista |- |1 |[[User:Akringim|Akringim]] |[[Special:Contributions/Akringim|Gudummuwa]] |Asabar, 13 ga Augusta 2022 |- |2 |[[User:Shakarov.Elnur|Shakarov.Elnur]] |[[Special:Contributions/Shakarov.Elnur|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |3 |[[User:Aliabharisrk|Aliabharisrk]] |[[Special:Contributions/Aliabharisrk|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |4 |[[User:QW22|QW22]] |[[Special:Contributions/QW22|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |5 |[[User:ChoHyeri|ChoHyeri]] |[[Special:Contributions/ChoHyeri|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |6 |[[User:Yuichi Nishimura Atushi1029|Yuichi Nishimura Atushi1029]] |[[Special:Contributions/Yuichi Nishimura Atushi1029|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |7 |[[User:Sadeeq Lahore|Sadeeq Lahore]] |[[Special:Contributions/Sadeeq Lahore|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |8 |[[User:Sugar112|Sugar112]] |[[Special:Contributions/Sugar112|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |9 |[[User:Black Sky83|Black Sky83]] |[[Special:Contributions/Black Sky83|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |10 |[[User:Mateo sou|Mateo sou]] |[[Special:Contributions/Mateo sou|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |11 |[[User:Quuxplusone|Quuxplusone]] |[[Special:Contributions/Quuxplusone|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |12 |[[User:MustGon|MustGon]] |[[Special:Contributions/MustGon|Gudummuwa]] |Lahadi, 14 ga Augusta 2022 |- |13 |[[User:HenkvD|HenkvD]] |[[Special:Contributions/HenkvD|Gudummuwa]] |Litinin, 15 ga Augusta 2022 |- |14 |[[User:Danbotix|Danbotix]] |[[Special:Contributions/Danbotix|Gudummuwa]] |Litinin, 15 ga Augusta 2022 |- |15 |[[User:Markbyu|Markbyu]] |[[Special:Contributions/Markbyu|Gudummuwa]] |Litinin, 15 ga Augusta 2022 |- |16 |[[User:Prabin singh thakuri|Prabin singh thakuri]] |[[Special:Contributions/Prabin singh thakuri|Gudummuwa]] |Litinin, 15 ga Augusta 2022 |- |17 |[[User:Vorziblix|Vorziblix]] |[[Special:Contributions/Vorziblix|Gudummuwa]] |Litinin, 15 ga Augusta 2022 |- |18 |[[User:Amyliciouz|Amyliciouz]] |[[Special:Contributions/Amyliciouz|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |19 |[[User:Galaxy429|Galaxy429]] |[[Special:Contributions/Galaxy429|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |20 |[[User:Taofeeq024|Taofeeq024]] |[[Special:Contributions/Taofeeq024|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |21 |[[User:Ersugo|Ersugo]] |[[Special:Contributions/Ersugo|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |22 |[[User:FavelasMonkey|FavelasMonkey]] |[[Special:Contributions/FavelasMonkey|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |23 |[[User:David Straub|David Straub]] |[[Special:Contributions/David Straub|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |24 |[[User:Alyo|Alyo]] |[[Special:Contributions/Alyo|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |25 |[[User:Dilawbaffa|Dilawbaffa]] |[[Special:Contributions/Dilawbaffa|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |26 |[[User:Cyberpalng|Cyberpalng]] |[[Special:Contributions/Cyberpalng|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |27 |[[User:Rastinrah|Rastinrah]] |[[Special:Contributions/Rastinrah|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |28 |[[User:Public Park|Public Park]] |[[Special:Contributions/Public Park|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |29 |[[User:Artvill|Artvill]] |[[Special:Contributions/Artvill|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |30 |[[User:HamisuMai|HamisuMai]] |[[Special:Contributions/HamisuMai|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |31 |[[User:Yaw tuba|Yaw tuba]] |[[Special:Contributions/Yaw tuba|Gudummuwa]] |Talata, 16 ga Augusta 2022 |- |32 |[[User:Idris Alhassa Babanna|Idris Alhassa Babanna]] |[[Special:Contributions/Idris Alhassa Babanna|Gudummuwa]] |Laraba, 17 ga Augusta 2022 |- |33 |[[User:Hamzagober|Hamzagober]] |[[Special:Contributions/Hamzagober|Gudummuwa]] |Laraba, 17 ga Augusta 2022 |- |34 |[[User:Ahmad ibrahim fabe|Ahmad ibrahim fabe]] |[[Special:Contributions/Ahmad ibrahim fabe|Gudummuwa]] |Laraba, 17 ga Augusta 2022 |- |35 |[[User:Pobednik18|Pobednik18]] |[[Special:Contributions/Pobednik18|Gudummuwa]] |Laraba, 17 ga Augusta 2022 |- |36 |[[User:Zeddicus47|Zeddicus47]] |[[Special:Contributions/Zeddicus47|Gudummuwa]] |Laraba, 17 ga Augusta 2022 |- |37 |[[User:אלוניתתתת|אלוניתתתת]] |[[Special:Contributions/אלוניתתתת|Gudummuwa]] |Laraba, 17 ga Augusta 2022 |- |38 |[[User:Imzadi1979|Imzadi1979]] |[[Special:Contributions/Imzadi1979|Gudummuwa]] |Laraba, 17 ga Augusta 2022 |- |39 |[[User:Algorerhythms|Algorerhythms]] |[[Special:Contributions/Algorerhythms|Gudummuwa]] |Laraba, 17 ga Augusta 2022 |- |40 |[[User:LeeSangjoon0628|LeeSangjoon0628]] |[[Special:Contributions/LeeSangjoon0628|Gudummuwa]] |Laraba, 17 ga Augusta 2022 |- |41 |[[User:Lucho|Lucho]] |[[Special:Contributions/Lucho|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |42 |[[User:Pasuyavski|Pasuyavski]] |[[Special:Contributions/Pasuyavski|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |43 |[[User:Ralphorb|Ralphorb]] |[[Special:Contributions/Ralphorb|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |44 |[[User:Spensa1|Spensa1]] |[[Special:Contributions/Spensa1|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |45 |[[User:Ilikenews|Ilikenews]] |[[Special:Contributions/Ilikenews|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |46 |[[User:Black024|Black024]] |[[Special:Contributions/Black024|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |47 |[[User:Makaronleon|Makaronleon]] |[[Special:Contributions/Makaronleon|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |48 |[[User:Ehinmichael|Ehinmichael]] |[[Special:Contributions/Ehinmichael|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |49 |[[User:Hamisub80|Hamisub80]] |[[Special:Contributions/Hamisub80|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |50 |[[User:Krayon95|Krayon95]] |[[Special:Contributions/Krayon95|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |51 |[[User:Ambukar|Ambukar]] |[[Special:Contributions/Ambukar|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |52 |[[User:Peterocke|Peterocke]] |[[Special:Contributions/Peterocke|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |53 |[[User:Engineerstwd|Engineerstwd]] |[[Special:Contributions/Engineerstwd|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |54 |[[User:Hamdiyya Abdulhameed|Hamdiyya Abdulhameed]] |[[Special:Contributions/Hamdiyya Abdulhameed|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |55 |[[User:Abuhafsi4me|Abuhafsi4me]] |[[Special:Contributions/Abuhafsi4me|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |56 |[[User:Abdulazeez77|Abdulazeez77]] |[[Special:Contributions/Abdulazeez77|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |57 |[[User:Samliverj|Samliverj]] |[[Special:Contributions/Samliverj|Gudummuwa]] |Alhamis, 18 ga Augusta 2022 |- |58 |[[User:Hudson-Sadiq|Hudson-Sadiq]] |[[Special:Contributions/Hudson-Sadiq|Gudummuwa]] |Jumma'a, 19 ga Augusta 2022 |- |59 |[[User:Musa Salisu Ashnam|Musa Salisu Ashnam]] |[[Special:Contributions/Musa Salisu Ashnam|Gudummuwa]] |Jumma'a, 19 ga Augusta 2022 |- |60 |[[User:Sasha0912345|Sasha0912345]] |[[Special:Contributions/Sasha0912345|Gudummuwa]] |Jumma'a, 19 ga Augusta 2022 |- |61 |[[User:Mj3sniper|Mj3sniper]] |[[Special:Contributions/Mj3sniper|Gudummuwa]] |Jumma'a, 19 ga Augusta 2022 |- |62 |[[User:Abubakarnasir9|Abubakarnasir9]] |[[Special:Contributions/Abubakarnasir9|Gudummuwa]] |Jumma'a, 19 ga Augusta 2022 |- |63 |[[User:ע. ארדיטי|ע. ארדיטי]] |[[Special:Contributions/ע. ארדיטי|Gudummuwa]] |Jumma'a, 19 ga Augusta 2022 |- |64 |[[User:CollectiveSolidarity|CollectiveSolidarity]] |[[Special:Contributions/CollectiveSolidarity|Gudummuwa]] |Jumma'a, 19 ga Augusta 2022 |- |65 |[[User:Yasmin taha|Yasmin taha]] |[[Special:Contributions/Yasmin taha|Gudummuwa]] |Jumma'a, 19 ga Augusta 2022 |- |66 |[[User:Ubaidu aminu|Ubaidu aminu]] |[[Special:Contributions/Ubaidu aminu|Gudummuwa]] |Jumma'a, 19 ga Augusta 2022 |- |} hg2jkmxr3zb8b5onz3jaej9cjl75rjp Peter Opiyo 0 22276 167073 156657 2022-08-20T08:15:53Z Saudarh2 14842 /* Wasan Klub */ wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Peter Opiyo Odhiambo''' (an haife shi a ranar 1 ga watan Agusta, na shekarar 1992 a Bondo ) ya kasance ana yi masa lakabi da " '''Pinchez''' ", shi ne [[Kenya|ɗan]] [[Kwallan Kwando|wasan kwallon kafa na]] Kenya. Yana taka leda sosai a matsayin dan wasan tsakiya, a halin yanzu ya koma kungiyar [[Nairobi City Stars]] ta kasar Kenya. Ya taba taka leda a kungiyoyin Firimiya na Kenya Tusker da Thika United da AFC Leopards, a kungiyar FF Jaro ta Finlan ta Veikkausliiga, kuma ya yi zaman aro a Gor Mahia da Viva Kerala ta Indiya. == Wasan Klub == Opiyo ya fara aikinsa na matasa tare da Tusker kuma ya sanya hannu a kan Thika United a cikin a watan Janairu shekarar 2008. Bayan shekara daya kawai tare da Thika United, ya koma Gor Mahia a watan Fabrairun na shekarar 2009 a matsayin aro, kuma an ci gaba da ba da rancen nasa tare da Gor Mahia har zuwa shekara ta 2010. A shekarar 2011, ya koma Thika United <ref>Thika United, Jan 6, 2011: [https://www.thikaunitedfc.com/2011/01/peter-opiyo-is-back.html Peter Opiyo Is Back]</ref> har zuwa karshen shekara, kafin ya sake komawa Tusker a kakar shekarar 2012 <ref>Futaa, Dec 26, 2011: [https://futaa.com/article/14100/pinches-signing-a-stroke-of-genius-for-tusker Pinches signing a stroke of genius for Tusker]</ref> taimaka wa kungiyar samun nasarar daukar nauyin gasar tara. Ya koma AFC Leopards a shekarar 2013, <ref>Goal, Jun 19, 2013: [https://www.goal.com/en-ke/news/4539/transfer-zone/2013/06/19/4059839/tuskers-peter-opiyo-finally-joins-afc-leopards Tusker’s Peter Opiyo finally joins AFC Leopards]</ref> <ref>Michezo Afrika, Jun 20, 2013: [https://www.michezoafrika.com/kpl/peter-opiyo-pinches-450000-shillings-off-afc-leopards/12845 Peter Opiyo pinches 450,000 Shillings off AFC Leopards]</ref> <ref>Nation, Jul 7, 2013: [https://www.nation.co.ke/sports/talkup/Pinches-addition-is-spot-on/441392-1908238-wabj3rz/index.html ‘Pinches’ addition is spot on]</ref> yana taimaka wa gefe zuwa kammalawa a matsayi na biyu a gasar da kuma kofin gida na tara. Ya zura kwallaye daya kuma yaci nasara akan manyan abokan hamayyarsa Gor Mahia . A ranar 11 ga watan Maris,shekarar 2014, Opiyo ya kammala komawa zuwa FF Jaro a matakin farko a cikin yarjejeniyar shekaru biyu. Ya fara zama na farko a kungiyar a wasan zagaye na hudu na gasar cin kofin Finnish a zagaye na hudu da FC Hämeenlinna a ranar 15 ga Maris, amma bai iya taimakawa hana kulob din daga rashin nasara 1-2 ba da kuma fita da wuri daga gasar. Bayan yin kwarkwasa tare da AFC Leopards a kasuwar musayar 'yan wasa ta watan Yuni, dan wasan tsakiyar Kenya Peter Pinches Opiyo ya kulla yarjejeniya da kungiyar Al Markhiya ta rukuni na biyu a ranar 25 ga watan Yulin shekarar 2016, kungiyar da ya jagoranta a karshen kaka. <ref>Futaa, Apr 4, 2017: [https://www.futaa.com/ke/article/127796/kenyan-international-promoted-to-qatar-elite-league Kenyan international promoted to Qatar elite league]</ref> Opiyo, wanda ya kasance wakili na kyauta tun lokacin da yarjejeniyar shekara biyu da FF Jaro ta Finland ta kare a watan Disambar shekarar 2015, an bayar da rahoton cewa yana kan hanyarsa ta zuwa gasar zakarun Premier Kenya 13-KPL a watan Yunin da ya gabata. da gangan ya ƙi sanya alkalami a takarda.{{Ana bukatan hujja|date=July 2019}} A ranar 26 ga watan Yulin shekarar 2018, Opiyo ya sanya hannu kan SJK . <ref>Football Finland, Jul 26, 2018: [http://www.football-finland.com/2018/07/26/sjk-signs-3-new-players-2/ SJK signs 3 new players]</ref> <ref>Nation, Aug 5, 2018: [https://www.nation.co.ke/sports/football/Peter-Opiyo-happy-return-Finland/1102-4697878-format-xhtml-xnsauo/index.html Kenyan midfielder happy with return to Finland]</ref> <ref>Goal, Aug 8, 2018: [https://www.goal.com/en-ke/news/kenyan-midfielder-peter-opiyo-joins-finish-side-sjk/rv4fupnucpd914rwficwzz0xp Kenyan midfielder Peter Opiyo joins Finish side SJK Seinäjoki]</ref> Ya sake barin kungiyar a ƙarshen shekarar 2018. A watan Agusta na shekarar 2019, Peter Opiyo da dan Najeriyar Uche Kalu sun kulla yarjejeniya da FC Altyn Asyr daga [[Turkmenistan]] . Su ne farkon lersan wasan ƙwallon ƙafa na ƙasashen waje a tarihin ƙungiyar kuma andan wasan farko a cikin Ýokary Liga a shekarar 2019 . Duk da samun kwangilar rikita rikita rikitarwa ya ga ya kasa shiga kungiyar kuma a tsakiyar watan Nuwamba 2019 ya ba da sanarwar dakatarwa kuma sakamakon haka ya kawo karshen kulla yarjejeniya da kulob din a farkon Disamba don zama wakili na kyauta. Bayan makonni na horo tare da neman ci gaba da bin Nairobi City Stars, " '''Pinchez''' " ya koma rukuni na biyu a watan Janairun shekarar 2020 kan yarjejeniyar shekara daya da rabi. <ref>Nairobi City Stars, Jan 8, 2020: [http://nairobicitystarsfc.org/2020/01/08/city-stars-sign-pinchez/ City Stars sign ‘Pinchez’]</ref> == Ayyukan duniya == Ya buga wa tawagar kasar Kenya wasa tsakanin shekarar 2009 da shekara ta 2014. Kocin Jamus Antoine Hey ne ya fara buga wasan a ranar 14 ga watan Maris shekarar 2009 yayin da Kenya ta kara da Iran a filin wasa na Azadi a wasan sada zumunci na kasa da kasa. Ya ƙare 1-0 ga masu masaukin baki. Ya kuma kasance cikin ƙungiyar da ta lashe Kofin CECAFA na shekarar 2013 a ƙasan gida. == Manazarta == {{reflist}}   == Hanyoyin haɗin waje == * [https://globalsportsarchive.com/people/soccer/peter-opiyo/13107/ Peter Opiyo - Bayanin Dan wasa] * [http://www.fostats.com/player/384/ Peter Opiyo - FoStats] * [http://www.soka.co.ke/tag/peter_opiyo Peter Opiyo a soka.co.ke] * Peter Opiyo * {{Soccerway|peter-opiyo/81897}} {{DEFAULTSORT:Opiyo, Peter}} [[Category:'Yan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Kenya]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] f8qi14srzhcsj6cjoomgl51tb2zhfcc Helena Gualinga 0 22509 167080 124128 2022-08-20T08:34:40Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Sumak Helena Sirén Gualinga''' wacce aka sani da '''Helena Gualinga''' (an haife ta ranar 27 ga watan Fabrairu, 2002). 'yar asali ce mai rajin kare muhalli da kare haƙƙin ɗan Adam daga al'ummar Kichwa Sarayaku da ke Pastaza, [[Ecuador]]. == Rayuwar farko == An haifi Helena Gualinga ne a ranar 27 ga Fabrairu, shekara ta 2002, a cikin Kan Kichwa Sarayaku na igenan Asalin da ke Pastaza, Ecuador. Mahaifiyarta, Noemí Gualinga 'yar asalin Ecuador ce tsohuwar shugabar ƙungiyar Kichwa ta Mata. Babbar 'yar uwarta mai fafutuka Nina Gualinga . Goggonta Patricia Gualinga da kakanta Cristina Gualinga masu kare hakkin mata ne na Indan Asalin a cikin yankin Amazon da dalilan muhalli. Mahaifinta shine Anders Sirén, farfesan finafinan finafinan a sashen nazarin kasa da kasa a Jami'ar Turku.<ref name="ElUniverso2019" /><ref name="Castro2020">{{Cite news |last=Castro |first=Mayuri |date=2020-12-13 |title='She goes and helps': Noemí Gualinga, Ecuador's mother of the jungle |language=en-US |work=Mongabay |url=https://news.mongabay.com/2020/12/she-goes-and-helps-noemi-gualinga-ecuadors-mother-of-the-jungle/ |url-status=live |access-date=2021-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210126035459/https://news.mongabay.com/2020/12/she-goes-and-helps-noemi-gualinga-ecuadors-mother-of-the-jungle/ |archive-date=2021-01-26}}</ref><ref name="Ecoheroes">{{Cite book |last=Carlos Fresneda |first=Puerto |title=Ecohéroes: 100 voces por la salud del planeta |publisher=RBA Libros |year=2020 |isbn=9788491877172 |quote=En la Amazonia, las guardianas de la Pachamama (Madre Tierra) han sido secularmente las mujeres. Nina Gualinga (nacida en 1994) es la heredera de una largea tradición que viene de su abuela Cristina, de su madre Noemí y de su tía Patricia, amenazada de muerte por defender su tierra frente al hostigamiento de las grandes corporaciones petroleras, mineras or madereras.}}</ref><ref name="Castro2020" /><ref name="EcuadorTimes2019">{{Cite news |date=13 December 2019 |title=Helena Gualinga: Who is the young voice against climate change? |language=en-US |work=Ecuador Times |url=https://www.ecuadortimes.net/helena-gualinga-who-is-the-young-voice-against-climate-change/ |url-status=live |access-date=2021-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210115211755/https://www.ecuadortimes.net/helena-gualinga-who-is-the-young-voice-against-climate-change/ |archive-date=15 January 2021}}</ref> <ref name="Koutonen2019">{{Cite news |last=Koutonen |first=Jouni |date=11 October 2019 |title=Helena Sirén Gualinga, 17, taistelee ilmastonmuutosta vastaan Greta Thunbergin taustalla: "Tämä ei ollut valinta, synnyin tämän keskelle" |url=https://yle.fi/uutiset/3-11014920 |url-status=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20191106130041/https://yle.fi/uutiset/3-11014920 |archive-date=6 November 2019 |access-date=2019-12-12 |website=Yle Uutiset |language=fi}}</ref><ref name="ElUniverso2019" /><ref name="Koutonen2019" /> Gualinga an haife shi ne a yankin Sarayaku a Pastaza, Ecuador. Ta kasance mafi yawan shekarunta suna zaune a Pargas sannan daga baya a Turku, Finland inda mahaifinta ya fito. Tana zuwa makarantar sakandare a Cathedral School of Åbo . Tun daga ƙuruciya Gualinga ta shaida tsanantawar da aka yiwa iyalinta saboda tsayayya da bukatun manyan kamfanonin mai da tasirin muhallinsu ga igenan Asalin. Shugabanni da yawa daga cikin jama'arta sun rasa rayukansu a cikin rikice-rikicen rikici da ya shafi gwamnati da kamfanoni. Ta bayyana wa Yle cewa tana ganin tarbiyyarta ba da son ranta ba a irin wannan yanayi na tashin hankali a matsayin dama. == Kunnawa == Gualinga ta zama kakakin ƙungiyar yan asalin Sarayaku. Yunkurin nata ya hada da fallasa rikici tsakanin al'ummarta da kamfanonin mai ta hanyar isar da sako mai karfafa gwiwa tsakanin matasa a makarantun cikin gida a [[Ecuador]] . Ta kuma nuna wannan sakon a bayyane ga al'ummomin duniya da fatan isa ga masu tsara manufofi. [[File:Sugarcane_Deforestation,_Bolivia,_2016-06-15_by_Planet_Labs.jpg|left|thumb| Gandun daji a [[Bolibiya|Bolivia]], A shekara ta 2016]] Ita da iyalinta sun bayyana hanyoyi da yawa da su, a matsayinsu na ofan asalin ƴan asalin yankin a cikin Amazon, sun sami [[canjin yanayi]], gami da yawaitar gobarar daji, kwararowar hamada, lalacewar kai tsaye da cutar dake yaduwa ta ambaliyar ruwa, da saurin narke dusar kankara akan tsaunukan dutse . Wadannan tasirin, in ji ta, sun kasance sananne kai tsaye a rayuwar dattawan gari. Gualinga ta bayyana cewa waɗancan dattawan sun san canjin yanayi ba tare da la'akari da ƙarancin ilimin kimiyya ba. Gualinga ta riƙe wata alamar da ke cewa "sangre indígena, ni una sola gota más" (Jinsin 'yan asalin ƙasar, ba wani digo ɗaya ba) a waje da hedkwatar Majalisar Dinkin Duniya a birnin New York a wani zanga-zangar tare da ɗaruruwan wasu matasa masu rajin kare muhalli yayin aikin Majalisar Ɗinkin Duniya a shekara ta 2019. Taron Helena Gualinga ta halarci COP25 a [[Madrid]], Spain. Tayi magana game da damuwarta kan gwamnatin Ecuador da ke ba da izinin hakar mai a cikin 'yan asalin ƙasar. Ta ce: "Gwamnatin kasarmu har yanzu tana ba da yankunanmu ga kamfanonin da ke da alhakin sauyin yanayi. Wannan laifi ne. " Ta soki gwamnatin Ecuador kan da'awar da take da ita na kare Amazon a yayin taron maimakon halartar bukatun mata 'yan asalin Amazon da aka kawo wa gwamnati yayin zanga-zangar Ecuador ta 2019. Ta kuma nuna rashin jin dadinta game da rashin sha'awar shugabannin duniya na tattauna batutuwan da 'yan asalin yankin suka kawo taron. Ta fara yunkurin " [https://pollutersout.org/ Pollutter Out] " tare da wasu masu fafutukar kare muhalli 150, a ranar 24 ga Janairu, Shekara ta 2020. Takardar neman motsi ita ce "Nemi Patricia Espinosa, Babbar Sakatariya a Majalisar Ɗinkin Duniya Tsarin Mulki kan Canjin Yanayi (UNFCCC), Ki Neman Kuɗi Daga Kamfanonin Fosil Fuel Na COP26!" == Hanyoyin haɗin waje == * [https://pollutersout.org/ Fitar da Maɗaukaki], Archived == Manazarta == {{reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 2002]] [[Category:Rajin Kare Haƙƙin Ɗan Adam]] [[Category:Ƴancin muhalli]] [[Category:Yanayi]] [[Category:Pages with unreviewed translations]] ppl28jm23uoqpiklu3wxjoqbyzybxcf Fameye 0 22589 167047 155019 2022-08-20T07:53:19Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist|Name=Fameye|image=Fameye Peter.jpg|native_name=|native_name_lang=|Birth_name=Peter Famiyeh Bozah|Alias=Fameye|birth_date={{Birth date and age|1994|09|11}}|birth_place=[[Bogoso]], Ghana|Origin=[[Esiama]],[[Asante Mampong]] Ghana|Genre=[[Afrobeats]], [[hiplife|hip-life]]|Occupation=[[Musician]]|Instrument=Vocals|Years_active=|Associated_acts=*[[Sarkodie (rapper)|Sarkodie]] *[[Kuami Eugene]] *[[Medikal]] *[[Stonebwoy]] *[[Kwesi Arthur]] *[[Joey B]] *[[Mr Eazi]]|module=<center> {{Listen |embed = yes | filename = | title = <center>Mati</center> | description = <center>''Song By Fameye''</center> | pos = }}</center>|website=}} '''Peter Famiyeh Bozah''' wanda aka sani da '''Fameye'''(an haife shi ranar 11 ga watan Satumba, 1994). shi mawaƙin Ghana ne kuma mawaƙi daga Bogoso. An fi saninsa da waƙoƙin "Babu abin da na Samu". Ya sake remix na waƙar wanda ya ƙunshi Labari na Wan, Medikal da Kuami Eugene. Ya kasance memba na MTN Hitmaker Season 3. Ya sami kyauta don mafi kyawun sabon mai fasaha na shekara ta 2020 VGMA's. == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Fameye a [[Accra]] amma ya fito daga Bogoso, a [[Yankin Yammaci, Ghana|Yankin Yammacin Ghana]] . Ya halarci Makarantar Sakandare ta Odorgonno kuma ya kammala a shekara ta 2013. Ya kasance mai rapper bisa ƙa'ida a cikin makarantar sakandarensa kafin ya sauya zuwa nau'in wasan kwaikwayon Afro. == Binciken == {| class="wikitable" !Wakoki ! Shekara |- | Enkwa | 2019 |- | Barman | 2019 |- | Sika Duro | 2019 |- | Kaddara | 2019 |- | Ba komai na samu | 2019 |- | Danza Kuduro Ft. Mataki na Wan, Kuami Eugene, Medikal | 2019 |- | Mati | 2019 |- | Kira (Kwesi Ramos) | 2019 |- | Shugaban Kamfanin Ft. Joey B | 2019 |- | Me biya ni (Feat Lord Paper ) | 2020 |} == Lambobin yabo == {| class="wikitable" |+ !Shekara ! .Ungiya ! Kyauta ! Nominat! Ayyukan da aka Zaɓa ! Sakamakon |- | 2020 | Kyautar Vodafone Ghana Music | Mafi kyawun Sabon Artiste na Shekara | Kansa |{{Won}} |- | 2021 | Kyautar Vodafone Ghana Music | Wakar Hiplife ta Shekara | Tsawon Rai |{{Nom}} |} == Manazarta== 1ez48j60isw34zq3xjzv9165l4uvhk1 167048 167047 2022-08-20T07:53:35Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist|Name=Fameye|image=Fameye Peter.jpg|native_name=|native_name_lang=|Birth_name=Peter Famiyeh Bozah|Alias=Fameye|birth_date={{Birth date and age|1994|09|11}}|birth_place=[[Bogoso]], Ghana|Origin=[[Esiama]],[[Asante Mampong]] Ghana|Genre=[[Afrobeats]], [[hiplife|hip-life]]|Occupation=[[Musician]]|Instrument=Vocals|Years_active=|Associated_acts=*[[Sarkodie (rapper)|Sarkodie]] *[[Kuami Eugene]] *[[Medikal]] *[[Stonebwoy]] *[[Kwesi Arthur]] *[[Joey B]] *[[Mr Eazi]]|module=<center> {{Listen |embed = yes | filename = | title = <center>Mati</center> | description = <center>''Song By Fameye''</center> | pos = }}</center>|website=}} '''Peter Famiyeh Bozah''' wanda aka sani da '''Fameye''' (an haife shi ranar 11 ga watan Satumba, 1994). shi mawaƙin Ghana ne kuma mawaƙi daga Bogoso. An fi saninsa da waƙoƙin "Babu abin da na Samu". Ya sake remix na waƙar wanda ya ƙunshi Labari na Wan, Medikal da Kuami Eugene. Ya kasance memba na MTN Hitmaker Season 3. Ya sami kyauta don mafi kyawun sabon mai fasaha na shekara ta 2020 VGMA's. == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Fameye a [[Accra]] amma ya fito daga Bogoso, a [[Yankin Yammaci, Ghana|Yankin Yammacin Ghana]] . Ya halarci Makarantar Sakandare ta Odorgonno kuma ya kammala a shekara ta 2013. Ya kasance mai rapper bisa ƙa'ida a cikin makarantar sakandarensa kafin ya sauya zuwa nau'in wasan kwaikwayon Afro. == Binciken == {| class="wikitable" !Wakoki ! Shekara |- | Enkwa | 2019 |- | Barman | 2019 |- | Sika Duro | 2019 |- | Kaddara | 2019 |- | Ba komai na samu | 2019 |- | Danza Kuduro Ft. Mataki na Wan, Kuami Eugene, Medikal | 2019 |- | Mati | 2019 |- | Kira (Kwesi Ramos) | 2019 |- | Shugaban Kamfanin Ft. Joey B | 2019 |- | Me biya ni (Feat Lord Paper ) | 2020 |} == Lambobin yabo == {| class="wikitable" |+ !Shekara ! .Ungiya ! Kyauta ! Nominat! Ayyukan da aka Zaɓa ! Sakamakon |- | 2020 | Kyautar Vodafone Ghana Music | Mafi kyawun Sabon Artiste na Shekara | Kansa |{{Won}} |- | 2021 | Kyautar Vodafone Ghana Music | Wakar Hiplife ta Shekara | Tsawon Rai |{{Nom}} |} == Manazarta== cx6xdcboxhumuhs9s6kd60kcb1ithsr Ahmed ibrahim zakzaky 0 23231 166873 166856 2022-08-19T12:16:56Z Sufie Alyaryasie 13902 wikitext text/x-wiki [[File:Ahmad ibrahim zakzaky.jpg|thumb]] '''Ahmed ibrahim zakzaky''' (An haife shi ranar Asabar 13th October 1990), A unguwar kwarbai dake cikin Birnin Zazzau a jihar Kaduna a tarayyar Najeriya. an fi sanin sa da '''Sayyid Ahmad Ibrahim''' yana ɗaya daga cikin `yayan [[Ibrahim Zakzaky]].<ref>https://www.blueprint.ng/zakzakys-3-sons-buried-as-names-of-slain-others-released/</ref> ==Karatun sa== [[File:Ahmed Ibrahim zakzaky.jpg|thumb]] Ya fara da karatun gida ne a bangaran karatun Al-Qur'ani da karatukan Fiqihu da fannin Ibadat da Ma'amalat da kuma fannoni dabam-dabam da ake karantawa a zaurukan karatu a cikin Birnin Zariya, wadannan duk a gun mahaifin sa ya karanta su a gida. Ya yi karatunsa na primary a Buk International School dake daura da filin koyan tuqin Jirgin sama na Aviation dake Zaria, daga shekarar 1996 zuwa 2002 Yayi makarantar Thybow International School Zaria daga 2002 zuwa 2004, daga nan yabari ya koma Zaria Academy daga 2005 zuwa 2007 sai yabar Zaria academy yakoma Holemark har akayi masa double promotion yashiga SS2 maimakon yashiga SS1. Bayan nan yagama Secondary School A 2009, Amma baisamu wucewa makaranta ba sai a 2011. Ya yi amfani da wannan damar wajan fadada bincike a kan wasu fannoni na karatun sa. A lokaci guda kuma ya sami dama sosai wajan taimakon mahaifin Sa a kan ayyuka na yauda kullum da mahaifin sa Shaikh Ibrahim Zakzaky (h) ya saba gudanarwa domin taimakon Al-umma, kamar tafiye-tafiyen sa da ayyukan gine-ginen cibiyoyin addini dama wasu ayyukan daban. Yasami nasarar wucewa China ne A shekarar 2011, Inda yayi karatunsa na Chemical Engineering . Sayyid Ahmad ya sami cikakkiyar tarbiyya daga mahaifinsa, dan haka ya haifar da ayyuka na musamman da suka zama abin koyi ga yan baya. Tun yana yaro ya yi aiki kafada da kafada fanin tsaro na Harisawan Harkar Musulunci sakamakon cigaban tunanin sa yasa ya kafa rundunar Muassasatu Sayyid Abul Fadalul Abbas (A.S) wannan rundunar bayan kafuwar ta, ta haifar da rassa na fannonin ayyukanta a ciki da wajen harka zuwa sassa dadan-daban.<ref>https://www.vanguardngr.com/2014/07/sheikh-zakzakys-son-10-others-died-nigerian-troops-shiite-muslims-clash/</ref> ==Rasuwar sa== Ya rasu ne a lokacin da ake da Ake gudanar da zanga-zangar lumana a garin Zariya don nemawa al'ummar kasar falasdinu yanchi Wanda ake kira [[Qudus day]] a turance a shekarar 2014. Sakamakon harbin da sojoji sukayi masa.<ref>https://sshahidahmad.simdif.com/nafsun-usman.html</ref> ==Manazarta== aq2vz6un9p2rlrnd71mo4crb14sil2h FDGB-Pokal 0 24196 167027 108647 2022-08-20T07:07:03Z BnHamid 12586 /* Nassoshi */ wikitext text/x-wiki {{Infobox football tournament|name=FDGB-Pokal|logo=|caption=|founded=1949|abolished=1991|region=East Germany|number of teams=Various|current champions=[[F.C. Hansa Rostock|Hansa Rostock]] <br/> (1st title)|most successful club=[[Dynamo Dresden]] <br/> [[1. FC Magdeburg]] <br/> (7 titles)|broadcasters=|website=}} [[File:Bundesarchiv_Bild_183-1990-0602-009,_1._FC_Dynamo_Dresden_-_PSV_Schwerin_2-1.jpg|right|thumb|425x425px| Sigar ƙarshe ta FDGB Cup 1990]] '''FDGB-Pokal''' (Freier Deutscher Gewerkschaftsbund Pokal ko Gasar Tarayyar Ƙungiyoyin Ƙungiyoyin Ƙwadago ta Ƙasar ) ta kasance gasar ƙwallon ƙafa da aka gudanar kowace shekara a Gabashin Jamus . Ita ce ta biyu mafi mahimmancin taken ƙasa a ƙwallon ƙafa na Gabashin Jamus bayan gasar DDR-Oberliga . Wanda ya kafa gasar ita ce babbar kungiyar kwadago ta Jamus ta Gabas. == Tarihi == An fafata gasar FDGB Pokal (wanda galibi ake kira da Ingilishi a matsayin Kofin Gabashin Jamus) a Shekarar alif ta 1949, shekaru hudu kafin fara wasan DFB-Pokal a rabin yammacin ƙasar. Gasar cin kofin ƙwallon ƙafa ta farko ita ce Tschammerpokal da aka gabatar a shekarar alif ta 1935. Kowane kulob na ƙwallon ƙafa wanda ya shiga tsarin gasar ƙwallon ƙafa ta Gabashin Jamus ya cancanci shiga gasar. Kungiyoyi daga ƙananan wasannin sun taka leda a wasannin share fage na yanki, tare da waɗanda suka ci nasara sun shiga cikin ƙungiyoyin DDR-Oberliga da DDR-Liga a babban zagayen gasar na shekara mai zuwa. Kowace kawar an ƙaddara ta wasa ɗaya da aka gudanar a ƙasa ɗaya daga cikin ƙungiyoyin biyu masu halarta. Har zuwa tsakiyar 80s filin gasar ya kunshi kungiyoyi kusan sittin da ke wasa a zagaye biyar saboda yawan kungiyoyin da suka cancanta a kasar. Da farko a shekarar alif ta 1975 ana gudanar da wasan karshe a kowace shekara a cikin Berliner Stadion der Weltjugend (Filin Wasan Berlin na Matasan Duniya) kuma an zana ko'ina daga 30,000 zuwa 55,000 masu kallo. Wasan karshe na cin kofin karshe, wanda aka buga a shekarar alif ta 1991 bayan faduwar katangar Berlin, Hansa Rostock ta yi nasara da ci &#x2013; 0 akan Stahl Eisenhüttenstadt, wanda ya jawo mutane 4,800 kacal. Mafi nasara a cikin shekaru arbain da biyu 42 na gasar shine 1. FC Magdeburg wacce ta yi bikin cin nasarar Kofin FDGB guda bakwai (gami da na SC Aufbau Magdeburg kafin shekarar alif ta 1965); daya daga cikin wadancan nasarorin ya haifar da nasara a Gasar Cin Kofin UEFA 1973-74 . Wadanda suka yi nasara a gasar don isa wasan karshe na DFB-Pokal tun lokacin da aka sake hade kasar 1. FC Union Berlin, wacce ta fito a wasan karshe na Kofin Jamusanci na shekara ta 2001, amma ta sha kashi 0-2 a hannun Schalke . Har zuwa yau, kawai tsohon tsohon kulob din Gabashin Jamus da ya fito a wasan karshe na Kofin Jamusanci shine Energie Cottbus . == Ƙarshe == [[File:Bundesarchiv_Bild_183-31222-0007,_Leipzig,_SC_Wismut_gewinnt_FDGB-Pokal.jpg|thumb| Kofin FDGB 1955]] [[File:Bundesarchiv_Bild_183-94140-0002,_Karl-Marx-Stadt,_SC_Chemie_Halle_mit_FDGB-Pokal.jpg|thumb| Kofin FDGB 1962]] [[File:Bundesarchiv_Bild_183-N0414-0008,_Leipzig,_FDGB-Pokal,_Endspiel,_SG_Dynamo_Dresden_-_FC_Carl_Zeiss_Jena_1-3.jpg|right|thumb| Kofin FDGB 1974]] {| class="wikitable" width="65%" ! style="width:10%;" |Season ! style="width:20%;" |Winner ! style="width:15%;" |Score ! style="width:20%;" |Runner-up |- |<center>1949</center> |Waggonbau Dessau |<center>1–0</center> |SG Gera-Süd |- |<center>1949–50</center> |BSG EHW Thale |<center>4–0</center> |BSG KWU Erfurt |- |<center>''1950–51''</center> | colspan="3" style="background:#efefef" |<center>''No competition held in that season.''</center> |- |<center>1951–52</center> |SV Deutsche Volkspolizei Dresden |<center>3–0</center> |Einheit Pankow |- |<center>1952–54</center> |ASK Vorwärts Berlin |<center>2–1</center> |Motor Zwickau |- |<center>1954–55<sup>1</sup></center> |Wismut Karl-Marx-Stadt |<center>3–2 (a.e.t.)</center> |Empor Rostock |- |<center>''1955''</center> | colspan="3" style="background:#efefef" |<center>''No competition due to the transition from a fall-spring to spring-fall schedule.''</center> |- |<center>1956</center> | SC Chemie Halle-Leuna |<center>2–1</center> |ZASK Vorwärts Berlin |- |<center>1957</center> |SC Lokomotive Leipzig |<center>2–1 (a.e.t.)</center> |Empor Rostock |- |<center>1958</center> |SC Einheit Dresden |<center>2–1 (a.e.t.)</center> |SC Lokomotive Leipzig |- |<center>1959</center> |SC Dynamo Berlin |<center>0–0 (a.e.t.) / 3–2 (R)</center> |Wismut Karl-Marx-Stadt |- |<center>1960</center> |Motor Jena |<center>3–2 (a.e.t.)</center> |Empor Rostock |- |<center>''1961''</center> | colspan="3" style="background:#efefef" |<center>''No competition due to the transition from a spring-fall to fall-spring schedule.''</center> |- |<center>1961–62</center> |Hallescher FC Chemie |<center>3–1</center> |SC Dynamo Berlin |- |<center>1962–63</center> |Motor Zwickau |<center>3–0</center> |BSG Chemie Zeitz |- |<center>1963–64</center> |SC Aufbau Magdeburg |<center>3–2</center> |SC Leipzig |- |<center>1964–65</center> |SC Aufbau Magdeburg |<center>2–1</center> |Motor Jena |- |<center>1965–66</center> |Chemie Leipzig |<center>1–0</center> |FC Lok Stendal |- |<center>1966–67</center> |Motor Zwickau |<center>3–0</center> |Hansa Rostock |- |<center>1967–68</center> |FC Union Berlin |<center>2–1</center> |Carl Zeiss Jena |- |<center>1968–69</center> |FC Magdeburg |<center>4–0</center> |FC Karl-Marx-Stadt |- |<center>1969–70</center> |FC Vorwärts Berlin |<center>4–2</center> |FC Lokomotive Leipzig |- |<center>1970–71</center> |Dynamo Dresden |<center>2–1 (a.e.t.)</center> |BFC Dynamo |- |<center>1971–72</center> |Carl Zeiss Jena |<center>2–1</center> |Dynamo Dresden |- |<center>1972–73</center> |FC Magdeburg |<center>3–2</center> |FC Lokomotive Leipzig |- |<center>1973–74</center> |Carl Zeiss Jena |<center>3–1 (a.e.t.)</center> |Dynamo Dresden |- |<center>1974–75</center> |Sachsenring Zwickau |<center>2–2 (a.e.t.) (4–3 p)</center> |Dynamo Dresden |- |<center>1975–76</center> |FC Lokomotive Leipzig |<center>3–0</center> |FC Vorwärts Frankfurt |- |<center>1976–77</center> |Dynamo Dresden |<center>3–2</center> |FC Lokomotive Leipzig |- |<center>1977–78</center> |FC Magdeburg |<center>1–0</center> |Dynamo Dresden |- |<center>1978–79</center> |FC Magdeburg |<center>1–0 (a.e.t.)</center> |BFC Dynamo |- |<center>1979–80</center> |Carl Zeiss Jena |<center>3–1 (a.e.t.)</center> |FC Rot-Weiß Erfurt |- |<center>1980–81</center> |FC Lokomotive Leipzig |<center>4–1</center> |FC Vorwärts Frankfurt |- |<center>1981–82</center> |Dynamo Dresden |<center>1–1 (a.e.t.) (5–4 p)</center> |BFC Dynamo |- |<center>1982–83</center> |FC Magdeburg |<center>4–0</center> |FC Karl-Marx-Stadt |- |<center>1983–84</center> |Dynamo Dresden |<center>2–1</center> |BFC Dynamo |- |<center>1984–85</center> |Dynamo Dresden |<center>3–2</center> |BFC Dynamo |- |<center>1985–86</center> |FC Lokomotive Leipzig |<center>5–1</center> |FC Union Berlin |- |<center>1986–87</center> |FC Lokomotive Leipzig |<center>4–1</center> |Hansa Rostock |- |<center>1987–88</center> |BFC Dynamo |<center>2–0 (a.e.t.)</center> |Carl Zeiss Jena |- |<center>1988–89</center> |BFC Dynamo |<center>1–0</center> |FC Karl-Marx-Stadt |- |<center>1989–90</center> |Dynamo Dresden |<center>2–1</center> |Dynamo Schwerin |- |<center>1990–91</center> |Hansa Rostock |<center>1–0</center> |Eisenhüttenstädter FC Stahl |} * <sup>1</sup> An sake sauya ƙungiyoyi da yawa ko sake suna a tsakanin zagaye na biyu da na uku na shekarar alif ta 1954-55 FDGB-Pokal ( [[:de:FDGB-Pokal 1954/55|de]] ). An koma ƙungiyar SG Dynamo Dresden zuwa Berlin kuma ta ci gaba a matsayin SC Dynamo Berlin. An mayar da tawagar BSG Empor Lauter zuwa Rostock kuma aka ci gaba a matsayin SC Empor Rostock. An tura sashen kwallon kafa na BSG Wismut Aue zuwa SC Wismut Karl-Marx-Stadt. SG Dynamo Berlin aka sake masa suna SG Dynamo Berlin-Mitte. An tura sashen kwallon kafa na BSG Aktivist Brieske-Ost zuwa sabuwar kungiyar wasanni SC Aktivist Brieske-Senftenberg. == Wasan kwaikwayo == An nuna ayyukan ƙungiyoyi daban -daban a cikin tebur mai zuwa: <nowiki></br></nowiki> ''An sanya sunayen kulob -kulob da sunan karshe da suka yi amfani da su kafin haduwar Jamus .'' {| class="wikitable sortable" ! style="width:22%;" |Club ! style="width:15%;" |Winners ! style="width:15%;" |Runners-up ! style="width:15%;" |Semi-finalists !Winning Years |- |SG Dynamo Dresden <sup>1</sup> |<center>'''7'''</center> |<center>4</center> |<center>6</center> |1952, 1971, 1977, 1982, 1984, 1985, 1990 |- |1. FC Magdeburg <sup>2</sup> |<center>'''7'''</center> |<center>–</center> |<center>3</center> |1964, 1965, 1969, 1973, 1978, 1979, 1983 |- |1. FC Lokomotive Leipzig <sup>3</sup> |<center>'''4'''</center> |<center>4</center> |<center>6</center> |1976, 1981, 1986, 1987 |- |FC Carl Zeiss Jena <sup>4</sup> |<center>'''4'''</center> |<center>3</center> |<center>8</center> |1960, 1972, 1974, 1980 |- |BSG Sachsenring Zwickau <sup>5</sup> |<center>'''3'''</center> |<center>1</center> |<center>5</center> |1963, 1967, 1975 |- |Berliner FC Dynamo<sup>6</sup> |<center>'''3'''</center> |<center>6</center> |<center>7</center> |1959, 1988, 1989 |- |FC Vorwärts Frankfurt <sup>7</sup> |<center>'''2'''</center> |<center>3</center> |<center>8</center> |1954, 1970 |- |BSG Chemie Leipzig <sup>8</sup> |<center>'''2'''</center> |<center>1</center> |<center>–</center> |1957, 1966 |- |Hallescher FC Chemie <sup>9</sup> |<center>'''2'''</center> |<center>–</center> |<center>5</center> |1956, 1962 |- |F.C. Hansa Rostock <sup>10</sup> |<center>'''1'''</center> |<center>5</center> |<center>4</center> |1991 |- |BSG Wismut Aue <sup>11</sup> |<center>'''1'''</center> |<center>1</center> |<center>4</center> |1955 |- |1. FC Union Berlin |<center>'''1'''</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |1968 |- |BSG Motor Dessau |<center>'''1'''</center> |<center>–</center> |<center>–</center> |1949 |- |BSG Stahl Thale <sup>12</sup> |<center>'''1'''</center> |<center>–</center> |<center>–</center> |1950 |- |FSV Lokomotive Dresden<sup>13</sup> |<center>'''1'''</center> |<center>–</center> |<center>–</center> |1958 |- |FC Karl-Marx-Stadt |<center>–</center> |<center>3</center> |<center>5</center> |— |- |FC Rot-Weiß Erfurt <sup>14</sup> |<center>–</center> |<center>2</center> |<center>6</center> |— |- |BSG Chemie Zeitz<sup>15</sup> |<center>–</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |— |- |BSG Lokomotive Stendal |<center>–</center> |<center>1</center> |<center>1</center> |— |- |BSG Wismut Gera<sup>16</sup> |<center>–</center> |<center>1</center> |<center>–</center> |— |- |BSG Einheit Pankow |<center>–</center> |<center>1</center> |<center>–</center> |— |- |SG Dynamo Schwerin |<center>–</center> |<center>1</center> |<center>–</center> |— |- |BSG Stahl Eisenhüttenstadt<sup>17</sup> |<center>–</center> |<center>1</center> |<center>–</center> |— |- |BSG Energi Cottbus |<center>–</center> |<center>–</center> |<center>3</center> |— |- |BSG Empor Wurzen<sup>18</sup> |<center>–</center> |<center>–</center> |<center>2</center> |— |- |BSG DEFA Babelsberg<sup>19</sup> |<center>–</center> |<center>–</center> |<center>1</center> |— |- |ZSG Burg |<center>–</center> |<center>–</center> |<center>1</center> |— |- |BSG Motor West Karl-Marx-Stadt |<center>–</center> |<center>–</center> |<center>1</center> |— |- |Lokomotive Weimar |<center>–</center> |<center>–</center> |<center>1</center> |— |- |BSG Stahl Brandenburg |<center>–</center> |<center>–</center> |<center>1</center> |— |} * <sup>1</sup> Anyi wasa azaman '''SV Deutsche Volkspolizei Dresden''' har zuwa tallafin SG DYnamo Dresden a Shekarar alif ta 1953. * <sup>2</sup> An buga shi a matsayin wani ɓangare na ƙungiyar wasanni '''SC Aufbau Magdeburg''' (daga baya '''SC Magdenburg''' ) har zuwa kafuwar 1. FC Magdeburg a shekarar alif ta 1965. * <sup>3</sup> Hakanan ana kiranta da '''SC Rotation Leipzig''' da '''SC Leipzig''' . (kar a ruɗe da SC Lokomotive Leipzig ) * <sup>4</sup> Har ila yau aka sani da '''Motor Jena''' . * <sup>5</sup> Hakanan ana kiranta da '''SG Planitz''', '''Horch Zwickau''', '''Motor Zwickau''' da '''Sachsenring Zwickau''' . * <sup>6</sup> An buga shi a matsayin wani ɓangare na kulob din wasanni na '''SC Dynamo Berlin''' har zuwa kafuwar BFC Dynamo a shekarar alif ta 1966. * <sup>7</sup> An buga a Gabashin Berlin kamar '''ZSK Vorwärts Berlin''', '''ASK Vorwärts Berlin''' da '''FC Vorwärts Berlin''' . An mayar da tawagar zuwa Frankfurt an der Oder a Bezirk Frankfurt a shekarar alif ta 1971. * <sup>8</sup> Har ila yau an san shi da '''SC Lokomotive Leipzig''' (kada a ruɗe shi da 1. FC Lokomotive Leipzig ). * <sup>9 Wanda</sup> kuma aka sani da '''SG Freiimfelde Halle''' da '''Hallescher FC Chemie''' . * <sup>10</sup> Har ila yau aka sani da '''SC Empor Rostock''' . * <sup>11 Wanda</sup> kuma aka sani da '''SG Aue''', '''BSG Pneumatik Aue''', '''Zentra Wismut Aue''' . Daga shekarar alif ta 1954 zuwashekarar alif ta 1963 an san ƙungiyar da '''Wismut Karl-Marx-Stadt''', amma ta ci gaba da wasa a Aue . Bayan sake hadewar Jamusawa a shekarar alif ta 1990, an '''canza wa kulob din suna FC Wismut Aue''' kafin ya dauki sunansa na yanzu, '''FC Erzgebirge Aue''' a shekarar alif ta 1993. * <sup>12</sup> Hakanan ana kiranta '''SG Eisenhüttenwerk Thale''' da '''BSG Eisenhüttenwerk Thale''' ( '''BSG EWH Thale''' ). * <sup>13</sup> Hakanan ana kiranta da '''BSG Sachsenverlag Dresden''', '''BSG Rotation Dresden''' da '''SC Einheit Dresden''' . * <sup>14</sup> Hakanan ana kiranta da '''BSG KWU Erfurt''', '''Fortuna Erfurt''', '''Turbine Erfurt''' . A cikin shekarar alif ta 1966, an haɗa '''SC Turbine Erfurt''' da '''BSG Optima Erfurt''' a ƙarƙashin sunan '''FC Rot-Weiß Erfurt''' . * <sup>15</sup> Hakanan ana kiranta '''SG Zeitz''' da '''BSG Hydrierwerk Zeitz''' . * <sup>16</sup> Hakanan ana kiranta da '''BSG Gera-Süd''' da '''BSG Mechanik Gera''' . * <sup>17</sup> An sake tsara sashen kwallon kafa na BSG Stahl Eisenhüttenstadt a matsayin kungiyar kwallon kafa ta '''Eisenhüttenstädter FC Stahl''' a ranar 3 gawatan Mayu shekarar alif ta 1990 don haka ta kai wasan kusa da na karshe na shekarar alif ta 1990-91 NOFV-Pokal a matsayin Eisenhüttenstädter FC Stahl. * <sup>18</sup> Hakanan ana kiranta da '''SG Wurzen''' da '''BSG Empor Wurzen West''' . Ya kai wasan kusa da na karshe a 1952 da 1954 da sunan BSG Wurzen West. * <sup>19</sup> Hakanan ana kiranta da '''SG Märkische Volksstimme Babelsberg''', '''BSG Rotation Babelsberg''' da '''BSG DEFA Babelsberg''' . Ya kai wasan kusa da na karshe a shekarar alif ta 1950 a ƙarƙashin sunan BSG Märkische Volksstimme Babelsberg. === Aiki ta gari ko gari === {| class="wikitable sortable" ! width="80" |City / Gari ! width="10" | Nasara ! width="480" | Kulob (s) |- | [[Dresden]] |<center> 8</center> | SG Dynamo Dresden (7), SC Einheit Dresden (1) |- | Magdeburg |<center> 7</center> | 1. FC Magdeburg (7) |- | [[Berlin]] |<center> 6</center> | BFC Dynamo (3), FC Vorwärts Berlin (2), 1. FC Union Berlin (1) |- | [[Leipzig]] |<center> 6</center> | 1. FC Lokomotive Leipzig (4), BSG Chemie Leipzig (2) |- | Jena |<center> 4</center> | FC Carl Zeiss Jena (4) |- | Zwickau |<center> 3</center> | Motar / Sachsenring Zwickau (3) |- | Halle (Saale) |<center> 2</center> | Hallescher FC (2) |- | Aue |<center> 1</center> | Wismut Karl-Marx-Stadt (1) |- | Dessau |<center> 1</center> | Waggonbau Dessau (1) |- | Rostock |<center> 1</center> | Hansa Rostock (1) |- | Thale |<center> 1</center> | EHW Thale (1) |} == Duba kuma == * Jerin zakaran kwallon kafa na Gabashin Jamus * DFV-Supercup ==Manazarta==   == Hanyoyin waje == * [http://www.rsssf.com/tablesd/ddrcuphist.html Gabashin Jamus - Jerin Gasar Cin Kofin], RSSSF.com mu6fmy6ka1oqf8xmbv5p0ii7v9vj814 Tagina 0 24407 167110 142223 2022-08-20T09:42:58Z Gwanki 3834 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Tagina''' da [[Hausa]] sai kuma Tegina da [[yare]]n garin, Tagina gari ne da ke a [[Jihar Neja|Jahar Neja]] a tsakiyar Arewacin Najeriya. Wacce take a ƙarkashin karamar hukumar Rafi wato a cikin jahar Neja [[Kagara]].A garin Tegina ne aka sace wasu ɗaliban Islamiyya <ref> {{cite news|url=https://www.bbc.com/hausa/labarai-58048135|date=2 August 2021|accessdate=28 August 2021|publisher=BBC Hausa|title=Ina gani aka rutsa dana mai shekara biyu da bindiga'|last=scherbel-Ball|first=Naomi}}</ref> ==Manazarta== {{reflist}} {{Stub}} esfq7rcmtgbrjut994xqb59p1489qrx Fada Archei Faunal Reserve 0 24753 167033 110842 2022-08-20T07:15:03Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox Protected area|name=Fada Archei Faunal Reserve|iucn_category=IV|photo=|photo_caption=|map=Chad|map_caption=Map of [[Chad]]|map_width=|relief=1|location=[[Chad]]|nearest_city=[[Fada, Chad|Fada]], [[Ennedi]], [[Chad]]|coordinates={{coords|17.0|19.6666|region:TD-GR|notes=<ref name=Bird>{{Cite web|url=http://www.birdlife.org/datazone/userfiles/file/IBAs/AfricaCntryPDFs/Chad.pdf|format=pdf|title=Chad|accessdate=19 October 2013|publisher=Birlife International Organization}}</ref>|display=inline, title}}|area={{convert|2110|km2|sqmi|abbr=on}}|established=1967}} '''Gandun Faunal na Fada Archei''' yana cikin yankin arewa maso gabashin [[Cadi|Chadi]] a cikin yankin gwamnatin Ennedi. == Tarihi == An kafa shi a cikin shekara 1967 wanda ya ƙunshi yanki mai {{Convert|2110|km2}} tare da ƙasa a cikin tsayin tsayin mita {{Convert|500|-|1000|m}}. Babban manufarta shine kare ''Ammotragus lervia'' (tumakin Barbary). Anyi la'akari da shi azaman yanayin gurɓataccen yanayi tare da ciyayi na yawancin Acacia da Balanites a bankunan wadis. == Manazarta == k2rk1okwfhgs2yy4vjpx57sotjsx1as Eucharia Iyiazi 0 24938 167017 111416 2022-08-20T06:44:03Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox sportsperson|name=Eucharia Iyiazi|image=Eucharia Njideka Iyiazi Shot Put Victory Ceremony London 2012 (cropped).jpg|image_size=150px|caption=Iyiazi at London 2012 Shot Put Victory Ceremony|full_name=Eucharia Njideka Iyiazi|birth_date={{Birth-date and age|19 November 1973}}|birth_place=|headercolor=lightsteelblue|show-medals=yes|medaltemplates={{MedalSport|Women's [[para-athletics]]}} {{MedalCountry|{{NGR}}}} {{MedalCompetition|[[Paralympic Games]]}} {{MedalGold| [[2008 Summer Paralympics|2008 Beijing]] | [[Athletics at the 2008 Summer Paralympics – Women's discus throw F57–58|Discus Throw - F57/58]]}} {{MedalGold| [[2008 Summer Paralympics|2008 Beijing]] | [[Athletics at the 2008 Summer Paralympics - Women's shot putt F57/F58|Shot Putt - F57/58]]}} {{MedalSilver| [[2004 Summer Paralympics|2004 Athens]] | [[Athletics at the 2004 Summer Paralympics - Javelin throw F56-58|Javelin throw F56-58]]}} {{MedalBronze| [[2012 Summer Paralympics|2012 Rio de Janeiro]] | [[Athletics at the 2012 Summer Paralympics - Women's discus throw|Discus Throw - F57]]}} {{MedalBronze| [[2016 Summer Paralympics|2016 Rio de Janeiro]] | [[Athletics at the 2016 Summer Paralympics - Women's discus throw|Discus Throw - F57]]}} {{MedalBronze| [[2020 Summer Paralympics|2020 Tokyo]] | [[Athletics at the 2020 Summer Paralympics – Women's shot put#F57|Shot put - F57]]}}}}'''Eucharia Njideka Iyiazi''' (an haifi shi 19 ga watan Nuwamba shekara ta 1973) ɗan tseren [[Wasannin Paralympic|Paralympian]] ne daga [[Najeriya]] wanda ke fafatawa musamman a rukunin F57/58 wanda aka harba da tattauna abubuwan da suka faru. Ta fafata a wasannin nakasassu guda hudu inda ta dauki zinare biyu, azurfa da tagulla biyu. ==Gasa== Iyiazi ya fafata a gasar nakasassu ta bazara ta 2008 a [[Beijing]], [[Sin|China]]. A can, ta ci lambar zinare a duka wasan da mata suka harba F57/F58 da kuma tattaunawar mata ta jefa F57/F58. A gasar wasannin Olympics ta nakasassu ta Beijing, Iyiazzi ya kafa tarihin duniya da na nakasassu na aji F58 a cikin harbi da tattaunawa. ==Kyauta== Iyiazi ya lashe lambar tagulla a gasar tseren nakasassu ta bazara ta 2012 a Landan sannan ya jefa mita 27.54 don sake daukar tagulla na tattaunawa a gasar wasannin bazara ta bazara ta 2016. == Manazarta ==  {{reflist}} == Hanyoyin waje == * Eucharia Iyiazi at the International Paralympic Committee (also here) b1evzv43lpc4ztouqu2q9qwktahgcqa Fatai Onikeke 0 25015 167079 111533 2022-08-20T08:32:21Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox boxer|name=Fatai Onikeke|death_date=|no contests=|draws=|losses=4 (KO 2)|wins=23 ([[Knockout|KO]] 20)|total=27|style=<!--[[Orthodox stance|Orthodox]]/[[Southpaw stance|Southpaw]]-->|death_place=|birth_place=Nigeria|image=|birth_date={{birth date and age|1983|04|02|df=y}}|nationality=[[Nigerians|Nigerian]]/Australian|reach=<!--{{convert|0|in|cm|0|abbr=on}}-->|height=<!--{{height|ft=0|in=0}}-->|weight=[[light welterweight|light welter]]/[[welterweight]]|nickname=Kid Dynamite|realname=Fatai Onikeke Isiaka|medaltemplates=}}'''Fatai "Kid Dynamite" Onikeke''' (haife 2 ga watan Afrilu a shiekara ta1983) ne a [[Ɗan Nijeriya|Nijeriya]] / Australian sana'a haske welter / welterweight dambe na 2000s kuma 2010s wanda ya lashe Nijeriya welterweight take, Afirka dambe Union (ABU) welterweight take, World dambe Foundation (WBFo) Taken walterweight na ƙasa tsakanin ƙasa, Ƙungiyar Damben Ƙasa ta Duniya (IBF) taken walterweight light Pacific, da Commonwealth welterweight title, kuma ya kasance mai ƙalubale ga Ƙungiyar Dambe ta Duniya (WBO) taken walterweight mai nauyi, WBFo taken walterweight mai nauyi, da Ƙungiyar Damben Duniya (WBO) ) Matsayin walterweight mai nauyi na gabas akan Lance Gostelow [http://boxrec.com/list_bouts.php?human_id=201184&cat=boxer], nauyin gwagwarmayar gwagwarmayar sa ya bambanta daga{{Convert|138+1/2|lb|kg stlb|}}, watau nauyi mai nauyi zuwa{{Convert|146+1/2|lb|kg stlb|}}, watau nauyi mai nauyi. == Rikodin dambe na ƙwararru == == Manazarta ==   == Hanyoyin waje == * Boxing record for Fatai Onikeke * [http://static.boxrec.com/0/0c/Onikeke_Fatai.jpg Hoton - Fatai Onikeke] kw2gb89lzfx55ub4mdo2zidou4ddowa FFF (gang) 0 25519 167029 113977 2022-08-20T07:09:34Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Yaƙi don 'Yanci''' ( '''FFF''' ) ƙungiya ce da ke tsakiyar kwarin San Fernando a cikin shekara ta 1980. Na musamman ga wannan ƙungiya a cikin yankinta da lokacinta shine ƙungiya gabaɗaya ta ƙunshi Farin Amurkawa daga matsakaiciya da asalin matsakaicin matsayi. <ref name="RS" /> An kafa wannan ƙungiya ne daga membobin ƙungiyar mawaƙa ta punk rock iri ɗaya. Ayyukan FFF sun ƙare sosai lokacin da aka harbe ɗaya daga cikin manyan membobinta, Mark Miller ɗan shekara 15, har lahira a wajen gidan rawa na Van Nuys a cikin shekara ta 1985. == Kara karantawa == *  Sullivan. Randall (1995). Gabashin Gabas: Abin mamaki california: an anthology (abridged re-print of "leader of the pack"). University of california press.pp. 89-103.ISBN 0-520-20164-7. == Manazarta ==   3do8ld220myk4qpnes9n61xe3htbqov FFFFOUND! 0 25521 167028 134035 2022-08-20T07:08:04Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox website|name=FFFFOUND!|logo=FFFFOUND! logo.gif|url={{URL|ffffound.com}}|commercial=<!-- "Yes", "No" or leave blank -->|type=[[Social bookmarking]], [[Photo sharing|image sharing]]|registration=Optional, invitation only|language=English, Japanese|owner=Tha Ltd.|author={{Unbulleted list|Yosuke Abe|Keita Kitamura}}|launch_date={{Start date and age|2007|df=no}}|current_status=Defunct as of May 2017}}'''GASKIYA!''' ya kasance gidan yanar gizo na alamar shafi na zamantakewa wanda ke ba masu amfani masu rijista damar raba hotuna da suka wanzu akan Intanet da karɓar shawarwarin wasu hotuna. Masu amfani da ba su yi rijista ba za su iya ganin waɗannan posts da shawarwarin da suka dace; rajista ta kasance ta gayyata. Yosuke Abe da Keita Kitamura na kamfanin Japan Tha, mallakar Yugo Nakamura ne suka kafa shafin shabiyar ga watan mayu acikin shekara ta 2007. == Aiki == GASKIYA! yana aiki azaman gidan yanar gizo na alamar alamar zamantakewa don raba hotuna da aka rigaya akan Intanet. Dangane da goyon bayansu na wasu hotuna ta hanyar maɓallin kama, masu amfani sun karɓi shawarwarin keɓaɓɓu waɗanda suka haɗa da wasu hotuna. Waɗannan shawarwarin sun kasance ga jama'a kuma suna iya zama wahayi na fasaha. GASKIYA! Yosuke Abe da Keita Kitamura na kamfanin ci gaban yanar gizo na Japan mallakar Yugo Nakamura, sun kafa shi a watan Yunin shekara ta 2007. Tun lokacin kafuwarta, an ba da izinin yin rajista sosai ta gayyatar, saboda tsoron shafin ya yi yawa don tsarawa da sarrafawa. Nakamura ya guji abubuwan ƙirar gidan yanar gizon zamani yayin da yake jagorantar ci gaban shafin don kiyaye bayyanar sa a sauƙaƙe. Ya zuwa lokacin Disamba shekara ta 2008, shafin ya dauki bakuncin hotuna sama da 500,000. == Karɓar baki == Editan ''Ƙirƙirar da'' ake kira FFFFOUND! magnet don masu zanen hoto yayin ƙaddamar da sigar beta ta rukunin a cikin shekara ta 2008. Kira gayyata ga wannan sakin kayan masarufi, editan ya yaba da sauƙin amfani da rukunin yanar gizon da yanayin rashin tabbas na algorithm don ƙirƙirar shawarwari. Russell Davies na ''Yaƙin neman zaɓe ya'' kira hulɗar zamantakewa a kan rukunin yanar gizo kaɗan amma yana tunanin jama'ar masu amfani suna haɗin kai duk da wannan. Louisa Pacifico na ''Makon Zane'' yayi la'akari da ƙaramin adadin masu amfani masu haɓakawa don ingancin rukunin yanar gizon kuma suna tunanin cewa adadin hotuna za su bar kowane mai amfani ya gamsu akai -akai. Mai zanen gidan yanar gizo na Brazil Fabio Giolito ya ƙirƙiri We Heart It, wani sabis ɗin alamar alamar hoto, don mayar da martani ga iyakantaccen rajista na FFFFOUND! == Bayanan kula ==   == Manazarta == == Hanyoyin waje == * {{Official website|ffffound.com}} m0hkvtm8xs1iqnynnws12bqkqwr8q0r FFF Racing Team 0 25523 167030 113987 2022-08-20T07:12:05Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Infobox motor racing team|name={{flagicon|CHN}} FFF Racing Team by [[Andrea Caldarelli|ACM]]|logo=|founded=2014|base=[[Sant'Agata Bolognese]], [[Italy]]|principal=Fu Songyang <br> [[Andrea Caldarelli]]|chassis=[[Lamborghini Huracán#Huracán GT3 Evo (2019-present)|Lamborghini Huracán GT3 Evo]] (GTWC) <br> [[Lamborghini Huracán#Huracán LP 620-2 Super Trofeo EVO (2019–present)|Lamborghini Huracán Super Trofeo Evo]]|current series=[[GT World Challenge Europe]] <br> [[Nürburgring Endurance Series]] <br> [[Lamborghini Super Trofeo]]|former series=[[GT World Challenge Asia]] <br> [[International GT Open]] <br> [[GT Asia Series]] <br> [[Michelin Le Mans Cup]]|current drivers={{flagicon|ITA}} [[Mirko Bortolotti]] <br> {{flagicon|ITA}} [[Andrea Caldarelli]] <br> {{flagicon|ITA}} [[Marco Mapelli]] <br> {{flagicon|JPN}} [[Hiroshi Hamaguchi]] <br> {{flagicon|GBR}} [[Phil Keen]] <br> {{flagicon|ITA}} [[Giacomo Altoè]] <br> {{flagicon|FRA}} [[Franck Perera]] <br> {{flagicon|ITA}} Donovan Privitelio <br> {{flagicon|ITA}} Luciano Privitelio|team titles=[[2018 Blancpain GT Series Asia]] – GT3 <br> [[2019 Blancpain GT Series]] – Pro <br> [[2019 Blancpain GT Series Endurance Cup]] – Pro <br> [[2019 FIA Motorsport Games GT Cup]]}} }} '''FFF Racing Team ta ACM''' (wanda aka fi sani da '''Orange1 FFF Racing Team''' don dalilan tallafawa) ƙungiya ce ta tseren motoci ta China wacce a halin yanzu take fafatawa a gasar GT World Challenge Europe a matsayin ƙungiyar masana'antar Lamborghini. == Tarihi == === Asalin kafa shi=== An kafa shi a cikin shekara ta 2014, ƙungiyar ta samo asali ne sakamakon haɗin gwiwa tsakanin ɗan kasuwan China Fu Songyang da direban tseren Italiya Andrea Caldarelli, wanda ACM ta yiwa lakabi da FFF Racing Team. Teamungiyar ta fara gasa a kakar wasa mai zuwa, tana ɗaukar isar da samfuran McLaren 650S GT3 guda uku kafin lokacin shekara ta 2015 GT Asia Series. Kungiyar ta yi ikirarin nasarar su ta farko a Okayama a wancan lokacin, yayin da direban cikakken lokaci Hiroshi Hamaguchi ya kare a matsayi na 10 a gasar direba. Don lokacin shekara ta 2016 GT Asia Series, FFF Racing ya koma yin gasa tare da Lamborghini Huracán GT3 da aka gabatar kwanan nan, tare da ƙaramin direba na masana'antar Lamborghini na Edoardo Liberati da Andrea Amici suna shiga ƙoƙarin ƙungiyar. Kungiyar za ta ci nasara guda biyu gaba daya da manyan fannoni bakwai a wannan kakar, inda Liberati da Amici ke ikirarin sunan direban. shekara ta 2016 ta kuma nuna alamar farkon nasarar ƙungiyar zuwa gasar Turai, ta gabatar da shigarwar guda biyu a Gasar GT3 Le Mans kuma wani a zagayen Paul Ricard na Gasar GT ta Duniya. [[File:Lamborghini_Huracan_GT3-Team_FFF_Racing.jpg|thumb|230x230px| FFF tana fafatawa a Gasar GT ta Duniya a Barcelona a 2017]] Lokaci mai zuwa, ƙungiyar ta shiga farkon lokacin Blancpain GT Series Asia tare da tallafi daga Squadra Corse. Motar #1 ta ƙunshi duo na tsawon lokaci na Alberto di Folco da Aidan Karanta, yayin da #2 ta ƙunshi kashe direbobi a duk azuzuwan Pro-Am da Am. Lokacin shekara ta 2018 ya tabbatar da nasara ga ƙungiyar, yana mai da'awar nasarar ƙungiyar gaba ɗaya tare da taken direbobi da yawa. Martin Kodrić da Dennis Lind sun yi ikirarin lashe gasar gaba ɗaya da Zaɓin Azurfa, yayin da Hiroshi Hamaguchi da Marco Mapelli suka ɗauki gasar Pro-Am Cup. === Cikakken tallafi na ma'aikata === Don a lokacin shekara ta 2019, ƙungiyar ta ƙaddamar da sabunta ƙoƙarin mota guda uku tare da cikakken tallafin masana'anta don Jerin Blancpain GT na shekara ta 2019. Nasara ya biyo bayan ƙungiyar zuwa cikin shekara ta 2019, yayin da direbobi Marco Mapelli da Andrea Caldarelli suka yi tarihin jerin abubuwan ta hanyar zama sahun farko na direbobi don cin nasarar Gudu, Ƙarewa, da Gasar Zakarun Turai gabaɗaya a cikin rukunin Pro. Bugu da ƙari, ƙungiyar ta yi ikirarin taken Pro class Gabaɗaya da taken taken ƙungiyar ta Endurance, yayin da Hiroshi Hamaguchi da Phil Keen suka taimaka wa ƙungiyar zuwa taken ƙungiyar Pro-Am da taken direba a cikin jerin Gudu. A cikin shekara ta 2021, ƙungiyar ta sanar da aniyarsu ta yin gasa a wannan lokacin Nürburgring 24 Hours a karon farko a tarihin ƙungiyar. A cikin watan Afrilu shekara ta 2020, ƙungiyar ta ba da sanarwar ƙirƙirar hannun su na eSports, wanda aka yiwa lakabi da FFF eSports, don yin gasa a cikin shekara ta 2020 SRO E-sport GT Series. Don lokacin ƙaddamarwarsu, ƙungiyar ta yi gasa a cikin Kwallan Azurfa da aka tsara don masu tseren sim, suna sanya hannu kan direbobi Jaroslav Honzik da Kamil Franczak. == Manazarta ==   == Hanyoyin waje == * [https://www.fff-racingteam.com/ Yanar Gizo] {{S-start}} {{S-ach|ach}} {{Succession box}} {{Succession box}} {{Succession box}} {{S-end}} 6h4y9erydvhhsbxu76qpsuw3g45jwlb 167031 167030 2022-08-20T07:12:26Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox motor racing team|name={{flagicon|CHN}} FFF Racing Team by [[Andrea Caldarelli|ACM]]|logo=|founded=2014|base=[[Sant'Agata Bolognese]], [[Italy]]|principal=Fu Songyang <br> [[Andrea Caldarelli]]|chassis=[[Lamborghini Huracán#Huracán GT3 Evo (2019-present)|Lamborghini Huracán GT3 Evo]] (GTWC) <br> [[Lamborghini Huracán#Huracán LP 620-2 Super Trofeo EVO (2019–present)|Lamborghini Huracán Super Trofeo Evo]]|current series=[[GT World Challenge Europe]] <br> [[Nürburgring Endurance Series]] <br> [[Lamborghini Super Trofeo]]|former series=[[GT World Challenge Asia]] <br> [[International GT Open]] <br> [[GT Asia Series]] <br> [[Michelin Le Mans Cup]]|current drivers={{flagicon|ITA}} [[Mirko Bortolotti]] <br> {{flagicon|ITA}} [[Andrea Caldarelli]] <br> {{flagicon|ITA}} [[Marco Mapelli]] <br> {{flagicon|JPN}} [[Hiroshi Hamaguchi]] <br> {{flagicon|GBR}} [[Phil Keen]] <br> {{flagicon|ITA}} [[Giacomo Altoè]] <br> {{flagicon|FRA}} [[Franck Perera]] <br> {{flagicon|ITA}} Donovan Privitelio <br> {{flagicon|ITA}} Luciano Privitelio|team titles=[[2018 Blancpain GT Series Asia]] – GT3 <br> [[2019 Blancpain GT Series]] – Pro <br> [[2019 Blancpain GT Series Endurance Cup]] – Pro <br> [[2019 FIA Motorsport Games GT Cup]] }} '''FFF Racing Team ta ACM''' (wanda aka fi sani da '''Orange1 FFF Racing Team''' don dalilan tallafawa) ƙungiya ce ta tseren motoci ta China wacce a halin yanzu take fafatawa a gasar GT World Challenge Europe a matsayin ƙungiyar masana'antar Lamborghini. == Tarihi == === Asalin kafa shi=== An kafa shi a cikin shekara ta 2014, ƙungiyar ta samo asali ne sakamakon haɗin gwiwa tsakanin ɗan kasuwan China Fu Songyang da direban tseren Italiya Andrea Caldarelli, wanda ACM ta yiwa lakabi da FFF Racing Team. Teamungiyar ta fara gasa a kakar wasa mai zuwa, tana ɗaukar isar da samfuran McLaren 650S GT3 guda uku kafin lokacin shekara ta 2015 GT Asia Series. Kungiyar ta yi ikirarin nasarar su ta farko a Okayama a wancan lokacin, yayin da direban cikakken lokaci Hiroshi Hamaguchi ya kare a matsayi na 10 a gasar direba. Don lokacin shekara ta 2016 GT Asia Series, FFF Racing ya koma yin gasa tare da Lamborghini Huracán GT3 da aka gabatar kwanan nan, tare da ƙaramin direba na masana'antar Lamborghini na Edoardo Liberati da Andrea Amici suna shiga ƙoƙarin ƙungiyar. Kungiyar za ta ci nasara guda biyu gaba daya da manyan fannoni bakwai a wannan kakar, inda Liberati da Amici ke ikirarin sunan direban. shekara ta 2016 ta kuma nuna alamar farkon nasarar ƙungiyar zuwa gasar Turai, ta gabatar da shigarwar guda biyu a Gasar GT3 Le Mans kuma wani a zagayen Paul Ricard na Gasar GT ta Duniya. [[File:Lamborghini_Huracan_GT3-Team_FFF_Racing.jpg|thumb|230x230px| FFF tana fafatawa a Gasar GT ta Duniya a Barcelona a 2017]] Lokaci mai zuwa, ƙungiyar ta shiga farkon lokacin Blancpain GT Series Asia tare da tallafi daga Squadra Corse. Motar #1 ta ƙunshi duo na tsawon lokaci na Alberto di Folco da Aidan Karanta, yayin da #2 ta ƙunshi kashe direbobi a duk azuzuwan Pro-Am da Am. Lokacin shekara ta 2018 ya tabbatar da nasara ga ƙungiyar, yana mai da'awar nasarar ƙungiyar gaba ɗaya tare da taken direbobi da yawa. Martin Kodrić da Dennis Lind sun yi ikirarin lashe gasar gaba ɗaya da Zaɓin Azurfa, yayin da Hiroshi Hamaguchi da Marco Mapelli suka ɗauki gasar Pro-Am Cup. === Cikakken tallafi na ma'aikata === Don a lokacin shekara ta 2019, ƙungiyar ta ƙaddamar da sabunta ƙoƙarin mota guda uku tare da cikakken tallafin masana'anta don Jerin Blancpain GT na shekara ta 2019. Nasara ya biyo bayan ƙungiyar zuwa cikin shekara ta 2019, yayin da direbobi Marco Mapelli da Andrea Caldarelli suka yi tarihin jerin abubuwan ta hanyar zama sahun farko na direbobi don cin nasarar Gudu, Ƙarewa, da Gasar Zakarun Turai gabaɗaya a cikin rukunin Pro. Bugu da ƙari, ƙungiyar ta yi ikirarin taken Pro class Gabaɗaya da taken taken ƙungiyar ta Endurance, yayin da Hiroshi Hamaguchi da Phil Keen suka taimaka wa ƙungiyar zuwa taken ƙungiyar Pro-Am da taken direba a cikin jerin Gudu. A cikin shekara ta 2021, ƙungiyar ta sanar da aniyarsu ta yin gasa a wannan lokacin Nürburgring 24 Hours a karon farko a tarihin ƙungiyar. A cikin watan Afrilu shekara ta 2020, ƙungiyar ta ba da sanarwar ƙirƙirar hannun su na eSports, wanda aka yiwa lakabi da FFF eSports, don yin gasa a cikin shekara ta 2020 SRO E-sport GT Series. Don lokacin ƙaddamarwarsu, ƙungiyar ta yi gasa a cikin Kwallan Azurfa da aka tsara don masu tseren sim, suna sanya hannu kan direbobi Jaroslav Honzik da Kamil Franczak. == Manazarta ==   == Hanyoyin waje == * [https://www.fff-racingteam.com/ Yanar Gizo] {{S-start}} {{S-ach|ach}} {{Succession box}} {{Succession box}} {{Succession box}} {{S-end}} i188or278mskfrxbbkobkseuq7ko7u0 Fadar Otal Ɗin Taj Mahal 0 27283 167036 124285 2022-08-20T07:19:39Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Fadar Taj Mahal''' gado ce, tauraro biyar, otal mai alfarma a yankin [[Mumbai|Colaba na Mumbai]], [[Maharashtra]], Indiya, kusa da Ƙofar Indiya . An gina shi a cikin salon Tarurrukan Saracenic, an buɗe shi a cikin shekara ta 1903 azaman '''otal ɗin Taj Mahal'''<ref>{{YouTube|title=Shree 420 - Raj Kapoor, Nadira and Lalita Pawar - Bollywood Evergreen Movie}}</ref> kuma a tarihi sau da yawa ana san shi da sunan "Taj". Ana kiran otal ɗin sunan [[Taj Mahal]], wanda ke cikin birnin [[Agra]] kusan kilomita {{Convert|1050|km|mi}} daga Mumbai. An ɗauke shi ɗaya daga cikin mafi kyawun otal a Gabas tun lokacin British Raj . Otal din na ɗaya daga cikin manyan wuraren da aka kai hari a Mumbai a shekarar 2008 . Wani ɓangare na Taj Hotels Resorts da Palaces, otel din yana da dakuna guda 560 da 44 suites kuma ana la'akari da alamar ƙungiyar; yana ɗaukar ma'aikata 1,600. Otal din dai ya ƙunshi gine-gine daban-daban guda biyu: Fadar Taj Mahal da Hasumiyar, waɗanda tarihi da tsarin gine-gine suka bambanta da juna (An gina fadar Taj Mahal a shekara ta 1903; An buɗe Hasumiyar a shekara ta 1972). Otal din yana da dogon tarihi, wanda ya karɓi manyan baƙi da dama, tun daga shugabanni zuwa shugabannin masana'antu da kuma nuna taurarin kasuwanci. == Tarihi == === Shekarun farko === [[File:Taj_Mahal_Hotel,_Bombay,_KITLV_1401209.tiff|left|thumb| Taj Mahal Hotel, kusan 1935]] [[File:The_Taj_Mahal_Palace_Hotel.jpg|left|thumb| Ƙofar asali a gefen yamma; a yanzu wurin wurin tafkin otal]] '''Otal din Taj Mahal''' Jamsetji Tata ne ya ba da umarni kuma ya buɗe kofofinsa ga baƙi a ranar 16 ga Disambar shekara ta 1903. Wani labari da aka yi ta maimaitawa game da dalilin gina otal ɗin shine an hana Tata shiga otal ɗin Watson, kamar yadda aka keɓe shi ga Turawa. Duk da haka, marubuci Charles Allen ya ƙalubalanci ingancin wannan, wanda ya rubuta cewa Tata ba zai damu da irin wannan ba har ya kai ga gina sabon otel. Madadin haka, Allen ya rubuta, an gina Taj ne bisa ga buƙatar editan ''The Times of India'' wanda ya ji ana buƙatar otal "cancantar Bombay" kuma a matsayin "kyauta ga birnin da yake ƙauna" ta Tata. Asalin gine-ginen Indiya sune Sitaram Khanderao Vaidya da DN Mirza, kuma injiniyan Ingilishi WA Chambers ya kammala aikin. Maginin shi ne Khansaheb Sorabji Ruttonji Contractor, wanda kuma ya kera shi kuma ya gina sanannen matakalansa na iyo. Kudin ginin £250,000 (£127 miliyan a farashin 2008). Asali, babbar hanyar shiga ita ce gefen da ke fuskantar ƙasa, inda a yanzu tafkin ke zaune. A lokacin yakin duniya na daya, otal din Taj Mahal ya koma asibitin sojoji mai gadaje 600. Tsakanin shekara ta 1915 zuwa shekara ta 1919, an ci gaba da aiki a Apollo Bundar, don kwato ƙasar bayan otal ɗin da aka gina Ƙofar Indiya a shekara ta 1924. Ƙofar Indiya ba da jimawa ba ta zama babban abin da ke da muhimmanci a Bombay. Abokan ciniki na asali sun kasance Turawa, Maharajas da jiga-jigan zamantakewa. Shahararrun mutane da yawa a duniya daga kowane fanni sun zauna a can, daga Somerset Maugham da Duke Ellington zuwa Lord Mountbatten da Bill Clinton . Lokacin da aka bude shi a shekara ta 1903, otal din Taj Mahal shi ne na farko a Indiya da ya samu: wutar lantarki, magoya bayan Amurka, lif na Jamus, da baho na Turkiyya da masu sayar da abinci na Ingilishi. Daga baya, kuma tana da mashaya lasisin farko na birni, gidan cin abinci na Indiya na farko duk rana, da kuma wasan kwaikwayo na farko na Indiya, Blow Up. Da farko a cikin 1903, yana cajin Rs 13 don ɗakuna tare da magoya baya da ɗakunan wanka, da Rs 20 tare da cikakken allo. A lokacin yakin duniya na daya otal din ya koma asibitin sojoji mai gadaje 600. Ratanbai Petit, matar ta biyu ga wanda ya kafa [[Pakistan]], [[Muhammad Ali Jinnah]], ta zauna a otel a lokacin kwanakin karshe a 1929; 'Yar uwarta, Sylla Tata, ta haifa a cikin dangin Tata, magina da masu otal. A shekara ta 1966 otal ɗin Taj Mahal ya zama wanda aka yi watsi da shi kuma ya rushe, watakila sakamakon rasa abokan cinikin Burtaniya bayan 'yancin kai na Indiya . <ref>{{YouTube|title=Last Batch Of British Troops Leave India (1948) {{!}} British Pathé}}</ref> Otal din Taj Mahal gida ne ga fitaccen mawakin Jazz Micky Correa, "Sultan of Swing" daga 1936-1960. === Faɗaɗawa === [[File:Taj_Mahal_Tower.jpg|left|thumb|210x210px| The 1972 reshe, a yau ake kira The Taj Mahal Tower]] An ba da ikon gudanar da otal ɗin Taj Mahal zuwa sashin otal na Inter-Continental na Pan Am a cikin 1972 kuma an sake masa suna '''Taj Mahal Inter-Continental''', tare da sabon reshen hasumiya ya buɗe a wannan shekarar. Wanda aka fi sani da shi a yau da Hasumiyar Taj Mahal, Daraius Batliwala da Rustom Patell ne suka tsara shi tare, tare da babban mai da hankali daga baya. Hakanan a cikin 1970s, Taj Hotels Resorts and Palaces an shirya su. Kamfanin ya gina sabbin kadarori kuma ya mai da manyan fadoji zuwa otal-otal na gado. A cikin 1980, sarkar ta fadada zuwa ketare. Yarjejeniyar ikon mallakar kamfani tare da Inter-Continental ta ƙare a cikin shekara ta 1995 kuma otal ɗin ya sake zama otal ɗin Taj Mahal. A cikin shekara ta 2003, don girmama otal ɗin ƙarni, an sake masa suna '''The Taj Mahal Palace & Tower''' . Otal din ya samu karbuwa sosai a duniya a shekarar 2008 yayin harin ta'addanci kuma an sake bude shi bayan an gyara shi sosai. === 2008 harin Mumbai === [[File:Taj_mahal_dedistorted.jpg|alt=|thumb| Duban otal da hayaki yayin harin]] [[File:Secretary_Clinton_Signs_Memorial_Book_at_Taj_Mahal_Palace_Hotel_(3731618418).jpg|thumb| Hillary Clinton a otal din Taj Mahal Palace]] [[File:Mumbai_Skyline_from_Elephanta_boat.jpg|thumb| Ƙofar Indiya, Taj Mahal Palace Hotel da [[Mumbai]] Skyline daga Elephanta Island Ferry]] Lashkar-e-Taiba, wani [[Ta'addanci|gungun 'yan ta'adda da]] suka kai hari a wurare da yawa, ne suka zaba musamman Otal din Taj Mahal Palace Hotel, domin ya zama "ya kai hari ga alamar dukiya da ci gaban Indiya". An kai harin ne a otal din a ranar 26 ga watan Nuwamban 2008, inda aka yi barna, ciki har da rugujewar rufin otal din a cikin sa'o'i masu zuwa. An yi garkuwa da mutane a lokacin hare-haren, kuma an kashe akalla mutane 167, ciki har da baki da dama. Wadanda suka jikkata akasari ‘yan kasar Indiya ne, ko da yake an kebe baki ‘yan kasashen yamma da ke dauke da fasfo na kasashen waje. Komandojin Indiya sun kashe 'yan ta'addan da suka yi wa shingen shinge a otal din, domin kawo karshen fadan na kwanaki uku a ranar 29 ga watan Nuwamba. Akalla 31 sun mutu a Taj . Kimanin mutane 450 ne ke zama a Fadar Taj Mahal da Otal a lokacin da aka kama. An shirya harin ne ta hanyar amfani da bayanan da David Headley, Ba’amurke ɗan Pakistan, wanda ya zauna a otal ɗin sau da yawa. Ba da daɗewa ba bayan (30 ga Nuwamba), shugaban Tata Ratan Tata ya ce a cikin wata hira da Fareed Zakaria na [[CNN]] cewa sun sami riga-kafi game da hare-haren kuma an dauki wasu matakai. Wataƙila an sassauta waɗannan kafin harin, amma a kowane hali jami'an sun yi watsi da su cikin sauƙi. An sake buɗe sassan Taj Mahal Palace da otal ɗin Hasum a ranar 21 ga Disamba, 2008. An ɗauki watanni da yawa kafin a sake gina mashahurin sashin gado na Otal ɗin Taj Mahal Palace. [[Hillary Clinton|Hillary Clinton ta]] ziyarci Mumbai a watan Yulin 2009, da nufin zurfafa dangantakar Indiya - Amurka kuma ta zauna a otal din Taj; ta kuma halarci taron tunawa. "Ina so in aika da sakon cewa ni da kaina da kasarmu muna cikin tausayawa da kuma goyon bayan ma'aikata da kuma baki na Taj da suka rasa rayukansu ... tare da mutanen Mumbai." A ranar 15 ga Agusta, 2010, Ranar 'Yancin Indiya, an sake buɗe fadar Taj Mahal bayan an gyara. Kudin gyaran otal ya zuwa yanzu ya kai Rupee biliyan 1.75. An dawo da reshen fadar kuma yana ba da sabbin sabis na otal. A cikin Maris 2010, yayin da aikin sabuntawa ya kusa ƙarewa, otal ɗin ya watsar da kalmar "Tower" daga sunansa kuma ya zama '''fadar Taj Mahal''' . <ref>https://www.mid-day.com/amp/news/mumbai-news/article/taj-tower-to-be-renamed-76769</ref> A ranar 6 ga Nuwamban 2010, Shugaban [[Barack Obama|Amurka Barack Obama]] ya zama shugaban kasa na farko da ya zauna a fadar Taj Mahal bayan hare-haren. A cikin wani jawabi daga filin otal din, Obama ya ce "Taj ya kasance alamar karfi da juriyar al'ummar Indiya." An nuna harin da aka kai otal din a cikin fim din 2018 ''Hotel Mumbai'' . === Tarihi na baya-bayan nan === A shekara ta 2017, da Taj Mahal Palace Hotel samu wani image alamar kasuwanci, na farko gini a kasar don m ilimi-dukiya-dama kariya ga ta gine-gine da zane . == A cikin kafofin watsa labarai == *  <bdi><cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWarrenGocher2007">[[Musamman: Sources Littattafai/978-0-7946-0174-4|978-0-7946-0174-4]]</cite></bdi> * Otal din shine saitin farko na littafin ''dare a Bombay'' (1940) na marubucin Ba'amurke Louis Bromfield . * Har ila yau, an ambace shi a cikin gajeren labari na "Sahab Bahadur" na marubuci dan Indiya Sultan Rashed Mirza, Farhat Ullah Baaaig, da kuma a cikin novel ''Delinquent Chacha'' na Ved Mehta . * An nuna shi a matsayin wurin mafarki ga ɗan makaranta don ziyarta a cikin fim ɗin Marathi ''Taryanche Bait'' . * Michael Palin ya kwana a cikin kashi na 4 na Michael Palin: Around the World a cikin kwanaki 80 . * Otal din shine saitin fim din 2015 ''Taj Mahal'' . * Otal din shine saitin fim din 2018 ''Hotel Mumbai'' game da hare-haren, tare da Dev Patel da [[Armie Hammer]] . * Hotel Grand Palace wani suna ne na Hotel Taj Mahal  . Mutane sun yi amfani da wannan sunan a matsayin fassarar fassarar [[Harshen Hindu|Taj Mahal ta Hindi]], musamman ta marubuta. Marubuta irin su Jeffrey Archer sun yi amfani da wannan kalmar a cikin littattafansu. * Otal ɗin ya kasance batun tashi da saukar jiragen sama na BBC guda huɗu akan jerin shirye-shiryen shirin bango wanda ya fara a watan Agusta 2014, mai suna ''Hotel India'' . * A hotel wani harbi wuri domin Christopher Nolan ' film ''Tenet'', saki a watan Agusta 2020. == Gallery == <gallery mode="packed"> File:Main Dome of Taj Mahal Palace Hotel.jpg|Dome na tsohon reshe na otal File:The Taj Mahal Palace Hotel (Night View).jpg|Duban yamma na otal din File:Gateway of India, Hotel Taj and ,Oberoi Hotels, Mumbai, Mahrashtra, India.jpg|Duban otal ɗin tare da [[Gateway of India|Ƙofar Indiya]], kamar yadda aka gani daga [[Arabian Sea|Tekun Arabiya]] File:Taj Mahal Hotel, Bombay postcard (1908).jpg|A hotel, 1908 </gallery> == Duba kuma == * Leopold Kafe * Chhatrapati Shivaji Terminus * Oberoi Trident == Hanyoyin haɗi na waje == {{Commonscatinline}} * [https://www.themouvement.org/guide/10-most-expensive-hotels-in-india/ "Otal mafi tsada a Indiya"] * {{Official website|https://taj.tajhotels.com/en-in/taj-mahal-palace-mumbai/}} == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Otel]] [[Category:Masauki]] [[Category:Indiya]] [[Category:Tarihin Indiya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] bf0tfv4qzc1k6pp79quk9qpnmw8po2w 167037 167036 2022-08-20T07:21:12Z BnHamid 12586 /* Gallery */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Fadar Taj Mahal''' gado ce, tauraro biyar, otal mai alfarma a yankin [[Mumbai|Colaba na Mumbai]], [[Maharashtra]], Indiya, kusa da Ƙofar Indiya . An gina shi a cikin salon Tarurrukan Saracenic, an buɗe shi a cikin shekara ta 1903 azaman '''otal ɗin Taj Mahal'''<ref>{{YouTube|title=Shree 420 - Raj Kapoor, Nadira and Lalita Pawar - Bollywood Evergreen Movie}}</ref> kuma a tarihi sau da yawa ana san shi da sunan "Taj". Ana kiran otal ɗin sunan [[Taj Mahal]], wanda ke cikin birnin [[Agra]] kusan kilomita {{Convert|1050|km|mi}} daga Mumbai. An ɗauke shi ɗaya daga cikin mafi kyawun otal a Gabas tun lokacin British Raj . Otal din na ɗaya daga cikin manyan wuraren da aka kai hari a Mumbai a shekarar 2008 . Wani ɓangare na Taj Hotels Resorts da Palaces, otel din yana da dakuna guda 560 da 44 suites kuma ana la'akari da alamar ƙungiyar; yana ɗaukar ma'aikata 1,600. Otal din dai ya ƙunshi gine-gine daban-daban guda biyu: Fadar Taj Mahal da Hasumiyar, waɗanda tarihi da tsarin gine-gine suka bambanta da juna (An gina fadar Taj Mahal a shekara ta 1903; An buɗe Hasumiyar a shekara ta 1972). Otal din yana da dogon tarihi, wanda ya karɓi manyan baƙi da dama, tun daga shugabanni zuwa shugabannin masana'antu da kuma nuna taurarin kasuwanci. == Tarihi == === Shekarun farko === [[File:Taj_Mahal_Hotel,_Bombay,_KITLV_1401209.tiff|left|thumb| Taj Mahal Hotel, kusan 1935]] [[File:The_Taj_Mahal_Palace_Hotel.jpg|left|thumb| Ƙofar asali a gefen yamma; a yanzu wurin wurin tafkin otal]] '''Otal din Taj Mahal''' Jamsetji Tata ne ya ba da umarni kuma ya buɗe kofofinsa ga baƙi a ranar 16 ga Disambar shekara ta 1903. Wani labari da aka yi ta maimaitawa game da dalilin gina otal ɗin shine an hana Tata shiga otal ɗin Watson, kamar yadda aka keɓe shi ga Turawa. Duk da haka, marubuci Charles Allen ya ƙalubalanci ingancin wannan, wanda ya rubuta cewa Tata ba zai damu da irin wannan ba har ya kai ga gina sabon otel. Madadin haka, Allen ya rubuta, an gina Taj ne bisa ga buƙatar editan ''The Times of India'' wanda ya ji ana buƙatar otal "cancantar Bombay" kuma a matsayin "kyauta ga birnin da yake ƙauna" ta Tata. Asalin gine-ginen Indiya sune Sitaram Khanderao Vaidya da DN Mirza, kuma injiniyan Ingilishi WA Chambers ya kammala aikin. Maginin shi ne Khansaheb Sorabji Ruttonji Contractor, wanda kuma ya kera shi kuma ya gina sanannen matakalansa na iyo. Kudin ginin £250,000 (£127 miliyan a farashin 2008). Asali, babbar hanyar shiga ita ce gefen da ke fuskantar ƙasa, inda a yanzu tafkin ke zaune. A lokacin yakin duniya na daya, otal din Taj Mahal ya koma asibitin sojoji mai gadaje 600. Tsakanin shekara ta 1915 zuwa shekara ta 1919, an ci gaba da aiki a Apollo Bundar, don kwato ƙasar bayan otal ɗin da aka gina Ƙofar Indiya a shekara ta 1924. Ƙofar Indiya ba da jimawa ba ta zama babban abin da ke da muhimmanci a Bombay. Abokan ciniki na asali sun kasance Turawa, Maharajas da jiga-jigan zamantakewa. Shahararrun mutane da yawa a duniya daga kowane fanni sun zauna a can, daga Somerset Maugham da Duke Ellington zuwa Lord Mountbatten da Bill Clinton . Lokacin da aka bude shi a shekara ta 1903, otal din Taj Mahal shi ne na farko a Indiya da ya samu: wutar lantarki, magoya bayan Amurka, lif na Jamus, da baho na Turkiyya da masu sayar da abinci na Ingilishi. Daga baya, kuma tana da mashaya lasisin farko na birni, gidan cin abinci na Indiya na farko duk rana, da kuma wasan kwaikwayo na farko na Indiya, Blow Up. Da farko a cikin 1903, yana cajin Rs 13 don ɗakuna tare da magoya baya da ɗakunan wanka, da Rs 20 tare da cikakken allo. A lokacin yakin duniya na daya otal din ya koma asibitin sojoji mai gadaje 600. Ratanbai Petit, matar ta biyu ga wanda ya kafa [[Pakistan]], [[Muhammad Ali Jinnah]], ta zauna a otel a lokacin kwanakin karshe a 1929; 'Yar uwarta, Sylla Tata, ta haifa a cikin dangin Tata, magina da masu otal. A shekara ta 1966 otal ɗin Taj Mahal ya zama wanda aka yi watsi da shi kuma ya rushe, watakila sakamakon rasa abokan cinikin Burtaniya bayan 'yancin kai na Indiya . <ref>{{YouTube|title=Last Batch Of British Troops Leave India (1948) {{!}} British Pathé}}</ref> Otal din Taj Mahal gida ne ga fitaccen mawakin Jazz Micky Correa, "Sultan of Swing" daga 1936-1960. === Faɗaɗawa === [[File:Taj_Mahal_Tower.jpg|left|thumb|210x210px| The 1972 reshe, a yau ake kira The Taj Mahal Tower]] An ba da ikon gudanar da otal ɗin Taj Mahal zuwa sashin otal na Inter-Continental na Pan Am a cikin 1972 kuma an sake masa suna '''Taj Mahal Inter-Continental''', tare da sabon reshen hasumiya ya buɗe a wannan shekarar. Wanda aka fi sani da shi a yau da Hasumiyar Taj Mahal, Daraius Batliwala da Rustom Patell ne suka tsara shi tare, tare da babban mai da hankali daga baya. Hakanan a cikin 1970s, Taj Hotels Resorts and Palaces an shirya su. Kamfanin ya gina sabbin kadarori kuma ya mai da manyan fadoji zuwa otal-otal na gado. A cikin 1980, sarkar ta fadada zuwa ketare. Yarjejeniyar ikon mallakar kamfani tare da Inter-Continental ta ƙare a cikin shekara ta 1995 kuma otal ɗin ya sake zama otal ɗin Taj Mahal. A cikin shekara ta 2003, don girmama otal ɗin ƙarni, an sake masa suna '''The Taj Mahal Palace & Tower''' . Otal din ya samu karbuwa sosai a duniya a shekarar 2008 yayin harin ta'addanci kuma an sake bude shi bayan an gyara shi sosai. === 2008 harin Mumbai === [[File:Taj_mahal_dedistorted.jpg|alt=|thumb| Duban otal da hayaki yayin harin]] [[File:Secretary_Clinton_Signs_Memorial_Book_at_Taj_Mahal_Palace_Hotel_(3731618418).jpg|thumb| Hillary Clinton a otal din Taj Mahal Palace]] [[File:Mumbai_Skyline_from_Elephanta_boat.jpg|thumb| Ƙofar Indiya, Taj Mahal Palace Hotel da [[Mumbai]] Skyline daga Elephanta Island Ferry]] Lashkar-e-Taiba, wani [[Ta'addanci|gungun 'yan ta'adda da]] suka kai hari a wurare da yawa, ne suka zaba musamman Otal din Taj Mahal Palace Hotel, domin ya zama "ya kai hari ga alamar dukiya da ci gaban Indiya". An kai harin ne a otal din a ranar 26 ga watan Nuwamban 2008, inda aka yi barna, ciki har da rugujewar rufin otal din a cikin sa'o'i masu zuwa. An yi garkuwa da mutane a lokacin hare-haren, kuma an kashe akalla mutane 167, ciki har da baki da dama. Wadanda suka jikkata akasari ‘yan kasar Indiya ne, ko da yake an kebe baki ‘yan kasashen yamma da ke dauke da fasfo na kasashen waje. Komandojin Indiya sun kashe 'yan ta'addan da suka yi wa shingen shinge a otal din, domin kawo karshen fadan na kwanaki uku a ranar 29 ga watan Nuwamba. Akalla 31 sun mutu a Taj . Kimanin mutane 450 ne ke zama a Fadar Taj Mahal da Otal a lokacin da aka kama. An shirya harin ne ta hanyar amfani da bayanan da David Headley, Ba’amurke ɗan Pakistan, wanda ya zauna a otal ɗin sau da yawa. Ba da daɗewa ba bayan (30 ga Nuwamba), shugaban Tata Ratan Tata ya ce a cikin wata hira da Fareed Zakaria na [[CNN]] cewa sun sami riga-kafi game da hare-haren kuma an dauki wasu matakai. Wataƙila an sassauta waɗannan kafin harin, amma a kowane hali jami'an sun yi watsi da su cikin sauƙi. An sake buɗe sassan Taj Mahal Palace da otal ɗin Hasum a ranar 21 ga Disamba, 2008. An ɗauki watanni da yawa kafin a sake gina mashahurin sashin gado na Otal ɗin Taj Mahal Palace. [[Hillary Clinton|Hillary Clinton ta]] ziyarci Mumbai a watan Yulin 2009, da nufin zurfafa dangantakar Indiya - Amurka kuma ta zauna a otal din Taj; ta kuma halarci taron tunawa. "Ina so in aika da sakon cewa ni da kaina da kasarmu muna cikin tausayawa da kuma goyon bayan ma'aikata da kuma baki na Taj da suka rasa rayukansu ... tare da mutanen Mumbai." A ranar 15 ga Agusta, 2010, Ranar 'Yancin Indiya, an sake buɗe fadar Taj Mahal bayan an gyara. Kudin gyaran otal ya zuwa yanzu ya kai Rupee biliyan 1.75. An dawo da reshen fadar kuma yana ba da sabbin sabis na otal. A cikin Maris 2010, yayin da aikin sabuntawa ya kusa ƙarewa, otal ɗin ya watsar da kalmar "Tower" daga sunansa kuma ya zama '''fadar Taj Mahal''' . <ref>https://www.mid-day.com/amp/news/mumbai-news/article/taj-tower-to-be-renamed-76769</ref> A ranar 6 ga Nuwamban 2010, Shugaban [[Barack Obama|Amurka Barack Obama]] ya zama shugaban kasa na farko da ya zauna a fadar Taj Mahal bayan hare-haren. A cikin wani jawabi daga filin otal din, Obama ya ce "Taj ya kasance alamar karfi da juriyar al'ummar Indiya." An nuna harin da aka kai otal din a cikin fim din 2018 ''Hotel Mumbai'' . === Tarihi na baya-bayan nan === A shekara ta 2017, da Taj Mahal Palace Hotel samu wani image alamar kasuwanci, na farko gini a kasar don m ilimi-dukiya-dama kariya ga ta gine-gine da zane . == A cikin kafofin watsa labarai == *  <bdi><cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWarrenGocher2007">[[Musamman: Sources Littattafai/978-0-7946-0174-4|978-0-7946-0174-4]]</cite></bdi> * Otal din shine saitin farko na littafin ''dare a Bombay'' (1940) na marubucin Ba'amurke Louis Bromfield . * Har ila yau, an ambace shi a cikin gajeren labari na "Sahab Bahadur" na marubuci dan Indiya Sultan Rashed Mirza, Farhat Ullah Baaaig, da kuma a cikin novel ''Delinquent Chacha'' na Ved Mehta . * An nuna shi a matsayin wurin mafarki ga ɗan makaranta don ziyarta a cikin fim ɗin Marathi ''Taryanche Bait'' . * Michael Palin ya kwana a cikin kashi na 4 na Michael Palin: Around the World a cikin kwanaki 80 . * Otal din shine saitin fim din 2015 ''Taj Mahal'' . * Otal din shine saitin fim din 2018 ''Hotel Mumbai'' game da hare-haren, tare da Dev Patel da [[Armie Hammer]] . * Hotel Grand Palace wani suna ne na Hotel Taj Mahal  . Mutane sun yi amfani da wannan sunan a matsayin fassarar fassarar [[Harshen Hindu|Taj Mahal ta Hindi]], musamman ta marubuta. Marubuta irin su Jeffrey Archer sun yi amfani da wannan kalmar a cikin littattafansu. * Otal ɗin ya kasance batun tashi da saukar jiragen sama na BBC guda huɗu akan jerin shirye-shiryen shirin bango wanda ya fara a watan Agusta 2014, mai suna ''Hotel India'' . * A hotel wani harbi wuri domin Christopher Nolan ' film ''Tenet'', saki a watan Agusta 2020. == Hotuna == <gallery mode="packed"> [[File:Main Dome of Taj Mahal Palace Hotel.jpg|Dome na tsohon reshe na otal]] [[File:The Taj Mahal Palace Hotel (Night View).jpg|Duban yamma na otal din]] [[File:Gateway of India, Hotel Taj and ,Oberoi Hotels, Mumbai, Mahrashtra, India.jpg|Duban otal ɗin tare da [[Gateway of India|Ƙofar Indiya]], kamar yadda aka gani daga [[Arabian Sea|Tekun Arabiya]] [[File:Taj Mahal Hotel, Bombay postcard (1908).jpg|A hotel, 1908]] </gallery> == Duba kuma == * Leopold Kafe * Chhatrapati Shivaji Terminus * Oberoi Trident == Hanyoyin haɗi na waje == {{Commonscatinline}} * [https://www.themouvement.org/guide/10-most-expensive-hotels-in-india/ "Otal mafi tsada a Indiya"] * {{Official website|https://taj.tajhotels.com/en-in/taj-mahal-palace-mumbai/}} == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Otel]] [[Category:Masauki]] [[Category:Indiya]] [[Category:Tarihin Indiya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] hqfr66m8hexbzy9k58urv8dnjrm3gag 167038 167037 2022-08-20T07:22:16Z BnHamid 12586 /* Hotuna */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Fadar Taj Mahal''' gado ce, tauraro biyar, otal mai alfarma a yankin [[Mumbai|Colaba na Mumbai]], [[Maharashtra]], Indiya, kusa da Ƙofar Indiya . An gina shi a cikin salon Tarurrukan Saracenic, an buɗe shi a cikin shekara ta 1903 azaman '''otal ɗin Taj Mahal'''<ref>{{YouTube|title=Shree 420 - Raj Kapoor, Nadira and Lalita Pawar - Bollywood Evergreen Movie}}</ref> kuma a tarihi sau da yawa ana san shi da sunan "Taj". Ana kiran otal ɗin sunan [[Taj Mahal]], wanda ke cikin birnin [[Agra]] kusan kilomita {{Convert|1050|km|mi}} daga Mumbai. An ɗauke shi ɗaya daga cikin mafi kyawun otal a Gabas tun lokacin British Raj . Otal din na ɗaya daga cikin manyan wuraren da aka kai hari a Mumbai a shekarar 2008 . Wani ɓangare na Taj Hotels Resorts da Palaces, otel din yana da dakuna guda 560 da 44 suites kuma ana la'akari da alamar ƙungiyar; yana ɗaukar ma'aikata 1,600. Otal din dai ya ƙunshi gine-gine daban-daban guda biyu: Fadar Taj Mahal da Hasumiyar, waɗanda tarihi da tsarin gine-gine suka bambanta da juna (An gina fadar Taj Mahal a shekara ta 1903; An buɗe Hasumiyar a shekara ta 1972). Otal din yana da dogon tarihi, wanda ya karɓi manyan baƙi da dama, tun daga shugabanni zuwa shugabannin masana'antu da kuma nuna taurarin kasuwanci. == Tarihi == === Shekarun farko === [[File:Taj_Mahal_Hotel,_Bombay,_KITLV_1401209.tiff|left|thumb| Taj Mahal Hotel, kusan 1935]] [[File:The_Taj_Mahal_Palace_Hotel.jpg|left|thumb| Ƙofar asali a gefen yamma; a yanzu wurin wurin tafkin otal]] '''Otal din Taj Mahal''' Jamsetji Tata ne ya ba da umarni kuma ya buɗe kofofinsa ga baƙi a ranar 16 ga Disambar shekara ta 1903. Wani labari da aka yi ta maimaitawa game da dalilin gina otal ɗin shine an hana Tata shiga otal ɗin Watson, kamar yadda aka keɓe shi ga Turawa. Duk da haka, marubuci Charles Allen ya ƙalubalanci ingancin wannan, wanda ya rubuta cewa Tata ba zai damu da irin wannan ba har ya kai ga gina sabon otel. Madadin haka, Allen ya rubuta, an gina Taj ne bisa ga buƙatar editan ''The Times of India'' wanda ya ji ana buƙatar otal "cancantar Bombay" kuma a matsayin "kyauta ga birnin da yake ƙauna" ta Tata. Asalin gine-ginen Indiya sune Sitaram Khanderao Vaidya da DN Mirza, kuma injiniyan Ingilishi WA Chambers ya kammala aikin. Maginin shi ne Khansaheb Sorabji Ruttonji Contractor, wanda kuma ya kera shi kuma ya gina sanannen matakalansa na iyo. Kudin ginin £250,000 (£127 miliyan a farashin 2008). Asali, babbar hanyar shiga ita ce gefen da ke fuskantar ƙasa, inda a yanzu tafkin ke zaune. A lokacin yakin duniya na daya, otal din Taj Mahal ya koma asibitin sojoji mai gadaje 600. Tsakanin shekara ta 1915 zuwa shekara ta 1919, an ci gaba da aiki a Apollo Bundar, don kwato ƙasar bayan otal ɗin da aka gina Ƙofar Indiya a shekara ta 1924. Ƙofar Indiya ba da jimawa ba ta zama babban abin da ke da muhimmanci a Bombay. Abokan ciniki na asali sun kasance Turawa, Maharajas da jiga-jigan zamantakewa. Shahararrun mutane da yawa a duniya daga kowane fanni sun zauna a can, daga Somerset Maugham da Duke Ellington zuwa Lord Mountbatten da Bill Clinton . Lokacin da aka bude shi a shekara ta 1903, otal din Taj Mahal shi ne na farko a Indiya da ya samu: wutar lantarki, magoya bayan Amurka, lif na Jamus, da baho na Turkiyya da masu sayar da abinci na Ingilishi. Daga baya, kuma tana da mashaya lasisin farko na birni, gidan cin abinci na Indiya na farko duk rana, da kuma wasan kwaikwayo na farko na Indiya, Blow Up. Da farko a cikin 1903, yana cajin Rs 13 don ɗakuna tare da magoya baya da ɗakunan wanka, da Rs 20 tare da cikakken allo. A lokacin yakin duniya na daya otal din ya koma asibitin sojoji mai gadaje 600. Ratanbai Petit, matar ta biyu ga wanda ya kafa [[Pakistan]], [[Muhammad Ali Jinnah]], ta zauna a otel a lokacin kwanakin karshe a 1929; 'Yar uwarta, Sylla Tata, ta haifa a cikin dangin Tata, magina da masu otal. A shekara ta 1966 otal ɗin Taj Mahal ya zama wanda aka yi watsi da shi kuma ya rushe, watakila sakamakon rasa abokan cinikin Burtaniya bayan 'yancin kai na Indiya . <ref>{{YouTube|title=Last Batch Of British Troops Leave India (1948) {{!}} British Pathé}}</ref> Otal din Taj Mahal gida ne ga fitaccen mawakin Jazz Micky Correa, "Sultan of Swing" daga 1936-1960. === Faɗaɗawa === [[File:Taj_Mahal_Tower.jpg|left|thumb|210x210px| The 1972 reshe, a yau ake kira The Taj Mahal Tower]] An ba da ikon gudanar da otal ɗin Taj Mahal zuwa sashin otal na Inter-Continental na Pan Am a cikin 1972 kuma an sake masa suna '''Taj Mahal Inter-Continental''', tare da sabon reshen hasumiya ya buɗe a wannan shekarar. Wanda aka fi sani da shi a yau da Hasumiyar Taj Mahal, Daraius Batliwala da Rustom Patell ne suka tsara shi tare, tare da babban mai da hankali daga baya. Hakanan a cikin 1970s, Taj Hotels Resorts and Palaces an shirya su. Kamfanin ya gina sabbin kadarori kuma ya mai da manyan fadoji zuwa otal-otal na gado. A cikin 1980, sarkar ta fadada zuwa ketare. Yarjejeniyar ikon mallakar kamfani tare da Inter-Continental ta ƙare a cikin shekara ta 1995 kuma otal ɗin ya sake zama otal ɗin Taj Mahal. A cikin shekara ta 2003, don girmama otal ɗin ƙarni, an sake masa suna '''The Taj Mahal Palace & Tower''' . Otal din ya samu karbuwa sosai a duniya a shekarar 2008 yayin harin ta'addanci kuma an sake bude shi bayan an gyara shi sosai. === 2008 harin Mumbai === [[File:Taj_mahal_dedistorted.jpg|alt=|thumb| Duban otal da hayaki yayin harin]] [[File:Secretary_Clinton_Signs_Memorial_Book_at_Taj_Mahal_Palace_Hotel_(3731618418).jpg|thumb| Hillary Clinton a otal din Taj Mahal Palace]] [[File:Mumbai_Skyline_from_Elephanta_boat.jpg|thumb| Ƙofar Indiya, Taj Mahal Palace Hotel da [[Mumbai]] Skyline daga Elephanta Island Ferry]] Lashkar-e-Taiba, wani [[Ta'addanci|gungun 'yan ta'adda da]] suka kai hari a wurare da yawa, ne suka zaba musamman Otal din Taj Mahal Palace Hotel, domin ya zama "ya kai hari ga alamar dukiya da ci gaban Indiya". An kai harin ne a otal din a ranar 26 ga watan Nuwamban 2008, inda aka yi barna, ciki har da rugujewar rufin otal din a cikin sa'o'i masu zuwa. An yi garkuwa da mutane a lokacin hare-haren, kuma an kashe akalla mutane 167, ciki har da baki da dama. Wadanda suka jikkata akasari ‘yan kasar Indiya ne, ko da yake an kebe baki ‘yan kasashen yamma da ke dauke da fasfo na kasashen waje. Komandojin Indiya sun kashe 'yan ta'addan da suka yi wa shingen shinge a otal din, domin kawo karshen fadan na kwanaki uku a ranar 29 ga watan Nuwamba. Akalla 31 sun mutu a Taj . Kimanin mutane 450 ne ke zama a Fadar Taj Mahal da Otal a lokacin da aka kama. An shirya harin ne ta hanyar amfani da bayanan da David Headley, Ba’amurke ɗan Pakistan, wanda ya zauna a otal ɗin sau da yawa. Ba da daɗewa ba bayan (30 ga Nuwamba), shugaban Tata Ratan Tata ya ce a cikin wata hira da Fareed Zakaria na [[CNN]] cewa sun sami riga-kafi game da hare-haren kuma an dauki wasu matakai. Wataƙila an sassauta waɗannan kafin harin, amma a kowane hali jami'an sun yi watsi da su cikin sauƙi. An sake buɗe sassan Taj Mahal Palace da otal ɗin Hasum a ranar 21 ga Disamba, 2008. An ɗauki watanni da yawa kafin a sake gina mashahurin sashin gado na Otal ɗin Taj Mahal Palace. [[Hillary Clinton|Hillary Clinton ta]] ziyarci Mumbai a watan Yulin 2009, da nufin zurfafa dangantakar Indiya - Amurka kuma ta zauna a otal din Taj; ta kuma halarci taron tunawa. "Ina so in aika da sakon cewa ni da kaina da kasarmu muna cikin tausayawa da kuma goyon bayan ma'aikata da kuma baki na Taj da suka rasa rayukansu ... tare da mutanen Mumbai." A ranar 15 ga Agusta, 2010, Ranar 'Yancin Indiya, an sake buɗe fadar Taj Mahal bayan an gyara. Kudin gyaran otal ya zuwa yanzu ya kai Rupee biliyan 1.75. An dawo da reshen fadar kuma yana ba da sabbin sabis na otal. A cikin Maris 2010, yayin da aikin sabuntawa ya kusa ƙarewa, otal ɗin ya watsar da kalmar "Tower" daga sunansa kuma ya zama '''fadar Taj Mahal''' . <ref>https://www.mid-day.com/amp/news/mumbai-news/article/taj-tower-to-be-renamed-76769</ref> A ranar 6 ga Nuwamban 2010, Shugaban [[Barack Obama|Amurka Barack Obama]] ya zama shugaban kasa na farko da ya zauna a fadar Taj Mahal bayan hare-haren. A cikin wani jawabi daga filin otal din, Obama ya ce "Taj ya kasance alamar karfi da juriyar al'ummar Indiya." An nuna harin da aka kai otal din a cikin fim din 2018 ''Hotel Mumbai'' . === Tarihi na baya-bayan nan === A shekara ta 2017, da Taj Mahal Palace Hotel samu wani image alamar kasuwanci, na farko gini a kasar don m ilimi-dukiya-dama kariya ga ta gine-gine da zane . == A cikin kafofin watsa labarai == *  <bdi><cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWarrenGocher2007">[[Musamman: Sources Littattafai/978-0-7946-0174-4|978-0-7946-0174-4]]</cite></bdi> * Otal din shine saitin farko na littafin ''dare a Bombay'' (1940) na marubucin Ba'amurke Louis Bromfield . * Har ila yau, an ambace shi a cikin gajeren labari na "Sahab Bahadur" na marubuci dan Indiya Sultan Rashed Mirza, Farhat Ullah Baaaig, da kuma a cikin novel ''Delinquent Chacha'' na Ved Mehta . * An nuna shi a matsayin wurin mafarki ga ɗan makaranta don ziyarta a cikin fim ɗin Marathi ''Taryanche Bait'' . * Michael Palin ya kwana a cikin kashi na 4 na Michael Palin: Around the World a cikin kwanaki 80 . * Otal din shine saitin fim din 2015 ''Taj Mahal'' . * Otal din shine saitin fim din 2018 ''Hotel Mumbai'' game da hare-haren, tare da Dev Patel da [[Armie Hammer]] . * Hotel Grand Palace wani suna ne na Hotel Taj Mahal  . Mutane sun yi amfani da wannan sunan a matsayin fassarar fassarar [[Harshen Hindu|Taj Mahal ta Hindi]], musamman ta marubuta. Marubuta irin su Jeffrey Archer sun yi amfani da wannan kalmar a cikin littattafansu. * Otal ɗin ya kasance batun tashi da saukar jiragen sama na BBC guda huɗu akan jerin shirye-shiryen shirin bango wanda ya fara a watan Agusta 2014, mai suna ''Hotel India'' . * A hotel wani harbi wuri domin Christopher Nolan ' film ''Tenet'', saki a watan Agusta 2020. == Hotuna == <gallery mode="packed"> File:Main Dome of Taj Mahal Palace Hotel.jpg|Dome na tsohon reshe na otal File:The Taj Mahal Palace Hotel (Night View).jpg|Duban yamma na otal din File:Gateway of India, Hotel Taj and ,Oberoi Hotels, Mumbai, Mahrashtra, India.jpg|Duban otal ɗin tare da [[Gateway of India|Ƙofar Indiya]], kamar yadda aka gani daga [[Arabian Sea|Tekun Arabiya]] File:Taj Mahal Hotel, Bombay postcard (1908).jpg|A hotel, 1908 </gallery> == Duba kuma == * Leopold Kafe * Chhatrapati Shivaji Terminus * Oberoi Trident == Hanyoyin haɗi na waje == {{Commonscatinline}} * [https://www.themouvement.org/guide/10-most-expensive-hotels-in-india/ "Otal mafi tsada a Indiya"] * {{Official website|https://taj.tajhotels.com/en-in/taj-mahal-palace-mumbai/}} == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Otel]] [[Category:Masauki]] [[Category:Indiya]] [[Category:Tarihin Indiya]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 0chf9889bdur3m7lblp4bmboe79rn45 Esteri Tebandeke 0 27496 167011 156466 2022-08-20T06:27:00Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Esteri Tebandeke''' (an haife ta ranar 16 ga watan Mayu, 1984). ƴar fim/wasan kwaikwayo ɗin [[Uganda]] ce, ƴar rawa kuma mai zane na gani. Ta kammala karatun digiri a Makarantar Masana'antu da Fine Art ta Margaret Trowell a Jami'ar Makerere. Ta taka rawa a cikin fina-finan ''Sins of the Parents'' (2008), ''Master on Duty'' (2009), ''Sarauniyar Katwe'' (2016) da ''Broken Shadow'' (2016) shine farkon fitowar ta a cikin almarar kimiyya . == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Ester a [[Kampala]], [[Uganda]], kuma ɗan asalin Teso ne. Ita ce ta shida a cikin yara takwas kuma dangin ta suna zaune a Uganda. Esteri ta halarci makarantar sakandare ta ƴan mata ta St. Joseph a Uganda kuma ta yi wasan kwaikwayo da raye-raye na makaranta. == Sana'a == === Rawa === Esteri ta fara aiki a matsayin ƴar wasan raye-raye na zamani a shekara ta 2008 kuma ya yi wasa da kamfanonin raye-raye daban-daban a Uganda wato Keiga Dance Company, Kamfanin rawa na Stepping Stones, Kamfanin rawa na Mutumizi, Kamfanin Rawar Guerrilla da sauransu. Ta gabatar da wasannin kwaikwayo a dandalin fasaha daban-daban wato; Makon Rawar Uganda, Bikin Watsa Labarai na Rawa (duka nunin raye-raye na zamani na shekara-shekara), Bayimba International Festival of Arts da Umoja International Festival – da farko a matsayin ɗalibi da malami na shekaru 3 – don ambaci kaɗan. Ayyukanta ba kawai Uganda ba ne kawai amma ta kuma shiga cikin ayyuka a Kenya, Rwanda, Madagascar, Afirka ta Kudu, Tanzaniya, Amurka, da Habasha. Ta yi wasan kwaikwayo a La Mama a New York a cikin 2012, Gidan wasan kwaikwayo na Artwater Village a 2013 da New Orleans Fringe a 2014. === Gidan wasan kwaikwayo === Ta kasance ƴar wasan kwaikwayo tun 2008 tana yin wasan kwaikwayo da fina-finai iri-iri a Uganda. Shirinta na farko na Theatre, Lion and The Jewel inda ta nuna Sidi, Kaya Kagimu Mukasa ne ya bada umarni. Sauran ayyukan wasan kwaikwayo sun haɗa da ''Maria Kizito'' - shugabar 'yar wasan kwaikwayo a matsayin mai ilimin halin dan Adam - wasan kwaikwayo na farfesa na Jami'ar Brown, Erik Ehn game da shari'ar mata masu zaman kansu wadanda suka taimaka wajen kisan kiyashin da aka yi wa Tutsi a lokacin kisan kare dangi na Rwanda. Ita ce ja-gora a cikin shirin mai na ''Cooking Oil'', wasan kwaikwayo na marubuciyar wasan kwaikwayo Deborah Asiimwe wadda ta samu lambar yabo, wanda aka yi a Uganda da Amurka. Sauran ayyukan wasan kwaikwayo sun haɗa da likitan kwakwalwa da ke damun hankali a cikin samar da ''Jikin mace a Uganda a matsayin filin yaƙi'' ''a yaƙin Bosnia'' da kuma matar da ta damu a cikin ''Tarihin Aure'' . A ƙarshen 2015, Esteri ya yi balaguro zuwa yankin Arewacin Uganda tare da ƙungiyar masu fasaha don tattara labarai da fatan mayar da waɗannan wasannin wasan kwaikwayo waɗanda za a gabatar da su ga masu sauraro a duniya. ''Shirin Circle Circle'', wanda Jerry Stropnicky ya jagoranta, wani mai aikin wasan kwaikwayo a Amurka ya ba ta kyakkyawar fahimta game da yin amfani da labari a matsayin hanyar da za ta taimaka wa mutane su jimre da ɓangarori daban-daban na rayuwa kamar rauni. Ta kuma himmatu wajen ba da umarni kuma ta yi aiki a kan aikin wasan kwaikwayo, ''Afroman'' ''Spice'' daga rukunin Afroman, duk rukunin wasan kwaikwayo na mata. An fara gudanar da aikin ne a Kampala a watan Yunin 2015 kuma tun daga lokacin an fara shi a Kasuwar Watsa Labarai ta Afirka (MASA) da ke Ivory Coast kuma an shirya shi don nunawa a Ruwanda, Tunisiya da Nijar a cikin 2016. A matsayinta na malami ta sauƙaƙe zaman horo tare da sauran ayyukan fasaha da kuma sha'awarta don samun ƙarin ƙwarewar rayuwa da kuma raba abin da ta sani tare da wasu a cikin ƙwararrun yanayi yana motsa ta don yin aiki tare da mutane daga kowane ɓangare na rayuwa. Kwarewarta ta kuma haɗa da koyar da yara a makarantu daban-daban a kusa da birnin Kampala. === Fim === Esteri ta samu rawar farko ta wasan kwaikwayo a cikin wani ɗan gajeren fim a ɗaya daga cikin shirye-shiryen shirin Maisha Film Lab - shirin horar da fina-finai mara riba na Uganda wanda darakta mai lambar yabo Mira Nair ta kafa don ƴan fim na Gabashin Afirka da Kudancin Asiya. Ta yi aiki a cikin Zunuban Iyaye na Judith Adong a cikin 2008 da Jagora akan Ayyuka a cikin 2009 ta Joseph Ken Ssebaggala. Aikinta na fina-finai na baya-bayan nan ya kasance a nan ba da jimawa ba da za a fito da shirye-shiryen Hotuna na Walt Disney '', Sarauniyar Katwe'', tare da 'yar wasan kwaikwayo ta Academy Award Lupita Nyong'o da David Oyelowo . Da yake magana game da fim ɗin, Esteri ta bayyana tasirin da Sarauniyar Katwe ta yi mata a cikin kalmomi masu zuwa:<blockquote>“Kafin fim ɗin, na ji tsoron mafarkina saboda suna da girma sosai. Amma yanzu na fi jin tsoro—sun fi girma.” </blockquote>Mira Nair, daya daga cikin manyan abubuwan da ta zaburar da ita a harkar fim a wata ƙasida da ta yi a baya-bayan nan ta bayyana ta a matsayin "mutum mai haske." A nakalto shahararren maxim na Mira Nair:<blockquote>"Idan ba mu ba da labarin kanmu ba, ba wanda zai iya."</blockquote>Don haka, ta himmatu wajen haɓaka labarai daga ƙasarta ta haihuwa, Uganda da kuma nahiyar Afirka waɗanda ke magana da jigogi masu mahimmanci na cikin gida amma tare da jan hankalin duniya. Tana binciken yuwuwar haɓaka abun ciki na Uganda tare da haɗin gwiwar ƙirƙira iri-iri a Gabashin Afirka da bayanta. Esteri an nuna fina-finanta a matsayin 'yar wasan kwaikwayo da darakta a bukukuwa da yawa kamar bikin fina-finai na Toronto International, Bikin Fina-Finan BFI London, Luxor African Film Festival, Raindance Film Festival, Uganda Film Festival, Durban International Film Festival, Africa International Film Festival. Ester yana cikin ƙungiyar masu rubutun ra'ayin yanar gizo da ake haɓakawa tare da haɗin gwiwar ɗaliban fina-finai daga Uganda, Kenya, Ghana da Jamus. An harbe wannan aikin a wurin a Accra, Ghana kuma a halin yanzu yana kan samarwa. Little Black Dress, fitowar darekta na farko ɗan gajeren fim ne wanda aka yi harbi a wurin a Nairobi, Kenya a cikin Afrilu 2019. Fim din dai an fara shi ne a gasar 2019 na Africa International Film Festival da aka gudanar a birnin Lagos na Najeriya da kuma gasar a bikin Luxor African Film Festival. A matsayin mai zane mai tasowa kuma mai zane-zane, Esteri yana fatan nunawa duniya abin da ake nufi da zama dan Uganda a wannan zamani. == Rayuwa ta sirri == Ester ta yi aure tun 2011 ga Samuel Tebandeke, wani mai shirya fina-finai dan kasar Uganda. A halin yanzu tana zaune a Kampala, Uganda. == Ayyuka == === Fim === {| class="wikitable" !Shekara ! Take ! Matsayi ! Marubuci ! Mai gabatarwa ! Darakta ! Bayanan kula |- | 2008 | ''Zunuban Iyaye'' | 'Yar uwa | Adong Judith | Adong Judith | Adong Judith | Short film |- | 2009 | ''Jagora a Wajiba'' | Vicky | Joseph Kenneth Ssebaggala | Joseph Kenneth Ssebaggala | Joseph Kenneth Ssebaggala | Fim ɗin fasali |- | 2016 | ''Sarauniyar Katwe'' | Sara Katende | William Wheeler | Lydia Dean Pilcher da John Carls | Mira Naira | Fim ɗin fasali |- | 2016 | ''Inuwarta Mai Karye'' | Adongo da kuma Apio | Dilman Dila | Dilman Dila | Dilman Dila | Fim ɗin fasali |- | 2019 | Imperial Blue (fim) | Kisakye | Dan Moss & David Cecil | David Cecil | Dan Moss | Fim ɗin fasali |- | 2019 | Karamin Bakar Tufafi | Dee | Esteri Tebandeke | Esteri Tebandeke & Samuel Tebandeke | Esteri Tebandeke | Short film |- | 2019 | Bishiyar Iyali | Margaret | Nicole Magabo | Sean Kagugube | Nicole Magabo | Short film |- | TBC | Kasa | | Catherine Bagaya | Solaire Munyana & Emma Kakai | Esteri Tebandeke | Short film |- | TBC | ''Kahawa Black'' | Kana Wamba | Samuel Tebandeke & Esteri Tebandeke | Samuel Tebandeke, Esteri Tebandeke & Juliana Kabua | Esteri Tebandeke | A cikin ci gaba |- | TBC | ''Tattaunawa Da Mahaifiyata'' | Arit | Samuel Tebandeke | Samuel Tebandeke, Esteri Tebandeke & Juliana Kabua | Samuel Tebandeke | A cikin ci gaba |} === Gidan wasan kwaikwayo === {| class="wikitable" !Shekara ! Take ! Matsayi ! Bayanan kula |- | 2011 | ''Zaki da Jewel'' | Sidi | |- | 2012 | ''Mai dafa abinci'' | Mariya | |- | 2012 | ''Maria Kizito'' | Haruffa da yawa | [http://www.soulographie.org/the-plays/maria-kizito/] |- | 2013 | ''Mai dafa abinci'' | Mariya | |- | 2014 | ''Maria Kizito'' | Maria Kizito | |- | 2015 | ''Jikin mace a matsayin filin yaƙi a yakin Bosnia'' | Kate | |- | 2016 | ''Tattaunawa Da Mahaifiyata'' | Haruffa da yawa | |} == Hanyoyin haɗi na waje == * http://www.playbill.com/article/cooking-oil-a-new-play-set-in-developing-africa-gets-nyc-reading-may-28-prior-to-uganda-com-168784 * http://www.soulographie.org/the-plays/maria-kizito/ * http://www.bestofneworleans.com/blogofneworleans/archives/2014/11/19/review-maria-kizito * https://web.archive.org/web/20160511201644/http://www.nofringe.org/ * https://web.archive.org/web/20160525055333/http://www.masa.ci/en/ * https://www.yahoo.com/music/queen-katwe-esther-tebandeke-working-224100032.html * http://blueimp.site * {{IMDb name|7375925}} ==Manazarta== [[Category:Mutanen Uganda]] [[Category:Ƴan Fim]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] duqwxchc290h3vrpk0riz8qvqj02wx8 Evelin Hagoel 0 28863 167021 131082 2022-08-20T06:54:24Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Databox}} [[Category:Articles with hCards]] '''Evelin Hagoel''' ( {{Lang-he|אוולין הגואל}} ; an haife ta a 27 Janairu 1961) yar wasan Isra'ila ce. <ref>http://www.nlp-israel.co.il/%D7%9E%D7%99%D7%98%D7%9C-%D7%95%D7%99%D7%99%D7%A1%D7%9E%D7%9F-%D7%9E%D7%A8%D7%90%D7%99%D7%99%D7%A0%D7%AA-%D7%90%D7%AA-%D7%90%D7%95%D7%95%D7%9C%D7%99%D7%9F-%D7%94%D7%92%D7%95%D7%90%D7%9C/</ref> Ta fito a fina-finai sama da ashirin tun daga shekarar 2001. == Filmography zaba == {| class="wikitable sortable" !Shekara ! Take ! Matsayi ! class="unsortable" | Bayanan kula |- | 2009 | ''Al'amarin Girma'' | Geula | |- | 2016 | ''Balcony na Mata'' | Etti | |- | 2018 | ''Laces'' | | |}   == Hanyoyin haɗi na waje == * {{IMDb name|1327064}} == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] pyfgdrlaopnt1qh4tol4xlvdjmr5db3 Essi Matilda Forster 0 30728 167010 142168 2022-08-20T06:25:07Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Essi Matilda Forster''' (12 Satumba 1922 - Agusta 1998). lauya 'yar Ghana ce, wacce itace mace ta farko 'yar asalin [[Kogin Zinariya (Mulkin mallaka na Birtaniyya)|Gold Coast]] (yanzu [[Ghana]]) da ta cancanci zama lauya. == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Forster ga mahaifinta, George James Christian da mahaifiyarta, Aba Lucy French a Sekondi, [[Kogin Zinariya (Mulkin mallaka na Birtaniyya)|Gold Coast]] akan 12 Satumba 1922. Mahaifinta ya fito daga tsibirin Gabashin Caribbean; [[Dominika|Dominica]] amma ya zauna a garin Sekondi a cikin 1902. Mahaifinta ya dauki kansa a matsayin "dawowar gudun hijira" bayan halartar taron farko na Pan-African Congress wanda aka shirya a [[Landan|London]] a 1900. Shi ɗan kasuwa ne kuma ƙwararren lauya mai zaman kansa wanda ya wakilci Lardin Yamma a matsayin memba na Majalisar Dokokin Gold Coast daga 1930 zuwa 1940. Mahaifiyar Forster ta fito daga [[Shama, Ghana|Shama]] a yankin Yammacin Gabar Gold Coast na lokacin. Forster ta fara karatu a Ingila tun tana da shekaru biyar.A Ingila, an kira ta zuwa Bar a Grey's Inn a cikin Nuwamba 1945. A ranar 15 ga Afrilu 1947, an kira ta zuwa Bar a cikin Gold Coast.<ref name=":1" /> Sannan ta zama mace ta farko da ta zama ‘yar asalin kasar Gold Coast da ta zama lauya, kuma mace ta uku a Birtaniya ta yammacin Afirka da ta samu wannan nasara. Lauyan [[Ɗan Nijeriya|Najeriya]] ta riga ta kuma mace ta farko a Afirka da ta samu wannan matsayi; [[Stella Thomas]], da Frances Claudia Wright, wata lauya 'yar [[Saliyo]] wadda ta zama mace ta biyu a Afirka da ta zama lauya. == Aiki == Bayan kiranta zuwa Bar a cikin [[Kogin Zinariya (Mulkin mallaka na Birtaniyya)|Gold Coast]], an kira Forster zuwa Gambiya Bar, sannan ta yi aiki a [[Gambiya|Gambia]] a matsayin lauya daga 1947 zuwa 1951. A watan Yulin 1951, ta koma Gold Coast tare da mijinta Edward Francis Bani Forster lokacin da gwamnatin mulkin mallaka ta wancan lokacin ta nada ta zuwa aiki a Asibitin jinya na Accra. Forster ta ɗauki aiki a matsayin mukaddashin magatakarda na haihuwa, mace-mace da kamfanoni. Ta yi aiki a wannan ofishin na kusan wata shida. Daga 1957 zuwa 1982 ta kasance mai ba da shawara kan shari'a na Mobil Oil Ghana Limited.<ref name=":1" /> Baya ga aikin shari'a, Forster ta tsunduma cikin wasu ayyukan jama'a da ƙwararru. Ta kasance memba a kwamitoci da kungiyoyi daban-daban, wasu daga cikinsu ta ba da gudummawar kafa.Ta kasance memba ta kafa Kwamitin Ghana International School, kuma ta yi aiki a kwamitin daga 1954 zuwa 1959. Ta kuma yi aiki a Kwamitin Hana Gundumar Magisterial Accra a matsayin mamba, a kusa da lokacin da aka ambata. Ta taimaka ta sami reshen [[Accra]] na Inner Wheel Club, da Ƙungiyar Lauyoyin Mata ta Duniya (FIDA) a Ghana, waɗanda ke zama shugabar ƙungiyar. A cikin rayuwarta, Forster ta taka rawar gani a cikin Ƙungiyar Matasa ta Kirista (YWCA).<ref name=":1" /> Ta yi aiki a matsayin mataimakiyar shugabanta kuma sakatariyar kwamitin masaukinta. Daga shekarar 1969 zuwa 1972, ta kasance shugabar hukumar kula da harkokin jinya da ungozoma ta Accra, sannan daga 1972 zuwa 1975, ta zama mamba a kungiyar jagororin mata da ‘yan mata ta duniya, yayin da ta jagoranci kwamitin mulkin Ghana 'Yan Mata.<ref name=":1" /> == Rayuwa ta sirri da mutuwa == Forster ta auri farfesa Edward Francis Bani Forster, masanin ilimin hauka na [[Kogin Zinariya (Mulkin mallaka na Birtaniyya)|Gold Coast]] na zuriyar Gambia, akan 17 Disamba 1944. Tare, sun haifi 'ya'ya uku; 'ya mace&nbsp;da 'ya'ya maza biyu.<ref name=":2" /> Ita Kirista ce kuma majami'ar Cocin Accra Ridge, inda ta yi aiki a matsayin sakatariyar Makarantar Lahadi na tsawon kusan shekaru goma sha bakwai (17), wanda ya kai daga 1963 zuwa 1980. Abubuwan sha'awarta sun haɗa da tafiya da aikin sa kai.<ref name=":1" /> Ta mutu a watan Agusta 1988 tana da shekaru saba'in da biyar (75). A lokacin, ita ce mafi ƙwararrun lauya a Ghana Bar. An yi jana'izar ta a Cocin Accra Ridge, ranar 14 ga Agusta 1998. == Manazarta == {{Reflist|30em}} 1fwjx3iejsitql9wdovqgksnzsi52az Muhammad Tanko 0 31588 167070 149431 2022-08-20T08:13:13Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Muhammad Tanko''' shine tsohon shugaban makarantar jami'ar Kaduna, wanda [[Yohanna Tella]] ya gada kujerar sa.<ref>https://dailytrust.com/muhammad-tanko-is-new-state-varsity-vc</ref><ref>https://facesinternationalmagazine.org.ng/?p=26048</ref> == Farkon rayuwa == Muhammad Tanko an haife shi a shekarar 1969 a Unguwar Kawo dake [[Kaduna (jiha)|Jihar Kaduna]].<ref>https://www.premiumtimesng.com/regional/nwest/220575-kaduna-state-university-gets-new-vice-chancellor.html</ref><ref>https://www.thisdaylive.com/index.php/2017/01/18/83038/</ref> == Karatu == Yayi karatu a [[Jami'ar Bayero]] dake [[Kano (jiha)|Jihar Kano.]] da matakin Digiri na farko. Sannan ya tafi [[Jami'ar Ahmadu Bello]] inda ya fita da matakain karatu na Digiri na biyu a Fannin ilimin lissafin kudi.<ref>[[Muhammad Tanko#cite note-3]]</ref><ref>https://www.thisdaylive.com/index.php/2017/01/18/83038/</ref> == Aiki == Tanko ya kasance shugaban makarantar jami'ar [[Jami'ar Jihar Kaduna]] Wanda yayi murabus, wanda [[Nasir Ahmad el-Rufai]] [[Gwamnan jihar Kaduna]] ya nada a watan janairun shekara ta 2017<ref>https://newsexpressngr.com/news/33290-El-Rufai-appoints-Prof-Tanko-new-Vice-Chancellor-of-Kaduna-State-University</ref><ref>https://forums.allschool.com.ng/community/uni-forum/professor-muhammad-tanko-the-abusite-transforming-kasu/</ref><ref>https://theeagleonline.com.ng/kaduna-university-gets-new-v-c/</ref> == Manazarta == {{reflist|2}} <references /> [[Category:Mutane daga Jihar Kaduna]] [[Category:Farfesoshi a Najeriya]] [[category:Rayayyun mutane]] 32qfhha9l0zp4i3se4tz0bc678xmn9u Fafutikar Kafa Masarautar Burumawa 0 31882 167040 148583 2022-08-20T07:31:23Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki Fafutikar Kafa '''Masarautar Burumawa''', Yunƙurin danne ‘yanci da kuma binnetarihin Burmawa daga ɓangaren sarkin Kanam, Alhaji Muhammadu Ibrahim, shine abinda ya ƙyasta ashanar hura wutar wannan fafutika ta neman kafa masarautar Burum (Masarautar Bogghom), wacce ta fara daga shekarar 1982. An ɗauki tsawon shekaru 35 (1982 –2017), ana ɓarje gumi tsakanin ɓangarorin biyu; sarakunan Kanam da kuma Burmawa, ta hanyar amfani da ƙarfin faɗa-a-ji da kuma baje kolin hujjoji da kowane ɗaya daga cikinsu ya ke da su. Wannan fafutika ta riƙa sauya salo daga wannan mataki zuwa wancan tsakanin masu danniya da kuma waɗanda ake son murƙushewa. Ta yadda a wani lokaci har sai da ta kai ga raunata wasu, salwantar da rayuwar wasu, da kuma ɓarnata dukiya. Gwamnan Plateau, Solomon Baƙo Lalong, shi ya samu nasarar kawo ƙarshen wannan balahira tsakanin sarautar Kanam da Burumawa, bayan abin ya faskari gwamnonin da suka gabace shi ciki kuma har da sojoji.<ref>{{Shehu A.Y. (2018). Out of Mountain A Dynasty Is Born. Yaliam Press Limited (Babu adireshi).}}</ref> == Masomi == Shirye-shiryen bikin tabbatar da ƙarin girma da Mai Martaba Sarki Burumawa. Muhammadu Ibrahim, OFR ya samu daga sarki mai daraja da biyu zuwa daraja ta ɗaya a shekarar 1982, shi ne masomin wannan fafutika. Shi sarkin na Kanam, Alhaji Muhammadu Ibrahim, ya fito ne daga zuriyar Kh’n Nang, wacce Turawa suka jirkita ta koma Kanam. Wannan zuriya kuwa tushenta shi ne wani mutum mai suna Muhammadu Maki, wanda shi kuma asalinsa mutumin Kano ne. Muhammadu Maki da jama’arsa suka je, suka samu Nimman a Dutsen Nimwang; wanda yanzu ya zama garin Namaran, suka zauna tare da shi. Domin a bambance zuriyar Muhammadu Maki da sauran haulolin da ya taras a gurin, sai aka riƙa kiransu da Kh’n Nang, wacce ke da ma’ana ta “daga arewa ci”, ko kuma mu ce “Mutanen arewa” kasantuwar daga arewa suka fito. Sunan ya jirkice daga Kh’n Nang ya koma Kanam. Da aka zo shirye-shiryen bikin ƙarin girma da sarkin Kanam ya samu, sai ya rubuta cewa dukkan jama’ar Burumawa da ke wannan yanki daga Kano suka je gurin, a jikin ajandar taro. Kasantuwar, daga cikin manyan baƙin da ya gayyata domin halartar wannan biki nasa akwai marigayi mai martaba sarkin Kano, Alhaji Ado Bayero . Sannan kuma ya sauya sunan taken sarautar tasa zuwa Emir, wanda masaratun daular Usmaniya ke amfani da shi. waccar gaɓa ta alaƙanta sauran Burumawa da Kano, ta jirkita tarihin Burumawa baki ɗaya, kasantuwar shi Nimman wanda ya kafa garin Namaran, daga Zinn ya ƙaura zuwa wannan dutse a yawonsa na harbi, ya zauna a gurin, sannu a hankali jama’a suna zuwa suna samunsa har gurin ya zama gari. Saboda haka, ba tare da jinkiri ba, wasu daga cikin mambobin wannan kwamiti na shirye-shirye suka ƙalubalanci mayar da su Kanawa a tarihance. Dole aka sauya wannan ajandar taro da ta kore dukkan sauran haulolin Burmawa da dangantakar tarihi da Kano in banda tsurar su haular Kanam ɗin. Wannan cece-ku-ce ya faru a cikin watan Fabarairu na shekarar 1983. Shi kuma bikin an gudanar a shi a ranar 9 ga watan Afirilu na shekarar. Bayan wasu ‘yan kwanaki da yin wannan biki na naɗi, sai wasu ƙusoshi masu kishin yaren Burma, ciki har da wasu tsofaffin ciyamomin ƙaramar hukumar ta Kanam, suka ziyarci sarki, domin yi masa murna da kuma jin yadda aka yi aka haihu a ragaya dangane da zamowarsu Kanawa da kuma yin amfani da taken sarautar Emir a masarautar Kanam wacce take ta Burmawa ce. Sannan kuma da duba yiwuwar shigar da zuriyar kh’an Bogghom da kh’n Tankwal cikin sarautarKanam. Wannan lamari ya fusata sarki, inda nan-take ya sheda musu cewa, kakaninsa ne suka ci ƙasar da yaƙi. Sannan kuma ya yi fatali da batun shigar da wata haula cikin majalisarsa tare kuma da jan-kunnensu cewa, maganar ta tsaya a iya nan. Bayan fitowar wannan tawaga, sai lamari ya canza salo, inda suka je suka zaburantar da digatan zuriyar Burmawa da na Tankwal, suka haɗa ƙarfi da ƙarfe, suka sake komawa fadar sarki, aka sake yin wani zaman a zauren majalisar fadar sarkin. A wannan zama suka nemi ya yi musu bayanin yadda aka yi, aka ci su da yaƙi. Shi kuma sarki ya shaida musu cewa, kakansa mayaƙi ne, lokacin da ya zo ƙasar, sai ya riƙa ɗinkawa wasu ‘yan rawar gargajiya riguna domin alamta al’adunsu, ta haka ya mamaye ƙasar, ya kafa yankin da a yanzu ake kira Kanam. Nan-take suka ƙaryata shi, suka kuma gaya masa asalin kowace zuriya. Batun taken sarauta kuma ya amsa musu da cewa, zamowarsa musulmi ce ta saka ya yi amfani da wannan take na emir. Daga ƙarshe, suka buƙaci cewa, koda ba zai yi wurgi da wancan taken ba, to ya dace ya mutumta sabuwar dokar ƙananan hukumomi da ta buƙaci kowace masarauta a faɗin Najeriya ta kafa majalisar zaɓen sarki. Sannan kuma, kasantuwar su duka; Kanam da sauransu duk Burumawa ne, ya kamata koda basu samu damar gadar wannan kujera ba, to su zama masu zaɓar sarki. Nan ma dai, sarki ya sake fatali da wannan buƙata, ya ƙuma ɗaga yin taro da su har sai baba- ta-gani. Bayan wani lokaci, sai ɗaya daga cikin jajirtattun ‘ya’yan Burumawa ya gayawa sarkin Kanam saƙon baka cewa, “Allah ya ja zamanin sarki, ko ka amince da buƙatarmu, ko kar ka amince, mu ba za mu yi ƙasa a guiwa ba wajen neman adalcin kafa masarautar Burum. Koda kuwa wannan fafutika za ta ɗauke mu tsawon shekaru ɗari”. Wannan jawabi, shi ne tubalin kafa fafutikar neman samun masarautar Burumawa, ‘yantacciya daga Kanam. == Turakun Fafutika == Kasantuwar yanzu an shata layi tsakanin sarakunan Kanam da Burumawa, an kuma buɗe sabon shafin fafutikar kafuwar masarautar Bogghom ; ‘yantacciya daga Kanam. To dole wannan fafutika ta samu wasu ginshiƙai masu ƙwari da za ta ɗoru a kansu. Waɗannan turaku na wannan fafutika guda uku ne: 1. Ƙungiyar Cigaban Burumawa(Bogghom Development Association): ƙungiya ce da ta ɓalle daga Ƙungiyar Cigaban Kanam. Wannan ƙungiya ita ta haɗe dukkan Burumawa waje guda ba tare da bambamcin jinsi, shekaru ko matsayi ba. Ita ta fara batun Bikin Raya Al’adun Burumawa, ta kuma jagoranci kafa Masarautar Burum da dukkan abinda zai iya taimakawa a kai ga nasara. 2. Ƙungiyar Matasan Burumawa(Bogghom Youth Movement): Ita kuma wannan ƙungiya ta samu ne sakamakon haramta ayyukan waccar babbar ƙungiya ta cigaban Burumawa. An kafa ta domin a cimma burin da aka saka a gaba na gudanar da bikin raya al’adun Burumawa a shekarar 1986. Bikin da Masarautar Kanam ta yiwa ƙafar ungulu, ta hanyar kai rahoton faruwar rikici ga jahar Plateau idan har aka bari bikin ya gudana. Amma bayan kafa kwamitin bincike da gwamnatin ta yi, daga ƙarshe sai ta bayar da umarni ga ƙaramar hukumar Kanam cewa, a ƙyale Burumawa su gudanar da bikin nasu. Amma duk da haka, sai da Masarautar ta Kanam ta tura zauna-gari-banza suka tarwatsa taron, tun a lokacin da ake kafe-kafen rumfunan manyan baƙi, daga ƙarshe kuma ‘yasanda suka yi awo gaba da wasu muhimman mutane daga cikin Burumawa kuma ja gaba a harkar wannan biki, waɗanda aka kulle su a ofishin ‘yansada na yanki da ke Lantang. Wannan ta faru a ranar 10 ga watan Afirilun 1986. 3. Inuwar Digatan Burumawa (Forum of Bogghom Village Heads): Ƙungiya ce da ta tattara dukkan digatan Burumawa waje guda. Wannan ƙungiya ta bayar da gagarumar gudunmawa wajen fafutikar neman kafuwar Masarautar Bogghom. Shugabanta na farko shi ne digacin Kunkyam, Malam Muhammadu Adamu, bayan rasuwarsa kuma, Alhaji Shehu Suleiman, digacin Namaran a lokacin, yanzu kuma Pankwal Bogghom ya gaje shi. == Shelar Bore == Biyowa bayan cin zarafin da aka yiwa Burumawa a yunƙurinsu na gudanar da bikin raya al’adunsu, sai suka yi wata ganawa a garin Fyel, cikin matsanancin sirri, a ranar 12 ga watan Afirilu na shekarar 1986, kasantuwar dukkan mahalarta taron, suna cikin hilar jami’an tsaron ƙaramar hukumar Kanam. Taron, ya samu halatar dukkan wani mai faɗa-a-ji ɗan ƙabilar Burum. A wannan taro aka yanke cewa: 1. Dole a ɗauki matakin dakatar da duk wani cin zarafin Burumawa da ake yi, a shara’ance. 2. Al’ummar Burumawa ta yanke dukkan wata dangantakar sarauta da Masarautar Kanam. Sannan kuma dole a sanar da gwamnatin jaha game da wannan cigaba ta hannun shugaban ƙaramar hukumar Kanam. 3. Burumawa su samu wata kafa ta sanar da duniya halin da suke ciki, tare kuma da nuna rashin amincewarsu game da duk wani tsoma baki da masarautar Kanam za ta yi a cikin harkokin Burumawa. == Taron ‘Yanjaridu na Duniya == A ranar 15 ga watan Afirilu na shekarar 1986, Burumawa suka gudanar da taron ‘yanjaridu a garin Jos, taron da ya samu halartar wakilan jaridu da gidajen radiyo da dama ciki har da na ƙasashen waje. Bayan karanta tarkardar bayan taro da Mista Sallah Dashe ya yi a matsayinsa na shugaban Ƙungiyar Cigaban Burumawa, jawabin nasa ya samu yayatawar ‘yanjaridu sosai ciki har da gidan radiyo mallakar jahar Plateau, gidan talabijin na ƙasa reshen jon (NTA Jos), da sauransu. Bayan faruwar dukkan waɗannan al’amura, sai Masarautar Kanam ta hanzarta mayar da martani game da wacan jawabi na Mr. Sallah, ita kuma gwamnatin Plateau a nata ɓangare ta dakatar da filin Burumwa mai suna Bogghom Magazine da ake gudanarwa a gidan radiyo mallakar jahar da ke garin Jos. Wannan shiri, na ɗaya daga cikin hanyoyin da ake jin muryar Burumawa. Haka nan ma cin zarafin da jami’an tsaron ƙaramar hukumar Kanam ke yiwa Burumawa ya cigaba. == Ƙawancen Burumawa da Jarawa == Wannan cin zarafi da ake yiwa Burumawa, ya saka sun samu tausayawa da kuma goyon baya daga wasu yarukan jahar ta Plateau, mafiya muhimmanci daga ciki su ne Jarawa, kasantuwar suma sun fuskaci irin wannan matsin lamba kafin su samu nasarar kafa tasu masarautar a shekarar 1983. Wannan tausayawa ta Jarawa, ta kai har ga an kafa ƙungiyar haɗin guiwa tsakanin Burumawa da Jarawa, wacce ake sassauya shugabancinta a tsakanin ƙabilun biyu tun daga wancan lokacin har zuwa yau ɗin nan. == Shigowar Gwamnati Cikin Lamarin == Dukkan wannan balahira da ake yiwa Burumawa, ta gudana ne a zamanin gwamnatin kanal M.C. Alli, mutumin da ke da ra’ayin rarraba kan ƙabilun jahar Plateau. Ana tsaka da wannan hali, sai Allah ya kawo sauyin gwamnati, aka ɗauke kanal Alli daga jahar Plateau, aka kawo kanal Lawrance Onoja a cikin watan Agusta na shekarar 1986, wanda shi kuma yake da ra’ayin haɗa kan ƙabilun jahar ta Plateau tare kuma da gudanar da jagorancinsa bisa daidaito tsakanin jama’a. Gwamnatin Onoja, ita ta gayyaci sassan biyu; sarkin Kanam da tawagarsa a ɓangare ɗaya, da kuma Burumawa a ɗaya gefen, zuwa taron sasanto a ofishin kwamishinan ƙananan hukumomi da harkokin masarautu (commissioner for local government and chieftaincy affairs). An fara gudanar da wannan taro a garin Jos, a ofishin kwamishinan, har an saurari jawabin Burumawa, ɗaya ɓangaren ya fara bada nasa jawabin sai musu ya kaure. Hakan na faruwa, jami’an tsaron farin kaya suka gaggauta sanar da gwamna wanda shi kuma nan- take ya yi umarni da cewa taron ya koma ofishinsa. Wanda kuma hakan aka yi, aka wakilta mutane uku daga kowane ɓangare, suka rankaya tare da kwamishinan zuwa ofishin gwamnan. Da isarsu ofishin gwamna, sai ya ji ta bakin sarkin Kanam. Bayan ya gama kora nasa jawabi, sai gwamnan ya ce, gaskiyar lamari, yana zargin sarki da rura wannan wutar rikici, kuma shi gwamna yana ɗora alhakin faruwar wani abu nan gaba a kan sarkin na Kanam. Sannan kuma ya ja wa sarkin kunne da cewa, shi gwamnatinsa ba za ta yarda da irin wannan cin kashin ba. Daga ƙarshe ya sallami tawagar bisa alƙawarin cewa, zai waiwaici maganar a lokacin da ya dace. Tabbas, gwamna Onoja, ya yayyafawa wutar ruwa, kuma ta lafa. Sannan kuma ya mutumta Burumawa, domin ya yiwa ɗansu Baburme muƙamin sakataren din-din-din, daga baya kuma kwamishina, wanda shi ne muƙami mafi girma da Baburme ya riƙe a iya tsawon tarihin jahar ta Plateau, a karon farko, a wancan lokacin. Bayan tafiyar Onoja, sai aka maye gurbinsa da kanal Habibu Shu’aibu (1996–1998), wanda shi kuma Bakano ne. Shima ya ɗora daga inda Onoja ya tsaya, har ta kai shi ga kafa kwamitin da ya waiwaici buƙatar kafa masarautu. Kwamitin da ya bashi rahoton buƙatuwar yin haka, shi kuma ya amince. Shirye- shirye sun yi nisa, ana gab da aiwatar da shirin sai sarkin Kanam ya garzaya Kano, ya kama ƙafa da Alhaji Ado Bayero, sarkin Kano, shi kuma ya tuntuɓi kanal Habibu, inda daga ƙarshe aka yi fatali da maganar kafa masarautar. == Yunƙurin Kisa == Da abubuwa suka zafafa, sai masarautar ta Kanam ta shirya kisa. Inda ta tsara cewa, za ta kashe wasu idon garin tafiyar, ciki har da Alhaji Shehu Suleiman. Masarautar, ta yi amfani da rigingimun da suka faru a shekarar 2000 wajen kashe Mista J.T. Nimfa, Baburme, a gidan gonarsa na ƙauyen Kyamsangi tare kuma da ƙona masa gidansa da ke Dengi, wanda a cikin wannan gida ake gudanar da tarurrukan fafutikar. Gari na wayewa, ranar Juma’a, Alhaji Shehu Suleiman ya fito daga gidansa domin tafiya Dengi, sai ya yi kiciɓis da makasa, makiyaya, sun tsaya da baburansu a bayan gidansa, suka tare shi, suka sanar da shi saƙon da suke tafe da shi, da kuma wanda ya basu saƙon. Alhaji Shehu ya rantse musu da Allah cewa, bai takawa kowa ba, ballantana ya zubar, saboda haka yana tare da Allah, babu abin da zai faru da shi sai alheri. Nan take waɗannan makasa suka fara harbin Alhaji Shehu. Sai da suka harbe shi har sau uku bindigar taƙi tashi. Suka tsulawa bindiga fitsari, taƙi tashi. Daga ƙarshe sai suka ce, za su binciki gidansa, wai sun samu labari ya ajiye ‘yan ta’adda, sannan kuma babban ɗansa da ke aiki a Legas ya aiko masa da makamai. Ana tsaka da faruwar wannan lamari, sai wani jami’in tsaron farin kaya na ƙaramar hukumar Kanam ya bayyana. Ya kuma gayyaci Alhaji Shehu zuwa ofishinsu. Bayan da suka sallame shi, sai ya tafi fadar Kanam domin bin bahasi, amma fir, suka nuna rashin masaniyarsu da faruwar wannan lamari, sannan kuma suka nuna masa cewa, ya bar abin a hannun Allah. Tun daga wannan rana har zuwa yau ɗin nan, ba amo-ba-labarin Mista Ninfa, ballatan a yi maganar kama waɗanda suka yi aika-aikar. == Haƙa ta Cimma Ruwa == A ranar 6 ga watan Maris na shekarar 2002, gwamnan jahar Plateau, Joshua Chibi Dariye ya shelanta kafuwar Masarautar Burum, tare da ƙarin wasu masarautun guda goma. Wannan cigaban da Burumawa suka samu, bai yiwa sarakunan Kanam daɗi ba. Saboda haka suka gudanar da taron ‘yanjaridu, suka soke wannan cigaba da cewa, an ƙirƙiri masarautar ta Burum ne kawai domin a daɗaɗawa wasu ‘yan tsirarun Kiristoci rai. Ba tare da jinkiri ba, Ƙungiyar Cigaban Burumawa ta mayar musu da martani da cewa, digatan Burumawa goma sha huɗu daga cikin goma sha shida da suka zaɓin sabon sarkin sabuwar masarautar ta Burum duka Musulmi ne. Haka nan kuma shi kansa sarkin da aka zaɓa; Pankwal Bogghom, Alhaji Shehu Sueliman shima Musulmi ne. Saboda haka wannan suka ne kawai maras dalili. Daga ƙarshe, bayan dukkan jinkiri da aka samu daga ɓangaren gwamnati, da kuma zagon-ƙasa mai zafi daga ɓangaren masarautar Kanam, babban ɗan sarki Shehu Suleiman ya yiwo takakkiya daga Vienna ta ƙasar Austria, ya samu gwamna Dariye, ya roƙe shi aka tabbatar da kafuwar wannan masarauta tare da kuma da naɗin mahaifinsa Alhaji Shehu Sueliman a matsayin sarkin Masarautar Burumawa na farko, mai daraja ta biyu, haɗe da naɗin jikan sarkin Kanam Alhaji Muhammadu Mu’azu Muhammadu II, a matsayin sabon sarkin Kanam, sakamakon rasuwar kakansa Alhaji Muhammadu Ibrahim, wanda ya shigewa Burumawa hanci da ƙudundune. Tsohon sarkin ya rasu a ranar 24 ga watan Fabarairu na shekarar 2005. An kuma yi waɗannan naɗe-naɗe guda biyu a ranar 9 ga watan Afirilun 2005, zamanin gwamnan jahar Plateau, Joshua Chibi Dariye. == Ta-Leƙo-Ta-Koma == Bayan ƙarewar wa’adin mulkin Dariye amatsayin gwamnan jahar Plateau, sai aka zaɓi Jona Jang a matsayin sabon gwamna, ya maye gurbin Dariye a ƙarƙashin tutar jama’iyya guda, wato PDP. Shigar Jona Jang ofis ke da wuya, sai ya dakatar da dukkan waɗancan masarautu da Dariye ya ƙirƙira, a shekarar 2007, wanda wannan ya shafi Masarautar Burum, tare da sarkinta Alhaji Shehu Suleiman, Pankwal Bogghom. == Shigar da Ƙara == Gazawar gwamnatin Jona Jang wajen maido da waɗannan masaratu da ta dakatar, ya wajabtawa Ƙungiyar Cigaban Burumawa tare da haɗin guiwar Alhaji Shehu Suleiman garzayawa kotu, domin neman kotu ta maido da wannan masarauta tare da sarkinta karagar mulki haɗe kuma da biyansa albashinsa tun daga ranar da aka dakatar da masarautar har zuwa ranar da za a mayar da shi. An shigar da wannan ƙara a babbar kotun jahar Plateau. Daga ƙarshe alƙalin wannan kotu, ya yanke shari’ar da cewa, lallai gwamnatin Plateau ta mayar da wannan masarauta ta Burum tare da sarkinta Alhaji Shehu Suleiman kan kujerarsa haɗe kuma da biyansa albashi na tsawon lokacin da ya yi a dakace, kamar yadda suka neman a cikin takardar shigar da ƙarar. Amma, fir, gwamna Jang, ya ƙi mutumta wannan umarni na kotu. == Maido da Masarautar Burum da Sarkinta == Sarki goma, zamani goma. Kafa sabuwar gwamnati a Plateau, ƙarƙashin gwamna Simon Baƙo Lalong, a shekarar 2015, shi ya sake baiwa Masarautar Burum damar komawa gidanta na tsamiya tare da sarkinta, Alhaji Shehu Suleiman. Tun da farko, babban ɗan sarkin Burum, shi ya je yiwa Lalong murnar ɗarewa wannan babbar kujera lambar farko a faɗin wannan jaha ta Plateau. Bayan gama yi masa murna kuma sai ya shigar da buƙatar waiwaitar umarnin da babbar kotun jahar ta baiwa gwamnati mai baring gado amma ta ƙi bi, game da mayar da Masarautar Burum, da kuma sarkinta kan kujerarsa. Bayan ya gama, sai shi sabon gwamnan ya amsa da cewa, zai duba lamarin da idon rahama. Kwanci-tashi, har aka samu shekaru biyu da yin waccar magana, saboda haka sai wannan ɗa na Alhaji Shehu ya sake komawa wajen gwamna, a wannan karon, sai ya tafi masa da takardar koke daga Ƙungiyar Cigaban Burumawa da ta nemi mutumta wacan umarni na babbar kotu, haɗe da kwafin umarnin, takardar da ke ɗauke da kwanan, 2 ga watan Janairu na 2017. Saboda haka nan take gwamnan ya amsa wannan buƙata. Ya mayar da wannan masarauta da sarkinta tare kuma da cika dukkan sharruɗan da kotun ta buƙaci a yi. An sake kafa wannan masarauta da sarkin nata a ranar 9 ga watan Maris na shekarar 2017. Bayan wannan ma kuma, gwamnan ya samu halartar bikin raya al’adun Burumawa, abin da ya saka dangantarsa da Burumawa ta ƙarafafa, har ta kai ga an bashi sarauta mai taken “Jaroumin Bogghom”. Wannan shi ne abinda ya gudana, sannan kuma ya zama sanadin kashe bakin wutar fafutikar da aka ƙyasta ashanarta ta riƙa ci tsawon shekaru talatin da biya (1982 – 2017). == Manazarta == bmtctl98y5quunt2j5du9wu05mhw69b 167041 167040 2022-08-20T07:39:49Z BnHamid 12586 /* Masomi */ wikitext text/x-wiki Fafutikar Kafa '''Masarautar Burumawa''', Yunƙurin danne ‘yanci da kuma binnetarihin Burmawa daga ɓangaren sarkin Kanam, Alhaji Muhammadu Ibrahim, shine abinda ya ƙyasta ashanar hura wutar wannan fafutika ta neman kafa masarautar Burum (Masarautar Bogghom), wacce ta fara daga shekarar 1982. An ɗauki tsawon shekaru 35 (1982 –2017), ana ɓarje gumi tsakanin ɓangarorin biyu; sarakunan Kanam da kuma Burmawa, ta hanyar amfani da ƙarfin faɗa-a-ji da kuma baje kolin hujjoji da kowane ɗaya daga cikinsu ya ke da su. Wannan fafutika ta riƙa sauya salo daga wannan mataki zuwa wancan tsakanin masu danniya da kuma waɗanda ake son murƙushewa. Ta yadda a wani lokaci har sai da ta kai ga raunata wasu, salwantar da rayuwar wasu, da kuma ɓarnata dukiya. Gwamnan Plateau, Solomon Baƙo Lalong, shi ya samu nasarar kawo ƙarshen wannan balahira tsakanin sarautar Kanam da Burumawa, bayan abin ya faskari gwamnonin da suka gabace shi ciki kuma har da sojoji.<ref>{{Shehu A.Y. (2018). Out of Mountain A Dynasty Is Born. Yaliam Press Limited (Babu adireshi).}}</ref> == Masomi == Shirye-shiryen bikin tabbatar da ƙarin girma da Mai Martaba Sarki Burumawa. Muhammadu Ibrahim, OFR ya samu daga sarki mai daraja da biyu zuwa daraja ta ɗaya a shekarar 1982, shi ne masomin wannan fafutika. Shi sarkin na Kanam, Alhaji Muhammadu Ibrahim, ya fito ne daga zuriyar Kh’n Nang, wacce Turawa suka jirkita ta koma Kanam. Wannan zuriya kuwa tushenta shi ne wani mutum mai suna Muhammadu Maki, wanda shi kuma asalinsa mutumin Kano ne. Muhammadu Maki da jama’arsa suka je, suka samu Nimman a Dutsen Nimwang; wanda yanzu ya zama garin Namaran, suka zauna tare da shi. Domin a bambance zuriyar Muhammadu Maki da sauran haulolin da ya taras a gurin, sai aka riƙa kiransu da Kh’n Nang, wacce ke da ma’ana ta “daga arewa ci”, ko kuma mu ce “Mutanen arewa” kasantuwar daga arewa suka fito. Sunan ya jirkice daga Kh’n Nang ya koma Kanam. Da aka zo shirye-shiryen bikin ƙarin girma da sarkin Kanam ya samu, sai ya rubuta cewa dukkan jama’ar Burumawa da ke wannan yanki daga Kano suka je gurin, a jikin ajandar taro. Kasantuwar, daga cikin manyan baƙin da ya gayyata domin halartar wannan biki nasa akwai marigayi mai martaba sarkin Kano, Alhaji Ado Bayero . Sannan kuma ya sauya sunan taken sarautar tasa zuwa Emir, wanda masaratun daular Usmaniya ke amfani da shi. waccar gaɓa ta alaƙanta sauran Burumawa da Kano, ta jirkita tarihin Burumawa baki ɗaya, kasantuwar shi Nimman wanda ya kafa garin Namaran, daga Zinn ya ƙaura zuwa wannan dutse a yawonsa na harbi, ya zauna a gurin, sannu a hankali jama’a suna zuwa suna samunsa har gurin ya zama gari. Saboda haka, ba tare da jinkiri ba, wasu daga cikin mambobin wannan kwamiti na shirye-shirye suka ƙalubalanci mayar da su Kanawa a tarihance. Dole aka sauya wannan ajandar taro da ta kore dukkan sauran haulolin Burmawa da dangantakar tarihi da Kano in banda tsurar su haular Kanam ɗin. Wannan cece-ku-ce ya faru a cikin watan Fabarairu na shekarar 1983. Shi kuma bikin an gudanar a shi a ranar 9 ga watan Afirilu na shekarar. Bayan wasu ‘yan kwanaki da yin wannan biki na naɗi, sai wasu ƙusoshi masu kishin yaren Burma, ciki har da wasu tsofaffin ciyamomin ƙaramar hukumar ta Kanam, suka ziyarci sarki, domin yi masa murna da kuma jin yadda aka yi aka haihu a ragaya dangane da zamowarsu Kanawa da kuma yin amfani da taken sarautar Emir a masarautar Kanam wacce take ta Burmawa ce. Sannan kuma da duba yiwuwar shigar da zuriyar kh’an Bogghom da kh’n Tankwal cikin sarautarKanam. Wannan lamari ya fusata sarki, inda nan-take ya sheda musu cewa, kakaninsa ne suka ci ƙasar da yaƙi. Sannan kuma ya yi fatali da batun shigar da wata haula cikin majalisarsa tare kuma da jan-kunnensu cewa, maganar ta tsaya a iya nan. Bayan fitowar wannan tawaga, sai lamari ya canza salo, inda suka je suka zaburantar da digatan zuriyar Burmawa da na Tankwal, suka haɗa ƙarfi da ƙarfe, suka sake komawa fadar sarki, aka sake yin wani zaman a zauren majalisar fadar sarkin. A wannan zama suka nemi ya yi musu bayanin yadda aka yi, aka ci su da yaƙi. Shi kuma sarki ya shaida musu cewa, kakansa mayaƙi ne, lokacin da ya zo ƙasar, sai ya riƙa ɗinkawa wasu ‘yan rawar gargajiya riguna domin alamta al’adunsu, ta haka ya mamaye ƙasar, ya kafa yankin da a yanzu ake kira Kanam. Nan-take suka ƙaryata shi, suka kuma gaya masa asalin kowace zuriya. Batun taken sarauta kuma ya amsa musu da cewa, zamowarsa musulmi ce ta saka yayi amfani da wannan take na emir. Daga ƙarshe, suka buƙaci cewa, koda ba zai yi wurgi da wancan taken ba, to ya dace ya mutumta sabuwar dokar ƙananan hukumomi da ta buƙaci kowace masarauta a faɗin Najeriya ta kafa majalisar zaɓen sarki. Sannan kuma, kasantuwar su duka; Kanam da sauransu duk Burumawa ne, ya kamata koda basu samu damar gadar wannan kujera ba, to su zama masu zaɓar sarki. Nan ma dai, sarki ya sake fatali da wannan buƙata, ya ƙuma ɗaga yin taro da su har sai baba- ta-gani. Bayan wani lokaci, sai ɗaya daga cikin jajirtattun ‘ya’yan Burumawa ya gayawa sarkin Kanam saƙon baka cewa, “Allah ya ja zamanin sarki, ko ka amince da buƙatarmu, ko kar ka amince, mu ba za mu yi ƙasa a guiwa ba wajen neman adalcin kafa masarautar Burum. Koda kuwa wannan fafutika za ta ɗauke mu tsawon shekaru ɗari”. Wannan jawabi, shi ne tubalin kafa fafutikar neman samun masarautar Burumawa, ‘yantacciya daga Kanam. == Turakun Fafutika == Kasantuwar yanzu an shata layi tsakanin sarakunan Kanam da Burumawa, an kuma buɗe sabon shafin fafutikar kafuwar masarautar Bogghom ; ‘yantacciya daga Kanam. To dole wannan fafutika ta samu wasu ginshiƙai masu ƙwari da za ta ɗoru a kansu. Waɗannan turaku na wannan fafutika guda uku ne: 1. Ƙungiyar Cigaban Burumawa(Bogghom Development Association): ƙungiya ce da ta ɓalle daga Ƙungiyar Cigaban Kanam. Wannan ƙungiya ita ta haɗe dukkan Burumawa waje guda ba tare da bambamcin jinsi, shekaru ko matsayi ba. Ita ta fara batun Bikin Raya Al’adun Burumawa, ta kuma jagoranci kafa Masarautar Burum da dukkan abinda zai iya taimakawa a kai ga nasara. 2. Ƙungiyar Matasan Burumawa(Bogghom Youth Movement): Ita kuma wannan ƙungiya ta samu ne sakamakon haramta ayyukan waccar babbar ƙungiya ta cigaban Burumawa. An kafa ta domin a cimma burin da aka saka a gaba na gudanar da bikin raya al’adun Burumawa a shekarar 1986. Bikin da Masarautar Kanam ta yiwa ƙafar ungulu, ta hanyar kai rahoton faruwar rikici ga jahar Plateau idan har aka bari bikin ya gudana. Amma bayan kafa kwamitin bincike da gwamnatin ta yi, daga ƙarshe sai ta bayar da umarni ga ƙaramar hukumar Kanam cewa, a ƙyale Burumawa su gudanar da bikin nasu. Amma duk da haka, sai da Masarautar ta Kanam ta tura zauna-gari-banza suka tarwatsa taron, tun a lokacin da ake kafe-kafen rumfunan manyan baƙi, daga ƙarshe kuma ‘yasanda suka yi awo gaba da wasu muhimman mutane daga cikin Burumawa kuma ja gaba a harkar wannan biki, waɗanda aka kulle su a ofishin ‘yansada na yanki da ke Lantang. Wannan ta faru a ranar 10 ga watan Afirilun 1986. 3. Inuwar Digatan Burumawa (Forum of Bogghom Village Heads): Ƙungiya ce da ta tattara dukkan digatan Burumawa waje guda. Wannan ƙungiya ta bayar da gagarumar gudunmawa wajen fafutikar neman kafuwar Masarautar Bogghom. Shugabanta na farko shi ne digacin Kunkyam, Malam Muhammadu Adamu, bayan rasuwarsa kuma, Alhaji Shehu Suleiman, digacin Namaran a lokacin, yanzu kuma Pankwal Bogghom ya gaje shi. == Shelar Bore == Biyowa bayan cin zarafin da aka yiwa Burumawa a yunƙurinsu na gudanar da bikin raya al’adunsu, sai suka yi wata ganawa a garin Fyel, cikin matsanancin sirri, a ranar 12 ga watan Afirilu na shekarar 1986, kasantuwar dukkan mahalarta taron, suna cikin hilar jami’an tsaron ƙaramar hukumar Kanam. Taron, ya samu halatar dukkan wani mai faɗa-a-ji ɗan ƙabilar Burum. A wannan taro aka yanke cewa: 1. Dole a ɗauki matakin dakatar da duk wani cin zarafin Burumawa da ake yi, a shara’ance. 2. Al’ummar Burumawa ta yanke dukkan wata dangantakar sarauta da Masarautar Kanam. Sannan kuma dole a sanar da gwamnatin jaha game da wannan cigaba ta hannun shugaban ƙaramar hukumar Kanam. 3. Burumawa su samu wata kafa ta sanar da duniya halin da suke ciki, tare kuma da nuna rashin amincewarsu game da duk wani tsoma baki da masarautar Kanam za ta yi a cikin harkokin Burumawa. == Taron ‘Yanjaridu na Duniya == A ranar 15 ga watan Afirilu na shekarar 1986, Burumawa suka gudanar da taron ‘yanjaridu a garin Jos, taron da ya samu halartar wakilan jaridu da gidajen radiyo da dama ciki har da na ƙasashen waje. Bayan karanta tarkardar bayan taro da Mista Sallah Dashe ya yi a matsayinsa na shugaban Ƙungiyar Cigaban Burumawa, jawabin nasa ya samu yayatawar ‘yanjaridu sosai ciki har da gidan radiyo mallakar jahar Plateau, gidan talabijin na ƙasa reshen jon (NTA Jos), da sauransu. Bayan faruwar dukkan waɗannan al’amura, sai Masarautar Kanam ta hanzarta mayar da martani game da wacan jawabi na Mr. Sallah, ita kuma gwamnatin Plateau a nata ɓangare ta dakatar da filin Burumwa mai suna Bogghom Magazine da ake gudanarwa a gidan radiyo mallakar jahar da ke garin Jos. Wannan shiri, na ɗaya daga cikin hanyoyin da ake jin muryar Burumawa. Haka nan ma cin zarafin da jami’an tsaron ƙaramar hukumar Kanam ke yiwa Burumawa ya cigaba. == Ƙawancen Burumawa da Jarawa == Wannan cin zarafi da ake yiwa Burumawa, ya saka sun samu tausayawa da kuma goyon baya daga wasu yarukan jahar ta Plateau, mafiya muhimmanci daga ciki su ne Jarawa, kasantuwar suma sun fuskaci irin wannan matsin lamba kafin su samu nasarar kafa tasu masarautar a shekarar 1983. Wannan tausayawa ta Jarawa, ta kai har ga an kafa ƙungiyar haɗin guiwa tsakanin Burumawa da Jarawa, wacce ake sassauya shugabancinta a tsakanin ƙabilun biyu tun daga wancan lokacin har zuwa yau ɗin nan. == Shigowar Gwamnati Cikin Lamarin == Dukkan wannan balahira da ake yiwa Burumawa, ta gudana ne a zamanin gwamnatin kanal M.C. Alli, mutumin da ke da ra’ayin rarraba kan ƙabilun jahar Plateau. Ana tsaka da wannan hali, sai Allah ya kawo sauyin gwamnati, aka ɗauke kanal Alli daga jahar Plateau, aka kawo kanal Lawrance Onoja a cikin watan Agusta na shekarar 1986, wanda shi kuma yake da ra’ayin haɗa kan ƙabilun jahar ta Plateau tare kuma da gudanar da jagorancinsa bisa daidaito tsakanin jama’a. Gwamnatin Onoja, ita ta gayyaci sassan biyu; sarkin Kanam da tawagarsa a ɓangare ɗaya, da kuma Burumawa a ɗaya gefen, zuwa taron sasanto a ofishin kwamishinan ƙananan hukumomi da harkokin masarautu (commissioner for local government and chieftaincy affairs). An fara gudanar da wannan taro a garin Jos, a ofishin kwamishinan, har an saurari jawabin Burumawa, ɗaya ɓangaren ya fara bada nasa jawabin sai musu ya kaure. Hakan na faruwa, jami’an tsaron farin kaya suka gaggauta sanar da gwamna wanda shi kuma nan- take ya yi umarni da cewa taron ya koma ofishinsa. Wanda kuma hakan aka yi, aka wakilta mutane uku daga kowane ɓangare, suka rankaya tare da kwamishinan zuwa ofishin gwamnan. Da isarsu ofishin gwamna, sai ya ji ta bakin sarkin Kanam. Bayan ya gama kora nasa jawabi, sai gwamnan ya ce, gaskiyar lamari, yana zargin sarki da rura wannan wutar rikici, kuma shi gwamna yana ɗora alhakin faruwar wani abu nan gaba a kan sarkin na Kanam. Sannan kuma ya ja wa sarkin kunne da cewa, shi gwamnatinsa ba za ta yarda da irin wannan cin kashin ba. Daga ƙarshe ya sallami tawagar bisa alƙawarin cewa, zai waiwaici maganar a lokacin da ya dace. Tabbas, gwamna Onoja, ya yayyafawa wutar ruwa, kuma ta lafa. Sannan kuma ya mutumta Burumawa, domin ya yiwa ɗansu Baburme muƙamin sakataren din-din-din, daga baya kuma kwamishina, wanda shi ne muƙami mafi girma da Baburme ya riƙe a iya tsawon tarihin jahar ta Plateau, a karon farko, a wancan lokacin. Bayan tafiyar Onoja, sai aka maye gurbinsa da kanal Habibu Shu’aibu (1996–1998), wanda shi kuma Bakano ne. Shima ya ɗora daga inda Onoja ya tsaya, har ta kai shi ga kafa kwamitin da ya waiwaici buƙatar kafa masarautu. Kwamitin da ya bashi rahoton buƙatuwar yin haka, shi kuma ya amince. Shirye- shirye sun yi nisa, ana gab da aiwatar da shirin sai sarkin Kanam ya garzaya Kano, ya kama ƙafa da Alhaji Ado Bayero, sarkin Kano, shi kuma ya tuntuɓi kanal Habibu, inda daga ƙarshe aka yi fatali da maganar kafa masarautar. == Yunƙurin Kisa == Da abubuwa suka zafafa, sai masarautar ta Kanam ta shirya kisa. Inda ta tsara cewa, za ta kashe wasu idon garin tafiyar, ciki har da Alhaji Shehu Suleiman. Masarautar, ta yi amfani da rigingimun da suka faru a shekarar 2000 wajen kashe Mista J.T. Nimfa, Baburme, a gidan gonarsa na ƙauyen Kyamsangi tare kuma da ƙona masa gidansa da ke Dengi, wanda a cikin wannan gida ake gudanar da tarurrukan fafutikar. Gari na wayewa, ranar Juma’a, Alhaji Shehu Suleiman ya fito daga gidansa domin tafiya Dengi, sai ya yi kiciɓis da makasa, makiyaya, sun tsaya da baburansu a bayan gidansa, suka tare shi, suka sanar da shi saƙon da suke tafe da shi, da kuma wanda ya basu saƙon. Alhaji Shehu ya rantse musu da Allah cewa, bai takawa kowa ba, ballantana ya zubar, saboda haka yana tare da Allah, babu abin da zai faru da shi sai alheri. Nan take waɗannan makasa suka fara harbin Alhaji Shehu. Sai da suka harbe shi har sau uku bindigar taƙi tashi. Suka tsulawa bindiga fitsari, taƙi tashi. Daga ƙarshe sai suka ce, za su binciki gidansa, wai sun samu labari ya ajiye ‘yan ta’adda, sannan kuma babban ɗansa da ke aiki a Legas ya aiko masa da makamai. Ana tsaka da faruwar wannan lamari, sai wani jami’in tsaron farin kaya na ƙaramar hukumar Kanam ya bayyana. Ya kuma gayyaci Alhaji Shehu zuwa ofishinsu. Bayan da suka sallame shi, sai ya tafi fadar Kanam domin bin bahasi, amma fir, suka nuna rashin masaniyarsu da faruwar wannan lamari, sannan kuma suka nuna masa cewa, ya bar abin a hannun Allah. Tun daga wannan rana har zuwa yau ɗin nan, ba amo-ba-labarin Mista Ninfa, ballatan a yi maganar kama waɗanda suka yi aika-aikar. == Haƙa ta Cimma Ruwa == A ranar 6 ga watan Maris na shekarar 2002, gwamnan jahar Plateau, Joshua Chibi Dariye ya shelanta kafuwar Masarautar Burum, tare da ƙarin wasu masarautun guda goma. Wannan cigaban da Burumawa suka samu, bai yiwa sarakunan Kanam daɗi ba. Saboda haka suka gudanar da taron ‘yanjaridu, suka soke wannan cigaba da cewa, an ƙirƙiri masarautar ta Burum ne kawai domin a daɗaɗawa wasu ‘yan tsirarun Kiristoci rai. Ba tare da jinkiri ba, Ƙungiyar Cigaban Burumawa ta mayar musu da martani da cewa, digatan Burumawa goma sha huɗu daga cikin goma sha shida da suka zaɓin sabon sarkin sabuwar masarautar ta Burum duka Musulmi ne. Haka nan kuma shi kansa sarkin da aka zaɓa; Pankwal Bogghom, Alhaji Shehu Sueliman shima Musulmi ne. Saboda haka wannan suka ne kawai maras dalili. Daga ƙarshe, bayan dukkan jinkiri da aka samu daga ɓangaren gwamnati, da kuma zagon-ƙasa mai zafi daga ɓangaren masarautar Kanam, babban ɗan sarki Shehu Suleiman ya yiwo takakkiya daga Vienna ta ƙasar Austria, ya samu gwamna Dariye, ya roƙe shi aka tabbatar da kafuwar wannan masarauta tare da kuma da naɗin mahaifinsa Alhaji Shehu Sueliman a matsayin sarkin Masarautar Burumawa na farko, mai daraja ta biyu, haɗe da naɗin jikan sarkin Kanam Alhaji Muhammadu Mu’azu Muhammadu II, a matsayin sabon sarkin Kanam, sakamakon rasuwar kakansa Alhaji Muhammadu Ibrahim, wanda ya shigewa Burumawa hanci da ƙudundune. Tsohon sarkin ya rasu a ranar 24 ga watan Fabarairu na shekarar 2005. An kuma yi waɗannan naɗe-naɗe guda biyu a ranar 9 ga watan Afirilun 2005, zamanin gwamnan jahar Plateau, Joshua Chibi Dariye. == Ta-Leƙo-Ta-Koma == Bayan ƙarewar wa’adin mulkin Dariye amatsayin gwamnan jahar Plateau, sai aka zaɓi Jona Jang a matsayin sabon gwamna, ya maye gurbin Dariye a ƙarƙashin tutar jama’iyya guda, wato PDP. Shigar Jona Jang ofis ke da wuya, sai ya dakatar da dukkan waɗancan masarautu da Dariye ya ƙirƙira, a shekarar 2007, wanda wannan ya shafi Masarautar Burum, tare da sarkinta Alhaji Shehu Suleiman, Pankwal Bogghom. == Shigar da Ƙara == Gazawar gwamnatin Jona Jang wajen maido da waɗannan masaratu da ta dakatar, ya wajabtawa Ƙungiyar Cigaban Burumawa tare da haɗin guiwar Alhaji Shehu Suleiman garzayawa kotu, domin neman kotu ta maido da wannan masarauta tare da sarkinta karagar mulki haɗe kuma da biyansa albashinsa tun daga ranar da aka dakatar da masarautar har zuwa ranar da za a mayar da shi. An shigar da wannan ƙara a babbar kotun jahar Plateau. Daga ƙarshe alƙalin wannan kotu, ya yanke shari’ar da cewa, lallai gwamnatin Plateau ta mayar da wannan masarauta ta Burum tare da sarkinta Alhaji Shehu Suleiman kan kujerarsa haɗe kuma da biyansa albashi na tsawon lokacin da ya yi a dakace, kamar yadda suka neman a cikin takardar shigar da ƙarar. Amma, fir, gwamna Jang, ya ƙi mutumta wannan umarni na kotu. == Maido da Masarautar Burum da Sarkinta == Sarki goma, zamani goma. Kafa sabuwar gwamnati a Plateau, ƙarƙashin gwamna Simon Baƙo Lalong, a shekarar 2015, shi ya sake baiwa Masarautar Burum damar komawa gidanta na tsamiya tare da sarkinta, Alhaji Shehu Suleiman. Tun da farko, babban ɗan sarkin Burum, shi ya je yiwa Lalong murnar ɗarewa wannan babbar kujera lambar farko a faɗin wannan jaha ta Plateau. Bayan gama yi masa murna kuma sai ya shigar da buƙatar waiwaitar umarnin da babbar kotun jahar ta baiwa gwamnati mai baring gado amma ta ƙi bi, game da mayar da Masarautar Burum, da kuma sarkinta kan kujerarsa. Bayan ya gama, sai shi sabon gwamnan ya amsa da cewa, zai duba lamarin da idon rahama. Kwanci-tashi, har aka samu shekaru biyu da yin waccar magana, saboda haka sai wannan ɗa na Alhaji Shehu ya sake komawa wajen gwamna, a wannan karon, sai ya tafi masa da takardar koke daga Ƙungiyar Cigaban Burumawa da ta nemi mutumta wacan umarni na babbar kotu, haɗe da kwafin umarnin, takardar da ke ɗauke da kwanan, 2 ga watan Janairu na 2017. Saboda haka nan take gwamnan ya amsa wannan buƙata. Ya mayar da wannan masarauta da sarkinta tare kuma da cika dukkan sharruɗan da kotun ta buƙaci a yi. An sake kafa wannan masarauta da sarkin nata a ranar 9 ga watan Maris na shekarar 2017. Bayan wannan ma kuma, gwamnan ya samu halartar bikin raya al’adun Burumawa, abin da ya saka dangantarsa da Burumawa ta ƙarafafa, har ta kai ga an bashi sarauta mai taken “Jaroumin Bogghom”. Wannan shi ne abinda ya gudana, sannan kuma ya zama sanadin kashe bakin wutar fafutikar da aka ƙyasta ashanarta ta riƙa ci tsawon shekaru talatin da biya (1982 – 2017). == Manazarta == t9qdkb9gpvls01dwa7rjk089ghbtrs5 167078 167041 2022-08-20T08:27:50Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki Fafutikar Kafa '''Masarautar Burumawa''', Yunƙurin danne ‘yanci da kuma binnetarihin Burmawa daga ɓangaren sarkin Kanam, Alhaji Muhammadu Ibrahim, shine abinda ya ƙyasta ashanar hura wutar wannan fafutika ta neman kafa masarautar Burum (Masarautar Bogghom), wacce ta fara daga shekarar 1982. An ɗauki tsawon shekaru 35 (1982 –2017), ana ɓarje gumi tsakanin ɓangarorin biyu; sarakunan Kanam da kuma Burmawa, ta hanyar amfani da ƙarfin faɗa-a-ji da kuma baje kolin hujjoji da kowane ɗaya daga cikinsu ya ke da su. Wannan fafutika ta riƙa sauya salo daga wannan mataki zuwa wancan tsakanin masu danniya da kuma waɗanda ake son murƙushewa. Ta yadda a wani lokaci har sai da ta kai ga raunata wasu, salwantar da rayuwar wasu, da kuma ɓarnata dukiya. Gwamnan Plateau, Solomon Baƙo Lalong, shi ya samu nasarar kawo ƙarshen wannan balahira tsakanin sarautar Kanam da Burumawa, bayan abin ya faskari gwamnonin da suka gabace shi ciki kuma har da sojoji.<ref>{{Shehu A.Y. (2018). Out of Mountain A Dynasty Is Born. Yaliam Press Limited (Babu adireshi).}}</ref> == Masomi == Shirye-shiryen bikin tabbatar da ƙarin girma da Mai Martaba Sarki Burumawa. Muhammadu Ibrahim, OFR ya samu daga sarki mai daraja da biyu zuwa daraja ta ɗaya a shekarar 1982, shi ne masomin wannan fafutika. Shi sarkin na Kanam, Alhaji Muhammadu Ibrahim, ya fito ne daga zuriyar Kh’n Nang, wacce Turawa suka jirkita ta koma Kanam. Wannan zuriya kuwa tushenta shi ne wani mutum mai suna Muhammadu Maki, wanda shi kuma asalinsa mutumin Kano ne. Muhammadu Maki da jama’arsa suka je, suka samu Nimman a Dutsen Nimwang; wanda yanzu ya zama garin Namaran, suka zauna tare da shi. Domin a bambance zuriyar Muhammadu Maki da sauran haulolin da ya taras a gurin, sai aka riƙa kiransu da Kh’n Nang, wacce ke da ma’ana ta “daga arewa ci”, ko kuma mu ce “Mutanen arewa” kasantuwar daga arewa suka fito. Sunan ya jirkice daga Kh’n Nang ya koma Kanam. Da aka zo shirye-shiryen bikin ƙarin girma da sarkin Kanam ya samu, sai ya rubuta cewa dukkan jama’ar Burumawa da ke wannan yanki daga Kano suka je gurin, a jikin ajandar taro. Kasantuwar, daga cikin manyan baƙin da ya gayyata domin halartar wannan biki nasa akwai marigayi mai martaba sarkin Kano, Alhaji Ado Bayero. Sannan kuma ya sauya sunan taken sarautar tasa zuwa Emir, wanda masaratun daular Usmaniya ke amfani da shi. waccar gaɓa ta alaƙanta sauran Burumawa da Kano, ta jirkita tarihin Burumawa baki ɗaya, kasantuwar shi Nimman wanda ya kafa garin Namaran, daga Zinn ya ƙaura zuwa wannan dutse a yawonsa na harbi, ya zauna a gurin, sannu a hankali jama’a suna zuwa suna samunsa har gurin ya zama gari. Saboda haka, ba tare da jinkiri ba, wasu daga cikin mambobin wannan kwamiti na shirye-shirye suka ƙalubalanci mayar da su Kanawa a tarihance. Dole aka sauya wannan ajandar taro da ta kore dukkan sauran haulolin Burmawa da dangantakar tarihi da Kano in banda tsurar su haular Kanam ɗin. Wannan cece-ku-ce ya faru a cikin watan Fabarairu na shekarar 1983. Shi kuma bikin an gudanar a shi a ranar 9 ga watan Afirilu na shekarar. Bayan wasu ‘yan kwanaki da yin wannan biki na naɗi, sai wasu ƙusoshi masu kishin yaren Burma, ciki har da wasu tsofaffin ciyamomin ƙaramar hukumar ta Kanam, suka ziyarci sarki, domin yi masa murna da kuma jin yadda aka yi aka haihu a ragaya dangane da zamowarsu Kanawa da kuma yin amfani da taken sarautar Emir a masarautar Kanam wacce take ta Burmawa ce. Sannan kuma da duba yiwuwar shigar da zuriyar kh’an Bogghom da kh’n Tankwal cikin sarautarKanam. Wannan lamari ya fusata sarki, inda nan-take ya sheda musu cewa, kakaninsa ne suka ci ƙasar da yaƙi. Sannan kuma ya yi fatali da batun shigar da wata haula cikin majalisarsa tare kuma da jan-kunnensu cewa, maganar ta tsaya a iya nan. Bayan fitowar wannan tawaga, sai lamari ya canza salo, inda suka je suka zaburantar da digatan zuriyar Burmawa da na Tankwal, suka haɗa ƙarfi da ƙarfe, suka sake komawa fadar sarki, aka sake yin wani zaman a zauren majalisar fadar sarkin. A wannan zama suka nemi ya yi musu bayanin yadda aka yi, aka ci su da yaƙi. Shi kuma sarki ya shaida musu cewa, kakansa mayaƙi ne, lokacin da ya zo ƙasar, sai ya riƙa ɗinkawa wasu ‘yan rawar gargajiya riguna domin alamta al’adunsu, ta haka ya mamaye ƙasar, ya kafa yankin da a yanzu ake kira Kanam. Nan-take suka ƙaryata shi, suka kuma gaya masa asalin kowace zuriya. Batun taken sarauta kuma ya amsa musu da cewa, zamowarsa musulmi ce ta saka yayi amfani da wannan take na emir. Daga ƙarshe, suka buƙaci cewa, koda ba zai yi wurgi da wancan taken ba, to ya dace ya mutumta sabuwar dokar ƙananan hukumomi da ta buƙaci kowace masarauta a faɗin Najeriya ta kafa majalisar zaɓen sarki. Sannan kuma, kasantuwar su duka; Kanam da sauransu duk Burumawa ne, ya kamata koda basu samu damar gadar wannan kujera ba, to su zama masu zaɓar sarki. Nan ma dai, sarki ya sake fatali da wannan buƙata, ya ƙuma ɗaga yin taro da su har sai baba- ta-gani. Bayan wani lokaci, sai ɗaya daga cikin jajirtattun ‘ya’yan Burumawa ya gayawa sarkin Kanam saƙon baka cewa, “Allah ya ja zamanin sarki, ko ka amince da buƙatarmu, ko kar ka amince, mu ba za mu yi ƙasa a guiwa ba wajen neman adalcin kafa masarautar Burum. Koda kuwa wannan fafutika za ta ɗauke mu tsawon shekaru ɗari”. Wannan jawabi, shi ne tubalin kafa fafutikar neman samun masarautar Burumawa, ‘yantacciya daga Kanam. == Turakun Fafutika == Kasantuwar yanzu an shata layi tsakanin sarakunan Kanam da Burumawa, an kuma buɗe sabon shafin fafutikar kafuwar masarautar Bogghom ; ‘yantacciya daga Kanam. To dole wannan fafutika ta samu wasu ginshiƙai masu ƙwari da za ta ɗoru a kansu. Waɗannan turaku na wannan fafutika guda uku ne: 1. Ƙungiyar Cigaban Burumawa(Bogghom Development Association): ƙungiya ce da ta ɓalle daga Ƙungiyar Cigaban Kanam. Wannan ƙungiya ita ta haɗe dukkan Burumawa waje guda ba tare da bambamcin jinsi, shekaru ko matsayi ba. Ita ta fara batun Bikin Raya Al’adun Burumawa, ta kuma jagoranci kafa Masarautar Burum da dukkan abinda zai iya taimakawa a kai ga nasara. 2. Ƙungiyar Matasan Burumawa(Bogghom Youth Movement): Ita kuma wannan ƙungiya ta samu ne sakamakon haramta ayyukan waccar babbar ƙungiya ta cigaban Burumawa. An kafa ta domin a cimma burin da aka saka a gaba na gudanar da bikin raya al’adun Burumawa a shekarar 1986. Bikin da Masarautar Kanam ta yiwa ƙafar ungulu, ta hanyar kai rahoton faruwar rikici ga jahar Plateau idan har aka bari bikin ya gudana. Amma bayan kafa kwamitin bincike da gwamnatin ta yi, daga ƙarshe sai ta bayar da umarni ga ƙaramar hukumar Kanam cewa, a ƙyale Burumawa su gudanar da bikin nasu. Amma duk da haka, sai da Masarautar ta Kanam ta tura zauna-gari-banza suka tarwatsa taron, tun a lokacin da ake kafe-kafen rumfunan manyan baƙi, daga ƙarshe kuma ‘yasanda suka yi awo gaba da wasu muhimman mutane daga cikin Burumawa kuma ja gaba a harkar wannan biki, waɗanda aka kulle su a ofishin ‘yansada na yanki da ke Lantang. Wannan ta faru a ranar 10 ga watan Afirilun 1986. 3. Inuwar Digatan Burumawa (Forum of Bogghom Village Heads): Ƙungiya ce da ta tattara dukkan digatan Burumawa waje guda. Wannan ƙungiya ta bayar da gagarumar gudunmawa wajen fafutikar neman kafuwar Masarautar Bogghom. Shugabanta na farko shi ne digacin Kunkyam, Malam Muhammadu Adamu, bayan rasuwarsa kuma, Alhaji Shehu Suleiman, digacin Namaran a lokacin, yanzu kuma Pankwal Bogghom ya gaje shi. == Shelar Bore == Biyowa bayan cin zarafin da aka yiwa Burumawa a yunƙurinsu na gudanar da bikin raya al’adunsu, sai suka yi wata ganawa a garin Fyel, cikin matsanancin sirri, a ranar 12 ga watan Afirilu na shekarar 1986, kasantuwar dukkan mahalarta taron, suna cikin hilar jami’an tsaron ƙaramar hukumar Kanam. Taron, ya samu halatar dukkan wani mai faɗa-a-ji ɗan ƙabilar Burum. A wannan taro aka yanke cewa: 1. Dole a ɗauki matakin dakatar da duk wani cin zarafin Burumawa da ake yi, a shara’ance. 2. Al’ummar Burumawa ta yanke dukkan wata dangantakar sarauta da Masarautar Kanam. Sannan kuma dole a sanar da gwamnatin jaha game da wannan cigaba ta hannun shugaban ƙaramar hukumar Kanam. 3. Burumawa su samu wata kafa ta sanar da duniya halin da suke ciki, tare kuma da nuna rashin amincewarsu game da duk wani tsoma baki da masarautar Kanam za ta yi a cikin harkokin Burumawa. == Taron ‘Yanjaridu na Duniya == A ranar 15 ga watan Afirilu na shekarar 1986, Burumawa suka gudanar da taron ‘yanjaridu a garin Jos, taron da ya samu halartar wakilan jaridu da gidajen radiyo da dama ciki har da na ƙasashen waje. Bayan karanta tarkardar bayan taro da Mista Sallah Dashe ya yi a matsayinsa na shugaban Ƙungiyar Cigaban Burumawa, jawabin nasa ya samu yayatawar ‘yanjaridu sosai ciki har da gidan radiyo mallakar jahar Plateau, gidan talabijin na ƙasa reshen jon (NTA Jos), da sauransu. Bayan faruwar dukkan waɗannan al’amura, sai Masarautar Kanam ta hanzarta mayar da martani game da wancan jawabi na Mr. Sallah, ita kuma gwamnatin Plateau a nata ɓangare ta dakatar da filin Burumwa mai suna Bogghom Magazine da ake gudanarwa a gidan radiyo mallakar jahar da ke garin Jos. Wannan shiri, na ɗaya daga cikin hanyoyin da ake jin muryar Burumawa. Haka nan ma cin zarafin da jami’an tsaron ƙaramar hukumar Kanam ke yiwa Burumawa ya cigaba. == Ƙawancen Burumawa da Jarawa == Wannan cin zarafi da ake yiwa Burumawa, ya saka sun samu tausayawa da kuma goyon baya daga wasu yarukan jahar ta Plateau, mafiya muhimmanci daga ciki su ne Jarawa, kasantuwar suma sun fuskaci irin wannan matsin lamba kafin su samu nasarar kafa tasu masarautar a shekarar 1983. Wannan tausayawa ta Jarawa, ta kai har ga an kafa ƙungiyar haɗin guiwa tsakanin Burumawa da Jarawa, wacce ake sassauya shugabancinta a tsakanin ƙabilun biyu tun daga wancan lokacin har zuwa yau ɗin nan. == Shigowar Gwamnati Cikin Lamarin == Dukkan wannan balahira da ake yiwa Burumawa, ta gudana ne a zamanin gwamnatin kanal M.C. Alli, mutumin da ke da ra’ayin rarraba kan ƙabilun jahar Plateau. Ana tsaka da wannan hali, sai Allah ya kawo sauyin gwamnati, aka ɗauke kanal Alli daga jahar Plateau, aka kawo kanal Lawrance Onoja a cikin watan Agusta na shekarar 1986, wanda shi kuma yake da ra’ayin haɗa kan ƙabilun jahar ta Plateau tare kuma da gudanar da jagorancinsa bisa daidaito tsakanin jama’a. Gwamnatin Onoja, ita ta gayyaci sassan biyu; sarkin Kanam da tawagarsa a ɓangare ɗaya, da kuma Burumawa a ɗaya gefen, zuwa taron sasanto a ofishin kwamishinan ƙananan hukumomi da harkokin masarautu (commissioner for local government and chieftaincy affairs). An fara gudanar da wannan taro a garin Jos, a ofishin kwamishinan, har an saurari jawabin Burumawa, ɗaya ɓangaren ya fara bada nasa jawabin sai musu ya kaure. Hakan na faruwa, jami’an tsaron farin kaya suka gaggauta sanar da gwamna wanda shi kuma nan-take ya yi umarni da cewa taron ya koma ofishinsa. Wanda kuma hakan aka yi, aka wakilta mutane uku daga kowane ɓangare, suka rankaya tare da kwamishinan zuwa ofishin gwamnan. Da isarsu ofishin gwamna, sai ya ji ta bakin sarkin Kanam. Bayan ya gama kora nasa jawabi, sai gwamnan ya ce, gaskiyar lamari, yana zargin sarki da rura wannan wutar rikici, kuma shi gwamna yana ɗora alhakin faruwar wani abu nan gaba a kan sarkin na Kanam. Sannan kuma ya ja wa sarkin kunne da cewa, shi gwamnatinsa ba za ta yarda da irin wannan cin kashin ba. Daga ƙarshe ya sallami tawagar bisa alƙawarin cewa, zai waiwaici maganar a lokacin da ya dace. Tabbas, gwamna Onoja, ya yayyafawa wutar ruwa, kuma ta lafa. Sannan kuma ya mutumta Burumawa, domin ya yiwa ɗansu Baburme muƙamin sakataren din-din-din, daga baya kuma kwamishina, wanda shi ne muƙami mafi girma da Baburme ya riƙe a iya tsawon tarihin jahar ta Plateau, a karon farko, a wancan lokacin. Bayan tafiyar Onoja, sai aka maye gurbinsa da kanal Habibu Shu’aibu (1996–1998), wanda shi kuma Bakano ne. Shima ya ɗora daga inda Onoja ya tsaya, har ta kai shi ga kafa kwamitin da ya waiwaici buƙatar kafa masarautu. Kwamitin da ya bashi rahoton buƙatuwar yin haka, shi kuma ya amince. Shirye- shirye sun yi nisa, ana gab da aiwatar da shirin sai sarkin Kanam ya garzaya Kano, ya kama ƙafa da Alhaji Ado Bayero, sarkin Kano, shi kuma ya tuntuɓi kanal Habibu, inda daga ƙarshe aka yi fatali da maganar kafa masarautar. == Yunƙurin Kisa == Da abubuwa suka zafafa, sai masarautar ta Kanam ta shirya kisa. Inda ta tsara cewa, za ta kashe wasu idon garin tafiyar, ciki har da Alhaji Shehu Suleiman. Masarautar, ta yi amfani da rigingimun da suka faru a shekarar 2000 wajen kashe Mista J.T. Nimfa, Baburme, a gidan gonarsa na ƙauyen Kyamsangi tare kuma da ƙona masa gidansa da ke Dengi, wanda a cikin wannan gida ake gudanar da tarurrukan fafutikar. Gari na wayewa, ranar Juma’a, Alhaji Shehu Suleiman ya fito daga gidansa domin tafiya Dengi, sai ya yi kiciɓis da makasa, makiyaya, sun tsaya da baburansu a bayan gidansa, suka tare shi, suka sanar da shi saƙon da suke tafe da shi, da kuma wanda ya basu saƙon. Alhaji Shehu ya rantse musu da Allah cewa, bai takawa kowa ba, ballantana ya zubar, saboda haka yana tare da Allah, babu abin da zai faru da shi sai alheri. Nan take waɗannan makasa suka fara harbin Alhaji Shehu. Sai da suka harbe shi har sau uku bindigar taƙi tashi. Suka tsulawa bindiga fitsari, taƙi tashi. Daga ƙarshe sai suka ce, za su binciki gidansa, wai sun samu labari ya ajiye ‘yan ta’adda, sannan kuma babban ɗansa da ke aiki a Legas ya aiko masa da makamai. Ana tsaka da faruwar wannan lamari, sai wani jami’in tsaron farin kaya na ƙaramar hukumar Kanam ya bayyana. Ya kuma gayyaci Alhaji Shehu zuwa ofishinsu. Bayan da suka sallame shi, sai ya tafi fadar Kanam domin bin bahasi, amma fir, suka nuna rashin masaniyarsu da faruwar wannan lamari, sannan kuma suka nuna masa cewa, ya bar abin a hannun Allah. Tun daga wannan rana har zuwa yau ɗin nan, ba amo-ba-labarin Mista Ninfa, ballatan a yi maganar kama waɗanda suka yi aika-aikar. == Haƙa ta Cimma Ruwa == A ranar 6 ga watan Maris na shekarar 2002, gwamnan jahar Plateau, Joshua Chibi Dariye ya shelanta kafuwar Masarautar Burum, tare da ƙarin wasu masarautun guda goma. Wannan cigaban da Burumawa suka samu, bai yiwa sarakunan Kanam daɗi ba. Saboda haka suka gudanar da taron ‘yanjaridu, suka soke wannan cigaba da cewa, an ƙirƙiri masarautar ta Burum ne kawai domin a daɗaɗawa wasu ‘yan tsirarun Kiristoci rai. Ba tare da jinkiri ba, Ƙungiyar Cigaban Burumawa ta mayar musu da martani da cewa, digatan Burumawa goma sha huɗu daga cikin goma sha shida da suka zaɓin sabon sarkin sabuwar masarautar ta Burum duka Musulmi ne. Haka nan kuma shi kansa sarkin da aka zaɓa; Pankwal Bogghom, Alhaji Shehu Sueliman shima Musulmi ne. Saboda haka wannan suka ne kawai maras dalili. Daga ƙarshe, bayan dukkan jinkiri da aka samu daga ɓangaren gwamnati, da kuma zagon-ƙasa mai zafi daga ɓangaren masarautar Kanam, babban ɗan sarki Shehu Suleiman ya yiwo takakkiya daga Vienna ta ƙasar Austria, ya samu gwamna Dariye, ya roƙe shi aka tabbatar da kafuwar wannan masarauta tare da kuma da naɗin mahaifinsa Alhaji Shehu Sueliman a matsayin sarkin Masarautar Burumawa na farko, mai daraja ta biyu, haɗe da naɗin jikan sarkin Kanam Alhaji Muhammadu Mu’azu Muhammadu II, a matsayin sabon sarkin Kanam, sakamakon rasuwar kakansa Alhaji Muhammadu Ibrahim, wanda ya shigewa Burumawa hanci da ƙudundune. Tsohon sarkin ya rasu a ranar 24 ga watan Fabarairu na shekarar 2005. An kuma yi waɗannan naɗe-naɗe guda biyu a ranar 9 ga watan Afirilun 2005, zamanin gwamnan jahar Plateau, Joshua Chibi Dariye. == Ta-Leƙo-Ta-Koma == Bayan ƙarewar wa’adin mulkin Dariye amatsayin gwamnan jahar Plateau, sai aka zaɓi Jona Jang a matsayin sabon gwamna, ya maye gurbin Dariye a ƙarƙashin tutar jama’iyya guda, wato PDP. Shigar Jona Jang ofis ke da wuya, sai ya dakatar da dukkan waɗancan masarautu da Dariye ya ƙirƙira, a shekarar 2007, wanda wannan ya shafi Masarautar Burum, tare da sarkinta Alhaji Shehu Suleiman, Pankwal Bogghom. == Shigar da Ƙara == Gazawar gwamnatin Jona Jang wajen maido da waɗannan masaratu da ta dakatar, ya wajabtawa Ƙungiyar Cigaban Burumawa tare da haɗin guiwar Alhaji Shehu Suleiman garzayawa kotu, domin neman kotu ta maido da wannan masarauta tare da sarkinta karagar mulki haɗe kuma da biyansa albashinsa tun daga ranar da aka dakatar da masarautar har zuwa ranar da za a mayar da shi. An shigar da wannan ƙara a babbar kotun jahar Plateau. Daga ƙarshe alƙalin wannan kotu, ya yanke shari’ar da cewa, lallai gwamnatin Plateau ta mayar da wannan masarauta ta Burum tare da sarkinta Alhaji Shehu Suleiman kan kujerarsa haɗe kuma da biyansa albashi na tsawon lokacin da yayi a dakace, kamar yadda suka neman a cikin takardar shigar da ƙarar. Amma, fir, gwamna Jang, ya ƙi mutumta wannan umarni na kotu. == Maido da Masarautar Burum da Sarkinta == Sarki goma, zamani goma. Kafa sabuwar gwamnati a Plateau, ƙarƙashin gwamna Simon Baƙo Lalong, a shekarar 2015, shi ya sake baiwa Masarautar Burum damar komawa gidanta na tsamiya tare da sarkinta, Alhaji Shehu Suleiman. Tun da farko, babban ɗan sarkin Burum, shi ya je yiwa Lalong murnar ɗarewa wannan babbar kujera lambar farko a faɗin wannan jaha ta Plateau. Bayan gama yi masa murna kuma sai ya shigar da buƙatar waiwaitar umarnin da babbar kotun jahar ta baiwa gwamnati mai baring gado amma ta ƙi bi, game da mayar da Masarautar Burum, da kuma sarkinta kan kujerarsa. Bayan ya gama, sai shi sabon gwamnan ya amsa da cewa, zai duba lamarin da idon rahama. Kwanci-tashi, har aka samu shekaru biyu da yin waccar magana, saboda haka sai wannan ɗa na Alhaji Shehu ya sake komawa wajen gwamna, a wannan karon, sai ya tafi masa da takardar koke daga Ƙungiyar Cigaban Burumawa da ta nemi mutumta wacan umarni na babbar kotu, haɗe da kwafin umarnin, takardar da ke ɗauke da kwanan, 2 ga watan Janairu na 2017. Saboda haka nan take gwamnan ya amsa wannan buƙata. Ya mayar da wannan masarauta da sarkinta tare kuma da cika dukkan sharruɗan da kotun ta buƙaci a yi. An sake kafa wannan masarauta da sarkin nata a ranar 9 ga watan Maris na shekarar 2017. Bayan wannan ma kuma, gwamnan ya samu halartar bikin raya al’adun Burumawa, abin da ya saka dangantarsa da Burumawa ta ƙarafafa, har ta kai ga an bashi sarauta mai taken “Jaroumin Bogghom”. Wannan shi ne abinda ya gudana, sannan kuma ya zama sanadin kashe bakin wutar fafutikar da aka ƙyasta ashanarta ta riƙa ci tsawon shekaru talatin da biya (1982 – 2017). ==Duba kuma== == Hanyoyin waje== == Manazarta == tmd5xj5rqj6btdk6xz88ug227bc1m1q Farfesa Abdalla Uba Adamu 0 31962 167054 156698 2022-08-20T08:00:57Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki Farfesa '''Abdallah Uba Adamu''', wanda ake ma kirari da ''Gangaran ka fi gwani!''. (an haife shi ranar 25 ga watan Afir 1956). Gogaggen masanin harkar ilimi; bajimin marubuci; fitaccen mai karantarwa a matakin ƙasa-da-ƙasa [[International Visiting Lecturer]], ayyukan da yake da gogayyar shekaru arbai’in cif a ciki (1979 – 2019). Dambu mai hawa biyu, shi ne farfesa biyu a ɗaya, abin nuif, farfesa a fannonin ilimi guda biyu; Fannin Ilimin Kimiyya ([[Science]] [[Education]]) da kuma fannin Sadarwar Al’adu da Kafafen Sadarwa (Media and Cultural Communication) daga [[Jami’ar Bayero ta Kano]].<ref name=":0">National Open University (2019). Professor Abdalla Uba Adamu. An ciro daga shafin:http://nou.edu.ng/officers/professor-abdalla-uba-adamu-0</ref> Allah ya yi masa baiwa da fasaharmagana, gogewa, jajircewa da kuma himma a fannonin da ya yi fice a kai, wato karantarwa, rubuce-rubuce da kuma gabatar da jawabai. Mutum ne shi mai son bai wa jama’a gudunmawa a fannin ilimi tare kuma da ƙarfafar guiwar na ƙasa da shi domin su taso. Gudunmawar da ya bayar wajen kawo sauyi a fagen yadda ake rubuta littattafan Hausa, abu ne mai wahalar taskacewa. Abdallah Uba Adamu, cikakken Bahaushen [[Kano]] ne da ke Jamhuriyar Tarayyar Najeriya.<ref name=":1">Bayero University Kano (2019). Abdalla U Adamu _ Bayero University, Kano- Academia.edu. An ciro daga shafin:https://buk.academia.edu/AbdallaAdamu</ref> == Haihuwa == An hafi Farfesa Abdallah Uba Adamu a ranar 25 ga watan Afirilun shekarar 1956, a Unguwar Daneji da ke cikin ƙwaryar birnin Kano. Ɗane shi ga fitaccen marubucin tarihin Kano, wato Dakta Uba Adamu; marubucin littafin tarihin Kano mai suna Kano Ƙwaryar Ƙirar Matattarar Alherai, mujalladi na ɗaya zuwa na huɗu.<ref name=":2">Adamu A. U (Babu shekarar wallafa). Abdalla Uba Adamu Full CV. An ciro daga shafin: https://auadamu.com/index.php/biography/6-au-adamu-ngr-full-cv-nov-2015-3</ref> == Karatu == 1. 1979: Digirin Farko a Fannin Ilimi, Kimiyyar Halittu da kuma Fishiyolojin(Education/Biology/Physiology), daganJami’ar Ahmadu Bello da ke Zaria.<ref name=":2" /> 2. 1982: Difilomar Mai Zurfi (Postgraduate Diploma) a FanninnIlimin Kimiyya (Science Education), daga Kwalejin Chelsea ta Jami’ar London. 3. 1983: Digiri na biyu a fannin Ilimin Kimiyya (Science Education), daga Kwalejin Chelsea ta Jami’ar London. 4. 1988: Digirin Digirgir daga Jami’ar Sussex da ke Falmer, Brighton, England. 5. 1997: Farfesa a Fannin Ilimin Kimiyya (Science Education), Jami’ar Bayero, Kano. 6. 2004: Farfesa a Fannin Sadarwar Al’adu da Kafafen Sadarwa (Media and Culture Communication), Jami’ar Bayero ta Kano. == Gogayyar Aiki == Fitaccen masani ne shi a harkar ilimi, rubuce-rubuce da kuma karantarwa; ayyukan da ya ɗauki shekaru arba’in cif (1979 – 2019) yana yi. Tun fitarsa daga jami’a a shekarar 1979 ya fara karantarwa a matakin bautar ƙasa a Makarantar ‘Yanmata ta Ekwerazu (Ekwerazu Girls Secondary School, Umoarkrika, Imo) a Jahar Imo a Najeriya, inda ya karantar har zuwa 1980. Ya shiga karantarwa a Jami’ar Bayero a shekarar 1981, aikin da yake ciki har zuwa yau ɗin nan a matsayinsa na Mataimakin Shugaban Buɗaɗɗiyar Jami’ar Najeriya (NOUN).<ref name=":0" /> == Maluntar Ƙasa-da-Ƙasa == Bayan zamowar Farfesa Abdallah Uba Adamu malami a Jami’ar Bayero ta Kano, to kuma ya zama Maziyarcin Malami (Visiting Lecturer) a wasu jami’o’in ciki da wajen Najeriya. Kaɗan daga cikin su sun haɗa da: # 1992: Jami’ar California da ke Berkely ta ƙasar Amurka. # 2004: Jami’ar Köln da ke ƙasar Germany. # 2006: Jami’ar London, da ke London. # 2007: Kwalejin Barnard ta Jami’ar Columbia da ke New York, a ƙasar Amurka. # 2009: Jami’ar Basel da ke ƙasar Switzerland. # 2010: Jami’ar Florida da ke ƙasar Amurka. # 2012: Jami’ar Warsaw da ke ƙasar Poland. # 2015: Jami’ar Jahar Rutgers (Rutgers State University) da ke New Jersey ta ƙasar Amurka.<ref name=":1" /> == Mataimakin Shugaban Jami’a == Farfesa Abdallah Uba Adamu ya zama mataimakin Buɗaɗɗiyar Jami’ar Ƙasa ta Najeriya wato Vice Chancellor a Turance, a shekarar 2016. Muƙamin da yake kai har lokacin yin wannan rubutun (2019).<ref name=":1" /> == Manazarta == bkjkrhh0twm56z1qnfv1jekkn8h1wvp 167056 167054 2022-08-20T08:01:56Z BnHamid 12586 /* Maluntar Ƙasa-da-Ƙasa */ wikitext text/x-wiki Farfesa '''Abdallah Uba Adamu''', wanda ake ma kirari da ''Gangaran ka fi gwani!''. (an haife shi ranar 25 ga watan Afir 1956). Gogaggen masanin harkar ilimi; bajimin marubuci; fitaccen mai karantarwa a matakin ƙasa-da-ƙasa [[International Visiting Lecturer]], ayyukan da yake da gogayyar shekaru arbai’in cif a ciki (1979 – 2019). Dambu mai hawa biyu, shi ne farfesa biyu a ɗaya, abin nuif, farfesa a fannonin ilimi guda biyu; Fannin Ilimin Kimiyya ([[Science]] [[Education]]) da kuma fannin Sadarwar Al’adu da Kafafen Sadarwa (Media and Cultural Communication) daga [[Jami’ar Bayero ta Kano]].<ref name=":0">National Open University (2019). Professor Abdalla Uba Adamu. An ciro daga shafin:http://nou.edu.ng/officers/professor-abdalla-uba-adamu-0</ref> Allah ya yi masa baiwa da fasaharmagana, gogewa, jajircewa da kuma himma a fannonin da ya yi fice a kai, wato karantarwa, rubuce-rubuce da kuma gabatar da jawabai. Mutum ne shi mai son bai wa jama’a gudunmawa a fannin ilimi tare kuma da ƙarfafar guiwar na ƙasa da shi domin su taso. Gudunmawar da ya bayar wajen kawo sauyi a fagen yadda ake rubuta littattafan Hausa, abu ne mai wahalar taskacewa. Abdallah Uba Adamu, cikakken Bahaushen [[Kano]] ne da ke Jamhuriyar Tarayyar Najeriya.<ref name=":1">Bayero University Kano (2019). Abdalla U Adamu _ Bayero University, Kano- Academia.edu. An ciro daga shafin:https://buk.academia.edu/AbdallaAdamu</ref> == Haihuwa == An hafi Farfesa Abdallah Uba Adamu a ranar 25 ga watan Afirilun shekarar 1956, a Unguwar Daneji da ke cikin ƙwaryar birnin Kano. Ɗane shi ga fitaccen marubucin tarihin Kano, wato Dakta Uba Adamu; marubucin littafin tarihin Kano mai suna Kano Ƙwaryar Ƙirar Matattarar Alherai, mujalladi na ɗaya zuwa na huɗu.<ref name=":2">Adamu A. U (Babu shekarar wallafa). Abdalla Uba Adamu Full CV. An ciro daga shafin: https://auadamu.com/index.php/biography/6-au-adamu-ngr-full-cv-nov-2015-3</ref> == Karatu == 1. 1979: Digirin Farko a Fannin Ilimi, Kimiyyar Halittu da kuma Fishiyolojin(Education/Biology/Physiology), daganJami’ar Ahmadu Bello da ke Zaria.<ref name=":2" /> 2. 1982: Difilomar Mai Zurfi (Postgraduate Diploma) a FanninnIlimin Kimiyya (Science Education), daga Kwalejin Chelsea ta Jami’ar London. 3. 1983: Digiri na biyu a fannin Ilimin Kimiyya (Science Education), daga Kwalejin Chelsea ta Jami’ar London. 4. 1988: Digirin Digirgir daga Jami’ar Sussex da ke Falmer, Brighton, England. 5. 1997: Farfesa a Fannin Ilimin Kimiyya (Science Education), Jami’ar Bayero, Kano. 6. 2004: Farfesa a Fannin Sadarwar Al’adu da Kafafen Sadarwa (Media and Culture Communication), Jami’ar Bayero ta Kano. == Gogayyar Aiki == Fitaccen masani ne shi a harkar ilimi, rubuce-rubuce da kuma karantarwa; ayyukan da ya ɗauki shekaru arba’in cif (1979 – 2019) yana yi. Tun fitarsa daga jami’a a shekarar 1979 ya fara karantarwa a matakin bautar ƙasa a Makarantar ‘Yanmata ta Ekwerazu (Ekwerazu Girls Secondary School, Umoarkrika, Imo) a Jahar Imo a Najeriya, inda ya karantar har zuwa 1980. Ya shiga karantarwa a Jami’ar Bayero a shekarar 1981, aikin da yake ciki har zuwa yau ɗin nan a matsayinsa na Mataimakin Shugaban Buɗaɗɗiyar Jami’ar Najeriya (NOUN).<ref name=":0" /> == Maluntar Ƙasa-da-Ƙasa == Bayan zamowar Farfesa Abdallah Uba Adamu malami a Jami’ar Bayero ta Kano, to kuma ya zama Maziyarcin Malami (Visiting Lecturer) a wasu jami’o’in ciki da wajen Najeriya. Kaɗan daga cikin su sun haɗa da: * 1992: Jami’ar California da ke Berkely ta ƙasar Amurka. * 2004: Jami’ar Köln da ke ƙasar Germany. * 2006: Jami’ar London, da ke London. * 2007: Kwalejin Barnard ta Jami’ar Columbia da ke New York, a ƙasar Amurka. * 2009: Jami’ar Basel da ke ƙasar Switzerland. * 2010: Jami’ar Florida da ke ƙasar Amurka. * 2012: Jami’ar Warsaw da ke ƙasar Poland. * 2015: Jami’ar Jahar Rutgers (Rutgers State University) da ke New Jersey ta ƙasar Amurka.<ref name=":1" /> == Mataimakin Shugaban Jami’a == Farfesa Abdallah Uba Adamu ya zama mataimakin Buɗaɗɗiyar Jami’ar Ƙasa ta Najeriya wato Vice Chancellor a Turance, a shekarar 2016. Muƙamin da yake kai har lokacin yin wannan rubutun (2019).<ref name=":1" /> == Manazarta == axats974lzt50pgyz10u8gl5he95qu3 167057 167056 2022-08-20T08:03:22Z BnHamid 12586 /* Karatu */ wikitext text/x-wiki Farfesa '''Abdallah Uba Adamu''', wanda ake ma kirari da ''Gangaran ka fi gwani!''. (an haife shi ranar 25 ga watan Afir 1956). Gogaggen masanin harkar ilimi; bajimin marubuci; fitaccen mai karantarwa a matakin ƙasa-da-ƙasa [[International Visiting Lecturer]], ayyukan da yake da gogayyar shekaru arbai’in cif a ciki (1979 – 2019). Dambu mai hawa biyu, shi ne farfesa biyu a ɗaya, abin nuif, farfesa a fannonin ilimi guda biyu; Fannin Ilimin Kimiyya ([[Science]] [[Education]]) da kuma fannin Sadarwar Al’adu da Kafafen Sadarwa (Media and Cultural Communication) daga [[Jami’ar Bayero ta Kano]].<ref name=":0">National Open University (2019). Professor Abdalla Uba Adamu. An ciro daga shafin:http://nou.edu.ng/officers/professor-abdalla-uba-adamu-0</ref> Allah ya yi masa baiwa da fasaharmagana, gogewa, jajircewa da kuma himma a fannonin da ya yi fice a kai, wato karantarwa, rubuce-rubuce da kuma gabatar da jawabai. Mutum ne shi mai son bai wa jama’a gudunmawa a fannin ilimi tare kuma da ƙarfafar guiwar na ƙasa da shi domin su taso. Gudunmawar da ya bayar wajen kawo sauyi a fagen yadda ake rubuta littattafan Hausa, abu ne mai wahalar taskacewa. Abdallah Uba Adamu, cikakken Bahaushen [[Kano]] ne da ke Jamhuriyar Tarayyar Najeriya.<ref name=":1">Bayero University Kano (2019). Abdalla U Adamu _ Bayero University, Kano- Academia.edu. An ciro daga shafin:https://buk.academia.edu/AbdallaAdamu</ref> == Haihuwa == An hafi Farfesa Abdallah Uba Adamu a ranar 25 ga watan Afirilun shekarar 1956, a Unguwar Daneji da ke cikin ƙwaryar birnin Kano. Ɗane shi ga fitaccen marubucin tarihin Kano, wato Dakta Uba Adamu; marubucin littafin tarihin Kano mai suna Kano Ƙwaryar Ƙirar Matattarar Alherai, mujalladi na ɗaya zuwa na huɗu.<ref name=":2">Adamu A. U (Babu shekarar wallafa). Abdalla Uba Adamu Full CV. An ciro daga shafin: https://auadamu.com/index.php/biography/6-au-adamu-ngr-full-cv-nov-2015-3</ref> == Karatu == # 1979: Digirin Farko a Fannin Ilimi, Kimiyyar Halittu da kuma Fishiyolojin(Education/Biology/Physiology), daga Jami’ar Ahmadu Bello da ke Zaria.<ref name=":2" /> # 1982: Difilomar Mai Zurfi (Postgraduate Diploma) a FanninnIlimin Kimiyya (Science Education), daga Kwalejin Chelsea ta Jami’ar London. # 1983: Digiri na biyu a fannin Ilimin Kimiyya (Science Education), daga Kwalejin Chelsea ta Jami’ar London. # 1988: Digirin Digirgir daga Jami’ar Sussex da ke Falmer, Brighton, England. # 1997: Farfesa a Fannin Ilimin Kimiyya (Science Education), Jami’ar Bayero, Kano. # 2004: Farfesa a Fannin Sadarwar Al’adu da Kafafen Sadarwa (Media and Culture Communication), Jami’ar Bayero ta Kano. == Gogayyar Aiki == Fitaccen masani ne shi a harkar ilimi, rubuce-rubuce da kuma karantarwa; ayyukan da ya ɗauki shekaru arba’in cif (1979 – 2019) yana yi. Tun fitarsa daga jami’a a shekarar 1979 ya fara karantarwa a matakin bautar ƙasa a Makarantar ‘Yanmata ta Ekwerazu (Ekwerazu Girls Secondary School, Umoarkrika, Imo) a Jahar Imo a Najeriya, inda ya karantar har zuwa 1980. Ya shiga karantarwa a Jami’ar Bayero a shekarar 1981, aikin da yake ciki har zuwa yau ɗin nan a matsayinsa na Mataimakin Shugaban Buɗaɗɗiyar Jami’ar Najeriya (NOUN).<ref name=":0" /> == Maluntar Ƙasa-da-Ƙasa == Bayan zamowar Farfesa Abdallah Uba Adamu malami a Jami’ar Bayero ta Kano, to kuma ya zama Maziyarcin Malami (Visiting Lecturer) a wasu jami’o’in ciki da wajen Najeriya. Kaɗan daga cikin su sun haɗa da: * 1992: Jami’ar California da ke Berkely ta ƙasar Amurka. * 2004: Jami’ar Köln da ke ƙasar Germany. * 2006: Jami’ar London, da ke London. * 2007: Kwalejin Barnard ta Jami’ar Columbia da ke New York, a ƙasar Amurka. * 2009: Jami’ar Basel da ke ƙasar Switzerland. * 2010: Jami’ar Florida da ke ƙasar Amurka. * 2012: Jami’ar Warsaw da ke ƙasar Poland. * 2015: Jami’ar Jahar Rutgers (Rutgers State University) da ke New Jersey ta ƙasar Amurka.<ref name=":1" /> == Mataimakin Shugaban Jami’a == Farfesa Abdallah Uba Adamu ya zama mataimakin Buɗaɗɗiyar Jami’ar Ƙasa ta Najeriya wato Vice Chancellor a Turance, a shekarar 2016. Muƙamin da yake kai har lokacin yin wannan rubutun (2019).<ref name=":1" /> == Manazarta == enqq1rjui2z1rex0yh8puyviww37nwj 167059 167057 2022-08-20T08:04:02Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki Farfesa '''Abdallah Uba Adamu''', wanda ake ma kirari da ''Gangaran ka fi gwani!''. (an haife shi ranar 25 ga watan Afir 1956). Gogaggen masanin harkar ilimi; bajimin marubuci; fitaccen mai karantarwa a matakin ƙasa-da-ƙasa [[International Visiting Lecturer]], ayyukan da yake da gogayyar shekaru arbai’in cif a ciki (1979 – 2019). Dambu mai hawa biyu, shi ne farfesa biyu a ɗaya, abin nuif, farfesa a fannonin ilimi guda biyu; Fannin Ilimin Kimiyya ([[Science]] [[Education]]) da kuma fannin Sadarwar Al’adu da Kafafen Sadarwa (Media and Cultural Communication) daga [[Jami’ar Bayero ta Kano]].<ref name=":0">National Open University (2019). Professor Abdalla Uba Adamu. An ciro daga shafin:http://nou.edu.ng/officers/professor-abdalla-uba-adamu-0</ref> Allah yayi masa baiwa da fasahar magana, gogewa, jajircewa da kuma himma a fannonin da ya yi fice a kai, wato karantarwa, rubuce-rubuce da kuma gabatar da jawabai. Mutum ne shi mai son bai wa jama’a gudunmawa a fannin ilimi tare kuma da ƙarfafar guiwar na ƙasa da shi domin su taso. Gudunmawar da ya bayar wajen kawo sauyi a fagen yadda ake rubuta littattafan Hausa, abu ne mai wahalar taskacewa. Abdallah Uba Adamu, cikakken Bahaushen [[Kano]] ne da ke Jamhuriyar Tarayyar Najeriya.<ref name=":1">Bayero University Kano (2019). Abdalla U Adamu _ Bayero University, Kano- Academia.edu. An ciro daga shafin:https://buk.academia.edu/AbdallaAdamu</ref> == Haihuwa == An hafi Farfesa Abdallah Uba Adamu a ranar 25 ga watan Afirilun shekarar 1956, a Unguwar Daneji da ke cikin ƙwaryar birnin Kano. Ɗane shi ga fitaccen marubucin tarihin Kano, wato Dakta Uba Adamu; marubucin littafin tarihin Kano mai suna Kano Ƙwaryar Ƙirar Matattarar Alherai, mujalladi na ɗaya zuwa na huɗu.<ref name=":2">Adamu A. U (Babu shekarar wallafa). Abdalla Uba Adamu Full CV. An ciro daga shafin: https://auadamu.com/index.php/biography/6-au-adamu-ngr-full-cv-nov-2015-3</ref> == Karatu == # 1979: Digirin Farko a Fannin Ilimi, Kimiyyar Halittu da kuma Fishiyolojin(Education/Biology/Physiology), daga Jami’ar Ahmadu Bello da ke Zaria.<ref name=":2" /> # 1982: Difilomar Mai Zurfi (Postgraduate Diploma) a FanninnIlimin Kimiyya (Science Education), daga Kwalejin Chelsea ta Jami’ar London. # 1983: Digiri na biyu a fannin Ilimin Kimiyya (Science Education), daga Kwalejin Chelsea ta Jami’ar London. # 1988: Digirin Digirgir daga Jami’ar Sussex da ke Falmer, Brighton, England. # 1997: Farfesa a Fannin Ilimin Kimiyya (Science Education), Jami’ar Bayero, Kano. # 2004: Farfesa a Fannin Sadarwar Al’adu da Kafafen Sadarwa (Media and Culture Communication), Jami’ar Bayero ta Kano. == Gogayyar Aiki == Fitaccen masani ne shi a harkar ilimi, rubuce-rubuce da kuma karantarwa; ayyukan da ya ɗauki shekaru arba’in cif (1979 – 2019) yana yi. Tun fitarsa daga jami’a a shekarar 1979 ya fara karantarwa a matakin bautar ƙasa a Makarantar ‘Yanmata ta Ekwerazu (Ekwerazu Girls Secondary School, Umoarkrika, Imo) a Jahar Imo a Najeriya, inda ya karantar har zuwa 1980. Ya shiga karantarwa a Jami’ar Bayero a shekarar 1981, aikin da yake ciki har zuwa yau ɗin nan a matsayinsa na Mataimakin Shugaban Buɗaɗɗiyar Jami’ar Najeriya (NOUN).<ref name=":0" /> == Maluntar Ƙasa-da-Ƙasa == Bayan zamowar Farfesa Abdallah Uba Adamu malami a Jami’ar Bayero ta Kano, to kuma ya zama Maziyarcin Malami (Visiting Lecturer) a wasu jami’o’in ciki da wajen Najeriya. Kaɗan daga cikin su sun haɗa da: * 1992: Jami’ar California da ke Berkely ta ƙasar Amurka. * 2004: Jami’ar Köln da ke ƙasar Germany. * 2006: Jami’ar London, da ke London. * 2007: Kwalejin Barnard ta Jami’ar Columbia da ke New York, a ƙasar Amurka. * 2009: Jami’ar Basel da ke ƙasar Switzerland. * 2010: Jami’ar Florida da ke ƙasar Amurka. * 2012: Jami’ar Warsaw da ke ƙasar Poland. * 2015: Jami’ar Jahar Rutgers (Rutgers State University) da ke New Jersey ta ƙasar Amurka.<ref name=":1" /> == Mataimakin Shugaban Jami’a == Farfesa Abdallah Uba Adamu ya zama mataimakin Buɗaɗɗiyar Jami’ar Ƙasa ta Najeriya wato Vice Chancellor a Turance, a shekarar 2016. Muƙamin da yake kai har lokacin yin wannan rubutun (2019).<ref name=":1" /> == Manazarta == nr7iccn9qgrhyocwvfhvyzj4p9a3kx3 Erving Botaka 0 32303 167008 150285 2022-08-20T06:19:53Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Erving Dzho Botaka-Ioboma''' ({{Lang-ru|Эрвинг Джо Ботака-Иобома}}; an haife shi ranar 5 ga watan Oktoba, 1998). ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na ƙasar Rasha [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin ɗan [[Mai buga baya|baya]] na Ufa . == Aikin kulob == Ya fara buga wasansa na farko a gasar Kwallon Kafa ta Rasha don FC Solyaris Moscow a ranar 20 ga Yuli 2016 a wasan da FSK Dolgoprudny. A watan Yulin 2018 komawarsa Torpedo Moscow ya yi ta tada hankali lokacin da aka ruwaito kulob din ya soke kwantiraginsa saboda ultras ya ki barin bakar fata ya buga wasa a kulob din. Daga baya Torpedo ya musanta hakan ta wata sanarwa a hukumance amma Torpedo ultras sun dage da nasu bayanin. Ya fara buga wa Luch Vladivostok wasan ƙwallon ƙafa na ƙasar Rasha a ranar 24 ga Yuli 2019 a wasan da FC Neftekhimik Nizhnekamsk. A ranar 11 ga Yuni 2021, ya rattaba hannu kan kwangilar dogon lokaci tare da kulob din Ufa na Premier League, tare da tsohon kocin Veles Aleksei Stukalov. Ya fara wasansa na RPL na Ufa a ranar 18 ga Satumba 2021 a wasan da suka yi da FC Khimki. == Kididdigar sana'a == {{Updated|12 December 2021}} {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! rowspan="2" |Kulob ! rowspan="2" | Kaka ! colspan="3" | Kungiyar ! colspan="2" | Kofin ! colspan="2" | Nahiyar ! colspan="2" | Sauran ! colspan="2" | Jimlar |- ! Rarraba ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri ! Aikace-aikace ! Buri |- | Solyaris Moscow | 2016-17 | PFL | 16 | 0 | 0 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 16 | 0 |- | Kazanka Moscow | 2017-18 | PFL | 8 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 5 {{Efn|Appearances in the [[FNL Cup]]}} | 0 | 13 | 0 |- | Samgurali Tsqaltubo | 2018 | Erovnuli Liga 2 | 6 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 2 {{Efn|Appearances in the relegation play-offs}} | 0 | 8 | 0 |- | Veles Moscow | 2018-19 | PFL | 6 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 6 | 0 |- | Luch Vladivostok | 2019-20 | FNL | 11 | 0 | 3 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 14 | 0 |- | rowspan="3" | Veles Moscow | 2019-20 | PFL | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 0 | 0 |- | 2020-21 | FNL | 38 | 3 | 2 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 40 | 3 |- ! colspan="2" | Jima'i (sihiri biyu) ! 44 ! 3 ! 2 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 46 ! 3 |- | Ufa | 2021-22 | RPL | 11 | 0 | 2 | 0 | colspan="2" | - | colspan="2" | - | 13 | 0 |- ! colspan="3" | Jimlar sana'a ! 98 ! 13 ! 0 ! 0 ! 0 ! 0 ! 1 ! 0 ! 99 ! 13 |} {{Notelist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|dzho-botaka/450488}} * Erving Botaka at Sportbox.ru (in Russian) * Erving Botaka at Russian Premier League {{FC Ufa squad}} == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 3cw5b0pm0rghhyoidkmta7e8aypgo7f Benjamin Ochan 0 32738 167064 165018 2022-08-20T08:07:51Z Saudarh2 14842 Inganta shafi wikitext text/x-wiki   '''Benjamin Ochan''' kwararren dan wasan [[Kungiyar Kwallon Kafa|kwallon kafa]] ne dan [[Uganda|kasar Uganda]] wanda ke taka leda a KCCA FC a gasar Premier ta [[Uganda]] a matsayin mai tsaron gida. Hakanan memba ne na kungiyar kwallon kafa ta [[Uganda]]. Tun daga watan Oktoba, shekara ta 2021, yana aiki a matsayin kaftin na KCCA FC.<ref>"[[Benjamin Ochan]]" .<ref><ref>ChimpSport's Complete List of January UPL Transfers". Chim Reports. Archived from the original on 2 April 2015. Retrieved 11 February 2014.</ref> == Sana'a/Aiki == '''Ochan''' ya buga wasa a kungiyoyi daban-daban kamar KCCA FC, Bloemfontein Celtic, Villa SC, Victoria University SC, Kabwe Warriors, AFC Leopards kuma a halin yanzu yana KCCA FC.<ref>[[https://allafrica.com/stories/200709250356.html</ref> === KCCA FC === A cikin watan 2015, ya shiga KCCA FC daga Jami'ar Victoria SC, kuma ya sanya hannu kan kwangilar shekaru 2.<ref>"TRANSFER; [[Uganda]] Cranes & KCCA FC Goalkeeper, [[Benjamin Ochan]] Joins [[Zambiya]] Premier League Club". 14 February 2018.</ref> Ya buga wasansa na farko da hukumar tara haraji ta Uganda.<ref>"LOCAL TRANSFER: [[Benjamin Ochan]] back at KCC FC, Olaki also near move to Lugogo". 13 January 2015.</ref><ref>"Francis Olaki Snubs Tusker for KCC FC, Lukooya also signs at Lugogo". 15 January 2015.</ref> Yana daya daga cikin 'yan wasa kadan a gasar da suka buga dukkan wasanni 15 a zagayen farko na gasar ta 2016/17 Uganda Premier League '''Ochan''' ya ci kwallaye 8 da 4 a zagayen farko yayin da sauran 4 suka zo a gasar. zagaye na biyu.<ref>"KCCA FC Shot Stopper Renews Contract" . 26 December 2016.</ref> A watan Disambar 2016, '''Ochan''' ya sake rattaba hannu kan wata kwangilar shekara 1 wadda ta ajiye shi a KCCA FC har zuwa Janairu 2018.<ref>"UPL Awards: Battle for the Golden Glove". 26 July 2017.</ref> Yayin da yake KCCA FC '''Ochan''' shine mataimakin kyaftin na biyu.<ref>"KCCA FC Shot Stopper Renews Contract". 26 December 2016.</ref> A kwanakinsa masu albarka kuma mafi kyawu a Lugogo su ne lokacin da KCCA FC ta samu gurbin shiga gasar kwallon kafa ta nahiyar bayan ta doke kungiyar Al-Masry ta Masar a bugun fanariti ta hanyar canza mai yanke hukunci a Masar.<ref>"Benjamin Ochan sings praises of Mike Mutebi|Swift Sports Uganda". 23 November 2018.</ref><ref>"[[Benjamin Ochan]] the hero as KCCA shocks Egyptian giants el Masry". 15 April 2017.</ref><ref>"Kavuma named new KCCA FC assistant captain". 30 March 2017.</ref> === Kabwe Warriors === A watan Janairun 2018, '''Ochan''' ya shiga Kabwe Warriors bayan gasar cin kofin kasashen Afirka ta 2018 da aka gudanar a [[Moroko|Morocco]] kuma ya sanya hannu kan kwantiragin shekaru 3.<ref>[[Uganda]] Cranes goalie Benjamin Ochan signs for Kabwe Warriors". 14 February 2018.</ref> A ranar 14 ga Yuli, 2019 Ochan ya bar Kabwe Warriors FC kan kwangilar amincewar juna.<ref>"Goalkeeper [[Benjamin Ochan]] departs [[Zambiya]]". 15 July 2019.</ref> == AFC Leopards == A ranar 16 ga Yuli 2019 ya koma AFC Leopards kan kwantiragin shekara guda.<ref>"Goalie Benjamin Ochan pens one year deal at Kenyan Club" . 16 July 2019.</ref><ref>"Benjamin Ochan contract: AFC Leopards deal expires" . 8 July 2021.</ref> == KCCA FC == Ochan ya koma KCCA FC kan kwantiragin shekaru biyu a ranar 13 ga Satumba, 2021.<ref>^ "Benjamin OCHAN" .</ref> Ya kasance kyaftin na KCCA FC tun Oktoba 2021.<ref>"Benjamin Ochan: KCCA FC Confirms New Club Captain | the SportsNation" .</ref> == Ayyukan kasa == '''Ochan''' ya fara buga wa tawagar kwallon kafar Uganda tamaula a ranar 30 ga Satumba, 2013 da kungiyar kwallon kafa ta Masar a wasan sada zumunta. A cikin Janairu 2014, kocin Milutin Sedrojevic, ya gayyace shi ya kasance cikin tawagar 'yan wasan kwallon kafa ta Uganda don gasar cin kofin Afirka na 2014.<ref>"[[Uganda]] makes changes in squad for 2014 Africa Nations Championship". xinhuanet.com. Retrieved 11 February 2014.</ref><ref>"[[Uganda]] Cranes Regroup For CHAN 2014 Preparations". kawowo.com. Archived from the original on 11 February 2014. Retrieved 11 February 2014.</ref> Tawagar ta zo ta uku a matakin rukuni na gasar bayan ta doke [[Burkina Faso]], ta yi kunnen doki da [[Zimbabwe]] da kuma rashin nasara a hannun [[Moroko|Morocco]].<ref>"[[Zimbabwe]] vs [[Uganda]] Preview". goal.com/. Retrieved 11 February 2014.</ref><ref>"Uganda's impressive CHAN start". espnfc.com. Retrieved 11 February 2014.</ref> == Girmamawa == Jami'ar Victoria * '''CECAFA Kofin Kogin Nilu :1''' :2014<ref>"Victoria University win regional Nile Basin title" .</ref> '''Kampala Capital City Authority FC''' * '''Super League na Uganda : 2''' :: 2015-16, 2016-17 * '''Kofin Uganda : 1''' :: 2016-17 == Hanyoyin haɗi na waje == * {{NFT player|53734|Benjamin Ochan}} * [https://www.youtube.com/watch?v=5FdUpQIsr5E] * [https://us.soccerway.com/players/benjamin-ochan/316848/] == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] bbq0mf3ajdnxeacc11zoi2qmmqsa98s Khalid Aucho 0 32739 167071 162538 2022-08-20T08:13:21Z Saudarh2 14842 Inganta shafi wikitext text/x-wiki '''Khalid Aucho''' (an haife shi 8 ga watan Agustan shekarar 1993) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar [[Uganda]] [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a Matasan Afirka a gasar Premier ta [[Tanzaniya]] da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Uganda a matsayin ɗan wasan tsakiya na tsaro. <ref name="nft">{{NFT player|54276}}</ref> Aucho ya taba buga kwallo a kungiyoyi daban-daban, irin su Jinja Municipal Council FC daga shekarar 2009 zuwa 2010,Water FC Uganda daga shekarar 2010 zuwa 2012, Simba FC daga [[Uganda]], Tusker daga [[Kenya]], Gor Mahia daga Kenya, Baroka daga gasar firimiya ta Afrika ta Kudu. League. Ya kasance cikin tawagar Uganda da ta samu gurbin shiga gasar cin kofin Afrika a karon farko cikin shekaru 38.<ref>"Churchill Bros back in I-League". heraldgoa.com. Retrieved 19 September 2018.</ref><ref>Khalid Aucho at National-Football- Teams.com</ref> == Rayuwar farko == An haifi Aucho a Jinja, Uganda. Ya halarci Makarantar Firamare ta Namagabi-Kayunga, St Thudus (O-level), Iganga Mixed School (A-level).<ref>"Orphan Status Inspires Cranes New Revelation [[Khalid Aucho]]". Kawowo Sports. 2 December 2013. Retrieved 6 April 2018.</ref> == Aikin kulob/Ƙungiya == === Gor Mahia FC === Aucho ya buga wasa a kungiyar Gor Mahia FC ta kasar Kenya daga 2015 zuwa Mayu 2016.<ref>"Soka.co.ke". www.soka.co.ke</ref> Ya koma GorMahia daga Tusker kuma an bayyana shi a ranar 8 ga Janairu 2015 a filin wasa na Nyayo.<ref>Kayindi, James Robert (9 January 2015). "KHALID AUCHO JOINS KENYA'S GOR MAHIA". Bigeye.ug. Retrieved 9 June 2017.</ref> Ya ci wa GorMahia kwallonsa ta farko a ranar 22 ga Maris 2015 a minti na 41 da Chemilli Sugars FC inda GorMahia ya ci 3–1.<ref>"Gor Mahia 3-1 Chemelil Sugar-Premier League 2015 Live". www.whoscored.com Retrieved 6 April 2018.</ref> Aucho ya buga wasansa na karshe ne a GorMahia a ranar 25 ga watan Mayun 2016 a filin wasa na Moi Kisumu da kungiyar Sofapaka FC, inda ya zura kwallon farko a ragar zakarun Kenya a minti na shida, inda GorMahia ya kammala wasan farko a saman teburi da maki 29. <ref>[http://www.goal.com/en-ke/match/gor-mahia-vs-sofapaka/2213853/report Gor Mahia vs Sofapaka report] at goal.com</ref> A cikin watan Yuli 2016, Aucho ya ci gaba da shari'a a kungiyar Aberdeen Premiership ta Scotland. Komawar zuwa Aberdeen ya ruguje, duk da haka, bayan da aka yi takun saka tsakanin kungiyoyin. Bayan gwaje-gwajen da ba a yi nasara ba a Scotland, Baroka FC ta sa hannu a Aucho a kan kudi Rands 200,000 (kimanin KSh1.6million).<ref>Opiyo, Vincent. "Khalid Aucho impresses as Aberdeen thump Arbroath in friendly" .</ref> === Baroka FC === A ranar 24 ga watan Agusta, 2016, ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Premier Baroka FC ce ta sanya wa Aucho Ya fara halarta a ranar 15 Oktoba 2016 a wasan ƙwallon ƙafa na Premier da aka buga a filin wasa na Cape Town a minti na 50 ya maye gurbin Chauke Mfundhisii.<ref>Stephen, Vincent. "Aucho starts Baroka business positively". Retrieved 17 May 2018.</ref> === Serbia === A cikin watan Fabrairu 2017, a cikin kwanakin ƙarshe na lokacin canja wuri na hunturu, Aucho ya tafi Red Star Belgrade bin shawarar da kocin tawagar Uganda Milutin Sredojević ya bayar.<ref>FUDBAL" 11/17-page 691" (PDF). Football Association of Serbia (in Serbian). 15 March 2017. Retrieved 22 June 2017.</ref> Nan take Red Star ta tura shi zuwa OFK Beograd a matsayin aro har zuwa karshen kakar wasa ta bana.<ref>Калид Аучо прикључен екипи . Red Star Belgrade official website (in Serbian). 22 May 2017. Retrieved 22 June 2017.</ref> Sakamakon matsalolin gudanarwa tare da bacewar biza, Aucho a hukumance ya sanya hannu kan yarjejeniyar watanni shida tare da OFK Beograd. Daga baya kulob din ya koma Serbian League Belgrade, Aucho ya horar da Red Star Belgrade na wani lokaci a cikin 2017, bayan haka ya bar kulob din a watan Yunin wannan shekarar.<ref>"Nije debitovao, a već ide: Rastali se Zvezda i Kalid Aučo" . mozzartsport.com (in Serbian). 22 June 2017. Retrieved 22 June 2017.</ref> === Indiya === Aucho ya shiga Gabashin Bengal a watan Fabrairu a wasannin karshe na 2017–18 I-league da Super Cup na Indiya. Ya buga dukkan wasanni hudu na kulob din a gasar cin kofin Indiya na 2018. An sake shi bayan gasar.<ref>Churchill Brothers sign Khalid Aucho; retain Dawda Ceesay, Hussein Eldor, Willis Plaza". goal.com. 28 May 2018. Retrieved 5 April 2019.</ref> A cikin watan Satumba 2018 ya shiga wani kulob na Indiya a Churchill Brothers. Ya buga wasansa na farko na gasar a kulob din a ranar 28 ga Oktoba 2018, yana wasa duk mintuna casa'in a cikin 0-0 da aka tashi tare da Minerva Punjab. Ya ci kwallonsa ta farko a kungiyar a ranar 9 ga watan Disamba 2018 a wasan da suka yi nasara a gida da ci 4–1 a Aizawl FC Kwallon tasa, wanda Israil Gurung ya taimaka, ya zura kwallo a minti na 23 kuma ya ci 1-0 zuwa Churchill Brothers.<ref>Exclusive: Khalid Aucho and Gerard Williams set to sign for Churchill Brothers". 24 May 2018. 24 May 2018. Retrieved 5 April 2019.</ref> === Makkasa SC === A watan Yulin 2019 Aucho ya koma Misr Lel Makkasa SC akan kwantiragin shekaru biyu. A kakarsa ta farko a kulob din ya buga wasanni 21 inda ya zura kwallaye biyu, a kakarsa ta biyu ya buga wasanni 13. <ref name="youngafricans" /> === Young Afirka SC === Aucho ya koma kulob din Young Africans SC na [[Tanzaniya]] a watan Agusta 2021.<ref>Minerva Punjab vs. Churchill Brothers–28 October 2018–Soccerway". int.soccerway.com. Retrieved 5 April 2019.</ref> == Ayyukan kasa == Aucho ya fara buga wasansa na farko a tawagar kasar Uganda ("Cranes") da Rwanda a ci 1-0 a gasar cin kofin CECAFA ta 2013. Ya ci kwallonsa ta farko a duniya a karawar da suka yi da Sudan inda ya baiwa kungiyarsa nasara da ci 1-0 a matakin rukuni na gasar daya.<ref>Isabirye, David (7 July 2019). "[[Uganda]] Cranes midfielder Aucho seals deal at [[Masar]] top flight side". Kawowo Sports. Retrieved 22 August 2019.</ref> A watan Yunin 2016, Aucho ya zura kwallo a bugun daga kai sai mai tsaron gida a wasan da suka doke [[Botswana]] da ci 2-1 a wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin Afrika na 2017. Aucho yana cikin tawagar [[Uganda]] da ta samu gurbin shiga gasar cin kofin Afrika a karon farko cikin shekaru 38 a ranar 4 ga Satumba 2016. Babban kociyan kungiyar Milutin Sredojević ne ya kira Aucho zuwa tawagar kwallon kafar Uganda domin buga gasar cin kofin nahiyar Afirka ta 2017. Bai buga wasan farko da Ghana a ranar 17 ga watan Janairun 2017 ba saboda dakatarwar da aka yi masa.<ref>Murshid Juuko and [[Khalid Aucho]] ruled out of [[Uganda]] v [[Ghana]]". The [[Uganda]]. 17 January 2017. Retrieved 17 January 2017.</ref> == Kididdigar sana'a/Aiki == === Ƙasashen Duniya === {{Updated|matches played on 16 July 2019}}<ref name="nft">{{NFT|54276}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Fitowa da burin tawagar ƙasa da shekara ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="7" | Uganda | 2013 | 4 | 1 |- | 2014 | 8 | 0 |- | 2015 | 6 | 0 |- | 2016 | 10 | 1 |- | 2017 | 5 | 0 |- | 2018 | 6 | 0 |- | 2019 | 6 | 0 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 45 ! 2 |} : ''Maki da sakamako ne aka jera kididdigar kwallayen Uganda na farko, ginshiƙin maki yana nuna ci bayan kowace ƙwallon Aucho.'' <ref name="nft">{{NFT player|54276}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+Jerin kwallayen da Khalid Aucho ya ci ! scope="col" | A'a. ! scope="col" | Kwanan wata ! scope="col" | Wuri ! scope="col" | Abokin hamayya ! scope="col" | Ci ! scope="col" | Sakamako ! scope="col" | Gasa |- | align="center" | 1 | 5 Disamba 2013 | Afraha Stadium, Nakuru, Kenya |</img> Sudan | align="center" | 1-0 | align="center" | 1-0 | 2013 CECAFA |- | align="center" | 2 | 4 ga Yuni 2016 | Filin wasa na Francistown, Francistown, Botswana |</img> Botswana | align="center" | 2–1 | align="center" | 2–1 | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |} == Girmamawa == '''Gormahia''' * Gasar Premier ta Kenya : 2015 <ref name="nft">{{NFT player|54276}}</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|khalid-aucho/341659}} * {{NFT player|54276}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] osk91xggi4ax8hunugpjk4rx087gmtc 167072 167071 2022-08-20T08:13:57Z Saudarh2 14842 /* Rayuwar farko */ wikitext text/x-wiki '''Khalid Aucho''' (an haife shi 8 ga watan Agustan shekarar 1993) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar [[Uganda]] [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a Matasan Afirka a gasar Premier ta [[Tanzaniya]] da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Uganda a matsayin ɗan wasan tsakiya na tsaro. <ref name="nft">{{NFT player|54276}}</ref> Aucho ya taba buga kwallo a kungiyoyi daban-daban, irin su Jinja Municipal Council FC daga shekarar 2009 zuwa 2010,Water FC Uganda daga shekarar 2010 zuwa 2012, Simba FC daga [[Uganda]], Tusker daga [[Kenya]], Gor Mahia daga Kenya, Baroka daga gasar firimiya ta Afrika ta Kudu. League. Ya kasance cikin tawagar Uganda da ta samu gurbin shiga gasar cin kofin Afrika a karon farko cikin shekaru 38.<ref>"Churchill Bros back in I-League". heraldgoa.com. Retrieved 19 September 2018.</ref><ref>Khalid Aucho at National-Football- Teams.com</ref> == Rayuwar farko == An haifi Aucho a Jinja,a kasar Uganda. Ya halarci Makarantar Firamare ta Namagabi-Kayunga, St Thudus (O-level), Iganga Mixed School (A-level).<ref>"Orphan Status Inspires Cranes New Revelation [[Khalid Aucho]]". Kawowo Sports. 2 December 2013. Retrieved 6 April 2018.</ref> == Aikin kulob/Ƙungiya == === Gor Mahia FC === Aucho ya buga wasa a kungiyar Gor Mahia FC ta kasar Kenya daga 2015 zuwa Mayu 2016.<ref>"Soka.co.ke". www.soka.co.ke</ref> Ya koma GorMahia daga Tusker kuma an bayyana shi a ranar 8 ga Janairu 2015 a filin wasa na Nyayo.<ref>Kayindi, James Robert (9 January 2015). "KHALID AUCHO JOINS KENYA'S GOR MAHIA". Bigeye.ug. Retrieved 9 June 2017.</ref> Ya ci wa GorMahia kwallonsa ta farko a ranar 22 ga Maris 2015 a minti na 41 da Chemilli Sugars FC inda GorMahia ya ci 3–1.<ref>"Gor Mahia 3-1 Chemelil Sugar-Premier League 2015 Live". www.whoscored.com Retrieved 6 April 2018.</ref> Aucho ya buga wasansa na karshe ne a GorMahia a ranar 25 ga watan Mayun 2016 a filin wasa na Moi Kisumu da kungiyar Sofapaka FC, inda ya zura kwallon farko a ragar zakarun Kenya a minti na shida, inda GorMahia ya kammala wasan farko a saman teburi da maki 29. <ref>[http://www.goal.com/en-ke/match/gor-mahia-vs-sofapaka/2213853/report Gor Mahia vs Sofapaka report] at goal.com</ref> A cikin watan Yuli 2016, Aucho ya ci gaba da shari'a a kungiyar Aberdeen Premiership ta Scotland. Komawar zuwa Aberdeen ya ruguje, duk da haka, bayan da aka yi takun saka tsakanin kungiyoyin. Bayan gwaje-gwajen da ba a yi nasara ba a Scotland, Baroka FC ta sa hannu a Aucho a kan kudi Rands 200,000 (kimanin KSh1.6million).<ref>Opiyo, Vincent. "Khalid Aucho impresses as Aberdeen thump Arbroath in friendly" .</ref> === Baroka FC === A ranar 24 ga watan Agusta, 2016, ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Premier Baroka FC ce ta sanya wa Aucho Ya fara halarta a ranar 15 Oktoba 2016 a wasan ƙwallon ƙafa na Premier da aka buga a filin wasa na Cape Town a minti na 50 ya maye gurbin Chauke Mfundhisii.<ref>Stephen, Vincent. "Aucho starts Baroka business positively". Retrieved 17 May 2018.</ref> === Serbia === A cikin watan Fabrairu 2017, a cikin kwanakin ƙarshe na lokacin canja wuri na hunturu, Aucho ya tafi Red Star Belgrade bin shawarar da kocin tawagar Uganda Milutin Sredojević ya bayar.<ref>FUDBAL" 11/17-page 691" (PDF). Football Association of Serbia (in Serbian). 15 March 2017. Retrieved 22 June 2017.</ref> Nan take Red Star ta tura shi zuwa OFK Beograd a matsayin aro har zuwa karshen kakar wasa ta bana.<ref>Калид Аучо прикључен екипи . Red Star Belgrade official website (in Serbian). 22 May 2017. Retrieved 22 June 2017.</ref> Sakamakon matsalolin gudanarwa tare da bacewar biza, Aucho a hukumance ya sanya hannu kan yarjejeniyar watanni shida tare da OFK Beograd. Daga baya kulob din ya koma Serbian League Belgrade, Aucho ya horar da Red Star Belgrade na wani lokaci a cikin 2017, bayan haka ya bar kulob din a watan Yunin wannan shekarar.<ref>"Nije debitovao, a već ide: Rastali se Zvezda i Kalid Aučo" . mozzartsport.com (in Serbian). 22 June 2017. Retrieved 22 June 2017.</ref> === Indiya === Aucho ya shiga Gabashin Bengal a watan Fabrairu a wasannin karshe na 2017–18 I-league da Super Cup na Indiya. Ya buga dukkan wasanni hudu na kulob din a gasar cin kofin Indiya na 2018. An sake shi bayan gasar.<ref>Churchill Brothers sign Khalid Aucho; retain Dawda Ceesay, Hussein Eldor, Willis Plaza". goal.com. 28 May 2018. Retrieved 5 April 2019.</ref> A cikin watan Satumba 2018 ya shiga wani kulob na Indiya a Churchill Brothers. Ya buga wasansa na farko na gasar a kulob din a ranar 28 ga Oktoba 2018, yana wasa duk mintuna casa'in a cikin 0-0 da aka tashi tare da Minerva Punjab. Ya ci kwallonsa ta farko a kungiyar a ranar 9 ga watan Disamba 2018 a wasan da suka yi nasara a gida da ci 4–1 a Aizawl FC Kwallon tasa, wanda Israil Gurung ya taimaka, ya zura kwallo a minti na 23 kuma ya ci 1-0 zuwa Churchill Brothers.<ref>Exclusive: Khalid Aucho and Gerard Williams set to sign for Churchill Brothers". 24 May 2018. 24 May 2018. Retrieved 5 April 2019.</ref> === Makkasa SC === A watan Yulin 2019 Aucho ya koma Misr Lel Makkasa SC akan kwantiragin shekaru biyu. A kakarsa ta farko a kulob din ya buga wasanni 21 inda ya zura kwallaye biyu, a kakarsa ta biyu ya buga wasanni 13. <ref name="youngafricans" /> === Young Afirka SC === Aucho ya koma kulob din Young Africans SC na [[Tanzaniya]] a watan Agusta 2021.<ref>Minerva Punjab vs. Churchill Brothers–28 October 2018–Soccerway". int.soccerway.com. Retrieved 5 April 2019.</ref> == Ayyukan kasa == Aucho ya fara buga wasansa na farko a tawagar kasar Uganda ("Cranes") da Rwanda a ci 1-0 a gasar cin kofin CECAFA ta 2013. Ya ci kwallonsa ta farko a duniya a karawar da suka yi da Sudan inda ya baiwa kungiyarsa nasara da ci 1-0 a matakin rukuni na gasar daya.<ref>Isabirye, David (7 July 2019). "[[Uganda]] Cranes midfielder Aucho seals deal at [[Masar]] top flight side". Kawowo Sports. Retrieved 22 August 2019.</ref> A watan Yunin 2016, Aucho ya zura kwallo a bugun daga kai sai mai tsaron gida a wasan da suka doke [[Botswana]] da ci 2-1 a wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin Afrika na 2017. Aucho yana cikin tawagar [[Uganda]] da ta samu gurbin shiga gasar cin kofin Afrika a karon farko cikin shekaru 38 a ranar 4 ga Satumba 2016. Babban kociyan kungiyar Milutin Sredojević ne ya kira Aucho zuwa tawagar kwallon kafar Uganda domin buga gasar cin kofin nahiyar Afirka ta 2017. Bai buga wasan farko da Ghana a ranar 17 ga watan Janairun 2017 ba saboda dakatarwar da aka yi masa.<ref>Murshid Juuko and [[Khalid Aucho]] ruled out of [[Uganda]] v [[Ghana]]". The [[Uganda]]. 17 January 2017. Retrieved 17 January 2017.</ref> == Kididdigar sana'a/Aiki == === Ƙasashen Duniya === {{Updated|matches played on 16 July 2019}}<ref name="nft">{{NFT|54276}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Fitowa da burin tawagar ƙasa da shekara ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="7" | Uganda | 2013 | 4 | 1 |- | 2014 | 8 | 0 |- | 2015 | 6 | 0 |- | 2016 | 10 | 1 |- | 2017 | 5 | 0 |- | 2018 | 6 | 0 |- | 2019 | 6 | 0 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 45 ! 2 |} : ''Maki da sakamako ne aka jera kididdigar kwallayen Uganda na farko, ginshiƙin maki yana nuna ci bayan kowace ƙwallon Aucho.'' <ref name="nft">{{NFT player|54276}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+Jerin kwallayen da Khalid Aucho ya ci ! scope="col" | A'a. ! scope="col" | Kwanan wata ! scope="col" | Wuri ! scope="col" | Abokin hamayya ! scope="col" | Ci ! scope="col" | Sakamako ! scope="col" | Gasa |- | align="center" | 1 | 5 Disamba 2013 | Afraha Stadium, Nakuru, Kenya |</img> Sudan | align="center" | 1-0 | align="center" | 1-0 | 2013 CECAFA |- | align="center" | 2 | 4 ga Yuni 2016 | Filin wasa na Francistown, Francistown, Botswana |</img> Botswana | align="center" | 2–1 | align="center" | 2–1 | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |} == Girmamawa == '''Gormahia''' * Gasar Premier ta Kenya : 2015 <ref name="nft">{{NFT player|54276}}</ref> == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|khalid-aucho/341659}} * {{NFT player|54276}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 7c7d4v1n4pcfybc428lruo6rovm8gcb Farouk Miya 0 32745 167069 159113 2022-08-20T08:11:33Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Farouk Miya''' (an haife shi ranar 26 ga watan Nuwamba, 1997). ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar Uganda [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin ɗan wasan tsakiya mai kai hari ga kulob ɗin Lviv na Yukren da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta [[Uganda]].<ref>"[[Farouk Miya]] » Club matches". worldfootball.net. Retrieved 16 July 2019.</ref><ref>"[[Farouk Miya]]". National Football Teams. Benjamin Strack-Zimmermann. Retrieved 16 February 2017</ref><ref>[[David Isabirye]] (30 November 2015). "Know your stars: [[Farouk Miya]] inspired by [[Ronaldo]] & [[Aubameyang]], blessed by [[Allah]]". Kawowo. Retrieved 12 November 2016.</ref> == Aikin kulob/Ƙungiya == A cikin watan Janairu 2016, an sanar da cewa Miya zai shiga ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Belgian, Standard Liège<ref>"[[Faruku MIYA]] joined Rouches". [[Standard Liege]] official Website. Retrieved 21 January 2016.</ref> a cikin abin da aka ruwaito cewa yarjejeniyar lamuni ta farko ce ta ɗauke shi daga kulob din Vipers<ref>"[[Uganda|Ugandan]] [[Faruq Miya]] to join Standard Liege". [[BBC]]. Retrieved 21 January 2016.</ref> na [[Uganda]]. Standard Liège ya sami ayyukansa akan kuɗin dalar Amurka 400,000.<ref>Kawowo, Sports. "Vipers, Standard Liege agree loan deal for [[Farouk Miya]]". Kawowo Sports Media. Archived from the original on 24 January 2016. Retrieved 21 January 2016.</ref> A ranar 31 ga watan Janairu 2017, an ba da Miya aro a kulob ɗin Royal Excel Mouscron har zuwa karshen kakar wasa.<ref>[[Farouk MIYA]] on loan to Royal Excel Mouscron". Standard Liège. 31 January 2017. Retrieved 25 May 2017.</ref> A cikin watan Fabrairu 2018, Miya an ba da rancensa a kulob ɗin Səbail FK, ya dawo a ƙarshen kakar 2017-18.<ref>Листопад в Сабаиле: Афтандил Гаджиев отказался от 12 игроков". azerifootball.com/ (in Azerbaijani). Azerifootbal. 26 May 2018. Retrieved 26 May 2018.</ref> A ranar 20 ga watan Agusta 2019, Miya ya sanya hannu kan kwangilar shekaru uku tare da Süper Lig gefen Konyaspor.<ref>"[[Farouk Miya]] Konyaspor'umuzda!". www.konyaspor.org.tr (in Turkish). Konyaspor. 20 August 2019.</ref> Ya buga wasansa na farko bayan kwanaki biyar da Galatasaray a filin wasa na Türk Telekom.<ref>[[Galatasaray]] vs. [[Konyaspor]]". soccerway.com Perform Group. 25 August 2019. Retrieved 17 March 2021.</ref> == Ayyukan kasa == Miya ya fara buga wa tawagar kasar Uganda wasa a ranar 11 ga watan Yulin 2014 da [[Seychelles]].<ref>"[[Farouk Miya]] (Player)" .</ref> == Kididdigar sana'a/Aiki == === Ƙasashen Duniya === {{Updated|matches played on 16 July 2019}}<ref name="NFT">{{NFT|56306|accessdate=16 February 2017}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Fitowa da burin tawagar ƙasa da shekara ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="6" | Uganda | 2014 | 9 | 2 |- | 2015 | 15 | 8 |- | 2016 | 11 | 3 |- | 2017 | 9 | 1 |- | 2018 | 5 | 4 |- | 2019 | 7 | 1 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 56 ! 19 |} : ''Maki da sakamako ne aka jera adadin kwallayen Uganda na farko, ginshiƙin maki yana nuna ci bayan kowace ƙwallon Miya.'' ''Wannan jeri ya ƙunshi abubuwan da ba na hukuma ba.'' <ref name="NFT"></ref> {| class="wikitable sortable" |+List of international goals scored by Farouk Miya ! scope="col" |No. ! scope="col" |Date ! scope="col" |Venue ! scope="col" |Opponent ! scope="col" |Score ! scope="col" |Result ! scope="col" |Competition |- | align="center" |1 |11 July 2014 |Lugogo Stadium, [[Kampala]], Uganda |{{fb|SEY}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |Friendly |- | align="center" |2 |9 November 2014 |Mandela National Stadium, Kampala, Uganda |{{fb|ETH}} | align="center" |3–0 | align="center" |3–0 |Friendly |- | align="center" |3 |25 March 2015 |[[Filin wasan Godswill Akpabio na ƙasa da ƙasa|Godswill Akpabio International Stadium]], [[Uyo]], Nigeria |{{fb|NGA}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |Friendly |- | align="center" |4 |20 June 2015 |Amaan Stadium, [[Zanzibar (birni)|Zanzibar City]], Tanzania |{{fb|TAN}} | align="center" |3–0 | align="center" |3–0 |2016 African Nations Championship qualification |- | align="center" |5 |17 October 2015 |Nakivubo Stadium, Kampala, Uganda |{{fb|SUD}} | align="center" |2–0 | align="center" |2–0 |2016 African Nations Championship qualification |- | align="center" |6 |25 October 2015 |Khartoum Stadium, [[Khartoum]], Sudan |{{fb|SUD}} | align="center" |2–0 | align="center" |2–0 |2016 African Nations Championship qualification |- | align="center" |7 |12 November 2015 |Stade de Kégué, [[Lomé]], Togo |{{fb|TOG}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |2018 FIFA World Cup qualification |- | align="center" |8 | rowspan="2" |15 November 2015 | rowspan="2" |Mandela National Stadium, Kampala, Uganda | rowspan="2" |{{fb|TOG}} | align="center" |2–0 | rowspan="2" style="text-align:center" |3–0 | rowspan="2" |2018 FIFA World Cup qualification |- | align="center" |9 | align="center" |3–0 |- | align="center" |10 | rowspan="2" |24 November 2015 | rowspan="2" |Awassa Kenema Stadium, Awassa, Ethiopia | rowspan="2" |{{fb|ZAN}} | align="center" |1–0 | rowspan="2" style="text-align:center" |4–0 | rowspan="2" |2015 CECAFA Cup |- | align="center" |11 | align="center" |2–0 |- | align="center" |12 |30 November 2015 |Addis Ababa Stadium, [[Addis Abeba|Addis Ababa]], Ethiopia |{{fb|MAW}} | align="center" |1–0 | align="center" |2–0 |2015 CECAFA Cup |- | align="center" |13 |19 January 2016 |Umuganda Stadium, Gisenyi, Rwanda |{{fb|MLI}} | align="center" |2–1 | align="center" |2–2 |2016 African Nations Championship |- | align="center" |14 |4 September 2016 | rowspan="2" |Mandela National Stadium, Kampala, Uganda |{{fb|COM}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |2017 Africa Cup of Nations qualification |- | align="center" |15 |12 November 2016 |{{fb|CGO}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |2018 FIFA World Cup qualification |- | align="center" |16 |8 January 2017 |Armed Forces Stadium, [[Abu Dhabi (birni)|Abu Dhabi]], United Arab Emirates |{{fb|SVK}} | align="center" |2–0 | align="center" |3–1 |Friendly |- | align="center" |17 |25 January 2017 |Stade d'Oyem, Oyem, Gabon |{{fb|MLI}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–1 |2017 Africa Cup of Nations |- | align="center" |18 |2 June 2018 |Stade Général Seyni Kountché, [[Niamey]], Niger |{{fb|NIG}} | align="center" |1–2 | align="center" |1–2 |Friendly |- | align="center" |19 |13 October 2018 |Mandela National Stadium, Kampala, Uganda | rowspan="3" |{{fb|LES}} | align="center" |2–0 | align="center" |3–0 |2019 Africa Cup of Nations qualification |- | align="center" |20 | rowspan="2" |16 October 2018 | rowspan="2" |Setsoto Stadium, Awassa, Lesotho | align="center" |1–0 | rowspan="2" style="text-align:center" |2–0 | rowspan="2" |2019 Africa Cup of Nations qualification |- | align="center" |21 | align="center" |2–0 |- | align="center" |22 |15 June 2019 |Zayed Sports City Stadium, [[Abu Dhabi (birni)|Abu Dhabi]], United Arab Emirates |{{fb|CIV}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |Friendly |} == Girmamawa == '''Standard Liege''' * Kofin Belgium : 2015-16 == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|farouq-miya/341661}} [[Category:Rayayyun mutane]] acvx1bf7b8h82jt1z7vewz290kwkttv 167094 167069 2022-08-20T09:18:36Z Muhammad Idriss Criteria 15878 wikitext text/x-wiki '''Farouk Miya''' (an haife shi a ranar 26 ga watan Nuwamba, 1997) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar Uganda [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin ɗan wasan tsakiya mai kai hari ga kulob ɗin Lviv na Yukren da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta [[Uganda]].<ref>"[[Farouk Miya]] » Club matches". worldfootball.net. Retrieved 16 July 2019.</ref><ref>"[[Farouk Miya]]". National Football Teams. Benjamin Strack-Zimmermann. Retrieved 16 February 2017</ref><ref>[[David Isabirye]] (30 November 2015). "Know your stars: [[Farouk Miya]] inspired by [[Ronaldo]] & [[Aubameyang]], blessed by [[Allah]]". Kawowo. Retrieved 12 November 2016.</ref> == Aikin kulob/Ƙungiya == A cikin watan Janairu 2016, an sanar da cewa Miya zai shiga ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Belgian, Standard Liège<ref>"[[Faruku MIYA]] joined Rouches". [[Standard Liege]] official Website. Retrieved 21 January 2016.</ref> a cikin abin da aka ruwaito cewa yarjejeniyar lamuni ta farko ce ta ɗauke shi daga kulob din Vipers<ref>"[[Uganda|Ugandan]] [[Faruq Miya]] to join Standard Liege". [[BBC]]. Retrieved 21 January 2016.</ref> na [[Uganda]]. Standard Liège ya sami ayyukansa akan kuɗin dalar Amurka 400,000.<ref>Kawowo, Sports. "Vipers, Standard Liege agree loan deal for [[Farouk Miya]]". Kawowo Sports Media. Archived from the original on 24 January 2016. Retrieved 21 January 2016.</ref> A ranar 31 ga watan Janairu 2017, an ba da Miya aro a kulob ɗin Royal Excel Mouscron har zuwa karshen kakar wasa.<ref>[[Farouk MIYA]] on loan to Royal Excel Mouscron". Standard Liège. 31 January 2017. Retrieved 25 May 2017.</ref> A cikin watan Fabrairu 2018, Miya an ba da rancensa a kulob ɗin Səbail FK, ya dawo a ƙarshen kakar 2017-18.<ref>Листопад в Сабаиле: Афтандил Гаджиев отказался от 12 игроков". azerifootball.com/ (in Azerbaijani). Azerifootbal. 26 May 2018. Retrieved 26 May 2018.</ref> A ranar 20 ga watan Agusta 2019, Miya ya sanya hannu kan kwangilar shekaru uku tare da Süper Lig gefen Konyaspor.<ref>"[[Farouk Miya]] Konyaspor'umuzda!". www.konyaspor.org.tr (in Turkish). Konyaspor. 20 August 2019.</ref> Ya buga wasansa na farko bayan kwanaki biyar da Galatasaray a filin wasa na Türk Telekom.<ref>[[Galatasaray]] vs. [[Konyaspor]]". soccerway.com Perform Group. 25 August 2019. Retrieved 17 March 2021.</ref> == Ayyukan kasa == Miya ya fara buga wa tawagar kasar Uganda wasa a ranar 11 ga watan Yulin 2014 da [[Seychelles]].<ref>"[[Farouk Miya]] (Player)" .</ref> == Kididdigar sana'a/Aiki == === Ƙasashen Duniya === {{Updated|matches played on 16 July 2019}}<ref name="NFT">{{NFT|56306|accessdate=16 February 2017}}</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" |+Fitowa da burin tawagar ƙasa da shekara ! Tawagar kasa ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | rowspan="6" | Uganda | 2014 | 9 | 2 |- | 2015 | 15 | 8 |- | 2016 | 11 | 3 |- | 2017 | 9 | 1 |- | 2018 | 5 | 4 |- | 2019 | 7 | 1 |- ! colspan="2" | Jimlar ! 56 ! 19 |} : ''Maki da sakamako ne aka jera adadin kwallayen Uganda na farko, ginshiƙin maki yana nuna ci bayan kowace ƙwallon Miya.'' ''Wannan jeri ya ƙunshi abubuwan da ba na hukuma ba.'' <ref name="NFT"></ref> {| class="wikitable sortable" |+List of international goals scored by Farouk Miya ! scope="col" |No. ! scope="col" |Date ! scope="col" |Venue ! scope="col" |Opponent ! scope="col" |Score ! scope="col" |Result ! scope="col" |Competition |- | align="center" |1 |11 July 2014 |Lugogo Stadium, [[Kampala]], Uganda |{{fb|SEY}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |Friendly |- | align="center" |2 |9 November 2014 |Mandela National Stadium, Kampala, Uganda |{{fb|ETH}} | align="center" |3–0 | align="center" |3–0 |Friendly |- | align="center" |3 |25 March 2015 |[[Filin wasan Godswill Akpabio na ƙasa da ƙasa|Godswill Akpabio International Stadium]], [[Uyo]], Nigeria |{{fb|NGA}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |Friendly |- | align="center" |4 |20 June 2015 |Amaan Stadium, [[Zanzibar (birni)|Zanzibar City]], Tanzania |{{fb|TAN}} | align="center" |3–0 | align="center" |3–0 |2016 African Nations Championship qualification |- | align="center" |5 |17 October 2015 |Nakivubo Stadium, Kampala, Uganda |{{fb|SUD}} | align="center" |2–0 | align="center" |2–0 |2016 African Nations Championship qualification |- | align="center" |6 |25 October 2015 |Khartoum Stadium, [[Khartoum]], Sudan |{{fb|SUD}} | align="center" |2–0 | align="center" |2–0 |2016 African Nations Championship qualification |- | align="center" |7 |12 November 2015 |Stade de Kégué, [[Lomé]], Togo |{{fb|TOG}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |2018 FIFA World Cup qualification |- | align="center" |8 | rowspan="2" |15 November 2015 | rowspan="2" |Mandela National Stadium, Kampala, Uganda | rowspan="2" |{{fb|TOG}} | align="center" |2–0 | rowspan="2" style="text-align:center" |3–0 | rowspan="2" |2018 FIFA World Cup qualification |- | align="center" |9 | align="center" |3–0 |- | align="center" |10 | rowspan="2" |24 November 2015 | rowspan="2" |Awassa Kenema Stadium, Awassa, Ethiopia | rowspan="2" |{{fb|ZAN}} | align="center" |1–0 | rowspan="2" style="text-align:center" |4–0 | rowspan="2" |2015 CECAFA Cup |- | align="center" |11 | align="center" |2–0 |- | align="center" |12 |30 November 2015 |Addis Ababa Stadium, [[Addis Abeba|Addis Ababa]], Ethiopia |{{fb|MAW}} | align="center" |1–0 | align="center" |2–0 |2015 CECAFA Cup |- | align="center" |13 |19 January 2016 |Umuganda Stadium, Gisenyi, Rwanda |{{fb|MLI}} | align="center" |2–1 | align="center" |2–2 |2016 African Nations Championship |- | align="center" |14 |4 September 2016 | rowspan="2" |Mandela National Stadium, Kampala, Uganda |{{fb|COM}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |2017 Africa Cup of Nations qualification |- | align="center" |15 |12 November 2016 |{{fb|CGO}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |2018 FIFA World Cup qualification |- | align="center" |16 |8 January 2017 |Armed Forces Stadium, [[Abu Dhabi (birni)|Abu Dhabi]], United Arab Emirates |{{fb|SVK}} | align="center" |2–0 | align="center" |3–1 |Friendly |- | align="center" |17 |25 January 2017 |Stade d'Oyem, Oyem, Gabon |{{fb|MLI}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–1 |2017 Africa Cup of Nations |- | align="center" |18 |2 June 2018 |Stade Général Seyni Kountché, [[Niamey]], Niger |{{fb|NIG}} | align="center" |1–2 | align="center" |1–2 |Friendly |- | align="center" |19 |13 October 2018 |Mandela National Stadium, Kampala, Uganda | rowspan="3" |{{fb|LES}} | align="center" |2–0 | align="center" |3–0 |2019 Africa Cup of Nations qualification |- | align="center" |20 | rowspan="2" |16 October 2018 | rowspan="2" |Setsoto Stadium, Awassa, Lesotho | align="center" |1–0 | rowspan="2" style="text-align:center" |2–0 | rowspan="2" |2019 Africa Cup of Nations qualification |- | align="center" |21 | align="center" |2–0 |- | align="center" |22 |15 June 2019 |Zayed Sports City Stadium, [[Abu Dhabi (birni)|Abu Dhabi]], United Arab Emirates |{{fb|CIV}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |Friendly |} == Girmamawa == '''Standard Liege''' * Kofin Belgium : 2015-16 == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|farouq-miya/341661}} [[Category:Rayayyun mutane]] 446wlol6k9isp9x6pe6f9glpp3mgihb Milton Karisa 0 32746 167066 159116 2022-08-20T08:08:31Z Saudarh2 14842 Karamin gyara wikitext text/x-wiki '''Milton Karisa''' (an haife shi a ranar 27 ga watan Yulin shekara ta 1995) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar [[Uganda]] wanda ke taka leda <ref>http://www.worldfootball.com/p/145547/[[Uganda]]/M.%20Karisa</ref> a matsayin ɗan wasan dama <ref name="nft">{{NFT player|68199}}</ref> a Vipers a gasar Premier ta [[Uganda]] da kuma ƙungiyar ƙasa ta [[Uganda]] ("Cranes"). == Aikin kulob == '''Milton''' ya buga wasan ƙwallon ƙafa a ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta '''Municipal Council''' daga shekarar 2011 zuwa 2013, Bul FC daga 2013 zuwa 2016 kuma a halin yanzu yana cikin kulob ɗin Vipers SC<ref>[[Milton Karisa]] completes dream switch to Vipers Sports Club". 4 January 2017.</ref><ref>"Football (Sky Sports)"</ref> === BUL FC === '''Milton''' a 2013 ya koma Bul FC daga '''Jinja Municipal Football Club'''. Ya buga wasansa na farko a Bul FC da Kansai Plascon FC (wanda aka fi sani da Sadolin Paints FC) a shekarar 2013. Yayin da ya ci wa Bul FC kwallonsa ta farko a '''ragar Kiira Young FC''' a filin wasa na Namboole. === Vipers SC === '''Milton''' ya koma Vipers SC a watan Janairu 2017 daga Bul FC <ref>https://www.futaa.com/ug/article/132724/brief-one-on-one-with-cranes-striker-[[Milton Karisa]]</ref> wanda ya fara bugawa Vipers SC da Lweza FC a filin wasa na Namboole<ref>"[[Uganda]] football: Vipers sign two new players"</ref> wasan ya ƙare 2-0 a cikin goyon bayan Vipers SC inda Milton ya taimaka.<ref><nowiki>https://www.futaa.com/ug/article/132724/brief-</nowiki> one-on-one-with-cranes-striker-[[Milton Karisa]]</ref> '''Milton''' ya ci wa Vipers SC kwallonsa ta farko a ranar 10 ga Maris 2017 a karawar da suka yi da '''Platinum Stars''' a filin wasa na St.<ref>"Vipers vs. Lweza - 7 February 2017 - Soccerway"</ref> Mary’s a gasar cin kofin na CAF.<ref>Confederation Cup: I want to score more, says [[Milton Karisa]]"</ref> ya kasance manufa mai mahimmanci kuma mai tarihi a ranar Vipers SC ta bude sabon filin wasan su-St Mary's a Kitende.<ref>[[Milton Karisa]] strikes memorable goal in Vipers' victory on opening day of St Mary's stadium". 11 March 2017</ref> === MC Oujda === '''Milton''' ya koma MC Oujda a watan Satumba 2018 kuma ya sanya hannu kan kwangilar shekaru 2. A ranar 22 ga Satumba 2018 '''Milton''' ya fara buga wa MC Oujda wasa da Kawkab AC Marrakech wanda aka buga a '''filin wasa na Marrakesh''' ({{Lang-ar|ملعب مراكش}}, [[Abzinanci|Berber]]: Annar n Mrraksh), '''Milton''' ya ci kwallonsa ta farko a wannan wasa. === Vipers SC === A cikin Janairu 2020, '''Milton''' ya koma Vipers SC A ranar 25 ga watan Fabrairu, 2020, Karisa ya taimaka daya kuma ya zura kwallo a ragar Vipers 5-0 da Maroons fc a gidansu na St.Marys Stadium Kitende.<ref>Returnee [[Milton Karisa]] targets to get back on the national team". 13 February 2020.</ref> == Ayyukan kasa == '''Milton''' ya fara buga wasansa na farko a kungiyar kwallon kafa ta Uganda da kungiyar kwallon kafa ta Kenya<ref>[[Kenya]] vs. [[Uganda]]-23 March 2017-Soccerway"</ref> a wasan sada zumunci a filin wasa na Machakos a ranar 23 ga Maris 2017 kuma wasan ya tashi 1-1.<ref> [[Milton Karisa]] National Football Teams. Retrieved 9 December 2017</ref> == Kwallayensa na kasa == : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Uganda.'' {| class="wikitable" style="font-size:100%;" !A'a ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 12 Nuwamba 2017 | Stade Alphonse Massemba-Débat, [[Brazzaville]], [[Jamhuriyar Kwango|Kongo]] |</img> Kongo | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-1 | 2018 FIFA cancantar shiga gasar cin kofin duniya |- | 2. | 7 Disamba 2017 | Bukhungu Stadium, Kakamega, [[Kenya]] |</img> Sudan ta Kudu | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 5-1 | 2017 CECAFA |- | 3. | 18 ga Janairu, 2022 | Cibiyar Wasannin Titanic - Filin 1, Belek, [[Turkiyya]] |</img> Moldova | align="center" | '''3-2''' | align="center" | 3–2 | rowspan="2" | Sada zumunci |- | 4. | 27 ga Janairu, 2022 | Bahrain National Stadium, Riffa, [[Baharen|Bahrain]] |</img> Bahrain | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-3 |} == Girmamawa == Vipers SC * '''Gasar''' Gudun Gudun Guda Na Biyu: :: 2017-2018 * '''Gasar Premier ta Uganda : 2''' :: 2017-18, 2019-2020 == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{NFT player|68199<!-- /Milton_Karisa -->}} * {{Soccerway|478723}} [[Category:Rayayyun mutane]] dxy0o674kbu2w4zibghvpmrcrydbcx4 167067 167066 2022-08-20T08:09:42Z Saudarh2 14842 /* Vipers SC */Karamin gyara wikitext text/x-wiki '''Milton Karisa''' (an haife shi a ranar 27 ga watan Yulin shekara ta 1995) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar [[Uganda]] wanda ke taka leda <ref>http://www.worldfootball.com/p/145547/[[Uganda]]/M.%20Karisa</ref> a matsayin ɗan wasan dama <ref name="nft">{{NFT player|68199}}</ref> a Vipers a gasar Premier ta [[Uganda]] da kuma ƙungiyar ƙasa ta [[Uganda]] ("Cranes"). == Aikin kulob == '''Milton''' ya buga wasan ƙwallon ƙafa a ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta '''Municipal Council''' daga shekarar 2011 zuwa 2013, Bul FC daga 2013 zuwa 2016 kuma a halin yanzu yana cikin kulob ɗin Vipers SC<ref>[[Milton Karisa]] completes dream switch to Vipers Sports Club". 4 January 2017.</ref><ref>"Football (Sky Sports)"</ref> === BUL FC === '''Milton''' a 2013 ya koma Bul FC daga '''Jinja Municipal Football Club'''. Ya buga wasansa na farko a Bul FC da Kansai Plascon FC (wanda aka fi sani da Sadolin Paints FC) a shekarar 2013. Yayin da ya ci wa Bul FC kwallonsa ta farko a '''ragar Kiira Young FC''' a filin wasa na Namboole. === Vipers SC === '''Milton''' ya koma Vipers SC a watan Janairu 2017 daga Bul FC <ref>https://www.futaa.com/ug/article/132724/brief-one-on-one-with-cranes-striker-[[Milton Karisa]]</ref> wanda ya fara bugawa Vipers SC da Lweza FC a filin wasa na Namboole<ref>"[[Uganda]] football: Vipers sign two new players"</ref> wasan ya ƙare 2-0 a cikin goyon bayan Vipers SC inda Milton ya taimaka.<ref><nowiki>https://www.futaa.com/ug/article/132724/brief-</nowiki> one-on-one-with-cranes-striker-[[Milton Karisa]]</ref> '''Milton''' ya ci wa Vipers SC kwallonsa ta farko a ranar 10 ga watan Maris, shekarar 2017 a karawar da suka yi da '''Platinum Stars''' a filin wasa na St.<ref>"Vipers vs. Lweza - 7 February 2017 - Soccerway"</ref> Mary’s a gasar cin kofin na CAF.<ref>Confederation Cup: I want to score more, says [[Milton Karisa]]"</ref> ya kasance manufa mai mahimmanci kuma mai tarihi a ranar Vipers SC ta bude sabon filin wasan su-St Mary's a Kitende.<ref>[[Milton Karisa]] strikes memorable goal in Vipers' victory on opening day of St Mary's stadium". 11 March 2017</ref> === MC Oujda === '''Milton''' ya koma MC Oujda a watan Satumba 2018 kuma ya sanya hannu kan kwangilar shekaru 2. A ranar 22 ga Satumba 2018 '''Milton''' ya fara buga wa MC Oujda wasa da Kawkab AC Marrakech wanda aka buga a '''filin wasa na Marrakesh''' ({{Lang-ar|ملعب مراكش}}, [[Abzinanci|Berber]]: Annar n Mrraksh), '''Milton''' ya ci kwallonsa ta farko a wannan wasa. === Vipers SC === A cikin Janairu 2020, '''Milton''' ya koma Vipers SC A ranar 25 ga watan Fabrairu, 2020, Karisa ya taimaka daya kuma ya zura kwallo a ragar Vipers 5-0 da Maroons fc a gidansu na St.Marys Stadium Kitende.<ref>Returnee [[Milton Karisa]] targets to get back on the national team". 13 February 2020.</ref> == Ayyukan kasa == '''Milton''' ya fara buga wasansa na farko a kungiyar kwallon kafa ta Uganda da kungiyar kwallon kafa ta Kenya<ref>[[Kenya]] vs. [[Uganda]]-23 March 2017-Soccerway"</ref> a wasan sada zumunci a filin wasa na Machakos a ranar 23 ga Maris 2017 kuma wasan ya tashi 1-1.<ref> [[Milton Karisa]] National Football Teams. Retrieved 9 December 2017</ref> == Kwallayensa na kasa == : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Uganda.'' {| class="wikitable" style="font-size:100%;" !A'a ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 12 Nuwamba 2017 | Stade Alphonse Massemba-Débat, [[Brazzaville]], [[Jamhuriyar Kwango|Kongo]] |</img> Kongo | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-1 | 2018 FIFA cancantar shiga gasar cin kofin duniya |- | 2. | 7 Disamba 2017 | Bukhungu Stadium, Kakamega, [[Kenya]] |</img> Sudan ta Kudu | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 5-1 | 2017 CECAFA |- | 3. | 18 ga Janairu, 2022 | Cibiyar Wasannin Titanic - Filin 1, Belek, [[Turkiyya]] |</img> Moldova | align="center" | '''3-2''' | align="center" | 3–2 | rowspan="2" | Sada zumunci |- | 4. | 27 ga Janairu, 2022 | Bahrain National Stadium, Riffa, [[Baharen|Bahrain]] |</img> Bahrain | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-3 |} == Girmamawa == Vipers SC * '''Gasar''' Gudun Gudun Guda Na Biyu: :: 2017-2018 * '''Gasar Premier ta Uganda : 2''' :: 2017-18, 2019-2020 == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{NFT player|68199<!-- /Milton_Karisa -->}} * {{Soccerway|478723}} [[Category:Rayayyun mutane]] hljs51sp9p72z4m53yotv49462xp270 Allan Okello 0 32751 167062 159179 2022-08-20T08:06:39Z Saudarh2 14842 Karamin gyara wikitext text/x-wiki   '''Allan Okello''' (an haife shi a ranar 4 ga watan Yulin shekara ta 2000) ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na [[Uganda]] [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]]<ref>[[Allan Okello]] [[Kampala City]] videos, transfer history and stats-SofaScore" www.sofascore.com Retrieved 19 December 2018.</ref> ke taka leda a Paradou AC a cikin [[Aljeriya]] Ligue Professionnelle 1 da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Uganda a matsayin ɗan wasan tsakiya na kai hari.<ref>[[Allan Okello]] a National-Football-teams.com</ref> <ref name="auto" /> <ref name="nft">[https://www.national-football-teams.com/player/75055/Allan_Okello.html Allan Okello] at National-Football-teams.com</ref> Ya kasance Gwarzon Dan Kwallon Fufa Airtel 2019.<ref>[[Allan Okello]]". KCCA FC. Retrieved 19 December 2018.</ref> == KCCA FC == A ranar 24 ga Fabrairu, 2017, an bayyana Okello a filin babban birnin Kampala, Lugogo.<ref>KCCA FC unveil teenagers". Daily Monitor. Retrieved 19 December 2018.</ref> Okello ya zura kwallo uku a raga sannan kuma ya taimaka aka zura kwallo daya a raga a karon farko da Kampala Capital City Authority ta lallasa Onduparaka FC 7-0 a filin wasa na Phillip Omondi a ranar 27 ga Fabrairu 2017, don haka ya zama dan wasa na farko da ya ci hat-trick/kwallaye uku a gasar Premier Uganda. League 2016-2017 kakar.<ref>Kaweru, Franklin (28 February 2017). "KCCA F.C youngster Okello grateful to coach after memorable debut". Retrieved 19 December 2018.</ref> A cikin Yuli 2017, yawancin ƙwararrun kungiyoyi a duniya kamar Mamelodi Sundowns, Amsterdamsche Football Club Ajax da kuma Masarautar Al Ahly Sporting Club sun nuna sha'awar Okello. Sai dai wakilinsa Isaac Mwesigwa ya tabbatar da cewa "ba zai bar kasar ba har sai ya kammala karatunsa na A-Level".<ref>Isabirye, David (14 July 2017). "Offers for [[Allan Okello]] will be accepted after A-Level studies, says agent". Retrieved 19 December 2018.</ref> === 2018-19 Uganda Premier League === Okello ya buga wasansa na farko na kakar wasa a ranar 28 ga Satumba, da Soana FC a filin wasa na Phillip Omondi StarTimes, Kampala Capital City Authority (ya ci 2–1).<ref>"KCCA FC vs Tooro United FC". Retrieved 27 May[2019.</ref> Ya zura kwallonsa ta farko a kakar wasa da Onduparaka a ranar 19 ga Oktoba a filin wasa na Green Light, Arua .<ref>Lubega, Shaban. "KCCA, URA register victories to take over at the summit". PML Daily Sports.nRetrieved 27 May 2019.</ref> OKello ya buga wasansa na karshe na kakar wasa da Maroons FC a ranar 4 ga Mayu 2019, a filin wasa na Phillip Omondi StarTimes.<ref>"KCCA FC 6-1 Maroons FC". Retrieved 27 May 2019.</ref> Ya buga wasanni sama da 24 a kakar wasa.<ref>Isabirye, David (11 May 2019). "KCCA playmakernOkello departs for greener pastures, Kizza returns". Retrieved 27 May 2019.</ref> Babban birnin Kampala ya zama zakara a gasar. OKello ta kammala gasar Premier ta [[Uganda]] ta 2018-2019 da kwallaye shida. == Paradou AC == A ranar 21 ga Janairu 2020, Okello ya sanya hannu kan kwangilar shekaru 3 tare da Paradou AC.<ref>Allan Okello completes Paradou switch from KCCA FC" . Latest football news in Uganda . 21 January 2020. Retrieved 23 September 2020.</ref> == Tawagar kasa == === Uganda U20 === Okello ya bugawa Uganda wasa acikin 'yan U20 a lokacin gasar COSAFA U-20 da aka gudanar a Zambia a shekarar 2017. Ya buga wasansa na farko ne a ranar 6 ga Disamba 2017, da Zambia U20 lokacin da ya shigo a matsayin wanda ya maye gurbin Pius Obuya a filin wasa na Arthur Davis, Kitwe.<ref>TOTAL AFCON U-23 Qualifiers: [[Uganda]] Kobs edge [[South Sudan]] in first leg". 14 November 2018. Retrieved 18 March 2019.</ref> === Uganda U23 === Okello ya buga wa Uganda U23 wasa a gasar TOTAL AFCON U-23 Qualifiers. Ya buga wasansa na farko ne a ranar 14 ga watan Nuwamba 2018, da Sudan ta Kudu U23 a filin wasa na Star Times Lugogo, Uganda U23 ta ci 1-0.<ref>"FULL TIME: [[Uganda]] Kobs ?? 1-0 ?? [[South Sudan]]-CAF U-23 Qualifiers". 14 November 2018. Retrieved 18 March 2019.</ref> === tawagar kwallon kafar Uganda === A ranar 13 ga Maris, 2019, babban kocin Uganda, Sébastien Desabre, ya gayyaci Okello domin ya kasance cikin tawagar karshe da ke shirin tunkarar wasan neman gurbin shiga gasar Afcon na 2019 da Tanzania.<ref>Okello named on Uganda Cranes team for [[Tanzaniya]] clash". 16 March 2019. Retrieved 18 March 2019.</ref> Duk da haka ya buga wasansa na farko na babban tawagar kasar da [[Somaliya]]. <ref name="nft">[https://www.national-football-teams.com/player/75055/Allan_Okello.html Allan Okello] at National-Football-teams.com</ref> === Kwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Uganda.'' <ref name="nft">[https://www.national-football-teams.com/player/75055/Allan_Okello.html Allan Okello] at National-Football-teams.com</ref> {| class="wikitable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | Oktoba 19, 2019 | StarTimes Stadium, [[Kampala]], [[Uganda]] |</img> Burundi | align="center" | '''3-0''' | align="center" | 3–0 | 2020 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2. | rowspan="2" | 9 Disamba 2019 | rowspan="2" | Lugogo Stadium, Kampala, Uganda | rowspan="2" |</img> Somaliya | align="center" | '''1-0''' | rowspan="2" align="center" | 2–0 | rowspan="2" | 2019 CECAFA |- | 3. | align="center" | '''2-0''' |} == Rayuwa ta sirri == An haife shi kuma ya girma a garin Lira da ke arewacin kasar, Okello ya sami hanyarsa ta zuwa Kampala don yin karatu a gidan wasan kwallon kafa na Kibuli SS bayan rasuwar mahaifiyarsa a shekarar 2012. An haifi Okello ga Patrick Ojom (wanda ya rasu) da Joan Agomu.<ref>Isabirye, David (13 October 2015). "KNOW YOUR STARS: [[Allan Okello]] dreams of playing professional football". Retrieved 19 December 2018.</ref> == Girmamawa == '''Lira Destiny Sports Academy''' * Nasara – ARS Arewa Region 2014 '''Kibuli SS''' * Gasar Copa Coca-Cola : 2016 * Gasar Cin Kofin Firamare ta Ƙasa 2014 '''KCCA FC''' * Uganda Premier League : '''2''' : 2016-2017, 2018-2019 * Kofin Uganda : 2016-2017, 2017-2018 '''Mutum''' * Kwallon Kafa na 256 na Shekarar 2019. * Buzz Teeniez Awards na Mutum na Wasanni na Shekarar 2019 * Airtel Rising Stars MVP: '''3''' : 2014, 2015, 2016 * Copa Coca-Cola MVP: 2016 * FUFA Junior League MVP: 2016 * Gwarzon Dan Wasan Shekara : 2016-2017 * Airtel FUFA Best goma sha 2017-2018 * Dan wasan da magoya bayan Airtel FUFA suka fi so 2018 <ref name="auto2" /> * Gwarzon Dan Wasan Airtel Fufa 2019. == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{NFT player|75055<!-- /Allan_Okello -->}} * {{Soccerway|allan-okello/483356}} * [https://www.newvision.co.ug/new_vision/news/1475221/kcca-fc-okello-secures-win-updf newvision.co.ug] * [http://www.monitor.co.ug/Sports/Soccer/Okello-coaches-maintain-boy-not-ready-Cranes/690266-4370980-6ytpv2z/index.html monitor.co.ug] * [https://chimpreports.com/mutebi-impressed-by-youngster-okello-luminous-display-against-club-africain/ chimpreports.com] * [http://nimsportug.com/2018/04/01/football-allan-okello-a-future-solution-for-desabres-questions/ nimsportug.com] * [http://airtelfootball.ug/2017/07/12/reports-airtel-rising-stars-graduate-allan-okello-join-ajax-amsterdam/ airtelfootball.ug] * [https://nilepost.co.ug/2018/03/31/u20-qualifiers-allan-okello-spurs-hippos-past-south-sudan-in-thriller/ nilepost.co.ug] [[Category:Rayayyun mutane]] 4duh7mx18xbrpkbt1x1t4wn08535r0k Fahad Bayo 0 32752 167068 159183 2022-08-20T08:11:07Z Saudarh2 14842 /* Ayyukan kasa */Karamin gyara wikitext text/x-wiki   '''Bayo Aziz Fahad''' ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na ƙasar [[Uganda]] a halin yanzu yana taka leda a Bnei Sakhnin a gasar Firimiya ta Isra'ila Bayo ya bugawa Uganda wasa.<ref>"Home-FUFA: Federation of [[Uganda]] Football Associations". FUFA: Federation of [[Uganda]] Football Associations. Retrieved 2018-06-30.</ref> <ref>kawowo.com/2019/08/25/bayo-hits-brace-revita-sees-red-as-vipers-lift-super-8/</ref> == Sana'ar/Aiki == Bayo shi ne ya fi zura kwallaye a gasar Makarantun Sakandare ta [[Uganda]] ta Copa Coca Cola a shekarar 2014. Ya zura kwallaye 11 ga zakarun, Kibuli SS. == Aikin kulob/Ƙungiya == === Farashin FC === Ya shiga Proline FC a cikin shekarar 2014 yana da shekaru 16.<ref>"Home-FUFA: Federation of Uganda Football Associations". FUFA: Federation of [[Uganda]] Football Associations. Retrieved 2018-06-30.</ref> Ya buga wasanni 25 kuma ya zira kwallaye 16 a kakar wasa ta 2015–16 na babbar gasa ta biyu a Uganda, Uganda Big League.<ref name=":0">"[[Uganda]] Premier League". [[Uganda]] Premier League. Retrieved 2018-06-30.</ref><ref name=":0"/> Ayyukansa sun ba da gudummawa ga haɓaka Proline FC zuwa gasar Premier ta [[Uganda]].<ref>"[[Uganda]] Premier League". [[Uganda]] Premier League. Retrieved 2018-06-30.</ref> A cikin kakar 2016-17, ya zira kwallaye shida a Proline. Ya buga wasanni 18.<ref>"CONFIRMED: Proline striker [[Fahad Bayo]] joins [[Zambiya]] outfit Buildcon FC". www.swiftsportsug.com Retrieved 2018-06-30.</ref> Bayo ya buga rabin gasar Premier ta Uganda ta 2017-18. Ya zura kwallaye shida a wasanni 14 na gasar. Ya koma kulob din Buildcon FC na Zambia a lokacin hutun kakar wasanni.<ref name=":1">Karko, Amit (27 July 2020). " אשדוד רכשה את סבטקוב פאהד באיו חתם". One (in Hebrew). Retrieved 27 July 2020.</ref> === Buildcom FC === Yana da shekaru 18, Bayo ya shiga ƙungiyar Buildcon FC ta Zambia a cikin Janairu 2018. Ya zura kwallaye tara kuma ya taimaka shida a wasanni 16. === FC Ashdod === A ranar 27 ga watan Yuli 2020 an sanya hannu a cikin kulob din Premier League na Isra'ila FC Ashdod.<ref name=":1" /> {| class="wikitable" |+Aikin Club/Ƙungiya ! Shekara ! Kulob ! Bayyanar Club ! An zura kwallaye |- | 2018- | Farashin Buildcom FC | 16 | 9 |- | 2014-2018 | Farashin FC | 68 | 30 |- | Abokan Kwalejin Soccer | | | |} == Ayyukan kasa == Bayo ya samu kira zuwa ga babbar kungiyar [[Uganda]] ta kasa daga koci Sebastien Desabre a cikin watan Maris, shekarar 2018 a lokacin hutu na kasa da kasa.<ref>[[Fahad Bayo]] aims higher after earning maiden [[Uganda]] Cranes summon" . Kawowo Sports . 2018-03-16. Retrieved 2018-06-30.</ref> Bayo ya buga wasan sada zumunci da Sao Tome da [[Malawi]].<ref>[[Uganda]] Cranes thrash [[Sao Tome and Principle]] at Namboole". www.newvision.co.ug. Retrieved[2018-06-30.</ref> === Kwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Uganda.'' <ref name="NFT">{{NFT player|access-date=11 November 2019}}</ref> {| class="wikitable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 19 Oktoba 2019 | StarTimes Stadium, [[Kampala]], Uganda |</img> Burundi | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 3–0 | 2020 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2. | 17 ga Nuwamba, 2019 | Mandela National Stadium, Kampala, Uganda |</img> Malawi | align="center" | '''2-0''' | align="center" | 2–0 | 2021 neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 3. | 7 Disamba 2019 | StarTimes Stadium, Kampala, Uganda |</img> Burundi | align="center" | '''2-0''' | align="center" | 2–1 | rowspan="2" | 2019 CECAFA |- | 4. | 17 Disamba 2019 | Lugogo Stadium, Kampala, Uganda |</img> Tanzaniya | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 |- | 5. | 7 Oktoba 2021 | Nyamirambo Regional Stadium, [[Kigali]], Rwanda | rowspan="2" |</img> Rwanda | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | rowspan="3" | 2022 cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA |- | 6. | 10 Oktoba 2021 | rowspan="2" | St. Mary's Stadium-Kitende, Entebbe, Uganda | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 |- | 7. | 11 Nuwamba 2021 |</img> Kenya | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-1 |} == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * Fahad Bayo at FootballDatabase.eu [[Category:Rayayyun mutane]] 1hrj0qdk0hxfc61zsel2m4h3ncsnc72 Rogers Mato 0 32753 167060 159186 2022-08-20T08:04:25Z Saudarh2 14842 Karamin gyara wikitext text/x-wiki '''Rogers Mato''' (an haife shi a ranar 10 ga watan Oktoba, shekara ta 2003) ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na [[Uganda]] wanda ke taka leda a kulob ɗin Premier League na Uganda KCCA FC da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Uganda.<ref>KCCA FC profile" . KCCA FC. Retrieved 19 January 2022.</ref> == Aikin kulob/Ƙungiya == Mato yana matashi ya taka leda a Lweza FC da Maroons FC na karamar lig. A cikin shekarar 2018 ya shiga cikin matasa na Proline FC na FUFA Big League. Domin kakar 2019-20, Mato ya sami matsayi na gaba zuwa babban kungiyar, amma ya sha wahala a koma wasa tare da kungiyar yayin kakar wasan da aka yi watsi da ita saboda cutar ta COVID-19. Ya zama dan wasa mai mahimmanci ga kulob din a kakar wasa ta gaba, inda ya jagoranci su zuwa wasan gaba kafin ya zo tare da rashin nasara a Gadaffi FC. A watan Satumban 2021 ne aka sanar da cewa dan wasan ya rattaba hannu kan kwantiragin shekaru 4 da KCCA FC mai rike da kofin Premier na Uganda sau 13 kan kudi da ba a bayyana ba.<ref>"KCCA FC completes the signing of Proline FC forward [[Rogers Mato]] for an undisclosed fee". The Nile Post. Retrieved 19 January 2022.</ref> == Ayyukan kasa == A cikin Satumba 2021 Mato an kira shi zuwa babban tawagar kasar don wasan neman cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA 2022 da Rwanda.<ref>Sang, Kiplagat. "2022 World Cup Qualifiers: Sredojevic trims [[Uganda]] squad ahead of [[Rwanda]] duel". Goal. Retrieved 19 January 2022.</ref> Bayan watanni biyu ya buga wa tawagar kasa wasa a wasan da suka yi da tawagar wakilan yankin Arewa. Mato ne ya fara zura kwallo a raga yayin da ‘yan wasan kasar suka yi nasara da ci 3-1.<ref>Cranes put up impressive friendly performance ahead of clash WC clash with [[Kenya]]". the- cleansheet.com. Retrieved 19 January 2022.</ref> A watan Janairun 2022 an sake kiransa don buga wasanni biyar na sada zumunci da bangarorin [[Turai|kasashen Turai]] da [[Asiya]] yayin da Cranes ke tafiya zuwa [[Turkiyya]], [[Iraƙi|Iraki]], da [[Baharen|Bahrain]].<ref>[[Abdusalam, Kigozi]]. "Micho Summons 45-man squad for Friendlies in Europe, Asia". chimpreports.com. Retrieved 18 January 2022.</ref> Ya ci gaba da buga babban wasansa na farko a wasan farko da Iceland a ranar 12 ga Janairu 2022. Ya fara da buga mintuna tamanin a wasan da suka tashi 1-1.<ref>"NFT profile" . National Football Teams. Retrieved 19 January 2022.</ref> === Kididdigar ayyukan aiki na duniya === {{Updated|match played 18 January 2022.}}<ref name="NFT profile"/> {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |tawagar kasar [[Uganda]] |- ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | 2022 | 2 | 0 |- ! Jimlar ! 2 ! 0 |} == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://www.national-football-teams.com/player/85251/Rogers_Mato.html Bayanin Ƙwallon ƙafa na Ƙasa] * [https://www.kccafc.co.ug/player/rogers-mato/ Bayanan Bayani na KCCA FC] * [https://int.soccerway.com/players/rogers-mato/793023/ Bayanan ƙwallon ƙafa] * [https://globalsportsarchive.com/people/soccer/rogers-mato/7748729/ Bayanan Labaran Wasannin Duniya] [[Category:Rayayyun mutane]] 9yb0vaktb7n01lzjtuter6k96y8gdo3 167061 167060 2022-08-20T08:05:38Z Saudarh2 14842 /* Aikin kulob/Ƙungiya */Inganta shafi wikitext text/x-wiki '''Rogers Mato''' (an haife shi a ranar 10 ga watan Oktoba, shekara ta 2003) ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na [[Uganda]] wanda ke taka leda a kulob ɗin Premier League na Uganda KCCA FC da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Uganda.<ref>KCCA FC profile" . KCCA FC. Retrieved 19 January 2022.</ref> == Aikin kulob/Ƙungiya == Mato yana matashi ya taka leda a Lweza FC da Maroons FC na karamar lig. A cikin shekarar 2018 ya shiga cikin matasa na Proline FC na FUFA Big League. Domin kakar shekarar 2019-20, Mato ya sami matsayi na gaba zuwa babban kungiyar, amma ya sha wahala a koma wasa tare da kungiyar yayin kakar wasan da aka yi watsi da ita saboda cutar ta COVID-19. Ya zama dan wasa mai mahimmanci ga kulob din a kakar wasa ta gaba, inda ya jagoranci su zuwa wasan gaba kafin ya zo tare da rashin nasara a Gadaffi FC. A watan Satumban shekarar 2021 ne aka sanar da cewa dan wasan ya rattaba hannu kan kwantiragin shekaru 4 da KCCA FC mai rike da kofin Premier na Uganda sau 13 kan kudi da ba a bayyana ba.<ref>"KCCA FC completes the signing of Proline FC forward [[Rogers Mato]] for an undisclosed fee". The Nile Post. Retrieved 19 January 2022.</ref> == Ayyukan kasa == A cikin Satumba 2021 Mato an kira shi zuwa babban tawagar kasar don wasan neman cancantar shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA 2022 da Rwanda.<ref>Sang, Kiplagat. "2022 World Cup Qualifiers: Sredojevic trims [[Uganda]] squad ahead of [[Rwanda]] duel". Goal. Retrieved 19 January 2022.</ref> Bayan watanni biyu ya buga wa tawagar kasa wasa a wasan da suka yi da tawagar wakilan yankin Arewa. Mato ne ya fara zura kwallo a raga yayin da ‘yan wasan kasar suka yi nasara da ci 3-1.<ref>Cranes put up impressive friendly performance ahead of clash WC clash with [[Kenya]]". the- cleansheet.com. Retrieved 19 January 2022.</ref> A watan Janairun 2022 an sake kiransa don buga wasanni biyar na sada zumunci da bangarorin [[Turai|kasashen Turai]] da [[Asiya]] yayin da Cranes ke tafiya zuwa [[Turkiyya]], [[Iraƙi|Iraki]], da [[Baharen|Bahrain]].<ref>[[Abdusalam, Kigozi]]. "Micho Summons 45-man squad for Friendlies in Europe, Asia". chimpreports.com. Retrieved 18 January 2022.</ref> Ya ci gaba da buga babban wasansa na farko a wasan farko da Iceland a ranar 12 ga Janairu 2022. Ya fara da buga mintuna tamanin a wasan da suka tashi 1-1.<ref>"NFT profile" . National Football Teams. Retrieved 19 January 2022.</ref> === Kididdigar ayyukan aiki na duniya === {{Updated|match played 18 January 2022.}}<ref name="NFT profile"/> {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |tawagar kasar [[Uganda]] |- ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | 2022 | 2 | 0 |- ! Jimlar ! 2 ! 0 |} == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://www.national-football-teams.com/player/85251/Rogers_Mato.html Bayanin Ƙwallon ƙafa na Ƙasa] * [https://www.kccafc.co.ug/player/rogers-mato/ Bayanan Bayani na KCCA FC] * [https://int.soccerway.com/players/rogers-mato/793023/ Bayanan ƙwallon ƙafa] * [https://globalsportsarchive.com/people/soccer/rogers-mato/7748729/ Bayanan Labaran Wasannin Duniya] [[Category:Rayayyun mutane]] 6z2umokhmrp3j7rji1r25ub71ql6e5x Olivier Karekezi 0 32772 167052 159199 2022-08-20T07:58:17Z Saudarh2 14842 Karamin gyara wikitext text/x-wiki '''Fils Olivier Karekezi''' ( furucin Kinyarwanda: [[kamar yadda]] ( an haife shi a ranar 25 ga watan Mayu, shekara ta 1983) ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na ƙasar [[Rwanda]] wanda a halin yanzu yana taka leda a ƙungiyar Råå IF ta Sweden a Division 3 Södra Götaland. <ref>[https://skanesport.se/2018/03/26/olivier-karekezi-tillbaka-i-raa-if/ Olivier Karekezi tilbage i Råå IF], skanesport.se, 26 March 2018</ref> Shi ma tsohon kaftin din tawagar kasar Rwanda ne. == Sana'a/Aiki == Olivier Karekezi ya girma a Kigali, inda ya halarci makarantar firamare ta Rugunga. Ya kasance yana shafe mafi yawan lokutansa yana buga kwallon kafa a makarantar firamare ta Ste Famille "SAHARA" filin wasa mai yashi, inda ya fara tafiya ta kwallon kafa tare da sauran matasa 'yan wasa "GANGI" Hategekimana Bonaventure. Dukansu sun shiga APR a kusan lokaci guda a cikin 2002, kuma sun ci gaba da jin daɗin wasan tare a matakin mafi girma; wanda a lokacin ya kasance sananne da 1ère Division. Ya rattaba hannu kan Helsingborgs IF a cikin 2005, ya bar kulob dinsa na asali APR FC, kuma ya zira kwallaye biyar a wasanni 18 a lokacin kakar 2005. A 2006, ya zira kwallaye 11 a Helsingborg kuma ta haka ya zama babban dan wasan su a Allsvenskan. A cikin Janairu 2008 ya koma Hamarkameratene. A cikin Maris 2010 ya koma kulob din Sweden na biyu na Östers IF akan yarjejeniyar shekaru biyu.<ref>"[[Karekezi klar]] för Öster". herr.osterfotboll.com. Archived from the original on 19 April 2010.</ref> Karekezi an yanke masa albashi domin bugawa tsohuwar kungiyarsa ta APR. Dan wasan tsakiyar mai kai hari, wanda ke samun dalar Amurka 52,000 (Rwf30.9m) a shekara a kungiyar Östers IF ta Sweden, ya riga ya amince da yarjejeniyar shekara biyu da zakarun gasar Primus a yankin dalar Amurka 24,000 (Rwf14m). shekara guda.<ref>Ostine Arinaitwe (19 August 2011). "Karekezi Takes Huge Pay Cut to Play for APR". The New Times. [[Ruwanda|Ruwanda]]. Archived from the original on 14 July 2014. Retrieved 27 November 2011.</ref> A ƙarshen Satumba 2012, ya koma [[Tunisiya]] Ligue Professionnelle 1 club CA Bizertin a cikin yarjejeniyar shekaru biyu.<ref>[[Bonnie Mugabe]] (22 September 2012). "Karekezi signs for Tunisia's Bizerte FC". The New Times. [[Ruwanda]]. Retrieved 8 February 2013.</ref> A cikin watan Yuli 2013, ya sanar da cewa zai yi ritaya daga kwallon kafa lokacin da kwangilarsa da Bizertin ta kare a watan Maris 2015.<ref>[[Bonnie Mugabe]] (21 July 2013). "Karekezi set to retire". The New Times. [[Ruwanda]]. Archived from the original on 1 February 2014. Retrieved 5 September 2013.</ref> Koyaya, ya shiga kaya na uku na Sweden Trelleborgs FF akan 22 Janairu 2014.<ref>[[Olivier Karekezi]] klar för TFF!" [Olivier Karekezi is ready for TFF!] (in Swedish). Trelleborgs FF. 22 January 2014. Retrieved 22 January 2014.</ref> == Ayyukan kasa == Karekezi ya buga wasansa na farko a kasar Rwanda a shekara ta 2000, kuma ya wakilci kasarsa a gasar cin kofin kasashen Afrika a 2004. Bayan shekaru 13 tare da tawagar kasar, ya sanar da yin murabus daga wasan kwallon kafa na duniya a karshen watan Agustan 2013.<ref>Bonnie Mugabe (27 August 2013). "Karekezi retires" . The New Times . [[Ruwanda|Rwanda]]. Retrieved 5 September 2013.</ref> == Kididdigar sana'a/Aiki == === Ƙasashen Duniya === '''Kwallayensa na kasa''' : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Rwanda.'' <ref>Földesi, László. "[[Olivier Karekezi – Goals inInternational Matches" . RSSSF|[[Olivier Karekezi]] – Goals in]] [[Olivier Karekezi]] – Goals in International Matches" . RSSSF|International Matches" . RSSSF]]. Retrieved 27 November 2011.</ref> {| class="wikitable" style="font-size:90%" !# !Date !Venue !Opponent !Score !Result !Competition |- |1. |8 December 2001 |Stade Amahoro, [[Kigali]] |{{fb|SOM}} | align="center" |3–0 | align="center" |3–0 |2001 CECAFA Cup |- |2. |13 October 2002 |Accra Sports Stadium, [[Accra]] |{{fb|GHA}} | align="center" |1–0 | align="center" |2–4 |2004 African Cup of Nations qualification |- |3. |3 December 2002 |Sheikh Amri Abeid Memorial Stadium, Arusha |{{fb|SOM}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |2002 CECAFA Cup |- |4. |12 October 2003 |Stade Amahoro, Kigali |{{fb|NAM}} | align="center" |2–0 | align="center" |3–0 |2006 FIFA World Cup qualification |- |5. | rowspan="2" |2 December 2003 | rowspan="2" |Khartoum Stadium, [[Khartoum]] | rowspan="2" |{{fb|Zanzibar}} | align="center" |1–0 | rowspan="2" align="center" |2–2 | rowspan="2" |2003 CECAFA Cup |- |6. | align="center" |2–1 |- |7. |14 August 2004 |[[Kampala]], Uganda |{{fb|UGA}} | align="center" | ?–? | align="center" |2–1 |Friendly |- |8. |11 December 2004 |Addis Ababa Stadium, [[Addis Abeba|Addis Ababa]] |{{fb|Zanzibar}} | align="center" |2–1 | align="center" |4–2 |2004 CECAFA Cup |- |9. |19 December 2004 |Addis Ababa Stadium, Addis Ababa |{{fb|TAN}} | align="center" | ?–? | align="center" |5–1 |2004 CECAFA Cup |- |10. |8 December 2005 |Stade Amahoro, Kigali |{{fb|UGA}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |2005 CECAFA Cup |- |11. |8 October 2006 |Antoinette Tubman Stadium, [[Monrovia]] |{{fb|LBR}} | align="center" |1–2 | align="center" |2–3 |2008 Africa Cup of Nations qualification |- |12. |25 March 2007 |Estadio Internacional, Malabo |{{fb|EQG}} | align="center" |1–1 | align="center" |1–3 |2008 Africa Cup of Nations qualification |- |13. |8 September 2007 |Stade Amahoro, Kigali |{{fb|LBR}} | align="center" |4–0 | align="center" |4–0 |2008 Africa Cup of Nations qualification |- |14. | rowspan="2" |13 December 2007 | rowspan="2" |Benjamin Mkapa National Stadium, [[Dar es Salaam]] | rowspan="2" |{{fb|DJI}} | align="center" |1–0 | rowspan="2" align="center" |9–0 | rowspan="2" |2007 CECAFA Cup |- |15. | align="center" |9–0 |- |16. |31 May 2008 |Stade Régional Nyamirambo, Kigali |{{fb|MTN|1959}} | align="center" |1–0 | align="center" |3–0 |2010 FIFA World Cup qualification |- |17. |8 June 2008 |Addis Ababa Stadium, Addis Ababa |{{fb|ETH}} | align="center" |2–1 | align="center" |2–1 |2010 FIFA World Cup qualification |- |18. |14 June 2008 |Stade Régional Nyamirambo, Kigali |{{fb|MAR}} | align="center" |3–1 | align="center" |3–1 |2010 FIFA World Cup qualification |- |19. |15 November 2011 |Stade Amahoro, Kigali |{{fb|ERI}} | align="center" |1–0 | align="center" |3–1 |2014 FIFA World Cup qualification |- |20. |26 November 2011 |Benjamin Mkapa National Stadium, Dar es Salaam |{{fb|TAN}} | align="center" |1–0 | align="center" |1–0 |2011 CECAFA Cup |- |21. | rowspan="3" |2 December 2011 | rowspan="3" |Benjamin Mkapa National Stadium, Dar es Salaam | rowspan="3" |{{fb|DJI}} | align="center" |3–2 | rowspan="3" align="center" |5–2 | rowspan="3" |2011 CECAFA Cup |- |22. | align="center" |4–2 |- |23. | align="center" |5–2 |- |24. |8 December 2011 |Benjamin Mkapa National Stadium, Dar es Salaam |{{fb|SUD}} | align="center" |2–1 | align="center" |2–1 |2011 CECAFA Cup |} == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * Olivier Karekezi at National-Football-Teams.com * [http://www.footballdatabase.eu/football.joueurs.olivier.karekezi.7194.en.html Olivier Karekezi] at Footballdatabase [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1983]] dlhyf4s50uhxvqs64fmn40137xkc03e Bonheur Mugisha 0 32784 167058 159212 2022-08-20T08:03:27Z Saudarh2 14842 /* Ayyukan kasa */ wikitext text/x-wiki '''Bonheur Mugisha''' dan [[Kungiyar Kwallon Kafa|wasan kwallon kafa]] ne dan [[Ruwanda|kasar Rwanda]] wanda a halin yanzu yana taka leda a kulob din APR na Premier da kuma tawagar kasar Rwanda.<ref>"NFT profile" . National Football Teams. Retrieved 31 January 2022.</ref> == Aikin kulob/Aiki == Mugisha ya shiga Kwalejin Kwallon Kafa ta Heroes da ke Mayange a cikin gundumar Bugesera yana da shekaru 15. Lokacin da ya kai shekaru 17 ya samu gurbin zuwa tawagar farko da ta taka leda a rukuni na biyu. A cikin shekarar 2019 ya taimaka wa kulob din samun ci gaba zuwa gasar Premier ta Rwanda. Kungiyar ta koma mataki na biyu bayan kakar wasa daya kuma Mugisha ya koma Mukura Victory Sports a matsayin aro na kakar 2020-21.<ref name=":0">Atieno, Lydia (15 July 2021). "Mugisha's hard work earns him two-year contract at APR". The New Times. Retrieved 31 January 2022.</ref> A watan Yulin 2021 Mugisha ya koma kulob din APR na gasar Premier a kan kwantiragin shekaru 2.<ref name=":0" /> A watan Agustan 2021 Mugisha ya bayyana a wasan sada zumunci da AS Maniema Union ta [[Jamhuriyar Dimokuraɗiyyar Kwango|Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo]] a shirye-shiryen fafatawar APR a gasar cin kofin CAF na 2021-22.<ref>"APR FC itsinzwe na AS Maniema mu mukino wagicuti" (in Kinyarwanda). APR FC. Retrieved 1 February 2022.</ref> Bayan da APR ta doke kungiyar Mogadishu City Club a zagayen farko, APR ta fadi a hannun Étoile Sportive du Sahel ta [[Tunisiya|Tunisiya]] da ci 1 – 5 tare da Mugisha ya buga wasa biyu na gasar zagaye na biyu.<ref>"Etoile du Sahel 4 APR 0". Soccerway. Retrieved 1 February 2022.</ref><ref>"APR 1 Etoile du Sahel 1". Soccerway. Retrieved 1 February 2022.</ref> == Ayyukan kasa == An gayyaci Mugisha don shiga cikin tawagar 'yan kasa da shekaru 23 a lokacin bazara na 2021 amma bai yi ba saboda ci gaba da cutar ta COVID-19. A cikin watan Janairu, shekarar 2022 ya sami kiransa na farko zuwa babban ƙungiyar don wasan sada zumunci da Guinea. Ya buga babban wasansa na farko a duniya a wasan farko a ranar 3 ga watan Janairu, shekarar 2022 kuma ya ci gaba da bayyana a wasannin biyu.<ref>Kamasa, Peter (9 January 2022). "Mugisha takes 'valuable positives' from Amavubi debut". The New Times. Retrieved 31 January 2022.</ref> === Kididdigar ayyukan aiki na duniya === {{Updated|match played 6 January 2022}}<ref name="NFT profile"/> {| class="wikitable" style="text-align:center" ! colspan="3" |tawagar kasar Rwanda |- ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | 2022 | 2 | 0 |- ! Jimlar ! 2 ! 0 |} == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://www.national-football-teams.com/player/85124/Bonheur_Mugisha.html Bayanin Ƙwallon ƙafa na Ƙasa] * [https://us.soccerway.com/players/bonheur-mugisha/781871/ Bayanan ƙwallon ƙafa] * [http://www.aprfc.rw/player/niyonzima-olivier-seif/ Bayanan Bayani na APR FC] [[Category:Rayayyun mutane]] 2scx1ae28savjk1b44z33if0fhh1u2v Ernest Sugira 0 32788 167007 159217 2022-08-20T06:16:08Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Ernest Sugira''' (an haife shi ranar 27 ga watan Maris, 1991) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar Rwanda [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin mai cin kwallaye a gaba ga Rayon Sports FC da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Rwanda.<ref>"Livescores - Soccer - Scoresway"</ref><ref>"Sport news, live streaming & results"</ref> == Sana'a/Aiki == Ya fara aikinsa na matashi a matsayin dan wasan tsakiya a AS Muhanga tun yana karami kuma ya jagoranci kungiyar zuwa wasan karshe na cin kofin Ruwanda. A watan Yuni 2013 ya shiga Armée Patriotique Rwandaise FC A cikin watan Maris 2014, ya zira kwallo a ragar Amavubi Stars 4-0 a cikin 2013-14 [[Ruwanda]] National Football League<ref>"Archived copy". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2015-03-25.</ref> Hakanan, a gasar cin kofin Rwandan da aka fi sani da Kofin Peace, ya kasa bugun fanareti a bugun daga kai sai mai tsaron gida da tsohuwar kungiyarsa ta AS Muhanga amma duk da haka kungiyar tasa ta samu nasara daci 10-9 inda ta tsallake zuwa zagaye na gaba.<ref>"APR Defeat As Muhanga in a Dramatic Penalty Shoot-Out". www.comesaria.org. Archived from the original on 2015-04-02.</ref> Tare da Armée Patriotique Rwandaise FC, ya lashe sau biyu a kakar wasa ta 2013-2014 Rwandan Football kakar. A cikin Satumba 2014, Sugira ya rattaba hannu a AS Kigali tare da wasu 'yan wasan APR FC guda biyu don shiga kulob din.<ref>"AS Kigali sign APR trio". 12 September 2014.</ref> A gasar pre season na Rwamagana ya zura kwallo a raga a wasan dab da na kusa da na karshe da kungiyar Mukura Victory Sports FC daga karshe ya lashe kofin a wasan karshe da kungiyar Sunrise FC mai masaukin baki. Sa'an nan a cikin Disamba 2014, ya lashe duk da haka wani ganima a Ombudsman Cup karshe da 'yan sanda FC.<ref>"Archived copy". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2015-03-25.</ref> A cikin watan Mayun 2016, Ernest Sugira ya sanya hannu tare da AS Vita Club, kulob din Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo, kuma ya shiga kulob din na tsawon shekaru biyu. == Ayyukan kasa == Ernest Sugira ya fara buga wa kasar Ruwanda wasa yana da shekaru 22 da haihuwa a karawar da suka yi da Benin a watan Satumban 2013 a wasan neman gurbin shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA a 2014. Ya zura kwallonsa ta farko a duniya a karawar da kungiyar kwallon kafa ta kasar Mozambique a wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin nahiyar Afirka na 2017 a Maputo. A watan Janairun 2016, ya buga gasar cin kofin kasashen Afirka a shekarar 2016 a kasar Rwanda kuma ya zura kwallaye 3 a wasanni 4. Ya jagoranci Rwanda zuwa matakin buga gasar babbar gasa a karon farko a tarihinsu ta hanyar zura kwallo a ragar kungiyar kwallon kafa ta Gabon. Daga karshe aka nada shi dan wasan. Ko da yake ya sake zura kwallo a raga a wasan da kungiyar kwallon kafa ta kasar Rwanda ta buga wasanta na kusa dana karshe da kungiyar kwallon kafa ta DR Congo amma hakan bai wadatar ba inda aka tashi wasan da ci 2-1 a karin lokaci. Duk da haka, an saka Ernest Sugira a cikin tawagar gasar.<ref>http://m.bbc.com/sport/football/35360395?print=true</ref> A ranar 26 ga Janairu, 2021 a CAMEROON, filin wasa na LIMBE; SUGIRA ta zura kwallaye biyu ne a wasan da ta doke TOGO da ci 3-2 a wasan karshe na matakin rukuni na gasar cin kofin kasashen Afirka na 2021, kuma a wani lokaci SUGIRA ta samu nasarar tsallakewa kasarsa ta haihuwa zuwa wasan kusa dana karshe a gasar.<ref>http://www.radiookapi.net/2016/05/18/actualite/sport/ffoot-rdc-le-rwandais-ernest-sugira-sengage-avec-vclub-pour-deux-ans</ref> === Kwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Rwanda.'' <ref>"Sugira, Ernest" . National Football Teams. Retrieved 9 January 2017.</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 14 ga Yuni 2015 | Estádio do Zimpeto, [[Maputo]], Mozambique |</img> Mozambique | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2. | 28 ga Agusta, 2015 | rowspan="6" | Amahoro Stadium, [[Kigali]], Rwanda |</img> Habasha | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 3–1 | Sada zumunci |- | 3. | rowspan="2" | 20 Janairu 2016 | rowspan="2" |</img> Gabon | align="center" | '''2-0''' | rowspan="2" style="text-align=center" | 2–1 | rowspan="3" | Gasar Cin Kofin Kasashen Afirka 2016 |- | 4. | rowspan="2" | 30 ga Janairu, 2016 | rowspan="2" |</img> DR Congo | align="center" | '''1-1''' | | rowspan="2" style="text-align=center" | 1-2 | rowspan="3" | Gasar Cin Kofin Kasashen Afirka 2016 |- | 5. | rowspan="2" | 29 Maris 2016 | rowspan="2" |</img> Mauritius | align="center" | '''2-0''' | rowspan="2" style="text-align=center" | 5–0 | rowspan="3" | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika]] |- | 8. | 11 ga Yuni, 2017 | Filin wasa na Barthélemy Boganda, [[Bangui]], Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya |</img> Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-2 | 2019 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 9. | 18 ga Satumba, 2019 | Stade des Shahidai, [[Kinshasa]], DR Congo |</img> DR Congo | align="center" | '''1''' | align="center" | 3–2 | Sada zumunci |- | 10. | 22 ga Satumba, 2019 | Tigray Stadium, Mekelle, Ethiopia | rowspan="2" |</img> Habasha | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | rowspan="2" | 2020 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 11. | 19 Oktoba 2019 | Stade Régional Nyamirambo, Kigali, Rwanda | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-1 |} 12 Rwanda vs Togo a Kamaru == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|ernest-sugira/312690}} [[Category:Rayayyun mutane]] pmbadopib0armbmpoqzcpm66vilprn4 167035 167007 2022-08-20T07:18:23Z Muhammad Idriss Criteria 15878 wikitext text/x-wiki '''Ernest Sugira''' (an haife shi a ranar 27 ga watan Maris, 1991) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar Rwanda [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin mai cin kwallaye a gaba ga Rayon Sports FC da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Rwanda.<ref>"Livescores - Soccer - Scoresway"</ref><ref>"Sport news, live streaming & results"</ref> == Sana'a/Aiki == Ya fara aikinsa na matashi a matsayin dan wasan tsakiya a AS Muhanga tun yana karami kuma ya jagoranci kungiyar zuwa wasan karshe na cin kofin Ruwanda. A watan Yuni 2013 ya shiga Armée Patriotique Rwandaise FC A cikin watan Maris 2014, ya zira kwallo a ragar Amavubi Stars 4-0 a cikin 2013-14 [[Ruwanda]] National Football League<ref>"Archived copy". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2015-03-25.</ref> Hakanan, a gasar cin kofin Rwandan da aka fi sani da Kofin Peace, ya kasa bugun fanareti a bugun daga kai sai mai tsaron gida da tsohuwar kungiyarsa ta AS Muhanga amma duk da haka kungiyar tasa ta samu nasara daci 10-9 inda ta tsallake zuwa zagaye na gaba.<ref>"APR Defeat As Muhanga in a Dramatic Penalty Shoot-Out". www.comesaria.org. Archived from the original on 2015-04-02.</ref> Tare da Armée Patriotique Rwandaise FC, ya lashe sau biyu a kakar wasa ta 2013-2014 Rwandan Football kakar. A cikin Satumba 2014, Sugira ya rattaba hannu a AS Kigali tare da wasu 'yan wasan APR FC guda biyu don shiga kulob din.<ref>"AS Kigali sign APR trio". 12 September 2014.</ref> A gasar pre season na Rwamagana ya zura kwallo a raga a wasan dab da na kusa da na karshe da kungiyar Mukura Victory Sports FC daga karshe ya lashe kofin a wasan karshe da kungiyar Sunrise FC mai masaukin baki. Sa'an nan a cikin Disamba 2014, ya lashe duk da haka wani ganima a Ombudsman Cup karshe da 'yan sanda FC.<ref>"Archived copy". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2015-03-25.</ref> A cikin watan Mayun 2016, Ernest Sugira ya sanya hannu tare da AS Vita Club, kulob din Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo, kuma ya shiga kulob din na tsawon shekaru biyu. == Ayyukan kasa == Ernest Sugira ya fara buga wa kasar Ruwanda wasa yana da shekaru 22 da haihuwa a karawar da suka yi da Benin a watan Satumban 2013 a wasan neman gurbin shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA a 2014. Ya zura kwallonsa ta farko a duniya a karawar da kungiyar kwallon kafa ta kasar Mozambique a wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin nahiyar Afirka na 2017 a Maputo. A watan Janairun 2016, ya buga gasar cin kofin kasashen Afirka a shekarar 2016 a kasar Rwanda kuma ya zura kwallaye 3 a wasanni 4. Ya jagoranci Rwanda zuwa matakin buga gasar babbar gasa a karon farko a tarihinsu ta hanyar zura kwallo a ragar kungiyar kwallon kafa ta Gabon. Daga karshe aka nada shi dan wasan. Ko da yake ya sake zura kwallo a raga a wasan da kungiyar kwallon kafa ta kasar Rwanda ta buga wasanta na kusa dana karshe da kungiyar kwallon kafa ta DR Congo amma hakan bai wadatar ba inda aka tashi wasan da ci 2-1 a karin lokaci. Duk da haka, an saka Ernest Sugira a cikin tawagar gasar.<ref>http://m.bbc.com/sport/football/35360395?print=true</ref> A ranar 26 ga Janairu, 2021 a CAMEROON, filin wasa na LIMBE; SUGIRA ta zura kwallaye biyu ne a wasan da ta doke TOGO da ci 3-2 a wasan karshe na matakin rukuni na gasar cin kofin kasashen Afirka na 2021, kuma a wani lokaci SUGIRA ta samu nasarar tsallakewa kasarsa ta haihuwa zuwa wasan kusa dana karshe a gasar.<ref>http://www.radiookapi.net/2016/05/18/actualite/sport/ffoot-rdc-le-rwandais-ernest-sugira-sengage-avec-vclub-pour-deux-ans</ref> === Kwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Rwanda.'' <ref>"Sugira, Ernest" . National Football Teams. Retrieved 9 January 2017.</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 14 ga Yuni 2015 | Estádio do Zimpeto, [[Maputo]], Mozambique |</img> Mozambique | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2. | 28 ga Agusta, 2015 | rowspan="6" | Amahoro Stadium, [[Kigali]], Rwanda |</img> Habasha | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 3–1 | Sada zumunci |- | 3. | rowspan="2" | 20 Janairu 2016 | rowspan="2" |</img> Gabon | align="center" | '''2-0''' | rowspan="2" style="text-align=center" | 2–1 | rowspan="3" | Gasar Cin Kofin Kasashen Afirka 2016 |- | 4. | rowspan="2" | 30 ga Janairu, 2016 | rowspan="2" |</img> DR Congo | align="center" | '''1-1''' | | rowspan="2" style="text-align=center" | 1-2 | rowspan="3" | Gasar Cin Kofin Kasashen Afirka 2016 |- | 5. | rowspan="2" | 29 Maris 2016 | rowspan="2" |</img> Mauritius | align="center" | '''2-0''' | rowspan="2" style="text-align=center" | 5–0 | rowspan="3" | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika]] |- | 8. | 11 ga Yuni, 2017 | Filin wasa na Barthélemy Boganda, [[Bangui]], Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya |</img> Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-2 | 2019 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 9. | 18 ga Satumba, 2019 | Stade des Shahidai, [[Kinshasa]], DR Congo |</img> DR Congo | align="center" | '''1''' | align="center" | 3–2 | Sada zumunci |- | 10. | 22 ga Satumba, 2019 | Tigray Stadium, Mekelle, Ethiopia | rowspan="2" |</img> Habasha | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | rowspan="2" | 2020 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 11. | 19 Oktoba 2019 | Stade Régional Nyamirambo, Kigali, Rwanda | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-1 |} 12 Rwanda vs Togo a Kamaru == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|ernest-sugira/312690}} [[Category:Rayayyun mutane]] e3czjs2jparqi1rp1d78gphhvxgncpl 167050 167035 2022-08-20T07:55:51Z Saudarh2 14842 wikitext text/x-wiki '''Ernest Sugira''' (an haife shi a ranar 27 ga watan Maris, shekara ta alif 1991) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar Rwanda [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin mai cin kwallaye a gaba ga Rayon Sports FC da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Rwanda.<ref>"Livescores - Soccer - Scoresway"</ref><ref>"Sport news, live streaming & results"</ref> == Sana'a/Aiki == Ya fara aikinsa na matashi a matsayin dan wasan tsakiya a AS Muhanga tun yana karami kuma ya jagoranci kungiyar zuwa wasan karshe na cin kofin Ruwanda. A watan Yuni 2013 ya shiga Armée Patriotique Rwandaise FC A cikin watan Maris 2014, ya zira kwallo a ragar Amavubi Stars 4-0 a cikin 2013-14 [[Ruwanda]] National Football League<ref>"Archived copy". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2015-03-25.</ref> Hakanan, a gasar cin kofin Rwandan da aka fi sani da Kofin Peace, ya kasa bugun fanareti a bugun daga kai sai mai tsaron gida da tsohuwar kungiyarsa ta AS Muhanga amma duk da haka kungiyar tasa ta samu nasara daci 10-9 inda ta tsallake zuwa zagaye na gaba.<ref>"APR Defeat As Muhanga in a Dramatic Penalty Shoot-Out". www.comesaria.org. Archived from the original on 2015-04-02.</ref> Tare da Armée Patriotique Rwandaise FC, ya lashe sau biyu a kakar wasa ta 2013-2014 Rwandan Football kakar. A cikin Satumba 2014, Sugira ya rattaba hannu a AS Kigali tare da wasu 'yan wasan APR FC guda biyu don shiga kulob din.<ref>"AS Kigali sign APR trio". 12 September 2014.</ref> A gasar pre season na Rwamagana ya zura kwallo a raga a wasan dab da na kusa da na karshe da kungiyar Mukura Victory Sports FC daga karshe ya lashe kofin a wasan karshe da kungiyar Sunrise FC mai masaukin baki. Sa'an nan a cikin Disamba 2014, ya lashe duk da haka wani ganima a Ombudsman Cup karshe da 'yan sanda FC.<ref>"Archived copy". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2015-03-25.</ref> A cikin watan Mayun 2016, Ernest Sugira ya sanya hannu tare da AS Vita Club, kulob din Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo, kuma ya shiga kulob din na tsawon shekaru biyu. == Ayyukan kasa == Ernest Sugira ya fara buga wa kasar Ruwanda wasa yana da shekaru 22 da haihuwa a karawar da suka yi da Benin a watan Satumban 2013 a wasan neman gurbin shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA a 2014. Ya zura kwallonsa ta farko a duniya a karawar da kungiyar kwallon kafa ta kasar Mozambique a wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin nahiyar Afirka na 2017 a Maputo. A watan Janairun 2016, ya buga gasar cin kofin kasashen Afirka a shekarar 2016 a kasar Rwanda kuma ya zura kwallaye 3 a wasanni 4. Ya jagoranci Rwanda zuwa matakin buga gasar babbar gasa a karon farko a tarihinsu ta hanyar zura kwallo a ragar kungiyar kwallon kafa ta Gabon. Daga karshe aka nada shi dan wasan. Ko da yake ya sake zura kwallo a raga a wasan da kungiyar kwallon kafa ta kasar Rwanda ta buga wasanta na kusa dana karshe da kungiyar kwallon kafa ta DR Congo amma hakan bai wadatar ba inda aka tashi wasan da ci 2-1 a karin lokaci. Duk da haka, an saka Ernest Sugira a cikin tawagar gasar.<ref>http://m.bbc.com/sport/football/35360395?print=true</ref> A ranar 26 ga Janairu, 2021 a CAMEROON, filin wasa na LIMBE; SUGIRA ta zura kwallaye biyu ne a wasan da ta doke TOGO da ci 3-2 a wasan karshe na matakin rukuni na gasar cin kofin kasashen Afirka na 2021, kuma a wani lokaci SUGIRA ta samu nasarar tsallakewa kasarsa ta haihuwa zuwa wasan kusa dana karshe a gasar.<ref>http://www.radiookapi.net/2016/05/18/actualite/sport/ffoot-rdc-le-rwandais-ernest-sugira-sengage-avec-vclub-pour-deux-ans</ref> === Kwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Rwanda.'' <ref>"Sugira, Ernest" . National Football Teams. Retrieved 9 January 2017.</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 14 ga Yuni 2015 | Estádio do Zimpeto, [[Maputo]], Mozambique |</img> Mozambique | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2. | 28 ga Agusta, 2015 | rowspan="6" | Amahoro Stadium, [[Kigali]], Rwanda |</img> Habasha | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 3–1 | Sada zumunci |- | 3. | rowspan="2" | 20 Janairu 2016 | rowspan="2" |</img> Gabon | align="center" | '''2-0''' | rowspan="2" style="text-align=center" | 2–1 | rowspan="3" | Gasar Cin Kofin Kasashen Afirka 2016 |- | 4. | rowspan="2" | 30 ga Janairu, 2016 | rowspan="2" |</img> DR Congo | align="center" | '''1-1''' | | rowspan="2" style="text-align=center" | 1-2 | rowspan="3" | Gasar Cin Kofin Kasashen Afirka 2016 |- | 5. | rowspan="2" | 29 Maris 2016 | rowspan="2" |</img> Mauritius | align="center" | '''2-0''' | rowspan="2" style="text-align=center" | 5–0 | rowspan="3" | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika]] |- | 8. | 11 ga Yuni, 2017 | Filin wasa na Barthélemy Boganda, [[Bangui]], Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya |</img> Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-2 | 2019 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 9. | 18 ga Satumba, 2019 | Stade des Shahidai, [[Kinshasa]], DR Congo |</img> DR Congo | align="center" | '''1''' | align="center" | 3–2 | Sada zumunci |- | 10. | 22 ga Satumba, 2019 | Tigray Stadium, Mekelle, Ethiopia | rowspan="2" |</img> Habasha | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | rowspan="2" | 2020 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 11. | 19 Oktoba 2019 | Stade Régional Nyamirambo, Kigali, Rwanda | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-1 |} 12 Rwanda vs Togo a Kamaru == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|ernest-sugira/312690}} [[Category:Rayayyun mutane]] issxntouqalfxr5afblbbi1qxvdujmq 167051 167050 2022-08-20T07:57:05Z Saudarh2 14842 /* Sana'a/Aiki */ wikitext text/x-wiki '''Ernest Sugira''' (an haife shi a ranar 27 ga watan Maris, shekara ta alif 1991) ƙwararren ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne ɗan ƙasar Rwanda [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke taka leda a matsayin mai cin kwallaye a gaba ga Rayon Sports FC da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Rwanda.<ref>"Livescores - Soccer - Scoresway"</ref><ref>"Sport news, live streaming & results"</ref> == Sana'a/Aiki == Ya fara aikinsa na matashi a matsayin dan wasan tsakiya a AS Muhanga tun yana karami kuma ya jagoranci kungiyar zuwa wasan karshe na cin kofin Ruwanda. A watan Yuni, shekarar 2013 ya shiga Armée Patriotique Rwandaise FC A cikin watan Maris 2014, ya zira kwallo a ragar Amavubi Stars 4-0 a cikin shekarar 2013-14 [[Ruwanda]] National Football League<ref>"Archived copy". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2015-03-25.</ref> Hakanan, a gasar cin kofin Rwandan da aka fi sani da Kofin Peace, ya kasa bugun fanareti a bugun daga kai sai mai tsaron gida da tsohuwar kungiyarsa ta AS Muhanga amma duk da haka kungiyar tasa ta samu nasara daci 10-9 inda ta tsallake zuwa zagaye na gaba.<ref>"APR Defeat As Muhanga in a Dramatic Penalty Shoot-Out". www.comesaria.org. Archived from the original on 2015-04-02.</ref> Tare da Armée Patriotique Rwandaise FC, ya lashe sau biyu a kakar wasa ta shekarar 2013-2014 Rwandan Football kakar. A cikin watan Satumba, shekarar 2014, Sugira ya rattaba hannu a AS Kigali tare da wasu 'yan wasan APR FC guda biyu don shiga kulob din.<ref>"AS Kigali sign APR trio". 12 September 2014.</ref> A gasar pre season na Rwamagana ya zura kwallo a raga a wasan dab da na kusa da na karshe da kungiyar Mukura Victory Sports FC daga karshe ya lashe kofin a wasan karshe da kungiyar Sunrise FC mai masaukin baki. Sa'an nan a cikin Disamba 2014, ya lashe duk da haka wani ganima a Ombudsman Cup karshe da 'yan sanda FC.<ref>"Archived copy". Archived from the original on 2015-04-02. Retrieved 2015-03-25.</ref> A cikin watan Mayun shekarar 2016, Ernest Sugira ya sanya hannu tare da AS Vita Club, kulob din Jamhuriyar Demokradiyyar Kongo, kuma ya shiga kulob din na tsawon shekaru biyu. == Ayyukan kasa == Ernest Sugira ya fara buga wa kasar Ruwanda wasa yana da shekaru 22 da haihuwa a karawar da suka yi da Benin a watan Satumban 2013 a wasan neman gurbin shiga gasar cin kofin duniya ta FIFA a 2014. Ya zura kwallonsa ta farko a duniya a karawar da kungiyar kwallon kafa ta kasar Mozambique a wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin nahiyar Afirka na 2017 a Maputo. A watan Janairun 2016, ya buga gasar cin kofin kasashen Afirka a shekarar 2016 a kasar Rwanda kuma ya zura kwallaye 3 a wasanni 4. Ya jagoranci Rwanda zuwa matakin buga gasar babbar gasa a karon farko a tarihinsu ta hanyar zura kwallo a ragar kungiyar kwallon kafa ta Gabon. Daga karshe aka nada shi dan wasan. Ko da yake ya sake zura kwallo a raga a wasan da kungiyar kwallon kafa ta kasar Rwanda ta buga wasanta na kusa dana karshe da kungiyar kwallon kafa ta DR Congo amma hakan bai wadatar ba inda aka tashi wasan da ci 2-1 a karin lokaci. Duk da haka, an saka Ernest Sugira a cikin tawagar gasar.<ref>http://m.bbc.com/sport/football/35360395?print=true</ref> A ranar 26 ga Janairu, 2021 a CAMEROON, filin wasa na LIMBE; SUGIRA ta zura kwallaye biyu ne a wasan da ta doke TOGO da ci 3-2 a wasan karshe na matakin rukuni na gasar cin kofin kasashen Afirka na 2021, kuma a wani lokaci SUGIRA ta samu nasarar tsallakewa kasarsa ta haihuwa zuwa wasan kusa dana karshe a gasar.<ref>http://www.radiookapi.net/2016/05/18/actualite/sport/ffoot-rdc-le-rwandais-ernest-sugira-sengage-avec-vclub-pour-deux-ans</ref> === Kwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Rwanda.'' <ref>"Sugira, Ernest" . National Football Teams. Retrieved 9 January 2017.</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !A'a. ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 14 ga Yuni 2015 | Estádio do Zimpeto, [[Maputo]], Mozambique |</img> Mozambique | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 2. | 28 ga Agusta, 2015 | rowspan="6" | Amahoro Stadium, [[Kigali]], Rwanda |</img> Habasha | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 3–1 | Sada zumunci |- | 3. | rowspan="2" | 20 Janairu 2016 | rowspan="2" |</img> Gabon | align="center" | '''2-0''' | rowspan="2" style="text-align=center" | 2–1 | rowspan="3" | Gasar Cin Kofin Kasashen Afirka 2016 |- | 4. | rowspan="2" | 30 ga Janairu, 2016 | rowspan="2" |</img> DR Congo | align="center" | '''1-1''' | | rowspan="2" style="text-align=center" | 1-2 | rowspan="3" | Gasar Cin Kofin Kasashen Afirka 2016 |- | 5. | rowspan="2" | 29 Maris 2016 | rowspan="2" |</img> Mauritius | align="center" | '''2-0''' | rowspan="2" style="text-align=center" | 5–0 | rowspan="3" | 2017 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika]] |- | 8. | 11 ga Yuni, 2017 | Filin wasa na Barthélemy Boganda, [[Bangui]], Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya |</img> Jamhuriyar Afirka ta Tsakiya | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-2 | 2019 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 9. | 18 ga Satumba, 2019 | Stade des Shahidai, [[Kinshasa]], DR Congo |</img> DR Congo | align="center" | '''1''' | align="center" | 3–2 | Sada zumunci |- | 10. | 22 ga Satumba, 2019 | Tigray Stadium, Mekelle, Ethiopia | rowspan="2" |</img> Habasha | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | rowspan="2" | 2020 cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- | 11. | 19 Oktoba 2019 | Stade Régional Nyamirambo, Kigali, Rwanda | align="center" | '''1-1''' | align="center" | 1-1 |} 12 Rwanda vs Togo a Kamaru == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Soccerway|ernest-sugira/312690}} [[Category:Rayayyun mutane]] jeyyianhpqt2cr3k90r1cepcx0939pg Lague Byiringiro 0 32789 167053 159221 2022-08-20T07:59:27Z Saudarh2 14842 wikitext text/x-wiki '''Lague Byeringiro''' (an haife shi a ranar 25 ga watan Oktoba, shekara ta 2000) ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na ƙasar [[Rwanda]] [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke buga wasan gaba a ƙungiyar APR ta [[Rwanda]] da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Rwanda.<ref>Mugabe, Bonnie (28 November 2017). "Isonga Fc Eye TIDA Title In Abidjan". KT Press. Retrieved 25 March 2021.</ref> == Aikin kulob/Ƙungiya == Byringiro ya samu daukaka zuwa kungiyar farko ta APR a gasar Premier ta Rwanda (RPL) a watan Janairun 2018,<ref>Kamasa, Peter (21 January 2018). "PHOTOS: Police FC edge APR in Heroes' Cup opener" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> kuma ya taka leda a gasar cin kofin Heroes daga baya a wannan watan.<ref>Mo, Harry (21 February 2021). "Byiringiro Lague is wanted by the Swiss team" . consultancyprogress.com . Retrieved 25 March 2021.</ref> An zabi shi don Gwarzon Matashin Shekarar a 2018 RPL Awards bayan APR ta lashe taken ta na 17.<ref>Joseph, Emmanuel (21 October 2018). "Hakizimana wins Rwanda Premier League Player of the Year Award" . Ducor Sports . Retrieved 25 March 2021.</ref> Sun kuma lashe Super Cup a wancan lokacin.<ref>Mugabe, Bonnnie (28 June 2018). "APR FC Wins 17th Rwanda Football League Title" . KT Press . Retrieved 25 March 2021.</ref> Byingiro ya yi jinya a watan Maris na 2019 bayan ya yi fama da yagewar kafarsa yayin wasan gasar da suka yi da Sunrise FC.<ref>"Nshuti Dominique Savio na Byiringiro Lague bafashije APR FC kwihimura kuri Sunrise FC- AMAFOTO" . Inyarwanda (in Kinyarwanda). 30 March 2019. Retrieved 25 March 2021.</ref><ref>Kamasa, Peter (6 October 2018). "APR are Super Cup winners" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> A watan Mayun 2020 ya sanya hannu kan tsawaita kwantiragin shekaru biyu. <ref name="swiss" /> An yi watsi da gasar Premier ta 2019-20 saboda annobar COVID-19 a Ruwanda, kuma Hukumar Kwallon Kafa ta Rwanda ta ba APR taken gasar.<ref>^ Kamasa, Peter (6 April 2019). "Lague Byiringiro out for a month with hamstring injury" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> An saita shi don halartar gwaji tare da kulob din Switzerland FC Zürich<ref>Sikubwabo, Damas (11 March 2021). "Byiringiro set for pro trials at Switzerland based club" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> a cikin Afrilu 2021.<ref>Kamasa, Peter (22 May 2020). "APR crowned champions as season ends due to Covid-19" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> == Ayyukan kasa == === Matasa === Byeringiro ya wakilci tawagar 'yan kasa da shekaru 20 na kasa a lokacin neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika na U-20 na 2019, ya zura kwallo a ragar Kenya a zagayen farko. Bayan 'yan watanni ya buga wasa daya tare da 'yan wasan Rwanda U23 a lokacin neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika na U-23 na 2019. === Senior/Babban === An fara kiran Byeringiro zuwa babban tawagar kasar a watan Maris 2019 gabanin wasan neman gurbin shiga gasar cin kofin kasashen Afrika da Ivory Coast,<ref>Mugabe, Bonnie (2 April 2018). "CAF U-20 Qualifiers: [[Ruwanda]] Holds Kenya To 1-All Draw Away In Machakos". KT Press. Retrieved 25 March 2021.</ref> yana zaune a kan benci yayin shan kashi da ci 3-0. <ref>Amavubi y'abatarengeje 23 yanganyije na RDC - AMAFOTO". [[Ruwanda]] Magazine (in Kinyarwanda). 14 November 2018. Retrieved 25 March 2021.</ref>Daga nan ne manaja Vincent Mashami ya kira shi a watan Oktoba don wasan sada zumunci da [[Tanzaniya]], kuma ya kasa fitowa.<ref>Amavubi off to [[Ivory Coast]] for final AFCON qualifier". The New Times. 21 March 2019. Retrieved 25 March 2021</ref> A watan Nuwamba 2020,<ref>"[[Rwanda]] squad named for friendly against [[Tanzaniya]]". africanfootball.com 12 October 2019. Retrieved 25 March 2021.</ref> an sanya shi cikin tawagar wucin gadi gabanin wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin Afrika na 2021 da [[Cape Verde]], amma an bar shi a cikin jerin sunayen yayin yanke karshe.<ref>"[[Rwanda]] squad named for friendly against [[Tanzaniya]]". africanfootball.com 12 October 2019. Retrieved 25 March 2021.</ref> Byeringiro ya fara buga wasansa na farko a duniya a ranar 26 ga Janairu, 2021, inda ya maye gurbin Bertrand Iradukunda da ya ji rauni a farkon jerin wasannin da Ruwanda ta doke Togo da ci 3-2 a gasar cin kofin Afirka ta 2020. <ref name="NFT">{{NFT player|81323}}</ref> Ya taka rawar gani wajen cin nasarar da ta ba su damar zuwa matakin bugun daga kai sai mai tsaron gida, inda ya jawo yabo ga yadda ya iya samar da damammaki ta hanyar dribling, saurinsa da hangen nesa. <ref name="chan" /> Ya kuma fara wasan daf da na kusa da na karshe a hannun Guinea.<ref>Amavubi's journey to the CHAN 2020 quarterfinals". The New Times. 28 January 2021. Retrieved 25 March 2021.</ref> .Byeringiro ya ci kwallonsa ta farko a duniya a wasansa na uku, wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin Afrika da Mozambique a ranar 24 ga Maris 2021. Bayan da Thierry Manzi ya dawo hutun rabin lokaci, ya aika da bugun kafar dama daga wajen bugun fanareti ta wuce golan Mozambique Júlio Franque don tabbatar da nasarar 1-0.<ref>"Young super-sub Lague Byiringiro lifts [[Rwanda]] to crucial win over Mozambique to keep AFCON qualification possible". panafricafootball.com 24 March 2021. Retrieved 25 March 2021.</ref> == Kididdigar sana'a/Aiki == === Ƙasashen Duniya === {{Updated|25 March 2021}}<ref name=NFT/> {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="3" |Rwanda |- ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | 2021 | 3 | 1 |- ! Jimlar ! 3 ! 1 |} === Ƙwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Rwanda.'' <ref name="NFT">{{NFT player|81323}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !Manufar ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 24 Maris 2021 | Nyamirambo Regional Stadium, [[Kigali]], [[Ruwanda|Rwanda]] |</img> Mozambique | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | 2021 neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- |} == Girmamawa == === Kulob/Ƙungiya === ; APR * Premier League : 2017–18, 2019–20 * Super Cup: 2018 * Kofin Jarumai: 2019 == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{NFT player|81323}} * Lague Byiringiro at Global Sports Archive * {{Soccerway|638976}} [[Category:Rayayyun mutane]] bmmwldrf5vyg9ft57qh2oqxfrgrnkje 167055 167053 2022-08-20T08:01:40Z Saudarh2 14842 /* Aikin kulob/Ƙungiya */Inganta shafi wikitext text/x-wiki '''Lague Byeringiro''' (an haife shi a ranar 25 ga watan Oktoba, shekara ta 2000) ɗan wasan ƙwallon ƙafa ne na ƙasar [[Rwanda]] [[Kungiyar Kwallon Kafa|wanda]] ke buga wasan gaba a ƙungiyar APR ta [[Rwanda]] da kuma ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta Rwanda.<ref>Mugabe, Bonnie (28 November 2017). "Isonga Fc Eye TIDA Title In Abidjan". KT Press. Retrieved 25 March 2021.</ref> == Aikin kulob/Ƙungiya == Byringiro ya samu daukaka zuwa kungiyar farko ta APR a gasar Premier ta Rwanda (RPL) a watan Janairu, shekara ta 2018,<ref>Kamasa, Peter (21 January 2018). "PHOTOS: Police FC edge APR in Heroes' Cup opener" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> kuma ya taka leda a gasar cin kofin Heroes daga baya a wannan watan.<ref>Mo, Harry (21 February 2021). "Byiringiro Lague is wanted by the Swiss team" . consultancyprogress.com . Retrieved 25 March 2021.</ref> An zabi shi don Gwarzon Matashin Shekarar a 2018 RPL Awards bayan APR ta lashe taken ta na 17.<ref>Joseph, Emmanuel (21 October 2018). "Hakizimana wins Rwanda Premier League Player of the Year Award" . Ducor Sports . Retrieved 25 March 2021.</ref> Sun kuma lashe Super Cup a wancan lokacin.<ref>Mugabe, Bonnnie (28 June 2018). "APR FC Wins 17th Rwanda Football League Title" . KT Press . Retrieved 25 March 2021.</ref> Byingiro ya yi jinya a watan Maris a shekarar 2019,bayan ya yi fama da yagewar kafarsa yayin wasan gasar da suka yi da Sunrise FC.<ref>"Nshuti Dominique Savio na Byiringiro Lague bafashije APR FC kwihimura kuri Sunrise FC- AMAFOTO" . Inyarwanda (in Kinyarwanda). 30 March 2019. Retrieved 25 March 2021.</ref><ref>Kamasa, Peter (6 October 2018). "APR are Super Cup winners" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> A watan Mayun, shekarar 2020 ya sanya hannu kan tsawaita kwantiragin shekaru biyu. <ref name="swiss" /> An yi watsi da gasar Premier ta 2019-20 saboda annobar COVID-19 a Ruwanda, kuma Hukumar Kwallon Kafa ta Rwanda ta ba APR taken gasar.<ref>^ Kamasa, Peter (6 April 2019). "Lague Byiringiro out for a month with hamstring injury" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> An saita shi don halartar gwaji tare da kulob din Switzerland FC Zürich<ref>Sikubwabo, Damas (11 March 2021). "Byiringiro set for pro trials at Switzerland based club" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> a cikin Afrilu 2021.<ref>Kamasa, Peter (22 May 2020). "APR crowned champions as season ends due to Covid-19" . The New Times . Retrieved 25 March 2021.</ref> == Ayyukan kasa == === Matasa === Byeringiro ya wakilci tawagar 'yan kasa da shekaru 20 na kasa a lokacin neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika na U-20 na 2019, ya zura kwallo a ragar Kenya a zagayen farko. Bayan 'yan watanni ya buga wasa daya tare da 'yan wasan Rwanda U23 a lokacin neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika na U-23 na 2019. === Senior/Babban === An fara kiran Byeringiro zuwa babban tawagar kasar a watan Maris 2019 gabanin wasan neman gurbin shiga gasar cin kofin kasashen Afrika da Ivory Coast,<ref>Mugabe, Bonnie (2 April 2018). "CAF U-20 Qualifiers: [[Ruwanda]] Holds Kenya To 1-All Draw Away In Machakos". KT Press. Retrieved 25 March 2021.</ref> yana zaune a kan benci yayin shan kashi da ci 3-0. <ref>Amavubi y'abatarengeje 23 yanganyije na RDC - AMAFOTO". [[Ruwanda]] Magazine (in Kinyarwanda). 14 November 2018. Retrieved 25 March 2021.</ref>Daga nan ne manaja Vincent Mashami ya kira shi a watan Oktoba don wasan sada zumunci da [[Tanzaniya]], kuma ya kasa fitowa.<ref>Amavubi off to [[Ivory Coast]] for final AFCON qualifier". The New Times. 21 March 2019. Retrieved 25 March 2021</ref> A watan Nuwamba 2020,<ref>"[[Rwanda]] squad named for friendly against [[Tanzaniya]]". africanfootball.com 12 October 2019. Retrieved 25 March 2021.</ref> an sanya shi cikin tawagar wucin gadi gabanin wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin Afrika na 2021 da [[Cape Verde]], amma an bar shi a cikin jerin sunayen yayin yanke karshe.<ref>"[[Rwanda]] squad named for friendly against [[Tanzaniya]]". africanfootball.com 12 October 2019. Retrieved 25 March 2021.</ref> Byeringiro ya fara buga wasansa na farko a duniya a ranar 26 ga Janairu, 2021, inda ya maye gurbin Bertrand Iradukunda da ya ji rauni a farkon jerin wasannin da Ruwanda ta doke Togo da ci 3-2 a gasar cin kofin Afirka ta 2020. <ref name="NFT">{{NFT player|81323}}</ref> Ya taka rawar gani wajen cin nasarar da ta ba su damar zuwa matakin bugun daga kai sai mai tsaron gida, inda ya jawo yabo ga yadda ya iya samar da damammaki ta hanyar dribling, saurinsa da hangen nesa. <ref name="chan" /> Ya kuma fara wasan daf da na kusa da na karshe a hannun Guinea.<ref>Amavubi's journey to the CHAN 2020 quarterfinals". The New Times. 28 January 2021. Retrieved 25 March 2021.</ref> .Byeringiro ya ci kwallonsa ta farko a duniya a wasansa na uku, wasan neman tikitin shiga gasar cin kofin Afrika da Mozambique a ranar 24 ga Maris 2021. Bayan da Thierry Manzi ya dawo hutun rabin lokaci, ya aika da bugun kafar dama daga wajen bugun fanareti ta wuce golan Mozambique Júlio Franque don tabbatar da nasarar 1-0.<ref>"Young super-sub Lague Byiringiro lifts [[Rwanda]] to crucial win over Mozambique to keep AFCON qualification possible". panafricafootball.com 24 March 2021. Retrieved 25 March 2021.</ref> == Kididdigar sana'a/Aiki == === Ƙasashen Duniya === {{Updated|25 March 2021}}<ref name=NFT/> {| class="wikitable" style="text-align:center" | colspan="3" |Rwanda |- ! Shekara ! Aikace-aikace ! Buri |- | 2021 | 3 | 1 |- ! Jimlar ! 3 ! 1 |} === Ƙwallayensa na kasa === : ''Maki da sakamako ne suka fara zura kwallaye a ragar Rwanda.'' <ref name="NFT">{{NFT player|81323}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders sortable" !Manufar ! Kwanan wata ! Wuri ! Abokin hamayya ! Ci ! Sakamako ! Gasa |- | 1. | 24 Maris 2021 | Nyamirambo Regional Stadium, [[Kigali]], [[Ruwanda|Rwanda]] |</img> Mozambique | align="center" | '''1-0''' | align="center" | 1-0 | 2021 neman cancantar shiga gasar cin kofin Afrika |- |} == Girmamawa == === Kulob/Ƙungiya === ; APR * Premier League : 2017–18, 2019–20 * Super Cup: 2018 * Kofin Jarumai: 2019 == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{NFT player|81323}} * Lague Byiringiro at Global Sports Archive * {{Soccerway|638976}} [[Category:Rayayyun mutane]] eo078x85h9lp29iqb26yj3sfgev95qr Gasar Firimiyar Mata ta Kenya 0 33311 167075 164750 2022-08-20T08:17:00Z Saudarh2 14842 /* Tarihi */ wikitext text/x-wiki {{databox}} Gasar '''Firimiyar Mata ta Kenya''' ita ce babbar gasar ƙwallon ƙafa ta mata a cikin [[Tsarin Gasar Kwallon Kafa ta Kenya|tsarin gasar ƙwallon ƙafa ta Kenya]]. Hukumar kwallon kafa ta Kenya ce ke sarrafa/gudanar da ita.<ref>Harambee starlets still struggling with football 3 decades on". Ghettoradio.co.ke. Archived from the original on 24 February 2014. Retrieved 5 February 2014.</ref> == Tarihi == An kafa gasar kwallon kafa ta mata na farko a Kenya a shekarar 1985. A cikin shekarar 2010 babu gasar da ta sake gudana saboda matsalolin kudi. Sannan [[UNICEF]] da gwamnatin Kenya ne suka dauki nauyin sabon gasar. A cikin shekarar 2013 an kawo ƙarshen tallafin, wanda ya bar gasar ba a kammala ta ba a tsakiyar kakar wasan.<ref>Harambee starlets still struggling with football 3 decades on". Ghettoradio.co.ke. Archived from the original on 24 February 2014. Retrieved 5 February 2014.</ref> A cikin shekarar 2014,an sanya sunan gasar '''FKF Girls Premier League'''.<ref>Archived copy". Archived from the original on 2014-01-25. Retrieved 2014-02-05.</ref> == Gasa == * 2010: Matan MYSA<ref>[[Kenya]] Women 2010". Rsssf.com. Retrieved 27 April 2012.</ref> * 2011: ''Ba a sani ba'' * 2012 : Matu * 2013: ''aborted'' * 2014: Oserian (FKF Girls Premier League 2014)<ref>Futaa. "[[Kenya]]-FKF Girls Premier League 2014". Futaa.com. Retrieved 2017-11-24.</ref> * 2014-15: Thika Queens * 2016–17: Thika Queens<ref>Thika Queens crowned WPL champions -Capital Sports". Capitalfm.co.ke. 2017-02-04. Retrieved 2017-11-24.</ref> (FKF Women Premier League) * 2017: Vihiga Queens (FKF Women Premier League) * 2018: Vihiga Queens * 2019: Vihiga Queens * 2020-21: Thika Queens == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20130219011330/http://www.futaa.com/football/kenya/fkf-girls-premier-league Gasar Firimiyar Mata ta Kenya] a Futaa.com gsh7929qnp14rhbery7cdztryw9gi18 Ezra Olubi 0 33448 167026 162433 2022-08-20T07:06:18Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Ezra Olubi''' (an haife shi ranar 12 ga watan Nuwamban, 1986) a [[Ibadan]], [[Oyo (jiha)|Jihar Oyo]]. ɗan kasuwa ne ɗan [[Najeriya]], ƙwararren fasahar watsa labarai, injiniyan software kuma mai haɓaka app ɗin wayar hannu. Shine CTO kuma tare da shi aka kafa babban dandalin biyan kuɗi ta yanar gizo wato Paystack.<ref>https://www.linkedin.com/in/cfezra&sa</ref> == Kuruciya da Ilimi == An haifi Olubi a ranar 12 ga watan Nuwamba, 1986 a [[Ibadan]]. Bayan kammala karatunsa na sakandare, Olubi ya tafi Jami'ar Babcock, Illishan Remo, Jihar Ogun, [[Najeriya]], kuma ya koyi kimiyyar na'ura mai kwakwalwa tsakanin shekara ta 2002 zuwa 2006.<ref>https://www.bbc.com/pidgin/tori-56710499&sa</ref> == Aiki == Olubi ya fara aiki ne a matsayin Manajan IT na ma'aikatat Business Management Consultants Limited, inda ya taimaka wajen haɓaka daidaita ayyukan tallace-tallace da kuma ba da kyauta software. Daga baya North Ocean Logistic and Solutions Limited ta dauke shi aiki a matsayin Mai Haɓaka App na Yanar Gizo.<ref>https://www.premiumtimesng.com/tag/ezra-olubi&sa</ref> == Manazarta == <references /> [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] t3o69vih4bso0p98degtqxysed4p9re 167032 167026 2022-08-20T07:14:32Z Muhammad Idriss Criteria 15878 wikitext text/x-wiki '''Ezra Olubi''' (an haife shi a ranar 12 ga watan Nuwamban, 1986) a [[Ibadan]], [[Oyo (jiha)|Jihar Oyo]]. ɗan kasuwa ne ɗan [[Najeriya]], ƙwararren fasahar watsa labarai, injiniyan software kuma mai haɓaka app ɗin wayar hannu. Shine CTO kuma tare da shi aka kafa babban dandalin biyan kuɗi ta yanar gizo wato Paystack.<ref>https://www.linkedin.com/in/cfezra&sa</ref> == Kuruciya da Ilimi == An haifi Olubi a ranar 12 ga watan Nuwamba, 1986 a [[Ibadan]]. Bayan kammala karatunsa na sakandare, Olubi ya tafi Jami'ar Babcock, Illishan Remo, Jihar Ogun, [[Najeriya]], kuma ya koyi kimiyyar na'ura mai kwakwalwa tsakanin shekara ta 2002 zuwa 2006.<ref>https://www.bbc.com/pidgin/tori-56710499&sa</ref> == Aiki == Olubi ya fara aiki ne a matsayin Manajan IT na ma'aikatat Business Management Consultants Limited, inda ya taimaka wajen haɓaka daidaita ayyukan tallace-tallace da kuma ba da kyauta software. Daga baya North Ocean Logistic and Solutions Limited ta dauke shi aiki a matsayin Mai Haɓaka App na Yanar Gizo.<ref>https://www.premiumtimesng.com/tag/ezra-olubi&sa</ref> == Manazarta == <references /> [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] mhyngglvkcgnswdy04vum2nzpgjnf12 Esther Aghatise 0 33577 167013 160860 2022-08-20T06:33:07Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Esther Aghatise''' (an Haife ta a ranar 15 ga watan Afrilu shekara ta 1985) yar [[Najeriya]] ce kuma 'yar wasan doguwar tsalle (Long jumper ce.<ref>2006 [[Commonwealth]] Games profile Archived 3 March 2016 at the Wayback Machine</ref> == Tarihin gasar == {| {{AchievementTable}} |- !colspan="6"|Representing the {{NGA}} |- |rowspan=2|2002 |[[Athletics at the 2002 Commonwealth Games|Commonwealth Games]] |[[Manchester, United Kingdom]] |8th |Long jump |[[Athletics at the 2002 Commonwealth Games – Women's long jump|6.01 m]] |- |[[2002 World Junior Championships in Athletics|World Junior Championships]] |[[Kingston, Jamaica]] |bgcolor=cc9966|3rd |Long jump |[[2002 World Junior Championships in Athletics – Women's long jump|6.34 m]] <small>(wind: -0.2&nbsp;m/s)</small> |- |rowspan=2|2003 |[[Athletics at the 2003 All-Africa Games|All-Africa Games]] |[[Abuja, Nigeria]] |bgcolor=gold|1st |Long jump |[[Athletics at the 2003 All-Africa Games – Women's long jump|6.58 m]] |- |[[Athletics at the 2003 Afro-Asian Games|Afro-Asian Games]] |[[Hyderabad, India]] |4th |Long jump |[[Athletics at the 2003 Afro-Asian Games – Results#Long jump 2|6.30 m]] |- |2006 |[[Athletics at the 2006 Commonwealth Games|Commonwealth Games]] |[[Melbourne, Australia]] |7th |Long jump |[[Athletics at the 2006 Commonwealth Games – Women's long jump|6.47 m]] |} ==Hanyoyin waje== * [http://www.melbourne2006.com.au/Participants/Participants?ID=105245 Bayanan martabar Wasannin Commonwealth na 2006] Archived == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1985]] 03gcxp62a0lz054xtey7vmm1exhnyb3 Kungiyar Wasan Kurket ta Mata ta Afirka ta Kudu a Indiya a 2019-20 0 33672 167240 155620 2022-08-20T11:57:38Z A Sulaiman Z 13085 wikitext text/x-wiki   Kungiyar wasan kurket ta mata ta Afirka ta Kudu sun zagaya Indiya don buga wasan kurket na mata na Indiya a watan Satumba da Oktoba na shekarar 2019.<ref>{{cite web|url=https://www.news18.com/cricketnext/news/surat-latest-addition-to-international-venues-to-host-ind-sa-womens-t20is-2272763.html |title=Surat Latest Addition to International Venues, To Host IND-SA Women's T20Is |work=Network18 Media and Investments Ltd |access-date=18 August 2019}}</ref>Ziyarar ta ƙunshi wasanni uku na Mata na Rana ɗaya (WODI) da na mata Ashirin da ashirin (WT20) shida. Matches na WODI ba su kasance cikin Gasar Mata ta shekarar 2017–20 ICC ba . Gabanin rangadin, Mithali Raj ta Indiya ta yi ritaya daga wasan kurket na WT20I, don mai da hankali kan tsarin fiye da 50 kan shirye-shiryen gasar cin kofin duniya ta Clkurket ta mata ta shekarar 2021 . Kyaftin din Afirka ta Kudu, Dane van Niekerk, bai buga jerin wasannin ba saboda rauni, tare da Suné Luus ya jagoranci tawagar a rashin ta. Tun da farko Indiya ta lashe gasar WT20I, bayan da ta samu nasara a wasa na hudu ya ba su damar da ba za a iya doke su ba. Ita ma Indiya ta yi nasara a wasan farko, inda aka yi watsi da wasannin biyu na gaba saboda ruwan sama. Koyaya, akan 2 Oktoba 2019, an ƙara ƙarin wasan WT20I cikin jadawalin. Indiya ta yi nasara a wasan WT20I na biyar da ci biyar, don tabbatar da nasarar da ta samu. Afirka ta Kudu ta yi nasara a wasan na shida kuma na karshe na WT20I da gudu 105, inda Indiya ta lashe gasar da ci 3-1. A cikin jerin shirye-shiryen WODI, Indiya ta yi nasara a wasanni biyu na farko da ta yi nasara a kan gaba. Ita ma Indiya ta yi nasara a wasan karshe na WODI, da ci shida da nema, inda ta yi nasara da ci 3-0. == Squads == {| class="wikitable" style="text-align:center; margin:auto" ! colspan="2" |WODIs ! colspan="2" | WT20 da |- !</img> Indiya !</img> Afirka ta Kudu !</img> Indiya !</img> Afirka ta Kudu |- style="vertical-align:top" | * Mithali Raj ( c ) * Harmanpreet Kaur ( vc ) * Taniya Bhatia ( wk ) * Ekta Bisht * Rajeshwari Gayakwad * Julan Goswami * Dayalan Hemalatha * Mansi Joshi * <s>Smriti Mandhana</s> * Shika Pandey * Priya Punia * Punam Raut * Jemimah Rodrigues * Deepti Sharma * Pooja Vastrakar * Poonam Yadav | * Suné Luus ( c ) * Tazmin Brits * Trisha Chetty * Nadine de Klerk * Mignon du Preez * Lara Goodall * Shabnim Ismail * Marizanne Kapp * Ayabonga Khaka * Lizel Lee * Nonkululeko Malaba * Tumi Sekhukhune * Nondumiso Shangase * Laura Wolvaardt | * Harmanpreet Kaur ( c ) * Smriti Mandhana ( vc ) * Taniya Bhatia ( wk ) * Harleen Deol * Mansi Joshi * Veda Krishnamurthy * Shika Pandey * Anuja Patil * Arundhati Reddy * Jemimah Rodrigues * Deepti Sharma * Pooja Vastrakar * Shafali Verma * Poonam Yadav * Radha Yadav | * Suné Luus ( c ) * Anneke Bosch * Tazmin Brits * Trisha Chetty * Nadine de Klerk * Mignon du Preez * Lara Goodall * Shabnim Ismail * Sinalo Jafta * Marizanne Kapp * Ayabonga Khaka * Lizel Lee * Nonkululeko Malaba * Tumi Sekhukhune * Nondumiso Shangase * Laura Wolvaardt |} Gabanin jerin shirye-shiryen WODI, Smriti Mandhana an cire shi daga cikin tawagar Indiya tare da karaya. An maye gurbin ta da Pooja Vastrakar . == Wasannin yawon shakatawa == === Wasan sama da 20: Matan Shugaban Hukumar Indiya XI da Matan Afirka ta Kudu === {{Single-innings cricket match|date=20 September 2019|time=10:00|daynight=|team1={{crw-rt|IND|name=Indian Board President's Women XI}}|team2={{crw|SA}}|score1=|runs1=|wickets1=|score2=|runs2=|wickets2=|result=Match abandoned|report=[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1200178.html Scorecard]|venue=[[Lalabhai Contractor Stadium]], [[Surat]]|umpires=[[Jayaraman Madanagopal]] (Ind) and [[Chirra Ravikanthreddy]] (Ind)|motm=|toss=No toss.|rain=No play was possible due to a wet outfield.|notes=}} === Wasan sama da 20: Matan Shugaban Hukumar Indiya XI da Matan Afirka ta Kudu === {{Single-innings cricket match|date=22 September 2019|time=14:30|daynight=|team1={{crw-rt|SA}}|team2={{crw|IND|name=Indian Board President's Women XI}}|score1=174/5 (20 overs)|runs1=[[Lizelle Lee]] 65 (48)|wickets1=[[Tarannum Pathan]] 2/23 (4 overs)|score2=91 (20 overs)|runs2=[[Bharti Fulmali]] 23 (14)|wickets2=[[Shabnim Ismail]] 3/11 (4 overs)|result=South Africa Women won by 83 runs|report=[http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1200179.html Scorecard]|venue=[[Lalabhai Contractor Stadium]], [[Surat]]|umpires=[[Jayaraman Madanagopal]] (Ind) and [[Chirra Ravikanthreddy]] (Ind)|motm=|toss=South Africa Women won the toss and elected to bat.|rain=|notes=}} == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://www.espncricinfo.com/series/_/id/19508/sa-w-in-india-2019-20 Jerin gida a ESPN Cricinfo] 5clwwjzgbkxd3p8boruopq7gv4q812w Esther Oyema 0 33691 167015 161099 2022-08-20T06:38:44Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki '''Esther Oyema''' (an Haife ta a ranar 20 ga watan Afrilu 1982) yar [[Najeriya]] ce.<ref>[[Glasgow]] 2014 profile". Retrieved 10 October 2014.</ref> ==Sana`a== Oyema ta yi gasa a gasar mata ta kilogiram 61 a gasar Commonwealth<ref>"Preview: [[Glasgow]] 2014 [[Commonwealth Human Rights Initiative|Commonwealth]] Games [[powerlifting]] competition". www.paralympic.org. 20 July 2014. Retrieved 29 March 2018.</ref> ta 2014 inda ta ci lambar zinare tare da kafa sabon tarihin duniya ta hanyar daga 122.4&nbsp;kg a cikin nau'i heavyweight.<ref>Team [[Najeriya|Nigeria]] Para-[[power]] lifters set new world records at [[Commonwealth Human Rights Initiative|Commonwealth]] Games". Vanguard. 2 August 2014. Retrieved 29 March 2018.</ref> A shekarar 2015 ta lashe lambar zinare a gasar cin kofin nahiyar Afirka inda ta daga 133&nbsp;kg kuma ta doke rikodin da ta gabata 126&nbsp;kg.<ref>"Another [[Nigerian Railway Corporation|Nigerian]] [[powerlifter]], [[Esther Onyema]] breaks world record". Vanguagrd. 16 September 2015. Retrieved 29 March 2018.</ref> A wannan shekarar ta yi tattaki har zuwa Almaty na [[Kazakistan|kasar Kazakhstan]] inda ta sake samun lambar zinare a gasar IPC Powerlifting Asian Open Championship ta hanyar daga 79.&nbsp;kg.<ref>[[Valentin Bibik|Valentine]] Chinyem (31 July 2015). "[[Nigerian Customs Service|Nigerian]] Weight Lifters Break World Record in Asia". News of [[Najeriya|Nigeria]]. Retrieved 29 March 2018.</ref> A lokacin wasannin nakasassu na bazara na 2016 ta sami lambar azurfa ta doke takwararta ta Mexico Amalia Perez a tseren kilo 55 na mata.<ref>Christopher Maduewesi (12 September 2016). "[[Esther Onyema]] wins Silver for Team [[Najeriya|Nigeria]] at Rio Paralympics". Making if Champs. Retrieved 29 March 2018.</ref> Ta lashe lambar zinare kuma ta kafa sabon tarihin duniya na 131&nbsp;kg a cikin nau'in lightweight na mata na Para Powerlifting a farashin Zinariya 2018 wasannin Commonwealth. A ranar 21 ga watan Mayu, 2020, kwamitin kula da wasannin nakasassu na kasa da kasa (IPC) ya dakatar da ita na tsawon shekaru hudu bayan ta gaza yin gwajin kwayoyin kara kuzari. Ta fafata ne a gasar Paralympic ta kasa da kasa na shekarar 2019 da aka gudanar a Oriental Hotel, [[Victoria Island, Lagos|Victoria Island]] a Legas, inda ta sake samun lambar zinare, amma daga baya aka batar da samfurin fitsarinta da hukumar IPC ta yi a lokacin gasar, kuma ta gwada ingancin 19-norandrosterone.<ref>"[[Esther Oyema]] receives a four-year ban for anti-doping rule violation". [[Kungiyar Nakasassu Ta Duniya|International]] Paralympic Committee. Retrieved 28 June 2021.</ref> == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Haifaffun 1982]] j0112ce2l6z3hklx88lzgepkzxdk93t Kungiyar Kwallon Raga ta Mata ta Kenya 0 33713 167190 155922 2022-08-20T11:07:16Z A Sulaiman Z 13085 wikitext text/x-wiki   '''Kungiyar kwallon raga ta mata ta Kenya''', ''Malkia Strikers'', tana wakiltar [[Kenya]] a gasar kwallon raga ta kasa da kasa. Kenya ta mamaye nahiyar Afirka tun a shekarar 1990, inda ta lashe [[Gasar Kwallon Raga ta Mata ta Afirka|gasar kwallon raga ta mata ta Afirka]] sau tara. Sau uku sun cancanci shiga gasar Olympics; a cikin shekarun 2000, 2004 da kuma ga wasannin Olympics na bazara na shekarar 2020 da aka jinkirta a Tokyo. Har ila yau, Kenya tana da ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta bakin teku, waɗanda ita ce ƙungiyar mata tilo a gasar Olympics ta Tokyo. Tawagar kwallon raga ta mata ta Kenya ba ta cancanci zuwa Tokyo ba. == Tarihi == Ba a gayyaci mata zuwa buga wasan kwqllon raga a Gasar Wasannin Afirka baki daya ba sai a shekarar 1978 . Waɗancan wasannin sun kasance a [[Aljir|Algiers, Aljeriya]] da Kenya ba su aika da wata ƙungiya ba. Tawagar ta kasance a shekarar 1991 don wasan kwallon raga a shekarar 1991 All-Africa Games inda suka kasance na farko. Sun kuma kasance a birnin Alkahira lokacin da kungiyoyi takwas suka halarci gasar cin kofin kwallon raga ta mata na Afirka a shekarar 1991 kuma Kenya ta sake lashe lambar zinare. Violet Barasa, a matsayin kyaftin din tawagar kasar, ya jagoranci tawagar kasar zuwa bayyanuwanta a wasannin Olympics na bazara na shekarar 2000 da kuma na lokacin bazara na shekarar 2004 . A duka abubuwan biyu sun gama sha ɗaya. A cikin shekarar 2006 kocin tawagar shi ne kocin Japan Sadatoshi Sugawara wanda Paul Bitok ya taimaka. Sun fafata a gasar cin kofin duniya ta FIVB da aka yi a Japan duk da cewa kungiyar ba ta da kwararrun 'yan wasa saboda zababbun tawagar dalibai ne ko kuma 'yan wasa da ke kasar Japan. A shekara ta 2007 kocinsu Sammy Kirongo ya jagoranci su zuwa [[Gasar Kwallon Raga ta Mata ta Afirka|gasar cin kofin kwallon raga ta mata na Afirka]] karo na bakwai. Gasar da aka yi a waccan shekarar ta kasance a Nairobi, kuma wasan karshe da Algeriya. Tawagar ta Kenya sun hada da Brackcides Agala, Janet Wanja, Dorcas Ndasaba da Catherine Wanjiru . An ce Mildred Odwako shine "mafi kyawun diger" kuma Janet Wanja ita ce "mafi kyawun mai tsarawa". Dorcas Ndasaba an yi mata hukunci "mafi kyawun 'yar wasa" bayan da ta samu maki na karshe don ba da nasara a jere. A shekara ta 2008 sun kasa samun tikitin shiga gasar Olympics ta lokacin zafi a shekarar 2008 bayan da Algeria ta doke su, sannan bayan shekaru hudu Algeriya ta sake hana su shiga gasar Olympics ta bazara a shekara ta 2012 a London. A cikin shekarar 2015 Brackcides Agala shine kyaftin din kungiyar kuma Janet Wanja ta taimaka mata. Kungiyar ta sanar da cewa sun ki buga gasar FIVB World Grand Prix na shekarar 2015 a Canberra bayan samun nasara da dama. ‘Yan wasan dai sun ji haushin yadda ba a biya su kudaden da hukumar kwallon raga ta Kenya ta yi musu alkawari. Kauracewa gasar ya samu nasara kuma kungiyar ta buga da kasar Peru. Duk da haka, KVF ba ta ji daɗi ba kuma lokacin da aka sanar da ƙungiyar ta shiga gasar Olympics ta bazara ta shekarar 2016 ba a nemi Khadambi ko mataimakiyarta Janet Wanja ba a wasannin share fage kuma ƙungiyar ta kasa tsallakewa. A cikin shekarar 2020, a ƙarƙashin sabon kocin Paul Bitok, ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta mata ta Kenya ta lashe lambar zinare a gasar wasannin Afirka kuma sun cancanci shiga wasannin Olympics na bazara na shekarar 2020 da aka jinkirta wanda shine karo na farko cikin shekaru goma sha shida. === 2020 Olympics === Tawagar wasan kwallon raga ta mata ta Kenya ta samu cancantar shiga gasar Olympics ta bazara ta shekarar 2020 ta hanyar lashe zagayen tafkin da maki uku tare da samun tikitin shiga gasar share fagen shiga gasar Olympics ta Afirka da aka yi a [[Yaounde|Yaoundé]], [[Kamaru]], wanda ke nuna alamar dawowar kasar gasar Olympics a karon farko tun Athens 2004. . An bayyana sunayen zaɓaɓɓun 'yan wasan a ranar 26 ga Yuni 2021. Tawagar Olympics ta hada da tsohon soja Mercy Moim a matsayin kyaftin da Jane Wacu ita ma ta sanya kungiyar, amma tsoffin 'yan wasa Violet Makuto da Elizabeth Wanyama ba a saka su ba. Dan wasan Kenya Brackcides Agala yana cikin tawagar kwallon volleyball ta bakin teku. Tawagar ta sami ƙarin horo daga wasu kociyan Brazil shida waɗanda suka ziyarci Kenya <ref name="feather" /> sannan aka tura ƙungiyar zuwa Nairobi inda suka sami ƙarin koci daga kocin Brazil {{Interlanguage link|Luizomar de Moura|pt}} . Sauran kungiyoyin da ke rukuninsu a Tokyo su ne tawagar gida Japan, Serbia, Brazil, Koriya da Jamhuriyar Dominican . <ref name="f451" /> Tawagar ta tashi daga Kenya zuwa gasar Olympics a Tokyo a cikin bagagi uku don gwadawa da rage yiwuwar kamuwa da cutar ta COVID-19 . An zabi kyaftin din kungiyar Mercy Moim a matsayin daya daga cikin masu rike da tutar kasar Kenya a bikin bude gasar Olympics (Moim ita ce mace ta biyu da aka baiwa wannan karramawa bayan maharbi Shazad Anwar a shekarar 2016). Wasansu na farko shine ranar 25 ga Yuli a Tokyo da Japan . Abin mamaki Paul Bitok ba ya kan layin wasan, amma kocin Brazil {{Interlanguage link|Luizomar de Moura|pt}}An sanar da a matsayin babban kocin. Ya yi magana da manema labarai ta hannun manajan kungiyar. Kungiyar ta yi rashin nasara a wasanta na farko da Japan a jere. == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20131113131017/http://cavb.org/ CAVB Site] {{Women's CAVB teams}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] amb3zaqmr28xehqjms329vr8u7g9wf5 Kungiyar Kwallon Kafa ta Mata ta Kenya ta Kasa da Shekaru 20 0 33727 167187 165230 2022-08-20T11:04:19Z A Sulaiman Z 13085 wikitext text/x-wiki   '''Ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta mata ta Kenya ta ƙasa da shekaru 20,''' tana wakiltar ƙasar [[Kenya]] a wasan ƙwallon kafa na matakin ƙasa da shekaru 20 na mata kuma hukumar kula da wasannin ƙwallon ƙafa ta ƙasar Kenya ce ke kula da ita. == Tawagar == A cikin shekara ta 2006, 'yan wasan ƙasar na ƙasa da shekaru 19 suna yin atisaye ne sau 2 a mako. Ƙasar ta halarci gasar cin kofin mata ta mata 'yan ƙasa da shekaru 20 na Afirka a shekara ta 2006. Ya kamata su kara da Congo-Brazzaville a zagaye na 1 amma Congo-Brazzaville ta fice daga gasar. A zagaye na biyu kuma sun kara da Najeriya a ƙasar Najeriya, inda suka yi rashin nasara da ci 0-8. A gidansu a wasan da suka fafata, sun yi rashin nasara da ci 1-2. . Ƙungiyar 'yan ƙasa da shekaru 20 ta fafata ne a gasar cin kofin duniya ta mata ta FIFA U-20 a shekara ta 2010/2011. Ba su samu shiga gasar cin kofin duniya ta mata na U20 ba. A zagayen farko, sun yi kunnen doki da Lesotho da ci 2-2 a wasan gida da Lesotho. A karawar da suka yi a gida, ta doke Lesotho da ci 2-0. A zagayen farko na neman tikitin shiga gasar, ta sha kashi a hannun Zambia da ci 2-1 a wasan gida da Zambia. Sun doke Zambia da ci 4-0 a wasan gida. A wasannin share fage, sun yi rashin nasara a hannun Tunisia a gida da ci 1-2 a zagaye na biyu. A cikin shekara ta 2012, Martha Kapombo ta horar da ɓangaren Zambia. A gasar neman gurbin shiga gasar cin kofin duniya na 'yan ƙasa da shekaru 20 na Afirka, Zambiya ta sha kashi a hannun Kenya da jimillar ƙwallaye 5-2 a wasanni biyu da Ƙungiyoyin biyu suka yi a gida da waje. Zambia ta sha kashi a wasa na biyu a filin wasa na Nyayo da ke [[Nairobi]] da ci 0-4. A wasan tsakiyar watan Fabrairu, sun doke Kenya 2-1 a filin wasa na Sunset da ke [[Lusaka]] . Kapombo ya ce game da wasa na biyu, “Ba mu shirya yin rashin nasara a hannun Kenya ba, a gaskiya mun san cewa za mu doke su da ci huɗu kamar yadda suka yi mana. Sun canza yawancin ’yan wasan da muka yi wasa da su a Zambiya kuma hakan ya yi mana wahala a tsakiya wanda ya kasa dannawa”. Kocin Kenya Florence Adhiambo ya ce game da wasan "Mun zo da nisa sosai, mun yi atisaye sosai kuma yanzu mun ga irin kyakkyawan horon da zai iya yi. Mun yi aiki tukuru don kasancewa a nan kuma magoya bayan sun taka muhimmiyar rawa a wannan nasarar." An shirya wanda ya yi nasara a wasan da Tunisia a zagaye na biyu. 'Yan Kenya sun buga wasan Tunisia a ranar 31 ga watan Maris na shekarar 2012 a filin wasa na Nyayo na ƙasar Tunisiya. A cigaba da wasan, Ƙungiyar ta yi atisayen makonni uku. Florence Adhiambo ce ta jagoranci su a wasan. Ksh.700,000 ne Firayim Ministan Kenya ya baiwa tawagar don tallafawa burinsu na gasar cin kofin duniya. Ƙarin tallafi ya fito daga [[UNICEF]], Procter and Gamble, da Coca-Cola . == Fage da ci gaba == Farkon cigaban wasan mata a lokacin da turawan mulkin mallaka suka kawo wasan ƙwallon ƙafa a nahiyar ya takaita ne yayin da masu mulkin mallaka a yankin suka yi ƙoƙarin ɗaukar tunanin iyayen ƙasa da shigar mata cikin wasanni tare da su zuwa ga al'adun gida waɗanda suke da irin wannan tunani a cikin su. <ref name="Alegi2010" /> Rashin samun ci gaba daga baya na ƙungiyar ƙasa a matakin ƙasa da ƙasa na alamomin dukkan ƙungiyoyin Afirka ne sakamakon abubuwa da yawa, waɗanda suka haɗa da ƙarancin damar samun ilimi, talauci tsakanin mata a cikin al'umma, da rashin daidaito na asali a cikin al'umma wanda ke ba da izini lokaci-lokaci. ga takamaiman mata na take hakkin ɗan adam. Lokacin da aka haɓaka ƙwararrun ƴan wasan ƙwallon ƙafa mata, sun kan tafi don samun damammaki a ƙasashen waje. Nahiyar gabaɗaya, ba da kuɗi kuma batu ne, tare da mafi yawan kuɗin ci gaba daga [[FIFA]], ba ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta ƙasa ba. <ref name="Kuhn2011" /> Nan gaba, nasarar wasan ƙwallon ƙafa na mata a Afirka ya dogara ne da ingantattun kayan aiki da samun damar mata zuwa waɗannan wuraren. Ƙoƙarin tallata wasan da kuma sanya shi yin kasuwanci ba shine mafita ba, kamar yadda ake nunawa a halin yanzu da damammakin Ƙungiyoyin ƙwallon ƙafa na matasa da na mata da ake gudanarwa a faɗin nahiyar. {{Page needed|date=August 2018}} Ƙwallon ƙafa na mata ya samu karɓuwa a ƙasar a shekara ta 1990. A cikin shekara ta1993, wannan shaharar ta kai ga kafa hukumar ƙwallon ƙafa ta mata ta Kenya, wacce ta shirya ƙungiyar ƙasa da ta wakilci ƙasar sau da yawa a wasannin duniya tsakanin kafa da shekara ta 1996. A cikin shekara ta 1996, Hukumar Ƙwallon Ƙafa ta Kenya ta shiga cikin matsin lamba daga FIFA kuma Hukumar Ƙwallon Ƙafa ta Kenya ta mamaye wasan ƙwallon ƙafa na mata, tare da wakilcin mata a cikin Ƙungiyar a matsayin ƙaramin kwamiti. {{Rp|121-}}Wasan ƙwallon ƙafa shine wasa na huɗu mafi shahara ga mata a ƙasar , inda ya biyo bayan wasan volley, kwando da hockey na filin wasa. A shekara ta 1999, wata mace alƙalan wasa daga ƙasar Kenya ta jagoranci wasa tsakanin Ƙungiyoyin matan Najeriya da na Afirka ta Kudu a birnin [[Johannesburg]], inda magoya bayanta suka yi mata rashin mutunci a lokacin da ta kasa buga wasan Offside. Wasan ya jinkirta saboda tabbatar da tashin hankali, wanda ya haɗa da bulo da aka jefa mata. A shekara ta 2006, akwai ‘yan wasan ƙwallon ƙafa mata 7,776 da aka yi wa rajista, daga cikinsu 5,418 aka yi wa rajista, ‘yan wasa matasa ‘yan ƙasa da shekara 18, sannan 2,358 sun zama manyan ‘yan wasa. <ref name="fifabook" /> Hakan ya biyo bayan ƙaruwar rajistar ‘yan wasan ƙwallon ƙafa mata a ƙasar tare da ’yan wasa 4,915 a shekara ta 2000, 5,000 a 2001, 5,500 a 2002, 6,000 a 2003, 6,700 a 2004 da 7,100 a 2005 <ref name="fifabook" /> A shekara ta 2006, akwai jimillar Ƙungiyoyin ƙwallon ƙafa 710 a ƙasar , inda 690 ke haɗe da Ƙungiyoyin jinsi, 20 kuma mata ne kawai. <ref name="fifabook" /> A shekara ta 2006, an sami 'yan mata sama da 3,000 da ke wasa a wasannin lig-lig guda bakwai na ƙasar. Ƙungiyar watsa labarai ta Afirka ce ta saye haƙƙoƙin watsa gasar cin kofin duniya ta mata na shekara ta 2011 a ƙasar. An ƙirƙiro hukumar ƙwallon ƙafa ta Kenya kuma ta shiga FIFA a shekara ta 1960. Kit ɗin nasu ya haɗa da ja, koren riga da fari, guntun wando da bakin safa. Hukumar ba ta da ma’aikaci mai cikakken lokaci mai aiki a harkar ƙwallon ƙafa ta mata. <ref name="fifabook" /> Ƙwallon Ƙafa na mata yana wakilci a hukumar ta takamaiman umarnin tsarin mulki. <ref name="fifabook" /> [[FIFA|FIFA ta]] dakatar da Kenya daga dukkan harkokin ƙwallon ƙafa na tsawon watanni uku a shekara ta 2004, saboda tsoma bakin gwamnati a harkokin ƙwallon ƙafa . An janye haramcin ne bayan da ƙasar ta amince da ƙirkiro sabbin dokoki. A ranar 25 ga Oktoba, shekara ta 2006, an sake dakatar da Kenya daga buga wasan ƙwallon ƙafa na ƙasa da ƙasa saboda kasa cika yarjejeniyar Janairu shekara ta 2006 da aka ƙulla don warware matsalolin da ke faruwa a hukumar ƙwallon ƙafa tasu. FIFA ta sanar da cewa dakatarwar za ta ci gaba da aiki har sai hukumar ta bi yarjejeniyoyin da aka cimma a baya. <ref name="FIFA suspends Kenya" /> Rachel Kamweru ita ce shugabar ƙwallon ƙafa ta mata ta Kenya. COSAFA da [[FIFA]] sun sake jaddada aniyarsu ta taka rawar gani a wasan ƙwallon Ƙafa na mata a ƙasashen [[Kenya]] da [[Itofiya|Habasha]] da [[Uganda]] da [[Tanzaniya|Tanzania]] a shekara ta 2010 == Manazarta == {{Reflist}} 65biaqfdb8ri771nk6xcf8crdxzl12o Kungiyar Kwallon Kafar Ivory Coast ta Kasa da Shekaru 23 0 33733 167184 156132 2022-08-20T10:59:07Z A Sulaiman Z 13085 /* Manazarta */ wikitext text/x-wiki   '''Kungiyar kwallon kafar Ivory Coast ta kasa da shekaru 23,''' kungiyar tana wakiltar kasar [[Ivory Coast]] a wasannin kwallon kafa na kasa da kasa na 'yan kasa da shekaru 23. Wanda ake yi wa lakabi ''da Les Petit Éléphants'' ( The Small Elephants a [[Turanci|turance]] ), tawagar ‘yan kasa da shekaru 23 ta fara fitowa a matakin duniya a shekara ta 2003 a gasar cin kofin matasa ta duniya ta shekarar 2003, sun kai zagaye na 16 kafin Amurka ta kore su . == 'Yan wasa == === Tawagar ta yanzu === An gayyaci 'yan wasa masu zuwa don gasar Olympics ta 2020 .<section begin="CIV" /> An sanar da 'yan wasan karshe na Ivory Coast a ranar 3 ga Yuli 2021. === Recent call-ups === == Girmamawa == * Gasar Toulon ta 2010 ( taken farko) == Rikodin gasa == === Gasar Toulon ta 2010 === Gasar Toulon (a hukumance Tournoi Espoirs de Toulon ko "Toulon Hopefuls' Tournament") gasar kwallon kafa ce wacce a al'adance ke nuna kungiyoyin kasa da kasa da aka gayyata da suka kunshi 'yan wasa kasa da 21. Wannan shi ne karo na 2 da Ivory Coast ta buga kuma har yanzu sun taka rawar gani. Sakamakon yana ƙasa. ==== Rukunin Stage Group A ==== {| class="wikitable" style="text-align: center;" ! width="175" |Tawaga ! width="20" | Pld ! width="20" | W ! width="20" | D ! width="20" | L ! width="20" | GF ! width="20" | GA ! width="20" | GD ! width="20" | Pts |- bgcolor="#ccffcc" | align="left" |</img> Faransa | 3 | 3 | 0 | 0 | 8 | 2 | +6 | '''9''' |- bgcolor="#ccffcc" | align="left" |</img> Ivory Coast | 3 | 2 | 0 | 1 | 6 | 2 | +4 | '''6''' |- bgcolor="#ffcccc" | align="left" |</img> Colombia | 3 | 1 | 0 | 2 | 3 | 4 | –1 | '''3''' |- bgcolor="#ffcccc" | align="left" |</img> Japan | 3 | 0 | 0 | 3 | 1 | 10 | –9 | '''0''' |} Kowane lokaci na gida ( CEST )     == Duba kuma == * [[Ivory Coast|Wasanni a Ivory Coast]] ** Kwallon kafa a Ivory Coast *** Wasan kwallon kafa na mata a Ivory Coast * Kungiyar kwallon kafa ta kasar Ivory Coast * Tawagar kwallon kafar Ivory Coast ta kasa da shekaru 20 * Tawagar kwallon kafa ta 'yan kasa da shekaru 17 ta Ivory Coast * [[Kungiyar Kwallon Kafa ta Mata ta Ivory Coast|Kungiyar kwallon kafa ta mata ta Ivory Coast]] == Manazarta == {{Reflist}} <ref>{{cite web |title=Ivory Coast confirm Olympic squad|url=https://www.kickoff.com/news/articles/world-news/categories/news/olympics/ivory-coast-confirm-squad-for-olympic-games/701673|publisher=Kickoff |access-date=7 July 2021}}</ref> jkcoa2bbqwlhkbl4qvcf42cgcd8i6lt Kungiyar Wasan Hockey ta Maza ta Ghana 0 33746 167153 156162 2022-08-20T10:23:35Z A Sulaiman Z 13085 wikitext text/x-wiki   '''Kungiyar wasan hockey ta maza ta Ghana,''' tana wakiltar [[Ghana]] a gasar wasan hockey ta kasa da kasa kuma kungiyar kula da wasan hockey ta Ghana ce ke kula da ita da kuma hukumar da ke kula da wasan hockey a Ghana. Ghana tana matsayi na 36 bisa ga FIH Rankings (kamar na Yuni 2019).ref>{{Cite web|url=https://tms.fih.ch/matches/8924/reports/matchreport}}</ref> Ghana ta shiga gasar cin kofin duniya ta Hockey a karon farko a cikin 2016–2017 . A zagaye na 1, sun buga gasar rukuni-rukuni na Afirka tare da Kenya, Namibiya da Najeriya, inda suka yi nasara a dukkan wasannin da suka buga a cikin tafki ciki har da nasara da ci 1-0 a kan babbar kungiyar Kenya. A zagaye na 2, an sanya su a Pool B tare da Sri Lanka, Masar da China . Ghana ta doke Sri Lanka ne kawai, kuma a wasan daf da na kusa da karshe Oman ta baiwa Ghana mamaki da ci 4-3. A karshe Ghana ce ta zo ta 6 a jerin kasashe. Ana gudanar da horaswa da wasanni a shirye-shiryen tunkarar gasar kasa da kasa a filin wasa na Theodosia Okoh Hockey da ke [[Accra]] . == Rikodin gasar == === Gasar cin kofin duniya === * 1975 - Wuri na 12 === Gasar cin kofin Afrika === * 1974 -</img> * 1983 -</img> * 2000 - Wuri na 4 * 2005 -</img> * 2009 -</img> * 2013 - Wuri na 4 * 2017 -</img> * 2022-5 ga === Wasannin Afirka === * 1987 - Wuri na 5 * 1991 - Wuri na 4 * 1999 - Wuri na 5 * 2003 -</img> === Gasar cancantar shiga gasar Olympics ta Afirka === * 2007 - Wuri na 4 * 2011 -</img> * 2015 - Wuri na 4 * 2019 -</img> === Wasannin Commonwealth === * 2022 - ''Cancanta'' === Gasar Wasan Hockey ta Duniya === * 2012-13 - Zagaye na 1 * 2014-15 - Zagaye na 1 * 2016-17 - Wuri na 28 == Duba kuma == * Kungiyar wasan hockey ta mata ta Ghana == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.fih.ch/inside-fih/our-members/ghanahf/ Bayanin FIH] il1rof7l3l65c0orpml5ozh0s6jfjrn 167156 167153 2022-08-20T10:25:38Z A Sulaiman Z 13085 wikitext text/x-wiki   '''Kungiyar wasan hockey ta maza ta Ghana,''' tana wakiltar [[Ghana]] a gasar wasan hockey ta kasa da kasa kuma kungiyar kula da wasan hockey ta Ghana ce ke kula da ita da kuma hukumar da ke kula da wasan hockey a Ghana. Ghana tana matsayi na 36 bisa ga FIH Rankings (kamar na Yuni 2019).ref>{{Cite web|url=https://tms.fih.ch/matches/8924/reports/matchreport}}</ref>Ghana ta shiga gasar cin kofin duniya ta Hockey a karon farko a cikin 2016–2017 . A zagaye na 1, sun buga gasar rukuni-rukuni na Afirka tare da Kenya, Namibiya da Najeriya, inda suka yi nasara a dukkan wasannin da suka buga a cikin tafki ciki har da nasara da ci 1-0 a kan babbar kungiyar Kenya. A zagaye na 2, an sanya su a Pool B tare da Sri Lanka, Masar da China . Ghana ta doke Sri Lanka ne kawai, kuma a wasan daf da na kusa da karshe Oman ta baiwa Ghana mamaki da ci 4-3. A karshe Ghana ce ta zo ta 6 a jerin kasashe. Ana gudanar da horaswa da wasanni a shirye-shiryen tunkarar gasar kasa da kasa a filin wasa na Theodosia Okoh Hockey da ke [[Accra]] . == Rikodin gasar == === Gasar cin kofin duniya === * 1975 - Wuri na 12 === Gasar cin kofin Afrika === * 1974 -</img> * 1983 -</img> * 2000 - Wuri na 4 * 2005 -</img> * 2009 -</img> * 2013 - Wuri na 4 * 2017 -</img> * 2022-5 ga === Wasannin Afirka === * 1987 - Wuri na 5 * 1991 - Wuri na 4 * 1999 - Wuri na 5 * 2003 -</img> === Gasar cancantar shiga gasar Olympics ta Afirka === * 2007 - Wuri na 4 * 2011 -</img> * 2015 - Wuri na 4 * 2019 -</img> === Wasannin Commonwealth === * 2022 - ''Cancanta'' === Gasar Wasan Hockey ta Duniya === * 2012-13 - Zagaye na 1 * 2014-15 - Zagaye na 1 * 2016-17 - Wuri na 28 == Duba kuma == * Kungiyar wasan hockey ta mata ta Ghana == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.fih.ch/inside-fih/our-members/ghanahf/ Bayanin FIH] 5wdpspvwl6p3shz099enql5bjsy0yuq 167157 167156 2022-08-20T10:27:22Z A Sulaiman Z 13085 wikitext text/x-wiki   '''Kungiyar wasan hockey ta maza ta Ghana,''' tana wakiltar [[Ghana]] a gasar wasan hockey ta kasa da kasa kuma kungiyar kula da wasan hockey ta Ghana ce ke kula da ita da kuma hukumar da ke kula da wasan hockey a Ghana. Ghana tana matsayi na 36 bisa ga FIH Rankings (kamar na Yuni 2019).ref>{{Cite web|url=https://tms.fih.ch/matches/8924/reports/matchreport}}Ghana ta shiga gasar cin kofin duniya ta Hockey a karon farko a cikin 2016–2017 . A zagaye na 1, sun buga gasar rukuni-rukuni na Afirka tare da Kenya, Namibiya da Najeriya, inda suka yi nasara a dukkan wasannin da suka buga a cikin tafki ciki har da nasara da ci 1-0 a kan babbar kungiyar Kenya. A zagaye na 2, an sanya su a Pool B tare da Sri Lanka, Masar da China . Ghana ta doke Sri Lanka ne kawai, kuma a wasan daf da na kusa da karshe Oman ta baiwa Ghana mamaki da ci 4-3. A karshe Ghana ce ta zo ta 6 a jerin kasashe. Ana gudanar da horaswa da wasanni a shirye-shiryen tunkarar gasar kasa da kasa a filin wasa na Theodosia Okoh Hockey da ke [[Accra]] . == Rikodin gasar == === Gasar cin kofin duniya === * 1975 - Wuri na 12 === Gasar cin kofin Afrika === * 1974 -</img> * 1983 -</img> * 2000 - Wuri na 4 * 2005 -</img> * 2009 -</img> * 2013 - Wuri na 4 * 2017 -</img> * 2022-5 ga === Wasannin Afirka === * 1987 - Wuri na 5 * 1991 - Wuri na 4 * 1999 - Wuri na 5 * 2003 -</img> === Gasar cancantar shiga gasar Olympics ta Afirka === * 2007 - Wuri na 4 * 2011 -</img> * 2015 - Wuri na 4 * 2019 -</img> === Wasannin Commonwealth === * 2022 - ''Cancanta'' === Gasar Wasan Hockey ta Duniya === * 2012-13 - Zagaye na 1 * 2014-15 - Zagaye na 1 * 2016-17 - Wuri na 28 == Duba kuma == * Kungiyar wasan hockey ta mata ta Ghana == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.fih.ch/inside-fih/our-members/ghanahf/ Bayanin FIH] 897e5wwtj30es3ivfriobx452yanmum 167159 167157 2022-08-20T10:28:50Z A Sulaiman Z 13085 wikitext text/x-wiki   '''Kungiyar wasan hockey ta maza ta Ghana,''' tana wakiltar [[Ghana]] a gasar wasan hockey ta kasa da kasa kuma kungiyar kula da wasan hockey ta Ghana ce ke kula da ita da kuma hukumar da ke kula da wasan hockey a Ghana. Ghana tana matsayi na 36 bisa ga FIH Rankings (kamar na Yuni 2019). Ghana ta shiga gasar cin kofin duniya ta Hockey a karon farko a cikin 2016–2017 . A zagaye na 1, sun buga gasar rukuni-rukuni na Afirka tare da Kenya, Namibiya da Najeriya, inda suka yi nasara a dukkan wasannin da suka buga a cikin tafki ciki har da nasara da ci 1-0 a kan babbar kungiyar Kenya. A zagaye na 2, an sanya su a Pool B tare da Sri Lanka, Masar da China . Ghana ta doke Sri Lanka ne kawai, kuma a wasan daf da na kusa da karshe Oman ta baiwa Ghana mamaki da ci 4-3. A karshe Ghana ce ta zo ta 6 a jerin kasashe. Ana gudanar da horaswa da wasanni a shirye-shiryen tunkarar gasar kasa da kasa a filin wasa na Theodosia Okoh Hockey da ke [[Accra]] . == Rikodin gasar == === Gasar cin kofin duniya === * 1975 - Wuri na 12 === Gasar cin kofin Afrika === * 1974 -</img> * 1983 -</img> * 2000 - Wuri na 4 * 2005 -</img> * 2009 -</img> * 2013 - Wuri na 4 * 2017 -</img> * 2022-5 ga === Wasannin Afirka === * 1987 - Wuri na 5 * 1991 - Wuri na 4 * 1999 - Wuri na 5 * 2003 -</img> === Gasar cancantar shiga gasar Olympics ta Afirka === * 2007 - Wuri na 4 * 2011 -</img> * 2015 - Wuri na 4 * 2019 -</img> === Wasannin Commonwealth === * 2022 - ''Cancanta'' === Gasar Wasan Hockey ta Duniya === * 2012-13 - Zagaye na 1 * 2014-15 - Zagaye na 1 * 2016-17 - Wuri na 28 == Duba kuma == * Kungiyar wasan hockey ta mata ta Ghana == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.fih.ch/inside-fih/our-members/ghanahf/ Bayanin FIH] lt58kiyt5ddkbk3spr7p5go4pezyi6m Eurig Wyn 0 34025 167018 157877 2022-08-20T06:46:04Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki    {{Databox}} '''Eurig Wyn''' (10 Oktoba 1944 - 25 Yuni 2019)<ref>"5th parliamentary term | Eurig WYN | MEPs | European Parliament". ''www.europarl.europa.eu''. Retrieved 2 July 2021.</ref><ref name=":0">"Former Plaid Cymru MEP Eurig Wyn dies". [[BBC News]]. 26 June 2019. Retrieved 26 June 2019.</ref> ɗan siyasa ne na Kasar Wales kuma ɗan jarida. Ya kasance me ba na Plaid Cymru a Majalisar Tarayyar Turai a Wales daga 1999 zuwa 2004, lokacin da ya rasa kujerarsa, a wani bangare dalilin rage yawan kujerun majalisa da aka ware ma Kasar Wales. ==Aiki== ===Dan jarida=== Ya kasance tsohon dan jarida na BBC. A cikin shekara ta 2005, an zaɓi Eurig Wyn a matsayin ɗan takarar majalisar dokoki na Plaid Cymru na mazabar Ynys Môn wanda bai yi nasara ba ya nemi Plaid Cymru a babban zaɓe na waccan shekarar. ==Mutuwa== Ya rasu a watan Yuni 2019.<ref name=":0" /> == Duba kuma == * Jillian Evans MEP (Plaid Cymru) == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.europarl.europa.eu/members/archive/alphaOrder/view.do;jsessionid=7CF6B373153376D74AC83913DAECBFC4.node2?language=EN&id=4551 Bayanan martaba a gidan yanar gizon majalisar Turai] {{S-start}} {{S-par|eu}} {{S-new|constituency}} {{S-ttl}} {{S-non}} {{S-end}} == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Haihuwar 1944]] [[Category:Mutuwar 2019]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] aga4zs0v9b74dwi1z22szzutnk1i06u Everette Brown 0 34315 167023 160307 2022-08-20T06:59:47Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{Infobox NFL biography|name=Everette Brown|image=|image_size=|caption=|number=<!--91, 71, 90-->|position=Assistant linebackers coach|current_team=Carolina Panthers|birth_date={{birth date and age|1987|8|7|mf=y}}|birth_place=[[Greenville, North Carolina]]|death_date=|death_place=|height_ft=6|height_in=1|weight_lbs=263|high_school=[[E. T. Beddingfield High School|Stantonsburg (NC) Beddingfield]]|college=[[Florida State Seminoles football|Florida State]]|draftyear=2009|draftround=2|draftpick=43|pastteams=* [[Carolina Panthers]] ({{NFL Year|2009}}–{{NFL Year|2010}}) * [[San Diego Chargers]] ({{NFL Year|2011}}) * [[Detroit Lions]] ({{NFL Year|2012}}) * [[Philadelphia Eagles]] ({{NFL Year|2013}})* * [[Dallas Cowboys]] ({{NFL Year|2013}}) * [[Washington Redskins]] ({{NFL Year|2014}}) * [[Cleveland Browns]] ({{NFL Year|2015}})*|pastteamsnote=yes|pastcoaching=* [[Carolina Panthers]] ({{NFL Year|2019}}–present) <br />Assistant linebackers coach|highlights=* ''[[Sporting News]]'' Freshman All-[[Atlantic Coast Conference|ACC]] (2006) * ''[[Sporting News]]'' Freshman [[All-America]]n (2006) * First-team All-ACC (2008)|statweek=|statseason=|statlabel1=[[Tackle (football move)|Total tackles]]|statvalue1=67|statlabel2=[[Quarterback sack|Sacks]]|statvalue2=7.0|statlabel3=[[Fumble|Forced fumbles]]|statvalue3=4|statlabel4=[[Fumble|Fumble recoveries]]|statvalue4=0|statlabel5=[[Interceptions]]|statvalue5=1|nfl=BRO430930}} '''Everette Brown''' (an haife shi ranar 7 ga watan Agusta, 1987). kocin ƙwallon ƙafa ne na Amurka kuma tsohon mai ba da baya wanda a halin yanzu shine mataimakin kocin layi na Carolina Panthers na National Football League (NFL). Ya buga wasan kwallon kafa na kwaleji a jihar Florida kuma Carolina Panthers ne ya tsara shi a zagaye na biyu na 2009 NFL Draft. Brown kuma ya taka leda a San Diego Chargers, Detroit Lions, Philadelphia Eagles, Dallas Cowboys, da Washington Redskins. == Shekarun farko == Brown ya halarci makarantar sakandare ta Beddingfield a Wilson, North Carolina, inda ya kammala karatunsa a 2005. Ya kasance tauraron wasanni biyu a kwallon kafa da kuma waƙa. A cikin ƙwallon ƙafa na makarantar sakandare, ya yi rikodin abubuwan 120 tare da buhu 16 a matsayin babba. Brown ya kuma kama wucewa 40 don yadudduka 770 da ƙwanƙwasa 10 a matsayin ƙarshen ƙarewa. Ya taka leda a wasan Shrine Bowl All-Star. Har ila yau, ɗan wasan tsere da filin wasa, Brown ya kasance ɗan takarar neman cancantar jiha a cikin wasannin tsere. Ya kama kambun jiha a gasar tseren mita 200 a gasar NCHSAA 1A T&F ta 2002, yana yin rikodin mafi kyawun lokacin aiki na daƙiƙa 22.2. A Gasar Cin Kofin NCHSAA 1A T&F na 2003, ya ɗauki matsayi na 9 a tseren mita 100 (11.5 s), 5th a tseren mita 200 (22.7 s) da 9th a cikin babban tsalle (5).&nbsp;ft 10 in). <ref>http://www.cfpitiming.com/2003%20outdoor%20season/NCHSAA%201&3A%202003/NCHSAA%201A%20boys%20results%202003.htm</ref> La'akari a matsayin hudu-star daukar ma'aikata da ''Rivals.com'', Brown aka jera a matsayin No. 3 weakside kare kare al'amura a cikin aji. <ref>https://sports.yahoo.com/ncaa/football/recruiting/rankings/rank-893</ref> Da yake karɓar tayin da yawa, ya ɗauki ziyarar hukuma zuwa Jihar Florida, North Carolina, da Virginia Tech, kafin ƙaddamar da Seminoles. == Sana'ar wasa == === Kwalejin === Brown ja-shirt a cikin 2005. A cikin 2006 Brown ya kasance Freshman All-America da All-ACC Freshman tawagar girmamawa ta ''The Sporting News'' . Ya buga dukkan wasanni 13 yayin da ya fara wasanni uku. Ya gama na takwas a cikin ƙungiyar kuma na biyu a tsakanin sabbin 'yan Seminole (a bayan Freshman All-American mai karrama Myron Rolle ) a cikin gwagwarmaya tare da 27. Ya kasance na biyu a cikin ƙungiyar a cikin abubuwan da ba za a iya cirewa ba tare da 13.5 kuma an ɗaure na uku a ƙungiyar tare da buhunan kwata uku. Sakin sa na biyu na 2007 ya kasance mai farawa a matsayin karshen tsaron hagu inda ya sami aiki-mafi girma na farawa takwas na kakar wasa kuma ya yi rikodin farawa ɗaya a gefen dama. Ya jagoranci tawagar a cikin buhuna, kuma ya jagoranci duk masu tsaron gida a cikin takalmi da takalmi don asara yayin da ya kammala aiki na kaka-kaka-mafi girman 37, aiki na kakar wasa guda-babban buhunan kwata-kwata na 6.5 da 11.5 tackles don rage yawan yardage. A cikin 2008, ya kasance farkon Seminoles a daidai matsayin ƙarshen tsaro a cikin kowane wasannin 13 yayin lokacin 2008 na yau da kullun. Ya sami lambar yabo ta All-Amurka ta Biyu ta ƙungiyar Rivals.com, Associated Press, Scout.com da Walter Camp Foundation. Shi ne kuma wanda ya zo na biyu a matsayin gwarzon dan wasan ACC da ya zo na biyu a matsayin Gwarzon Dan Wasan Kare ACC. Brown shine lambar yabo ta ƙungiyar farko ta All-ACC., ɗan wasan ƙarshe na lambar yabo ta Ted Hendricks. Ya gama kakar wasa ta uku a cikin al'umma a cikin buhu (13.5) kuma ya ɗaure na huɗu a cikin FBS don magance asara (21.5). Shi ne jagoran tawagar haka kuma jagoran ACC tare da babban aiki na 21.5 don asara da kuma jagoran ƙungiyar tare da manyan buhunan kwata-kwata na 13.5. Ya gama na biyu a tarihin makaranta da maki 46.5 don asara. kuma yana matsayi na uku a kowane lokaci don lokaci guda tare da buhunan kwata-kwata 13.5 da na biyar duk lokaci tare da buhunan kwata-kwata na 23.0. Kammala kakar tare da tsayawa 36 tare da babban aiki-high 30 mara taimako da jimlar 36. Ya kammala FSU tare da 100 aiki tackles a cikin kawai yanayi uku. === Kididdigar sana'a === {| class="wikitable" !SHEKARA ! KUNGIYAR ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |- | 2005 | Jihar Florida | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | 2006 | Jihar Florida | 13 | 3 | 16 | 11 | 27 | 13.5 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | 2007 | Jihar Florida | 13 | 13 | 24 | 13 | 37 | 11.5 | 6.5 | 1 | 0 | 3 | 0 |- | 2008 | Jihar Florida | 13 | 13 | 30 | 6 | 36 | 21.5 | 13.5 | 4 | 1 | 2 | 0 |- | colspan="2" style="text-align:center;" | Jimlar | 41 | 29 | 70 | 30 | 100 | 46.5 | 23.0 | 5 | 1 | 5 | 0 |} == Ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta ƙasa === ==== 2009 NFL Draft ==== Bayan da ya riga ya sami digiri na kwaleji, Brown ya yanke shawarar barin lokacin cancantarsa na ƙarshe kuma ya shiga 2009 NFL Draft. <ref>[http://sports.espn.go.com/nfl/draft09/news/story?id=3816004 Florida State Seminoles Speed-Rusher Brown to Enter NFL Draft] ESPN.com, January 7, 2009</ref> An yi la'akari da Brown a matsayin "cikakken dacewa a matsayin mai sauri-linebacker a cikin tsarin 3-4 " ta ''ESPN'' 's Todd McShay . An lissafta shi a {{Convert|6|ft|4|in|m|2}} ta jagorar watsa labarai ta Jihar Florida, amma ya zama ƙasa da {{Convert|6|ft|2|in|m|2}} a NFL Haɗa.{{nfl predraft|height ft=6|height in=1½|weight=256|dash=4.65|ten split=1.59|twenty split=2.68|shuttle=4.53|cone drill=7.55|vertical=31½|broad ft=9|broad in=9|bench=26|wonderlic=21|arm span=|hand span=|note=All values from [[NFL Combine]], except "Broad", which is from Florida State Pro Day.<ref>{{cite web | url=http://www.nfldraftscout.com/ratings/dsprofile.php?pyid=56569&draftyear=2009&genpos=DE | title=Everette Brown |date=March 25, 2009 |accessdate=April 16, 2009|work=NFL Draft Scout.com}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.profootballweekly.com/PFW/NFLDraft/Draft+Extras/2009/wwhi042109.htm |title=The Way We Hear It — draft edition |first=Nolan |last=Nawrocki |work=Pro Football Weekly website |date=April 21, 2009 |accessdate=April 25, 2009 }}{{dead link|date=December 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>}} ==== Carolina Panthers ==== Asalin da aka yi hasashen zaɓen daftarin zagaye na farko, Brown ya ga daftarin hannun jarinsa na faɗuwa saboda tambayoyi game da girmansa. Panthers ya zaɓe shi 43rd gabaɗaya a zagaye na biyu ta hanyar Panthers, waɗanda suka yi cinikin 2010 NFL Draft zagaye na farko zuwa San Francisco 49ers don samun wannan zaɓin. Tare da Julius Peppers har yanzu yana neman ciniki, Brown ya koma gefen dama na kare kariya a watan Yuni 2009. A farkon lokacin NFL na farko, Brown ya yi rikodin jimlar 22 jimlar tackles (solo 15), buhu 2.5 da 2 tilasta fumbles. A ranar 4 ga Satumba, 2011, Carolina ta yi watsi da Brown bayan yin rikodin buhu 6 a cikin yanayi biyu. ==== San Diego Chargers ==== Brown ya sanya hannu tare da San Diego Chargers a kan Nuwamba 1, 2011. An sake shi a ranar 13 ga Maris, 2012. ==== Detroit Lions ==== Brown ya sanya hannu tare da Detroit Lions a kan Maris 22, 2012. <ref>[http://www.freep.com/article/20120322/SPORTS01/120322075/everette-brown-detroit-lions?odyssey=nav%7Chead Report: Lions sign DE Everette Brown]</ref> ==== Philadelphia Eagles ==== Brown ya sanya hannu tare da Philadelphia Eagles a ranar 2 ga Janairu, 2013. An sake shi a ranar 30 ga Agusta, 2013. ==== Dallas Cowboys ==== Brown ya sanya hannu tare da Dallas Cowboys a kan Oktoba 29, 2013. A wasansa na farko na Cowboys kwanaki biyar bayan haka, ya yi rajistar buhu a kan Minnesota Vikings 's quarterback Christian Ponder a nasarar Cowboys' 27-23. Cowboys sun saki Brown a ranar 28 ga Fabrairu, 2014. ==== Washington Redskins ==== Brown ya sanya hannu tare da Washington Redskins a kan Yuli 28, 2014, kwana na biyar na sansanin horo, bayan da aka saki a waje linebacker Brandon Jenkins . A Redskins sake shi a kan Agusta 30, 2014 ga karshe aikin yi cuts kafin farkon 2014 kakar . An sake sanya hannu a kan Oktoba 21, 2014, bayan raunin da ya yi na ƙarshe ga Brian Orakpo, amma an sake shi a ranar 9 ga Disamba, 2014. ==== Cleveland Browns ==== A kan Agusta 16, 2015, Everette ya sanya hannu tare da Cleveland Browns . A ranar 31 ga Agusta, 2015, Browns suka sake shi. == Aikin koyarwa == === Carolina Panthers === A ranar 8 ga Fabrairu, 2019, Carolina Panthers ta hayar Brown a matsayin mataimakin kociyan layi. == Rayuwa ta sirri == An haifi Brown a Stantonsburg, North Carolina wani ƙaramin gari mai yawan jama'a 706 a halin yanzu. A lokacin da yake a Jihar Florida ya ba da mafi yawan lokacinsa na aikin sa kai a makarantu daban-daban da kuma yin magana a shirye-shiryen shirye-shirye kamar yakin da aka tsara don gargaɗin yara game da illolin taba. Ya yaba wa iyayensa da halayensa da ɗabi'un aikinsa waɗanda ya koya suna girma == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20091003105402/http://www.everettebrownfranchise.com/ Yanar Gizo na hukuma] * {{Twitter}} </img> * [http://seminoles.cstv.com/sports/m-footbl/mtt/brown_everette00.html Jihar Florida Seminoles bio] == Manazarta== {{Reflist}} {{Panthers2009DraftPicks}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] mxvtec4cj2c9fdf74o0zwz6uua0fep9 167024 167023 2022-08-20T07:00:48Z BnHamid 12586 /* Ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta ƙasa = */ wikitext text/x-wiki {{Infobox NFL biography|name=Everette Brown|image=|image_size=|caption=|number=<!--91, 71, 90-->|position=Assistant linebackers coach|current_team=Carolina Panthers|birth_date={{birth date and age|1987|8|7|mf=y}}|birth_place=[[Greenville, North Carolina]]|death_date=|death_place=|height_ft=6|height_in=1|weight_lbs=263|high_school=[[E. T. Beddingfield High School|Stantonsburg (NC) Beddingfield]]|college=[[Florida State Seminoles football|Florida State]]|draftyear=2009|draftround=2|draftpick=43|pastteams=* [[Carolina Panthers]] ({{NFL Year|2009}}–{{NFL Year|2010}}) * [[San Diego Chargers]] ({{NFL Year|2011}}) * [[Detroit Lions]] ({{NFL Year|2012}}) * [[Philadelphia Eagles]] ({{NFL Year|2013}})* * [[Dallas Cowboys]] ({{NFL Year|2013}}) * [[Washington Redskins]] ({{NFL Year|2014}}) * [[Cleveland Browns]] ({{NFL Year|2015}})*|pastteamsnote=yes|pastcoaching=* [[Carolina Panthers]] ({{NFL Year|2019}}–present) <br />Assistant linebackers coach|highlights=* ''[[Sporting News]]'' Freshman All-[[Atlantic Coast Conference|ACC]] (2006) * ''[[Sporting News]]'' Freshman [[All-America]]n (2006) * First-team All-ACC (2008)|statweek=|statseason=|statlabel1=[[Tackle (football move)|Total tackles]]|statvalue1=67|statlabel2=[[Quarterback sack|Sacks]]|statvalue2=7.0|statlabel3=[[Fumble|Forced fumbles]]|statvalue3=4|statlabel4=[[Fumble|Fumble recoveries]]|statvalue4=0|statlabel5=[[Interceptions]]|statvalue5=1|nfl=BRO430930}} '''Everette Brown''' (an haife shi ranar 7 ga watan Agusta, 1987). kocin ƙwallon ƙafa ne na Amurka kuma tsohon mai ba da baya wanda a halin yanzu shine mataimakin kocin layi na Carolina Panthers na National Football League (NFL). Ya buga wasan kwallon kafa na kwaleji a jihar Florida kuma Carolina Panthers ne ya tsara shi a zagaye na biyu na 2009 NFL Draft. Brown kuma ya taka leda a San Diego Chargers, Detroit Lions, Philadelphia Eagles, Dallas Cowboys, da Washington Redskins. == Shekarun farko == Brown ya halarci makarantar sakandare ta Beddingfield a Wilson, North Carolina, inda ya kammala karatunsa a 2005. Ya kasance tauraron wasanni biyu a kwallon kafa da kuma waƙa. A cikin ƙwallon ƙafa na makarantar sakandare, ya yi rikodin abubuwan 120 tare da buhu 16 a matsayin babba. Brown ya kuma kama wucewa 40 don yadudduka 770 da ƙwanƙwasa 10 a matsayin ƙarshen ƙarewa. Ya taka leda a wasan Shrine Bowl All-Star. Har ila yau, ɗan wasan tsere da filin wasa, Brown ya kasance ɗan takarar neman cancantar jiha a cikin wasannin tsere. Ya kama kambun jiha a gasar tseren mita 200 a gasar NCHSAA 1A T&F ta 2002, yana yin rikodin mafi kyawun lokacin aiki na daƙiƙa 22.2. A Gasar Cin Kofin NCHSAA 1A T&F na 2003, ya ɗauki matsayi na 9 a tseren mita 100 (11.5 s), 5th a tseren mita 200 (22.7 s) da 9th a cikin babban tsalle (5).&nbsp;ft 10 in). <ref>http://www.cfpitiming.com/2003%20outdoor%20season/NCHSAA%201&3A%202003/NCHSAA%201A%20boys%20results%202003.htm</ref> La'akari a matsayin hudu-star daukar ma'aikata da ''Rivals.com'', Brown aka jera a matsayin No. 3 weakside kare kare al'amura a cikin aji. <ref>https://sports.yahoo.com/ncaa/football/recruiting/rankings/rank-893</ref> Da yake karɓar tayin da yawa, ya ɗauki ziyarar hukuma zuwa Jihar Florida, North Carolina, da Virginia Tech, kafin ƙaddamar da Seminoles. == Sana'ar wasa == === Kwalejin === Brown ja-shirt a cikin 2005. A cikin 2006 Brown ya kasance Freshman All-America da All-ACC Freshman tawagar girmamawa ta ''The Sporting News'' . Ya buga dukkan wasanni 13 yayin da ya fara wasanni uku. Ya gama na takwas a cikin ƙungiyar kuma na biyu a tsakanin sabbin 'yan Seminole (a bayan Freshman All-American mai karrama Myron Rolle ) a cikin gwagwarmaya tare da 27. Ya kasance na biyu a cikin ƙungiyar a cikin abubuwan da ba za a iya cirewa ba tare da 13.5 kuma an ɗaure na uku a ƙungiyar tare da buhunan kwata uku. Sakin sa na biyu na 2007 ya kasance mai farawa a matsayin karshen tsaron hagu inda ya sami aiki-mafi girma na farawa takwas na kakar wasa kuma ya yi rikodin farawa ɗaya a gefen dama. Ya jagoranci tawagar a cikin buhuna, kuma ya jagoranci duk masu tsaron gida a cikin takalmi da takalmi don asara yayin da ya kammala aiki na kaka-kaka-mafi girman 37, aiki na kakar wasa guda-babban buhunan kwata-kwata na 6.5 da 11.5 tackles don rage yawan yardage. A cikin 2008, ya kasance farkon Seminoles a daidai matsayin ƙarshen tsaro a cikin kowane wasannin 13 yayin lokacin 2008 na yau da kullun. Ya sami lambar yabo ta All-Amurka ta Biyu ta ƙungiyar Rivals.com, Associated Press, Scout.com da Walter Camp Foundation. Shi ne kuma wanda ya zo na biyu a matsayin gwarzon dan wasan ACC da ya zo na biyu a matsayin Gwarzon Dan Wasan Kare ACC. Brown shine lambar yabo ta ƙungiyar farko ta All-ACC., ɗan wasan ƙarshe na lambar yabo ta Ted Hendricks. Ya gama kakar wasa ta uku a cikin al'umma a cikin buhu (13.5) kuma ya ɗaure na huɗu a cikin FBS don magance asara (21.5). Shi ne jagoran tawagar haka kuma jagoran ACC tare da babban aiki na 21.5 don asara da kuma jagoran ƙungiyar tare da manyan buhunan kwata-kwata na 13.5. Ya gama na biyu a tarihin makaranta da maki 46.5 don asara. kuma yana matsayi na uku a kowane lokaci don lokaci guda tare da buhunan kwata-kwata 13.5 da na biyar duk lokaci tare da buhunan kwata-kwata na 23.0. Kammala kakar tare da tsayawa 36 tare da babban aiki-high 30 mara taimako da jimlar 36. Ya kammala FSU tare da 100 aiki tackles a cikin kawai yanayi uku. === Kididdigar sana'a === {| class="wikitable" !SHEKARA ! KUNGIYAR ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! ! |- | 2005 | Jihar Florida | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | 2006 | Jihar Florida | 13 | 3 | 16 | 11 | 27 | 13.5 | 3 | 0 | 0 | 0 | 0 |- | 2007 | Jihar Florida | 13 | 13 | 24 | 13 | 37 | 11.5 | 6.5 | 1 | 0 | 3 | 0 |- | 2008 | Jihar Florida | 13 | 13 | 30 | 6 | 36 | 21.5 | 13.5 | 4 | 1 | 2 | 0 |- | colspan="2" style="text-align:center;" | Jimlar | 41 | 29 | 70 | 30 | 100 | 46.5 | 23.0 | 5 | 1 | 5 | 0 |} == Ƙungiyar ƙwallon ƙafa ta ƙasa == ==== 2009 NFL Draft ==== Bayan da ya riga ya sami digiri na kwaleji, Brown ya yanke shawarar barin lokacin cancantarsa na ƙarshe kuma ya shiga 2009 NFL Draft. <ref>[http://sports.espn.go.com/nfl/draft09/news/story?id=3816004 Florida State Seminoles Speed-Rusher Brown to Enter NFL Draft] ESPN.com, January 7, 2009</ref> An yi la'akari da Brown a matsayin "cikakken dacewa a matsayin mai sauri-linebacker a cikin tsarin 3-4 " ta ''ESPN'' 's Todd McShay . An lissafta shi a {{Convert|6|ft|4|in|m|2}} ta jagorar watsa labarai ta Jihar Florida, amma ya zama ƙasa da {{Convert|6|ft|2|in|m|2}} a NFL Haɗa.{{nfl predraft|height ft=6|height in=1½|weight=256|dash=4.65|ten split=1.59|twenty split=2.68|shuttle=4.53|cone drill=7.55|vertical=31½|broad ft=9|broad in=9|bench=26|wonderlic=21|arm span=|hand span=|note=All values from [[NFL Combine]], except "Broad", which is from Florida State Pro Day.<ref>{{cite web | url=http://www.nfldraftscout.com/ratings/dsprofile.php?pyid=56569&draftyear=2009&genpos=DE | title=Everette Brown |date=March 25, 2009 |accessdate=April 16, 2009|work=NFL Draft Scout.com}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.profootballweekly.com/PFW/NFLDraft/Draft+Extras/2009/wwhi042109.htm |title=The Way We Hear It — draft edition |first=Nolan |last=Nawrocki |work=Pro Football Weekly website |date=April 21, 2009 |accessdate=April 25, 2009 }}{{dead link|date=December 2016 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>}} ==== Carolina Panthers ==== Asalin da aka yi hasashen zaɓen daftarin zagaye na farko, Brown ya ga daftarin hannun jarinsa na faɗuwa saboda tambayoyi game da girmansa. Panthers ya zaɓe shi 43rd gabaɗaya a zagaye na biyu ta hanyar Panthers, waɗanda suka yi cinikin 2010 NFL Draft zagaye na farko zuwa San Francisco 49ers don samun wannan zaɓin. Tare da Julius Peppers har yanzu yana neman ciniki, Brown ya koma gefen dama na kare kariya a watan Yuni 2009. A farkon lokacin NFL na farko, Brown ya yi rikodin jimlar 22 jimlar tackles (solo 15), buhu 2.5 da 2 tilasta fumbles. A ranar 4 ga Satumba, 2011, Carolina ta yi watsi da Brown bayan yin rikodin buhu 6 a cikin yanayi biyu. ==== San Diego Chargers ==== Brown ya sanya hannu tare da San Diego Chargers a kan Nuwamba 1, 2011. An sake shi a ranar 13 ga Maris, 2012. ==== Detroit Lions ==== Brown ya sanya hannu tare da Detroit Lions a kan Maris 22, 2012. <ref>[http://www.freep.com/article/20120322/SPORTS01/120322075/everette-brown-detroit-lions?odyssey=nav%7Chead Report: Lions sign DE Everette Brown]</ref> ==== Philadelphia Eagles ==== Brown ya sanya hannu tare da Philadelphia Eagles a ranar 2 ga Janairu, 2013. An sake shi a ranar 30 ga Agusta, 2013. ==== Dallas Cowboys ==== Brown ya sanya hannu tare da Dallas Cowboys a kan Oktoba 29, 2013. A wasansa na farko na Cowboys kwanaki biyar bayan haka, ya yi rajistar buhu a kan Minnesota Vikings 's quarterback Christian Ponder a nasarar Cowboys' 27-23. Cowboys sun saki Brown a ranar 28 ga Fabrairu, 2014. ==== Washington Redskins ==== Brown ya sanya hannu tare da Washington Redskins a kan Yuli 28, 2014, kwana na biyar na sansanin horo, bayan da aka saki a waje linebacker Brandon Jenkins . A Redskins sake shi a kan Agusta 30, 2014 ga karshe aikin yi cuts kafin farkon 2014 kakar . An sake sanya hannu a kan Oktoba 21, 2014, bayan raunin da ya yi na ƙarshe ga Brian Orakpo, amma an sake shi a ranar 9 ga Disamba, 2014. ==== Cleveland Browns ==== A kan Agusta 16, 2015, Everette ya sanya hannu tare da Cleveland Browns . A ranar 31 ga Agusta, 2015, Browns suka sake shi. == Aikin koyarwa == === Carolina Panthers === A ranar 8 ga Fabrairu, 2019, Carolina Panthers ta hayar Brown a matsayin mataimakin kociyan layi. == Rayuwa ta sirri == An haifi Brown a Stantonsburg, North Carolina wani ƙaramin gari mai yawan jama'a 706 a halin yanzu. A lokacin da yake a Jihar Florida ya ba da mafi yawan lokacinsa na aikin sa kai a makarantu daban-daban da kuma yin magana a shirye-shiryen shirye-shirye kamar yakin da aka tsara don gargaɗin yara game da illolin taba. Ya yaba wa iyayensa da halayensa da ɗabi'un aikinsa waɗanda ya koya suna girma == Hanyoyin haɗi na waje == * [https://web.archive.org/web/20091003105402/http://www.everettebrownfranchise.com/ Yanar Gizo na hukuma] * {{Twitter}} </img> * [http://seminoles.cstv.com/sports/m-footbl/mtt/brown_everette00.html Jihar Florida Seminoles bio] == Manazarta== {{Reflist}} {{Panthers2009DraftPicks}} [[Category:Rayayyun mutane]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] nqqcbnnzme96ifwk7jsrlvrafxnt78e Faggeta Lekoma 0 34508 167042 161213 2022-08-20T07:44:03Z BnHamid 12586 /* Bayanan kula */ wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Faggeta Lekoma''' yanki ne a yankin Amhara, [[Itofiya|Habasha]] . An sanya wa yankin sunan a wani bangare na tsoffin gundumomi guda biyu: Faggeta, wanda aka fi sani da wurin yakin Faggeta (9 Disamba 1769), inda Ras Mikael Sehul tare da taimakon Goshu na Amhara da Wand Bewossen suka ci Fasil na Damot ; <ref>[[James Bruce]], ''Travels to Discover the Source of the Nile'', selected and edited with an introduction by C.F. Beckingham (Edinburgh: University Press, 1964), p. 61.</ref> da Lekoma, inda Sarkin sarakuna Susenyos ya yi watsi da tawayen Agaw na gida a 1614. <ref>G.W.B. Huntingford, ''The historical geography of Ethiopia from the first century AD to 1704'', (Oxford University Press: 1989), p. 166</ref> Daga cikin shiyyar Agew Awi, Faggeta Lekoma ta kudu ta yi iyaka da Banja Shekudad, daga yamma ta yi iyaka da Guangua, daga arewa kuma ta yi iyaka da Dangila, daga gabas kuma ta yi iyaka da shiyyar Mirab Gojjam . Garuruwan dake cikin Faggeta Lekoma sun hada da Addis Kidame da Faggeta . == Alkaluma == Bisa kidayar jama'a a shekarar 2007 da hukumar kididdiga ta kasar Habasha (CSA) ta gudanar, wannan gundumar tana da jimillar jama'a 126,367, wanda ya karu da kashi 29.68 bisa dari bisa kidayar shekarar 1994, wadanda 62,728 maza ne da mata 63,639; 8,906 ko 7.05% mazauna birni ne. Faggeta Lekoma tana da fadin murabba'in kilomita 653.39, tana da yawan jama'a 193.40, wanda ya zarce matsakaicin yankin na mutane 107.44 a kowace murabba'in kilomita. An ƙidaya gidaje 26,774 a wannan gundumar, wanda ya haifar da matsakaicin mutum 4.72 ga gida ɗaya, da gidaje 26,180. Yawancin mazaunan sun yi addinin Kiristanci na Orthodox na Habasha, tare da 99.9% suna ba da rahoton hakan a matsayin addininsu. Ƙididdigar ƙasa ta 1994 ta ba da rahoton jimillar yawan jama'a na wannan gundumar mai 97,446 a cikin gidaje 18,679, waɗanda 48,678 maza ne kuma 48,768 mata; 4,501 ko 4.62% na yawan jama'arta mazauna birni ne. Ƙabilu biyu mafi girma da aka ruwaito a Faggeta Lekoma sune Amhara (51.03%), da Awi (48.89%) ɗaya daga cikin mutanen Agaw; duk sauran kabilun sun kasance kashi 0.08% na yawan jama'a. An yi magana da Amharic a matsayin yaren farko da kashi 61.52%, kuma kashi 38.44% na magana Awgi ; sauran 0.04% sun yi magana duk sauran yarukan farko da aka ruwaito. Yawancin mazaunan sun yi addinin Kiristanci na Orthodox na Habasha, tare da 99.86% suna ba da rahoton hakan a matsayin addininsu. == Manazarta== {{Reflist}}{{Coord|11|20|N|36|45|E|type:adm3rd_region:ET}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|11|20|N|36|45|E|type:adm3rd_region:ET}}{{Districts of the Amhara Region}} 7lqep6v8igl1u67qyivd2dtlstun1qe Etters Beach 0 34708 167016 162272 2022-08-20T06:42:39Z BnHamid 12586 gyara wikitext text/x-wiki {{databox}} ƙauyen '''Etters Beach''' (yawan 2016 : 30), wurin shakatawa ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Sashin ƙidayar jama'a mai lamba 11. Yana kan gabar yamma da tafkin Dutsen Ƙarshe a cikin Ƙauyen Municipality na Babban Arm No. 251. == Tarihi == Etters Beach an ƙirkireshe shi a matsayin ƙauyen shakatawa a ranar 1 ga Oktoba, 1965. == Gwamnati == Ƙauyen Resort na Etters Beach ana gudanar da shi ne ta zaɓaɓɓun majalisar karamar hukuma da kuma magatakarda da aka nada. Magajin gari shine Erin Leier kuma magatakarda Denise Brecht. <ref name="MDS" /> == Wuraren shakatawa da nishaɗi == Kogin Etters Filin Gidan Nishaɗi yana kusa da ƙauyen. Fasalolin wurin shakatawa&nbsp;Gidajen haya na yau da kullun 12 ana ba da sabis tare da 30-amp&nbsp;wutar lantarki da ruwa da wuraren zama na yanayi 29. Hakanan akwai wani babban yanki mai sansanonin mara wutar lantarki. Duk wuraren sansanin suna da ra'ayi na Last Mountain Lake. Yankin rairayin bakin teku yana ba da rairayin bakin teku masu yashi, iyo, kwale-kwale, da kamun kifi. A gefen kudu na ƙauyen akwai filin wasan golf mai ramuka 9 da ake kira Etters Beach Golf Club. Arewacin Etters Beach, a arewacin ƙarshen Tafkin Dutsen Ƙarshe, shine Wuri Mai Tsarki na Tsuntsaye na Tekun Ƙarshe, mafi tsufa mafakar tsuntsaye a Arewacin Amirka. == Alkaluma ==   A cikin kididdigar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Etters Beach tana da yawan jama'a 40 da ke zaune a cikin 24 daga cikin 119 na gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. 33.3% daga yawan jama'arta na 2016 na 30. Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.26|km2|sqmi}}, tana da yawan yawan jama'a 153.8/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar 2016 da Statistics Kanada ta gudanar, ƙauyen Resort na Etters Beach ya ƙididdige yawan jama'a 30 da ke zaune a cikin 13 daga cikin 114 na gidaje masu zaman kansu. 0% ya canza daga yawan 2011 na 30. Tare da filin ƙasa na {{Convert|0.27|km2}}, tana da yawan yawan jama'a 111.1/km a cikin 2016. ==Duba kuma== * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Jerin gundumomi a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan shakatawa a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyuka a cikin Saskatchewan * Jerin ƙauyukan bazara a Alberta == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Official website|http://www.ettersbeach.ca}} {{Subdivisions of Saskatchewan|resortvillages=yes}}{{SKDivision11}} == Manazarta == {{Reflist}} ssm3tcrj4d9x57vlbn2crpjrmumyeff Asake 0 34748 166880 164488 2022-08-19T16:17:40Z Abubakarnasir9 18648 Karamin gyara wikitext text/x-wiki '''Ahmed Ololade''' wanda aka fi sani da sunan '''Asake''' (An haife shi ranar 11 ga watan Yuni, shekara 1995). ɗan Najeriya ne mai fasahar Afrobeats. Ya rattaba hannu kan YBNL Nation . == Sana'a == Asake ya karanta Theater & Performing arts a Obafemi Awolowo University, Ile-Ife, [[Osun|Osun state]] . Ayyukan kiɗan sa ya shiga cikin al'ada a cikin shekarar 2020 lokacin da ya fito da wani salon salo mai suna 'Mr Money'. YBNL ne ya sanya wa hannu a cikin watan Fabrairu 2022 kuma daga baya ya sanya hannu ta Rarraba Empire a Yuli, shekarar 2022. Asake yakan yi amfani da saurin ɗan lokaci Amapiano -salon bugun. == Hotuna == {| class="wikitable" |+ !Shekara ! Waka ! Matsayi mafi girma ! |- | 2022 | Omo Ope featuring Olamide | | |- | 2022 | Sungba | Lamba 3, Spotify (Nijeriya) | |- | 2022 | Sungba Remix featuring Burna Boy | Lamba 7, Wakokin Billboard US Afrobeats | |- | 2022 | Assalamu Alaikum | Lamba 1, TurnTable chart Nigeria. Lamba 7, Wakokin Billboard US Afrobeats | <ref name=":0" /> |- | 2022 | Mai ƙarewa | | |- | 2022 | Trabaye tare da Olamide | | |} ==== A matsayin fitaccen mai fasaha ==== {| class="wikitable" |+ !Shekara ! Waka ! Matsayi mafi girma ! |- | 2022 | Pallazo ta DJ Spinal l | Lamba 6, Wakokin Billboard US Afrobeats | |- | 2022 | Bandana ta Fireboy DML | Lamba 1, Wakokin Apple Top 100 Nigeria Lamba 8, Wakokin Billboard US Afrobeats | |} == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Mawaƙan Nijeriya]] gqwzp6ldpcv2mef8c2us869urssndxd Fairlight, Saskatchewan 0 34814 167046 163245 2022-08-20T07:50:41Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement||name=Fairlight|official_name=Village of Fairlight|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[List of villages in Saskatchewan|Village]]|motto=|image_skyline=Views of Fairlight, Saskatchewan (HS85-10-21840).jpg|imagesize=|image_caption=Views of Fairlight, 1909.|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|city_logo=|citylogo_size=|image_map=|pushpin_map=Saskatchewan#Canada|pushpin_map_caption=Location of Fairlight in [[Saskatchewan]]|coordinates={{coord|49.875|-101.680|region:CA-SK|display=inline,title}}|pushpin_label_position=none|pushpin_mapsize=200|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|subdivision_type=[[Country]]|subdivision_name={{flag|Canada}}|subdivision_type1=[[Provinces and territories of Canada|Province]]|subdivision_name1={{flag|Saskatchewan}}|subdivision_type2=[[List of regions of Canada|Region]]|subdivision_name2=Southeast|subdivision_type3=[[Census divisions of Saskatchewan|Census division]]|subdivision_name3=[[Division No. 1, Saskatchewan|1]]|subdivision_type4=[[List of rural municipalities in Saskatchewan|Rural Municipality]]|subdivision_name4=[[Maryfield No. 91, Saskatchewan|Maryfield No. 91]]|government_footnotes=|government_type=[[Municipal government|Municipal]]|leader_title=Governing&nbsp;body|leader_name=[http://www.mds.gov.sk.ca/apps/Pub/MDS/muniDetails.aspx?cat=3&mun=1959 Fairlight Village Council]|leader_title1=[[Mayor]]|leader_name1=Barry Metz|leader_title2=[[Administrator of the Government|Administrator]]|leader_name2=Nadia Metz|leader_title3=[[Member of the Legislative Assembly|MLA]]|leader_name3=|leader_title4=[[Member of Parliament|MP]]|leader_name4=|established_title=Post office Founded|established_date=|established_title2=[[Municipal corporation|Incorporated]] ([[Village]])|established_date2=1910|established_title3=Incorporated ([[Town]])|established_date3=|area_magnitude=|unit_pref=<!--Enter: Imperial, if Imperial (metric) is desired-->|area_footnotes=|area_total_km2=2.71|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|population_as_of=2016|population_footnotes=|population_note=|population_total=40|population_density_km2=14.8|population_density_sq_mi=|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=|timezone=[[Central Standard Time|CST]]|utc_offset=-6|timezone_DST=|utc_offset_DST=|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=|elevation_ft=|postal_code_type=[[Postal code]]|postal_code=S0G 1M0|area_code=306|blank_name=[[List of Saskatchewan provincial highways|Highways]]|blank_info={{jct|state=SK|Hwy|8}}<br/>{{jct|state=SK|Hwy|48}}|blank1_name=[[Railway]]s|blank1_info=[[Canadian National Railway]]|website=|footnotes=<ref>{{Citation |last=National Archives |first=Archivia Net |title=Post Offices and Postmasters |url=http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20061006045957/http://www.collectionscanada.ca/archivianet/post-offices/001001-100.01-e.php |archive-date=2006-10-06 }}</ref><ref>{{Citation|last=Government of Saskatchewan |first=MRD Home |title=Municipal Directory System |url=http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |url-status=dead |archive-url=https://web.archive.org/web/20081121083646/http://www.municipal.gov.sk.ca/index.html |archive-date=November 21, 2008 }}</ref><ref>{{Citation|last=Canadian Textiles Institute.|title=CTI Determine your provincial constituency|year=2005|url=http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20070911025012/http://www.textiles.ca/eng/nonAuthProg/redirect.cfm?path=IssPolContacts&sectionID=7601.cfm|archive-date=2007-09-11}}</ref><ref>{{Citation |last = Commissioner of Canada Elections |first = Chief Electoral Officer of Canada |title = Elections Canada On-line |year = 2005 |url = http://www.elections.ca/home.asp |url-status = dead |archive-url = https://web.archive.org/web/20070421084430/http://www.elections.ca/home.asp |archive-date = 2007-04-21 }}</ref>}} '''Fairlight''' ( yawan jama'a 2016 : 40 ) ƙauye ne a lardin Saskatchewan na Kanada a cikin Karamar Hukumar Maryfield Lamba 91 da Sashen Ƙidaya Na 1 . Kauyen yana kudu da babbar titin Lardi 48 da Titin Railway na Kanada, kusan kilomita yamma da Babbar Hanya 8 . == Tarihi == An haɗa Fairlight azaman ƙauye a ranar 5 ga Oktoba, 1909. == Alkaluma ==   A cikin ƙidayar yawan jama'a ta 2021 da Statistics Canada ta gudanar, Fairlight yana da yawan jama'a 25 da ke zaune a cikin 12 daga cikin 21 na jimlar gidaje masu zaman kansu, canjin yanayi. -37.5% daga yawan 2016 na 40 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.58|km2|sqmi}}, tana da yawan yawan jama'a 9.7/km a cikin 2021. A cikin ƙidayar yawan jama'a na 2016, ƙauyen Fairlight ya ƙididdige yawan jama'a 40 da ke zaune a cikin 18 daga cikin 21 jimlar gidaje masu zaman kansu, a 0% ya canza daga yawan 2011 na 40 . Tare da yanki na ƙasa na {{Convert|2.71|km2|sqmi}}, tana da yawan yawan jama'a 14.8/km a cikin 2016. == Duba kuma == * Jerin al'ummomi a cikin Saskatchewan * Ƙauyen Saskatchewan == Manazarta == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * {{Commons category-inline}} *  Canada portal {{Subdivisions of Saskatchewan|villages=yes}}{{SKDivision1}} 2kbjcdz3w01655meh4dp8qpmk5hqfgz Kudan Tsando 0 34967 167180 164553 2022-08-20T10:51:24Z Sufie Alyaryasie 13902 insert image wikitext text/x-wiki [[File:Glossina-morsitans.jpg|thumb|kudan Tsando]] '''Kudan Tsando''' wasu manyan kudaje ne masu cizo da akafi samunsu a wurare na zafi a [[Afirka]] . waɗanda ke rayuwa ta hanyar shanjinin dabbobi. An yi nazari sosai kan kudan tsando saboda rawar da suke takawa wajen yada cututtuka. <ref>https://hausa.premiumtimesng.com/tag/kudan-tsando/</ref>Suna da babban tasiri na tattalin arziki a yankin kudu da hamadar [[sahara]] a matsayin abubuwan da ke haifar da kwayar cutar trypanosomes, wadda ke haifar da cututtukan bacci da na dabbobi . yawanci suna haifar da 'ya'ya huɗu a kowace shekara, a tsawon rayuwarsu. ===Manazarta=== 2x3ofdb6lpdomcrtw6r5a8f65765wy3 167192 167180 2022-08-20T11:17:26Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki [[File:Glossina-morsitans.jpg|thumb|kudan Tsando]] '''Kudan Tsando''' wasu manyan kudaje ne masu cizo da akafi samunsu a wurare na zafi a [[Afirka]]. waɗanda ke rayuwa ta hanyar shanjinin dabbobi. An yi nazari sosai kan kudan tsando saboda rawar da suke takawa wajen yada cututtuka. <ref>https://hausa.premiumtimesng.com/tag/kudan-tsando/</ref>Suna da babban tasiri na tattalin arziki a yankin kudu da hamadar [[sahara]] a matsayin abubuwan da ke haifar da kwayar cutar trypanosomes, wadda ke haifar da cututtukan bacci da na dabbobi. yawanci suna haifar da 'ya'ya huɗu a kowace shekara, a tsawon rayuwarsu. ===Manazarta=== afy8pm1a5l57a25mftqphqpmwvj4t9b Wikipedia:Abdulmajid bello giwaran 4 35258 166877 165837 2022-08-19T14:32:16Z Abdulmajid bello giwaran 17016 wikitext text/x-wiki My name is abdulmajid Bello giwaran.i born in Kano state in the year of (26-8-2003).I started my primary school in destiny international School hotoro. And I attend my junior school in 2014 in government technical college Kano. and move to gss warure datti Ahmad and I finished my secondary School in the year of 2020.I started doing business, politics, business    Abdulmajid Bello giwaran k9o3tfhvzepirzz4i1p2yneotalweby 166878 166877 2022-08-19T14:51:46Z Abdulmajid bello giwaran 17016 wikitext text/x-wiki My name is abdulmajid Bello giwaran.i born in Kano state in the year of (26-8-2003).I started my primary school in destiny international School hotoro. And I attend my junior school in 2014 in government technical college Kano. and move to gss warure datti Ahmad and I finished my secondary School in the year of 2020.I started doing business, politics, business    Abdulmajid Bello giwaran Citizen| Kano/Nigeria Occupation|Student,business,civil servant,politics. Date of |26-08-2003 Birth 0zavo4b6n19l96ba3zlukp88t3vdyx8 166879 166878 2022-08-19T15:00:45Z Abdulmajid bello giwaran 17016 wikitext text/x-wiki My name is abdulmajid Bello giwaran.i born in Kano state in the year of (26-8-2003).I started my primary school in destiny international School hotoro. And I attend my junior school in 2014 in government technical college Kano. and move to gss warure datti Ahmad and I finished my secondary School in the year of 2020.I started doing business, politics, business    Abdulmajid Bello giwaran Citizen| Kano/Nigeria Occupation| Student,business, civil servant,politics. Date of |26-08-2003 Birth sp1oy0kyometfjrwefv5xoujo37mcgb Fairhaven Town Hall 0 35277 167045 165880 2022-08-20T07:49:27Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox NRHP|name=Fairhaven Town Hall|nrhp_type=|image=Fairhaven_Town_Hall.jpg|caption=|location=[[Fairhaven, Massachusetts]]|coordinates={{coord|41|38|11|N|70|54|14|W|display=inline,title}}|locmapin=Massachusetts#USA|area=|built=1892|architect=[[Charles Brigham]]|architecture=Late Gothic Revival, Romanesque|added=January 22, 1981|refnum=81000122 <ref name="nris">{{NRISref|2008a}}</ref>}} '''Fairhaven Town Hall''' babban zauren gari ne na Fairhaven, Massachusetts . Yana a 40 Center Street, tsakanin Walnut da William Streets, a kan titin Center daga Millicent Library. Charles Brigham ne ya tsara tubali da dutse Babban zauren Gothic na Victoria kuma an gina shi a cikin 1892. Henry Huttleston Rogers ne ya ba garin, wanda shi ma ya ba da gudummawa ga garin, gami da ɗakin karatu. Abubuwan da aka datsa na ginin an ƙera su a St. George, New Brunswick da Red Beach, Maine. An jera zauren garin a cikin rajistar wuraren tarihi na ƙasa a cikin 1981 kuma yana da takunkumin kiyayewa tun 1998. == Duba kuma == * Rajista na Ƙasa na Lissafin Wuraren Tarihi a cikin Bristol County, Massachusetts == Manazarta == {{Reflist}}{{National Register of Historic Places in Massachusetts}} cw2axnohye1q6fyhdq7uphxdmjv1pu1 Farber, Missouri 0 35341 167049 166254 2022-08-20T07:55:34Z BnHamid 12586 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Farber, Missouri|official_name=City of Farber|settlement_type=[[City]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Audrain_County_Missouri_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Farber_Highlighted.svg|mapsize=250x200px|map_caption=Location of Farber, Missouri|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Missouri]]|subdivision_type2=[[List of counties in Missouri|County]]|subdivision_name2=[[Audrain County, Missouri|Audrain]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2019">{{cite web|title=2019 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2019_Gazetteer/2019_gaz_place_29.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=July 26, 2020}}</ref>|area_magnitude=|area_total_km2=0.74|area_land_km2=0.74|area_water_km2=0.00|area_total_sq_mi=0.29|area_land_sq_mi=0.29|area_water_sq_mi=0.00 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_est=313|pop_est_as_of=2019|population_footnotes=<ref name ="wwwcensusgov"/>|population_total=322|population_density_km2=422.15|population_density_sq_mi=1094.41 <!-- General information -->|timezone=[[North American Central Time Zone|Central (CST)]]|utc_offset=-6|timezone_DST=CDT|utc_offset_DST=-5|elevation_footnotes=|elevation_m=233|elevation_ft=764|coordinates={{coord|39|16|29|N|91|34|31|W|region:US-MO|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=63345|area_code=[[Area code 573|573]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=29-23662<ref name="GR2">{{cite web |url=https://www.census.gov |publisher=[[United States Census Bureau]] |accessdate=2008-01-31 |title=U.S. Census website }}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0717845<ref name="GR3">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov|accessdate=2008-01-31|title=US Board on Geographic Names|publisher=[[United States Geological Survey]]|date=2007-10-25}}</ref>|website=|footnotes=|pop_est_footnotes=<ref name="USCensusEst2019CenPopScriptOnlyDirtyFixDoNotUse"/>}} '''Farber''' birni ne, da ke a gundumar Audrain, [[Missouri (jiha)|Missouri]], a ƙasar Amurka. Yawan jama'a ya kai 322 a ƙidayar 2010. == Tarihi == Farber ya kasance a cikin 1872. An ba wa al'ummar sunan Silas W. Farber, wanda ya mallaki ƙasar da ƙauyen yake a kai. Ofishin gidan waya yana aiki a Farber tun 1872. == Geography == Farber yana nan a{{Coord|39.274844|-91.575362|type:city_region:US}}. A cewar Ofishin Kidayar Amurka, birnin yana da jimlar {{Convert|0.28|sqmi|sqkm|2}}, duk kasa. == Alkaluma == {{US Census population|1880=117|1890=272|1900=247|1910=305|1920=363|1930=436|1940=386|1950=358|1960=451|1970=470|1980=503|1990=418|2000=411|2010=322|estyear=2019|estimate=313|estref=<ref name="USCensusEst2019CenPopScriptOnlyDirtyFixDoNotUse">{{cite web|url=https://www.census.gov/programs-surveys/popest/data/tables.2019.html|date=May 24, 2020|title=Population and Housing Unit Estimates|publisher=United States Census Bureau|accessdate=May 27, 2020}}</ref>|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=https://www.census.gov/programs-surveys/decennial-census.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2015}}</ref>}} === ƙidayar 2010 === Dangane da ƙidayar na 2010, akwai mutane 322, gidaje 150, da iyalai 83 da ke zaune a cikin birni. Yawan jama'a ya kasance {{Convert|1150.0|PD/sqmi|PD/km2|1}}. Akwai rukunin gidaje 164 a matsakaicin yawa na {{Convert|585.7|/sqmi|/km2|1}} Tsarin launin fata na birnin ya kasance 92.9% Fari, 1.6% Ba'amurke, 0.6% Ba'amurke, 0.3% daga sauran jinsi, da 4.7% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.6% na yawan jama'a. Magidanta 150 ne, kashi 28.0% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 34.0% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 14.0% na da mace mai gida babu miji, kashi 7.3% na da mai gida ba tare da matar aure ba. kuma 44.7% ba dangi bane. Kashi 38.7% na dukkan gidaje sun kasance na mutane ne, kuma 13.4% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.15 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.84. Tsakanin shekarun birni ya kasance shekaru 42.2. 22.4% na mazauna kasa da shekaru 18; 7.8% sun kasance tsakanin shekarun 18 zuwa 24; 22.1% sun kasance daga 25 zuwa 44; 29.2% sun kasance daga 45 zuwa 64; kuma 18.6% sun kasance shekaru 65 ko sama da haka. Tsarin jinsi na birni ya kasance 49.4% na maza da 50.6% mata. === Ƙididdigar 2000 === Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 411, gidaje 170, da iyalai 120 da ke zaune a cikin birni. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 1,444.3 a kowace murabba'in mil (566.7/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 198 a matsakaicin yawa na 695.8 a kowace murabba'in mil (273.0/km <sup>2</sup> ). Kayan launin fata na birnin ya kasance 98.54% Fari, 0.49% Ba'amurke, 0.24% Asiya, da 0.73% daga jinsi biyu ko fiye. Akwai gidaje 170, daga cikinsu kashi 29.4% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 56.5% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 9.4% na da mace mai gida babu miji, kashi 29.4% kuma ba iyali ba ne. Kashi 24.7% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 11.2% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.42 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.85. A cikin birni, yawan jama'a ya bazu, tare da 23.6% 'yan ƙasa da shekaru 18, 9.5% daga 18 zuwa 24, 23.6% daga 25 zuwa 44, 27.3% daga 45 zuwa 64, da 16.1% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 40. Ga kowane mata 100, akwai maza 102.5. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 93.8. Matsakaicin kuɗin shiga na iyali a cikin birni shine $36,250, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $40,481. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $30,962 sabanin $19,875 na mata. Kudin shiga kowane mutum na birnin shine $16,622. Kimanin kashi 9.1% na iyalai da 10.6% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 14.4% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 4.9% na waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko sama da haka. == Ilimi == Farber yana da ɗakin karatu na lamuni, reshe na Gundumar Laburaren Mexico-Audrain. == Manazarta == <references /> {{Audrain County, Missouri}}{{Authority control}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] njdl6syoi4wu1xq1bi19ihr68th8yia Alvo, Nebraska 0 35386 167239 166568 2022-08-20T11:50:36Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Alvo, Nebraska|settlement_type=[[Village (United States)|Village]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=Alvo, Nebraska downtown (1).JPG|imagesize=|image_caption=Downtown Alvo|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Cass_County_Nebraska_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Alvo_Highlighted.svg|mapsize=250px|map_caption=Location of Alvo, Nebraska|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Nebraska]]|subdivision_type2=[[List of counties in Nebraska|County]]|subdivision_name2=[[Cass County, Nebraska|Cass]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2019">{{cite web|title=2019 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2019_Gazetteer/2019_gaz_place_31.txt|publisher=United States Census Bureau|access-date=July 26, 2020}}</ref>|area_magnitude=|area_total_km2=0.26|area_land_km2=0.26|area_water_km2=0.00|area_total_sq_mi=0.10|area_land_sq_mi=0.10|area_water_sq_mi=0.00 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_est=137|pop_est_as_of=2019|population_footnotes=<ref name ="wwwcensusgov"/>|population_total=132|population_density_km2=528.75|population_density_sq_mi=1370.00 <!-- General information -->|timezone=[[North American Central Time Zone|Central (CST)]]|utc_offset=-6|timezone_DST=CDT|utc_offset_DST=-5|elevation_footnotes=|elevation_m=408|elevation_ft=1339|coordinates={{coord|40|52|20|N|96|23|8|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=68304|area_code=[[Area code 402|402]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=31-01150<ref name="GR2">{{cite web|url=https://www.census.gov |publisher=[[United States Census Bureau]] |access-date=2008-01-31 |title=U.S. Census website }}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0826972<ref name="GR3">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov|access-date=2008-01-31|title=US Board on Geographic Names|publisher=[[United States Geological Survey]]|date=2007-10-25}}</ref>|website=http://www.AlvoNebraska.com|footnotes=|pop_est_footnotes=<ref name="USCensusEst2019CenPopScriptOnlyDirtyFixDoNotUse"/>}} '''Alvo''' ƙauye ne a cikin Cass County, [[Nebraska]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 132 a ƙidayar 2010 . == Tarihi == An kafa Alvo ''kusan'' 1892 lokacin da aka tsawaita titin Chicago, Rock Island da Pacific Railroad zuwa wannan batu. Bisa ga al'ada, an ba wa al'ummar sunan Alvo, ɗan fari fari na farko da aka haifa a sabon mazaunin, wanda aka ruwaito 'yar wani jami'in layin dogo ce. == Geography == Alvo yana nan a{{Coord|40|52|20|N|96|23|8|W|type:city}} (40.872257, -96.385574). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, ƙauyen yana da {{Convert|0.10|sqmi|sqkm|2}} , duk kasa. == Alkaluma == {{US Census population|1920=208|1930=163|1940=215|1950=190|1960=159|1970=151|1980=144|1990=164|2000=142|2010=132|estyear=2019|estimate=137|estref=<ref name="USCensusEst2019CenPopScriptOnlyDirtyFixDoNotUse">{{cite web|url=https://www.census.gov/programs-surveys/popest/data/tables.2019.html|date=May 24, 2020|title=Population and Housing Unit Estimates|publisher=United States Census Bureau|access-date=May 27, 2020}}</ref>|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=https://www.census.gov/programs-surveys/decennial-census.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|access-date=June 4, 2015}}</ref>}} === ƙidayar 2010 === Dangane da ƙidayar na 2010, akwai mutane 132, gidaje 52, da iyalai 37 da ke zaune a ƙauyen. Yawan yawan jama'a ya kasance {{Convert|1320.0|PD/sqmi|PD/km2|1}} . Akwai rukunin gidaje 60 a matsakaicin yawa na {{Convert|600.0|/sqmi|/km2|1}} . Tsarin launin fata na ƙauyen ya kasance fari 100.0%. Magidanta 52 ne, kashi 42.3% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 51.9% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 11.5% na da mace mai gida babu miji, kashi 7.7% na da mai gida ba tare da matar aure ba. kuma 28.8% ba dangi bane. Kashi 25.0% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma 5.7% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.54 kuma matsakaicin girman dangi ya kai 3.00. Tsakanin shekarun ƙauyen ya kai shekaru 30.7. 29.5% na mazauna kasa da shekaru 18; 6.1% sun kasance tsakanin shekarun 18 zuwa 24; 28% sun kasance daga 25 zuwa 44; 26.5% sun kasance daga 45 zuwa 64; kuma 9.8% sun kasance shekaru 65 ko sama da haka. Tsarin jinsi na ƙauyen ya kasance kashi 49.2% na maza da kashi 50.8% na mace. === Ƙididdigar 2000 === Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 142, gidaje 58, da iyalai 41 da ke zaune a ƙauyen. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 1,418.7 a kowace murabba'in mil ( <sup>548.3</sup> /km2). Akwai rukunin gidaje 63 a matsakaicin yawa na 629.4 a kowace murabba'in mil (243.2/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na ƙauyen ya kasance 97.89% Fari, da 2.11% daga jinsi biyu ko fiye. Akwai gidaje 58, daga cikinsu kashi 32.8% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 63.8% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 5.2% na da mace mai gida babu miji, kashi 27.6% kuma ba iyali ba ne. Kashi 25.9% na dukkan gidaje sun kasance na mutane ne, kuma 15.5% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko fiye. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.45 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.90. A cikin ƙauyen, yawan jama'a ya bazu, tare da 24.6% 'yan ƙasa da shekaru 18, 4.2% daga 18 zuwa 24, 34.5% daga 25 zuwa 44, 22.5% daga 45 zuwa 64, da 14.1% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 38. Ga kowane mata 100, akwai maza 105.8. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 94.5. Ya zuwa 2000 matsakaicin kuɗin shiga na gida a ƙauyen ya kasance $36,250, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $50,208. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $38,750 sabanin $22,188 na mata. Kudin shiga kowane mutum na ƙauyen shine $15,069. Akwai 16.3% na iyalai da 16.8% na yawan jama'ar da ke zaune a ƙasa da layin talauci, gami da 23.5% na 'yan ƙasa da sha takwas da 13.6% na waɗanda suka haura 64. == Nassoshi == <references /> {{Cass County, Nebraska}}{{Omaha-Council Bluffs metro}}{{Authority control}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] tqdb7gnzwqnu1phmrg53lp1ku0k9vxq Brownsville, Wisconsin 0 35388 167236 166570 2022-08-20T11:46:05Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Brownsville, Wisconsin|settlement_type=[[Village (United States)|Village]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=Brownsville Wisconsin Looking East on WIS49.jpg|imagesize=200px|image_caption=Looking east in Brownsville on [[Wisconsin Highway 49]]|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=File:Dodge County Wisconsin Incorporated and Unincorporated areas Brownsville Highlighted.svg|mapsize=200px|map_caption=Location of Brownsville in Dodge County, Wisconsin.|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=[[United States]]|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Wisconsin]]|subdivision_type2=[[List of counties in Wisconsin|County]]|subdivision_name2=[[Dodge County, Wisconsin|Dodge]] <!-- Government -->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2019">{{cite web|title=2019 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2019_Gazetteer/2019_gaz_place_55.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=August 7, 2020}}</ref>|area_magnitude=|area_total_km2=1.59|area_land_km2=1.59|area_water_km2=0.00|area_total_sq_mi=0.61|area_land_sq_mi=0.61|area_water_sq_mi=0.00 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_est=584|pop_est_as_of=2019|population_footnotes=<ref name ="wwwcensusgov"/>|population_total=581|population_density_km2=367.70|population_density_sq_mi=952.69 <!-- General information -->|timezone=[[North American Central Time Zone|Central (CST)]]|utc_offset=-6|timezone_DST=CDT|utc_offset_DST=-5|elevation_footnotes=<ref name=gnis>{{GNIS|1562277}}</ref>|elevation_m=|elevation_ft=997|coordinates={{coord|43|36|59|N|88|29|26|W|region:US_type:city|display=inline,title}}<ref name=gnis/>|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=55-10450<ref name="GR2">{{cite web |url=https://www.census.gov |publisher=[[United States Census Bureau]] |accessdate=2008-01-31 |title=U.S. Census website }}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1562277<ref name=gnis/>|website={{URL|http://www.villageofbrownsvilletoday.com}}|footnotes=|pop_est_footnotes=<ref name="USCensusEst2019CenPopScriptOnlyDirtyFixDoNotUse"/>}} '''Brownsville''' ƙauye ne a cikin Dodge County, [[Wisconsin]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 581 a ƙidayar 2010 . == Tarihi == An kafa Brownsville a kusa da 1878. An fara sanin ƙauyen da tashar Thetis kuma yana da ƙunƙarar hanyar jirgin ƙasa zuwa Fond du Lac da Iron Ridge. Cocin Lutheran yana kusa da makabartar. A ranar Talata 28 ga watan Agusta, 2018, guguwar EF1 ta yi mummunar barna a kauyen da suka hada da bishiyun da aka tumbuke su, da yage su, da lalata rufin gidaje, da layukan wutar lantarki. An sanya ƙauyen cikin dokar ta-baci, inda kawai mazauna garin suka ba da izinin kwanaki bayan karkatar. == Geography == [[File:Brownsville_Wisconsin_Sign_looking_east_on_WIS49.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/37/Brownsville_Wisconsin_Sign_looking_east_on_WIS49.jpg/220px-Brownsville_Wisconsin_Sign_looking_east_on_WIS49.jpg|left|thumb| Shiga don Brownsville]] Brownsville yana mil biyu daga US Hwy 41 da Wisconsin Highway 175 . Babban titin Wisconsin 49 yana bi ta ƙauyen. Kummel Creek, wani yanki na Kogin Rock, yana farawa ne a arewacin ƙauyen kuma ya ratsa cikin ƙauyen. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, ƙauyen yana da {{Convert|0.52|sqmi|sqkm|2}} , duk ta kasa. == Alkaluma == {{US Census population|1960=276|1970=374|1980=433|1990=415|2000=570|2010=581|estyear=2019|estimate=584|estref=<ref name="USCensusEst2019CenPopScriptOnlyDirtyFixDoNotUse">{{cite web|url=https://www.census.gov/programs-surveys/popest/data/tables.2019.html|date=May 24, 2020|title=Population and Housing Unit Estimates|publisher=United States Census Bureau|accessdate=May 27, 2020}}</ref>|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=https://www.census.gov/programs-surveys/decennial-census.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2015}}</ref>}} === ƙidayar 2010 === Dangane da ƙidayar na 2010, akwai mutane 581, gidaje 221, da iyalai 175 da ke zaune a ƙauyen. Yawan jama'a ya kasance {{Convert|1117.3|PD/sqmi|PD/km2|1}} . Akwai rukunin gidaje 233 a matsakaicin yawa na {{Convert|448.1|/sqmi|/km2|1}} . Tsarin launin fata na ƙauyen ya kasance 98.6% Fari, 0.3% Ba'amurke, 0.3% Ba'amurke, 0.3% Asiya, da 0.3% Ba'amurke . Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.5% na yawan jama'a. Magidanta 221 ne, kashi 37.6% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 70.1% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 7.2% na da mace mai gida babu miji, kashi 1.8% na da mai gida da ba mace a wurin. kuma 20.8% ba dangi bane. Kashi 18.6% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 5.9% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.63 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.99. Tsakanin shekarun ƙauyen ya kai shekaru 40.1. 25% na mazauna kasa da shekaru 18; 7.9% sun kasance tsakanin shekarun 18 zuwa 24; 25.4% sun kasance daga 25 zuwa 44; 30.6% sun kasance daga 45 zuwa 64; kuma 11% sun kasance shekaru 65 ko sama da haka. Tsarin jinsi na ƙauyen ya kasance 50.6% na maza da 49.4% mata. === Ƙididdigar 2000 === Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 570, gidaje 209, da iyalai 166 da ke zaune a ƙauyen. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 1,467.3 a kowace murabba'in mil (564.3/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 213 a matsakaicin yawa na 548.3 a kowace murabba'in mil (210.9/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na ƙauyen ya kasance 99.30% Fari, 0.18% daga sauran jinsi, da 0.53% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.35% na yawan jama'a. Akwai gidaje 209, daga cikinsu kashi 37.8% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 73.2% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 4.3% na da mace mai gida babu miji, kashi 20.1% kuma ba iyali ba ne. Kashi 17.7% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 7.2% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.73 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.11. A cikin ƙauyen, yawan jama'a ya bazu, tare da 26.7% 'yan ƙasa da shekaru 18, 7.5% daga 18 zuwa 24, 33.7% daga 25 zuwa 44, 20.9% daga 45 zuwa 64, da 11.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 36. Ga kowane mata 100, akwai maza 104.3. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 100.0. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a ƙauyen shine $62,679, kuma matsakaicin kuɗin shiga na dangi shine $65,441. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $40,625 sabanin $26,071 na mata. Kudin shiga kowane mutum na ƙauyen shine $22,452. Babu wani daga cikin jama'a ko iyalai da ke ƙasa da layin talauci . [[File:Michels_Corporation_in_Brownsville_WI.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5d/Michels_Corporation_in_Brownsville_WI.jpg/220px-Michels_Corporation_in_Brownsville_WI.jpg|thumb| Michels Corporation girma]] == Kasuwanci == Kamfanin Michels yana da hedkwatar kamfani a Brownsville. == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == {{Commonscat|Brownsville, Wisconsin}} * [http://www.brownsville.lib.wi.us Brownsville, Wisconsin Public Library] {{Dodge County, Wisconsin}}{{Authority control}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] 1n1bnw7or4etal704gz9gjq0cp68orn Blanchard, Wisconsin 0 35390 167234 166581 2022-08-20T11:41:59Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Blanchard, Wisconsin|settlement_type=[[Town]] <!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=<!-- Maps -->|image_map=WIMap-doton-Blanchard.png|mapsize=250px|map_caption=Location of Blanchard, Wisconsin|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name={{flag|United States}}|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1={{flag|Wisconsin}}|subdivision_type2=[[List of counties in Wisconsin|County]]|subdivision_name2=[[Lafayette County, Wisconsin|Lafayette]] <!-- Government -->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web |title=2020 U.S. Gazetteer Files – Wisconsin|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_cousubs_55.txt |publisher=United States Census Bureau |access-date=March 24, 2021}}</ref>|area_total_km2=45.47|area_land_km2=45.41|area_water_km2=0.06|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=<!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=<ref name="Census 2010">{{cite web| url=https://data.census.gov/cedsci/table?g=0600000US5506508100&tid=DECENNIALSF12010.P1| title=Total Population: 2010 Census DEC Summary File 1 (P1), Blanchard town, Lafayette County, Wisconsin| publisher=U.S. Census Bureau| website=data.census.gov| accessdate=March 24, 2021}}</ref>|population_total=264|population_density_km2=5.8|population_density_sq_mi=<!-- General information -->|timezone=[[North American Central Time Zone|Central (CST)]]|utc_offset=-6|timezone_DST=CDT|utc_offset_DST=-5|elevation_footnotes=<ref name="GR3">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov|accessdate=2008-01-31|title=US Board on Geographic Names|publisher=[[United States Geological Survey]]|date=2007-10-25}}</ref>|elevation_m=282|elevation_ft=925|coordinates={{coord|42|47|36|N|89|53|20|W|region:US-WI|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP Code]]|postal_code=53516 ([[Blanchardville, Wisconsin|Blanchardville]])|area_code=[[Area code 608|608]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=55-08100<ref name="GR2">{{cite web |url=https://www.census.gov |publisher=[[United States Census Bureau]] |accessdate=2008-01-31 |title=U.S. Census website }}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1582827<ref name="GR3" />}} '''Blanchard''' birni ne, da ke cikin Lafayette County, [[Wisconsin]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 264 a ƙidayar 2010 . An kafa garin a cikin 1840s ta wani reshe na Cocin Yesu Kristi na Waliyai na Ƙarshe karkashin jagorancin James Jesse Strang . An ba shi suna don Alvin Blanchard, wanda ya mallaki rukunin tare da Cyrus Newkirk. == Geography == Blanchard ya mamaye kusurwar arewa maso gabas na gundumar Lafayette. Yankin Iowa yana da iyaka zuwa arewa kuma daga gabas ta Green County . Ƙauyen Blanchardville yana yankin arewa maso gabas na garin. Dangane da Ofishin Kididdiga ta Amurka, garin yana da jimillar yanki na {{Convert|45.5|sqkm}} , wanda girman {{Convert|0.06|sqkm|2}} , ko 0.12%, ruwa ne. Kogin Pecatonica na Gabas yana gudana zuwa kudu ta gefen gabas na garin. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 261, gidaje 96, da iyalai 74 da ke zaune a garin. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 14.9 a kowace murabba'in mil (5.8/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 103 a matsakaicin yawa na 5.9 a kowace murabba'in mil (2.3/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na garin ya kasance 98.47% Fari, 0.38% daga sauran jinsi, da 1.15% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.38% na yawan jama'a. Akwai gidaje 96, daga cikinsu kashi 35.4% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 71.9% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 3.1% na da mace mai gida babu miji, kashi 21.9% kuma ba iyali ba ne. Kashi 16.7% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 9.4% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.72 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.04. A cikin garin, yawan jama'a ya bazu, tare da 27.2% 'yan ƙasa da shekaru 18, 6.5% daga 18 zuwa 24, 32.6% daga 25 zuwa 44, 19.5% daga 45 zuwa 64, da 14.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 37. Ga kowane mata 100, akwai maza 97.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 106.5. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin garin shine $48,068, kuma matsakaicin kuɗin shiga na dangi shine $48,295. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $28,472 sabanin $22,344 na mata. Kudin shiga kowane mutum na garin shine $20,160. Kusan 2.5% na iyalai da 3.1% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da babu ɗaya daga cikin waɗanda ke ƙasa da shekara sha takwas da 10.3% na waɗanda 65 ko sama da su. == Fitattun mutane == * Melvin Olson, manomi, ɗan kasuwa, kuma ɗan majalisa <ref>'Wisconsin Blue Book 1954,' Biographical Sketch of Melvin Olson, pg. 28</ref> == Nassoshi == <references /> {{Lafayette County, Wisconsin}} 8w9g6hbn2nk981ztp11f7xse83gjdfd Star Prairie (town), Wisconsin 0 35392 167226 166588 2022-08-20T11:31:51Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} '''Star Prairie''' birni ne, da ke cikin gundumar St. Croix, [[Wisconsin]], [[Tarayyar Amurka|a ƙasar Amurka]] . Yawan jama'a ya kai 2,944 a ƙidayar 2000. Ƙauyen Star Prairie yana kan iyakar gabashin garin. Ƙungiyoyin da ba su da haɗin kai na Huntington da Johannesburg suna cikin garin. == Geography == [[File:WIMap-doton-Star_Prairie-town.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/2c/WIMap-doton-Star_Prairie-town.png|alt=Location of Star Prairie (town), Wisconsin|right| Wuri na Star Prairie (gari), Wisconsin]] Dangane da Ofishin Kididdiga ta Amurka, garin yana da jimillar yanki na 32.7&nbsp;murabba'in kilomita (84.7&nbsp;km <sup>2</sup> ), daga ciki, 31.5&nbsp;murabba'in mil (81.5&nbsp;km <sup>2</sup> ) nata kasa ne da 1.2&nbsp;murabba'in mil (3.2&nbsp;km <sup>2</sup> ) daga ciki (3.79%) ruwa ne. == Alkaluma == {{USCensusPop|2010=561|estimate=559|estyear=2012}} Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 2,944, gidaje 1,006, da iyalai 777 da ke zaune a garin. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 93.6 a kowace murabba'in mil (36.1/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 1,079 a matsakaicin yawa na 34.3 a kowace murabba'in mil (13.2/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na garin ya kasance 96.71% Fari, 1.53% Baƙar fata ko Ba'amurke, 0.44% Ba'amurke, 0.58% Asiya, 0.03% Pacific Islander, 0.14% daga sauran jinsi, da 0.58% daga jinsi biyu ko fiye. 0.82% na yawan jama'ar Hispanic ne ko Latino na kowace kabila. Akwai gidaje 1,006, daga cikinsu kashi 42.9% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 66.2% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 6.7% na da mace mai gida babu miji, kashi 22.7% kuma ba iyali ba ne. Kashi 17.6% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 3.3% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.82 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.22. A cikin garin, yawan jama'a ya bazu, tare da 29.4% 'yan ƙasa da shekaru 18, 9.1% daga 18 zuwa 24, 34.6% daga 25 zuwa 44, 21.0% daga 45 zuwa 64, da 5.8% waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 32. Ga kowane mata 100, akwai maza 114.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 118.5. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin garin shine $53,468, kuma matsakaicin kuɗin shiga na dangi shine $58,796. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $41,013 sabanin $30,300 na mata. Kudin kowa da kowa na garin shine $21,052. Kusan 4.6% na iyalai da 5.7% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 8.8% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 7.9% na waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko sama da haka. == Tarihi == An kafa garin Star Prairie, Wisconsin a ranar 28 ga Yuli, 1856. == Nassoshi == <references /> == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.townofstarprairie.com Garin Star Prairie, Wisconsin] {{St. Croix County, Wisconsin}}{{Coord|45|10|22|N|92|36|04|W|region:US_type:city_source:kolossus-eswiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|45|10|22|N|92|36|04|W|region:US_type:city_source:kolossus-eswiki}} eq509u256tlz97i0q9knm1hts4fjb03 Deerfield (town), Dane County, Wisconsin 0 35393 167225 166589 2022-08-20T11:30:50Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|name=Deerfield|settlement_type=Town|image_skyline=Dane County Wisconsin incorporated and unincorporated areas Deerfield (town) highlighted.svg|imagesize=260|image_alt=|image_caption=Location in [[Dane County, Wisconsin|Dane County]] and the state of [[Wisconsin]].|etymology=|nickname=|motto=|image_map=|map_alt=|map_caption=|pushpin_map=|pushpin_label_position=|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=|coordinates={{coord|43|4|1|N|89|4|26|W|region:US-WI_type:city(1585)_source:kolossus-dewiki|display=inline,title}}|coordinates_footnotes=|subdivision_type=Country|subdivision_name=USA|subdivision_type1=State|subdivision_name1=[[Wisconsin]]|subdivision_type2=County|subdivision_name2=[[Dane County, Wisconsin|Dane County]]|subdivision_type3=|subdivision_name3=|established_title=|established_date=|founder=|seat_type=|seat=|government_footnotes=|leader_party=|leader_title=|leader_name=|unit_pref=US <!-- ALL fields with measurements have automatic unit conversion --> <!-- for references: use <ref> tags --> <!-- square miles -->|area_total_sq_mi=34.5|area_land_sq_mi=34.3|area_water_sq_mi=0.2|area_urban_sq_mi=|area_rural_sq_mi=|area_metro_sq_mi=|length_mi=|width_mi=|dimensions_footnotes=|elevation_footnotes=|elevation_ft=|population_as_of=2000|population_footnotes=|population_total=1470|population_density_sq_mi=auto|population_note=|population_demonym=|timezone1=|utc_offset1=|timezone1_DST=|utc_offset1_DST=|postal_code_type=|postal_code=|area_code_type=|area_code=|iso_code=|website={{URL|http://www.town.deerfield.wi.us/}}|footnotes=}} '''Deerfield''' birni ne, da ke cikin gundumar Dane, a cikin [[Wisconsin]], [[Tarayyar Amurka|a ƙasar Amurka]] . Yawan jama'a ya kai 1,470 a ƙidayar 2000. Ƙauyen Deerfield yana cikin garin. Ƙungiyoyin da ba a haɗa su ba na London da Old Deerfield suna cikin garin. == Tarihi == An ambaci sunan garin don yawan barewa a cikin filayen da ke kewaye. == Geography == Dangane da Ofishin Kididdiga ta Amurka, garin yana da jimillar yanki na 34.5&nbsp;murabba'in mil (89.3&nbsp;km <sup>2</sup> ), wanda, 34.3&nbsp;murabba'in kilomita (88.9&nbsp;km <sup>2</sup> ) nasa kasa ne da 0.2&nbsp;murabba'in mil (0.4&nbsp;km <sup>2</sup> ) daga ciki (0.44%) ruwa ne. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 1,470, gidaje 486, da iyalai 404 da ke zaune a garin. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 42.8 a kowace murabba'in mil (16.5/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 503 a matsakaicin yawa na 14.7 a kowace murabba'in mil (5.7/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na garin ya kasance 93.47% Fari, 3.74% Baƙar fata ko Ba'amurke, 0.34% Ba'amurke, 0.88% Asiya, 0.82% daga sauran jinsi, da 0.75% daga biyu ko fiye da jinsi. 1.50% na yawan jama'ar Hispanic ne ko Latino na kowace kabila. Akwai gidaje 486, daga cikinsu kashi 41.6% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 73.5% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 5.3% na da mace mai gida babu miji, kashi 16.7% kuma ba iyali ba ne. Kashi 12.6% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma 4.7% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.77 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.03. A cikin garin, yawan jama'a ya bazu, tare da 26.6% 'yan ƙasa da shekaru 18, 5.7% daga 18 zuwa 24, 33.6% daga 25 zuwa 44, 25.4% daga 45 zuwa 64, da 8.6% waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko kuma mazan. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 38. Ga kowane mata 100, akwai maza 120.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 133.0. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin garin shine $63,125, kuma matsakaicin kuɗin shiga na dangi shine $66,359. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $41,786 sabanin $32,404 na mata. Kudin kowa da kowa na garin shine $24,763. Kusan 1.0% na iyalai da 2.2% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da babu ɗayan waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 6.7% na waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko sama da haka. == Fitattun mutane == * Nels Holman, Wakilin Jihar Wisconsin, dan kasuwa, da jarida, an haife shi a garin; Holman ya yi aiki a matsayin shugaban Hukumar Garin Deerfield <ref>'Wisconsin Blue Book 1891,' Biographical Sketch of Nels Holman, pg. 638</ref> == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.town.deerfield.wi.us/ Garin Deerfield, Wisconsin] {{Dane County, Wisconsin}}{{Authority control}} qr7yadhgtnpyp0k32g7mw6dgryk0g7u Casco (town), Wisconsin 0 35394 167224 166590 2022-08-20T11:30:13Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} '''Casco''' birni ne, da ke cikin gundumar Kewaunee, [[Wisconsin]], [[Tarayyar Amurka|a ƙasar Amurka]] . Yawan jama'a ya kai 1,165 a ƙidayar 2010. Ƙauyen Casco, wani yanki na daban, yana cikin yankin arewa maso yammacin garin, kuma yankunan da ba a haɗa su ba na Clyde, Ryans Corner, Slovan, da Rio Creek suna cikin garin. == Geography == [[File:WIMap-doton-Casco.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/85/WIMap-doton-Casco.png|alt=Location of Casco, Wisconsin|right| Wuri na Casco, Wisconsin]] Dangane da Ofishin Kididdiga ta Amurka, garin yana da jimillar yanki na {{Convert|92.2|sqkm}} , duk ta kasa. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 1,153, gidaje 385, da iyalai 329 da ke zaune a garin. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 32.3 a kowace murabba'in mil (12.5/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 404 a matsakaicin yawa na 11.3 a kowace murabba'in mil (4.4/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na garin ya kasance 98.27% Fari, 0.26% Ba'amurke, 0.09% Asiya, da 1.39% daga jinsi biyu ko fiye. 1.04% na yawan jama'ar Hispanic ne ko Latino na kowace kabila. Akwai gidaje 385, daga cikinsu kashi 37.9% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 73.5% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 6.8% na da mace mai gida babu miji, kashi 14.5% kuma ba iyali ba ne. Kashi 12.5% na dukkan gidaje sun kasance na mutane ne, kuma 5.2% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.98 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.19. A cikin garin, yawan jama'a ya bazu, tare da 28.4% 'yan ƙasa da shekaru 18, 8.8% daga 18 zuwa 24, 27.3% daga 25 zuwa 44, 23.9% daga 45 zuwa 64, da 11.4% waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 36. Ga kowane mata 100, akwai maza 104.4. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 105.2. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin garin shine $46,250, kuma matsakaicin kuɗin shiga na dangi shine $48,036. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $35,323 sabanin $23,977 na mata. Kudin shiga kowane mutum na garin shine $17,605. Kusan 4.4% na iyalai da 4.1% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 2.4% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 11.6% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Nassoshi == <references /> {{Kewaunee County, Wisconsin}}{{Coord|44|32|52|N|87|35|04|W|region:US_type:city_source:kolossus-eswiki}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|44|32|52|N|87|35|04|W|region:US_type:city_source:kolossus-eswiki}} bn16kkbd22si3pq5y8i8dp4yhlx34wa Gilead, Maine 0 35416 167222 166671 2022-08-20T11:29:41Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement||official_name=Gilead, Maine|settlement_type=[[New England town|Town]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=GileadMaine.jpg|imagesize=|image_caption=A view of Gilead in 1892|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Maine|pushpin_label_position=left <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location within the state of Maine|pushpin_mapsize=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Maine]]|subdivision_type2=[[List of counties in Maine|County]]|subdivision_name2=[[Oxford County, Maine|Oxford]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name ="Gazetteer files"/>|area_magnitude=|area_total_km2=50.95|area_land_km2=48.90|area_water_km2=2.05|area_total_sq_mi=19.67|area_land_sq_mi=18.88|area_water_sq_mi=0.79 <!-- Population -->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_est=|pop_est_as_of=|population_total=195|population_density_km2=4.0|population_density_sq_mi=<!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_m=202|elevation_ft=663|coordinates={{coord|44|24|1|N|70|57|46|W|region:US-ME|display=inline}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=04217|area_code=[[Area code 207|207]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=23-27505|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0582490|website=|footnotes=}} '''Gilead''' birni ne, da ke a gundumar Oxford, [[Maine (Tarayyar Amurka)|Maine]], a ƙasar Amirka. Bayan haɗawa a cikin 1804, an ba shi suna don yawancin itatuwan Balm na Gileyad a cikin gari. Yawan jama'a ya kasance 195 a ƙidayar 2020 . == Tarihi == A ƙarshen 1700s, [[Massachusetts]] ya sayar da ƙasa a cikin abin da yake yanzu [[Maine (Tarayyar Amurka)|Maine]] don ƙarfafa daidaitawar yankin. A cikin 1772, Oliver da John Peabody, na Andover, Massachusetts, da John da Samuel Bodwell na Methuen, Massachusetts, sun sayi kadada 6000 sama da Sudbury Kanada . An fara ba da Gileyad a matsayin Patent na Peabody. A cikin 1804, akwai iyalai 20 kuma buƙatun makarantu, coci-coci, hanyoyi da sauran abubuwan buƙatun al'umma sun bayyana. Lokaci ya yi da za a tara kuɗi don kawo wannan. An ba da takardar koken a ranar 23 ga Yuni, 1804 kuma Peabody's Patent ya zama Gileyad. == Geography == [[File:GileadME_TownHall.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/GileadME_TownHall.jpg/200px-GileadME_TownHall.jpg|left|thumb|200x200px| Ma'aikatar magajin gari]] [[File:Gilead_station.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cc/Gilead_station.jpg/220px-Gilead_station.jpg|left|thumb| Gidan Gileyad na 1851 wanda aka gina tsohon tashar jirgin ƙasa na Grand Trunk . A shekara ta 2001, an mayar da ita Gileyad daga Auburn, inda ta yi shekaru 20.]] Dangane da Ofishin Kididdiga na Amurka, garin yana da jimillar yanki na {{Convert|19.67|sqmi|sqkm|2}} wanda, {{Convert|18.88|sqmi|sqkm|2}} nasa ƙasa ne kuma {{Convert|0.79|sqmi|sqkm|2}} ruwa ne. Gileyad shine gari na farko da aka fara cin karo da shi lokacin tsallakawa zuwa Maine daga [[New Hampshire]] akan Hanyar Amurka ta 2, wacce ita ce babbar hanya a garin. == Alkaluma == {{US Census population|1810=215|1820=328|1830=377|1840=313|1850=359|1860=347|1870=329|1880=293|1890=336|1900=340|1910=233|1920=196|1930=220|1940=160|1950=140|1960=136|1970=153|1980=191|1990=204|2000=156|2010=209|2020=195|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web |url=https://www.census.gov/programs-surveys/decennial-census.html |title=Census of Population and Housing |publisher=Census.gov |access-date=June 4, 2015 }}</ref>}}Dangane da ƙidayar na 2010, akwai mutane 209, gidaje 98, da iyalai 59 da ke zaune a garin. Yawan yawan jama'a ya kasance {{Convert|11.1|PD/sqmi|PD/km2|1}} . Akwai rukunin gidaje 151 a matsakaicin yawa na {{Convert|8.0|/sqmi|/km2|1}} . Tsarin launin fata na garin ya kasance fari 100.0%. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 1.9% na yawan jama'a. Magidanta 98 ne, kashi 19.4% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 54.1% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 2.0% na da mace mai gida babu miji, kashi 4.1% na da mai gida da ba mace a wurin. kuma 39.8% ba dangi bane. Kashi 30.6% na dukkan gidaje sun kasance na mutane ne, kuma 17.4% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko fiye. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.13 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.64. Tsakanin shekarun garin ya kai shekaru 46.5. 16.7% na mazauna kasa da shekaru 18; 5.3% sun kasance tsakanin shekarun 18 zuwa 24; 26.8% sun kasance daga 25 zuwa 44; 29.2% sun kasance daga 45 zuwa 64; kuma 22% sun kasance shekaru 65 ko sama da haka. Tsarin jinsi na garin ya kasance 55.5% na maza da 44.5% mata. === Ƙididdigar 2000 === Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 156, gidaje 70, da iyalai 45 da ke zaune a garin. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 8.2 a kowace murabba'in mil (3.2/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 125 a matsakaicin yawa na 6.6 a kowace murabba'in mil (2.5/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na garin ya kasance 98.72% Fari da 1.28% Ba'amurke . Akwai gidaje 70, daga cikinsu kashi 28.6% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 51.4% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 8.6% na da mace mai gida babu miji, kashi 34.3% kuma ba iyali ba ne. Kashi 25.7% na dukkan gidaje sun kasance na mutane ne, kuma kashi 10.0% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.23 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.61. A cikin garin, yawan jama'a ya bazu, tare da 19.2% 'yan ƙasa da shekaru 18, 12.2% daga 18 zuwa 24, 26.9% daga 25 zuwa 44, 29.5% daga 45 zuwa 64, da 12.2% waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 41. Ga kowane mata 100, akwai maza 108.0. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 106.6. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin garin shine $25,000, kuma matsakaicin kuɗin shiga na dangi shine $34,250. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $17,188 sabanin $15,208 na mata. Kudin kowa da kowa na garin shine $13,489. Kimanin kashi 9.4% na iyalai da 11.4% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 13.3% na waɗanda ba su kai shekara sha takwas ba da 9.5% na waɗanda 65 ko sama da haka. == A cikin shahararrun al'adu == Gileyad shine wuri na fim din ''The Spitfire Grill'', ko da yake an yi fim a [[Vermont]] . Gileyad ɗan asalin garin Mainer Stephen King ne wanda ya kafa mahaifar Roland Deschain a kan, jarumin jerin ''Hasumiyar Dark'' . == Duba kuma == * Louise Manny : Masanin tarihi daga Gileyad. * Tsohon tashar jirgin kasa ta Gileyad == Nassoshi == {{Reflist}} == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.mainegenealogy.net/individual_place_record.asp?place=gilead Genealogy Maine: Gileyad, Oxford County, Maine] {{Geographic location|Centre=Gilead|North=[[North Oxford, Maine|North Oxford]]|Northeast=[[Newry, Maine|Newry]]|East=[[Bethel, Maine|Bethel]]|Southeast=[[South Oxford, Maine|South Oxford]]|South=[[South Oxford, Maine|South Oxford]]|Southwest=[[Shelburne, New Hampshire]]|West=[[Shelburne, New Hampshire]]|Northwest=[[Shelburne, New Hampshire]]}}{{Oxford County, Maine}}{{Androscoggin River}}{{Authority control}} {{Coord|44|23|39|N|70|58|22|W|type:city_region:US-ME}}<templatestyles src="Module:Coordinates/styles.css"></templatestyles>{{Coord|44|23|39|N|70|58|22|W|type:city_region:US-ME}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] ngdopazukjzctyg4uzqk0t2dfxl0ttt Bennington (CDP), Vermont 0 35417 167221 166673 2022-08-20T11:29:11Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Bennington, Vermont|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=USA Vermont|pushpin_label=Bennington <!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Vermont]]|subdivision_type2=[[List of counties in Vermont|County]]|subdivision_name2=[[Bennington County, Vermont|Bennington]]|subdivision_type3=[[New England town|Town]]|subdivision_name3=[[Bennington, Vermont|Bennington]] <!-- Government -->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=12.53|area_land_km2=12.44|area_water_km2=0.09|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=<!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=9074|population_density_km2=729.7|population_density_sq_mi=<!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_m=207|elevation_ft=679|coordinates={{coord|42|52|42|N|73|11|26|W|region:US-VT|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=05201|area_code=[[Area code 802|802]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=50-04750<ref name="GR2">{{cite web |url=https://www.census.gov |publisher=[[United States Census Bureau]] |accessdate=2008-01-31 |title=U.S. Census website }}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=2378120<ref>{{cite gnis| id = 2378120 | name = Bennington Census Designated Place }}</ref>|website=|footnotes=}} '''Bennington''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar Bennington, [[Vermont]], Amurka. Tana gaba ɗaya a cikin garin Bennington . Yawan jama'ar CDP ya kasance 9,074 a ƙidayar 2010, ko 57.6% na yawan mutanen garin gaba ɗaya. == Geography == Bennington CDP ya ƙunshi yankin tsakiyar garin Bennington, kama daga Kogin Walloomsac / Reshen Roaring/Walloomsac Brook a arewa, zuwa ƙauyen Old Bennington da Monument Avenue a yamma, zuwa Jewett Brook, Morgan Street, South Stream. Hanya da Gore Road a kudu, kuma zuwa layin garin Woodford a gabas. Bisa ga Cibiyar Ƙididdiga ta Amurka, CDP tana da yawan yanki na {{Convert|12.53|sqkm}} , wanda girman {{Convert|12.44|sqkm}} ƙasa ce kuma {{Convert|0.09|sqkm}} , ko 0.74%, ruwa ne. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2010, akwai mutane 9,074, gidaje 3,833, da iyalai 2,145 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance 720.2/km <sup>2</sup> (1,851.8/mi <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 4,122 a matsakaicin yawa na 327.1/km <sup>2</sup> (841.2/mi <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 96.2% Fari, 1.0% Baƙar fata ko Ba'amurke, 0.5% Ba'amurke, 0.6% Asiya, 0.1% Pacific Islander, 0.4% daga sauran jinsi, da 1.3% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 1.7% na yawan jama'a. Akwai gidaje 3,833, daga cikinsu kashi 25.3% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 36.1% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 14.8% na da mace mai gida babu miji, kashi 44.0% kuma ba na iyali ba ne. Kashi 27.7% na duk gidaje sun kasance mutane ne tare da wanda bai kai shekara 18 ba yana zaune tare da su, kuma kashi 29.0% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.22 kuma matsakaicin girman dangi ya kasance 2.85. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 23.1% a ƙarƙashin shekaru 19, 6.2% daga 20 zuwa 24, 23.2% daga 25 zuwa 44, 27.2% daga 45 zuwa 64, da 20.3% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 43. Ga kowane mata 100, akwai maza 89.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 87.2. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $38,803, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $50,805. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $30,451 sabanin $22,135 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $25,285. Kusan 13.1% na iyalai da 13.0% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 19.4% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 7.6% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Bennington County, Vermont}}{{Authority control}} q5j4mb1kxtv9xlewdc48pwt39osvzgu Puako, Hawaii 0 35418 167220 166675 2022-08-20T11:28:46Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement <!-- Basic info ---------------->|official_name=Puako, Hawaii|other_name=|native_name=Puakō|nickname=|settlement_type=[[Census-designated place]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|image_blank_emblem=|blank_emblem_type=|blank_emblem_size=|image_map=Hawaii_County_Hawaii_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Puako_Highlighted.svg|mapsize=|map_caption=Location in [[Hawaii County, Hawaii|Hawaii County]] and the state of [[Hawaii]]|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=<!-- Location ------------------>|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Hawaii]]|subdivision_type2=[[List of counties in Hawaii|County]]|subdivision_name2=[[Hawaii County, Hawaii|Hawaii]]|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=|established_date=|established_title2=<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=<!-- Area --------------------->|area_magnitude=|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_15.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=December 18, 2021}}</ref>|area_total_km2=14.09|area_land_km2=8.31|area_water_km2=5.78|area_total_sq_mi=5.44|area_land_sq_mi=3.21|area_water_sq_mi=2.23|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|area_blank1_title=|area_blank1_km2=|area_blank1_sq_mi=<!-- Population ----------------------->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_note=|population_total=267|population_density_km2=32.15|population_density_sq_mi=83.26|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=<!-- General information --------------->|timezone=[[Hawaii-Aleutian Standard Time Zone|Hawaii-Aleutian]]|utc_offset=-10|timezone_DST=|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|19|58|3|N|155|50|48|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|elevation_footnotes=|elevation_m=0|elevation_ft=0 <!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=|postal_code=|area_code=[[Area code 808|808]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=15-65150|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0363460|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Puako''' ( Hawaiian ) wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar ʻ, [[Hawaii]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 772 a ƙidayar 2010, ya tashi daga 429 a ƙidayar 2000 . Wurin girgizar kasa na Kiholo Bay a shekara ta 2006 ya kai {{Convert|10|km|0}} a gefen ƙauyen. == Geography == Puako yana gefen yamma na tsibirin Hawaii a{{Coord|19|58|3|N|155|50|48|W|type:city}} (19.967500, -155.846667). Ya yi iyaka da yamma ta Tekun Pasifik sannan daga gabas da Kauyen Waikoloa . Hanyar Hawaii ta 19 tana kan iyakar gabashin Puako kuma tana kaiwa arewa maso gabas {{Convert|14|mi}} zuwa Waimea da kudu maso yamma {{Convert|28|mi}} a Kailua-Kona . A cewar Hukumar Kididdiga ta Amurka, Puako CDP tana da yawan fadin {{Convert|45.7|km2}} , wanda daga ciki {{Convert|26.7|km2}} ƙasa ne da {{Convert|19.0|km2}} , ko 41.56%, ruwa ne. == Alkaluma == {{US Census population|2020=267|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}} [[File:Beach69Hawaii.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fc/Beach69Hawaii.jpg/220px-Beach69Hawaii.jpg|left|thumb| Tekun Waialea a cikin Puako, wanda aka fi sani da "Beach 69" a cikin gida dangane da lambar da ke kan sandar kayan aiki wacce a da ta tsaya kusa da wurin ajiye motoci.]] Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 429, gidaje 215, da iyalai 118 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 41.6 a kowace murabba'in mil (16.1/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 702 a matsakaicin yawa na 68.1 a kowace murabba'in mil (26.3/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 71.56% Fari, 11.42% Asiya, 4.43% Pacific Islander, da 12.59% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 3.26% na yawan jama'a. Akwai gidaje 215, daga cikinsu kashi 14.9% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 42.3% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 7.9% na da mace mai gida babu miji, kashi 45.1% kuma ba iyali ba ne. Kashi 31.6% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma 4.7% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.00 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.43. [[File:Hokuloa_Church,_Puako,_Hawaii.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/2e/Hokuloa_Church%2C_Puako%2C_Hawaii.jpg/250px-Hokuloa_Church%2C_Puako%2C_Hawaii.jpg|right|thumb|250x250px| Cocin Hokuloa a Puako, an gina shi a cikin 1856]] A cikin CDP yawan jama'a ya bazu, tare da 11.7% a ƙarƙashin shekaru 18, 4.9% daga 18 zuwa 24, 26.6% daga 25 zuwa 44, 41.7% daga 45 zuwa 64, da 15.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko fiye. . Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 48. Ga kowane mata 100, akwai maza 109.3. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 111.7. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $60,250, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $81,176. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $37,500 sabanin $31,250 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $63,857. Babu daya daga cikin iyalai da 3.1% na yawan jama'ar da ke zaune a ƙasa da layin talauci, gami da ba ƙasa da goma sha takwas ba da 4.2% na waɗanda suka haura 64. == Duba kuma == * Orchid na Fairmont * Cocin Hokuloa (Puako) == Nassoshi == {{Reflist}} == Kara karantawa == * ''Puakō: Tarihi Mai Soyayya'' (  ) == Hanyoyin haɗi na waje ==  {{Hawaii County, Hawaii}}{{Authority control}} dmm8js3hathi82k7fq2n5m1yu4faryf Dinki 0 35421 166887 166753 2022-08-19T18:42:49Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1101534233|Sewing]]" wikitext text/x-wiki '''Yin dinki''' sana'a ce ta ɗaure ko haɗa abubuwa ta amfani da ɗinki da aka yi da allurar ɗinki da zare . dinki yana daya daga cikin tsofaffin fasahar yadi, wanda ya taso a zamanin Paleolithic . Kafin ƙirƙirar yadudduka na kadi ko saƙa, masana ilimin kimiya na kayan tarihi sun yi imanin mutanen zamanin Dutse a duk faɗin Turai da Asiya sun dinka gashin gashi da kayan fata ta amfani da kashi, antler ko na hauren giwa da allura da “zaren” da aka yi da sassa daban-daban na jikin dabba ciki har da sinew, catgut, da veins. . <ref>Anawalt (2007), pp. 80–81</ref> Tsawon shekaru dubbai, duk ɗinki ana yin su da hannu. Ƙirƙirar na'urar ɗinki a ƙarni na 19 da haɓakar na'ura mai kwakwalwa a ƙarni na 20 ya haifar da yawan samarwa da fitar da kayan ɗinki zuwa waje, amma har yanzu ana yin ɗinkin hannu a duniya.[1] Kyakkyawar ɗinkin hannu wata siffa ce ta tela mai inganci, kayan kwalliyar kwalliya, da yin suturar al'ada, kuma masu fasahar masaku da masu sha'awar sha'awa suna bi da su azaman hanyar ƙirƙira. [abubuwan da ake bukata] Sanin farko da aka yi amfani da kalmar “dinki” shi ne a ƙarni na 14.[1] == Tarihi == === Asalin === dinki yana da tsohon tarihi da aka kiyasta zai fara a zamanin Paleolithic[1]. An yi amfani da dinki wajen dinke fatun dabbobi wuri guda domin sutura da matsuguni. Inuit, alal misali, sun yi amfani da sinew daga caribou don zaren zaren da allura da aka yi da kashi;[2] ’yan asalin yankin Amurka da Prairies na Kanada sun yi amfani da ingantattun hanyoyin dinki don harhada matsugunan tipi.[3] An hada dinki da saƙar ganyen tsiro a Afirka don ƙirƙirar kwanduna, irin waɗanda masu saƙa Zulu suka yi, waɗanda suka yi amfani da siraran lefen dabino a matsayin “zaren” wajen ɗinke fiɗaɗɗen ganyen dabino da aka saƙa a cikin nada. 4] Saƙar kyalle daga filaye na halitta ya samo asali ne a Gabas ta Tsakiya a wajajen shekara ta 4000 BC, kuma wataƙila a farkon zamanin Neolithic, da ɗinkin zane ya kasance tare da wannan ci gaba.[5] A lokacin tsakiyar zamanai, Turawa da za su iya ba da ita sun yi aikin dinki da dinki. Muhimmancin mahimmancin ɗinki an nuna shi ta wurin matsayi mai daraja na "Ubangiji Sewer" a yawancin nadin sarauta na Turai daga tsakiyar zamanai. Misali shi ne Robert Radcliffe, 1st Earl na Sussex wanda aka nada Lord Sewer a nadin sarautar Henry VIII na Ingila a shekara ta 1509. Yin dinki a galibi sana'ar mace ce, kuma yawancin dinki kafin karni na 19 yana da amfani. Tufafi ya kasance jari mai tsada ga yawancin mutane, kuma mata suna da muhimmiyar rawa wajen tsawaita tsawon rayuwar kayan tufafi. An yi amfani da dinki don gyarawa. Tufafin da suka shuɗe za a juye su a ciki don a ci gaba da sawa, wani lokacin kuma sai an ware su a sake haɗa su don dacewa da wannan manufa. Da zarar tufafin ya lalace ko kuma a yayyage, za a cire shi kuma a dinka zanen da za a sake amfani da shi a cikin sababbin tufafi, a yi shi zuwa ƙwanƙwasa, ko kuma a yi amfani da shi. Yawancin matakan da ake amfani da su wajen yin tufafi daga karce (saƙa, yin ƙira, yankewa, gyare-gyare, da sauransu) na nufin cewa mata sukan yi musayar ƙwarewarsu ta wata fasaha da juna.[1] Ayyukan allura na ado irin su ƙwanƙwasa fasaha ce mai ƙima, kuma 'yan mata masu lokaci da hanyoyin za su yi aiki don gina ƙwarewar su a wannan yanki. Tun daga tsakiyar zamanai zuwa karni na 17, kayan aikin dinki irin su allura, fil, da pincushions sun kasance a cikin wando na yawancin matan turawa.[2] An yi amfani da tsuntsun ɗinki ko ɗinkin ɗinki a matsayin hannu na uku kuma sun kasance mashahurin kyaututtuka ga masu sana'a a ƙarni na 19.[3][4] <ref>Munro, Heather, [http://www.wimuseum.org/a-little-token-of-love-the-sewing-bird/ "A Little Token of Love: The Sewing Bird,"] Western Illinois Museum, February 2014</ref><ref>[https://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_639795 Sewing Bird]. National Museum of American History. Patented 15 February 1853, to Charles Waterman of Meridan, Connecticut</ref> An daraja kayan ado na ado a al'adu da yawa a duniya. Ko da yake mafi yawan ɗinkin ɗinki a cikin waƙar Yamma a al'adance na Biritaniya, Irish ko Yammacin Turai asalinsu, ɗinkin da ya samo asali daga al'adu daban-daban an san su a duk faɗin duniya a yau. Wasu misalan su ne madaidaicin Buɗaɗɗen Cikewa na Cretan, Couching Romania ko Couching Oriental, da ɗinkin Jafananci.[1] Dinkin da ke da alaƙa da yin ado ya bazu ta hanyar hanyoyin kasuwanci waɗanda ke aiki a lokacin Tsakiyar Tsakiya. Hanyar siliki ta kawo fasahohin yin ado na kasar Sin zuwa yammacin Asiya da gabashin Turai, yayin da fasahohin da suka samo asali daga Gabas ta Tsakiya suka yadu zuwa Kudancin da Yammacin Turai ta hanyar Maroko da Spain.[2] Matsugunan daular Turawa kuma sun yada fasahohin sakawa da dinki a duk duniya. Duk da haka, akwai misalan fasahar ɗinki na asali ga al'adu a wurare masu nisa daga juna, inda sadarwar al'adu ta kasance mai wuyar tarihi. Misali, hanyar juyawa appliqué da aka sani ga yankunan Kudancin Amurka kuma an san shi zuwa kudu maso gabashin Asiya.[2] <ref name="leslie20072">{{cite book|last=Leslie|first=Catherine Amoroso|title=Needlework Through History: An Encyclopedia|year=2007|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=9780313335488|pages=xii}}</ref> Juyin juya halin masana'antu ya canza samar da masaku daga gida zuwa masana'anta. A farkon shekarun juyin juya halin masana'antu, injinan sun samar da tufaffi gabaɗaya. Na'urar dinki ta farko a duniya ta kasance a shekarar 1790 ta Thomas Saint.[1] A farkon shekarun 1840, wasu injinan dinki na farko sun fara bayyana. Barthélemy Thimonnier ya gabatar da injin dinki mai sauƙi a cikin 1841 don samar da kayan aikin soja ga sojojin Faransa; Jim kadan bayan haka, gungun masu sana’ar dinki sun kutsa cikin shagon Thimonnier suka jefar da injin din daga tagogin, suna ganin cewa injin din zai sa su daina aiki.[2] A cikin shekarun 1850, Isaac Singer ya ƙera na'urorin ɗinki na farko waɗanda za su iya aiki cikin sauri da kuma daidai kuma sun zarce aikin ɗinki ko tela da hannu. e8zxwc0ujo73ollh624j5pjpr3mmwr7 166888 166887 2022-08-19T18:47:13Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1101534233|Sewing]]" wikitext text/x-wiki '''Yin dinki''' sana'a ce ta ɗaure ko haɗa abubuwa ta amfani da ɗinki da aka yi da allurar ɗinki da zare . dinki yana daya daga cikin tsofaffin fasahar yadi, wanda ya taso a zamanin Paleolithic . Kafin ƙirƙirar yadudduka na kadi ko saƙa, masana ilimin kimiya na kayan tarihi sun yi imanin mutanen zamanin Dutse a duk faɗin Turai da Asiya sun dinka gashin gashi da kayan fata ta amfani da kashi, antler ko na hauren giwa da allura da “zaren” da aka yi da sassa daban-daban na jikin dabba ciki har da sinew, catgut, da veins. . <ref>Anawalt (2007), pp. 80–81</ref> Tsawon shekaru dubbai, duk ɗinki ana yin su da hannu. Ƙirƙirar na'urar ɗinki a ƙarni na 19 da haɓakar na'ura mai kwakwalwa a ƙarni na 20 ya haifar da yawan samarwa da fitar da kayan ɗinki zuwa waje, amma har yanzu ana yin ɗinkin hannu a duniya.[1] Kyakkyawar ɗinkin hannu wata siffa ce ta tela mai inganci, kayan kwalliyar kwalliya, da yin suturar al'ada, kuma masu fasahar masaku da masu sha'awar sha'awa suna bi da su azaman hanyar ƙirƙira. [abubuwan da ake bukata] Sanin farko da aka yi amfani da kalmar “dinki” shi ne a ƙarni na 14.[1] == Tarihi == === Asalin === dinki yana da tsohon tarihi da aka kiyasta zai fara a zamanin Paleolithic[1]. An yi amfani da dinki wajen dinke fatun dabbobi wuri guda domin sutura da matsuguni. Inuit, alal misali, sun yi amfani da sinew daga caribou don zaren zaren da allura da aka yi da kashi;[2] ’yan asalin yankin Amurka da Prairies na Kanada sun yi amfani da ingantattun hanyoyin dinki don harhada matsugunan tipi.[3] An hada dinki da saƙar ganyen tsiro a Afirka don ƙirƙirar kwanduna, irin waɗanda masu saƙa Zulu suka yi, waɗanda suka yi amfani da siraran lefen dabino a matsayin “zaren” wajen ɗinke fiɗaɗɗen ganyen dabino da aka saƙa a cikin nada. 4] Saƙar kyalle daga filaye na halitta ya samo asali ne a Gabas ta Tsakiya a wajajen shekara ta 4000 BC, kuma wataƙila a farkon zamanin Neolithic, da ɗinkin zane ya kasance tare da wannan ci gaba.[5] A lokacin tsakiyar zamanai, Turawa da za su iya ba da ita sun yi aikin dinki da dinki. Muhimmancin mahimmancin ɗinki an nuna shi ta wurin matsayi mai daraja na "Ubangiji Sewer" a yawancin nadin sarauta na Turai daga tsakiyar zamanai. Misali shi ne Robert Radcliffe, 1st Earl na Sussex wanda aka nada Lord Sewer a nadin sarautar Henry VIII na Ingila a shekara ta 1509. Yin dinki a galibi sana'ar mace ce, kuma yawancin dinki kafin karni na 19 yana da amfani. Tufafi ya kasance jari mai tsada ga yawancin mutane, kuma mata suna da muhimmiyar rawa wajen tsawaita tsawon rayuwar kayan tufafi. An yi amfani da dinki don gyarawa. Tufafin da suka shuɗe za a juye su a ciki don a ci gaba da sawa, wani lokacin kuma sai an ware su a sake haɗa su don dacewa da wannan manufa. Da zarar tufafin ya lalace ko kuma a yayyage, za a cire shi kuma a dinka zanen da za a sake amfani da shi a cikin sababbin tufafi, a yi shi zuwa ƙwanƙwasa, ko kuma a yi amfani da shi. Yawancin matakan da ake amfani da su wajen yin tufafi daga karce (saƙa, yin ƙira, yankewa, gyare-gyare, da sauransu) na nufin cewa mata sukan yi musayar ƙwarewarsu ta wata fasaha da juna.[1] Ayyukan allura na ado irin su ƙwanƙwasa fasaha ce mai ƙima, kuma 'yan mata masu lokaci da hanyoyin za su yi aiki don gina ƙwarewar su a wannan yanki. Tun daga tsakiyar zamanai zuwa karni na 17, kayan aikin dinki irin su allura, fil, da pincushions sun kasance a cikin wando na yawancin matan turawa.[2] An yi amfani da tsuntsun ɗinki ko ɗinkin ɗinki a matsayin hannu na uku kuma sun kasance mashahurin kyaututtuka ga masu sana'a a ƙarni na 19.[3][4] <ref>Munro, Heather, [http://www.wimuseum.org/a-little-token-of-love-the-sewing-bird/ "A Little Token of Love: The Sewing Bird,"] Western Illinois Museum, February 2014</ref><ref>[https://americanhistory.si.edu/collections/search/object/nmah_639795 Sewing Bird]. National Museum of American History. Patented 15 February 1853, to Charles Waterman of Meridan, Connecticut</ref> An daraja kayan ado na ado a al'adu da yawa a duniya. Ko da yake mafi yawan ɗinkin ɗinki a cikin waƙar Yamma a al'adance na Biritaniya, Irish ko Yammacin Turai asalinsu, ɗinkin da ya samo asali daga al'adu daban-daban an san su a duk faɗin duniya a yau. Wasu misalan su ne madaidaicin Buɗaɗɗen Cikewa na Cretan, Couching Romania ko Couching Oriental, da ɗinkin Jafananci.[1] Dinkin da ke da alaƙa da yin ado ya bazu ta hanyar hanyoyin kasuwanci waɗanda ke aiki a lokacin Tsakiyar Tsakiya. Hanyar siliki ta kawo fasahohin yin ado na kasar Sin zuwa yammacin Asiya da gabashin Turai, yayin da fasahohin da suka samo asali daga Gabas ta Tsakiya suka yadu zuwa Kudancin da Yammacin Turai ta hanyar Maroko da Spain.[2] Matsugunan daular Turawa kuma sun yada fasahohin sakawa da dinki a duk duniya. Duk da haka, akwai misalan fasahar ɗinki na asali ga al'adu a wurare masu nisa daga juna, inda sadarwar al'adu ta kasance mai wuyar tarihi. Misali, hanyar juyawa appliqué da aka sani ga yankunan Kudancin Amurka kuma an san shi zuwa kudu maso gabashin Asiya.[2] <ref name="leslie20072">{{cite book|last=Leslie|first=Catherine Amoroso|title=Needlework Through History: An Encyclopedia|year=2007|publisher=Greenwood Publishing Group|isbn=9780313335488|pages=xii}}</ref> Juyin juya halin masana'antu ya canza samar da masaku daga gida zuwa masana'anta. A farkon shekarun juyin juya halin masana'antu, injinan sun samar da tufaffi gabaɗaya. Na'urar dinki ta farko a duniya ta kasance a shekarar 1790 ta Thomas Saint.[1] A farkon shekarun 1840, wasu injinan dinki na farko sun fara bayyana. Barthélemy Thimonnier ya gabatar da injin dinki mai sauƙi a cikin 1841 don samar da kayan aikin soja ga sojojin Faransa; Jim kadan bayan haka, gungun masu sana’ar dinki sun kutsa cikin shagon Thimonnier suka jefar da injin din daga tagogin, suna ganin cewa injin din zai sa su daina aiki.[2] A cikin shekarun 1850, Isaac Singer ya ƙera na'urorin ɗinki na farko waɗanda za su iya aiki cikin sauri da kuma daidai kuma sun zarce aikin ɗinki ko tela da hannu. Yayin da ake samar da riguna da yawa a gida daga ’yan uwa mata, ana kuma samar da tufafin da aka kera don masu matsakaicin matsayi da injin dinki. Shagunan zufa masu cike da ma'aikatan injunan ɗinki marasa biyan kuɗi sun girma zuwa ɗaukacin gundumomin kasuwanci a manyan biranen London da New York City. Don ci gaba da tallafawa masana'antar, an yi aikin guntu don kuɗi kaɗan daga matan da ke zaune a cikin marasa galihu. Aikin allura yana ɗaya daga cikin ƴan sana'o'in da ake ganin karɓuwa ga mata, amma ba ta biya albashin rai ba. Mata masu aikin nesa sukan yi aiki na tsawon awanni 14 don samun abin da za su iya dogaro da kansu, wani lokacin kuma ta hanyar hayar injin dinki da ba za su iya saya ba.[1] j3mb4uvnosm84qru9kf4sivrpz8c4a7 Lely, Florida 0 35422 167219 166744 2022-08-20T11:28:22Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement <!-- Basic info ---------------->|name=Lely, Florida|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[Census-designated place]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|image_blank_emblem=|blank_emblem_type=|blank_emblem_size=|image_map=Collier_County_Florida_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Lely_Highlighted.svg|mapsize=250x200px|map_caption=Location in [[Collier County, Florida|Collier County]] and the state of [[Florida]]|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=<!-- Location ------------------>|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name={{nowrap|{{flag|United States of America|size=23px}}}}|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1={{flag|Florida|size=23px}}|subdivision_type2=[[List of counties in Florida|County]]|subdivision_name2={{flagicon image|Flag of Collier County, Florida.png|size=23px}} [[Collier County, Florida|Collier]]|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=<!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=<!-- Settled -->|established_date=|established_title2=<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=<!-- Area --------------------->|area_magnitude=|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_12.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=October 31, 2021}}</ref>|area_total_km2=3.82|area_land_km2=3.55|area_water_km2=0.27|area_total_sq_mi=1.48|area_land_sq_mi=1.37|area_water_sq_mi=0.10|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|area_blank1_title=|area_blank1_km2=|area_blank1_sq_mi=<!-- Population ----------------------->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_note=|population_total=3694|population_density_km2=1039.49|population_density_sq_mi=2692.42|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=<!-- General information --------------->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|coordinates={{coord|26|6|10|N|81|43|59|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> tags-->|elevation_m=2|elevation_ft=7 <!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=12-39987<ref name="GR2">{{cite web|url=https://www.census.gov|publisher=[[United States Census Bureau]]|accessdate=2008-01-31|title=U.S. Census website}}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1867168<ref name="GR3">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov|accessdate=2008-01-31|title=US Board on Geographic Names|publisher=[[United States Geological Survey]]|date=2007-10-25}}</ref>|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Lely''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin Collier County, [[Florida]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 3,451 a ƙidayar 2010. Yana daga cikin Naples &#x2013; Marco Island Metropolitan Area Statistical Area . == Geography == Lely yana cikin yammacin Collier County a{{Coord|26|6|10|N|81|43|59|W|type:city}} (26.102802, -81.733125). Tana iyaka da kudu maso yamma ta hanyar US Route 41, a kudu ta Naples Manor, a kudu maso gabas ta Lely Resort . Garin Naples yana da {{Convert|5|mi|0}} zuwa arewa maso yamma akan US 41. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Lely CDP tana da yawan yanki na {{Convert|3.8|km2}} , wanda daga ciki {{Convert|3.5|km2}} ƙasa ce kuma {{Convert|0.3|sqkm}} , ko 7.04%, ruwa ne. == Alkaluma == {{US Census population|2020=3694|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}} === ƙidayar 2020 === {| class="wikitable" |+'''Lely abun da ke ciki na launin fata'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> (An cire 'yan Hispanic daga nau'ikan launin fata)<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> ( ''NH = Ba Hispanic'' ) ! Race ! Lamba ! Kashi |- | Fari (NH) | 3,051 | 82.59% |- | [[Afirkawan Amurka|Bakar fata ko Ba'amurke]] (NH) | 176 | 4.76% |- | Ba'amurke ko Alaska (NH) | 5 | 0.14% |- | Asiya (NH) | 28 | 0.76% |- | Dan Tsibirin Pacific (NH) | 1 | 0.03% |- | Wasu Gasar (NH) | 7 | 0.19% |- | Ganawa/Kabilanci (NH) | 65 | 1.76% |- | Hispanic ko Latino | 361 | 9.77% |- | '''Jimlar''' | '''3,694''' | |} Ya zuwa ƙidayar Amurka ta 2020, akwai mutane 3,694, gidaje 1,795, da iyalai 1,030 da ke zaune a cikin CDP. === Ƙididdigar 2000 === Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 3,857, gidaje 2,037, da iyalai 1,179 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 2,638.9 a kowace murabba'in mil ( {{Sup|2}} /km2). Akwai rukunin gidaje 2,641 a matsakaicin yawa na 1,806.9/sq&nbsp;mi (698.4/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 97.41% Fari, 0.70% Ba'amurke, 0.16% Ba'amurke, 0.44% Asiya, 0.91% daga sauran jinsi, da 0.39% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 3.71% na yawan jama'a. Akwai gidaje 2,037, daga cikinsu kashi 8.7% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 52.7% [[Aure|ma’aurata ne da suke]] zaune tare, kashi 3.8% na da mace mai gida babu miji, kashi 42.1% kuma ba iyali ba ne. Kashi 37.8% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 26.3% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 1.82 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.33. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 8.1% a ƙarƙashin shekaru 18, 2.8% daga 18 zuwa 24, 13.1% daga 25 zuwa 44, 25.8% daga 45 zuwa 64, da 50.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 65. Ga kowane mata 100, akwai maza 82.2. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 80.2. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $45,170, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $57,361. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $40,719 sabanin $31,139 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $ 32,430. Kusan 5.1% na iyalai da 6.3% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 6.2% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 8.9% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Collier County, Florida}}{{Authority control}} okv6yfqem78yrsnlt66r7orn0wqvhi8 Berea, South Carolina 0 35423 167217 166746 2022-08-20T11:27:45Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Berea, South Carolina|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=SCMap-doton-Berea.PNG|mapsize=250px|map_caption=Location of Berea, South Carolina|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=Country|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[South Carolina]]|subdivision_type2=[[List of counties in South Carolina|County]]|subdivision_name2=[[Greenville County, South Carolina|Greenville]] <!-- Government -->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=|area_land_km2=|area_water_km2=|area_total_sq_mi=8.0|area_land_sq_mi=7.7|area_water_sq_mi=0.3 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=14,295|population_density_km2=|population_density_sq_mi=1,855.5 <!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=&minus;5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=&minus;4|elevation_footnotes=<ref name="GR3"/>|elevation_m=|elevation_ft=1040|coordinates={{coord|34|52|44|N|82|27|39|W|region:US-SC_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=|postal_code=29617|area_code=|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=45-05770<ref name="GR2">{{cite web |url=https://www.census.gov |publisher=[[United States Census Bureau]] |access-date=2008-01-31 |title=U.S. Census website }}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1246746<ref name="GR3">{{GNIS|1246746}}</ref>|website=|footnotes=}} '''Berea''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar Greenville, [[South Carolina]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 14,295 a ƙidayar 2010. Yana daga cikin Greenville &#x2013; Mauldin &#x2013; Easley Metropolitan Area Statistical Area . == Geography == Berea yana nan a{{Coord|34|52|44|N|82|27|39|W|type:city}} (34.878845, -82.460751). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da yawan yanki na {{Convert|8.0|sqmi|km2}} , wanda daga ciki {{Convert|7.7|sqmi|km2}} (96.25%) ƙasa ce kuma {{Convert|0.3|sqmi|km2}} (3.75%) ruwa ne. == Alkaluma == === ƙidayar 2020 === {| class="wikitable" |+Ƙungiyoyin launin fata na Berea ! Race ! Lambobi ! Perc. |- | Fari (wanda ba Hispanic ba) | 7,100 | 45.58% |- | Baƙar fata ko Ba'amurke Ba'amurke (wanda ba Hispanic ba) | 3,044 | 19.54% |- | Ba'amurke ɗan asalin | 31 | 0.2% |- | Asiya | 193 | 1.24% |- | Dan Tsibirin Pacific | 15 | 0.1% |- | Wani/Gauraye | 596 | 3.83% |- | Hispanic ko Latino | 4,599 | 29.52% |} Ya zuwa ƙidayar Amurka ta 2020, akwai mutane 15,578, gidaje 5,624, da iyalai 3,543 da ke zaune a cikin CDP. === ƙidayar 2010 === A ƙidayar 2010 akwai mutane 14,295, gidaje 5,441, da iyalai 3,728 da ke zaune a cikin CDP. Yawan jama'a ya kasance mutane 1,855.5 a kowace murabba'in mil (716.4/km {{Sup|2}} ). Akwai rukunin gidaje 6,093 a matsakaicin yawa na 761.6 a kowace murabba'in mil (290.1/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 60.6% Fari, 18.1% Ba'amurke, 0.51% Ba'amurke, 1.2% Asiya, 0.007% Pacific Islander, 16.9% daga sauran jinsi, da 2.7% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowane jinsi sun kasance 25.4%. Mutanen zuriyar Mexico sun sami kaso mafi girma na jama'ar Hispanic ko Latino na CDP, a kashi 14.1%. Daga cikin gidaje 5,441 kashi 29.4% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 43.9% ma’aurata ne da ke zaune tare, kashi 17.8% na da mace mai gida babu miji, kashi 31.5% kuma ba iyali ba ne. 25.5% na gidaje mutum ɗaya ne kuma 10.4% mutum ɗaya ne mai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.58 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.05. Rarraba shekarun ya kasance 24.1% a ƙarƙashin shekarun 18, 9.4% daga 18 zuwa 24, 27.3% daga 25 zuwa 44, 22.6% daga 45 zuwa 64, da 15.9% 65 ko fiye. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 36.2. Ga kowane mata 100, akwai maza 94.9. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 92.0. Matsakaicin kuɗin shiga gidan shine $29,964 kuma matsakaicin kuɗin shiga iyali shine $37,955. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $32,387 sabanin $30,692 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $17,257. Kusan 25.1% na iyalai da 31.7% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 49.8% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 13.6% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Ilimi == Berea yana da ɗakin karatu na jama'a, reshe na Tsarin Laburare na gundumar Greenville. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Greenville County, South Carolina}}{{Authority control}} kq4pz4ig8cv6hcd7idqt1vg47phva8h Pleasant Valley (CDP), New York 0 35424 167215 166747 2022-08-20T11:27:17Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Pleasant Valley, New York|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=|pushpin_label_position=|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=|image_map=Dutchess County New York incorporated areas Pleasant Valley CDP highlighted.svg|mapsize=220px|map_caption=Location of Pleasant Valley, New York|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[New York (state)|New York]]|subdivision_type2=[[List of counties in New York|County]]|subdivision_name2=[[Dutchess County, New York|Dutchess]]|subdivision_type3=[[Town (New York)|Town]]|subdivision_name3=[[Pleasant Valley (town), New York|Pleasant Valley]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=2.48|area_land_km2=2.42|area_water_km2=0.06|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=<!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=1145|population_density_km2=473.1|population_density_sq_mi=<!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_m=57|elevation_ft=187|coordinates={{coord|41|44|43|N|73|49|24|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=12569|area_code=[[Area code 845|845]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=36-58684|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0960718|website={{URL|www.pleasantvalley-ny.gov}}|footnotes=}} '''Pleasant Valley''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a yankin kudu maso yamma na garin Pleasant Valley a cikin gundumar Dutchess, [[New York (jiha)|New York]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 1,145 a ƙidayar 2010 . Yana daga cikin Poughkeepsie &#x2013; Newburgh &#x2013; Middletown, NY Metropolitan Area Statistical Area da kuma mafi girma [[New York (birni)|New York]] &#x2013; Newark &#x2013; Bridgeport, NY- [[New Jersey|NJ]] - [[Connecticut|CT]] - [[Pennsylvania|PA]] Combined Statistical Area . == Geography == Pleasant Valley CDP yana cikin yankin kudu maso yammacin garin Pleasant Valley a{{Coord|41|44|42|N|73|49|24|W|type:city}} (41.745205, -73.823395). Wappinger Creek, wani yanki na Kogin Hudson, yana gudana ta tsakiyar al'umma. Hanyar US 44 ta wuce ta CDP azaman Babban Titin kuma tana jagorantar kudu maso yamma {{Convert|7|mi|0}} zuwa Poughkeepsie da arewa maso gabas {{Convert|8|mi|0}} zuwa Millbrook . A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Pleasant Valley CDP yana da yawan yanki na {{Convert|2.48|sqkm}} , wanda daga ciki {{Convert|2.42|sqkm}} ƙasa ce kuma {{Convert|0.06|sqkm|2}} , ko 2.56%, ruwa ne. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 1,839, gidaje 753, da iyalai 502 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance 1,172.7 a kowace murabba'in <sup>mil</sup> (452.3/km2). Akwai rukunin gidaje 775 a matsakaicin yawa na 494.2/sq&nbsp;mi (190.6/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 94.13% Fari, 3.15% Baƙar fata ko Ba'amurke, 0.05% Ba'amurke, 1.09% Asiya, 0.05% Pacific Islander, 0.82% daga sauran jinsi, da 0.71% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 2.61% na yawan jama'a. Akwai gidaje 753, daga cikinsu kashi 33.9% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 55.1% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 7.3% na da mace mai gida babu miji, kashi 33.3% kuma ba iyali ba ne. Kashi 27.8% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 10.2% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.44 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.00. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 24.5% a ƙarƙashin shekaru 18, 6.0% daga 18 zuwa 24, 31.7% daga 25 zuwa 44, 24.6% daga 45 zuwa 64, da 13.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 38. Ga kowane mata 100, akwai maza 94.2. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 95.2. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $50,353, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $57,888. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $41,992 sabanin $32,436 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $24,598. Kusan 2.7% na iyalai da 2.7% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 1.0% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 kuma babu ɗayan waɗanda ke da shekaru 65 ko sama da haka. == Nassoshi == <references />  {{Dutchess County, New York}} lvretkztw0b93l74a98d95o2l09j7bu Shelter Island Heights, New York 0 35461 167213 166859 2022-08-20T11:26:44Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Shelter Island Heights, New York|settlement_type=[[Hamlet (New York)|Hamlet]] and [[census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Shelter-island-heights-map.gif|mapsize=250x200px|map_caption=|pushpin_map=New York|pushpin_label=Shelter Island Heights|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[New York (state)|New York]]|subdivision_type2=[[List of counties in New York|County]]|subdivision_name2=[[Suffolk County, New York|Suffolk]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=14.6|area_land_km2=13.9|area_water_km2=0.7|area_total_sq_mi=5.6|area_land_sq_mi=5.4|area_water_sq_mi=0.3 <!-- Population -->|population_as_of=[[United States Census, 2010|2010]]|population_footnotes=|population_total=1,048|population_density_km2=auto|population_density_sq_mi=<!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_m=17|elevation_ft=56|coordinates={{coord|41|4|41|N|72|21|3|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=11965|area_code=[[Area code 631|631]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=36-66850|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0965037|website=|footnotes=}} '''Shelter Island Heights''' wani ƙauye ne kuma wurin ƙidayar jama'a (CDP) wanda ke cikin Garin Tsibirin Shelter, gundumar Suffolk, New York, Amurka. Tana gefen arewa na tsibirin Shelter Island, wanda ke kewaye da ƙauyen Dering Harbor . Yawan jama'a ya kai 1,048 a ƙidayar 2010. == Geography == Shelter Island Heights yana a 41° 4' 41" Arewa, 72° 21' 3" Yamma (41.078150, -72.350936). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimillar yanki na {{Convert|5.6|sqmi|km2}} wanda {{Convert|5.4|sqmi|km2}} ƙasa ce kuma {{Convert|0.3|sqmi|km2}} (4.97%) ruwa ne. == Rahoton da aka ƙayyade na CDP == A ƙidayar 2000 akwai mutane 981, gidaje 459 da iyalai 302 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance 183.1 a kowace murabba'in mil (70.7/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 1,374 a matsakaicin yawa na 256.5/sq&nbsp;mi (99.0/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 98.17% Fari, 0.31% Ba'amurke, 0.41% Asiya, da 1.12% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 1.33% na yawan jama'a. Akwai gidaje 459, wanda kashi 16.3% na da yara ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 58.8% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 5.9% na da mace mai gida babu miji, kashi 34.0% kuma ba iyali ba ne. Kashi 29.8% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 20.7% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.14 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.62. 4.9% na yawan jama'a sun kasance 'yan kasa da shekaru 18, 3.1% daga 18 zuwa 24, 14.3% daga 25 zuwa 44, 31.9% daga 45 zuwa 64, da 35.9% waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko fiye. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 56. Ga kowane mata 100, akwai maza 87.6. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 86.8. Matsakaicin kuɗin shiga gidan shine $65,446 kuma matsakaicin kuɗin shiga iyali shine $76,162. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $46,750 idan aka kwatanta da $37,955 na mata. Kudin shiga kowane mutum ya kasance $34,083. Kusan 4.6% na iyalai da 6.2% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 7.6% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 2.9% na waɗanda shekaru 65 ko sama da su. == Duba kuma == * Gundumar Shelter Island Heights Historic District == Nassoshi == {{Reflist}}{{ShelterIslandNY}}{{Authority control}} dd1du8smhbadgztv7e4vvd2104ws052 Puhi, Hawaii 0 35462 167211 166860 2022-08-20T11:26:15Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement <!-- Basic info ---------------->|official_name=Puhi, Hawaii|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[Census-designated place]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|image_blank_emblem=|blank_emblem_type=|blank_emblem_size=|image_map=Kauai_County_Hawaii_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Puhi_Highlighted.svg|mapsize=|map_caption=Location in [[Kauai County, Hawaii|Kauai County]] and the state of [[Hawaii]]|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=<!-- Location ------------------>|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Hawaii]]|subdivision_type2=[[List of counties in Hawaii|County]]|subdivision_name2=[[Kauai County, Hawaii|Kauai]]|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=|established_date=|established_title2=<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=<!-- Area --------------------->|area_magnitude=|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_15.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=December 18, 2021}}</ref>|area_total_km2=2.31|area_land_km2=2.30|area_water_km2=0.01|area_total_sq_mi=0.89|area_land_sq_mi=0.89|area_water_sq_mi=0.00|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|area_blank1_title=|area_blank1_km2=|area_blank1_sq_mi=<!-- Population ----------------------->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_note=|population_total=3380|population_density_km2=1468.07|population_density_sq_mi=3802.02|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=<!-- General information --------------->|timezone=[[Hawaii-Aleutian Standard Time Zone|Hawaii-Aleutian]]|utc_offset=-10|timezone_DST=|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|21|58|7|N|159|23|54|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|elevation_footnotes=|elevation_m=105|elevation_ft=344 <!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=|postal_code=|area_code=[[Area code 808|808]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=15-65750|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0363494|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Puhi''' (a zahiri, "busa" a cikin harshen Hausa ) wuri ne da aka tsara ƙidayar jama'a (CDP) a cikin Kaua ʻ County, [[Hawaii|ʻ i]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 3,380 a ƙidayar 2020, sama da 1,186 a ƙidayar 2000. == Geography == Puhi yana gefen kudu maso gabashin tsibirin Kauai a{{Coord|21|58|7|N|159|23|54|W|type:city}} (21.968479, -159.398248). Yana da {{Convert|2|mi|0}} yamma da Lihue, kujerar gundumar Kauai. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Puhi CDP tana da jimlar yanki na {{Convert|2.3|sqkm|1}} , sama da {{Convert|0.4|sqmi|km2}} a cikin 2000. {{Convert|0.01|sqkm|acre|1}} , ko 0.50%, na yankin na yanzu ruwa ne. <ref name="Census 2010" /> == Alkaluma == {{US Census population|2020=3380|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}}Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 1,186, gidaje 285, da iyalai 255 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 3,328.7 a kowace murabba'in mil ( <sup>1,272.0</sup> /km2). Akwai rukunin gidaje 297 a matsakaicin yawa na 833.6 a kowace murabba'in mil (318.5/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 8.3% Fari, 0.2 % Ba'amurke, 0.7 %                                                                                                                                                                                    . Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 7.8% na yawan jama'a. Akwai gidaje 285, daga cikinsu kashi 37.9% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 71.2% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 10.2% na da mace mai gida babu miji, kashi 10.5% kuma ba na iyali ba ne. Kashi 6.3% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 2.8% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 4.16 kuma matsakaicin girman dangi shine 4.13. A cikin CDP yawan jama'a ya bazu, tare da 26.7% a ƙarƙashin shekaru 18, 10.1% daga 18 zuwa 24, 27.3% daga 25 zuwa 44, 20.7% daga 45 zuwa 64, da 15.1% waɗanda ke da shekaru 65 ko fiye. . Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 36. Ga kowane mata 100, akwai maza 97.3. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 103.0. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $51,563, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $50,000. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $27,625 sabanin $22,933 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $16,175. Kusan 4.5% na iyalai da 7.2% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 14.3% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 1.9% na waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko sama da haka. == Duba kuma == * Huleia National Wildlife Refuge * Kipu Falls == Nassoshi == <references /> {{Kauai County, Hawaii}} 845zvu25sl1tydt4osrfgstxa98gh6a Guilford (CDP), Maine 0 35463 167209 166861 2022-08-20T11:25:49Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement||official_name=Guilford, Maine|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Maine|pushpin_label_position=left <!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location within the state of Maine|image_map=Piscataquis County Maine incorporated and unincorporated areas Guilford (CDP) highlighted.svg|mapsize=260px|map_caption=Location in [[Piscataquis County, Maine|Piscataquis County]] and the state of [[Maine]]. <!-- Location -->|subdivision_type=Country|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Maine]]|subdivision_type2=[[List of counties in Maine|County]]|subdivision_name2=[[Piscataquis County, Maine|Piscataquis]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_23.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=April 8, 2022}}</ref>|area_magnitude=|area_total_km2=5.10|area_land_km2=4.97|area_water_km2=0.14|area_total_sq_mi=1.97|area_land_sq_mi=1.92|area_water_sq_mi=0.05 <!-- Population -->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_total=740|population_density_km2=148.98|population_density_sq_mi=385.82 <!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_m=115|elevation_ft=377|coordinates={{coord|45|10|12|N|69|23|19|W|region:US_type:city|display=inline,title}} <!-- Area/postal codes & others -->|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=04443|area_code=[[Area code 207|207]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=23-30060|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0567367|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Guilford''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin garin Guilford a gundumar Piscataquis, Maine, Amurka. Yawan jama'a ya kasance 945 a ƙidayar 2000 . == Geography == Guilford yana nan a{{Coord|45|10|11|N|69|23|19|W|type:city}} (45.169966, -69.388721). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimillar yanki na 2.0&nbsp;murabba'in mil (5.2&nbsp;km <sup>2</sup> ), wanda, 2.0&nbsp;murabba'in mil (5.1&nbsp;km <sup>2</sup> ) nasa kasa ne da 0.04&nbsp;murabba'in mil (0.1&nbsp;km <sup>2</sup> ) daga ciki (2.00%) ruwa ne. == Alkaluma == {{US Census population|2020=740|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}}Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 945, gidaje 407, da iyalai 264 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 482.7 a kowace murabba'in mil ( <sup>186.2</sup> /km2). Akwai rukunin gidaje 506 a matsakaicin yawa na 258.5/sq&nbsp;mi (99.7/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 97.25% Fari, 0.74% Ba'amurke, 0.85% Asiya, 0.11% daga sauran jinsi, da 1.06% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.21% na yawan jama'a. Akwai gidaje 407, daga cikinsu kashi 28.7% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 45.7% ma’aurata ne da ke zaune tare, kashi 14.5% na da mace mai gida babu miji, kashi 34.9% kuma ba iyali ba ne. Kashi 29.7% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma 16.2% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.32 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.83. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 23.9% a ƙarƙashin shekaru 18, 7.5% daga 18 zuwa 24, 25.6% daga 25 zuwa 44, 23.0% daga 45 zuwa 64, da 20.0% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 40. Ga kowane mata 100, akwai maza 81.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 79.3. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $27,596, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $34,125. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $25,833 sabanin $18,929 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $14,071. Kusan 10.8% na iyalai da 14.9% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 20.6% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 7.5% na waɗanda shekaru 65 ko sama da su. == Nassoshi == <references /> {{Piscataquis County, Maine}}{{Authority control}} cl7c3cz8cps4qr12qang8o9jeiceaq3 Chisholm, Maine 0 35464 167207 166862 2022-08-20T11:25:13Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement||official_name=Chisholm, Maine|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Maine|pushpin_label=Chisholm|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location within the state of Maine|pushpin_mapsize=|image_map=|mapsize=|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Maine]]|subdivision_type2=[[List of counties in Maine|County]]|subdivision_name2=[[Franklin County, Maine|Franklin]]|subdivision_type3=[[List of towns in Maine|Town]]|subdivision_name3=[[Jay, Maine|Jay]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_23.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=April 8, 2022}}</ref>|area_magnitude=|area_total_km2=5.87|area_land_km2=5.66|area_water_km2=0.21|area_total_sq_mi=2.27|area_land_sq_mi=2.19|area_water_sq_mi=0.08 <!-- Population -->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_total=1343|population_density_km2=237.23|population_density_sq_mi=614.36 <!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_m=120|elevation_ft=394|coordinates={{coord|44|29|12|N|70|11|42|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=|postal_code=|area_code=[[Area code 207|207]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=23-12770|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0563957|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Chisholm''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin garin Jay a cikin gundumar Franklin, [[Maine (Tarayyar Amurka)|Maine]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 1,380 a ƙidayar 2010 . Kauyen masana'antu ne mai suna Hugh J. Chisholm, wanda ya gina Kamfanin Otis Falls Pulp & Paper Company a nan cikin 1888 don amfani da ikon ruwan kogin Androscoggin . == Geography == [[File:View_of_Paper_Mills,_Chisholm,_ME.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/8f/View_of_Paper_Mills%2C_Chisholm%2C_ME.jpg/200px-View_of_Paper_Mills%2C_Chisholm%2C_ME.jpg|left|thumb|200x200px]] Chisholm yana gefen kudancin garin Jay a{{Coord|44|29|12|N|70|11|42|W|type:city}} (44.486532, -70.195040). An yi iyaka da kudu zuwa garin Livermore Falls a cikin Androscoggin kuma yana da alaƙa da babban birni na garin. A cewar Hukumar Kididdiga ta Amurka, Chisholm CDP yana da fadin {{Convert|5.66|km2}} , duk ta kasa. Tana gefen gabas na Kogin Androscoggin. == Alkaluma == {{US Census population|2020=1343|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}}Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 1,399, gidaje 633, da iyalai 405 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 641.6 a kowace murabba'in mil (247.8/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 688 a matsakaicin yawa na 315.5/sq&nbsp;mi (121.9/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 98.36% Fari, 0.36% Ba'amurke, 0.36% Ba'amurke, 0.21% Asiya, 0.36% daga sauran jinsi, da 0.36% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 1.00% na yawan jama'a. Akwai gidaje 633, daga cikinsu kashi 24.0% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 48.2% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 12.0% na da mace mai gida babu miji, kashi 35.9% kuma ba iyali ba ne. Kashi 29.4% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma 15.3% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.21 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.69. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 20.8% a ƙarƙashin shekaru 18, 8.0% daga 18 zuwa 24, 24.9% daga 25 zuwa 44, 25.7% daga 45 zuwa 64, da 20.6% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 43. Ga kowane mata 100, akwai maza 90.1. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 85.3. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $35,500, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $39,148. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $40,161 sabanin $23,438 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $19,251. Kimanin kashi 7.2% na iyalai da 11.0% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 17.4% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 4.6% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Nassoshi == <references /> == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.jay-maine.org/ Garin Jay, Maine] {{Franklin County, Maine}}{{Authority control}} oge120rlpzj97b07ncz1fcz6l03l4he Topsfield (CDP), Massachusetts 0 35465 167205 166863 2022-08-20T11:24:48Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Topsfield, Massachusetts|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=Congregational Church, Topsfield MA.jpg|imagesize=250px|image_caption=Congregational Church|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Essex County Massachusetts incorporated and unincorporated areas Topsfield (CDP) highlighted.svg|mapsize=260px|map_caption=Location in [[Essex County, Massachusetts|Essex County]] and the state of [[Massachusetts]]. <!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Massachusetts]]|subdivision_type2=[[List of counties in Massachusetts|County]]|subdivision_name2=[[Essex County, Massachusetts|Essex]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_25.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=May 21, 2022}}</ref>|area_magnitude=|area_total_km2=7.11|area_land_km2=7.01|area_water_km2=0.10|area_total_sq_mi=2.74|area_land_sq_mi=2.71|area_water_sq_mi=0.04 <!-- Population -->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_total=2864|population_density_km2=408.46|population_density_sq_mi=1058.00 <!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_m=18|elevation_ft=59|coordinates={{coord|42|38|21|N|70|57|19|W|region:US-MA|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=01983|area_code=[[Area code 978|978]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=25-70115|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0614354|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=|unit_pref=Imperial}} '''Topsfield''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin garin Topsfield a gundumar Essex, Massachusetts, Amurka. Yawan jama'a ya kai 2,717 a ƙidayar 2010. == Geography == A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimlar yanki na {{Convert|7.1|sqkm}} , wanda girman {{Convert|7.0|sqkm}} ƙasa ce kuma {{Convert|0.1|sqkm|2}} , ko 1.41%, ruwa ne. == Alkaluma == {{US Census population|2020=2864|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}}A ƙidayar 2000, akwai mutane 2,826, gidaje 1,016 da iyalai 765 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance 395.3/km <sup>2</sup> (1,023.0/mi <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 1,042 a matsakaicin yawa na 145.8 mazauna/km <sup>2</sup> (mazauna 377.2/mi <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 98.16% Fari, 0.11% [[Afirkawan Amurka|Ba'amurke]], 0.07% Ba'amurke, 0.57% [[Asiya]], 0.00% Pacific Islander, 0.42% daga sauran jinsi, da 0.67% daga jinsi biyu ko fiye. 0.85% na yawan jama'ar Hispanic ne ko Latino na kowace kabila. Akwai gidaje 1,016, inda kashi 36.8% ke da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 66.1% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 7.3% na da macen da mijinta ba ya zaune da ita, kashi 24.7% kuma ba iyali ba ne. Kashi 22.6% na dukkan gidaje sun kasance na mutane ne, kuma 14.4% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.69 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.18. 27.0% na yawan jama'a sun kasance 'yan kasa da shekaru 18, 4.5% daga 18 zuwa 24, 24.1% daga 25 zuwa 44, 25.1% daga 45 zuwa 64, da 19.2% waɗanda shekarunsu suka wuce 65 ko fiye. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 42. Ga kowane mata 100, akwai maza 88.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 83.5. Matsakaicin kuɗin shiga gida shine $84,898 kuma matsakaicin kuɗin shiga iyali shine $99,462. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $63,194, mata kuwa $43,843. Kudin shiga kowane mutum ya kasance $34,953. Babu ɗayan iyalai da 2.2% na yawan jama'ar da ke ƙasa da layin talauci, gami da 0.0% a ƙarƙashin shekarun 18 da 6.1% masu shekaru 65 ko sama da haka. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Essex County, Massachusetts}}{{Authority control}} 3hsd7ldpovtf6za412ecx7wjmmj4rhq Whitley City, Kentucky 0 35466 167204 166864 2022-08-20T11:24:19Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Whitley City, Kentucky|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=McCreary County Kentucky courthouse.jpg|imagesize=|image_caption=McCreary County courthouse in Whitley City|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=KYMap-doton-WhitleyCity.PNG|mapsize=250px|map_caption=Location of Whitley City, Kentucky|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Kentucky]]|subdivision_type2=[[List of counties in Kentucky|County]]|subdivision_name2=[[McCreary County, Kentucky|McCreary]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_21.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=March 18, 2022}}</ref>|area_magnitude=|area_total_km2=6.00|area_land_km2=5.97|area_water_km2=0.03|area_total_sq_mi=2.32|area_land_sq_mi=2.31|area_water_sq_mi=0.01 <!-- Population -->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_total=968|population_density_km2=162.02|population_density_sq_mi=419.59 <!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_m=412|elevation_ft=1352|coordinates={{coord|36|43|28|N|84|28|13|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=42653|area_code=[[Area code 606|606]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=21-82938|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0516340|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Birnin Whitley''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar McCreary, [[Kentucky]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 1,170 a ƙidayar 2010 . Duk da sunansa, ba birni ne da aka haɗa ba; duk da haka, kujerar gundumar McCreary County ce. Birnin Whitley yana ɗaya daga cikin kujerun gundumomi biyu da ba na birni ba a Kentucky (ɗayan kuma shine Burlington a cikin gundumar Boone ). Wannan ya faru ne saboda gundumar McCreary ba ta da garuruwa. Tare da 2013-2017 Anual Median samun kudin shiga na $9,234, Whitley City ita ce wuri mafi talauci a Amurka (ban da Puerto Rico) tare da yawan jama'a fiye da 1,000. == Geography == Whitley City yana a{{Coord|36|43|28|N|84|28|13|W|type:city}} (36.724389, -84.470342). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimlar yanki na {{Convert|2.3|sqmi|km2}} , wanda girman {{Convert|2.3|sqmi|km2}} kasa ce kuma 0.43% ruwa ne. Yahoo Falls akan hanya na Yahoo Creek yana nan. == Alkaluma == {{US Census population|2020=968|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}}Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 1,111, gidaje 458, da iyalai 296 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 481.5 a kowace murabba'in mil (185.7/km {{Sup|2}} ). Akwai rukunin gidaje 516 a matsakaicin yawa na 223.7 a kowace murabba'in mil (86.2/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 98.92% Fari, 0.72% Ba'amurke, 0.09% daga sauran jinsi, da 0.27% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.54% na yawan jama'a. Akwai gidaje 458, daga cikinsu kashi 32.3% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 38.6% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 20.7% na da mace mai gida babu miji, kashi 35.2% kuma ba iyali ba ne. Kashi 31.9% na dukkan gidaje sun kasance na mutane ne, kuma 12.2% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko fiye. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.31 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.89. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 25.6% a ƙarƙashin shekaru 18, 10.6% daga 18 zuwa 24, 28.1% daga 25 zuwa 44, 23.0% daga 45 zuwa 64, da 12.7% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 35. Ga kowane mata 100, akwai maza 88.3. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 88.8. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $18,654, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $18,702. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $29,306 sabanin $22,500 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $11,659. Kimanin kashi 28.9% na iyalai da 38.8% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 58.8% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 12.4% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Ilimi == Birnin Whitley yana da ɗakin karatu na lamuni, ɗakin karatu na Jama'a na McCreary County. == Fitattun mutane == * Allie Leggett &#x2013; tsohuwar Miss Kentucky Amurka == Mai jarida == * [http://hay98.com/ MENENE Radio 98.3FM] * [http://mccrearyrecord.com/ McCreary County Record] * [https://www.themccrearyvoice.com/ Muryar gundumar McCreary] == Nassoshi == {{Reflist}}{{McCreary County, Kentucky}}{{Kentucky county seats}}{{Authority control}} jcxjsrnzgd326kjrjf6lgsjdn6azsnc Harbour Heights, Florida 0 35467 167203 166865 2022-08-20T11:23:42Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement <!-- Basic info ---------------->|official_name=Harbour Heights, Florida|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[Census-designated place]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|image_blank_emblem=|blank_emblem_type=|blank_emblem_size=|image_map=Charlotte_County_Florida_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Harbour_Heights_Highlighted.svg|mapsize=250x200px|map_caption=Location in [[Charlotte County, Florida|Charlotte County]] and the state of [[Florida]]|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=<!-- Location ------------------>|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name={{flag|United States}}|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1={{flag|Florida}}|subdivision_type2=[[List of counties in Florida|County]]|subdivision_name2={{noflag|[[Charlotte County, Florida|Charlotte]]}}|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=<!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=<!-- Settled -->|established_date=|established_title2=<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=<!-- Area --------------------->|area_magnitude=|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_12.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=October 31, 2021}}</ref>|area_total_km2=6.32|area_land_km2=5.62|area_water_km2=0.70|area_total_sq_mi=2.44|area_land_sq_mi=2.17|area_water_sq_mi=0.27|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|area_blank1_title=|area_blank1_km2=|area_blank1_sq_mi=<!-- Population ----------------------->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_note=|population_total=3428|population_density_km2=610.33|population_density_sq_mi=1580.45|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=<!-- General information --------------->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|coordinates={{coord|26|59|25|N|82|0|19|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> tags-->|elevation_m=3|elevation_ft=10 <!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=12-28800<ref name="GR2">{{cite web|url=https://www.census.gov|publisher=[[United States Census Bureau]]|accessdate=2008-01-31|title=U.S. Census website}}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0283722<ref name="GR3">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov|accessdate=2008-01-31|title=US Board on Geographic Names|publisher=[[United States Geological Survey]]|date=2007-10-25}}</ref>|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Harbour Heights''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar Charlotte, [[Florida]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 2,987 a ƙidayar 2010. Yana daga cikin Yankin Ƙididdigar Babban Birni na Punta Gorda . == Geography == Harbor Heights yana a arewacin gundumar Charlotte a{{Coord|26|59|25|N|82|0|19|W|type:city}} (26.990210, -82.005325), a arewa maso yammacin kogin Aminci . Hanyar Harbor View Road tana haɗa al'umma zuwa Interstate 75, {{Convert|1|mi}} zuwa kudu maso yamma. Punta Gorda, wurin zama na gundumar Charlotte, {{Convert|6|mi|0}} zuwa kudu maso yamma a gefen kudu na kogin Aminci. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP Harbour Heights yana da jimlar yanki na {{Convert|6.3|km2}} , wanda girman {{Convert|5.6|km2}} ƙasa ce kuma {{Convert|0.7|sqkm}} , ko 11.19%, ruwa ne. == Alkaluma == {{US Census population|2020=3428|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}}Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 2,873, gidaje 1,243, da iyalai 919 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 1,308.2 a kowace murabba'in <sup>mil</sup> (504.2/km2). Akwai rukunin gidaje 1,383 a matsakaicin yawa na 629.8/sq&nbsp;mi (242.7/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 93.70% Fari, 2.85% Ba'amurke, 0.03% Ba'amurke, 0.77% Asiya, 0.07% Pacific Islander, 0.73% daga sauran jinsi, da 1.84% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 3.83% na yawan jama'a. Akwai gidaje 1,243, daga cikinsu kashi 21.0% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 62.8% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 8.2% na da mace mai gida babu miji, kashi 26.0% kuma ba iyali ba ne. Kashi 20.8% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma 12.8% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.31 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.64. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 18.2% a ƙarƙashin shekaru 18, 4.7% daga 18 zuwa 24, 19.2% daga 25 zuwa 44, 27.0% daga 45 zuwa 64, da 30.9% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 51. Ga kowane mata 100, akwai maza 87.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 86.0. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $44,394, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $47,025. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $31,825 sabanin $21,173 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $22,547. Kimanin kashi 1.8% na iyalai da 2.7% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da babu ɗaya daga cikin waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 3.7% na waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko sama da haka. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Charlotte County, Florida}}{{Authority control}} 4ekulvw1vhmv5i36vi9jghsspj076fh San Pedro, Texas 0 35468 167202 166866 2022-08-20T11:23:17Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=San Pedro, Texas|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=TXMap-doton-SanPedro.PNG|mapsize=250px|map_caption=Location of San Pedro, Texas|image_map1=Cameron County SanPedro.svg|mapsize1=250px|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Texas]]|subdivision_type2=[[List of counties in Texas|County]]|subdivision_name2=[[Cameron County, Texas|Cameron]] <!-- Government -->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=3.1|area_land_km2=3.1|area_water_km2=0.0|area_total_sq_mi=|area_land_sq_mi=|area_water_sq_mi=<!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=530|population_density_km2=172.8|population_density_sq_mi=<!-- General information -->|timezone=[[North American Central Time Zone|Central (CST)]]|utc_offset=-6|timezone_DST=CDT|utc_offset_DST=-5|elevation_footnotes=|elevation_m=14|elevation_ft=46|coordinates={{coord|25|58|46|N|97|35|56|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=48-65620<ref name="GR2">{{cite web|url=https://www.census.gov|publisher=[[United States Census Bureau]]|accessdate=2008-01-31|title=U.S. Census website}}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1375976<ref name="GR3">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov|accessdate=2008-01-31|title=US Board on Geographic Names|publisher=[[United States Geological Survey]]|date=2007-10-25}}</ref>|website=|footnotes=}} '''San Pedro''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar Cameron, [[Texas]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 530 a ƙidayar 2010 . Yana daga cikin Brownsville &#x2013; Harlingen Metropolitan Area Statistical Area . == Geography == San Pedro yana cikin kudancin Cameron County a{{Coord|25|58|46|N|97|35|56|W|type:city}} (25.979523, -97.598789), {{Convert|8|mi|0}} arewa maso yamma na tsakiyar Brownsville ta hanyar US Route 281 . Al'ummar ba ta da nisan mil 1 arewa maso gabas na Rio Grande, wanda ke yin iyakar Mexico-Amurka . A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimlar yanki na {{Convert|2.5|sqmi|km2}} , duk ta kasa. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, mutane 668, gidaje 179, da iyalai 148 suna zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 269.9 a kowace murabba'in mil (104.0/km <sup>2</sup> ). Matsakaicin rukunin gidaje 191 sun kai 77.2/sq&nbsp;mi (29.7/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 59.58% Fari, 0.15% Ba'amurke, da 40.27% daga sauran jinsi. Mutanen Hispanic ko Latinos na kowace kabila sun kasance 96.56% na yawan jama'a. Daga cikin gidaje 179, kashi 41.3% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 66.5% ma’aurata ne da ke zaune tare, kashi 10.6% na da mace mai gida babu miji, kashi 16.8 kuma ba iyali ba ne. Kimanin kashi 12.8% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 7.8% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman iyali shine 3.73, kuma matsakaicin girman dangi shine 4.09. A cikin CDP, rarraba shekarun ya kasance 33.2% a ƙarƙashin 18, 7.9% daga 18 zuwa 24, 28.1% daga 25 zuwa 44, 21.6% daga 45 zuwa 64, da 9.1% waɗanda suka kasance 65 ko fiye. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 30. Ga kowane mata 100, akwai maza 93.1. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 82.8. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $29,531, kuma na iyali shine $35,192. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $16,711 sabanin $12,188 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $7,287. Kimanin kashi 27.3% na iyalai da 27.9% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 25.6% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 29.0% na waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko sama da haka. == Ilimi == Gundumar Makaranta Mai Zaman Kanta ta Brownsville ce ke hidimar San Pedro. Bugu da kari, Gundumar Makaranta Mai Zaman Kanta ta Kudancin Texas tana gudanar da makarantun maganadisu da ke yiwa al'umma hidima. == Nassoshi == <references /> {{Cameron County, Texas}}{{Authority control}} 87afi9tavwri4pgkeiymebn8pkhhjii Powellton, West Virginia 0 35469 167199 166867 2022-08-20T11:22:49Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Powellton, West Virginia|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=WVMap-doton-Powellton.PNG|mapsize=250px|map_caption=Location of Powellton, West Virginia|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[West Virginia]]|subdivision_type2=[[List of counties in West Virginia|County]]|subdivision_name2=[[Fayette County, West Virginia|Fayette]] <!-- Government -->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="GR1">{{cite web|url=https://www.census.gov/geographies/reference-files/time-series/geo/gazetteer-files.html|publisher=[[United States Census Bureau]]|access-date=2011-04-23|date=2011-02-12|title=US Gazetteer files: 2010, 2000, and 1990}}</ref>|area_magnitude=|area_total_km2=13.9|area_land_km2=13.9|area_water_km2=0.0|area_total_sq_mi=5.4|area_land_sq_mi=5.4|area_water_sq_mi=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[United States Census, 2010|2010]]|population_footnotes=<ref name="GR8">{{cite web|url=https://www.census.gov|publisher=[[United States Census Bureau]]|access-date=2011-05-14|title=U.S. Census website}}</ref>|population_total=619|population_density_km2=auto|population_density_sq_mi=auto <!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_m=256|elevation_ft=840|coordinates={{coord|38|6|27|N|81|19|15|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=25161|area_code=[[Area code 304|304]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=54-65284<ref name="GR2">{{cite web|url=https://www.census.gov|publisher=[[United States Census Bureau]]|access-date=2008-01-31|title=U.S. Census website}}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1545222<ref name="GR3">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov|access-date=2008-01-31|title=US Board on Geographic Names|publisher=[[United States Geological Survey]]|date=2007-10-25}}</ref>|website=|footnotes=}} '''Powellton''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin Fayette County, [[West Virginia]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 619 a ƙidayar 2010. An yi wa al’ummar sunan sunan Godwin H. Powell, dan kasuwa a masana’antar hakar kwal. == Geography == Powellton yana a{{Coord|38|6|27|N|81|19|15|W|type:city}} (38.107412, -81.320872). A cewar Hukumar Kididdiga ta Amurka, CDP tana da jimillar yanki na 5.4&nbsp;murabba'in mil (13.9&nbsp;km {{Sup|2}} ), duk kasa. Armstrong Creek da tributary, Powellton Fork, suna gudana ta hanyar Powellton. <ref>[http://viewer.nationalmap.gov/viewer/ The National Map], accessed 2013-11-26</ref> == Alkaluma == A ƙidayar 2000 akwai mutane 1,796, gidaje 697, da iyalai 515 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 50.5 a kowace murabba'in mil (19.5/km {{Sup|2}} ). Akwai rukunin gidaje 781 a matsakaicin yawa na 22.0/sq&nbsp;mi (8.5/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 88.08% Fari, 9.35% Ba'amurke Ba'amurke, 0.28% Ba'amurke, 0.17% Asiya, da 2.12% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowane jinsi sun kasance 0.39%. Daga cikin gidaje 697 kashi 26.7% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 57.2% ma’aurata ne da ke zaune tare, kashi 12.2% na da mace mai gida da babu mijin aure, kashi 26.1% kuma ba iyali ba ne. 21.8% na gidaje mutum ɗaya ne kuma 10.9% mutum ɗaya ne mai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.58 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.97. Rarraba shekarun ya kasance 21.7% a ƙarƙashin shekarun 18, 10.7% daga 18 zuwa 24, 25.7% daga 25 zuwa 44, 26.9% daga 45 zuwa 64, da 14.9% 65 ko fiye. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 40. Ga kowane mata 100, akwai maza 96.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 90.9. Matsakaicin kuɗin shiga gida shine $23,224 kuma matsakaicin kuɗin shiga iyali shine $30,327. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $27,083 sabanin $20,060 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $13,646. Kusan 19.1% na iyalai da 21.7% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 38.2% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 13.7% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Nassoshi == <references /> {{Fayette County, West Virginia}}{{Authority control}} 2m6qqumdnzwqw8y3moy7dhzwxc2tone South Miami Heights, Florida 0 35470 167197 166868 2022-08-20T11:22:24Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}}  {{Infobox settlement <!-- Basic info ---------------->|official_name=South Miami Heights, Florida|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=FLORIDA-SOUTH MIAMI HEIGHTS RESIDENTIAL AREA, SOUTH OF MIAMI - NARA - 544510.jpg|imagesize=|image_caption=South Miami Heights, 1972|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|image_blank_emblem=|blank_emblem_type=|blank_emblem_size=|image_map=Miami-Dade_County_Florida_Incorporated_and_Unincorporated_areas_South_Miami_Heights_Highlighted.svg|mapsize=250x200px|map_caption=Location in [[Miami-Dade County, Florida|Miami-Dade County]] and the state of [[Florida]]|image_map1=South_Miami_Heights.gif|mapsize1=250x200px|map_caption1=U.S. Census Bureau map showing CDP boundaries|image_dot_map=|dot_mapsize=|dot_map_caption=|dot_x=|dot_y=|pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=<!-- Location ------------------>|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name={{flag|United States}}|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1={{flag|Florida}}|subdivision_type2=[[List of counties in Florida|County]]|subdivision_name2={{noflag|[[Miami-Dade County, Florida|Miami-Dade]]}}|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=<!-- for places with, say, both a mayor and a city manager -->|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=<!-- Settled -->|established_date=|established_title2=<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=<!-- Area --------------------->|area_magnitude=|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_12.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=December 2, 2021}}</ref>|area_total_km2=12.91|area_land_km2=12.71|area_water_km2=0.20|area_total_sq_mi=4.98|area_land_sq_mi=4.91|area_water_sq_mi=0.08|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|area_blank1_title=|area_blank1_km2=|area_blank1_sq_mi=<!-- Population ----------------------->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_note=|population_total=36770|population_density_km2=2892.74|population_density_sq_mi=7491.85|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=<!-- General information --------------->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|coordinates={{coord|25|35|20|N|80|23|7|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|elevation_footnotes=<!--for references: use <ref> </ref> tags-->|elevation_m=3|elevation_ft=10 <!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=33157, 33177, 33189|area_code=[[Area code 305|305]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=12-67575<ref name="GR2">{{cite web|url=https://www.census.gov|publisher=[[United States Census Bureau]]|accessdate=2008-01-31|title=U.S. Census website}}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0291396<ref name="GR3">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov|accessdate=2008-01-31|title=US Board on Geographic Names|publisher=[[United States Geological Survey]]|date=2007-10-25}}</ref>|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Kudancin Miami Heights''' wuri ne da aka keɓe (CDP), wanda aka fi sani da '''Eureka''', a cikin gundumar Miami-Dade, a cikin jihar [[Florida]] ta [[Tarayyar Amurka|Amurka]] . Yawan jama'a ya kai 35,696 kamar na ƙidayar 2010. == Geography == South Miami Heights yana a{{Coord|25|35|20|N|80|23|7|W|type:city}} (25.588784, -80.385209). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimillar yanki na 4.9&nbsp;murabba'in mil (12.8&nbsp;km {{Sup|2}} ), duk ta kasa. == Alkaluma == {{US Census population|1970=10395|1980=23559|1990=30030|2000=33522|2010=35696|2020=36770|align=left|footnote=source:<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/programs-surveys/decennial-census.html|title=CENSUS OF POPULATION AND HOUSING (1790-2000)|publisher=[[U.S. Census Bureau]]|accessdate=2010-07-17}}</ref>}} === ƙidayar 2020 === {| class="wikitable" |+'''Tsarin launin fata na Kudancin Miami Heights'''<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> (An cire 'yan Hispanic daga nau'ikan launin fata)<br /><br /><br /><br /><nowiki></br></nowiki> ( ''NH = Ba Hispanic'' ) ! Race ! Lamba ! Kashi |- | Fari (NH) | 2,119 | 5.76% |- | [[Afirkawan Amurka|Bakar fata ko Ba'amurke]] (NH) | 5,285 | 14.37% |- | Ba'amurke ko Alaska (NH) | 31 | 0.08% |- | Asiya (NH) | 444 | 1.21% |- | Dan Tsibirin Pacific (NH) | 2 | 0.01% |- | Wasu Gasar (NH) | 231 | 0.63% |- | Ganawa/Kabilanci (NH) | 433 | 1.18% |- | Hispanic ko Latino | 28,225 | 76.76% |- | '''Jimlar''' | '''36,770''' | |} Ya zuwa ƙidayar Amurka ta 2020, akwai mutane 36,770, gidaje 10,589, da iyalai 8,319 da ke zaune a cikin CDP. === ƙidayar 2010 === Dangane da ƙidayar jama'a a 2010, akwai mutane 35,696, gidaje 10,706, da iyalai 8,358 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 6,800.4 a kowace murabba'in mil (2,625.3/km {{Sup|2}} ). Akwai rukunin gidaje 10,364 a matsakaicin yawa na 2,102.5/sq&nbsp;mi (811.7/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 67.2% Fari (11.2% Farin Ba-Hispanic,) 24.3% Ba'amurke Ba'amurke, 0.28% Ba'amurke, 1.5% Asiya, 0.02% Pacific Islander, 6.85% daga sauran jinsi, da 5.23% daga biyu ko biyu karin jinsi. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 68.0% na yawan jama'a. <ref name="Census1" /> Akwai gidaje 10,706, daga cikinsu kashi 55.3% na da yara ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 52.4% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 68.0% na yawan jama'a. Matsakaicin girman gida shine 3.30 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.63. <ref name="Census2" /> A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 27.6% a ƙarƙashin shekaru 19, 14.0% daga 20 zuwa 29, 12.8% daga 30 zuwa 39, 32.6% daga 40 zuwa 64, da 12.9% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 37. Ga kowane mata 100, akwai maza 93.3. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 88.4. Matsakaicin kuɗin shiga na iyali a cikin CDP shine $45,334. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $32,054 sabanin $27,254 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $16,229. Kimanin kashi 18.5% na iyalai da 18.9% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 27.0% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 26.2% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. Ya zuwa 2010, masu magana da Mutanen Espanya a matsayin yaren farko sun kai kashi 46.0% na mazauna, yayin da [[Turanci|Ingilishi]] ke da kashi 35.7%, [[Faransanci]] yana da kashi 0.94%, kuma Faransanci Creole shine harshen uwa na 0.81% na yawan jama'a. == Nassoshi == <references /> {{Dade County, Florida}}{{South Florida Metropolitan Area}}{{Florida}}{{Authority control}} e9bv0h6v646lima7ma28e8oskttqoay Branchdale, Pennsylvania 0 35471 167195 166869 2022-08-20T11:21:55Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|name=Branchdale|official_name=|settlement_type=[[census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Pennsylvania|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location within the U.S. state of Pennsylvania|pushpin_mapsize=|image_map=|map_caption=Location within Schuylkill county|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Pennsylvania]]|subdivision_type2=[[List of counties in Pennsylvania|County]]|subdivision_name2=[[Schuylkill County, Pennsylvania|Schuylkill]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=2.2|area_land_km2=2.2|area_water_km2=<!-- Population -->|population_as_of=[[2000 United States Census|2000]]|population_footnotes=|population_total=436|population_density_km2=auto <!-- General information -->|timezone=[[Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_ft=|coordinates={{coord|40|40|14|N|76|19|16|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]s|postal_code=17923|area_code=570|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=|website=|footnotes=}} '''Branchdale''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar Schuylkill, [[Pennsylvania]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 436 a ƙidayar 2000. == Geography == Branchdale yana a{{Coord|40|40|14|N|76|19|16|W|region:US_type:city}} (40.670453, -76.321152). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimlar yanki na {{Convert|0.9|sqmi|km2}} , duk ta kasa. == Alkaluma == A ƙidayar 2000 akwai mutane 436, gidaje 185, da iyalai 113 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 513.7 a kowace murabba'in mil (198.0/km {{Sup|2}} ). Akwai rukunin gidaje 204 a matsakaicin yawa na 240.4/sq&nbsp;mi (92.7/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 99.54% Fari, da 0.46% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowane jinsi sun kasance 0.46%. Daga cikin gidaje 185 kashi 28.1% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 47.6% ma’aurata ne da ke zaune tare, kashi 11.9% na da mace mai gida da babu mijin aure, kashi 38.9% kuma ba iyali ba ne. 34.1% na gidaje mutum ɗaya ne kuma 19.5% mutum ɗaya ne mai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.36 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.04. Rarraba shekarun ya kasance 24.5% a ƙarƙashin shekarun 18, 6.9% daga 18 zuwa 24, 28.9% daga 25 zuwa 44, 19.3% daga 45 zuwa 64, da 20.4% 65 ko fiye. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 38. Ga kowane mata 100, akwai maza 89.6. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 83.8. Matsakaicin kuɗin shiga gidan shine $27,321 kuma matsakaicin kuɗin shiga iyali shine $36,563. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $31,944 sabanin $21,563 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $14,378. Kusan 5.7% na iyalai da 12.0% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 14.6% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 8.8% na waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko sama da haka. == Nassoshi == <references /> {{Schuylkill County, Pennsylvania}}{{Authority control}} kitaaqek5xw8qn2lhma88x4a72aa0lq Elim, Pennsylvania 0 35472 167193 166870 2022-08-20T11:20:43Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|name=Elim, Pennsylvania|official_name=|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=St. Clements Church|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Pennsylvania|pushpin_label=Elim|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location within the U.S. state of Pennsylvania|pushpin_mapsize=|image_map=Map of Elim, Cambria County, Pennsylvania Highlighted.png|map_caption=Location within Cambria County|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Pennsylvania]]|subdivision_type2=[[List of counties in Pennsylvania|County]]|subdivision_name2=[[Cambria County, Pennsylvania|Cambria]]|subdivision_type3=[[Township (Pennsylvania)|Township]]|subdivision_name3=[[Upper Yoder Township, Cambria County, Pennsylvania|Upper Yoder]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=5.24|area_land_km2=5.16|area_water_km2=0.08 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=3727|population_density_km2=721.8 <!-- General information -->|timezone=[[North American Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=<ref name=gnis/>|elevation_ft=1657|coordinates={{coord|40|17|57|N|78|56|24|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=|area_code=|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=42-22976|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1867488<ref name=gnis>{{GNIS|1867488}}</ref>|website=|footnotes=}} '''Elim''' al'umma ce da ba ta da haɗin kai da wurin ƙidayar jama'a (CDP) a cikin Garin Upper Yoder, gundumar Cambria, [[Pennsylvania]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 3,727 a ƙidayar 2010, ƙasa da 4,175 a ƙidayar 2000. == Geography == Elim yana kudu maso yammacin Cambria County a{{Coord|40|17|57|N|78|56|24|W|region:US_type:city}} (40.299124, -78.939873), a gabas na Upper Yoder Township. Yana da iyaka da Westmont da Southmont zuwa arewa da Ferndale da kuma birnin Johnstown zuwa gabas. Elim yana kan tsayin sama da {{Convert|500|ft}} sama da kwarin Stonycreek River . A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Elim CDP yana da yawan yanki na {{Convert|5.24|km2}} , wanda daga ciki {{Convert|5.16|km2}} ƙasa ce kuma {{Convert|0.08|km2|2}} , ko 1.55%, ruwa ne. <gallery mode="packed" heights="150"> File:Elimites.jpg|Mazauna File:2017 Reunion Picture.jpg|2017 haduwa </gallery> == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 4,175, gidaje 1,580, da iyalai 1,072 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 2,082.5 a kowace murabba'in mil (806.0/km {{Sup|2}} ). Akwai rukunin gidaje 1,669 a matsakaicin yawa na 832.5/sq&nbsp;mi (322.2/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 98.11 % Fari, 0.79 % Ba'amurke 0.79 %                                                                                                                                                                                                                                                                  ta   ta biyu ko fiye . Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.35% na yawan jama'a. Akwai gidaje 1,580, daga cikinsu kashi 23.6% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da suke zaune tare da su, kashi 57.2% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 7.7% na da mace mai gida babu miji, kashi 32.1% kuma ba iyali ba ne. Kashi 29.1% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma 16.3% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.26 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.79. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 16.6% a ƙarƙashin shekaru 18, 8.8% daga 18 zuwa 24, 23.4% daga 25 zuwa 44, 23.3% daga 45 zuwa 64, da 27.9% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 46. Ga kowane mata 100, akwai maza 87.8. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 84.8. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $36,484, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $48,496. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $30,794 sabanin $27,188 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $18,345. Kimanin kashi 6.8% na iyalai da 7.7% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 9.3% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 9.3% na waɗanda shekarunsu suka kai 65 ko sama da haka. == Nassoshi == <references /> {{Cambria County, Pennsylvania}}{{Authority control}} n7lid7ux3piyvx2eijipdydegunhfmz Kwaku Ampratwum-Sarpong 0 35475 166881 2022-08-19T16:53:49Z DaSupremo 9834 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1105309985|Kwaku Ampratwum-Sarpong]]" wikitext text/x-wiki '''Kwaku Ampratwum-Sarpong''' dan siyasan Ghana ne kuma dan majalisar dokoki ta bakwai na jamhuriyar Ghana ta hudu kuma majalissar takwas ta jamhuriyar ta hudu ta Ghana mai wakiltar mazabar Mampong dake yankin Ashanti akan tikitin New Patriotic Party.<ref name=":0">{{Cite web|title=Parliament of Ghana|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=165|access-date=2022-08-19|website=www.parliament.gh}}</ref> A halin yanzu shi ne Mataimakin Ministan Harkokin Waje da Haɗin Kan Yankuna.<ref>{{Cite web|title=DEPUTY FOREIGN MINISTER, HONOURABLE KWAKU AMPRATWUM-SARPONG BIDS FAREWELL TO OUTGOING AMBASSADOR OF THE PHILIPPINES TO GHANA, H.E. MS. SHIRLEY HO-VICARIO – Ministry Of Foreign Affairs and Regional Integration|url=https://mfa.gov.gh/index.php/deputy-foreign-minister-honourable-kwaku-ampratwum-sarpong-bids-farewell-to-outgoing-ambassador-of-the-philippines-to-ghana-h-e-ms-shirley-ho-vicario/|access-date=2022-08-19|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Implementation of ECOWAS protocols relevant - Kwaku Sarpong|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/implementation-of-ecowas-protocols-relevant-kwaku-sarpong.html|access-date=2022-08-19|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|last=Asare|first=Fred Quame|date=2022-05-06|title=Deputy Foreign Affairs Minister calls for action to curb insurgency in West Africa - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/deputy-foreign-affairs-minister-calls-for-action-to-curb-insurgency-in-west-africa/|access-date=2022-08-19|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Nartey|first=Laud|date=2022-03-03|title=Economic prosperity can't be achieved without peace and security - Dep Foreign Affairs Minister|url=https://3news.com/economic-prosperity-cant-be-achieved-without-peace-and-security-dep-foreign-affairs-minister/|access-date=2022-08-19|website=3NEWS.com|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Kwaku Ampratwum-Sarpong a ranar 8 ga Janairu, 1958, a Mampong a yankin Ashanti. Yana da shaidar kammala karatun digiri a fannin Gudanar da Gidaje daga Jami'ar Westminster, London.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5339|title=Ghana MPs - MP Details - Ampratwum, Sarpong Kwaku|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-13}}</ref> Ya yi karatun digirinsa na farko a Jami'ar Ghana inda ya sami digiri na B.A.(Hons). Har ila yau, yana da babban takardar shaidar zartaswa daga Makarantar Gudanarwa da Jagoranci ta Graduate a Accra, Ghana. Ampratwum-Sarpong kuma memba ne na Cibiyar Gidajen Chartered da Cibiyar Gudanarwa a Burtaniya.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|title=Deputy Minister for Foreign Affairs and Regional Integration (Political & Economic) – Ministry Of Foreign Affairs and Regional Integration|url=https://mfa.gov.gh/index.php/honourable-kwaku-ampratwum-sarpong-mp/|access-date=2022-08-19|language=en-US}}</ref> == Siyasa == Shi dan sabuwar jam'iyyar kishin kasa ne kuma dan majalisa mai wakiltar mazabar Mampong.<ref>{{Cite web|date=2021-04-22|title=Profile of Deputy Foreign Affairs Minister-designate, Kwaku Ampratwum-Sarpong|url=https://citinewsroom.com/2021/04/profile-of-deputy-foreign-affairs-minister-designate-kwaku-ampratwum-sarpong/|access-date=2022-08-19|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Effah|first=Evans|date=2022-05-19|title=NPP will lose if elections are held today – Dep. Foreign Affairs Minister|url=https://www.pulse.com.gh/news/politics/npp-will-lose-if-elections-are-held-today-dep-foreign-affairs-minister/y1mx5yj|access-date=2022-08-19|website=Pulse Ghana|language=en}}</ref> Ya lashe zaben kujerar majalisar dokokin mazabar Mampong a zaben 2016 da kuri'u 36,532 daga cikin kuri'u 48,085 da aka kada. Mohammed Kojo Aboasu na National Democratic Congress, Rebecca Otum na People's Patriotic Party, Osei Kofi Edward Adepa na United Front Party, Ahmed Ibraham Saleh na People's National Convention, Christopher Adansi Bona na Convention People's Party, da Richmond Akuoko na Great Consolidated People's Party sun kasance. sauran masu burin.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5339|title=Ghana MPs - MP Details - Ampratwum, Sarpong Kwaku|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/parliament/ashanti/index.php|title=Parliament - Ashanti Region Election 2016 Results|website=Peace FM|access-date=2019-04-27}}</ref> Ya sake lashe kujerar majalisar wakilai na mazabar Mampong a zaben 2020 da kuri'u 36,159 wanda ya samu kashi 69.8% na yawan kuri'un da aka kada. Frank Amoakohene na National Democratic Congress ya samu kuri'u 14,070 wanda ya zama kashi 27.2% na jimlar kuri'un da aka kada yayin da Bright Adomako, dan takara mai zaman kansa ya samu kuri'u 1,576 wanda ya zama kashi 3% na yawan kuri'un da aka kada.<ref>{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=2020 Election - Mampong Constituency Results|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/parliament/ashanti/mampong/|access-date=2022-08-19|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref> === Kwamitoci === Shi mamba ne a kwamitin kasuwanci da masana'antu da yawon bude ido sannan kuma mamba ne a kwamitin kasafin kudi na musamman.<ref name=":0" /> == Aiki == Kwaku Ampratwum-Sarpong ya kasance mataimakin babban kwamishina a ma'aikatar harkokin wajen Ghana daga shekarar 2006 zuwa 2009 sannan kuma babban darakta na cibiyar hada-hadar kasuwanci ta Ghana-India, Accra.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5339|title=Ghana MPs - MP Details - Ampratwum, Sarpong Kwaku|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-13}}</ref> Shi ne Mataimakin Shugaban Kwamitin Harkokin Waje a Majalisar.<ref>{{Cite web|url=http://citifmonline.com/2017/08/04/govt-being-proactive-with-us-talks-over-gitmo-two-mp/|title=Gov't being proactive with US talks over Gitmo Two – MP|language=en-US|access-date=2019-03-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.graphic.com.gh/news/politics/don-t-treat-ghanaian-migrants-as-criminals.html|title='Don't treat Ghanaian migrants as criminals'|date=2019-02-06|website=Graphic Online|language=en-gb|access-date=2019-03-13}}</ref> Kafin ya shiga harkokin siyasa, Ampratwum-Sarpong ya kasance manajan hidima a Hanover a Hackney Ltd, UK daga 2002 zuwa 2005. Daga 1991 zuwa 2002 a London Brough na Hackney, UK, ya kasance manajan sabis na sashen. Daga 1990 zuwa 1991 ya kasance babban jami'in gudanarwa a London Brough of Lambeth, UK.<ref name=":0" /> == Rayuwa ta sirri == Yana da aure da ’ya’ya uku. Kwaku Ampratwum-Sarpong ya bayyana a matsayin Kirista.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5339|title=Ghana MPs - MP Details - Ampratwum, Sarpong Kwaku|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-13}}</ref> Yana son kamun kifi, kallon ƙwallon ƙafa, karatu da sauraron kiɗan gargajiya.<ref name=":1" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 5a4dnkb47b23ye50pki5u837rllmeyp 166885 166881 2022-08-19T17:24:32Z DaSupremo 9834 Added databox wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q61694649}} '''Kwaku Ampratwum-Sarpong''' dan siyasan Ghana ne kuma dan majalisar dokoki ta bakwai na jamhuriyar Ghana ta hudu kuma majalissar takwas ta jamhuriyar ta hudu ta Ghana mai wakiltar mazabar Mampong dake yankin Ashanti akan tikitin New Patriotic Party.<ref name=":0">{{Cite web|title=Parliament of Ghana|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=165|access-date=2022-08-19|website=www.parliament.gh}}</ref> A halin yanzu shi ne Mataimakin Ministan Harkokin Waje da Haɗin Kan Yankuna.<ref>{{Cite web|title=DEPUTY FOREIGN MINISTER, HONOURABLE KWAKU AMPRATWUM-SARPONG BIDS FAREWELL TO OUTGOING AMBASSADOR OF THE PHILIPPINES TO GHANA, H.E. MS. SHIRLEY HO-VICARIO – Ministry Of Foreign Affairs and Regional Integration|url=https://mfa.gov.gh/index.php/deputy-foreign-minister-honourable-kwaku-ampratwum-sarpong-bids-farewell-to-outgoing-ambassador-of-the-philippines-to-ghana-h-e-ms-shirley-ho-vicario/|access-date=2022-08-19|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=Implementation of ECOWAS protocols relevant - Kwaku Sarpong|url=https://www.graphic.com.gh/news/general-news/implementation-of-ecowas-protocols-relevant-kwaku-sarpong.html|access-date=2022-08-19|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref><ref>{{Cite web|last=Asare|first=Fred Quame|date=2022-05-06|title=Deputy Foreign Affairs Minister calls for action to curb insurgency in West Africa - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/deputy-foreign-affairs-minister-calls-for-action-to-curb-insurgency-in-west-africa/|access-date=2022-08-19|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Nartey|first=Laud|date=2022-03-03|title=Economic prosperity can't be achieved without peace and security - Dep Foreign Affairs Minister|url=https://3news.com/economic-prosperity-cant-be-achieved-without-peace-and-security-dep-foreign-affairs-minister/|access-date=2022-08-19|website=3NEWS.com|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Kwaku Ampratwum-Sarpong a ranar 8 ga Janairu, 1958, a Mampong a yankin Ashanti. Yana da shaidar kammala karatun digiri a fannin Gudanar da Gidaje daga Jami'ar Westminster, London.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5339|title=Ghana MPs - MP Details - Ampratwum, Sarpong Kwaku|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-13}}</ref> Ya yi karatun digirinsa na farko a Jami'ar Ghana inda ya sami digiri na B.A.(Hons). Har ila yau, yana da babban takardar shaidar zartaswa daga Makarantar Gudanarwa da Jagoranci ta Graduate a Accra, Ghana. Ampratwum-Sarpong kuma memba ne na Cibiyar Gidajen Chartered da Cibiyar Gudanarwa a Burtaniya.<ref name=":0" /><ref name=":1">{{Cite web|title=Deputy Minister for Foreign Affairs and Regional Integration (Political & Economic) – Ministry Of Foreign Affairs and Regional Integration|url=https://mfa.gov.gh/index.php/honourable-kwaku-ampratwum-sarpong-mp/|access-date=2022-08-19|language=en-US}}</ref> == Siyasa == Shi dan sabuwar jam'iyyar kishin kasa ne kuma dan majalisa mai wakiltar mazabar Mampong.<ref>{{Cite web|date=2021-04-22|title=Profile of Deputy Foreign Affairs Minister-designate, Kwaku Ampratwum-Sarpong|url=https://citinewsroom.com/2021/04/profile-of-deputy-foreign-affairs-minister-designate-kwaku-ampratwum-sarpong/|access-date=2022-08-19|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|last=Effah|first=Evans|date=2022-05-19|title=NPP will lose if elections are held today – Dep. Foreign Affairs Minister|url=https://www.pulse.com.gh/news/politics/npp-will-lose-if-elections-are-held-today-dep-foreign-affairs-minister/y1mx5yj|access-date=2022-08-19|website=Pulse Ghana|language=en}}</ref> Ya lashe zaben kujerar majalisar dokokin mazabar Mampong a zaben 2016 da kuri'u 36,532 daga cikin kuri'u 48,085 da aka kada. Mohammed Kojo Aboasu na National Democratic Congress, Rebecca Otum na People's Patriotic Party, Osei Kofi Edward Adepa na United Front Party, Ahmed Ibraham Saleh na People's National Convention, Christopher Adansi Bona na Convention People's Party, da Richmond Akuoko na Great Consolidated People's Party sun kasance. sauran masu burin.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5339|title=Ghana MPs - MP Details - Ampratwum, Sarpong Kwaku|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2016/parliament/ashanti/index.php|title=Parliament - Ashanti Region Election 2016 Results|website=Peace FM|access-date=2019-04-27}}</ref> Ya sake lashe kujerar majalisar wakilai na mazabar Mampong a zaben 2020 da kuri'u 36,159 wanda ya samu kashi 69.8% na yawan kuri'un da aka kada. Frank Amoakohene na National Democratic Congress ya samu kuri'u 14,070 wanda ya zama kashi 27.2% na jimlar kuri'un da aka kada yayin da Bright Adomako, dan takara mai zaman kansa ya samu kuri'u 1,576 wanda ya zama kashi 3% na yawan kuri'un da aka kada.<ref>{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=2020 Election - Mampong Constituency Results|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/parliament/ashanti/mampong/|access-date=2022-08-19|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref> === Kwamitoci === Shi mamba ne a kwamitin kasuwanci da masana'antu da yawon bude ido sannan kuma mamba ne a kwamitin kasafin kudi na musamman.<ref name=":0" /> == Aiki == Kwaku Ampratwum-Sarpong ya kasance mataimakin babban kwamishina a ma'aikatar harkokin wajen Ghana daga shekarar 2006 zuwa 2009 sannan kuma babban darakta na cibiyar hada-hadar kasuwanci ta Ghana-India, Accra.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5339|title=Ghana MPs - MP Details - Ampratwum, Sarpong Kwaku|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-13}}</ref> Shi ne Mataimakin Shugaban Kwamitin Harkokin Waje a Majalisar.<ref>{{Cite web|url=http://citifmonline.com/2017/08/04/govt-being-proactive-with-us-talks-over-gitmo-two-mp/|title=Gov't being proactive with US talks over Gitmo Two – MP|language=en-US|access-date=2019-03-13}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.graphic.com.gh/news/politics/don-t-treat-ghanaian-migrants-as-criminals.html|title='Don't treat Ghanaian migrants as criminals'|date=2019-02-06|website=Graphic Online|language=en-gb|access-date=2019-03-13}}</ref> Kafin ya shiga harkokin siyasa, Ampratwum-Sarpong ya kasance manajan hidima a Hanover a Hackney Ltd, UK daga 2002 zuwa 2005. Daga 1991 zuwa 2002 a London Brough na Hackney, UK, ya kasance manajan sabis na sashen. Daga 1990 zuwa 1991 ya kasance babban jami'in gudanarwa a London Brough of Lambeth, UK.<ref name=":0" /> == Rayuwa ta sirri == Yana da aure da ’ya’ya uku. Kwaku Ampratwum-Sarpong ya bayyana a matsayin Kirista.<ref>{{Cite web|url=http://www.ghanamps.com/mps/details.php?id=5339|title=Ghana MPs - MP Details - Ampratwum, Sarpong Kwaku|website=www.ghanamps.com|access-date=2019-03-13}}</ref> Yana son kamun kifi, kallon ƙwallon ƙafa, karatu da sauraron kiɗan gargajiya.<ref name=":1" /> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 8z29gag8n1ie99z3k0c0u8rmlsmxyze Takalik Abaj 0 35480 166891 2022-08-19T19:22:42Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1058872960|Takalik Abaj]]" wikitext text/x-wiki   Tak'alik Ab'aj (/tɑːkəˈliːk əˈbɑː/; lafazin Mayan: [takʼaˈlik aˀ'ɓaχ] (listen); Mutanen Espanya: [takaˈlik aˈβax]) wuri ne na kayan tarihi na pre-Columbian a Guatemala. A da ana kiranta Abaj Takalik; tsohon sunanta na iya kasancewa Kooja. Yana ɗayan rukunin rukunin Mesoamerican da yawa tare da fasalin Olmec da Maya. Shafin ya bunƙasa a cikin lokutan Preclassic da Classic, daga karni na 9 BC har zuwa aƙalla karni na 10 AD, kuma ya kasance muhimmiyar cibiyar kasuwanci, [1] kasuwanci tare da Kaminaljuyu da Chocolá. Bincike ya nuna cewa yana daya daga cikin manyan wuraren da aka sassaka kayan tarihi a bakin tekun Pacific.[2] Abubuwan sassaƙaƙƙen salon Olmec sun haɗa da yiwuwar babban kai, petroglyphs da sauransu.[3] Gidan yanar gizon yana da ɗayan mafi girma na zane-zanen salon Olmec a wajen Tekun Mexico.[3] Takalik Abaj shine wakilin farkon furen al'adun Maya wanda ya faru kusan 400 BC. <ref>Sharer and Traxler 2006, p. 33.</ref> Wurin ya haɗa da kabarin sarauta na Maya da misalan rubutun rubutun Maya waɗanda ke cikin farkon daga yankin Maya. Ana ci gaba da tonon sililin a wurin; Babban gine-ginen gine-gine da kuma al'adar sassaka masu tsayi a cikin salo daban-daban suna nuna wurin yana da mahimmanci. <ref name="Adams96p81">Adams 1996, p. 81.</ref> Abubuwan da aka samo daga rukunin yanar gizon sun nuna tuntuɓar babban birni mai nisa na Teotihuacan a cikin kwarin Mexico kuma yana nuna cewa Takalik Abaj ta ci shi ko kuma abokansa. <ref name="PH&SL2001p993-4">Popenoe de Hatch and Schieber de Lavarreda 2001, pp. 993–4.</ref> Takalik Abaj yana da alaƙa da hanyoyin kasuwanci na Maya mai nisa wanda ya canza zuwa lokaci amma ya ba da damar birnin ya shiga cikin hanyar sadarwar kasuwanci wanda ya haɗa da tsaunukan Guatemalan da filin bakin teku na Pacific daga [[Mexico (ƙasa)|Mexico]] zuwa [[Salvador|El Salvador]] . smdqfme9qitzkd5dk8wlnnukffduwo0 166892 166891 2022-08-19T19:24:41Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1058872960|Takalik Abaj]]" wikitext text/x-wiki   Tak'alik Ab'aj (/tɑːkəˈliːk əˈbɑː/; lafazin Mayan: [takʼaˈlik aˀ'ɓaχ] (listen); Mutanen Espanya: [takaˈlik aˈβax]) wuri ne na kayan tarihi na pre-Columbian a Guatemala. A da ana kiranta Abaj Takalik; tsohon sunanta na iya kasancewa Kooja. Yana ɗayan rukunin rukunin Mesoamerican da yawa tare da fasalin Olmec da Maya. Shafin ya bunƙasa a cikin lokutan Preclassic da Classic, daga karni na 9 BC har zuwa aƙalla karni na 10 AD, kuma ya kasance muhimmiyar cibiyar kasuwanci, [1] kasuwanci tare da Kaminaljuyu da Chocolá. Bincike ya nuna cewa yana daya daga cikin manyan wuraren da aka sassaka kayan tarihi a bakin tekun Pacific.[2] Abubuwan sassaƙaƙƙen salon Olmec sun haɗa da yiwuwar babban kai, petroglyphs da sauransu.[3] Gidan yanar gizon yana da ɗayan mafi girma na zane-zanen salon Olmec a wajen Tekun Mexico.[3] Takalik Abaj shine wakilin farkon furen al'adun Maya wanda ya faru kusan 400 BC. <ref>Sharer and Traxler 2006, p. 33.</ref> Wurin ya haɗa da kabarin sarauta na Maya da misalan rubutun rubutun Maya waɗanda ke cikin farkon daga yankin Maya. Ana ci gaba da tonon sililin a wurin; Babban gine-ginen gine-gine da kuma al'adar sassaka masu tsayi a cikin salo daban-daban suna nuna wurin yana da mahimmanci. <ref name="Adams96p81">Adams 1996, p. 81.</ref> Abubuwan da aka samo daga wurin sun nuna tuntuɓar babban birni mai nisa na Teotihuacan a cikin kwarin Mexico kuma yana nuna cewa Takalik Abaj ta ci shi ko kuma abokansa[1]. Takalik Abaj yana da alaƙa da hanyoyin kasuwanci na Maya mai nisa waɗanda suka canza tsawon lokaci amma sun ba da damar birnin ya shiga cikin hanyar sadarwar kasuwanci da ta haɗa da tsaunukan Guatemalan da filin tekun Pacific daga Mexico zuwa El Salvador. kn5x36ei0neap7n3usv0fkwwtm0042t 166893 166892 2022-08-19T19:26:59Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1058872960|Takalik Abaj]]" wikitext text/x-wiki   Tak'alik Ab'aj (/tɑːkəˈliːk əˈbɑː/; lafazin Mayan: [takʼaˈlik aˀ'ɓaχ] (listen); Mutanen Espanya: [takaˈlik aˈβax]) wuri ne na kayan tarihi na pre-Columbian a Guatemala. A da ana kiranta Abaj Takalik; tsohon sunanta na iya kasancewa Kooja. Yana ɗayan rukunin rukunin Mesoamerican da yawa tare da fasalin Olmec da Maya. Shafin ya bunƙasa a cikin lokutan Preclassic da Classic, daga karni na 9 BC har zuwa aƙalla karni na 10 AD, kuma ya kasance muhimmiyar cibiyar kasuwanci, [1] kasuwanci tare da Kaminaljuyu da Chocolá. Bincike ya nuna cewa yana daya daga cikin manyan wuraren da aka sassaka kayan tarihi a bakin tekun Pacific.[2] Abubuwan sassaƙaƙƙen salon Olmec sun haɗa da yiwuwar babban kai, petroglyphs da sauransu.[3] Gidan yanar gizon yana da ɗayan mafi girma na zane-zanen salon Olmec a wajen Tekun Mexico.[3] Takalik Abaj shine wakilin farkon furen al'adun Maya wanda ya faru kusan 400 BC. <ref>Sharer and Traxler 2006, p. 33.</ref> Wurin ya haɗa da kabarin sarauta na Maya da misalan rubutun rubutun Maya waɗanda ke cikin farkon daga yankin Maya. Ana ci gaba da tonon sililin a wurin; Babban gine-ginen gine-gine da kuma al'adar sassaka masu tsayi a cikin salo daban-daban suna nuna wurin yana da mahimmanci. <ref name="Adams96p81">Adams 1996, p. 81.</ref> Abubuwan da aka samo daga wurin sun nuna tuntuɓar babban birni mai nisa na Teotihuacan a cikin kwarin Mexico kuma yana nuna cewa Takalik Abaj ta ci shi ko kuma abokansa[1]. Takalik Abaj yana da alaƙa da hanyoyin kasuwanci na Maya mai nisa waɗanda suka canza tsawon lokaci amma sun ba da damar birnin ya shiga cikin hanyar sadarwar kasuwanci da ta haɗa da tsaunukan Guatemalan da filin tekun Pacific daga Mexico zuwa El Salvador. Takalik Abaj babban birni ne mai girma tare da manyan gine-ginen da aka taru zuwa manyan rukunoni huɗu waɗanda aka baje ko'ina cikin filaye tara. Yayin da wasu daga cikin waɗannan siffofi ne na halitta, wasu kuma gine-ginen wucin gadi ne da ke buƙatar saka hannun jari mai yawa a cikin aiki da kayan aiki.[1] Wurin ya ƙunshi nagartaccen tsarin magudanar ruwa da kuma tarin kayan tarihi na sassaka. ez00t6wkuh4go7w5d7pjt8ux13pf4v5 166895 166893 2022-08-19T19:54:02Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1058872960|Takalik Abaj]]" wikitext text/x-wiki   Tak'alik Ab'aj (/tɑːkəˈliːk əˈbɑː/; lafazin Mayan: [takʼaˈlik aˀ'ɓaχ] (listen); Mutanen Espanya: [takaˈlik aˈβax]) wuri ne na kayan tarihi na pre-Columbian a Guatemala. A da ana kiranta Abaj Takalik; tsohon sunanta na iya kasancewa Kooja. Yana ɗayan rukunin rukunin Mesoamerican da yawa tare da fasalin Olmec da Maya. Shafin ya bunƙasa a cikin lokutan Preclassic da Classic, daga karni na 9 BC har zuwa aƙalla karni na 10 AD, kuma ya kasance muhimmiyar cibiyar kasuwanci, [1] kasuwanci tare da Kaminaljuyu da Chocolá. Bincike ya nuna cewa yana daya daga cikin manyan wuraren da aka sassaka kayan tarihi a bakin tekun Pacific.[2] Abubuwan sassaƙaƙƙen salon Olmec sun haɗa da yiwuwar babban kai, petroglyphs da sauransu.[3] Gidan yanar gizon yana da ɗayan mafi girma na zane-zanen salon Olmec a wajen Tekun Mexico.[3] Takalik Abaj shine wakilin farkon furen al'adun Maya wanda ya faru kusan 400 BC. <ref>Sharer and Traxler 2006, p. 33.</ref> Wurin ya haɗa da kabarin sarauta na Maya da misalan rubutun rubutun Maya waɗanda ke cikin farkon daga yankin Maya. Ana ci gaba da tonon sililin a wurin; Babban gine-ginen gine-gine da kuma al'adar sassaka masu tsayi a cikin salo daban-daban suna nuna wurin yana da mahimmanci. <ref name="Adams96p81">Adams 1996, p. 81.</ref> Abubuwan da aka samo daga wurin sun nuna tuntuɓar babban birni mai nisa na Teotihuacan a cikin kwarin Mexico kuma yana nuna cewa Takalik Abaj ta ci shi ko kuma abokansa[1]. Takalik Abaj yana da alaƙa da hanyoyin kasuwanci na Maya mai nisa waɗanda suka canza tsawon lokaci amma sun ba da damar birnin ya shiga cikin hanyar sadarwar kasuwanci da ta haɗa da tsaunukan Guatemalan da filin tekun Pacific daga Mexico zuwa El Salvador. Takalik Abaj babban birni ne mai girma tare da manyan gine-ginen da aka taru zuwa manyan rukunoni huɗu waɗanda aka baje ko'ina cikin filaye tara. Yayin da wasu daga cikin waɗannan siffofi ne na halitta, wasu kuma gine-ginen wucin gadi ne da ke buƙatar saka hannun jari mai yawa a cikin aiki da kayan aiki.[1] Wurin ya ƙunshi nagartaccen tsarin magudanar ruwa da kuma tarin kayan tarihi na sassaka. == Etymology == ''Tak'alik Ab'aj <nowiki>'</nowiki>'' yana nufin "dutse a tsaye" a cikin yaren K'iche' Maya na gida, yana haɗa ''sifa tak'alik'' ma'anar "tsaye", da sunan ''abäj'' yana nufin "dutse" ko "dutse". <ref>Christenson; Cassier and Ichon 1981, p. 26.</ref> Masanin ilimin kimiya na kayan tarihi na Amurka Suzanna Miles ne ya sanya masa suna ''Abaj Takalik'' da farko, <ref>Cassier and Ichon 1981, p. 26. Miles's first name is given variously as Suzanna (Kelly 1996, p. 215.), Susanna (Sharer and Traxler 2006, p. 239.) and Susan (Cassier and Ichon 1981, p. 26.)</ref> ta hanyar amfani da odar Sipaniya. Wannan ba daidai ba ne a nahawu a K'iche'; <ref name="CassierIchon26">Cassier and Ichon 1981, p. 26.</ref> Gwamnatin Guatemala yanzu ta gyara wannan a hukumance ga ''Tak'alik Ab'aj''' . Masanin ilimin ɗan adam Ruud Van Akeren ya ba da shawarar cewa tsohon sunan birnin shine Kooja, sunan ɗayan manyan manyan zuriyar Mam Maya; ''Kooja na'' nufin "Moon halo". <ref>Van Akkeren 2005, pp. 1006, 1013.</ref> == Wuri == <ref name="CassierIchon24">Cassier and Ichon 1981, p. 24.</ref>Wurin yana kudu maso yammacin Guatemala, kimanin kilomita 45 (28 mi) daga kan iyaka da jihar Chiapas ta Mexico[1][2] da 40 km (25 mi) daga Tekun Fasifik.[3] Takalik Abaj yana arewacin gundumar El Asintal, a cikin matsanancin arewacin sashin Retalhuleu, {{Convert|120|mi|km}} daga Guatemala City . <ref>Zetina Aldana and Escobar 1994, p. 3. Kelly 1996, p. 210. Cassier and Ichon 1981, p. 24.</ref> Wurin ya ta'allaka ne a cikin gonakin kofi guda biyar a cikin ƙananan tuddai na tsaunukan Saliyo Madre ; Santa Margarita, San Isidro Piedra Parada, Buenos Aires, San Elías da Dolores. <ref name="ZetinaEscobar3CassierIchon24">Zetina Aldana and Escobar 1994, p. 3. Cassier and Ichon 1981, p. 24.</ref> Takalik Abaj yana zaune akan wani kwararo mai gudu daga arewa zuwa kudu, yana gangarowa ta hanyar kudu. <ref name="Kelly210.">Kelly 1996, p. 210.</ref> Wannan tudun yana da iyaka a yamma da Kogin Nimá da kuma gabas da Kogin Ixchayá, dukansu suna gangarowa daga tsaunukan Guatemala . <ref>Zetina Aldana and Escobar 1994, p. 3.</ref> Ixchayá yana gudana a cikin wani rafi mai zurfi amma wurin da ya dace yana kusa da wurin. Halin da Takalik Abaj ke ciki a wannan mashigar ta mai yiwuwa yana da matukar muhimmanci wajen kafuwar birnin, tun da yake wannan ya ratsa muhimman hanyoyin kasuwanci ta wurin da kuma sarrafa hanyoyin shiga su. <ref name="PH&SL991">Popenoe de Hatch and Schieber de Lavarreda 2001, p. 991.</ref> ez3v38mbsk7321t9vgj429mqhhb5h11 166896 166895 2022-08-19T19:55:59Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1058872960|Takalik Abaj]]" wikitext text/x-wiki   Tak'alik Ab'aj (/tɑːkəˈliːk əˈbɑː/; lafazin Mayan: [takʼaˈlik aˀ'ɓaχ] (listen); Mutanen Espanya: [takaˈlik aˈβax]) wuri ne na kayan tarihi na pre-Columbian a Guatemala. A da ana kiranta Abaj Takalik; tsohon sunanta na iya kasancewa Kooja. Yana ɗayan rukunin rukunin Mesoamerican da yawa tare da fasalin Olmec da Maya. Shafin ya bunƙasa a cikin lokutan Preclassic da Classic, daga karni na 9 BC har zuwa aƙalla karni na 10 AD, kuma ya kasance muhimmiyar cibiyar kasuwanci, [1] kasuwanci tare da Kaminaljuyu da Chocolá. Bincike ya nuna cewa yana daya daga cikin manyan wuraren da aka sassaka kayan tarihi a bakin tekun Pacific.[2] Abubuwan sassaƙaƙƙen salon Olmec sun haɗa da yiwuwar babban kai, petroglyphs da sauransu.[3] Gidan yanar gizon yana da ɗayan mafi girma na zane-zanen salon Olmec a wajen Tekun Mexico.[3] Takalik Abaj shine wakilin farkon furen al'adun Maya wanda ya faru kusan 400 BC. <ref>Sharer and Traxler 2006, p. 33.</ref> Wurin ya haɗa da kabarin sarauta na Maya da misalan rubutun rubutun Maya waɗanda ke cikin farkon daga yankin Maya. Ana ci gaba da tonon sililin a wurin; Babban gine-ginen gine-gine da kuma al'adar sassaka masu tsayi a cikin salo daban-daban suna nuna wurin yana da mahimmanci. <ref name="Adams96p81">Adams 1996, p. 81.</ref> Abubuwan da aka samo daga wurin sun nuna tuntuɓar babban birni mai nisa na Teotihuacan a cikin kwarin Mexico kuma yana nuna cewa Takalik Abaj ta ci shi ko kuma abokansa[1]. Takalik Abaj yana da alaƙa da hanyoyin kasuwanci na Maya mai nisa waɗanda suka canza tsawon lokaci amma sun ba da damar birnin ya shiga cikin hanyar sadarwar kasuwanci da ta haɗa da tsaunukan Guatemalan da filin tekun Pacific daga Mexico zuwa El Salvador. Takalik Abaj babban birni ne mai girma tare da manyan gine-ginen da aka taru zuwa manyan rukunoni huɗu waɗanda aka baje ko'ina cikin filaye tara. Yayin da wasu daga cikin waɗannan siffofi ne na halitta, wasu kuma gine-ginen wucin gadi ne da ke buƙatar saka hannun jari mai yawa a cikin aiki da kayan aiki.[1] Wurin ya ƙunshi nagartaccen tsarin magudanar ruwa da kuma tarin kayan tarihi na sassaka. == Etymology == ''Tak'alik Ab'aj <nowiki>'</nowiki>'' yana nufin "dutse a tsaye" a cikin yaren K'iche' Maya na gida, yana haɗa ''sifa tak'alik'' ma'anar "tsaye", da sunan ''abäj'' yana nufin "dutse" ko "dutse". <ref>Christenson; Cassier and Ichon 1981, p. 26.</ref> Masanin ilimin kimiya na kayan tarihi na Amurka Suzanna Miles ne ya sanya masa suna ''Abaj Takalik'' da farko, <ref>Cassier and Ichon 1981, p. 26. Miles's first name is given variously as Suzanna (Kelly 1996, p. 215.), Susanna (Sharer and Traxler 2006, p. 239.) and Susan (Cassier and Ichon 1981, p. 26.)</ref> ta hanyar amfani da odar Sipaniya. Wannan ba daidai ba ne a nahawu a K'iche'; <ref name="CassierIchon26">Cassier and Ichon 1981, p. 26.</ref> Gwamnatin Guatemala yanzu ta gyara wannan a hukumance ga ''Tak'alik Ab'aj''' . Masanin ilimin ɗan adam Ruud Van Akeren ya ba da shawarar cewa tsohon sunan birnin shine Kooja, sunan ɗayan manyan manyan zuriyar Mam Maya; ''Kooja na'' nufin "Moon halo". <ref>Van Akkeren 2005, pp. 1006, 1013.</ref> == Wuri == <ref name="CassierIchon24">Cassier and Ichon 1981, p. 24.</ref>Wurin yana kudu maso yammacin Guatemala, kimanin kilomita 45 (28 mi) daga kan iyaka da jihar Chiapas ta Mexico[1][2] da 40 km (25 mi) daga Tekun Fasifik.[3] Takalik Abaj yana arewacin gundumar El Asintal, a cikin matsanancin arewacin sashin Retalhuleu, mai nisan mil 120 (kilomita 190) daga birnin Guatemala.[1] Wurin ya ta'allaka ne a cikin gonakin kofi guda biyar a cikin ƙananan tuddai na tsaunukan Saliyo Madre; Santa Margarita, San Isidro Piedra Parada, Buenos Aires, San Elías da Dolores.[2] Takalik Abaj yana zaune a kan wani tudu da ke gudu daga arewa zuwa kudu, yana gangarowa ta wajen kudu[3]. Wannan tudun yana da iyaka a yamma da Kogin Nimá sannan daga gabas da kogin Ixchayá, dukkansu suna gangarowa daga tsaunukan Guatemala.[4] Ixchayá yana gudana a cikin wani rafi mai zurfi amma wurin da ya dace yana kusa da wurin. Halin Takalik Abaj a wannan mashigar ta mai yiwuwa yana da muhimmanci wajen kafuwar birnin, tun da yake wannan ya ratsa muhimman hanyoyin kasuwanci ta wurin da kuma sarrafa hanyoyin shiga su[5]. nwbt8oaosilnrv1c8mzaowsmwfx88u4 SS Lokoja Palm 0 35481 166898 2022-08-19T20:01:34Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1067076030|SS Lokoja Palm]]" wikitext text/x-wiki == Bayani == . Ma'aikatar sufurin yaki ta ba da umarnin Empire Birdsay amma yakin ya kare kafin a kammala ta. Kamfanin Shipbuilding Corporation Ltd, Newcastle bisa Tyne ne ya gina ta.[1] Ita ce mai lamba 21 kuma an ƙaddamar da ita a matsayin Zarian a ranar 16 ga Agusta 1947 tare da kammalawa a cikin Disamba.[2] b6lu42ok9uldmdof1zaegwkreiolcnq Goda 0 35482 166911 2022-08-19T20:52:01Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1100187827|Goda]]" wikitext text/x-wiki == Sunaye == Sunan mace 'yar Lithuania ma'ana "don samun hankali, fahimta" Kalmar Lithuania "goda" kuma tana nufin "girmama, daukaka, girmamawa" Devin Goda (an haife shi a shekara ta 1989), wani ɗan wasan kwaikwayo ɗan Amurka ne kuma tsohon ɗan wasan ƙwallon ƙafa munafunci na wasu sunaye na Jamusanci da aka ba su a cikin Allah- Goda na Ingila (Godgifu) (c. 1004 - c. 1049), gimbiya Ingila ta ƙarni na 11. sunan suna da aka samo daga sunan da aka bayar a cikin Allah-, ana samunsa a Jamus da Hungary Krisztina Goda (b. 1970), darektan fina-finan Hungary Gōda, sunayen sunayen Jafananci 合田 ko 郷田 an haɗa su da "kayan shinkafa" Harshen Sanskrit ma'ana "bayar da shanu" Goda Varma "Mai tsaro mai ba da shanu", lakabin da sarakunan Kudancin Indiya na Conchin suka ba wa ɗan fari a cikin ƙarni na 16 da 17. Kuno Goda, sunan da wani ɗan wasan Jamus ya yi amfani da shi * sunansamun hankali, fahimta". Kalmar Lithuania "goda" kuma tana nufin "girmama, daukaka, girmamawa" * Devin Goda (an haife shi a shekara ta 1989), wani ɗan wasan kwaikwayo ɗan Amurka ne kuma tsohon ɗan wasan ƙwallon ƙafa * munafunci na wasu sunaye na Jamusanci da aka ba su a cikin ''Allah-'' ** Goda na Ingila ( ''Godgifu'' ) (c. 1004 - c. 1049), Gimbiya Ingila ta ƙarni na 11. * sunan mahaifi da aka samo daga sunan da aka bayar a cikin ''Allah-'', ana samunsa a Jamus da Hungary ** Krisztina Goda (b. 1970), darektan fina-finan Hungary * Gōda, Sunayen Jafananci 合田 ko 郷田 an haɗa su da "kayan shinkafa" * Harshen Sanskrit ma'ana "bayar da shanu" ** ''Goda Varma'' "Mai tsaro mai ba da shanu", lakabin da sarakunan Kudancin Indiya na Conchin suka ba wa ɗan fari a cikin ƙarni na 16 da 17. * Kuno Goda, sunan da wani ɗan wasan Jamus ya yi amfani da shi == Mutane == ns0cu80wic7h50vs44kmhzkp2b12kga Kusa 0 35483 166912 2022-08-19T20:52:58Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1039333369|Kusa]]" wikitext text/x-wiki '''Kusa''' ko '''KUSA''' na iya komawa zuwa: 2ltp2py9db5n8azx22x4zf6o7mr92lq User talk:Ubaidu aminu 3 35484 166913 2022-08-19T21:00:37Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Ubaidu aminu! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Ubaidu aminu|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:00, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) oszljkmclugbkmmxtx9w6x6r6hhyyv2 User talk:Yasmin taha 3 35485 166914 2022-08-19T21:00:47Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Yasmin taha! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Yasmin taha|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:00, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) daujwma4p2qwxb74exvmxpc8ufl5sn1 User talk:CollectiveSolidarity 3 35486 166915 2022-08-19T21:00:57Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, CollectiveSolidarity! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/CollectiveSolidarity|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:00, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) 7oiyfjfg1wp2yr2vhivxu3qcokkm4fk User talk:ע. ארדיטי 3 35487 166916 2022-08-19T21:01:07Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, ע. ארדיטי! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/ע. ארדיטי|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) 58v8fhnnvjqyrdl93xcxea5i0o2llka User talk:Abubakarnasir9 3 35488 166917 2022-08-19T21:01:17Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Abubakarnasir9! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Abubakarnasir9|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) 1ne70ryzntqbh0u2vsjci764f3yi4u8 User talk:Mj3sniper 3 35489 166918 2022-08-19T21:01:27Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Mj3sniper! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Mj3sniper|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) o9fd2v6cu7n72jcp7hoiddcpuwykdot User talk:Sasha0912345 3 35490 166919 2022-08-19T21:01:37Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Sasha0912345! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Sasha0912345|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) pc6pii7ioeia3yoajjonls5ghs8fyx9 User talk:Musa Salisu Ashnam 3 35491 166920 2022-08-19T21:01:47Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Musa Salisu Ashnam! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Musa Salisu Ashnam|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) mwbuqs1zxbufd1ffxx6v9yr83j5su9c User talk:Hudson-Sadiq 3 35492 166921 2022-08-19T21:01:57Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Hudson-Sadiq! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Hudson-Sadiq|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:01, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) rygmnmqu21r9n82q18ydx5b7che73ro User talk:Samliverj 3 35493 166922 2022-08-19T21:02:07Z AmmarBot 13973 Barka da zuwa! wikitext text/x-wiki == Barka da zuwa! == Ni Robot ne ba mutum ba. [[File:Wikipedia_mini_globe_handheld.jpg|thumb|300px|Hausa Wikipedia na buƙatar gudummuwarku domin ta bunƙasa!]] Barka da zuwa Hausa Wikipedia, Samliverj! Mun ji daɗin [[Special:Contributions/Samliverj|gudummuwarku]]. Kuma muna fatan zaku tsaya ku ci gaba da bada gudummuwa. Anan ƙasa ga wasu shafuka da zasu taimaka wajen fahimtar Hausa Wikipedia da yadda ake gyara ta: * [[Wikipedia:Gabatarwa|Gabatarwa]] * [[Wikipedia:Tutorial|Tutorial]] * [[Wikipedia:Cheatsheet|Cheatsheet]] * [[Wikipedia:Yadda_ake_rubuta_muƙala|Yadda ake rubuta muƙala]] * [[Wikipedia:Manufofi biyar|Manufofin Hausa Wikipedia]] * [[Wikipedia:Shawarwari_goma_akan_gyaran_Wikipedia|Shawarwari goma akan gyaran Wikipedia]] Zaku iya yin [[Wikipedia:Tutorial/Shafukan_tattaunawa#Shafin_tattaunawa_na_edita|sayinin rubutunku]] idan kuna akan [[Wikipedia:Shafin tattaunawa|shafukan tattaunawa]] ta hanyar alamar tilde guda huɗu, kamar haka (<nowiki>~~~~</nowiki>); yin hakan, zaisa sunanku da cikkaken kwanan wata. In kana buƙatar wani taimako, ku duba [[Wikipedia:Tutorial]]. Na gode. [[User:AmmarBot|AmmarBot]] ([[User talk:AmmarBot|talk]]) 21:02, 19 ga Augusta, 2022 (UTC) 5n9izqvg307x04ai2fo4mthmgls0s2p Tira 0 35494 166924 2022-08-19T21:02:29Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1086872082|Tira]]" wikitext text/x-wiki == Wurare == Sunayen wuri da aka samo daga kalmar a cikin Ibrananci ko Aramaic don 'fort' ko 'kasar' (Ibrananci: טירה, romanized: Tira), galibi suna ruɗe da Larabci don tair (tsuntsaye). 046ka1wz42x33aw9o17u7gzl8j5c95v 166925 166924 2022-08-19T21:04:38Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1086872082|Tira]]" wikitext text/x-wiki == Wurare == Sunayen wuri da aka samo daga kalmar a cikin Ibrananci ko Aramaic don 'fort' ko 'kasar' (Ibrananci: טירה, romanized: Tira), galibi suna ruɗe da Larabci don tair (tsuntsaye). == Ƙungiyar ƙabilanci da harsuna == ma7f7navdi2j3g15ghtu82xsomumls9 Jaka 0 35495 166926 2022-08-19T21:06:21Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1016811967|Jaka]]" wikitext text/x-wiki Jaka sunan ɗan Sloveniya ne da aka bayar, sigar Sloveniya don Yakubu da James, kuma sunan Javanese ne, daidaitaccen rubutun Joko. Fitattun mutane masu sunan sun haɗa da: 6yx24o54g667psltc27c9d9ovniayv5 166927 166926 2022-08-19T21:08:07Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1016811967|Jaka]]" wikitext text/x-wiki Jaka sunan ɗan Sloveniya ne da aka bayar, sigar Sloveniya don Yakubu da James, kuma sunan Javanese ne, daidaitaccen rubutun Joko. Fitattun mutane masu sunan sun haɗa da: * Jaka Ankerst (an haife shi a shekara ta 1989), ɗan wasan hockey na Slovenia * Jaka Bizilj (an haife shi a shekara ta 1971), mai shirya fina-finan Slovenia * Jaka Blažič (an haife shi a shekara ta 1990), ƙwararrun ƙwallon kwando ta Sloveniya * Jaka Hvala (an haife shi a shekara ta 1993), ɗan wasan ƙwallon ƙafa ta Slovenia * Jaka Tingkir, wanda ya kafa kuma sarkin farko na Sultanate na Pajang * Almerindo Jaka Jamba (an haife shi a shekara ta 1949), ɗan siyasan Angola kuma tsohon madugun 'yan tawaye a UNITA. * Jaka Jazbec, dan tseren kwale-kwale na Italiya wanda ya fafata tun tsakiyar shekarun 2000. * Jaka Klobučar (an haife shi a shekara ta 1987), ɗan wasan ƙwallon kwando ƙwararren ɗan ƙasar Sloveniya * Jaka Lakovič (an haife shi a shekara ta 1978), ɗan wasan ƙwallon kwando ƙwararren ɗan ƙasar Sloveniya * Jaka Mwambi, ɗan siyasan Tanzaniya kuma jami'in diflomasiyya * Jaka Singgih (an haife shi a shekara ta 1958), ɗan kasuwa ɗan ƙasar Indonesiya, Manajan Daraktan Rukunin Bumi Laut * Jaka Štromajer (an haife shi a shekara ta 1983) shi ne ɗan wasan ƙwallon ƙafa ta ƙasar Sloveniya * Jaka Železnikar (an haife shi a shekara ta 1971), marubucin waƙar lissafi da fasahar gani na Slovene. * Hasumiyar JAKA, ginin ginin ofis a Makati, Philippines Jaka zuwa Melodia, ma'ana "Wace Waƙa ce?", shine bambancin Yaren mutanen Poland na wasan kwaikwayon wasan kwaikwayo na gargajiya Sunan Wannan Tune Jaka Sembung, wani fim ɗin fantasy na Indonesiya na 1981, wanda ya danganta da yanayin suna iri ɗaya. Si Buta Lawan Jaka Sembung, a 1983 Indonesiya mabiyin fim ɗin Jaka Sembung na 1981. Filin wasa na Jaka Baring, filin wasa mai amfani da yawa a Palembang, South Sumatra, IndonesiaHasumiyar JAKA, ginin ginin ofis a Makati, Philippines * Jaka zuwa Melodia, ma'ana "Wace Waƙa ce?", shine bambancin Yaren mutanen Poland na wasan kwaikwayon wasan kwaikwayo na gargajiya Sunan Wannan Tune * Jaka Sembung, wani fim ɗin fantasy na Indonesiya na 1981, wanda ya danganta da yanayin suna iri ɗaya. * Si Buta Lawan Jaka Sembung, a 1983 Indonesiya mabiyi zuwa fim 1981 Jaka Sembung * Filin wasa na Jaka Baring, filin wasa da yawa a Palembang, Sumatra ta Kudu, Indonesia mx9emf6srzi4wnhycv7luaxhrezqefp Madan mahatta 0 35496 166929 2022-08-19T21:21:26Z Binmaleeek 11671 Sabon shafi: '''madan mahatta Madan Mahatta (1932–2014) was an Indian photographer. He was mainly interested in [[architectural photography]]. He worked closely with architects including [[Raj Rewal]], [[Charles Correa]], [[Habib Rahman (architect)|Habib Rahman]], and [[Achyut Kanvinde]]. Many of his works are in black-and-white. Mahatta died of cancer on 5 March 2014.''' '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014) wikitext text/x-wiki '''madan mahatta Madan Mahatta (1932–2014) was an Indian photographer. He was mainly interested in [[architectural photography]]. He worked closely with architects including [[Raj Rewal]], [[Charles Correa]], [[Habib Rahman (architect)|Habib Rahman]], and [[Achyut Kanvinde]]. Many of his works are in black-and-white. Mahatta died of cancer on 5 March 2014.''' '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014) p69pwf9aoa8myrdhpxfnhyz59do3yw2 166930 166929 2022-08-19T21:22:34Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''madan mahatta Madan Mahatta (1932–2014) was an Indian photographer. He was mainly interested in [[architectural photography]]. He worked closely with architects including [[Raj Rewal]], [[Charles Correa]], [[Habib Rahman (architect)|Habib Rahman]], and [[Achyut Kanvinde]]. Many of his works are in black-and-white. Mahatta died of cancer on 5 March 2014.''' '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014). Yakasance me daukan hotoa kasar India. pk2ffau5nugmrnogpr9sk1ll9ewahmj 166931 166930 2022-08-19T21:24:35Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''madan mahatta Madan Mahatta (1932–2014) was an Indian photographer. He was mainly interested in [[architectural photography]]. He worked closely with architects including [[Raj Rewal]], [[Charles Correa]], [[Habib Rahman (architect)|Habib Rahman]], and [[Achyut Kanvinde]]. Many of his works are in black-and-white. Mahatta died of cancer on 5 March 2014.''' '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014). Yakasance me daukan hotoa kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alama da zane adgv3xyq4kgi982ydqyygap7iu3q2s2 166934 166931 2022-08-19T21:39:54Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''madan mahatta Madan Mahatta (1932–2014) was an Indian photographer. He was mainly interested in [[architectural photography]]. He worked closely with architects including [[Raj Rewal]], [[Charles Correa]], [[Habib Rahman (architect)|Habib Rahman]], and [[Achyut Kanvinde]]. Many of his works are in black-and-white. Mahatta died of cancer on 5 March 2014.''' '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014). Yakasance me daukan hotoa kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alama da zane. Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari]]. tld23fgalxzca0n8fbkoyd8ksij4qix 166935 166934 2022-08-19T21:42:57Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''madan mahatta Madan Mahatta (1932–2014) was an Indian photographer. He was mainly interested in [[architectural photography]]. He worked closely with architects including [[Raj Rewal]], [[Charles Correa]], [[Habib Rahman (architect)|Habib Rahman]], and [[Achyut Kanvinde]]. Many of his works are in black-and-white. Mahatta died of cancer on 5 March 2014.''' '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014). Yakasance me daukan hotoa kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alama da zane. Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari]].mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014 bwnz4h9zze2tjx1jb45tc0vqb1oxcja 166936 166935 2022-08-19T21:44:24Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''madan mahatta Madan Mahatta (1932–2014) was an Indian photographer. He was mainly interested in [[architectural photography]]. He worked closely with architects including [[Raj Rewal]], [[Charles Correa]], [[Habib Rahman (architect)|Habib Rahman]], and [[Achyut Kanvinde]]. Many of his works are in black-and-white. Mahatta died of cancer on 5 March 2014.''' '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014). Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alama da zane. Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari]].mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014 c5ly2dt7c4y7o091bd4b061lcfmc1ck 166937 166936 2022-08-19T21:45:23Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014). Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alama da zane. Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari]].mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014 ja0ntzn3nzy06h2ntfpmm9lgrqp59n1 166938 166937 2022-08-19T21:46:27Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014). Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane. Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari]].mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014 9yzlrm35r4kkvlsnomsutzcagxqdk0d 166940 166938 2022-08-19T21:53:14Z Binmaleeek 11671 Rafference wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane. Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari]].mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014 4bh0f13j3k25e3pgkjvchmpz6y0tim0 166941 166940 2022-08-19T21:55:01Z Binmaleeek 11671 Manazarta wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane. Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari]].mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014 == Manazarta == cdy005s9kgz50039hlr9gsux34bn35e 166944 166941 2022-08-19T21:58:56Z Binmaleeek 11671 Raference wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari]].mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014 == Manazarta == ce7mznq7who5dwyp1pvd9gn4vlc9lih 166946 166944 2022-08-19T22:01:31Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari.]] mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014 == Manazarta == ozxspm2rd16c0lsyiv8ygk1ictpr8tw 166948 166946 2022-08-19T22:03:44Z Binmaleeek 11671 Reference wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref name=":0">https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari.]] mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014<ref name=":0" /> == Manazarta == iykz40ianqn1z4iy3ba7ed2adwcvo8r 166949 166948 2022-08-19T22:06:14Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref name=":0">https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> <ref>https://caravanmagazine.in/showcase/delhi-modern-architectural-photographs-madan-mahatta</ref>Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari.]] mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014<ref name=":0" /> == Manazarta == hqkpxmsyro838bjck93w01t1qxqdfj2 166950 166949 2022-08-19T22:27:27Z Binmaleeek 11671 /* Manazarta */ wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref name=":0">https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> <ref>https://caravanmagazine.in/showcase/delhi-modern-architectural-photographs-madan-mahatta</ref>Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari.]] mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Mutane daga India]] o43gw5u8q5wi4j1s2kjecmlwcsc6zny 166951 166950 2022-08-19T22:29:33Z Binmaleeek 11671 /* Manazarta */ wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref name=":0">https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> <ref>https://caravanmagazine.in/showcase/delhi-modern-architectural-photographs-madan-mahatta</ref>Yakasance yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari.]] mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Mutane daga kasar India]] [[Category:mutane masu aikin daukan hoto]] [[Category:matattun mutane na kasar India]] 5v98v2zj9xnyjw5tu5g654uhuaoda8s 166953 166951 2022-08-19T22:36:53Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref name=":0">https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> <ref>https://caravanmagazine.in/showcase/delhi-modern-architectural-photographs-madan-mahatta</ref> kuma yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu. Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari.]] mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Mutane daga kasar India]] [[Category:mutane masu aikin daukan hoto]] [[Category:matattun mutane na kasar India]] a96afy79ailcdvrbwkhlgb2pupv179q 166954 166953 2022-08-19T22:37:29Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref name=":0">https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> <ref>https://caravanmagazine.in/showcase/delhi-modern-architectural-photographs-madan-mahatta</ref> kuma yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]],[[Charles correa]],[[Habib Rahman]] da dai sauransu.Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari.]] mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Mutane daga kasar India]] [[Category:mutane masu aikin daukan hoto]] [[Category:matattun mutane na kasar India]] f9nvxrp1dvjgjry19slnzv66j0mg342 166995 166954 2022-08-20T05:11:28Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref name=":0">https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> <ref>https://caravanmagazine.in/showcase/delhi-modern-architectural-photographs-madan-mahatta</ref> kuma yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]], [[Charles correa]], [[Habib Rahman]] da dai sauransu.Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari.]] mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Mutane daga kasar India]] [[Category:mutane masu aikin daukan hoto]] [[Category:matattun mutane na kasar India]] 0ze6kzcow5419mqhrlilsnxbp4hkbx8 166996 166995 2022-08-20T05:11:55Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref name=":0">https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> <ref>https://caravanmagazine.in/showcase/delhi-modern-architectural-photographs-madan-mahatta</ref> kuma yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]], [[Charles correa]], [[Habib Rahman]] da dai sauransu.Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari]]. mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Mutane daga kasar India]] [[Category:mutane masu aikin daukan hoto]] [[Category:matattun mutane na kasar India]] 1qpqpx0ebownhjtisxs4g4cptffr1l4 167074 166996 2022-08-20T08:16:33Z Binmaleeek 11671 wikitext text/x-wiki {{Databox}} '''Madan Mahatta''' an haifeshi a shekara ta (1932 zuwa 2014).<ref name=":0">https://m.timesofindia.com/city/delhi/Renowned-photographer-passes-away/articleshow/31561057.cms</ref> Yakasance me daukan hoto a kasar India.yakasance yafi sha'awar aikin hotuna masu alaqa da zane.<ref>https://m.timesofindia.com/city/delhi/Delhi-through-the-eyes-of-Madan-Mahatta/articleshow/13963978.cms</ref> <ref>https://caravanmagazine.in/showcase/delhi-modern-architectural-photographs-madan-mahatta</ref> kuma yayi aiki da wasu mutane kamar su [[Raj Rewal]], [[Charles correa]], [[Habib Rahman]] da dai sauransu.Yawancin ayyukanshi sunfi yawa a hotuna masu [[Launi]] [[Baƙi]] da [[Fari|Fari]]. mahatta ya mutune sanadiyyar cutar daji a 5 gawatan [[Maris]] shekara ta 2014<ref name=":0" /> == Manazarta == [[Category:Mutane daga kasar India]] [[Category:mutane masu aikin daukan hoto]] [[Category:matattun mutane na kasar India]] 1h9elhmqhpji9mllfwrgsrgfaktyggh Kanti 0 35497 166932 2022-08-19T21:28:45Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1101008380|Kanti]]" wikitext text/x-wiki Kanti birni ne kuma yanki ne da aka sanar a gundumar Muzaffarpur a cikin jihar Bihar ta Indiya. Har ila yau, hedkwatar block mallakar "Tirhut Division". Tana da nisan kilomita 15 daga titi daga hedkwatar gundumar Muzaffarpur. Kanti yana da takamaiman tarihi saboda wuri ne na samar da indigo. Kanti ya taba zama wurin samar da gishiri.Pin Code 843109. 68pst6vfogjtvn93v8dei0v5s49qdde Akwasi Konadu 0 35500 166956 2022-08-19T23:47:20Z DaSupremo 9834 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1105364458|Akwasi Konadu]]" wikitext text/x-wiki '''Akwasi Konadu''' dan siyasan Ghana ne wanda mamba ne a New Patriotic Party (NPP).<ref name="ghanaweb.com">{{Cite web|date=2020-06-20|title=Manhyia North: Akwasi Konadu unseats Owusu Amankwah with 5 votes|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Manhyia-North-Akwasi-Konadu-unseats-Owusu-Amankwah-with-5-votes-985534|access-date=2021-01-06|website=www.ghanaweb.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-02-16|title=NPP Primaries: Akwasi Konadu confident of winning Manhyia North contest|url=https://citinewsroom.com/2020/02/npp-primaries-akwasi-konadu-confident-of-winning-manhyia-north-contest/|access-date=2021-01-06|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref> Shi ne dan majalisa mai wakiltar mazabar Manhyia ta Arewa a yankin Ashanti na Ghana.<ref name=":0">{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=2020 Election - Manhyia North Constituency Results|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/parliament/ashanti/manhyia_north/|access-date=2021-01-06|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref> A halin yanzu shi ne Darakta a kamfanin Ghana Water Company Limited.<ref name=":1">{{Cite web|title=HON. AKWASI KONADU – GWCL – Welcome|url=https://www.gwcl.com.gh/hon-akwasi-konadu/|access-date=2022-08-19|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Konadu a ranar 25 ga Yuli 1982 kuma ya fito ne daga Paakoso a yankin Ashanti. Ya yi karatunsa na sakandare a Opoku Ware Secondary School. Ya sami Diploma a fannin Ilimi daga Jami'ar Ilimi - Winneba. Ya kuma yi digirinsa na farko a fannin zamantakewa tare da Falsafa a shekarar 2005 daga Jami'ar Ghana. Sannan kuma ya samu digirin sa na biyu (Masters) a fannin siyasa da tsare-tsare daga KNUST.<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Cite web|title=Parliament of Ghana|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=145|access-date=2022-08-19|website=www.parliament.gh}}</ref> == Aiki == Konadu shi ne Mataimakin Auditor na KDA Accounting Services a Kumasi. Ya kuma kasance jami'in kula da ayyukan gidauniyar Bonsafo Barwuah. Ya kasance Manajan Ayyuka na Kamfanin Greenfield Limited.<ref name=":2" /> == Siyasa == Konadu ya shiga takarar dan takarar majalisa a zaben fidda gwani na jam'iyyar NPP a mazabar Manhyia ta Arewa gabanin zaben 2020.<ref>{{Cite web|title=NPP primaries: Deputy Speaker, Majority Leader, 12 others go unopposed|url=https://www.myjoyonline.com/npp-primaries-deputy-speaker-majority-leader-12-others-go-unopposed/|access-date=2021-01-06|website=MyJoyOnline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-07-14|title=Education Sector Will Win NPP Power|url=https://dailyguidenetwork.com/education-sector-will-win-npp-power/|access-date=2021-01-06|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-07-27|title=Anti-LGBTQ Bill will end decades of moral decadence - Manhyia North MP - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/anti-lgbtq-bill-will-end-decades-of-moral-decadence-manhyia-north-mp/|access-date=2022-08-19|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ya tsige dan majalisar mai ci Collins Owusu Amankwah, wanda ya taba zama majalisar tun daga watan Janairun 2013, a wata fafatawar da aka yi a watan Yunin 2020 domin zama dan takarar jam’iyyar da zai wakilci mazabar Manhyia ta Arewa a zaben 2020.<ref>{{Cite web|date=2020-06-20|title=List of 'fallen' MPs after NPP parliamentary primaries|url=https://citinewsroom.com/2020/06/list-of-fallen-mps-after-npp-parliamentary-primaries/|access-date=2021-01-06|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-06-22|title=NPP Big Guns Fall 7 Ministers Out!|url=https://dailyguidenetwork.com/npp-big-guns-fall-7-ministers-out/|access-date=2021-01-06|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref> Ya samu nasara ne bayan ya samu kuri'u 278 yayin da mai ci ya samu kuri'u 273 inda ya doke shi da kuri'u 5.<ref name="ghanaweb.com" /><ref>{{Cite web|date=2020-06-21|title=#NPPDecides: 10 incumbent MPs in Ashanti Region lose primaries|url=https://citinewsroom.com/2020/06/nppdecides-10-incumbent-mps-in-ashanti-region-lose-primaries/|access-date=2021-01-06|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=NPP Primaries: Akwasi Konadu beats Owusu Amankwah with 5 votes|url=https://ghanaguardian.com/npp-primaries-akwasi-konadu-beats-owusu-amankwah-with-5-votes|access-date=2022-08-19|website=The Ghana Guardian News|language=en}}</ref> Kafin nasarar Konadu ya yi takara a zaben fidda gwani na 2012 da na 2016 da Collins Owusu Amankwaah kuma ya sha kashi a duka lokutan biyun.<ref>{{Cite web|title=Manhyia North: Who gets the nod... Amankwah or Konadu?|url=https://www.graphic.com.gh/news/politics/manhyia-north-who-gets-the-nod-amankwah-or-konadu.html|access-date=2021-01-06|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> An zabi Konadu dan majalisa mai wakiltar Manhyia North a zaben majalisar dokoki na Disamba 2020. An ayyana shi ne a matsayin wanda ya lashe zaben ‘yan majalisar dokokin kasar bayan ya samu kuri’u 39,562 da ke wakiltar kashi 69.9 cikin 100, yayin da dan takararsa na jam’iyyar National Democratic Congress, Hamza Swallah ya samu kuri’u 15,943 da ke wakiltar kashi 28.2%.<ref name=":0" /> === Kwamitoci === Konadu mamba ne a kwamitin dabarun rage talauci kuma mamba ne a kwamitin lafiya.<ref name=":2" /> == Rayuwa ta sirri == Konadu Kirista ne.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|title=Konadu, Akwasi|url=https://ghanamps.com/mp/akwasi-konadu/|access-date=2022-08-19|website=Ghana MPS|language=en-US}}</ref> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] 5e4l6kk7p2gldku38scc0dnhdgre47v 166957 166956 2022-08-19T23:50:20Z DaSupremo 9834 Added infobox wikitext text/x-wiki {{Databox|item=Q104698753}} '''Akwasi Konadu''' dan siyasan Ghana ne wanda mamba ne a New Patriotic Party (NPP).<ref name="ghanaweb.com">{{Cite web|date=2020-06-20|title=Manhyia North: Akwasi Konadu unseats Owusu Amankwah with 5 votes|url=https://www.ghanaweb.com/GhanaHomePage/NewsArchive/Manhyia-North-Akwasi-Konadu-unseats-Owusu-Amankwah-with-5-votes-985534|access-date=2021-01-06|website=www.ghanaweb.com|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-02-16|title=NPP Primaries: Akwasi Konadu confident of winning Manhyia North contest|url=https://citinewsroom.com/2020/02/npp-primaries-akwasi-konadu-confident-of-winning-manhyia-north-contest/|access-date=2021-01-06|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref> Shi ne dan majalisa mai wakiltar mazabar Manhyia ta Arewa a yankin Ashanti na Ghana.<ref name=":0">{{Cite web|last=FM|first=Peace|title=2020 Election - Manhyia North Constituency Results|url=http://ghanaelections.peacefmonline.com/pages/2020/parliament/ashanti/manhyia_north/|access-date=2021-01-06|website=Ghana Elections - Peace FM}}</ref> A halin yanzu shi ne Darakta a kamfanin Ghana Water Company Limited.<ref name=":1">{{Cite web|title=HON. AKWASI KONADU – GWCL – Welcome|url=https://www.gwcl.com.gh/hon-akwasi-konadu/|access-date=2022-08-19|language=en-US}}</ref> == Rayuwar farko da ilimi == An haifi Konadu a ranar 25 ga Yuli 1982 kuma ya fito ne daga Paakoso a yankin Ashanti. Ya yi karatunsa na sakandare a Opoku Ware Secondary School. Ya sami Diploma a fannin Ilimi daga Jami'ar Ilimi - Winneba. Ya kuma yi digirinsa na farko a fannin zamantakewa tare da Falsafa a shekarar 2005 daga Jami'ar Ghana. Sannan kuma ya samu digirin sa na biyu (Masters) a fannin siyasa da tsare-tsare daga KNUST.<ref name=":1" /><ref name=":2">{{Cite web|title=Parliament of Ghana|url=https://www.parliament.gh/mps?mp=145|access-date=2022-08-19|website=www.parliament.gh}}</ref> == Aiki == Konadu shi ne Mataimakin Auditor na KDA Accounting Services a Kumasi. Ya kuma kasance jami'in kula da ayyukan gidauniyar Bonsafo Barwuah. Ya kasance Manajan Ayyuka na Kamfanin Greenfield Limited.<ref name=":2" /> == Siyasa == Konadu ya shiga takarar dan takarar majalisa a zaben fidda gwani na jam'iyyar NPP a mazabar Manhyia ta Arewa gabanin zaben 2020.<ref>{{Cite web|title=NPP primaries: Deputy Speaker, Majority Leader, 12 others go unopposed|url=https://www.myjoyonline.com/npp-primaries-deputy-speaker-majority-leader-12-others-go-unopposed/|access-date=2021-01-06|website=MyJoyOnline.com|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-07-14|title=Education Sector Will Win NPP Power|url=https://dailyguidenetwork.com/education-sector-will-win-npp-power/|access-date=2021-01-06|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-07-27|title=Anti-LGBTQ Bill will end decades of moral decadence - Manhyia North MP - MyJoyOnline.com|url=https://www.myjoyonline.com/anti-lgbtq-bill-will-end-decades-of-moral-decadence-manhyia-north-mp/|access-date=2022-08-19|website=www.myjoyonline.com|language=en-US}}</ref> Ya tsige dan majalisar mai ci Collins Owusu Amankwah, wanda ya taba zama majalisar tun daga watan Janairun 2013, a wata fafatawar da aka yi a watan Yunin 2020 domin zama dan takarar jam’iyyar da zai wakilci mazabar Manhyia ta Arewa a zaben 2020.<ref>{{Cite web|date=2020-06-20|title=List of 'fallen' MPs after NPP parliamentary primaries|url=https://citinewsroom.com/2020/06/list-of-fallen-mps-after-npp-parliamentary-primaries/|access-date=2021-01-06|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|date=2020-06-22|title=NPP Big Guns Fall 7 Ministers Out!|url=https://dailyguidenetwork.com/npp-big-guns-fall-7-ministers-out/|access-date=2021-01-06|website=DailyGuide Network|language=en-US}}</ref> Ya samu nasara ne bayan ya samu kuri'u 278 yayin da mai ci ya samu kuri'u 273 inda ya doke shi da kuri'u 5.<ref name="ghanaweb.com" /><ref>{{Cite web|date=2020-06-21|title=#NPPDecides: 10 incumbent MPs in Ashanti Region lose primaries|url=https://citinewsroom.com/2020/06/nppdecides-10-incumbent-mps-in-ashanti-region-lose-primaries/|access-date=2021-01-06|website=Citinewsroom - Comprehensive News in Ghana|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|title=NPP Primaries: Akwasi Konadu beats Owusu Amankwah with 5 votes|url=https://ghanaguardian.com/npp-primaries-akwasi-konadu-beats-owusu-amankwah-with-5-votes|access-date=2022-08-19|website=The Ghana Guardian News|language=en}}</ref> Kafin nasarar Konadu ya yi takara a zaben fidda gwani na 2012 da na 2016 da Collins Owusu Amankwaah kuma ya sha kashi a duka lokutan biyun.<ref>{{Cite web|title=Manhyia North: Who gets the nod... Amankwah or Konadu?|url=https://www.graphic.com.gh/news/politics/manhyia-north-who-gets-the-nod-amankwah-or-konadu.html|access-date=2021-01-06|website=Graphic Online|language=en-gb}}</ref> An zabi Konadu dan majalisa mai wakiltar Manhyia North a zaben majalisar dokoki na Disamba 2020. An ayyana shi ne a matsayin wanda ya lashe zaben ‘yan majalisar dokokin kasar bayan ya samu kuri’u 39,562 da ke wakiltar kashi 69.9 cikin 100, yayin da dan takararsa na jam’iyyar National Democratic Congress, Hamza Swallah ya samu kuri’u 15,943 da ke wakiltar kashi 28.2%.<ref name=":0" /> === Kwamitoci === Konadu mamba ne a kwamitin dabarun rage talauci kuma mamba ne a kwamitin lafiya.<ref name=":2" /> == Rayuwa ta sirri == Konadu Kirista ne.<ref name=":2" /><ref>{{Cite web|title=Konadu, Akwasi|url=https://ghanamps.com/mp/akwasi-konadu/|access-date=2022-08-19|website=Ghana MPS|language=en-US}}</ref> == Manazarta == [[Category:Rayayyun mutane]] djf53mys8ah4v54r9e3ldf0uvcb74wr Mubi (town) 0 35501 166958 2022-08-20T00:12:45Z 197.211.58.12 Mubi in the best for adamawa wikitext text/x-wiki mubi ### o33e78w6shsbgfbnokxw31ti9husenf 166999 166958 2022-08-20T05:21:07Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} mubi ### 6fc0575nuf3yd7c3bkn469yz7tljrbf Pleasant Gap, Pennsylvania 0 35502 166959 2022-08-20T00:39:03Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1004160744|Pleasant Gap, Pennsylvania]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Pleasant Gap, Pennsylvania|official_name=|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=Pleasant_Gap_PA.jpg|imagesize=|image_caption=Pleasant Gap as seen from Big Rock|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Pennsylvania|pushpin_label=Pleasant Gap|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location within the U.S. state of Pennsylvania|pushpin_mapsize=|image_map=Map of Pleasant Gap, Centre County, Pennsylvania Highlighted.png|map_caption=Location within Centre County|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Pennsylvania]]|subdivision_type2=[[List of counties in Pennsylvania|County]]|subdivision_name2=[[Centre County, Pennsylvania|Centre]]|subdivision_type3=[[Township (Pennsylvania)|Townships]]|subdivision_name3=[[Spring Township, Centre County, Pennsylvania|Spring]], [[Benner Township, Centre County, Pennsylvania|Benner]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=4.21|area_land_km2=4.21|area_water_km2=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=2879|population_density_km2=688.1 <!-- General information -->|timezone=[[Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_ft=1020|coordinates={{coord|40|52|1|N|77|44|37|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=16823|area_code=814|blank1_name=[[FIPS code]]|blank1_info=42-61232|blank2_name=[[GNIS]] code|blank2_info=1184007|website=|footnotes=}} '''Pleasant Gap''' yanki ne da ba a haɗa shi ba da wurin ƙidayar jama'a (CDP) a cikin gundumar Center, [[Pennsylvania]], Amurka. Yana daga cikin Kwalejin Jiha, Yankin Ƙididdiga na Metropolitan Pennsylvania . Yawan jama'a ya kai 2,879 a ƙidayar 2010 . == Geography == Pleasant Gap yana kudu da tsakiyar Cibiyar Cibiyar a{{Coord|40|52|1|N|77|44|37|W|region:US_type:city}} (40.866926, -77.743539). Yana da farko a Kudancin Garin bazara, tare da ƙaramin yanki yana faɗaɗa yamma zuwa garin Benner . Al'ummar tana cikin kwarin Nittany, kusa da arewa maso yammacin tsaunin Nittany . Gudun Gap yana gudana daga dutsen ta hanyar Gap mai Dadi na zahiri kuma ya ci gaba cikin garin, yana shiga reshen Logan, raƙuman ruwa na arewa mai gudana na Spring Creek, a gefen arewa maso yamma na garin. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Babban Gap CDP yana da yawan yanki na {{Convert|4.21|km2}} , duk ta kasa. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2010, akwai mutane 2,879, gidaje 1,198, da iyalai 794 da ke zaune a cikin CDP. Yawan jama'a ya kasance mutane 1,818.7 a kowace murabba'in {{Sup|2}} (702.2/km2). Akwai rukunin gidaje 1,238 a matsakaicin yawa na 782.1/sq mi (302.0/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 95.7% Fari, 1.9% Baƙar fata ko Ba'amurke, 0.2% Ba'amurke, 1.0% Asiya, da 1.2% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.8% na yawan jama'a. Akwai gidaje 1,198, daga cikinsu kashi 31.2% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 51.8% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 4.3% na da magidanci da ba mace a wurin, kashi 10.2% na da mace mai gida babu miji., kuma 33.7% ba dangi bane. Kashi 27.4% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 9.2% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.40 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.93. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 23.9% a ƙarƙashin shekaru 18, 6.7% daga 18 zuwa 24, 32.0% daga 25 zuwa 44, 25.2% daga 45 zuwa 64, da 12.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 37. Ga kowane mata 100, akwai maza 96.1. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 94.1. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $49,728, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $73,224. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $25,350. Kusan 3.1% na iyalai da 4.9% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 7.2% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 2.5% na waɗanda shekarun su 65 ko sama da haka. == Hotuna == {| |[[File:Pleasant_Gap_PA02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Pleasant_Gap_PA02.jpg/170px-Pleasant_Gap_PA02.jpg|alt=Photo of Pleasant Gap|thumb| Babban Titin (PA 144) - Duba kudu zuwa Dutsen Nittany]] |} == Nassoshi == <references /> {{Centre County, Pennsylvania}}{{Authority control}} 8q0tety30d50wjvta5i1wijej878xje 167000 166959 2022-08-20T05:22:27Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Pleasant Gap, Pennsylvania|official_name=|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=Pleasant_Gap_PA.jpg|imagesize=|image_caption=Pleasant Gap as seen from Big Rock|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Pennsylvania|pushpin_label=Pleasant Gap|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location within the U.S. state of Pennsylvania|pushpin_mapsize=|image_map=Map of Pleasant Gap, Centre County, Pennsylvania Highlighted.png|map_caption=Location within Centre County|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Pennsylvania]]|subdivision_type2=[[List of counties in Pennsylvania|County]]|subdivision_name2=[[Centre County, Pennsylvania|Centre]]|subdivision_type3=[[Township (Pennsylvania)|Townships]]|subdivision_name3=[[Spring Township, Centre County, Pennsylvania|Spring]], [[Benner Township, Centre County, Pennsylvania|Benner]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=4.21|area_land_km2=4.21|area_water_km2=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=2879|population_density_km2=688.1 <!-- General information -->|timezone=[[Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_ft=1020|coordinates={{coord|40|52|1|N|77|44|37|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=16823|area_code=814|blank1_name=[[FIPS code]]|blank1_info=42-61232|blank2_name=[[GNIS]] code|blank2_info=1184007|website=|footnotes=}} '''Pleasant Gap''' yanki ne da ba a haɗa shi ba da wurin ƙidayar jama'a (CDP) a cikin gundumar Center, [[Pennsylvania]], Amurka. Yana daga cikin Kwalejin Jiha, Yankin Ƙididdiga na Metropolitan Pennsylvania . Yawan jama'a ya kai 2,879 a ƙidayar 2010. == Geography == Pleasant Gap yana kudu da tsakiyar Cibiyar Cibiyar a{{Coord|40|52|1|N|77|44|37|W|region:US_type:city}} (40.866926, -77.743539). Yana da farko a Kudancin Garin bazara, tare da ƙaramin yanki yana faɗaɗa yamma zuwa garin Benner . Al'ummar tana cikin kwarin Nittany, kusa da arewa maso yammacin tsaunin Nittany . Gudun Gap yana gudana daga dutsen ta hanyar Gap mai Dadi na zahiri kuma ya ci gaba cikin garin, yana shiga reshen Logan, raƙuman ruwa na arewa mai gudana na Spring Creek, a gefen arewa maso yamma na garin. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Babban Gap CDP yana da yawan yanki na {{Convert|4.21|km2}} , duk ta kasa. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2010, akwai mutane 2,879, gidaje 1,198, da iyalai 794 da ke zaune a cikin CDP. Yawan jama'a ya kasance mutane 1,818.7 a kowace murabba'in {{Sup|2}} (702.2/km2). Akwai rukunin gidaje 1,238 a matsakaicin yawa na 782.1/sq mi (302.0/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 95.7% Fari, 1.9% Baƙar fata ko Ba'amurke, 0.2% Ba'amurke, 1.0% Asiya, da 1.2% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.8% na yawan jama'a. Akwai gidaje 1,198, daga cikinsu kashi 31.2% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 51.8% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 4.3% na da magidanci da ba mace a wurin, kashi 10.2% na da mace mai gida babu miji., kuma 33.7% ba dangi bane. Kashi 27.4% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 9.2% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.40 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.93. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 23.9% a ƙarƙashin shekaru 18, 6.7% daga 18 zuwa 24, 32.0% daga 25 zuwa 44, 25.2% daga 45 zuwa 64, da 12.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 37. Ga kowane mata 100, akwai maza 96.1. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 94.1. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $49,728, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $73,224. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $25,350. Kusan 3.1% na iyalai da 4.9% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 7.2% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 2.5% na waɗanda shekarun su 65 ko sama da haka. == Hotuna == {| |[[File:Pleasant_Gap_PA02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Pleasant_Gap_PA02.jpg/170px-Pleasant_Gap_PA02.jpg|alt=Photo of Pleasant Gap|thumb| Babban Titin (PA 144) - Duba kudu zuwa Dutsen Nittany]] |} == Nassoshi == <references /> {{Centre County, Pennsylvania}}{{Authority control}} 8le9cjvr5eby9apgwibnovqegrfyen6 167001 167000 2022-08-20T05:23:27Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|name=Pleasant Gap, Pennsylvania|official_name=|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=Pleasant_Gap_PA.jpg|imagesize=|image_caption=Pleasant Gap as seen from Big Rock|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Pennsylvania|pushpin_label=Pleasant Gap|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location within the U.S. state of Pennsylvania|pushpin_mapsize=|image_map=Map of Pleasant Gap, Centre County, Pennsylvania Highlighted.png|map_caption=Location within Centre County|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Pennsylvania]]|subdivision_type2=[[List of counties in Pennsylvania|County]]|subdivision_name2=[[Centre County, Pennsylvania|Centre]]|subdivision_type3=[[Township (Pennsylvania)|Townships]]|subdivision_name3=[[Spring Township, Centre County, Pennsylvania|Spring]], [[Benner Township, Centre County, Pennsylvania|Benner]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=4.21|area_land_km2=4.21|area_water_km2=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=2879|population_density_km2=688.1 <!-- General information -->|timezone=[[Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_ft=1020|coordinates={{coord|40|52|1|N|77|44|37|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=16823|area_code=814|blank1_name=[[FIPS code]]|blank1_info=42-61232|blank2_name=[[GNIS]] code|blank2_info=1184007|website=|footnotes=}} '''Pleasant Gap''' yanki ne da ba a haɗa shi ba da wurin ƙidayar jama'a (CDP) a cikin gundumar Center, [[Pennsylvania]], Amurka. Yana daga cikin Kwalejin Jiha, Yankin Ƙididdiga na Metropolitan Pennsylvania . Yawan jama'a ya kai 2,879 a ƙidayar 2010. == Taswira == Pleasant Gap yana kudu da tsakiyar Cibiyar Cibiyar a{{Coord|40|52|1|N|77|44|37|W|region:US_type:city}} (40.866926, -77.743539). Yana da farko a Kudancin Garin bazara, tare da ƙaramin yanki yana faɗaɗa yamma zuwa garin Benner . Al'ummar tana cikin kwarin Nittany, kusa da arewa maso yammacin tsaunin Nittany . Gudun Gap yana gudana daga dutsen ta hanyar Gap mai Dadi na zahiri kuma ya ci gaba cikin garin, yana shiga reshen Logan, raƙuman ruwa na arewa mai gudana na Spring Creek, a gefen arewa maso yamma na garin. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Babban Gap CDP yana da yawan yanki na {{Convert|4.21|km2}} , duk ta kasa. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2010, akwai mutane 2,879, gidaje 1,198, da iyalai 794 da ke zaune a cikin CDP. Yawan jama'a ya kasance mutane 1,818.7 a kowace murabba'in {{Sup|2}} (702.2/km2). Akwai rukunin gidaje 1,238 a matsakaicin yawa na 782.1/sq mi (302.0/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 95.7% Fari, 1.9% Baƙar fata ko Ba'amurke, 0.2% Ba'amurke, 1.0% Asiya, da 1.2% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.8% na yawan jama'a. Akwai gidaje 1,198, daga cikinsu kashi 31.2% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 51.8% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 4.3% na da magidanci da ba mace a wurin, kashi 10.2% na da mace mai gida babu miji., kuma 33.7% ba dangi bane. Kashi 27.4% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 9.2% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.40 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.93. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 23.9% a ƙarƙashin shekaru 18, 6.7% daga 18 zuwa 24, 32.0% daga 25 zuwa 44, 25.2% daga 45 zuwa 64, da 12.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 37. Ga kowane mata 100, akwai maza 96.1. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 94.1. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $49,728, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $73,224. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $25,350. Kusan 3.1% na iyalai da 4.9% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 7.2% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 2.5% na waɗanda shekarun su 65 ko sama da haka. == Hotuna == {| |[[File:Pleasant_Gap_PA02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Pleasant_Gap_PA02.jpg/170px-Pleasant_Gap_PA02.jpg|alt=Photo of Pleasant Gap|thumb| Babban Titin (PA 144) - Duba kudu zuwa Dutsen Nittany]] |} == Nassoshi == <references /> {{Centre County, Pennsylvania}}{{Authority control}} 3v5cjk7wn2001zt4ovtzqp6cvdtzye0 167003 167001 2022-08-20T05:28:54Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|name=Pleasant Gap, Pennsylvania|official_name=|settlement_type=[[Census-designated place]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=Pleasant_Gap_PA.jpg|imagesize=|image_caption=Pleasant Gap as seen from Big Rock|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Pennsylvania|pushpin_label=Pleasant Gap|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=Location within the U.S. state of Pennsylvania|pushpin_mapsize=|image_map=Map of Pleasant Gap, Centre County, Pennsylvania Highlighted.png|map_caption=Location within Centre County|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Pennsylvania]]|subdivision_type2=[[List of counties in Pennsylvania|County]]|subdivision_name2=[[Centre County, Pennsylvania|Centre]]|subdivision_type3=[[Township (Pennsylvania)|Townships]]|subdivision_name3=[[Spring Township, Centre County, Pennsylvania|Spring]], [[Benner Township, Centre County, Pennsylvania|Benner]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=4.21|area_land_km2=4.21|area_water_km2=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=2879|population_density_km2=688.1 <!-- General information -->|timezone=[[Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=-5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=-4|elevation_footnotes=|elevation_ft=1020|coordinates={{coord|40|52|1|N|77|44|37|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=16823|area_code=814|blank1_name=[[FIPS code]]|blank1_info=42-61232|blank2_name=[[GNIS]] code|blank2_info=1184007|website=|footnotes=}} '''Pleasant Gap''' yanki ne da ba a haɗa shi ba da wurin ƙidayar jama'a (CDP) a cikin gundumar Center, [[Pennsylvania]], Amurka. Yana daga cikin Kwalejin Jiha, Yankin Ƙididdiga na Metropolitan Pennsylvania. Yawan jama'a ya kai 2,879 a ƙidayar 2010. == Taswira == Pleasant Gap yana kudu da tsakiyar Cibiyar Cibiyar a{{Coord|40|52|1|N|77|44|37|W|region:US_type:city}} (40.866926, -77.743539). Yana da farko a Kudancin Garin bazara, tare da ƙaramin yanki yana faɗaɗa yamma zuwa garin Benner . Al'ummar tana cikin kwarin Nittany, kusa da arewa maso yammacin tsaunin Nittany . Gudun Gap yana gudana daga dutsen ta hanyar Gap mai Dadi na zahiri kuma ya ci gaba cikin garin, yana shiga reshen Logan, raƙuman ruwa na arewa mai gudana na Spring Creek, a gefen arewa maso yamma na garin. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Babban Gap CDP yana da yawan yanki na {{Convert|4.21|km2}} , duk ta kasa. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2010, akwai mutane 2,879, gidaje 1,198, da iyalai 794 da ke zaune a cikin CDP. Yawan jama'a ya kasance mutane 1,818.7 a kowace murabba'in {{Sup|2}} (702.2/km2). Akwai rukunin gidaje 1,238 a matsakaicin yawa na 782.1/sq mi (302.0/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 95.7% Fari, 1.9% Baƙar fata ko Ba'amurke, 0.2% Ba'amurke, 1.0% Asiya, da 1.2% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.8% na yawan jama'a. Akwai gidaje 1,198, daga cikinsu kashi 31.2% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 51.8% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 4.3% na da magidanci da ba mace a wurin, kashi 10.2% na da mace mai gida babu miji., kuma 33.7% ba dangi bane. Kashi 27.4% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 9.2% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.40 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.93. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 23.9% a ƙarƙashin shekaru 18, 6.7% daga 18 zuwa 24, 32.0% daga 25 zuwa 44, 25.2% daga 45 zuwa 64, da 12.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 37. Ga kowane mata 100, akwai maza 96.1. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 94.1. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $49,728, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $73,224. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $25,350. Kusan 3.1% na iyalai da 4.9% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 7.2% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 2.5% na waɗanda shekarun su 65 ko sama da haka. == Hotuna == {| |[[File:Pleasant_Gap_PA02.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/10/Pleasant_Gap_PA02.jpg/170px-Pleasant_Gap_PA02.jpg|alt=Photo of Pleasant Gap|thumb| Babban Titin (PA 144) - Duba kudu zuwa Dutsen Nittany]] |} == Nassoshi == <references /> {{Centre County, Pennsylvania}}{{Authority control}} o2z407hsn077fqyyon8svy1ytv6razf Merrimac, Virginia 0 35503 166960 2022-08-20T00:40:35Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/971500215|Merrimac, Virginia]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=Merrimac, Virginia|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|pushpin_map=Shenandoah Valley#USA Virginia#USA|pushpin_label=Merrimac <!-- Location -->|subdivision_type=Country|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Virginia]]|subdivision_type2=[[List of counties in Virginia|County]]|subdivision_name2=[[Montgomery County, Virginia|Montgomery]] <!-- Government -->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=4.7|area_land_km2=4.7|area_water_km2=0.0|area_total_sq_mi=1.8|area_land_sq_mi=1.8|area_water_sq_mi=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[2010 United States Census|2010]]|population_footnotes=|population_total=2,133|population_density_km2=|population_density_sq_mi=auto <!-- General information -->|timezone=[[Eastern Time Zone|Eastern (EST)]]|utc_offset=&minus;5|timezone_DST=EDT|utc_offset_DST=&minus;4|elevation_footnotes=|elevation_m=605|elevation_ft=1985|coordinates={{coord|37|11|32|N|80|25|20|W|region:US-VA_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=51-51208<ref name="GR2">{{cite web|url=https://www.census.gov|publisher=[[United States Census Bureau]]|accessdate=2008-01-31|title=U.S. Census website}}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1493279<ref name="GR3">{{cite web|url=http://geonames.usgs.gov|accessdate=2008-01-31|title=US Board on Geographic Names|publisher=[[United States Geological Survey]]|date=2007-10-25}}</ref>|website=|footnotes=}} '''Merrimac''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar Montgomery, [[Virginia]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 2,133 a ƙidayar 2010. Yana daga cikin yankin Blacksburg &#x2013; Christianburg Metropolitan Statistical Area wanda ya ƙunshi duk gundumar Montgomery da birnin Radford. == Tarihi == A cewar wata majiya, an ambaci sunan Merrimac ne saboda ana amfani da kwal daga mahakar ma'adinan yankin a CSS <nowiki><i id="mwFA">Virginia</i></nowiki> (tsohon USS . Merrimack ). Ofishin gidan waya da ake kira Merrimac Mines yana aiki daga 1904 har zuwa 1935. Gidan Linkous-Kipps da Montgomery Primitive Baptist Church an jera su a kan National Register of Historic Places . == Geography == Merrimac yana nan a{{Coord|37|11|32|N|80|25|20|W|type:city}} (37.192257, &#x2212; 80.422247). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimillar yanki na 1.8&nbsp;murabba'in mil (4.7&nbsp;km <sup>2</sup> ), duk ta kasa. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 1,751, gidaje 889, da iyalai 353 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 963.5 a kowace murabba'in mil (371.5/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 934 a matsakaicin yawa na 513.9/sq&nbsp;mi (198.1/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 94.35% Fari, 1.88 % Ba'amurke 1.88 %, 0.57%                                                                                                                                                                                                  ta   ta biyu ko fiye . Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 0.91% na yawan jama'a. Akwai gidaje 889, daga cikinsu kashi 18.0 cikin 100 na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 29.2% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 7.5% na da mace mai gida babu miji, kashi 60.2% kuma ba iyali ba ne. Kashi 53.7% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 25.3% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 1.82 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.76. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 17.2% a ƙarƙashin shekaru 18, 11.0% daga 18 zuwa 24, 28.0% daga 25 zuwa 44, 15.4% daga 45 zuwa 64, da 28.4% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 40. Ga kowane mata 100, akwai maza 82.0. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 74.5. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $21,462, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $40,800. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $31,223 sabanin $20,547 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $16,634. Kusan 12.4% na iyalai da 16.5% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 19.0% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 12.0% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Yanayi == Yanayin yanayi a wannan yanki yana da yanayin zafi, lokacin zafi mai zafi kuma gabaɗaya sanyi zuwa lokacin sanyi. Bisa ga tsarin Köppen Climate Classification, Merrimac yana da yanayin yanayi mai laushi, wanda aka rage "Cfa" akan taswirar yanayi. <ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=723180&cityname=Merrimac%2C+Virginia%2C+United+States+of+America&units= Climate Summary for Merrimac, Virginia]</ref> == Nassoshi == <references /> {{Montgomery County, Virginia}}{{Authority control}} bt9snugxyg0cdv8nniqvgt2hr50nezf Ovando, Montana 0 35504 166961 2022-08-20T00:41:53Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1078455176|Ovando, Montana]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=Ovando, Montana|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Powell_County_Montana_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Ovando_Highlighted.svg|mapsize=250px|map_caption=Location of Ovando, Montana|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Montana]]|subdivision_type2=[[List of counties in Montana|County]]|subdivision_name2=[[Powell County, Montana|Powell]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=23.7|area_land_km2=23.4|area_water_km2=0.3|area_total_sq_mi=9.1|area_land_sq_mi=9.0|area_water_sq_mi=0.1 <!-- Population -->|population_as_of=[[United States Census, 2000|2000]]|population_footnotes=|population_total=71|population_density_km2=3.0|population_density_sq_mi=7.9 <!-- General information -->|timezone=[[Mountain Time Zone|Mountain (MST)]]|utc_offset=-7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=-6|elevation_footnotes=|elevation_m=1246|elevation_ft=4088|coordinates={{coord|47|0|55|N|113|8|29|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=59854|area_code=[[Area code 406|406]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=30-56125|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0788528|website=|footnotes=}} '''Ovando''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar Powell, [[Montana]], Amurka. Yana da kusan mil hamsin da huɗu ENE na Missoula, Montana . Yawan jama'a ya kasance 71 a ƙidayar 2000 . Ovando Hoyt ya kasance shugaban gidan waya daga 1883 zuwa 1898. Yankunan daji na Bob Marshall da Scapegoat suna nan kusa. == Geography == Ovando yana nan a{{Coord|47|0|55|N|113|8|29|W|type:city}} (47.015159, -113.141253). A cewar Hukumar Kididdiga ta Amurka, CDP tana da yawan fadin {{Convert|9.1|sqmi|km2}} , wanda {{Convert|9.0|sqmi|km2}} ƙasa ce kuma {{Convert|0.1|sqmi|km2}} (1.20%) ruwa ne. === Yanayi === Wannan yanki na yanayin yanayi ana misalta shi da manyan bambance-bambancen yanayin zafi, tare da zafi zuwa zafi (kuma galibi mai zafi) lokacin rani da sanyi (wani lokaci mai tsananin sanyi). Bisa ga tsarin Köppen Climate Classification, Ovando yana da ɗanɗanar yanayi na nahiyar, wanda aka taƙaita "Dfb" akan taswirar yanayi. <ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=984342&cityname=Ovando%2C+Montana%2C+United+States+of+America&units= Climate Summary for Ovando, Montana]</ref> == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 71, gidaje 33, da iyalai 22 da ke zaune a cikin CDP. Yawan jama'a ya kasance mutane 7.9 a kowace murabba'in mil (3.0/km {{Sup|2}} ). Akwai rukunin gidaje 44 a matsakaicin yawa na 4.9 a kowace murabba'in mil (1.9/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 97.18% Fari, da 2.82% daga jinsi biyu ko fiye. Akwai gidaje 33, daga cikinsu kashi 27.3% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 54.5% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 9.1% na da mace mai gida babu miji, kashi 33.3% kuma ba iyali ba ne. Kashi 33.3% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 15.2% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.15 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.68. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 21.1% a ƙarƙashin shekaru 18, 29.6% daga 25 zuwa 44, 32.4% daga 45 zuwa 64, da 16.9% waɗanda ke da shekaru 65 ko fiye. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 44. Ga kowane mace 100 akwai maza 97.2. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 86.7. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $26,250, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $31,250. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $21,250 sabanin $20,000 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $15,012. Akwai 8.3% na iyalai da 21.2% na yawan jama'ar da ke zaune a ƙasa da layin talauci, gami da 26.7% na 'yan ƙasa da goma sha takwas da 33.3% na waɗanda suka haura 64. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Powell County, Montana}}{{Authority control}} appl1h6zuey606svr5pyb7cv1rmz2o3 167006 166961 2022-08-20T05:36:12Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Ovando, Montana|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Powell_County_Montana_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Ovando_Highlighted.svg|mapsize=250px|map_caption=Location of Ovando, Montana|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Montana]]|subdivision_type2=[[List of counties in Montana|County]]|subdivision_name2=[[Powell County, Montana|Powell]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=23.7|area_land_km2=23.4|area_water_km2=0.3|area_total_sq_mi=9.1|area_land_sq_mi=9.0|area_water_sq_mi=0.1 <!-- Population -->|population_as_of=[[United States Census, 2000|2000]]|population_footnotes=|population_total=71|population_density_km2=3.0|population_density_sq_mi=7.9 <!-- General information -->|timezone=[[Mountain Time Zone|Mountain (MST)]]|utc_offset=-7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=-6|elevation_footnotes=|elevation_m=1246|elevation_ft=4088|coordinates={{coord|47|0|55|N|113|8|29|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=59854|area_code=[[Area code 406|406]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=30-56125|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0788528|website=|footnotes=}} '''Ovando''' wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin gundumar Powell, [[Montana]], Amurka. Yana da kusan mil hamsin da huɗu ENE na Missoula, Montana . Yawan jama'a ya kasance 71 a ƙidayar 2000 . Ovando Hoyt ya kasance shugaban gidan waya daga 1883 zuwa 1898. Yankunan daji na Bob Marshall da Scapegoat suna nan kusa. == Geography == Ovando yana nan a{{Coord|47|0|55|N|113|8|29|W|type:city}} (47.015159, -113.141253). A cewar Hukumar Kididdiga ta Amurka, CDP tana da yawan fadin {{Convert|9.1|sqmi|km2}} , wanda {{Convert|9.0|sqmi|km2}} ƙasa ce kuma {{Convert|0.1|sqmi|km2}} (1.20%) ruwa ne. === Yanayi === Wannan yanki na yanayin yanayi ana misalta shi da manyan bambance-bambancen yanayin zafi, tare da zafi zuwa zafi (kuma galibi mai zafi) lokacin rani da sanyi (wani lokaci mai tsananin sanyi). Bisa ga tsarin Köppen Climate Classification, Ovando yana da ɗanɗanar yanayi na nahiyar, wanda aka taƙaita "Dfb" akan taswirar yanayi. <ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=984342&cityname=Ovando%2C+Montana%2C+United+States+of+America&units= Climate Summary for Ovando, Montana]</ref> == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 71, gidaje 33, da iyalai 22 da ke zaune a cikin CDP. Yawan jama'a ya kasance mutane 7.9 a kowace murabba'in mil (3.0/km {{Sup|2}} ). Akwai rukunin gidaje 44 a matsakaicin yawa na 4.9 a kowace murabba'in mil (1.9/km {{Sup|2}} ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 97.18% Fari, da 2.82% daga jinsi biyu ko fiye. Akwai gidaje 33, daga cikinsu kashi 27.3% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 54.5% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 9.1% na da mace mai gida babu miji, kashi 33.3% kuma ba iyali ba ne. Kashi 33.3% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 15.2% na da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.15 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.68. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 21.1% a ƙarƙashin shekaru 18, 29.6% daga 25 zuwa 44, 32.4% daga 45 zuwa 64, da 16.9% waɗanda ke da shekaru 65 ko fiye. Matsakaicin shekarun ya kasance shekaru 44. Ga kowane mace 100 akwai maza 97.2. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 86.7. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $26,250, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $31,250. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $21,250 sabanin $20,000 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $15,012. Akwai 8.3% na iyalai da 21.2% na yawan jama'ar da ke zaune a ƙasa da layin talauci, gami da 26.7% na 'yan ƙasa da goma sha takwas da 33.3% na waɗanda suka haura 64. == Nassoshi == {{Reflist}}{{Powell County, Montana}}{{Authority control}} 43mbrvj1tklcimjlwmy6l2wm1n2tg67 Papaikou, Hawaii 0 35505 166962 2022-08-20T00:43:50Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1104410033|Papaikou, Hawaii]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement <!-- Basic info ---------------->|official_name=Papaikou, Hawaii|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[Census-designated place]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|image_blank_emblem=|blank_emblem_type=|blank_emblem_size=|image_map=Hawaii_County_Hawaii_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Papaikou_Highlighted.svg|mapsize=|map_caption=Location in [[Hawaii County, Hawaii|Hawaii County]] and the state of [[Hawaii]]|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=<!-- Location ------------------>|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Hawaii]]|subdivision_type2=[[List of counties in Hawaii|County]]|subdivision_name2=[[Hawaii County, Hawaii|Hawaii]]|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=|established_date=|established_title2=<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=<!-- Area --------------------->|area_magnitude=|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_15.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=December 18, 2021}}</ref>|area_total_km2=5.62|area_land_km2=3.77|area_water_km2=1.85|area_total_sq_mi=2.17|area_land_sq_mi=1.45|area_water_sq_mi=0.71|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|area_blank1_title=|area_blank1_km2=|area_blank1_sq_mi=<!-- Population ----------------------->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_note=|population_total=1166|population_density_km2=309.65|population_density_sq_mi=801.93|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=<!-- General information --------------->|timezone=[[Hawaii-Aleutian Standard Time Zone|Hawaii-Aleutian]]|utc_offset=-10|timezone_DST=|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|19|47|38|N|155|5|48|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|elevation_footnotes=|elevation_m=72|elevation_ft=236 <!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=96781|area_code=[[Area code 808|808]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=15-61550|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0363121|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Papaikou''' wuri ne da aka sanya ƙidayar (CDP) a cikin gundumar Hawaii, [[Hawaii]], Amurka, kuma yana da ƴan mil mil arewa da kujerar gundumar, Hilo . Yawan Papaikou ya kasance 1,314 a ƙidayar 2010, ya ragu daga 1,414 a ƙidayar 2000 . == Geography == Papaikou yana gefen gabas na tsibirin Hawaii a{{Coord|19|47|38|N|155|5|48|W|type:city}} (19.794022, -155.096531). Hanyar Hawaii 19 ta ratsa cikin al'umma, tana jagorantar kudu {{Convert|5|mi|0}} zuwa Hilo da arewa maso yamma {{Convert|37|mi}} zuwa Honoka . A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Papaikou CDP yana da yawan fadin {{Convert|4.9|km2}} , wanda daga ciki {{Convert|3.7|km2}} ƙasa ne kuma {{Convert|1.1|km2}} , ko 23.03%, ruwa ne. CDP tana iyaka da Tekun Pasifik daga Hokeo Point a arewa zuwa Kekiwi Point a kudu. == Yanayi == Papaikou yana da yanayi na dazuzzukan wurare masu zafi (Af) tare da yawan ruwan sama a duk shekara.{{Weather box}} == Alkaluma == {{US Census population|2020=1166|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}}A ƙidayar 2000 akwai mutane 1,414, gidaje 475, da iyalai 363 a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 964.3 a kowace murabba'in mil (371.4/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 502 a matsakaicin yawa na 342.4 a kowace murabba'in mil (131.9/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 15.28% Fari, 0.50% Ba'amurke, 0.07% Ba'amurke, 45.83% Asiya, 9.41% Pacific Islander, 1.41% daga sauran jinsi, da 27.51% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowane jinsi sun kasance 6.86%. [[File:OnomeaBay.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/OnomeaBay.jpg/220px-OnomeaBay.jpg|left|thumb| Duban Onomea Bay daga hanya mai ban sha'awa ta Papaikou da Pepeekeo, Yuni 2011]] Daga cikin gidaje 475 kashi 29.5% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 52.8% ma’aurata ne da ke zaune tare, kashi 14.7% na da mace mai gida da babu mijin aure, kashi 23.4% kuma ba iyali ba ne. 19.4% na gidaje mutum ɗaya ne kuma 10.7% mutum ɗaya ne mai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.98 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.35. Rarraba shekarun ya kasance 24.2% a ƙarƙashin shekarun 18, 7.8% daga 18 zuwa 24, 24.8% daga 25 zuwa 44, 23.2% daga 45 zuwa 64, da 20.1% 65 ko fiye. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 40. Ga kowane mata 100, akwai maza 97.2. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 96.3. Matsakaicin kuɗin shiga gida shine $37,031 kuma matsakaicin kuɗin shiga iyali shine $40,446. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $25,000 sabanin $24,205 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $13,782. Kusan 12.1% na iyalai da 15.0% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 18.0% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 7.6% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Abubuwan sha'awa == * Lambun Botanical na Hawai == Duba kuma ==   * Jerin wuraren ƙidayar jama'a a Hawaii == Nassoshi == {{Reflist|22em}} == Hanyoyin haɗi na waje == {{Commons category-inline|Papaikou, Hawaii}}{{Hawaii County, Hawaii}}{{Authority control}} 7d9vorz6c50joz2ztrbh79enkzc5v02 167002 166962 2022-08-20T05:24:56Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}}{{Infobox settlement <!-- Basic info ---------------->|official_name=Papaikou, Hawaii|other_name=|native_name=<!-- for cities whose native name is not in English -->|nickname=|settlement_type=[[Census-designated place]]|motto=<!-- images and maps ----------->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|flag_size=|image_seal=|seal_size=|image_shield=|shield_size=|image_blank_emblem=|blank_emblem_type=|blank_emblem_size=|image_map=Hawaii_County_Hawaii_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Papaikou_Highlighted.svg|mapsize=|map_caption=Location in [[Hawaii County, Hawaii|Hawaii County]] and the state of [[Hawaii]]|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=|pushpin_map=<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=<!-- the position of the pushpin label: left, right, top, bottom, none -->|pushpin_map_caption=|pushpin_mapsize=<!-- Location ------------------>|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Hawaii]]|subdivision_type2=[[List of counties in Hawaii|County]]|subdivision_name2=[[Hawaii County, Hawaii|Hawaii]]|subdivision_type3=|subdivision_name3=|subdivision_type4=|subdivision_name4=<!-- Politics ----------------->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|leader_title2=|leader_name2=|leader_title3=|leader_name3=|leader_title4=|leader_name4=|established_title=|established_date=|established_title2=<!-- Incorporated (town) -->|established_date2=|established_title3=<!-- Incorporated (city) -->|established_date3=<!-- Area --------------------->|area_magnitude=|unit_pref=Imperial|area_footnotes=<ref name="CenPopGazetteer2020">{{cite web|title=2020 U.S. Gazetteer Files|url=https://www2.census.gov/geo/docs/maps-data/data/gazetteer/2020_Gazetteer/2020_gaz_place_15.txt|publisher=United States Census Bureau|accessdate=December 18, 2021}}</ref>|area_total_km2=5.62|area_land_km2=3.77|area_water_km2=1.85|area_total_sq_mi=2.17|area_land_sq_mi=1.45|area_water_sq_mi=0.71|area_water_percent=|area_urban_km2=|area_urban_sq_mi=|area_metro_km2=|area_metro_sq_mi=|area_blank1_title=|area_blank1_km2=|area_blank1_sq_mi=<!-- Population ----------------------->|population_as_of=[[2020 United States Census|2020]]|population_footnotes=|population_note=|population_total=1166|population_density_km2=309.65|population_density_sq_mi=801.93|population_metro=|population_density_metro_km2=|population_density_metro_sq_mi=|population_urban=|population_density_urban_km2=|population_density_urban_sq_mi=|population_blank1_title=|population_blank1=|population_density_blank1_km2=|population_density_blank1_sq_mi=<!-- General information --------------->|timezone=[[Hawaii-Aleutian Standard Time Zone|Hawaii-Aleutian]]|utc_offset=-10|timezone_DST=|utc_offset_DST=|coordinates={{coord|19|47|38|N|155|5|48|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|elevation_footnotes=|elevation_m=72|elevation_ft=236 <!-- Area/postal codes & others -------->|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=96781|area_code=[[Area code 808|808]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=15-61550|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0363121|website=|footnotes=|pop_est_as_of=|pop_est_footnotes=|population_est=}} '''Papaikou''' wuri ne da aka sanya ƙidayar (CDP) a cikin gundumar Hawaii, [[Hawaii]], Amurka, kuma yana da ƴan mil mil arewa da kujerar gundumar, Hilo . Yawan Papaikou ya kasance 1,314 a ƙidayar 2010, ya ragu daga 1,414 a ƙidayar 2000 . == Geography == Papaikou yana gefen gabas na tsibirin Hawaii a{{Coord|19|47|38|N|155|5|48|W|type:city}} (19.794022, -155.096531). Hanyar Hawaii 19 ta ratsa cikin al'umma, tana jagorantar kudu {{Convert|5|mi|0}} zuwa Hilo da arewa maso yamma {{Convert|37|mi}} zuwa Honoka . A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, Papaikou CDP yana da yawan fadin {{Convert|4.9|km2}} , wanda daga ciki {{Convert|3.7|km2}} ƙasa ne kuma {{Convert|1.1|km2}} , ko 23.03%, ruwa ne. CDP tana iyaka da Tekun Pasifik daga Hokeo Point a arewa zuwa Kekiwi Point a kudu. == Yanayi == Papaikou yana da yanayi na dazuzzukan wurare masu zafi (Af) tare da yawan ruwan sama a duk shekara.{{Weather box}} == Alkaluma == {{US Census population|2020=1166|footnote=U.S. Decennial Census<ref name="DecennialCensus">{{cite web|url=http://www.census.gov/prod/www/decennial.html|title=Census of Population and Housing|publisher=Census.gov|accessdate=June 4, 2016}}</ref>}}A ƙidayar 2000 akwai mutane 1,414, gidaje 475, da iyalai 363 a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 964.3 a kowace murabba'in mil (371.4/km <sup>2</sup> ). Akwai rukunin gidaje 502 a matsakaicin yawa na 342.4 a kowace murabba'in mil (131.9/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 15.28% Fari, 0.50% Ba'amurke, 0.07% Ba'amurke, 45.83% Asiya, 9.41% Pacific Islander, 1.41% daga sauran jinsi, da 27.51% daga jinsi biyu ko fiye. Hispanic ko Latino na kowane jinsi sun kasance 6.86%. [[File:OnomeaBay.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/OnomeaBay.jpg/220px-OnomeaBay.jpg|left|thumb| Duban Onomea Bay daga hanya mai ban sha'awa ta Papaikou da Pepeekeo, Yuni 2011]] Daga cikin gidaje 475 kashi 29.5% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 da ke zaune tare da su, kashi 52.8% ma’aurata ne da ke zaune tare, kashi 14.7% na da mace mai gida da babu mijin aure, kashi 23.4% kuma ba iyali ba ne. 19.4% na gidaje mutum ɗaya ne kuma 10.7% mutum ɗaya ne mai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gida shine 2.98 kuma matsakaicin girman dangi shine 3.35. Rarraba shekarun ya kasance 24.2% a ƙarƙashin shekarun 18, 7.8% daga 18 zuwa 24, 24.8% daga 25 zuwa 44, 23.2% daga 45 zuwa 64, da 20.1% 65 ko fiye. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 40. Ga kowane mata 100, akwai maza 97.2. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 96.3. Matsakaicin kuɗin shiga gida shine $37,031 kuma matsakaicin kuɗin shiga iyali shine $40,446. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $25,000 sabanin $24,205 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $13,782. Kusan 12.1% na iyalai da 15.0% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 18.0% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 7.6% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Abubuwan sha'awa == * Lambun Botanical na Hawai == Duba kuma ==   * Jerin wuraren ƙidayar jama'a a Hawaii == Nassoshi == {{Reflist|22em}} == Hanyoyin haɗi na waje == {{Commons category-inline|Papaikou, Hawaii}}{{Hawaii County, Hawaii}}{{Authority control}} 6xp45w6aqnvt4b36qy75hp2twoqdhjh Power, Montana 0 35506 166963 2022-08-20T01:15:54Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1018828326|Power, Montana]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|official_name=Power, Montana|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Teton_County_Montana_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Power_Highlighted.svg|mapsize=250px|map_caption=Location of Power, Montana|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Montana]]|subdivision_type2=[[List of counties in Montana|County]]|subdivision_name2=[[Teton County, Montana|Teton]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=3.9|area_land_km2=3.9|area_water_km2=0.0|area_total_sq_mi=1.5|area_land_sq_mi=1.5|area_water_sq_mi=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[United States Census, 2000|2000]]|population_footnotes=|population_total=171|population_density_km2=44.1|population_density_sq_mi=114.1 <!-- General information -->|timezone=[[Mountain Time Zone|Mountain (MST)]]|utc_offset=-7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=-6|elevation_footnotes=|elevation_m=1126|elevation_ft=3694|coordinates={{coord|47|42|55|N|111|41|13|W|region:US_type:city|display=inline,title}} <!-- Area/postal codes & others -->|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=59468|area_code=[[Area code 406|406]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=30-59500|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0775423|website=|footnotes=}} '''Wutar Wuta''' ce da aka ayyana (CDP) a cikin gundumar Teton, [[Montana]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 171 a ƙidayar 2000 . Sunan garin bayan majagaba na Montana, Thomas Charles Power, wanda ya kafa garin a cikin 1910. == Geography == Wutar tana nan a{{Coord|47|42|55|N|111|41|13|W|type:city}} (47.715367, -111.687054). Interstate 15 yana wucewa ta cikin al'umma, tare da samun dama daga Fita 302. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimillar yanki na 1.5&nbsp;murabba'in mil (3.9&nbsp;km {{Sup|2}} ), wanda 1.5&nbsp;murabba'i&nbsp;mil (3.9&nbsp;km {{Sup|2}} ) kasa ce kuma 0.66% ruwa ne. == Alkaluma == {{As of|2000}}, there were 171 people, 68 households, and 51 families residing in the CDP. The [[Yawan mutane|population density]] was 114.1 people per square mile (44.0/km{{Sup|2}}). There were 71 housing units at an average density of 47.4 per square mile (18.3/km{{Sup|2}}). The racial makeup of the CDP was 97.08% [[Fari (Kidayar Amurka)|White]], 1.17% [[Ba'amurke (Kidayar Amurka)|Native American]], and 1.75% from two or more races. [[Hispanic (Kidayar Amurka)|Hispanic]] or [[Latino (Kidayar Amurka)|Latino]] of any race were 0.58% of the population. Akwai gidaje 68, daga cikinsu kashi 33.8% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 66.2% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 7.4% na da mace mai gida babu miji, kashi 25.0% kuma ba iyali ba ne. Kashi 22.1% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 7.4% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.51 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.94. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 30.4% a ƙarƙashin shekaru 18, 4.1% daga 18 zuwa 24, 30.4% daga 25 zuwa 44, 19.9% daga 45 zuwa 64, da 15.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 37. Ga kowane mata 100, akwai maza 90.0. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 91.9. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $38,036, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $39,286. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $27,083 sabanin $13,125 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $16,527. Kimanin kashi 8.9% na iyalai da 18.6% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 48.6% na waɗanda ba su kai shekara sha takwas ba kuma babu ɗayan waɗanda 65 ko sama da haka. == Yanayi == Bisa ga tsarin Köppen Climate Classification, Ƙarfin yana da yanayi mai sanyi mai sanyi, wanda aka taƙaita "BSk" akan taswirar yanayi. <ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=7642&cityname=Power%2C+Montana%2C+United+States+of+America&units= Climate Summary for Power, Montana]</ref> == Wasan Bidiyo == A lokacin Ludum Dare 39 Game Jam, inda jigon ya kasance "Gudun Ƙarfin Ƙarfi", wani ɗan takara mai suna "Pixel Prophecy" ya haifar da kasada ta rubutu bisa ga garin Power, MT. == Ilimi == Gundumar Makarantun Wuta tana koyar da ɗalibai tun daga kindergarten zuwa aji 12. Sunan tawagar makarantar Power High School shine Pirates. == Duba kuma == * Fairfield Sun Times, jaridar gida == Nassoshi == {{Reflist}}{{Teton County, Montana}}{{Authority control}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] aluu5b492mpjbwe0g37m7nvodmarwhy 167004 166963 2022-08-20T05:32:34Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|official_name=Power, Montana|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Teton_County_Montana_Incorporated_and_Unincorporated_areas_Power_Highlighted.svg|mapsize=250px|map_caption=Location of Power, Montana|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Montana]]|subdivision_type2=[[List of counties in Montana|County]]|subdivision_name2=[[Teton County, Montana|Teton]]|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=3.9|area_land_km2=3.9|area_water_km2=0.0|area_total_sq_mi=1.5|area_land_sq_mi=1.5|area_water_sq_mi=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[United States Census, 2000|2000]]|population_footnotes=|population_total=171|population_density_km2=44.1|population_density_sq_mi=114.1 <!-- General information -->|timezone=[[Mountain Time Zone|Mountain (MST)]]|utc_offset=-7|timezone_DST=MDT|utc_offset_DST=-6|elevation_footnotes=|elevation_m=1126|elevation_ft=3694|coordinates={{coord|47|42|55|N|111|41|13|W|region:US_type:city|display=inline,title}} <!-- Area/postal codes & others -->|postal_code_type=[[ZIP code]]|postal_code=59468|area_code=[[Area code 406|406]]|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=30-59500|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=0775423|website=|footnotes=}} '''Wutar Wuta''' ce da aka ayyana (CDP) a cikin gundumar Teton, [[Montana]], Amurka. Yawan jama'a ya kasance 171 a ƙidayar 2000 . Sunan garin bayan majagaba na Montana, Thomas Charles Power, wanda ya kafa garin a cikin 1910. == Geography == Wutar tana nan a{{Coord|47|42|55|N|111|41|13|W|type:city}} (47.715367, -111.687054). Interstate 15 yana wucewa ta cikin al'umma, tare da samun dama daga Fita 302. A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimillar yanki na 1.5&nbsp;murabba'in mil (3.9&nbsp;km {{Sup|2}} ), wanda 1.5&nbsp;murabba'i&nbsp;mil (3.9&nbsp;km {{Sup|2}} ) kasa ce kuma 0.66% ruwa ne. == Alkaluma == {{As of|2000}}, there were 171 people, 68 households, and 51 families residing in the CDP. The [[Yawan mutane|population density]] was 114.1 people per square mile (44.0/km{{Sup|2}}). There were 71 housing units at an average density of 47.4 per square mile (18.3/km{{Sup|2}}). The racial makeup of the CDP was 97.08% [[Fari (Kidayar Amurka)|White]], 1.17% [[Ba'amurke (Kidayar Amurka)|Native American]], and 1.75% from two or more races. [[Hispanic (Kidayar Amurka)|Hispanic]] or [[Latino (Kidayar Amurka)|Latino]] of any race were 0.58% of the population. Akwai gidaje 68, daga cikinsu kashi 33.8% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 66.2% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 7.4% na da mace mai gida babu miji, kashi 25.0% kuma ba iyali ba ne. Kashi 22.1% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 7.4% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 2.51 kuma matsakaicin girman dangi shine 2.94. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 30.4% a ƙarƙashin shekaru 18, 4.1% daga 18 zuwa 24, 30.4% daga 25 zuwa 44, 19.9% daga 45 zuwa 64, da 15.2% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 37. Ga kowane mata 100, akwai maza 90.0. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 91.9. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $38,036, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $39,286. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $27,083 sabanin $13,125 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $16,527. Kimanin kashi 8.9% na iyalai da 18.6% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 48.6% na waɗanda ba su kai shekara sha takwas ba kuma babu ɗayan waɗanda 65 ko sama da haka. == Yanayi == Bisa ga tsarin Köppen Climate Classification, Ƙarfin yana da yanayi mai sanyi mai sanyi, wanda aka taƙaita "BSk" akan taswirar yanayi. <ref>[http://www.weatherbase.com/weather/weather-summary.php3?s=7642&cityname=Power%2C+Montana%2C+United+States+of+America&units= Climate Summary for Power, Montana]</ref> == Wasan Bidiyo == A lokacin Ludum Dare 39 Game Jam, inda jigon ya kasance "Gudun Ƙarfin Ƙarfi", wani ɗan takara mai suna "Pixel Prophecy" ya haifar da kasada ta rubutu bisa ga garin Power, MT. == Ilimi == Gundumar Makarantun Wuta tana koyar da ɗalibai tun daga kindergarten zuwa aji 12. Sunan tawagar makarantar Power High School shine Pirates. == Duba kuma == * Fairfield Sun Times, jaridar gida == Nassoshi == {{Reflist}}{{Teton County, Montana}}{{Authority control}} [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] t1s7r3vbelm3nmc75nutui2ygp61yxb Chula Vista, Maverick County, Texas 0 35507 166964 2022-08-20T01:17:03Z S.H Ningi 17885 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/962622046|Chula Vista, Maverick County, Texas]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox settlement|<!--|pushpin_map =Texas |pushpin_label_position =left |pushpin_map_caption =Location within the state of Texas |pushpin_mapsize =-->|official_name=Chula Vista, Texas|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Maverick County RositaNorth.svg|mapsize=300px|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Texas]]|subdivision_type2=[[List of counties in Texas|County]]|subdivision_name2=[[Maverick County, Texas|Maverick]] <!-- Government -->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=7.9|area_land_km2=7.9|area_water_km2=0.0|area_total_sq_mi=3.1|area_land_sq_mi=3.1|area_water_sq_mi=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[United States Census, 2000|2000]]|population_footnotes=|population_total=3400|population_density_km2=429.3|population_density_sq_mi=1111.8 <!-- General information -->|timezone=[[North American Central Time Zone|Central (CST)]]|utc_offset=-6|timezone_DST=CDT|utc_offset_DST=-5|elevation_footnotes=|elevation_m=247|elevation_ft=810|coordinates={{coord|28|39|12|N|100|25|34|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=48-63360<ref name="GR2">{{cite web|url=https://www.census.gov|publisher=[[United States Census Bureau]]|accessdate=2008-01-31|title=U.S. Census website}}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1852762<ref>{{cite gnis|1852762|Chula Vista Census Designated Place}}</ref>|website=|footnotes=}} '''Chula Vista''', wanda aka fi sani da '''Rosita North''', wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin Maverick County, [[Texas]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 3,400 a ƙidayar 2000 . == Geography == Chula Vista yana a{{Coord|28|39|12|N|100|25|34|W|type:city}} (28.653362, -100.426004). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimlar yanki na {{Convert|3.1|sqmi|km2}} wanda, {{Convert|3.1|sqmi|km2}} kasa ce kuma 0.33% ruwa ne. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 3,400, gidaje 813, da iyalai 765 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 1,111.8 a kowace murabba'in mil ( <sup>429.0</sup> /km2). Akwai rukunin gidaje 961 a matsakaicin yawa na 314.2/sq&nbsp;mi (121.3/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 66.71 % Fari, 0.32% Ba'amurke, 0.97%&amp;nbsp; &amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp; 66.71   Fari. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 98.15% na yawan jama'a. Akwai gidaje 813, daga cikinsu kashi 66.2% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 79.8% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 10.8% na da mace mai gida babu miji, kashi 5.8% kuma ba iyali ba ne. Kashi 4.3% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 2.2% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 4.18 kuma matsakaicin girman dangi shine 4.33. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 42.9% a ƙarƙashin shekaru 18, 9.4% daga 18 zuwa 24, 29.6% daga 25 zuwa 44, 13.2% daga 45 zuwa 64, da 5.0% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 23. Ga kowane mata 100, akwai maza 97.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 93.1. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $17,451, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $18,667. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $16,658 sabanin $13,750 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $5,482. Kusan 45.4% na iyalai da 48.1% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 53.7% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 56.5% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Ilimi == Chula Vista tana hidimar gundumar Makaranta mai zaman kanta ta Eagle Pass . == Nassoshi == <references /> {{Maverick County, Texas}}{{Authority control}} 2lr6pqpxs8gkqfp2exrd2zyzo5op4x1 167005 166964 2022-08-20T05:34:20Z Bello Na'im 12241 wikitext text/x-wiki {{delete}} {{Infobox settlement|<!--|pushpin_map =Texas |pushpin_label_position =left |pushpin_map_caption =Location within the state of Texas |pushpin_mapsize =-->|official_name=Chula Vista, Texas|settlement_type=[[Census-designated place|CDP]]|nickname=|motto=<!-- Images -->|image_skyline=|imagesize=|image_caption=|image_flag=|image_seal=<!-- Maps -->|image_map=Maverick County RositaNorth.svg|mapsize=300px|map_caption=|image_map1=|mapsize1=|map_caption1=<!-- Location -->|subdivision_type=[[List of sovereign states|Country]]|subdivision_name=United States|subdivision_type1=[[U.S. state|State]]|subdivision_name1=[[Texas]]|subdivision_type2=[[List of counties in Texas|County]]|subdivision_name2=[[Maverick County, Texas|Maverick]] <!-- Government -->|government_footnotes=|government_type=|leader_title=|leader_name=|leader_title1=|leader_name1=|established_title=|established_date=<!-- Area -->|unit_pref=Imperial|area_footnotes=|area_magnitude=|area_total_km2=7.9|area_land_km2=7.9|area_water_km2=0.0|area_total_sq_mi=3.1|area_land_sq_mi=3.1|area_water_sq_mi=0.0 <!-- Population -->|population_as_of=[[United States Census, 2000|2000]]|population_footnotes=|population_total=3400|population_density_km2=429.3|population_density_sq_mi=1111.8 <!-- General information -->|timezone=[[North American Central Time Zone|Central (CST)]]|utc_offset=-6|timezone_DST=CDT|utc_offset_DST=-5|elevation_footnotes=|elevation_m=247|elevation_ft=810|coordinates={{coord|28|39|12|N|100|25|34|W|region:US_type:city|display=inline,title}}|postal_code_type=|postal_code=|area_code=|blank_name=[[Federal Information Processing Standard|FIPS code]]|blank_info=48-63360<ref name="GR2">{{cite web|url=https://www.census.gov|publisher=[[United States Census Bureau]]|accessdate=2008-01-31|title=U.S. Census website}}</ref>|blank1_name=[[Geographic Names Information System|GNIS]] feature ID|blank1_info=1852762<ref>{{cite gnis|1852762|Chula Vista Census Designated Place}}</ref>|website=|footnotes=}} '''Chula Vista''', wanda aka fi sani da '''Rosita North''', wuri ne da aka keɓe (CDP) a cikin Maverick County, [[Texas]], Amurka. Yawan jama'a ya kai 3,400 a ƙidayar 2000 . == Geography == Chula Vista yana a{{Coord|28|39|12|N|100|25|34|W|type:city}} (28.653362, -100.426004). A cewar Ofishin Kididdiga na Amurka, CDP tana da jimlar yanki na {{Convert|3.1|sqmi|km2}} wanda, {{Convert|3.1|sqmi|km2}} kasa ce kuma 0.33% ruwa ne. == Alkaluma == Dangane da ƙidayar na 2000, akwai mutane 3,400, gidaje 813, da iyalai 765 da ke zaune a cikin CDP. Yawan yawan jama'a ya kasance mutane 1,111.8 a kowace murabba'in mil ( <sup>429.0</sup> /km2). Akwai rukunin gidaje 961 a matsakaicin yawa na 314.2/sq&nbsp;mi (121.3/km <sup>2</sup> ). Tsarin launin fata na CDP ya kasance 66.71 % Fari, 0.32% Ba'amurke, 0.97%&amp;nbsp; &amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp;&amp;nbsp; 66.71   Fari. Hispanic ko Latino na kowace kabila sun kasance 98.15% na yawan jama'a. Akwai gidaje 813, daga cikinsu kashi 66.2% na da ‘ya’ya ‘yan kasa da shekara 18 suna zaune tare da su, kashi 79.8% [[Aure|ma’aurata ne da]] ke zaune tare, kashi 10.8% na da mace mai gida babu miji, kashi 5.8% kuma ba iyali ba ne. Kashi 4.3% na dukkan gidaje sun kasance mutane ne, kuma kashi 2.2% suna da wanda ke zaune shi kaɗai wanda ya kai shekaru 65 ko sama da haka. Matsakaicin girman gidan ya kasance 4.18 kuma matsakaicin girman dangi shine 4.33. A cikin CDP, yawan jama'a ya bazu, tare da 42.9% a ƙarƙashin shekaru 18, 9.4% daga 18 zuwa 24, 29.6% daga 25 zuwa 44, 13.2% daga 45 zuwa 64, da 5.0% waɗanda ke da shekaru 65 ko kuma mazan. Tsakanin shekarun ya kasance shekaru 23. Ga kowane mata 100, akwai maza 97.7. Ga kowane mata 100 masu shekaru 18 zuwa sama, akwai maza 93.1. Matsakaicin kuɗin shiga na gida a cikin CDP shine $17,451, kuma matsakaicin kuɗin shiga na iyali shine $18,667. Maza suna da matsakaicin kudin shiga na $16,658 sabanin $13,750 na mata. Kudin shiga kowane mutum na CDP shine $5,482. Kusan 45.4% na iyalai da 48.1% na yawan jama'a sun kasance ƙasa da layin talauci, gami da 53.7% na waɗanda ke ƙasa da shekaru 18 da 56.5% na waɗanda shekaru 65 ko sama da haka. == Ilimi == Chula Vista tana hidimar gundumar Makaranta mai zaman kanta ta Eagle Pass . == Nassoshi == <references /> {{Maverick County, Texas}}{{Authority control}} 0kq1vo33cdnba78pixh4clmqode1lmq Kasu 0 35508 167084 2022-08-20T09:03:53Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/995667832|Kasu]]" wikitext text/x-wiki Kasu Brahmananda Reddy, tsohon babban ministan kasar Andhra Pradesh Kasu Krishna Reddy, minista a Andhra Pradesh Kasu Brahmananda Reddy National Park, National Park a Hyderabad * * Kasu Krishna Reddy, minista a Andhra Pradesh * [[Kasu Brahmananda Reddy National Park]], National Park in Hyderabad hf0awf0fdlm63o37uoiphn9cajc7aud Cocin ingila 0 35509 167088 2022-08-20T09:11:13Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1105394504|Church of England]]" wikitext text/x-wiki Cocin Ingila (C na E) ita ce cocin Kirista da aka kafa a Ingila kuma ita ce majami'ar uwar cocin Anglican Communion na duniya. Ya bibiyi tarihinsa zuwa cocin Kirista da aka rubuta kamar yadda yake a lardin Romawa na Biritaniya a karni na 3 da kuma zuwa ga mishan na Gregorian na karni na 6 zuwa Kent karkashin jagorancin Augustine na Canterbury. dfyg7387n95fhuslz2ou91kkt9lg9xy 167090 167088 2022-08-20T09:14:06Z SIRTEE1 14849 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1105394504|Church of England]]" wikitext text/x-wiki Cocin Ingila (C na E) ita ce cocin Kirista da aka kafa a Ingila kuma ita ce majami'ar uwar cocin Anglican Communion na duniya. Ya bibiyi tarihinsa zuwa cocin Kirista da aka rubuta kamar yadda yake a lardin Romawa na Biritaniya a karni na 3 da kuma zuwa ga mishan na Gregorian na karni na 6 zuwa Kent karkashin jagorancin Augustine na Canterbury. Akwai shaida akan Kiristanci a Biritaniya ta Roman a farkon karni na 3. Bayan faduwar daular Roma, Anglo-Saxon suka mamaye Ingila, wadanda maguzawa ne, kuma Cocin Celtic ya kebe a Cornwall da Wales.[1] A shekara ta 597, Paparoma Gregory na ɗaya ya aika da mishaneri zuwa Ingila don su zama Kiristanci na Anglo-Saxon. Augustine ne ya jagoranci wannan manufa, wanda ya zama Archbishop na farko na Canterbury. Cocin Ingila yana ɗaukar 597 farkon tarihin sa na yau da kullun.[2][3][4] kaw9o15y5rze0njcnzek2c0bjcu91rp Bosso, Nijar 0 35510 167134 2022-08-20T10:08:27Z Gwanki 3834 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1018907417|Bosso, Niger]]" wikitext text/x-wiki '''Bosso''' ƙauye ne a cikin Jamhuriyar Nijar. Ya zuwa 2011, yankin yana da jimillar mutane 52,177. Yana kan iyakar [[Najeriya]] . A watan Yunin 2013, ƴan gudun hijira tsakanin 5,000 zuwa 10,000 ne suka isa nan, wadanda suka gujewa [[Boko Haram|fadan da ake yi]] tsakanin [[Boko Haram|kungiyar Boko Haram]] da sojojin [[Rundunonin Sojin Najeriya|Najeriya]] a [[Borno|jihar Bornon]] [[Najeriya]] . Yawancin sun zargi sojoji da laifin tashe-tashen hankula da kuma take hakin bil'adama. == Yanayi == Tsarin rarrabuwar yanayi na Köppen-Geiger yana rarraba yanayin sa a matsayin hamada mai zafi (BWh).{{Weather box}} == References == dems39nqmgf892qn5wjt876n621zj5z 167135 167134 2022-08-20T10:09:49Z Gwanki 3834 wikitext text/x-wiki '''Bosso''' ƙauye ne a cikin Jamhuriyar Nijar.<ref>[http://www.case.ibimet.cnr.it/den/Documents/code_rural/cdrom/doc%20pdf/Loi%20N%B02002-14%20cr%E9ation%20des%20communes.pdf Loi n° 2002-014 du 11 JUIN 2002 portant création des communes et fixant le nom de leurs chefs-lieux]{{Dead link|date=June 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Includes list of 213 communes rurales and seats, 52 Communes urbaines and seats</ref> Ya zuwa 2011, yankin yana da jimillar mutane 52,177. Yana kan iyakar [[Najeriya]] . A watan Yunin 2013, ƴan gudun hijira tsakanin 5,000 zuwa 10,000 ne suka isa nan, wadanda suka gujewa [[Boko Haram|fadan da ake yi]] tsakanin [[Boko Haram|kungiyar Boko Haram]] da sojojin [[Rundunonin Sojin Najeriya|Najeriya]] a [[Borno|jihar Bornon]] [[Najeriya]] . Yawancin sun zargi sojoji da laifin tashe-tashen hankula da kuma take hakin bil'adama. == Yanayi == Tsarin rarrabuwar yanayi na Köppen-Geiger yana rarraba yanayin sa a matsayin hamada mai zafi (BWh).{{Weather box}} == References == ph3aed6nkzbpabjvqlwz92cfoqbh09n 167140 167135 2022-08-20T10:11:53Z Gwanki 3834 wikitext text/x-wiki '''Bosso''' ƙauye ne a cikin Jamhuriyar Nijar.<ref>[http://www.case.ibimet.cnr.it/den/Documents/code_rural/cdrom/doc%20pdf/Loi%20N%B02002-14%20cr%E9ation%20des%20communes.pdf Loi n° 2002-014 du 11 JUIN 2002 portant création des communes et fixant le nom de leurs chefs-lieux]{{Dead link|date=June 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Includes list of 213 communes rurales and seats, 52 Communes urbaines and seats</ref> Ya zuwa 2011, yankin yana da jimillar mutane 52,177.<ref>{{cite web|url=http://www.stat-niger.org/statistique/file/Annuaires_Statistiques/Annuaire_ins_2011/population.pdf|title=Annuaires_Statistiques|publisher=[[Institut National de la Statistique du Niger|Institut National de la Statistique]]|access-date=2 May 2013}}</ref> Yana kan iyakar [[Najeriya]]. A watan Yunin 2013, ƴan gudun hijira tsakanin 5,000 zuwa 10,000 ne suka isa nan, wadanda suka gujewa [[Boko Haram|fadan da ake yi]] tsakanin [[Boko Haram|kungiyar Boko Haram]] da sojojin [[Rundunonin Sojin Najeriya|Najeriya]] a [[Borno|jihar Bornon]] [[Najeriya]] . Yawancin sun zargi sojoji da laifin tashe-tashen hankula da kuma take hakin bil'adama.<ref>{{cite news|last=Nossiter|first=Adam|title=In Nigeria, ‘Killing People Without Asking Who They Are’|url=https://www.nytimes.com/2013/06/06/world/africa/nigerian-refugees-accuse-army-of-excess-force.html?hp|access-date=6 June 2013|newspaper=[[The New York Times]]|date=5 June 2013}}</ref> == Yanayi == Tsarin rarrabuwar yanayi na Köppen-Geiger yana rarraba yanayin sa a matsayin hamada mai zafi (BWh).{{Weather box}} == References == 9i5d2i19gcsw0uxxco8p2kemleztk99 167141 167140 2022-08-20T10:12:15Z Gwanki 3834 wikitext text/x-wiki {{databox}} '''Bosso''' ƙauye ne a cikin Jamhuriyar Nijar.<ref>[http://www.case.ibimet.cnr.it/den/Documents/code_rural/cdrom/doc%20pdf/Loi%20N%B02002-14%20cr%E9ation%20des%20communes.pdf Loi n° 2002-014 du 11 JUIN 2002 portant création des communes et fixant le nom de leurs chefs-lieux]{{Dead link|date=June 2019 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Includes list of 213 communes rurales and seats, 52 Communes urbaines and seats</ref> Ya zuwa 2011, yankin yana da jimillar mutane 52,177.<ref>{{cite web|url=http://www.stat-niger.org/statistique/file/Annuaires_Statistiques/Annuaire_ins_2011/population.pdf|title=Annuaires_Statistiques|publisher=[[Institut National de la Statistique du Niger|Institut National de la Statistique]]|access-date=2 May 2013}}</ref> Yana kan iyakar [[Najeriya]]. A watan Yunin 2013, ƴan gudun hijira tsakanin 5,000 zuwa 10,000 ne suka isa nan, wadanda suka gujewa [[Boko Haram|fadan da ake yi]] tsakanin [[Boko Haram|kungiyar Boko Haram]] da sojojin [[Rundunonin Sojin Najeriya|Najeriya]] a [[Borno|jihar Bornon]] [[Najeriya]] . Yawancin sun zargi sojoji da laifin tashe-tashen hankula da kuma take hakin bil'adama.<ref>{{cite news|last=Nossiter|first=Adam|title=In Nigeria, ‘Killing People Without Asking Who They Are’|url=https://www.nytimes.com/2013/06/06/world/africa/nigerian-refugees-accuse-army-of-excess-force.html?hp|access-date=6 June 2013|newspaper=[[The New York Times]]|date=5 June 2013}}</ref> == Yanayi == Tsarin rarrabuwar yanayi na Köppen-Geiger yana rarraba yanayin sa a matsayin hamada mai zafi (BWh).{{Weather box}} == References == 64q7cxl8jflzwgy40djjso0i7hmofgx Zaben kananan hukumomi na Jihar Edo 2022 0 35511 167169 2022-08-20T10:38:54Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1086356943|2022 Edo State local elections]]" wikitext text/x-wiki   Za a gudanar da zaben kananan hukumomi na [[Edo|jihar Edo]] a ranar 19 Afrilun 2022. == Nassoshi == {{Reflist}} == Duba kuma == {{Elections in Edo State}}{{2022 Nigeria elections}} [[Category:Zabe na gaba a Afirka]] k59kto1sed4wrx0m8zuky5h4r3ga6am Harshen Edo 0 35512 167186 2022-08-20T11:01:22Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1090616775|Edo language]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox language|name=Edo|altname=Bini|nativename={{lang|ig|Ẹ̀dó}}|states=[[Nigeria]]|region=[[Edo State]]|ethnicity=[[Edo people]]|speakers={{sigfig|1.64|2}} million|date=2015|ref=e21|familycolor=Niger-Congo|fam2=[[Atlantic–Congo languages|Atlantic–Congo]]|fam3=[[Volta-Congo]]|fam4=[[Benue-Congo]]|fam5=[[Akpes language|Akpes]]-[[Edoid]]|fam6=[[Edoid]]|fam7=North-Central|fam8=Edo–Esan–Ora|script=[[Latin script|Latin]]|iso2=bin|iso3=bin|glotto=bini1246|glottorefname=Bini|map=Nigeria Benin Cameroon languages.png|mapcaption=Linguistic map of Benin, Nigeria, and Cameroon. Edo is spoken in southern Nigeria.}} [[Category:Languages with ISO 639-2 code]] '''Edo''' /ˈɛ d oʊ / <ref>Laurie Bauer, 2007, ''The Linguistics Student's Handbook'', Edinburgh</ref> (tare da wasula, {{Lang|ig|Ẹ̀dó}} ), wanda kuma ake kira '''Bini''' (Benin), harshe ne da ake magana da shi a [[Edo|Jihar Edo]], [[Najeriya|Nijeriya]]. Yaren asali ne na mutanen [[Mutanen Edo|Edo]] kuma shi ne harshe na farko a Daular Benin da wanda ya gabace ta, Igodomigodo . == Fassarar sauti == === Wasula === Akwai wasula guda bakwai, {{IPA|/i e ɛ a ɔ o u/}}, dukansu suna iya zama masu tsawo ko dan-hanci, da sautuka uku. === Bakake === Yaren Edo yana da matsakaicin kama da yaren Edoid. Yana kula da ɗan-hanci guda ɗaya kawai, {{IPA|/m/}}, amma yana da baƙaƙe na baka 13, {{IPA|/r, l, ʋ, j, w/}} da tasha 8, waɗanda ke da allunan hanci kamar {{IPA|[n, ɲ, ŋʷ]}}, da nasalized. allophones {{IPA|[ʋ̃, j̃, w̃]}} kafin wasalin hanci. {| class="wikitable" ! ! Labial ! Labiodental ! Alveolar ! Palatal ! Velar ! Labio-velar ! Glottal |- ! Nasal | align="center" | {{IPA|m}} | | | | | | |- ! M | align="center" | {{IPA|p&nbsp;&nbsp;b}}<br /><br /><br /><br /> {{IPA|[pm&nbsp;bm]}} | | align="center" | {{IPA|t&nbsp;&nbsp;d}}<br /><br /><br /><br /> {{IPA|[tn&nbsp;dn]}} | | align="center" | {{IPA|k&nbsp;&nbsp;ɡ}}<br /><br /><br /><br /> {{IPA|[kŋ&nbsp;ɡŋ]}} | align="center" | {{IPA|k͡p&nbsp;&nbsp;ɡ͡b}}<br /><br /><br /><br /> {{IPA|[k͡pŋ͡m&nbsp;ɡ͡bŋ͡m]}} | |- ! Ƙarfafawa | | align="center" | {{IPA|f&nbsp;&nbsp;v}} | align="center" | {{IPA|s&nbsp;&nbsp;z}} | | align="center" | {{IPA|x&nbsp;&nbsp;ɣ}} | | align="center" | {{IPA|ɦ}} |- ! Trill | | | align="center" | {{IPA|r}} | | | | |- ! Kusa kusan | | | align="center" | {{IPA|ɹ̝̊&nbsp;&nbsp;ɹ̝}} | | | | |- ! Buɗe kusan | | align="center" | {{IPA|ʋ}}<br /><br /><br /><br /> {{IPA|[ʋ̃]}} | align="center" | {{IPA|l}}<br /><br /><br /><br /> {{IPA|[n]}} | align="center" | {{IPA|j}}<br /><br /><br /><br /> {{IPA|[ɲ]}} {{IPA|[j̃]}} | | align="center" | {{IPA|w}}<br /><br /><br /><br /> {{IPA|[ŋʷ]}} {{IPA|[w̃]}} | |} An bayyana rhotics guda uku a matsayin mai sauti da mara sauti da kuma ƙarancin nau'in Ingilishi kusan. Koyaya, Ladefoged {{Page needed|date=August 2018}} ya sami duka ukun sun kasance kusan, tare da ɗaga murya-marasa murya guda biyu (ba tare da ɓata lokaci ba) kuma watakila a wani wuri daban-daban na magana idan aka kwatanta da na uku amma ba trills ba. === Nazarin harshen === Tsarin haruffa na da sauƙi, kasancewar CVV mafi yawa, inda VV ko dai dogon wasali ne ko {{IPA|/i, u/}} da wani wasalin baka ko na hanci suna da bambanci. == Tsarin Rubutu == Haruffan Yaren Edo na da haruffa na daban don dake fita ta hanci kamar {{IPA|/ʋ/}} da {{IPA|/l/}}, ''mw'' da ''n'' : {| |A | B | D | E | E | F | G | Gb | Gh | H | I | K | Kh | Kp | L | M | Mw | N | O | Ya | P | R | Rh | Rr | S | T | U | V | Vb | W | Y | Z |- align="center" | {{IPA|/a/}} | {{IPA|/b/}} | {{IPA|/d/}} | {{IPA|/e/}} | {{IPA|/ɛ/}} | {{IPA|/f/}} | {{IPA|/ɡ/}} | {{IPA|/ɡb/}} | {{IPA|/ɣ/}} | {{IPA|/ɦ/}} | {{IPA|/i/}} | {{IPA|/k/}} | {{IPA|/x/}} | {{IPA|/kp/}} | {{IPA|/l/}} | {{IPA|/m/}} | {{IPA|/ʋ/}} | {{IPA|/l/}} | {{IPA|/o/}} | {{IPA|/ɔ/}} | {{IPA|/p/}} | {{IPA|/r/}} | {{IPA|/ɹ̝̊/}} | {{IPA|/ɹ̝/}} | {{IPA|/s/}} | {{IPA|/t/}} | {{IPA|/u/}} | {{IPA|/v/}} | {{IPA|/ʋ/}} | {{IPA|/w/}} | {{IPA|/j/}} | {{IPA|/z/}} |} Ana rubuta wasula masu tsawo ta hanyar ninka harafin. Ana iya rubuta wasulan hanci daga ƙarshe da -n ko tare da dan-hanci na farko. Za'a iya rubuta sautin tare da tsattsauran lafazi, lafazin kabari, da mara alama, ko tare da ta ƙarshe -h (-nh tare da wasalin hanci). == Duba kuma == * [[Mutanen Edo]] * Benin Empire == Manazarta == {{Reflist}} * Emovon, Joshua A. (1979). Nazarin phonological Edo (Bini), tare da nuni na musamman ga jimlar magana. Jami'ar London, Makarantar Gabas da Nazarin Afirka (United Kingdom) == Hanyoyin haɗi na waje == * [http://www.edofolks.com/words/ Kamus na Harshen Edo akan layi] * [[iarchive:MelzianAConciseDictionaryOfTheBiniLanguageOfSouthernNigeria1937|Kamus na Edo-Turanci na Hans Melzian]] * [[iarchive:AgheysiRebeccaN.AnEdoEnglishDictionary|Kamus na Edo-Turanci na Rebecca Agheyisi]] * [http://centreforedostudies.be Cibiyar Nazarin Edo] * [https://web.archive.org/web/20070225031019/http://www.panafril10n.org/wikidoc/pmwiki.php/PanAfrLoc/Edo PanAfrican L10n shafi na Edo (Bini)] * [http://www.edoworld.net/Edo_names_dictionary.html Edo/Africa sunaye ƙamus{source Edoworld}] * [http://archive.phonetics.ucla.edu/Language/BIN/bin.html Bini (Edo) jerin kalmomi da rikodi] a Taskar Waya ta UCLA * [https://archive.today/20130620200824/http://naija-local.com/index.php/market_calender/ Bini (Edo) Kalandar Kwanakin {{Sic|Calender|nolink=y}} in] Naija local {{Languages of Nigeria}}{{Volta-Niger languages}}{{Authority control}} [[Category:Harsunan Nijeriya]] a7k5dkd0ipqr32r87293dwhz2yv0sbw Yaren Okpamheri 0 35513 167189 2022-08-20T11:05:35Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1079348866|Okpamheri language]]" wikitext text/x-wiki   [[Category:Languages which need ISO 639-3 comment]] '''Okpamheri''' (Opameri) harshen ne na Edoid na [[Najeriya]]. Ba a san adadin masu magana da shi ba a yau; akwai akalla mutum 30,000 a 1973. == Manazarta == {{Reflist}} {{Volta-Niger languages}} [[Category:Yarukan Edoid]] 5zlrvqs3tq25d7jvujwbkmryvn2ovm8 Igbanke 0 35514 167194 2022-08-20T11:21:39Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/1105219926|Igbanke]]" wikitext text/x-wiki  {{Infobox settlement|name=Igbanke|official_name=|other_name Egban-eke=|settlement_type=Town|imagesize=|nickname=Ndi Igbanke|motto=Onukokomeh Ogbu Ofifi <!-- images and maps ----Ju------->|image_map=|pushpin_map=Nigeria<!-- the name of a location map as per http://en.wikipedia.org/wiki/Template:Location_map -->|pushpin_label_position=bottom|pushpin_map_caption=Location in Nigeria <!-- Location ------------------>|coordinates={{coord|6|23|13|N|6|09|53|E|region:NG|display=inline,title}}|subdivision_name=[[Image:Flag of Nigeria.svg|25px]] [[Nigeria]]|subdivision_type1=[[States of Nigeria|State]]|subdivision_type2=[[Local Governmant Areas of Edo|Orhionmwon]]|subdivision_name1=[[Edo State|Edo]]|government_type=Monarchical|leader_title=Eze|leader_name=Eze Ake, Eze IdumuOdin, Eze Igbon, Eze Oligie, Eze Omolua, Eze Ottah|area_total_km2=170.3|population_total=68500|population_as_of=2017|population_density_km2=auto|population_density_sq_mi=63.21|population_note=|postal_code_type=<!-- enter ZIP code, Postcode, Post code, Postal code... -->|postal_code=301104|blank_name=[[Köppen climate classification|Climate]]|blank_info=[[Tropical savanna climate|Aw]]}} '''Igbanke kabilar''' [[Mutanen Ika|Ika]] ce ta [[Edo|jihar Edo]], [[Najeriya]]. Ika yaren Igbo ne da ake magana da shi a sassan jihohin Delta da Edo na Najeriya. Bakin haure ne daga [[Onitsha]] da kasar Ika suka kafa Igbanke. Ƙungiyoyin masu cin gashin kansu a Igbanke sun haɗa da; Omolua, Ottah, Idumuodin, Ake, Oligia da Igbontor. Akwai Enogie a dukkan al'ummomin Igbanke. Enogie lakabi ne na Benin ga Duke. Benin ta rinjayi Igbanke kuma tana cikin [[Orhionmwon|karamar hukumar Orhionmwon]] a jihar Edo ta Najeriya a yau. Mutanen Igbanke suna jin yaren Ika. == Tarihi == Igbanke ta samo asali ne daga ƙauyuka shida waɗanda suka taru tun farkon zamanin cinikin bayi. Mutanen Idumodin, Ake/Obiogba, Omolua, Oligie, Ottah da Igbontor sune ƙauyukan da suka taru don kafa matsugunan su wanda a cikin shekarun da suka gabata ake kiran su Igbanke. === Harshe === Ko da yake, yawancin mutanen Igbanke suna jin yaren "Ika", wasun su suna da harsuna biyu ne, wato wasu daga cikinsu suna magana da yare fiye da ɗaya sosai, wato yaren Igbo. <ref>{{Cite journal|url-status=213–219}}</ref> == Al'ada da Al'ada == Bikin Egu na daya daga cikin al'adun gargajiya da na al'ada da ake yi a Igbanke. Ana kuma kiran bikin Egu da Ohiuhiu. Biki ne na addini da ake yi don girmama shugaban allan Igbanke. An san wannan allahn a matsayin allahn girbi da mai kula da mutane. Wannan biki yana gabanin girbin dawa, don haka ana jin daɗin kiransa bikin Sabuwar doya. Ana yawan gudanar da shi ne tsakanin watan Agusta da Satumba kuma tsawon lokacin bikin wata guda ne mai cike da ayyuka daban-daban da ake gudanarwa a kowace ranar kasuwa wato Eken, wato duk bayan kwana hudu. Kafin kiran al'ummomin Egu da Enigie guda shida suka yi a garuruwansu daban-daban, dole ne su hadu su yi Okika Nmo wanda hadaya ce ga gumakan kasa, wanda sarakuna ke yi. Wani bangare na bikin shi ne tsaftar al’umma ta hanyar share ciyayi da tituna a kauyuka da matasa ke yi da fentin bango da fadoji da mata ke yi da alli na asali da ake kira “nzu” da jan kasa. Suna yin waɗannan duka, suna gaskata cewa wasu kakanninsu za su ziyarce su. Har ila yau, shugabannin iyalai suna faranta wa gumakansu rai wanda kuma ke cikin tsarkakewa, ruwan dawa da aka fi sani da 'Embeghe' ya shirya don kawar da mugunta daga ƙasar. Masu bautar "Nwa Obu" daga wasu kauyuka da sauran garuruwa suma suna zuwa Igbanke ne domin bikin Egu domin hada kai da 'yan'uwansu a Igbake domin gamsar da "Nwa Obu" a madadin kasar. Bayan Embeghe, a Eken wanda shine ranar kasuwa, ana shirya Nni Ogwa Ukin, wato 'abincin dare' ta hanyar amfani da tsohuwar dawa tare da wasu kayan kamshi na gida don gamsar da alloli da kakanni da dare, ana ci. wajen karfe 11 na dare. Bayan wannan shine Nni Ogwa Efinai, “abinci na yamma” wanda ake hadaya ga alloli da rana. Ana gudanar da raye-rayen Uroko a zagaye kauyukan mazaje na rawa da ziyartar kowane fili suna nishadantarwa tare da karbar kyaututtuka iri-iri daga hannun mutane. Wannan na faruwa ne 'yan kwanaki kafin ranar Eken mai zuwa. A ranar bikin "Ohiuhiu", limamin "Nwa Obu" da daddare yakan je tsaunin daji inda wurin bautar NwaObu yake a Ogbogbo. Yana tare da masu ibada da suka hada da limamai maza da mata da kuma Otu Ikpedi; 'yan gandunsu da kungiyoyin rawa iri-iri. Mawaka da raye-rayen sun shagaltar da jama’a a lokacin da suke jiran dawowar limamin cocin Nwa Obu daga wurin ibadar domin liman ne kadai ake son yin ibada, jama’a suna ba da goyon baya ne kawai. Firist ɗin ya rarraba Nzu ga mutanen da aka haƙa daga cikin Haikalin bayan hadaya. Mutane sun zo daga al'ummomi daban-daban don tsaftacewa da warkarwa. Har ila yau, wani bangare na ayyukan shi ne gasar kokawa tsakanin kabilu daban-daban da gasar raye-raye da ake yi a dandalin kauye. Jarumin da ya fi kowa karfi a lokacin gasar za a ba shi kambu. Zuwa makon karshe na bikin, jama'a suna raba kyaututtuka a tsakaninsu. Ana raba kyaututtuka tsakanin ’yan uwa da abokan arziki kuma duk matan aure an halatta su je wurin gidajen danginsu don shirya musu abinci su da zama tare da su. A ranar Eken da akeyi karshen bikin, Limaman Nwa Obu ne ke rufe bikin Egu, inda suke yawo don yi wa mutane addu’a gida-gida. Bikin ta kawo karshe da Egu da kuma gamawa kafin jama’a su fara cin sabuwar doya. === Sana'a === Igbanke na tsakanin yankin daji mai yawan ruwan sama na yankin ciyayi na [[Afirka ta Yamma|yammacin Afirka]] . A al'adance, mutanen Igbanke manoma ne. Kayayyakin noma su ne dawa, [[rogo]], ganyaye da ciyayi. Sauran sana'o'in sun haɗa da farauta, ciniki, da magunguna. Matan galibi ’yan kasuwa ne. Kasuwar Igbanke Eken da ke Oligie, ta kasance babbar kasuwar da ta hada yankunan arewa da kudancin kasar a zamanin mulkin mallaka. wasu mutanen Igbanke suma masu sana'a ne/mata wasu kuma sun kware a sana'a, tukwane, da yin kwando da sauransu. Akwai kuma ungozoma na gargajiya da masu warkarwa, da masu duba a Igbanke. Koyaya, a zamanin yau, Igbanke ana wakilta a yawancin fagagen ƙoƙarin ɗan adam a duk faɗin duniya === Mulki === Mutanen Igbanke suna da tsarin jagoranci na 'yancin kai. Basaraken gargajiya ne ke mulkin kowace ƙauye, wanda ake kira da 'Enogie/Eze'.{{Ana bukatan hujja|date=July 2021}} == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Mutanen Ika]] [[Category:Shafuka masu fassarorin da ba'a duba ba]] j3uy7cyawm68noub97x7hifprj02qq0 Mutum-mutumin Emotan 0 35515 167237 2022-08-20T11:47:49Z Uncle Bash007 9891 An ƙirƙira ta hanyar fassara shafin "[[:en:Special:Redirect/revision/826041642|Emotan Statue]]" wikitext text/x-wiki   [[Category:Pages using infobox artwork with the material parameter]] Mutum- '''''mutumin Emotan''''' wani gunki ne mai girman mutum wanda aka yi shi don girmama Emotan, hamshakin attajirin da ya kasance yana yin ciniki a kasuwar Oba da ke daular Benin ta tsohuwar masarautar Benin a zamanin mulkin Oba Uwaifiokun da mai girma Oba Ewuare. Oba Akenzua II ne ya kaddamar da mutum-mutumin a ranar 20 ga watan Maris 1954 kuma an ajiye shi a gaban kasuwar Oba a cikin [[Benin City (Birnin Benin)|birnin Benin]] . == Manazarta == {{Reflist}} [[Category:Gunkunan harabu a Najeriya]] t40y3fi2ydgbjneypz1stj6yvyhkbzk