Уикипедия kkwiki https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82 MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter Таспа Арнайы Талқылау Қатысушы Қатысушы талқылауы Уикипедия Уикипедия талқылауы Сурет Сурет талқылауы МедиаУики МедиаУики талқылауы Үлгі Үлгі талқылауы Анықтама Анықтама талқылауы Санат Санат талқылауы Портал Портал талқылауы Жоба Жоба талқылауы TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk Topic 0 1035 3055750 3053733 2022-07-30T12:37:35Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Қырғыз Республикасы |Шынайы атауы = {{lang-ky|Кыргыз Республикасы}} |Атау септігі = Қырғызстан |Елтаңба = National emblem of Kyrgyzstan.svg |Байрақ = Flag of Kyrgyzstan.svg |Ұраны = |Әнұранның аты = Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик гимни |Аудио = National Anthem of Kyrgyzstan.ogg |Картада = Kyrgyzstan (orthographic projection).svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |lat_dir = N|lat_deg = 41|lat_min = 16|lat_sec = 0 |lon_dir = E|lon_deg = 74|lon_min = 59|lon_sec = 0 |region = KG |CoordScale = |Тілдері = [[Қырғыз тілі|қырғызша]] — мемлекеттік<br />[[Орыс тілі|орысша]] — ресми<ref>{{cite web |url=http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/202913?cl=ru-ru|title=Раздел первый. Основы конституционного строя. Статья 10 |website=Конституция Кыргызской Республики}}</ref> |Мемлекеттік діні = Зайырлы мемлекет |Үкімет түрі = [[Президенттік республика]] |Құрылды = [[840 жыл]] — [[Қырғыз қағандығы]] |Тәуелсіздік күні = [[31 тамыз]] [[1991 жыл]]ы |Тәуелсіздігін алды = [[КСРО]]-дан |Астанасы = [[Сурет:Coat of arms of Bishkek Kyrgyzstan.svg|22px]] [[Бішкек]] |Ірі қалалары = Бішкек, [[Ош]], [[Жалалабат]], [[Қарақол]] |Басшы қызметі = [[Қырғызстан президенті|Президенті]]<br />[[Қырғызстан Министрлер Кабинеті|Министрлер кабинеті]]нің [[Қырғызстан Министрлер Кабинетінің төрағасы|төрағасы]]<br/>[[Жоғарғы Кеңес (Қырғызстан)|Жоғарғы Кеңес]] төрағасы |Басшылары = [[Садыр Нұрғожаұлы Жапаров|Садыр Жапаров]]<br />[[Ақылбек Үсенбекұлы Жапаров|Ақылбек Жапаров]]<br />[[Талант Тұрдымаматұлы Мамытов|Талант Мамытов]] |Жер аумағы = 199 951 |Жер аумағы бойынша орны = 85-ші |Судың үлесі = 3,6 |Этнохороним = [[қырғыздар]], қырғызстандықтар |Жұрты = {{өсім}} 6 523 529<ref name=number>{{cite web | url=http://www.stat.kg/ru/statistics/naselenie/| title=Численность постоянного населения Кыргызской Республики в 2019г. | publisher=stat.kg}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 110-шы |Сарап жылы = 2020 |Санақ бойынша халық саны = 5 362 800 |Санақ жылы = 2009 |Халық тығыздығы = 27,4 |Тығыздық бойынша орны = 176-шы |ЖІӨ (АҚТ) = {{өсім}} 24,531 млрд.<ref name="IMFWEOKG">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=61&pr.y=20&sy=2017&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=917&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, April 2019 |publisher=[[International Monetary Fund]] |website=IMF.org |access-date=24 August 2019}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 139-шы |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = {{өсім}} 3,844<ref name="IMFWEOKG"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 147-ші |ЖІӨ (номинал) = {{өсім}} 8,093 млрд.<ref name="IMFWEOKG"/> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 145-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = {{өсім}} 1,268<ref name="IMFWEOKG"/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 157-ші |АДИ = {{Өсім}} 0,672<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf|title=Human Development Report 2017|date=2017|quote=Table 1: Human Development Index and its components|publisher=United Nations Development Programme }}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 122-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#fc0;">'''орташа'''</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[қырғыз сомы]]<br>([[ISO 4217|KGS, код 417]]) |Интернет үйшігі = [[.kg]] |ISO = |Телефон коды = 996 |Уақыт белдеуі = [[UTC+6]] |Түсініктемелер = }} '''Қырғызстан''' ({{Lang-ky|Кыргызстан}}), ресми '''Қырғыз Республикасы''' ({{lang-ky|Кыргыз Республикасы}}) — [[Орталық Азия]]да орналасқан мемлекет. Жер аумағы – 198,5 мың км². Халқы – 6 миллион адам. [[Қырғыздар]] (72,6%), [[орыстар]] (6,4%), [[өзбектер]] (14,5%), [[украиндар]], [[татарлар]], [[қазақтар]], [[ұйғырлар]], [[немістер]], [[тәжіктер]], [[дүнгендер]], т.б. ұлт өкілдері тұрады. Астанасы – [[Бішкек]] қаласы (624 мың адам). Конституциясы бойынша – [[Президенттік республика|Президенттік басқару]] нысанындағы мемлекет. Заң шығарушы органы ([[Жоғарғы Кеңес (Қырғызстан)|Жогорку Кеңеш]]) 2 палатадан тұрады. Ресми тілдері – [[Қырғыз тілі|қырғыз]] және [[Орыс тілі|орыс]] тілдері. Ұлттық мерекесі – 31 тамыз – Тәуелсіздік күні. Ақша бірлігі – [[Қырғыз сомы|сом]]. — 6 523 529 адам (2020 жылғы 1 қаңтарға).<ref name="stat.kg">http://www.stat.kg/ru/news/chislennost-naseleniya-kyrgyzskoj-respubliki-na-1-yanvarya-2017-goda/</ref> Аумақтың аумағы 199 951 км² құрайды. [[Жер аумағы бойынша мемлекеттер және тәуелді аймақтар тізімі|Ол әлем бойынша 85-ші орынға ие]], [[Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы|ТМД]] елдерінің арасында 7-орын, [[ЖІӨ (АҚТ) бойынша елдер тізімі|140-інші орын - ЖІӨ бойынша PPP]] және [[Халық саны бойынша мемлекеттер және тәуелді аймақтар тізімі|111-ші орында]]. Әкімшілік-аумақтық мағынада ол 7 ауданға және республикалық маңызы бар 2 қалаға бөлінген, [[Бішкек]] және [[Ош]]. Экономикалық-географиялық жағынан, [[Орталық Қырғызстан]], [[Солтүстік Қырғызстан|Солтүстік]] және [[Оңтүстік Қырғызстан|Оңтүстік]] өңірлер. == Географиялық орны == ''Тағы қара: [[Қырғызстанның географиясы]]'' [[Сурет:Kyrgyzstan satellite photo.jpg|нобай|солға|Қырғызстан спутниктен.]] Қырғызстан — [[Орта Азия]]да орналасқан [[ел]], солтүстігінде [[Қазақстан]]мен, шығысы мен оңтүстік-шығысында [[Қытай Халық Республикасы|Қытаймен]], оңтүстік-батысында [[Тәжікстан]]мен, ал батысында [[Өзбекстан]]мен шектеседі. Солүстіктен оңтүстікке 454 км, ал батыстан шығысқа қарай 925 км-ге созылып жатыр. Мемлекеттік шекаралары, негізінен, таулар аркылы өтеді. Сол [[себеп]]ті тәуелсіздігін алғаннан кейінгі кезеңде шекараларын айқындау [[мақсат]]ында көршілес [[мемлекет]]термен келісімдер жүргізілді. Геосаяси жағынан алғанда ел аумағы аса маңызды [[аймақ]] болып табылады. Елдің географиялық орнының бұл ерекшеліғін НАТО-ға [[мүше]] елдер халықаралық [[терроризм]]ге қарсы күресте маңызды тірек пункті ретінде пайдалануда. == Тарих == Қазіргі Қырғызстан жеріндегі алғашқы мемлекеттік [[құрылым]]дар б.з.д. II ғасырда [[пайда]] болған. Біздің заманымыздың VI—XII ғасырлары аралығында бұл [[аймақ]]қа [[Енисей]] бойынан түркі тайпалары қоныс аударған болатын. Кейіннен олар моңғол-татар шапкыншылықтарына ұшырап қуғындалды. XIX ғасырда алдымен [[Қоқан Хандығы|Қоқан хандығының]] иелігінде болып, кейіннен [[Түркістан]] губерниясы құрамында [[Ресей империясы]]на өз еркімен қосылды. Қырғызстанның табиғат [[жағдай]]ы өте қолайлы, таулы жерлеріне Ресейдің ішкі аудандарынан шаруалардың жаппай қоныс аударуы жүрді. Бұл жағдай бұрын тек қана көшпелі мал шаруашылығымен айналысып келген қырғыз жерінде, жаңа [[шаруашылық]] түрлерінін; дамуына қозғаушы күш болды. Қазан революциясынан кейін бұл [[аймақ]] Қара Қырғыз автономиялық облысы деп аталды, ал 1926 жылы Қырғыз КСР-і болып қайта құрылды. 1991 жылы Қырғызстан [[Тәуелсіздік|тәуелсіздігін]] жариялады. Бүгінде Қырғыз Республикасы [[әкімшілік]] жағынан 6 облыстан және Бішкек қалалық кеңесінен тұрады. == Табиғат жағдайы мен ресурстары == [[Сурет:Uncia uncia 2.jpg|нобай|солға|[[Барыс (жануар)|Ақ Барыс]] ([[Қырғыз тілі|қырғ.]] ''илбирс'').]] Қырғыз жері, негізінен, таулы болып келеді, мұнда [[Тянь-Шань]] тауының ең биік нүктесі — Жеңіс шыңы (7439 м) орналасқан. Бір-бірінен кең тауаралық аңғарлар ([[Шу (өзені)|Шу]], [[Ыстықкөл]], [[Талас]]) арқылы бөлініп жатқан тау жоталары басым түрде ендік [[бағыт]]та орналасады. Олардың геологиялық-тектоникалық [[құрылыс]]ы, ландшафтылық сипаты өте күрделі. Таулы аудандар қуаты 8—10 балдың күшті жерсілкінулер байқалатын сейсмикалық белдеуде орналасқан. Қырғыз жерінің 95%-дан астам бөлігі [[теңіз]] деңгейінен 1000 м биікте орналасқан, ал оның 40%-дан артық бөлігі 3000 м биіктікте жатыр. Биік таулы жер бедері мен соған сәйкес қалыптасатын [[табиғат]] [[жағдай]]лары елдің [[экономика]]сын өркендетуге күшті әсерін тигізеді. Жер қойнауы пайдалы [[қазба]]ларға аса бай. Солтүстігінде түсті металдардың ([[молибден]], мыс, сурьма), Ішкі Тянь-Шань қойнауларында метаморфтық жыныстармен бірге кездесетін молибден, [[темір]] және қалайы кен орындары таралған. Оңтүстігінде сынап, [[сурьма]], [[алтын]], сондай-ақ қоры онша мол емес [[темір]], [[марганец]], [[алюминий]], [[полиметалл]] кездеседі. Тауалды иіндері мен қазаншұңқырларда қоңыр [[көмір]] және таскөмір, [[мұнай]] коры барланған. Көптеген кең орындары биік таулы аудандарда орналасқандықтан, оларды игеру мәселесін қиындатады. Қырғыз жері таулы болғандықтан, су ресурсымен жеткілікті дәрежеде қамтамасыз етілген. Ең ірі өзені — Нарын, сондай-ақ Шу, [[Шатқал]], [[Ақсай]] өзендері бар. [[Өзен]] сулары суландыру мақсатында көбірек пайдаланылады. Ондағы беткі ағынның 20%-ға жуығы жер суаруға жұмсалады. [[Климат]]ы шұғыл континентті сипатта, [[жаз]] ыстық, [[қыс]] суық болып келеді. Таулы жер бедері [[ауа]] температурасы мен ылғалдын таралуына өте күшті ықпал етеді. Ауаның орташа температурасы жазық жерлерде қыста -4°С, жазда +25°, +27°С-қа дейін көтеріледі. Мұндай [[жағдай]] топырақ-өсімдік жамылғысының ете күрделі [[құрылым]]ын қалыптастырады. Әсіресе бұл жағдай биік тауларда өте айқын байқалады. Сондықтан елдің табиғат жағдайы [[ауыл шаруашылығы]]ның көптеген салаларын өркендетуге мүмкіндік береді. [[Тянь-Шань таулары]] аралығында орналасқан [[Ыстықкөл]] елдің ең басты рекреациялық байлығы болып есептеледі, оны "Тянь-Шаньның [[інжу]]-[[маржан]]ы" деп атайды. Шатқал жотасының оңтүстік беткейінде орналасқан Сарышелек көлі және оның айналасындағы [[жеміс]] [[ағаш]]тары мен сирек кездесетін [[жаңғақ]]ты [[орман]]дар алқабы Сарышелек қорығының құрамына енеді. Мұнда Қырғызстанның көрікті демалыс-сауықтыру орындары орналасқан. == Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар == Қырғызстанда әртүрлі мәртебелерден тұратын 88 ерекше қорғалатын ([[ООПТ]]) табиғи аумақ бар: табиғат қорлары, қорлар, табиғи парктер, ғибадатханалар, биосфералық аумақтар. [[00ПТ]] барлығы 1 476 121,6 гектар, немесе 14 761,21 км ² (республика аумағының 7,38%). Мысалы, Бүгінгі таңда: * 10 табиғат қорлары (509 952,7 га); * 13 табиғи парктер (724 670,2 га); * 64 резерві (оның ішінде 8 орман, 23 ботаникалық, 2 кешенді және 12 аң аулау (зоологиялық), 19 геологиялық (жалпы ауданы 241 498,7 га)); * 1 биосфералық аумақ (4 314,4 мың гектар). {| class="wikitable" |+ҚР мемлекеттік табиғи паркі !№ !Атауы !Құрылған жылы !Ауданы, га |- |1 |Ыстықкөл |1948 |18 999 |- |2 |Сары-Челек (биосферный) |1959 |23 868 |- |3 |Беш-Араль |1979 |112 463,3 |- |4 |Нарындық |1983 |36 969 |- |5 |Қаратал-Жапырық |1994 |36 392,6 |- |6 |Сарычат-Эрташ |1995 |149 117,9 |- |7 |Падыш-Атин |2003 |30 556,4 |- |8 |Кулун-Атин |2004 |27 434 |- |9 |Сурма-Таш |2009 |66 194,4 |- |10 |Дашман |2012 |7958,1 |- | colspan="3" |'''Бітіуі:''' |'''509 952,7''' |} {| class="wikitable" |+ҚР мемлекеттік табиғи паркі !№ !Атауы !Құрылған жылы !Ауданы, га |- |1 |Ала-Арча |1972 |16 484,5 |- |2 |Қырғыз-Ата |1992 |11 172 |- |3 |Кара-Шоро |1996 |14 440,2 |- |4 |Беш-Таш |1996 |13 731,5 |- |5 |Чоң-Кеминский |1997 |123 654 |- |6 |Қаракөл |1997 |38 095,3 |- |7 |Салкын-Төр |2001 |10 419 |- |8 |Саймалуу-Таш |2001 |32 007,2 |- |9 |Саркент |2009 |39 999,4 |- |10 |Кара-Буура |2013 |61 543,9 |- |11 |Кан-Ачуу |2015 |30 496,5 |- |12 |Алатай |2016 |56 826,4 |- |13 |Хан-Тәнірі |2016 |275 800,3 |- | colspan="3" |'''Бітіуі:''' |'''724 670,2''' |} 1998 жылы «Ыссық-Құл» биосфералық аумағы 4 314,4 мың га (әкімшілік аумақ) [[Ыстықкөл облысы|Ыстықкөл]]), қолданыстағы заңнамаға сәйкес ерекше қорғалатын табиғи режиммен ұлттық деңгейде қорғалатын табиғи аумақтар мәртебесіне теңестіріледі. 2001 жылдан бастап [[ЮНЕСКО]] шешімімен биосфералық аумақ «Ыссык-Кол» биосфералық қорлардың әлемдік желісіне енгізілді. Республиканың сақталған аумақтарына, халықаралық маңызы бар: 1976 жылдан бері [[Ыстықкөл]] көлімен бірге, сулы-батпақты алқаптардың халықаралық тізіміне [[Рамсар конвенциясы]] енгізілген) суару және су құстарын ұшу және қыстайтын жерлерде демалыс орны. Бұл тізім сондай-ақ [[Хартиясы-Құл]] (2005) көлдер кіреді және [[Шатыр көлі|Сонкёль-өл]] (2011) [[Қаратал-Zhapyryk мемлекеттік қорығы|Қаратал-Жапырық]] қорығы, бұл Халықаралық Қызыл кітабына енгізілген тау қазына түрлеріне арналған ұя, және мұнда тұратын екі құс, [[лебедь-кликун]] және [[Журавль-Красавка|журавль красавка]], Қырғызстанның Қызыл кітабына енгізілген. [[Сары-Челек қорығы|Сары-Челек]] 1979 жылы мемлекеттік табиғи биосфералық қорығы бағдарламасының шешімімен [[ЮНЕСКО]] «Адам және биосфера» [[биосфера қорығы|биосфералық резерваты]] халықаралық желісіне енгізілді. Мұнда бүкіл табиғи кешен мен кешен бақыланады. Қорық аумағында ауа райы бақылау-өткізу пункті жабдықталған және жұмыс істейді<ref>{{Cite web|url=http://www.ecology.gov.kg/page/view/id/201|title=Ерекше қорғалатын табиғи аумақтар|publisher=www.ecology.gov.kg|lang=en|accessdate=2018-01-21}}</ref>. === Пайдалы қазбалар === асыл депозиттері бойынша ел шот минералдық-шикізат базасын, түсті және сирек металдар, металл емес шикізат, отын-энергетикалық ресурстар. Қырғызстан табиғи минералды шикізаттың көптеген түрлеріне айтарлықтай әлеуетке ие. Өз аумағында руда мен металл емес минералдардың бірнеше мыңға жуық кен орны мен руда пайда болуы анықталды. Пайдалы қазбалардың негізгі түрлері: алтын, сынап, сурьма, сирек жер, қалайы, вольфрам, көмір, металл емес шикізат<ref name="www.mfa.gov.kg">{{Cite web|url=http://www.mfa.gov.kg/contents/view/id/90|title=http://www.mfa.gov.kg/contents/view/id/90|publisher=www.mfa.gov.kg|accessdate=2018-02-07}}</ref>. === Алтын === Қазіргі уақытта республика территориясында 2500 жуық байырғы көрініс табылды [[Алтын]]дар. Олардың басым көпшілігі өте аз, өнеркәсiптiк мүдделердi көрсетпейдi. Республикадағы алтынның жалпы баланстық қоры 500 тоннадан асады. 1992 жылы «ҚазМұнайГаз» ҰК АҚ-дағы ең ірі алтын кен орны табылды ([[Қырғыз тілі|қырғ.]] ''Кум-Төр;'' Алтын қорлары бойынша әлемде 7-орын<ref>{{Cite web|url=http://limon.kg/news:62730|title=Қырғызстан табиғатының қазынасы|publisher=limon.kg|lang=ru|accessdate=2018-02-07}}</ref>), даму 1996 жылы басталды. «Кумтөр» кен орны Жеті-Өгүз ауданында орналасқан, [[Ыстықкөл облысы]]. Қазіргі уақытта «Макмал», «Кумтор», «Салтон-Сары», «Терек», «Тереккан», «Жамгыр», «Иштамберды»<ref name="www.mfa.gov.kg"/>. === Сүрме === Республиканың сурьма әлеуеті 7 кен орнында (264 мың тонна) шоғырланған<ref name="www.mfa.gov.kg"/>. Кадамжай [[сүрме]] зауыты елдегі ең ірі, 1936 жылы пайдалануға берілді. Тарихи жолмен, КСРО металл комбинаты өндірісіндегі ең ірі зауыт болды және әлемдегі ең ірі зауыттардың бірі болып саналды: 1991 жылға дейін өндіріс жылына 17 мың тоннаға жетті (Әлемдік өндірістің 10% -ы). Өндірістік кешеннің өндірісі металдың сурьманын және оның қосылыстарының 14 түрін ұсынды. Кадамжай сүрмлер комбинатының ашылуымен КСРО суретті импорттаудан бас тартып, толығымен ауысты. Осы зауытта шығарылған сурьма ұзақ уақыт бойы бұл металдың әлемдік стандарты болды<ref>{{Cite news|title=«Кадамжай сурьма зауыты» АҚ|url=http://rus.gateway.kg/industry/?page_id=115|work=Қырғызстан өнеркәсібі|accessdate=2018-02-07|language=kk-KZ}}</ref>. === Сынап === Қырғызстан маңызды сынап қорлары бар елдердің бірі болып табылады, сондай-ақ, әлемде әлемдегі ең ірі сынап өндіруші екінші болып табылады, Қытайдан кейін. Республикада екі сынапты кен орны бар: Хайдаркан және Жаңа<ref>{{Cite web|url=https://marketpublishers.ru/lists/9510/news.html|title=Әлемдік тұтыну және сынап шығару өндірісі төмендейді {{!}} Merchant Research & Consulting Ltd.|publisher=marketpublishers.ru|accessdate=2018-02-07}}</ref>. Соғыс жылдарында [[Ұлы Отан соғысы]]да, [[Никитов сынап комбинаты]] [[Донбасс]]та аумағында неміс әскерлері болған кезде, елге металл сынаппен Хайдаркан және Чауваның шахталарына толығымен берілді. Хайдаркан және Новое кен орнының сурьмы-сынапты кен орнының негізінде 70 жылдан астам уақыт бойы Хайдарканың Меркурий комбинаты<ref>{{Cite web|url=http://slovo.kg/?p=83219|title=Әлем, ашылуларға толы - «Қырғызстан сөзі»|publisher=slovo.kg|lang=ru-RU|accessdate=2018-02-07}}</ref>. === Мұздықтар === Қырғызстан [[мұздық]]тары республиканың тұщы су қорын құрайды, сонымен бірге Орталық Азия аймағы және өзендер үшін азық-түліктің негізгі көздері болып табылады. Республикада 8000-ға жуық мұздақ бар, Қырғызстан аумағының 4% (шамамен 8000 км2). бірақ мәңгі қармен бірге, олар елдің аумағының 40,5% -ын (шамамен 81 000 км2) алады. Бұл Кавказ және Альпі мұздықтарының ауданынан әлдеқайда көп, бірге жиналды. Мұздақтарда шамамен 650 км 3 мұз сақталады³ льда<ref>{{Cite news|title=Қырғызстан мұздықтары|url=https://www.open.kg/about-kyrgyzstan/nature/mountains-and-glaciers/glaciers/1404-ledniki-kyrgyzstana.html|work=Қырғызстан туралы ақпараттық портал, Қырғызстанның жаңалықтары және туризм|accessdate=2018-02-05}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.tourstokyrgyzstan.com/ru/blog/priroda-kyrgyzstana/ledniki-kyrgyzstana.html|title=Қырғызстан мұздықтары, Қырғызстанның табиғаты, Қырғызстан туралы қызықты деректер|author=Anur Tour Uzbekistan|publisher=www.tourstokyrgyzstan.com|accessdate=2018-02-05}}</ref>. === Өзен === [[Сурет:Naryn.River.jpg|нобай|солға|230x230px|[[Нарын (өзені)|Нарын өзені]] — республиканың ең үлкен өзені.]] Қырғызстанда шамамен 30 мың өзен бар. жалпы ұзындығы шамамен 150 000 км, және басқа деректер бойынша 35 000 км. Республиканың барлық ірі өзендерінде тауларда, олар көбінесе мұздықтар мен қардың еріген суларына тамақтанады. Республиканың түрлі рельефтеріне байланысты, өзен мен жазық таулы бөлігін ажырату. Арал бассейніне өзен жүйелерінің басым бөлігі жатады, Орта Азияның негізгі өзендерінің - [[Сырдария]] мен [[Амудария]]ның жүйелеріне. [[Арал теңізі]]нің бассейніне жатса да, Шу және Талас өзендерінің бассейндері, алайда олардың суы негізгі су жолдарына және [[Ыстықкөл]] (Қырғыз-Ыстық көл) су айдыны гидрографиялық жүйесімен бірге жетпейді. Республиканың аумағының оңтүстік-шығыс бөлігі - бұл Батыс Қытайдың су артериясы - [[Тарим]] өзені ағынын қалыптастыру, ал Карқыра өзенінің бассейнінің шағын ауданы [[Балқаш көлі]]нің бассейніне жатады. Республиканың ең үлкен өзені - [[Нарын (өзені)|Нарын]]. Ол Сырдария өзенінің негізгі компоненті болып табылады, Арал теңізі бассейніне жатады. Республика бойынша ұзындығы 535 км, бассейндік алаңы 53,7 мың км2, Үлкен және Кіші Нарындың бірігуінен қалыптасады. Қырғызстанда екі гидрологиялық аймақ бар: Ағынның қалыптасу аймағы және ағынның таралу аймағы. Ағынның қалыптасуы республика аумағының 87% -ын құрайды, ағынның дисперстік аймағы 13% құрайды. Үлкен өзендердің ағынының таралу аумағы Қырғызстан аумағынан тыс жерлерде. Ағынның дисперсиясы, Облыстық Ағын ағынын бөлу, атмосфералық жауын-шашынның шамалы жауын-шашынымен сипатталады, тау бөктерінде және қарқынды буланғаннан гөрі. Осылайша, бетінің ағынын қалыптастыру шектелген, кейде жоқ. Сонымен қатар, тауларда дренаж жасаған, осы аумақтар арқылы өтіп кету, тау бөктеріндегі шөгінділер мен жазықшалардың шөгінділеріне, сондай-ақ суаруға арналған. Тау үстіндегі жазық жерлерде жер асты суларының беткейлері қалыптасады, онда көптеген өзендерге қосымша азық-түліктер беріледі. Жер асты суларының ағымы, айтарлықтай мөлшерде орын, өзендерді қалыптастырады, ағымдар, олардағы судың мөлдірлігі үшін «кара-су» деп аталады. Ағын режиміне сәйкес, Қырғызстан өзендері Тянь-Шань мен Алтай түрлеріне жатады. Бірінші типтегі өзендер, ең алдымен, жоғары таулар мен мұздақтардың балқытылған суларында. Олардағы су тұтыну жазда жылдам еру кезеңінде артады, шілденің ең жоғарғы шегі, Тамызда. Алтай түрінің өзендері негізінен орташа деңгейдегі маусымдық қардың еріген суларына арналған. Олардағы судың ағымы көктемде өседі, әртүрлі биіктіктегі қар әр түрлі уақытта ериді, жоғары су созылған. Жазда бұл қатыгез және бұл өзендер төмендейді<ref>{{Cite news|title=Қырғызстанның өзені|url=https://www.open.kg/about-kyrgyzstan/nature/water-resources/river/1401-reki-kyrgyzstana.html|work=Қырғызстан туралы ақпараттық портал, жаңалықтар Қырғызстан және туризм|accessdate=2018-02-02}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://kyrgyzstan.orexca.com/rus/rivers_lakes_kyrgyzstan.shtml|title=Қырғызстанның өзендері мен көлдері :: Қырғызстандағы ауа-райы. Қырғызстандағы маусымдар|publisher=kyrgyzstan.orexca.com|lang=kk|accessdate=2018-02-02}}</ref><ref>{{Cite news|title=Қырғызстанның өзені - Kyrgyzstan Review|url=http://rus.gateway.kg/geografiya-kyrgyzstana/reki-kyrgyzstana/|work=Kyrgyzstan Review|accessdate=2018-02-02|language=kz-KZ}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.advantour.com/rus/kyrgyzstan/nature/rivers.htm|title=Қырғызстанның өзені|publisher=www.advantour.com|lang=ru|accessdate=2018-02-02}}</ref>. === Ыстықкөл === [[Сурет:Issyk-Kulmeer.jpg|thumb|200px|right|[[Ыстықкөл]]]] Ыстықкөл — [[Орта Азия]]ның ең ірі көлі, ол [[теңіз]] деңгейінен 1608 м биіктікте орналасқан. Жалпы [[аудан]]ы 6280 км², ұзындығы 182 км-ге созылып жатыр. Пайда болу [[тарих]]ы жағынан тектоникалық көл болып саналатын Ыстықкөлдің тереңдігі 702 метрге жетеді. [[Су]] көлемі көп болғандықтан, Ыстықкөл қыста қатпайды, көл атауы да сонымен байланысты. [[Көл]] айналасымен қоса, айрықша қорғауға алынған Ыстықкөл қорығының аумағына енеді. Ыстықкөл жағалауында жалпы саны 100-ден асатын [[демалыс]] орындары, емдеу-сауықтыру мекемелері орналасқан. [[Емдеу]]-сауықтыру мақсатында көлдің шипалы тұзды суы ғана емес, жағалаудағы емдік [[балшық]]тар да пайдаланылады. Ыстықкөл қазаншұңқырында минералды [[бұлақтар]] да өте көп. [[Шолпан-Ата]], [[Ыстық-Ата]], [[Жетіөгіз]], [[Алтын-Арашан]] шипалы су көздері көпшілікке танымал. == Өнеркәсіп == [[Кеңес Одағы]] ыдыраған соң, бұрынғы дәстүрлі [[байланыс]]тар үзіліп, ел экономикасына едәуір нұқсан келді. Бүгінгі таңда Қырғызстан нарықтық [[экономика]] [[жүйе]]сіне көшуге талпыныстар мен әрекеттер жасауда. Елдегі жиынтық жалпы өнім мөлшері 2008 жылғы мәлімет бойынша 12 миллиард [[АҚШ доллары]]н құрайды. Оның 47%-ы [[ауыл шаруашылығы]] өнімдерінің, 12%-ы өнеркәсіп, ал 41%-ы өндіруші емес саланың үлесіне тиесілі. Өнеркәсіптің негізгі маманданған салалары электр энергетикасы, [[тамақ]] өнеркәсібі және жеңіл өнеркәсіп, тірсті [[металлургия]] болып табылады. Электр энергиясын өндіру оңтүстіктегі Нарын өзені мен оның салаларында орналасқан СЭС тізбегіне негізделеді. Олардың ең ірісі—Тоқтағұл СЭС-і, жылына 4 миллиард кВт/сағ электр энергиясын өндіреді. Бұл салаға қазіргі кезде өте көп шетел және Ресей қаржысы жұмсалуда. Отын өнеркәсібі Ош және Жалалабад облыстарындағы қоңыр [[көмір]] мен Ыстықкөл қазаншұңқырынан өндірілетін таскөмір негізінде өркендеуде. Жеңіл өнеркәсіп өнімдері [[көлем]]і күннен-күнге артуда, [[жүн]] түту, кігіз басу, [[кілем]] тоқу, тері-былғары илеу сияқты [[сала]]лары өркендеуде. Елдің оңтүстігінде [[мақта]] өңдеу мен [[жібек]] шаруашылығы дамыған. Тамақ өнеркәсібі жергілікті [[шикізат]]ты өндеуге бағытталған. Түсті металлургия, негізінен, сыртқа [[өнім]] шығаруға маманданған. Ош облысындағы [[Қадамжай]] комбинаты өндіретін сурьма халықаралық нарықта эталон ретінде бағаланады. Осы облыстағы Хайдарқан елді мекені жанындағы сынап кенінің маңызы аса зор. Мұнда қосымша қорғасын-мырыш концентраты алынып, одан әрі өңдеуге [[Қазақстан]]ға жіберіледі. Жаңа іске қосылған алтын (Жалалабат облысындағы "Макмалалтын"), сондай-ақ қалайы (Ыстыккөл облысының оңтүстік-шығысы) комбинаттары шетелдік қаржы көмегімен ғана [[жұмыс]] істеуде. == Ауыл шаруашылығы == Қырғызстан — [[Орта Азия]]дағы бірден-бір [[мал шаруашылығы]] басым ел. Ол Қырғызстан жерінің басым бөлігінің таулы болуымен, өнделетін [[жер]] үлесі көрсеткітттінің төмендігімен түсіндіріледі. Өнделетін жерлердің басым көпшілігі [[Шу облысы]]нда шоғырланған, оның 25%-ы шабындықтардың [[үлес]]іне тиеді. Шу аңғарын бойлай 200 км-ге созылған Үлкен Шу каналы өтеді, одан егістіктер мен бау-бақшаларға [[су]] жеткізетін көптеген [[тармақ]]тар бөлінеді. [[Нарын облысы]]нда жайылымдардың, әсіресе қысқы жайылымдардың үлесі басым. Елдің оңтүстігіндегі [[Ферғана жотасы]]ның беткейлерінде пішен дайындалады. Қырғызстан [[қой]] малының саны мен жүн өндіруден ТМД елдері арасында [[Ресей]] мен Қазақстаннан кейін 3-орын алады. Соңғы жылдары қой саны 4,5 млн басқа дейін қысқарды. Негізінен, биязы [[жүн]]ді, жартылай биязы жүнді қойлар бағылады. Тауалды белдеуі мен орта таулы [[аудан]]дарда етті-сүтті бағыттағы ірі қара мал, биік тауларда қодас өсіріледі. [[Жылқы]] малының саны салыстырмалы түрде кеп (300 мың бас), Қазакстанда бұл көрсеткіш 985 мың басқа жеткен. Таулы аудандардағы [[шаруашылық]]тарда қырғыз халқының сүйікті [[сусын]]ы — [[қымыз]] дайындалады. [[Ыстықкөл]] жағалауында асыл тұқымды жылқылар есіретін шаруашылықтар бар. [[Егіншілік]] [[құрылым]]ында 50%-ын дәнді дақылдар, 41%-ын малазықтық [[шөп]]тер құрайды, қалғаны техникалық және көкөніс-бақша дақылдарының үлесіне тиеді. Ферғана [[аңғар]]ында [[мақта]] және [[темекі]] өсіріледі, Шу облысында қант қызылшасының егістіктері қалпына келтірілуде. Елдің солтүстігі мен оңтүстігінде [[жүзімдіктер]] мен [[жеміс]] бақтары едәуір алқаптарды қамтиды. Жалалабад облысында табиғаттың қайталанбас ескерткіші болып саналатын [[грек жаңғағы]]ның реликтілік ормандары өседі.<ref>География: Дүниежүзіне жалпы шолу. ТМД елдері. Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану-математика бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық/ Ө. Бейсенова, К. Каймулдинова, С. Әбілмөжінова, т.б. — Өңд., толықт. 2-бас. — Алматы: Мектеп, 2010. — 304 б., сур.ISBN 978-601-293-170-9</ref> ==Көлік және сыртқы экономикалық байланыстар== Қырғыстан аумағы арқылы елді көршілес мемлекеттермен байланыстыратын маңызды теміржолдар және тасжолдар жүйесі өтіп жатыр. Қырғыз жері арқылы Памирдің ішкі аудандарымен жыл бойы байланыстыратын Памир тас жолы (Ош-Мургаб-Хорог) өтеді. Республиканың таулы аудандарында [[Қытай]]мен байланыстыратын бірнеше шекаралық өткелдер бар. Негізгі көлік түрі-автокөлік, тасжолдардың жалпы ұзындығы 40 мың км-ге жетеді. Автокөлік үлесіне жүк айналымының 90%-ы тиесілі. Теміржолдар өте қысқа. Республиканың оңтүстік бөлігі арқылы Өзбекстанның көмір өндіруші аудандары мен облыс орталықтарына бағытталған бірнеше теміржол тармақтары тартылған. Ел астанасын Ыстықкөлмен жалғастыратын тұйық теміржол тармағы бар. Қазіргі кезде Алматы қаласын Ыстықкөл жағалауымен байланыстыратын теміржол тармағын салу туралы халықаралық жобалар жасалуда. Бұл жоба екі ел арасындағы байланыстарды дамытумен қатар, туризм саласын өркендетуге мүмкіндік береді. Қырғызстан ТМД елдерімен соның ішінде [[Ресей Федерациясы]]мен, Қазақстанмен тығыз қарым-қатынас орнатқан. Ресей- ел экономикасына күрделі қаржы әкеліп отырған бірден-бір ірі ел. Қырғызстан мен Қазақстанның қатынастарының дамуына 1993 жылы 8 щілдеде қол қойылған келісімшарт негіз болуда. 2008 жылы екі ел арасындағы сыртқы сауда айналымы 310 млн [[АҚШ]] долларын құрады. біздің елімізде Қырғызстанме бірлескен 70-тен астам кәсәпорын жұмыс істейді. Қазақстан жыл сайын бұл елден келетін мыңдаған адамдарды жұмыспен қамтамасыз етеді. Қырғызстанда бірнеше қазақстандық банктердің бөлімшелері жұмыс істейді. == Үкімет құрылымы == ''Тағы қара: [[Қырғызстанның әкімшілік бөлінісі]]'' === Әкімшілік құрылымы === Қырғызстан құрамына 7 аймақ кіреді, 31 қала (жалпы республикалық маңызы бар 2 қала ([[Бішкек]], [[Ош]]), 12 облыстық маңызы бар қалалық және 17 облыстық маңызы бар қалалар), 44 аудан (соның ішінде Бішкектегі 4 аудан), 12 посёлков и 453 айылных аймака<ref>{{Cite web|url=http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/202276/10?mode=tekst|title=«Қырғыз Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылысы туралы» Қазақстан Республикасының 2008 жылғы 25 сәуірдегі № 65 Заңы|publisher=cbd.minjust.gov.kg|accessdate=2018-01-21}}</ref>. Тоқмақ қаласының әкімшілік орталығы болып табылады. ==Сыртқы саясат== {{main|Қырғызстанның сыртқы саясаты}} Қырғызстан әлемнің 155 мемлекетімен дипломатиялық қатынас орнатты. Қырғызстанның маңызды серіктестері - [[Ресей]], [[Қазақстан]] және [[Қытай]]. [[Өзбекстан]] мен қарым-қатынас екіұшты. 1999-2012 жылдары Бішкекке жалпы сомасы 12,5 миллион АҚШ долларын құрайтын әскери көмек көрсеткен, 2012 жылы Қырғызстанның 50 миллион доллар қарызын жойған Түркияға жақын тілді Түркия республиканы қызықтырады.<ref>Кожемякин С.В. Орталық Азиядағы интеграциялық процестердің айнасындағы Қырғызстанның сыртқы саясаты // Посткеңестік континент. - 2014. - No 1 (1). - P. 105.</ref> Ресей - Қырғызстанның маңызды экономикалық және саяси серіктесі, маңызды гуманитарлық және әскери-техникалық көмек көрсетеді, Қырғызстан азаматтарының едәуір бөлігі Ресейде жұмыс істейді. 2000 жылдардың басына дейін Қытайдың қатысуы минималды болды, бірақ шекара делимитацияланып, өткізу пункттері ашылғаннан кейін ҚХР жалпы Орталық Азияға, атап айтқанда Қырғызстанға енуін күрт күшейтті. Қазақстанмен қарым-қатынас барлық көрші мемлекеттер арасында ең жақын болып табылады. 2015 жылы кедендік шекара ашылғаннан кейін сауда көбейді. ==== [[Бішкек]] ==== Бішкек, Қырғыз Республикасы, саяси, экономикалық ғылыми, өндірістік және мәдени орталығы және елдің ең ірі қаласы. Арнайы әкімшілік бірлік. 1878 жылмен жылы құрылған. 12,7 га ауданы. Халықтың саны - 874,4 мың (2012). Бішкек - саяси, экономикалық ғылыми, әкімшілік және мәдени орталығы, Республикасы Үкіметінің жоғары органдарының, шетелдік елшіліктер мен өкілдіктердің орналасқан жері. ==== [[Шу облысы]] ==== [[Сурет:Kyrgyzstan rus.png|350px|thumbnail|right|Қырғызстанның картасы]] [[Сурет:Gorkiy Peak from South Inylchek Glacier.jpg|350px|thumbnail|right|Хан-Тәңірі]] [[Сурет:KyrgyzAlatauMtns2 Kyrgyzstan.jpg|350px|thumbnail|right|Алатау]] [[Сурет:SongKolHorses.jpg|350px|thumbnail|right|Кідірістен кейін көлінің жанында]] Тоқмақ қаласының әкімшілік орталығы болып табылады. * [[Аламүдүн ауданы]] ([[Лебединовка]] ауылы) * [[Жайыл ауданы]] ([[Қарабалта]] қаласы) * [[Кемин ауданы]] ([[Кемин]] қаласы) * [[Москва ауданы (Қырғызстан)|Москва ауданы]] (Беловодское ауылы) * [[Панфилов ауданы (Қырғызстан)|Панфилов ауданы]] ([[Қайыңды (Қырғызстан)|Қайыңды]] қаласы) * [[Соқұлық ауданы]] (Соқұлық ауылы) * [[Шу ауданы (Қырғызстан)|Шу ауданы]] ([[Тоқмақ]] қаласы) * [[Ыстық-Ата ауданы]] ([[Қант (қала)|Қант]] қаласы) === [[Ыстықкөл облысы]] === Қарақол қаласының әкімшілік орталығы болып табылады. * [[Қарақол]] қаласы - орталығы * [[Ақ-Су ауданы]] (Қарақол қаласы) * [[Тоң ауданы]] (Бөкенбаев ауылы) * [[Жеті-Өгіз ауданы]] (Қызыл-Су ауылы) * [[Ыстықкөл ауданы]] ([[Чолпон-Ата]] қаласы) * [[Түп ауданы]] === [[Талас облысы]] === * [[Талас (қала)|Талас]] қаласы - орталығы * [[Бақай-Ата ауданы]] * [[Талас ауданы (Қырғызстан)|Талас ауданы]] * [[Манас ауданы]] * [[Қара-Бура ауданы]] === [[Нарын облысы]] === Нарын қаласының әкімшілік орталығы болып табылады * Нарын қаласы — орталығы * [[Қошқар ауданы]] (Кочкор ауылы) * [[Нарын ауданы]] ([[Нарын (қала)|Нарын]] қаласы) * [[Ат-Башы ауданы]] (Ат-Башы ауылы) * [[Жұмғал ауданы]] (Чаек ауылы) * [[Ақ-Тала ауданы]] (Баетов ауылы) === [[Жалалабат облысы]] === Жалалабат қаласының әкімшілік орталығы болып табылады * [[Жалалабат]] қаласы — орталығы * [[Ақсы ауданы]] (Кербен қаласы) * [[Алабұқа ауданы]] (Алабұқа ауылы) * [[Базар-Қорған ауданы]] (Базар-Қорған ауыылы) * [[Наукен ауданы]] (Масы ауылы) * [[Созақ ауданы (Қырғызстан)]] (Созақ ауылы) * [[Шатқал ауданы]] (Шатқал ауылы) * [[Тоғыз-Тарау ауданы]] (Казарман ауылы) * [[Тоқтоғұл ауданы]] === [[Шу облысы]] === Ош қаласының әкімшілік орталығы болып табылады * [[Ош]] (қаласы) — орталығы * [[Алай ауданы]] (Гүлшө ауылы) * [[Араван ауданы]] (Араван ауылы) * [[Қара-Су ауданы]] ([[Қара-Су қаласы]]) * [[Қара-Құлжа ауданы]] (Қара-Құлжа ауылы) * [[Ноокат ауданы]] ([[Ноокат қаласы]]) * [[Өзгөн ауданы]] ([[Өзгөн|Өзгөн қаласы]]) * [[Чон-Алай ауданы]] (Дароот-Қорған ауылы) === [[Баткен облысы]] === Баткен қаласының әкімшілік орталығы болып табылады * [[Баткен]] қаласы — орталығы * [[Қызылқия қаласы (Қырғызстан)|Қызылқия]] - қаласы * [[Баткен ауданы]] (Баткен қаласы) * [[Лейлек ауданы]] [[Исфана]] қаласы * [[Кадамжай ауданы|Қадамжай ауданы]] (Пульгон ауылы) {| class="wikitable sortable" ! width="20" | Байрақ ! width="170" | Облыс/Қала ! width="100" | Әкімшілік орталығы ! width="80" | Ауданы, км² ! width="80" | Халық, адамдар<br><small>қол жетімді (1.01.2017)<ref name="stat.kg"/> ! width="80" | Тығыздығы,<br> адам./км² |- | align="left"| [[Сурет:Flag of Bishkek.png|100px]] | [[Бішкек]] — астанасы, республикалық маңызы бар қала | | style="text-align:right"|{{nts|160}} | style="text-align:right" |{{nts|1010200}} | style="text-align:right"|6 313,75 |- | align="left"| [[Сурет:Flag of Osh.svg|100px]] | [[Ош]] — республикалық маңызы бар қала | | style="text-align:right"|{{nts|182}} | style="text-align:right" |{{nts|267000}} | style="text-align:right"|1 467,03 |- | align="center"| [[Сурет:Batken obl flag.svg|100px]] | [[Баткен облысы]] | [[Баткен]] | style="text-align:right"|{{nts|17000}} | style="text-align:right"|{{nts|455100}} | style="text-align:right"|26,77 |- | | [[Жалалабат облысы]] | [[Жалалабат]] | style="text-align:right"|{{nts|33700}} | style="text-align:right" |{{nts|1097400}} | style="text-align:right"|32,56 |- | align="left"|[[Сурет:Issyk kul obl flag.svg|100px]] | [[Ыстықкөл облысы]] | [[Қаракөл]] | style="text-align:right"|{{nts|43100}} | style="text-align:right"|{{nts|463500}} | style="text-align:right"|10,75 |- | align="left"|[[Сурет:Naryn obl flag.svg|100px]] | [[Нарын облысы]] | [[Нарын]] | style="text-align:right"|{{nts|45200}} | style="text-align:right"|{{nts|268600}} | style="text-align:right"|5,94 |- | | [[Ош облысы]] | [[Ош (қырғызстан)|Ош]] | style="text-align:right"|{{nts|29200}} | style="text-align:right" |{{nts|1182800}} | style="text-align:right"|40,51 |- | align="center"| [[Сурет:Flag of Talas Province Kyrgyzstan.svg|100px]] | [[Талас облысы]] | [[Талас]] | style="text-align:right"|{{nts|11400}} | style="text-align:right"|{{nts|248000}} | style="text-align:right"|21,75 |- | align="center"| [[Сурет:Flag of Chuy Province.svg|100px]] | [[Шу облысы]] | [[Бішкек]] | style="text-align:right"|{{nts|20200}} | style="text-align:right"|{{nts|892400}} | style="text-align:right"|44,18 |- style="background: #CCC;" | ||'''Барлығы'''|| ||'''{{nts|199951}}'''||'''{{nts|5885000}}'''||'''29,43''' |} == Қырғызстан және халықаралық индекстер == {| class="wikitable" |+ !рейтинг !орын/барлық ел !индикаторлардың динамикасы'''*''' !жыл !ұйым зерттеу жүргізеді |- |'''Corruption Perceptions Index''' (Сыбайлас жемқорлықты қабылдау индексі) |135/176<ref>{{Cite news|title=Corruption Perceptions Index 2017|first=Transparency International|last=e.V.|url=https://www.transparency.org/news/feature/corruption_perceptions_index_2017|work=www.transparency.org|accessdate=2018-02-22}}</ref> |{{profit}} 29 |2017 |Transparency International |- |'''ICT Development Index ('''Ақпараттық және коммуникациялық технологияларды дамыту индексі) |109/176<ref>{{Cite web|url=https://www.itu.int/en/ITU-D/Statistics/Pages/default.aspx|title=ICT STATISTICS Home Page|publisher=www.itu.int|lang=en-US|accessdate=2018-02-10}}</ref> |{{profit}}4,37 |2017 |International Telecommunication Union |- |'''Doing Bisiness''' (Бизнесті жүргізу) |77/190<ref>{{Cite web|url=http://www.doingbusiness.org/reports/global-reports/doing-business-2018|title=Doing Business 2018 - Reforming to Create Jobs - World Bank Group|publisher=www.doingbusiness.org|accessdate=2018-02-10}}</ref> |{{profit}}65,7 |2018 |The World Bank |- |'''Worldwide Press Freedom Index''' (Дүниежүзілік баспасөз бостандығы индексі) |89/180<ref>{{Cite news|title=Classement mondial de la liberté de la presse 2017 {{!}} Reporters sans frontières|url=https://rsf.org/ranking|work=RSF|accessdate=2018-02-10|language=fr}}</ref> |30,92 |2017 |Reporters Without Borders |- |'''Military Strength Ranking''' (Әскери қуат рейтингі) |108/133<ref>{{Cite news|title=2017 Military Strength Ranking|url=https://www.globalfirepower.com/countries-listing.asp|accessdate=2018-02-10|language=en-US}}</ref> |{{profit}}2,2661 |2017 |Global Firepower |- |'''Freedom on the Net''' (Интернеттің бостандығы әлемде) |ішінара еркін/65<ref>{{Cite web|url=https://freedomhouse.org/report/freedom-net/freedom-net-2017|title=Freedom on the Net 2017: Manipulating Social Media to Undermine Democracy|publisher=freedomhouse.org|lang=en|accessdate=2018-02-10}}</ref> |37 |2016 |Freedom House |- |'''The Global Enabling Trade Index''' (Халықаралық саудадағы елдерді тарту индексі) |113/136<ref>{{Cite news|title=The Global Enabling Trade Report 2016|url=http://reports.weforum.org/global-enabling-trade-report-2016/|work=Global Enabling Trade Report 2016|accessdate=2018-02-10|language=en-US}}</ref> |{{апат}}3,76 |2016 |World Economic Forum. |- | colspan="5" |*''алдыңғы басылыммен салыстырғанда'' |} == Халық == ''Тағы қара: [[Қырғызстан халқы]]'' [[Сурет:Kyrghyzstan demography.png|350px|нобай|солға|left|Қырғызстанның демографиялық қисығы]] Қырғызстанның тұрақты тұрғындары - 6 140 200 адам, ақшалай халық - 5 885 000 адам (2017 жылғы 1 қаңтарға)<ref name="халық 2017" />. Бұл әлдеқайда көп, 1959 жылы елде өмір сүрген (2 065 000), 1970 (2,935,000), 1979 (3,523,000), 1989 (4,258,000), 1999 (4 823 000) жылдары. 1960 жылдарға дейін республика тұрғындары көші-қон мен табиғи өсімнің арқасында тез өсті, соңғы ауылдық қырғыз әсіресе маңызды болды, Өзбектер және басқа да Орталық Азия халықтарымен. 2015 жылдың 26 қарашасында Қырғызстан халқының саны 6 миллионға жетті<ref>{{Cite web|url=http://www.president.kg/ru/archive/2015/11/26/|title=26 қараша, 2015 » Мұрағат »Қырғыз Республикасы Президентінің ресми сайты|publisher=www.president.kg|accessdate=2018-02-13}}</ref>. Халықтың басым бөлігі республиканың оңтүстік аймақтарында - [[Ош Облысы|Ош]], [[Жалал-Абад]], [[Баткен облысы|Баткен]] (3 241 600 немесе республиканың тұрақты тұрғындарының 52,8%), Халықы негізінен [[Ферғана аңғары|Ферғана алқабын]]да тұрады. Сондай-ақ, халықтың басым бөлігі [[Шу аңғары]]нда шоғырланған (1 885 600 тұрғын немесе республикадағы тұрақты халықтың 30,7% -ы) және [[Талас алқабы]] (255 200 тұрғын немесе республиканың тұрақты тұрғындарының 4,2%). [[Ыстықкөл облысы|Ыстықкөл]] және [[Нарын облысы|Нарын облыстарын]]да 757,800 немесе республикадағы тұрақты халықтың 12,3% -ы тұрады<ref name="халық 2017">[http://stat.kg/ru/statistics/download/operational/718/ 2017 жылы облыстардың, аудандардың, қалалардың, қалалық типтегі елді мекендердің саны.]</ref>. Ең тығыз елді мекендер - [[Ош облысы|Ош]] және [[Шу облысы|Шу]]<ref>{{Cite web|url=http://stat.kg/ru/publications/kratkij-statisticheskij-spravochnik-kyrgyzstan/|title=Қысқаша статистикалық анықтамалық «Қырғызстан» - Жарияланымдардың мұрағаты - Қырғызстан статистикасы|publisher=stat.kg|lang=en|accessdate=2018-02-13}}</ref>. === Этнодемография === Негізгі халқы - 4.393.057 адам, немесе 73,2% - [[Қырғыздар|Қырғыз]] саны. [[Қырғыздар]] бүкіл ел бойынша өмір сүріп жатыр және көптеген ауылдық жерлерде басым. Өзбектер екінші ең көп саны бар - 898 363 адам, бұл халықтың 14,6% құрайды, Өзбекстанның шекаралас өңірлерінде елдің оңтүстік-батысында шоғырланған. [[Орыстар]] - 356 637 адам, 5,8%. негізінен республиканың солтүстігіндегі қалалар мен ауылдарда шоғырланған. Басқа ұлт өкілдері: дүнгендер 69 093, ұйғырлар 56 015, тәжіктер 53,848, түріктер 42,829, қазақтар 35,087, татарлар 27,341, азербайджандар 20,010, корейлер 17,015, украиндер 11 915, немістер - 8340<ref name="нац 2017">[http://stat.kg/ru/statistics/download/operational/729/ Қырғыз Республикасының тұрақты халқы 2009-2017 жж. Жеке азаматтардың саны.]</ref>. {{bar box |title=Ұлттық құрамы<ref>http://stat.kg/media/publicationarchive/5b9a991d-7133-4f31-85b5-84ba6c206e3e.pdf</ref> |titlebar=#ddd |float=right |bars= {{bar percent|[[қырғыздар]]|yellowgreen|73.2}} {{bar percent|[[өзбектер]]|green|14.6}} {{bar percent|[[орыстар]]|blue|5.8}} {{bar percent|[[дүңгендер]]|pink|1.1}} {{bar percent|[[ұйғырлар]]|purple|0.9}} {{bar percent|[[тәжіктер]]|purple|0.9}} {{bar percent|басқалар|red|3.5}} }} ;Қазақтар Шу облысының 13,000 [[қазақтар|қазақ]] тұрады. Ыстықкөлде - 7000, Бішкекте - 10 000; елдің кез келген басқа аймақта қазақтардың саны 700 (2016) артық емес. 1926 жылы Қырғызстандағы қазақтардың саны 1,7 мыңға жетті. Қырғыз халқының саны 661 000 адаммен салыстырғанда<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_26.php?reg=1582 1926 жылғы Бүкілодақтық халық санағы. РСФСР өңірлері бойынша халықтың ұлттық құрамы. Қырғыз АССР.]</ref>. 1932-[[Қазақстандағы 1932—1933 жж. аштық|1933 жылдардағы Қазақстандағы ашаршылық кезеңін]]де мәжбүрлеп ұжымдастыру кезінде, қазіргі заманғы Қазақстан аумағында қатал болды, көптеген қазақстандықтар Қырғызстан аумағына көшіп, Осыған байланысты, 1939 жылғы санақ деректеріне сәйкес, қазақтардың саны 24 мың адамға дейін өсті. Тіпті 2007 жылы, Осы қазақтардың кейбірі әлі де Бішкекте тұрады<ref>Petr KOKAISL, Jan Pargač a kol. [https://books.google.com/books?id=zxzX5K_8TQ8C&printsec=frontcover&dq=kokaisl&hl=cs ''Pastevecká společnost v proměnách času: Kyrgyzstán a Kazachstán'' : Kyrgyzstán: Cesta pastevců od tradice k modernitě. Praha: Univerzita Karlova, 2006.] ISBN 80-7308-119-9</ref><ref>Petr KOKAISL et al. [https://books.google.com/books?id=V2m26LIiq74C&pg=PT149&vq=кыргызы&dq=kokaisl&hl=cs&source=gbs_selected_pages&cad=2 ''Kyrgyzstán a Kyrgyzové. Қырғызстан мен қырғыз.'' Plzeň: Západočeská univerzita, 2008.] ISBN 978-80-7043-772-8</ref>. 1989 жылғы санақпен 37 000 адам қарағанда қазақтардың санын сәйкес. Осы кезеңде, тәуелсіз Қырғызстан қалыптастыру кейін келді, Қазақстан қауымдастығының Қазақстанға қайта оралуы болды (жалпы алғанда 12 мыңнан астам халықтың теріс қалдықтары), ол 34 615 адам деңгейіне Қырғызстандағы қазақтардың санының қысқаруына әкелді. (2016 жылғы 1 қаңтардағы жағдай бойынша). Ыстықкөл облысында үй қазақтардың бірқатар, сондай-ақ бар. Қара-Суу қаласында өмір сүріп қазақтардың аз мөлшерде Ош облысы, («Казак-махалля»). ;Украинндар Қырғызстан аумағында [[украиндар]] орыстармен бірге - бірінші кезекте Украинаның Полтава аймағынан және Ресейден көшіп келген. ;Немістер Немістердің бір бөлігі ХІХ ғасырда аймақта өмір сүрді, Бұл аймақта алғашқы неміс маннондары қона бастаған кезде, діни қудалау салдарынан үйлерін тастап кеткен. Ол бірнеше мың ғана адам болды, солтүстікте тұратын, Талас ауданында, олар Николайполдың қоныс аударатын ауылдарын құрды, Владимир, Андреевка, Романовка кейінірек Николайополямен байланысты. 1944 жылы Қырғызстан КСР-да 4 мыңға жуық немістер тұрды. 1941-1945 жж. Орталық Азия республикаларында шамамен 500 мың неміс қоныс аударылды. 1989 жылы Қырғыз ССР-да тұратын 101 мың неміс, бұл республика халқының жалпы санының 2,4% -ын құрады. ;Дағыстандықтар Дағыстандықтар, Кавказдағы көптеген басқа халықтар сияқты, әртүрлі төлемдер бойынша депортациялау процесінде, депортациялауға және қуғынға ұшырады, діни және діни қызмет үшін. 1936 жылы КСРО халық комиссарлары Кеңесі қаулы қабылдады (21 мамыр, № 911-150 cc) «Дагестан мен Шешен-Ингуш аймағынан 1000 құлақ шаруашылығын көшіру туралы, оның негізінде бірнеше мың адам қырғыз ССР-ге көшірілген. ;Татарлар [[Татарлар]] 27 341 адам көлемінде Қырғызстанда өмір сүреді. «Татарлар» термині Волга аймағының көптеген түпнұсқалық топтарын білдіреді, оңтүстік Орал, Сібірде, сондай-ақ Орталық Азиядан келген мигранттар. Олардың ортақ ерекшелігі түркі тілдерінің Қыпшақ кіші топтағы татар тілінің түрлі диалектілерін қолдану болып табылады. Волга татарлары Мишар тобын да қамтиды (можари, мечера), Симбирск пен «Қазақ» губерниясында түркітілдес тұрғындар, Төменгі Волгада және Оңтүстік Оралда тұратын. ;Дүңгендер XIX ғасырдың соңында, Қытайдың солтүстік-батысындағы Қытайдың орталық үкіметінің [[Дүнган көтерілісі]]н басып озғаннан кейін, мыңдаған [[дүнгендер]] (мұсылман қытайлар). Дәстүрлі түрде дүнгендер жақсы фермерлер мен бағбандар, олардың суармалы бақтары көршілерге үлгі болды. («Дүнгендер» этнонимі негізінен Ресей мен ТМД-ның басқа елдерінде қолданылады: Қытайда өзіндік аты орыс тілінде (эуфония мақсатында) ретінде «Хуэй». Ауыл шаруашылығы, көгалдандыру және көгалдандырудан басқа, [[Орта Азия|Орталық Азиядағы]] дәстүрлі Дунган кәсіптері - сауда және шағын бизнес (мысалы, мейрамхана). Бұл азшылықты жеңілдікті көшіру облысы - бұл Шу алқабы (Токмок, Александровка ауылы, Милянфан, Кен-Булун) Ташыров ауылы (Қара-Су ауданы Ош облысы) және Ыстықкөл көлінің ауданы (Каракол, Ирдық ауылы). Бүгінгі Киевтің Бішкектегі Дунганская көшесі деп аталатын көше. Қырғыз Дунганның бір бөлігі 2000-шы жылдары Ресейге көшіп, негізінен [[Саратов облысы]]ның [[Ровно ауданы (Саратов облысы)|Ривне ауданы]]нда, онда дунгандар тығыз қоныстанған, бірінші кезекте [[Привольное]], [[Скатьковка]], [[Кочетное]] ауылында. ;Ұйғырлар Ұйғырлардың бір бөлігі 1820 жылдары Қытайға [[Шыңжаң Ұйғыр автономиялық ауданы|Шыңжаң]] провинциясынан Қырғызстанға келді, Эмигранттардың екінші толқыны 1950 жылдан бері жалғасып келеді, бірнеше мың адамның ішінде (әсіресе қытай «мәдени революция» кезінде). Дүңганнан айырмашылығы, ұйғыр этносы түркі тілдесіне жатады, Осылайша, Қытайдағы адамдардың басым бөлігінен ғана емес, дінмен ғана емес, сонымен бірге мәдени және лингвистикалық дәстүрлер (ұйғыр тілі Алтай тілінің отбасының түрік бөлімшесінің шығыс тобына жатады). Дегенмен, ТМД аумағында, Дүңгандар ретінде, ұйғырлар кейбір мәдени ұқсастықтармен сипатталады. Бүгінгі таңда Қырғызстанда 54810 ұйғыр тұрады, негізінен Бішкекте, және оның айналасы, сондай-ақ Ош және Жалал-Абад қалаларында. Бішкекте ұйғырлар Токолдош елді мекендерінде тығыз тұрады, Лебединовка, Новопокровка, Қырғызстанның оңтүстігінде Қашқар-Кыштак үлкен ұйғырлы ауылы орналасқан. Елдің оңтүстігінде ұйғырлар (сондай-ақ дүнгендер мен қазақтар) көбінесе өзбектермен ассимиляцияланды. қаласында ұйғыр қауымдастықтар, негізінен шағын және орта бизнесте жұмыс істейтін, қоғамдық тамақтандыру және сауда саласында, соның ішінде Қытаймен ірі көтерме сату, Қашқар-Кыштақ ауылында, негізінен ауыл шаруашылығында. ;Түріктер [[Түріктер]] ең маңызды ұлттық азшылықтардың бірін құрайды. Сондай-ақ, Қырғызстан аумағында [[КСРО халықтарын жер аудару|1943 жылғы депортация]]дан кейін осында болатын [[Қарашайлар|Қарашай]] мен [[Малқарлар|малқардардың]] саны аз. Пікір бар, формалды негіздер бойынша жарияланған ресми деректер бойынша халық, өйткені ресми дереккөздердегі деректерді растау мүмкін емес. Қырғызстан халқының соңғы санағы (2009) осы сипаттағы бұзушылықтардан өтті, олар объективті ақпарат ретінде қарастырыла алмайды. == Қырғызстан тілдері == Қырғызстан мен Қазақстан Орталық Азиядағы бұрынғы КСРО-ның жалғыз республикалары болып табылады, орыс тілін мемлекеттік тіл ретінде қалыптастырған. 1989 жылдың қыркүйегінде [[Қырғыз тілі]] мемлекеттік тілге айналды. Оңтүстік Алтайға Қырғыз тілі түркі тілдерінің қыпшақ тобына Қырғыз-қыпшақ iшкi топтың жатады. бірге Оңтүстік Алтай жатады тілі, [[қырғыз-қыпшақ тілдерінде|Қырғыз-қыпшақ]] топ [[Қыпшақ тілі|қыпшақ тобы]] [[түркі тілдері]]. Басқа қыпшақ тілдерінде [[Ноғай тілі|Ноғай тілдері]] кіші топтары ([[ноғай тілі|Ноғай]] Ноғай қырғыз тіліне ең жақын деп саналуы мүмкін, [[Қарақалпақ тілі|Қарақалпақ]] және т.б.). [1920 жылдарға дейін [[араб әліпбиі]] қолданылды. 1920 жылдары [[араб әліпбиі]] қолданылды. 1928 жылы [[латын әліпбиі]] енгізілді және бейімделді, ол 1941 жылы ауыстырылды [кириллица|кириллица]. оңтүстік Альтаичпен қатар, қыпшақ түркі тілдерінің топтарының Қырғыз-Қыпшақ кіші тобына жатады. бірге Оңтүстік Алтай жатады тілі, [[қырғыз-қыпшақ тілдерінде|Қырғыз-қыпшақ]] топ [[Қыпшақ тілі|қыпшақ тобы]] [[түркі тілдері]]. тілдерді топ ([[Ноғай тілі|Ноғай]], [[Қазақ тілі|қазақ]], [[қарақалпақ тілі|Қарақалпақ]], т.б. басқа қыпшақ тілінде арасында қырғыз жақын, сондай-ақ [[ноғай тілі|Ноғай тілдері]] деп санауға болады .). [[Қазақ тілі|қазақша]], [[Қарақалпақ тілі|Қарақалпақ]] және т.б.). 1920 жылдарға дейін [[араб әліпбиі]] қолданылды. 1928 жылы [[латын әліпбиі]] енгізілді және бейімделді, ол 1941 жылы ауыстырылды [[кириллица]]. 2009 жылғы санақ бойынша,<ref>{{cite web|url=http://212.42.101.100:8088/nacstat/node/23|title=Қырғыз Республикасы халқының санағы және тұрғын үй қоры 2009 ж|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130121143551/http://212.42.101.100:8088/nacstat/node/23|archivedate=2013-01-21}}</ref> 4,1 млн. адамға, қырғыз тілі - екінші немесе екінші тіл, 2,5 млн. адамға орыс немесе орыс тілі жатады. Өзбек тілі ана тілі болып табылады, содан кейін орыс. Орыс тілі ең кең таралған екінші тіл болып табылады, Өзбек және ағылшын тілдерінде. {| class="wikitable" !Тіл атауы !Ана тілі !Екінші тіл !Тасымалдаушылардың жалпы саны |- |Қырғыз тілі |3 830 556 |271 187 |4 121 743 |- |Орыс тілі |482 243 |2 109 393 |2 591 636 |- |Өзбек тілі |772 561 |97 753 |870 314 |- |Ағылшын тілі | |28 416 |28 416 |- |Француз тілі | |641 |641 |- |Неміс тілі |50 |10 |60 |- |Басқалар |277 433 |31 411 | |} == Мерекелер == Ақпарат көзі<ref>Қырғыз Республикасының Еңбек кодексінің 113-бабы</ref>: {| class="standard" ! style="background:#efefef;" | Күндері ! style="background:#efefef;" | Атауы |- | [[желтоқсан]] айы нын 13 [[желтоқсан|күн]]і |Мұхаммед пайғамбардын(САВ) туғандар [[желтоқсан|айы күн]]і |- | Айдың өту бар | [[Ораза айт]] |- | Ораза айттан 70 күннен кейін | Құрбан айт |- | [[бұғы]] айынын 1и | 1-май Эмгекчилердин күнү |- | [[бұғы]] айынын 5и | Конституция күні |- | [[бұғы]] айынын 9у | Жеңіс күні |- | [[Тамыз]] айына 31 күн | ҚР егемендттік күндеі |} == Қырғызстандағы дін == ''Тағы қара: [[Қырғызстандағы дін]] [[Қырғызстандағы Ислам]] [[Қырғызстандағы христиан]]'' Қырғызстандағы сенушілердің басым көпшілігі - суннит мұсылмандары. Христиандар бар: православиелік, [[Қырғызстанның Апостолиялық әкімшілігі|Католиктер]] және түрлі протестанттық ағымдар. Сонымен бірге Қырғызстан - зайырлы мемлекет. Ел билігі діни қызметкерлердің діни рәсімдерді орындау үшін, республиканың заңнамасына қайшы келеді. Мысалы, 2016 жылы заң қабылданды, діни қызметкерлер өкілдерінің қылмыстық іс жүргізуде (3 жылдан 6 жылға дейін бас бостандығынан айыру) адаммен некеге тұруға қатысатын, кәбенеттік жасқа [[Некеге тұрудың ең төменгі жасы|үйленген емес]]<ref>[http://www.pravo.by/main.aspx?guid=238463 Қырғыз Республикасында кәмелетке толмаған балаларды тартуға тыйым салынады] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161120013504/http://www.pravo.by/main.aspx?guid=238463 |date=2016-11-20 }}</ref>. == Қылмыс == 2011 жылы елде 9199 адам сотталды, оның ішінде белгілі бір мамандықтары жоқ еңбекке қабілетті адамдар 79,1%<ref name=autogenerated3>Турдиев Т.И. Қырғызстанның экономикалық қауіпсіздігі мен орнықты дамуына шұғыл қауіптер туралы // Қырғыз-орыс Славян университетінің хабаршысы. — 2014. — Т. 14. — № 8. — С. 163.</ref>. 2011 жылы ұрлық (1,713 адам) үшін басым көпшілігі сотталды, есірткінің заңсыз айналымы (1,248 адам) және бұзақылық (766 адам)<ref name=autogenerated3 />. Тұтастай алғанда [[Тәуелсіз Мемлекеттер Достастығы|ТМД]], сотталғандардың басым көпшілігі ерлер (2011 жылы 89,5%)<ref name=autogenerated3/>. == Білім == Қырғызстандағы қазіргі заманғы білім беру үшін негіз кеңестік жүйе болып табылады. Тәуелсіздік алғаннан кейін білім беру саласында реформалар жүргізілді. Мектептегі білім 11 жылға есептелген, Олардың 9-ы міндетті. Бастауыш мектеп - 1-ден 4 сыныпқа дейін, 6-7 жастан 11 жасқа дейінгі балалар білім алады. Бастауыш мектепте балаларға базалық білім беріледі, Мұндай жазбаша ретінде, оқу, оқу тілдері, арифметика, Отан сабақтары, жұмыс, этика және дене тәрбиесі. Орта сыныптар 5-ден 9-шы сыныптарға дейін, 12 жастан 16 жасқа дейінгі балалар. Орта класстарда ғылыми тақырыптарды зерттей бастайды, математика, ақпараттық технологиялар, шет тілдерін тереңдетіп оқыту және т.б. Жоғары сыныптар 10-11 сыныпты құрайды. Қарамастан, 10-11 сыныпты таңдау міндетті емес, Мектеп оқушыларының 80% -ы орта мектепте оқиды. Мұнда студенттер сол тақырыпты оқып жатыр, орта сыныптағыдай, әскери істерді бастайды, сондай-ақ университетке түсуге дайындық. 11-сыныптың соңында, мектеп оқушылары қорытынды емтихандар мен Бүкіл республикалық тестілеуді (ОРТ) алады, оның қорытындысы бойынша университеттерге жұмысқа қабылдау жүргізілуде. 90-жылдардың басында мектептер жеке пәндер мен мамандықтарды жоғары деңгейде оқып-үйренді. 2000 жылы, орта қоғамдық мектептер саны болды - 1975 мектеп. Қазір олардың 2000-нан астамы бар. Үлкен қалаларда жекеменшік элиталық мектептер ашылды. Сонымен қатар, 7-17 жас аралығындағы балалар саны көп емес - 2013 жылы республикада 2901 адам болды, оның ішінде 1021 адам жұмыс істеді<ref>Сорочайкина Е. В. Тұтынушылар қоғамын қалыптастыру жағдайында заманауи жастарды әлеуметтендірудің ерекшеліктері (қырғызстанның мысалында) // Әлеуметтік ғылымдардың өзекті сұрақтары: әлеуметтану, саясаттану, философия, тарих. — 2015. — № 46. — С. 49</ref>. === ЖОО === 1990 жылы республикада тек 9 ЖОО болды, онда 58,8 мың оқушы оқиды, Тәуелсіздік жылдарында жоғары оқу орындарының саны айтарлықтай өсті және 2010 жылдың басында 52-ге жетті, оның 36-сы мемлекет. Студенттердің саны да артып, 2010 жылдың басында болды 220 мың. Республикада халықаралық «бірлескен» университеттер бар: Қырғыз-орыс (славян) университеті, Қырғыз-Түрік университетінің «Манас» және Қырғыз-түрік университетінің «Ала-Тоо», Орталық Азиядағы Америка университеті. * Қырғыз Республикасы Президентінің жанындағы Мемлекеттік басқару академиясы * Шығыс университеті. Махмуд Қашғари-Барсакан * Қырғыз Республикасының Сыртқы істер министрлігінің Дипломатиялық академиясы * Халықаралық Ататюрк-Алатоо Университеті (MOAA) * {{аударылмаған 4|Орталық Азиядағы Америка университеті||en|American university of central asia}} (АУЦА) * Бішкек қаржы-экономикалық академиясы (БФЭА) * Бішкек гуманитарлық университеті (БГУ) * Қырғыз экономикалық университеті (КЭУ) * Экономика және бизнес университеті (УЭП) * Қырғыз Республикасы Үкіметі жанындағы Қырғыз Мемлекеттік Құқық Академиясы (КСКА) * Қырғыз мемлекеттік медицина академиясы (ҚММА) * Қырғыз мемлекеттік дене тәрбиесі және спорт академиясы (КГАФКИ) * Қырғыз ұлттық аграрлық университеті. К.И. Скрябин (КУАУ) * Ыстықкөл мемлекеттік университеті. Қасым Тыныстанов (ИГУ) * Қырғыз мемлекеттік педагогикалық университеті ат. Арабаева * Нарын мемлекеттік университеті. С.Нааматова (НГУ) * Ош мемлекеттік университеті (Ош мемлекеттік университеті) * Ош технологиялық университеті. Академик М.Адышев (Ошту) * [[А.Мырсабеков атындағы Ош гуманитарлық-педагогикалық институты|Ош гуманитарлық-педагогикалық институты (ОГПИ)]] * Ош мемлекеттік әлеуметтік университеті (ОҚМУ) * МС-ның Ош филиалы * Орталық Азиядағы Ош университеті * Қырғыз мемлекеттік заң академиясы. Әділ Мұрат ұлы * Қырғыз мемлекеттік құрылыс, көлік және сәулет университеті (КМКТАУ) * [[Жүсіп Баласағұни атындағы Қырғыз Ұлттық Универсиеті]] * Борис Ельцин атындағы Қырғыз-Ресей Славян Университеті (КРСУ) * Қырғыз мемлекеттік техникалық университеті И.Раззакова (ҚарМТУ) * Орталық Азиядағы Халықаралық Университет (МУЦА) * Қырғызстанның халықаралық университеті (МУК) * Қырғыз-түрік университеті «Манас» (КТМУ) * Қырғыз Республикасы Қарулы Күштерінің Әскери институты Кеңес Одағының Батыры генерал-лейтенанты К. Усенбековтың есімі берілген * Жалал-Абад мемлекеттік университеті (ДжАГУ) * Баткен мемлекеттік университеті (БатГУ) == Дереккөздер == {{дереккөздер|2}} {{Навигациялық блок |тақырып = Қырғызстан |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Азия елдері |Орталық Азия |ЭЫҰ |ТМД |Еуразия Экономикалық Қауымдастығы |ҰҚШҰ |Түркі кеңесі |Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы |ТҮРКСОЙ |Ислам Әріптестік Ұйымы }} [[Санат:Қырғызстан|*]] [[Санат:Посткеңестік елдер]] gvrb7vwcwldmd46arbsilkkn2r9x70u 0 1670 3055788 2975148 2022-07-30T16:05:11Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Әкімшілік бөлінісі */ wikitext text/x-wiki {{Қазақстан облысы |облыстың атауы = Түркістан облысы |елтаңба = South Kazakhstan province seal.png |карта = {{Қазақстан облысы (карта)|Түркістан облысы|330|center|bottom-right|кедергілер=иә|жылжыту=15|тақырыбы=}} |әкімшілік бірліктің картасы = |lat_dir = N |lat_deg = 43 |lat_min = 00 |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = 68 |lon_min = 30 |lon_sec = |region = KZ-ZHA |облыс орталығы = [[Түркістан (қала)|Түркістан]] |құрылған уақыты = [[10 наурыз]] [[1932 жыл|1932]] жылы |аудандар саны = 11 |ауылдық округтер саны = |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = |ауылдар саны = |тұрғыны = {{өсім}} 1 973 331<ref name="stat1">{{Cite web|url=https://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT287264|title=2018 жылдың басынан 2018 жылдың 1 қарашасына дейінгі Қазақстан Республикасы халық санының өзгеруі туралы|publisher=Қазақстан Республикасы Ұлттық Экономика министрлігі Статистика комитеті|accessdate=2019-01-03}}</ref> |санақ жылы = 2018 |халық саны бойынша орны = 2-ші |тығыздығы = 16,97 |тығыздығы бойынша орны = 1-ші |ұлттық құрамы = [[қазақтар]] (72,90 %)<br>[[өзбектер]] (17,18 %)<br>[[орыстар]] (4,40 %)<br>[[тәжіктер]] (1,26 %)<br>басқалары (4,26 %)<ref>[http://stat.gov.kz/getImg?id=ESTAT260594 2018 ж. Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны]</ref> |жер аумағы = 116 280 |жер аумағы бойынша орны = 13-ші |су ауданы = |ЖІӨ = |ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ жылы = |жан басына шаққанда ЖІӨ = |экономикалық аудан = [[Оңтүстік Қазақстан]] |ресми тілі = қазақша |әкімі = [[Өмірзақ Естайұлы Шөкеев|Өмірзақ Шөкеев]] |ISO 3166-2 коды = KZ-YUZ |телефон коды = +7 725х xx-xx-xx |пошта индекстері = 16 xxxx |kólik kody =13 |сайты = http://ontustik.gov.kz/ |ортаққордағы санаты = South Kazakhstan Province }} '''Түркістан облысы''' (2018 ж. дейін Оңтүстік Қазақстан облысы) – [[Қазақстан|Қазақстан Республикасы]]ның оңтүстігіндегі [[әкімшілік-аумақтық бөлініс]]. 1932 жылы 10 наурызда құрылған. 1962–1992 жылы Шымкент облысы деп аталды. Ал 2018 жылғы 19 маусымда Қазақстан Президентінің жарлығымен Оңтүстік Қазақстан облысы Түркістан деп аталды, ал оның әкімшілік орталығы Шымкенттен Түркістанға ауыстырылды; Шымкент республикалық маңызы бар қала мәртебесін алып, Оңтүстік Қазақстан облысының құрамынан алынды. Аумағы 117,3 мың км². Тұрғыны 2000000 адам (2018ж). Орталығы – [[Түркістан (қала)|Түркістан]] қаласы Солтүстігінде [[Қарағанды облысы|Қарағанды]], шығысында [[Жамбыл облысы|Жамбыл]], батысында [[Қызылорда облысы|Қызылорда облыстарымен]], оңтүстігінде [[Өзбекстан|Өзбекстан Республикасымен]] шектеседі. Облыс құрамында 11 әкімшілік аудан, 4 қалалық әкімдік, 7 қала (Шымкенттен басқа), 13 кент, 171 ауылдық округ, 932 ауыл бар.<ref>Қазақ энциклопедиясы, 7 том</ref> == Табиғаты == [[Жер бедері]]. Түркістан облысының жер бедері негізінен жазық (орташа биіктігі 200 – 500 м). Солтүстігінде тасты-сазды Бетпақдала шөлінің оңтүстік-батысы, Ащыкөл ойысы, Тоғызкентау жоны, Шу өзенінің төменгі ағысы және Мойынқұм құмды алқабының батыс бөлігі орналасқан. Облыстың орталық бөлігін Қаратау жотасы солтүстік-батыстан оңтүстік-шығысқа қарай екіге бөліп жатыр. Оның ең биік жері – Бессаз (Мыңжылқы) тауы (2176 м). Қаратаудың оңтүстік-шығысында [[Боралдай жотасы|Боралдай]] (1400 – 1600 м) жотасы орналасқан. Облыс жерінің оңтүстік-шығысын Батыс Тянь-Шань-ның сілемдері (Өгем жотасы), Қаржантау (2800 – 2900 м), Қазығұрт тауы (1700 м), Талас Алатауының батыс сілемдері – Кіші Ақсу (2577 м), [[Алатау таулары|Алатау]] (3137 м) таулары қамтиды. Облыстың ең биік жері – Сайрам шыңы (4299 м). Оңтүстік-батысында [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]] құмы, [[Қарақтау]] тауы (388 м), оңтүстігінде Шардара даласы, Ызақұдық құмы, Қауынбай молда (321 м), Белтау (592 м) жоталары, қиыр оңтүстігін Мырзашөл алып жатыр. == Геологиясы мен кен байлықтары == Облыс жерінің көпшілік бөлігі [[Тұран]][ плитасының құрамына кіреді. Геологиялық құрылымы негізінен кембрийлік, девондық, тас көмірлік жыныстардан (тақтатас, құмтас, әктас), таулы бөлігі төменгі палеозойлық жыныстардан (құмтас, гранит, конгломерат, жоталар аралығындағы ойыстар девонның қызыл түсті шөгінділеріне толған) түзілген. Жер қойнауынан полиметалл, қоңыр көмір, темір, уран кентастары, фосфорит, вермикулит, тальк, барит, гипс, отқа төзімді саз, әктас, гранит, мәрмәр, кварц, т.б. кен байлықтары барланған. Қаратауда Ащысай, Мырғалымсай, Байжансай қорғасын-мырыш кеніштері 20 ғасырдың 40- 40-жылдарынан жұмыс істейді. Республикада уран кентастарының қоры жағынан бірінші орын, фосфорит және темір кентасының қоры жағынан үшінші орын алады. == Климаты == Облыстың [[климат]]ы континенттік. Қысы қысқа, жұмсақ, қар жамылғысы жұқа, тұрақсыз. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы солтүстігінде –7 – 9°С, оңт-нде –2 – 4°С. Жазы ұзақ, ыстық, қуаң және аңызақты. [[Шілде]] айының жылдық орташа температурасы 25 – 29°С. Шөлді аймағында жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 100 – 150 мм, тау алдында 300 – 500 мм, биік таулы бөлігінде 800 мм. == Гидрографиясы == [[Сурет:Kzk delenie.png|thumb|alt=A.|Түркістан облысы]] Өзендері облыс аумағында біркелкі таралмаған. Түркістан облысы жерінің оңтүстігінен солтүстік-батысына қарай Сырдария өзені ағып өтеді. Сырдарияға [[Арыс]] (378 км), [[Келес]] (241 км), [[Құркелес]] (98 км) өзендері құяды. Халқы тығыз орналасқан оңтүстік-шығысында [[Арыс өзені]]нің салалары: Бадам, Сайрамсу, Ақсу, Жабағылы, Машат, Дауылбаба, Боралдай өзендерінің шаруашылық маңызы зор. Қаратау жотасынан басталатын Бөген, Шаян, Арыстанды, [[Шылбыр]], [[Байылдыр]], [[Көксарай өзені|Көксарай]], т.б. өзендер облыс орталығын сумен қамтамасыз етеді. Шу өз-нің төм. ағысында суы аз, тек көктемде қар еріген кезде ғана суы молайып, Созақ ауданының шаруашылықтарын суландырады. Шардара (ауданы 400 км², су көлемі 5200 млн м³), Бөген (су көлемі 377 млн м³), Бадам (су көлемі 61,5 млн м³), т.б. бөгендер салынған. Арыс өзенінен Арыс – Түркістан, Өзбекстан жеріндегі Сырдариядан Достық (бұрынғы Киров атындағы), Шардара ауданында Қызылқұм магистралды каналдары тартылған. Облыс көлдері негізінен таяз және тұзды, көктемде суға толып, жазда құрғап, сорға айналады. Ірі көлдері: Ақжайқын (48,2 км²), Қызылкөл (17,5 км²), одан басқа Қалдыкөл, Шүйнеккөл, Тұздықдүме, т.б. ұсақ көлдер бар. Жер асты суының қоры мол.[[Сурет:Syrdrya River.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Сырдария өзені]]''.]] == Топырағы, өсімдік және жануарлар дүниесі == Облыстың жазық бөлігінде топырақ жамылғысын сұр, сортаңды сұр, бозғылт сұр, құмды, құмдақты топырақ құрайды. Тау етегінде шалғындық, таудың қызыл қоңыр топырағы таралған. Негізінен шөл белдеміне тән өсімдік жамылғысы қалыптасқан. Сексеуіл, жүзгін, жусан, күйреуік, бұйырғын, ши, жантақ, еркекшөп; [[Сырдария]], [[Шу (өзен)|Шу өзенінің]] аңғарларында жиде, жыңғыл, тал; тау етегінде бетегелі-жусанды дала, тауларында жеміс ағаштары, арша, альпілік шалғын өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, қоян, қарсақ, елік, арқар, таутеке, жабайы шошқа, қоңыр аю, барыс, сусар, борсық, шөлді аймақтарда бауырымен жорғалаушылардың түрлері тіршілік етеді. Құстардан ұлар, кекілік, бүркіт, шіл, торғайдың көптеген түрлері мекендейді. Табиғи өсімдіктерді, жануарлар дүниесін сақтап қалу үшін [[Төле би ауданы|Төле би]], [[Түлкібас ауданы|Түлкібас]] аудандары аумағында мемлекеттік [[Ақсу-Жабағылы қорығы]] (1926) ұйымдастырылған. == Халқы == [[Сурет:The ark in Shymkent-city 2.jpg|thumb| alt=A.|[[Шымкент]] қаласы]] Түркістан облысында республика халқының 15%-ы тұрады (2011). Тұрғындарының орташа тығыздығы 1 км²-ге 18,6 адамнан келеді. Республика бойынша бала туу жөніндегі ең жоғарғы көрсеткішке (1000 адамға 22,6 сәбиден келеді) және халық санының табиғи өсуінің ең жоғары шамасына (32,5 мың адамнан астам) жетті. Облыс халқының басым бөлігін [[қазақтар]] (70,24%) құрайды, одан басқа өзбек (17,1%), орыс (7,2%), татар (1,2%), Әзірбайжан, тәжік, түрік, т.б. ұлт өкілдері тұрады. Мақтаарал, Шардара, Сайрам, [[Сарыағаш ауданы]]нда тұрғындар жиі қоныстанған. Облыс тұрғындарының 47%-ы қалада, 53%-ы ауылда тұрады. Түркістан облысы халқының саны<ref>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-division.htm|title=Division of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}</ref><ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/kaz_pop.php Қазақстан Республикасының облыстары, қалалары және аудандары бойынша халық саны, 2003-2012]</ref> {| class="wikitable" |- ! 1970!! 1979!! 1989!! 1999!! 2003!! 2004!! 2005!! 2006!! 2007 |- |1 287 431 |1 566 794 |1 831 486 |1 978 339 |2 111 893 |2 150 256 |2 193 556 |2 233 568 |2 282 474 |} {| class="wikitable" |- !2008!! 2009!! 2010!! 2011!! 2012!! 2013!! 2014!! 2015!! 2016!! |- |2 331 505 |2 462 782 |2 511 698 |2 567 707 |2 621 488 |2 678 889 |2 733 279 |2 788 404 |2 841 307 |} == Шаруашылығы == Түркістан облысы – республикадағы өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының барлық салалары дамыған, еңбек ресурстары жеткілікті аймақ. Облыс кәсіпорындары Қазақстандағы барлық өнеркәсіп өнімдерінің 5,9%-ын өндіреді. Елімізде шығарылатын трансформаторлардың 98,6%-ы, фармацевтикалық препараттардың 70,1%-ы, минералды және газды сулардың 51,5%-ы, мотор майының, бензиннің 38,9%-ы, рафинатты қорғасынның 23,6%-ы, сыраның 23,6%-ы, цементтің 19,7%-ы, экскаватор, мақта талшығы, мақта майының барлығы дерлік Түркістан облысында өндіріледі. Облыс тері шикізаты, жеміс, көкөніс, жүзім, бақша, макарон өнімдерінің ірі өндірушісі болып табылады. == Өнеркәсібі == Облыстың өнеркәсіп мүмкіндіктерін негізінен [[мұнай]] өңдеуші және металлургия кәсіпорындары құрайды. Түсті металлургия, машина жасау, химия, мұнай өңдеу, [[тамақ]] өнеркәсібі, әсіресе, Шымкент, [[Кентaу]] қалаларында жақсы дамуда. Облыс өнеркәсібінде 147 ірі және орта кәсіпорын бар. Мұнай-химия өнеркәсібі саласындағы ірі кәсіпорындар: “ПетроКазахстанОйл Продактс” ААҚ (мұнай өңдеу) және “ИнтеркомШина” ААҚ (шина шығару). Металлургия өнеркәсібіндегі басты кәсіпорын “Южполиметалл” ЖАҚ (қорғасын, мырыш, т.б. өнімдер); машина жасау саласының жетекші кәсіпорындары: “Карданвал” ААҚ (автомобильдер мен тракторлар үшін кардан біліктерін шығаратын), “Южмаш-К” ЖАҚ (ұстаханалық-престеу машиналары мен қосалқы бөлшектерін шығару), “Экскаватор” ААҚ, “Кентау трансформатор зауыты” ААҚ, “Түркістан-насос” ААҚ; құрылыс өнеркәсібінен “Шымкентцемент” ААҚ; химия өнеркәсібінен – “Химфарм” ААҚ (дәрі-дәрмек өнімдерін шығару); жеңіл өнеркәсіптен “Восход” ААҚ, “Эластик” ААҚ, “Адал” ЖШС, т.б. жұмыс істеуде. Тамақ өнеркәсібі саласындағы жетекші кәсіпорындарды “Шымкент-май”, “Қайнар”, “Шымкент сыра”, “Бахус-Деронсек” АҚ-дары, “Арай”, “Амангелді” ЖШС-тері, т.б. құрайды. Сарыағаштың минералды суын шығарумен “Әсем-ай”, “Алекс” ЖШС-тері айналысады. [[Темекі]] өнімдерін JTL “Central Asіa” ЖАҚ-ы шығарады. == Ауыл шаруашылығы == Облыстың ауыл шаруашылығына жарамды жерінің аумағы 10,3 млн га, оның ішінде жыртылатын жер аумағы 0,8 млн га. [[Ауыл шаруашылығы]]нда 63,3 мың шаруа (фермер) қожалығы, 956 ӨК, 6 АҚ, 608 ЖШС жұмыс істейді. Олар жалпы респ. ауыл шаруашылығы өнімінің 12,2%-ын береді. Ауыл шаруашылығының басты саласына стратегиялық маңызы бар мақта өсіру мен өндіру жатады. Оның егіс көлемі 170 мың га-ға (егіс көлемінің 30%-ы) жетті. Шитті мақтаны өңдеумен жылдық қуаты 650 мың тонналық 19 мақта зауыты айналысады. Олар облыстың Мақтаарал, Сарыағаш, Шардара ауданында және Түркістан қалалық әкімдігі жерінде орналасқан. Облыс әкімшілігі 2003 жылдың соңында мақта иіру фабрикаларының құрылысын бастады. [[Егін]]нің орташа жылдық өнімі: бидай – 400 мың т, күріш – 10 мың т, шитті мақта – 360 мың т, көкөніс – 400 мың т, бақша өнімдері – 291 мың т, картоп – 115 мың т. 2004 ж. мал саны: ірі қара – 603 мың, қой-ешкі – 3 млн., жылқы – 119 мың, түйе – 14 мың, құс – 1,8 млн., шошқа – 22 мың басқа жетті. == Көлігі == [[Сурет:Boeing 747-Shymkent.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Шымкент әуежайы]]''.]] Облыс экономикасының тұрақты дамуында темір жол тасымалының үлесі басым. Маңызды темір жол тармақтары: [[Орынбор]] – Ташкент, [[Түркістан (қала)|Түркістан]] – Сібір темір жол Темір жолдың жалпы ұзындығы 443 км-ден асады, қызмет ету шектері Шеңгелді – Арыс және Түркістан – Арыс – Түлкібас станцияларының аралықтары. Автомобиль жолының жалпы ұзындығы 5200 км, оның 800 км-ден астамы республикалық, 4470 км жергілікті маңызы бар жолдар. Облыс жеріндегі ірі автомагистралдар: Алматы – [[Ташкент]], Шымкент – Қызылорда, Шымкент – Жуантөбе. Әуе көлігі жүйесінде “Шымкент әуежайы” ААҚ халықаралық тікелей және транзиттік авиарейстерді жүзеге асыруға қолайлы. Облыс жерінен Бұхара – Шымкент – Алматы газ құбыры, Омбы – Павлодар – Шымкент мұнай құбыры өтеді. == Білім беру, денсаулық сақтау, мәдениеті және мәдени мұралары == Облыста жалпы білім беретін 1007 мектеп, 22 кәсіптік-техникалық мектеп, 36 колледж, 115 мектепке дейінгі мекеме бар (2004). М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік университеті, Оңтүстік Қазақстан мемлекеттік медицина академиясы, М.Сапарбаев атынд. Оңтүстік Қазақстан гуманитарлық институты, [[Қожа Ахмет Ясауи|Қожа Ахмет Иасауи]] атындағы халықаралық қазақ-түрік университетті және бірнеше мемлекеттік емес жоғарұы оқу орындары студенттерге білім беруде. Облыста 931 мемлекеттік медицина ұйым, оның ішінде 542 фельдштік-акушерлік пункт, 131 отбасылық дәрігерлік амбулатория, 60 ауылдық телімдік аурухана, 12 орталық аудандық және 5 аудандық аурухана, санспединстанция-эпидемиологиялық станция жұмыс істейді. Қарт адамдарға арнап “Ардагерлер үйі”, балаларға “Тау самалы” оқыту-сауықтыру орталық ашылған. Облыс аумағында елімізге белгілі Сарыағаш минералды суына негізделіп ашылған “Сарыағаш” шипажайы, “[[Арман]]” санаторийі, “Манкент” санаторий-профилакторийі, т.б. “Шымған”, “Денсаулық”, “Мейірім” сауықтыру орталықтары бар. 365 кітапхана, 9 музей, 6 кинотеатр, 6 театр (3 драма, 2 сазды, 1 қуыршақ), хайуанаттар саябағы, 366 мәдени-демалыс, 2865 спорт-сауықтыру мекемесі жұмыс істейді. Облыстық “Оңтүстік Қазақстан”, “Южный Казахстан”, “Жанубий Қозоғистон” газеттері қазақ, орыс, өзбек тілдерінде шығады. Облыс аумағында Ұлы Жібек жолы өткен көне қалалар (Исфиджаб, Иасы, Сауран, Отырар, т.б.) мен қорғандар болған. 802 тарихи және мәдени ескерткіш, оның ішінде 582 археологиялық, 42 тарихи, 11 монументтік өнер ескерткіштері; дүние жүзіне белгілі қасиетті Қожа Ахмет Ясауи кесенесі Түркістан қаласында орналасқан. Бәйдібек ата кесенесі, Домалақ ана кесенесі, Қарабатыр кесенесі (Бәйдібек ауданы), Арыстан баб кесенесі (Отырар ауданы), Баб ата күмбезі, Қарабура әулие кесенесі (Созақ ауданы), Қарашаш ана күмбезі, Ибраһим ата күмбезі, [[Қажымұқан Мұңайтпасұлы]]ның кесенесі мен мұражайы (Ордабасы ауданы) бар. ==Әкімшілік бөлінісі == [[File:Туркестанская область 2018.png|350px]] Әкімшілік-аумақтық бөлінісінде 14 аудан және 3 қала бар. # [[Бәйдібек ауданы]] # [[Жетісай ауданы]] # [[Қазығұрт ауданы]] # [[Келес ауданы]] # [[Мақтаарал ауданы]] # [[Ордабасы ауданы]] # [[Отырар ауданы]] # [[Сайрам ауданы]] # [[Сарыағаш ауданы]] # [[Сауран ауданы]] # [[Созақ ауданы]] # [[Төле би ауданы]] # [[Түлкібас ауданы]] # [[Шардара ауданы]] # [[Арыс]] қаласы # [[Кентау|Кентау]] қаласы # [[Түркістан (қала)|Түркістан]] қаласы == Түркістан облысының экономикасы == Облыс экономикасын дамытуға 293,9 млрд теңге инвестиция тартылып, алдыңғы жылдың сәйкес мерзімімен салыстырғанда 6,2 пайызға артты. Негізгі инвестициялық салымдарды шағын кәсіпорындар жүзеге асырған, олардың көлемі 144,4 млрд теңгені құрап, өткен жылдың сәйкес мерзімімен 23,4 пайызға артты. ===Еңбек ресурстары=== Түркістан облысының өндірістік-экономикалық мүмкіндіктері мол. Олардың негізін орасан зор табиғи қорлар мен жеткілікті еңбек ресурстары құрайды. Уран қоры жөнінен облыс Қазақстанда бірінші, фосфориттер мен темір рудасы бойынша – үшінші орынды иеленеді. ===Қазбалардың баланстық қоры=== Жалпы, қатты пайдалы қазбалардың баланстық қоры мен болжам ресурстары бойынша облыстағы жер қойнауының байлығы 240 млрд АҚШ долларына тең бағаланады. Оның ішінде:<br /> − бокситтер,<br /> − темір рудасы,<br /> − уран,<br /> − қорғасын мен мырыш,<br /> − көмір маңызды орында. <br /> ===Кен орындары=== Барланған кен орындары мен геологиялық барлау нысандарын игеруге қажетті ресурстарды өнеркәсіптік дәрежеге ауыстыруға, оларды игеру жұмыстарына 2,0 млрлд АҚШ доллары шамасында қаражат қажет. Алғашқы кезекте мынадай кен орындары игерілуі тиіс:<br /> - Шу-Сарысу және Сырдария ойпаттарындағы уран кен орындары (Жалпақ және Мыңқұдық);<br /> - Күмісті кенді ауданындағы алтын кен орны;<br /> - Жабағылыдағы Ванадий кен орны;<br /> - Өгем жотасындағы қорғасын, мырыш, вольфрам кен орны;<br /> - Придорожный мен орталықтағы көмірсутектер кен орны. ===Ірі кәсіпорындар=== Мақта, тері шикізаттарын, өсімдік майын, жеміс-жидек, көкөніс, жүзім, бау-бақша, макарон, темекі, сыра және басқа да алкогольсіз сусын өнімдерін өндіріп, тапсыруды қамтамасыз ететін ең ірі кәсіпорындар осы облыста. Сонымен бірге, облыста қорғасын, цемент, мұнай өнімдері, күкірт қышқылы, шифер, автотрактор шиналары, экскаватор, трансформаторлар, майлы ажыратқыштар, шұлық-ұйық, тігін бұйымдары, жиһаз түрлері шығарылады. ===Автокөлік саласы=== Облыста екі бағыт бойынша жалпы ұзындығы 445 километр темір жолдар, ұзындығы 5,3 мың километр автокөлік жолдары, оның ішінде қатты жабындылы 5,1 мың километр жол бар. Азаматтық авация ұзындығы 27000 ауа белдеулерінде жұмыс істейді. Облыс орталығы халықаралық Орынбор-Ташкент және Түсркістан-Сібір теміржол тораптарының тоғысында орналасқан. Сонымен қатар, облыс аумағы арқылы Ташкент-Шымкент-Тараз-Алматы және Ташкент-Шымкент-Түркістан-Самара автокөлік күре жолдары өтіп жатыр<ref>Өркендеген, көркемдеген Оңтүстік кітабы. “АСА” баспа үйі” ЖШС, 2014</ref>. == Түркістан облысының кәсіпкерлік саласы == “Кәсіпкерлерге қызмет көрсету орталығы” 33825 кәсіпкерге көмек көрсетті,10147 кәсіпкерді бейімдеу курстарынан өткізді, 2359 рұқсат құжаттарын “1 терезе” арқылы рәсімдеді, 2178 жобаның қаржыландыруына септігін тигізді. ===Жетістіктері=== Ағымдағы жылдың 1-шілдесінде белсенді шағын және орта кәсіпкерлік субъектілерінің саны 114,7 мыңға жетті. <br /> Сонымен бірге, кәсіпкерлерді қолдау мақсатында Шымкент қаласында “кәсіпкерлер мектебі” ашылды. Ағымдағы жылы типтік жоба бойынша барлық аудан, қалаларда кәсіпкерлік мектептерінің құрылыс басталды. ===Жаңа жобалар=== Жыл басынан “Бизнестің жол картасы - 2020” бағдарламасы аясында 50,7 млрд теңгеге 93 жоба мақұлданды (2013жылы - 82 жоба, 24,2 млрд тг)(5 жылда 2009-2010 жж – 4095 жоба, 6737 жұмыс орны ашылды). Оның ішінде :<br /> - несиелердің пайыздық мөлшерлемесін субсидиялау үшін құны 21,7 млрд теңгені құрайтын 57 жоба;<br /> - несиелерді ішінара кепілдендіру арқылы жалпы құны 293,7 млн теңгені құрайтын 7 жоба;<br /> - қажиетті инфрақұрылмен қамтамасыз ету бойынша құны 28,7 млрд тг құрайтын 21 жоба;<br /> - “гранттық қаржыландыру” бойынша 35,9 млн тг грант 8 жобаға бөлінді. “Максисум” АИО тарпынан есепті кезеңде 2,4 млрд теңгеге 776 жоба қаржыландырылып, 578 тұрақты жұмыс орны ашылды. Жобаның 90 пайыздан астамы ауылдық жерлерде (5 жылда 2009-2013 жылдары – 8673 жобы, 27915 жұмыс орны ашылды). ===Шетел технологияларын трансферттеу=== Шетел технологияларын трансферттеуге және инвестиция тарту мақсатында құрылған “Шымкент инновация” ЖШС-інің жұмыс ауқымы артуда. Азия (Малайзия, Индонезия және Оңтүстік Корея) және Түркия елдеріне іскрелік қарым-қатынас орнату нәтижесінде машина жасау, фармацевтика, ауыл шаруашылығы, тамақ өндірісі, құрылыс, индустрия және туризм салаларында 19 жоғары технологиялық жобаларды өңірде жүзеге асыру жөнінде алдын ала келісімшарт түзілді. Осы жобалар есебінен облысқа 400млн АҚШ доллардан астам инвестиция тарту күтілуде. Өңірге 10-нан астам дипломатиялық миссиялар және шетелдік компаниялардың өкілдері қабылданды (Малайзия, АҚШ, Италия, Болгария, Түркия, Оңтүстік Корея, Индонезия, Ресей, Австрия және т.б.). 2014 жылдың қаңтар-мамырында сыртқы сауда айналымының көлемі 1,5 млрд АҚШ доллар, оның ішінде: экспорт – 869,9 млн АҚШ доллар, импорт – 638,0 млн АҚШ доллар құрады.<ref>Өркендеген, көркемдеген Оңтүстік кітабы. “АСА” баспа үйі” ЖШС, 2014</ref> == Түркістан облысының жылыжай шаруашылығы == Жылыжай көлемі 5 жылда 126 гектардан 900 гектарға жетті (7 есе). Республикадағы үлесі – 87%. ===Ерекшелігі=== Түркістан облысы – елдегі жылыжай шаруашылығын дамытуда сөзсіз көшбасшылық орынды иеленді. ОҚО ауылшаруашылық басқармасының деректері бойынша, ҚР-дағы жыл бойы көкөніс өндіруге бөлінген аудандардың 85 пайызы ОҚО-на тиесілі екен. ===Тамшылатып суғару әдісі=== Тамшылатып суғару әдісі 5 жылда 2,1 мың гектардан 33 мың гектарға жетті (16 есе). Республикадағы үлесі – 83%. Республика халқын жеміс-жидек өнімімен және жүзіммен толық қамтамасыз ету үшін облыста озық технологияларды енгізу, соның ішінде бақ егу жұмыстары қарқынды жүргізілуде. Бұл бағытта облыста “Бақ өсіру және жүзім шаруашылығын қарқынды дамыту шараларының 2014-2016 жылдарғы арналған кешенді жоспары” бекітілді. ===Жылыжайда ағаш өсіру=== Шымкент қаласының жасыл белдеуі1564 га жерге 1 млн түп ағаш көшеттері егілген. 8 су ұңғымасы іске қосылған, оған қоса тағы 2 су ұңғымасының құрылысы қолға алынған. Бүгінгі таңда мұнда қарағаш, үйеңкі, шаған, бадм, өрік, алма сынды ағаш көшеттері бой алып, халқы күн санап артып келе жатқан қаланың экологиялық ахуалын жақсартып келеді.<ref>Өркендеген, көркемдеген Оңтүстік кітабы. “АСА” баспа үйі” ЖШС, 2014</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтеме == * [http://www.dmoz.org/World/Kazakh/Региондық/Азия/Қазақстан/Әкiмшiлiк-аумақтық_құрылысы/Оңтүстік_Қазақстан_облысы Түркістан облысы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170309225658/https://www.dmoz.org/World/Kazakh/%D0%A0%D0%B5%D0%B3%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B4%D1%8B%D2%9B/%D0%90%D0%B7%D0%B8%D1%8F/%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD/%D3%98%D0%BAi%D0%BC%D1%88i%D0%BBi%D0%BA-%D0%B0%D1%83%D0%BC%D0%B0%D2%9B%D1%82%D1%8B%D2%9B_%D2%9B%D2%B1%D1%80%D1%8B%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/%D0%9E%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D0%BE%D0%B1%D0%BB%D1%8B%D1%81%D1%8B/ |date=2017-03-09 }} в [[Ашық Тізімдеме Жобасы|Ашық Тізімдеме Жобасы (ODP)]] {{Қазақстан Республикасының әкімшілік аумақтары}} {{Түркістан облысы}} [[Санат:Түркістан облысы]] a33msw6jibp003nfh9zkaav3wjccshx 0 3403 3055789 3037529 2022-07-30T16:06:40Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Қала |атауы = Павлодар |сурет ={{Photomontage |photo1a = Город Павлодар, Казахстан. Здание акимата Павлодарской области.jpg |photo2a = Pavlodar Theatre Ayimautov.JPG |photo2b = Pavlodar Friendship House.JPG |photo3a = Sultammahmut Toraygirov monument.jpg |photo3b = P8250011.JPG |photo4a = Республика Казахстан, г. Павлодар. Вид на центральный собор, КазТрансОйл, КДЦ им. Естая.JPG |photo4b = Республика Казахстан, г. Павлодар. Салют. Центральная набережная. Ночной снимок.JPG |spacing = 2 |position = center |color_border = white |color = white |size = 266 |foot_montage = }} |әкімшілік күйі = Облыс орталығы |елтаңба = Paulodar tanba.png |ту = Paulodar tanba2.png |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg= 52|lat_min= 18|lat_sec= |lon_deg= 76|lon_min= 57|lon_sec= |CoordAddon=type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасының өлшемi = 300 |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Павлодар |кестедегі облыс = Павлодар облысы |ауданы = |кестедегі аудан = |мекен түрі = |мекені = |кестедегі мекен = |ішкі бөлінісі = |әкімі = Иманісләм Ержан Иманісләмұлы |құрылған уақыты = 1720 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = 1861 |жер аумағы = 637,8 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 333 554 |санақ жылы = 2019<ref>[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref> |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = [[қазақтар]] 47,00 % <br /> [[орыстар]] 41,00 % <br /> [[украиндар]] 4,00 % <br /> [[немістер]] 2,00% <br /> [[татарлар]] 2,00 % <br /> [[белорустар]] 0,86 % <br /> басқалары 3,14 %<ref name="stat.kz2">[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының ұлттық құрамы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}</ref> |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = павлодарлық |телефон коды = 7182 |пошта индекстері = 140000 — 140017 |автомобиль коды = S, 14 |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Pavlodar |сайты = http://akimat-pvl.gov.kz/ |сайт тілі = kz |сайт тілі 2 = ru |сайт тілі 3 = }} '''Павлодар''' — [[Қазақстан]]ның солтүстік-шығысындағы қала ([[1861 жыл|1861]] жылдан), өзімен аттас облыс орталығы ([[1938 жыл|1938]] жылдан), ірі [[Темір жол стансасы|темір жол станциясы]], [[өзен айлағы]] және әуе порты. Тұрғыны 333 554 адам (2019<ref>[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]</ref>). Қала Құлынды даласының оңтүстік-батыс шеті саналатын [[Ертіс|Ертіс өзені]]нің оң жағасында, теңіз деңгейінен 135 м биіктікте орналасқан. Іргесі 17 ғасырдың аяғында Ертіс өзенінің маңындағы көлдерден тұз өндіруге байланысты қаланған. ==Тарих== * [[1720 жыл|1720]] жылы оның негізінде Коряков әскери бекінісі (форпост) салынды. * [[1838 жыл|1838]] жылы [[Ямышов]] қамалынан әскери бөлімнің көшірілуіне байланысты [[Коряков станциясы]] салынды. * [[1861 жыл|1861]] жылы форпост Павлодар деп аталды да, облыстар құрылуына сәйкес [[Семей облысы (Ресей империясы)|Семей облысы]]на қарасты [[Павлодар уезі]]нің орталығына айналды. * [[1932 жыл|1932]] жылға дейін округтік қала орталығы болды. * [[1932 жыл|1932]] – [[1938 жыл|1938]] жылдары [[Шығыс Қазақстан облысы]]нда аудан орталығы болды. Кеңес өкіметіне дейін Павлодар негізінен ауыл шаруашылығы шикізаттарын өңдейтін, [[техника]]мен нашар жабдықталған кішігірім кәсіпорындардан тұратын өнеркәсіп пен сауда орталығы ғана болды. Мәдени-ағарту мекемелерінен небары 6 бастауыш мектеп, 1 қоғамдық кітапхана мен клуб жұмыс істеді. * Қаланың ірі өнеркәсіп орталығына айналуына [[1938 жыл|1938]] жылы өзімен аттас облыстың құрылуы және [[1953 жыл|1953]] жылы [[Оңтүстік Сібір темір жол магистралі]]нің салынуы үлкен әсер етті. ==Тұрғындары== Павлодар қаласы халқының саны<ref>{{cite web|url=http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm|title=City & town of Kazakhstan|publisher=pop-stat.mashke.org|lang=en|accessdate=2016-03-29}}</ref> {| class="wikitable" |- ! 1897 !!1959 !!1970 !!1979 !!1989 !!1991 !!1999 !!2004 !!2005!! 2006 |- |7738 |90 096 |187 070 |272 895 |330 748 |342 500 |300 503 |286 538 |291 408 |295 696 |} {| class="wikitable" |- ! 2007!! 2008!! 2009!! 2010!! 2011!! 2012!!2013!! 2014!! 2015 !! 2016 |- |300 226 |303 955 |317 289 |320 362 |322 037 |322 305 |325 465 |329 839 |332 771 |335 185 |} Тұрғындар саны — 333 479 адам (1 қаңтар 2012 ж. бойынша), бірнеше ауылдық аймақтарындағы тұрғындарымен қоса 360 502 адам (1 қаңтар 2020 жылғы санақ бойынша). Ұлттық құрамы (1 қаңтар 2020 ж. бойынша): *[[Қазақтар]] — 172 010 адам. (47,71 %) *[[Орыстар]] — 148 207 адам. (41,11 %) *[[Украиндар|Украиндықтар]] — 13 695 адам. (3,8 %) *[[Немістер]] — 7 762 адам. (2,15 %) *[[Татарлар]] — 7 111 адам. (2,04 %) *Басқалары — 11 717 адам. (1,65 %) *Барлығы — 360 502 адам. (100,00 %) == Өнеркәсібі == Павлодардың қазіргі өнеркәсібінің қалыптасуына шетелдік және республикалық маңызы бар машина жасау мен [[Металдар|металл]] өңдеу, [[түсті металлургия]], [[мұнай өңдеу]], [[химия өнеркәсібі]], [[энергетика]], құрылыс материалдары салалары күшті ықпал етуде. Өнеркәсіп кәсіпорындары тиісінше бірнеше акционерлік қоғамдар мен серіктестіктерге біріккен. Электр қуатын өндіру саласында құрамында Екібастұз көміріне негізделген қуатты 3 [[ЖЭС]] және [[ЖЭО]] жұмыс істейді. Машина жасау мен металл өңдеу саласы трактор, арнаулы құрал-саймандар, кеме және автомобиль жөндеу зауыттарынан, түсті металлургия Торғай бокситі негізінде жұмыс істейтін алюминий зауытынан, мұнай өңдеу өнеркәсібі [[Омбы]] қаласынан ([[Ресей]]) тартылған ұзындығы 400 км мұнай құбыры негізінде жұмыс істейтін [[мұнай-химия зауыты]]нан, [[химия өнеркәсібі]] [[1965 жыл|1965]] жылдан бастап тұз байланатын көлдер негізінде тыңайтқыштар шығаратын [[химия зауыты]]нан, құрылыс материалдары өнеркәсібі бірнеше құрылыс басқармалары мен комбинаттарынан тұратын “Павлодаржилстрой” тресінен, кірпіш, асфальт-бетон шығаратын кәсіпорындарынан, тамақ өнеркәсібі ет, сүт, ұн-жарма, нан, арақ-шарап, сыра, сусындар және балық кәсіпорындарынан, жеңіл өнеркәсіп саласы екі тігін фабрикасынан және хром зауытынан тұрады. Сырттан әкелінетін шикізат негізінде жиһаз фабрикасы мен картон-рубероид зауыты жұмыс істейді.<br/> Павлодар – республикадағы темір жол, өзен, автомобиль және әуе жолдары түйіскен ірі жол тораптарының бірі. Ертіс өзені арқылы [[Семей]] мен [[Омбы]] ([[Ресей]]), [[Өскемен]] және басқа қалалар арасындағы жүк және жолаушылар тасымалы жүзеге асырылады. <br/> Павлодар – [[Алматы]] және Павлодар – Бішкек жедел поезы [[2002 жыл|2002]] жылдан бастап жүре бастады.<br/> Павлодар республикадағы мәдениет, білім беру, денсаулық сақтау мен кадрлар даярлаудың маңызды орталықтарының бірі. ==Оқу орындары== Мұнда мемлекеттік '''3''' жоғарғы оқу орны бар: * [[Павлодар мемлекеттік университеті|С.Торайғыров атындағы Павлодар Мемлекеттік Университеті]] * [[Павлодар мемлекеттік педагогикалық университеті|Павлодар Мемлекеттік Педагогикалық Университеті]] * Павлодар Инновациялық Еуразиялық Университет * Қала мен облыс экономикасының көпшілік салаларына орта білікті кәсіптік мамандар даярлау жұмыстарымен 17 кәсіптік-техника мектеп пен 10 колледж айналысады. * Жалпы білім беретін 43 [[мектеп]] бар. * 6 [[лицей]]. * Мектепке дейінгі бірнеше [[Ясли – балабақша|балалар бақшасы]] бар. ==Павлодарда == [[Сурет:Pavlodar Theatre Ayimautov.JPG|thumb|right|Ж. Аймауытов атындағы облыстық қазақ музыкалы драма театры]] Павлодарда: * 5 [[мәдениет үйі]]; * 17 [[кітапхана]] (оның ішінде облыстық ғылыми-техникалық кітапхана); * [[А.Чехов атындағы облыс драма театры]]; * [[Ж.Аймауытов атындағы музыкалық драма театры]]; * [[И.Байзақов атындағы филармония]]; * [[Бұқар жырау атындағы әдебиет мұражайы]]; * [[Г.Потанин атындағы тарихи-өлкетану мұражайы]]; * [[М.Ж.Көпеев атындағы облыстық мешіт]]; * 5 [[стадион]]; * 6 [[суда жүзу бассейні]] жұмыс істейді. * Қала аумағындағы Ертістің жарлы келген оң жағалауында Еуразиядағы “[[Қаздар қонысы]]” (“Гусиный перелет”) деп аталатын гиппарион фаунасының орны сақталған. * Бұл жерден палеонтологтар [[Гиппариондар|гиппарион]]ның, [[Мүйізтұмсықтар|мүйізтұмсық]]тың, [[елік]]тің, [[Керік|керік]]тің, cемсер тісті жолбарыстың, т.б. аңдардың сүйектерін тапқан. ==Денсаулық сақтау мекемелері== Денсаулық сақтау мекемелерінен: * 13 [[аурухана]] мен [[диспансер]]; * 4 емхана; * 3 фельдш.-акушерлік амбулатория бар; * 9 фельдшерлық пункт; * 23 отбасылық-дәрігерлік амбулатория бар. <ref>Қазақ энциклопедиясы, 7 том</ref> == Бауырлас қалалары == * {{flagicon|Poland}} [[Быгдощ]], [[Польша]] * {{flagicon|Russia}} [[Омбы]], [[Ресей]] * {{flagicon|Russia}} [[Томск]], [[Ресей]] * {{flagicon|Russia}} [[Новосібір]], [[Ресей]] * {{flagicon|Turkey}} [[Денизли]], [[Түркия]] * {{flagicon|Ukraine}} [[Крапивницкий]], [[Украина]] == Павлодар қаласының суреттері == <gallery> Сурет:KazTransOil Pavlodar headquater building.jpg|ҚазМұнайГаз-дың ғимараты Сурет:Pavlodar Friendship House.JPG|Достық үйі Сурет:Pavlodar train station. Main hall building.JPG|Павлодар темір жол вокзалы Сурет:Pavlodar Tsentralny stadium 2009 May 20 001.JPG|Орталық стадион Сурет:Merchant Bizhan' mosque. Pavlodar, Kazakhstan. May 20, 2009.jpg|Жөнделген Павлодардың ескі мешіті Сурет:Irtysh river view. Pavlodar, June 1, 2009.JPG|[[Ертіс өзені]], көпірден қарағандағы көрінісі </gallery> == Сыртқы сілтемелер == * [http://pavlodar-online.kz/core/modules/gomap/ Павлодар картасы]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [[Павлодар облысы]] * [[Павлодар ауданы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Павлодар облысы}} {{Қазақстан қалалары}} {{Павлодар қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Павлодар]] [[Санат:Қазақстан облыстарының орталықтары]] [[Санат:Ертіс бойындағы қалалар]] qa1wjg05525uaqbtp5tcgt7c4ewlwrx 0 3582 3055962 2992469 2022-07-31T10:52:23Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{АҚШ штаты |атауы = Техас |шынайы атауы = Texas |ту = Flag of Texas.svg{{!}} border |белгісі = State Seal of Texas.svg |карта = Map of USA TX.svg |лақап аты = «Жалғыз жұлдызды штат» (ағылшынша "The Lone Star State") |ұраны = «Достық» (ағылшынша "Friendship") |әні = «Texas, our Texas» (қазақша "Техас, біздің Техас") |астанасы = [[Остин]] |ірі қаласы = [[Хьюстон]] |ірі қалалары = [[Сан-Антонио]]<br />[[Даллас]]<br />Остин<br />[[Форт-Уэрт]]<br />[[Эль-Пасо]] |тұрғыны = {{gain}}25&nbsp;145&nbsp;561<ref>{{cite web|title=2010 Resident Population Data: Population Change|publisher=US Census|url=http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php|format=xls|accessdate=2010-Dec-21|archiveurl=http://www.webcitation.org/619lRoKht|archivedate=2011-10-27}}</ref> |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = 37,2 |тұрғыны Орны = 2 |ауданы = 696&nbsp;241 |құрлық ауданы = |су ауданы = 17&nbsp;406 |су пайызы = 2,5 |ауданыОрны = 2 |ені = 1&nbsp;244 |ұзындығы = 1&nbsp;270 |ендік1 = 25°50' |ендік2 = 36°30' |бойлық1 = 93°31' |бойлық2 = 106°38' |максимал биіктігі = 2&nbsp;667,4 |орташа биіктігі = 520 |минимал биіктігі = 0 |штат реті = 28 |штат статусы = [[1845 жыл]] [[29 желтоқсан]] |штатқа дейін = [[Техас республикасы]] |губернаторы = [[Рик Перри]] |вице губернаторы = [[Дэвид Дьюхёрст]] |заң шығару органы = Техас легислатурасы<ref>Англияда және АҚШ-тың кейбір штаттарында заң шығаратын органдар атауы</ref> |жоғарғы палатасы = Техас сенаты |төменгі палатасы = Техас өкілдігінің палатасы |сенат мүшелері = [[Кей Бейли Хатчинсон]]<br />[[Джон Корнин]] |уақыт белдеуі = UTC−6,<br />[[Жазғы уақыт|жазда]] UTC−5 |автомобиль коды = |домені = .tx.us |сайты = [http://www.texas.gov texas.gov] |ортаққордағы санаты = Texas |түсініктемелер = {{reflist}} }} '''Техас''' ({{lang-en|Texas}}, {{IPA|/ˈtɛksəs/}}) — [[АҚШ|АҚШ-тың]] оңтүстігіндегі, халық саны және жер көлемі бойынша екінші орындағы штат; құрлық штаттарының арасында ең үлкен жер аумағына ие. Атауы [[Каддо тілі]]ндегі «Tejas» — “''достар''” яки “''одақтастар''” деген сөзге негізделген.<ref>[http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/pft04 Texas, origin of name] ''Handbook of Texas Online''</ref> Техас Америка Құрама Штаттарының оңтүстік-орталығында орналасқан, оңтүстігінен [[Мексика]]мен, батысынан Жаңа Мексикамен, солтүстігінде [[Оклахома]]мен, солтүстік-шығысында [[Арканзас (штат)|Арканзаспен]], шығысынан [[Луизиана]] штаттарымен шектеседі. Техастың жер көлемі 268,820 шаршы миль (696,200 шаршы километр), халқының саны 25,1 миллион адамды құрайды.<ref>{{cite web| title = U.S. Census Bureau Announces 2010 Census Population Counts – Apportionment Counts Delivered to President | work = Press Release| publisher = U.S. Census Bureau | date = желтоқсан 21, 2010 | url = http://2010.census.gov/news/releases/operations/cb10-cn93.html | accessdate = February 7, 2011}}</ref> == Штат туралы == [[Испания]]ның отаршылдық саясаты кезінде штат '''Nuevo Reino de Filipinas : La Provincia de Texas''' атауымен белгілі болды.<ref>{{cite web|last=Teja|first=Jesús de la|title=New Philippines|url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/usn01|work=Handbook of Texas Online|publisher=Texas State Historical Association}}</ref> Бұл атауды бірінші қолданған адам '''Antonio Margil de Jesús''' болып, ол 1716 жылы 20-шілдеде Мексика вице-короліне хат жазғанда осы атауды қолданады. Бұл атау күнделікті өмірде көп қолданыста болмағанымен, 1800 жылдардың аяқтарына дейінгі ресми құжаттарда көп кездесіп тұрады. [[Хьюстон]] Техастағы ең үлкен және АҚШ-тағы төртінші үлкен қала болып есептеледі. Ал [[Сан-Антонио]] болса, штаттағы екінші және мемлекеттегі жетінші үлкен қала. Сол сияқты [[Даллас-Форт Уэрт]] және Үлкен Хьюстон АҚШ метрополитендік аймақтардағы төртінші және алтыншы орындарда тұрады. Одан басқа ірі қалалар [[Эл Пасо]] және [[Остин]] сияқты үлкен қалалар болса, штат орталық қалалары болып есептеледі. Техастың тәуелсіз Республика екендігінің және Мексикамен азаттық үшін күресуінің белгісі ретінде штатты “'''Жалғыз жұлдызды штат'''” деп атайды. Сондықтан "Жалғыз жұлдыз" бейнесін Техастың туында және штат таңбасында да кездестіруге болады.<ref>{{cite web|url=http://www.netstate.com/states/intro/tx_intro.htm |title=Introduction to Texas |publisher=Netstate.com |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref> == Техас штатының ресми нышандары мен символдары == <center> <gallery widths="140" heights="140px" perrow="5"> File:Bluebonnet1.jpg|Техас гүлі (bluebonnet) (1901 жылы белгіленген) File:Flag of Texas.svg|Техас туы (1839 жылы) File:Seal of the Republic of Texas (1836).svg|Техас Республикасы таңбасы (1839 жылы) File:Seal_of_Texas.svg|Техас штаты таңбасы (1845 жылы) File:Seal_of_Texas_(reverse).svg|Техас штаты таңбасының өзгеруі (1961 жылы) File:Coat of arms of the Republic of Texas.svg|Техас Республикасы мемлекеттік ел таңбасы (1839 жылы) File:State_Arms_of_Texas.svg|Техас штаты ел таңбасы (1993 жылы) File:State military crest of Texas.svg|Ұлттық гвардия (1924 жылы) File:Carya illinoinensis.jpg|Штат талы ({{lang-en|Pecan}}) (1906 жылы) File:Mimus-polyglottos-002 edit.jpg|Штат құсы ({{lang-en|Northern Mockingbird}}) File:Dasypus novemcinctus.jpg|Штаттың майда сүт қоректісі ({{lang-en|Nine-banded Armadillo}}) File:Texas_Longhorn_cow.jpg|Штаттың ірі сүт қоректісі({{lang-en|Texas longhorn}}) File:Blue_lacy_working.jpg|Штат иті({{lang-en|Blue Lacy}}) (2005 жылы) File:Dutch_Oven_-McClures_Magazine.jpg|Штаттың аспаздық құралы ({{lang-en|Dutch oven}}) File:Bowl_of_Chili_No_Beans.jpg|Штаттың тағамы ({{lang-en|chili con carne}}) File:CottonPlant.JPG|Штат талшығы және тоқымасы ([[мақта]]) File:Citrus_paradisi_(Grapefruit,_pink)_white_bg.jpg|Штат жемісі Техастық [[грейпфрут]] File:Bouteloua_curtipendula.jpg|Штат шөбі ({{lang-en|Sideoats grama}}) File:Monarch_In_May.jpg|Штат жәндігі ({{lang-en|monarch butterfly}}) File:Guitar_1.jpg|Штат музыкалық аспабы ([[гитара]]) File:C60a.png|Штат молекуласы({{lang-en|buckyball}}) File:Pecan-nuts-on-tree.jpg|Штат жаңғағы ({{lang-en|Native pecan}}) File:Chiltepin_mexico_sonora.jpg|Штат бұрышы ({{lang-en|chiltepin}}) File:Opuntia_littoralis_var_vaseyi_4.jpg|Штат өсімдігі ({{lang-en|prickly pear cactus}}) File:Welk2.jpg|Штат қабыршағы ({{lang-en|lightning whelk}}) File:USS_Texas_BB-35.jpg|Штат кемесі ({{lang-en|Battleship USS Texas (BB-35)}}) File:Bull-Riding2-Szmurlo.jpg|Штаттың жеке спорты ({{lang-en|rodeo}}) File:Titans_Texans.jpg|Штаттың командалық спорты ([[Америкалық футбол]] {{lang-en|American football}}) </gallery> </center> == География == [[Балконас Фолт]] сияқты аймақтық және геологиялық ерекшеліктеріне қарай Техаста мемлекеттің оңтүстігіндегі және батыс-оңтүстігіндегі жерлерге ұқсас әр түрлі [[ландшафт]]тар кездеседі.<ref>Sansom, Andrew: ''[http://books.google.com/books?id=LEHH7ovVVDgC Water in Texas: An Introduction]'', University of Texas Press, 2008, pg. 25</ref> Техас көбінесе оңтүстік-батыс құмды шөлдермен байланысып, штат жалпы аймағының 10%-дан азырақ бөлігін құмдықтар иелейді.<ref>Dingus, Anne: ''The dictionary of Texas misinformation'', Gulf Publishing Company, 1987</ref> Халық көп шоғырланған орталықтардың көбісі бұрынғы [[жайылма]], [[шалғын]], [[орман]], [[Жиектеме|жиектердің]] аймақтарында орналасқан. Штат бойлап шығыстан батысқа қарай саяхат қылсақ, жағалық батпақтармен қарағайлы ормандардан, жазықтармен биіктерден және соңында [[Биг Бэнд]] шөлдерімен тауларынан тұратын ландшафттарды байқауымызға болады. [[Сурет:Guadalupe Mountains and El Capitan 2006.jpg|200px|right|thumb|Гвадалупе таулары]] Техас 268,820 шаршы миль (696,200 километр) аумағымен АҚШ-та [[Аляска штаты|Аляскадан]] соң, екінші орында тұрады. Ол аймағы бойынша Франциядан 10% үлкенірек болса, ал [[Германия]] немесе [[Жапония]] сияқты елдерден дерлік екі есе артық. Егер Техас ел болғанында, [[Чили]] және [[Замбия]]дан соң 40-орында тұрар еді. [[Сурет:Texas Hill Country 187N-2.JPG|200px|left|thumb|Хилл өлкесі]] [[Сурет:Алан Генри(Хенри) көлі.jpg|200px|right|thumb|Генри(Хенри) көлі]] Техас АҚШ-тың оңтүстік орталығында орналасқан. Штаттың үш шекарасы өзендермен тұтасқан. [[Рио-Гранд]] оңтүстікте Мексиканың [[Чиуауа]], [[Коауила]], [[Нуэво-Леон]] и [[Тамаулипас]] штаттарымен шекара жасайды. [[Қызыл өзен]] болса солтүстікте Оклахома және Арканзаспен шекара жасайды. [[Сабин өзені]] болса шығыста Луизиана штатымен шекара жасайды. 10 климаттық аймағы, 14 қыртыс аймағы және 11 ерекше экологиялық аймақтарымен регионалдық классификациялау әр түрлі қыртыс, топография, геология, шөгулер, өсімдік және жануарлар қауымдастығымен проблемаға айналады.<ref name="Tx eco regions">{{cite web|url= http://www.texasep.org/html/lnd/lnd_1reg.html|archiveurl= http://web.archive.org/web/20080603175718/http://www.texasep.org/html/lnd/lnd_1reg.html|archivedate= 2008-06-03|title= Tx Envionmental Profiles|accessdate= 2006-07-14}}</ref> Техаста 3700 атаулы тасқындар және 15 ірі өзендер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.tpwd.state.tx.us/landwater/water/habitats/rivers/ |title=Rivers in Texas |publisher=Tpwd.state.tx.us |date=2007-11-16 |accessdate=2010-04-11}}</ref><ref>{{cite web|author=Hal P. Bybee |url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/rnr07 |title=Handbook of Texas Rivers |publisher=Tshaonline.org |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref> Осы өзендердің ең ірісі Рио-Гранд. Басқа да [[Пекос]], [[Брезос]], [[Колорадо]] және [[Ред-Ривер]] сияқты өзендер болса Оклахомамен шекарада орналасқан. Әйтседе Техаста табиғи көлдер болғанымен Техастықтар 100-ден аса жасанды [[су сақтағыш]]тар орнатты.<ref>{{cite web|url=http://www.tpwd.state.tx.us/fishboat/fish/recreational/lakes/lakelist.phtml |title=Alphabetical List of Texas Lakes |publisher=Tpwd.state.tx.us |date=2010-01-28 |accessdate=2010-04-11}}</ref> Техастың аумағы және бірегей тарихы оның аймақтық жабдықтарын даулы етіп тұр. Құқық бойынша ол Оңтүстік немесе Оңтүстік-Батыс мемлекеттік болуы керек не екеуі де бірден болуы мүмкін. === Геология === [[Сурет:LlanoEstacadoShadedRelief.jpg|right|thumb|Ллано Эстакоданың көленкеленген рельеф картасы]] [[Сурет:Palo Duro 2002.jpg|left|thumb|Пало Дуро каньоны]] Техас Мексиканың батысындағы [[Сьерра-Мадре]]ге қарама-қарсы оңтүстігінде аяқталатын Ұлы тегістердің ең оңтүстік бөлігі болып табылады. Континенттік қыртыс кең континенттік өлке және транзиттік қыртыс арқылы [[Мексика бұғазы]]ның мұхиттық қыртысқа айналатын тұрақты кратон Mesoproterozoic ды қалыптастырады. Техастағ ең ескі тау жоталары Mesoproterozoicтан басталып, 1600 миллион жылды құрайды. Бұл [[Кембрия]]ға дейінгі магмалық және метафоралық тау жоталары мемлекеттің көп бөлігі негізінде жатыр және ол үш орында өз көрінісін тапқан: Ллано өрі, [[Ван Хорн]] және Эл Пасоға жақын [[Франклин тауы|Франклин тауларында]]. Көптеген осы ескі таулар шөгінді тау жыныстарын құрайды. == Климат == [[Сурет:Техас жауын-шашын картасы.jpg|right|thumb|Техастағы жылдық орташа жауын-шашын мөлшері]] [[Сурет:Техастағы жылдық температура картасы.jpg|right|thumb|Техастағы жылдық орташа температура]] Техас үлкен аймағы болғандықтан және көп зоналардың қиылысында орналасқандықтан климаты құбылмалы болып келеді. Мемлекеттің [[Панхендл]] бөлігінде Солтүстік Техасқа қарағанда қыс суығырақ келеді, ал бұғаз жағаларында болса қыс қоңыржай болып келеді. Техаста тұндырулар мысалында көп өзгерістер кездеседі. Штат батыс бөлігі Эл Пасода жылдық жауын мөлшері 8 дюймды (200 мм) құраса, ал оңтүстік-шығыс бөлігі Хьюстонда болса жылдық жауын мөлшері 54 дюймды (1400 мм) құрайды.<ref name="weather1">{{Handbook of Texas|id=msf01|name=Weather}}</ref> Солтүстік орталық аумақ [[Даллас]]та жылына бір қалыпты 37 дюйм (940 мм) болып есептеледі. Қар жылына Техастың батыс жағындағы Панхендл және таулы аймақтарда көп мәрте жауса, Солтүстік Техаста жылына бірнеше мәрте, ал Орталық және Шығыс Техаста болса бірнеше жылда бір-ақ рет жауады. Кездейсоқ жағдайлардан тысқары Сан-Антонионың оңтүстігінде және жағалауларда қар сирек жауады. 2004 жылы Жаңа жыл қарсаңында боран болғанда Кингсвиллдің оңтүстігіне қар жауғанда, желтоқсандағы орташа температура - 65° градусты құрады.<ref>{{cite web|url=http://www.wunderground.com/history/airport/KNQI/2008/12/24/DailyHistory.html?req_city=NA&req_state=NA&req_statename=NA |title=History : Weather Underground |publisher=Wunderground.com |date=2008-12-24 |accessdate=2010-04-11}}</ref> Максималдық температура жазғы кезде орташа есеппен Батыс Техас тауларында 80&nbsp;°F(26&nbsp;°C) градус болса, Рио Гранд алабындағы [[Галвестон аралы]]нда 100&nbsp;°F(38&nbsp;°C) градусқа дейін көтеріледі. Бірақ Техастың көпшілік аймақтарында бірізді жазғы жоғары температура 90&nbsp;°F (32&nbsp;°C) диапазонында болады. Түнгі жазғы температура 50&nbsp;°F(14&nbsp;°C) градустан (Батыс Техас тауларында)<ref name="weather2">{{cite web | title = Monthly Averages for Marfa, Texas | publisher = The Weather Channel | url =http://www.weather.com/outlook/recreation/outdoors/wxclimatology/monthly/graph/USTX0830?from=search | accessdate = 2008-10-15}}</ref> 80&nbsp;°F(26&nbsp;°C) градусқа дейін (Галвестонда)<ref name="weather3">{{cite web | title = Monthly Averages for Galveston, Texas | publisher = The Weather Channel | url = http://www.weather.com/outlook/recreation/outdoors/wxclimatology/monthly/graph/USTX0499?from=search | accessdate = 2008-10-15}}</ref> болады. [[Найзағай]] Техаста жиі ойнайды, әсіресе, шығыс және солтүстік бөлігінде. Штаттың солтүстік аудандарын [[Торнадо]] шайып кетеді. АҚШ-тағы Торнадолардың басым бөлігі осы Техас аймағында болып, ол жылына орташа есеппен 139 рет. Олар көбінесе Техастың солтүстік бөлігіне және Панхендлге көбірек соғады.<ref name="Annual average number of tornadoes">[http://www.ncdc.noaa.gov/img/climate/research/tornado/small/avgt5304.gif NOOA.gov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111016174155/http://www.ncdc.noaa.gov/img/climate/research/tornado/small/avgt5304.gif |date=2011-10-16 }} National Climatic Data Center. Тексерілген 24 қазан 2006.</ref> Торнадо негізінен штатта сәуір, мамыр және маусым айларында жүз береді.<ref name="TexasWeather">{{Handbook of Texas|id=yzw01|name=Weather}} Accessed 2008-07-22</ref> [[Сурет:Galveston Hurricane 1915 wrecked home.jpg|300px|left|thumb|1915 жылдағы Галвестондағы дауылдың зияны]] Америка тарихындағы ең күшті қиратушы дауылдардың бірнешесі осы Техасқа қарай келген. 1875 жылы [[Индианоле]]дегі дауыл 400 адамды өмірден алып кеткен болса, 1886 жылдағы дауыл болса бүкіл бір қаланы қырып жіберді. Бұл оқиғалар Галвестонға негізгі порт қала болуына мүмкіндік берді. 1900 жылдағы Галвестон дауылы бір қаланы тазалап шамамен 8000 адамды қырып (мүмкін толық 12000 адам), АҚШ тарихындағы ең үлкен өлім апаты болып есте қалды. Техастағы басқа да дауылдар 1915 жылы [[Галвестон дауылы]], 1957 жылы 600-ден астам адам өлген [[Одри дауылы]], 1961 жылы [[Карла дауылы]], 1967 жылы [[Беула дауылы]], 1983 жылы [[Алисия дауылы]], 2005 жылы [[Рита дауылы]] және 2008 жылы [[Дауылды Иконоскоп]].<ref name="deadhurr">{{cite web| last = Blake| first = Eric S.| coauthors = Rappaport, Edward N., Landsea, Christopher W.| title = The Deadliest, Costliest, and Most Intense United States Tropical Cyclones From 1851 to 2006| publisher = National Weather Service: National Hurricane Center| date = 2007-04-15| url = http://www.nhc.noaa.gov/pdf/NWS-TPC-5.pdf| format = PDF| accessdate = 2008-10-02}}</ref> Техас АҚШ-та көптеген [[парник]]те өндірілетін газдарды шығарады.<ref name="GH1">{{cite news|title=Blame Coal: Texas Leads in Overall Emissions|author=Borenstein, Seth|publisher=USA Today|date=2007-06-04|url=http://www.usatoday.com/tech/news/2007-06-04-state-emissions_N.htm|accessdate=2007-06-06}}</ref><ref name="GH2">{{cite news |title=Texas No. 1 producer of greenhouse gases |url=http://www.dallasnews.com/sharedcontent/dws/news/texassouthwest/stories/060307dnnatemissions.3c1df3a.html |agency=Associated Press |publisher=Dallas Morning News |date=2007-06-03|accessdate=2008-06-11}}</ref><ref name="GH3">{{cite news |title=Texas Is No. 1 Carbon Polluter In U.S.|agency=Associated Press|date=2008-01-16|url=http://www.cbsnews.com/stories/2008/01/16/tech/main3720823.shtml?source=RSSattr=SciTech_3720823 | work=CBS News}}</ref> Штат жылына дерлік 1.5 триллион фунт (680 миллиард кг) [[көмірқышқыл газ]]ын шығарады. Тәуелсіз ел ретінде Техас дүние жүзі бойынша парникте өндірілетін газ көлемі бойынша жетінші орынды алған болар еді.<ref name="GH2"/> Мемлекеттің осындай газды шығаруының себебі көмір электростанцияларының көптігінен және тазалаушы, өңдеуші өндіріс орындарының көп болуынан болып табылады.<ref name="GH2"/> == Тарихы == «Техастағы алты ту» атауы штат аумағындағы басшылық еткен халықтарды білдіреді. Испания Техас аймағында басшылық еткен алғашқы [[Еуропа]]лық ел. [[Франция]] Техаста қысқа мерзімді отаршылдық саясатын жүргізеді. Мексика болса бұл өңірді 1836 жылға дейін, яғни Техас Республика ретінде тәуелсіздік алғанша өз бақылауында ұстайды. 1845 жылы штат АҚШ-қа 28-штат ретінде қосылады. Мемлекет [[аннексия]]сы 1846 жылы [[Мексика-Америка соғысы]]ның басталуына себепші болды. 1861 жылы Техас АҚШ құрамынан шығып, Америкадағы [[Азаматтық соғыс]] кезінде [[Америка штаттары конфедерациясы]]на кіруін жариялады. Соғыстан соң Одақ аяқ тұруына дейінгі ұзақ мерзімде штат экономикалық құлдырау кезеңін бастан кешірді. Азаматтық соғыстан соң Техаста дамыған бірден-бір өндіріс [[мал шаруашылығы]] еді. Штат көп жылдар бойы шаруашылықтың орталығы болған соң, Техасты көбінесе [[ковбой]]мен байланыстырады. === Еуропаға дейінгі уақыт === Техас [[Солтүстік Америка]]да Колумбқа дейінгі екі ірі мәдениет ортасында болды: олар оңтүстік-батыс және жазық аймақтар. [[Археологтар]] осы аймақтарда үш ірі жергілікті мәдениеттің болғандығын және олар Еуропамен қарым-қатынастарға дейін жоғары дәрежеде дамығанын анықтаған. Олар:<ref name="Richardson">Richardson (2005), p. 9.</ref> *[[Пуэбло]] Рио Грандтың жоғары бөлігіндегі аумақ болып, Техастың батысында орналасқан; *[[Миссисипи мәдениеті]], [[Оба құрылысшылары]] деп те аталады. Ол Техастың шығыс бөлігіндегі [[Миссисипи (өзен)|Миссисипи өзені]] аңғары бойында жайылған. *Техас оңтүстігінде [[Мезоамерика өркениеті]] орналасқан. Теотиуаканың ықпалы Солтүстік Мексикаға 500 жылда өз шыңына жетіп, тек ғана 8-10 ғасырларда бәсеңдей түсті. Қазіргі таңда Техас аумағында еш бір мәдениет басыңқы болмағандықтан, көптеген адамдар осы штатқа қоныстанып жатыр.<ref name="Richardson">Richardson (2005), p. 9.</ref> Техаста өмір сүрген америкалық тайпаларға [[Алабама]], [[Апаче]], [[Атакапан]], [[Бидай]], [[Каддо]], [[Коавильтектер]], [[Команчи]], [[Чокто]], [[Коасати]], [[Хасинай]], [[Хумано]], [[Каранкава]], [[кикапу]], [[Киова]], [[Тонкава]] және [[Уичито]].<ref>Richardson (2005), pp 10–16</ref><ref name="nativeamericans">{{Handbook of Texas|id=bzi04|name=Native Americans}}</ref> Техас сөзі Хасинай тайпасының Каддо тіліндегі '''“táyshaʔ”''' сөзінен келіп шығып, “'''достар'''” және ”'''одақтастар'''” дегенді білдіреді.<ref name="facts">{{cite web |year=2008 |title=Facts |edition =2008–2009 |publisher=[[Texas Almanac]] |url=http://www.texasalmanac.com/facts/ |accessdate=2008-04-29}}</ref><ref name="TribesofTexas">{{cite web |last=Fry |first=Phillip L. |title=Handbook of Texas Online, s.v. "," |url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/pft04 |accessdate=2007–07–24}}</ref><ref>Richardson, p 1</ref><ref name="etymology">{{cite web |url=http://www.etymonline.com/index.php?term=Texas |title=Texas |accessdate=2007-02-25 |publisher=Online Etymology Dictionary}}</ref><ref name="WChafe">Wallace Chafe, p.c.</ref> Америкалық тайпалар жаңадан келушілерге достық қарым-қатынаста болып, ал жауынгерлері болса, штатқа келген Еуропалық зерттеушілермен көшіп келушілер тағдырына қарсы болды.<ref>Richardson, p 10</ref> Тату тайпалар жаңадан келгендерге байырғы дән мәдениетін қалай өсіруді, тамақ жасауды және аңға қалай шығуды үйретті. Ал жауынгер тайпалар болса, өздерінің шабуылдары және қарама-қайшылықтарымен Еуропалықтардың өмірін өте мүшкіл және аса қауіпті халге жеткізді.<ref>Rupert N. Richardson, Adrian Anderson, Cary D. Wintz & Ernest Wallace, ''Texas: the Lone Star State'', 9th edition, New Jersey: Prentice Hall, 0131835505, pp.10–16</ref> === Отаршылдық саясаты === [[Сурет:Six Flags over Texas.jpg|300px|left|thumb|Техас аумағында басшылық еткен елдер тулары]] Техасқа байланысты ең алғашқы тарихи құжат Мексика бұғазы жағасының картасы болып, ол карта 1519 жылы Испания зертеушісі [[Алонсо Альварес де Пинада]] жасаған.<ref name="chipman243">Chipman (1992), p. 243.</ref><ref name="weber34">Weber (1992), p. 34.</ref> Тоғыз жылдан соң кемеде апатқа ұшыраған испан зерттеушісі [[Альвар Нуньес Кабеса де Вака]] және оның жолдасы штатқа алғашқы аяқ басқан еуропалықтары болды.<ref name="SpanishT">{{Handbook of Texas|id=nps01|name=Spanish Texas}}</ref> Еуропалық күштер 1685 жылы кездейсоқ штатқа келмейінше Техасты елемеген болатын. [[Рене Роберо Кавелье де ла Сале]]нің жаңылыс есептеуінің себебінен ол отарды Миссисипи аумағында емес, [[Матагорда бұғазы]]ндағы [[Сент-Люис форты]]нда орнатты.<ref name="weber149">Weber (1992), p. 149.</ref> Отаршылдық саясаты қиын жағдайдан және жергілікті халықтардың қолынан өлгенге дейін төрт жыл ғана жалғасты.<ref name="chipman83">Chipman (1992), p. 83.</ref> 1690 жылы Францияның Шығыс Техаста бірнеше миссиялар атқаруы арқылы бәсекелестік танытуы Испанияға қатер салды.<ref name=chipman89>Chipman (1992), p. 89.</ref> After Native American resistance, the Spanish missionaries returned to Mexico.<ref name="weber155">Weber (1992), p. 155.</ref> Америкалық индейстердің қарсылығынан соң, испандықтар Мексикаға қайтуына мәжбүр болды. Франция Луизиана штатының көпшілік оңтүстік бөлігіне көшіп келгенде, 1716 жылы Испания үкіметі Шығыс Техаста жаңа миссиялар орындаумен Франция еліне жауап қайтарды.<ref name=chipman111and2>Chipman (1992), pp. 111–112.</ref><ref name="weber160">Weber (1992), p. 160.</ref> Екі жыл өтіп бірінші испандық азаматтық қоныс ретінде Сан-Антониоға негіз салды.<ref name="weber163">Weber (1992), p. 163.</ref> Дұшпан жергілікті тайпалар және Испания отарларына дейінгі қашықтық көшіп келушілердің Техасқа көшу ойынан айнытты. Сондықтан ол Жаңа Испанияның ең аз халық шоғырланған аумағы болды.<ref name=chipman205>Chipman (1992), p. 205.</ref> [[Сурет:Map of Texas 1718.jpg|300px|right|thumb|1718 жылғы Техас картасы]] 1749 жылы Липан апачилерімен<ref name="weber193">Weber (1992), p. 193.</ref> бейбітшілік келісім-шартына отырған Испания көпшілік тайпалардың Команчи, Тонкава, Хасинайлардың ызасын келтірді.<ref name="weber189">Weber (1992), p. 189.</ref> 1785 жылы Команчи Испаниямен келісімге қол қойып, Липан апачилерімен<ref name="weddle163">Weddle (1995), p. 163.</ref> Каранкава тайпаларының жеңіске жетуіне көмектесті.<ref name="weddle164">Weddle (1995), p. 164.</ref><ref name=chipman200>Chipman (1992), p. 200.</ref> Көптеген миссиялармен дін қызметкерлері жақсы өзгерістер алып келді. 18 ғасырдың соңына қарай кейбір тайпалар ғана христиан дінін қабылдаған жоқ.<ref name=chipman202>Chipman (1992), p. 202.</ref> 1803 жылы АҚШ Луизиананы Франциядан сатып алғанда, келісім шартқа Техас та кіретіндігін айтып тұрып алды. 1819 жылы Жаңа Испаниямен АҚШ ортасындағы шекара ретінде Сабина өзені болып табылды.<ref name="weber291to9">Weber (1992), pp. 291–299.</ref> Жаңа жерге ұмтылған АҚШ-тан көшіп келушілер келісім-шартты мойындаудан бас тартты. Бірнеше теңіз қарақшылары армияны Техасқа қарсы қайрады.<ref name=davis46>Davis (2006), p. 46.</ref> [[Сурет:Stephen f austin.jpg|200px|left|thumb|Стефен Ф. Остин]] 1821 жылы азаттық үшін Мексика соғысы Мексиканың бір бөлігі болған Техас аумағында болып өтті.<ref name="weber300">Weber (1992), p. 300.</ref> Халқының аздығы үшін Мексика бұл аймақты Коахила және Техас мемлекетінің бір бөлігіне айналдырды.<ref name=manchaca162>Manchaca (2001), p. 162.</ref> Команчилердің шабуылын жоқ қылу үмітінде Техас Мексика және Испания сыртынан көшіп келетін халықтарының кіруіне рұқсат беріп, иммигрант саясатын босатты.<ref name=manchaca164>Manchaca (2001), p. 164.</ref> Мексикалық көшіп-қону жүйесі кезінде көпшілік жерлер эмресиоларға, яғни АҚШ, Еуропа және Мексикадан көшіп келушілерге жұмыс беретін адамдарға бөліп берілді. Бірінші грант Моисей Остинға берілді, ал ол өлген соң баласы Стивен Остинға қалды. 1822 жылы Остиннің көшіп келушілері, Ескі үш жүз мың, Бразос өзенінің бойларын мекендеді.<ref name=manchaca198>Manchaca (2001), p. 198.</ref> Қалған жиырма үш эмпресиорлар көшіп келушілерді штатқа алып кірді. Олардың көпшілігі АҚШ мемлекетінен болды.<ref name=manchaca198/><ref>Manchaca (2001), p. 199.</ref> Техас халқы қарқынмен өсті. 1825 жылы Техас халқы шамамен көпшілік мексикан текті адамдармен қоса 3.500 адамды құрады.<ref name=edmondson75>Edmondson (2000), p. 75.</ref> 1834 жылға келіп Техас халқы шамамен 37,800 адамға жетті, олардың тек ғана 7,800 халқы мексикан текті болды.<ref name=manchaca201and172>Manchaca (2001), pp. 172, 201.</ref> Көпшілік иммигранттар Мексикалық заңдарын жақтырмады, әсіресе құлшылыққа қарсы болған заңды құптамады. АҚШ-тың Техасты сатып алуымен тіркесіп, Мексика үкіметі АҚШ-тан көшіп келушілерге тыйым салуды шешті.<ref name="edmondson78">Edmondson (2000), p. 78.</ref> Баж салығы туралы жаңа заңдар түпкілікті Мексика азаматтарының және жақында көшіп келген иммигранттардың да наразылығына ұшырады.<ref name=davis77>Davis (2006), p. 77.</ref> 1832 жылы ұйымдастырылған Анауак Бұзылыстар атты Мексика заңдарына қарсы ашық көтеріліс болып, ол Мексикадағы ұлт президентіне қарсы көтеріліске ұқсады.<ref name=davis85>Davis (2006), p. 85.</ref> Техастықтар федералистер жағында ағымдағы үкіметке қарсы тұрып, Шығыс Техастан барлық Мексикалық әскерлерді қуып шықты.<ref name=davis86to89>Davis (2006), pp. 86–9.</ref> Олар бақылаудың жоқтығынан пайдаланып, көбірек саяси тәуелсіздікті насихаттады. 1832 жылы Конвенцияда Техастықтар кездесіп, басқа проблемалардың ішінде тәуелсіздік алуды талап етуді талқылады.<ref name=davis92>Davis (2006), p. 92.</ref> Техастықтар келесі жылы 1833 жылғы Конвенцияда да өз әрекеттерін қайталады. === Республика === [[Сурет:SantaAnnaSurrender.jpg|left|thumb|Мексикалық генерал Санта Аннаның Сан Хасинто шайқасында берілуі]] [[Сурет:Wpdms republic of texas.svg|right|thumb|1836-1845 жылдары Техас Республикасы]] Мексика төңірегінде шиеленісушілік федералистермен централистер арасында жалғаса берді. 1835 жылдың басында сергек Техастықтар Корреспонденция және Қауіпсіздік Комитеттерін құрды.<ref name=huson4>Huson (1974), p. 4.</ref> 1835 жылдың соңындағы тәртіпсіздіктер Гонсалес жанындағы соғыста қарулы қақтығысқа алып келді.<ref name="hardin12">Hardin (1994), p. 12.</ref> Бұл Техас төңкерісі болуына алып келді және келесі екі айда Техастықтар аймақта Мексика жасақтарын сәттілікпен жеңді.<ref name=barr64>Barr (1990), p. 64.</ref> Техастықтар уақытша үкіметті құратын Кеңеске делегаттарды сайлады.<ref name=winders72>Winders (2004), p. 72.</ref> Уақытша үкімет тез арада күрестерден тарқалып кетіп, 1836 жылдың бастапқы екі айында Техас ешқандай басқарусыз қалды.<ref name=winders90and92>Winders (2004), pp. 90, 92.</ref><ref name=hardin109>Hardin (1994), p. 109.</ref> [[Сурет:Texas proposed boundaries.svg|right|thumb|1850 жылы Техас солтүстік-батыс шекарасының жобасы]] Осы саяси бытыраңқылық кезінде Мексика президенті [[Антонио Лопес де Санта-Анна]] көтерілісті тоқтату үшін жеке өзі армияны аяққа тұрғызды.<ref name="hardin102">Hardin (1994), p. 102.</ref> Мексикалық экспедиция басында сәтті өтті. Генерал Хосе де Юрреа Голида қырғынында Техастықтардың барлық қарсылықтарын жеңді.<ref name=Handbook>{{Cite book |last=Roell|first=Craig|title=Battle of Coleto|publisher=Handbook of Texas|url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/qec01}}</ref> [[Санта Анна]] күші он үш күндік қоршаудан соң Аламо жанындағы шайқаста Техас әскерлерін қырып тастады. Жеңіліс туралы жаңалық Техас штатына көшіп келушілер арасында байбалам туғызды.<ref name=todish68/> 1836 жылында болған Кеңесте сайланған делегаттар тез 2-наурызда '''Техас Республикасы болу туралы Тәуелсіздік Декларациясы'''на қол қойды. Уақытша шенеуніктер сайланған соң, Кеңесті тарқатып жіберді.<ref name=roberts144>Roberts and Olson (2001), p. 144.</ref> Жаңа үкімет Мексика армиясынан қашып келген Техастық көшіп келушілерге '''Ранэуей Скрейп''' ('''Тізгінсіз Сызат''') деген жерде қосылады.<ref name=todish68>Todish ''et al.'' (1998), p. 68.</ref> Бірнеше апталық шегінуден соң '''Сэм Хьюстон''' басшылығындағы Техас Армиясы шабуыл жасап, Сан-Хасинго жанындағы соғыста Санта Анна күштерін жеңді.<ref name=todish69>Todish ''et al.'' (1998), p. 69.</ref> Санта Анна тұтқынға түсіп, соғыс аяқталғаны туралы [[Веласко келісімі]]не қол қоюға мәжбүр болды.<ref name=todish70>Todish ''et al.'' (1998), p. 70.</ref> Техас тәуелсіздігін алған кезде, жаңа Республикадағы екі фракция арасындағы арасындағы саяси күрестер өршелене түсті. Б. Мирабо Ламар басшылығындағы Ұлттық фракция Техас тәуелсіздігінің жалғасуын, тұрғылықты америкалықтарды қуып шығуды және Республиканы [[Тынық мұхиты]]на дейін кеңейтуді қолдап қуаттады. Сэм Хьюстон басқарған олардың қарсыластары Техасты АҚШ-қа аннексия қылуға және жергілікті америкалықтармен бейбітшілікті амал асыруды қалады. Фракциялап арасындағы қарсылықтар Техас Архив соғысы деген атпен сипатталады.<ref name="archivewar">{{cite web | title = The Archives War | work = Texas Treasures- The Republic| publisher = The Texas State Library and Archives Commission | date = 2005-11-02 | url = http://www.tsl.state.tx.us/treasures/republic/archwar/archwar.html | accessdate = 2009-01-03}}</ref> Мексика 1842 жылы Техасқа екі кіші экспедиция жіберді. Сан-Антонио қаласы екі рет қамалға алынып, Техастықтар Доусон қырғыны шайқасында жеңіске жетті. Осындай сәттіліктерге қарамай Мексика Техастағы өз күшін көрсете алмады, ал Республика өмір сүруін жалғастыра берді.<ref name="Calvert">{{Cite document |surname1=Calvert |given1=R. |surname2=De Léon |given2=A. |surname3=Cantrell |given3=G. |title=The History of Texas |publisher=Harlan Davidson |place=Wheeling, Illinois |year=2002 |postscript=<!--None-->}}</ref> Республиканың өзін қорғай алмауы АҚШ-қа Техасты басып алу мүмкіндігін берді. === Мемлекетшілік === 1837 жылдың басында Республика АҚШ-пен аннексия орнатуға келісімге келу үшін бірнеше мәрте тырысып көрді.<ref>Richard Bruce Winders, [http://books.google.com/books?id=mcc9EciebFYC&printsec=frontcover ''Crisis in the Southwest: The United States, Mexico, and the Struggle over Texas''] (Lanham: Rowman & Littlefield, 2002), p. 41.</ref> Республикадағы Ұлттық фракция оппозиционерлері мен АҚШ-тағы аболиционистік оппозиционерлер Техастың одаққа кіруін бәсеңдетті. Ақырында 1844 жылы сайлауда Жеймс К. Полк жеңген кезде, Техас Одаққа қосылды.<ref>Buescher, John. [http://www.teachinghistory.org/history-content/ask-a-historian/23927 "Senatorial Division"], [http://www.teachinghistory.org Teachinghistory.org], accessed тамыз 21, 2011.</ref> 29-желтоқсан 1845 жылы Конгресс Техасты АҚШ-қа қүрамдық бөлігі штат ретінде қабылдады.<ref name="TAnnexation">{{Handbook of Texas|id=mga02|name=Annexation}}</ref> Техас АҚШ құрамына кіргеннен соң, Мексика АҚШ-пен дипломатиялық қарым-қатынастар орнатты. АҚШ Техастың шекарасы Рио Грандқа созылатынын талап етсе, Мексика өз кезегінде [[Нуесес өзені]]не дейін созылатынын айтты. Алдыңғы Техас Республикасы өз шекарасын кеңейтуді кұшейтпесе де, АҚШ-тың бұлай жасауға әскери күші де, саяси көз-қарастары да жетерлі еді. 13-қаңтарда, 1846 жылы президент [[Полк]] Рио Грандтің оңтүстік бөлігіне генерал [[Зачари Тейлор]]ды тағайындады. Бірнеше ай өткен соң, Мексика әскерлері Торнтон қорғанысы деп аталатын тартысты жердегі АҚШ атты әскерлеріне қарсы бет алып, [[Мексикан-Американ соғысы]]ның басталуына себепші болды. Алғашқы шайқастар Техас аймағында болып өтті: олар [[Техас форты қамалы]], [[Пало Алто соғысы]] және [[Ресака де ла Палма соғысы]]. Бірнеше сериялы жеңістерден соң, [[Гвадалупе Хидалго келісімі]] екі жылдық соғысы аяқтап берді. Келісім бойынша АҚШ Мексикаға 18,250,000 АҚШ долларын беріп, есесіне Техасқа даусыз басқару құқығын алды. Сонымен бірге 1848 жылы қазіргі уақытта көпшілік Американың оңтүстік-батысы есептелетін Мексикан мүлкін де алып, Техас шекаралары Рио Грандта орнатылды.<ref name="Mwar">{{Handbook of Texas|id=qdm02|name=Mexican War}}</ref> 1850 жылғы келісім Техасты қазіргі қалпына келтірді. Ескі Республиканың 1,000,000 $ қарызы орнына Техас жерлерін федерал мемлекетке берді, бұл жерлер кейінірек қазіргі уақыттағы Жаңа Мексиканың жартысын, Колорадоның үштен бірін, және де Оклахоманың, Канзастың, [[Вайоминг]]тың кейбір бөліктерін құрады.<ref name="comp1850">{{Handbook of Texas|id=nbc02|name=Compromise of 1850}}</ref> Соғыстан соң Техастың мақталы жерлеріне мигранттар ағылып келді.<ref name="CCulture">{{Handbook of Texas|id=afc03|name=Cotton Culture}}</ref> === Азаматтық соғыс және қайта құру === [[Сурет:Glory to the defeated - dignified resignation.jpg|left|thumb|Азаматтық соғыс ескерткіші. Галвестон. Техас]] 1860 жылғы сайлаудан соң, Техаста қайтадан соғыс басталды. [[Авраам Линколн]]ның сайлауы бес Төменгі Оңтүстік штаттар мақұлдаған Одақтан шығу туралы [[Оңтүстік Каролина декларациясы|Оңтүстік Каролина Декларациясының]] пайда болуына алып келді. 28-қаңтарда 1861 жылы Остинда Одақтан шығу туралы Штат Конвенциясы ашылды. 1-ақпанда 166-8 дауыс нәтижесінде Конвенция АҚШ-тан шығу туралы Заңды қабылдады. 23-ақпанда 1861 жылы Техас дауыс берушілері бұл Заңды ресмилестірді. 23-наурызда 1861 жылы Конфедерациялық Штаттар Конституциясын ратификациялап, Техас Конфедерациялық Штаттар құрамына кірді.<ref name="facts"/><ref name="SecessionConvention">{{Handbook of Texas|id=mjs01|name=Secession Convention}}</ref> Бастапқыда Одақтан шығуды барлық Техастықтар қолдамады, бірақ соған қарамастан Оңтүстіктегі жағдайды олар қолдады. Техастың ең күшті юнионисті [[Губернатор]] Сэм Хьюстон болды. Ол жағдайды шиеленістіріп алмау үшін президент Линколнның Одақ әскерлерін қызметте қалдыру жайлы екі ұсынысын бекер қылды. Хьюстон Конфедерацияға адалдық танытатындығын айтып ант бермегені үшін Губернатор лауазымынан алып тасталды.<ref name="SamHoustonHB">{{Handbook of Texas | id=fho73| name=Sam Houston}} Accessed қаңтар 14, 2009</ref> Америка Азамат соғысының ірі соғыс майдандарынан алыста Техас Конфедерация үшін көптеген ер-азаматтарын және құрал-жабдықтарын құрбан қылды.<ref name="CivilwarHB">{{Handbook of Texas | id=qdc02 | name=Civil War}} Accessed қаңтар 14, 2009</ref> Одақ әскерлері штаттың негізгі порты есептелетін Галвестонды басып алды. Техастың Мексикамен шекарасы '''“Конфедерацияның сырлы есігі”''' деп аталды, себебі сауда-сатық Одақ блокадасын айналып өтіп осы шекарада болушы еді.<ref name="FederalWriter">{{cite book | last = Federal Writers' Project | title = Texas, A Guide to the Lone Star State: Brownsville | publisher = Native American Books Distributor | date = желтоқсан, 1997 | page = 206 | url = http://books.google.com/?id=zUI26u0B_VEC&pg=PA206&lpg=PA206&dq=texas+back+door+confederacy | isbn = 0403021928}}</ref> Конфедерация Одақтың бұл жолды жабуды көздеген барлық ұрыныстарын жоққа шығарды.<ref name="CivilwarHB"/> 1863 жылдың ортасында Одақ Миссисипи өзенін қолға алған соң, Техастың ресурс қоры ретіндегі штат дәрежесі төмендеп [[Броунсвилл]] жанында Техаста [[Палмито Ранч шайқасы]]нда Конфедерация жеңісімен аяқталды.<ref name="BattlePR">{{Handbook of Texas|id=qfp01|name=Battle of Palmito Ranch}}</ref> Техас екі ай бойы [[Солтүстік Виргиния]] Армиясының берілуімен және басқаруды қолға алған Одақ генералы [[Гордон Грангер]] ортасында [[анархия]]да қалды. Қайта құрудың бастапқы айларында келеңсіздіктер болды.<ref name="CivilwarHB"/> Ақиқи жариялаудан соң екі жарым жыл өтіп, генерал Гордон Грангер қол қойған Азаттық Декларациясының жариялануының құрметіне [[Жунтин]] болды.<ref name="BarriersVoting">{{cite web |title=Historical Barriers to Voting |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/6_5_3.html|accessdate=2008-10-13}}</ref><ref name="Juneteenth">{{Handbook of Texas|id=lkj01|name=Juneteenth}}</ref> 1866 жылы президент [[Линдон Жонсон|Жонсон]] Техаста штаттық мемлекет қайта сақталатынын жариялады.<ref name="readmission">{{cite web |last=Johnson |first=Andrew |authorlink =Andrew Johnson |date=1866-08-20 |title=Proclamation Declaring the Insurrection at an End |series =American Historical Documents |publisher=[[President of the United States]] |url=http://www.bartleby.com/43/42.html |accessdate=2008-04-28}}</ref> Қайта құру талаптарына қарамай 1870 жылы Конгресс Техасты Одаққа қайта қабылдады. Ауыл-шаруашылық және еңбек қиындықтарымен штат күресетін қоғамдық өзгерістер жалғаса берді.<ref name="restoration">{{Handbook of Texas|id=mzr01|name=Restoration}}</ref> === 20 ғасырдан қазірге дейінгі уақыт === [[Сурет:Lucas gusher.jpg|right|thumb|Спиндлтоп]] 10-қаңтар, 1901 жылы Техаста алғашқы ірі мұнай байлығы [[Спиндлтоп]] [[Бомонт]]тың оңтүстігінде табылды. Қалғандары Шығыс Техас, Батыс Техас және Мексика бұғазы жандарынан табылды. Ақырында Техаста '''“Ойл Бум”''' істелінді.<ref name="Spindletop">{{Handbook of Texas|id=dos03|name=Spindletop Oilfield}}</ref> Сөйтіп 1972 жылы мұнай өндірісі өз шыңына жетіп, оның күндік орташа есебі 3,000,000 баррелді құрады.<ref name="Oil_Gas">{{Handbook of Texas|id=doogz|name=Oil and Gas Industry}}</ref> [[Ұлы дағдарыс|Ұлы Депрессия]] және Далт Боул Азамат соғысына дейін қарқынмен көтерілген штат экономикасына жаман әсерін тигізді. Даст Боул жылдарында Тезастың қорқынышты соққы тиген жерлерінен мигранттар қашып кетті. Әсіресе осы кезеңде Техастағы Ұлы көшу кезінде қара нәсілділер штатты тастап, жұмыс табу мақсатында Солтүстік Америка және [[Калифорния]]ға қарай бет алды. [[Сурет:WomanFactory1940s.jpg|left|thumb|1942 жылы Техастағы зауыт жұмысшысы]] [[Екінші дүниежүзілік соғыс]] Техасқа жаман әсерін тигізіп, ақша әскери базалар құруға, [[снаряд]] жасайтын заводтарға, әскери тұтқындар сақтайтын түрмелерге және армия ауруханаларын салуға жұмсалды. Сондай-ақ, 750 000 жас жігіттер қызметке кетті, қалалар жаңа өндіріспен жоқ болды, коллеждер басқа қызметтерді атқарды және жүздеген, мыңдаған кедей фермерлер ауыл-шаруашылығына қайтпау үшін соғыстың көп жалақы төлейтін жұмыстарына кетіп қалды.<ref>{{cite book|first=James|last=Ward Lee|coauthors=et al.|title=Texas Goes to War: 1941|year=1991}}</ref><ref>{{cite book|first=Louis|last=Fairchild|first2=Thomas L.|last2=Charlton|title=They Called It the War Effort: Oral Histories from World War II Orange, Texas|year=1993}}</ref> 1960 жылдары Техас жоғары білім жүйесін заманға сай кеңейтіп дамытты. Штат жоғары білімге жан-жақты жоспар жасап, оның көпшілігі мұнай табысынан алынды және штаттағы институттарды тиімді басқару үшін штаттың орталық басқару бөлімі салынды. Осындай өзгерістер Техас университеттерінің мемлекеттік зерттеу қорларын ұтып алуына көп көмектесті.<ref name="Blanton">{{cite journal|last=Blanton|first=Carlos Kevin|title=The Campus and the Capitol: John B. Connally and the Struggle over Texas Higher Education Policy, 1950–1970|journal=Southwestern Historical Quarterly|year=2005|volume=108|number=4|pages=468&ndash;497|issn=0038–478X}}</ref> 22-қараша, 1963 жылы [[Даллас]]та Президент Жон. Ф. Кеннедиге [[қастандық]] жасалынды.<ref>{{cite book|first=William L.|last=Rivers|first2=B.|last2=Greenberg|title=Kennedy Assassination and the American Public: Social Communication in Crisis|year=1977|page=187}}</ref> == Мемлекет және саясат == Қазіргі [[Техас констиуциясы]] 1876 жылы қабылданған. Басқа көп штаттарға ұқсап, бұл өз кезегінде билікті дұрыс ұйымдастыруға көмектеседі. Штаттың Билл құқықтары атты заңы мемлекеттік заңға қарағанда үлкенірек және Техас үшін жеке қосымшалар бар еді.<ref name="BillofRights">{{cite web |title=Bill of Rights (Article 1) |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/7_4_2.html|accessdate=2008-10-13}}</ref> === Штат үкіметі === [[Сурет:Texas Capitol night.jpg|300px|right|thumb|Техас штаты Капитолы түнгі көрінісі]] Техас Губернаторының кейбір қызметтерін шектейтін көптеген атқарушы органдар жүйесі қалыптасқан. Штат басшысынан (министрінен) басқа сайлаушылар кандидаттары Губернатордан тәуелсіз халыққа жауапты болатын атқарушы шенеуніктерді сайлайды.<ref name="pluralexec">{{cite web |year=2005|title=The Plural Executive|work=Texas Politics| publisher=University of Texas|url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/1_9_0.html |accessdate=2008-05-07}}</ref> Бұндай сайлау жүйесі партиялар арасында атқарушы органдарды бөліп тастады. Ресубликан партиясынан Ж. Буш Техас Губернаторы болып қызмет еткенде, Техаста Демократ Лейтенант Губернатор [[Боб Баллок]] болды. Атқарушы органдағы лауазымдар мыналар: [[Губернатор]], Лейтенат Губернатор, Халық бюджеті басшысы, Жер комиссары, Бас прокурор, Ауыл-шаруашылық комиссары, Техас Темір жол Комиссиясының үш мүшелері, Білім бойынша штат Кеңесі және Штат басшысы (министрі).<ref name="pluralexec"/> [[Сурет:Texas Capitol Flags.jpg|left|thumb|Штат Капитолындағы Техас және АҚШ тулары]] [[Сурет:Капитол.Техас.jpg|300px|right|thumb|Техас штаты Капитолы күндізгі көрінісі]] Екі палаталы Техас заңшылық үкіметі 150 мүшесі бар [[Өкілдер палатасы|Өкілдер Палатасынан]] және 31 мүшесі бар [[Сенат]]тан тұрады. Палата [[спикер]]і Өкілдер палатасын басқарса, Лейтенант Губернатор Сенатты басқарады.<ref name="Legislature Members">{{cite web|year=2005|title=Membership|work=Texas Politics |publisher=University of Texas|url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/2_2_4.html |accessdate=2008-06-17}}</ref> Заңшылық үкіметінде екі жылда бір мәрте сессия шақырылады, бірақ штат Губернатор арнайы сессияларды қалаған уақытында шақыру құқығына ие.<ref name="Special Sessions">{{cite web|year=2005|title=Special Sessions|work=Texas Politics |publisher=University of Texas|url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/2_2_2.html |accessdate=2008-06-17}}</ref> Штаттың бір қаржы жылы календарьда өткен жылдың 1-қыркүйегінен сол жылдың 31-тамызына дейін созылады. Сөйтіп, 2012 жылдың қаржылық жылы 2011 жылдың 1-қыркүйегінен 2012 жылдың 31-тамызына дейін созылады. Техастың сот жұйесі АҚШ-тағы ең қиын кешен болып, ол көптеген бөлімдерден және аралас құқық қорғаушылар тізімінен тұрады. Техаста екі сотқа жүгінуге болады: олар азамат актілер үшін Жоғары суд және Қылмыстық істер бойынша Техас суды. Қалалық сот орындарын басқа да сайлаушылар басқа салалардағы сот процестеріне судьялар сайлап, оларды Губернатор бос орындарға тағайындайды.<ref name="Judiciary">{{Handbook of Texas|id=msf01|name=Judiciary}}</ref> 2009 жылы қазанда Техас елдің 442 атқаруында көшбасшы болды. Мемлекет қауіпсіздігі Техас бөлімінің Техас Рейнджерс Дивизиясы штат аймағында құқық қорғаушы заңды күш агенттігі болып есептеледі. Жылдар өте Техас Рейнджерс адам өлтіруден бастап саяси коррупцияға дейінгі қылмастырды ашты. Олар басып келуші полициялар және детективтер сияқты қызмет етіп, Губернатор қауіпсіздігін сақтады, және қашқындарды ұстап Республика үшін де, штат үшін де қарулы күш ретінде аянбай қызмет етті. Техас Рейнджерсті 1823 жылы бейресми түрде Стефен Ф. Остин ұйымдастырған болып, 1835 жылға келіп ресми түрде өз қызметін бастады. Техас Рейнджерс Техас тарихындағы көптеген маңызды оқиғалардың және Ескі Батыс (Old West) тарихындағы көп қылмысты жағдайлардың қатысушы болды.<ref name="TexasRangers">{{Handbook of Texas|id=met04|name=Texas Rangers}}. Retrieved қаңтар 14, 2009.</ref> === Саясат === {| class="wikitable" style="float:right; font-size:79%; margin:10px" |+ '''Техастағы президенттік сайлау нәтижелері''' |- style="background:lightgrey;" ! Жыл ! [[Республикашылар партиясы]] ! [[Демократтар партиясы]] |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 2008|2008]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''55.48%''' ''4,467,748 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|43.72% ''3,521,164 |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 2004|2004]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''61.09%''' ''4,526,917 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|38.30% ''2,832,704 |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 2000|2000]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''59.30%''' ''3,799,639 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|38.11% ''2,433,746 |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1996|1996]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''48.80%''' ''2,736,166 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|43.81% ''2,459,683 |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1992|1992]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''40.61%''' ''2,496,071 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|37.11% ''2,281,815 |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1988|1988]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''56.01%''' ''3,036,829 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|43.41% ''2,352,748 |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1984|1984]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''63.58%''' ''3,433,428 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|36.18% ''1,949,276 |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[АҚШ Президенттік сайлаулары, 1980|1980]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|'''55.30%''' ''2,510,705 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|41.51% ''1,881,148 |} Басқа оңтүстіктегі штаттардағы сияқты ақ нәсілділер Азамат соғысынан кейін Республикан партиясын жақтырмады және Демократтар партиясы Техас саясатын Қайта құру кезеңінің аяғынан 20-ғасырдың соңына дейін басқарып келді. Штат Республикашылар партиясының қорғанына айналды.<ref name="SouthWon">{{cite news |last=Risen |first=Clay |date =2006-03-05 |title=How the South was won |publisher=The Boston Globe |url=http://www.boston.com/news/globe/ideas/articles/2006/03/05/how_the_south_was_won/ |accessdate=2008-04-29}}</ref> [[Сурет:Lbj2.jpg|right|thumb|Линдон Б. Жонсон Техастық саясатшы және АҚШ-тың 36-президенті]] Техастағы саяси атмосфера қаржылық және қоғамдық [[консерватизм]] кесірінен ақсап қалды.<ref name="TPoliticalCulture1">{{cite web |title=Texas Political Culture – Introduction |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/10_1_0.html |accessdate=2008-05-29}}</ref><ref name="TPoliticalCulture2">{{cite web |title=Texas Political Culture – Low Taxes, Low Services Political Culture |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/10_2_1.html |accessdate=2008-10-13}}</ref> 1980 жылдан бері Техастық сайлаушылар Республикашылар партиясынан шыққан Президенттікке кандидаттарды қолдап қуаттады. 2000 және 2004 жылдары [[Джордж Уокер Буш|Джордж У. Буш]] Техасты 60,1% дауысымен жеңді, бұл жерде өзінің “'''сүйікті ұлы'''”ның кезінде Техас Губернаторы болғаны да көмектесті. 2008 жылы МакКейн штатты Бушқа қарағанда азырақ дауыспен, яғни 55% дауыспен жеңіске жетті. Остин да осылай Демократтарды жергілікті және штаттағы сайлауларда әлсіретіп жіберді. Техастың ауылдық және қала шетіндегі аймақтары Республикашыларға дауыс беріп жатқан бір сәтте, Рио Гранд жанындағы графтықтар Демократтарды қолдап дауыс берді.<ref name="2000electionresults">{{cite web |url=http://uselectionatlas.org/RESULTS/state.php?year=2000&fips=48&f=1&off=0&elect=0 |title=2000 Presidential General Election Results – Texas |publisher=www.uselectionatlas.org |accessdate=2008-07-22}}</ref><ref name="2004electionresults">{{cite web |url=http://uselectionatlas.org/RESULTS/state.php?year=2004&fips=48&f=1&off=0&elect=0 |title=2004 Presidential General Election Results – Texas |publisher=www.uselectionatlas.org |accessdate=2007-07-22}}</ref> [[Сурет:George-W-Bush.jpeg|160px|left|thumb|[[Джордж Уокер Буш|Джордж Буш]]. Техастың 46-губернаторы (1995-2000 жылдары) және АҚШ 43-президенті (2001-2009 жылдары)]] 2003 жылы Республикашы [[Том Дэлей]] Конгресс облыстарының Техастағы сайлау округтарының шекараларын қайта қарауды басқарып, бұл жерлерді Нью-Йорк Тайм газетасы нағыз сайлау махинацияларының өш алған жері деп атады.<ref name="NYTGerry">{{cite news | title = The Texas Gerrymander| publisher = New York Times| date = 2006-03-01| url = http://www.nytimes.com/2006/03/01/opinion/01wed2.html| accessdate = 2009-01-07}}</ref> “'''Техастық он бір'''” атты бір топ Демократтардың заң шығарушылары штатты осындай қиын жағдайдан алып шықты.<ref name="Tex11">{{cite news | last = Ridder| first = Knight | title = 11 Texas Senate Democrats Take Cue from House, Bolt to Avoid Redistricting | publisher = Houston Chronicle | date = 2003-07-29 | url = http://www.allbusiness.com/government/elections-politics-politics-political-parties/10366221-1.html| accessdate = 2009-01-07}}</ref> Осындай қиыншылықтарға қарамай заң шығарушы үкімет картаны Республикашылар алып барды. Сайлау округтерін қай қару протестанттары ұлттық Жоғары сотқа Біріккен Латын Америкасы азаматтары және Перри істері бойынша жүгінді, бірақ іс Республикашылар пайдасына шешілді.<ref>{{cite news|author = The Associated Press |url = http://www.nytimes.com/2006/06/28/washington/28cnd-scotus.html|title =Justices Back Most G.O.P. Changes to Texas Districts |work = New York Times|date= 2006-06-28|accessdate = 2006-06-28}}</ref> 2010 жылғы жалпы сайлауларда Палатадағы және Сенаттағы Делегациясындағы Республикашылардың көпшілігі Техас мүшелерінен болды. 111-АҚШ Конгрессіндегі 32 Техас Конгресстік штаттарының 23 Республикашылардын болса, қалған 9 Демократтардан болды. Техастың сенаторлары [[Кей Бейли Хэтчисон]] және [[Жон Корнин]]. 1994 жылдан бері еш бір Демократ штаттағы жоғары лауазымға отырған жоқ. Техастық Демократтардың қатысуы Шығыс және Солтүстік жақтағы [[Бомонт]], Эл Пасо, Остин, Сан-Антонио, Даллас және Хьюстон сияқты қалалардағы азшылықты құрайтын топтардан тұрады. ===Әкімшілік бөліністер=== Техаста көпшілігі жалпыұлттық 254 [[Графтық (феодалдық иелік)|графтық]]тар бар. Әр бір графтық төрт сайланған [[комиссар]]лардан тұратын Комиссарлардың Сот жүйесімен жұмыс істейді және графтық судьясы графтық аймағынан сайланады. Графтық үкіметі әлсіз қалалық кеңес сияқты жұмыс алып барып, себебі графтық судьясында вето билік жоқ, бірақ басқа комиссарлармен бірге дауыс бере алады. Сонда да Техас қызметтерді бөлісу үшін жергілікті келісім-шарттарға отыруға қалаларға және графтықтарға рұқсат береді. Графтықтар ішкі заңдарымен шағымдана алмайды, олардың барлық заңдары қатаң түрде штатта жасап беріледі. Штатта графтықтарға біріккен немесе бөлектенген аймақтар, райондар жоқ. Графтық бөлектенген жерлерге шектеулі қызметтер көрсетеді. [[Муниципалитет]]тер жалпы заңға немесе ішкі заңға бойсынуына қарай классификацияланады.<ref name="homerule">McDonald, John V., "An Analysis of Texas' Municipal Home Rule Charters Since 1994" (2000). Applied Research Projects. Paper 124. [http://ecommons.txstate.edu/arp/124/ Txstate.edu]</ref> Муниципалитет ішкі заңын қаланың 5000 артық адамы заңға келіскен жағдайда ғана қабылдай алады. Муниципалитеттер партиялардан тыс болып,<ref name="reqvote">{{cite web |title=Run for Party Nomination to Public Office |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/4_6_2.html|accessdate=2008-10-12}}</ref> сайлаулар мектеп басшылығы үшін және колледж аймақтары қоғамдастықтары үшін арналады. ==Экономика== Штаттағы экономикалық жағдай XX ғасыр басында [[мұнай]] кені ашылған кезде күрт өзгерді. Университеттердегі [[инвестиция]] көмегімен XX ғасыр орталарында Техастағы әртараптандырылған [[экономика]] және жоғары технология дамыды. 2010 жылдан ол керегелі 500 компаниялардың жоғары бөлімінде өзінің өсіп бара жатқан өндірісімен, ауыл шаруашылық, мұнай-химия, [[энергетика]], [[компьютер]], [[электроника]], аэрокосмос, биомедициналық ғылымдар сияқты салалармен [[Калифорния]] екеуі 57-сатыны иелеп тұр.<ref>''[http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2010/states/TX.html CNN.com]'', Retrieved қараша 2010.</ref> Бұл көрсеткіш 2002 жылдан бері ұлтты өнім экспорты бойынша көшбасшыға айналдырып, мемлекет жалпы өнімі бойынша екінші орынға шығады. [[Сурет:NASA Neutral Buoyancy Laboratory Astronaut Training.jpg|left|thumb|Астронавт Техастағы ''Джонсон Космос Орталығы''нда дайындалу үстінде]] [[Сурет:Кітап Техас.jpg|right|thumb|2010 жыл шыққан экономика жайлы кітап]] 2010 жылы Техас Жалпы ішкі өнімі 1,207 триллион АҚШ долларын құрап, АҚШ-та екінші жоғары көрсеткішке ие болды.<ref>{{cite web|title=GDP by State|url=http://greyhill.com/gdp-by-state|publisher=Greyhill Advisors|accessdate=7 September 2011}}</ref> Бұл көрсеткіш дүние экономикасында 11 және 12-орындарда [[Үндістан]] және [[Канада]] сияқты елдердің GDP-мен тең. Техас экономикасы дүние бойынша бөліністер арасында [[Англия]]дан (Біріккен Королдіктің бөлінісі), Калифорниядан және [[Токио]]дан соң 4-орында тұрады. Техас көп халқы, мол табиғи байлығы, гүлденген қалалары және жоғары білімнен көшбастаушы орталықтарының көмегімен жоғары және күшті экономикаға жетісті. Штат аймағында мұнай табылған соң, Техаста мұнай өндірісі күшейді. Соңғы кездерді қала орталықтары көбейіп, 2005 жылда халықтың 2/3 бөлігі сол жерлерде тұрды.<ref name="economy1">{{cite web |title=Economic Geography |work=Texas Politics |publisher=University of Texas| url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/9_3_2.html|accessdate=2008-10-13}}</ref> 2011 жылы шілдеде штат жұмыссыздық көрсеткіші 8,4% шықты.<ref>{{cite web|title=Local Area Unemployment Statistics|url=http://www.bls.gov/web/laus/laumstch.htm|publisher=Bureau of Labor Statistics|accessdate=7 September 2011}}</ref> Техаста “'''төмен салықтар, төмен қызметтер'''” репутациясы бар. Салық қорының мәліметі бойынша Техастың салығы жалпы ұлттық салықтар арасында төменгі орында тұрады, мемлекеттік және жергілікті салық бағасы жан басына шаққанда 3,580 АҚШ долларын құраса, ол резиденттер пайдасының 8,4% болып есептеліп, салық төмен ұлттар үшін жетінші орында тұрады. Техас алған пайдаға салық төлемейтін жеті штат қатарына жатады.<ref name="incometax">{{cite web | title = State Individual Income Taxes | publisher = Federation of Tax Administrators | url = http://www.taxadmin.org/fta/rate/ind_inc.html | accessdate = 2008-10-12}}</ref> Оның орнына 6,25% мөлшерлемемен штат мүлкімен табыс салығынан кіріс алып отырады,<ref>{{cite web|author= |url=http://alltaxtips.com/why-does-texas-taxus-have-the-highest-property-taxes-and-3rd-highest-sales-tax/ |title=Why does Texas (Taxus) have the highest property taxes and 3rd highest sales tax? |publisher=Alltaxtips.com |date=2011-05-09 |accessdate=2011-08-15}}</ref> бірақ жергілікті салық юрисдикциялары (қала, округ, арнайы тағайындалған райондар және билік транзиттері) саудаға қойып, салықты максималды мөлшерлемеге дейін 2% көтеріп, 8,25% қылуы мүмкін.<ref>{{cite web|url=http://www.window.state.tx.us/taxinfo/sales/faq_collect.html |title=FAQ: Texas Sales Tax |publisher=Window.state.tx.us |date= |accessdate=2011-01-10}}</ref> Техас мемлекеттің салық доноры есептеліп, әр бір доллар үшін Техастықтар федералды үкіметке федералды кіріс салығын төлеп, мемлекет жалпы шамамен пайдадан 0,94% АҚШ долларын алып отырды.2010 жылы Таңдау журналы Техас Кәсіпорын Қорындағы 3 миллиард АҚШ доллары үшін бұл штатты мемлекеттегі бизнес үшін ең жақсы орын ретінде атады.<ref name="1businessclimate">{{cite web|title=Site Selection Rankings |url=http://greyhill.com/site-selection-rankings/ |accessdate=2011-10-10}}</ref> Техаспен Калифорнияда '''Фортуна 500'''-дегі ең көп компаниялардың штаб пәтерлері орналасқан.<ref>{{cite web|url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2010/states/TX.html |title=Fortune 500 2010: States: Texas Companies - FORTUNE on CNNMoney.com |publisher=Money.cnn.com |date=2010-05-03 |accessdate=2011-08-15}}</ref><ref>{{cite web|url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2010/states/CA.html |title=Fortune 500 2010: States: California Companies - FORTUNE on CNNMoney.com |publisher=Money.cnn.com |date=2010-05-03 |accessdate=2011-08-15}}</ref> 2010 жылы Техаста 346,000 [[миллионер]] болып, мемлекеттегі миллионерлер саны бойынша штаттар ішінде екінші орында тұрады.<ref>Second to California</ref><ref>{{Cite news | first=Walter | last=Scott | title=Personality Parade | url=| work= | publisher=Parade Magazine | location= | page= 2 | date=2 May 2010 | id= | accessdate=}}</ref> === Ауыл-шаруашылық және тау-кен өнеркәсібі === [[Сурет:Техас мақтасы.jpg|right|thumb|Батыс Техастағы өнімнен соң мақта егістігі]] Техаста АҚШ-тағы ең көп шаруашылық орындары және ең үлкен жер аудандары бар. Техас үй малдарын өсіру өндірісі бойынша мемлекетте көш бастап келе жатыр. Ірі қара мал штаттың ең бағалы ауыл-шаруашылық өндірісі болып, штат мемлекетте [[қой]] мен [[ешкі]] өнімдерін өсіру бойынша жоғары орындарда тұрады. Штат дән өнімдерін шығаруда едәуір өсіп келе жатыр. Техастың үлкен коммерциялық балық өнеркәсібі бар. [[Цемент]], жарықшақталған тас, [[әк]], [[тұз]], [[құм]] және [[қиыршық тас]] сияқты пайдалы қазбалар өндірісі бойынша Техас көш бастап келеді.<ref name="netstateecon">{{cite web |title=The Texas Economy |publisher=netstate.com |date =2007-06-05 |url=http://www.netstate.com/economy/tx_economy.htm |accessdate=2008-04-29}}</ref> === Энергия === [[Сурет:Oil well.jpg|right|thumb|Мұнай ұңғысы]] [[Сурет:GreenMountainWindFarm Fluvanna 2004.jpg|right|thumb|Батыс Техастағы Бразос жел фермасы]] Спиндлтопта мұнай ашылған соң, энергия саяси және экономикалық салада басқарушы күшке ие болды.<ref name="AlmanacOil">{{cite web| url = http://www.texasalmanac.com/history/highlights/oil/ | title = Oil and Texas: A Cultural History| accessdate = 2009-02-03| last = Ramos| first = Mary G.| work = Texas Almanac 2008–2009| publisher = The Texas State Historical Association}}</ref> Энергия Ақпарат Әкімшілігінің хабарлауынша Техас мемлекеттегі жан басына және жалпы энергияны ең көп пайдаланатын штат болды.<ref name="Petrol">{{cite web |title=Texas Quick Facts |publisher=Energy Information Administration |date =|url=http://tonto.eia.doe.gov/state/state_energy_profiles.cfm?sid=TX|title=Petroleum Profile: Texas|accessdate=2008-12-13}}</ref> Мемлекеттің басқа бөліктеріне қарағанда Техастың көпшілік аймақтары өздерінің айнымалы токтарының энергия жүйесін пайдаланады. Техас электроэнергия жабдықтарын реттейді. Техас Темір жол комиссиясы өз атына қарамастан штаттағы мұнай-газ өнеркәсібін, газ жабдықтарын, құбыр қауіпсіздігін, сұйытылған газ өнеркәсібіндегі қауіпсіздікті, тау-кен өнеркәсібіндегі көмір және уранды реттеп отырады. Комиссия Техас мұнай қорын тәртіпке салу қабілітіне ие болғандықтан 1970 жылға дейін мұнай бағасын қадағалап отырды. [[ОПЕК]] негізін салушылар мұнай бағаларын реттеуші модулдердің бірі ретінде Техас агенттігін пайдаланды.<ref name="RRcommission">{{Handbook of Texas |id=mdr01 |name=Railroad Commission}}</ref> Техас 5 миллиард (790 000 000 метр куб) баррель мұнай қорына ие болып, бұл мұнай АҚШ жалпы мұнай қорының төрттен бірін құрайды.<ref name="Petrol"/> Штаттың тазалағыш зауыттары күніне 4.6 миллион баррель (730 000 метр куб) мұнай өңдеп шығарады.<ref name="Petrol"/> Хьюстон аймағындағы Бейтоун тазалағыш зауыты АҚШ-тағы ең үлкен тазалағыш зауыт болып табылады.<ref name="Petrol"/> Техас жасанды газ өндіруден көш бастап, мемлекет жасанды газының төрттен бірін құрайды.<ref name="Petrol"/> Бірнеше мұнай компаниялары осы Техаста орналасқан: олар Коноко-Филипс, Эксон-Мобил, Халлибуртон, Валеро, и Марафон Ойл компаниялары. Штат жаңартылған энергия көзі бойынша көшбасшы болып, ол мемлекеттегі ең көп жел энергиясын шығарады.<ref name="Petrol"/><ref name="wind2">{{cite web |last=Souder |first=Elizabeth |title=Texas leads nation in wind power capacity |work=Dallas Morning News |year=2007 |date =01/08 |url=http://www.dallasnews.com/sharedcontent/dws/dn/latestnews/stories/011808dnbuswindpower.30c78959.html}}</ref> [[Роскоу]]дағы, Техас штатында, Роскоу жел электрстанциясы 781.5 мегаватт күшімен 2009 жылы қазанда дүнидегі ең үлкен электростанция болып табылды.<ref name="RoscoeWind">{{cite news|last=O'Grady|first=Eileen|title=E.ON completes world's largest wind farm in Texas|url=http://www.reuters.com/article/idUSN3023624320091001|accessdate=26 тамыз 2010|newspaper=Reuters|date=2009-10-01}}</ref> Энергия Ақпарат Әкімшілігі хабарлауынша, штаттың ірі ауыл шаруашылығы мен орман өнеркәсібі Техасқа отындарды пайдалану үшін ірі көлемдегі биомасса беруі мүмкін. Штатта тағы да мемлекет дамуы үшін күн сәулесі энергиясынан пайдалану мүмкіншілігі бар. === Технология === [[Сурет:GodPod.jpg|right|thumb|Платодағы Электроник Дата Системс штаб пәтері]] Техаста үлкен университет жүйелерімен қоса бастамашы Техас кәсіпорын қоры, Техас Эмеджинг қоры және көптеген алуан түрлі өнеркәсіптің жоғары технологиялы салалары дамып жатыр. Остин аймағы “Кремний белестері” деген лақап атпен аталса, солтүстік Даллас “'''Кремний жайылмасы'''” деп аталады. [[Техаста Dell, Inc.]], [[Texas Instruments]], [[Perot Systems]], и [[AT&T]] сияқты жоғары технология компанияларының штаб-пәтерлері бар. Ұлттық аэронавтика және Космос әкімшілігінің [[Линдон Б. Жонсон Космос орталығы]] оңтүстік-шығыс Хьюстонда орналасып, Техастағы аэронавтика өндірісінің асыл тәжі болып тұр. Форт-Уэрт Локхид Мартин аэронавтикасының дивизиясы мен Бэлл Хеликоптер Текстрон екеуін қабылдайды.<ref name="LM1">{{cite web |title=Locations |publisher=Lockheed Martin |accessdate=2008-05-22 |url=http://www.lockheedmartin.com/aeronautics/about/Locations.html}}</ref><ref name="Bell">{{cite web |title=About Bell Helicopter |publisher=Bell Helicopter |accessdate=2008-05-22 |url=http://www.bellhelicopter.com/en/company/}}</ref> Форт-Уэртта Локхид ең үлкен батыстық бағдарлама есептелетін [[F-16 Күресуші Сұңқары]]н және оның ізбасары [[F-35 Жасындары]]н істеп шығарады.<ref name="Downside">{{cite news |last=Rosenwald |first=Michael S. |date=2007-12-17 |title=Downside of Dominance? |publisher=The Washington Post |url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/12/16/AR2007121601522.html |accessdate=2008-05-22}}</ref> === Сауда === Техас байлығы көтерме және бөлшек саудадан тұратын үлкен коммерциялық секторды, банк ісін, сақтандыруды және құрылыс өнеркәсібін ынталандырды. Fortune 500 компанияларының мысалдары Техас өнеркәсіп салаларына AT & T, Men's Warehouse, Landry's Restaurants, Kimberly-Clark, Blockbuster, Whole Foods Market, және Tenet HealthCare ке арналмаған.<ref name="fortune500_2">{{cite news |title=Texas |publisher=[[Fortune (magazine)|Fortune Magazine]] |date=2007-04-30 |url=http://money.cnn.com/magazines/fortune/fortune500/2007/states/TX.html |accessdate=2008-05-03}}</ref> Даллас-Форт-Уэрт АҚШ-тағы басқа штаттарға қарағанда жан басына ең көп сауда орталықтары тиісті болатын мекен есептеледі.<ref name="VisitDallas_Shopping">{{cite web | title = Dallas Shopping | publisher = Dallas Convention & Visitors Bureau | url = http://www.visitdallas.com/downloads/1224091342.02416300_679fbde386/DallasShopping.pdf | format = PDF | accessdate = 2008-02-20}} {{Dead link|date=June 2010| bot=DASHBot}}</ref> Мексика штаттың ең ірі сауда әріптесі болып, [[НАФТА]] арқылы штат экспортының үштен бір бөлігін қабылдайды. НАФТА Техас-Мексика шекарасындағы тартысты макиладоралардың құрылысын көтермеледі.<ref name="economy2">{{cite web|title=Recent Economic Transformations |work=Texas Politics |publisher=University of Texas |url=http://texaspolitics.laits.utexas.edu/9_3_3.html|accessdate=2008-10-13}}</ref> == Демография == {| class="wikitable" style="float:right; font-size:79%; margin:10px" |+ '''Тарихтағы халық сандары''' |- style="background:lightgrey;" ! Санақтар ! Халық саны ! % +, - көрсеткіші |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1850]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|212,592 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"| - |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1860]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|604,215 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|184.2% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1870]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|818,579 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|35.5% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1880]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|1,591,749 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|94.5% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1890]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|2,235,527 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|40.4% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1900]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|3,048,710 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|36.4% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1910]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|3,896,542 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|27.8% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1920]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|4,663,228 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|19.7% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1930]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|5,824,715 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|24.9% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1940]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|6,414,824 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|10.1% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1950]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|7,711,194 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|20.2% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1960]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|9,579,677 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|24.2% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1970]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|11,196,730 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|16.9% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1980]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|14,229,191 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|27.1% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[1990]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|16,986,510 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|19.4% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[2000]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|20,851,820 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|22.8% |- | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|[[2010]] | style="text-align:center; background:#fff3f3;"|25,145,561 | style="text-align:center; background:#f0f0ff;"|20.6% |} [[Сурет:Texas population map.png|300px|left|thumb|Техас халқы тығыздығының картасы]] 2009 жылы штат халқы күтілгендей 24,782,406 адамды құрап, алдыңғы жылға қарағанда 1,97% өскен болса, 2000 жылдан бері 16,1% өсті.<ref>{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/states/states.html|title=Population Estimates|date=желтоқсан 23, 2009|work=Population Estimates Program|publisher=U.S. Census Bureau|accessdate=2009-12-30}}</ref> Соңғы санақтан бері штат халқының табиғи өсуі көрсеткіші 1,389,275 адамға жеткен болса, олардың 801,576 адамы иммиграциямен АҚШ сыртынан келсе, ал 451,910 адамы миграциямен мемлекет ішінен келген. 2004 жылда штатта 3,5 миллион шет елде туған резиденттер болып, олардың 1,2 миллионы күтілгендей заңсыз шет елдіктер болды. 2000-2006 жылдар аралығында Техаста мемлекеттегі ең көп шет елден көшіп келу, яғни иммиграция жүз берді. 2010 жылы заңсыз шет елдіктердің саны жалпы халықтың 6,0% бөлігін құрады. Бұл көрсеткіш мемлекеттегі штаттар арасындағы бесінші көрсеткіш болып табылады.<ref>{{Cite news | first=Peter | last=Slevin | title=New Arizona law puts police in 'tenuous' spot | url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/04/29/AR2010042904970.html?sid=ST2010042905051| work= | publisher=Washington Post | location=Washington, DC | pages= A4 | date=30 сәуір 2010 | id= | accessdate=}}</ref><!---as often happens, the box score figures listed in Wikipedia article are from print edition and did not appear in the online article---><ref>behind Nevada, Arizona, California, and New Jersey</ref> Техас халқының тығыздығы 34,8 адам бір шаршы километрге тиісті болып, АҚШ тығыздығынан (31 адам/км) кішкене көбірек. Керісінше Техас жер көлемі бойынша Франциямен тең болса да, Еуропалық елдің аймағының тығыздығы 116 адам/км. Техастықтардың үштен екісі Хьюстон сияқты үлкен қалаларда өмір сүреді. Даллас-Форт Уэрт Техастың үлкен қалаларынан есептеледі. Ал Хьюстон Техастағы ең үлкен қалалардың бірі болып, АҚШ-та төртінші орынды иелесе де, Даллас-Форт Уэрт одан едәуір үлкенірек. === Нәсілдік және этникалық құрамы === 2010 жылғы АҚШ санағы бойынша Техастағы нәсілдік және этникалық топтардың қатынасы мынадай: * Ақ нәсілділер: 70.4% ([[Испандар|Испаниялық]] емес ақ нәсілділер: 45.3%) * Қара нәсілді немесе Афро-Америкалықтар: 11.8% * Жергілікті [[Америкалықтар]]: 0.7% * [[Азиялықтар]]: 3.8% <small>(1.0% [[Үндістан]]лықтар, 0.8% [[Вьетнам]]дықтар, 0.6% [[Қытай]]лықтар, 0.4% [[Филиппиндер|Филиппиндіктер]], 0.3% [[Корейлер]], 0.2% [[Пәкістан]]дықтар, 0.07% [[Жапондар]], 0.05% [[Латын Америкасы|Латын Америкалықтар]], 0.05% [[Камбоджа]]лықтар)</small> * Тынық Мұхиттағы аралдықтар: 0.1% <small>(0.02% [[Гуамания]]лықтар, 0.01% [[Самоалықтар]], 0.01% [[Тонга]]лықтар, 0.01% [[Гавайи]]лықтар)</small> * Басқа расалар: 10.5% * Екі немесе одан да көп расалар: 2.7% * Испандар немесе Латын Америкалықтар: 37.6% <small>(31.6% [[Мексика]]лықтар, 0.5% [[Пуэрто-Рико]]лықтар, 0.2% [[Куба]]лықтар</small> Техаста ақ Америкалықтар нәсілдік азшылықты құрайды. Бірақ Испандық емес ақтар халықтың шамамен 48% бөлігін құрайды, сондықтан Техас азшылық және көпшілік штат болып есептеледі. 17,020,000 Техастықтар ақтар болып, шамамен 11,4 миллион халық Испандық емес ақтар. [[Германия]]лық, [[Ирландия]]лық және [[Англия]]лық Американдар Техастағы ең көп таралған Еуропалық ежелгі топтар. Германиялық Американдар халықтың 11,3% құрап, олардың саны 2,7 миллионнан асады. Ирландиялық Американдар халықтың 8,2% құрап, олардың саны 1,9 миллион. Техаста шамамен 600,000 Франциялық Американдар және 472,000 [[Италия]]лық Американдар бар. Бұл этникалық топтар өз кезегінде халықтың 2,5% және 2,0% құрайды. 1980 жылдағы АҚШ-тағы санақ бойынша Техас аймағындағы ең көп таралған ежелгі халықтар 3,083,323 адаммен ағылшындар екен, олар сол кезде штат халқының 27% бөлігін құраған.<ref>http://www.census.gov/population/www/censusdata/files/pc80-s1-10/tab03.pdf</ref> Алғашында олардың ата-бабалары он үш отарға кірген және кейінірек оларды Американдықтар деп атап кетеді, ал негізі олар ағылшындардың тұқымынан шыққан. Қара нәсілді Американдықтар Техаста азшылықты құрайды. Испандық және Испандық емес қара нәсілділер халықтың 11,5% құрап, Испандық емес текті қара нәсілділер қарапайым халықтың 11,3% құрайды. Испандық және Испандық емес қара нәсілділер саны шамамен 2,7 миллион. Текті Американдықтар да Техаста азшылықты құрап, олар штат халқының бар-жоғы 0,5% және олардың саны 118,000 адам. Испандық емес текті Американдықтар 0,3% құрап, олардың саны 75,000 адам. Чероки индеецтері 0,1% құрап, олардың саны 19,400 адам. Керісінше, 583 адам ғана [[Чиппева]] ретінде анықталған. Азиялық Американдар да Техаста азшылық топты құрайды. [[Азия]]дан шыққан Американдар халықтың 3,4% құраса, ал Испандық еместер 3,3% құрайды. Олардың біргелкі саны 808,000 адамнан асады. Испандық емес Азиялықтар саны 795,000 адамнан артады. 200,000 астам [[Үндістан]]лықтар Техасты Отаны етіп алған. Техасты сондай-ақ 187,000 [[Вьетнам]]дықтар,136,000 [[Қытай]]лықтар, 92,000 [[Филиппиндер|Филиппиндықтар]], 62,000 [[Корея]]лықтар және 18,000 [[Жапония]]лық Американдықтар мекендеген. Тағы да 111,000 артық адам Азиялық тектен шыққан олар: [[Камбоджа]], [[Таиланд]] және [[Хмонг]]. [[Тынық мұхиты]]нан шыққан Американдар да Техаста азшылықты құрайды. Сауалнама бойынша, тек ғана 18,000 адам Тынық мұхиты аралдарынан және 16,400 Испандық емес тектен шыққан. Сондай-ақ, 5,400 текті [[Гавайи]]лықтар, 5,300 [[Гвамания]]лықтар және 6,400 халық басқа тектерден шыққан. [[Самао]] Американдары өте шектеулі болып, олардың саны 941 адам ғана. Көпрасалы адамдар да Техаста азшылықты құрайды. Көпнәсілді адамдардың мұрагерлері халықтың санының 1,9% құрап, олар 448,000 адамды құрайды. Дерлік 80,000 адам Еуропа және [[Африка]]лықтардың мұрагерлері болып, олар халықтың 0,3% құрайды. Еуропа және текті Американдықтардың мұрагерлері саны 108,000 болып, олар халықтың 0,5% құрайды. Еуропа және Азиялықтардың мұрагерлері саны 57,600 болып, олар халықтың 0,2% құрайды. Ал Африкалық және текті Американдықтардың мұрагерлері саны өте аз 15,300 болып, олар халықтың 0,1% құрайды. Испандармен латындар Техаста Испандық емес Еуропалық Американдардан соң саны бойынша екінші орында тұрады. 8,5 миллионнан көп халық испан және латын этникалық бірлестігіне жатады. Бұл топ Техас халқының 36% құрайды. Мексикан текті халық саны 7.3 миллионнан асып, штат халқының 30.7% құрайды. 104,000 артық Пуэрто-Риколықтар штат аймағында жасайды. Шамамен 38,000 Кубалықтар осы штатта мекендейді. 1,1 миллионнан астам адам (халық санының 4.7% құрайды) Коста-Рикалықтар, Венесуэлалықтар және Аргентиналықтар.<ref>{{cite web|author= |url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=04000US48&-qr_name=ACS_2008_3YR_G00_DP3YR5&-ds_name=ACS_2008_3YR_G00_&-_lang=en&-redoLog=false&-_sse=on |title=Texas – ACS Demographic and Housing Estimates: 2006–2008 |publisher=Factfinder.census.gov |date= |accessdate=2011-01-10}}</ref><ref>{{cite web|author=|url=http://factfinder.census.gov/servlet/ADPTable?_bm=y&-geo_id=04000US48&-qr_name=ACS_2008_3YR_G00_DP3YR2&-ds_name=&-_lang=en&-redoLog=false |title=Texas – Selected Social Characteristics in the United States: 2006–2008 |publisher=Factfinder.census.gov |date= |accessdate=2011-01-10}}</ref> Техастың орталық және оңтүстік-шығыс орталық бөлімінде Германиядан шыққандар өмір сүреді. Техастың үштен бір бөлігінен көбі Испандық тектен шыққан,<ref name="Census2">{{cite web |year=2006 |title=Texas QuickFacts from the US Census Bureau |location =US Census |url=http://factfinder.census.gov/servlet/ACSSAFFFacts?_event=&geo_id=04000US48&_geoContext=01000US%7C04000US48&_street=&_county=&_cityTown=&_state=04000US48&_zip=&_lang=en&_sse=on&ActiveGeoDiv=&_useEV=&pctxt=fph&pgsl=040&_submenuId=factsheet_1&ds_name=DEC_2000_SAFF&_ci_nbr=null&qr_name=null&reg=null%3Anull&_keyword=&_industry= |accessdate=2007-04-28}}</ref> олардың көбісі соңғы уақыттарда келген, кейбір Теханолар Техасқа 18-ғасырда байланысы болған. Бұрынғы құл халықтан шыққан тектілерден кейінгі уақытта коллеж бітірген Афро-Американдар Жаңа Ұлы Көшу кезінде көптеп жұмыс жасауға келеді.<ref name="blackmigration">[https://web.archive.org/web/20040702085924/http://www.brookings.edu/urban/pubs/20040524_Frey.pdf William H. Frey, "The New Great Migration: Black Americans' Return to the South, 1965–2000", May 2004, The Brookings Institution, p.1]. Retrieved наурыз 19, 2008.</ref> Соңғы кезде Техаста, әсіресе Хьюстонмен Далласта Азиялықтардың саны өсіп кетті. Азиялық Американдар өсіп бара жатқан Техастағы басқа аймақтар Остин, [[Корпус Кристи]], [[Шерилэнд]] және [[МакАллен]]. Қазіргі уақытта үш халық мойындаған тайпалар жасап жатыр олар: Алабама-Коушатта тайпасы, Кикапу дәстүрлі тайпасы және Ислета [[Дел Сур Пуэбло]] тайпалары. 2011 жылы ақпанның ортасында болған санақ бюросының айтуынша, Техастың ақ нәсілді халқы 50% төмен екен, яғни 45% екен, ал Испандықтар болса 38% дейін көтеріліпті. 2000-2010 жылдары аралығында жалпы халық саны 20,6% дейін көтерілді, бірақ Испандықтар 65% дейін көтеріліпті, ал Испандық емес ақ нәсілділер болса тек ғана 4,2% дейін көтеріліпті.<ref>Majority of Texas' population growth is Hispanic http://www.usatoday.com/news/nation/census/2011-02-17-texas-census_N.htm?csp=34news&utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+usatoday-NewsTopStories+%28News+-+Top+Stories%29</ref> === Дін === {| class="wikitable" style="float:right; margin:10px" |- !Religion<ref>[http://www.gc.cuny.edu/faculty/research_briefs/aris/key_findings.htm#StateFaith American Religious Identification Survey] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051024031359/http://www.gc.cuny.edu/faculty/research_briefs/aris/key_findings.htm#StateFaith |date=2005-10-24 }}, 2001</ref> ! |- |[[Роман Католиктер]] |28% |- |[[Баптистер]] |21% |- |[[Атеист|Дін ұстанбайтындар]] |11% |- |[[Методистер]] |8% |- |[[Христиан]] – Басқалар |7% |- |[[Лютерандар]] |3% |- |[[Pentecostal]] |3% |- |[[Presbyterian]] |2% |- |[[Деноминация еместер]] |2% |- |[[The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints|Мормон]] |2% |- |[[Episcopal Church (United States)|Эпископтықтар]] |1% |- |[[Ислам діні]] |1% |- |[[Йегова куәгерлері]] |1% |- |[[Assemblies of God USA|Құдай ассамблеясы]] |1% |- |Құдай шіркеуі |1% |- |Басқалар |2% |} [[Сурет:Lakewood1.jpg|left|thumb|Лейкуд шіркеуі ішкі көрінісі]] 2000 жылда ең үлкен деноминация саны жақтаушылары [[Роман Католик шіркеуі]] 4,368,969 адам; Оңтүстік Баптист Конвенция 3,519,459 адам және [[Біріккен Методист шіркеуі]] 1,022,342 адамнан тұрады.<ref name="religion">{{cite web |url=http://www.thearda.com/mapsReports/reports/state/48_2000.asp |title=State Membership Report – Texas|publisher=Association of Religion Data Archives|accessdate=2008-02-12}}</ref> Даллас-Форт-Уэрт болса үш үлкен эвангелие семинарлары үйі және монастырлер қожайыны. Хьюстондағы [[Лейкуд шіркеуі]]не аптасына орташа 43,000 адам келуімен мақтанады.<ref>{{cite web|url=http://www.sermoncentral.com/articleb.asp?article=Top-100-Largest-Churches |title=Top 100 Largest Churches in America |publisher=SermonCentral.com |date=2009-04-13 |accessdate=2010-04-11}}</ref> Лаббокта біліміне байланысты мемлекетте жан басына шіркеу ең көп аймақ болып есептеледі. [[Христиан Діні|Христианнан]] басқа діннің жақтаушылары негізінен қалалық жерлерге көшіп барады. 1990 жылда мұсылмандар 140,000 адам болса, қазіргі уақытқа келіп, мұсылман халықтар саны 350,000 – 400,000 аралағында болды.<ref>[http://www.texanonline.net/special-reports/muslim-growth-adds-to-texas-diversity Texas Online: Muslim growth adds to Texas diversity] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120326150126/http://www.texanonline.net/special-reports/muslim-growth-adds-to-texas-diversity |date=2012-03-26 }}</ref> Еврей дінінде 128,000 адам. Шамамен 146,000 [[Иудаизм]] және [[Сикхизм]] діндерінің жақтаушылары Техаста өмір сүреді.<ref>{{cite book|title=Twentieth-century Texas: a social and cultural history|author=Storey, John Woodrow; Kelley; Mary L.|publisher=University of North Texas Press|year=2008|page=145}}</ref><ref>Lindsey, William D.; Silk, Mark : ''[http://books.google.com/books?id=NjdrZ4m_BK8C Religion and public life in the southern crossroads: showdown states]'', Altamira Press, 2004, pg. 48</ref> === Қалалар мен қалашықтар === Штаттың халқы миллионнан асатын үш қаласы бар олар: Хьюстон, Сан-Антонио және Даллас. Осы үш қала АҚШ-тың ең көп халқы бар он қаласының ішінде тұр.<ref name=PopEstBigCities>{{cite web |url=http://www.census.gov/popest/cities/tables/SUB-EST2006–01.csv |title=Table 1: Annual Estimates of the Population for Incorporated Places Over 100,000, Ranked by шілде 1, 2006 Population: сәуір 1, 2000 to шілде 1, 2006 |format=[[comma-separated values|CSV]] |work=2005 Population Estimates |publisher=АҚШ халық санағы бюросы|date=2008-06-10 |accessdate=2008-06-10}} {{Dead link|date= 2010|bot=H3llBot}}</ref> 2000 жылы Техастың алты қаласының халық саны 500,000 адамнан асып тұрды. Остин, Форт-Уэрт және Эл Пасо АҚШ-тың ең халқы көп 25 қаласының ішінде болды. Техаста халық саны миллионнан асатын төрт метрополитан аймақ бар олар: [[Даллас-Форт Уэрт-Арлингтон]], [[Хьюстон-Шугэр Ленд-Бейтоун]], [[Сан Антонио-Нью Бронфельс]] және [[Остин-Раунд Рок-Сан Макрос]]. Даллас Форт-Уэрт және Хьюстон метрополитан аймақтарының халқының саны 6,3 миллион және 5,7 миллион тұрғынды құрайды. Үш штатаралық үлкен жолдар бар: I-35 батысқа (Даллас – Форт-Уэрттан Сан-Антониоға дейін, ортасында Остинға), I-45 шығықа (Далластан Хьюстонға дейін), және I-10 оңтүстікке (Сан-Антониодан Хьюстонға дейін) бұлар [[Техас Урбан Үшбұрышы аймағы]] деп аталады. Бұл аймақ 60,000 шаршы миль (160,000 шаршы километр) болып, көптеген үлкен қалалармен метрополитан аймақтар осыған кіріп, бұл жерде 17,000 миллион тұрғын жасап, ол Техас жалпы халық санының 75% құрайды.<ref name="urbantriangle">{{cite web | last = Neuman | first = Michael | title = The Texas Urban Triangle: Framework for Future Growth | publisher = Southwest Region University Transportation Center (SWUTC) | url = http://swutc.tamu.edu/projectdescriptions/167166.htm | accessdate = 2008-10-14}}</ref> Даллас және Хьюстондар дүние қалаларының ішінде екінші қала болып танылған.<ref name="worldcities">{{cite web| title = GaWC – The World According to GaWC 2008| work = Globalization and World Cities Research Network| accessdate = 2009-03-01| url = http://www.lboro.ac.uk/gawc/world2008t.html}}</ref> Бұл қалалар штат ішінде таралған. Техаста штаттардың ішінде ең көп графтық 254 графтық бар.<ref>{{cite web|url=http://www.spiritus-temporis.com/counties-of-the-united-states/number-of-counties-per-state.html |title=Counties of the U.S |publisher=Spiritus-temporis.com |date= |accessdate=2011-01-10}}</ref> Қалалардан тысқары ауылдық жерлердегі аймақтар колонияларда жиі инфрақұрылымдар жетіспейді, сондықтан кедейшілік өмір сүріп жатыр.<ref name="Colonias">{{cite web| url= http://www.sos.state.tx.us/border/colonias/faqs.shtml| title= Colonias FAQ's (Frequently Asked Questions)| accessdate = 2008-10-12| author = Federal Reserve Bank of Dallas Office of Community Affairs| publisher= Texas Secretary of State}}</ref> 2007 жылы аз дегенде 2,294 колония болып Техаста, штаттың Мексикамен шекарасындағы 1,248 миль (2,008&nbsp;km) жерде орналасқан.<ref name="Colonias"/> Техаста шамамен 400,000 адам колонияларда жұмыс жасайды. <center> <gallery widths="140" heights="140px" perrow="5"> Image:Panoramic Houston skyline.jpg|[[Хьюстон]] Image:AustinWikiPic2.jpg|[[Остин]] Image:Xvixionx 29 April 2006 Dallas Skyline.jpg|[[Даллас]] File:FortWorthTexasSkylineW.jpg|[[Форт Уэрт]] Image:Downtown-san-antonio.jpeg|[[Сан-Антонио]] File:El Paso Skyline.jpg|[[Эл Пасо]] </gallery> </center> ==Мәдениет== [[Сурет:Mission San Antonio aka Alamo.jpg|right|thumb|Аламо Техастың атақты символдарының бірі]] Тарихта Техастың барлық мәдениеті оңтүстік, батыс және оңтүстік-батыс жақтардың әсерінен штаттар арасында бір-біріне көшіп жүріп өзгеріске ұшыраған. Ең атақты тағамы таңғы астағы [[пуррито]] үш нәрседен оралған ұннан жасалған [[шелпек]]тен, [[бекон]] және қуырылған [[жұмыртқа]]дан тұрады. Техас дәстүрлі мәдениеті 18-19 ғасырларда әр түрлі иммигранттардың көшіп келуі себебінен аралас мәдениеттердің ошағына айналды. === Өнер === [[Сурет:Big Tex.JPG|left|thumb|Биг Текс 1952 жылдан бастап барлық Техас штаты жәрмеңкелерінде қатысып келеді]] Хьюстон – АҚШ-тағы әрдайым кәсіби резидентті компаниялармен өнердің барлық түрлерінде болатын бес қаланың біреуі. Өнер орындары: [[Хьюстон Гранд Опера]], [[Хьюстон симфониялық оркестрі]], [[Хьюстон Балеті]] және [[Аллей театр]].<ref name="houstontheater">{{cite web |title=About Houston Theater District |publisher=[[Houston Theater District]] |url=http://www.houstontheaterdistrict.org/en/cms/?68 |accessdate=2008-04-28 |archiveurl = http://web.archive.org/web/20080229033851/http://www.houstontheaterdistrict.org/en/cms/?68 |archivedate = February 29, 2008}}</ref> Оның бейнелі өнері және атқарушы өнер түрлеріне тербеліс болған Хьюстон Театр районы болып табылады. Ол Хьюстон орталығының жүрегінде орналасқан 17 блокты аймақ болып, 12 948 орын жанды шығуларға және 1 480 кино орындарға арналып, бұл жер мемлекетте театр орындары бойынша екінші орынды алады.<ref name="houstontheater"/> [[Сурет:Техастағы театр.jpg|right|thumb|Театр орталығы]] 1892 жылда негізі қаланған Форт-Уэрттағы [[Техас Қазіргі Көркемөнер мұражайы]] штаттағы ең ескі көркемөнер мұражайы болып табылады. Форт-Уэртта тағы да [[Кимбелл көркемөнер мұражайы]], [[Амон Картер мұражайы]], [[Ұлттық малшы әйел мұражайы]] және [[Даңқ Залы]], [[Уилл Роджерс Мемориэл орталығы]] және орталықта [[Бас Атқарушы Залы]] бар. Даллас қаласы орталығындағы өнер орталығында мынадай өнер орындары бар: [[Даллас Көркемөнер мұражайы]], [[Мортон Х. Мейерсон Симфониялық мұражайы]], [[Марго және Билл Винспир Опералық театры]], [[Азия өнерінің Траммелл & Маргарет Кроу коллекциясы]] және [[Нэйшер мүсін орталығы]].<ref name="Dallasarts">{{cite web |title=Dallas Arts District |publisher=Dallas Convention & Visitors Bureau |accessdate=2008-05-29 |url=http://www.visitdallas.com/visitors/listing-details?id=492}}</ref> Далластағы [[Дип Эллум]] ауданы оңтүстік АҚШ-та 1920-1930 жылдары басты джаз және қайнаған блюзымен даңқы шықты. Дип Эллум сөзі жергілікті халықтың “'''Дип Элм'''” сөзін “'''Дип Эллум'''” деп дауыстағынан пайда болған.<ref name="DeepElm">{{Handbook of Texas|id=hpd01|name=Deep Ellum}}</ref> [[Соқыр Лимон Джефферсон]], [[Роберт Джонсон]], [[Худди "Ледбелли" Ледбеттер]] және [[Бесси Смит]] сияқты әншілер Дип Эллум клубтарында өз өнерлерін көрсеткен.<ref name="DeepElm2">{{cite web |title=Dallas History Items: Deep Ellum |publisher=Dallas Historical Society |url=http://www.dallashistory.org/history/dallas/deep_ellum.htm |accessdate=2008-07-25}}</ref> Остин дүниенің жанды музыкасы орталығы болып, адамның жан басына шаққанда көп өлең айтылатын мынадай ордалары бар: [[Нашвилл]], [[Мемфис]], [[Лос-Анджелес]], [[Лас Вегас]] және [[Нью-Йорк]].<ref name="livemusic">{{cite web|url=http://www.cityofaustin.org/music/|title=Live Music Capital of the World|accessdate=2007-06-12|publisher=City of Austin}}</ref> Қала музыкалары Алтыншы көшедегі түнгі клубтарда болып өтеді, [[фильм]], [[музыка]] және мультимедиа сияқты оқиғалар оңтүстіктен оңтүстік-батысқа дейін болса, көп жалғасатын музыкалық бағдарламалар Американ ТВ, Остин Сити Лимитста көрсетіледі және [[Остин Сити Лимитс Музыка фестивалі]] [[Цилкер саябағы]]нда боып өтеді.<ref name="AustinCL">{{cite web | last = Bernardini | first = Deb | authorlink =Deb Bernardini | title = Television's longest running concert series begins season 33 Tapings with performances by Norah Fones, Wilco, Femi Kuti, Arcade Fire and more | url = http://dbmpr.com/pressroom/acl/ACLFinalPR.doc.pdf | format = PDF | accessdate = 2008-10-15|archiveurl=http://web.archive.org/web/20081028193024/http://dbmpr.com/pressroom/acl/ACLFinalPR.doc.pdf|archivedate=2008-10-28}}</ref> 1980 жылдан бастап Сан-Антонио "'''Дүние Техано музыка орталығы'''"нда өркендеді.<ref name="TTMA">{{cite web|url=http://www.tejanomusicawards.com/about.html|title=About The Texas Talent Musicians Association (TTMA)|accessdate=2009-08-02|publisher=Texas Talent Musicians Association}}</ref> [[Техано Музыка марапаты]] Техано музыкасын және мәдениетін бағалайтын, түсінетін форум құрған.<ref name="TejanoMA">{{cite web |title=Tejano Music Awards |publisher=Texas Talent Musicians Association |year =2008 |url=http://www.tejanomusicawards.com/ |accessdate=2008-05-12}}</ref> == Білім == [[Сурет:Техас білім агенттігі.jpg|right|thumb|[[Техас білім агенттігі]]]] [[Сурет:TravisStateOfficeBuilding.JPG|right|thumb|Техас білім агенттігінің [[Остин]]дағы басты кеңселері]] [[Техас Республикасы]] екінші президенті [[Мирабо Б. Ламар]] Техас білімінің атасы есептеледі. Оның басқару жылдарында штат әр бір [[Графтық (феодалдық иелік)|графтыққа]] мектептер салынуы үшін үш лигадан жер берілді. Тағы қосымша 50 лига жер екі университетті қолдау үшін қойылды, кейінірек бұл жерлер [[Тұрақты университетте қоры]]ның негізіне айналды.<ref name="PUF">{{cite web|url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/khp02|title=Permanent University Fund |accessdate= қаңтар 13, 2008|first=Vivian Elizabeth|last= Smyrl|publisher=TSHA Online}}</ref> Ламардың қызметі бүкіл Техас бойынша мемлекеттік мектептер жүйесінің негізін салу еді.<ref name=hen37>Hendrickson (1995), p. 37.</ref> АҚШ білім саласында Америка заңнама ауысу Кеңесінің есеп беру бланкісінде Техас штаты 29-орында тұрған. Техас студенттері орташа есеппен математика пәнінен жоғарылау орынды иелеген, бірақ әдебиеттен (оқудан) төмен нәтиже көрсеткен. 2006–2007 жылдар аралығында, Техас әр бір оқушы үшін $7,275 жұмсап, мемлекеттегі $9,389 көрсеткішке қарағанда төменірек. Оқушы және мұғалім ара-қатынасы 14.9 құрап, мемлекеттік көрсеткіштен 15.3 төмендеу. Техас мұғалімдерге 41 744$ төлеген болса, бұл көрсеткіш мемлекеттікінен 46 593$ сомадан төмен. Штат білім қорының 88% ақшасын төлесе, ал федералды штат қалған 12% төлейді.<ref name="reportcard">{{cite web| title = Texas| work = Report Card on American Education: A State By State Analysis 15th Edition| publisher = American Legislative Exchange Council| year = 2008| url = http://www.alec.org/am/pdf/states/texas08.pdf|accessdate=2010-08-26| format = PDF}} {{Dead link|date=2010|bot=H3llBot}}</ref> [[Сурет:Мектеп.jpg|left|thumb]] [[Техас білім агенттігі]] штаттағы мемлекеттік білім жүйесін қадағалайды. Техаста [[Стаффорд муниципалды мектеп районы]]нан басқа мыңнан аса мектеп райондары муниципалды райондардан тәуелсіз болып, қала шекараларынан кесіп өтеді.<ref name="Stafford">{{cite press release|title=Comptroller Strayhorn to Review Stafford Municipal School District|publisher=Texas Comptroller Carole Keeton Strayhorn|date=2003-09-16|url=http://www.cpa.state.tx.us/news/30916stafford.html|accessdate=2008-06-28}}</ref> Мектеп райондары өздерінің азаматтарына салық салу құқықына ие және өз мүлкіне өзі иелік ететін егеменді аймақ ретінде бекітеді. Мектеп аудандардағы үшін мектептерді әділ қаржыландыру мандатымен сот болғандықтан, штаттың “'''Робин Гуд жобасы'''” деп аталушы қайта бөлетін тартысты сот жүйесі бар. Бұл жоба бай мектеп аудандарынан алынған мүлік салығы түсімін кедей мектеп аудандарына береді.<ref name="robinhood">{{cite web| last=Saghaye-Biria| first=Hakimeh| title=Robin Hood Plan is Working|date=2001-04-22|publisher= World Internet News Cooperative| url= http://soc.hfac.uh.edu/artman/publish/article_137.shtml| accessdate=2008-06-23}}</ref> Техас Білім Агенттігінің мектептің жеке немес ішкі істеріне араласу құқығы жоқ.<ref name="homeschool">{{cite web | publication-date =2007-11-01|title=Home School Information Letter|publisher=Texas Education Agency |url=http://www.tea.state.tx.us/home.school/homeltr.html|accessdate=2008-06-24}}</ref> Бастауыш және орта мектептердегі оқушылар '''TAKS''' ('''Texas Assessment of Knowledge and Skills''') тестін тапсырады. TAKS оқушылардың Техас білім стандарттары және '''No Child Left Behind Act''' талаптары бойынша оқу, жазу, математика, ғылым және қоғамдық дағдыларын бағалайды. 2007 жылы Техас заң шығарушылары 2011-2012 жылдағы бірінші курс студенттеріне және мектептің соңғы класс оқушыларына TAKS-ты ауыстырды.<ref name="TAKS">{{cite news|url=http://www.tea.state.tx.us/student.assessment/admin/eoc/index.html|title=End-of-Course (EOC) Assessments: Implementation |last=Texas Education Agency|first= |work=Assessment Division|date=2007-10-22|accessdate=2007-10-22}}</ref> === Коллеждер және университеттер === [[Сурет:The University of Texas at Austin - Littlefield Fountain and Main Building.jpg|right|thumb|Остиндағы Техас университеті]] Техастың 1997 жылда қабылданған “'''Техас Хаус Билл 588'''” деп аталатын тартысты алтернативті жағымды әрекет жобасы бойынша Техастың орта мектеп жоғары сыныпты жақсы бітірген оқушыларының 10% бөлігін мемлекет қаржыландырушы университеттерге автомат қабылдануына кепілдік береді. [[Сурет:TAMUcampus.jpg|left|thumb|Техас A&M университеті]] Техаста 6 мемлекеттік мектептер және 4 жеке меншік мектептер жұмыс жасайды.<ref name="UniSystems">{{cite web | last = Heath | first = Ben | publisher = Daily Texan | date = 2003-07-07 | url = http://www.utsystem.edu/news/clips/dailyclips/2003/0706-0712/UTSystem-DT-BillRequires-070703.pdf | format = PDF | accessdate =2007-10-12|title=Bill requires review of university systems|archiveurl=http://web.archive.org/web/20090205011655/http://www.utsystem.edu/news/clips/dailyclips/2003/0706-0712/UTSystem-DT-BillRequires-070703.pdf|archivedate=2009-02-05}}</ref><ref name="unisystems2">{{cite web | title = Senate Subcommittee on Higher Education Testimony Regarding the Benefits of a Stand Alone Institution | publisher = Sam Houston State University | date = 2008-06-25 | url =http://www.senate.state.tx.us/75r/Senate/commit/c535/20080625/062508_SFA_Testimony_Dr_Pattillo.pdf | format = PDF | accessdate =2008-10-12}}</ref> Тұрақты университетте қорының жерінде табылған кендер штаттың [[Техас университтеті]] және Техас [[A&M]] сияқты ең үлкен университеттер жүйесін қаржыландыруға үлкен көмегін тигізді. [[PUF]] 2005 жылы күзде 15$ миллиард қаржы жұмсап, [[Гарвард университеті|Гарвард]] қаржыландыруынан кейін екінші орында тұрады. Басқа төрт университет жүйелері олар: [[Хьюстон университеті]], [[Солтүстік Техас университеті]], [[Техас штаты]] және [[Техас техникалық университеті]] болып есептеледі. [[Сурет:Ezekiel W. Cullen Building (Alternate).JPG|right|thumb|Хьюстон университеті]] Техаста халық мойындаған мемлекет көшбасшы 3 зерттеу университеті бар: олар Остиндағы Техас университеті, Техас A&M университеті және Хьюстон университеті. Остиндағы Техас университеті және Техас A&M университеттері штаттағы ең жетекші университеттер болып есептеледі. Екеуі де Техас Конституциясында бекітіліп, Тұрақты университет қоры қорында өз үлесін сақтайды. Техас штаттағы жетекші университеттердің қатарын кеңейту үшін жеті оқу орнын “көрініп келе жатқан зерттеу университеттері” деп белгіледі. Техастың 82-ші Заң шығарушы ұйымының талқылауы бойынша олардың бірінші пайда болатын екеуі олар: Хьюстон университеті және Техас Технология университеті.<ref>{{cite web |title=Tier-One Prize Money Tentatively Passes House |accessdate=2011-04-27 |url=http://www.texastribune.org/texas-education/higher-education/tier-one-prize-money-tentatively-passes-house-/}}</ref> [[Сурет:Lovett Hall.jpg|left|thumb|Райс университеті]] Техас гуманитарлы университеттерден бастап халық мойындаған жетекші университеттерге дейінгі жеке оқу орындарының Отаны есептеледі. [[U.S. News & World Report]] сараптамасы бойынша [[Райс университеті]] мемлекеттегі білім деңгейі және зерттеу істері бойынша жоғары орындағы оқу орны болып, ол жетекші университеттер арасында 17-орында тұр.<ref>{{cite web | title = Rice University, Best Colleges 2009 | work = – US News and World Report | accessdate = 2009-03-27 | url = http://colleges.usnews.rankingsandreviews.com/college/items/3604}}</ref> Бұрынғы Республика жариялаған жеке университеттер: олар [[Бэйлор университеті]], [[Мария Хардин-Бэйлор университеті]] және [[Оңтүстік-батыс университеті]].<ref name="privateuni">{{cite web |title=About Baylor |publisher=Baylor University |accessdate=2008-05-21 |url=http://www.baylor.edu/about/}}</ref><ref name="southwestern">{{cite web |title=Southwestern History |publisher=Southwestern University |accessdate=2008-10-12 |url=http://www.southwestern.edu/about/about-history.html |archiveurl = http://web.archive.org/web/20071024123018/http://www.southwestern.edu/about/about-history.html |archivedate = 24 қазан 2007}}</ref> Техас қазіргі уақытта екі президенттік кітапханаға иелік етеді, олар: Техас A&M университетіндегі [[Джордж Буш Президенттік кітапханасы]] және Остиндағы Техас университетіндегі [[Линдон Бэйнс Джонсон кітапханасы және мұражайы]]. [[Техас Методист университеті]]нде үшінші Джордж Буш президенттік кітапханасын құру келісімі орнатылды. === Техас штатының білім ордалары === <center> <gallery widths="140" heights="140px" perrow="5"> File:The Willis Library.jpg|[[Солтүстік Техас университеті]] File:OldMainTxState.JPG|[[Техас штаты университеті]] - [[Сан Маркос]] File:TTU_English_Philosophy_Building.jpg|[[Техас техникалық университеті]] File:Dallas_Hall1.JPG|[[Оңтүстік Методист университеті]] </gallery> </center> == Денсаулық сақтау == [[Сурет:Logo3.jpg|300px|right|thumb]] [[Достастық қоры]] Техас денсаулық сақтау саласын мемлекеттегі үшінші ең жаман деп бағалайды.<ref name="insurancenet">{{cite web |last=Perotin |first=Maria M. |title=Texas is Near Bottom of Healthcare Rankings |work =[[Fort Worth Star-Telegram]] |date=2007-06-13 |url=http://www.insurancenewsnet.com/article.asp?a=top_lh&id=80824 |accessdate=2008-04-22}}</ref> Техас [[Денсаулық сақтау|денсаулықты сақтау қызметі]]не қол жеткізу, медициналық қызметтің сапасы және ауруханаларға жұмсаған қаржы бойынша төменгі орындардың бірінде тұрады. Штаттың төменгі рейтингті көрсетуінің себебі саясат, жоғары деңдейдегі кедейшілік және ең бастысы штаттағы заңсыз [[иммигрант]]тар санының көбеюі болып есептеледі. ”Штаттың 25,1% халқы медициналық кепілдіксіз қалып, мемлекеттегі ең жоғары көрсеткіш болып есептеледі” деген есептемесіне жауап ретінде Техас штаты 2006 жылы мамырда [[“'''Code Red'''” бағдарламасы]]н жасады.<ref name="codered">{{cite web |title=Code Red: The Critical Condition of Health in Texas |url=http://www.coderedtexas.org/ |accessdate=2008-04-28}}</ref> Техаста сондай-ақ дәрігерлер қателері үшін сот процесстері үшін экономикалық емес ең басты шығындар бар болып, олар 250,000 [[АҚШ доллары]] ретінде бағаланып, бұл қаржы өз қызметін асыра пайдалануды тоқтату және денсаулықты сақтау саласындағы өсіп бара жатқан қаржыларды бақылау мақсатында жұмсалады.<ref name="tort">{{cite book |last=Odom |first=Lamar |last2 =Garcia |first2 =Anthony |last3 =Milburn |first3 =Pamela |year=2005 |title=The Ethicality of Capping Non-Economic Damages to Control Rising Healthcare Costs: Panacea or False and Misleading Practice? |edition =1 |volume=3 |publisher=The Internet Journal of Healthcare Administration |issn=1366-0756|url=http://www.ispub.com/ostia/index.php?xmlFilePath=journals/ijhca/vol3n1/capping.xml|doi=10.1108/13660750510611170|accessdate=2008-04-28}}</ref> [[Trust for America's Health денсаулық ұйымы]]ның зерттеуі бойынша Техас жасөспірімдер семіздігі бойынша 15-орында тұрады және штаттың 27.2% халқы осы ауруға шалдыққан.<ref name="healthyamericans">{{cite web| title = Texas| work = State Data| publisher = Trust for America's Health| year = 2008| url= http://healthyamericans.org/states/states.php?measure=highschooloverweight&sort=data| accessdate = 2008-10-14}}</ref> 2008 жылы [[Men's Health журналы]] зерттеуі бойынша Техастың төрт қаласын АҚШ-тың семіздік бойынша жоғары 25 қаласының қатарында көрсетті, яғни Хьюстон 6-орында, Даллас 7-орында, Эл-Пасо 8-орында және Арлингтон 14-орындағы рейтингте көрсетілді.<ref name="obese2"> {{cite web |title=America's Fittest Cities 2007 |work =Men's Health |year=2008 |url=http://www.mensfitness.com/city_rankings/462 |accessdate=2008-04-21}}</ref> Техаста тек ғана бір қала Остин АҚШ-тағы “жоғары 25 жағдайлы қалалар”дың 21-орынын иеледі. Сол сияқты тағы бір зерттеу штаттың семіздік көрсеткішін “'''B+'''” жағымды бағасымен белгіледі. Штат тұрақты спортпен айналысатын халық үлесі бойынша рейтингде 42-орынды тұрады.<ref>[http://www.statemaster.com/graph/hea_phy_exe-health-physical-exercise Statemaster.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513182949/http://www.statemaster.com/graph/hea_phy_exe-health-physical-exercise |date=2013-05-13 }}, Accessed May 16, 2007</ref> === Медициналық зерттеу === [[Сурет:FlightHoustontoDallas086.jpg|300px|right|thumb|Хьюстондағы Техас медициналық орталығы]] Көптеген элиталық медициналық зерттеу орталықтары Техаста орналасқан. Штатта 9 медициналық оқу орындары,<ref name="MedicalSchools">{{cite web |title=Texas Medical Schools and Hospitals |publisher=Texas Medical Association |date =2006-08-03 |url=http://www.texmed.org/Template.aspx?id=86 |accessdate=2008-04-28}}</ref> 3 стоматологиялық мектеп<ref name="dentalschool">{{cite web |url=http://www.dentist.net/dentalschools.asp |title=Dental Schools in the United States |accessdate=2008-10-31 |publisher=Dentist.net}}</ref> және бір [[оптометрия]] мектебі<ref name="optometry">{{cite web |url=http://healthguideusa.org/optometry/texas_optometry_schools.htm |title=Texas Optometry Schools |accessdate=2008-10-31 |publisher=Health Guide USA}}</ref> бар. Техаста екі [[Biosafety Level 4 (BSL-4) лабораториялары]] бар: олардың біреуі Галвестондағы [[Техас Медициналық бөлім университеті]]<ref name="biosafety4">{{cite web|url=http://www.bioscrypt.com/news/press/item-728/|date=14 қазан 2004|title=University Selects Bioscrypt for Biosafety Level 4 Lab|publisher=Bioscrypt|accessdate=2006-04-29|archiveurl = http://web.archive.org/web/20071117074008/http%3A//www.bioscrypt.com/news/press/item-728/ |archivedate = қараша 17, 2007|deadurl=yes}}</ref> және Сан-Антониодағы [[Биомедицина зерттеулерінің оңтүстік-батыс қоры]]. Бұл Биомедицина зерттеулерінің оңтүстік-батыс қоры АҚШ-тағы бірінші BSL-4 деңгейдегі лаборатория болып есептеледі.<ref name="biosafety4_2">{{cite web|url=http://www.sfbr.org/pages/about_resources2.php|title=Biosafety Level 4 (BSL-4) Laboratory|publisher=Southwest Foundation for Biomedical Research|accessdate=2006-04-29}}</ref> Хьюстондағы Техас медициналық орталығы өзінің 47 институт-мүшесімен зерттеу және институттарды шоғырлау бойынша дүниедегі жоғары нәтижеге ие.<ref name="TexasMC"> {{cite web | title = About the Texas Medical Center | publisher = The Texas Medical Center | accessdate = 2009-04-11 | url = http://www.texmedctr.tmc.edu/root/en/GetToKnow/AboutTMC/About+the+TMC.htm}}</ref> Техас медициналық орталығы дүниеде ең көп жүрек [[трансплатация]]ларын орындайды.<ref name="HeartTransplants">{{cite web |title=Background Statistics > People and Politics (most recent) by state |publisher=State Master |date =2008-05-08 |url=http://www.statemaster.com/graph/bac_bac-background-people-and-politics |accessdate=2008-05-08}}</ref> Хьюстондағы [[Техас Андерсен обыр орталығы университеті]] обыр ауруына шалдыққан пациенттерге қамқорлық көрсету, зерттеу, білім беру және профилактика істері бойынша жоғары деңгейдегі академиялық институты болып есептеледі.<ref name="MDAnderson">{{cite web |title=About MD Anderson |publisher=[[The University of Texas M. D. Anderson Cancer Center]] |url=http://www.mdanderson.org/about_mda/ |accessdate=2008-04-28}}</ref> АҚШ-тағы клиникалық медициналық зерттеу бойынша Сан-Антониодағы Оңтүстік Техас медициналық орталығы 6-орынды иеледі.<ref name="UTSAFactsheet">{{cite journal |date=2007-04-03 |title=Health Science Center ranks sixth in clinical medicine |edition =7 |volume=XL |publisher=University of Texas Health Science Center |url=http://www.uthscsa.edu/hscnews/singleformat.asp?newID=2353 |accessdate=2008-04-28}}</ref> Сан-Антониодағы Техас денсаулық және ғылым орталығы университеті де жоғары деңгейдегі зерттеу және білім беру институты есептеледі.<ref name="DentalSchool">{{cite web |title=International report gives Dental School high marks |publisher=HSC NEWS |accessdate=2008-05-15 |url=http://www.uthscsa.edu/hscnews/singleformat.asp?newID=1742}}</ref><ref name="Tmedicialcenter2">{{cite web |title=Medical center's research ranks high |publisher=San Antonio Express-News |accessdate=2008-05-15 |url=http://www.mysanantonio.com/news/MYSA040407_medical_center_EN_2dc65c3e_html751.html}}</ref> [[Америка жүрек ассоциациясы]] және Техас оңтүстік-батыс медициналық орталығы университеті екеуі де Далласты отаны деп біледі. Оңтүстік-батыс медициналық орталығы дүниедегі жоғары деңгейлі акалемиялық медициналық орталықтары арасында жоғары орынды иелейді.<ref name="UTSWAboutUs">{{cite web |title=About UT Southwestern |publisher=University of Texas Southwestern Medical Center |url=http://www8.utsouthwestern.edu/home/about/index.html |accessdate=2008-04-28}}</ref> Институттың медициналық мектебі дүниеде медицина саласында көптеген [[Нобель сыйлығы]]н алған.<ref name="UTSWAboutUs"/><ref name="UTSWFactsheet">{{cite web |title=UT Southwestern Fact Sheet |publisher=University of Texas Southwestern Medical Center |year =2008 |url=http://www8.utsouthwestern.edu/vgn/images/portal/cit_56417/43/32/2800592006_Fact_Sheet.pdf |format=PDF |accessdate=2008-04-28|archiveurl=http://web.archive.org/web/20060707171035/http://www8.utsouthwestern.edu/vgn/images/portal/cit_56417/43/32/2800592006_Fact_Sheet.pdf|archivedate=2006-07-07}}</ref> == Қоршаған орта == Техас басқа штаттарға қарағанда ең көп парник газын шығарып, Порт-Артурда АҚШ-тағы ең лас ауаның бір бөлігі бар. 2010 жылы Техаста 2 553 зиянды заттарды шығару оқиғалары амалға асырылып, Техас аспанына 44.6 миллион фунт зиянды заттар жіберілді.<ref>{{cite web |url=http://www.rawstory.com/rs/2011/11/10/living-and-coughing-downwind-of-texas-smoke-stacks/ |title=Living, and coughing, downwind of Texas smoke stacks |date=қараша 10, 2011}}</ref> == Көлік == [[Сурет:METRORail 5.jpg|right|thumb|[[Метро]] жол]] Техастағы үлкен көлемдегі және ойлы-қырлы ландшафт жерлері себебінен Техастықтар көптеген қиыншылықтарды бастан кешірді. Техас АҚШ-тағы ең ұзын тас жолы және [[темір жол]]ы, сонымен қоса көптеген [[әуежай]]лар құрылысын қаржыландырды.<ref name="AdvaTransport">{{cite web |title=Texas-Transportation |publisher=Advamag, Inc. |year =2007 |url=http://www.city-data.com/states/Texas-Transportation.html |accessdate=2006-05-04}}</ref> [[Техас Көлік басқармасы]] бақылаушы орган ретінде көп жүйелі тас жолдарын қолдайды, [[авиация]]ны<ref name="texdotaviation">{{cite web |title=Aviation Division |publisher=Texas Department of Transportation |url=http://www.txdot.gov/business/aviation/default.htm |accessdate=2009-07-22}}</ref> және қоғамдық көлік жүйесін тәртіпке салады.<ref name="texdottransport">{{cite web |title=Transportation Division |publisher=Texas Department of Transportation |url=http://www.dot.state.tx.us/services/public_transportation/default.htm |accessdate=2008-04-29}}</ref> [[Солтүстік Америка]] құрлығы орталығында орналасқандықтан, штат көлік қатынастары саласында ең маңызды орталық болып есептеледі. Даллас / Форт-Уэрт аймағынан жүк машиналар 48 сағат ішінде мемлекет халқының 93% бөлігін және 24 сағат ішінде мемлекет халқыны 37% бөлігін тасымалдайды.<ref name="JDFTransport">{{cite web |title=5 Reasons To Choose the Dallas/Fort Worth Metroplex As A Distribution Hub |publisher=JDF Distribution |url=http://jdfdistribution.com/pdf/dallas-for-distribution.pdf?doc=dfd.pdf |format=PDF|accessdate=2008-10-14|archiveurl=http://web.archive.org/web/20081028193024/http://jdfdistribution.com/pdf/dallas-for-distribution.pdf?doc=dfd.pdf|archivedate=2008-10-28}}</ref> Техаста мемлекеттегі ең жоғары 33 ерекше экономикалық аумақ бар.<ref name="FTZ1">{{cite web | publication-date = тамыз 2007 |title=Texas and General Foreign Trade Zones Information |publisher=Office of the Governor of Texas |url=http://www.texasone.us/site/DocServer/Texas_FTZs_Document_2007.pdf?docID=2221 |accessdate=2008-06-21}} {{Dead link|date=June 2010| bot=DASHBot}}</ref> 2004 жылы Техас ЕЭА арқылы жалпы саны $298 миллиард тауар алып өтілді.<ref name="FTZ1"/> === Тас жолдар === [[Сурет:High Five.jpg|right|thumb|Далластағы High Five Interchange]] 1948 жылы Хьюстонда [[Авиация|Галф автожолы]] ашылуымен Техастықтар көп автожолдарын саяхат қылды.<ref name="txfwy"> {{cite web | title = Interstate 45 South, the Gulf Freeway | publisher = TexasFreeway.com | date=2001-05-28 | url = http://www.texasfreeway.com/Houston/photos/45s/i45s.shtml | accessdate = 2008-10-15}}</ref> 2005 жылдан Техаста 79,535 миль (127,999 км) ұзындықтағы тас жолдар қиылысты.<ref name="highwaymiles">{{cite web |title=LoneStarRoads – Highways of Texas |publisher=AARoads |date=2008-02-09 |url=http://www.aaroads.com/texas/ |doi= |accessdate=2008-04-20}}</ref> Тас жолдарындарын кеңейтуді қаржыландыру үшін Техас штатында 17 төлемді жолдар және қосымша төлемді жолдар бар.<ref name="tollways2">{{cite web |title=Global List of Toll Facilities – United States |publisher=International Bridge, Tunnel and Turnpike Association |year =2005 |url=http://www.ibtta.org/Information/content.cfm?ItemNumber=2530 |accessdate=2008-04-20}}</ref> Батыс Техастағы I-10 және I-20 ірі тас жолдарында жүру 80 миль сағатына (130 км/сағ) жылдамдықпен шектеліп, бұл АҚШ-тағы ең жоғары жылдамдық көрсеткіші.<ref name="speedlimit">{{cite news |title=Texas Raises Rural Speed Limits to 80 MPH{{ndash}} |publisher=FOXNews.com / Associated Press |date=2006-05-08 |url=http://www.foxnews.com/story/0,2933,197072,00.html |accessdate=2008-05-12}}</ref> 2011 жылы наурызда [[Ұлттық Әкімшілік қоғамдық конференциясы Америкалық қоғамдастығының Америка штаттары қоқыстары протолы]]ның нәтижесі бойынша Техас штаты ең төменгі он штаттың қатарында көрінді. Жалғыз жұлдызды штаттағы қоғамдық тас жолдар төмен жағдайдағы айнала тазалығынан, тиімсіз жасалған жол ернеулерінен және қоқысты көмуге байланысты мүліктік стандарттардан зардап шегіп келеді.<ref>S. Spacek, 2011 American State Litter Scorecard: New Rankings for an Increasingly Environmentally Concerned Populace.</ref> === Әуе жолдар === [[Сурет:Boeing 757-223.jpg|left|thumb|Даллас-Форт-Уэрт әуежайы 757 Американ авиалайнері]] Техаста мемлекеттегі штаттардың ішінде ең көп әуежайлар бар. Техаста аумағы және жолаушы тасымалдауы бойынша ең үлкен Даллас-Форт-Уэрт әуежайы қызмет етіп, ол аумағы бойынша АҚШ-та екінші орында болып, 18 076 [[акр]] (73.15 шаршы км) ауданымен дүниеде төртінші орында тұрады.<ref name="DFWAir">{{cite web |url=http://www.dfwairport.com/visitor/index.php?ctnid=24254 |title=Facts about DFW |accessdate=2008-10-14 |work=Dallas/Fort Worth International Airport}}</ref> Жол жүру бойынша Даллас-Форт-Уэрт әуежайы штаттағы ең бірінші бос емесі, АҚШ-та төртіншісі<ref name="GreatPlacesAvi">{{cite web|title=10 Great Places for Aviation and Aerospace|author=Jennifer LeClaire|work=Southern Business and Development|url=http://www.sb-d.com/archivesite/www.sb-d.com/issues/spring2007/features/10GreatPlacesForAviationAndAerospace.html|accessdate=2008-04-28}}</ref> және ал дүниеде алтыншы орында тұрады.<ref name="DFWAir2">{{cite news|title=Dallas-Fort Worth International Airport |work=USAToday| url=http://destinations.usatoday.com/dallas/| accessdate=2008-04-28}}</ref> Америкалық [[AMR Корпорациясы]]ның [[American Eagle]] дүниедегі толық жолаушыларды тасымалдау бойынша 2-орындағы авиалайнер (Delta Airs авиалайнерінен соң) болып, Даллас-Форт-Уэртты ең үлкен және негізгі орталық ретінде пайдаланады.<ref name="AMR">{{cite web |title=American airlines information pictures and facts |publisher=aviationexplorer.com |date=2008-04-11 |url=http://www.aviationexplorer.com/american_airlines.htm |accessdate=2008-04-28}}</ref> [[Southwest Airlines авиалайнері]] де Далласта орналасып, [[Dallas Love Field әуежайы]] арқылы қозғалады.<ref name="SW1">{{cite web |url=http://www.southwest.com/about_swa/airborne.html |title=We Weren't Just Airborne Yesterday |date=2007-05-02|publisher=Southwest Airlines |accessdate=2007-06-09}}</ref> Ол АҚШ ішінде бір жылда ең көп жолаушы тасымалдайтын авиалайнер болып, дүниеде ең көп жолаушы тасымалдайтын авиалайнерлер қатарында тұрады.<ref name="IATA">{{cite web |url=http://www.iata.org/pressroom/wats/wats_passengers_carried.htm |title=Scheduled Passengers Carried |author=International Air Transport Association |accessdate=2007-06-10|archiveurl = http://web.archive.org/web/20070928064050/http%3A//www.iata.org/pressroom/wats/wats_passengers_carried.htm |archivedate = September 28, 2007|deadurl=yes |authorlink= International Air Transport Association}}</ref> Техастағы екінші авилайнер Хьюстондағы [[Джорж Буш Континентаралық әуежайы]] ('''IAH''') болып, Хьюстондағы [[Continental Airlines әуе жолы]]н орталық ретінде пайдаланады. IAH АҚШ-тың қалаған әуежайынан Мексиканың барлық жеріне ұшады.<ref name="GBAir1">{{cite web|title=About George Bush Intercontinental Airport|publisher=Houston Airport System|url=http://www.houstonairportsystem.org/iahAbout|accessdate=2008-06-28}}</ref><ref name="GBAir2">{{cite press release|title=Houston Emerges As The Premier Gateway In The U.S. For Travelers To Mexico|publisher=Houston Airport System|date=2005-04-12|url=http://www.fly2houston.com/0/8178/0/1906D1940/|accessdate=2006-12-30}}</ref> Келесі жыл сайын 4 миллионнан артық жолаушы тасымалдайтын ең үлкен төрт әуежай бұлар: [[Остин-Бергстром Халықаралық әуежайы]], [[Уильям П. Хобби әуежайы]], [[Сан-Антонио Халықаралық әуежайы]] және [[Dallas Love Field әуежайы]]. Штаттағы халықаралық әуежай болып есептелетін ең кіші әуежай бұл – [[Дел Рио Халықаралық әуежайы]]. === Порттар === [[Сурет:Houston Ship Channel.jpg|right|thumb|Хьюстон порты]] Шамамен 1 150 шақты теңіз порттары 1 000 мильден (1 600 км) көбірек каналдармен Техасты қаптап тұрады.<ref name="ports1">{{cite web |title=About Texas Ports |publisher=Texas Ports Association |url=http://www.texasports.org/ |accessdate=2008-05-07}}</ref> Порттар дерлік бір миллион адамды қабылдап, 317 миллион метр тонна айналыста болады.<ref name="portbenefits">{{cite web |title=Benefits of Texas Ports |publisher=Texas Ports Association |url=http://www.texasports.org/benefits/ |accessdate=2008-05-07}}</ref> Техас порттары Атлантика басқа жағалауларымен Галф Ішкіжағалық Су жолдары арқылы байланысады. Хьюстон порты АҚШ-тағы шетелдік тоннаж бойынша ең қызған порт болып, жалпы тоннаж бойынша екінші және дүние жүзінде тоннаж бойынша онынша орынды иелейді.<ref name="porthouston">{{cite web |date=2008-03-31 |title=General Information |publisher=The Port of Houston Authority |url=http://www.portofhouston.com/geninfo/overview1.html |accessdate=2008-05-07}}</ref> Техас [[Шип каналы]] қазіргі таңда 530 фут (160 м) кеңдікке 45 фут (14 м) тереңдікті және 50 миль (80 км) ұзындықты иелеген.<ref name="HGnav">"Welcome to the Houston-Galveston Navigation Channel Project Online Resource Center" (description), [[United States Army Corps of Engineers]], желтоқсан 2005, [http://www.swg.usace.army.mil/items/hgnc/ United States Army Corps of Engineers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090109052637/http://www.swg.usace.army.mil/items/hgnc/ |date=2009-01-09 }}</ref> === Темір жолдар === [[Сурет:METRORail 5.jpg|left|thumb|Метро рельсі]] [[Канзас]] штатында даукестердің үй малдарын темір жолға салуы және оның күшін пайдалануы дәстүрлің бір бөлігі болып табылады. Техастағы ең бірінші темір жол 1853 жылы тамызда ашылған [[Баффало Бейоу]], [[Брезос]] және [[Колорадо]] темір жолы.<ref>{{cite web|author=George C. Werner |url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/eqb16 |title=Handbook of Texas Online – Buffalo Bayou, Brazos and Colorado Railway |publisher=Tshaonline.org |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref> Техасқа солтүстіктен бірінші келген темір жол 1872 жылы келіп, ол [[Миссури–Канзас–Техас темір жолы]] еді.<ref>{{cite web|author=Donovan L. Hofsommer |url=http://www.tshaonline.org/handbook/online/articles/eqm08 |title=Handbook of Texas Online – Missouri-Kansas-Texas railroad |publisher=Tshaonline.org |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref> 1911 жылға дейін Техас мемлекетте темір жол ұзындығы бойынша көш бастады. 1932 жылға дейін Техас темір жол ұзындығы шыңына жетіп, ол 17 078 мильді (27 484 км) құрады, бірақ 2000 жылға дейін 14 006 мильге (22 540 км) дейін қысқарды. Техас темір жол комиссиясы басынан штаттық темір жолды тәртіпке салған кезде, 2005 жылда штат осы қызметке Техас Көлік басқармасын қайта тағайындады.<ref name="RRCMove">{{cite web |title=Former Rail Division|publisher=Texas Railroad Commission |date=2005-10-01 |url=http://www.rrc.state.tx.us/divisions/rail_moved/index.html?/rail.html |accessdate=2008-05-04|archiveurl = http://web.archive.org/web/20080506073304/http%3A//www.rrc.state.tx.us/divisions/rail_moved/index.html%3F/rail.html |archivedate = May 6, 2008|deadurl=yes}}</ref> Даллас және Хьюстон екеуі жылдам трамвай жүйесін қалыптастырды. [[Dallas Area Rapid Transit]] (DART) Оңтүстік-Батыс АҚШ-та ең бірінші болып, осы жылдам трамвай жүйесін іске қосты.<ref name="DARTLightRail">{{cite news |last=Myerson |first=Allen R. |date =1996-06-14 |title=Dallas Opening Southwest's First Rail Transit |publisher=New York Times |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9D01EFD81739F937A25755C0A960958260 |accessdate=2008-05-11}} {{Dead link|date=June 2010| bot=DASHBot}}</ref> [[Trinity Railway Express]] (TRE) Форт-Уэрт және Далласты байланыстыратын қала сырты темір жол қызметі болып, оны Форт-Уэрт транспорт әкімшілігі және DART амалға асырады.<ref name="TRE">{{cite web |title=Trinity Railroad Express |url=http://www.trinityrailwayexpress.org/ |accessdate=2008-06-11}}</ref> Остиндағы [[Capital Metropolitan Transportation Authority “Capital MetroRail”]] деп аталатын қала сырты темір жол қызметін солтүстік-батыс қала сыртына жөнелтеді. [[Metropolitan Transit Authority of Harris County]], Texas (METRO) Хьюстон аймағында жылдам трамвай жолдарын бағыттайды. [[AMTRAK корпориясы]] Техастың темір жол жолаушыларға қалааралық қызметін жасауды мөлшерде және жиілікте шектеу белгілейтіндігін өамтамасыз етеді. Штатта жоспарланған үш бағытта қызмет көрсетеді: күнделікті Texas Eagle (Чикаго-Сан-Антонио); үш апталық Sunset Limited (Нью-Орлеан-Лос-Анджелес), Техастағы аялдамаларымен; күнделікті Heartland Flyer (Форт-Уэрт-Оклахома-Сити) бағыттары. == Спорт == [[Сурет:Spurs vs Lakers.jpg|right|thumb|2007 жылғы [[Сан Антонио Сперс]] пен [[Лос Анджелес Лэйкерс]] ортасында Плейофф ойыны]] Америкалық футбол штатта көп уақыт бойы “'''король'''” саналып келді және Техастықтар спорттың алуан түрлілігінен рахаттанды.<ref name="FBKing">{{cite news|last=Brady |first=Erik |title=Football still king, but hoops teams in Texas grab attention |publisher=[[USA TODAY]] |date=2003-04-04 |url=http://www.usatoday.com/sports/college/2003-04-03-texas-double_x.htm |accessdate=2008-04-11}}</ref> Техастықтар көпшілік кәсіби командалық [[спорт|спорт ойындарын]] қарсы алады. "'''Үлкен төрттік'''" кәсіби лигада Техастың екі НФЛ ([[Даллас Ковбойз]] және [[Хьюстон Тексанс]]), екі команда [[бейсбол]] негізгі лигасында ([[Техас Рэйнджерс]] және [[Хьюстон Астрос]]), үш команда NBA ([[Хьюстон Рокетс]], [[Сан Антонио Сперс]] және [[Даллас Маверикс]]), және бір Лиганың [[Ұлттық Хоккей командасы]] ([[Даллас Старз]]) бар. Даллас – Форт-Уэрт "Үлкен төрттік" кәсіби лигада барлық төрт спорттық командалары бар 13 аймақтың бірі есептеледі. "Үлкен төрттік" лигасынан тысқары Техастың бір [[WNBA командасы]] ([[Сан Антонио Силвер Старз]]) және екі [[Жоғары Лига]] [[футбол]] командалары ([[Хьюстон Динамо]] және [[Даллас ФК]]) бар. Техас мәдениетінде университеттік жеңіл атлетиканың маңызы зор, әсіресе [[америкалық футбол]]дың. Штатта мемлекеттегі ең көп оқу орындары арасында 10 I-FBS дивизия бар. Штаттың төрт университеттері [[Бейлор Беерз]], [[Техас Лонгхорнз]], [[Texaс A&M Аггиез]] және [[Texaс Teх Ред Рейдерс]], [[Big 12 Conference]] та қатысады. Сондай-ақ төрт мектеп командалары Техас Лонгхорнз, [[Texaс A&M Аггиез]], [[TCU Хорнед Фрогз]] және [[SMU Мустангз]] бір спорт чемпионатында болса да өз құқықтарын қорғап келе жатыр. [[Сурет:Ballpark in Arlington May 2009.jpg|left|thumb|Арлингтондағы стадионда Texas Rangers ашылу күні]] I-A дивизиясындағы сауалнама бойынша [[Оклахома университеті]] және Техас университеті ортасында бәсекелістік болады, ал мемлекетте үшінші орынға [[Ред Ривер Шутоут]] қол жеткізеді.<ref name="RRShootout">{{cite news |url=http://www.dallasnews.com/sharedcontent/dws/spt/colleges/redrivershootout/texas/stories/100705dnspofbwnewrivalrylede.1c8619ce.html |title=UT-OU : Best Rivalry? |work=Dallas Morning News |last=Davis |first=Brian |date=2005-10-07 |accessdate=2006-07-11}}</ref> [[Lone Star Showdown]]да тартысты бәсекелістік Техастың екі университеттері арасында өтеді: олар Texaс A&M университеті және Texas университеттері. [[Battle for the Iron Skillet]] күресі әр жылы екі команда TCU Хорнед Фрогз және SMU Мустангз арасында болып өтеді. [[University Interscholastic League]] ([[UIL]]) көбінесе бастауыш және орта мектеп арасында жарыстар ұйымдастырады.<ref name="UIL">{{cite web| title = University Interscholastic League| publisher = University of Texas| url = http://www.uil.utexas.edu/| accessdate = 2008-09-28}}</ref> UIL ұйымдастырған спорт жарыстары ол жеңіл атлетика (ең атақтысы мектептер арасындағы америкалық футбол жарыстары), сондай-ақ пәндерден көркемдік және академиялық жарыстар. [[Сурет:Lone Star Showdown 2006 McGee on goal-line.jpg|right|thumb|2006 жылғы Lone Star Showdown футбол ойыны]] Техастықтар тағы да [[родео]]ны жақсы көреді. Дүниедегі ең бірінші родео Техаста [[Пекос]]та қабылданған.<ref>{{cite web|url=http://atlas.thc.state.tx.us/viewform.asp?atlas_num=5389005909&site_name=World's+First+Rodeo&class=5000 |title=View Atlas Data |publisher=Atlas.thc.state.tx.us |date= |accessdate=2010-04-11}}</ref> Жыл сайын өтетін [[Livestock Show]] және [[Rodeo]] дүниедегі ең үлкен родео шоуы болып есептеледі. Даллас әр жылы [[Fair саябағы]]нда Техастың штаттық жәрмеңкесін өткізеді.<ref name="statefair">{{cite web |title=Fair Park, Texas |publisher=City of Dallas |accessdate=2008-05-22 |url=http://www.dallascityhall.com/FairPark/art_architectural.html}}</ref> 2012 жылдан бастап Остин [[Формула-1]] Дүние чемпионатының<ref name="f1">{{cite web |title=Formula One returns to the United States |publisher=Formula 1 Administration Ltd |accessdate=2010-05-25 |url=http://www.formula1.com/news/headlines/2010/5/10824.html}}</ref> раундын қабылдайды 1980 жылғы [[Watkins Glen International]]дағы Гран Приден бергі АҚШ-тағы тұрақты жол айналымы болады. === Техас штаты спорт командалары === <center> <gallery widths="140" heights="140" perrow="5" mode="slideshow"> Сурет:Texas-Rangers.jpg|[[Техас Рейнджерс]] Сурет:San Antonio Spurs.jpg|[[Сан Антонио Сперс]] Сурет:San Antonio Silver Stars.jpg|[[Сан Антонио Силвер Старз]] Сурет:Houston-texans.jpg|[[Хьюстон Тексанс]] Сурет:Houston rockets.png|[[Хьюстон Рокетс]] Сурет:FC Dallas.jpg|[[Даллас футбол клубы]] Сурет:Houston Dynamo.jpg|[[Хьюстон Динамо]] Сурет:Houston astros.jpg|[[Хьюстон Астрос]] Сурет:Dallas-cowboys.jpg|[[Даллас Ковбойз]] Сурет:Dallas Stars.jpg|[[Даллас Старз]] Сурет:Dallas Mavericks.jpg|[[Даллас Маверикс]] </gallery> </center> == Дереккөздер == {{reflist|3}} == Сілтемелер == {{Refbegin}} * {{Cite book|last=Chipman|first=Donald E.|title=Spanish Texas, 1519–1821|publisher=[[University of Texas Press]]|location=[[Austin, Texas]]|year=1992|isbn=0292776594}} * {{Cite book|last=Davis|first=William C.|title=Lone Star Rising|year=2006|publisher=Texas A&M University Press|location=College Station, TX|isbn=9781585445325}} originally published 2004 by New York: Free Press * {{Cite book|last=Edmondson|first=J.R.|title=The Alamo Story-From History to Current Conflicts|publisher=Republic of Texas Press|place=[[Plano, Texas]]|isbn=1-55622-678-0|year=2000}} * {{Cite book|last=Hendrickson|first=Kenneth E., Jr.|title=The Chief of Executives of Texas: From Stephen F. Austin to John B. Connally, Jr.|publisher=[[Texas A&M University Press]]|location=[[College Station, Texas]]|year=1995|isbn=0890966419}} * {{Cite book|last=Hardin|first=Stephen L.|title=Texian Iliad|location=Austin, Texas|publisher=University of Texas Press|year=1994|isbn=0-292-73086-1}} * {{Cite book|last=Huson|first=Hobart|title=Captain Phillip Dimmitt's Commandancy of Goliad, 1835–1836: An Episode of the Mexican Federalist War in Texas, Usually Referred to as the Texian Revolution|location=Austin, Texas|publisher=Von Boeckmann-Jones Co.|year=1974}} * {{Cite book|last=Lack|first=Paul D.|title=The Texas Revolutionary Experience: A Political and Social History 1835–1836|publisher=Texas A&M University Press|location=College Station, TX|year=1992|isbn=0-89096-497-1}} * {{Cite book|last=Manchaca|first=Martha|title=Recovering History, Constructing Race: The Indian, Black, and White Roots of Mexican Americans|series=The Joe R. and Teresa Lozano Long Series in Latin American and Latino Art and Culture|publisher=University of Texas Press|location=Austin, TX|year=2001|isbn=0292752539}} * {{Cite book|last=Todish|first=Timothy J.|last2=Todish|first2=Terry|last3=Spring|first3=Ted|title=Alamo Sourcebook, 1836: A Comprehensive Guide to the Battle of the Alamo and the Texas Revolution|publisher=Eakin Press|year=1998|location=Austin, Texas|isbn=9781571681522}} * {{Cite book| title =The Warren Commission Report| volume = IV| series =Warren Commission Hearings| publisher =National Archives| isbn =0-31208-257-6| url =http://www.jfk-assassination.de/warren/index.php| author =report of President's Commission on the assassination of President John F. Kennedy.| year =1992}} * {{Cite book|last=Weber|first=David J.|title=The Spanish Frontier in North America|publisher=[[Yale University Press]]|location=[[New Haven, Connecticut]]|series=Yale Western Americana Series|year=1992|isbn=0300051980}} * {{Cite book|last=Weddle|first=Robert S.|title=Changing Tides: Twilight and Dawn in the Spanish Sea, 1763–1803|series=Centennial Series of the Association of Former Students Number 58|publisher=[[Texas A&M University Press]]|location=[[College Station, Texas]]|year=1995|isbn=0890966613}} * {{Cite book|last=Winders|first=Richard Bruce|title=Sacrificed at the Alamo: Tragedy and Triumph in the Texas Revolution|publisher=State House Press|location=Abilene, TX|year=2004|isbn=1880510804|series=Military History of Texas Series: Number Three}} {{Refend}} == Сыртқы сілтемелер == {{Commons category|Texas}} ;Штат Үкіметі * [http://www.texasonline.com/portal/tol The State of Texas] * [http://wikis.ala.org/godort/index.php/Texas Texas State Databases] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080515221125/http://wikis.ala.org/godort/index.php/Texas |date=2008-05-15 }} – Annotated list of searchable databases produced by Texas state agencies and compiled by the ''Government Documents Roundtable of the American Library Association''. * [http://texaspolitics.laits.utexas.edu/ Texas Politics]. An online textbook from the College of Liberal Arts, The University of Texas. ;АҚШ Үкіметі * [http://tonto.eia.doe.gov/state/state_energy_profiles.cfm?sid=TX Energy Profile for Texas- Economic, environmental, and energy data] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110204233946/http://tonto.eia.doe.gov/state/state_energy_profiles.cfm?sid=TX |date=2011-02-04 }} * [http://www.usgs.gov/state/state.asp?State=TX USGS real-time, geographic, and other scientific resources of Texas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161209115548/https://www2.usgs.gov/state/state.asp?State=TX |date=2016-12-09 }} * [http://www.ers.usda.gov/statefacts/TX.htm Texas State Facts] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090815113643/http://www.ers.usda.gov/statefacts/TX.HTM |date=2009-08-15 }} * [http://www.nps.gov/history/nr/travel/tx/ South and West Texas, a National Park Service ''Discover Our Shared Heritage'' Travel Itinerary] ;Басқалар * {{dmoz|Regional/North_America/United_States/Texas}} * [http://www.thestoryoftexas.com/ The Texas State History Museum] * [http://www.tshaonline.org/handbook/online/ The Handbook of Texas Online]{{ndash}} Published by the ''Texas State Historical Association'' * [http://texinfo.library.unt.edu/texasregister/default.htm ''Texas Register''], hosted by the ''University of North Texas Libraries'' * {{Wikitravel}} * [http://www.nps.gov/history/nr/travel/tx/ South and West Texas: A National Register of Historic Places Travel Itinerary] * [http://texasheritagesociety/ Texas Heritage Society]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * {{osmrelation-inline|114690}} * [http://digital.lib.uh.edu/ View historical photographs at the University of Houston Digital Library.] {{АҚШ әкімшілік бөлінуі}} {{таңдаулы мақала}} [[Санат:АҚШ штаттары]] [[Санат:Техас]] t7jzlladgb0eeclodava5owmbwhhzu6 0 4711 3055760 2979065 2022-07-30T13:42:21Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{мағына|Нью-Йорк (айрық)}} {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Нью-Йорк |шынайы атауы = New York City |сурет = NYC Montage 2014 4 - Jleon.jpg |жағдайы = |ел = АҚШ |елтаңба = Seal of New York City.svg |ту = Flag of New York City.svg |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 40|lat_min = 43|lat_sec = |lon_dir = W|lon_deg = 74|lon_min = 0|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = 300 |аймақ картасының өлшемi = 300 |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = штат |аймағы = Нью-Йорк |кестедегі аймақ = Нью-Йорк |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр |басшысы = [[Билл де Блазио]] |құрылған уақыты = 1624 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = Жаңа Амстердам |статус алуы = 1653 |жер аумағы = 1214,4 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 3 |климаты = [[Муссондық субтропиктік климат]] |ресми тілі = Ағылшын тілі |тұрғыны = 8 622 698<ref>{{Lien web |langue=en |titre=U.S. Census Bureau QuickFacts: New York city, New York; UNITED STATES |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/newyorkcitynewyork,US/PST045217 |site=census.gov |consulté le=2018-07-06}}.</ref> |санақ жылы = 2017 |тығыздығы =1.600 |шоғырлануы = 20 610 000 — үлкен Нью-Йорк, ~32 500 600 — Нью-Йорк аймағы |ұлттық құрамы = [[Ағылшындар]] |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = ньюйорктық |уақыт белдеуі = -5 |DST = бар |телефон коды = 212, 718, 917, 347, 646 |пошта индексі = |пошта индекстері = 100xx-104xx, 11004-05, 111xx-114xx, 116xx |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = New York City |сайты = http://www.nyc.gov/ |сайт тілі = en }} '''Нью-Йорк Сити''' ({{lang-en|New York City}}) — [[АҚШ]]-тағы ең тығыз мекенделген, ең ірі қаласы, әлемдегі ең урбандалған қала. Ол [[1970]]-жылдан бері АҚШ-тың ең ірі қаласы болып табылады, әрі АҚШ-тың алғашқы астанасы болды, мұнда Джордж Уошиңтонның алғашқы ел президенті ретіндегі инаугурациясы өтті. Бір ғасырдан аса уақыт бойы әлемнің ең негізгі [[коммерция]] және [[қаржы]] орталығы болып келеді. Әлемге бұқаралық ақпарат құралдары, саясат, білім, көңіл көтеру, өнер және сән салаларындағы ықпалы бойынша көшбасшы орталық болып есептеледі. [[БҰҰ]] бас кеңсесі Нью-Йоркте орналасқан. Нью-Йорк 5 ауданнан тұрады ([[Боро (Нью-Йорк)|боро]]): [[Бронкс]], [[Бруклин]], [[Куинс]], [[Манхэттен]] және [[Статен-Айленд]]. Негізгі туристік нысандар Манхэттенде орналасқан. Олардың арасында: тарихи биік ғимараттар ([[Эмпайр-стейт-билдинг]], [[Крайслер-билдинг]]), [[Рокфеллер-центр]], [[Вулворт-билдинг]], [[Метрополитен]] көркем мұражайы, [[Метрополитен-Опера]], [[Соломон Гуггенхайм замануи өнер мұражайы]], [[Америкалық жантану тарихы мұражайы]] (динозаврлар мен планетарийлер қаңқалары), аты аңызға айналған «[[Челси (қонақ үй)|Челси]]» қонақ үйі, [[БҰҰ]] бас пәтері, [[Гарлем]]. Нью Йоркте көптеген колледждер және университеттер де орналасқан,<ref>[http://www.ny.com/academia/colleges.htm] NYC Colleges and Universities</ref> олардың ішіне әлемдік үздік 50 қатарына кіретін [[Колумбия университеті]], [[Нью-Йорк университеті]], және [[Рокфеллер унверситеті]] де бар.<ref>[http://www.arwu.org/ARWU2010.jsp] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100822192839/http://www.arwu.org/ARWU2010.jsp |date=2010-08-22 }} Academic Ranking of World Universities</ref> == Діндер == Қалада әлемнің барлық діндері мен діни секталарының өкілдері тұрады. Сан жағынан басым христиан және иудаизм ізбасарлары. Нью-Йоркте барлық негізгі діндердің діни ғимараттары бар. == Климаты == Кеппен климатының жіктелуіне сәйкес, Нью-Йорктің климаты ыстық жазы бар ылғалды субтропикалық ретінде сипатталады. Алисовтың классификациясына сәйкес, қаланың климаты қоңыржай континенталды, бірақ субтропикалық әсерімен. Жауын-шашын жыл бойына салыстырмалы түрде біркелкі бөлінеді. Күн сәулесінің орташа жылдық саны — 2680 сағат. Қала мұхит жағалауында орналасқанына қарамастан, жаз бен қыстың арасындағы температура айырмашылығы айтарлықтай үлкен, өйткені ауа массаларының басым қозғалысы материктен келеді. Мұхиттың әсері шамалы, бірақ температураның ауытқуын біршама жеңілдетеді. Тағы бір фактор-тығыз қала құрылысы, бұл орташа температурасы жоғары микроклиматты құруға ықпал етеді. Қыста Нью-Йоркте орташа температура -2 °C және +5 °C аралығында болады, нормадан жиі ауытқулар болады. Әр қыста дерлік қар жауады, жылына орта есеппен 60 см. Көктем жұмсақ, температурасы 7 °C-тан 16 °C-қа дейін.жазда Нью-Йоркте салыстырмалы түрде ыстық, орташа температура 19 °C-тан 28 °C-қа дейін, жоғары ылғалдылық кезеңдері бар. Көбінесе температура 32 °C-тан асады, ал кейде жылу 38 °C-қа жетеді. Нью-Йорктегі күз жұмсақ, температурасы 10 °C-тан 18 °C-қа дейін. == Экономикасы == [[Сурет:NYC NYSE.jpg|thumb|210px|[[Нью-Йорк қор биржасы]] — әлемдегі капитализыциясы бойынша ең ірі биржа.<ref>http://www.world-exchanges.org/files/file/stats%20and%20charts/July%202010%20WFE%20Market%20Highlights.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130722235155/http://www.world-exchanges.org/files/file/stats%20and%20charts/July%202010%20WFE%20Market%20Highlights.pdf |date=2013-07-22 }}</ref>]] Нью-Йорк — Америка Құрама Штаттарының және әлемдегі ең маңызды қаржы экономикалық орталық. Нью-Йорк, [[Лондон]] және [[Токио]]мен қатар әлемдегі үш маңызды экономикалық орталық болып табылады<ref>{{cite book |author=[[Saskia Sassen|Sassen, Saskia]] |title=The Global City: New York, London, Tokyo |year=2001 |publisher=Princeton University Press |edition=2 |isbn=0691070636}}</ref>. Қаланың [[Жалпы аймақтық өнімі]] 2007 жылы $1210,2 млрд құраған, осылайша АҚШ мегаполистері ішінде алғашқы орынға шықты<ref>[http://www.usmayors.org/metroeconomies/0608/GMP_Report__June_2008.pdf US Metro Economies] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081228054104/http://www.usmayors.org/metroeconomies/0608/GMP_Report__June_2008.pdf |date=2008-12-28 }} // usmayors.org {{тексерілген|10|6|2009}}</ref>. [[Сурет:Nasdaq 2.jpg|мини|210px|left|[[Nasdaq|Насдак]] жоғарғытехнологиялық компаниялар биржасы.]] [[Сурет:Intersection of Nassau Street and Broad Street, overlooking Wall Street (2005).jpg|thumb|210px|[[Уолл-стрит]] — АҚШ қаржылық қуаттылығының нышаны.]] Нью-Йорк қаржы ұйымдары 2008 жыл аяғына қарай 40 % әлемдік қаржыны басқарған<ref name="London vs. New York">{{cite web|url=http://www.cincodias.com/articulo/mercados/Londres-versus-Nueva-York/20080901cdscdimer_3/cdsmer/|title=London vs. New York, 2005–06|format=PDF|publisher=Cinco Dias|accessdate=2008-03-11|archiveurl=http://www.webcitation.org/616yQKWnF|archivedate=2011-08-22}}</ref><ref name="New York still World's Financial Capital">{{cite web|url=http://www.marketwatch.com/story/credit-crunch-shows-new-york-is-still-worlds-financial-capital/|title=New York still World's Financal Capital, 2005–06|format=PDF|publisher=Marketwatch|accessdate=2007-07-27|archiveurl=http://www.webcitation.org/616yRlAPk|archivedate=2011-08-22}}</ref>. Нью-Йоркті [[Citigroup]], [[J.P. Morgan Chase & Co.]], [[American International Group]], [[Goldman Sachs Group]], [[Morgan Stanley]], [[Merrill Lynch]] және т.б. ірі қаржылық ұйымдар өз бас пәтері ретінде таңдаған. Сонымен қатар [[Verizon Communications]], [[Pfizer]], [[Alcoa]], [[News Corp.]], [[Colgate-Palmolive]] сияқты ірі мұнай корпорациялар бас кеңселері де осында. Қалада [[NYSE|Нью-Йорк қор биржасы]], [[NASDAQ]], [[Америка қор биржасы]], [[Нью-Йорк тауар биржасы]] және [[:en:New York Board of Trade]]. Нью-Йорк қаржы саласы төменгі Манхэттендегі [[Уолл-стрит]]те шоғырланған. Дәстүрлі өндіріс салалары да маңызды рөлдерін жоғалтпады, дегенмен соңғы кездері олардың үлесі азаюда. Қалада дамыған негізгі өндіріс салалары: [[машинажасау]], [[химия өнеркәсібі]], [[жеңіл өнеркәсіп]], тамақ өнеркәсібі. Жаңа салалар да қарқынды дамуда: [[биотехнология]], бағдарлама жасау, интернет-бизнес<ref>{{cite web|url=http://www.nyc.gov/html/imb/downloads/pdf/whitepaper.pdf|format=PDF|title=Protecting and Growing New York City's Industrial Job Base|publisher=The Mayor's Office for Industrial and Manufacturing Business|month=қаңтар|year=2005|accessdate=2008-09-01|archiveurl=http://www.webcitation.org/616yT2llP|archivedate=2011-08-22}}</ref>. Құрылыс пен [[девелопмент]]тің орны да орасан: Нью-Йорк жылжымайтын мүлкі әлемдегі ең қымбат қала ретінде белгілі<ref>[http://www.ng.ru/style/2009-04-14/16_time.html Как выгодно вложить деньги во время кризиса] // Независимая газета {{тексерілген|10|6|2009}}</ref><ref>[http://www.vsluh.ru/news/realty/166196.html Мәскеу на четвёртом месте по стоимости элитного жилья] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130113102548/http://www.vsluh.ru/news/realty/166196.html |date=2013-01-13 }} // vsluh.ru {{тексерілді|10|6|2009}}</ref>. Бастапқыда Нью-Йорк америкалық кинематография орталығы болғанымен оның орнын [[Голливуд]] тартып алды, дегенмен қазір де Нью-Йоркте фильмдер мен телебағдарламалар түсіріледі. Нью-Йорк АҚШ сән астанасы, бұл жерде әлемнің көптеген [[модельер]]лер бас пәтері орналасқан. Нью-Йоркте көп баспалар бар. Туризм де қарқынды дамыған. Нью Йоркқа жыл сайын 50 миллион қонақ келеді екен.<ref>{{cite quick |news|url=http://cityroom.blogs.nytimes.com/2011/12/20/as-city-closes-in-on-50-millionth-visitor-british-couple-to-be-feted/?scp=1&sq=tourists&st=Search|title=As City Closes In on 50 Millionth Visitor, British Couple to Be Feted|author=Patrick McGeehan|publisher= The New York Times|date=December 20, 2011|accessdate=2011-12-21}} </ref><ref> {{cite quick |web|url=http://www.northjersey.com/news/135934558_NYC_reaches_goal_of_50_million_tourists.html|title=NYC reaches goal of 50 million tourists|publisher=North Jersey Media Group|date=December 20, 2011|accessdate=2011-12-21}} </ref><ref> {{cite quick |web|url=http://www.nycgo.com/articles/nyc-statistics-page|title=NYC The Official Guide nycgo.com – nyc statistics|publisher=NYC & Company |accessdate=2011-09-16}}</ref> ===Тарихи бауырлас қалалар=== Нью Йорк тарихи он қаламен бауырлас:<ref name = "GlobalOutreach">{{cite quick |web|url=http://www.nyc.gov/html/unccp/scp/html/partner/partner.shtml|title=NYC's Partner Cities|publisher=The City of New York|accessdate=2012-12-16}}</ref> {| class="wikitable" |- ! Қала ! Бері |- | {{flagicon|JPN}} [[Токио]], Жапония|| 1960 |- | {{flagicon|PRC}} [[Бейжің]], Қытай|| 1980 |- | {{flagicon|Egypt}} [[Каир]], Мысыр || 1982 |- | {{flagicon|ESP}} [[Мадрид]], Испания|| 1982 |- | {{flagicon|Dominican Republic}} [[Санта Доминго]], Доминика республикасы || 1983 |- | {{flagicon|Hungary}} [[Будапешт]], Мажарстан|| 1992 |- | {{flagicon|ITA}} [[Рим]], Италия|| 1992 |- | {{flagicon|ISR}} [[Йерусалим]], Израиль|| 1993 |- | {{flagicon|GBR}} [[Лондон]], Англия (Ұлыбритания) || 2001 |- | {{flagicon|South Africa}} [[Йоханесбург]], Оңтүстік Африка <ref>http://www.iscpa.us/english/zlen00003.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130205060611/http://www.iscpa.us/english/zlen00003.html |date=2013-02-05 }}; mention to Johannesburg as a sister city of New York</ref>|| 2003 |} [[Сурет:Pano Manhattan2007 amk.jpg|1060px]] == Қызықты мәліметтер == * 1886 жылы АҚШ тәуелсіздігінің 100 жылдық мерейтойына арнап Франция елі достық қарым-қатынастың құрметіне Бартольдинің «Азаматтық мүсінін» сыйға тартқан. * Сары такси – Нью-Йорк қаласының ерекше белгісі. Манхэттенде 11 000 «кэб» айналып жүреді. * 1965 ж 11 қарашасын «Ұрылар мерекесі» деп атайды. Дәл осы күні Нью-Йорк пен АҚШ-тың солтүстік-шығысында 25 млн. тұрғынның 24 сағатқа электржарығы сөндіріп тасталды. == Тағы қараңыз == *[[Азаттық мүсіні]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Нью-Йорк]] [[Санат:Миллионер қалалар]] [[Санат:АҚШ-тың бұрынғы астаналары]] j6sre5r1109qsj8lfo8rwgc6liruei3 0 5364 3055828 3023154 2022-07-30T19:46:10Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{coord|54|28|N|56|16|E|type:state_region:RU|display=title}} {{Ресей Федерациясының субъекті |KkNm = Башқұртстан Республикасы |RuNm = {{lang-ba|Башҡортостан Республикаһы}}<br>{{lang-ru|Республика Башкортостан}} |OfNms = |FSFlag = [[Сурет:Flag of Bashkortostan.svg|150px]] |FSCoA = [[Сурет:Coat of Amrs of Bashkortostan.svg|100px]] |FlagLnk = Башқұртстан туы |CoALnk = Башқұртстан елтаңбасы |FSMap = Map of Russia - Republic of Bashkortostan (2008-03).svg |FSMapNameNOAUTO = |FSCtrWhat = Елордасы |FSCtrNm = [[Үфі]] |AreaRnk = 27-ші |TotArea = 142947<ref>[http://www.gks.ru/bgd/free/b10_107/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Ctab1-01-09.xls Административно-территориальное деление по субъектам Российской Федерации, 1 қаңтар 2010 ж. Росстат (14 шілде 2010).xls]</ref> |WaterPrcnt = 0,5 |PopRnk = 7-ші |PopQty = {{құлдырау}}4 064 245 |PopCtDate = 2012 |PopDens = 28.43 |GDP = 757.6 |GDPCtDate = 2010 |GDP(PPP) = 184.8 |GDPRnk = 9-шы |FedDistrNm = [[Волга маңы федералды округі|Волга маңы]] |EcRegNm = [[Орал экономикалық ауданы|Орал]] |OfLangs = [[Башқұрт тілі|башқұртша]], [[Орыс тілі|орысша]] |FSAnthem = [[Башқұртстан әнұраны|«Башқұртстан Республикасының Мемлекеттік әнұраны»]]<ref name="Anthem">Law #10-z</ref><br> <center>[[File:Anthem of Bashkortostan.ogg]] |CadNo = 02, 102 |ViceTtl = Үкімет премьер-министрі |ViceNm = Азамат Илимбетов<ref name="rg.ru">[http://башкортостан.рф/news/17592/ Премьер-министром Правительства Башкортостана стал Азамат Илимбетов]</ref> |HeadTtl = Республика басшысы |HeadNm = Радий Хабиров |LegislTtl = Мемлекетік мәжіліс - Құрылтайдың төрағасы |LegislNm = Константин Толкачёв |MSKS = +2 |OfSite = [http://башкортостан.рф/ Башкортостан.рф] }} [[Image:Bashkir03.png|thumb|250px|right]] '''Башқұртстан Республикасы''' ({{lang-ba|Башҡортостан Республикаһы}}; {{lang-ru|Республика Башкортостан}}) — [[Ресей Федерациясы]]ның құрамындағы [[Ресейдің әкімшілік-аумақтық құрылымы|субъект]], [[Ресей республикалары|республика]]. Жер аумағы – 143,6 мың км². Халқы – 4,04 млн.(2012). Астанасы – [[Үфі]] қаласы. Негізгі халқы – [[башқұрттар]]. Басқа халықтардан [[орыс]], [[татар]], [[чуваш]], [[Марилер|мари]], [[Мордвалар|мордва]], [[ұдмұрттар]] тұрады.<ref name="Қазақ энциклопедиясы">Қазақ энциклопедиясы</ref> == Географиясы == Башқұртстан [[Еуропа]] мен [[Азия]]ның түйіскен жерінде - орыс жазығының шығыс шеті мен [[Орал]] тауының оңтүстік бөлігінде орналасқан. Ауа райы континентті. Жерінің 34%-і қара топырақты жазық, 35%-і орман, қалған бөлігі - орманды дала. Жері ауыл шаруашылығына қолайлы әрі минералды ресурстарға ([[газ]], [[көмір]], [[темір]], [[гипс]], [[алтын]], т.б.) өте бай. == Тарихы == Бұл өңірге адамдар палеолит дәуірінде қоныстана бастаған. Б.з.б. 3 - мыңжылдықта бұл аймақтағы тайпалар мал өсірумен, егіншілікпен айналысқан. Б.з. 1-мыңжылдығында бұл аймақ түркілердің Ұлы [[Бұлғария]], [[Хазар]], [[Еділ]] бұлғариясы мемлекеттерінің меншігінде болды. Көшпелі башқұрттар (түрк. — “бас бөрілер”) туралы алғашқы жазба деректер IX - X ғасырлардан бастап кездеседі. 1229 жылы қазіргі Башқортостан жеріне [[Бату]] әскерлері басып кіріп, 1236 жылы толық жаулап алды. Сөйтіп, башқұрттар қазақ халқының да негізін құраған тайпалармен бірге бірнеше ғасыр бойы бір мемлекет құрамында болды. [[Алтын Орда]] ыдырағаннан кейін башқұрт тайпалары [[Ноғай ордасы]]ның, кейбір бөліктері [[Қазан]] және [[Сібір]] хандықтарының құрамына енді. 1557 жылы башқұрттар Ресей империясының шапқыншылығына ұшырады да, Ноғай, Сібір хандықтарымен қоса Ресей отарына айналды. Ресей өкіметінің башқұрттарды аяусыз қанауы, шенеуніктердің әділетсіздігі XVII - XVIII ғасырларда бірнеше халық көтерілістеріне алып келді. Олардың ірілері қатарына [[Сейіт Саафар]] бастаған (1681-83) Батырша бастаған (1755), тағы басқа ұлт-азаттық көтерілістер жатады (қ. Башқұрт көтерілістері). Ресей өкіметі тарапынан болашақта мұндай көтерілістерді болдырмау үшін бірнеше шаралар іске асырылды. 1735 жыл [[Санкт-Петербург]]те Сенаттың жанынан [[Еділ]] бойы халықтарын шоқындыру кеңсесі құрылды. Башқұрт көтерілісшілерінің басқа халықтармен, әсіресе, [[Ресей]]ге жаңа қосылған әрі саны көп [[Кіші жүз]] қазақтарымен бірігіп кетпеуі үшін 1747 жылы [[Орынбор]] губерниясы құрылып, оның тұңғыш губернаторы И.И. [[Неплюев]] башқұрттар мен қазақтар арасына жалпы ұзындығы 3,5 мың км-ге жететін қамалдар шебін тұрғызуға кірісті. Осы бекіністерді салу әрі күзету үшін ішкі Ресейден 95378 орыс шаруасы көшіріліп әкелінді. Осы төңіректегі башқұрт және қазақ руларына бекіністерге жақындауға, әрі-бері өтуге тыйым салынды. Бірақ туысқан екі халықты мүлдем бөліп тастауға ешқандай шекара бөгет бола алмады. Жазалаушылардан қашқан башқұрт көтерілісшілері үнемі қазақ даласын паналап отырды (қ. [[Қарасақал]]). Бірыңғай күштеу шаралары арқылы бағындыру мүмкін еместігіне көзі жеткен үкімет кейбір жеңілдіктер жасауға мәжбүр болды. 1786 жылы Уфа губерниясы құрылып, башқұрттар отырықшылыққа көше бастады, мешіт-медреселер салуға рұқсат етілді. Дегенмен патша өкіметі отырықшы башқұрттардың арасына орыс шаруаларын орналастырып, жыл сайын олардың санын көбейте түсті. Уфа, [[Орынбор]] сияқты қалалар ірі сауда орталықтарына айналып, оларға көршілес Қазақ даласы, [[Орталық Азия]] елдерінен сауда керуендері жиі келіп тұрды. Бекіністерде жергілікті халықтар арасынан үкіметке қажетті ұсақ шенеуніктер дайындау үшін орыс мектептері ашылды. Бұл мектептер мен медреселерде башқұрт және басқа да халықтардың көптеген зиялы азаматтары білім алды. Уфадағы “Ғалия”, тағы басқа медреселерде башқұрт жастарымен бірге татар, қазақ жастары да көп оқыды. Осы медреседе оқыған қазақ ақын-жазушылары М.Жұмабаев, Б.Майлин, Т.Жомартбаевтар башқұрт ақыны [[Сайфи Құдаш]] пен татар жазушысы Г.Ибрагимовпен шығармалары байланыста болды. 1917 жылы Ақпан төңкерісінен кейін Башқортостан жерінде ұлт-азаттық қозғалыс қайта жанданды. 1917 жылы жазда [[Уфа]] және Орынбор қалаларында башқұрт зиялыларының съезі өтіп, Орынбор, Уфа, [[Пермь]], [[Самара]] губернияларында бөлшектеніп кеткен башқұрт жерлерін біріктіріп, автономия құруға шешім қабылданды. Уфада Кеңес өкіметі орнағаннан кейін, 1917 жылы 16 қарашада атаман [[Дутов]] билігінде болған Орынбор қаласында Ахмет Зәки Уәлиди Тоғанның басқаруымен Башқұрт автономиясы жарияланды. Бұл автономия атаман Дутовпен және желтоқсан айында Орынборда құрылған [[Алашорда]] өкіметімен тығыз байланыста болды. Бірақ көп ұзамай қаланы қызыл әскерлер бөлімдері басып алды да, Башқұрт автономиясының үкіметі [[Челябинск]] қаласына көшірілді. 1918 жылы жазда Уфа қаласында [[Чехословакия]] корпусының төңкерісі болып, ақ гвардияшылардың Уфа директориясы орнады, бірақ бұл директория да, кейіннен [[Колчак]] өкіметі де Башқұрт автономиясын мойындамай қойды. Сондықтан башқұрт зиялылары [[Ленин|В.И.Ленинмен]] келіссөз жүргізіп, өздерінің Кеңес өкіметі жағына шығатындықтарын мәлімдеді. Сөйтіп, 1919 жылы 23 наурызда РКФСР-дің құрамына кіретін [[Башқұрт Автономиялық Кеңестік Социалистік Республикасы]] (БАКСР) құрылды, оның астанасы [[Стерлитамак]] қаласы болды. Көп ұзамай Кеңес өкіметінің ұлт саясатымен келіспеген Ахмет Зәки Уәлиди Тоған бастаған кейбір автономия басшылары шет елге кетіп қалды. 1922 жылы 14 маусымда Бүкілресейлік ОАК-нің шешімімен БАКСР шекарасы кеңейіп, астанасы Уфа болып жарияланды. Кеңес өкіметі тұсында Башқортостан біршама мәдени, әлеуметтік-экономикалық жетістіктерге жетті, елдегі ірі мұнай өңдеу аудандарының біріне айналды. Бұған қоса химия, қара металлургия, машина жасау, ағаш өңдеу өндірістері, ауыл шаруашылығы жақсы дамыды. Дегенмен Башқұртстан одақтас республика мәртебесіне ие бола алмады. 1990 жылы наурызда елде Жоғарғы Кеңеске сайлау өтті. Жаңадан сайланған Жоғарғы Кеңес депутаттары 1990 жылы қазан айында өткен 3-сессиясында Башқортостан Республикасын құрып, өз егемендігін жариялады. Башкирия атауы Башқұртстан (Башкортостан) деп өзгертіліп, КСРО, РКФСР және басқа республикалармен арақатынасын одақтық шарт пен келісім арқылы айқындауға шешім қабылдады. 1991 жылы 23 - 26 желтоқсанда Уфа қаласында өткен 4-ші Бүкілбашқұрт съезінде президенттік сайлау, мемлекеттік тіл мәселелері қаралды. 1992 жылы 1 сәуірде федеративтік шартқа қол қойылып, онда Башқұртстан жерінде дербес меншік құқығын, бюджет қабылдау, заң шығару мен сот ісі жүйесін құруды дербес жүргізу мәселелері айқындалды. 1994 жылы 3 тамызда Башқортостан мен Ресей Федерациясы орталық үкіметі арасында мемлекеттік билік органдары өкілеттігінің арақатынасын реттейтін екі жақты келісім жасалынды. Тұңғыш президент сайлауында елдің президенті болып [[М. Рахимов]] сайланды (1996). === Қазақ-башқұрт қарым-қатынасы === {{main|Қазақ-башқұрт қарым-қатынасы}} == Әкімшілік-аумақтық бөлінісі == {{main|Башқұртстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісі}} Ресей Федерациясының субъекті әкімшілік-аумақтық құрылым шеңберінде келесі әкімшілік-аумақтық бірліктерге бөлінеді: республикалық маңызы бар 8 қала, 1 [[Жабық әкімшілік-аумақтық құрылым|ЖӘАҚ]] және аудандық маңызы бар 12 қала, 2 жұмысшылар ауылы ([[Кент|қүа]]), 828 ауылдық кеңестерді қосатын 54 ауданнан тұрады. Муниципалдық құрылым шеңберінде 2018 жылғы 1 қаңтарға қарай республиканың әкімшілік-аумақтық бірліктерінің шекараларында 895 муниципалитет құрылды, оның ішінде: 9 қалалық округ және 818 ауылдық қоныс пен 14 қалалық қоныстарды қосатын 54 муниципалды аудан кіреді. {| width="100%" cellspacing="2" cellpadding="3" border="0" bgcolor="#fff" |- align="center" bgcolor="#e6eeff" !colspan=3 | '''Аудандар (муниципалды аудандар)''' ! '''Әкімшілік карта''' |- valign="top" align="left" bgcolor="#f2f6ff" | # [[Әбзәліл ауданы|Әбзәліл]] # [[Әлшәй ауданы|Әлшәй]] # [[Архангел ауданы|Архангел]] # [[Асқын ауданы|Асқын]] # [[Ауырғазы ауданы|Ауырғазы]] # [[Баймақ ауданы|Баймақ]] # [[Бақалы ауданы|Бақалы]] # [[Балтаc ауданы|Балтаc]] # [[Белебей ауданы|Белебей]] # [[Балақатай ауданы|Балақатай]] # [[Белорет ауданы|Белорет]] # [[Бесмүлік ауданы|Бесмүлік]] # [[Бөрі ауданы|Бөрі]] # [[Благовар ауданы|Благовар]] # [[Благовещен ауданы (Башқұртстан)|Благовещен]] # [[Бүздәк ауданы|Бүздәк]] # [[Борай ауданы|Борай]] # [[Бөріән ауданы|Бөриән]] | <ol start=19> <li> [[Ғафур ауданы|Ғафур]] <li> [[Дәулеқан ауданы|Дәулеқан]] <li> [[Дуан ауданы|Дуан]] <li> [[Төртүйлі ауданы|Төртүйлі]] <li> [[Йермекей ауданы|Йермекей]] <li> [[Йенсура ауданы|Йенсура]] <li> [[Йылайыр ауданы|Йылайыр]] <li> [[Иглин ауданы|Иглин]] <li> [[Илеш ауданы|Илеш]] <li> [[Ишембай ауданы|Ишембай]] <li> [[Қалтасы ауданы|Қалтасы]] <li> [[Қараеділ ауданы|Қараеділ]] <li> [[Қырмысқалы ауданы|Қырмысқалы]] <li> [[Қыйғы ауданы|Қыйғы]] <li> [[Краснокама ауданы|Краснокама]] <li> [[Көкәрсен ауданы|Көкәрсен]] <li> [[Кушнаренко ауданы|Кушнаренко]] <li> [[Күйірғазы ауданы|Күйірғазы]] | <ol start=37> <li> [[Мелеуіз ауданы|Мелеуіз]] <li> [[Мәсетлі ауданы|Мәсетлі]] <li> [[Мишкі ауданы|Мишкі]] <li> [[Миәк ауданы|Миәк]] <li> [[Нұриман ауданы (Башқұртстан)|Нұриман]] <li> [[Салауат ауданы (Башқұртстан)|Салауат]] <li> [[Стерлібаш ауданы|Стерлібаш]] <li> [[Стерлітармақ ауданы|Стерлітармақ]] <li> [[Татышлы ауданы|Татышлы]] <li> [[Түймазы ауданы|Түймазы]] <li> [[Үфі ауданы|Үфі]] <li> [[Ушалы ауданы|Ушалы]] <li> [[Федоровка ауданы (Башқұртстан)|Федоровка]] <li> [[Хайбулла ауданы|Хайбулла]] <li> [[Сақмағош ауданы|Сақмағош]] <li> [[Шішме ауданы|Шішме]] <li> [[Шаран ауданы|Шаран]] <li> [[Жаңауыл ауданы (Башқұртстан)|Жаңауыл]] </ol> |style="background:#FFFFFF"|[[Сурет:Admin-map-Bashkiria-region.gif|350px|center|Башқұртстан Республикасының әкімшілік картасы]] |} ;Республикалық маңызы бар қалалар және ЖӘАҚ (қалалық округтер): # [[Ақеділ (қала)|Ақеділ]] қаласы; # [[Көміртау (қалалық округ)|Көміртау]] қаласы; # [[Нефтекама (қалалық округ)|Нефтекама]] қаласы; # [[Октябрьский (қала)|Октябрьский]]; # [[Салауат (қала)|Салауат]] қаласы; # [[Сибай (қалалық округ)|Сибай]] қаласы; # [[Стерлітармақ]] қаласы; # [[Үфі (қалалық округ)|Үфі]]; # [[Межгорье (Башқұртстан)|Межгорье]] ЖӘАҚ. == Өнеркәсібі == Башқұртстан өнеркәсібі мен ауыл шаруашылығы жан-жақты дамыған республика. Өнеркәсібіндегі басты сала: [[мұнай]] өңдеу мен мұнай өндіру. Мұнай кәсіпорындары негізінен Уфа, [[Ишимбай]], [[Салауат]] қалаларында орналасқан. Республика аумағы арқылы Ресейдегі ірі өнеркәсіп орындары мен Батыс Еуропаға қарай мұнай және газ құбырлары тартылған (Туймазы - Омбы, Туймазы - Самара, Шкапово –Ишимбай - Магнитогорск, Ишимбай - Уфа). Бұл құбырлардың ТМД елдері үшін маңызы зор. Осы құбырлар арқылы Орталық Азия мемлекеттері, соның ішінде Қазақстан да, [[Каспий]] теңізі алабындағы мұнай мен газ өнеркәсібі өнімдерін Ресейге, Батыс Еуропаға шығарады. Өнеркәсіптегі мұнайдан кейінгі негізгі салалар: табиғи газ, қара және түсті металлургия, мұнай өндірісіне қажетті жабдықтар мен бұрғылау станоктарын шығару, химия (спирт, полиэтилен, жуғыш заттар, пластмасса, синтетикалық каучук, тағы басқа) өнеркәсіптері. Башқұртстан Ресейдегі егіншілік пен мал шаруашылығы жақсы дамыған өлке. Негізгі сала — егіншілік. Мал шаруашылығында сиыр мен қой өсіру жақсы жолға қойылған. Кей жерлерде қымыз бен еті үшін жылқы өсіріледі. Көлік саласында темір жол негізгі рөл атқарады. Тас жолдары мен су жолдары да жақсы дамыған.<ref name="Қазақ энциклопедиясы"/> {{commons|Bashkortostan}} == Дереккөздер == <references/> {{wikify}} {{ТҮРКСОЙ}} [[Санат:Башқұртстан|*]] [[Санат:Ресей республикалары]] {{stub}} j2ctnumndcmxu2o1outmpiez0qql57m 0 5841 3055859 3047300 2022-07-30T23:34:19Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Сауд Арабия патшалығы |Шынайы атауы = <span style="line-height:1.33em;"><big> المملكة العربية السعودية </big><br /> әл-Мәмләкату әл-'Арабийяту ас-Са'удийяту </span> |Атау септігі = |Елтаңба = Emblem of Saudi Arabia.svg |Байрақ = Flag of Saudi Arabia.svg |Ұраны = <big>[[Кәлимә|لا إله إلا الله محمد رسول الله]]</big>{{nbsp|2}}<small>([[Араб тілі]])</small><br />''Ла иллаһа ил аллаһ, Мұхаммад расұлұллаһ; ''{{nbsp|2}}<small>([[транслитерация]])<br />"Аллаһдан басқа құдай жоқ, Мұхаммед Аллаһның елшісі"</small> |Әнұранның аты = Aash Al Maleek ("Жасасын патша") |Аудио = Saudi Arabian national anthem, performed by the United States Navy Band.oga |lat_dir =N |lat_deg =24 |lat_min =32 |lat_sec = 0 |lon_dir =E |lon_deg =44 |lon_min =39 |lon_sec = 0 |region = SA |CoordScale = 10000000 |Картада = Saudi Arabia (orthographic projection).svg |Картада2 = |Үкімет түрі = Абсолютті теократтық монархия |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[23 қыркүйек]] [[1932 жыл]] |Тәуелсіздігін алды = |Тілі = [[араб тілі]] |Мемлекеттік діні = [[Ислам]] |Астанасы = [[Эр-Рияд]] |Ірі қалалары = Эр-Рияд, [[Жидда]], [[Мекке]], [[Медина]], [[Эт-Таиф]], [[Эд-Даммам]] |Басшы қызметі = [[Сауд Арабия мәліктерінің тізімі|Мәлік]]<br>[[Сауд Арабиясының мұрагер ханзадасы|Мұрагер ханзадасы]] |Басшылары = [[Салман ибн Әбд әл-Ғазиз әл-Сауд|Салман]]<br>[[Мұхаммед ибн Салман әл-Сауд]] |Жер аумағы = 2 149 690 |Жер аумағы бойынша орны = 12-ші |Судың үлесі = 0,7 |Этнохороним = |Жұрты = 33 000 000<ref name=population>{{cite web|url=http://www.cdsi.gov.sa/pdf/PopulationEstimates2010-2025-admareas.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160509155043/http://www.cdsi.gov.sa/ar/indicators/1|archivedate=9 May 2016|title=Official annual projection|year=2014|work=cdsi.gov.sa}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 40-шы |Сарап жылы = 2018 |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 15 |Тығыздық бойынша орны = 216-шы |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 1,924 трлн.<ref name=imf2>{{cite web |url= https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?sy=2017&ey=2024&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=86&pr1.y=9&c=456&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Saudi Arabia |publisher=International Monetary Fund}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 14-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 56,817<ref name=imf2/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 12-ші |ЖІӨ (номинал) = 762,259 млрд.<ref name=imf2/> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 18-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 23,566<ref name=imf2/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 35-ші |АДИ = {{құлдырау}} 0,853<ref name="HDI">{{cite web |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_update.pdf |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 38-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">өте жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[Сауд риалы]] |Интернет үйшігі = [[.sa]], [[السعودية.]] |ISO = |Телефон коды = 966 |Уақыт белдеуі = +3 |Түсініктемелер = }} '''Сауд Арабия патшалығы''' ({{lang-ar|المملكة العربية السعودية}} ''әл-Мәмләка әл-'Арабия ас-Су’удия'' {{audio|Ar-Kingdom Saudi Arabia.oga|Arabic pronunciation}}) — [[Араб түбегі|Араб түбегінде]] орналасқан мемлекет. Солтүстігінде [[Иордания]], [[Ирак]] және [[Кувейт]], шығысында [[Катар]] және [[Біріккен Араб Әмірліктері]], оңтүстік-шығысында [[Оман]], оңтүстігінде [[Йемен]]мен шектеседі<ref name="БСЭ">[http://bse.sci-lib.com/article099900.html [[БСЭ]]&nbsp;— Сауд Арабиясы]</ref><ref name="Factbook">[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html CIA&nbsp;— The World Factbook] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190108120845/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html |date=2019-01-08 }}</ref>. Солтүстік-шығысында [[Парсы шығанағы]], батысында [[Қызыл теңіз]]бен қоршалып жатыр. Сауд Арабияны «Харам жері» деп атайды. Харам деп аталуына себеп [[Мекке]] және [[Медине]] қалаларының орналасуында. Араб тілінде қысқаша&nbsp;— ''ас-Саудия'' ({{lang-ar|السعودية}}) деп айтылады. Сауд Арабиясы қазіргі таңда [[Иордания|Иордания Хашимит Патшалығы]] ([[Һашим әулеті|Хашимиттер]] әулеті билікте) мен [[Лихтенштейн]] Княздігін (князьдер фон унд цу Лихтенштейннің иелігі) қоса есептегенде билеуші ​​әулеттің ([[Сауд әулеті|Саудиттердің]]) құрметіне аталған әлемдегі үш мемлекеттің бірі. Сауд Арабиясы өзінің үлкен мұнай қорымен [[мұнай экспорттаушы елдер ұйымы]]ның (ОПЕК) негізгі мемлекеті болып табылады. 2015 жылы мұнай экспорты бойынша әлемде бірінші орынды<ref>{{cite web |url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/262rank.html |title = Country Comparison : Crude oil - exports |lang = en |website = The World Factbook |publisher = CIA |accessdate = 2019-05-16 }}</ref>, 2017 жылы мұнай өндіру бойынша екінші орынды (Ресейден кейін) иеленді<ref>{{cite web |url = https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/fields/261rank.html |title = Country Comparison : Crude oil - production |lang = en |website = The World Factbook |publisher = CIA |accessdate = 2019-05-16 }}</ref>. Мұнай экспорты экспорттың 95% - ын және ел кірісінің 75% - ын құрайды. == Араб түбегі == [[Сурет:Saudi Arabia map.png|thumb|left|298px|Сауд Арабия]] Сауд Арабиясы Араб түбегінде орналасқан территория жағынан ең үлкен мемлекет. Арабия — [[Оңтүстік-Батыс Азия]]да орналасқан, дүние жүзіндегі ең ірі [[түбек]] (ауданы 3 млн. км²). Ол [[Жерорта теңізі|Жерорта]], [[қызыл теңіз|Қызыл]], [[Арабия теңізі|Араб]] теңіздерімен қоршалған. Құрлықтағы шартты шекарасы солтүстігінде [[Месопотамия ойпаты]], [[Парсы шығанағы]], [[Ормуз бұғазы|Ормуз мойнағы]], [[Оман шығанағы]] арқылы өтеді. Оңтүстік шекарасы Акаба шығанағы, [[Қызыл теңіз]], [[Баб әл-Мандеб]] бұғазы. Аден шығанағы арқылы Араб теңізінің батыс жағалауымен жалғасады. Араб түбегіне түгелімен Сауд Арабиясы, [[Иордания]], [[Йемен|Йемен республикасы]], [[Оман]], [[Бахрейн]], [[Кувейт]], [[Ливия]], [[Палестина]], [[Израиль]] мемлекеттері және [[Сирия]] мен [[Ирак|Ирақ]]тың бір бөлігі енеді. === Араб түбегіндегі ескі діндер === Ислам дініне дейін Араб түбегіндегі тайпалар яһудилік, христиандық дініне және пұтқа табынушылық жасайтын. Арабтардың пұтқа табынушыларының ерекшелігі — олар Аллахқа жалғыз жаратушысы деп сенсе де, одан басқа да пұттарға табынған. === Араб түбегіндегі ежелгі халықтар === == Тарихы == Астанасы '''Эр-Рияд қаласы'''. Халық саны 4 878 473 адам (2010 жылғы халық санағы бойынша). Бұл жерлерді алғашында көшпенді араб тайпалары мекендеген болатын. 1902 жылдан бастап Неджд аймағының орталығы болып, 1932 жылы мемлекеттің астанасы болды. Бұрын қала шағын қалашық болған. [[Мұнай]] өндірісінің дамуы қаладағы халық санының өсуіне ықпалын тигізді. Қазіргі таңда Эр-Риядта заманауи жобалармен салынған [[ғимарат]]тар бой көтерген.<ref>[http://country.turmir.com/sub_532_sub.html История Эр-Рияда]</ref> === Исламға дейінгі дәуір === === Мұхаммед пайғамбар дәуірі === === Араб халифаты === '''Араб халифаты ''' — халифалар басқарған араб-мұсылман мемлекеттерінің Еуропа елдеріндегі атауы. [[Мұхаммед пайғамбар]] Батыс Арабияда құрған мұсылман қауымы ([[Умма]]) Араб халифатының ең алғашқы түп негізі болған еді. [[Сурет:Map of expansion of Caliphate.svg|thumb|right|The Caliphate, 622–750 {{legend|#a1584e|Мұхаммед пайғамбар дәуіріндегі халифаттың кеңеюі, 622–632}} {{legend|#ef9070|Рашидун дәуіріндегі халифаттың кеңеюі, 632–661}} {{legend|#fad07d|Умайяд халифаты, 661–750}}]] 632 — 56 жылдардағы халифаттың астанасы — [[Медине]] қаласы Араб жорықтарының бірінші кезеңінде халифаттың құрамына [[Ирак]], [[Иран]] түгел дерлік, Кавказ сыртының басым бөлігі, [[Сирия]], [[Палестина]], [[Мысыр]] кірді, ал екінші кезеңінде оған Солт. [[Африка]], [[Пиреней түбегі]]нің көп бөлігі, [[Орта Азия]], [[Табарстан]], [[Джурджан]] ([[Горган]]), [[Синд]] қосылды. Халифат тұсында ислам дінінде сунниттер мен шииттердің, хариджиттердің алғашқы діни-саяси ағымдары және түрлі халифаттар (Омейя әулеті халифаты (929 — 1031), [[Аббас әулеті]] халифаты (750), [[Фатима әулеті]] халифаты (909 — 1171), Кордова халифаты), Сасани, Тулуни, Әли әулеті, Таһир әулеті, Самани әулеті т.б. билеген мемлекеттер мен жергілікті әмірліктер пайда болды. 1258 ж. [[Хулагу|Хулагу хан]] бастаған моңғол әскерлері Бағдатты алып, [[Аббас әулеті|Аббас]] әулетінен шыққан соңғы халиф Мұстасимді өлтіргеннен кейін А. х. мемл. ретінде жойылды.<ref name="ReferenceA">Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref> === Умая халифалығы === ''Умая Әулеті'''– [[Араб халифаты]]н билеген әулет (661 – 750). Негізін Меккедегі құрайыш тайпасының омейя руынан шыққан І Муавия (т.ж.б. – 680) қалаған. Омейя әулетінен шыққан халифтар мемлекет құрамына Солтүстік [[Африка]], Пиреней түбегінің көп бөлігін, Орталық Азияны, [[Иран]], [[Ауғанстан]], Ирақ, Кавказдың біраз жерлерін қосып алды. 8 ғасырдың ортасына таман мемлекеттегі бірлік әлсірей бастады. Әбу Мүсілім бастаған шииттік қозғалыс (747 – 750) Омейя әулетін тақтан тайдырған соң, билікке Аббас әулеті келді.<ref>Қазақ энциклопедиясы, 7 том 6 бөлім</ref> === Аббаси халифалығы === '''Аббас әулеті''', ''әл - Аббассийун'' -[[Араб халифаты]]н билеген әулет ([[749 -1258]]). [[Мұхаммед пайғамбар|Мұхаммед Пайғамбардың]] (с.а.у.) немере ағасы [[әл-Аббас бин Абд әл-Мутталиб бин Хашим]]нен (653 жылы өмір сүрген) тараған. [[Мұхаммед бин Әлидің ұлы Ибрагим]] жіберген [[өкіл]] [[Әбу Муслим]] бастаған [[Шииттер|Шииттік қозғалыс]] [[Омейя Әулеті|Омейя әулетін]] тақтай тайдырған соң, Аббас әулетінің [[үкімет]] басына келген. Аббас әулетінің алғашқы [[Халифат|халифасы]] [[Әбу әл-Аббас әс-Саффах]] (750 - 54) болды. 762 жылы Аббас Әулетінің астанасын Шамнан ([[Дамаск]]) [[Бағдат]]қа ауыстырды. Аббас әулетінің мемлекеті әдебиеттерде, кейде «[[Бағдатяхалифаты]]» деп те аталады. Ол «[[Мұсылман]] ренессансы» дәуірінде мәдениеті, ғылымы,әдебиеті,[[философия]]сы, [[математика]]сы,[[география]]сы, [[сауда]]сы, т.б. әлемдік дамудың алдыңғы қатарындағы мемлекет болды. Бұл [[халифат]] төңірегіндегі көптеген халық өкілдері оған өзіндік үлестерін қосып отырды. [[Ежелгі Шығыс]], [[Грек]], [[Рим]] өркениетінің жетістіктеріне сүйенген араб мәдениеті [[Еуропа]] елдерінің дамуына көмектесті. Аббас әулеті арасынан һарун әр-Рашид (786 - 809), Мамун (813 - 33), [[әл-Мутасим]] (833 - 42) қызметтері айрықша аталды. Кейін VIII ғ-дың ортасында мемлекет бірлігі әлсіреді. Әр аймақта Аббас тұқымдары немесе жергілікті билеуші топтар билік жүргізе бастады. X ғасырда [[бұйдтер]], одан салжұқтар Аббас әулетін ығыстырыл шығарды да, олар тек діни тістерге ғана араласатын болды.<ref name="ReferenceA"/> === Халифаттың әлсіреуі === 1258 жылы [[Хулагу хан]] бастаған [[моңғол]]дар [[Бағдат]]ты басып алып, Аббас әулетін жойды. Тірі қалған әл-Мустансирге [[Мысыр]] [[Бейбарыс|сұлтаны Бейбарыс]] 1261 ж. әл-Қаһрада [[халифа]] атағын берген.1517 жылы [[түрік]] сұлтаны [[Сәлім әл-Мутауәккіл]] халифаны [[Ыстамбұл]]ға көшіріп, кейін [[халифа]] атағы түрік сұлтандарына өтті. [[1258]] жылы Бағдатты моңғолдар басып алғаннан кейін Халифат мемлекет ретінде өмір сүруін тоқтатты. Алайда Мысырды [[1517]] жылы түріктер жаулап алғанға дейін Аббас әулеті халифтері Каирде тұрып, өздерінің діни беделімен жергілікті сұлтандарды және басқа да мұсылман елдерінің билеушілеріне ықпал етті, оларға қаржы жағынан көмектесті. Кейін түрік сұлтандары өздерін халифтер деп атай бастады. Олар мұны [[Мысыр]]ды жаулап алғаннан кейін Аббас әулетінің соңғы өкілінен мұраға алғандықтарымен түсіндірді. Түрік Халифаты [[1924]] жылы наурызда [[Түркия]] республикасының пайда болуымен жойылды.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС,2010 ISBN 9965-26-322-1</ref> == Патшалықтың құрылуы == Сауд Арабиясы корольдігі салыстырмалы түрде алып қарағанда жас мемлекет. Ол XX ғасырдың бас кезінде дербес әмірлердің бірі — [[Әбділ Әзиз ас-Сауд]] (1880—1953) араб князьдіктерін біріктіру үшін күрес бастағанда пайда болды. 1901 жылы оның әскері [[Эр-Рияд]]қа кірді, ал 1920 жылы Асирді жаулап алған соң бірігу процесі іс жүзінде аяқталды, 1932 жылы [[Әбділ Әзиз ас-Сауд]] басқарған Сауд Арабиясы корольдігі жарияланды. Негізін салушы король қайтыс болған соң оның шексіз билігін ұлдары мұралыққа алды. 1993 жылы қазіргі король [[Фахд]] құрамында 60 адам бар Кеңесшілік кеңесін тағайындады. Сауд Арабиясының құрамындағы 13 провинцияның губернаторларына көп құқықтар берілді. Солай болса да корольдікте саяси шешімдер қабылдайтын бір ғана король отбасы басым жағдайға ие. Елде саяси партиялар жок, баспасөзге қатал цензура орнатылған. Мысалы, 1994 жылы ғарыштық телехабарларға тыйым салынды. Интернетті пайдаланудың қатаң ережелері енгізілді.<ref name="ReferenceB">Қазіргі дүние географиясы: Хрестоматия. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқу құралы. / Қ. Ахметов, Т. Увалиев, Г. Түсіпбекова. —Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-36-216-5</ref> === Сауд Араб патшалары (1932-жылдан бастап) === {| class="wikitable" ! width=8% | Сурет ! width=5% | Аты жөні ! width=5% | туған жылы ! width=5% | Патшалығының<br />басталуы ! width=5% | Патшалығының<br />бітуі ! width=5% | Қайтыс болған уақыты |- | [[Сурет:IbnSaud.jpg|80px|center]] | align="center"| '''[[Әбд әл-Ғазиз ибн Әбдірахман әл-Сауд|Әбд әл-Ғазиз]] | align="center"| [[15 қаңтар]] [[1876 жыл]] | align="center"| [[22 қыркүйек]] [[1932 жыл]] | align="center" colspan="2"| [[9 қараша]] [[1953 жыл]] |- | [[Сурет:King Saud.jpg|80px|center]] | align="center"| '''[[Сауд ибн Әбд әл-Ғазиз әл-Сауд|Сауд]]''' | align="center"| [[12 қаңтар]] [[1902 жыл]] | align="center"| [[9 қараша]] [[1953 жыл]] | align="center"| [[2 қараша]] [[1964 жыл]]<br />(құлатылды) | align="center"| [[23 ақпан]] [[1969 жыл]] |- | [[Сурет:Faisal of Saudi Arabia - 1943.jpg|80px|center]] | align="center"| '''[[Фейсал ибн Әбд әл-Ғазиз әл-Сауд|Фейсал]]''' | align="center"| [[1904]] | align="center"| [[2 қараша]] [[1964 жыл]] | align="center" colspan="2"| [[25 наурыз]] [[1975 жыл]]<br />(өлтірілді) |- | [[Сурет:Khalid of Saudi Arabia - 1943.jpg|80px|center]] | align="center"| '''[[Халид ибн Әбд әл-Ғазиз әл-Сауд|Халид]]''' | align="center"| [[1912 жыл]] | align="center"| [[25 наурыз]] [[1975 жыл]] | align="center" colspan="2"| [[13 маусым]] [[1982 жыл]] |- | [[Сурет:Fahd bin Abdul Aziz.jpg|80px|center]] | align="center"| '''[[Фахд ибн Әбд әл-Ғазиз әл-Сауд|Фахд]]''' | align="center"| [[16 наурыз]] [[1921 жыл]] | align="center"| [[13 маусым]] [[1982 жыл]] | align="center" colspan="2"| [[1 тамыз]] [[2005 жыл]] |- | [[Сурет:Abdullah of Saudi Arabia.jpg|80px|center]] | align="center"| '''[[Абдулла ибн Әбд әл-Ғазиз әл-Сауд|Абдулла]]''' | align="center"| [[1 тамыз]] [[1924 жыл]] | align="center"| [[1 тамыз]] [[2005 жыл]] | align="center" colspan="2"| [[23 қаңтар]] [[2015 жыл]] |- | [[Сурет:Salman bin Abdull aziz December 9, 2013.jpg|80px|center]] | align="center"| '''[[Салман ибн Әбд әл-Ғазиз әл-Сауд|Салман]]''' | align="center"| [[31 желтоқсан]] [[1935 жыл]] | align="center"| [[23 қаңтар]] [[2015 жыл]] | align="center" colspan="2"| ''Қазіргі уақыт'' |} === Саудиялықтардың шежіресі === [[Сурет:House of Saud rulers.svg|center|550px]] === Екі харам қорғаушысы === '''Екі Харам қорғаушысы''' ({{lang-ar|خادم الحرمين الشريفين}})&nbsp;— Сауд Араб патшасының титулы<ref>[http://www.ria.ru/world/20111017/462533198.html Саудовскому монарху сделали успешную операцию на позвоночнике]</ref><ref>[http://news.bbc.co.uk/hi/russian/international/newsid_7081000/7081582.stm Саудовский король посетил Папу в Ватикане]</ref>. «Екі Харам»&nbsp;— бұлар Сауд Арабиясыда орналасқан мұсылмандардың қасиетті екі мекені. [[әл-Харам мешіті]] [[Мекке]]де және [[Медине]] қаласындағы [[Мұхаммед]] пайғамбардың мешіті. == Мәдениеті == === Білім жүйесі === Сауд Арабияда ұлдар мен қыздар бөлек оқиды. Меккеде "Умул Қура" университеті, Эр Риад университеті Медине Ислам универсиеті, [[2011 жыл]]ы [[16 мамыр]]да Сауд Арабиясында әлемдегі ең ірі әйелдер университеті ашылды. Корольдіктің астанасы Эр-Риядтың маңында орналасқан оқу орнының құрылысына 5 млрд доллар жұмсалған. 50 мың студентті қабылдай алатын кампустың аумағы 800 гектарды құрайды. Университет ректоры Хода аль-Амиль. === Мерекелері мен мейрамдары === == Халқы == [[Сурет:Saudi-Arabia-demography.png|right|thumb|350px|Сауд Арабиясы халқының демографиясы]] [[2018 жыл]]ғы санақ бойынша Сауд Арабия халқы 33,000,000 миллион адам, оның ішінде 5,58 миллион шетелдіктер. Туу көрсіткіші 29,56 (1000 адамға), өлім&nbsp;— 2,62. Сауд Арабия халқы тез өсіп келеді (жылына 1-1,5 млн). 14 жасқа толмаған, азаматтығы барлар жергілікті халықтың 40% құрайды. [[1960 жыл]]дарға дейін Сауд Арабияны бәдәуилер мекен етті. === Этникалық құрамы === 90% азаматтығы бар&nbsp;— этникалық [[араб]]тар, [[Азияттықтар]] және [[Шығыс Африка]]лықтарда кездеседі. 7 миллион мигранттар әр түрлі елдерден келген. Олар: [[Үндістан]]&nbsp;— 1,4 миллион, [[Бангладеш]]&nbsp;— 1 миллион, [[Филиппин]]&nbsp;— 950 000, [[Пәкістан]]&nbsp;— 900 000, [[Мысыр]]&nbsp;— 750 000. 100 000 басқа елдерден келген мигранттар. Мемлекеттік тілі-Араб тілі. === Діні === Мемлекеттік дін - [[Ислам]] діні {{main|Ислам}} === Негізгі қалалары === [[Сурет:Makkahi mukarramah.jpg|thumb| [[Мекке]]]] '''Мекке''' — [[мұсылман]] халықтардың қасиетті қаласы. Онда [[Қағба]], [[Мәсжид әл-Харам|әл-Харам]] мешіті орналасқан. Сауд Арабиясының батысындағы Мекке қаласында [[Мұхаммед пайғамбар|Мұхаммед (ғ.с.)]] дүниеге келіп, пайғамбарлығын осында бастаған. Ол арабтардың ежелгі мәдени орталығы саналады. Исламдық сенім бойынша мұнда [[Адам ата]] мен [[Хауа ана]], [[Шис]], [[Ибраһим]], [[Исмаил пайғамбар|Исмаил пайғамбарлар (ғ.с.)]] тұрған. Меккені [[джурхум]], [[хузаа]] тәрізді ежелгі тайпалар мекен еткен. Ал 4 ғасырдың аяғында мұнда<ref name="ReferenceB"/> құрайыш тайпасы қоныстанған. 6 — 7 ғасырларда қала халқы [[Қағба]]дан оңтүстік-шығысқа қарай 800 — 900 метр және оңтүстік-батысқа қарай шамамен 500 метр ауданды алып жатты. Тарихта Мұхаммед пайғамбар (ғ.с.) Меккеден кеткенімен, Мединедегі жаңа ғибадатхананы Қағбаға қарама-қарсы қойған жоқ, қайта оның есігін соған қаратты (қара Құбыла). 630 жылы мұсылмандардың Меккені басып алуы оның діни орталық ретіндегі айрықша жағдайын қалпына келтіріп қана қоймай, жоғары дәрежеге көтере түсті. Қағбаны айналып қажылық ету салтына [[Арафат]] тауына бару енгізілді. Меккеге барып тәу ету мұсылмандықтың бес парызының бірі болып жарияланды. Әлемдік ислам қозғалысының орталық саналатын Меккеде [[суннит]]тік (ханифиттік, маликиттік, шафииттік, ханбалиттік мазһаб) және шииттік оқу орындары орналасқан.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, II том</ref> [[Сурет:Masjid Nabawi. Medina, Saudi Arabia-2.jpg|thumb|310px|Мұхаммед пайғамбар мешіті]] '''Медине''', Мәдине ({{lang-ar|— мәдинәт ән-нәби-пайғамбар қаласы}}) — [[мұсылман]]дардың қасиетті қаласы. Сауд Арабиясындағы [[Иасриб]] қаласы 622 ж. [[Мұхаммед пайғамбар]] (ғ.с.) көшіп барғаннан кейін Медине деп аталды. Қаланы ансарлар аталған (қолдаушылар) аус және хазраж тайпалары мекендеген. Олар [[Мекке]]ден қоныс аударған мұсылмандарға көмек көрсетіп, Мұхаммедтің (ғ.с) пайғамбарлығын мойындап, алғашқылардың бірі болып ислам дінін қабылдады. Мұнда алғашқы мешіт салынды, [[Құран Кәрім]] аяттарының біршамасы осында түсірілді. Мединеде алғашқы жұма намазы оқылып, жалпы мұсылмандарға парыз етілді, исламдағы дәрет алу, [[намаз]], [[ораза]], [[азан]], тағыда басқа парыз болған әдет-ғұрыптардың орындалу дәстүрі бекіді. Медине қаласында мұсылмандар қауымы ([[үмбет]]) нығайып, қалыптасты. Оның бір көрінісі мединелік кезеңде мұсылмандар [[Бадр соғысы]]нда жеңіске жетті. Сондай-ақ 625 ж. меккеліктер Медине қаласына жақын келіп, Ухуд тауының түбінде шайқасты. Мұсылмандар үлкен шығынға ұшырағанымен, меккеліктер жеңіліп, кері шегінді. Келесі жылы болған Мединеге шабуыл да қоныс орнының шебінде тойтарылды. Мединеде Мұхаммед пайғамбар (ғ.с.) жерленген. Мұнда [[қажылық]] парызын орындаған мұсылмандар зиярат етеді. Медине алғашқыда тас қорғанмен қоршалған, төрт [[қақпа]]сы бар бекіністі қала болды. 632 — 656 ж. Араб халифатының астанасы, 10 ғасырдан Мысырда билік құрған әулеттерге тәуелді, ал түріктер Мысырды жаулап алғаннан кейін (1517) және 1919 жылға дейін Осман империясының құрамында болды. 1919 — 1924 ж. Хиджаз корольдігінің, 1924 жылдан Сауд Арабиясының құрамына кірді. Қала орталығындағы Мұхаммед пайғамбар (ғ.с.) үйінің орнына 656 ж. үлкен мешіт салынған (бірнеше рет қайта салынды, қазіргі нұсқасы 1853 — 1854 жылдары тұрғызылған).<ref name="ReferenceA"/><ref>«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref> '''Даммам қаласы''' (Сауд Арабия) – [[Парсы шығанағы]]ның батыс жағалауында орналасқан Сауд Арабиясының [[Парсы шығанағы|портты]] қаласы. Эш-Шаркия провинциясының астанасы. Халық саны 905 084 адам (2010 жылғы халық санағы бойынша). Халық саны бойынша Даммам елде бесінші орында. Қала теңіз арқылы жүк тасымалдайтын маңызды порттардың бірі болып табылады.<ref>{{cite web|url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=1&men=gpro&lng=en&des=gamelan&geo=-185&srt=npan&col=adfhimoq&msz=1500&pt=c&va=&geo=419171010|title=World Gazetteer: ad-Dammām - profile of geographical entity including name variants<!-- Заголовок добавлен ботом -->|archiveurl=http://archive.is/Gtcie|archivedate=2013-01-05}}</ref> '''Таиф қаласы''' – (Сауд Арабия), Сауд Арабиясының батысындағы қала. Халық саны 521 мың адам (2004 жылғы халық санағы бойынша). Исламға дейін бұл қалада Аллаттың [[ғибадатхана]]сы орналасқан болатын. Кейін қала тұрғындары исламды қабылдаған соң Мұхаммед Пайғамбар (с.ғ.с.) бұл ғибадатханаларды қиратып тастады. Қалада [[Ғибадатхана|Меккені]] билеген Хашимит әулетінің үйлері бар. 1934 жылы Таифте Йеменмен бейбітшілік туралы келісім жүргізілді. Сонымен қатар, 1989 жылы осында Ливандағы Азамат соғысының тоқтатылуы жөнінде келісімдер өтті. '''Бурайда қаласы''' (Сауд Арабия) – Сауд Арабиясының орталық бөлігіндегі қала. Ол Эль-Касим провинциясының әкімшілік орталығы. Қалада 378 422 адам тұрып жатыр (2004 жылғы халық санағы бойынша). Бұрын қала сауда керуендерінің және араб жүйрік аттарын сататын негізгі [[сауда]] орталықтарының бірі болған. Қазіргі таңда қала тұрғындары [[Егіншілік|егін шаруашылығымен]] айналысады.<ref>{{cite web|url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=gamelan&srt=npan&col=adfhimoq&msz=1500&geo=-185|title=Saudi Arabia: largest cities and towns and statistics of their population|publisher=World Gazetteer|archiveurl=http://archive.is/Ovfn|archivedate=2012-09-19}}</ref>. '''Хамис-Мушаит''' қаласы (Сауд Арабия) – Сауд Арабиясының Асир провинциясындағы қала. Халық саны 472 484 адам (2010 жылғы халық санағы бойынша). Хамис-Мушаитте 1960-70 жылдар аралығында американдық мамандармен бірлесе салынған үлкен авиабаза бар. Бұл база Сауд Арабияның әуе-қарулы күштерінің негізгі 6 базасының бірі. 1990 жылғы [[Парсы шығанағы]]ндағы соғыста [[Америка Құрама Штаттары|Американың]] әуе-қарулы күштері осында орналасты.<ref name="world-gazetteer.com">{{cite web|url=http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=gamelan&srt=npan&col=adfhimoq&msz=1500&geo=-185|title=Saudi Arabia: largest cities and towns and statistics of their population|archiveurl=http://archive.is/Ovfn|archivedate=2012-09-19}} World Gazetteer</ref> КСА.jpg '''Әл–Хуфуф қаласы''' (Сауд Арабия) – Сауд Арабиясының Шығыс провинциясындағы қала. Халық саны 321 471 адам (2010 жылғы халық санағы бойынша). Аңыз бойынша Араб әлеміне әйгілі махаббат трагедиясының кейіпкерлері Ләйлә мен Мәжнүн осы қалада қаза болған. Қала негізінен елдің маңызды мәдени орталықтарына жатады. Қалада елге танымал көптеген адамдар тұрып жатыр. 1871-1913 жылдар аралығында қала [[Осман империясы]]ның ықпалында болған. Эль-Хуфуфта Фейсал корольдің атындағы университет пен қала тарихымен таныстыратын [[мұражай]] бар.<ref name="world-gazetteer.com"/> '''Әл–Джубайль қаласы''' (Сауд Арабия) – Сауд Арабиясының Шығыс провинциясындағы қала. Халық саны – 200 000 адам (2003 жылғы халық санағы бойынша). Қала Парсы шығанағының жағалауында орналасқандықтан, елдегі [[мұнай]]ға ең бай аудан. Эль-Джубайльде мұнай өнімдерін шығарып сататын көптеген өнеркәсіп орындары бар. Ол – Сауд Арабиясындағы жақсы дамыған қалаларының бірі. Мұнда [[лагуна]] мен [[жағажай]]лар бар.<ref name="looklex">{{cite web|url=http://looklex.com/e.o/jubail.htm|title=Jubail|publisher=LookLex Encyclopaedia|lang=en|}}</ref>. '''Унайза қаласы''' (Сауд арабия) – Сауд Арабиясындағы Эль-Касим [[провинция]]сындағы қала. Халық саны 135 мың адам (2009 жылғы халық санағы бойынша). 7 ғасырда [[Иран]] мен [[Ирак]]тан [[Мекке]]ге қажылық жасағандардың жолындағы шағын тұрақты мекен ретінде қалыптасқан. 1818 жылдан бастап қаланы Әл-Сулаим әулеті басқарды. Қала елдің орталық бөлігіндегі Неджд ауданында орналасқан. Жауын өте аз жауғандықтан, ауасы құрғақ келеді, жері шөлді. '''Сакака қаласы''' (Сауд Арабия) – Сауд арабиясындағы Эль-Джауф провинциясындағы қала. Халық саны 135 мың адам (2009 жылғы халық санағы бойынша). Бұл жерде адамдардың алғашқы тұрақтары 4000 жыл бұрын пайда болған. Сонымен қатар қалада 19 ғасырда салынған Каср За'абель қамалы сақталған. Қала экономикасы негізінен [[ауыл шаруашылығы]]на негізделген. Сакака елдің солтүстігіндегі оазисте орналасқан. Қаланы Эн-Нуфад шөлі қоршап тұр. '''Әл-Катиф қаласы''' (Сауд Арабия) – [[Парсы шығанағы]]ның жағалауында орналасқан қала. Халық саны 97 765 адам (2010 жылғы халық санағы бойынша). Бұл жерлерде адамдар алғаш рет біздің заманымызға дейінгі 3500 жыл бұрын мекендеген. Көптеген ғасырлар бойы қала Эль-Хатт деп аталды. Ал көне гректер қаланы – Катеус деп атаған. Қала жағалауда орналасқандықтан, көптеген әулеттер мен мемлекеттер қалаға билігін жүргізу үшін таласты. Қаланы карматтар, Джабрид әулеті мен [[Парсы шығанағы|Осман империясы]] билеген. 1913 жылы Әл-Катиф Сауд Арабиясының құрамына кірді.<ref name="world-gazetteer.com"/> '''Сауд Арабиясының қалалар тізімі'''. {| class="prettytable" |----- |colspan="7" align="center" bgcolor="#FFA500" | '''Сауд Арабиясының қалалары''' |----- |rowspan="2" align="center" bgcolor="#98FB98" | ''' ''' || colspan="2" align="center" bgcolor="#98FB98" | '''Қаланың аты''' || colspan="3" align="center" bgcolor="#98FB98" | '''Тұрғын саны''' || rowspan="2" align="center" bgcolor="#98FB98" | '''Провинциясы''' |----- |align="center" bgcolor="#98FB98" | '''Қазақша''' || align="center" bgcolor="#98FB98" | '''Арабша''' || align="center" bgcolor="#98FB98" | '''[[1974]]''' || align="center" bgcolor="#98FB98" | '''[[1992]]''' || align="center" bgcolor="#98FB98" | '''[[2004]]''' |----- |align=right | 1. || [[Эр-Рияд]] || align=right | {{ar2|الرياض}} || align=right | 666.840 || align=right | 2.776.096 || align=right | 4.087.152 || [[Эр-Рияд (провинция)|Эр-Рияд]] |----- |align=right | 2. || [[Жидда]] || align=right | {{ar2|جدة}} || align=right | 561.104 || align=right | 2.046.251 || align=right | 2.801.481 || [[Мекка (провинция)|Мекка]] |----- |align=right | 3. || [[Мекке]] || align=right | {{ar2|مكة}} || align=right | 366.801 || align=right | 965.697 || align=right | 1.294.168 || [[Мекка (провинция)|Мекка]] |----- |align=right | 4. || [[Медине]] || align=right | {{ar2|المدينة}} || align=right | 198.186 || align=right | 608.295 || align=right | 918.889 || [[Эль-Мадина]] |----- |align=right | 5. || [[Даммам]] || align=right | {{ar2|الدمام}} || align=right | 127.844 || align=right | 482.321 || align=right | 744.321 || [[Эш-Шаркийя]] |----- |align=right | 6. || [[Таиф]] || align=right | {{ar2|الطائف}} || align=right | 204.857 || align=right | 416.121 || align=right | 521.273 || [[Мекка (провинция)|Мекка]] |----- |align=right | 7. || [[Табук (қала)|Табук]] || align=right | {{ar2|تبوك}} || align=right | 74.825 || align=right | 292.555 || align=right | 441.351 || [[Табук]] |----- |align=right | 8. || [[Бурайда]] || align=right | {{ar2|بريدة}} || align=right | 69.940 || align=right | 248.636 || align=right | 378.422 || [[Эль-Касим]] |----- |align=right | 9. || [[Хамис-Мушаит]] || align=right | {{ar2|خميس مشيط}} || align=right | 49.581 || align=right | 217.870 || align=right | 372.695 || [[Асир]] |----- |align=right | 10. || [[Әл-Хуфуф]] || align=right | {{ar2|الهفوف}} || align=right | 101.271 || align=right | 225.847 || align=right | 287.841 || [[Эш-Шаркийя]] |----- |align=right | 11. || [[Әл-Мубарраз]] || align=right | {{ar2|المبرز}} || align=right | 54.325 || align=right | 219.123 || align=right | 285.067 || [[Эш-Шаркийя]] |----- |align=right | 12. || [[Ха’иль (қала)|Ха’иль]] || align=right | {{ar2|حائل}} || align=right | 40.502 || align=right | 176.757 || align=right | 267.005 || [[Ха’иль]] |----- |align=right | 13. || [[Наджран (қала)|Наджран]] || align=right | {{ar2|نجران}} || align=right | 47.502 || align=right | 90.983 || align=right | 246.880 || [[Наджран]] |----- |align=right | 14. || [[Хафар-эль-Батин]] || align=right | {{ar2|حفر الباطن}} || align=right | — || align=right | 137.793 || align=right | 231.978 || [[Эш-Шаркийя]] |----- |align=right | 15. || [[Әл-Джубайль]] || align=right | {{ar2|الجبيل}} || align=right | — || align=right | 140.828 || align=right | 222.544 || [[Эш-Шаркийя]] |----- |align=right | 16. || [[Абха]] || align=right | {{ar2|أبها}} || align=right | 30.150 || align=right | 112.316 || align=right | 201.912 || [[Асир]] |----- |align=right | 17. || [[Әл-Хардж]] || align=right | {{ar2|الخرج}} || align=right | — || align=right | 152.071 || align=right | 200.958 || [[Эр-Рияд (провинция)|Эр-Рияд]] |----- |align=right | 18. || [[Әт-Тукба]] || align=right | {{ar2|الثقبة}} || align=right | — || align=right | 125.650 || align=right | 191.826 || [[Эш-Шаркийя]] |----- |align=right | 19. || [[Янбу-әл-Бахр]] || align=right | {{ar2|ينبع البحر}} || align=right | — || align=right | 119.819 || align=right | 188.430 || [[Эль-Мадина]] |----- |align=right | 20. || [[Әл-Хубар]] || align=right | {{ar2|الخبر}} || align=right | 48.817 || align=right | 141.683 || align=right | 165.799 || [[Эш-Шаркийя]] |----- |align=right | 21. || [[Арар]] || align=right | {{ar2|عرعر}} || align=right | — || align=right | 108.055 || align=right | 145.237 || [[Эль-Худуд эш-Шамалийя]] |----- |align=right | 22. || [[Әл-Хауийя]] || align=right | {{ar2|الحوية}} || align=right | — || align=right | 93.888 || align=right | 132.078 || [[Мекка (провинция)|Мекка]] |----- |align=right | 23. || [[Унайза]] || align=right | {{ar2|عنيزة}} || align=right | — || align=right | 91.106 || align=right | 128.930 || [[Эль-Касим]] |----- |align=right | 24. || [[Сакака]] || align=right | {{ar2|سكاكة}} || align=right | — || align=right | 65.793 || align=right | 122.686 || [[Эль-Джауф]] |----- |align=right | 25. || [[Джизан (қала)|Джизан]] || align=right | {{ar2|جيزان}} || align=right | 32.814 || align=right | 56.565 || align=right | 100.694 || [[Джизан]] |----- |align=right | 26. || [[Әл-Курайят]] || align=right | {{ar2|القرية}} || align=right | — || align=right | 72.921 || align=right | 100.436 || [[Эль-Джауф]] |----- |align=right | 27. || [[Әл-Катиф]] || align=right | {{ar2|القطيف}} || align=right | — || align=right | 98.920 || align=right | 98.278 || [[Эш-Шаркийя]] |----- |align=right | 28. || [[Захран]] || align=right | {{ar2|الظهران}} || align=right | — || align=right | 73.691 || align=right | 97.446 || [[Эш-Шаркийя]] |----- |align=right | 29. || [[Әл-Баха (қала)|Эль-Баха]] || align=right | {{ar2|الباحة}} || align=right | — || align=right | — || align=right | 85.212 || [[Эль-Баха]] |----- |align=right | 30. || [[Тарут]] || align=right | {{ar2|تاروت}} || align=right | — || align=right | 38.055 || align=right | 80.686 || [[Эш-Шаркийя]] |} == Басқару ісі == {{Толық мақала|Сауд Арабиясының әкімшілік бөлінісі}} === Әкімшілік құрылымы === Сауд Арабия 13 провинциядан құралған<ref>{{cite web |url=http://www.arab.net/saudi/sa_admindivisions.htm |title=Saudi Arabia: Administrative divisions |publisher=arab.net |accessdate = 2008-09-21 |postscript=<!--None-->}}</ref> (''манатық идария'', – әкімшілік басқару жүйесі). Арабша мухафаза деп айтылады (Arabic: muhafazat, محافظات‎,). [[Сурет:SaudiArabiaNumbered.png|left|thumb|200px]] 1. [[Әл-Баха]] 2. [[Әл-Худуд эш-Шамалийя]] 3. [[Әл-Джауф]] 4. [[Әл-Мадина]] 5. [[Әл-Қасим]] 6. [[Әр-Рияд]] 7. [[Әш-Шаркийя]] 8. [[Асир]] 9. [[Ха’иль]] 10. [[Джизан]] 11. [[Мекке]] 12. [[Наджран]] 13. [[Табук]] == Географиясы == {| class="wikitable" border="1" width ="60%" border = 2 align="center" !colspan="3"|Көрші мемлекеттер |----- | width ="35&nbsp;%" align="center" | ''Солтүстік-батыс:''<br /> [[Қызыл теңіз]] | width ="30&nbsp;%" align="center" | ''Солтүстік:''<br /> {{flag|Иордания}} • {{flag|Ирак}} | width ="35&nbsp;%" align="center" | ''Солтүстік-шығыс:''<br /> {{flag|Кувейт}} |----- | width ="10&nbsp;%" align="center" | ''Батыс:''<br /> [[Қызыл теңіз]] | width ="35&nbsp;%" align="center" | [[Сурет:Brosen windrose.svg|50px]] | width ="30&nbsp;%" align="center" | ''Шығыс:''<br /> {{flag|Qatar}} • [[Парсы шығанағы]] |----- | width ="35&nbsp;%" align="center" | ''Оңтүстік-батыс:''<br /> [[Қызыл теңіз]] | width ="30&nbsp;%" align="center" | ''Оңтүстік:''<br /> {{flag|Оман}} • {{flag|Йемен}} | width ="35&nbsp;%" align="center" | ''Оңтүстік-шығыс:''<br /> {{flag|Біріккен Араб Әмірліктері}} |} Сауд Арабиясы [[Арабия түбегі]]нің 80 % аумағын алып жатыр. Мемлекеттің ұлттық шекаралары нақты анықталмағандықтан, Сауд Арабиясының нақты аймағы белгісіз. Ресми мәліметтер бойынша, бұл 2 217 949 км², басқалары бойынша - 1,960,582 км²-ден 2,240,000 км²-ге дейін. Қалай болғанда да, Сауд Арабиясы — әлемдегі 13-ші мемлекет. Елдің батысында, Қызыл теңіз жағалауында, әл-Хиджаз тау сілемі созылып жатыр. Оңтүстік-батыста таулардың биіктігі 2500 метрге жетеді. Сауд Арабиясындағы ең биік нүкте — Джабал әл-Лауз шыңы. Асир курорттық аймағы да сол жерде орналасқан, жасыл желектерімен және жұмсақ климатымен туристерді қызықтырады. Шығысты негізінен шөл алып жатыр. Сауд Арабиясының оңтүстігі мен оңтүстік-шығысын толығымен Руб әл-Хали шөлі алып жатыр, ол арқылы [[Йемен]] мен [[Оман]] шекарасы өтеді. Сауд Арабиясы аумағының көп бөлігін көшпелі [[бәдеуилер|бәдеуин]] тайпалары мекендеген [[шөл]]дер мен жартылай шөлдер алып жатыр. Халық әдетте батыста немесе шығыста жағалауда бірнеше ірі қалалардың айналасында шоғырланған. '''Парсы шығанағы''',<ref name="source1">Қазақ энциклопедиясы 7 т,</ref> ,<ref name="source2">Ә. Бірмағамбетов</ref> [[Үнді мұхиты]]ның Оңтүстік-батыс Азия жағалауында. [[Ормуз бұғазы]], [[Оман шығанағы]] арқылы [[Арабия теңізі]]не шығады. [[Сурет:Persian Gulf map.png|200px|left|thumb|Парсы шығанағы картасы. [[Оман бұғазы]] [[Араб теңізі]]не тіреледі. Анығырақ [[:Image:MiddleEast.png|Таяу Шығыс үлкен картасы]].]] Аумағы 240 мың км². Оңтүстік-шығыстан солтүстік-батысқа қарай 926 километрге созылған, ені 180 – 320 км. Көпшілік бөлігінде тереңдігі 50 м-ге жетпейді, ең терең жері 115 м. Тау алды тектоникалық иінінде жайласқан. Жағалауларына жақын жатқан аралдар ([[Бахрейн]], т.б.) көп, оңтүстік бөлігінде маржан рифтері таралған. Субтропиктік ендіктердегі орнына және қатты қызатын құрлықтың әсеріне байланысты суының температурасырасы мен тұздығы жоғары. Судың беткі қабатындағы температура шілдеде 35&nbsp;°C-қа дейін жоғарылайды. Бұл Дүниежүзілік мұхит бойынша ең жоғары темпертура. Тұздығы 37 – 39‰. Шығанақтың түбінде және оған іргелес аудандарда мұнайдың дүние жүзі бойынша орасан зор қоры шоғырланған. Ол Парсы шығанағының мұнайлы-газды алабын құрайды. Балық аулау, меруерт жинау дамыған. Кеме қатынасы үшін маңызы зор. Басты порттары: [[Басра]] (Ирак), [[Абадан]], Бендер-Шахпур (Иран), [[Әл-Кувейт]] (Кувейт), Рас-Паннура (Сауд Арабиясы), [[Манама]] (Бахрейн), Умм-Саид (Катар). Парсы шығанағының тарихи картасында ''Парсы'' сөзі алынып тасталған.<ref>{{cite web| title=Gulf renamed in aversion to 'Persian' |author=K Darbandi|publisher=Asia Times|url=http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/IJ27Ak01.html|date=Oct. 27th 2007|accessdate=2010-11-30}}</ref><ref>{{cite web|title=All at sea over 'the Gulf'|author=Mahan Abedin|publisher=Asia Times|url=http://www.atimes.com/atimes/Middle_East/FL09Ak03.html|date= Dec. 9th 2004|accessdate=2010-11-30}}</ref> Тарихи деректерде Адам ата мен Хауа ананың кездескен жері Араб түбегіндегі Арафат тауы деп келеді. '''Арафат''' (араб. арафатун) — Арабиядағы [[Мекке]] қаласынан 20 км қашықтықта жатқан ұзындығы 11-12 км, ені 6,5 км келетін ойпат және оны солтүстік жағынан қоршап тұрған тау сілемі. Арафатта [[қажылық]]тың негізгі рәсімі өткізіледі. Арафат тауы басына мұнара орнатылып, оған дейін баспалдақ салынған. Осы баспалдақтың 60-басқышында алаң бар. Бұл арада [[арафа]] күні аталынады. Арафат қасиетті мекен саналатындықтан мұнда тек [[қажылық]] кезіндегі рәсімі ғана өткізіледі. Ешкімнің онда тұруына, тіршілік жасауына болмайды, оған тыйым салынған.<ref name="ReferenceA"/> [[Сурет:Rub al Khali 001.JPG|thumb|250px|Руб-Эль-Хали]] '''Сауд Арабиясындағы мұнай мен егіншілік'''. Ел жеті мемлекетпен шектеседі және тағы бір мемлекет — [[Бахрейн]]мен көпір арқылы жалғасады. Ел аумағы [[АҚШ]] аумағының 1/4-дей бөлігін құрайды, ал оның ұзындығы 2640 км болатын жағалауларының 1760 км-і [[Қызыл теңіз]]дің бойында, қалған бөлігі Парсы шығанағын бойлай созылып жатыр. [[Қызыл теңіз]] жағалауындағы жазықтың ені 15-тен 65 км-ге дейінгі аралықта, ал одан әрірек тау тізбегі катар орналасқан. Таулардың биіктігі солтүстіктен оңтүстікке қарай артады, елдің ең биік жері [[Сауда тауы]] (3133 м), солтүстік-шығысын ең биік жері — 1800 м болатын кең үстірт алып жатыр. Үстірт Парсы шығанағына қарай аласарады. Оңтүстігі мен оңтүстік-шығысында жылдар бойы жаңбыр жаумайтын дүние жүзіндегі ең үлкен құмды шөл — [[Руб-Әл-Хали]] орналасқан. == Экономикасы == === Су мен ауыл шаруашылығы === Сауд Арабиясындағы климат тұтастай алғанда ыстық және құрғақ. Ауаның температурасы жаздыгүні 50°С-қа дейін жетеді, түндері салқын, ал қыста аяздар да болып тұрады. Жауын-шашын аз. Ел астанасы [[Эр-Рияд]]та жылына 85 мм мөлшерінде ғана жауын-шашын түссе, ол Асир тауларында үш-төрт есе көп болады. Сауд Арабиясында тұрақты өзендер немесе ірі көлдер жоқ. Ауыл шаруашылығында дәстүрлі мал шаруашылығы - [[түйе]], [[қой]], [[ешкі]], [[есек]] пен [[жылқы]] өсіру басым. Көшпелі бәдеуилер өз үйлерімен бірге бір жайылымнан басқасына көшіп-қонып жүреді. Өңдеуге жарамды жерлер елдің оңтүстік-батысындағы [[Асир тау]]лы ауданы мен корольдіктің солтүстігінде шашыраған шұраттарда ғана бар. Алайда суландырудың қазіргі заманғы әдістерінің арқасында егіншілік жедел қарқынмен дамып келе жатқан салаға айналады. Теңіз суын тұщыландыру кең көлемге ие болды. Шөл даланың ортасында дөңгелек формасындағы егін алаптары созылып жатыр. Суару айналатын қондырғылар арқылы жүзеге асырылады. Негізгі дақылдар — [[бидай]], [[арпа]], [[құрма]], [[көкөністер]], бақша өсімдіктері мен жемістер. === Мұнай өндірісі === Сауд Арабиясында мұнай алғаш рет 1936 жылы табылды. 2002 жылы елде күніне 10,5 млн баррель мұнай өндірілді. Корольдікте бұл қазба отынның бүкілдүниежүзілік қорының 1/4-не жуығы шоғырланған. Экспорт құрылымында мұнайдың үлесі 97%-ға жетеді. Мұнай кен орындарының көпшілігі елдің шығысында, Парсы шығанағының жағалауында орналасқан. Мұнайды экспортқа шығарудан түсетін орасан пайда қазіргі заманғы қалалар, жолдар мен порттар салуға, инфрақұрылымды дамытуға, мектептер мен ауруханаларды қазіргі заманғы құрал-жабдықтармен жарақтандыруға мүмкіндік берді. Қаржы сондай-ақ өнеркәсіптің мұнай-химия, металл өңдеу мен дәрі-дәрмек жасау сияқты салаларын құруға да бағытталады. Сауд Арабиясы мұнайды экспортқа шығаратын елдер ұйымында ([[ОПЕК]]) жетекші орынды иеленді, бұл оған көптеген халықаралық өткір проблемаларды шешуге ықпал етуге мүмкіндік бере алады. == Транспорты == [[Сурет:On the Dhahran-Al Khobar Highway.jpg|thumb|right|350px|Магистраль [[Эр-Рияд]]—[[Әл-Хубар]]]] === Темір жолдары === Теміржолы небәрі бірнеше жүз км. Стандартты кәлия 1435&nbsp;мм, [[Эр-Рияд]]ты Парсы шығанағымен байланыстырады. [[2005 жыл]]ы «Солтүстік&nbsp;— Оңтүстік» теміржол торабы, ұзындығы 2400&nbsp;км, құны $2&nbsp;млрд. жоба жасалды. Аталмыш жобаның тэндерін [[2008 жыл]]ы ОАО «[[Российские железные дороги]]» ұтып алды. Ұзындығы 520&nbsp;км құны $800&nbsp;млн.<ref>''Анжела Сикамова''. Прорыв РЖД // Ведомости, №&nbsp;10 (2032), 22 қаңтар 2008</ref> Уже в мамыр 2008 ж. результаты тендера были отменены, причём президент РЖД Владимир Якунин назвал это решение политическим<ref>[http://www.vedomosti.ru/newsline/index.shtml?2008/05/21/596915 РЖД не пустили в Аравию]</ref>. [[2006 жыл]]ы [[Мекке]] мен [[Медине]] арасын байланыстыратын 440-километрлік теміржол жобасы басталды. 2011 жылғы қажылық маусымында Мекке қаласында жаңа метрополитен іске қосылды. Ол 500 мың қажылығын өтеушілерге қызмет көрсетіп, олардың Меккеден Арафат тауына жеткізіп отырады. Қытайлық темір жол компаниясы салған бұл метро сағатына 72 мың жолаушыны тасымалдауға есептелген. 2011 жылы алғаш рет іске қосылғанына қарамастан, толық мүмкіндікте жұмыс істеді. Темір жол Мина, Мұздалифа және Арафат тауын жалғайды. === Автокөлік жолдары === Автомобиль жолдарының жалпы ұзындығы 221,372&nbsp;км<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html CIA&nbsp;— The World Factbook<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190108120845/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sa.html |date=2019-01-08 }}</ref>. Олардың ішінде: * Қатты қаптамамен&nbsp;— 47,529&nbsp;км. * Қатты қаптамасыз&nbsp;— 173,843&nbsp;км. Сауд Арабиядан барлық әйелдерге көлік жүргізуге тыйым салынған. Аталмыш заң 1932&nbsp;ж. қабылданған болатын<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/1576182/Saudi-Arabia-to-lift-ban-on-women-drivers.html Saudi Arabia to lift ban on women drivers]</ref>. === Әуе транспорттары === [[Аэропорт]]тар саны&nbsp;— 208, олардың 73-інің&nbsp;ұшу-қону алаңдар [[бетон]]мен қапталған. 3 халықаралық статусты иеленген. === Порттары === {| width=50&nbsp;% |- valign ="top" |width=50&nbsp;%| '''[[Қызыл теңіз]]''' * [[Жидда]] * [[Янбуул Бахр]] * [[Дуба]] * [[Рабих]] * [[Жизан (қала)|Жизан]] * [[Фарасан]] |width=50&nbsp;%| '''[[Парсы шығанағы]]''' * [[Даммам]] * [[Жубәйл]] * [[Хафжи]] * [[Әл-Хубар]] |} === Құбыр транспорттары === Құбыр магистраль жалпы ұзындығы 7&nbsp;067&nbsp;км. Олардың ішінде [[мұнай]] құбыры&nbsp;— 5&nbsp;062&nbsp;км, [[газ]] құбыры&nbsp;— 837&nbsp;км. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Commonscat|Saudi Arabia}} * [http://www.saudi.gov.sa/wps/portal/espp Saudi Arabia] ''official government website'' * {{Dmoz|Regional/Middle_East/Saudi_Arabia}} * [http://www.saudinf.com/ Правительственный информационный ресурс, ағылш.] * [http://www.portalostranah.ru/view.php?id=142 Очерк об истории и географии Саудовской Аравии, содержащий официальные материалы о стране и её монархии саудовского Министерства информации на русском языке и др. данные] * [[Густерин Павел Вячеславович|Густерин П. В.]] [http://www.islam.ru/pressclub/histori/pamatihakima/ Памяти Карима Абдрауфовича Хакимова]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * {{dmoz|World/Russian/Страны_и_регионы/Ближний_Восток/Саудовская_Аравия/}} * http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/7035991.stm * http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=130747807 * http://www.arabianbusiness.com/550822-saudi-prince-nayaf-named-second-deputy-premier * http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=130747807 * http://www.washingtoninstitute.org/templateC05.php?CID=2526 * [http://Malimetter.kz/arabiya/ Malimetter.kz Арабия реферат] (қазақша) {{Навигациялық блок |тақырып = Сауд Арабиясы |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Азия елдері |Орта Шығыс елдері |Парсы шығанағы бойындағы елдер |Қызыл теңізбен шектесетін елдер |G20 |Парсы шығанағы араб мемлекеттерінің әріптестік кеңесі |Араб мемлекеттері Лигасы |Ислам Әріптестік Ұйымы |Монархиялар }} [[Санат:Сауд Арабиясы|*]] sg504otz2dmcjmxgj1niae5k7g4d8md 0 5849 3055825 3025787 2022-07-30T19:30:29Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Пәкістан Ислам Республикасы |Шынайы атауы = {{lang-ur|اسلامی جمہوریہ پاکِستان}}<br />{{lang-en|Islamic Republic of Pakistan}} |Атау септігі = |Елтаңба = State_emblem_of_Pakistan.svg |Байрақ = Flag of Pakistan.svg |Ұраны = Iman, Ittehad, Nazm (Иман, Бірлік, Тәртіп) |Әнұранның аты = Qaumi Tarana |Аудио = Pakistan anthem - United States Navy Band.ogg |lat_dir =N |lat_deg =30 |lat_min =2 |lat_sec = 0 |lon_dir =E |lon_deg =69 |lon_min =29 |lon_sec = 0 |region = PK |CoordScale = 8000000 |Картада = Pakistan (orthographic projection).svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[Федерация|Федеративтік]] [[аралас республика]] |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[14 тамыз]] [[1947 жыл]] |Тәуелсіздігін алды = [[Ұлыбритания]]дан |Тілдері = [[урду]] (лашкари) және [[ағылшын тілі]] |Мемлекеттік діні = [[ислам]] (тек қана [[Әһл әс-Сунна|сунит]]) |Астанасы = [[Исламабад]] |Ірі қалалары = [[Карачи]], [[Лахор]], [[Фейсалабад]] |Басшы қызметі = [[Пәкістан президенті|Президенті]]<br/>[[Пәкістан премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]] |Басшылары = [[Ариф Алви]]<ref>{{Cite news|title=АРИФ АЛВИ ПӘКІСТАН ПРЕЗИДЕНТІ БОЛДЫ|url=http://ult.kz/post/arif-alvi-pakistan-prezidenti-boldy|accessdate=2018-09-12}}</ref><br/>[[Имран Хан]]<ref>{{Cite news|title=Пәкістанда жаңа премьер-министр сайланды|url=http://24.kz/kz/zha-aly-tar/lemde/item/259505-p-kistanda-zha-a-premer-ministr-sajlandy|accessdate=2018-08-20}}</ref>. |Жер аумағы = 881 913 |Жер аумағы бойынша орны = 33-ші |Судың үлесі = |Этнохороним = |Жұрты = {{өсім}} 212 742 631<ref name=census>{{cite web |url=http://www.pbscensus.gov.pk |title=Pakistan Bureau of Statistics – 6th Population and Housing Census |website=www.pbscensus.gov.pk |access-date=24 December 2018 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171015113737/http://www.pbscensus.gov.pk/ |archive-date=15 October 2017 |url-status=dead }}</ref> |Халық саны бойынша орны = 5-ші |Сарап жылы = 2017 |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 244,4 |Тығыздық бойынша орны = 56-шы |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = {{өсім}} 1,195 трлн.<ref name="imf2">{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2019/01/weodata/weorept.aspx?pr.x=37&pr.y=12&sy=2016&ey=2021&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=564&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a= |title=World Economic Outlook Database, April 2019 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |access-date=25 April 2019}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 24-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = {{өсім}} $5,839<ref name="imf2" /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 133-ші |ЖІӨ (номинал) = {{өсім}} 278,019 млрд.<ref name="imf2" /> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 40-шы |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = {{өсім}} 1,357<ref name="imf2" /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 148-ші |АДИ = {{өсім}} 0,562<ref name="HDI">{{cite web |url=https://reliefweb.int/sites/reliefweb.int/files/resources/2018_human_development_statistical_update.pdf |title=Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical update |date=14 September 2018 |access-date=15 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme}}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 150-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#fc0;">'''орташа'''</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[Пәкістан рупиы|пәкістан рупиясы]], ([[ISO 4217|PKR, код 118]]) |Интернет үйшігі = <code>[[.pk]]</code> |ISO = |Телефон коды = 92 |Уақыт белдеуі = +5<ref>[http://www.timeanddate.com/worldclock/timezone.html?n=106 Daylight saving time dates for Pakistan – Islamabad between 2010 and 2019]</ref> |Түсініктемелер = }} '''Пәкістан''' ({{lang-ur|پاکِستان}} {{IPA|[paːkɪˈst̪aːn]}}, {{lang-en|Pakistan}} {{IPA|[ˈpækɪstæn]}} немесе {{IPA|[pɑːkiˈstɑːn]}}), толық атауы&nbsp;— '''Пәкістан Ислам Республикасы''' ({{lang-ur|اسلامی جمہوریہ پاکِستان}} Ислами Джумхурийе Пакистан, {{lang-en|Islamic Republic of Pakistan}})&nbsp;— Оңтүстік Азиядағы мемлекет. Жер аумағы — 803,9 мың км². Халқы 223,34 млн<ref name=":0">{{Cite web|url=https://countrymeters.info/ru/Pakistan#population_2020}}</ref>. ([[2017]]). Жергілікті тұрғындары пенджабтықтар, пуштундар, синдхилер, белуджилер. Ресми тілі — [[урду]] тілі. Мемлекеттік діні — ислам (сүнниттер). Астанасы — [[Исламабад]] қаласы Әкімш. жағынан 4 провинцияға бөлінеді. Мемлекет басшысы президент. [[Жоғары заң]] шығарушы органы — 2 палаталы парламент (Сенат және Ұлттық ассамблея). Заң жобаларының исламмен сәйкестігін қадағалайтын орган — Ислам кеңесі. Ұлттық мейрамы — 14 тамыз — Тәуелсіздік күні, Пәкістан күні — 23 наурыз (1956). Ақша өлшемі — пәкістан рупиі. == Сөздің шығу төркіні == Пәкістан атауы сөзбе-сөз мағынасы [[урду]] және [[парсы тілі|парсы тіл]]дерінен аударғанда «таза жер» дегенді білдіреді, ''pāk'' сөзі парсы және [[Пушту тілі|пушту тіл]]дерінен аударғанда «таза» дегенді білдіреді. ستان (''-stān'') жұрнағы [[-стан|жерді білдіретін парсы сөзі]], сонымен қатар [[санскрит]] тіліндегі ''sthāna'' {{lang|sa|स्थान}} сөзінің синониміне ұқсайды<ref>{{cite web|url=http://www.sanskritdictionary.com/sth%C4%81na/274192/1l|deadlink=yes|title=Monier-Williams Sanskrit Dictionary|date=1872|accessdate=2015-04-28|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150621085817/http://www.sanskritdictionary.com/sth%C4%81na/274192/1l|archivedate=2015-06-21}}</ref>. Елдің атауын 1933 жылы тәуелсіздік қозғалысының белсендісі [[Рахмат Али]] ойлап тапты, ол оны «[[Пәкістан декларациясы|қазір немесе ешқашан]]» брошюрасында жариялады<ref name="nowornever">{{cite web |author=Choudhary Rahmat Ali |title=Now or never: Are we to live or perish for ever?|lang=en|url=http://www.columbia.edu/itc/mealac/pritchett/00islamlinks/txt_rahmatali_1933.html|accessdate = 2007-12-04 |date=1933-01-28 |publisher=Columbia University}}</ref>, мұнда ол «і» әрпінсіз («ПАКСТАНДА тұратын отыз миллион мұсылман бауырлар») қысқартып пайдаланды, [[Британдық Үндістан]]ның солтүстік бес аймағының атауларынан: [[Пенджаб (Британдық Үндістан)|Пенджаб]], [[Солтүстік-батыс шекара провинциясы (Британдық Үндістан)|Афгания]], [[Джамму және Кашмир (княздық мемлекет)|Кашмир]], [[Синд провинциясы (1936–55)|Синд]] және [[Белуджистан]]<ref>{{cite web |url=http://www.chaudhryrahmatali.com/now%20or%20never/index.htm |title=Rahmat Ali ::Now or Never |publisher=The Pakistan National Movement|accessdate = 2011-04-14 |author=Rahmat Ali |page=2 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110419012150/http://www.chaudhryrahmatali.com/now%20or%20never/index.htm |archivedate=2011-04-19}}</ref>. Кейінірек «і» әрпі оңай айтылуы үшін енгізілген. == Табиғаты == [[Сурет:Rubab.jpg|thumb|alt=A.|right|Рубаб - халық аспабы]] Пәкістан аумағының шығысы мен оңтүстік-шығысында Инд өзенінің аллювийлі аласа жазығы, солтүстігінде Гиндукуш және Гималай тау жүйелері (ең биік жері 7690 м), батысында, солтүстік-батысында иран таулы қыратының жоталары орналасқан. Аумағының көпшілік бөлігінің климаты тропиктік, солтүстік-батысы — субтропиктік, құрғақ континенттік. Қаңтардағы орташа температура жазық бөлігінде 12 — 16^oС, теңіз жағалауында 20^oС, шілдеде 35^oС. Жауын-шашынның орташа мөлш. теңіз жағалауында 150 — 250 мм, Пенджаб атырабында 350 — 500 мм, елдің солтүстігінде 1000 — 1500 мм. Ірі өзені — [[Инд]]. Көпшілік жерінде шөл, шөлейт, шөлейттенген саванна өсімдіктері, өзен бойларында бұта, тауларда қылқан жапырақты орман өседі. == Тарихы == === Ежелгі кезең === [[Сурет:Mohenjo-daro Priesterkönig.jpeg|нобай|солға|200px|[[Маханджо-Даро|Мохенджо-Дароның]] діни қызметкерінің мүсіні]] [[Сурет:سلطان محمود غزنوی.JPG|нобай|солға|200px|[[Махмұд Ғазнауи|Сұлтан Махмұд Ғазнауидің]] салтанатты сарайында бейнеленген, онда асыл және асыл адам жиналған..]] [[Сурет:Maharajah Duleep Singh (1838-1893), entering his palace in Lahore, escorted by British troops.jpg|нобай|солға|200px|Сикх билігі кезінде бүлінген минареттермен Бадшахи мешіті]] III-II мыңжылдық BC. e. Пәкістан аумағында адамзат тарихындағы ең көне өркениеттердің бірі болды - [[Инд алабының өркениеті|Харапптық]]. Б.з.б. II мыңжылдықта. e. Пәкістан аумағында ариада мекендеген. [[Ескендір Зұлқарнайын]]ың Батыс Үндістан мегаполистеріне қарсы науқанының нәтижесінде (соңда-яқ [[Таксила]]) соныңда [[эллинизм]] мәдениеті әсер етеді. Күшті [[Кушан патшалығы]]н құрды — [[Буддизм]]нің алғашқы шұғылалығы. VIII ғасырдан бастап. e. [[Ислам]]ның таралуы ел аумағында басталады. Орта ғасырларда газнавидтер мен гуридтер басқаратын ірі мұсылман мемлекеттері қалыптасты. [[XIII ғасыр]]да аумағы [[Моңғол империясы]]ның бір бөлігі болып табылады. Моңғол империясының ыдырағаннан кейін, аумағы Әмір Темір мемлекетінің бөлігі болып табылады, ол бірнеше мемлекеттерге бөлінеді. ХІХ ғасырдағы Тимур әулетінің өкілдерінің бірі [[Ұлы Моғолдар патшалығы|Ұлы Моғол империясын]] құрды. [[XVIII ғасыр]]да [[Сикхалар|Сикхтік]], Белуджистанда, Пенджабта сілкінісінің [[Ұлтшылдық|ұлтшылығын жоғалтқаннан]] кейін. [[Сурет:Pakistan 1971.png|thumb|alt=A.|left|Пәкістан Британдық Индияның бөлiмiнен кейiн]] === Колониалдық мерзiм === Пәкістан жерінде б.з.б. 3 — 2-мыңжылдықта ежелгі өркениет ошағының бірі — ертедегі үнділік Хараппа мәдениетіне жататын мемлекеттік бірлестіктер өмір сүрді. Б.з.б. 2-мыңжылдықтың орта шенінде [[арилер]] келіп қоныстанып, кейіннен үнді-ари халықтары қалыптасты. Б.з.б. 7 — 6 ғасырларда Пәкістан жерінде алғашқы үнді-ари мемлекеттері — Мадра, Гандхара, Саувира, т.б. құрылды. Б.з.б. 6 ғасырдың аяғында Үнді өз. мен оның тармақтары алабындағы жерлер [[Ахемен әулеті]] билігіне қарады. Б.з.б 327 — 325 жылдары Үнді өз. алқабындағы жерлерді Александр [[Македонский]] жаулап алып, оның империясы ыдырағаннан кейін Пәкістан аумағында Грек-Үнді патшалығы пайда болды. Б.з. 1 — 3 ғасырларында Үнді өзені алабы [[Кушан патшалығы]]на қарап, оның астанасы Пурушапура (қазіргі Пешавар қ.) болды. [[Кушан патшалығы]] құлағаннан кейін, Пәкістан жерінің батыс аймақтары [[Сасани әулеті]], ал шығысы — Гупта әулеті империяларының құрамына кірді. 5 ғасырдың 2-жартысында бұл жерлерде хиониттер немесе эфталиттер ( [[Ақ ғұндар]]) билік құрды. 8 ғасырдың басында Синд пен Пенджабтың оңтүстік бөлігін арабтар жаулап алып, ол жерлерге ислам дінін таратты. 11 ғасырдың басында Үнді өз. алабын [[Ғазнауи әулеті]], 12 ғасырдың аяғында Гури әулеті, 13 ғасырдың басында [[Дели сұлтандығы]] жаулап алды. 16 ғасырда Дели сұлтандығы құлағаннан кейін Пенджаб, [[Синд]] және Үнді өзендерінің оң жақ жағалауы Бабыр құрған [[Ұлы моғолдар империясы]]на қарады. Бір кезде [[Мұхаммед Хайдар Дулати]] та бұл аймаққа Ұлы моғолдар атынан билік жүргізген. 18 ғасырдың орта шенінде Пәкістанды ауған билеушісі [[Ахмад шаі Дуррани]] бағындырады. 18 ғасырдың аяғында Синд пен Белуджистанда бірнеше князьдіктер құрылды. 19 ғасырдың ортасына қарай Пәкістан жерін ағылшындар өз отарына айналдырды. === Қазіргі мерзім === 2-дүниежүз. соғыстан кейін ағылшындар Үндістанға тәуелсіздік берді. Бұрынғы Британ Үндістаны діни-қауымдық бойынша Үндістан мен Пәкістан мемлекеті болып екіге бөлінді. [[1947]] жылы 14 тамызда Пәкістан тәуелсіз мемлекет болып жарияланды. [[1954]] жылға дейін Пәкістанның саяси өмірінде [[Мұсылман лигасы]] үстемдік құрды. Шығыс Пәкістан, Синд, Солтүстік-Батыс Шекаралық провинциясы, Белуджистан аймақтарының халқы [[1948]] жылдан бастап Пәкістанның әкімшілік-аумақтық құрылымын ұлттық-лингвист. негізде қайта өзгерту, провинцияларға ішкі автономия беру сияқты, т.б. саяси талаптар қойды. Өкімет билігін қолдан шығармау үшін Мұсылман лигасы бенгал ұлттық қозғалысына бірқатар жеңілдіктер берді. [[1956]] жылы 23 наурызда Пәкістан федерац. Ислам Республикасы болып жарияланды. 1958 — 70 жылдары Пәкістандағы өкімет билігі әскерилердің қолында болды. Пәкістан мен Үндістан арасындағы даулы аумақтық мәселелер бойынша 1965, 1971 жылы қарулы қақтығыстар орын алды. 1971 жылы Шығыс Пәкістан жерінде тәуелсіз [[Бангладеш]] мемлекеті жарияланды. Пәкістандағы әскерилердің режимінен кейін билік басына жаңадан келген З.А. Бхутто мен [[Үндістан]] премьер-министрі [[Ганди|И.Гандидің]] Симледегі кездесуі (1972) пәкстан-үнді қатынасын реттеуге жол ашты. 1973 жылы жаңа конституция қабылданды. З.А. Бхутто елде әлеуметтік-экономикалық, саяси реформалар жүргізді. Бірақ 1977 жылы елдегі саяси дағдарысты пайдаланып, мемлекеттік төңкеріс жасаған ген. М.Зия ул-Хак әскерилерді тағы да билікке алып келді. Дегенмен ішкі-сыртқы күштердің ықпалымен 1988 жылы Пәкістанда еркін парламент сайлауы өтіп, Халық партиясы жеңіске жетті. Үкімет басына партия жетекшісі [[Беназир Бхутто]] келді. Алайда ел басшысы әскерилердің қолдауына ие Гулам Исхак Хан болды. 1990 жылы ол елдегі әлеуметтік-саяси дағдарысты және Үндістанмен Кашмир мәселесінің күрт ушығып кетуін сылтауратып, президент Бхутто үкіметін таратты. 1996 жылы жаңадан сайланған президент Ұлттық Ассамблеяны таратты. Ол тұста әлеуметтік-экономикалық, саяси мәселелер шешілмеді, этн. және діни қақтығыстар орын алды. Үндістанмен байланысы, әсіресе [[Кашмир]] мәселесі екі мемлекет те ядролық сынақ өткізгеннен кейін мүлде шиеленісе түсті. 1999 жылы Пәкістанда тағы да әскери төңкеріс болды. == Үкімет құрылымы == === Мемлекеттік жүйенің негіздері === Пәкістан – 4 провинциядан ([[Пенджаб]], [[Синд]], [[Хайбер-Пахтунхва]] (бұрынғы Солтүстік-Батыс шекаралық провинция) және [[Белуджистан]]) тұратын аралас типтегі [[Федерация|федеративтік республика]]. Пәкістанның құрамына Үндістан дауласып отырған [[Федералды астаналық аумақ]] және [[Гилгит-Балтистан]] және [[Еркін Кашмир]] (соңғысын Пәкістан тәуелсіз мемлекет ретінде де-юре мойындаған, бірақ іс жүзінде оның бөлігі болып табылады) аймақтары да кіреді. Мемлекеттің негізгі заңы – 1972 жылы қабылданған [[конституция]]. 1972 жылғы конституция 1977 жылы күшін жойды, 1985 жылы қалпына келтірілді және қазіргі уақытта бірқатар түзетулермен күшінде. Пәкістан мемлекеттілігінің негізгі институттары елдің тәуелсіз дамуының алғашқы жылдарында қалыптасты. Пәкістанның бірінші конституциясы 1956 жылы 23 наурызда қабылданды. Конституцияда ел президенті мұсылман болуы керек деп жазылған. Бұл бап 1962 жылғы [[Айюб хан]] тұсында қолданыста болған конституцияда да сақталды. 1972 жылы жаңа конституция қабылданды, ол 1977 жылға дейін күшінде болды, генерал [[Мұхаммед Зия-үл-Хақ|Зия-уль-Хак]] бастаған әскери төңкеріс жасалған, содан кейін оның жұмысы 1985 жылға дейін тоқтатылды. Оның айтуынша, [[ислам]] – елдің [[мемлекеттік дін]]і. {{iw|Economist Intelligence Unit|Economist Intelligence Unit|en|Economist Intelligence Unit}} мәліметі бойынша, ел 2018 жылы [[Демократия индексі]]нде [[гибридті режим]] ретінде жіктелген. === Атқарушы билік === Мемлекет басшысы — президент, қазіргі уақытта [[Ариф Алви]]. Президентті федералды [[парламент]] 5 жыл мерзімге сайлайды. Пәкістан президенті: * елдің қарулы күштерінің жоғарғы қолбасшысы болып табылады; * кез келген соттың үкімін кешіруге, күшін жоюға және жеңілдетуге құқылы; * тағайындайды: ** премьер-министрді, ** үкімет мүшелерін, ** провинциялардың губернаторларын, ** Пәкістанның Жоғарғы соты және провинциялардың Жоғарғы соттарының мүшелерін, ** Мемлекеттік қызмет істері жөніндегі комиссияның төрағасын, ** Сайлау жөніндегі бас комиссар және сайлау комиссиясының мүшелерін, ** жоғарғы әскери жетекшілерді. [[Президент]] бекіткен [[үкімет]]ті әдетте Ұлттық жиналыстағы көпшілік партияны немесе коалицияны білдіретін премьер-министр құрады және басқарады. Премьер-министр мұсылман болуы керек және оны Президент Ұлттық Жиналыс мүшелері арасынан тағайындайды. Премьер-министр өз орынбасарларының көпшілігінің сеніміне ие болуы керек. Оның кеңесі бойынша президент министрлерді тағайындайды. Үкімет заң жобаларын әзірлеп, парламенттің талқылауына ұсынады. == Экономикасы == [[Сурет:Paktopo de.jpg|thumb|alt=A.|left|Пәкістанның физикалық картасы]] Пәкістан— аграрлы ел. Ауыл шаруашылығының негізгі дақылдары — мақта, күріш, астық, қант құрағы, жеміс-жидек. Табиғи жағдайы жылына 2 — 3 рет өнім жинауға мүмкіндік береді. Тоқыма және тамақ жеңіл өнеркәсібі дамыған. Бұған қоса металлургия, газ, мұнай өңдеу, цемент шығару өндірістері жақсы жолға қойылған. Экспортқа мақта-мата, жіп, күріш, [[былғары]], балық, [[кілем]] шығарып, сырттан бидай және машина, құрал жабдықтар, тұтыну тауарларын алады. Негізгі сыртқы сауда серіктестері:[[АҚШ]], [[Жапония]], [[Германия]]. [[1992 жыл]]ы ақпаннан [[Қазақстан]] мен Пәкістан мемлекеттері арасында дипломатикалық қатынас орнаған. [[Алматы]]да Пәкістан елшілігі, Исламабадта Қазақстан елшілігі ашылды. [[1995 жыл]]ы Б.Бхутто, 1996 жылы С.Ф. Легари Қазақстанға ресми сапармен келіп қайтты. == Әкімшілік бөлінуі == {{main|Пәкістанның Әкімшілік бөлінуі}} === Провинциялар === {| class="wikitable sortable" |- |-align="center" bgcolor="#CCCCCC" |+ ! |№ ! |Аймақ ! |Әкімшілік орталығы ! |Статусы ! |Ауданы<ref>[http://www.infopak.gov.pk/BasicFacts.aspx Information of Pakistan<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120410023847/http://www.infopak.gov.pk/BasicFacts.aspx |date=2012-04-10 }}</ref>,<br />км² ! |Тұрғындары<ref>[http://www.observingliberalpakistan.blogspot.fr/2012/03/census-preliminary-pakistan-population.html<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref><ref>[http://www.citypopulation.de City Population&nbsp;— Statistics & Maps of the Major Cities, Agglomerations & Administrative Divisions for all Countries of the World<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>,<br />чел. (2011) ! |Тығыздығы,<br />адам/км² |----- | 1 | [[Белуджистан (Пәкістан)|Белуджистан]] | [[Кветта]] | провинция | align="right" |347 190 | align="right" |13 162 222 | align="right" |37,91 |----- | 2 | [[Хайбер-Пахтунхва]] | [[Пешавар]] | провинция | align="right" |74 521 | align="right" |26 896 829 | align="right" |360,93 |----- | 3 | [[Пенджаб (Пәкістан)|Пенджаб]] | [[Лахор]] | провинция | align="right" |205 344 | align="right" |91 379 615 | align="right" |445,01 |----- | 4 | [[Синд]] | [[Карачи]] | провинция | align="right" |140 914 | align="right" |55 245 497 | align="right" |392,05 |----- | 5 | [[Федеральдық астаналық территориясы (Пәкістан)|Федеральдық астаналық территориясы]] | [[Исламабад]] | федералдық аумақ | align="right" |906 | align="right" |1 151 868 | align="right" |1269,98 |----- | 6 | [[Федералдық басқарылатын тайпалық аумақтар]] | [[Пешавар]] | федералдық аумақ | align="right" |27 220 | align="right" |4 452 913 | align="right" |163,60 |----- | 7 | [[Азад Кашмир]] | [[Музаффарабад]] | Пәкістандық Кашмир аймағы | align="right" |11 639 | align="right" |3 631 224 | align="right" |311,99 |----- | 8 | [[Гилгит-Балтистан]] | [[Гилгит]] | Пәкістандық Кашмир аймағы | align="right" |72 520 | align="right" |1 155 755 | align="right" |15,94 |- style="background: #CCC;" | ||Всего|| || ||880 254¹⁾||197 075 923||223,89 |- | colspan=9 bgcolor="#ffffff" |¹⁾Қазіргі уақытта Пәкістанмен басқарылатын жалпы аумағына [[Джамму және Кашмир]] Үнді штатының бөліктерінен тұрады (Үндістан мен Пәкістан арасындағы даулы аумақ). |+ |} === Ең ірі қалалар === {{main|Пәкістан қалаларының тізімі}} === Аймақ === {| width="39%" style="border:1px solid black; text-align:left" bgcolor="#ace1af" |+ |- ! width="50%" bgcolor="#ace1af" | Провинция ! width="50%" bgcolor="#ace1af" |Ауыл округтерінің саны |- | [[Белуджистан (Пәкістан)|Белуджистан]] || '''30''' |- | [[Хайбер-Пахтунхва]] || '''25''' |- | [[Пенджаб (Пәкістан)|Пенджаб]] || '''36''' |- | [[Синд]] || '''23''' |- | [[Федеральдық астаналық аумақ (Пәкістан)|Астаналық аумақ]] || '''1''' |- | [[Зона Племён]] || '''7 агентств и 6 [[Шекаралық өңірлер]]''' |- | [[Азад Кашмир]] || '''10''' |- | [[Гилгит-Балтистан]] || '''7''' |- ! width="50%" bgcolor="#ace1af" | Пәкістан ! width="50%" bgcolor="#ace1af" | 132 аудан, 7 агенттік, 6 шекара ауданы бар |} == Мәдениет == Пәкістанның мәдениеті мұсылман мұрасына негізделген, сонымен қатар үнді субконтинентінің халықтарының исламға дейінгі дәстүрлерін қамтиды. Оның ғасырлық британдық билігі үлкен әсер етті. Соңғы онжылдықтарда, әсіресе, жастар арасында американдық мәдениеттің әсері байқалады: голливудтық фильмдер, американдық видео ойындары, мультфильмдер, комикстер, кітаптар, сондай-ақ сән (джинсы мен бейсболка киюі), фастфуд, сусындар және т.б. === Музыка === музыка және би, Пенджаб байқалады жергілікті үрдістер, Хайбер Пахтунхва, Синд және Белуджистан, қоғамдастықтың урдутілдік Пәкістанда тән сол өте қатты ерекшеленеді. Осы сарынның урду мәдениет фон шегеріледі, ал бірінші жағдайда, халық әндері мен билері туралы екпін байқалады. себебі негізінен еліміздің Осы тілде сөйлеген көпшілігі Үндістанда үйлерінен түбір қосылымдарды жоғалған мухаджирам, тиесілі факт болып табылады. Пәкістан өнер Кеңес би, музыка, мүсін және кескіндеме аймақтық стильдер тұрақтылығын қолдау ұмтылады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{Навигациялық блок |тақырып = Пәкістан |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Азия елдері |Оңтүстік Азия |Арабия теңізімен шектесетін елдер |ЭЫҰ |Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы |Ислам Әріптестік Ұйымы |SAARC |Ұлттар достастығы }} [[Санат:Пәкістан|*]] 09mxw605g1os3xx7jcy9ypf7q553qu8 0 5856 3055774 2715789 2022-07-30T15:19:05Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Вьетнам Социалистік Республикасы |Шынайы атауы = {{lang-vi|Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam}} |Септік = |Елтаңба = Coat of arms of Vietnam.svg |Байрақ = |Ұраны = {{lang|vi|Ðộc lập, tự do, hạnh phúc}} <br> (Тәуелсіздік, бостандық, бақыт) |Әнұранның аты = Tiến Quân Ca |Аудио = United States Navy Band - Tiến Quân Ca.ogg | lat_dir = N | lat_deg = 14 | lat_min = 2| lat_sec = 0 | lon_dir = E | lon_deg = 107| lon_min = 54| lon_sec = 0 | region = VN | CoordScale = |Картада = Location Vietnam ASEAN.svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[Бірпартиялық жүйе|Бірпартиялық]] [[социалистік мемлекет|социалистік]] республика |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[2 қыркүйек]] [[1945 жыл]] (жариялады)<br />[[21 шілде]] [[1954 жыл]] (мойындалды) |Тәуелсіздігін алды = [[Франция]]дан |Тілі = [[Вьетнам тілі]] |Мемлекеттік діні = зайырлы мемлекет |Астанасы = [[Ханой]] |Ірі қалалары = [[Хошимин]], Ханой, [[Хайфон]], [[Кантхо]], [[Бьенхоа]], [[Дананг]] |Басшы қызметі = [[Вьетнам президенттерінің тізімі|Президенті]]<br />[[Вьетнам вице-президенттерінің тізімі|Вице-президент]]<br />[[Вьетнам премьер-министрлерінің тізімі|Премьер-министрі]]<br />Ұлттық жиналыс төрағасы |Басшылары = [[Нгуен Фу Чонг]]<br />[[Данг Тхи Нгок Тхинь]]<br />[[Нгуен Суан Фук]]<br />[[Нгуен Тхи Ким Нган]] |Жер аумағы = 331 212 |Жер аумағы бойынша орны = 65-ші |Судың үлесі = 6,38 |Этнохороним = |Жұрты = 94 569 072 |Халық саны бойынша орны = 15-ші |Сарап жылы = 2016 |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 276,03 |Тығыздық бойынша орны = 46-шы |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 769,928 млрд. |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 35-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 8,063 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 128-ші |ЖІӨ (номинал) = 260,301 млрд. |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2019 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 47-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 2,726 |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 129-шы |АДИ = {{өсім}} 0,694 |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 116-шы |АДИ деңгейі = <span style="color:#fc0;">'''орташа'''</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[донг]] (VND) |Интернет үйшігі = [[.vn]] |ISO = |Телефон коды = 84 |Уақыт белдеуі = [[UTC+7]] |Түсініктемелер = }} '''Вьетнам''', толық атауы '''Вьетнам Социалистік Республикасы''' ({{Lang-vi|Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam}}) — [[Азия]]ның оңтүстік-шығысында орналасқан [[социалистік мемлекет]]. Сонау оңтүстік-шығыстағы Вьетнам жері – [[Оңтүстік Қытай теңізі]] атты шалқар айдын жағалауын қуалай 1750 километрге созылған, тауқұзды және қалың ну ормандар өңірі болып келеді. Вьетнамдықтар өз елін [[Бакбо]] (солтүстігі), [[Чунгбо]] (орта бөлігі) және [[Намбо]] (оңтүстігі) деп атайды. Вьетнамның солтүстік аймағын [[Хонга]] (Қызыл), оңтүстігін [[Меконг]] өзендері суландырады. Социалистік Вьетнам – көп ұлтты ел: мұнда алпысқа жуық халық қоныстанған. Астанасы – [[Ханой]]. Мұнан өзге ірі қалалары – [[Хошимин]] және [[Хайфон]]. Елдің ежелгі астанасы [[Хюэ]]де көне ғимараттар сақталған.<ref>Балалар энциклопедиясы, III-том</ref> == Географиясы == [[Сурет:Хошимин.jpg|thumb|250px|[[Ханой]] қаласы]] Вьетнам, Вьетнам Демократиялық Республикасы – Оңтүстік-Шығыс Азияда орналасқан мемлекет. Жерінің аумағы 330 мың км². Халқы 85 миллион адам (2007). Астанасы – [[Ханой]] қаласы. Халқының 88%-ы – вьеттер (жергілікті тұрғындар). Қалғандары мыонг, кхмер, таи, тхай, тағыда басқа ұсақ халықтар. Ресми тілі — [[вьетнам тілі]]. Тұрғындары негізінен [[буддизм]]ді, сонымен қатар христиан, ислам діндерін ұстанады. Мемлекет басшысы – президент. Заң шығарушы органы – Ұлттық жиналыс. Жерінің бестен төрт бөлігі таулы қыраттар. Климаты тропиктік, муссондық. Қаңтар айының орташа температурасы 15°С, шілдедегі орташа температура 26°С. Жауын-шашынның орташа мөлшері 1500 – 3000 мм. Тропикалық ормандарда [[Пілдер|піл]], [[жолбарыс]], [[Бөкендер|бөкен]], [[енеке]], тағыда басқа жануарлар кездеседі. Вьетнам жерін адам баласы көне тас дәуірінен бастап қоныстана бастаған. Ең ежелгі мемлекеттік құрылым Ванланг деп аталады. Кейіннен оның орнында пайда болған Аулак пен Намвьет мемлекеттерін біздің заманымыздан бұрынғы 2 ғасырда Қытай жаулап алды да, 10 ғасырға дейін бодандықта ұстады. 11 ғасырдың ортасында бір орталыққа бағынған мемлекет құрылып, ол Дайковьет (Ежелгі Ұлы Вьет) деп аталды, 1069 жылдан Дайвьет (Ұлы Вьет) деген атауымен белгілі болды. 12 – 13 ғасырларда ел билеушілері көрші мемлекеттермен, соның ішінде Камбоджамен үздіксіз соғыс жүргізді. Вьетнам халқы 1257 – 1288 жылы үш дүркін Шыңғыс хан империясы әскерлеріне тойтарыс берді. 1407 – 1427 жылдар аралығында Қытай армиясына да қарсы күрес жүргізіп, өз тәуелсіздігін сақтап қалды. 17 ғасырдың бас кезінен бастап ел өзара қырқысқан екі мемлекетке бөлініп кетті. 1884 жылдан бастап Вьетнам толықтай [[Франция]]ның отарына айналды. Франция Вьетнамға [[Лаос]] пен [[Камбоджа]]ны қосып, ол жерлерді Француз Үндіқытайы деп атады. 20 ғасырдың бас кезінде елде ұлт-азаттық қозғалыс өрістеді. 1930 жылдың бас кезінде Қытайда Үндіқытай коммунистік партиясы (ҮҚКП) құрылды. 2-дүниежүзілік соғыстан кейін орын алған ұлт-азаттық қозғалысына осы партия басшылық жүргізді. Ол 1954 жылы француз армиясының жеңілуімен аяқталды. Женева келісіміне сәйкес, Вьетнам 17-ендіктің бойымен екі мемлекетке бөлініп, солтүстігінде 1959 жылы отыз бірінші желтоқсанда Вьетнам Демократиялық Республикасы құрылды, ал оңтүстігінде 1955 жылы жиырма алтыншы қазанда Вьетнам Республикасы жарияланған болатын. Елдің екіге бөлінуі, бірінің КСРО мен [[Қытай]], екіншісінің [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] және оның серіктестерінің ықпалында болуы кейіннен соғысқа алып келді. 1975 жылдың басында Вьетнам Республикасындағы Сайгон режимі құлап, 1976 жылы екі Вьетнамның бірігуі аяқталды. 20 ғасырдың 90-жылдарынан бастап Вьетнамда саяси және экономикалық реформалар жүзеге аса бастады. Экономикасының негізгі салалары: мұнай, көмір, электр энергиясын өндіру және ауыл шаруашылығы (күріш, тропиктік жеміс-жидектер өсіру). Ұлттық табыс жан басына шаққанда 200 [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] доллары көлемінде. Алайда соңғы жылдары шетелдік инвесторлар көптеп тартылып, ел экономикасы жедел дамып келеді. Елге ең көп инвестиция бөлушілер әрі негізгі сауда серіктестері: [[Сингапур]], [[Қытай Республикасы|Тайвань]], [[Жапония]], [[Корея Республикасы|Оңтүстік Корея]]. Вьетнам — [[Біріккен Ұлттар Ұйымы|БҰҰ]]-ның мүшесі, оның жүз алпыс елмен дипломатиялық қарым-қатынасы бар. ==Табиғаты== Жердің көп бөлігі таулы болып келеді. * Солтүстік Вьетнамның ең биік нүктесі Хоан-Геленшон жотасындағы Фанши шыңы.''(3143м.)'' * Оңтүстік Вьетнамда Гоклинь тауы. ''(3280м.)'' Теңіз жағалауына таяу ойпатты жазық Хонгха, Меконг өзендерінің атырауы. Солтүстік Вьетнамның солтүстік шығыс бөлігі - Оңтүстік Қытай платформасының жалғасы, ал оңтүстік батысы мезозойлық қатпарлы жүйеден тұрады. Платформаның докембрийлік төменгі қабаты кварцит, мәрмәр және гранитоидтан түзілген, оларды палеозойлық құм тас пен тақта тас және мезозойлық жыныс қабаттары жауып жатыр. [[Мезозой қатпарлығы|Мезозойлық қатпарлық]] - кейінгі [[докембрий]], [[палеозой]] және [[Триас дәуірі|триас]] жыныстары қабаттарының жиынтығы. Оңтүстік Вьетнамның солтүстік бөлігі Үндісинай массивіне жатады. Оның үстіңгі кайнозойлық базальттардан құралған. Пайдалы қазбалары: * тас көмір; * темір рудасы; * қорғасын; * мырыш; * боксид; * қалайы; * вольфрам. Климаты муссондық, субэкваторлық, ең салқын айының орташа температурасы 15&nbsp;°C. Оңтүстігінде, 25,8&nbsp;°C. Жылы айларының орташа температурасы 18, 29&nbsp;°C болып келеді. Жауын шашынның мөлшері, 1500-3000''мм''. == Вьетнам тарихы == Бұрын талай ежелгі мемлекеттер Валанг, Аулак, Дайвиет, болған Вьетнам жерін 1884 жылы француз отаршылдары жаулап алды. Вьетнамдықтар күші басым жауға қарсы бостандақ күресін бастады. Олардың ондаған жыл бойы толассыз күресі 1954 жылы елге алғашқы жеңіс әкелді. Вьетнам халқы өз жерінен отаршылдарды қуып шықты. Бірақ осы кезде [[АҚШ]] оңтүстік Вьетнамды оккупацияға алып, [[Оңтүстік Вьетнам]] Республикасын құрылды. [[Вьетнам соғысы]] басталды. Вьетнам халқы өз күресін одан әрі жалғастыруға тура келді. [[1975]] жылдың көктемінде халықтын тоқсан жылға созылған күресі елге толық жеңіс әперді, Оңтүстік Вьетнам азат етілді. [[1976]] жылы Вьетнам біртұтас социалистік мемлекет болып жарияланды. Сөйтіп, Вьетнамдықтар өз елінің ұлттық бостандығы, арнамысы үшін күресудің асқақ үлгісін көрсетті.<ref>Қазіргі дүние географиясы: Хрестоматия. Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 11-сыныбына арналған оқу құралы. / Қ. Ахметов, Т. Увалиев, Г. Түсіпбекова. —Алматы: "Мектеп" баспасы, 2007. ISBN 9965-36-216-5</ref> == Әкімшілік құрылысы == [[Сурет:VietnameseProvincesMap.png|thumb]] * '''[[Ханой]]''' — астана қаласы * [[Бьенхоа]] * [[Винь]] * [[Вунгтау]] * [[Далат]] * [[Дананг]] * [[Камфа]] * [[Кантхо]] * [[Куангчи (қала)|Куангчи]] * [[Куинён]] * [[Лонгсюен]] * [[Лонг Ань]] * [[Метхуот]] * [[Митхо]] * [[Намдинь]] * [[Нячанг]] * [[Ратьзя]] * [[Тхайнгуен]] * [[Фантхьет]] * '''[[Хайфон]]''' * [[Хонггай]] * '''[[Хошимин]]''' * [[Хюэ]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{commons|Việt Nam}} {{Навигациялық блок |тақырып = Вьетнам |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Азия елдері |Оңтүстік-шығыс Азия елдері мен аумақтары |АСЕАН мүшелері |Шығыс Азия елдері саммиті |Франкофония }} [[Санат:Вьетнам|*]] hao8h6o3z0ljah95rz6zni7rv41eo5r 0 7905 3055889 3039164 2022-07-31T06:42:52Z Alphy Haydar 36950 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Статусы = жартылай мойындалған |Қазақша атауы = Қытай Республикасы |Шынайы атауы = {{lang-zh|中華民國}}<br><small>(Zhōnghuá Mínguó)</small> |Септік =Қытай Республикасының |Елтаңба = National Emblem of the Republic of China.svg |Байрақ = Flag of the Republic of China.svg |Ұраны = |Әнұранның аты = Халықтың үш принципі |Аудио = National anthem of the Republic of China (Taiwan) 中華民國國歌(演奏版).ogg | lat_dir = N | lat_deg = 23 | lat_min = 50 | lat_sec = 0 | lon_dir = E | lon_deg = 120 | lon_min = 56 | lon_sec = 0 | region = | CoordScale = 2000000 |Картада = Locator map of the ROC Taiwan.svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[аралас республика]] |Құрылды = |Тәуелсіздігін жариялады = [[10 қазан]] [[1911 жыл]] |Дипломатиялық мойындау = [[Қытай Республикасының сыртқы саясаты|жартылай]] |Тәуелсіздік күні = |Тәуелсіздігін алды = |Тілі = [[қытай тілі]] |Мемлекеттік діні = |Астанасы = [[Тайбэй]]<ref>[http://www.gio.gov.tw/taiwan-website/abroad/ru/glance/ch12.htm Government Information Office] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110606065642/http://www.gio.gov.tw/taiwan-website/abroad/ru/glance/ch12.htm |date=2011-06-06 }}</ref> |Ірі қалалары = [[Гаосюн]], Тайбэй |Басшы қызметі = [[Қытай Республикасы президенті|Президенті]]<br />Вице-президенті<br />[[Қытай Республикасы премьер-министрі|Премьер-министрі]]<br />Парламент төрағасы |Басшылары = [[Цай Инвэнь]]<br />[[Чэнь Цзяньжэнь]]<br />[[Лай Циндэ]]<br />[[Су Цзяцюань]] |Жер аумағы = 35 980 |Жер аумағы бойынша орны = 134-ші |Судың үлесі = 10,3 |Этнохороним = |Жұрты = {{өсім}} 23 593 794<ref name="Natl Statistics">{{cite web |title=Statistics from Statistical Bureau|url=http://eng.stat.gov.tw/point.asp?index=9|access-date=2018-09-22 |website=National Statistics, Republic of China (Taiwan)}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 53-ші |Сарап жылы = |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 655,7 |Тығыздық бойынша орны = 17-ші |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 1250 млрд.<ref name=imf2>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=37&pr1.y=7&c=528&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Taiwan Province of China |publisher=International Monetary Fund |accessdate=2017-05-07}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 22-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 52 960<ref name=imf2 /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 19-шы |ЖІӨ (номинал) = 603 млрд.<ref name=imf2 /> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 21-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 25 534<ref name=imf2 /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 34-ші |АДИ = {{өсім}} 0,907{{efn |name="HDI-1" |The UN [[China and the United Nations|does not recognize]] the Republic of China (Taiwan) as a [[sovereign state]]. The HDI report does not include Taiwan as part of the People's Republic of China when calculating China's figures.<ref name="HDI-2">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Readers_reprint.pdf |title=Human Development Reports|website=hdr.undp.org|lang=en}}</ref> Taiwan's government calculated its HDI to be 0.907 based on UNDP's 2010 methodology, which would rank it 21st, between Austria and Luxembourg in the UN list dated 14 September 2018.<ref name="HDI-3">{{cite web|lang=zh|url=http://eng.stat.gov.tw/public/data/dgbas03/bs2/gender/International%20Gender/%E4%BA%BA%E9%A1%9E%E7%99%BC%E5%B1%95%E6%8C%87%E6%95%B8.xls|format=Excel|title=2018中華民國人類發展指數(HDI)|accessdate=2018-11-12|year=2018|publisher=Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811222036/http://eng.stat.gov.tw/public/data/dgbas03/bs2/gender/International%20Gender/%E4%BA%BA%E9%A1%9E%E7%99%BC%E5%B1%95%E6%8C%87%E6%95%B8.xls|archivedate=2017-08-11|deadlink=yes}}</ref><ref name="HDI-4">{{cite web |title=Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical Update |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |publisher=United Nations Development Programme |oclc=1061292121 |accessdate=2018-12-09 |format=PDF |date=2018-09-14}}</ref> |group="nb"}} |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">өте жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = жаңа тайвань доллары |Интернет үйшігі = [[.tw]] |ISO = |Телефон коды = 886 |Уақыт белдеуі = UTC/GMT+8 |Түсініктемелер = }} '''Тайвань''' (ресми түрде '''Қытай Республикасы''' деп аталады, ({{Қытайша|中華民國|中华民国|Zhōnghuá Mínguó|Чжунхуа Миньго}}; [[Тайвань (арал)|бір аттас аралдың]] атауымен жиі қолданылатын атауы '''Тайвань''', көп бөлігі [[Қытай Республикасының еркін аймақтары|республиканың бақылауындағы аймақтар]]) — [[Шығыс Азия|Шығыс Азияда]] орналасқан [[Мойындалмаған және жартылай мойындалған мемлекеттер|жартылай мойындалған]] мемлекет. Тайвань халқының саны [[2020 жыл]]ы 23,600,903 адам болды. Көлемі 35,980 шаршы км болғандықтан, халқының тығыздығы 652.11 шаршы км адамға тең. Қазіргі кезде халқының саны 23 млн. адам. Тайваньдықтар бірнеше этникалық топтарға бөлінеді, олардың ішінде ең ірісі [[Қытайлықтар|хандзулар]]. Тайвань ең тығыз елдердің бірі. Батыс өңірі тығыздау болып келеді, жергілікті халқы ханзулықтармен тауларға ығыстырылған. 3 миллионер-қаласы бар: [[Тайбэй]], [[Гаосюн]], [[Тайчжун]]. Қытай Республикасы [[Жапония]] мен [[Филиппиндер]] аралдарының арасында, [[Тынық мұхит]]тың батысында орналасқан. Тайвань мемлекетіне Тайвань аралы, Пэнху архипелагы (Пескадор аралдары), Киньмэнь (Кемой), Мацу және т. б. аралдар кіреді. Тайваньның ресми атауы [[1912 жыл]]дың 1 қаңтарында «Қытай Республикасы» деп қабылданған. БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесінің құрамында болған (1971 жылы [[БҰҰ]] Қытай Республикасының орнын Қытай Халық Республикасына берді). Қазіргі уақытта бұл атаумен Конституция ескіргендіктен, басқа атау қабылдау керек деген әңгіме қозғалып жатыр. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия елдері}} {{Шығыс Қытай теңізі бойындағы елдер}} {{Мойындалмаған және жартылай мойындалған мемлекеттер}} [[Санат:Қытай Республикасы|*]] 861n856d1y12pk2clyr234fyyviq3gs 3055890 3055889 2022-07-31T06:43:13Z Alphy Haydar 36950 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Статусы = жартылай мойындалған |Қазақша атауы = Қытай Республикасы |Шынайы атауы = {{lang-zh|中華民國}}<br><small>(Zhōnghuá Mínguó)</small> |Септік =Қытай Республикасының |Елтаңба = National Emblem of the Republic of China.svg |Байрақ = Flag of the Republic of China.svg |Ұраны = |Әнұранның аты = Халықтың үш принципі |Аудио = National anthem of the Republic of China (Taiwan) 中華民國國歌(演奏版).ogg | lat_dir = N | lat_deg = 23 | lat_min = 50 | lat_sec = 0 | lon_dir = E | lon_deg = 120 | lon_min = 56 | lon_sec = 0 | region = | CoordScale = 2000000 |Картада = Locator map of the ROC Taiwan.svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[аралас республика]] |Құрылды = |Тәуелсіздігін жариялады = [[10 қазан]] [[1911 жыл]] |Дипломатиялық мойындау = [[Қытай Республикасының сыртқы саясаты|жартылай]] |Тәуелсіздік күні = |Тәуелсіздігін алды = |Тілі = [[қытай тілі]] |Мемлекеттік діні = |Астанасы = [[Тайбэй]]<ref>[http://www.gio.gov.tw/taiwan-website/abroad/ru/glance/ch12.htm Government Information Office] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110606065642/http://www.gio.gov.tw/taiwan-website/abroad/ru/glance/ch12.htm |date=2011-06-06 }}</ref> |Ірі қалалары = [[Гаосюн]], Тайбэй |Басшы қызметі = [[Қытай Республикасы президенті|Президенті]]<br />Вице-президенті<br />[[Қытай Республикасы премьер-министрі|Премьер-министрі]]<br />Парламент төрағасы |Басшылары = [[Цай Инвэнь]]<br />[[Чэнь Цзяньжэнь]]<br />[[Лай Циндэ]]<br />[[Су Цзяцюань]] |Жер аумағы = 35 980 |Жер аумағы бойынша орны = 134-ші |Судың үлесі = 10,3 |Этнохороним = |Жұрты = {{өсім}} 23 593 794<ref name="Natl Statistics">{{cite web |title=Statistics from Statistical Bureau|url=http://eng.stat.gov.tw/point.asp?index=9|access-date=2018-09-22 |website=National Statistics, Republic of China (Taiwan)}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 53-ші |Сарап жылы = |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 655,7 |Тығыздық бойынша орны = 17-ші |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 1250 млрд.<ref name=imf2>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=37&pr1.y=7&c=528&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Taiwan Province of China |publisher=International Monetary Fund |accessdate=2017-05-07}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 22-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 52 960<ref name=imf2 /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 19-шы |ЖІӨ (номинал) = 603 млрд.<ref name=imf2 /> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 21-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 25 534<ref name=imf2 /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 34-ші |АДИ = {{өсім}} 0,907{{efn |name="HDI-1" |The UN [[China and the United Nations|does not recognize]] the Republic of China (Taiwan) as a [[sovereign state]]. The HDI report does not include Taiwan as part of the People's Republic of China when calculating China's figures.<ref name="HDI-2">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Readers_reprint.pdf |title=Human Development Reports|website=hdr.undp.org|lang=en}}</ref> Taiwan's government calculated its HDI to be 0.907 based on UNDP's 2010 methodology, which would rank it 21st, between Austria and Luxembourg in the UN list dated 14 September 2018.<ref name="HDI-3">{{cite web|lang=zh|url=http://eng.stat.gov.tw/public/data/dgbas03/bs2/gender/International%20Gender/%E4%BA%BA%E9%A1%9E%E7%99%BC%E5%B1%95%E6%8C%87%E6%95%B8.xls|format=Excel|title=2018中華民國人類發展指數(HDI)|accessdate=2018-11-12|year=2018|publisher=Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811222036/http://eng.stat.gov.tw/public/data/dgbas03/bs2/gender/International%20Gender/%E4%BA%BA%E9%A1%9E%E7%99%BC%E5%B1%95%E6%8C%87%E6%95%B8.xls|archivedate=2017-08-11|deadlink=yes}}</ref><ref name="HDI-4">{{cite web |title=Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical Update |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |publisher=United Nations Development Programme |oclc=1061292121 |accessdate=2018-12-09 |format=PDF |date=2018-09-14}}</ref> |group="nb"}} |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">өте жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = жаңа тайвань доллары |Интернет үйшігі = [[.tw]] |ISO = |Телефон коды = 886 |Уақыт белдеуі = UTC/GMT+8 |Түсініктемелер = }} '''Тайвань''' (ресми түрде '''Қытай Республикасы''' деп аталады, {{Қытайша|中華民國|中华民国|Zhōnghuá Mínguó|Чжунхуа Миньго}}; [[Тайвань (арал)|бір аттас аралдың]] атауымен жиі қолданылатын атауы '''Тайвань''', көп бөлігі [[Қытай Республикасының еркін аймақтары|республиканың бақылауындағы аймақтар]]) — [[Шығыс Азия|Шығыс Азияда]] орналасқан [[Мойындалмаған және жартылай мойындалған мемлекеттер|жартылай мойындалған]] мемлекет. Тайвань халқының саны [[2020 жыл]]ы 23,600,903 адам болды. Көлемі 35,980 шаршы км болғандықтан, халқының тығыздығы 652.11 шаршы км адамға тең. Қазіргі кезде халқының саны 23 млн. адам. Тайваньдықтар бірнеше этникалық топтарға бөлінеді, олардың ішінде ең ірісі [[Қытайлықтар|хандзулар]]. Тайвань ең тығыз елдердің бірі. Батыс өңірі тығыздау болып келеді, жергілікті халқы ханзулықтармен тауларға ығыстырылған. 3 миллионер-қаласы бар: [[Тайбэй]], [[Гаосюн]], [[Тайчжун]]. Қытай Республикасы [[Жапония]] мен [[Филиппиндер]] аралдарының арасында, [[Тынық мұхит]]тың батысында орналасқан. Тайвань мемлекетіне Тайвань аралы, Пэнху архипелагы (Пескадор аралдары), Киньмэнь (Кемой), Мацу және т. б. аралдар кіреді. Тайваньның ресми атауы [[1912 жыл]]дың 1 қаңтарында «Қытай Республикасы» деп қабылданған. БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесінің құрамында болған (1971 жылы [[БҰҰ]] Қытай Республикасының орнын Қытай Халық Республикасына берді). Қазіргі уақытта бұл атаумен Конституция ескіргендіктен, басқа атау қабылдау керек деген әңгіме қозғалып жатыр. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия елдері}} {{Шығыс Қытай теңізі бойындағы елдер}} {{Мойындалмаған және жартылай мойындалған мемлекеттер}} [[Санат:Қытай Республикасы|*]] dk1eiqzbb7wetyt5tbry5agwm9cwzfs 3055891 3055890 2022-07-31T06:45:41Z Alphy Haydar 36950 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Статусы = жартылай мойындалған |Қазақша атауы = Тайвань |Шынайы атауы = {{lang-zh|中華民國}}<br><small>(Zhōnghuá Mínguó)</small> |Септік =Қытай Республикасының |Елтаңба = National Emblem of the Republic of China.svg |Байрақ = Flag of the Republic of China.svg |Ұраны = |Әнұранның аты = Халықтың үш принципі |Аудио = National anthem of the Republic of China (Taiwan) 中華民國國歌(演奏版).ogg | lat_dir = N | lat_deg = 23 | lat_min = 50 | lat_sec = 0 | lon_dir = E | lon_deg = 120 | lon_min = 56 | lon_sec = 0 | region = | CoordScale = 2000000 |Картада = Locator map of the ROC Taiwan.svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[аралас республика]] |Құрылды = |Тәуелсіздігін жариялады = [[10 қазан]] [[1911 жыл]] |Дипломатиялық мойындау = [[Қытай Республикасының сыртқы саясаты|жартылай]] |Тәуелсіздік күні = |Тәуелсіздігін алды = |Тілі = [[қытай тілі]] |Мемлекеттік діні = |Астанасы = [[Тайбэй]]<ref>[http://www.gio.gov.tw/taiwan-website/abroad/ru/glance/ch12.htm Government Information Office] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110606065642/http://www.gio.gov.tw/taiwan-website/abroad/ru/glance/ch12.htm |date=2011-06-06 }}</ref> |Ірі қалалары = [[Гаосюн]], Тайбэй |Басшы қызметі = [[Қытай Республикасы президенті|Президенті]]<br />Вице-президенті<br />[[Қытай Республикасы премьер-министрі|Премьер-министрі]]<br />Парламент төрағасы |Басшылары = [[Цай Инвэнь]]<br />[[Чэнь Цзяньжэнь]]<br />[[Лай Циндэ]]<br />[[Су Цзяцюань]] |Жер аумағы = 35 980 |Жер аумағы бойынша орны = 134-ші |Судың үлесі = 10,3 |Этнохороним = |Жұрты = {{өсім}} 23 593 794<ref name="Natl Statistics">{{cite web |title=Statistics from Statistical Bureau|url=http://eng.stat.gov.tw/point.asp?index=9|access-date=2018-09-22 |website=National Statistics, Republic of China (Taiwan)}}</ref> |Халық саны бойынша орны = 53-ші |Сарап жылы = |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 655,7 |Тығыздық бойынша орны = 17-ші |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 1250 млрд.<ref name=imf2>{{cite web |url=https://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?sy=2018&ey=2023&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=37&pr1.y=7&c=528&s=NGDPD%2CPPPGDP%2CNGDPDPC%2CPPPPC&grp=0&a=|title=Taiwan Province of China |publisher=International Monetary Fund |accessdate=2017-05-07}}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = 22-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 52 960<ref name=imf2 /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = 19-шы |ЖІӨ (номинал) = 603 млрд.<ref name=imf2 /> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = 21-ші |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 25 534<ref name=imf2 /> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = 34-ші |АДИ = {{өсім}} 0,907{{efn |name="HDI-1" |The UN [[China and the United Nations|does not recognize]] the Republic of China (Taiwan) as a [[sovereign state]]. The HDI report does not include Taiwan as part of the People's Republic of China when calculating China's figures.<ref name="HDI-2">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR_2010_EN_Readers_reprint.pdf |title=Human Development Reports|website=hdr.undp.org|lang=en}}</ref> Taiwan's government calculated its HDI to be 0.907 based on UNDP's 2010 methodology, which would rank it 21st, between Austria and Luxembourg in the UN list dated 14 September 2018.<ref name="HDI-3">{{cite web|lang=zh|url=http://eng.stat.gov.tw/public/data/dgbas03/bs2/gender/International%20Gender/%E4%BA%BA%E9%A1%9E%E7%99%BC%E5%B1%95%E6%8C%87%E6%95%B8.xls|format=Excel|title=2018中華民國人類發展指數(HDI)|accessdate=2018-11-12|year=2018|publisher=Directorate General of Budget, Accounting and Statistics, Executive Yuan, R.O.C.|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170811222036/http://eng.stat.gov.tw/public/data/dgbas03/bs2/gender/International%20Gender/%E4%BA%BA%E9%A1%9E%E7%99%BC%E5%B1%95%E6%8C%87%E6%95%B8.xls|archivedate=2017-08-11|deadlink=yes}}</ref><ref name="HDI-4">{{cite web |title=Human Development Indices and Indicators: 2018 Statistical Update |url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf |publisher=United Nations Development Programme |oclc=1061292121 |accessdate=2018-12-09 |format=PDF |date=2018-09-14}}</ref> |group="nb"}} |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">өте жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = жаңа тайвань доллары |Интернет үйшігі = [[.tw]] |ISO = |Телефон коды = 886 |Уақыт белдеуі = UTC/GMT+8 |Түсініктемелер = }} '''Тайвань''' (ресми түрде '''Қытай Республикасы''' деп аталады, {{Қытайша|中華民國|中华民国|Zhōnghuá Mínguó|Чжунхуа Миньго}}; [[Тайвань (арал)|бір аттас аралдың]] атауымен жиі қолданылатын атауы '''Тайвань''', көп бөлігі [[Қытай Республикасының еркін аймақтары|республиканың бақылауындағы аймақтар]]) — [[Шығыс Азия|Шығыс Азияда]] орналасқан [[Мойындалмаған және жартылай мойындалған мемлекеттер|жартылай мойындалған]] мемлекет. Тайвань халқының саны [[2020 жыл]]ы 23,600,903 адам болды. Көлемі 35,980 шаршы км болғандықтан, халқының тығыздығы 652.11 шаршы км адамға тең. Қазіргі кезде халқының саны 23 млн. адам. Тайваньдықтар бірнеше этникалық топтарға бөлінеді, олардың ішінде ең ірісі [[Қытайлықтар|хандзулар]]. Тайвань ең тығыз елдердің бірі. Батыс өңірі тығыздау болып келеді, жергілікті халқы ханзулықтармен тауларға ығыстырылған. 3 миллионер-қаласы бар: [[Тайбэй]], [[Гаосюн]], [[Тайчжун]]. Тайвань [[Жапония]] мен [[Филиппиндер]] аралдарының арасында, [[Тынық мұхит]]тың батысында орналасқан. Тайвань мемлекетіне Тайвань аралы, Пэнху архипелагы (Пескадор аралдары), Киньмэнь (Кемой), Мацу және т. б. аралдар кіреді. Тайваньның ресми атауы [[1912 жыл]]дың 1 қаңтарында «Қытай Республикасы» деп қабылданған. БҰҰ-ның Қауіпсіздік Кеңесінің құрамында болған (1971 жылы [[БҰҰ]] Қытай Республикасының орнын Қытай Халық Республикасына берді). Қазіргі уақытта бұл атаумен Конституция ескіргендіктен, басқа атау қабылдау керек деген әңгіме қозғалып жатыр. Тайвань халқының 90 пайызға жуығы өзін Тайвандық деп есептейді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия елдері}} {{Шығыс Қытай теңізі бойындағы елдер}} {{Мойындалмаған және жартылай мойындалған мемлекеттер}} [[Санат:Қытай Республикасы|*]] 5d8zxv9iqhz7bpzhlxiimzhdw3zrrfc 0 11396 3055869 2906101 2022-07-31T02:43:29Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Codex Vaticanus (1 Esdras 1-55 to 2-5) (The S.S. Teacher's Edition-The Holy Bible).jpg|thumb|200px|right|Септуагинта: Ватикан кодексінің («Codex Vaticanus») мәтінінің бір бағанасы.]] '''Септуагинта''' — көне еврей тіліндегі [[Киелі кітап]]тың [[койне грек тілі]]не аудармасының атауы. Ол кейде қысқартылып «LXX» деп аталады. Бұл аударма бөлім-бөлім болып б.з.д. 3-1-ші ғасырларда [[Алексндрия]] қаласында жасалған.<ref name="Jobes and Silva"> Karen Jobes and Moises Silva, ''Invitation to the Septuagint ISBN 1-84227-061-3, (Paternoster Press, 2001). - The current standard for Introductory works on the Septuagint. </ref> Септуагинтаға [[Еврей Киелі кітабы]]на кірмейтін кейбір басқа да жазбалар кіреді. Септуагинта — Еврей Киелі кітабының еврей тілінен [[Ескендір Зұлқарнайын]]ның (б.з.д. 356-323 жж.) заманынан бері [[Жерорта теңізі]]нің шығыс бөлігінің ортақ тіліне айналған [[грек тілі]]не жасалған бірнеше аудармаларының ең ежелгісі. «Септуагинта» сөзінің мағынасы «жетпіс»<ref>«''The Canon Debate'', McDonald & Sanders editors» деген кітаптың 72-ші бетінде тағы мынадай дерек келтіріледі: «Алайда Гиппондық [[Аугустин]]ның заманында ғана (354-430 жж.) яһуди киелі жазбаларының грек тіліне аудармасы латын тілінің «Септугинта» деген сөзімен атала бастады. Өзінің ''Құдайдың қаласы'' 18.42 деген шығармасында Аугустин [[Аристеастың хаты]]н келтіреді де, мынадай бір түсініктеме қосады: «Солардың аудармасын енді Септугинта деп атау әдетке еніп бара жатыр». Алайда оның неге себеппен солай аталғаны туралы түсіндірмейді.»</ref> деген сөзді білдіреді, олай аталу себебі, аңыз бойынша, осы еврейшеден грекшеге аударманы [[ІІ-ші Птолемей Филадельфос]]тың кезінде (б.з.д. 285–246 жж.) жетпіс еврей ғалымы жасаған.<ref>[[Letter of Aristeas]]</ref><ref name="Dines">Jennifer M. Dines, ''The Septuagint,'' Michael A. Knibb, Ed., London: T&T Clark, 2004</ref> Көптеген [[Протестантизм|протестант]] Киелі кітаптарында яһуди Киелі кітабының үлгісімен Септуагинтадағы қосымша кітаптар шығарылып тасталған. [[Рим католик шіркеуі|Рим католик]] Киелі кітаптарында солардың кейбіреулері сақталып қалған, ал [[Шығыс ортодокс шіркеуі]] Септуагинтадағы жазбадардың бәрін қабылдайды. Септугинта көне замандарда өте жоғары бағаланған, [[Филон]] мен [[Йосефус]] Септугинта аударылғанда, оның аудармашыларын Құдайдың өзі жетелеп отырған деген пікір ұстанған.<ref name="Dines"/> [[Көне латын аудармасы]]мен бірге Септуагинта Киелі кітаптың [[көне славян тілі]], [[сүрияни тілі]] (бірақ [[Пешитта]]ның емес), көне [[армян тілі]], көне [[гүржі тілі]] және [[копт тілі]]ндегі аудармалардың негізі болып табылады.<ref name="Würthwein"> Ernst Würthwein, ''The Text of the Old Testament,'' trans. Errol F. Rhodes, Grand Rapids, Mich.: Eerdmans, 1995. </ref> Септугинтаның (LXX) мәсіхшілер үшін де маңызы зор, себебі [[Жаңа келісім]]де және [[елшілік әкелер]]дің шығармаларында содан көптеген үзінділер келтіріледі. Яһудилер 2-ші ғасырдан бері Септугинтаны қолдануды мүлдем тоқтатқан болса да, қазіргі кезде ғалымдар тарапынан оған деген қызығушылық біршама жандануда. [[Өлі теңіз кітаптары]]ның кейбіреулері [[масореттік мәтін]]нен басқа мәтінге негізделгенін көрсетеді. Көп жағдайда осы жаңадан табылған еврейше мәтіндер Септуагинтаға көбірек ұқсас болып отырады. LXX-тың сақталып отырған ең көне қолжазбалары ([[Ватикан кодексі|Ватикан]] және [[Синай кодексі|Синай]] кодекстері) 4-ға жатады.<ref name="Dines"/> == Кітаптарының кестесі == {| class="toccolours" width="75%" cellspacing="0px" align="center" style="clear: center; text-align:left; font-size:85%" |- |valign="bottom" style="border-bottom:2px groove #aaa; font-weight:bold" | LXX |valign="bottom" style="border-bottom:2px groove #aaa; font-weight:bold"|LXX транслитерациясы<br /> немесе аудармасы |valign="bottom" style="border-bottom:2px groove #aaa; font-weight:bold"|Ағылшын тіліндегі атаулары |- !colspan=3|Law |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Γένεσις}}||Génesis||Genesis |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἔξοδος}}||Éxodos||Exodus |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Λευϊτικόν}}||Leuitikón||Leviticus |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἀριθμοί}}||Arithmoí||Numbers |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Δευτερονόμιον}}||Deuteronómion||Deuteronomy |- !colspan=3|History |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἰησοῦς Nαυῆ}}||Iêsous Nauê||Joshua |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Κριταί}}||Kritaí||Judges |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ῥούθ}}||Roúth||Ruth |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Βασιλειῶν Αʹ<ref>{{Polytonic|Βασιλειῶν}} (Basileiōn) is the genitive plural of {{Polytonic|Βασιλεῖα}} (Basileia).</small><br /></ref>}}||I Reigns||I Samuel |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Βασιλειῶν Βʹ}}||II Reigns||II Samuel |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Βασιλειῶν Γʹ}}||III Reigns||I Kings |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Βασιλειῶν Δʹ}}||IV Reigns||II Kings |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Παραλειπομένων Αʹ}}||Things Omitted I<ref>That is, supplementary material for Reigns</ref>||I Chronicles |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Παραλειπομένων Βʹ}}||Things Omitted II||II Chronicles |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἔσδρας Αʹ}}||I Esdras||1 Esdras; |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἔσδρας Βʹ}}||II Esdras||Ezra-Nehemiah |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἐσθήρ}}||Esther ||Esther with additions |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἰουδίθ}}||Ioudith||Judith |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Τωβίτ}}<ref>also called Τωβείτ or Τωβίθ in some sources.</ref>||Tobit||Tobit or Tobias |- |style="text-indent:1em"|{{polytonic|Μακκαβαίων Αʹ}}||[[I Maccabees]]||1 Maccabees |- |style="text-indent:1em"|{{polytonic|Μακκαβαίων Βʹ}}||[[II Maccabees]]||2 Maccabees |- |style="text-indent:1em"|{{polytonic|Μακκαβαίων Γʹ}}||[[III Maccabees]]||3 Maccabees |- !colspan=3|Wisdom |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ψαλμοί}}||Psalms||Psalms |- |style="text-indent:2em"|{{polytonic|Ψαλμός ΡΝΑʹ}}||[[Psalm 151]]||Psalm 151 |- |style="text-indent:1em"|{{polytonic|Προσευχὴ Μανάσση}}||[[Prayer of Manasseh]]||Prayer of Manasseh |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἰώβ}}||Iōb||Job |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Παροιμίαι}}||Proverbs||Proverbs |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἐκκλησιαστής}}||Ecclesiastes||Ecclesiastes |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἆσμα Ἀσμάτων}}||Song of Songs||Song of Solomon |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Σοφία Σαλoμῶντος}}||Wisdom of Solomon ||Wisdom |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Σοφία Ἰησοῦ Σειράχ}}||Wisdom of Jesus the son of Seirach||Sirach or Ecclesiasticus |- !colspan=3|Prophets |- !style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Δώδεκα}}||The Twelve||Minor Prophets |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ὡσηέ Αʹ}}||I. Osëe||Hosea |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ἀμώς Βʹ}}||II. Ämōs||Amos |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Μιχαίας Γʹ}}||III. Michaias||Micah |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ἰωήλ Δʹ}}||IV. Ioel ||Joel |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ὀβδίου Εʹ}}<ref>Obdiou is genitive from "The vision ''of'' Obdias," which opens the book.</ref> ||V. Obdias||Obadiah |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ἰωνᾶς Ϛ'}}||VI. Ionas||Jonah |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ναούμ Ζʹ}}||VII. Naoum||Nahum |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ἀμβακούμ Ηʹ}}||VIII. Ambakum||Habakkuk |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Σοφονίας Θʹ}}||IX. Sophonias||Zephaniah |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ἀγγαῖος Ιʹ}}||X. Ängaios||Haggai |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ζαχαρίας ΙΑʹ}}||XI. Zacharias||Zachariah |-style="text-indent:2em" |{{Polytonic|Ἄγγελος ΙΒʹ}}||XII. Messenger||Malachi |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἠσαΐας}}||Hesaias||Isaiah |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἱερεμίας}}||Hieremias||Jeremiah |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Βαρούχ}}||Baruch ||Baruch |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Θρῆνοι}}||Lamentations||Lamentations |- |style="text-indent:1em"|{{polytonic|Επιστολή Ιερεμίου}}||[[Epistle of Jeremiah]]||Letter of Jeremiah; |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Ἰεζεκιήλ}}||Iezekiêl||Ezekiel |- |style="text-indent:1em"|{{Polytonic|Δανιήλ}}||Daniêl ||Daniel with additions |- !colspan=3|Appendix |- |style="text-indent:1em"|{{polytonic|Μακκαβαίων Δ' Παράρτημα}}||[[IV Maccabees]]||4 Maccabees |- |} == Сілтемелер == {{reflist|1}} == Тағы қараңыз == * [[Альфред Ральфс]] — Септуагинтаның кең тараған нұсқасының редакторы. * [[Құжаттық болжам]] — көне еврей тіліндегі Таураттың құрастырылу тарихын зерттейді. * [[Құмыранда табылған Танах]] — Өлі теңіздің маңындағы үңгірлерден табылған кітаптар LXX-тың куәгерлері бола алады. == Сыртқы сілтемелер == === Жалпы === {{portal|Bible}} {{Wikisourcelang|el|Παλαιά Διαθήκη|Қазіргі заманғы Септуагинтаның грекше толық мәтіні}} {{Wikisource-old|1911 Encyclopædia Britannica/Septuagint|1911 жылғы Британника энциклопедиясындағы Септуагинта туралы мақала}} * [http://www.twu.ca/sites/septuagint/ Септуагинта институты] * [https://web.archive.org/web/20091027070931/http://www.geocities.com/r_grant_jones/Rick/Septuagint/spindex.htm Септуагинтаның толық грамматикалық талдауы] [[Санат:Аударма]] [[Санат:Киелі кітап аудармалары]] m9w8ttgrdbfnfe3i6eqwo9gbme80auf 0 17185 3055871 3038732 2022-07-31T04:00:47Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{copyedit}} Құрылысы жүріп жатқан Алматы метрополитені желісі жүйесінің '''Алматы метрополитені бекеттерінің тізімі'''. Қаланың дамытудың бас жоспарына сәйкес, Алматы метрополитенінде 27 бекет соғу жоспарлануда. Оның 7-еуінің 2008 жылдан бастап құрылысы басталған. Құрылысы жүріп жатқан участек тоннелдерінің ұзындығы 8,56 км, ал метрополитеннің жалпы ұзындығын 45 км-ге дейін жеткізу жоспарлануда. == Желі және бекеттер == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" |- | style="background:#ff0000" colspan="6" align="center"| === [[Бірінші бағыт (Алматы)|Бірінші бағыт]] === |- ! style="background:#ff0000" width=150 | Бекеттің аты ! style="background:#ff0000" width=140 | Ашылу уақыты ! style="background:#ff0000" width=40 | Орналасу тереңдігі ! style="background:#ff0000" width=160 | Бұрынғы аттары ! style="background:#ff0000" width=100 | Бекеттің көрінісі ! style="background:#ff0000" width=100 rowspan=14 | {{Бірінші бағыт (Алматы)}} |- |- align="center" | [[Райымбек батыр (метро бекеті)|Райымбек]] | 16 желтоқсан 2011 | | Октябрьская - жобадағы | |- |- align="center" | [[Жібек жолы (метро бекеті)|Жібек Жолы]] | 16 желтоқсан 2011 | −30 м | Достық - жобадағы | |- |- align="center" | [[Алмалы (метро бекеті)|Алмалы]] | 16 желтоқсан 2011 | −30 м | жоқ | [[Сурет:Станция Алмалы.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Абай (метро бекеті)|Абай]] | 16 желтоқсан 2011 | −78 м | Жетісу - жобадағы | [[Сурет:Станция Абай.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Байқоңыр (метро бекеті)|Байқоңыр]] | 16 желтоқсан 2011 | −20 м | жоқ | [[Сурет:Станция Байконур.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Мұхтар Әуезов атындағы театры (метро бекеті)|Мұхтар Әуезов атындағы театры]] | 16 желтоқсан 2011 | −30 м | Тұлпар - жобадағы | [[Сурет:ALA teatr Auezova Metro Tulpar.JPG|100px]] |- |- align="center" | [[Алатау (метро бекеті)|Алатау]] | 16 желтоқсан 2011 | | жоқ | [[Сурет:Станция Алатау.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Сайран (метро бекеті)|Сайран]] | 18 сәуір 2015 | | жоқ | |- |- align="center" | [[Мәскеу (метро бекеті, Алматы)|Мәскеу]] | 18 сәуір 2015 |−11 м | Молодёжная - жобадағы | |- |- align="center" | [[Сарыарқа (метро бекеті)|Сарыарқа]] | 30 мамыр 2022 | | жоқ | |- |- align="center" | [[Бауыржан Момышұлы (метро бекеті)|Бауыржан Момышұлы]] | 30 мамыр 2022 | | жоқ | |- |- |- align="center" | [[Қалқаман (метро бекеті)|Қалқаман]] | 2025 | | жоқ | |} [[Санат:Алматы метрополитені]] [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] h6yw2jwld4gk5jktrdweefqcbqnt5mg 3055872 3055871 2022-07-31T04:10:08Z Ұлы Тұран 120792 /* Желі және бекеттер */ wikitext text/x-wiki {{copyedit}} Құрылысы жүріп жатқан Алматы метрополитені желісі жүйесінің '''Алматы метрополитені бекеттерінің тізімі'''. Қаланың дамытудың бас жоспарына сәйкес, Алматы метрополитенінде 27 бекет соғу жоспарлануда. Оның 7-еуінің 2008 жылдан бастап құрылысы басталған. Құрылысы жүріп жатқан участек тоннелдерінің ұзындығы 8,56 км, ал метрополитеннің жалпы ұзындығын 45 км-ге дейін жеткізу жоспарлануда. == Желі және бекеттер == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" |- | style="background:#ff0000" colspan="6" align="center"| === [[Бірінші бағыт (Алматы)|Бірінші бағыт]] === |- ! style="background:#ff0000" width=150 | Бекеттің аты ! style="background:#ff0000" width=140 | Ашылу уақыты ! style="background:#ff0000" width=40 | Орналасу тереңдігі ! style="background:#ff0000" width=160 | Бұрынғы аттары ! style="background:#ff0000" width=100 | Бекеттің көрінісі ! style="background:#ff0000" width=100 rowspan=14 | {{Бірінші бағыт (Алматы)}} |- |- align="center" | [[Райымбек батыр (метро бекеті)|Райымбек]] | 16 желтоқсан 2011 | | Октябрьская | |- |- align="center" | [[Жібек жолы (метро бекеті)|Жібек Жолы]] | 16 желтоқсан 2011 | −30 м | Достық | |- |- align="center" | [[Алмалы (метро бекеті)|Алмалы]] | 16 желтоқсан 2011 | −30 м | жоқ | [[Сурет:Станция Алмалы.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Абай (метро бекеті)|Абай]] | 16 желтоқсан 2011 | −78 м | Жетісу | [[Сурет:Станция Абай.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Байқоңыр (метро бекеті)|Байқоңыр]] | 16 желтоқсан 2011 | −20 м | жоқ | [[Сурет:Станция Байконур.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Мұхтар Әуезов атындағы театры (метро бекеті)|Мұхтар Әуезов атындағы театры]] | 16 желтоқсан 2011 | −30 м | Тұлпар | [[Сурет:ALA teatr Auezova Metro Tulpar.JPG|100px]] |- |- align="center" | [[Алатау (метро бекеті)|Алатау]] | 16 желтоқсан 2011 | | жоқ | [[Сурет:Станция Алатау.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Сайран (метро бекеті)|Сайран]] | 18 сәуір 2015 |– 110, 3 м | жоқ | |- |- align="center" | [[Мәскеу (метро бекеті, Алматы)|Мәскеу]] | 18 сәуір 2015 |− 110, 3 м | Молодёжная | |- |- align="center" | [[Сарыарқа (метро бекеті)|Сарыарқа]] | 30 мамыр 2022 |−110 м | Ақсай | |- |- align="center" | [[Бауыржан Момышұлы (метро бекеті)|Бауыржан Момышұлы]] | 30 мамыр 2022 |−108 м | Алтын Бесік, Достық | |- |- |- align="center" | [[Қалқаман (метро бекеті)|Қалқаман]] | 2025 | | жоқ | |} [[Санат:Алматы метрополитені]] [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] 0ajufnvphk8z5tcg6fvpfw9tbzfqj00 3055874 3055872 2022-07-31T04:13:55Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{copyedit}} Құрылысы жүріп жатқан Алматы метрополитені желісі жүйесінің '''Алматы метрополитені бекеттерінің тізімі'''. Қаланың дамытудың бас жоспарына сәйкес, Алматы метрополитенінде 27 бекет соғу жоспарлануда. Оның 7-еуінің 2008 жылдан бастап құрылысы басталған. Құрылысы жүріп жатқан участек тоннелдерінің ұзындығы 8,56 км, ал метрополитеннің жалпы ұзындығын 45 км-ге дейін жеткізу жоспарлануда. == Желі және бекеттер == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" |- | style="background:#ff0000" colspan="6" align="center"| === [[Бірінші бағыт (Алматы)|Бірінші бағыт]] === |- ! style="background:#ff0000" width=150 | Бекеттің аты ! style="background:#ff0000" width=140 | Ашылу уақыты ! style="background:#ff0000" width=40 | Орналасу тереңдігі ! style="background:#ff0000" width=160 | Бұрынғы аттары ! style="background:#ff0000" width=100 | Бекеттің көрінісі ! style="background:#ff0000" width=100 rowspan=14 | {{Бірінші бағыт (Алматы)}} |- |- align="center" | [[Райымбек батыр (метро бекеті)|Райымбек батыр]] | 16 желтоқсан 2011 | | Октябрьская | |- |- align="center" | [[Жібек жолы (метро бекеті)|Жібек жолы]] | 16 желтоқсан 2011 | − 30 м | Достық | |- |- align="center" | [[Алмалы (метро бекеті)|Алмалы]] | 16 желтоқсан 2011 | − 30 м | жоқ | [[Сурет:Станция Алмалы.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Абай (метро бекеті)|Абай]] | 16 желтоқсан 2011 | − 78 м | Жетісу | [[Сурет:Станция Абай.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Байқоңыр (метро бекеті)|Байқоңыр]] | 16 желтоқсан 2011 | − 20 м | жоқ | [[Сурет:Станция Байконур.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Мұхтар Әуезов атындағы театры (метро бекеті)|Мұхтар Әуезов атындағы театры]] | 16 желтоқсан 2011 | − 30 м | Тұлпар | [[Сурет:ALA teatr Auezova Metro Tulpar.JPG|100px]] |- |- align="center" | [[Алатау (метро бекеті)|Алатау]] | 16 желтоқсан 2011 | | жоқ | [[Сурет:Станция Алатау.jpg|100px]] |- align="center" | [[Сайран (метро бекеті)|Сайран]] | 18 сәуір 2015 |– 110, 3 м | жоқ | |- align="center" | [[Мәскеу (метро бекеті, Алматы)|Мәскеу]] | 18 сәуір 2015 |− 110, 3 м | Молодёжная | |- align="center" | [[Сарыарқа (метро бекеті)|Сарыарқа]] | 30 мамыр 2022 |− 110 м | Ақсай | |- align="center" | [[Бауыржан Момышұлы (метро бекеті)|Бауыржан Момышұлы]] | 30 мамыр 2022 |− 108 м | Алтын Бесік, Достық | |- align="center" | [[Қалқаман (метро бекеті)|Қалқаман]] | 2025 | | жоқ | |} [[Санат:Алматы метрополитені]] [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] ndcfmwdsmviowq5gmccjmxd25p3nyu7 3055875 3055874 2022-07-31T04:22:29Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{copyedit}} Құрылысы жүріп жатқан Алматы метрополитені желісі жүйесінің '''Алматы метрополитені бекеттерінің тізімі'''. Қаланың дамытудың бас жоспарына сәйкес, Алматы метрополитенінде 27 бекет соғу жоспарлануда. Оның 7-еуінің 2008 жылдан бастап құрылысы басталған. Құрылысы жүріп жатқан участек тоннелдерінің ұзындығы 8,56 км, ал метрополитеннің жалпы ұзындығын 45 км-ге дейін жеткізу жоспарлануда. == Желі және бекеттер == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" |- | style="background:#ff0000" colspan="6" align="center"| === [[Бірінші бағыт (Алматы)|Бірінші бағыт]] === |- ! style="background:#ff0000" width=150 | Бекеттің аты ! style="background:#ff0000" width=140 | Ашылу уақыты ! style="background:#ff0000" width=40 | Орналасу тереңдігі ! style="background:#ff0000" width=160 | Бұрынғы аттары ! style="background:#ff0000" width=100 | Бекеттің көрінісі ! style="background:#ff0000" width=100 rowspan=14 | {{Бірінші бағыт (Алматы)}} |- |- align="center" | [[Райымбек батыр (метро бекеті)|Райымбек батыр]] | 16 желтоқсан 2011 | | Октябрьская | |- |- align="center" | [[Жібек жолы (метро бекеті)|Жібек жолы]] | 16 желтоқсан 2011 | − 30 м | Достық | |- |- align="center" | [[Алмалы (метро бекеті)|Алмалы]] | 16 желтоқсан 2011 | − 30 м | жоқ | [[Сурет:Станция Алмалы.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Абай (метро бекеті)|Абай]] | 16 желтоқсан 2011 | − 78 м | Жетісу | [[Сурет:Станция Абай.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Байқоңыр (метро бекеті)|Байқоңыр]] | 16 желтоқсан 2011 | − 20 м | жоқ | [[Сурет:Станция Байконур.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Мұхтар Әуезов атындағы театры (метро бекеті)|Мұхтар Әуезов атындағы театры]] | 16 желтоқсан 2011 | − 30 м | Тұлпар | [[Сурет:ALA teatr Auezova Metro Tulpar.JPG|100px]] |- |- align="center" | [[Алатау (метро бекеті)|Алатау]] | 16 желтоқсан 2011 | | жоқ | [[Сурет:Станция Алатау.jpg|100px]] |- align="center" | [[Сайран (метро бекеті)|Сайран]] | 18 сәуір 2015 |– 110, 3 м | жоқ | |- align="center" | [[Мәскеу (метро бекеті, Алматы)|Мәскеу]] | 18 сәуір 2015 |− 110, 3 м | Молодёжная | |- align="center" | [[Сарыарқа (метро бекеті)|Сарыарқа]] | 30 мамыр 2022 |− 110 м | Ақсай | |- align="center" | [[Бауыржан Момышұлы (метро бекеті)|Бауыржан Момышұлы]] | 30 мамыр 2022 |− 108 м | Алтын Бесік, Достық | |- align="center" | [[Қалқаман (метро бекеті)|Қалқаман]] | 2025 | | жоқ | |- |[[Автовокзал (метро бекеті)|Автовокзал]] |2025 | |жоқ | |} [[Санат:Алматы метрополитені]] [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] pqq87yphxeosihx8bl3ly6trh8dutas 3055876 3055875 2022-07-31T04:24:11Z Ұлы Тұран 120792 /* Бірінші бағыт */ wikitext text/x-wiki {{copyedit}} Құрылысы жүріп жатқан Алматы метрополитені желісі жүйесінің '''Алматы метрополитені бекеттерінің тізімі'''. Қаланың дамытудың бас жоспарына сәйкес, Алматы метрополитенінде 27 бекет соғу жоспарлануда. Оның 7-еуінің 2008 жылдан бастап құрылысы басталған. Құрылысы жүріп жатқан участек тоннелдерінің ұзындығы 8,56 км, ал метрополитеннің жалпы ұзындығын 45 км-ге дейін жеткізу жоспарлануда. == Желі және бекеттер == {| border="1" cellpadding="4" cellspacing="0" |- | style="background:#ff0000" colspan="6" align="center"| === [[Бірінші бағыт (Алматы)|Бірінші бағыт]] === |- ! style="background:#ff0000" width=150 | Бекеттің аты ! style="background:#ff0000" width=140 | Ашылу уақыты ! style="background:#ff0000" width=40 | Орналасу тереңдігі ! style="background:#ff0000" width=160 | Бұрынғы аттары ! style="background:#ff0000" width=100 | Бекеттің көрінісі ! style="background:#ff0000" width=100 rowspan=14 | {{Бірінші бағыт (Алматы)}} |- |- align="center" | [[Райымбек батыр (метро бекеті)|Райымбек батыр]] | 16 желтоқсан 2011 | | Октябрьская | |- |- align="center" | [[Жібек жолы (метро бекеті)|Жібек жолы]] | 16 желтоқсан 2011 | − 30 м | Достық | |- |- align="center" | [[Алмалы (метро бекеті)|Алмалы]] | 16 желтоқсан 2011 | − 30 м | жоқ | [[Сурет:Станция Алмалы.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Абай (метро бекеті)|Абай]] | 16 желтоқсан 2011 | − 78 м | Жетісу | [[Сурет:Станция Абай.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Байқоңыр (метро бекеті)|Байқоңыр]] | 16 желтоқсан 2011 | − 20 м | жоқ | [[Сурет:Станция Байконур.jpg|100px]] |- |- align="center" | [[Мұхтар Әуезов атындағы театры (метро бекеті)|Мұхтар Әуезов атындағы театры]] | 16 желтоқсан 2011 | − 30 м | Тұлпар | [[Сурет:ALA teatr Auezova Metro Tulpar.JPG|100px]] |- |- align="center" | [[Алатау (метро бекеті)|Алатау]] | 16 желтоқсан 2011 | | жоқ | [[Сурет:Станция Алатау.jpg|100px]] |- align="center" | [[Сайран (метро бекеті)|Сайран]] | 18 сәуір 2015 |– 110, 3 м | жоқ | |- align="center" | [[Мәскеу (метро бекеті, Алматы)|Мәскеу]] | 18 сәуір 2015 |− 110, 3 м | Молодёжная | |- align="center" | [[Сарыарқа (метро бекеті)|Сарыарқа]] | 30 мамыр 2022 |− 110 м | Ақсай | |- align="center" | [[Бауыржан Момышұлы (метро бекеті)|Бауыржан Момышұлы]] | 30 мамыр 2022 |− 108 м | Алтын Бесік, Достық | |- align="center" | [[Қалқаман (метро бекеті)|Қалқаман]] | 2025 | | жоқ | |- align="center" | [[Автовокзал (метро бекеті)|Автовокзал]] | 2025 | | жоқ | |} [[Санат:Алматы метрополитені]] [[Санат:Қазақстан бойынша тізімдер]] sxp594sxzfqyysslpa5cjpsqr4fz639 0 17207 3055949 2971636 2022-07-31T10:23:00Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Тегеран |шынайы атауы = {{lang-fa|تهران}} |сурет = Ports Park in Tehran.jpg |жағдайы = Астана |ел = Иран |елтаңба = شعار مدينة طهران.png |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = 150 |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 35|lat_min = 42|lat_sec = |lon_dir = E|lon_deg = 51|lon_min = 25|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = 330 |аймақ картасының өлшемi = 330 |аудан картасының өлшемi = 330 |аймақ түрі = Остан |аймағы = Тегеран |кестедегі аймақ = Тегеран (остан){{!}}Тегеран |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = 22 муниципалды округ |басшының түрi = Мэр<br />Төраға |басшысы = Пируз Ханачи<br />Мохсен Хашеми Рафсанджани |құрылған уақыты = [[20 наурыз]] [[1794 жыл]] |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 707 (1500)<ref>{{cite web |url=http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=2213 |title=Тегеран әкімдігі |accessdate=2008-08-04 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081013091932/http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=2213 |archivedate=2008-10-13 |deadlink=yes }}</ref> |биiктiктiң түрi = Абсолют биіктік |орталығының биiктігі = 1200 |климаты = |ресми тілі = парсы |тұрғыны = 8 846 782<ref>[https://web.archive.org/web/20100123182252/http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=pnan World Gazetteer: World - largest cities (per geographical entity)]</ref> |санақ жылы = 2012 |тығыздығы = 10 000 |шоғырлануы = 13 422 366 ([[Үлкен Тегеран]])<ref>{{cite web |url=http://www.sci.org.ir/portal/faces/public/sci_en |title=Архивтағы көшірме|accessdate=2008-06-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070630060301/http://www.sci.org.ir/portal/faces/public/sci_en |archivedate=2007-06-30 }}</ref> |ұлттық құрамы = [[парсылар]], <br /> әзірбайжандар, <br /> мазендерандар, <br />күрдтер, <br />[[арабтар]], <br />[[армяндар]] |конфессионалдық құрамы = [[мұсылман]]дар (96%), <br /> [[Христиандық|христиандар]], <br /> [[баһаи]]лар, <br /> [[Яһудилік|иудеилер]], <br /> [[Заратуштрашылдық]]тар |этнохороним = ''Техрани'' (жеке түрі), <br /> ''техраниан'' (көпше түрі) |уақыт белдеуі = +3.30 |DST = 1 |телефон коды = +98 21 |пошта индексі = |пошта индекстері = 13ххх-15ххх |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = Tehran |сайты = http://www.tehran.ir/ |сайт тілі = fa |сайт тілі = en }} '''Тегеран''' ({{lang-fa|تهران}}&nbsp;— {{IPA|[tʰehˈɾɒ:n]}}, ауызша. {{IPA|[tʰehˈɾu:n]}}) — [[Иран]] елінің астанасы, [[Азия]]дағы ең үлкен қалалардың бірі.<ref>[http://worldgeo.ru/lists/?id=6&loc=asia Крупнейшие города Азии]</ref> Қала маңайы (Үлкен Тегеран) тұрғындарын қосқанда Тегеран тұрғындарының саны ресми мәлімет бойынша 13 миллион, бейресми деректерде 16 миллион деп көрсетіледі.<ref>[http://bigpicture.ru/?p=12267 Современный Тегеран] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121026091604/http://bigpicture.ru/?p=12267 |date=2012-10-26 }}</ref>. Әлем бойынша 21-орында.<ref>[[:ru:Список городов мира по численности населения|Список городов мира по численности населения]]</ref> Тегеран останының астанасы, мемлекеттің саяси, экономикалық, транспорттық, сауда-қаржы және [[мәдениет]] орталығы. Тегеран Иранның солтүстігіндегі [[Эльбурс]] тауының етегінде, [[Каспий]] теңізінің оңтүстік жағалауынынан 90 км қашықтықта орналасқан. Қала батыстан шығысқа қарай тау жотасы бойымен 40-50 километрге созылады. Тегеранның солтүстік ауданы (Шәмиран) теңiз деңгейiнен 2000 метр биіктікте, ал оңтүстік қала маңайы (Рей, Сұлтанабат) Кавир тасты [[шөл]]іне жақын. Тегеран Иранның автомобиль, электроника, әскери қару-жарақ, [[жеңіл өнеркәсіп]], [[қант]], [[цемент]] және [[химия]] салаларының орталығы саналады.<ref>[http://www.iran.ru/rus/neft.php Iran news] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121018195956/http://www.iran.ru/rus/neft.php |date=2012-10-18 }}</ref>. Сонымен қатар қала [[жиһаз]] және [[кілем]]імен де танымал. XX ғасырда елдің басқа аймақтарынан Тегеран қаласына жаппай көшу үрдісі орын алған. Жергілікті тұрғындар парсылар болғандықтан, Тегеран халқының 98%-ы [[парсы тілі]]нде, қалған 2%-ы [[араб тілі]], [[әзірбайжан тілі]], [[армян тілі]], [[күрд тілі]]нде сөйлейді. == Этимологиясы == «Тегеран» ({{lang-fa|تهران}}) атауының шығу төркінінің бірнеше [[теория]]сы бар. Қаланың ресми сайтында атау «түп» (<big>ته</big>&nbsp;— ''тех'') және ескірген «баурай» (<big>ران</big>&nbsp;— ''ран'') сөздерінен шығады деп көрсетілген. Осылайша «Тегеран» تهران сөзін - ''техран'' - «көлбеудің табаны», яғни Тегеран&nbsp; - көлбеудің табанындағы қала деген тұсініктемені береді. Тегеран Тошал тауының оңтүстік табанында орналасқандықтан, бұл теория сенімді болып табылады.{{-1|<ref name="tehran-537">[http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=537&language=en-US تاريخچه تهران]</ref>}} Басқа теория бойынша «Тегеран» өз атын Иран астанасының жанында орналасқан парфяндық Тиран қаласынан алады. Ал «Тиран» атауы «Тирдің жерi» ([[Зороастризм|зороастрлік]] мифология бойынша жауын құдайы) дегенді білдіреді. Тиранның жанында Мәһран қаласы орналасқан — «Мәһра жері» (су құдайы), қазір Тегеранның шетіндегі шағын аудан. Бұрын бұл екі қала Рей құрамына кіретін, қазір ол да Тегеран маңайындағы қала.{{-1|<ref name="tehran-537"/><ref>[http://www.bbc.co.uk/persian/iran/story/2007/06/070629_oh_tehran_city.shtml تهران چگونه پایتخت شد؟]</ref>}} Үшінші теория бойынша «Тегеран» «жылы жер» деген, ал қаланың солтүстігіндегі Шәмиран ауданы, керісінше, «суық жер» деген ұғымды білдіреді. {{-1|<ref>Ahmad Kasravi, ''Kārvand-e Kasravi'', ed. Yahyā Dokā, Téhéran, 1973. pp. 273-83.</ref>}} == Тарихы == === Ежелгі Тегеран === [[Сурет:Khalvat-e-Karim Khani.jpg|left|thumb|250px|«[[Кәрім-хан]] түкпірі» («Халват-е Кәрім-хан» [[Голестан сарайы]], 1759&nbsp;г.]] [[Қазба|Қазба жұмыстары]] қазіргі Тегеран жерінде алғашқы қоныстардың б.з.б. 6-мыңжылдықта болғанын көрсетеді. Тұрғындар елдің оңтүстігіндегі сор шөлдерден қашып, Эльбурс тау бөктеріне келіп қоныстанған. Алғашында қала Иранның ең ежелгі қалаларының бірі - Реяның солтүстік-батысынан бірнеше километр қашықтықта орналасқан [[ауыл]] болған. Сол кездегі Тегеранның басты экономикасын [[ауыл шаруашылығы]] құрады, атап айтқанда [[жеміс-жидек өсіру]] кең етек алған. Тегеранның саяси орталық ретінде биіктеуі 1228 жылы [[моңғолдар]]дың Рейді қиратуымен байланысты. Ойрандалған қаланың тұрғындары [[Шыңғысхан]] тиіспеген Тегеран қаласына беттейді. Өзінің 1275 жылғы [[жазба]]ларында, Мұхаммат Зақария Қазбеней Тегеранды «маңызды саудалық қала» деп сипаттайды. Бұл кезде Тегеран әскерилер басқарған 12 ауданға бөлінген (''махала''). XIII ғасырда қалалық құрылысты, көбінесе, саздан жасалған немесе таулы жыныстың ішінен ойылған үйлер құрады. Қоныстың осындай түрлері Ирактың солтүстік аймақтарында да кездеседі. Хамдолла Мұстафи жазбаларында 1340 жылы Тегеран жергілікті Ильханид моңғол уәләйатындағы ең ірі қала [[Варамин]]ның төрт ауданының бірі болып сипатталады. Бұл ретте қайта құрылған Рей іс жүзінде Тегеран әкімшілігінің қоластына өтеді.{{-1|<ref>Hamd-Allah Mostawfi, «Nozhat al-qolub, éd. et tr. Le Strange», стр.&nbsp;53—60</ref>}} Тегеранға келген алғаш еуропалық 1404 жылдың шілдесінде [[Самарқан]]ға сапар шеккен испан [[жиһангез]]і Руй Гонсалес де Клавихо деп көрсетіледі. Ол оны үлкен қара ретінде сипаттап, сол жағында Тимуридтер [[резиденция]]сы орналасқанын, ал Рейдің қаңыраған қонысқа айналғанын атап өтеді. XV ғасыр басындағы Тегеран жоспарын [[Имамзада]] жерлеу ғибадатханаларының белігілі принциппен орналасуынан қайта құру мүмкін болды. Мысалы, Сейіт Ысмайыл Имамзадасы (Тегерандағы архитектураның ең ежелгi ескерткiшi) сол кезде қаланың оң шегінде орналасқан. Тегеранның солтүстік-батыс шеті қазіргі [[Голестан]] сарайы ауданында орналасқан. XV ғасырдан бастап, салқын ауа мен су қайнарларын іздеуден қала белсенді түрде солтүстікке қарай өсе бастайды, Тошал жотасында алғаш қалалық махаллалар пайда болады. 1553-1554 жылдар аралығында Сефевидтер әулетінің екінші билеушісі [[шах]] Тақмасап I Тегеранда Тегеран базарын және [[Зеңбірек|зеңбiрегі]] бар 114 [[Зеңбірек|мұнара]] салады ([[Құран]]дағы [[сүре]]лер саны бойынша). Сефевидтер Тегеранды өздерінің басты бекінісі ретінде таңдады. Себебі, бір жағынан, Реяда әулетін негізін салушы Сейеда Хамзаның қабыры орналасқан, ал екінші жағынан Тегеран сол кезде [[Шииттер|шиит]] босқындарының дәстүрлі баспанасы болып үлгереді (Сефевидтер Ирандағы алғашқы шиит әулеті). Оның алдында [[Шииттер|Табриз]] қаласы [[Шииттер|Осман империясы]] тарапынан басып алу қатеріне ұшыраған соң, Тақмасап астананы Табризден Газвинге ауыстырады (Тегеранның батысынан 150 км). Егер Газвин қатерге ұшыраса, Тақмасап Тегеранды өзінің резиденциясы ретінде қарастырады. Еуропалық саяхатшылар сипаттауы бойынша қарапайым қала үшін қала қабырғасы тым қалың болған. Тегеран тұрғындары саны 20 мың адамнан аспаса да, қабырға ұзындығы 8 км-ді құрап, 4,5 шаршы км аумақты алған. ''Chahar baq'' («4 бақша») атты Тегерандағы тұрақты резиденцияны Аббас II салады. Сүлеймен I бұйрығы бойынша қалада сарай салынады (''Дибанхана''). Осы аймақта 1227 жылы ауғандықтардың Иранға басқыншылығы басталар алдында, Сефевидтердің соңғы шахы осман [[сұлтан]]ы Ахмет III-ті қонақ күтеді. Нағыз қызу құрылыс Тегеранда XVIII ғасырда басталады. Сефевидтер орнына келген Зен [[Әкімшілік|әкімшілері]], қаланың әкімшілік бөлігін қарқынды түрде сала бастайды. Кәрім Хан Тегеранда сарай, гарем және мемлекеттік мекемелерге резиденция салуға бұйрық береді. Ол Тегеранға астана атағын беруге көздегенімен, алайда астаналық міндеттер [[Шираз]]ға беріледі ([[Персия]] көне астанасы). Кәрім Хан қайтыс болысымен Тегеран үшін Зендерге адал Ғафур Хан және Мұхамет Хан Қажар араларында тартыс басталады. 1786 жылдың 12 наурызында Мұхамет Хан Тегеранға кіріп астананы толығымен сол жерге көшіреді. Бұл шешімге Тегеранның [[сауда]] жолдары ортасында орналасуы және солтүстік уәләйаттарға [[Ресей империясы|Ресей Империясы]] тарапынан төнген қауіп әсер етеді. === Иран астанасы === [[Сурет:Teheran conference-1943.jpg|thumb|250px|[[Тегеран конференциясы]], [[1943 жыл]]]] Мұхамета Қажардың немере інісі Фатақ Әли-шах Тегеран құрылысына айрықша салмақты үлес қосты. Атап айтар болсақ, оның билеу кезеңінде Тегеранда [[Мәрмәр сарайы]] және [[Шах мешіті]] салынады. 1830 жылы Тегеран [[Тұрғын халық есебі|тұрғындар]] саны 150 мың адамға жетеді. Мұхамет Қажар кезінде Тегеран қала қабырғалары шегінен шығып, қаланың солтүстігінен салтанатты сарайлар салынады. Фатақ Әли-шах кезінде, 1829 жылдың 11 ақпанында, [[Тебриз]]ден орыс елшілігін таныстыруға келген [[Александр Грибоедов]] бастаған топ талқанданып, топ басшы Грибоедов сол шайқаста қаза табады. Тегеран тарихындағы ең масштабты қайта құру жұмыстары 1870 жылы Насреддин-шах билігі кезінде басталды. Ол қаладағы барлық бекініс ғимараттарын жаруға бұйрық беріп, олардың орнына жаңа қала-махаллалар пайда болады. Ескі қабырға жойылып, орнына ұзындығы 19 км дұрыс емес сегіз бұрыш пішінді қабырға тұрғызылады. 12 бай өңделген қала [[қақпа]]лары тұрған жерде, қазір қалаға беттейтін басты [[желі]]лер орналасқан. Одан басқа Насреддин-шах кезінде көптеген ғимараттарға реконструкциялық жұмыстар жүргізіліп, сумен жабдықтайтын орталықтандырылған жүйе құрылады. Оның билігінің соңғы жылдарында (1897) қала тұрғындары саны 250 мың адамнан асып, олардың көбісі қала қабырғалары сыртында өмір сүрді. [[Сурет:1979 Iranian Revolution.jpg|thumb|250px|Ирандағы Ислам революциясы, 1979 жыл]] 1925 жылы Иран тағына Риза Пақлауи отырады және 1930 жылдары қала тағы да бір жаңартуды басынан кешіреді. Риза Пақлауи бұйрығы бойынша «Насреддин қабырғалары» жойылып, ал олардың орнына кең даңғылдар салынады. Мемлекеттік және [[коммерциялық мекеме]]лерге жаңа ғимараттар салу үшін [[шах]] көптеген шетел [[сәулетші]]лерін шақырады. Солардың арасында орыс сәулетшілері де болды: Николай Марков ( «Эльбурс» мектебі), Владислав Городецкий ([[темір жол вокзалы]]) және басқалар.{{-1|<ref name="Mina Marefat">Mina Marefat, «The protagonists who shaped modern Tehran»</ref>}} [[Реконструкция]] кейін Тегеран аумағы 46 шаршы км-ді құрап, [[Фетх-Али Шах]] кезіндегі Тегеранмен салыстырғанда айтарлықтай үлкейді. 1943 жылы Тегеранда [[Гитлерге қарсы одақ|Гитлерге қарсы коалицияның]] [[Тегеран конференциясы|үш одақты державаларының үкiмет басшыларының халықаралық конференциясы өтіп]] - [[КСРО]], [[АҚШ]], [[Ұлыбритания]] [[екінші майдан]]ның ашылу мерзімін шамалап белгілейді. "Тегеран-43" кеңес [[көркем фильм]]інде Рузвельтті (АҚШ президенті) өлтіруге жіберген неміс [[Тыңшы, шпион|тыңшылар]] тобы туралы қарама-қайшы оқиға баяндалады. Конференцияда Иранның тәуелсiздiк және аймақтық бүтiндiгiнiң кепiлдiгi жарияланады. Соғыстан кейін Тегеран тұрғындары саны 1 миллион адамға жетеді. Соңғы шах Мұхамет Пақлауи кезінде ескі қаланың көптеген ежелгі құрылыстары жойылды. Шахтың пайымдауынша, қазiргi Тегеранда оларға орын болған жоқ. Бірегей бекініс ғимараттарының және сарай орындарында қазір көп қабатты үйлер немесе кең автодаңғылдар орналасқан. Тұрғын үй құрылыс ошағы басталысымен, Тегеран өзінің "ежелгі" ажарын мүлде жоғалтады. Шах жанұясымен қаланың солтүстігіне, [[Ниаваран]]ға көшеді. [[Сурет:Ex embassy US tehran.jpg|thumb|250px|Бұрынғы [[АҚШ]] елшілігінің алдындағы плакат. Астындаға көкшіл мәтін: ''Марг бар Америко''&nbsp;— «Америкаға өлiм»]] 1969 жылы Шемиран Тегеран құрамына еніп, қаланың солтүстікке қарай өрістету жұмыстары тоқтайды. Жаңа қала құрылыс доктринасы бойынша, қала батыс және шығасқа қарай кеңейтіле бастайды. Қала құрылысы Кережге қисындастыра жақындайды. Қаланың батысы мен оңтүстігінде өнеркәсiптiк аудандар салынады. Батыстаға энергетикалық дағдарысты алып келген 1970 жылдардағы [[мұнай]] бағасының күрт өсуі және қаланың ары ғарай қарқындауына жаңа талпыныс береді. Шах мұнай [[экспорт]]ынан келген жоғарғы табысты жаңа аудан салуға жұмсауға оқталды, ол аудан Пақлауи билігінін символына айналуға тиіс болған. «Шахистан» жобасы 1976 жылы дайын болып, бірақ қаражат таусылуымен іс жүзінде жүзеге аспады. 1978 жылдың 8 қыркүйегінде, Тегеранда және бүкіл Иранда шах үкіметі қарсыластарының демонстрациялары басталып, кейіннен жаппай наразылыққа ұлғасады. Осындай алғаш ауқымды наразылық қыркүйекте орын алып, полиция күшімен таратылады. Осы мезгілден бастап, жаппай ереуiлдер әсерінен Тегеран экономикасы "тоқтап қалады". Анығында, 1979 жылдың 16 қаңтарында шах шерушілерге қарсы тұра алмай, Ираннан қашуға мәжбүр болады, ал 1 ақпанда миллион тегерандықтар қуғынға ұшыраған [[имам]] [[Рухолла Хомейни]]ді (15 жыл бұрын қаладан қуылған) қарсы алады. Қалада хомейниліктер мен олардың қарсыластары арасында ұрыс-керіс басталады. 9 ақпанда, Мәһрабат [[әуежай]]ындағы техниктер жанжалы көшелердегі жойқын қақтығыстарға ұласады, қақтығыстар нәтижесінде екі күн ішінде Хомейни жақтаушылары бүкіл әкімшілік мекемелерді, күш беретiн мекемелер және [[полиция]] бөлiмшелерiн жаулап алады. Иранда 11 ақпан Революция Жеңіс күні ретінде тойланады. 1979 жылдың 4 қарашасында жауынгер жөнге салынған [[студент]]тер тобы америкалық елшілікті басып алып, елшілік жұмысшалыры тұтқында 444 күн өткізеді. Иран-ирак соғысы барысында, Тегеран 1985 жылдың мамырынан бастап ирак ракеталары Р-11 оғы астында қалды, бұл қарапайым халық арасында қомақты құрбандарға және түбегейлi қиратуларға алып келеді. Соғыс соңында, 1988 жылдың көктемінде, атқылау максимумге жетіп, 6 апта ішінде қалаға 190 [[ракета]] [[снаряд]]тары түседі. Oқ жаудыру Бағдат аумағына да жүргізіледі, бірақ атқылау қарқыны анағұрлым кем. Тегеранға батыс уәләйаттарынан босқындар қоныс аудару үрдісі орын алып, ал тегерандықтардың 30 % Иран солтүстігіне қашады.{{-1|<ref>[http://www.iranchamber.com/history/iran_iraq_war/iran_iraq_war3.php Iran Chamber Society: History of Iran: Iran-Iraq War 1980—1988]</ref>}} Соған қоса Тегеранға көрші Ауғанстаннан да босқындар көшеді ([[Ауған соғысы]] әсерінен). 1986 жылы Үлкен Тегеран қалалық [[Әкімшілік|әкімшілігі]] құрылып, ол қаланың 500 мың шаршы километрге жуық аумақты алады. Тегеран 22 қалалық ауданға бөлінді. 1990 жылдардан бастап, Тегеранның территориялық кеңейту жұмыстары іс жүзінде тоқтатылады. 2001 жылы Тегеранда [[метрополитен]] іске қосылды. 2007 жылы Милад мұнарасының құрылысы аяқталып, ол әлемдегі 4-ші ең биік және Ирандағы ең биік [[мұнара]] болады.2007 жылдың 27 маусымында, жеке тұлғаларға [[бензин]] сатып алу үшін квота енгізілу туралы [[ақпарат]] шығысымен, қалада жаппай тәртіпсіздік орын алады. Наразы [[автоәуесқойлар]] 12 [[бензин колонкасы]]н өртеп жібереді.{{-1|<ref>[http://www.1tv.ru/owa/win/ort6_main.main?p_news_title_id=104979&p_news_razdel_id=9 Возмущённые граждане сожгли несколько заправок]</ref>}} == Тұрғындары== [[Сурет:Elahiyeh.jpg|thumb|200px|Тегеран солтүстігіндегі [[Илақия]] тұрғын ауданы]] XVIII ғасырдың соныңда Тегеран Иран астанасы аталғанда, қала тұрғындары саны 100 мың адам ғана болатын. XX ғасыр бойы Тегеран тұрғындар саны қарқынды өсіп тұрды. 1956 жылы үкімет қала ішіндегі құрылыс салуды шектеу туралы бірнеше шаралар қабылдап және жанұя саясатына бірнеше өзгертулер еңгізді. 1976 жылы тұрғындар өсімі - 4%, ал 2000 жылы 1.1 % құрады. Қазіргі кезде қала шегінде 8,7 млн жуық тұрғындар тұрады,<ref>[https://web.archive.org/web/20100123182252/http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&srt=npan&col=abcdefghinoq&msz=1500&pt=c&va=&srt=pnan World Gazetteer: World - largest cities (per geographical entity)]</ref> ал қала маңаындағы қалашықтарды есептегенде 13 миллион адам, жақын жатқан [[серік]] қалалармен - 15 миллионнан астам. Қала тұрғындарының 60% сырттан келушіліер болғандықтан, осындай күрт өсу байқалады.{{-1|<ref name="tehran-12511">[http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=12511 Tehran, Political situation]</ref>}} Тегерандағы [[маятник]]тi [[миграция]] күніне 1,5-2 миллион адам құрайды, олар көбінесе [[Кереж]]ден келішулер.{{-1|<ref>[http://www.fao.org/docrep/005/x3994f/X3994F08.htm La Foresterie Urbaine Et Periurbaine]</ref>}} {| border="0" align="center" rules="all" cellpadding="3" style="border: 1px solid #999; text-align: center; background-color:#FFFFFF; margin-left: auto; margin-right: auto" |+ '''Тегеран [[демография]]лық тарихы''' |----- | ! [[1891]] ! [[1922]] ! [[1932]] ! [[1956]] ! [[1966]] ! [[1980]] ! [[1986]] ! [[1991]] |----- ! style="text-align: left" | Тұрғындар | {{formatnum:160000}} | {{formatnum:210000}} | {{formatnum:249504}} | {{formatnum:1512082}} | {{formatnum:2719730}} | {{formatnum:5361335}} | {{formatnum:6042584}} | {{formatnum:6475527}} |----- ! style="text-align: left" | Тығыздық (адам/км²) | {{formatnum:6540}} | {{formatnum:8590}} | {{formatnum:10200}} | {{formatnum:15120}} | {{formatnum:9610}} | {{formatnum:9600}} | {{formatnum:8430}} | {{formatnum:8990}} |----- ! style="text-align: left" | Жылдық өсім, % | 3 | | 4 | 4,6 | 5,9 | 5,8 | 4,1 | |----- ! style="text-align: left" | Мигранттар өсімі | | | {{formatnum:3800}} | {{formatnum:1700}} | {{formatnum:24900}} | {{formatnum:25900}} | {{formatnum:47500}} | {{formatnum:35000}} |- |Colspan=9|<small>Дерек: Atlas de Téhéran et Mansour Ohadi</small> |} === Тілдер === [[Сурет:Holly Serkis (tehran).jpg|thumb|275px|Киелі [[Серкес]] Шіркеуі, Армян апостолдық шiркеуi]] Тегеран әлемдегі ең орасан зор парсытілдік қала болып табылады. Қаланың тұрғындары [[Этникалық топ|этникалық]] тұрғыдан қарағанда соншалық алуан түрлі, әр қилы тілдер мен диалекттердің араласуы, [[парсы тілі]]нің тегеран диалектінің пайда болуына әкеліп соқты. Кейіннен Иранға стандартты диалект болып кетті. Атап өткенде, тегеран ауыз-екі диалектінің кейбір ережелерін (мысалы, ұзақ /а/-ның /u/-ға ауысуы ) басқа ирандықтар белсене үлгi алған. Тегеран тұрғындарының үлкен бөлігі исфахан, йезд, шираз, еврей-тәжік диалекттерінде және дари тілінде сөйлей алады. XIX ғасырға дейін, қала тұрғындарының көпшілігн мазандарандықтар құраған, қазір олар қаланың солтүстігінде тығыз тұрып жатыр.{{-1|<ref name="tehran-12511"/>}} Таралу бойынша екінші тіл - әзірбайжан тілі.{{-1|<ref>[http://looklex.com/e.o/teheran.htm Teheran&nbsp;— LookLex Encyclopaedia]</ref>}} Сонымен, [[күрттер]], [[мазандарандар]], [[гиляндер]], [[ұлырлар]], [[белужилер]], [[түрікмендер]], [[арабтар]], [[армяндар]], [[асырлықтар]] [[қауым]]дары бар.{{-1|<ref>[http://p2.www.britannica.com/oscar/print?articleId=277286&fullArticle=true&tocId=225449 All about Oscar]</ref>}} === Діні=== Тегеран тұрғындардың басым көпшiлiгi - мұсылман-шиіттер, олар халықтың 96 %-ын құрайды. Бақайлар халықтың 2,8 %-ын құрайды, бұл шамамен 200 мың адам. Тегеранда [[Христиандық|христиандар]] да бар, оларға, Армян апостолдық шiркеуi, Орыс православиелiк шiркеуi, Асырлық шiркеулерінің [[шәкірт]]тері жатады {{-1|<ref name="cp">Eliz Sanasarian: ''Religious Minorities in Iran.'' Cambridge University Press, Cambridge 2000, ISBN 0-521-77073-4</ref>}} . Олардың саны 1979 жылғы Ислам Революциясынан кейін күрт төмендеп кетті. Тегеранда Армян апостолдық шiркеуi қауымының құрамы 120 мың адамнан тұрады. Қалада 42 армян шіркеуінің приходтары және көптеген армян мәдени орталықтары, мектептер, кітапханалар, спорт комплекстері бар. 10 мыңға жуық адам асырлық шiркеуге жатады, тағы 5 мың халдай католиктері бар, олар шығыс-сүрейлік рәсімдерді ұстанады. Қалада гүржі ортодокс қауымы, орыс православтық қауымы және бірнеше [[Інжіл|iнжiлдiк]] қауымдар бар.{{-1|<ref name="cp"/>}} [[Иудаизм|Еврей қауымына]] 16-18 мың адам кіреді. Тегеранда 18 [[синагога]] бар. Қауым қарамағында көптеген мектептер мен кітапханалар бар.{{-1|<ref name="cp"/>}} [[Зороастризм|Зороастрийлік қауымға]] 10 мың адам кіреді. [[Қауым]] оттың екi храмын қолдайды (Аташкаде).{{-1|<ref name="cp"/>}} Басқа дiни азшылықтарға [[Суннизм|сунниттер]] жатады, сикх, индуистер, буддистер, мандейлер, езидтер, [[софистер]] қауымдары да бар. == Тегеран университеті == '''Тегеран университеті''' - Иранның тұңғыш және ең ірі жоғары оқу орны әрі ғылыми-зерттеу орталығы. 1934 ж. құрылған. Тегеран Университетінің құрамында (1974) : '''әдебиет және қоғамдық ғылымдар, ауыл шаруашылығы, стоматология, әсемдік өнер, заң, медицина, фармацевтика, жаратылыстану ғылымдары, техноголия, теология, мал дәрігерлік, орман шаруашылығы, денсаулық сақтау, басқару, педогогика, экономика факультеттері, 35 ассоцияланған интернаттар, оның ішінде онкология, геофизика, денсаулық сақтау, география, экономика, психология, социология, байланыс, су ресурстары гидрологиясы және технологиясы, эксперименттік медицина ғылыми-зерттеу орталығы''' т.б. бар. 1974/75 оқу жылында 20 мыңға жуық студент оқыды, 1,5 мыңға жуық оқытушы жұмыс іситеді. Тегеран университеті кітапханасының кітап қоры -300 мың дана. === Босқындар === [[АҚШ|АҚШ-тың]] [[Ауғанстан]]да және [[Ирак]]тағы әскери операциялары әсерінен Тегеран босқындардың қашу орталығына айналды, олардың арасында [[арабтар]], [[тәжіктер]], [[пуштундер]], [[Хазарлар|хазарліктер]] бар. Босқындар тез өсіп жатқан қалада көбінесе арзан [[жұмыс күші]] ретінде қолданылады. == Әлеуметтiк мәселелер == === Кедейлік === 1995 жылы Тегеран тұрғындарының 27 %-ы кедейшілікте тұрған, бірақ тегерандық кедейлердің өмiр деңгейi елдің басқа аймақтардағы кедейлердің өмiр деңгейiнен жоғары.{{-1|<ref>Djavad Salehi-Isfahani. Mobility and the dynamics of poverty in Iran: What can we learn from the 1992-95 panel data? Mimeo, 10/11/2003</ref>}} 1996 жылы тұрғындардың сауаттылық деңгейi 84,7 % құрды, орташа өмiрдiң ұзақтығы - 70,5 жыл.{{-1|<ref>БҰҰ Даму Бағдарламасы, Human Development report of the Islam Republic of Iran, 1999</ref>}} Кедей тегерандықтар көбініесе қаланың оңтүстігінде тұрады. Оларды бейресми түрде "таста тұратындар" ({{lang-fa|كوهنشينان}}&nbsp;— ''kuhneshinan'') деп атайды. Айрықша үлкен кедей кварталдар [[Исламшаһар]] және [[Шаһар-Дәңгеш]] қала маңайындарында шоғырланған, тұрғындар саны сәйкесінше 350 және 250 мың адам. {{-1|<ref>Mike Davis. Le pire des mondes possibles. De l’explosion urbaine au bidonville global. La Découverte, 2006 (ISBN 978-2-7071-4915-2), p. 31</ref>}} Ол жерлерлерде әдетте имигранттар мен босқындар тұрады. 1978 жылы Тегеранның кедей оңтүстігі [[үкімет]]ке қарсы наразылықтардың орталығы болды. Оларды толығымен басу мүмкін болған жоқ. Революциядан кейінгі астан-кестенді пайдаланып, кедей тұрғындар қала маңайына заңсыз түрде көптеген үйшіктерді салып тастады, бұл жұмыстар түн ортасында да жүрді. 1980 жылдың өзінде шалғай жерлерге 100 мың адам қоныстанды, ал 1986 жылы бұл сан - 450 мыңға жетті. Бұл [[Күрдістан]] мен [[Ауғанстан]]нан келген көптеген босқындарының салдарынан болған еді. 1990 жылдың басына Тегеран әкімдігі заңсыз салынған үйшіктерді жою шараларын бастады. 1991 жылдың тамызында Бағырабат қонысын қиратылуы жергілікті тұрғындардың ызасын келтіріп, наразылықты [[полиция]] күшімен тоқтатуға тура келді. 1992 жылдың наурызында [[иран-ирак соғысы]]ның [[ардагер]]лер тобы шалғай жерлер тұрғындарының жағдайы бойынша Тегеран әкімдігіне наразылық бiлдiрдi. Одан кейін бүліншіліктер қайта жалғасты. Бүліншілікті жаншу кезінде 6 адам қаза тапты, 300 адам жараланды, ал кейіннен 5 адам өлім жазасына кесілді. Осындай соңғы үлкен наразылық 1995 жылы [[Исламшаһар]]да орын алды. === [[Есірткі]] === Иранда ғасырлар бойы [[апиын]] өсірген. 1949 жылы ирандықтардың 11 %-ы есіртке қолданған. Тегеранда есірткені 1,3 миллионға жуық адам қолданды. {{-1|<ref>Bijan Nissaramanesh, Mike Trace, Marcus Roberts. L’apparition de la réduction des risques en Iran. Bulletin №&nbsp;8, Programme politique des drogues de la Fondation Beckley, juillet 2005</ref>}} Тегеран Ауғанстан мен [[Пәкістан]]нан [[Батыс Еуропа Одағы|Батысқа]] қарай тарайтын есіртке [[Трафик|трафигының]] ортасында орналасқан. Басты жолдар Қорасан, Систан және Белуджистан уәләйаттары, Тегеран арқылы, ары қарай [[Түркия]] мен [[Балқан]]дарға өтеді.{{-1|<ref>[http://www.unodc.org/pdf/afg/afg_drug-situation_2002-10-01_1.pdf «Illicit drugs Situation in the regions neighbouring Afghanistan and the response of ODCCP», United Nations Office for Drug Control and Crime Prevention, 2002]</ref>}} 1999 жылы Тегеранда 240 мың [[нашақор]] болған, бірақ бұл сан нақты емес болуы үмкін, өйткені [[БҰҰ|БҰҰ-ның]] Иран Денсаулық сақтау министрлiгімен бағалау айырмашылығы 60 % құрайды.{{-1|<ref>E. Razzaghi, A. Rahimi, M. Hosseni, A. Chatterjee. Rapid Situation Assessment (RSA) of drug abuse in Iran. Prevention Depart., State Welfare Organization, Ministry of Health, I.R. of Iran and United Nations International Drug Control Program, 1999</ref>}} 2002 жылы құқық қорғау органдары күніне 150—200 наркодилер мен нашақорларды ұстаған. {{-1|<ref>Commandeur des forces de la police des stupéfiants de Téhéran Mehdi Aboui, cité // A. William Samii. Drug Abuse: Iran’s «Thorniest Problem». The Brown Journal of World Affairs, Volume IX, №&nbsp;2, hiver-printemps 2003</ref>}} Есірткінің таралуы өлім мен қылмыстың өсуіне алып келді. Нашақорлықпен күресу үшін Тегеранда мамандандырылған реабилитациялық орталықтар ашылуда және үгiт-насихат жұмыстары жүргiзiледі. == География == [[Сурет:Tegeran mnt.JPG|thumb|275px|Тегеран солтүстігіндегі тау]] Тегеран Иранның солтүстігіндегі аттас уәләйатында орналасқан. Оңтүстікте қаланы [[Каспий теңізі]]нен ажыратып жатқан [[Тошал]] тауының [[Эльбурс]] жотасының астында орналасқан. Қала солтүстіктен оңтүстікке қарай 26 км және батыстан шығысқа қарай 40 км-ге созылып жатыр. Ауданы шамамен 1550 км² құрайды. Қала маңайында биiктiктін алмасуы 700 метр құрайды: оңтүстікте 1100 метр, солтүстікте 1800 метр. Тегеран, 1870-1872 жылдары реконструкциядан өткен ескі қаладан және XX ғасырдың 1940 жылдардан бастап салынған жаңа қаладан тұрады. Қала құрылыс құрылымында XIX-XX ғасырлардың әдетті кварталдары басым, тiк төртбұрышты желiлермен кесілген көшелер мен аудандар, саябақ, фонтандар мен көп қабатты қонақүйлер, банк, қазіргі батысеуропалық архитектура стиліндегі әкімшілік ғимаратар, [[кетеж]], оңаша үйлер, 10-12 қабатты тұрғын үйлер жиі кездеседі. Көптеген жаңа аудандар салу әсерінен (Арьямехр, Тегеран-Парыс және т.б.) қазіргі Тегеран солтүстік, солтүстік-батыс және солтүстік-шығысқа қарай кеңейеді. Солтүстік аудандар басқа аудандарға қарағанда ластануға аз ұшыраған. Ол жерде Тегеранның ең ауқатты адамдары тұрады. Орталық аудандарда көбінесе кеңселер, банктер және басқа мекемелер орналасқан. Оңтүстікте, батыста, шөлге жақын қарай аумақта өнеркәсіптік кәсіпорындар шоғырланған. Тегеранның ірі қалаларына Кереж, Рей жатады. == Климаты == Тегеран солтүстікте Эльбурс [[тау тізбектері]] мен оңтүстік-шығыста Дешті-Кеуір сортаңдау шөл арасындағы көлбеген жазықтық орналасқан. Сондықтан, солтүстік аудандарда қылима суық жіне ылғалды, ал оңтүстік аудандарда - ыстық және құрғақ. Тегеран климаты [[Субтропиктер|субтропиктік]], құрғақ болып келеді. Ең ыстық ай - шілде, ең суық - қаңтар. Қаланың географиялық ерекшеліктеріне байланысты, температураның тербелiс амплитудасы 65 градус құрайды. Қар әдетте қараша мен наурыз аралығында жауады, бірақ қаланың көптеген бөліктерінде қар қаңтар мен ақпанда жатады. Қыста кейде өте қатты аяздар болады (қаланың сонша аласа жағрапиялық кеңдiгінің өлшегiштерi бойынша). Жылдық орта мөлшердегi жауын-шашын мөлшерi - 240 мм, көбiнесе қыста жауады. Жазда жауын-шашын өте-сирек. {{Қаланың ауа райы | Ені = | Жағдайы = | Жер_ілік = Тегеран | Дерекнама = [http://www.climate-charts.com/Locations/i/IR40754.php World Climate], [http://www.meteofrance.com/FR/climat/tabl_teheran.jsp Meteofrance.com] | Қаң_ор = 2.5 | Қаң_ор_ж-ш = 37.2 | Ақп_ор = 4.9 | Ақп_ор_ж-ш = 34 | Нау_ор = 10.1 | Нау_ор_ж-ш = 37.4 | Сәу_ор = 16.4 | Сәу_ор_ж-ш = 27.8 | Мам_ор = 22.2 | Мам_ор_ж-ш = 15.2 | Мау_ор = 27.9 | Мау_ор_ж-ш = 2.9 | Шіл_ор = 30.8 | Шіл_ор_ж-ш = 2.5 | Там_ор = 29.5 | Там_ор_ж-ш = 1.4 | Қыр_ор = 25.4 | Қыр_ор_ж-ш = 0.9 | Қаз_ор = 18.2 | Қаз_ор_ж-ш = 13.7 | Қар_ор = 11.1 | Қар_ор_ж-ш = 20.6 | Жел_ор = 5.0 | Жел_ор_ж-ш = 36.3 | Жыл_ор = 17.0 | Жыл_ор_ж-ш = 229.9 | Қаң_ор_мин =-1.1 | Қаң_ор_макс = 7.2 | Ақп_ор_мин = 0.7 | Ақп_ор_макс = 9.9 | Нау_ор_мин = 5.2 | Нау_ор_макс = 15.4 | Сәу_ор_мин = 10.9 | Сәу_ор_макс = 21.9 | Мам_ор_мин = 16.1 | Мам_ор_макс = 28.0 | Мау_ор_мин = 20.9 | Мау_ор_макс = 34.1 | Шіл_ор_мин = 24.0 | Шіл_ор_макс = 36.8 | Там_ор_мин = 23.0 | Там_ор_макс = 35.4 | Қыр_ор_мин = 19.2 | Қыр_ор_макс = 31.5 | Қаз_ор_мин = 12.9 | Қаз_ор_макс = 24.0 | Қар_ор_мин = 6.7 | Қар_ор_макс = 16.5 | Жел_ор_мин = 1.3 | Жел_ор_макс = 9.8 | Жыл_ор_мин = 11.7 | Жыл_ор_макс = 22.5 | Қаң_а_мин = 18 | Қаң_а_макс = -21 | Ақп_а_мин = 23 | Ақп_а_макс = -16 | Нау_а_мин = 30 | Нау_а_макс = -9 | Сәу_а_мин = 33 | Сәу_а_макс = -2 | Мам_а_мин = 37 | Мам_а_макс = 3 | Мау_а_мин = 42 | Мау_а_макс = 8 | Шіл_а_мин = 43 | Шіл_а_макс = 14 | Там_а_мин = 43 | Там_а_макс = 11 | Қыр_а_мин = 39 | Қыр_а_макс = 8 | Қаз_а_мин = 34 | Қаз_а_макс = 3 | Қар_а_мин = 29 | Қар_а_макс = -7 | Жел_а_мин = 20 | Жел_а_макс = -12 | Жыл_а_мин = 43 | Жыл_а_макс = -21 | Қаң_су = | Ақп_су = | Нау_су = | Сәу_су = | Мам_су = | Мау_су = | Шіл_су = | Там_су = | Қыр_су = | Қаз_су = | Қар_су = | Жел_су = | Жыл_су = }} === Экологиялық жағдай === [[Сурет:Traffic tehran.jpg|thumb|250px|Тегерандағы қозғалыс.]] Тегеран (әсіресе қаланың орталық және оңтүстік аудандары) ластанған ауадан зардап шегеді. Әр-түрлі [[Өкпе ауруынан иммунологиялық сақтандыру|өкпе ауруларын]] туғызатын [[тұмша]], қалада жиі кездеседі. Экологиялық жағдай Тегерандағы [[Өлім көрсеткіші|өлімнің]] ірі факторларының бірі болып табылады. Тегеран әкімдігінің ақпараты бойынша, 2006 жылы тұмша әсерінен 10 000 адам қайтыс болды.{{-1|<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/6245463.stm BBC NEWS | Middle East | Iran smog 'kills 3,600 in month']</ref>}} Тұмша көптеген өндірістік кәсіпорындың шоғырлануынан пайда болады. Одан басқа Тегеранда қоғамдық көлік жүйесі нашар дамыған - Тегеран метрополитені қала аудандарының шағын бөлігін ғана байланыстырады, сондықтан адамдар [[автобус]]пен және жеке көлікпен пайдалануға мәжбүр. Тегерандағы [[автокөлік]]тердің көп бөлігі 1970-1980 жылдары арасында жасалынған және қазіргі замаңғы экологиялық талаптарға сай емес. Оған қоса Мәһрабат [[әуежай]]ы қала маңайында орналасқан. Тегеранның физика-жағрапиялық орны да үлкен үлес ойнайды, қала сортаңды шөлдің солүстік-батысында орналасқан, ал тау тізбектері Каспий теңізінен келетін ылғал ауа қозғалысына кедергі келтіреді. Ластанумен күресу үшін әкімдік автоәуесқойларды бензин орныңа [[сұйытылған газ]] қолдануға шақырады. Қаланың орталығына кіру ауыр жүк көліктерге тыйым салынған. == Әкiмшiлiк бөліну == Тегеранның үлкен бөлігі Тегеран [[шахристан]]ыңың территориясында орналасқан.1968 жылдың жалпы планыңда, астаналық әкімдігінің юрисдикцияна 1800 км² жер берілді. Бұл шекаралардың сыртында құрылыс жұмыстарын жүргізуге тыйым салынған, өйткені қалған жазық жер [[Ауыл шаруашылығы|ауыл шаруашылық]] қажеттіліктерге қолданылды. Бірақ, уақыт өтісімен ауыл қоныстар Тегераның серік-қалаларына айналды: [[Рей]], [[Эсламшахр]], [[Дарсанабад]], [[Акбарабад]], [[Кудс]], [[Шахрияр]] және басқалар. 1996 жылы қала шекарасы Тегеран шахристан шегінен шығып, қала шегіне Шәмиранат (солтүстік), Рей (оңтүстік) және Исламшаһар (оңтүстік-батыс) шахристандарының аудандары қосылды.{{-1|<ref name="tehran-12517">[http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=12517 Tehran, Administrative Districts]</ref>}} Тегеран 22 әкімшілік аймаққа бөлінген. Бұл аймақтардың жалпы ауданы 707 км² құрайды. Қаланы 50 километрге "созып", Тегеран құрамына соңғы болып 21 және 22 (ең үлкен) аймақтар кірді (1991).{{-1|<ref name="tehran-12517"/>}} === Тегеран аудандары === Қалалық аймақтармен қатар Тегеран тағы 112 ауданға бөлінген (''нахийе'').{{-1|<ref name="tehran-12517"/>}} Олардың әкiмшiлiк аппараттары жоқ, тек тарихи аудан болып келеді. Әдеттегiдей, аудандардың нақты шекаралары да бола бермейді. Бір ауданның бірнеше аймақтардың шекарасында орналасуы мүмкін, бұл жиі кездесетін құбылыс. Үлкен аудандар қатарында: {| style="width:100%" |- style="vertical-align:top;" | * [[Аббасабад]] * [[Әмірабад]] * [[Афсария]] * [[Бақ-Файыз]] * [[Тегеранский базар|Базар]] * [[Бақарстан]] * [[Ванак]] * [[Веленджак]] * [[Дарабад]] * [[Дарраке]] | * [[Дарбанд]] * [[Дарашты]] * [[Даррус]] * [[Ғайтария]] * [[Ғиша]] * [[Гольхак]] * [[Гомрок]] * [[Джавадийе]] * [[Жамаран]] * [[Жанатабад]] | * [[Джомхури]] * [[Зафаранийе]] * [[Жардан (район Тегерана)|Жардан]] * [[Жафтабад]] * [[Лавизан]] * [[Назиабад]] * [[Нармақ]] * [[Ниараван]] * [[Олимпийская деревня (Тегеран)|Олимпийская деревня]] * [[Паменар]] | * [[Парке шахр]] * [[Пасдаран (район Тегерана)|Пасадаран]] * [[Пунак]] * [[Рей (город)|Рей]] * [[Саадатабад]] * [[Сейід-Хандан]] * [[Содегийе]] * [[Таджриш]] * [[Техранпарс]] * [[Техрансар]] | * [[Фармания]] * [[Хасанабад]] * [[Шәмиран]] * [[Шахрара]] * [[Шахра-зибә]] * [[Шахраке-гарб]] * [[Эвин]] * [[Элахийе]] * [[Эхтиарийе]] * [[Юсефабад]] |} === Қалалық басқару === Қалалық басқаруды Исламдық Тегеран қалалық кеңесi жүзеге асырады (شورای اسلامی شهر تهران&nbsp;— ''Шуройе Эсломийе шахре Техрон''). Кеңес қала тұрғындарымен 4 жылға сайланатын, 15 [[депутат]]тан тұрады. [[Ислам]]дық кеңес қалалық қызметтерді басқаруына, қалалық [[Бюджеттік жоспарлау|бюджеттi құрастыру]] және сақтауына және әкім [[Сайлау|сайлануына]] жауапты. Сәйкесінше Тегеранның әр ауданыңда, Кеңестің бөлімдері бар. Тегеранның қазіргі әкімі - Мұхамет Бағыр Ғалибап қызметіне 2005 жылдың қыркүйегінде кірісті. Бұрынғы әкім - [[Махмыт Ахматнайжат]]. == Экономика == [[Сурет:Iran 012.jpg|thumb|left|275px|[[Тегеран базары]]&nbsp;— әлемдегі ең үлкен базар]] 2003-2004 жылдар ағымында Тегеран [[бюджет]]і 7,72 триллион риал құрды (≈9,7&nbsp;млрд [[теңге]]). Сонымен қатар муниципалитет қарызы 3-4 триллион риал құрайды (≈4,7&nbsp;млрд [[теңге]]).{{-1|<ref>[http://www.tehrantimes.com/Index_view.asp?code=104673 Tehran Budget Insufficient]</ref>}} Иран астанасы болғанға дейін, Тегеран үлкен фермерлік ауыл болған. Иранда [[мұнай]]дың<ref>http://wikimapia.org/12237941/ru/Исследовательский-институт-нефтяной-промышленности</ref> iрi қорларын табылуымен, елде [[индустриализация]] басталды. Тегеран ауқаттылығы тез өсіп, қала үлкен экономикалық ортағы айналып, жайылып өсті. Фермерлік шаруашылықтар қиратылып, олардың орныңа зауыт-фабрикалар және жаңа тұрғын үй кварталдары салынды. === Өнеркәсіп === Қазіргі күнге дейін Тегеран [[Иран]]ның ең маңызды [[экономика]]лық және өндірістік орталығы болып табылады. Өндірістік [[кәсіпорын]]дар Иран өндіріс өнімдемесі бағасының 35 %-ын береді, ол жерде ел жұмыс күшінің 30 %-ы шоғырланған. Атап өткенде, Иранда тұтынатын [[тоқыма]] және [[Электроника|электрондық]] [[өндіріс]]тің 50%-ы Тегеранда шығарылады.{{-1|<ref>[http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=12513 Tehran, Economy]</ref>}} [[Машина жасау]] және [[металл өңдеу]] әрқилы дамыған (12 өзі құрайтын және [[авиация]]лық зауыт, жөндеу зауыттары, [[радиоаппарат]]тар, [[теледидар]], [[кір жуғыш мәшина]]лар жасау, [[тоңазытқыш]] жасау және т.б.), [[химия өнеркәсібі]], [[Мұнай Өндіруді Қарқындыландыру Әдістері|мұнай өндеу]], [[металлургия өнеркәсібі]], [[құрылыс материалдары]]н өндіру, [[шыны өнеркәсібі]], [[фарфор-фаянс өнеркәсібі]], [[тоқыма]], [[тағам]] соның ішінде үлкен [[темекі]] фабрикасы) және [[былғары]]-[[аяқ киім]] өнеркәсіптері бар. [[Қолөнер]] өндiрiстерi сақталып қалды. Өнеркәсiптiк кәсiпорындар көбінесе қаланың батысында шоғырланған, Тегеран мен Кереж арасында. Аса ұлкен кәсiпорындар ішінде - Iran Khodro, бүкіл қалалық аймақты алып, Samand [[автомобиль]]дерін шығарады. Тегеранда [[қор биржасы]] ([[бағалы қағаздар]] бойынша [[мәміле]] жасалатын [[биржа]]) бар, 2006 жылы биржа тізіміне 420 компания тіркелген. Биржа 1968 жылы ашылған, өзінің жұмысын Ислам революциясынан кейін тоқтатып, 1989 жылы қайта ашылады. Тегеран қор биржасы мемлекеттiк коммерциялық емес бiрлестік болып табылады. == Транспорт == [[Сурет:Hemmat autoroute.jpg|thumb|250px|[[Хеммат тас жолы]]]] [[Сурет:Tehran Snapshot 01040.JPG|thumb|250px|Тәкси]] Тегеран темір және тас жолдардың орталық торабы. Иран сияықта, Тегеран өзінің жоғары сапалы [[Автомобиль жолы|автомобиль жолдарымен]] әйгілі. Тегерандағы тас жолдардың жалпы ұзындығы 280 км, эстакада, көпірлер жолайрықтар ұзындығы - 180 км. Тағы 130 км жол және 120 км [[эстакада]] салынып жатыр.{{-1|<ref name="tehran-12516">[http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=12516 Tehran, Traffic & Transportation]</ref>}} Батыстан Тегеранға үш тас жол келеді- "Ескі" "Жаңа" Кереж тас жолы және [[Фатақ]] [[даңғыл]]ы. Оңтүстіктен - [[Саиди]] даңғылы, Шейіт Тондығоян даңғылы, Рәжай даңғылы және Қауаран даңғылы. Сұлған-Саңған тас жолы Тегераннан солтүстіктен шығып, Эльбурс арқылы Мазандаранға барады. Иранның басқа қалаларымен салыстырғанда, Тегеранда сақина тәрізді автожол жоқ, оның орныңа қаланы оңтүстіктен айналатын, ұзындығы 32 км жарты-сақина бар. Үлкен магистральдар Тегеранды солтүстіктен оңтүстікке және батыстан шығысқа қарай "кесіп" өтеді, олардың ішінде Наваба Сефеви даңғылы (18 км) және Азади&nbsp;— Энгелаб көшесі (41 км). === Метрополитен === Тегеран метрополитені 2001 жылдан бері жұмыс істейді. Қазіргі уақытта 4 желі жұмыс істейді, оның екеуі іс-жүзінде бір-бірінің жалғасы болып табылады және орталық кварталдарды батыстағы қала маңайларымен Кереж қаласын байланыстырады. Тағы бір желі солтүстіктен оңтүстікке, Рей қаласына қарай жүреді. 4-ші желі 2008 жылы қолданысқа беріліп, әзірге тен 3 стансасы бар. Желілердің жалпы ұзындығы - 90 км құрайды. Жұмыс істейтін стансалар саны - 54. Жақын жылдарда қолданысқа тағы 5 желі қосу жоспарлануда. [[Метро]]ның көптеген стансалары ұлттық [[нақыс]]тармен өрнектелген. [[Сурет:Iran-travel132.jpg|thumb|250px|left|Мирдамад бульварындағы кептелу]] === Темір жол === Орталық темір жол вокзалы Джавадийе ауданыңда орналасқан. Осы жерден солтүстік-батыстағы Зенджан және Тебірезге темір жол тарайды, шығыстағы Мәшһатқа, оңтүстік-батыстағы Қорамшақырға, оңтүстік-шығыстағы Йездке және Бендер-Аббасқа темір жол тарайды. Вокзал ғимараты 1930-жылдары украин архитекторы Владислав Городецкий жобасы бойынша салынған.{{-1|<ref>[http://archive.travel.ru/iran/83882.html Мешхед&nbsp;— священный город шиитов]</ref>}} Тегеран-[[Кереж]] желісінде шапшаң темiр жол қатынасы жұмыс істейді. === Әуежай === Тегеранға екі ірі әуежай қызмет көрсетедi. Тегеранның батысында ескі Мәһрабат әуежайы орналасқан, 2007 жылдың күзіне дейін ол халықаралық рейстеріне қызмет көрсеткен. Мәһрабат сонымен бірге - Иран Әскери-әуе күштерiнің базасы. Қазіргі уақытта рейстердің көп бөлігі имам Хомейни атындағы әуежайға ауыстырды, ол Тегеранның оңтүстігінен 300 км қашықтықта орналасқан. Хомейниге әлі метро желілері жүргізілген жоқ, бірақ ол Тегеранмен автомагистраль және темір жолмен қатынасады. === Автокөліктер === Тегеранда автостансалардың желiсi бар, онда қызмет ететін автобустар жеке жол сызығымен жүре алады. Орталық автовокзал және 4 қосымша терминал қала төңірегіндегі қатынас үшін арналған. Орталық автовокзалдан автобустар Иранның барлық қалаларына өте төмен бағамен жүреді. Өте көп такси агенттіктер бар. "Әйелдерге тәкси" деген арнайы қызмет бар. Тәксисттер тек қала маңайында ғана жұмыс істейді. Автомобильдік "кептеліс" Тегеранның маңызды проблемасы болып табылады. Онымен күресу үшін, барлық қалалық жолдар үшке бөлінген: көпшілік қолды, жартылай шектелген (кіру рұқсаты тек номермен), тыйым салынған (автобус, тәкси және "жедел жәрдем" мәшиналары ғана қолданады). {{-1|<ref name="tehran-12516"/>}} == Бұқаралық ақпарат құралдары == Ирандағы ең ірі [[жаңалық]] агенттiк - 1934 жылы құрылған ИРАА<ref>[http://www2.irna.ir/ وب سایتهای ایرنا&nbsp;— Irna]</ref> (Ислам республикасының ақпарат агенттiгi). Басқа ақпарат агенттiгi - «Фарс»,{{-1|<ref>[http://www.farsnews.com/ FarsNewsAgency&nbsp;— خبرگزاري فارس]</ref>}} «Мехр».{{-1|<ref>[http://www.mehrnews.com/ MehrNews.com&nbsp;— Iran, Iranian, Nuclear, political, world, sport, Cultural, economic, SocialAndOccations news and headlines]</ref>}} Өкiметке оппозиция құрайтын жаңалық агенттiк «Иран-Дохт»<ref>[http://www.irandokht.com/ Women of Iran: The Community&nbsp;— IranDokht.com]</ref> [[Калифорния]]да орналасқан, бірақ Тегеранда хабар тарату мүмкіндігі бар. Жаңалықтар [[Ағылшын тілі|ағылшын]] (BBC Persian) және [[Француз тілі|француз тілдерінде]] де жарияланады. Негiзгi күн сайынғы периодты [[басылым]]дар: ''«Джомхури-йе Ислами-йе Рисалат», «Кейхан», «Ахбар», «Техран Эмруз» и «Этелаат». «Tehran Times», «Kayhan International», «Iran Daily», «Iran News»'' ағылшын тілінде шығады. Трандағы ең белгілі кәзит «Хамшехри» де Тегеранда шығады. Басылым 1992 жылы астаналық муниципалитетпен құрылды. «Иран» кәзиті мемлекеттiк күн сайынғы жалғыз [[Француз тілі|басылым]] болып табылады. «Иран»-ды Иранның ақпарат агенттiгi ИРАА шығарады. [[Теледидар]] мен [[радиохабарға]] Тегеранда орналасқан мемлекеттік «''Ислам Иран республикасының телерадиохабары бойынша ұйымы»'' жауапты (IRIB),<ref>[http://www.irib.ir/ صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران]</ref> , оның қарамағында 13 [[телеканал]] мен 8 [[радиостанция]] бар. Ираннан басқа IRIB басқа елдерге де жарияланады, олардың ішінде [[Армения]], [[Таулы Карабах|Таулы-Карабах Республикасы]] [[Ресей Федерациясы]], [[Қытай]], [[АҚШ]] және [[Ұлыбритания]]. == Мәдениет == === Уәли-Асыр бульвары === [[Сурет:Valieasr2.jpg|thumb|250px|Уәли-Асырдағы бөтік (киім т. б. тауар сататын шағын дүкен)]] Уәли-Асыр ({{lang-fa|ولی‌عصر}}) [[бульвар]]ы Тегеранның іскерлік және "бейресми" өмірінің шоғырлануы. Бұл Тегерандағы ең ұзын көшелерінің бірі, оңтүстіктен солтүстікке қарай 18 километрге созылып жатыр. Уәли-Асырдың абыройлы солтүстік кварталдар бойында көптеген қаржы мекемелер, [[елшілік]]тер, қымбат [[мейманхана]]лар, бөтіктер және басқа да мекемелер шоғырланған. Уәли-Асыр - туристтер мен тегерандықтардың сүйікті демалыс орны, әсіресе жастардың. Уәли-Асыр бульварында Тегеран территориясында алкөлді сусындарды ішуге, әйелдерге бастарын жаппай кіруге болатын жалғыз орын бар - ол «Ермен клубы».{{-1|<ref>[http://www.lonelyplanet.com/worldguide/iran/tehran/where-to-eat/1000685879?list=true Armenian Club]</ref>}} Тегеранда ірі [[Христиан діні|христиан]] [[ермен]]дер [[диаспора]]сы бар, оларға үкімет [[шарап]] өндіруге жіне оны жаратуға рұқсат берді, бұл жағдайды Тегеранның қалған тұрғындары өздеріне тиімді қолданады, өйткені Ислам революциясынан кейін [[Шариғат|Ислам заңдарын]] қадағалау әлдеқалай төмендеді.{{-1|<ref>[http://www.opendemocracy.net/people/article_903.jsp Drinking Tehran dry]</ref>}} === Мұражайлар=== Қаланың ең таңымал [[мұражай]]ы - [[Археологиялық ескерткіштер|Археологиялық]] мұражай. Абгине мұражайы [[қыш құмыра]] және [[керамика]] арналған. Реа Аббаси мұражайында [[кескiндеме]] және [[көркем жазу]]дың үлгiлерi сақталған. Рассам мұражайында кiлем өнерiнiң мектебi бар, мұражайда сирек кездесетiн кілемдер жиналған. Ұлттық мұражайда (Иран Бастан Музеум) исламға дейінгі Иранның архелогиялық олжалары сақталған. Қалада [[Антропология]]лық мұражай, Ислам өнері мұражайы, [[хрусталь]], [[маржан]], [[алтын]] және [[лазурит]]тен жасалған асыл бұйымдары бар Шыны және керамика мұражайы орналасқан. Иран орталық банкінің [[Шах]] асыл тастар мұражайы ерекше көзге түседі. Ол жерде [[Пақлауи]] шахтарының тәжі сақталған. [[Шәмиран]]да орналасқан - [[Сағадабат сарайы]]. Кешен біршене сарайлар мен павильоннен тұрады, олардың кейбірлерінде ''Иран мәдени мұра ұйымы'' орналасқан. Шахрам сарайында ''Әскери мұражай'' бар, басқа павильондарда - ''Су мұражайы, Көркем өнер мұражайы, Бахзад мұражайы'' және басқалар. <center> <gallery> Сурет:Tehran - Glass ware and ceramics Museum.jpg|[[Шыны]] және [[керамика]] мұражайы Сурет:Contemporary arts tehran.jpg|Қазiргi өнердiң мұражайы Сурет:Tehrancarpetmuseummani.jpg|[[Кілем]] мұражайы Сурет:Sad abad.jpg|Саадабадтағы "Ақ сарай", Точал тауына көрініс </gallery> </center> === Сәулеттiк ескерткiштер === Тегеранның [[Сәулет]]тiк ескерткiштерінің көбінісі Қажар әулетіне жатады, Көлестан сарайы ең таңымал - 1979 жылға дейің шах [[резиденция]]сы және [[мешіт]]і. Сарай мұражайға айналған. Көктем Алаңында (Meidan-e Baharestan) 1830 жылы Нәсіртең-шах салғызған қажарлық '''Шейіт Мұтағари Мешіті''' орналасқан, мешіт 3700 м² ауданды алып жатыр, мешіт ішінде - сирек кездесетiн оюмен әшекейленген галереялар бар. Мешітте тағы да Теология Факультеті жұмыс істейді. 1971 жылы Тегеранда ирандық [[монархия]]ның 2500 жылдық құрметіне орай Бостандық Мұнарасы (Азади) салынды. Мұнара үстіне лифтпен көтіріліп, қар басқан тау шыңдарын тамашаласа болады. Қаланың оңтүстігінде Бехеште-Захра [[зират]]ында Имам Хомейни Мазары орналасқан, кешене ұзындығы 91 метр 4 [[Мұнара|мешіт мұнарасы]] кіреді. Қаланың солтүстігіндегі Саадабад сарайы - шахтың бұрынғы жаздық резиденциясы. Кешенге бірнеше сарай мен саябақ кіреді. Оның жаныңда Ниаваран сарайы орналасқан. 2007 жылы Тегеранда [[Бордже Милад]] [[телемұнара]]сы салынды - ұзындығы бойынша (435&nbsp;м) әлемдегі төртінші телемұнара. <gallery perrow="5" > |Хомейни Мазары, [[Бехеште-Захра]] Сурет:Khomeini-Mausoleum (Iran) by night2.jpg|Мазар түнде Сурет:Khalvat Karimkhani Golestan2.jpg|Голестан сарайы </gallery> === Саябақтар === Тегеранда 800-ге жуық саябақтар бар. Данешчжу, Са’эй және Шатрандж саябақтары ең танымал. Революцияға дейін Шах саябағы болып аталған Меллат саябағы - қаладағы ең үлкен саябақтардың бірі. Қаланың орталығында Тегеран Университетінің қасында Лале саябағы орналасқан. Оның шығыс жағында - Ауыл шаруышылығы мұражайы, ал батыс жағында - Қазiргi өнердiң мұражайы, солтүстік-батысында - Кілем мұражайы орналасқан. Ниаваранда Джамшилия саябағы бар, ол жерде тегерандықтар өздерінің бос уақыттарын өткізеді. Саябақта ашық аштараттар мен мейманхалар оналасқан. Шахри-Бази саябағы (Ислам революциясына дейін Ай-парк) - аттракциондардың орыны. Орансан зор Читгар саябағы қала шетінде орналасқан. Саябақ парсы стилінде салынған, көркем ормандар мен жасанды көлдер бар, қаладан метромен жетуге болады. <center> <gallery> Сурет:NiavaranPalaceTehran.jpg|Ниаваран саябағындағы сарай Сурет:Jamshidiyeh2.jpg|Джамшидия саябағындағы мейманхана </gallery> </center> === Бiлiм және ғылым === Тегеран&nbsp;- [[орталық Азия]]дағы маңызды ғылыми - бiлiм орталық. Тегерандағы алғаш жоғары білім оқу орны 1851 жылы ашылды: Дар уль-Фунун. Тегеран Университеті 1933 жылы негiзделген - бұл Ирандағы бірінші ұлттық университет және елдегі ең ірі болып табылады. Қалада 50-ге таман жоғары оқу орны орналасқан, олардың ішінде: {| |--- valign="top" | * Имам Али атындағы Әскери офицерлiк университет * Мемлекеттiк Әскери дәрiгерлiк университет * Жоғарғы дистанциялық бiлiм институты «Фараби» * Теориялық физика және математиканың институты * Нарғайшылық институты * Полимерлер және мұнай өнiмдерiн зерттеу Иран институты * Телекоммуникациялардың Иран университетi * Мұнайды зерттеушi институт * Кереждік еркiн ислам университетi * Медицина университеті * «Бакиятолла» медицина университеті * Полиция университеті * Рей еркiн ислам университетi * Рудехен еркiн ислам университетi * тегерандық хадықаралық университеті * тегерандық еркiн ислам университетi&nbsp;— Бірінші бөлім * тегерандық еркiн ислам университетi&nbsp;— Орталық бөлім * тегерандық еркiн ислам университетi&nbsp;— Солтүстік бөлім * тегерандық еркiн ислам университетi&nbsp;— Оңтүстік бөлім * тегерандық еркiн ислам университетi&nbsp;— Медицина институты * Тегеран университеті * Дәрiгерлiк ғылымдардың Тегеран университетi * Тегеран қолданбалы ғылымдар және технологиялардың университетi * тегерандық университет «Хадис» | * тегерандық экология университеті * «Әмір Кәбір» технологиялық университеті * «Туси» технологиялық университеті * «Шәріп» технологиялық университеті * «Аллама Табатабай» университеті * «Әл-Захра» университеті * Аэродинамика университеті * «Багер Алолум» университеті * Жоғары технологиялар университеті * Бейнелеу өнерлерiнiң университетi * Имам Садека атындағы университет * Имам Риза атындағы университет * Имам Құсайын атындағы университет * «Бехешти» Дәрiгерлiк ғылымдардың университетi * «Шахед» Дәрiгерлiк ғылымдардың университетi * Ғылым және технологиялар университеті * Әлеуметтiк қорғау университеті * «Тарбиате Моаллем» университеті * «Тарбиате Модаррес» университеті * «Малек-Аштар» технологиялар университеті * «Шахед» университеті * Шахид Бехешти университеті * Халықаралық қатынастар мектебі * Экономикалық ғылымдаp мектебі |} Бүкіл Иран бойынша және Тегеранда университеттер мемлекет қадағалауы астында. Осыған қарамастан, студенттік өмір оппозиция қалыптасуының орталығы болып табылады. 1979 жылғы Ислам революциясына студенттер қарқынды қатысты. 1999 жылдың жазында Тегеран университеті студенттері бүлік шығарып, тәртіпсіздік басқа да университеттерге тарап 6 күнге ұласты. <center> <gallery> Сурет:UTehran college social sciences.jpg|Тегеран университеті Сурет:UT honarhaye ziba.jpg|Бейнелеу өнерлерi колледжі Сурет:UT mosque minaret.jpg|Тегеран университеті мешітінің мұнаралары </gallery> </center> === Көркемөнер === Бірінші [[кинотеатр]] 1904 жылы ашылды.{{-1|<ref>[http://www.unesco.org/courier/2000_10/fr/doss21.htm Le cinéma iranien emporte la révolution]</ref>}} Қазіргі уақытта Иран астанасында 70-тен астам кинотеатр жұмыс істейді, олардың ірілері: «Пейванд», «Еуропа» және «Африка»{{-1|<ref>[http://www.irantour.org/Iran/Cinemas.html Telephone & Address of cinemas in Tehran Iran]</ref>}} .тегерандықтардың ирандық және шетел фильмдерін көруге мүмкіндіктері бар, алайда, ең басты фильмдер мәдениет министрлiгінің тексерісінен өтеді. Тегеран Аббас Киаростами, Моқсан Махмальбаф, Самира Махмальбаф, Мәжит Мәжиди және басқалар сияқты таңымал режиссерлердің отаны болып табылады. Тегеран бейнесі "Вкус вишни" (Киаростами, [[1997]]) деген фильмінде дараланады, фильмде Тегеран көшелер өмірінің әрқилығы жақсы көрсетілген, және «Нәсіртең-шах&nbsp;— кинозвезда» тарихи комедиясы (Махмальбаф, [[1992]]) Ирандағы [[Кинематография|кинематографтың]] қалыптасуын тарихының еркiн [[интерпретация]]сы. Таңымал кеңес детективі Тегеран-43, атына қарамастан Тегеранда түсірілген жоқ (тегерандық көріністер [[Мосфильм]] павильондарында және Бақидың тарихи ауданы - Ичери Шехерде түсірілген ). Тегеран [[симфониялық оркестр]]i Рудаки театрында өнер көрсетеді және 1971 жылдан бастап, Қалалық театрда. Оған қарамастан, театр көркемөнері Иранда айнымалы танымалдықпен пайдаланады, әсіресе жастар арасында. Тегеран сияқты үлкен мегаполисте баястар қойылатын үш-ақ театр жұмыс істейді: «Театр-е шехр» (Қалалық театр), «Рудаки» және «Бахман». Қалған театр залдары музыкалық қойылымдарға қолданылады.{{-1|<ref>[http://www.ceri-sciencespo.com/archive/february/artdm.pdf The Search Engine that Does at InfoWeb.net<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref>}} Тегеранда (және бүкіл Иранда) театр өнерінің ерекше түрі - «Тазийе» (تعزیه&nbsp;— от [[Араб тілі|арабша]] «азалы») үлкенiрек әйгілікпен пайдаланады. Тазийе&nbsp;- жаратылысы бөлек театр жанры, [[Шығилар|шығилық]] діни дәстүрлерден тарайды. Мұндай [[баяс]]тардың [[сюжет]]i айнала бiр оқиғаға байланған: имам Құсайын ибн Әлидін Кербаладағы Халифа Язидпен шайқастағы өлімі. Осындай баястар Шахсей-вахсей мейрамында аса көп қойылады (Ашур күні). Театрдың бұл түрі Иранда XIX ғасырда Нәсіртең-шах билігі кезінде пайда болды. Оның жеке бұйрығы бойынша Тегеранда осы баястар ойналған - үлкен Ұлттық театр (''Теки-йе доулат'') салынды. Бұл театр 1930 жылдарда Тегеран [[реконструкция]]сы кезінде жойылды, бірақ Тазийе осы күнге дейін бар. === Тегерандағы фестивальдар === * тегерандық халықаралық кинофестиваль&nbsp;— [[1971]] жылдан * Халықаралық кинофестиваль «Фаджр»&nbsp;— [[1982]] жылдан бастап, жыл сайын ақпанда өткізіледі. * [[Тегерандық халықаралық кітап жәрмеңкесі]]&nbsp;— [[1987]] жылдан бастап, жыл сайын мамырда өткізіледі, әлемдегі ең ірі жәрмеңкелер бірі. XIX кітап жәрмеңкесі 55 000 шаршы метр ауданда өткізілді, кітап саудасынан 12 млн [[АҚШ доллары]] түсті.{{-1|<ref>http://www.mibf.ru/fairs/MIBF/2005/Additional?id=127</ref>}} * [[Тегерандық халықаралық анимациялық фестиваль]]&nbsp;— [[2002]] жылдан бастап, жыл сайын ақпанда өткізіледі. * Көркемөнер фестиваль — [[2004]] жылдан бастап, жыл сайын өткізіледі. === Спорт === [[Сурет:PersePolis.jpg|thumb|250px|Астаналық ФК Персеполистың жанкүйерлері, Азади [[стадион]]ыңдағы («Қызыл [[армия]]»)]] Тегеран Орталық Шығыста [[Азиада|Азиада ойындары]] өткен алғаш қала болды. 7-інші жазғы Азия ойындары Тегеранда 1974 жылы өтті. Ойындарға 25 [[мемлекет]]тен 3010 спортшы қатысты. {{-1|<ref>[http://en.beijing2008.cn/36/81/article212058136.shtml Tehran 1974 Asian Games (photo attached)]</ref>}} Оларды қабылдау үшін қаланың солтүстік-батысында [[олимпиада]] ауылы салынды. Тегеранда Ирандағы ең ірі [[стадион]] Азади ("Еркіндік") орналасқан, [[Сыйымдылық|сыйымдылығы]] 100 000 көрерменге дейін, стадионда [[футбол]]дан Иран құрамасы жаттығады. Және премьер-лиганың маңызды ойындары өткізіледі. Басқа ірі ареналар: ''«Шахид Дастгерди», «Шахид Шируди» және «Тахти»''. Иран премьер-лигасында жеті тегерандық команда бар: * «Эстегляль» * «Персеполис» * «Саба Баттери» * «Пайкан» * «Рах Ахан» (Темір жолдар) * «Паас-Тегеран» * «Сайпа» ( клуб базасы Кережде орналасқан&nbsp;— Таһран маңайы) Шәмиран және Дербенд қалалық кварталдар жаныңда [[Тау шаңғысы|тау шаңғы]] [[курорт]]ы орналасқан.Тау шаңғы комплексі Тошал тауында қамданған және биіктігі бойынша әлемде 5-ші орын алады. Ол 1976 жылы салынған. [[Комплекс, жиынтық|Комплекстің]] ең биік нүктесін (3730 м) Дербендпен [[канат]] жолы байланыстырады. Тошал бөктерінде [[қонақ үй]]лер орналасқан. Тегеран маңында тағы да тау шаңғы курорты Дізің (ол жерде сноубордингтен әлем чемпионаты өткізілді) және Шемак орналасқан. Аб-Али жерінде [[теннис]] корттары және [[ипподром]] бар.{{-1|<ref>[http://www.tripadvisor.com/Travel-g293999-s406/Tehran:Iran:Sports.And.Activities.html Tehran: Sports & Activities&nbsp;— TripAdvisor]</ref>}} == Бауырлас қалалар == *{{flagicon|Cuba}} '''[[Гавана]]''', [[Куба]] ([[2001]]) *{{flagicon|Tajikistan}} [[Душанбе]] ({{lang-tg|Душанбе}}, {{lang-fa|دوشنبه}}), [[Тәжікстан]] ([[12 наурыз]] [[2001]]) *{{flagicon|Armenia}} '''[[Ереван]]''', [[Армения]] ([[1993]]) *{{flagicon|Armenia}} '''[[Гюмри]]''', [[Армения]] ([[2010]]) *{{flagicon|Venezuela}} '''[[Каракас]]''', [[Венесуэла]] ([[2005]]) *{{flagicon|Belarus}} '''[[Минск]]''', [[Беларусь]] ([[2006]]) *{{flagicon|Russia}} '''[[Мәскеу]]''', [[Ресей]] ([[2004]])<ref>http://el.mos.ru/cgi-bin/pbl_web?vid=2&osn_id=0&id_rub=2368&news_unom=35877 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090105114236/http://el.mos.ru/cgi-bin/pbl_web?vid=2&osn_id=0&id_rub=2368&news_unom=35877 |date=2009-01-05 }}</ref> *{{flagicon|China}} [[Бейжің]] ({{lang-zh|北京}}), [[Қытай]] ([[10 сәуір]] [[1999]]) *{{flagicon|South Africa}} '''[[Претория]]''', [[Оңтүстік Африка Республикасы]] ([[2002]]) *{{flagicon|South Korea}} '''[[Сеул]]''', [[Оңтүстік Корея]] ([[1963]]) *{{flagicon|USA}} '''[[Лос-Анджелес]]''', [[АҚШ]] ([[1972]]) == Қызықты ақпараттар == * Тегеран солтүстік [[Сахара]] ендігіміен бірдей орналасқан, бірақ жылдың екі айында Тегеранды қар басып жатады. * Тегеран әкімдігі қаланы жасылдандыру бойынша бес жылдық жоспар құрды, жоспар бойынша 15 миллион ағаш отырғызылу тиіс.{{-1|<ref>[http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=5215&ctl=Details&mid=22486&ItemID=48807 15m Saplings to Be Planted on National Lands]</ref>}} * Тегеранда Орталық және Таяу Шығыстағы ең үлкен транспорттық развязка салынып жатыр, бюджеті - 20 трлн риал, иран-қирақ соғысы кезіндегі [[командир]] Ахмат Мәтебеселен аты берілді.{{-1|<ref>[http://www.tehran.ir/Default.aspx?tabid=5215&ctl=Details&mid=22486&ItemID=43612 Ghalibaf Proposes New Name for Biggest Overpass in Middle East]</ref>}} * Тегеран&nbsp;— [[Таяу Шығыс]]тағы ең қымбат қалалар арасында төртінші орында тұр ([[Тәлебеп]], [[Добай]] және [[Абу-Даби]]) және әлем бойынша № 77.{{-1|<ref>[http://www.payvand.com/news/08/aug/1038.html Tehran, Middle East’s 4th Most Expensive City]</ref>}} * Тегеран [[Battlefield 3]] ойынының сюжеттік желісінің орталық қаласы болып табылады. == Суреттер == === Панорамалық көрініс === {{wide image|Panoramic_photograph_of_Tehran_(large).jpg|1200px|Тегеран панорамалық көрінісі}} {{wide image|Tehran Night Panorama.jpg|1200px|Түнгі панорамалық көрініс}} == Дереккөздер == {{дереккөздер|2}} == Сыртқы сілтемелер == === Үкіметтік === * [http://www.tehran.ir/default.aspx Тегеран әкімдігінің ресми сайты ([[Парсы тілі|парсы]])] * [http://www.tehran.ir/Default.aspx?alias=www.tehran.ir/en Тегеран әкімдігінің ресми сайты ([[Ағылшын тілі|ағылшын]])] * [http://www.tehrangis.com/ Ақпараттық портал ([[Парсы тілі|парсы]])] * [http://www.shora-tehran.ir/ Тегеран Ислам кеңесі ([[Парсы тілі|парсы]])] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111126234322/http://www.shora-tehran.ir/ |date=2011-11-26 }} * [http://www.tehran.ir/Default.aspx?alias=www.tehran.ir/tcc Қозғалысты қадағалайтын ұйым ([[Парсы тілі|парсы]])] * [http://www.ketabeavval.ir/ Ресми«Сары беттер» ([[Парсы тілі|парсы]])] === Басқа === * [http://pogoda.mail.ru/?city=4033&extended=1 Тегеран ауа-райы] * [http://tehranshake.files.wordpress.com/2007/06/map_tehran.jpg Тегеран картасы] * [http://ipaattravel.narod.ru/tegeran_sights.htm Қаланың назар аударарлық орындары] * [http://maps.google.com/maps?ll=35.6962,51.423&t=h&z=12 Тегеран космостан] * [http://tehrandaily.wordpress.com/ Tehran 24] * [http://www.worldisround.com/articles/98910/index.html Қазіргі Тегеран фотосуреттерінің коллекциясы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080724123926/http://www.worldisround.com/articles/98910/index.html |date=2008-07-24 }} * [http://www.worldisround.com/articles/255726/index.html Ескі Тегеран] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080912212810/http://www.worldisround.com/articles/255726/index.html |date=2008-09-12 }} * [http://baursak.info/?p=3343 Беспорядки в Тегеране, маусым 2009. Видео] {{Азия елордалары}} {{таңдаулы мақала}} [[Санат:Тегеран]] [[Санат:Иран қалалары]] [[Санат:Азия елордалары]] [[Санат:Миллионер қалалар]] t84nt5jiblu2m544md1cxy4z71wpazw 0 20253 3055920 2906471 2022-07-31T09:02:16Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауданы |ауданның атауы = Тайынша ауданы |елтаңба = |елтаңба аты = |карта = Taiynsha District Kazakhstan.png |әкімшілік бірліктің картасы = |lat_dir = N |lat_deg = 53 |lat_min = 52 |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = 69 |lon_min = 43 |lon_sec = |облысы = Солтүстік Қазақстан облысы |құрылған уақыты = [[1934 жыл]] |тұрғыны = 43 140<ref>[http://stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Солтүстік Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]</ref> |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = 2019 |ұлттық құрамы = [[қазақтар]] (28,30%)<br /> [[орыстар]] (24,30%)<br /> [[поляктар]] (20,67%)<br /> [[украиндар]] (11,29%)<br /> [[немістер]] (9,73%)<br /> [[беларустар]] (2,68%)<br /> [[татарлар]] (0,58%)<br /> [[ингуштар]] (0,48%)<br /> [[армяндар]] (0,30%)<br /> [[өзбектер]] (0,22%)<br /> [[әзірбайжандар]] (0,18%)<br /> [[шешендер]] (0,14%)<br /> [[чуваштар]] (0,11%)<br /> басқа ұлт өкілдері (1,02%).<ref>[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}</ref><ref name="пер.2019">[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]</ref> |жер аумағы = 11 430 |жер аумағы бойынша орны = |тығыздығы = |телефон коды = |пошта индексі = |аудан орталығы = [[Тайынша]] |ауылдық округтер саны = 18 |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = 1 |ауылдар саны = 81 |қалалар саны = 1 |әкімдіктің мекенжайы = |әкімі = Иманслям Ержан Иманслямұлы<ref>{{Cite web|accessdate = 2016-12-04|title = Тайынша ауданының әкiмi|url = http://tsh.sko.gov.kz/page.php?page=akim_kaz&lang=1|publisher = Солтүстік Қазақстан облысының Тайынша ауданы әкімінің ресми интернет-ресурсы}}</ref> |сайты = [http://tsh.sko.gov.kz/index.php tsh.sko.gov.kz] }} '''Тайынша ауданы''' — [[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның оңтүстік бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлініс. Аумағы 11,43 мың шаршы километр. Орталығы - [[Тайынша]] қаласы, облыс орталығымен аралығы 150 км. == Жер бедері == Аудан негiзiнен дала зонасында, ал оңтүстiгi және оңтүстiк-шығысы орманды дала зонасында орналасқан. Жердiң үстiңгi қабаты қара топырақты. == Халқы == Тұрғындары 43 140 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (28,30%), [[орыстар]] (24,30%), [[поляктар]] (20,67%), [[украиндар]] (11,29%), [[немістер]] (9,73%), [[беларустар]] (2,68%), [[татарлар]] (0,58%), [[ингуштар]] (0,48%), [[армяндар]] (0,30%), [[өзбектер]] (0,22%), [[әзірбайжандар]] (0,18%), [[шешендер]] (0,14%), [[чуваштар]] (0,11%), басқа ұлт өкілдері (1,02%). == Әкімшілік бөлінісі == 82 елді мекен 1 қалалық әкімдігі мен 18 ауылдық округтерге біріктірілген: * [[Абай ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Абай ауылдық округі]] * [[Алабота ауылдық округі]] * [[Амандық ауылдық округі]] * [[Донецк ауылдық округі]] * [[Драгомиров ауылдық округі]] * [[Зеленогай ауылдық округі]] * [[Келлер ауылдық округі]] * [[Киров ауылдық округі (Тайынша ауданы)|Киров ауылдық округі]] * [[Краснополье ауылдық округі]] * [[Летовочный ауылдық округі]] * [[Миронов ауылдық округі]] * [[Рощин ауылдық округі (Тайынша ауданы)|Рощин ауылдық округі]] * [[Тайынша қалалық әкімдігі]] * [[Теңдік ауылдық округі]] * [[Тихоокеан ауылдық округі]] * [[Чермошнян ауылдық округі]] * [[Чкалов ауылдық округі]] * [[Яснополян ауылдық округі]] * [[Үлкен жүзім ауылдық округі]] == Аудан экономикасы (2009 жылдың қорытындылары) == Ауданда 2010 жылғы 1 қаңтарға 475 кәсiпорын тiркелген, оның iшiнде 8 - iрi, 60 - орта, 407 - шағын кәсiпорындар. Олардан 171 заңды тұлға мемлекеттiк меншiк нысанына, 302 - жеке меншiк, 2 - заңды тұлға шетел меншiгi нысанына жатады. Ауданда облыстың ауыл шаруашылығының жалпы өнiмiнiң 13,5%-ы (32 237,5 млн.теңге) өндiрiлген. Өнеркәсiп кәсiпорындарымен (қаржылық емес корпорация секторы) 6 355,0 млн.теңгенiң өнiмi өндiрiлген, облыстағы үлесi 9,3%. Өнеркәсiп өнiмiнiң физикалық көлемiнiң индексi 123,0% құрайды. Бөлшек тауарайналымының көлемi (қоғамдық тамақтандырусыз) 703,8 млн.теңге сомасын құрайды. Тауарайналымның физикалық көлемiнiң индексi 80,2% құрады. 2009 жылдың басына аудан кәсiпорындарының негiзгi құрал-жабдықтары 36 552,7 млн.теңге сомасын құрап, тозу деңгейi 18,8% болды. Негiзгi капиталға салынған инвестиция көлемi 3 825,3 млн.теңге құрады. Пайдалануға 7,7 мың шаршы метр тұрғын үй берiлдi. Ауданның экономикасында 34,2 мың адам жұмыс iстейдi. Орташа айлық жалақы (кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын шағын кәсiпорындарсыз) өткен жылмен салыстырғанда 13,1% өсiп, 35 807 теңгенi құрады. Нақты жалақы 5,7% өстi. Орташа жан басына шағып есептегенде атаулы ақшалай табыс 26 863 теңге құрады. Орташа жан басына шаққандағы күн көрiстiң ең төменгi деңгейiнiң шамасы жыл аяғына 11 375 теңге құрады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Солтүстік Қазақстан облысы}} {{Тайынша ауданы елді мекендері}} [[Санат:Тайынша ауданы]] pdiqevfuwpwoxjn4j4d39xh321xf2js 0 22650 3055952 2947708 2022-07-31T10:30:05Z Тусубекова Тнаш 122156 wikitext text/x-wiki {{Тұлға |Есімі = Ағыбай Қоңырбайұлы |Шынайы есімі = |Сурет = |Сурет ені = Ағыбай батырдың ескерткіші |Сурет атауы = |Туылған кездегі есімі = |Туған күні = 1802 |Туған жері = [[Ұлытау]] аймағы |Мансабы = [[батыр]] |Азаматтығы = |Ұлты =Қазақ, руы [[Арғын]]-[[Шұбыртпалы ]] |Қайтыс болған күні = 1885 |Қайтыс болған жері = Тасарал қамалы |Әкесі = |Анасы = |Жұбайы = |Балалары = |Марапаттары = |Сайты = |Басқалары = |Commons = }} '''Ағыбай Қоңырбайұлы''', '''Ағыбай батыр''' (1802-1885) — [[қазақ]] халқының тәуелсіздігі үшін күрескен әйгілі [[батыр]], қолбасшы. Қазақ ханы [[Кенесары Қасымұлы]]ның [[Ресей]] отаршылығына қарсы жүргізілген [[көтеріліс]] басшыларының бірі. == Қысқаша өмірбаяны == Ағыбай батыр жорықта жолы болғыштығы үшін «Ақжолтай батыр» атанған. Сарбаздары Абылай есімімен қатар Ағыбай батырды да ұранға айналдырған. Ағыбай батыр 1824 ж. [[Қарқаралы]] аймағында [[Ресей империясы]]ның отаршылдық саясатына қарсы көтеріліске белсене араласты. 1826-1849 ж. аралығында Ресей империясының Қарқаралы, [[Ақтау бекінісі|Ақтау]], Ақмола бекіністеріне шабуыл жасап, патша әскерлерін [[Ырғыз]], [[Тобыл]] өзендері бойындағы ұрыстарда, [[Қызылжар]], [[Көкшетау]] шайқастарында ойсырата жеңген. Қазақ батыры Орманға қарсы соғыстарда ерекше ерлік көрсеткен. 1847 ж. Кенесары ханның Кекілік тауындағы қырғыздармен ұрысында [[Наурызбай батыр]]мен бірге дұшпан шебін бұзып еткен. Кенесары өлгеннен кейін де Ресей өктемдігіне қарсылығын тоқтатпай, Сыздық төре қолы құрамында соғыс жүргізген. Ағыбай батырдың мазары [[Сарыарқа]] мен [[Бетпақдала]]ның шектескен Тайатқан-Шұнақ деген жерінде, сонда жерленген. == Ағыбай батыр қазақ әдебиетінде == Кенесарының бас батыры Ағыбай батырдың өмір жолы қазақ тарихшылары мен қаламгерлерінің шығармаларына арқау болған. 19 ғасырдың аяғында «Ағыбай батыр» киссасы шықты. Ағыбай [[Нысанбай Жаманқұлұлы|Нысанбай жыраудың]] «Наурызбай-Қаншайым» жырының, I. Есенберлиннің «Қаһар» романының бас кейіпкері.<ref>Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5</ref> 1914 ж. Есім төренің көмегімен [[Әлихан Бөкейханов]] [[Қазан (қала)|Қазан]] қаласынан «Қызыл қайнар Тектұрмас» деген кітабын шығарды. [[Сәкен Сейфуллин]] ''«Ақжолтай батыр»'' деген роман жазған. 1992 ж. Айыртау-Сопыда батырдың туғанына 190 жыл толуына байланысты республика дәрежесінде үлкен той етті. Ұрпақтары Ағыбайға үлкен кесене салды. Ол 1980 ж. күрделі жөндеуден өтіп, басына құлпытас қойылды.<ref>Тарихи тұлғалар. Танымдық - көпшілік басылым. Мектеп жасындағы оқушылар мен көпшілікке арналған. Құрастырушы: Тоғысбаев Б. Сужикова А. – Алматы. “Алматыкітап баспасы”, 2009 ISBN 978-601-01-0268-2</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.zox.kz/load/aza_khandary_bileri_batyrlary/a_ybaj_batyr_o_yrbaj_ly/17-1-0-366/ Ағыбай батыр Қоңырбайұлы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121122091504/http://www.zox.kz/load/aza_khandary_bileri_batyrlary/a_ybaj_batyr_o_yrbaj_ly/17-1-0-366 |date=2012-11-22 }} * [http://mukhanov.ucoz.kz/publ/aybaj_batyr_oyrbajly_shbyrtpaly_aybaj_1802_1885/9-1-0-190/ Ағыбай батыр] [[Санат:Қазақ батырлары]] sb6x1yja6l41shev7ibk028jwdt4jff 0 26074 3055973 2628221 2022-07-31T11:44:48Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Байтақкөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/42/12/N/62/8/51/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 76 |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 45 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақтөбе облысы |Аудан = Ырғыз ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 =Қазақстан Ақтөбе облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Байтақкөл''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы [[көл]]. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]]ның [[Ырғыз ауданы]]нда, [[Нұра (Ақтөбе облысы)|Нұра]] кентінің оңтүстік-батысында 16 км жерде орналасқан. Теңіз деңгейінен 76 м жоғары жатыр. ==Гидрографикасы == Аумағы 45 км², тереңдегі 3 м дейін. Көктемгі [[қар]] және Торғайдың жайылма суымен толығады, қуаң жылдары тартылып қалады. [[Қараша]] — [[сәуір]] айлары аралығында мұз қатады. Суы көктемде тұщы, жаздың ыстық кезінде ащы. == Жағалау сипаты == Көлге Торғай, [[Ырғыз]] өзендерінің тарамдары құяды. Жиегі [[қамыс]]ты келеді. Жағалауы мал жайылымына пайдаланылады. Көлден [[Балықтар|балық]], [[Құстар|құс]] ауланады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, II том;</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] 3kbvgo17s4ln3u796i81y9h8oqyzk0i 0 31217 3055861 2919390 2022-07-30T23:45:12Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Саяқ |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46|lat_min =54|lat_sec =24 |lon_deg =77|lon_min =21|lon_sec =21 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қарағанды облысы |кестедегі облыс = Қарағанды облысы |ауданы = Балқаш қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Балқаш қалалық әкімдігі |мекен түрі = |мекені = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1960 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 3084 |санақ жылы = 2018 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Саяқ''' — [[Қарағанды облысы]] [[Балқаш қалалық әкімдігі]]не қарасты кент, ([[1961]] жылдан), [[Саяқ кенттік әкімдігі]]нің орталығы. == Географиялық орны == [[Балқаш (қала)|Балқаш]] қаласынан шығысқа қарай 178 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[2009 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 3669 адам (181 еркек және 160 әйел) болса, [[2018 жыл]]ы (01.01.) 3084 адамды (1542 еркек және 1542 әйел) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі 1960 жылы қаланған. Республикадағы [[мыс]] кенін өндіретін маңызды орталықтардың бірі.<ref>Қарағанды. Қарағанды облысы: Энциклопедия. - Алматы: Атамұра, 2006. ІSBN 9965-34-515-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Балқаш қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Балқаш қалалық әкімдігі елді мекендері]] 2eujgx3m72smjtbb7vtlrtb13v2lgpn 0 31484 3055941 3048363 2022-07-31T10:00:32Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Тасбөгет |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 46|lat_sec = 28 |lon_deg =65|lon_min = 33|lon_sec =27 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тасбөгет кенттік әкімдігі{{!}}Тасбөгет |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1946 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =18875 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тасбөгет''' — [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты кент (1948 жылдан), [[Тасбөгет кенттік әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == [[Қызылорда]] қаласының оңтүстік-шығыс іргесінде, [[Сырдария]] өзенінің оң жағалық аңғарында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 16922 адам (8896 ер адам және 8026 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 18875 адамды (9437 ер адам және 9438 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1946 жыл]]ы осы жердегі ежелгі Қатынкөл және Тасарық ауылдары орнында Қызылорда су торабын салуға байланысты қаланған. [[1956 жыл]]ы кент жанына Сырдария су бөгеті салынды. [[1959 жыл|1959]] – [[1997 жыл|97]] жылдары Сырдария ауданы орталығы болды. 1997 жылы Сырдария мен Тереңөзек аудандары қосылды да аудан орталығы Тереңөзек кентіне ауыстырылды. 1997 жылдан Тасбөгет Қызылорда қалалық әкімдігі құрамында. == Кәсіпорындары == Бұрынғы кәсіпорындар мен мекемелер, т.б. ұйымдар жекешелендіріліп, олардың негізінде “КЭЦ”, “КРМТЦ”, т.б. АҚ-тарға және ЖШС-ларға біріктірілді. Тасбөгетте Қызылорда қаласының бірнеше кәсіпорындары мен өнеркәсіп салаларының бөлімшелері, базалары орналасқан. == Инфрақұрылымы == Тасбөгетте 3 орта, 1 орталау мектеп, кәсіптік-техникалық мектеп, спорт және музыка мектептері, аурухана мен емхана, дәріханалар, спорттық кешендер, мешіттер, сауда орталығы, қонақ үйлер, т.б. әлеуметтік-мәдени нысандар жұмыс істейді. Кент жанынан (6 км) [[Орынбор-Ташкент темір жолы]] және [[Шымкент]] – Қызылорда – [[Ақтөбе]] автомагистралі өтеді.<ref>Мұнай және газ геологиясы терминдерінің орысша-қазақша түсіндірме сөздігі. Жалпы редакциясын басқарған Қазақстанға еңбегі сіңген мұнайшы - геологтар Т.Н. Жұмағалиев, Б.М. Қуандықов. — А.: АРНGroup, 2000 жыл. — 328 бет.</ref><ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, Х том.</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан кенттері]] bum2j22inrzn705hcpbbfdpgzdj84se 0 31567 3055959 3048365 2022-07-31T10:44:05Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тереңөзек |сурет = |әкімшілік күйі = Аудан орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 03|lat_sec =07 |lon_deg =64|lon_min = 58|lon_sec =50 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) |кестедегі аудан = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы){{!}}Сырдария |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тереңөзек кенттік әкімдігі{{!}}Тереңөзек |ішкі бөлінісі = |әкімі = Сыздықов Жеңісбек Шәкімбайұлы |құрылған уақыты = 1906 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 1153,0 гектар |климаты = шұғылконтинентті |тұрғыны =9132 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = -724-36 |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тереңөзек}} '''Тереңөзек''' – [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]]ндағы ауыл, аудан және [[Тереңөзек кенттік әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == Облыс орталығы – [[Қызылорда]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 52 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің жағалауында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 9408 адам (4708 ер адам және 4700 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 9132 адамды (4604 ер адам және 4528 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы, шаруашылықтары == Іргесі [[1906 жыл]]ы [[Орынбор]] – [[Ташкент]] темір жолының салынуына байланысты қаланған. Кент [[1995 жыл]]ға дейін өзімен аттас мал бордақылайтын кеңшардың орталығы болған. Одан басқа Жаңадария орман шаруашылығы аудандық тұрмыстық қызмет көрсету комбинатының №10 кәсіптік-техникалық мектебінің орталығы болды. Нарықтық экономикаға өтуге байланысты бұрынғы шаруашылықтар мен кәсіпорындар жекешелендірілді. Олардың негізінде (заңды тұлғалар бойынша) Т-те 11 ЖШС, 1 шаруа қожалығы, 5 АҚ, өнеркәсіп бағытындағы кәсіпорындар құрылды. Сонымен қатар, аграрлық секторда А. ш. құрылымдары 5 АҚ, 26 ЖШС, 2 серіктестік, 2 ӨК, 30-дан астам біріккен шаруашылықтар бар. == Инфрақұрылымы == Кентте 3 орта, 1 бастауыш, 1 кәсіптік-техн. мектеп, 3 кітапхана, 1 музей, мәдениет үйі, стадион, 3 спортзалы, аудандық аурухана, емхана, фельдшер-акушерлік пункт, санаторий-профилакторийі бар. Тереңөзекте 2 қонақүй орналасқан. == Кәсіпорындары == Су құбырларының жалпы ұзындығы 14,5 км. 160-қа жуық шағын кәсіпкершілік нысандар жұмыс істейді. Ірі кәсіпорындарына «КРЭК» АҚ бөлімшесі, «Асар», «Шапағат-Лимитед», «Гүл-Дастан» ЖШС-тері, «Тереңөзек мұнай өнімдері», «Тұмар» АҚ-тары, «Қазпошта», «Қазақтелеком», орман ш., су ш., «Қайнар» мемлекеттік коммуналды кәсіпорны, т.б. аудандық бюджеттік мекемелер жатады. Кенттегі темір жол стансасының ғимараты архитектуралық ескерткіштер тізіміне енгізілген. ==Тереңөзек халық театры== Тереңөзек халық театры – кәсіпқой сахналық-концерттік мекеме. Сырдария ауданы мәдениет үйі жанынан драма үйірмесі ретінде ашылған. [[1988 жыл]]ы халық театры атағын алған. Театр ұжымы Ш. Құсайыновтың «Есірген ерке» үш актілі драмасын (1990), Ә.Әбішевтың «Мәди» спектаклін (1992), Абайдың 150 жылдығына және 2-дүниежүзілік соғыстағы жеңістің 50 жылдығына, А.Тоқмағамбетовтың 90 жылдығына (1995) арналған театрландырылған көріністерді, Т.Ахтановтың «Күшік күйеу» спектаклін (1999) сахналады. 1996 жылы [[Жаңақорған]] кентінде өткен облысы халық театрлары байқауында Қ. Мұхамеджановтың «Өзіме де сол керек» спектаклін қойып, жүлделі 2-орынды жеңіп алды. 1998 жылы Қызылорда қаласында өткен Сырдария ауданының мәдениеті мен өнері күндерінде Ә. Ақпанбетовтің «Түнгі көбелектер» спектаклін сахнаға шығарды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сырдария ауданы елді мекендері}} [[Санат:Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) елді мекендері]] {{жаңарту}} fricg5f86os8s21883fmvxfk2c3cxdt 0 31812 3055745 2806338 2022-07-30T12:29:27Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Үлкен Қараой |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 53/54/9/N/72/7/13/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = 67,7 |Ені = 11,9 |Ауданы = 305,5 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 126,2 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = Ащысу (өзен, Қарағанды облысы)/Қарасу (Ащысу алабындағы өзен) |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Солтүстік Қазақстан облысы |Аудан = Ақжар ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Солтүстік Қазақстан облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Үлкен Қараой''' – [[Ертіс]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Солтүстік Қазақстан облысы]] [[Ақжар ауданы]]нда, [[Қулыкөл (Ақжар ауданы)|Қулыкөл]] ауылының солтүстігінде, [[Талшық]] кентінің солтүстік-батысында. ==Гидрографикасы == Аумағы 305,5 км², ұзындығы 67,7 км, ені 11,9 км, жағалау ұзындығы 126,2 км. Көлге [[Ащысу (өзен, Қарағанды облысы)|Ащысу]] және [[Қарасу (Ащысу алабындағы өзен)|Қарасу]] өзендері құяды.<ref> АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ақжар ауданы көлдері]] [[Санат:Ертіс су алабы]] pcs2wcg8sefqywrpyqealfq5lmdix9o 0 35862 3055970 2628224 2022-07-31T11:38:54Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Бөкенкөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/44/9/N/62/2/23/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 76,2 |Ұзындығы = 5,2 |Ені = |Ауданы = 11,28 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақтөбе облысы |Аудан = Ырғыз ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақтөбе облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Бөкенкөл ''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] алабындағы ағынды көл. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Ырғыз ауданы]] Нұра ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 23 км жерде орналасқан. Теңіз деңгейінен биіктігі 76,2 м. == Гидрографикасы == Аумағы 11,28 км². Ұзындығы 5,2 км. Суы [[ащы]]. Көлден Сарыөзек өзені ағып шығады. [[Атмосфералық жауын-шашын|Жауын-шашын]] мол кезде маңайындағы кішігірім көлдермен қосылады. Суы [[қараша]]ның басында қатып, [[сәуір]]де ериді.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] hs7202196qi3n9pao02zuqwb03h2vvh 0 39243 3055769 3023184 2022-07-30T14:44:44Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Жазушы |Есімі = Олжас Омарұлы Сүлейменов |Шынайы есімі = |Суреті =Oljas Suleymenov.jpg |Ені = |Суреттің аты =Олжас Сүлейменов |Туған кездегі есімі = |Лақап аты = |Туған күні = 18.5.1936 |Туған жері = {{туғанжері|Алматы|Алматыда}}, [[РКФСР]] |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Азаматтығы = {{KAZ}}<br>{{USSR}} (1936-1991) |Ұлты = [[қазақтар|қазақ]] |Мансабы = [[жазушы]], [[ақын]], [[тілтанушы]], [[саясаткер]] |Шығармашылық жылдары = |Бағыты = |Жанры = |Шығармалардың тілі = [[орыс тілі|орысша]] |Дебюті = |Марапаттары = |Сыйлықтары = |Қолтаңбасы = |Сайты = |Commons = }} '''Олжас Омарұлы Сүлейменов''' (1936) — орыс тілді қазақ ақыны, тілтанушы, саясаткер, ядролық қару-жарақтарды жаппай қолдануға қарсы тұрушы, Төтенше және Өкілетті Елші. Қазақстанның Еңбек Ері (18.05.2016 ж.) <ref>[https://www.nur.kz/kk/1131150-nazarbaev-olzhas-suleymenovke-qazaq.html Назарбаев Олжас Сүлейменовке «Қазақстанның Еңбек Ері» атағын берді]</ref> == Өміpбаяны == [[1936]] ж. [[Мамырдың 18]] [[Алматы]]да дүниеге келген. [[Арғын]] тайпасы [[Сүйіндік (Орта жүз)|Сүйіндік]] руының [[Айдабол би|Айдабол]] атасынан шыққан.<ref>http://www.tarih.spring.kz/ru/history/medieval/figures/tolybayuly/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130302062731/http://www.tarih.spring.kz/ru/history/medieval/figures/tolybayuly/ |date=2013-03-02 }}</ref> [[1959]] ж. [[Қазақ ұлттық университеті|С.М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университеті]]нің Геология факультетін, кейін А.М. Горький атындағы Әдебиет институтын бітіреді. [[1962]]—[[1971|71]] жж. [[Казахстанская Правда]] ұнжариясының әдеби қызметкері, [[Қазақфильм киностудиясы]] сценарлық-редакцялық алқасының бас редакторы, [[Простор]]журналының бөлім меңгерушісы болып жұмыстар атқарады. [[1971]]—[[1981|81]] жж. [[Қазақстан жазушылар одағы]] басқармасының хатшысы, сонымен бірге 1972 ж. [[Азия-Африка елдері жазушыларымен байланыс жөніндегі Қазақстандық көмитет]]тің төрағасы болды. [[1981]]—[[1983|83]] жылдары [[Қазақ КСР кинематография жөніндегі мемлекеттік комитеті]]нің төрағасы. [[1983]]—[[1991|91]] жылдары [[Қазақстан жазушылар одағы]] басқармасының бірінші хатшысы болды. 1989 ж. [[ақпан]]ында халқаралық [[Невада-Cемей]] ядролық қаруға қарсы қозғалысының президенті болды. 1991 ж. [[қазан]]ынан [[Қазақстан Халық конгрессі партиясы]]ның төрағасы, құрметті төрағасы болды. 1994 ж. [[сәуір]]де шақырылған [[ҚР Жоғарғы кеңесі]] төрағалығына ұсынылады, мәжілісте өз үміткерлігін талаппен алып тастайды. [[1994]]—[[1995|95]] жж. [[ҚР Жоғарғы кеңесінің Қоршаған орта және табиғатты пайдалану комитеті]]нің мүшесі. [[1995]] ж. [[тамыз]]ынан бастап ҚР [[Италия республикасы]]ндағы, [[1996]] ж. [[сәуір]]інен [[Грекия республикасы]]ндағы, сондай-ақ [[Мальта республикасы]]ндағы төтенше және өкілетті елші міндетін атқарды. ==Танымыл ақын== Поэзия жайлы сөз қозғау қашан да қиын. Бұл әнші құстың дауысын оның қауырсынды денесінен бөліп қараумен тең болар еді. Ал өзіңе ұстаз әрі үлгі тұтар тұлға деп санайтын адам туралы сөз қозғау одан да қиын. Дегенмен де айтуға болады, егер Бұл қажеттілік жүректен туған болса... Егер Бұл жағдайда өнегелік Ұстанымдары, оның ең бастылары — адамгершілік, адалдық, борыш үғымдары басшылыққа алынса... Дәл осы жерде Заратуштра заманынан бері айтылып келе жатқан көне даналықты қалай еске алмасқа: "Ӏзгі Сөз — Ӏзгі Ой — Ӏзгі Әрекет". Осы қасиетті өсиет бізге есімдері мен құнды мұралары келіп жеткен менің даңқты бабаларым Ұстанған ақиқаттың басты постулаттарының бірі болған. Сол тәрізді ақын Олжас Сүлейменовтің өмірі мен шығармашылығы да осы моральдық үш тағанның (триаданың) бастапқы мәнін бейнелейді. Бүгінгі таңда оның қазақ жеріндегі ең танымал ақын екендігіне күмән келтіретін адам да аз болар. Олжас туралы жазылған дүниелер жетерлік, солардың бәрінің басын қосып жинақтаса, бірнеше томдық еңбек болары сөзсіз. Оның ақындығы туралы тек өзінің Отанында ғана емес, сонымен қатар алыс елдерде де көп жазылды. Оның шығармашылығына таңдана қарап, осы жайында Памирден Прибалтикаға, Кіші Азиядан Парижге, Күнгей Кавказдан Германияға дейінгі аймақта өз пікірін білдірушілер көптеп табылды. Оның өлең жинақтары 100000 таралыммен жарық көріп, сол сәтте-ақ сирек кездесетін библиографиялық кітаптар қатарына еніп отырды. Ақынның өрбір жаңа ірі туындысы қызу талқыланды. Мен, сірә, біздің қазіргі танымал қаламгерлердің ішінен оқырмандар мен сөз қадірін түсінер адамдар дәл осылай үлкен құмарлықпен оқитын өзге ақынды атай алмасам керек. Оның жетістіктері нағыз әдебиетшілерді қуантып, ақиқатты үздіксіз іздеу жолындағы батыл, кей кездердегі жүгенсіз асау ойлар мен сезімдердің жиынтығы оны күндеушілердің ашуын келтіріп, шығармашылығына табынушылардың таңданысына жол ашты. Олжас Сүлейменовтің әлемді дүр сілкіндірген дауысы ең алғаш рет естілгелі жарты ғасырға жақын уақыт өткен екен. Осы уақыттан бері біз ақын жырларынан оның замандастары мен отандастарының қалай тіршілік етіп, нені сезініп, нені ойлағанын оқып келеміз. Олжаспен бірге Қазақстанның ұшы-қиырсыз даласын шарлауға болады, шопан киіз үйлерінде қонақта болып, күйшілер мен күміс көмей әншілердің жырларын өз құлағыңмен тыңдай аласың. Шаршаған тың игеруші жігіттермен бірге ашық аспан астында, төбе маңындағы орылған егіс алаңында түнеуге болады. Құлазыған сортаң жерлер мен кеуіп қалған өзен арналарын геологиялық партиялармен бірге кезіп жүре аласың. Бақытсыздыққа үшыраған халыққа қорған болу мақсатында түрлі мінбелерден үн қату, халықты өзі үлгі көрсету арқылы рухтандыру — дәл осы қасиеттер оған құдіретті күштің арнайы үйғарымымен берілген тәрізді. Кей кездері маған Олжастың өмірі тұтастай жан қиярлықпен күш жұмсауды қажет ететін өрекеттерден құралатындай болып көрінеді. Себебі: бұған дейін танылмай келген немесе дәлірек айтқанда, өркениеттік бірлеетікте өз дәрежесінде, толық тұтаетығымен және сұлулығымен көріне алмаған қазақ елін бүкіл әлемге таныту деген үлкен жауапкершілікті саналы түрде өз мойнына ала білді. Бүгінде оның сөзіндегі, ойы мен әрекеттеріндегі ерекшеліктерді түсіне алатын адамдарға ерекше әсер берген жарқын даусы үлкен беделге ие. Олжас Сүлейменов — құдіретті рухтың көңілінен шығып, өз замандастарын Ақиқат пен Сұлулыққа жақындата түсу үшін Алланың өділеттілікті аңсау мен соған деген ұмтылысты бүкіл болмысына енгізіп қойған ақындардың бірі. Шындығында, Сұлулықты суреттеген сайын біз оған бір қадам жақындай түсеміз! Ақиқатты бейнелеген өрбір сәтте біз онымен біріге түсеміз. Ол — Жолды жарықтандыратын шырақ тәрізді. Ӏзденушілер өздері іздеген маңызды да зөру меселелеріне жауапты дәл осы қазақ ақынының шығармаларынан таба алады. Қазақ халқының өткені, бүгіні мен болашағы барлық түтастығымен Мұхтар Әуезовтің ұлы эпопеясынан кейін бірінші рет соншалық кең көлемде және жоғары көркем деңгейде осы азамат ақын шығармаларында бейнеленген. Бақыт Кенжеевтің мына бір айтқаны өте орынды: "Қазақстанды әдеби тұрғыда әлем картасына енгізген дәл сол (О.С.), себебі, ол шын мөнісіндегі алғашқы халықаралық қазақ жазушысы болды. Олжас қазақтар туралы көп жазды жөне сол жазғандарымен бүкіл әлемді қызықтыра алды. Мәскеуліктердің оның кітаптарын қалай дүкен сөрелерінен сыпырып-сиырып алып кеткендері менің есімде. Ал, "Аз и Я" кітабы туралы ештеңе айта алмаймын, Бұл менің құлшылық етер кітабым..." (Мегаполис, 13,05.2004 ж.). Ақын туындыларынан қазақ халқы бастан өткерген жарқын жылдардың қуанышқа толы сәттері мен қайғыдан көңілі қалған ұлы өмірінің беттерін құрауға болады. Қанша ғасырлар бойы үлесіне тиген көптеген ауыр сынақтарды басынан өткере отырып, өзіндік төл мәдениетін толық дерлік алғашқы қалыпта сақтай алған таң қаларлық және бірегей қазақ елі тағдырының куәсі болады. Ақынның өзі бұл жайлы былай дейді: "Біздің ұрпақ кристалдану үстінде. Халық арасында намыс қозғалысы жүріп жатыр. Қорлықта жүргендерде қуаныш үғымы болуы мүмкін емес. Ақындар халыққа намыс қозғалысына күш-қуат жеткізіп туруға міндетті". Бұл бағытта, яғни тарих пен халық тағдырының мөнін түсінуде Олжасқа дейінгі ұлы қайраткерлер — [[Абай Құнанбаев]], [[Шоқан Уәлиханов]], [[Шәкәрім Құдайбердиев]], [[Ыбырай Алтынсарин]] және басқа да қазақ ағартушыларының жетістіктері де аз болған жоқ. [[XX ғасыр]]дың танымал көркем сөз зергерлері — [[Мағжан Жұмабай|Мағжан Жүмабаев]], [[Мұхтар Әуезов]], [[Сәбит Мұқанов]], [[Ғабит Мүсірепов]], [[Ілияс Жансүгіров|Ӏлияс Жансүгіров]], [[Ілияс Есенберлин|Ӏлияс Есенберлин]] және т.б. тәжірибелерінің де маңызы кем емес. Осы тарихи-мәдени контексте қазақ өдебиетін әлемдік аренаға алып шығу Олжас Сүлейменовтің еншісіне тиген екен. Оны қазақ елінің халықаралық деңгейдегі ақыны деп мойындау "Адамға табын жер, енді!" атты поэмасының жарыққа шығуымен тығыз байланысты. Олжас Сүлейменов — маңызды әрі теңдесі жоқ құбылыс. Оны ақынның әдеби еңбектерінің жоғары деңгейде бағалануы ғана дәлелдеп қоймайды. Сонымен қатар, Олжас — ақын, ойшыл, ғалым, саясаткер. Осы қасиеттердің бәрі де тек бір ғана бірегей тұлғаның эпостастары. Олжас саяси, өлеуметтік және мәдени ортада белгілі бір позиңияға ие ақынның тек о баста өзіне арнап берілген мүмкіндіктерді пайдалана отырып қана әрекет етуі қажет екендігін жақсы түсінді. Ол қаруы — сөз. Ол әдебиетке ерекше дауыспен енді. Оның шығармалары әу бастан-ақ ұлттық өдеби құбылыстарға толы болды, сонымен қатар сөз қадірін түсінер жүрттың көңілінен шықты және бүгінге дейін сол деңгейін жоғалтқан жоқ. Олжас Сүлейменов поэзиясы таусылмас күш-қуатпен сарқырай ағар серпінді ырғаққа негізделген. Ол өрбір өзіндік ерекшелігі бар ақындар және дара түлғалар тәрізді алдын ала даярланған идеологиялық тапсырыстар шеңберін бұзып шыға алды. Оның поэзиясы сөз қадірін білетіндер мен сөз зергерлеріне, сонымен қатар қарапайым оқырмандарға да орыс тілі арқылы қазақ халқының болмысын ашып көрсетуғе мүмкіндік туғызды. Ақын шығармашылығы өзіндік ерекшелігімен, афористілігімен және қаламғерлік шеберлігінің кемелділігімен таңдандырады. Дәл поэзия жанрында халық рухының тарихы және мәдени дамуы, психологиялық қатарының өзіндік ерекшеліктері бар түтастығымен және құнарлылығымен көрінетіндіғін ақын жақсы түсінді.<ref>Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9</ref> [[Сурет:Олжас Сүлейменов1.jpg|thumb|left]] == Зерттеулері == Олжас тілтанушы ретінде көбінекей [[көне түркі тілі]]н зерттеді, әсіресе [[шумерлер]] және [[шумер тілі]] туралы зерттеулері батыс ғалымдарының көне тіл [[үнді-еуропа тілдері]]нен бастау алады дейтін қасаң теориясына пәрменді соққы берді. Зерттеулері ретінде төмендегі бірнеше кітапті айтуға болады: * [[1975]]&nbsp;ж. жарық көрген «[[Аз и Я]]» кітабі [[Түркі халықтары|түркі]] және [[Славян халықтары|славян]] [[халық]]тарының ежелгі жазба ескерткіштеріне арналған. Тым-тым арғы, есте жоқ ескі замандағы ұлт пен ұлыстардың тілі, ғұрып-әдеті сөз болған бұл кітапті кейінгі зерттеушілердің тамаша қолғанаты, оқушылардың, қызығушылардың сүйп оқыр ғылымнамасы деуге болады. Әсіресе кітаптың Шумернама бөлімі оқырманды тың да, тілсім қиялдарға бастайды. Кітаптың соңы 1001 сөз атты этимологиялық сөздікке ұласып, бұрыңғыдан кемелдене түсті. * «[[1001 сөз]]» жазу мен таңбаның тарихы туралы шығарма, кітап әрқилы мәдениеттің кездейсоқ, жеке дара пайда болмастан бір-біріне тығыз байланыса отырып туылатынын, дамитынын осы ''1001 сөзді'' дәйек ете отырып дәлелдеуге тырысады. * [[1998]]&nbsp;ж. жарық көрген «[[Жазу тілі]]» кітабі тарихқа дейіңі мәдениетке көзқарас, мұнда аутор шығандай шырқап сонау [[майя тілі]] мен [[қытай тілі]] арасындағы байланысты зерттейді. * «[[Тaрихқа дейіңгі түркілер]]» кітабінда [[Славян тілдері|славян]] және [[Түркі тілдері|түркі]] [[тіл]]дерінің, атап айтқанда, көне [[Қазақ тілі|қазақ]] жэне көне [[Орыс тілі|орыс]] тілдерінің ежелгі өзара байланысы туралы айтылады. Жазушының ондаған жылдар бойы тынымсыз ізденуінің нәтижесінде табылған екі халықтың осындай әрекетке түсуіне қатысты материалдар ''көне қазақ тілі'' деген терминді алғаш рет қолдануға мүмкіндік берді. Кітапта бұл терминнің дұрыс екендігі толық дәлелденеді. ==Ақындығы== ''«Біз жаңаша өлең жазуды Олжастан үйрендік»'' дейді&nbsp;— [[Марков, Сергей Николаевич|Сергей Марков]], бұл болса Олжас өлеңдерінің тынысы өзгешелігін әйгілегендей. [[1961]] жылғы тырнақ алды жинағы «Арғымақтар» кітабінан бері ол жиырма шақты жыр жинағына аутор болды. ''«Халықтың тарихы айналып келгенде ақынның үлесіне тиеді»'' - дейді [[Пушкин Александр Сергеевич|А.С. Пушкин]], оқып отырсаңыз Олжастың өлеңдері қазақ халқының талай ғасырлық мұңы мен қуанышын, сыры мен сипатын айтады, енді сіз бір ақынның жырын ғана емес бір ұлттың сан ғасырлық сәлихалы тарихын аралағандай боласыз. Олжас өлеңдері қазақ пен орыс арасында ғана емес, Еуропа елдері, Кіші Азия, Қытай, Америка елдері арасында өзінің асқақ қазақы үнін аспандата саңқылдатады.<ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> === Жыр жинақтары === * «Арғымақтар», Қазақтың мемлекеттік көркем әдеби баспасы, Алматы, 1961 ж. * «Олжас Сүлейменов жинағы», Жазушы, Алматы, 1967 ж. * «Қыш кітап», Жазушы, Алматы, 1969 ж. * «Атамекен», Жазушы, Алматы, 1972 ж. * «Каждый день&nbsp;— утро», Правда, Мәскеу, 1973 ж. * «Повторяя в полдень», Жазушы, Алматы, 1973 ж. * «Круглая звезда», Художественная литература, Мәскеу, 1975 ж. * «Берега. Определение», Жазушы, Алматы, 1976 ж. * «Olzsasz Sulejmen versei» (мажар тілінде), Еуропа кёнивкадо, Будапешт, 1976 ж. * «Тұңғыш космонавт», Жалын, Алматы, 1979 ж. * «Sakalai virs smevlus» (литван тілінде), Бага, Вильнюс, 1980 ж. * «Земля, поклонись человеку!» (түркімен тілінде), Магарыф, 1985 ж. * «Свиток», Молодая гвардия, Мәскеу, 1989 ж. * «Аргамак» (моңғол тілінде), Улань газар, Улаанбаатр, 1990 ж. * «Айналайын», Жібек жолы, Алматы, 1996 ж. * «Исправляя метафорой мир», Қаржы-қаражат, Алматы, 1996 ж. * «Im Azimut der Nomaden», Интердрюк, Лейпциг, 1997 ж. * Таңдамалы туындылары, Жібек жолы, Алматы, 2005 ж. * «Olzhas Sulejmenow gedichte» (неміс тілінде), Қазақстан, Алматы * «Fizikçinin Duası» (түрік тілінде), Ыстамбұл, 1976 ж. ==Шығармалары:== *Нұрлы түндер, А., 1962; *Қылықты түн, А., 1963; *Мешін жылы, А., 1967; *Таңдамалы лирика, М., 1968; *Ақ дария аспанында, Таш., 1970; *Атамекен, А., 1972; *Қалаулы қайырма, А., 1973; *Жұмыр жұлдыз, М., 1975; *Көңіл көкжиегі, А., 1976, 1980; *Определение берега, А., 1979; *Асқардан асу, А., 1987; *От января до апреля, А., 1989; *Тюрки в доистории, А., 2002. ==Марапаттары== * Қазақстан Ленин комсомолы сыйлығы, 1964 ж. * Бұкілодақтық Ленин комсомолы сыйлығы, 1967 ж. * Қазақ КСР мемлекеттік сыйлығы, 1972 ж. * Қазақстанның Халық жазушысы атағы, 1992 ж. * Тәуелсіз «Тарлан» сыйлығы, 2000 ж.<ref>Қазақ ұлттық энциклопедиясы 8-ші том</ref> ==Әдебиеттер:== *Ахметов З.А., Национально-характерные черты языка поэзии Олжаса Сулейменова // в кн. О языке казахской поэзии, А., 1970; *Гусев В., Национальное, интернациональное и общечеловеческое: об Олжасе Сулейменове и его “Глиняной книге” // в кн. Герой и стиль, М., 1983; *Бузаубагарова К.С., Стих Олжаса Сулейменова, А., 1984; *Диканбаева С., О стилистическом комплексе в творческом контексте О.Сулейменова // Сб. научных тр., А., 1984; *Толмачев Г., Повесть об Олжасе, А., 1996; *Вместе с Олжасом, А., 1996; *Ким Н.С., Эпидигматические отношения в языке и их реализация в русской художественной речи (на материале поэзии О.О. Сулейменова), Таш., 2002; *Жуминова А.Б., Тезаурус языковой личности поэта О.Сулейменова, А., 2004; *Сарсембаева А.Ж., Анафора в поэзии О.О. Сулейменова, А., 2005. ==Сыртқы сілтемелер== * [https://web.archive.org/web/20091027002515/http://geocities.com/plt_2000plt_us/azia/ «Аз и Я»] {{ru icon}} * [http://vadim-blin.narod.ru/olgas/iazyk/index.htm «Язык Письма»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110808154307/http://www.vadim-blin.narod.ru/olgas/iazyk/index.htm |date=2011-08-08 }} {{ru icon}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} [[Санат:Қазақстан мемлекет қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстан ақындары]] [[Санат:Қазақстан саясаткерлері]] [[Санат:Қазақстан дипломаттары]] [[Санат:Қазақстан қоғам қайраткерлері]] [[Санат:Қазақстанның Италиядағы елшілері]] [[Санат:Қазақстанның Грекиядағы елшілері]] [[Санат:Қазақстанның Мальтадағы елшілері]] [[Санат:18 мамырда туғандар]] [[Санат:Отан орденінің иегерлері]] [[Санат:Барыс орденінің иегерлері]] [[Санат:Октябрь революциясы орденінің иегерлері]] [[Санат:Еңбек Қызыл Туы орденінің иегерлері]] [[Санат:Құрмет Белгісі орденінің иегерлері]] [[Санат:Ленин комсомолы орденінің иегерлері]] [[Санат:Достық орденінің (Ресей) иегерлері]] [[Санат:Қазақстан жазушылары]] [[Санат:Қазақстан әдебиеттанушылары]] [[Санат:Қазақстан партияларының төрағалары]] [[Санат:КСРО Жоғарғы Кеңесінің депутаттары]] [[Санат:Қазақстанның Еңбек Ерлері]] {{Bio-stub}} 8rafmvdt3u2weq8kmgcecdufelz3vha 0 39738 3055742 2806302 2022-07-30T12:12:04Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Ұлыкөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 52/57/3/N/66/50/42/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 235,3 |Ұзындығы = 5,6 |Ені = 4,3 |Ауданы = 19,1 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 16,8 |Тереңдігі = 3,2 |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Солтүстік Қазақстан облысы |Аудан = Ғабит Мүсірепов ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Ұлыкөл''' — [[Есіл]] алабындағы тұщы көл. == Географиялық орны == [[Солтүстік Қазақстан облысы]] [[Ғабит Мүсірепов ауданы]]ның Березовка ауылынан солтүстік-батысқа қарай 5 км жерде, теңіз деңгейінен 235,3 м биіктікте жатыр. == Гидрографикасы == Аумағы 19,1 км ², ұзындығы 5,6 км, ені 4,3 км, жағалауының ұзындығы 16,8 км, ең терең жері 3,2 м. Жағасы көбіне құлама жарлы болып келеді, оңтүстік-батысы мен солтүстік-батыс жағасы жайпақ. Түбі тегіс, сазды. [[Қар]] және [[Атмосфералық жауын-шашын|жауын-шашын]] суымен толығады. Су жиналатын алабының 30%-ы жыртылған, қалған бөлігіне бетегелі-жусанды шөптесін өсімдіктер өскен. Көл суын маңындағы шаруашылықтар пайдаланады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл. ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ғабит Мүсірепов ауданы көлдері]] [[Санат:Есіл су алабы]] jvtkz4dtd3qot1um15aznnb2ow1plk0 0 41446 3055803 3048362 2022-07-30T18:17:06Z Мағыпар 100137 сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Белкөл |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 48|lat_sec = 48 |lon_deg =65|lon_min = 35|lon_sec =20 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Белкөл кенттік әкімдігі{{!}}Белкөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1904 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2843 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Белкөл''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты кент ([[1987 жыл]]дан), темір жол бекеті, [[Белкөл кенттік әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == Қызылорда қаласының шығысында 3 км жерде, [[Ташкент]]-[[Орынбор]] темір жолы бойында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2717 адам (1799 ер адам және 1218 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2843 адамды (1418 ер адам және 1425 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1904 жыл|1904]]-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның салынуына байланысты қаланған. Белкөлде Қызылорда қаласы кәсіпорындарының бөлімшелері және тағы басқа қызмет көрсететін кәсіпорындар мен мекемелер орналасқан.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том.</ref> == Ауыл суреттері == <gallery> Белкол IMG 20220625 131641.jpg |Белкөл кенті </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] [[Санат:Қазақстан кенттері]] e4oiqhijej92vi9wgg5rmm32ub59mlm 3055804 3055803 2022-07-30T18:18:36Z Мағыпар 100137 /* Ауыл суреттері */ сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Белкөл |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 48|lat_sec = 48 |lon_deg =65|lon_min = 35|lon_sec =20 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Белкөл кенттік әкімдігі{{!}}Белкөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1904 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2843 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Белкөл''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты кент ([[1987 жыл]]дан), темір жол бекеті, [[Белкөл кенттік әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == Қызылорда қаласының шығысында 3 км жерде, [[Ташкент]]-[[Орынбор]] темір жолы бойында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2717 адам (1799 ер адам және 1218 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2843 адамды (1418 ер адам және 1425 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1904 жыл|1904]]-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның салынуына байланысты қаланған. Белкөлде Қызылорда қаласы кәсіпорындарының бөлімшелері және тағы басқа қызмет көрсететін кәсіпорындар мен мекемелер орналасқан.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том.</ref> == Кент суреттері == <gallery> Белкол IMG 20220625 131641.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131542.jpg |Белкөл кенті </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] [[Санат:Қазақстан кенттері]] fk9h1tvvjp8iyrc2jnz904q6hb2gkj9 3055805 3055804 2022-07-30T18:19:18Z Мағыпар 100137 /* Кент суреттері */ сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Белкөл |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 48|lat_sec = 48 |lon_deg =65|lon_min = 35|lon_sec =20 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Белкөл кенттік әкімдігі{{!}}Белкөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1904 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2843 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Белкөл''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты кент ([[1987 жыл]]дан), темір жол бекеті, [[Белкөл кенттік әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == Қызылорда қаласының шығысында 3 км жерде, [[Ташкент]]-[[Орынбор]] темір жолы бойында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2717 адам (1799 ер адам және 1218 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2843 адамды (1418 ер адам және 1425 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1904 жыл|1904]]-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның салынуына байланысты қаланған. Белкөлде Қызылорда қаласы кәсіпорындарының бөлімшелері және тағы басқа қызмет көрсететін кәсіпорындар мен мекемелер орналасқан.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том.</ref> == Кент суреттері == <gallery> Белкол IMG 20220625 131641.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131542.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131524.jpg |Белкөл кенті </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] [[Санат:Қазақстан кенттері]] 72q9xkmknk2zv3znicoya1iffxfkrxp 3055806 3055805 2022-07-30T18:19:53Z Мағыпар 100137 /* Кент суреттері */ сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Белкөл |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 48|lat_sec = 48 |lon_deg =65|lon_min = 35|lon_sec =20 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Белкөл кенттік әкімдігі{{!}}Белкөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1904 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2843 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Белкөл''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты кент ([[1987 жыл]]дан), темір жол бекеті, [[Белкөл кенттік әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == Қызылорда қаласының шығысында 3 км жерде, [[Ташкент]]-[[Орынбор]] темір жолы бойында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2717 адам (1799 ер адам және 1218 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2843 адамды (1418 ер адам және 1425 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1904 жыл|1904]]-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның салынуына байланысты қаланған. Белкөлде Қызылорда қаласы кәсіпорындарының бөлімшелері және тағы басқа қызмет көрсететін кәсіпорындар мен мекемелер орналасқан.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том.</ref> == Кент суреттері == <gallery> Белкол IMG 20220625 131641.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131542.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131524.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131437.jpg |Белкөл кенті </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] [[Санат:Қазақстан кенттері]] dty1m1uu67cv3n0f78dmevjgdf8vi4k 3055807 3055806 2022-07-30T18:20:35Z Мағыпар 100137 /* Кент суреттері */ сурет қою wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Белкөл |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 48|lat_sec = 48 |lon_deg =65|lon_min = 35|lon_sec =20 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Белкөл кенттік әкімдігі{{!}}Белкөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1904 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2843 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Белкөл''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты кент ([[1987 жыл]]дан), темір жол бекеті, [[Белкөл кенттік әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == Қызылорда қаласының шығысында 3 км жерде, [[Ташкент]]-[[Орынбор]] темір жолы бойында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2717 адам (1799 ер адам және 1218 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2843 адамды (1418 ер адам және 1425 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1904 жыл|1904]]-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның салынуына байланысты қаланған. Белкөлде Қызылорда қаласы кәсіпорындарының бөлімшелері және тағы басқа қызмет көрсететін кәсіпорындар мен мекемелер орналасқан.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том.</ref> == Кент суреттері == <gallery> Белкол IMG 20220625 131641.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131542.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131524.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131437.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 132057.jpg |Белкөл кенті </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] [[Санат:Қазақстан кенттері]] hjm6x7xtimsy3cls7h58g3pvv79kty8 3055808 3055807 2022-07-30T18:21:27Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Кент |атауы = Белкөл |сурет = |әкімшілік күйі = Кенттік әкімдігі орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 48|lat_sec = 48 |lon_deg =65|lon_min = 35|lon_sec =20 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Белкөл кенттік әкімдігі{{!}}Белкөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1904 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2843 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = Кызылординская область |сайты = |сайт тілі = }} '''Белкөл''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты кент ([[1987 жыл]]дан), темір жол бекеті, [[Белкөл кенттік әкімдігі]] орталығы. == Географиялық орны == Қызылорда қаласының шығысында 3 км жерде, [[Ташкент]]-[[Орынбор]] темір жолы бойында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2717 адам (1799 ер адам және 1218 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2843 адамды (1418 ер адам және 1425 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://www.webcitation.org/6EkePwOI3?url=http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-02-27 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1904 жыл|1904]]-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның салынуына байланысты қаланған. Белкөлде Қызылорда қаласы кәсіпорындарының бөлімшелері және тағы басқа қызмет көрсететін кәсіпорындар мен мекемелер орналасқан.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 жыл, ISBN 5-89800-123-9, II том.</ref> == Кент суреттері == <gallery> Белкол IMG 20220625 131641.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131542.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131524.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 131437.jpg |Белкөл кенті Белкол IMG 20220625 132057.jpg |Белкөл кенті </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] [[Санат:Қазақстан кенттері]] r4gxtxadh0o1gswqyc5kowpxwk5yk71 0 44099 3055870 2482032 2022-07-31T03:47:33Z Ұлы Тұран 120792 «[[Санат:Цирк|Цирк]]» деген санатты аластады ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki [[Сурет:Nieuhof-p-263-Googhelaars-Lach-van-Kley-plate-364.png|thumb|right|250px|Қытайда циркте қызмет етiп қаңғымасы, 1655-1657 жылда.]] [[Сурет:Circuspainting.jpg|thumb|right|250px|Римдiк цирктегi бәйгелерi. Сурет үрлеген, 1913.]] '''Цирк'''({{lang-la|cіrcus}} — дәлме-дәл, шеңбер) — сахналық өнердің бір түрі. Цирк өнері асқан ептілік пен күштілікке негізделген пантомималық ойын-сауықтар мен клоунның күлкілі әзіл-әжуаларын ([[клоунада]], [[акробатика]], [[гимнастика]], [[шабандоздық]] және [[жонглерлік өнер]], [[эквилибристика]], муз. [[эксцентрика]], [[иллюзионизм]], т.б.) қамтиды. Әдетте Цирк ойын-сауығы алуан түрлі трюктер мен эксцентрикаға негізделген нөмірлерден тұрады. Цирк - өнердің өте ертеден келе жатқан түрі. Бүкіл өмірін көшіп қонумен өткізетін цирктер де болады.Оларды кезбе цирктер деп атайды. == Еуропалық тарих == Цирк өнерінің алғаш пайда болуы ертеден келе жатқан тұрмыс-салт жораларымен және ойын-сауықтарымен тығыз байланысты. Шығыста, соның ішінде [[Қытай]]да ертедегі қолөнершілер ескен арқанының үзілмес беріктігін өзгелерге сендіру мақсатымен екі тіреудің ұшар басынан керіліп байланған сол арқанның үстімен өздері әрлі-берлі жүріп көрсеткен. Осыдан келе-келе дар ойыны туған. Кәсіби акробаттар, жонглерлер, эквилибристер өнері Ежелгі Грекия мен [[Рим]]де, [[Қытай]] мен [[Византия]]да, т.б. елдерде кеңінен белгілі болды. Орта ғасырларда кезбе артистер [[акробатика]]лық нөмірлерін қала мен ауыл алаңдарында көрсетіп отырды. 16 ғ-дан бастап [[Еуропа]]да ат үстінде түрлі акробатик. жаттығулар жасауға ден қойған арнаулы шабандоздар мектебі кең етек алды. Асау аттарды үйретіп, ойын көрсету үшін арнайы манеждер ([[амфитеатр]]лар) салынды. Осы тақылеттес амфитеатрларды 1764 ж. [[Мәскеу]]де және 1765 ж. [[Санкт-Петербург]]те ағылшын шабандозы Дж. Бейтс тұрғызды. Ф.Астлей 1770 ж. [[Лондон]] қаласында ат ойнын көрсететін шабандоздар мектебін ұйымдастырды. Ол 1780 ж. дүние жүзінде тұңғыш рет шабандоздардың, акробаттардың және жабайы аңдарды үйретуші — машықтандырушылардың тұрақты ойын-сауық көрсетуіне арнап Цирк ғимаратын тұрғызды. Осыдан кейін Астлей 1782 ж. [[Париж]] қаласында Цирк ойын-сауығын ұйымдастырды. [[Наполеон]] қ-нің бұйрығымен Л. және А. Франконилер 1807 ж. [[Париж]] қаласында жаңа ғимарат тұрғызып, оны Олимп. цирк деп атады. Бұдан былай осы сияқты ойын-сауық орындары барлық елдерде Цирк деп аталатын болды. Франкони ат ойындарына театр элементтерін енгізді. Циркте негізінен атпен шабуыл жасау секілді соғыс көріністерін бейнелейтін эффектілі феериялар (“''Генрих ҚV-нің Парижге басып кіруі”, “Орлеан қызы”, т.б., [[Франция]]'') қойылып, мұндай ойын көріністерінде [[Наполеон]] жорықтары мадақталды. Кейіннен бірқатар еур. елдерде тұрақты және жартылай тұрақты Цирктер ұйымдастырылды. Солардың қатарынан 19 ғ-дың 40-жылдары ойын-сауық нөмірлерінің трюктік және комед. бағытын күшейткен Э.Ренцтің Циркі алдыңғы қатарға шықты. Ол 1856 ж. [[Берлин]] қаласында Цирк ғимаратын тастан тұрғызды. 19 ғ-дың ортасында [[Голландия]]да, [[Дания]]да, [[Швеция]]да Б.Луассенің және [[Балқан түбегі|Балкан]] елдерінде В. Карренің Цирктері кең танылып, қалың көрермендер сүйіспеншілігіне бөленді. Г.Шуман [[Берлин]] қаласында (1868), ал Э.Вульф [[Брюссель]] қаласында ([[1892]]) тұрақты ойын-сауықтар қоятын Цирктер ашты. Бұл Цирктерде негізінен ат ойыны мен акробатик. нөмірлер дамыды. Ойын көрсетуге үйретілген жылқы үйірлері молайып, көпшілік алдында орындалатын сан қилы трюктер де күрделілене түсті. 1873 ж. Париж қаласында өнер көрсеткен ағылшын Д.Филлис шабандоздық шеберлігімен танылды. 19 ғ-дың 2-жартысынан бастап Цирк аренасына кілем клоундары шыға бастады. Олар көбіне ойын-сауық үзілістері кезінде күлкілі интермедиялар орындап отырды. Металл арқанды пайдаланудың нәтижесінде даршылар 19 ғ-дың ортасында өте күрделі пирамидалар жасау (тартылған арқан бойымен бір-бірінің үстінде тұрып сан алуан трюктер көрсету) шеберлігін меңгерді. Әуе гимнастик. жанрымен қатар (Ж.Леотар, [[Франция]]) театр элементтері енгізілген жонглерлік және акробатик. ойын нөмірлері де (ағайынды ағылшын акробаттары Котелли мен венгр [[акробат]]тары Волерт, т.б.) дамыды. Әсіресе, жабайы аңдарды қолға үйрететін машықтандырушылардың (Т.[Батти, [[1863]]), велосипед және шығыршық дөңгелекпен ғажайып ойын-трюктер жасайтын өнерпаздардың (Ш.Наузет, 19 ғ-дың 90-жылдары), т.б. келіп қосылуы Цирк өнерінің жан-жақты дамып, өркендеуіне кең жол ашты. Феериялық қойылымдардың тех. тәсілдері жетілдіріліп, жақсара түсті. Мыс., 1886 ж. Париж қаласында не бары бірнеше минутта аренасы суға толтырылатын жаңа Цирк ғимараты тұрғызылды. Кәсіпкер Ф.Т. Барнум 1873 ж. [[АҚШ]]-та бірден 3 манежінде ойын-сауықтар көрсете алатын үлкен көшпелі Цирк ашты. Оның бағдарламасы соғыс пантомималарын, оған қоса әр түрлі кемтарлықты көрсетуге құрылды. 1883 ж. антрепренер әрі актер Буффало Билл ауғандар мен үндістер арасындағы соғыстар сюжетіне негізделген ат пантомималарын қоятын және родео деп аталатын ковбойлар мен үндістердің спорттық ат ойындарын көрсететін “Жабайы батыс” Циркін ұйымдастырды. Цирк өз ерекшеліктерімен [[Азия]] елдерінде де өркен жайды. Классик. театр ойын-сауықтарына жақын болған қытайЦиркі лента және қолшатырмен өнер көрсету, турникпен жаттығулар жасау, лаулап жанған оттан секіру, ұзын арқан бойымен жоғары өрмелеу секілді ойын түрлерін қамтыды. [[Жапония]]да пышақпен нысана көздеу, саты үстінде жаттығулар көрсету, көлбеу тартылған арқан бойымен жоғары көтеріліп, төмен түсу сияқты Цирк жанрлары бой көрсетті. Yндістанда қолға үйретілген жыланмен ойын қою, ал [[Африка]] елдерінде діни салт-жораларымен байланысты биіктіктен секіретін акробаттар сауығы кең өріс алды. 19 ғ-да Еуропа елдері ареналарында арабтардың акробат-секіргіштері өнер көрсетеді. 20 ғ-дың басында және 1-дүниежүз. соғыстан кейін Цирк тоқырауға ұшырады. Тұрақты ойын-сауық көрсететін Цирктердің саны шұғыл азайды. Бұған қоса айқын шығарм. принципі мен режиссурасы болмауы салдарынан Цирк өнері эклектизмге бой ұрды. == Бүгiнгi ТМД елдерiндегi цирктiң пайда болуы == 18 ғ-дан бастап [[Ресей]]де Цирк артистерінің қатысуымен халық думаны кезінде ойын-сауықтар көрсететін балағандар кең қанат жайды. * 18 — 19 ғ-ларда театр элементтерін бойына жиған атты әткеншектер мен салт аттылар тобы ойын көрсете бастады. Кавказда, Орт. Азияда және [[Қазақстан]]да ат ойны кең тарады. [[1827]] ж. Ж.Турниер, [[1845]] ж. италиялық А.Гверра, [[француз]]дар Ж.Лежар мен П.Кюзан [[Санкт-Петербург]] қаласында Цирк ғимаратын тұрғызды. * 1849 ж. мұнда қазыналық (императорлық) Цирк ашылып, жұмыс істей бастады. Сол жылы театр уч-щесінің жанынан Цирк артистерін даярлайтын арнаулы бөлім құрылды. * 1853 ж. В.Н. Новосильцев [[Мәскеу]] қаласында тұрақты ойын-сауық көрсететін Цирк ғимаратын тұрғызады. *19 ғ-дың аяғында Санкт-Петербург пен [[Мәскеу]]ден басқа [[Киев]]те, [[Одесса]]да, [[Ташкент]]те, [[Нижний Новгород]]та, [[Харьков]]та, [[Рига]]да, т.б. қалаларда тұрақты Цирктер жұмыс істеді. Осы жылдары Ресейде өнер көрсеткен Цирктердің саны 100-ге жуық болды. Сатирик-клоундар А.Л. және В.Л. Дуровтар, акробат-клоун В. Е. Лазаренко, атбегілер П.С. Крутиков, Е.З. Панкратов, даршы Ф.Ф. Молодцов, шабандоздар Н.М. Сычев, В.Т. Соболевский, Р.С. Гамсахурдия, ат жонглерлері Н.А. Никитин, атлет-палуандар И.М. Поддубный, И.М. Заикин, Қажымұқан Мұңайтпасов, [[Балуан Шолақ]], т.б. өз өнерімен көпшілікке кең танылды. Провинц. Цирктер аренасында халық қаҺармандарын паш еткен пантомималар (“[[Тарас Бульба]]”, т.б.) қойылды. Бірақ, 20 ғ-дың басында халық өнерінен қол үзген орыс Циркі идеялық және көркемдік тоқырауға ұшырап, ойын-сауық бағдарламасынан көбіне арзанқол туындылар мен мазмұны төмен нөмірлер орын алды. * 20 ғ-да Цирк өнері жаңа қарқынмен дами бастады. Ақын-жазушылар (В.В. Маяковский, Демьян Бедный, А.М. [[Арго]]), балетмейстрлер (А.А. Горский, К.Я. Голейзовский, Н.М. Фореггер) және сәулетшілер (П.В. Кузнецов пен Б.Р. Эрдман, т.б.) Цирк өнерін өркендетуге қызу ат салысты. Бұл жылдары Цирк репертуарынан көбіне үгіт-насихат түріндегі пантомималар, балеттер мен интермедиялар мол орын алды. Артистер әскери бөлімдерге барып, жауынгерлер алдында өнер көрсетті. 1927 ж. Мәскеу қаласында цирк өнері уч-щесі, ал [[1930]] ж. [[Ленинград]] (қазіргі [[Санкт-Петербург]]) Циркнің жанынан нөмірлер дайындайтын шеберхана ұйымдастырылды. 20 ғ-дың 30-жылдарынан бастап Цирк ойын-сауығын қоюға режиссерлер, суретшілер және композиторлар қатысатын болды. Мұндай ойын-сауықтар негізінен белгілі бір тақырыпқа құрылды. Цирктерде тарихи және замани тақырыпта үлкен пантомима — [[феерия]]лар, сонымен қатар балаларға арналған пантомималар қойыла бастады. Осы кездегі Цирк өнерінің ерекше бір белгісі ТМД елдерінің өнер дәстүрін (мыс., өзбек даршылары мен осетин шабандоздарының өнер дәстүрі) әр кезде пайдаланып отыру болып табылды. Цирк өнерінің үздік шеберлері — клоундар В.Г. Дуров, В.Е. және В.В. Лазаренколар, Карандаш (М.Н. Румянцев) пен О.К. [[Попов]], машықтандырушылар И.Н.Бугримова, А.Н. және Т.Н. Буслаевтар, М.П. Назарова, В.И. Филатов, даршы Е.Ташкенбаев, көз байлаушы Кио, т.б. өз өнерінің жаңа бір қырын танытты. 2-дүниежүз. соғыс жылдары Цирк бригадалары майдан шептерінде, госпитальдар мен шақыру пункттерінде ойын-сауықтар көрсетті. Соғыстан кейін [[Беларусь]] ([[Минск]]), [[Ресей]] ([[Дондағы Ростов]], қазіргі [[Нижний Новгород]], [[Ярославль]], [[Иркутск]], [[Пенза]]), [[Украина]] ([[Киев]]) қалаларында жаңа Цирк ғимараттары тұрғызылды. Сонымен бірге [[Грузия]]ның, [[Армения]]ның, [[Әзірбайжан]]ның, [[Латвия]]ның, [[Литва]]ның ұлттық Цирк ұжымдары құрылды. Цирк өнері көрермендерге батылдық пен жылдамдық, ептілік пен күштілік, әсемдік пен сұлулық сияқты адам бойындағы ізгі қасиеттерді паш етіп, озық эстет. принциптерді тұжырымдады. Белгілі Цирк шеберлерінің қатарында О.К. [[Попов]], Ю.В. Никулин, М.И. Шуйдин, т.б. болды. [[Болгария]]да, [[Венгрия]]да, [[Германия]]да, [[Корея]]да, [[Моңғолия]]да, [[Румыния]]да, [[Чехословакия]]да, [[Польша]]да . Қазақстандағы Цирк өнерінің элементтері ертеден келе жатқан ұлттық ойын-сауықтар (көкпар, жамбы ату, күрес, теңге ілу, т.б.) мен тұрмыс-салт жораларына (бақсылық, сиқыршылық, көзбайлаушылық, т.б.) саяды. 20 ғ-дың 20-жылдары негізінен әуесқойлар Циркі кең өріс алды. Палуандар Қажымұқан мен [[Балуан Шолақ]], сонымен бірге [[Зәрубай Құлсейітұлы]] пен [[Шашубай Қошқарбайұлы]], т.б. халық өнерпаздары қызғылықты нөмірлерімен ерекше көзге түсті. 1965 ж. [[Алматы]] қаласында эстрада және цирк өнері студиясы ашылып, жұмыс істей бастады. 1970 ж. [[Алматы]] қаласында тұңғыш кәсіби [[Қазақ]] циркі, ал [[1983]] ж. [[Қарағанды]] циркі құрылды. Бұдан басқа көптеген жергілікті әуесқойлар және халық Цирктері қалың көрермендерге мәдени қызмет көрсетті. <ref>[[Қазақ Энциклопедиясы|"Қазақ Энциклопедиясы"]], 18 том</ref> == [[ТМД]] елдердiң цирктерi == <center><gallery perrow=4 widths=200 heights=160> Сурет:Дніпропетровський цирк.jpg|<small>Днепропетровск циргi</small> Сурет:Donetsk cirk.jpg|<small>Донецк циргi</small> Сурет:Kievcircus.JPG|<small>Киевтiк цирк</small> </gallery></center> == Тағы қараңыз == * [[Қазақ цирк өнері]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{commons|Circus}} [[Санат:Цирк терминдері]] [[Санат:Көшелік орындаушылықтар]] i777l9zpdtjrug0jeeom682p1ahs7cg 0 44213 3055776 2918404 2022-07-30T15:27:41Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Ортақшыл |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 12|lat_sec = 35 |lon_deg =66|lon_min = 29|lon_sec =58 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ортақшыл ауылдық округі{{!}}Ортақшыл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1943 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =981 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Ортақшыл}} '''Ортақшыл''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, [[Ортақшыл ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 20 км-дей жерде, [[Сырдария]]ның оң жағалық аңғарында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1328 адам (681 ер адам және 647 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 981 адамды (527 ер адам және 454 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1943 жыл]]ы Сырдария ұжымшары негізінде қаланған. [[1975 жыл|1975]]-[[1997 жыл|1997]] жылдары қаракөл қойын өсіретін “Телікөл” кеңшары бөлімшесінің орталығы болған. Кеңшар негізінде 1997 жылы Ортақшылда өзімен аттас ӨК құрылды.<ref name="source1">«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] qbablvv1rg3py1szeme8yo72k8lxnjo 0 44411 3055829 2918844 2022-07-30T19:48:40Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Райым |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46|lat_min = 4|lat_sec = 19 |lon_deg =61|lon_min = 44|lon_sec =26 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жетес би ауылдық округі{{!}}Жетес би |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1932 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 306 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Райым''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]<nowiki/>ндағы ауыл, [[Жетес би ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 115 км жерде, [[Райымкөл]] көлінің солтүстік-батыс жағасында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 292 адам (152 ер адам және 140 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 306 адамды (159 ер адам және 147 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1932 жыл]]ы балық аулайтын ұжымшар ретінде қаланды. Кейіннен ұжымшар орталығы ''Қызылжар ауылына'' ауысты. [[1996 жыл]]ы Райымда шаруа қожалықтары құрылды. Теңіз суының қайтуына байланысты ауылда балық кәсіпшілігі тоқтады. Тұрғындары негізінен мал бағады, балық аулайды. Елді мекен жанында ортағасырлық Райым қамалының орны сақталған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] ei2b2x8k29gw5k64lg2pk2q3te1hxrx 0 44439 3055847 2919195 2022-07-30T21:55:03Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Сазды |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =47|lat_min =20|lat_sec =27 |lon_deg =61|lon_min = 46|lon_sec =08 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Сазды ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Сазды |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =564 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Сазды}} '''Сазды''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, [[Сазды ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Сазды ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан солтүстікке қарай 88 км, [[Баршақұм]] құмды алқабының оңтүстік шетінде, [[Арал теңізі]]нің байырғы табанында орналасқан. Жері – саздауыт, сор, тақыр, құм аралас болып келеді. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 555 адам (270 ер адам және 285 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 564 адамды (278 ер адам және 286 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Ауыл [[1957 жыл|1957]] – [[1996 жыл|96]] жылдары асыл тұқымды қаракөл қойын өсіретін «Арал» кеңшары бөлімшесінің орталығы болған. Бөлімшеде негізінде мал шаруашылық қожалықтары жұмыс істейді. Осы ауылда жазушы [[Жақсылық Түменбаев|Түменбаев Жақсылық]], ғалым Өзденбаев Жанбай Шүйіншіәліұлы туып – өскен. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] n5uo8p6kwwvgxgjzfp1glhxh9vvzhch 0 44776 3055850 3046290 2022-07-30T22:14:39Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Самарское |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =01|lat_sec = 09 |lon_deg =83|lon_min = 22|lon_sec =00 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Самар ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы){{!}}Самар |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1906 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Самарка'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =6526 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Самарское''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]]ндағы ауыл, [[Самар ауданы]] мен [[Самар ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Самар ауылдық округі]]нің орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы [[Лайлы]] өзенінің жағасында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 7529 адам (3696 ер адам және 3833 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 6526 адамды (3086 ер адам және 3440 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1906 жыл|1906]]-[[1910 жыл|10]] жылдары қаланып, алғашқы атауы Самар губерниясынан қоныс аударғандарға байланысты "Самарка" деп аталып, кейін [[1964 жыл]]ы "Самарское" деп өзгертілді. 1928–1930 және 1935–1997 жылдары таратылған Самар ауданының орталығы болған. [[1997 жыл]]ға дейін сүт өндіретін ұжымшардың орталығы болып, ұжымшар негізінде шаруа қожалықтары құрылды. Ауылда машина-трактор жөндеу шеберханасы, байланыс бөлімшесі, дүкендер жұмыс істейді. 2022 жылдан қайта құрылған Самар ауданының орталығы. == Инфрақұрылымы == Кәсіптік-техникалық мектеп, 3 орта мектеп, мәдениет үйі, балалар бақшасы, аудандық маңызы бар аурухана, автовокзал, т.б. бар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] c8b6h52lgxeax89isrwte5vu4i4xwcb 0 45537 3055752 2074586 2022-07-30T12:58:22Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы =Үлкен Көлтабан |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = 45 |Ені = 12 |Ауданы = 280 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Батыс Қазақстан облысы |Аудан = Ақжайық ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Батыс Қазақстан облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Үлкен Көлтабан''' – [[Жайық]] алабындағы көлтабан. == Географиялық орны == [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Ақжайық ауданы]] жерінде. == Гидрографикасы == Ұзындығы 45 км, ені 12 км-ге жетеді. Ауданы 280 км². Саздақты ойысқа көктемдегі қар суы және Батыс Дүре өзенінің суы жиналады. Грунт сулары 3 — 5 м тереңдікте кездеседі. Көлтабан шабындыққа, жайылымға пайдаланылады; қ. [[Дүре жайылмасы]].<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Батыс Қазақстан облысы көлдері]] [[Санат:Көлтабандар]] 2kc7yted0micllstyz6aguxo5ez568f 0 45551 3055746 2904117 2022-07-30T12:30:16Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Үлкен Қарақамыс |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 54.177/66.3125 |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = 4,6 |Ені = 4,1 |Ауданы = 6,8 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 20,4 |Тереңдігі = 2,8 |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = 10,5 |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Солтүстік Қазақстан облысы |Аудан = Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы) |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Үлкен Қарақамыс''' — [[Есіл]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Солтүстік Қазақстан облысы]] [[Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жамбыл ауданы]] жерінде, [[Қарақамыс (Жамбыл ауданы)|Қарақамыс]] ауылынан оңтүстікке қарай 6 км жерде орналасқан. == Гидрографикасы == Су айдынының аумағы 6,8 км², су мол жылдары 10,5 км²-ге дейін ұлғаяды. Ұзындығы 4,6 км, ені 4,1 км. Жағалауының ұзындығы 20,4 км, ең терең жері 2,8 м. Су жиналатын алабы түгелімен дерлік жыртылған. Көл түбіндегі тұнбаның қалыңдығы 0,5 - 0,7 м. Суы сәл ащылау, көктемде жұмсарады, жаздың соңына қарай суы кермек татиды. == Жағалау сипаты == Қазаншұңқырда жатқан көлдің жағалауы аласа, түбі тегіс, сазды. Жағалауында қатты сабақты өсімдіктер өскен. [[Қамыс]], [[құрақ]], шалғын, [[қияқ]] өскен. Құстардың келу, кету кезінде, әсіресе, күзде мұнда мыңдаған сұр, ақбас қаздар, сұр тырна, т.б. сулы-сазды жерді мекендейтін құстар көп болады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы) көлдері]] [[Санат:Есіл су алабы]] gybu9kynlb3871a8y964yk9806qytn4 0 45629 3055744 2740006 2022-07-30T12:27:26Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Үлкен Сарыоба |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 51/10/15/N/72/5/32/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ұзындығы = 6,2 |Ені = 3,6 |Ауданы = 15,17 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = 2,1 |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Аршалы ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Үлкен Сарыоба''' — [[Есіл]] алабындағы көл. == Географиялық орны == [[Ақмола облысы]] [[Аршалы ауданы]]нда, Сарыоба елді мекенінен батысқа қарай 5 км жерде орналасқан. == Аумағы == Ауданы 15,17 км², ұзындығы 6,2 км, енді жері 3,6 км. Орташа тереңдігі 2,1 м. == Жер бедері мен гидрографикасы == Көл төбелер аралығындағы қазаншұңқырлы ойыста жатыр. [[20 ғасыр]]дың орта шенінде [[Кіші Сарыоба]] көліне қосылып жатқан. Көлге көктемде бірнеше кішігірім өзен құяды. Жағасы тік жарлы, биіктігі 3-4 м. Көл айдыны таза, тек жағасынан 100-50 м қашықтықта су асты өсімдіктері кездеседі. Көктемде деңгейі көтеріліп, орта сулы жылдары 0,4-0,5 метрге, суы мол жылдары 1,0-1,2 метрге жетеді. Мұз қалыңдығы әдетте 0,7-0,8 м, қатаң қыстарда 1,0 м-ге жетеді. Суының минералдылығы жоғары. Ауыз суына жарамайды.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IX том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Аршалы ауданы көлдері]] [[Санат:Есіл су алабы]] cxw5cjeqhe09jvoephfaz8iebyi8o56 0 45640 3055743 2767182 2022-07-30T12:24:44Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы =Үлкен Семізкөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 45/19/22/N/74/14/25/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 345 |Ұзындығы = 5,6 |Ені = 3,5 |Ауданы = 10,91 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 19,9 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Алматы облысы |Аудан = Балқаш ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Алматы облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Үлкен Семізкөл''' – [[Алматы облысы]] [[Балқаш ауданы]]ндағы ағынды көл. [[Іле]] өзенінің атырауында, Семізкөл елді мекенінен оңтүстік-батыста 3 км. == Гидрографикасы == Теңіз деңгейінен биіктігі 345 м, ауданы 10,91 км², ұзындығы 5,6 км, ені 3,5 км, жағалық сызығы 19,9 км. Көл [[Іле]]нің Ақсары және Балатопар суына толған қырқааралық ойпауыттағы батпақтар арасында орналасқан. Қазаншұңқыры шеңбер тәрізді, [[табан]]ы бұдыр, кей жерлері лайлы. Жағалауы мен айналасындағы батпақтарда құрақ өседі. Көл негізінен Іле тармағындағы [[өзен]]дер суымен толығады. [[Балық]]қа бай.<ref>Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Іле су алабы]] [[Санат:Алматы облысы көлдері]] sx9plwo7i7v02l9phvm9pzmv5mz7sv8 0 46790 3055739 2649289 2022-07-30T11:59:42Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Алқасор |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 50/27/17/N/70/5/6/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 328 |Ұзындығы = 9,4 |Ені = 2,6 |Ауданы = 6,6 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 25,3 |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақмола облысы |Аудан = Қорғалжын ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақмола облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Алқасор''' — [[Ақмола облысы]] [[Қорғалжын ауданы]]ндағы көл. Қорғалжын ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 11 км жерде орналасқан. == Гидрографикасы == Теңіз деңгейінен 328 м биіктікте жатыр. Аумағы 6,6 км². Ұзындығы 9,4 км, ені 2,6 км. Жағалау бойының ұзындығы 25,3 км. Су жиналатын алабы 74,6 км². Жағалауы жазық, түбі лайлы. Қар суымен толысады. Суы ащы. Қуаң жылдары кеуіп қалады.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қорғалжын ауданы көлдері]] [[Санат:Нұра су алабы]] 7uyosdlkgyz365dg9zn6jgt7a0ulgb5 0 47613 3055938 2921037 2022-07-31T09:57:40Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тартоғай |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 26|lat_sec = 51 |lon_deg =66|lon_min = 14|lon_sec =58 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тартоғай ауылдық округі{{!}}Тартоғай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1904 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1803 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тартоғай}} '''Тартоғай''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, темір жол стансасы, [[Тартоғай ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 51 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2219 адам (1205 ер адам және 1014 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1803 адамды (920 ер адам және 883 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1904 жыл]]ы [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]н салуға байланысты қаланған. Тартоғайда темір жолға қызмет көрсететін бірнеше шағын кәсіпорындар мен мекемелер бар. Тартоғай жанынан “Баспақ” каналы өтеді. Тұрғындары бау-бақша өсірумен, мал бағумен айналысады.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] 1r2wg3v72eldqpjk7275lvljkr577ud 0 49391 3055811 3046843 2022-07-30T18:45:15Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Преображенка |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =50|lat_sec = 18 |lon_deg =82|lon_min = 44|lon_sec =37 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қойгелді Аухадиев ауылдық округі{{!}}Қойгелді Аухадиев |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1960 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1618 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Преображенка}} '''Преображенка''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]]ндағы ауыл, [[Қойгелді Аухадиев ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан шығысқа қарай 32 км жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1862 адам (934 ер адам және 928 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1618 адамды (793 ер адам және 825 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1960 жыл]]ы қаланған. [[1966 жыл|1966]]-[[1996 жыл|96]] жылдары сүтті ірі қара мал өсіретін ұжымшардың орталығы болды. Ұжымшар негізінде Преображенкада және округтегі ауылдарда өндіріс кешені және шаруа қожалықтары жұмыс істейді. Ауыл арқылы Көкпекті — [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] — [[Өскемен]] автомобиль магистралі өтеді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] 4pdjrunjz5gg4bad1qofczl0iotbpxy 0 49887 3055972 2921108 2022-07-31T11:40:57Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тоқмағанбетов ауылы |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 03|lat_sec =44 |lon_deg =66|lon_min = 03|lon_sec =07 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) |кестедегі аудан = Сырдария ауданы (Қызылорда облысы){{!}}Сырдария |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тоқмағанбетов ауылдық округі{{!}}Тоқмағанбетов |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1933 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Қызылту'' (1997 жылға дейін) |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1521 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тоқмағанбетов ауылы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Сырдария ауданы (Қызылорда облысы)|Сырдария ауданы]]ндағы ауыл, [[Тоқмағанбетов ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]] кентінен батысқа қарай 8 км жерде, [[Сырдария]]ның оң жағалық аңғарында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1586 адам (818 ер адам және 768 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1521 адамды (814 ер адам және 707 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1933 жыл]]ы «Ақтүйе» ұжымшары болып құрылды [[1949 жыл]]ы 18-партсъезд атындағы ұжымшардың орталығы болды. [[1950 жыл]]ы «Майлықұм», «[[Бидайкөл]]», «Қызылорақ» ұжымшарлары бірікті. [[1960 жыл]]ы ұжымшар орталығы Қопакөлге көшірілді. [[1962 жыл]]ы ұжымшар кеңшар болып өзгерді. Ауыл [[1992 жыл]]дан осы ауылдан шыққан белгілі қазақ ақыны, жазушысы [[Асқар Тоқмағамбетов|А.Тоқмағамбетов]]тің есімімен аталады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сырдария ауданы елді мекендері}} [[Санат:Сырдария ауданы (Қызылорда облысы) елді мекендері]] 1cj23ftxh5ruhl05v6v08bozwh75uw6 0 50170 3055854 3047155 2022-07-30T23:23:20Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Сарыбел |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =06|lat_sec = 36 |lon_deg =84|lon_min = 02|lon_sec =35 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Сарыбел ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы){{!}}Сарыбел |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Новотимофеевка'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =897 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Сарыбел}} '''Сарыбел''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]]ндағы ауыл, [[Сарыбел ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Сарыбел ауылдық округі]] орталығы. [[2011 жыл|2011]]-жылға дейін "Новотимофеевка" деп аталды. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан шығысқа қарай 49 км жерде, [[Бұқтырма (бөген)|Бұқтырма]] бөгенінің жағасында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1168 адам (550 ер адам және 618 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 897 адамды (451 ер адам және 446 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == [[1961 жыл|1961]]-[[1996 жыл|96]] жылдары сүт өндіретін “Чистоярский” кеңшарының орталығы болған. Оның негізінде Новотимофеевкада (Сарыбел) ӨК және шаруа қожалықтары жұмыс істейді. Ең жақын кемежай – [[Песчанка (Көкпекті ауданы)|Песчанка]] (17 км).<ref>[[Қазақ энциклопедиясы]]</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] 8mrm98g279vl64z7h4sv966d9982vua 0 51740 3055942 2921041 2022-07-31T10:01:45Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тассай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =42 |lat_min =21|lat_sec = 30 |lon_deg =69|lon_min = 41|lon_sec =57 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Сайрам ауданы |кестедегі аудан = Сайрам ауданы{{!}}Сайрам |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тассай ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Тассай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Лапшино'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =4786 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тассай}} '''Тассай''' — [[Түркістан облысы]] [[Сайрам ауданы]], [[Тассай ауылдық округі (Түркістан облысы)|Тассай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Ақсукент]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 13 км жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2115 адам (1016 ер адам және 1099 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 4786 адамды (2224 ер адам және 2562 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі 20 ғасырдың 20-жылдарының соңында артель болып қаланып, кейін ұжымшар болып ұйымдастырылған. [[1957 жыл]]ы тәжірибе стансасы, [[1970 жыл]]ы оның негізінде кеңшар-техникум ұйымдастырылды. Тассай [[2000 жыл]]ға дейін Лапшино ауылы аталып келді. Ауыл арқылы [[Шымкент]] – [[Алматы]] автомобиль жолы өтеді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сайрам ауданы елді мекендері}} [[Санат:Сайрам ауданы елді мекендері]] nuwirgyw4l6abevt7qlx0nnbf9jad8d 0 53687 3055822 3049819 2022-07-30T19:28:47Z Leonfrom 122122 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Подстепное |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =51 |lat_min = 09|lat_sec =01 |lon_deg =51|lon_min = 29|lon_sec =43 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Батыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Батыс Қазақстан облысы{{!}}Батыс Қазақстан |ауданы = Теректі ауданы |кестедегі аудан = Теректі ауданы{{!}}Теректі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Подстепный ауылдық округі{{!}}Подстепный |ішкі бөлінісі = |әкімі =Мадиев Сержан Салембаевич |құрылған уақыты = 1959 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =8796 |санақ жылы = 2020 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды =+7 71132 |пошта индексі =091115 |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Подстепное}} '''Подстепное''' — [[Батыс Қазақстан облысы]] [[Теректі ауданы]]ндағы ауыл, [[Подстепный ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 35 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 4675 адам (2278 ер адам және 2397 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 6461 адамды (3158 ер адам және 3303 әйел адам) құрады.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том]</ref> 2020 жылы Подстепный аулдық округіндегі адам саны 10320 жетті (оның ішінде 8796 адам Подстепное ауылында)<ref>Подстепный ауылдық округі - https://kz.terekti.kz/podstepnovskij-selskij-okrug</ref>. == Тарихы == Іргесі [[1959 жыл]]ы [[Орал]] қаласын бау-бақша, көкөніс өнімдерімен қамтамасыз ететін шаруашылық ретінде қаланған. Оның негізінде [[1997 жыл]]дан Подстепноеде және округке қарасты ауылдарда серіктестік, шаруа қожалықтары құрылған.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Теректі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Теректі ауданы елді мекендері]] [[Санат:Жайық казак әскерінің елді мекендері]] 4p8lri1yb47034ic7ijwjub1pzcnjjs 0 121987 3055817 2995356 2022-07-30T19:08:39Z Білгіш Шежіреші 68287 Білгіш Шежіреші [[Амася (ил)]] бетін [[Амасия (ил)]] бетіне жылжытты wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Түркия}} |Қазақша атауы = Амася |Шынайы атауы = {{lang-tr|Amasya}} |Суреті = Amasya ve şehrin içinden geçen Yeşilırmak.jpg |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Түркия |lat_dir = N |lat_deg = 40 |lat_min = 41 |lat_sec = 59 |lon_dir = E |lon_deg = 35 |lon_min = 41 |lon_sec = 11 |region = TR-05 |type = |деңгей = 1 |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = [[Түркияның әкімшілік бөлінуі|Ил]] |Кіреді = |Енеді = 7 аудан |Астанасы = [[Амася]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = |Таратылған уақыты = |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 365 231 |Санақ жылы = 2009 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = 53-ші |Тығыздығы = 63,73 |Тығыздығы бойынша орны = 39-шы |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = 5 731 |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = 59-шы |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = Locator map-Amasya Province.png |Карта ені = 300 |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = [[UTC]]+2, жазда [[UTC]]+3 |Аббревиатура = |ISO = TR-05 |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |FIPS = |Телефон коды = 358 |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = 05 |Сайты = http://www.amasya.gov.tr |Сайт тілі = |Commons санаты = Amasya Province |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Амася''' — Түркияның солтүстігіндегі [[Түркияның әкімшілік бөлінуі|ил]]. == Географиясы == Амася облысының шығысында — Токат, солтүстігінде — Самсун, батысында — Чорум, оңтүстігінде — Йозгат. [[Ешіл-Ырмак]] өзенінің орта ағысында орналасқан облыс ([[Қара теңіз]] бассейні). == Халқы == Халқы — 365 мың адам (2000). Ең ірі қаласы — [[Амася]] (74 мың адам (2000)), [[Мерзифон]]. == Әкімшілік бөлінуі == Амася 7 ауданға бөлінеді. [[Сурет:Amasya districts.png|500px|center]] == Экономика == Амася облысында алма, темекі, шабдалы, шие, окра өседі. {{Turkey-stub}} {{Түркияның әкімшілік бөлінуі}} [[Санат:Түркия провинциялары]] jeq2r4rau8b9065b4bt5ec0tdpkewmv 3055819 3055817 2022-07-30T19:09:43Z Білгіш Шежіреші 68287 wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Түркия}} |Қазақша атауы = Амасия |Шынайы атауы = {{lang-tr|Amasya}} |Суреті = Amasya ve şehrin içinden geçen Yeşilırmak.jpg |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Түркия |lat_dir = N |lat_deg = 40 |lat_min = 41 |lat_sec = 59 |lon_dir = E |lon_deg = 35 |lon_min = 41 |lon_sec = 11 |region = TR-05 |type = |деңгей = 1 |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = [[Түркияның әкімшілік бөлінуі|Ил]] |Кіреді = |Енеді = 7 аудан |Астанасы = [[Амасия]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = |Таратылған уақыты = |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 365 231 |Санақ жылы = 2009 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = 53-ші |Тығыздығы = 63,73 |Тығыздығы бойынша орны = 39-шы |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = 5 731 |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = 59-шы |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = Locator map-Amasya Province.png |Карта ені = 300 |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = [[UTC]]+2, жазда [[UTC]]+3 |Аббревиатура = |ISO = TR-05 |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |FIPS = |Телефон коды = 358 |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = 05 |Сайты = http://www.amasya.gov.tr |Сайт тілі = |Commons санаты = Amasya Province |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Амасия''' — Түркияның солтүстігіндегі [[Түркияның әкімшілік бөлінуі|ил]]. == Географиясы == Амася облысының шығысында — Токат, солтүстігінде — Самсун, батысында — Чорум, оңтүстігінде — Йозгат. [[Ешіл-Ырмак]] өзенінің орта ағысында орналасқан облыс ([[Қара теңіз]] бассейні). == Халқы == Халқы — 365 мың адам (2000). Ең ірі қаласы — [[Амася]] (74 мың адам (2000)), [[Мерзифон]]. == Әкімшілік бөлінуі == Амася 7 ауданға бөлінеді. [[Сурет:Amasya districts.png|500px|center]] == Экономика == Амася облысында алма, темекі, шабдалы, шие, окра өседі. {{Turkey-stub}} {{Түркияның әкімшілік бөлінуі}} [[Санат:Түркия провинциялары]] ocwysl6pjr4ni9gpy3kr1v8djuv5113 3055820 3055819 2022-07-30T19:10:44Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Географиясы */ wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Түркия}} |Қазақша атауы = Амасия |Шынайы атауы = {{lang-tr|Amasya}} |Суреті = Amasya ve şehrin içinden geçen Yeşilırmak.jpg |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Түркия |lat_dir = N |lat_deg = 40 |lat_min = 41 |lat_sec = 59 |lon_dir = E |lon_deg = 35 |lon_min = 41 |lon_sec = 11 |region = TR-05 |type = |деңгей = 1 |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = [[Түркияның әкімшілік бөлінуі|Ил]] |Кіреді = |Енеді = 7 аудан |Астанасы = [[Амасия]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = |Таратылған уақыты = |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 365 231 |Санақ жылы = 2009 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = 53-ші |Тығыздығы = 63,73 |Тығыздығы бойынша орны = 39-шы |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = 5 731 |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = 59-шы |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = Locator map-Amasya Province.png |Карта ені = 300 |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = [[UTC]]+2, жазда [[UTC]]+3 |Аббревиатура = |ISO = TR-05 |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |FIPS = |Телефон коды = 358 |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = 05 |Сайты = http://www.amasya.gov.tr |Сайт тілі = |Commons санаты = Amasya Province |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Амасия''' — Түркияның солтүстігіндегі [[Түркияның әкімшілік бөлінуі|ил]]. == Географиясы == Амасия илінің шығысында — Тоқат, солтүстігінде — Самсун, батысында — Чорум, оңтүстігінде — Йозгат. [[Йешіл-Ырмақ]] өзенінің орта ағысында орналасқан облыс ([[Қара теңіз]] бассейні). == Халқы == Халқы — 365 мың адам (2000). Ең ірі қаласы — [[Амася]] (74 мың адам (2000)), [[Мерзифон]]. == Әкімшілік бөлінуі == Амася 7 ауданға бөлінеді. [[Сурет:Amasya districts.png|500px|center]] == Экономика == Амася облысында алма, темекі, шабдалы, шие, окра өседі. {{Turkey-stub}} {{Түркияның әкімшілік бөлінуі}} [[Санат:Түркия провинциялары]] q6bdb6mgceucpxw1wygcuu4yim58g3b 3055821 3055820 2022-07-30T19:13:20Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Әкімшілік бөлінуі */ wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Түркия}} |Қазақша атауы = Амасия |Шынайы атауы = {{lang-tr|Amasya}} |Суреті = Amasya ve şehrin içinden geçen Yeşilırmak.jpg |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Түркия |lat_dir = N |lat_deg = 40 |lat_min = 41 |lat_sec = 59 |lon_dir = E |lon_deg = 35 |lon_min = 41 |lon_sec = 11 |region = TR-05 |type = |деңгей = 1 |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = [[Түркияның әкімшілік бөлінуі|Ил]] |Кіреді = |Енеді = 7 аудан |Астанасы = [[Амасия]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = |Таратылған уақыты = |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 365 231 |Санақ жылы = 2009 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = 53-ші |Тығыздығы = 63,73 |Тығыздығы бойынша орны = 39-шы |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = 5 731 |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = 59-шы |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = Locator map-Amasya Province.png |Карта ені = 300 |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = [[UTC]]+2, жазда [[UTC]]+3 |Аббревиатура = |ISO = TR-05 |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |FIPS = |Телефон коды = 358 |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = 05 |Сайты = http://www.amasya.gov.tr |Сайт тілі = |Commons санаты = Amasya Province |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Амасия''' — Түркияның солтүстігіндегі [[Түркияның әкімшілік бөлінуі|ил]]. == Географиясы == Амасия илінің шығысында — Тоқат, солтүстігінде — Самсун, батысында — Чорум, оңтүстігінде — Йозгат. [[Йешіл-Ырмақ]] өзенінің орта ағысында орналасқан облыс ([[Қара теңіз]] бассейні). == Халқы == Халқы — 365 мың адам (2000). Ең ірі қаласы — [[Амася]] (74 мың адам (2000)), [[Мерзифон]]. == Әкімшілік бөлінуі == Амася 7 ауданға бөлінеді. [[Сурет:Amasya districts.png|500px|center]] # [[Амасия]] ({{lang-tr|Amasya}}) # [[Гөйніджек]] ({{lang-tr|Göynücek}}) # [[Гүмішхаджыкөй]] ({{lang-tr|Gümüşhacıköy}}) # [[Хамамөзі]] ({{lang-tr|Hamamözü}}) # [[Мерзифон]] ({{lang-tr|Merzifon}}) # [[Сулыова]] ({{lang-tr|Suluova}}) # [[Ташова]] ({{lang-tr|Taşova}}) == Экономика == Амася облысында алма, темекі, шабдалы, шие, окра өседі. {{Turkey-stub}} {{Түркияның әкімшілік бөлінуі}} [[Санат:Түркия провинциялары]] ft3iuerxir1y0slk3v1hl4adaxn1r89 0 200640 3055810 3046305 2022-07-30T18:36:31Z Dimash Kenesbek 102199 wikitext text/x-wiki {{Тұлға|Есімі=Жақып {{ҒС}}|Шынайы есімі={{Lang-ar|يَعْقُوب}}|Сурет=Prophet Yaqub Name.svg|ені=207px|Туған күні=б. з. д. XVIII ғ.|Қайтыс болған күні=б. з. д. XVII ғ.|Туған жері=Сирия немесе Мадьян|Қайтыс болған жері=Ежелгі Мысыр (Әл-Халил үңгірінде әкесінің қасында Палестинада жерленген)|Мансабы=Пайғамбар|Әкесі=[[Ысқақ]]|Анасы=Ребекка|Жұбайы=Рахиль, Лея|Балалары=Ұлдары:<br/> Рабіл, Шамғун, Лави, Яһуда, Исаһар, Заблун, Дан, Нафтали, Ашир, Жад, [[Жүсіп (пайғамбар)|Жүсіп]], Биньямин<br/> Және бір қызы: Динар}} '''Жақып''' немесе '''Яқуб''' ({{lang-he|יַעֲקֹב}}, ''Яаков''; [[Ислам]]да – {{lang-ar|<big> يعقوب </big>}}, ''Якуб'') — Інжіл және Қасиетті Құран кейіпкері.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref> Кейбір тарихшылар [[Палестина]]да туды деседі. Әкесі Исхақтың тәрбиесінде өскен. Исхақ қасиетті Кұддыста [[Пайғамбар]] болып, 80 жыл ғұмырын сонда өткізген. Еңкейген шағында Аллаһтың рахымымен егіз ұл көрген. Бірінің есімі – Иесу, екіншісі – Жақып. Исхақ Жақыпқа алғыс батасын береді. Иесу бұған қызғаныш етеді, ниеті бұзылады. Мұны шешесі сезіп, Жақыпты нағашысына жібереді. Нағашысына барар жолда түсіне аспанға өрлеп бара жатқан періштелер кіреді. Аллаһ Тағала Жақыпқа: {{Start citation }}«Мен саған береке берейін, ұрпағыңды көбейтемін, осы жерді – Баитл Мұхаддасты сол ұрпақтарына мекен етемін» – дейді.{{End citation}} Жақып қуанып оянады. Сол түсі бойынша Аллаһқа арнал бір ғибадатхана салуды мақсат тұтады. Кейін, ғибадатхана салатын орынды белгілейді. Сол жерде [[Баитл Мұхаддас]] бой көтереді. Жақып(ғ.с.)-да 12 ұл болады. {{Ислам пайғамбарлары}}{{Ислам}} Исраилдың он екі тайпасы солардан өрбиді. Әр тайпа әр ұлының есімімен аталады. Ал, Жүсіптен айрылған соң Жақып (ғ.с.) жылап-сықтап, көзден айрылады. Жүсіппен табысқанда қарашығы қайта ашылады. Кейін [[Жүсіп (пайғамбар)|Жүсіптің]] қолына келіп, 147 жасыңда қайтыс болады. Мәйіті кейінірек әкесі Исхақтың Палестинадағы зиратына әкеліп қойылады. Құранда Жақып есімі 17 жерде аталады.<ref>Ислам. Энциклопедиялық анықтамалық. Алматы: “Аруна Ltd.” ЖШС, 2010 ISBN 9965-26-322-1</ref> [[Ысқақ]] пайғамбардың [[Ребекка|Ребеккадан]] жиырма жыл уақыттан кейін тұған ұлы, [[пайғамбар]]. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} [[Санат:Ислам пайғамбарлары]] rs2wjj6h2ytuho421d8gskf2m96zyzz 0 211641 3055837 2904983 2022-07-30T20:16:02Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Реккенрот |шынайы атауы = Reckenroth |сурет = |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба = Wappen Reckenroth.png |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=50 |lat_min=13 |lat_sec=47 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=1 |lon_sec=23 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Рейнланд-Пфальц |кестедегі аймақ = Рейнланд-Пфальц |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Рейн-Лан |кестедегі аудан = Рейн-Лан (аудан){{!}}Рейн-Лан |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = Хельмут Тиль |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 3,59 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 340 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 220 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 06120 |пошта индексі = 56370 |пошта индекстері = |автомобиль коды = EMS |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 07 1 41 113 |ортаққордағы санаты = Reckenroth |сайты = |сайт тілі = de }} '''Реккенрот''' ({{lang-de|Reckenroth}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Рейнланд-Пфальц]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]]. [[Рейн-Лан (аудан)|Рейн-Лан]] ауданының құрамына енеді. Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 220 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz – Bevölkerung der Gemeinden am 31. Dezember 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131082852/http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf |date=2012-01-31 }} (PDF; 727 KB)</ref> Алып жатқан жер аумағы 3,59 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''07 1 41 113''. Муниципалитеттің басшысы — Хельмут Тиль. == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * {{Рейнланд-Пфальц аудандары}} {{Германия:Рейн-Лан ауданы:Қалалар}} {{RhinelandPalatinate-geo-stub}} [[Санат:Рейнланд-Пфальц елді мекендері]] bjb5ksye2vc8fdg0rlhzsiij87tn95b 0 211642 3055838 2904984 2022-07-30T20:16:04Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Реккерсхаузен |шынайы атауы = Reckershausen |сурет = [[Сурет:reckershausen01.jpg|330px]] |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба = Wappen Reckershausen.png |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=49 |lat_min=59 |lat_sec=1 |lon_dir=E |lon_deg=7 |lon_min=24 |lon_sec=10 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Рейнланд-Пфальц |кестедегі аймақ = Рейнланд-Пфальц |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Рейн-Хунсрюк |кестедегі аудан = Рейн-Хунсрюк (аудан){{!}}Рейн-Хунсрюк |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = Маделайне Кройтцер |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 8,19 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 410 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 376 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 06763 |пошта индексі = 55481 |пошта индекстері = |автомобиль коды = SIM |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 07 1 40 122 |ортаққордағы санаты = Reckershausen |сайты = http://www.reckershausen.de/ |сайт тілі = de }} '''Реккерсхаузен''' ({{lang-de|Reckershausen}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Рейнланд-Пфальц]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]]. [[Рейн-Хунсрюк (аудан)|Рейн-Хунсрюк]] ауданының құрамына енеді. Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 376 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz – Bevölkerung der Gemeinden am 31. Dezember 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131082852/http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf |date=2012-01-31 }} (PDF; 727 KB)</ref> Алып жатқан жер аумағы 8,19 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''07 1 40 122''. Муниципалитеттің басшысы — Маделайне Кройтцер. == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.reckershausen.de/ Ресми сайты] {{Рейнланд-Пфальц аудандары}} {{Германия:Рейн-Хунсрюк ауданы:Қалалар}} {{RhinelandPalatinate-geo-stub}} [[Санат:Рейнланд-Пфальц елді мекендері]] gsrdbkuhs0je4bitgbsetp9rgbh2wu5 0 211674 3055833 2904976 2022-07-30T20:14:54Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Рейнброль |шынайы атауы = Rheinbrohl |сурет = [[Сурет:Limes Rheinbrohl.jpg|330px]] |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=50 |lat_min=29 |lat_sec=42 |lon_dir=E |lon_deg=7 |lon_min=20 |lon_sec=5 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Рейнланд-Пфальц |кестедегі аймақ = Рейнланд-Пфальц |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Нойвид |кестедегі аудан = Нойвид (аудан){{!}}Нойвид |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = Дитер Лабонде |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 17,20 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 83 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 3871 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 02635 |пошта индексі = 56598 |пошта индекстері = |автомобиль коды = NR |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 07 1 38 063 |ортаққордағы санаты = Rheinbrohl |сайты = http://www.rheinbrohl.de/ |сайт тілі = de }} '''Рейнброль''' ({{lang-de|Rheinbrohl}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Рейнланд-Пфальц]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]]. [[Нойвид (аудан)|Нойвид]] ауданының құрамына енеді. Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 3871 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz – Bevölkerung der Gemeinden am 31. Dezember 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131082852/http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf |date=2012-01-31 }} (PDF; 727 KB)</ref> Алып жатқан жер аумағы 17,20 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''07 1 38 063''. Муниципалитеттің басшысы — Дитер Лабонде. == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.rheinbrohl.de/ Ресми сайты] {{Рейнланд-Пфальц аудандары}} {{Германия:Нойвид ауданы:Қалалар}} {{RhinelandPalatinate-geo-stub}} [[Санат:Рейнланд-Пфальц елді мекендері]] 0bs9lk3l6sf0jdi0m6jwvzeiasbqtpz 0 211675 3055834 2904977 2022-07-30T20:14:56Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = қала |қазақша атауы = Рейнбёллен |шынайы атауы = Rheinböllen |сурет = [[Сурет:Rheinböllen.jpg|330px]] |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба = DEU Rheinboellen COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=50 |lat_min=0 |lat_sec=0 |lon_dir=E |lon_deg=7 |lon_min=40 |lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Рейнланд-Пфальц |кестедегі аймақ = Рейнланд-Пфальц |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Рейн-Хунсрюк |кестедегі аудан = Рейн-Хунсрюк (аудан){{!}}Рейн-Хунсрюк |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = Зигфрид Херрман |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 16,33 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 409 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 3993 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 06764 |пошта индексі = 55494 |пошта индекстері = |автомобиль коды = SIM |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 07 1 40 125 |ортаққордағы санаты = Rheinböllen |сайты = |сайт тілі = de }} '''Рейнбёллен''' ({{lang-de|Rheinböllen}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Рейнланд-Пфальц]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[қала]]. [[Рейн-Хунсрюк (аудан)|Рейн-Хунсрюк]] ауданының құрамына енеді. Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 3993 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz – Bevölkerung der Gemeinden am 31. Dezember 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131082852/http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf |date=2012-01-31 }} (PDF; 727 KB)</ref> Алып жатқан жер аумағы 16,33 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''07 1 40 125''. Қаланың басшысы — Зигфрид Херрман. == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * {{Рейнланд-Пфальц аудандары}} {{Германия:Рейн-Хунсрюк ауданы:Қалалар}} {{RhinelandPalatinate-geo-stub}} [[Санат:Рейнланд-Пфальц елді мекендері]] soe7bmoenipj9g72x2qljsi2uu2azfx 0 211676 3055835 2969887 2022-07-30T20:15:12Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Рейнцаберн |шынайы атауы = Rheinzabern |сурет =Rheinzabern-St Michael-02-gje.jpg |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба = DEU Rheinzabern COA.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=49 |lat_min=7 |lat_sec=10 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=16 |lon_sec=46 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Рейнланд-Пфальц |кестедегі аймақ = Рейнланд-Пфальц |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Гермерсхайм |кестедегі аудан = Гермерсхайм (аудан){{!}}Гермерсхайм |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = Герхард Байль |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 12,76 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 113 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 4914 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 07272 |пошта индексі = 76764 |пошта индекстері = |автомобиль коды = GER |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 07 3 34 024 |ортаққордағы санаты = Rheinzabern |сайты = http://www.rheinzabern.de/ |сайт тілі = de }}'''Рейнцаберн''' ({{lang-de|Rheinzabern}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Рейнланд-Пфальц]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]]. [[Гермерсхайм (аудан)|Гермерсхайм]] ауданының құрамына енеді. Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 4914 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz – Bevölkerung der Gemeinden am 31. Dezember 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131082852/http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf |date=2012-01-31 }} (PDF; 727 KB)</ref> Алып жатқан жер аумағы 12,76 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''07 3 34 024''. Муниципалитеттің басшысы — Герхард Байль. == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.rheinzabern.de/ Ресми сайты] {{Рейнланд-Пфальц аудандары}} {{Германия:Гермерсхайм ауданы:Қалалар}} {{RhinelandPalatinate-geo-stub}} [[Санат:Рейнланд-Пфальц елді мекендері]] k3lfmrrk3kfg0g8h0yu8z6z09rwvg98 0 213576 3055767 2900258 2022-07-30T14:21:21Z Gerd Eichmann 68698 gallery added wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = муниципалитет |қазақша атауы = Дернбах (Пфальц) |шынайы атауы = Dernbach (Pfalz) |сурет = Dernbach von Neuscharfeneck-12-gje.jpg |жағдайы = |ел = Германия |елтаңба =Wappen_Dernbach_(Pfalz).png |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=49 |lat_min=14 |lat_sec=55 |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=00 |lon_sec=25 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Германия жерлері{{!}}Жер |аймағы = Рейнланд-Пфальц |кестедегі аймақ = Рейнланд-Пфальц |аудан түрі = Германия ауданы{{!}}Ауданы |ауданы = Оңтүстік Вайнштрассе |кестедегі аудан = Оңтүстік Вайнштрассе (аудан){{!}}Оңтүстік Вайнштрассе |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = Эдвин Генсхаймер |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 3,86 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 219 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 442 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = 06345 |пошта индексі = 76857 |пошта индекстері = |автомобиль коды = SÜW |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 07 3 37 017 |ортаққордағы санаты = |сайты = http://www.dernbach-pfalz.de/ |сайт тілі = de }} '''Дернбах (Пфальц)''' ({{lang-de|Dernbach (Pfalz)}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Рейнланд-Пфальц]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]]. [[Оңтүстік Вайнштрассе (аудан)|Оңтүстік Вайнштрассе]] ауданының құрамына енеді. Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 442 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).<ref>[http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz – Bevölkerung der Gemeinden am 31. Dezember 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131082852/http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf |date=2012-01-31 }} (PDF; 727 KB)</ref> Алып жатқан жер аумағы 3,86 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''07 3 37 017''. Муниципалитеттің басшысы — Эдвин Генсхаймер. <br><gallery class=center caption="Дернбах - Dernbach"> Dernbach von Neuscharfeneck-16-gje.jpg Dernbach-14-Schulhaus-2009-gje.jpg Dernbach-protestantische Kirche-04-2009-gje.jpg </gallery> == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.dernbach-pfalz.de/ Ресми сайты] {{Рейнланд-Пфальц аудандары}} {{Германия:Оңтүстік Вайнштрассе ауданы:Қалалар}} {{RhinelandPalatinate-geo-stub}} [[Санат:Рейнланд-Пфальц елді мекендері]] t5spq5zkoq1zx803g8er8q0u117lqlo 0 234646 3055761 1838316 2022-07-30T13:58:22Z Funke 25975 сурет wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = коммуна |қазақша атауы = Шварценберг-ам-Бёмервальд |шынайы атауы = Schwarzenberg am Böhmerwald |сурет = Schwarzenberg am Böhmerwald Ortsansicht 02.jpg |жағдайы = |ел = Аустрия |елтаңба = Wappen at schwarzenberg am boehmerwald.png |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir=N |lat_deg=48 |lat_min=43 |lat_sec=55 |lon_dir=E |lon_deg=13 |lon_min=50 |lon_sec=0 |CoordAddon = |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = |аймақ картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Аустрия әкімшілік бөлінісі{{!}}Федералды жері |аймағы = Жоғарғы Аустрия |кестедегі аймақ = Жоғарғы Аустрия |аудан түрі = Аустрия округтерінің тізімі{{!}}Округі |ауданы = Рорбах (округ){{!}}Рорбах |кестедегі аудан = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = Мэр{{!}}Бургомистрі |басшысы = Бернхард Хайн ([[Аустрия ұлттық партиясы|АҰП]]) |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 27 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 756 |климаты = |ресми тілі = неміс тілі{{!}}немісше |тұрғыны = 700 |санақ жылы = 2005 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = (+43) 7280 |пошта индексі = 4164 |пошта индекстері = |автомобиль коды = RO |идентификатор түрі = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды |сандық идентификаторы = 4 13 41 |ортаққордағы санаты = |сайты = http://www.schwarzenberg.co.at |сайт тілі = de }} '''Шварценберг-ам-Бёмервальд''' ({{lang-de|Schwarzenberg am Böhmerwald}}) — [[Аустрия]]дағы коммуна. [[Жоғарғы Аустрия]] [[Аустрия әкімшілік бөлінісі|федералды жеріне]] қарасты [[Рорбах (округ)|Рорбах]] округінің құрамына енеді. Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 700 адамды құрайды (31 желтоқсан 2005). Алып жатқан жер аумағы 27 км² шамасында. Елді мекеннің [[Автомобиль нөмірлері|автомобиль коды]] — RO, [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми идентификациялық коды]] — ''4 13 41''. [[2003]] жылғы сайлау нәтижесі бойынша коммунаның бургомистрі болып Бернхард Хайн ([[Аустрия ұлттық партиясы|АҰП]]) саналады. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.schwarzenberg.co.at Ресми сайты] {{Аустрия:Рорбах округі:Қалалар}} {{austria-geo-stub}} [[Санат:Жоғарғы Аустрия елді мекендері]] jtpll5r9wqi7v1djx18mw6v8dx40vrb 0 424084 3055830 2904915 2022-07-30T19:52:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = [[Коммуна (Франция)|Коммуна]] |қазақша атауы = Рамбервилле |шынайы атауы = Rambervillers |сурет = |жағдайы = |ел = Франция |елтаңба = Blason Rambervillers.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir= |lat_deg=48.346667 |lat_min= |lat_sec= |lon_dir= |lon_deg=6.635556 |lon_min= |lon_sec= |CoordAddon = type:city(5633)_region:FR |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = 270 |аймақ картасының өлшемi = 270 |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Франция аймақтары{{!}}Аймағы |аймағы = Лотарингия |кестедегі аймақ = Лотарингия |аудан түрі = Франция департаменттері{{!}}Департаменті |ауданы = Вогез |кестедегі аудан = Вогез (департамент){{!}}Вогез |қауым түрі = Франция округтері{{!}}Округі |қауым = Епиналь (округ){{!}}Епиналь |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = <!-- [[Франция кантондары|Кантоны]]:<br /> [[Рамбервилле (кантон)|Рамбервилле]] --> |басшының түрi = Мэр{{!}}Мэрі |басшысы = Gérard Keller ([[2008]]-[[2014]]) |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 20,64 |биiктiктiң түрi = Биіктігі |орталығының биiктігі = 272—348 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 5633 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = 272,92 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 88700 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = INSEE коды |сандық идентификаторы = 88367 |ортаққордағы санаты = Rambervillers |сайты = http://www.ville-rambervillers.fr |сайт тілі = }} '''Рамбервилле''' ({{lang-fr|Rambervillers}}) — [[Франция]]дағы коммуна. [[Лотарингия]] аймағына қарасты [[Вогез (департамент)|Вогез]] департаментінде орналасқан. [[Епиналь (округ)|Епиналь]] округінің құрамына енеді. Алып жатқан жер аумағы 20,64 км² шамасында. Коммунаның [[INSEE коды]] — ''88367'', [[пошта индексі]] — ''88700''. == Демографиясы == [[2009 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 5633 адамды құрады<ref>{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp |title = 2009 жылғы тұрғындар саны |publisher=[[INSEE]] |accessdate=25.11.2012}}{{ref-fr}}</ref>. Халық тығыздығы — 272,92 адам/км². {{Демография/FRA/Rambervillers}} Тұрғындарының жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006)<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal| title=Population selon le sexe et l'âge...2006| language=fr| description = Жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006) |publisher=[[INSEE]] | accessdate=25.11.2012}}</ref>: {{ЖЖ-Кесте | макс=238 | барлығы=5709 | е0=190 | ә0=181 | е5=194 | ә5=194 | е10=202 | ә10=183 | е15=211 | ә15=226 | е20=159 | ә20=113 | е25=97 | ә25=174 | е30=154 | ә30=129 | е35=214 | ә35=182 | е40=198 | ә40=238 | е45=202 | ә45=178 | е50=146 | ә50=145 | е55=162 | ә55=214 | е60=162 | ә60=166 | е65=89 | ә65=138 | е70=137 | ә70=129 | е75=85 | ә75=162 | е80=69 | ә80=105 | е85=32 | ә85=149 }} == Тағы қараңыз == * [[Вогез департаментінің коммуналары]] == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == {{commonscat|Rambervillers|Рамбервилле}} * [http://www.ville-rambervillers.fr Ресми сайты] * [http://www.recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&codeZone=88367-COM Францияның ұлттық статистика және экономикалық зерттеулер институты сайтындағы парақшасы]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160309210504/http://www.recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField= |date=2016-03-09 }} * [http://www.mapquest.com/?q=48.346667,6.635556&zoom=8 «Mapquest» картасында орналасуы] {{France-geo-stub}} {{Вогез департаментінің коммуналары}} [[Санат:Вогез департаментінің коммуналары]] 76x1hdo7do0pbv526toi6gontwehx3m 0 489900 3055845 2967674 2022-07-30T21:10:57Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{бастама}}{{уики}} [[Сурет:0 Lupa Capitolina (2).JPG|нобай]] '''Ромул мен Рем''' ({{lang-la|Romulus et Remus}}) — аттары аңызға айналған ағайындылар - [[Рим]]нің негізін қалаушылар. [[Аңыз]] бойынша Марс құдайы мен весталка Рея Сильвияның баласы.Тит Ливияның айтуынша Ромул [[Ежелгі Рим]]нің бірінші патшасы(753 — 716 жж. б.з.д.) ==Тууы== Ромул мен Ремнің анасы — Рея Сильвия Альба-Лонганың заңды патшасы Нумитордың қызы. Кезінде інісі Амулий Нумиторды тақтан тайдырған. Амулий Нумитордың балалары оның атаққұмар ойларына бөгет болмасын деп бір баласын [[аңшылық]]та жүрген кезде ұрлап кеткен, ал Рея Сильвияны весталка болуына мәжбүр етті, ол оны 30 жылға некесіздікке әкелетін.Қызметінің төртінші жылында Реяға қасиетті Марс келеді, кейін одан Рея Сильва ағайынды екі ұл табады. Ашуланған Амулий оны зынданға отырғызып, бөбектерді себетке салып [[Тибр]]ға лақтыруға бұйырды. ==Жастық шақтары== Cебет Палатин белесінің етек жағалауына тірелді. Сол жерде оларды [[қасқыр]]дың қаншығы асырды да, ана қамқорлығын [[тоқылдақ]] пен [[қызғыш құс]] мойындарына алды.Артынан осы [[жануар]]лар [[Рим]] үшін қасиетті болды.Соңынан ағайындыларды патшаның бақташысы Фаустул өзіне алды. Оның әйелі Акка Ларенция, балаларының өлімінен кейін әлі күйзелісте жүрген, сондықтан [[Егіздер (шоқжұлдыз)|егіздерді]] өз балаларындай қамқорлығына алды. Ромул мен Рем ержетіп Альба-Лонгаға қайтып келгесін ғана өз тектерінің құпиясын білді. Олар Амулийді өлтіріп Нумитор аталарын қайтадан таққа отырғызды ==Римнің негізін салу== Төрт жыл өткесін Ромул мен Рем аталарының еркімен Альба-Лонгаға жаңа [[колония]]ға орын іздеуге [[Тибр]]ге аттанды. [[Аңыз]] бойынша Рем [[Палатин]] және [[Капитолий]] белестерінің арасындағы ойпатты таңдайды, Ромул болса қаланың негізін Палатин белесіне салуға бекінді,соның салдарынан екеуінің араларында ұрыс шығады да Ромул бауырын өлтіреді. Басқа нұсқа боынша Ромул Палатин белесін таңдап,негізін де салып қояды, Рем оны күлкіге айналдырып үстінен секіріп өтеді. Қатты ашуланған Ромул бауырын өлтіруге мәжбүр болады. Ремді өлтіргеніне өкінген Ромул жаңа қаланың негізін салып оған өзінің атын береді ([[лат]]. ''Roma''), сонда патша болады. Қаланың негізін салған күн, қаланың [[шекара]]сы Палатин белесі соқамен жыртылып көрсeтілген күні, яғни [[21 сәуір]] [[753]] ж. (біздің заманымызға дейін). Орта ғасырлық [[аңыз]] боынша Ремнің баласы — Сени Сиена қаласының негізін салған. Бастапқыда Ромулдың ең басты қамы қала халқының санын өсіру болы.Осы мақсатпен ол көшіп келгендерге қаланың негізін салушылармен бірдей [[құқық]] және [[бостандық]] берді.Олар үшін [[Капитолий]] белесінен жер бөліп берді. Сондықтан қалаға қашқын [[құл]]дар, қуылғандар, басқа елдер мен қалалардан қызықты кауіпті оқиға іздеушілер ағыл-тегіл келе бастады. [[Рим]]де әйел халқы жетіспеді, себебі көрші халықтар қаңғыбастармен туыс болғылары келмеді ([[римдіктер]]ді сол кезде солай атайтын), әділдігін айту керек, оны өздеріне ұят санады. Сондықтан Ромул бір [[айла]] ойлап тапты. Ол [[Консуалии]] салтанатты [[мереке]] ойындарын ұйымдастырады. Осы ойындарда [[күрес]]тен, түрлі [[гимнастика]]лық және [[кавалерия]]лық жаттығулардан жарыс өткізілді. Мерекелік шараларға [[римдіктер]]дің көптеген көршілері қатысуға келді, соның ішінде [[сабиняндар]](сабиндер) да болды. Көрерменде,әсіресе әйел көрермендер қызыққа батқан кезде, алдын ала келісен белгі бойынша(Ромул жамылғысын шешеді ), [[римдіктер]] мерекелік от шашып,сансыз [[сарбаз]] [[қылыш]]тары мен [[найза]]ларымен қарусыз бейқам отырған қонақтарына тап береді. Осындай опыр-топыр кезде [[римдіктер]] шамалары жеткенше әйел адамдарды ұстап, қамауға алды. Ромул осылай өзіне сабин әйелін [[Герсилия]]ны әйел қылып алады. Көне тарихшылардың айтуынша тойда қалыңдықты ұрлау [[салт]]ы, сол кезден бастап [[рим]]дік [[салт]] болын қалыптасқан. [[Плутарх]] айтқандай, Ромул мен Ремнің туған жылдарын және [[Рим]]нің негізі салынған жылды [[астрология]]лық әдіспен есептеуге әрекет жасаған [[астролог]] [[Тарутий]], досы [[Варрон]]ның сұрауы бойынша жасайды. Ол ағайындылар күн тұтылған күні біздің заманымызға дейінгі [[772]] жылы [[24 маусым]] күні күн шыққаннан кейін 3 сағат өткесін ұрықтандырылған деп есептеген, олар өмірге біздің заманымызға дейінгі [[771]] жылы [[26 наурыз]]да келген, ал Римнің негізі біздің эрамызға дейін [[754]] жылы [[4 қазан]]да тұрғызылды. ==Пайдалынған әдебиеттер== http://romanum.ru/Tema_1/Tema_1.html{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090610070914/http://romanum.ru/Tema_1/Tema_1.html |date=2009-06-10 }} http://vurdal.at.ua/publ/hist_n_myth/mythology/romul_i_rem_osnovanie_rima/4-1-0-32 http://romanum.ru/Tema_1/Dionisy_Rimskie_drevnosti.html{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180910192817/http://www.romanum.ru/Tema_1/Dionisy_Rimskie_drevnosti.html |date=2018-09-10 }} [[Санат:Ежелгі Рим]] qjk6x967uqp8qkp9hkxoylfbiquzd27 0 489923 3055934 2975386 2022-07-31T09:34:51Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = монарх | Қазақша есімі = VI Георг | Шынайы есімі = {{lang-en|George VI}} | Суреті = King George VI LOC matpc.14736 (cleaned).jpg | Атауы = | Сурет ені = 280 | Елтаңба =Coat of arms of the United Kingdom (1837-1952).svg | Елтаңба атауы = | Елтаңба ені =150 | Титулы = [[Ұлыбритания|Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия]] [[Ұлыбритания монархтарының тізімі|Патшасы]] | Лақап аты = | Ту = Flag of the United Kingdom.svg | Ту2 = Arms of the United Kingdom (1837-1952).svg | Басқара бастады = 11 желтоқсан 1936 жыл | Басқаруын аяқтады = 6 ақпан 1952 жыл | Басқарған кезеңі = | Ізашары = [[VIII Эдуард]] | Ізбасары = [[II Елизавета]] | Тәж кигізу жорасы = 12 мамыр 1937 жыл | Биліктен бас тартуы = | Мұрагері = | Бірігіп басқарушы1 = | Бірігіп басқарушы1Басқара бастады = | Бірігіп басқарушы1Басқаруын аяқтады = | регент1 = | регент1Басқара бастады = | регент1Басқаруын аяқтады = | регент2 = | регент2Басқара бастады = | регент2Басқаруын аяқтады = | Премьер = | Вице-президент = | Президент = | Монарх = | Губернатор = | Вице-губернатор = | Титулы_2 = [[Британдық Үндістан|Үндістан]] Императоры | Ту_2 = British Raj Red Ensign.svg | Ту2_2 = Star-of-India-gold-centre.svg | Реті_2 = | Басқара бастады_2 = 11 желтоқсан 1936 жыл | Басқаруын аяқтады_2 = 15 тамыз 1947 жыл | Ізашары_2 = [[VIII Эдуард]] | Ізбасары_2 = | Титулы_3 = [[Ұлттар достастығы]]ның басшысы | Ту_3 = Commonwealth Icon2.svg | Ту2_3 = | Реті_3 = | Басқара бастады_3 = 23 сәуір 1949 жыл | Басқаруын аяқтады_3 = 6 ақпан 1952 жыл | Ізашары_3 = | Ізбасары_3 = [[II Елизавета (Ұлыбритания патшайымы)|Елизавета II]] | Титулы_4 = | Ту_4 = | Ту2_4 = | Реті_4 = | Басқара бастады_4 = | Басқаруын аяқтады_4 = | Ізашары_4 = | Ізбасары_4 = | Түсініктемелер = | Діні =[[Протестантизм]] | Азаматтығы = | Туған күні = [[14 желтоқсан]] [[1895 жыл]] | Туған жері = [[Сандрингем]] | Қайтыс болған күні = [[6 ақпан]] [[1952 жыл]] | Қайтыс болған жері = [[Сандрингем]] | Жерленді = [[Капелла Әулие Георгий|капелла Св. Георгий]] | Династия = [[Виндзор әулеті]] | Туған кездегі есімі = | Әкесі = [[V Георг]] | Анасы = [[Мария Текская]] | Жұбайы = [[Елизавета Боуз-Лайон]] | Балалары = '''қыздары:''' [[II Елизавета (Ұлыбритания патшайымы)|Елизавета]] және [[Маргарет ханшайым (Сноуден графинясы)|Маргарет]] | Қызмет еткен жылдары = | Құрамында болды = | Әскер түрі = | Атағы = | Басқарды = | Шайқасы = | Ғылыми аясы = | Жұмыс істеген орны = | Партиясы = | Қызметі = | Мамандығы = | Білімі = | Ғылыми дәрежесі = | Марапаттары = | Қолтаңбасы = | Монограммасы = MonogramGeorgeVI.jpg | Сайты = | Commons = }} '''VI Георг''' ([[Ағылшын тілі|ағылш]]. George VI, шоқындырылғандағы аты '''Альберт Фредерик Артур Георг'''; [[14 желтоқсан]] [[1895]] жыл, Йорк-Коттедж, Сандринхэм, [[Норфолк]], [[Англия]] — [[6 ақпан]] [[1952]] жыл, Сандринхэм, Норфолк, Англия) — [[1936 жыл]]дың [[11 желтоқсан]]ынан бастап [[Британ империясы|Ұлыбритания]] және [[Солтүстік Ирландия]], [[Канада]], [[Аустралия]] мен [[Оңтүстік Африка Одағы|Апартейд Оңтүстік Африка]] бірлескен патшалығының патшасы. [[Виндзор әулеті]]нен шыққан. Ағасы [[VII Эдуард]] тақтан безгесін таққа отырды.Тарихта [[Ұлыбритания]] мен [[Британ империясы]]ның [[Екінші Дүниежүзілік соғыс]]та нацистік [[Германия]]ға қарсы күресушінің бейнесінде есте қалды. Георг король болып тұрған кезде [[Британ империясы]]ның ыдырап, [[Ұлттар достастығы]]на айналды. Ол [[1936 жыл]]дың [[12 желтоқсан]]нан бастап [[1950 жыл]]дың [[26 қаңтар]]ына дейін [[Британдық Үндістан|Үндістан]]ның соңғы императоры, ал [[1949 жыл]]дың [[29 сәуір]]іне дейін [[Ирландия]]ның соңғы патшасы болды. Ол [[1949 жыл]]дың [[29 сәуір]]інен бастап «Ұлттар достастығының» ({{lang-en|the Commonwealth}}) басшысы атағына ие болды. ==Таққа отырғанға дейін== [[V Георг]] мен оның жұбайы, Патшайым Мария екінші ұлы Альбертте төрт ағайын болған: болашақ патша [[VIII Эдуард]] (1894—1972), [[Генри, Глостер герцогі]] (1900—1974), [[Принц Джордж, Кент герцогі]] (1902—1942), [[эпилепсия]] және [[аутизм]]мен ауырған [[Джон (Ұлыбритания ханзадасы|Джон ханзада]] (1905—1919), және қарындасы [[Мария (Ұлыбритания ханшайымы, Хэрвуд графинясы)|Мария]] ([[1897]]—[[1965]]), тұрмыс құрғасын Харвуд графинясы. Мінезі жағынан Альберт сыпайы әрі бұйығы адам болатын, оған қоса қатты [[Кекештік|кекештенетін]]. Ол [[аустралия]]лық логопед Лайонел Логамен үзбей талмай емделуінің арқасында кекештігінен толықтай жазылады. [[Осборн]]де және [[Дортмут]]та Патшалық әскери-теңіз училищесінде оқып, [[1915 жыл]]ы мичман артынан кіші лейтенант атағын алды. «Коллингвуд» линкорында [[зеңбірек]] мұнарасының командирі ретінде [[Ютланд шайқасы]]на қатысты. Флотта одан әрі қызмет атқаруына денсаулығының нашарлығы бөгет болды — басында соқырішегі ауырды, содан кейін асқазанына жара шықты. [[1918 жыл]]дың [[наурыз]] айында Патшалық әскери-әуе күштерінің теңіз авиациясына ауыстырылды, ұшқыш болып батыс майданда қызмет атқарып, звено командирі дәрежесіне дейін өсті. Соғыстан кейін [[1919 жыл]]ы [[Кембридж университеті]]нің Тринити-колледжінде тарих пен экономиканы зерттеді. [[1920 жыл]]дың [[маусым]] айында [[Йорк]] герцогі аталды, [[1923 жыл]]дың [[26 сәуір]]інде 14-ші граф Стратморскінің қызы леди [[Елизавета Боуз-Лайон]]ға үйленді. Ол қызбен [[1905 жыл]]ы танысқан (5-жасар Елизавета 10-жасар Альбертті қант қосылған шие тортымен қонақ қылған). Отбасысында екі бала дүниеге келді. — [[21 сәуір]]де ([[1926]]) Элизабет-Александра ханшайым (Болашақ патшайымы [[II Елизавета]]), ал 21 тамызда (1930) — Маргарет Роз ханшайым. 1924—1925 жылдары герцог пен герцогиня [[Уганда]] мен [[Судан]]ға, ал 1927 — [[Аустралия]]ға ([[Канберра]]дағы Альберт [[парламент]] ғимаратын ашты) және [[Жаңа Зеландия]]ға сапармен келді. [[File:StateLibQld 1 67691 Their Royal Highnesses, The Duke and Duchess of York, visit Toowoomba, 1927.jpg|thumb|left|Герцог пен герцогиня Тувумба мэрінің екі жағында, Аустралия, 1927 ж.]] ==Таққа отыруы== Ағасы VIII Эдуард тақтан бас тартқасын [[1936 жыл]]дың [[11 желтоқсан]]ында [[Йорк]] герцогі патша VI Георг болды. [[1937 жыл]]ы [[12 мамыр]] күні, ағасын таққа отырғызуға белгіленген күні таққа отырды. Әкесі [[V Георг]]-ден айырмашылығы – ол [[Дели]]де [[Британдық Үндістан|Үндістан]] императоры болып жарияланған жоқ. VI Георг таққа отырғасын бір тәуліктен кейін Еркін [[Ирландия]] мемлекетінің [[Ирландия парламенті|парламентi]] Ирландия аумағында британ патшалығының билігін қысқарту туралы заң қабылдады, іс жүзінде де британ патшалығының билігі осымен [[Ирландия]] аумағында тоқтады. [[1939]] жылы [[мамыр]]-[[маусым]] айларында патша мен патшайымы [[Канада]]ны аралап, АҚШ-қа да соқты. [[Екінші дүниежүзілік соғыс]]тың қарсаңында король талай рет [[Адольф Гитлер]]ге «татуластық» үндеуін жолдауға ниет білдірді. Ол әрдайым,өзінің [[дипломатия]]сын жеткілікті деп есептеген, [[Ұлыбритания премьер-министрлерінің тізімі|премьер-министр]] Невилл Чемберленнің қарсылығына кез болды. [[1940 жыл]]ы мамырда патша жаңа үкіметті құруға [[Уинстон Черчилль]]ге амалсыздан тапсырма берді, бірақ та оған сенімсізкпен қарайтын. Артынан олардың қарым қатынасы жақсарып, король мен премьер-министр әрбір бейсенбі күні ланчта кездесіп, еркін отырып маңызды мәселелерді талқылайтын болды. Соңынан монарх [[Уинстон Черчилль]]дей премьер-министрді «іздесең де таппайсың» деп айтатын. ==Екінші дүниежүзілік соғыс== [[Екінші дүниежүзілік соғыс]] жылдары да корольдік жұп әрдайым әскерлерді, әскери мекемелерді, елдегі доктар мен госпитальдарды міндетті түрде аралап жүрді. 1939 жылы желтоқсанда патша Францияда орналасқан британ армиясының аумағына келді, ал [[1943 жыл]]ы [[шілде]]де ұшақтың бортынан [[Солтүстік Африка]]дағы одақтастар әскерлерін бақылады. Сол сияқты ол [[Алжир]]де, Ливия астанасы [[Триполи]]де және [[Мальта]]да болды. [[1944 жыл]]ы Георг одақтастар әскері түскеніне он күн болғанда [[Нормандия]]ға келді, шілде айында [[Италия]]ның оңтүстік бөлігінде болды, ал қазан айында — [[Бельгия]] мен [[Нидерланд]]қа келді. [[1940 жыл]]ы монархтың резиденциясы бірнеше рет әуе шабуылына ұшырады. [[1940 жыл]]ы [[12 қыркүйек]]те неміс бомбасы [[Букингем сарайы]]нан 20 метр қашықтықта жарылды, сол жағдай патшаның денсаулығына әсер етті, ол оқи алмайтын қалге ұшырады, алаңдап ұзағынан аспанға қарай беретін болды. [[Ұлыбритания]]ны окупациялап алған жағдайда корольдің отбасын [[Канада]]ға [[эвакуация]]лау қарастырылды. Бірақ король елден кетпей Қарсыласу қозғалысына қатыспақшы болып ниеттенді. Осы мақсатпен 1940-1941 жылдары король қару-жарақтың түр-түрінен атумен жаттықты. [[Ұлыбритания]] соғыста [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]-ның одақтасы болғанмен ол одақтастарына сақтықпен қарады. ==Өмірінің соңғы жылдары және қайтыс болуы== [[1945 жыл]]ы [[Эттли Клемент Ричард|Клемент Эттлиді]] [[Ұлыбритания премьер-министрлерінің тізімі|премьер-министр]] қылып тағайындағасын корольдің үкімет басшысына ықпалы күшейе түсті, мысалы ол дегенінде тұрып, атышулы антикоммунист [[Эрнест Бевин]]ді сыртқы істер министрі қылып тағайындатты. Сол сияқты Георг лейбористер кезінде басталған өндірісті кеңінен мемлекеттендіруге қарсы болы. 1947 жылы 1 ақпанда VI Георг, патшайым және ханшайыммен [[Англия]]дан теңізбен [[Оңтүстік Африка Одағы|Оңтүстік Африкаға]] ресми сапармен аттанып кетті. Георг патшалық қылған соңғы жылдары Клемент Эттли басшылық еткен лейбористік үкіметі [[Британ империясы]]ның шапшаң ыдырауымен және Ұлттар достығына айналуымен белгіленді. [[1948 жыл]]ы [[Үндістан]] толық тәуелсіздік алды, ал [[1949 жыл]]ы — [[Ирландия]] бостандық алды. Үндістанға тәуелсіздік берілуі Георгтың қатты наразылығын шақырды. Ал [[1947 жыл]]дың қарашасында ол үлкен қынжылыспен қызы [[II Елизавета]]ға тұрмысқа шығуына келісімін берді. Ол принц Филипп Маунтбеттенді қызына тең емес деген ойда болды. 1951 жылы үкімет басына, әрқашан патшалық қолдауы мен мейіріміне ие болатын, [[Уинстон Черчилль]] қайтадан келді. [[1948 жыл]]ы патша жұбымен [[Жаңа Зеландия]] және [[Аустралия]]ға сапарға баруды жоспарлады, бірақ корольдің денсаулығына байланысты кейінге қалдырылды. Оның өкпесінен [[обыр]] ауыруы табылды (соғыс кезіндегі стресс монархтың денсаулығына үлкен зиянын тигізді, оған қоса ол өте көп [[темекі]] шегетін). Ал [[1951 жыл]]ы қыркүйекте оның бір өкпесі алынып тасталды. [[1952 жыл]]дың 29 қаңтарында Георг, дәрігерлердің кеңесін тыңдамай, қызы [[II Елизавета]]ны демалысқа [[Кения]]ға шығарып салуға әуежайға келеді де, бала кездегі күтушісіне «Мен үшін Лилибетке көз қырыңызды салып жүріңіз» деген. Бір аптадан кейін, [[1952 жыл]]дың 6 ақпанында, VI Георг ұйықтап жатқан жерінде коронарлы тромбоздан [[Сандринхе]]де қайтыс болды. [[Елизавета]] [[Кения]]дан патшайым болып оралды. ==Дереккөздер== {{Дереккөздер}} == Қосымша сілтемелер == http://vivovoco.rsl.ru/VV/PAPERS/HISTORY/KINGS.HTM {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060723195155/http://vivovoco.rsl.ru/VV/PAPERS/HISTORY/KINGS.HTM |date=2006-07-23 }} • Sarah Bradford. King George VI. — London: Weidenfeld & Nicolson, 1989. — 506 p. — ISBN 0-297-79667-4 • Г. С. Остапенко Британская монархия от Эдуарда VIII до Елизаветы II // Новая и новейшая история. — 2000. — № 4-5. {{Виндзор әулеті}} {{Ұлыбритания монархтары}} [[Санат:Қырғи қабақ соғысы көшбасшылары]] [[Санат:Аустралия монархтары]] [[Санат:Канада мемлекет басшылары]] [[Санат:Үндістан мемлекет басшылары]] [[Санат:Пәкістан мемлекет басшылары]] [[Санат:Жаңа Зеландия мемлекет басшылары]] [[Санат:Оңтүстік Африка монархтары]] [[Санат:Цейлон монархтары]] [[Санат:Ұлыбритания монархтары]] [[Санат:Виндзорлар]] [[Санат:Британ монархиясы]] [[Санат:Ұлыбритания ханзадалары]] hvw4pmn13bpkcngkfs11p5aai4on2zf 3 491618 3055798 3042607 2022-07-30T17:40:26Z Mehman97 55733 /* Check your email */ жаңа бөлім wikitext text/x-wiki {{Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді/Басты бет|white}} {{Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді/Негіз}} == Үлгілер жайлы == {{tl|Перғауын}}, {{tl|тарихи мемлекеттер}}, {{tl|Таксон}} үлгілерін жаңартып, толықтырсаңыз дұрыс болар еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:56, 2019 ж. қазанның 10 (+06) :{{@|Kasymov}} {{tl|Перғауын}} үлгісін жаңартып қойдым, келесі екеуін бір қолым тигенде жаңартармын, өте үлкен болғандықтан уақыт қажет етеді. Таксон үлгісін жалпы бір ретке келтірмек болғам, алайда өте күрделі болғандықтан басым қатып кеткен. Қазір көп затты ұмытып қалдым, жүйеге келтіре аламын ба білмеймін. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 17:07, 2019 ж. қазанның 10 (+06) ::Тырысып көріңіз енді) Менде ұмыта бастаппым. Бірақ та геокар үлгісін аяғына дейін жеткізіп, елді мекен үлгісін инфобоксқа ауыстырып шықтым. Тағы сізге өтініш: мемлекет үлгісіне ағылшын тіліндегідей ''басшы қызметі1'', ''басшысы1''; тарихы жайлы яғни, ''қаланды1, оқиға1'' деген сияқты нәрселерді қосып берсеңіз. Сізге үміт артамын жасап шығуға --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:55, 2019 ж. қазанның 10 (+06) == Әлберто Фернандез == Неге '''Ә'''? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:19, 2019 ж. қарашаның 1 (+06) :Орыс тілінде "ь" белгісі алдағы әріпті жіңішке ету үшін қойылады, ал қазақ тілінде әр әріптің жіңішке жұбы бар, сол себепті қоюды қажет етпейді. -<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 18:11, 2019 ж. қарашаның 4 (+06) ::Олай болса бәрін өзгерту керек қой. Меніңше эксперимент жасамай а болғаны дұрыс --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:32, 2019 ж. қарашаның 5 (+06) ::: Ия. Артық пуризм кейін инетке іздеу жасағанда табуды қиындатады.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:41, 2019 ж. қарашаның 7 (+06) ::::Осы орыс уикиінде тек өздерінің стандарттары бойынша жазылғанда, ешкім пуризм демейді ғой. Мысалы БАҚ Чонгук дейді, бірақ викиде Джонгук, себебі Концевич бойынша солай дұрыс--<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:28, 2019 ж. қарашаның 7 (+06) * Олай болса қазуикидің жартысы қате ғой кісі, жер-су атаулары. {{tl|Мемлекеттік қайраткер}} үлгісінде: партиясы деген параметрлер сол жақта және қос нүкте тұр, соны түзетіп жіберсеңіз қалғандары ұқсатып --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:00, 2019 ж. қарашаның 11 (+06) **Дәл солай, енді осы латынға көшу барысында соның барлығы түзелуі тиіс. Бәлкім ''Alberto Ángel Fernández'' деп жазатын боламыз. Үлгіні түзетіп қойдым--<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:46, 2019 ж. қарашаның 11 (+06) :Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:16, 2019 ж. қарашаның 12 (+06) == Тексерілмеген мақалалар == [[:Санат:Уикипедия:Тексерілмеген мақалалар]] бетінде бүгінгі таңда 1681 тексерілмеген мақала бар екен. Тексерілмеген мақаланың басы 2016 жылдан бастап қалыптасқан, яғни 4 жыл уақыт болды деген сөз. Осы санаттағы мақалаларды бәріміз жабылып 2016 жылғы мақаланы түгелге жуық тексеріп шықсақ қалай болады? Ай-айға бөліп алсақ. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 00:06, 2020 ж. қаңтардың 9 (+06) == Оқиға үлгісі == {{tl|Оқиға}} үлгісіне санат пен интеруикиді қоюды ұмытпаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:38, 2020 ж. қаңтардың 27 (+06) == Кедейлер дерті == Кедейлер дерті үлгісіне санат әдеттегінше дұрыс емес --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:19, 2020 ж. сәуірдің 24 (+06) == Мемлекет == Амангелді {{tl|Мемлекет}} үлгісінде мәтіндер қоятын параметрде бір кемшілік бар екен: Мысалы ұзақ сөздер жазсаң, астыға түспей кеңейіп кете береді. Қазір ол үлгіні пайдаланып жүрген жоқпын (кезінде мемлекеттерді реттегенде байқадым). Уақыт болып жатса бір қарап түзетіп көрші) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:17, 2020 ж. сәуірдің 29 (+06) : Нақты қай параметрде? Әлде барлығында сүйтіп кете ме?–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 16:57, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) ::Барлық параметрінде, негізінде бұл үгіне де ''елді мекен'' үлгісі сияқты инфобокс үлгісін пайдалану керек еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:04, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) ::: Ұзақ сөз жазғанда созылмайтындай етілмейтін сияқты, ағылшын уикиіндегі үлгі де, елді мекен үлгісінде де солай ұзара береді екен. –<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:32, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) == Лупамен оқығым келмейді == [[Қазақстан жоғарғы оқу орындарының тізімі]] бетін қарап көрші, Аман. Лупамен оқу керек сияқты жазуларды. Бірақ, оған құлқым жоқ. [[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 19:04, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) : {{@|Нұрлан Рахымжанов}} аға, мына мақала мәтінін үлкейтіп қойдым, бірақ кесте дұрыс қойылмаған, кейін бастан аяқ түзеп шығу керек. АИВ/ЖИТСті болғасын түзермін–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:37, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) == Мемлекеттік қайраткер == Мемлекеттік қайраткер үлгісінде реттілік жұмыс жасамай тұр? Сосын алдыңғы айтылған өтінішті ұмытпаңыз [[File:SMirC-hi.svg|20px]] --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:32, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) : Ол реттілікті алып тастау керек-ау, неге десеңіз қазақ "Қазақстан Республикасының бәленбайыншы президенті" деп қолданылады, реттілікті тіркестің ортасына қоя алмаймыз, ол үшін үшке бөлу керек болат, ол ыңғайсыз ал "бәленбайынша қазақстан республикасының президенті" деуге тағы келмейді, себебі құдды бір республиканың реті секілді боп қалады.–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:11, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) ::Ок --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:14, 2020 ж. мамырдың 5 (+06) == La casa de papel == Санатты ұмытпаңыз) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:06, 2020 ж. мамырдың 9 (+06) : Бар сағаттарды қостым ғой, қалғаны ел және жыл бойынша санаттар ондай бізде жоқ, жаңадан бастауым керек пе?-<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 08:27, 2020 ж. мамырдың 9 (+06) == Талқылау:Ұлтшылдық == [[Талқылау:Ұлтшылдық|Мұнда]] өз ойыңыз бен пікіріңізді айта кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:43, 2020 ж. мамырдың 16 (+06) == Үлгі:Тағам == {{tl|Тағам}} үлгісіне санат пен интеруики қойып шықсаңыз және үлгіні бір жаңартып/тексеріп шықсаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:54, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) : Неге екенй "You do not have the permissions needed to carry out this action." деп тұр. -<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:56, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) ::Түсінбедім, неге екенін. Бірақ түзетіп шығыңыз) Сосын {{tl|Мемлекет}} үлгісінде құрылуы деген параметрді кеңейтсеңіз және инфобокске ауыстыру керек сияқты --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:22, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) == Марафон == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түркі марафоны 2020}} 16:57, 2020 ж. маусымның 2 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> ==Translation request== Hello. Can you translate and upload the articles [[:ru:Азербайджанская Демократическая Республика]], [[:ru:Азербайджанский технический университет]] and [[:ru:Французско-азербайджанский университет]] in Kazakh Wikipedia? They should not be long. Yours sincerely, [[Қатысушы:Karalainza|Karalainza]] ([[Қатысушы талқылауы:Karalainza|талқылауы]]) 23:21, 2020 ж. шілденің 4 (+06) == Ел тарихы == Ел тарихы үлгісін жаңартып '''байрақ''' (керек болса) үлгісін қоып жіберсең --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:33, 2020 ж. тамыздың 13 (+06) == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[АИВ/ЖИТС]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Red Ribbon.svg|150px|link=АИВ/ЖИТС]]</div> |subheader = Таңдаулы мақалаға жаңа үміткер ұсынылып, соған [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/АИВ/ЖИТС|дауыс беру жүргізіліп жатқанын]] хабарлаймыз! <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Ұсынушы пікірі: Мақаланы ағылшын уикиінен аударып шықтым, сондай-ақ жаңа мәліметтер мен Қазақстандағы жағдайды қостым. АИВ пен ЖИТСті жеке қарастырмай бір мақалада жазған дұрыс деп шештім, әйтпесе көбі екеуін жеке дерт деп ойлап жатады. Сонымен қатар елімізде АИВ/ЖИТС жайлы ақпараттандыру жеткілікті деңгейде жүргізілмейді, сол себепті тіпті үлкен кісілер де аталған дерт жайлы бейхабар. Ал Уикипедияның басты беті көп қаралатын беттердің бірі (соңғы 20 күнде басты бетті 25 мың адам қараған екен), сондықтан басты бетте тұрса, көбі кіріп, оқып, таныса ма деген үміт бар. Мақала таңдаулы мақала критерийлеріне сай деп санаймын, ақпарат жаңартылып отырады. |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] Құрметпен, [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 11:38, 2020 ж. тамыздың 20 (+06) }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Санат == '''Санат:Қантамырлар''' және '''Санат:Қанайналым жүйесі''' санаттап интеруики, медиауики, басты мақалысн қойып кетсеңіз. {{@|Alphy Haydar}} мырзаға айтқым келмейді, өзі жасаса да. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:25, 2020 ж. тамыздың 25 (+06) == Философия (жақтаулық) == ''Философия (жақтаулық)'' үлгісін әрлеп беріңізші (әдеттегідей санат пен интеруикиді қоюды ұмытпай) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 10:43, 2020 ж. тамыздың 28 (+06) == Жақсы мақала таңдау == [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер|Жақсы мақала таңдалып жатқанын хабарлаймыз!]]. Ұсынылған 3 үміткер мақаланың біріне өз даусыңызды бере аласыз. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 19:16, 2020 ж. тамыздың 29 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Уикипедия:Жақсы мақалалар == Уикипедия:Жақсы мақалалар жобасына соңғы қосылған мақаланы қосу керек сияқты және астындағы санаттарға да --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:07, 2020 ж. қыркүйектің 11 (+06) == Транскрипция == [[Талқылау:Кек алушылар: Финал|Мұнда]] ойларыңызды жазып кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:46, 2020 ж. қыркүйектің 18 (+06) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 00:52, 2020 ж. қыркүйектің 26 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 тізімін пайдаланып User:Samuel (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Футбол-rt үлгісі == '''Футбол-rt''' үлгісін жоюға ұсындым, футбол үлгісіне алмастырып шығу керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:46, 2020 ж. қазанның 16 (+06) == Таңдаулы мақала/жақсы мақала == Админдер форумына таңдаулы мақала жайлы пікірімді жазғанмын, соны басқа да қатысушыларға жеткізіп берші, өтініш --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 03:18, 2020 ж. қазанның 25 (+06) {{@|Kasymov}} істеп қойдым.<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 17:39, 2020 ж. қазанның 25 (+06) :Көп рахмет. Тағы өтініш басты бетті кішкене әрлеп жіберсеңіз. Үстіндегі навигацияны ірілеу, бөлмей (мақала бастау бөлімін алып тастап немесе басқа жерге қойса). Таңдаулы, жақсы мақала, жаңалықтар навигациясы ортасынла тұрса, сәл төмен тұр неге? Соны уақыт тауып зертханада жасап жіберсеңіз, кейін талқыға салып жаңартамыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:11, 2020 ж. қазанның 27 (+06) == Талқылау == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:35, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы/Жақсы мақала статусынан айыру жайында == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар форумы#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:39, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Түрлендіргіш/Converter == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түрлендіргіш/Converter}} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Үлгі:Хоккейші == {{tl|Хоккейші}} үлгісін орыс уикиден қарап, инфобокс қолданып жаңартып едім. Енді мәселе ''клубтары'', ''Мемлекеттік сыйлықтары'' деген тақырыпшалар шығып тұратын болды, соны қалай жасырын қылып жасаса болады? Қолыңыздан келсе түзетіп жіберсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:44, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) :Түзеп қойдым.<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:40, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) ::Рахмет, if-ті қоя салуды ұмытып кеттіппін ғой --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:16, 2021 ж. қаңтардың 28 (+06) == Үлгі:футболшы == Амангелді, футболшы үлгісін инфобоксқа ауыстырып едім (сол рууикиден қарап). Енді мәселе астындағы мәліметтерді жаңартатын ескертпелер жазуын кішкентей қылып жасап берсең. Қолымнан келмеді. Сосын клубтары атауы мен жылдары бір жолға сыймай жатыр. Түзетіп кетсең. Алдын-ала рақмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:10, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) == Марафон == {{WAM |header = [[meta:m:Turkic_Marathon_2021|Түркі марафоны 2021]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikimedians of Turkic Languages User Group Logo.svg|150px|link=meta:Түркі тілді Уикимедиа конференциясы]]</div> |subheader = Түркі марафоны 2021 — 2021 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. '''Марапаттар''' * 1 орын: Meloman дүкендер желісінен 75 АҚШ доллары ( ≈ 32 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 2 орын: Meloman дүкендер желісінен 60 АҚШ доллары ( ≈ 25 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 3 орын: Meloman дүкендер желісінен 50 АҚШ доллары ( ≈ 21 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 4 орын: Meloman дүкендер желісінен 40 АҚШ доллары ( ≈ 17 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 5 орын: Meloman дүкендер желісінен 25 АҚШ доллары ( ≈ 10 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. Қазақша Уикипедияға үлес қосқысы келетін кез келген адам жоба бетіне өтіп қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт! <center>{{Clickable button 2|Жоба:Түркі_марафоны_2021|Жарысқа қатысу|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2885974 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Жақсы мақалаға дауыс беру == Қайырлы күн! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:27, 2022 ж. қаңтардың 16 (+06) == Басты бет == Амангелді, қалайсыз. Басты беттің дизайнын сәл өзгертсеңіз (жинақы қылып, италиян уикипедия сияқты мүмкін). 2011-2012 жж. таңдаулы суреттер бөлімін қайтарса (ортаққормен бірдей болатын). Сосын такса үлгісін аяқтап кетсеңіз)) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:03, 2022 ж. ақпанның 24 (+06) : Испан, орыс уикиден қарапсыз) Жалпы осы стиль баяғыдан ұнайтын, жинақы, түрлі-түсті емес. Көбіне испандардың алайық (кезінде француздардан алып едік [[File:Face-smile.svg|23px]]) Пікірім: * '''Уикипедия''' сөзі сілтенбей тұрса, көк сілтемелер көп болып кеткен жоқ па? * ''ашық әрі тегін энциклопедия,'' сілтемені алып тастаса. * '''•••''' неге құр сурет??? сілтеме жасау керек. * Тәулік суреті 2011-2012 жж. үлгіні қайтару керек '''[[Уикипедия:Тәулік суреті]]''' немесе осыған ұқсату керек. Суреттер күнде жаңарып (шамам келгенше жүктеп тұрамын), әрі ортаққордың таңдаулы суреттері болу керек. [[Жоба:Таңдаулы суреттер|Мынау]] не сұмдық, сапасыз, мағынасыз суреттер қойылғаны қызық екен?( * оң жақ бағанаға Бүгін **** наурыз дегенді қосу керек, сосын испандар ұқсап туыстар жобаларды қойып шықса, жоғарыдағы стильді ұстап. Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:50, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) :Иә, испан уикиінен алдым қаңқасын, орысшада да солай екенін кейін байқадым)))((. Иә, жинақы әрі тартымды. Әзірге басты бөлімдерді жасап қойдым. Тәулік суретін енді бір қол тигенде, бәлкім алдағы Наурызға демалғанда жасайын. Сол кезде туыстас жобалдарды да жасармын. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 21:58, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) ::Рахмет, сәл өзгерістер жасадым. Кіріспеде тіркегендер санын алып тастадым (мақала санымен оқырман шатастыруы мүмкін). '''[[Уикипедия:Тәулік суреті]]''' қайтардым, наурыз-сәуір айларындағы суреттерді жүктеп қойдым. Бірақ суреттің тақырыбы шықпай тұр. Сосын ''қосалқы'' параметрі жұмыс жасамайды. Айтылған екі кемшілікті түзетіп берсеңіз. Және өзіңіз айтқандай, туыстас жобалар бөлімін де ұмытпаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 13:46, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) :::{{@|Kasymov}} аталған қос кемшілік пен туыстас жобаларды жасап қойдым. Басты бетіміз тартымды боп қалған сияқты. Білгенге маржан мен жаңалықтарды біреуге, Бүгін жобасын тағы бірнеше адамға жүктеп, жаңартып шығу керек-ау осы. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 22:09, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) ::::Көрдім, иә жақсы шыққан сияқты) Білгенге маржан, жаңалықтар және күндер бөлімін жаңартатын қатысушылар бар сияқты, мысалға Мади мырза. Тағы бір нәрсе) басты бетте соңғы бөлімдермен соңғы сызықтың арасы алшақ болып тұр, ол неден? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:45, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) == Таңдаулы/жақсы мақала == Мұхамеджан Амангелді қалайсыз, мен жуықтағы өзгерістерді тексерумен және ''Infobox Settlement'' қолданылған мақалаларды қазақша үлгімен алмастыру жұмыстарымен қолым босамай жүр. Сенен өтініш, ''таңдаулы/жақсы мақала'' жобасын жаңартсаң, яғни соңғы 4 мақаланы көрсету және кейінгі қосылған мақалаларды санаттарға қосу --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:06, 2022 ж. наурыздың 22 (+06) == Үлгі бойынша көмек == Мұхамеджан Амангелді, сізден көмек сұрап жатырмын. '''{{tl|Футболшы}}, {{tl|Велошабандоз}}, {{tl|Хоккейші}}''' үлгілерін түзетіп жібере аласың ба? Графикалық жағынан кейбір параметрлер дұрыс көрсетпей тұр. Өтініш) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:51, 2022 ж. мамырдың 24 (+06) : {{@|Kasymov}}Нақты қай жері? --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 18:30, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) ::Соған сілтенген кез келген мақаланы қарап көрсеңіз, марапаттары немесе клубтары бөлімінде жазулар сол жаққа қарай тұрады, ескертпелер керісінше ортасында тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:00, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Айдын Касымов мақалаларды жойып жүр == Осы аталған қатысушы [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы жойды, [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоюға ниеттенді, Брэнсон және Непомнящий туралы мақалаларды жедел жоюға ұсынды. Олай істеме десе, құлақ аспайды. Бұл нағыз вандал ғой. Оған не істеуге болады екен? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:00, 2022 ж. маусымның 14 (+06) : Аталған екі мақаланың да ортақ кемшілігі - безендіру жағы ақсап тұр. Ал емле ереже жайлы мақаланың энциклопедиялық мәнін аса қатты ұқпадым. Сондай-ақ бір жерден айна қатесіз көшіріле салынған ба деген ой туады. Сол себепті жойған болуы керек. {{@|Kasymov}} өзі айтар не үшін жойғанын. Қайта жаңғыру деген мақаланы дұрыстап, безендіріп, тілін сәл ғылымиландырып, қалдыруға болады. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:13, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :: Енді Непомнящий мен Брэнсон жаман безендірілсе, оларды сәйкесінше белгілеп тастау керек қой, ол сондайды білмей ма? Маңыздылығы айқын мақалаларды жақсартпай, жоюға ұсынғаны ерсі емес пе? Ал Қайта жаңғырту, менің білуімше, сөздіктің негізінде жазылған, яғни ол онсыз да ғылыми тілмен жазылған, бірақ сол Касымов дереккөздің бар екенін елемей, соны да жоюға ұсынды, бұл қалай? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:24, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::: Непомнящий мен Брэнсон деген қандай мақала жою жорналынан таба алмай отырм. Кім және қашан жазған, жойылған беттік сілтемесін жіберіңізші. Сосын неге ол орысша аталған мақала? Непомнящий мен Брэнсон ма? --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:36, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::: [[Қатысушы_талқылауы:Kasymov#Тағы қате үлгі|Міні]] Брэнсон жайында талқылау. Непомнящий деген фамилия ғой, соны [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AF%D0%BD_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%BD%D1%8F%D1%89%D0%B8%D0%B9&type=revision&diff=2943546&oldid=2942650 жоюға ұсынды]. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:59, 2022 ж. маусымның 14 (+06) == Check your email == Hello, please check your email. Thanks, – [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 23:40, 2022 ж. шілденің 30 (+06) rn2zy2t30xhxhh0f7ordt5mzcs7a9n8 3055878 3055798 2022-07-31T05:07:59Z Мұхамеджан Амангелді 25240 /* Check your email */ wikitext text/x-wiki {{Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді/Басты бет|white}} {{Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді/Негіз}} == Үлгілер жайлы == {{tl|Перғауын}}, {{tl|тарихи мемлекеттер}}, {{tl|Таксон}} үлгілерін жаңартып, толықтырсаңыз дұрыс болар еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:56, 2019 ж. қазанның 10 (+06) :{{@|Kasymov}} {{tl|Перғауын}} үлгісін жаңартып қойдым, келесі екеуін бір қолым тигенде жаңартармын, өте үлкен болғандықтан уақыт қажет етеді. Таксон үлгісін жалпы бір ретке келтірмек болғам, алайда өте күрделі болғандықтан басым қатып кеткен. Қазір көп затты ұмытып қалдым, жүйеге келтіре аламын ба білмеймін. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 17:07, 2019 ж. қазанның 10 (+06) ::Тырысып көріңіз енді) Менде ұмыта бастаппым. Бірақ та геокар үлгісін аяғына дейін жеткізіп, елді мекен үлгісін инфобоксқа ауыстырып шықтым. Тағы сізге өтініш: мемлекет үлгісіне ағылшын тіліндегідей ''басшы қызметі1'', ''басшысы1''; тарихы жайлы яғни, ''қаланды1, оқиға1'' деген сияқты нәрселерді қосып берсеңіз. Сізге үміт артамын жасап шығуға --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:55, 2019 ж. қазанның 10 (+06) == Әлберто Фернандез == Неге '''Ә'''? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:19, 2019 ж. қарашаның 1 (+06) :Орыс тілінде "ь" белгісі алдағы әріпті жіңішке ету үшін қойылады, ал қазақ тілінде әр әріптің жіңішке жұбы бар, сол себепті қоюды қажет етпейді. -<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 18:11, 2019 ж. қарашаның 4 (+06) ::Олай болса бәрін өзгерту керек қой. Меніңше эксперимент жасамай а болғаны дұрыс --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:32, 2019 ж. қарашаның 5 (+06) ::: Ия. Артық пуризм кейін инетке іздеу жасағанда табуды қиындатады.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:41, 2019 ж. қарашаның 7 (+06) ::::Осы орыс уикиінде тек өздерінің стандарттары бойынша жазылғанда, ешкім пуризм демейді ғой. Мысалы БАҚ Чонгук дейді, бірақ викиде Джонгук, себебі Концевич бойынша солай дұрыс--<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:28, 2019 ж. қарашаның 7 (+06) * Олай болса қазуикидің жартысы қате ғой кісі, жер-су атаулары. {{tl|Мемлекеттік қайраткер}} үлгісінде: партиясы деген параметрлер сол жақта және қос нүкте тұр, соны түзетіп жіберсеңіз қалғандары ұқсатып --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:00, 2019 ж. қарашаның 11 (+06) **Дәл солай, енді осы латынға көшу барысында соның барлығы түзелуі тиіс. Бәлкім ''Alberto Ángel Fernández'' деп жазатын боламыз. Үлгіні түзетіп қойдым--<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:46, 2019 ж. қарашаның 11 (+06) :Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:16, 2019 ж. қарашаның 12 (+06) == Тексерілмеген мақалалар == [[:Санат:Уикипедия:Тексерілмеген мақалалар]] бетінде бүгінгі таңда 1681 тексерілмеген мақала бар екен. Тексерілмеген мақаланың басы 2016 жылдан бастап қалыптасқан, яғни 4 жыл уақыт болды деген сөз. Осы санаттағы мақалаларды бәріміз жабылып 2016 жылғы мақаланы түгелге жуық тексеріп шықсақ қалай болады? Ай-айға бөліп алсақ. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 00:06, 2020 ж. қаңтардың 9 (+06) == Оқиға үлгісі == {{tl|Оқиға}} үлгісіне санат пен интеруикиді қоюды ұмытпаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:38, 2020 ж. қаңтардың 27 (+06) == Кедейлер дерті == Кедейлер дерті үлгісіне санат әдеттегінше дұрыс емес --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:19, 2020 ж. сәуірдің 24 (+06) == Мемлекет == Амангелді {{tl|Мемлекет}} үлгісінде мәтіндер қоятын параметрде бір кемшілік бар екен: Мысалы ұзақ сөздер жазсаң, астыға түспей кеңейіп кете береді. Қазір ол үлгіні пайдаланып жүрген жоқпын (кезінде мемлекеттерді реттегенде байқадым). Уақыт болып жатса бір қарап түзетіп көрші) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:17, 2020 ж. сәуірдің 29 (+06) : Нақты қай параметрде? Әлде барлығында сүйтіп кете ме?–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 16:57, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) ::Барлық параметрінде, негізінде бұл үгіне де ''елді мекен'' үлгісі сияқты инфобокс үлгісін пайдалану керек еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:04, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) ::: Ұзақ сөз жазғанда созылмайтындай етілмейтін сияқты, ағылшын уикиіндегі үлгі де, елді мекен үлгісінде де солай ұзара береді екен. –<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:32, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) == Лупамен оқығым келмейді == [[Қазақстан жоғарғы оқу орындарының тізімі]] бетін қарап көрші, Аман. Лупамен оқу керек сияқты жазуларды. Бірақ, оған құлқым жоқ. [[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 19:04, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) : {{@|Нұрлан Рахымжанов}} аға, мына мақала мәтінін үлкейтіп қойдым, бірақ кесте дұрыс қойылмаған, кейін бастан аяқ түзеп шығу керек. АИВ/ЖИТСті болғасын түзермін–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:37, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) == Мемлекеттік қайраткер == Мемлекеттік қайраткер үлгісінде реттілік жұмыс жасамай тұр? Сосын алдыңғы айтылған өтінішті ұмытпаңыз [[File:SMirC-hi.svg|20px]] --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:32, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) : Ол реттілікті алып тастау керек-ау, неге десеңіз қазақ "Қазақстан Республикасының бәленбайыншы президенті" деп қолданылады, реттілікті тіркестің ортасына қоя алмаймыз, ол үшін үшке бөлу керек болат, ол ыңғайсыз ал "бәленбайынша қазақстан республикасының президенті" деуге тағы келмейді, себебі құдды бір республиканың реті секілді боп қалады.–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:11, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) ::Ок --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:14, 2020 ж. мамырдың 5 (+06) == La casa de papel == Санатты ұмытпаңыз) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:06, 2020 ж. мамырдың 9 (+06) : Бар сағаттарды қостым ғой, қалғаны ел және жыл бойынша санаттар ондай бізде жоқ, жаңадан бастауым керек пе?-<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 08:27, 2020 ж. мамырдың 9 (+06) == Талқылау:Ұлтшылдық == [[Талқылау:Ұлтшылдық|Мұнда]] өз ойыңыз бен пікіріңізді айта кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:43, 2020 ж. мамырдың 16 (+06) == Үлгі:Тағам == {{tl|Тағам}} үлгісіне санат пен интеруики қойып шықсаңыз және үлгіні бір жаңартып/тексеріп шықсаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:54, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) : Неге екенй "You do not have the permissions needed to carry out this action." деп тұр. -<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:56, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) ::Түсінбедім, неге екенін. Бірақ түзетіп шығыңыз) Сосын {{tl|Мемлекет}} үлгісінде құрылуы деген параметрді кеңейтсеңіз және инфобокске ауыстыру керек сияқты --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:22, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) == Марафон == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түркі марафоны 2020}} 16:57, 2020 ж. маусымның 2 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> ==Translation request== Hello. Can you translate and upload the articles [[:ru:Азербайджанская Демократическая Республика]], [[:ru:Азербайджанский технический университет]] and [[:ru:Французско-азербайджанский университет]] in Kazakh Wikipedia? They should not be long. Yours sincerely, [[Қатысушы:Karalainza|Karalainza]] ([[Қатысушы талқылауы:Karalainza|талқылауы]]) 23:21, 2020 ж. шілденің 4 (+06) == Ел тарихы == Ел тарихы үлгісін жаңартып '''байрақ''' (керек болса) үлгісін қоып жіберсең --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:33, 2020 ж. тамыздың 13 (+06) == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[АИВ/ЖИТС]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Red Ribbon.svg|150px|link=АИВ/ЖИТС]]</div> |subheader = Таңдаулы мақалаға жаңа үміткер ұсынылып, соған [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/АИВ/ЖИТС|дауыс беру жүргізіліп жатқанын]] хабарлаймыз! <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Ұсынушы пікірі: Мақаланы ағылшын уикиінен аударып шықтым, сондай-ақ жаңа мәліметтер мен Қазақстандағы жағдайды қостым. АИВ пен ЖИТСті жеке қарастырмай бір мақалада жазған дұрыс деп шештім, әйтпесе көбі екеуін жеке дерт деп ойлап жатады. Сонымен қатар елімізде АИВ/ЖИТС жайлы ақпараттандыру жеткілікті деңгейде жүргізілмейді, сол себепті тіпті үлкен кісілер де аталған дерт жайлы бейхабар. Ал Уикипедияның басты беті көп қаралатын беттердің бірі (соңғы 20 күнде басты бетті 25 мың адам қараған екен), сондықтан басты бетте тұрса, көбі кіріп, оқып, таныса ма деген үміт бар. Мақала таңдаулы мақала критерийлеріне сай деп санаймын, ақпарат жаңартылып отырады. |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] Құрметпен, [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 11:38, 2020 ж. тамыздың 20 (+06) }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Санат == '''Санат:Қантамырлар''' және '''Санат:Қанайналым жүйесі''' санаттап интеруики, медиауики, басты мақалысн қойып кетсеңіз. {{@|Alphy Haydar}} мырзаға айтқым келмейді, өзі жасаса да. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:25, 2020 ж. тамыздың 25 (+06) == Философия (жақтаулық) == ''Философия (жақтаулық)'' үлгісін әрлеп беріңізші (әдеттегідей санат пен интеруикиді қоюды ұмытпай) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 10:43, 2020 ж. тамыздың 28 (+06) == Жақсы мақала таңдау == [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер|Жақсы мақала таңдалып жатқанын хабарлаймыз!]]. Ұсынылған 3 үміткер мақаланың біріне өз даусыңызды бере аласыз. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 19:16, 2020 ж. тамыздың 29 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Уикипедия:Жақсы мақалалар == Уикипедия:Жақсы мақалалар жобасына соңғы қосылған мақаланы қосу керек сияқты және астындағы санаттарға да --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:07, 2020 ж. қыркүйектің 11 (+06) == Транскрипция == [[Талқылау:Кек алушылар: Финал|Мұнда]] ойларыңызды жазып кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:46, 2020 ж. қыркүйектің 18 (+06) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 00:52, 2020 ж. қыркүйектің 26 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 тізімін пайдаланып User:Samuel (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Футбол-rt үлгісі == '''Футбол-rt''' үлгісін жоюға ұсындым, футбол үлгісіне алмастырып шығу керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:46, 2020 ж. қазанның 16 (+06) == Таңдаулы мақала/жақсы мақала == Админдер форумына таңдаулы мақала жайлы пікірімді жазғанмын, соны басқа да қатысушыларға жеткізіп берші, өтініш --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 03:18, 2020 ж. қазанның 25 (+06) {{@|Kasymov}} істеп қойдым.<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 17:39, 2020 ж. қазанның 25 (+06) :Көп рахмет. Тағы өтініш басты бетті кішкене әрлеп жіберсеңіз. Үстіндегі навигацияны ірілеу, бөлмей (мақала бастау бөлімін алып тастап немесе басқа жерге қойса). Таңдаулы, жақсы мақала, жаңалықтар навигациясы ортасынла тұрса, сәл төмен тұр неге? Соны уақыт тауып зертханада жасап жіберсеңіз, кейін талқыға салып жаңартамыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:11, 2020 ж. қазанның 27 (+06) == Талқылау == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:35, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы/Жақсы мақала статусынан айыру жайында == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар форумы#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:39, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Түрлендіргіш/Converter == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түрлендіргіш/Converter}} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Үлгі:Хоккейші == {{tl|Хоккейші}} үлгісін орыс уикиден қарап, инфобокс қолданып жаңартып едім. Енді мәселе ''клубтары'', ''Мемлекеттік сыйлықтары'' деген тақырыпшалар шығып тұратын болды, соны қалай жасырын қылып жасаса болады? Қолыңыздан келсе түзетіп жіберсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:44, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) :Түзеп қойдым.<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:40, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) ::Рахмет, if-ті қоя салуды ұмытып кеттіппін ғой --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:16, 2021 ж. қаңтардың 28 (+06) == Үлгі:футболшы == Амангелді, футболшы үлгісін инфобоксқа ауыстырып едім (сол рууикиден қарап). Енді мәселе астындағы мәліметтерді жаңартатын ескертпелер жазуын кішкентей қылып жасап берсең. Қолымнан келмеді. Сосын клубтары атауы мен жылдары бір жолға сыймай жатыр. Түзетіп кетсең. Алдын-ала рақмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:10, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) == Марафон == {{WAM |header = [[meta:m:Turkic_Marathon_2021|Түркі марафоны 2021]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikimedians of Turkic Languages User Group Logo.svg|150px|link=meta:Түркі тілді Уикимедиа конференциясы]]</div> |subheader = Түркі марафоны 2021 — 2021 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. '''Марапаттар''' * 1 орын: Meloman дүкендер желісінен 75 АҚШ доллары ( ≈ 32 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 2 орын: Meloman дүкендер желісінен 60 АҚШ доллары ( ≈ 25 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 3 орын: Meloman дүкендер желісінен 50 АҚШ доллары ( ≈ 21 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 4 орын: Meloman дүкендер желісінен 40 АҚШ доллары ( ≈ 17 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 5 орын: Meloman дүкендер желісінен 25 АҚШ доллары ( ≈ 10 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. Қазақша Уикипедияға үлес қосқысы келетін кез келген адам жоба бетіне өтіп қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт! <center>{{Clickable button 2|Жоба:Түркі_марафоны_2021|Жарысқа қатысу|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2885974 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Жақсы мақалаға дауыс беру == Қайырлы күн! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:27, 2022 ж. қаңтардың 16 (+06) == Басты бет == Амангелді, қалайсыз. Басты беттің дизайнын сәл өзгертсеңіз (жинақы қылып, италиян уикипедия сияқты мүмкін). 2011-2012 жж. таңдаулы суреттер бөлімін қайтарса (ортаққормен бірдей болатын). Сосын такса үлгісін аяқтап кетсеңіз)) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:03, 2022 ж. ақпанның 24 (+06) : Испан, орыс уикиден қарапсыз) Жалпы осы стиль баяғыдан ұнайтын, жинақы, түрлі-түсті емес. Көбіне испандардың алайық (кезінде француздардан алып едік [[File:Face-smile.svg|23px]]) Пікірім: * '''Уикипедия''' сөзі сілтенбей тұрса, көк сілтемелер көп болып кеткен жоқ па? * ''ашық әрі тегін энциклопедия,'' сілтемені алып тастаса. * '''•••''' неге құр сурет??? сілтеме жасау керек. * Тәулік суреті 2011-2012 жж. үлгіні қайтару керек '''[[Уикипедия:Тәулік суреті]]''' немесе осыған ұқсату керек. Суреттер күнде жаңарып (шамам келгенше жүктеп тұрамын), әрі ортаққордың таңдаулы суреттері болу керек. [[Жоба:Таңдаулы суреттер|Мынау]] не сұмдық, сапасыз, мағынасыз суреттер қойылғаны қызық екен?( * оң жақ бағанаға Бүгін **** наурыз дегенді қосу керек, сосын испандар ұқсап туыстар жобаларды қойып шықса, жоғарыдағы стильді ұстап. Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:50, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) :Иә, испан уикиінен алдым қаңқасын, орысшада да солай екенін кейін байқадым)))((. Иә, жинақы әрі тартымды. Әзірге басты бөлімдерді жасап қойдым. Тәулік суретін енді бір қол тигенде, бәлкім алдағы Наурызға демалғанда жасайын. Сол кезде туыстас жобалдарды да жасармын. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 21:58, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) ::Рахмет, сәл өзгерістер жасадым. Кіріспеде тіркегендер санын алып тастадым (мақала санымен оқырман шатастыруы мүмкін). '''[[Уикипедия:Тәулік суреті]]''' қайтардым, наурыз-сәуір айларындағы суреттерді жүктеп қойдым. Бірақ суреттің тақырыбы шықпай тұр. Сосын ''қосалқы'' параметрі жұмыс жасамайды. Айтылған екі кемшілікті түзетіп берсеңіз. Және өзіңіз айтқандай, туыстас жобалар бөлімін де ұмытпаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 13:46, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) :::{{@|Kasymov}} аталған қос кемшілік пен туыстас жобаларды жасап қойдым. Басты бетіміз тартымды боп қалған сияқты. Білгенге маржан мен жаңалықтарды біреуге, Бүгін жобасын тағы бірнеше адамға жүктеп, жаңартып шығу керек-ау осы. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 22:09, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) ::::Көрдім, иә жақсы шыққан сияқты) Білгенге маржан, жаңалықтар және күндер бөлімін жаңартатын қатысушылар бар сияқты, мысалға Мади мырза. Тағы бір нәрсе) басты бетте соңғы бөлімдермен соңғы сызықтың арасы алшақ болып тұр, ол неден? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:45, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) == Таңдаулы/жақсы мақала == Мұхамеджан Амангелді қалайсыз, мен жуықтағы өзгерістерді тексерумен және ''Infobox Settlement'' қолданылған мақалаларды қазақша үлгімен алмастыру жұмыстарымен қолым босамай жүр. Сенен өтініш, ''таңдаулы/жақсы мақала'' жобасын жаңартсаң, яғни соңғы 4 мақаланы көрсету және кейінгі қосылған мақалаларды санаттарға қосу --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:06, 2022 ж. наурыздың 22 (+06) == Үлгі бойынша көмек == Мұхамеджан Амангелді, сізден көмек сұрап жатырмын. '''{{tl|Футболшы}}, {{tl|Велошабандоз}}, {{tl|Хоккейші}}''' үлгілерін түзетіп жібере аласың ба? Графикалық жағынан кейбір параметрлер дұрыс көрсетпей тұр. Өтініш) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:51, 2022 ж. мамырдың 24 (+06) : {{@|Kasymov}}Нақты қай жері? --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 18:30, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) ::Соған сілтенген кез келген мақаланы қарап көрсеңіз, марапаттары немесе клубтары бөлімінде жазулар сол жаққа қарай тұрады, ескертпелер керісінше ортасында тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:00, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Айдын Касымов мақалаларды жойып жүр == Осы аталған қатысушы [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы жойды, [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоюға ниеттенді, Брэнсон және Непомнящий туралы мақалаларды жедел жоюға ұсынды. Олай істеме десе, құлақ аспайды. Бұл нағыз вандал ғой. Оған не істеуге болады екен? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:00, 2022 ж. маусымның 14 (+06) : Аталған екі мақаланың да ортақ кемшілігі - безендіру жағы ақсап тұр. Ал емле ереже жайлы мақаланың энциклопедиялық мәнін аса қатты ұқпадым. Сондай-ақ бір жерден айна қатесіз көшіріле салынған ба деген ой туады. Сол себепті жойған болуы керек. {{@|Kasymov}} өзі айтар не үшін жойғанын. Қайта жаңғыру деген мақаланы дұрыстап, безендіріп, тілін сәл ғылымиландырып, қалдыруға болады. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:13, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :: Енді Непомнящий мен Брэнсон жаман безендірілсе, оларды сәйкесінше белгілеп тастау керек қой, ол сондайды білмей ма? Маңыздылығы айқын мақалаларды жақсартпай, жоюға ұсынғаны ерсі емес пе? Ал Қайта жаңғырту, менің білуімше, сөздіктің негізінде жазылған, яғни ол онсыз да ғылыми тілмен жазылған, бірақ сол Касымов дереккөздің бар екенін елемей, соны да жоюға ұсынды, бұл қалай? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:24, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::: Непомнящий мен Брэнсон деген қандай мақала жою жорналынан таба алмай отырм. Кім және қашан жазған, жойылған беттік сілтемесін жіберіңізші. Сосын неге ол орысша аталған мақала? Непомнящий мен Брэнсон ма? --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:36, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::: [[Қатысушы_талқылауы:Kasymov#Тағы қате үлгі|Міні]] Брэнсон жайында талқылау. Непомнящий деген фамилия ғой, соны [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AF%D0%BD_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%BD%D1%8F%D1%89%D0%B8%D0%B9&type=revision&diff=2943546&oldid=2942650 жоюға ұсынды]. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:59, 2022 ж. маусымның 14 (+06) == Check your email == Hello, please check your email. Thanks, – [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 23:40, 2022 ж. шілденің 30 (+06) :{{@|Mehman97}} I didn't receive any email, can you resend to aman.aralbay@gmail.com please --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 11:07, 2022 ж. шілденің 31 (+06) paiz417ywx1ntd0kj6ys9d8cldz5lru 3055879 3055878 2022-07-31T05:08:36Z Мұхамеджан Амангелді 25240 /* Check your email */ wikitext text/x-wiki {{Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді/Басты бет|white}} {{Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді/Негіз}} == Үлгілер жайлы == {{tl|Перғауын}}, {{tl|тарихи мемлекеттер}}, {{tl|Таксон}} үлгілерін жаңартып, толықтырсаңыз дұрыс болар еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:56, 2019 ж. қазанның 10 (+06) :{{@|Kasymov}} {{tl|Перғауын}} үлгісін жаңартып қойдым, келесі екеуін бір қолым тигенде жаңартармын, өте үлкен болғандықтан уақыт қажет етеді. Таксон үлгісін жалпы бір ретке келтірмек болғам, алайда өте күрделі болғандықтан басым қатып кеткен. Қазір көп затты ұмытып қалдым, жүйеге келтіре аламын ба білмеймін. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 17:07, 2019 ж. қазанның 10 (+06) ::Тырысып көріңіз енді) Менде ұмыта бастаппым. Бірақ та геокар үлгісін аяғына дейін жеткізіп, елді мекен үлгісін инфобоксқа ауыстырып шықтым. Тағы сізге өтініш: мемлекет үлгісіне ағылшын тіліндегідей ''басшы қызметі1'', ''басшысы1''; тарихы жайлы яғни, ''қаланды1, оқиға1'' деген сияқты нәрселерді қосып берсеңіз. Сізге үміт артамын жасап шығуға --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:55, 2019 ж. қазанның 10 (+06) == Әлберто Фернандез == Неге '''Ә'''? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:19, 2019 ж. қарашаның 1 (+06) :Орыс тілінде "ь" белгісі алдағы әріпті жіңішке ету үшін қойылады, ал қазақ тілінде әр әріптің жіңішке жұбы бар, сол себепті қоюды қажет етпейді. -<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 18:11, 2019 ж. қарашаның 4 (+06) ::Олай болса бәрін өзгерту керек қой. Меніңше эксперимент жасамай а болғаны дұрыс --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:32, 2019 ж. қарашаның 5 (+06) ::: Ия. Артық пуризм кейін инетке іздеу жасағанда табуды қиындатады.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:41, 2019 ж. қарашаның 7 (+06) ::::Осы орыс уикиінде тек өздерінің стандарттары бойынша жазылғанда, ешкім пуризм демейді ғой. Мысалы БАҚ Чонгук дейді, бірақ викиде Джонгук, себебі Концевич бойынша солай дұрыс--<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:28, 2019 ж. қарашаның 7 (+06) * Олай болса қазуикидің жартысы қате ғой кісі, жер-су атаулары. {{tl|Мемлекеттік қайраткер}} үлгісінде: партиясы деген параметрлер сол жақта және қос нүкте тұр, соны түзетіп жіберсеңіз қалғандары ұқсатып --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:00, 2019 ж. қарашаның 11 (+06) **Дәл солай, енді осы латынға көшу барысында соның барлығы түзелуі тиіс. Бәлкім ''Alberto Ángel Fernández'' деп жазатын боламыз. Үлгіні түзетіп қойдым--<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:46, 2019 ж. қарашаның 11 (+06) :Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:16, 2019 ж. қарашаның 12 (+06) == Тексерілмеген мақалалар == [[:Санат:Уикипедия:Тексерілмеген мақалалар]] бетінде бүгінгі таңда 1681 тексерілмеген мақала бар екен. Тексерілмеген мақаланың басы 2016 жылдан бастап қалыптасқан, яғни 4 жыл уақыт болды деген сөз. Осы санаттағы мақалаларды бәріміз жабылып 2016 жылғы мақаланы түгелге жуық тексеріп шықсақ қалай болады? Ай-айға бөліп алсақ. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 00:06, 2020 ж. қаңтардың 9 (+06) == Оқиға үлгісі == {{tl|Оқиға}} үлгісіне санат пен интеруикиді қоюды ұмытпаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:38, 2020 ж. қаңтардың 27 (+06) == Кедейлер дерті == Кедейлер дерті үлгісіне санат әдеттегінше дұрыс емес --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:19, 2020 ж. сәуірдің 24 (+06) == Мемлекет == Амангелді {{tl|Мемлекет}} үлгісінде мәтіндер қоятын параметрде бір кемшілік бар екен: Мысалы ұзақ сөздер жазсаң, астыға түспей кеңейіп кете береді. Қазір ол үлгіні пайдаланып жүрген жоқпын (кезінде мемлекеттерді реттегенде байқадым). Уақыт болып жатса бір қарап түзетіп көрші) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:17, 2020 ж. сәуірдің 29 (+06) : Нақты қай параметрде? Әлде барлығында сүйтіп кете ме?–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 16:57, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) ::Барлық параметрінде, негізінде бұл үгіне де ''елді мекен'' үлгісі сияқты инфобокс үлгісін пайдалану керек еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:04, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) ::: Ұзақ сөз жазғанда созылмайтындай етілмейтін сияқты, ағылшын уикиіндегі үлгі де, елді мекен үлгісінде де солай ұзара береді екен. –<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:32, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) == Лупамен оқығым келмейді == [[Қазақстан жоғарғы оқу орындарының тізімі]] бетін қарап көрші, Аман. Лупамен оқу керек сияқты жазуларды. Бірақ, оған құлқым жоқ. [[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 19:04, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) : {{@|Нұрлан Рахымжанов}} аға, мына мақала мәтінін үлкейтіп қойдым, бірақ кесте дұрыс қойылмаған, кейін бастан аяқ түзеп шығу керек. АИВ/ЖИТСті болғасын түзермін–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:37, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) == Мемлекеттік қайраткер == Мемлекеттік қайраткер үлгісінде реттілік жұмыс жасамай тұр? Сосын алдыңғы айтылған өтінішті ұмытпаңыз [[File:SMirC-hi.svg|20px]] --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:32, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) : Ол реттілікті алып тастау керек-ау, неге десеңіз қазақ "Қазақстан Республикасының бәленбайыншы президенті" деп қолданылады, реттілікті тіркестің ортасына қоя алмаймыз, ол үшін үшке бөлу керек болат, ол ыңғайсыз ал "бәленбайынша қазақстан республикасының президенті" деуге тағы келмейді, себебі құдды бір республиканың реті секілді боп қалады.–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:11, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) ::Ок --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:14, 2020 ж. мамырдың 5 (+06) == La casa de papel == Санатты ұмытпаңыз) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:06, 2020 ж. мамырдың 9 (+06) : Бар сағаттарды қостым ғой, қалғаны ел және жыл бойынша санаттар ондай бізде жоқ, жаңадан бастауым керек пе?-<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 08:27, 2020 ж. мамырдың 9 (+06) == Талқылау:Ұлтшылдық == [[Талқылау:Ұлтшылдық|Мұнда]] өз ойыңыз бен пікіріңізді айта кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:43, 2020 ж. мамырдың 16 (+06) == Үлгі:Тағам == {{tl|Тағам}} үлгісіне санат пен интеруики қойып шықсаңыз және үлгіні бір жаңартып/тексеріп шықсаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:54, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) : Неге екенй "You do not have the permissions needed to carry out this action." деп тұр. -<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:56, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) ::Түсінбедім, неге екенін. Бірақ түзетіп шығыңыз) Сосын {{tl|Мемлекет}} үлгісінде құрылуы деген параметрді кеңейтсеңіз және инфобокске ауыстыру керек сияқты --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:22, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) == Марафон == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түркі марафоны 2020}} 16:57, 2020 ж. маусымның 2 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> ==Translation request== Hello. Can you translate and upload the articles [[:ru:Азербайджанская Демократическая Республика]], [[:ru:Азербайджанский технический университет]] and [[:ru:Французско-азербайджанский университет]] in Kazakh Wikipedia? They should not be long. Yours sincerely, [[Қатысушы:Karalainza|Karalainza]] ([[Қатысушы талқылауы:Karalainza|талқылауы]]) 23:21, 2020 ж. шілденің 4 (+06) == Ел тарихы == Ел тарихы үлгісін жаңартып '''байрақ''' (керек болса) үлгісін қоып жіберсең --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:33, 2020 ж. тамыздың 13 (+06) == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[АИВ/ЖИТС]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Red Ribbon.svg|150px|link=АИВ/ЖИТС]]</div> |subheader = Таңдаулы мақалаға жаңа үміткер ұсынылып, соған [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/АИВ/ЖИТС|дауыс беру жүргізіліп жатқанын]] хабарлаймыз! <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Ұсынушы пікірі: Мақаланы ағылшын уикиінен аударып шықтым, сондай-ақ жаңа мәліметтер мен Қазақстандағы жағдайды қостым. АИВ пен ЖИТСті жеке қарастырмай бір мақалада жазған дұрыс деп шештім, әйтпесе көбі екеуін жеке дерт деп ойлап жатады. Сонымен қатар елімізде АИВ/ЖИТС жайлы ақпараттандыру жеткілікті деңгейде жүргізілмейді, сол себепті тіпті үлкен кісілер де аталған дерт жайлы бейхабар. Ал Уикипедияның басты беті көп қаралатын беттердің бірі (соңғы 20 күнде басты бетті 25 мың адам қараған екен), сондықтан басты бетте тұрса, көбі кіріп, оқып, таныса ма деген үміт бар. Мақала таңдаулы мақала критерийлеріне сай деп санаймын, ақпарат жаңартылып отырады. |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] Құрметпен, [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 11:38, 2020 ж. тамыздың 20 (+06) }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Санат == '''Санат:Қантамырлар''' және '''Санат:Қанайналым жүйесі''' санаттап интеруики, медиауики, басты мақалысн қойып кетсеңіз. {{@|Alphy Haydar}} мырзаға айтқым келмейді, өзі жасаса да. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:25, 2020 ж. тамыздың 25 (+06) == Философия (жақтаулық) == ''Философия (жақтаулық)'' үлгісін әрлеп беріңізші (әдеттегідей санат пен интеруикиді қоюды ұмытпай) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 10:43, 2020 ж. тамыздың 28 (+06) == Жақсы мақала таңдау == [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер|Жақсы мақала таңдалып жатқанын хабарлаймыз!]]. Ұсынылған 3 үміткер мақаланың біріне өз даусыңызды бере аласыз. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 19:16, 2020 ж. тамыздың 29 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Уикипедия:Жақсы мақалалар == Уикипедия:Жақсы мақалалар жобасына соңғы қосылған мақаланы қосу керек сияқты және астындағы санаттарға да --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:07, 2020 ж. қыркүйектің 11 (+06) == Транскрипция == [[Талқылау:Кек алушылар: Финал|Мұнда]] ойларыңызды жазып кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:46, 2020 ж. қыркүйектің 18 (+06) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 00:52, 2020 ж. қыркүйектің 26 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 тізімін пайдаланып User:Samuel (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Футбол-rt үлгісі == '''Футбол-rt''' үлгісін жоюға ұсындым, футбол үлгісіне алмастырып шығу керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:46, 2020 ж. қазанның 16 (+06) == Таңдаулы мақала/жақсы мақала == Админдер форумына таңдаулы мақала жайлы пікірімді жазғанмын, соны басқа да қатысушыларға жеткізіп берші, өтініш --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 03:18, 2020 ж. қазанның 25 (+06) {{@|Kasymov}} істеп қойдым.<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 17:39, 2020 ж. қазанның 25 (+06) :Көп рахмет. Тағы өтініш басты бетті кішкене әрлеп жіберсеңіз. Үстіндегі навигацияны ірілеу, бөлмей (мақала бастау бөлімін алып тастап немесе басқа жерге қойса). Таңдаулы, жақсы мақала, жаңалықтар навигациясы ортасынла тұрса, сәл төмен тұр неге? Соны уақыт тауып зертханада жасап жіберсеңіз, кейін талқыға салып жаңартамыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:11, 2020 ж. қазанның 27 (+06) == Талқылау == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:35, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы/Жақсы мақала статусынан айыру жайында == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар форумы#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:39, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Түрлендіргіш/Converter == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түрлендіргіш/Converter}} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Үлгі:Хоккейші == {{tl|Хоккейші}} үлгісін орыс уикиден қарап, инфобокс қолданып жаңартып едім. Енді мәселе ''клубтары'', ''Мемлекеттік сыйлықтары'' деген тақырыпшалар шығып тұратын болды, соны қалай жасырын қылып жасаса болады? Қолыңыздан келсе түзетіп жіберсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:44, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) :Түзеп қойдым.<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:40, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) ::Рахмет, if-ті қоя салуды ұмытып кеттіппін ғой --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:16, 2021 ж. қаңтардың 28 (+06) == Үлгі:футболшы == Амангелді, футболшы үлгісін инфобоксқа ауыстырып едім (сол рууикиден қарап). Енді мәселе астындағы мәліметтерді жаңартатын ескертпелер жазуын кішкентей қылып жасап берсең. Қолымнан келмеді. Сосын клубтары атауы мен жылдары бір жолға сыймай жатыр. Түзетіп кетсең. Алдын-ала рақмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:10, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) == Марафон == {{WAM |header = [[meta:m:Turkic_Marathon_2021|Түркі марафоны 2021]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikimedians of Turkic Languages User Group Logo.svg|150px|link=meta:Түркі тілді Уикимедиа конференциясы]]</div> |subheader = Түркі марафоны 2021 — 2021 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. '''Марапаттар''' * 1 орын: Meloman дүкендер желісінен 75 АҚШ доллары ( ≈ 32 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 2 орын: Meloman дүкендер желісінен 60 АҚШ доллары ( ≈ 25 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 3 орын: Meloman дүкендер желісінен 50 АҚШ доллары ( ≈ 21 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 4 орын: Meloman дүкендер желісінен 40 АҚШ доллары ( ≈ 17 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 5 орын: Meloman дүкендер желісінен 25 АҚШ доллары ( ≈ 10 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. Қазақша Уикипедияға үлес қосқысы келетін кез келген адам жоба бетіне өтіп қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт! <center>{{Clickable button 2|Жоба:Түркі_марафоны_2021|Жарысқа қатысу|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2885974 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Жақсы мақалаға дауыс беру == Қайырлы күн! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:27, 2022 ж. қаңтардың 16 (+06) == Басты бет == Амангелді, қалайсыз. Басты беттің дизайнын сәл өзгертсеңіз (жинақы қылып, италиян уикипедия сияқты мүмкін). 2011-2012 жж. таңдаулы суреттер бөлімін қайтарса (ортаққормен бірдей болатын). Сосын такса үлгісін аяқтап кетсеңіз)) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:03, 2022 ж. ақпанның 24 (+06) : Испан, орыс уикиден қарапсыз) Жалпы осы стиль баяғыдан ұнайтын, жинақы, түрлі-түсті емес. Көбіне испандардың алайық (кезінде француздардан алып едік [[File:Face-smile.svg|23px]]) Пікірім: * '''Уикипедия''' сөзі сілтенбей тұрса, көк сілтемелер көп болып кеткен жоқ па? * ''ашық әрі тегін энциклопедия,'' сілтемені алып тастаса. * '''•••''' неге құр сурет??? сілтеме жасау керек. * Тәулік суреті 2011-2012 жж. үлгіні қайтару керек '''[[Уикипедия:Тәулік суреті]]''' немесе осыған ұқсату керек. Суреттер күнде жаңарып (шамам келгенше жүктеп тұрамын), әрі ортаққордың таңдаулы суреттері болу керек. [[Жоба:Таңдаулы суреттер|Мынау]] не сұмдық, сапасыз, мағынасыз суреттер қойылғаны қызық екен?( * оң жақ бағанаға Бүгін **** наурыз дегенді қосу керек, сосын испандар ұқсап туыстар жобаларды қойып шықса, жоғарыдағы стильді ұстап. Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:50, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) :Иә, испан уикиінен алдым қаңқасын, орысшада да солай екенін кейін байқадым)))((. Иә, жинақы әрі тартымды. Әзірге басты бөлімдерді жасап қойдым. Тәулік суретін енді бір қол тигенде, бәлкім алдағы Наурызға демалғанда жасайын. Сол кезде туыстас жобалдарды да жасармын. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 21:58, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) ::Рахмет, сәл өзгерістер жасадым. Кіріспеде тіркегендер санын алып тастадым (мақала санымен оқырман шатастыруы мүмкін). '''[[Уикипедия:Тәулік суреті]]''' қайтардым, наурыз-сәуір айларындағы суреттерді жүктеп қойдым. Бірақ суреттің тақырыбы шықпай тұр. Сосын ''қосалқы'' параметрі жұмыс жасамайды. Айтылған екі кемшілікті түзетіп берсеңіз. Және өзіңіз айтқандай, туыстас жобалар бөлімін де ұмытпаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 13:46, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) :::{{@|Kasymov}} аталған қос кемшілік пен туыстас жобаларды жасап қойдым. Басты бетіміз тартымды боп қалған сияқты. Білгенге маржан мен жаңалықтарды біреуге, Бүгін жобасын тағы бірнеше адамға жүктеп, жаңартып шығу керек-ау осы. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 22:09, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) ::::Көрдім, иә жақсы шыққан сияқты) Білгенге маржан, жаңалықтар және күндер бөлімін жаңартатын қатысушылар бар сияқты, мысалға Мади мырза. Тағы бір нәрсе) басты бетте соңғы бөлімдермен соңғы сызықтың арасы алшақ болып тұр, ол неден? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:45, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) == Таңдаулы/жақсы мақала == Мұхамеджан Амангелді қалайсыз, мен жуықтағы өзгерістерді тексерумен және ''Infobox Settlement'' қолданылған мақалаларды қазақша үлгімен алмастыру жұмыстарымен қолым босамай жүр. Сенен өтініш, ''таңдаулы/жақсы мақала'' жобасын жаңартсаң, яғни соңғы 4 мақаланы көрсету және кейінгі қосылған мақалаларды санаттарға қосу --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:06, 2022 ж. наурыздың 22 (+06) == Үлгі бойынша көмек == Мұхамеджан Амангелді, сізден көмек сұрап жатырмын. '''{{tl|Футболшы}}, {{tl|Велошабандоз}}, {{tl|Хоккейші}}''' үлгілерін түзетіп жібере аласың ба? Графикалық жағынан кейбір параметрлер дұрыс көрсетпей тұр. Өтініш) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:51, 2022 ж. мамырдың 24 (+06) : {{@|Kasymov}}Нақты қай жері? --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 18:30, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) ::Соған сілтенген кез келген мақаланы қарап көрсеңіз, марапаттары немесе клубтары бөлімінде жазулар сол жаққа қарай тұрады, ескертпелер керісінше ортасында тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:00, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Айдын Касымов мақалаларды жойып жүр == Осы аталған қатысушы [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы жойды, [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоюға ниеттенді, Брэнсон және Непомнящий туралы мақалаларды жедел жоюға ұсынды. Олай істеме десе, құлақ аспайды. Бұл нағыз вандал ғой. Оған не істеуге болады екен? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:00, 2022 ж. маусымның 14 (+06) : Аталған екі мақаланың да ортақ кемшілігі - безендіру жағы ақсап тұр. Ал емле ереже жайлы мақаланың энциклопедиялық мәнін аса қатты ұқпадым. Сондай-ақ бір жерден айна қатесіз көшіріле салынған ба деген ой туады. Сол себепті жойған болуы керек. {{@|Kasymov}} өзі айтар не үшін жойғанын. Қайта жаңғыру деген мақаланы дұрыстап, безендіріп, тілін сәл ғылымиландырып, қалдыруға болады. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:13, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :: Енді Непомнящий мен Брэнсон жаман безендірілсе, оларды сәйкесінше белгілеп тастау керек қой, ол сондайды білмей ма? Маңыздылығы айқын мақалаларды жақсартпай, жоюға ұсынғаны ерсі емес пе? Ал Қайта жаңғырту, менің білуімше, сөздіктің негізінде жазылған, яғни ол онсыз да ғылыми тілмен жазылған, бірақ сол Касымов дереккөздің бар екенін елемей, соны да жоюға ұсынды, бұл қалай? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:24, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::: Непомнящий мен Брэнсон деген қандай мақала жою жорналынан таба алмай отырм. Кім және қашан жазған, жойылған беттік сілтемесін жіберіңізші. Сосын неге ол орысша аталған мақала? Непомнящий мен Брэнсон ма? --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:36, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::: [[Қатысушы_талқылауы:Kasymov#Тағы қате үлгі|Міні]] Брэнсон жайында талқылау. Непомнящий деген фамилия ғой, соны [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AF%D0%BD_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%BD%D1%8F%D1%89%D0%B8%D0%B9&type=revision&diff=2943546&oldid=2942650 жоюға ұсынды]. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:59, 2022 ж. маусымның 14 (+06) == Check your email == Hello, please check your email. Thanks, – [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 23:40, 2022 ж. шілденің 30 (+06) rn2zy2t30xhxhh0f7ordt5mzcs7a9n8 3055880 3055879 2022-07-31T05:18:02Z Мұхамеджан Амангелді 25240 /* Check your email */ wikitext text/x-wiki {{Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді/Басты бет|white}} {{Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді/Негіз}} == Үлгілер жайлы == {{tl|Перғауын}}, {{tl|тарихи мемлекеттер}}, {{tl|Таксон}} үлгілерін жаңартып, толықтырсаңыз дұрыс болар еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:56, 2019 ж. қазанның 10 (+06) :{{@|Kasymov}} {{tl|Перғауын}} үлгісін жаңартып қойдым, келесі екеуін бір қолым тигенде жаңартармын, өте үлкен болғандықтан уақыт қажет етеді. Таксон үлгісін жалпы бір ретке келтірмек болғам, алайда өте күрделі болғандықтан басым қатып кеткен. Қазір көп затты ұмытып қалдым, жүйеге келтіре аламын ба білмеймін. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 17:07, 2019 ж. қазанның 10 (+06) ::Тырысып көріңіз енді) Менде ұмыта бастаппым. Бірақ та геокар үлгісін аяғына дейін жеткізіп, елді мекен үлгісін инфобоксқа ауыстырып шықтым. Тағы сізге өтініш: мемлекет үлгісіне ағылшын тіліндегідей ''басшы қызметі1'', ''басшысы1''; тарихы жайлы яғни, ''қаланды1, оқиға1'' деген сияқты нәрселерді қосып берсеңіз. Сізге үміт артамын жасап шығуға --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:55, 2019 ж. қазанның 10 (+06) == Әлберто Фернандез == Неге '''Ә'''? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:19, 2019 ж. қарашаның 1 (+06) :Орыс тілінде "ь" белгісі алдағы әріпті жіңішке ету үшін қойылады, ал қазақ тілінде әр әріптің жіңішке жұбы бар, сол себепті қоюды қажет етпейді. -<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 18:11, 2019 ж. қарашаның 4 (+06) ::Олай болса бәрін өзгерту керек қой. Меніңше эксперимент жасамай а болғаны дұрыс --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:32, 2019 ж. қарашаның 5 (+06) ::: Ия. Артық пуризм кейін инетке іздеу жасағанда табуды қиындатады.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:41, 2019 ж. қарашаның 7 (+06) ::::Осы орыс уикиінде тек өздерінің стандарттары бойынша жазылғанда, ешкім пуризм демейді ғой. Мысалы БАҚ Чонгук дейді, бірақ викиде Джонгук, себебі Концевич бойынша солай дұрыс--<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:28, 2019 ж. қарашаның 7 (+06) * Олай болса қазуикидің жартысы қате ғой кісі, жер-су атаулары. {{tl|Мемлекеттік қайраткер}} үлгісінде: партиясы деген параметрлер сол жақта және қос нүкте тұр, соны түзетіп жіберсеңіз қалғандары ұқсатып --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:00, 2019 ж. қарашаның 11 (+06) **Дәл солай, енді осы латынға көшу барысында соның барлығы түзелуі тиіс. Бәлкім ''Alberto Ángel Fernández'' деп жазатын боламыз. Үлгіні түзетіп қойдым--<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:46, 2019 ж. қарашаның 11 (+06) :Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:16, 2019 ж. қарашаның 12 (+06) == Тексерілмеген мақалалар == [[:Санат:Уикипедия:Тексерілмеген мақалалар]] бетінде бүгінгі таңда 1681 тексерілмеген мақала бар екен. Тексерілмеген мақаланың басы 2016 жылдан бастап қалыптасқан, яғни 4 жыл уақыт болды деген сөз. Осы санаттағы мақалаларды бәріміз жабылып 2016 жылғы мақаланы түгелге жуық тексеріп шықсақ қалай болады? Ай-айға бөліп алсақ. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 00:06, 2020 ж. қаңтардың 9 (+06) == Оқиға үлгісі == {{tl|Оқиға}} үлгісіне санат пен интеруикиді қоюды ұмытпаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:38, 2020 ж. қаңтардың 27 (+06) == Кедейлер дерті == Кедейлер дерті үлгісіне санат әдеттегінше дұрыс емес --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:19, 2020 ж. сәуірдің 24 (+06) == Мемлекет == Амангелді {{tl|Мемлекет}} үлгісінде мәтіндер қоятын параметрде бір кемшілік бар екен: Мысалы ұзақ сөздер жазсаң, астыға түспей кеңейіп кете береді. Қазір ол үлгіні пайдаланып жүрген жоқпын (кезінде мемлекеттерді реттегенде байқадым). Уақыт болып жатса бір қарап түзетіп көрші) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:17, 2020 ж. сәуірдің 29 (+06) : Нақты қай параметрде? Әлде барлығында сүйтіп кете ме?–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 16:57, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) ::Барлық параметрінде, негізінде бұл үгіне де ''елді мекен'' үлгісі сияқты инфобокс үлгісін пайдалану керек еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:04, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) ::: Ұзақ сөз жазғанда созылмайтындай етілмейтін сияқты, ағылшын уикиіндегі үлгі де, елді мекен үлгісінде де солай ұзара береді екен. –<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:32, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) == Лупамен оқығым келмейді == [[Қазақстан жоғарғы оқу орындарының тізімі]] бетін қарап көрші, Аман. Лупамен оқу керек сияқты жазуларды. Бірақ, оған құлқым жоқ. [[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 19:04, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) : {{@|Нұрлан Рахымжанов}} аға, мына мақала мәтінін үлкейтіп қойдым, бірақ кесте дұрыс қойылмаған, кейін бастан аяқ түзеп шығу керек. АИВ/ЖИТСті болғасын түзермін–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:37, 2020 ж. сәуірдің 30 (+06) == Мемлекеттік қайраткер == Мемлекеттік қайраткер үлгісінде реттілік жұмыс жасамай тұр? Сосын алдыңғы айтылған өтінішті ұмытпаңыз [[File:SMirC-hi.svg|20px]] --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:32, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) : Ол реттілікті алып тастау керек-ау, неге десеңіз қазақ "Қазақстан Республикасының бәленбайыншы президенті" деп қолданылады, реттілікті тіркестің ортасына қоя алмаймыз, ол үшін үшке бөлу керек болат, ол ыңғайсыз ал "бәленбайынша қазақстан республикасының президенті" деуге тағы келмейді, себебі құдды бір республиканың реті секілді боп қалады.–<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:11, 2020 ж. мамырдың 4 (+06) ::Ок --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:14, 2020 ж. мамырдың 5 (+06) == La casa de papel == Санатты ұмытпаңыз) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:06, 2020 ж. мамырдың 9 (+06) : Бар сағаттарды қостым ғой, қалғаны ел және жыл бойынша санаттар ондай бізде жоқ, жаңадан бастауым керек пе?-<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 08:27, 2020 ж. мамырдың 9 (+06) == Талқылау:Ұлтшылдық == [[Талқылау:Ұлтшылдық|Мұнда]] өз ойыңыз бен пікіріңізді айта кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:43, 2020 ж. мамырдың 16 (+06) == Үлгі:Тағам == {{tl|Тағам}} үлгісіне санат пен интеруики қойып шықсаңыз және үлгіні бір жаңартып/тексеріп шықсаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:54, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) : Неге екенй "You do not have the permissions needed to carry out this action." деп тұр. -<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:56, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) ::Түсінбедім, неге екенін. Бірақ түзетіп шығыңыз) Сосын {{tl|Мемлекет}} үлгісінде құрылуы деген параметрді кеңейтсеңіз және инфобокске ауыстыру керек сияқты --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:22, 2020 ж. мамырдың 17 (+06) == Марафон == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түркі марафоны 2020}} 16:57, 2020 ж. маусымның 2 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> ==Translation request== Hello. Can you translate and upload the articles [[:ru:Азербайджанская Демократическая Республика]], [[:ru:Азербайджанский технический университет]] and [[:ru:Французско-азербайджанский университет]] in Kazakh Wikipedia? They should not be long. Yours sincerely, [[Қатысушы:Karalainza|Karalainza]] ([[Қатысушы талқылауы:Karalainza|талқылауы]]) 23:21, 2020 ж. шілденің 4 (+06) == Ел тарихы == Ел тарихы үлгісін жаңартып '''байрақ''' (керек болса) үлгісін қоып жіберсең --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:33, 2020 ж. тамыздың 13 (+06) == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[АИВ/ЖИТС]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Red Ribbon.svg|150px|link=АИВ/ЖИТС]]</div> |subheader = Таңдаулы мақалаға жаңа үміткер ұсынылып, соған [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/АИВ/ЖИТС|дауыс беру жүргізіліп жатқанын]] хабарлаймыз! <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Ұсынушы пікірі: Мақаланы ағылшын уикиінен аударып шықтым, сондай-ақ жаңа мәліметтер мен Қазақстандағы жағдайды қостым. АИВ пен ЖИТСті жеке қарастырмай бір мақалада жазған дұрыс деп шештім, әйтпесе көбі екеуін жеке дерт деп ойлап жатады. Сонымен қатар елімізде АИВ/ЖИТС жайлы ақпараттандыру жеткілікті деңгейде жүргізілмейді, сол себепті тіпті үлкен кісілер де аталған дерт жайлы бейхабар. Ал Уикипедияның басты беті көп қаралатын беттердің бірі (соңғы 20 күнде басты бетті 25 мың адам қараған екен), сондықтан басты бетте тұрса, көбі кіріп, оқып, таныса ма деген үміт бар. Мақала таңдаулы мақала критерийлеріне сай деп санаймын, ақпарат жаңартылып отырады. |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] Құрметпен, [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 11:38, 2020 ж. тамыздың 20 (+06) }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Санат == '''Санат:Қантамырлар''' және '''Санат:Қанайналым жүйесі''' санаттап интеруики, медиауики, басты мақалысн қойып кетсеңіз. {{@|Alphy Haydar}} мырзаға айтқым келмейді, өзі жасаса да. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:25, 2020 ж. тамыздың 25 (+06) == Философия (жақтаулық) == ''Философия (жақтаулық)'' үлгісін әрлеп беріңізші (әдеттегідей санат пен интеруикиді қоюды ұмытпай) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 10:43, 2020 ж. тамыздың 28 (+06) == Жақсы мақала таңдау == [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер|Жақсы мақала таңдалып жатқанын хабарлаймыз!]]. Ұсынылған 3 үміткер мақаланың біріне өз даусыңызды бере аласыз. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 19:16, 2020 ж. тамыздың 29 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2769859 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Уикипедия:Жақсы мақалалар == Уикипедия:Жақсы мақалалар жобасына соңғы қосылған мақаланы қосу керек сияқты және астындағы санаттарға да --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:07, 2020 ж. қыркүйектің 11 (+06) == Транскрипция == [[Талқылау:Кек алушылар: Финал|Мұнда]] ойларыңызды жазып кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:46, 2020 ж. қыркүйектің 18 (+06) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 00:52, 2020 ж. қыркүйектің 26 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 тізімін пайдаланып User:Samuel (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Футбол-rt үлгісі == '''Футбол-rt''' үлгісін жоюға ұсындым, футбол үлгісіне алмастырып шығу керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:46, 2020 ж. қазанның 16 (+06) == Таңдаулы мақала/жақсы мақала == Админдер форумына таңдаулы мақала жайлы пікірімді жазғанмын, соны басқа да қатысушыларға жеткізіп берші, өтініш --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 03:18, 2020 ж. қазанның 25 (+06) {{@|Kasymov}} істеп қойдым.<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 17:39, 2020 ж. қазанның 25 (+06) :Көп рахмет. Тағы өтініш басты бетті кішкене әрлеп жіберсеңіз. Үстіндегі навигацияны ірілеу, бөлмей (мақала бастау бөлімін алып тастап немесе басқа жерге қойса). Таңдаулы, жақсы мақала, жаңалықтар навигациясы ортасынла тұрса, сәл төмен тұр неге? Соны уақыт тауып зертханада жасап жіберсеңіз, кейін талқыға салып жаңартамыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:11, 2020 ж. қазанның 27 (+06) == Талқылау == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:35, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы/Жақсы мақала статусынан айыру жайында == [[Уикипедия:Форум/Администраторлар форумы#Таңдаулы мақала/жақсы мақала|Мында]] өз пікіріңізді білдіруіңізді сұраймын. Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] 17:39, 2020 ж. қазанның 25 (+06) <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Мұхамеджан Амангелді@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Түрлендіргіш/Converter == {{Уикипедия:Хабарлама тарату/Түрлендіргіш/Converter}} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2793590 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Үлгі:Хоккейші == {{tl|Хоккейші}} үлгісін орыс уикиден қарап, инфобокс қолданып жаңартып едім. Енді мәселе ''клубтары'', ''Мемлекеттік сыйлықтары'' деген тақырыпшалар шығып тұратын болды, соны қалай жасырын қылып жасаса болады? Қолыңыздан келсе түзетіп жіберсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:44, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) :Түзеп қойдым.<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 19:40, 2021 ж. қаңтардың 27 (+06) ::Рахмет, if-ті қоя салуды ұмытып кеттіппін ғой --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:16, 2021 ж. қаңтардың 28 (+06) == Үлгі:футболшы == Амангелді, футболшы үлгісін инфобоксқа ауыстырып едім (сол рууикиден қарап). Енді мәселе астындағы мәліметтерді жаңартатын ескертпелер жазуын кішкентей қылып жасап берсең. Қолымнан келмеді. Сосын клубтары атауы мен жылдары бір жолға сыймай жатыр. Түзетіп кетсең. Алдын-ала рақмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:10, 2021 ж. ақпанның 15 (+06) == Марафон == {{WAM |header = [[meta:m:Turkic_Marathon_2021|Түркі марафоны 2021]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikimedians of Turkic Languages User Group Logo.svg|150px|link=meta:Түркі тілді Уикимедиа конференциясы]]</div> |subheader = Түркі марафоны 2021 — 2021 жылдың 1 - 31 шілде аралығында өтетін контент дамытуға бағытталған халықаралық жоба. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Жоба мақсаты — түркі тілдерінде сөйлейтін елдер және олардың мәдениеті туралы мақалалар жазып, түркі тілдерінде сөйлейтін уикипедияшылар арасындағы ынтымақтастықты нығайту. Әділқазылар алқасының бағалауынан кейін көрсетілген мерзім аралығында ең көп ұпай жинаған қатысушылар марапатталатын болады. '''Марапаттар''' * 1 орын: Meloman дүкендер желісінен 75 АҚШ доллары ( ≈ 32 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 2 орын: Meloman дүкендер желісінен 60 АҚШ доллары ( ≈ 25 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 3 орын: Meloman дүкендер желісінен 50 АҚШ доллары ( ≈ 21 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 4 орын: Meloman дүкендер желісінен 40 АҚШ доллары ( ≈ 17 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. * 5 орын: Meloman дүкендер желісінен 25 АҚШ доллары ( ≈ 10 000 теңге) мөлшеріндегі сыйлық ваучері. Қазақша Уикипедияға үлес қосқысы келетін кез келген адам жоба бетіне өтіп қатысушылар тізіміне өз атын қосса болады. Іске сәт! <center>{{Clickable button 2|Жоба:Түркі_марафоны_2021|Жарысқа қатысу|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2885974 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Таңдаулы мақалаға үміткер == {{WAM |header = [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Goldenwiki 2.png|100px|link=Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым]]</div> |subheader = Қарақұрдым мақаласының таңдаулы мақалаға үміткерлігі. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = [[Қара құрдым]] мақаласы таңдаулы мақалаға толық лайық деп санаймын. Мұл мақалыны жазған өзім емес {{@|Alphy Haydar}} мырза жеті жылдан бері қазақша Уикипедияға үлес қосып келеді. Мақала тілі өте жаттық, әрі ғылыми стилде жазылған. Қанша жылдан бері [[Басты бет]]тегі таңдаулы мақала өзгерген жоқ. Енді өзгерттетін кез келді. Сонымен қоса осы уақытқа дейін ғылымға қатысты мақалалар таңдаулы мақала статусын көп алған жоқ. Ғылымға басымдық бере отырып осы мақаланы таңдаулы мақала деңгейіне көтерейік. <center>{{Clickable button 2|Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Дауыс беру|class=mw-ui-progressive}}</center><br /> |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=2970000 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Жақсы мақалаға дауыс беру == Қайырлы күн! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:27, 2022 ж. қаңтардың 16 (+06) == Басты бет == Амангелді, қалайсыз. Басты беттің дизайнын сәл өзгертсеңіз (жинақы қылып, италиян уикипедия сияқты мүмкін). 2011-2012 жж. таңдаулы суреттер бөлімін қайтарса (ортаққормен бірдей болатын). Сосын такса үлгісін аяқтап кетсеңіз)) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:03, 2022 ж. ақпанның 24 (+06) : Испан, орыс уикиден қарапсыз) Жалпы осы стиль баяғыдан ұнайтын, жинақы, түрлі-түсті емес. Көбіне испандардың алайық (кезінде француздардан алып едік [[File:Face-smile.svg|23px]]) Пікірім: * '''Уикипедия''' сөзі сілтенбей тұрса, көк сілтемелер көп болып кеткен жоқ па? * ''ашық әрі тегін энциклопедия,'' сілтемені алып тастаса. * '''•••''' неге құр сурет??? сілтеме жасау керек. * Тәулік суреті 2011-2012 жж. үлгіні қайтару керек '''[[Уикипедия:Тәулік суреті]]''' немесе осыған ұқсату керек. Суреттер күнде жаңарып (шамам келгенше жүктеп тұрамын), әрі ортаққордың таңдаулы суреттері болу керек. [[Жоба:Таңдаулы суреттер|Мынау]] не сұмдық, сапасыз, мағынасыз суреттер қойылғаны қызық екен?( * оң жақ бағанаға Бүгін **** наурыз дегенді қосу керек, сосын испандар ұқсап туыстар жобаларды қойып шықса, жоғарыдағы стильді ұстап. Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:50, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) :Иә, испан уикиінен алдым қаңқасын, орысшада да солай екенін кейін байқадым)))((. Иә, жинақы әрі тартымды. Әзірге басты бөлімдерді жасап қойдым. Тәулік суретін енді бір қол тигенде, бәлкім алдағы Наурызға демалғанда жасайын. Сол кезде туыстас жобалдарды да жасармын. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 21:58, 2022 ж. наурыздың 14 (+06) ::Рахмет, сәл өзгерістер жасадым. Кіріспеде тіркегендер санын алып тастадым (мақала санымен оқырман шатастыруы мүмкін). '''[[Уикипедия:Тәулік суреті]]''' қайтардым, наурыз-сәуір айларындағы суреттерді жүктеп қойдым. Бірақ суреттің тақырыбы шықпай тұр. Сосын ''қосалқы'' параметрі жұмыс жасамайды. Айтылған екі кемшілікті түзетіп берсеңіз. Және өзіңіз айтқандай, туыстас жобалар бөлімін де ұмытпаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 13:46, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) :::{{@|Kasymov}} аталған қос кемшілік пен туыстас жобаларды жасап қойдым. Басты бетіміз тартымды боп қалған сияқты. Білгенге маржан мен жаңалықтарды біреуге, Бүгін жобасын тағы бірнеше адамға жүктеп, жаңартып шығу керек-ау осы. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 22:09, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) ::::Көрдім, иә жақсы шыққан сияқты) Білгенге маржан, жаңалықтар және күндер бөлімін жаңартатын қатысушылар бар сияқты, мысалға Мади мырза. Тағы бір нәрсе) басты бетте соңғы бөлімдермен соңғы сызықтың арасы алшақ болып тұр, ол неден? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:45, 2022 ж. наурыздың 15 (+06) == Таңдаулы/жақсы мақала == Мұхамеджан Амангелді қалайсыз, мен жуықтағы өзгерістерді тексерумен және ''Infobox Settlement'' қолданылған мақалаларды қазақша үлгімен алмастыру жұмыстарымен қолым босамай жүр. Сенен өтініш, ''таңдаулы/жақсы мақала'' жобасын жаңартсаң, яғни соңғы 4 мақаланы көрсету және кейінгі қосылған мақалаларды санаттарға қосу --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:06, 2022 ж. наурыздың 22 (+06) == Үлгі бойынша көмек == Мұхамеджан Амангелді, сізден көмек сұрап жатырмын. '''{{tl|Футболшы}}, {{tl|Велошабандоз}}, {{tl|Хоккейші}}''' үлгілерін түзетіп жібере аласың ба? Графикалық жағынан кейбір параметрлер дұрыс көрсетпей тұр. Өтініш) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:51, 2022 ж. мамырдың 24 (+06) : {{@|Kasymov}}Нақты қай жері? --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 18:30, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) ::Соған сілтенген кез келген мақаланы қарап көрсеңіз, марапаттары немесе клубтары бөлімінде жазулар сол жаққа қарай тұрады, ескертпелер керісінше ортасында тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:00, 2022 ж. мамырдың 28 (+06) == Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022 == {{WAM |header = [[meta:m:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022|Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]] <div style="margin-right:1em; float:right;">[[Сурет:Wikidata 2022 Istanbul social media campaign 02.jpg|right|thumb|300px|Wikidata 2022 Istanbul|link=meta:Wikidata Trainings For Turkic Wikimedians 2022]]</div> |subheader = Конференция 2022 жылдың 21-23 қазаны аралығында Түркияның [[Ыстанбұл]] қаласында өтеді. <div style="text-valign:center; margin-left:200px; margin-right:50px; margin-top:10px; position:absolute;"> |body = Құрметті достар, Ыстамбұл Уикидерек конференциясына стипендия алуға өтінімдер ашық екенін хабарлауға қуаныштымын. Егер сіз түркі қауымдастығының өкілі болсаңыз және түркі тілдеріндегі Уикимедиа жобаларына белсенді қатысатын болсаңыз, онда сіз стипендияға өтініш бере аласыз. Өтініштер 2022 жылдың 30 маусымы, UTC 23:59 дейін қабылданады. Үміткерлер толық стипендияға өтініш бере алады. Толық стипендия Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы (Wikimedians of Turkic Languages User Group) ұйымдастыратын конференция кезінде жеке тұлғаның екіжақты саяхат, ортақ тұрғын үй және тамақтану құнын қамтиды. * Түркі тіліндегі уикимедиашыларға арналған Wikidata Training туралы қосымша ақпарат алу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/53dX * Стипендия, тіркеу және өтініш формасы туралы көбірек білу үшін мына сайтқа кіріңіз: https://w.wiki/5FFv Бұған қоса, Түркі қолданушылары тобының Уикимедиа қауымдастығы жобалары мен оқиғалары туралы ақпарат пен жаңалықтар алу үшін біздің пошталық тізімге (https://w.wiki/5FFw) жазылуға шақырамыз. Барлық жақсылықты тілеймін [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 03:48, 2022 ж. маусымның 11 (+06) |footer = Бұл хабарлама [[m:Special:MyLanguage/User:MediaWiki message delivery|бот]] арқылы жіберілген • [[Уикипедия:Хабарлама тарату/Жеткізіп беру тізімі|Жазылу немесе жазылудан бас тарту]] }} <!-- https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F:%D0%A5%D0%B0%D0%B1%D0%B0%D1%80%D0%BB%D0%B0%D0%BC%D0%B0_%D1%82%D0%B0%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83/%D0%96%D0%B5%D1%82%D0%BA%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BF_%D0%B1%D0%B5%D1%80%D1%83_%D1%82%D1%96%D0%B7%D1%96%D0%BC%D1%96&oldid=3014707 тізімін пайдаланып User:Arystanbek@kkwiki деген хабарлама жіберген --> == Айдын Касымов мақалаларды жойып жүр == Осы аталған қатысушы [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы жойды, [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоюға ниеттенді, Брэнсон және Непомнящий туралы мақалаларды жедел жоюға ұсынды. Олай істеме десе, құлақ аспайды. Бұл нағыз вандал ғой. Оған не істеуге болады екен? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:00, 2022 ж. маусымның 14 (+06) : Аталған екі мақаланың да ортақ кемшілігі - безендіру жағы ақсап тұр. Ал емле ереже жайлы мақаланың энциклопедиялық мәнін аса қатты ұқпадым. Сондай-ақ бір жерден айна қатесіз көшіріле салынған ба деген ой туады. Сол себепті жойған болуы керек. {{@|Kasymov}} өзі айтар не үшін жойғанын. Қайта жаңғыру деген мақаланы дұрыстап, безендіріп, тілін сәл ғылымиландырып, қалдыруға болады. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:13, 2022 ж. маусымның 14 (+06) :: Енді Непомнящий мен Брэнсон жаман безендірілсе, оларды сәйкесінше белгілеп тастау керек қой, ол сондайды білмей ма? Маңыздылығы айқын мақалаларды жақсартпай, жоюға ұсынғаны ерсі емес пе? Ал Қайта жаңғырту, менің білуімше, сөздіктің негізінде жазылған, яғни ол онсыз да ғылыми тілмен жазылған, бірақ сол Касымов дереккөздің бар екенін елемей, соны да жоюға ұсынды, бұл қалай? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:24, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::: Непомнящий мен Брэнсон деген қандай мақала жою жорналынан таба алмай отырм. Кім және қашан жазған, жойылған беттік сілтемесін жіберіңізші. Сосын неге ол орысша аталған мақала? Непомнящий мен Брэнсон ма? --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 12:36, 2022 ж. маусымның 14 (+06) ::: [[Қатысушы_талқылауы:Kasymov#Тағы қате үлгі|Міні]] Брэнсон жайында талқылау. Непомнящий деген фамилия ғой, соны [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%AF%D0%BD_%D0%90%D0%BB%D0%B5%D0%BA%D1%81%D0%B0%D0%BD%D0%B4%D1%80%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87_%D0%9D%D0%B5%D0%BF%D0%BE%D0%BC%D0%BD%D1%8F%D1%89%D0%B8%D0%B9&type=revision&diff=2943546&oldid=2942650 жоюға ұсынды]. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 12:59, 2022 ж. маусымның 14 (+06) == Check your email == Hello, please check your email. Thanks, – [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 23:40, 2022 ж. шілденің 30 (+06) :Hello {{@|Mehman97}}, sorry for late. The message went to the spam folder, so I didn't notice it. I just filled it out and sent it, I hope it will be accepted. Hope for good news --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 11:18, 2022 ж. шілденің 31 (+06) n79im4zaognykjxiavxrnfmhk2arx4i 0 491766 3055841 2979597 2022-07-30T20:51:27Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Роберто Карлос |толық аты = Роберто Карлос да Силва Роша |лақап аты = ''Робби'' |сурет = Roberto Carlos 2012.jpg |сурет ені = 240px |атауы = [[Қорғаушы]] |туған күні = 10.4.1973 |туған жері = [[Гарса (Сан-Паулу)|Гарса]], [[Сан-Паулу штаты|Сан-Паулу]], [[Бразилия]] |азаматтығы = {{flagicon|Brazil|20px}} [[Бразилия]] <br />{{flagicon|Spain|20px}} [[Испания]] |бойы = 168 |салмағы = 70 |позиция = қорғаушы |қазіргі клуб = {{flagicon|Turkey|20px}} [[Сивасспор]] |номері = ''Басты жаттықтырушы'' |жастар клубы = {{футбол карьерасы |1988—1991|{{flagicon|Brazil|20px}} [[Унион Сан-Жуан]] }} |клубтары = {{футбол карьерасы |1991—1993|{{flagicon|Brazil}} [[Унион Сан-Жуан]]|33 (10) |1993—1995|{{flagicon|Brazil}} [[Палмейрас]]|44 (5) |1995—1996|{{flagicon|Italy}} [[Интернационале]]|30 (5) |1996—2007|{{flagicon|Spain}} [[Реал Мадрид]]|370 (47) |2007—2010|{{flagicon|Turkey}} [[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]]|65 (6) |2010—2011|{{flagicon|Brazil}} [[Коринтианс]]|35 (1) |2011—2012|{{flagicon|Russia}} [[Анжи]]|25 (4) {{футбол карьерасы|1991—2012|'''Бүкіл мансабы бойы'''|'''606 (75)'''}} }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |1992—2006|{{футбол|Бразилия}}|125 (11) }} |бапкер клубтары = {{футбол карьерасы |2012—2013|{{flagicon|Russia}} [[Анжи]]| |2013—2014|{{flagicon|Turkey}} [[Сивасспор]]| }} |ағымдағы клуб туралы мағлұматтарын жаңарту = |ағымдағы құрама туралы мағлұматтарын жаңарту = }} '''Роберто Карлос да Силва Роша''' ({{lang-pt|Roberto Carlos da Silva Rocha}}; [[10 сәуір]] [[1973 жыл|1973]], [[Гарса (Сан-Паулу)|Гарса]], [[Сан-Паулу (штат)|Сан-Паулу]], [[Бразилия]]) — [[Бразилия]]ның бұрынғы [[футбол]]шысы, қорғаушы, сонымен қатар орта қорғаушы мен тіреуші жартылай қорғаушының позициясында ойнай алады. [[Футболдан 2002 жылғы әлем біріншілігі|2002 жылдың футболдан әлем чемпионы]], “1998 жылғы футболдан әлем чемпионатының” күміс жүлдегері. [ФИФА 100]]ге кіреді. [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]нда 100-ден астам матчта ойнаған 19 футболшылардың бірі<ref>[http://www.championat.ru/football/news-675386.html Гиггз Роберто Карлості чемпиондар лигасындағы ойындар санынан асып кетті] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131205112147/http://www.championat.com/football/news-675386.html |date=2013-12-05 }}</ref>. == Ерекшеліктері == Ол өзінің жылдамдық мағлұматтарымен (Роберто Карлос 100 метрді 11 секундтан аз уақытта жүгіріп өткен<ref>[http://www.peoples.ru/sport/football/karlos/ peoples.ru дегі мақала]</ref>) және бірталай әдемі гол салған, соның ішінде айып соққылардан гол салған аса қатты қашықтан соққыларымен әйгілі. 1997 жылы “ ФИФА-ның жыл футболшысы” атағына дауыс беру нәтижесінде отандасы [[Роналдо]]дан кейін екінші орынға ие болды. Көп жылдар бойы ол соққы күші мен доптың ұшу жылдамдығы (198 км/сағ) туралы әлемдік рекордтың иесі болып келді. Бұл рекорды “2010 жылғы футболдан әлем чемпионатында” [[Германия|неміс]] футболшысы [[Лукас Подольски]] 201 км/сағ жылдамдықпен озып кетті<ref name="Ефим Шаинский">{{cite web|author=Ефим Шаинский|date=2010-07-03|url=http://football.sport-express.ru/reviews/6571/|title=Неміс интернационалы|publisher=[[Спорт-Экспресс]]|accessdate=2010-07-04|lang=ru|archiveurl=http://www.webcitation.org/65URppCIO|archivedate=2012-02-16}}</ref>. Роберто Карлос айып соққыларды табанның сыртқы жағымен орындайды, сол себепті доптың ұшу траекториясы әрқашан әртүрлі болып келеді<ref name="отанына">[http://futbol-1960.ru/print/59255.html Бразильдік «зеңбірек» отанына қайтып келеді ме?]</ref>. «Мен бұл соққыларды күнде жаттықтырамын және сәттілік тек тұрақты жаттығулардың нәтижесінде ғана келеді деп санаймын», — Роберто Карлос == Статистикасы == === Клубтық === : ''Басқа сайыстар ретінде Бразилия штаттарының жарыстары қарастырылады'' {|class="wikitable" style="font-size: 95%; text-align: center;" |- !rowspan="2"|Маусым !rowspan="2"|Клуб !rowspan="2"|Лига !colspan="2"|Чемпионат !colspan="2"|Кубок !colspan="2"|Контин. !colspan="2"|Өзге |- !Ойын !Гол !Ойын !Гол !Ойын !Гол !Ойын !Гол |- |1990 |{{flagicon|Brazil|20px}} [[Унион Сан-Жуан]] |[[Футболдан Бразилия чемпионаты|Серия В]] | | | | | | | | |- |1991 |{{flagicon|Brazil|20px}} [[Унион Сан-Жуан]] |[[Футболдан Бразилия чемпионаты (Серия B)|Серия В]] | | | | | | | | |- |1992 |{{flagicon|Brazil|20px}} [[Унион Сан-Жуан]] |[[Футболдан Бразилия чемпионаты (Серия B)|Серия В]] | | | | | | | | |- |1993 |{{flagicon|Brazil|20px}} [[Палмейрас]] |[[Футболдан Бразилия чемпионаты|Серия А]] |20 |1 |5 |0 | | | | |- |1994 |{{flagicon|Brazil|20px}} [[Палмейрас]] |[[Футболдан Бразилия чемпионаты|Серия А]] |24 |2 |3 |0 | | | | |- |1995 |{{flagicon|Brazil|20px}} [[Палмейрас]] |[[Футболдан Бразилия чемпионаты|Серия А]] |0 |0 |4 |1 | | | | |- |1995/1996 |{{flagicon|Italy|20px}} [[Интернационале]] |[[Футболдан Италия чемпионаты|Серия А]] |30 |5 |2 |1 |2 |1 |0 |0 |- |1996/1997 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |37 |5 |5 |0 |0 |0 |0 |0 |- |1997/1998 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |35 |4 |1 |1 |9 |2 |0 |0 |- |1998/1999 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |35 |5 |4 |0 |8 |0 |0 |0 |- |1999/2000 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |35 |4 |3 |0 |17 |3 |0 |0 |- |2000/2001 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |36 |5 |0 |0 |14 |4 |0 |0 |- |2001/2002 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |31 |2 |6 |1 |13 |2 |0 |0 |- |2002/2003 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |36 |5 |1 |0 |18 |2 |0 |0 |- |2003/2004 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |33 |6 |7 |1 |8 |2 |0 |0 |- |2004/2005 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |34 |3 |2 |0 |9 |1 |0 |0 |- |2005/2006 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |35 |5 |3 |1 |7 |0 |0 |0 |- |2006/2007 |{{flagicon|Spain|20px}} [[Реал Мадрид]] |[[Футболдан Испания чемпионаты|Примера]] |23 |3 |1 |0 |8 |0 |0 |0 |- |2007/2008 |{{flagicon|Turkey|20px}} [[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]] |[[Футболдан Түркия чемпионаты|Супер Лига]] |22 |2 |3 |0 |9 |0 |0 |0 |- |2008/2009 |{{flagicon|Turkey|20px}} [[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]] |[[Футболдан Түркия чемпионаты|Супер Лига]] |32 |4 |8 |2 |10 |1 |0 |0 |- |2009/2010 |{{flagicon|Turkey|20px}} [[Фенербахче (футбол клубы)|Фенербахче]] |[[Футболдан Түркия чемпионаты|Супер Лига]] |11 |0 |0 |0 |8 |1 |0 |0 |- |2010 |{{flagicon|Brazil|20px}} [[Коринтианс]] |[[Футболдан Бразилия чемпионаты|Серия А]] |35 |1 |1 |0 |8 |0 |14 |3 |- |2011<ref>[http://esporte.ig.com.br/futebol/times/corinthians/elenco/robertocarlosdasilvarocha/robertocarlosdasilvarocha.html Профиль на esporte.ig.com.br]</ref> |{{flagicon|Brazil|20px}} [[Коринтианс]] |[[Футболдан Бразилия чемпионаты(Серия A)|Серия А]] | | |1 |1 | | | | |- |2011/2012 |{{flagicon|Russia|20px}} [[Анжи]] |[[Футболдан Ресей чемпионаты|Премьер-Лига]] |25 |4 |3 |1 |0 |0 |0 |0 |- |} ''(Жағдайына қарай 2011 жылдың 26 қыркүйегіне түзетілген)'' == Жетістіктері== === Командалық === '''«Палмейрас»''' * Бразилия Чемпионы(2): 1993, 1994 * Рио-Сан-Паулу турнирі жеңімпазы: 1993 * Сан-Паулу штатының чемпионы(2): 1993, 1994 '''«Реал Мадрид»''' * Испания чемпионы (4): 1996/97, 2000/01, 2002/03, 2006/07 * Испания Суперкубкі иегері (3): 1997, 2001, 2003 * УЕФА чемпиондар лигасының жеңімпазы (3): 1997/98, 1999/00, 2001/02 * УЕФА Суперкубок иегері: 2002 * Континентаралық кубок иегері (2): 1998, 2002 '''«Фенербахче»''' * Түркия Суперкубок иегері (2): 2007, 2009 === Халықаралық === '''Бразилия құрамасы''' * Әлем чемпионы: 2002 * Америка Кубок иегері(2): 1997, 1999 * Конфедирация Кубок иегері: 1997 * Әлем вице-чемпионы: 1998 * Олимпияда ойындарының қола жүлдегері: 1996 === '''Жеке''' === * УЕФА-ның Еуропадағы ең жақсы қорғаушысы (2): 2001/02, 2002/03 * «France Football» нұсқасы бойынша Еуропаның нөмірі екінші футболшы: 2002 * ФИФА нұсқасы бойынша әлемнің нөмірі екінші футболисті: 1997 * Италия чемпионатының үздік қорғаушысы: 1996 * Бразилия чемпионатының үздік қорғаушысы: 2010 * Бразилияның «Күміс доп» иегері(3): 1993, 1994, 2010 * ЕФЕ трофей иегері: 1998 * Golden Foot жүлдесінің иегері: 2008 * УЕФА символикалық ұлттық команданың құрамына кірді(2): 2002, 2003 * Бразилия символикалық чемпионат команданың құрамына кірді: 2010 * ФИФА 100 тізіміне кіргізілді * Түркияның жыл бапкері: 2013/14 * World Soccer нұсқасы бойынша XX ғ. ең үздік футболшылардың тізіміне кіргізілді == Дереккөздер== {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Commonscat|Roberto Carlos|Роберто Карлос}} '''Сайттар''' * [http://www.robertocarlos.com.br/site_en/index.htm Ресми сайт] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120322092501/http://www.robertocarlos.com.br/site_en/index.htm |date=2012-03-22 }} {{ref-en}} * [[Twitter]]дегі [http://twitter.com/#!/Oficial_RC3 Ресми парақша] * [http://www.fc-anji.ru/users/12/ «Анжи» ФК-ның ресми сайтындағы профиль] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121031165609/http://www.fc-anji.ru/users/12/ |date=2012-10-31 }} {{ref-ru}} * [http://www.realmadrid.com/cs/Satellite/en/1193041516860/1202817704171/jugador/JugadorLegendario/Roberto_Carlos.htm «Реал Мадрид» ФК-ның ресми сайтындағы профиль] {{ref-en}} * [http://futpedia.globo.com/jogadores/roberto-carlos Футпедиидегі профилі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090212054935/http://futpedia.globo.com/jogadores/roberto-carlos |date=2009-02-12 }} {{ref-pt}} '''Видео''' * Мансабындағы үздік голдарының үзіндісі: [http://www.youtube.com/watch?v=fySy70JKaqw 1], [http://www.youtube.com/watch?v=cBQ364AzSXU 2] * [http://www.sovsport.ru/news/text-item/458569 Роберто Карлос «Кеңес спортында» қонақта] * [http://www.youtube.com/watch?v=jKXLg4bcv9I Роберто Карлос «Әдемі ойна» бағдарламасында] * [http://www.youtube.com/watch?v=ParIHwIFIh8 Роберто Карлос «Рессейдің футболшысы» бағдарламасында] * [http://www.youtube.com/watch?v=7F6gtCzGUjo Роберто Карлос және Диего Тарделли махаббат жайлы өлең айтып отыр ] [[Санат:Бразилия футболшылары]] [[Санат:Бразилия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Футболдан әлем чемпиондары]] [[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]] [[Санат:Анжи ФК ойыншылары]] [[Санат:Коринтианс ФК ойыншылары]] [[Санат:Фенербахче ФК ойыншылары]] [[Санат:Палмейрас ФК ойыншылары]] [[Санат:Футболдан Оңтүстік Америка чемпиондары]] [[Санат:Бразилия футбол жаттықтырушылары]] [[Санат:Сивасспор ФК жаттықтырушылары]] rgkshcincjzjij0t66qhygt3voir8jz 4 492279 3055740 3055564 2022-07-30T12:02:48Z Jembot 36112 Bot: Рейтингті жаңарту wikitext text/x-wiki {{/begin|200}} |- | 1 || [[User:Мағыпар|Мағыпар]] || [[Special:Contributions/Мағыпар|{{formatnum:1024}}]] || {{Permissions|Мағыпар}} |- | 2 || [[User:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] || [[Special:Contributions/Білгіш Шежіреші|{{formatnum:714}}]] || {{Permissions|Білгіш Шежіреші}} |- | 3 || [[User:Салиха|Салиха]] || [[Special:Contributions/Салиха|{{formatnum:686}}]] || {{Permissions|Салиха}} |- | 4 || [[User:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] || [[Special:Contributions/Ұлы Тұран|{{formatnum:421}}]] || {{Permissions|Ұлы Тұран}} |- | 5 || [[User:Kasymov|Kasymov]] || [[Special:Contributions/Kasymov|{{formatnum:376}}]] || {{Permissions|Kasymov}} |- | 6 || [[User:Орел Карл|Орел Карл]] || [[Special:Contributions/Орел Карл|{{formatnum:251}}]] || {{Permissions|Орел Карл}} |- | 7 || [[User:Kas77777|Kas77777]] || [[Special:Contributions/Kas77777|{{formatnum:224}}]] || {{Permissions|Kas77777}} |- | 8 || [[User:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] || [[Special:Contributions/Мықтыбек Оразтайұлы|{{formatnum:115}}]] || {{Permissions|Мықтыбек Оразтайұлы}} |- | 9 || [[User:Қайсар Қылышбек|Қайсар Қылышбек]] || [[Special:Contributions/Қайсар Қылышбек|{{formatnum:114}}]] || {{Permissions|Қайсар Қылышбек}} |- | 10 || [[User:Malik Nursultan B|Malik Nursultan B]] || [[Special:Contributions/Malik Nursultan B|{{formatnum:96}}]] || {{Permissions|Malik Nursultan B}} |- | 11 || [[User:NusrTansj|NusrTansj]] || [[Special:Contributions/NusrTansj|{{formatnum:95}}]] || {{Permissions|NusrTansj}} |- | 12 || [[User:Хомелка|Хомелка]] || [[Special:Contributions/Хомелка|{{formatnum:90}}]] || {{Permissions|Хомелка}} |- | 13 || [[User:TuranNur|TuranNur]] || [[Special:Contributions/TuranNur|{{formatnum:86}}]] || {{Permissions|TuranNur}} |- | 14 || [[User:Dimash Kenesbek|Dimash Kenesbek]] || [[Special:Contributions/Dimash Kenesbek|{{formatnum:83}}]] || {{Permissions|Dimash Kenesbek}} |- | 15 || [[User:Kristianmusic|Kristianmusic]] || [[Special:Contributions/Kristianmusic|{{formatnum:70}}]] || {{Permissions|Kristianmusic}} |- | 16 || [[User:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] || [[Special:Contributions/Ерқанат Рыскулбеков|{{formatnum:53}}]] || {{Permissions|Ерқанат Рыскулбеков}} |- | 17 || [[User:Madi Dos|Madi Dos]] || [[Special:Contributions/Madi Dos|{{formatnum:52}}]] || {{Permissions|Madi Dos}} |- | 18 || [[User:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] || [[Special:Contributions/Alphy Haydar|{{formatnum:51}}]] || {{Permissions|Alphy Haydar}} |- | 19 || [[User:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] || [[Special:Contributions/Ерден Карсыбеков|{{formatnum:42}}]] || {{Permissions|Ерден Карсыбеков}} |- | 20 || [[User:Didar.Bayan21NS|Didar.Bayan21NS]] || [[Special:Contributions/Didar.Bayan21NS|{{formatnum:42}}]] || {{Permissions|Didar.Bayan21NS}} |- | 21 || [[User:Wolfgang1212|Wolfgang1212]] || [[Special:Contributions/Wolfgang1212|{{formatnum:40}}]] || {{Permissions|Wolfgang1212}} |- | 22 || [[User:Nurkhan|Nurkhan]] || [[Special:Contributions/Nurkhan|{{formatnum:37}}]] || {{Permissions|Nurkhan}} |- | 23 || [[User:Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] || [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|{{formatnum:35}}]] || {{Permissions|Nurbekovanurly}} |- | 24 || [[User:Arris17|Arris17]] || [[Special:Contributions/Arris17|{{formatnum:34}}]] || {{Permissions|Arris17}} |- | 25 || [[User:B25es|B25es]] || [[Special:Contributions/B25es|{{formatnum:32}}]] || {{Permissions|B25es}} |- | 26 || [[User:Мият|Мият]] || [[Special:Contributions/Мият|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Мият}} |- | 27 || [[User:Doc Taxon|Doc Taxon]] || [[Special:Contributions/Doc Taxon|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Doc Taxon}} |- | 28 || [[User:Gerelyi|Gerelyi]] || [[Special:Contributions/Gerelyi|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Gerelyi}} |- | 29 || [[User:Arystanbek|Arystanbek]] || [[Special:Contributions/Arystanbek|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Arystanbek}} |- | 30 || [[User:Asantashanov|Asantashanov]] || [[Special:Contributions/Asantashanov|{{formatnum:18}}]] || {{Permissions|Asantashanov}} |- | 31 || [[User:Айвентадор|Айвентадор]] || [[Special:Contributions/Айвентадор|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Айвентадор}} |- | 32 || [[User:Coffee86|Coffee86]] || [[Special:Contributions/Coffee86|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Coffee86}} |- | 33 || [[User:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] || [[Special:Contributions/Нұрлан Рахымжанов|{{formatnum:16}}]] || {{Permissions|Нұрлан Рахымжанов}} |- | 34 || [[User:Сәуір 1|Сәуір 1]] || [[Special:Contributions/Сәуір 1|{{formatnum:14}}]] || {{Permissions|Сәуір 1}} |- | 35 || [[User:СеніңШешең|СеніңШешең]] || [[Special:Contributions/СеніңШешең|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|СеніңШешең}} |- | 36 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|Gliwi}} |- | 37 || [[User:TheWikipedian1250|TheWikipedian1250]] || [[Special:Contributions/TheWikipedian1250|{{formatnum:12}}]] || {{Permissions|TheWikipedian1250}} |- | 38 || [[User:Abayconvict|Abayconvict]] || [[Special:Contributions/Abayconvict|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Abayconvict}} |- | 39 || [[User:Kazman322|Kazman322]] || [[Special:Contributions/Kazman322|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Kazman322}} {{/end}} izg68jswfxg9qwg6f561axmhnkqqcwf 3 492668 3055797 3054106 2022-07-30T17:38:51Z Mehman97 55733 /* Again, check your email */ жаңа бөлім wikitext text/x-wiki <!-- {{Уики-демалыс|тамыздың ортасы}}--~~~~ --> <div class="scrollingtext"> <p>Проблемалар сені депрессияға емес, әрекет етуге итермелеуі керек. (с) [[Бернард Шоу]]</p> </div> <div style="position: fixed; top: 70px; right: 0; transparency: 1; z-index: 100;">[[Сурет:Kz tu.jpg|160px]]</div> <div align="center" class="usermessage">Егер мен сіздің талқылау бетіңізге жазсам, [[Арнайы:Талқылауым|талқылау бетіңізде]] жауап беріңіз;<br /> Егер сіз менің талқылау бетіме жазсаңыз, менің талқылау бетімде жауап беремін.<br /> Жайдан жай сұрамаңыз, сұрауға тұрарлық {{Тақырып қосу|нәрсе сұраңыз!|section=new{{{link|}}}}} ([[Уикипедия:Администраторлар|админдерге]] және тәжірибелі қатысушыларға қатыссыз ескертпе) {{{!}} style="border:0; margin:0 auto; width:94%; background:transparent" {{!}} style="valign:center;text-align:center;padding-right:0.5em;padding-left:0.25em;width:47%;" {{!}} '''{{color|white|Жаңа талқылау бастау:}}''' <inputbox> type=commenttitle page=Қатысушы талқылауы:Arystanbek width=60 placeholder=Жаңа бөлім атын енгізіңіз preload=Қатысушы_талқылауы:Arystanbek/Preload editintro=Қатысушы_талқылауы:Arystanbek/Editintro buttonlabel=Тақырып қосу </inputbox> {{!}}} </div> {{User:box/Көмек көрсету}} <!--{{User:Box/Хат жіберу}}--> [[Санат:Уикипедия:Көмек көрсетуге дайын қатысушылар]] {{Мұрағат|2012 жылғы талқылаулар|2013 жылғы талқылаулар|2014 жылғы талқылаулар|2015 жылғы талқылаулар|2016 жылғы талқылаулар}} {{астынан}} {{User:Box/Боқтық сөздерге қарсы}} {{User:Box/Telegram қолданушы}} {{user:box/buttons}} == Нав. үлгілер == Нав. үлгілер қайтадан өткеннен бері дұрыс істемей тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:43, 2016 ж. желтоқсанның 27 (+06) :Мысал ретінде сілтеме берші. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:47, 2016 ж. желтоқсанның 29 (+06) ::Кез келген мақаланы ашып қараңыз, мысалы ретінде Салиха ханым жазып жатқан елді мекендерді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:56, 2016 ж. желтоқсанның 29 (+06) Мені жаңа жыл тойлатып кетті деп ойлап қалмаңыздар, мен үшін жаңа жыл маңызды емес, әрбір жаңа күн маңызды, әрбір күнімді қуанып оянамын. Маған тұмау тиіп көңіл бөле алмай жатырмын, оңалғасын көрейін. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:54, 2016 ж. желтоқсанның 30 (+06) {{@|Kasymov}} Қателік [[МедиаУики:Common.css]] бетінде болған екен, Арыстанбек мырза басқа қателіктерді жөндеймін деп, сіз айтқан пробеламны жоятын функцияны жойып жіберіпті. --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 16:48, 2017 ж. қаңтардың 2 (+06) :Мен өңдеу аумағындағы қаріпін өзгертемін деп <span class="plainlinks">[https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=МедиаУики:Common.css&action=edit&oldid=2507367 7-мен 10 аралығындағы кодты алып тасаймын деп 7-мен 14 аралығындағы кодты алып тастаппын]</span>. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:49, 2017 ж. қаңтардың 2 (+06) == Таңдаулы мақалаға жаңа үміткер == {{Сәлем}} {{u|Arystanbek}} мырза! [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Корея Республикасы|Мында]] өз пікіріңізді білдірсеңіз --<font color="#009900">[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-family:Georgia;"><i>Мұхамеджан А.А.</i></span>]]</font> [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|<span style="font-size:90%"><font color="#0000FF">(талқылау)</font></span>]] 13:42, 2017 ж. қаңтардың 8 (+06) == Request == Hello. Could you create the article [[:en:Foreign relations of Azerbaijan]] in Kazakh? Thank you. == Жуықтағы өзгерістер == Арыстанбек мырза жуықтағы өзгерістердегі ''1 апталық'' өңдеулерді көрсетуге бола ма? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 03:53, 2017 ж. ақпанның 12 (+06) == Маңқыстау көтерілісі == Бұл бетті жоюыңызды сұраймын - [[Маңқыстау көтерілісі]]. Себебі - бұл көтеріліске арналған басқа бет бар ([[Маңғыстау көтерілісі]]). Маңызды ақпараттарды мен біріктірдім. == [[Уикипедия:Гаджеттер/Cat-a-lot]] == Ассалаумағалейкум! [[Уикипедия:Гаджеттер/Cat-a-lot]] менде істемей тұр. Себебін тауып бере аласыз ба? --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 15:58, 2017 ж. қыркүйектің 6 (+06) :{{@|Нұрлан Рахымжанов}} енді істей бастады, қолдана берсеңіз болады. Аудармаларын дұрыстап қою керек, анықтама бетін жазу керек болды --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:06, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06) ::Мың болыңыз! --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 21:55, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06) == Болыс == Өзініздің ата бабаларыныз мекендеген болыстар туралы мақала жаза аласыз ба? Мысалы манадай: [[Ақшатау болысы]]--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 12:13, 2017 ж. қыркүйектің 16 (+06) == Бөлім тақырыбы == --[[Қатысушы:Mira03|Mira03]] ([[Қатысушы талқылауы:Mira03|талқылауы]]) 11:00, 2017 ж. желтоқсанның 12 (+06) Арыстанбек мырза, Уикипедя жайы сзге белгілі. осыны көпшілік алдында фейсбукте жандандырсақ қалай болады? :Бөлім тақырыбын қоюды ұмытпаңыз. Сосын сауаттырақ жазсаңыз. Қазақша Уикипедияның фейсбуқта парақшасы бар, админ {{@|Qarakesek}} соңғы бірнеше жыл не өзі жүргізбеді не тізгінді басқаға бермеді: https://www.facebook.com/KazakhWikipedia/ Нөлден бастап дамыту қиын. Кезінде Wikibilim иемденген парақшаны да сұрағанда бермеген. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:09, 2017 ж. желтоқсанның 12 (+06) == көмек керек!!! == Сәлеметсіз бе, Арыстанбек! Хокинс округі (Огайо штаты) деген мақала еш жарияланбай жатыр. Көре аласыз ба? == Sabulak == Hello, I am looking for a village called "Sabulak". This village is at the river Syrdarja a few kilometers from Qysylorda, which I found both. In the 1920s, people from Austria went there an built up a new village called "Uhlfeld", but it was too difficult to live there so they gave up. This village was next to Sabulak. After this, Uhlfeld bekame a Komsomol camp. Can you please help me to find Sabulak or Uhlfeld. Details can be found in [https://de.wikipedia.org/wiki/Uhlfeldkolonie] --[[Арнайы:Үлесі/178.190.50.137|178.190.50.137]] 06:19, 2018 ж. наурыздың 17 (+06) == Туған күні == Арыстанбек мырза қалайсыз? Тұлғалар жайлы үлгісіне көптеген бергі сұрағым бар еді. Нұрлан мен Батырбек мырзаға жазғанман-ды. Мәселе санатта: яғни туған күнінде айдың жалғауы дұрыс болмай жатыр, уикипедияның өзінен шығып тұр. Бір шешімін айтасыңыз) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:09, 2019 ж. қаңтардың 4 (+06) :Жақсы өзіңіз қалайсың. Көптеген нәрсе дұрыс істемей қалғанын көрдім. Ескі ноутбугым баяу жасап жүр, жаңа ноутбукқа қол жеткізсем қарап көрейін. Қазір интернетке смартфонмен ғана кіріп жүрмін, шындығына келгенде смартфонның жылдамдығына үйреніп алып ноутбукқа жолағым келмей жүр [[File:Face-smile.svg|23px]]. Негізі адамдардың еңбегі еш кеткенін менде қаламаймын. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 07:45, 2019 ж. қаңтардың 5 (+06) * Туған күнін санатын қай уақытта қарай аласыз, Арыстанбек мырза? Сосын нав. үлгіні кезінде Амангелді дизайын жаңартып еді, сол кезде сол жақтағы қарау, өңдеу, талқылау дегендер кетіп, түсініксіз суреттер пайда болған. Сол жерін қайтадан қайтарса, бірақ дизайны қала берсін (қазақша параметрлері де) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:06, 2019 ж. қаңтардың 14 (+06) :Мен біраз тірліктерімді реттеп алайын. Бір екі айға қайта орала алмайтын шығармын. Сосын көрейік, мендегі үлкен шектеу ноутбук өте баяулап жүр. Әйтпесе қазір-ақ қолдан келетін жеңілдерін жасай салар едім. Әр бет жүктелуін 10 секунт күтіп шаршатып жібереді, жылдам ноутбукпен жұмыс істеп жаман үйреніп қалпын, өз ноутыма өзім үйрене алмай жүрмін. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:57, 2019 ж. қаңтардың 14 (+06) ::{{Ok}} --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:30, 2019 ж. қаңтардың 14 (+06) {{@|Kasymov}} жалғаулардың қате шығып жатқаны аудармаға байланысты сияқты қара: https://translatewiki.net/w/i.php?title=MediaWiki:March-gen/kk-cyrl. наурыз'''дың''', ақпан'''ның''' деп қана аударылған. Кеңейтілген аударуды қажет етеді, ол үшін phabricator-да [https://phabricator.wikimedia.org/source/mediawiki/browse/master/languages/messages/MessagesRu.php;215f0327fe5dc3f5e66c7acf92789e5f6be4f5d4$393 мынандай кеңейтілген аударма қоймасын жасау керек.]. 30 наурыз'''да''' туғандар дегендегі ''-да, -де, -та, -те'' жалғауларын ешқандай үлгіден жасаған жоқсың ғой солай ма? Демек аутоматты түрде қазақша айға ауысатын сиқырлы сөздер көмегімен жасағансың. Бұны реттеу біршама уақытты талап етеді. Комп қатып жынға тиіп тұр. Кейін жасармын. Әзірге осылай қатемен тұра берсін. Төменде сиқырлы сөздердің нәтижесін қара: <tt><nowiki>{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}</nowiki></tt> → <tt>{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}</tt> <tt><nowiki>{{LOCALMONTHNAMEGEN}}</nowiki></tt> → <tt>{{LOCALMONTHNAMEGEN}}</tt> Екінші нав үлгі туралы сұрағың нав үлгі ойдағыдай тұрған сияқты ғой: https://ibb.co/Zxrjm33 --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:13, 2019 ж. қаңтардың 22 (+06) : Иә менде осы <nowiki>{{CURRENTMONTHNAMEGEN}}</nowiki> үлгіден екенін білдім, егер осыны алып үлгіден алып тастап орнына туғанкүні үшін үлгі жасасам бола ма? әлде сізді күтейін бе? Бұл үлгі жуықтағы өзгерістергеде қолданылады ғой деймін. Нав. үлгі бойынша дәл солай маған ұнамайды сурет болып тұрғаны, бұрынғыша '''қ.т.ө.''' дегенді қойса --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 10:43, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06) :: Әрине жасасаң жақсы болар еді, әрқайсысына жеке өз жалғауы жалғанатындай етіп. Ал нав үлгіні қалай жасалғанын толық білмеймін, сондықтан істеп тұрған нәрсені бүлдіріп алғым келмейді. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:56, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06) * Жуықтағы өзгерістердегі гаджеттер ағылшынша соларды қазақша аударсаңыз дұрыс болар еді. Сосын жоғарыдан баннер шыға береді соларды алып тастасаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:07, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06) :Жуықтағы өзгерістердегі гаджеттер емес [[File:Face-tongue.svg|23px]], ол MediaWiki-дің жаңа кеңейтілімі. Менің жеке өз ресурстарым барлығына жетпейтінін түсінгем, менің ойым сол аударуды ниеті барларға үйреткім келеді. Бұйырса Алматыда жиналармыз, сонда үйретермін. Webinar өткізуді де ойлап жүрмін, оныда өзім ғана өткізбей саған, Нұрлан, Батырбек, Салиха тағы басқа аты аталмаған кісілерге үйреткім келеді. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:16, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06) * Қысқасы жасай алмаймын сізді күтейік (туған күн санаты бойынша). Жуықтағы өзгерістерге кеңейтілімді қазақша аударсаңыз дұрыс болар еді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:39, 2019 ж. қаңтардың 31 (+06) :<s>Жасырын санат қылып жасай тұрған дұрыс шығар.</s> Қатеден көз ашпайтын болдық, сайттарда, әлеуметтік желілерде қателер өріп жүргенінен бе ми дұрыс сөздерді қате оқитын жағдайға жетіп қалды, жұмыскерлер дегенді қылмыскерлер, жекешелендіріп дегенді жезөкшелендіріп деп оқитын болдым, бұл ауру 4-5 жылдан бері пайда болды. Әлде осы сөздерге қатысты жаңалықтар тым көбейгенен бе білмеймін [[File:SMirC-facepalm.svg|20px]] --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:44, 2019 ж. қаңтардың 31 (+06) ::{{@|Kasymov}} көптеген мәселенің шешімі табан астында табылмайды екен. Басқа бір мәселенің шешімін іздеп отырғанда алдыңғы мәселелердің шешімі табылып жатады. Мүмкін басқа да шешімдерін тауып қалатын шығармыз. Біз көптеген уикилерден алға кеттік, қалып қойған жағымызда жетерлік. Ең басты мәселе белсенді қатысушыларды артыру. Одан кейінгі екі үлкен мәселе телефонға арналған нұсқасындағы басты бет мүлдем быт-шыт. Соны дұрыстау керек. Сосын латынға көшу мәселесі. Аударуға арнайы отырып жүйке талшықтарымен жұмыс жасау керек. Аудару атүсті қарайтын нәрсе емес, аударушылардан жаңғыз қалып көптеген аударманы дұрыс мағынасын келтіре алмай қиналған едім. Бірігіп аударатын қауымдастық керек-ақ. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 06:23, 2019 ж. ақпанның 8 (+06) :::Иә дұрыс айтасыз, бірақ көп уақыт қажет етеді. Байқасаңыз соңғы екі апта қатты белсенді болып жүрмін: жұмыста қазір қолым босағандықтан құр отырмай үлгілерді түзетіп, жаңасын жасап, жаңартып жүрмін. Байқағаным көп уикилер викидатамен жұмыс істейтін болыпты. Мен оны қақпаймын, соның кесірінен ''Санат:Уикипедия:Карта базада жоқ'' осындай пайда болыпты (викидатадан болу керек). Туған күні санаты әлі шешілмейтін сияқты ғой) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:19, 2019 ж. ақпанның 8 (+06) Уикидерек маған да күрделі, түсініксіз көрінді. Арнайы уақыт бөліп кіріспеген едім. Вандализмді қалай барынша азайтуға болады деп соған көп уақытымды жұмсадым да жаңадан пайда болған уикидерекке шыныкерек жүрегім дауаламады. Туған күн санатын үлгіден жасап көру керек, дәл қазір шеше салам деп уәде бере алмаймын. Мін байдың қызында да болады деп, мына енуикидегі қызықты қараңдар: https://ibb.co/QXGSYky 1.25 trillion Kazakhs дейді [[File:Face-smile.svg|23px]] --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:18, 2019 ж. ақпанның 8 (+06) == Атырау НЗМ оқушыларымен кездесу == Сәлем! Ертең Атыраудағы Назарбаев мектебінің оқушыларымен кездеспекпін. Ойыңызды қосып жіберсеңіз. Өзіңіз болғанда қандай ұсыныс, кеңес айтар едіңіз?--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 10:39, 2019 ж. ақпанның 8 (+06) :Сәлем. Өте дұрыс, кейде жас балаларға артық сын айтып қоятын сияқтымын. Сын оларға емес үлкендерге айтылуы керек сияқты. Жастар деген қалай бағыттасаң солай кетеді. Дұрыс бағыт бағдар көрсету керек. Мүмкіндігің болса барлығын телеграмға тіркеп бір топ құру керек, Ортақ топ емес сол НЗМ оқушыларына ғана арнап, кейін ортақ топ аша алып жатсақ оларды ортақ топқа құя салу қиын емес. Сосын интерактив тақтамен көрсететін мүмкіндігің болса негізгі іс әрекет, ұғымдармен таныстырып шықсаң, терең кетудің қажеті жоқ, олар көп жылдық қатысушылар емес қой. Сосын ол топты қызықтырып Webinar ұйымдастырсаң жақсы болар еді. Сосын мақала жазуға ғана шабыттандырмай уикидегі басқа да қызықты боларлық нәрселерді де қоса кету керек. Олардың санасында Уикипедия деген мақала жариялайтын жер ғана деген түсінік қалыптастырмау керек. Алдыңғыларда солай болды. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:00, 2019 ж. ақпанның 8 (+06) == Әкімшілік бірлік == {{tl|Әкімшілік бірлік}} үлгісінде ''максималды биіктігі, орташа биіктігі'' деген параметрде қате болып жатыр түзете аласыз ба? [[Борго-Маджоре]] деген мақалада '''биіктігі''' параметрінде орташа биіктігі арасы алшақтап тұр( --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:12, 2019 ж. наурыздың 10 (+06) :Енді қарап көрші, анау айтқандай өзгеріс жасамадым: [[Арнайы:Diff/2678369]]. Мүмкін дұрыс түсінбеген шығармын. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:58, 2019 ж. наурыздың 11 (+06) ::Болмады, егер үшеуінде толтырса дұрыс шықпайды --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:57, 2019 ж. наурыздың 15 (+06) Кейін асықпай қарамаса, оған аударатын назарым болмай тұр. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:30, 2019 ж. наурыздың 17 (+06) == Уикипедиядағы қателер == Pages using Timeline деген санат пайда болыпты неліктен? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 02:30, 2019 ж. наурыздың 23 (+06) :Ол ешқандай қате емес: [[:en:Category:Pages using Timeline]] бұны қазақша шығатын етіп жасаса болды. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 09:33, 2019 ж. наурыздың 23 (+06) == AutoWikiBrowser == AutoWikiBrowser-да аты ауысқан және жойылған үлгілерді қалай қойып шығуға болады. Әр мақаланы түртіп шаршап кеттім. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:27, 2019 ж. наурыздың 27 (+06) :Кәдімгі алмастырумен болмай ма? Біраз ұмытып қаппын. Есіме түсірсем. Мен скринкаст түсірейін --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:30, 2019 ж. наурыздың 28 (+06) ::{{@|Kasymov}} арнайы сен үшін скринкаст түсірдім: https://www.youtube.com/watch?v=-Kdy-dRb64A. Дауыстан комплекс байқап қалсаң қатты сөге көрме [[File:Face-smile.svg|23px]]. Скринкаст түсіріп жүргеніме көп болған жоқ. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:16, 2019 ж. наурыздың 29 (+06) :::Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:22, 2019 ж. наурыздың 29 (+06) == Аударма == Басқа тілден аударатын функцияны өшірсе болмай ма? Соның кесірінен қалай болса солай асығып жазылған шала-мақалалар қаптап жатыр. Оны тексеріп/жойып жатқан ешкімде жоқ --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:16, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06) :NIS дегене пәлені тоқтату керек. Дипломдық жоба деген не пәле? phabricator-ға сұраныс жіберу керек. Ол біраз уақыт алады. Мен өңдеме сүзгісі арқылы тоқтататын жолын қарастырып көрейін. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:37, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06) ::{{@|Kasymov}} дұрыс жұмыс жасаса жаңа тіркелген қатысушылар қолдана алмайтындай етіп жасап қойдым. Басқа тәжірибелі қолданушылар бұрыңғыдай қолдана береді. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:09, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06) :::Ок --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:19, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06) == Arystanbek == Kajet bolsa ozin durystap alshish, ne magan kelip dirildep otsyn, levchik! Men jumystagy adammyn, sen siakty komputerge kuirygy jabysyp kalgan adam emespin alarris 19:44, 2019 ж. сәуірдің 19 (+06) == [[Іле_Қазақ_автономиялық_облысы#Басшылары]] == Сәлем! Осы облыстың басшыларының тізімің жасауға көмектесесіз бе?--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 17:23, 2019 ж. сәуірдің 27 (+06) :Қазір уақытым шектеулі болып тұр. Көмектесе аламын деп өтірік уәде бере алмаймын. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 09:39, 2019 ж. сәуірдің 28 (+06) :: Жасап қойдым. Бірінші хатшылары ханзулар шығар ылғы ШҰАР-дағындай.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 16:29, 2019 ж. сәуірдің 30 (+06) Бұрындары тек қазақтар болған. Қазір қытайлардың саны басым болып бара жатыр. Бұрын біртіндеп қытайландырып келді, енді жаппай қытайландырып жатыр. Қытай қазақтарына қысым күшейді. Серікжан Білаштан ғана біліп отырған жоқпын, сол жақтан келген қазақтар да растап отыр, жағдай қыиындап кетті дейді. Қытайдың алдыңғы басшысы жұмсақ еді, қазіргісі өте зұлым адам сияқты. Дереккөздерді тәжірибелі қатысушылар сияқты келтірсеңші. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:02, 2019 ж. сәуірдің 30 (+06) * Дереккөздерді жасадым. Мынаны толықтуру керек болып жатыр: [[Баян-Өлгей_аймағы#Басшылары]]--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 13:58, 2019 ж. мамырдың 2 (+06) Саған бұйрық түсті ме неге бәрін толтырғыш болып кеттің? --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:04, 2019 ж. мамырдың 2 (+06) == Жуықтағы өзгерістер 2 == Жуықтағы өзгерістерде неге 1000-ға көрсетпейтін болған? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:00, 2019 ж. мамырдың 14 (+06) :Көрсетеді, менде көрсетіп тұр. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:01, 2019 ж. мамырдың 14 (+06) ::Егер бір айда 1000-нан аз өңдеме жасалса әрине мыңнан азы ғана көрсетіледі. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:03, 2019 ж. мамырдың 14 (+06) :::Жоқ, кешегі өзім тоқталған жерге бара алмады, 500-ге жетіп тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:15, 2019 ж. мамырдың 14 (+06) Баптауларыңды қарап көрсеңші, Нұрлан мырза да мыңғы жуық өңдеме жасаған екен, менде кешегі күннің [[Арнайы:Diff/2689999|15:08]] бергі көзгерістер көрсетіліп тұр. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:28, 2019 ж. мамырдың 14 (+06) :Баптауда 1000 өзгеріс, күнге 30 қойғанмын. Бәрібірде түнгі 3-48 уақытқа дейін барып тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:16, 2019 ж. мамырдың 14 (+06) ::Screencast түсіріп жібере аласың ба? Obs studio қолданып. Қай жерден екенін табуым керек. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:48, 2019 ж. мамырдың 14 (+06) == Дауыс беру == Сәлем! Егер лайықтымын деп ойласаңыз, [[Уикипедия:Форум/Жаңалықтар#Wikimedia CEE Meeting 2019|Мында]] дауыс беруіңізді сұраймын. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 16:46, 2019 ж. шілденің 17 (+06) == Санат:Pages using Timeline == [https://translatewiki.net/wiki/MediaWiki:Timeline-tracking-category/en Аударма бетінде] '''Pages using Timeline''' деген сөзді '''Уақытша диаграммалар пайдаланылатын беттер''' деп ауыстыру керек еді. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 15:14, 2019 ж. тамыздың 6 (+06) == NBbox == '''NBbox''' үлгісі не үшін жасалынған --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:05, 2019 ж. қазанның 8 (+06) :Не үшін жасалғанын қайдан білейін? [[File:Face-grin.svg|23px]]. Не үшін жасағанымды сол кездегі ойым ғана біледі. Қажеті жоқ болса өшірсең өшіре бер --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:37, 2019 ж. қазанның 12 (+06) == Тексерілмеген мақалалар == [[:Санат:Уикипедия:Тексерілмеген мақалалар]] бетінде бүгінгі таңда 1681 тексерілмеген мақала бар екен. Тексерілмеген мақаланың басы 2016 жылдан бастап қалыптасқан, яғни 4 жыл уақыт болды деген сөз. Осы санаттағы мақалаларды бәріміз жабылып 2016 жылғы мақаланы түгелге жуық тексеріп шықсақ қалай болады? Ай-айға бөліп алсақ. --[[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] 00:03, 2020 ж. қаңтардың 9 (+06) :Қазір мен кіріп көмектесем деп айта алмаймын. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:48, 2020 ж. ақпанның 21 (+06) == Бірнеше өтініш/мәселе == Арыстанбек мырза қалайсыз. Кезінде туған күні санатын дұрыстап беремін дегеңіз, әлі ұмытпадым (жасап кетсеңіз). Түркі уикипедия жобасының шақыру билеттері кесіренен келесі талқылаулар сонымен бірге жалғасып кетіп жатыр. Сосын қазуикидің интерфейсі қазақша аударылмай басқа уикилерден артта қалып жатыр. Осы айтылғандарды түзетіп/жөңдеп кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:15, 2020 ж. маусымның 7 (+06) :Туғандар санатындағы қате туралы админдер форумында айттым, оны бір адам ғана жасау қиын, уақытым болса жасар едім. Сосын аудармаға қатысты да уақытым шектеулі, биыл қысқа қарай болмаса. Басқа уикилерде аударманы қауымдастық болып бірге аударады, ал бізде болса бір адамның басына үйіп төгіп қояды, мақала тексеруді де бір бірнеше адам ғана жасап жатыр екен. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:30, 2020 ж. маусымның 7 (+06) Бәрін өзі ғана аударып жатқан ешкімді көрмейсің. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:33, 2020 ж. маусымның 7 (+06) ::Иә бәрін түсінем, менде де сол жағдай. Бірақ та асықпай жасай беріңіз) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 13:36, 2020 ж. маусымның 10 (+06) :::Солай біртіндеп жасамаса, қазір мүлдем уақытым болмай жүр. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:23, 2020 ж. маусымның 11 (+06) == Жою == Сіз біршама мақала жойыпсыз, олардың шын мәнінде маңыздылығы төмен бе, мысалы елді мекендер? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:05, 2020 ж. тамыздың 1 (+06) :{{@|Kasymov}} сол мақаланың иесі менің жазғандарымды беталды жойса, менің жазғандарымды маңыздылығы төмен десе, менің еңбегімді төмен бағаласа менде ол кісінің еңбегін іске алғысыз деп бағалаймын. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:29, 2020 ж. тамыздың 1 (+06) :: Өкінішке орай егер де осылай ережені бұзып себепсіз мақалалар жоя берсеңіз бұғаттауға тура келеді.--[[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]]) 14:18, 2020 ж. тамыздың 2 (+06) Нұрлан мырзамен жеке сөйлестік, мәселені арықарай ушықтырмай біржақты етуге келістік. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:37, 2020 ж. тамыздың 3 (+06) :Өте дұрыс болыпты, енді қалпына келтірілген мақалалардың интеруикиін қойып шығыңыз (міндетті түрде) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:59, 2020 ж. тамыздың 4 (+06) ::Қалпына келтірдім, өзің тексеріп шықсаң болады, осындай қатаң талап қоя алатын қатысушысы бар Уикидің болашағынан үміт күтуге болады. Жоқтаушысы жоқ уики емес жоқтаушысы бар уики екен. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:55, 2020 ж. тамыздың 4 (+06) == Module:Infocards == күні орнына жылды қойып шықтым, ''туған жылы белгісіздер''. Сосын суффикстер бар екен, кейбір санаттар аударылмаған әлі де. Сосын жылдар дұрыс сілтенбей тұр (жасыл болмау керек қой) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:54, 2020 ж. тамыздың 14 (+06) :{{Орындалды}} --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:51, 2020 ж. тамыздың 14 (+06) ::Жақсы, алайда Крис Эванс мақаласын ашып қараңызшы: туған жылы параметрінде жылы көрсетілмей тұр, бірақ жасыл болмай тұр. Сосын орыстар да параметрлерді толтырмаса автоматты түрде пайда болады, бізде ондай нәрсе жасамай тұр. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 10:36, 2020 ж. тамыздың 17 (+06) {{@|Kasymov}} сен тұлға үлгісі сияқты үлгілердің барлығын осылай ([[Арнайы:Diff/2784515]]) жасап шыққан жоқсың өзгеріс болмау себебі сол. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:58, 2020 ж. тамыздың 17 (+06) :Кейін қарап көрейін, қазір үйқым келіп тұр --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:01, 2020 ж. тамыздың 17 (+06) ::Жоқ түсінбедіңіз, білемін ол үлгіге түзету енгізбегенімді. Салыстырып айттым, жылы көрсетілмей тұрады және бос болса автоматты түрде толтырылмайды дедім --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:50, 2020 ж. тамыздың 19 (+06) Уақытым болғанда қарап көрейін. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:03, 2020 ж. тамыздың 21 (+06) ::Жылды түзеттім, тірі тұлғалар деген санат пайда болыпты. Қалғандарда бар ма екен, болса жасырын шығар? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:18, 2020 ж. тамыздың 21 (+06) :::Тірі тұлғалар санаты бола берсе қалай болады? Көптеген уикилерде бар екен. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:51, 2020 ж. тамыздың 21 (+06) ::::Тірі тұлғаларды жасырын санат қылдым. Тағы басқа да санаттар бар екен, оларды санаттап, интеруикиін қойып шықсаңың). Сосын Мықтыбек мырза ''Үлгі:Үлгі:Байрақ/Англия'' деп бар үлгіні жылжытып быт-шыты шығып кетті мен үлгіні қалпына келтірдім, бірақ аталған үлгі:үлгіге масқара мақала сілтеніп тұр, соларды түзете алмай жатырмын --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:28, 2020 ж. тамыздың 26 (+06) Неге жасырын? Басқа Уикилерде ашық санат болып тұр ғой, енуикиді қарашы. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:18, 2020 ж. тамыздың 27 (+06) * Жасырын болған дұрыс артық санат, қалған жаңадан пайда болған санаттарды да солай болсын --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 10:50, 2020 ж. тамыздың 28 (+06) == Үлгі:Country data England == Үлгі:Country data England үлгісін бұрынғы қалпын қайтарып беріңізші --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:02, 2020 ж. тамыздың 26 (+06) :[[Үлгі:Country data England]] қарап көрші, өзің жойып тастап, маған қарап отырсың [[File:Face-tongue.svg|23px]] --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 00:17, 2020 ж. тамыздың 31 (+06) ::Оны мен емес менің алдымда Мықтыбек мырза жойды, дәл сол кісі жойған нұсқасын қайтара алмай жатырмын. '''Үлгі:Үлгі:Байрақ/Англия''' не үшін қайтардыңыз, бар ғой ондай сосын үлгі:үлгі деген болмайды ғой --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:41, 2020 ж. тамыздың 31 (+06) == Транскрипция == [[Талқылау:Кек алушылар: Финал|Мұнда]] ойларыңызды жазып кетсеңіз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:45, 2020 ж. қыркүйектің 18 (+06) * Сосын тағы өтініш: уикипедияның интерфейсін қазақша аударып, жасыл сілтемелерді өзгертіп, жаңартып шықсаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:26, 2020 ж. қыркүйектің 18 (+06) :Өтірік уәде бергім келмейді, дәл қазірден бастап емес осы қыста деген уәдені де бергім келмей тұр. Өйткені уәде беріп алып орындалмай қалса екі сөйлеген сияқты болып қалады, бәрі уақыт уақытымен болады, біраз күту керек. Сосын қандай жасыл сілтемелерді айтасың? --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:18, 2020 ж. қыркүйектің 19 (+06) ::Енді уақыт тауып жатқанда түзетілер, жасыл сілтеме ''арнайы:санақ'' деген бөлімде, сосын оң жақ бұршатағы УПт деген нәрсе де қателеспесем (уикипедияға қатысты жобаларға кіргенде) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:14, 2020 ж. қыркүйектің 21 (+06) Жасыл сілтеме ол сондай жаман нәрсе емес, бағыттау беттерін басқа беттерден ажырату үшін ғана қосқам, қайтадан алып тастауға да болады. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:14, 2020 ж. қыркүйектің 22 (+06) :Жоқ, білемін ғой баяғыдан ондай нәрсені. Сізге айтқаным ''[[Арнайы:Санақ]]'' бетінде боттар тағы сол сияқты сөздер жасыл сілетеме болып тұр, Уикипедияның арнайы беттерінде ''лақап'' деген қорапшалар жасыл сілтеме болып тұр. Соларды түзетіп шықсаңыз, қанша дегенмен мақала емес тұрақты Уикипедияның беттері ғой --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:24, 2020 ж. қыркүйектің 25 (+06) ::{{@|Kasymov}} [[Арнайы:Санақ]] бетіндегі жасыл сілтемелерді көкке өзгертіп қойдым. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:45, 2020 ж. қыркүйектің 27 (+06) :::Ок --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 11:12, 2020 ж. қыркүйектің 29 (+06) == We sent you an e-mail == Hello {{PAGENAME}}, Really sorry for the inconvenience. This is a gentle note to request that you check your email. We sent you a message titled "The Community Insights survey is coming!". If you have questions, email surveys@wikimedia.org. You can [[:m:Special:Diff/20479077|see my explanation here]]. [[Қатысушы:MediaWiki message delivery|MediaWiki message delivery]] ([[Қатысушы талқылауы:MediaWiki message delivery|талқылауы]]) 00:52, 2020 ж. қыркүйектің 26 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Samuel_(WMF)/Community_Insights_survey/other-languages&oldid=20479295 тізімін пайдаланып User:Samuel (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Аудару == Аудару функциясын өшіру керек сияқты немесе өңдеу саны мыңнан асқандарға рұқстан беру керек. Әйтпесе әркім бар мақаланы өздеріңше ерленіп орысшаның шала қазақша нұсқасын жасап жүр, әрі кері шегіндерсең бетпақтырмай жоққа шығарады еңбегім менің деп. Соны сізден талап етемін --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:37, 2020 ж. желтоқсанның 19 (+06) Кейінірек қарап көрейін <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:54, 2020 ж. желтоқсанның 21 (+06) == "Лос Анджелес" == [[Лос Анжелес]] мақаласында қаланың аты дұрыс жазылмаған. "Лос Анджелес" деген болады [[Қатысушы:Ergeshow|Ergeshow]] ([[Қатысушы талқылауы:Ergeshow|талқылауы]]) 23:14, 2021 ж. қаңтардың 29 (+06) :Анжелес неге дұрыс емес? <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:27, 2021 ж. сәуірдің 29 (+06) == Интерфейс == Қалайсыз? Көрінбей кеттіңіз ғой. Арыстанбек мырза уикипедияның интерфейсін қазақша аударсаңыз) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 12:23, 2021 ж. сәуірдің 13 (+06) :Жақсы, өзің қалайсың? Уақытым болғанда аударармын. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:37, 2021 ж. сәуірдің 28 (+06) == [[phab:T266584]] == Hi. I see that a couple of your filters are due for updates in line with this ticket. [[Қатысушы:Billinghurst|Billinghurst]] ([[Қатысушы талқылауы:Billinghurst|талқылауы]]) 14:30, 2021 ж. мамырдың 10 (+06) == Алтай Уикипедия == Салеметсіз бе? Сіз Алтай уикипедиясы коса аласыз ба [[:Үлгі:Түркі тілдеріндегі Уикипедиялар статистикасы]] |- | [[УП:УТ|{{Үлгі:Уикипедия/Мақала саны бойынша орны|alt}}]] | [[Алтай Уикипедия|Алтай]] | [[:alt:|alt]] | [[2021]] | [[:alt:Special:Statistics|{{NUMBEROF|ARTICLES|alt|N}}]] | [[:alt:Special:Statistics|{{NUMBEROF|PAGES|alt|N}}]] | [[:alt:Special:Statistics|{{NUMBEROF|EDITS|alt|N}}]] | [[:alt:Special:Listadmins|{{NUMBEROF|ADMINS|alt|N}}]] | [[:alt:Special:Listusers|{{NUMBEROF|USERS|alt|N}}]] | [[:alt:Special:ActiveUsers|{{NUMBEROF|ACTIVEUSERS|alt|N}}]] | [[:alt:Special:Imagelist|{{NUMBEROF|FILES|alt|N}}]] | {{Тереңдік|alt}} Мен косыпалмаймын, кате шыгады. Сіз [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%AE%D0%BB%D0%B3%D1%96%3A%D0%A2%D2%AF%D1%80%D0%BA%D1%96_%D1%82%D1%96%D0%BB%D0%B4%D0%B5%D1%80%D1%96%D0%BD%D0%B4%D0%B5%D0%B3%D1%96_%D0%A3%D0%B8%D0%BA%D0%B8%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%8F%D0%BB%D0%B0%D1%80_%D1%81%D1%82%D0%B0%D1%82%D0%B8%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%BA%D0%B0%D1%81%D1%8B&type=revision&diff=2340610&oldid=2340562 бурын] костыныз --[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 22:50, 2021 ж. маусымның 4 (+06) :{{@|Sibom}} ол үшін мында қосқызу керек: [[:commons:Data:Wikipedia_statistics/data.tab]], кеш жауап бергенім үшін кешірім сұраймын --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:36, 2021 ж. маусымның 23 (+06) ::{{@|Sibom}} [[Арнайы:Diff/2896771|қостым]] --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:37, 2021 ж. шілденің 28 (+06) * Рақмет--[[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 14:17, 2021 ж. тамыздың 8 (+06) == Translation request == Hello. Can you translate and upload the article [[:ru:Флаг Азербайджанской Республики]] in Kazakh Wikipedia? It does not need to be long. Yours sincerely, [[Қатысушы:Multituberculata|Multituberculata]] ([[Қатысушы талқылауы:Multituberculata|талқылауы]]) 15:23, 2021 ж. тамыздың 4 (+06) :I am sorry, I can't. Because time and energy are not limitless things. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 20:58, 2021 ж. тамыздың 4 (+06) == Намыс→Ар-намыс == Қайырлы кеш, бір кісі '''Намыс → Ар-намыс''' деп атауын өзгертіпті, қаншалықты дұрыс деп ойласыз? Меніңше намыс қала берген дұрыс-ау, ол кісіге жазайын десем дұрыс қабылдамай дүрсе қоя береді. Оның алдында талай мақала атауын өз бетінше өзгерте берген-ді. Сіздің пікіріңізді күтемін --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:10, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06) :{{@|Kasymov}} шынымды айтсам екеуінің қандай айырмашылығы бар екенін білмеймін. Маған философия, ақындық, көп сөздіктен қарағанда техникалық терминдер түсінікті әрі жақын. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:36, 2021 ж. желтоқсанның 3 (+06) == Санат туралы == Қайырлы түн! Санат:1992 жылы құрылған банктер санатын қарай аласыз ба? Мен мүлдем түсінбей тұрмын. Санатты бастап едім, басталмаған сияқты болып тұр. [[Қатысушы:Тұран Нұрәліұлы|Тұран Нұрәліұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран Нұрәліұлы|талқылауы]]) 23:03, 2021 ж. желтоқсанның 6 (+06) :@[[Қатысушы:Тұран Нұрәліұлы|Тұран Нұрәліұлы]] Бос санат бастағансыз, бос санат бастаған дұрыс емес. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:30, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06) Рақмет, бұл мәселені шештім. Ренжімесеңіз, тағы бір сұрағым бар. "Санат:Уикипедия:Тексерілмеген мақалалар" осы беттегі өңдемемді неге қайтардыңыз? "Автоматты" емес па? "Аутоматты" деген қандай сөз? Түсіндіріп кетсеңіз, жақсы болар еді. [[Қатысушы:Тұран Нұрәліұлы|Тұран Нұрәліұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Тұран Нұрәліұлы|талқылауы]]) 20:45, 2021 ж. желтоқсанның 7 (+06) == Ерден Карсыбеков == Арыстанбек мырза осы кісі {{@|Ерден Карсыбеков}} аузына келгенін айтып, мені балағаттап, жасаған өңдемелерімді итше аңдып, соған күнде талқылау бетіме дөрекі түрде жаза береді. Ол адамға жарайды, доғарайық кейбір жерлерім қате кетіпті, түсінікті деп жазсам болмады. Менде ол кісінің қатесін көрсетсем, мойындамайды және өзіңе кінә тағады, сұрақтарға жауап бермеудің шебері. Өтініш менің талқылау бетіме осы адамға '''жазуға мәңгілікке шектеу қойып беріңізші немесе 3 айға бұғатталсын'''. Басқа қатысушылардан ұят болды енді ит пен мысық ұқсап --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:44, 2021 ж. желтоқсанның 23 (+06) : Қайрлы күн! Менің ойымша, Айдын Касымов админдікке мүлдем жарамайды. Ол басқа қатысушыларды итше аңдып, балағаттап жүреді. Өтірікті жиі айтады, қойған сұрақтарға жауап бермейді, санаттарды бүлдіріп жүреді, мақала өзі де жазбайды, басқаларға да жазуға бөгет жасап тұрады. Оның админ құқығын алып тастауын сұраймын. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 11:30, 2021 ж. желтоқсанның 23 (+06) ::Дауды тоқтатудың ең оңай жолы жауап бермеу, үндемеу. Қатысушыны бұғаттау кіші қауымдастықтар үшін мәселені шешудің тиімді жолы емес. Ал админнің талқылау беті баршаға ашық болғаны дұрыс. Мен дауласқым келмейтін, маңыздылығы жоқ дауларға жауап бермеймін, жауап бермей шыдай аламын, дауласқым келіп тұрған тақырыптарда жауап беремін, жауап бергенде даудың өрши түсетінін білемін алдын ала дайын боламын. Ал дайын емес адам жауап бермеу керек. Дауды шешудің тағы бір жолы араағайындық, бірақ бұл жағдайда тепе теңдік бейтараптылық сақталмай бір жаққа бүйір бұрылып кететін жағдай болады. Сіздердің дауларыңыз жан алып жан беретіндей сондай бір маңызды емес, мылалға мақалада орысша Уикипедияға сілтеу керек пе керек емес пе? админ бе <s>әкімші</s> ме, үш әліпбиге ауыстыратын түрлендіргіш керек пе керек емес пе, туған күн бе <s>туылған күн</s> бе? --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:46, 2021 ж. желтоқсанның 23 (+06) == How we will see unregistered users == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> <section begin=content/> Hi! You get this message because you are an admin on a Wikimedia wiki. When someone edits a Wikimedia wiki without being logged in today, we show their IP address. As you may already know, we will not be able to do this in the future. This is a decision by the Wikimedia Foundation Legal department, because norms and regulations for privacy online have changed. Instead of the IP we will show a masked identity. You as an admin '''will still be able to access the IP'''. There will also be a new user right for those who need to see the full IPs of unregistered users to fight vandalism, harassment and spam without being admins. Patrollers will also see part of the IP even without this user right. We are also working on [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation/Improving tools|better tools]] to help. If you have not seen it before, you can [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|read more on Meta]]. If you want to make sure you don’t miss technical changes on the Wikimedia wikis, you can [[m:Global message delivery/Targets/Tech ambassadors|subscribe]] to [[m:Tech/News|the weekly technical newsletter]]. We have [[m:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation#IP Masking Implementation Approaches (FAQ)|two suggested ways]] this identity could work. '''We would appreciate your feedback''' on which way you think would work best for you and your wiki, now and in the future. You can [[m:Talk:IP Editing: Privacy Enhancement and Abuse Mitigation|let us know on the talk page]]. You can write in your language. The suggestions were posted in October and we will decide after 17 January. Thank you. /[[m:User:Johan (WMF)|Johan (WMF)]]<section end=content/> </div> 00:17, 2022 ж. қаңтардың 5 (+06) <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=User:Johan_(WMF)/Target_lists/Admins2022(5)&oldid=22532651 тізімін пайдаланып User:Johan (WMF)@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Жақсы мақалаға дауыс беру == Кеш жарық! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:24, 2022 ж. қаңтардың 16 (+06) == [[:Санат:Жедел жоюға ұсынылғандар]] == Қайырлы күн! Сізді мына бетті қарап шығып, тазартуға шақырамын. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 09:15, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06) :@[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] біразын жойдым, бірден бәрін жою міндет емес <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:56, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06) ::Мұндағы [[Гигроскопиялық]] деген бет бар, одан гөрі [[Гигроскоптық су тартқыштық]] нақтырақ болып көрінеді. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 19:47, 2022 ж. қаңтардың 27 (+06) == Шрифт == Арыстанбек мырза, қазуикидің шрифті өзгерген ба? Бұрынғысы дұрыс па еді мүмкін. Және екінші сұрақ бізде қазақ әліпбиі санатқа кірсең дұрыс көрсетпейді, яғни '''аәб''' реттілігінде қазақ әріптері соңында тұрады. Соны түзетуге болама? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:39, 2022 ж. ақпанның 13 (+06) :Біріншісін бойынша енді қалай болып тұр? Екіншісі бойынша нақты санатты көрсетсең жақсы болар еді. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:09, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) ::Майда жазу болып кетті ғой, бұрынғысы дұрыс па еді. Екінші сұрақ бойынша: кез келген санаттарға кірсеңіз ''әғү'' қазақша әліпбилер соңында тұрады --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:13, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) :::Телеграмнан скриншот жібере аласың ба? айырмашылығын көрейін. Сосын кез келген санат көбі қазақ тілінде емес пе? --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:15, 2022 ж. ақпанның 14 (+06) == Үлгідегі қате == Қайырлы түн! [[Үлгі:Commons-inline|Мына бет]] қорғалған екен. Ондағы ''файлар'' сөзін ''файлдар'' сөзімен ауыстырсаңыз?.. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:27, 2022 ж. ақпанның 17 (+06) :Қайырлы түн! {{@|Ерден Карсыбеков}} [[Арнайы:Diff/2986823|орындалды]] --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:32, 2022 ж. ақпанның 17 (+06) ::{{like|username=Ерден Карсыбеков}} == Жылжыту == Арыстанбек мырза, Алфи мырзаны админге ұсыныпсыз, бірақ мен қарсымын (ренжімесі'''н''' ол кісі). Себебі: интерфейс, үлгілерді жақсы түсінбейді, орынсыз '''талқыға салмай''' мақала атауларын жылжыта береді. Соның кесірінен шынжырлы беттер қаптап кетті (бақылап түзетіп жүрмін). Соңғы жылжытуларын назар аударсаңыз (басқа тілдерде жекеше түрде тұр). Жалпы мақала атын, ортақ талқыға салып, дереккөздерге сілтей отырып жасаған дұрыс, міндетті тіпті --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:42, 2022 ж. ақпанның 18 (+06) :Ол кісі қарсы, ниет жоқ. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:57, 2022 ж. ақпанның 18 (+06) ::Ок, түсінікті. Бірақ соңғы айтылған сөйлемге назар аудару керек. Нақты ережелерге бағыну керек, әйтпесе әркім өз жасаған жолмен жүріп міндетсіне бастайды. ПС: топқа скриншотпен жіберудің қажеті шамалы еді, керек болса сол жаққа жазар едім) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:19, 2022 ж. ақпанның 20 (+06) :сіз '''''Н''''' мен '''''Ң''''' әріптерінде әдейі шатасасыз ба әлде қалай? [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 17:59, 2022 ж. ақпанның 18 (+06) ::{{@|Madi Dos}} мен уикипедияда әдейі жүрмін. Түзетілді --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 14:19, 2022 ж. ақпанның 20 (+06) == Интерфейс == Арыстанбек мырза, интерфейсті аударсаңыз дұрыс болар еді). Көп сөйлемдер ағылшынша, тіпті ''өңдемеңіз сақталды'' деген хабарламада ағылшынша көрсетіп тұр менде --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:56, 2022 ж. сәуірдің 2 (+06) :Бұл ерікті жоба, аударманы да ерікті түрде аударады. Интерфейсті аударғаным үшін маған ешкім ақша төлемейді. Қазір менің аударуға уақытым жоқ. Кейін уақыт болғанда аударатын шығармын. Ал мені еріксіз түрде дәл қазір мәжбүрлеген дұрыс емес деп санаймын. Түсіністік танытар деп үміттенемін. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 22:50, 2022 ж. сәуірдің 2 (+06) ::Уақыт тапқанда аударарсыз деген үміттемін. Бұл жерде ешкімге ақы төленбейтіні туралы білемін, менің жуықтағы өзгерістер мен ағылшын үлгілерді қазақша үлгілермен алмастырудан қолым босамай жатыр. Сіздің тәжірибеңіз болғандықтан, сізден сұрап едім. Жарайды, рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:04, 2022 ж. сәуірдің 3 (+06) == Рулар == Q-anatomiyaqazaqskoymentalnosti деген қатысушы телеграм тобында немесе хат жазуға бола ма? Жалпы сотқа беруге болады осы [[https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B_%D1%82%D0%B0%D0%BB%D2%9B%D1%8B%D0%BB%D0%B0%D1%83%D1%8B:Kasymov&diff=3021811&oldid=3021701|үшін]]. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:54, 2022 ж. сәуірдің 10 (+06) :Ондайларға назар аудармау керек. Уақытты босқа құртпай жәй ғана бұғаттай салу керек. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:06, 2022 ж. сәуірдің 10 (+06) ::Жақсы, рахмет) Жалпы белсенділік төмендеп кетті, Нұрлан мырза кетіп қалған жоқ па? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:12, 2022 ж. сәуірдің 10 (+06) ::: Ол кісіні білмеймін. Масс медиаға қол жеткізсек белсенділікті қалпына келтіруге болады. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:12, 2022 ж. сәуірдің 10 (+06) == Разрешение на публикацию статьи == Добрый день, [[Қатысушы:Arystanbek|Arystanbek]]! Извините, что пишу на русском, я из России. Хочу создать статью про один из районов Дагестана. Дайте, пожалуйста, разрешение на публикацию. С правилами знаком, уже 10 лет как редактирую в Википедии. С уважением, --[[Қатысушы:Buntarion|Buntarion]] ([[Қатысушы талқылауы:Buntarion|талқылауы]]) 04:27, 2022 ж. сәуірдің 12 (+06) == Ноғай тіліне көмектес == Сәлеметсіз бе, мен ноғайларға латын әліпбиін қолдану үшін translatewiki'де талқылау бастадым. Өкінішке орай, бұл екіталай, өйткені мен оны сұрайтын жалғыз Пайдаланушымын. Мен сіздердің қолдауларыңызды қалаймын, сіз оны қолдай аласыз, мысалы, пікір қалдыру арқылы. https://translatewiki.net/wiki/Support [[Қатысушы:TayfunEt.|TayfunEt.]] ([[Қатысушы талқылауы:TayfunEt.|талқылауы]]) 17:04, 2022 ж. мамырдың 7 (+06) == Болмашы нәрсе == Бастысы менің мазамды алмаса болды, мен ол кісіге бірнәрсе жазып, басын қатырып жатқан жоқпын. Алфи мырза ешқайда жоғалған жоқ) Мақаласын жазып жүр. Жақсы сылтау табылыпты ғой: неде болса уикипедиядан кетуге мен кінәлі-мыс. Негізі Алфи мырзаның мақаласына мазмұнын түзетіп немесе толықтырып жағаласқан емеспін, тек үлгілер мен санаттарды түзетіп, сол туралы жаза кеткенмін. Ол кісі сен жүрген ақымақ бала, мен философ деп ағамыз жақтырмай, дөрекі, кемсітіп жауап қатқан еді. Осы және Ерден мырзаның мазасын алмай өз жолымен жүрсем де, қайта-қайта соқтығыса береді. Сондықтан сіз немес Нұрлан мырза екеулеріңіз толық ережені жазып шықсаңыздар) Әрине қиын, бірақ осындай жағдай болмас үшін. Мен де жалғыз болып шамам келгенше соңғы өзгерістерге тексеріс жасап, үлгілерді толықтырып/жаңартып/жаңасын жасап уақыт бөліп жүрмін. Рахмет --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:17, 2022 ж. мамырдың 10 (+06) :Алфы мырза бұрыңғыдай белсенді емес, ереже басқа уики бөлімдерде бар ғой, оны аударуға да уақыт керек. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:29, 2022 ж. мамырдың 11 (+06) == Қорытынды шығару == Қайырлы күн! [[Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] бетіне қорытынды шығарып кетсеңіз? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 14:26, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) :Қортынды шығаруға әлі ерте, біраз қолдаушы дауыстар керек, әрі ескертпелер ескерілуі керек <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:57, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) :: [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қара құрдым|Мына сіз ұсынған бетте]] қорытынды бір айдың ішінде шығарылды, дауыстар саны да сол. Мүмкін сіз қорытындыны шығаруға қорқақтап жүрген шығарсыз? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:53, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) :::@[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] қалыс дауыс көп, ол шындығында жартылай қарсы немесе жартылай қолдау дауыс болуы мүмкін. Мен дауысымды сіздің көңіліңізді қимай қарсы дауысқа өзгерткен жоқпын. Сондықтан әлі біраз қолдау дауыс керек. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:19, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) ::::Қалыс дауыстар ешқашанда еш санақта ескерілмейтін еді ғой. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:55, 2022 ж. мамырдың 17 (+06) :::::Олардың дауысы емес айтқан ескертпелері ескеріледі <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 10:46, 2022 ж. мамырдың 18 (+06) == Уикидәйек бөлімі бойынша ұсынысым бар == Құрметті админ мырза, Уикидәйек бөлімінде бар жоғы 20 шақты қазақтың мақал-мәтелі енгізілген екен. Ал біз, оқушылармен бірге қазақтың 16мыңға жуық мақал-мәтелін енгізгіміз келеді. Бізге осындай мүмкіндік бере аласыздар ма? Ол үшін кімге жүгіне аламын? --[[Қатысушы:Aseltengebaeva21nis|Aseltengebaeva21nis]] ([[Қатысушы талқылауы:Aseltengebaeva21nis|талқылауы]]) 16:16, 2022 ж. мамырдың 18 (+06) :@[[Қатысушы:Aseltengebaeva21nis|Aseltengebaeva21nis]] [[:m:Proposals for closing projects/Closure of Kazakh Wikiquote|бұл жоба белсенді болмағандықтан жабылған]]. Мүмкіндіктеріңізді қазақша Уикипедия дамуына жұмсағандарыңыз дұрыс болар. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:08, 2022 ж. мамырдың 18 (+06) * Құрметті Әсел, қазір бұл жоба инкубаторлық қалыпқа көшті. Яғни жаңа материалдарды енгізу үшін сізге [https://incubator.wikimedia.org/wiki/Wq/kk/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82 мына бетке] өтуіңізге болады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 18:58, 2022 ж. мамырдың 19 (+06) == Madi Dos == Madi Dos қатысушыны неге бұғаттадыңыз, сәлде болсын біраз нәрсені үйреніп, түсініп келе жатқан қатысушы еді. --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:50, 2022 ж. мамырдың 23 (+06) :Ол үнемі орысша ерегесіп қосып сөйлейді, айтса түсінбейді. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 09:49, 2022 ж. мамырдың 24 (+06) ::Егер сол үшін болса, бұғаттан босатамын. Вандалдар ұқсап мән-мағынасыз сөйлемдер енгізіп немесе біреудің қайта-қайта мазасын алып жатқан жоқ --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:32, 2022 ж. мамырдың 26 (+06) ::Сен ауысып , ауышып қалғансың ау деймін, Арыстанбек. ::Немене мені телеграм топтан өшіріп жойып тастадың? ::Бір адекватты админ ба десем , өздеріңнің эгоистік тәжіңді қайрайтын орынға айналдырып алыпсың ғой Арыстанбек мырза. Бопты, айтарға сөзім жоқ. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 15:51, 2022 ж. мамырдың 27 (+06) ::маған десеңдер өшіре салыңдаршы мәңгілікке, бопты. ::Өмір сүруіңе бөгет жасап жүр екенмін ғой бопты сөйте ғой айналайын Арыстанбек ::)))))) ::Орысша айтқанда фигней страдаешь))) Басқа сөз жоқ солай жеткізуге))) [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 15:56, 2022 ж. мамырдың 27 (+06) :[[Қатысушы:Madi Dos|@Madi Dos]] қазақша дұрыстап жаз десе ерегесіп әдейі қате жазасың ғой, енді қайталанса тағы бұғаттаймын, сен қазақ тілінің жауысың <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:58, 2022 ж. мамырдың 27 (+06) ::бұғаттасаң бұғаттай бер, сен аурусың негізі. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 16:03, 2022 ж. мамырдың 27 (+06) :[[Қатысушы:Madi Dos|@Madi Dos]] сен де аурусың, ерегескенді жақсы көресің <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:06, 2022 ж. мамырдың 27 (+06) ::Дәріңді ішіп жүрші.)))) [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 21:16, 2022 ж. мамырдың 27 (+06) == Жетісу облысы == Арыстанбек мырза, Жетісу облысы (Қазақстан) мақаласының атын [[Жетісу облысы]]на өзгерту үшін [[Жетісу облысы (Ресей империясы)]]-на сілтейтін аттас бетті өшіру керек болып тұр. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 03:49, 2022 ж. маусымның 12 (+06) :@[[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] дұрыс жасадым ба көріп шығыңыз. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 08:35, 2022 ж. маусымның 12 (+06) Иә, көп рахмет. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 14:51, 2022 ж. маусымның 12 (+06) Енді Тарбағатай ауданына сілтеуші [[Ақсуат ауданы]] бетін жою керек болып тұр. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 15:55, 2022 ж. маусымның 15 (+06) :Екеуі екі бөлек аудан ба? --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 15:59, 2022 ж. маусымның 15 (+06) Иә, бөлек аудандар. Ақсуат ауданының бөлек мақаласы болса да, Ақсуат ауданын Тарбағатай ауданына сілтеп қойған. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 20:06, 2022 ж. маусымның 15 (+06) Сосын [[:Санат:Абай ауданы (Шығыс Қазақстан облысы) елді мекендері]] бетін де кетіру керек [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 22:14, 2022 ж. маусымның 15 (+06) Осы бетті [[:Санат:Қапшағай қалалық әкімдігі ауылдық округтері]]. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 01:06, 2022 ж. маусымның 17 (+06) Санат:Қапшағай қалалық әкімдігі ауылдық округтері [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 01:07, 2022 ж. маусымның 17 (+06) :@[[Қатысушы:Білгіш Шежіреші]] ойыңызды толық ашып жазсаңыз, қазіргісі дым түсініксіз. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 11:17, 2022 ж. маусымның 18 (+06) == Айдын Касымов мақалаларды жойып жүр == Осы аталған қатысушы [[А.Байтұрсынов жазуы және емле ережелерінің тарихы]] деген мақаланы жойды, [[Қайта жаңғырту]] деген мақаланы жоюға ниеттенді, Брэнсон және Непомнящий туралы мақалаларды жедел жоюға ұсынды. Олай істеме десе, құлақ аспайды. Бұл нағыз вандал ғой. Оған не істеуге болады екен? --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 23:50, 2022 ж. маусымның 13 (+06) == Таңдаулы/жақсы мақалалар == Қайырлы кеш Арыстанбек мырза! Мен таңдаулы және жақсы мақалалар жобасын реттеп, жаңартып, тізімдерге толтырып жатқанмын. Таңдаулы мақала түсінікті ол, жақсы мақаланы түгендеп жатқанда, қызық нәрсе болды: (жақсы мақала үлгісіне сілтенген мақалалар бойынша тексеріп жатқанмын) ''Mband'' деген мақалаға өздігінше ''жақсы мақала үлгісін'' қойып қойыпты пысықтар) Алып тастадым, сәл болмағанда тізімге енгізе жаздадым. '''Енді өтініш сізден 18 жақсы мақалалардың дауыс берген тізімдерін қайдан табуға болады?''' ПС жалпы қазуикиге таңдаулы/жақсы мақалаларды көбісін жаңарту керек, кейбіреулері лайықты да емес, ескірген. Әрине сын айта салу оңай, бірақ әзірбайжан, түрік уикилерден біздікі әлдеқалай нашарлау болып тұр. Мақала жазып жарысқанша, сапаға көңіл бөлсе мықты болар еді. Неге сондай ақшалай/сыйлық ретінде жарыс ұйымдастырмайды екен. Сонда 1000 шақты сапасыз мақаланы тексерістен өткізбес едік [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:17, 2022 ж. шілденің 7 (+06) :Қайырлы күн! Оны [[Уикипедия:Таңдаулы_мақалаға_үміткерлер/Мұрағат]] бетіндегідей жазып шықса болады немесе <tt>Уикипедия:Жақсы мақалаға үміткерлер/</tt> деп іздеу жолағына жазса шығады. Тікелей сілтемесі: https://kk.wikipedia.org/w/index.php?search=Уикипедия%3AЖақсы+мақалаға+үміткерлер%2F&title=Арнайы%3AІздеу&go=Өту&ns0=1. Екінші сұрақ бойынша жарыс ұйымдастыратын адам жоқ қой. --<em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:09, 2022 ж. шілденің 7 (+06) == Check your email == Hello! Please check your email. Thanks, [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 19:47, 2022 ж. шілденің 11 (+06) == Кенттік және қалалық әкімдік үлгілерін құру == Саламатсыз ба, Арыстанбек мырза! Айтайын дегенім, [[Үлгі:Қазақстан ауылдық округі|ауылдық округтің үлгісі]] бар да, кенттік әкімдік пен қалалық әкімдіктің үлгілері жоқ екен, сәйкесінше кенттік/қалалық әкімдіктердің мақалаларында үлгі кірістірілмеген. Соларды құрсам бола ма (ауылдық округ үлгісінің негізінде)? Әлде тек ондайды әкімшілер құра ма? [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 00:22, 2022 ж. шілденің 15 (+06) :{{@|Білгіш Шежіреші}} мен жауап бере салайын, кенттік, қалалық әкімдіктер аса көп емес, сондықтан ауылдық округ үлгісін пайдалана берген дұрыс шығар. Үлгі атауының басқа қандай айырмашылығы бар, дубликат үлгі болуы мүмкін --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:37, 2022 ж. шілденің 16 (+06) ::Жарайды, рахмет. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 22:22, 2022 ж. шілденің 16 (+06) @[[Қатысушы:Kasymov|Kasymov]], [[Әл-Фараби ауданы]] мақаласына "Қазақстан ауданы" үлгісін қойып едім, оны алып тастапсыз. Сонда оны ауылдық ауданға қоюға болады да, қалалық ауданға қоюға болмай ма? Мүмкін "Қалалық аудан" деген басқа үлгі құру керек шығар? [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 04:27, 2022 ж. шілденің 19 (+06) :{{@|Білгіш Шежіреші}} мүмкін солай, аудан деген үлгі жасау керек шығар (орыс уикиден қарап) --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:57, 2022 ж. шілденің 22 (+06) ::Онда орысша уикиге қарап, сол үлгіні жасап көрейін. [[Қатысушы:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) 00:50, 2022 ж. шілденің 24 (+06) == Again, check your email == Hello. Please check your email. Thanks, – [[User:Mehman97|<span style="color:#ff0500">'''''Mehman'''''</span>]] [[User Talk:Mehman97|<span style="color:#0500ff">'''''97'''''</span>]] 23:38, 2022 ж. шілденің 30 (+06) gurh82pwhd3osdrppr69773iegohwyh 0 517132 3055814 2918807 2022-07-30T18:50:42Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Приозерное |сурет = |әкімшілік күйі = |lat_deg = 52 |lat_min =24 |lat_sec = 06 |lon_deg = 75|lon_min =54|lon_sec = 46 |CoordScale = 25000 |ел картасының өлшемi = 300 |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |құрылған уақыты = |облысы = Павлодар облысы |кестедегі облыс = Павлодар облысы |ауданы =Павлодар ауданы |тұрғыны ={{құлдырау}} 0 |санақ жылы = 2009 |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |телефон коды = |пошта индекстері = 140503 |автомобиль коды = S (1991 жылғы стандарт), 14 (2012 жылғы стандарт) }} {{мағына|Приозерное}} '''Приозрное''' — [[Павлодар облысы]] [[Павлодар ауданы]]нда болған ауыл. 2003 жылға дейін [[Ақсу қалалық әкімдігі]]не қарасты [[Жолқұдық ауылдық округі]]нің құрамында болып,таратылған. == Халқы == [[1989 жыл]]ы ауылдағы тұрғын саны 919 адамды құраса, [[1999 жыл]]ға сәйкес, ауылда 157 адам (72 ер адам и 85 әйел адамдар) тұрған. Қазіргі уақытта ауылда ешкім тұрмайды<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Ақсу қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Павлодар облысының таратылған елді мекендері]] p1lqir82vy0vmn4a7p0e2ovgu4kkf51 10 517688 3055968 3038799 2022-07-31T11:38:30Z Мұхамеджан Амангелді 25240 wikitext text/x-wiki <div style="width:100%; overflow: auto; border: 1px solid silver;"> {| cellpadding="2" |- align="center" style="background:#CCCCFF;" | style="width: 1060px;" | {{Tnavbar-view|Ұлыбритания монархтары|style=float:left;text-align:left;width:3.8em}} <span style="font-size:110%">'''[[Ұлыбритания]] [[Британ монархтарының тізімі|монархтары]]'''</span></th></tr> |-align="center" style="background:#CCCCFF;" | style="width: 1060px;" | {{Ту|Ұлыбритания|1707}} '''[[Ұлыбритания Патшалығы]] ([[1707 жыл|1707]]—[[1800 жыл|1800]])''' |- |<div align="center"> {{nobr|[[Анна (Ұлыбритания патшайымы)|Анна]] <small>([[1707 жыл|1707]]—[[1714 жыл|1714]])</small> •}} {{nobr|[[I Георг (Ұлыбритания патшасы)|I Георг]] <small>([[1714 жыл|1714]]—[[1727 жыл|1727]])</small> •}} {{nobr|[[II Георг (Ұлыбритания патшасы)|II Георг]] <small>([[1727 жыл|1727]]—[[1760 жыл|1760]])</small> •}} {{nobr|[[III Георг (Ұлыбритания патшасы)|III Георг]] <small>([[1760 жыл|1760]]—[[1820 жыл|1820]])</small>}} </div> |-align="center" style="background:#CCCCFF;" | style="width: 1060px;" | {{Ту|Ұлыбритания}} '''[[Ұлыбритания және Ирландия біріккен патшалығы]] ([[1801 жыл|1801]]—[[1927 жыл|1927]])''' |- |<div align="center"> {{nobr|[[III Георг (Ұлыбритания патшасы)|III Георг]] <small>([[1760 жыл|1760]]—[[1820 жыл|1820]])</small> •}} {{nobr|[[IV Георг]] <small>([[1820 жыл|1820]]—[[1830 жыл|1830]])</small> •}} {{nobr|[[IV Вильгельм (Ұлыбритания патшасы)|IV Вильгельм]] <small>([[1830 жыл|1830]]—[[1837 жыл|1837]])</small> •}} {{nobr|[[Виктория (Ұлыбритания патшайымы)|Виктория]] <small>([[1837 жыл|1837]]—[[1901 жыл|1901]])</small> •}} {{nobr|[[VII Эдуард]] <small>([[1901 жыл|1901]]—[[1910 жыл|1910]])</small> •}} {{nobr|[[V Георг]] <small>([[1910 жыл|1910]]—[[1936 жыл|1936]])</small>}} </div> |-align="center" style="background:#CCCCFF;" | style="width: 1060px;" | {{Ту|Ұлыбритания}} '''[[Ұлыбритания|Ұлыбритания және Солтүстік Ирландия Біріккен Патшалығы]] ([[1927 жыл|1927]] бастап)''' |- |<div align="center"> {{nobr|[[V Георг]] <small>([[1910 жыл|1910]]—[[1936 жыл|1936]])</small> •}} {{nobr|[[VIII Эдуард]] <small>([[1936 жыл|1936]])</small> •}} {{nobr|[[VI Георг]] <small>([[1936 жыл|1936]]—[[1952 жыл|1952]])</small> •}} {{nobr|[[II Елизавета]] <small>([[1952 жыл|1952]] бастап)</small>}} </div> |}</div><noinclude>[[Санат:Ұлыбритания монархтары]] [[Санат:Навигациялық үлгілер:Ұлыбритания тарихы]] [[Санат:Навигациялық үлгілер:Ұлыбритания саясаты]] </noinclude><includeonly>[[Санат:Ұлыбритания монархтары]]</includeonly> dypi3f5czni0pzngppc33tog6by33vc 0 523692 3055773 2965791 2022-07-30T15:14:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{АҚШ штаты |атауы = Орегон |шынайыатауы = Oregon |ту = Flag of Oregon.svg |белгісі = Seal of Oregon.svg |карта = Map of USA OR.svg |лақапаты = «Таулыштат»<br />({{lang-en|Mountain State}}) |ұраны = «Тауларәрқашаназат»</br>({{lang-la|Montani Semper liberi}}) |астанасы=[[Сейлем (Орегон)|Сейлем]] |іріқаласы = [[Портленд (Орегон)|Портленд]] |тұрғыны = 3 899 353 |санақжылы = 2012 |тығыздығы = 15 |тұрғыныОрны = 27 |ауданы = 255 026 |супайызы= 2,4 |ауданыОрны = |ендік1 = 42°00' |ендік2 = 46°15' |бойлық1 = 116°45' |бойлық2 = 124°30' |штатреті = 33 |штатстасусы = [[14 ақпан]] [[1859]] |губернаторы = Джон Альберт |уақытбелдеуі = |сайты = [http://www.oregon.gov www.oregon.gov] }} '''Орегон''' ({{lang-en|Oregon}} {{IPA|/ˈɔrɪɡən/}}) — [[АҚШ]]-тың солтүстік-батыс бөлігінде орналасқан [[тау]]лы [[штат]]. ==Тарихы== Ежелде бұл аймайқты үнділер мекен еткен. [[1778]] жылы [[Джеймс Кук]] алғашқылардың бірі болып Орегонның жағалауын зерттеп шықты. ==Галерея== <gallery caption="widths="150px"> Trilliumlake.jpg Crater lake oregon.jpg OregonCoastEcola Edit.jpg Portland panorama3.jpg Oregon population map 2000.png Public-Lands-Western-US.png|<ref>[http://www.wildlandfire.com/docs/2007/western-states-data-public-land.htm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110727120656/http://www.wildlandfire.com/docs/2007/western-states-data-public-land.htm |date=2011-07-27 }}</ref>. Map of Oregon NA.png|<ref>[http://nationalatlas.gov/printable/images/pdf/reference/pagegen_or.pdf Map of Oregon.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140413005618/http://www.nationalatlas.gov/printable/images/pdf/reference/pagegen_or.pdf |date=2014-04-13 }}</ref>. </gallery> == Дереккөздер == <references/> {{АҚШ әкімшілік бөлінуі}} [[Санат:АҚШ штаттары]] sgufep6uqupf1k691okngk65a9j6wb0 0 527985 3055832 3055624 2022-07-30T20:03:51Z СеніңШешең 121905 wikitext text/x-wiki {{Біріктірілсін|Тіршілік}} [[Сурет:Eukaryota diversity 1.JPG|нобай|[[Эукариоттар]] алуантүрлілігі: [[қасқыр]], Amanita caesarea, Entodinium, Sequoiadendron giganteum, гүлдеген [[балдыр]]лар, Chrysotoxum verralli, Xanthoparmelia қынасы, Dictyostelium және бағана [[маржан]].]] '''Тіршілік''' дегеніміз биологиялық процестерді жүргізе алатын ''тірі'' материяны ''тірі емес'' материядан бөлетін қасиеттер жиынтығы және сол процестің өзі. Тіршіліктің құрылым, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею және стимулдарға жауап беру сияқты ерекше белгілері бар.<ref name="campbell">{{Cite book|chapter=1|title=Campbell Biology|басылым=12|беттері=3|isbn=9780135988046}}</ref><ref>{{cite web|year=2006|url=http://www.calacademy.org/exhibits/xtremelife/what_is_life.php|title=Definition of Life|publisher=California Academy of Sciences|accessdate=2007-01-07|archiveurl=http://www.webcitation.org/6179x0IZX|archivedate=2011-08-22}}</ref>{{Өту|#Тіршілік қасиеттері}} Тіршілік көптеген пішінде кездеседі, мысалы [[Бактериялар|бактериялар]], [[Жануарлар|жануарлар]], [[Өсімдіктер|өсімдіктер]], т.с.с. Тіршілікті зерттейтін ғылым [[Биология|биология]] деп аталады. Жердегі тіршіліктің негізгі бірлігі ― [[жасуша]], [[Тұқым қуалаушылық|тұқым қуалаушылық]] бірлігі ― [[ген]]. Жасушаның екі түрі бар: [[Прокариоттар|прокариоттық]] және [[Эукариоттар|эукариоттық]], екеуі де [[Жасуша мембранасы|мембранамен]] қоршалған, ішінде [[ақуыз|ақуыздар]] мен [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылдары]] сияқты биомолекулалар бар [[цитоплазма]]дан тұрады. Жасушалар [[Жасушаның бөлінуі|жасуша бөлінуі]] процесі арқылы көбейеді. Бұл процесте ата-аналық жасуша бөлініп, өз генетикалық материалын пайда болған туынды жасушаларға береді. == Тіршілік қасиеттері == [[Сурет:Sunflower macro wide.jpg|нобай|[[Күнбағыс]] [[гүлшоғыр]]ындағы күрделі ұйымдасу.]] Тіршілікті ерекшелейтін бірнеше қасиеті бар. Солардың ішіне кіретіні: организация, гомеостаз, метаболизм, бейімделу, өсу, көбею, стимулдарға жауап беру, т.б.<ref name="campbell"/><ref name="шілдебаев">{{cite book|chapter=1|бөлім=1|title=Биологияға кіріспе|жыл=2016|авторы=Ж. Шілдебаев, А. Ермекбаева|орны=Астана|баспасы="Фолиант" баспасы|беттері=9―12|isbn=978-601-302-383-0}}</ref><ref name="көшкімбаева-өмір">{{cite book|title=Қазіргі жаратылыстану концепциялары (биология)|chapter=2.2|жыл=2018|авторы=К. Кошкимбаева, Г.А. Тусупбекова, А. Ыдырыс, Г.К. Атанбаева және т.б.|орны=Алматы|баспасы="Қазақ университеті" баспасы|беттері=28―29|isbn=978-601-04-3135-5}}</ref> === Ұйымдасу === Барлық ағзаның барлық элементі бір-бірімен байланысып, тіршілікті сақтай алатын құрылымды құрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> Ұйымдасудың мысалы ретінде [[Орган (анатомия)|орган]]дарды келтіруге болады. Бір қызмет атқаруға бейімделген [[жасуша]]лар және жасушалардан құралған [[ұлпа]]лар бір жерде шоғырланып, орган құрады. Басқа мысал ― [[гүл]]дің құрылысы. Гүл белгілі бір жолмен құрылғандықтан, [[Жәндіктер|жәндік]]тер оған назарын аударып, түбіндегі шірнені алуға тырысады. Гүлдің ішіне кірген соң, жәндікке [[тозаң]] жұғады да, жәндікпен бірге басқа гүлдерге таралады.<ref>{{Cite book|авторы=Мұхитдинов Н.М. және т.б.|жыл=2001|title=Өсімдіктер морфологиясы және анатомиясы|басылым=2|орны=Алматы|баспасы=“Қазақ университеті” баспасы|беттері=244|isbn=9965-489-59-9}}</ref> Бұл [[тозаңдану]]ды жеңілдетуге арналған құрылыс бейімделуі. === Гомеостаз === [[Гомеостаз]] деген [[ағза]]ның тіршілік ететін сыртқы ортасының өзгеруіне қатысты тұрақты қалыпта ұстау немесе реттеу үрдісі, өзін-өзі реттеу механизмі арқылы негізгі физиологиялық қызметтерінің тұрақтылығы ― өзін-өзі реттеушілік. Гомеостаз арқылы тірі ағзалар ішіндегі процестері мен құрылымының ерекшелігін сақтап тұрады.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Метаболизм === Кез келген тіршілік иесі [[Термодинамика|термодинамика]]лық тұрғыдан энергетикалық ашық (ортамен энергия алмасатын) жүйе болғандықтан, ол өзінің гомеостазын сақтау үшін бір жерден энергия алып, оны басқа жерде жұмсауға мәжбүр. [[Метаболизм]] дегеніміз сол энергия алмасу мен ағза бойындағы химиялық реакцияларды үйлестіріп басқаратын процесс.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Көбею === Тірі ағзалар өзін-өзі жаңғыртады, яғни [[көбею]] арқылы олар өлімнен кейін генетикалық материалын басқа ағзаларға қалдырады. Олар да, өз кезегінде, көбейеді. Дегенмен, ағза көбеюі көптеген жағдайларға тәуелді. Мысалы, ол өмір сүрген жердің қорегі жеткіліксіз болса немесе температура, ылғалдық сияқты физикалық параметрлері ыңғайсыз болса, ағза аз көбейеді немесе мүлде көбеймейді. Сонымен қатар, ағзалар бір-бірімен бәсекелеседі. Гендері мықтырақ, яғни өмір сүру ортасына жақсырақ бейімделген ағза көбірек тұқым қалдырып, жақсырақ гендер таратады. Бұл ― [[Табиғи сұрыптау|табиғи сұрыпталу]]ға басты алғышарт.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Бейімделу === Ағзалардың бәрі [[тұқым қуалаушылық]] қабілетіне ие, яғни олар өз қасиеттерін ұрпағына бере алады.<ref name="көшкімбаева-өмір"/> Оның негізінде нуклеин қышқылы синтезі жатады, және сол синтез өте дәл жұмыс істейтін болса да, мінсіз емес болғандықтан, нуклеин қышқылы тізбегінде қателіктер ― [[мутация|мутациялар]] ― пайда болады. Мутациялардың көбі зиянды болғанымен, кейбірі ағзаға пайда тигізуі мүмкін. Пайдалы мутациясы бар ағза басқалармен сәтті бәсекелесіп, мүмкін болғанша көп ұрпақ шығарып, соларға өзінің гендерін берсе, мутация [[популяция|популяцияда]] орнығады. Соның арқасында ағзаларда [[өзгергіштік]] қасиеті бар. Уақыт өте келе, гендер өзгеріп сұрыптала келе, [[Түр (биология)|түр]]лер де өзгеріп, өмір сүру ортасына бейімделеді. Бұл процесті [[эволюция]] деп атайды.<ref name="шілдебаев"/><ref name="көшкімбаева-өмір"/> === Өсу === Тірі ағзалар даму ([[онтогенез]]) барысында әдетте не массасын үлкейтіп, не жасуша санын арттырады, бірақ кейбір кезде екеуі де қатар жүреді.<ref name="шілдебаев"/> Өскенде, ағзалар бүкіл генетикалық әлеуетін ашып, құрылымдарының, бар болса, органдарының бәрін, метаболизм жолдарын дамытады. === Стимулдарға жауап беру === Стимулдарға жауап беру немесе [[тітіркену]] дегеніміз белгілі факторлардың әсерінен спецификалық жауап қайтару. Тітіркену барлық ағзада кездеседі. Мысалы, [[өсімдіктер]]де [[Тропизмдер|тропизм]]дер бар. [[Өркен]] энергияны тиімді жұмсау үшін күн жарығы түскен бағытпен өседі. Тамырлар болса, гравитация бағытымен, яғни төмен, ұзарады. [[Жануарлар]]ға келсек, олар да сыртқы және ішкі стимулдарға өте жылдам жауап беретін жүйке жүйесі бар. Дамыған жануарларда [[инстинкт]]ер, [[рефлекс]]тер және күрделі сигнал өңдеу центрлері бар. [[Ми]]ы және [[сана]]сы ең жоғары дамыған жануар ― [[адам]].<ref name="шілдебаев"/> Тітіркену қарапайым ағзаларға да тән: біржасушалы саңырауқұлақ глюкоза концентрациясы жоғары субстратқа түссе, [[Көмірсулар|қант]] қорытатын [[Ферменттер|фермент]]тер шығарады; [[протист]]ер жарыққа қарай немесе қарсы жүзе алады. == Дереккөздер == {{Дереккөздер|2}} {{толықтыру}} [[Санат:Өмір]][[Санат:Биология]] i229su7hnfw9wx9skmutrvb86xfnx6j 1 528984 3055966 2208819 2022-07-31T11:33:57Z СеніңШешең 121905 /* Атау өзгерту -> Бал */ жаңа бөлім wikitext text/x-wiki {{ТМ}} == Атау өзгерту -> Бал == Білуімше, балды тек аралар жасай алады, сондықтан мақала атауындағы ''Ара'' сөзі артық. ''Бал арасы'' деп, мақала атауға болады, себебі барлық ара түрлерінен, сол түрдің ғана балы кеңінен қолданылады, бірақ ''Ара балы'' деген барып тұрған плеоназм. --[[Қатысушы:СеніңШешең|СеніңШешең]] ([[Қатысушы талқылауы:СеніңШешең|талқылауы]]) 17:33, 2022 ж. шілденің 31 (+06) lue4co7w4bgpzr9150vo7l2adgg3e54 0 529352 3055758 2531081 2022-07-30T13:32:54Z Niegodzisie 85876 /* Студиялық альбомдары */ wikitext text/x-wiki {{Музыкалық топ |Топ атауы = Limp Bizkit |Шынайы атауы = |Логотипі = |Логотип ені = |Суреті = Limp Bizkit in Paris during the 2009 Unicorns N' Rainbows Tour.jpg |Сурет тақырыбы =Limp Bizkit Парижде (2009) |Сурет ені = |Фон = |Жанры = [[ню-метал]]<ref name="PopMatters">{{cite web|last=Langhoff |first=Josh |url=http://www.popmatters.com/pm/review/144574-limp-bizkit-gold-cobra/ |title=Limp Bizkit: Gold Cobra < PopMatters |publisher=[[PopMatters]] |lang = en|accessdate=September 12, 2011}}</ref><br />[[рэп-рок]]<ref name="Sanneh">{{cite news |first=Kelefa |last=Sanneh |title=''Rappers Who Definitely Know How to Rock'' |url=http://query.nytimes.com/gst/fullpage.html?res=9B0DE2DB143DF930A35751C1A9669C8B63 |publisher=[[The New York Times]]|lang = en|date=3 желтоқсан 2000 |accessdate=31 желтоқсан 2008 }}</ref><ref name="Newsweek">{{cite news |title=''Long Live Rock n' Rap: Rock isn't dead, it's just moving to a hip-hop beat. So are its mostly white fans, who face questions about racial identity as old as Elvis'' |url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-55145760.html |publisher=[[Newsweek]]|lang = en|date=19 шілде 1999 |accessdate=31 желтоқсан 2008 }}</ref> |Белсенділік жылдары = [[1994]] — қазіргі кезі |Мемлекет = {{USA}} |Қайдан = [[Джэксонвилл]], [[Флорида]] |Тілі = [[Ағылшын тілі|Ағылшын]] |Басқаша атауы = |Лейблдері =[[Interscope Records]]<br />[[Geffen Records]]<br />[[Cash Money Records]]<br />[[Flip Records]] |Басқа да жобалары =Black Light Burns, La Coka Nostra, Big Dumb Face |Құрамы = [[Фред Дёрст]]<br />[[Уэс Борланд]]<br />[[Сэм Риверс]]<br />[[Джон Отто]] |Бұрынғы қатысушылары =Терри Бальзамо<br />DJ Lethal<br />Роб Уотерс<br />Майк Смит |Сайты = {{URL|limpbizkit.com}} }} '''Limp Bizkit''' — [[Джэксонвилл]]де 1994 жылы құрылған америкалық [[ню-метал]] тобы. == Топтың мүшелері == * [[Фред Дёрст]] — [[вокал]] * [[Уэс Борланд]] — [[гитара]] * [[Сэм Риверс]] — [[бас-гитара]], [[клавиштiк аспаптар]] * [[Джон Отто]] — [[Барабан аспабы|барабандар]], [[Соқпалы музыкалық аспаптар|перкуссия]] == Бұрынғы қатысушылары== * Терри Бальзамо — [[гитара]] (1995) * DJ Lethal — [[Ди-джей]] (1996–2005, 2009–2012) * Роб Уотерсl — [[гитара]] (1994) * Майк Смит — [[гитара]] (2002–2004) == Дискографиясы == === Студиялық альбомдары === * 1997 — ''[[Three Dollar Bill, Yall$]]'' * 1999 — ''[[Significant Other]]'' * 2000 — ''[[Chocolate Starfish and the Hot Dog Flavored Water]]'' * 2003 — ''[[Results May Vary]]'' * 2011 — ''[[Gold Cobra]]'' * 2011 — ''Still Sucks'' == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.limpbizkit.com Limp Bizkit ресми веб-сайты] * {{Facebook|limpbizkit|Limp Bizkit}} * {{twitter|limpbizkit|Limp Bizkit}} [[Санат:АҚШ рок топтары]] [[Санат:АҚШ музыкалық топтары]] h6cgui1ktid78oy1brvmbgfuci6swaf 0 530247 3055873 2239664 2022-07-31T04:10:47Z Ерқанат Рыскулбеков 70798 Туған wikitext text/x-wiki {{Музыкант |Есімі = Фред Дёрст |Атауы = Fred Durst |Сурет = Fred Durst at the 2008 Tribeca Film Festival.JPG |Сурет ені = 200px |Сурет тақырыбы = Фред Дёрст |Толық аты = Уильям Фредерик Дёрст |Туған күні = 20.08.1970 |Туған жері = [[Гастония]], [[Солтүстік Каролина]], [[АҚШ]] |Белсенділік жылдары = 1993 – қазіргі күнге дейін |Мемлекет = {{USA}} |Мамандығы = [[музыкант]], [[режиссёр]] |Аспаптары = [[вокал]], [[гитара]] |Жанрлары = [[рэпкор]], [[ню-метал]], [[рэп-метал]], [[рэп-рок]], [[хип-хоп]] | Ұжымдары = [[Limp Bizkit]]<br />[[Camp Freddy]] |Лақап аты = |Қызметтес болған = [[Korn]]<br />[[Lil Wayne]] |Лейблі = [[Interscope Records]]<br />[[Geffen Records]]<br />[[Cash Money Records]] |Марапаттары = |Сайты = [http://www.freddurst.com/ freddurst.com] | Commons = Fred Durst }} '''Уи́льям Фредерик «Фред» Дёрст''' ({{lang-en|William Frederick "Fred" Durst}}; [[20 тамыз]] [[1970]], [[Гастония]], [[Солтүстік Каролина]], [[АҚШ]]) — америкалық музыкант, [[Limp Bizkit]] рэпкор тобының негізін қалаушысы және [[әнші]]ci, сондай-ақ [[режиссер]] және [[продюсер]]. == Дискографиясы == ===Limp Bizkit === * 1997 — ''[[Three Dollar Bill, Yall$]]'' * 1999 — ''[[Significant Other]]'' * 2000 — ''[[Chocolate Starfish and the Hot Dog Flavored Water]]'' * 2003 — ''[[Results May Vary]]'' * 2011 — ''[[Gold Cobra]]'' == Фильмографиясы == * ''The Education of Charlie Banks'' (2007) * ''The Longshots'' (2008) * ''EHarmony'' (2014) == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.limpbizkit.com/ Official Limp Bizkit website] * {{IMDb name|0004890}} [[Санат:АҚШ музыканттары]] s4hnpz575mkxu9yqw1vi8cgub35hf6v 0 532923 3055826 2979418 2022-07-30T19:31:20Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[File:RPG-7 detached.jpg|thumb|РПГ – 7]] '''РПГ – 7''' - ГСКБ-47-нің<ref>{{citeweb|author=|datepublished=|url=http://www.airtronic.net/datasheets/airtronicrpg7.pdf|title=Airtronic PRG-7 (USA) 40mm rocket proplelled grenade launcher|publisher=AIRTRONIC USA, INC.|accessdate=2010-02-04|lang=ru|description=|archiveurl=http://www.webcitation.org/65Py1te7r|archivedate=2012-02-13}}</ref> ( Жүйелі Құрастырудың Бас Кеңсесі ) құрастыруымен шығарылған гранатамет реактивті гранаталармен атуға арналған. Сонымен қоса, ол танктерді, өзі жүретін артиллерия құрылғыларын, басқа да қорғаныс техникаларын, қауіпсіз жерде жасырынған қарулы күшті, төмен ұшатын (жерге жақын) құрылғыларды жоя алатын қасиетке ие. РПГ – 7 қарулар қатарына 1961 жылдан бастап енді.<ref>{{cite web|author=Дмитрий Великовский, Павел Бурмистров|datepublished=20 марта 2008|url=http://www.rusrep.ru/2008/10/voyna_v_irake/|title=Пять лет войне|publisher=«Русский репортёр»|accessdate=2010-02-02|lang=ru|description=|archiveurl=http://www.webcitation.org/65Py5a4xf|archivedate=2012-02-13}}</ref>. == Жұмыс жасау реті == Гранатаатқыштан ату кезінде капсюль-тұтандырғыш бойктың соққысынан іске қосылады және оқ-дәрі зарядын тұтатады. Ұнтақ зарядының жануы кезінде пайда болған газдар трассерді тұтатады, турбинаның көмегімен Анарға айналмалы қозғалыс береді және оны бастапқы жылдамдығы 120-140 м/с болатын бөшке каналынан шығарады. Граната оқпан арнасынан ұшып шыққаннан кейін тұрақтандырғыштың қауырсындары ашылады, жарғыш шайқалады және жебенің қауіпсіздігін қамтамасыз ететін қашықтықта реактивті қозғалтқыштың ұнтақ заряды тұтанады. Гранатаның жылдамдығы 300 м/с-қа дейін артады.гранатаны кедергімен (мақсатпен) кездестіргенде, жарғыш іске қосылады, содан кейін жарылыс заряды. 4-6 С. ұшудан кейін, егер граната нысанаға сәйкес келмесе немесе жарғыш істен шықса, өздігінен жойғыш іске қосылады. Гранатометтен атудың қайтарымы жоқ. Бұған ұнтақ газдарының шүмек пен баррель розеткасы арқылы кері ағуы арқылы қол жеткізіледі. Бұл жағдайда пайда болатын реактивті тарту граната осі бойымен алға бағытталған, осылайша қайтару Күшін теңестіреді. == Галерея == <gallery> сурет:RPG-latrun-exhibition-1.jpg сурет:Afghan National Army1.jpg сурет:RPG7.jpg| сурет:ISF member armed with RPG-7.jpg сурет:Afghan National Police officer ready to fire an RPG round at a training site.jpg сурет:Afghan National Police officer fires an RPG round at a special mission conducted by US Army.jpg сурет:US soliders train on RPGs.JPG сурет:Rpg-7.jpg </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://guns.arsenalnoe.ru/m/4085 РПГ-7: тарихы, сипаттамасы, модификациясы]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110827100409/http://guns.arsenalnoe.ru/m/4085 |date=2011-08-27 }} * [http://weapons.ucoz.net/publ/11-1-0-62 РПГ-7 жайлы орыс тілінде мақала] [[Санат:Қарулар]] 60nmvkcyom5a6ouy9ga7lg9yxriapqa 0 536446 3055963 2971780 2022-07-31T11:00:37Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кинематограф |есімі = Тим Бёртон |шынайы есімі = Tim Burton |сурет = Tim Burton by Gage Skidmore.jpg |сурет ені =200px |сурет атауы =Тим Бёртон |туған кездегі есімі = Тимоти Уолтер Бёртон |туған күні = 25.08.1958 |туған жері = [[Бербанк]], [[Калифорния]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |қайтыс болған күні = |қайтыс болған жері = |мамандығы = {{кинорежиссёр|АҚШ}}<br />{{сценарийші|АҚШ}}<br />{{кинопродюсер|АҚШ}} |азаматтығы = {{USA}} |белсенді жылдары = [[1982]] — қазіргі уақытқа шейін |бағыты = |киностудия = |марапаттары = «[[Алтын глобус]]» (2008)<br />«[[Эмми]]» (1990) |imdb_id = 0000318 |сайты = }} ''' Тимоти (Тим) Уолтер Бёртон''' ({{lang-en|Timothy Walter "Tim" Burton}}; [[25 тамыз]] [[1958 жыл|1958]], [[Бербанк]], [[Калифорния]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]) — америкалық [[кинорежиссёр]], [[сценарийші]], [[мультипликатор]], [[жазушы]] және [[кинопродюсер]]. «[[Алтын глобус]]» марапатының лауреаты (2008). Көбіне готикалық стиліндегі фильмдермен танымал. Суретші Дэниэл Бертонның ағасы. Ол мектепте жақсы оқымады және де кітап оқуды да ұнатқан жоқ. Сол үшін мектепте тапсырмалар берген кезде, ол тапсырманың орнына фильмдер жасайды. Мысалы, ол мектепте баяндаманы жазудың орнына “Худини” фильмін түсірген. Тимнің хоббилері фильмдерді көру және сурет салу болған. Ол монстр туралы Годзилла, Хаммер қасіретін фильмдерді жақсы көрген. Актер Винсент Прайс Бертонның кумирі болған, ақыр соңында онымен «Эдвард қайшықолдар» атты фильмін жасады. == Балалық шақ == Тим Бертон 1958 жылы 25 тамызда Калифорния штатының Бербанк қаласында дүниеге келген. NBC, Warner Brothers, Disney сияқты теледидар студияларының штаб-пәтерлері Бербанкта орналасқан. Тимнің ата-анасы – Билл мен Джин Бертон, сондай-ақ Тимнен үш жас кіші Даниэль інісі бар. Әкесі Билл Бертон Бербанк саябақтар және демалыс кафедрасында жұмыс істеді. Анасы Джин Бертонның Cats Plus деп аталатын дүкен болды. Бертонлардың үйі әуежайдың қасында орналасқан еді. Кейінірек Бертон “Эдвард қайшықолдар” фильмінде Бербанкты сипаттайтын болады. Бала кезінде оның ата-анасы, ол тек үстелдің үстіне шықса ғана дала көрінетіндей етіп, бөлмесінің екі терезесін жауып тастапты. 14 жасында ол қоқысқа қарсы плакат жасағаны үшін бірінші жүлдені жеңіп алды. Осы плакаттар келесі жылы қаланың қоқыс жүктеріне жапсырылды. == Мансапқа жету == 1976 жылы Бербанк орта мектебін бітіріп, Калифорния өнер институтына түседі (California Institute of the Arts). Бертон Дисней анимация бағдарламасы бойынша оқып, 1979 жылы Дисней анимация тобына қосылды. Аниматор ретінде жұмыс істеген кезінде Бертон “Түлкі мен Ит ” (“The Fox And The Hound”) бейнесін түсіруіне қатысты. Бұл жұмыс оны жалықтырып, студияда тұжырымдамалық суретші ретінде жұмыс істей бастады. Алғашқы жұмысы “Қара қазандық” (“The Black Cauldron”) болды. Диснейде жұмыс істеген кезде Бертон “Алдау және емдеу” (“Trick and Treat”)Trick балалар және олардың Хэллоуиннің алдындағы хикаялары туралы фильмі құру кезінде тоқтатылды. 1982 жылы Бертон жапон Дисней телеарнасы үшін “Гензель мен Гретель” (“Hansel and Gretel”) фильмін түсіреді. Диснейде жұмыс істегенде, Бертон Джули Хиксон және Том Уилхайтпен дос болды. Кейінірек Джон Тимге “Винсент”ті түсіруге 60,000 доллар берді. Джули Тимнің алғашқы фильмдерін түсіруге әсер етіп, “Бэтмен”нің сценарийімен көмектесті. Дисней үшін Бертонның көркем стилі ерекше болды, сол себепті ол келесі фильмдерді өз тарапынан жасады. Ол өз стилін “Рождествоның алдында Бастығырылу” (“The Nightmare Before Christmas”), қысқа “Винсент” (“Vincent”), қысқа “Франкенвини” (“Frankenweenie”) фильмдерімен бастады. Бес минуттық “Винсент” қара жəне ақ түстерімен түсірілді. Әңгіме өзін Винсент Прайс дер елестететін кішкентай бала туралы. “Франкенвини” фильмі электр қуаты арқылы өлі итін өмірге қайтарған ұл туралы болған. Пол Рубенс, “Франкенвини”-ді көргеннен кейін, басты рөлде Пи-Ви Херманмен “Пи-Ви-дің Үлкен Қызықты Оқиғасы” фильмін түсіруді Бертонға ұсынды. Фильмді түсірген кезде Бертон және композитор Дэнни Эльфман дос болып кетеді. Сол сәттен бастап Эльфман Бёртонның фильмдерінде тұрақты композитор болады. Фильм таңқаларлық табысты болды, содан кейін Бертон үш жыл бойы ешбір фильм түсірген жоқ. == Диснейден кейінгі жұмыстары == Келесі “Битлджус” (“Beetlejuice”) киносы одан да үлкен хит болды. Кейін Warner Bros. Бертонға “Бэтмен” (“Batman”) комиксі негізінде фильм бағыттауға ұсынды. “Бэтмен” Голливудтың ең ықпалды фильмдерінің бірі, оның кассалық жалпы алымы, $ 250 миллионнан астам, студияның тарихында ең жоғарылардың бірі болды. 1990 жылы Бертон өзінің “Эдвард қайшықолдар” (“Edward Scissorhands”) атты жеке жобасын 20-шы Ғасыр Фокста (20th Century Fox) бастады. Ол өзінің басқалардан аулақтанып жүргенін фильмде сипаттаған. Джонни Депп Эдвард рөлін атқарды, сондай-ақ осы фильмнен кейін ол Бертонның жақын досы болады. Фильмнің көрермендері мен сыншылары көп болған, және де бұл Бертонның әртіс ретінде шындап қабылдануының бастауы болды. 1992 жылы ол “Бэтменнің қайтып келуі” (“Batman Returns”) жалғасын істеді. Фильм балаларға көруге ұсынылмайтын қараңғылық пен залымдардың артықшылығы жайлы сынға ұшыраған. Сол жылы Бертон Кэмерон Кроудың “Жалғыздар” (“Singles”) және Дэнни ДеВитоның “Хоффа” (“Hoffa”) фильмдерінде эпизодты рөлдерді атқарды. 1993 жылы Бертон “Рождествоның алдында Бастығырылу”-ды жазған және оның продюссері болған. Оның келесі жобасы американдық режиссер Эд Вуд өмірі туралы “Эд Вуд” (“Ed Wood”) фильмі 1994 жылы 7 қазанда жарық көрді. Оның кассалық жинағы жемісті болмағанымен, кино сыншылардан жақсы пікірлер естіп, екі Оскар алды. 1995 жылы американдық фильм сыншысы Марк Солсберри “Бертон бойынша Бертон” (“Burton on Burton”) кітабын шығарды. Кітаптың алғысөзін жазған – Джонни Депп. 1996 жылы “Марс шабуылдайды!” (“Mars Attacks!”) прокатқа шықты. Үш жылдан кейін Бертон өзінің алғашқы “Ұйқылы алқап” (“Sleepy Hollow”) қасіретін фильмін түсірді. 1997 жылы Бертон суреттерін өзі салған “Устрица баланың мұнды өлімі ” (“The melancholy death of oyster boy”) кітабын шығарады. Бёртонның жеке өмірін зерттесек, 1987 жылы ол неміс фотограф Лена Гейскеге үйленді, бірақ төрт жылдан кейін екеуі ажырасып кетті. Көп ұзамай ол модель және актриса Лиза Мариямен танысып, кездесуді бастады. == Бертон 21 ғасырда == 2000шы жылдардың басында Бертон АҚШның Калифорниядан Ұлыбританияның Лондонға көшеді. 2001 жылы фантастикалық фильм “Маймылдар планетасы” (“Planet Of The Apes”) бойынша жұмыс басталды. Фильмдегі актерлер күшті ойнаған және фильмнің өзі коммерциялық табысты болды. Осы уақытқа дейін оның ата-анасының екеуі де қайтыс болды, содан кейін Лиза Маримен қарым-қатынасы аяқталды. Модель Лиза Мари Бертонның “Эд Вуд”, “Марс шабуылдайды!”, “Ұйқылы алқап”, “Стэйнбой және оның дүниесі” және “Маймылдар планетасы” сияқты фильмдерде оның бастапқы музасы болды. Сәлден кейін ол Хелена Бонэм Картермен кездесуді бастады. “Маймылдар планетасы”-нан кейін Бонэм Картер Бертонның әрбір фильмінде рөл ойнады. 2003 жылы олардың ұлы Билли Рэй дүниеге келді. Сол жылы ол өзінің ең жеке және эмоционалдық “Үлкен балық” (“Big Fish”) фильмінде режиссерлік еткен. Фильмде Бертон өзінің әкесі қайтыс болған кезде қалай сезгенін сипаттайды. Ол әкесінің қиял мен мистикалық әлемін сипаттайды. 2005 жылы Бертон басты рөлде Джонни Деппен романды негіздеп алған “Чарли және шоколад фабрикасы” (“Charlie and the Chocolate Factory”) блокбастерін түсірген. Фильм оның еңбектерінің хиттерінің бірі болды. Бұл фильм “Джэймс және Алып Шабдалы” (“James and the Giant Peach”)мен бірге Роалд Далдың балаларға арналған кітаптан негізделіп түсірілген. Сол жылы шыққан “Қалыңдықтың мәйіті” (“Corpse Bride”) қозғалыс тоқтату анимациялық фильмі Үздік анимациялық функциясы үшін Оскар алған. “Қалыңдықтың мәйіті” фильмінде ұяң күйеу жігіт Виктор байқаусызда қалыңдықтың мәйітіне үйленетін болды. 2007 жылы Бертон Entertainment Weekly журналына сәйкес тарихтағы 50 ең ұлы режиссерлерінің арасында 49-шы орын алады. 2007 жылы “Суини Тодд: Флит көшесінің әзәзіл-шаштаразшысы” (“Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street”) мюзиклы шықты. Үш жылдан кейін, 2010 жылы 5 наурызда “Алиса ғажайыптар елінде” (“Alice in Wonderland”) фильмінің кассалық алымы бүкіл әлемде миллиардтан астам доллар жинады. Бертон американдық Джонни Депп пен Энн Хэтэуэй, және австралиялық Миа Васиковсканы қоспағанда, киносына толықтай британдық актерлерді (Хелена Бонэм Картер, Майкл Шин, Стивен Фрай, Алан Рикман, Барбара Уиндсор, Тимоти Сполл, Кристофер Ли, Мэтт Лукас, Пол Уайтхаус, Линдси Дункан, Фрэнсис де ла Тур, және Джеральдин Джеймс) шақырды. Әңгіме балалық кездегі саяхаты жайлы ұмытып кеткен жиырма жастағы Алисаның Ғажайыптар әлеміне қайтып келуі туралы. Бұл фильм жақсы және жаман адамдар туралы емес, бірақ оғаш мінезді адамдарды сипаттайды. Сол жылы қызы Нэлл дүниеге келді. 2012 жылы “Қараңғы елестер” (“Dark Shadows”) қасіретін комедия фильмі түсірілді. Джонни Депп пен Хелена Бонэм Картер жетекші рөлдерді атқарған. Сол жылы Бертон Темір Бекмамбетовтің режиссерлік еткен “Авраам Линкольн: вампирлерге аңшы” (“Abraham Lincoln: Vampire Hunter”) картинасының тең продюсері болған. Күзде қайта түсірілген “Франкенвини” шығады. 2014 жылы туралы “Үлкен көздер” (“Big Eyes”) биографиялық драмасында режиссер болды. Бұл драма болған оқиғаларға негізделген. 1960 жылдары Уолтер Кин әйелінің жұмыстарын өз атымен көрсетіп жүрді. Бұның себебі – әйелі Маргарет өз атынан суреттерді жариялауға ұялған. Бірақ ерлі-зайыптылар ажырасқан кезде күйеуі картиналар жайлы ақиқатты жасырып көздері үлкен балалардың портреттерін өзінің жұмысы ретінде көрсетіп жүре берген. Енді суреттердің шын авторын дәлелдеу қиын болады. Басты рөлдерде Эми Адамс пен Кристоф Вальц ойнайды. Осы жылы Бертон мен Хелена Бонэм Картер айырылысты. == Фильмдері == 1971 — “Доктор Агор аралы” (“The Island of Doctor Agor”) (қысқа, жоғалған болып саналады) – режиссер 1976 — “Худини: Айтылмаған әңгіме” (“Houdini: The Untold Story”) (үзінділер 2007 жылғы Лондон кинофестивалінде көрсетілді) – режиссер 1978 — “Жаман түсіме қош келдіңіздер” (“Welcome To My Nightmare”) (қысқа) – режиссер 1979 — “Балдыркөктің ізіне түсу” (“Stalk of the Celery”) (анимациялық, қысқа, үзінділер 2006 жылы испан телевизияда көрсетілді) – режиссер, продюсер 1979 — “Өлім докторы” (“Doctor of Doom”) (қысқа, тек үзінділер қалған) – режиссер 1982 — “Винсент” (“Vincent”) (анимациялық, қысқа) – режиссер 1982 — “Луау” (“Luau”) (үзінділер 2001 жылы француз телевизияда көрсетілді) – режиссер, продюсер 1982 — “Гензель мен Гретель” (“Hansel and Gretel”) – режиссер 1985 — “Аладдин және оның сиқарлы шамы” (“Aladdin and His Wonderful Lamp”) – режиссер 1984 — “Франкенвини” (“Frankenweenie”) (қысқа) – режиссер 1985 — “Пи-Ви-дің Үлкен Қызықты Оқиғасы” (“Pee-wee’s Big Adventure”) – режиссер 1986 — “Альфред Хичкок ұсынады - Құты” (“Alfred Hitchcock Presents — The Jar”) – режиссер 1988 — “Битлджус” (“Beetlejuice”) – режиссер, атқарушы продюсер 1989 — “Бэтмен” (“Batman”) – режиссер 1990 — “Эдвард қайшықолдар” (“Edward Scissorhands”) – режиссер, продюсер 1990 — “Винсентпен әңгімелесу” (“Conversations with Vincent”) (деректі, аяқталмаған) – режиссер 1992 — “Отбасылық ит” (“Family Dog”) – атқарушы продюсер 1992 — “Бэтменнің қайтып келуі” (“Batman Returns”) – режиссер, продюсер 1993 — “Рождествоның алдында Бастығырылу” (“The Nightmare Before Christmas”) – продюсер 1994 — “Юнга” (“Cabin Boy”) – продюсер 1994 — “Эд Вуд” (“Ed Wood”) – режиссер, продюсер 1995 — “Мәңгі-бақи Бэтмен” (“Batman Forever”) – продюсер 1996 — “ Джэймс және Алып Шабдалы” (“James and the Giant Peach”) – продюсер 1996 — “Марс шабуылдайды!” (“Mars Attacks!”) – режиссер, продюсер 1999 — “Ұйқылы алқап” (“Sleepy Hollow”) – режиссер 2000 — “Озда жоғалған” (“Lost in Oz”) – атқарушы продюсер 2000 — “Стэйнбой және оның дүниесі” (“The World of Stainboy”) (анимациялық, қысқа) – режиссер, продюсер 2001 — “Маймылдар планетасы” (“Planet Of The Apes”) – режиссер 2003 — “Үлкен балық” (“Big Fish”) – режиссер 2005 — “[[Чарли және шоколад фабрикасы (фильм)|Чарли және шоколад фабрикасы]]” (“Charlie and the Chocolate Factory”) – режиссер 2005 — “Қалыңдықтың мәйіті” (“Corpse Bride”) (анимациялық) – режиссер, продюсер 2006 — “Сүйек” (“Bones”) (The Killers тобының әніне музыкалық бейне клип) – режиссер 2007 — “Суини Тодд: Флит көшесінің әзәзіл-шаштаразшысы” (“Sweeney Todd: The Demon Barber of Fleet Street”) – режиссер 2008 — “9” (“9”) – продюсер 2009 — “Риплидің Сенсеңіз де, сенбесеңіз де!” (“Ripley’s Believe It or Not!”) – продюсер 2009 — “Франкенвини” (“Frankenweenie”) – режиссер, продюсер 2010 — “Алиса ғажайыптар елінде” (“Alice in Wonderland”) – режиссер, продюсер == Болашақ жұмыстары == 2016 жылы Бертон түсіретін “Оғаш балаларға арналған Мисс Перегриннің үйі” (“Miss Peregrine’s Home for Peculiar Children”) фильмі шығады. Бұрын “Қараңғы елестер” фильмінде ойнаған Ева Грин, осы кинода басты рөл ойнайтын болады. Әңгіме жетім тобын жоюға жаратылыстарынан құтқаруға көмектесетін қыз туралы. Бёртонның соңғы фильмдері табысты болды, және оның болашақ жобалары режиссерлікпен байланысты болып, Бертон тағы бірнеше ғажайып туындыларды жасайды деп үміттенудеміз. == Джонни Депп және Тим Бертон == Солсберри “Бертон бойынша Бертон” кітабының алғысөзін Тимнің жақын досы – Джонни Депп жазған. Актер Тимге толығымен сенеді және Тим нені сұраса да, бәрін істейтінін айтады. Джоннидың айтуынша, Тим шын мәнінде түсірілімді жақсы көреді, және ол фильм жасаудың кемеңгері ғана емес, сонымен қатар ішкі дүниесімен данышпан. Джонни Тимнің ұлының кіндік әкесі. Ол Бертонмен 1990 жылы “Эдвард қайшықолдар” фильмінде ойнап, келесі “Эд Вуд”, ”Ұйқылы алқап”, ”Чарли және шоколад фабрикасы”, “Қалыңдықтың мәйіті”, “Суини Тодд”, “Алиса ғажайыптар елінде” сияқты фильмдерде жұмыс істеді. == Сыртқы сілтемелер == * {{imdb name|id=0000318|name=Тим Бёртон}} * [https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%A2%D0%B8%D0%BC_%D0%91%D1%91%D1%80%D1%82%D0%BE%D0%BD ] * [http://www.contactmusic.com/tim-burton/news/bonham-carter-pregnant_1040154 ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151122215941/http://www.contactmusic.com/tim-burton/news/bonham-carter-pregnant_1040154 |date=2015-11-22 }} * [http://info.mobus.com/persons/details.jsp?id=1325]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130728120523/http://info.mobus.com/persons/details.jsp?id=1325 |date=2013-07-28 }} * [http://www.mimarkit.com/biography/] * [http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/films/features/tim-burton-boyhood-traumas-of-a-director-1910871.html] * [http://ukscreen.com/articles/interviews/tim-burton-i-love-all-monsters/] * [https://books.google.kz/books?hl=en&lr=&id=uMArccgmO-0C&oi=fnd&pg=PT5&dq=tim+burton&ots=nMMmn0oAUQ&sig=luLZScEp8T74kyQvlKWFV3oQoWs&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false] * [http://variety.com/2014/film/news/eva-green-tim-burton-miss-peregrine-1201267954/] * [http://kinostan.kz/news/view?id=492] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151122231057/http://kinostan.kz/news/view?id=492 |date=2015-11-22 }} * [http://www.mobus.com/kultura/286928.html] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151122231605/http://www.mobus.com/kultura/286928.html |date=2015-11-22 }} oml37ac6nsj4q82rnawzyggfsdo32ng 0 542664 3055836 2991803 2022-07-30T20:15:27Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{мағына|Рейхстаг}} {{Ғимарат | ғимараттың аты = Рейхстаг | шынайы аты = {{lang-de|Reichstagsgebäude}} | бұрынғы атауы = | балама аты = | статусы = 1961—1964 жылдары, 1992 жылы қалпына келтірілген | суреті = Reichstag building Berlin view from west before sunset.jpg | ені = | сурет атауы = | позициялық карта = |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = | карта атауы = | карта ені = | ғимараттың үлкен жетістігі = | ізашары = | ізбасары = | ғимарат түрі = | сәулет стилі = [[неоренессанс]] | қолданылуы = | орналасуы = | мекен жайы = | қала = [[Берлин]] | мемлекет = Германия | қазіргі жалдаушы = [[Бундестаг]] | ғимараттың маңыздылығы = | құрылысы басталды = 9 маусым 1884 | құрылысы аяқталды = 1894 | ашылған уақыты = | жөнделген уақыты = | жабылған уақыты = | бұзылған уақыты = | құны = | жөндеу құны = | биіктігі = | төбесі = | антеннаның төбесі = | шатыры = | ең соңғы қабат = | обсерватория = | құрылыс жүйесі = | көлемі = | диаметрі = | басқа да өлшемдері = | қабаттар саны = | ғимараттың ішкі ауданы = | лифтілер = | тапсырыс беруші = | иемденуші = | басқарушы орган = | сәулетшісі = [[Пауль Валлот]]<br /> [[Норман Фостер]] | сәулет фирмасы = | салушы = | инженері = | инженер-құрылысшы = | басқа да дизайнерлер = | сметашы = | бас мердігер = | марапаттары = | дүкендер саны = | бөлмелер саны = | көлік тұрағы = | сайты = }} [[Сурет:Рейхстаг, XIX век.jpg|thumb|250px|Рейхстаг, XIX ғасырдың соңындағы фото.]] [[Сурет:Reichstag-berlin-im-umbau.jpg|thumb|250px|Reichstag 1995]] [[Сурет:Berlin reichstag west panorama.jpg|thumb|250px|Рейхстаг ғимараты, [[2009 жыл]]. Батыс фасад]] '''Рейхстаг ғимараты''' немесе '''Рейхстаг''' ({{Audio|De-Reichstagsgebäude.ogg|Reichstagsgebäude}}; {{lang-de|Reichstagsgebäude}} — «мемлекеттік жиналыс ғимараты») — [[Берлин]]дегі әйгілі тарихи ғимарат, бұнда [[1894 жыл|1894]]—[[1933 жыл]]дары [[Германия]]ның аттас мемлекеттік органы — [[Рейхстаг (Герман империясы)|Герман империясының рейхстагы]] және [[Рейхстаг (Веймар Республикасы)|Веймар республикасының рейхстагы]] кездесу өткізген, ал [[1999 жыл]]дан бұл ғимаратта [[Германия]] [[бундестаг]]ы орналасқан. == Тарихы == Ғимарат итальяндық биік [[қайта өрлеу дәуірі]]нің стилінде франкфурттық сәулетші [[Пауль Валлота]]ның жобасымен салынған. Неміс парламенті ғимаратының алғашқы тасын [[1884 жыл]]ы [[9 маусым]]да [[кайзер]] [[Вильгельм I (неміс императоры)|Вильгельм I]] қалаған. Құрылыс мерзімі он жылға созылып, [[Вильгельм II (неміс императоры)|Вильгельме II]] кайзердің кезінжде аяқталды. [[Сурет:Astrakhan Makarov Reichstag.JPG|thumb|Сақталған «Астрахань Макаров» жазуы]] [[1933 жыл]]ы [[27 ақпан]]да рейхстаг ғимараты [[Рейхстагты өртеу|өрт қойылған]] соң жанып кетті. Ұлтшылдар өртке коммунистерді кінәлап бұл жағдайды өз уәкілеттіліктерін арттыруға және басты саяси қарсыласымен мәмілеге келу үшін пайдаланды. Бұдан кейін сирек кездесулер өртелген рейхстаг (барлық саяси маңызынан айырылды) ғимаратта емес, [[Кролль-Опера]]да өткізіп келді, бұл [[1942 жыл]]ы тоқтатылды. Кейін Ғимарат насихат кездесулер үшін қолданылған, [[1939 жыл]]дан — әскери мақсатта қолданылды. [[Берлин операциясы|Берлин үшін шайқас]] уақытысында кеңес әскерлері [[Рейхстаг штурмы]]н жүргізді. [[1945 жыл]]ы [[30 сәуірде]] Рейхстагта [[Жеңіс туы]] тігілді<ref>''Мизеркин С.'' [http://rus.ruvr.ru/2009/05/05/959299.html Неизвестные факты из истории Знамени Победы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303180910/http://rus.ruvr.ru/2009/05/05/959299.html |date=2016-03-03 }} // Голос России. — 2009. — 5 мамыр.</ref>, ал 1 мамырда [[Александр Филиппович Косс|Александра Косс]] қолбасшылығымен [[115-ші гвардиялық истребительдік авиациялық полкы]] «Победа» деген жазуы бар Қызыл Жеңіс Туы тасталды. Рейхстаг қабырғасына кеңес сарбаздары көптеген жазбалар қалдырған, олардың бір бөлігі (оның ішінде жиналыс залында) әлі күнге дейін қайта қалпына келтірілген соң да сақталған<ref>{{cite web | url = http://www.dw-world.de/dw/article/0,,5323417,00.html | title = Берлин: О надписях на Рейхстаге | publisher = [[Deutsche Welle]] | accessdate = 2010-03-15 | archiveurl = http://www.webcitation.org/61AIQS4lP | archivedate = 2011-08-24 }}</ref>. 1947 жылы кеңес комендатурасының бұйрығымен жазулар «цензураға ұшыраған», яғни ұятсыз жазулар жойылды және бірнеше «идеологиялық жазулар» енгізілді. Рейхстаг қарбығаларындағы жазуларды сақтау мәселесі, 1990 жылдары оны қайта жөндеу жұмыстары басталған кезде көтерілген болатын (сондай-ақ, алдыңғы қалпына жөндеу жұмыстарының бастапқы кезеңдерінде 1960-шы жылдардағы көптеген жасырын жазулардың табылғаны бар). Бундестаг Президенті [[Рита Зюсмут]]тың және [[Ресейдің Германиядағы елшілерінің тізімі|Ресей Федерациясының ГФР-дегі елшісінің]] 1996 жылғы келісімімен әдепсіз жазылған және [[нәсілшілдік]] мазмұндағы жойылып, тек 159 граффити қалдырылды<ref>[http://magazin.spiegel.de/EpubDelivery/spiegel/pdf/13880476 ''Petra Bornhöft''. Schweinkrem mit blauer Kreide]. [[Der Spiegel]] — 1999, № 26</ref>. 2002 жылы бундестаг жиналысында жазуларды алып тастау туралы мәселе қойылды, бірақ ұсыныс көпшілік дауысқа ие бола алмай, қабылданбады<ref>{{cite web|date=14 марта 2002|url=http://www.newsru.com/world/14mar2002/note.html|title=Бундестаг Рейхстаг қабырғаларындағы кеңес сарбаздарының жазуларын қалдыруға шешім шығарды|publisher=[[NEWSru]]|accessdate=2010-08-14|archiveurl=http://www.webcitation.org/61AIRjn8J|archivedate=2011-08-24}}</ref>. Кеңес сарбаздарының жазуларының басым бөлігі Рейхстаг ғимаратының ішкі бөлігінде жазылған, ныне доступных только с экскурсоводом по записи. Жоғарғы қабатта, оң жақ бөлігінің ішкі жағында: «Астрахань Макаров» жазуы сақталған. Сонымен қоса сол жақ бөлігінің де ішкі жағында жазулар сақталған<ref>[http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/116/ Естелік қабырғасы]</ref>. <gallery> Сурет:Жеңіс Туы.jpg|[[Рейхстаг төбесіндегі Жеңіс туы (Халдей фотосы)]] Сурет:Reichstag russisch detail 17861 duhanic.jpg|Кеңес сарбаздарының жазулары Сурет:Одна_из_надписей_оставленная_при_реставраций_Рейхстага.jpg|Жазулары бар Рейхстаг қабырғаларының бірі қалпына келтіру жұмыстарынан соң қалдырды </gallery> <!-- Это чтобы изображение не наползало-->{{-}} == Қазіргі заман мәдениетіндегі Рейхстаг ғимараты == [[Сурет:Kislyakov Shabelnikov Reistag.jpg|thumb|150px|[[Александр Владленович Кисляков|А.&nbsp;Кисляков]], [[Юрий Леонидович Шабельников|Ю.&nbsp;Шабельников]]. <br /> [[Екі құрбандық: ащы және тәтті]] (1995)]] * [[1995 жыл]]дың мамырында ресейлік суретшілер [[Александр Владленович Кисляков|Александр Кисляков]] және [[Юрий Леонидович Шабельников|Юрий Шабельников]] «[[Екі құрбандық: ащы және тәтті]]» [[Инсталляция (өнер)|инсталляциясын]] орталық элементі үлкен торт болып табылатын, Рейхстаг ғимаратының шағын көшірмесі түрінде құрды<ref>''[[Михаил Юрьевич Боде|Боде М.]]'' Два приношения: горькое и сладкое // Художественный журнал. — 1996. — № 9.</ref>. * [[1995 жыл]]ы [[24 маусым]]да қайта жөндеулер алдында болгардан шыққан американдық мүсінші және суретші [[Христо Явашев]] рейхстаг ғимаратын «орады». Оралған Рейхстаг ғажап өнер туындысына баланып бес миллион келушілер тартты. <!-- Это чтобы изображение не наползало-->{{-}} {{commons|Category:Reichstag (building)}} [[Санат:1894 жылы пайда болғандар]] [[Санат:Берлин]] [[Санат:Ғимараттар мен құрылыстар]] exau6wrc6lp6b86nwogdrnpnq6sxirj 0 554871 3055860 3032881 2022-07-30T23:39:07Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Арал |Атауы = Сахалин |Шынайы атауы = ru/Сахалин |Сурет = Sea of Okhotsk map ZI-2b.PNG |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 51/N/143/E |CoordScale = |Елдер = Ресей |Аймақ = Сахалин облысы |Аудан = |Акватория = Тынық мұхит |Ауданы = 76 600 |Ең биік нүктесі = 1609 |Халқы = 493 000 |Санақ жылы = 2010 |Халық тығыздығы = 6,44 |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Sakhalin }} [[Сурет:О._Сахалин.png|thumb|350x350px|Сахалин аралы]] '''Сахалин''' — [[Азия]]ның шығыс жағалауында орналасқан арал. [[Ресей]]дің [[Сахалин облысы]] құрамына кіреді. Осы елдегі ең үлкен арал. [[Охота теңізі|Охота]] және [[Жапон теңізі|Жапон теңіздерімен]] шектеседі. Құрлықтық Азиядан [[Татар бұғазы]] арқылы бөлінген (ең қуыс жері — Невельский бұғазында — ені 7,3 км-ге тең және қыста қатады); [[жапония]]лық [[Хоккайдо]] аралынан — [[Лаперуз бұғазы]] арқылы бөлінген. == Географиясы == === Климаты === Сахалиннің климаты — қоңыржай-муссонды (қаңтардағы орташа температура оңтүстігінде −6ºС-дан солтүстігінде −24ºС-ке дейін, тамызда — сәйкесінше +19ºС-дан +10ºС-ға дейін), ұзақ салқын қарлы қысы және орташа жылы жазы бар теңіз климаты. Аралдағы орташа жылдық температура (көп жылғы мәліметтер бойынша) солтүстігінде шамамен −1,5ºС, ал оңтүстігінде — +2,2ºС. == Халқы == Сахалин — Ресей Федерациясы құрамындағы халқы жөнінен ең ірі арал. 2010 жылдың 1 қаңтарына сәйкес Сахалин мен Курил аралдарындағы халық саны 510,9 мың адамды құрады<ref name="sakhalin.info">[http://www.sakhalin.info/stat/60240/ Численность населения Сахалина и Курил составляет 510,9 тыс. человек. 03.02.2010.]</ref>, Сахалин аралының өз халқы 493 мың адам болды. [[Сурет:Downtown_Yuzhno.jpg|thumb|240x240px|[[Южно-Сахалинск]] қаласы]] 2002 жылғы жалпыресейлік санақтың нәтижесі бойынша аралды 527 268 адам мекендейді, оның ішінде 253 304 ер және 273 964 әйел адам. Халықтың 84 %-і — этникалық [[орыстар]], қалғандары — [[корейлер]] (5,6 %), [[украиндар]] (4,0 %), [[татарлар]] (1,2 %), [[Беларустар|белорустар]] (1,0 %), [[мордвалар]] (0,5 %), 1 %-тен аз бөлігін Солтүстіктің байырғы тұрғындары — [[нивхтар]] (0,5 %) мен [[ороктар]] (0,06 %) құрайды. Сахалиннің ең ірі қаласы — облыс орталығы [[Южно-Сахалинск]] (190 227 адам), қалған салыстырмалы түрде үлкен қалалары — Корсаков (33 148 адам), Холмск (29 563 адам), Оха (21 830 адам), Поронайск (15 476 адам), Долинск (11 885 адам), Невельск (10 965 адам)<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям, 1 қаңтар 2013 ж. — М.: Федеральная служба государственной статистики Росстат, 2013. — 528 с. (Табл. 33.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131012013314/http://www.gks.ru/free_doc/doc_2013/bul_dr/mun_obr2013.rar |date=2013-10-12 }}</ref>. == Сахалин көркем әдебиетте == * [[Антон Павлович Чехов|Антон Чехов]] «Остров Сахалин» * В. С. Пикуль «Каторга» == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.flickr.com/photos/tags/sakhalin/ Photos of Sakhalin @ Flickr] * [http://www.panoramio.com/tags/Sakhalin/ Photos of Sakhalin @ Panoramio.com] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20081228115402/http://www.panoramio.com/tags/Sakhalin/ |date=2008-12-28 }} * [http://tapemark.narod.ru/geograf/6_2_2_6.html Сахалин] в книге: ''Н. А. Гвоздецкий, Н. И. Михайлов.'' Физическая география СССР. М., 1978. [[Санат:Сахалин]] [[Санат:Жапон теңізі аралдары]] [[Санат:Охота теңізі аралдары]] [[Санат:Сахалин облысы аралдары]] se7s1t6z4n64msu0m3muo4weaexelet 0 555277 3055795 3046858 2022-07-30T17:18:46Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Песчанка |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =08|lat_sec = 41 |lon_deg =83|lon_min =45|lon_sec =24 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Палатцы ауылдық округі{{!}}Палатцы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =134 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Песчанка}} '''Песчанка''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Палатцы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 131 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 232 адам (107 ер адам және 125 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 134 адамды (68 ер адам және 66 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}}. {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] 3x8yk85j925jdza4mywrrlmztmyszjs 0 555610 3055851 2919255 2022-07-30T22:17:46Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Самсоновка |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =49|lat_sec = 53 |lon_deg =82|lon_min =38|lon_sec =59 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Өскемен қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Өскемен қалалық әкімдігі |мекен түрі = |мекені = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =451 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Самсоновка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Өскемен қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл. == Географиялық орны == [[Өскемен]] қаласынан оңтүстікке қарай 5 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 427 адам (213 ер адам және 214 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 451 адамды (226 ер адам және 225 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері]] e1z7myzd0u7vpfdl8ryel14c8y6gmvg 0 556726 3055813 2966889 2022-07-30T18:50:00Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Принс-Уильям''' округі ({{lang-en|Prince William County}}) [[АҚШ]]-тың [[Виргиния]] [[штат]]ында орналасқан. Ресми түрде [[1731 жыл]]ы құрылған.  [[2013 жыл]]ғы дерек бойынша, халық саны 431&nbsp;258 адам болды. == Тарихы == [[Сурет:Prince_William_County,_VA,_Courthouse_IMG_4347.JPG|left|thumb|Аймақтық сот ғимараты]] Еуропалықтар келгенге дейін, округ территориясында Поухатан конфедерациясының бөлігі болған алгонкин тілінде сөйлейтін Доег тайпасы қоныстанған болатын. Принс-Уильям округі [[1731 жыл]]ы Стаффорд округінің батыс бөлігі мен Кинг-Джордж округінің бөлігінен құралып, Вирджиния колониясының Бас Ассамблеясының актісімен құрылды. Бастапқыда округ аумағына кейін Арлингтон, Фэрфакс, Фокьер және Лаудон округтерінің территориясы саналған жерлер кірді; бұл жерге сонымен қатар Александрия, Фэрфакс, Фоллс-Черч және Манассас қалалары кірді. Округ атауы Камберленд герцогі ІІ Георг королінің үшінші ұлы принц Уильямның құрметіне аталған.  [[Америкадағы азамат соғысы|Азамат соғысы]] басталған кезде, округ тұрғындары [[Конфедерация]] әскеріне қызмет етті. Бұл жерде жаяу әскер және кавалерия ротасына адамдар жинаған еді<ref>[http://www.pwcgov.org/government/dept/planning/Documents/HistComm_Book_The_Civil_War_in_PWC.pdf The Civil War in Prince William County] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304101042/http://www.pwcgov.org/government/dept/planning/Documents/HistComm_Book_The_Civil_War_in_PWC.pdf |date=2016-03-04 }}</ref>: * Prince William Cavalry (А ротасы, 4-вирджиния кавполкі (кавалерия полкі)); * С және D роталары, (8-вирджиния жаяу әскер полкі); * Prince William Rifles (F ротасы, 17-вирджиния [[жаяу әскер]] полкі); * А және В роталар, 49-вирджиния [[жаяу әскер]] [[полк]]<nowiki/>і;  * Mosby's Rangers (партизандар); * Chincapin Rangers (партизандар). Соғыс кезінде округ территориясында үш ірі және бірнеше ұсақ ұрыстар өтті: бұл [[1861 жыл]]ы шілдедегі Булл-Ран тұсындағы бірінші шайқас;  Торуфэир-Гэп тұсындағы шайқас; Кэттл-Ран тұсындағы шайқас; [[1862 жыл]]дың [[тамыз]]ындағы Булл-Ран тұсындағы екінші шайқас және [[1863 жыл]]дың қазанында болған Бристо-Стейшен тұсындағы шайқастар. Сонымен қатар округте Джон Мосбидің партизандары белсенді іс-әрекет жасады.  == Географиясы == АҚШ санақ бюросының деректеріне сəйкес, округтің жалпы жер көлемі - 901 км², оның 870 км²-і - құрғақ жер және 31 км² -і немесе 3,5%-ы - сулы жер. === Көршілес округтері === * [[Лаудон (округ, Виргиния)|Лаудон (Виргиния)]] — солтүстігі; * Фэрфакс ([[Виргиния]]) — солтүстік-шығысы; * [[Чарльз (округ, Мэриленд)|Чарльз (Мэриленд)]] — оңтүстік-шығысы; * [[Стаффорд (округ, Виргиния)|Стаффорд (Вириния)]] — оңтүстігі;; * [[Фокир (округ, Виргиния)|Фокир (Виргиния)]] — батысы; * [[Манассас (Виргиния)]] — орталығы; * [[Манассас Парк (Виргиния)]] — орталығы. == Демографиясы == 2000 жылғы санақ бойынша<ref><span class="citation" contenteditable="false">[http://factfinder.census.gov Принс-Уильям округі (Виргиния) бойынша АҚШ Санақ бюросының мәліметтері] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080521160844/http://factfinder.census.gov./ |date=2008-05-21 }}&nbsp;(ағылш.).&#x20;Тексерілген 16 қараша 2009.&#x20;[http://factfinder2.census.gov/legacy/aff_sunset.html?_event=Search Архивировано из первоисточника 11 сәуір 2012].</span><span class="citation" contenteditable="false"></span></ref> округте 130 785  үй шаруашылығы құрамында 402 002 адам өмір сүреді. Халық тығыздығы км²-ге 458 адамнан келеді. Округ территориясында км²-ға 156 құрылыстан келеді, 137 115 тұрғын құрылыстары бар. Нәсілдік құрамы: ақ түстілер - 57,8%, афроамерикалықтар - 20,2%, байырғы америкалықтар ([[үндістер]]) - 0,60%, азиаттар - 7,5%, гавайлықтар - 0,1%, басқа нәсіл өкілдері - 9,1%, екі немесе одан көп нәсіл өкілдері - 5,1%.Тұрғындардың  20,3%-ы [[испан тілі]]нде сөйлейді. Жалпы үй шаруашылығындағылардың 42,20 %-ын 18 жасқа дейінгі балалар құрайды, 76,1 % -ы бірге тұратын [[ерлі-зайыпты]]лар (бүкіл [[АҚШ]]-тың 66,5%-ы). Жас ерекшелігіне келер болсақ, округтің  29,3 %-ы  18 жасқа дейінгілер және 6,50 %-ы  65 жастан жоғарылар. Округ халқының орташа жасы - 33,2. 2012 жылғы дерек бойынша округтегі үй шаруашылығының орташа табысы - 93&nbsp;744&nbsp;АҚШ доллары. == Дереккөздер == <div class="references-small " style=""> <references></references> </div> == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.pwcgov.org/ Виргиния штаты, Принс-Уильям округінің ресми сайты] * http://www.pwcgov.org/Pages/default.aspx {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120607001833/http://www.pwcgov.org/Pages/default.aspx |date=2012-06-07 }} * http://www.co.prince-william.va.us/ [[Санат:Виргиния округтері]] 3ctmaw8ohkd4fw56pmir451j3bin1gl 0 560635 3055926 2736407 2022-07-31T09:12:31Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = монарх | Қазақша есімі = Анна Елизавета Алиса Луиза | Шынайы есімі = Anne Elizabeth Alice Louise | Суреті = Princess Anne October 2015.jpg | Атауы = Анна ханшайым 2015 жыл қазан | Сурет ені = | Елтаңба = Coat of Arms of Anne, the Princess Royal.svg | Елтаңба атауы = | Елтаңба ені = | Титулы = Патшалық ханшайымы | Лақап аты = | Ту = Arms of Anne, the Princess Royal.svg | Ту2 =Badge of the House of Windsor.svg | Басқара бастады = [[1987 жыл]] | Басқаруын аяқтады = | Басқарған кезеңі = | Ізашары = [[Мария, Ұлыбритания ханшайымы және Хэрвуд графинясы]] | Ізбасары = | Тәж кигізу жорасы = | Биліктен бас тартуы = | Мұрагері = | Бірігіп басқарушы1 = | Бірігіп басқарушы1Басқара бастады = | Бірігіп басқарушы1Басқаруын аяқтады = | регент1 = | регент1Басқара бастады = | регент1Басқаруын аяқтады = | регент2 = | регент2Басқара бастады = | регент2Басқаруын аяқтады = | Премьер = | Вице-президент = | Президент = | Монарх = [[Елизавета II]] | Губернатор = | Вице-губернатор = | Титулы_2 = | Ту_2 = | Ту2_2 = | Реті_2 = | Басқара бастады_2 = | Басқаруын аяқтады_2 = | Ізашары_2 = | Ізбасары_2 = | Титулы_3 = | Ту_3 = | Ту2_3 = | Реті_3 = | Басқара бастады_3 = | Басқаруын аяқтады_3 = | Ізашары_3 = | Ізбасары_3 = | Титулы_4 = | Ту_4 = | Ту2_4 = | Реті_4 = | Басқара бастады_4 = | Басқаруын аяқтады_4 = | Ізашары_4 = | Ізбасары_4 = | Түсініктемелер = | Діні = | Азаматтығы = | Туған күні = 15.8.1950 | Туған жері = Кларенс-хаус, [[Лондон]], [[Ұлыбритания]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Жерленді = | Династия = [[Виндзор әулеті|Виндзорлар]] | Туған кездегі есімі = | Әкесі = [[Филипп, Эдинбург герцогы]] | Анасы = [[II Елизавета]] | Жұбайы = 1. капитан [[Марк Филлипс]]<br />2. командир [[Тимоти Лоренс]] | Балалары = Филлипс Зара | Қызмет еткен жылдары = | Құрамында болды = | Әскер түрі = | Атағы = | Басқарды = | Шайқасы = | Ғылыми аясы = | Жұмыс істеген орны = | Партиясы = | Қызметі = | Мамандығы = | Білімі = | Ғылыми дәрежесі = | Марапаттары = | Қолтаңбасы = | Монограммасы = | Сайты = | Commons = }} '''Ханшайым Анна''' ({{Lang-en|The Princess Anne, Princess Royal, Anne Elizabeth Alice Louise}}) — 15 тамыз 1950 жылы [[Лондон]] қаласында дүниеге келген британдық патша отбасының мүшесі. [[II Елизавета]] және [[Филипп, Эдинбург герцогі|Ханзада Филипп]] жалғыз қызы. == Өмірбаяны== Ханшайым ([[Анна]] (ағл. The Princess Anne, Princess Royal, Anne Elizabeth Alice Louise) 15 тамыз 1950 жылы Лондон қаласында британдық корол отбасында дүниеге келген. [[II Елизавета]] жалғыз қызы. Бірінші жұбайы капитан [[Марком Филлипсом]] 18,5 жыл бірге тұрды. Осы некеден [[Питер Филлипс]] [[(1977)]] мен [[Зара Филлипс (1981)]] ==Елтаңбасы== Корольдік отбасының мүшелері сияқты ханшайымның өзінің жеке елтаңбасы бар. Ұлыбританияның мемлекеттік елтаңбасына негізделген. ==Марапаттары== * [[Үлкен Құрмет Жұлдызы (Австрия, 1969)]] * [[Үлкен Крест орденінің Ақ раушан (Финляндия, 1969)]] * [[Белгісі Үлкен лентадағы орден Асыл тәжінің (Жапония, 1971)]] * [[Үлкен Крест орденінің Үй Оранских-Нассау (Нидерланды, 1972)]] * [[Үлкен Крест орденінің Үй Оранских-Нассау (Нидерланды, 1972)]] * [[Ордені Югославского ту, 1-санат (Югославия, 1972)]] * [[Медаль Альберт (Корольдік қоғам, өнер) (2000)]] kcs3f3xrz7i42e872bon8mx6h36f21x 0 564606 3055907 3041390 2022-07-31T07:59:33Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Стеклянка |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =50 |lat_min =29|lat_sec = 48 |lon_deg =79|lon_min = 56|lon_sec =11 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Бесқарағай ауданы |кестедегі аудан = Бесқарағай ауданы{{!}}Бесқарағай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Глухов ауылдық округі{{!}}Глухов |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =474 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Стеклянка''' — [[Абай облысы]] [[Бесқарағай ауданы]], [[Глухов ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Георгафиялық орны == Аудан орталығы - [[Бесқарағай (Абай облысы)|Бесқарағай]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 67 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 528 адам (257 ер адам және 271 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 474 адамды (234 ер адам және 240 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Бесқарағай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Бесқарағай ауданы елді мекендері]] 6gy9s18v18jsihgzslvy622ag6qgv8y 0 565132 3055924 2910391 2022-07-31T09:09:30Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = монарх | Қазақша есімі =VIII Эдуард | Шынайы есімі = {{lang-en|Edward VIII}} | Суреті = A022344.jpg | Атауы = | Сурет ені = | Елтаңба = | Елтаңба атауы = | Елтаңба ені = | Титулы = [[Ұлыбритания|Ұлыбритания және Ирландия патшасы]] | Лақап аты = | Ту = Flag of the United Kingdom.svg | Ту2 = Arms of the United Kingdom (1837-1952).svg | Басқара бастады = [[20 қаңтар]] | Басқаруын аяқтады = [[11 желтоқсан]] [[1936]] | Басқарған кезеңі = | Ізашары = [[V Георг]] | Ізбасары = [[VI Георг (Ұлыбритания патшасы)|VI Георг]] | Тәж кигізу жорасы = жүргізілмеген | Титулы_2 = [[Британдық Үндістан|Үндістан императоры]] | Ту_2 = Flag of the United Kingdom.svg | Ту2_2 = Arms of the United Kingdom (1837-1952).svg | Басқара бастады_2 = [[20 қаңтар]] | Басқаруын аяқтады_2 = [[11 желтоқсан]] [[1936]] | Ізашары_2 = [[V Георг (Ұлыбритания патшасы)|V Георг]] | Ізбасары_2 = [[VI Георг (Ұлыбритания патшасы)|VI Георг]] | Тәж кигізу жорасы_2 = жүргізілмеген | Биліктен бас тартуы = [[11 желтоқсан]] [[1936 жыл]] | Биліктен бас тартуы_2 = [[11 желтоқсан]] [[1936]] | Мұрагері = | Бірігіп басқарушы1 = | Бірігіп басқарушы1Басқара бастады = | Бірігіп басқарушы1Басқаруын аяқтады = | регент1 = | регент1Басқара бастады = | регент1Басқаруын аяқтады = | регент2 = | регент2Басқара бастады = | регент2Басқаруын аяқтады = | Премьер = | Вице-президент = | Президент = | Монарх = | Губернатор = | Вице-губернатор = | Титулы_3 = | Ту_3 = | Ту2_3 = | Реті_3 = | Басқара бастады_3 = | Басқаруын аяқтады_3 = | Ізашары_3 = | Ізбасары_3 = | Титулы_4 = | Ту_4 = | Ту2_4 = | Реті_4 = | Басқара бастады_4 = | Басқаруын аяқтады_4 = | Ізашары_4 = | Ізбасары_4 = | Түсініктемелер = | Діні = | Азаматтығы = | Туған күні = 23.6.1894 | Туған жері = [[Ричмонд]] ([[Лондон]]) | Қайтыс болған күні = 28.5.1972 | Қайтыс болған жері = Нёйи-сюр-Сен, Париж | Жерленді = | Династия = [[Виндзор династиясы]] | Туған кездегі есімі = | Әкесі = [[V Георг (Ұлыбритания патшасы)|V Георг]] | Анасы = | Жұбайы = | Балалары = | Қызмет еткен жылдары = | Құрамында болды = | Әскер түрі = | Атағы = | Басқарды = | Шайқасы = | Ғылыми аясы = | Жұмыс істеген орны = | Партиясы = | Қызметі = | Мамандығы = | Білімі = | Ғылыми дәрежесі = | Марапаттары = | Қолтаңбасы = Edwardsig.svg | Монограммасы = EVIIIR.PNG | Сайты = | Commons = }} '''VIII Эдуард''' ({{lang-en|Edward VIII}}; шоқынған кездегі есімдері ''Эдуард Альберт Кристиан Георг Андрей Патрик Давид''; [[23 маусым]] [[1894 жыл|1894 ]]— [[28 мамыр]] [[1972 жыл|1972]]) — [[1936 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан [[11 желтоқсан]]ы аралығындағы 10 ай ішінде [[Ұлыбритания|Біріккен Ұлыбритания және Ирландия патшалығының]] патшасы; тәж кигізу жорасы жүргізілмеген. Ұлыбритания Үкіметінің қарсылығына қарамастан, күйеуінен ажырасқан Уоллис Симпсонмен үйлену мақсатында [[1936 жыл]]дың [[11 желтоқсан]]ында тақтан бас тартады. Тақтан бас тарту себебін Эдуард «Өзі сүйетін әйелдің көмегі мен қолдауынсыз патша міндеттерін атқара алмайтындығымен» түсіндіреді. Бас тартудан кейін, [[1937 жыл]]дың [[8 наурыз]]ында '''Виндзор герцогі''' ({{lang-en|Duke of Windsor}}) атағына ие болады. Эдуард [[Нацистік Германия]] басшылығымен тақтан бас тартқаннан кейін жеке байланыстары болғандығымен танымал. 1940—1945 жылдары [[Багам аралдары]]ның губернаторы қызметін атқарады, соғыстан кейін Францияда тұрады. Оның бұл қылығы Гарри Белафонтенің «Love Alone» атты әнінде шырқалады. Сондай-ақ Эдуарда пен Уоллистің махаббаты [[Мадонна (әнші)|Мадоннаның]] «БІЗ. Махаббатқа сенеміз» атты фильмінде баяндалады. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.regiments.org/biography/royals/1894edw8.htm Титулдары, ордендері мен лауазымдары] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070103001816/http://www.regiments.org/biography/royals/1894edw8.htm |date=2007-01-03 }} * [http://www.guardian.co.uk/Archive/Article/0,4273,4451107,00.html Эдуардтың нациятермен байланысы жайлы], Guardian газеті, [[29 маусым]] [[2002]]. {{Ұлыбритания монархтары}} {{Виндзор династиясы}} [[Санат:Виндзорлар]] [[Санат:Ұлыбритания патшалары]] qzgd5aob0ja2nqk7jb9liel3ersqzkn 0 565572 3055896 2970912 2022-07-31T07:03:00Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кино |Қазақша атауы = Скотт Пилигрим бүкіл әлемге қарсы |Шынайы атауы = Scott Pilgrim vs. the World |Суреті = Скотт Пилигрим бүкіл әлемге қарсы.jpg |Сурет ені = |Жанры = [[кинокомедия]], [[атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]], [[магиялық реализм]],<br /> [[мелодрама]] |Режиссёрі = [[Эдгар Райт]] |Продюсері = [[Эдгар Райт]]<br />[[Эрик Гиттер]]<br />[[Нира Парк]]<br />[[Марк Платт]] |Сценарист = [[Эдгар Райт]]<br />[[Майкл Бакалл]]<br />[[Брайан Ли О’Мэлли]] (комикс) |Актерлер = [[Майкл Сера]]<br />[[Мэри Элизабет Уинстэд]]<br />[[Киран Калкин]]<br />[[Анна Кендрик]]<br />[[Элисон Пилл]]<br />[[Крис Эванс]]<br />[[Джейсон Шварцман]] |Операторы = [[Билл Поуп]] |Композиторы = [[Найджел Годрич]] |Компания = [[Universal Pictures]]<br />[[Big Talk Productions]]<br />[[Closed on Mondays Entertainment]]<br />[[Marc Platt Productions]]<br />[[Dentsu]] |Бюджеті = 60 млн [[АҚШ доллары|$]]<ref name="boxoffice">[http://boxofficemojo.com/movies/?id=scottpilgrim.htm Scott Pilgrim vs. the World (2010) - Box Office Mojo]</ref> |Түсім = 47,6 млн [[АҚШ доллары|$]] |Мемлекет = {{USA}}<br />{{UK}}<br />{{JPN}}<br />{{CAN}} |Тілі = [[ағылшын тілі]] |Ұзақтығы = 112 мин |Жыл = 2010 |Алдыңғы фильм = |Келесі фильм = |imdb_id = 0446029 }} «'''Скотт Пилигрим бүкіл әлемге қарсы'''» ({{lang-en|Scott Pilgrim vs. the World}}) — режиссёр [[Эдгар Райт]]тың [[Брайан Ли О’Мэлли|Брайан Ли О’Мэллидің]] «[[Скотт Пилигрим]]» комикс желісі бойынша түсірілген фильм. == Сюжеті == Скотт Пилигрим өз арманындағы қызды тапты.Сол сәттен бастап оның жолында көптеген тосқауылдар пайда болды: Ол қызбен кездесу үшін Скотт оның жеті зұлым экс-жігіттерімен (олар: киножұлдыз-скэйтбордист, рокер-[[веган]],егіздер және т.б. )<ref>{{cite web|url=http://www.scottpilgrimthemovie.com/|title=Scott Pilgrim vs. the World|accessdate=June 2, 2010|archiveurl=http://www.webcitation.org/67GlUHCFR|archivedate=2012-04-29}}</ref> айқасып, жеңуі керек. == Рөлдерде == * [[Майкл Сера]] — ''Скотт Пилигрим'' * [[Мэри Элизабет Уинстэд]] — ''Рамона Флауэрс'' * [[Киран Калкин]] — '' Уоллес Уэллс, Скоттың көршісі'' * [[Эллен Вонг]] — ''Найвз Чау, мектеп оқушысы және Скоттың қызы'' * [[Элисон Пилл]] — ''Ким Пайн, Скотт тобында барабан ойыншысы, және оның экс-қызы'' * [[Марк Веббер]] — ''Стивен Стилс, Скотт тобында гитарист'' * [[Джонни Симмонс]] — ''жас Нил'' * [[Анна Кендрик]] — ''Стэйси Пилигрим, Скотттың қарындасы'' * [[Бри Ларсон]] — ''Энви Адамс, Скоттың экс-қызы'' * [[Эрик Кнудсен]] — ''Люк «Краш» Уилсон'' * [[Обри Пласа]] — ''Джули Пауэрс'' * [[Теннеси Томас]] — ''Линетт Гайкотт'' ;Зұлым экс-жігіттер лигасы * [[Сатья Баба]] — ''Мэтью Патэл'' * [[Крис Эванс]] — ''Лукас Ли'' * [[Брэндон Рут]] — ''Тодд Ингрэм'' * [[Мэй Уитман]] — ''Рокси Рихтер'' * [[Сёта Сайто]] мен [[Кейта Сайто]] — ''Кайл мен Кен Катаянагтар'' * [[Джейсон Шварцман]] — ''Гидеон Гордон Грейвс'' == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.scottpilgrimthemovie.com/ Фильмнің жеке сайты]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120428210118/http://www.universalstudiosentertainment.com/scott-pilgrim-vs-the-world/ |date=2012-04-28 }} * {{imdb title|id=0446029|title=«Скотт Пилигрим бүкіл әлемге қарсы»}} * {{amg title|id=446336|title=Скотт Пилигрим бүкіл әлемге қарсы}} {{рейтинг-5|4}} [[Санат:АҚШ фильмдері]] [[Санат:Ұлыбритания фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] 2fnbjhep4mn99tm5jfn45yf8s7wbwj8 0 565701 3055877 3045101 2022-07-31T04:42:35Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki '''«Бауыржан Момышұлы»''' — [[Алматы метросы]]ның 11-ші бекеті. Бірінші линияда [[Сайран (метро бекеті)|«Сайран»]] және '''«Бауыржан Момышұлы»''' бекеттер бөлігінде орналасады. Ертеректе "Алтын Бесік“, "Достық“ бекеті деп аталған. [[Сурет:Метро.webp|нобай|2022 жылғы 30 мамыр. "Бауыржан Момышұлы" метро бекетінің ашылу сәті. [[Ерболат Асқарбекұлы Досаев|Ерболат Досаев]] пен Зейнеп Ахметова]] == Құрылысы == 2015 жылдың 22 шілдесінде «Сары-Арқа» және «Достық» стансаларының құрылысының басталуы жарияланды (18 қыркүйекке дейін<ref>[https://kaz.tengrinews.kz/kazakhstan_news/sagyintaev-dostyik-metro-beket-atauyin-ozgertud-usyindyi-327262/ Сағынтаев Алматы метросының екі станциясының атын өзгертуді ұсынды | kaz.tengrinews.kz<!-- Тақырып ботпен қосылды -->]</ref> 2021 ж. — «Достық»). Бұл [[2018 жыл]]ы «Достық» — «Достық» бастапқы бөлігінің құрамында пайдалануға беру жоспарланған болатын<ref>[http://www.vecher.kz/?S=10-200812110800 Вечерний Алматы: Метро запустят 31 желтоқсан 2009 года]</ref>. Станциялардың ашылуы [[2020 жыл]]ға жоспарланды. Станциялардың ашылуы бірнеше рет кейінге шегерілді, ал 2019 жылдың маусымында станциялардың 2021 жылы ашылатыны хабарланды. 2021 жылдың 30 желтоқсанында станцияның техникалық іске қосылуы өтті. 2022 жылдың 13 сәуіріндегі жағдай бойынша бұл станса әлі күнге дейін жолаушыларға қызмет көрсетпейді. Азаматтар үшін ашылуы алдымен 2022 жылдың 1 тоқсанының соңына шегерілді, бірақ алматылықтар белгіленген мерзімде стансаның ашылуын күтпеді. Метро өкілдері уәделерінің орындалмауының себебі туралы баспасөзде ресми жауап бермеді.<ref name="nur">[https://www.nur.kz/1795417-kak-prohodit-stroitelstvo-novyh-stancij-metro-v-almaty-foto.html Алматыда жаңа метро станцияларының құрылысы қалай жүріп жатыр (фото) | NUR.KZ<!-- Тақырып ботпен қосылды -->]</ref> Алматы қаласының әкімі Ерболат Досаев ақпан айында Бауыржан Момышұлы стансасын 2022 жылдың мамыр айында пайдалануға беру жоспарланғанын айтты. Станса Абай даңғылының артында жеке сектордың орнында салынып жатыр. Құрылыс аяқталған соң станса үстінен Әшімов көшесіне қарай даңғылдың жалғасы салынады. 2022 жылы 30 мамырда "Бауыржан Момышұлы" және "[[Сарыарқа (метро бекеті)|Сарыарқа]]" метро бекеттері іске қосылды. == Жоба == Станция терең іргетаспен қаланды, жабық әдіспен салынды. Бұл «[[Мәскеу (метро бекеті, Алматы)|Мәскеу»]] станциясынан кейін болады. == Орналасуы == [[Абай даңғылы (Алматы)|Абай даңғылының]] жолдың жүру бөлігінің астына орналастырылады. Түсу вестибюльдері Абай және [[Момышұлы атындағы көше (Алматы)|Бауыржан Момышұлы]] қиылысында орналасатын болады. == Архитектурасы мен безендірілуі == «Бауыржан Момышұлы» — метро бекеті терең жер астында орналасқан. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://metroalmaty.kz/?q=kk/node/3322 «Б. Момышұлы» бекеті] — metroalmaty.kz {{Бірінші бағыт (Алматы)}} [[Санат:Алматы метрополитені]] bjecyq4qd6j9c1u5onkgvk4yqjrbazo 0 566010 3055775 2904388 2022-07-30T15:26:06Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Орташа | Шынайы атауы = The Middle | суреті = The-middle.jpg | тақырыбы = Басты кейіпкерлер: 2 маусым постері | сурет ені = | жанры = [[Ситуациялық комедия|Ситком]] | формат = [[Нарратив]] | авторы = Эйлин Хейслер<br />Диэнн Хелайн | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Патриция Хитон]]<br />[[Нил Флинн]]<br />[[Чарли Макдермотт]]<br />[[Иден Шер]] <br />[[Аттикус Шаффер]]<br />[[Крис Каттан]] | баяндаушы = Патриция Хитон | бет басы = | композиторы = Джоуи Ньюман | мемлекет = {{Ту|АҚШ}} | тілі = [[ағылшын тілі|ағылшынша]] | маусымдар = 9 | сериялар саны = 215 | сериялардың тізімі = «Орташа» телесериалының эпизодтар тізімі | атқарушы продюсері = Диэнн Хелайн<br />Эйлин Хейслер | продюсері = Вернер Волайн<br />Виджал Пател<br />Рой Браун<br />Робин Шорр | режиссёрі = | операторы = | сценарист = | түсірілім орны = | ұзақтығы = 22 минут | студия = [[Blackie and Blondie Productions]]<br />[[Warner Bros. Television]] | статусы = Түсірілуде | телеарна = [[American Broadcasting Company|ABC]] | бейне форматы = [[720p]] [[16:9]] ([[HDTV]]) | дыбыс форматы = | көрсете бастады = 30 қыркүйек 2009 | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысы бар шоу = | imdb_id = 1442464 | сайт =http://abc.go.com/shows/the-middle }} '''«Орташа»''' ({{lang-en|The Middle}}) — американдық комедиялық телесериал, премьерасы 30 қыркүйек 2009 жылы<ref>[https://web.archive.org/web/20091004131835/http://www.imdb.com/title/tt1444191/ WebCite query result<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> [[American Broadcasting Company|ABC]] телеарнасында болып өтті. Сюжет Фрэнки Хэк ([[Патриция Хитон]]) (жар және үш ерекше балалардың анасы) айналысында өтеді. Олар орташа таптағы отбасы, Индиана штаты ойдан құрастылған Орсон қалашығында тұрады. Шоу критиктердің оң бағасын алып, рейтингтерде сәттілікке қол жеткізді. 7 мамыр 2015 жылы сериал жетінші маусымға дейін создырылды<ref>{{cite web|url=http://deadline.com/2015/05/american-crime-castle-agents-of-shield-agent-carter-galavant-secrets-lies-fresh-off-the-boat-renewed-abc-1201422717/|title=‘American Crime’, ‘Castle’ ‘S.H.I.E.L.D.’, ‘Agent Carter’, ‘Galavant’, ‘Secrets & Lies’, ‘Nashville’ Among ABC Renewals|author=Nellie Andreeva|date=7 мая 2015|work=[[Deadline.com]]|accessdate=2015-05-08}}</ref>, ол 23 қыркүйекте 2015 жылы басталды<ref>{{cite web|url=http://deadline.com/2015/06/abc-fall-premiere-dates-wicked-city-october-launch-1201440727/|title=ABC Sets Fall Premiere Dates: ‘Wicked City’ Gets October Launch On Tuesday|author=Nellie Andreeva|date=10 июня 2015|work=[[Deadline.com]]|accessdate=2015-06-11}}</ref>. 3 наурыз 2016 жылы сериал сегізінші маусымға дейін создырылды<ref>{{cite web|author=Nellie Andreeva|title=ABC Gives Early Renewals To 15 Series, Leaves ‘Castle’ & ‘Nashville’ On the Bubble|url=http://deadline.com/2016/03/quantico-once-upon-a-time-goldbergs-renewed-castle-nashville-abc-1201713926/|date=3 марта 2016|publisher=[[Deadline.com]]|accessdate=2016-03-04}}</ref>. == Концепциясы == Сериал басты кейіпкер, үш баланың анасы, Френсис Хэк атынан баяндалады. Басты кейіпкерлер Фрэнки мен Майк, бүкіл өмірін Индианадағы Орсон қалашығында өткізген. Фрэнки жергілікті автосалонда азтабысты сатушы, ал Майк менеджер. Олардың үш балалары бір-біріне мүлдем ұқсамайтын әртүрлі, ерекше балалар. Үлкені, Аксель - жатып-ішер ловелас. Қызы, Сью - ренжу деген не екенін білмейтін оптимист, кенжесі, Брик - оқымысты, өте ақылды біртүрлі қылықтары бар бала. Сериал атауы оригиналында бірнеше сюжеттік мағынасы бар. Оны "Орта таптағы отбасы", "Орта жастағы ата-аналар" және "Орташа Америкалық өмір" деп аударуға болады. Осы барлық нұсқа сериал мағынасын ашып береді, яғни материалдық жағдайы, білімі, консерванттық көз қарасатары орта таптағы адамдар өмірі жайлы. == Шығуы == == Рөлдерде == {| class="wikitable plainrowheaders" width=74%; ! scope="col" rowspan="2" | Актер ! scope="col" rowspan="2" | Кейіпкер ! scope="col" colspan="6" | Маусым |- ! scope="col" style="width:10%;" | [[«Орташа» телесериалының эпизодтар тізімі#Сезон 1 (2009–10)|1]] ! scope="col" style="width:10%;" | [[«Орташа» телесериалының эпизодтар тізімі#Сезон 2 (2010-11)|2]] ! scope="col" style="width:10%;" | [[«Орташа» телесериалының эпизодтар тізімі#Сезон 3 (2011-12)|3]] ! scope="col" style="width:10%;" | [[«Орташа» телесериалының эпизодтар тізімі#Сезон 4 (2012-13)|4]] ! scope="col" style="width:10%;" | [[«Орташа» телесериалының эпизодтар тізімі#Сезон 5 (2013-14)|5]] ! scope="col" style="width:10%;" | [[«Орташа» телесериалының эпизодтар тізімі#Сезон 6 (2014-15)|6]] |- | scope="row" | [[Патриция Хитон]] | Фрэнсис «Фрэнки» Хэк | style="background: #ddffdd" colspan="6" align="center"| '''Басты рөлде''' |- | scope="row" | [[Нил Флинн]] | Майкл «Майк» Хэк мл. | style="background: #ddffdd" colspan="6" align="center"| '''Басты рөлде''' |- | scope="row" | [[Чарли Макдермотт]] | Аксель Редфорд Хэк | style="background: #ddffdd" colspan="6" align="center"| '''Басты рөлде''' |- | scope="row" | [[Иден Шер]] | Сью Сью Хэк | style="background: #ddffdd" colspan="6" align="center"| '''Басты рөлде''' |- | scope="row" | [[Аттикус Шаффер]] | Брик (Блок) Хэк | style="background: #ddffdd" colspan="6" align="center"| '''Басты рөлде''' |- | scope="row" | [[Крис Каттан]] | Боб | style="background: #ddffdd" colspan="2" align="center"| '''Басты рөлде''' | style="background: lightblue" colspan="3" align="center"| '''Қонақ рөлде''' | colspan="1" style="background: #ececec; color: grey; vertical-align: middle; text-align: center; " class="table-na"| |- |} == Эпизодтар == The Middle logo.png {{main|«Орташа» телесериалының эпизодтар тізімі}} {{:«Орташа» телесериалының эпизодтар тізімі»}} == Реакция == === Критиктер көзқарасы === === Мараппаттары === {| class="wikitable" style="font-size: width:100%;" |- style="text-align:center;" ! Жыл ! Марапат ! Санат ! Номинант ! Нәтиже |- |rowspan="2"|2010 |rowspan="2"|[[Жас актер (марапат)|Жас актер]] |Қосымша рөлдегі актер |Брок Сиарелли |{{Nom}} |- |Үздік қосымша рөлдегі актриса |Иден Шер |{{Nom}} |- |rowspan="10"|2011 |[[Грейси (марапат)|Грейси]] |Үздік комедиялық сериал | |{{Won}} |- |rowspan="3"|[[Телевизиондық критиктер таңдауы]] |Үздік комедиялық сериал | |{{Nom}} |- |Комедиялық сериалдағы үздік актриса |Патриция Хитон |{{Nom}} |- |Комедиялық сериалдағы үздік қосымша рөлдегі актриса |Иден Шер |{{Nom}} |- |rowspan="6"|[[Жас актер (марапат)|Молодой актёр]] |rowspan="2"|Қонақ рөлдегі актер |Паркер Контрерас |{{Won}} |- |Мейсон Кук |{{Nom}} |- |Қосымша рөлдегі актер |Брок Чьярлелли |{{Won}} |- |Қонақ рөлдегі актриса |Келли Хайер |{{Nom}} |- |Қосымша рөлдегі 17-21 жастағы актриса |Блейн Саундерс |{{Nom}} |- |Комедиялық сериалдығы үздік актерлік ансамбль | |{{Nom}} |- |rowspan="9"|2012 |[[Телевизиондық критиктер таңдауы]] |[[Телевизиондық критиктер таңдауы (марапат, 2012)|Комедиялық сериалдағы үздік қосымша рөлдегі актриса]] |Иден Шер |{{Nom}} |- |rowspan="4"|PAAFTJ Television Awards |Үздік комедиялық сериал | |{{Nom}} |- |Комедиялық сериалдағы үздік актриса |Патриция Хитон |{{won}} |- |Комедиялық сериалдағы үздік қосымша рөлдегі актриса |Иден Шер |{{Nom}} |- |Комедиялық сериалдағы үздік дизайн |Randy Ser for «The Map» |{{Nom}} |- |rowspan="3"|[[Жас актер (марапат)|Жас актер]] |Қосымша рөлдегі 17-21 жастағы актер |Брок Сиарелли |{{won}} |- |Комедиялық сериалдағы үздік қонақ рөлде 17-21 жастағы актриса |Кэтлин Мастандреа |{{Nom}} |- |Комедиялық сериалдағы үздік қонақ рөлдегі актриса |Марло Пейтон |{{Nom}} |- |[[Эмми]] |Біркамералық сериалдағы үздік макияж | |{{Nom}} |} === Телевизиондық рейтингтер === {| class="wikitable" style="text-align:center; width:100%;" |- ! style="width:8%;" rowspan="2"| Маусым ! style="width:20%;" rowspan="2"| Таймслот ! style="width:8%;" rowspan="2"| Эпизодтар ! colspan=2| [[Маусым премьера]] ! colspan=2| [[Маусым финалы]] ! style="width:8%;" rowspan="2"| ТВ маусым ! style="width:8%; background:#ffdead;" rowspan="2"| Ранк ! style="width:10%; background:#ffdead;" rowspan="2"|Көрермендер<br />(миллион) |- ! style="width:8%;"| Датасы ! span style="width:10%; font-size: smaller; line-height:100%;"|Көрермендер<br />(миллион) ! style="width:8%;"| Датасы ! span style="width:10%; font-size: smaller; line-height:100%;"| Көрермендер<br />(миллион) |- ! 1 | <small><center>Сәрсенбі 20:30</center></small> | <center>24</center> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>30 қыркүйек 2009</center> ! 8,71<ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2009/10/01/glee-rises-to-a-3-3-criminal-minds-to-a-3-8-eastwick-drops-to-a-2-3-in-finals/29229/|title=''Glee'' rises to a 3.3, ''Criminal Minds'' to a 3.8; ''Eastwick'' drops to a 2.3 in finals|work=TV by the Numbers|last=Seidman|first=Robert|date=October 1, 2009|accessdate=June 23, 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AMqxaxbV|archivedate=2012-09-02}}</ref> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>19 мамыр 2010</center> ! 7,55<ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.com/2010/05/20/tv-ratings-good-guys-off-to-bad-start-idol-down/51917|title=TV Ratings Wednesday: ''Good Guys'' Off To Bad Start; ''Idol Down''|work=TV by the Numbers|last=Seidman|first=Robert|date=May 20, 2010|accessdate=June 23, 2010|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AMrEJgd6|archivedate=2012-09-02}}</ref> ! style="font-size:smaller"| 2009-10 ! style="background:#fc9;"| #65<ref name="S7Average">Gorman, Bill (June 16, 2010). [http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/06/16/final-2009-10-broadcast-primetime-show-average-viewership/ «Final 2009-10 Broadcast Primetime Show Average Viewership»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121019103551/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/06/16/final-2009-10-broadcast-primetime-show-average-viewership/ |date=2012-10-19 }}. ''[[TV by the Numbers]]''. Retrieved July 29, 2010.</ref> ! style="background:#fc9;"| 6,90<ref>[http://tvbythenumbers.com/2010/06/16/final-2009-10-broadcast-primetime-show-average-viewership/54336 Final 2009-10 Broadcast Primetime Show Average Viewership] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100624063442/http://tvbythenumbers.com/2010/06/16/final-2009-10-broadcast-primetime-show-average-viewership/54336 |date=2010-06-24 }}</ref> |- ! 2 | rowspan="5"| <small><center>Сәрсенбі 20:00</center></small> | <center>24</center> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>22 қыркүйек 2010</center> ! 8,81<ref>{{cite web|first=Robert|last=Seidman|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2010/09/23/wednesday-finals-the-middle-modern-family-cougar-town-undercovers-all-see-small-gains/64917|title=Wednesday Finals: ‘The Middle,’ ‘Modern Family,’ ‘Cougar Town,’ ‘Undercovers’ All See Small Gains|work=TV by the Numbers|date=September 23, 2010|accessdate=September 23, 2010|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AMrF64d7|archivedate=2012-09-02}}</ref> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>25 мамыр 2011</center> ! 7,33<ref>{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/05/26/wednesday-final-ratings-american-idol-modern-family-adjusted-up-law-order-la-criminal-minds-suspect-behavior-adjusted-down/93970/|title=Wednesday Final Ratings: 'American Idol,' 'Modern Family' Adjusted Up; 'Law & Order: LA,' 'Criminal Minds: Suspect Behavior' Adjusted Down|last=Gorman|first=Bill|work=TV by the Numbers|date=May 26, 2011|accessdate=May 26, 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AKvcQZRN|archivedate=2012-09-01}}</ref> ! style="font-size:smaller"|2010-11 ! style="background:#fc9;"| #56<ref name="tvbythenumbers.zap2it.com">{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/06/01/2010-11-season-broadcast-primetime-show-viewership-averages/94407/|title=2010–11 Season Broadcast Primetime Show Viewership Averages – Ratings &#124; TVbytheNumbers|publisher=Tvbythenumbers.zap2it.com|date=2011-06-01|accessdate=2012-02-08|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BiLn9Ji7|archivedate=2012-10-27}}</ref> ! style="background:#fc9;"| 8,11<ref>{{cite web|last=Andreeva|first=Nellie|url=http://www.deadline.com/2011/05/full-2010-11-season-series-rankers/|title=Full 2010–2011 TV Season Series Rankings|publisher=Deadline.com|date=|accessdate=2012-02-08|archiveurl=http://www.webcitation.org/6BiLnzhjv|archivedate=2012-10-27}}</ref> |- ! 3 | <center>24</center> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>21 қыркүйек 2011</center> ! 9,74<ref>{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2011/09/22/wednesday-final-ratings-the-x-factor-modern-family-the-middle-revenge-and-others-adjusted-up/104596/|title=Wednesday Final Ratings: 'The X Factor,' 'Modern Family,' 'The Middle,' And Others Adjusted Up; 'Revenge' Adjusted Down|work=TV by the Numbers|last=Seidman|first=Robert|date=September 22, 2011|accessdate=September 23, 2011|archiveurl=http://www.webcitation.org/6AMrU21Zx|archivedate=2012-09-02}}</ref> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>23 мамыр 2012</center> ! 6,52<ref>[http://tvbythenumbers.zap2it.com/2012/05/24/wednesday-final-ratings-idol-modern-family-svu-adjusted-up-apt-23-adjusted-down/135606/?utm_source=feedburner&utm_medium=feed&utm_campaign=Feed%3A+Tvbythenumbers+%28TVbytheNumbers%29 Wednesday Final Ratings: ‘Idol’, ‘Modern Family’, & ‘SVU’ Adjusted Up, ‘Apt 23′ Adjusted Down — Ratings | TVbytheNumbers<!-- Заголовок добавлен ботом -->]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ! style="font-size:smaller"| 2011-12 ! style="background:#fc9;"| #60<ref>[http://www.deadline.com/2012/05/full-2011-2012-tv-season-series-rankings/#more-277941 Full 2011—2012 TV Season Series Rankings — Deadline.com<!-- Заголовок добавлен ботом -->]</ref> ! style="background:#fc9;"| 8,08<ref>[http://tvbythenumbers.zap2it.com/2012/05/24/complete-list-of-2011-12-season-tv-show-viewership-sunday-night-football-tops-followed-by-american-idol-ncis-dancing-with-the-stars/135785/ Complete List Of 2011-12 Season TV Show Viewership: ‘Sunday Night Football’ Tops, Followed By ‘American Idol,’ ‘NCIS’ & ‘Dancing …<!-- Заголовок добавлен ботом -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120528055552/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2012/05/24/complete-list-of-2011-12-season-tv-show-viewership-sunday-night-football-tops-followed-by-american-idol-ncis-dancing-with-the-stars/135785/ |date=2012-05-28 }}</ref> |- ! 4 | <center>24</center> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>26 қыркүйек 2012</center> ! 9,16<ref name="p4">[http://tvbythenumbers.zap2it.com/2012/09/27/wednesday-final-ratings-x-factor-survivor-the-middle-adjusted-up-the-neighbors-adjusted-down/150388/ Wednesday Final Ratings: ‘X Factor’, ‘Survivor’, ‘The Middle’ Adjusted Up, ‘The Neighbors’ Adjusted Down — Ratings | TVbytheNumbers<!-- Bot generated title -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120930010708/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2012/09/27/wednesday-final-ratings-x-factor-survivor-the-middle-adjusted-up-the-neighbors-adjusted-down/150388/ |date=2012-09-30 }}</ref> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>22 мамыр 2013</center> ! 7,70<ref name="f4">{{cite news|title=Wednesday Final Ratings: 'MasterChef', 'Modern Family', 'Criminal Minds' & 'Law & Order: SVU' Adjusted Up; 'How To Live With Your Parents' Adjusted Down|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/05/23/wednesday-final-ratings-masterchef-modern-family-criminal-minds-how-to-live-with-your-parents-adjusted-down/183884/|accessdate=May 23, 2013|newspaper=TVbytheNumbers|date=May 23, 2013}}</ref> ! style="font-size:smaller"|2012-13 !style="background:#fc9;"| #48<ref name="2012-2013">{{cite web |last=Bibel |first=Sara |url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/05/29/complete-list-of-2012-13-season-tv-show-viewership-sunday-night-football-tops-followed-by-ncis-the-big-bang-theory-ncis-los-angeles/184781// |title=Complete List Of 2012–13 Season TV Show Viewership: 'Sunday Night Football' Tops, Followed By 'NCIS,' 'The Big Bang Theory' & 'NCIS: Los Angeles' |date=May 29, 2013 |deadurl=no |accessdate=May 30, 2013}}</ref> !style="background:#fc9;"| 8,40<ref name="2012-2013"/> |- ! 5 | <center>24</center> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>25 қыркүйек 2013</center> ! 8,94<ref name="p5">{{Cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/09/26/wednesday-final-ratings-the-middle-modern-family-and-survivor-adjusted-up-nashville-csi-adjusted-down/205000/|title=Wednesday Final Ratings: 'The Middle', 'Modern Family' and 'Survivor' Adjusted Up; 'Nashville' & 'CSI' Adjusted Down|work=TV by the Numbers|date=September 26, 2013|accessdate=September 26, 2013}}</ref> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>21 мамыр 2014</center> ! 7,85<ref name=autogenerated1>{{cite news|title=Wednesday Final Ratings: 'Survivor', 'The Middle' & 'Modern Family' Adjusted Up; 'Survivor' Reunion Adjusted Down|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2014/05/22/wednesday-final-ratings-survivor-the-middle-survivor-reunion-adjusted-down/266571/|accessdate=May 22, 2014|newspaper=TVbytheNumbers|date=May 22, 2014}}</ref> ! style="font-size:smaller"|2013-14 ! style="background:#fc9;"| #44<ref name="deadline">{{cite web|url=http://www.deadline.com/2014/05/tv-season-series-rankings-2013-full-list-2|title=Full 2013-2014 TV Season Series Rankings|date=May 22, 2014|publisher=Deadline}}</ref> ! style="background:#fc9;"|8,24<ref name="deadline" /> |- ! 6 | <center>24</center> | style="font-size:11px;line-height:110%"|<center>24 қыркүйек 2014</center> ! 7,59<ref name="p6">{{cite web|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2014/09/25/wednesday-final-ratings-the-middle-the-goldbergs-modern-family-law-and-order-svu-red-band-society-adjusted-up/306937/|title=Wednesday Final Ratings: 'The Middle', 'The Goldbergs', 'Modern Family', 'Law and Order: SVU', & 'Red Band Society' Adjusted Up|publisher=[[TV by the Numbers]]|date=September 25, 2014|first=Amanda|last=Kondolojy|accessdate=September 25, 2014}}</ref> | ! ! style="font-size:smaller"|2014-15 ! ! |- |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:2009 жылы шыққан АҚШ телесериалдары]] t1ctgd0g6x9pl94a9u6r879xmr1ws70 0 566728 3055964 3046822 2022-07-31T11:14:07Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Толағай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =53|lat_sec =31 |lon_deg =82|lon_min = 26|lon_sec =24 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Көкпекті ауылдық округі (Абай облысы){{!}}Көкпекті |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =228 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Толағай''' — [[Абай облысы]]ның [[Көкпекті ауданы]], [[Көкпекті ауылдық округі (Абай облысы)|Көкпекті ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 16 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 409 адам (198 ер адам және 211 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 228 адамды (107 ер адам және 121 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] 9gmf0nea6ghxpux4gglgvhrkti72hj5 0 566755 3055943 3047212 2022-07-31T10:01:47Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{мағына|Тассай}} {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тассай |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =21|lat_sec =16 |lon_deg =82|lon_min = 54|lon_sec =40 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тассай ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы){{!}}Тассай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Большевик'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =985 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тассай''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]]ндағы ауыл, [[Тассай ауылдық округі (Шығыс Қазақстан облысы)|Тассай ауылдық округі]] орталығы. [[1989 жыл]]ға дейін "Большевик" деп аталды. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 79 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1345 адам (687 ер адам және 658 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 985 адамды (489 ер адам және 496 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] nmm5hp3zstlen3igk9j4wtozkppibnz 0 566832 3055958 3046867 2022-07-31T10:42:21Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Теректі |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =47|lat_sec =38 |lon_deg =82|lon_min= 45|lon_sec =52 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Теректі ауылдық округі (Абай облысы){{!}}Теректі |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =801 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Теректі}} '''Теректі''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]]ндағы ауыл, [[Теректі ауылдық округі (Абай облысы)|Теректі ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан шығысқа қарай 42 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 939 адам (472 ер адам және 467 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 801 адамды (428 ер адам және 373 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] pzvodoxs2p1sfkvl8lhqp7qbnbukcb8 0 566868 3055827 3047132 2022-07-30T19:42:29Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Раздольное |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =03|lat_sec =30 |lon_deg =83|lon_min = 30|lon_sec =40 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Самар ауданы |кестедегі аудан = Самар ауданы{{!}}Самар |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Миролюбов ауылдық округі{{!}}Миролюбов |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =388 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Раздольное}} '''Раздольное''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Миролюбов ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 9 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 511 адам (237 ер адам және 274 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 388 адамды (187 ер адам және 201 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Самар ауданы елді мекендері}} [[Санат:Самар ауданы елді мекендері]] dtw7h6btikyvp8ck70rkfs6yrti552r 0 566898 3055762 3046890 2022-07-30T14:01:27Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Нұра |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =35|lat_sec = 24 |lon_deg =83|lon_min =00|lon_sec =37 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Үлгілі Малшы ауылдық округі{{!}}Үлгілі Малшы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =137 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Нұра (айрық)}} '''Нұра''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Үлгілі Малшы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 70 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 240 адам (126 ер адам және 114 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 137 адамды (77 ер адам және 60 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] rkskgqs6cptb5syf36zqo0zbpzxwfct 0 566899 3055909 3046893 2022-07-31T08:12:16Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Сүлеймен |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =48 |lat_min =34|lat_sec = 54 |lon_deg =83|lon_min =08|lon_sec =59 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Үлгілі Малшы ауылдық округі{{!}}Үлгілі Малшы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =169 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Сүлеймен''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Үлгілі Малшы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 80 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 255 адам (140 ер адам және 115 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 169 адамды (87 ер адам және 82 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] aebuqgcong7dx43v20b0zwmsh7gmhcl 0 566906 3055791 3046855 2022-07-30T16:16:43Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Палатцы |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =08|lat_sec = 26 |lon_deg =83|lon_min =43|lon_sec =39 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Палатцы ауылдық округі{{!}}Палатцы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =633 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Палатцы''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]]ндағы ауыл, [[Палатцы ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 128 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1122 адам (528 ер адам және 594 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 633 адамды (313 ер адам және 320 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] r6x152r9k41x8pcxsusl5o9ksgbp47d 0 566907 3055800 3046859 2022-07-30T17:59:36Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Подгорное |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =15|lat_sec = 09 |lon_deg =83|lon_min =48|lon_sec =07 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Абай облысы |кестедегі облыс = Абай облысы{{!}}Абай |ауданы = Көкпекті ауданы |кестедегі аудан = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Палатцы ауылдық округі{{!}}Палатцы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =335 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Подгорное}} '''Подгорное''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Палатцы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 146 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 496 адам (250 ер адам және 246 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 335 адамды (171 ер адам және 164 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Көкпекті ауданы елді мекендері}} [[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]] otbvbsg87b0tnogtkdv2pvy7xn3cp0w 0 567999 3055781 2592119 2022-07-30T15:42:29Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki [[Сурет:WWII.png|нобай|500x500 нүкте|"Ось" елдері көк түспен бөлінген]] '''"Ось" елдері''' ([[Неміс тілі|нем.]] ''<span lang="de">Achsenmächte</span>'', [[Жапон тілі|жапон.]]<span> </span>樞軸國, 枢軸国 ''су: дзику-коку'', [[Италиян тілі|итал.]] potenze dell ' Asse — "Рим — Берлин осі термині"<ref>''«Ось Берлин—Рим»''<span> — статья из </span>[[Үлкен кеңес энциклопедиясы|Большой советской энциклопедии]]<span>.</span></ref> бойынша), '''нацистік блок, гитлерлік коалиция''' ретінде белгілі — [[Агрессия (саясат)|агрессивті]] әскери одақ[[Үшінші рейх|,]] [[Екінші дүниежүзілік соғыс]] кезінде оған [[антигитлерлік коалиция]] қарсы тұрған Германия, Италия, Жапония және басқа да мемлекеттер . == Құрылу тарихы == «Ось» елдері одағы бастапқыда неміс-жапон-итальяндық-испан [[Антикомминтерндік пакт|Коминтернге қарсы пактіге]] және неміс-итальяндық «[[Стальной пакт|болат пактіге]]<nowiki/>» негізделген және толық 1940 жылы 27 қыркүйекте, Германия, Италия және Жапония ықпал ету аймақтарын «жаңа тәртіппен» бөлу және өзара әскери көмек туралы үшжақты пактісіне қол қою кезінде заңдастырылды. Кейінірек пактіге, Венгрия, Румыния, Болгария және Тайланд, сондай-ақ Германия мен Жапонияның қуыршақ мемлекеттері қосылды.  Кейіннен "осі" елдері деп пактіге қол қойғанына қарамастан, Антигитлерлік коалиция елдерімен соғысқан барлық мемлекетті атайды . == "Ось" елдері == [[Сурет:German_and_Japanese_spheres_of_influence_at_greatest_extent_World_War_II_1942.jpg|оңға|нобай|250x250 нүкте|[[Үшінші рейх]] және Жапон империясымен келісілген [[Еуразия]]ны 70° шығыс бойлықта бөлу]] '''Негізгі мүшелері''': * Үшінші рейх<span class="flagicon">[[Сурет:Flag of German Reich (1935–1945).svg|link=Третий_рейх|жиекті|22x22 нүкте]]</span> [[Үшінші рейх]] '''([[1 қыркүйек]] [[1939 жыл|1939 ден]] [[8 мамыр]] [[1945 жыл|1945]] жылға дейін)''' * Корольдік Италия<span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Italy_(1861-1946).svg|link=Королевство Италия (1861—1946)|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Италия&nbsp;корольдігі '''([[10 маусым]] [[1940 жыл|1940]] ден [[8 қыркүйек|8 тамыз]] [[1943 жыл]]ға дейін)''' * Жапон империясы<span class="flagicon">[[Сурет:Merchant_flag_of_Japan_(1870).svg|link=Японская империя|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Жапон империясы '''([[7 желтоқсан]] [[1941 жыл|1941]] Жапония Қытайға [[7 шілде]] [[1937 жыл]]ы жаулайды; кейін [[7 желтоқсан]], [[1941 жыл|1941]] Жапон-қытай соғысы ажырамас бөлігі Екінші дүниежүзілік соғыс.</ref> ден - [[2 қыркүйек]] [[1945 жыл|1945]] дейін)''' '''Қосалқы мүшелері:''' * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Romania.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Румыния корольдігі '''( [[22 маусым]] [[1941 жыл|1941 ден]] [[23 тамыз]] [[1944 жыл]]ға дейін)''' * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Hungary_1940.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Корольдік Венгрия '''( [[6 сәуір]] [[1940 жыл|1940 ден]] [[15 қазан]] [[1944 жыл]]ға дейін)''' * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Bulgaria.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Патшалық Болгария '''([[19 сәуір]] [[1941 жыл|1941]] [[19 сәуір]] [[1941 жыл|1941]] бөлігі болгар армиясы соғыс жарияламастан шекараны с Югославией және Грекия мен оккупировали аумағында Македония және [[Фракия|Фракия Грециясы]]. 13 желтоқсан 1941 жылдың Болгария соғысын жариялады, АҚШ және Ұлыбритания.</ref> - ден [[9 қыркүйек]] [[1944 жыл]]ға дейін)''' * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Thailand.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> [[Тайланд|Таиланд корольдігі]] '''([[25 қаңтар]] [[1942 жыл|1942]] 21 желтоқсанда 1941 жылы туралы келісімге қол қойды әскери одақ арасындағы Таиланд және Жапония</ref> ден [[16 тамыз]] [[1945 жыл|1945]]<ref><span class="citation">[http://worldatwar.net/timeline/other/diplomacy39-45.html The World at War - Diplomatic Timeline 1939-1945].&#x20; worldatwar.net.&#x20;<small>Тексерілген 26 марта 2015.</small></span><span class="citation"></span></ref> ке дейін)''' '''Сателлиттер:''' * [[Сурет:Flag of German Reich (1935–1945).svg|жиекті|22x22 нүкте]] [[Үшінші рейх]]тың: ** <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_First_Slovak_Republic_1939-1945.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Бірінші Словак республикасы '''([[1 қыркүйек]] [[1939 жыл|1939]] ден [[4 сәуір]] [[1945 жыл|1945]] дейін)''' ** <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Croatia_Ustasa.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Хорватия тәуелсіз мемлекеті '''([[15 маусым]] [[1941 жыл|1941]] ден [[8 мамыр]] [[1945 жыл|1945]] дейін)''' '''Бұрынғы блок мүшелерінің мұрагерлікке үміттенген режимдер:''' Кеткендер де-факто марионеточными мемлекеттер құрған Үшінші Рейхом аумағының бөлігінде бұрынғы одақтас.</ref> * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Italy.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Итальян әлеуметтік республикасы '''([[23 қыркүйек]] [[1945 жыл|1943]] дейін [[25 сәуір]] [[1945 жыл|1945]])''' * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Hungary_1940.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Венгр мемлекеті '''([[17 қазан]] [[1944 жыл|1944]] дейін [[7 мамыр]] [[1945 жыл|1945]])''' == "Ось" елдерінің одақтастары, жақшада ''"ось" елдеріне жағына елдердің қосылған күні көрсетілген'' мен ''қарсы антигитлерлік коалиция күштеріне қатарына'' шыққан күні == * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Finland.svg|link=Финляндия|жиекті|22x22 нүкте]]</span> [[Финляндия]] '''( [[25 маусым]] [[1941 жыл|1941]] дейін [[19 қыркүйек]] [[1944 жыл|1944]])''' өзін дербес тарап деп есептеді, жанжал; бұл позиция кейбір фин тарихшыларымен бүгін де қолданылады<ref><span class="citation">''[[:fi:Esa Mäkinen|Mäkinen, Esa]]''.&#x20;</span></ref><ref><span class="citation">''Дерябин Ю. С.''&#x20;[http://nvo.ng.ru/history/2008-11-21/12_myth.html Давний миф наконец-то лопнул]&nbsp;(рус.).&#x20;''НГ''.&#x20; Независимое военное обозрение&#x20;(21&nbsp;қараша 2008).&nbsp;— Финские историки признали соучастие Хельсинки в гитлеровской агрессии против СССР.&nbsp;— «''28 из 37 финских профессоров-историков, опрошенных недавно крупнейшей газетой страны «Хельсингин Саномат», пришли к выводу, что война 1941–1944 годов против Советского Союза, развязанная тогдашними правителями Суоми, отнюдь не была «войной-продолжением» (Зимней войны 1939–1940 годов) или «отдельной» (от Гитлера) войной, как до сих пор утверждало большинство финских историографов и политиков, в том числе нынешний президент республики [[Тарья Халонен]]''»&nbsp;&#x20;<small>Тексерілген 4 января 2013.</small>&#x20;<small>.</small></span><span class="citation"></span></ref>. Тәуелсіз тарихшылар әдетте Финляндияны "ось"<ref>''R. L. DiNardo.''</ref><ref>''Geir Lundestad.''</ref><ref>''Yôrām Dinšṭein.''</ref> елдеріне қосады. 1944 жылы жазда Финляндия ауыр шайқастан кейін соғыстан шыққан және КСРО-мен 19 қыркүйек 1944 жылы бітім жасасты (Кеңес-фин соғысын (1941-1944) қараңыз). * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Iraq_1924.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Ирак корольдігі '''([[2 мамыр|2]]-нен [[31 мамыр]]<nowiki/>ға дейін [[1941 жыл|1941]])''' қысқа мерзімді англо-ирак соғысы барысында. Ирак Рашид Али аль-Гайланидің басшылығымен мемлекеттік төңкерістен кейін Германия және Италиядан көмек сұрвды. Келіп жеткен герман және итальян авиациясы жеткіліксіз болды және 31 мамырда бүлік жаншылды. * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_San_Marino.svg|link=Сан-Марино|жиекті|22x22 нүкте]]</span> [[Сан-Марино]] '''( [[17 қыркүйек]] [[1940 жыл|1940]] дейін [[29 қыркүйек]] [[1943 жыл|1943]])''' Ұлыбританиямен соғыс жағдайында болған. [[8 қыркүйек]] [[1943 жыл|1943]]<nowiki/>те Италия соғыстан шыққаннан кейін Сан-Марино [[29 қыркүйек]]те сол жылы өз нейтралитеті туралы жариялады . == <span class="mw-image-border">[[Сурет:Flag of German Reich (1935–1945).svg|link=Флаг_Третьего_рейха|alt=Красный флаг, в центре которого находится белый круг с чёрной свастикой|35x35 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Германия оккупациялаған аумақтардағы Коллаборационистік үкіметтер мен әкімшіліктер == * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_France.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Француз мемлекеті ([[11 қараша]] [[1942 жыл|1942]]-ден [[25 тамыз]] [[1944 жыл|1944]]-ке дейін). Оңтүстік Францияны жаулап алғаннан кейін Германия 1942 жылы биліктегі Виши Режимі таза номиналға айналды, тек қана әкімшілік функцияларды орындады. [[1943 жыл]]ы Германия үкіметі қолдауымен Виши француз милициясын қалыптастырды, [[Нормандия операциясы|Франциядағы]] кедергі болған одақтастарды тізе бүктіруге қатысты. Кейін 25 тамызда Виши үкіметі Германияға шығарылды, онда қуғындағы үкімет құрылды, ол 22 сәуір 1945 жылға дейін болған. * [[Сурет:Flag_of_Greece_(1822-1978).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Грек мемлекеті 30 сәуір 1941 * [[Сурет:Flag of Serbia (1941–1944).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Сербия (Недич режимі) * <span class="mw-image-border">[[Сурет:Flag_of_Norway.svg|22x22 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Норвегия (Квислинг режимі) * <span class="mw-image-border">[[Сурет:Flag_of_the_Netherlands.svg|22x22 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Нидерланды (режимі Мюссерта) * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Hungary_1940.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Баспасөз мемлекет (16 қазанда 1944 жылы) * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Belarus_(1991-1995).svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Белорутения Бас округі (Беларусь орталық рада) == <span class="mw-image-border">[[Сурет:Flag of German Reich (1935–1945).svg|link=Флаг_Третьего_рейха|alt=Красный флаг, в центре которого находится белый круг с чёрной свастикой|35x35 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Үшінші рейх оккупациялаған және аннексиялаған аймақтар == [[Сурет:Second_world_war_europe_1941-1942_map_en.png|оңға|нобай|250x250 нүкте|Германия және оның сателлиттері Еуропадағы барынша аумақтық кеңею кезеңінде]] * <span class="mw-image-border">[[Сурет:Flag_of_Austria.svg|22x22 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> Остмарк ([[Аустрия|Австрия]]); * [[Сурет:Flag_of_Saar_1920-1935.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Вестмарк (Саар облысы); * {{Польша|22px}} [[Польша]]: ** Генерал-губернаторлық; ** [[Сурет:Gdansk_flag.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Данциг  Еркін қаласы (Гданьск); ** Вартеланд (Познань); ** Дистрикт Галиция; * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Czechoslovakia.svg|жиекті|22x22 нүкте|Чехословакия]]</span> Бұрынғы [[Чехословакия|Чехословаки]]<nowiki/>яның бөліктері: ** [[Сурет:Flag_of_Bohmen_und_Mahren.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Богемия және Моравия протектораттары 15 наурыз 1939 жылдан; ** Судетенланд (Судет облысы); * <span class="mw-image-border">[[Сурет:Flag_of_Luxembourg.svg|22x22 нүкте]]</span><span class="mw-image-border"></span> [[Люксембург]]; * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Denmark.svg|link=Дания|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&nbsp;[[Дания]]; * [[Норманд аралдары]]; * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Belgium_(civil).svg|link=Бельгия|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&nbsp;[[Бельгия]] (Фалькенхаузен генерал-губернатор ы); * [[Франция]] ([[Эльзас]] пен Лотарингияны қосқанда оккупациялаған жерлер); * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_German_occupied_Albania.svg|жиекті|22x22 нүкте|Албания]]</span> Албания 8 қыркүйек 1943 жылдан; * [[Сурет:War_flag_of_the_Italian_Social_Republic.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Итальяндық әлеуметтік республика 23 қыркүйек 1943 жылдан; * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_the_Kingdom_of_Yugoslavia.svg|жиекті|22x22 нүкте|Королевство Югославия]]</span> Бұрынғы Югославияның бөліктері: ** <span class="flagicon">[[Сурет:Flag of the Government of National Salvation (occupied Yugoslavia).svg|link=Сербия (1941-1944)|жиекті|22x22 нүкте]]</span>&nbsp;Сербия (Банатты қосқанда) — Недичтің марионеттік режим 1 қыркүйек 1941 жылдан; ** Төменгі Каринтия және Төменгі Штирия; ** [[Сурет:Flag_of_Slovenian_axis_supporters_during_WWII.png|жиекті|22x22 нүкте]] Словенское домобранство (1943 жылға дейін Италияға, содан кейін Германияға бағынды); ** [[Сурет:Flag_of_Montenegro_(1905-1918_&_1941-1944).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Черногория — Вукчевичтің марионеттік режимі 8 қыркүйек 1943 жылдан ** [[Сурет:Flag_IMARO.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Тәуелсіз Македония республикасы 8 қыркүйек 1944 жылдан; * Шығыс рейхскомиссариаттары: ** Украина; ** Остланд (Прибалтика және [[Беларусь|Белоруссия]]); ** Кавказ; ** Московия. == [[Сурет:Merchant_flag_of_Japan_(1870).svg|жиекті|35x35 нүкте]] Жапония жаулаған аймақтардағы марионеттік мемлекеттер == * [[Сурет:Flag_of_Manchukuo.svg|жиекті|22x22 нүкте]] [[Маньчжоу-го]] ([[7 шілде]] [[1937 жыл|1937]]<nowiki/>ден [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945ке дейін]]); * [[Сурет:Flag_of_the_Mengjiang.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Мэнцзян ([[1 қыркүйек]] [[1939 жыл|1939]]<nowiki/>дан [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945ке дейін]]); * [[Сурет:Flag_of_the_Republic_of_China-Nanjing_(Peace,_Anti-Communism,_National_Construction).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Қытай республикасы (Ван Цзинвэй режимі) ([[30 наурыз]] [[1940 жыл|1940]]<nowiki/>тан [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945ке дейін]]); * [[Сурет:Flag_of_Burma_1943.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Бирма мемлекеті ([[1 тамыз]] [[1943 жыл|1943]]<nowiki/>тен [[27 наурыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>ке дейін); * [[Сурет:Flag_of_the_Philippines_(1943-1945).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Екінші Филиппин Республикасы ([[14 қазан]] [[1943 жыл|1943]]<nowiki/>тен [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945 ке]] дейін); * [[Сурет:Flag_of_the_Empire_of_Vietnam_(1945).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Вьетнам империясы ([[11 наурыз|11]] наурыз [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>тен [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>ке дейін); * [[Сурет:Flag_of_Cambodia_under_Japanese_occupation.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Кампучия корольдігі ([[9 наурыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>тен [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>ке дейін); * [[Сурет:Flag_of_Laos_(1952-1975).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Лаос мемлекеті ([[8 сәуір|8 апреля]] [[1944 жыл|1944]] до [[15 тамыз|15 августа]] [[1945 жыл|1945]]); * [[Сурет:1931_Flag_of_India.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Егемен Үндістанның уақытша үкіметі ([[21 қазан]] [[1943 жыл|1943]]<nowiki/>тен [[15 тамыз]] [[1945 жыл|1945]]<nowiki/>ке дейін); == [[Сурет:Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg|жиекті|35x35 нүкте]] Италия оккупациялаған және аннексиялаған аймақтар == * Любляна провинциясы ( [[3 мамыр]] [[1941 жыл|1941]]) * Корсика ( [[11 қараша]] [[1942 жыл|1942]]) * Провинция Далмация ( [[17 сәуір]] [[1941 жыл|1941]]) * Франциядағы Итальяндық оккупацияланған аймақ ( [[25 маусым]] [[1940 жыл|1940]]) * Грек мемлекетіндегі Итальяндық оккупацияланған аймақ ( [[30 сәуір]] [[1941 жыл|1941]]) * Тәуелсіз Хорватия мемлекетіндегі Итальян оккупационная аймақ ([[10 сәуір]] [[1941 жыл|1941]]) Италияндық отарлық империя: * Итальяндық Эгей теңізінің аралдары * [[Италияндық Ливия|Итальяндық Ливия]] * Итальяндық Шығыс Африка ** Италияндық Сомали (бұр. Британдық Сомали) ([[19 тамыз]] [[1940 жыл|1940]]<nowiki/>тан [[16 наурыз|16 ақпан]] [[1941 жыл|1941]]<nowiki/>ге дейін) == [[Сурет:Flag_of_Italy_(1861-1946)_crowned.svg|жиекті|35x35 нүкте]] Италия жаулаған аймақтардағы марионеттік мемлекеттер == * [[Сурет:Flag_of_Albania_(1939-1943).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Албан корольдігі * [[Сурет:Flag_of_the_Principality_of_Pindus_and_Voivodship_of_Macedonia.svg|жиекті|22x22 нүкте]] Пиндск-Мегленское қняздігі (Македония, [[Грекия]] және [[Албания]]) ([[1941 жыл|1941]] мамырдан бастап) * [[Сурет:Flag_of_Montenegro_(1905-1918_&_1941-1944).svg|жиекті|22x22 нүкте]] Черногория корольдігі (Дрлевич режимі) ([[12 шілде]] [[1941 жыл|1941]]<nowiki/>ден) == Бейтарап дос елдер == * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_France.svg|жиекті|22x22 нүкте]]</span> Француз мемлекеті ([[10 шілде]] [[1940 жыл|1940]] ден [[11 қараша]] [[1942 жыл|1942]]<nowiki/>ге дейін) * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Sweden.svg|link=Швеция|жиекті|22x22 нүкте]]</span> [[Швеция]] * <span class="flagicon">[[Сурет:Flag_of_Spain_under_Franco_1938_1945.svg|link=Испания|жиекті|22x22 нүкте]]</span> [[Испания]] == Сондай-ақ, == * [[Антигитлерлік коалиция]] * Екінші дүниежүзілік соғысқа қатысушылар * Аумақтық-саяси экспансия Үшінші рейхтың * Әскери тұтқындар КСРО-да Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде * Жеңіс елдердің "ось" Екінші дүниежүзілік соғыс (балама тарихы) == Ескертпелер == <div class="references-small" style=""> <references /> </div>{{Reflist|2}} == Сілтемелер == * <span> </span>(ағыл.) [http://histclo.com/essay/war/ww2/camp/ww2-axis.html The Alliance Axis] [[Санат:Геосаясат]] [[Санат:Елдер тізімі]] gxv0ttkwbdadph75w6xq4msmqywujbw 0 568136 3055935 2906502 2022-07-31T09:42:31Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Тамбора''' (индон.<span> </span>Tambora, Tomboro) — индонезиялық [[Сумбава]] аралындағы  қатпарлы жанартау ретінде белгілі жанартау. Малай архипелагтарындағы Кіші Зонд аралдары тізбегіне кіреді. Сумбава  мұхит қатпарлары матнтияға тиетін жерде орналасқан. Осылайша Тамбора жанартауының астында субдукация зонасы орналасқан. Бұл жанартаудың өсуіне әсер етіп, былтырғы жылы оның биіктігі 4300 метрді құрады және бұл оны Малай архипелагындағы ең биік шыңдарының қатарына кіргізді. Жанартау ішіндегі үлкен магмалық камера ұзақ уақыт бойы жанартау белсендігі үлкен күшке йе болып, оның атқылуына әсер етпегенше толып отырды.  VEI шкаласы бойынша 1815 жылы жанартау атқылауы б.з 180 жылы болған Таупа алып жанартауымен сай келетіндей 7 баллды құрады. Шығарылған материалдың көлемі бойынша есптегенде Тамбораның атқылауы 150-180 куб метрді алып, 1815 жылы адамзат тарихындағы ең үлкен жарылыстардың бірі болды.  == Географиялық жағдайы == [[Сурет:Mount_Tambora_Volcano,_Sumbawa_Island,_Indonesia.jpg|нобай|Тамбора Кальдерасы|429x429 нүкте]][[Сурет:Sumbawa_Topography.png|нобай|Сумбава Топографиялық картасы; Тамбора кальдерасы солтүстік түбекте орналасқан.  |415x415 нүкте]][[Сурет:1815_tambora_explosion_ru.png|нобай|500x500 нүкте|Күл түске аудандарды айқындайтын карта (қызылмен белгіленен))]] == Дереккөздерде == <div class="references-small" style="column-count: 2;"> <references> <ref name="Sensus"><span class="citation">[http://www.bps.go.id/65tahun/SP2010_agregat_data_perProvinsi.pdf Hasil Sensus Penduduk 2010: Data Agregat per Provinsi]&nbsp;(индон.</span></ref> <ref name="Raffles"><span class="citation">[http://www.hordern.com/stock/C712-716.aspx RAFFLES, Thomas Stamford.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110712220146/http://www.hordern.com/stock/C712-716.aspx |date=2011-07-12 }}</span></ref> </references> </div> [[Санат:Белсенді жанартаулар]] [[Санат:Алфавит бойынша жанартаулар]] 6s7maguod57a8s9dlow4vs8coulmwa0 0 568236 3055816 2918813 2022-07-30T19:01:31Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Прудхоз |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =49 |lat_min =58|lat_sec = 32 |lon_deg =82|lon_min =28|lon_sec =28 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Өскемен қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Өскемен қалалық әкімдігі |мекен түрі = |мекені = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =218 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Прудхоз''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Өскемен қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл. == Географиялық орны == [[Өскемен]] қаласынан батысқа қарай 10 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 191 адам (94 ер адам және 97 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 218 адамды (110 ер адам және 108 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері]] nbvz920j14j5tyozorscbmajw15q6h8 0 568386 3055812 2918805 2022-07-30T18:48:37Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Пригородное |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =50 |lat_min =19|lat_sec = 16 |lon_deg =83|lon_min = 31|lon_sec =14 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Риддер қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Риддер қалалық әкімдігі |мекен түрі = |мекені = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1093 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Пригородное}} '''Пригородное''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Риддер қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл. == Географиялық орны == [[Риддер]] қаласының оңтүстік шетінде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1045 адам (512 ер адам және 533 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1093 адамды (551 ер адам және 542 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері]] kkgnls5yqktz8bfi6gnv6oqr35b4n6a 0 568390 3055809 2918733 2022-07-30T18:23:48Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Поперечное |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =50 |lat_min =24|lat_sec = 31 |lon_deg =83|lon_min = 48|lon_sec =57 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Шығыс Қазақстан облысы |кестедегі облыс = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан |ауданы = Риддер қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Риддер қалалық әкімдігі |мекен түрі = |мекені = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =261 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Поперечное''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Риддер қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл. == Географиялық орны == [[Риддер]] қаласының солтүстік-шығысқа қарай 28 км-дей орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 406 адам (113 ер адам және 193 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 261 адамды (139 ер адам және 122 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері]] sdv51e5d2c61vkwdlvj9njm3pitvetm 0 568479 3055945 2921044 2022-07-31T10:03:08Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тастүбек |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46|lat_min = 36|lat_sec = 16 |lon_deg =60|lon_min = 49|lon_sec =25 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мергенсай ауылдық округі{{!}}Мергенсай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =90 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тастүбек''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Мергенсай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 82 км-дей жерде, [[Көктырнақ]] түбегінде, [[Бутаков шығанағы]]ның оңтүстігінде орналасқан. Бұрынғы Тастүбек балық колхозының орны. Теңіз жағасында бекіре балығы мекендеген үлкен тастар көп болған. Бұл тастар қазір әлі де бар, сондықтан бұл жерді «Тастүбек» деп атаған. <ref> Жоғарыға көтеріліңіз ↑ « Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013</ref> == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 53 адам (29 ер адам және 24 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 90 адамды (44 ер адам және 46 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] 3fwwjogcoeuktowolgzk69os3j08vlu 0 568520 3055853 2919355 2022-07-30T23:10:02Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Темір жол бекеті |атауы = Сапақ |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46|lat_min = 37|lat_sec = 03 |lon_deg =61|lon_min = 47|lon_sec =44 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Сапақ ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Сапақ |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =494 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Сапақ}} '''Сапақ''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Сапақ ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Сапақ ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 22 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 357 адам (195 ер адам және 162 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 494 адамды (252 ер адам және 242 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тұлғалары == * [[Әміржан Сағидрахманұлы Қосанов]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] nso9l35f9j2g9a44qfef70g20ll277h 0 568522 3055944 2921043 2022-07-31T10:02:19Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тастақ |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45|lat_min = 59|lat_sec = 49 |lon_deg =61|lon_min = 05|lon_sec =22 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қаратерең ауылдық округі{{!}}Қаратерең |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =176 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тастақ}} '''Тастақ''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Қаратерең ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 222 км-дей жерде, [[Сырдария]]ның атырауында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 173 адам (85 ер адам және 88 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 176 адамды (95 ер адам және 81 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] tfwb2nsbom06f861x1iaahcxotyss3z 0 568674 3055971 2921107 2022-07-31T11:40:24Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тоқабай |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46 |lat_min = 49|lat_sec = 15 |lon_deg =62|lon_min = 17|lon_sec =50 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Арал ауданы |кестедегі аудан = Арал ауданы{{!}}Арал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жіңішкеқұм ауылдық округі{{!}}Жіңішкеқұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =868 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тоқабай''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, [[Жіңішкеқұм ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан шығысқа қарай 50 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 945 адам (486 ер адам және 459 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 868 адамды (458 ер адам және 410 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Арал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Арал ауданы елді мекендері]] exg1dny0vu9jbdhjx01iygmxxarosjf 0 568732 3055948 2921053 2022-07-31T10:19:03Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Таң |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45|lat_min = 04|lat_sec = 09 |lon_deg =64|lon_min = 25|lon_sec =16 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жалағаш ауданы |кестедегі аудан = Жалағаш ауданы{{!}}Жалағаш |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Таң ауылдық округі{{!}}Таң |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1186 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Таң''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жалағаш ауданы]]ндағы ауыл, [[Таң ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жалағаш]] кентінен батысқа қарай 34 км-дей жерде, [[Сырдария]] өзенінің сол аңғарында. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1378 адам (698 ер адам және 680 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1186 адамды (615 ер адам және 571 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жалағаш ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жалағаш ауданы елді мекендері]] sbc8k2l1t1jwrfr765iixc0gnv5185q 0 568738 3055913 2921000 2022-07-31T08:24:31Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Сәтбай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 36|lat_sec = 13 |lon_deg =64|lon_min = 17|lon_sec =59 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жалағаш ауданы |кестедегі аудан = Жалағаш ауданы{{!}}Жалағаш |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}ауылдық округі |мекені = Мәдениет ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Мәдениет |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1968 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =191 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Сәтбай}} '''Сәтбай''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жалағаш ауданы]], [[Мәдениет ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Мәдениет ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жалағаш]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 71 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 204 адам (108 ер адам және 96 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 191 адамды (104 ер адам және 87 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[1968 жыл]]ы құрылған. Елді мекенде бастауыш мектеп, медпункт, дүкен, кітапхана ашылған. Кейіннен 8 жылдық мектеп болды. Мектеп жанынан малшы балаларына арнап 25 балаға интернат ашылды. Бұл кейіннен орта мектеп болды. <ref> « Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жалағаш ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жалағаш ауданы елді мекендері]] a71phf4bnftnyorc6738t0c5wf00kxj 0 569062 3055911 3054102 2022-07-31T08:17:10Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Сұлутөбе |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 37|lat_sec = 57 |lon_deg =66|lon_min = 02|lon_sec =24 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Сұлутөбе ауылдық округі{{!}}Сұлутөбе |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2403 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = Кызылординская область |сайты = |сайт тілі = }} '''Сұлутөбе''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Сұлутөбе ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік–батысқа қарай 73 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2604 адам (1356 ер адам және 1248 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2403 адамды (1220 ер адам және 1183 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Ауыл суреттері == <gallery> Сұлутөбе Мешіт 20210806 070953.jpg|Мешіт Сұлутөбе ж.д.станция 20210806 071144.jpg|Темір жол стансасы Сұлутөбе 20210806 071213.jpg|Ауыл көрінісі </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] [[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]] sg83dy8sf4tx6xskpwyltfgtskqy9gc 0 569173 3055969 2921106 2022-07-31T11:38:52Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Тоғайлы |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44|lat_min =14|lat_sec = 29 |lon_deg =66|lon_min =34|lon_sec =31 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Шиелі ауданы |кестедегі аудан = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Алмалы ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Алмалы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1946 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Лесхоз'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =91 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тоғайлы}} '''Тоғайлы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]], [[Алмалы ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Алмалы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. [[1946 жыл]]ы аудандық орман шаруашылығы есебінен құрылған. [[2020 жыл|2020]] жылға дейін "Лесхоз" деп аталды. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 13 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 128 адам (56 ер адам және 72 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 91 адамды (50 ер адам және 41 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Шиелі ауданы елді мекендері}} [[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]] spkxvxpacs4r902jolqa0td8cga6yoi 0 569549 3055768 2918367 2022-07-30T14:36:02Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Темір жол айрығы |атауы = Ойынды |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 51|lat_sec = 00 |lon_deg =62|lon_min = 18|lon_sec =14 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Құмжиек ауылдық округі{{!}}Құмжиек |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |тығыздығы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =106 |санақ жылы = 2009 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Ойынды''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Құмжиек ауылдық округі]] құрамындағы темір жол айрығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен шығысқа қарай 12 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 111 адам (59 ер адам және 52 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 106 адамды (55 ер адам және 51 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] q2buis31lhnmejlsom82m9bmoobxauq 0 569553 3055936 2921031 2022-07-31T09:50:30Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы =Тапа |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =46|lat_min = 28|lat_sec = 46 |lon_deg =62|lon_min = 38|lon_sec =52 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Құмжиек ауылдық округі{{!}}Құмжиек |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =363 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тапа''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Құмжиек ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен солтүстік-шығысқа қарай 96 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 228 адам (127 ер адам және 101 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 363 адамды (183 ер адам және 180 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] 4dnsgyfczpyjvupsy59o27tvqca3mwl 0 569556 3055823 2918836 2022-07-30T19:29:01Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы = Пірімов |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 47|lat_sec = 34 |lon_deg =62|lon_min = 18|lon_sec =06 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Құмжиек ауылдық округі{{!}}Құмжиек |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Құмжиек'', ''Ленин'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1213 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Пірімов''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы ауыл, [[Құмжиек ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстік-шығысқа қарай 13 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1293 адам (652 ер адам және 641 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1213 адамды (618 ер адам және 595 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] 91wg30ypa8j0xpbgx71q940myusw46m 0 569737 3055939 2921038 2022-07-31T09:59:39Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы = Тасарық |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 21|lat_sec = 22 |lon_deg =61|lon_min = 52|lon_sec =48 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тасарық ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Тасарық |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =548 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тасарық}} '''Тасарық''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы ауыл, [[Тасарық ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Тасарық ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстікке қарай 67 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 529 адам (267 ер адам және 262 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 548 адамды (287 ер адам және 261 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] qog0fyeqqv6g20nz7xyho613kb9ng67 0 569742 3055946 2921047 2022-07-31T10:05:00Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы = Тасөткел |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 24|lat_sec = 42 |lon_deg =61|lon_min = 58|lon_sec =35 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Тасарық ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Тасарық |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Отгон'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =46 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тасөткел}} '''Тасөткел''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Тасарық ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Тасарық ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 2018 жылға дейінгі "Отгон" атауы өзгертіліп, ауылға бұрынғы атауы қайтарылды. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстікке қарай 56 км-дей жерде, [[Қуаңдария]] арнасының бойында орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 78 адам (44 ер адам және 34 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 46 адамды (24 ер адам және 22 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] 5yzk5adl6ds5ur2v0e46eupfc12w2nx 0 569765 3055855 2919374 2022-07-30T23:23:46Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы =Ауыл |атауы = Сарыбұлақ |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min = 11|lat_sec = 51 |lon_deg =62|lon_min = 48|lon_sec =57 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қазалы ауданы |кестедегі аудан = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Сарыбұлақ ауылдық округі (Қазалы ауданы){{!}}Сарыбұлақ |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =379 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Сарыбұлақ}} '''Сарыбұлақ''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы ауыл, [[Сарыбұлақ ауылдық округі (Қазалы ауданы)|Сарыбұлақ ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстік-шығысқа қарай 105 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 413 адам (222 ер адам және 191 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 379 адамды (191 ер адам және 188 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қазалы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]] bhrx3cg9mz751u0oncz8s8wmscdovt4 0 569979 3055771 2918391 2022-07-30T15:13:29Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Ордазы |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min =32|lat_sec = 49 |lon_deg =64|lon_min = 00|lon_sec =59 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қармақшы ауданы |кестедегі аудан = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жосалы кенттік әкімдігі{{!}}Жосалы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =20 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Ордазы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]], [[Жосалы кенттік әкімдігі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 7 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 23 адам (13 ер адам және 10 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 20 адамды (8 ер адам және 12 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қармақшы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]] cjrexhoy02mt8fzljd8fihvoqtatpkn 0 569988 3055857 2919376 2022-07-30T23:26:55Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Темір жол айрығы |атауы = Сарытоғай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =45 |lat_min =42|lat_sec = 11 |lon_deg =63|lon_min = 31|lon_sec =14 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қармақшы ауданы |кестедегі аудан = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жосалы кенттік әкімдігі{{!}}Жосалы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =5 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Сарытоғай}} '''Сарытоғай''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]], [[Жосалы кенттік әкімдігі]] құрамындағы ауыл, темір жол айрығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 61 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 6 адам (4 ер адам және 2 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 5 адамды (3 ер адам және 2 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қармақшы ауданы елді мекендері}} [[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]] n3xm3r5qcqtym6ntu3ktaxf1yl0wvvj 0 570220 3055931 2921018 2022-07-31T09:20:36Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Талдыарал |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44|lat_min = 53|lat_sec = 46 |lon_deg =65|lon_min = 21|lon_sec =13 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ақжарма ауылдық округі (Қызылорда қалалық әкімдігі){{!}}Ақжарма |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =635 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Талдыарал''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты [[Ақжарма ауылдық округі (Қызылорда қалалық әкімдігі)|Ақжарма ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == [[Қызылорда]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 11 км-дей жерде орналасқан. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 580 адам (293 ер адам және 287 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 635 адамды (320 ер адам және 315 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] 7plcjqxalkslvu3occvm2zj6g8c1coe 0 570251 3055932 2921019 2022-07-31T09:30:21Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Талсуат |сурет = |әкімшілік күйі =Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44|lat_min = 55|lat_sec = 22 |lon_deg =65|lon_min = 21|lon_sec =15 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Қызылорда қалалық әкімдігі |кестедегі аудан = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Талсуат ауылдық округі{{!}}Талсуат |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''№18 Талсуат ауылдық кеңесі'', ''Колос'', ''Александровское''. |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =677 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Талсуат''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл, [[Талсуат ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == [[Қызылорда]] қаласынан солтүстік–батысқа қарай 9 км-дей жерде орналасқан. == Тарихы == Бұрынғы атауы – "Александровское". [[1853 жыл|1853]]-[[1854 жыл|54]] жылдары қыстаққа [[Ресей]]ден жер аударылып, көптеген орыс отбасы келген. Ол кезде бұл елді мекен №18 Талсуат ауылдық кеңесі, «Колос» колхозы деп аталған. Кейінірек қазақ халқы орыстардың еңбегіне риза болып, ауылды «Александровский» деп атап кеткен.<ref>« Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013.</ref> == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 471 адам (233 ер адам және 238 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 677 адамды (340 ер адам және 337 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}} [[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]] rnetwbqtipfmwqgddl4bs8fybrskxjb 0 570751 3055930 2921017 2022-07-31T09:18:24Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Талапты |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =52|lat_sec = 18 |lon_deg =68|lon_min = 19|lon_sec =45 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ынтымақ ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Ынтымақ |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1784 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Талапты}} '''Талапты''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Ынтымақ ауылдық округі (Түркістан облысы)|Ынтымақ ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 10 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1386 адам (673 ер адам және 713 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1784 адамды (874 ер адам және 910 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] 18w4wps2413ge1sguqkf2uhbvzptxyq 0 570754 3055763 2918344 2022-07-30T14:02:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Нұрауыл |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =52|lat_sec = 49 |lon_deg =68|lon_min = 19|lon_sec =27 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ынтымақ ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Ынтымақ |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1400 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Нұрауыл}} '''Нұрауыл''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Ынтымақ ауылдық округі (Түркістан облысы)|Ынтымақ ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 10 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1100 адам (579 ер адам және 521 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1400 адамды (725 ер адам және 675 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] 5qfvgvhslst7bhkjawuynlh8qimam48 0 570759 3055799 2918638 2022-07-30T17:56:52Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Победа |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =52|lat_sec = 58 |lon_deg =68|lon_min = 21|lon_sec =42 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ынтымақ ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Ынтымақ |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =546 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Победа}} '''Победа''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Ынтымақ ауылдық округі (Түркістан облысы)|Ынтымақ ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстікке қарай 15 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 723 адам (369 ер адам және 354 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 546 адамды (266 ер адам және 280 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] elzxylv896ik6ylysvym32cdj7sorwb 0 570844 3055831 2918852 2022-07-30T20:03:21Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Рахимов |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =42|lat_sec = 23 |lon_deg =68|lon_min = 35|lon_sec =34 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Иіржар ауылдық округі{{!}}Иіржар |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =268 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Рахимов''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Иіржар ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-шығысқа қарай 4 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 231 адам (115 ер адам және 116 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 268 адамды (134 ер адам және 134 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] 56wdnsq0sw1eoz0c1fx6xsvqh6dh34t 0 570866 3055766 2918352 2022-07-30T14:07:48Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Нұрмұхамед Есентаев ауылы |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =56|lat_sec = 04 |lon_deg =68|lon_min = 29|lon_sec =29 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мақтаарал ауылдық округі{{!}}Мақтаарал |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Дзержинский'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1687 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Нұрмұхамед Есентаев ауылы''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Мақтаарал ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. Ауылға [[Социалистік еңбек ері]] [[Нұрмұхамед Есентаев]]тың есімі берілген. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 28 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1720 адам (816 ер адам және 904 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1687 адамды (834 ер адам және 853 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] 319l10uwo4ic39n4gitij83neze2ijr 0 570975 3055764 2918350 2022-07-30T14:06:56Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Нұрлыжол |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =36|lat_sec = 28 |lon_deg =68|lon_min = 25|lon_sec =23 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жаңажол ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Жаңажол |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =848 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Нұрлыжол}} '''Нұрлыжол''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Жаңажол ауылдық округі (Түркістан облысы)|Жаңажол ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 10,5 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 618 адам (334 ер адам және 284 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 848 адамды (422 ер адам және 426 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] hek93vzb6omd07tca2jvjpym3e38cuj 0 571161 3055794 2918491 2022-07-30T17:08:19Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Первомайское |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =01|lat_sec = 00 |lon_deg =68|lon_min = 11|lon_sec =56 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы){{!}}Қызылқұм |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =664 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Первомайское}} '''Первомайское''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы)|Қызылқұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 29 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 519 адам (258 ер адам және 261 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 664 адамды (331 ер адам және 333 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] kfy2rml6vhm3pc7wgffw97xzro1eh6n 0 571218 3055915 2921006 2022-07-31T08:33:51Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Табысты |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =46|lat_sec = 47 |lon_deg =68|lon_min = 31|lon_sec =59 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Алғабас ауылдық округі (Мақтаарал ауданы){{!}}Алғабас |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1789 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Табысты''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]]ндағы ауыл, [[Алғабас ауылдық округі (Мақтаарал ауданы)|Алғабас ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстікке қарай 10 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1402 адам (675 ер адам және 727 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1789 адамды (890 ер адам және 899 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] l38lskmmafk7n9nido9l7xnwa3cjlw4 0 571222 3055954 2921067 2022-07-31T10:35:15Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Теміржол |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =55|lat_sec = 18 |lon_deg =68|lon_min = 06|lon_sec =57 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мақталы ауылдық округі{{!}}Мақталы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =458 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Теміржол''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Мақталы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 30 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 379 адам (201 ер адам және 178 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 458 адамды (238 ер адам және 220 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] pw7wh9nrwuu7arottynm988cicnkzlq 0 571224 3055858 2919377 2022-07-30T23:30:01Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Сарқырама |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =58|lat_sec = 12 |lon_deg =68|lon_min = 08|lon_sec =59 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Мақталы ауылдық округі{{!}}Мақталы |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =124 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Сарқырама (айрық)}} '''Сарқырама''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Мақталы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 23 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 57 адам (35 ер адам және 22 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 124 адамды (68 ер адам және 56 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] fboqmgpvjzjexrcf4kwfveu2inzfi19 0 571462 3055848 2919198 2022-07-30T21:56:59Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Сайлау |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =55|lat_sec = 44 |lon_deg =68|lon_min = 24|lon_sec =40 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі{{!}}Шаблан Ділдәбеков |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =918 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Сайлау''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстікке қарай 23 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 322 адам (173 ер адам және 149 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 918 адамды (467 ер адам және 451 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] od4qu6g29c1vz3j1foczgprqvxq5r23 0 571473 3055910 2920989 2022-07-31T08:16:50Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Сұлубұлақ |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =40|lat_min =56|lat_sec = 54 |lon_deg =68|lon_min = 25|lon_sec =22 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі{{!}}Шаблан Ділдәбеков |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1012 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Сұлубұлақ''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстікке қарай 25 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 898 адам (467 ер адам және 431 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1012 адамды (519 ер адам және 493 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] ijnf5d5zkv5ihj5f9pz891b474ix01t 0 571541 3055782 2918420 2022-07-30T15:43:16Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Отан |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =00|lat_sec = 09 |lon_deg =68|lon_min = 14|lon_sec =22 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Абай ауылдық округі (Жетісай ауданы){{!}}Абай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1711 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Отан''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Абай ауылдық округі (Жетісай ауданы)|Абай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 28,5 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1550 адам (739 ер адам және 811 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1711 адамды (852 ер адам және 859 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] qt4o8o2g01vtnj294gpkjvjwzhdv0ym 0 571625 3055928 2921016 2022-07-31T09:18:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Талапты |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 50|lat_sec = 57 |lon_deg = 68|lon_min = 07|lon_sec = 29 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Атамекен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1032 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Талапты}} '''Талапты''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан батысқа қарай 18 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 727 адам (375 ер адам және 352 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1032 адамды (521 ер адам және 511 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] 3xhm3gerbs2xdmtg5as98w6vimo45xi 0 571630 3055824 2918837 2022-07-30T19:29:07Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Пірәлі |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 53|lat_sec = 15 |lon_deg = 68|lon_min = 02|lon_sec = 01 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Атамекен |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =12 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Пірәлі''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан батысқа қарай 29 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 119 адам (69 ер адам және 50 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 12 адамды (6 ер адам және 6 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] ob74i44sgb54kpongxvwc5dmisrxok9 0 571680 3055780 2918409 2022-07-30T15:33:18Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Орысқұдық |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 49|lat_sec = 18 |lon_deg = 68|lon_min = 10|lon_sec = 48 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қарақай ауылдық округі{{!}}Қарақай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =85 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Орысқұдық''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қарақай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан батысқа қарай 12 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы ауылда тұрғылықты тұрғындар болмады, [[2009 жыл]]ы тұрғындар саны 85 адамды (48 ер адам және 37 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] pkjvp7516hkgrn5emfmju699o21077g 0 571685 3055881 2920616 2022-07-31T05:25:24Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Серікбай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 51|lat_sec = 21 |lon_deg = 68|lon_min = 12|lon_sec = 13 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қарақай ауылдық округі{{!}}Қарақай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =47 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Серікбай''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қарақай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 14 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы ауылда тұрғылықты тұрғындар болмады, [[2009 жыл]]ы тұрғындар саны 47 адамды (23 ер адам және 24 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] 7bk8t0pjpegb30idhhoeiv82nudzcwf 0 571689 3055912 2920999 2022-07-31T08:24:16Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Сәтбаев |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 49|lat_sec = 12 |lon_deg = 68|lon_min = 16|lon_sec = 00 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Жетісай ауданы |кестедегі аудан = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қарақай ауылдық округі{{!}}Қарақай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =3190 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Сәтбаев}} '''Сәтбаев''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қарақай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 7 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2605 адам (1329 ер адам және 1276 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3190 адамды (1608 ер адам және 1582 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жетісай ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]] 3dfwtrjnfzwqk8nw83nvmciu3qlrud4 0 571894 3055765 2918351 2022-07-30T14:07:02Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Нұрлытаң |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 40|lat_min = 36|lat_sec = 28 |lon_deg = 68|lon_min = 35|lon_sec = 30 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = ||облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Мақтаарал ауданы |кестедегі аудан = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Еңбекші ауылдық округі (Мақтаарал ауданы){{!}}Еңбекші |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1063 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Нұрлытаң''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Еңбекші ауылдық округі (Мақтаарал ауданы)|Еңбекші ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен оңтүстік-шығысқа қарай 4,5 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1003 адам (512 ер адам және 491 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1063 адамды (553 ер адам және 510 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Мақтаарал ауданы елді мекендері}} [[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]] ch05mf08l3la1iyoee6i3icvhvb3mn9 0 573476 3055786 2918433 2022-07-30T16:00:19Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Оңтүстік |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =12|lat_sec = 46 |lon_deg =68|lon_min = 49|lon_sec =33 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Жүзімді ауылдық округі{{!}}Жүзімді |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =192 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Оңтүстік (айрық)}} '''Оңтүстік''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Жүзімді ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 16 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 170 адам (83 ер адам және 87 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 192 адамды (94 ер адам және 98 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] 27mhrhigj0yzexku7q127e65pxwmz39 0 573485 3055793 2918490 2022-07-30T17:07:27Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Первое Мая |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =19|lat_sec = 15 |lon_deg =68|lon_min = 54|lon_sec =53 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Қошқарата ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Қошқарата |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =2786 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Первое Мая}} '''Первое Мая''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Қошқарата ауылдық округі (Түркістан облысы)|Қошқарата ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы - [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 2 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2537 адам (1274 ер адам және 1263 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2786 адамды (1426 ер адам және 1360 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] 0h0oxtyhbq20jf4q9rsz18wyaxs5p7v 0 573537 3055772 2918392 2022-07-30T15:13:52Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Орджоникидзе |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =20|lat_sec = 13 |lon_deg =68|lon_min = 42|lon_sec =29 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ошақты ауылдық округі{{!}}Ошақты |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1834 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Орджоникидзе''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ошақты ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 18 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1170 адам (611 ер адам және 559 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1834 адамды (927 ер адам және 907 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] 8k3uqrlx6l95bai3c137j8ht5vydnry 0 573539 3055862 2919392 2022-07-30T23:50:37Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Саңырау |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =22|lat_sec = 50 |lon_deg =68|lon_min = 49|lon_sec =27 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ошақты ауылдық округі{{!}}Ошақты |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =381 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Саңырау''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ошақты ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 10 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 297 адам (142 ер адам және 155 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 381 адамды (188 ер адам және 193 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] eqftgqddad7v1fmfqzcha24s6xcfskq 0 573541 3055785 2918429 2022-07-30T15:53:49Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Ошақты |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =21|lat_sec = 59 |lon_deg =68|lon_min = 50|lon_sec =36 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ошақты ауылдық округі{{!}}Ошақты |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 2238 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Ошақты (айрық)}} '''Ошақты''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]]ндағы ауыл, [[Ошақты ауылдық округі]] орталығы. == Географиялық орны == Аудан орталығы — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан батысқа қарай 834 км-дей жерде. == Тарихы == [[1957 жыл]]ы Келес ауданында құрылған Абай атындағы мақта кеңшарының орталығы болды. Оның негізінде ӨК, шаруа қожалықтары ұйымдастырылған. == Инфрақұрылымы == Орта мектеп, мәдениет үйі, кітапхана, фельдш.-акушерлік пункт, т.б. мекемелер жұмыс істейді.<ref>Қазақ энциклопедиясы</ref> == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1558 адам (776 ер адам және 782 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2238 адамды (1161 ер адам және 1077 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] kd4hcvtutmys8p6a86li9sh8rambzxo 0 573543 3055856 2919375 2022-07-30T23:24:33Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Сарыжылға |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41|lat_min =24|lat_sec = 16 |lon_deg =68|lon_min = 46|lon_sec =41 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Ошақты ауылдық округі{{!}}Ошақты |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 300 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Сарыжылға''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ошақты ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 15 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 85 адам (42 ер адам және 43 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 300 адамды (155 ер адам және 145 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] 9jbmcp57r6zn97lz74q39uzcekvubf5 0 573583 3055956 2921070 2022-07-31T10:38:17Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Тентексай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41 |lat_min =38|lat_sec = 08 |lon_deg =68|lon_min =20|lon_sec =24 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Бозай ауылдық округі{{!}}Бозай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =544 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тентексай}} '''Тентексай''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Бозай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 59 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 698 адам (339 ер адам және 359 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 544 адамды (275 ер адам және 269 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] oobwp8w9uzxi66cfxiip1c4ygs6d1xr 0 573585 3055937 2921036 2022-07-31T09:57:38Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы =Тартоғай |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =41 |lat_min =29|lat_sec = 27 |lon_deg =68|lon_min =05|lon_sec =38 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Келес ауданы |кестедегі аудан = Келес ауданы{{!}}Келес |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі |мекені = Бозай ауылдық округі{{!}}Бозай |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны = 92 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} {{мағына|Тартоғай}} '''Тартоғай''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Бозай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. == Географиялық орны == Аудан орталығы — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 72 км-дей жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 89 адам (44 ер адам және 45 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 92 адамды (47 ер адам және 45 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Келес ауданы елді мекендері}} [[Санат:Келес ауданы елді мекендері]] 2tq5iqmp3tag9ozmav17j91x9mddxvb 0 574555 3055842 2905095 2022-07-30T21:00:03Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | Қазақша есімі = Розалин Картер | Шынайы есімі = Rosalynn Carter | Суреті = Rose Carter, official color photo, 1977.jpg | Атауы = | Сурет ені = | Елтаңба = | Елтаңба атауы = | Елтаңба ені = | Титулы = АҚШ-тың Бірінші Ханымы | Лақап аты = | Ту = Flag of the United States.svg | Басқара бастады = [[20 қаңтар]] [[1977 жыл]] | Басқаруын аяқтады = [[20 қаңтар]] [[1981 жыл]] | Басқарған кезеңі = | Ізашары = [[Бетти Форд]] | Ізбасары = [[Нэнси Рейган]] | Туған күні =18.8.1927 | Туған жері = [[Джорджия]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Туған кездегі есімі = | Анасы = | Әкесі = | Жұбайы = [[Джимми Картер]] | Балалары = Джек, Чип, Джефф, Эми | Өмірлік ұстанымы = | Марапаттары = | Қолтаңбасы = Rosalynn Carter Signature.svg | Монограммасы = | Сайты = | Commons = }} '''Элеанор Розалин Смит Картер''' ({{lang-en|Eleanor Rosalynn Smith Carter}}, [[18 тамыз]] [[1927 жыл|1927]]) – [[Америка Құрама Штаттары|Америка Құрама Штаттарының]] президенті [[Джимми Картер|Джимми Картердің]] әйелі және [[1977 жыл|1977]]-[[1981 жыл|1981 жылдары]] аралығында [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ-тың]] Бірінші ханымы. == Өмірбаян == === Жас кезі === Элеанор Розалин Смит [[Джорджия|Джорджияда]] [[1927 жыл|1927 жылы]] дүниеге келді. Оның әкесінің өзінің көлік жөндейтін шеберханасы болды, ал ол өзі фермер болды және анасы үй шаруасымен айналысып, тігінші болған. Элеанор он үш жаста болғанда оның әкесі [[Лейкоз|лейкоздан]] қайтыс болды. Отбасыда ең үлкен бала болғандықтан ол анасына екі інісі мен сіңлісін тәрбиелеуге көмектесті. Орта мектепті бітіріп, ол колледжге түседі. Алайда кейін оқуды тастап кетеді. [[Сурет:Photograph of Rosalynn Carter at about Age 17.gif|солға|нобай|240x240 нүкте|Жас Розалин Картер]] === Отбасы === Олардың отбасылары таныс болса да, Розалин Смит [[Джимми Картер|Джимми Картермен]] тек [[1945 жыл|1945 жылы]] танысады. Олар [[1947 жыл|1947 жылы]] шілдеде үйленеді. Жұбайларда төрт бала болды: * Джон Уильям «Джек» ([[1947 жыл|1947]]) * Джеймс Эрл «Чип» ([[1950 жыл|1950]]) * Доннел Джеффри «Джефф» ([[1952 жыл|1952]]) * Эми Линн ([[1967 жыл|1967]]). === Саясат === [[Сурет:Jimmy Carter and Rosalynn Carter - NARA - 178467.tif|солға|нобай|Джимми Картер және Розалин Картер]] [[1953 жыл|1953 жылы]] оның күйеуі теңіз флотындағы жұмысын тастап, қайтыс болған әкесінің ісің жалғастырады. Шындығында Розалин қаржы міндеттерін өзіне алып, ол күйеуінің бизнес бойынша серіктесіне айналды. [[1962 жыл|1962 жылы]] [[Джимми Картер]] [[Джорджия|Джорджия штатының]] сенатына кірді, ал [[1970 жыл|1970 жылы]] штат губернаторы болып тағайындалды. Осыдан бастап Розалин белсенді саяси өмір бастады. Басында ол жаңа міндеттерден қорқатын, бірақ кейін отандық және шетелдік делегацияларды қарсы алып, әлеуметтік іс-шараларға қатыса бастады. Сондай-ақ ол өзінің назарың есі ауысқандарға көп аударды. [[Сурет:Waylon Jennings Jessi Colter & Rosalynn Carter.jpg|солға|нобай|Розалин Картер]] [[1975 жыл|1975 жылы]] Картер өзінің кандидатурасын президент лауазымына шығару туралы ойлана бастады. Күйеуінің ойын қолдап, Розалин оның сайлау компаниясына белсенді қатысты. Ол өзінің іс-сапарлары кезінде күйеуі туралы көп үгіттеді. Сайлауда озып, Картер президент ретінде [[1977 жыл|1977 жылы]] [[20 қаңтар|20 қаңтарда]] серт берді. Содан кейін инаугурациялық шеруден кейін Розалин Картер күйеуімен бірге қол ұстасып [[Ақ үй|Ақ үйге]] кірді. === Бірінша ханым === Розалин күйеуінің саяси бағытын ұстанса да, кейбір сұрақтарда олар әр түрлі ойлы болды. Сөйтіп, Картерге қарсы ол өлім жазасына қарсы шығып, жүктілік туралы сұрақтарды әйелдің өзіне шешу құқығы үшін күресті. Розалин Картер жұбайының мүддесін шетелдік саяхаттарда және шетелдік басшылармен кездесулерде қолдады. [[1977 жыл|1977 жылы]] ол дипломатикалық өкіл ретінде [[Латын Америкасы|Латын Америкасына]] аттанады. Сауалнама бойынша соғыстан кейін Бірінші ханымдардың ішінде ең әйгілі және президенттердің әйелдерінің ішінде ең беделді болып танылды. === Қалған өмірі === [[1980 жыл|1980 жылы]] Картер президенттік сайлауда [[Рональд Рейган|Рональд Рейганға]] ұтылып қалады. Алайда [[Ақ Үй|Ақ үйден]] кетсе де, Розалин саясатты қалдырған жоқ. [[1982 жыл|1982 жылы]] ол құқық қорғайтын Картер орталағының ортақ құрылтайшы болды, ал [[1987 жыл|1987 жылы]] ол қамқорлық институтын ашады. Бұл институттың басты жұмысы созылмалы аурулармен ауыратын адамдарға, мүгедектерге, шектелген неместе қартайған адамдарға қамқор ету. == Сілтемелер == * [http://www.nndb.com/people/218/000023149/ Rosalynn Carter]  * [http://rci.gsw.edu/ Rosalynn Carter Institute for Caregiving]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120322140951/http://rci.gsw.edu/ |date=2012-03-22 }} {{АҚШ Бірінші ханымдары}} 92ib3pzdlnh4v1yejp1a40rzwbkw89l 0 574641 3055950 2921060 2022-07-31T10:26:48Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Текесу |сурет = |әкімшілік күйі = |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =42 |lat_min =10|lat_sec = 03 |lon_deg =69|lon_min = 38|lon_sec =25 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Түркістан облысы |кестедегі облыс = Түркістан облысы{{!}}Түркістан |ауданы = Шымкент |кестедегі аудан = Шымкент |мекен түрі = |мекені = |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =697 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Текесу''' — [[Түркістан облысы]] [[Төле би ауданы]], [[Кемеқалған ауылдық округі]] құрамында болған ауыл, [[2014 жыл]]ы [[Шымкент]] қаласына қосылған. == Халқы == [[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 496 адам (253 ер адам және 243 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 697 адамды (357 ер адам және 340 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Шымкент]] leb5ih3t8548vt7w1scd07fx0ajgtax 0 575099 3055787 3041264 2022-07-30T16:01:44Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Оңтүстік Тарава |шынайы атауы = {{lang-en|South Tarawa}} |сурет = South Tarawa from the air.jpg |сурет атауы = |жағдайы = Астана |ел = Кирибати |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N |lat_deg = 1 |lat_min = 24 |lat_sec = |lon_dir = E |lon_deg = 172 |lon_min = 58 |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Гилберт аралдары |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 15,76 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 3 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 50 182 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = 3184,14 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +13 |DST = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = South Tarawa |сайты = |сайт тілі = }} [[Сурет:KiribatiParliamentHouse.jpg|thumb|right|250px|Оңтүстік Таравадағы Кирибати парламентінің ғимараты]] '''Оңтүстік Тарава''' ({{lang-en|South Tarawa}}) немесе '''Теинаинано қалалық кеңесі''' ({{lang-en|Teinainano Urban Council}}) — [[микронезия]]лық [[Кирибати]] мемлекетінің ресми астанасы, [[Тарава (атолл)|Тарава]] атоллында орналасқан. Халық саны — 50 182 адам (2010 жыл)<ref name="census — 2010">[http://www.mfed.gov.ki/wp-content/uploads/2011/05/Census-Report-2010-Volume-1.pdf Перепись населения (2010)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130930092440/http://www.mfed.gov.ki/wp-content/uploads/2011/05/Census-Report-2010-Volume-1.pdf |date=2013-09-30 }}</ref>. Халық тығыздығы — 3184,14 км²/адам. Аумағы — 15,76 км²<ref name="B">{{cite web|last=Kiribati National Statistics Office.|url=http://www.spc.int/prism/Country/KI/Stats/Census2005/Gen-pdf/Gen1.pdf#|title=Kiribati 2005. Census of population and housing: provisional tables. Table 1. Population by Ethnic group and Island with Land Area and Density.|publisher=|date=|accessdate=2007-05-31|archiveurl=http://www.webcitation.org/60qHt9rRb|archivedate=2011-08-11}}</ref>. == Муниципалитеттері == [[Сурет:South Tarawa (map within Tarawa Atoll).png|thumb|right|250px|Оңтүстік Тараваның муниципалитеттер картасы (қызыл түс)]] Оңтүстік Тарава елдің әртүрлі мемлекеттік мекемелері және негізгі кәсіпорындары орналасқан төрт қалалық [[муниципалитет]]тен тұрады: '''Бетио''' ({{lang-en|Betio}}), '''Баирики''' ({{lang-en|Bairiki}}), '''Бонрики''' ({{lang-en|Bonriki}}), '''Бикенибеу''' ({{lang-en|Bikenibeu}}) (олардың барлығы бір аттас аралдарда орналасқан)<ref name="C">{{cite web|last=Trevor H.B. Sofield.|url=http://unpan1.un.org/intradoc/groups/public/documents/APCITY/UNPAN013636.pdf#|title=Outside the Net: Kiribati and the Knowledge Economy.|publisher=Murdoch University, Western Australia|date=|accessdate=2007-05-31|archiveurl=http://www.webcitation.org/65gFDbbyk|archivedate=2012-02-24}}</ref>. Бетиода, елдің басты [[порт]]ы, атоллдың басты электр стансасы, бірнеше үкімет мекемелері, Теңіз институты ({{lang-en|The Maritime Training Institute}}) және бірнеше сауда мекемелері орналасқан. Бетио аралынан 3 км қашықтықта ораласқан Баирики аралында елдің басты үкімет мекемелері, соның ішінде президент резиденциясы, парламент, бірқатар министрліктер, Кирибатидің Ұлттық соты, пошта, телебайланыс мекемелерінің орталық кеңселері және қалалық базар орналасқан. Бонрики муниципалитетінде Оңтүстік Таравадағы 60 орынға шақталған ең ірі қонақ үй, білім министрлігі, мұғалімдерді дайындау орталығы ({{lang-en|The Teachers Training College}}), ұлттық аурухана орналасқан. Бонрикиден 5-7 км қашықтықта жатқан Бикенибеу аралында [[Бонрики (әуежай)|әуежай]], Табиғи ресурстар министрлігі орналасқан. Бонрики және Бетио көптеген [[бөгет]]термен бірлескен. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.janeresture.com/tarawa/index.htm Фотосуреттер] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120618113802/http://www.janeresture.com/tarawa/index.htm |date=2012-06-18 }} {{Микронезия тақырыптарда}} {{Аустралия және Океания елордалары}} [[Санат:Кирибати елді мекендері]] [[Санат:Океания астаналары]] 9k6maw35651a93kc6q496xzly7mu1yc 0 584722 3055852 2979685 2022-07-30T23:00:39Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki '''Санта-Моника''' ({{Lang-en|Santa Monica}}) — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ-тағы]] қала, Лос-Анджелес округінің батысында, [[Калифорния]] штатында. Қала христиан киелісі және [[Аврелий Августин|Аврелий Августиннің]] анасы Киелі Моника құрметіне аталған. Атаудың шығу тегі осы жерге испандықтардың христиан мейрамы кезінде келуімен байланысты. Батысында Санта-Моника шығанағымен ([[Тынық мұхит]] бөлігі), батыста және Лос-Анджелестің мынадай аудандарымен шектеседі: Пасифик Палисайдс ([[wikipedia:Pacific Palisades, Los Angeles|Pacific Palisades]]) және солтүстігінде — Брентвуд, шығысында — Батыс Лос-Анджелес және Мар Виста және оңтүстігінде — Венеция (Venice). Осылайша батысында Тынық мұхитын қоспағанда, Санта-Моника толық айналасында [[Лос Анжелес|Лос-Анджелеспен]] қоршалған. [[2010 жыл|2010 жылы]] санақ қорытындысы бойынша халық саны 89 736 адам<ref>[http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0670000.html Santa Monica (city) QuickFacts from the US Census Bureau<!-- Атауы ботпен қосылған -->] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120815181908/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/06/0670000.html |date=2012-08-15 }}</ref>. == Тарихы == Санта-Моника америкалық тонгва үндістер тайпасының аумағының бөлігінің бірі болған. Санта-Моника [[1769 жыл|1769 жылдан]] белгілі, алғашқы испан саяхатшысы [[Гаспар Де Портула|Гаспар де Портола]] жағаға тоқтап, қазіргі Вилшир бульварының жағасында тұрақтаған. == География == Санта-Мониканың географиялық координаттары 34°1'19" с. е., 118°28'53" б.е. Американдық санақ бюросының (United States Census Bureau) мәліметтері бойынша, Санта-Моника жалпы алаңы 41,2 км2 құрайды, оның ішінде 21,4 км2 — құрлық және 19,8 км2 — су кеңістігі (48,08 %). [[Теңiз деңгейiнен биіктігі|Теңіз деңгейінен биіктігі]] — 32 м. === Климат === Қала аймағы субтропикалық жерорта теңізі климатында орналасқан, көптеген оңтүстік Калифорния жағалауындағы оналасқан қалалар сиақты, оның табиғаты жұмсақ, қысы өте дымқыл және жазы жылы, тіпті ыстық, көбіне құрғақ табиғат тән. Жылдағы күншығатын күндердің саны — 325. Географиялық орналасуы салдарынан Санта-Моника, таңертеңгілік тұмандар мамыр, маусым және шілде айларындағы жиі құбылыс. Маусым айы жиі бұлтты және салқын, ал [[Лос Анжелес|Лос-Анджелесте]] жылы және жайдары болуы мүмкін. Күндізгі ауа температурасы көктемде (сәуір) +20 °C. Жазда ауа температурасы жағалауында +30 °C-ға дейін көтеріледі. Жаңбырлы маусым (алайда, өте сирек) қазан соңынан бастап, наурыз айының ортасына дейін созылуы мүмкін. Қыста күндіз орташа ең жоғарғы температурасы +17 °C болады. Тынық мұхитынан соғатын бриздер Санта-Моника ауа-райын, Лос-Анджелестің континентальды аудандарымен салыстырғанда аса балғын және таза етеді.<div style="width: 80%;" class=""> {{Қаланың ауа райы | Ені = 70% | Жағдайы = center | Жер_ілік = Санта-Моника | Дерекнама = [http://www.nws.noaa.gov/climate/xmacis.php?wfo=lox NWS] | Қаң_ор = 14.1 | Қаң_ор_ж-ш = 68 | Ақп_ор = 14.1 | Ақп_ор_ж-ш = 82 | Нау_ор = 14.2 | Нау_ор_ж-ш = 40 | Сәу_ор = 15.0 | Сәу_ор_ж-ш = 12 | Мам_ор = 16.0 | Мам_ор_ж-ш = 5 | Мау_ор = 17.4 | Мау_ор_ж-ш = 1 | Шіл_ор = 18.9 | Шіл_ор_ж-ш = 0 | Там_ор = 19.3 | Там_ор_ж-ш = 0 | Қыр_ор = 19.2 | Қыр_ор_ж-ш = 3 | Қаз_ор = 18.1 | Қаз_ор_ж-ш = 14 | Қар_ор = 16.1 | Қар_ор_ж-ш = 25 | Жел_ор = 14.1 | Жел_ор_ж-ш = 41 | Жыл_ор = 16.3 | Жыл_ор_ж-ш = 295 | Қаң_ор_мин = 10.5 | Қаң_ор_макс = 17.6 | Ақп_ор_мин = 10.8 | Ақп_ор_макс = 17.3 | Нау_ор_мин = 11.4 | Нау_ор_макс = 16.9 | Сәу_ор_мин = 12.4 | Сәу_ор_макс = 17.7 | Мам_ор_мин = 13.9 | Мам_ор_макс = 18.1 | Мау_ор_мин = 15.6 | Мау_ор_макс = 19.3 | Шіл_ор_мин = 17.0 | Шіл_ор_макс = 20.9 | Там_ор_мин = 17.3 | Там_ор_макс = 21.3 | Қыр_ор_мин = 16.9 | Қыр_ор_макс = 21.4 | Қаз_ор_мин = 15.4 | Қаз_ор_макс = 20.8 | Қар_ор_мин = 12.8 | Қар_ор_макс = 19.4 | Жел_ор_мин = 10.4 | Жел_ор_макс = 17.6 | Жыл_ор_мин = 13.7 | Жыл_ор_макс = 19.0 | Қаң_а_мин = 1.0 | Қаң_а_макс = 29.0 | Ақп_а_мин = 2.0 | Ақп_а_макс = 32.0 | Нау_а_мин = 1.0 | Нау_а_макс = 32.0 | Сәу_а_мин = 4.0 | Сәу_а_макс = 33.0 | Мам_а_мин = 6.0 | Мам_а_макс = 34.0 | Мау_а_мин = 7.0 | Мау_а_макс = 33.0 | Шіл_а_мин = 9.0 | Шіл_а_макс = 33.0 | Там_а_мин = 11.0 | Там_а_макс = 35.0 | Қыр_а_мин = 7.0 | Қыр_а_макс = 34.0 | Қаз_а_мин = 6.0 | Қаз_а_макс = 37.0 | Қар_а_мин = 3.0 | Қар_а_макс = 38.0 | Жел_а_мин = 1.0 | Жел_а_макс = 32.0 | Жыл_а_мин = 1.0 | Жыл_а_макс = 38.0 | Қаң_су = 14 | Ақп_су = 14 | Нау_су = 14 | Сәу_су = 14 | Мам_су = 14 | Мау_су = 15 | Шіл_су = 17 | Там_су = 17 | Қыр_су = 18 | Қаз_су = 17 | Қар_су = 16 | Жел_су = 15 | Жыл_су = 15 }}</div> == Халқы == [[Сурет:Santa_Monica_Palms.jpg|солға|нобай|250x250 нүкте|Санта-Моника]] 2000 жылғы халық санағына сәйкес тұрғындар саны 84 084, 44 497 үй шаруашылықтар және 16 775 отбасы. Халықтың тығыздығы, осылайша 3930,4 адам км2 құраған. Халықтың нәсілдік құрамы, қалада мынадай: 78,29 % ақтар, 3,78 % афроамерикандықтар, 0,47 % - ын үндістер, 7,25 % азиаттар, 0,10 % — [[Тынық мұхит]] аралдары халықтарының жергілікті өкілдері, 5,97 % — өзге де нәсілдердің өкілдері. 13,44 % өзінің ата тегін испандық (латынамерикалық) ретінде анықтайды. 44 497 үй шаруашылықтарының санақ күнгі 15,8 %-ы балалы болған, 27,5 %-ы жұбайымен үйленген, 7,5 % жалғыс басты аналар басқарған және 62,3 % отбасы отбасы болмаған. 51,2 % алғыз адам. Орташа саны адамдар үй шаруашылығында саны 1,83. Жас құрамы бойынша: 14,6 % — 18 жасқа толмаған, 6,1 % - 18-ден 24 жасқа дейін, 40,1 % 25-тен 44 жасқа дейін, 24,8 % 45-тен 64 жасқа дейін және 14,4 % — ы 65 жастан жоғары. Орташа жасы — 39 жыл. Әрбір 100 әйелге 93,0 ерден келеді. Ерлердің орташа жылдық  табысы 2000 жылы $55 689, әйелдердікі — $42 948. == Көлік == Континент аралық [[wikipedia:Interstate 10|I-10]] трассасы Санта-Моникадан бастау алады, мұхитқа жақын және шығысқа жүргізілген. Санта-Мониканың өзінің [[wikipedia:Big Blue Bus|Big Blue Bus]] (Үлкен Көк Автобус) атты жеке автобус компаниясы бар, ол сондай-ақ Батыс Лос-Анджелес, Пасифик Палисайдс, Венецияға ([[wikipedia:Venice, Los Angeles|Venice]]) және [[Калифорния университеті, Лос-Анжелес|Калифорния университеті, Лос-Анджелес (UCLA)]] аумағында қызмет көрсетеді. Санта-Моникада әуежай бар — Санта-Моника Әуежайы. == Экономика == Санта-Монике бірнеше ірі кәсіпорын орналасқан: бейне ойындар өндіретін "Activision" және "Naughty Dog", еншілес компаниясы LowerMyBill.com, Experian, Business.com , [[Apple Inc.|Apple]], [[Microsoft]], [[Yahoo!|Yahoo]], [[Google]], Universal Music Group және MTV филиалдары бар. Бұрынғы компаниялардан "Дуглас Эиркрафтты" (Douglas Aircraft), оны Боинг жұтқан, "MySpace"-ты (қазіргі [[Беверли-Хиллз|Беверли-Хиллзде]] орналасқан) атауға болады. == Мәдениет және ойын-сауық == [[Сурет:Santa_Monica_Downtown.jpg|нобай|400x400 нүкте|Санта-Моника. Қала орталығы]] Санта-Моникада бірнеше мұражай орналасқан: Мұра Мұражайы (Santa Monica Heritage Museum), Өнер Мұражайы (Santa Monica Museum of Art). [[1961 жыл|1961]] бастап [[1968 жыл]] аралығында қалалық концерттік залында (Santa Monica Civic Auditorium) [[Оскар марапаты|Оскар]] жүлдесін тапсыру рәсімі өтетін болған<ref>[http://www.oscars.org/awards/academyawards/oscarlegacy/1960-1969/index.html Официальный сайт Премии Американской Киноакадемии («Оскар»)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100408194045/http://www.oscars.org/awards/academyawards/oscarlegacy/1960-1969/index.html |date=2010-04-08 }} {{Ref-en}}</ref>. Санта-Моникадағы "Majestic" көне кинотеатр 1994 жылғы жер сілкінісінен кейін жабық. [[2010 жыл|2010 жылы]] қазан айының соңында Санта-Моникада бес кинотеатр жұмыс істейді<ref>[http://www.moviefone.com/showtimes/santa-monica-ca/90401/theaters?mileValue=25 Мувифон] {{Ref-en}}</ref>, оның екеуі (Aero Theater және Criterion Theater) сонау 30-шы жылдары салынды. Санта-Моникада [[Ұлыбритания]] және [[Ирландия]] шыққандар көп тұрады, тіпті <nowiki/>барлық [[Лос Анжелес|Лос-Анджелестегіден]] де қарағанда көп, сондықтан қалада көптеген британдық және ирландық пабтар бар. Олардың көбінде американдық футболдан басқа Ағылшын премьер-лигасынан матчтар көрсетеді. Колорадо-авенюдің басында атақты {{Аударылмаған2|Пирс Санта-Моника|4=Santa Monica Pier}}&nbsp; орналасқан, қолданыстағы оған қазірдің өзінде жүз жылдан астам уақыт болған. Әр күз сайын Santa Monica Pier саябағында "Санта-Моника Дәмі фестивалі" өтеді<ref>[http://www.tasteofsantamonica.com «Вкус Санта-Моники»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180314191208/http://tasteofsantamonica.com/ |date=2018-03-14 }}</ref>, жергілікті мейрамханаларда дайындалған азық-түлік және сусындарды байқап көруге болады. == Санта-Моникада туғандар == {{Санат ағашы|Санта-Моникада туғандар}} == Қызықты фактілер == * [[Linkin Park]] тобының Санта-Моникадағы Линкольн Парк есімімен аталған. * Savage Garden тобының "Santa Monica" атты әні бар. * Осылай аталатын Bedouin Soundclash тобының сондай-ақ және Theory of a Deadman тобының әні бар. * Санта-Моника Midnight Club Los Angeles, Vampire The Masquerade — Bloodlines, Command & Conquer: Red Alert 3, GTA: San Andreas, Tony Hawk's American Wastelend, Fahrenheit, [[Grand Theft Auto V|GTA V]] бейнеойындарында бар. * Санта-Моника бульвар төрт қаланы: Санта-Мониканы, [[Лос Анжелес|Лос-Анджелес]], [[Беверли-Хиллз]] және Батыс Голливудты қиып өтеді. * Санта-Моника әуежайының авиацияның шағын жеке мұражай коллекциясында Як-3 ұшағы бар (2014 жылы желтоқсан айында қайтарылды), ол Ферапонт Головатыйдың қаржысына сатып алынған, онымен гвардия майоры Еремин [[1944 жыл|1944]]—[[1945 жыл|1945]] жылдары жазда соғысқан. [[Берлин]] үстіндегі соңғы неміс ұшағы қағылды. Бұрын бұл Як-3 А. С. Яковлевтың СКБ мұражайында сақталды. * "Полицейлер велосипедпен немесе "Пасифик" арнайы бөлімі" (түпнұсқада: Pacific Blue) сериалы Санта-Моникада орын алады. == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} == Сілтемелер == {{Commons-inline|Santa Monica, California}} [[Санат:Калифорния қалалары]] [[Санат:Алфавит бойынша елді мекендер]] kf01dqv0yu6y7jq4v8godzrxqbukz7u 0 604107 3055965 2740380 2022-07-31T11:23:50Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Бозшакөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 53.80/65.5451 |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 201 |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 24 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Қостанай облысы |Аудан = Сарыкөл ауданы |Позициялық карта = Қазақстан |Позициялық карта 1 = Қазақстан Қостанай облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Бозшакөл''' – [[Есіл]] алабындағы көл. == Геогарфиялық орны == [[Қостанай облысы]] [[Сарыкөл ауданы]] жерінде, Севастополь ауылынан шығысқа қарай 5 км жерде, теңіз деңгейінен 201 м биіктікте орналасқан. == Гидрографикасы, сипаты == Аумағы 24 км². Суы [[ащы]]. Жағалауы жазық. Көл алабы мал жайылымына пайдаланылады. [[Қараша]]ның басында суы қатып, [[сәуір]]дің басында ериді.<ref>АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Сарыкөл ауданы көлдері]] [[Санат:Есіл су алабы]] 5s9pc9i2oc8qfmlwq0yy1xt78jqkxxb 0 604383 3055844 2917343 2022-07-30T21:09:38Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Ромарио |толық аты = Ромарио де Соуза Фария |сурет = Foto oficial de Romário (v. AgSen).jpg |сурет ені = 250px |лақап аты = |туған күні=29.01.1966 |туған жері= |азаматтығы={{ту|Бразилия}} |бойы = 169 |позиция = шабуылшы |қазіргі клуб = {{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Америка (футбол клубы, Рио-де-Жанейро)|Америка РЖ]] |қызметі = ''спорт директоры'' |жастар клубы = {{футбол карьерасы|1979—1980|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Олария (футбол клубы)|Олария]]| |1981—1985|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Васко да Гама (футбол клубы)|Васко да Гама]]|}} |клубтары = {{футбол карьерасы |1985—1988|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Васко да Гама (футбол клубы)|Васко да Гама]]|47 (17) |1988—1993|{{Flagicon|Нидерланд|20px}} [[ПСВ Эйндховен|ПСВ]]|109 (98) |1993—1994|{{Flagicon|Испания|20px}} [[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]|46 (34) |1995—1999|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Фламенго]]|62 (37) |1996—1997|{{аренда}}{{Flagicon|Испания|20px}} [[Валенсия (футбол клубы)|Валенсия]]|11 (5) |2000—2001|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Васко да Гама (футбол клубы)|Васко да Гама]]|46 (41) |2002—2004|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Флуминенсе]]|60 (34) |2003|{{аренда}}{{Flagicon|Катар|20px}} [[Әл-Садд (футбол клубы)|Әл-Садд]]|3 (0) |2005—2006|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Васко да Гама (футбол клубы)|Васко да Гама]]|32 (24) |2006|{{Flagicon|АҚШ|20px}} [[Форт-Лодердейл Страйкерс|Майами]]|25 (19) |2006|{{Flagicon|Аустралия|20px}} [[Аделаида Юнайтед]]|4 (1) |2007|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Васко да Гама (футбол клубы)|Васко да Гама]]|6 (3) |2009|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Америка (футбол клубы, Рио-де-Жанейро)|Америка РЖ]]|1 (0) |'''1985—2009'''|'''Барлығы'''|'''452 (313)'''}} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |1985|{{Flagicon|Бразилия|20px}} Бразилия-20|11 (11) |1987—2005|{{футбол|Бразилия}}|70 (55) |1988|{{Flagicon|Бразилия|20px}} Бразилия (олимп.)|8 (8) |2005|{{Flagicon|Бразилия|20px}} Бразилия (жағажай)|? (?)}} |бапкер клубтары = {{футбол карьерасы|2007—2008|{{Flagicon|Бразилия|20px}} [[Васко да Гама (футбол клубы)|Васко да Гама]]|}} }} '''Ромарио де Соуза Фария<ref>Кей жерлерде португалша нұсқа бойынша'''Ромариу ди Соза Фария'''.</ref>''' ({{lang-pt|Romário de Souza Faria}}; [[29 қаңтар]] [[1966 жыл|1966]], [[Рио-де-Жанейро]], [[Бразилия]]) — бразилиялық футболшы, шабуылшы, бүгінде саясаткер. == Футболшы туралы фактілер == * 1994 жылы әлем чемпионы атанды. 1994 жылғы әлем біріншілігінде бес гол соқты. * Бүгінде саясаткер. 2010 жылы Бразилия Социалистің партиясының атынан Ұлттық конгрестің төменгі палата мүшесі боп сайланды. 2015 жылы 1 ақпаннан бастап Рио-де-Жанейро штатының атынан Бразилияның федеральды сенаторы. Мерзімі 2023 жылға дейін. * 2007 жылы 21 мамырда өзінің есептеуінше карьерасындағы 1000-шы голды енгізді. Бірақ бұл ФИФА тарапынан мойындалған жоқ. Себебі ол 1000 голдың ішінде жастар клубында соққан голдары мен клубтық командалардағы жолдастық ойындарда (клубтық командалардың жолдастық кездесулері ресми саналған емес) енгізген доптары да бар. * Ромарионың 1000-шы голы соғылған Дуки-ди-Кашиастағы 10000 адамдық стадионға футболшының аты берілген. * 2009 жылы 43 жасында "Америка Рио-де-Жанейро" клубында ойнап жүріп карьерасын аяқтады. == Жетістіктері == === Командалық === '''Васко да Гама''' * Кариока лигасының чемпионы ('''2'''): 1987, 1988 * Меркосур кубогы ('''1'''): 2000 * Бразилия чемпионы ('''1'''): 2000 '''ПСВ''' * Нидерланд чемпионы ('''3'''): 1988/89, 1990/91, 1991/92 * Нидерланд кубогы ('''2'''): 1988/89, 1989/90 '''Барселона''' ('''2'''): * Испания чемпионы 1992/93, 1993/94 * Испания суперкубогы ('''1'''): 1994 '''Фламенго''' * Кариока лигасының жеңімпазы ('''2'''): 1996, 1999 * Гуанабара кубогы ('''2'''): 1995, 1996 * Алтын кубок иегері (1): 1996 * Меркосур кубогы ('''1'''): 1999 ; Әл-Садд * Катар чемпионы ('''1'''): 2003/04 '''Бразилия''' * Әлем чемпионы 1994 * Оңт. Америка чемпионы: 1989, 1997 * Конфедерациялар кубогы: 1997 * Олимпиада ойындарының күміс жүлдегері: 1988 === Жеке === * Нидерландыдағы жыл футболшысы: 1989 * Әлем чемпионатының үздік ойыншысы: 1994 * ФИФА жыл ойыншысы: 1994 * Оңтүстік Америка жыл футболшысы: 2000 * Бразилияның үздік футболшысы: 2000 * ФИФА 100 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ==Сілтемелер== *[http://www.totalfootball.ru/other/news/17547/ Ромарио Ұлттық төменгі палата мүшесі]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120217083224/http://totalfootball.ru/ |date=2012-02-17 }} [[Санат:Васко да Гама ФК ойыншылары]] [[Санат:ПСВ ФК ойыншылары]] [[Санат:Барселона ФК ойыншылары]] [[Санат:Флуминенсе ФК ойыншылары]] [[Санат:Валенсия ФК ойыншылары]] [[Санат:Форт-Лодердейл Страйкерс ФК ойыншылары]] [[Санат:Аделаида Юнайтед ФК ойыншылары]] [[Санат:Америка Рио-де Жанейро ФК ойыншылары]] [[Санат:Бразилия футболшылары]] [[Санат:Футболдан Оңтүстік Америка чемпиондары]] [[Санат:Футболдан әлем чемпиондары]] [[Санат:Бразилия футбол жаттықтырушылары]] [[Санат:Васко да Гама ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Бразилия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:1988 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының күміс жүлдегерлері]] hsssngjtb50pvw8emgttj1qki50uyxn 0 605624 3055953 2921066 2022-07-31T10:34:46Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен-Қазақстан |статусы = Ауыл |атауы = Темірбек Жүргенов ауылы |сурет = |әкімшілік күйі = Ауылдық округ орталығы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg =44 |lat_min = 52|lat_sec = 36 |lon_deg =64|lon_min = 17|lon_sec =39 |CoordAddon = type:city(1226000)_region:KZ |CoordScale = |ел картасы = |облыс картасы = |аудан картасы = |ел картасының өлшемi = |облыс картасының өлшемi = |аудан картасының өлшемi = |облысы = Қызылорда облысы |кестедегі облыс = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда |ауданы = Жалағаш ауданы |кестедегі аудан = Жалағаш ауданы{{!}}Жалағаш |мекен түрі = ауылдық округ{{!}}ауылдық округ |мекені = Мақпалкөл ауылдық округі{{!}}Мақпалкөл |ішкі бөлінісі = |әкімі = |құрылған уақыты = 1930 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = ''Мақпалкөл'' |статус алуы = |жер аумағы = |климаты = |тұрғыны =1921 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Темірбек Жүргенов ауылы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Жалағаш ауданы]]ндағы ауыл, [[Мақпалкөл ауылдық округі]] орталығы. 2016 жылға дейін "Мақпалкөл" ауылы деп аталды. == Географиялық орны == Аудан орталығы – [[Жалағаш]] кентінен оңтүстік-батысқа қарай 35 км жерде. == Халқы == [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2227 адам (1097 ер адам және 1130 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1921 адамды (996 ер адам және 925 әйел адам) құрады.<ref>[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131114010423/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-11-14 }}</ref> == Тарихы == Іргесі [[20 ғасыр]]дың 30-жылдары қаланған. Алғашында «Қыша», «ТОЗ» артельдері болып ұйымдасқан. [[1938 жыл]]ы «Еңбекші» және «Бозарық» серіктестіктері бірігіп «Мақпалкөл» ұжымшарын құрды. [[1963 жыл]]ы «Жаңаталап» және «Ленин» ұжымшарлары негізінде «Жаңаталап» кеңшары құрылды. [[1997 жыл]]дан кеңшар негізінде Мақпалкөлде және округке қарасты Жаңаталап ауылдарында ЖШС, бірнеше шаруа қожалықтары жұмыс істейді.<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Жалағаш ауданы елді мекендері}} [[Санат:Жалағаш ауданы елді мекендері]] tiu4jjf8234ycm0envvhr8v5595xgh5 0 606842 3055967 2971923 2022-07-31T11:36:12Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Тостао |толық аты = Эдуардо Гонсалвес де Андраде |сурет = |сурет ені = 200px |туған күні = 25.1.1947 |туған жері = Трес-Корасойнс, [[Минас-Жерайс]], [[Бразилия]] |азаматтығы = {{Flagicon|BRA}} [[Бразилия]] |бойы = 172 |позиция = шабуылшы |қазіргі клуб = ''карьерасын аяқтады'' |жастар клубы = {{футбол карьерасы |1961|{{Flagicon|BRA}} [[Крузейро (футбольный клуб)|Крузейро]]|}} |клубтары = {{футбол карьерасы |1962—1963|{{Flagicon|BRA}} [[Америка Минейро]]|26 (16) |1963—1972|{{Flagicon|BRA}} [[Крузейро (футбол клубы)|Крузейро]]|378 (249) |1972—1973|{{Flagicon|BRA}} [[Васко да Гама (футбол клубы)|Васко да Гама]]|45 (6) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы|1966—1972|{{футбол|Бразилия}}|65 (35)}} }} '''Эдуардо Гонсалвес де Андраде'''; {{lang-pt|Eduardo Gonçalves de Andrade}}; [[25 қаңтар]] [[1947 жыл]], [[Трес-Корасойнс]], [[Минас-Жерайс]], [[Бразилия]]), '''Тостао'''<ref>Дұрыс транскрипциясы — Тостан</ref> ({{lang-pt|Tostão}}) ретінде танымал — бразилиялық футболшы, шабуылшы<ref name=braz1>[http://www.v-brazil.com/culture/sports/world-cup/1970-Mexico.html 1 Brazil in Mexico 1970] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20060101081318/http://www.v-brazil.com/culture/sports/world-cup/1970-Mexico.html |date=2006-01-01 }} {{v|3|2|2011}}</ref><ref name=prof1>{{nft}} {{v|3|2|2011}}</ref>. [[Бразилия Ұлттық футбол құрамасы|Бразилия ұлттық футбол құрамасында]] ойнаған. 1970 жылы әлем чемпионаты атанды. Келесі жылы Оңтүстік Американың үздік футболшысы атағын жеңіп алды. Қазір Бразилиядағы телекомментаторларың бірі. == Жетістіктері == === Командалық === * Минаис Жерайс штатының чемпионы: 1965, 1966, 1967, 1968, 1969 * Бразилия кубогы: 1966 * Рио-Бранко кубогы: 1967, 1968 * Әлем чемпионы: 1970 === Жеке === * Оңт. Американың үздік футболшысы: 1971 * Минас-Жерайс штаты чемпионатының үздік мергені: 1965, 1966, 1967, 1968, 1970 * Робертан кубогының үздік мергені: 1970 == Қатысқан турнирлері == * 1966 — Әлем чемпионаты * 1970 — Әлем чемпионаты == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www.jb.com.br/ Сайты] * [http://www.cbf.com.br/php/craques_copas.php?j=241 Профиль (cbf.com.br)]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.championat.ru/football/article-76470.html «Тостаоның екінші көзі де аман болғанда…»]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[Санат:Бразилия футболшылары]] [[Санат:Америка Минейро ФК ойыншылары]] [[Санат:Крузейро ФК ойыншылары]] [[Санат:Васко да Гама ФК ойыншылары]] [[Санат:Бразилия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Футболдан әлем чемпиондары]] 30cetsinp18tngas21g7e77vc57oi2g 0 621828 3055843 2693727 2022-07-30T21:02:05Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Рой Кин |толық аты = Рой Морис Кин |сурет = Roy keane 2014.jpg |туған күні = 10.08.1971 |азаматтығы = {{байрақ|Ирландия}} |туған жері = {{туғанжері|Корк|Коркта}}, [[Ирландия]] |бойы = 178 |позиция = жартылай қорғаушы |қазіргі клуб = {{flagicon|Англия|20px}} [[Ноттингем Форест]] |қызметі = бапкер ассистенті |клубтары = {{футбол карьерасы |1989—1990|{{flagicon|Ирландия|20px}} Ков Рэмблерс|23 (1) |1990—1993|{{flagicon|Англия|20px}} [[Ноттингем Форест]]|114 (22) |1993—2005|{{flagicon|Англия|20px}} [[Манчестер Юнайтед]]|326 (33) |2005—2006|{{flagicon|Шотландия|20px}} [[Селтик]]|10 (1)}} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы|1991—2005|{{Футбол|Ирландия}} |67 (9)}} |бапкер клубтары = {{футбол карьерасы |2006—2008|{{flagicon|Англия|20px}} [[Сандерленд (футбол клубы)|Сандерленд]]| |2009—2011|{{flagicon|Англия|20px}} [[Ипсвич Таун]]| |2013—2018|{{Футбол|Ирландия}} |асс |2014|{{flagicon|Англия|20px}} [[Астон Вилла]]|асс |2019—|{{flagicon|Англия|20px}} [[Ноттингем Форест]]|асс }} }} '''Рой Морис Кин''' ({{lang-en|Roy Maurice Keane}}, {{lang-ga|Roy Muirís Ó Catháin}}; [[10 тамыз]] [[1971 жыл]]<ref>https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/3396</ref>, [[Корк]], [[Ирландия]]) — ирландиялық футболшы, жартылай қорғаушы, футбол бапкері. == Карьерасы == Карьерасын 1989 жылы Ирландияның бірінші дивизионында сынға түсіп жүрген "Ков Рамблерс" клубында бастады. Оған дейін он жылдай "Рокмаунт" клубының жастар командасында доп тепті. "Ков Рамблерсте" ұзақ ойнамады, "Ноттингем Форест" командасының скауттарының көзіне түсті де, 1990 жылы жазда сонда ауысты. 1990/91 жылғы Англия чемпионатында жаңа командасындағы дебют ойынын "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульге]]" қарсы өткізді. 1993 жылы "Блэкбернге" ауысқалы тұрған жерінен "[[Манчестер Юнайтед]]" клубынан күтпеген ұсыныс түсті де, Рой Кин "қызыл сойқандарды" таңдады. 18 тамыз күні МЮ сапында тұңғыш рет алаңға шықты. 1997 жылы манчестерлік клубтың капитаны боп тағайындалды. 2005 жылы 18 қарашада командамен өзара келісім бойынша шартты жоққа шығарды да, клубтан кетті. Командадан кетуіне бапкерлер алқасымен жиі кикілжіңге келе беруі себеп болды. Бір айдан соң "[[Селтик]]" клубына өтті. 2006 жылы маусым айында жарақатына байланысты футболмен қоштасты. == Командалық жетістіктері == === Ойыншы ретінде === '''Манчестер Юнайтед''' * Англия чемпионы ('''7'''): 1993/94, 1995/96, 1996/97, 1998/99, 1999/2000, 2000/01, 2002/03 * Англия кубогы ('''4'''): 1994, 1996, 1999, 2004 * Англия суперкубогы ('''4'''): 1993, 1996, 1997, 2003 * Чемпиондар Лигасы: 1999 * Құрлықаралық кубок: 1999 '''Селтик''' * Шотландия чемпионы: 2005/06 * Лига кубогы: 2006 === Бапкер ретінде === '''Сандерленд''' * Футбол лигасының кубогы: 2006/07 == Жеке жетістіктері == === Ойыншы ретінде === * Англия премьер-лигасының жыл командасы ('''5'''): 1992/1993, 1996/1997, 1999/2000, 2000/2001, 2001/2002 * Мэтт Басби жүлдесі ('''2'''): 1999, 2000 * Премьер-лиганың үздік ойыншысы ('''2'''): қазан 1998, желтоқсан 1999 * ФИФА 100 === Бапкер ретінде === * Англия футбол лигасының үздік бапкері ('''2'''): ақпан 2007, наурыз 2007 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [https://web.archive.org/web/20120513203137/http://www.manutd.com/en/Players-And-Staff/Legends/Roy-Keane.aspx Профилі] * [http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/photo_galleries/4449888.stm Фотографиялары] {{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20080622105922/http://www.nationalfootballmuseum.com/pages/fame/Inductees/roykeane.htm Профилі] {{ref-en}} [[Санат:Ирландия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Ирландия футболшылары]] [[Санат:Ноттингем Форест ФК ойыншылары]] [[Санат:Манчестер Юнайтед ФК ойыншылары]] [[Санат:Селтик ФК ойыншылары]] [[Санат:Сандерленд ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Ипсвич Таун ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Ирландия футбол жаттықтырушылары]] 39yq6peosf3qgswc1ceibvd9c498kpj 0 623785 3055839 2967464 2022-07-30T20:35:37Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 7 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Кинематограф |есімі = Ривер Джуд Феникс |шынайы есімі = River Jude Phoenix |сурет = River Phoenix.png |сурет ені = |сурет атауы = |туған кездегі есімі = |туған күні = 23.08.1970 |туған жері = Мадрас, Орегон, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |қайтыс болған күні = 31.10.1993 |қайтыс болған жері = Батыс Голливуд, Колифорния, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |мамандығы = {{актер|АҚШ}}, музыкант, белсенді |азаматтығы = {{USA}} |белсенді жылдары = 1982 - 1993 |бағыты = Альтернативті рок |киностудия = |марапаттары = «Вольпи кубогі» (1991)<br />АҚШ киносыншылары Ұлттық кеңесінің сыйлығы (1991)<br />АҚШ киносыншыларының Ұлттық қоғамдастығының сыйлығы (1991)<br /> «Тәуелсіз рух» (1991) |imdb_id = 0000203 |сайты = |ортаққор = }} '''Ривер Джуд Феникс''' ({{lang-en|River Jude Phoenix}}, {{Туғанкүні|23|8|1970}} - {{Қайтысболғанкүні|31|10|1993}}) - американдық актер, музыкант және белсенді. Ол Рейн, [[Хоакин Феникс|Хоакин]], Либерти және Саммер Феникстердің ағасы болған. Феникс өзінің актерлік мансабын 10 жасында теледидарлық жарнамаларда түсумен бастады. Оның алғашқы маңызды жұмысы - «Менімен бірге бол» (1986) фильміндегі рөлі. Феникс «Бір орында жүгіру» (1988) секілді «ересек» фильмдерде көрінді, осы рөлі үшін «Ең үздік қосалқы актер» номинациясында Оскарға ұсынылды. «Менің жеке Айдахо штатым» (1991 ж.) сыншылардың мақұлдауына себеп болды және [[Венеция кинофестивалі]]нде Волпи кубогын Финикске әкелді. Сондай-ақ АҚШ Кинематографистерінің Ұлттық Қоғамы мен АҚШ Кинематографистерінің Ұлттық Кеңесі үздік актер сыйлығымен марапаттады. Джон Уилис оны келешегінен үміт күттірер 12 үміткердің бірі деп атады, сыншылар Роджер Эберт және Джин Сискел оған өте талантты актер деп баға берді. 1993 жылдың 31-ші қазанында Феникс есірткі дозасын жоғарылатудан Viper Room клубының кіреберісінде қайтыс болды. == Балалық шағы == Ривер Джуд Феникс 1970 жылы 23 тамызда [[Орегон|Орландо штатының]] Мадрас қаласында, Арлин Шарон Дун және Джон Ли Боттомның отбасында дүниеге келген.<ref name="people15111993"><span class="citation">''Levitt, Shellley.''&#x20;<span lang="en">[http://www.people.com/people/archive/article/0,,20106732,00.html River's End]</span>&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>.&#x20;''[[People (журнал)|People]]''.&#x20; [[Time Warner]]&#x20;(15 ноября 1993).&#x20;Дата обращения 5 января 2011.&#x20; 13&nbsp;февраля 2012&nbsp;года.</span></ref>. Ривердің есімі [[Герман Гессе]]ндің «Siddhartha» романындағы және «Hey Jude» атты [[The Beatles|Beatles]] әніндегі өмір өзенінің құрметіне қойылған.<ref name="imdbbio"><span class="citation"><span lang="en">[http://www.imdb.com/name/nm0000203/bio Biography for River Phoenix]</span>&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>.&#x20;''[[Internet Movie Database]]''.&#x20; [[Amazon.com]].&nbsp;— His parents named him River after the river of life in Hermann Hesse's classic spiritual novel "Siddhartha"; and Jude, his middle name, after The Beatles' song "Hey, Jude".&#x20;Дата обращения 3 января 2011.&#x20; 13&nbsp;февраля 2012&nbsp;года.</span></ref>[[People|Адамдар журналына]] берген сұхбатында Феникс ата-анасын «[[хиппи]]» деп сипаттады.<ref name="people15111993"/> Оның анасы Бронкс қаласында ([[Нью-Йорк (штат)|Нью-Йорк]]) [[Мажарстан|Венгрия]] мен [[Ресей]]ден қоныс аударған [[Еврейлер|еврей]] отбасында дүниеге келді.<ref name="jewishjournal"><span class="citation">''Pfefferman, Naomi.''&#x20;[http://www.jewishjournal.com/arts/article/the_days_of_summer_20020412/ The Days of Summer] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110515082724/http://www.jewishjournal.com/arts/article/the_days_of_summer_20020412/ |date=2011-05-15 }}&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>&nbsp;// JewishJournal.com.&nbsp;— 11 апреля 2002.</span></ref><ref name="pravda18112005"><span class="citation"><span lang="en">[http://english.pravda.ru/history/18-11-2005/9253-celebrities-1/ Ten American showbiz celebrities of Russian descent]</span>&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>.&#x20;''[[Правда.Ру]]''&#x20;(18 ноября 2005).&nbsp;— His father was born to Spanish and Irish parents, his mother is a Jew of Hungarian and Russian descent.&#x20;Дата обращения 3 января 2011.&#x20; 13&nbsp;февраля 2012&nbsp;года.</span></ref> Оның әкесі, бұрынғы [[Католицизм|католик]], бастапқыда Фонтана ([[Калифорния]]) қаласынан келген <ref name="jewishjournal" /> және оның бұрынғы некеден қалған қызы болған. 1968 жылы Феникстің анасы Нью-Йорктегі отбасынан кетіп, Американы [[Автостоп|автокөлікпен]] шарлап жүріп, Солтүстік Калифорнияда Джонды кездестіреді. Олар 1969 жылғы 13 қыркүйекте үйленді, олардың кездескеніне бір жылдан аз уақыт өткен болатын. 1973 жылы ерлі-зайыптылар «Құдайлар балалары» сектасына қосылып, миссионер болған. 1972 жылғы 21 қарашада Крокетт қаласында ([[Техас|Техас штаты]]) жұп қызды болды, баланың есімін Райн Джоан Д'Арк деп қойды. Жұптың үшінші баласы [[Хоакин Феникс]] 1974 жылы 28 қазанда Сан-Хуан ( [[Пуэрто-Рико]] ) қаласында туылған.<ref name="riverphoenixorg"><span class="citation"><span lang="en">[http://river-phoenix.org/timeline/ Timeline of a Phoenix]</span>&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>.&#x20;''River-phoenix.org''.&#x20;Дата обращения 3 января 2011.&#x20; 13&nbsp;февраля 2012&nbsp;года.</span></ref> 1976 жылы 5 шілдеде Либертад Марипоза Боттом дүниеге келді. Кейінірек Джон Боттом «Венесуэла мен Кариб архиэпископы» деген лауазымға ие болғанымен, жұбайлар сектадан қаржылық көмек ала алмады және кедейлікте өмір сүрді. Феникс жиі гитара ойнады, ал Рейн көшеде ән айтып, отбасын асырау үшін ақша тапты. Арлин мен Джон көп ұзамай Құдай балаларынан көңілі қалды; Арлин Кейін журналистке берген сұхбатында күйеуі екеуінің сектадағы «флирт фишингке» қарсы шыққанын айтты: «Сектаның көшбасшысы Дэвид Берг бәрін жаңылдырып, өзі байыған үстіне байи түсті. Ол бай студенттерді жыныстық қатынас арқылы тартуға тырысты. Олай бола қоймас.<ref name="lifemagazine"><span class="citation">''Peters, Susan.''&#x20;[http://www.river-phoenix.ru/publikatsii/stati/originaly/one-big-hippy-family-73-55.html River Phoenix and company move into Hollywood] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190706063224/http://www.river-phoenix.ru/publikatsii/stati/originaly/one-big-hippy-family-73-55.html |date=2019-07-06 }}&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>&nbsp;// [[Life (журнал)|Life]].&nbsp;— август 1987.</span></ref>. Сектаның теріс бағытта қозғалуынан қорқып, ерлі-зайыптылар оны тастап, біраз уақыт Венесуэладағы шіркеуде өмір сүрді. Оңтүстік Америкада өмір сүрген соңғы жылдарда бүкіл отбасы [[Веганшылық|вегандарға]] айналды (жергілікті балықшының балықты өлтіргені Ривер мен Хоакинге әсер етті).<ref name="cleo"><span class="citation">''Angeli, Michael.''&#x20;[http://www.aleka.org/phoenix/zines/scans/Cleo%20May%201992b.jpg River's Rise]&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>&nbsp;// Cleo.&nbsp;— май 1992.&nbsp;— <span class="nowrap">P. 117—120; 185</span>.</span></ref> Көп ұзамай отбасы Америкаға қайта оралды. Олар жүк тасымалдайтын көлікке тығылып отырып алған болатын. Олар оралған соң, [[Флорида]]да Арлинның ата-анасының үйіне қоныстанды. 10 желтоқсан 1978 жылы Уинтер Парк (Флорида) қаласында отбасының кенжесі Саммер Джой Боттом дүниеге келді. 1979 жылғы 2 сәуірде отбасы жаңа өмірдің басталуының символына ретінде күлден туылған ертегі құсының атауы Феникске фамилиясын ресми түрде өзгертті.<ref name="premiere"><span class="citation">''Boyd, Blanche McCrary.''&#x20;[http://www.aleka.org/phoenix/zines/phoeni53.html Ahead of the Pack]&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>&nbsp;// Premiere.&nbsp;— апрель 1988.</span></ref> == Кинокарьерасы == Ривер Лос-Анжелестегі [[NBC]] кастинг агенттігінде жұмыс істеді. Ол балалар агенті Ирис Бертонмен кездесіп, бес баланы қабылдауға келісті. 1980 жылы Феникс алғаш рет теледидарда Fantasia телесериалында көрінді, онда ол өзінің қарындасы Rainмен <ref name="riverphoenixorg"/> ән орындады. 1982 жылы Ривер NBC-лік Жеті бауырға жеті қалыңдық сериалында, бауырлардың ең кішісі Гутри Макфадденнің рөлін ойнады. Ривера гитара үйреніп, Елвис Преслидің образына мықтап еніп шоу өндірушілерін қайран қалдырды.<ref name="riverphoenixorgseven"><span class="citation"><span lang="en">[http://www.river-phoenix.org/tv/seven-brides/ Seven Brides for Seven Brothers]</span>&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>.&#x20;''River-phoenix.org''.&nbsp;— River, who arrived at the auditions with his guitar, promptly burst into a convincing Elvis Presley impersonation charming the show's producer James H. Brown who offered him the part.&#x20;Дата обращения 3 января 2011.&#x20; 13&nbsp;февраля 2012&nbsp;года.</span></ref> . Келесі рөлді бір жыл өткен соң, «Celebrity» (1984) телевизиялық фильмінде алды, онда ол Джеффи Кроуфордты ойнады. Оның қатысқан эпизоды небәрі 10 минутқа созылғанымен, кейіпкері басты кейіпкер болды.<ref name="riverphoenixorgcelebrity"><span class="citation"><span lang="en">[http://www.river-phoenix.org/tv/celebrity/ Celebrity]</span>&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>.&#x20;''River-phoenix.org''.&nbsp;— River's character would become central to the bizarre and suspenseful movie plot but he would be seen on screen for a matter of only ten minutes or so before the story would leap forward seven years whereupon the character of a much older Jeffie would be taken over by Peter Nelson.&#x20;Дата обращения 3 января 2011.&#x20; 13&nbsp;февраля 2012&nbsp;года.</span></ref> Бір айдан кейін ABC Afterschool Special шоуы шығарылды, онда Ривер «Артқа қарай: Дислексияның жұмбағы» эпизодында ойнады. Сюжет бойынша бала өзінің дислексиясы бар екенін біледі. Хоакин де серияда шағын рөл ойнады. Қыркүйек айында «Сенің жүрісің» сериялының пилоттық эпизоды шығарылды. Ривер бір ғана сөз айтатын Брайанның рөлін ойнады. Сондай-ақ, ол «Роберт Кеннеди және оның уақыты» телевизиялық фильмінде Кеннедидің кіші ұлын ойнады. Сыншылардың Ривераға дислексиясы бар баланың рөлі үшін берген жоғары бағаларының арқасында ол Тірі қалу фильміне түсуге мүмкіндік алды. Ривер Молли Рингуолд және Хезер Оруркпен бірге Филип Броганды ойнады. Бұл үлкен мансап алдындағы оның телевизиядағы соңғы рөлі болды. Ирис Бертон оны «Зерттеушілер» фильмінде ұсынды.<ref name="riverphoenixorgsurviving"><span class="citation"><span lang="en">[http://www.river-phoenix.org/tv/surviving/ Surviving]</span>&nbsp;<span class="ref-info" style="cursor:help;" title="на английском языке">(англ.)</span>.&#x20;''River-phoenix.org''.&nbsp;— It would be halfway through filming this project that Iris Burton would contact River and his family with details of a possible role in the film Explorers.&#x20;Дата обращения 4 января 2011.&#x20; 13&nbsp;февраля 2012&nbsp;года.</span></ref> 1984 жылдың қазан айында Риверді Джо Дантенің «Зерттеушілер» фильміндегі оқымысты бала Вольфганг Мюллердің рөліне бекітеді. Бұл Ривераның алғашқы үлкен фильм рөлі болды. «Менімен қал» (1986), «Mosquito Coast бар» (1986), «Джимми Рердон өмірі бір түн» (1988) және «Кішкентай Никита» (1988) фильмдерінің шығуымен оның танымалдығы артты. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == {{Commons category}} {{Wikiquote}} * {{IMDb name|203}} * {{Find a Grave|1726}} [[Санат:Жүрек жетіспеушілігінен қайтыс болғандар]] [[Санат:АҚШ әншілері]] [[Санат:XX ғасыр әншілері]] [[Санат:Алфавит бойынша әншілер]] [[Санат:АҚШ телевидение актерлері]] [[Санат:XX ғасыр актерлері]] [[Санат:23 тамызда туғандар]] c5ulnft4ty4w61glc36glia3okd6pbg 0 626530 3055957 2971703 2022-07-31T10:39:07Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футболшы|есімі=Теодор Вагнер|туған күні=06.08.1927|туған жері={{туғанжері|Вена|Венада}}, [[Аустрия]]|азаматтығы={{flagicon|Аустрия|20px}} [[Аустрия]]|бойы=177<ref name="WorldFootball">{{cite web|url=http://www.worldfootball.net/spieler_profil/theodor-wagner/|title=Theodor Wagner|author=|date=|work=|publisher=''WorldFootball''|accessdate=2011-01-31|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/697C5B6N3?url=http://www.worldfootball.net/spieler_profil/theodor-wagner/|archivedate=2012-07-13}}</ref>|позиция=шабуылшы|қазіргі клуб=''карьерасын аяқтады''|клубтары={{футбол карьерасы |1943—1959|{{flagicon|Аустрия|20px}} [[Адмира Ваккер|Ваккер (Вена)]]|314 (180) |1959—1962|{{flagicon|Аустрия|20px}} [[Хеми (футбол клубы, Линц)|Штикштофф (Линц)]]|52 (19) |1962—1963|{{flagicon|Аустрия|20px}} [[Ваккер (футбол клубы, Инсбрук, 1915)|Ваккер (Инсбрук)]]|? (?)}}|ұлттық құрамы={{футбол карьерасы |1946—1957|{{Футбол|Аустрия}} |46 (22)}}}}'''Теодор Вагнер''' ({{lang-de|Theodor Wagner}}; [[5 тамыз]] [[1927 жыл|1927]]) — аустриялық футболшы, шабуылшы. 1948 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарына, [[Футболдан 1954 жылғы әлем біріншілігі|1954 жылғы әлем чемпионатына]] қатысқан. == Жетістіктері == === Клубтық === ; «Ваккер» * Аустрия чемпионы: 1947 * Аустрия чемпионатының күміс жүлдегері: 1948, 1951, 1953, 1956 * Аустрия кубогы: 1947 === Халықаралық === ; Аустрия құрамасы * Әлем чемпионатының күміс жүлдегері: 1954 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=59761/index.html Профилі]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111220061719/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=59761/index.html |date=2011-12-20 }} {{бастама}} [[Санат:Аустрия футболшылары]] [[Санат:Аустрия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] kj02p9s9a79lu3ff8g76llo55epxhz9 0 630500 3055846 2905121 2022-07-30T21:14:08Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Комикс кейіпкері |есімі = Роршах |төл есімі = Rorschach |суреті = RorschachCloseUp.jpg |сурет тақырыбы = |баспа = |дебют = Watchmen #1 (1986) |авторлары = Алан Мур<br />Дэйв Гиббонс<br />Джон Хиггин |позициясы = Антиқаһарман/Жақсылық |толық есімі = |альтер эго = Уолтер Ковач |лақап аттары = |түрі = адам |бойы = 168 см |салмағы = 63 кг |шашының түсі = |көзінің түсі = |туған жері = |азаматтығы = |отбасылық жағдайы = |жұмыс түрі = Суперқаһарман |командалары = Сақтаушылар |одақтастары = Түнгі Жапалақ |жаулары = Молох Мистик, Озимандия |күштері = *Тамаша физикалық форма *Шебер ұрыс дағдылары *Гимнастикалық және акробаттық қабілеттер *Детективтік қабілет |жабдықтауы = *Өрнегі өзгеретін бетперде *Ілмекті арқан ататын газды тапанша }} '''Роршах''' ({{lang-en|Rorschach}}), шын есімі - '''Уолтер Ковач''' ({{lang-en|Walter Kovacs}}) — DC баспасы шығарған «Сақтаушылар» ({{lang-en|Watchmen}}) шектеулі комикстерінің кейіпкері. == Биографиясы == Уолтер 1940 жылы 21 наурызда дүниеге келген. Уолтер Ковачтың анасы - Гликте дүниеге келген жезөкше Сильвия Ковач, әкесі - Чарли есімді адам, тегі белгісіз. Уолтерді асырау үшін анасы жезөкшелікпен айналысуға мәжбүр болған, сол үшін баласын үнемі ұрып-соғатын еді. 1951 жылы шілдеде ол өзінен жасы үлкен екі баланы ұрып соғып біреуінің көзіне зақым келтіреді. Осыдан соң оны Лиллиан Чарлтон атындағы жасөспірімдерге арналған балалар үйіне жібереді. Сол жерде 1956 жылға дейін болады. Әдебиет пен дін, гимнастика және бокс салаларында жетістіктерге жетеді<ref name="Empire">{{cite web|url=http://www.empireonline.com/50greatestcomiccharacters/default.asp?c=16|title=Rorschach is number 12|publisher=[[Empire (журнал)|Empire]]|accessdate=2012-11-11|archiveurl=https://www.webcitation.org/6CNFjjxNF?url=http://www.empireonline.com/50greatestcomiccharacters/default.asp?c=16#|archivedate=2012-11-22|deadlink=no}}</ref><ref>[http://www.wizarduniverse.com/05240810thgreatestcharacters2.html «THE 200 GREATEST COMIC BOOK CHARACTERS OF ALL TIME»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080527233124/http://www.wizarduniverse.com/05240810thgreatestcharacters2.html |date=2008-05-27 }}, ''[[Wizard (журнал)|Wizard]]'', 23 мая 2008.</ref><ref>[http://www.ign.com/top/comic-book-heroes]</ref> <ref>[https://www.webcitation.org/6CNFlNUj DC Comics]{{Deadlink|date=July 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <ref>[http://www.ign.com/top/comic-book-heroes/16#|archivedate=2012-11-22 IGN TOP COMIC BOOK]</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Комикс кейіпкерлері]] [[Санат:DC Comics кейіпкерлері]] [[Санат:DC Comics]] [[Санат:DC Comics суперқаһармандары]] fht1l7y5tipw3fmgujbsyqvy9yhyx31 0 632607 3055840 2967545 2022-07-30T20:51:25Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9 wikitext text/x-wiki {{Футболшы|есімі=Роберто Донадони|сурет=Roberto Donadoni - SSC Neapel (2).jpg|сурет ені=300px|туған күні=9.9.1963|туған жері=[[Бергамо (провинция)|Бергамо]], [[Ломбардия]], [[Италия]]|азаматтығы={{flagicon|Италия|20px}} [[Италия]]|бойы=173|позиция=жартылай қорғаушы|қазіргі клуб={{flagicon|Қытай|20px}} Шэньчжэнь|клубтары={{футбол карьерасы |1982—1986|{{flagicon|Италия|20px}} [[Аталанта (футбол клубы)|Аталанта]]|96 (5) |1986—1996|{{flagicon|Италия|20px}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|261 (18) |1996—1997|{{flagicon|АҚШ|20px}} [[Нью-Йорк Ред Буллз|МетроСтарз]]|49 (6) |1997—1999|{{flagicon|Италия|20px}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|24 (0) |1999—2000|{{flagicon|Сауд Арабиясы|20px}} [[Әл-Иттихад (футбол клубы, Жидда)|ӘЛ-Иттихад (Жидда)]]|15 (0) }}|ұлттық құрамы={{футбол карьерасы |1986—1996|{{Футбол|Италия}} |63 (5) }} |бапкер клубтары={{футбол карьерасы |2001—2002|{{flagicon|Италия|20px}} [[Лекко (футбол клубы)|Лекко]]| |2002—2003|{{flagicon|Италия|20px}} [[Ливорно (футбол клубы)|Ливорно]]| |2003—2004|{{flagicon|Италия|20px}} [[Дженоа]]| |2004—2006|{{flagicon|Италия|20px}} [[Ливорно (футбол клубы)|Ливорно]]| |2006—2008|{{Футбол|Италия}} | |2009|{{flagicon|Италия|20px}} [[Наполи]]| |2010—2011|{{flagicon|Италия|20px}} [[Кальяри (футбол клубы)|Кальяри]]| |2012—2015|{{flagicon|Италия|20px}} [[Парма (футбол клубы)|Парма]]| |2015—2018|{{flagicon|Италия|20px}} [[Болонья (футбол клубы)|Болонья]]| |2019—|{{flagicon|Қытай|20px}} Шэньчжэнь|}}}}'''Роберто Донадони''' ({{lang-it|Roberto Donadoni}}; [[9 қыркүйек]] [[1963 жыл|1963]]<ref>http://www.italia1910.com/giocatori-scheda.asp?idgiocatore=238</ref>, [[Чизано-Бергамаско]], [[Бергамо (провинция)|Бергамо]], [[Ломбардия]]) — италиялық футболшы, жартылай қорғаушы, футбол жаттықтырушысы. [[Футболдан 1994 жылғы әлем біріншілігі|1994 жылғы әлем біріншілігінің]] күміс жүлдегері, [[Футболдан 1994 жылғы әлем біріншілігі|1990 жылғы әлем біріншілігінің]] қола жүлдегері. 2001 жылдан бері бапкерлікпен айналысады. Бапкер ретінде [[Италия Ұлттық футбол құрамасы|Италия құрамасын]] [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|2008 жылғы Еуропа чемпионатына]] бастап барды, бірақ ол турнирде құрама 1/4 финалдан аса алмады. == Жетістіктері == === Командалық === '''Милан''' * Италия чемпионы (6):1988, 1992, 1993, 1994, 1996, 1999 * Италия кубогы (4):1988, 1992, 1993, 1994 * Италия суперкубогы (4):1989, 1992, 1993, 1994 * Чемпиондар лигасы (3):1989, 1990, 1994 * УЕФА суперкубогы (3):1989, 1990, 1994 * Құрлықаралық кубок (2):1989, 1990 * Италия суперкубогы (4):1989, 1992, 1993, 1994 '''Әл-Иттихад (Жидда)''' * Сауд Арабия чемпионы: 1999/00 '''Италия''' * Еуропа чемпионатының қола жүлдегері:1988 * Әлем чемпионатының қола жүлдегері:1990 * Әлем чемпионатының күміс жүлдегері:1994 === Жеке === * Гаэтано Ширеа жүлдесінің лауреаты (1998) == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *[http://www.figc.it/nazionali/DettaglioConvocato?codiceConvocato=21&squadra=1 Ұлттық құрамадағы матчтары]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180708192707/http://www.figc.it/nazionali/DettaglioConvocato?codiceConvocato=21&squadra=1 |date=2018-07-08 }} *[https://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=91368/index.html Әлем чемпионатындағы матчтары]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100918203508/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=91368/index.html |date=2010-09-18 }} {{Бастама}} [[Санат:Италия футболшылары]] [[Санат:Италия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Аталанта ФК ойыншылары]] [[Санат:Милан ФК ойыншылары]] [[Санат:Нью-Йорк Ред Буллз ФК ойыншылары]] [[Санат:Әл-Иттихад Жидда ФК ойыншылары]] [[Санат:Италия футбол жаттықтырушылары]] [[Санат:Ливорно ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Дженоа ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Италия Ұлттық футбол құрамасының жаттықтырушылары]] [[Санат:Наполи ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Кальяри ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Парма ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Болонья ФК жаттықтырушылары]] [[Санат:Шэньчжэнь ФК жаттықтырушылары]] 22alvshpyo5xk0rn4gupkag5wrwoj0s 0 652218 3055751 3033759 2022-07-30T12:41:04Z Future-Trunks 79081 wikitext text/x-wiki {{футбол клубы |атауы = {{ту|Германия}} «Магдебург» |құрылған = 1965 |стадионы = [[МДЦЦ-Арена]] |сыйымдылығы = 30 098 |жаттықтырушы = {{ту|Германия}} Кристиан Титз |жарыс = үшінші лига | маусым = 2021/22 | орын = 1-орын | pattern_la1=_whiteborder|pattern_b1=_whiteangleshoulder|pattern_ra1=_whiteborder | leftarm1=0000FF|body1=0000FF|rightarm1=0000FF|shorts1=0000FF|socks1=0000FF | pattern_la2=_goldborder|pattern_b2=_yellowangleshoulder|pattern_ra2= _goldborder | leftarm2=000000|body2=000000|rightarm2=000000|shorts2=000000|socks2= 000000 }} '''«Магдебург»''' — [[Германия|Германияның]] Магдебург қаласындағы футбол клубы, 1965 жылы құрылған. [[Германия Демократиялық Республикасы|ГДР]] дәуірінде, әсіресе 70-жылдары мықты ұжымдардың бірі болған, үш рет ГДР чемпионы атанды, 1974 жылы финалда әйгілі "[[Милан (футбол клубы)|Миланды]]" тізе бүктіріп, [[УЕФА Кубок иелері кубогы|Кубок иелері кубогын]] жеңіп алды. Бірақ 80-жылдары клуб нашарлай бастады, ал қос Германия біріккен соң тіпті көрінбей кетті. Қазір Германияның аймақтық лигаларының бірінде ойнайды. Еурокубоктерде топ жарған ГДР-дегі жалғыз клуб. == Жетістіктері == * ГДР чемпион (3): 1972, 1974, 1975 * ГДР кубогы (7): 1964, 1965, 1969, 1973, 1978, 1979, 1983 * Кубок иелері кубогы: 1974 == Сілтемелер == * http://www.fc-magdeburg.de/ {{Бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Германия футбол клубтары]] [[Санат:Магдебург ФК]] qaclbjjiuhdp5u6ibio0fln9ryh5t50 0 667699 3055777 3051466 2022-07-30T15:28:50Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Әкімшілік бөлінісі */ wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Ресей империясы}} |Қазақша атауы = Гурьев уезі |Шынайы атауы = |Суреті = |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Ресей империясы |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = Уез |Кіреді = [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] |Әкімшілік құрылыстың түрі = |Кіреді1 = |Әкімшілік құрылыстың түрі1 = |Кіреді2 = |Әкімшілік құрылыстың түрі2 = |Енеді = |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі = |Астанасы = [[Атырау|Гурьев]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1868 |Таратылған уақыты = 1928 |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 86,8 мың |Санақ жылы = 1897 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = 66,3 мың |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |Сандық идентификаторы2 = |Идентификатор түрі2 = |Сандық идентификаторы3 = |Идентификатор түрі3 = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Сайт тілі = |Commons санаты = |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Гурьев уезі''' — [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] мен [[Орал губерниясы|Орал губерниясының]] құрамындағы әкімшілік бірлік. Орталығы - [[Атырау|Гурьев]] қаласы. == Тарихы == 1868 жылы Орал облысы құрамында Гурьев уезі құрылды. 1920 жылы 12 қазанда уез [[Қазақ (қырғыз) Автономиялы Социалистік Кеңес Республикасы|Қырғыз АКСР]] Орал губерниясының құрамына кірді. 1928 жылы Гурьев уезі таратылып, оның аумағы [[Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ АКСР]] [[Гурьев округі|Гурьев округінің]] құрамына қосылды. == Әкімшілік бөлінісі == XX ғасырдың басында уезге 5 станица мен 1 орыс және 17 қазақ болысы кірді. * 1914 жылдағы станицалар * [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагин]] - 3 ауыл (Харькин, Горы, Гребенщик) * [[Өрлік|Орлов]] - 2 ауыл (Зелёный, Топайлы) * [[Махамбет (Атырау облысы)|Жаманқала]] - 2 ауыл (Карманов, Бақсай) * [[Ескі Сарайшық|Сарайшық]] - 4 ауыл (Богатин, Сорочин, Редут, Кандауров) * [[Атырау|Гурьев]] 1920 жылға қарай уез келесі болыстарға бөлінді: * Ақбас көшпелі * Ақжал көшпелі * Былан көшпелі * Гурьев * Жаршық көшпелі * Жылқосы көшпелі * Зеленов * Есбол көшпелі * Қарабайлы көшпелі * Қарабау көшпелі * Қаратөбе көшпелі * Қарашығыр көшпелі * Қармақай көшпелі * Қызылқоға көшпелі * Редут * Самар * Сімбірті көшпелі * Ембі көшпелі * Ембі-Атырау * Жаманқала 1921 жылы Берік пен Қаракөл болыстары да болды. 1922 жылы Ақжал және Бестөбе болыстары Ақжал-Бестөбе көшпелі болысына біріктірілді. Зон болысы Есбол болысынан біраз уақытқа бөлінді. 18 қыркүйекте Тайсоңған болысы [[Ақтөбе губерниясы|Ақтөбе губерниясының]] [[Темір уезі|Темір уезінен]] көшірілді. 1923 жылдың жазында Ракуша, Сарыкөл, Сокол және Топайлы болыстары құрылды. Бұл кезде Ембі болысына Ақбас, Жаршық, Жылқосы және Қарабайлы болыстары; Былан - Ракушаға; Гурьев - Соколға; Зеленов мен Жаманқала - Қызылқоғаға; Қарабау - Сарыкөлге; Қарашығыр - Ақжалға; Қармақай - Есбол мен Сарыкөлге; Самар - Редутқа; Қаратөбе мен Сімбірті - Соколинскіге қосылды. Ақжал-Бестөбе болысы Ақжал болып өзгертілді. 1923 жылы 23 тамызда жойылған [[Ілбішін уезі|Калмыков уезінен]] Горы мен Индер болыстары Гурьев уезіне берілді. Сол жылдың 2 қазанында Қарасамар болысы Жымпиты уезінен Гурьевке ауыстырылды. Содан кейін Топайлы болысы Кулагин болып өзгертілді. 1924 жылдың аяғында Индер және Қарасамар болыстары Жымпиты уезіне, одан Қатыншағыл болысы Гурьев уезіне берілді. Горы болысы Кулагинге қосылды. 1925 жылы қыркүйекте Сарытөбе болысы [[Теңіз уезі|Бөкей уезінен]] Гурьев уезіне ауыстырылды. 1926 жылы Қатыншағыл болысы Қарасамар деп өзгертілді. 1927 жылы қыркүйекте Редут және Сарытөбе болыстарының бөліктерінен Новобогат болысы құрылды<ref>{{кітап |авторы =|бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = Қазақстанның әкімшілік -аумақтық бөлінуі туралы анықтама (1920 ж. тамыз — 1936 ж. желтоқсан)|шынайы атауы = |сілтеме = |уикитека = |жауапты = Базанова Ф. Н.|басылым = |орны = Алматы|баспасы = Қазақ КСР ІІМ мұрағат басқармасы|жыл = 1959|томы = |беттері =|барлық беті = |сериясы = |isbn = |тиражы =1500}}</ref>. == Тұрғындары == 1897 жылғы халық санағы бойынша уезде 86,8 мың адам тұрды. Оның ішінде қазақтар - 81,7%, орыстар - 16,9%, татарлар - 1,1%<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=921 Демоскоп]</ref>. Уездік Гурьев қаласында 9322 адам тұрды<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=922 Демоскоп]</ref>. 1926 жылы уезде 124,9 мың адам тұрды<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_26.php?reg=393 Демоскоп]</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Орал облысы уездері]] [[Санат:Орал губерниясы]] 70cr43v75sbcz9emtvwg2ap39ora91h 3055790 3055777 2022-07-30T16:13:29Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Әкімшілік бөлінісі */ wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Ресей империясы}} |Қазақша атауы = Гурьев уезі |Шынайы атауы = |Суреті = |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Ресей империясы |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = Уез |Кіреді = [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] |Әкімшілік құрылыстың түрі = |Кіреді1 = |Әкімшілік құрылыстың түрі1 = |Кіреді2 = |Әкімшілік құрылыстың түрі2 = |Енеді = |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі = |Астанасы = [[Атырау|Гурьев]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1868 |Таратылған уақыты = 1928 |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 86,8 мың |Санақ жылы = 1897 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = 66,3 мың |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |Сандық идентификаторы2 = |Идентификатор түрі2 = |Сандық идентификаторы3 = |Идентификатор түрі3 = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Сайт тілі = |Commons санаты = |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Гурьев уезі''' — [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] мен [[Орал губерниясы|Орал губерниясының]] құрамындағы әкімшілік бірлік. Орталығы - [[Атырау|Гурьев]] қаласы. == Тарихы == 1868 жылы Орал облысы құрамында Гурьев уезі құрылды. 1920 жылы 12 қазанда уез [[Қазақ (қырғыз) Автономиялы Социалистік Кеңес Республикасы|Қырғыз АКСР]] Орал губерниясының құрамына кірді. 1928 жылы Гурьев уезі таратылып, оның аумағы [[Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ АКСР]] [[Гурьев округі|Гурьев округінің]] құрамына қосылды. == Әкімшілік бөлінісі == XX ғасырдың басында уезге 5 станица мен 1 орыс және 17 қазақ болысы кірді. * 1914 жылдағы станицалар * [[Есбол (Индер ауданы)|Кулагин]] - 3 ауыл (Харькин, Горы, Гребенщик) * [[Өрлік|Орлов]] - 2 ауыл (Зелёный, Топайлы) * [[Махамбет (Атырау облысы)|Жаманқала]] - 2 ауыл (Карманов, Бақсай) * [[Ескі Сарайшық|Сарайшық]] - 4 ауыл (Богатин, Сорочин, Редут, Кандауров) * [[Атырау|Гурьев]] 1920 жылға қарай уез келесі болыстарға бөлінді: * Ақбас көшпелі * Ақжал көшпелі * Былан көшпелі * Гурьев * Жаршық көшпелі * Жылқосы көшпелі * Зеленов * Есбол көшпелі * Қарабайлы көшпелі * Қарабау көшпелі * Қаратөбе көшпелі * Қарашағыр көшпелі * Кермеқас көшпелі * Қызылқоға көшпелі * Редут * Самар * Сімбірті көшпелі * Жем көшпелі * Жем-Атырау * Жаманқала 1921 жылы Берік пен Қаракөл болыстары да болды. 1922 жылы Ақжал және Бестөбе болыстары Ақжал-Бестөбе көшпелі болысына біріктірілді. Зон болысы Есбол болысынан біраз уақытқа бөлінді. 18 қыркүйекте Тайсоңған болысы [[Ақтөбе губерниясы|Ақтөбе губерниясының]] [[Темір уезі|Темір уезінен]] көшірілді. 1923 жылдың жазында Ракуша, Сарыкөл, Сокол және Топайлы болыстары құрылды. Бұл кезде Ембі болысына Ақбас, Жаршық, Жылқосы және Қарабайлы болыстары; Былан - Ракушаға; Гурьев - Соколға; Зеленов мен Жаманқала - Қызылқоғаға; Қарабау - Сарыкөлге; Қарашығыр - Ақжалға; Қармақай - Есбол мен Сарыкөлге; Самар - Редутқа; Қаратөбе мен Сімбірті - Соколинскіге қосылды. Ақжал-Бестөбе болысы Ақжал болып өзгертілді. 1923 жылы 23 тамызда жойылған [[Ілбішін уезі|Калмыков уезінен]] Горы мен Индер болыстары Гурьев уезіне берілді. Сол жылдың 2 қазанында Қарасамар болысы Жымпиты уезінен Гурьевке ауыстырылды. Содан кейін Топайлы болысы Кулагин болып өзгертілді. 1924 жылдың аяғында Индер және Қарасамар болыстары Жымпиты уезіне, одан Қатыншағыл болысы Гурьев уезіне берілді. Горы болысы Кулагинге қосылды. 1925 жылы қыркүйекте Сарытөбе болысы [[Теңіз уезі|Бөкей уезінен]] Гурьев уезіне ауыстырылды. 1926 жылы Қатыншағыл болысы Қарасамар деп өзгертілді. 1927 жылы қыркүйекте Редут және Сарытөбе болыстарының бөліктерінен Новобогат болысы құрылды<ref>{{кітап |авторы =|бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = Қазақстанның әкімшілік -аумақтық бөлінуі туралы анықтама (1920 ж. тамыз — 1936 ж. желтоқсан)|шынайы атауы = |сілтеме = |уикитека = |жауапты = Базанова Ф. Н.|басылым = |орны = Алматы|баспасы = Қазақ КСР ІІМ мұрағат басқармасы|жыл = 1959|томы = |беттері =|барлық беті = |сериясы = |isbn = |тиражы =1500}}</ref>. == Тұрғындары == 1897 жылғы халық санағы бойынша уезде 86,8 мың адам тұрды. Оның ішінде қазақтар - 81,7%, орыстар - 16,9%, татарлар - 1,1%<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=921 Демоскоп]</ref>. Уездік Гурьев қаласында 9322 адам тұрды<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=922 Демоскоп]</ref>. 1926 жылы уезде 124,9 мың адам тұрды<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_26.php?reg=393 Демоскоп]</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Орал облысы уездері]] [[Санат:Орал губерниясы]] k2lokl3ji76zcm9dljra52v9oji3wc7 0 670082 3055778 2932525 2022-07-30T15:30:20Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Қазіргі жағдайы */ wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Ресей империясы}} |Қазақша атауы = Ілбішін уезі |Шынайы атауы = |Суреті = |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Ресей империясы |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = |Кіреді = [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] |Әкімшілік құрылыстың түрі = [[Губерния]] |Кіреді1 = |Әкімшілік құрылыстың түрі1 = |Кіреді2 = |Әкімшілік құрылыстың түрі2 = |Енеді = |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі = |Астанасы = [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1868 |Таратылған уақыты = 1923 |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 169 673 |Санақ жылы = 1897 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |Сандық идентификаторы2 = |Идентификатор түрі2 = |Сандық идентификаторы3 = |Идентификатор түрі3 = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Сайт тілі = |Commons санаты = |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Ілбішін уезі''' — [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] мен [[Орал губерниясы|Орал губерниясының]] құрамындағы әкімшілік бірлік. Орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін]] қаласы. == Тарихы == 1868 жылы Орал облысының '''Қалмақ уезі''' ретінде құрылды. Уез орталығы 1887 жылы Қалмақ қаласына айналған Қалмақ ауылы болды. 1899 жылы аудан орталығы Ілбішін қаласына ауыстырылды, ал уез '''Ілбішін уезі''' болып өзгертілді. 1920 жылы Ілбішін уезі таратылып, оның аумағы [[Орал уезі]] мен жаңадан құрылған Қалмақ уезінің арасында бөлінді. Жаңадан құрылған Қалмақ уезі 1923 жылға дейін өмір сүріп, Орал губерниясының [[Жымпиты уезі|Жымпиты]] және [[Гурьев уезі|Гурьев]] уездері арасында бөлінді. == Қазіргі жағдайы == Қазіргі кезде [[Ақжайық ауданы]]. == Әкімшілік бөлінісі == XX ғасырдың басында уезге 10 станица мен 15 қазақ болыстары кірді. Станицалар 1904 жылға қарай: * [[Үлкен Шаған|Шаған станицасы]] * [[Скворкино|Скворкинск станицасы]] * [[Бударин|Бударинск станицасы]] * [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін станицасы]] * [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Қалмақ станицасы]] * [[Мерген (Батыс Қазақстан облысы)|Мерген станицасы]] * [[Ілбішін|Сахарновск станицасы]] * [[Қырқопа|Кармановск станицасы]] * [[Мәстексай|Глиненск станицасы]] * [[Жалпақтал|Сламихинск станицасы]] Болыстар 1904 жылға қарай: * Жуанышкөл болысы * Өріктікөл болысы * Шалқар болысы * Құрайлы болысы * Қарасу болысы * Мәтеш болысы * Өлең болысы * Бұлдыр болысы * Қалдығай болысы * Жақсыбай болысы * Суналы болысы * Қызылжар болысы * Индер болысы * Қаракөл болысы * Сабынкөл болысы<ref>[http://kazneb.kz/BookViewer3dWEB/ViewContent?brId=1105057&simple=true# Қарау]</ref> 1920 жылы Қалмақ уезіне келесі болыстар кірді: * Байбарақ * Байғұт * Балықты * Бүйрек * Глиненск * Горск * Индер * Каленовск * Қаракөл * Қарасамар * Кармановск * Қатыншағыл * Кругловск * Мерген * Сламихинск == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Орал облысы уездері]] [[Санат:Орал губерниясы]] kqvzatrvxgxpila2br8uvktel82759f 3055779 3055778 2022-07-30T15:31:17Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Әкімшілік бөлінісі */ wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Ресей империясы}} |Қазақша атауы = Ілбішін уезі |Шынайы атауы = |Суреті = |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Ресей империясы |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = |Кіреді = [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] |Әкімшілік құрылыстың түрі = [[Губерния]] |Кіреді1 = |Әкімшілік құрылыстың түрі1 = |Кіреді2 = |Әкімшілік құрылыстың түрі2 = |Енеді = |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі = |Астанасы = [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1868 |Таратылған уақыты = 1923 |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 169 673 |Санақ жылы = 1897 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |Сандық идентификаторы2 = |Идентификатор түрі2 = |Сандық идентификаторы3 = |Идентификатор түрі3 = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Сайт тілі = |Commons санаты = |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Ілбішін уезі''' — [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] мен [[Орал губерниясы|Орал губерниясының]] құрамындағы әкімшілік бірлік. Орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін]] қаласы. == Тарихы == 1868 жылы Орал облысының '''Қалмақ уезі''' ретінде құрылды. Уез орталығы 1887 жылы Қалмақ қаласына айналған Қалмақ ауылы болды. 1899 жылы аудан орталығы Ілбішін қаласына ауыстырылды, ал уез '''Ілбішін уезі''' болып өзгертілді. 1920 жылы Ілбішін уезі таратылып, оның аумағы [[Орал уезі]] мен жаңадан құрылған Қалмақ уезінің арасында бөлінді. Жаңадан құрылған Қалмақ уезі 1923 жылға дейін өмір сүріп, Орал губерниясының [[Жымпиты уезі|Жымпиты]] және [[Гурьев уезі|Гурьев]] уездері арасында бөлінді. == Қазіргі жағдайы == Қазіргі кезде [[Ақжайық ауданы]]. == Әкімшілік бөлінісі == XX ғасырдың басында уезге 10 станица мен 15 қазақ болыстары кірді. Станицалар 1904 жылға қарай: * [[Үлкен Шаған|Шаған станицасы]] * [[Скворкино|Скворкин станицасы]] * [[Бударин|Бударин станицасы]] * [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін станицасы]] * [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Калмыков станицасы]] * [[Мерген (Батыс Қазақстан облысы)|Мерген станицасы]] * [[Ілбішін|Сахарный станицасы]] * [[Қырқопа|Карманов станицасы]] * [[Мәстексай|Глиненская станицасы]] * [[Жалпақтал|Сламихин станицасы]] Болыстар 1904 жылға қарай: * Жуанышкөл болысы * Өріктікөл болысы * Шалқар болысы * Құрайлы болысы * Қарасу болысы * Мәтеш болысы * Өлең болысы * Бұлдыр болысы * Қалдығай болысы * Жақсыбай болысы * Суналы болысы * Қызылжар болысы * Индер болысы * Қаракөл болысы * Сабынкөл болысы<ref>[http://kazneb.kz/BookViewer3dWEB/ViewContent?brId=1105057&simple=true# Қарау]</ref> 1920 жылы Қалмақ уезіне келесі болыстар кірді: * Байбарақ * Байғұт * Балықты * Бүйрек * Глиненск * Горск * Индер * Каленовск * Қаракөл * Қарасамар * Кармановск * Қатыншағыл * Кругловск * Мерген * Сламихинск == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Орал облысы уездері]] [[Санат:Орал губерниясы]] 6d3tpb536wqxpkk7il12n4sz3kdsx2o 3055783 3055779 2022-07-30T15:44:47Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Әкімшілік бөлінісі */ wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Ресей империясы}} |Қазақша атауы = Ілбішін уезі |Шынайы атауы = |Суреті = |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Ресей империясы |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = |Кіреді = [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] |Әкімшілік құрылыстың түрі = [[Губерния]] |Кіреді1 = |Әкімшілік құрылыстың түрі1 = |Кіреді2 = |Әкімшілік құрылыстың түрі2 = |Енеді = |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі = |Астанасы = [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1868 |Таратылған уақыты = 1923 |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 169 673 |Санақ жылы = 1897 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |Сандық идентификаторы2 = |Идентификатор түрі2 = |Сандық идентификаторы3 = |Идентификатор түрі3 = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Сайт тілі = |Commons санаты = |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Ілбішін уезі''' — [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] мен [[Орал губерниясы|Орал губерниясының]] құрамындағы әкімшілік бірлік. Орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін]] қаласы. == Тарихы == 1868 жылы Орал облысының '''Қалмақ уезі''' ретінде құрылды. Уез орталығы 1887 жылы Қалмақ қаласына айналған Қалмақ ауылы болды. 1899 жылы аудан орталығы Ілбішін қаласына ауыстырылды, ал уез '''Ілбішін уезі''' болып өзгертілді. 1920 жылы Ілбішін уезі таратылып, оның аумағы [[Орал уезі]] мен жаңадан құрылған Қалмақ уезінің арасында бөлінді. Жаңадан құрылған Қалмақ уезі 1923 жылға дейін өмір сүріп, Орал губерниясының [[Жымпиты уезі|Жымпиты]] және [[Гурьев уезі|Гурьев]] уездері арасында бөлінді. == Қазіргі жағдайы == Қазіргі кезде [[Ақжайық ауданы]]. == Әкімшілік бөлінісі == XX ғасырдың басында уезге 10 станица мен 15 қазақ болыстары кірді. Станицалар 1904 жылға қарай: * [[Үлкен Шаған|Шаған станицасы]] * [[Скворкино|Скворкин станицасы]] * [[Бударин|Бударин станицасы]] * [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін станицасы]] * [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Калмыков станицасы]] * [[Мерген (Батыс Қазақстан облысы)|Мерген станицасы]] * [[Ілбішін|Сахарный станицасы]] * [[Қырқопа|Карманов станицасы]] * [[Мәстексай|Глиненская станицасы]] * [[Жалпақтал|Сламихин станицасы]] Болыстар 1904 жылға қарай: * Жуанышкөл болысы * Өріктікөл болысы * Шалқар болысы * Қурайлы болысы * Қарасу болысы * Мәтеш болысы * Өлеңті болысы * Бұлдырты болысы * Қалдығайты болысы * Жақсыбай болысы * Соналы болысы * Қызылжар болысы * Индер болысы * Қаракөл болысы * Сабынкөл болысы<ref>[http://kazneb.kz/BookViewer3dWEB/ViewContent?brId=1105057&simple=true# Қарау]</ref> 1920 жылы Қалмақ уезіне келесі болыстар кірді: * Байбарақ * Байғұт * Балықты * Бүйрек * Глиненский * Горск * Индер * Каленый * Қаракөл * Қарасамар * Карманов * Қатыншағыл * Круглый * Мерген * Сламихин == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Орал облысы уездері]] [[Санат:Орал губерниясы]] a61ubcf9vu8751ztd8ttw18b8w5ltrp 3055784 3055783 2022-07-30T15:52:36Z Білгіш Шежіреші 68287 /* Әкімшілік бөлінісі */ wikitext text/x-wiki {{Әкімшілік бірлік |Түс1 = {{түс|Ресей империясы}} |Қазақша атауы = Ілбішін уезі |Шынайы атауы = |Суреті = |Сурет атауы = |Елтаңба = |Ту = |Елтаңбаның ені = |Тудың ені = |Елтаңбаның аты = |Тудың аты = |Ел = Ресей империясы |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region = |type = |деңгей = |CoordScale = |Әнұраны = |Статусы = |Кіреді = [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] |Әкімшілік құрылыстың түрі = [[Губерния]] |Кіреді1 = |Әкімшілік құрылыстың түрі1 = |Кіреді2 = |Әкімшілік құрылыстың түрі2 = |Енеді = |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі = |Астанасы = [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін]] |Астана түрі = |Ірі қаласы = |Ірі қалалары = |Құрылды = 1868 |Таратылған уақыты = 1923 |Басшысы = |Басшының түрі = |Басшысы2 = |Басшының түрі2 = |ЖІӨ = |ЖІӨ жылы = |ЖІӨ жан басына шаққанда = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны = |Тілі = |Тілдері = |Тұрғыны = 169 673 |Санақ жылы = 1897 |Пайызы = |Халық саны бойынша орны = |Тығыздығы = |Тығыздығы бойынша орны = |Ұлттық құрамы = |Конфессиялық құрамы = |Жер аумағы = |Жер аумағының пайызы = |Жер аумағы бойынша орны = |Максималды биіктігі = |Орташа биіктігі = |Минималды биіктігі = |Карта = |Карта ені = |Әкімшілік бірліктің картасы = |Әкімшілік бірлік картасының ені = |Уақыт белдеуі = |Аббревиатура = |ISO = |Сандық идентификаторы = |Идентификатор түрі = |Сандық идентификаторы2 = |Идентификатор түрі2 = |Сандық идентификаторы3 = |Идентификатор түрі3 = |FIPS = |Телефон коды = |Пошта индекстері = |Интернет-үйшігі = |Автомобиль коды = |Сайты = |Сайт тілі = |Commons санаты = |Кірістірме = |Түсініктемелер = }} '''Ілбішін уезі''' — [[Орал облысы (Ресей империясы)|Орал облысы]] мен [[Орал губерниясы|Орал губерниясының]] құрамындағы әкімшілік бірлік. Орталығы - [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін]] қаласы. == Тарихы == 1868 жылы Орал облысының '''Қалмақ уезі''' ретінде құрылды. Уез орталығы 1887 жылы Қалмақ қаласына айналған Қалмақ ауылы болды. 1899 жылы аудан орталығы Ілбішін қаласына ауыстырылды, ал уез '''Ілбішін уезі''' болып өзгертілді. 1920 жылы Ілбішін уезі таратылып, оның аумағы [[Орал уезі]] мен жаңадан құрылған Қалмақ уезінің арасында бөлінді. Жаңадан құрылған Қалмақ уезі 1923 жылға дейін өмір сүріп, Орал губерниясының [[Жымпиты уезі|Жымпиты]] және [[Гурьев уезі|Гурьев]] уездері арасында бөлінді. == Қазіргі жағдайы == Қазіргі кезде [[Ақжайық ауданы]]. == Әкімшілік бөлінісі == XX ғасырдың басында уезге 10 станица мен 15 қазақ болыстары кірді. Станицалар 1904 жылға қарай: * [[Үлкен Шаған|Шаған станицасы]] * [[Скворкино|Скворкин станицасы]] * [[Бударин|Бударин станицасы]] * [[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Ілбішін станицасы]] * [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Калмыков станицасы]] * [[Мерген (Батыс Қазақстан облысы)|Мерген станицасы]] * [[Ілбішін|Сахарный станицасы]] * [[Қырқопа|Карманов станицасы]] * [[Мәстексай|Глиненская станицасы]] * [[Жалпақтал|Сламихин станицасы]] Болыстар 1904 жылға қарай: * Жуанышкөл болысы * Өріктікөл болысы * Шалқар болысы * Қурайлы болысы * Қарасу болысы * Мәтеш болысы * Өлеңті болысы * Бұлдырты болысы * Қалдығайты болысы * Жақсыбай болысы * Соналы болысы * Қызылжар болысы * Индер болысы * Қаракөл болысы * Сабынкөл болысы<ref>[http://kazneb.kz/BookViewer3dWEB/ViewContent?brId=1105057&simple=true# Қарау]</ref> 1920 жылы Калмыков уезіне келесі болыстар кірді: * Байбарақ * Байғұтты * Балықты * Бүйрек * Глиненский * Горы * Индер * Каленый * Қаракөл * Қарасамар * Карманов * Қатыншағыл * Круглый * Мерген * Сламихин == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Орал облысы уездері]] [[Санат:Орал губерниясы]] t088op1cjz20yn1ns8i13mfvb469ath 0 676427 3055770 3031064 2022-07-30T14:54:35Z Boja02 75283 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Душан Влахович |лақап аты = |сурет = Dusan Vlahovic.jpg |сурет ені = 250px |туған күні = 28.01.2000 |туған жері = {{туғанжері|Белград|Белградта}}, [[Сербия]], [[Югославия Одақтық Республикасы|ЮОР]] |азаматтығы = {{ту|Сербия}} [[Сербия]] |бойы = 190 [[сантиметр|см]] |салмағы = 75 [[килограмм|кг]] |позиция = [[шабуылшы]] |қазіргі клуб = {{ту|Италия}} [[Ювентус]] |номері = 9 |жастар клубы = {{футбол карьерасы ||{{ту|Сербия}} Альтина Земун| ||{{ту|Сербия}} ОФК| ||{{ту|Сербия}} [[Црвена Звезда (футбол клубы)|Црвена Звезда]]| |2014—2016|{{ту|Сербия}} [[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]| }} |клубтары = {{футбол карьерасы |2015—2018|{{ту|Сербия}} [[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]|21 (1) |2018—2022|{{ту|Италия}} [[Фиорентина]]|98 (44) |2022—|{{ту|Италия}} [[Ювентус]]|15 (7) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2016—2019|{{ту|Сербия}} Сербия-19|11 (6) |2019|{{ту|Сербия}} Сербия-21|3 (0) |2020—|{{футбол|Сербия}}|14 (7)}} }} '''Душан Влахович''' ({{lang-sr|Душан Влаховић}}; [[2000 жыл]]ы [[28 қаңтар]]да туған, [[Белград]], [[Сербия]], [[Югославия Одақтық Республикасы|ЮОР]]) — сербиялық футболшы, итальяндық "[[Ювентус]]" клубы мен [[Сербия Ұлттық футбол құрамасы|Сербия құрамасының]] шабуылшысы. == Клубтық мансап == === Партизан === Влахович 2000 жылы 28 қаңтарда [[Белград]]та дүниеге келген. Балалық шағында ол қаладағы ең танымал "Альтина Земун" футбол мектебінде ойнады. "[[Партизан (футбол клубы, Белград)|Партизан]]" академиясына ауысып, Влахович өзін жақсы көрсетті. Партизанға ауысқаннан бір жыл өткен соң, ол алғашқы кәсіби келісімшартқа қол қойды. Сол кезде шабуылшы небәрі 15 жаста еді. 2016 жылдың басында Душан 16 жасқа толғанда, ол негізгі командамен бірге жаттыға бастады. Оның гол соғуға деген ұмтылысын сол кездегі Партизан жаттықтырушысы Иван Томич атап өтті. Маман жас жігітті "[[Милан (футбол клубы)|Милан]]" аңызы [[Филиппо Индзаги]]мен салыстырды. Екі жыл ішінде Сербияның үздік командаларының бірінде Влахович [[Андерлехт (футбол клубы)|Андерлехт]], [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]] және [[Ювентус]] сияқты бірнеше еуропалық клубтардың назарын өзіне аудартты. Партизан барлық ұсыныстарды қабылдамады, бірақ 2017 жылдың жазында жас шабуылшы [[Фиорентина]]мен алдын ала келісімшарт жасасты, бұл басшылықтың наразылығын тудырды. Влахович Италияға жіберілмеді және ол өзінің 18 жасқа толуына дейін клубпен жаттығуды жалғастырды. === Фиорентина === 2018 жылдың шілде айының басында Влахович италиялық "[[Фиорентина]]" клубымен 2023 жылдың 30 маусымына дейін келісімшарт жасасты. Трансфер сомасы 1,5 миллион еуроны құрады. Әкімшілік нормаларға байланысты ол 2018 жылдың 1 шілдесіне дейін ойнай алмады<ref>{{cite web|url=https://www.mozzartsport.com/fudbal/vesti/vlahovic-dobio-broj-18-u-firenci-navijaci-ocekuju-kombinaciju-batistute-i-tonija/287782|title=Vlahović dobio broj 18 u Firenci: Navijači očekuju kombinaciju Batistute i Tonija!|website=mozzartsport.com}}</ref>. 2019/20 маусымында Влахович негізгі командаға қосылды. 2019 жылдың 18 тамызында Влахович "Фиорентина" үшін алғашқы голын соғып, Италия кубогында "Монцаны" 3:1 есебімен жеңді<ref name="SV">{{cite web|author=Nikola Miloradović|date=18 August 2019|title=''Bravo, Dušane! Vlahović dvostruki strelac u Kupu Italije!''|url=https://www.sportske.net/vest/medjunarodni-fudbal/bravo-dusane-vlahovic-dvostruki-strelac-u-kupu-italije-384946.html|access-date=6 September 2019|work=Sportske.net}}</ref>. 2020/21 маусымында Влахович бастапқы құрамда негізгі ойыншылардың бірі болды, әсіресе [[Чезаре Пранделли]] Фиорентинаға бапкер болып келгеннен кейін ерекше көзге түсті<ref>{{Cite web|url=https://corrieredellosport.it/news/calcio/serie-a/fiorentina/2021/02/19-79300990/fiorentina_prandelli_vlahovic_crescera_ancora_bene_castrovilli-eysseric_|title=Fiorentina, Prandelli: "Vlahovic crescerà ancora. Bene Castrovilli-Eysseric"|access-date=2022-01-25|website=Corriere dello Sport}}{{ref-it}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-01-12|title=Prandelli, Vlahovic? Pochi hanno bruciato le tappe così - Calcio|url=https://www.ansa.it/sito/notizie/sport/calcio/2021/01/12/prandelli-vlahovic-pochi-hanno-bruciato-le-tappe-cosi_5da4d3ca-bc9d-471a-bcc6-ff9817afb9f3.html|access-date=2022-01-25|website=Agenzia ANSA}}{{ref-it}}</ref>. Шабуылшы 2020/21 маусымын 21 голмен аяқтап, [[Футболдан Италия чемпионаты 2020/21|А сериясының]] үздік жас ойыншысы атағын жеңіп алды<ref>{{Cite web|title=MVP Stagione 2020/2021: Dušan Vlahović miglior under 23 {{!}} News {{!}} |url=https://www.legaseriea.it/it/sala-stampa/notizie/info/mvp-stagione-2020-2021-dusan-vlahovic-miglior-under-23|access-date=2022-01-25|website=Lega Serie A|language=it}}</ref>. 2021/22 маусымын Италия кубогында "Козенца" клубын 4-0 жеңісімен бастады<ref>{{Cite web|lang=it|title=Fiorentina-Cosenza 4-0: poker ai calabresi, la Fiorentina va ai sedicesimi|url=https://www.violanews.com/cronaca-live/live-fiorentina-cosenza-la-diretta-della-prima-ufficiale-dei-viola-in-coppa/|access-date=2022-01-28|website=Viola News}}</ref>. 2021 жылдың 31 қазанында "[[Специя (футбол клубы)|Специя]]" клубына қарсы хет-трик жасады<ref>{{cite web|url=https://www.legaseriea.it/en/serie-a/match-report/2021-22/UNICO/UNI/11/FIOSPE|title=Match Report: Fiorentina 3-0 Spezia|website=Lega Serie A|accessdate=1 November 2021|lang=it|date=31 October 2021}}</ref>. 2021 жылдың 19 желтоқсанында Влахович күнтізбелік жыл бойынша [[Футболдан Италия чемпионаты|А Сериясы]] лигасында өзінің 33-ші голын соқты, сонымен қатар ол 2020 жылы [[Криштиану Роналду]]мен бірге А сериясында осындай нәтижеге қол жеткізген жалғыз ойыншы болды<ref>{{cite web|url=https://www.si.com/soccer/liverpool/nonlfc/fintentional-striker-dusan-vlahovic-equals-cristiano-ronaldos-goal-record-in-serie-a|title=Liverpool And Newcastle United Target Dusan Vlahovic Equals Cristiano Ronaldo's Serie A Goal Record For Fiorentina|lang=en}}</ref>. === Ювентус === 2022 жылдың 28 қаңтарында Влахович өзінің 22 жасқа толған туған күнінде "[[Ювентус]]" клубымен төрт жылдық келісімшартқа қол қойды<ref name="Juventus">{{cite web|title=Vlahovic Joins Juventus!|url=https://www.juventus.com/en/news/articles/vlahovic-joins-juventus|access-date=28 January 2022|date=28 January 2022|website=Juventus.com}}</ref>. Трансфер сомасы 70 миллион еуроны құрады және нәтижелерге байланысты 10 миллион еуро бонус ретінде қарастырылды<ref>{{cite web|date=28 January 2022|title=Dusan Vlahovic: Juventus complete £66.6m signing of striker from Fiorentina|url=https://www.skysports.com/football/news/11854/12527658/dusan-vlahovic-juventus-complete-signing-of-striker-from-fiorentina|access-date=29 January 2022|website=Sky Sports}}</ref>. == Жетістіктері == ; «Партизан» * Сербия кубогының иегері: 2015/16 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Сербия футболшылары]] [[Санат:Сербия Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Партизан Белград ФК ойыншылары]] [[Санат:Фиорентина ФК ойыншылары]] [[Санат:Ювентус ФК ойыншылары]] kiua74h7t183scs4jc8jji49w4q5z71 0 679276 3055974 2997279 2022-07-31T11:52:07Z Салиха 17167 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Қоғакөл |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 48/35/29/N/62/7/13/E |CoordScale = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = 74 |Ұзындығы = 11,3 |Ені = 1,5 |Ауданы = 10,5 |Көлемі = |Жағалау сызығының ұзындығы = 24,6 |Тереңдігі = 2 |Орташа тереңдігі = |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Ел = Қазақстан |Аймақ = Ақтөбе облысы |Аудан = Ырғыз ауданы |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = Қазақстан Ақтөбе облысы |Ортаққордағы санаты = }} '''Қоғакөл''' – [[Торғай өзені (Шалқартеңіз)|Торғай]] өзенінің жайылмасындағы [[Нұра (Ақтөбе облысы)|Нұра]] қонысының оңтүстігінде орналасқан ағынды көл. == Географиялық орны == [[Ақтөбе облысы]] [[Ырғыз ауданы]] [[Дүкен (ауыл)|Дүкен]] ауылының оңтүстігінде 40 км жерде, теңіз деңгейінен 74 м биіктікте жатыр. == Гидрографикасы == Аумағы 10,5 км², ұзындығы 11,3 км, енді жері 1,5 км, жағалау бойының ұзындығы 24,6 км, тереңдігі 2 м-дей. Эрозия-аккумулятты әрекетінен пайда болған. Қарашаның 2-жартысында суы қатып, сәуірдің 1-онкүндігінде ериді. Суы көктемде тұщы, жазда ащы. Солтүстігінде [[Жарқамыс (көл)|Жарқамыс]], [[Байтақкөл]] көлдері бар. Жағалауы мал жайылымына қолайлы.<ref>Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:" [[Қазақ энциклопедиясы]]" ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Ырғыз ауданы көлдері]] [[Санат:Торғай су алабы]] 85tgbm4tid1wh4vnrfarpq79jayek4y 0 685130 3055865 3052561 2022-07-31T01:51:06Z CommonsDelinker 165 «[[:File:Darwin_Nunez_2020_(cropped).png|Darwin_Nunez_2020_(cropped).png]]» дегенді аластады, бұны [[Ортаққор]]дың қатысушысы [[commons:User:King of Hearts|King of Hearts]] [[commons:File:Darwin_Nunez_2020_(cropped).png|жойған]], себебі: Failed [[:c:COM:L wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Дарвин Нуньес |толық аты = Дарвин Габриэль Нуньес Рибейро<ref name="FIFA">{{cite web|url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SQUADLISTS.PDF|title=FIFA U-20 World Cup Poland 2019™: List of Players: Uruguay|access-date=1 July 2022|publisher=FIFA|page=22|archive-url=https://web.archive.org/web/20190613011440/https://tournament.fifadata.com/documents/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SQUADLISTS.PDF|archive-date=13 June 2019}}</ref> |лақап аты = |сурет = |сурет ені = 220px |туған күні = 24.06.1999 |туған жері = Артигас, Уругвай |азаматтығы = {{байрақ|Уругвай}} |бойы = 187 [[сантиметр|см]]<ref>{{cite web|url=https://www.slbenfica.pt/en-us/futebol/plantel-principal/darwin|title=Darwin Núñez|publisher=S.L. Benfica|access-date=1 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220615191924/https://www.slbenfica.pt/en-us/futebol/plantel-principal/darwin|archive-date=15 June 2022}}</ref> |салмағы = |позиция = [[шабуылшы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]] |номері = 27 |жастар клубы = {{футбол карьерасы ||{{ту|Уругвай}} [[Пеньяроль]]| }} |клубтары = {{футбол карьерасы |2018—2019|{{ту|Уругвай}} [[Пеньяроль]]|15 (4) |2019—2020|{{ту|Испания}} [[Альмерия (футбол клубы)|Альмерия]]|30 (16) |2020—2022|{{ту|Португалия}} [[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфика]]|57 (32) |2022—|{{ту|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]|1 (0) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2019—|{{футбол|Уругвай}}|9 (2)}} }} '''Дарвин Габриэль Нуньес Рибейро''' ({{lang-es|Darwin Gabriel Núñez Ribeiro}}; [[1999 жыл]]ы [[24 маусым]]да туған, [[Артигас (қала)|Артигас]], [[Уругвай]]) — уругвайлық футболшы, "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]" клубы мен [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай құрамасының]] шабуылшысы. == Клубтық мансап == [[Сурет:BenficaBarcelona20210928-001 (cropped).jpg|190px|нобай|солға|Дарвин Нуньес 2021 жылы "Бенфика" сапында "Барселонаға" қарсы ойында]] Нуньес "[[Пеньяроль]]" клубының тәрбиеленушісі. 2017 жылы 22 қарашада "[[Ривер Плейт (Атлетико Клубы, Монтевидео)|Ривер Плейтке]]" қарсы ойында [[Футболдан Уругвай чемпионаты|Уругвай чемпионатында]] алғаш рет алаңға шықты. Өзінің дебюттік маусымында Нуньес Уругвай чемпионы атанды. 2018 жылы 13 қазанда астаналық "[[Феникс (футбол клубы, Монтевидео)|Феникске]]" қарсы ойында Дарвин "Пеньяроль" үшін өзінің алғашқы голын соқты<ref>{{cite web|url=https://int.soccerway.com/matches/2018/10/13/uruguay/primera-division/club-atletico-penarol/centro-atletico-fenix/2724867/|title=Пеньяроль VS Феникс Монтевидео 2:0|publisher=soccerway.com|date=13 қазан 2018|lang=en}}</ref>. Сол жылы ол [[Футболдан Уругвай Суперкубогы|Уругвай Суперкубогын]] жеңіп алды. 2019 жылдың жазында Нуньес 5 жылға келісімшарт жасап, испандық "[[Альмерия (футбол клубы)|Альмерияға]]" ауысты. 3 қазан күні хихондық "[[Спортинг (футбол клубы, Хихон)|Спортингке]]" қарсы ойында [[Футболдан Испанияның екінші дивизионы|Сегундада]] дебют жасады. 27 қазан күні Дарвин "[[Экстремадура (футбол клубы, 2007)|Экстремадура]]" клубына қарсы ойында өзінің алғашқы голын соқты. 2020 жылдың жазында Нуньес лиссабондық "[[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфикаға]]" ауысып, 5 жылға келісімшартқа отырды. Трансфер құны 24 млн еуроны құрады<ref>{{cite web|title=El Almería y el Benfica firman el traspaso definitivo de Darwin Núñez|url=http://www.udalmeriasad.com/noticia/el-almeria-y-el-benfica-firman-el-traspaso-definitivo-de-darwin-nunez|accessdate=4 қыркүйек 2020|archive-date=2020-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20201114220235/http://www.udalmeriasad.com/noticia/el-almeria-y-el-benfica-firman-el-traspaso-definitivo-de-darwin-nunez|deadlink=no}}</ref>. 15 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасының]] грекиялық [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]] клубына қарсы іріктеу кездесуінде Дарвин жаңа команда үшін дебют жасады. 18 қыркүйекте "[[Фамаликан (футбол клубы)|Фамаликанға]]" қарсы ойында ол [[Футболдан Португалия чемпионаты|Сангриш лигасында]] дебют жасады. 22 қазанда [[УЕФА Еуропа лигасы 2020/21|Еуропа Лигасының]] польшалық "[[Лех (футбол клубы)|Лех]]" клубына қарсы кездесуінде Дарвин [[хет-трик]] жасап, өзінің алғашқы голдарын "Бенфика" сапында соқты. Сол турнирда тағы да "Лех" және шотландиялық "[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]" қарсы ойындарда екі рет көзге түсті. 2021 жылы 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|Чемпиондар Лигасының]] "[[Барселона (футбол клубы)|Барселонаға]]" қарсы кездесуінде "дубль" жасады. 2022 жылдың 13 маусымында "Бенфика" уругвайлық шабуылшы "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульге]]" 75 млн еуроға (бонустарды есепке алғанда 100 млн еуро) ауысқаны туралы жариялады<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/football/2022/jun/13/benfica-confirm-100m-darwin-nunez-transfer-liverpool-bayern-sadio-mane |title=Benfica confirm €100m deal for Darwin Núñez’s transfer to Liverpool |publisher=[[The Guardian]] |date=13 маусым 2022}}</ref>. == Ұлттық құрамада == 2019 жылы Нуньес Уругвай жастар құрамасында Чилидегі Оңтүстік Америка жастар чемпионатына қатысты. Турнирде ол Перу, Венесуэла, Колумбия, Эквадор және Аргентина командаларына қарсы матчтарда ойнады. 2019 жылы Уругвай олимпиадалық құрамасында Перуде өткен Панамерикалық ойындарға қатысты. Турнирде ол Перу, Аргентина, Ямайка және Мексика командаларына қарсы матчтарда ойнады. Перуға қарсы ойында Дарвин гол соқты. Сол жылы Польшадағы жастар арасындағы әлем чемпионатына қатысты. Турнирде ол Гондурас, Норвегия, Жаңа Зеландия және Эквадор командаларына қарсы матчтарда ойнады. Жаңа Зеландия мен Норвегияға қарсы ойында Дарвин гол соқты. 2019 жылы 15 қазанда Перу құрамасына қарсы жолдастық кездесуде [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай құрамасында]] дебют жасады<ref>{{cite web|url=https://www.ovaciondigital.com.uy/seleccion/darwin-nunez-tabarez-me-felicito-me-dio-abrazo.html|title=Darwin Núñez: «Tabárez me felicitó y me dio un abrazo»|publisher=ovaciondigital.com.uy|date=18 қазан 2019|accessdate=2019-10-20|lang=es|archive-date=2019-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20191020172330/https://www.ovaciondigital.com.uy/seleccion/darwin-nunez-tabarez-me-felicito-me-dio-abrazo.html|deadlink=no}}</ref>. Сол ойында ол ұлттық құрама үшін алғашқы голын соқты. == Жетістіктері == === Клубтық === ; "Пеньяроль" * [[Футболдан Уругвай чемпионаты|Уругвай чемпионы]] '''(2)''': 2017, 2018 * Уругвай Суперкубогының иегері: 2018 === Ұлттық құрама === ; Уругвай құрамасы (20 жасқа дейін) * Жастар командалары арасындағы Оңтүстік Америка чемпионатының қола жүлдегері: 2019 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == * [https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/darwin-nunez Ливерпуль ФК ресми сайтындағы профилі] {{ref-en}} [[Санат:Уругвай футболшылары]] [[Санат:Уругвай Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Пеньяроль ФК ойыншылары]] [[Санат:Альмерия ФК ойыншылары]] [[Санат:Бенфика ФК ойыншылары]] [[Санат:Ливерпуль ФК ойыншылары]] tizzn2lq2bcy09tt6ebb5gj951ucms1 3055866 3055865 2022-07-31T02:20:09Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Дарвин Нуньес |толық аты = Дарвин Габриэль Нуньес Рибейро<ref name="FIFA">{{cite web|url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SQUADLISTS.PDF|title=FIFA U-20 World Cup Poland 2019™: List of Players: Uruguay|access-date=1 July 2022|publisher=FIFA|page=22|archive-url=https://web.archive.org/web/20190613011440/https://tournament.fifadata.com/documents/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SQUADLISTS.PDF|archive-date=13 June 2019}}</ref> |лақап аты = |сурет = 2022-07-21 Fußball, Männer,Freundschaftsspiel, RB Leipzig - FC Liverpool 1DX 2214 by Stepro.jpg |сурет ені = |туған күні = 24.06.1999 |туған жері = Артигас, Уругвай |азаматтығы = {{байрақ|Уругвай}} |бойы = 187 [[сантиметр|см]]<ref>{{cite web|url=https://www.slbenfica.pt/en-us/futebol/plantel-principal/darwin|title=Darwin Núñez|publisher=S.L. Benfica|access-date=1 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220615191924/https://www.slbenfica.pt/en-us/futebol/plantel-principal/darwin|archive-date=15 June 2022}}</ref> |салмағы = |позиция = [[шабуылшы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]] |номері = 27 |жастар клубы = {{футбол карьерасы ||{{ту|Уругвай}} [[Пеньяроль]]| }} |клубтары = {{футбол карьерасы |2018—2019|{{ту|Уругвай}} [[Пеньяроль]]|15 (4) |2019—2020|{{ту|Испания}} [[Альмерия (футбол клубы)|Альмерия]]|30 (16) |2020—2022|{{ту|Португалия}} [[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфика]]|57 (32) |2022—|{{ту|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]|1 (0) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2019—|{{футбол|Уругвай}}|9 (2)}} }} '''Дарвин Габриэль Нуньес Рибейро''' ({{lang-es|Darwin Gabriel Núñez Ribeiro}}; [[1999 жыл]]ы [[24 маусым]]да туған, [[Артигас (қала)|Артигас]], [[Уругвай]]) — уругвайлық футболшы, "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]" клубы мен [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай құрамасының]] шабуылшысы. == Клубтық мансап == [[Сурет:BenficaBarcelona20210928-001 (cropped).jpg|190px|нобай|солға|Дарвин Нуньес 2021 жылы "Бенфика" сапында "Барселонаға" қарсы ойында]] Нуньес "[[Пеньяроль]]" клубының тәрбиеленушісі. 2017 жылы 22 қарашада "[[Ривер Плейт (Атлетико Клубы, Монтевидео)|Ривер Плейтке]]" қарсы ойында [[Футболдан Уругвай чемпионаты|Уругвай чемпионатында]] алғаш рет алаңға шықты. Өзінің дебюттік маусымында Нуньес Уругвай чемпионы атанды. 2018 жылы 13 қазанда астаналық "[[Феникс (футбол клубы, Монтевидео)|Феникске]]" қарсы ойында Дарвин "Пеньяроль" үшін өзінің алғашқы голын соқты<ref>{{cite web|url=https://int.soccerway.com/matches/2018/10/13/uruguay/primera-division/club-atletico-penarol/centro-atletico-fenix/2724867/|title=Пеньяроль VS Феникс Монтевидео 2:0|publisher=soccerway.com|date=13 қазан 2018|lang=en}}</ref>. Сол жылы ол [[Футболдан Уругвай Суперкубогы|Уругвай Суперкубогын]] жеңіп алды. 2019 жылдың жазында Нуньес 5 жылға келісімшарт жасап, испандық "[[Альмерия (футбол клубы)|Альмерияға]]" ауысты. 3 қазан күні хихондық "[[Спортинг (футбол клубы, Хихон)|Спортингке]]" қарсы ойында [[Футболдан Испанияның екінші дивизионы|Сегундада]] дебют жасады. 27 қазан күні Дарвин "[[Экстремадура (футбол клубы, 2007)|Экстремадура]]" клубына қарсы ойында өзінің алғашқы голын соқты. 2020 жылдың жазында Нуньес лиссабондық "[[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфикаға]]" ауысып, 5 жылға келісімшартқа отырды. Трансфер құны 24 млн еуроны құрады<ref>{{cite web|title=El Almería y el Benfica firman el traspaso definitivo de Darwin Núñez|url=http://www.udalmeriasad.com/noticia/el-almeria-y-el-benfica-firman-el-traspaso-definitivo-de-darwin-nunez|accessdate=4 қыркүйек 2020|archive-date=2020-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20201114220235/http://www.udalmeriasad.com/noticia/el-almeria-y-el-benfica-firman-el-traspaso-definitivo-de-darwin-nunez|deadlink=no}}</ref>. 15 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасының]] грекиялық [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]] клубына қарсы іріктеу кездесуінде Дарвин жаңа команда үшін дебют жасады. 18 қыркүйекте "[[Фамаликан (футбол клубы)|Фамаликанға]]" қарсы ойында ол [[Футболдан Португалия чемпионаты|Сангриш лигасында]] дебют жасады. 22 қазанда [[УЕФА Еуропа лигасы 2020/21|Еуропа Лигасының]] польшалық "[[Лех (футбол клубы)|Лех]]" клубына қарсы кездесуінде Дарвин [[хет-трик]] жасап, өзінің алғашқы голдарын "Бенфика" сапында соқты. Сол турнирда тағы да "Лех" және шотландиялық "[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]" қарсы ойындарда екі рет көзге түсті. 2021 жылы 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|Чемпиондар Лигасының]] "[[Барселона (футбол клубы)|Барселонаға]]" қарсы кездесуінде "дубль" жасады. 2022 жылдың 13 маусымында "Бенфика" уругвайлық шабуылшы "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульге]]" 75 млн еуроға (бонустарды есепке алғанда 100 млн еуро) ауысқаны туралы жариялады<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/football/2022/jun/13/benfica-confirm-100m-darwin-nunez-transfer-liverpool-bayern-sadio-mane |title=Benfica confirm €100m deal for Darwin Núñez’s transfer to Liverpool |publisher=[[The Guardian]] |date=13 маусым 2022}}</ref>. == Ұлттық құрамада == 2019 жылы Нуньес Уругвай жастар құрамасында Чилидегі Оңтүстік Америка жастар чемпионатына қатысты. Турнирде ол Перу, Венесуэла, Колумбия, Эквадор және Аргентина командаларына қарсы матчтарда ойнады. 2019 жылы Уругвай олимпиадалық құрамасында Перуде өткен Панамерикалық ойындарға қатысты. Турнирде ол Перу, Аргентина, Ямайка және Мексика командаларына қарсы матчтарда ойнады. Перуға қарсы ойында Дарвин гол соқты. Сол жылы Польшадағы жастар арасындағы әлем чемпионатына қатысты. Турнирде ол Гондурас, Норвегия, Жаңа Зеландия және Эквадор командаларына қарсы матчтарда ойнады. Жаңа Зеландия мен Норвегияға қарсы ойында Дарвин гол соқты. 2019 жылы 15 қазанда Перу құрамасына қарсы жолдастық кездесуде [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай құрамасында]] дебют жасады<ref>{{cite web|url=https://www.ovaciondigital.com.uy/seleccion/darwin-nunez-tabarez-me-felicito-me-dio-abrazo.html|title=Darwin Núñez: «Tabárez me felicitó y me dio un abrazo»|publisher=ovaciondigital.com.uy|date=18 қазан 2019|accessdate=2019-10-20|lang=es|archive-date=2019-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20191020172330/https://www.ovaciondigital.com.uy/seleccion/darwin-nunez-tabarez-me-felicito-me-dio-abrazo.html|deadlink=no}}</ref>. Сол ойында ол ұлттық құрама үшін алғашқы голын соқты. == Жетістіктері == === Клубтық === ; "Пеньяроль" * [[Футболдан Уругвай чемпионаты|Уругвай чемпионы]] '''(2)''': 2017, 2018 * Уругвай Суперкубогының иегері: 2018 === Ұлттық құрама === ; Уругвай құрамасы (20 жасқа дейін) * Жастар командалары арасындағы Оңтүстік Америка чемпионатының қола жүлдегері: 2019 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == * [https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/darwin-nunez Ливерпуль ФК ресми сайтындағы профилі] {{ref-en}} [[Санат:Уругвай футболшылары]] [[Санат:Уругвай Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Пеньяроль ФК ойыншылары]] [[Санат:Альмерия ФК ойыншылары]] [[Санат:Бенфика ФК ойыншылары]] [[Санат:Ливерпуль ФК ойыншылары]] ph56gkgn8ek2o9bu448xovwzvbtq26q 3055867 3055866 2022-07-31T02:23:26Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Дарвин Нуньес |толық аты = Дарвин Габриэль Нуньес Рибейро<ref name="FIFA">{{cite web|url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SQUADLISTS.PDF|title=FIFA U-20 World Cup Poland 2019™: List of Players: Uruguay|access-date=1 July 2022|publisher=FIFA|page=22|archive-url=https://web.archive.org/web/20190613011440/https://tournament.fifadata.com/documents/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SQUADLISTS.PDF|archive-date=13 June 2019}}</ref> |лақап аты = |сурет = 2022-07-21 Fußball, Männer,Freundschaftsspiel, RB Leipzig - FC Liverpool 1DX 2214 by Stepro.jpg |сурет ені = |туған күні = 24.06.1999 |туған жері = Артигас, Уругвай |азаматтығы = {{байрақ|Уругвай}} |бойы = 187 [[сантиметр|см]]<ref>{{cite web|url=https://www.slbenfica.pt/en-us/futebol/plantel-principal/darwin|title=Darwin Núñez|publisher=S.L. Benfica|access-date=1 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220615191924/https://www.slbenfica.pt/en-us/futebol/plantel-principal/darwin|archive-date=15 June 2022}}</ref> |салмағы = |позиция = [[шабуылшы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]] |номері = 27 |жастар клубы = {{футбол карьерасы ||{{ту|Уругвай}} [[Пеньяроль]]| }} |клубтары = {{футбол карьерасы |2018—2019|{{ту|Уругвай}} [[Пеньяроль]]|15 (4) |2019—2020|{{ту|Испания}} [[Альмерия (футбол клубы)|Альмерия]]|30 (16) |2020—2022|{{ту|Португалия}} [[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфика]]|57 (32) |2022—|{{ту|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]|1 (0) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2019—|{{футбол|Уругвай}}|9 (2)}} |Commons = Category:Darwin Núñez }} '''Дарвин Габриэль Нуньес Рибейро''' ({{lang-es|Darwin Gabriel Núñez Ribeiro}}; [[1999 жыл]]ы [[24 маусым]]да туған, [[Артигас (қала)|Артигас]], [[Уругвай]]) — уругвайлық футболшы, "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]" клубы мен [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай құрамасының]] шабуылшысы. == Клубтық мансап == [[Сурет:BenficaBarcelona20210928-001 (cropped).jpg|190px|нобай|солға|Дарвин Нуньес 2021 жылы "Бенфика" сапында "Барселонаға" қарсы ойында]] Нуньес "[[Пеньяроль]]" клубының тәрбиеленушісі. 2017 жылы 22 қарашада "[[Ривер Плейт (Атлетико Клубы, Монтевидео)|Ривер Плейтке]]" қарсы ойында [[Футболдан Уругвай чемпионаты|Уругвай чемпионатында]] алғаш рет алаңға шықты. Өзінің дебюттік маусымында Нуньес Уругвай чемпионы атанды. 2018 жылы 13 қазанда астаналық "[[Феникс (футбол клубы, Монтевидео)|Феникске]]" қарсы ойында Дарвин "Пеньяроль" үшін өзінің алғашқы голын соқты<ref>{{cite web|url=https://int.soccerway.com/matches/2018/10/13/uruguay/primera-division/club-atletico-penarol/centro-atletico-fenix/2724867/|title=Пеньяроль VS Феникс Монтевидео 2:0|publisher=soccerway.com|date=13 қазан 2018|lang=en}}</ref>. Сол жылы ол [[Футболдан Уругвай Суперкубогы|Уругвай Суперкубогын]] жеңіп алды. 2019 жылдың жазында Нуньес 5 жылға келісімшарт жасап, испандық "[[Альмерия (футбол клубы)|Альмерияға]]" ауысты. 3 қазан күні хихондық "[[Спортинг (футбол клубы, Хихон)|Спортингке]]" қарсы ойында [[Футболдан Испанияның екінші дивизионы|Сегундада]] дебют жасады. 27 қазан күні Дарвин "[[Экстремадура (футбол клубы, 2007)|Экстремадура]]" клубына қарсы ойында өзінің алғашқы голын соқты. 2020 жылдың жазында Нуньес лиссабондық "[[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфикаға]]" ауысып, 5 жылға келісімшартқа отырды. Трансфер құны 24 млн еуроны құрады<ref>{{cite web|title=El Almería y el Benfica firman el traspaso definitivo de Darwin Núñez|url=http://www.udalmeriasad.com/noticia/el-almeria-y-el-benfica-firman-el-traspaso-definitivo-de-darwin-nunez|accessdate=4 қыркүйек 2020|archive-date=2020-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20201114220235/http://www.udalmeriasad.com/noticia/el-almeria-y-el-benfica-firman-el-traspaso-definitivo-de-darwin-nunez|deadlink=no}}</ref>. 15 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасының]] грекиялық [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]] клубына қарсы іріктеу кездесуінде Дарвин жаңа команда үшін дебют жасады. 18 қыркүйекте "[[Фамаликан (футбол клубы)|Фамаликанға]]" қарсы ойында ол [[Футболдан Португалия чемпионаты|Сангриш лигасында]] дебют жасады. 22 қазанда [[УЕФА Еуропа лигасы 2020/21|Еуропа Лигасының]] польшалық "[[Лех (футбол клубы)|Лех]]" клубына қарсы кездесуінде Дарвин [[хет-трик]] жасап, өзінің алғашқы голдарын "Бенфика" сапында соқты. Сол турнирда тағы да "Лех" және шотландиялық "[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]" қарсы ойындарда екі рет көзге түсті. 2021 жылы 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|Чемпиондар Лигасының]] "[[Барселона (футбол клубы)|Барселонаға]]" қарсы кездесуінде "дубль" жасады. 2022 жылдың 13 маусымында "Бенфика" уругвайлық шабуылшы "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульге]]" 75 млн еуроға (бонустарды есепке алғанда 100 млн еуро) ауысқаны туралы жариялады<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/football/2022/jun/13/benfica-confirm-100m-darwin-nunez-transfer-liverpool-bayern-sadio-mane |title=Benfica confirm €100m deal for Darwin Núñez’s transfer to Liverpool |publisher=[[The Guardian]] |date=13 маусым 2022}}</ref>. == Ұлттық құрамада == 2019 жылы Нуньес Уругвай жастар құрамасында Чилидегі Оңтүстік Америка жастар чемпионатына қатысты. Турнирде ол Перу, Венесуэла, Колумбия, Эквадор және Аргентина командаларына қарсы матчтарда ойнады. 2019 жылы Уругвай олимпиадалық құрамасында Перуде өткен Панамерикалық ойындарға қатысты. Турнирде ол Перу, Аргентина, Ямайка және Мексика командаларына қарсы матчтарда ойнады. Перуға қарсы ойында Дарвин гол соқты. Сол жылы Польшадағы жастар арасындағы әлем чемпионатына қатысты. Турнирде ол Гондурас, Норвегия, Жаңа Зеландия және Эквадор командаларына қарсы матчтарда ойнады. Жаңа Зеландия мен Норвегияға қарсы ойында Дарвин гол соқты. 2019 жылы 15 қазанда Перу құрамасына қарсы жолдастық кездесуде [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай құрамасында]] дебют жасады<ref>{{cite web|url=https://www.ovaciondigital.com.uy/seleccion/darwin-nunez-tabarez-me-felicito-me-dio-abrazo.html|title=Darwin Núñez: «Tabárez me felicitó y me dio un abrazo»|publisher=ovaciondigital.com.uy|date=18 қазан 2019|accessdate=2019-10-20|lang=es|archive-date=2019-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20191020172330/https://www.ovaciondigital.com.uy/seleccion/darwin-nunez-tabarez-me-felicito-me-dio-abrazo.html|deadlink=no}}</ref>. Сол ойында ол ұлттық құрама үшін алғашқы голын соқты. == Жетістіктері == === Клубтық === ; "Пеньяроль" * [[Футболдан Уругвай чемпионаты|Уругвай чемпионы]] '''(2)''': 2017, 2018 * Уругвай Суперкубогының иегері: 2018 === Ұлттық құрама === ; Уругвай құрамасы (20 жасқа дейін) * Жастар командалары арасындағы Оңтүстік Америка чемпионатының қола жүлдегері: 2019 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == * [https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/darwin-nunez Ливерпуль ФК ресми сайтындағы профилі] {{ref-en}} [[Санат:Уругвай футболшылары]] [[Санат:Уругвай Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Пеньяроль ФК ойыншылары]] [[Санат:Альмерия ФК ойыншылары]] [[Санат:Бенфика ФК ойыншылары]] [[Санат:Ливерпуль ФК ойыншылары]] 36oms6zuoz8r8xby42w3oilpxnzgwsm 3055868 3055867 2022-07-31T02:28:22Z Ұлы Тұран 120792 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Дарвин Нуньес |толық аты = Дарвин Габриэль Нуньес Рибейро<ref name="FIFA">{{cite web|url=https://tournament.fifadata.com/documents/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SQUADLISTS.PDF|title=FIFA U-20 World Cup Poland 2019™: List of Players: Uruguay|access-date=1 July 2022|publisher=FIFA|page=22|archive-url=https://web.archive.org/web/20190613011440/https://tournament.fifadata.com/documents/FWYC/2019/pdf/FWYC_2019_SQUADLISTS.PDF|archive-date=13 June 2019}}</ref> |лақап аты = |сурет = 2022-07-21 Fußball, Männer,Freundschaftsspiel, RB Leipzig - FC Liverpool 1DX 2214 by Stepro.jpg |сурет ені = |туған күні = 24.06.1999 |туған жері = Артигас, Уругвай |азаматтығы = {{байрақ|Уругвай}} |бойы = 187 [[сантиметр|см]]<ref>{{cite web|url=https://www.slbenfica.pt/en-us/futebol/plantel-principal/darwin|title=Darwin Núñez|publisher=S.L. Benfica|access-date=1 July 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20220615191924/https://www.slbenfica.pt/en-us/futebol/plantel-principal/darwin|archive-date=15 June 2022}}</ref> |салмағы = |позиция = [[шабуылшы]] |қазіргі клуб = {{ту|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]] |номері = 27 |жастар клубы = {{футбол карьерасы ||{{ту|Уругвай}} [[Пеньяроль]]| }} |клубтары = {{футбол карьерасы |2018—2019|{{ту|Уругвай}} [[Пеньяроль]]|15 (4) |2019—2020|{{ту|Испания}} [[Альмерия (футбол клубы)|Альмерия]]|30 (16) |2020—2022|{{ту|Португалия}} [[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфика]]|57 (32) |2022—|{{ту|Англия}} [[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]|1 (0) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2018—2019|{{ту|Уругвай}} Уругвай U20|14 (4) |2019|{{ту|Уругвай}} Уругвай U22|4 (1) |2019—|{{футбол|Уругвай}}|11 (2)}} |Commons = Category:Darwin Núñez }} '''Дарвин Габриэль Нуньес Рибейро''' ({{lang-es|Darwin Gabriel Núñez Ribeiro}}; [[1999 жыл]]ы [[24 маусым]]да туған, [[Артигас (қала)|Артигас]], [[Уругвай]]) — уругвайлық футболшы, "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]" клубы мен [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай құрамасының]] шабуылшысы. == Клубтық мансап == [[Сурет:BenficaBarcelona20210928-001 (cropped).jpg|190px|нобай|солға|Дарвин Нуньес 2021 жылы "Бенфика" сапында "Барселонаға" қарсы ойында]] Нуньес "[[Пеньяроль]]" клубының тәрбиеленушісі. 2017 жылы 22 қарашада "[[Ривер Плейт (Атлетико Клубы, Монтевидео)|Ривер Плейтке]]" қарсы ойында [[Футболдан Уругвай чемпионаты|Уругвай чемпионатында]] алғаш рет алаңға шықты. Өзінің дебюттік маусымында Нуньес Уругвай чемпионы атанды. 2018 жылы 13 қазанда астаналық "[[Феникс (футбол клубы, Монтевидео)|Феникске]]" қарсы ойында Дарвин "Пеньяроль" үшін өзінің алғашқы голын соқты<ref>{{cite web|url=https://int.soccerway.com/matches/2018/10/13/uruguay/primera-division/club-atletico-penarol/centro-atletico-fenix/2724867/|title=Пеньяроль VS Феникс Монтевидео 2:0|publisher=soccerway.com|date=13 қазан 2018|lang=en}}</ref>. Сол жылы ол [[Футболдан Уругвай Суперкубогы|Уругвай Суперкубогын]] жеңіп алды. 2019 жылдың жазында Нуньес 5 жылға келісімшарт жасап, испандық "[[Альмерия (футбол клубы)|Альмерияға]]" ауысты. 3 қазан күні хихондық "[[Спортинг (футбол клубы, Хихон)|Спортингке]]" қарсы ойында [[Футболдан Испанияның екінші дивизионы|Сегундада]] дебют жасады. 27 қазан күні Дарвин "[[Экстремадура (футбол клубы, 2007)|Экстремадура]]" клубына қарсы ойында өзінің алғашқы голын соқты. 2020 жылдың жазында Нуньес лиссабондық "[[Бенфика (футбол клубы, Лиссабон)|Бенфикаға]]" ауысып, 5 жылға келісімшартқа отырды. Трансфер құны 24 млн еуроны құрады<ref>{{cite web|title=El Almería y el Benfica firman el traspaso definitivo de Darwin Núñez|url=http://www.udalmeriasad.com/noticia/el-almeria-y-el-benfica-firman-el-traspaso-definitivo-de-darwin-nunez|accessdate=4 қыркүйек 2020|archive-date=2020-11-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20201114220235/http://www.udalmeriasad.com/noticia/el-almeria-y-el-benfica-firman-el-traspaso-definitivo-de-darwin-nunez|deadlink=no}}</ref>. 15 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасының]] грекиялық [[ПАОК (футбол клубы)|ПАОК]] клубына қарсы іріктеу кездесуінде Дарвин жаңа команда үшін дебют жасады. 18 қыркүйекте "[[Фамаликан (футбол клубы)|Фамаликанға]]" қарсы ойында ол [[Футболдан Португалия чемпионаты|Сангриш лигасында]] дебют жасады. 22 қазанда [[УЕФА Еуропа лигасы 2020/21|Еуропа Лигасының]] польшалық "[[Лех (футбол клубы)|Лех]]" клубына қарсы кездесуінде Дарвин [[хет-трик]] жасап, өзінің алғашқы голдарын "Бенфика" сапында соқты. Сол турнирда тағы да "Лех" және шотландиялық "[[Рейнджерс (футбол клубы)|Рейнджерс]]" қарсы ойындарда екі рет көзге түсті. 2021 жылы 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар лигасы 2021/22|Чемпиондар Лигасының]] "[[Барселона (футбол клубы)|Барселонаға]]" қарсы кездесуінде "дубль" жасады. 2022 жылдың 13 маусымында "Бенфика" уругвайлық шабуылшы "[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульге]]" 75 млн еуроға (бонустарды есепке алғанда 100 млн еуро) ауысқаны туралы жариялады<ref>{{cite web |url=https://www.theguardian.com/football/2022/jun/13/benfica-confirm-100m-darwin-nunez-transfer-liverpool-bayern-sadio-mane |title=Benfica confirm €100m deal for Darwin Núñez’s transfer to Liverpool |publisher=[[The Guardian]] |date=13 маусым 2022}}</ref>. == Ұлттық құрамада == 2019 жылы Нуньес Уругвай жастар құрамасында Чилидегі Оңтүстік Америка жастар чемпионатына қатысты. Турнирде ол Перу, Венесуэла, Колумбия, Эквадор және Аргентина командаларына қарсы матчтарда ойнады. 2019 жылы Уругвай олимпиадалық құрамасында Перуде өткен Панамерикалық ойындарға қатысты. Турнирде ол Перу, Аргентина, Ямайка және Мексика командаларына қарсы матчтарда ойнады. Перуға қарсы ойында Дарвин гол соқты. Сол жылы Польшадағы жастар арасындағы әлем чемпионатына қатысты. Турнирде ол Гондурас, Норвегия, Жаңа Зеландия және Эквадор командаларына қарсы матчтарда ойнады. Жаңа Зеландия мен Норвегияға қарсы ойында Дарвин гол соқты. 2019 жылы 15 қазанда Перу құрамасына қарсы жолдастық кездесуде [[Уругвай Ұлттық футбол құрамасы|Уругвай құрамасында]] дебют жасады<ref>{{cite web|url=https://www.ovaciondigital.com.uy/seleccion/darwin-nunez-tabarez-me-felicito-me-dio-abrazo.html|title=Darwin Núñez: «Tabárez me felicitó y me dio un abrazo»|publisher=ovaciondigital.com.uy|date=18 қазан 2019|accessdate=2019-10-20|lang=es|archive-date=2019-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20191020172330/https://www.ovaciondigital.com.uy/seleccion/darwin-nunez-tabarez-me-felicito-me-dio-abrazo.html|deadlink=no}}</ref>. Сол ойында ол ұлттық құрама үшін алғашқы голын соқты. == Жетістіктері == === Клубтық === ; "Пеньяроль" * [[Футболдан Уругвай чемпионаты|Уругвай чемпионы]] '''(2)''': 2017, 2018 * Уругвай Суперкубогының иегері: 2018 === Ұлттық құрама === ; Уругвай құрамасы (20 жасқа дейін) * Жастар командалары арасындағы Оңтүстік Америка чемпионатының қола жүлдегері: 2019 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтеме == * [https://www.liverpoolfc.com/team/first-team/player/darwin-nunez Ливерпуль ФК ресми сайтындағы профилі] {{ref-en}} [[Санат:Уругвай футболшылары]] [[Санат:Уругвай Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Пеньяроль ФК ойыншылары]] [[Санат:Альмерия ФК ойыншылары]] [[Санат:Бенфика ФК ойыншылары]] [[Санат:Ливерпуль ФК ойыншылары]] 7nq6w9cm1mg1ahomy8p9lntx7bcjj0x 0 685709 3055747 3055700 2022-07-30T12:32:03Z Malik Nursultan B 111493 Malik Nursultan B [[Қырғызстан премьер-министрі]] бетін [[Қырғызстан Министрлер Кабинетінің төрағасы]] бетіне жылжытты: Лауазымның ресми атауы осындай екен wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қызмет|қызметі=Кыргыз Республикасының Министрлер Кабинетінің төрағасы|шынайы атауы={{lang-ky|Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин төрагасы}}|ел={{байрақ|Қырғызстан}}|эмблема=Emblem of Kyrgyzstan.svg|эмблеманың аты=[[Қырғызстан елтаңбасы]]|қазіргі=[[Ақылбек Үсенбекұлы Жапаров|Ақылбек Жапаров]]|портреті=Акылбек Жапаров (19-11-2021).jpg|портреттің тақырыбы=|ұсынылады=[[Қырғызстан президенті]]мен|резиденция="Ала-Арча" мемлекеттік резиденциясы, [[Бішкек]]|айлығы=жыл сайын 870 000 [[қырғыз сомы|сом]]|пайда болды=21 қаңтар 1991 (премьер-министр атымен)<br>2021 (қызметтің қазіргі түрі)|біріншісі=[[Насирдин Исанұлы Исанов|Насирдин Исанов]] (қазіргі түрдегі қызметтің тұңғышы: [[Ұлықбек Асамидинұлы Мәріпов|Ұлықбек Мәріпов]])|тағайындалған=12 қазан 2021 жылы тағайындалды}} '''Қырғыз Республикасының Министрлер Кабинетінің Төрағасы''' ({{Lang-ky|Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин төрагасы}}) [[Қырғызстан|Қырғыз Республикасының]] [[Қырғызстан Министрлер Кабинеті|Министрлер Кабинетіне]] төрағалық етеді. 2010 жылға дейін [[Қырғызстан президенті|президенттің]] премьер-министрмен салыстырғанда құқығы көбірек болды. Алайда [[2010 жылғы Қырғыз конституциялық референдумы|2010 жылғы конституциялық референдум]] нәтижесінде Қырғызстан басқару түрі конституциялық республикаға айналды. Парламент президенттен жоғары болды. 2021 жылы, [[2021 жылғы Қырғыз конституциялық референдумы|тағы бір конституциялық референдумнен]] кейін бұл өзгерістен Қырғыз үкіметі бас тартты.<ref>[https://ria.ru/20210505/naznachenie-1731201722.html Главой Кабинета министров Кыргызстана стал Улукбек Марипов] (орысша) ''РИА Новости (20210505T1510). 5 мамыр 2021.''</ref> == Лауазым иеленушілердің тізімі == {| class="wikitable" style="text-align:center" !Нөм. !Суреті !Есімі ! colspan="2" |Лауазым иеленуі !Саяси партиясы |- ! 1 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Насирдин Исанұлы Исанов|Насирдин Исанов]] |21 қаңтар 1991 |29 қараша 1991 |Партиясыз |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Андрей Андреевич Иордан|Андрей Иордан]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |29 қараша 1991 |10 қаңтар 1992 |Партиясыз |- ! 2 |[[Сурет:Турсунбек_Чынгышев_1993-1.png|113x113 нүкте]] |[[Тұрсынбек Чынғышұлы Чынғышев|Тұрсынбек Чынғышев]] |10 ақпан 1992 |13 желтоқсан 1993 |Партиясыз |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Алманбет Матұрбраимұлы Матұрбраимов|Алманбет Матұрбраимов]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |13 желтоқсан 1993 |14 желтоқсан 1993 |Партиясыз |- ! 3 |[[Сурет:Apas_Jumagulov.png|119x119 нүкте]] |[[Апас Жұмағұлұлы Жұмағұлов|Апас Жұмағұлов]] |14 желтоқсан 1993 |14 наурыз 1998 |Партиясыз |- ! 4 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Құбанычбек Мырзабекұлы Жұмалиев|Құбанычбек Жұмалиев]] |14 наурыз 1998 |23 желтоқсан 1998 |Партиясыз |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Борис Иванович Силаев|Борис Силаев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |23 желтоқсан 1998 |25 желтоқсан 1998 |Партиясыз |- ! 5 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Жұмабек Ибраимұлы Ибраимов|Жұмабек Ибраимов]] |25 желтоқсан 1998 |4 сәуір 1999 |Партиясыз |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Борис Иванович Силаев|Борис Силаев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |4 сәуір 1999 |12 сәуір 1999 |Партиясыз |- ! 6 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Амангелді Мұрсадықұлы Мұралиев|Амангелді Мұралиев]] |12 сәуір 1999 |21 желтоқсан 2000 |Партиясыз |- ! 7 |[[Сурет:Kurmanbek_Bakiyev_2006.jpg|101x101 нүкте]] |[[Құрманбек Сәлиұлы Бәкиев|Құрманбек Бәкиев]] |21 желтоқсан 2000 |22 мамыр 2002 |Партиясыз |- ! 8 |[[Сурет:Николай_Танаев.jpg|122x122 нүкте]] |[[Николай Тимофеевич Танаев|Николай Танаев]] |22 мамыр 2002 |25 наурыз 2005 |Партиясыз |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:Kurmanbek_Bakiyev_2006.jpg|101x101 нүкте]] | rowspan="2" |[[Құрманбек Сәлиұлы Бәкиев|Құрманбек Бәкиев]] |25 наурыз 2005 |28 наурыз 2005 | rowspan="2" |[[Қырғызстан Халық Қозғалысы]] |- ! <small>(7)</small> |28 наурыз 2005 |20 маусым 2005 |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Медетбек Темірбекұлы Керімқұлов|Медетбек Керімқұлов]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |20 маусым 2005 |10 шілде 2005 |Партиясыз |- ! <small>(7)</small> |[[Сурет:Kurmanbek_Bakiyev_2006.jpg|101x101 нүкте]] |[[Құрманбек Бәкиев]] |10 шілде 2005 |15 тамыз 2005 |[[Қырғызстан Халық Қозғалысы]] |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:Felix_Kulov_22_September_2010.jpg|129x129 нүкте]] | rowspan="2" |[[Феликс Сәрсенбайұлы Кулов|Феликс Кулов]] |15 тамыз 2005 |1 қыркүйек 2005 | rowspan="2" |[[Ар-Намыс (партия)|Ар-Намыс]] |- ! 9 |1 қыркүйек 2005 |29 қаңтар 2007 |- ! 10 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Әзімбек Бейсенбайұлы Исабеков|Әзімбек Исабеков]] |29 қаңтар 2007 |29 наурыз 2007 |[[Ар-Намыс (партия)|Ар-Намыс]] |- ! 11 |[[Сурет:2012-03-20_Almazbek_Atambayev.jpeg|112x112 нүкте]] |[[Алмазбек Атамбаев]] |29 наурыз 2007 |28 қараша 2007 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Ескендірбек Рысбекұлы Айдарәлиев|Ескендірбек Айдарәлиев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |28 қараша 2007 |24 желтоқсан 2007 |Партиясыз |- ! 12 |[[Сурет:Igor_Chudinov.jpg|120x120 нүкте]] |[[Игорь Витальевич Чудинов|Игорь Чудинов]] |24 желтоқсан 2007 |21 қазан 2009 |[[Ақ Жол (Қырғызстан)|Ақ Жол]] |- ! 13 | |[[Данияр Үсенов]] |21 қазан 2009 |7 сәуір 2010 |[[Ақ Жол (Қырғызстан)|Ақ Жол]] |- | colspan="6" align="center" |''Бос (7 сәуір – 17 желтоқсан 2010)'' |- ! <small>(11)</small> |[[Сурет:2012-03-20_Almazbek_Atambayev.jpeg|112x112 нүкте]] |[[Алмазбек Сәрсенұлы Атамбаев|Алмазбек Атамбаев]] |17 желтоқсан 2010 |23 қыркүйек 2011 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! — |[[Сурет:Omurbek_Babanov,_October_2011.jpeg|80x80 нүкте]] |[[Өмірбек Бабанов]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |23 қыркүйек 2011 |14 қараша 2011 |[[Республика (Қырғызстан партиясы)|Республика]] |- ! <small>(11)</small> |[[Сурет:2012-03-20_Almazbek_Atambayev.jpeg|112x112 нүкте]] |[[Алмазбек Сәрсенұлы Атамбаев|Алмазбек Атамбаев]] |14 қараша 2011 |1 желтоқсан 2011 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:Omurbek_Babanov,_October_2011.jpeg|80x80 нүкте]] | rowspan="2" |[[Өмірбек Бабанов]] |1 December 2011 |24 December 2011 | rowspan="2" |[[Республика (Қырғызстан партиясы)|Республика]] |- ! 14 |24 желтоқсан 2011 |1 қыркүйек 2012 |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Аалы Азымұлы Қарашев|Аалы Қарашев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |1 қыркүйек 2012 |6 қыркүйек 2012 |[[Республика (Қырғызстан партиясы)|Республика]] |- ! 15 |[[Сурет:Zhantoro_Satybaldiyev.jpg|136x136 нүкте]] |[[Жантөрө Жолдошұлы Сатыбалдиев|Жантөрө Сатыбалдиев]] |6 қыркүйек 2012 |25 наурыз 2014 |Партиясыз |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:Djoomart_Otorbaev_(32216191388).jpg|116x116 нүкте]] | rowspan="2" |[[Жоомарт Қайыпұлы Оторбаев|Жоомарт Оторбаев]] |25 наурыз 2014 |3 сәуір 2014 | rowspan="2" |[[Ата-Мекен Социалистік партиясы]] |- ! 16 |3 April 2014 |1 May 2015 |- ! 17 |[[Сурет:Temir_Sariev_in_August_2017.jpg|116x116 нүкте]] |[[Темір Аргембайұлы Сариев|Темір Сариев]] |1 мамыр 2015 |13 сәуір 2016 |[[Ақшумқар]] |- ! 18 |[[Сурет:Sooronbay_Jeenbekov_at_the_Eurasian_Intergovernmental_Council_meeting,_7_March_2017.jpg|127x127 нүкте]] |[[Сауранбай Шәріпұлы Жиенбеков|Сауранбай Жиенбеков]] |13 сәуір 2016 |22 тамыз 2017 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! — |[[Сурет:Mukhammedkalyi_Abylgaziev_2018_(cropped).jpg|110x110 нүкте]] |[[Мұхамметқалый Дүйшекеұлы Абылғазиев|Мұхамметқалый Абылғазиев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |22 тамыз 2017 |26 тамыз 2017 |Партиясыз |- ! 19 |[[Сурет:Sapar_Isakov_(2017-10-11)_(cropped).jpg|127x127 нүкте]] |[[Сапар Жұмақадірұлы Исаков|Сапар Исаков]] |26 тамыз 2017 |19 сәуір 2019 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! 20 |[[Сурет:Mukhammedkalyi_Abylgaziev_2018_(cropped).jpg|110x110 нүкте]] |[[Мұхамметқалый Дүйшекеұлы Абылғазиев|Мұхамметқалый Абылғазиев]] |20 тамыз 2018 |15 маусым 2020 |Партиясыз |- ! 21 |[[Сурет:Kubatbek_Boronov_(2017-08-24).jpg|106x106 нүкте]] |[[Құбатбек Айылчиұлы Боронов|Құбатбек Боронов]] |17 маусым 2020 |6 қазан 2020 |Партиясыз |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:President_of_Kyrgyzstan_Sadyr_Japarov.jpg|114x114 нүкте]] | rowspan="2" |[[Садыр Нұрғожаұлы Жапаров|Садыр Жапаров]] |6 қазан 2020 |10 қазан 2020 | rowspan="2" |[[Мекенчил]] |- ! 22 |10 қазан 2020 |14 қараша 2020 |- ! — |[[Сурет:Vice_Prime_Minister_of_Kyrgyzstan_Artyom_Novikov.png|113x113 нүкте]] |[[Артём Эдуардович Новиков|Артём Новиков]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |14 қараша 2020 |3 ақпан 2021 |Партиясыз |- ! 23 |[[Сурет:Prime_Minister_of_Kyrgyzstan_Ulukbek_Maripov_(cropped_2).jpg|111x111 нүкте]] |[[Ұлықбек Асамидинұлы Мәріпов|Ұлықбек Мәріпов]] |3 ақпан 2021 |5 мамыр 2021 |Партиясыз |- | colspan="6" |'''''Қырғызстан премьер-министрі''' '''Министрлер Кабинетінің төрағасы''''' болып '''өзгертілді''' |- ! 1 |[[Сурет:Prime_Minister_of_Kyrgyzstan_Ulukbek_Maripov.png|111x111 нүкте]] |[[Ұлықбек Асамидинұлы Мәріпов|Ұлықбек Мәріпов]] |5 мамыр 2021 |12 қараша 2021 |Партиясыз |- ! 2 |[[Сурет:Акылбек_Жапаров_(19-11-2021).jpg|110x110 нүкте]] |[[Ақылбек Үсенбекұлы Жапаров|Ақылбек Жапаров]] |12 қараша 2021 |Қазіргі |[[Ар-Намыс (партия)|Ар-Намыс]] |} == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} 7ff93im9ovarnjxriy8xwxolc46bskr 3055749 3055747 2022-07-30T12:35:37Z Malik Nursultan B 111493 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қызмет|қызметі=Кыргыз Республикасының Министрлер Кабинетінің төрағасы|шынайы атауы={{lang-ky|Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин төрагасы}}|ел={{байрақ|Қырғызстан}}|эмблема=Emblem of Kyrgyzstan.svg|эмблеманың аты=[[Қырғызстан елтаңбасы]]|қазіргі=[[Ақылбек Үсенбекұлы Жапаров|Ақылбек Жапаров]]|портреті=Акылбек Жапаров (19-11-2021).jpg|портреттің тақырыбы=|ұсынылады=[[Қырғызстан президенті]]мен|резиденция="Ала-Арча" мемлекеттік резиденциясы, [[Бішкек]]|айлығы=жыл сайын 870 000 [[қырғыз сомы|сом]]|пайда болды=21 қаңтар 1991 (премьер-министр атымен)<br>2021 (қызметтің қазіргі түрі)|біріншісі=[[Насирдин Исанұлы Исанов|Насирдин Исанов]] (қазіргі түрдегі қызметтің тұңғышы: [[Ұлықбек Асамидинұлы Мәріпов|Ұлықбек Мәріпов]])|тағайындалған=12 қазан 2021 жылы тағайындалды}} '''Қырғыз Республикасының Министрлер Кабинетінің Төрағасы''' ({{Lang-ky|Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин төрагасы}}) (2021 жылға дейін '''Қырғызстан премьер-министрі''' деп аталатын) [[Қырғызстан|Қырғыз Республикасының]] [[Қырғызстан Министрлер Кабинеті|Министрлер Кабинетіне]] төрағалық етеді. 2010 жылға дейін [[Қырғызстан президенті|президенттің]] премьер-министрмен салыстырғанда құқығы көбірек болды. Алайда [[2010 жылғы Қырғыз конституциялық референдумы|2010 жылғы конституциялық референдум]] нәтижесінде Қырғызстан басқару түрі конституциялық республикаға айналды. Парламент президенттен жоғары болды. 2021 жылы, [[2021 жылғы Қырғыз конституциялық референдумы|тағы бір конституциялық референдумнен]] кейін бұл өзгерістен Қырғыз үкіметі бас тартты.<ref>[https://ria.ru/20210505/naznachenie-1731201722.html Главой Кабинета министров Кыргызстана стал Улукбек Марипов] (орысша) ''РИА Новости (20210505T1510). 5 мамыр 2021.''</ref> == Лауазым иеленушілердің тізімі == {| class="wikitable" style="text-align:center" !Нөм. !Суреті !Есімі ! colspan="2" |Лауазым иеленуі !Саяси партиясы |- ! 1 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Насирдин Исанұлы Исанов|Насирдин Исанов]] |21 қаңтар 1991 |29 қараша 1991 |Партиясыз |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Андрей Андреевич Иордан|Андрей Иордан]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |29 қараша 1991 |10 қаңтар 1992 |Партиясыз |- ! 2 |[[Сурет:Турсунбек_Чынгышев_1993-1.png|113x113 нүкте]] |[[Тұрсынбек Чынғышұлы Чынғышев|Тұрсынбек Чынғышев]] |10 ақпан 1992 |13 желтоқсан 1993 |Партиясыз |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Алманбет Матұрбраимұлы Матұрбраимов|Алманбет Матұрбраимов]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |13 желтоқсан 1993 |14 желтоқсан 1993 |Партиясыз |- ! 3 |[[Сурет:Apas_Jumagulov.png|119x119 нүкте]] |[[Апас Жұмағұлұлы Жұмағұлов|Апас Жұмағұлов]] |14 желтоқсан 1993 |14 наурыз 1998 |Партиясыз |- ! 4 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Құбанычбек Мырзабекұлы Жұмалиев|Құбанычбек Жұмалиев]] |14 наурыз 1998 |23 желтоқсан 1998 |Партиясыз |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Борис Иванович Силаев|Борис Силаев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |23 желтоқсан 1998 |25 желтоқсан 1998 |Партиясыз |- ! 5 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Жұмабек Ибраимұлы Ибраимов|Жұмабек Ибраимов]] |25 желтоқсан 1998 |4 сәуір 1999 |Партиясыз |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Борис Иванович Силаев|Борис Силаев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |4 сәуір 1999 |12 сәуір 1999 |Партиясыз |- ! 6 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Амангелді Мұрсадықұлы Мұралиев|Амангелді Мұралиев]] |12 сәуір 1999 |21 желтоқсан 2000 |Партиясыз |- ! 7 |[[Сурет:Kurmanbek_Bakiyev_2006.jpg|101x101 нүкте]] |[[Құрманбек Сәлиұлы Бәкиев|Құрманбек Бәкиев]] |21 желтоқсан 2000 |22 мамыр 2002 |Партиясыз |- ! 8 |[[Сурет:Николай_Танаев.jpg|122x122 нүкте]] |[[Николай Тимофеевич Танаев|Николай Танаев]] |22 мамыр 2002 |25 наурыз 2005 |Партиясыз |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:Kurmanbek_Bakiyev_2006.jpg|101x101 нүкте]] | rowspan="2" |[[Құрманбек Сәлиұлы Бәкиев|Құрманбек Бәкиев]] |25 наурыз 2005 |28 наурыз 2005 | rowspan="2" |[[Қырғызстан Халық Қозғалысы]] |- ! <small>(7)</small> |28 наурыз 2005 |20 маусым 2005 |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Медетбек Темірбекұлы Керімқұлов|Медетбек Керімқұлов]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |20 маусым 2005 |10 шілде 2005 |Партиясыз |- ! <small>(7)</small> |[[Сурет:Kurmanbek_Bakiyev_2006.jpg|101x101 нүкте]] |[[Құрманбек Бәкиев]] |10 шілде 2005 |15 тамыз 2005 |[[Қырғызстан Халық Қозғалысы]] |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:Felix_Kulov_22_September_2010.jpg|129x129 нүкте]] | rowspan="2" |[[Феликс Сәрсенбайұлы Кулов|Феликс Кулов]] |15 тамыз 2005 |1 қыркүйек 2005 | rowspan="2" |[[Ар-Намыс (партия)|Ар-Намыс]] |- ! 9 |1 қыркүйек 2005 |29 қаңтар 2007 |- ! 10 |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Әзімбек Бейсенбайұлы Исабеков|Әзімбек Исабеков]] |29 қаңтар 2007 |29 наурыз 2007 |[[Ар-Намыс (партия)|Ар-Намыс]] |- ! 11 |[[Сурет:2012-03-20_Almazbek_Atambayev.jpeg|112x112 нүкте]] |[[Алмазбек Атамбаев]] |29 наурыз 2007 |28 қараша 2007 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Ескендірбек Рысбекұлы Айдарәлиев|Ескендірбек Айдарәлиев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |28 қараша 2007 |24 желтоқсан 2007 |Партиясыз |- ! 12 |[[Сурет:Igor_Chudinov.jpg|120x120 нүкте]] |[[Игорь Витальевич Чудинов|Игорь Чудинов]] |24 желтоқсан 2007 |21 қазан 2009 |[[Ақ Жол (Қырғызстан)|Ақ Жол]] |- ! 13 | |[[Данияр Үсенов]] |21 қазан 2009 |7 сәуір 2010 |[[Ақ Жол (Қырғызстан)|Ақ Жол]] |- | colspan="6" align="center" |''Бос (7 сәуір – 17 желтоқсан 2010)'' |- ! <small>(11)</small> |[[Сурет:2012-03-20_Almazbek_Atambayev.jpeg|112x112 нүкте]] |[[Алмазбек Сәрсенұлы Атамбаев|Алмазбек Атамбаев]] |17 желтоқсан 2010 |23 қыркүйек 2011 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! — |[[Сурет:Omurbek_Babanov,_October_2011.jpeg|80x80 нүкте]] |[[Өмірбек Бабанов]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |23 қыркүйек 2011 |14 қараша 2011 |[[Республика (Қырғызстан партиясы)|Республика]] |- ! <small>(11)</small> |[[Сурет:2012-03-20_Almazbek_Atambayev.jpeg|112x112 нүкте]] |[[Алмазбек Сәрсенұлы Атамбаев|Алмазбек Атамбаев]] |14 қараша 2011 |1 желтоқсан 2011 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:Omurbek_Babanov,_October_2011.jpeg|80x80 нүкте]] | rowspan="2" |[[Өмірбек Бабанов]] |1 December 2011 |24 December 2011 | rowspan="2" |[[Республика (Қырғызстан партиясы)|Республика]] |- ! 14 |24 желтоқсан 2011 |1 қыркүйек 2012 |- ! — |[[Сурет:No_image.png|80x80 нүкте]] |[[Аалы Азымұлы Қарашев|Аалы Қарашев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |1 қыркүйек 2012 |6 қыркүйек 2012 |[[Республика (Қырғызстан партиясы)|Республика]] |- ! 15 |[[Сурет:Zhantoro_Satybaldiyev.jpg|136x136 нүкте]] |[[Жантөрө Жолдошұлы Сатыбалдиев|Жантөрө Сатыбалдиев]] |6 қыркүйек 2012 |25 наурыз 2014 |Партиясыз |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:Djoomart_Otorbaev_(32216191388).jpg|116x116 нүкте]] | rowspan="2" |[[Жоомарт Қайыпұлы Оторбаев|Жоомарт Оторбаев]] |25 наурыз 2014 |3 сәуір 2014 | rowspan="2" |[[Ата-Мекен Социалистік партиясы]] |- ! 16 |3 April 2014 |1 May 2015 |- ! 17 |[[Сурет:Temir_Sariev_in_August_2017.jpg|116x116 нүкте]] |[[Темір Аргембайұлы Сариев|Темір Сариев]] |1 мамыр 2015 |13 сәуір 2016 |[[Ақшумқар]] |- ! 18 |[[Сурет:Sooronbay_Jeenbekov_at_the_Eurasian_Intergovernmental_Council_meeting,_7_March_2017.jpg|127x127 нүкте]] |[[Сауранбай Шәріпұлы Жиенбеков|Сауранбай Жиенбеков]] |13 сәуір 2016 |22 тамыз 2017 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! — |[[Сурет:Mukhammedkalyi_Abylgaziev_2018_(cropped).jpg|110x110 нүкте]] |[[Мұхамметқалый Дүйшекеұлы Абылғазиев|Мұхамметқалый Абылғазиев]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |22 тамыз 2017 |26 тамыз 2017 |Партиясыз |- ! 19 |[[Сурет:Sapar_Isakov_(2017-10-11)_(cropped).jpg|127x127 нүкте]] |[[Сапар Жұмақадірұлы Исаков|Сапар Исаков]] |26 тамыз 2017 |19 сәуір 2019 |[[Социал-Демократиялық партия (Қырғызстан)|Социал-Демократиялық]] |- ! 20 |[[Сурет:Mukhammedkalyi_Abylgaziev_2018_(cropped).jpg|110x110 нүкте]] |[[Мұхамметқалый Дүйшекеұлы Абылғазиев|Мұхамметқалый Абылғазиев]] |20 тамыз 2018 |15 маусым 2020 |Партиясыз |- ! 21 |[[Сурет:Kubatbek_Boronov_(2017-08-24).jpg|106x106 нүкте]] |[[Құбатбек Айылчиұлы Боронов|Құбатбек Боронов]] |17 маусым 2020 |6 қазан 2020 |Партиясыз |- ! — | rowspan="2" |[[Сурет:President_of_Kyrgyzstan_Sadyr_Japarov.jpg|114x114 нүкте]] | rowspan="2" |[[Садыр Нұрғожаұлы Жапаров|Садыр Жапаров]] |6 қазан 2020 |10 қазан 2020 | rowspan="2" |[[Мекенчил]] |- ! 22 |10 қазан 2020 |14 қараша 2020 |- ! — |[[Сурет:Vice_Prime_Minister_of_Kyrgyzstan_Artyom_Novikov.png|113x113 нүкте]] |[[Артём Эдуардович Новиков|Артём Новиков]]<small>''Уақытша премьер-министр''</small> |14 қараша 2020 |3 ақпан 2021 |Партиясыз |- ! 23 |[[Сурет:Prime_Minister_of_Kyrgyzstan_Ulukbek_Maripov_(cropped_2).jpg|111x111 нүкте]] |[[Ұлықбек Асамидинұлы Мәріпов|Ұлықбек Мәріпов]] |3 ақпан 2021 |5 мамыр 2021 |Партиясыз |- | colspan="6" |'''''Қырғызстан премьер-министрі''' '''Министрлер Кабинетінің төрағасы''''' болып '''өзгертілді''' |- ! 1 |[[Сурет:Prime_Minister_of_Kyrgyzstan_Ulukbek_Maripov.png|111x111 нүкте]] |[[Ұлықбек Асамидинұлы Мәріпов|Ұлықбек Мәріпов]] |5 мамыр 2021 |12 қараша 2021 |Партиясыз |- ! 2 |[[Сурет:Акылбек_Жапаров_(19-11-2021).jpg|110x110 нүкте]] |[[Ақылбек Үсенбекұлы Жапаров|Ақылбек Жапаров]] |12 қараша 2021 |Қазіргі |[[Ар-Намыс (партия)|Ар-Намыс]] |} == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} e9kjodlifubofsis4luaffzc4cwt2j1 3 685718 3055741 2022-07-30T12:10:11Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Sofiarose2}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 18:10, 2022 ж. шілденің 30 (+06) nb11ldp7akfyqwufag1aniqgmd95xtf 0 685719 3055748 2022-07-30T12:32:04Z Malik Nursultan B 111493 Malik Nursultan B [[Қырғызстан премьер-министрі]] бетін [[Қырғызстан Министрлер Кабинетінің төрағасы]] бетіне жылжытты: Лауазымның ресми атауы осындай екен wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Қырғызстан Министрлер Кабинетінің төрағасы]] buyi7koh0wcx6kuhv2spn5kml2kr784 3 685720 3055753 2022-07-30T13:04:51Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Dunderdool}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 19:04, 2022 ж. шілденің 30 (+06) n1uwez9yywrq2aexuh3qphxge6tz058 3 685721 3055754 2022-07-30T13:12:53Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Mister Miha}} -- ''<span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span>'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 19:12, 2022 ж. шілденің 30 (+06) 9jrlgghxvgfswm1isycuwx8h1l9dl79 3 685722 3055755 2022-07-30T13:17:27Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=McTwisp}} -- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 19:17, 2022 ж. шілденің 30 (+06) k946p8gxvc7c6rbtn3fg1bvmsjtoj9r 3 685723 3055756 2022-07-30T13:26:29Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Addictedwriter}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 19:26, 2022 ж. шілденің 30 (+06) rfzfl7uql1eskx0nuvdoqb3qtmise2f 0 685724 3055759 2022-07-30T13:34:21Z Malik Nursultan B 111493 Жаңа бетте: {{Мемлекеттік орган|атауы=Қырғыз Республикасының Министрлер Кабинеті|шынайы атауы={{lang-ky|Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети}}|шынайы атауы1={{lang-ru|Кабинет министров Киргизской Республики}}|сурет=Bishkek P9170503 192 (39204123095).jpg|сурет тақырыбы=Министрлер Кабинет... wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік орган|атауы=Қырғыз Республикасының Министрлер Кабинеті|шынайы атауы={{lang-ky|Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинети}}|шынайы атауы1={{lang-ru|Кабинет министров Киргизской Республики}}|сурет=Bishkek P9170503 192 (39204123095).jpg|сурет тақырыбы=Министрлер Кабинетінің ғимараты|мемлекет={{байрақ|Қырғызстан}}|құрылған жылы=[[1991 жыл]]|бағынады=[[Қырғызстан президенті]]не|штаб-пәтері=Абдумомунов көшесі, 207 үй, [[Бішкек]], 720003|басшылықтың лауазымы1=[[Қырғызстан президенті]]|басшылықтың есімі1=[[Садыр Нұрғожаұлы Жапаров|Садыр Жапаров]]|басшылықтың лауазымы2=[[Қырғызстан Министрлер Кабинетінің төрағасы|Министрлер Кабинетінің төрағасы]]|басшылықтың есімі2=[[Ақылбек Үсенбекұлы Жапаров|Ақылбек Жапаров]]|сайты=https://www.gov.kg/ky}} '''Министрлер Кабинеті''' ({{Lang-ky|Министрлер Кабинети}}) (бұрын '''Қырғызстан үкіметі''' ({{Lang-ky|Кыргызстан өкмөтү}}) деп аталатын) — [[Қырғызстан|Қырғыз Республикасының]] атқарушы органы. [[Қырғызстан Министрлер Кабинетінің төрағасы|Министрлер Кабинетінің төрағасымен]] басқарылады. Статусы мен құқығы конституцияның 5-ші бөлімінде жазылған. Кабинет құрамына төрағасы, оның орынбасарлары, министрлер мен мемлекеттік комитеттердің төрағалары бар.<ref name=":0">[http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/202913 "Раздел пятый. Исполнительная власть Кыргызской Республики"] (орысша) Қырғыз ресми Конституциясы. 2 тамыз 2019</ref> Министрлер Кабинетінің мүшелерінің барлығы да [[Қырғызстан президенті|Президентпен]] [[Жоғарғы Кеңес (Қырғызстан)|Жоғарғы Кеңестің]] келісімімен тағайындалады.<ref name=":0" /> == Құқығы == Қырғызстан конституциясы, 3-бөлім, 91-ші бап бойынша Министрлер Кабинеті:<ref name=":0" /> {{Дәйексөз|Министрлер Кабинеті: * Конституция мен заңдардың орындалуын қадағалайды; * Елдің сыртқы және ішкі саясатының жалпы бағытын таңдайды; * Заңдылықты, азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын қамтамасыз ету, қоғамдық тәртіпті қорғау, қылмыспен күресу шараларын жүзеге асырады; * Мемлекеттің егемендігі мен аумақтық тұтастығын және конституциялық құрылымын қорғау, сондай-ақ қорғаныс қабілетін, ұлттық қауіпсіздік пен құқықтық тәртіпті нығайту жөніндегі іс-шараның орындалуын қамтамасыз етеді; * Қаржылық, бағалық, тарифтік, инвестициялық және салық саясатын жүргізеді; * Республикалық бюджетті ұйымдастырады және оның атқарылуын қамтамасыз етеді; * Меншiктiң барлық нысандарын дамыту және оларды қорғау, басқару және мемлекеттiк меншiк объектiлерiнiң тең жағдайларын қамтамасыз ету жөнiндегi шараларды жүзеге асырады; * Әлеуметтiк, экономикалық және мәдени салаларда бiрыңғай мемлекеттiк саясатты iске асыруды қамтамасыз етедi; * Экономикалық, әлеуметтік, ғылыми-техникалық, рухани және мәдени дамудың ұлттық бағдарламаларын әзірлейді және іске асырады; * Сыртқы экономикалық қызметтің жүзеге асырылуын қамтамасыз етеді; * Азаматтық қоғаммен тиімді өзара іс-қимылды қамтамасыз етеді; * Конституцияға және заңға байланысты осы өкілеттіктерді жүзеге асырады.}} == Құрамы == Төменде Министрлер Кабинеті мүшелерінің тізімі берілген.<ref>{{cite web|url=https://www.gov.kg/ru/gov/s/103|title=Члены кабинета министров|publisher=Кабинет министров Киргизской Республики|access-date=2021-10-13|archive-date=2021-10-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20211018122058/https://www.gov.kg/ru/gov/s/103|deadlink=no}} Министерства и ведомства на сайте Правительства Киргизской Республики]</ref> {| class="wikitable" style="text-align:center" !Қызмет атауы !Портреті !Есімі !Қызметін бастаған күні !Саяси партиясы |- |'''[[Қырғызстан Министрлер Кабинетінің төрағасы|Министрлер Кабинетінің төрағасы]]''' |[[Сурет:Акылбек_Жапаров_(19-11-2021).jpg|138x138 нүкте]] |[[Ақылбек Үсенбекұлы Жапаров|Ақылбек Жапаров]] |13 қазан 2021 |Партиясыз |- ! colspan="4" |Төраға орынбасарлары | |- |'''Бірінші орынбасары''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Арзыбек Орозбекұлы Қожоев |13 қазан 2021 |Партиясыз |- |'''Төраға орынбасары''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Еділ Жолдыбайұлы Байсалов |13 қазан 2021 |Партиясыз |- |'''Төраға орынбасары''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Әзиз Құбанышбекұлы Аалиев |13 қазан 2021 |Партиясыз |- |[[Сурет:Emblem_of_State_Committee_for_National_Security.png|100x100 нүкте]] '''Төраға орынбасары — Ұлттық Қауіпсіздік Мемлекеттік Комитетінің төрағасы''' |[[Сурет:Kamchybek_Tashiev.png|158x158 нүкте]] |Қамчыбек Қыдыршайұлы Ташиев |5 мамыр 2021 |Партиясыз |- ! colspan="4" |Министрлер | |- |[[Сурет:Ministry_of_Foreign_Affairs_of_Kyrgyz_Republic_logo.svg|100x100 нүкте]]'''Сыртқы істер, сыртқы сауда және инвестициялар министрі''' |[[Сурет:МИДКР.jpg|133x133 нүкте]] |Жиенбек Құлыбаев |22 сәуір 2022 |Партиясыз |- |[[Сурет:Emblem_of_Ministry_of_Justice_of_Kyrgyzstan.jpg|100x100 нүкте]] '''Әділет министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Аяз Батырқұлұлы Баетов |13 қазан 2021 |Партиясыз |- |[[Сурет:Armed_Forces_of_the_Republic_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]]'''Қорғаныс министрі''' | |Бақтыбек Асанқалиұлы Бекболотов |6 қыркүйек 2021 |Партиясыз |- |'''Қаржы министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Алмаз Құшбекұлы Бәкетаев |13 қазан 2021 |Партиясыз |- |'''Экономика және сауда министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Данияр Жолдошұлы Амангельдиев |13 қазан 2021 |Партиясыз |- |[[Сурет:Logomvd.png|100x100 нүкте]] '''Ішкі істер министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Ұлан Омоқанұлы Ниязбеков |14 қазан 2020 |Партиясыз |- |'''Еңбек, әлеуметтік қамсыздандыру және көші-қон министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Құдайберген Базарбайұлы Базарбаев |13 қазан 2021 |Партиясыз |- |'''Білім беру және Ғылым министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Болотбек Душекұлы Күпешев |5 мамыр 2021 |Партиясыз |- |'''Денсаулық сақтау министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Алымқадыр Сабирдинұлы Бейшеналиев |5 мамыр 2021 |Партиясыз |- |'''Көлік және коммуникация министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Еркінбек Арыстанбекұлы Осоев |10 тамыз 2021 |Партиясыз |- |'''Энергетика министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Досқұл Жұмағулұлы Бекмұрзаев |8 маусым 2021 |Партиясыз |- |[[Сурет:Coat_of_Arms_of_Ministry_of_Agriculture_of_KR.png|100x100 нүкте]] '''Ауыл шаруашылығы министрі''']] |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Асқарбек Сапарбекұлы Жаныбеков |3 ақпан 2021 |Партиясыз |- |'''Төтенше жағдай министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Баубек Ергешұлы Әжікеев |14 қазан 2020 |Партиясыз |- |'''Мәдениет, ақпарат, спорт және жастар саясаты министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Азамат Қапарұлы Жаманқұлов |13 қазан 2021 |Партиясыз |- |'''Табиғи ресурстар, экологиялық және техникалық қадағалау министрі''' |[[Сурет:Emblem_of_Kyrgyzstan.svg|100x100 нүкте]] |Динара Әсиқызы Құтманова |13 қазан 2021 |Партиясыз |} == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} [[Санат:Қырғызстан үкіметі]] [[Санат:Мемлекеттік органдар]] nf31d8hkecua71i10tjuhjnxfg6jahc 3 685725 3055792 2022-07-30T16:42:12Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Nrslnrsl}} -- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 22:42, 2022 ж. шілденің 30 (+06) gp90yr355fx4fp5uzijv2bujm0jza2y 3 685726 3055796 2022-07-30T17:33:42Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Mister Osademe}} -- ''<span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span>'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 23:33, 2022 ж. шілденің 30 (+06) 9t8nc4h4accbimgegzg8im3nwy6q7w6 3 685727 3055801 2022-07-30T18:01:14Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Addingsomeinformationaboutsomearticles}} -- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 00:01, 2022 ж. шілденің 31 (+06) 3nby607mje4hotruk4lm0hm8i0gj0e1 3 685728 3055802 2022-07-30T18:12:33Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=モリトシ}} -- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 00:12, 2022 ж. шілденің 31 (+06) my33uilgia9r7p1sli65gsiatgolu4p 3 685729 3055815 2022-07-30T18:54:50Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Ақбар Сейтімбет}} -- ''<span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span>'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 00:54, 2022 ж. шілденің 31 (+06) b2njquo4oq4e34nvcsgz5u6xgi7k39q 0 685730 3055818 2022-07-30T19:08:39Z Білгіш Шежіреші 68287 Білгіш Шежіреші [[Амася (ил)]] бетін [[Амасия (ил)]] бетіне жылжытты wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Амасия (ил)]] 6tu793l6ikd4v4cpzurk5he8ppwopax 3 685731 3055849 2022-07-30T21:57:15Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Nurocs}} -- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]]) 03:57, 2022 ж. шілденің 31 (+06) t9re7mgo2ls13bd5ndjtxaykss9f7kh 3 685732 3055863 2022-07-31T00:52:38Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=ْْ}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 06:52, 2022 ж. шілденің 31 (+06) hbwu2i8s7tb2t89n5a7376cvhbywl36 3 685733 3055864 2022-07-31T01:49:47Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=J0rd1}} -- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 07:49, 2022 ж. шілденің 31 (+06) j0it5l8bcomk5zv4pemd23sc9gzudjz 3 685734 3055882 2022-07-31T05:27:08Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Pineways}} -- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 11:27, 2022 ж. шілденің 31 (+06) qo9txyevn42q3feojtpvgzisurdkmvz 0 685735 3055883 2022-07-31T06:15:09Z Мағыпар 100137 Жаңа бетте: '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 77dwrtn6carrg0xthe4uoac1ok5vcc0 3055884 3055883 2022-07-31T06:19:36Z Мағыпар 100137 толықтыру, дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} re6j7yksxk5f69pid39sez1ifjtswsz 3055885 3055884 2022-07-31T06:23:29Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} h5wk30tve6h5dnpktlcntbzzhuio6c0 3055886 3055885 2022-07-31T06:24:31Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 5anbe53pvl9r3fwa146q99jiuap0p2h 3055887 3055886 2022-07-31T06:33:05Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дунсяң және салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} tc7d6o2ghhp5qvx2xulearl8rq0du6m 3055888 3055887 2022-07-31T06:34:37Z Мағыпар 100137 дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 7y0goeygvksxx886c22gqvd4wz9gtig 3055892 3055888 2022-07-31T06:49:55Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ij1zybxt91smzl97144wux0b7wrcouk 3055893 3055892 2022-07-31T06:51:42Z Мағыпар 100137 /* Тілі */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} g1fi2a8pzgznsqz9sq8vsa745q5lmra 3055894 3055893 2022-07-31T06:59:30Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} qifx8hlfvzeen4pa95q40s7afdi8d8y 3055895 3055894 2022-07-31T07:00:26Z Мағыпар 100137 /* Діні */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} m2uhwv8k7hlocaqbq1hcrgwmen1yj9e 3055897 3055895 2022-07-31T07:11:06Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} boyx4xdq3x3nio16ia9hwv6bz1f7xdz 3055898 3055897 2022-07-31T07:13:25Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ojy5zkkckd262kdd6vu9zpnbbu6ygzt 3055900 3055898 2022-07-31T07:16:52Z Мағыпар 100137 /* Тілі */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} byrwfq71q1p53u0j0i77sqxeev3zumt 3055901 3055900 2022-07-31T07:25:02Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 0mmd85bubfw8uw3z8ezwjqjyuji68y9 3055902 3055901 2022-07-31T07:25:50Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 4mhtcutql3xfkqqgdlwdgdyz7uizaur 3055903 3055902 2022-07-31T07:28:14Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі */ толықтыру wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 11fu3fxnb38chqpomz4layr03y387bd 3055904 3055903 2022-07-31T07:29:02Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі */ толықтыру, дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 27lb36r020cyyfstonn8ckaazzxjliw 3055905 3055904 2022-07-31T07:30:00Z Мағыпар 100137 «[[Санат:Қытай этникалық топтары|Қытай этникалық топтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] cy8ezl003ind7wn4slirhku2f9gudvq 3055906 3055905 2022-07-31T07:30:43Z Мағыпар 100137 «[[Санат:Моңғол халықтары|Моңғол халықтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] gnnuazup34b933k9gio33dzm1pxk5u4 3055908 3055906 2022-07-31T07:59:45Z Мағыпар 100137 толықтыру wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын саман үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] hp04j2hcsncz20pp89vln2bb1vow1pf 3055914 3055908 2022-07-31T08:31:39Z Мағыпар 100137 /* Өмір салты */ толықтыру wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын саман үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] rr5s8vv7mf419n40cplmwuwayxm8agz 3055916 3055914 2022-07-31T08:41:45Z Мағыпар 100137 /* Өмір салты */ толықтыру wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар шалбар, күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті орамал тағады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] 802xpom8z1uezpqdmtql74ij14vngy1 3055917 3055916 2022-07-31T08:42:33Z Мағыпар 100137 /* Өмір салты */ дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар шалбар, күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті орамал тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] 71zh6kpmccgyh1gfehgxrder1akd7pa 3055918 3055917 2022-07-31T08:48:36Z Мағыпар 100137 толықтыру, дереккөз wikitext text/x-wiki '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар [[шалбар]], күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті [[орамал]] тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> Тағамдарының негізі [[бидай]], [[сұлы]] және [[жүгері]], [[картоп]] екінші өнім, еттен [[сиыр]] мен [[қой]] етіне артықшылық беріледі. Неке [[экзогамия]]лық. Өлгендер жерге көміледі.<ref>Дунсян (东乡族) https://shansbooks.ru/spravochnik-kitaista/dunsyan-/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] h9pa8crrzj72llnsh7qsh6wvvsjon5y 3055919 3055918 2022-07-31T09:00:59Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дунсян |төл атауы = сарта |сурет = |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар [[шалбар]], күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті [[орамал]] тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> Тағамдарының негізі [[бидай]], [[сұлы]] және [[жүгері]], [[картоп]] екінші өнім, еттен [[сиыр]] мен [[қой]] етіне артықшылық беріледі. Неке [[экзогамия]]лық. Өлгендер жерге көміледі.<ref>Дунсян (东乡族) https://shansbooks.ru/spravochnik-kitaista/dunsyan-/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] da7key4gjeg8dwyr3annjaa0lgj4vjd 3055921 3055919 2022-07-31T09:02:59Z Мағыпар 100137 үлгі, сурет қою wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дунсян |төл атауы = сарта |сурет = Dongxiang minority student.jpg |сурет тақырыбы = |саны = |аймақ = |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар [[шалбар]], күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті [[орамал]] тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> Тағамдарының негізі [[бидай]], [[сұлы]] және [[жүгері]], [[картоп]] екінші өнім, еттен [[сиыр]] мен [[қой]] етіне артықшылық беріледі. Неке [[экзогамия]]лық. Өлгендер жерге көміледі.<ref>Дунсян (东乡族) https://shansbooks.ru/spravochnik-kitaista/dunsyan-/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] 7yp9p6mqp64hphxk0aryqcmcv7xhpoq 3055922 3055921 2022-07-31T09:04:32Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дунсян |төл атауы = сарта |сурет = Dongxiang minority student.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 514 000 (2000) |аймақ = {{CHN}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = |діні = |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар [[шалбар]], күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті [[орамал]] тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> Тағамдарының негізі [[бидай]], [[сұлы]] және [[жүгері]], [[картоп]] екінші өнім, еттен [[сиыр]] мен [[қой]] етіне артықшылық беріледі. Неке [[экзогамия]]лық. Өлгендер жерге көміледі.<ref>Дунсян (东乡族) https://shansbooks.ru/spravochnik-kitaista/dunsyan-/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] 126hf1umw8ey6a1lwauo3xkdg3ldc9b 3055923 3055922 2022-07-31T09:06:42Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дунсян |төл атауы = сарта |сурет = Dongxiang minority student.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 514 000 (2000) |аймақ = {{CHN}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[дунсян тілі]], [[қытай тілі]] |діні = [[ислам]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар [[шалбар]], күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті [[орамал]] тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> Тағамдарының негізі [[бидай]], [[сұлы]] және [[жүгері]], [[картоп]] екінші өнім, еттен [[сиыр]] мен [[қой]] етіне артықшылық беріледі. Неке [[экзогамия]]лық. Өлгендер жерге көміледі.<ref>Дунсян (东乡族) https://shansbooks.ru/spravochnik-kitaista/dunsyan-/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] 6v6rqqzp8k6tuxt33hutetndhgiu1ba 3055925 3055923 2022-07-31T09:11:34Z Мағыпар 100137 сурет қою wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дунсян |төл атауы = сарта |сурет = Dongxiang minority student.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 514 000 (2000) |аймақ = {{CHN}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[дунсян тілі]], [[қытай тілі]] |діні = [[ислам]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == [[Сурет:Streets of Dongxiang Man 01.jpg |нобай|оңға|200px| Дунсян]] Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар [[шалбар]], күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті [[орамал]] тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> Тағамдарының негізі [[бидай]], [[сұлы]] және [[жүгері]], [[картоп]] екінші өнім, еттен [[сиыр]] мен [[қой]] етіне артықшылық беріледі. Неке [[экзогамия]]лық. Өлгендер жерге көміледі.<ref>Дунсян (东乡族) https://shansbooks.ru/spravochnik-kitaista/dunsyan-/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] 7kwpo7e2n24s7lj48yfc224u17yhoqe 3055927 3055925 2022-07-31T09:14:47Z Мағыпар 100137 сурет қою wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дунсян |төл атауы = сарта |сурет = Dongxiang minority student.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 514 000 (2000) |аймақ = {{CHN}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[дунсян тілі]], [[қытай тілі]] |діні = [[ислам]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == [[Сурет:Streets of Dongxiang Man 01.jpg |нобай|оңға|200px| Дунсян]] [[Сурет:VM 5575 Lanzhou.jpg |нобай|оңға|200px|Ланчжоу базарындағы дәстүрлі Дунсяң тұшпарасы.]] Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар [[шалбар]], күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті [[орамал]] тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> Тағамдарының негізі [[бидай]], [[сұлы]] және [[жүгері]], [[картоп]] екінші өнім, еттен [[сиыр]] мен [[қой]] етіне артықшылық беріледі. Неке [[экзогамия]]лық. Өлгендер жерге көміледі.<ref>Дунсян (东乡族) https://shansbooks.ru/spravochnik-kitaista/dunsyan-/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] eksq85z1oyx5jy4ggktnqyl8ex2ksi0 3055929 3055927 2022-07-31T09:18:20Z Мағыпар 100137 үлгі, толықтыру wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Дунсян |төл атауы = сарта |сурет = Dongxiang minority student.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 514 000 (2000) |аймақ = {{CHN}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[дунсян тілі]], [[қытай тілі]] |діні = [[ислам]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Дунсян''' (өз атауы: сарта (қыт. 撒尔塔) немесе санта; пиньинь Dōngxiāngzú) — [[Қытай]]дың солтүстік-батысында тұратын [[моңғол]] халқы. Бұрынғы орыс әдебиетінде широнғол-монғолдар деген атпен белгілі болған.<ref>Значение слова дунсян https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref><ref>ДУНСЯН https://gufo.me/dict/history_encyclopedia/%D0%94%D0%A3%D0%9D%D0%A1%D0%AF%D0%9D</ref><ref>Большая Советская энциклопедия ДУНСЯН https://rus-bse.slovaronline.com/25414-%D0%94%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD</ref> Олар негізінен Ганьсу провинцияларының оңтүстік-батысында (Дұңсян автономиялық округі, Баоань, Дұңсян және Салар халықтарының Цзишишань автономиялық округі, Линься-Хуэй автономиялық ауданында), сондай-ақ Шыңжаң-Ұйғыр және Нинся-Хуэй автономиялық аудандарында тұрады. Саны 514 мың адам (2000).<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/1970493</ref> Дунсяндар Қытайдағы ресми түрде танылған 56 этникалық азшылықтың бірі. == Тілі == Олар Алтай тілдер отбасының моңғол тобына жататын [[дунсян тілі]]нде сөйлейді. 3 [[диалект]]ісі бар: сонан, ванцзян және сыцзян. Жастардың көпшілігі [[қытай тілі]]н біледі. Дунсянның өз жазуы жоқ.<ref>Китай - Национальность Дунсян http://china.kulichki.net/figures/nationality/014.shtml</ref><ref>Дунсянhttps://forum-eurasica.ru/topic/4115-%D0%B4%D1%83%D0%BD%D1%81%D1%8F%D0%BD/</ref> == Діні == Жергілікті діннің ерекшеліктеріне қарамастан, халық мұсылмандық сенімді ([[[[Сунниттер|мұсылман-сүннит]]|сунниттік мұсылмандар]]) қатаң ұстанады, барлық қажетті сенімдер мен мерекелерді сақтайды.<ref>ДУНСЯН – МОНГОЛЬСКИЙ НАРОД, ПРОЖИВАЮЩИЙ В КИТАЕ И ИСПОВЕДУЮЩИЙ ИСЛАМ https://www.livekavkaz.ru/index.php?newsid=7722</ref> == Тарихы == [[Сурет:Streets of Dongxiang Man 01.jpg |нобай|оңға|200px| Дунсян]] [[Сурет:VM 5575 Lanzhou.jpg |нобай|оңға|200px|Ланчжоу базарындағы дәстүрлі Дунсяң тұшпарасы.]] Дунсян – Қытайдағы Шыңғыс хан тұсында пайда болған жаңа этникалық топтардың бірі. Олар Линся аймағында (ол кезде Хэчжоу деп аталған) орналасқан ханның моңғол әскерлерінің ұрпақтары, кейін Орта Азия саудагерлерімен қақтығысып, сүнниттік исламды қабылдағандар делінеді. 1949 жылы Қытай Халық Республикасы құрылғанға дейін Дунсяндар өздерінің сенімі ортақ [[Хуэй халқы|хуэйлердің]] бір тармағы болып саналды. Бір жылдан кейін Линсяда Дунсян автономиялық округі құрылды.<ref>Китайский народ Дунсян. По расе - монголы, по религии - мусульмане, по культуре - китайцы. https://zen.yandex.ru/media/id/5cffe0e919dcb600ac50b1d6/kitaiskii-narod-dunsian-po-rase-mongoly-po-religii-musulmane-po-kulture-kitaicy-5d1a2d4c60d75900ad95486a</ref> == Кәсібі == Халықтың дәстүрлі кәсібі [[ауыл шаруашылығы]] болды. [[Картоп]], [[жүгері]], [[бидай]], [[зығыр]], [[бұршақ]] және басқа дақылдарды өсірумен қатар, дунсян агрономдары әртүрлі ағаш түрлерін (мысалы, [[өрік]] және [[шабдалы]]) будандастырып, жемістердің бірнеше жаңа түрлерін өсірді.<ref>Дунсян https://www.chinatrips.ru/guide/culture/dongxiang.html</ref> Сондай-ақ [[мал шаруашылығы]] (ірі және ұсақ мал), [[аң аулау]] маңыздылығын сақтаған. Қолөнерден жүн мен [[былғары өңдеу]], ағаш және темір ұстасы дамыған.<ref>народы мира / Дунсян http://www.etnolog.ru/people.php?id=DUNS</ref> == Өмір салты == Дунсян тұрғын үйлері көбінесе бір ауласы бар жабық тіктөртбұрыш болып келеді. Тұрғын үйдің басым түрі екі-үш бөлмелі, оның ішінде тиісінше бір немесе екі бөлме тұрғын және біреуі шаруашылық бөлмесі болып табылатын [[саман]] үйлер. Үйлер ауланың екі жағына салынған, қалған екі жағында қызмет көрсету құрылыстары және қойма, мал қора, т.б.салынған. Үй мекендері күйдірілмеген кірпіштен жасалған қоршаулармен қоршалған. Үйлердің терезелері үнемі аулаға қарап тұрады. Кедейлердің баспаналары көбінесе тау жартастарына кесілген үңгірлер болған. Үңгірлер бүгінгі күнге дейін пайдаланылады, оларда көкөніс пен картоп қорлары сақталады. Ерлер костюмі шалбардан, мақта матадан жасалған [[күрте]]лерден, матадан жасалған аяқ киімдерден, матадан жасалған кішкентай қара [[қалпақ]]шадан тұрады. Әйелдер оң жағында бекіткіші бар мақта матадан тігілген жартылай халат немесе ұзын күрте, ұзын галоштары бар [[шалбар]], күңгірт материалдан аяқ киім киеді. Қарт әйелдер мен жесірлер ақ, жас әйелдер қара, ал қыздар жасыл түсті [[орамал]] тағады.<ref>header left mirrored Дунсян и Монгоры https://www.abirus.ru/content/564/623/624/639/11952/12011.html</ref> Тағамдарының негізі [[бидай]], [[сұлы]] және [[жүгері]], [[картоп]] екінші өнім, еттен [[сиыр]] мен [[қой]] етіне артықшылық беріледі. Неке [[экзогамия]]лық. Өлгендер жерге көміледі.<ref>Дунсян (东乡族) https://shansbooks.ru/spravochnik-kitaista/dunsyan-/</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Әлем халықтары}} [[Санат:Қытай этникалық топтары]] [[Санат:Моңғол халықтары]] r5ucn85p5k9xvvspym1iur8didxjhy9 3 685736 3055899 2022-07-31T07:14:52Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Diyorbek baxshullayev}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 13:14, 2022 ж. шілденің 31 (+06) re0fevyt9wuy5xk2aw1attz6m01rtls 3 685737 3055933 2022-07-31T09:34:13Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Krayon95}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 15:34, 2022 ж. шілденің 31 (+06) kyyqcj7huh39ztiyywly1dsdsvegtp2 3 685738 3055940 2022-07-31T10:00:27Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Alymkhan Orazbek}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 16:00, 2022 ж. шілденің 31 (+06) pfkx6372a3kmgvs8ity6avgud3yr1na 3 685739 3055947 2022-07-31T10:13:39Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Linoln2286}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:13, 2022 ж. шілденің 31 (+06) 8b33826q8mxrfaxbqu08ibhynryaedj 3 685740 3055951 2022-07-31T10:27:05Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Тусубекова Тнаш}} -- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 16:27, 2022 ж. шілденің 31 (+06) 5ji5x4ckwcbo74gznz8myrrg93rocof 3 685741 3055955 2022-07-31T10:35:27Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Blvckmountlb}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 16:35, 2022 ж. шілденің 31 (+06) 8xfern64thjuxlvwag8a1y336n82juo 1 685742 3055960 2022-07-31T10:44:24Z Blvckmountlb 122157 /* 31 шілде 2022 кезіндегі өңдеу сұранысы (Қорғалған) */ жаңа бөлім wikitext text/x-wiki == 31 шілде 2022 кезіндегі өңдеу сұранысы (Қорғалған) == {{өңделуі қорғалған|Akilbek Allanazarov|jauap_berilgen=жоқ}} <!-- Сұраныстың бас жағы. --> <!-- Сұраныстың соңы --> [[Қатысушы:Blvckmountlb|Blvckmountlb]] ([[Қатысушы талқылауы:Blvckmountlb|талқылауы]]) 16:44, 2022 ж. шілденің 31 (+06) iayinuiyjjaxfji5s3j70m6gbqt0xl6 3055961 3055960 2022-07-31T10:46:07Z Blvckmountlb 122157 /* 31 шілде 2022 кезіндегі өңдеу сұранысы (Қорғалған) */ жаңа бөлім wikitext text/x-wiki == 31 шілде 2022 кезіндегі өңдеу сұранысы (Қорғалған) == {{өңделуі қорғалған|Akilbek Allanazarov|jauap_berilgen=иа}} <!-- Сұраныстың бас жағы. --> <!-- Сұраныстың соңы --> [[Қатысушы:Blvckmountlb|Blvckmountlb]] ([[Қатысушы талқылауы:Blvckmountlb|талқылауы]]) 16:44, 2022 ж. шілденің 31 (+06) 6904h1qu7iqm7xjqth8mx5i1blehwgo