Википеди inhwiki https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%BE%D0%B0%D0%B3%D3%80%D1%83%D0%B2 MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter Медиа Гӏулакха Ювцар Доакъашхо Доакъашхочун дувцар Википеди Википеди ювцар Файл Файл ювцар MediaWiki MediaWiki ювцар Ло Ло бувцар Новкъостал Новкъостал дувцар ОагӀат ОагӀат ювцар TimedText TimedText talk Модуль Модуль ювцар Гаджет Гаджет ювцар Гаджета къоастадар Гаджета къоастадар дувцар Ло:Публикация 10 659 54721 41564 2022-08-15T09:26:10Z Adam-Yourist 33 wikitext text/x-wiki <includeonly><!-- == Якорь == --><span class=citation {{#if:{{{ref|}}} | id = "{{anchorencode:CITEREF{{{ref}}}{{{год|}}}{{{буква|}}}}}"}}><!-- == Автор == -->{{#if:{{{автор|}}}|''}}{{#switch:{{#if:{{{автор|}}}|а}}<!-- -->{{#if:{{{автор имя|}}}|и}}{{#if:{{{автор линк|}}}|л}} | аил = [[{{{автор линк}}}|{{±.|{{{автор}}}, {{{автор имя}}}}}]] | аи = {{±.|{{{автор}}}, {{{автор имя}}}}} | ал = {{±.|[[{{{автор линк}}}|{{{автор}}}]]}} | а = {{±.|{{{автор}}}}}}}{{#if:{{{автор|}}}|''&#32;}}<!-- == Часть == -->{{#if:{{{часть|}}}|{{#invoke:Публикация|parts|{{{часть викитека|}}}|{{{часть Викитека|}}}|{{{часть|}}}|<!-- -->{{{часть ссылка|{{{ссылка часть|}}}}}}|{{{часть архив дата|}}}|{{{часть архив|}}}|{{{часть подзаголовок|}}}|<!-- -->{{{часть инфо|}}}|{{{часть2 викитека|}}}|{{{часть2 Викитека|}}}|{{{часть2|}}}|<!-- -->{{{часть2 ссылка|}}}|{{{часть2 архив дата|}}}|{{{часть2 архив|}}}|{{{часть2 подзаголовок|}}}|<!-- -->{{{часть2 инфо|}}}|{{{часть3 викитека|}}}|{{{часть3 Викитека|}}}|{{{часть3|}}}|<!-- -->{{{часть3 ссылка|}}}|{{{часть3 архив дата|}}}|{{{часть3 архив|}}}|{{{часть3 подзаголовок|}}}|<!-- -->{{{часть3 инфо|}}}|{{{часть4 викитека|}}}|{{{часть4 Викитека|}}}|{{{часть4|}}}|<!-- -->{{{часть4 ссылка|}}}|{{{часть4 архив дата|}}}|{{{часть4 архив|}}}|{{{часть4 подзаголовок|}}}|<!-- -->{{{часть4 инфо|}}}|{{{часть5 викитека|}}}|{{{часть5 Викитека|}}}|{{{часть5|}}}|<!-- -->{{{часть5 ссылка|}}}|{{{часть5 архив дата|}}}|{{{часть5 архив|}}}|{{{часть5 подзаголовок|}}}|<!-- -->{{{часть5 инфо|}}}|{{{часть материал|}}}|{{{часть язык|}}}|{{{-часть язык|}}}|<!-- -->{{{часть оригинал|}}}|{{{часть оригинал ссылка|}}}|{{{часть оригинал архив дата|}}}|<!-- -->{{{часть оригинал архив|}}}|{{{часть оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть оригинал инфо|}}}|<!-- -->{{{часть2 оригинал|}}}|{{{часть2 оригинал ссылка|}}}|{{{часть2 оригинал архив дата|}}}|<!-- -->{{{часть2 оригинал архив|}}}|{{{часть2 оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть2 оригинал инфо|}}}|<!-- -->{{{часть3 оригинал|}}}|{{{часть3 оригинал ссылка|}}}|{{{часть3 оригинал архив дата|}}}|<!-- -->{{{часть3 оригинал архив|}}}|{{{часть3 оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть3 оригинал инфо|}}}|<!-- -->{{{часть4 оригинал|}}}|{{{часть4 оригинал ссылка|}}}|{{{часть4 оригинал архив дата|}}}|<!-- -->{{{часть4 оригинал архив|}}}|{{{часть4 оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть4 оригинал инфо|}}}|<!-- -->{{{часть5 оригинал|}}}|{{{часть5 оригинал ссылка|}}}|{{{часть5 оригинал архив дата|}}}|<!-- -->{{{часть5 оригинал архив|}}}|{{{часть5 оригинал подзаголовок|}}}|{{{часть5 оригинал инфо|}}}|<!-- -->{{{часть оригинал язык|}}}|{{{-часть оригинал язык|}}}|{{{часть вид|}}}|{{{часть томов|}}}|<!-- -->{{{часть основной автор|}}}||{{{часть соавторы|}}}|{{{часть ответственный|}}}||||||||||||<!-- -->{{{часть ответственный2|}}}|{{{часть ответственный3|}}}|<!-- -->{{{часть ответственный4|}}}|{{{часть ответственный5|}}}}}{{#switch:{{{1|}}}|статья=<!-- -->{{#if:{{{часть nodot|}}}||.}}&nbsp;— {{#switch:{{{язык|}}}{{{-язык|}}}|be=У|cs|de|el|en|es|<!-- -->et|fi|fr|ga|grc|is|it|la|lt|lv|nl|nn|no|pl|pt|ro|sv|tr=In|В}}:|&nbsp;//}}&#32;}}<!-- == Заглавие == -->{{#if:{{{заглавие|}}}|{{#invoke:Публикация|parts|{{{викитека|}}}|{{{Викитека|}}}|{{{заглавие|}}}|<!-- -->{{{ссылка|}}}|{{{архив дата|}}}|{{{архив|}}}|{{{подзаголовок|}}}|{{{инфо|}}}|<!-- -->{{{викитека2|}}}|{{{Викитека2|}}}|{{{заглавие2|}}}|{{{ссылка2|}}}|{{{архив2 дата|}}}|<!-- -->{{{архив2|}}}|{{{подзаголовок2|}}}|{{{инфо2|}}}|{{{викитека3|}}}|{{{Викитека3|}}}|<!-- -->{{{заглавие3|}}}|{{{ссылка3|}}}|{{{архив3 дата|}}}|{{{архив3|}}}|{{{подзаголовок3|}}}|<!-- -->{{{инфо3|}}}|{{{викитека4|}}}|{{{Викитека4|}}}|{{{заглавие4|}}}|{{{ссылка4|}}}|<!-- -->{{{архив4 дата|}}}|{{{архив4|}}}|{{{подзаголовок4|}}}|{{{инфо4|}}}|{{{викитека5|}}}|<!-- -->{{{Викитека5|}}}|{{{заглавие5|}}}|{{{ссылка5|}}}|{{{архив5 дата|}}}|{{{архив5|}}}|<!-- -->{{{подзаголовок5|}}}|{{{инфо5|}}}|{{{материал|}}}|{{{язык|}}}|{{{-язык|}}}|{{{оригинал|}}}|<!-- -->{{{оригинал ссылка|}}}|{{{оригинал архив дата|}}}|{{{оригинал архив|}}}|<!-- -->{{{оригинал подзаголовок|}}}|{{{оригинал инфо|}}}|{{{оригинал2|}}}|{{{оригинал2 ссылка|}}}|<!-- -->{{{оригинал2 архив дата|}}}|{{{оригинал2 архив|}}}|{{{оригинал2 подзаголовок|}}}|<!-- -->{{{оригинал2 инфо|}}}|{{{оригинал3|}}}|{{{оригинал3 ссылка|}}}|{{{оригинал3 архив дата|}}}|<!-- -->{{{оригинал3 архив|}}}|{{{оригинал3 подзаголовок|}}}|{{{оригинал3 инфо|}}}|{{{оригинал4|}}}|<!-- -->{{{оригинал4 ссылка|}}}|{{{оригинал4 архив дата|}}}|{{{оригинал4 архив|}}}|<!-- -->{{{оригинал4 подзаголовок|}}}|{{{оригинал4 инфо|}}}|{{{оригинал5|}}}|{{{оригинал5 ссылка|}}}|<!-- -->{{{оригинал5 архив дата|}}}|{{{оригинал5 архив|}}}|{{{оригинал5 подзаголовок|}}}|<!-- -->{{{оригинал5 инфо|}}}|{{{оригинал язык|}}}|{{{-оригинал язык|}}}|{{{вид|}}}|{{{томов|}}}|<!-- -->{{{основной автор|}}}|{{{автор2|}}}|{{{соавторы|}}}|{{{ответственный|}}}|{{{автор|}}}|<!-- -->{{{автор имя|}}}|{{{автор2 имя|}}}|{{{автор2 линк|}}}|{{{автор3|}}}|{{{автор3 линк|}}}|<!-- -->{{{автор3 имя|}}}|{{{автор4|}}}|{{{автор4 имя|}}}|{{{автор5|}}}|{{{автор5 имя|}}}|<!-- -->{{{ответственный2|}}}|{{{ответственный3|}}}|{{{ответственный4|}}}|{{{ответственный5|}}}}}|<!-- --><b class=error>Ошибка: не задан параметр {{para|заглавие}} в шаблоне <!-- -->{{tl|публикация}}</b>}}{{#switch:{{{1|}}} | книга|#default = {{#if:{{{издание|}}}|{{#if:{{{nodot|}}}||.}}&nbsp;— {{±.|{{{издание}}}}}|<!-- -->{{#if:{{{nodot|}}}||.}}}} | статья = <!-- == Периодическое издание == -->&#32;// {{#if:{{{издание|}}}|{{#if:{{{издание ссылка|}}}|<!-- -->[{{{издание ссылка}}} {{{издание}}}]|{{{издание}}}}}|<!-- --><b class=error>Ошибка: не задан параметр {{para|издание}} <!-- -->в шаблоне {{tl|публикация}}</b>}}<!-- -->{{#if:{{{тип|}}}|&nbsp;: {{{тип}}}}}<!-- -->{{#if:{{{издание ответственный|}}} | &nbsp;/ {{{издание ответственный}}}<!-- -->{{#if:{{{издание ответственный2|}}}|&nbsp;; {{{издание ответственный2}}}<!-- -->{{#if:{{{издание ответственный3|}}}|&nbsp;; {{{издание ответственный3}}}<!-- -->{{#if:{{{издание ответственный4|}}}|&nbsp;; {{{издание ответственный4}}}<!-- -->{{#if:{{{издание ответственный5|}}}|&nbsp;; {{{издание ответственный5}}}}}}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{издание nodot|}}}||.}}}}<!-- == Специфические сведения == -->{{#if:{{{спецсведения|}}}|&nbsp;— {{{спецсведения}}}.}}<!-- == Выходные данные. Физическая характеристика == === Место. Издательство. Год === -->{{#if:{{{место|}}}|&nbsp;— {{публикация/место|{{{место}}}|<!-- -->{{#if:{{{издательство|}}}{{{год|}}}||.}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{издательство|}}}|{{#if:{{{место|}}}|&nbsp;:|&nbsp;—}} {{{издательство}}}<!-- -->{{#if:{{{год|}}}||.}}}}{{#if:{{{место|}}}{{{издательство|}}}|<!-- -->{{#if:{{{место2|}}}|&nbsp;; {{публикация/место|{{{место2}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{издательство2|}}}|&nbsp;: {{{издательство2}}}}}<!-- -->{{#if:{{{место3|}}}|&nbsp;; {{публикация/место|{{{место3}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{издательство3|}}}|&nbsp;: {{{издательство3}}}}}<!-- -->{{#if:{{{место4|}}}|&nbsp;; {{публикация/место|{{{место4}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{издательство4|}}}|&nbsp;: {{{издательство4}}}}}<!-- -->{{#if:{{{место5|}}}|&nbsp;; {{публикация/место|{{{место5}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{издательство5|}}}|&nbsp;: {{{издательство5}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{год|}}}|{{#if:{{{место|}}}{{{издательство|}}}|,|&nbsp;—}} {{{год}}}{{#switch:{{{-язык|{{{язык|}}}}}}|ja|zh=年}}.}}<!-- === Том === -->{{#if:{{{том|}}}|{{#if:{{{volume|}}}{{{band|}}}||&nbsp;— <!-- -->{{#switch:{{#if:{{{том|}}}|т}}{{#if:{{{том заглавие|}}}|тз}}{{#if:{{{том ссылка|}}}|тс}} | т = Т.&nbsp;{{{том}}} | тз = Т.&nbsp;: {{{том заглавие}}} | ттз = Т.&nbsp;{{{том}}}&nbsp;: {{{том заглавие}}} | ттс = [{{{том ссылка}}} Т.&nbsp;{{{том}}}] | тзтс = [{{{том ссылка}}} Т.&nbsp;: {{{том заглавие}}}] | ттзтс = [{{{том ссылка}}} Т.&nbsp;{{{том}}}&nbsp;: {{{том заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{том ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{том ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{выпуск|}}}{{{книга|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!-- === Выпуск === -->{{#if:{{{выпуск|}}}|{{#if:{{{volume|}}}{{{band|}}}{{{issue|}}}{{{heft|}}}||<!-- -->{{#switch:{{#if:{{{выпуск|}}}|в}}{{#if:{{{выпуск заглавие|}}}|вз}}{{#if:{{{выпуск ссылка|}}}|вс}} | в = {{#if:{{{том|}}}|, в|&nbsp;— В}}ып.&nbsp;{{{выпуск}}} | вз = {{#if:{{{том|}}}|, в|&nbsp;— В}}ып.&nbsp;: {{{выпуск заглавие}}} | ввз = {{#if:{{{том|}}}|, в|&nbsp;— В}}ып.&nbsp;{{{выпуск}}}&nbsp;: {{{выпуск заглавие}}} | ввс = {{#if:{{{том|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{выпуск ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{том|}}}|в|В}}ып.&nbsp;{{{выпуск}}}] | взвс = {{#if:{{{том|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{выпуск ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{том|}}}|в|В}}ып.&nbsp;: {{{выпуск заглавие}}}] | ввзвс = {{#if:{{{том|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{выпуск ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{том|}}}|в|В}}ып.&nbsp;{{{выпуск}}}&nbsp;: {{{выпуск заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{выпуск ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{выпуск ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{книга|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!-- === Книга === -->{{#if:{{{книга|}}}|{{#if:{{{volume|}}}{{{band|}}}{{{issue|}}}{{{heft|}}}{{{book|}}}{{{buch|}}}||<!-- -->{{#switch:{{#if:{{{книга|}}}|к}}{{#if:{{{книга заглавие|}}}|кз}}{{#if:{{{книга ссылка|}}}|кс}} | к = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|, к|&nbsp;— К}}н.&nbsp;{{{книга}}} | кз = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|, к|&nbsp;— К}}н.&nbsp;: {{{книга заглавие}}} | ккз = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|, к|&nbsp;— К}}н.&nbsp;{{{книга}}}&nbsp;: {{{книга заглавие}}} | ккс = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{книга ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|к|К}}н.&nbsp;{{{книга}}}] | кзкс = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{книга ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|к|К}}н.&nbsp;: {{{книга заглавие}}}] | ккзкс = {{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{книга ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}|к|К}}н.&nbsp;{{{книга}}}&nbsp;: {{{книга заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{книга ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{книга ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!-- === Volume === -->{{#if:{{{volume|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{band|}}}||&nbsp;— <!-- -->{{#switch:{{#if:{{{volume|}}}|v}}{{#if:{{{volume заглавие|}}}|vз}}{{#if:{{{volume ссылка|}}}|vс}} | v = Vol.&nbsp;{{{volume}}} | vз = Vol.&nbsp;: {{{volume заглавие}}} | vvз = Vol.&nbsp;{{{volume}}}&nbsp;: {{{volume заглавие}}} | vvс = [{{{volume ссылка}}} Vol.&nbsp;{{{volume}}}] | vзvс = [{{{volume ссылка}}} Vol.&nbsp;: {{{volume заглавие}}}] | vvзvс = [{{{volume ссылка}}} Vol.&nbsp;{{{volume}}}&nbsp;: {{{volume заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{volume ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{volume ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{issue|}}}{{{book|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!-- === Issue === -->{{#if:{{{issue|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{band|}}}{{{выпуск|}}}{{{heft|}}}||<!-- -->{{#switch:{{#if:{{{issue|}}}|i}}{{#if:{{{issue заглавие|}}}|iз}}{{#if:{{{issue ссылка|}}}|iс}} | i = {{#if:{{{volume|}}}|, n|&nbsp;— N}}o.&nbsp;{{{issue}}} | iз = {{#if:{{{volume|}}}|, n|&nbsp;— N}}o.&nbsp;: {{{issue заглавие}}} | iiз = {{#if:{{{volume|}}}|, n|&nbsp;— N}}o.&nbsp;{{{issue}}}&nbsp;: {{{issue заглавие}}} | iiс = {{#if:{{{том|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{issue ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{volume|}}}|n|N}}o.&nbsp;{{{issue}}}] | iзiс = {{#if:{{{volume|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{issue ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{volume|}}}|n|N}}o.&nbsp;: {{{issue заглавие}}}] | iiзiс = {{#if:{{{том|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{issue ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{volume|}}}|n|N}}o.&nbsp;{{{issue}}}&nbsp;: {{{issue заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{issue ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{issue ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{book|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!-- === Book === -->{{#if:{{{book|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{band|}}}{{{выпуск|}}}{{{heft|}}}{{{книга|}}}{{{buch|}}}||<!-- -->{{#switch:{{#if:{{{book|}}}|b}}{{#if:{{{book заглавие|}}}|bз}}{{#if:{{{book ссылка|}}}|bс}} | b = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|, b|&nbsp;— B}}k.&nbsp;{{{book}}} | bз = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|, b|&nbsp;— B}}k.&nbsp;: {{{book заглавие}}} | bbз = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|, b|&nbsp;— B}}k.&nbsp;{{{book}}}&nbsp;: {{{book заглавие}}} | bbс = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{book ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|b|B}}k.&nbsp;{{{book}}}] | bзbс = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{book ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|b|B}}k.&nbsp;: {{{book заглавие}}}] | bbзbс = {{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|,|&nbsp;—}} [{{{book ссылка}}} <!-- -->{{#if:{{{volume|}}}{{{issue|}}}|b|B}}k.&nbsp;{{{book}}}&nbsp;: {{{book заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{book ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{book ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!-- === Band === -->{{#if:{{{band|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}||&nbsp;— <!-- -->{{#switch:{{#if:{{{band|}}}|b}}{{#if:{{{band заглавие|}}}|bз}}{{#if:{{{band ссылка|}}}|bс}} | b = Bd.&nbsp;{{{band}}} | bз = Bd.&nbsp;: {{{band заглавие}}} | bbз = Bd.&nbsp;{{{band}}}&nbsp;: {{{band заглавие}}} | bbс = [{{{band ссылка}}} Bd.&nbsp;{{{band}}}] | bзbс = [{{{band ссылка}}} Bd.&nbsp;: {{{band заглавие}}}] | bbзbс = [{{{band ссылка}}} Bd.&nbsp;{{{band}}}&nbsp;: {{{band заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{band ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{band ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{heft|}}}{{{buch|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!-- === Heft === -->{{#if:{{{heft|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}{{{выпуск|}}}{{{issue|}}}||<!-- -->{{#if:{{{band|}}}|,&#32;|&nbsp;—&#32;}}<!-- -->{{#switch:{{#if:{{{heft|}}}|h}}{{#if:{{{heft заглавие|}}}|hз}}{{#if:{{{heft ссылка|}}}|hс}} | h = H.&nbsp;{{{heft}}} | hз = H.&nbsp;: {{{heft заглавие}}} | hhз = H.&nbsp;{{{heft}}}&nbsp;: {{{heft заглавие}}} | hhс = [{{{heft ссылка}}} H.&nbsp;{{{heft}}}] | hзhс = [{{{heft ссылка}}} H.&nbsp;: {{{heft заглавие}}}] | hhзhс = [{{{heft ссылка}}} H.&nbsp;{{{heft}}}&nbsp;: {{{heft заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{heft ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{heft ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{buch|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!-- === Buch === -->{{#if:{{{buch|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}{{{выпуск|}}}{{{issue|}}}{{{книга|}}}{{{book|}}}||<!-- -->{{#if:{{{band|}}}{{{heft|}}}|,&#32;|&nbsp;—&#32;}}<!-- -->{{#switch:{{#if:{{{buch|}}}|b}}{{#if:{{{buch заглавие|}}}|bз}}{{#if:{{{buch ссылка|}}}|bс}} | b = Buch&nbsp;{{{buch}}} | bз = Buch&nbsp;: {{{buch заглавие}}} | bbз = Buch&nbsp;{{{buch}}}&nbsp;: {{{buch заглавие}}} | bbс = [{{{buch ссылка}}} Buch&nbsp;{{{buch}}}] | bзbс = [{{{buch ссылка}}} Buch&nbsp;: {{{buch заглавие}}}] | bbзbс = [{{{buch ссылка}}} Buch&nbsp;{{{buch}}}&nbsp;: {{{buch заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{buch ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{buch ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{номер|}}}{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}}}<!-- === Номер === -->{{#if:{{{номер|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}{{{band|}}}{{{выпуск|}}}{{{issue|}}}{{{heft|}}}<!-- -->{{{книга|}}}{{{book|}}}{{{buch|}}}|,&#32;|&nbsp;—&#32;}}<!-- -->{{#switch:{{#if:{{{номер|}}}|н}}{{#if:{{{номер заглавие|}}}|нз}}{{#if:{{{номер ссылка|}}}|нс}} | н = №&nbsp;{{{номер}}} | ннз = №&nbsp;{{{номер}}}&nbsp;: {{{номер заглавие}}} | ннс = [{{{номер ссылка}}} №&nbsp;{{{номер}}}] | ннзнс = [{{{номер ссылка}}} №&nbsp;{{{номер}}}&nbsp;: {{{номер заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{номер ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{номер ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{раздел|}}}{{{месяц|}}}||.}}}}<!-- === Раздел === -->{{#if:{{{раздел|}}}|{{#if:{{{том|}}}{{{volume|}}}{{{band|}}}{{{выпуск|}}}{{{issue|}}}{{{heft|}}}<!-- -->{{{книга|}}}{{{book|}}}{{{buch|}}}{{{номер|}}}|,&#32;|&nbsp;—&#32;}}<!-- -->{{#switch:{{#if:{{{раздел|}}}|р}}{{#if:{{{раздел заглавие|}}}|рз}}{{#if:{{{раздел ссылка|}}}|рс}} | р = {{{раздел}}} | ррз = {{{раздел}}}&nbsp;: {{{раздел заглавие}}} | ррс = [{{{раздел ссылка}}} {{{раздел}}}] | ррзрс = [{{{раздел ссылка}}} {{{раздел}}}&nbsp;: {{{раздел заглавие}}}]}}<!-- -->{{#if:{{{раздел ответственный|}}}|&nbsp;/ {{{раздел ответственный}}}}}<!-- -->{{#if:{{{месяц|}}}||.}}}}<!-- === Дата === -->{{#switch:{{#if:{{{месяц|}}}|м}}{{#if:{{{день|{{{число|}}}}}}|д}} | мд = {{#if:{{{год|}}}|<!-- -->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}{{{книга|}}}{{{volume|}}}{{{issue|}}}{{{book|}}}<!-- -->{{{band|}}}{{{heft|}}}{{{buch|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}|<!-- -->&#32;({{#switch: {{{-язык|{{{язык|ru}}}}}} | ru | be | uk | pl | sk | cs | bg | mk | cu | sh | bs | sr | hr | kjv | me | sl ={{#time:j xg|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|ru}}}}}}}} | ja | zh = {{#time:Fj日|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|ja}}}}}}}}|{{#time:j F|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|}}}}}}}}}})|<!-- -->&nbsp;—&#32;{{#switch: {{{-язык|{{{язык|ru}}}}}} | ru | be | uk | pl | sk | cs | bg | mk | cu | sh | bs | sr | hr | kjv | me | sl ={{#time:j xg|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|ru}}}}}}}}| ja | zh = {{#time:Fj日|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|ja}}}}}}}}|{{#time:j F|0000-{{{месяц}}}-{{{день|{{{число|}}}}}}|{{{-язык|{{{язык|}}}}}}}}}}}}.}} | м = {{#if:{{{год|}}}|<!-- -->{{#if:{{{том|}}}{{{выпуск|}}}{{{книга|}}}{{{volume|}}}{{{issue|}}}{{{book|}}}<!-- -->{{{band|}}}{{{heft|}}}{{{buch|}}}{{{номер|}}}{{{раздел|}}}|<!-- -->&#32;({{#time:F|0000-{{{месяц}}}|{{{-язык|{{{язык|}}}}}}}})|<!-- -->&nbsp;— {{ucfirst:{{#time:F|0000-{{{месяц}}}|{{{-язык|{{{язык|}}}}}}}}}}}}.}}}}<!-- === Листы. Страницы. Столбцы === -->{{#switch:{{#if:{{{листы|}}}{{{страницы|}}}{{{листы заглавие|}}}{{{страницы заглавие|}}}<!-- -->{{{листов|}}}{{{страниц|}}}{{{листов иллюстраций|}}}{{{страниц иллюстраций|}}}{{{столбцы|}}}<!-- -->{{{столбцы пагинация|}}}{{{столбцы заглавие|}}}{{{столбцов|}}}|ру}}<!-- -->{{#if:{{{pages|}}}{{{pages заглавие|}}}{{{allpages|}}}{{{allpages иллюстраций|}}}<!-- -->{{{columns|}}}{{{columns пагинация|}}}{{{columns заглавие|}}}{{{allcolumns|}}}|en}}<!-- -->{{#if:{{{seite|}}}{{{seite заглавие|}}}{{{alleseiten|}}}{{{alleseiten иллюстраций|}}}<!-- -->{{{kolonnen|}}}{{{kolonnen пагинация|}}}{{{kolonnen заглавие|}}}{{{allekolonnen|}}}|de}} | ру = {{публикация/страницы|{{{листы|}}}|{{{страницы|}}}|||{{{пагинация|}}}|<!-- -->{{{листы заглавие|}}}|{{{листы2|}}}|{{{листы3|}}}|{{{листы4|}}}|{{{листы5|}}}|<!-- -->{{{страницы заглавие|}}}|{{{страницы2|}}}|{{{страницы3|}}}|{{{страницы4|}}}|{{{страницы5|}}}|<!-- -->||||||||||{{{листов|}}}|{{{страниц|}}}|||{{{иллюстрации|}}}|{{{листов б/н|}}}|<!-- -->{{{страниц б/н|}}}|{{{язык|}}}|{{{-язык|}}}|{{{листов иллюстраций|}}}|<!-- -->{{{страниц иллюстраций|}}}|||{{{иллюстрации вид|}}}|{{{столбцы|}}}|||{{{столбцы пагинация|}}}|<!-- -->{{{столбцы заглавие|}}}|{{{столбцы2|}}}|{{{столбцы3|}}}|{{{столбцы4|}}}|<!-- -->{{{столбцы5|}}}|||||||||||||{{{столбцов|}}}}} | en = {{публикация/страницы|||{{{pages|}}}||{{{пагинация|}}}|||||||||||{{{pages заглавие|}}}|<!-- -->{{{pages2|}}}|{{{pages3|}}}|{{{pages4|}}}|{{{pages5|}}}||||||||{{{allpages|}}}||<!-- -->{{{иллюстрации|}}}|{{{листов б/н|}}}|{{{страниц б/н|}}}|{{{язык|}}}|{{{-язык|}}}|||<!-- -->{{{allpages иллюстраций|}}}||{{{иллюстрации вид|}}}||{{{columns|}}}||||||||<!-- -->{{{columns пагинация|}}}|{{{columns заглавие|}}}|{{{columns2|}}}|{{{columns3|}}}|<!-- -->{{{columns4|}}}|{{{columns5|}}}||||||||{{{allcolumns|}}}}} | de = {{публикация/страницы||||{{{seite|}}}|{{{пагинация|}}}||||||||||||||||<!-- -->{{{seite заглавие|}}}|{{{seite2|}}}|{{{seite3|}}}|{{{seite4|}}}|{{{seite5|}}}||||<!-- -->{{{alleseiten|}}}|{{{иллюстрации|}}}|{{{листов б/н|}}}|{{{страниц б/н|}}}|{{{язык|}}}|<!-- -->{{{-язык|}}}||||{{{alleseiten иллюстраций|}}}|{{{иллюстрации вид|}}}|||{{{kolonnen|}}}|<!-- -->||||||||||||{{{kolonnen пагинация|}}}|{{{kolonnen заглавие|}}}|{{{kolonnen2|}}}|<!-- -->{{{kolonnen3|}}}|{{{kolonnen4|}}}|{{{kolonnen5|}}}|||{{{allekolonnen|}}}}}}}<!-- === Комплект. Размеры === -->{{#if:{{{комплект|}}}{{{состав|}}}|&nbsp;{{#if:{{{страниц|}}}{{{allpages|}}}{{{alleseite|}}}<!-- -->{{{столбцов|}}}{{{allcolumns|}}}{{{allekolonnen|}}}|+|—}} {{{состав|{{{комплект}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{комплект инфо|}}}{{{приложение|}}}|&nbsp;{{#if:{{{страниц|}}}{{{allpages|}}}<!-- -->{{{alleseite|}}}{{{столбцов|}}}{{{allcolumns|}}}{{{allekolonnen|}}}|&#58;|+}} <!-- -->{{{приложение|{{{комплект инфо}}}}}}}}{{#if:{{{размеры|}}}|&nbsp;; {{{размеры}}}.|.}}}}<!-- == Серия == -->{{публикация/серия|{{{серия|}}}|{{{серия томов|}}}|{{{язык|}}}|{{{-язык|}}}|<!-- -->{{{серия ответственный|}}}|{{{подсерия|}}}|{{{подсерия номер|}}}|{{{подсерия issn|}}}|<!-- -->{{{серия год|}}}|{{{серия номер|}}}|{{{серия том|}}}|{{{серия volume|}}}|{{{серия band|}}}|<!-- -->{{{серия выпуск|}}}|{{{серия issue|}}}|{{{серия heft|}}}|{{{серия книга|}}}|{{{серия book|}}}|<!-- -->{{{серия buch|}}}|{{{серия раздел|}}}}}<!-- == Примечание == -->{{#if:{{{примечание|}}}|&nbsp;— {{ucfirst:{{{примечание}}}.}}<!-- -->{{#if:{{{примечание2|}}}|&nbsp;— {{ucfirst:{{{примечание2}}}.}}<!-- -->{{#if:{{{примечание3|}}}|&nbsp;— {{ucfirst:{{{примечание3}}}.}}}}}}}}<!-- == Содержание == -->{{#if:{{{содержание|}}}{{{из содержания|}}}|<!-- -->{{#switch:{{{язык|}}}{{{-язык|}}} | #default = &nbsp;— {{#if:{{{из содержания|}}}|Из с|С}}одерж | cs|de|el|en|es|et|fi|fr|ga|grc|is|it|la|lt|lv|nl|nn|no|pl|pt|ro|sv|tr = &nbsp;— <!-- -->{{#if:{{{из содержания|}}}|Ex c|C}}ont}}.: {{публикация/содержание|<!-- -->{{{из содержания|{{{содержание|}}}}}}|{{{из содержания2|{{{содержание2|}}}}}}|<!-- -->{{{из содержания3|{{{содержание3|}}}}}}|{{{из содержания4|{{{содержание4|}}}}}}|<!-- -->{{{из содержания5|{{{содержание5|}}}}}}|{{{из содержания6|{{{содержание6|}}}}}}|<!-- -->{{{из содержания7|{{{содержание7|}}}}}}|{{{из содержания8|{{{содержание8|}}}}}}|<!-- -->{{{из содержания9|{{{содержание9|}}}}}}|{{{из содержания10|{{{содержание10|}}}}}}|<!-- -->{{{из содержания11|{{{содержание11|}}}}}}|{{{из содержания12|{{{содержание12|}}}}}}|<!-- -->{{{из содержания13|{{{содержание13|}}}}}}|{{{из содержания14|{{{содержание14|}}}}}}|<!-- -->{{{из содержания15|{{{содержание15|}}}}}}|{{{из содержания16|{{{содержание16|}}}}}}|<!-- -->{{{из содержания17|{{{содержание17|}}}}}}|{{{из содержания18|{{{содержание18|}}}}}}|<!-- -->{{{из содержания19|{{{содержание19|}}}}}}|{{{из содержания20|{{{содержание20|}}}}}}}}.}}<!-- == Тираж == -->{{#if:{{{тираж|}}}|&nbsp;— {{nobr|{{formatnum:{{{тираж}}}}} экз.}}}}<!-- == Стандартные номера == -->{{публикация/стандартные номера|{{{ббк|}}}|{{{удк|}}}|{{{isbn|}}}|{{{isbn2|}}}|{{{isbn3|}}}|<!-- -->{{{isbn4|}}}|{{{isbn5|}}}|{{{том|}}}|{{{volume|}}}|{{{band|}}}|{{{isbn том|}}}|<!-- -->{{{isbn volume|}}}|{{{isbn band|}}}|{{{issn|}}}|{{{arxiv|}}}|{{{bibcode|}}}|{{{doi|}}}<!-- -->|{{{jstor|}}}|{{{lccn|}}}|{{{oclc|}}}|{{{pmid|}}}|{{{pmc|}}}|{{{zbl|}}}}}</span><!-- == Рецензия. Реферат == -->{{#if:{{{рецензия|}}}|{{#if:{{{реферат|}}}||&nbsp;— {{#switch:{{{рецензия|}}} | книга = Рец. на кн | статья = Рец. на ст | opus = Rev. op}}.:&#32;{{#if:{{{о|}}}|{{{о}}}}}}}}}<!-- -->{{#if:{{{реферат|}}}|{{#if:{{{рецензия|}}}||&nbsp;— {{#switch:{{{реферат|}}} | книга = Реф. кн | статья = Реф. ст | opus = Ref. op}}.:&#32;{{#if:{{{о|}}}|{{{о}}}}}}}}}</includeonly><!-- --><noinclude>{{doc}}<!-- Пожалуйста, добавляйте категории на страницу документации! --></noinclude> ol0lbrw0zvvbiney788drqjbibd392v ЦӀихеза гӀалгӀай 0 797 54723 54420 2022-08-15T11:26:03Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki Укх оагӀон тӀа белгалбаьхаб ГӀалгӀайчен а, гӀалгӀай халкъан а, иштта ерригача Эрсечен а, тархьара́и Ӏилманнеи культураннеи лоархӀаме карахдаьнна гӀулакх даь бола [[ГIалгIай|гӀалгӀаех хьабаьнна]] нах. {{Toc-right}} == ГӀалгӀай-Турпалаш == === Къаман Турпалаш === * [[ГӀоандалой Гоаража Сулумбик]] ''(Гандалоев Сулумбек Горовожевич)'' * [[Заьзганаькъан Бийсолта Идрис]] ''(Зязиков Идрис Бейсултанович)'' * [[Ивизда ГӀазд]] * [[Йовлой Довта Хучбар]] * [[Нальгиев Мандре|Налганаькъан Мандре]] * [[Уцига Малсаг]] * [[ТIонганаькъан Лайсат]] ''(Тангиева Лайсат)'' * [[Хучбаранаькъан Ахьмад]] ''(Хучбаров Ахмед)'' === Совета Союза Турпалаш === # [[Овшанаькъан Султана Руслан]] ''(Аушев Руслан Султанович)'' === Россе Федерацен Турпалаш === # [[Арапханова Марем Ахметовна|Арапхананаькъан Марем]] ''(Арапханова Марем)'' # [[Евкуранаькъан Баматгире Юнус-Бек]] ''(Евкуров Юнус-Бек Баматгиреевич)'' # [[Калиматов Алихан Макшарипович|Келматанаькъан Макшарипа Ӏалихан]] ''(Калиматов Алихан Макшарипович)'' # [[Къоастой Султана Абубакар]] ''(Костоев Абубакар Султа́нович)'' # [[Костоев Абубакар Хасанович|Къоастой Хьасана Абубакар]] ''(Костоев Абубакар Хасанович)'' # [[Къоастой Устархана Ширвани]] ''(Костоев Ширвани Устарханович)'' # [[Малсагнаькъан Татархана Ахьмад]] ''(Мальсагов Ахмед Татарханович)'' # [[Налганаькъан Мурада Руслан]] ''(Нальгиев Руслан Муратович)'' # [[Оздой Мурада Ахьмад]] ''(Оздоев Мурад Ахмедович)'' # [[Осканаькъан Сосаркъий Сулумбик]] ''(Осканов Суламбек Сусаркулович)'' == Юкъареи политикайи къахьегамхой == * [[Бохтаранаькъан Берса Бембулат]] (Богатырё * [[БIарахой Ӏусмана Ахьмад]] ''(Барахоев Ахмед Османович)'' * [[Беканаькъан Мажита Сергей]] ''(Беков Сергей Мажитович)'' * [[Далганаькъан Олмаза Iадал-Гири]] ''(Долгиев Адиль-Гирей Олмазович)'' * [[Джабагиев Висангирей Ижиевич|ЖабагӀанаькъан Ийже Висан-Гири]] ''(Джабагиев Висангирей Ижиевич)'' * [[Заьзганаькъан Бийсолта Идрис]] ''(Зязиков Идрис Бейсултанович)'' * [[Йовлой Яхьъяй Мухьаммад]] ''(Евлоев Магомед Яхьяевич)'' * [[Келиганаькъан Бамата Муса]] ''(Келигов Муса Баматович)'' * [[Къоастой Мухьаммада Iийса]] ''(Костоев Исса Магомедович)'' * [[Малсаганаькъан ГIайтий Иналук]] ''(Мальсагов Иналук Гайтиевич)'' * [[Пхьиленаькъан Султана Руслан]] ''(Плиев Руслан Султанович)'' * [[Пхьиленаькъан Айдамара Ӏалаудин]] ''(Плиев Алаудин Айдамирович)'' * [[Сейнарой Мухьаммада Бексултан]] ''(Сейнароев Бексултан Магомедович)'' * [[Султыганаькъан Сараждин]] ''(Султыгов Сараждин)'' * [[ТӀонганаькъан Жамбулата Ӏабдул-Хьамид]] * [[Ужахьанаькъан Мусай Малсаг]] ''(Ужахов Малсаг Мусаевич)'' * [[Хамчанаькъан Бахьаудина Билан]] ''(Хамчиев Билан Багаудинович)'' == Ӏилма == * [[Ахриев Чах Эльмурзиевич|Оахаранаькъан Элмарза ЧхьагӀа]] ''(Ахриев Чах Эльмурзиевич)'' * [[Байсаранаькъан Муртаза Мурад]] ''(Базоркин Мурад Муртузович)'' * [[Газиканаькъан Жабраила Берснакъа]] ''(Газиков Берснако Джабраилович)'' * [[Матенаькъан Хьасана Ахьмад]] ''(Матиев Ахмед Хасанович)'' * [[Саганаькъан Салихана Мухьаммад]] ''(Сагов Магомет Салиханович)'' * [[Сайнарой Мухьаммада Бексултан]] ''(Сейнароев Бексултан Магомедович)'' * [[Коазой Дауда Нурдин]] ''(Кодзоев Нурдин Даутович)'' * [[ТӀонкийнаькъан Аюпа ИсмаӀал]] ''(Танкиев Исмаил Аюпович)'' * [[ТӀонкийнаькъан Хож-Ӏаьлий Абукар]] ''(Танкиев Абукар Хожалиевич)'' * [[Цхьорой Марет]] ''(Цороева Марет Гайсултановна)'' * [[Чопанаькъан Ӏаддал-Керама Мухьмад]] === Лорий болх === * [[Беканаькъан Султана Хьамзат]] ''(Беков Хамзат Султанович)'' * [[Вешкаранаькъан Хьажбийкара Яхьья]] (Вышегуров Яхья Хаджибикарович) * [[Ведажанаькъан Мусай ГӀаьбарте]] ''(Ведзижев Геберт Мусаевич)'' * [[Малсаганаькъан Уматгире ГӀапур]] (Мальсагов Гапур Уматгиреевич) == Предпринимателеши меценаташи == * [[Гуцериев Сафарбека Микаьил]] ''(Гуцериев Михаил Сафарбекович)'' * [[Полонкой Мухьаммада Ахьмад]] ''(Паланкоев Ахмет Магометович)'' * [[Шишханаькъан Османа Микаьил]] ''(Шишханов Микаил Османович)'' == Дин нах == * [[Албаканаькъан ТӀахӀир]] * [[Белхарой БатӀал-Хьажа]] * [[Гарданаькъан Тоаркхо-Хьажа]] * [[Гаьгенаькъан Угаза Терсмейл-Хьажа]] * [[Муцолганаькъан Охлой Ӏусман]] * [[Озанаькъан Эке ИсмаӀал]] * [[Хамхой Баматгире Ӏийса-Хьажа]] * [[Ховтанаькъан Элмарз-Хьажа]] * [[ЦӀечой Ӏийса]] * [[ЦӀолой Хизар]] * [[Чомаканаькъан Хьасана Хьамзат]] * [[Чопанаькъан Осмий Исхьакъ]] == Культура болхлой == === Йоазонхойи оазархойи === * [[Базоркин Идрис Муртузович|Байсаранаькъан Муртуза Идрис]] ''(Базоркин Идрис Муртузович)'' * [[Беканаькъан ДордагӀа Тембот]] ''(Беков Тембот Дордаганович)'' * [[Боканаькъан Хьаме Ахьмад]] ''(Боков Ахмет Хамиевич)'' * [[Гаьгенаькъан Аюпа Гирихан]] ''(Гагиев Гирихан Аюпович)'' * [[Ведажанаькъан Абабукара Ахьмад]] ''(Ведзижев Ахмед Абубакарович)'' * [[Вешкаранаькъан Султана Мухьмад]] ''(Вышегуров Магомед Султанович)'' * [[Дахкилганаькъан Абдурахьмана ИбрахӀим]] ''(Дахкильгов Ибрагим Абдурахманович)'' * [[Зурабанаькъан Морхажа Махьмад]] * [[Коазой Аюпа Iийса]] ''(Кодзоев Исса Аюпович)'' * [[Коазой Исроапала Ӏашат]] ''(Кодзоева Ашат Исрапиловна)'' * [[Коазой Юсупа Аслан]] ''(Кодзоев Аслан Юсупович)'' * [[Лаьнанаькъан Ахьмада Марем]] ''(Льянова Марьям Ахметовна)'' * [[Малсаганаькъан Дахий Дошлакъа]] ''(Мальсагов Дошлуко Дохович)'' * [[Малсаганаькъан Кураза Зоврбик]] ''(Мальсагов Заурбек Куразович)'' * [[Марзабиканаькъан Темаркъий Ӏусман]] ''(Мурзабеков Осман Темуркоевич)'' * [[Маькенаькъан Абукара Асхьаб]] ''Мякиев Асхаб Абукарович'' * [[Озанаькъан ИсмаӀалий Салман]] ''(Озиев Салман Исмаилович)'' * [[Пхьиленаькъан Абазбика Амир]] ''(Плиев Амир Абазбекович)'' * [[Пхьиленаькъан Ӏасолта Мухьаммад-СаӀид]] ''(Плиев Магомед-Саид Асултанович)'' * [[Патенаькъан Султана Якъуб]] ''(Патиев Якуб Султанович)'' * [[Угурчанаькъан Шовхала Азамат-Гири]] ''(Угурчиев Азамат-Гирей Шовхалович)'' * [[Хьоашаланаькъан Махьий Махьмад]] ''(Хашагульгов Магомед Махиевич)'' * [[Хьоашаланаькъан Татре Ӏаьла]] ''(Хашагульгов Али Татарович)'' * [[Чахканаькъан Идриса СаӀид]] ''(Чахкиев Саид Идрисович)'' * [[Чемарзанаькъан Мовлатхан]] * [[Янданаькъан Хамарзий Жамалда]] ''(Яндиев Джамалдин Хамурзиевич)'' === Зарбан гӀулакх === * [[Зайтанаькъан Хьусена Хьажбийкар]] === Хоамбоаржабархой === * [[Ӏарчакханаькъан Сали]] * [[Матенаькъан Илез]] * [[Султыганаькъан Йоакъап]] === Кино === * [[Гаьгенаькъан Лейла]] ''(Гагиева Лейла)'' * [[Даканаькъан Ахьмада Мухьмад]] ''(Дакиев Магомед Ахметович)'' * [[Лаьнанаькъан Мухарбика Ратмир]] ''(Льянов, Ратмир Мухарбекович)'' * [[Мамиланаькъан Ахьмада Сулумбик]] ''(Мамилов Суламбек Ахметович)'' * [[Новрбийнаькъан Хьамида Руслан]] ''(Наурбиев Руслан Хамидович)'' * [[Хазбенаькъан Хьава]] ''(Хазбиева Хава)'' * [[Янданаькъан Хаважа Тамара]] ''(Яндиева Тамара Хаважовна)'' * [[Iамархананаькъан Амур]] ''(Амерханов Амур)'' === Театр === * [[Абаьданаькъан Ӏалихан]] ''(Абадиев Алихан)'' * [[Беканаькъан Джабраила Ибрахьим]] ''(Беков Ибрагим Джабраилович)'' * [[Зангинаькъан Руслан]] ''(Зангиев Руслан)'' * [[Коазой Ахьмада Дугурхан]] ''(Кодзоева Дугурхан Ахмедовна)'' * [[Сосаркъанаькъан Аьсет]] ''(Сусуркиева Асет)'' * [[Янданаькъан Хаважа Тамара]] ''(Яндиева Тамара Хаважовна)'' === Мукъам === * [[Алхонаькъан Заира]] ''(Алхоева Заира)'' * [[Ахцийнаькъан Хаччат]] ''(Ахциева Хадижат)'' * [[БIарахой Жамалда]] ''(Барахоев Джамалдин)'' * [[БIарахой Любовь]] ''(Барахоева Любовь)'' * [[ИмагIожанаькъан Осман]] ''(Имагожев Осман)'' * [[Йовлой Ахьмада Рая]] ''(Евлоева Рая Ахмедовна)'' * [[Коазой Зейнап]] ''(Кодзоева Зейнап)'' * [[Малсаганаькъан Зарема]] ''(Мальсагова Зарема)'' * [[Малсаганаькъан Роза]] ''(Мальсагова Роза)'' * [[Новрбийнаькъан Хьамида Руслан]] ''(Наурбиев Руслан Хамидович)'' * [[Темарзанаькъан Алихан]] ''(Тимурзиев Алихан)'' * [[Хамхой Ахьмад]] ''(Хамхоев Ахмет)'' * [[Цицканаькъан Боскура Идрис]] ''(Цицкиев Идрис Боскурович)'' * [[Шадыжанаькъан Фариза]] ''(Шадыжева Фариза)'' * [[Шишханаькъан Башира Любовь]] ''(Шишханова Любовь Башировна)'' * [[Экажанаькъан Марина]] ''(Экажева Марина)'' * [[Эсмурзанаькъан Iалаудин|Эсмарзанаькъан Ӏала́удин]] ''(Эсмурзиев Алаудин)'' * [[Янданаькъан Мухьаммада Мадинат]] ''(Яндиева Мадинат Магометовна)'' * [[Янданаькъан Хаважа Тамара]] ''(Яндиева Тамара Хаважовна)''. === Суртанчаш === * [[Доврбиканаькъан Албаста ГIаз-Мухьаммад]] ''(Доурбеков Гази-Магомед Албастович)'' * [[Оахарганаькъан Бачий Хьажбикар]] ''(Ахриев Хаджи-Бекр Бачиевич)'' === Гойташ йола исбахьале === * [[Сагов Багаудин Шарпудинович|Саганаькъан Шарпудина Бахьаудин]] ''(Сагов Багаудин Шарпудинович)'' * [[Дауд Оздоев|Оздой Дауд]] ''(Оздоев Дауд)'' * [[Полонкоев Мурат|Поаланкой Мурад]] ''(Полонкоев Мурат)'' * [[Дауд Ахриев|Оахаранаькъан Дауд]] ''(Ахриев Дауд)'' * [[Мамилов Руслан Израилович|Мамиланаькъан Азраила Руслан]] ''(Мамилов Руслан Израилович)'' * [[Хашагульгов Али Татарович|Хьоашаланаькъан Татре Ӏаьла]] ''(Хашагульгов Али Татарович)'' * [[Эльдиев Руслан Алимович|Аьлданаькъан Ӏалима Руслан]] ''(Эльдиев Руслан Алимович)'' * [[Тебоев Руслан Тарханович|Тебонаькъан Тархана Руслан]] ''(Тебоев Руслан Тарханович)'' * [[Даурбеков Гази-Магомед Албастович|Доврбиканаькъан Албаста ГӀаз-Мухьмад]] ''(Даурбеков Гази-Магомед Албастович)'' == ТӀемахой, эпсараш == * [[Абадиев Японц Арскиевич|Абаьданькъан Арске Японц]] ''(Абадиев Японц Арскиевич)'' * [[Ахриев Гапур Саидович|Оахаранаькъан СаӀида ГӀапур]] ''(Ахриев Гапур Саидович)'' * [[Дженнет Джабагиева|ДжабагӀийнаькъан Висан-Гири Джаннат]] ''(Джабагиева Дженнет Висан-Гиреевна)'' === Младший и старший офицерский состав === * [[Албаков, Ахмет Изнаурович]] — (1916—1977 гг.) — участник Великой Отечественной войны в звании гвардии старший лейтенант, командир огневого взвода 1-й батареи 71-го пушечно-артиллерийского Мгинского полка Волховского фронта. Награждён орденом «Красной Звезды», медалями «За оборону Ленинграда», «За освобождение Праги», «За взятие Берлина» и другими наградами. Дважды представлялся к званию «Герой Советского Союза», но как представитель одного из репрессированных народов награду эту не получил. * [[Аушев, Багаудин Султанович|Багаудин Султанович Аушев]] (1958 г.р), кадровый офицер, подполковник Советской армии. Заместитель командира мотострелкового полка. Участник боевых действии в Афганистане. * [[Ахриев, Рашид-бек]] — капитан царской армии, перешедший на сторону советской власти. Погиб в 1941 году. Был представлен к званию Героя Советского Союза, но не наградили. * [[Барханоев, Умат-Гирей]] — старший лейтенант. Участник обороны (Оборона Брестской крепости Брестской крепости). * [[Гудантов, Борис]] — капитан, заместитель командира танкового батальона. Герой Российской Федерации (посмертно) 1995 г. * [[Дзангиев, Рашид]] — полковник войск ПВО, экс-военный комиссар Республики Ингушетия. * [[Долгиев, Уциг Малсаг|Уциг Ма́лсаг Долгиев]] — национальный герой ингушского народа, [[штабс-ротмистр]] [[лейб-гвардия|Лейб-гвардии]] Его Императорского Величества Александра II. * [[Долгиев Кайсум Гайриевич]] — полковник царской армии, георгиевский кавалер. Увековечен на Аллеи славы и памяти РИ. Погиб в 1919 году. * [[Коригов, Муса Магомедович]] — полковник Ракетных войск стратегического назначения, заместитель начальника штаба полигона Байконур. * [[Костоев, Ширвани|Ширвани Костоев]] — старший лейтенант, летчик-испытатель. Герой Российской Федерации (посмертно). * [[Котиев, Асланбек]] — полковник царской армии, командир ингушского полка «Дикой дивизии». * [[Малсагнаькъан Сафарбек]] ({{lang-ru|Мальсагов, Сафарбек}}) — генерал-майор царской армии. * [[Малсагнаькъан Ахмат]] ({{lang-ru|Мальсагов, Ахмет}}) — майор, командир звена бомбардировщиков. Герой Российской Федерации (посмертно)1995 г. * [[Малсагнаькъан Созерко]] ({{lang-ru|Мальсагов, Созерко}}) — офицер Туземная дивизия Туземной дивизии, заключённый Соловецкий лагерь особого назначения Соловецкого лагеря, автор первой книги о ГУЛАГе Чеченцы и ингуши в Соловецком лагере. * [[Малсагнаькъан Сосланбека Хасан]] ({{lang-ru|Мальсагов, Сафарбек}}) — лейтенант, командир взвода артиллерийской разведки. Его взвод в июне 1941 году одним из первых вступил в бой на белорусской земле с немецкими танками и в этом бою было им лично и его бойцами захвачено 8 немецких танков. Был представлен к присвоению звания Героя. * [[Аушев, Башир Хаджибикарович]] — кадровый офицер Советской армии, выпускник Орджоникидзевского высшего общевойскового командного училища, участник боевых действий в Нагоном Карабахе, командир разведроты, герой Нагорного Карабаха, полковник милиции в запасе. Родной брат Рашида Аушева. * [[Пхьиленаькъан Батала Алисхан]] ({{lang-ru|Плиев, Алисхан Баталиевич}}), (1884—1919) — подпоручик Российской Императорской армии, георгиевский кавалер. * [[Пхьиленаькъан Зейтула Юсуп]] ({{lang-ru|Плиев, Юсуп Зейтулович}}), (1898—?) — юнкер Российской Императорской армии, георгиевский кавалер. * [[Пхьиленаькъан Лорса Сафарбек]] ({{lang-ru|Плиев, Сафарбек Лорсаевич}}) — Полковник, начальник погранзаставы Брест-Литовск 1941 году, участник Ковельской, Кенигсберской операций, воевал на Курской дуге, служил на Курильских островах. Председатель совета ветеранов Республики Ингушетия. * [[Пхьиленаькъан Султана Руслан]] ({{lang-ru|Плиев, Руслан Султанович}}) — полковник Советской армии. Заместитель командира мотострелковой дивизии по воспитательной работе. * [[Цароев Абдула Дудиевич]] — разведчик, участник партизанского отряда Д. Медведева. * [[Цуров Абукар Кусиевич]] — капитан авиации, командир авиационной эскадрильи (15 самолетов), погиб на Украине. Проспект в [[Луганск]]е назван его именем. * [[Цуров Суламбек Турович]] — капитан красной армии, был представлен к званию героя СССР. === Ингуши в генеральских званиях === * Мурад Зязиков (Боров, Мурат Султанович) — генерал-лейтенант ФСБ * [[Базоркин, Бунухо]] — генерал-майор царской армии, герой [[оборона Шипки|обороны Шипки]] во время [[Русско-турецкая война (1877—1878)|Русско-турецкой войны 1877—1878]] * [[Бекбузаров, Сосламбек]] — генерал-майор царской армии, командир дивизии. * [[Боров, Заурбек]] — генерал-майор персидской армии. Командир кавалерийской дивизии. Его Сын Боров Султан-Бек ротмистр царской армии. Участник военных компаний освобождения Болгарии, воевал в Первую мировую войну, участник гражданской войны. Полный георгиевский кавалер. Награждён золотым именным оружием Его Императорского Высочества. * [[Нальгиев, Эльберд Эльмурзиевич ]] — генерал-майор царской армии, командир бригады. * [[Осканов, Суламбек Сусуркулович]] — Первый Герой России (1992 г.), генерал-майор авиации. Начальник Липецкого центра Переподготовки летного состава ВВС СССР.ПЕРВЫЙ ИНГУШ СТАВШИЙ В СССР ГЕНЕРАЛОМ. Трагически погиб 7 февраля 1992 г. * [[Пошев, Хасбулат Султанович]] — генерал-майор турецкой армии. * [[Султыгов, Руслан Магомедович]] — генерал-майор.командир дивизии ВНУТРЕННИХ ВОЙСК МВД РФ * [[Укуров, Тонт]] — генерал-майор царской армии, командир полка, участник австро-венгерской компании. * [[Укуров, Хаджибикар|Хаджибикар Укуров]] — генерал-лейтенант. КОМКОР(командующий корпусом ПВО)позже начальник военной академии воздушно-космической обороны в г. Твери. * [[Хашегульгов, Ахмет Мухарбекович|Ахмет Хашегульгов]] — [[генерал-майор]] Ракетных войск Стратегического назначения, командир 38-й дивизии(самой мощной дивизии в мире на тот момент, имела на вооружении 12 полков и 120 ракет типа «САТАНА»), начальник штаба-первый заместитель командующего 53-й ракетной армии [[РВСН]]. В декабре [[2009 год]]а назначен главой Пенсионного Фонда РИ. Трагически погиб [[19 декабря]] [[2009 год]]а, в Северной Осетии в ДТП!!!. * [[Агиев, Мухарбек Магомедович]] — первый генерал МВД РИ, министр внутренних дел РИ 1993—1997 г.г., генерал-майор полиции, начальник криминальной полиции Воронежского ГУВД * [[Аушев, Адам Султанович]] (1953 — н.в.) — генерал-майор МВД РФ , участник боевых действий в Афганистане. * [[Медов, Муса|Муса Медов]] — генерал-майор МВД . * [[Гуцериев, Хамзат|Хамзат Гуцериев]] — генерал-лейтенант милиции РФ, позднее министр внутренних дел РИ в 1998—2002 гг * Цицкиев, Юсуп — генерал-майор МЧС. * Калоев, Руслан — генерал-майор МЧС, министр по чрезвычайным ситуациям РИ * Беков Хамзат Идрисович — Начальник управления федеральной поддержки территории, (Центральный аппарат) МЧС России. Действительный Государственный советник 3 класса (генерал-майор). * [[Аушев, Руслан Султанович|Руслан Султанович Аушев]](1954 г.р.) — генерал-лейтенант, герой Советского союза. Первый Президент Республики Ингушетии. * Базгиев Якуб Ибрагимович — генерал-майор налоговой полиции * Сергей Беков — генерал-полковник таможенной службы, * Темерлан Дарсигов — генерал-майор полиции, заместитель начальника УФСКН по Московской области * Алик Наурбиев — генерал-майор полиции, начальник УФСКН РИ. * Цечоев Муса Султанович — генерал-майор Ракетных войск Статегического назначения. * Султыгов Магомед Асхабович — генерал-лейтенант воск ПВО. * Султыгов Руслан Магометович — генерал-майор ВВ МВД РФ. * Могушков Ибрагим Шамсудинович — руководитель СУ СК по Ингушетии генерал-лейтенант === МВД === * [[Аушев, Рашид Хаджибикарович]] (3 мая 1966 г. — 22 апреля 1997 г.) — кадровый офицер Советской армии, выпускник Орджоникидзевского высшего общевойскового командного училища, капитан ВС РФ, командир танковой роты, майор милиции, командир полка ППС, 1-й заместитель министра внутренних дел РИ. * [[Аушев, Башир Умарович]] — командир бригады Внутренних войск СССР. Министр внутренних дел РИ. Вице-премьер Правительства РИ. Полковник ВС РФ. * [[Аушев, Башир Хаджибикарович]]— кадровый офицер Советской армии, выпускник Орджоникидзевского высшего общевойскового командного училища, участник боевых действий в Нагоном Карабахе, командир разведроты, герой [[Нагорный Карабах|Нагорного Карабаха]], полковник милиции в запасе. Родной брат Рашида Аушева. == Спорт == === Бокс === * [[Арсаев, Аюп]] — российский [[бокс]]ёр-профессионал, выступающий в полулёгкой весовой категории. Чемпион Мира по кикбоксингу. * [[Ваделгов, Ислам|Ислам Ваделгов]] — [[бокс]]ер-профессионал, чемпион мира по версии GBC в младшем среднем весе ([[2010]]). * [[Иленаькъан Ӏадлоапа ИсмаӀал]] ''(Илиев Исмаил Адлопович)'' * [[Йовлой Къамбулата Башир]] ''(Евлоев Башир Камбулатович)'' * [[Кодзоев, Аслан|Коазой Аслан]]<ref>[http://www.boxnews.com.ua/Boxer/10089/Aslan-Kodzoev Боксёр Аслан Кодзоев]</ref> — боксёр-профессионал, чемпион мира в среднем весе. * [[Кодзоев, Адам|Коазой Адам]] — серебряный призёр первенства России по кик-боксингу. * [[Котиев, Ахмет]]<ref>[http://www.kulichki.com/akter/boxing/kotiev.htm Боксёр Ахмет Котиев]</ref> — боксёр-профессионал, первый чемпион мира с Кавказа, пятикратный чемпион мира [[WBO]], [[WBA]] в полусреднем весе. * [[Манкиев Хаваж-Багаудин Хамзатович]]- [[бокс]] — чемпион мира * [[Муцольгов Назир]] — чемпион мира по боксу среди пожарных в Канаде<ref>[http://www.ingushetiyaru.org/sport/print.html?id=87 ИНГУШЕТИЯ.РУ Спорт]</ref> * [[Пхьиленаькъан Макшарипа Хизар]] ''(Плиев Хизир Макшарипович)'' — российский [[бокс]]ёр-профессионал, выступающий в супертяжелой весовой категории. Чемпион Мира среди полицейских, неоднократный чемпион России по кикбоксингу. * [[Тимурзиев Ислам Яхьяевич|Темарзийнаькъан Яхьъяьй Ислам]] ''(Тимурзиев Ислам Яхьяевич)'' * [[Токаев, Казбек]] — российский [[бокс]]ёр-любитель, выступающий в легкой весовой категории. Чемпион России среди юношей, неоднократный чемпион Москвы. * [[Чахкиев Рахим Русланович|Чахканаькъан Руслана РахӀим]] ''(Чахкиев Рахим Русланович)'' * [[Чапанов, Руслан Эдильгиреевич]] — основатель [[Ингушской школы бокса]]. === ММА === * [[Йовлой Мухьмада Мовсар]] ''(Евлоев Мовсар Магомедович)'' === Борьба === * [[Барахоев, Адам]] — бронзовый призёр Олимпийских игр в Сиднее ([[2000]]), главный тренер сборной Турции по борьбе. * [[Евлоев, Берд Аржбериевич]] — чемпион мира и Европы по классической борьбе; получил прозвище «Лев Кавказа». * [[Евлоев, Ваха Суламбекович]] — чемпион СССР и Европы по вольной борьбе, министр внешнеэкономических связей и торговли Республики Ингушетия. * [[Евлоев, Муса]] — 2-х кратный чемпион мира по греко-римской борьбе, Чемпион Европы, победитель Кубка мира, победитель многих международных турнирова, победитель Всемирных военных игр !. * [[Манкиев, Бекхан Юнузович]] — борец греко-римского стиля, обладатель Кубка мира ([[2009]]). * [[Манкиев, Назир Юнузович]] — борец греко-римского стиля, чемпион Олимпийских игр ([[2008]])<ref>[http://www.rian.ru/sport/20080814/150369212.html Назир Юнусович Манкиев. Биографическая справка]</ref>. * [[Мусаев, Магомед]] — борец вольного стиля, чемпион Азии в весовой категории до 96 кг, участник Олимпиады в Лондоне-2012 г. * [[ Батыров Султан ]] — Заслуженный тренер России. * [[ Белхароев Асхаб ]] — Заслуженный тренер России. === Дзюдо === * [[Кукурхоев Магомед Джабраилович]] — Заслуженный мастер спорта по дзюдо. 7-кратный чемпион мира, 4-кратный чемпион Eвропы (среди мастеров), 3-кратный чемпион СССР, победитель Тбилисского турнира. * [[Парчиев, Магомед Азиевич]] — Мастер спорта международного класса по дзюдо с 1983 года. Двукратный Чемпион СССР. * [[Хамхоев, Али]] — мастер спорта международной категории, чемпион игр Доброй воли (1986), приравненных к Олимпийским играм, многократный призёр чемпионатов СССР. Государственный тренер и вице-президент федерации дзюдо Казахстана (2001—2006). * [[Дахкильгов Магомед Аюпович]] — Мастер спорта, Заслуженный тренер РСФСР * [[Мерешков Яхья]] — основатель школы дзюдо и самбо в Ингушетии, Заслуженный тренер Казахстана и России. * [[Могушков, Муса Хож-Ахматович]] — российский дзюдоист, бронзовый призёр чемпионата мира 2011 года, Мастера спорта России международного класса. Вешагуров Ибрагим Исаевич-Чемпион СССР по дзюдо. Заслуженный тренер Республики Казахстан. Тренер Национальной Сборной команды по дзюдо. Вешагуров Исмаил Исаевич-Серебряный призер Чемпионата СССР по дзюдо. Бронзовый призер Чемпионата Азии. Мастер спорта международного класса СССР по дзюдо. === Еза атлетика === * [[Арсмакнаькъан Мухьаммадгире Исраил]] — штангист, Аьланпхьа чемпион Сеул-88. ЧИАССР-а хьалхара Аьланпхьа чемпион * [[Балаев, Руслан]] — победитель Игр Доброй Воли 1984, Министр спорта и туризма Республики Ингушетия * [[Кодзоев, Ибрагим Абибулатович]] — Заслуженный тренер СССР. === Футбол === * [[Баканаькъан Жабраила Солтмурад]] * [[Баканаькъан Жабраила Заьлмах]] * [[Барахоев, Ахмет Магометович]]; * [[Гаракоев Сейт-Дауд]] — профессиональный футболист, играл за «Анжи», «Локомотив», «Ангушт»; * [[Мальсагов Дауд Хасанович]] — основатель футбольного клуба «Ангушт»; * [[Оздоев, Магомед Мустафаевич]] — игрок сборной России и премьер лиги России, играл за «Локомотив, на данный момент играет за ФК „Зенит“». == Хьабаьнна моттиг ийна яраш == === Нана гӀалгӀа === * [[Аслаханов Ахьмада Асламбек]] ''(Аслаханов Асламбек Ахмедович)'' === Да гӀалгӀа === * [[Каримов Мигралима Абдулкарим]] ''(Каримов, Абдулкарим Мигралимович)'' == Хьажа иштта == * [[ГӀалгӀашца бувзам хинна цӀихеза нах]] = Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * [http://vaynah.su/publ/nadezhda_respubliki/14 Таланты Ингушетии. Интервью с каждым.] * [http://www.ingush.ru/jzl.asp Знаменитые ингуши] * [http://ingush.tv/ingushi-istorija-v-licah/ Ингуши. История в лицах] * [http://www.sultigov.be/ Султыгов, Мурад Сейтович ] [[ОагӀат:ГӀалгӀай]] ahtju26cch7utshp4ljelwjrsmfav22 Наьсаре 0 1331 54691 53165 2022-08-14T19:33:15Z Ӏабдуррашид 1210 /* Тархьар */ wikitext text/x-wiki {{НП+Россия | статус = Пхье | ингушское название = Наьсаре | русское название = Назрань | оригинальное название = | изображение = Nazran 3.jpg | описание изображения = Пхьан сурт | герб = Coat of Arms of Nazran.svg | флаг = | lat_deg = 43 | lat_min = 13 | lat_sec = 00 | lon_deg = 44 | lon_min = 46 | lon_sec = 00 | CoordScale = 20000 | регион = Ингушетия | регион в таблице = ГӀалгӀайче | вид района = пхье гом | район = Назрань | район в таблице = Назрань{{!}}Наьсаре | C в регион = нет | внутреннее деление = [[#Административни екъаялар|4 административни гом]] | вид главы = Да | глава = Йовлой Хьасана Урусхан | дата основания = [[1781]] шера | первое упоминание = 1810 шу | прежние имена = {{НП-ПН|1944|Наьсаре ({{lang-ru|Назрань}})|1959|Коста-Хетагурово}} | статус с = [[1967|1967 шера]] денз | площадь = 80 | высота центра НП = 522 | климат = [[Умеренный климат|юккъера]] | население = {{ Население | Назрань | тс }} | год переписи = {{ Население | Назрань | г }} | плотность = {{ formatnum: {{ #expr: ( {{ Население | Назрань | ч }} / 80 round 2 ) }} }} | агломерация = | национальный состав = [[гӀалгӀай]] | конфессиональный состав = [[сунний]] [[бусалба ди|бусалба]], [[православные|православхой]] | этнохороним = ноасархо, ноасархой, иштта наьсархо, наьсархой | почтовый индекс = 386120 | телефонный код = 8732 | цифровой идентификатор = 26406 | категория в Commons = Nazran | сайт = http://nazrangrad.ru/ }} '''Нáьсаре''' ''(я)'' е '''На́на-На́ьсаре''' ''(я)'' {{lang-ru|Назрань}}, {{lang-en|Nazran}}) — [[ГӀалгӀай Мохк|ГIалгIай Мeхка]] эггара йоккхагIа йола [[пхье]]. Дукха хана денз гӀалгӀай ара ӀокӀалбовлара́ юкъе чӀоагӀа лоадам болаш хиннай Наьсаре мехка юкъ санна а отташ (тӀехьагӀа [[Буро]]ца цхьана). ГӀалгӀайчен административни юкъ йолаш цхьа ха а яьккхай цо — 1993-2000 шерашка, [[Магас]] йиллалца. [[Тархьар]]ца хьайоагӀаш хинна Наьсаре хӀанзарча заман чу «[[Юкъера административни гом (Наьсаре)|Юкъера]]» оалаш бола ''административни гом'' хинна дӀаэттаб, цул совгӀа Наьсарес хӀанз массехк лоалах яьда́ хинна юрт чулоац шийна: [[Дошалкъий-Юрт]], [[Наьсар-Керте]], [[Аьлте-Юрт]]. [[Наьсарен шахьар|Наьсарен шахьара]] административни [[юкъ]] я. == Тархьар == Духтохкархоша яхачох, Наьсаре нах бах [[кхерий зама]]н хана денз. Укхаза [[Iилманхо]]шта кораяьй шовзткъа эзар шу хьалха денз нах баьхалга хьагучадоаккхаш йола белгалонаш. ХIаьта [[гIалгIай]] укхаза баха эзараш шераш да. «Наьсаре» яха дош ширача [[гIалгIай мотт|гӀалгӀай меттала]] «наьна лаьтта, наьна аре» яхилга да. «XIII-гIча бIаьшере [[моалой|моалошеи]], XIV-гIа бIаь шу чакхдоалаш [[АстагӀа Темар|АстагIча Темара]] [[бӀу|бIынои]] шозза боха а баь, [[гIалгIай]] лоамашка хьалчутеттаб. Цул тIехьагIа цхьан юкъá да́ воацаш иллай ер моттиг. XVI-XVII бIаьшерашка [[гӀаьбартой|гӀаьбартоша]] доалдаьд Наьсаренна. Цу юкъа́ [[гIалгIай]], [[лоаман шахьар|лоамашка]] бийба а бийба, низ а Iоабаь, шоай аренашка IокIалбувла болабеннаб», — йоах цIихезача [[тархьар]]хочо [[Коазой Дауда Нурдин]]а. XVIII-гIча бIаьшере ткъаь иттлагIча шерашка [[гӀаьбартой]] дIабахаб укх мехкара, гIалгIаша, довнаш деш, кхы бита а ца бита. «Цу хана Наьсаре дукха листа [[хьунаш]], [[ушал]]аш йолаш моттиг хиннай. Цу хана укхаза [[Кавказа къамаш|Кавказе дахача]] тайп-тайпарча [[къам]]ех йола [[гIаьрахой]] тоабаш лелаш хиннай. [[Шолж]]аи [[ГӀалми|ГӀалме]]ни лакхенашка яда шоай юрташ цу гIаьрахоех лораеш, [[Назранка|Наьсархий]] Шолжах дIакхетача метте [[ГӀалмисте]]рча гIалгIаша ха лоаттадаьд», — йоах дIахо духтохкархочо Коазой Нурдина. Юрт йилла ха 1781 шу лоархӀ. Дале а, кӀезигагӀдар хьалаьцача а, 1764-ча шера денз гӀалгӀай баьхаб цига, багахбувцама хьаяхачох <ref>профессора [[Дахкилганаькъан Абдурахьмана ИбрахӀим|Дахкилганаькъан ИбрахӀима]] «Лазар а курал а — са хьамсара ГIалгIайче», С. Хамчинаькъанчун «Ший овлаш довзар» яхача книжкаш тIара. Цу хьакъехьа дувцаш да, йоах цар, Овшанаькъан Керама Махьмада 80 шу даьннача Овшанаькъан Довтагара дIаяздаь хинна шира дувцар. ХIаьта Довтанна из дийцар хиннав, 130 шу даьнна, цун ший да. Белгалдаккха деза, цунна кепа теха хиннай 2002 шера Нальчике арадаьннача «ГIалгIай фаьлгаш, оаламаш, шира дувцараш» яхача книжка тIа.</ref>. Цига дувцачох, Наьсаре йиллар цаховш е ше-ше хьахинна а хIама хиннадац. Дикка уйла яь, лаьрххIа даь хиннад гIалгIай цига баха ховшар. [[Ангушт|Онгашта]] даьхача 80 тайпах итт-итт дезал, кхаж тоссаш, цига бáха Iоховша безаш хиннаб. Уж Наьсаре йилла белгалъяь моттиг йолчахьа дIабахаб. Iокхаьчача, сагIа доаккхаш кIай [[уст]] бийна, биъ бIоагIан тIа латташ йола «ТодигIала» егIай цар, цу тIа ха оттаде дагахьа. Цу наха, дехар а даь, шоашта хьалхаваьккхар а деррига доал дIаденнар а хиннав ТIаргимхой [[Мальсаговы|Малсага]] къонгех ваьнна [[Малсаганаькъан Оарцха КIарцхал|Оарцха КIарцхал]]. Эггара хьалха укхаза баха Iохайшача гIалгIаша Оарцха ''КIарцхала-Юрт'' йиллай, кIеззига тIехьагIа ''[[Ӏовлурга-Юрт]]''. Уж цига баха ховшар ца дезаш а, гIаьр е дагахьа тIаухаш а хиннай герзашца кийчъенна [[ординг]]аш. Цу тIемашка дIа а юха а дукха нах боабеш а хиннаб. ХIаьта а наьсархоша моастагIчунна ка луш хиннаяц. Из мел чIоагIа хиларах, юхатохаш хиннав цар. 180 говр-вордаца баьхка хиннаб, яхаш, бувц гIаьрхой. Амма рузкъан меттел, шоай наьха декъех етта вордаш йигай цар. Царех итт саг лаьца хиннав, бакъда наьсархоех а веннав цу тIем тIа 13 саг. 1810-гIча шера [[гуйре|гурахьа]], гIалгIаша бокъо а енна, Наьсар Шолжах дIакхетача моттиге, лакхача берда тIа [[Наьсарен гӀапков|Бурув]] йиллай эрсаша. Цох а Наьсаре (эрсий меттала – Назрань) аьнна цIи тиллай. Цунга хьежжа эггара хьалхара официальни каьхата тIа Наьсаре хьоахаяр нийслу [[1810]] шера. 1868 шера хьайийла хиннай [[Наьсарера лоамара дешарче]] [[ГӀалгӀай мехкара дешар|ГIалгIайчен хьалхара светски дешарче]]. 1893 шера [[Наьсаре (станци)|Наьсарен вокзал]] хьайийлай, хIаьта 1894 шера аьшканикъ биллаб кхыча моттигашца дӀахотташ. [[ГӀалгӀайи нохчий мехках бахар|1944-гIча шера гIалгIай Сибаре бахийтача хана]], Наьсаре [[хӀирий|хIирашта]] дIаенна хиннай. Цар цун цIи хийцай, «Коста-Хетагурово» аьнна. Бакъда, 1957-гIча шера гIалгIай цIабаьхкачул тIехьагIа, Наьсарен цIи юха меттаоттаяьй. Юрт хиннача Наьсаренах [[пхье]] хьаяьй 1967-гIча шера аьрхIий // тов (октябрь) бетта 16-гIча дийнахьа. ХIанз Наьсаре ГIалгIай мехка йоккхагIйола пхьа я. Хоза тоалуш, лакхлуш, дегIа йоагIаш латт из. «Нана-Наьсаре» аьнна йоаккх гIалгIаша цун цIи. == Административни екъаялар == Таханара Наьсаре диъ даькъе екъалуш я: #[[Аьлте-Юрт|Аьлте-Юрта административни гом]] #[[Дошлакъий-Юрт|Дошлакъий-Юрта административни гом]] #[[Наьсар-Корт|Наьсар-Керта административни гом]] #[[Юкъера административни гом (Наьсаре)|Юкъера административни гом]] == Бахархой == {{ Численность городов России }} {{ Население | Назрань | Столбцов=9 }} {{ Население | Назрань | график }} == ЦӀихеза нах == * [[Чомаканаькъан Хьамзат]] — гӀалгӀай дийша саг, [[Наьсар-Керте|Наьсар-Кертара]] имам. * [[Ӏарчакханаькъан Яхььяй Сали]] — гӀалгӀай хоамбоарбархо, оазархо. Наьсаре ва 1960 шера денз. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * ''[[Матенаькъан Ильяс]]''. [http://magas.bezformata.ru/listnews/nasaren-shahara-235-shu-dizad/51090994 Наьсарен шахьара 235 шу дизад] // Газета «Сердало» № 154 * ''[[Ӏарчакханаькъан Сали]]''. https://serdalo.ru/inh/nana-nasare-yilla-shu-co-khabena-biakha-nik [[Category:Пхьанаш алапатах]] [[Category:Наьсаре]] guoqis3yelzdpexiyf1oogr94uwd16l Бо 0 3848 54707 38183 2022-08-14T22:43:54Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki [[Файл:Бездомные сироты.jpg|мини|Сурт «Бесприютные». Суртанча: Шестеркин М.И., [[1906]] ш. Пошта карточка тIара яьккха скан.]] '''Бó''' ''(да)'' ({{lang-ru|Сирота́}}) — [[смерть|Iоажал]] тIая́р бахьан долаш е [[Да (дезал)|даьх]] е [[Нана|наьнах]], е шаккхе [[родители|даьх-наьнах]] ваьнна саг. == Дош == бо, бой ''(д, д)'' == Хьажа иштта == * [[Бер кхедар тIа ца эцар]] * [[Подкидыш]] * [[Бер хьаэцар]] * [[Опека]] == ТIатовжамаш == {{примечания|2}} [[Category:Дезали бераши]] [[Category:Бой| ]] asmba17tn4gnvxzfccxzcihuyjqgonr Буро 0 4554 54695 48962 2022-08-14T21:16:54Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{другие значения}} {{НП+Россия | статус = пхье | ингушское название = Буро | русское название = Владикавказ | оригинальное название = | изображение = View of Vladikavkaz.jpg | описание изображения = | герб = Coat_of_arms_of_Vladikavkaz.png | описание герба = Буро герб | ширина герба = 120 | lat_deg = 43|lat_min = 01|lat_sec = 00 | lon_deg = 44|lon_min = 41|lon_sec = 00 | CoordAddon = type:city(307000)_region:RU | CoordScale = 150000 | регион = ГIинбухера ХIирийче | регион в таблице = ГIинбухера ХIирийче | вид района = Пхьан гом | район = Буро | район в таблице = Владикавказ (городской округ){{!}}Буро | B в регион = нет | C в регион = нет | внутреннее деление = 4 шахьар | вид главы = Пхье́да́ | глава = Хадарцев Хазбе Махарбек | дата основания = [[1784|1784 шера]] | прежние имена = {{НП-ПН|1931|Буро, Владикавказ|1944|Орджоникидзе|1954|Дзауджикау|1990|Орджоникидзе}} | статус с = [[1860|1860 ш.]] денз | площадь = 291,61 | высота центра НП = 671 | климат = юкъара | население = {{ Население | Владикавказ | тс }} | год переписи = {{ Население | Владикавказ | г }} | плотность = {{ formatnum: {{ #expr: ( {{ Население | Владикавказ | ч }} / 291.61 round 2 ) }} }} | национальный состав = [[осетины|хIирий]], [[русские|эрсий]], [[армяне|эрмалой]], [[грузины|гуржий]], [[ингуши|гIалгIай]], [[азербайджанцы|гIозлой]], [[украинцы|украинхой]], [[греки|яний]] | конфессиональный состав = [[православные|православни жIаргахой]], [[мусульмане-сунниты|бусулбаш]] | этнохороним = бурохо, бурохой | часовой пояс = +3 | почтовый индекс = 362000 | почтовые индексы = 362ХХХ | телефонный код = 8672 | автомобильный код = 15 | цифровой идентификатор = 90401 | add1n = СовгIаташ | add1 = {{орден Трудового Красного Знамени|тип=город}} }} '''Буро́''' ({{lang-ru|Владикавка́з}}) — [[Северный Кавказ|Даькъаста]] улла [[пхье]]. Карарча хана [[Северная Осетия|ГIинбухерча ХIирийчен]] [[Столица|нанагIала]] лоархIаш я. Амма Iоюллача хана [[Зовр-Ков]] яхача къаьнарча гIалгIай юрта йисте йилла я [[1784|1784-ча шера]]<ref>{{статья |автор=|заглавие= Торжество празднованiя 50-летия основанiя г. Владикавказа.|ссылка= https://ghalghay.com/2020/04/20/zaur/|язык= ru|издание= [[Терские ведомости|«Терские ведомости»]]|тип= газета|год= 1911|месяц= апреля|число= 5|том= |номер= 75|страницы= |doi= |issn=}} {{начало цитаты}}Сегодня мы празднуем 50-летие города Владикавказа. Раньше, на том месте, где ныне расположен г. Владикавказ, существовал '''ингушский''' аул '''Заур''', но в 1784 г., по распоряжению князя Потемкина, на месте, где существовал этот аул, для охранения Военно-Грузинской дороги, служившей единственным удобным путем для соединения с Закавказьем, была устроена крепость Владикавказ, а в 1785 г. по указу Императрицы Екатерины II, от 9 мая, в крепости была выстроена первая православная церковь. Как только была устроена эта крепость, часть осетинской народности спустилась с гор и поселилась у стен этой крепости, под защитою местных войск. Образовавшийся осетинский аул стал называться «Капкай», что в переводе на русский язык означает «Горные ворота».{{конец цитаты|источник=}}</ref>{{sfn|Бутков|1837|c=8}}{{sfn|Терский календарь|1895|c=14}}<ref>{{статья |автор=|заглавие= Владикавказъ. 31 марта |ссылка= https://ghalghay.com/2020/04/20/zaur-kov-3/|язык= ru|издание= [[Терские ведомости|«Терские ведомости»]]|тип= газета|год= 1911|месяц= марта|число= 31|том= |номер= 71|страницы= |doi= |issn=}}</ref>. Цу хана денз [[1934|1934 шерага]] кхаччалца Буро [[ГIалгIайче]]н экономикайи, политикайи, культурайи юкъарче хиннай. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Бутков, Пётр Григорьевич|Бутков П. Г.]] | часть = Мнение о книге: Славянския древностi | заглавие = Три древние договора руссов с норвежцами и шведами | nodot = | язык = | ссылка = https://viewer.rusneb.ru/ru/rsl01003542864?page=320&rotate=0&theme=white | ответственный = | место = Санкт-Петербург | издательство = Типография Министерства внутренних дел | год = 1837 | том = | страниц = 398 | страницы = | isbn = | doi = | ref = Бутков }} * {{книга | автор = Терский областной статистический комитет | заглавие = Терский календарь. Вып. 5 | nodot = | язык = | ссылка = http://book-olds.ru/BookLibrary/76001-Pamyatnyie-knizhki-Terskoy-Oblasti/1896.-Terskiy-kalendar-na-1896-god.-Vyipusk-5-y.html | ответственный = Вертепов Г. А. | место = Владикавказ | издательство = Типография Терского областного правления | год = 1895 | том = | страниц = 409 | страницы = | isbn = | doi = | ref = Терский календарь }} far5vs2kydlm4gfk8bo1xzqbc5k6pqb Иласха-Юртара Хьажа 0 5766 54692 52471 2022-08-14T20:18:30Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Дин саг | имя = Киший Хьаж | оригинал имени = | изображение = Kunta-haji.jpg | ширина = | подпись = | имя при рождении = | псевдонимы = | религия = [[бусалба]] | школа = [[Суфизм|Суфийл]] ([[Кадария|Къадарий]] [[тарийкъат]]) | течение = | новое религиозное движение = | секта = | титул = | положение = | период = | дата рождения = 1796 | место рождения = [[Илисха-Юрт]] | дата смерти = | место смерти = | гражданство = | подданство = | интересы = | предшественники = | последователи = [[хьажий-мурдаш]] | труды = | премии = | награды = | роспись = | отец = Киши | мать = Хеда | супруг = | супруга = Жансари | дети = | сайт = | lib = | викицитатник = | викисклад = | викитека = }} '''[[Илисха-Юрт]]ара Киший Кунта-Хьажа''' — [[нохчий]] [[суфизм|суфий]] шейх. Цун никъ дIахьош болча нахах оал [[Хаджи-мюридия|хьажий-мурдаш]]. Илисха-Юртарча Хьажах иштта «'''устаз'''» оал, из Ӏарбий меттала «хьехархо» яхилга да. [[ГӀалгӀай|ГӀалгӀашка]] [[бусалба ди]] тӀаэцийтаб яхаш вувц, цхьабакъда из ишта доацалга хьахайташ дукха тохкамаш да, цун вирдах болча наьха тӀехьа<ref>Дудадор А-М.М // История эволюции ингушского письма</ref>. [[Шамал]]а Кунта-Хьажийга хьехам бе могадаь хиннадац цо нах [[гӀоазо]а́ аравала везац яхаш къамаьлдарах<ref>Вертепов Г.А. Сектантство в Чечне // Записки Терского общества любителей казачьей старины. – Владикавказ, 1914. – № 2. – С.</ref>, цхьабакъда цун мурдаша хьаяхачох Шамала ше [[Ведено|Ве́дане]] хьатӀа а вийха́ хаттараш тийнад Кунта-Хьажага, тӀаккха цун жопага ла а дийгӀе раьза хиннав. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} f3ywydm0iatz852n1sq8wwthjx44utb 54693 54692 2022-08-14T20:19:19Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Дин саг | имя = Киший Хьаж | оригинал имени = | изображение = Kunta-haji.jpg | ширина = | подпись = | имя при рождении = | псевдонимы = | религия = [[бусалба]] | школа = [[Суфизм|Суфийл]] ([[Кадария|Къадарий]] [[тарийкъат]]) | течение = | новое религиозное движение = | секта = | титул = | положение = | период = | дата рождения = 1796 | место рождения = [[Илисха-Юрт]] | дата смерти = | место смерти = | гражданство = | подданство = | интересы = | предшественники = | последователи = [[хьажий-мурдаш]] | труды = | премии = | награды = | роспись = | отец = Киши | мать = Хеда | супруг = | супруга = Жансари | дети = | сайт = | lib = | викицитатник = | викисклад = | викитека = }} '''[[Илисха-Юрт]]ара Киший Кунта-Хьажа''' — [[нохчий]] [[суфизм|суфий]] шейх. Цун никъ дIахьош болча нахах оал [[Хаджи-мюридия|хьажий-мурдаш]]. Илисха-Юртарча Хьажах иштта «'''устаз'''» оал, из Ӏарбий меттала «хьехархо» яхилга да. [[ГӀалгӀай|ГӀалгӀашка]] [[бусалба ди]] тӀаэцийтаб яхаш вувц, цхьабакъда из ишта доацалга хьахайташ дукха тохкамаш да, цун вирдах болча наьха тӀехьа<ref>Дудадор А-М.М // История эволюции ингушского письма</ref>. [[Шамал]]а Кунта-Хьажийга хьехам бе могадаь хиннадац цо нах [[гӀоазот]]а́ аравала везац яхаш къамаьлдарах<ref>Вертепов Г.А. Сектантство в Чечне // Записки Терского общества любителей казачьей старины. – Владикавказ, 1914. – № 2. – С.</ref>, цхьабакъда цун мурдаша хьаяхачох Шамала ше [[Ведено|Ве́дане]] хьатӀа а вийха́ хаттараш тийнад Кунта-Хьажага, тӀаккха цун жопага ла а дийгӀе раьза хиннав. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} 5cfxaqrs99kt06ywrzfclrsvbc67lal 54694 54693 2022-08-14T20:19:44Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Дин саг | имя = Киший Хьаж | оригинал имени = | изображение = Kunta-haji.jpg | ширина = | подпись = | имя при рождении = | псевдонимы = | религия = [[бусалба]] | школа = [[Суфизм|Суфийл]] ([[Кадария|Къадарий]] [[тарийкъат]]) | течение = | новое религиозное движение = | секта = | титул = | положение = | период = | дата рождения = 1796 | место рождения = [[Илисха-Юрт]] | дата смерти = | место смерти = | гражданство = | подданство = | интересы = | предшественники = | последователи = [[хьажий-мурдаш]] | труды = | премии = | награды = | роспись = | отец = Киши | мать = Хеда | супруг = | супруга = Жансари | дети = | сайт = | lib = | викицитатник = | викисклад = | викитека = }} '''[[Иласха-Юрт]]ара Киший Кунта-Хьажа''' — [[нохчий]] [[суфизм|суфий]] шейх. Цун никъ дIахьош болча нахах оал [[Хаджи-мюридия|хьажий-мурдаш]]. Илисха-Юртарча Хьажах иштта «'''устаз'''» оал, из Ӏарбий меттала «хьехархо» яхилга да. [[ГӀалгӀай|ГӀалгӀашка]] [[бусалба ди]] тӀаэцийтаб яхаш вувц, цхьабакъда из ишта доацалга хьахайташ дукха тохкамаш да, цун вирдах болча наьха тӀехьа<ref>Дудадор А-М.М // История эволюции ингушского письма</ref>. [[Шамал]]а Кунта-Хьажийга хьехам бе могадаь хиннадац цо нах [[гӀоазот]]а́ аравала везац яхаш къамаьлдарах<ref>Вертепов Г.А. Сектантство в Чечне // Записки Терского общества любителей казачьей старины. – Владикавказ, 1914. – № 2. – С.</ref>, цхьабакъда цун мурдаша хьаяхачох Шамала ше [[Ведено|Ве́дане]] хьатӀа а вийха́ хаттараш тийнад Кунта-Хьажага, тӀаккха цун жопага ла а дийгӀе раьза хиннав. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} tpbcrlsn9qza2b64onyg6xxsv8kk0nk МохтӀе 0 7040 54648 54639 2022-08-14T14:34:01Z Adam-Yourist 33 wikitext text/x-wiki {{тувла ма де|Ӏарамхий (маӀанаш)|Ӏарамхица}} {{НП |статус = Эйла |ингушское название = МохтӀе |русское название = {{lang-ru|Армхи}} |оригинальное название = |герб = |флаг = |lat_deg = 42.81195 |lon_deg = 44.7075 |CoordScale = |регион = Ингушетия |регион в таблице = ГӀалгӀайче |вид района = Муниципальни шахьар |район = Джейрахский район |район в таблице = ЖӀайраха шахьар{{!}}ЖӀайраха |вид поселения = юрт |поселение = Джейрах |поселение в таблице = ЖӀайрах |внутреннее деление = |глава = |дата основания = |первое упоминание = |прежние имена = |статус с = |площадь = |высота центра НП = |климат = |население = {{ Население | Армхи (село) | тс }} |год переписи = {{ Население | Армхи (село) | г }} |плотность = |агломерация = |национальный состав = [[гӀалгӀай]] |конфессиональный состав = [[сунний]] [[бусалбаш]] |этнохороним = |почтовый индекс = 386433 |почтовые индексы = |телефонный код = |цифровой идентификатор = |категория в Commons = |сайт = }} '''МохтӀе''' ''(я)'' ({{lang-ru|Армхи}}) — [[ГӀалгӀайче|ГӀалгӀай Мехка]] [[ЖӀайраха шахьар]]а юрт. Вай хана дегӀайоагӀа туризма [[юкъарче]] я «[[ЛОК Армхи|Ӏарамхий]]» курорт цига я́лар бахьан долаш. Ӏаьдалага диллача [[ЖӀайрах]]а юкъейоагӀаш я. == География == МохтӀе [[высота над уровнем море|форда йистошкара]] 1200 метр лакха улл. Юртйисте [[Армхи (река)|Ӏарамхий]] до́да. Юрта гаьна доацаш кхыйола юрташ я: гӀинбухехьа улл [[Бейни]], малхбузехьа улл [[Джейрах|ЖӀайрах]], хӀаьта малхбоалехьа [[Ляжги|Лаьжги]] я<ref>{{cite web|url=http://artofwar.ru/img/z/zagorulxko_w_a/text_0330-1/|title=Карта Чечни и Ингушетии|format=rar|date=не ранее 1995|accessdate=2010-01-02|archiveurl=|archivedate=}}rar. Объём 8 МБ.</ref>. Юрта [[ЛОК Армхи|Ӏарамхий]] курорт йоалл ({{coord|42|48|39|N|44|42|27|E}}). == Тархьар == МоцагӀа [[гӀалгӀай]] [[гӀалгӀай тарматал|шоай тарматалах]] боаккхача хана мехка цӀайнаш увттадеш хиннад МохтӀа. 1927 шера [[Ӏарамхий (курорт)|«Ӏарамхий» курорт]] йиллай<ref>{{cite web|url= http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415|title= Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева|author= [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]]|date= |website= 23021944.ru|publisher= |accessdate=2022-08-12|lang=ru}}</ref>. == Бахархой == {{ Население | Армхи (село) }} == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * {{cite web |url = http://www.gosspravka.ru/06/002/000005.html |title = Коды ОКАТО — село Армхи Джейрахского района |deadlink = yes }} * [http://ingkurort.ru/ Курорт Армхи] {{Джейрахский район}} [[ОагӀат:ЖӀайраха шахьара нах баха моттигаш]] [[ОагӀат:ГӀалгӀай юрташ]] kvsutmjkdcwp3isg37wr6vxcx28di8r 54709 54648 2022-08-14T22:56:51Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{тувла ма де|Ӏарамхий (маӀанаш)|Ӏарамхица}} {{НП |статус = Эйла |ингушское название = МохтӀе |русское название = {{lang-ru|Армхи}} |оригинальное название = |герб = |флаг = |lat_deg = 42.81195 |lon_deg = 44.7075 |CoordScale = |регион = Ингушетия |регион в таблице = ГӀалгӀайче |вид района = Муниципальни шахьар |район = Джейрахский район |район в таблице = ЖӀайраха шахьар{{!}}ЖӀайраха |вид поселения = юрт |поселение = Джейрах |поселение в таблице = ЖӀайрах |внутреннее деление = |глава = |дата основания = |первое упоминание = |прежние имена = |статус с = |площадь = |высота центра НП = |климат = |население = {{ Население | Армхи (село) | тс }} |год переписи = {{ Население | Армхи (село) | г }} |плотность = |агломерация = |национальный состав = [[гӀалгӀай]] |конфессиональный состав = [[сунний]] [[бусалбаш]] |этнохороним = |почтовый индекс = 386433 |почтовые индексы = |телефонный код = |цифровой идентификатор = |категория в Commons = |сайт = }} '''МохтӀе''' ''(я)'' ({{lang-ru|Армхи}}) — [[ГӀалгӀайче|ГӀалгӀай Мехка]] [[ЖӀайраха шахьар]]а юрт. Вай хана дегӀайоагӀа туризма [[юкъарче]] я «[[ЛОК Армхи|Ӏарамхий]]» курорт цига я́лар бахьан долаш. Ӏаьдалага диллача [[ЖӀайрах]]а юкъейоагӀаш я. == География == МохтӀе [[высота над уровнем море|форда йистошкара]] 1200 метр лакха улл. Юртйисте [[Армхи (река)|Ӏарамхий]] до́да. Юрта гаьна доацаш кхыйола юрташ я: гӀинбухехьа улл [[Бейни]], малхбузехьа улл [[Джейрах|ЖӀайрах]], хӀаьта малхбоалехьа [[Ляжги|Лаьжги]] я<ref>{{cite web|url=http://artofwar.ru/img/z/zagorulxko_w_a/text_0330-1/|title=Карта Чечни и Ингушетии|format=rar|date=не ранее 1995|accessdate=2010-01-02|archiveurl=|archivedate=}}rar. Объём 8 МБ.</ref>. Юрта [[ЛОК Армхи|Ӏарамхий]] курорт йоалл ({{coord|42|48|39|N|44|42|27|E}}). == Тархьар == МоцагӀа [[гӀалгӀай]] [[гӀалгӀай тарматал|шоай тарматалах]] боаккхача хана мехка цӀайнаш увттадеш хиннад МохтӀа. 1927 шера [[Ӏарамхий (курорт)|«Ӏарамхий» курорт]] йиллай{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Бахархой == {{ Население | Армхи (село) }} == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * {{cite web |url = http://www.gosspravka.ru/06/002/000005.html |title = Коды ОКАТО — село Армхи Джейрахского района |deadlink = yes }} * [http://ingkurort.ru/ Курорт Армхи] * {{cite web |url = http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title = Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author = [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date = |website = 23021944.ru |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Коазой Нурдин }} {{Джейрахский район}} [[ОагӀат:ЖӀайраха шахьара нах баха моттигаш]] [[ОагӀат:ГӀалгӀай юрташ]] ru6qpvc1lh9luig1huoarr69aor2xb5 54713 54709 2022-08-15T06:06:35Z Ӏабдуррашид 1210 Отмена правки 54709, сделанной [[Special:Contributions/Ӏабдуррашид|Ӏабдуррашид]] ([[User talk:Ӏабдуррашид|обсуждение]]) wikitext text/x-wiki {{тувла ма де|Ӏарамхий (маӀанаш)|Ӏарамхица}} {{НП |статус = Эйла |ингушское название = МохтӀе |русское название = {{lang-ru|Армхи}} |оригинальное название = |герб = |флаг = |lat_deg = 42.81195 |lon_deg = 44.7075 |CoordScale = |регион = Ингушетия |регион в таблице = ГӀалгӀайче |вид района = Муниципальни шахьар |район = Джейрахский район |район в таблице = ЖӀайраха шахьар{{!}}ЖӀайраха |вид поселения = юрт |поселение = Джейрах |поселение в таблице = ЖӀайрах |внутреннее деление = |глава = |дата основания = |первое упоминание = |прежние имена = |статус с = |площадь = |высота центра НП = |климат = |население = {{ Население | Армхи (село) | тс }} |год переписи = {{ Население | Армхи (село) | г }} |плотность = |агломерация = |национальный состав = [[гӀалгӀай]] |конфессиональный состав = [[сунний]] [[бусалбаш]] |этнохороним = |почтовый индекс = 386433 |почтовые индексы = |телефонный код = |цифровой идентификатор = |категория в Commons = |сайт = }} '''МохтӀе''' ''(я)'' ({{lang-ru|Армхи}}) — [[ГӀалгӀайче|ГӀалгӀай Мехка]] [[ЖӀайраха шахьар]]а юрт. Вай хана дегӀайоагӀа туризма [[юкъарче]] я «[[ЛОК Армхи|Ӏарамхий]]» курорт цига я́лар бахьан долаш. Ӏаьдалага диллача [[ЖӀайрах]]а юкъейоагӀаш я. == География == МохтӀе [[высота над уровнем море|форда йистошкара]] 1200 метр лакха улл. Юртйисте [[Армхи (река)|Ӏарамхий]] до́да. Юрта гаьна доацаш кхыйола юрташ я: гӀинбухехьа улл [[Бейни]], малхбузехьа улл [[Джейрах|ЖӀайрах]], хӀаьта малхбоалехьа [[Ляжги|Лаьжги]] я<ref>{{cite web|url=http://artofwar.ru/img/z/zagorulxko_w_a/text_0330-1/|title=Карта Чечни и Ингушетии|format=rar|date=не ранее 1995|accessdate=2010-01-02|archiveurl=|archivedate=}}rar. Объём 8 МБ.</ref>. Юрта [[ЛОК Армхи|Ӏарамхий]] курорт йоалл ({{coord|42|48|39|N|44|42|27|E}}). == Тархьар == МоцагӀа [[гӀалгӀай]] [[гӀалгӀай тарматал|шоай тарматалах]] боаккхача хана мехка цӀайнаш увттадеш хиннад МохтӀа. 1927 шера [[Ӏарамхий (курорт)|«Ӏарамхий» курорт]] йиллай<ref>{{cite web|url= http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415|title= Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева|author= [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]]|date= |website= 23021944.ru|publisher= |accessdate=2022-08-12|lang=ru}}</ref>. == Бахархой == {{ Население | Армхи (село) }} == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * {{cite web |url = http://www.gosspravka.ru/06/002/000005.html |title = Коды ОКАТО — село Армхи Джейрахского района |deadlink = yes }} * [http://ingkurort.ru/ Курорт Армхи] {{Джейрахский район}} [[ОагӀат:ЖӀайраха шахьара нах баха моттигаш]] [[ОагӀат:ГӀалгӀай юрташ]] kvsutmjkdcwp3isg37wr6vxcx28di8r Ло:ПозКарта Россия Ингушетия Джейрахский район 10 7350 54658 37102 2022-08-14T14:41:52Z Adam-Yourist 33 Перенаправление изменено с [[Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче Лоаман шахьар]] на [[Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче ЖӀайраха шахьар]] wikitext text/x-wiki #ластар [[Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче ЖӀайраха шахьар]] 33djkw5fkhz0tdry75lpvnwisfqqhsz Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче ЖӀайраха шахьар 10 7351 54654 37103 2022-08-14T14:40:53Z Adam-Yourist 33 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} |name = ЖӀайраха шахьар |top = 42.947 |bottom = 42.594 |left = 44.614 |right = 45.262 | image = Outline map of Dzheyrakhsky District, on the map of Ingushetia.svg }}<noinclude>{{ПозКарта/Инфо|Россия}} [[Category:Лераш:Меттига карташ:ГӀалгӀайче]] </noinclude> 18iolg9okjjvkncj7p1wrckrod8fii3 54656 54654 2022-08-14T14:41:17Z Adam-Yourist 33 Adam-Yourist доакъашхочо [[Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче Лоаман шахьар]] яхача оагӏон цӀи хийцай укх цӏерах → [[Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче ЖӀайраха шахьар]] wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} |name = ЖӀайраха шахьар |top = 42.947 |bottom = 42.594 |left = 44.614 |right = 45.262 | image = Outline map of Dzheyrakhsky District, on the map of Ingushetia.svg }}<noinclude>{{ПозКарта/Инфо|Россия}} [[Category:Лераш:Меттига карташ:ГӀалгӀайче]] </noinclude> 18iolg9okjjvkncj7p1wrckrod8fii3 Лоамара Автономе Советий Социалистически Республика 0 10861 54672 54281 2022-08-14T15:52:55Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{АССР | Русское название = | Родительный падеж = | Оригинальное название = | В составе республики = [[РСФСР]] | В составе республики (родительный падеж) = | Флаг = | Герб = | Девиз = | На карте = | Столица = [[Буро]] | Дата основания = | С даты = {{s|[[20 января|АгӀой 20]] [[1921]] шера}} | По дату = {{s|[[7 июля|Баьцамеа 7]] [[1924]] шера}} | Площадь = 74 | Население = 1286 эзар | Плотность населения = | Гимн = }} '''Лоамара Автономни Советий Социалистически Республика''', лоацца '''Лоамара АССР''' ({{lang-ru|Го́рская Автоно́мная Социалисти́ческая Сове́тская Респу́блика}}) — [[РСФСР]] юкъе хинна республика ([[20 января|20.01]].[[1921]] — [[7 июля|7.07]].[[1924]]). [[Российская империя|Россе импери]] йолча хана хиннача [[Терская область|Тийрка областа]] доазона тӀеи [[Кубанская область|Къобанхой областа]] цхьадолча лаьтташ тӀеи улаш хиннай Лоамара АССР. [[1921]] шерага диллача Лоамара АССР майда 74&nbsp;000&nbsp;км² совгӀа хиннай, ва́хаш 1286 эзар саг а хиннав. НанагӀала [[Владикавказ|Буро]] хиннай. == Тархьар == Лоамара АССР дӀакхайкаяьй Ерригача Эрсечен юкъерча кхоачашдара комитета соцамца 1921 шера АгӀой 20 дийнахьа. Цунна юкъеяьхай Балкхаройи, ГIаьбартийи, Къаршойи, Бурони, Наьсарени, Нохчийи округаш. [[Грозный|Шолжа-ГIалеи]] [[Владикавказ|Бурои]] ЛАССР юкъеяхай къаьстта дола административни доакъош мо лоархӀаш а йолаш. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{Статья|ссылка=|ref=Кажаров|автор={{nobr|Кажаров А. Г.}}|заглавие=Трудности и противоречия образования Горской АССР (1920—1921 гг.)|год=2009|язык=|место=Пятигорск|издание=Научные проблемы гуманитарных исследований|издательство=Институт региональных проблем российской государственности на Северном Кавказе|тип=|месяц=|число=|том=|номер=10—2|страницы=34—41|issn=}} * {{Статья|ссылка=|ref=Кринко|автор={{nobr|Кринко Е. Ф.}}|заглавие=Горская АССР и её руководящий состав: из опыта нациестроительства на Северном Кавказе в начале 1920-х годов|год=2014|язык=|место=Оренбург|издание=Вестник Оренбургского государственного педагогического университета|издательство=Оренбургский государственный педагогический университет|тип=|месяц=|число=|том=|номер=2 (10)|страницы=100—105|issn=}} * {{Статья|ссылка=|ref=Даудов|автор={{nobr|Даудов А. Х.}}|заглавие=Государственное устройство Горской АССР|год=2012|язык=|место=СПб.|издание=Вестник Санкт-Петербургского университета|издательство=Санкт-Петербургский государственный университет|тип=|месяц=|число=|том=|номер=1|страницы=31—41|issn=}} [[ОагӀат:Лоамара АССР]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] 18mz26oc0zm5a6oo0efn1nlsiehoox6 Башня Овлура 0 11144 54670 48759 2022-08-14T15:50:59Z Ӏабдуррашид 1210 Перенаправление изменено с [[Овлур-ГӀала]] на [[Ӏовлурга-ГӀала]] wikitext text/x-wiki #ластар [[Ӏовлурга-ГӀала]] gg5p8u39ovrjtzampfiwt6fgrwpmytd 54687 54670 2022-08-14T19:30:09Z Ӏабдуррашид 1210 Перенаправление изменено с [[Ӏовлурга-ГӀала]] на [[Ӏовлурга гӀала]] wikitext text/x-wiki #ластар [[Ӏовлурга гӀала]] 3npu75k3ompa5aqjtov2rstqyz34y6z Ӏовлура гӀала 0 11145 54649 48823 2022-08-14T14:34:07Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Овлур-ГӀала | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = Овлур-ГӀала | Исторические названия = Овлур-ГӀала | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер<ref>[[Буро-КӀале|Буро-КӀалхарча]] Куринаькъан Васанбика Бембулата къамаьл https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA</ref> | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Мальсагов|с=127}}, '''Ӏовлур-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Республика Ингушетия|ГIалгIай Мехка]] [[Назрань|Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. == Тархьар == == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Мальсагов }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] nqmpueq24jdh79f2xwo7yr9fy3j0ity 54650 54649 2022-08-14T14:34:37Z Ӏабдуррашид 1210 /* ТIатовжамаш */ wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Овлур-ГӀала | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = Овлур-ГӀала | Исторические названия = Овлур-ГӀала | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер<ref>[[Буро-КӀале|Буро-КӀалхарча]] Куринаькъан Васанбика Бембулата къамаьл https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA</ref> | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Мальсагов|с=127}}, '''Ӏовлур-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Республика Ингушетия|ГIалгIай Мехка]] [[Назрань|Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. == Тархьар == == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Мальсагов }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] jcfhfbj7psebxqyhcbpwml867gibzzg 54652 54650 2022-08-14T14:38:34Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Овлур-ГӀала | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = Овлур-ГӀала | Исторические названия = Овлур-ГӀала | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{ref+|Буро-КӀалхарча Куринаькъан Васанбика Бембулата къамаьл https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA]||name=Тхьамада|group=К.}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Мальсагов|с=127}}, '''Ӏовлур-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Республика Ингушетия|ГIалгIай Мехка]] [[Назрань|Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. == Тархьар == == Белгалдаккхар == ;Комментареш {{белгалдаккхар|group=К.}} ;Хьасташ {{белгалдаккхар|2}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Мальсагов }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] te1uo8blsjgkp1286x4lotnq5laexn7 54659 54652 2022-08-14T15:31:52Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = Ӏовлурга-ГӀала | Исторические названия = Ӏовлурга-ГӀала | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Дошлакъий-Юрт]]а цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. == Белгалдаккхар == ;Комментареш {{белгалдаккхар|group=К.}} ;Хьасташ {{белгалдаккхар|2}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Мальсагов }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = Буро-КӀалхара воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] ev7xv6rzlrglkpgpt3ny1sq6op9piav 54660 54659 2022-08-14T15:38:37Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = Ӏовлурга-ГӀала | Исторические названия = Ӏовлурга-ГӀала | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Дошлакъий-Юрт]]а цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. == Белгалдаккхар == ;Комментареш {{белгалдаккхар|group=К.}} ;Хьасташ {{белгалдаккхар|2}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Мальсагов }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = Буро-КӀалхара воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] dw26h0sx35hcbo5n7u79jnk3zd9zhlg 54663 54660 2022-08-14T15:45:02Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Дошлакъий-Юрт]]а цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. == Белгалдаккхар == ;Комментареш {{белгалдаккхар|group=К.}} ;Хьасташ {{белгалдаккхар|2}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = Буро-КӀалхара воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] 4ywo52riw7hthpq9tqwvwjqjy1shz5f 54668 54663 2022-08-14T15:50:31Z Ӏабдуррашид 1210 Ӏабдуррашид доакъашхочо [[Овлур-ГӀала]] яхача оагӏон цӀи хийцай укх цӏерах → [[Ӏовлурга-ГӀала]] wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Дошлакъий-Юрт]]а цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. == Белгалдаккхар == ;Комментареш {{белгалдаккхар|group=К.}} ;Хьасташ {{белгалдаккхар|2}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = Буро-КӀалхара воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] 4ywo52riw7hthpq9tqwvwjqjy1shz5f 54671 54668 2022-08-14T15:51:55Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Дошлакъий-Юрт]]а цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = Буро-КӀалхара воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] lk6rax0xs5d80abjf475u5hpfhk27qs 54673 54671 2022-08-14T15:53:42Z Ӏабдуррашид 1210 /* ТIатовжамаш */ wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Дошлакъий-Юрт]]а цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] af4cpg70itrih6bj1dtqu3u68rvon7p 54674 54673 2022-08-14T16:11:28Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йиха́ латта Ӏовлурга-ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1969 шера йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Категория:Башни Ингушетии]] [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] c9kdf1aaiaayzkk06v2q58uwuufs9e7 54675 54674 2022-08-14T16:14:14Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йи́ха́ латта Ӏовлурга-ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1969 шера йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Категория:Башни Ингушетии]] [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] juvp8fo7wi1vnym92i0j3zslik3bttp 54676 54675 2022-08-14T16:16:13Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йи́ха́ латта Ӏовлурга-ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Шамала бӀу бохабаь итт шу да́лар дездеш йохаяьй из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Категория:Башни Ингушетии]] [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] arals63qm3d09gcbsragu891e14y2ym 54677 54676 2022-08-14T16:17:19Z Ӏабдуррашид 1210 /* ТIатовжамаш */ wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йи́ха́ латта Ӏовлурга-ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Шамала бӀу бохабаь итт шу да́лар дездеш йохаяьй из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] j6nnrm6amm13hwuruftugkwon7acuc0 54678 54677 2022-08-14T16:24:53Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йи́ха́ латта Ӏовлурга-ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1969 шера Маьцхали 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкильгов|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] 14qni08fifojopwbjrj5vnmol5sojdu 54679 54678 2022-08-14T16:45:17Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга-ГӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йи́ха́ латта Ӏовлурга-ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга-ГӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура-ГӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1969 шера Маьцхали 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкильгов|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} [[Category:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[Category:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[Category:Наьсарен культура]] [[Category:Наьсарен тархьар]] ol0281qsqtlek8nexbqs83vvuj38cgm 54680 54679 2022-08-14T18:44:06Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлурга ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура гӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1869 шера Маьцхали 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкилганаькъан Шукре|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга-ГӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахь]] вувцаш вола [[Ӏовлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck&ab_channel=%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8C |title = Старец [[Шоанхой|Шанхоев]] о башне Овлурга |author = Шоанхой Къурайш — воккха саг |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Шоанхой Къурайш }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] ji6uq9m1l9v2e1ofk39g451l3i7ogew 54681 54680 2022-08-14T19:05:01Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлурга ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура гӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлурга гӀала йисте Малсаганаькъанга иштта [[хьайр]] а хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа.{{sfn|Шоанхой Къурайш}} Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1869 шера Маьцхали 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкилганаькъан Шукре|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга-ГӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахь]] вувцаш вола [[Ӏовлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck&ab_channel=%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8C |title = Старец [[Шоанхой|Шанхоев]] о башне Овлурга |author = Шоанхой Къурайш — воккха саг |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Шоанхой Къурайш }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] f647n1u62a1szyxhcmt3wfyjuj2n9z9 54682 54681 2022-08-14T19:05:27Z Ӏабдуррашид 1210 /* ТIатовжамаш */ wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлурга ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура гӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлурга гӀала йисте Малсаганаькъанга иштта [[хьайр]] а хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа.{{sfn|Шоанхой Къурайш}} Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1869 шера Маьцхали 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкилганаькъан Шукре|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга-ГӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахь]] вувцаш вола [[Ӏовлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck&ab_channel=%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8C |title = Старец Шанхоев о башне Овлурга |author = Шоанхой Къурайш — воккха саг |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Шоанхой Къурайш }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] gumlk2baw81toc8klyzu7ziz8w3jh3z 54683 54682 2022-08-14T19:19:05Z Ӏабдуррашид 1210 /* Тархьар */ wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлурга ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура гӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлурга гӀала йисте Малсаганаькъанга иштта [[хьайр]] а хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа.{{sfn|Шоанхой Къурайш}} Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1869 шера Маьцхалий 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкилганаькъан Шукре|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга-ГӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахь]] вувцаш вола [[Ӏовлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. 2013 шера [[Чантар]] бетта Малсаганаькъан вӀашагӀкхийтта́ Ӏовлурга гӀала яьла́ча метте сагӀа даьд бошта дулх дӀа-хьа луш. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck&ab_channel=%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8C |title = Старец Шанхоев о башне Овлурга |author = Шоанхой Къурайш — воккха саг |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Шоанхой Къурайш }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] eare1uvd8y9a7leyjjhwl7r6fzth87x 54684 54683 2022-08-14T19:20:46Z Ӏабдуррашид 1210 Ӏабдуррашид доакъашхочо [[Ӏовлурга-ГӀала]] яхача оагӏон цӀи хийцай укх цӏерах → [[Ӏовлурга гӀала]] wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлурга ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура гӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлурга гӀала йисте Малсаганаькъанга иштта [[хьайр]] а хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа.{{sfn|Шоанхой Къурайш}} Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1869 шера Маьцхалий 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкилганаькъан Шукре|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга-ГӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахь]] вувцаш вола [[Ӏовлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. 2013 шера [[Чантар]] бетта Малсаганаькъан вӀашагӀкхийтта́ Ӏовлурга гӀала яьла́ча метте сагӀа даьд бошта дулх дӀа-хьа луш. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck&ab_channel=%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8C |title = Старец Шанхоев о башне Овлурга |author = Шоанхой Къурайш — воккха саг |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Шоанхой Къурайш }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] eare1uvd8y9a7leyjjhwl7r6fzth87x 54686 54684 2022-08-14T19:26:32Z Ӏабдуррашид 1210 /* Белгалдаккхар */ wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлурга ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура гӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлурга гӀала йисте Малсаганаькъанга иштта [[хьайр]] а хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа.{{sfn|Шоанхой Къурайш}} Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1869 шера Маьцхалий 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкилганаькъан Шукре|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга-ГӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахь]] вувцаш вола [[Ӏовлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. 2013 шера [[Чантар]] бетта Малсаганаькъан вӀашагӀкхийтта́ Ӏовлурга гӀала яьла́ча метте сагӀа даьд бошта дулх дӀа-хьа луш. == Хьажа иштта == * [[Ӏовлур]] * [[Малсаганаькъан]] == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck&ab_channel=%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8C |title = Старец Шанхоев о башне Овлурга |author = Шоанхой Къурайш — воккха саг |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Шоанхой Къурайш }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] 0dzhhwckzpn5bec84a7rufngde6q0hg 54706 54686 2022-08-14T22:43:12Z Ӏабдуррашид 1210 /* Тархьар */ wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлурга ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура гӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлурга гӀала йисте Малсаганаькъанга иштта [[хьайр]] а хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа.{{sfn|Шоанхой Къурайш}} Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1869 шера Маьцхалий 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкилганаькъан Шукре|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга-ГӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахь]] вувцаш вола [[Ӏовлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. 2013 шера [[Чантар]] бетта Малсаганаькъан вӀашагӀкхийтта́ Ӏовлурга гӀала яьла́ча метте сагӀа даьд [[бо]]шта дулх дӀа-хьа луш. == Хьажа иштта == * [[Ӏовлур]] * [[Малсаганаькъан]] == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck&ab_channel=%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8C |title = Старец Шанхоев о башне Овлурга |author = Шоанхой Къурайш — воккха саг |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Шоанхой Къурайш }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] isblmeolas30o2biaobj6spv5t88kq8 54711 54706 2022-08-15T05:03:48Z Adam-Yourist 33 Adam-Yourist доакъашхочо [[Ӏовлурга гӀала]] яхача оагIон цIи хийцай укхунах → [[Ӏовлура гӀала]] дӀа-сахьожадара тIагIолла. wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлурга гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлурга ГӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер{{sfn|Куренаькъан Бембулат}} | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшаре долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1969, йохаяьй. }} '''Ӏовлурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}, '''Ӏовлура гӀала''' ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[Наьсаре]] цхьан хана яьгӀа [[вӀов]]. [[Малсаганаькъан|Малсаганаькъан Ӏовлурга]] етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшаре долалуш]] [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}{{sfn|Куренаькъан Бембулат}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте Ӏовлурга-Юрт яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлурга гӀала йисте Малсаганаькъанга иштта [[хьайр]] а хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа.{{sfn|Шоанхой Къурайш}} Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1869 шера Маьцхалий 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкилганаькъан Шукре|1989|c=61}}. Карарча хана из цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга-ГӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахь]] вувцаш вола [[Ӏовлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. 2013 шера [[Чантар]] бетта Малсаганаькъан вӀашагӀкхийтта́ Ӏовлурга гӀала яьла́ча метте сагӀа даьд [[бо]]шта дулх дӀа-хьа луш. == Хьажа иштта == * [[Ӏовлур]] * [[Малсаганаькъан]] == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТIатовжамаш == * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan |title = Территория башни Овлурга |author = [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Куренаькъан Бембулат }} * {{cite web |url = https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck&ab_channel=%D0%93%D0%BE%D1%80%D0%BE%D0%B4%D0%9D%D0%B0%D0%B7%D1%80%D0%B0%D0%BD%D1%8C |title = Старец Шанхоев о башне Овлурга |author = Шоанхой Къурайш — воккха саг |date = |website = youtube.com |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Шоанхой Къурайш }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] isblmeolas30o2biaobj6spv5t88kq8 54715 54711 2022-08-15T06:44:30Z Adam-Yourist 33 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлура гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлура гӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = Ӏаьржа кхер<ref>{{cite web|url= https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan|title= Территория башни Овлурга|author= [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат|date= |website= youtube.com|publisher= [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань]|accessdate= 2022-08-14|lang= inh|ref= Куренаькъан Бембулат}}</ref> | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшу долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1869 шера }} '''Ӏо́влура гӀала''', '''Ӏо́влурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}} ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[гӀалгӀай архитектура]]й тархьара объект, цхьан хана [[Наьсаре]] яьгӀа [[ГӀалгӀай гӀалаш#ВӀовнаш|вӀов]]. [[Малсаганаькъан Ӏовлург]]а етта хиннай из [[XIX век|XIX бӀаьшу]] долалуш [[Шолж]]а йисте лакхача берда тӀа{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте «[[Ӏовлурга-Юрт]]» яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлура гӀала йисте Малсаганаькъанга иштта [[хьайр]] а хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа<ref>{{cite web|url= https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck|title= Старец Шанхоев о башне Овлурга|author= Шоанхой Къурайш|date= |website= youtube.com|publisher= [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань]|accessdate= 2022-08-14|lang= inh|ref= Шоанхой Къурайш}}</ref>. Малсаганаькъан МоарзагӀа Ӏовлурга етта́ гӀала 1869 шера Маьцхалий 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́ларах дӀахетта{{sfn|Дахкильгов|1989|c=61}}. Карарча хана цу гӀалах лардах дийхка кхерий мара хӀама йисаяц из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга гӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахьа]] вувцаш вола [[Овлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. 2013 шера [[Чантар]] бетта Малсаганаькъан вӀашагӀкхийтта́ Ӏовлурга гӀала яьла́ча метте сагӀа даьд [[бо]]шта дулх дӀа-хьа луш. == Хьажа иштта == * [[Ӏовлур]] * [[Малсаганаькъан]] == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТӀатовжамаш == [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] p6junybkj5s29itezxp5g8ktsi8zv92 54718 54715 2022-08-15T09:19:14Z Adam-Yourist 33 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлура гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлура гӀала, 1926 шу, [[Семёнов, Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = кхер | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшу долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1869 шера }} '''Ӏо́влура гӀала''', '''Ӏо́влурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}} ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[гӀалгӀай архитектура]]й тархьара объект, цхьан хана [[Наьсаре]] яьгӀа [[ГӀалгӀай гӀалаш#ВӀовнаш|вӀов]]. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте «[[Ӏовлурга-Юрт]]» яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлура гӀала хьалъетта хиннай [[XIX век|XIX бӀаьшу]] долалуш [[Шолж]]а йисте лакхача берда тӀа. Цун да́ [[Малсаганаькъан Ӏовлург]] хиннав{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}. Ӏаьржача кхерах яь хиннай из<ref>{{cite web|url= https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan|title= Территория башни Овлурга|author= [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат|date= |website= youtube.com|publisher= [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань]|accessdate= 2022-08-14|lang= inh|ref= Куренаькъан Бембулат}}</ref>. Ӏовлура гӀала йисте Малсаганаькъанга шоай [[хьайр]] хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа<ref>{{cite web|url= https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck|title= Старец Шанхоев о башне Овлурга|author= Шоанхой Къурайш|date= |website= youtube.com|publisher= [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань]|accessdate= 2022-08-14|lang= inh|ref= Шоанхой Къурайш}}</ref>. Ӏовлура гӀала 1869 шера Маьцхалий 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́лар дездеш{{sfn|Дахкильгов|1989|c=61}}. Карарча хана цу гӀалах хӀама йисаяц цун лардах дийхка́ кхерий мара, из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча Ӏилман балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга гӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахьа]] вувцаш вола [[Овлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. 2013 шера [[Чантар]] бетта Малсаганаькъан вӀашагӀкхийтта́ Ӏовлурга гӀала яьла́ча метте сагӀа даьд [[бо]]шта дулх дӀа-хьа луш. == Хьажа иштта == * [[Ӏовлур]] * [[Малсаганаькъан]] == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТӀатовжамаш == [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] syy3pei1yoxcyh15ewuovbxl98faon4 54719 54718 2022-08-15T09:19:59Z Adam-Yourist 33 wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлура гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлура гӀала, 1926 шу, [[Семёнов Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = кхер | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшу долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1869 шера }} '''Ӏо́влура гӀала''', '''Ӏо́влурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}} ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[гӀалгӀай архитектура]]й тархьара объект, цхьан хана [[Наьсаре]] яьгӀа [[ГӀалгӀай гӀалаш#ВӀовнаш|вӀов]]. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте «[[Ӏовлурга-Юрт]]» яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлура гӀала хьалъетта хиннай [[XIX век|XIX бӀаьшу]] долалуш [[Шолж]]а йисте лакхача берда тӀа. Цун да́ [[Малсаганаькъан Ӏовлург]] хиннав{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}. Ӏаьржача кхерах яь хиннай из<ref>{{cite web|url= https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan|title= Территория башни Овлурга|author= [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат|date= |website= youtube.com|publisher= [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань]|accessdate= 2022-08-14|lang= inh|ref= Куренаькъан Бембулат}}</ref>. Ӏовлура гӀала йисте Малсаганаькъанга шоай [[хьайр]] хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа<ref>{{cite web|url= https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck|title= Старец Шанхоев о башне Овлурга|author= Шоанхой Къурайш|date= |website= youtube.com|publisher= [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань]|accessdate= 2022-08-14|lang= inh|ref= Шоанхой Къурайш}}</ref>. Ӏовлура гӀала 1869 шера Маьцхалий 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́лар дездеш{{sfn|Дахкильгов|1989|c=61}}. Карарча хана цу гӀалах хӀама йисаяц цун лардах дийхка́ кхерий мара, из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «О некоторых непонятых местах в «Слове о полку Игореве» яхаш цӀи йолча Ӏилман балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга гӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахьа]] вувцаш вола [[Овлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. 2013 шера [[Чантар]] бетта Малсаганаькъан вӀашагӀкхийтта́ Ӏовлурга гӀала яьла́ча метте сагӀа даьд [[бо]]шта дулх дӀа-хьа луш. == Хьажа иштта == * [[Ӏовлур]] * [[Малсаганаькъан]] == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТӀатовжамаш == [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] 1p3uxa3etugjmv2rf3q5v83xi3c7kch 54724 54719 2022-08-15T11:56:27Z Ӏабдуррашид 1210 /* Тархьар */ wikitext text/x-wiki {{Башня | Название башни = Ӏовлура гӀала | Изображение = Ruins of Ovlur Tower.jpg | Подпись изображения = Йохаяь латта Ӏовлура гӀала, 1926 шу, [[Семёнов Леонид Петрович|Семёновс]] даьккха сурт | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = туризм |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = кхер | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = XIX бӀаьшу долалуш | Дата открытия = | Дата закрытия = 1869 шера }} '''Ӏо́влура гӀала''', '''Ӏо́влурга гӀала'''{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127}} ''(я)'' ({{lang-ru|Башня Овлура}}) — [[гӀалгӀай архитектура]]й тархьара объект, цхьан хана [[Наьсаре]] яьгӀа [[ГӀалгӀай гӀалаш#ВӀовнаш|вӀов]]. 1869 шера Ӏаьдало йохаяьй{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. ГӀала е́гӀа́ча метте «[[Ӏовлурга-Юрт]]» яхаш юрт хьахиннай, хӀаьта вай ханага диллача, [[Дошлакъий-Юрт]]а доазув тӀа нийслу из{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. == Тархьар == Ӏовлура гӀала хьалъетта хиннай [[XIX век|XIX бӀаьшу]] долалуш [[Шолж]]а йисте лакхача берда тӀа. Цун да́ [[Малсаганаькъан Ӏовлург]] хиннав{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|1959|с=127-128}}. Ӏаьржача кхерах яь хиннай из<ref>{{cite web|url= https://www.youtube.com/watch?v=nhUeDwJmWHA&ab_channel=Hasan|title= Территория башни Овлурга|author= [[Буро-КӀале|Буро-КӀалхара]] воккха саг — Куренаькъан Васанбика Бембулат|date= |website= youtube.com|publisher= [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань]|accessdate= 2022-08-14|lang= inh|ref= Куренаькъан Бембулат}}</ref>. Ӏовлура гӀала йисте Малсаганаькъанга шоай [[хьайр]] хиннай, кӀезигагӀа яле а цаӀ. Цул совгӀа говрий [[рема]]ш, [[доахан]]а [[Ӏул]] а хиннад цар таро хиларга хьежжа<ref>{{cite web|url= https://www.youtube.com/watch?v=1O9Gvp4oxck|title= Старец Шанхоев о башне Овлурга|author= Шоанхой Къурайш|date= |website= youtube.com|publisher= [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань]|accessdate= 2022-08-14|lang= inh|ref= Шоанхой Къурайш}}</ref>. Ӏовлура гӀала 1869 шера Маьцхалий 25 дийнахьа [[Тийрка область|Тийрка областа]] [[хьаким]]а амарца йохаяьй. Из даьд [[Шамиль|Шамал]] [[Пленение|есаралла вига́и]] [[Кавказская война|Кавказера тӀом]] дӀабаьннеи итт шу да́лар дездеш{{sfn|Дахкильгов|1989|c=61}}. Карарча хана цу гӀалах хӀама йисаяц цун лардах дийхка́ кхерий мара, из мичахьа яьллай хайташ{{sfn|Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев|2013|c=258}}. 1959 шера [[Мальсагов Дошлуко Дохович|Малсаганаькъан Дахий Дошлакъас]] ший «Игора бӀунах долча деша» тӀара кхеталуш йоаца цхьацца моттигаш» яхаш цӀи йолча Ӏилман балха тӀа хьоаяьй Ӏовлурга гӀала. Из цо ювц [[Игора бӀунах дола дош|Игора бӀунах долча дешагахьа]] вувцаш вола [[Овлур]] гӀалгӀа хинналга гойташ ший гипотеза бакъъеча хана{{sfn|Дзарахова|2020|c=}}. 2013 шера [[Чантар]] бетта Малсаганаькъан вӀашагӀкхийтта́ Ӏовлурга гӀала яьла́ча метте сагӀа даьд [[бо]]шта дулх дӀа-хьа луш. == Хьажа иштта == * [[Ӏовлур]] * [[Малсаганаькъан]] == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == Литература == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} * {{книга |автор = Дахкильгов Ш. Э. |заглавие = Слово о родном крае |место = Грозный |издательство = Южный издательский дом |год = 1989 |страниц = |isbn = |ref = Дахкильгов }} * {{статья |автор = Дзарахова З. |заглавие = Страницы истории: Дошлуко Мальсагов об исторических связях ингушей с восточными славянами и Россией с древнейших времён |ссылка = https://gazetaingush.ru/obshchestvo/doshluko-malsagov-ob-istoricheskih-svyazyah-ingushey-s-vostochnymi-slavyanami-i-rossiey |язык = ru |издание = [[Ингушетия (газета)|Ингушетия]] |тип = газета |год = 2020 |месяц = 10 |число = 15 |ref = Дзарахова }} * {{книга |автор = Долгиева М. Б., Картоев М. М., Кодзоев Н. Д., Матиев Т. Х. |заглавие = История Ингушетии |издание = 4-е изд |место = Ростов-на-Дону |издательство = Южный издательский дом |год = 2013 |страниц = 600 |isbn = 978-5-98864-056-1 |ref = Долгиева, Картоев, Кодзоев, Матиев }} == ТӀатовжамаш == [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен архитектура]] [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен тархьар]] [[ОагӀат:Наьсарен культура]] [[ОагӀат:Наьсарен тархьар]] 1ji44hhfmf4f9z8zhfepp6wcax679ex Ло:ГӀала 10 11147 54716 48764 2022-08-15T08:58:55Z Adam-Yourist 33 wikitext text/x-wiki {{Карточка |имя = ГӀала |from = {{{from|}}} |вверху = {{карточка/название|{{{Название башни|}}}|from={{{from|}}}}} |стиль_вверху = background:#eaecf0; |изображение = {{wikidata|p18|{{{Изображение|}}}|size={{{Ширина изображения|}}}|caption={{{Подпись изображения|{{{Подпись|{{{Название башни|}}}}}}}}}|from={{{from|}}}}} |стиль_заголовков = background:#eaecf0; |метка1 = Официальни&nbsp;цӀи |текст1 = {{{Национальное название|{{{Официальное название|}}}}}} |викиданные1 = |метка2 = Тархьара&nbsp;цӀи |текст2 = {{{Историческое название|}}} |викиданные2 = |метка3 = Тархьара&nbsp;цӀераш |текст3 = {{{Исторические названия|}}} |викиданные3 = |метка4 = Проекта&nbsp;цӀи |текст4 = {{{Проектное название|}}} |викиданные4 = |метка5 = Мичахьа&nbsp;пайда эца цох |текст5 = {{{Область применения|}}} |викиданные5 = |метка6 = ЯгӀа&nbsp;моттиг |текст6 = {{{Место|}}} |викиданные6 = |заголовок7 = {{#if: {{{Тип конструкции|}}}{{{Материал|}}}{{{Высота конструкции|}}}| Конструкци }} |метка8 = Конструкцен&nbsp;тайпа |текст8 = {{{Тип конструкции|}}} |викиданные8 = |метка9 = Кечал |текст9 = {{{Материал|}}} |викиданные9 = |метка10 = Конструкцен&nbsp;лакхал |текст10 = {{{Высота конструкции|}}} |викиданные10 = |заголовок11 = {{#if: {{{Конструктор\Архитектор|}}}{{{Дата начала строительства|}}}{{{Дата открытия|}}}{{{Дата закрытия|}}}{{{Реконструкция1|}}} | Эксплуатаци}} |метка12 = Конструктор, архитектор |текст12 = {{{Конструктор\Архитектор|}}} |викиданные12 = |метка13 = Мах |текст13 = {{{Стоимость|}}} |викиданные13 = |метка14 = Хьалъйоттар доладаьд |текст14 = {{{Дата начала строительства|}}} |викиданные14 = |метка15 = Хьалъйоттар чакхдаьккхад |текст15 = {{{Дата окончания строительства|}}} |викиданные15 = |метка16 = Хьайийлай |текст16 = {{{Дата открытия|}}} |викиданные16 = |метка17 = Тоаергйолаш<br>дӀакъайла&nbsp;хиннай |текст17 = {{comma separated entries|{{{Реконструкция1|}}}|{{{Реконструкция2|}}}|{{{Реконструкция3|}}}|{{{Реконструкция4|}}}|{{{Реконструкция5|}}}}} |викиданные17 = |метка18 = ДӀакъайлай |текст18 = {{{Дата закрытия|}}} |викиданные18 = |текст19 = {{{Дополнение|}}} |стиль_внизу = background:#eaecf0; |внизу = {{карточка/Викисклад|{{{Commons|}}}|{{карточка/название|{{{Название башни|}}}|from={{{from|}}}}}|from={{{from|}}}}} }}<!-- -->{{Антропогеокарточки/Общие проверки|{{{1|}}}}}<!-- -->{{#if: {{{lat_deg|}}} | {{Coord|1={{{lat_deg|}}}|2={{{lat_min|}}}|3={{{lat_sec|}}}|4={{{lat_dir|N}}}|5={{{lon_deg|}}}|6={{{lon_min|}}}|7={{{lon_sec|}}}|8={{{lon_dir|E}}}|9={{#if: {{{region|}}} | type:landmark_region:{{{region}}} | type:landmark }}|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|10000}}|display=title}} }}<!-- -->{{if-wikidata|p18|{{{Изображение|}}}||{{#if:{{NAMESPACE}}||[[ОагӀат:Википеди:ГӀалаех лаьца сурт доаца статьяш]]}}|from={{{from|}}}}}<!-- -->{{#if:{{NAMESPACE}}||[[ОагӀат:ГӀалаш алапатах]]{{#ifeq:{{{Область применения|}}}|водонапорная башня|{{ВО:Общие проверки|{{{1|}}}}}}}{{#ifeq:{{{Область применения|}}}|водоснабжение|{{ВО:Общие проверки|{{{1|}}}}}}}}}<!-- -->{{#ifeq: Башня |{{str left|{{PAGENAME}}|5}}|{{DEFAULTSORT:{{ucfirst:{{Без начала|{{PAGENAME}}|Башня }}}}, башня}}}}<!-- -->{{#if:{{{Материал|}}}|{{#if:{{NAMESPACE}}||{{#switch: {{{Материал|}}} | дахча = [[ОагӀат:Дахчан гӀалаш]] | аьшкбетон = [[ОагӀат:Аьшкахи бетонахи яь гӀалаш]] | кхер = [[ОагӀат:Кхерах яь гӀалаш]] | кирпишк = [[ОагӀат:Кирпишках яь гӀалаш]] | чон = [[ОагӀат:Чонах яь гӀалаш]] | конструкционни аьшкал = [[ОагӀат:Конструкцонни аьшкалах яь гӀалаш]] | [[ОагӀат:Википеди:Хьаяь кечал харцахьа белгалъяь йола гӀалаш]] }}}}|}}<noinclude>{{doc}}</noinclude> bfqykvth19tlexjou1vp45y01crq8xe 54720 54716 2022-08-15T09:21:08Z Adam-Yourist 33 wikitext text/x-wiki {{Карточка |имя = ГӀала |from = {{{from|}}} |вверху = {{карточка/название|{{{Название башни|}}}|from={{{from|}}}}} |стиль_вверху = background:#eaecf0; |изображение = {{wikidata|p18|{{{Изображение|}}}|size={{{Ширина изображения|}}}|caption={{{Подпись изображения|{{{Подпись|{{{Название башни|}}}}}}}}}|from={{{from|}}}}} |стиль_заголовков = background:#eaecf0; |метка1 = Официальни&nbsp;цӀи |текст1 = {{{Национальное название|{{{Официальное название|}}}}}} |викиданные1 = |метка2 = Тархьара&nbsp;цӀи |текст2 = {{{Историческое название|}}} |викиданные2 = |метка3 = Тархьара&nbsp;цӀераш |текст3 = {{{Исторические названия|}}} |викиданные3 = |метка4 = Проекта&nbsp;цӀи |текст4 = {{{Проектное название|}}} |викиданные4 = |метка5 = Мичахьа&nbsp;пайда эца цох |текст5 = {{{Область применения|}}} |викиданные5 = |метка6 = ЯгӀа&nbsp;моттиг |текст6 = {{{Место|}}} |викиданные6 = |заголовок7 = {{#if: {{{Тип конструкции|}}}{{{Материал|}}}{{{Высота конструкции|}}}| Конструкци }} |метка8 = Конструкцен&nbsp;тайпа |текст8 = {{{Тип конструкции|}}} |викиданные8 = |метка9 = Кечал |текст9 = {{{Материал|}}} |викиданные9 = |метка10 = Конструкцен&nbsp;лакхал |текст10 = {{{Высота конструкции|}}} |викиданные10 = |заголовок11 = {{#if: {{{Конструктор\Архитектор|}}}{{{Дата начала строительства|}}}{{{Дата открытия|}}}{{{Дата закрытия|}}}{{{Реконструкция1|}}} | Эксплуатаци}} |метка12 = Конструктор, архитектор |текст12 = {{{Конструктор\Архитектор|}}} |викиданные12 = |метка13 = Мах |текст13 = {{{Стоимость|}}} |викиданные13 = |метка14 = Хьалъйоттар доладаьд |текст14 = {{{Дата начала строительства|}}} |викиданные14 = |метка15 = Хьалъйоттар чакхдаьккхад |текст15 = {{{Дата окончания строительства|}}} |викиданные15 = |метка16 = Хьайийлай |текст16 = {{{Дата открытия|}}} |викиданные16 = |метка17 = Тоаергйолаш<br>дӀакъайла&nbsp;хиннай |текст17 = {{comma separated entries|{{{Реконструкция1|}}}|{{{Реконструкция2|}}}|{{{Реконструкция3|}}}|{{{Реконструкция4|}}}|{{{Реконструкция5|}}}}} |викиданные17 = |метка18 = ДӀакъайлай |текст18 = {{{Дата закрытия|}}} |викиданные18 = |текст19 = {{{Дополнение|}}} |стиль_внизу = background:#eaecf0; |внизу = {{карточка/Викисклад|{{{Commons|}}}|{{карточка/название|{{{Название башни|}}}|from={{{from|}}}}}|from={{{from|}}}}} }}<!-- -->{{#if: {{{lat_deg|}}} | {{Coord|1={{{lat_deg|}}}|2={{{lat_min|}}}|3={{{lat_sec|}}}|4={{{lat_dir|N}}}|5={{{lon_deg|}}}|6={{{lon_min|}}}|7={{{lon_sec|}}}|8={{{lon_dir|E}}}|9={{#if: {{{region|}}} | type:landmark_region:{{{region}}} | type:landmark }}|scale={{#if:{{{CoordScale|}}}|{{{CoordScale}}}|10000}}|display=title}} }}<!-- -->{{if-wikidata|p18|{{{Изображение|}}}||{{#if:{{NAMESPACE}}||[[ОагӀат:Википеди:ГӀалаех лаьца сурт доаца статьяш]]}}|from={{{from|}}}}}<!-- -->{{#if:{{NAMESPACE}}||[[ОагӀат:ГӀалаш алапатах]]{{#ifeq:{{{Область применения|}}}|водонапорная башня|{{ВО:Общие проверки|{{{1|}}}}}}}{{#ifeq:{{{Область применения|}}}|водоснабжение|{{ВО:Общие проверки|{{{1|}}}}}}}}}<!-- -->{{#ifeq: Башня |{{str left|{{PAGENAME}}|5}}|{{DEFAULTSORT:{{ucfirst:{{Без начала|{{PAGENAME}}|Башня }}}}, башня}}}}<!-- -->{{#if:{{{Материал|}}}|{{#if:{{NAMESPACE}}||{{#switch: {{{Материал|}}} | дахча = [[ОагӀат:Дахчан гӀалаш]] | аьшкбетон = [[ОагӀат:Аьшкахи бетонахи яь гӀалаш]] | кхер = [[ОагӀат:Кхерах яь гӀалаш]] | кирпишк = [[ОагӀат:Кирпишках яь гӀалаш]] | чон = [[ОагӀат:Чонах яь гӀалаш]] | конструкционни аьшкал = [[ОагӀат:Конструкцонни аьшкалах яь гӀалаш]] | [[ОагӀат:Википеди:Хьаяь кечал харцахьа белгалъяь йола гӀалаш]] }}}}|}}<noinclude>{{doc}}</noinclude> dhu3fjfjobui1i1wxj2cbctzntgsdhq Ло:ГӀала/doc 10 11150 54717 48767 2022-08-15T08:59:48Z Adam-Yourist 33 wikitext text/x-wiki {{docpage}} <pre> {{Башня | Название башни = | Изображение = | Подпись изображения = | Национальное название = | Исторические названия = | Проектное название = | Область применения = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |CoordScale = | Тип конструкции = | Материал = | Высота конструкции = | Конструктор\Архитектор = | Стоимость = | Дата начала строительства = | Дата окончания строительства = | Дата открытия = | Дата закрытия = }} {{Башня | Название башни = <!-- Обязательный параметр --> | Изображение = <!-- К примеру example.jpg --> | Подпись изображения = <!-- Текст под изображением --> | Национальное название = <!-- Официальное название (возможно на оригинальном языке) --> | Историческое название = <!-- Когда одно --> | Исторические названия = <!-- Когда несколько --> | Проектное название = <!-- Если отлично от существующего --> | Область применения = <!-- варианты заполнения: смотровая башня, телевизионная башня, водонапорная башня и т. д. В зависимости от заполнения появляются соответствующие категории --> | Место = <!-- Определение места --> |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |CoordScale = | Тип конструкции = <!-- Описание современной конструкции --> | Материал = <!-- масала, кхер, кирпишк, дахча, чон. --> | Высота конструкции = <!-- Габарит по высоте --> | Конструктор\Архитектор = <!-- Главный автор проекта --> | Стоимость = <!-- Стоимость строительства моста --> | Дата начала строительства = <!-- Начало строительства в первый раз --> | Дата окончания строительства = <!-- Окончание строительства в первый раз --> | Дата открытия = <!-- Открытие башни в первый раз --> | Дата закрытия = <!-- Закрытие башни в последний раз --> | Реконструкция1 = <!-- Период первой реконструкции --> | Реконструкция2 = <!-- Период второй реконструкции --> | Реконструкция3 = <!-- Период третьей реконструкции --> | Реконструкция4 = <!-- Период четвёртой реконструкции --> | Реконструкция5 = <!-- Период пятой реконструкции --> }} </pre> == Хьажа иштта == {{Антропогеокарточки}} <includeonly> [[ОагӀат:Ло-карточкаш:ГӀишлонаш]] [[ОагӀат:Географе координаташ белгалйоахаш дола лераш]] </includeonly> 6rbjqvj95lespoza7iyeibzix63y9sy Ӏарамхий (курорт) 0 12759 54647 54627 2022-08-14T14:33:07Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{кхыдола маӀанаш|Ӏарамхий (маӀанаш)}} {{тувла ма де|МохтӀе|из курорт уллача моттигаца}} '''Ӏарамхий''' — [[МохтӀе|МохтӀа]] йоалла бӀарччача шерара гӀалгӀай [[курорт]]. Болх беш я 1928 шера денз{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. == Тархьар == Курорт йиллар хиннад [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]]а къахьегар бахьан долаш. Из цу хана ГӀалгӀай Мехка [[унахцӀенал лораяр]]а ралса кулгалхо хиннав. Курортел совгӀа лерттӀа дарба деш моттигаш а хиннаяц ГӀалгӀайче цу хана, хӀаьта цу мо йолча, ишттал лакхача метте йоаллаш бӀарчча шера болх беш курорт цу хана ерригача СССРе а хиннаяц. 1925 шера Николай Семашко яхача РСФСРа унахцӀенал лораяра наркома амар а даь [[МохтӀа]] экспедици яхийта́ хиннай. Экспедиценна юкъе баха́ хиннаб [[Даькъасте]]н курортий [[урхале]]н [[хьаким]] а, лорала профессораш а, лораш а, физикаш а, климатологаш а. Массехк ди цига даьккхача, цар соцам баьб [[пехкаш|пехкийи]], [[тӀехк]]ийи, бе́рийи [[кхайкор]]ах дарба дайта [[ЖӀайраха шахьар]] геттара дика моттиг йолга. Цар баь соцам бахьан долаш [[Ачалкхе]] а, [[МохтӀе|МохтӀа]] а курорташ яхкар доладаьд. Ӏабдул-Хьамида чӀоагӀа къахьийга хиннад из курорт йотта ахча доаккхаш. 1926 шера [[ВЦИК СССР|СССР ВЦИК]] доакъашхой баьхка хиннаб ГӀалгӀай Мехка. [[Дидиганаькъан]] цӀагӀа чуийца хиннаб хьакимаш, тӀаккха хьоашал йистедаьннача хана [[Георгий Чечерин]]ага [[Маьтлоам]] дӀа а хьекха ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида аьннад цунна тӀехьашка [[ГӀалгӀай Лоаме]] йолга а, цига ше «эрсий Шувцарехье» ({{lang-ru|русская Швейцария}}) хьае безам болга а. Ӏабдул-Хьамида́ дагаде́ха́р халкъа комиссарий совета тӀаэцаргда аьнна хиннад Чечерина, цига [[Москва|Москве]] хьалви́йха́ хиннав цо из. Москве кхаьчача, бокъонца ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида дийца́р чакх а далийтад: Семашкочунца вӀашагӀкхийттача, цо 100 бӀаь тума́ лаьрхӀа дола ассигнаце каьхат деннад цунна курорт йотта. Цул совгӀа ГӀалгӀайченна иштта лорала болхлой а, лорий оборудовани а, [[молхаш]] а, хӀаьта лоамарча юрташка болх беча лорашта [[алапи|а́лапи]] айдаь а хиннад. Ӏарамхий йотта [[подрядчик]] Лаьнанаькъан Ӏамархан оттаваь хиннав, проект оттаяьр — Байсаранаькъан ИбрахӀим яха инженер. Курорт йоттача хана лоам 7 км никъ хьалчубилла безаш а хиннаб [[чхар]]аш лелхаеш, цхьа [[гӀат]] йола санаторе гӀишло йотта езаш а хиннай. Санаторий йотташ дукхагӀа моттигерча [[строительный материал|кечалца]] кхоачам беш хиннаб, масала, лоамара [[дийхк]]а [[хьу]] я техар, цхьабакъда [[Буро]] тӀара а кхахьа езаш хиннай цхьайола хӀама говраш тӀа а варашта тӀа а ехкаш. 1926 шу чакхда́ла доаллача хана никъ Ӏобилла́ баьннабар. 1927 шу долалуш санатори а кийча яр. Цу ханара санатори хиннай 4 корпус юкъейодаш, хӀаьта санаторенна йисте Калинин чуӀеш хинна пхелагӀа корпус хиннай. Тийрка́ тӀа доккха аьшках-тӀох детта [[моартал]]аш дола тӀий даьд, хӀаьта [[Ӏарамхий|Ӏарамхи]] тӀа ши [[дахча]]н тӀий даьд. «Ӏарамхий» курорт официально йийлай 1928 шера июнь 15 дийнахьа. Цигга хьахиннай хьалхара лоаман-климатически станци а. Хьалхарча сезонах цига хиннав 30 саг дарба деши, 123 саг салоӀаши. 1928 шу даьлча [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]] деша а этта́, [[Ленинград]]е дӀавахав, хӀаьта курорта директоралла Малсаганаькъан И. оттаваьв. [[ГӀалгӀай мехках бахар|ГӀалгӀай мехках баьхачул тӀехьагӀа]], курорт [[Гуржий ССР]]а́ дӀа а енна, цун цӀи хийцай «Даьра аьле» ({{Lang-ru|Дарьял}}) аьнна. Директор Георгий Бачиашвилм яхаш гуржий лор хиннав. Цу хана дӀахо болх а беш, сезона́ 600 сагал совгӀа чуэцаш хиннай курорт. 1958 шера гӀалгӀай цӀабаьхкача курорта цӀи метта а оттаяь, [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]]ага юха кхаьчай. СибарегӀа хиннача вайнаьх магар чӀоагӀа хӀалакьхинна хилар бахьан долаш, цу хана кхайкора́ духьалара диспансер мо болх беш хиннай. Директор Дебаранаькъан С. хиннав. Курорт Нохч-ГӀалгӀай АССРага кхаьчача, Ӏаьдало ахча хьожадеш хиннадац цунна кхы, цудухьа цун хьал чӀоагӀа ийша хиннад. 1980 шера «Уренгойгаз» яхача предприятенна дӀаеннай из, цига из йохае йолаяьй. «БӀаьшерий боадонгара» яха ший роман Калилина корпусе язъяьй [[Байсаранаькъан Идрис]]а. «Ӏарамхий» юха йотта йолаяьй 20 шу даьннача гӀолла. Курорт лаьтта́ча метте [[ГӀалгӀай Доалче]]но дарбан-могашал чӀоагӀъю комплекс йотта лаьрхӀа хиннад. «ЖӀайрах» ({{Lang-ru Джейрах}}) аьнна цӀи тилла хиннай цар цунна. «Summa» яхача туркий компане ворхӀазза вӀаштӀаръяь гостични комплекс етта хиннай. Хьалха хинначунга хьежача, конференц-зал а, фитнес-зал а, spa а, бассейн а тӀакхийттай. 1999 шера хьалхара хьаьший чуийцаб курорта. 2008 шера курорта́ ший хинна «Ӏарамхий» яха цӀи еннай. 2011 шера Даькъастен курорташ дегӀайоалаяра федеральни проекта юкъеяхай ГӀалгӀайче. Из проект бахьан долаш «Ӏарамхина» лувжаргаш хехка курорт хьатӀаяьй: дарбан-могашал айяра комплекса́ йисте 1200 метра́ Ӏобода лувжаргаш хехка трассеи, 600 метр бӀаьха мушашцара никъи баьб. Цул совгӀа ара бассейн а яьй. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * Ӏарамхий курорта [[мазаоагӀув]] // [https://ingkurort.ru/history-of-armkhi/ История курорта Армхи] * {{cite web|url= http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415|title= Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева|author= [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]]|date= |website= 23021944.ru|publisher= |accessdate=2022-08-12 |lang=ru}} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен курорташ]] m1jwwzvvec24ct4k3kqu9xbpyqsakwn 54655 54647 2022-08-14T14:40:59Z Ӏабдуррашид 1210 /* ТӀатовжамаш */ wikitext text/x-wiki {{кхыдола маӀанаш|Ӏарамхий (маӀанаш)}} {{тувла ма де|МохтӀе|из курорт уллача моттигаца}} '''Ӏарамхий''' — [[МохтӀе|МохтӀа]] йоалла бӀарччача шерара гӀалгӀай [[курорт]]. Болх беш я 1928 шера денз{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. == Тархьар == Курорт йиллар хиннад [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]]а къахьегар бахьан долаш. Из цу хана ГӀалгӀай Мехка [[унахцӀенал лораяр]]а ралса кулгалхо хиннав. Курортел совгӀа лерттӀа дарба деш моттигаш а хиннаяц ГӀалгӀайче цу хана, хӀаьта цу мо йолча, ишттал лакхача метте йоаллаш бӀарчча шера болх беш курорт цу хана ерригача СССРе а хиннаяц. 1925 шера Николай Семашко яхача РСФСРа унахцӀенал лораяра наркома амар а даь [[МохтӀа]] экспедици яхийта́ хиннай. Экспедиценна юкъе баха́ хиннаб [[Даькъасте]]н курортий [[урхале]]н [[хьаким]] а, лорала профессораш а, лораш а, физикаш а, климатологаш а. Массехк ди цига даьккхача, цар соцам баьб [[пехкаш|пехкийи]], [[тӀехк]]ийи, бе́рийи [[кхайкор]]ах дарба дайта [[ЖӀайраха шахьар]] геттара дика моттиг йолга. Цар баь соцам бахьан долаш [[Ачалкхе]] а, [[МохтӀе|МохтӀа]] а курорташ яхкар доладаьд. Ӏабдул-Хьамида чӀоагӀа къахьийга хиннад из курорт йотта ахча доаккхаш. 1926 шера [[ВЦИК СССР|СССР ВЦИК]] доакъашхой баьхка хиннаб ГӀалгӀай Мехка. [[Дидиганаькъан]] цӀагӀа чуийца хиннаб хьакимаш, тӀаккха хьоашал йистедаьннача хана [[Георгий Чечерин]]ага [[Маьтлоам]] дӀа а хьекха ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида аьннад цунна тӀехьашка [[ГӀалгӀай Лоаме]] йолга а, цига ше «эрсий Шувцарехье» ({{lang-ru|русская Швейцария}}) хьае безам болга а. Ӏабдул-Хьамида́ дагаде́ха́р халкъа комиссарий совета тӀаэцаргда аьнна хиннад Чечерина, цига [[Москва|Москве]] хьалви́йха́ хиннав цо из. Москве кхаьчача, бокъонца ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида дийца́р чакх а далийтад: Семашкочунца вӀашагӀкхийттача, цо 100 бӀаь тума́ лаьрхӀа дола ассигнаце каьхат деннад цунна курорт йотта. Цул совгӀа ГӀалгӀайченна иштта лорала болхлой а, лорий оборудовани а, [[молхаш]] а, хӀаьта лоамарча юрташка болх беча лорашта [[алапи|а́лапи]] айдаь а хиннад. Ӏарамхий йотта [[подрядчик]] Лаьнанаькъан Ӏамархан оттаваь хиннав, проект оттаяьр — Байсаранаькъан ИбрахӀим яха инженер. Курорт йоттача хана лоам 7 км никъ хьалчубилла безаш а хиннаб [[чхар]]аш лелхаеш, цхьа [[гӀат]] йола санаторе гӀишло йотта езаш а хиннай. Санаторий йотташ дукхагӀа моттигерча [[строительный материал|кечалца]] кхоачам беш хиннаб, масала, лоамара [[дийхк]]а [[хьу]] я техар, цхьабакъда [[Буро]] тӀара а кхахьа езаш хиннай цхьайола хӀама говраш тӀа а варашта тӀа а ехкаш. 1926 шу чакхда́ла доаллача хана никъ Ӏобилла́ баьннабар. 1927 шу долалуш санатори а кийча яр. Цу ханара санатори хиннай 4 корпус юкъейодаш, хӀаьта санаторенна йисте Калинин чуӀеш хинна пхелагӀа корпус хиннай. Тийрка́ тӀа доккха аьшках-тӀох детта [[моартал]]аш дола тӀий даьд, хӀаьта [[Ӏарамхий|Ӏарамхи]] тӀа ши [[дахча]]н тӀий даьд. «Ӏарамхий» курорт официально йийлай 1928 шера июнь 15 дийнахьа. Цигга хьахиннай хьалхара лоаман-климатически станци а. Хьалхарча сезонах цига хиннав 30 саг дарба деши, 123 саг салоӀаши. 1928 шу даьлча [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]] деша а этта́, [[Ленинград]]е дӀавахав, хӀаьта курорта директоралла Малсаганаькъан И. оттаваьв. [[ГӀалгӀай мехках бахар|ГӀалгӀай мехках баьхачул тӀехьагӀа]], курорт [[Гуржий ССР]]а́ дӀа а енна, цун цӀи хийцай «Даьра аьле» ({{Lang-ru|Дарьял}}) аьнна. Директор Георгий Бачиашвилм яхаш гуржий лор хиннав. Цу хана дӀахо болх а беш, сезона́ 600 сагал совгӀа чуэцаш хиннай курорт. 1958 шера гӀалгӀай цӀабаьхкача курорта цӀи метта а оттаяь, [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]]ага юха кхаьчай. СибарегӀа хиннача вайнаьх магар чӀоагӀа хӀалакьхинна хилар бахьан долаш, цу хана кхайкора́ духьалара диспансер мо болх беш хиннай. Директор Дебаранаькъан С. хиннав. Курорт Нохч-ГӀалгӀай АССРага кхаьчача, Ӏаьдало ахча хьожадеш хиннадац цунна кхы, цудухьа цун хьал чӀоагӀа ийша хиннад. 1980 шера «Уренгойгаз» яхача предприятенна дӀаеннай из, цига из йохае йолаяьй. «БӀаьшерий боадонгара» яха ший роман Калилина корпусе язъяьй [[Байсаранаькъан Идрис]]а. «Ӏарамхий» юха йотта йолаяьй 20 шу даьннача гӀолла. Курорт лаьтта́ча метте [[ГӀалгӀай Доалче]]но дарбан-могашал чӀоагӀъю комплекс йотта лаьрхӀа хиннад. «ЖӀайрах» ({{Lang-ru Джейрах}}) аьнна цӀи тилла хиннай цар цунна. «Summa» яхача туркий компане ворхӀазза вӀаштӀаръяь гостични комплекс етта хиннай. Хьалха хинначунга хьежача, конференц-зал а, фитнес-зал а, spa а, бассейн а тӀакхийттай. 1999 шера хьалхара хьаьший чуийцаб курорта. 2008 шера курорта́ ший хинна «Ӏарамхий» яха цӀи еннай. 2011 шера Даькъастен курорташ дегӀайоалаяра федеральни проекта юкъеяхай ГӀалгӀайче. Из проект бахьан долаш «Ӏарамхина» лувжаргаш хехка курорт хьатӀаяьй: дарбан-могашал айяра комплекса́ йисте 1200 метра́ Ӏобода лувжаргаш хехка трассеи, 600 метр бӀаьха мушашцара никъи баьб. Цул совгӀа ара бассейн а яьй. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * Ӏарамхий курорта [[мазаоагӀув]] // [https://ingkurort.ru/history-of-armkhi/ История курорта Армхи] * {{cite web |url= http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title= Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author= [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date= |website= 23021944.ru |publisher= |accessdate=2022-08-12 |lang=ru }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен курорташ]] fi8hhnruuw91hqpt9if5mw2aoq3wqx8 54704 54655 2022-08-14T22:37:45Z Ӏабдуррашид 1210 /* ТӀатовжамаш */ wikitext text/x-wiki {{кхыдола маӀанаш|Ӏарамхий (маӀанаш)}} {{тувла ма де|МохтӀе|из курорт уллача моттигаца}} '''Ӏарамхий''' — [[МохтӀе|МохтӀа]] йоалла бӀарччача шерара гӀалгӀай [[курорт]]. Болх беш я 1928 шера денз{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. == Тархьар == Курорт йиллар хиннад [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]]а къахьегар бахьан долаш. Из цу хана ГӀалгӀай Мехка [[унахцӀенал лораяр]]а ралса кулгалхо хиннав. Курортел совгӀа лерттӀа дарба деш моттигаш а хиннаяц ГӀалгӀайче цу хана, хӀаьта цу мо йолча, ишттал лакхача метте йоаллаш бӀарчча шера болх беш курорт цу хана ерригача СССРе а хиннаяц. 1925 шера Николай Семашко яхача РСФСРа унахцӀенал лораяра наркома амар а даь [[МохтӀа]] экспедици яхийта́ хиннай. Экспедиценна юкъе баха́ хиннаб [[Даькъасте]]н курортий [[урхале]]н [[хьаким]] а, лорала профессораш а, лораш а, физикаш а, климатологаш а. Массехк ди цига даьккхача, цар соцам баьб [[пехкаш|пехкийи]], [[тӀехк]]ийи, бе́рийи [[кхайкор]]ах дарба дайта [[ЖӀайраха шахьар]] геттара дика моттиг йолга. Цар баь соцам бахьан долаш [[Ачалкхе]] а, [[МохтӀе|МохтӀа]] а курорташ яхкар доладаьд. Ӏабдул-Хьамида чӀоагӀа къахьийга хиннад из курорт йотта ахча доаккхаш. 1926 шера [[ВЦИК СССР|СССР ВЦИК]] доакъашхой баьхка хиннаб ГӀалгӀай Мехка. [[Дидиганаькъан]] цӀагӀа чуийца хиннаб хьакимаш, тӀаккха хьоашал йистедаьннача хана [[Георгий Чечерин]]ага [[Маьтлоам]] дӀа а хьекха ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида аьннад цунна тӀехьашка [[ГӀалгӀай Лоаме]] йолга а, цига ше «эрсий Шувцарехье» ({{lang-ru|русская Швейцария}}) хьае безам болга а. Ӏабдул-Хьамида́ дагаде́ха́р халкъа комиссарий совета тӀаэцаргда аьнна хиннад Чечерина, цига [[Москва|Москве]] хьалви́йха́ хиннав цо из. Москве кхаьчача, бокъонца ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида дийца́р чакх а далийтад: Семашкочунца вӀашагӀкхийттача, цо 100 бӀаь тума́ лаьрхӀа дола ассигнаце каьхат деннад цунна курорт йотта. Цул совгӀа ГӀалгӀайченна иштта лорала болхлой а, лорий оборудовани а, [[молхаш]] а, хӀаьта лоамарча юрташка болх беча лорашта [[алапи|а́лапи]] айдаь а хиннад. Ӏарамхий йотта [[подрядчик]] Лаьнанаькъан Ӏамархан оттаваь хиннав, проект оттаяьр — Байсаранаькъан ИбрахӀим яха инженер. Курорт йоттача хана лоам 7 км никъ хьалчубилла безаш а хиннаб [[чхар]]аш лелхаеш, цхьа [[гӀат]] йола санаторе гӀишло йотта езаш а хиннай. Санаторий йотташ дукхагӀа моттигерча [[строительный материал|кечалца]] кхоачам беш хиннаб, масала, лоамара [[дийхк]]а [[хьу]] я техар, цхьабакъда [[Буро]] тӀара а кхахьа езаш хиннай цхьайола хӀама говраш тӀа а варашта тӀа а ехкаш. 1926 шу чакхда́ла доаллача хана никъ Ӏобилла́ баьннабар. 1927 шу долалуш санатори а кийча яр. Цу ханара санатори хиннай 4 корпус юкъейодаш, хӀаьта санаторенна йисте Калинин чуӀеш хинна пхелагӀа корпус хиннай. Тийрка́ тӀа доккха аьшках-тӀох детта [[моартал]]аш дола тӀий даьд, хӀаьта [[Ӏарамхий|Ӏарамхи]] тӀа ши [[дахча]]н тӀий даьд. «Ӏарамхий» курорт официально йийлай 1928 шера июнь 15 дийнахьа. Цигга хьахиннай хьалхара лоаман-климатически станци а. Хьалхарча сезонах цига хиннав 30 саг дарба деши, 123 саг салоӀаши. 1928 шу даьлча [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]] деша а этта́, [[Ленинград]]е дӀавахав, хӀаьта курорта директоралла Малсаганаькъан И. оттаваьв. [[ГӀалгӀай мехках бахар|ГӀалгӀай мехках баьхачул тӀехьагӀа]], курорт [[Гуржий ССР]]а́ дӀа а енна, цун цӀи хийцай «Даьра аьле» ({{Lang-ru|Дарьял}}) аьнна. Директор Георгий Бачиашвилм яхаш гуржий лор хиннав. Цу хана дӀахо болх а беш, сезона́ 600 сагал совгӀа чуэцаш хиннай курорт. 1958 шера гӀалгӀай цӀабаьхкача курорта цӀи метта а оттаяь, [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]]ага юха кхаьчай. СибарегӀа хиннача вайнаьх магар чӀоагӀа хӀалакьхинна хилар бахьан долаш, цу хана кхайкора́ духьалара диспансер мо болх беш хиннай. Директор Дебаранаькъан С. хиннав. Курорт Нохч-ГӀалгӀай АССРага кхаьчача, Ӏаьдало ахча хьожадеш хиннадац цунна кхы, цудухьа цун хьал чӀоагӀа ийша хиннад. 1980 шера «Уренгойгаз» яхача предприятенна дӀаеннай из, цига из йохае йолаяьй. «БӀаьшерий боадонгара» яха ший роман Калилина корпусе язъяьй [[Байсаранаькъан Идрис]]а. «Ӏарамхий» юха йотта йолаяьй 20 шу даьннача гӀолла. Курорт лаьтта́ча метте [[ГӀалгӀай Доалче]]но дарбан-могашал чӀоагӀъю комплекс йотта лаьрхӀа хиннад. «ЖӀайрах» ({{Lang-ru Джейрах}}) аьнна цӀи тилла хиннай цар цунна. «Summa» яхача туркий компане ворхӀазза вӀаштӀаръяь гостични комплекс етта хиннай. Хьалха хинначунга хьежача, конференц-зал а, фитнес-зал а, spa а, бассейн а тӀакхийттай. 1999 шера хьалхара хьаьший чуийцаб курорта. 2008 шера курорта́ ший хинна «Ӏарамхий» яха цӀи еннай. 2011 шера Даькъастен курорташ дегӀайоалаяра федеральни проекта юкъеяхай ГӀалгӀайче. Из проект бахьан долаш «Ӏарамхина» лувжаргаш хехка курорт хьатӀаяьй: дарбан-могашал айяра комплекса́ йисте 1200 метра́ Ӏобода лувжаргаш хехка трассеи, 600 метр бӀаьха мушашцара никъи баьб. Цул совгӀа ара бассейн а яьй. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * Ӏарамхий курорта [[мазаоагӀув]] // [https://ingkurort.ru/history-of-armkhi/ История курорта Армхи] * {{cite web |url = http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title = Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author = [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date = |website = 23021944.ru |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Коазой Нурдин }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен курорташ]] 3g05hny54y9bavku24ivvpqmnyx8hiw 54705 54704 2022-08-14T22:42:04Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{кхыдола маӀанаш|Ӏарамхий (маӀанаш)}} {{тувла ма де|МохтӀе|из курорт уллача моттигаца}} '''Ӏарамхий''' — [[МохтӀе|МохтӀа]] йоалла бӀарччача шерара гӀалгӀай [[курорт]]. Болх беш я 1928 шера денз{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. == Тархьар == Курорт йиллар хиннад [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]]а къахьегар бахьан долаш. Из цу хана ГӀалгӀай Мехка [[унахцӀенал лораяр]]а ралса кулгалхо хиннав. Курортел совгӀа лерттӀа дарба деш моттигаш а хиннаяц ГӀалгӀайче цу хана, хӀаьта цу мо йолча, ишттал лакхача метте йоаллаш бӀарчча шера болх беш курорт цу хана ерригача СССРе а хиннаяц{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 1925 шера Николай Семашко яхача РСФСРа унахцӀенал лораяра наркома амар а даь [[МохтӀа]] экспедици яхийта́ хиннай. Экспедиценна юкъе баха́ хиннаб [[Даькъасте]]н курортий [[урхале]]н [[хьаким]] а, лорала профессораш а, лораш а, физикаш а, климатологаш а. Массехк ди цига даьккхача, цар соцам баьб [[пехкаш|пехкийи]], [[тӀехк]]ийи, бе́рийи [[кхайкор]]ах дарба дайта [[ЖӀайраха шахьар]] геттара дика моттиг йолга. Цар баь соцам бахьан долаш [[Ачалкхе]] а, [[МохтӀе|МохтӀа]] а курорташ яхкар доладаьд{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}{{sfn|Коазой Нурдин}}. Ӏабдул-Хьамида чӀоагӀа къахьийга хиннад из курорт йотта ахча доаккхаш. 1926 шера [[ВЦИК СССР|СССР ВЦИК]] доакъашхой баьхка хиннаб ГӀалгӀай Мехка. [[Дидиганаькъан]] цӀагӀа чуийца хиннаб хьакимаш, тӀаккха хьоашал йистедаьннача хана [[Георгий Чечерин]]ага [[Маьтлоам]] дӀа а хьекха ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида аьннад цунна тӀехьашка [[ГӀалгӀай Лоаме]] йолга а, цига ше «эрсий Шувцарехье» ({{lang-ru|русская Швейцария}}) хьае безам болга а. Ӏабдул-Хьамида́ дагаде́ха́р халкъа комиссарий совета тӀаэцаргда аьнна хиннад Чечерина, цига [[Москва|Москве]] хьалви́йха́ хиннав цо из. Москве кхаьчача, бокъонца ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида дийца́р чакх а далийтад: Семашкочунца вӀашагӀкхийттача, цо 100 бӀаь тума́ лаьрхӀа дола ассигнаце каьхат деннад цунна курорт йотта. Цул совгӀа ГӀалгӀайченна иштта лорала болхлой а, лорий оборудовани а, [[молхаш]] а, хӀаьта лоамарча юрташка болх беча лорашта [[алапи|а́лапи]] айдаь а хиннад{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. Ӏарамхий йотта [[подрядчик]] Лаьнанаькъан Ӏамархан оттаваь хиннав, проект оттаяьр — Байсаранаькъан ИбрахӀим яха инженер. Курорт йоттача хана лоам 7 км никъ хьалчубилла безаш а хиннаб [[чхар]]аш лелхаеш, цхьа [[гӀат]] йола санаторе гӀишло йотта езаш а хиннай. Санаторий йотташ дукхагӀа моттигерча [[строительный материал|кечалца]] кхоачам беш хиннаб, масала, лоамара [[дийхк]]а [[хьу]] я техар, цхьабакъда [[Буро]] тӀара а кхахьа езаш хиннай цхьайола хӀама говраш тӀа а варашта тӀа а ехкаш{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 1926 шу чакхда́ла доаллача хана никъ Ӏобилла́ баьннабар. 1927 шу долалуш санатори а кийча яр. Цу ханара санатори хиннай 4 корпус юкъейодаш, хӀаьта санаторенна йисте Калинин чуӀеш хинна пхелагӀа корпус хиннай. Тийрка́ тӀа доккха аьшках-тӀох детта [[моартал]]аш дола тӀий даьд, хӀаьта [[Ӏарамхий|Ӏарамхи]] тӀа ши [[дахча]]н тӀий даьд{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}{{sfn|Коазой Нурдин}}. «Ӏарамхий» курорт официально йийлай 1928 шера июнь 15 дийнахьа. Цигга хьахиннай хьалхара лоаман-климатически станци а. Хьалхарча сезонах цига хиннав 30 саг дарба деши, 123 саг салоӀаш{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 1928 шу даьлча [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]] деша а этта́, [[Ленинград]]е дӀавахав, хӀаьта курорта директоралла Малсаганаькъан И. оттаваьв{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. [[ГӀалгӀай мехках бахар|ГӀалгӀай мехках баьхачул тӀехьагӀа]], курорт [[Гуржий ССР]]а́ дӀа а енна, цун цӀи хийцай «Даьра аьле» ({{Lang-ru|Дарьял}}) аьнна. Директор Георгий Бачиашвилм яхаш гуржий лор хиннав. Цу хана дӀахо болх а беш, сезона́ 600 сагал совгӀа чуэцаш хиннай курорт{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 1958 шера гӀалгӀай цӀабаьхкача курорта цӀи метта а оттаяь, [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]]ага юха кхаьчай. СибарегӀа хиннача вайнаьх магар чӀоагӀа хӀалакьхинна хилар бахьан долаш, цу хана кхайкора́ духьалара диспансер мо болх беш хиннай. Директор Дебаранаькъан С. хиннав{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. Курорт Нохч-ГӀалгӀай АССРага кхаьчача, Ӏаьдало ахча хьожадеш хиннадац цунна кхы, цудухьа цун хьал чӀоагӀа ийша хиннад. 1980 шера «Уренгойгаз» яхача предприятенна дӀаеннай из, цига из йохае йолаяьй{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. «БӀаьшерий боадонгара» яха ший роман Калилина корпусе язъяьй [[Байсаранаькъан Идрис]]а{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. «Ӏарамхий» юха йотта йолаяьй 20 шу даьннача гӀолла. Курорт лаьтта́ча метте [[ГӀалгӀай Доалче]]но дарбан-могашал чӀоагӀъю комплекс йотта лаьрхӀа хиннад. «ЖӀайрах» ({{Lang-ru Джейрах}}) аьнна цӀи тилла хиннай цар цунна. «Summa» яхача туркий компане ворхӀазза вӀаштӀаръяь гостични комплекс етта хиннай. Хьалха хинначунга хьежача, конференц-зал а, фитнес-зал а, spa а, бассейн а тӀакхийттай. 1999 шера хьалхара хьаьший чуийцаб курорта{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 2008 шера курорта́ ший хинна «Ӏарамхий» яха цӀи еннай{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 2011 шера Даькъастен курорташ дегӀайоалаяра федеральни проекта юкъеяхай ГӀалгӀайче. Из проект бахьан долаш «Ӏарамхина» лувжаргаш хехка курорт хьатӀаяьй: дарбан-могашал айяра комплекса́ йисте 1200 метра́ Ӏобода лувжаргаш хехка трассеи, 600 метр бӀаьха мушашцара никъи баьб. Цул совгӀа ара бассейн а яьй{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * * {{cite web |url = https://ingkurort.ru/history-of-armkhi |title = История курорта Армхи |author = |date = |website = ingkurort.ru |publisher = Ӏарамхий курорта мазаоагӀув |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Ӏарамхин мазаоагӀув }} * {{cite web |url = http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title = Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author = [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date = |website = 23021944.ru |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Коазой Нурдин }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен курорташ]] ii5ism33in4p2qojk5a6m8eovmnyt5e 54710 54705 2022-08-14T23:03:48Z Ӏабдуррашид 1210 /* Тархьар */ wikitext text/x-wiki {{кхыдола маӀанаш|Ӏарамхий (маӀанаш)}} {{тувла ма де|МохтӀе|из курорт уллача моттигаца}} '''Ӏарамхий''' — [[МохтӀе|МохтӀа]] йоалла бӀарччача шерара гӀалгӀай [[курорт]]. Болх беш я 1928 шера денз{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. == Тархьар == Курорт йиллар хиннад [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]]а къахьегар бахьан долаш. Из цу хана ГӀалгӀай Мехка [[унахцӀенал лораяр]]а ралса кулгалхо хиннав. Курортел совгӀа лерттӀа дарба деш моттигаш а хиннаяц ГӀалгӀайче цу хана, хӀаьта цу мо йолча, ишттал лакхача метте йоаллаш бӀарчча шера болх беш курорт цу хана ерригача СССРе а хиннаяц{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 1925 шера Николай Семашко яхача РСФСРа унахцӀенал лораяра наркома амар а даь [[МохтӀа]] экспедици яхийта́ хиннай. Экспедиценна юкъе баха́ хиннаб [[Даькъасте]]н курортий [[урхале]]н [[хьаким]] а, лорала профессораш а, лораш а, физикаш а, климатологаш а. Массехк ди цига даьккхача, цар соцам баьб [[пехкаш|пехкийи]], [[тӀехк]]ийи, бе́рийи [[кхайкор]]ах дарба дайта [[ЖӀайраха шахьар]] геттара дика моттиг йолга. Цар баь соцам бахьан долаш [[Ачалкхе]] а, [[МохтӀе|МохтӀа]] а курорташ яхкар доладаьд{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}{{sfn|Коазой Нурдин}}. Ӏабдул-Хьамида чӀоагӀа къахьийга хиннад из курорт йотта ахча доаккхаш. 1926 шера [[ВЦИК СССР|СССР ВЦИК]] доакъашхой баьхка хиннаб ГӀалгӀай Мехка. [[Дидиганаькъан]] цӀагӀа чуийца хиннаб хьакимаш, тӀаккха хьоашал йистедаьннача хана [[Георгий Чечерин]]ага [[Маьтлоам]] дӀа а хьекха ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида аьннад цунна тӀехьашка [[ГӀалгӀай Лоаме]] йолга а, цига ше «эрсий Шувцарехье» ({{lang-ru|русская Швейцария}}) хьае безам болга а. Ӏабдул-Хьамида́ дагаде́ха́р халкъа комиссарий совета тӀаэцаргда аьнна хиннад Чечерина, цига [[Москва|Москве]] хьалви́йха́ хиннав цо из. Москве кхаьчача, бокъонца ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида дийца́р чакх а далийтад: Семашкочунца вӀашагӀкхийттача, цо 100 бӀаь тума́ лаьрхӀа дола ассигнаце каьхат деннад цунна курорт йотта. Цул совгӀа ГӀалгӀайченна иштта лорала болхлой а, лорий оборудовани а, [[молхаш]] а, хӀаьта лоамарча юрташка болх беча лорашта [[алапи|а́лапи]] айдаь а хиннад{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. Ӏарамхий йотта [[подрядчик]] [[Лаьнанаькъан Ӏамархан]] оттаваь хиннав, проект оттаяьр — [[Байсаранаькъан ИбрахӀим]] яха инженер. Курорт йоттача хана лоам 7 км никъ хьалчубилла безаш а хиннаб [[чхар]]аш лелхаеш, цхьа [[гӀат]] йола санаторе гӀишло йотта езаш а хиннай. Санаторий йотташ дукхагӀа моттигерча [[строительный материал|кечалца]] кхоачам беш хиннаб, масала, лоамара [[дийхк]]а [[хьу]] я техар, цхьабакъда [[Буро]] тӀара а кхахьа езаш хиннай цхьайола хӀама говраш тӀа а варашта тӀа а ехкаш{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. Санаторий йотта йолаяьча хана цун ларда тӀа [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]]а цӀи язъяь хиннай{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1926 шу чакхда́ла доаллача хана никъ Ӏобилла́ баьннабар. 1927 шу долалуш санатори а кийча яр. Цу ханара санатори хиннай 4 корпус юкъейодаш, хӀаьта санаторенна йисте Калинин чуӀеш хинна пхелагӀа корпус хиннай. Тийрка́ тӀа доккха аьшках-тӀох детта [[моартал]]аш дола тӀий даьд, хӀаьта [[Ӏарамхий|Ӏарамхи]] тӀа ши [[дахча]]н тӀий даьд{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}{{sfn|Коазой Нурдин}}. «Ӏарамхий» курорт официально йийлай 1928 шера июнь 15 дийнахьа. Цигга хьахиннай хьалхара лоаман-климатически станци а. Хьалхарча сезонах цига хиннав 30 саг дарба деши, 123 саг салоӀаш{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 1928 шу даьлча [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]] деша а этта́, [[Ленинград]]е дӀавахав, хӀаьта курорта директоралла Малсаганаькъан И. оттаваьв{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. [[ГӀалгӀай мехках бахар|ГӀалгӀай мехках баьхачул тӀехьагӀа]], курорт [[Гуржий ССР]]а́ дӀа а енна, цун цӀи хийцай «Даьра аьле» ({{Lang-ru|Дарьял}}) аьнна. Директор Георгий Бачиашвилм яхаш гуржий лор хиннав. Цу хана дӀахо болх а беш, сезона́ 600 сагал совгӀа чуэцаш хиннай курорт{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 1958 шера гӀалгӀай цӀабаьхкача курорта цӀи метта а оттаяь, [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]]ага юха кхаьчай. СибарегӀа хиннача вайнаьх магар чӀоагӀа хӀалакьхинна хилар бахьан долаш, цу хана кхайкора́ духьалара диспансер мо болх беш хиннай. Директор Дебаранаькъан С. хиннав{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. Курорт Нохч-ГӀалгӀай АССРага кхаьчача, Ӏаьдало ахча хьожадеш хиннадац цунна кхы, цудухьа цун хьал чӀоагӀа ийша хиннад. 1980 шера «Уренгойгаз» яхача предприятенна дӀаеннай из, цига из йохае йолаяьй{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. «БӀаьшерий боадонгара» яха ший роман Калилина корпусе язъяьй [[Байсаранаькъан Идрис]]а{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. «Ӏарамхий» юха йотта йолаяьй 20 шу даьннача гӀолла. Курорт лаьтта́ча метте [[ГӀалгӀай Доалче]]но дарбан-могашал чӀоагӀъю комплекс йотта лаьрхӀа хиннад. «ЖӀайрах» ({{Lang-ru Джейрах}}) аьнна цӀи тилла хиннай цар цунна. «Summa» яхача туркий компане ворхӀазза вӀаштӀаръяь гостични комплекс етта хиннай. Хьалха хинначунга хьежача, конференц-зал а, фитнес-зал а, spa а, бассейн а тӀакхийттай. 1999 шера хьалхара хьаьший чуийцаб курорта{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 2008 шера курорта́ ший хинна «Ӏарамхий» яха цӀи еннай{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. 2011 шера Даькъастен курорташ дегӀайоалаяра федеральни проекта юкъеяхай ГӀалгӀайче. Из проект бахьан долаш «Ӏарамхина» лувжаргаш хехка курорт хьатӀаяьй: дарбан-могашал айяра комплекса́ йисте 1200 метра́ Ӏобода лувжаргаш хехка трассеи, 600 метр бӀаьха мушашцара никъи баьб. Цул совгӀа ара бассейн а яьй{{sfn|Ӏарамхин мазаоагӀув}}. == Хьажа иштта == * [[ТӀонганаькъан Жамбулата Ӏабдул-Хьамид]] == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * * {{cite web |url = https://ingkurort.ru/history-of-armkhi |title = История курорта Армхи |author = |date = |website = ingkurort.ru |publisher = Ӏарамхий курорта мазаоагӀув |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Ӏарамхин мазаоагӀув }} * {{cite web |url = http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title = Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author = [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date = |website = 23021944.ru |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Коазой Нурдин }} [[ОагӀат:ГӀалгӀайчен курорташ]] ihycwt7gneqythjj1vdtqtkrm155roo ТӀонганаькъан Жамбулата Ӏабдул-Хьамид 0 12765 54697 54642 2022-08-14T22:24:27Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{цхьа тайпанцӀи яраш|ТӀонганаькъан}} {{Персона |имя = |оригинал имени = |имя при рождении = |полное имя = |изображение = |ширина = |описание изображения = |дата рождения = 1902 |место рождения = {{МестоРождения|Мочкъий-Юрт|Мочкъий-Юрта}}, [[Шолжа ралс]], [[Тийрка область]] |дата смерти = 1984 |место смерти = {{МестоСмерти|}} |гражданство = {{Флагификация|Россе импери}} → <br>{{USSR}} |подданство = |род деятельности = политика |отец = |мать = |супруга = [[Белхарой БатӀал-Хьажа|Белхарой БатӀал-Хьажий]] Сахар |дети = 9, дийна кхоъ дисад: Мухьмад, Хьава, Хьусен |награды и премии = |автограф = |сайт = |викисклад = }} '''ТӀонганаькъан Жамбулата Ӏабдул-Хьамид''' ({{Lang-ru|Тангиев Абдул-Гамид Джамбулатович}}) — гӀалгӀай юкъарлен а политика а къахьегамхо, [[Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяр|Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаеш]] кхелла́ча Оргкомитета доакъашхо, [[Ӏарамхий (курорт|«Ӏарамхий» курорт]] хьайийла́р{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Биографи == ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид ваьв 1902 шера [[Мочкъий-Юрт]]а ТӀонганаькъан Жамбулата дезале. ЗӀамига волча хана [[хьужаре]] ихав. 1910 шера эрсий мотт Ӏомабе вола а венна, [[Владикавказское реальное училище|Буро тӀарча боккъонца йолча дешарче]] деша хайнав Ӏабдул-Хьамид{{sfn|Коазой Нурдин}}. Жамбулат [[купец|базархо]] хиннав, цо 1915 шера [[Буро]] тӀа, тахан Такоева яхача [[урам]]а тӀа шозза вӀаштӀардаь, 63 цӀа дола цӀенош даь хиннад. Лохерча гӀата тӀа [[гостиница|гостиницеи]], [[торговый дом|таьрга фусами]] хиннад, хӀаьта лакхахьа нах баха цӀенче хиннай. 1916 шера кхелхав{{sfn|Коазой Нурдин}}. Да дӀаваьлча, дешар дитад Ӏабдул-Хьамида. [[Февральская революция 1917 года|ГӀовттам хилалехь]] Буро тӀа баьхача ТӀонганаькъан дезала юха Мочкъий-Юрта Ӏобаха бийзаб, хӀана аьлча гӀазкхашеи хӀирашеи зулам дара кхерам хиннаб царна{{sfn|Коазой Нурдин}}. 15 шу даьннача хана денз (1917-1920 шерашка) [[Эрсече хинна бӀорахой тӀом|БӀорахой тӀема]] доакъашхо волаш, [[Шолжа]]йисте а, [[Буро]] тӀа а, [[Шолжа-ГӀала|Шолжа-ГӀалий]] тӀа а, [[Маздак]]е а тӀом беш хиннав<ref>''Архивный комитет Санкт-Петербурга''. [https://spbarchives.ru/infres/-/archive/cga/R-5302/1/1989 ЦГА СПб. Фонд Р-5302. Опись 1. Дело 1989 Тангиев Абдул Гамид Джамбулатович] // «а:1 архивы Санкт-Петербурга»</ref> кхыболча гӀалгӀай партизанашца большевикий оагӀув лоацащ. 1920 шера РКП (б) дӀа а этта, ше лоӀаме волаш [[ЦӀе Эскар|ЦӀеча Эскарах]] дӀакхийттав. Цунца тайп-тайпарча Эрсечен лаьтташка тӀем тӀа ухаш лийннав 1924 шера цигара хьава́ллалца. [[Чекист]] хиннав{{sfn|Коазой Нурдин}}. ГӀалгӀай автономе область хьакхеллачул тӀехьагӀа, 1924-1928 шерашка ГӀалгӀай АО Президиума Исполкома доакъашхо хиннав. Цунца цхьана цкъа страховой кассана тӀавилла́ хиннав, хӀаьта тӀехьагӀа областа [[здравоохранение|унахцӀенал лораяра]] ралса́ кулгалдеш хиннав. Цига волаш ше къахьегарца [[МохтӀе|МохтӀа]] [[Ӏарамхий (курорт)|«Ӏарамхий» курорт]] йотта ахча даьккхад цо. Цо ше а доаккхал даьд цунах. Цун цӀи цун ларда тӀа а язъяь хиннай из йотта йолаяьча хана{{sfn|Коазой Нурдин}}. Из тӀа а хьожаш курортага бода никъ а, Тийрка тӀа аьшках-бетонах баь [[моартал]]аш йола тӀий а, [[Ӏарамхий|Ӏарамхий тӀа]] дахчан ши тӀий а даьд. Цо а́ларах [[Баьтамарза-Юрт]]а дарбанче а [[Ачалукский завод минеральных вод|Ачалкхера морса хий ду завод]] а. Из шедар цо даьд [[Заьзганаькъан Бийсолта Идрис]] оагӀув лацар бахьан долаш{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1928 шера Ӏабдул-Хьамид Ленинграде бӀорахой инженерий институте деша эттав. 1932 институт а яьккха́, шин шера цига аспирант хиннав{{sfn|Коазой Нурдин}}, тӀаккха ший балха-новкъосташца [[Каспийск|Къаспий-Пхье]] йотташ, "Дагпроектстроя" хьаким волаш болх баьб<ref>[[Каспийск|Къаспий-Пхьен]] мазаоагӀув // [http://xn--80afdrfdd0aangqd.xn--p1ai/index.php/kaspijsk/istoriya-goroda История Кспийска.]</ref>, цул тӀехьагӀа главным инженером управления «Уралалюминстрой» [[урхале]]н керттера инженер хиннав Каменск яхача пхье, из хьал долаш «Севуралтяжстрое» а хинна Лысва яхача пхье, хӀаьта [[Шолжа-ГӀала|Шолжа-ГӀалий]] тӀарча Грознефтезаводе йоттарах кулгалхочун зам хиннав{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1942-1943 шерашка фашисташта духьала тӀом баьб партизаний ординга́ юкъе волаш. 1943 шера мехкадаьтта доаккхача завода хьалха ваьнна лаьттав{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1944 шера январь бетта [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]]а халкъа комиссарий совета тхьамадий зам ваьв Ӏабдул-Хьамидах. Экстренни совещани яьча метте [[Богдан Захарович Кобулов|Кабуловс]] [[гӀалгӀай|гӀалгӀашеи]] [[нохчий|нохчашеи]] Даьхен га дехкад яхаш бехк боацаш ӀобӀеха а баь, уж партеи [[доалче]]ни соцамца [[Сибаре]]гӀа Ӏодохьийтаргда аьннача хана, хьа а гӀетта́ цо тӀакхелла́р харцо йолга а, парте а доалчено а де лаьрхӀа́р нийса доацалга а дӀааьнна хиннад{{sfn|Коазой Нурдин}}. {{Начало цитаты}}«Как бы ни было убедительно, правдиво и красиво сказано в оправдание нашего народа, все это осталось гласом вопиющего в пустыне. Попытки внести какие бы то ни было изменения в судьбу народа оказались безуспешными»{{sfn|Коазой Нурдин}}{{Конец цитаты}}. СибарегӀа волаш Казметаллургстроя йоттара урхален хьаким хиннав. Темиртау яха пхье йотташ хиннав, пхьен юкъарлен-политически вахаре дакъа а лоацаш{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1956 шера [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]] меттаоттаеш кхелла́ча Оргкомитета доакъашхо хиннав ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид. ТӀехьагӀа Нохч-ГӀалгӀай АССРа лакхехьара тхьамадий посте оттийтаргволаш юкъевоалаваь хиннав из. Цу шера декабрь бетта Паччахьалкъен комиссе яьча хьалхарча заседане тӀа ГӀалме шахьар [[ХӀирийче]]н доалахь йитача бакъахьа я яхаш хӀирий хьакимаша къамаьл даьд, хӀаьта царна тӀалатташ бола РСФСР хьакимаш из тӀаэца лаьрхӀа хиннаб. Царна массанена духьала шоага а волаш къамаьл дӀатӀадаь хиннад Ӏабдул-Хьамида. Из хинначул тӀехьагӀа Оргкомитетера дӀаваьккхав из{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1958-1964 шерашка Жамбулата Ӏабдул-Хьамид Шолжа-ГӀалий тӀа «Чеченингушстроя» кулгалхо хиннав. 1964 шера пенсе вахав, пенсе волаш дилла́ юкъарча балха́ юкъе хиннав. 1984 шера декабрь бетта ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид кхелхав, ше хьаваьннача [[Мочкъий-Юрт]]а дӀавеллав{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Сесаги дезали == Ӏабдул-Хьамида йоалаяьр хиннай шийна тӀехьа баьнна [[мурд]]аш а болаш хиннача [[Белхарой БатӀал-Хьажа|Белхарой БатӀал-Хьажий]] йоӀ Сахар. Сахар дийша хиннай — [[Калуга|Калугай губерне]] гимнази яьккха хиннай цо, цун да мехках ваьккха цига хиннача хана{{sfn|Коазой Нурдин}}. ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида дерригаш 9 бер хиннад, цхьабакъда царех дийна 3 мара дисадац: * ВоккхагӀвола воӀ Мухьмад 1926 ваьв. [[Томск]]е политехнически институт яьккхай «лоаман инженера» говзал Ӏомаеш. СибарегӀа волаш [[Караганда|Караганде]] [[шахта]]й хьаким хиннав. * 1933 шера Хьава яьй. Карагандера лорий институт яьккхай цо. СибарегӀара цӀаеначул тӀехьагӀа 4-гӀча пхьен дарбанче терапияй ралса кулгалхо йолаш болх баьб. Шолжа-ГӀалий тӀара е́ха́, Наьсаре яьхай. * Хьусен ваьв 1938 шера. Москвера радиони телевиденеи институт яьккхай «инженер-связист» яха говзал караерзаяьй. Шолжа-ГӀалий тӀа болх баьб Южгазпроме бувзама хьаким волаш{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Йоазош == 1917-1940 шерашка ше теш а волаш нийсденна хинна тархьара хӀамаш дувцаш йоазонаш даь хиннад Ӏабдул-Хьамида. Цу йоазонашта «Тяжелый век» аьнна цӀи а тилла 2002 шера Наьсаре кепатехай. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * {{cite web |url = http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title = Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author = [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date = |website = 23021944.ru |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Коазой Нурдин }} btn06737h5m8ie1208nb8zvha7wjevf 54708 54697 2022-08-14T22:56:39Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{цхьа тайпанцӀи яраш|ТӀонганаькъан}} {{Персона |имя = |оригинал имени = |имя при рождении = |полное имя = |изображение = |ширина = |описание изображения = |дата рождения = 1902 |место рождения = {{МестоРождения|Мочкъий-Юрт|Мочкъий-Юрта}}, [[Шолжа ралс]], [[Тийрка область]] |дата смерти = 1984 |место смерти = {{МестоСмерти|}} |гражданство = {{Флагификация|Россе импери}} → <br>{{USSR}} |подданство = |род деятельности = политика |отец = |мать = |супруга = [[Белхарой БатӀал-Хьажа|Белхарой БатӀал-Хьажий]] Сахар |дети = 9, дийна кхоъ дисад: Мухьмад, Хьава, Хьусен |награды и премии = |автограф = |сайт = |викисклад = }} '''ТӀонганаькъан Жамбулата Ӏабдул-Хьамид''' ({{Lang-ru|Тангиев Абдул-Гамид Джамбулатович}}) — гӀалгӀай юкъарлен а политика а къахьегамхо, [[Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяр|Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаеш]] кхелла́ча Оргкомитета доакъашхо, [[Ӏарамхий (курорт|«Ӏарамхий» курорт]] хьайийла́р{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Биографи == ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид ваьв 1902 шера [[Мочкъий-Юрт]]а ТӀонганаькъан Жамбулата дезале. ЗӀамига волча хана [[хьужаре]] ихав. 1910 шера эрсий мотт Ӏомабе вола а венна, [[Владикавказское реальное училище|Буро тӀарча боккъонца йолча дешарче]] деша хайнав Ӏабдул-Хьамид{{sfn|Коазой Нурдин}}. Жамбулат [[купец|базархо]] хиннав, цо 1915 шера [[Буро]] тӀа, тахан Такоева яхача [[урам]]а тӀа шозза вӀаштӀардаь, 63 цӀа дола цӀенош даь хиннад. Лохерча гӀата тӀа [[гостиница|гостиницеи]], [[торговый дом|таьрга фусами]] хиннад, хӀаьта лакхахьа нах баха цӀенче хиннай. 1916 шера кхелхав{{sfn|Коазой Нурдин}}. Да дӀаваьлча, дешар дитад Ӏабдул-Хьамида. [[Февральская революция 1917 года|ГӀовттам хилалехь]] Буро тӀа баьхача ТӀонганаькъан дезала юха Мочкъий-Юрта Ӏобаха бийзаб, хӀана аьлча гӀазкхашеи хӀирашеи зулам дара кхерам хиннаб царна{{sfn|Коазой Нурдин}}. 15 шу даьннача хана денз (1917-1920 шерашка) [[Эрсече хинна бӀорахой тӀом|БӀорахой тӀема]] доакъашхо волаш, [[Шолжа]]йисте а, [[Буро]] тӀа а, [[Шолжа-ГӀала|Шолжа-ГӀалий]] тӀа а, [[Маздак]]е а тӀом беш хиннав<ref>''Архивный комитет Санкт-Петербурга''. [https://spbarchives.ru/infres/-/archive/cga/R-5302/1/1989 ЦГА СПб. Фонд Р-5302. Опись 1. Дело 1989 Тангиев Абдул Гамид Джамбулатович] // «а:1 архивы Санкт-Петербурга»</ref> кхыболча гӀалгӀай партизанашца большевикий оагӀув лоацащ. 1920 шера РКП (б) дӀа а этта, ше лоӀаме волаш [[ЦӀе Эскар|ЦӀеча Эскарах]] дӀакхийттав. Цунца тайп-тайпарча Эрсечен лаьтташка тӀем тӀа ухаш лийннав 1924 шера цигара хьава́ллалца. [[Чекист]] хиннав{{sfn|Коазой Нурдин}}. ГӀалгӀай автономе область хьакхеллачул тӀехьагӀа, 1924-1928 шерашка ГӀалгӀай АО Президиума Исполкома доакъашхо хиннав. Цунца цхьана цкъа страховой кассана тӀавилла́ хиннав, хӀаьта тӀехьагӀа областа [[здравоохранение|унахцӀенал лораяра]] ралса́ кулгалдеш хиннав. Цига волаш ше къахьегарца [[МохтӀе|МохтӀа]] [[Ӏарамхий (курорт)|«Ӏарамхий» курорт]] йотта ахча даьккхад цо. Цо ше а доаккхал даьд цунах. Цун цӀи цун ларда тӀа а язъяь хиннай из йотта йолаяьча хана{{sfn|Коазой Нурдин}}. Из тӀа а хьожаш курортага бода никъ а, Тийрка тӀа аьшках-бетонах баь [[моартал]]аш йола тӀий а, [[Ӏарамхий|Ӏарамхий тӀа]] дахчан ши тӀий а даьд. Цо а́ларах [[Баьтамарза-Юрт]]а дарбанче а [[Ачалукский завод минеральных вод|Ачалкхера морса хий ду завод]] а. Из шедар цо даьд [[Заьзганаькъан Бийсолта Идрис]] оагӀув лацар бахьан долаш{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1928 шера Ӏабдул-Хьамид Ленинграде бӀорахой инженерий институте деша эттав. 1932 институт а яьккха́, шин шера цига аспирант хиннав{{sfn|Коазой Нурдин}}, тӀаккха ший балха-новкъосташца [[Каспийск|Къаспий-Пхье]] йотташ, "Дагпроектстроя" хьаким волаш болх баьб<ref>[[Каспийск|Къаспий-Пхьен]] мазаоагӀув // [http://xn--80afdrfdd0aangqd.xn--p1ai/index.php/kaspijsk/istoriya-goroda История Кспийска.]</ref>, цул тӀехьагӀа главным инженером управления «Уралалюминстрой» [[урхале]]н керттера инженер хиннав Каменск яхача пхье, из хьал долаш «Севуралтяжстрое» а хинна Лысва яхача пхье, хӀаьта [[Шолжа-ГӀала|Шолжа-ГӀалий]] тӀарча Грознефтезаводе йоттарах кулгалхочун зам хиннав{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1942-1943 шерашка фашисташта духьала тӀом баьб партизаний ординга́ юкъе волаш. 1943 шера мехкадаьтта доаккхача завода хьалха ваьнна лаьттав{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1944 шера январь бетта [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]]а халкъа комиссарий совета тхьамадий зам ваьв Ӏабдул-Хьамидах. Экстренни совещани яьча метте [[Богдан Захарович Кобулов|Кабуловс]] [[гӀалгӀай|гӀалгӀашеи]] [[нохчий|нохчашеи]] Даьхен га дехкад яхаш бехк боацаш ӀобӀеха а баь, уж партеи [[доалче]]ни соцамца [[Сибаре]]гӀа Ӏодохьийтаргда аьннача хана, хьа а гӀетта́ цо тӀакхелла́р харцо йолга а, парте а доалчено а де лаьрхӀа́р нийса доацалга а дӀааьнна хиннад{{sfn|Коазой Нурдин}}. {{Начало цитаты}}«Как бы ни было убедительно, правдиво и красиво сказано в оправдание нашего народа, все это осталось гласом вопиющего в пустыне. Попытки внести какие бы то ни было изменения в судьбу народа оказались безуспешными»{{sfn|Коазой Нурдин}}{{Конец цитаты}}. СибарегӀа волаш Казметаллургстроя йоттара урхален хьаким хиннав. Темиртау яха пхье йотташ хиннав, пхьен юкъарлен-политически вахаре дакъа а лоацаш{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1956 шера [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]] меттаоттаеш кхелла́ча Оргкомитета доакъашхо хиннав ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид. ТӀехьагӀа Нохч-ГӀалгӀай АССРа лакхехьара тхьамадий посте оттийтаргволаш юкъевоалаваь хиннав из. Цу шера декабрь бетта Паччахьалкъен комиссе яьча хьалхарча заседане тӀа ГӀалме шахьар [[ХӀирийче]]н доалахь йитача бакъахьа я яхаш хӀирий хьакимаша къамаьл даьд, хӀаьта царна тӀалатташ бола РСФСР хьакимаш из тӀаэца лаьрхӀа хиннаб. Царна массанена духьала шоага а волаш къамаьл дӀатӀадаь хиннад Ӏабдул-Хьамида. Из хинначул тӀехьагӀа Оргкомитетера дӀаваьккхав из{{sfn|Коазой Нурдин}}. 1958-1964 шерашка Жамбулата Ӏабдул-Хьамид Шолжа-ГӀалий тӀа «Чеченингушстроя» кулгалхо хиннав. 1964 шера пенсе вахав, пенсе волаш дилла́ юкъарча балха́ юкъе хиннав. 1984 шера декабрь бетта ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид кхелхав, ше хьаваьннача [[Мочкъий-Юрт]]а дӀавеллав{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Сесаги дезали == Ӏабдул-Хьамида йоалаяьр хиннай шийна тӀехьа баьнна [[мурд]]аш а болаш хиннача [[Белхарой БатӀал-Хьажа|Белхарой БатӀал-Хьажий]] йоӀ Сахар. Сахар дийша хиннай — [[Калуга|Калугай губерне]] гимнази яьккха хиннай цо, цун да мехках ваьккха цига хиннача хана{{sfn|Коазой Нурдин}}. ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамида дерригаш 9 бер хиннад, цхьабакъда царех дийна 3 мара дисадац: * ВоккхагӀвола воӀ Мухьмад 1926 ваьв. [[Томск]]е политехнически институт яьккхай «лоаман инженера» говзал Ӏомаеш. СибарегӀа волаш [[Караганда|Караганде]] [[шахта]]й хьаким хиннав. * 1933 шера Хьава яьй. Карагандера лорий институт яьккхай цо. СибарегӀара цӀаеначул тӀехьагӀа 4-гӀча пхьен дарбанче терапияй ралса кулгалхо йолаш болх баьб. Шолжа-ГӀалий тӀара е́ха́, Наьсаре яьхай. * Хьусен ваьв 1938 шера. Москвера радиони телевиденеи институт яьккхай «инженер-связист» яха говзал караерзаяьй. Шолжа-ГӀалий тӀа болх баьб Южгазпроме бувзама хьаким волаш{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Йоазош == 1917-1940 шерашка ше теш а волаш нийсденна хинна тархьара хӀамаш дувцаш йоазонаш даь хиннад Ӏабдул-Хьамида. Цу йоазонашта «Тяжелый век» аьнна цӀи а тилла 2002 шера Наьсаре кепатехай{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * {{cite web |url = http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title = Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author = [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date = |website = 23021944.ru |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Коазой Нурдин }} ajzr4q6hepjl5ivusk6wfksqu84fuf4 Ло:Potd/2022-08-15 10 12777 54651 2022-08-14T14:37:02Z Frhdkazan 139 Керда оагIув: «Bengal tiger (Panthera tigris tigris) female 3.jpg» wikitext text/x-wiki Bengal tiger (Panthera tigris tigris) female 3.jpg 885gxab2nleuz0x9y4cuy35k8oul53p Ло:Motd/2022-08-15 10 12778 54653 2022-08-14T14:39:19Z Frhdkazan 139 Керда оагIув: «Zangbeto performing near Grand Popo Benin 2017.webm» wikitext text/x-wiki Zangbeto performing near Grand Popo Benin 2017.webm bvbzq0zn2io10ydl0ex46oetoc5uh0b Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче Лоаман шахьар 10 12779 54657 2022-08-14T14:41:17Z Adam-Yourist 33 Adam-Yourist доакъашхочо [[Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче Лоаман шахьар]] яхача оагӏон цӀи хийцай укх цӏерах → [[Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче ЖӀайраха шахьар]] wikitext text/x-wiki #ластар [[Ло:ПозКарта Эрсече ГӀалгӀайче ЖӀайраха шахьар]] 33djkw5fkhz0tdry75lpvnwisfqqhsz Малсаганаькъан 0 12780 54661 2022-08-14T15:39:26Z Ӏабдуррашид 1210 Керда оагIув: «'''Малсаганаькъан''' — гӀалгӀай тайпа. Малсаганаькъан тайпа доладаьр Малсаг яха [[къонах]] хиннав. Цун тӀехьенах хиннав МоарзагӀа яхаш саг. МоарзагӀа пхи воӀ хиннав, царех Малсаганаькъан тайпах дола керда наькъаш хьахиннад: [[Ӏовлур]], Хурсг, ЧӀодж, Баьтар, Бе...» wikitext text/x-wiki '''Малсаганаькъан''' — гӀалгӀай тайпа. Малсаганаькъан тайпа доладаьр Малсаг яха [[къонах]] хиннав. Цун тӀехьенах хиннав МоарзагӀа яхаш саг. МоарзагӀа пхи воӀ хиннав, царех Малсаганаькъан тайпах дола керда наькъаш хьахиннад: [[Ӏовлур]], Хурсг, ЧӀодж, Баьтар, Бекмарза{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=128}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Мальсагов }} 7j60qupus6y6n9fszghjglmrww6mep7 54664 54661 2022-08-14T15:45:16Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki '''Малсаганаькъан''' — гӀалгӀай тайпа. Малсаганаькъан тайпа доладаьр Малсаг яха [[къонах]] хиннав. Цун тӀехьенах хиннав МоарзагӀа яхаш саг. МоарзагӀа пхи воӀ хиннав, царех Малсаганаькъан тайпах дола керда наькъаш хьахиннад: [[Ӏовлур]], Хурсг, ЧӀодж, Баьтар, Бекмарза{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=128}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} szi2oxipudp559a3epszp79or35i3f4 54665 54664 2022-08-14T15:47:21Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki '''Малсаганаькъан''' — гӀалгӀай тайпа. Малсаганаькъан тайпа доладаьр Малсаг яха [[къонах]] хиннав. Цун тӀехьенах хиннав МоарзагӀа яхаш саг. МоарзагӀа пхи воӀ хиннав, царех Малсаганаькъан тайпах дола керда наькъаш хьахиннад: [[Ӏовлур]], Хурсг, ЧӀодж, Баьтар, Бекмарза{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=128}}. == Ӏовлур == '''Ӏовлур''', иштта цох оал '''Ӏовлург''' [[Дошлакъий-Юрт]]а ваьхав. Цига [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа ший вӀов етта́ хиннай цо — [[Ӏовлурга-ГӀала]]. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} 1bc2186zy74k84w6pg6fw812qdymr4y 54666 54665 2022-08-14T15:48:29Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki '''Малсаганаькъан''' — гӀалгӀай тайпа. Малсаганаькъан тайпа доладаьр Малсаг яха [[къонах]] хиннав. Цун тӀехьенах хиннав МоарзагӀа яхаш саг. МоарзагӀа пхи воӀ хиннав, царех Малсаганаькъан тайпах дола керда наькъаш хьахиннад: [[Ӏовлур]], Хурсг, ЧӀодж, Баьтар, Бекмарза{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=128}}. == Ӏовлур == '''Ӏовлур''', иштта цох оал '''Ӏовлург''' [[Дошлакъий-Юрт]]а ваьхав. Цига [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа ший вӀов етта́ хиннай цо — [[Ӏовлурга-ГӀала]]. Ӏовлург ший дезалца цу чу ваьхав. ХӀаьта цун тӀехье [[Ӏовлурганаькъан]] аьнна дӀабахаб. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} f8oxn00vofyrhryazbg06e59q20uvll 54689 54666 2022-08-14T19:31:05Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki '''Малсаганаькъан''' — гӀалгӀай тайпа. Малсаганаькъан тайпа доладаьр Малсаг яха [[къонах]] хиннав. Цун тӀехьенах хиннав МоарзагӀа яхаш саг. МоарзагӀа пхи воӀ хиннав, царех Малсаганаькъан тайпах дола керда наькъаш хьахиннад: [[Ӏовлур]], Хурсг, ЧӀодж, Баьтар, Бекмарза{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=128}}. == Ӏовлур == '''Ӏовлур''', иштта цох оал '''Ӏовлург''' [[Дошлакъий-Юрт]]а ваьхав. Цига [[Шолжа]]йисте лакхача берда тӀа ший вӀов етта́ хиннай цо — [[Ӏовлурга гӀала]]. Ӏовлург ший дезалца цу чу ваьхав. ХӀаьта цун тӀехье [[Ӏовлурганаькъан]] аьнна дӀабахаб. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} ouxtr30abik5uw8x1bj4lcuxj59dhwj Ӏовлурганаькъан 0 12781 54662 2022-08-14T15:43:14Z Ӏабдуррашид 1210 Керда оагIув: «'''Ӏовлурганаькъан''' ({{lang-ru|Овлурговы, Авлурговы}}) — гӀалгӀай тайпанцӀи. Ӏовлурганаькъан яхаш тайпанцӀи йолаш шин тайпан нах ба: [[Дошлакъий-Юрт]]ара [[Малсаганаькъан]]и, [[Мочкъий-Юрт]]ара [[Оздой]]и{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}. == Белгалдаккхар == {{белгалд...» wikitext text/x-wiki '''Ӏовлурганаькъан''' ({{lang-ru|Овлурговы, Авлурговы}}) — гӀалгӀай тайпанцӀи. Ӏовлурганаькъан яхаш тайпанцӀи йолаш шин тайпан нах ба: [[Дошлакъий-Юрт]]ара [[Малсаганаькъан]]и, [[Мочкъий-Юрт]]ара [[Оздой]]и{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} 15s1f9dhv9ww8p0tzr34cz229pb1wll 54667 54662 2022-08-14T15:49:56Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki '''Ӏовлурганаькъан''' ({{lang-ru|Овлурговы, Авлурговы}}) — гӀалгӀай тайпанцӀи. Ӏовлурганаькъан яхаш тайпанцӀи йолаш шин тайпан нах ба: [[Малсаганаькъан]]и — [[Дошлакъий-Юрт]]ара [[:Малсаганаькъан#Ӏовлур|Ӏовлургах]] ба, [[Мочкъий-Юрт]]ара [[Оздой]]и{{sfn|Малсаганаькъан Дошлакъа|с=127}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТIатовжамаш == * {{книга | автор = [[Мальсагов, Дошлуко Дохович|Мальсагов Д. Д.]] | часть = О некоторых непонятных местах «Слова о полку Игореве» | заглавие = Известия Чечено-Ингушского научно-исследовательского института истории, языка и литературы. Вып. 2 | том = I | место = Грозный | издательство = | год = 1959 | страницы = 120—167 | ref = Малсаганаькъан Дошлакъа }} 2fpmecujj7kb68jnl1ifli9pmjb8hf7 Овлур-ГӀала 0 12782 54669 2022-08-14T15:50:31Z Ӏабдуррашид 1210 Ӏабдуррашид доакъашхочо [[Овлур-ГӀала]] яхача оагӏон цӀи хийцай укх цӏерах → [[Ӏовлурга-ГӀала]] wikitext text/x-wiki #ластар [[Ӏовлурга-ГӀала]] gg5p8u39ovrjtzampfiwt6fgrwpmytd 54688 54669 2022-08-14T19:30:25Z Ӏабдуррашид 1210 Перенаправление изменено с [[Ӏовлурга-ГӀала]] на [[Ӏовлурга гӀала]] wikitext text/x-wiki #ластар [[Ӏовлурга гӀала]] 3npu75k3ompa5aqjtov2rstqyz34y6z 54714 54688 2022-08-15T06:27:45Z Adam-Yourist 33 Перенаправление изменено с [[Ӏовлурга гӀала]] на [[Ӏовлура гӀала]] wikitext text/x-wiki #ластар [[Ӏовлура гӀала]] 9wfoekx8gj4egqvuly2wepozzbhega8 Ӏовлурга-ГӀала 0 12783 54685 2022-08-14T19:20:46Z Ӏабдуррашид 1210 Ӏабдуррашид доакъашхочо [[Ӏовлурга-ГӀала]] яхача оагӏон цӀи хийцай укх цӏерах → [[Ӏовлурга гӀала]] wikitext text/x-wiki #ластар [[Ӏовлурга гӀала]] 3npu75k3ompa5aqjtov2rstqyz34y6z Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяр 0 12785 54696 2022-08-14T21:45:07Z Ӏабдуррашид 1210 Ӏ wikitext text/x-wiki '''Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяр''' — [[гӀалгӀайи нохчийи мехках бахар|1944 шера гӀалгӀайи нохчий мехках а баьха]], [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]] йоха а яь 13 шу даьккхачул тӀехьагӀа из меттаеш хинна [[тархьар]]е нийсденна хӀамаш. 1956 шера ноябрь бетта 24 дийнахьа ЦК КПСС соцам арабаьнна хиннаб нохчийи гӀалгӀайи кхыча мехках даьхача къамийи автономеш меттаоттаярах, цу гӀулакхага хьажа лаьрххӀа кхелла йола Оргкомитет а хьожийташ. Нохч-ГӀалгӀай АССР юххера меттаоттаяьй доазонцара гӀулакх хувцаш: [[ГӀалме шахьар]] [[ХӀирий АССР]]а́ дӀа а луш, хьалха доалахьа хинна йоаца [[Наурский район|Наурскии]] [[Шелковский район|Шелковскии]] шахьараш Нохч-ГӀалгӀай АССРах хьатехай. == Тархьар == 1956 шера ноябрь 24 дийнахьа «ГӀалмакхойи, къаршийи, малкхаройи, нохчийи, гӀалгӀайи къамай къаман автономеш меттаоттаярах» йола ЦК КПСС соцам тӀаийцаб. Цунна тӀа а тайжа Нохч-ГӀалгӀай АССРа́ Оргкомитет вӀашагӀъелла хиннай республика меттаоттаеш мел йола мероприятеш дӀаяхьар тӀадилла хиннайола{{sfn|Коазой Нурдин}}. Оргкомитет хьакхолларгйолаш [[ГӀазакхий мохк|ГӀазакхий мехкара]] хьалха Нохч-ГӀалгӀай АССРа хьакимаг хинна нах Ӏобийха́ хиннаб. [[Кремль|Кремле]] гӀалгӀай [[ГӀалме шахьар]] [[ХӀирийче|хӀирашта]] йита лаьрхӀа хиннад. Шоай мехках дог лазаш хиннача дуккхача наха духьале яь хиннай цу хӀаманна. Оргкомитета доакъашхо хиннача [[Дзияутдин Мальсагов|Малсаганаькъан Заьутдина]] дийцад: {{Начало цитаты}}«1956 шера декабрь чакхбоаллача хана Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяра гӀулакхах хьалхара Паччахьалкхен комиссе заседани хилар. Комиссе тхьамада Анастас Иванович Микоян вар, доакъашхой — Маленкови, Ворошилови, Сабурови, Первухини кхыбараши. Тхона тӀехьа дош оалаш хилар ДаьгӀастен парте обкома хьалхара секретарь. Цо аьлар ше Нохч-ГӀалгӀай АССРа пхи шахьар юхалулгеи, цигара ший нах юха ДаьгӀаста дӀабохийтаргболгеи. Цунна тӀехьа Гуржехьен компарте секретарас хьа а гӀетта аьлар: «Нохчийчени ГӀалгӀайчени лоамара шахьараш оаха а юха дӀалу». ТӀаккха ший меттера Агкацев (ХӀирий парте обкома секретарь) уратоссавелар. Цо ГӀалме шахьар шоашта йитар де́х аьнна аьлар, гӀалгӀаштеи хӀираштеи доттагӀала [[кхуврч]] цига хьабергболаш. ХӀирийчес цигара Ӏо мел бахьийта гӀалгӀа а чуэцаргва, шахьаре а [[Орджоникидзе]] а уж Ӏохувш а бергба. Микояна а, кхычара а цо де́хар дӀадала лаьрхӀалга хоаделар. Кхийттар тхо — шахьар дӀалуш я. Хьалхе а барт баь хӀама хиннача санна хет сона.» <small>«В конце декабря 1956 года состоялось первое заседание Государственной комиссии по восстановлению ЧИАССР. Председателем комиссии был Анастас Иванович Микоян, членами – Маленков, Ворошилов, Сабуров, Первухин и другие… После нас выступил первый секретарь Дагестанского обкома партии и сказал, что от пяти районов Чечено-Ингушетии от отказывается, и людей своих оттуда переселит в Дагестан. Потом встал секретарь компартии Грузии и сказал: «От горных районов Чечни и Ингушетии мы тоже отказываемся». Тогда вскочил со своего места Агкацев (первый секретарь Северо-Осетинского обкома партии) и заявил, что Пригородный район он просит оставить в Осетии для того, чтобы создать там очаг дружбы между ингушами и осетинами. Осетия примет всех выселенных оттуда ингушей, поселит их в районе и в городе Орджоникидзе. Почувствовалось, что Микоян и другие готовы удовлетворить эту просьбу. Мы поняли – район отдают. Я думаю, была предварительная договоренность»</small>{{Конец цитаты}} Цига ше мел дар царга дӀатӀааьнна хинна Нохч-ГӀалгӀай АССРа лакхехьара тхьамада хила везаш хинна [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]] Оргкомитетера дӀаваьккха хиннав. rwr355lezyxygo011ustv5pkm88y8va 54701 54696 2022-08-14T22:30:50Z Ӏабдуррашид 1210 /* Тархьар */ wikitext text/x-wiki '''Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяр''' — [[гӀалгӀайи нохчийи мехках бахар|1944 шера гӀалгӀайи нохчий мехках а баьха]], [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]] йоха а яь 13 шу даьккхачул тӀехьагӀа из меттаеш хинна [[тархьар]]е нийсденна хӀамаш. 1956 шера ноябрь бетта 24 дийнахьа ЦК КПСС соцам арабаьнна хиннаб нохчийи гӀалгӀайи кхыча мехках даьхача къамийи автономеш меттаоттаярах, цу гӀулакхага хьажа лаьрххӀа кхелла йола Оргкомитет а хьожийташ. Нохч-ГӀалгӀай АССР юххера меттаоттаяьй доазонцара гӀулакх хувцаш: [[ГӀалме шахьар]] [[ХӀирий АССР]]а́ дӀа а луш, хьалха доалахьа хинна йоаца [[Наурский район|Наурскии]] [[Шелковский район|Шелковскии]] шахьараш Нохч-ГӀалгӀай АССРах хьатехай. == Тархьар == 1956 шера ноябрь 24 дийнахьа «ГӀалмакхойи, къаршийи, малкхаройи, нохчийи, гӀалгӀайи къамай къаман автономеш меттаоттаярах» йола ЦК КПСС соцам тӀаийцаб. Цунна тӀа а тайжа Нохч-ГӀалгӀай АССРа́ Оргкомитет вӀашагӀъелла хиннай республика меттаоттаеш мел йола мероприятеш дӀаяхьар тӀадилла хиннайола{{sfn|Коазой Нурдин}}. Оргкомитет хьакхолларгйолаш [[ГӀазакхий мохк|ГӀазакхий мехкара]] хьалха Нохч-ГӀалгӀай АССРа хьакимаг хинна нах Ӏобийха́ хиннаб. [[Кремль|Кремле]] гӀалгӀай [[ГӀалме шахьар]] [[ХӀирийче|хӀирашта]] йита лаьрхӀа хиннад. Шоай мехках дог лазаш хиннача дуккхача наха духьале яь хиннай цу хӀаманна. Оргкомитета доакъашхо хиннача [[Дзияутдин Мальсагов|Малсаганаькъан Заьутдина]] дийцад: {{Начало цитаты}}«1956 шера декабрь чакхбоаллача хана Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяра гӀулакхах хьалхара Паччахьалкхен комиссе заседани хилар. Комиссе тхьамада Анастас Иванович Микоян вар, доакъашхой — Маленкови, Ворошилови, Сабурови, Первухини кхыбараши. Тхона тӀехьа дош оалаш хилар ДаьгӀастен парте обкома хьалхара секретарь. Цо аьлар ше Нохч-ГӀалгӀай АССРа пхи шахьар юхалулгеи, цигара ший нах юха ДаьгӀаста дӀабохийтаргболгеи. Цунна тӀехьа Гуржехьен компарте секретарас хьа а гӀетта аьлар: «Нохчийчени ГӀалгӀайчени лоамара шахьараш оаха а юха дӀалу». ТӀаккха ший меттера Агкацев (ХӀирий парте обкома секретарь) уратоссавелар. Цо ГӀалме шахьар шоашта йитар де́х аьнна аьлар, гӀалгӀаштеи хӀираштеи доттагӀала [[кхуврч]] цига хьабергболаш. ХӀирийчес цигара Ӏо мел бахьийта гӀалгӀа а чуэцаргва, шахьаре а [[Орджоникидзе]] а уж Ӏохувш а бергба. Микояна а, кхычара а цо де́хар дӀадала лаьрхӀалга хоаделар. Кхийттар тхо — шахьар дӀалуш я. Хьалхе а барт баь хӀама хиннача санна хет сона.» <small>«В конце декабря 1956 года состоялось первое заседание Государственной комиссии по восстановлению ЧИАССР. Председателем комиссии был Анастас Иванович Микоян, членами – Маленков, Ворошилов, Сабуров, Первухин и другие… После нас выступил первый секретарь Дагестанского обкома партии и сказал, что от пяти районов Чечено-Ингушетии от отказывается, и людей своих оттуда переселит в Дагестан. Потом встал секретарь компартии Грузии и сказал: «От горных районов Чечни и Ингушетии мы тоже отказываемся». Тогда вскочил со своего места Агкацев (первый секретарь Северо-Осетинского обкома партии) и заявил, что Пригородный район он просит оставить в Осетии для того, чтобы создать там очаг дружбы между ингушами и осетинами. Осетия примет всех выселенных оттуда ингушей, поселит их в районе и в городе Орджоникидзе. Почувствовалось, что Микоян и другие готовы удовлетворить эту просьбу. Мы поняли – район отдают. Я думаю, была предварительная договоренность»</small>{{Конец цитаты}} Цига ше мел дар царга дӀатӀааьнна хинна Нохч-ГӀалгӀай АССРа лакхехьара тхьамада хила везаш хинна [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]] Оргкомитетера дӀаваьккха хиннав. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * {{cite web |url = http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title = Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author = [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date = |website = 23021944.ru |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Коазой Нурдин }} 2ca9531h3e1twd68v84wlzvuljy4449 54702 54701 2022-08-14T22:32:25Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki '''Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяр''' — [[гӀалгӀайи нохчийи мехках бахар|1944 шера гӀалгӀайи нохчий мехках а баьха]], [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]] йоха а яь 13 шу даьккхачул тӀехьагӀа из меттаеш хинна [[тархьар]]е нийсденна хӀамаш. 1956 шера ноябрь бетта 24 дийнахьа ЦК КПСС соцам арабаьнна хиннаб нохчийи гӀалгӀайи кхыча мехках даьхача къамийи автономеш меттаоттаярах, цу гӀулакхага хьажа лаьрххӀа кхелла йола Оргкомитет а хьожийташ. Нохч-ГӀалгӀай АССР юххера меттаоттаяьй доазонцара гӀулакх хувцаш: [[ГӀалме шахьар]] [[ХӀирий АССР]]а́ дӀа а луш, хьалха доалахьа хинна йоаца [[Наурский район|Наурскии]] [[Шелковский район|Шелковскии]] шахьараш Нохч-ГӀалгӀай АССРах хьатехай. == Тархьар == 1956 шера ноябрь 24 дийнахьа «ГӀалмакхойи, къаршийи, малкхаройи, нохчийи, гӀалгӀайи къамай къаман автономеш меттаоттаярах» йола ЦК КПСС соцам тӀаийцаб. Цунна тӀа а тайжа Нохч-ГӀалгӀай АССРа́ Оргкомитет вӀашагӀъелла хиннай республика меттаоттаеш мел йола мероприятеш дӀаяхьар тӀадилла хиннайола{{sfn|Коазой Нурдин}}. Оргкомитет хьакхолларгйолаш [[ГӀазакхий мохк|ГӀазакхий мехкара]] хьалха Нохч-ГӀалгӀай АССРа хьакимаг хинна нах Ӏобийха́ хиннаб. [[Кремль|Кремле]] гӀалгӀай [[ГӀалме шахьар]] [[ХӀирийче|хӀирашта]] йита лаьрхӀа хиннад. Шоай мехках дог лазаш хиннача дуккхача наха духьале яь хиннай цу хӀаманна{{sfn|Коазой Нурдин}}. Оргкомитета доакъашхо хиннача [[Дзияутдин Мальсагов|Малсаганаькъан Заьутдина]] дийцад: {{Начало цитаты}}«1956 шера декабрь чакхбоаллача хана Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяра гӀулакхах хьалхара Паччахьалкхен комиссе заседани хилар. Комиссе тхьамада Анастас Иванович Микоян вар, доакъашхой — Маленкови, Ворошилови, Сабурови, Первухини кхыбараши. Тхона тӀехьа дош оалаш хилар ДаьгӀастен парте обкома хьалхара секретарь. Цо аьлар ше Нохч-ГӀалгӀай АССРа пхи шахьар юхалулгеи, цигара ший нах юха ДаьгӀаста дӀабохийтаргболгеи. Цунна тӀехьа Гуржехьен компарте секретарас хьа а гӀетта аьлар: «Нохчийчени ГӀалгӀайчени лоамара шахьараш оаха а юха дӀалу». ТӀаккха ший меттера Агкацев (ХӀирий парте обкома секретарь) уратоссавелар. Цо ГӀалме шахьар шоашта йитар де́х аьнна аьлар, гӀалгӀаштеи хӀираштеи доттагӀала [[кхуврч]] цига хьабергболаш. ХӀирийчес цигара Ӏо мел бахьийта гӀалгӀа а чуэцаргва, шахьаре а [[Орджоникидзе]] а уж Ӏохувш а бергба. Микояна а, кхычара а цо де́хар дӀадала лаьрхӀалга хоаделар. Кхийттар тхо — шахьар дӀалуш я. Хьалхе а барт баь хӀама хиннача санна хет сона{{sfn|Коазой Нурдин}}» <small>«В конце декабря 1956 года состоялось первое заседание Государственной комиссии по восстановлению ЧИАССР. Председателем комиссии был Анастас Иванович Микоян, членами – Маленков, Ворошилов, Сабуров, Первухин и другие… После нас выступил первый секретарь Дагестанского обкома партии и сказал, что от пяти районов Чечено-Ингушетии от отказывается, и людей своих оттуда переселит в Дагестан. Потом встал секретарь компартии Грузии и сказал: «От горных районов Чечни и Ингушетии мы тоже отказываемся». Тогда вскочил со своего места Агкацев (первый секретарь Северо-Осетинского обкома партии) и заявил, что Пригородный район он просит оставить в Осетии для того, чтобы создать там очаг дружбы между ингушами и осетинами. Осетия примет всех выселенных оттуда ингушей, поселит их в районе и в городе Орджоникидзе. Почувствовалось, что Микоян и другие готовы удовлетворить эту просьбу. Мы поняли – район отдают. Я думаю, была предварительная договоренность»</small>{{Конец цитаты}} Цига ше мел дар царга дӀатӀааьнна хинна Нохч-ГӀалгӀай АССРа лакхехьара тхьамада хила везаш хинна [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]] Оргкомитетера дӀаваьккха хиннав{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * {{cite web |url = http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title = Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author = [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date = |website = 23021944.ru |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Коазой Нурдин }} 61cxvo6byjex9hj9kodcwpdbhga9kij 54703 54702 2022-08-14T22:36:41Z Ӏабдуррашид 1210 /* Тархьар */ wikitext text/x-wiki '''Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяр''' — [[гӀалгӀайи нохчийи мехках бахар|1944 шера гӀалгӀайи нохчий мехках а баьха]], [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]] йоха а яь 13 шу даьккхачул тӀехьагӀа из меттаеш хинна [[тархьар]]е нийсденна хӀамаш. 1956 шера ноябрь бетта 24 дийнахьа ЦК КПСС соцам арабаьнна хиннаб нохчийи гӀалгӀайи кхыча мехках даьхача къамийи автономеш меттаоттаярах, цу гӀулакхага хьажа лаьрххӀа кхелла йола Оргкомитет а хьожийташ. Нохч-ГӀалгӀай АССР юххера меттаоттаяьй доазонцара гӀулакх хувцаш: [[ГӀалме шахьар]] [[ХӀирий АССР]]а́ дӀа а луш, хьалха доалахьа хинна йоаца [[Наурский район|Наурскии]] [[Шелковский район|Шелковскии]] шахьараш Нохч-ГӀалгӀай АССРах хьатехай. == Тархьар == 1956 шера ноябрь 24 дийнахьа «ГӀалмакхойи, къаршийи, малкхаройи, нохчийи, гӀалгӀайи къамай къаман автономеш меттаоттаярах» йола ЦК КПСС соцам тӀаийцаб. Цунна тӀа а тайжа Нохч-ГӀалгӀай АССРа́ Оргкомитет вӀашагӀъелла хиннай республика меттаоттаеш мел йола мероприятеш дӀаяхьар тӀадилла хиннайола{{sfn|Коазой Нурдин}}. Оргкомитет хьакхолларгйолаш [[ГӀазакхий мохк|ГӀазакхий мехкара]] хьалха Нохч-ГӀалгӀай АССРа хьакимаг хинна нах Ӏобийха́ хиннаб. [[Кремль|Кремле]] гӀалгӀай [[ГӀалме шахьар]] [[ХӀирийче|хӀирашта]] йита лаьрхӀа хиннад. Шоай мехках дог лазаш хиннача дуккхача наха духьале яь хиннай цу хӀаманна{{sfn|Коазой Нурдин}}. Оргкомитета доакъашхо хиннача [[Дзияутдин Мальсагов|Малсаганаькъан Заьутдина]] дийцад: {{Начало цитаты}}«1956 шера декабрь чакхбоаллача хана Нохч-ГӀалгӀай АССР меттаоттаяра гӀулакхах хьалхара Паччахьалкхен комиссе заседани хилар. Комиссе тхьамада Анастас Иванович Микоян вар, доакъашхой — Маленкови, Ворошилови, Сабурови, Первухини кхыбараши. Тхо даьлча, къамаьл деш хилар ДаьгӀастен парте обкома хьалхара секретарь. Цо аьлар ше Нохч-ГӀалгӀай АССРа пхи шахьар юха дӀалулгеи, цигара ший нах юха ДаьгӀаста дӀабохийтаргболгеи. Цунна тӀехьа Гуржехьен компарте секретарас а аьлар хьа а гӀетта: «Нохчийчени ГӀалгӀайчени лоамара шахьараш оаха а юха дӀалу». ТӀаккха ший меттера Агкацев (ХӀирий парте обкома секретарь) уратоссавелар. ГӀалме шахьар шоашта йитар де́х аьнна аьлар цо, гӀалгӀаштеи хӀираштеи доттагӀала [[кхуврч]] цига хьабергболаш. ХӀирийчес цигара Ӏо мел бахьийта гӀалгӀа а чуэцаргва, шахьаре а [[Орджоникидзе]] а уж Ӏохувш а бергба. Микояна а, кхычара а цо де́хар дӀадала лаьрхӀалга хоаделар. Кхийттар тхо — шахьар дӀалуш я. Цар хьалхе а баь барт хиннача санна хет сона{{sfn|Коазой Нурдин}}» <small>«В конце декабря 1956 года состоялось первое заседание Государственной комиссии по восстановлению ЧИАССР. Председателем комиссии был Анастас Иванович Микоян, членами – Маленков, Ворошилов, Сабуров, Первухин и другие… После нас выступил первый секретарь Дагестанского обкома партии и сказал, что от пяти районов Чечено-Ингушетии от отказывается, и людей своих оттуда переселит в Дагестан. Потом встал секретарь компартии Грузии и сказал: «От горных районов Чечни и Ингушетии мы тоже отказываемся». Тогда вскочил со своего места Агкацев (первый секретарь Северо-Осетинского обкома партии) и заявил, что Пригородный район он просит оставить в Осетии для того, чтобы создать там очаг дружбы между ингушами и осетинами. Осетия примет всех выселенных оттуда ингушей, поселит их в районе и в городе Орджоникидзе. Почувствовалось, что Микоян и другие готовы удовлетворить эту просьбу. Мы поняли – район отдают. Я думаю, была предварительная договоренность»</small>{{Конец цитаты}} Цига ше мел дар царга дӀатӀааьнна хинна Нохч-ГӀалгӀай АССРа лакхехьара тхьамада хила везаш хинна [[ТӀонганаькъан Ӏабдул-Хьамид]] Оргкомитетера дӀаваьккха хиннав{{sfn|Коазой Нурдин}}. == Белгалдаккхар == {{белгалдаккхар}} == ТӀатовжамаш == * {{cite web |url = http://23021944.ru/load/zorba/zhizn_abdul_gamida_dzhambulatovicha_tangieva/2-1-0-415 |title = Жизнь Абдул-Гамида Джамбулатовича Тангиева |author = [[Коазой Дауда Нурдин|Коазой Н.]] |date = |website = 23021944.ru |publisher = [https://www.youtube.com/channel/UCERYo3aLmWVhYc7KkARj4Wg Город Назрань] |accessdate = 2022-08-14 |lang = ru |ref = Коазой Нурдин }} psunye70ynb3be3rcdelrrbqy921xc9 ОагӀат:Баьб 1902 шера 14 12786 54698 2022-08-14T22:27:30Z Ӏабдуррашид 1210 Керда оагIув: «{{Родственные проекты}} {{birthyr|190|2}} {{Индекс категории АБВ (удобный)|depth=1}}» wikitext text/x-wiki {{Родственные проекты}} {{birthyr|190|2}} {{Индекс категории АБВ (удобный)|depth=1}} 3hm6w8fzi8acrb0xnvo385mt64onsd7 ОагӀат:Кхелхаб 1984 шера 14 12787 54699 2022-08-14T22:28:29Z Ӏабдуррашид 1210 Керда оагIув: «{{Основная статья по теме категории}} {{deathyr|190|2}} {{Commonscat|1902 deaths}}» wikitext text/x-wiki {{Основная статья по теме категории}} {{deathyr|190|2}} {{Commonscat|1902 deaths}} pydsf622jg563qfsrcbcby8tgo1unq7 54700 54699 2022-08-14T22:28:58Z Ӏабдуррашид 1210 wikitext text/x-wiki {{Основная статья по теме категории}} {{deathyr|198|4}} {{Commonscat|1984 deaths}} 9ly6v8o13zcd9eru1dh5svzyg59dzf1 Ӏовлурга гӀала 0 12788 54712 2022-08-15T05:03:48Z Adam-Yourist 33 Adam-Yourist доакъашхочо [[Ӏовлурга гӀала]] яхача оагIон цIи хийцай укхунах → [[Ӏовлура гӀала]] дӀа-сахьожадара тIагIолла. wikitext text/x-wiki #ластар [[Ӏовлура гӀала]] 9wfoekx8gj4egqvuly2wepozzbhega8 MediaWiki:Magiclink-tracking-isbn 8 12789 54722 2022-08-15T09:41:01Z Adam-Yourist 33 Керда оагIув: «ISBN тӀатовжамаш леладеш йола оагӀонаш» wikitext text/x-wiki ISBN тӀатовжамаш леладеш йола оагӀонаш cs9dsn7nln0n2hag6rp4xpw2j6uovbp