Майкл Джексон

<mediawiki xmlns="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/" xmlns:xsi="http://www.w3.org/2001/XMLSchema-instance" xsi:schemaLocation="http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10/ http://www.mediawiki.org/xml/export-0.10.xsd" version="0.10" xml:lang="kk">
  <siteinfo>
    <sitename>Уикипедия</sitename>
    <dbname>kkwiki</dbname>
    <base>https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82</base>
    <generator>MediaWiki 1.39.0-wmf.23</generator>
    <case>first-letter</case>
    <namespaces>
      <namespace key="-2" case="first-letter">Таспа</namespace>
      <namespace key="-1" case="first-letter">Арнайы</namespace>
      <namespace key="0" case="first-letter" />
      <namespace key="1" case="first-letter">Талқылау</namespace>
      <namespace key="2" case="first-letter">Қатысушы</namespace>
      <namespace key="3" case="first-letter">Қатысушы талқылауы</namespace>
      <namespace key="4" case="first-letter">Уикипедия</namespace>
      <namespace key="5" case="first-letter">Уикипедия талқылауы</namespace>
      <namespace key="6" case="first-letter">Сурет</namespace>
      <namespace key="7" case="first-letter">Сурет талқылауы</namespace>
      <namespace key="8" case="first-letter">МедиаУики</namespace>
      <namespace key="9" case="first-letter">МедиаУики талқылауы</namespace>
      <namespace key="10" case="first-letter">Үлгі</namespace>
      <namespace key="11" case="first-letter">Үлгі талқылауы</namespace>
      <namespace key="12" case="first-letter">Анықтама</namespace>
      <namespace key="13" case="first-letter">Анықтама талқылауы</namespace>
      <namespace key="14" case="first-letter">Санат</namespace>
      <namespace key="15" case="first-letter">Санат талқылауы</namespace>
      <namespace key="100" case="first-letter">Портал</namespace>
      <namespace key="101" case="first-letter">Портал талқылауы</namespace>
      <namespace key="102" case="first-letter">Жоба</namespace>
      <namespace key="103" case="first-letter">Жоба талқылауы</namespace>
      <namespace key="710" case="first-letter">TimedText</namespace>
      <namespace key="711" case="first-letter">TimedText talk</namespace>
      <namespace key="828" case="first-letter">Module</namespace>
      <namespace key="829" case="first-letter">Module talk</namespace>
      <namespace key="2300" case="first-letter">Gadget</namespace>
      <namespace key="2301" case="first-letter">Gadget talk</namespace>
      <namespace key="2302" case="case-sensitive">Gadget definition</namespace>
      <namespace key="2303" case="case-sensitive">Gadget definition talk</namespace>
      <namespace key="2600" case="first-letter">Topic</namespace>
    </namespaces>
  </siteinfo>
  <page>
    <title>Майкл Джексон</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3322</id>
    <revision>
      <id>3057359</id>
      <parentid>2866341</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:48:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37007" xml:space="preserve">{{Музыкант
 |Есімі              = Майкл Джексон
 |Атауы          = Michael Jackson
 |Сурет             = Michael Jackson 1984.jpg 
 |Сурет ені      = 250px
 |Сурет тақырыбы    = 
 |Фон              = 
 |Туылған кездегі есімі = Майкл Джозеф Джексон. ({{lang-en|Michael Joseph Jackson}})
 |Толық аты       = 
 |Туған күні    = 29.08.1958
 |Туған жері   = [[Гэри (Индиана)|Гэри]], {{Туғанжері|Гэри|Гэриде}}, [[АҚШ]]
 |Қайтыс болған күні      = 25.06.2009.
 |Қайтыс болған жері     = [[Лос Анжелес]], [[Калифорния]], [[АҚШ]]
 |Белсенділік жылдары             = 
 |Мемлекет           = {{USA}}
 |Мамандықтары        = {{әнші|АҚШ}}, [[биші]], [[музыкант]], {{актер|АҚШ}}, [[филантроп]], [[кәсіпкер]], [[продюсер]], [[композитор]], [[хореограф]]
 |Дауыс түрі  = 
 |Аспаптары      = 
 |Жанрлары            = [[поп-музыка]], [[ритм-энд-блюз]], [[соул]], [[поп-рок]], [[фанк]], [[диско]], пост-диско
 |Лақап аттары       = ''ЭМДЖЕЙ'', ''КИНГ ОФ ПАП'', ''ЭППЛХЕД''
 |Ұжымдары       =  ДЖЕКСОН 5, ЗЕ ДЖЕКСОНС
 |Қызметтес болған   = 
 |Лейблдері           = МОУТАУН РЕКОРДС, СОНИ ЭПИК РЕКОРДС, МАЙКЛ ДЖЕКСОН КОМПАНИ, Inc.
 |Марапаттары          = 
 |Сайты             = [http://www.michaeljackson.com Ресми сайты]
}}
'''Майкл Джозеф Джексон''' ({{lang-en|Michael Joseph Jackson}}; [[29 тамыз]] [[1958 жыл|1958]], [[Гэри (Индиана)|Гэри]]&amp;nbsp;— [[25 маусым]] [[2009 жыл|2009]], [[Лос Анжелес]]) — АҚШ Американдық әнші, биші, музыкант, актер , филантроп, кәсіпкер, продюсер, композитор, хореограф.

Оның ән жанрлары: поп-музыка, ритм-энд-блюз, соул, поп-рок, фанк, диско, пост-диско. Джексон 5 тобында жетекші вокалист болып өнер көрсеткен ол 11 жасында халықаралық танымал әнші бола бастады, артынша барша әлемге танымал атақты «поп-музыка королі» атанады. Ең кеңінен мойындалған Куинси Джонс продюсердің жетекшілігімен жазылған келесі үш альбомы болды: «OFF THE WALL» (1979), «THRILLER» (1982) және «BAD» (1987), соның ішіндегі «Триллер» Гиннесстің рекордтар кітабына тарихтағы ең жақсы сатылған диск ретінде енген. Джексон қоржынында 15 Грэмми марапаты бар, соншама рет оның әндері АҚШ сатылым чарты көш басшысы болды. Ол туралы жүрген өсек аяңдарға бас ұрмай өзінің кінәсіз екенін дәлелдеп шыққан.Майкл балаларды жақсы көрген. Жағдайы мен денсаулығы нашар балаларға миллиондап ақша аударып отырған. Атақты жұлдыз 25 маусым күні 2009 жылы 50 жасында қайтыс болған&lt;ref&gt;[https://www.babelio.com/auteur/Michael-Jackson/75665 Michael Jackson]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://www.discogs.com/artist/15885 Michael Jackson]&lt;/ref&gt;

== Өмірбаян және мансап ==
=== 1958-1975: Балалық шағы және The Jackson 5 ===
Майкл [[1958]] жылы тамыздың 29 жұлдызында  Джозеф (1928-2018) пен Кэтрин (1930 жылы туған) Джексонның отбасында [[Гэри]], [[Индиана штаты]]нда дүниеге келген. Ол он баланың сегізіншісі болды. Джексон әкесінің оны бірнеше рет психикалық және физикалық түрде қорлады деп мәлімдеген болатын. Алайда, Джексон жетістігінде әкесінің үлкен рөл атқарған қатаң тәртібін құрметтеді. Майклдың үлкен ағасы Марлон сипаттаған әкесімен болған бір қақтығыста әкесі оны төңкеріп ұстап, арқасы мен бөкселерінен ұрып жатқанын айта кеткен. Бір күні түнде, Майкл ұйықтап жатқанда, әкесі терезесінен бөлмесіне кіріп кетті. Ол қорқынышты маска киіп, айқайлап, гүрілдеп жүрді. Джозеф өз әрекетін балаларына жатар алдында терезені жабуды үйреткісі келетіндігімен түсіндірді. Төрт жылдан кейін Майкл оны бөлмесінен ұрлап әкетіп бара жатқандай  қорқынышты түстермен күрескенін мойындады. 2003 жылы Джозеф [[ВВС]] арнасында Майклды кішкентай кезінде ұрғанын мойындады.&lt;ref&gt;[http://www.vh1.com/shows House Party]&lt;/ref&gt; &lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20110830170227/http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/magazine/8121599.stm Can Michael Jackson's demons be explained?]&lt;/ref&gt;

Джексон бала кезінде көрген қорлығы туралы алғаш рет [[1993]] жылы [[Опра Уинфри]]ге берген сұхбатында ашық айтты. Оның айтуынша, бала кезінде ол жалғыздық сезімінен жиі жылап, әкесімен сөйлескеннен кейін құсып ауратынын хабарлаған . “[[Майкл Джексонмен бірге өмір сүру]]” (2003 ағылшынша “ Living with Michael Jackson “) атты тағы бір жоғары деңгейлі сұхбатында балалық шақтағы зорлық-зомбылық туралы сөйлескен кезде әнші бетін қолымен жауып, жылай бастады. Джексон інілерімен жаттығу кезінде қолында белбеуі бар Джозеф орындықта отыратынын және «егер сіз бірдеңе дұрыс емес жасасаңыз, ол сізді жылатады, ол сізді шынымен жайыңызға қалдырмайды» деп еске алды.&lt;ref&gt;[https://ru.wikipedia.org/wiki/Rock_and_Roll_Hall_of_Fame Зал славы рок-н-ролла]&lt;/ref&gt;

Джексон бес жасынан бастап [[Рождество]] концерттерінде сыныптастарының алдында өнер көрсетті. 1964 жылы Майкл мен Марлон өздерінің Джекси, Тито және Джермейн ағалары құрған «[[Джексондар]]» тобына қосылды, сәйкесінше Конго мен Тамбуринада ойнады. Кейінірек Джексон бэк-вокалист және биші ретінде өнер көрсете бастады; сегіз жасында Джексон мен Джермейн негізгі вокалистерге айналды, ал топтың аты “[[Джексон 5]]” (ағылшынша “The Jackson 5”) деп өзгертілді. Топ 1966-1968 жылдар аралығында Орта батыста көптеген гастрольдермен болды. Олар көбінесе қара клубтар мен «[[Читлиндер тізбегі]]» деп аталатын орындарда өнер көрсетіп, көп жағдайда [[стриптиз]] бағытында көрермендерді қыздырды. 1966 жылы олар жергілікті таланттар байқауында [[Motown Records]] және [[Джеймс Браун]]ның «I Got You»  (I Feel Good)фильмімен  хиттерімен өнер көрсетіп, Майкл басты вокалисті ретінде жеңіске жетті.

Көп ұзамай Джексондар ұлттық деңгейге көтерілді, ал 1970 жылы олардың алғашқы төрт синглы американдық [[Billboard]] Hot 100-дің бірінші қатарынан орын алған.

=== 1975-1981: Epic және Off the Wall-мен келісім-шарт ===
1973 жылы отбасылық жобаның жетістігі төмендей бастады, рекордтар компаниясы өздерінің қаржылық ресурстарын шектеді және 1976 жылы олар басқа компаниямен келісімге келді, нәтижесінде олар өз аттарын қайтадан &quot;the Jacksons&quot;-қа ауыстырды, өйткені Мотоун «Jackson 5» атауын өзіне алды. 1976-1984 жылдар аралығында олар тағы 6 альбом шығарып, ел аралап шықты. Сонымен қатар, 1972-1975 жылдар аралығында Джексон төрт жеке альбомын шығарды: Got to Be There [https://ru.wikipedia.org/wiki/Got_to_Be_There] (1972), Ben [https://ru.wikipedia.org/wiki/Ben_(%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F)] (1972), Music &amp; Me [https://ru.wikipedia.org/wiki/Music_%26_Me] (1973) және Forever, Michael [https://ru.wikipedia.org/wiki/Forever,_Michael](1975). Сонымен қатар бірқатар табысты жеке әндер: «Got to Be There» [https://ru.wikipedia.org/wiki/Got_to_Be_There], «Rockin 'Robin» [https://ru.wikipedia.org/wiki/Rockin%E2%80%99_Robin] және 1972 жылы «Ben» [https://ru.wikipedia.org/wiki/Ben_(%D0%BF%D0%B5%D1%81%D0%BD%D1%8F)] чарттарында бірінші орынға көтерілді.

1978 жылы Майкл Диана Росспен бірге &quot;Оздан шыққан сиқыршы&quot; негізінде Бродвейдегі Wiz мюзиклінің бейімделуінде басты рөлді ойнады. Түсірілім алаңында ол өзінің ең танымал альбомдарын шығаратын музыкалық режиссер Куинси Джонспен кездесті. Оның біріншісі, Off the Wall, 1979 жылы 10 тамызда шығарылды. «Don't Stop 'till You 'Get Enough» және баяуырақ «Rock With You» әні чарттардың жоғарғы сатысына көтерілді, ал альбомның өзі 20 миллионнан астам сатылды. Көптеген музыкалық шолушылар Off the Wall-ды музыка дәуірінің соңғы шыңы деп санайды.

=== 1982-1983: Thriller және «Motown 25: Yesterday, Today, Forever» ===
''Thriller'' әлемдегі ең көп сатылған альбом ретінде тарихта қалды. Бұл альбомда продюсер Куинси Джонс Time журналына берген сұхбатында:
«Қара музыка ежелден бері екінші скрипканы ойнады, бірақ оның рухы - Майкл әлемдегі барлық жанмен байланыстырған поп музыканың қозғаушы күші».
1982 жылдың қарашасында жарыққа шыққан Триллер Америкаға тоғыз сингл сыйлады: «The Girl Is Mine» (№2, Пол Маккартнимен дуэт), «Billie Jean» (№1,Грэмми сыйлығы, Джексонның бүкіл мансабындағы ең ірі хит және ең танымал ән. іріктелген фанк-тректер), &quot;Beat It&quot; (№1, тағы бір Грэмми), &quot;Wanna Be Startin 'Somethin'&quot; (№5), &quot;Human Nature&quot; (№7), &quot;PYT (Pretty Young Thing)&quot; (No10), &quot;Thriller&quot;(№4), &quot;Baby Be Mine&quot;, &quot;The Lady In My Life&quot;.
Триллер Billboard 200 тізімінде тоғыз ай (37 апта) көш бастап, Billboard 200 тізімінде екі жылдан астам (122 апта) қалды. Бұл альбом үшін Джексон жеті Грэмми сыйлығын алды (оның ішінде «Жылдың үздік альбомы» номинациясы, ал сегізінші Грэмми - дәл осы аттас фильм негізінде түсірілген «Alien» әңгімесінің аудиожазбасы үшін) және жеті American Music Awards (American music awards). 1985 жылы Гиннестің рекордтар кітабы альбомды «барлық уақытта ең көп сатылған альбом» деп жариялады. 2001 жылдың шілдесінен бастап альбом Америка Құрама Штаттарында 26 миллион дана сатылды, бұл The Eagles 'Greatest Hits (27 миллион) фильмінен кейін Америка тарихындағы ең көп сатылған екінші альбомға айналды. Thriller әлем бойынша рекордтық 109 миллион дана сатылды.

Джексон және оның продюсерлері қарқынды дамып келе жатқан музыкалық теледидар индустриясының артықшылықтарын пайдаланды: оның жаңашыл бейнелері MTV-де үнемі айналып тұратын алғашқы қара суретші болды, ол альбом шыққан кезде бір жаста болатын.

1980 жылдарды Майкл Джексонның «алтын» дәуірі деп сипаттауға болады. Триллер 1982 жылы 30 қарашада жарыққа шықты және әлемдегі ең көп сатылған альбом болып қала береді. 1983 жылы 25 наурызда Солтүстік Америкада таратылған &quot;Motown 25: Kecha, Today, Forever'&quot; мерейтойлық шоуында «Billie Jean» әні кезінде Майкл Джексон өзінің әйгілі «ай серуенін» алғаш рет көрсетті. Бұл қойылым американдық теледидардағы ең маңызды сәттердің тізіміне енді.

=== 1984-1985: Pepsi, &quot;We Are The World&quot; және іскерлік мансабы ===
* 1984 жылы ақпанда Майкл Джексонның режиссері және Джон Лэндис режиссерлік еткен Майкл Джексонның 14 минуттық триллері клиптің жаңа стандарттарын белгілейді және Джексонның басқа бейнелерімен бірге жаңадан ашылған MTV арнасы арқылы бейне музыка индустриясын қалыптастыруға көмектеседі.
* 1984 жылы 14 мамырда Ақ үйде Джексон адамдарға алкоголь мен нашақорлықтан арылуға көмектесетін қайырымдылық ұйымдарын қолдағаны үшін президент Рональд Рейганнан сыйлық алады.
* 1984 жылы 6 шілде мен 9 желтоқсан аралығында Америкада және Канадада ағайынды Джексондар сол кездегі топ үшін ең үлкен Жеңіс Турын өткізеді: 55 концерт, 2 миллионнан астам көрермен, 75 миллион доллардан астам пайда. Ол кезде бұл әлемдік рекордтық жетістіктер болатын. Майкл осы турдан түскен 5 миллион доллар кірісінің барлығын қайырымдылыққа жұмсады.
* 1984 жылы Джексон тағы да американдық чарттардың көшін бастады, бұл жолы Say Say Say әнімен Пол Маккартнимен дуэтке жазылған. Келесі жылы Джексон The Beatles әндерінің көпшілігінің құқығына ие болған ATV Music Publishing акцияларының көпшілігін сатып алды, соның салдарынан бұл акцияларды сатып алуды армандаған Маккартнимен араздық туды. Майкл Джексон сонымен бірге Фредди Меркуримен бірге жұмыс істеді, онымен бірнеше сынақ жазбаларын жасады , бірақ екі музыканттың да жұмысына байланысты ынтымақтастық ешқашан болмады.
* 1985 жылы 7 наурызда «Біз - әлем» синглы (ағылшынша «We are the world») жарық көрді. Әнді Майкл Джексон мен Лионель Ричи жазған және оны белгілі АҚШ музыканттары орындаған. Сатудан түскен түсім 61,8 миллион долларды Эфиопиядағы ашаршылыққа жұмсады.
* 1984 жылы 27 қаңтарда Джексон және оның ағалары Pepsi жарнамасына түсті. Директордың өтініші бойынша ол пиротехникалық құрылғыларға жақын жерде қауіпті болып тұрды. Оның шашы өртеніп, Джексон үшінші дәрежелі бас терісін күйдірді. 
Ауруханада жатқан кезде Джексон балалардың күйік бөліміне барды, содан кейін Pepsi-ден миллиондаған компенсация алудың орнына Pepsi көмегімен оның атына балалар күйік орталығын ашуға шешім қабылдады. Бұл Джексонның өмірінің соңына дейін тоқтамаған қайырымдылық жұмысының басы болды. Орталықтың ашылуында Джексоннан денесі қатты күйіп қалған науқастар үшін оттегі қысымы камерасында суретке түсу сұралды. Ол шалқасынан жатып суретке түсті, содан кейін жағына бұрылып, ұйықтап жатқан кейіп танытты. Осылайша, шоу-бизнестегі ең әйгілі аңыз дүниеге келді, Майкл Джексон 150 жыл өмір сүргісі келеді және бұл үшін ол әр түн сайын қысым камерасында ұйықтайды. Шындығында, бұл Джексонның қысым бөлмесінде «ұйықтаған» жалғыз уақыты болатын.

Күйіктің тағы бір салдары денеде болған стресс витилиго дамуын қоздырды, бұл Джексонға аналық жол арқылы жұғатын және терінің пигментациясын бұзатын ауру. Бұл ауыр макияжды қолдану және күн сәулесінен аулақ болу қажеттілігіне әкелді. Тағы бір нәтиже: Джексон бұл жарақатынан ешқашан қалпына келмеді, ауырсыну оны өмірінің соңына дейін қалдырмады және оған жүйелі түрде ауырсыну дәрі-дәрмектерін қабылдау қажет болды.
Сонымен қатар, күйіктен кейін Джексон зақымдалған теріні және бас терісін қалпына келтіре бастады. Осыдан кейін ол мұрын мен иекке операция жасатуды шешті. Мұның бәрі вегетариандық диетаға көшу және салмақ жоғалту, әншінің сыртқы түріндегі маңызды өзгерістерге әкелді, бұл баспасөзде үнемі талқылауға тамақ болды.

=== 1986-1990: Bad, фильмдер, автобиография және Неверлэнд ===
* 1986 жылдың қыркүйегінде Майкл Джексон 8 жылдан кейін алғаш рет («Виз» картинасынан бастап) қайтадан кинода ойнады.
Бұл Диснейленд саябақтарына арналған Джордж Лукас пен Фрэнсис Форд Коппола түсірген 17 минуттық 3D &quot;Капитан Ио&quot; фильмі.
* &quot;Bad&quot; альбомы 1987 жылы 31 тамызда шыққан. Таралымы 45 миллионнан асады. Бұл Billboard №1 синглы бар алғашқы альбом.
* 1987 жылғы 12 қыркүйектен 1989 жылғы 14 қаңтарға дейін «Нашар тур» салтанаты жалғасты. 15 елде 123 концерт, оған 4,4 миллион көрермен қатысты. Тур 125 миллион доллардан астам пайда жинап, әлемдегі ең ауқымды турға айналды.
Лондонда жаңа рекорд орнатылды - 504 мың көрермен.
* 1988 жылы 29 қазанда «Ай серуен» музыкалық фильмі шықты, ол кассада сәттілікке жетіп, 67 миллион доллар тапты, содан кейін 800 мың дана көлемінде (1989 жылға) видеоға түсірілді.
* 1989 жылы Soul Train Music сыйлығын табыстау рәсімінде актриса Элизабет Тейлордің өз сөзіндегі Майкл Джексонды «эстраданың, рок пен жанның нағыз патшасы» және «поптың королі» деген ресми емес атақ Майкл Джексонға мәңгілікке берілді.

=== 1991-1997: Dangerous, HIStory I &amp; II ===
Жеке тұлғаға деген назардың артуына байланысты Джексон көп уақытты өзінің Неверленд ранчасында оңашада өткізді, оны бөгде адамдар қатаң сақтады. Ол жерде оған аз достар, оның ішінде Элизабет Тейлор барған. Оққағарлардың айтуынша, Майкл өз ағалары мен әкесін арнайы рұқсатсыз ол жаққа жібермеген, бірақ Джексонның анасы Кэтринге фермаға рұқсатсыз кіруге рұқсат етілген. Әнші әрқашан ішінара болатын балалар фермада өмір сүрді. 1991 жылы ол жанкүйер болған «Симпсондар» анимациялық сериясына екі сингл жазды. Алайда келісімшарттағы шектеулерге байланысты оның есімі жазылмады.
1991 жылы 26 қарашада &quot;Dangerous&quot; альбомы жарық көрді, оның шығарылымы алдында «Black or White»  сингліне арналған ауқымды бейнеклиптің премьерасы болды. Бес апта ішінде «Black or White» чарттардың басында тұрды және Джексонның «Billie Jean» кейінгі ең үлкен хиті болды. Бұрынғыдай, бұл альбомнан жеті сингл шықты. &quot;Black or White&quot; (№1) -тан басқа, олар «Remember the Time» (№3), «In the Closet» (№6) және «Will You Be There» (№7) қатарларын қамтыды. «Rememeber the Time&quot; фильмі үшін компьютерлік арнайы эффекттермен миллиондаған долларлық клип түсірілді, онда Египет перғауынын және оның әйелін Эдди Мерфи мен топ модель Иман бейнелеген.
  
* 1995 жылы 16 маусымда HIStory альбомы жарық көрді:Past, Present and Future, Book I: бірінші дискіде - ең үлкен хиттер жинағы, екіншісінде - 15 жаңа ән. Бұл трилогияның бірінші бөлімі болуы керек еді. Алғашқы сингль «Scream» болды - әншінің әпкесі Джанет Джексонмен дуэті. Ән футуристік бейнеклиппен бірге түсірілді, оны түсіру үшін 7 миллион доллардан астам қаражат жұмсалды.
Альбом Billboard 200-де бірінші орынға шықты және 20 миллионнан астам данамен сатылды (АҚШ-та 7 миллион дана). Одан көптеген жаңа әндер сингл ретінде шығарылды, оның ішінде Мәскеу туралы баллада («Мәскеуде бейтаныс адам»; Джексон 1993 жылы Ресей астанасы туралы ән жаздыруға уәде берді), «Earth Song» экологиялық тақырыбына арналған шығарма (бірінші бес апта) Р.Келлидің өзі үшін жазған және шығарған «You Are Not Alone» (оның Billboard Hot 100-дегі он үшінші нөмірі) және қазіргі заманғы ритм мен блюз композициясы. «You Are Not Alone» бейнебаянында Майкл бірінші әйелі - Элвис Преслидің қызы Лиза Мари Преслимен бірге жартылай жалаңаш көрінді.
* 1997 жылы Blood on the Dance Floor: HIStory in the Mix: «Елестер» фильміне саундтрек және HIStory тректеріндегі би ремикстерінің жинағы шықты. Бұл дискіге арналған пікірлер көбінесе оң болды, титулдық трек көптеген елдерде, соның ішінде Ұлыбританияда чарттарда алдыңғы қатарда болды. Америка Құрама Штаттарында альбом елеусіз қалды және чарттарда №1-ге жете алмады.

=== 2001—2003: Invincible ===
Джексонның келесі студиялық альбомы тек алты жылдан кейін жазылды, оны шығару бірнеше рет кейінге қалдырылды. Sony этикеткасы ұзақ жазба процесіне және альбомның кейінгі жарнамасына миллиондаған доллар салуға құлықсыз болды, бұл сайып келгенде әнші мен дыбыс алыбы арасында жанжал туғызды. 2001 жылдың қазан айында жарыққа шыққан «Invincible» фильмде 16 трек, оның ішінде «You Rock My World» синглы бар, онда бейнеге танымал актерлар Марлон Брандо мен Крис Такер түскен. Альбом сыншылардың әртүрлі қабылдауына ие болды және оның сатылымы HIStory-дің жартысына тең болды.
«Invincible» әні Осло қаласында бір топ неонацистер өлтірген Бенджамин Германсен есімді 15 жасар афро-норвегиялық балаға арналған (Норвегия, 26.01.2001). Джексонның жақын досы Омер Бхатти Бенджамин Германсеннің жақсы досы болған. Майкл Джексон хабарламада:
''«Бұл альбом Бенджамин 'Бенни' Германсенге арналған. Есте сақтау керек - біз адамды терісінің түсіне емес, оның жеке қасиеттеріне қарай бағалауымыз керек. Бенджамин ... Біз сені жақсы көреміз ... Жаның жәннатта болсын».''
Альбомды насихаттау үшін 2001 жылдың қыркүйегінде Madison Square Garden-де Майкл Джексонның жеке мансабының 30 жылдығы ұйымдастырылды. Майкл Джексон сахнаға 1984 жылдан бастап алғаш рет ағаларымен бірге шықты. Бритни Спирс, Майя, Ушер, Уитни Хьюстон, Тамиа, 'N Sync, Slash, Аарон Картер сияқты спектакльдерді де қосқан. Альбомды қолдауға арналған әлемдік турне де жоспарланған болатын, бірақ 11 қыркүйектегі шабуылдарға байланысты тур тоқтатылды. Альбомда «You Rock My World», «Cry» және «Butterflies» атты үш сингл пайда болды, олардың соңғысында музыкалық бейне көрсетілмеген. «Unbreakable» синглы шығарылуы керек еді, бірақ қаржылық мәселелерге байланысты Sony оны шығарудан бас тартты.
2003 жылдың қарашасында Джексон хитке айналған Number Ones жинағын шығарды. Компиляцияның 18 трегінде бұрын жарыққа шыққан 16 хит, «Бен» жанды дауыста орындалған ән және «One More Chance» жаңа синглы бар. 2004 жылдың аяғында Number Ones бүкіл әлем бойынша 6 миллионнан астам дананы сатты.

=== 2003-2009: Соңғы жылдар және «This Is It Tour» ===
* 2003 жылы Джексон &quot;балаларды азғындады&quot; деген айыппен сот отырысына келді. Ұзақ соттан кейін музыкант ақталды. Соттан кейін Майкл Джексон Бахрейндегі журналистерден зейнетке шығып, «Катрина» дауылының құрбандарын еске алуға арналған қайырымдылық синглі &quot;I Have This Dream&quot; жазбасын дайындауға кірісті. Көп ұзамай шақырылған музыканттардың барлығы Джексон бастаған жобаға қатысқысы келмейтіні белгілі болды. «I Have This Dream» әні жазылса да, түсініксіз жағдайларға байланысты ешқашан сингл ретінде шықпаған.
* 2004 жылдың  16 қарашада Майкл Джексон &quot;Michael Jackson: The Ultimate Collection&quot;-5 дискіден, 1969-2004 жылдар арасында жарық көрмей қалған 13 жазабадан және 1992-жылғы DVD-дағы концерттен тұратын жинақты шығарды. 
* 2008 жылдың жазында Sony BMG жаһандық науқанды бастады, онда әлемнің 20-дан астам елінің тұрғындары өздерінің сүйікті Майкл Джексон әндеріне дауыс берді және осылайша өз елдеріндегі «поп королінің» хиттер жинағын жасауға қатысты. 122 трек жанкүйерлер назарына ұсынылды. Әр елде ерекше болған альбомда әр дискіде шамамен 17-18 трек болды.
Сонымен қатар, Майкл Джексон 2009 жылы шығарылуы керек болатын өзінің жеке альбомын жазды. Альбомда Will.I.Am рэперлері, Kanye West және R&amp;B әншісі Акон бар.
* 2008 жылдың қараша айында Бахрейн Королінің ұлы Шейх Абдуллаһ бин Хамад әл-Халифа, оның шақыруымен әнші осы елде болды, Майкл Джексонға келісімшарттық міндеттемелерді орындамағаны үшін сот ісін бастады. Шейх одан жеті миллион доллар төленуін талап етті. 
* 2009 жылы наурызда Майкл Лондондағы «This Is It Tour» атты соңғы концерттер сериясын ойнайтынын мәлімдеді. Концерттер 2009 жылдың 13 шілдесінде басталып, 2010 жылдың 6 наурызында аяқталады деп жоспарланған болатын. Джексон 2009 жылдың 5 наурызында арнайы баспасөз конференциясында сахнаға оралатынын жариялаған кезде, бұл 20 000 адамға арналған The O2 аренасындағы 10-ға жуық концерт болды. Алайда билеттерге сұраныстың көп болғаны соншалық, тағы 40 шоуды жоспарлау керек болды. Концерт туры әншінің қайтыс болуына байланысты болмады.

== Альбомдары ==
* [[Got to Be There]] ([[1972]])
* [[Ben]] ([[1972]])
* [[Music &amp; Me]] ([[1973]])
* [[Forever, Michael]] ([[1975]])
* [[Off the Wall]] ([[1979]])
* [[Thriller]] ([[1982]])
* [[BAD]] ([[1987]])
* [[Dangerous]] ([[1991]])
* [[HIStory: Past, Present and Future, Book I]] ([[1995]])
* [[Invincible]] ([[2001]])
* [[Michael]] ([[2010]])

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{commonscat|Michael Jackson}}
* [http://www.michaeljackson.com/ Ресми сайты] {{ref-en}}

{{бастама}}

[[Санат:Лос Анжелесте қайтыс болғандар]]
[[Санат:Форест-Лаун зиратында жерленгендер]]
[[Санат:АҚШ сазгерлері]]
[[Санат:АҚШ бишілері]]
[[Санат:АҚШ хореографтары]]
[[Санат:АҚШ музыка продюсерлері]]
[[Санат:АҚШ кәсіпкерлері]]
[[Санат:АҚШ сценарийшілері]]
[[Санат:Grammy Lifetime Achievement Award иегерлері]]
[[Санат:Грэмми сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:BRIT Awards сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Майкл Джексон]]
[[Санат:Billboard Hot 100-де топ бастаған орындаушылар]]
[[Санат:Billboard 200-де топ бастаған орындаушылар]]
[[Санат:Epic Records орындаушылары]]
[[Санат:Рок-н-ролл даңқ Залына енген орындаушылар]]
[[Санат:Гиннесстің рекордтар кітабының рекордсмендері]]
[[Санат:MTV Video Music Awards жеңімпаздары]]
[[Санат:Жас актер сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:Джексондар отбасы]]
[[Санат:Дәрі дозасын көбейтуден қайтыс болғандар]]
[[Санат:Motown орындаушылары]]
[[Санат:АҚШ бала-әншілері]]
[[Санат:АҚШ поп-вокалшылары]]
[[Санат:Диско жанрындағы музыканттар]]
[[Санат:АҚШ рок-вокалшылары]]</text>
      <sha1>gemkvzwz1ardkysyivx86lvjdxf60v3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сөз тіркесі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>3873</id>
    <revision>
      <id>3057279</id>
      <parentid>2716603</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:12:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5771" xml:space="preserve">{{Shortcut1|Грамматика}}
'''Сөз тіркесі''' ( {{lang-ru|словосочетание}} ) деп толық мағыналы екі я бірнеше [[сөз]]дің бір-біріне тұлғалық әрі мағыналық жағынан бағына байланысуын атаймыз.&lt;ref&gt;Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.
«Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9&lt;/ref&gt;

:Мысалы: ''Қайрат балаларға Досанмен болған әңгіменің мән-жайын баяндады'' деген сөйлемдегі сөздер мына сияқты тіркестерден құралған:
:#''Қайрат балаларға''; 
:#''балаларға Досанмен;'' 
:#Досанмен болған;
:#''болған әңгіменің'';
:#''әңгіменің мән-жайын'';
:#''мән-жайын баяндады.''

Мұнда әрбір [[сөз]] өзін керек қылған, қажет етіп тұрған сөзбен ғана байланысқан. Сөздердің мағыналық байланысын сұрау қою арқылы табамыз.

== Сөздердің байланысу тәсілдері ==

Сөздер өзара тіркескенде, бір-бірімен әр түрлі тәсілдер арқылы байланысады:
#Сөздер өзара '''қосымшалар арқылы''', әсіресе '''жалғаулар арқылы''', байланысады.
#Сөздер бір-бірімен септеулік '''шылаулар арқылы''' байланысады.
#Сөздер өзара ешбір '''жалғаусыз, шылаусыз''', түбір тұлғаларында тұрып байланысады.
#Сөздердің арасындағы мағыналық байланыс кейде '''дауыс ырғағы''' арқылы де беріледі.

Сөз тіркесіндегі сөздердің қосымшалар арқылы байланысуы '''синтетикалық''' байланыс, орын тәртібі, интонация, шылаулар арқылы байланысуы '''аналитикалық''' байланыс болады.&lt;ref&gt;Бектұров Ш.К. Қазақ тілі: лексика, фонетика, морфология, синтаксис: Оқуға түсуші талапкерлерге, студенттерге және оқытушы мұғалімдерге арналаған..-Алматы: Атамұра, 2006.-336 бет.&lt;/ref&gt;


== Сөздердің байланысу түрлері ==

[[Қазақ тілі]]нде сөздердің байланысы бес түрге бөлінеді: олар - '''қиысу, меңгеру, матасу, қабысу''' және '''жанасу'''.

=== Қиысу ===

Қиысу деп сөзбен сөздің жіктік жалғаулары арқылы және жіктелу ретімен байланысқан түрін айтамыз.
:Мысалы:

{|align=&quot;center&quot;
|
{|class=&quot;wikitable&quot; border=1
| ||Жекеше || Көпше 
|-
|1-жақ || Мен оқушымын || Біз оқушылармыз
|-
|2-жақ || Сен оқушысың || Сендер оқушыларсыңдар
|-
| ||Сіз оқушысыз || Сіздер оқушыларсыздар
|-
|3-жақ || Ол - оқушы || Олар - оқушылар
|}
|
{|class=&quot;wikitable&quot; border=1 
| ||Жекеше || Көпше 
|-
|1-жақ || Мен оқимын || Біз оқимыз
|-
|2-жақ || Сен оқисың || Сендер оқисыңдар
|-
| ||Сіз оқисыз || Сіздер оқисыздар
|-
|3-жақ || Ол оқиды || Олар оқиды
|}
|}

Бірінші мысалдағы 3-жақтың арнаулы жіктік жалғауы жоқ, сөздер тек жіктелу ретімен байланысқан, сонымен қатар олардың арасында кідіріс болады, жазуда сызықша қоямыз.

=== Меңгеру ===

'''Меңгеру''' деп сөздің [[ілік септік|ілік септігінен]] басқа [[септік жалғау]]лары арқылы байланысуын атаймыз.
:Мысалы: ''Уикипедияны өңдеу; үлкенді сыйлау; балтамен ағашты жару''

=== Матасу ===

'''Матасу''' - сөздердің [[ілік септік|ілік септігі]] мен [[тәуелдік жалғау]]лары арқылы байланысуын матаса байланысу тәсілі
:Мысалы: ''мектеп үйі, ауылдың малы''.

=== Қабысу ===

'''Қабысу''' - сөздердің бір-бірімен ешбір жалғаусыз, [[шылау]]сыз, тек іргелес тұру арқылы байланысу түрі.
:Мысалы: ''қызық кітап, ақ жаға, алтын сағат''.

=== Жанасу ===

'''Жанасу''' деп алдыңғы сөздің соңғы сөзбен шылаулар арқылы немесе ешбір жалғаусыз, түбір тұлғаларында тұрып, орын жағынан бірде іргелес, бірде алшақ байланысуы аталады.
:Мысалы: ''шарықтап ұшу, шарықтап көкке ұшу''.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Лингвистика]]
[[Санат:Қазақ тілі]]
[[Санат:Орфография]]
[[Санат:Лексика]]
[[Санат:Грамматика]]
[[Санат:Синтаксис]]</text>
      <sha1>pq7eyqj7lr0vuq49w125ynwnlb2omlg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057283</id>
      <parentid>3057279</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:17:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сөздердің байланысу тәсілдері */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6318" xml:space="preserve">{{Shortcut1|Грамматика}}
'''Сөз тіркесі''' ( {{lang-ru|словосочетание}} ) деп толық мағыналы екі я бірнеше [[сөз]]дің бір-біріне тұлғалық әрі мағыналық жағынан бағына байланысуын атаймыз.&lt;ref&gt;Тіл білімі терминдерінің түсіндірме сөздігі — Алматы.
«Сөздік-Словарь», 2005 жыл. ISBN 9965-409-88-9&lt;/ref&gt;

:Мысалы: ''Қайрат балаларға Досанмен болған әңгіменің мән-жайын баяндады'' деген сөйлемдегі сөздер мына сияқты тіркестерден құралған:
:#''Қайрат балаларға''; 
:#''балаларға Досанмен;'' 
:#Досанмен болған;
:#''болған әңгіменің'';
:#''әңгіменің мән-жайын'';
:#''мән-жайын баяндады.''

Мұнда әрбір [[сөз]] өзін керек қылған, қажет етіп тұрған сөзбен ғана байланысқан. Сөздердің мағыналық байланысын сұрау қою арқылы табамыз.

== Сөздердің байланысу тәсілдері ==

Сөздер өзара тіркескенде, бір-бірімен әр түрлі тәсілдер арқылы байланысады:
#Сөздер өзара '''қосымшалар арқылы''', әсіресе '''жалғаулар арқылы''', байланысады. Мысалы, ''Ол келді, Астанаға келді '' деген тіркестердеге сөздер өзара жіктік, септік жалғауы арқылы байланысқан.
#Сөздер бір-бірімен септеулік '''шылаулар арқылы''' байланысады. Мысалы, ''Оқу үшін келді'' тіркесі шылау арқылы байланысқан.
#Сөздер өзара ешбір '''жалғаусыз, шылаусыз''', түбір тұлғаларында тұрып байланысады. Мысалы, ''жақсы дәрігер'' сөзі жалғаусыз байланысып тұр
#Сөздердің арасындағы мағыналық байланыс кейде '''дауыс ырғағы''' арқылы де беріледі. Мысалы, ''Айдын-дәрігер'' деген сөздер дауыс ырғағы арқылы байланысып тұр. 

Сөз тіркесіндегі сөздердің қосымшалар арқылы байланысуы '''синтетикалық''' байланыс, орын тәртібі, интонация, шылаулар арқылы байланысуы '''аналитикалық''' байланыс болады.&lt;ref&gt;Бектұров Ш.К. Қазақ тілі: лексика, фонетика, морфология, синтаксис: Оқуға түсуші талапкерлерге, студенттерге және оқытушы мұғалімдерге арналаған..-Алматы: Атамұра, 2006.-336 бет.&lt;/ref&gt;

== Сөздердің байланысу түрлері ==

[[Қазақ тілі]]нде сөздердің байланысы бес түрге бөлінеді: олар - '''қиысу, меңгеру, матасу, қабысу''' және '''жанасу'''.

=== Қиысу ===

Қиысу деп сөзбен сөздің жіктік жалғаулары арқылы және жіктелу ретімен байланысқан түрін айтамыз.
:Мысалы:

{|align=&quot;center&quot;
|
{|class=&quot;wikitable&quot; border=1
| ||Жекеше || Көпше 
|-
|1-жақ || Мен оқушымын || Біз оқушылармыз
|-
|2-жақ || Сен оқушысың || Сендер оқушыларсыңдар
|-
| ||Сіз оқушысыз || Сіздер оқушыларсыздар
|-
|3-жақ || Ол - оқушы || Олар - оқушылар
|}
|
{|class=&quot;wikitable&quot; border=1 
| ||Жекеше || Көпше 
|-
|1-жақ || Мен оқимын || Біз оқимыз
|-
|2-жақ || Сен оқисың || Сендер оқисыңдар
|-
| ||Сіз оқисыз || Сіздер оқисыздар
|-
|3-жақ || Ол оқиды || Олар оқиды
|}
|}

Бірінші мысалдағы 3-жақтың арнаулы жіктік жалғауы жоқ, сөздер тек жіктелу ретімен байланысқан, сонымен қатар олардың арасында кідіріс болады, жазуда сызықша қоямыз.

=== Меңгеру ===

'''Меңгеру''' деп сөздің [[ілік септік|ілік септігінен]] басқа [[септік жалғау]]лары арқылы байланысуын атаймыз.
:Мысалы: ''Уикипедияны өңдеу; үлкенді сыйлау; балтамен ағашты жару''

=== Матасу ===

'''Матасу''' - сөздердің [[ілік септік|ілік септігі]] мен [[тәуелдік жалғау]]лары арқылы байланысуын матаса байланысу тәсілі
:Мысалы: ''мектеп үйі, ауылдың малы''.

=== Қабысу ===

'''Қабысу''' - сөздердің бір-бірімен ешбір жалғаусыз, [[шылау]]сыз, тек іргелес тұру арқылы байланысу түрі.
:Мысалы: ''қызық кітап, ақ жаға, алтын сағат''.

=== Жанасу ===

'''Жанасу''' деп алдыңғы сөздің соңғы сөзбен шылаулар арқылы немесе ешбір жалғаусыз, түбір тұлғаларында тұрып, орын жағынан бірде іргелес, бірде алшақ байланысуы аталады.
:Мысалы: ''шарықтап ұшу, шарықтап көкке ұшу''.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Лингвистика]]
[[Санат:Қазақ тілі]]
[[Санат:Орфография]]
[[Санат:Лексика]]
[[Санат:Грамматика]]
[[Санат:Синтаксис]]</text>
      <sha1>bug0rj072mbddphm98k1e9vszjq43sc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Серік Сұлтанғазыұлы Біләлов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>8300</id>
    <revision>
      <id>3057226</id>
      <parentid>2708907</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:23:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5185" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер|Қазақша есімі=Серік Сұлтанғазыұлы Біләлов|Суреті=Bilyalov Serik.jpg|Титулы=[[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның [[әкім]]і|Ту=North Kazakhstan province seal.svg|Ту2=Emblem of Kazakhstan.svg|Басқара бастады=[[9 қазан]] [[2007 жыл]]|Басқаруын аяқтады=[[22 қаңтар]] [[2013 жыл]]|Президент=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары=[[Тайыр Аймұхамедұлы Мансұров|Тайыр Мансұров]]|Ізбасары=[[Самат Сапарбекұлы Ескендіров|Самат Ескендіров]]|Туған жері=[[Сарытомар]] ауылы, [[Мағжан Жұмабаев ауданы|Булаев ауданы]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Туған күні=5.4.1958}}

'''Серік Сұлтанғазыұлы Біләлов''' ([[5 сәуір]], [[1958 жыл|1958]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Мағжан Жұмабаев ауданы|Булаев ауданы]], [[Сарытомар]] ауылы) — [[қазақстан]] саясаткері, 2007–2013 жылдары [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] әкімі және [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының]] депутаты (15 наурыз 

2013ыл) ).

== Өмірбаяны ==
* Целиноград ауыл шаруашылық институтын (1983 ж.) бітірген.
* Алматы экономика және статистика институтын тәмамдады (1998 ж.), зооинженер, экономист.
* Еңбек қызметін 1974 ж. [[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның [[Возвышенск ауданы]]ның «Молодогвардейцев» атындағы совхоздың мал санитары болып бастаған.
* [[Бескөл ауданы]] «Андреевский» кеңшары бөлімшесінің зоотехнигі болып жұмыс істеді. 
* Солтүстік Қазақстан облысының кеңшарларында бас зоотехник
* Совет ауданы «[[Аралағаш]]» кеңшарының директоры болып істеді.
* 1992 ж. «Бескөл құс фабрикасы» АБАҚ  бас зоотехнигі, одан кейін президенті болып істеді.
* 1999 ж. бастап Солтүстік Қазақстан облысы Булаев (қазіргі [[Мағжан Жұмабаев ауданы|Мағжан Жұмабаев]]) ауданының әкімі
* [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Есіл]] ауданының әкімі
* [[Қызылжар ауданы|Қызылжар]] ауданының әкімі.
* 2007 ж. сәуіріне дейін Солтүстік Қазақстан облысының [[Қызылжар ауданы]]ның әкімі
* 2007 ж. сәуір айынан Солтүстік Қазақстан облысы әкімінің орынбасары лауазымын атқарған.
* 2007 ж. 9 қазан—2013 жылғы 22 қаңтар аралығында - Солтүстік Қазақстан облысы әкімі.&lt;ref&gt;Қазақстан Республикасында кімнің кім екені . Екі томдық анықтамалық. Алматы, 2011 жыл. ISBN 978-601-278-473-2&lt;/ref&gt;
* 2013 жылғы 15 наурыздан - Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының VI шақырылым депутаттары}}
{{Bio-stub}}

[[Санат:5 сәуірде туғандар]]
[[Санат:1958 жылы туғандар]]
[[Санат:Барыс орденінің иегерлері]]
[[Санат:Астанаға 10 жыл медалінің иегерлері]]
[[Санат:Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалінің иегерлері]]
[[Санат:Қазақстан мемлекет қайраткерлері]]
[[Санат:Солтүстік Қазақстан облысының әкімдері]]
[[Санат:Мағжан Жұмабаев ауданының әкімдері]]
[[Санат:Есіл ауданының әкімдері]]
[[Санат:Қызылжар ауданының әкімдері]]
[[Санат:Қазақстан Парламенті Сенатының депутаттары]]</text>
      <sha1>1g5qw8jjl3k2fc5bohpyutod7z3lbuc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057228</id>
      <parentid>3057226</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:28:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5461" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер|Қазақша есімі=Серік Сұлтанғазыұлы Біләлов|Суреті=Bilyalov Serik.jpg|Титулы=[[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның [[әкім]]і|Ту=North Kazakhstan province seal.svg|Ту2=Emblem of Kazakhstan.svg|Басқара бастады=[[9 қазан]] [[2007 жыл]]|Басқаруын аяқтады=[[22 қаңтар]] [[2013 жыл]]|Президент=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары=[[Тайыр Аймұхамедұлы Мансұров|Тайыр Мансұров]]|Ізбасары=[[Самат Сапарбекұлы Ескендіров|Самат Ескендіров]]|Туған жері=[[Сарытомар]] ауылы, [[Мағжан Жұмабаев ауданы|Булаев ауданы]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Туған күні=5.4.1958|Балалары=2 қызы; 1 ұлы бар|Марапаттары={{Барыс ордені}} {{Құрмет ордені}} {{Астанаға 10 жыл медалі}} [[Сурет:Medal20RK.png|40px|link=Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалі]]}}

'''Серік Сұлтанғазыұлы Біләлов''' ([[5 сәуір]], [[1958 жыл|1958]], [[Солтүстік Қазақстан облысы]], [[Мағжан Жұмабаев ауданы|Булаев ауданы]], [[Сарытомар]] ауылы) — [[қазақстан]] саясаткері, 2007–2013 жылдары [[Солтүстік Қазақстан облысы|Солтүстік Қазақстан]] әкімі және [[Қазақстан Парламентінің Сенаты|Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының]] депутаты (15 наурыз 2013 жыл).

== Өмірбаяны ==
* Целиноград ауыл шаруашылық институтын (1983 ж.) бітірген.
* Алматы экономика және статистика институтын тәмамдады (1998 ж.), зооинженер, экономист.
* Еңбек қызметін 1974 ж. [[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның [[Возвышенка ауданы|Возвышенка ауданының]] «Молодогвардейцев» атындағы совхоздың мал санитары болып бастаған.
* Бескөл ауданы «Андреевский» кеңшары бөлімшесінің зоотехнигі болып жұмыс істеді.
* Солтүстік Қазақстан облысының кеңшарларында бас зоотехник
* Совет ауданы «[[Аралағаш]]» кеңшарының директоры болып істеді.
* 1992 ж. «Бескөл құс фабрикасы» АБАҚ  бас зоотехнигі, одан кейін президенті болып істеді.
* 1999 ж. бастап Солтүстік Қазақстан облысы Булаев (қазіргі [[Мағжан Жұмабаев ауданы|Мағжан Жұмабаев]]) ауданының әкімі.
* [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Есіл]] ауданының әкімі
* [[Қызылжар ауданы|Қызылжар]] ауданының әкімі.
* 2007 ж. сәуіріне дейін Солтүстік Қазақстан облысының [[Қызылжар ауданы]]ның әкімі
* 2007 ж. сәуір айынан Солтүстік Қазақстан облысы әкімінің орынбасары лауазымын атқарған.
* 2007 ж. 9 қазан—2013 жылғы 22 қаңтар аралығында - Солтүстік Қазақстан облысы әкімі.&lt;ref&gt;Қазақстан Республикасында кімнің кім екені . Екі томдық анықтамалық. Алматы, 2011 жыл. ISBN 978-601-278-473-2&lt;/ref&gt;
* 2013 жылғы 15 наурыз күні - Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты болып сайланды.

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}

{{Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының VI шақырылым депутаттары}}
{{Bio-stub}}

[[Санат:Барыс орденінің иегерлері]]
[[Санат:Астанаға 10 жыл медалінің иегерлері]]
[[Санат:Қазақстан Республикасының тәуелсіздігіне 20 жыл медалінің иегерлері]]
[[Санат:Қазақстан мемлекет қайраткерлері]]
[[Санат:Солтүстік Қазақстан облысының әкімдері]]
[[Санат:Мағжан Жұмабаев ауданының әкімдері]]
[[Санат:Есіл ауданының әкімдері]]
[[Санат:Қызылжар ауданының әкімдері]]
[[Санат:Қазақстан Парламенті Сенатының депутаттары]]</text>
      <sha1>atp57ylflk8ed4hix4v3t0w7t0rbkis</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>ДНҚ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>10257</id>
    <revision>
      <id>3057206</id>
      <parentid>3034423</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:34:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14513" xml:space="preserve">[[Сурет:DNA animation.gif|thumb|right|ДНҚ қос спиралі]]
'''Дезоксирибонуклеин қышқылы''' ('''ДНҚ''') - тірі [[организм]]дердегі [[генетика]]лық ақпараттың [[ұрпақ]]тан-ұрпаққа берілуін, сақталуын, дамуы мен қызметін қамтамасыз етуіне жауапты [[Нуклеин қышқылдары|нуклеин қышқылының]] екі түрінің бірі. ДНҚ-ның [[жасуша]]дағы басты қызметі - ұзақ мерзімге РНҚ мен ақуызға қажетті ақпаратты сақтау.

ДНҚ-ның ерекшелiгi. Бiр организмнiң барлық жасушарындағы ДНҚ [[молекула]]сының құрамы, құрылымы бiрдей болады да, жасына, ортадағы жағдайына тәуелдi емес. ДНҚ молекуласының нуклеотидтiк құрамы, құрылымы, тiзбегiндегi нуклеотидтердiң реттелiп орналасуы организмнiң ерекше қасиетiн анықтайды. ДНҚ молекуласының полинуклеотид тiзбегiндегi нуклеотидтердiң ретi – ұрпақтан-ұрпаққа берiлетiн генетикалық мәлiмет.

[[Полинуклеотидтер|Полинуклеотид]] тiзбегiндегi нуклеотидтердiң реттелiп орналасуы ДНҚ молекуласының бiрiншi реттiк құрылымы деп аталады. ДНҚ молекуласының екiншi реттiк құрылымын 1953 ж. Уотсон мен Крик анықтады. ДНҚ құрылымының анықталуы ХХ ғасырдағы биологияның ең маңызды жаңалығы деп саналады.

Уотсон мен Крик теориясы бойынша екi полинуклеотид тiзбегiнен құралған ДНҚ-ның молекуласы кеңiстiкте оң қос қабат спираль болып табылады. Қос қабат спиральдағы екi тiзбектiң жолдамасы – антипараллель, бiр тiзбектегi нуклеотидтер арасындағы байланыс 3'5'-бағыттағы қалдықтардан түзiледi, екiншi тiзбектегi нуклеотидтер арасындағы байланыс 5'3' бағыттағы қалдықтардан түзiледi.

Екi полинуклеотидтi тiзбек өзара бұранда сияқты жалғасып, азоттық негiз арқылы байланысады. Гидрофобты азоттық негiздер спиральдiң iшiне орналасқан, ал гидрофильдi пентозды-[[фосфор]]лы қалдықтар ДНҚ молекуласының сыртқы жағына қарай бағытталған. Спиральдiң бiр айналымына [[азот]]тық негiздiң 10 жұбы келедi. Спиральдiң диаметрi 2 нм болады. 

Қос қабат спиральдегі азоттық негiздердің қабысуы өте ерекше. Бiр тiзбектегi аденинге – екiншi тiзбектегi тимин, ал гуанинге цитозин қарсы тұрады. Бұл – ДНҚ молекуласының құрылымының өте ерекше маңызды қасиетi. Спиральдағы азоттық негiздердiң осылай орналасуы ДНҚ тiзбегiндегi сәйкестiк-үйлесiмдiлiк (комплементарлық) деп аталады. Қос қабат спиральдi азоттық негiздердiң арасындағы [[сутек]]тiк байланыс және гидрофобты әрекеттесулер бiрiктiрiп ұстап тұрады. Мұнда аденин мен тиминнiң арасында екi сутектiк байланыс түзiледi, ал гуанин мен цитозиннiң арасында  үш сутектiк байланыс түзiледi .

Қосақтың әрқайсысында азоттық негiздердiң пентозды-фосфорлы керегесiмен қосатын гликозидтік байланыстарының арасындағы  қашықтығы бiрдей – 1,085 нм. 
[[Сурет:Bdna.gif|thumb|240px|right|ДНҚ кесіндісінің 3D моделі (анимацияны көру үшін суретке басыңыз)]]

== ДНҚ-ның құрамы және құрылысы ==
'''Дезоксирибонуклеин қышқылы ''' (ДНҚ) – барлық тірі клеткалардың негізгі генетикалық материалы болып табылатын күрделі [[биополимер]]. ДНҚ-ның негізгі құрылымдық бірлігі – үш бөліктен құралған нуклеотид. Бірінші бөлігі – [[дезоксирибоза]] (бескөміртекті қант); екіншісі – [[пурин негіздері]]: [[аденин]] (А) мен[[ гуанин]] (Г) және [[Пиримидин негіздері|пиримидиндік негіздер]]: [[тимин]] (Т) мен [[цитозин]] (Ц); үшіншісі – [[фосфор қышқылы|фосфор қышқылының]] қалдығы. [[Нуклеин қышқылдары]]нда мономерлік қалдықтар (нуклеотидтер) өзара фосфодиэфирлік байланыспен байланысқан. ДНҚ барлық тірі организмдердің болашақ ұрпағының құрылысы, дамуы және жеке белгілері туралы биол. мәліметті сақтап, оларды жаңадан пайда болатын [[клетка]]ларға бұлжытпай «жазу» жүйесінің негізі болып табылады. 
‎
1940 жылдың аяғында америкалық биохимик Э.Чаргафф (1905 ж.т.) әр түрлі организмдердің ДНҚ молекуласына талдау жасап, оның құрамындағы А мен Т, Г мен Ц негіздерінің молярлық мөлшері тең екенін көрсетті (бұны Чаргафф ережесі деп атайды). 
‎
1952 ж. ағылшын биофизигі М.Уилкинс (1916 ж.т.) және т.б. [[ғалым]]дар рентгендік талдау арқылы ДНҚ молекуласы құрылымының [[спираль]] бойынша оң жақ оралымын (В – ДНҚ), ал 1979 ж. америкалық ғалым А.Рич (1929 ж.т.)[[ молекула]] құрылымының сол жақ оралымын (Z – ДНҚ) ашты. Азотты негіздер спираль осіне [[перпендикуляр]] түрінде орналасады. ДНҚ-ның үш сатылы құрылымының кеңістіктік моделін алғаш рет 1953 ж. америкалық ғалым [[Джеймс Уотсон|Д.Уотсон]] (1928 ж.т.) мен ағылшын биологы [[Фрэнсис Крик|Ф.Крик]] (1916 ж.т.) жасады.
‎ Модель бойынша ДНҚ [[молекула]]сы қос тізбектен құрылған. Қос тізбек бір-бірімен азотты негіздер арасында пайда болатын сутекті байланыстар арқылы жалғасады.  
‎
Бұл қос тізбекті негіздерге комплементарлық (ұқсас) принцип тән, яғни аденинге әдетте [[тимин]], ал гуанинге [[цитозин]] сәйкес келеді. ДНҚ-ның бір-біріне қарама-қарсы бағытталған екі спиральді полинуклеотидті тізбегі бір осьті айнала оралып жатады. Уотсон мен Крик моделінің көмегімен ДНҚ-ның өздігінен екі еселену ([[репликация]]) қасиеті ашылды. Осы жаңалықтары үшін Уотсонға, Крикке және Уилкинске [[Нобель сыйлығы]] берілді (1962). Екі еселену кезінде комплементарлы орналасқан азотты негіздердің сутекті байланысы үзіліп, ДНҚ жіпшелері екіге ажырайды да, екі ұқсас спиральді ДНҚ тізбегі пайда болады. ДНҚ-ның екі еселенуінің мұндай процесі жартылай консервативтік деп аталады, себебі жаңа түзілген ДНҚ молекуласында бір тізбек бұрынғы болады да, екінші тізбек жаңадан түзіледі. Осының нәтижесінде организмнің барлық клеткаларындағы генетик. материал өзгеріссіз қалады. Бұл ғыл. жетістіктер тірі организмнің тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігін молек. деңгейде түсіндіруге жол ашты.
&lt;ref &gt; Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Зерттелу тарихы ==
[[Сурет:Francis Crick.png|нобай|Френсис Крик|150 px]]
[[Сурет:James Watson.jpg|нобай|Джеймс Уотсон|150px]]
ДНҚ-ны [[1868 жыл]]ы швейцар [[физиолог]]ы, [[гистолог]]ы және [[биолог]]ы Иоган Фридрих Мишер атты ғалым ашқан. Іріңдеген жасушалар қалдықтарынан ғалым құрамына азот пен фосфор кіретін бейтаныс затты тауып алады. Алғашында бұл жаңа зат '''нуклеин''' деген атқа ие болады. Кейіннен Мишер бұл заттың қышқылдық қасиет көрсететінің байқайды. Осыдан кейін бұл жаңа затты '''нуклеин [[қышқыл]]ы''' деп атайтын болған.  Алғашында бұл бейтаныс заттың биологиялық қызметі белгісіз болды, көп уақытқа дейін ДНҚ ағзадағы фосфордың қоймасы болып есептелінді.  Оған қоса,  XX ғасырдың басында ғалымдар ДНҚ-ның ақпаратты тасымалдай алмайтындығын айтқан, себебі олар ДНҚ-ның ақпаратты тасымалдау үшін құрылысы біртүрлі деп есептеді.   

Уақыт өте келе генетикалық ақпаратты наруыздар емес дәл осы ДНҚ тасымалдайтындығын дәлелдеді. Бұл ашылудың ең бірінші дәлелі О. Эвери, Колина Мак-Леода и Маклин Мак-Картидің [[Трансформация|бактериялардың трансформациясы]] ([[1944 жыл]]) тәжірбиесі болды. 

Тіпті XX ғасырдың 50 жылдарына дейін ДНҚ-ның нақты құрылысы мен ақпаратты ұрпаққа белілуінің әдісі белгісіз болды. 

ДНҚ-ның қос спиральінің құрылымын  1953 жылы [[Фрэнсис Крик]] пен [[Джеймс Уотсон]] ұсынды. Олар модельді Морис Уилкисон мен Розалинд Франклиннің рентгенқұрылымды деректеріне және Чаргаффа ережелеріне сүйене отырып құрап шығарған. 

==РНҚ-ның ДНҚ-дан айырмашылығы==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-

! ДНҚ !! Белгілер !! РНҚ
|-
| 2 || Жіпшелері || 1
|-
| Ядрода || Орналасуы || Ядро мен цитоплазмада
|-
| ДНҚ-полимераза  || Ферменті || РНК-полимераза
|-
| [[Аденин|А]], [[тимин|Т]], [[гуанин|Г]], [[цитозин|Ц]] || Нуклеотидтері || [[Аденин|А]], [[урацил|У]], [[гуанин|Г]], [[цитозин|Ц]]
|-
| [[Дезоксирибоза]] || Қанты || [[Рибоза]]
|-
| Генетикалық ақпаратты &lt;br /&gt; сақтап зат алмасу  &lt;br /&gt; процестерін қадағалау || Қызметі || Генетикалық ақпаратты  &lt;br /&gt; тасымалдау және  &lt;br /&gt; нәруыз биосинтезі
|}
'''РНҚ-ның ДНҚ-дан айырмашылығы'''
Мұның құрамында
көмірсулы кұрамдас белік ретінде - рибоза, ал азотты негіздер ретінде
аденин, [[гуанин]], урацил, цитозин болады ([[тимин]] болмайды). РНҚ молекуласының ДНҚ молекуласынан айырмашылығы, оның әрбір молекуласы бір желілі болып келеді. РНҚ жасушалардың ядросында
емес, жасуша [[цитоплазма|цитоплазмасында]] болады. Әрбір жасушада РНҚ-ның
үш түрі бар, олар: ақпараттық (аРНҚ), [[рибосома|рибосомалық]] (рРНҚ) және
тасымал (тРНҚ) болып келеді
&lt;ref&gt; Биология: Жалпы білім беретін мектептің, 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген/ М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. - Алматы: Атамұра, 2009. ISBN 9965-34-927-4 &lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;
{{Нуклеин қышқылдары}}
{{Генетика}}
[[Санат:ДНҚ]]
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>5a5ttimfeud93bsmtyrcbv12gm0sj59</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Литва тілі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>13506</id>
    <revision>
      <id>3057344</id>
      <parentid>2962028</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:40:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="18402" xml:space="preserve">{{Infobox Language
 |name          = Литван тілі
 |nativename    = Lietuvių kalba
 |states        = [[Литва]], [[Аргентина]], [[Аустралия]], [[Беларусь]], [[Бразилия]], [[Канада]], [[Эстония]], [[Қазақстан]], [[Латвия]], [[Польша]], [[Ресей]], [[Швеция]], [[Құрама Патшалық]], [[Ирландия]], [[Уругвай]], [[АҚШ]]
 |region        = [[Еуропа]]
 |speakers      = 2.96 миллион ([[Литва]])&lt;br /&gt;170,000 (Шетелде)&lt;br /&gt;3.13 миллион (Дүние жүзі бойынша)&lt;ref&gt;[http://www.ethnologue.com/show_language.asp?code=lit Тілдің «Ethnologue» бойынша коды:lit&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;
 |iso1          = lt
 |iso2          = lit
 |iso3          = lit
 |familycolor   = Indo-European
 |fam1          = [[Үндіеуропалық тілдер]]
 |fam2          = [[Балтық тілдері]]
 |fam3          = [[Шығыс балтық тілдері]]
 |script        = [[Латын әліпбиі]]
 |rank          = 144-ші
 |nation        = [[Литва]], [[Еуропа Одағы]]
 |agency        = [[Литван тілінің комиссиясы]]
}}
'''Литван тілі''' ({{lang-lt|lietuvių kalba}}) — [[Литва]]ның ресми тілі, [[Еуропалық Одақ]]тың ресми тілдерінің бірі. Литвада ана тілі ретінде сөйлеушілерінің саны 2.96 миллион, шетелдерде шамамен 170,000. Литван тілі өзімен туыстас [[Латыш тілі]]мен бірге [[Балтық тілдері]]не жатады, алайда екеуі [[Өзара түсінікті тілдер|өзара түсінікті емес]]. Литван тілі [[латын әліпбиі]]н қолданады.

== Тарихы ==
[[Сурет:Oldest surviving writing in Lithuanian language.jpg|thumb|181 px|Литван тіліндегі сақталып отырған ең көне қолжазба (шамамен 1503 жыл), 15-ші ғасырда жазылған еңбектің көшірмесі.]]
[[Сурет:Mazvydo katekizmas.jpg|thumb|181 px|First Lithuanian book (1547) ''The Simple Words of Catechism'' by [[Martynas Mažvydas]] ]][[Сурет:Lithuanian language in European language map 1741.jpg|thumb|181 px|Еуропа тілдерінің картасы (1741), [[Исаның мінажаты]]ның алғашқы аяты литван тілінде берілген]]
{{quote|Үндіеуропалықтардың қалай сөйлескендерін естігісі келетін әркім келіп, литван шаруасының сөйлегенін тыңдасын.|[[Мейе, Антуан|Антуан Мейе]]}}

Литван тілінде [[үндіеуропалық тілдер]] өрбіп шыққан көне тілдерде болған есім морфологиясының көптеген бастапқы қасиеттері сақталған. Сол себепті литван тілі [[үндіеуропалық тілдер]]дің салыстырмалы филологиясында маңызды роль атқарады. Салыстырмалы филологияның зерттеу нәтижелері көрсетіп отырғандай, литван тілі қазіргі үндіеуропалық тілдердің ішіндегі ең аз өзгерген тіл.&lt;ref&gt;{{cite book | last = Zinkevičius | first = Z. | authorlink = | coauthors = | title = Rytų Lietuva praeityje ir dabar | publisher = Vilnius: [[Mokslo ir enciklopedijų leidykla]] | date = 1993 | location = | pages = p.9| quote=...linguist generally accepted that Lithuanian language is the most archaic among live Indo-European languages...|url = | doi = | id = | isbn = 5-420-01085-2 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://www.britannica.com/eb/article-9048523/Lithuanian-language Lithuanian Language]. [[Encyclopedia Britannica]].&lt;/ref&gt;

[[Протоүндіеуропалық тіл]]дің бөлшектенгенінен кейін [[Балтық-славян тілдері]]нің тобы пайда болғаны, содан соң ұзақ уақыт ортақ даму кезеңінен кейін славян және балтық тілдеріне бөлінгені туралы болжам бар (Szemerényi, 1957). Алайда Мейе, Климас, Зинкевичюс сияқты кейбір басқа тілтанушылар ондай ортақ прототілдің болғанына қарсы дәлелдер келтіріп, олардың арасындағы ұқсастықтарды ұзақ уақыт бойы бір-бірінің ықпалына түсіп отырғандарымен түсіндіреді. Балтық тілдерінде көптеген көне белгілердің бар екендігі даусыз болғанымен, олардың протоүндіеуропалық тілден дәл қалай өрбіп шыққаны әлі де анық емес.

Кейбір глоттохронологиялық пайымдаулар бойынша, шығыс балтық тілдері батыс балтық тілдерінен біздің заманымыздың 400-600 жылдары ажырап шыққан. Литван тілі мен латыш тілдерінің арасында елеулі айырмашылықтар 800 жылдан кейін пайдан бола бастаған, бірақ сонда да ұзақ уақытқа дейін оларды бір тілдің диалектілері ретінде қарастыруға болатын. Өтпелі диалектілер кем дегенде 14-15-ші ғасырларға дейін сақталып келді, 17-ші ғасырға дейін сақталған болуы да ықтимал. Екі тілдің алшақтай түсуіне қазіргі [[Латвия]]ның жерін 13-14 ғасырларда неміс рыцарьлық ордендерінің жаулап алғаны қатты ықпал жасады.

Литван тілінің сақталып отырған ең көне ескерткіштеріне шамамен 1503-1525 жылдары жазып алынған [[Исаның мінажаты]], [[Сәлем, Мәриям]] және [[Никея кредо]]сы жатады. Ол ескерткіштер оңтүстік аукштайт диалектісінде жазылған. Кітаптар 1547 жылдан кейін басылып шығарыла бастаған, бірақ литвандардың арасындағы сауаттылық деңгейі 18-ші ғасырдың аяғына дейін төмен дәрежеде болып келді. 1864 жылы [[Қаңтар көтерілісі]]нен кейін Литваның генерал-губернаторы [[Муравьёв, Михаил Николаевич|Михаил Муравьёв]] тілдің білім беру саласында және кітап басуда қолданылуына толық тыйым салды, бірақ литван тіліндегі кітаптар шетелде — [[Шығыс Пруссия]]да және [[Құрама Штаттар]]да кедергісіз басыла берді. Ол кітаптарды Литваға қатаң түрме жазасына қарамастан әкелумен «книгнешяй» деп аталып кеткен адамдар айналысты, сол кітаптардың арқасында литван халқының ұлттық сана-сезімі өсіп, ақыры тыйым 1904 жылы алынып тасталды.

[[Яблонскис, Йонас|Йонас Яблонскис]] (1860-1930) литван әдеби тілінің қалыптасуына маңызды үлес қосты. 19-шы ғасырда жазба литван тілінің ережелері онсыз да өзгере бастаған болатын, бірақ Яблонскистің ''Lietuviškos kalbos gramatika'' («Литван тілінің грамматикасы») атты кітабына кіріспеде тілдің одан кейінгі дамуына зор әсер еткен маңызды қағидаларды қорытындылап-тұжырымдады. Ол ұсынған жалпыға бірдей литван тілі оның өзінің батыс аукштайт диалектісіне негізделіп, шығыстағы пруссия литвандарының диалектісінің кейбір жақтары енгізілді. Бұл диалектілерде көршілес [[көне прус тілі]]нің әсерінің арқасында ежелгі айтылым сақталып қалып, басқа диалектілерде болса түрлі фонетикалық өзгерістер орын алып отырды. 1918 жылдан бастап литван тілі Литваның ресми тілі дәрежесіне ие болды. Литва Кеңес Одағының құрамында болған кезде литван тілі [[орыс тілі]]мен қатар ресми қолданылып келді.

== Классификациясы ==

Литван тілі [[балтық тілдері]]не жататын екі тірі тілдің біреуі болып табылады, екіншісі — [[латыш тілі]]. Балтық тілдеріне жатқан тағы бір тіл — [[көне прус тілі]] 19-шы ғасырға жетпей өлі тілге айналды. Балтық тілдеріне жатқан басқа тілдер — [[курон тілі]] мен [[судов тілі]] одан да бұрын жоғалған болатын. [[Балтық тілдері]] [[үндіеуропалық тілдер]]дің жеке бір тармағын құрайды.

== Географиялық таралуы ==

Литван тілі негізінен [[Литва]]да таралған; сонымен бірге [[Беларусь]], [[Латвия]], [[Польша]] және Ресейдің [[Калининград облысы]]нда тұрып жатқан литван ұлтының өкілдерінің арасында да таралған. [[Аргентина]], [[Аустралия]], [[Бразилия]], [[Канада]], [[Дания]], [[Эстония]], [[Франция]], [[Исландия]], [[Ирландия]], [[Норвегия]], [[Ресей]]дің қалған аймақтарында, [[Швеция]], [[Құрама Патшалық]], [[Құрама Штаттар]] және [[Уругвай]] елдерінде литвандардың ірі топтары тұрады.

Литвадағы 2 955 200 адам (3 460 [[липка татарлары]]н қосқанда), яғни 1998 жылғы бүкіл халықтың 80%-ы литван тілін ана тілі ретінде біледі. Басқа ұлт өкілдері де түрлі дәрежеде литван тілін меңгерген. Дүние жүзі бойынша литван тілінде сөйлейтіндердің саны 4 000 000 шамасында (1993 UBS).

=== Ресми дәрежесі ===
Литван тілі Литваның [[мемлекеттік тіл]]і және [[Еуропа Одағы]]ның ресми тілдерінің бірі болып табылады.

=== Диалектілері ===
Литван тілінің екі диалектісі бар: аукштайт диалектісі және жемайт диалектісі. Мына картаға қараңыз: [http://samogitia.mch.mii.lt/KALBA/girdstr.en.htm#Map]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110527164304/http://samogitia.mch.mii.lt/KALBA/girdstr.en.htm#Map |date=2011-05-27 }}. Әдеби литван тілі мен жемайт диалектісінің арасында айырмашылықтар өте үлкен. Қазіргі аукштайт диалектісі 13-16 ғасырларда [[курон тілі]]нің әсерімен қалыптасқан. Литван тілінің диалектілері Литваның этнографиялық аймақтарымен байланысқан.

Диалектілердің өздері кіші диалектілерге бөлінген. Екі диалектінің екеуі де үш кіші диалектіге бөлінген. Әдеби тіл батыс аукштайт диалектілеріне негізделген.

== Дыбыстары ==

=== Дауысты дыбыстары ===

Литван тілінде 12 жазба дауысты дыбыс бар. Латын әліпбиінің негізгі әріптеріне қоса «огонек» (яғни құйрықша) ұзын дауыстыларды белгілеу үшін қолданылады. Бұл осы дауыстылардың [[назализация]]ланған кезінен қалған тарихи белгі. Дәл сондай огонек құйрықшалары [[поляк тілі]]нде де бар, онда ол мұрын жолымен айтылатын дыбыстарды белгілеуге қолданылады.

=== Дауыссыз дыбыстары ===

=== Фонологиясы ===

==== Дауыссыздары ====

==== Дауыстылары ====

== Грамматикасы ==

== Сөздік қоры ==
[[Сурет:Lkz.jpg|thumb|311 px|Литван тілінің ең үлкен сөздігі 20 томнан тұрады, онда жарты миллионнан астам сөзтізімдік мақала бар]]

=== Үндіеуропалық сөздік қоры ===

=== Санскрит тіліндегі сөздерге ұқсас немесе дәл сондай болып келетін литван сөздері ===
* Литванша ''du/dvi'', Санскритше ''dvi/dve'', Грекше ''duo/dwo/tyu'', Латынша ''duo'' («екі»)
* Литванша ''trys'', Санскритше ''tri/traya'', Грекше ''trios/tria/treis'', Латынша ''tres'' («үш»)
* Литванша ''penki(os)'', Санскритше ''páñcan'', Грекше ''pente/pende(cis)'' («бес»)
* Литванша ''šeši(os)'', Санскритше ''sas'', Грекше ''heks/hecs/hex'', Латынша ''secs/sex'' («алты»)
* Литванша ''septyni(os)'', Санскритше ''saptahn/sapta'', Грекше ''hepta(cis)/septa'', Латынша ''septem'' («жеті»)
* Литванша ''aštuoni(os)'', Санскритше ''ashtan/ashta'', Грекше ''akto/okto/oktu(cis)'', Латынша ''octo'' («сегіз»)
* Литванша ''dešimt(is)'', Санскритше ''dasham'', Грекше ''deka/deca(cis)'', Латынша ''deci/decem'' («он»)
* Литванша ''žiema'', Санскритше ''hima'' («қыс»)
* Литванша ''derva/darva'', Санскритше ''druma/taru'' («ағаш»)
* Литванша ''vilkas'', Санскритше ''vrika'' («қасқыр»)

=== Литван тіліне герман тілдерінен енген сөздер ===
* Литванша ''midus'', Гот тілінде ''midu'' (&quot;[[бал (сусын)|бал]]&quot;)

=== Кірме сөздер ===

== Жазу жүйесі ==

== Мысалдар ==

== Тағы қараңыз ==

== Сілтемелер ==
{{reflist}}

* Leonardas Dambriūnas, Antanas Klimas, William R. Schmalstieg,  ''Beginner's Lithuanian'', Hippocrene Books, 1999, ISBN 0-7818-0678-X. Older editions (copyright 1966) called &quot;Introduction to modern Lithuanian&quot;.
* Remys, Edmund, ''Review of Modern Lithuanian Grammar'', Lithuanian Research and Studies Center, Chicago, 2nd revised edition, 2003.
* {{cite web | author=Klimas, Antanas | title=Baltic and Slavic revisited | work=[[Lituanus]] ''vol. 19, no. 1, Spring 1973''&amp;nbsp; | url=http://www.lituanus.org/1973/73_1_02.htm | accessmonthday=October 23 | accessyear=2007 }}
* Zigmas Zinkevičius, &quot;Lietuvių kalbos istorija&quot; (&quot;History of Lithuanian Language&quot;) Vol.1, [[Vilnius]]: Mokslas, 1984, ISBN 5-420-00102-0.
* Remys, Edmund, ''General distinguishing features of various Indo-European languages and their relationship to Lithuanian'', Indogermanische Forschungen, Berlin, New York, 2007.

== Сыртқы сілтемелер ==

* [http://www.lituanus.org/IndexLanguage.htm Литван филологиясы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050314081017/http://www.lituanus.org/IndexLanguage.htm |date=2005-03-14 }}
* [http://www.lkz.lt Литван тілінің академиялық сөздігі]
* [http://indoeuro.bizland.com/project/grammar/grammar11.html Литван тілінің тарихи грамматикасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130926081505/http://indoeuro.bizland.com/project/grammar/grammar11.html |date=2013-09-26 }}
* [http://www.lsk.flf.vu.lt/index.php/pageid/154 Вильнюс университетінің жанындағы Литван тілінің жазғы мектебі]
* [http://www3.isrl.uiuc.edu/~junwang4/langev/localcopy/pdf/nakhleh05JLSA.pdf Үндіеуропалық тілдік байланыстардың 2005 жылғы талдауы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090326114512/http://www3.isrl.uiuc.edu/~junwang4/langev/localcopy/pdf/nakhleh05JLSA.pdf |date=2009-03-26 }}
* [http://www.dictionaric.com/dicolithuanien/dicolithuanien.php Французша-литванша сөздік, 36000 сөз қамтылған]
* [http://www.world-of-proverbs.com/Lithuanianproverbs.html Литван мақалдары] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120301165711/http://www.world-of-proverbs.com/Lithuanianproverbs.html |date=2012-03-01 }}

[[Санат:Шығыс балтық тілдері]]
[[Санат:Литваның тілдері| ]]
[[Санат:Литван тілі| ]]</text>
      <sha1>7jutk10mc3hgaminzv0t8g9my4l8v0h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көкшетау</title>
    <ns>0</ns>
    <id>14020</id>
    <revision>
      <id>3057282</id>
      <parentid>3056476</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:14:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="51157" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = Қала
 |атауы                   = Көкшетау
 |шынайы атауы            = {{lang-kk|Kökşetau}}
 |сурет                   = Кокшетау.jpg
 |әкімшілік күйі          = Облыс орталығы
 |елтаңба                 = Kokshetau seal.png
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg= 53|lat_min= 17|lat_sec=
  |lon_deg= 69|lon_min= 23|lon_sec=
  |CoordAddon=type:city(1226000)_region:KZ
  |CoordScale             = 
 |ел картасының өлшемi    = 300 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Ақмола облысы
 |кестедегі облыс         = Ақмола облысы
 |ауданы                  = 
 |кестедегі аудан         = 
 |мекен түрі              = 
 |мекені                  = 
 |кестедегі мекен         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = Бауыржан Ғайса
 |құрылған уақыты         = [[29 сәуір]] [[1824 жыл]]
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =  Көкшетау бекінісі (1868 дейін) &lt;br /&gt; Кокчетав (1868 — 1993)
 |статус алуы             = [[1862 жыл]]
 |жер аумағы              = 233,97
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 234
  |климаты                 = қатаң-континенталды
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = {{өсім}} 153 057&lt;ref&gt;[http://www.akmola.stat.kz/oblasti/koksh.htm Департамент статистики Акмолинской области] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110526174956/http://www.akmola.stat.kz/oblasti/koksh.htm |date=2011-05-26 }}&lt;/ref&gt;
  |санақ жылы             = 2018
  |тығыздығы              = 624
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = [[қазақтар]] — 58,05 %,&lt;br /&gt; 
[[орыстар]] — 29,41 %,&lt;br /&gt; 
[[украиндар]] — 2,88 %,&lt;br /&gt; 
[[татарлар]] — 2,28 %,&lt;br /&gt;
[[немістер]] — 1,95 %,&lt;br /&gt; 
[[поляктар]] — 1,40 %,&lt;br /&gt; 
[[ингуштар]] — 1,07 % ,&lt;br&gt;
[[беларустар]] — 0,82 %,&lt;br /&gt;
басқалары — 2,14 %&lt;ref name=&quot;stat.kz2&quot;&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының ұлттық құрамы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}&lt;/ref&gt;
  |конфессионалдық құрамы = [[мұсылман]]дар ([[Сунниттер|суниттер]])&lt;br /&gt; [[христиандық|христиандар]] ([[Православ шіркеуі|православтар]], [[католицизм|католиктер]]) &lt;br /&gt; және басқалары
  |этнохороним            = көкшетаулық, көкшетаулықтар
 |телефон коды            = 7162xх-xx-xx
 |пошта индекстері        = 020000—020010
 |автомобиль коды         = 03, C
 |идентификатор түрі      = 
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = Kokshetau
 |сайты                   =  http://kokshetau.akmo.gov.kz/
 |сайт тілі               = kz
 |сайт тілі 2             = ru
 |сайт тілі 3             = en
| add1n = [[Өзен|Өзендері]]
| add1 = [[Шағалалы (өзен)|Шағалалы]], [[Қылшақты (өзен)|Қылшақты]]
| add2n                    = 
 | add2                     = 
}}

'''Көкшета́у''' ([[Қазақ әліпбиі|латын]] — {{lang-kk|Kökşetau}}; {{Audio-IPA|Kk-kokshetau.ogg|[køkɕetɑw]}}; {{lang-ru|Кокшета́у}}; {{IPA|[kokʂɪˈtaʊ]}}, [[1868 жыл]]ға дейін — ''Көкшетау бекінісі'', [[1993 жыл]]ға дейін орыс транскрипциясында — '''Кокчета́в''' {{IPA|[koktɕɪˈtav]}}) —  [[Ақмола облысы]]ның әкімшілік орталығы ([[1999 жыл|1999]] жылдан; [[1944 жыл|1944]] – [[1997 жыл|1997]] ж. ''[[Көкшетау облысы]]ның'' орталығы болған), [[Қазақстан]]ның [[Солтүстік Қазақстан|солтүстігінде]], [[Қопа (көл)|Қопа]] көлінің оңтүстік жағалауындағы орналасқан қала (''1862 жылдан''). Қала ауданы — 233,97 км². Құрамына Көкшетау қаласы мен көршілес [[Станционный ауылдық округі (Ақмола облысы)|Санционный]], [[Қызыл жар ауылдық округі (Көкшетау қалалық әкімдігі)|Қызыл жар]] ауылдық округтері кіреді, [[Көкшетау қалалық әкімдігі|Көкшетау әкімшілік-аумақтық]] құрылымның ауданы — 425 км². Қала әкімшілігіне бағынышты екі ауылдық округте 12 189 адам өмір сүреді.

Тұрғындарының саны — 146 104 адам (2020).&lt;ref&gt;[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT333984 Қазақстан Республикасы халқының облыстар және астана, қалалар, аудандар, аудан орталықтары және кенттер бөлінісіндегі жынысы бойынша саны]&lt;/ref&gt; Көкшетау [[Қазақстан қалалары]]ның арасында халық саны бойынша он сегізінші орында орналасқан. Көкшетауда көптеген ұлт өкілдері өмір сүреді. Саны жағынан ең көп таралған ұлттарға [[қазақтар]] (58,05 %) мен [[орыстар]] (29,41 %) жатады. Негізгі [[дін]]и топтар — [[Ислам|мұсылмандар]] ([[сунниттер|суниттер]]) мен [[Христиандық|христиандар]] ([[православ шіркеуі|православтар]] және [[католицизм|католиктер]]). [[Көкшетау қалалық әкімдігі|Қала әкімшілігіне]] бағынышты екі ауылдық округте 12 563 адам өмір сүреді. Көкшетау қаласынан [[Нұр-Сұлтан]]ға дейінгі қашықтық 276 км.

Көкшетау — Қазақстанның 2021 жылғы мәдени астанасы.&lt;ref&gt;[https://www.gov.kz/memleket/entities/mcs/press/news/details/203580?lang=kk Көкшетау - Қазақстанның 2021 жылғы мәдени астанасы]&lt;/ref&gt;

== Этимологиясы ==
=== Атауы  ===
''Көкшетау'' деген атау қазақтың &quot;көкше&quot; ([[Қазақ әліпбиі|латын]] — {{lang-kk|kökşe}}) және &quot;[[тау]]&quot; ([[Қазақ әліпбиі|латын]] — {{lang-kk|tau}}) деген сөздерінен шықты. Көкшетау, бұл – тау. [[Көкшетау тауы|Көкше тауы]] – баурайында әйгілі [[Бурабай ұлттық паркі]] орналасқан және осы Бурабай ауданы жеріндегі тау. Көкше таудың ең биік нүктесі – Бүркітті шоқысы 947 метр. Бұл атау [[орыс тілі]]нде «синеватая гора» мағынасын білдіргендіктен, кейде Көкшетауды орысша «Синегорье» деп те атайды.

Қала атауының қазіргі жазылуы 1940 жылы [[кириллица]] негізінде жасалған әліпби қабылданған кезден бастап қолданыста.

== Таңбасы ==

Көкшетаудің ең алғаш [[Елтаңба|таңбасы]] (авторы: В.Н. Сурганов) 1970 жылдың 12 шілде күні бекітілді.

==  Физико-географиялық сипаттамасы ==
=== Географиялық орналасуы ===
Қаланың [[географиялық координаттар]]ы — {{coord|53|17|30|N|69|23|30|E|type:city(400000)_region:KZ|display=inline|yandex=1}}&lt;ref&gt;{{кітап|тақырыбы=Reference World Atlas|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=ESXyAAAAQBAJ|баспасы=Penguin|жыл=2013|pages=214|allpages=408|isbn=9781465421180}}&lt;/ref&gt;. [[Уақыт белдеуі]] — [[UTC+6:00|UTC+06:00]]. 

Көкшетау қаласы [[Көкшетау қыраты]]ның солтүстігінде, [[Қопа (көл)|Қопа көлі]]нің оңтүстік жағалауындағы көрікті жерде орналасқан.

===Географиялық жағдайы===
[[File:Кокшетау.jpg|left|thumb| alt=A.| ''[[Абылай хан|Абылай хан]] даңғылы''.]]
Қазіргі Ақмола облысының солтүстігі мен оған шектесіп жатқан [[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның кейбір аудандарын қамтиды. Орталық бөлігінде Көкшетау қыраты орналасқан. Осында шығыстан батысқа қарай Көкше, Жақсы Жалғызтау, Жаман Жалғызтау, Имантау, Жыланды, Сандықтау, Үлкентүкті, Бұқпа, Қошқарбай, Зеренді таулары, Айыртау, Сырымбет секілді таулар мен Шортанды, Бүркітті асуы, Үлкен Шабақты, Кіші Шабақты, [[Бурабай (көл)|Бурабай]], Айнакөл, Айдабол, Зеренді, Қопа, Атансор, Майлысор, Мамай, Саумалкөл, Шалқар, Үлкен Қоскөл, Кіші Қоскөл, Жолдыбай, [[Қалмақкөл]], [[Шағалалытеңіз]], [[Сілетітеңіз]], Теке, Үлкен Қараой, Кіші Қараой, Қалибек, т.б. көлдер орналасқан. Бурабай көлінің ортасында [[Жұмбақтас]] тұр. Бұл аймақта [[Оқжетпес]], ''“Жеке батыр”'', [[Кенесары үңгірі]], т.б. тарихи орындар бар. Қыраттың батыс жағынан [[Есіл]] өзені ағып өтеді. Көптеген ұсақ өзендер көктемде қатты тасығанымен, жазда суы азайып, көпшілігінің арналары кеуіп қалады. 

Ақылбай кезеңі Көкшетауды екіге бөледі: 
#солтүстігінде Көкше, Бура, Жеке батыр,
#оңтүстігінде Айыртөбе, Шортан шоқылары бар.
[[Нұр-Сұлтан]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 276 км жерде, [[Көкшетау қыраты]]ның солтүстігінде, [[Қопа (көл)|Қопа көлі]]нің оңтүстік жағалауындағы көрікті жерде орналасқан. Қаланың аумағы 420,0 км².

Қылшықты өзені осы таудан бастау алады. Тау беткейлерінде қарағай, қайың, терек, әр түрлі бұта, тау етегіндегі аңғарлардың шалғындық топырағында бидайық, арпабас, бұтақты бидайық, айрауық аралас әр түрлі шөптер өседі.

Қалада тамақ және [[жеңіл өнеркәсіп]], машина жасау, металл өңдеу, химия өндірісі, металл емес бұйымдар өндіру, картон мен қағаз өндіру кәсіпорындары, жылу, электр энергиясын, газ және су тарату мекемелері бар. Білім жүйесі саласында 3 жоғары оқу орны, 13 арнайы орта оқу орындары, жалпы білім беретін 23 мектеп жұмыс жасауда. 2 театр, филармония, қалалық кітапханалар жүйесі, 4 мұражай, көрме залы, 6 клубтық мекемелер қалалықтар мен қонақтарға мәдени қызмет көрсетеді. Қалада дене шынықтыру және спорт саласы жақсы жолға қойылған. 3 стадион, 3 жүзу бассейні, 1 шаңғы базасы, 6 спорт мектебі бар.

=== Құрылымы ===
[[Көкшетау қалалық әкімдігі]]не қарасты ауылдар.

{| align=&quot;left&quot; border=&quot;2&quot; cellpadding=&quot;4&quot; cellspacing=&quot;0&quot; style=&quot;margin-left: 1em; margin-bottom: 0.5em; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;&quot;
 |- bgcolor=&quot;#f9f9f9&quot;;
 !Аудан||Халық саны,мың адам
 |-
 |[[Қызыл жар]]||{{increase}} 9875 адам
 |-
 |[[Станционный (Ақмола облысы)|Станционный]]||{{increase}} 2249 адам
 |-
 |[[Қызылжұлдыз (Ақмола облысы)|Қызыл-Жұлдыз]]||{{decrease}} 65 адам
 |}

&lt;br&gt; &amp;nbsp;

&lt;br&gt; &amp;nbsp;

&lt;br&gt; &amp;nbsp;

==Климаты==
''Көкшетау қаласының'' климаты айқын континенттік, жазы жылы және құрғақ, қысы ұзақ және аязды, ұзақ. Жылдық орташа температура 3,5 °C. Жаздың орташа температурасы шамамен 20,5 °C.  Жылына үш ай бойы күндізгі орташа температура 20 °С асып түседі. 

Қыста күн суық, қаңтар айындағы жылдық орташа температура мөлшері −14,5 °C шамасында, кейде Сібір аяздарының қалаға жетуіне байланысты −48 °C аязға дейін баруы мүмкін. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлшері 230 – 400 мм. Жауын-шашын негізінен жаз айларында жауады. Күн сәулесі көлемінің орташа жылдық көрсеткіші — 2256 сағат. [[Атмосфералық жауын-шашын]] ең көп түсетін ай — [[шілде]] (69 мм), ең аз түсетін ай — [[ақпан]] (10 мм).
* Орташа жылдық температура — +3,5 C°
* Орташа жылдық жел жылдамдығы — 3,9 м/с
* Орташа жылдық ауа ылғалдылығы — 71 %

{{Ауа райы
 | Ені  = 70 
 | Жағдайы = 
 | Жер_ілік = Көкшетау
 | Дерекнама  = {{cite web|url=http://www.pogodaiklimat.ru/climate/28879.htm|title=«Ауа райы және Климат» сайтындағы Көкшетау ауа-райы туралы мәліметтер|accessdate=2020-12-23|archivedate=02-05-2015|archiveurl=http://weatherarchive.ru/Temperature/Kokshetau/May-2017}}

 | Қаң_ор =-14.0             | Қаң_ор_ж-ш =15 
 | Ақп_ор =-14.5             | Ақп_ор_ж-ш =10 
 | Нау_ор =-7.0             | Нау_ор_ж-ш =21
 | Сәу_ор =5.5             | Сәу_ор_ж-ш =32 
 | Мам_ор =13.8             | Мам_ор_ж-ш =44 
 | Мау_ор =19.5             | Мау_ор_ж-ш =56 
 | Шіл_ор =20.5             | Шіл_ор_ж-ш = 69
 | Там_ор =18.5             | Там_ор_ж-ш = 49
 | Қыр_ор =12.5             | Қыр_ор_ж-ш = 32
 | Қаз_ор =4.8             | Қаз_ор_ж-ш = 26
 | Қар_ор =-5.3            | Қар_ор_ж-ш =23
 | Жел_ор =-11.5            | Жел_ор_ж-ш =20 
 | Жыл_ор = 3.5            | Жыл_ор_ж-ш =397


 | Қаң_ор_мин =-28.5       | Қаң_ор_макс =-6.0 
 | Ақп_ор_мин =-30.0         | Ақп_ор_макс =5.6
 | Нау_ор_мин =-18.2         | Нау_ор_макс =1.2 
 | Сәу_ор_мин =-1.3        | Сәу_ор_макс =10.8 
 | Мам_ор_мин =8.2         | Мам_ор_макс =19.3 
 | Мау_ор_мин =14.5         | Мау_ор_макс =23.5 
 | Шіл_ор_мин =15.6         | Шіл_ор_макс =26.7
 | Там_ор_мин =14.3         | Там_ор_макс =23.7 
 | Қыр_ор_мин =7.3         | Қыр_ор_макс =17.9
 | Қаз_ор_мин =-1.5         | Қаз_ор_макс =10.2 
 | Қар_ор_мин =-15.6         | Қар_ор_макс =0.3 
 | Жел_ор_мин =-26.1         | Жел_ор_макс =-5.1 
 | Жыл_ор_мин = -1.3        | Жыл_ор_макс =8.6


 | Қаң_а_мин =-46.6          | Қаң_а_макс =4.8 
 | Ақп_а_мин =-48.3          | Ақп_а_макс =6.2 
 | Нау_а_мин =-35.7          | Нау_а_макс =23.1 
 | Сәу_а_мин =-24.7          | Сәу_а_макс =31.3 
 | Мам_а_мин =-8.7          | Мам_а_макс =35.5 
 | Мау_а_мин =-0.8          | Мау_а_макс =40.4 
 | Шіл_а_мин =3.4          | Шіл_а_макс = 41.7
 | Там_а_мин =-1.3          | Там_а_макс =41.2 
 | Қыр_а_мин =-7.6          | Қыр_а_макс = 36.2
 | Қаз_а_мин =-24.8          | Қаз_а_макс =25.3 
 | Қар_а_мин =-37.1         | Қар_а_макс =19.2 
 | Жел_а_мин =-42.3          | Жел_а_макс =6.6 
 | Жыл_а_мин =-48.3          | Жыл_а_макс =41.7 
}}

==Тұрғыны==
{|
|'''Көкшетау қаласы халқының саны'''&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm Cities &amp; towns of Kazakhstan]&lt;/ref&gt;:
|-
|{{Graph:Chart|width=600|height=240|type=rect|yAxisMin=0
|x=1959,1970,1979,1989,2010,2011,2012,2013,2014,2015,2016,2017,2018,2019,2020
|y=52909,80564,103162,136757,136100,137217,136835,139063,140847,142411,145795,145531,145789,145161,146104
|colors=lightblue|showValues=fontsize:15,fontcolor:black}}
|}

{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
! colspan=&quot;11&quot; | Көкшетау қаласы халқының саны (мың адам)&lt;ref&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-cities.htm Cities &amp; towns of Kazakhstan]&lt;/ref&gt;
|-
! width=&quot;5%&quot; | Санақ жылы
! width=&quot;5%&quot; | [[1897 жыл|1897]]
! width=&quot;5%&quot; | [[1959 жыл|1959]]
! width=&quot;5%&quot; | [[1970 жыл|1970]]
! width=&quot;5%&quot; | [[1979 жыл|1979]]
! width=&quot;5%&quot; | [[1989 жыл|1989]]
! width=&quot;5%&quot; | [[1991 жыл|1991]]
! width=&quot;5%&quot; | [[1999 жыл|1999]]
! width=&quot;5%&quot; | [[2004 жыл|2004]]
! width=&quot;5%&quot; | [[2005 жыл|2005]]
! width=&quot;5%&quot; | [[2006 жыл|2006]]
|-
! width=&quot;5%&quot; | Саны, адам
| 4 962
| {{increase}}52 909
| {{increase}}80 564
| {{increase}}103 162
| {{increase}}136 757
| {{increase}}143 300
| {{decrease}}123 389
| {{increase}}123 640
| {{increase}}125 455
| {{increase}}127 317
|-
! width=&quot;5%&quot; | Санақ жылы
! width=&quot;5%&quot;| [[2007 жыл|2007]]
! width=&quot;5%&quot;| [[2008 жыл|2008]]
! width=&quot;5%&quot;| [[2009 жыл|2009]]
! width=&quot;5%&quot;| [[2010 жыл|2010]]
! width=&quot;5%&quot;| [[2011 жыл|2011]]
! width=&quot;5%&quot;| [[2012 жыл|2012]]
! width=&quot;5%&quot;| [[2013 жыл|2013]]
! width=&quot;5%&quot;| [[2014 жыл|2014]]
! width=&quot;5%&quot;| [[2015 жыл|2015]]
! width=&quot;5%&quot;| [[2016 жыл|2016]]
|-
! width=&quot;5%&quot; | Саны, адам
| {{increase}}129 244
| {{increase}}131 215
| {{increase}}135 106
| {{increase}}136 100
| {{increase}}137 217
| {{decrease}}136 835
| {{increase}}139 063
| {{increase}}140 847
| {{increase}}142 411
| {{increase}}145 795
|-
! width=&quot;5%&quot; | Санақ жылы
![[2017 жыл|2017]]
![[2018 жыл|2018]]
![[2019 жыл|2019]]
![[2020 жыл|2020]]
|-
! width=&quot;5%&quot; | Саны, адам
| {{decrease}}145 531
| {{increase}}145 789
| {{decrease}}145 161
| {{increase}}146 104	
|}

{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! colspan=21| Қаланың ұлттық құрамы (2020 ж. бойынша):
|-
! Барлығы (2020 ж. бойынша)
! colspan=&quot;2&quot;| [[қазақтар]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[орыстар]] 
! colspan=&quot;2&quot;| [[украиндар]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[татарлар]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[немістер]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[поляктар]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[ингуштар|ингуштер]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[беларустар]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[корейлер]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[әзірбайжандар]] 
|-
! rowspan=&quot;5&quot;|160 341
| 93126
| 58,05 %
| 47185
| 29,41 %
| 4618
| 2,88 %
| 3660
| 2,28 %
| 3124
| 1,95 %
| 2243
| 1,40 %
| 1721
| 1,07 %
| 1320
| 0,82 %
| 343
| 0,21 %
| 332
| 0,21 %
|-
! colspan=&quot;2&quot;| [[армяндар]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[башқұрттар]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[молдовандар]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[марилер]]
! colspan=&quot;2&quot;| [[шешендер]]
! colspan=&quot;2&quot;| удмурттар
! colspan=&quot;2&quot;| [[мордвалар]]
! colspan=&quot;2&quot;| басқалар 
|-
| 257
| 0,16 %
| 226
| 0,14 %
| 147
| 0,09 %
| 125
| 0,08 %
| 86
| 0,05 %
| 60
| 0,04 %
| 21
| 0,01 %
| 1837
| 1,15 %
|}

== Тарихы ==
''Көкшетау'' – [[Қазақстан]]ның [[тарих]]ы бай қалаларының бірі. 
=== Ежелгі замандарда ===
Қазіргі қала орналасқан аумаққа жергілікті халық ежелгі замандарда-ақ қоныс салып, қорғандар тұрғызған; [[Бурабай кеніші]], [[Бурабай (кент)|Бурабай қонысы]].
Көкшетау өңіріне халық ежелгі заманда-ақ қоныстана бастаған. 
*6 – 8-ғасырларда [[Түрік қағанаты|Түрік қағандығының]] құрамында, ол ыдырағаннан кейін әр кезеңдерде [[Қимақтар|қимақ]], [[Қыпшақтар|қыпшақ]], т.б. [[Түркілер|түркі тайпаларының]] иеліктерінде болды.
*13 – 15-ғасырларда [[Алтын Орда]] мемлекетінде [[Түркілер|түркі тайпаларының]] өзара сіңісуі нәтижесінде біртұтас этникалық топ – қазіргі қазақ халқы қалыптасты.
*17-ғасырдың орта тұсында пайда болған [[Жоңғар]] хандығы қазақ халқына үлкен қатер төндірді. Қазақ даласының басқа жерлеріндегі сияқты Көкшетау өлкесінде де жоңғарлармен болған қиян-кескі шайқастарда қазақ батырлары ([[Бөгенбай батыр|Бөгенбай]], [[Сары Қасаболатұлы|Сары]], [[Баян Қасаболатұлы|Баян]], [[Қарасай батыр|Қарасай]], [[Ағынтай батыр|Ағынтай]], [[Қабанбай батыр|Қабанбай]], [[Олжабай Толыбайұлы|Олжабай]], т.б.) асқан ерлік көрсетті.
*18-ғасырдың 40-жылдарынан бастап ордасын Көкшетауға тіккен [[Абылай хан]] басқарған [[Қазақ хандығы]] өзінің бұрынғы күш-қуатын қалпына келтірді. [[Ресей]], [[Қытай]], [[Ауғанстан|Ауған]] мемлекеттері мен [[Бұхара хандығы|Бұхар]], [[Қоқан хандығы|Қоқан]], [[Хиуа хандығы|Хиуа]] хандықтары Көкшетаудағы [[Абылай хан|Абылай]] ордасына өз елшілерін жіберіп тұрды. [[Абылай хан]] қайтыс болғаннан кейін Көкшетау жерінде қазақ халқының тарихында үлкен із қалдырған оқиғалар өтті. [[Қазақ хандығы]] тұтастығын жоғалта бастады да, Көкшетау өңірі [[Абылай хан]] әулетінің ([[Уәли хан|Уәли]], [[Кенесары хан|Қасым]], [[Ғұбайдолла Уәлиұлы|Ғұбайдолла]], т.б.) ата қонысына айналды.

=== Көкшетау бекінісінің қалануы ===
* [[1824 жыл|1824]] ж. 30 сәуірде Бұқпаның бөктері, Шағалалының сол қапталындағы Шат шатқалының ішінен (қазіргі ''Көкшетау-Қостанай тас жолымен'') қаладан шыға берістегі [[Шағалалы (өзен)|Шағалалы]] өзені үстінен өтетін көпірдің тұсы) [[Ресей империясы]]ның шығыстағы шекаралық әскери бекінісінің құрылысы басталды.
* [[1824 жыл|1824]] ж. 17 қыркүйекте (жаңа күн санауы бойынша 30 қыркүйекте) [[Ресей империясы]] Сенатының шешімімен Көкшетау бекінісі ({{lang-ru|Кокчета́вская}}) ресми тізімге енгізілді.
* [[1839 жыл|1839]] ж. ''Көкшетауға'' әскери [[гарнизон]]ы әкелініп,  казактар станицасы құрылды.

=== Уездік қала дәрежесінде ===
* [[1868 жыл|1868]] ж. ''Көкшетау бекінісі'' әскери маңызын жойып, қатардағы елді мекендердің бірі болып қалды.
* [[1882 жыл|1882]] ж. жарық көрген ''“[[Сібір]]дегі қалалар мен кенттердің [[экономика]]лық жағдайы”'' деген басылымда мынадай мәліметтер жазылған: “''Көкшетау'' үлкен станица мен соған жалғасқан кенттен тұрады. Станицадағы тұрғындар саны қаладағыдан төрт есе көп. Сондай-ақ, онда шіркеу, көпшілік орындар, уч-ще, жәрмеңкелер мен базар бар. Станицада 300-ге жуық үй, 1800-ден астам адам тұрады. Қалада не бары 60 – 70 үй және 450 мещан мекен етеді. Қалада екі көше ғана болса, станицада жетеу...”.
* [[1887 жыл|1887]] ж. ''Көкшетау тұрғыны'' 5 мың адамға жетті. Екі кірпіш зауытында тұрақты 5 – 10 жұмысшы, маусымдық 15 – 20 жұмысшы болды. Шағын арақ-спирт зауыты, шойын құю шеберханасы, 1 бу диірмені мен 20 жел диірмені жұмыс істеді.
* [[1898 жыл|1898]] ж. жарық көрген ''“Ресейдегі болыстар мен елді мекендер”'' деген басылымда ''Көкшетау уездік қала'' делініп, “онда 2 мешіт, 1 шіркеу, пошта-телеграф кеңсесі, бастауыш мектеп, 15 орындық аурухана, дәріхана, 2 дәрігер бар” деп жазылған. Үйлердің барлығы да ағаштан қиылып салынатын болған. Соған байланысты ''Көкшетауды'' кезінде ''“ағаш қала”'' деп те атаған.
* [[1910 жыл|1910]] ж. шойын құю шеберханасының механигі Захаров қала тұрғындарына тұңғыш рет өз киноаппаратымен дыбыссыз кино көрсетті.
* [[1913 жыл|1913]] ж. қаңтарда қала санағы өткізілді.
* [[1916 жыл|1916]] ж. ''Көкшетауда'' алғаш рет қуаты 8 кВт/сағ электр станыиясы жұмыс істей бастады.
* 19 ғ-дың 60 жылдарынан ''Көкшетау'' қаласының ортасындағы  Покров (қазақтар оны Боқырау жәрмеңкесі деп атаған) базарында жәрмеңке өтіп тұрды. Жәрмеңке [[1918 жыл|1918]] жылға дейін жұмыс істеді.

=== КСРО құрамында ===
* [[1918 жыл|1918]] жылдың наурызынан Жұмысшы, солдат және шаруа депутаттарының ''Көкшетау уездік кеңесі'' [[Бурабай (кент)|Бурабай]] консерві зауытын, Харламовтың сіріңке фабрикасын, ''Көкшетау'' бу диірменін, [[Айдабол спирт зауыты]]н, Бурабайдағы санаторий мен саяжайларды мемлекет меншігіне айналдырып, ''Көкшетаудың'' бүкіл кәсіпорындарын өз қарауына алды.
* [[1921 жыл|1921]] ж. 21 ақпанда ''Көкшетау уезінде'' Кеңес үкіметіне қарсы қарулы көтеріліс болды. ''“Есіл бүліншілігі”'' деп аталған бұл бас көтеруді [[Жұмысшы-шаруа қызыл әскері|Қызыл армия]] бөлімшелері күшпен жаныштады.
* [[1922 жыл|1922]] ж. Көкшетау – [[Петропавл|Қызылжар]] ([[Петропавл|Петропавловск]]) темір-жолы (ұзындығы 200 км-ге жуық) іске қосылды.
* [[1928 жыл|1928]] ж. элеватор салынды, ағаш өңдейтін және тігін бұйымдары артельдері жұмыс істей бастады. 
* [[Екінші дүниежүзілік соғыс]] жылдары қалаға КСРО-ның батыс аумағынан бірнеше зауыттар мен өнеркәсіп орындары көшірілді. Кейін олар қаланың өнеркәсіп кешенінің одан әрі дамуына ықпал етті. ''Көкшетау прибор жасау зауыты'' ([[1917 жыл|1917]] жылға дейін ''Шойын құю цехы'' деп аталған)
* [[1942 жыл|1942]] ж. Подольскіден ([[Ресей]]) көшіріліп әкелінген тігін машиналары зауыты қосылғаннан кейін ''Көкшетау'' механикалық зауыты болып аталды.
* [[1944 жыл|1944]] жылдың 16 наурызында Қазақ КСР Жоғары Кеңесі Төралқасының Жарлығымен ''Көкшетау облысы'' құрылып, оның орталығы ''Көкшетау'' қаласы болды.
* [[1954 жыл|1954]] ж. 31 шілдеде ''“Көкшетау қаласын салу және оны көріктендіру туралы”'' Бас жоспар қабылданды. Әуежай ғимараты, темір-жолдар және автовокзалдар салынды.
* [[1989 жыл|1989]] ж. [[19 желтоқсан]]да ''Көкшетау қаласы'' [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың, [[Висконсин]], Уокешо қаласымен бауырлас қала атанды.

=== Тәуелсіз Қазақстан дәуірі ===
* [[1997 жыл|1997]] ж. ''Қазақстан Республикасы'' Президентінің Жарлығымен ''Көкшетау облысы'' таратылып, оның аумағы [[Ақмола]] және [[Солтүстік Қазақстан]] облыстарына қосылды.
* [[1999 жыл|1999]] жылдың 8 сәуірінен бастап ''Көкшетау қаласы'' [[Ақмола облысы]]ның әкімшілік орталығы болды.

&lt;center&gt;{{Panorama simple
|image      = Image:Kokshetau - 1999 (panoramic view, Aqmola Region, Kazakhstan).jpg
|fullwidth  = 2500
|fullheight = 500
|caption    = 1999 жылғы Көкшетау қаласының панорамасы.
|height     = 250
}}&lt;/center&gt;

==Өнеркәсіп саласы==
''Көкшетау қаласында'' тамақ және жеңіл өнеркәсіп, машина жасау, металл өңдеу, химия өндірісі, металл емес бұйымдар өндіру, картон мен қағаз өндіру кәсіпорындары, жылу, электр энергиясын, газ және су тарату мекемелері бар. ''Көкшетау қаласындағы'' ірі өнеркәсіп кәсіпорындары: алтын өндіретін “Васильков алтын” бірлескен кәсіпорны, оттектік тыныс алу аппараты, салмақ өлшеу техникасы, су шығынын есептеуіш аспабы, авиация техникасы агрегаттары мен тораптарын жасайтын “Тыныс” акционерлік қоғамы, әуе-ғарыш техникасындағы тіршілікті қамтамасыз ету жүйесіне арналған агрегаттарды өндіретін “Наука-Восток” акционерлік қоғамы. 
Қалада ауыл-шаруашылық шикізаттарын өңдейтін кәсіпорындар желісі жақсы дамыған. Мысалы, ет комбинаты, май өнімдерін шығару зауыты, астық қабылдау пункті, сусындар шығаратын, жеңіл өнеркәсіп (тігін және тоқыма өнімдері) кәсіпорындары және фарфор бұйымдарын шығаратын зауыт жұмыс істейді.
Қалада 4,5 мың шағын кәсіпорын бар. Шағын бизнес 19,5 мың адамды жұмыспен қамтыған ([[2001 жыл|2001]] ж.).

==Телекоммуникация жүйесі == 
''Көкшетаудың'' телекоммуникациялық жүйесінің негізін жалпы сыйымдылығы 30 мың нөмірлі АТС-тер құрайды.

== Транспорт ==
{|class=&quot;graytable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
|+ 
|width=&quot;20%&quot;|[[Сурет:Kokshetau_traffic_interchange_in_May_2016.jpg|center|135px]]
|width=&quot;20%&quot;|[[Сурет:Kokshetau_airport.jpg|center|195px]]
|width=&quot;20%&quot;|[[Сурет:Kokshetau-1_Railway_Station-1992.jpg|center|195px]]
|-
| Көкшетау маңындағы жол айрығы
|[[Көкшетау Халықаралық Әуежайы]]
|[[Көкшетау-1 стансасы]]
|}

Көкшетау автомобиль, әуе, өзен және темір жолдарының ірі торабы.

=== Көкшетау көшелері ===
Қазақстан Республикасы КСРО-дан өз тәуелсіздігін алғаннан кейін Қазақстан аумағында көптеген орыс тіліндегі көшелер мен мектептер және тағыда басқа ұйым атаулары қазақ тіліні аударылды. Қазіргі таңда Көкшетау қаласында 250 жуық көше бар.

=== Автокөлік ===
''Көкшетау қаласындағы'' автомобиль жолдарының ұзындығы 267 км. Жүк тасымалының басым бөлігін автомобиль көлігі атқарады. 
Шоссе жолдарының ірі торабы: 
* [[File:CH-Hinweissignal-Autobahn.svg|15px]] '''А-1''': [[Нұр-Сұлтан]] — [[Петропавл]] трассасы өтеді.
* '''А-13''' (бұрынғы '''Р393'''): Көкшетау — [[Омбы]] ([[Ресей]])
* '''P-11''': Көкшетау — [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] ([[Қостанай]]ға дейінгі '''M-36''' трассасына қосылады, [[Челябі]]ге шығады).
* '''P-12''': Көкшетау — [[Атбасар]]

=== Теміржол көлігі ===
{{main|Көкшетау-1 стансасы}}
Көкшетау үшін темір жол көлігінің маңызы өте зор. Темір-жол магистралі ''Көкшетауды'' Ресейдің сібір облыстарын және Қазақстанның барлық қалаларымен байланыстырады.

=== Әуежай ===
{{main|Көкшетау Халықаралық Әуежайы}}
Қала маңында ұшып-қону жолдары бар әуежай кешені орналасқан. Халықаралық Көкшетау әуежайы ({{lang-en|Kokshetau International Airport}}) — [[Көкшетау]] қаласында орналасқан [[әуежай]]. 1945 жылы салынған. Ол [[Көкшетау]] орталығынан солтүстік-шығысқа қарай 12.5 км қашықта, [[Ақкөл (Зеренді ауданы)|Ақкөл]] ауылы мен А-13 автожолының арасында орналасқан. 2018 жылы әуежай 21,427 жолаушыға қызмет көрсеткен (2017 жылмен салыстырғанда 2.7%-тік кему).

==Денсаулық сақтау мекемелері==
Қаладағы денсаулық сақтау мекемелерінің жалпы саны 34. 17 емдеу-сауықтыру мекемесі, 13 отбасылық-дәрігерлік амбулатория, жедел көмек станциясы жұмыс істейді. Мемлекеттік емес денсаулық сақтау секторында 1 емхана, 1 аурухана, 48 дәріхана бар.

==Оқу орындары==

[[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Шоқан Уәлиханов]] атындағы Көкшетау мемлекеттік университеті - өңіріміздегі  45 жылдан астам  көне тарихы бар Қазақстан Республикасындағы  алдыңғы қатарлы,  оқу нарығында беделді орны бар оқу орындарының бірі. Университет, әлемдік білім стандартына сай, жоғары білікті мамандар даярлайды.

Қазіргі уақытта университет құрамында күндізгі бөлімді оқытатын сегіз факультеті, сырттай оқыту факультеті, [[аспирантура]] мен магистратура, ғылыми-зерттеу зертханалары, Мемлекеттік тілді оқыту, инновациялық технологиялар және біліктілікті жетілдіру орталығы, Халықаралық алтаистика мен түркология орталығы, редакциялық-баспа бөлімі, компьтерлік технологиялар және телекоммуникациялар орталығы, мұражайлар мен кітапханасы және тағы басқа құрылымдық бөлімдері бар ірі ғылыми-оқу-өндірістік кешен болып табылады.  Бүгінгі күні университетте бакалавриат бойынша 45 мамандықта сегіз мыңнан астам студент білім алуда. Сапалы маман дайындау мақсатында университетте қосарлы оқыту жүйесі, менеджмент сапасының жүйесі, ''«Platonus»'' автоматтандырылған ақпараттық басқару жүйесі қосылған.

Назарбаев Зияткерлік мектебі Қазақстан Республикасы Үкіметінің жарлығы бойынша «Тұңғыш Президенттің 20 интеллектуалды мектебі» жобасының аясында, 2009 жылы Көкшетау қаласында физика-математика бағытындағы мектеп ашылды. Көкшетау Физика-математикалық бағыттағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің бірінші басшысы – Абдильдина Жанар Нұрбапашевна. 2012 жылы 10 тамызда, Мемлекет басшысы Нұрсұлтан Назарбаев Ақмола облысына жұмыс сапары аясында, Физика-математика бағытындағы Зияткерлік Мектепті қарап шықты.
Көкшетау қаласының зерек балаларын математика, физика, информатиканың терең оқытумен қатар оқушыларға өз бетімен ғылыми ойлануды, Қазақстандық қоғамның Зияткерлiк элитасының бәсекеге түсе алатындай және өзін қазіргі заманда iске асыратындай болуына көмектесу.Қазақстан Республикасының зияткер элитасын тәрбиелеу.
Көкшетау қаласындағы Назарбаев Зияткерлік мектебінің ерекшелігі - физика-математика пәндерін тереңдетіп оқыту. Тереңірек мына сайттан біле аласыз

== Мәдениеті ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ақмола облыстық ҚХА Достық үйі !! [[Ақмола облыстық тарихи-өлкетану мұражайы]] !!''&quot;Көкшетау&quot;'' қаласының мәдениет сарайы !! [[Көкшетау қаласының тарихы мұражайы]]
|-
| [[Сурет:The House of Friendship with Peoples of Foreign Countries, Kokshetau, Kazakhstan.jpg|center|200px]] || [[Сурет:Akmola Regional Museum of History and Local Lore (Kokshetau, Kazakhstan).jpg|center|200px]] ||[[Сурет:Kokshetau_Russian_Drama_Theatre_(2010).jpg|center|200px]] || [[Сурет:The Valerian Kuybyshev monument in Kokshetau, Kazakhstan.jpg|center|200px]]
|}

=== Театрлар ===
* [[Шахмет Құсайынұлы Құсайынов|Шахмет Құсайынов]] атындағы [[Шахмет Құсайынов атындағы Ақмола облысының қазақ музыкалық-драмалық театры|Ақмола облысының қазақ музыкалық-драмалық театры]]
* [[Ақмола облыстық орыс драма театры]]
* [[Көкшетау филармониясы|Ақмола облыстық филармониясы]]
*''&quot;Достар&quot;'' мәдениет сарайы
*''&quot;Көкшетау&quot;'' мәдениет сарайы - қалалық және облыстық масштабтағы барлық қоғамдық-саяси шаралар өтетін Ақмола облысының басты мәдениет орталығы

=== Мұражайлар ===
* [[Көкшетау қаласының тарихы мұражайы]]
* Көкшетау қаласындағы «Әдебиет және өнер» мұражайы
* Мәлік Ғабдуллин мұражайы
* Ақмола облыстық тарихи-өлкетану мұражайы

=== Кітапханалар ===
* [[Көкшетау кітапханасы|М.Жұмабаев атындағы Ақмола облысының әмбебап ғылыми кітапханасы]]

== Демалыс орындары ==
[[File:Burabai.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Бурабай ұлттық паркі]]''.]]
Көкше өңірі сырға толы болғандықтан көптеген  демалыс орындарының бар екені мәлім. Мысалы: ''Көкшетау ұлттық табиғи саябағы'', “Бурабай” курорты, “Оқжетпес”, “Щучинск” санаторийлері, “Жеке Батыр”, “Голубой Залив”, т.б. демалыс  үйлері, оқушылар  лагерьлері  орналасқан. 

Әр демалыс орындарының өзіндік ерекшеліктері мен сырлары бар. Мысалы үшін: ''Жеке батыр'' аңызы көп адамдар біле бермейтін ерекше демалыс орындардың бірі.

Жеке батыр көне замандарда Көкше жерін қорғау үшін күндіз түні тынымсыз  қарауылдаған. Елінің жан ашыры болып, елдің сүйікті батыры болған деседі. 

Алайда күндердің бір күнінде Көкшетау жеріне жау шауып, Жеке батыр тұтқиылдан шапқан жауға  бір өзі қарсы тұралмай, сол жерде қаза табады. Дәл сол уақытта Жеке батыр жатқан жерден тау пайда болып, Көкше жері жау қолынан қорғалған. Байқап қарасақ шын мәнінде де тау бетіне үңілсек адам бейнесін көреміз.

== Дін ==
Көкшетауда бірқатар ескі және жаңа республикалық діни орталықтар қызмет етеді: Қазақстан мұсылмандарының діни Басқармасы, Орыс Православиелік шіркеуі Көкшетау және Ақмола  епархиясының Епархиалық Басқармасы, сонымен қатар басқа да бірқатар аймақтық орталықтар. Сонымен қатар Римдік-католиктік шіркеудің қызметі де белсенді жүргізілуде.

{|class=&quot;graytable&quot; style=&quot;text-align:center&quot;
 |+ Көкшетаудағы діни ғимараттар
 |width=&quot;20%&quot;|[[Сурет:Nauan_Hazrat_Mosque_in_Kokshetau,_Kazakhstan.jpg|210px]]
 |width=&quot;20%&quot;|[[Сурет:Church_of_the_Resurrection_of_Christ_in_Kokshetau_-_2021.jpg|220px]]
 |width=&quot;20%&quot;|[[Сурет:Prihod_Kokshetau.jpg|100px]]
 |width=&quot;20%&quot;|[[Сурет:First_Mosque_in_Kokshetau.jpg|111px]]
 |width=&quot;20%&quot;|[[Сурет:Church_of_the_Holy_Archangel_Michael_in_Kokshetau.jpg|220px]]
 |width=&quot;20%&quot;|[[Сурет:Galym_Mosque_in_Kokshetau.jpg|190px]]
|-
 | «Науан Хазірет» мешіті
 | Мәсіхтің қайта тірілу соборы
 | Әулие Энтони Падуя шіркеуі
 | [[Жақия қажы мешіті|Жақия Қажы мешіті]]
 | Михаил-Архангел ғибадатханасы
 | Ғалым атындағы мешіті
|}

==Ұлттық саябағы==

''Көкшетау ұлттық табиғи саябағы'' – Көкшетау қаласынан 60 км жерде орналасқан қорықтық аймақ. 
*1996 ж. Ақмола облысының [[Айыртау (Солтүстік Қазақстан облысы)|Айыртау]], Зеренді аудандары аумағында құрылған. Құрамына [[Шалқар (көл, Солтүстік Қазақстан облысы)|Шалқар]], [[Зеренді]] көлдері, Айыртау шоқысы кіреді.
*Жерінің аумағы 586,8 мың гектар, оның 97,7 мың гектары орманды алқап, 166 мың гектары – жайылым, 7 мың гектары шабындық, 289 мың гектары – жыртылған, 25 мың гектарын сулы-батпақты жерлер алып жатыр.
*Климаты – тым континенттік, қысы суық, қарлы, жазы [[Қоңыржай климат|қоңыржай]]. Орман арасындағы көгалдар мен өзен алқаптарын астық тұқымдас өсімдіктер басқан.
*Саябақта 200-ге жуық археологиялық ескерткіштер, қола дәуірінен қалған қорғандар мен көне заманғы елді мекен орындары бар. Сырымбет тауының маңында 19-ғасырда тұрғызылған ағаш үй сақталған. Онда ұлы ғалым Шоқан Уәлихановқа тарихи-мемориалдық кешен ұйымдастырылған.

Саябақтың өсімдіктер әлемі мен жануарлар дүниесі алуан түрлі. Жануарлардан: [[бұлан]], [[елік]], [[борсық]], [[түлкі]], [[орман сусары]], [[қасқыр]], [[орқоян]], [[Тиіндер|ақтиін]], [[құр]] мекендейді. Оларды аулауға тыйым салынған. Мұнда биотехникалық жұмыстар жүргізіледі: жабайы аңдарға арнап пішен, ағаш жапырақтары мен бұтақтары дайындалады, тұз себілген алаңдар жасалады. Саябақ жерінде [[туризм]] жақсы дамыған.&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;“Балалар Энциклопедиясы”, V-том&lt;/ref&gt;

== Бауырлас қалалары ==
* {{flagicon|United States}} Уокешо, [[Висконсин]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] ([[19 желтоқсан]] [[1989 жыл|1989]] жылдан бастап.)

== Тағы қараңыз ==
{{Commonscat|Kokshetau}}
* [[Көкшетау тауы]]
* [[Көкшетау қыраты]]
* [[Көкшетау ұлттық паркі]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Қазақстан қалалары}}
{{Ақмола облысы}}
{{Көкшетау қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Көкшетау]]</text>
      <sha1>jrndzhl0msr6i2wsarv2wkwucrpi5ij</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ұларлар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>15377</id>
    <revision>
      <id>3057377</id>
      <parentid>2710905</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:31:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2709" xml:space="preserve">{{Taxobox
| name = Ұлар
| image =Tetraogallus tibetanus hm.jpg 
| image_caption = Тибет ұлары
|regnum = [[Жануарлар]]
|phylum = [[Хордалылар]]
|classis = [[Құстар]]
| ordo = [[Тауықтәрізділер]]
| familia = [[Қырғауылдар тұқымдасы]]
| genus = '''''Tetraogallus'''''
| genus_authority = [[Джон Эдуард Грей]], 1832
| subdivision_ranks = Түрлері
| subdivision = 
''[[Кавказ ұлары|T. caucasicus]]''&lt;br&gt;
''[[Каспий ұлары|T. caspius]]''&lt;br&gt;
''[[Тибет ұлары|T. tibetanus]]''&lt;br&gt;
''[[Алтай ұлары|T. altaicus]]''&lt;br&gt;
''[[Қарабауыр ұлар|T. himalayensis]]''
}}
'''Ұлар''' ({{lang-la|Tetraogallus}}) — қырғауыл тұқымдасына жататын [[құстар]]дың бір туысы. 


Ұлардың денесінің жалпы [[құрылыс]]ы кекілікке ұксайды, бірақ одан ірі, дене тұрқы 60 см. Ұлар көбінесе [[Кавказ]]дың, [[Қазақстан]]ның тауларында болады. Мұның бірнеше түрлері бар, [[ет]]і дәмді, ел сол үшін аулайды.

[[Салмақ|Салмағы]] 3 кг-дай, түсі тас өңдес, [[Тауықтар|тауыққа]] ұқсаса, жергілікті құс. Биік [[тау]] [[шың]]дарын мекендейді. Көбіне 5-10-нан топтасып жүреді де тек [[көктем]]де ғана жұптасады. Олар өте сақ келеді. Тау бөктерінде жайылып жатқанда, біреуі биік құзға шығып, жан-жағын бағдарлап тұрады екен.

Егер қауіпті сезсе айрықша үн шығарып, хабар беретін көрінеді. [[Қыс]]тың аязды күндерінде [[тас]] қуыстарынан пана тауып, топтасып бірін-бірі жылытады. Қар қалың жауған жылдары, көбіне таутекенің соңынан еріп отырады. Себебі таутекелер тебіндеп жайылып, қырат беткейлеріндегі қарды тазартып, қанаттылардың азығын тез табуына көмектеседі екен.&lt;ref&gt;Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

[[Санат:Ұларлар| ]]


{{ornitology-stub}}</text>
      <sha1>ogojqvob0gisnqd2dhpsdrzhhujduo4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазалы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19011</id>
    <revision>
      <id>3057211</id>
      <parentid>2810549</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:48:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7984" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = қала
 |атауы                   = Қазалы
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = 
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  =  
 |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =45 |lat_sec = 52
 |lon_dir =E |lon_deg =62 |lon_min =06 |lon_sec = 00
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Қызылорда облысы 
 |кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
 |ауданы                  = Қазалы ауданы
 |кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Қазалы қалалық әкімдігі{{!}}Қазалы 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1853
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 1867
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 6820&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны]&lt;/ref&gt;
  |санақ жылы             = 2016
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =  
 |сайт тілі               = 
}} 
'''Қазалы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы қала ([[1867 жыл]]дан), [[Қазалы қалалық әкімдігі]] орталығы.

==Географиялық орны==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстікке қарай 12 км жерде, [[Сырдария]]ның оң жағалауында орналасқан. 

== Халқы ==
* 7,7 адам ([[1999 жыл|1999]]);
* 7,3 адам ([[2009 жыл|2009]]); 
* 7138 адам ([[2010 жыл|2010]]);
* 6820 адам ([[2016 жыл|2016]]).

== Тарихы ==
Кейбір деректер бойынша елді мекен аты «қаза» деп аталатын балық аулау жабдығы атынан шыққан болса, басқа деректер бойынша, мұнда әділ қазылығымен халыққа жаққан бір адамға байланысты «Қазы» атанып, кейін «Қазалы» болып өзгерген дейді. Ал енді бір аңызда, ертеде осы өлкеде шалқыған көл болған. Көл беті жүзген аққу мен қаздан көрінбейді екен. Осыған байланысты «Қаз елі» атанған дейді. [[1853 жыл]]ы күзде мұнда [[Ресей]] әскері бекініс салды. [[1867 жыл]]ы қала мәртебесін алғанша 1 [[Форт]] аталды. [[Арал флотилиясы|Арал флоты]]ның негізгі айлағы Қазалыда орналасты. 

== Географиясы ==
=== Климаты ===
&lt;div style=&quot;max-width:75%&quot;&gt;{{Қаланың ауа райы
|Жер_ілік = Казалинск 
|Дерекнама = [https://meteolabs.kz/қаз/климаты/қазалы/ Қазалы ауа райы мен климаты]
|Қаң_а_макс  = 10.4
|Ақп_а_макс  = 19.3
|Нау_а_макс  = 31.0
|Сәу_а_макс  = 34.9
|Мам_а_макс  = 40.3
|Мау_а_макс  = 42.3
|Шіл_а_макс  = 43.7
|Там_а_макс  = 43.4
|Қыр_а_макс  = 41.0
|Қаз_а_макс  = 34.1
|Қар_а_макс  = 26.3
|Жел_а_макс  = 13.1
|Жыл__а_макс  = 43.7
|Қаң_а_мин  = -34.2
|Ақп_а_мин  = -34.7
|Нау_а_мин  = -24.9
|Сәу_а_мин  = -8.2
|Мам_а_мин  = -1.7
|Мау_а_мин  = 6.0
|Шіл_а_мин  = 9.5
|Там_а_мин  = 5.6
|Қыр_а_мин  = -3.2
|Қаз_а_мин  = -13.4
|Қар_а_мин  = -26.9
|Жел_а_мин  = -31.2
|Жыл__а_мин  = -34.7
|Қаң_ор_макс  = -4.9
|Ақп_ор_макс  = -3.0
|Нау_ор_макс  = 6.5
|Сәу_ор_макс  = 19.0
|Мам_ор_макс  = 26.5
|Мау_ор_макс  = 32.1
|Шіл_ор_макс  = 33.7
|Там_ор_макс  = 31.9
|Қыр_ор_макс  = 25.2
|Қаз_ор_макс  = 16.0
|Қар_ор_макс  = 5.4
|Жел_ор_макс  = -2.1
|Жыл__ор_макс  = 15.5
|Қаң_ор_мин  = -12.9
|Ақп_ор_мин  = -12.4
|Нау_ор_мин  = -4.2
|Сәу_ор_мин  = 5.5
|Мам_ор_мин  = 12.4
|Мау_ор_мин  = 17.8
|Шіл_ор_мин  = 19.6
|Там_ор_мин  = 17.3
|Қыр_ор_мин  = 10.2
|Қаз_ор_мин  = 2.6
|Қар_ор_мин  = -3.8
|Жел_ор_мин  = -10.0
|Жыл__ор_мин  = 3.5
|Қаң_ор  = -8.9
|Ақп_ор  = -7.7
|Нау_ор  = 1.1
|Сәу_ор  = 12.3
|Мам_ор  = 19.5
|Мау_ор  = 24.9
|Шіл_ор  = 26.7
|Там_ор  = 24.6
|Қыр_ор  = 17.7
|Қаз_ор  = 9.3
|Қар_ор  = 0.8
|Жел_ор  = -6.0
|Жыл__ор  = 9.5
|}}
&lt;/div&gt;

== Инфақұрылымы ==
Қалада базар, аурухана, мектеп ашылды. [[1917 жыл]]ы Қазан төңкерісіне дейін Қазалы Сырдария уезінің, [[1958 жыл]]ға дейін Қазалы әкімшілік ауданының орталығы болды. Қаладағы бұрынғы аудандық ауыл шаруашылық техника бірлестігі, кірпіш [[зауыт]]ы, тұрмыс қажетін өтеу комбинаты, т.б. кәсіпорындар [[1995 жыл]]дан кейін жекешелендіріліп, «Қазалыжөндеу» ЖШС, «Қазалымұнай» АҚ, «Қазалыастық» ЖШС, т.б. болып қайта құрылды. Қалада жалпы білім беретін 3 мектеп, 1 [[Қазалы клубы|клуб]], 1 балабақша, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, 2 [[Қазалы кітапханасы|кітапхана]], 1 мәдениет үйі, [[Мұратбаев|Ғ.Мұратбаевтың]] [[мемориал]]дық мұражайы, 3 спортзал, 1 [[Қазалы халық театры|театр]] 1 аурухана, 1 [[Қазалы мешіті|мешіт]], т.б. мекемелер бар (2003). Қалаға таяу Сырдария жағасында тұрғындар демалып, серуендейтін бақ егілген.&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қазалы IMG 20220625 201618.jpg|Қазалы
&lt;/gallery&gt;


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазақстан қалалары}}
{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы]]
[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>q1hz40jktrnh1jjsp6jbiv13cn6wm23</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057212</id>
      <parentid>3057211</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:49:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл суреттері */ сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8033" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = қала
 |атауы                   = Қазалы
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = 
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  =  
 |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =45 |lat_sec = 52
 |lon_dir =E |lon_deg =62 |lon_min =06 |lon_sec = 00
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Қызылорда облысы 
 |кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
 |ауданы                  = Қазалы ауданы
 |кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Қазалы қалалық әкімдігі{{!}}Қазалы 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1853
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 1867
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 6820&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны]&lt;/ref&gt;
  |санақ жылы             = 2016
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =  
 |сайт тілі               = 
}} 
'''Қазалы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы қала ([[1867 жыл]]дан), [[Қазалы қалалық әкімдігі]] орталығы.

==Географиялық орны==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстікке қарай 12 км жерде, [[Сырдария]]ның оң жағалауында орналасқан. 

== Халқы ==
* 7,7 адам ([[1999 жыл|1999]]);
* 7,3 адам ([[2009 жыл|2009]]); 
* 7138 адам ([[2010 жыл|2010]]);
* 6820 адам ([[2016 жыл|2016]]).

== Тарихы ==
Кейбір деректер бойынша елді мекен аты «қаза» деп аталатын балық аулау жабдығы атынан шыққан болса, басқа деректер бойынша, мұнда әділ қазылығымен халыққа жаққан бір адамға байланысты «Қазы» атанып, кейін «Қазалы» болып өзгерген дейді. Ал енді бір аңызда, ертеде осы өлкеде шалқыған көл болған. Көл беті жүзген аққу мен қаздан көрінбейді екен. Осыған байланысты «Қаз елі» атанған дейді. [[1853 жыл]]ы күзде мұнда [[Ресей]] әскері бекініс салды. [[1867 жыл]]ы қала мәртебесін алғанша 1 [[Форт]] аталды. [[Арал флотилиясы|Арал флоты]]ның негізгі айлағы Қазалыда орналасты. 

== Географиясы ==
=== Климаты ===
&lt;div style=&quot;max-width:75%&quot;&gt;{{Қаланың ауа райы
|Жер_ілік = Казалинск 
|Дерекнама = [https://meteolabs.kz/қаз/климаты/қазалы/ Қазалы ауа райы мен климаты]
|Қаң_а_макс  = 10.4
|Ақп_а_макс  = 19.3
|Нау_а_макс  = 31.0
|Сәу_а_макс  = 34.9
|Мам_а_макс  = 40.3
|Мау_а_макс  = 42.3
|Шіл_а_макс  = 43.7
|Там_а_макс  = 43.4
|Қыр_а_макс  = 41.0
|Қаз_а_макс  = 34.1
|Қар_а_макс  = 26.3
|Жел_а_макс  = 13.1
|Жыл__а_макс  = 43.7
|Қаң_а_мин  = -34.2
|Ақп_а_мин  = -34.7
|Нау_а_мин  = -24.9
|Сәу_а_мин  = -8.2
|Мам_а_мин  = -1.7
|Мау_а_мин  = 6.0
|Шіл_а_мин  = 9.5
|Там_а_мин  = 5.6
|Қыр_а_мин  = -3.2
|Қаз_а_мин  = -13.4
|Қар_а_мин  = -26.9
|Жел_а_мин  = -31.2
|Жыл__а_мин  = -34.7
|Қаң_ор_макс  = -4.9
|Ақп_ор_макс  = -3.0
|Нау_ор_макс  = 6.5
|Сәу_ор_макс  = 19.0
|Мам_ор_макс  = 26.5
|Мау_ор_макс  = 32.1
|Шіл_ор_макс  = 33.7
|Там_ор_макс  = 31.9
|Қыр_ор_макс  = 25.2
|Қаз_ор_макс  = 16.0
|Қар_ор_макс  = 5.4
|Жел_ор_макс  = -2.1
|Жыл__ор_макс  = 15.5
|Қаң_ор_мин  = -12.9
|Ақп_ор_мин  = -12.4
|Нау_ор_мин  = -4.2
|Сәу_ор_мин  = 5.5
|Мам_ор_мин  = 12.4
|Мау_ор_мин  = 17.8
|Шіл_ор_мин  = 19.6
|Там_ор_мин  = 17.3
|Қыр_ор_мин  = 10.2
|Қаз_ор_мин  = 2.6
|Қар_ор_мин  = -3.8
|Жел_ор_мин  = -10.0
|Жыл__ор_мин  = 3.5
|Қаң_ор  = -8.9
|Ақп_ор  = -7.7
|Нау_ор  = 1.1
|Сәу_ор  = 12.3
|Мам_ор  = 19.5
|Мау_ор  = 24.9
|Шіл_ор  = 26.7
|Там_ор  = 24.6
|Қыр_ор  = 17.7
|Қаз_ор  = 9.3
|Қар_ор  = 0.8
|Жел_ор  = -6.0
|Жыл__ор  = 9.5
|}}
&lt;/div&gt;

== Инфақұрылымы ==
Қалада базар, аурухана, мектеп ашылды. [[1917 жыл]]ы Қазан төңкерісіне дейін Қазалы Сырдария уезінің, [[1958 жыл]]ға дейін Қазалы әкімшілік ауданының орталығы болды. Қаладағы бұрынғы аудандық ауыл шаруашылық техника бірлестігі, кірпіш [[зауыт]]ы, тұрмыс қажетін өтеу комбинаты, т.б. кәсіпорындар [[1995 жыл]]дан кейін жекешелендіріліп, «Қазалыжөндеу» ЖШС, «Қазалымұнай» АҚ, «Қазалыастық» ЖШС, т.б. болып қайта құрылды. Қалада жалпы білім беретін 3 мектеп, 1 [[Қазалы клубы|клуб]], 1 балабақша, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, 2 [[Қазалы кітапханасы|кітапхана]], 1 мәдениет үйі, [[Мұратбаев|Ғ.Мұратбаевтың]] [[мемориал]]дық мұражайы, 3 спортзал, 1 [[Қазалы халық театры|театр]] 1 аурухана, 1 [[Қазалы мешіті|мешіт]], т.б. мекемелер бар (2003). Қалаға таяу Сырдария жағасында тұрғындар демалып, серуендейтін бақ егілген.&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қазалы IMG 20220625 201618.jpg|Қазалы
Қазалы IMG 20220625 201537.jpg|Қазалы
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазақстан қалалары}}
{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы]]
[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>ld2ji9zct5sda7pnp9pxkeaagh8r18o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057215</id>
      <parentid>3057212</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:55:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8076" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = қала
 |атауы                   = Қазалы
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = 
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  =  
 |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =45 |lat_sec = 52
 |lon_dir =E |lon_deg =62 |lon_min =06 |lon_sec = 00
 |CoordAddon             = type:city(42000)_region:KZ
 |CoordScale             =
 |ел картасы              = 
 |облыс картасы           = 
 |аудан картасы           = 
 |ел картасының өлшемi    = 300
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Қызылорда облысы 
 |кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
 |ауданы                  = Қазалы ауданы
 |кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Қазалы қалалық әкімдігі{{!}}Қазалы 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         = 1853
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        =
 |статус алуы               = 1867
 |жер аумағы                  = 
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 6820&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/Демография/03_2010-Б-15-07-К.rar ҚР елді мекендерінің тұрғындар саны]&lt;/ref&gt;
  |санақ жылы             = 2016
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |ортаққордағы санаты     = Кызылординская область
 |сайты                   =  
 |сайт тілі               = 
}} 
'''Қазалы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы қала ([[1867 жыл]]дан), [[Қазалы қалалық әкімдігі]] орталығы.

==Географиялық орны==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстікке қарай 12 км жерде, [[Сырдария]]ның оң жағалауында орналасқан. 

== Халқы ==
* 7,7 адам ([[1999 жыл|1999]]);
* 7,3 адам ([[2009 жыл|2009]]); 
* 7138 адам ([[2010 жыл|2010]]);
* 6820 адам ([[2016 жыл|2016]]).

== Тарихы ==
Кейбір деректер бойынша елді мекен аты «қаза» деп аталатын балық аулау жабдығы атынан шыққан болса, басқа деректер бойынша, мұнда әділ қазылығымен халыққа жаққан бір адамға байланысты «Қазы» атанып, кейін «Қазалы» болып өзгерген дейді. Ал енді бір аңызда, ертеде осы өлкеде шалқыған көл болған. Көл беті жүзген аққу мен қаздан көрінбейді екен. Осыған байланысты «Қаз елі» атанған дейді. [[1853 жыл]]ы күзде мұнда [[Ресей]] әскері бекініс салды. [[1867 жыл]]ы қала мәртебесін алғанша 1 [[Форт]] аталды. [[Арал флотилиясы|Арал флоты]]ның негізгі айлағы Қазалыда орналасты. 

== Географиясы ==
=== Климаты ===
&lt;div style=&quot;max-width:75%&quot;&gt;{{Қаланың ауа райы
|Жер_ілік = Казалинск 
|Дерекнама = [https://meteolabs.kz/қаз/климаты/қазалы/ Қазалы ауа райы мен климаты]
|Қаң_а_макс  = 10.4
|Ақп_а_макс  = 19.3
|Нау_а_макс  = 31.0
|Сәу_а_макс  = 34.9
|Мам_а_макс  = 40.3
|Мау_а_макс  = 42.3
|Шіл_а_макс  = 43.7
|Там_а_макс  = 43.4
|Қыр_а_макс  = 41.0
|Қаз_а_макс  = 34.1
|Қар_а_макс  = 26.3
|Жел_а_макс  = 13.1
|Жыл__а_макс  = 43.7
|Қаң_а_мин  = -34.2
|Ақп_а_мин  = -34.7
|Нау_а_мин  = -24.9
|Сәу_а_мин  = -8.2
|Мам_а_мин  = -1.7
|Мау_а_мин  = 6.0
|Шіл_а_мин  = 9.5
|Там_а_мин  = 5.6
|Қыр_а_мин  = -3.2
|Қаз_а_мин  = -13.4
|Қар_а_мин  = -26.9
|Жел_а_мин  = -31.2
|Жыл__а_мин  = -34.7
|Қаң_ор_макс  = -4.9
|Ақп_ор_макс  = -3.0
|Нау_ор_макс  = 6.5
|Сәу_ор_макс  = 19.0
|Мам_ор_макс  = 26.5
|Мау_ор_макс  = 32.1
|Шіл_ор_макс  = 33.7
|Там_ор_макс  = 31.9
|Қыр_ор_макс  = 25.2
|Қаз_ор_макс  = 16.0
|Қар_ор_макс  = 5.4
|Жел_ор_макс  = -2.1
|Жыл__ор_макс  = 15.5
|Қаң_ор_мин  = -12.9
|Ақп_ор_мин  = -12.4
|Нау_ор_мин  = -4.2
|Сәу_ор_мин  = 5.5
|Мам_ор_мин  = 12.4
|Мау_ор_мин  = 17.8
|Шіл_ор_мин  = 19.6
|Там_ор_мин  = 17.3
|Қыр_ор_мин  = 10.2
|Қаз_ор_мин  = 2.6
|Қар_ор_мин  = -3.8
|Жел_ор_мин  = -10.0
|Жыл__ор_мин  = 3.5
|Қаң_ор  = -8.9
|Ақп_ор  = -7.7
|Нау_ор  = 1.1
|Сәу_ор  = 12.3
|Мам_ор  = 19.5
|Мау_ор  = 24.9
|Шіл_ор  = 26.7
|Там_ор  = 24.6
|Қыр_ор  = 17.7
|Қаз_ор  = 9.3
|Қар_ор  = 0.8
|Жел_ор  = -6.0
|Жыл__ор  = 9.5
|}}
&lt;/div&gt;

== Инфақұрылымы ==
Қалада базар, аурухана, мектеп ашылды. [[1917 жыл]]ы Қазан төңкерісіне дейін Қазалы Сырдария уезінің, [[1958 жыл]]ға дейін Қазалы әкімшілік ауданының орталығы болды. Қаладағы бұрынғы аудандық ауыл шаруашылық техника бірлестігі, кірпіш [[зауыт]]ы, тұрмыс қажетін өтеу комбинаты, т.б. кәсіпорындар [[1995 жыл]]дан кейін жекешелендіріліп, «Қазалыжөндеу» ЖШС, «Қазалымұнай» АҚ, «Қазалыастық» ЖШС, т.б. болып қайта құрылды. Қалада жалпы білім беретін 3 мектеп, 1 [[Қазалы клубы|клуб]], 1 балабақша, 1 кәсіптік-техникалық мектеп, 2 [[Қазалы кітапханасы|кітапхана]], 1 мәдениет үйі, [[Мұратбаев|Ғ.Мұратбаевтың]] [[мемориал]]дық мұражайы, 3 спортзал, 1 [[Қазалы халық театры|театр]] 1 аурухана, 1 [[Қазалы мешіті|мешіт]], т.б. мекемелер бар (2003). Қалаға таяу Сырдария жағасында тұрғындар демалып, серуендейтін бақ егілген.&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қазалы IMG 20220625 201618.jpg|Қазалы
Қазалы IMG 20220625 201537.jpg|Қазалы
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазақстан қалалары}}
{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы]]
[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>3kk3xq2skuirhy72m8sajmd67m1bu17</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ордабасы ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>19048</id>
    <revision>
      <id>3057240</id>
      <parentid>2807293</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T20:45:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajgerim.batyrova</username>
        <id>76294</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="24269" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Ордабасы ауданы
 |елтаңба             = Coat of arms of Ordabasy.png
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 42 |lat_min = 35 |lat_sec =40 
  |lon_dir = E |lon_deg = 69 |lon_min = 15 |lon_sec =20
 |облысы              = Түркістан облысы
 |аудан орталығы          = [[Темірлан]]
 |ауылдық округтер саны   =10 
 |кенттік әкімдіктер саны =  
 |қалалық әкімдіктер саны =  
 |ауылдар саны       = 59
 |қалалар саны       =  
 |әкімі              = Нұрбек Бақтыбайұлы Бадырақов&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.inform.kz/ru/turkistan-oblysy-ordabasy-audanyna-zhana-akim-tagayyndaldy_a3959950/amp|title=Түркістан облысы Ордабасы ауданына жаңа әкім тағайындалды|website=www.inform.kz|date=2022-07-27}}&lt;/ref&gt;
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = 1964 
 |жер аумағы          = 2,7  
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тұрғыны             = 118 916&lt;ref&gt;[http://www.ordabasy.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Түркістан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |тығыздығы           = 
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       =  {{nobr|[[қазақтар]] (95,33%)}}, {{nobr|[[өзбектер]] (1,33%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (1,20%)}}, {{nobr|[[әзірбайжандар]] (1,03%)}}, {{nobr|басқа ұлт өкілдері (1,12%)}}&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |телефон коды        = 
 |пошта индексі       = 
 |сайты               = 
 |карта               = Ordabasy District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы =   
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Ордабасы ауданы''' — [[Түркістан облысы]]ның оңтүстігінде орналасқан әкімшілік-аумақтық бөлік. [[1964 жыл|1964]] жылы құрылған. [[1993 жыл|1993]] жылға дейін &quot;Бөген ауданы&quot; деп аталып келді. Аумағы 2,7 мың км. Орталығы - [[Темірлан]] ауылы.

== Жер бедері, климаты ==
Ордабасы ауданың жер бедері жазық. Оңтүстік бөлігі солтүстігіне қарағанда біршама көтеріңкі және бұл бөлігі [[Арыс өзені]]нің салаларымен сай-жыраларға тілімденген. Ауданның ең биік жері [[Қайнар (Ордабасы ауданы)|Қайнар]] ауылының шығысында (383 метр). ''Ауданның климаты континенттік''. Қысы қысқа, жұмсақ, жазы ұзақ, ыстық және аңызақты. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы ''-3-5°С'', шілдеде ''26-28°С''. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері ''200-380 милиметр''. Желдің басым бөлігі шығыс, оңтүстік-шығыс бағыттан соғады. Орташа жылдамдығы ''3-5 м/с''. Желдің әсерінен жазда ауданның гидротермиялық көрсеткіші төмендеп ''(0,3-0,4),'' ылғалдылық мөлшері кемиді де аңызақ, құрғақ және ыстық кезең қалыптасады. Аудан арқылы Арыс және оның салалары - [[Боралдай (өзен)|Боралдай]] (''оң саласы''), Бөржар, Бадам, Шұбарсу, тағы басқа өзендері ағып өтеді. Ауданның орталық бөлігінде Бөген бөгені салынған. Одан [[Арыс-Түркістан каналы]] тартылған. Бөгеннің оңтүстігін бойлай Арыс каналы жүргізілген.

== Өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Өсімдігі ''қияқ, қоңырбас, солтүстігінде бозжусан басым көкпек, сар-сазан, баялыш, күйреуік'' өскен. Ауданның солтүстігінде бозжусан, ши аралас эфемероидті өсімдіктер өседі. Дәрілік өсімдіктерден ''күріш қонағы, қара меңдуана, тұмаршөп (жұмыршақ)'', тағы басқа кездеседі. Аудан халқы көп ұлтты. Оның басым бөлігін қазақтар құрайды. '''''Ірі елді мекендері:''''' ''Темірлан, Төрткөл, Сыпатаев, Бадам, Бөген, Қайнар, Қарааспан, Шұбар, Қарақұм'', тағы басқа. Ауыл шаруашылықтарына жарамды жердің аумағы ''246,5 мың гектар''. Егіс аумағының құрылымында дәнді дақылдар мен бұршақ ''(37,0%)'' басым. ''24,8%''-ы мақтаға тиесілі. Ауданда облыстағы барлық мүйізді ірі қараның ''7,3%-ы,'' қой мен ешкінің ''5,9%-ы,'' жылқының ''6,6%-ы,'' құстың ''9,1%-ы'' өсіріледі. '''''Аудан орталғы''''' - ''Темірлан ауылынан Шымкент қаласына дейінгі қашықтық 45 километр''. Аудан аумағы арқылы ''Шымкент-Қызылорда темір жолы'' және ''Шымкент-Түркістан-Қызылорда автомагистралі'' өтеді.Қазіргі таңда Батыс Қытай - Батыс Еуропа жолы жүргізілуде, бұл жол бұрынғы Ұлы жібек жолы болған.

== Әлеуметтік-экономикалық жағдайы ==
===Бюджет===
[[2007]] жылдың алты айында жалпы салықтардың кіріс жоспары ''297392 мың'' теңгені құрап, оның орындалуы ''369445 мың теңге'' болды, немесе ''72053 мың теңгеге'' артық түсіп ''124 пайызға'' орындалды. Республикалық бюджеттің жоспары ''30426 мың теңге'', түскені ''44691 мың теңге'' болды. Облыстық [[контингент]] бойынша жоспары ''266966 мың теңге'', орындалуы ''324754 мың теңге'', немесе ''121,6 пайзға'' орындалды. Оның ішінде жергілікті бюджет бойынша жоспар ''163466 мың теңгені'' құраса, оның нақты түсімі ''193713 мың теңге'' болды, бұл жоспардан ''30247 мың теңгеге'' артық, немесе ''118,5 пайызға'' орындалды.
===Ауыл шаруашылығы===
Алты айда ауыл шаруашылық саласында өндірілген өнім көлемі ''1878,2 млн. теңге'' болып, өткен жылмен салыстырғанда ''113,5 пайызға'' артық болды.
Ауыл шаруашылық жерлерінің жалпы көлемі ''217299 гектар, оның ішінде егістік жер көлем 80277 гектар, мұның 48270 гектары тәлімі жерлер, 32007 гектары'' суармалы жерлер. Тыңайған жер ''26920 гектар, жайылымдық жер 131616 гектар'' және көпжылдық қондырғы ''514 гектарды'' құрайды.
Барлық масақты дақылдар'' 20135 га, оның ішінде 19270 га жерге күздік бидай егілді. Жыртылуға тиісті 12 948 га пардың 10114 гектары немесе 78 пайызға'' орындалды.
''Мақта'' 12989, ''жаңа жоңыршқа'' 3465, ''көкөніс'' 1582, ''картоп'' 431, ''бақша'' 1658, ''мақсары'' 3828, ''жүгері'' 1873, ''күнбағыс'' 1803 гектар жерге егілді. Жаңадан ''алма'' 48,7 гектар, ''жүзім'' 15,2 гектар барлығы 63,9 гектар жерге 14 жеке қожалықтар бау, жүзімге құжаттарын өткізді.     
'''''2007 жылдың алты айында мал басы өткен жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда ірі қара мал 3343 басқа көбейіп, 67531 басты құрады'''''.
===Өнеркәсіп===
Ауданның өнеркәсіп саласында (шағын, қосалқы, кәсіпорындарды, үй шаруашылығы секторларын қоса алғанда), қолданылып жүрген бағамен есептегенде '''''844,5 млн'''''. теңгенің өнімдері өндіріліп, өткен жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда '''''120,3 пайызға''''' артты.
Ауданда өнөркәсіп өнімдерін өндіретін заңды тұлғалардың саны'' 19, оның адам саны 50-ден жоғары 3 кәсіпорын, 50-ден төмен адам санымен 10 кәсіпорын, 6 қосалқы шаруашылық'' жұмыс істейді. Қаржылық емес секторлық корпорация бойынша ''389,4 млн''. теңгенің өнімі өндірілді, бұл өткен жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда 133 пайызға артық орындалды.
===Шағын және орта бизнесті дамыту===
[[2007]] жылдың алты айында шағын кәсіпкерлік саласында әр түрлі экономикалық қызмет түрлерін көрсететін '''''93 нүкте ашылып, 186 адам''''' жұмыспен қамтылды.
Барлық заңды тұлғалар саны '''''642, жеке тұлғалар саны 718, шаруашылық субъектілерінің саны 4841, барлық тіркелген 6201 заңды және жеке тұлғаларда жұмыспен қамтылған адам саны 16405.'''''
Бүгінгі таңға кәсіпкерлер банк және несие-қор ұйымдарынан ''771,6 млн. теңге'' несие қаржы игерді.
Бөлшек сауда тауар айналымының көлемі ''217,6 млн. теңге'' болса, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда (тұрақты бағалармен) ''105,7 пайызға'' артты.
Қоғамдық тамақтандыру қызметінің көлемі ''6,9 млн. теңге болды. 2006 жылдың осы кезеңмен салыстырғанда (тұрақты бағалармен) 127,8 пайызға'' өсті.
===Инвестиция===
''2007 жылдың'' алты айында '''458,9 млн'''. теңге игерілді. Өткен жылдың тиісті мерзімімен салыстырғанда '''42,2 пайызға''' кем. Оның '''301,5 млн. теңгесі''' ''республикалық бюджеттен'', '''1,1 млн. теңгесі''' ''жергілікті бюджеттен'', '''156,3 млн. теңгесі''' жеке халық және кәсіпорындардың есебінен инвестицияға берілді.
Елбасымыздың жыл сайынғы халқымыздың әлеуметтік жағдайын көтеруге арнап '''''«Тұрғын үй», «Таза су», «Ауыз су» және «Ауыл»''''' бағдарламаларының орындалуы барысында биылғы жылға су құбыры жүйесінің құрылысына 10,0 млн. теңге қаралып, қаржыландыру шілде айынан жүргізіледі Ауданда білім саласы бойынша 2007 жылға 2 мектептің құрылысына 126,3 млн. теңге қаралып (''К.Омаров-72540, Жусансай 53772'') 77,4 млн. теңгесі осы мерзімге қаралып игерілді. Электрондық үкімет шеңберінде адами капиталды дамытуға 4197 мың теңге қараған, шілде айынан бастап қаржыландырылады. Тұрғын үй бағдарламасы бойынша халықтың жеке қаржысы есебінен 2642 шаршы метр тұрғын үй пайдалануға берілді, жұмсалған қаржы 131359 мың теңге. Ауданда 6 азық-түлік дүкені пайдалануға берілді.
===Халықты әлеуметтік қорғау мен жұмыспен қамту===
'''''ҚР «Мемлекеттік атаулы әлеуметтік көмек туралы»''''' Заңына сәйкес, ''163 отбасының 817 адамына 2729,8 мың теңге'' атаулы әлеуметтік көмек тағайындалып, төленді.
'''''ҚР «Балалы отбасыларға берілетін мемлекеттік жәрдемақылар туралы»''''' Заңына сәйкес ''2007 жылдың 1 қаңтарынан бастап 919 отбасыға 3136 балаға 16423,7 мың теңге 18 жасқа'' дейінгі балаларға арналған жәрдемақы тағайындалып, төленді.
Аудан бойынша демеушілердің есебінен '''196 адамға 1590 мың теңгенің''' көлемінде көмек көрсетілді.
Аудан бойынша Ұлы Отан соғысының ардагерлері мен мүгедектері, зейнеткер жасындағы Батыр аналар мен Алтын алқа иеғерлері, соғыс жылдары тылдағы   еңбегі үшін марапатталған   және   кемінде 6 ай еңбек еткен тыл еңбеккерлері, жасына байланысты және зейнеткер жасындағы мүгедектер азаматтарға [[«Ардагерлер үйі», «Сарыағаш», «Манкент», «Спутник», «Денсаулық»]] шипажайлары мен оңалту орталықтарына ''139 азаматтарға'' демалуға жолдамалар берілді.

2007 жылдың алты айының қорытындысы бойынша 452 адам ресми тіркелген жұмыссыздар болып есептеледі. Ресми тіркелген жұмыссыздар-дың 235-і әйел және 217-сі ер азаматтар.

348 адам тұрақты жұмыспен, ақылы қоғамдық жұмысқа 270 адам қамтылды, нысаналы топ бойынша жұмысқа орналасқаны 66.
===Білім беру===
Аудандық білім бөліміне қарасты 66 мектеп жұмыс істейді, оның 37 орта, 12 негізгі, 17 бастауыш мектептер. Оқушы саны 22212.
Мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны - 14 болса, оның 11-і мектепке дейінгі, 2-і мектептен тыс мекеме, 1-уі балалардың жазғы сауықтыру демалыс орны.
Аудан бойынша қашықтықтан оқытудың спутниктік каналы 14 білім мекемесінде орнатылған.
Аудан бойынша 66 мектептің 62-не телефон желісі орнатылған, оның 60 интернет жүйесіне қосылған және 2 мектепке ДАМА қондырғылары (спутник) орнатылған.
2007 жылы мектеп кітапханаларын жаңарту мақсатында республикалық бюджеттен 6541 мың теңге, облыстық бюджеттен 14369 мың теңге, барлығы 20910 қарастырылды, алты айында 10731 мың теңгеге кітап қоры жаңартылды.
Үстіміздегі жылы мектептерге бюджеттен күрделі жөндеу жұмыстарына 9000 мың теңге жоспарланып, шілде айынан бастап жүргізіледі, ағымдағы жөндеуге 1887 мың теңге қаралып оның 1287 мың теңгесі игерілді..
===Спорт===
Ауданда 21 спорт зал, Д.Қонаев атындағы демалыс лагеріндегі жүзу бассейні мен стандартқа сай 1500 орындықты орталық стадион бар. Аудандық дене шынықтыру және спорт бөліміне қарасты жасөспірімдер спорт мектебінде 41 жаттықтырушы жұмыс істейді, оның 28-і штаттық, 13-і қосалқы  жұмыс атқарады. Оқушылардың саны 920, топтардың саны 72. Бүгінгі таңда аталмыш мекепте спорттың 11 түрінен оқу-жаттығу сабақтары жүргізіледі, атап айтқанда: футбол, баскетбол, қазақша күрес, бокс, жеңіл атлетика, каратэ-до шотакан, самбо, дзю-до және шахматттан. Оқу- жаттығу сабақтары Темірлан, Қараспан, Шұбар, Қызыл-жар ауылдарында және Б.Оңтаева, Ерназаров, Бектаев және Шұбар-су орта мектептерде және мәдениет үйінің спорт залы мен Қажымұқан атындағы стадионда өтеді. Жыл басынан 7 спорттық жарыстар өткізіліп, оған 773 спортшылар қатысты. 
===Денсаулық сақтау===
Ауданда халыққа 1 аудандық орталық аурухана, 1 туберкулезге қарсы диспансер, 2 ауылдық аурухана, 1 БМСК Қараспан, 8 дәрігерлік емхана, 42 МБ қызмет көрсетеді.
Аудан көлемінде  2007 жылдың 6 айында 1274 бала /2006 жылы 1251 бала туған/ дүниеге келіп, былтырғыдан 23 балаға артып отыр. Өлім көрсеткіші (туған 1000 балаға шаққанда) /2006 ж. 15-14/ 2007 ж. 24-20,6 аудан бойынша өлім 9 балаға артып отыр.
Ауданымыздағы жалпы халықты флюорография-лық тексеруден өткізу жоспары 44810 болса оның 19892 адам тексеріліп 44,4 пайызға орындалды.
18 жасқа дейінгі балаларды профилактикалық тексеруден аудан бойынша 32746 бала өтуге тиісті болса, қазіргі таңда 18458 бала өтіп, 56,3 пайызды құрады.
===Мәдениет===
Ауданда 1 мәдениет үйі мен 1орталықтандырылған кітапхана, балалар кітапханасы, 4 ауылдық мәдениет және 8 ауылдық клуб, 31 ауылдық кітапханалар халыққа қызмет етеді.
Осы жылдың алты айында мәдени-ағарту мекемелерінде 152 мәдени іс-шара өтіп, оған 38250 адам қатысты. Аудандық орталықтандырылған кітапхана жүйесінде 339419 кітап қоры биылғы жылы 1941 дана кітаппен толықтырылды. Жарты жылдыққа арнайы есепке 27410 теңге түсті. Материалдық-техникалық базасы нығайтылды. Аудандық мәдениет үйін ағымдағы жөндеуден өткізілуде.  
===Байланыс===
Аудан бойынша 14-АТС халық игілігіне қызмет етуде. Оның 9-ы санды, 5-і аналогты станциялар. Аудан бойынша 59 елді мекен толығымен телефондандырылған, 4033 телефон нүктесі бар, оның ішінде бес айда 274 нүктесі орнатылды.
Қажымұқан, Темірлан, Аманкелді және Жеңіс ауылдарында кабелді желілерге ағымдағы жөндеу жұмыстары жүргізілді.
Аудан орталығында күрделі жөндеу жұмыстары жүргізу арқылы 1000 м жаңа телефон канализациясы құрылды.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том&lt;/ref&gt;

== Халқы ==
Тұрғындар саны – 118 916 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[қазақтар]] – 95,33%, [[күрдтер]] – 1,33%, [[орыстар]] – 1,20%, [[әзірбайжандар]] – 1,03%, басқа ұлт өкілдері – 1,12%.

== Ауылдық округтер ==
59 елді мекен 10 ауылдық округтерге біріктірілген:
* [[Бадам ауылдық округі (Ордабасы ауданы)|Бадам ауылдық округі]] 
* [[Бөген ауылдық округі (Ордабасы ауданы)|Бөген ауылдық округі]] 
* [[Бөріжар ауылдық округі]]  
* [[Жеңіс ауылдық округі]] 
* [[Қажымұқан ауылдық округі]]  
* [[Қарааспан ауылдық округі]]  
* [[Қарақұм ауылдық округі (Түркістан облысы)|Қарақұм ауылдық округі]]  
* [[Төрткөл ауылдық округі]]  
* [[Шұбар ауылдық округі (Түркістан облысы)|Шұбар ауылдық округі]]  
* [[Шұбарсу ауылдық округі]] 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Түркістан облысы}}
{{Ордабасы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ордабасы ауданы]]</text>
      <sha1>lo90op6sb116ks9t853tj8rvtkp96q3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қажығұмар Шабданұлы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20088</id>
    <revision>
      <id>3057389</id>
      <parentid>2974564</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:49:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5010" xml:space="preserve">[[Сурет:Қажығұмар.jpg|нобай|'''Қажығұмар Шабданұлы''']]
'''Қажығұмар Шабданұлы''' ([[1925 жыл]], Таңсық елді мекені, [[Шығыс Қазақстан облысы]] - 15-ақпан, 2011 жыл, [[Шәуешек|Шәуешек қаласы]], [[ҚХР]]) - жазушы.

[[1930]]-шы жылдардың басында ашаршылықтан бас сауғалап, ата-анасымен [[Қытай]]дың Шыңжаң өлкесіне қарасты Дөрбілжін ауданына ауып барған.
Жергілікті халықтардың мәдени-ағарту көтерілісі кезеңінде Дөрбілжіндегі «Қазақ-қырғыз ұйымын» басқарған. Алғаш рет [[1958]] ж. «оңшыл», «солшыл» деген саяси айыптаулармен сотталып, 22 жылға бас бостандығынан айрылған Қажығұмар жазасын [[Такламакан шөлі]]ндегі Тарым лагерінде толық өткеріп, [[1980]] жылы бостандыққа шығады.

[[1986]] жылы желтоқсанында ұлттық дербестікті көздейтін «Үміт» атты партия құрды және [[Қазақстан]]ның астыртын ұйымдарымен байланыс жасады деген айыптаулармен, шетел жансызы деген желеумен 13 жылға екінші мәрте түрме жазасына кесіледі. Бұл жаза мерзімін ол [[Үрімжі]] қаласының №1 түрмесінде өткізеді.

Қытай өкіметі тарабынан саяси себептерге байланысты қудаланғаны үшін Қажығұмар Шабданұлы қамауда отырған кезде адам құқығын қорғау жөніндегі «Халықаралық рақымшылық» (Амнести интернешнл) ұйымы оны «ар-ождан тұтқыны» деп танып, Қытайдың құзыретті ресми орындарынан ол кісіге байланысты әділ тергеу мен ашық сот жүргізуін жүйелі түрде талап еткен.
== Шығармалары ==

*«Қылмыс» романы ([[2009]]), жалпы алты томдық кесек шығарма, жазушы барлығын қытай түрмесінде отырып жазып бітірген. Бұл шығармасында жазушы бас кейіпкер  Биәділ арқылы өзінің бастан кешкендерін баяндайды, 30-жылдарғы казаққа төнген аштық, солақай саясаттың елге төндірген зардабы, Шынжаңға ашаршылықтан, қуғын сүргіннен қашып келген қазақтардың тіптіде мүшкіл халге түскен жайы, дүңгендер көтерілісі, жəне қытайдың өктемдігі туралы баяндалады. Жазушының бұл шығармасы қазақ əдебиетіне қосқан оның үлкен үлесі.
*«Пана» романы, үш аймақ көтерілісі кезіндегі Сұлубай батырдың әңгімесін арқау етіп жазылған тарихи роман.

== Сілтемелер ==
* [http://abai.kz/content/kazak-barda-kazhygymar-tiri Қазақ барда - Қажығұмар тірі!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111225015351/http://abai.kz/content/kazak-barda-kazhygymar-tiri |date=2011-12-25 }}
* [http://www.azattyq.org/content/kazakhstan_kazhygumar_shabdanuly_/2317963.html Қазақ зиялылары қытай билігі Қажығұмар Шабданұлының сүйегін де бермей қойғанын айтады]
* [http://www.azattyq.org/content/kazakhstan_kazakh_writer_china_kazhygumar_shabdanuly/2309648.html Қытайда үйқамақта отырған Қажығұмар Шабданұлы дүниеден өтті]
* [http://abai.kz/content/kazhygymar-shabdanyly-d-niede-oz-otanynan-aiyryludan-zor-kylmys-zhok-eken Қажығұмар Шабданұлы. Дүниеде өз отанынан айырылудан зор қылмыс жоқ екен!]&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;
==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Stub: Қазақ әдебиеті}}
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}


[[Санат:Қазақ жазушылары]]
[[Санат:Қазақ ақындары]]
[[Санат:Қазақ жыраулары]]
[[Санат:Шет елдегі қазақ әдебиетінің өкілдері]]</text>
      <sha1>cpfkhj367h35pfr74zn9m1ki3s9x6x8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057393</id>
      <parentid>3057389</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:54:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5127" xml:space="preserve">{{Тұлға|Есімі=Қажығұмар Шабданұлы|Сурет=Қажығұмар.jpg|Туған күні=[[1925 жыл]]|Қайтыс болған күні=15.02.2011|Мансабы=жазушы}}

'''Қажығұмар Шабданұлы''' ([[1925 жыл]], Таңсық елді мекені, [[Шығыс Қазақстан облысы]] - 15-ақпан, 2011 жыл, [[Шәуешек|Шәуешек қаласы]], [[ҚХР]]) - жазушы.

[[1930]]-шы жылдардың басында ашаршылықтан бас сауғалап, ата-анасымен [[Қытай]]дың Шыңжаң өлкесіне қарасты Дөрбілжін ауданына ауып барған.
Жергілікті халықтардың мәдени-ағарту көтерілісі кезеңінде Дөрбілжіндегі «Қазақ-қырғыз ұйымын» басқарған. Алғаш рет [[1958]] ж. «оңшыл», «солшыл» деген саяси айыптаулармен сотталып, 22 жылға бас бостандығынан айрылған Қажығұмар жазасын [[Такламакан шөлі]]ндегі Тарым лагерінде толық өткеріп, [[1980]] жылы бостандыққа шығады.

[[1986]] жылы желтоқсанында ұлттық дербестікті көздейтін «Үміт» атты партия құрды және [[Қазақстан]]ның астыртын ұйымдарымен байланыс жасады деген айыптаулармен, шетел жансызы деген желеумен 13 жылға екінші мәрте түрме жазасына кесіледі. Бұл жаза мерзімін ол [[Үрімжі]] қаласының №1 түрмесінде өткізеді.

Қытай өкіметі тарабынан саяси себептерге байланысты қудаланғаны үшін Қажығұмар Шабданұлы қамауда отырған кезде адам құқығын қорғау жөніндегі «Халықаралық рақымшылық» (Амнести интернешнл) ұйымы оны «ар-ождан тұтқыны» деп танып, Қытайдың құзыретті ресми орындарынан ол кісіге байланысты әділ тергеу мен ашық сот жүргізуін жүйелі түрде талап еткен.
== Шығармалары ==

*«Қылмыс» романы ([[2009]]), жалпы алты томдық кесек шығарма, жазушы барлығын қытай түрмесінде отырып жазып бітірген. Бұл шығармасында жазушы бас кейіпкер  Биәділ арқылы өзінің бастан кешкендерін баяндайды, 30-жылдарғы казаққа төнген аштық, солақай саясаттың елге төндірген зардабы, Шынжаңға ашаршылықтан, қуғын сүргіннен қашып келген қазақтардың тіпті де мүшкіл халге түскен жайы, дүңгендер көтерілісі, жəне қытайдың өктемдігі туралы баяндалады. Жазушының бұл шығармасы қазақ əдебиетіне қосқан оның үлкен үлесі.
*«Пана» романы, үш аймақ көтерілісі кезіндегі Сұлубай батырдың әңгімесін арқау етіп жазылған тарихи роман.

== Сілтемелер ==
* [http://abai.kz/content/kazak-barda-kazhygymar-tiri Қазақ барда - Қажығұмар тірі!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111225015351/http://abai.kz/content/kazak-barda-kazhygymar-tiri |date=2011-12-25 }}
* [http://www.azattyq.org/content/kazakhstan_kazhygumar_shabdanuly_/2317963.html Қазақ зиялылары қытай билігі Қажығұмар Шабданұлының сүйегін де бермей қойғанын айтады]
* [http://www.azattyq.org/content/kazakhstan_kazakh_writer_china_kazhygumar_shabdanuly/2309648.html Қытайда үйқамақта отырған Қажығұмар Шабданұлы дүниеден өтті]
* [http://abai.kz/content/kazhygymar-shabdanyly-d-niede-oz-otanynan-aiyryludan-zor-kylmys-zhok-eken Қажығұмар Шабданұлы. Дүниеде өз отанынан айырылудан зор қылмыс жоқ екен!]&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;
==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Stub: Қазақ әдебиеті}}
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}


[[Санат:Қазақ жазушылары]]
[[Санат:Қазақ ақындары]]
[[Санат:Қазақ жыраулары]]
[[Санат:Шет елдегі қазақ әдебиетінің өкілдері]]</text>
      <sha1>mxr568xkfz7o3sc1dp4s1ptdi2t7sdy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057394</id>
      <parentid>3057393</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:55:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5135" xml:space="preserve">{{Тұлға|Есімі=Қажығұмар Шабданұлы|Сурет=Қажығұмар.jpg|Туған күні=[[1925 жыл]]|Қайтыс болған күні=15.02.2011|Мансабы=жазушы}}

'''Қажығұмар Шабданұлы''' ([[1925 жыл]], Таңсық елді мекені, [[Шығыс Қазақстан облысы]] - 15-ақпан, 2011 жыл, [[Шәуешек|Шәуешек қаласы]], [[ҚХР]]) - жазушы.

[[1930]]-шы жылдардың басында ашаршылықтан бас сауғалап, ата-анасымен [[Қытай]]дың Шыңжаң өлкесіне қарасты Дөрбілжін ауданына ауып барған.
Жергілікті халықтардың мәдени-ағарту көтерілісі кезеңінде Дөрбілжіндегі «Қазақ-қырғыз ұйымын» басқарған. Алғаш рет [[1958]] ж. «оңшыл», «солшыл» деген саяси айыптаулармен сотталып, 22 жылға бас бостандығынан айрылған Қажығұмар жазасын [[Такламакан шөлі]]ндегі Тарым лагерінде толық өткеріп, [[1980]] жылы бостандыққа шығады.

[[1986]] жылы желтоқсанында ұлттық дербестікті көздейтін «Үміт» атты партия құрды және [[Қазақстан]]ның астыртын ұйымдарымен байланыс жасады деген айыптаулармен, шетел жансызы деген желеумен 13 жылға екінші мәрте түрме жазасына кесіледі. Бұл жаза мерзімін ол [[Үрімжі]] қаласының №1 түрмесінде өткізеді.

Қытай өкіметі тарабынан саяси себептерге байланысты қудаланғаны үшін Қажығұмар Шабданұлы қамауда отырған кезде адам құқығын қорғау жөніндегі «Халықаралық рақымшылық» (Амнести интернешнл) ұйымы оны «ар-ождан тұтқыны» деп танып, Қытайдың құзыретті ресми орындарынан ол кісіге байланысты әділ тергеу мен ашық сот жүргізуін жүйелі түрде талап еткен.
== Шығармалары ==

*[[«Қылмыс» романы]] ([[2009]]), жалпы алты томдық кесек шығарма, жазушы барлығын қытай түрмесінде отырып жазып бітірген. Бұл шығармасында жазушы бас кейіпкер  Биәділ арқылы өзінің бастан кешкендерін баяндайды, 30-жылдарғы казаққа төнген аштық, солақай саясаттың елге төндірген зардабы, Шынжаңға ашаршылықтан, қуғын сүргіннен қашып келген қазақтардың тіпті де мүшкіл халге түскен жайы, дүңгендер көтерілісі, жəне қытайдың өктемдігі туралы баяндалады. Жазушының бұл шығармасы қазақ əдебиетіне қосқан оның үлкен үлесі.
*[[«Пана» романы]], үш аймақ көтерілісі кезіндегі Сұлубай батырдың әңгімесін арқау етіп жазылған тарихи роман.

== Сілтемелер ==
* [http://abai.kz/content/kazak-barda-kazhygymar-tiri Қазақ барда - Қажығұмар тірі!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20111225015351/http://abai.kz/content/kazak-barda-kazhygymar-tiri |date=2011-12-25 }}
* [http://www.azattyq.org/content/kazakhstan_kazhygumar_shabdanuly_/2317963.html Қазақ зиялылары қытай билігі Қажығұмар Шабданұлының сүйегін де бермей қойғанын айтады]
* [http://www.azattyq.org/content/kazakhstan_kazakh_writer_china_kazhygumar_shabdanuly/2309648.html Қытайда үйқамақта отырған Қажығұмар Шабданұлы дүниеден өтті]
* [http://abai.kz/content/kazhygymar-shabdanyly-d-niede-oz-otanynan-aiyryludan-zor-kylmys-zhok-eken Қажығұмар Шабданұлы. Дүниеде өз отанынан айырылудан зор қылмыс жоқ екен!]&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;
==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Stub: Қазақ әдебиеті}}
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}


[[Санат:Қазақ жазушылары]]
[[Санат:Қазақ ақындары]]
[[Санат:Қазақ жыраулары]]
[[Санат:Шет елдегі қазақ әдебиетінің өкілдері]]</text>
      <sha1>l1hg71brjjhf9alrslfx50ep25zosjb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мамлют ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20257</id>
    <revision>
      <id>3057370</id>
      <parentid>2902972</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:14:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10476" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Мамлют ауданы
 |елтаңба             = 
 |елтаңба аты         = 
 |карта               = Mamlyut District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 54 |lat_min = 56 |lat_sec = 35
  |lon_dir = E |lon_deg = 68 |lon_min = 30 |lon_sec = 00
 |облысы              = Солтүстік Қазақстан облысы
 |құрылған уақыты     = 
 |тұрғыны             = 17 845&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Солтүстік Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |ұлттық құрамы       = [[орыстар]] (58,35%)&lt;br /&gt; [[қазақтар]] (25,17%)&lt;br /&gt; [[татарлар]] (6,76%)&lt;br /&gt; [[немістер]] (3,60%)&lt;br /&gt; [[украиндар]] (2,14%)&lt;br /&gt; [[беларустар]] (0,72%)&lt;br /&gt; [[литвалықтар]] (0,40%)&lt;br /&gt; [[әзірбайжандар]] (0,31%)&lt;br /&gt; [[поляктар]] (0,17%)&lt;br /&gt; [[чуваштар]] (0,18%)&lt;br /&gt; басқа ұлт өкілдері (2,19%)&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |жер аумағы          = 4 100
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тығыздығы           = 4,75
 |телефон коды        = +7 71541 xxxxx
 |пошта индексі       = 
 |аудан орталығы          = [[Мамлют]]
 |ауылдық округтер саны   = 11
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 1
 |ауылдар саны       = 37
 |қалалар саны        = 1
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |әкімі              = Бекшенов Ерболат Мұратұлы&lt;ref&gt;{{Cite web|accessdate = 2016-12-04|title = Мамлют ауданының әкiмi|url = http://maml.sko.kz/page.php?page=mamljut_audanynyn_akimi_kaz&amp;lang=1|publisher = Солтүстік Қазақстан облысының Мамлют ауданы әкімінің ресми интернет-ресурсы}}&lt;/ref&gt;
 |сайты              = http://maml.sko.kz/
}}
'''Мамлют ауданы''' — [[Солтүстiк Қазақстан облысы]]ның солтүстiк-батысында орналасқан әкімшілік бөлік. Аудан [[1932 жыл|1932]] құрылған. Аудан аймағы 4,10 мың шаршы километр. Орталығы – [[Мамлют]] қаласы. 

== Географиялық орны, жер бедері ==
Батысында облыстың [[Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жамбыл]], шығысында және оңтүстiк-шығысында [[Қызылжар ауданы|Қызылжар]], оңтүстiгiнде [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Есiл]] аудандарымен,  солтүстiгiнде [[Ресей|Ресей Федерациясы]]ның Қорған облысымен шектесiп, [[Батыс Сібір жазығы]]ның оңтүстігіндегі [[Есіл даласы]]ның орталық бөлігінде орналасқан. Мұнда жер бедері негізінен жазық. Тек оңтүстік-батыс жағы көл қазаншұңқырларының көптігіне байланысты ойлы-қырлы болып келеді. 

== Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Климаты айқын континенттік, қысы суық, ызғарлы. Қаңтардың орташа ауа температурасы — 18°С, аса суық күндері –50°С-қа дейін төмендейді. Жазы қоңыржай, ыстық, шілдедегі орташа ауа температурасы 19°С, кейде 40 — 41°С-қа дейін көтеріледі. Жылдық жауын-шашынның орташа мөлш. 300 мм. Мұнда 500-ге жуық көл бар, олардың 14-і ғана тұзды, қалғандары тұщы сулы. Жер қыртысы қара топырақты. Ауданның солтүстік жағын ормандар, оңтүстік-батысын астық тұқымдас шөптер жиі өсетін шоқ орманды дала белдемі алып жатыр. Жануарлар дүниесінен қасқыр, түлкі, қарсақ, қоян, борсық, бұлғын, күзен, ақтышқан, ондатр, дала тышқандары, тұяқтылардан бұлан және елік, көлдерде қаз, үйрек, аққу, қасқалдақ, көл жағалай қызғыш, тауқұдырет, жылқышы, ормандарда бүркіт, ителгі, кезқұйрық, қаршыға, т.б. мекендейді.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том&lt;/ref&gt;

== Халқы ==
Тұрғындары 17 845 адам ([[2019 жыл|2019]]). 
* Ұлттық құрамы: [[орыстар]] (58,35%), [[қазақтар]] (25,17%), [[татарлар]] (6,76%), [[немістер]] (3,60%), [[украиндар]] (2,14%), [[беларустар]] (0,72%), [[литвалықтар]] (0,40%), [[әзірбайжандар]] (0,31%), [[поляктар]] (0,17%), [[чуваштар]] (0,18%), басқа ұлт өкілдері (2,19%).

== Әкімшілік бөлінісі == 
38 елді мекен 1 қалалық әкімдігі мен 11 ауылдық округтерге біріктірілген:  
* [[Андреев ауылдық округі (Мамлют ауданы)|Андреев ауылдық округі]]  
* [[Белов ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Белов ауылдық округі]]  
* [[Воскресенов ауылдық округі]] 
* [[Дубровин ауылдық округі]]  
* [[Краснознаменский ауылдық округі]]  
* [[Қызыләскер ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Қызыләскер ауылдық округі]]  
* [[Леденев ауылдық округі]]  
* [[Ленин ауылдық округі (Мамлют ауданы)|Ленин ауылдық округі]]  
* [[Мамлют қалалық әкімдігі]] 
* [[Новомихайлов ауылдық округі]]  
* [[Пригородный ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Пригородный ауылдық округі]]  
* [[Станов ауылдық округі]] 

== Экономикасы (2009 жылдың қорытындылары) ==
 [Ауданда 2010 жылғы 1 қаңтарға 219 кәсiпорын тiркелген, оның iшiнде 3 - iрi, 17 - орта, 199 - шағын кәсiпорындар. Олардан 93 заңды тұлға мемлекеттiк меншiк нысанына, 125 - жеке меншiк, 1 - заңды тұлға шетел меншiгi нысанына жатады. Аудан облыстың ауыл шаруашылығының жалпы өнiмiнiң 3,9%-ын өндiрген (9 338,7 млн.теңге). Өнеркәсiп кәсiпорындарымен (қаржылық емес корпорация секторы) 1 370,6 млн.теңгенiң өнiмi өндiрiлген, облыстағы үлесi 2,0%. Өнеркәсiп өнiмiнiң физикалық көлемiнiң индексi 108,0% құрайды. Бөлшек тауарайналымының көлемi (қоғамдық тамақтандырусыз) 962,2 млн.теңге сомасын құрайды. Тауарайналымның физикалық көлемiнiң индексi 109,2% құрады. 2009 жылдың басына аудан кәсiпорындарының негiзгi құрал-жабдықтары 4 629,4 млн.теңге сомасын құрап, тозу деңгейi 28,7% болды. Негiзгi капиталға салынған инвестиция көлемi 2 172,4 млн.теңге құрады. Пайдалануға 3,2 мың шаршы метр тұрғын үй берiлдi. Ауданның экономикасында 13,9 мың адам жұмыс iстейдi.Орташа айлық жалақы (кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын шағын кәсiпорындарсыз) өткен жылмен салыстырғанда 24,4% өсiп, 40 315 теңгенi құрады. Нақты жалақы 16,2% өстi. Орташа жан басына шағып есептегенде атаулы ақшалай табыс 25 686 теңге құрады. Орташа жан басына шаққандағы күн көрiстiң ең төменгi деңгейiнiң шамасы жыл аяғына 11 530 теңге құрады.] 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Солтүстік Қазақстан облысы}}
{{Мамлют ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мамлют ауданы]]</text>
      <sha1>1wirjwe2h8e3xeyuxy833lmu2ebx8vv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мағжан Жұмабаев ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>20262</id>
    <revision>
      <id>3057405</id>
      <parentid>2903156</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:13:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="12035" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Мағжан Жұмабаев ауданы
 |елтаңба             = 
 |елтаңба аты         = 
 |карта               = Magzhan Zhumabaev District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 54 |lat_min = 54 |lat_sec = 54
  |lon_dir = E |lon_deg = 70 |lon_min = 27 |lon_sec = 00
 |облысы              = Солтүстік Қазақстан облысы
 |құрылған уақыты     = [[3 қыркүйек]] [[1928 жыл]]
 |тұрғыны             = 29 924&lt;ref&gt;[http://stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Солтүстік Қазақстан облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |ұлттық құрамы       = [[орыстар]] (57,47 %)&lt;br /&gt; [[қазақтар]] (28,54%)&lt;br /&gt; [[немістер]] (5,00%)&lt;br /&gt; [[украиндар]] (4,16%)&lt;br /&gt; [[татарлар]] (1,38%)&lt;br /&gt; [[поляктар]] (1,54%)&lt;br /&gt; [[беларустар]] (0,84%)&lt;br /&gt; [[поляктар]] (0,48%)&lt;br /&gt; [[литвалықтар]] (0,16%)&lt;br /&gt; [[шешендер]] (0,15%)&lt;br /&gt; [[чуваштар]] (0,14%)&lt;br /&gt; басқа ұлт өкілдері (1,06%).&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |жер аумағы          = 7 810
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тығыздығы           = 
 |телефон коды        = 
 |пошта индексі       = 
 |аудан орталығы          = [[Булаев]]
 |ауылдық округтер саны   = 17
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 1
 |ауылдар саны       = 62
 |қала  = 1
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |әкімі              = Бегманов Асқар Әбдiғалиұлы&lt;ref&gt;{{Cite web|url = http://mzh.sko.gov.kz/page.php?page=akim_&amp;lang=1|title = Әкiм|publisher = Мағжан Жұмабаев ауданы әкімінің ресми интернет-ресурсы|accessdate = 2016-10-07}}&lt;/ref&gt;
 |сайты              = [http://mzh.sko.gov.kz/index.php sko.gov.kz]
}}
'''Мағжан Жұмабаев ауданы''' — [[Солтүстiк Қазақстан облысы]]ның солтүстiк-шығысында орналасқан [[әкімшілік-аумақтық бөлініс]]. [[1928 жыл]]ы құрылған. Жер аумағы 7,8 мың км².&lt;ref&gt;Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:&quot; Қазақ энциклопедиясы&quot; ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5&lt;/ref&gt; [[1997 жыл]]ы Возвышен ауданымен бiрiккен. [[2000 жыл|2000]] жылы Булаев ауданы Мағжан Жұмабаев ауданы болып қайта аталды. Орталығы – [[Булаев]] қаласы ([[1893 жыл|1893]] жылы құрылған), [[1969 жыл]]ы қалалық статус алды. Булаевтан облыс орталығына дейiнгi қашықтық 106 км.

== Географиялық орны мен жер бедері ==
Аудан солтүстiгiнде және шығысында [[Ресей|Ресей Федерациясы]]ның Омбы және Түмен облыстарымен, батысында - Солтүстік Қазақстан облысының [[Ақжар ауданы|Ақжар]] және [[Қызылжар ауданы|Қызылжар]], оңтүстiгiнде - [[Тайынша ауданы|Тайынша]] және [[Ақжар ауданы|Ақжар]] аудандарымен шектесiп жатыр. Солтүстік бөлігі - орманды дала, оңтүстігінде шағын көл қазаншұңқырлары кездеседі.

== Климаты, топырағы және өсімдіктері мен жануарлар дүниесі ==
Климаты тым континеттік, қаңтар айының жылдық орташа температурасы -18-19°С, шілдеде 18-19°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері 300-350 мм. Топырағы карбонатты қара топырақты, шалғынды-қара топырақты, орманды және сортаң топырақ.  
Ауданның өсімдік жамылғысы бетеге, боз, селеу, сәбізшөп, бидайық, жусан, т.б. құрайды. Орманды дала белдемінде қайың, терек, сібір үйеңкісі басым. Бұталардан итмұрын, шие, шаттауық, тал, т.б. өседі. Сирек өсімдіктеріне ашық құндызшөп, сарғыш құндызшөп, шүйіншөп, альпі астрасы, шайқурай, бетеге, шолпанкебіс жатады. Жануарлардан бұлан, елік, қасқыр, түлкі, күзен, борсық, қоян, ондатр, т.б. мекендейді. Құстардан қаз, үйрек, аққу; жыртқыш құстардан - қаршыға, т.б. кездеседі. Су айдындарында шабақ, мөңке, алабұға мол.

== Су торабы ==
Шағын көлдер бар. Ірілері: [[Келтесор]], [[Майбалық (көл)|Майбалық]] және [[Қамыстысай]] өзені аңғарында Половинное, Соленое, Қамысты, Медвежье, Баранье. Бұл көлдердің басым бөлігінің суы ащы және тұзды келген.

== Халқы ==
Тұрғындары 29 924 адам ([[2019 жыл|2019]]). Ұлттық құрамы: [[орыстар]] (57,47%), [[қазақтар]] (28,54%), [[немістер]] (5,00%), [[украиндар]] (4,16%), [[татарлар]] (1,38%), [[поляктар]] (1,54%), [[беларустар]] (0,84%), [[поляктар]] (0,48%), [[литвалықтар]] (0,16%), [[шешендер]] (0,15%), [[чуваштар]] (0,14%), басқа ұлт өкілдері (1,06%).

== Әкімшілік бөлінісі == 
63 елді мекен 1 қалалық әкімдігі мен 17 ауылдық округтерге біріктірілген: 
* [[Авангард ауылдық округі]] 
* [[Аққайың ауылдық округі]] 
* [[Алтын дән ауылдық округі]] 
* [[Бәйтерек ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Бәйтерек ауылдық округі]] 
* [[Бастомар ауылдық округі]]
* [[Булаев қалалық әкімдігі]] 
* [[Возвышен ауылдық округі (Мағжан Жұмабаев ауданы)|Возвышен ауылдық округі]] 
* [[Конюхов ауылдық округі]] 
* [[Қарақоға ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Қарақоға ауылдық округі]] 
* [[Лебяжі ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Лебяжі ауылдық округі]] 
* [[Мағжан ауылдық округі]] 
* [[Молодогвардейск ауылдық округі]] 
* [[Ноғайбай би ауылдық округі]] 
* [[Полудин ауылдық округі]] 
* [[Таман ауылдық округі]] 
* [[Успен ауылдық округі (Мағжан Жұмабаев ауданы)|Успен ауылдық округі]] 
* [[Чистов ауылдық округі]] 
* [[Ұзынкөл ауылдық округі (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ұзынкөл ауылдық округі]]

== Аудан экономикасы ==
Ауданда [[2010 жыл|2010]] жылғы 1 қаңтарға 313 кәсiпорын тiркелген, оның iшiнде 2 - iрi, 25 - орта, 286 - шағын кәсiпорындар. Олардан 176 заңды тұлға мемлекеттiк меншiк нысанына, 133 - жеке меншiк, 4 - заңды тұлға шетел меншiгi нысанына жатады.
[[2009 жыл|2009]] жылдың қорытындысы бойынша:
Ауданда облыстың ауыл шаруашылығының жалпы өнiмiнiң 10,5%-ы (25 101,6 млн.теңге) өндiрiлген. Өнеркәсiп кәсiпорындарымен (қаржылық емес корпорация секторы) 570,6 млн.теңгенiң өнiмi өндiрiлген, облыстағы үлесi 0,8%. Өнеркәсiп өнiмiнiң физикалық көлемiнiң индексi 102,8% құрайды. Бөлшек тауар айналымының көлемi (қоғамдық тамақтандырусыз) 255,9 млн.теңге сомасын құрайды. Тауар айналымның физикалық көлемiнiң индексi 52,5% кұрады. 2009 жылдың басына аудан кәсiпорындарының негiзгi құрал-жабдықтары 6 146,9 млн.теңге сомасын құрап, тозу деңгейi 37,3% болды. Негiзгi капиталға салынған инвестиция көлемi 1 558,5 млн.теңге құрады. Пайдалануға 8,5 мың шаршы метр тұрғын үй берiлдi. Ауданның экономикасында 24,4 мың адам жұмыс iстейдi. Орташа айлық жалақы (кәсiпкерлiк қызметпен айналысатын шағын кәсiпорындарсыз) өткен жылмен салыстырғанда 18,2% өсiп, 38 250 теңгенi құрады. Нақты жалақы 10,5% өстi. Орташа жан басына шағып есептегенде атаулы ақшалай табыс 25 963 теңге құрады. Орташа жан басына шаққандағы күн көрiстiң ең төменгi деңгейiнiң шамасы жыл аяғына 10 952 теңге құрады. Ауданның ауыл шаруашылығына жарамды жер аумағы 637,2 мың га, жайылым мен шабындық 176,8 мың га.
&lt;br /&gt;
Аудан арқылы [[Сібір темір жолы]] [[Мәскеу]]-Владивосток темір жолы, сондай-ақ [[Петропавл]]-[[Омбы]]-[[Новосібір]] автомобиль жолы, Булаев-Молодогвардейский, Қарақоға-Конюхов автомобиль жолдары өтеді.
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Солтүстік Қазақстан облысы}}
{{Мағжан Жұмабаев ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мағжан Жұмабаев ауданы]]</text>
      <sha1>sm53yrkpcgmoz5g9lyh8m8nn5wi5vbl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Адам генетикасы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>21517</id>
    <revision>
      <id>3057195</id>
      <parentid>2993177</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:22:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="33929" xml:space="preserve">'''Адам генетикасы''' - [[адам]]ның [[тұқым қуалаушылық]] және [[өзгергіштік]] қасиетін зерттейтін [[генетика]] ғылымының бір саласын антропогенетика деп атайды. Адамның биологиялық пісіп-жетілуі, мінез-құлық қасиеттері [[тұқым]] қуалайтын гендердің бақылауында болады. Адамның денесі 500 триллиондай [[жасуша]]дан тұратын болса, оның әрбір дене жасушасы 46 [[Хромосомалар|хромосомадан]], ал жыныс жасушаларында 23 хромосома болады. [[Ұрықтану]] кезінде [[жыныс жасушалары]] ([[гамета]]лар) қосылады, соның нәтижесінде жасушада хромосомалардың толық, жиынтығы қалпына келеді. Қазір ғалымдардың болжауы бойынша, адамның [[генотип]]інде 26 мыңнан 40 мыңға дейін [[ген]] бар. Олардың керінуі сыртқы ортаға, әлеуметтік жағдайға және тәрбиеге тығыз байланысты. Тұқым қуалаушылықтың заңдылықтары барлық тірі организмдерде, оның ішінде адам үшін де бірдей. Адамның көптеген белгілерінің тұқым қуалауы [[Мендель заңдылықтары]]на сәйкес беріледі. Адамда да басқа организмдер сияқты доминантты және рецессивті белгілер бар.

== Адам генетикасының ерекшеліктері ==
Генетика ғылымы қарастыратын тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктің барлық заңдылықтары адамға да тән болып есептеледі. Себебі ол да тіршіліктің бір түріне (Homo Sapіens) жатады. Тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігі жағынан адамның басқа жануарлардан айтарлықтай өзгешелігі жоқ. Бәрінде де тұқым қуалайтын қасиет ұрпақтан-ұрпаққа хромосома құрамында болатын [[ген]]дер арқылы беріліп отырады. Адамның жануарлардан айырмашылығы оның саналылығы мен екінші сигналдық жүйесінің болатындығында, соған байланысты оның сыртқы ортаға бейімделу мүмкіндігі де мол болып келеді.

Жалпы адамзат қоғамда өмір сүретіндіктен оның эволюциялық дамуында әлеуметтік факторлардың да рөлі бар. Бірақ, біз тек биологиялық жағын қарастырамыз.

Адамның генетикалық объект ретіндегі ерекшелігі — оның генетикасын зерттеуді қиындататын көптеген қайшылықтар бар. Олар: жыныстық жағынан кеш-пісіп жетілетіндігі; әр отбасынан тарайтын ұрпақ санының аздығы; барлық ұрпақтың тіршілік ортасын теңестірудің мүмкін еместігі, хромосома санының көп болатындығы, адамға тәжірибе жасауға болмайтындығы және басты бір қайшылық — адамның кейбір тұқым қуалайтын қасиеттерінің мысалы, қабілеті мен мінез-құлқының дамып қалыптасуына кедергі келтіретін ұлтшылдық, нәсілшілдік сияқты әлеуметтік теңсіздіктің болатындығы.

Осы аталған қиыншылықтарға қарамастан, кейінгі кездерде адам генетикасы жедел қарқынмен дамуда. Ең соңғы жаңалықтардың бірі — ХХІ ғасырдың басында адамның генетикалық кодының шешілуі.

[[Сурет:Autosomal_dominant_-_en.svg|нобай|]]
== Адамдағы доминантты және рецесивті белгілер ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Белгі !! Доминатты !! Рецессивті
|-
| Шашының пішіні || Бұйра || Тура
|-
| Шашының түсуі || Ерте || Қалыпты
|-
| Көзінің түсі|| Қой көзді|| Көк
|-
| Бойы|| Аласа|| Қалыпты
|-
| Саусақтың саны|| Алты саусақты|| Бес саусақты
|-
| Резус факторы|| Оң|| Теріс
|-
| Қолын меңгеруі|| Оңқайлық|| Солақайлық
|}
Адамда белгілердің [[тұқым]] қуалауын зерттеу — өте күрделі процесс. Өйткені адамның генетикасын зерттеуде еркін шағылыстырудың мүмкін еместігі, жыныстық жағынан кеш пісіп-жетілуі, ұрпақ санының аз болуы және [[хромосомалар]] санының көп болуы елеулі қиындықтар тудырады. Адамның [[тұқым]] қуалайтын ауруларының 4 мыңға жуық түрі анықталды. Олардың көпшілігі психикалық ауытқулармен сипатталады. Бұл аурулар адам [[генетика]]сындағы [[хромосомалар]]дың санының, құрамының өзгеруіне және [[гендер]]дің [[мутация]]сына байланысты. Қазір жаңа туған балалардың 5%-ы [[тұқым]] қуалайтын аурумен ауырады немесе соған бейімделіп туады. Көрсетілген қиындықтарға қарамастан, адам генетикасын зерттеу жұмыстары '''генеалогиялық''', '''цитогенетикалық''', '''егіздік''' және '''биохимиялық''' әдістерді қолдану барысында үлкен табыстарға жетті.

== Генеалогиялық шежіре әдісі ==
Бұл әдіс бойынша туыстық қатынастарды, туыстар арасындағы аурулардың бірнеше ұрпақ бойы [[тұқым]] қуалау сипатын, оның шыққан тегіне шежіре құрастыру арқылы зерттеп анықтайды. Шежіре әдісінің негізгі мақсаты — жиналған деректер бойынша шежіре үлгісін құрастыру және оны талдау. Шежіре құрастыруды бастайтын адамды [[пробанд]] деп атайды. Оның іні-қарындастарын сибстер деп белгілейді.&lt;br&gt;'''Шежіреде талданатын ұрпақтар:'''&lt;br&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
| І|| Ата ұрпағы
|-
| ІІ|| Әке ұрпағы
|-
| ІІІ|| Өзінің ұрпағы
|-
| ІV|| Балалар ұрпағы
|-
| V|| Немерелер ұрпағы
|-
| VІ|| Шөберелер ұрпағы
|-
| VІІ|| Шөпшектер ұрпағы
|}
Тұқым қуалайтын аурулардың көріну жиілігі некелердің түріне де байланысты болады. Жер бетінде көп тараған некенің түрі — туыс емес некелер. Осымен қатар туыстық некелер де кездеседі. Туыстық неке деп әке-шеше жағынан туыс адамдардың бір-бірімен некелесуін айтады. Қазір мұндай некелер сирек кездеседі. Ерте заманнан бастап-ақ біздің ата-бабаларымыз туыстық некеге рұқсат бермеген. Әр адамның генотиігінде жағымсыз рецессивті гендер болады. Бұл [[гендер]]дің сол ұрпақта көрінбеу себебі — ол [[гетерозигота]] күйінде болады. Ал туыстық неке кезінде жағымсыз [[гендер]] бойынша гетерозиготалы ата-анадан ауру ұрпақ тууының мүмкіндігі артады. Себебі рецессивті гендер гомозиготалы күйге көшуге мүмкіндік алады. Сонымен туыстық некелерде балалардың ауруы және өлуі, туыс емес некелермен салыстырғанда едәуір көп болады. Мысалы, [[тұқым]] қуалайтын [[ихтиоз]] (тері) ауруы 1 миллион адамның біреуінде немесе екеуінде кездеседі. Ал туыстық неке жағдайында (бөлелер) 16 мың адамға біреуі кездеседі. Туыс емес некелерде фенилкетонуриямен ауыратын балалар 1000 :1 кездессе, ал туыстық некеде 6—7 есе артық кездеседі.

'''Туыстык неке бойынша гетерозиготалы ата-анадан ауру бала тууының ықтималдығы:'''
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Ұрпақ !! Гомозиготалы және гетерозиготалы даралар !! Гомозигота АА,аа !! Гетерозигота(ата-ана) Аа х Аа
|-
| І ұрпақ|| 1АА+2Аа+1аа|| 50%|| 50%
|-
| ІІ ұрпақ || 6АА+4Аа+6аа|| 75%|| 25%
|-
| ІІІ ұрпақ || 28АА+8Аа+28аа|| 87.5%|| 12.5%
|-
| ІV ұрпақ|| 120АА+16Аа+120аа|| 93.75%|| 6.25%
|-
| V ұрпақ || 496АА+32Аа+496аа|| 96.87%|| 3.13%
|-
| VІ ұрпақ|| 2016АА+64Аа+2016аа|| 98.47%|| 1.53%
|-
| VІІ ұрпақ || 8128АА+128Аа+8128аа|| 99.222%|| 0.78%
|}
Кестеде жеті ұрпақ бойы туыстық некеде (бөлелер) ауру ген бойынша гетерозиготалы ата-анадан науқас бала тууының ықтималдығы берілген. I ұрпақта ауру рецессивті гені бар гетерозиготалардың саны 50% болса, ал VII ұрпақта оның мөлшері бір пайызға да (0,78 %) жетпейді. Демек, бұл жеті атадан кейінгі ұрпақта мутантты гендердің әсері байқалмайтынын көрсетеді. Сондықтан біздің бабаларымыз жеті атадан соң кейбір ағайындар арасында қыз алысуға рұқсат еткені белгілі. Бұл құбылыс шығыс халықтарының ішінде еврейлерде, Өзбекстанның кейбір аудандарында, жапондықтарда кездеседі. Шежіре әдісі дәрігерлік-генетикалық консультацияларда [[тұқым]] қуалайтын ауруларды алдын ала ескертуге мүмкіндік береді. Оқушылар өз ата-баба шежіресін айта және жаза білуі қажет. Бұл мектеп қабырғасынан басталуы керек. Өз шежіресін білу туыстар арасындағы жақындықты, бауырлар арасындағы сүйіспеншілікті, ата-баба, апа-әжелерді есте сақтауға көмектесіп, туыстық некенің болуын азайтады. Неміс, еврей және ағылшындар отбасылары өз шежіресін болашақ ұрпаққа қалдырып отырады екен.

== Егіздік әдіс ==
Егіздер деп бір мезгілде екі немесе екіден көп туған балаларды айтады. Егіздердің пайда болуына қарай екі топқа бөледі. Бір жұмыртқалы егіздер (БЕ) және әр түрлі жұмыртқалы егіздер (ӘЕ). Бір жұмыртқалы егіздер бір сперматозоид ұрықтандырған жұмыртқа жасушасының (бластуланың) теңдей екі бөлікке бөлінуінен дамиды. Әр түрлі жұмыртқалы егіздер бір уакытта пісіп-жетілген екі жұмыртқа жасушасының екі сперматозоидтен ұрықтануынан пайда болады. Сондықтан бір жұмыртқалы егіздердің генотипі біркелкі, барлық белгілері ұқсас, міндетті түрде бір жынысты (не ұл, не қыз) болады. Әр түрлі жүмыртқалы егіздердің генотипі әр түрлі, бір жынысты немесе екі жынысты болуы мүмкін. Адамда егіз туудың жиілігі орташа есеппен алғанда, 1 % шамасында болады, олардың 1/3 бір жұмыртқалы егіздер. Әр түрлі жұмыртқалы егіздер бір қатар белгілері бойынша бір-біріне ұқсас болмайды. Мысалы, қан топтары, бетте секпілдің болуы. Алғаш рет бұл әдісті адам генетикасында қолданған ағылшын антропологі [[Ф. Гальтон]] болды. Қазір бұл әдісті көптеген генетикалық зерттеулерде кеңінен қолданады. Егіздік әдісті адамның [[тұқым]] қуалаушылық касиеті мен сыртқы орта жағдайын, белгілердің дамуындағы айырмашылықтарды зерттеу үшін пайдаланады. Организмдердің барлық белгілері мен қасиеттері екі фактор генотип пен ортаның өзара әсерінен калыптасады. Мұны мына үлгіден көруге болады.
Бір жұмыртқалы егіздер арасында пайда болған айырмашылықтарға генотиптің әртүрлілігі емес, ортаның физикалық және химияық факторларымен қатар әлеуметтік жағдайлардың да әсері болады. Осыған байланысты егіздер арасында өте сирек кездесетін &quot;сиам егіздері&quot; деген атпен кемтар егіздер туады, 65—85 мың жаңа туған нәрестеге біреуі кездеседі. Мұндай егіздер елімізде Қызылорда облысының Шиелі аймағында 1998—2000 жылдары үш анадан туғаны белгілі.

== Цитогенетикалық әдіс ==
Бұл әдіс хромосомаларды микроскоп арқылы зерттеуге негізделген. Қалыпты жағдайда адамның дене жасушаларында 22 жұп аутосомдар және бір жұп жыныстық хромосома болатындығын 1956 жылы швед ғалымдары Дж. Тийо мен A. Jle-ван анықтады. Жыныстык хромосомалар ер адамдарда X және Ү, ал әйелдерде екеуі де біркелкі X болады. Адам генетикасында бұл әдіс мынадай жағдайларда қолданылады: 1. Хромосомалық ауруларды анықтауда. 2. Хромосомалардың картасын жасауда. 3. Мутациялық процестерді зерттеуде.

Клайнфельтер синдромы бар еркектердің жасушаларының Тернер синдромында — әйелдерде 45 хромосома (44 + X), ал Трисомия X синдромында — 47 хромосома (44 + XXX) болады. Даун синдромында 21 жүп хромосомалар үшеу (трисомия), ал жалпы хромосомалар саны 47 (47ХҮ немесе 47ХХ) болады.
== Иммунологиялық әдіс ==
Ол қан тобы мен резус-фактордың тұқым қуалауын зерттеу негізде пайда болды. Алайда қазіргі кезде бұл әдістер ағза иммунды реакцияларының тұқым қуалау типтерін зерттеуге қолданылады. Осы бағыттың арқасында зерттеуді отбасын жоспарлап, резус-шиеленістің пайда болуы кезінде ұрықты өлуден сақтап қалуға мүмкіндік туады. Бұл бағыт пен оның әдісі мүшелер мен ұлпаларды ауыстырып салуға (трансплантация) донорларды генетикалық таңдау кезінде қолданылады.
==Популяциялық-статистикалық әдіс==
Жеке адамның генотипі емес, популяциядағы қандай да бір аллельді тасымалдап жеткізушінің мөлшерін және әр алуан генотиптердің пайыздық арақатынасын айқындауды зерттейді. Яғни тектік қорының құрылымын анықтайды. Тектік қор (генофонд) - генотиптердің белгілі жиілігін сипаттайтын барлық гендер популяциясының жиынтығы.

== Биохимиялық әдіс ==
Бұл әдіс арқылы кейбір [[тұқым]] қуалайтын аурулардың зат алмасу процесінің бұзылуынан болатынын анықтайды. Мысалы, қант диабеті алкантонурия (оксидоза ферментінің жетіспеуі) фенилкетонурия (кемақыл), альбинизм (меланин түзілмейді), т.б. Осы әдісті қолдану нәтижесінде 500 аурудың түрі анықталды.

Модельдеу әдісі. Адам генетикасында модельдеу әдісінің екі түрі болады: биологиялық және математикалық. [[Тұқым]] қуалайтын ауруларды биологиялық модельдеу Н.И. Вавиловтың [[тұқым]] қуалаудағы өзгергіштіктің гомологтік қатарлар заңына негізделген. Жануарларда кездесетін кейбір ауру тудыратын мутацияның түрлері, адамда да сондай өзгерістер тудырады. Мысалы, гемофилия, ахондроплазия, бұлшықет месопатиясы, қант диабеті, т.б. [[Тұқым]] қуалайтын ауруларды математикалық модельдеудің ауру бала тууының ықтималдығын анықтауда маңызы зор.
== Гендік дактилоскопиялық әдіс ==
Бұл әдістің негізін салған — ағылшынның биолог-ғалымы А.Джеффис. Ол алғаш рет [[1983]] жылы [[ДНҚ]] молекуласында орналасқан азотты негіздердің қатарлары бірнеше рет қайталанып отыратынын тапты. Бұл негіздер геннің генетикалык ақпаратты тасымайтын бөлімінде нитрондарда орналасқан. Олардың ДНҚ тізбегінің бойында 3-тен 30-есеге дейін қайталанатын [[нуклеотидтер]] тұратыны белгілі болды. Адам [[организм]]інде ДНҚ-ның бір участегінен бірдей нуклеотидтердің 10 есе, екінші бір жерінде 20 есе, үшінші бір жерінде 30 есе қайталанатыны анықталды. Бұл учаскелерді ДНҚ-ның мини сателлиттері деп атады. Минисателиттердің мөлшері, пішіні және оны құрайтын нуклеотидтердің саны әр адамның өзіне ғана тән. Бір адамның органдарындағы (жүрек, екпе, бауыр, қан, ми, тері, т.б.) жасушаларында [[ДНҚ]]-ның мини-сателлит учаскелері бірдей болады. Адам баласы қартаюдың, аурудың, өмірдің қиыншылықтарының әсерінен келбетін, түрін өзгертуі мүмкін. Бірақ оның денесінің әр жасаушасындағы ДНҚ тізбегінің құрамы анасының құрсағында жатқаннан бастап, өлгеннен кейін де сол күйінде сақталады. Генотипі бірдей бір жүмыртқалы егіздерде де ДНҚ-ның минисателлиттері бірдей болады.

Әдістің орындалу тәртібі мынадай: қаннан, сілекейден, спермадан, шаштан, тері4ден (ете аз мөлшердегі) алынған ДНҚ молекуласы терт сынауыққа бөлініп салынады. Әр сынауыққа рестрикциялау фермент қосады. Бұл фермент ДНҚ тізбегіндегі төрт азотты негіздің біреуін ғана талқандайды. Осының нәтижесінде ДНҚ тізбегі мини-сателлитті бөліктерге белінеді. Жұмыстың келесі кезеңінде бөлінген мини-сателлиттерді мелшеріне қарай сұрыптайды. Бұдан соң әр сынауықтан ферментпен өңделген ДНҚ-ны гельмен беті жабылған пластинкаға көшіріп, электрофорез әдісін қолданады. Мұнда көлемі жағынан кішкене бөліктер ірі бөліктерге қарағанда жылдам ауысады. Он шақты нуклеотидтері бар мини-сателлиттер арнайы радиоактивті &quot;зондтар&quot; арқылы бөлініп алынады. Зондтар радиоактивті болғандықтан, мини-сателлиттің көшірмесін жарық сезгіш пластинкаға көшіріп электро-фореграммасын зерттеп оқиды. Сонымен дактилоскопия әдісі ДНҚ тізбегіндегі нуклеотидтердің катарлары аркылы кез келген тұлғаның бір-бірімен туыстық жақындығын және қылмыстық істерге қатынасы бар немесе жоқ екенін анықтайды. Дактилоскопиялық әдіс криминалистикалық зерттеулерде кеңінен пайдаланылады. Бұл әдістің нәтижелері нақты, қатесіз. Тағы бір ұтымдысы — талдауға (анализге) қажет биологиялық материалдар өте аз мөлшерде алынады. Қазақстанда дактилоскопиялық. әдісті сот экспертиза орталығында [[2001]] жылдан бастап қолданып келеді.

== Адам нәсілдерін талдаудағы генетикалық мәліметтер ==
Қазір адамдарды үш нәсілдік топқа бәледі. Олар: негроидтік, еуропеоидтік және монголоидтік нәсілдер деп аталады. Адам нәсілдері бір түрге (Homo sapines — саналы адам) жатады. Олардың хромосома жиынтығы бірдей, қан топтары мен аурулардың түрлері ұқсас болады. Нәсіларалық некелерден қабілетті балалардың тууы нәсілдердің арғы тегі саналы адамнан басталатынын корсетеді. Сонымен қатар әр нәсілдік топ өздеріне тән [[тұқым]] қуалайтын белгілерімен ерекшеленеді.

== Нәсілдер және белгілер: ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-
! Нәсілдер !! Тұқым қуалайтын белгілер
|-
| Негроидтік|| Терісінің түсі қара, шашы бұйра, денесінің түктері орташа, кең танаулы, қалың ерінді.
|-
| Еуропеоидтік|| Терісінің түсі ашық, шашы толқын тәрізді, денесінің түктері қалың, тар танаулы, жұқа ерінді.
|-
| Монголоидтік|| Терісінің түсі сарғыштау, шашы қайратты және тік, денесінің түктері әлсіз, нәзік танаулы, ерінінің қалыңдығы орташа, көздері қысыңқы.
|}
Қара және сары нәсілдерде дененің түсін анықтайтын үш меланин гені, монғолоидтерде көздің қысыңқы пішінін бақылайтын екі ген доминантты түрде [[тұқым]] қуалайды. Адам нәсілдері осыдан 30—40 мың жыл бұрын қалыптаса бастаған. Ол уақытта нәсілдік айырмашылығы ортаның географиялық өзгеру жағдайына бейімделушілік қажеттілігінен туды. Сонымен қатар әр нәсілдің өзара оқшаулануы да әсерін тигізді. Экваторға жақын қоныстанған нәсілдердің терісінің пигменттелуінің қою (күшті) болуы күннің ыстығынан сақтаса, шаштың бұйра болуы — басты тікелей түскен күн сәулелерінен қорғайды. Керісінше, солтүстік аудандарда тұратындардың терісінің; түсінің ашаң болуы — күн сәулесін жақсы өткізіп, D витамині синтезделуі артады. Монголоидтерде көздің қысыңқы болуы құрғақ және суық ауа райына бейімделуінен болуы керек. Барлық адам нәсілдері биологиялық және психологиялық ерекшеліктері жағынан тең және эволюциялык дамудың бір деңгейінде өмір сүріп отыр. Әр түрлі нәсілдер бір ұлттың, ал жеке нөсілдер көп ұлттың құрамында болуы мүмкін. Осыдан 20 жыл бұрын БҰҰ (Біріккен Ұлттар Ұйымы) жанындағы комитет қызықты тәжірибе жүргізген. Жер бетіндегі ұлттар арасындағы талантты адамдардың таралуын зерттеген. Оған 1 млн адам қамтылған. Тәжірибе қорытындысында осы белгі бойынша ұлттар бір-бірінен басымдылық көрсете алмаған. Сондықтан бір ұлттың өкілі, екінші бір ұлттың өкілінен артық бола алмайды деген қорытындыға келген.

&quot;Адам баласы нәсілдері туысынан біреулері асыл, біреулері төмен болып жаратылады&quot; дейтін адамгершілікке жат, гылым жолына қарсы реакцияшыл теорияны жақтайтын нәсілшілдер де бар. Бұлардың көзқарасы қазіргі ғылымның беретін мағлұматтарына сәйкес келмейді. Нәсілшілдердің көбіне өздерін &quot;басқалардан тегіміз таза, мәдениеттілігіміз бен қабілеттілігіміз жоғары&quot; деуі евгеникалық көзқарасқа жақындайды.
== Евгеника ==
Евгеника - адамның [[тұқым]] қуалау белгілері мен қасиеттерін жақсарту және ұрпақтары кемтар болатын некелерді болдырмау туралы ғылым. &quot;Евгеника&quot; (грек. &quot;evgenes&quot; — жақсы тұқым) деген терминді [[1883]] жылы осы ғылымның негізін қалаушы ағылшын зерттеушісі [[Гальтон|Ф. Гальтон]] енгізді. XX ғасырдың басында Еуропа мен [[АҚШ]]-та евгеника дами бастады. Бірақ көптеген зерттеулердің деңгейі төмен болды. Мысалы, адамның ашуланшақ мінезі, адамдардың дуанашылыққа бейімділігі Мендельдің заңдарына сәйкес [[тұқым]] қуалайтын қасиет деп түсіндірді. Американың бір қатар штаттарында евгеникалық зандар енгізілді. Бұл заң бойынша психикасы бұзылған, кемақыл адамдарға некелесуге рұқсат берілмеді. Қылмыс жасауға бейім деген адамдардың барлығын міндетті түрде ұрықсыздандыратын болған. Сол кездегі евгениканың басты мақсаты — малдардың асыл [[тұқым]]ын шығару әдісін адамға қолдана отырып, адамның таза, ақ сүйек нәсілін шығару болды. Нобель сыйлығының иегері америка ғалымы [[Меллер|Г. Меллер]] [[1929]] жылы адамның түқымын жақсарту үшін және атакты адамдардың генін ұрпактарға беру үшін, әйелдерді қолдан ұрықтандырудың тәсілін ұсынды. 30-жылдары Германияда евгеника ілімі ұлтшылдық идеологияға айналып, [[1933]] жылы адамды ұрықсыздандыру туралы заң қабылданды. Арнайы сот органдары құрылып, ұрықсыздандыру туралы істерді қарады. [[Тұқым]] қуалайтын ауруы бар адамдарды міндетті түрде ұрықсыздандырды. &quot;Бір нәсілдің басқа нәсілдерге қарағанда рухани және ақыл-ойы жағынан артықшылығы бар&quot; деген нәсілдік теория құрылды. Кеңестер Одағында 20-жылдары евгеника қоғам ретінде құрылып, өзінің журналы болған. Бірак кейіннен евгеникалық көзқарастар мемлекеттік идеологиямен сәйкес келмей, зерттеулер тоқтатылды. Евгеника саласында істеген ғалымдар өсімдік пен жануарлар генетикасына ауысты.&lt;ref&gt;Сартаев А., Гильманов М. С22 Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық. — Алматы: &quot;Мектеп&quot; баспасы, 2006. ISBN 9965-33-634-2&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>p8ug4ilkrhm8dego75s9bwsfbuzmpft</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Геном</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22251</id>
    <revision>
      <id>3057322</id>
      <parentid>3034421</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:48:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3330" xml:space="preserve">'''Геном'''({{lang-en|genome}}, {{lang-el|genos}} — шығу, тек) — [[хромосомалар]]дың [[гаплоид]]ты (сыңар) жиынтығында шоғырланған гендердің бірлестігі. Геном терминін 1920 жылы неміс биологы [[Ганс Винклер|Г. Винклер]] енгізді. Гаплоидты жиынтық көбінесе [[жыныс]] жасушаларына тән, ал сомалық (дене) жасушаларында хромосомалардың диплоидты (екі еселенген) жиынтығы болады. Кейде хромосомалардың саны қалыпты диплоидты жағдайдан артып кетеді. Егер гаплоидты жиынтықтан Геном үш не төрт есе артық болса, триплоидты және тетраплоидты, ал бір Геном ағзада бірнеше рет қайталанса, автополиплоидты, ал әр түрлі біріккен ағза аллополиплоидты деп аталады. Хромосомалардың жиынтығы еселеніп, артқан сайын Геном саны да өсіп отырады. Әдетте диплоидты клеткада хромосомалар жұп болып келеді. Себебі, ұрықтану кезінде оның бір сыңары аналық [[гамета]]дан, екіншісі — аталық гаметадан беріледі, яғни бұл Геномдар сәйкес (гомологты) болады. Сөйтіп екі гаплоидты жасушадан бір диплоидты жасуша түзіліп, жаңа ағза қалыптасады. Әр хромосомада тізбектеліп орналасқан гендердің өзара дәл келуін екі Геномның сәйкестігі деп атайды. Туыстығы қашық буындарда барлық немесе бірнеше Геномдар арасында сәйкестік болмайды. Бұл тұрақтылық бұзылып, белгілі бір факторлардың әсерінен хромосома санының өзгеруін (мысалы, артып, не кеміп кетсе) геномдық мутация деп атайды.

Тірі ағзаларда хромосомалардың саны тұрақты болады. Мысалы адамда — 46, маймылда — 48, қиярда — 14, жүгеріде — 20, қатты бидайда — 28, жұмсақ бидайда — 42, дрозофила шыбындарында — 8, т.б. Организм эволюциялық дамуында неғұрлым жоғары сатыда тұрса, соғұрлым олардың Г-ында ДНҚ көбірек болады.&lt;ref&gt;Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}

[[Санат:Генетика]]
[[Санат:Геномика]]</text>
      <sha1>8aqk6y0l058hyfn1c310hqx7rqk2167</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Генотип</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22252</id>
    <revision>
      <id>3057320</id>
      <parentid>2117524</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:40:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2812" xml:space="preserve">[[Сурет:A1AD genotype diagram.png|thumb| right]]

'''Генотип'''&lt;ref&gt;Жантану атауларының түсіндірме сөздігі. — Алматы: &quot;Сөздік-Словарь&quot;, 2006. - 384 бет. ISBN 9965-409-98-6&lt;/ref&gt; (ген және {{lang-el|typos }}– пішін, үлгі) – тірі организмдердің көбеюі кезінде ата-анадан берілетін [[клетка]]дағы барлық [[ген]]дердің жиынтығы.

«Генотип» терминін [[1909]] жылы даниялық генетик [[В.Иогансен]] ұсынған. Оған барлық [[геном]] ([[ядро]]лық гендер) мен [[плазмоген]]дер (цитоплазмалық гендер) жатады.

Генотип ағзадағы [[тұқым қуалаушылық]] қасиеттің негізі болып есептеледі. Генотип болашақ [[организм]]нің дамуында, құрылысында, тіршілігінде, яғни барлық белгілерінде, қасиеттерінде, [[фенотип]]інде көрінеді. Организмнің тұқым қуалау белгісі немесе қасиеттері, оның дамып қалыптасуы Генотиптің құрамындағы белгілі бір [[ген]]нің қызметіне байланысты болады, сондықтан бір геннің қызметі өзін қоршаған генетикалық ортаға байланысты.&lt;ref&gt;Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7&lt;/ref&gt;

Мысалы, өсімдік [[Жапырақ|жапырағына]] жасыл түс беретін [[пигмент]] [[хлорофилл]]дің түзілуін белгілі бір ген анықтайды. Ал ол ген өз қызметін атқару үшін оған қолайлы жағдай, яғни жарық қажет. Сонда ғана жапырақ жасыл түске боялады. Егер өсімдікті қараңғы жерде өсірсе, ол бозарып кетеді, себебі, ген өзінің қызметін толық атқара алмағаны.&lt;ref&gt;Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}

[[Санат:Генетика]]
[[Санат:Молекулалық биология]]</text>
      <sha1>f91s8fm2qxlz4lk2nftvty4jloe8dbw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Генофонд</title>
    <ns>0</ns>
    <id>22253</id>
    <revision>
      <id>3057321</id>
      <parentid>2117528</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:44:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3507" xml:space="preserve">[[Сурет:Gentianella Schoeckel.jpg|thumb|]]
'''Генофонд''' (ген және французша [[fond]] — жиынтығы) — бір [[популяция]]дағы не бір түрге жататын [[организм]]дегі әр түрлі [[ген]]дердің саны мен құрамы.&lt;ref&gt;Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7&lt;/ref&gt; Генофонд терминін 1928 ж. орыс ғалымы [[А.С. Серебровский]] ұсынған. Генофонд  термині бөлек бір популяцияның немесе бір түрге жататын барлық [[организм]]дердің [[аллель]] (сәйкес) құрамын көрсетеді. Тұрақты Генофондтағы гендер жиілігі генотиптен фенотиптің қатынасын кейінгі ұрпақтарға бір күйде беріп, генетикалық тепе-теңдікті сақтайды. Мысалы, будандастыруға алынған екі [[бидай]] сортының Генофондтарының бірінде өсімдік сабағының биіктік аллелі, екіншісінде аласалық аллелі бар деп алсақ, бірінші ұрпақта ата-анасында болған аллельдер жиілігі сақталғаны байқалады. Көбею қарқыны, сұрыптау, т.б. жағдайлар генетик. тепе-теңдікті ауытқытады. Ал жаңа тепе-теңдік тиісті ген жиілігінің өзгеруіне жаңа [[фактор]] әсер еткенге дейін сақталады. Табиғатта түр тармағындағы организмдер әр түрлі тіршілік ортасы жағдайына тап болып, өсіп-өнуіне байланысты олардың Генофондтары өзгеріп, табиғи сұрыптау нәтижесінде жеке және өзге Генофондтары бар басқа түрлер түзеді. Тұрақты Генофонд  жынысты жолмен көбейетін популяцияларда кездеседі. Генофонд  — түр және нәсіл түзілу процесінің негізі. Өсімдіктер мен жануарлардың табиғи және жасанды популяцияларының Генофондын қорғау — тірі табиғатты қорғаудың маңызды мәселесі болып есептелінеді. [[Биосфера]]ның генетик ресурсын сақтау, әсіресе практикалық мәні бар немесе жоғалып кету қаупі төніп тұрған өсімдіктер мен жануарлар Генофондын сақтау әдістері жасалуда.&lt;ref&gt;Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}

[[Санат:Генетика]]
[[Санат:Молекулалық биология]]</text>
      <sha1>4g4a0l8b98bdtd01lr3gdmn9ms8yozn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қалмақан Әбдіқадыров</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25826</id>
    <revision>
      <id>3057383</id>
      <parentid>2986102</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:37:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4526" xml:space="preserve">'''Қалмақан Әбдіқадыров'''  (''15.4.[[1901]], қазіргі [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]] [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] кенті — 30.4.[[1964]], сонда'') — ақын, жазушы, аудармашы. 

== Өмірбаян ==
[[Қыпшақ]] тайпасының [[Ұзын]] руының Алтыбас бөлімінен шыққан.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://engime.org/negizgi-bolim-1-almaan-ebdiadirovti-shifarmashili-omirbayani-j.html|title=Негізгі бөлім 1 Қалмақан Әбдіқадыровтың шығармашылық өмірбаяны және поэзиялық шығармалары|website=engime.org|access-date=2021-09-17}}&lt;/ref&gt;
Алғашқы “Сырдария” деген өлеңі “Еңбекші қазақ” газетінде жарияланған (1925). Тұңғыш өлеңдер жинағы “Жалшы” деген атпен 1928 ж. жарық көрді&lt;ref&gt;Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8&lt;/ref&gt;. 30-жылдарда өлеңді өндірте жазып, “Екпін”, “Шахтер”, “өлеңдер” жинағын баспадан шығарды.&lt;ref&gt;Қазақстан жазушылары: Анықтамалық/Құрастырушы: Қамшыгер Саят, Жұмашева Қайырниса — Алматы: «Аң арыс» баспасы, 2009 жыл&lt;/ref&gt; Ақынның 1935 — 51 ж. аралығында жазған “Май”, “Батыр”, “Сәтбаев”, “Еділ-Дон”, “Келес қызы” поэмалары нақты өмір шындығынан алынып, қазақ азаматтарының ерлігі мен өнегелі істерін бейнелеуге арналған. Әбдіқадыровтың “Қажымұқан” повесі 1954, 1956, 1959 ж. қайта басылды, 1970 ж. орыс тілінде жарық көрді. “Алатаудың бауыры” (1935), “Амантай” (1936), “Тапқыш” (1937), “Тәтті қауын” кітаптары республикада балалар әдебиетін дамытуға айтарлықтай үлес қосты. “Серт” жинағына 1941 — 45 ж. [[Ұлы Отан соғысы]] жылдарында майданда жүріп жазған өлеңдері топтастырылған.&lt;ref&gt;“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;

Әбдіқадыров аударма саласында да жемісті еңбек етті. Ол [[Шығыс әдебиеті]]нің классиктері [[Фердоуси|Әбілқасым Фердоуси]], [[Әлішер Науаи]] өлеңдерін (1948), қырғыз А. Тоқомбаев, орыс жазушысы В.М. Кожевников шығармаларын аударған. Ол тікелей парсы тілінен тәржімалаған “[[Мың бір түн]]нің” 4 кітабы үш рет —1949, 1955, 1962 ж. қайта басылды. Әбдіқадыров аудармасы әлемдік әдебиеттің алтын қазынасына жататын осы шығарманың ең үздік нұсқаларының бірі болып табылады. Жазушы жауынгерлік [[Қызыл Жұлдыз ордені]]мен марапатталған.&lt;ref&gt;“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Stub: Қазақ әдебиеті}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қызылорда облысында туғандар]]
[[Санат:Қазақстан ақындары]]
[[Санат:1901 жылы туғандар]]
[[Санат:1964 жылы қайтыс болғандар]]
[[Санат:Қазақстан жазушылары]]
[[Санат:Қазақстан аудармашылары]]
[[Санат:Қызыл Жұлдыз орденінің иегерлері]]
[[Санат:Ұлы Отан соғысының қатысушылары]]</text>
      <sha1>rm29m3gt8s7xseexf0ek1gprgxvi8jn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әдебиеттану</title>
    <ns>0</ns>
    <id>25886</id>
    <revision>
      <id>3057421</id>
      <parentid>2975019</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:07:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="37265" xml:space="preserve">'''Әдебиеттану''' - [[көркем әдебиет]] мәселелерін зерттейтін [[ғылым]]. [[Сөз]] өнерінің түп төркінін, тегін, [[туу]], қалыптасу тарихын, [[даму]] заңдылықтарын, [[көркемдік]] және эстетикалық ерекшеліктерін зерттейді. Негізгі салалары үшеу: әдебиет теориясы, [[әдебиет]] тарихы, [[әдебиет сыны]]. [[Жанама]] тараулары — текстология, [[тарихнама]], [[библиография]].

'''Мәтінтану (текстология)''' - шығарма мәтінінің анык-қанығын сақталған колжазбасымен, түпкі нұсқасымен салыстырып тексереді,жариялайды. Оның негізгі міндеті автордың жазғанының нағыз, дәл нұсқасын анықтап, ешбір қоспасыз, қатесіз жариялау болып табылады. Ол - көркем шығарманың тұрақты түпнұсқасын белгілейді, оның автор қолымен жасалған ақтық редакциясын анықтайды, әр алуан нұсқасын өзара салыстырады, көшірушілер тарапынан кеткен қателерді түзейді.

'''Тарихнама (историография)''' - әдебиеттану ғылымының арнаулы мәселелері бойынша зерттеудің көлемі мен мәнін, маңызын айқындайтын ғылым саласы. Ол әдебиет теориясының, тарихының, сынының ғасырлар бойғы тарихи дамуы туралы дәйектемелер мен деректерді қарастырады. Оны әдебиеттану ғылымының белгілі бір саласының, тақырыбының зерттелу жайы туралы мәліметтер мен материалдар жинағы деуге болады. Тарихнама көбінесе ғылыми мақсаттар үшін қажет.

'''Библиография (дерекнама) '''- көркем әдебиеттің өзіне және әдебиет туралы ғылымға байланысты көрсеткіштер мен анықтамалар,шолулар мен сілтемелер жиынтығы. Ол әр түрлі пәндер бойынша кітаптарға, зерттеулерге анықтама мағлұматтар беретін, көмекші құралдар жасайтын ғылым саласы. Библиография - белгілі мәселеге немесе автор шығармаларына байланысты әдебиеттердің көрсеткіші.

== Әдебиет теориясы ==

[[Әдебиет]] теориясы әдебиеттің болмысы мен бітімін, әдеби шығарманың сыры мен сипатын, әдеби дамудың мағынасы мен мәнін байыптайды. [[Сөз]] өнерінің ерекшеліктерін, қоғамдық рөлін, көркем шығарманы танудың принциптерін, талдауын, әдістері мен методологиясын, әдеби [[жанр]]лар мен оның түрлерін, [[өлең]] жүйелерін, [[тіл]] мен [[стиль]], әдеби ағым мен ағыс мәселелерін тексереді, талдайды. Сонда [[әдебиет]] теориясының зерттеу объектісі де үшеу болғаны — [[әдебиет]], әдеби шығарма, әдеби [[процесс]]. Әдебиет дегенде, оның тағы да үш түрлі яки, таным тарапындағы, тәрбие саласындағы және эстетикалық мәні мен мәнісі дара-дара сараланады. Әсіресе эстетикалық табиғатына ерекше назар аударылады. Әдеби шығарма дегенде, мәселен, [[роман]] яки [[поэма]] талдана қалған жағдайда оның мазмұны мен пішініне айналған шындық оқиғадан туатын кем дегенде бес түрлі сауалға жауап беру шарт: Қандай оқиға болды? Оқиға қалайша болды? Оқиға кімдердің басында болды? Оқиға қалай баяндалған? Болған оқиғаға автордың көзқарасы қандай? Осы сұрақтарға жауап беру барысында шығарманың тақырыбы мен идеясын, [[сюжет]] пен композициясын, типі мен характерін, суреткердің тілі мен стилін, дүниетанымы мен көркемдік әдісін талдап-тексеру арқылы әдеби шығарманың сыры мен сипатын тұтас танып-білуге болады. Ал әдеби процеске келсек, мұндағы ең басты мәселе — [[жанр]] және жанрлық түрлер, мұны тексерудегі негізгі принцип — тарихилық. Нәтижесінде — сөз өнеріндегі тек пен түрді, бет пен бағытты айқындау. Осылардың бәрін тек әдебиет теориясын терең білген адам, сол арқылы өз дәуірінің талабы дәрежесінде өзінің эстетик. талғамын қалыптастырған адам ғана істей алады. Бұл ретте, [[әдебиет]] теориясы көркем шығармашылықтың психол-сы мен ерекшеліктеріне қатысты суреткер лабораториясынан да белгілі мөлшерде нақты мәліметтер берері даусыз. Сонымен, [[әдебиет]] теориясын білмей, қандай да болса әдеби құбылысты нәзік түсіну, шынайы сөз өнерінің шындық өмірге қарым-қатынасын білу, әдебиеттің өсіп-өрбуіндегі заңдылықты ұғу, сайып келгенде, күллі ілгерішіл адам баласының жалпы көркемдік дамуындағы сыр-сипатты тану мүмкін емес. [[Әдебиет]] теориясының ереже секілденген эстетикалық қағидалары мен қисындары — әшейін ойдан туа салған нәрсе емес, [[әдебиет]] тарихы арқылы табылып, тексеріліп, жүйеленген ұшан-теңіз нақты әдеби деректерді терең және жан-жақты талдау, байыптау нәтижесіеде қорытылған толғамдар, түйін-тұжырымдар ([[қазақ әдебиеті теориясы]]).
[[Әдебиет]] тарихы жалпы сөз өнерінің әр халықтың тарихында қалай пайда болғанын, қайтып қалыптасқанын, қандай жолдармен дамығанын зерттейді. Әр ұлттың атамзаманғы сәбилік шағында, жазу-сызуы жоқ кезінің өзінде [[ауыз әдебиеті]] өрбігенін, одан ілгерілей келе жазба әдебиеті өніп-өрістегенін, сөйтіп оның көркемдік дамуы қай заманда қай бағытта болғанын саралайтын да, сын көзімен сұрыптап, сарапқа салатын да әдебиеттің тарихы. Сонымен қатар бұл ғылым әр дәуірдің әдеби нұсқасына тарихи тұрғыдан  қарап, оның сапасын сол тұстың сана сатысына, ой өрісіне байланыстыра тексереді. Олай етпей, ауыз әдебиетінің нұсқалары болсын, жеке жазушылар шығармашылығы болсын, әділ бағаланып, әдеби дамудағы өзіне лайық орнын алуы мүмкін емес. Мұның өзі [[Қазақстан]]ның жоғары оқу орындары соңғы отыз жыл бағдарында тұрақты оқулық ретінде пайдаланып келе жатқан “[[Сөз өнері]]нде” бір ғана өлең [[эволюция]]сы арқылы дәлелденеді: “[[Жалаңаш халықты тонды, кедей халықты бай қылдым. Аз халықты көп қылдым, тату елге [[жақсылық]] қылдым, төрт бұрыштағы халықтың бәрін бейбіт қылдым, тату қылдым]]” деп келетін [[Орхон жазуы]]ндағы жырлардың [[қазақша аударма]]сын бүгінгі биік талғаммен өлшесек, эстетик. құны онша мықты емес. Ал тарихтық тұрғыдан тексеріп, танымдық мәнін, ғылымдық маңызын бағалап, қазақтың халық ретінде қалыптаса бастаған тұсындағы әдеби, мәдени мүлкінің ажарын аңғарып, енді дәл осы іспеттес өлең сөздің 15 ғасырладағы белгілі [[Доспамбет жырау]]дың: “[[Ағарып атқан таңдай деп, шолпанды шыққан күндей деп, май қабақта ағалардың аты жусап жатыр деп, ақ шаңдақты құрып қойған шатыр деп, жазыда көп-ақ жортқан екенбіз]]” деген толғауындағы [[жыр]] тілінің төгіле жөнелетін шалқыма шешендікке ғана емес, әдемі айшыққа дейін қалай жеткенін байқаймыз да, [[қазақ]] өлеңінің ғасырлар бойы қандай жолмен сатылап дамығанын топшылаймыз. Осының бәрін тек әдебиеттің [[тарих]]ы арқылы ғана танып-білуге болады. Бірақ бұл [[қазақ поэзиясы]]ның есею, жетілу барысындағы мың белгінің тек біреуі ғана. Ал бүкіл әдебиеттің қалыптасу, даму тарихын жан-жақты талдап-түсінуде Әдебиеттанудың әлгі саласының атқарар қызметі орасан зор ([[қазақ әдебиеті тарихы]]).

[[Әдебиет]] сыны әрқашан дәл өз тұсындағы әдебиеттің тірі процесіне белсене араласып, нақты әдеби туындыны жан-жақты талдау, оның идеялық-көркемдік құнын белгілеу, өз кезінің эстетикасы үшін мәні мен маңызын анықтау арқылы, бір жағынан, жазушыға жазғандарының бағалы қасиеттерін, ерекшеліктері мен кемшіліктерін көрсетіп, оның шығармашылық өсуіне тікелей қолқабыс жасаса, екінші жағынан, оқырманды оқығандарының байыбына барып, оны жете түсініп, дұрыс бағалауға баулиды. Бұл ретте, сыншыны жазушы мен оқырманның екеуіне ортақ ара дәнекер десе де болар еді. Бірақ бұл аз. [[Сыншы]] — қалың оқырманның өскелең талабы мен талғамының жаршысы, әдеби құбылысты жалпы мемлекеттік мүдде тұрғысынан пайымдайтын қоғамдық ой-пікірдің озғын өкілі. Олай болса, жалпы әдебиетті дамытудағы сыншының күші, жазушыға деген сынның ықпалы оның оқырманға тигізер әсеріне, қалың көпшіліктің көркемдік талғамын қалыптастыруына тығыз байланысты. Сын тек жазушы үшін ғана емес, оқырман үшін де жазылады. Оның көркем [[шығарма]]ға қосалқы комментарий емес, өз алдына жеке [[шығарма]] болып табылатыны да сондықтан. Әдеби сында көркем шығарманы бағалаудың жолдары, тәсілдері, шарттары бар. Мұны білу, игеру сыншының берік принципін, зор мәдениетін, нәзік түсінігін, өрелі ойын, терең білімін, биік талғамын керек етеді. В.Белинскийдің анықтауынша “сыншы таланты-сирек талант, сыншы жолы — тайғақ һәм қатерлі жол” да, шын мәніндегі әдеби сын — қимыл, қозғалыс үстіндегі [[эстетика]]. Ал [[эстетика]] — әдемілік туралы ілім болуының үстіне қоғамдағы көркемдік даму тәжірбиесінің теорияcын жинақталуы. Сыншының өзіндік сыры, сынның өзгеше сипаты осы арада жатыр (қазақ Әдебиет сыны). Сонымен қатар әдебиет туралы ғылымның жоғарыда аталған негізгі үш саласы (теориясы, тарихы, сыны) өзара тығыз бірлікте: әдебиеттің теориясын нәзік түсінбей тұрып тарихы жайлы әңгіме қозғау, тарихын білмей тұрып сынын өрбіту мүмкін емес. Бұл бірліктін Әдебиеттанудың жанама тараулары да сырт қалмайды; олардың да мазмұны, пішіні, атқарар қызметі осыған негізделеді.
[[Текстология]] — әдеби туындылардың мәтінін зерттеп-танудың принциптері мен әдістерін анықтайтын арнаулы ғылыми пән. [[Текстология]] көркем шығарманың түпнұсқасын талдап, оның [[автор]] қолымен жасалған ақтық редакциясын анықтайды, әр алуан нұсқаларын өзара салыстырады, әр басылымын қолжазбамен салғастырады; мәтіннің [[автор]] еркінен тыс қысқарған жерлері немесе бөгде қолмен орынсыз өзгертілген тұстары болса, қалпына келтіреді; түпнұсқаны көшіріп басқандар мен әріп терушілер тарапынан кеткен, ең арғысы, емле қателері болса да ұқыппен түзеп отырады.
Әдеби тарихнама — әдебиет теориясының, [[тарих]]ының, сынының ғасырлар бойғы тарихи дамуы туралы дәйектемелер  мен деректер, мәліметтер мен құжаттар жинағы. Мұның өзі, көбіне, бірыңғай ғылыми мақсат үшін керек. Әдебиеттің теориясына, тарихына не сынына қатысты қандай арнаулы мәселе болмасын, оны зерттеудің көлемі мен тереңдігі, мәні мен маңызы сол мәселенің тарихнамалық материалының мөлшері мен мазмұнына қарай белгіленеді.
[[Библиография]] — көркем әдебиеттің өзіне және әдебиет туралы ғылымға байланысты көрсеткіштер мен анықтамалар, шолулар мен сілтемелер жиынтығы. Бұл да ғылыми мақсат үшін керек. [[Әдебиет]] пен Әдебиеттану тарапындағы қандай арнаулы зерттеулер болсын, оған қажет нақты материалдардың — мәтіндер мен мәністеулердің, сын мақалалар мен зерттеу еңбектерінің бәрін библиография көрсеткіштер мен анықтамалар арқылы іздеп тауып пайдалануға болады.

Әдебиеттану ғылымының [[туу]], қалыптасу, даму тарихы тым әріде жатыр. Бүкіл әлем шеңберінде алып қарасақ, сөз өнері, оның сыры мен сипаты туралы топшылаулар, көркемдік таным мен талғамның алғашқы белгілері грек өркениетінен ондаған ғасыр бұрын көне [[Қытай]]дың “Ән кітабы”, “Құбылу кітабы”, ежелгі Мысырдағы “Ағалы-інілі екеу туралы ертегі”, байырғы [[Вавилон]] жұртының “Көрмегені жоқ кісі туралы” дастаны немесе көне үнді халқының “[[Ригведа]]”, “[[Махабхарата]]”, “[[Рамаяна]]” жырлары тәрізді [[адам]] баласының жер бетінде тұңғыш туғызған әдеби ескерткіштерінде б.з.б. 3 — 2 мыңыншы жылдарда пайда болып, келе-келе тұрлаулы эстетикалық ұғымға көше берген. [[Эллада]] эстетикасы да бірден мектепке айналып, қауырт қалыптаса қалған жоқ. [[Грек]]тің әдемілік туралы ілімі [[Пифагор]] мен пифагоршілердің (б.з.б. 6 ғ.) өнер мәнін санға, [[Геракл]]иттің сапаға, Демокриттің мөлшерге, Сократтың өлшемге сайған аңқау аңғарымдарынан басталып, [[Платон]]ның “сәбилик” филос-сы арқылы [[Аристотель]] (б.з.б. 384 — 322 ж.) “Поэтикасына” келіп ұласады. Ал “[[Поэтика]]” — күллі көркемөнер туралы тұңғыш философия-эстетика трактат қана емес, өз кезіндегі әжептеуір жүйеге түскен бірден-бір әдебиет теориясы. Мұнда поэзияның тегі, мәні, [[мазмұн]]ы, пішіні, әдеби шығарманың композициясы кең әрі келелі сөз болады. [[Өнер]] туындысының көп жайларын, әсіресе [[характер]], [[әрекет]], байланыс, [[шешім]], шиеленіс, [[хабар]], түйін, [[метафора]], [[гипербола]], [[фабула]], [[аналогия]] т.б. жайларын талдап-тексеруі күні бүгінге дейін өзінің маңызын жойған жоқ. Осы арада айырықша атап айтатын бір шындық: өзіміздің [[қазақ]] топырағында — ертедегі түркі халықтарының кіндік қаласы [[Отырар]]да (Фарабта) туып-өскен ұлы ойшыл, ғұлама ғалым Әбу Наср [[Әл-Фараби]]әл-Фарабидің (870 — 950)  [[File:Farabi.jpg|thumb| alt=A.| ''[[Әл-Фараби]]''.]]әлемдік білім мен мәдениет аспанында жарық жұлдыздай жарқ етіп, [[Аристотель]]ден кейінгі екінші ұстаз дәрежесіне көтерілуі — адам таң қалғандай ғажайып құбылыс. әл-[[Әбу-Насыр Фараби|Фараби]] — дана [[Философия|философ]] қана емес, майталман математик, үлкен дәрігер, дарынды музыкант, мықты әдебиетші болған адам. Оның “[[Музыканың ұлы кітабы]]”, “Поэзия канондары” т.б. зерттеулері — бүкіл дүние жүзінде эстетикаға қосылған айтулы үлес. әл-Фараби өзінің поэзия туралы байыптауларында Аристотельдің “Поэтикасын” талдап-түсіндіруді мақсат ете тұра оны егжей-тегжейіне дейін түгел тексеріп жатпайды; поэзияны трагедия, [[комедия]], [[драма]], [[эпос]], [[риторика]], [[сатира]], [[поэма]] т.б. осылар тәрізді бірнеше түрге бөледі де, әрқайсысына жеке-жеке жанрлық сипаттама береді. Мәселен, “[[Комедия — деп түсіндіреді ол, — арнаулы өлшемі бар поэтикалық жанр. Комедияда әр алуан әрсіз әрекеттер баяндалады, келеңсіз кісілер, олардың кесірлі қылықтары мен кеспірсіз мінездері сықақ етіледі]]” (әл-Фараби, “[[Логикалық трактаттар]]”, А., 1975, 535 бет). Бұл кәдімгідей қалыптасқан, көп ретте дәл және тұрлаулы теор. тұжырым. [[Батыс Еуропа]]дағы әдеби-эстетикалық ілімнің әбден жетіліп, [[ғылым]] мен өнердің дүр сілкінген, дүрілдей дамыған тұсы — қайта өркендеу (ренессанс) дәуірі екенін [[Италия]] суретшісі [[Леонардо да Винчи]], француз философы [[Рене Декарт]], эстетигі [[Никола Буало]], ағартушысы [[Дени Дидро]] еңбектерінен көріп-білуге болады. Бұлардың қай-қайсысы болсын, шын ғылым, шыншыл өнер жолында ортағасырлық схоластикаға қарсы нағыз алыптарша алысқан өнерлілер мен білімділер. Осыдан былай қарай неміс ағартушылары Готхолд Лессинг пен Иоганн Гердер әдебиет пен өнерді ақсүйектер әулетінің ат төбеліндей аз ортасынан кең алаңға — қалың бұқара арасына алып шықты. Әдебиеттанудың ендігі дамуы [[Иммануил Кантт]]ың эстетикасына, одан әрі дүниенің түп діңгегі — абс. идея, абс. рух деп білген [[Гегель]]дің атышулы тридасына барып тіреледі. [[Ресей]]дегі эстетикалық байыптаулардың басын сөз өнерін зерттеушілер сонау 10 ғасырдағы библиографиялық жазбалардан іздеп, кейінгі риторикалар мен пинтикаларға көшіп жүр. Бірақ біз бұл жерде бұл мәселені мұншалық егжей-тегжейлі тексеріп жатпай-ақ, әдебиет пен өнерді шын мәніндегі сипаты тұрғысынан уағыздап, сыншыл реализмнің эстетикалық принциптерін теор. жағынан айта қалғандай жарқырата ашқан орыс демократтары В.Г. Белинскийдің, А.И. Герценнің, Н.Г. Чернышевскийдің, Н.А. Добролюбовтың, Д.Н.Писаревтің есімдерін атап өтеміз. Өйткені олардың эстет. ой-пікірлері тек орыс қоғамында ғана емес, бүкіл дүн. жүз. парасат әлеміндегі бір биік болып табылады. [[Қазақ]] топырағындағы төлтума қоғамдық ой, оның ішінде эстет. пікір тарихында қазақтың асқан ғалымы Ш. [[Уәлиханов Шоқан Шыңғысұлы|Уәлиханов]]тың, атақты ағартушысы [[Ы. Алтынсарин]]нің, ұлы ақыны А. Құнанбаевтың алатын орындары айырықша. “Шығыстану әлеміне құйрықты жұлдыздай жарқ етіп шыққан” (Веселовский) [[Ш. Уәлиханов]]тың сөз өнері жайлы ғылымға қатысты еңбектерін ауыз әдебиетін жинау және жинаған нұсқаларын өзінше парықтау деп екі салаға бөлуге болады. Бұл ретте, Шоқанның өзі “дала Илиадасы” деп бағалаған әйгілі қырғыз эпосы “Манастың” бір тарауын тұңғыш жазып алуы, өз халқының ұлаңғайыр өлең-жырларын ел аузынан іздеп-тауып, талдап-тексеріп, оларды араб поэзиясымен салыстыра келе қазақ поэзиясы — саф таза сұлу поэзия екенін, [[қазақ тілі]] [[араб]] тіліндей бояма, күлді-балам емес, татаусыз төгілген тұнық, мөлдір тіл екенін дәлелдеуі — соншалық байсалды, парасатты, ғылым тұрғысынан әбден піскен, кәмелетті пікір. Нәтижесінде оның поэзияны жалпы жұрттың рухани сусыны ретінде ғана емес, халықтың көркем тарихы, халық тағдырының сырлы шежіресі ретінде пайымдап, сол арқылы сөз өнерінің таным және тәрбие тарапындағы мәні мен маңызын белгілеуі, сондай-ақ қазақ өлеңін бес түрге бөліп, бұлардың  әрқайсысына өзінше мінездеме әрі сипаттама беруі — [[әдебиет]] теориясына қатысты толғамдар. Қазақтың болашақ Ә-ының алғашқы кірпішін [[Ш.Уәлиханов]] осылай қалаған еді. Ал Ы.Алтынсаринның әдебиет туралы ғылымға қосқан үлесі жұртқа мәлім ағартушылық еңбектерімен сабақтас. Осы бағытта ол қазақтың әдеби тілінің тазалығы, әдеби шығармалардың халықтығы, тәрбиелік мәнінің биіктігі үшін күресті. Ақындардың ақыны А.[[Абай Құнанбайұлы|Құнанбаев]] өзінің эстетикалық көзқарасын жүйелейтін ғыл. трактат жазып қалдырған зерттеуші де, сыншы да емес. Десе де нағыз реалистік поэзияның үлгісін көркеткен шыншыл ақынның, ғасырлар бойғы қазақ өлеңінің игі дәстүрін тың өріске, соны сатыға көтерген жаңашыл ақынның тамаша шығармашылық принциптері, сөз өнері хақындағы ұғым-түсініктері мен ой-пікірлері күллі көркем шығармаларының өнбойында желі тартып жатыр. Сонымен, сайып келгенде, қазақ топырағындағы әр түста әр сипатта көрініс тапқан қоғамдық-эстетик. ой-пікірлердің шын мәніндегі жүйелі әдеби ғылымға айналуы — Абайға дейін емес, [[Абай]]дан кейін болған процесс. [[1905]] жылы Ә. Бөкейханов жазып, жариялаған “Абай (Ибрагим) Құнанбаев” деген азанама — Абайтанудың басы. Байтұрсыновтың [[1913]] жылғы “[[Қазақтың бас ақыны]]” атты мақаласы — соның жалғасы. Осыдан былай қарай [[Абай]] туралы (дұрысы бар, бұрысы бар) пікір айтпаған, еңбек жазбаған, шығармашылық айтыс-тартысқа араласпаған әдебиетшілер кем де кем. Солардың дәл ортасында талмай еңбектеніп, жан-жақты зерттеп, ақыр-аяғында атақты монографиясы — “Абай (Ибраһим) Құнанбаев” арқылы Абайтану мектебін қалыптастырып тынған [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов]] болды. Осылай туып, дамыған қазақтың әдебиет туралы ғылымының бүгінде барлық саласы түгел, тұтас: А. Байтұрсыновтың “Әдебиет танытқышынан” бастау алып, Қ. Жұмалиевтің “Әдебиет теориясына” жалғасқан, одан З. Қабдоловтың “Сөз өнеріне” (әдебиет теориясының негіздеріне) келіп ұласқан қисын саласы;  [[Мұхтар Омарханұлы Әуезов]]тің “Әдебиет тарихынан” басталып, [[Сәкен Сейфуллин]]нің “Қазақ әдебиетінен”, [[Сәбит Мұқанұлы Мұқанов]]тың “XX ғасырдағы қазақ әдебиетінен” әрі қарай өрбіп, Ә. Марғұланның, Б. Кенжебаевтің, [[Әуелбек|Қоңыратбаев]]тың, Т. Нұртазиннің, [[Мәлік Ғабдуллин]]нің, Х. Сүйіншәлиевтің, М. Сильченконың, Р. Бердібаевтің, М. Базарбаевтың, З. Ахметовтің, С. Қирабаевтың, Х. Әдібаевтің, Ш. Сәтбаеваның, Н. Ғабдуллиннің, Р. Нұрғалиевтің т.б. оқулықтары мен монографиялары — әдебиет тарихы; [[Жүсіпбек Аймауытов]]тың “Мағжанның ақындығы” секілді үздік үлгісі бар әдеби сын Е. [[Есмағамбет Самұратұлы Ысмайылов|Ысмайылов]]тың, [[Мұхамеджан Қожасбайұлы Қаратаев]]тың, А. Нұрқатовтың, Т. Кәкішевтің, Ш. Елеукеновтың, З. Серікқалиевтің т.б. сын-зерттеулеріне дейін өрістеді. Бұлардың соңынан жедел жетіліп келе жатқан жас ғалымдар мен сыншылар қазақ әдебиеттануын одан әрі дамытып, жаңа белестерге шығарары даусыз.&lt;ref&gt;Мұхтар Әуезов энциклопедиясы — Алматы, «Атамұра» баспасы, 2011 жыл. ISBN 978-601-282-175-8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Қазақ энциклопедиясы&lt;/ref&gt;

== Әдебиеттану әдісі ==
'''Әдебиеттану әдісі''' - әдеби процесті, әдеби құбылыстарды, көркем шығарманы зерттеудің жүйелі принциптері. Әдебиеттану саласында әр кезде орын тепкен зерттеу әдістерінің ғылыми дәрежесі әр деңгейде болып келді, және әдіс деген ұғымның өзінің мағыналық ауқымы да әр түрлі болып, кейде кең көлемде, кейде тар көлемде алынды. Әрине әдебиетті зерттеудің амал-тәсілдері, жолдары сан қилы болады. Зерттеу әдісі деген ұғым мейлінше кең көлемде алынып, әдебиеттану әдісін жалпы ғылыми зерттеу әдісімен ұштастыра, ең негізгі жүйелі принциптер деп түсінген дұрыс. Әдебиеттану әдісі көркем әдебиеттің табиғатына, бейнелілік, көркемдік секілді өзгешелік сипаттарына сәйкес қалыптасады. Әдеби процесті, оның заңдылықтарын, көркем шығарманың идеялық мазмұнын, құрылысын, көркемдік ерекшеліктерін теориялық жолмен түсіну әр түрлі болуына орай әдеби процесті, шығарманы, жазуының творчествосын зерттеудің бірнеше әдісі қолданылып келді. Мысалы, мәдени-тарихи мектептің өкілдері зерттеу еңбектерінде әдебиеттің жалпы мәдениетпен жалғастығына, әдебиеттің географиялық, тарихи, нәсілдік сипаттарына көбірек мән береді. Ал формалист зерттеушілер көркем шығарманың ішкі құрылысы, жекеленген көркемдік компоненттеріне айрықша назар аударды. Сондай-ақ салыстырмалы  әдісін немесе психологиялық мектеп әдісті алсақ, бұлардың да өз артықшылығымен қатар осал жақтары да аз емес. 
Әдебиеттану методологиясының (зерттеу әдісін тексеретін ғылымның) басты міндеті - әдебиеттану саласындағы қалыптасқан зерттеу әдістерін, негізгі принциптерін саралап, ғылыми ұғымдарды жүйеге келтіру, қазіргі ғылыми ойдың, философия мен эстетиканың, және басқа ғылым салаларының жетістіктерін толық ескере отырып, әдебиеттану ғылымының зерттеу әдісін бүгінгі мақсаттарға сай айқындай түсу.
&lt;ref&gt;Әдебиеттану: терминдер сөздігі / – 3-ші бас. . - Семей-Новосибирск : Талер-Пресс, 2006 . - 400 б. ISBN 9965-776-24-5&lt;/ref&gt;

== Тағы қараңыз ==
* [[Әдебиеттану терминологиясы]]

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.ineu.edu.kz/ru/structure/ao/foo/zhirf/course/373]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* [http://wksu.kz/index.php?option=com_content&amp;view=article&amp;id=395&amp;lang=ru]
* [http://www.ineu.edu.kz/ru/structure/ao/foo/course/373]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

== Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}

[[Санат:Әдебиеттану]]


{{stub}}</text>
      <sha1>gsys69xzj6wh4afxob4xrryzh42ewqy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Идиллия</title>
    <ns>0</ns>
    <id>28147</id>
    <revision>
      <id>3057413</id>
      <parentid>2182237</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:36:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1989" xml:space="preserve">'''Идиллия''' (грек. ''eіdyllіon'' – картина, шағын өлең) – поэтикалық жанр. Қарапайым еңбек адамының табиғат аясындағы қамсыз, алаңсыз өмірін суреттейтін, алаңсыз, тыныш,  тату-тәтті күй туралы өлең. Негізінен ақындардың, шаруалардың тыныш өмірін, табиғатқа жақындығын көтеріңкі леппен дәріптеуге арналған. 

Идиллиямен жазылған шығармалар қарапайым халық тұрмысы мен өмірін, табиғатты дәріптеп суреттеген. Идиллия жанры алғаш рет Ежелгі Грекияда пайда болған. Тұңғыш рет Феокрит (б.з. 3 ғ.) қолданған. Идиллия жанры әлемдік поэзияда 18 – 19 ғасырларда ерекше дамыды. С.Геснер ([[Швейцария]]), И.Г. Фосс ([[Германия]]), [[Карамзин Николай Михайлович|Н.М. Карамзин]], В.А. Жуковский ([[Ресей]]), т.б. осы жанрда өлеңдер жазды. Кейін ол тек табиғат көріністерін суреттейтін жанр ғана болып қалды. Мысалы, [[Ыбырай Алтынсарин|Ы.Алтынсариннің]] “Жаз”, “Өзен” атты өлеңдері идиллия жанрында жазылған.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, IV том&lt;/ref&gt;

==Сілтемелер==
&lt;references/&gt;

{{Суретсіз мақала}}

{{wikify}}

[[Санат:Әдебиет жанрлары]]


{{stub}}</text>
      <sha1>qh5r3s3dlkc5ums2v49a6fggrt26qoq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мемлекеттік Егемендік Туралы Декларация</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30156</id>
    <revision>
      <id>3057343</id>
      <parentid>2716933</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:35:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерқанат Рыскулбеков</username>
        <id>70798</id>
      </contributor>
      <comment>/* Дереккөздер */[[Санат:Қазақстан саясаты]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5288" xml:space="preserve">&lt;gallery&gt;
Сурет:Flag of Kazakhstan.svg|Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Туы
Сурет:Coat of arms of Kazakhstan.svg|Қазақстан Республикасының Елтаңбасы
Сурет:Kazakhstan 2006.ogg|Қазақстан Республикасының Әнұраны
&lt;ref&gt;Алтын күн аспаны, Алтын дән даласы, Ерліктің дастаны — Еліме қарашы!  Ежелден ер деген, Даңқымыз шықты ғой, Намысын бермеген, Қазағым мықты ғой!  Қайырмасы (1 рет): Менің елім, менің елім, Гүлің болып егілемін, Жырың болып төгілемін, елім! Туған жерім менің — Қазақстаным!  Ұрпаққа жол ашқан, Кең байтақ жерім бар. Бірлігі жарасқан, Тәуелсіз елім бар.  Қарсы алған уақытты, Мәңгілік досындай. Біздің ел бақытты, Біздің ел осындай!  Қайырмасы (2 рет): Менің елім, менің елім, Гүлің болып егілемін, Жырың болып төгілемін, елім! Туған жерім менің — Қазақстаным!&lt;/ref&gt;
&lt;/gallery&gt;

'''Мемлекеттік егемендік туралы декларация''' - [[1990]] ж. [[25 қазан]]да [[Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі]]нің қаулысы бойынша қабылданған тарихи құжат. 

Декларацияда Қазақ КСР-інің мемлекеттік егемендігі жарияланып, елдің саяси-құқықтық тәуелсіздігінің бағдарламасы баяндалды. Ел аумағының тұтастығы, оған қол сұғылмайтындығы, қазақ халқының және [[Қазақстан]]дағы басқа да этнос өкілдерінің төл мәдениетін, дәстүрін, тілін қайта түлету мен дамыту, ұлттық қадір-қасиетті нығайту мемлекеттің аса маңызды міндеттерінің бірі ретінде айтылды. Конституциялық құрылысқа қарсы жасалатын кез келген күштеу әрекеттері, оның аумағының тұтастығын бұзуға шақыратын, ұлт араздығын қоздыратын жария-ұрандардың заң бойынша жазаланатыны ескертілді. Республиканың саяси, экономикалық, әлеуметтік, ұлттық-мәдени құрылысына, оның әкімшілік-аумақтық құрылысына байланысты мәселелер ешкімнің араласуынсыз дербес шешілетіні жарияланды. 

[[Президент]] - Республиканың басшысы, ең жоғарғы әкімшілік-атқарушылық биліктің иесі ретінде танылды. [[Жер]], оның қойнауы, [[су]], [[әуе кеңістігі]], [[өсімдіктер]] мен [[хайуанаттар дүниесі]], басқа да табиғи ресурстар, халықтың мәдени және тарихи қазыналары, бүкіл экономикалық, ғылыми-техникалық әлеует Республика егемендігінің негізін құрай отырып, оның ерекше меншігінде болатыны көрсетілді. 

Декларацияда: ''&quot;Қазақ КСР-і Республика үлесіне сәйкес жалпыодақтық мүліктегі, оның ішінде алмас, валюта қорлары мен алтын қорындағы өз үлесіне құқылы, республика аумағында ядролық қарудың сыналуына, жаппай қырып-жоятын қарудың өзге түрлері (хим., бактериолог., биолог., т.б.) үшін сынақ полигондарын салуға және олардың жұмыс істеуіне тыйым салынады&quot;'' деп жазылды. 
&quot;Қазақ КСР Жоғарғы Кеңесі мен Президентке бағынатын, солардың бақылауында болатын өз ішкі әскерлерін, мемлекеттік қауіпсіздік және ішкі істер органдарын ұстауға Қазақ КСР-нің құқы бар&quot; делінді. 

Декларациядағы бағдарлама негізінде [[1991]] ж. [[16 желтоқсан]]да ''&quot;Қазақстан Республикасының Мемлекеттік Тәуелсіздігі туралы&quot;'' [[Конституциялық Заң]] қабылданды.&lt;ref&gt;Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

[[Санат:Саясат]]
[[Санат:Қазақстан саясаты]]

{{Stub}}</text>
      <sha1>5u78rdsw7ogbsean5l8mi3j2252hfd1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мутация</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30350</id>
    <revision>
      <id>3057214</id>
      <parentid>2886057</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:51:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8492" xml:space="preserve">'''Мутация'''&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;Қазақстан энциклопедиясы, VI-том&lt;/ref&gt; (латын тілінде ''mutatіo'' – өзгеру) – табиғи жағдайда кенеттен болатын немесе қолдан жасалатын генетикалық материалдың өзгеруі. Соның нәтижесінде ағзаның белгілері мен қасиеттері тұқым қуалайтын өзгергіштікке ұшырайды. Ғылымға мутация терминін 1901 ж. голланд ғалымы Х. де Фриз (1848 – 1935) енгізді. Генетикалық аппараттың өзгеруіне байланысты мутацияның: ''геномдық'', ''хромосомалық'', ''гендік'' немесе ''нүктелік'' деген түрлері бар.

''''Мутация''' (mutation) — жасушаның [[генетика]]лық материалының өзгеруі, бұл кейінгі ұрпаққа да беріледі.&lt;ref&gt;Britanica настольная энциоклопедия.Том І «АСТ-Астрель» Москва, 2006. ISBN   978-5-17-08532-4 (T.1) (ACT), ISBN 978-5-271-1512-0 (T.1) (Aстрель)&lt;/ref&gt;.

Бұл тосыннан, кейде сыртқы факторлардың әсерінен болуы мүмкін (қараң. [[Мутагендер]]). Генетикалық кодты анықтайтын жүйедегі бір азоттық негіздің орнын басқа біреу алмастырса немесе бір немесе одан да көп негіздер генге енгенде немесе геннен жоғалғанда гендік мутация пайда болады. Мутациялардың көбі зиянсыз; оларды үнемі қалыпты доминанттық ген (қараң. [[Доминанттылық]]) жауып тұрады.

Кейбір мутациялар айтарлықтай салдар туғызады; мысалы, ата-анасының екеуінен де тұқым қуалақшылықпен берілген белгілі бір мутация [[Орақ-жасушалы анемия]]ның пайда болуына әкеп соғады. Ұрпаққа [[жыныстық жасушалар]]да (аналық жасушасы немесе аталық ұрық) пайда болған мутациялар ғана беріледі. Әдетте, бұндай мутациялар ағзаға қауіпті.

Мутация ағза үшін тиімді өзгерістерге әкеп соғатын сирек кездесетін жағдайларда осы гені бар дербес ағзалардың саны мутацияға ұшыраған ген популяцияда қалпына келмейінше арта береді. Бұндай пайдалы мутациялар эволюцияның материалы болып табылады.

==Геномдық мутация==

Геномдық мутация – клеткадағы хромосомалар санының өзгеруі. Оның бірнеше түрі бар: 1) ''полиплоидия'' – [[хромосома]] жиынтығының бірнеше еселеніп өсуі; 2) ''анеуплоидия'' – хромосома жиынтығының еселенбей өсуі; 3) ''гаплоидия'' – диплоидты (екі еселенген) хромосома жиынтығының кемуі.

==Хромосомалық мутация==

[[File:Single Chromosome Mutations.svg|thumb|Хромосомалық мутация түрлері: делеция, дупликация, транслокация]]Хромосомалық мутация – микроскоп арқылы көрінетін хромосома құрылымындағы өзгеріс. Яғни ДНҚ-ның ұзын сегментін қамтитын және жеке хромосомалардың қалыпты емес санына әкелетін өзгеру процесі. Бұл өзгеріс хромосоманың кей бөлімінің үзіліп қалуына (делеция), қосарланып кетуіне (дупликация) немесе оның басқа бір бөліміне ауысуына (транслокация) байланысты.

==Гендік мутация==

[[File:DNA UV mutation.svg|thumb|ДНҚ молекуласының ултрафиолет сәуленің әсерінен өзгеріске ұшырауы]]Гендік немесе нүктелік мутация деп [[ДНҚ]] молекуласының белгілі бір бөлігінде нуклеотидтердің қатар тізбегінің өзгеруін айтады. Ол молекулалық деңгейде өтеді, [[микроскоп]] арқылы көрінбейді. Мутация нәтижесінде ағза биохимиялық, физиологиялық, морфологиялық өзгерістерге ұшырайды. Организмдегі бұл өзгерістер бірден немесе біраз уақыттан кейін біртіндеп байқала бастайды. Полиплоидты мутанттардың клеткалары мен органдарының көлемі ұлғайып, хромосома жиынтығы жұп болса, оның ұрпақ беру қабілеті сақталады, ал тақ болса бұл қабілеті сақталмайды. Гендік мутация кезінде ағза үлкен өзгеріске ұшырайды. Кейде бір геннің өзгеруінен ағзаның бірнеше белгі-қасиеттері өзгереді (плейотропия). Гендік мутация ''доминантты'' (басыңқы), ''жартылай доминантты'' және ''рецессивті'' (басылыңқы) болады. Хромосомалық және гендік мутациялардың себебі көпке дейін белгісіз болып келді. Бұл өзгерістер ағзаға әр түрлі физикалық, химиялық факторлар – мутагендердің әсер етуінен пайда болады. Мысалы, радий сәулелерінің саңырауқұлақта тұқым қуалайтын өзгеріс тудыратындығын 1925 ж. орыс ғалымдары Г.А. Надсон (1867 – 1940) мен Г.С. Филлипов ашты. 1927 ж. АҚШ ғалымы Г.Меллер (1890 – 1967) жасанды мутацияның рентген сәулелерінің әсерінен болатынын тәжірибе жүзінде дәлелдеді. АҚШ генетигі С.Райт (1889 – 1988), орыс ғалымы С.С. Четвериков (1880 – 1959), ағылшын биологі Дж. Холдейн (1892 – 1964) қазіргі популяциялық генетиканың негізін салып, мутацияның эволюциялық мәнін ашты. Мутация көпшілік жағдайда ағза үшін зиянды болып келеді. Түрлі тұқым қуалайтын аурулар мен кемістіктерді тудырып, кейде тіпті өлімге душар етеді. Сонымен қатар кейбір мутациялар ағзаға пайдалы өзгерістер де алып келеді. Мысалы, гендік мутация (табиғи және қолдан сұрыптауға қажетті негізгі материал береді) өсімдіктер, жануарлар және микроазғаларды сұрыптау жолымен жаңа түрін алғанда кейбір қасиеттерін жақсартады.&lt;ref&gt;Патологиялық анотомия терминдерінің орысша – латынша – қазақша түсініктеме сөздігі.- Ақтөбе. ISBN 9965-437-40-8&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер==

*Қазақ энциклопедиясы 
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}

[[Санат:Молекулалық биология]]
[[Санат:Радиобиология]]</text>
      <sha1>9wund51badt7j8rxwqdn2rt7xfqvffs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Өлең</title>
    <ns>0</ns>
    <id>30778</id>
    <revision>
      <id>3057385</id>
      <parentid>2979464</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:45:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өлең құрылысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19277" xml:space="preserve">'''Өлең''' – шағын көлемді [[поэзия]]лық шығарма. Ырғағы мен ұйқасы қалыпқа түскен, шумағы мен бунағы белгілі тәртіпке бағынған нақысты сөздер тізбегі. Өлеңнің түрлері мен жанрлары әр алуан: [[ода]], [[элегия]], [[баллада]], [[сонет]], т.б. Кең мағынасында өлең қысқа көлемді поэзиялық туындылардың жалпы атауы болса, тар мағынада музыка [[өнер]] мен сөз өнеріне ортақ туынды, яғни ән өлеңі. Қазақ [[ауыз әдебиеті]]ндегі халық өлеңдері еңбек-кәсіпке орай ([[аңшылық]], [[төрт түлік]], [[наурыз өлеңдері]]), ескілікті наным-сенімге байланысты ([[бақсы]] сарыны, арбау), әдет-ғұрып негізіндегі ([[салт]], [[үйлену]], [[мұң-шер]] өлеңдері), [[қара өлең]], [[тарихи өлең]], [[айтыс]] өлеңдері болып бөлінді. Өлең сөздердің болмысы, жаратылысы аса күрделі, оған [[ишара]], [[меңзеу]], [[салыстыру]], [[жұмбақтау]], [[астарлау]], [[бейнелеу]], [[теңеу]], [[ұқсату]], т.б. тән. Өлең лирика жанрында кең тарады, тақырыбы жағынан саяси, көңіл күйі, [[табиғат]], [[махаббат]] және [[философия]] түрлерге жіктеледі.

==Өлең құрылысы==
'''Тармақ'''-поэзиядағы өлең ырғағының негізгі бөлшегі; буын саны  тұрақты келетін өлең жолы.
'''Бунақ'''- өлең жолының, яғни тармағының ырғақтық жағынан жеклеген бір бөлшегін құрайтын буындар тобы; көбейген сайын өлеңінің ырғағын күшейтіп ширата түсетін өлең тармағының бөлшегі.  
'''Өлең құрылысы''' – өлең өлшемдерінің жасалу жүйесі, дыбыс үндестігі мен ырғағына тән ерекшеліктерді белгілейтін шарттар мен заңдылықтар. Өлең-жырдың күнделікті айтылатын жай сөз, қара сөздерден басты айырмасы олар мөлшерлі жеке жолдарға, яғни тармақтарға бөлінеді. Өлең тармағының құрылыс жүйесі әр халықтың поэзиясында өзінше қалыптасқан. Дүниежүзілік әдебиетте орын тепкен өлең құрылымы 4 түрге бөлінеді: &lt;br/&gt; 1) [[Метрикалық өлең]] жүйесі өлең ырғағында ұзын буын мен қысқа буынның кезектесіп келуіне негізделеді. Мысалы, ежелгі [[грек]] және [[рим]] поэзиясында кең орын алған [[ямб]], [[хорей]], т.б. &lt;br/&gt; 2) [[Силлабо-тоникалық өлең]] жүйесінде екпінсіз буын мен екпінді буындар кезектесіп келеді. Ол [[орыс]], [[неміс]], [[ағылшын]] халықтары поэзиясында кездеседі. &lt;br/&gt; 3) [[Тоникалық өлең]] жүйесі орыстың халық поэзиясында қолданылған. Оны жазба әдебиетте орнықтырған [[A.Маяковский]] болды. Мұнда ырғақ екпінді буындарға негізделеді, екпін түспейтін буындар есепке алынбайды. Кейбір қосарланып келетін сөздер болмаса, тармақтағы әр сөз бір екпінмен айтылып, дербес ырғақтық бөлшек құрайды. Мұның өзі өлеңді мәнерлеп, тақпақтап оқуға мүмкіндік береді. &lt;br/&gt; 4) [[Силлабикалық өлең]] жүйесі буын санының мөлшерін тұрақты сақтауға негізделген. Бұл өлең құрылысы [[француз]], [[чех]], [[итальян]] және барлық [[түркі тілдес халықтар]]дың поэзиясында қолданылады. Бұл өлең құрылысының басты сипат-белгілерін қазақ өлеңдерінің құрылымынан анық аңғаруға болады. Өлең құрылысының ұлттық сипат белгілері ұлт тілімен тамырлас. Қазақ өлеңі, алдымен буынға негізделіп, ырғақ пен тармақ та, ұйқас пен [[шумақ]] та буынға бағынады; қысқышы ''Қазақ өлеңдерінің құрылысы''.

==Өлең өлшемі==
'''Өлең өлшемі''' – біркелкі ырғақ сақтау үшін қолданылатын өрнек. Өлең өлшемінің негізгі атаулары ежелгі грек поэзиясынан келген, көне грек, рим әдебиетінде бұл өлшемдер ұзын буын мен қысқа буынның кезектесуі арқылы жасалған. [[Араб]], [[парсы]], қазақ поэзиясындағы өлең өлшемі буын санын тұрақты мөлшерде сақтау арқылы жасалады. Мысалы, қазақ жыр үлгісінің тармақтары көбіне 7 не 8 буынды болып келеді, сондай-ақ 6 буынды өлең өлшемі қолданылады. Ең көп тараған өлшемнің бірі 11 буынды. Тармақта буын саны төрттен асса, ол ырғақтың құрылысы жағынан бірнеше бунаққа бөлінеді. Мысалы, алты буынды тармақта екі бунақ болады (3 буын + 3 буын). Поэзияда орныққан өлең өлшемдері ауызекі тілде күнделікті айтылатын сөзге тән ырғақтың ең жеңіл, ықшам түрлерін саралап, екшеп, соларды бір жүйеге түсіру негізінде жасалған. Қазақ поэзиясында аралас буынды өлең өлшемдері де жиі қолданылады. [[Абай]]дың “[[Сегіз аяқ|Сегіз аяғы]]” осындай үлгімен жазылған. Мұнда 5 және 7 – 8 буынды тармақтар белгілі ретпен кезектесіп отырады. Өлең өлшемі сөздердің тек сыртқы өрнегі ғана емес, ол ойдың өрістеуі, сөздердің мағыналық өзара байланысына, қиюласуына орайлас келеді.

==Өлең ұйқасы== 
'''Өлең ұйқасы''' – тармақтың соңындағы бірнеше буынның келесі тармақтарға сәйкес буындармен үйлесуі. Ұйқас өлеңдегі әр тармақтың жігін айқындап, өлең сөздің ырғағын күшейтуге себін тигізеді, әуезділігін арттырады. Ұйқас түрлерін ажыратқанда, алдымен, оның сапасы, яғни ұйқасқан сөздердің өзара үйлесімі еске алынады. Ұйқас өзара үйлескен тармақтардың кезектесу ретіне қарай сан түрлі болып келеді: ең көп кездесетін ұйқастар: [[егіз ұйқас]] (аа), [[шалыс ұйқас]] немесе [[кезекті ұйқас]] (абаб), [[қаусырма ұйқас]] немесе [[орама ұйқас]] (абба). Соңғысы орыс поэзиясында жиі қолданылады, ал қазақ поэзиясында көп кездесетіні – қара өлең ұйқасы деп аталатын [[ақсақ ұйқас]] (ааба). Бұл 11 буынды өлең өлшемінде үнемі дерлік қолданылады. Қазақ поэзиясындағы жыр ұйқасы кейде шұбыртпалы ұйқас деп те аталады, ол бір ұйқасты ұзақ сақтап, бірнеше тармақтарды бірыңғай үйлестіруімен ерекшеленеді. Көбінше негізгі ұйқасқа ([[желілі ұйқас]]) қосымша, [[жанама ұйқас]] ілесіп, қосарланып отырады. Абай қолданған ұйқастың жаңаша түрлері: [[алты тармақты ұйқас]] ([[алты аяқ]], аабввб) және “Сегіз аяқтың” ұйқасы (аабввбгг).

==Мысалдар==
*&quot;&quot;Егіз ұйқас&quot;&quot;
Сені ойлаумен барлық күнім, барлық түнім өтеді  (а) (өтеді)

Өте қатты жақсы көрем шын сүйемін мен сені       (а) (мен сені)

Сендей қызды ешқашан да өмірімде көрмедім      (в) (көрмедім)

Бұл өмірде сендей сұлу бар екенің білмедім          (в) (білмедім)  (Сағындық Қуандық)
                                                    
*&quot;&quot;Шалыс ұйқас&quot;&quot;
Шаң шығармас жол дағы,       (а) ( жол дағы)

Сілкіне алмас жапырақ.           (в) (жапырақ)

Тыншығарсың сен дағы,          (а) (сен дағы)

Сабыр қылсаң азырақ.             (в) (азырақ)   (Абай) 
                                                         
*&quot;&quot;Ақсақ ұйқас&quot;&quot;
Ән салсаң Әсеттей сал әсемдетіп,          (а) (әсемдетіп)

Қоздырып делебені дәсерлетіп.               (а) (дәсерлетіп)

Шырқатып, шығандатып, шалықтатып,   (в) (шалықтатып)

Шапшытып, шүмектетіп, нөсерлетіп.       (а) ( нөсерлетіп)  (Әсет)

==Өлең ырғағы== 
'''Өлең ырғағы''' – өлеңдегі белгілі ырғақты үлгі-өрнекті қолданудан туатын өлшемділік. Ол алдымен өлеңнің жеке жолдарға, яғни мөлшерлі тармақтарға бөлінуіне байланысты болады. Өлең тармақтарының көлемі әдетте тұрақты. Мысалы, қазақ поэзиясында тармақ көбіне 6, 7 – 8, 11 буынды болып келеді. Әр тармақтың ішкі құрылысы, өрнегі. Айталық, 7 буынды өлең 2 бунақтан (4 буын + 3 буын), ал 11 буынды өлең 3 бунақтан тұрады (3 + 4 + 3 немесе 4 + 3 + 4 буындар). Тармақтар көбіне белгілі мөлшерде топтасып, тұрақты шумақ өрнегін жасайды. 4 тармақты шумақ қай елдің поэзиясында болсын ең жиі қолданылатын үлгі, сондай-ақ 2, 6 тармақты, т.б. шумақтар да кездеседі. Шумақ көлемінде тармақтар әр түрлі тәртіппен өзара ұйқасады, ұйқас бірнеше тармақтың соңындағы сәйкес буындардың дыбыс үйлестігінен туады. Өлең ырғағы өлшемділіктен туса да, жеке сөйлемдердің интонациялық-синтаксистік құрылысының сан алуан болуына орай, өлең сөздің нақтылы айтылуындағы ырғақ-үні үнемі құбылып, өзгеріп отырады. Өлең ырғағын байыту үшін сөзде бай мазмұн-мағына болуы керек, сонда интонация, дауыс толқыны түрленіп, жанданады, сөздің ырғақтылық-әуезділігі арта түседі.

Сөз өнері дамыған сайын қазақ өлеңінің құрылысы шыңдалып, кемелденіп, жаңа өлшем-өрнектермен толысып, байып келеді. Қазақ поэзиясының ырғақтық-интонациялық байлығын молынан игеріп, өлең өрнектерін байытып, дамытуға зор үлес қосқан Абай ақын болды. Ол жаңа өлшем, шумақ, ұйқас түрлерін орнықтыруда асқан өнерпаздық көрсетсе, бұрыннан көп тараған белгілі өлшем-өрнектерді керек жерінде өңдеп, түрлендіріп қолдану жағынан да соншалықты зор өнегелі іс атқарды. Абайдың қазақ поэзиясына тыңнан қосқан өлең өрнектерінің ішінде “Сегіз аяқ” пен “Сен мені не етесің?” атты өлеңдері бар. Қазақ ақындары өлеңнің ырғақтық-интонациялық мүмкіншіліктерін толығымен ашу, өлең сөзді сөйлеу интонациясына тән ерекшеліктермен байыта түсу ісіне ат салысып келеді. Әсіресе, соңғы кезде поэзияда ерікті өлең түрі қолданыс тапқан, мұндай өлеңдерде белгілі бір өлшем берік сақталмағанмен, қалыпты ырғақтық өрнектер еркін қолданылады. Қазақ өлеңінің құрылымын [[Ш.Уәлиханов]], [[А.Байтұрсынов]], [[М.Әуезов]], [[І.Жұмалиев]], [[Е.Ысмайылов]], [[С.Мұқанов]], [[З.Ахметов]], [[З.Қабдолов]], т.б. ғалымдар зерттеді.&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;&quot;Қазақ Энциклопедиясы&quot;&lt;/ref&gt; 

== Өлеңнің тақырыбы мен мазмұнына қарай бөлінуі ==
Өлең елдің елдің қоғами-саяси өміріндегі орны мен тақырыбы мазмұнына қарай әлеуметшіл өлеңдер және тұрмыс-салт өлеңдері делініп екі топқа бөлінеді.&lt;ref&gt;Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі.   Энциклопедия. 5-том. 16-21 бет.  «Азия Арна» баспасы. Алматы, 2014&lt;/ref&gt;

'''Әлеуметшіл өлеңдер.''' Дәстүрлі қазақ қоғамында өлең-жыр - тыңдаушы жұртшылықтың ой мен сезіміне бірдей әсер ететін, жеке бастың сезім күйі, ой санасына ғана емес, әлеуметтік жағдайға, қоғамдық санаға әсер ететіндей құдіретті күші бар құбылыс болды. Әр ханның тұсында елдің сөзін, мүддесін батыра да жеткізе алатын, ханның қиғаш кеткен тұстарын өлең-жырмен жеткізіп ашық айта алатын Асан қайғы, Бұқар сынды тұлғалар болды.
Бақсы, жауырыншы, құмалақшыларда өлеңге тән ырғақ, ұйқасты қолданып отырған. Бұл дәстүр түркі-монғол заманында да елес берді. Өлең-сөздің әскери жорық жортуылдарда ықпалы айрықша болған.

'''Мадақ өлеңдерде''' әлеуметтік сарын болады. Бұл өлеңдерде әдетте жалпақ жұртқа (ру, тайпа, ел-жұртқа) тұлға болған адамдардың ерлігі, мәрттігі, ақыл мен әділдігі айтылады.

'''Тұрмыс-салт өлеңдері.''' Кез-келген қазақ тұрмыс-тіршілігіндегі қызықты, қуанышты сәттерді тоймен атап өткен. Ал қазақтың жиын-тойы, қуанышқа жайылған дастарханы өлеңсіз болмаған. Ел тұрмысындағы бұндай салт-дәстүр халық поэзиясында бесік жыры, тойбастар, қоштасу, сыңсу, жар-жар, беташар тәрізді өлең түрлерінің тақырыптық топтары мен жанрларының қалыптасуына өз әсерін тигізген.

'''Өсиет, ғибрат өлең.''' Әдетте жасы үлкен, көргені мен түйгені мол адамның өзінен кейінгі ұрпаққа айтар ғибраты, өнегесі мол сөздерін өлең өрнегіне түсіріп өсиет түрінде айтады.

'''Қоштасу өлең.''' Адамның дүниеден өтер шағында артында қалып бара жатқан туған-туыс, дос-жаран, ел жұртымен қоштасқанда айтатын шумақтар қоштасу өлең деп аталады.

'''Естірту өлең.''' Жоқтау өлеңге ұқсас көнеден бастау алатын өлең түрі. Естірту өлеңі - аты айтып тұрғандай, дүйім жұрттың қабырғасын қайыстыратын үлкен қайғыны естірту.

'''Жоқтау өлең.''' Қайтыс болған, яғни марқұмның тірі кезінде істеген жақсы істері мен қасиеттерін еске түсіріп, дауыс шығара отырып айтылатын ұйқастар жоқтау өлең деп аталады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Әдебиет]]
[[Санат:Поэзия]]


{{stub}}</text>
      <sha1>d2aa96b3w5kczotzd4iw74mdu7c13zs</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057391</id>
      <parentid>3057385</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:52:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19739" xml:space="preserve">'''Өлең''' – шағын көлемді [[поэзия]]лық шығарма. Ырғағы мен ұйқасы қалыпқа түскен, шумағы мен бунағы белгілі тәртіпке бағынған нақысты сөздер тізбегі. Өлеңнің түрлері мен жанрлары әр алуан: [[ода]], [[элегия]], [[баллада]], [[сонет]], т.б. Кең мағынасында өлең қысқа көлемді поэзиялық туындылардың жалпы атауы болса, тар мағынада музыка [[өнер]] мен сөз өнеріне ортақ туынды, яғни ән өлеңі. Қазақ [[ауыз әдебиеті]]ндегі халық өлеңдері еңбек-кәсіпке орай ([[аңшылық]], [[төрт түлік]], [[наурыз өлеңдері]]), ескілікті наным-сенімге байланысты ([[бақсы]] сарыны, арбау), әдет-ғұрып негізіндегі ([[салт]], [[үйлену]], [[мұң-шер]] өлеңдері), [[қара өлең]], [[тарихи өлең]], [[айтыс]] өлеңдері болып бөлінді. Өлең сөздердің болмысы, жаратылысы аса күрделі, оған [[ишара]], [[меңзеу]], [[салыстыру]], [[жұмбақтау]], [[астарлау]], [[бейнелеу]], [[теңеу]], [[ұқсату]], т.б. тән. Өлең лирика жанрында кең тарады, тақырыбы жағынан саяси, көңіл күйі, [[табиғат]], [[махаббат]] және [[философия]] түрлерге жіктеледі.

==Өлең құрылысы==
'''Тармақ'''-поэзиядағы өлең ырғағының негізгі бөлшегі; буын саны  тұрақты келетін өлең жолы.
'''Бунақ'''- өлең жолының, яғни тармағының ырғақтық жағынан жеклеген бір бөлшегін құрайтын буындар тобы; көбейген сайын өлеңінің ырғағын күшейтіп ширата түсетін өлең тармағының бөлшегі.  
'''Өлең құрылысы''' – өлең өлшемдерінің жасалу жүйесі, дыбыс үндестігі мен ырғағына тән ерекшеліктерді белгілейтін шарттар мен заңдылықтар. Өлең-жырдың күнделікті айтылатын жай сөз, қара сөздерден басты айырмасы олар мөлшерлі жеке жолдарға, яғни тармақтарға бөлінеді. Өлең тармағының құрылыс жүйесі әр халықтың поэзиясында өзінше қалыптасқан. Дүниежүзілік әдебиетте орын тепкен өлең құрылымы 4 түрге бөлінеді: &lt;br/&gt; 1) [[Метрикалық өлең]] жүйесі өлең ырғағында ұзын буын мен қысқа буынның кезектесіп келуіне негізделеді. Мысалы, ежелгі [[грек]] және [[рим]] поэзиясында кең орын алған [[ямб]], [[хорей]], т.б. &lt;br/&gt; 2) [[Силлабо-тоникалық өлең]] жүйесінде екпінсіз буын мен екпінді буындар кезектесіп келеді. Ол [[орыс]], [[неміс]], [[ағылшын]] халықтары поэзиясында кездеседі. &lt;br/&gt; 3) [[Тоникалық өлең]] жүйесі орыстың халық поэзиясында қолданылған. Оны жазба әдебиетте орнықтырған [[A.Маяковский]] болды. Мұнда ырғақ екпінді буындарға негізделеді, екпін түспейтін буындар есепке алынбайды. Кейбір қосарланып келетін сөздер болмаса, тармақтағы әр сөз бір екпінмен айтылып, дербес ырғақтық бөлшек құрайды. Мұның өзі өлеңді мәнерлеп, тақпақтап оқуға мүмкіндік береді. &lt;br/&gt; 4) [[Силлабикалық өлең]] жүйесі буын санының мөлшерін тұрақты сақтауға негізделген. Бұл өлең құрылысы [[француз]], [[чех]], [[итальян]] және барлық [[түркі тілдес халықтар]]дың поэзиясында қолданылады. Бұл өлең құрылысының басты сипат-белгілерін қазақ өлеңдерінің құрылымынан анық аңғаруға болады. Өлең құрылысының ұлттық сипат белгілері ұлт тілімен тамырлас. Қазақ өлеңі, алдымен буынға негізделіп, ырғақ пен тармақ та, ұйқас пен [[шумақ]] та буынға бағынады; қысқышы ''Қазақ өлеңдерінің құрылысы''.

==Өлең өлшемі==
'''Өлең өлшемі''' – біркелкі ырғақ сақтау үшін қолданылатын өрнек. Өлең өлшемінің негізгі атаулары ежелгі грек поэзиясынан келген, көне грек, рим әдебиетінде бұл өлшемдер ұзын буын мен қысқа буынның кезектесуі арқылы жасалған. [[Араб]], [[парсы]], қазақ поэзиясындағы өлең өлшемі буын санын тұрақты мөлшерде сақтау арқылы жасалады. Мысалы, қазақ жыр үлгісінің тармақтары көбіне 7 не 8 буынды болып келеді, сондай-ақ 6 буынды өлең өлшемі қолданылады. Ең көп тараған өлшемнің бірі 11 буынды. Тармақта буын саны төрттен асса, ол ырғақтың құрылысы жағынан бірнеше бунаққа бөлінеді. Мысалы, алты буынды тармақта екі бунақ болады (3 буын + 3 буын). Поэзияда орныққан өлең өлшемдері ауызекі тілде күнделікті айтылатын сөзге тән ырғақтың ең жеңіл, ықшам түрлерін саралап, екшеп, соларды бір жүйеге түсіру негізінде жасалған. Қазақ поэзиясында аралас буынды өлең өлшемдері де жиі қолданылады. [[Абай]]дың “[[Сегіз аяқ|Сегіз аяғы]]” осындай үлгімен жазылған. Мұнда 5 және 7 – 8 буынды тармақтар белгілі ретпен кезектесіп отырады. Өлең өлшемі сөздердің тек сыртқы өрнегі ғана емес, ол ойдың өрістеуі, сөздердің мағыналық өзара байланысына, қиюласуына орайлас келеді.
==Шумақ==
Өлең-жырларда, дастан -поэмаларда өлең тармақтарының белгілі ретпен топтасуы; кем дегенде ырғақтық өрнегі ұқсаса  екі тармақтан тұратын өлеңнің бөлшегі ; өлеңді сөйлемдердің синтаксистік құрылысы жағынан тиянақты болып келетін өлең бөлшегі.  
==Өлең ұйқасы== 
'''Өлең ұйқасы''' – тармақтың соңындағы бірнеше буынның келесі тармақтарға сәйкес буындармен үйлесуі. Ұйқас өлеңдегі әр тармақтың жігін айқындап, өлең сөздің ырғағын күшейтуге себін тигізеді, әуезділігін арттырады. Ұйқас түрлерін ажыратқанда, алдымен, оның сапасы, яғни ұйқасқан сөздердің өзара үйлесімі еске алынады. Ұйқас өзара үйлескен тармақтардың кезектесу ретіне қарай сан түрлі болып келеді: ең көп кездесетін ұйқастар: [[егіз ұйқас]] (аа), [[шалыс ұйқас]] немесе [[кезекті ұйқас]] (абаб), [[қаусырма ұйқас]] немесе [[орама ұйқас]] (абба). Соңғысы орыс поэзиясында жиі қолданылады, ал қазақ поэзиясында көп кездесетіні – қара өлең ұйқасы деп аталатын [[ақсақ ұйқас]] (ааба). Бұл 11 буынды өлең өлшемінде үнемі дерлік қолданылады. Қазақ поэзиясындағы жыр ұйқасы кейде шұбыртпалы ұйқас деп те аталады, ол бір ұйқасты ұзақ сақтап, бірнеше тармақтарды бірыңғай үйлестіруімен ерекшеленеді. Көбінше негізгі ұйқасқа ([[желілі ұйқас]]) қосымша, [[жанама ұйқас]] ілесіп, қосарланып отырады. Абай қолданған ұйқастың жаңаша түрлері: [[алты тармақты ұйқас]] ([[алты аяқ]], аабввб) және “Сегіз аяқтың” ұйқасы (аабввбгг).

==Мысалдар==
*&quot;&quot;Егіз ұйқас&quot;&quot;
Сені ойлаумен барлық күнім, барлық түнім өтеді  (а) (өтеді)

Өте қатты жақсы көрем шын сүйемін мен сені       (а) (мен сені)

Сендей қызды ешқашан да өмірімде көрмедім      (в) (көрмедім)

Бұл өмірде сендей сұлу бар екенің білмедім          (в) (білмедім)  (Сағындық Қуандық)
                                                    
*&quot;&quot;Шалыс ұйқас&quot;&quot;
Шаң шығармас жол дағы,       (а) ( жол дағы)

Сілкіне алмас жапырақ.           (в) (жапырақ)

Тыншығарсың сен дағы,          (а) (сен дағы)

Сабыр қылсаң азырақ.             (в) (азырақ)   (Абай) 
                                                         
*&quot;&quot;Ақсақ ұйқас&quot;&quot;
Ән салсаң Әсеттей сал әсемдетіп,          (а) (әсемдетіп)

Қоздырып делебені дәсерлетіп.               (а) (дәсерлетіп)

Шырқатып, шығандатып, шалықтатып,   (в) (шалықтатып)

Шапшытып, шүмектетіп, нөсерлетіп.       (а) ( нөсерлетіп)  (Әсет)

==Өлең ырғағы== 
'''Өлең ырғағы''' – өлеңдегі белгілі ырғақты үлгі-өрнекті қолданудан туатын өлшемділік. Ол алдымен өлеңнің жеке жолдарға, яғни мөлшерлі тармақтарға бөлінуіне байланысты болады. Өлең тармақтарының көлемі әдетте тұрақты. Мысалы, қазақ поэзиясында тармақ көбіне 6, 7 – 8, 11 буынды болып келеді. Әр тармақтың ішкі құрылысы, өрнегі. Айталық, 7 буынды өлең 2 бунақтан (4 буын + 3 буын), ал 11 буынды өлең 3 бунақтан тұрады (3 + 4 + 3 немесе 4 + 3 + 4 буындар). Тармақтар көбіне белгілі мөлшерде топтасып, тұрақты шумақ өрнегін жасайды. 4 тармақты шумақ қай елдің поэзиясында болсын ең жиі қолданылатын үлгі, сондай-ақ 2, 6 тармақты, т.б. шумақтар да кездеседі. Шумақ көлемінде тармақтар әр түрлі тәртіппен өзара ұйқасады, ұйқас бірнеше тармақтың соңындағы сәйкес буындардың дыбыс үйлестігінен туады. Өлең ырғағы өлшемділіктен туса да, жеке сөйлемдердің интонациялық-синтаксистік құрылысының сан алуан болуына орай, өлең сөздің нақтылы айтылуындағы ырғақ-үні үнемі құбылып, өзгеріп отырады. Өлең ырғағын байыту үшін сөзде бай мазмұн-мағына болуы керек, сонда интонация, дауыс толқыны түрленіп, жанданады, сөздің ырғақтылық-әуезділігі арта түседі.

Сөз өнері дамыған сайын қазақ өлеңінің құрылысы шыңдалып, кемелденіп, жаңа өлшем-өрнектермен толысып, байып келеді. Қазақ поэзиясының ырғақтық-интонациялық байлығын молынан игеріп, өлең өрнектерін байытып, дамытуға зор үлес қосқан Абай ақын болды. Ол жаңа өлшем, шумақ, ұйқас түрлерін орнықтыруда асқан өнерпаздық көрсетсе, бұрыннан көп тараған белгілі өлшем-өрнектерді керек жерінде өңдеп, түрлендіріп қолдану жағынан да соншалықты зор өнегелі іс атқарды. Абайдың қазақ поэзиясына тыңнан қосқан өлең өрнектерінің ішінде “Сегіз аяқ” пен “Сен мені не етесің?” атты өлеңдері бар. Қазақ ақындары өлеңнің ырғақтық-интонациялық мүмкіншіліктерін толығымен ашу, өлең сөзді сөйлеу интонациясына тән ерекшеліктермен байыта түсу ісіне ат салысып келеді. Әсіресе, соңғы кезде поэзияда ерікті өлең түрі қолданыс тапқан, мұндай өлеңдерде белгілі бір өлшем берік сақталмағанмен, қалыпты ырғақтық өрнектер еркін қолданылады. Қазақ өлеңінің құрылымын [[Ш.Уәлиханов]], [[А.Байтұрсынов]], [[М.Әуезов]], [[І.Жұмалиев]], [[Е.Ысмайылов]], [[С.Мұқанов]], [[З.Ахметов]], [[З.Қабдолов]], т.б. ғалымдар зерттеді.&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;&quot;Қазақ Энциклопедиясы&quot;&lt;/ref&gt; 

== Өлеңнің тақырыбы мен мазмұнына қарай бөлінуі ==
Өлең елдің елдің қоғами-саяси өміріндегі орны мен тақырыбы мазмұнына қарай әлеуметшіл өлеңдер және тұрмыс-салт өлеңдері делініп екі топқа бөлінеді.&lt;ref&gt;Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі.   Энциклопедия. 5-том. 16-21 бет.  «Азия Арна» баспасы. Алматы, 2014&lt;/ref&gt;

'''Әлеуметшіл өлеңдер.''' Дәстүрлі қазақ қоғамында өлең-жыр - тыңдаушы жұртшылықтың ой мен сезіміне бірдей әсер ететін, жеке бастың сезім күйі, ой санасына ғана емес, әлеуметтік жағдайға, қоғамдық санаға әсер ететіндей құдіретті күші бар құбылыс болды. Әр ханның тұсында елдің сөзін, мүддесін батыра да жеткізе алатын, ханның қиғаш кеткен тұстарын өлең-жырмен жеткізіп ашық айта алатын Асан қайғы, Бұқар сынды тұлғалар болды.
Бақсы, жауырыншы, құмалақшыларда өлеңге тән ырғақ, ұйқасты қолданып отырған. Бұл дәстүр түркі-монғол заманында да елес берді. Өлең-сөздің әскери жорық жортуылдарда ықпалы айрықша болған.

'''Мадақ өлеңдерде''' әлеуметтік сарын болады. Бұл өлеңдерде әдетте жалпақ жұртқа (ру, тайпа, ел-жұртқа) тұлға болған адамдардың ерлігі, мәрттігі, ақыл мен әділдігі айтылады.

'''Тұрмыс-салт өлеңдері.''' Кез-келген қазақ тұрмыс-тіршілігіндегі қызықты, қуанышты сәттерді тоймен атап өткен. Ал қазақтың жиын-тойы, қуанышқа жайылған дастарханы өлеңсіз болмаған. Ел тұрмысындағы бұндай салт-дәстүр халық поэзиясында бесік жыры, тойбастар, қоштасу, сыңсу, жар-жар, беташар тәрізді өлең түрлерінің тақырыптық топтары мен жанрларының қалыптасуына өз әсерін тигізген.

'''Өсиет, ғибрат өлең.''' Әдетте жасы үлкен, көргені мен түйгені мол адамның өзінен кейінгі ұрпаққа айтар ғибраты, өнегесі мол сөздерін өлең өрнегіне түсіріп өсиет түрінде айтады.

'''Қоштасу өлең.''' Адамның дүниеден өтер шағында артында қалып бара жатқан туған-туыс, дос-жаран, ел жұртымен қоштасқанда айтатын шумақтар қоштасу өлең деп аталады.

'''Естірту өлең.''' Жоқтау өлеңге ұқсас көнеден бастау алатын өлең түрі. Естірту өлеңі - аты айтып тұрғандай, дүйім жұрттың қабырғасын қайыстыратын үлкен қайғыны естірту.

'''Жоқтау өлең.''' Қайтыс болған, яғни марқұмның тірі кезінде істеген жақсы істері мен қасиеттерін еске түсіріп, дауыс шығара отырып айтылатын ұйқастар жоқтау өлең деп аталады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Әдебиет]]
[[Санат:Поэзия]]


{{stub}}</text>
      <sha1>37uj24zl443pox6kbgpx1l096z9wqtg</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057395</id>
      <parentid>3057391</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:58:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <comment>/* Мысалдар */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20118" xml:space="preserve">'''Өлең''' – шағын көлемді [[поэзия]]лық шығарма. Ырғағы мен ұйқасы қалыпқа түскен, шумағы мен бунағы белгілі тәртіпке бағынған нақысты сөздер тізбегі. Өлеңнің түрлері мен жанрлары әр алуан: [[ода]], [[элегия]], [[баллада]], [[сонет]], т.б. Кең мағынасында өлең қысқа көлемді поэзиялық туындылардың жалпы атауы болса, тар мағынада музыка [[өнер]] мен сөз өнеріне ортақ туынды, яғни ән өлеңі. Қазақ [[ауыз әдебиеті]]ндегі халық өлеңдері еңбек-кәсіпке орай ([[аңшылық]], [[төрт түлік]], [[наурыз өлеңдері]]), ескілікті наным-сенімге байланысты ([[бақсы]] сарыны, арбау), әдет-ғұрып негізіндегі ([[салт]], [[үйлену]], [[мұң-шер]] өлеңдері), [[қара өлең]], [[тарихи өлең]], [[айтыс]] өлеңдері болып бөлінді. Өлең сөздердің болмысы, жаратылысы аса күрделі, оған [[ишара]], [[меңзеу]], [[салыстыру]], [[жұмбақтау]], [[астарлау]], [[бейнелеу]], [[теңеу]], [[ұқсату]], т.б. тән. Өлең лирика жанрында кең тарады, тақырыбы жағынан саяси, көңіл күйі, [[табиғат]], [[махаббат]] және [[философия]] түрлерге жіктеледі.

==Өлең құрылысы==
'''Тармақ'''-поэзиядағы өлең ырғағының негізгі бөлшегі; буын саны  тұрақты келетін өлең жолы.
'''Бунақ'''- өлең жолының, яғни тармағының ырғақтық жағынан жеклеген бір бөлшегін құрайтын буындар тобы; көбейген сайын өлеңінің ырғағын күшейтіп ширата түсетін өлең тармағының бөлшегі.  
'''Өлең құрылысы''' – өлең өлшемдерінің жасалу жүйесі, дыбыс үндестігі мен ырғағына тән ерекшеліктерді белгілейтін шарттар мен заңдылықтар. Өлең-жырдың күнделікті айтылатын жай сөз, қара сөздерден басты айырмасы олар мөлшерлі жеке жолдарға, яғни тармақтарға бөлінеді. Өлең тармағының құрылыс жүйесі әр халықтың поэзиясында өзінше қалыптасқан. Дүниежүзілік әдебиетте орын тепкен өлең құрылымы 4 түрге бөлінеді: &lt;br/&gt; 1) [[Метрикалық өлең]] жүйесі өлең ырғағында ұзын буын мен қысқа буынның кезектесіп келуіне негізделеді. Мысалы, ежелгі [[грек]] және [[рим]] поэзиясында кең орын алған [[ямб]], [[хорей]], т.б. &lt;br/&gt; 2) [[Силлабо-тоникалық өлең]] жүйесінде екпінсіз буын мен екпінді буындар кезектесіп келеді. Ол [[орыс]], [[неміс]], [[ағылшын]] халықтары поэзиясында кездеседі. &lt;br/&gt; 3) [[Тоникалық өлең]] жүйесі орыстың халық поэзиясында қолданылған. Оны жазба әдебиетте орнықтырған [[A.Маяковский]] болды. Мұнда ырғақ екпінді буындарға негізделеді, екпін түспейтін буындар есепке алынбайды. Кейбір қосарланып келетін сөздер болмаса, тармақтағы әр сөз бір екпінмен айтылып, дербес ырғақтық бөлшек құрайды. Мұның өзі өлеңді мәнерлеп, тақпақтап оқуға мүмкіндік береді. &lt;br/&gt; 4) [[Силлабикалық өлең]] жүйесі буын санының мөлшерін тұрақты сақтауға негізделген. Бұл өлең құрылысы [[француз]], [[чех]], [[итальян]] және барлық [[түркі тілдес халықтар]]дың поэзиясында қолданылады. Бұл өлең құрылысының басты сипат-белгілерін қазақ өлеңдерінің құрылымынан анық аңғаруға болады. Өлең құрылысының ұлттық сипат белгілері ұлт тілімен тамырлас. Қазақ өлеңі, алдымен буынға негізделіп, ырғақ пен тармақ та, ұйқас пен [[шумақ]] та буынға бағынады; қысқышы ''Қазақ өлеңдерінің құрылысы''.

==Өлең өлшемі==
'''Өлең өлшемі''' – біркелкі ырғақ сақтау үшін қолданылатын өрнек. Өлең өлшемінің негізгі атаулары ежелгі грек поэзиясынан келген, көне грек, рим әдебиетінде бұл өлшемдер ұзын буын мен қысқа буынның кезектесуі арқылы жасалған. [[Араб]], [[парсы]], қазақ поэзиясындағы өлең өлшемі буын санын тұрақты мөлшерде сақтау арқылы жасалады. Мысалы, қазақ жыр үлгісінің тармақтары көбіне 7 не 8 буынды болып келеді, сондай-ақ 6 буынды өлең өлшемі қолданылады. Ең көп тараған өлшемнің бірі 11 буынды. Тармақта буын саны төрттен асса, ол ырғақтың құрылысы жағынан бірнеше бунаққа бөлінеді. Мысалы, алты буынды тармақта екі бунақ болады (3 буын + 3 буын). Поэзияда орныққан өлең өлшемдері ауызекі тілде күнделікті айтылатын сөзге тән ырғақтың ең жеңіл, ықшам түрлерін саралап, екшеп, соларды бір жүйеге түсіру негізінде жасалған. Қазақ поэзиясында аралас буынды өлең өлшемдері де жиі қолданылады. [[Абай]]дың “[[Сегіз аяқ|Сегіз аяғы]]” осындай үлгімен жазылған. Мұнда 5 және 7 – 8 буынды тармақтар белгілі ретпен кезектесіп отырады. Өлең өлшемі сөздердің тек сыртқы өрнегі ғана емес, ол ойдың өрістеуі, сөздердің мағыналық өзара байланысына, қиюласуына орайлас келеді.
==Шумақ==
Өлең-жырларда, дастан -поэмаларда өлең тармақтарының белгілі ретпен топтасуы; кем дегенде ырғақтық өрнегі ұқсаса  екі тармақтан тұратын өлеңнің бөлшегі ; өлеңді сөйлемдердің синтаксистік құрылысы жағынан тиянақты болып келетін өлең бөлшегі.  
==Өлең ұйқасы== 
'''Өлең ұйқасы''' – тармақтың соңындағы бірнеше буынның келесі тармақтарға сәйкес буындармен үйлесуі. Ұйқас өлеңдегі әр тармақтың жігін айқындап, өлең сөздің ырғағын күшейтуге себін тигізеді, әуезділігін арттырады. Ұйқас түрлерін ажыратқанда, алдымен, оның сапасы, яғни ұйқасқан сөздердің өзара үйлесімі еске алынады. Ұйқас өзара үйлескен тармақтардың кезектесу ретіне қарай сан түрлі болып келеді: ең көп кездесетін ұйқастар: [[егіз ұйқас]] (аа), [[шалыс ұйқас]] немесе [[кезекті ұйқас]] (абаб), [[қаусырма ұйқас]] немесе [[орама ұйқас]] (абба). Соңғысы орыс поэзиясында жиі қолданылады, ал қазақ поэзиясында көп кездесетіні – қара өлең ұйқасы деп аталатын [[ақсақ ұйқас]] (ааба). Бұл 11 буынды өлең өлшемінде үнемі дерлік қолданылады. Қазақ поэзиясындағы жыр ұйқасы кейде шұбыртпалы ұйқас деп те аталады, ол бір ұйқасты ұзақ сақтап, бірнеше тармақтарды бірыңғай үйлестіруімен ерекшеленеді. Көбінше негізгі ұйқасқа ([[желілі ұйқас]]) қосымша, [[жанама ұйқас]] ілесіп, қосарланып отырады. Абай қолданған ұйқастың жаңаша түрлері: [[алты тармақты ұйқас]] ([[алты аяқ]], аабввб) және “Сегіз аяқтың” ұйқасы (аабввбгг).

==Мысалдар==
*&quot;&quot;Қара өлең ұйқасы&quot;&quot; - 4 тармақты шумақтағы 1,2,4-тармақтардың өзара ұйқасуы, 3-тармақитың бос қалуы.
Әйел, еркек, жалпы жас!&lt;br /&gt;
Көтеріл, көрін, көзіңді аш!&lt;br /&gt;
Жаңбырлы жазғы жапырақтай,&lt;br /&gt;
Көркей, көгер, гүлің шаш.
*&quot;&quot;Егіз ұйқас&quot;&quot;
Сені ойлаумен барлық күнім, барлық түнім өтеді  (а) (өтеді)

Өте қатты жақсы көрем шын сүйемін мен сені       (а) (мен сені)

Сендей қызды ешқашан да өмірімде көрмедім      (в) (көрмедім)

Бұл өмірде сендей сұлу бар екенің білмедім          (в) (білмедім)  (Сағындық Қуандық)
                                                    
*&quot;&quot;Шалыс ұйқас&quot;&quot;
Шаң шығармас жол дағы,       (а) ( жол дағы)

Сілкіне алмас жапырақ.           (в) (жапырақ)

Тыншығарсың сен дағы,          (а) (сен дағы)

Сабыр қылсаң азырақ.             (в) (азырақ)   (Абай) 
                                                         
*&quot;&quot;Ақсақ ұйқас&quot;&quot;
Ән салсаң Әсеттей сал әсемдетіп,          (а) (әсемдетіп)

Қоздырып делебені дәсерлетіп.               (а) (дәсерлетіп)

Шырқатып, шығандатып, шалықтатып,   (в) (шалықтатып)

Шапшытып, шүмектетіп, нөсерлетіп.       (а) ( нөсерлетіп)  (Әсет)

==Өлең ырғағы== 
'''Өлең ырғағы''' – өлеңдегі белгілі ырғақты үлгі-өрнекті қолданудан туатын өлшемділік. Ол алдымен өлеңнің жеке жолдарға, яғни мөлшерлі тармақтарға бөлінуіне байланысты болады. Өлең тармақтарының көлемі әдетте тұрақты. Мысалы, қазақ поэзиясында тармақ көбіне 6, 7 – 8, 11 буынды болып келеді. Әр тармақтың ішкі құрылысы, өрнегі. Айталық, 7 буынды өлең 2 бунақтан (4 буын + 3 буын), ал 11 буынды өлең 3 бунақтан тұрады (3 + 4 + 3 немесе 4 + 3 + 4 буындар). Тармақтар көбіне белгілі мөлшерде топтасып, тұрақты шумақ өрнегін жасайды. 4 тармақты шумақ қай елдің поэзиясында болсын ең жиі қолданылатын үлгі, сондай-ақ 2, 6 тармақты, т.б. шумақтар да кездеседі. Шумақ көлемінде тармақтар әр түрлі тәртіппен өзара ұйқасады, ұйқас бірнеше тармақтың соңындағы сәйкес буындардың дыбыс үйлестігінен туады. Өлең ырғағы өлшемділіктен туса да, жеке сөйлемдердің интонациялық-синтаксистік құрылысының сан алуан болуына орай, өлең сөздің нақтылы айтылуындағы ырғақ-үні үнемі құбылып, өзгеріп отырады. Өлең ырғағын байыту үшін сөзде бай мазмұн-мағына болуы керек, сонда интонация, дауыс толқыны түрленіп, жанданады, сөздің ырғақтылық-әуезділігі арта түседі.

Сөз өнері дамыған сайын қазақ өлеңінің құрылысы шыңдалып, кемелденіп, жаңа өлшем-өрнектермен толысып, байып келеді. Қазақ поэзиясының ырғақтық-интонациялық байлығын молынан игеріп, өлең өрнектерін байытып, дамытуға зор үлес қосқан Абай ақын болды. Ол жаңа өлшем, шумақ, ұйқас түрлерін орнықтыруда асқан өнерпаздық көрсетсе, бұрыннан көп тараған белгілі өлшем-өрнектерді керек жерінде өңдеп, түрлендіріп қолдану жағынан да соншалықты зор өнегелі іс атқарды. Абайдың қазақ поэзиясына тыңнан қосқан өлең өрнектерінің ішінде “Сегіз аяқ” пен “Сен мені не етесің?” атты өлеңдері бар. Қазақ ақындары өлеңнің ырғақтық-интонациялық мүмкіншіліктерін толығымен ашу, өлең сөзді сөйлеу интонациясына тән ерекшеліктермен байыта түсу ісіне ат салысып келеді. Әсіресе, соңғы кезде поэзияда ерікті өлең түрі қолданыс тапқан, мұндай өлеңдерде белгілі бір өлшем берік сақталмағанмен, қалыпты ырғақтық өрнектер еркін қолданылады. Қазақ өлеңінің құрылымын [[Ш.Уәлиханов]], [[А.Байтұрсынов]], [[М.Әуезов]], [[І.Жұмалиев]], [[Е.Ысмайылов]], [[С.Мұқанов]], [[З.Ахметов]], [[З.Қабдолов]], т.б. ғалымдар зерттеді.&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;&quot;Қазақ Энциклопедиясы&quot;&lt;/ref&gt; 

== Өлеңнің тақырыбы мен мазмұнына қарай бөлінуі ==
Өлең елдің елдің қоғами-саяси өміріндегі орны мен тақырыбы мазмұнына қарай әлеуметшіл өлеңдер және тұрмыс-салт өлеңдері делініп екі топқа бөлінеді.&lt;ref&gt;Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі.   Энциклопедия. 5-том. 16-21 бет.  «Азия Арна» баспасы. Алматы, 2014&lt;/ref&gt;

'''Әлеуметшіл өлеңдер.''' Дәстүрлі қазақ қоғамында өлең-жыр - тыңдаушы жұртшылықтың ой мен сезіміне бірдей әсер ететін, жеке бастың сезім күйі, ой санасына ғана емес, әлеуметтік жағдайға, қоғамдық санаға әсер ететіндей құдіретті күші бар құбылыс болды. Әр ханның тұсында елдің сөзін, мүддесін батыра да жеткізе алатын, ханның қиғаш кеткен тұстарын өлең-жырмен жеткізіп ашық айта алатын Асан қайғы, Бұқар сынды тұлғалар болды.
Бақсы, жауырыншы, құмалақшыларда өлеңге тән ырғақ, ұйқасты қолданып отырған. Бұл дәстүр түркі-монғол заманында да елес берді. Өлең-сөздің әскери жорық жортуылдарда ықпалы айрықша болған.

'''Мадақ өлеңдерде''' әлеуметтік сарын болады. Бұл өлеңдерде әдетте жалпақ жұртқа (ру, тайпа, ел-жұртқа) тұлға болған адамдардың ерлігі, мәрттігі, ақыл мен әділдігі айтылады.

'''Тұрмыс-салт өлеңдері.''' Кез-келген қазақ тұрмыс-тіршілігіндегі қызықты, қуанышты сәттерді тоймен атап өткен. Ал қазақтың жиын-тойы, қуанышқа жайылған дастарханы өлеңсіз болмаған. Ел тұрмысындағы бұндай салт-дәстүр халық поэзиясында бесік жыры, тойбастар, қоштасу, сыңсу, жар-жар, беташар тәрізді өлең түрлерінің тақырыптық топтары мен жанрларының қалыптасуына өз әсерін тигізген.

'''Өсиет, ғибрат өлең.''' Әдетте жасы үлкен, көргені мен түйгені мол адамның өзінен кейінгі ұрпаққа айтар ғибраты, өнегесі мол сөздерін өлең өрнегіне түсіріп өсиет түрінде айтады.

'''Қоштасу өлең.''' Адамның дүниеден өтер шағында артында қалып бара жатқан туған-туыс, дос-жаран, ел жұртымен қоштасқанда айтатын шумақтар қоштасу өлең деп аталады.

'''Естірту өлең.''' Жоқтау өлеңге ұқсас көнеден бастау алатын өлең түрі. Естірту өлеңі - аты айтып тұрғандай, дүйім жұрттың қабырғасын қайыстыратын үлкен қайғыны естірту.

'''Жоқтау өлең.''' Қайтыс болған, яғни марқұмның тірі кезінде істеген жақсы істері мен қасиеттерін еске түсіріп, дауыс шығара отырып айтылатын ұйқастар жоқтау өлең деп аталады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Әдебиет]]
[[Санат:Поэзия]]


{{stub}}</text>
      <sha1>nwh62g6w191c1fsiz9k7m27z82bt9th</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057399</id>
      <parentid>3057395</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:06:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <comment>/* Мысалдар */ толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="20453" xml:space="preserve">'''Өлең''' – шағын көлемді [[поэзия]]лық шығарма. Ырғағы мен ұйқасы қалыпқа түскен, шумағы мен бунағы белгілі тәртіпке бағынған нақысты сөздер тізбегі. Өлеңнің түрлері мен жанрлары әр алуан: [[ода]], [[элегия]], [[баллада]], [[сонет]], т.б. Кең мағынасында өлең қысқа көлемді поэзиялық туындылардың жалпы атауы болса, тар мағынада музыка [[өнер]] мен сөз өнеріне ортақ туынды, яғни ән өлеңі. Қазақ [[ауыз әдебиеті]]ндегі халық өлеңдері еңбек-кәсіпке орай ([[аңшылық]], [[төрт түлік]], [[наурыз өлеңдері]]), ескілікті наным-сенімге байланысты ([[бақсы]] сарыны, арбау), әдет-ғұрып негізіндегі ([[салт]], [[үйлену]], [[мұң-шер]] өлеңдері), [[қара өлең]], [[тарихи өлең]], [[айтыс]] өлеңдері болып бөлінді. Өлең сөздердің болмысы, жаратылысы аса күрделі, оған [[ишара]], [[меңзеу]], [[салыстыру]], [[жұмбақтау]], [[астарлау]], [[бейнелеу]], [[теңеу]], [[ұқсату]], т.б. тән. Өлең лирика жанрында кең тарады, тақырыбы жағынан саяси, көңіл күйі, [[табиғат]], [[махаббат]] және [[философия]] түрлерге жіктеледі.

==Өлең құрылысы==
'''Тармақ'''-поэзиядағы өлең ырғағының негізгі бөлшегі; буын саны  тұрақты келетін өлең жолы.
'''Бунақ'''- өлең жолының, яғни тармағының ырғақтық жағынан жеклеген бір бөлшегін құрайтын буындар тобы; көбейген сайын өлеңінің ырғағын күшейтіп ширата түсетін өлең тармағының бөлшегі.  
'''Өлең құрылысы''' – өлең өлшемдерінің жасалу жүйесі, дыбыс үндестігі мен ырғағына тән ерекшеліктерді белгілейтін шарттар мен заңдылықтар. Өлең-жырдың күнделікті айтылатын жай сөз, қара сөздерден басты айырмасы олар мөлшерлі жеке жолдарға, яғни тармақтарға бөлінеді. Өлең тармағының құрылыс жүйесі әр халықтың поэзиясында өзінше қалыптасқан. Дүниежүзілік әдебиетте орын тепкен өлең құрылымы 4 түрге бөлінеді: &lt;br/&gt; 1) [[Метрикалық өлең]] жүйесі өлең ырғағында ұзын буын мен қысқа буынның кезектесіп келуіне негізделеді. Мысалы, ежелгі [[грек]] және [[рим]] поэзиясында кең орын алған [[ямб]], [[хорей]], т.б. &lt;br/&gt; 2) [[Силлабо-тоникалық өлең]] жүйесінде екпінсіз буын мен екпінді буындар кезектесіп келеді. Ол [[орыс]], [[неміс]], [[ағылшын]] халықтары поэзиясында кездеседі. &lt;br/&gt; 3) [[Тоникалық өлең]] жүйесі орыстың халық поэзиясында қолданылған. Оны жазба әдебиетте орнықтырған [[A.Маяковский]] болды. Мұнда ырғақ екпінді буындарға негізделеді, екпін түспейтін буындар есепке алынбайды. Кейбір қосарланып келетін сөздер болмаса, тармақтағы әр сөз бір екпінмен айтылып, дербес ырғақтық бөлшек құрайды. Мұның өзі өлеңді мәнерлеп, тақпақтап оқуға мүмкіндік береді. &lt;br/&gt; 4) [[Силлабикалық өлең]] жүйесі буын санының мөлшерін тұрақты сақтауға негізделген. Бұл өлең құрылысы [[француз]], [[чех]], [[итальян]] және барлық [[түркі тілдес халықтар]]дың поэзиясында қолданылады. Бұл өлең құрылысының басты сипат-белгілерін қазақ өлеңдерінің құрылымынан анық аңғаруға болады. Өлең құрылысының ұлттық сипат белгілері ұлт тілімен тамырлас. Қазақ өлеңі, алдымен буынға негізделіп, ырғақ пен тармақ та, ұйқас пен [[шумақ]] та буынға бағынады; қысқышы ''Қазақ өлеңдерінің құрылысы''.

==Өлең өлшемі==
'''Өлең өлшемі''' – біркелкі ырғақ сақтау үшін қолданылатын өрнек. Өлең өлшемінің негізгі атаулары ежелгі грек поэзиясынан келген, көне грек, рим әдебиетінде бұл өлшемдер ұзын буын мен қысқа буынның кезектесуі арқылы жасалған. [[Араб]], [[парсы]], қазақ поэзиясындағы өлең өлшемі буын санын тұрақты мөлшерде сақтау арқылы жасалады. Мысалы, қазақ жыр үлгісінің тармақтары көбіне 7 не 8 буынды болып келеді, сондай-ақ 6 буынды өлең өлшемі қолданылады. Ең көп тараған өлшемнің бірі 11 буынды. Тармақта буын саны төрттен асса, ол ырғақтың құрылысы жағынан бірнеше бунаққа бөлінеді. Мысалы, алты буынды тармақта екі бунақ болады (3 буын + 3 буын). Поэзияда орныққан өлең өлшемдері ауызекі тілде күнделікті айтылатын сөзге тән ырғақтың ең жеңіл, ықшам түрлерін саралап, екшеп, соларды бір жүйеге түсіру негізінде жасалған. Қазақ поэзиясында аралас буынды өлең өлшемдері де жиі қолданылады. [[Абай]]дың “[[Сегіз аяқ|Сегіз аяғы]]” осындай үлгімен жазылған. Мұнда 5 және 7 – 8 буынды тармақтар белгілі ретпен кезектесіп отырады. Өлең өлшемі сөздердің тек сыртқы өрнегі ғана емес, ол ойдың өрістеуі, сөздердің мағыналық өзара байланысына, қиюласуына орайлас келеді.
==Шумақ==
Өлең-жырларда, дастан -поэмаларда өлең тармақтарының белгілі ретпен топтасуы; кем дегенде ырғақтық өрнегі ұқсаса  екі тармақтан тұратын өлеңнің бөлшегі ; өлеңді сөйлемдердің синтаксистік құрылысы жағынан тиянақты болып келетін өлең бөлшегі.  
==Өлең ұйқасы== 
'''Өлең ұйқасы''' – тармақтың соңындағы бірнеше буынның келесі тармақтарға сәйкес буындармен үйлесуі. Ұйқас өлеңдегі әр тармақтың жігін айқындап, өлең сөздің ырғағын күшейтуге себін тигізеді, әуезділігін арттырады. Ұйқас түрлерін ажыратқанда, алдымен, оның сапасы, яғни ұйқасқан сөздердің өзара үйлесімі еске алынады. Ұйқас өзара үйлескен тармақтардың кезектесу ретіне қарай сан түрлі болып келеді: ең көп кездесетін ұйқастар: [[егіз ұйқас]] (аа), [[шалыс ұйқас]] немесе [[кезекті ұйқас]] (абаб), [[қаусырма ұйқас]] немесе [[орама ұйқас]] (абба). Соңғысы орыс поэзиясында жиі қолданылады, ал қазақ поэзиясында көп кездесетіні – қара өлең ұйқасы деп аталатын [[ақсақ ұйқас]] (ааба). Бұл 11 буынды өлең өлшемінде үнемі дерлік қолданылады. Қазақ поэзиясындағы жыр ұйқасы кейде шұбыртпалы ұйқас деп те аталады, ол бір ұйқасты ұзақ сақтап, бірнеше тармақтарды бірыңғай үйлестіруімен ерекшеленеді. Көбінше негізгі ұйқасқа ([[желілі ұйқас]]) қосымша, [[жанама ұйқас]] ілесіп, қосарланып отырады. Абай қолданған ұйқастың жаңаша түрлері: [[алты тармақты ұйқас]] ([[алты аяқ]], аабввб) және “Сегіз аяқтың” ұйқасы (аабввбгг).

==Мысалдар==
*&quot;&quot;Қара өлең ұйқасы&quot;&quot; - 4 тармақты шумақтағы 1,2,4-тармақтардың өзара ұйқасуы, 3-тармақитың бос қалуы.
Әйел, еркек, жалпы жас!&lt;br /&gt;
Көтеріл, көрін, көзіңді аш!&lt;br /&gt;
Жаңбырлы жазғы жапырақтай,&lt;br /&gt;
Көркей, көгер, гүлің шаш.
*&quot;&quot;Қаусырма ұйқас&quot;&quot;-өлең шумағындағы алғашқы тармақ пен соңғы тамрмақтың және ортадағы тармақтардың ұйқасып  келуі.
Ауылдың алды айдын көл,&lt;br /&gt;
Айдын көлде шағала,&lt;br /&gt;
Айдын көлді жағала,&lt;br /&gt;
Айнала қонған қалың ел.&lt;br /&gt;
*&quot;&quot;Егіз ұйқас&quot;&quot;
Сені ойлаумен барлық күнім, барлық түнім өтеді  (а) (өтеді)

Өте қатты жақсы көрем шын сүйемін мен сені       (а) (мен сені)

Сендей қызды ешқашан да өмірімде көрмедім      (в) (көрмедім)

Бұл өмірде сендей сұлу бар екенің білмедім          (в) (білмедім)  (Сағындық Қуандық)
                                                    
*&quot;&quot;Шалыс ұйқас&quot;&quot;
Шаң шығармас жол дағы,       (а) ( жол дағы)

Сілкіне алмас жапырақ.           (в) (жапырақ)

Тыншығарсың сен дағы,          (а) (сен дағы)

Сабыр қылсаң азырақ.             (в) (азырақ)   (Абай) 
 
*&quot;&quot;Шұбыртпалы ұйқас&quot;&quot; - өлеңдегі барлық тармақтардың бір-бірімен өзара ұйқасып келуі.                                                         
Жайнаған туың жығылмай,&lt;br /&gt;
Жасқанып жаудан тығылмай&lt;br /&gt;
Жасаулы жаудан бұрылмай&lt;br /&gt;
Жау жүрек жомарт құбылмай...&lt;br /&gt;

==Өлең ырғағы== 
'''Өлең ырғағы''' – өлеңдегі белгілі ырғақты үлгі-өрнекті қолданудан туатын өлшемділік. Ол алдымен өлеңнің жеке жолдарға, яғни мөлшерлі тармақтарға бөлінуіне байланысты болады. Өлең тармақтарының көлемі әдетте тұрақты. Мысалы, қазақ поэзиясында тармақ көбіне 6, 7 – 8, 11 буынды болып келеді. Әр тармақтың ішкі құрылысы, өрнегі. Айталық, 7 буынды өлең 2 бунақтан (4 буын + 3 буын), ал 11 буынды өлең 3 бунақтан тұрады (3 + 4 + 3 немесе 4 + 3 + 4 буындар). Тармақтар көбіне белгілі мөлшерде топтасып, тұрақты шумақ өрнегін жасайды. 4 тармақты шумақ қай елдің поэзиясында болсын ең жиі қолданылатын үлгі, сондай-ақ 2, 6 тармақты, т.б. шумақтар да кездеседі. Шумақ көлемінде тармақтар әр түрлі тәртіппен өзара ұйқасады, ұйқас бірнеше тармақтың соңындағы сәйкес буындардың дыбыс үйлестігінен туады. Өлең ырғағы өлшемділіктен туса да, жеке сөйлемдердің интонациялық-синтаксистік құрылысының сан алуан болуына орай, өлең сөздің нақтылы айтылуындағы ырғақ-үні үнемі құбылып, өзгеріп отырады. Өлең ырғағын байыту үшін сөзде бай мазмұн-мағына болуы керек, сонда интонация, дауыс толқыны түрленіп, жанданады, сөздің ырғақтылық-әуезділігі арта түседі.

Сөз өнері дамыған сайын қазақ өлеңінің құрылысы шыңдалып, кемелденіп, жаңа өлшем-өрнектермен толысып, байып келеді. Қазақ поэзиясының ырғақтық-интонациялық байлығын молынан игеріп, өлең өрнектерін байытып, дамытуға зор үлес қосқан Абай ақын болды. Ол жаңа өлшем, шумақ, ұйқас түрлерін орнықтыруда асқан өнерпаздық көрсетсе, бұрыннан көп тараған белгілі өлшем-өрнектерді керек жерінде өңдеп, түрлендіріп қолдану жағынан да соншалықты зор өнегелі іс атқарды. Абайдың қазақ поэзиясына тыңнан қосқан өлең өрнектерінің ішінде “Сегіз аяқ” пен “Сен мені не етесің?” атты өлеңдері бар. Қазақ ақындары өлеңнің ырғақтық-интонациялық мүмкіншіліктерін толығымен ашу, өлең сөзді сөйлеу интонациясына тән ерекшеліктермен байыта түсу ісіне ат салысып келеді. Әсіресе, соңғы кезде поэзияда ерікті өлең түрі қолданыс тапқан, мұндай өлеңдерде белгілі бір өлшем берік сақталмағанмен, қалыпты ырғақтық өрнектер еркін қолданылады. Қазақ өлеңінің құрылымын [[Ш.Уәлиханов]], [[А.Байтұрсынов]], [[М.Әуезов]], [[І.Жұмалиев]], [[Е.Ысмайылов]], [[С.Мұқанов]], [[З.Ахметов]], [[З.Қабдолов]], т.б. ғалымдар зерттеді.&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;&quot;Қазақ Энциклопедиясы&quot;&lt;/ref&gt; 

== Өлеңнің тақырыбы мен мазмұнына қарай бөлінуі ==
Өлең елдің елдің қоғами-саяси өміріндегі орны мен тақырыбы мазмұнына қарай әлеуметшіл өлеңдер және тұрмыс-салт өлеңдері делініп екі топқа бөлінеді.&lt;ref&gt;Қазақтың этнографиялық категориялар, ұғымдар мен атауларының дәстүрлі жүйесі.   Энциклопедия. 5-том. 16-21 бет.  «Азия Арна» баспасы. Алматы, 2014&lt;/ref&gt;

'''Әлеуметшіл өлеңдер.''' Дәстүрлі қазақ қоғамында өлең-жыр - тыңдаушы жұртшылықтың ой мен сезіміне бірдей әсер ететін, жеке бастың сезім күйі, ой санасына ғана емес, әлеуметтік жағдайға, қоғамдық санаға әсер ететіндей құдіретті күші бар құбылыс болды. Әр ханның тұсында елдің сөзін, мүддесін батыра да жеткізе алатын, ханның қиғаш кеткен тұстарын өлең-жырмен жеткізіп ашық айта алатын Асан қайғы, Бұқар сынды тұлғалар болды.
Бақсы, жауырыншы, құмалақшыларда өлеңге тән ырғақ, ұйқасты қолданып отырған. Бұл дәстүр түркі-монғол заманында да елес берді. Өлең-сөздің әскери жорық жортуылдарда ықпалы айрықша болған.

'''Мадақ өлеңдерде''' әлеуметтік сарын болады. Бұл өлеңдерде әдетте жалпақ жұртқа (ру, тайпа, ел-жұртқа) тұлға болған адамдардың ерлігі, мәрттігі, ақыл мен әділдігі айтылады.

'''Тұрмыс-салт өлеңдері.''' Кез-келген қазақ тұрмыс-тіршілігіндегі қызықты, қуанышты сәттерді тоймен атап өткен. Ал қазақтың жиын-тойы, қуанышқа жайылған дастарханы өлеңсіз болмаған. Ел тұрмысындағы бұндай салт-дәстүр халық поэзиясында бесік жыры, тойбастар, қоштасу, сыңсу, жар-жар, беташар тәрізді өлең түрлерінің тақырыптық топтары мен жанрларының қалыптасуына өз әсерін тигізген.

'''Өсиет, ғибрат өлең.''' Әдетте жасы үлкен, көргені мен түйгені мол адамның өзінен кейінгі ұрпаққа айтар ғибраты, өнегесі мол сөздерін өлең өрнегіне түсіріп өсиет түрінде айтады.

'''Қоштасу өлең.''' Адамның дүниеден өтер шағында артында қалып бара жатқан туған-туыс, дос-жаран, ел жұртымен қоштасқанда айтатын шумақтар қоштасу өлең деп аталады.

'''Естірту өлең.''' Жоқтау өлеңге ұқсас көнеден бастау алатын өлең түрі. Естірту өлеңі - аты айтып тұрғандай, дүйім жұрттың қабырғасын қайыстыратын үлкен қайғыны естірту.

'''Жоқтау өлең.''' Қайтыс болған, яғни марқұмның тірі кезінде істеген жақсы істері мен қасиеттерін еске түсіріп, дауыс шығара отырып айтылатын ұйқастар жоқтау өлең деп аталады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Әдебиет]]
[[Санат:Поэзия]]


{{stub}}</text>
      <sha1>65hf07vmn6ztwgevexqrvhoazk4fkke</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шілдехана</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32087</id>
    <revision>
      <id>3057353</id>
      <parentid>2816937</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:25:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Қарақат Фархатқызы</username>
        <id>104256</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5562" xml:space="preserve">'''Шілдехана''' шілделік, шілде күзет – өмірге келген нәрестенің құрметіне жасалатын той. Мал шаруашылығымен айналысқан қазақ халқы адам өмірге келгеннен кейін, жақындарына [[сүйінші]] сұрап жаушы жібереді. Сүйінші хабарды жеткізгендер ұл туса – “ат ұстар” немесе “жылқышы”, қыз туса – “көйлек тігер”, “қырық жеті” немесе “сауыншы туды” деп хабарлаған. Одан кейін туған-туыстар, көршілер және алыс-жақын ағайындар Шілдеханаға жиналады да “Сәбидің бауы берік болсын”,-деп [[тілек]] айтып, [[шашу]] шашып келеді. Шілдехана мәні алғаш нәрестені жын-періден қорғап, “күзету” деген сенімге саяды. Сондықтан оны “Шілде күзет” деп те атайды. Бұл ғұрыптың түпкі мәні бала мен ананы [[Тіл көз тию|тіл-көзден]] сақтау, жын-шайтандардан қорғау дегеннен туындаған. “Шіллә” (“чілле”) парсы тілінен аударғанда “қырық” деген мағына береді. Дәстүрлі қазақ қоғамында бала үшін туылғаннан кейін 40 күнге дейінгі уақыт қауіпті кезең болып саналған, оған дейін нәрестеге көп адамды жолатпай, бала мен анасын жақсылап күткен (қ. [[Қырқынан шығару]]). Әсіресе, жас нәресте жатқан үйде үш (кейде 40 күнге дейін) күн бойы шам жағылып, “күзетілген”. Кейіннен шілдехана ұлттық ойын-сауық кешіне айналған.&lt;ref&gt;“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;  

== Шілдеханада орындалатын салт-дәстүрлер ==
=== Бала дүниеге келген күні кешке ауыл жастары шілдеханаға жиналады. ===
Әйел аман-есен босанған күні кешке ауыл жастары шілдеханаға жиналады. Шілдехана кейде үш күнге созылады.

=== Өнерлі жастар таң атқанша жаңа туған баланы, оның анасын ардақтап ән салып, күй тартады. === 
Бұған өнерлі жастар шақыртпай келіп, таң атқанша көңіл көтереді.

=== Қыз-келіншектер мен бозбалалар айтысады. === 
Қыз-келіншектер мен бозбалалар айтысып жеңгендері тоғызын алады.

=== Әртүрлі ойындар ұйымдастырылады. === 
Жастар түнді қуаныш қызықпен өткізеді.

=== Шілдеханаға тек қана жастар қатысады. === 
Шілдеханаға ауыл үлкендері қатыспайды. Жаңа туған нәрестені әртүрлі жын-шайтан, перілердің салқынынан қорғап, күзету халық сенімі бойынша тек қана жастардың міндеті.

=== Ас беріледі. === 
Мал сойылып, кең дастарқан жайылады. Ет піскеннен соң, ақсақалдар еттің ең маңызды бөлігі – мойын омыртқаны нәрестенің анасына береді. Ол мойынды пышақ тигізбей, мүжіп жеуі керек. Кейін мойын әйелдерге беріліп, сүйекті еттен тазартады. Біткен соң, мойынды “Баланың мойны берік болсын” деген ниетпен биік жерге іліп қояды.

=== Тыштырма рәсімі жасалады. === 
Рәсімді бесікте нәрестенің әжесі орындайды. Ол қолына толған [[Құрт (тағам)|құрт]], [[бауырсақ]], тәтті, [[қант]], [[Ірімшік|ірімшікті]] алып, оларды бесіктің түбек байлайтын тесігінен өткізіп, “Тышты ма?” деп сұрайды. Ал басқалар қолын созып, “Тышты, тышты”,-деп айтып, тәтті, бауырсақ алады. Кәдені перзент сүймеген әйелдер сәбилі болсын және “Сәбидің болашағы осындай тәтті және дәулетті болсын” деген ниетпен жасайды.&lt;ref&gt;Гүлниса. (2017). «Тыштырма» рәсімінің мағынасы.  https://kazakh-tv.kz/kz/view/blog/page_180437_&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;
{{Stub: Қазақ мәдениеті}}
{{wikify}}

[[Санат:Қазақ салт-дәстүрлері]]</text>
      <sha1>os1ei4fabuxlwk28cfkgw4ax8fsru6q</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жануарлар генетикасы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>32587</id>
    <revision>
      <id>3057190</id>
      <parentid>2194666</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:31:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1773" xml:space="preserve">'''Жануарлар генетикасы'''(грек. genesіs – шығу, пайда болу, тек) — [[жануарлар]]дың [[тұқым қуалаушылық]] және [[өзгергіштік]] қасиеттерін зерттейтін ғылым. Оның негізгі мақсаты – шаруашылыққа тиімді белгілердің тұқым қуалаушылығы мен өзгергіштігінің заңдылықтарын ашу, оларды басқару жолдарын анықтау, жануарлардың адамға қажетті жаңа тұқымдарын өсіріп шығару.

[[Қазақстан]]да жануарлар генетикасы саласындағы ғылыми-зертттеу жұмыстары, Эксперименттік [[биология]] ғылыми-зерттеу институты, Ұлттық академиялық аграрлық зерттеулер орталығына қарасты бірқатар ғылыми-зертттеу институттары, [[Қазақ ұлттық аграрлық университеті]]нде жүргізіледі. Республикада қой мен ірі қараның, жылқы мен шошқаның мол өнімді жаңа тұқымдары шығарылды. Малдың [[селекция]]ланатын белгілерінің тұқым қуалауы мен өзгергіштігіндегі заңдылықтар ашылып, олардың генетик.-селекциялық өрісі анықталды.&lt;ref&gt;[[Қазақ Энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

{{biology-stub}}
{{Генетика}}
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>revhszdvm4srtz3rqwirn7qqg6bfql5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Заңғар (төбе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33131</id>
    <revision>
      <id>3057398</id>
      <parentid>2302328</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:03:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2235" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Төбе
 |Атауы      = Заңғар төбесі
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    = 44°45'19&quot;N 62°53'57&quot;E
  |lat_dir = N |lat_deg =44 |lat_min =45 |lat_sec =19 
  |lon_dir = E |lon_deg =62 |lon_min =53 |lon_sec =57 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}} [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]]
 |Пайда болған кезеңі    = 
 |Аумағы          = 	
  |Ұзындығы       = 2,5 
  |Ені            = 0,9
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       = 160 
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = Қазақстан Қызылорда облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}

'''Заңғар''' – Қуаңдария өзенінің ортаңғы ағысындағы төбе. 

== Географиялық орны ==
[[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]] [[Көмекбаев ауылы|Көмекбаев]] ауылының оңтүстік-батысында 25 км жерде орналасқан.

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 160 м. Солтүстіктен оңтүстікке қарай 2,5 км-ге созылып жатыр, енді жері 900 м. Маңында №61, №48, Шибұлақ, Тектұрмас артезиан құдықтары бар.

== Өсімдігі ==
Құмды, қырқалы келген беткейінде сексеуіл, жусан, жүзгін, т.б. өсімдіктер өседі. Етегі мал жайылымына пайдаланылады.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]
[[Санат:Төбелер]]</text>
      <sha1>ruosbnlpn7db3b0gtf88jv7ngqmexec</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кекірелі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33391</id>
    <revision>
      <id>3057247</id>
      <parentid>2916682</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:25:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4559" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Кекірелі
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =43 |lat_min = 54|lat_sec = 46
   |lon_deg =62|lon_min = 35|lon_sec =52
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қармақшы ауданы
|кестедегі аудан         = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Көмекбаев ауылдық округі{{!}}Көмекбаев    
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =79
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Кекірелі''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]], [[Көмекбаев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 215 км-дей жерде, [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]]ның қиыр солтүстік бөлігінде орналасқан.

== Тарихы ==
Кезінде Кекірелі «Жаңақала» кеңшарының қой фермасы және жазғы жайлау, қысқы қыстау орны болған. Осы жерден солтүстік-шығысқа қарай 18 км жерде сексеуіл тоғайы орналасқан. Төңірегінде бірнеше артезиан құдықтары бар. Құмды өңірдің Кекірелі аталуы, мұнда кекіре өсімдігінің ерекше көп өсетін орны болған. [[Сырдария]]ның сол жағалық тармағы – [[Жаңадария (ескі арна)|Жаңадария]] өзенінің суы 20-ғасырдың  орта кезінде осы Кекіреліге жететін.&lt;ref&gt;«Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013&lt;/ref&gt;

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 13 адам (8 ер адам және 5 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 79 адамды (48 ер адам және 31 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қармақшы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>anvyx0qm9hp8e7lnv1uk02eur1grpli</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Келіншек тауы (Қызылорда облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33406</id>
    <revision>
      <id>3057403</id>
      <parentid>2258682</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:13:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2235" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Тау сілемі 
 |Атауы      = Келіншек тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    =  
  |lat_dir =N |lat_deg =45 |lat_min =54 |lat_sec =49 
  |lon_dir =E |lon_deg =63 |lon_min =19 |lon_sec =39 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}}, [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]]    
 |Пайда болған кезеңі    = [[Төрттік кезең]]
 |Аумағы          = 
  |Ұзындығы       = 2,5
  |Ені            = 1
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       = 132 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Қызылорда облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}

'''Келіншек''' – [[Сырдария]] өзені аңғарындағы тау. 

== Географиялық орны ==
[[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]] [[Байқоңыр (қала)|Байқоңыр қаласы]]ның солтүстігінде 30 км жердегі тау. 

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 132 м. Батыстан шығысқа қарай ендік бағытта 2,5 км-ге созылып жатыр, енді жері 1 км. Төбе сопақ пішінді, беткейлері көлбеулеу, етегі тегіс тақырлы. 

== Геологиялық құрылымы ==
Жер қыртысы [[төрттік кезең]]нің жаңа түзілімдерінен құралған. 

== Өсімдігі ==
Топырағында жусан, жүзгін, теріскен, т.б. шөлдің сораң өсімдіктері өседі. Баурайы жыл бойғы мал жайылымы.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]</text>
      <sha1>suimryfnbsvevrlot53z98f0g3gmiid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көбен</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33618</id>
    <revision>
      <id>3057411</id>
      <parentid>3033729</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:22:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2563" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Тау сілемі
 |Атауы      = Көбен төбесі
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    =  
  |lat_dir = N |lat_deg =45 |lat_min =22 |lat_sec =20 
  |lon_dir = E |lon_deg =62 |lon_min =01 |lon_sec =59 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}} [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]
 |Пайда болған кезеңі    = 
 |Аумағы          = 	
  |Ұзындығы       = 
  |Ені            = 
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       = 71
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = Қазақстан Қызылорда облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}

'''Көбен''', ''Кубан'' – [[Жуанқұм (құм, Қызылорда облысы)|Жуанқұм]] құмындағы төбе. 

== Географиялық орны ==
[[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]] Тасарық ауылының солтүстік-шығысында 11 км жерде орналасқан. [[Қуаңдария]]ның аңғарында. 
 
== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 71 м. Солтүстігінде Қалтөбе артезиан құдығы, шығысында Бұлақ артезиан құдығы, оңтүстігінде Түлкішоқат төбесі орналасқан. 

== Геологиялық құрылымы ==
Жер бедері Қуаңдария өзенінің атыраулық аллювийлі шөгінділерінен түзілген. 

== Өсімдігі ==
Құмды, сұр топырақ жамылғысында жусан, еркек шөп және астық тұқымдас өсімдіктер өседі.&lt;ref&gt;“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “[[Қазақ энциклопедиясы]]” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]
[[Санат:Төбелер]]</text>
      <sha1>1xyjvb5xm1bwrry729s03irpnvqyrm8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көксу ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>33740</id>
    <revision>
      <id>3057235</id>
      <parentid>3055471</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T19:55:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajgerim.batyrova</username>
        <id>76294</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8313" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      =Көксу ауданы
 |елтаңба             = 
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 44 |lat_min = 00 |lat_sec =14 
  |lon_dir = E |lon_deg = 77 |lon_min = 56 |lon_sec = 31
 |облысы              = Жетісу облысы
 |аудан орталығы          = [[Балпық би (ауыл)|Балпық би]]
 |ауылдық округтер саны   =10 
 |кенттік әкімдіктер саны =  
 |қалалық әкімдіктер саны =  
 |ауылдар саны       = 34
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Марлен Қапашұлы Көлбаевты&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://forbes.kz/news/2022/08/03/newsid_281432|title=Көксу ауданының әкімі тағайындалды|website=forbes.kz|date=2022-08-03}}&lt;/ref&gt;
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = 1944
 |жер аумағы          = 7,1 мың
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тұрғыны             = 41578&lt;ref&gt;[http://www.stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Алматы облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |тығыздығы           = 
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = {{nobr|[[қазақтар]] (82,18%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (10,65%)}}, {{nobr|[[әзірбайжандар]] (3,22%)}}, {{nobr|[[корейлер]] (0,95%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (0,91%)}}, {{nobr|[[ұйғырлар]] (0,49%)}}, {{nobr|[[немістер]] (0,44%)}}, {{nobr|[[шешендер]] (0,38%)}}, {{nobr|басқалары (0,78%)}}&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны]&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2019.htm 2019 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |телефон коды        = 
 |пошта индексі       =041200-041211&lt;ref name=&quot;kazindex.ru&quot;&gt;[http://kazindex.ru/02/17.html Қазақстан почталық индекстері]&lt;/ref&gt;
 |сайты               = 
 |карта               = 
 |әкімшілік бірліктің картасы =  Koksu District Kazakhstan.png
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Көксу ауданы''' — [[Жетісу облысы|Жетісу облысының]] орталық бөлігінде орналасқан әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы – [[Балпық би (ауыл)|Балпық би]].

== Жер бедері ==
Ауданның шығыс, оңтүстік-шығыс бөлігі таулы-қыратты. Оңтүстік-шығысында Шаған тауы, шығысында Албасу (Лабасы), Қызылауыз, Сарыбастау, Жуантөбе, оңтүстігінде Ашудасты, [[Достар (тау, Алматы облысы)|Достар]], Ақшоқы таулары, батыс бөлігінде [[Көкшиелі]] жотасы орналасқан. Батысын [[Мойынқұм (құм, Алматы облысы)|Мойынқұм]], Аралқұм, [[Жетіжал (құм)|Жетіжал]] құмдары алып жатыр. Ауданның ең биік жері Шаған тауларында (2551 м). Кен байлықтарынан Желдіқара кен орнында алтын және күміс кендерінің қоры барланған, сондай-ақ құрылыс материалдарының қоры бар.

== Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Көксу ауданының климаты тым континенттік, қысы біршама суық, жазы ыстық. Қаңтар айының жылдық орташа температурасы –9 – 11°С, қыс айларының кейбір күндерінде ауа температурасы –35°С-қа дейін төмендейді. Шілде айының жылдық орташа температурасы 22 – 24°С. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері жазық өңірлерде 150 – 250 мм, шығысындағы таулы өңірлерде 400 – 550 мм. Аудан жерімен Көксу, [[Быжы (өзен)|Быжы]], [[Қарасу (Іле алабындағы өзен)|Қарасу]], [[Мұқыр өзені|Мұқыр]] өзендері ағып өтеді. Батысының топырағы сұр, құмдақты сұр, сортаң, орталық бөлігінде қоңыр, қызғылт қоңыр, тау өңірлерінде қара қоңыр, қара топырақтар таралған. Жазық және құмды өңірде эфемерлі өсімдіктер, жусан, ши, ақ сексеуіл, теріскен, сүттіген, бұйырғын, баялыш, жүзгін, тау бөктерлері мен өзен аңғарында итмұрын, тобылғы, долана, тал, жабайы алма, тау шатқалдарында терек, шырша, қарағаш, т.б. өседі. Жануарлардан қасқыр, түлкі, қоян, елік, жабайы шошқа, шиебөрі, суыр, сарышұнақ, қосаяқ, құстардан кекілік, бұлдырық, бүркіт, қырғауыл, дуадақ, шіл, бозторғай, бөдене, т.б. кездеседі.

== Шаруашылығы ==
Аудандағы ірі өнеркәсіп кәсіпорны – «Көксу-Шекер» АҚ қант зауыты. Ауыл шаруашылығына жарамды жерінің жалпы аумағы 638,2 мың га ([[2008 жыл|2008]]), оның ішінде жыртылған жері 29,8 мың га, шабындығы 9,3 мың га, жайылымдары 600 мың га. Өсімдік шаруашылығында астық дақылдары басым (13,3 мың га).

== Халқы ==
Аудан халқының саны 41 578 адам ([[2019 жыл|2019]]), ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (82,18%), [[орыстар]] (10,65%), [[ұйғырлар]] (0,49%), [[әзірбайжандар]] (3,22%), [[татарлар]] (0,91%), [[шешендер]] (0,38%), [[немістер]] (0,44%), [[корейлер]] (0,95%), басқалары (0,78%).

== Ауылдық округтер ==
Аудандағы 34 елді мекен 10 ауылдық округке біріктірілген:
* [[Айнабұлақ ауылдық округі (Жетісу облысы)|Айнабұлақ ауылдық округі]] 
* [[Алғабас ауылдық округі (Көксу ауданы)|Алғабас ауылдық округі]]
* [[Балпық ауылдық округі (Көксу ауданы)|Балпық ауылдық округі]]
* [[Еңбекші ауылдық округі (Көксу ауданы)|Еңбекші ауылдық округі]]
* [[Жарлыөзек ауылдық округі]]
* [[Қабылиса ауылдық округі]] 
* [[Лабасы ауылдық округі]] 
* [[Мұқаншы ауылдық округі]]
* [[Мұқыры ауылдық округі]]
* [[Мұсабек ауылдық округі]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Алматы облысы}}
{{Көксу ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Көксу ауданы]]</text>
      <sha1>02wjxe8ymj7vezs3v6f7y195kw5m5rs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қаражиде (төбе)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34450</id>
    <revision>
      <id>3057415</id>
      <parentid>2747989</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:37:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2351" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Тау сілемі
 |Атауы      = Қаражиде төбесі
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    =  
  |lat_dir = N |lat_deg =46 |lat_min =12 |lat_sec =54 
  |lon_dir = E |lon_deg =60 |lon_min =02 |lon_sec =13 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}} [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]
 |Пайда болған кезеңі    = 
 |Аумағы          = 	
  |Ұзындығы       = 2,5
  |Ені            = 1
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       = 148
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = Қазақстан Қызылорда облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}
{{мағына|Қаражиде}}
'''Қаражиде''' – [[Солтүстік Арал теңізі|Кіші Арал]] теңізінің оңтүстік-батысындағы төбе.

== Географиялық орны ==
[[Қызылорда облысы]]ның [[Арал ауданы]] [[Ақбасты (Қызылорда облысы)|Ақбасты]] ауылының оңтүстігінде 6 км жерде орналасқан.

== Жер бедері ==
Абсолюттік биіктігі 148 м. Батыстан шығысқа қарай 2,5 км-ге созылып жатыр, енді жері 1 км шамасында. Оңтүстік бөлігі тік жарлы, қалған беткейлері жайпақ. 

== Өсімдігі ==
Құмайтты топырағында шөл өсімдіктері өседі.&lt;ref&gt;“Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]
[[Санат:Төбелер]]</text>
      <sha1>5vbd0e7xwaxqbks5hs1stj3yo1zfhla</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ақсор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>34760</id>
    <revision>
      <id>3057371</id>
      <parentid>2290473</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:16:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2396" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Тау сілемі
 |Атауы      = Ақсор тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    =  
  |lat_dir = N |lat_deg = 47|lat_min =59 |lat_sec =32 
  |lon_dir = E |lon_deg = 62|lon_min =02 |lon_sec =59 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}}[[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы|Шалқар]] және [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы|Арал]] аудандары 
 |Пайда болған кезеңі    = 
 |Аумағы          = 
  |Ұзындығы       = 
  |Ені            = 
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       = 102
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = Қазақстан Қызылорда облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}

'''Ақсор ''' – [[Қалмас тауы|Қалмас]] жотасының солтүстігінде 7 км жердегі тау.

== Географиялық орны ==
[[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы|Шалқар]] және [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы|Арал]] аудандары аралығында орналасқан. 

== Жер бедері ==
Таудың батысы мен шығысы тегіс жазық, солтүстігінде Сарыбұлақ құмы және [[Ырғыз]] өзені жатыр. Беткейі көлбеу келген.

== Өсімдігі, жануарлары==
Құмдақты топырағында қара сексеуіл, сұр жусан, күйреуік өседі. Жануарлардан қасқыр, ақ бөкен, қарақұйрық, сарышұнақ, қоян, т.б. мекендейді.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]] 7- том, ҚР табиғаты&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Ақтөбе облысы таулары]]
[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]</text>
      <sha1>n4nu1o9wrecijbb3e9r5k4p5aghdyn5</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057372</id>
      <parentid>3057371</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:17:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2390" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Тау сілемі
 |Атауы      = Ақсор тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    =  
  |lat_dir = N |lat_deg = 47|lat_min =59 |lat_sec =32 
  |lon_dir = E |lon_deg = 62|lon_min =02 |lon_sec =59 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}}[[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы|Шалқар]] және [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы|Арал]] аудандары 
 |Пайда болған кезеңі    = 
 |Аумағы          = 
  |Ұзындығы       = 
  |Ені            = 
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       = 102
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = Қазақстан Ақтөбе облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}

'''Ақсор ''' – [[Қалмас тауы|Қалмас]] жотасының солтүстігінде 7 км жердегі тау.

== Географиялық орны ==
[[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы|Шалқар]] және [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы|Арал]] аудандары аралығында орналасқан. 

== Жер бедері ==
Таудың батысы мен шығысы тегіс жазық, солтүстігінде Сарыбұлақ құмы және [[Ырғыз]] өзені жатыр. Беткейі көлбеу келген.

== Өсімдігі, жануарлары==
Құмдақты топырағында қара сексеуіл, сұр жусан, күйреуік өседі. Жануарлардан қасқыр, ақ бөкен, қарақұйрық, сарышұнақ, қоян, т.б. мекендейді.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]] 7- том, ҚР табиғаты&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Ақтөбе облысы таулары]]
[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]</text>
      <sha1>cnrttlfoftbcff2hdm0fav2zkou6mjy</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057373</id>
      <parentid>3057372</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:20:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2423" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Тау сілемі
 |Атауы      = Ақсор тауы
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    =  
  |lat_dir = N |lat_deg = 47|lat_min =59 |lat_sec =32 
  |lon_dir = E |lon_deg = 62|lon_min =02 |lon_sec =59 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}}[[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы|Шалқар]] және [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы|Арал]] аудандары 
 |Пайда болған кезеңі    = 
 |Аумағы          = 
  |Ұзындығы       = 
  |Ені            = 
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       = 102
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = Қазақстан Ақтөбе облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}

'''Ақсор ''' – [[Қалмас (тау, Қызылорда облысы)|Қалмас]] жотасының солтүстігінде 7 км жердегі тау.

== Географиялық орны ==
[[Ақтөбе облысы]] [[Шалқар ауданы|Шалқар]] және [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы|Арал]] аудандары аралығында орналасқан. 

== Жер бедері ==
Таудың батысы мен шығысы тегіс жазық, солтүстігінде Сарыбұлақ құмы және [[Ырғыз]] өзені жатыр. Беткейі көлбеу келген.

== Өсімдігі, жануарлары==
Құмдақты топырағында қара сексеуіл, сұр жусан, күйреуік өседі. Жануарлардан қасқыр, ақ бөкен, қарақұйрық, сарышұнақ, қоян, т.б. мекендейді.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]] 7- том, ҚР табиғаты&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Ақтөбе облысы таулары]]
[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]</text>
      <sha1>r091bj0pzjesthp1xxp2356v97rmyxy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әңгірен</title>
    <ns>0</ns>
    <id>35383</id>
    <revision>
      <id>3057367</id>
      <parentid>2621723</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:59:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2451" xml:space="preserve">{{Көл
 |Атауы             = Әңгірен
  |Төл атауы        = 
 |Сурет             = 
  |Сурет тақырыбы   = 
 |Координаттары     = 51/33/7/N/75/38/34/E
  |CoordScale       = 
 |Теңiз деңгейiнен биіктігі   = 204,9
 |Ұзындығы       = 4
 |Ені            = 2,9
 |Ауданы         = 7,7
 |Көлемі         = 
 |Жағалау сызығының ұзындығы   = 18
 |Тереңдігі   = 
  |Орташа тереңдігі      = 
 |Судың тұздылығы        =
 |Судың мөлдірлігі       = 
 |Суды жинау ауданы      = 
  |Құятын өзендер     = 
  |Шығатын өзендер    = 
 |Ел       = Қазақстан
  |Аймақ     = Павлодар облысы
  |Аудан     = Баянауыл ауданы
 |Позициялық карта       = 
  |Позициялық карта 1    = Қазақстан Павлодар облысы
 |Ортаққордағы санаты    = 
}}
'''Әңгірен''' – [[Ертіс]] алабындағы көл.

== Географиялық орны ==
[[Павлодар облысы]] [[Баянауыл ауданы]], [[Майқайың]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 10 км жерде орналасқан. Теңіз деңгейінен 204,9 м биіктікте. 

== Гидрографикасы ==
Аумағы 7,7 км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt;, ұзындығы 4,0 км, енді жері 2,9 км. Жағалау бойының ұзындығы 18,0 км. Оңтүстік-батысынан Қарасу өзені келіп құяды. 

== Жағалау сипаты ==
Қоңыр қызыл және шалғынды топырағында жусан, боз, селеу, қозықұлақ, қылқұрт, т.б. шөптесіндер өседі. Жағасы жазық келген. Мал жайылымына пайдаланылады. [[Екібастұз]] – Майқайың автомобиль жолы өтеді.&lt;ref&gt;АТАМЕКЕН: Географиялық энциклопедия. / Бас ред. Б.Ө.Жақып. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясы», 2011. – 648 бет. ISBN 9965-893-70-5&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Баянауыл ауданы көлдері]]
[[Санат:Ертіс су алабы]]</text>
      <sha1>jyc0n3jzg7wnmrwx4tnrd6a3odf83xd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Белгітөбе</title>
    <ns>0</ns>
    <id>35670</id>
    <revision>
      <id>3057379</id>
      <parentid>2320982</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:33:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2026" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі       = Төбе
 |Атауы      = Белгітөбе
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет           = 
  |Сурет өлшемі   = 
  |Сурет атауы    =  
  |lat_dir = N |lat_deg =42|lat_min =56 |lat_sec =03 
  |lon_dir = E |lon_deg =65|lon_min =49 |lon_sec =37 
  |region         = 
  |CoordScale     = 
 |Орналасуы       = {{KAZ}}[[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]] 
 |Пайда болған кезеңі    = 
 |Аумағы          = 	
  |Ұзындығы       = 
  |Ені            = 
 |Ең биік шыңы    = 
  |Биіктігі       = 225  
|Биіктік көзі     = 
  |Салыстырмалы биіктік   = 
  |Алғашқы шыңға шығу     = 
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = Қазақстан Қызылорда облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}

'''Белгітөбе''' – [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]]ның солтүстік-шығыс бөлігіндегі төбе. 

== Географиялық орны ==
[[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]] жерінде орналасқан. 

== Жер бедері, өсімдігі ==
Абсолюттiк биіктігі 225 м. Солтүстігінде Далақұдық, 2-Ұзынқұдық, Шекара құдықтары орналасқан. Батысында 10 км-де [[Өзбекстан]]мен шектеседі. Құмында ақ сексеуіл, жусан, жүзгін, еркек шөп, т.б. өсімдіктер өседі.&lt;ref&gt;[[Қазақ энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

[[Санат:Қызылқұм]]
[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]
[[Санат:Төбелер]]</text>
      <sha1>bpj956riqvj3gixrg0wmot0sem6kof2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бозымбай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>35794</id>
    <revision>
      <id>3057388</id>
      <parentid>2724215</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:49:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2269" xml:space="preserve">{{Тау
 |Түрі                     = Төбе
 |Атауы                = Бозымбай
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =     
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =      
  |lat_dir = |lat_deg =44 |lat_min =21  |lat_sec =20  
  |lon_dir = |lon_deg =64 |lon_min =10  |lon_sec =17  
  |region                 =  
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қызылорда облысы]] [[Жалағаш ауданы]]  
  |Тау жүйесі         =  
 |Пайда болған кезеңі     =     
 |Аумағы                 =  
  |Ұзындығы                  = 5
  |Ені                 =  2
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 = 132
 |Карта                   = 
 |Позициялық карта 1     =  Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180             = 
 |Позициялық карта 2     = Қазақстан Қызылорда облысы 
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты = 
}}
'''Бозымбай''' – [[Қызылқұм (шөл)|Қызылқұм]]ның солтүстігінде, [[Жаңадария (ескі арна)|Жаңадария]] өзені аңғарындағы төбе. 

== Географиялық орны ==
[[Қызылорда облысы]] [[Жалағаш ауданы]] жерінде орналасқан.

== Жер бедері ==
Абсолюттiк биіктігі 132 м. Солтүстіктен оңтүстікке қарай 5 км-ге, ені 2 км-ге созылған. Бозымбайдың батыс, солтүстік, солтүстік-шығыс бөліктері тақыр келген. Оңтүстік тізбекті төбешіктер, сайлы жерлерінде ажырық, жусан, ақ сексеуіл өседі. Маңында Боздақ, Татен, Буровая [[Артезиан құдығы|артезиан]] құдықтары бар.&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;“[[Қазақ энциклопедиясы]]”&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]</text>
      <sha1>k3r0hx3mx7pj3qr0esnda78fwa34mg8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гендік инженерия</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36062</id>
    <revision>
      <id>3057197</id>
      <parentid>2842815</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:29:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="17482" xml:space="preserve">'''Гендік инженерия''', немесе '''генетикалық инженерия''' &lt;ref&gt;Биология: Жалпы білім беретін мектептің 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген / М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. —  Алматы:  «Атамұра» баспасы, 2009 жыл. ISBN 9965-34-927-4&lt;/ref&gt; — [[генетика]]лық және [[биохимия]]лық әдістердің көмегімен түраралық кедергілері жоқ, тұқым қуалайтын қасиеттері өзгеше, табиғатта кездеспейтін жаңа гендер алу; молекулярлы [[биология]]ның бір саласы. Гендік инженерия әр түрлі [[организм]]дер геномының бөлігінен рекомбинатты ДНҚ құрастырумен қатар, ол рекомбинатты молекулаларды басқа ағза геномына енгізіп, жұмыс істеуін (экспрессиясын) қамтамасыз етеді. Гендік инженериядағы тұңғыш тәжірибені 1972 ж. американ биохимигі [[Пол Берг]] ([[Нобель]] сыйлығының лауреаты) іске асырды. Ол [[маймыл]]дың онноген [[вирус]]ы SV-40-тың толық геномын, бактериофаг — L геномының бір бөлігін және Е. Colі бактериясының галактоза генін біріктіру арқылы рекомбинантты (гибридті) ДНҚ алды. 1973 — 74 ж. [[Америка]] биохимиктері С. [[Коэн]], Г. [[Бойер]], т.б. түрлі ағзалардан бөліп алынған генді бактерия плазмидасының құрамына енгізді. Бұл тәжірибе басқа [[организмдер]] гендерінің жаңа ағза ішінде жұмыс істей алатынын дәлелдеді. [[Жануарлар]] клеткаларымен жүргізілген тәжірибелерде бір клетканың ядросын екіншісімен алмастыруға, екі немесе бірнеше эмбриондарды қосып біріктіруге, оларды бірнеше бөлікке бөлшектеуге болатыны анықталды. Мысалы, генотиптері әр түрлі тіндердің клеткаларын біріктіру арқылы тышқанның аллофенді особьтары (фенотипі әр түрлі дарабастар) алынды. Гендік инженерия-ның теориялық негізіне генетикалық кодтың әмбебаптылығы жатады. Бір ғана кодтың (триплиттің) әр түрлі ағзадағы белок молекулаларының құрамына енетін амин қышқылдарын бақылай алатындығына байланысты, [[ДНҚ]] молекуласының кез келген бөлігін басқа бөтен [[клетка]]ға апарып салу, яғни молек. деңгейде будандастырылу теориялық тұрғыдан алғанда мүмкін екені анықталды. Жануарлар, өсімдіктер және [[микроорганизмдер]] гендерінің қызметін қолдан басқаруға болатындығы дәлелденді.

Ауыл шаруашылығында өсімдіктің атмосфералық [[азот]]ты өзіне жинақтап алуы — үлкен мәселе. Осыған байланысты 1970 жылдары азотты фиксациялауға қабілеті жоқ пішен таяқшасына азотты жинақтай алатын, басқа бір бактерияның гені салынып, азотты жинақтау қасиетіне ие болды. Медицина саласында жаңа гендерді енгізу арқылы тұқым қуалайтын ауруларды емдеуге болады. Қазіргі кезде ауру адамдардан зат алмасудың 1000-нан аса әр түрлі тұқым қуалайтын өзгерістері табылған.

Гендік (генетикалық) инженерия — молекулалық және клеткалық инженерия белгілі бір мақсатпен жасанды айқын қасиеттері бар генетикалық материалдарды алдын ала құрастырып, оларды басқа клеткаға енгізіп, көбейтіп, зат алмасу процесін өзгеше жүргізу. Бұл әдіспен организмдердегі тұқым қуалайтын информацияны көздеген мақсатқа сай өзгертіп, олардың геномдарын белгілеген жоспармен қайта құруға болады. 

Гендік инженерия ол функциональдық активті генетикалық құрылымдарды рекомбинаттық (ата-ана екі ДНК молекулалары арасынан пайда болған будан) ДНК молекулалары түрінде қолдан құрастыру. Гендік инженерияның мәні жеке гендерді бір организмнен алып, басқа организмге көшіріп орналастыру.

Бұл рестриктаза деген фермент пен лигаза ферментінің ашылуы негізінде мүмкін болды. Рестриктаза ферменті ДНК молекуласын нақты белгіленген жерлерін кесіп алады да, осылай фрагменттерді (рестрикция сайттарын) түзеді. Ал лигаза ферменті гетерогендік ДНК-ның фрагменттерін бүтін тігеді. Құрамында шығу тегі әр түрлі ДНК-лары бар молекуланы ''рекомбинаттық молекула'' деп атайды.

Рекомбинаттық ДНК = прокариоттардың және / немесе вирустардың ДНК-ы (вектор) + эукариоттардың ДНК-ы (бөтен ДНК). 

Вектордың көмегімен эукариоттардың бөтен ДНК-ы клеткаға еніп, геномға интеграциялана алады. Сонымен, прокариоттар мен вирустардың зерттелетін ДНК молекулалары нақты белгіленген жерден кесіліп, одан кейін бұл жерге эукариоттардың қажетті бөтен гені енгізіледі, осылайша рекомбинаттық (гибридтік) ДНК түзіледі. 

Түзілген рекомбинаттық ДНК тірі клеткаға енгізіледі, жаңа геннің экспрессиясы (көріну күші) басталғаннан соң, клетка сол ген белгілеген белокты синтездей бастайды. Сонымен, клеткаға рекомбинаттық ДНК молекуласы түрінде жаңа генетикалық информацияны енгізіп, соңында жаңа белгісі бар организмді алуға болады. Мұндай организмді трансгендік немесе трансформацияланған организм дейді. Осылайша, гендік инженерияның дамуына негіз болған молекулалық биология мен молекулалық генетиканың мынадай жетістіктері бар:
# Рестриктазалар мен лигаза ферменттерінің ашылуы;
# Гендерді химиялық заттарды және ферменттерді қолдану арқылы синтездеу;
# Бөтен генді клеткаға тасымалдаушы-векторларды пайдалану;
# Бөтен генге ие болған клеткаларды таңдап, бөліп алу жолдарының ашылуы.

Алғашқы рет рекомбинаттық ДНК 1972 жылы АҚШ-та П.Бергтің лабораториясында жасалды.

== Эмбриогенетикалық инженерия ==
'''Эбриогенетикалық инженерия''' - жануарлар геномын, олардың өсіп өнуіне онтогенездің (жеке даму) алғашқы сатыларында белсенді араласу арқылы қайта құру. ''Геномды қайта құру'' - клондау арқылы ұрықты (эмбрионды) реконструкциялау, біріктіру немесе олардың ядроларына бөгде ДНҚ-ны енгізу. Бірақ эмбриондық өркендерді, химерлерді (грек.&quot;chimaira&quot; - әртүрлі генетикалық тканьдардан тұратын мозаик-организм), немесе трансгендік жануарларды алу, тек қана реконструкцияланған эмбрионды ұқыпты трансплантациялау нәтижесінде ғана мүмкін.

''Трансплантация''(лат. &quot;transplantare&quot; - көшіріп отырғызу) - жоғарғы өнімді малдардың (донорлар) бір немесе бірнеше эмбрионын алып, өнімі төмен малдарға (рецепиенттерге) салу арқылы жүргізіледі. Трансплантацияны қолдану генетикалық құнды бір аналықтан ондаған есе көп ұрпақ алуға мүмкіндік береді.

Трансплантация технологиясы жануарлар өсіп-өну биологиясының зор табыстарына негізделген, оның ішіне мынадай тәсілдер кіреді:
# гормондар арқылы ''суперовуляция'' (лат.&quot;super&quot; - «көп», &quot;ovum&quot; - «жұмыртқа») туғызу;
# ұрпақтары бойынша бағаланған аталықтардың ұрығымен донорларды ұрықтандыру;
# эмбрионды тауып алу және оның сапасын анықтап, сақтау және рецепиентке көшіріп отырғызу  немесе оны сұйық азотта ''криоконсервациялау'' (грек. &quot;kryos&quot; - «суық», &quot;conservare&quot; - «сақтау»), жібіту және отырғызу.

;Ұрықты трансплантациялауды төмендегі мақсаттар үшін пайдаланады: 
# генетикалық құнды тұлғаларды көбейту үшін; осы әдістің көмегімен жоғарғы өнімді, ауруға төзімді аталық іздері (линиялар) және ұяларды (семейства) шығаруды тездету;
# алғашқы эмбриондарды бөлшектеу арқылы ұқсас жануарларды алу. Бұл әдіс генотип- қоршаған орта өзара қатынасын, тұқым қуудың шаруашылыққа пайдалы әсерін зерттеуге мүмкіндік береді. Эмбриондарды бөлу технологиясы алынған жарты бластоцистаны терең мұздатып, ал екінші жартысынан жануар өсіруге мүмкіндік береді. Егер аталық (бластоцистаның бір жартысынан алынған) генетикалық жағынан құнды болса, онда оның көшірмесін белгілі бір уақыттан кейін екінші жартысынан өндіруге болады;
# аз популяциялардың және тұқымның генофондының мутантты гендерін сақтау;
# генетикалық құнды,бірақ бедеу жануарлардан ұрпақ алу;
# зиянды рецессивті гендерді және хромосомалық аномалияларды анықтау;
# жануарлардың ауруларға төзімділігін арттыру;
# ауруларды болдырмау үшін сыртқа шығарылатын және ішке кіргізілетін малдардың орнына бұл мақсаттар үшін олардың криоконсервацияланған ұрықтарын қолдану;
# ұрықтын жынысын анықтау және белгілі жыныстағы жануарларды алу;
# түр аралық трансплантация;
# әртүрлі алғашқы сатыдағы эмбриондардан, әртүрлі жануарлар бластомерлерінен құралған химерлік жануарларды алу.
&lt;ref&gt;С.Ж.Стамбеков,В.Л.Петухов&quot;Молекулалық биология&quot; 2003ж. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университеті. Новосибирск&lt;/ref&gt;

== Гендік инженерияны пайдалану ==
[[Сурет:De-Gene.png|right|frameless]]Гендік инженерияда гендерді тасымалдау арқылы түраралық кедергілерді жойып, қажетті тұқым қуалайтын белгілерді бір организмнен екіншісіне беру іске асырылады. 
''Инженерия'' түсінігінің өзі ''құрастыру'' деген мағынаны береді. Олай болса, гендік инженерия организмнің жағымды белгілерін сақтай отырып, оған арнайы мақсатта қосымша жаңа қасиет беріп, генотипін қалаған бағытта өзгерту болып табылады. Гендік инженерияны ауыл шаруашылығында, медицинада пайдалану арққылы өсімдіктер, жануарлар мен микроорганизмдердің қажетті гендерінің қызметін басқаруға мүмкіндік туды.

Соңғы жылдары гендік инженерияның көмегімен бактериялық клеткадан вирустық ауруларды емдеуге қолданылатын интерферон және өсу гормоны - соматотропин нәруыздарын алуға қол жетті. Қант диабеті ауруын емдеуге қолданылатын инсулин гормонын алудың арзан жолы табылды. Бұрын инсулин жануарлардың ұйқы безінен өте қымбатқа түсетін жолмен алынатын еді. Қазіргі кезде гендік инженерия әдісімен ішек таяқшасы бактериясынан бөлініп алынатын болды.
[[Сурет:ChimericMouseWithPups.jpg |Файл тақырыбы|right|frameless]]
Жануарлар селекциясында гендік инженерияға байланысты аустралиялық ғалымдар гендер құрамына өсу гормонының генін енгізе отырып, кәдімгі шошқаға қарағанда екі еседей жылдам өсетін шошқаның жаңа қолтұқымын шшығарды.

Ағылшын ғалымдары геномына қанның ұюын тездететін ген енгізілген қой алды. Мұндай қойдан бөліп алынған арзанға түсетін препаратты гемофилия ауруын емдеуде қолданады.

Бұршақ тұқымдас өсімдіктердің тамыр жүйесінде ауадағы азотты тұтатын қасиеті бар бүйнек бактериялары селбесіп тіршілік ететіні белгілі. Олар топырақты азотты қосылыстармен байытады. Қазіргі кезде осы бактериялардағы азотты тұтатын генді астық тұқымдастар геномына енгізу жұмыстары жүргізілуде.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{commons|Genetic engineering}}
{{Генетика}}
[[Санат:Гендік инженерия]]
[[Санат:Биоинженерия]]</text>
      <sha1>tpc6vo2rh2jd4c1nqz74w5iydtbccmr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ескелді ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>36348</id>
    <revision>
      <id>3057234</id>
      <parentid>3056970</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T19:46:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ajgerim.batyrova</username>
        <id>76294</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8980" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Ескелді ауданы
 |елтаңба             = 
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 44 |lat_min = 54 |lat_sec =12 
  |lon_dir = E |lon_deg = 78 |lon_min = 29 |lon_sec = 42
 |облысы              = Жетісу облысы
 |аудан орталығы          = [[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]]
 |ауылдық округтер саны   =11 
 |кенттік әкімдіктер саны =  
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 33
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Ахметов Елдос Тұрсынбайұлы&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://forbes.kz/news/2022/08/03/newsid_281428|title=Ескелді ауданының әкімі тағайындалды|website=forbes.kz|date=2022-08-03}}&lt;/ref&gt;
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = 1928
 |жер аумағы          = 4,3 мың
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тұрғыны             = 46631&lt;ref&gt;[http://www.stat.gov.kz/dinamika/dinamikadem.htm Алматы облысының Статистика департаменті. 01.07.2019]&lt;/ref&gt;
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2019
 |тығыздығы           = 
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       = {{nobr|[[қазақтар]] (74,54%)}}, {{nobr|[[орыстар]] (20,51%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (0,18%)}}, {{nobr|[[немістер]] (1,09%)}}, {{nobr|[[шешендер]] (0,39%)}}, {{nobr|[[корейлер]] (1,00%)}}, {{nobr|[[поляктар]] (0,06%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,49%)}}, {{nobr|[[ұйғырлар]] (0,24%)}}, {{nobr|басқалары (0,27%)}}&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar Қазақстан Республикасының Статистика агенттігі. Қазақстан Республикасы тұрғындарының облыстар, қалалар мен аудандар, жынысы мен жас ерекшелігі топтары, этностық бөлігі бойынша 2019 жылдың басындағы саны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130117233602/http://www.stat.kz/publishing/DocLib4/2010/%D0%94%D0%B5%D0%BC%D0%BE%D0%B3%D1%80%D0%B0%D1%84%D0%B8%D1%8F/Bull_Hsany2010.rar |date=2013-01-17 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;пер.2019&quot;&gt;[http://pop-stat.mashke.org/kazakhstan-ethnic2010.htm 2009 жылғы санақ бойынша Қазақстан тұрғындарының ұлттық құрамы]&lt;/ref&gt;
 |телефон коды        = 
 |пошта индексі       = 040500-040520&lt;ref name=&quot;kazindex.ru&quot;&gt;[http://kazindex.ru/02/17.html Қазақстан почталық индекстері]&lt;/ref&gt;
 |сайты               = 
 |карта               = 
 |әкімшілік бірліктің картасы =  Eskeldi District Kazakhstan.png
 |ортаққордағы санаты = 
}} 
'''Ескелді ауданы ''' — [[Жетісу облысы]]ндағы әкімшілік бөлініс. Аудан орталығы – [[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]] ауылы.

== Географиялық орны, жер бедері ==
Ескелді ауданының жері негізінен [[Жетісу Алатауы|Жетісу (Жоңғар) Алатауы]]н екіге бөліп тұрған Көксу депрессиясы мен тау аралық ойыста орналасқан. Ауданның шығыс бөлігі – басын мәңгі қар мен мұз басқан биік тау сілемдерінен тұрады, мұнда ауданның ең биік жері (4016 м) орналасқан. Батысы – [[Көксу өзені|Көксу]], [[Қаратал (өзен, Балқаш алабы)|Қаратал]] өзендері аңғарын қамтыған тегіс жазық. Мұнда аласа таулар (Дауылбай тауы, 922 м) мен қыраттар (Қызылжар, 932 м) кездеседі. Аудан аумағынан ағып өтетін Қаратал өзені&lt;nowiki/&gt;нің Қараой, Шежі, Шымбұлақ және Көксу өзендерінің Құсақ, Жаңғыз салалары биік таулардан бастау алады. Ауданда аумағы кіші [[Үшкөл]] және [[Жасылкөл көл|Жасылкөл]] көлдері бар. Жер қойнауынан алтын, күміс (Бурақой), қорғасын, мырыш (Текелі, Батыс Текелі) кентастары өндіріледі. Мәрмәр, әктас кендері барланған.

== Климаты, өсімдігі мен жануарлар дүниесі ==
Климаты континенттік. Қысы суық, жазы ыстық әрі қуаң (батысында). Жазық өңірдегі қаңтардың орташа температурасы –8 – 11°С. Шілденің орташа температурасы жазық жерінде 23°С-тан, таулы өңірде 18°С-қа дейін өзгереді&lt;ref&gt;Жетісу энциклопедия. - Алматы: «Арыс» баспасы, 2004 жыл. — 712 бет + 48 бет түрлі түсті суретті жапсырма. ISBN 9965-17-134-3&lt;/ref&gt;. Жауын-шашынның жылдық орташа мөлшері жазықта 250 – 350 мм, тауда 800 – 1000 мм. Шөлейтті дала белдеміне тән жазық бөлігінің топырағы сортаң, құмдақ сұр және қоңыр келеді, таулы өңірінің топырағы қоңыр, қызыл қоңыр, шалғынды қара. Өсімдіктерден жусан, сұлыбас, сүттіген, бетеге, қызыл мия, тал, шырғанақ, ырғай, долана, алма ағашы, қайың, шырша, қарағай өседі. Қасқыр, түлкі, қоян, аю, барыс, борсық, таутеке, арқар, марал, қырғауыл, кекілік, сарышұнақ, аламан, т.б. мекендейді. Таулы өңірінде  «Жетісу аяқты балығы» мемлекеттік қорықшасы  (4,8 мың га) орналасқан. 

== Шаруашылығы ==
Ауданда өнеркәсіп бағытында 6 кәсіпорын жұмыс істейді. Ірісі – «Алматы қанты» жабық акционерлік қоғамы. Ескелді би ауданының ауыл шаруашылығына жарамды жері 580,4 мың га (2006). Оның 51,4 мың га жері жыртылған, шабындық 16,4 мың га, жайылымдар 506,7 мың га жерді құрайды. Аудан жерімен  [[Түрксіб|Түрксіб темір жолы]] және Алматы – Өскемен автомобиль жолдары өтеді.

== Халқы ==
Тұрғындар саны – 46631 ([[2019 жыл|2019]]).
* ұлттық құрамы: [[қазақтар]] (74,54%), [[орыстар]] (20,51%), [[украиндар]] (0,18%), [[немістер]] (1,09%), [[шешендер]] (0,39%), [[корейлер]] (1,00%), [[поляктар]] (0,06%), [[татарлар]] (1,49%), [[ұйғырлар]] (0,24%), {{nobr|басқалары (0,27%).

== Ауылдық округтер ==
Аудандағы 33 елді мекен 11 ауылдық округтерге біріктірілген:
* [[Алдабергенов ауылдық округі]]
* [[Ақын Сара ауылдық округі]]
* [[Бақтыбай Жолбарысұлы ауылдық округі]]
* [[Жалғызағаш ауылдық округі]]
* [[Көкжазық ауылдық округі]]
* [[Қайнарлы ауылдық округі]]
* [[Қарабұлақ ауылдық округі (Жетісу облысы)|Қарабұлақ ауылдық округі]]
* [[Қаратал ауылдық округі (Жетісу облысы)|Қаратал ауылдық округі]]
* [[Қоңыр ауылдық округі]]
* [[Сырымбет ауылдық округі (Жетісу облысы)|Сырымбет ауылдық округі]]
* [[Төлеңгіт ауылдық округі]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Алматы облысы}}
{{Ескелді ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ескелді ауданы]]</text>
      <sha1>oqwgvtute0mrc5v39diwgtmlkyvrvmt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көмекбаев ауылы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>38807</id>
    <revision>
      <id>3057284</id>
      <parentid>2917018</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:21:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4422" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Көмекбаев 
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =44 |lat_min = 50|lat_sec = 32
   |lon_deg =63|lon_min = 12|lon_sec =06
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қармақшы ауданы
|кестедегі аудан         = Қармақшы ауданы{{!}}Қармақшы
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Көмекбаев ауылдық округі{{!}}Көмекбаев 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1964 
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Жаңақала''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1063
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Көмекбаев''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қармақшы ауданы]]ндағы ауыл, [[Көмекбаев ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы кенті]]нен оңтүстік-батысқа қарай 145 км-дей жерде, шөлде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1301 адам (668 ер адам және 633 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1063 адамды (544 ер адам және 519 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
[[1964 жыл]]ы ҚазКСР Мин. Кеңесінің қаулысымен “Жаңақала” атты қаракөл шаруашылығымен айналысатын кеңшар болып құрылды. [[1983 жыл]]дан Кеңес Одағының батыры, осы жерде туып-өскен [[Тәйімбет Көмекбаев]]тың есімімен аталады. Ауылда “Жаңақала” АҚ және бірнеше шаруа қожалықтары жұмыс істейді. Ауыл жерінде “Қарақ жалы”, Жәрімбет би кесенесі, т.б. тарихи орындар бар. &lt;ref&gt;«Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013&lt;/ref&gt;
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қармақшы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қармақшы ауданы елді мекендері‎]]</text>
      <sha1>4puny0auy2rb0233jr622e70b4vkbto</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Генетикалық код</title>
    <ns>0</ns>
    <id>39812</id>
    <revision>
      <id>3057196</id>
      <parentid>2925681</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9947" xml:space="preserve">[[Сурет:Genetický kód.jpg|thumb|200px|Генетикалық код]]
'''Генетикалық код''' — тірі [[организм]]дерге тән [[Никотин қышқылы|нуклеин қышқылдары]] [[молекула]]сындағы [[Тұқым қуалаушылық|тұқым қуалаушы]] (генетикалық) ақпараттың [[нуклеотидтер]] тізбегі түріндегі біртұтас “жазылу” жүйесі. Бұл — барлық тірі организмдерге ортақ заңдылық.

Генетикалық код туралы қазіргі қалыптасқан көзқарасқа 1960 жылы [[АҚШ]] ғалымдары [[Маршалл Ниренберг]], [[Хар Гобинд Корана]] және П. Ледердің жүргізген зерттеулері көп әсерін тигізді. Генетикалық код бірлігі — [[ДНҚ]] мен [[РНҚ]] молекуласындағы 3 нуклеотид ''(триплет)'' тізбектерінен тұратын кодон ''(аРНҚ нуклеотидтерінің триплеттері)'' болып табылады. Гендегі кодондар тізбегі осы генді “жазатын” ''(кодтайтын)'' ақуыздағы амин қышқылдар тізбегін анықтайды. Клеткадағы генетикалық код екі сатыда іске асады: 
# транскрипция сатысы ядрода жүреді және ДНҚ-ның сәйкес бөліктерінде ақпараттық (информациялық) рибонуклеин қышқылдарының молекулалары ''(аРНҚ)'' жасалады. Сонымен қатар, [[ДНҚ]] нуклеотидтер тізбегі [[аРНҚ]] нуклеотидтер тізбегі ретінде қайта жазылады; 
# трансляция сатысы цитоплазмада, ақуыз синтезделетін рибосомада жүреді. Сондай-ақ, аРНҚ нуклеотидтер тізбегі, полипептидтер құрайтын [[Амин қышқылдары|амин қышқылдар]] қалдықтарының белгілі бір тізбегіне көшеді.&lt;ref&gt;“Қазақ Энциклопедиясы”, 2-том&lt;/ref&gt;

Генетикалық кодтың бір ерекшелігі, әмбебап екендігі, яғни барлық организмдерде белгілі бір 3 нуклеотид ''([[триплет]])'' белгілі бір амин қышқылдарын “жазады” ''(кодтайды)''. Бір амин қышқылы бірнеше триплетпен “жазылуы” ''(кодталуы)'' мүмкін. Кодондар арасында “үтір” болмайды, яғни олар бір-бірінен бөлінбеген. Ол бір геннің аймағында белгіленген нүктеден бастап, бір бағытта есептелінеді. 64 кодонның 61-і ақуыз құрайтын 20 амин қышқылдарын “жазады” ''(кодтайды)'', ал қалған үш “нонсенс” ''(мағынасыз)'' кодондар (УАГ, УАА және УГА) полипептид синтезін аяқтайтын “нүкте” қызметін атқарады. Олар ақуыз биосинтезінінің аяқталғанын білдіреді.&lt;ref&gt;Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3&lt;/ref&gt;

== Қасиеттері ==

Триплеттілігі - генетикалық код бірлігі - ДНҚ мен РНҚ молекуласындағы 3 нуклеотид (триплет) тізбектерінен тұратын кодон (аРНҚ нуклеотидтерінің триплеттері) болып табылады. Гендегі кодондар тізбектегі осы гендік кодтайтын ақуыздағы амин қышқылдар тізбегін анықтайды.
Арнайлылығы кез-келген кодон нақты бір амин қышқылын анықтайды.

== аРНҚтың кодондарды сәйкестiгiнiң кестелерi және амин қышқылдары ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+&lt;small&gt;
Генетикалық код, эукариот көпшiлiктер үшiн ортақ. Кестеде барлық 64 кодон келтiрiлген және тиiстi амин қышқылдары көрсетiлген. Негiздердiң ретi - аРНК-ның 5'-тен бастап-3'-ке дейін.
&lt;/small&gt;
|-
| rowspan=2 colspan=2 |
! colspan=4 border=0 | 2-ші негiз
|-
! U
! C
! A
! G
|-
! rowspan=&quot;4&quot; border=&quot;0&quot; | 1-ші&lt;br /&gt;негiз
! U
|
UUU (Phe/F)[[Фенилаланин]]&lt;br /&gt;
UUC (Phe/F)Фенилаланин&lt;br /&gt;
UUA (Leu/L)[[Лейцин]]&lt;br /&gt;
UUG (Leu/L)Лейцин&lt;br /&gt;
|
UCU (Ser/S)[[Серин]]&lt;br /&gt;
UCC (Ser/S)Серин&lt;br /&gt;
UCA (Ser/S)Серин&lt;br /&gt;
UCG (Ser/S)Серин&lt;br /&gt;
|
UAU (Tyr/Y)[[Тирозин]]&lt;br /&gt;
UAC (Tyr/Y)Тирозин&lt;br /&gt;
UAA Ochre (''Тоқта'')&lt;br /&gt;
UAG Amber (''Тоқта'')&lt;br /&gt;
|
UGU (Cys/C)[[Цистеин]]&lt;br /&gt;
UGC (Cys/C)Цистеин&lt;br /&gt;
UGA Opal (''Тоқта'')&lt;br /&gt;
UGG (Trp/W)[[Триптофан]]&lt;br /&gt;
|-
! C
|
CUU (Leu/L)Лейцин&lt;br /&gt;
CUC (Leu/L)Лейцин&lt;br /&gt;
CUA (Leu/L)Лейцин&lt;br /&gt;
CUG (Leu/L)Лейцин&lt;br /&gt;
|
CCU (Pro/P)[[Пролин]]&lt;br /&gt;
CCC (Pro/P)Пролин&lt;br /&gt;
CCA (Pro/P)Пролин&lt;br /&gt;
CCG (Pro/P)Пролин&lt;br /&gt;
|
CAU (His/H)[[Гистидин]]&lt;br /&gt;
CAC (His/H)Гистидин&lt;br /&gt;
CAA (Gln/Q)[[Глутамин]]&lt;br /&gt;
CAG (Gln/Q)Глутамин&lt;br /&gt;
|
CGU (Arg/R)[[Аргинин]]&lt;br /&gt;
CGC (Arg/R)Аргинин&lt;br /&gt;
CGA (Arg/R)Аргинин&lt;br /&gt;
CGG (Arg/R)Аргинин&lt;br /&gt;
|-
! A
|
AUU (Ile/I)[[Изолейцин]]&lt;br /&gt;
AUC (Ile/I)Изолейцин&lt;br /&gt;
AUA (Ile/I)Изолейцин&lt;br /&gt;
AUG (Met/M)[[Метионин]], ''Start''&lt;ref&gt;Кодон AUG метиониналарды кодпен жазады, бiрақ старттық кодонмен бiр уақытта қызмет көрсетедi - бiрiншi AUG-лермен - әдеттегiдей [[аРНҚ]] кодоны хабар жүргiзудi бастайды.&lt;/ref&gt;&lt;br /&gt;
|
ACU (Thr/T)[[Треонин]]&lt;br /&gt;
ACC (Thr/T)Треонин&lt;br /&gt;
ACA (Thr/T)Треонин&lt;br /&gt;
ACG (Thr/T)Треонин&lt;br /&gt;
|
AAU (Asn/N)[[Аспарагин]]&lt;br /&gt;
AAC (Asn/N)Аспарагин&lt;br /&gt;
AAA (Lys/K)[[Лизин]]&lt;br /&gt;
AAG (Lys/K)Лизин&lt;br /&gt;
|
AGU (Ser/S)Серин&lt;br /&gt;
AGC (Ser/S)Серин&lt;br /&gt;
AGA (Arg/R)Аргинин&lt;br /&gt;
AGG (Arg/R)Аргинин&lt;br /&gt;
|-
! G
|
GUU (Val/V)[[Валин]]&lt;br /&gt;
GUC (Val/V)Валин&lt;br /&gt;
GUA (Val/V)Валин&lt;br /&gt;
GUG (Val/V)Валин&lt;br /&gt;
|
GCU (Ala/A)[[Аланин]]&lt;br /&gt;
GCC (Ala/A)Аланин&lt;br /&gt;
GCA (Ala/A)Аланин&lt;br /&gt;
GCG (Ala/A)Аланин&lt;br /&gt;
|
GAU (Asp/D)[[Аспарагин қышқылы]]&lt;br /&gt;
GAC (Asp/D)Аспарагин қышқылы&lt;br /&gt;
GAA (Glu/E)[[Глутамин қышқылы]]&lt;br /&gt;
GAG (Glu/E)Глутамин қышқылы&lt;br /&gt;
|
GGU (Gly/G)[[Глицин]]&lt;br /&gt;
GGC (Gly/G)Глицин&lt;br /&gt;
GGA (Gly/G)Глицин&lt;br /&gt;
GGG (Gly/G)Глицин&lt;br /&gt;
|}
[[Сурет:Aminoacids table.svg|thumb|left|upright=1.5|Жазуды сектор варианты, iшкi шеңбер - кодонды 1-шi негiз ( 5'-тен бастап-аяғына дейін)]]
&lt;br clear=&quot;both&quot; /&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
&lt;small&gt;(әрбiр амин қышқылы үшiн кодондар көрсетiлген, сонымен бiрге тоқта - кодондар) Керi кесте&lt;/small&gt;
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Ala/A'''
| valign=&quot;top&quot; | GCU, GCC, GCA, GCG
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Leu/L'''
| valign=&quot;top&quot; | UUA, UUG, CUU, CUC, CUA, CUG
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Arg/R'''
| valign=&quot;top&quot; | CGU, CGC, CGA, CGG, AGA, AGG
! width=&quot;50&quot; align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Lys/K'''
| width=&quot;205&quot; valign=&quot;top&quot; | AAA, AAG
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Asn/N'''
| valign=&quot;top&quot; | AAU, AAC
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Met/M'''
| valign=&quot;top&quot; | AUG
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Asp/D'''
| valign=&quot;top&quot; | GAU, GAC
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Phe/F'''
| valign=&quot;top&quot; | UUU, UUC
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Cys/C'''
| valign=&quot;top&quot; | UGU, UGC
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Pro/P'''
| valign=&quot;top&quot; | CCU, CCC, CCA, CCG
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Gln/Q'''
| valign=&quot;top&quot; | CAA, CAG
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Ser/S'''
| valign=&quot;top&quot; | UCU, UCC, UCA, UCG, AGU, AGC
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Glu/E'''
| valign=&quot;top&quot; | GAA, GAG
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Thr/T'''
| valign=&quot;top&quot; | ACU, ACC, ACA, ACG
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Gly/G'''
| valign=&quot;top&quot; | GGU, GGC, GGA, GGG
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Trp/W'''
| valign=&quot;top&quot; | UGG
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''His/H'''
| valign=&quot;top&quot; | CAU, CAC
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Tyr/Y'''
| valign=&quot;top&quot; | UAU, UAC
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Ile/I'''
| valign=&quot;top&quot; | AUU, AUC, AUA
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''Val/V'''
| valign=&quot;top&quot; | GUU, GUC, GUA, GUG
|-----
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''START'''
| valign=&quot;top&quot; | AUG
! align=&quot;center&quot; valign=&quot;top&quot; | '''STOP'''
| valign=&quot;top&quot; | UAG, UGA, UAA
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Генетика}}

[[Санат:Генетикалық код]]</text>
      <sha1>ay0pjfsy4vtlez2vlqol0d8k7yq967h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Меновное</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41303</id>
    <revision>
      <id>3057416</id>
      <parentid>2917851</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:42:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4273" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Меновное
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =49 |lat_min =56|lat_sec = 16 
   |lon_deg =82|lon_min =34|lon_sec =53
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Өскемен қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Өскемен қалалық әкімдігі
|мекен түрі              =  
|мекені                  =  
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =4870
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Меновное''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Өскемен қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл.

== Географиялық орны ==
[[Өскемен]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 8 км жерде, Ұлан өзенінің оң аңғарында орналасқан. 

== Халқы == 
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 4476 адам (2170 ер адам және 2306 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 4870 адамды (2339 ер адам және 2531 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Ауыл [[1997 жыл]]ға дейін Таврия ауданының көкөніс-сүт өндіру бағытындағы Ярославский кеңшарының және Өскемен мемлекеттік асыл тұқымды тәжірибе стансасының орталығы болып келді. Оның негізінде Меновнойда және [[Ахмер]], [[Жаңа Ахмер]], [[Ново-Троицкое (Шығыс Қазақстан облысы)|Ново-Троицкое]], [[Ново-Явленка]], [[Самсоновка (Шығыс Қазақстан облысы)|Самсоновка]] ауылдарында [[Жауапкершілігі шектеулі серіктестік|ЖШС]]-тер, бірнеше шаруа қожалықтар жұмыс істейді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Өскемен қалалық әкімдігі елді мекендері]]</text>
      <sha1>db1gxm3p5b20vz2el3s0jug7eny0mbt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мутагенез</title>
    <ns>0</ns>
    <id>41967</id>
    <revision>
      <id>3057210</id>
      <parentid>2770102</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:47:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4373" xml:space="preserve">'''Мутагенез''' — физикалық және химиялық [[мутаген]]дердің көмегімен [[мутация]]ларды жасанды жолмен алу әдісі. Бұл әдіс экспериментті [[генетика]]да жиі қолданылады. Селекцияда мутагенез жануарлардың, өсімдіктердің және микроорганизмдердің болашақтағы [[мутант]]тарын алуда пайдаланылады.

Мутагенез (мутациялық процесс) — мутагендік фактормен алғашкы кездескеннен бастап мутантты [[клон]] құрылғанға дейін торшада өтетін күрделі молекулалық процестердің жинағы. Бұл өте күрделі құбылыс, бірнеше жүйелі окиғалардан тұрады. Олар:
# генетикалық материалдың мутагенмен алғаш байланысуы;
# ДНҚ-да (кейбір вирустардын РНҚ-да) мутацияға дейінгі зақымның пайда болуы;
# бұл зақымнан айығу (репарация);
# мутантты геннің көбеюі;
# мутантты түрдің пайда болуы. Бұл кезеңдердің әркайсысы өз алдына күрделі, әртүрлі өзгерушілікке бейім. Оның себебі тек қана [[вирус]] [[геном]]ының ерекшеліктерінде немесе мутагендердің күші мен табиғатында ғана емес. Бұған көптеген ішкі және сыртқы жағдайлар араласады. 

Мутагенездің әр сатысында зақымданған ген әртүрлі өзгеріске түсуі ықтимал, оның бәрі ақырғы нәтижеде көрінеді. 3 негізгі түрлі нәтиже болуы мүмкін:
# алғашқы мутациясыз фенотипке оралу;
# торшаның өлуі;
# мутация пайда болу.

'''Бағытталмаған мутагенез'''

Бағытталмаған мутагенез әдісімен белгілі бір ықтималдығы бар ДНҚ тізбегіне өзгерістер енгізіледі. Мутагендік факторлар (мутагендер) әртүрлі химиялық және физикалық әсерлер болып табылады. Олар - мутагендік заттар, ультракүлгін сәулелер және радиация. Мутантты ағзаларды алғаннан кейін мутагенез скринингі және іріктеу жүргізіледі. Бағытталмаған мутагенезді жүзеге асыру үшін үрдіс барлық мақсаттарына келетінін дәлелдеу қажет сондықтан бұл мутагенез көп уақытты қажет етеді.

'''Бағытталған мутагенез'''
Бағытталған (орынға қатысты) мутагенезде ДНҚ өзгерістері бұрын белгілі болған сайтқа енгізіледі (ДНҚ-ны байланыстыратын сайт). Мутацияны жүзеге асыратын жұп праймерлер және қажетті ДНҚ фрагментінің ұшына қосымша праймерлер синтезделеді. Алғашқы екі реакция кезінде мутация бар ДНҚ фрагменттері пайда болады, олар үшінші реакцияға біріктіріледі. Алынған фрагмент қажетті ДНҚ молекуласын толықтырады.&lt;ref&gt;Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{wikify}}
{{Генетика}}

[[Санат:Генетика]]
[[Санат:Эволюциялық биология]]</text>
      <sha1>mg3raevom6ciyjj7xqs7kon4lpq8gbk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фенотип</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42354</id>
    <revision>
      <id>3057309</id>
      <parentid>2415003</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:15:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3671" xml:space="preserve">[[Сурет:Coquina variation3.jpg|right|thumb|250px|Фенотип]]
'''Фенотип''' ({{lang-gr|phaіno}} – көріну және тип) – ағзаның [[онтогенез]] барысында қалыптасқан барлық белгілері мен қасиеттерінің жиынтығы. 

Фенотип ағзаның тұқым қуалау негізі болып табылатын [[генотип]] пен сол ағзаның дамуы жүріп жатқан қоршаған орта жағдайларының өзара әрекеттесуінен пайда болады. 1909 жылы Фенотип терминін алғаш рет дат ғалымы В. Иогансен (1857 – 1927) ұсынды. Фенотип ешқашан генотиптің жалпы көрінісі бола алмайды, ол тек белгілі бір қолайлы орта жағдайында ғана жүзеге асатын генотип бөлшегінің көрінісі болып табылады. Генотип пен Фенотип арасында нақты түрдегі байланыс болмайды, яғни генотиптің өзгеруі әрқашан Фенотиптің өзгеруімен қатар жүрмейді (немесе керісінше). Сондықтан генотиптері толық түрде бірдей болып келетін бір жұмыртқалы егіздердің өзі әр түрлі тіршілік жағдайларында дамып жетілген болса, олардың арасында айтарлықтай үлкен Фенотиптік айырмашылықтарды байқауға болады. [[Микроэволюция]] барысында сұрыпталу дарабастардың фенотип тері бойынша жүріп отырады. Соның нәтижесінде популяцияда генотип арқылы бақыланатын қажетті деген фенотип тері бар даралар сақталып отырады. [[Популяция]]да генотипі әр түрлі дарабастар болған жағдайда фенотип бойынша сұрыпталу генотип бойынша сұрыпталуға алып келеді. Генотиптік өзгергіштік болмаған жағдайда, фенотип бойынша сұрыпталу ешқандай нәтиже бермейді. Мұны Иогансен таза линияларға жүргізген сұрыптау тәжірибелері арқылы көрсетіп берді.

Фенотип — бір ағзаның барлық көрінісі мен қасиеттерінің жинағы. Генотиптің сыртқы ортамен қарым-қатынасынан туады.&lt;ref&gt;Вирусология, иммунология, генетика, молекулалық биология. Орысша-қазақша сөздік. – Алматы, «Ана тілі» баспасы, 1993 жыл. ISBN 5-630-0283-X&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;&quot;Қазақ Энциклопедиясы&quot; 9 том&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова, Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. 
Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Генетика}}

[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>na7ipbbnaafc82f94ae4f9v70rkbl20</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Медициналық генетика</title>
    <ns>0</ns>
    <id>42778</id>
    <revision>
      <id>3057186</id>
      <parentid>2797534</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:40:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32942" xml:space="preserve">[[File:ScientistPedigree.JPG|thumb|right|228px|&lt;center&gt; {{PAGENAME}}&lt;/center&gt;]]

'''Медициналық генетика''' &lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том&lt;/ref&gt; — тұқым қуалайтын аурулар, олардан сақтану, оларды анықтау және емдеу туралы ғылым, генетиканың бір саласы. Медициналық генетиканың дамуына [[молекулалық генетика]] ашқан ғылыми жаңалықтардың тигізетін әсері зор. Осы заманның молекулалық генетиканың негізгі шешетін мәселесі — тұқым қуалаушылықтың молекулалық негізін анықтап, оның механизмін зерттеу.

Бұл — жасуша тіршілігін және тірі жүйедегі организмдердің барлық деңгейдегі биологиялық бағыну тәртібін анықтайды. Бүгінгі таңда тұқым қуалайтын 1 мыңнан аса [[ауру]] түрлері бар, соның 400-ден астамы бір ғана ген мутациясының себебінен болады. Жаңа туған нәрестелердің орта есеппен 5%-ындағы кемтарлық олардың генетикалық материалына тікелей байланысты. Гендік терапия ауру адамның соматикалық немесе ұрықтық (алғашқы дамуы стадиясында) клеткасындағы кемістікті түзетумен байланыстырыла жүргізіледі. Бірақ мұндай емдеудің қиыншылығы — геннің жеткізілу механизмімен тығыз байланысты, яғни ген қажетті жасушаға дұрыс жеткізіліп, организмнің жұмыс істеу қабілеті жақсарып, оған ешқандай қауіп-қатер төнбеуі керек.

Қазіргі уақытта гендік терапия тұқым қуалайтын ауруларға бейім адамдарды, жұқпалы, тағыда басқа ауруларды емдеуде жиі қолданылады. Мысалы, [[меланома]], [[гемофилия]], [[анемия]], [[гиперхолестеринемия]], [[Паркинсон ауруы]], [[Дюшени бұлшық ет дистрофиясы]], [[атеросклероз]]. Болашақта молекулалық генетиканың жетістіктерін тек тұқым қуалайтын ауруларды ғана емес, қатерлі ісік және созылмалы вирустық инфекция ауруларын емдеуде қолдану көзделіп отыр. Мысалы, осы күні меланоманы емдеуде лимфоцитті пайдаланады, себебі, зақымданған органға лимфоцит енгізу — жақсы нәтиже беруде. Қазақстандағы медициналық генетика саласындағы зерттеулер 20 ғасырдың басынан басталады. Қазір медициналық генетикамен Ана мен баланың денсаулығын қорғайтын ғылыми-зерттеу орталығы, ҚазҰМУ, Ақмола, Семей, Қарағанды, Батыс Қазақстан медицин академиялары, Жалпы генетика және цитология, Қазақ онкология және радиология ғылыми-зерттеу институттары, тағыда басқа мекемелер шұғылданады.

=== Тұқым қуалайтын аурулар === 
Тұқым қуалайтын аурулар - ата-аналарынан ұрпақтарына берілетін аурулар. Тұқым қуалайтын аурулар гендік, хромосомалық және геномдық мутациялардың әсерінен генетикалық материалдың өзгеруіне байланысты қалыптасады.
Генетикалық жіктеу бойынша тұқым қуалайтын аурулар:
* моногендік;
* хромосомалық;
* мультифакторлық (полигендік) болып бөлінеді.

Моногенді аурулар генетикалық ақпарат жазылған құрылымдық гендердің мутацияға ұшырауынан туындайды. Бұл аурулардың ұрпақтарға берілуі Г.Мендельдің тұқым қуалау заңдылықтарына сәйкес жүретіндіктен мендельденуші тұқым қуалайтын ауру деп аталады. Моногенді түрі аутосом.-доминантты (арахнодактилия, брахидактилия, полидактилия, т.б.дерттер), аутосом.-рецессивті (екі, кейде үш немере ағайынды некелескен адамдар арасында жиі кездеседі; агаммаглобулинемия, алкаптонурия, т.б. дерттер) және жыныстық Х- және У-хромосомалармен тіркескен (генге байланысты еркек ауырады, ал ауруды әйел адам тасымалдайды; гемофилия, т.б. дерттер) тұқым қуалайтын аурулар болып бөлінеді.

Хромосомалық аурулар геномдық (хромосомалар санының өзгеруі) және хромосомалық (хромосомалар құрылысының өзгеруі) мутацияларға байланысты қалыптасады. Жиі кездесетін хромосома ауруларының қатарына трисомиялар жатады. Бұл кезде хромосома жұптарының бірінде қосымша 3-хромосома пайда болады. Мысалы, Даун ауруында аутосом. 21-жұп бойынша трисомия болса, Патау синдромында 13-жұпта, Эдварс синдромында 18-жұбында болады. Гаметогенезде мейоздық бөлінудің бұзылуына байланысты әйелдерде жыныстық Х – хромосомалардың біреуі болмаса, Шерешевский-Тернер синдромы, керісінше бір хромосом артық болса – трипло-Х (ер адамдарда Клайнфельтер) синдромының қалыптасуына әкеледі. Жасы 35-тен асқан әйелдердің бала көтеруінде нәрестелердің хромосом. аурумен туу қауіптілігі жоғары болады.

Мультифакторлық аурулар бірнеше геннің мутацияға ұшырауы мен өзара әрекеттесу нәтижесінде, ауруға бейімделуі артқан кезде және қоршаған орта факторларының әсеріне байланысты туындайды.

Мұндай ауруларға: 
* подагра;
* қант диабеті;
* гипертония;
* асқазан және ішектің ойық жарасы;
* атеросклероз;
* жүректің ишемия ауруы, т.б. жатады.

Тұқым қуалайтын аурулардың бұл түрінің пайда болу себебі әлі толықтай анықталған жоқ. Тұқым қуалайтын ауруларды клиникалық жіктеу патологиялық өзгерістерге ұшыраған органдар мен жүйелер бойынша жүргізіледі. Мысалы, жүйке және эндокриндік жүйенің, қан айналым жүйесінің, бауырдың, бүйректің, терінің, т.б. органдардың тұқым қуалайтын аурулары деп жіктеледі. Республикада тұқым қуалайтын ауруларды анықтау, емдеу жұмыстарымен неврология, терапия, хирургия клиникалар мен ауруханалар айналысады.

== Медициналық генетика және кейбір тұқым қуалайтын аурулардың алдын алу мен емдеу ==

Медициналық генетика адамда болатын түрлі тұқым қуалайтын ауруларды, оларға диагноз қоюдың және емдеудің жолдарын зерттейді. Бүкіл дүниежүзілік статистика бойынша дүниеге келіп жатқан сәбилердің шамамен 7—8%-ы түрлі тұқым қуалайтын аурулармен ауырады. Сондықтан сол ауруларды жан-жақты зерттеу, олардан алдын ала сақтандыру және емдеу жалпы адам генетикасының, соның ішінде, медициналық генетиканың негізгі проблемасы болып табылады. Генетиканың бұл саласы бойынша зерттелетін келесі маңызды бір мәселе — адамда тұқым қуалайтын өзгерісті қандай факторлардың тудыратынын және адамзатты көптеген ауыр зардаптардан құтқару үшін оларға шара қолданудың жолдарын зерттеу.

Медициналық генетиканың негізінде хромосомалардың өзгеруіне байланысты болатын бірнеше тұқым қуалайтын аурулар анықталды. Олар хромосомалық арулар деп аталады. Ондай ауруларға Клайнфельтер, Шершевский-Тернер, Даун аурулары және т.б. жатады.
Клайнфельтер ауруымен тек ер адамдар ауырады. Оның белгісі: жыныс бездері дұрыс жетілмейді, ақылы кем болады және аяқ-қолы шамадан тыс ұзын, денесіне сәйкес келмейді. Бұл аурудың болу себебі жыныстық хромосомаға бір Х-тың артық қосылуына байланысты. Ауру адамның хромосомаларының жалпы диплоидты жиынтығы — 47, жыныс хромосомасы — ХХУ. Дүниежүзілік санақ бойынша 1000 ер баланың екеуі осы аурумен ауыратындығы анықталды.

Шершевский-Тернер ауруы әйелдерде кездеседі. Мұнда жыныстық жағынан пісіп-жетілуі баяулайды, сондықтан бедеу болады, әрі бойы тапал келеді. Ақыл-есі кем, ашуланшақ, жұмысқа қабілеттілігі төмен болады. Аурудың хромосомаларының диплоидты жиынтығы — 45, жыныс хромосомасы біреу — ХО. Дүниежүзілік санақ бойынша 1000 қыздың төртеуі осы аурумен ауыратындығы дәлелденді. Жүргізілген зерттеулердің нәтижесінде бұл екі аурудың да гаметалардың даму барысында жыныстық хромосомалардың дұрыс ажырамауына байланысты болатындығы анықталды .

Сол сияқты, Х хромосоманың артық қосылуына байланысты әйелдер арасында трисомия ауруы кездеседі. Жыныс хромосомасы — ХХХ, ал жалпы хромосомалардың саны — 47. Ауруды “алып әйел” деп атайды .

Ауру белгілері: жыныстық жағынан пісіп-жетілуі баяулайды, ақыл-есі кем болады. Артық У хромосоманың қосылуына байланысты, жыныс хромосомалары ХУУ болып келетін ауру кездеседі. Оны “алып еркек” деп атайды. Бұл аурудың белгісі: адамның бойы шамадан тыс ұзын, әлсіз, жүйке жүйесінің дамуында үлкен кемістік болады.

Сол сияқты кейбір хромосомалық аурулар аутосомалардың дұрыс ажырамауына байланысты болады. Мысалы, Даун ауруының белгісі: адамның ақылы кем, бойы аласа, беті дөңгелек, көздері қысыңқы, әрі бір-біріне жақын орналасқан және кішкентай аузы үнемі жартылай ашық жүреді. Бұл ауру 21-ші хромосоманың екеу емес, үшеу болатындығына байланысты. Сонда ондай баланың барлық клеткаларында 46 хромосоманың орнына 47 хромосома болады .

=== Тұқым қуалайтын ауруларды емдеу ===
Тұқым қуалайтын ауруларды емдеу. Медициналық генетиканың алдында тұрған негізгі мәселелердің бірі — тұқым қуалайтын аурулардың биохимиялық механизмдерін анықтап, соның негізінде оларды емдеудің жолдарын іздестіру. Мысалға, қантты диабет ауруын алайық. Бұл ауру ұйқы безінің гормоны — инсулиннің түзілмеуіне байланысты болады, оны рецессивті ген анықтайды. Қантты диабетті организмге инсулин енгізу арқылы ғана емдейді. Бұл жағдайда тек ауру ғана, яғни “зиянды” геннің фенотиптік көрінісі емделеді. Емделіп жазылған адам ол генді өзінде сақтап, келесі ұрпағына береді. Қазіргі кезде көптеген тұқым қуалайтын аурулардың биохимиялық механизмдері анықталған. Соның бірі шизофрения ауруының бір түрі — фенилкетонурия. Бұл аурудың биохимиялық негізін зерттегенде белок құрамына кіретін фенилаланин аминқышқылы триптофанға айналуы керек. Оған арнайы фермент қатысады. Ал ол ферменттің қызметін белгілі бір ген бақылайды. Егер ол ген өзгеріске ұшыраса, аталған биохимиялық алмасулар дұрыс жүрмейді, яғни фенилаланин триптофанға айналмайды. Сондықтан оның концентрациясы артып кетеді. Мұндай жағдайда адамның миы мен жұлыны зақымдалып, психикалық ауруға ұшырайды. Осындай механизмдері анықталғаннан кейін фенилкетонурияны емдеудің де жолдары табылды. Ол үшін құрамында фенилаланин аминқышқылы аз тағамдармен тамақтану керек немесе қажетті ферментті организмге егу қажет. Адамда жақсы зерттелген мәселелердің бірі — қан топтарының тұқым қуалауы. Соның ішінде резус-факторды алайық. Резус-фактордың қанның құрамында болуын анықтайтын ген екі түрлі жағдайда болады: біреуі оң резус “+”, екіншісі теріс резус “—”. Резусы “теріс” әйел, резусы “оң” ер адаммен некелескенде оң резус болуды анықтайтын геннің доминантты болуына байланысты ұрық әкесінен осы қасиетті алады. Сөйтіп анасының қанына ерекше зат — антиген жасап шығарады. Ал анасының организмінде оған қарсы антиденелер түзіледі. Олар ұрықтың қан жасалу жүйесін бұзады. Нәтижесінде ана организмі мен ұрық уланады. Бұл ұрықтың өліміне апарып соғады.

=== Туыстық неке ===
Туыстық некенің тиімсіздігі. Тұқым қуалаушылықтың заңдылықтары тұрғысынан алғанда туыс адамдардың (немере, шөбере және т.б.) некелесуі дұрыс емес. Себебі, ондай адамдардың генотиптерінде ұқсастық болады. Ал тұқым қуалайтын аурулар мен түрлі кемістіктерді көбінесе рецессивті гендер анықтайтындығы белгілі. Олар тек рецессивті гомозигота жағдайында ғана білінеді. Туыстық некеде ондай мүмкіншілік мол болады. Сондықтан олардан туатын ұрпақта кемістік көп кездеседі. Керісінше, туыс емес ерлі-зайыптыларда ондай жағдай өте сирек кездеседі және ұрпақтың тіршілік қабілеті жоғары болады. Себебі, олар көбінесе гетерозиготалы жағдайда болатындықтан, Мендель заңына сәйкес ауру мен кемістікті анықтайтын рецессивті генді доминантты ген жеңіп кетеді. Біздің арғы ата-бабаларымыздан келе жатқан қалыптасқан дәстүр бойынша жеті атадан кейін ғана некелесуге рұқсат беріледі. Бұл біздің гендік қорымыздың мол әрі мықты болуына әсер етеді. Сондықтан мұндай дәстүрді сақтап отыруымыз қажет.

Кейбір географиялық, әлеуметтік, экономикалық және т.б. себептерге байланысты тұрғын халықтың саны кеміп, оқшауланып қалады. Адамдардың ондай шағын популяциясында амалсыздан туыстық неке көбейеді. Соның салдарынан тұқым қуалайтын кемістіктер мен сәбилердің өлімі артады. Тіпті ондай халық жер бетінен жойылып кетуі де мүмкін.

== Медициналық-генетикалық кеңес ==
Болашақ ұрпақты тұқым қуалайтын түрлі ауыр зардаптардан сақтандыру үшін адам генетикасы мен медициналық генетикада жүргізілген зерттеулер қолданылады. Дүниеге ауру ұрпақты келтірмеу үшін ата-ананың екеуінің де дендері сау болу керек. Кейде ерлі-зайыптылардың екеуінің де дендері сау болғанымен, олардың тегінде тұқым қуалайтын ауру болса ол келесі ұрпаққа беріледі. Мысалы, жігіттің шешесі эпилепсия (қояншық) ауруымен ауырса, ал әкесі сау болса, ол жігіт эпилепсик болмайды. Себебі оның әкесінен алған доминантты гені эпилепсияны анықтайтын шешесінен алған рецессивті генді жеңіп шығады. Егер дәл осындай жағдайдағы қыз жоғарыда келтірілген жігітке тұрмысқа шықса, өздері ауру болмағанымен, олардан ауру балалар дүниеге келуі мүмкін. Себебі оларда эпилепсияның гені бар.

Жалпы ауру немесе кеміс ұрпақтың дүниеге келуі отбасы мен ата-ана үшін үлкен қайғы-қасірет. Сондықтан отбасын құратын, әсіресе, тегінде тұқым қуалайтын кемістіктер бар адамдар медициналық-генетикалық кеңес алғаны жөн. Мұндай кеңес беретін орталықтар қазір Қазақстанның көптеген қалаларында бар.

Қоршаған ортаның тазалығын сақтауға, әсіресе, судың, ауаның және азық-түліктің мутагендік және канцерогендік әсерлері бар заттармен ластанбауына соңғы кездері көп көңіл бөлінуде. Сонымен қатар, дәрі-дәрмектер мен тұрмыстық химиялық препараттардың және түрлі косметикалық заттардың “генетикалық залалсыздығы” мұқият тексеріледі. Сайып келгенде, мұның барлығы адамда тұқым қуалайтын кемістіктердің мөлшерін азайту мақсатында жасалады.

Тағы бір ескертетін нәрсе, алкогольді ішімдіктерді ішу мен темекі тарту, әсіресе, есірткіні қабылдау болашақ ұрпақ үшін өте қауіпті. Себебі, олар гендер мен хромосомаларды улап, өзгертеді. Соның салдарынан тұқым қуалайтын аурулар мен кемістіктер пайда болады.
Тұқым қуалаушылық дегеніміз организмнің көбеюі кезінде өзінің, қасиеттері мен даму ерекшеліктерін ұрпаққа 6epyi. Тұқым қуалаушылықтың нәтижесінде кейбір организм түрлері көптеген ұрпақтарды өмірге келтіре отырып жүздеген миллион жылдар бойында біршама ғана өзгеріске ұшырады. Мысалы, қазіргі опоссумның, (Didelphys) байырғы бор дәуіріндегі опоссумнан айырмашылығы шамалы, сол сияқты саусақ қанатты балық латимерияньң да (Latimeria) өздерінің девондық ата-тегінен кеп айырмасы жоқ,.
Организмдер белгілі 6ip жүйеге тұр, туыс, тұқымдас т. с. с. болып топтасады. Бұл жүйелілік әр топтағы организмдері ішіндеит ұқсастық белгілерін ғана емес, олардың, арасындағы айырмашыльқты сақтайтын тұқым қуалаушылық, жүзеге асқанда ғана мүмкін болады.
Белгілердің, бірнеше ұрпақ бойы тұрақты (константты) сақталуы тұқым қуалаушыльқтьқ 6ip жағы ғана, оньң екінші жағы—онтогенезде белгілі 6ip түрдін дамып жетілуі мен зат алмасу ерекшелігін қамтамасыз eтyi. Организмнің әрбір түріне белгілі даму сатылары мен фазалар peтi тән. Мысалы, адам зиготасыньң бөлшектенуі тұқым жолында басталады, ал ұрықтанудан кейінгі 5—6 күнде имплантация жүреді, бұдан кейін жеке тканьдер жіктеледі (дифференцияланады), ал сонан соң, ғана органдар қалыптаса бастайды. Бұлардьң бәрі клеткада жазылған программаға сәйкес жүреді, ЯҒНИ тұқым қуалаушылықұ арқылы іске асып отырады.
Жынысты көбейгенде жұмыртқа клеткасы мен сперма соматикалық клетка және жыныссыз көбейгенде жекелеген eкі ұрпақты байланыстырушы көпірше, яғни тұқым қуалаушылықтың материалдық негізгі болып табылды.

Организм клеткаларында ересек особьтар белплерінің дайын ұрығы болмайды, оларда ген деп аталатын белгілер мен қасиеттердің даму мүмкіндігін қамтамасыз ететін бастама ғана болады. Ген тұқым қуалаушыльқтың бірлігі, ол бөлек молекуласының, құрылымына немесе организмнін қарапайым реакциясына қатысты бола ма, 6әpi6ip жеке қарапайым қасиеттерді белriлі
Тұқым қуалаушылықты Tipi организмдер қасиеттерінің 6ipi ретінде зерттегенде мынадай екі ұғымды ажырата білу керек: жеке тұқым қуалаушылық және тұқым қуалау. Тұқым қуалаушылық деген ұрымға гендердщ нe тән ерекше қасиеттepi бар белок молекуласын, белгілердің дамуын және организм құрылысыньң жоспарын детерминациялау кіреді. Тұқым қуалау организмнің тұқым қуалаушылық, қасиеттерінің 6ip ұрпақтан екінші процессінің заңдылықтарын білдіреді. Жынысты көбейгенде тұқым қуалау жыныс клеткалары, ал жыныссыз. Және вегетативті көбейгенде соматикалық клеткалардьң бөлінуі арқылы іске асады. Осыған орай белгілердің ұрпақтан ұрпаққа берілу механизмдерінің де ор түрлі болуы мүмкін.

Шешесінің организмінде өсіпжетілетін ұрпақ жатырда жатқан кезінде кейбір тұқым қуаламайтын қасиеттерді (мысалы, жұқпалы ауруларды) қабылдай алады. Мұндай белгілер туа пайда болған деп аталады. Нерв жуйесі бар жануарлардьң ұрпактары арасында біз бейімделу реакцияларының, ерекше таги—функционалды (қызметтік) сабақтастылықты (преемственность) кездестіреміз, яғни ұрпақтарда ата-аналарына еліктеу ретінде немесе тәрбие процесінде, ата-аналарының жеке өмірінде болғандай шартты рефлекстер жасалады. Мұндай сабақтастықтың негізінде шартты рефлекс механизмі жатқандықтан ол хабарлаушы тұқым қуалаушылық деп аталуы мүмкін. Хабарлаушы тұқым қуалау эволюция процесінде организмнің жеке басыньщ бейімделуінің арнаулы механизмі ретшде туды. Ок,ыту мен тэрбиелеу процестершщ непзгнде, атап айтканда тұқым қуалаудьң дәл осы типі жатыр, ол адамзат қоғамының, прогрессивті дамуын қамтамасыз етеді.

== Қaзiргi генетика ==

Генетиканьң көптеген медициналық мәселелерді шешуде де маңызы зор. Мысалы, генетиктердің есебі бойынша, Жер шарын мекендеген 4,1 млрд. адамның, әр ұрпақтары 10 млн. а дамы тұқым қуалайтын түрлі ауруға ұшырайды. Олардың, қатарына жүйке системасыньң (қояншық, шизофрения), эндокрин системасының, (кретинизм), қанның (гемофилия, кейбір анемиялар) т. с. с. Бірсыпыра аурулар жатады. Тұқым қуалайтын аурулардың диагнозын ерте білу ол аурулардың асқынып кетуін болдыр-майтын методтарды табуға мүмкіндік береді Цитологиялық, жаңа методтардың көмегімен әр түрлі аурулардың генетикальқ себептерін білу және олардың диагнозын ерте аньқтау жөнінде кең көлемде зерттеулер жүргізшуде, осының нәтижесінде медицинаның жаңа бөлiмi — медициналық цитогенетика шықты.

Космостағы зерттеулерге байланысты [[радиациялық генетика]]ның дамуы аса қажетті болып отыр. Космосқа ұшқанда адам космостық, сәулелердің әсеріне ұшырайды. Бұдан космостьқ генетика проблемаларыньң 6ipi — осы сәулелер қаупіне генеткалық, баға беру проблемасы шығады.

Антибиотиктердіц ашылуына байланысты генетика фармацевтік өнеркәсіпте ерекше роль атқарады. Миллиондаған өмірге араша болған антибиотиктерге (пенициллин, стрептомицин, биомицин) генетика жетістжтері арқасында ғана қол жетіп отыр. Бұл үшін антибиотиктер шығарушы продуценттердің қолдан алынған және ұрпағы өзгерген формалары пайдаланылды, олардьң өнімділігі табиғи формалардан жүздеген есе артьқ болып шықты.

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

{{Генетика}}
[[Санат:Медициналық генетика]]</text>
      <sha1>48vrqjrfsp7lwvh0vrinz2gxm3g6rcg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мақталы (Мақталы ауылдық округі)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45046</id>
    <revision>
      <id>3057407</id>
      <parentid>2917808</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:19:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4699" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мақталы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =40 |lat_min =56|lat_sec = 54
   |lon_deg =68|lon_min = 09|lon_sec =22
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Мақталы ауылдық округі{{!}}Мақталы 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1472
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мақталы}}
'''Мақталы''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]]ндағы ауыл, [[Мақталы ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 21 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1372 адам (704 ер адам және 668 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1472 адамды (754 ер адам және 718 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
[[1957 жыл|1957]]–[[1997 жыл|97]] жылы Киров ауданындағы мақта өсіретін өзімен аттас кеңшардың орталығы болған. Оның негізінде Мақталыда және округтегі [[Алтынсарин (Түркістан облысы)|Алтынсарин]], [[Жайлаукөл (Түркістан облысы)|Жайлаукөл]], [[Жаңадала (Түркістан облысы)|Жаңадала]], Қазыбек би, Жібек жолы, Мұратбаев, [[Алмалы (Жетісай ауданы)|Алмалы]], Чехов, т.б. ұсақ ауылдарда жеке шаруа қожалықтары құрылған.

== Инфрақұрылымы ==
Орта мектеп, клуб, дәрігерлік пункт, т.б. мекемелер жұмыс істейді.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VI том.&lt;/ref&gt;
 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>smiwiylt9moez6wc80vib1ebukx4eip</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Молекулалық генетика</title>
    <ns>0</ns>
    <id>45340</id>
    <revision>
      <id>3057184</id>
      <parentid>3024112</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:02:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1640" xml:space="preserve">'''Молекулалық генетика''' — организмдердің [[өзгергіштік]] және [[тұқым қуалау]] қасиеттерінің [[молекула]]лық негізін зерттейді.

Молекулалық генетика XX ғасырдың 40–50-жылдарында генетикалық мәселелерді шешуде [[физика]] мен [[химия]] ғылымдарының жетістіктерін пайдаланудың нәтижесінде пайда болды. Молекулалық генетиканың ең негізгі жетістіктері – [[ген]]нің химиялық құрылымының анықталуы (1953), организмнің тұқым қуалау ақпаратының қолдануы мен оны жазылу әдісін талдау, [[гендік инженерия]] әдістерін зерттеу болып табылады:
* [[Молекулалық биология]], 
* [[Медициналық генетика]].
&lt;ref name=&quot;Source 3&quot;&gt;[[Қазақ Энциклопедиясы]]&lt;/ref&gt;
== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;
== Cілтемелер ==
* [http://bse.sci-lib.com/article077555.html Молекулярная генетика]
* [http://www.msu-genetics.ru/teaching/specificity/molecular%20genetics.htm Методология молекулярной генетики] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090506032023/http://msu-genetics.ru/teaching/specificity/molecular%20genetics.htm |date=2009-05-06 }}

{{wikify}}
{{Генетика}}
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>cr5ewikgdgmf7zytl60u5qfsbgcxfoq</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Майдакөл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46286</id>
    <revision>
      <id>3057357</id>
      <parentid>2917715</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:46:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3871" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Майдакөл
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =45 |lat_min = 43|lat_sec = 04
   |lon_deg =61|lon_min = 30|lon_sec =23
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қазалы ауданы
|кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақжон ауылдық округі{{!}}Ақжон
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =      
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1162
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Майдакөл''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы ауыл, [[Ақжон ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен батысқа қарай 53 км жерде, [[Сырдария]]ның атырауындағы шөлді белдемде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1305 адам (673 ер адам және 632 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1162 адамды (610 ер адам және 552 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
[[1973 жыл|1973]]-[[1996 жыл|1996]] жылдары күріш өсіретін өзімен аттас кеңшардың орталығы болған. Оның негізінде Майдакөлде ЖШС және бірнеше шаруа қожалықтары құрылды. 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>5mk5b3b30vcg8us5srk5wnfu1988vls</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Махамбетов</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46307</id>
    <revision>
      <id>3057401</id>
      <parentid>2917797</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:08:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4595" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Махамбетов
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =44 |lat_min = 45|lat_sec =44
   |lon_deg =65|lon_min = 28|lon_sec =57
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қызылорда қалалық әкімдігі
|кестедегі аудан         = Қызылорда қалалық әкімдігі{{!}}Қызылорда
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақсуат ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Ақсуат
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1950
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = ''Кирово''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =3780
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Махамбетов''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл, [[Ақсуат ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Ақсуат ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Қызылорда қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 12 км жерде, [[Сырдария]] өзенінің сол жағалық аңғарында орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 2386 адам (1215 ер адам және 1171 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 3780 адамды (1957 ер адам және 1823 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
[[1934 жыл]]ы құрылған Жасқайрат, Жаңатұрмыс, Киров, Қызылорақ, Қызылқұм, Қарақожа, Батпаққара ұжымдық шаруашылықтары негізінде [[1950 жыл]]ы  ұжымшар болып қайта құрылды. [[1972 жыл]]дан ұжымшар көкөніс және сүт өндіреді. [[1997 жыл]]дан ауылда бидай, күріш, көкөніс өсіретін бірнеше шаруа қожалықтары құрылды. Ауылға [[1994 жыл]]ы осы өңірден шыққан Кеңес Одағының Батыры [[Жақыпбек Махамбетов | Ж.Махамбетовтың]] есімі берілді.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Қызылорда қалалық әкімдігі елді мекендері]]</text>
      <sha1>itbtgbl8rls6f51cla070hszlkwqui2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кәукей</title>
    <ns>0</ns>
    <id>46399</id>
    <revision>
      <id>3057267</id>
      <parentid>2916987</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:00:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4727" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Кәукей
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =45 |lat_min = 15|lat_sec = 49
   |lon_deg =61|lon_min = 45|lon_sec =30
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қазалы ауданы
|кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қызылқұм ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Қызылқұм 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1220
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 

'''Кәукей''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]]ндағы ауыл, [[Қызылқұм ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Қызылқұм ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстік–батысқа қарай 95 км-дей жерде, [[Сырдария]]ның ежелгі арнасы – [[Қуаңдария]]ның төменгі ағысында, Бозкөл шығанағының оңтүстік жағалауындағы қамыс, құрақ өскен сортаң топырақты шөлді белдемде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1500 адам (758 ер адам және 742 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1220 адамды (619 ер адам және 601 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
[[1963 жыл|1963]] – [[1997 жыл|97]] жылдары қаракөл қой шаруашылығымен айналысатын ''Қызылқұм''  кеңшарының орталығы болып келді. Оның негізінде [[1997 жыл]]дан Кәукейде “Бозкөл” ЖШС-гі және 18 шаруа қожалығы ұйымдастырылды.

== Инфрақұрылымы ==
Орта, бастауыш мектептер, кітапхана, мәдениет үйі, фельдшер-акушерлік пункт, т.б. мекемелер бар. Тұрғындары көрші елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады.&lt;ref&gt;''Қазақ энциклопедиясы'', 4-том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>8uellelh4phurfqyhswn7bqiq6qn0ow</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Пекин трактаты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>47078</id>
    <revision>
      <id>3057185</id>
      <parentid>2160774</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T14:08:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>CommonsDelinker</username>
        <id>165</id>
      </contributor>
      <comment>«[[:File:Prince_Gong.jpg]]» деген «[[:File:Felice_Beato_(British,_born_Italy_-_Portrait_of_Prince_Kung,_Brother_of_the_Emperor_of_China,_Who_Signed_the_Treaty_-_Google_Art_Project.jpg]]» дегенмен алмастырылды.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3855" xml:space="preserve">[[File:Felice Beato (British, born Italy - Portrait of Prince Kung, Brother of the Emperor of China, Who Signed the Treaty - Google Art Project.jpg|thumb|alt=A.|Prince Gong, шартқа қол қойғаннан соң]]
'''Пекин трактаты''' — 1860 жылы [[Англия]] мен [[Франция]]ның [[Қытай]]ға күшпен таңған келісім шарты. Цин үкіметі 2-апиын соғысында жеңілгені жөнінде 1858 жылы Англия және Франциямен қол қойған әділетсіз Тяньцзин келісімін мойындаудан бас тартып, оның талаптарын бекітпеуге тырысты. Қытай Тяньцзинге келетін барлық теңіз жолдарын мықтап бекітуді, әсіресе әскери жағын нығайтуды қолға алды. Шетелдіктермен алдағы уақытта соғыс бола қалса жеңе алмайтынына көзі толық жетпеген Қытай императоры [[Тяньцзин]] шартын жеңілдету жолдарын дипломат. жолмен іздестірді. Бірақ Қытай өкіметінің бұл әрекеттері нәтиже бермей, ақыры тағы да соғыс ашқан ағылшын-француз әскерлерінен жеңілді. [[1860]] жылы 24 қазанда Пекинде ағылшын-қытай, француз-қытай келісімдеріне қол қойылып, Тяньцзин келісіміндегі талаптарға сәйкес келетін құжаттар қабылданды. Пекин трактаты бойынша Цин үкіметі шетелдік елшіліктердің тұрақты жұмыс істеуіне, Тяньцзин қаласын шетелдік саудаға ашық деп жариялауға, қытайларды өз елдеріне арзан жұмыс күші ретінде әкетулеріне рұқсат беруге мәжбүр болды. Сондай-ақ құжатта Сянганға жақын орналасқан Цзюлун аралын Англияның иемденуіне және француз миссионерлерінің барлық Қытай провинцияларында жерді кепілдікке немесе сатып алуға, өз қалауынша құрылыстар салуына рұқсат берілген баптар көрсетілді. Ресей де осы қолайлы сәтті пайдаланып, 2 қарашада Қытаймен жаңа келісімге қол қойды. [[1858]] жылғы Айгунь келісімінің шарттарын толық бекітіп, Амур өзені бойындағы шекараны және Амур мен Уссуридің қосылар тұстарынан шығысқа қарай жүретін шекаралық иеліктерді бекітіп, Қиыр Шығыстағы аумақтық талаптарын шешіп алды. Бұл әділетсіз келісімшарт Қытайды бұдан кейін де шетелдіктермен басқа да ауыр келісімдерді мойындауына, сөйтіп, еріксіз жартылай отар елге айналуына жол ашты.
==Дереккөздер&lt;/span&gt;==
«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VII том

{{wikify}}


{{stub}}

[[Санат:Қытайдың халықаралық келісімдері]]</text>
      <sha1>lpdnsifcqadei4b8cejj3wez5rwzwd1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Цитогенетика</title>
    <ns>0</ns>
    <id>49217</id>
    <revision>
      <id>3057198</id>
      <parentid>2171341</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:40:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6359" xml:space="preserve">[[Сурет:Bcrablmet.jpg|thumb|right|200px|FISH әдiсінің қолданылуы]]
[[Сурет:NHGRI human male karyotype.png|thumb|right|200px|Адамның еркек кариотипі]]

'''Цитогенетика''' ({{lang-el|cytos}} — жасуша және генетика) — тұқымқуалаушылық пен өзгергіштік заңдылықтарын жасушалық және субжасушалық деңгейде зерттейтін ғылым; [[цитология]] мен [[генетика]]ның арнаулы саласы.

Цитогенетиканың негізгі зерттеу нысаны — бөлінетін және бөлінбейтін [[клетка]]лардағы [[хромосомалар]], олардың табиғи [[морфология]]сы, құрылымдық және [[химия]]лық табиғаты, атқаратын қызметі мен әр түрлі күйде болуы.

Цитогенетиканың бөлімдері: 
*Өсімдіктер цитогенетикасы; 
*Жануарлар цитогенетикасы;
*Адам цитогенетикасы.

==Тарихы==

Цитогенетика 20 ғ-дың басында [[Мендель]] заңдарының қайта ашылуынан кейін, яғни, цитол. тұрғыдан дәлелдеу қажеттілігінен туындады. Бұл кезеңде хромосоманың морфологиясы туралы және олардың мейоз, митоз процестеріндегі рөлдерін көптеген зерттеушілер дәлелдеген болатын (орыс ғалымдары И.Д. [[Чистяков]], 1872; П.И. [[Перемежко]], 1878; неміс ғалымдары Э.[[Страсбургер]], 1875; [[Вальтер Флемминг|В.Флемминг]], 1882; Т.[[Бовери]], О.[[Гертвиг]], 1884). Сондай-ақ Цитогенетиканың жеке ғылым болып дамуына [[Ресей]] ғалымы Г.А. [[Левитский]]дің “''Тұқым қуалаудың материалдық негізі''” (1924) және неміс ғалымы К.[[Беларан]]ың “Тұқым қуалаудың цитологиялық негіздері” (1934) атты ғылыми еңбектері де септігін тигізді. Цитогенетика ғылымының көмегімен ажырау, тәуелсіз тұқым қуалау заңдылықтарының, гендердің тіркесуі және кроссинговер процестерінің цитол. дәлелдемелері анықталды.

Цитогенетика әдістері арқылы өсімдіктер, жануарлар және адам хромосомаларының мейоз және [[митоз]] процестеріндегі құрылымдары, олардың саны белгілі болды. Сондай-ақ, адамдағы хромосомалық аурулардың табиғаты да осы Цитогенетика әдістерімен анықталып, сипатталды. Цитогенетика [[электронды микроскоп]]ияда, [[Радиоактивті изотоптар әдісі|радиоактивті изотоптау]] әдістерінде, [[микрофотометрия]]да қолдану хромосома құрылымын және хромосоманың репликация, транскрипция және трансляция процестеріндегі қызметтерін зерттеуге мүмкіндік берді.

20 ғасырдың 70-жылдарынан Цитогенетика ғылымы хромосоманың құрылымын және қызметін молек. деңгейде зерттей бастады. Цитогенетика ғылымының нәтижелері әр түрлі организмдердің кариотиптерінің эволюциясын түсінуге көмектеседі.&lt;ref&gt;''[[Қазақ Энциклопедиясы|Қазақ ұлттық энциклопедиясы]]''&lt;/ref&gt;

==Қазақстандағы цитогенетика==

Қазақстанда кейбір Цитогенетикалық мәселелер 20 ғ-дың 30-жылдары зерттеле бастады. Жаздық бидайдың бірнеше сортының моносомалық линиялары шығарылды; жануар жасушасы хромосомасының тұқымдық және өзіндік ерекшеліктері анықталды; хромосома санындағы ауытқулардан болған тұқым қуалайтын аурулар жүйелі түрде зерттелуде; ісіктің радиацияны сезгіштігіне, ондағы өзгерістерге, сондай-ақ уытты ісік жасушасының хромосомасындағы құбылыстарға сипаттама берілді.

Цитогенетикалық мәселелермен Қазақстанда Жалпы [[генетика]] және [[цитология]] ғылыми-зерттеу институты, ґсімдіктер физиологиясы, генетикасы және [[биоинженерия]]сы институты, т.б. ғыл.-зерт. мекемелері, [[ҚазҰУ]]-дің биология факультеті шұғылданады.&lt;ref&gt;Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі / — Алматы: «Сөздік-Словарь», 2009 жыл. ISBN 9965-822-54-9&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;О.Д.Дайырбеков, Б.Е.Алтынбеков, Б.К.Торғауытов, У.И.Кенесариев, Т.С.Хайдарова 
Аурудың алдын алу және сақтандыру бойынша орысша-қазақша терминологиялық сөздік. 
Шымкент. “Ғасыр-Ш”, 2005 жыл. ISBN 9965-752-06-0&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}
[[Санат:Цитология]]
[[Санат:Генетика]]
[[Санат:Хромосомалар]]</text>
      <sha1>1hzu3hkzj3bhlpm0kpmfxw6pdfgmxth</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сыншы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50009</id>
    <revision>
      <id>3057423</id>
      <parentid>714617</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:15:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1864" xml:space="preserve">'''Сыншы''' – дәстүрлі [[қазақ]] қоғамындағы ұғым. Қазақ арасында өмірде көргені мен түйгені көп зерделі адамдар адамды, малды салған жерден дене бітіміне қарап мінез-құлқын, ерекшелігін жазбай айтатын болған. Адамның көзі, құлағы, аузы-мұрны, бойы сияқты пошымына қарап-ақ кім екенін нақ айтатын [[Толыбай]] (19 ғасыр) сынды Сыншылар тарихтан белгілі. Ондай адамдар малды, әсіресе, жылқы малын сынауда мол тәжірибе жинақтап, небір көрегендік таныта білген. Мәселен, алдыңғы екі аяғының алшақ, талтайып кетуі, салпы ерін, доғал тұяқ секілді сәйгүлікке тән, тағы басқа ерекшеліктерін “[[Аттың сыны]]” аталатын өлеңінде [[Абай]] да нақышты баяндаған.

'''Сыншы'''( әдебиетте)- қалың оқырманның өскелең талабы мен талғамының жаршысы, әдеби құбылысты жалпы мемлекеттік мүдде тұрғысынан пайымдайтын қоғамдық ой-пікірдің озғын өкілі. Белинскийдің айтуынша &quot;сыншы таланты -сирек талант, сыншы жолы -тайғақ һәм қатерлі жол&quot; да, шын мәніндегі &quot;сын-қимыл, қозғалыс үстіндегі эстетика&quot;
{{Суретсіз мақала}}
[[Санат: Тұлғалар]]
[[Санат: Тарих]]

{{wikify}}</text>
      <sha1>hd0mfm06nukypy2d7tzhhbix7ark7qx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Өсімдіктер генетикасы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50283</id>
    <revision>
      <id>3057189</id>
      <parentid>2975150</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:00:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5375" xml:space="preserve">[[Image:Genome gradient.jpg|right|thumb|Ген құрайтын бiрнеше хромосомалардың түрi.]]
'''Өсімдіктер генетикасы''' – жоғары сатыдағы [[өсімдіктер]]дің тұқым қуалауы және өзгергіштігі туралы ғылым; [[генетика]] саласы.

Өсімдіктерді генетикалық тұрғыдан зерттеудің бірнеше әдісі бар: 
*''моносомдық талдау'' – әр хромосомның тұқым қуалаудағы және өсімдіктер белгілерінің әр түрлі дамуындағы рөлін анықтау; 
*''экспериментті мутагенез'' – өсімдіктердің тиімді және құнды мутантты формаларын алу; 
*''будандастыру және будандардың мейоздағы хромосом конъюгация талдаулары'' – өсімдіктер эволюциясын зерттеу; 
*''алшақ будандастыру және цитогенетика әдістерін бірге пайдалана отырып, хромосомдардың құрылысы мен санының өзгеруіне байланысты түрлі тұқым қуалайтын ауруларды анықтау''; 
*''апомиксис'' – өсімдіктің өзін-өзі ұрықтандыра алмауы.
'''Өсімдіктер генетикасында''' молекулярдық биологияның әдістерін ([[ДНҚ]], ДНҚ – [[РНҚ]], т.б. будандастыруды) қолдану гендерді ұқсастыру, оқшаулау, кейін оларды клондау жұмыстарын жеңілдетті. Популяциялық генетика мен биометрияның әдістері белгінің жалпы фенотиптік өзгергіштігінде, олардың тұқым қуалаушылық қасиетінің негізі (генотиптік) мен сыртқы орта әсерімен қабылданған белгілерін (паратиптік) ажыратуда қолданылады. Бұл қолдан сұрыптаудың тиімділігін күшейтеді. Қазақстанда Өсімдіктер генетикасы жөніндегі ғылыми-зерттеу жұмыстары [[ҚазҰУ]]-да [[генетика]] кабинеті (1939), оның негізінде дарвинизм және генетика кафедрасы ашылғаннан кейін (1948) басталды. Қазақстандық ғалымдар алшақ будандастыру, экспериментті ''[[мутагенез]]'', ''[[полиплоидия]]'', ''[[гетерозис]]'', ''[[цитогенетика]]'' салалары бойынша зерттеулер ([[Кәрім Мыңбаев|К.Мыңбаев]], [[Ғақаш Зәкиұлы Бияшев|Ғ.Бияшев]], [[Удольская Надежда Львовна|Н.Удольская]], [[Рахым Алмабекұлы Оразалиев|Р.Оразалиев]], т.б.) жүргізді. Түрішілік және алшақ будандастыру, сұрыптау арқылы дәнді және техникалық дақылдардың бағалы сорттары алынды. Академик [[Мұрат Әбенұлы Айтхожин|М.Ә.Айтхожиннің]] басшылығымен өсімдіктердің молек. биологиясы саласында іргелі зерттеулер жүргізілді. Жүгері, асбұршақ, арпа, арабидопсисті ([[орамжапырақ тұқымдасы]]на жататын «өсімдік дрозофиласы» не генетикалық зерттеулердің нысандық үлгісі) будандастыру арқылы олардың гендерінің орнықтылығы анықталып, соның нәтижесінде хромосомдардың генетикалық картасы жасалды. Жүгері мен бидайдың мутант сорттары және сортаралық будандары алынды. Өсімдік геномының функциялық өзгеруінің заңдылығы ([[Рахметқажы Іскендірұлы Берсімбаев|Р.Берсімбаев]]) анықталуда. Жұмсақ бидайдың цитогенетикасы зерттелуде. Соңғы кезде, әсіресе, экоогиялық. және радиациялық генетикаға көп көңіл бөлінуде ([[Айтқожа Биғалиұлы Биғалиев|А.Биғалиев]], А.Сейсебаев, К.Мұхамбетжанов).&lt;ref name=&quot;source1&quot;&gt;«Қазақ Энциклопедиясы»&lt;/ref&gt;.
==Тағы қараңыз==
*[[Өсімдіктер морфологиясы]]
*[[Өсімдіктер физиологиясы]]
*[[Өсімдіктер биотехнологиясы]]
*[[Өсімдіктер анатомиясы]]
== Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}
[[Санат:Генетика]]
[[Санат:Өсімдіктер]]</text>
      <sha1>67rcb63cyw7h54ayilpyv4tjoled7sr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Нуклеотидтер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>50358</id>
    <revision>
      <id>3057207</id>
      <parentid>3033792</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:37:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4087" xml:space="preserve">'''Нуклеотидтер''' – [[нуклеин қышқылдары]]н құрайтын негізгі құрылымдық бірлік. 

Нуклеотидтер бір-бірімен ковалентті байланыс арқылы байланысқан 3 түрлі химиялық бөліктен тұрады: 
# [[көміртек]]тің бес атомы бар қант ([[ДНҚ]] молекуласында [[дезоксирибоза]], ал [[РНҚ]]-да – [[рибоза]]); 
# қанттың 1-көміртек атомымен ковалентті байланысқан пуриндік немесе пиримидиндік азоттық негізі. Бұл екі бөлік бірігіп [[нуклеозид]] деп аталатын құрылым түзеді. ДНҚ молекуласының құрамына пуринді негіздер – аденин (А), гуанин (Г) және пиримидинді негіздер – цитозин (Ц), тимин (Т) кіреді. РНҚ-ны да осы негіздер құрайды, тек тиминнің орнына мұнда урацил (У) болады (Т урацилден метилдік топ [–СН3] арқылы ажыратылады). 
# Нуклеотидтердің 3-бөлігін фосфатты топтар ([[фосфор қышқылы]]ның бір немесе бірнеше қалдығы) құрайды. [[Фосфат]]ты топтар бір қанттың 5-көміртегі атомымен келесі қанттың 3-көміртегі атомы арасында фосфодиэфирлік байланыстар құру арқылы полимерлі тізбек түзеді. Нуклеотидтерді кейде нуклеозид-5-монофосфат деп атайды. Мыс., аденин негізді нуклеотидті аденозин-5-монофосфат, [[гуанин]] негізді нуклеотидті гуанозин-5-монофосфат, т.с.с. Н. түссіз кристалл, суда жақсы ериді, органик. еріткіштерде ерімейді, металдармен, негіздермен тұз түзеді. Нуклеотидтер жоғары энергиялы қосылыстар болғандықтан организмдегі энергия алмасу мен жинаудағы маңызы зор. 
=== Қызметі===
Нуклеин қышқылдарының екі түрі бар: [[дезоксирибонуклеин қышқылы]] (ДНҚ), [[рибонуклеин қышқылы]] (РНҚ). ДНҚ өзінің репликациясын (екі еселенуін) қамтамасыз ете алады. ДНҚ ақпараттық РНҚ (аРНҚ) синтезделуін қамтамасыз етеді және аРНҚ арқылы нәруыз синтезін бақылайды.
[[Сурет:Nucleotides.RU.1.svg|thumb|450 px| Нуклеотидтер құрылысы]]

Нуклеотидтер - [[ДНҚ]] мен [[РНҚ]]-ның құрам бөліктері. ДНҚ молекуласындагы әрбір нуклеотид үш компоненттен тұрады: тимин, аденин, [[гуанин]], және [[цитозин]], азот қосылыстары, 5 мүшелі көміртекті көмірсулар, дезоксирибоза және фосфор қышқылының қалдығы. РНҚ, да көмірсулардан рибоза бар, ап азот қосылысынан тимин урацилмен алмасқан.&lt;ref&gt;Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Биология / Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын - Павлодар: «ЭКО» ҒӨФ. 2007. - 1028 б. ISBN 9965-08-286-3&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Нуклеин қышқылдары}}
{{Генетика}}
[[Санат:Нуклеотидтер]]</text>
      <sha1>r42om42ta2w1k8jueioj8db4pcx7tc2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көкжайық</title>
    <ns>0</ns>
    <id>51222</id>
    <revision>
      <id>3057274</id>
      <parentid>3050960</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:07:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5084" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Көкжайық
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =48 |lat_min =33|lat_sec =03
   |lon_deg =82|lon_min = 47|lon_sec =53
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Самар ауданы
|кестедегі аудан         = Самар ауданы{{!}}Самар 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Көкжайық ауылдық округі{{!}}Көкжайық
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Ивановка''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1060
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Көкжайық''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]]ндағы ауыл, [[Көкжайық ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 64 км, [[Зайсан (көл)|Зайсан]] көлінен солтүстік-батысқа қарай 10 км жерде, [[Көкпекті (өзен, Абай облысы)|Көкпекті өзені]]нің сол жағасындағы құрғақ дала белдемінде орналасқан.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1648 адам (803 ер адам және 845 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1060 адамды (519 ер адам және 541 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Iргесі [[20 ғасыр]]дың бас кезінде қаланды. [[1997 жыл]]ға дейін ''Ивановка'' деп аталып келді. 20 ғасырдың 30-жылдарының басындағы  ауыл шаруашылығын ұжымдастыру кезінде ұжымшар және Көкпекті ауылдық кеңесінің орталығы болды. [[1961 жыл]]ы тың жерлерді игеру кезінде ұжымшар негізінде ұйымдастырылған Буденный атындағы сүт бағытындағы сиыр өсіру кеңшарының орталығына айналды. 1997 жылы кеңшар негізінде “Диқаншы” ЖШС-і құрылды.

== Инфрақұрылымы ==
Ауылда байланыс бөлімшесі, орта мектеп, мәдениет үйі, кітапхана, аурухана бар. Тұрғындары көрші елді мекендермен автомобиль жолы арқылы қатынасады.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Самар ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Самар ауданы елді мекендері]]
[[Санат:XX ғасырда құрылған елді мекендер]]</text>
      <sha1>8fp5orm24g6i8rnamglzpc5kad8fmuj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Текстология</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53767</id>
    <revision>
      <id>3057419</id>
      <parentid>2239004</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:51:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16164" xml:space="preserve">'''Текстология''', мәтінтану (латынша textus – [[байланыс]], [[байлау]], кездеме, logos – [[сөз]], [[ғылым]]) – әдебиеттанудың шығарма мәтінін қолжазбамен, түпнұсқамен салыстыра тексеретін саласы. Тестологияның екі өзекті мәселесі бар: бірі-ғылыми, екіншісі-практикалық мақсат. Текстология &quot;текстің туу сыры&quot;, &quot;Текстің тұрақтану тарихы&quot;, &quot;текстің басылу түрлері&quot; деген үш бөлімнен құралады. 

==Қысқаша мәлімет==
Текстология 1917 жылдан кейін ғана [[библиография]]дан бөлініп шығып, методология тұрғысынан танылды. Текстология терминін ғылыми айналымға Б.М. [[Томашевский]] енгізді (1920). Батыс әдебиеттануында бұл ғылым саласы “мәтіннің сыны” деп аталады (Р.[[Бентли]], Ф.[[Вольф]]). Текстология мәтінді тарихилық тұрғысынан қарастырып, оның шынайылығын анықтайды. Текстологияның басты міндеті авторлық мәтіннің нағыз, дәл нұсқасын айқындап, ешбір қоспасыз, қатесіз жариялау болып табылады. Текстология [[әдебиет]] теориясы мен сынының тарихымен, мәтіннің қайта қалпына келтірілуімен тікелей байланысты. [[Көркем шығарма]]ның түпкі мәтінін анықтауда тексеру тәсілдері пайдаланыла отырып, қосымша нұсқалар мен басылымдар зерттеледі. Текстология бұрын тек мәтіндерді тексеріп, жарыққа шығару үшін пайдаланылса, текстолог маман Д.С. [[Лихачев]] мәтіндерді жарыққа шығару оны тәжірибеде қолданудың бір ғана саласы деп таныды. Текстология библиографиямен, түпнұсқа туралы іліммен, [[палеография]]мен, [[археография]]мен байланысты шығармашылық психологиясын зерттеуге сүйенеді. Кейде Текстология “автор еркіндігі” деген ұғыммен байланыста қолданылады. Транскрипция, пунктуация, мәтіннің абзацқа бөлінуі, басқа тілдерден енген сөздер, автордың қолтаңбасы, т.б. мәселелер мәтінтануда айрықша қызмет атқарады. Кеңестік әдебиетте автордың еркінен тыс редакторлық жұмыс нәтижесінде мәтіннің өзгеріске түсуі ([[цензура]]) немесе автордың өзінің қатысуымен қайта қаралуы ([[автоцензура]]) қалып алды. Мұндай жағдайда мәтіннің ең алғашқы нұсқасы не қолжазбасы зерттеуге негіз бола алады. Осындай текстол. салыстырулар арқылы [[Ахмет Байтұрсынұлы]]ның 5 томдық толық шығармалар жинағы, М.[[Әуезов]]тің 50 томдық шығармалар жинағы жарық көріп келеді. Байтұрсыновтың “Әдебиет танытқыш” еңбегіндегі бұрын басылмай қалған сөйлемдер, мәтіндер қалпына келтіріліп, ғылыми түсініктемесі жазылып, тұңғыш рет толығымен жарияланды. Ежелден жалғасқан бай әдеби [[мұра]] мен ақын-жыраулар поэзиясын, бүгінгі күнге дейінгі қазақ қаламгерлері шығармаларының мәтіндерін салыстыра зерттеу – текстологияның негізгі міндеті.&lt;ref&gt;«Қазақстан»: Ұлттық энцклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы]]» Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том&lt;/ref&gt;

==Абай шығармалары==
[[Абай]] шығармаларын жинау, бастыруда олардың текстін зерттеудің, ғылыми тұрғыдан анықтаудың мәні үлкен. Олай болатын себебі - Абайдың қолымен жазылған шығармасы жоққа тән. Тек «Біраз сөз қазақтың түбі қайдан шыққаны туралы» деген шығармасының қолжазбасы ғана Абайдың өзі жазған делініп жүр. Осыдан басқа шығармалардың қолжазбасы түгелдей өзге адамдардың қолымен жазылған және әр түрлі қолжазбаларда, 1909 жылғы жинақта және кейбір онан кейінгі жинақтарда бірталай сөздер әрқалай оқылады. Мысалы, Мүрсейіттің бірнеше қолжазбасында да бір елеңдегі кейбір сөздер бірде былай, бірде олай жазылған. Оның үстіне алғашқы [[1909]] жылғы жинақта жоқ, кейінгі басылымдарға енгізілген шығармаларда бар қолжазбаларды, бұрынғы жинақтарды салыстырып зерттеу негізінде кейінгі басылымдарда кейбір сөздер түзетіліп беріліп келеді. Әр жинақта бір сөздің әр түрлі нұсқасы болуы кейде пікірталасын туғызатыны, мынасы дұрыс емес, бұрынғы жинақтағы нұсқасы дұрыс деуге мүмкіндік беретіні де түсінікті. Абай шығармасы деп саналып, газет-журналдарда жарияланған ғылыми жинақтарға кірмеген бірлі-жарым өлеңдер де жоқ емес. Түгелдей алғанда Абай шығармаларын текстол. тұрғыдан зерттеуде айтарлықтай табысқа қол жетті, академик толық жинақтағы шығармалардың текстері дәйекті түрде анықталды дей аламыз. Ал, енді нақтылап айтсақ, қолжазбалардың ең негізгісі, толығы 1905, 1907, 1910жылғы Мүрсейіт Бүкеұлының жазбалары. 1909 жылы С.-Петербургте басылған Абай шығармаларының тұңғыш жинағындағы текстерді де түпнұсқа ретінде қараған орынды. Абай шығармаларының басым көпшілігі Мүрсейіт қолжазбалары арқылы жеткенін ескерсек, бұл тұңғыш жинақтың мәні зор екені айқын аңғарылады. Басқа жекелеген қолжазбалардың көлемі шағын, оларда Мүрсейіт қолжазбасында жоқ өлеңдер өте аз, сондықтан олар қосымша деректер ретінде бағалануы орынды. Алайда, бұл жинақта да, қолжазбаларда да жаңылыс жазылған, қате басылған сөздер кездесіп отыратыны салыстыра тексеру, текстол. зерттеу негізінде анықталды. Бұл жинақтың алдында баспа жүзінде жарық көрген өлеңдер (мыс. , «Дала уәлаяты газетінде» жарияланған «Жаз», «Болыс болдым, мінеки») үш-терттен аспайды.

1909 жылғы жинаққа кірмеген бір топ шығармалар 1916 жылы Орынборда С. Әбішұлы бастырған «Абай термесі» атты кітапта жарияланды. Олар - бірінші қарасөзі мен «Ата-анаға көз қуаныш...», «Тайға міндік...», «Жарқ етпес қара көңлім не қылса да...» және бірнеше өлеңдер. Ал, 1922 ж. Ташкентте, Қазанда басылған жинақтар сол 1909 жылғы жинақта жария болған шығармаларды қамтиды. I. Жансүгіров 1923 ж. «Тілші» газетінде Ташкентте шыққан жинаққа сын пікір ретінде «Абай кітабы» атты мақала жазып, бір алуан қате басылған сөздерді қалай дұрыстап оқу керек екендігін нанымды көрсетті. Мыс. , «шалғыннан жүні қылтыңдап» емес, «шалғыннан жоны қылтыңдап» деген дұрыс екенін немесе «биікке басшы болар деме залым» емес, «бейіске басшы болар деме, залым» деп оқылуы дұрыс екенін алғаш көрсеткен I. Жансүгіров болатын. Бүл мақаладағы тағы бір өте бағалы пікір - Абай шығармаларын «толық жинақтап, жемісті қылып шығаруға тырысу» міндеті қойылған. «Абайды жете білетін Шәкерім, Мұхтар, Әлихан, Ахмет сияқтыларды бұл жолға үндеу керек, сөйтіп, осы бастан қам қылып, асықпай бірнеше жылды мойынға алу керек», - дейді I. Жансүгіров. Сол кездің өзінде-ақ, Жансүгіровтың Абай шығармаларының толық жинағын тыңғылықты дайындап бастыру мәселесін көтеруі және Абайдың өмірі мен шығармашылығына ең жетік, білгір адамдар деп [[Шәкәрім Құдайбердіұлы|Ш. Құдайбердиев]], [[Әуезов Мұхтар Омарханұлы|М. Әуезов]], [[Бөкейханов Әлихан Нұрмұхамедұлы|Ә. Бөкейханов]], [[Ахмет Байтұрсынұлы]]ны атауы айрықша назар аударарлық. Жаңа шығармалармен толықтырылып басылуы жағынан ерекше атауға лайық жинақтың бірі - 1933 ж. Әуезов бастырған «Толық жинақ». Мұнда «Әзім» поэмасы және Абай жас кезінде 1855-81 ж. арасында жазған дейтін бір топ өлеңдер алғаш жарық көрді. 1945 жылғы басылған толық жинақта жаңадан табылған «Домбыраға қол соқпа...», «Мен боламын демеңдер...», «Ойға түстім, толғандым...» және бірнеше қысқа өлеңдер жарияланды. Бүл жинақта және 1954 жылғы жинақта шығармалардың текстерін қолжазбалармен және бұрынғы басылымдармен салыстыра тексеріп анықтауға назар аударылған. Әсіресе, 1954 жылғы екі томдық толық жинақтың кейбір аударма өлеңдердің орысша түпнұсқасын айқындау жағынан елеулі жаңалығы бар. Абай шығармаларының текстерін ғылыми тұрғыдан зерттеуде 1957 ж. Әуезовтің басқаруымен дайындалып жарық көрген екі томдық акад. толық жинақтың мәні ерекше. Бұл басылымның құндылығы алдымен Әуезовтің текстол. жұмыстарға тікелей қатысуының, ерінбей жалықпай басшылық етуінің нәтижесі. Жинақты баспаға дайындау барысында Абайдың өлеңдері, поэмалары, қарасөздері бұрынғы басылымдар мен барлық белгілі қолжазбалар салыстырылып, мұқият тексеріліп, бірталай сөздерге түзетулер енгізілді. Қай сездің қандай негізге сүйеніп алынғаны әр шығармаға берілген түсініктемеде көрсетілген. Бүл жинақты баспаға дайындап, текстол. жұмыс жүргізгендер - 3. Ахметов, Ы. Дүйсенбаев, Ғ. Әбетов. Сонымен қатар аракідік болса да Абай шығармаларын басып шығаруда ғылыми принциптен шалғай кетушілік те орын алғанын айтпауға болмайды. Мыс., 1961жылы Ә. Жиреншиннің жоғарыда аталған 1957 жылғы жинақтағы барлық түсініктемелерді түгелдей дайын күйінде алып, текстерді зерттегендей болып кітап етіп бастырғаны кезінде баспа жүзінде қатты сыналған-ды.
1977 жылғы ғылыми басылымда Абай шығармаларының текстеріне біраз қосымша тексеру жасаған Қ. Мұқаметханов және басқа зерттеушілердің еңбегін ескеріп, кейбір түзетулер енгізілгені байқалады. Сонымен ғылыми басылымдарда Абай текстерін қалыптастырып тұрақтандыруға, жекелеген сөздердің неғұрлым дұрыс берілуін қадағалауға мән беріліп келеді. Абайдың туғанына 150 жыл толу қарсаңында ақынның толық жинағы жаңадан дайындалып, басылды.&lt;ref&gt;“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt; Ал, ақынның таңдамалы шығармаларының жинағын бастыру жайлы айтсақ, олар акад. басылым негізінде жасалуы шарт екені және қалыптасқан текстер мен дәлелді деректерге сүйену қажеттігі талас тудырмайды.&lt;ref&gt;Абай. Энциклопедия. – Алматы: «Қазақ энциклопедиясының» Бас редакциясы, «Атамұра» баспасы, ISBN 5-7667-2949-9&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{Stub:Қазақ әдебиеті}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Әдебиеттану]]</text>
      <sha1>5a53fxyf995vl4etqqtkvka3cdd6dkj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мариногорка</title>
    <ns>0</ns>
    <id>53811</id>
    <revision>
      <id>3057382</id>
      <parentid>3047123</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:36:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3962" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Мариногорка
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =48 |lat_min =56|lat_sec = 34
   |lon_deg =83|lon_min = 02|lon_sec =46
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Самар ауданы
|кестедегі аудан         = Самар ауданы{{!}}Самар 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Мариногор ауылдық округі{{!}}Мариногор
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  1964
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                = 666
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Мариногорка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]]ндағы ауыл, [[Мариногор ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 23 км жерде, [[Құлажон]] өзенінің сол жағасында.

== Халқы == 
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1017 адам (488 ер адам және 529 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 666 адамды (325 ер адам және 341 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Іргесі [[1964 жыл]]ы өзімен аттас сүт өндіретін кеңшар негізінде қаланды. Оның негізінде [[1997 жыл]]дан бері бірнеше шаруа қожалықтары құрылды.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Самар ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Самар ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>bae0xpxgxhz5eowjnt9q1tyza7lsi98</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Образ</title>
    <ns>0</ns>
    <id>54675</id>
    <revision>
      <id>3057307</id>
      <parentid>3042423</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:12:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9252" xml:space="preserve">'''''Образ, көркем образ''''' - шындықты танып-білуде [[әдебиет]] пен [[өнер]]ге тән ерекше эстетикалық категория. Көркем шығармада сөзбен сомдалған кез келген құбылысты (көбінесе әдеби қаһарман бейнесін) Образ деп атайды. Мысалы: [[Әуезов Мұхтар Омарханұлы|М.Әуезовтің]] [[Абай жолы|&quot;Абай жолы&quot;]] эпопеясындағы халық Образы, Абай Образы - өнер мен халықтың немесе өнер мен сананың арасындағы арнайы байланысты негіздейтін эстетикалық категория. Көркем образда объективті-танымдық және субъективті-творчестволық бастау өзара бірлікте көрініс табады. Образ нақты шындыққа және ойлау процесіне байланысты айқындалады. Образ тек шындықты бейнелеп қана қоймай, оны жинақтайды. Жекелеген оқиғалар негізіне жалпылама түсінік беретін түйін жасайды. Әр [[суреткер]] жасаған образ шындыкты өзгеше, жаңа бір қырынан творчеств. тұрғыдан түсіндіруді мақсат етеді. &lt;br /&gt;''Образ'' - сөзбен баяндалған сурет. Көркем шығармадағы түп төркіні бейнеден, суреттен шыққан әрбір сөз бедерлі бейнеге, тірлікке, әрекетке ие болғанда образға айналады. Образдың мақсаты кез келген қарапайым құбылысқа немесе затқа жан бітіріп сөйлеу (Мысалы, [[Күлімсіреп]] аспан тұр, Абай). Кез келген образ заттық және мағыналық екі компоненттен тұрады. Осыған орай ол іштей заттық, жалпылама-мағыналық және құрылымдық деп үш түрге жіктеледі. &lt;br /&gt;
Образдың заттылығы бір сөзбен ғана берілген сипаттамадан бастап, оқиғаны жіліктеп, оның жай-жапсарын тереңдете суреттеуге ([[пейзаж]], [[портрет]], көңіл-күй) дейін қамтиды. Ол бүкіл сюжеттік желіге (өлеңнің, әңгіменің, т.б.) негіз болып тартылуы да мүмкін. Жалпылама мағыналық образ іштей дербес ұқсас, типті және мотив-образ, [[топос]], [[архитип]] болып бөлінеді. Мысалы, мәңгі типтік образ: [[Дон Кихот]], [[Гамлет]], [[Фауст]], бұларға қазақ әдебиетіндегі: [[Шығайбай]], [[Қарабай]], [[Судырахмет]], т.б. жатқызуға болады. Құрылымдық образ: автологиялық, металогиялық түрлерге жіктеледі. Тарихи даму барысында көркем образдылық ұғымы мен оның компоненттері үлкен өзгерістерге ұшырап отырған. Мысалы, Ертедегі Шығыста түспалдау, астарлау жиі қолданылса, антикалық әдебиетте - классикалық, қайта өрлеу дәуірінде - [[барокко]], жаңа еуропалық әдебиетте романтикалық, реалистік образ қалыптасты.&lt;br /&gt; Образ әдеби тек тұрғысынан үш түрге: 
#''эпикалық;
#лирикалық;
#драмалық'' болып бөлінсе, жасалу тәсіліне қарай [[юмор]]лық, [[сатира]]лық, [[фантастика]]лық, [[трагедия]]лық, [[герой]]лық, т.б. болып бөлінеді. Көркемдегіш сөздер ([[эпитет]], [[теңеу]], [[метафора]], т.б.) [[ауыз әдебиеті]] шығармаларында мол кездеседі. Образ - әр дәуірге, әр әдебиетке сай үнемі дамып, жаңарып отыратын категория.&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;

Образдың жасалу тәсілдерінің әр алуандығы сияқты, оның түрлері де әр алуан. Образдың түрлерін белгілеудің бірнеше (әдістік, тектік, тәсілдік)  факторлары  бар.  Көркемдік  әдіс  тұрғысынан  келгенде, образ  екі  түрлі романтикалық образ, реалистік образ. '''Романтикалық  образ'''  –  әдебиеттегі  адам  бейнесінің байырғы түрлерінің бірі. Бұл образдың алғашқы үлгілері баяғы көне дүние әдебиетінде, оның «әрі өнген топырағы, әрі байлық қоры» боп табылатын мифте, қала берсе, қай халықтың болса да ауыз әдебиетінде жатыр. Әрқашан алға, алысқа, арманға асыққан халықтың қиялы да телегей-теңіз.  Ал  романтикалық  образдың  негізінде  қиял  жатады. Романтикалық образ өмірдегі болған немесе бар деректен гөрі өмірде әзірше жоқ, бірақ болатын дерекке негізделеді.Қазақ әдебиетіндегі романтикалық образдың ежелгі түрі халық ертегілері  мен  аңыздарыңда,  батырлық  дастандары  мен  тарихи жырларында  жасалды.  Сонау  Желаяқ  пен  Көрегеннен,  Саққұлақ пен Таусоғардан бастап Алдар Көсе мен Асанқайғыға дейін, одан Алпамыс  пен  Қобыландыға,  Тарғын  мен  Қамбарға  дейін  қазақ фольклорындағы романтикалық образдың небір ғажайып үлгілерін көруге  болады.  Абайдан  бергі  жаңа,  жазба  әдебиетімізге  келетін болсақ, Шәкәрім Құдайбердіұлы мен Мағауия Абайұлы, Ығылман Шөреков  пен  Мұхамеджан  Сералин,  Сұлтанмахмұт  Торайғыров пен  Мағжан  Жұмабаевтың  поэма-дастандарында  да  талай  тамаша романтикалық  образдар  жасалған.  С.Мұқановтың  Сұлушашы  мен Ж.Саинның Күләндасы, Ә.Тәжібаевтың Абылы мен Қ.Аманжоловтың Абдолласы – қазіргі қазақ әдебиетіндегі көптен-көп романтикалық образдардың жекелеген қадау-қадау үлгілері ғана. Романтикалық  образ  –  қай  жанрдың  туындыларында  болса  да молынан кездесетін образдың дәстүрлі, қалыптасқан түрі. Бір ғана Ғ.Мүсіреповтің өзі прозадағы аналар бейнесінен драматургиядағы Ақаны мен Ақтоқтысына дейін романтикалық образдың алуан түрлі әсем типтерін айта қалғандай шеберлікпен жасап берді.&lt;ref&gt;Қабдолов Зейнолла. Сөз өнері.- Алматы: &quot;Санат&quot;, 2007.-300 б&lt;/ref&gt;

'''Реалистік образ'''- әдебиеттегі адам бейнесінің ең сымбатты, шынайы түрі; қолмен ұстап, көзбен көргендей затты әрі жақын, мінез-құлқы, іс-әрекеті, қоршаған ортасы, басынан өтетін оқиғалары бәрі өлшеулі образ. Мұнда өмірде болатын, үнемі кездесетін, нақтылы іс -әрекеттермен көрінетін бейне суреттеледі. 

==Сілтемелер==
*[[Бейне]]
*[[Көркем бейне]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қазақстан әдебиеті]]


{{stub}}</text>
      <sha1>l1tbo0gx3drzwfmq3vzpmbsowvhflpb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057376</id>
      <parentid>3057307</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:31:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11067" xml:space="preserve">'''''Образ, көркем образ''''' - шындықты танып-білуде [[әдебиет]] пен [[өнер]]ге тән ерекше эстетикалық категория. Көркем шығармада сөзбен сомдалған кез келген құбылысты (көбінесе әдеби қаһарман бейнесін) Образ деп атайды. Мысалы: [[Әуезов Мұхтар Омарханұлы|М.Әуезовтің]] [[Абай жолы|&quot;Абай жолы&quot;]] эпопеясындағы халық Образы, Абай Образы - өнер мен халықтың немесе өнер мен сананың арасындағы арнайы байланысты негіздейтін эстетикалық категория. Көркем образда объективті-танымдық және субъективті-творчестволық бастау өзара бірлікте көрініс табады. Образ нақты шындыққа және ойлау процесіне байланысты айқындалады. Образ тек шындықты бейнелеп қана қоймай, оны жинақтайды. Жекелеген оқиғалар негізіне жалпылама түсінік беретін түйін жасайды. Әр [[суреткер]] жасаған образ шындыкты өзгеше, жаңа бір қырынан творчеств. тұрғыдан түсіндіруді мақсат етеді. &lt;br /&gt;''Образ'' - сөзбен баяндалған сурет. Көркем шығармадағы түп төркіні бейнеден, суреттен шыққан әрбір сөз бедерлі бейнеге, тірлікке, әрекетке ие болғанда образға айналады. Образдың мақсаты кез келген қарапайым құбылысқа немесе затқа жан бітіріп сөйлеу (Мысалы, [[Күлімсіреп]] аспан тұр, Абай). Кез келген образ заттық және мағыналық екі компоненттен тұрады. Осыған орай ол іштей заттық, жалпылама-мағыналық және құрылымдық деп үш түрге жіктеледі. &lt;br /&gt;
Образдың заттылығы бір сөзбен ғана берілген сипаттамадан бастап, оқиғаны жіліктеп, оның жай-жапсарын тереңдете суреттеуге ([[пейзаж]], [[портрет]], көңіл-күй) дейін қамтиды. Ол бүкіл сюжеттік желіге (өлеңнің, әңгіменің, т.б.) негіз болып тартылуы да мүмкін. Жалпылама мағыналық образ іштей дербес ұқсас, типті және мотив-образ, [[топос]], [[архитип]] болып бөлінеді. Мысалы, мәңгі типтік образ: [[Дон Кихот]], [[Гамлет]], [[Фауст]], бұларға қазақ әдебиетіндегі: [[Шығайбай]], [[Қарабай]], [[Судырахмет]], т.б. жатқызуға болады. Құрылымдық образ: автологиялық, металогиялық түрлерге жіктеледі. Тарихи даму барысында көркем образдылық ұғымы мен оның компоненттері үлкен өзгерістерге ұшырап отырған. Мысалы, Ертедегі Шығыста түспалдау, астарлау жиі қолданылса, антикалық әдебиетте - классикалық, қайта өрлеу дәуірінде - [[барокко]], жаңа еуропалық әдебиетте романтикалық, реалистік образ қалыптасты.&lt;br /&gt; Образ әдеби тек тұрғысынан үш түрге: 
#эпикалық;
#лирикалық;
#драмалық  болып бөлінсе, жасалу тәсіліне қарай [[юмор]]лық, [[сатира]]лық, [[фантастика]]лық, [[трагедия]]лық, [[герой]]лық, т.б. болып бөлінеді. Көркемдегіш сөздер ([[эпитет]], [[теңеу]], [[метафора]], т.б.) [[ауыз әдебиеті]] шығармаларында мол кездеседі. Образ - әр дәуірге, әр әдебиетке сай үнемі дамып, жаңарып отыратын категория.&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;
'''Эпикалық образ '''- кескін-кейпі, мінез-кұлқы, іс-әрекетімен тұтас көрінген әрі толық жинақталған, әрі әбден дараланған тип; көркем бейне жасаудың портрет, мінездеу, диалог, монолог және т.б. амалдары көп колданылып жасалатын образдың түрі; адамның кескін-кейпін, ішкі дүниесін, іс-әрекетін кең суреттеп, мол көрсететін,терең әрі жан-жақты танытатын образ.

'''Лирикалық образ''' - сыршыл өлең жырлардағы ақынның өз бейнесі, оның ішкі бітімі; ақынның мың иірім көңіл-күйінен, нәзік сырымен сылқым сезімінен өріліп жасалған өзгеше кейіпкер, оның субъективті көңіл-күйінен, сан иірім сұлу сыры мен сезімі арқылы жасалатын образ; адамның аса терең нәзік ашылатын ішкі сыры, мінез-құлқы, жан-тынысы айрықша әсем айшық табатын образдың түрі.

'''Драмалық образ''' - өмірдің өз аясында, сахнада көзбе-көз, қолма-қол жасалатын; тірілермен тірілерше дидарласып, оларды қолма-қол күлдіріп не жылатып, тікелей ықпал жасап, тебірентетін; шиеленіскен тартыстар мен қым-қиғаш қимыл-әрекеттер арқылы жасалатын образ.

Образдың жасалу тәсілдерінің әр алуандығы сияқты, оның түрлері де әр алуан. Образдың түрлерін белгілеудің бірнеше (әдістік, тектік, тәсілдік)  факторлары  бар.  Көркемдік  әдіс  тұрғысынан  келгенде, образ  екі  түрлі романтикалық образ, реалистік образ. '''Романтикалық  образ'''  –  әдебиеттегі  адам  бейнесінің байырғы түрлерінің бірі. Бұл образдың алғашқы үлгілері баяғы көне дүние әдебиетінде, оның «әрі өнген топырағы, әрі байлық қоры» боп табылатын мифте, қала берсе, қай халықтың болса да ауыз әдебиетінде жатыр. Әрқашан алға, алысқа, арманға асыққан халықтың қиялы да телегей-теңіз.  Ал  романтикалық  образдың  негізінде  қиял  жатады. Романтикалық образ өмірдегі болған немесе бар деректен гөрі өмірде әзірше жоқ, бірақ болатын дерекке негізделеді.Қазақ әдебиетіндегі романтикалық образдың ежелгі түрі халық ертегілері  мен  аңыздарыңда,  батырлық  дастандары  мен  тарихи жырларында  жасалды.  Сонау  Желаяқ  пен  Көрегеннен,  Саққұлақ пен Таусоғардан бастап Алдар Көсе мен Асанқайғыға дейін, одан Алпамыс  пен  Қобыландыға,  Тарғын  мен  Қамбарға  дейін  қазақ фольклорындағы романтикалық образдың небір ғажайып үлгілерін көруге  болады.  Абайдан  бергі  жаңа,  жазба  әдебиетімізге  келетін болсақ, Шәкәрім Құдайбердіұлы мен Мағауия Абайұлы, Ығылман Шөреков  пен  Мұхамеджан  Сералин,  Сұлтанмахмұт  Торайғыров пен  Мағжан  Жұмабаевтың  поэма-дастандарында  да  талай  тамаша романтикалық  образдар  жасалған.  С.Мұқановтың  Сұлушашы  мен Ж.Саинның Күләндасы, Ә.Тәжібаевтың Абылы мен Қ.Аманжоловтың Абдолласы – қазіргі қазақ әдебиетіндегі көптен-көп романтикалық образдардың жекелеген қадау-қадау үлгілері ғана. Романтикалық  образ  –  қай  жанрдың  туындыларында  болса  да молынан кездесетін образдың дәстүрлі, қалыптасқан түрі. Бір ғана Ғ.Мүсіреповтің өзі прозадағы аналар бейнесінен драматургиядағы Ақаны мен Ақтоқтысына дейін романтикалық образдың алуан түрлі әсем типтерін айта қалғандай шеберлікпен жасап берді.&lt;ref&gt;Қабдолов Зейнолла. Сөз өнері.- Алматы: &quot;Санат&quot;, 2007.-300 б&lt;/ref&gt;

'''Реалистік образ'''- әдебиеттегі адам бейнесінің ең сымбатты, шынайы түрі; қолмен ұстап, көзбен көргендей затты әрі жақын, мінез-құлқы, іс-әрекеті, қоршаған ортасы, басынан өтетін оқиғалары бәрі өлшеулі образ. Мұнда өмірде болатын, үнемі кездесетін, нақтылы іс -әрекеттермен көрінетін бейне суреттеледі. 

==Сілтемелер==
*[[Бейне]]
*[[Көркем бейне]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{wikify}}
{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қазақстан әдебиеті]]


{{stub}}</text>
      <sha1>rzz5hvdvwa4s9tf45qxmxwjtggoyw7x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Рибонуклеин қышқылы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>56734</id>
    <revision>
      <id>3057204</id>
      <parentid>2660699</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:33:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="14004" xml:space="preserve">[[Сурет:Label_RNA_pol_II.png|thumb|250px|]]
'''Рибонуклеин қышқылы (РНҚ)''' — жоғары молекулалық байланыс; [[нуклеин қышқылдары]]ның типі. Табиғатта кеңінен таралған. РНҚ-ның көмірсу бөлігінде [[рибоза қанты]], ал [[азот]]ты негіздері ретінде [[аденин]], [[гуанин]], [[цитозин]] және [[урацил]] болады.

Рибонуклеин қышқылдары '''рибосомалық''' (рРНҚ), '''ақпараттық''' (аРНҚ) және '''тасымалдаушы''' (тРНҚ) болып бөлінеді. Рибонуклеин қышқылы тізбегі бірнеше ондаған [[нуклеотидтер]]ден бірнеше мыңдаған нуклеотидтерге дейін созылатын біржіпшелі [[полинуклеотидтер]]ден тұрады. Организмде РНҚ [[ақуыз]]дармен кешенді байланысқан [[рибонуклеотидтер]] түрінде болады. РНҚ генетикалық ақпараттың жүзеге асуы мен ақуыз синтезіне қатысып, барлық тірі организмдерде аса маңызды биологиялық рөл атқарады. Көптеген [[вирустар]]да РНҚ-н жалғыз нуклеинді компонент (құраушы) құрайды. Осындай РНҚ вирустарда РНҚ биосинтезімен қатар [[ДНҚ]] биосинтезінде де матрица рөлін атқара алады (кері транскриптаза). [[Бактериялар]], [[өсімдіктер]] және [[жануарлар]] жасушаларында құрылымы, метаболизмі және биол. қызметтері әр түрлі РНҚ типтері кездеседі. Мысалы, рРНҚ рибосоманың құрамына еніп, жасушадағы РНҚ-ның негізгі массасын құрайды және көлемі, құрылымы түрлі организмдерде әр түрлі болады. Клеткада негізінен рРНҚ-да ақуыздың биосинтезі жүреді; тРНҚ жасушада амин қышқылдары қалдықтарын жалғастырып алып, оны ақуыз синтезі өтіп жатқан жерге тасымалдайды. Әрбір амин қышқылының өзіне сай арнайы тРНҚ (әдетте бірнеше) болады. Барлық тРНҚ жоңышқа жапырағына ұқсас макромолекулалы құрылымға ие. Олардың [[рибосома]]ға және аРНҚ-на жабысатын, үш нуклеотидтен тұратын (антикодон) және амин қышқылы қалдығын жалғастыратын аймақтары бар. РНҚ-ның барлық түрлері жасушада ДНІ матрицасында синтезделеді, соның нәтижесінде ДНҚ-ндағы дезоксирибонуклеотидтер тізбегінде комплементарлы рибонуклеотидтер тізбегі құрастырылады, мұны транскрипция процесі деп атайды. Клетка ядросында матриц. РНҚ-ның (мРНҚ) бастамасы болып келетін алып молекулалар табылған, олардың көп бөлігі ядрода ыдырайды да, аз бөлігі цитоплазмаға өтіп, нағыз мРНҚ-ын құрайды.&lt;ref&gt;[[Қазақ Энциклопедиясы|&quot;Қазақ Энциклопедиясы&quot;]], 7 том&lt;/ref&gt;

== РНҚ мен ДНҚ айырмашылығы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|-

! ДНҚ !! Белгілер !! РНҚ
|-
| 2 || Жіпшелері || 1
|-
| Ядрода || Орналасуы || Ядро мен цитоплазмада
|-
| ДНҚ-полимераза  || Ферменті || РНК-полимераза
|-
| [[Аденин|А]], [[тимин|Т]], [[гуанин|Г]], [[цитозин|Ц]] || Нуклеотидтері || [[Аденин|А]], [[урацил|У]], [[гуанин|Г]], [[цитозин|Ц]]
|-
| [[Дезоксирибоза]] || Қанты || [[Рибоза]]
|-
| Генетикалық ақпаратты &lt;br /&gt; сақтап зат алмасу  &lt;br /&gt; процестерін қадағалау || Қызметі || Генетикалық ақпаратты  &lt;br /&gt; тасымалдау және  &lt;br /&gt; нәруыз биосинтезі
|}

== РНҚ-ның жалпы сипаттамасы. РНҚ-ның түрлерi. ==
[[Сурет:RNA polinukleotido.PNG|thumb|250px|РНҚ полинуклеотидінің химиялық құрылымы]]
[[Рибонуклеин қышқылы]] (РНҚ) – бұл сызықты тарамдалмаған [[полирибонуклеотид]]тер, [[рибонуклеозид]] монофосфатрибонуклеин қышқылының (РНҚ-ның) құрылым бiрлiгi болып табылады.

Рибонуклеозидмонофосфат РНМФ – бұл ( H3PO4) [[фосфор қышқылы]]ның бiр қалдығынан және рибозаның [[Пурин негіздері|пуриндi]] және [[Пиримидин негіздері|пиримидиндi]] азотты негiздерiнен тұратын қосылыстар.

Рибонуклеин қышқылдары құрамы жағынан [[ДНҚ]]-ға ұқсайды, тек [[РНҚ]] молекуласында [[дезоксирибоза]] орнына [[рибоза]] болады, ал [[тимин]] [[урацил]]мен алмастырылған.

Сонымен рибонуклеин қышқылдарының құрамына азотты негiздерден [[аденин]], [[гуанин]], [[цитозин]] және [[урацил]] кiредi.  [[РНҚ]]-ның құрамындағы [[гидроксил]] туындылары (кето- тѕрiнде) [[лактам]]дар түрiнде кездеседi.

РНҚ-ның құрамында көрсетiлген рибонуклео зидмонофосфаттардан басқа аз мөлшерде минорлы негiздер және минорлы [[нуклеозидтер]] де кездеседi.
Минорлы азотты негiздер – бұл процессинг (РНҚ-ның пiсiп жетiлуi) кезiнде полирибонуклеотид құрамындағы басты негiздердiң түрленуi нәтижесiнде түзiлген [[метил]] және [[гидроксил]] туындылары.       

== РНҚ-ның бiрiншi реттiк құрылымы. ==
* РНҚ-ның бiрiншi реттiк құрылымы коваленттi құрылым болып табылады,өйткенi РНМФ қалдығы полирибонуклеотидтi тiзбекте бiрiмен-бiрi 3, 5 фосфодиэфирлi байланыспен бiрiгедi.
* РНМФ-тың бiрiншi реттiк құрылымы –бұл полирибонуклеотидтi тiзбекте РНМФ қалдықтарының тiзбектесiп берiлуi.
* Скелет монотонды қайталанып келетiн рибоха мен нуклеин қышқылдарының қалдықтарынан тұрады.
* [[Азот]]ты негiздер бiр-бiрiнен бiрдей ара қашықтықта орналасқан бүйiр топтары түрiнде қарастыруға болады. Полирибонуклеотидтi тiзбекке векторлық тән , тiзбек бақыты 5-&gt;3. РНҚ-ның әрбiр түрлерiнiң поликонденсациялық коэффициентi бiрнеше оннан бiрнеше мыңға дейiн созылады. Молекулалық массасы 250 мыңнан млн. Дальтонға дейiн.
* [[РНҚ]]-ның [[ДНҚ]]-дан айырмашылығы оның реттелген екiншi реттiк құрылымы жоқ.

== РНҚ-ның биосинтезi ==
[[РНҚ]]-ның [[биосинтез]]i 2 сатыда жүредi:
* Транскрипция (көшiру)
* Процессинг (пiсiп жетiлу)
Транскрипция – бұл процесс ДНҚ-ның белгiлi транскриптондарын көшiрумен жүредi. Процесс [[генетика]]лық хабарды РНҚ (формасы) түрiнде көшiру.
Транскрипцияның жұмысы бiрiншi реттiк транскриптiң яғни м-РНҚ-ның, т-РНҚ-ның және р-РНҚ-ның тѕзiлуiмен бiтедi. Транскрипция [[ядро]]да және [[митохондрия]]да жүредi. Траскрипция клетка циклiнiң белгiлi фазасымен байланыспайды. Траскрипция кезiнде [[субстрат]] ретiнде рибонуклеозидтрифосфаттар АТФ, ГТФ, ЦТФ, УТФ қолданылады. Транскрипция матрицалық синтездiң көп тѕрлерiнiң бiрi болып саналады. [[Матрица]] ролiн ДНҚ-ның белгiлi бөлiмi – транскриптон атқарады.
[[Транскрипция]] сәйкес келу (комплеменитарлы) принципке негiзделген. Транкрипция  51—&gt;31 бағытында жүредi.

=== Транскрипция ===
Транскрипция 3фазада жүредi:
* Транкрипцияның инициясы – [[РНҚ]]-а [[полимераза]]мен бiрге промотордың байланысуымен бiтедi және [[ДНҚ]] бөлiмiнiң денатурациясын тудырады.
* Тiзбектiң элонгациясы – РНҚ-ның бiрiншi реттiк тiзбегiнiң синтезiн өсiрумен аяқталады.
* Терминация (аяқталуы) терминатор деңгейiнде жүзеге асады. Бұл т-РНҚа, м-РНҚа жолында т-РНҚа, м-РНҚа, р-РНҚа функционалды молекулаларға айналып, РНҚ-ның әртүрлi типтерiнiң пiсiп жетiлуi. Бұл процесс мынадай жолдармен жүзеге асады:
* Реттiк транскриптi бiрнеше жекелеген РНҚ-ға бөлу (егер, бiрiншi реттiк транскрипт бiрнеше РНҚа-дан тұрса).
* Екi соңғы жағынан ретiмен “артық” [[нуклеотид]]тi алып тастау. 5, 3 соңдарын түрлендiру.
* Минорлы негiз түзетiн нуклеотидтердiң қалдықтарын түрлендiру.
* [[Ядро]]дан [[цитоплазма]]ға [[рибонуклеотид]]тi тасымалдау. 

== Генетикалық код ==
Синтезделушi белоктың құрылымын анықтауда [[ДНҚ]] негiзгi роль атқарады. ДНҚ-ның жiп тәрiздi ұзын молекуласында сол клеткадағы бiр қатар белоктардың бiрiншi реттiк құрылымы туралы информациясы болады. Бiр белоктың бiрiншi реттiк құрылымының информациясы болатын ДНҚ молекуласының кесiндiсi ген деп аталады. Белоктағы әрбiр аминоқышқылға ДНҚ тiзбегiнде (бiрiздi) орналасқан нуклеотидтердiң үш үйлесiмi сәйкес келетiнi: 43=16*4=64. 4 элементтен үш-үштен әр түрлi 64 үйлесiм жасауға болатыны, ал олардың барлық 20 аминоқышқылдарға код жасауға артығымен жететiнi дәлелдендi.  Аминоқышқылдың әрқайсысына код бола алатын үш нуклеотид – триплеттердiң құрамы дәл анықталды. Сонымен генетикалық код дегенiмiз – хабарды төрт әрiптi нуклеотидтi тiлден жиырма әрiптi аминоқышқылды тiлге аудару кiлтiн айтамыз. Генетикалық кодтың бiрнеше ерекшелiктерi бар:
* Кодтың триплеттiгi.
* Кодтың бiрмағыналылығы, арнайылығы.
* Кодтың шектен тыс көптiгi.
* Кодтың коллианеарлығы, м-РНҚа кодондарының реттiлiгi полипептид тiзбегiндегi аминоқышқылдардың реттiлiгiн анықтайды.
* Кодтың тұтастығы.
* Кодтың жабылмауы.
* Кодтың универсалдылығы (код бәрi үшiн универсалды).&lt;ref&gt;Сейітов З.С. Биологиялық химия. – Алматы:«Қайнар», 1992.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Қайырханов Қ.К. Жануарлар биохимиясы. –Алматы:«Ана тілі», 1993.&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Сейтембетова А.Ж., Лиходий С.С. Биологиялық химия. –Алматы:«Білім», 1994.&lt;/ref&gt;

{{commons|Category:RNA}}
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Нуклеин қышқылдары}}
{{Генетика}}
[[Санат:РНҚ]]
[[Санат:Нуклеин қышқылдары]]</text>
      <sha1>eivxlw6orgiwzxfweo48ysu97zan89f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Хромосомалар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>59492</id>
    <revision>
      <id>3057209</id>
      <parentid>2938525</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:44:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6360" xml:space="preserve">[[Сурет:Human female metaphase chromosomes.tif|нобай|200px|Адам хромосомалары]]
[[Сурет:Meiosis (254 33).jpg|нобай|200px|Шегіртке хромосомаларының мейозы]]
'''Хромосомалар''' (хромо… және грек. soma — дене) &lt;ref&gt;Сартаев А., Гильманов М. С22 Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық. — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2006 жыл. ISBN 9965-33-634-2&lt;/ref&gt; — [[жасуша ядросы]]нда болатын, [[ген]]дерді тасымалдайтын және ағзалар мен жасушалардың тұқым қуалау қасиеттерін анықтайтын органоидтар.

Хромосомалар өздігінен көбейе алады, өзіндік атқаратын қызметі мен арнайы құрылымы бар және оны келесі ұрпақта сақтай алады. Хромосомалар терминін алғаш рет неміс ғалымы В.[[Вальдейер]] ашты (1888). Ол хромосомаларды негізгі бояғыштармен қарқынды боялатын тығыз денешік деп атады. Бірақ хромосомалардың сыртқы пішіні жасуша циклінің әр түрлі сатыларында өзгеріп отырады. [[Митоз]] және [[мейоз]] процестерінің метафаза кезеңінде хромосомалардың морфологиясы жарық микроскопының көмегімен анық көрінетін құрылымға енеді. Көптеген өсімдіктер мен жануарлардың дене жасушаларындағы хромосомалар ұрықтану процесі біреуін аналықтан, ал екіншісін аталықтан алған екі [[Хроматида|хроматидтерден]] (ұзынша жіпшелер) тұрады. Мұндай хромосомалар гомологты деп аталады. Мейоз процесінен өткен жыныс жасушаларында гомологты хромосомалардың тек біреуі ғана болады.

Клеткадағы хромосомалардың толық жиынтығы кариотип деп аталады. [[Прокариоттар]] мен вирустарда хромосомалар болмайды. Оларда тұқым қуалау негізі ретінде әдетте бір жіпшелі немесе сақина тәрізді [[дезоксирибонуклеин қышқылы]] немесе [[рибонуклеин қышқылы]] болады және олар цитоплазмадан ядро қабықшасы арқылы оқшауланбайды. Клеткалық және тіршілік циклдері барысында хромосомалардың сыртқы көрінісінің өзгеріп отыруы олардың қызметінің ерекшеліктеріне байланысты. Ал хромосомалардың жалпы құ-рылымдық негіздері, биологиялық түрге байланысты әр түрлі болуы және ұрпаққа үздіксіз беріліп отыруы өзгеріске ұшырамайды. Бұған әр түрлі организмдердің хромосомаларын генетикалық, цитол. және биохимиялық зерттеулердің нәтижелері дәлел бола алады және олар тұқымқуалаушылықтың хромосомдық теориясының негізін құрайды. 1928 ж. хромосомалардың ең алғашқы молек. түрдегі үлгісін орыс ғалымы Н.К. Кольцов (1872 — 1940) ұсынды. [[Эукариоттар]]дың хромосомалардағы ДНҚ молекуласы гистондық және гистондық емес белоктармен байланысып, кешен құрайды. Аталған белоктар ДНҚ-ның хромосомаларда жинақталып, оралған күйде болуын және жасушадағы РНҚ-ын синтездеу қабілетінің реттеліп отыруын қамтамасыз етеді (қара Транскрипция). хромосомаларға тұқым қуалау ақпаратының жазылуы ДНҚ молекуласының құрылымымен іске асырылады. Клеткадағы хромосомаларда ДНҚ молекуласының 99%-ға жуығы жинақталған, ал қалған 1%-ы басқа жасушалық органоидтарда (хлоропластар, митохондриялар) болады. Хромосомалар жасушада өте күрделі құрылымға ие және олар өте маңызды қызметтер атқарады. Хромосомалар құрылымын және қызметін зерттеу қазіргі заманғы биологияның өзекті мәселелерінің біріне жатады. Әсіресе, 20 ғасырдың 60 — 70-жылдары хромосомалар құрылымының молек. негізін түсінуге молекулалық генетиканың дамуына байланысты қол жетті. Бұл жаңалықтар тұқым қуалаушылықтың хромосомалық теориясындағы негізгі заңдылықтарды дәлелдеп, онан әрі дамытуға мүмкіндік береді.&lt;ref&gt;Биоморфология терминдерінің түсіндірме сөздігі/ – Алматы: &quot;Сөздік-Словарь&quot;, 2009 жыл. ISBN 9965-822-54-9&lt;/ref&gt;
==Дереккөздер== 
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}

[[Санат:Хромосомалар]]
[[Санат:Цитология]]</text>
      <sha1>kv6nq4xpskt7z3yri3sqi2lo1w48fza</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мемлекетаралық авиация комитеті</title>
    <ns>0</ns>
    <id>60227</id>
    <revision>
      <id>3057414</id>
      <parentid>2903206</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:37:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3982" xml:space="preserve">[[File:BolOrdynka-BTolmachevsky Lane Moscow 01-2016.jpg|thumb|IAC/MAK head office/Здание штаб-квартиры в Москве]]
'''Мемлекетаралық авиация комитеті''' ('''МАК''') ({{lang-en|Interstate Aviation Committee (IAC)}}) — [[ТМД]] елдерінде [[азаматтық авиация]] саласын басқарып, реттейтін атқарушы мекеме. 

МАК [[1991 жыл]]ы бұрынғы [[КСРО]]-ның 12 мемлекеті Азаматтық Авиация мемлекетаралық Келісіміне және Әуе кеңістігін пайдалану келісіміне қол қойылған күннен бастап құрылды.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.aviation.am/eng/qart/history.htm|title=Тарих |publisher=Армения үкіметіндегіАзаматтық Авиация департаменті|accessdate=2010-04-26}}&lt;/ref&gt; Комитет бас пәтері [[Мәскеу]]де, [[Ресей]].&lt;ref name=&quot;Main&quot;&gt;&quot;[http://www.mak.ru/english/o_mak.html Main] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131021000446/http://www.mak.ru/english/o_mak.html |date=2013-10-21 }}.&quot; Мемлекетаралық Авиация Комитеті.  24 Маусым 2010. &quot;119017, Moscow, Russia Bolshaya Ordynka str. 22/2/1&quot; [http://www.mak.ru/russian/russian.html Address in Russian] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121227053107/http://www.mak.ru/russian/russian.html |date=2012-12-27 }}: 119017, Москва, Россия ул.Большая Ордынка, 22/2/1&lt;/ref&gt; 2011 жылға сәйкес [[Татьяна Анодина]] директоры болып табылады.

Комитеттің ''Әуе оқыс оқиғаларын зерттеу комиссиясы'' тұрақты түрде барлық бұрынғы Кеңес Одағы аумағындағы ұшақтар соқтығысын зерттеп отырады.&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://avherald.com/h?article=40cba259&amp;opt=3585|title=Crash: Aeroflot-Nord B735 at Perm on Sep 14th 2008, impacted ground while on approach to Perm}}&lt;/ref&gt;

МАК қызмет ететін елдерге [[Әзірбайжан]], [[Армения]], [[Беларусь]], [[Қазақстан]], [[Қырғызстан]], [[Молдова]], [[Ресей]], [[Тәжікстан]], [[Түрікменстан]], [[Украина]], және [[Өзбекстан]].&lt;ref name=&quot;Main&quot;/&gt; Бір кездерде [[Латвия]] мен [[Эстония]] бұл Комитетке бақылаушы мәртебесінде болған.&lt;ref&gt;[https://web.archive.org/web/20010809100851/http://www.mak.ru/make/index.htm Home]. Мемлекетаралық Авиация Комитеті. 9 тамыз 2001. 13 маусым 2011.&lt;/ref&gt;

== Тағы қараңыз ==
* [[2013 жылы 29 қаңтарда Алматы маңында болған Bombardier CRJ 200 әуе апаты]]
* [[Ярославль авиаапаты (2011 жыл, 7 қыркүйек)]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* {{ru icon}} [http://mak-iac.org/ Мемлекетаралық Авиация Комитеті]
* {{en icon}} [http://mak-iac.org/en/ Мемлекетаралық Авиация Комитеті]
* {{ru icon}} [http://www.mak.ru/russian/russian.html Мемлекетаралық Авиация Комитеті] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121227053107/http://www.mak.ru/russian/russian.html |date=2012-12-27 }} - old website
* {{en icon}} [http://www.mak.ru/english/english.html Мемлекетаралық Авиация Комитеті] {{Webarchive|url=https://archive.is/20131119182006/http://www.mak.ru/english/english.html |date=2013-11-19 }} - old website

[[Санат:Халықаралық ұйымдар]]
[[Санат:Авиация]]
[[Санат:Азаматтық авиация]]</text>
      <sha1>g231w68sq24evsiyplfohv1na2bjr4f</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тектік түр</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84517</id>
    <redirect title="Генотип" />
    <revision>
      <id>3057323</id>
      <parentid>2150135</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:50:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>«[[Генотип]]» дегенге [[Уикипедия:Айдатқыштар|бағыттады]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="30" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Генотип]]</text>
      <sha1>q4p66vgx93fg8mo730kcgwzhm9qctdl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тектік қор</title>
    <ns>0</ns>
    <id>84523</id>
    <redirect title="Генофонд" />
    <revision>
      <id>3057324</id>
      <parentid>2149224</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:51:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>«[[Генофонд]]» дегенге [[Уикипедия:Айдатқыштар|бағыттады]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="32" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Генофонд]]</text>
      <sha1>f1f7oat371aqo5nsxmigtpf4nzh2emm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тенденция</title>
    <ns>0</ns>
    <id>88672</id>
    <revision>
      <id>3057293</id>
      <parentid>2038792</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:48:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1586" xml:space="preserve">'''Тенденция''' (латын. ''tendere''-бағыттаймын, ұмтыламын) деген қаламгерге тән құштарлық, оның қоғамдық көзқарасының тұғыры, өнер туындыларында көрініс табатын суреткердің әлеуметтік, саяси, идеологиялық адамгершілік ұмтылысы, автордың өзі бейнелеп отырған, өмір шындығына деген идеялық-эмоциялық қарым-қатынасы, маңызды мәселелерді ой елегінен өткізіп бағамдауы.  
*көзқарастағы немесе іс-қимылдағы бағыттылық, ұмтылыс;  
*қандай да бір құбылыстың дамуының барысындағы бір бағыт; 
*біреуге танылатын идея, ой.&lt;ref&gt;Орысша-қазақша түсіндірме сөздік: Ғылымтану. Жалпы редакциясын басқарған э.ғ.д., профессор Е. Арын- Павлодар: ҒӨФ «ЭКО», 2006. 
ISBN 9965-808-78-3&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;Биекенов К., Садырова М. Әлеуметтанудың түсіндірме сөздігі. — Алматы: Сөздік-Словарь, 2007. — 344 бет. ISBN 9965-822-10-7&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Ғылымтану]]
[[Санат:Терминология]]
[[Санат:Әлеуметтану]]</text>
      <sha1>i79o9fox9eadqzt45bm2rovginob03b</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Аллель</title>
    <ns>0</ns>
    <id>91183</id>
    <revision>
      <id>3057304</id>
      <parentid>2792533</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:06:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1376" xml:space="preserve">[[Сурет:Co-dominance Rhododendron.jpg|нобай|]]
'''Аллель''' ({{lang-el|ἀλλήλων}} өз ара) — ұқсас [[хромосомалар]]дың сәйкес [[локус]]тарына (ген орны) орналасқан және тек бір белгінің дамуына әсер ететін [[ген]]дер.

Хромосомадағы барлық локустардың құрылысы бірдей емес, олардың әрқайсысына әртүрлі гендер орналасады. Әрбір ген құрылысына байланысты екі аллель түрінде болады, оның бірінің [[Доминанттылық|басымдылық қасиеті]] болып белгілі бір белгіні дамытады (мысалы, гүлдің түсі), ал екіншісі осы әсерді жартылай не тіпті түгелдей жояды (мысалы, реңсіз гүл). [[Аллельді гендер]] саны екіден артық болуы да жиі кездеседі, сондықтан үштен жиырмаға дейін әртүрлі [[фенотип]]тер пайда болуы мүмкін.&lt;ref&gt;ҚСЭ, 1-том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Biosci-stub}}
{{Генетика}}
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>7oh1xe2e3xjrio8s1zj9kosikyloht6</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057305</id>
      <parentid>3057304</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:09:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1368" xml:space="preserve">[[Сурет:Co-dominance Rhododendron.jpg|нобай|]]
'''Аллель''' ({{lang-el|ἀλλήλων}} өз ара) — ұқсас [[хромосомалар]]дың сәйкес [[локус]]тарына (ген орны) орналасқан және тек бір белгінің дамуына әсер ететін [[ген]]дер.

Хромосомадағы барлық локустардың құрылысы бірдей емес, олардың әрқайсысына әртүрлі гендер орналасады. Әрбір ген құрылысына байланысты екі аллель түрінде болады, оның бірінің [[Доминанттылық|басымдылық қасиеті]] болып белгілі бір белгіні дамытады (мысалы, гүлдің түсі), ал екіншісі осы әсерді жартылай не тіпті түгелдей жояды (мысалы, реңсіз гүл). Аллель гендер саны екіден артық болуы да жиі кездеседі, сондықтан үштен жиырмаға дейін әртүрлі [[фенотип]]тер пайда болуы мүмкін.&lt;ref&gt;ҚСЭ, 1-том&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Biosci-stub}}
{{Генетика}}
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>a70ik40dbw9gcfsn4ipos1v0f7bog5n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фазыл Атушев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>92045</id>
    <revision>
      <id>3057167</id>
      <parentid>722872</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:07:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JrawX</username>
        <id>99398</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2290" xml:space="preserve">'''Фазыл Атушев''' (23.2.1925, [[Жәнібек ауданы]], Жәнібек ауылы — 29.8.1988, [[Алматы]]) — кинорежиссер, аудармашы, [[Қазақстан|Қазақстанның]] еңбек сіңірген мәдениет қызметкері, [[КСРО|КСРО-ның]] кинематография үздігі. [[Ұлы Отан соғысы|Ұлы Отан соғысына]] қатысқан. 1949-53 ж. Алматы заң институтында оқыған. ҚазКСР мәдениет министрлігінде киносценарийлар жөніндегі редактор (1951-54), бас редактор (195861), [[Қазақфильм|«Қазақфильм»]] киностудиясында аға редакторы (1954-58), киностудия директорының орынбасары (1961-63), дубляж бөлімінің бастығы (1975-88), [[Қазақстан Кинематографияшылар Одағы|Қазақстан Кинематографистер одағы]] басқармасының 2-хатшысы қызметтерін атқарды. Атушев 70-тей көркем фильм дубляжының режиссері, 150-ден астам фильмді қазақшаға аударушы. Сондай-ақ қазақ тіліне саха, вьетнам жазушыларының көркем шығармаларын, венгер жазушысы Т. Черештің повестерін, т.б. аударған. Қызыл жұлдыз, 3 дәрежелі Даңқ орденімен, медальдармен марапатталған. &lt;ref&gt;Батыс Қазақстан облысы. Эндиклопедия. — Алматы: «Арыс» баспасы, 2002 ISBN 9965-607-02-8&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;“Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9&lt;/ref&gt;

==Пайдаланған әдебиттер==
&lt;references /&gt;

{{Stub: Қазақ мәдениеті}}
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}
[[Санат:Мәдениет]]
[[Санат:Тұлғалар]]</text>
      <sha1>tny5m7jquv26lwaafmxwbcp2uhh49uy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Генетика терминдерінің тізімі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>95591</id>
    <revision>
      <id>3057177</id>
      <parentid>2085483</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:00:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>Тұқым қуалаушылық және өзгергіштік мақаласынан көшірілді</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11616" xml:space="preserve">
'''[[Ген]]'''({{lang-el|γένος}} — туу) — [[ДНҚ]] молекуласындағы нәруыз молекуласы туралы ақпарат таситын ДНҚ-ның тізбегі. Гендер организмдердің белгілерімен ерекшелік қасиеттерінің қалыптасуына тікелей қатысады және хромосомада моншақ тәрізді тізбектеліп орналасады.

Қызметіне байланысты гендер 2 түрге бөлінеді: құрылымдық жөне реттеуші. Жасушаның бөлінуі кезінде ДНҚ молекуласы хромосомаға ширатылатындықтан, хромосоманың қасиеттері мен белгілерін бақылайтын гендерді құрылымдық, ал олардың сыртқы ортада көрінуін қамтамасыз ететін гендерді реттеуші деп атайды. Гендер организмнің нақты бір белгісін және нәруыз молекуласының түзілуін анықтайды.

ДНҚ(ген) —&gt; акпараттық [[Ген|РНҚ]] (геннің көшірмесі) нәруыз —&gt; белгі.

'''[[Хромосома]]''' ({{lang-el|χρώμιο}}— бояу, {{lang-el|Σόμα}} — дене) деген мағынаны білдіреді. Хромосома [[жасуша]] ядросында тұрақты болатын, [[центромера]]сы бар, екі хроматидтен тұратын құрылым. Гендердің хромосомада орналасқан орнын [[локус]] деп атайды.

[[Диплоид]]ті жасушаларда хромосомалар жұп болып келеді. Олардың пішіні, мөлшері және онда орналасқан гендер де бірдей, ұқсас болады. Мұндай хромосомаларды [[гомологті хромосома]]лар деп атайды. Ал гомологті хромосомалардың бірдей локусында орналасқан қарама-қарсы (альтернативті) бір жұп белгілердің (доминанты ген—А, рецессивті ген —а) дамуын анықтайтын гендерді [[аллельді гендер]] деп атанды. Олар әкесінен және шешесінен беріледі.

Ұрықтанған жұмыртқа жасушасын [[зигота]] деп атайды. Зиготада хромосомалар жиынтығы диплоидті (2п), мысалы, ол бұршақ өсімдігі гүлінің қызыл және ақ түсін, бір геннің екі аллелін көрсетеді.

'''[[Гамета]]''' ({{lang-el|γαμέτες}} - жабайы) деп гаплоидті (1п) хромосома жиынтығы бар өсімдіктер мен жануарлардың жыныс жасушасын айтады. Гамета жыныс жасушасының мейоздық бөлінуі нәтижесінде түзіледі. Бірдей аллельді гендері бар гаметаның қосылуынан түзілген организмді гомозиготалы (ААІ жөне ааІІ) десе, әр түрлі аллельді гендері бар гаметаның қосылуынан пайда болған дараларын гетерозиготалы (АаІІІ) деп атайды.

[[Доминанта|Доминантты]] белгі дегеніміз — гомозиготалы (АА) және гетерозиготалы (Аа) күйінде басқа белгінің дамуына басымдылық көрсететін басым белгі.

Рецессивті белгі (аа) — гетерозигота (Аа) күйінде көріне алмайтын тұқым куалайтын белгі.

'''[[Мутация]]''' - қандай да бір белгіге әсер ететін генетикалық материалдың кенеттен, секірмелі өзгеруі. Бұл құбылыс еселену кезінде жиі етеді. Мысалы, бір [[нуклеотидтер|нуклеотидтің]] орнына екінші бірін-бірі толықтыратын нуклеотид сапқа тұрады. Мутация тетігі күрделі және сан алуан. Ең ұсақ мутациялық өлшембірлік - мутон. Бар болғаны бір нуклеотид мутон бола алады. Бұл бір амин қышқылды өзгертеді, сөйтіп бүкіл нәруыздың түтас қасиетін өзгерте алады. 

'''[[Өзгергіштік]]''' - тірі ағзалардың өз ата-енелерінен (ата тектерінен) айырмашылығындағы ортақ қасиеті. [[Дарақ]]тар көбею кезінде ата тектерінен ешкімнің көшірмесін толық бере алмайды. Шындығына келсек, дарақтардың [[жыныссыз көбею]]і кезінде де аналық формалардың дәлме-дәл көшірмесі болмайды.

'''Тұқым қуаламайтын (модификациялы) өзгергіштік''' — [[қоршаған орта]]ның әрекетіне тікелей тәуелді. Мәселен, таудағы [[өсімдіктер]] мен [[жануар]] аласа болады. Бұл олардың икемділік сақтап, денесі қатты салқындаған кезде энергиясын жоғалтып алуынан құтқарады. Тұқым қуаламайтын өзгергіштік құбылысы [[генетика]]лық жағынан біркелкі ағзалардан жақсы бақыланады. Мысалы, қызылталдың біреуінен (қарақат, терек, т.б.) бірнеше бұтақ кесіп алып, олардан генетикалық жағынан барабар ағзалар өсіруге болады. Біз осы дарақтарды әр түрлі жағдайларда (температура, жарық, топырақ ылгалдылығының сапасы мен дәрежесінде) отырғызсақ, фенотиптік жағынан әр алуан ұрпақтар аламыз.

'''[[Тұқым қуалайтын өзгергіштік|Тұқым қуалау өзгергіштігін]]''' генотип, яғни [[тұқым қуалаушылық]]тың материалдық негіздері: [[хромосомалар]], [[гендер]] қамтамасыз етеді. Тұқым қуалау өзгергіштігі [[эволюция]]лық үдерісте орасан зор рөл атқарады. Соның арқасында ата тектерден ерекшеленіп қана қоймай, осы айырмашылықтарды келесі ұрпақтарға табыс етуге жәрдемдесе алатын ұрпақ пайда болады.

'''[[Тұқым қуалаушылық]]''' - ата тектерге тән белгілерді сақтаудағы тірі ағзалардың ортақ қасиеті. Тіршілік иесінің бұл ерекшелігін көбеюге дейінгі [[ДНҚ|ДНҚ-ның]] еселенуі кезіндегі генетикалық ақпараттың берілуімен қамтамасыз етіледі.

'''[[Фенотип]]''' дегеніміз — тұқым қуалайтын гендердің сыртқы ортада көрінуі.

===Символдар=== 
[[Мендель|Г. Мендель]] [[организм]]дерді будандастыру барысын сипаттау үшін символдарды пайдаланды. Бұл үлгілер генетикада осы уақытқа дейін қолданылады. Ата-аналық формалар Р-әрпімен белгіленеді ({{lang-la|parentes}} — ата-ана). Будандастыру үлгісін жазғанда, бірінші орынға аналык, одан соң аталық белгілерді жазады.
Аналықты   белгісімен (Шолпан құдайының айнасы), аталықты  белгісімен (Марс құдайының қалқаны мен найзасы), будандастыруды — х (көбейту) белгісімен, будандарды ''F'' әрпімен ({{lang-la|filius}} - ұрпақ), ал бірінші, екінші, үшінші ұрпақтар F&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;, F&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;, F&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt; ... болып белгіленеді.

Гендерді латын алфавитінің әріптерімен белгілейді. A — доминантты (басым) ген, a — тұншыққан ген, АА — доминантты гомозигота, Аа — бір белгі бойынша гетерозигота, аа — рецессивті гомозигота. Гендерді латын алфавитінің кез келген әріптерімен белгілеуден басқа, кейбір зерттеу нысандарында гендерді белгілеудін; қабылданған ережесі бар.
Осы ережеге сәйкес, гендерді анықтайтын белгілердің бірінші немесе алғашқы екі әрпімен белгілейді. Мысалы, дрозофила шыбынының денесінің қара түсін анықтайтын генді b әрпімен (black—қара) белгілесе, ал жетілмеген қанатты белгісін бақылайтын генді Vq (vestiqial — жетілмеген) әріптерімен көрсетеді. Осы гендердің қалыпты белгілерін анықтайтын доминантты аллельдерін &quot;+&quot; белгісімен (b+, Vq +) жазады.

Генетикалық формулаларды жазған кезде гомологті хромосомаларда орналасқан аллельді гендерді бір-бірінің артына қояды. Мысалы, Аа,АаВЬ, АаВbСс, т.б. Кейде хромосомаларда орналаскан гендердің байланысын көрсету үшін хромосомаларды екі сызықша түрінде көрсетеді.&lt;ref&gt;Сартаев А., Гильманов М. С22 Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық. — Алматы: &quot;Мектеп&quot; баспасы, 2006. ISBN 9965-33-634-2&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Биология: Жалпы білім беретін мектептің, 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген/ М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. - Алматы: Атамұра, 2009. ISBN 9965-34-927-4&lt;/ref&gt;
==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>3k8wdo5sdeh9o8rbqqsqs60e76nz5ua</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057178</id>
      <parentid>3057177</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:00:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Ерден Карсыбеков [[Генетикалық терминдер мен символдар]] бетін [[Генетика терминдерінің тізімі]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11616" xml:space="preserve">
'''[[Ген]]'''({{lang-el|γένος}} — туу) — [[ДНҚ]] молекуласындағы нәруыз молекуласы туралы ақпарат таситын ДНҚ-ның тізбегі. Гендер организмдердің белгілерімен ерекшелік қасиеттерінің қалыптасуына тікелей қатысады және хромосомада моншақ тәрізді тізбектеліп орналасады.

Қызметіне байланысты гендер 2 түрге бөлінеді: құрылымдық жөне реттеуші. Жасушаның бөлінуі кезінде ДНҚ молекуласы хромосомаға ширатылатындықтан, хромосоманың қасиеттері мен белгілерін бақылайтын гендерді құрылымдық, ал олардың сыртқы ортада көрінуін қамтамасыз ететін гендерді реттеуші деп атайды. Гендер организмнің нақты бір белгісін және нәруыз молекуласының түзілуін анықтайды.

ДНҚ(ген) —&gt; акпараттық [[Ген|РНҚ]] (геннің көшірмесі) нәруыз —&gt; белгі.

'''[[Хромосома]]''' ({{lang-el|χρώμιο}}— бояу, {{lang-el|Σόμα}} — дене) деген мағынаны білдіреді. Хромосома [[жасуша]] ядросында тұрақты болатын, [[центромера]]сы бар, екі хроматидтен тұратын құрылым. Гендердің хромосомада орналасқан орнын [[локус]] деп атайды.

[[Диплоид]]ті жасушаларда хромосомалар жұп болып келеді. Олардың пішіні, мөлшері және онда орналасқан гендер де бірдей, ұқсас болады. Мұндай хромосомаларды [[гомологті хромосома]]лар деп атайды. Ал гомологті хромосомалардың бірдей локусында орналасқан қарама-қарсы (альтернативті) бір жұп белгілердің (доминанты ген—А, рецессивті ген —а) дамуын анықтайтын гендерді [[аллельді гендер]] деп атанды. Олар әкесінен және шешесінен беріледі.

Ұрықтанған жұмыртқа жасушасын [[зигота]] деп атайды. Зиготада хромосомалар жиынтығы диплоидті (2п), мысалы, ол бұршақ өсімдігі гүлінің қызыл және ақ түсін, бір геннің екі аллелін көрсетеді.

'''[[Гамета]]''' ({{lang-el|γαμέτες}} - жабайы) деп гаплоидті (1п) хромосома жиынтығы бар өсімдіктер мен жануарлардың жыныс жасушасын айтады. Гамета жыныс жасушасының мейоздық бөлінуі нәтижесінде түзіледі. Бірдей аллельді гендері бар гаметаның қосылуынан түзілген организмді гомозиготалы (ААІ жөне ааІІ) десе, әр түрлі аллельді гендері бар гаметаның қосылуынан пайда болған дараларын гетерозиготалы (АаІІІ) деп атайды.

[[Доминанта|Доминантты]] белгі дегеніміз — гомозиготалы (АА) және гетерозиготалы (Аа) күйінде басқа белгінің дамуына басымдылық көрсететін басым белгі.

Рецессивті белгі (аа) — гетерозигота (Аа) күйінде көріне алмайтын тұқым куалайтын белгі.

'''[[Мутация]]''' - қандай да бір белгіге әсер ететін генетикалық материалдың кенеттен, секірмелі өзгеруі. Бұл құбылыс еселену кезінде жиі етеді. Мысалы, бір [[нуклеотидтер|нуклеотидтің]] орнына екінші бірін-бірі толықтыратын нуклеотид сапқа тұрады. Мутация тетігі күрделі және сан алуан. Ең ұсақ мутациялық өлшембірлік - мутон. Бар болғаны бір нуклеотид мутон бола алады. Бұл бір амин қышқылды өзгертеді, сөйтіп бүкіл нәруыздың түтас қасиетін өзгерте алады. 

'''[[Өзгергіштік]]''' - тірі ағзалардың өз ата-енелерінен (ата тектерінен) айырмашылығындағы ортақ қасиеті. [[Дарақ]]тар көбею кезінде ата тектерінен ешкімнің көшірмесін толық бере алмайды. Шындығына келсек, дарақтардың [[жыныссыз көбею]]і кезінде де аналық формалардың дәлме-дәл көшірмесі болмайды.

'''Тұқым қуаламайтын (модификациялы) өзгергіштік''' — [[қоршаған орта]]ның әрекетіне тікелей тәуелді. Мәселен, таудағы [[өсімдіктер]] мен [[жануар]] аласа болады. Бұл олардың икемділік сақтап, денесі қатты салқындаған кезде энергиясын жоғалтып алуынан құтқарады. Тұқым қуаламайтын өзгергіштік құбылысы [[генетика]]лық жағынан біркелкі ағзалардан жақсы бақыланады. Мысалы, қызылталдың біреуінен (қарақат, терек, т.б.) бірнеше бұтақ кесіп алып, олардан генетикалық жағынан барабар ағзалар өсіруге болады. Біз осы дарақтарды әр түрлі жағдайларда (температура, жарық, топырақ ылгалдылығының сапасы мен дәрежесінде) отырғызсақ, фенотиптік жағынан әр алуан ұрпақтар аламыз.

'''[[Тұқым қуалайтын өзгергіштік|Тұқым қуалау өзгергіштігін]]''' генотип, яғни [[тұқым қуалаушылық]]тың материалдық негіздері: [[хромосомалар]], [[гендер]] қамтамасыз етеді. Тұқым қуалау өзгергіштігі [[эволюция]]лық үдерісте орасан зор рөл атқарады. Соның арқасында ата тектерден ерекшеленіп қана қоймай, осы айырмашылықтарды келесі ұрпақтарға табыс етуге жәрдемдесе алатын ұрпақ пайда болады.

'''[[Тұқым қуалаушылық]]''' - ата тектерге тән белгілерді сақтаудағы тірі ағзалардың ортақ қасиеті. Тіршілік иесінің бұл ерекшелігін көбеюге дейінгі [[ДНҚ|ДНҚ-ның]] еселенуі кезіндегі генетикалық ақпараттың берілуімен қамтамасыз етіледі.

'''[[Фенотип]]''' дегеніміз — тұқым қуалайтын гендердің сыртқы ортада көрінуі.

===Символдар=== 
[[Мендель|Г. Мендель]] [[организм]]дерді будандастыру барысын сипаттау үшін символдарды пайдаланды. Бұл үлгілер генетикада осы уақытқа дейін қолданылады. Ата-аналық формалар Р-әрпімен белгіленеді ({{lang-la|parentes}} — ата-ана). Будандастыру үлгісін жазғанда, бірінші орынға аналык, одан соң аталық белгілерді жазады.
Аналықты   белгісімен (Шолпан құдайының айнасы), аталықты  белгісімен (Марс құдайының қалқаны мен найзасы), будандастыруды — х (көбейту) белгісімен, будандарды ''F'' әрпімен ({{lang-la|filius}} - ұрпақ), ал бірінші, екінші, үшінші ұрпақтар F&lt;sub&gt;1&lt;/sub&gt;, F&lt;sub&gt;2&lt;/sub&gt;, F&lt;sub&gt;3&lt;/sub&gt; ... болып белгіленеді.

Гендерді латын алфавитінің әріптерімен белгілейді. A — доминантты (басым) ген, a — тұншыққан ген, АА — доминантты гомозигота, Аа — бір белгі бойынша гетерозигота, аа — рецессивті гомозигота. Гендерді латын алфавитінің кез келген әріптерімен белгілеуден басқа, кейбір зерттеу нысандарында гендерді белгілеудін; қабылданған ережесі бар.
Осы ережеге сәйкес, гендерді анықтайтын белгілердің бірінші немесе алғашқы екі әрпімен белгілейді. Мысалы, дрозофила шыбынының денесінің қара түсін анықтайтын генді b әрпімен (black—қара) белгілесе, ал жетілмеген қанатты белгісін бақылайтын генді Vq (vestiqial — жетілмеген) әріптерімен көрсетеді. Осы гендердің қалыпты белгілерін анықтайтын доминантты аллельдерін &quot;+&quot; белгісімен (b+, Vq +) жазады.

Генетикалық формулаларды жазған кезде гомологті хромосомаларда орналасқан аллельді гендерді бір-бірінің артына қояды. Мысалы, Аа,АаВЬ, АаВbСс, т.б. Кейде хромосомаларда орналаскан гендердің байланысын көрсету үшін хромосомаларды екі сызықша түрінде көрсетеді.&lt;ref&gt;Сартаев А., Гильманов М. С22 Жалпы биология: Жалпы білім беретін мектептің қоғамдық-гуманитарлық бағытындағы 10-сыныбына арналған оқулық. — Алматы: &quot;Мектеп&quot; баспасы, 2006. ISBN 9965-33-634-2&lt;/ref&gt;
&lt;ref&gt;Биология: Жалпы білім беретін мектептің, 9-сыныбына арналған оқулық, 2-басылымы, өңделген/ М. Гильманов, А. Соловьева, Л. Әбшенова. - Алматы: Атамұра, 2009. ISBN 9965-34-927-4&lt;/ref&gt;
==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

{{wikify}}
{{Генетика}}
[[Санат:Генетика]]</text>
      <sha1>3k8wdo5sdeh9o8rbqqsqs60e76nz5ua</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әдеби қаһарман</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96411</id>
    <revision>
      <id>3057297</id>
      <parentid>2379979</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:58:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3009" xml:space="preserve">'''Әдеби қаһарман''' [[көркем шығарма]]да мінезімен, іс-әрекетімен, ой-толғамымен мейлінше нақтылы дараланып, бейнеленген тұлға. Тарихи орта сипатын айғақтап, халықтық үлгіде тәрбиелі қасиеттерді жеткізуші, жан-жақты сомдалған толыққанды образ, бас кейіпкер.Әрқашанда жақсылық, әділет үшін күресіп, халық махаббатына бөленген Ахиллес, Прометей, Геракл, Муромец, Алпамыс, Қобыланды сынды образдар -әдеби қаһарманның үздік үлгілері.

Әдеби қаһарманның ең жоғары жан-жақты шебер мүсінделген түрі - ''тип''. Әр кездегі қоғамның мақсат-мұратына, эстетика ұғым-түсінігіне сәйкес әдеби қаһарманның түрліше типі болғандығы мәлім. Мысалы, қазақ ауыз әдебиетіндегі [[Ер Төстік]], [[Алпамыс батыр|Алпамыс]], [[Қобыланды]], [[Қыз Жібек]], 20 ғасырдағы қазақ әдебиетіндегі [[Абай Құнанбайұлы|Абай]], Құнанбай, (&quot;Абай жолы&quot; эпопеясында), Еламан, Кәлен (&quot;Қан мен тер&quot; трилогиясында), т.б. &lt;br /&gt;

&lt;br /&gt;'''Қаһарман''' - батыр, ерекше ерлігімен, батырлығымен көзге түскен адам. Қаһарман сөзі араб, парсы тілдерінде құдірет деген мағына береді. Қаһарман қаһарлы, сұсы басым, түсі суық, айбынды, айбарлы адам. Араб, иран тілдеріндегі қиссаларда Қаһарман батыр ұғымына [[эпитет]] ретінде кездеседі. Оның жасаған қаһармандық іс-әрекеті өскелең ұрпақты жігерлілік, батылдық, табандылық, төзімділік секілді қасиеттерге баулиды. Еліміз тәуелсіздікке ие болғаннан кейін ерекше ерлігімен немесе ұзақ жылдардағы озық еңбегімен көзге түскен [[Қазақстан]] азаматтарына ең жоғарғы - [[Халық қаһарманы]] атағы берілетін болды.&lt;ref&gt;“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. - Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;
{{Stub: Қазақ әдебиеті}}
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Тұлғалар]]</text>
      <sha1>adku71907yn1ns4azwj1hylq1ges7em</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көркемдік деталь</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96518</id>
    <revision>
      <id>3057428</id>
      <parentid>2303571</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:32:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4732" xml:space="preserve">'''Көркемдік деталь''' (бөлшек, бедер-белгі) - мағыналық, көркемдік мәні бар ұсақ ерекшелік, сөз болып отырған нәрсенің жекелеген сипат-белгілері. Әншейінде оп-оңай көзге түсе бермейтін өзгешеліктерді байқағыштықтан, көрегендіктен туындайды, сондықтан ол өмір құбылысының әр түрлі нәрсенің ерекшелігін сондай-ақ адамның бойындағы қандай да бір қасиет- сипатты дәл тауып, бейнелеп беру шеберлігін танытады. Кейіпкердің мінезіндегі, кескін-келбетіндегі, іс-әрекеті мен сөйлеу мәнеріндегі немесе шығарманың сюжеттік желісіндегі, композициялық құрылысындағы жекелеген ерекшеліктер немесе суреттеменің, баяндаудың дәлдігін, нақтылығын арттыра түсетін әр түрлі бояу-нақыштар -  көркемдік деталь ретінде алып карауға болады. 

[[Мұхтар Әуезов]] [[Абай жолы|&quot;Абай жолы&quot;]] роман-эпопеясында жас Абайдың Тоғжанға деген ыстық сезімін суреттегенде қолданылатын [[портреттік деталь]] - қыздың бейнесін оның шолпысының сылдыры арқылы әсерлі елестетуі. [[Шолпы]] әуелі жиі сылдырлап, аздан соң баяулай бастап, тағы біраздан соң анда-санда бір ғана шылдыр ете түсіп ұзап барады. [[Абай]] өз жүрегінің аттай тулап соққан дүрсілін естіді. Шолпы үнін сол басып барады. Өзгеше ыстық, қымбат шолпы ең соңғы рет бір шылдыр етті де, білінбей кетті. Түн тыныштығын ұрлап кеткендей жұтып кетті&quot;. Шолпының әдемі сылдыры жас қыздьщ қимыл-козғалысының, жүрісінің бір ажырамас белгісіндей көрініп, Абай мен Тоғжанның алғашқы кездескен сөттері суреттелгенде-ақ біздің көңілімізге берік ұялайды. Шолпының дыбыстык әсері жас қыздың қимыл-қозғалысының айрықша келісті сәнділігін көзге елестетеді. Бұл көркемдік тәсілдің айрықша ұтымдылығы - аз сөзбен көп мағына беріп, өмір күбылысын ықшамды, орамды түрде, ұтымды бейнелеуге ұмтылуда. Айталық, адамның мінезін, қимыл-әрекетін суреттегенде, бірнеше дөп басып көрсетілген сипат-өзгешелік аркылы оның бейне-тұлғасын көзге тұтас күйінде айқын елестетуге мүмкіндік туады. Не нәрсе суреттеліп, қандай жағдай баяндалса да, бүтінді жеке бір бөлшегі арқылы, тұтас құбылысты кейбір дара сипаттары арқылы немесе адамның іс-әрекетін, жүріс-түрысын бір-екі кимыл-қозғалысы арқылы әсерлі көрсету - міне, көркемдік деталь қолданудағы жазушының шеберлігі осыдан жақсы аңғарылады.&lt;ref&gt;Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6&lt;/ref&gt;

Сондай-ақ. аз ғана сөздің айқын суретке айналып, шындықты дәл танытуы, көл-көсір мағынаға ие болып, оқырманды қызықтыруы. Мысалы,''&quot;Сеземін шоршып ұшып, қонғанын да, Кірпіктей қанаттары жыпылықтап&quot;'' (Ж. Молдағалиев)
==Дереккөздер==
&lt;references/&gt;
{{Stub: Қазақ әдебиеті}}
{{wikify}}

{{Суретсіз мақала}}

[[Санат:Қазақстан әдебиеті]]</text>
      <sha1>3vtavkjm1l75l6ioehta4gz8xbgq9u6</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Тұқым қуалаушылық және өзгергіштік</title>
    <ns>0</ns>
    <id>96801</id>
    <redirect title="Тұқым қуалаушылық" />
    <revision>
      <id>3057169</id>
      <parentid>2141201</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:10:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>«[[Тұқым қуалаушылық]]» дегенге [[Уикипедия:Айдатқыштар|бағыттады]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="49" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Тұқым қуалаушылық]]</text>
      <sha1>l1vmqrsal4mn2rxbw1k7ax2lzb20j3o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақ тілінің диалектілері</title>
    <ns>0</ns>
    <id>109350</id>
    <revision>
      <id>3057230</id>
      <parentid>3056691</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:36:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Esetok</username>
        <id>19375</id>
      </contributor>
      <comment>бастауыш сыныптарға арналған оқулықтарды оқып, сауат ашып, содан соң келерсің. Жазуды келістіре алмай жүрсің, қайдағы лингвистика</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="31032" xml:space="preserve">[[Сурет:Siedlungsgebiet der Kasachen.png|300px|нобай|Қазақ тілі таралған аймақтар.]]

'''Қазақ тілінің диалектілері''' ({{unicode|قازاق ءتىلىنىڭ ديالەكتىلەرى, Qazaq tiliniñ dïalektileri}}) — белгілі бір аймақтарда таралған [[қазақ тілі]]нің түрлері. Тілтанушылардың арасында кең таралған пікір бойынша, қазақ тілі [[Қазақ тілінің батыс диалектісі|батыс]], оңтүстік және солтүстік-шығыс деген үш диалектіден тұрады. [[Қазақ әдеби тілі|Әдеби қазақ тілі]] [[Абай Құнанбайұлы]] мен [[Ыбырай Алтынсарин]] өз шығармаларын жазған солтүстік-шығыс диалектісінің негізінде қалыптасқан.

== Зерттелу тарихы ==
Қазақ тілінің таң қалдырарлық біркелкілігінің кесірінен ұзақ уақыт бойы оның диалектілерге бөлінген-бөлінбегендігі даулы мәселе болып келді&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=В. И. Абаев|тақырыбы=Скифо-европейские изоглоссы|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=MVcIAwAAQBAJ|жыл=1965|беттері=121|барлық беті=166|isbn=9785458555562}}&lt;/ref&gt;. Қазақ тілінде диалектілердің жоқтығы туралы В. В. Радлов, П. М. Мелиоранский, Н. И. Ильминский, А. М. Позднеев, С. Е. Малов және тағы да басқа зерттеушілер жазған болатын.
{{start citation}}
Қырғыздардың (''қазақтардың'') тілі өзінің бастапқы, таза түркі сипатын сақтап қалған. Қырғыз сахарасының кең аумағында қырғыз-қайсақтардың тілі диалектілерге бөлінбейді: Еділ мен Ертісте бір ғана тіл. Қарақырғыздардың (''қырғыздар'') тілі қырғыз-қайсақтардың тіліне өте жақын, бірақ одан фонетикалық тұрғыдан айырмашылықтары бар.
{{oq|ru|Язык киргизов (казахов) сохранил свой первоначальный, чисто тюркский характер. На всем обширном пространстве Киргизской степи язык киргиз-кайсаков не распадается на диалекты: на Волге и на Иртыше он один и тот же. Язык каракиргизов (киргизов) весьма близок к языку киргиз-кайсаков, но отличается от него фонетически.}}
{{end citation|қайнары=Яновский А. Е. [[:s:ru:ЭСБЕ/Киргизы|Киргизы]] // Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона: В 86 томах (82 т. и 4 доп.). — СПб., 1890—1907.}}
Қазақ тілтанушыларының  тарабынан да қолдау тапқан қазақ тілінің диалектсіздігі туралы пікір 1937—1938 жылдары қазақ тілі диалектілерін анықтауға арналған алғашқы экспедициялар құрылғанға дейін басым болып келді. Ұзақ уақыт бойы бұл мағлұматтар өңделмеген қалпында қала берді. Тек 1946 жылы қазақ диалектологиясы туралы [[Досқараев Жұмат Досқараұлы|Жұмат Досқараев]] пен [[Аманжолов Сәрсен Аманжолұлы|Сәрсен Аманжолов]] жазған алғашқы мақалалар пайда болды. [[Ұлы Отан соғысы]]нан кейін Сәрсен Аманжоловтың «Қазақ диалектологиясы туралы» тақырабы бойынша докторлық диссертациясы жазылды, 1951 жылы шағын диалектологиялық жинақ жарыққа шықты, 1954 жылы Жұмат Досқараевтың «Қазақ тілінің облыстық лексикасының материалдары» деген жұмысы баспаға тапсырылды, 1953—1954 жылдары «Тілтану мәселелері» ({{lang-ru|«Вопросы языкознания»}}) журналында Аманжолов пен Досқараевтың диалектілер туралы мақалалары шықты{{sfn|Н. Т. Сауранбаев|1955|б=43}}.

1952 жылдың наурыз айында Николай Маррдың «яфеттік теориясының» күл-талқанын шығару науқанына байланысты [[Алматы]] қаласында тілтанушылардың пікірталасы ұйымдастырылды{{sfn|Об ошибках казахских языковедов|1953|беттері=111}}. 1953 жылы КСРО ғылым Академиясының түркі тілдері секторының атынан «Тілтану мәселелері» журналының беттерінде Эрванд Севортян (1901—1978) Маррдың теориясын жақтаушы қазақ тілтанушыларын қатты сынға алды. Қазақ тілтанушыларының қате пікірлерінің арасында қазақ тілінде диалектілердің бар екенін жоққа шығару мен диалектілік құбылыстарды «бұрмалану» деп квалификациялау аталды{{sfn|Об ошибках казахских языковедов|1953|б=120}}.

Қазақ тілінің «жергілікті өзгешеліктері» туралы тақырыпты алғаш қозғаған ғалым — [[Жүсіпбек Аймауытов]] (1889—1931)&lt;ref&gt;{{мақала|авторы=[[:kk:Ербол Несіпбайұлы Жанпейісов|Е. Жанпейісов]]|тақырыбы=Жүсіпбек. Тіл туралы|басылым=Тілтаным|жыл=2001|нөмірі=3}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=[[Оқас Нақысбеков|О. Нақысбеков]]|бөлімі=Ж. Аймауытұлының диалектология туралы негізгі ойлары|тақырыбы=«Қазақ тілі тарихы мен диалек­тологиясы» атты ғылыми теориялық конференция материалдары|жыл=2001}}&lt;/ref&gt;. «Еңбекші қазақ» газетінде 1926 жылы шыққан «Тіл туралы» мақаласында Аймауытов «қазақтың әр елінде, әр гүбірнесінде өздері ғана қолданатын, өзге елдер білмейтін тілдер бар. Мұны ғылым тілінде жергілікті тіл (провинциализм) деп атайды», — деп жазған екен. Әрі қарай ол [[Бөкей Ордасы]] қазақтарының тілінде  татардың, арабтың, парсының, орыстың әсері, [[Жетісу]] мен [[Сырдария]] қазақтарында өзбектің, [[Қостанай]] тұрғындарында орыс, ноғайдың, [[Семей]], [[Ақмола]] қазақтарында да араб, орыс тілдерінің әсері бар екенін тұжырымдаған&lt;ref name=&quot;анатілі&quot;&gt;{{мақала|авторы=Гүлфар Мамырбекова|тақырыбы=Академик Нығмет Сауранбаев және қазақ тілінің диалектологиясы|сілтеме=http://anatili.kazgazeta.kz/?p=18195|басылым=Ана тілі|баспасы=«Қазақ газеттері» ЖШС|жыл=13 ақпан 2014}}&lt;/ref&gt;.

== Диалектілердің пайда болуы ==
Қазақ тілінде диалектілердің пайда болу себебін Сәрсен Аманжолов осы өңірлерді бағзы заманда мекен еткен ру-тайпалармен байланыстырады. Алайда, академик [[Нығмет Сауранбаев]]тың айтуынша, диалектілерді [[Қазақ жүздері|жүздің]] не [[ру]]дың тілінен пайда болған деу қате пікір, олар [[XV ғасыр]]да қазақ тілі қалыптасқаннан кейін,  халық өміріндегі қоғамдық-әлеуметтік, шаруашылық-мәдени өзгерістердің себебінен пайда болған құбылыс екен&lt;ref name=&quot;анатілі&quot; /&gt;.

== Классификациялау ==
[[Сурет:Sugar 2xmacro.jpg|300px|нобай|Батыс аймақтардың қазақтары [[қант]]ты ({{lang-fa|قند/qand}}) ''секер'' не ''шекер'' ({{lang-fa|شکر/šakar}}) деп атайды.]]
Бір-бірінен азғантай ғана айырмашылықтары бар&lt;ref name=&quot;гренобль&quot;&gt;{{кітап|авторы=L. A. Grenoble|тақырыбы=Language Policy in the Soviet Union|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=WUeWBwAAQBAJ|баспасы=Springer Science &amp; Business Media|жыл=2006|pages=150|allpages=240|isbn=9780306480836}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;этн&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.ethnologue.com/language/kaz|title=Kazakh|publisher=[http://www.ethnologue.com Ethnologue]|lang=en|accessdate=2015-04-02}}&lt;/ref&gt; қазақ тілі диалектілерінің арасында нақты шекара жоқ&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Г. И. Кульдеева|тақырыбы=Антропонимическая система современного казахского языка: монография|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=Bn4ZAQAAIAAJ|баспасы=ДАС|жыл=2001|беттері=122|барлық беті=239}}&lt;/ref&gt; (немесе әлі күнге шейін анықталмаған&lt;ref&gt;{{кітап|авторs=[[Тұрап Айдаров|Т. Айдаров]]|тақырыбы=Проблемы диалектной лексикологии и лингвистической географии|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=5bYtAAAAMAAJ|баспасы=Рауан|жыл=1991|беттері=191|барлық беті=239}}&lt;/ref&gt;). Зерттеушілер бұны осы тілде сөйлейтіндердің жоғары мобильділігімен түсіндіреді&lt;ref name=&quot;энц&quot;&gt;{{кітап|авторы=Keith Brown, Sarah Ogilvie|тақырыбы=Concise Encyclopedia of Languages of the World|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=F2SRqDzB50wC|баспасы=Elsevier|жыл=2010|pages=589—591|allpages=1310|isbn=9780080877754}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=E. K. Brown, R. E. Asher, J. M. Y. Simpson|тақырыбы=Encyclopedia of language &amp; linguistics|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=1D8OAQAAMAAJ|баспасы=SIL International|жыл=2006|pages=174|allpages=966|isbn=9780080442990}}&lt;/ref&gt;. Тек әдеби тілдің емес, ауызекі халық тілінің тұтастығына шексіз қазақ даласының географиялық ерекшеліктері әсер еткен болуы мүмкін{{sfn|Малов С. Е.|1941|беттер=97}}. Бірақ Сәрсен Аманжолов [[қазақтар]]дың арасында еркін көшіп-қону дегеннің мүлдем болмағанын, басқа рулардың меншігіндегі жерлермен жүру қанды қақтығыстарға әкеп соқтыратындығын алға тартып, халықтың еркін қарым-қатынасына жағдай болмағанын тұжырымдаған{{sfn|С. А. Аманжолов|1959|беттер=150}}.

;Негізгі диалектілер
Қазақ тілінде негізгі үш диалекті бар (бұл пікірді қазақ диалектологиясының негізін қалаушылардың бірі Сәрсен Аманжолов ұстанған) — батыс, оңтүстік және солтүстік-шығыс диалектілері{{sfn|С. А. Аманжолов|1959|беттер=169}}&lt;ref name=&quot;этн&quot; /&gt;&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=S. A. Wurm, Peter Mühlhäusler, Darrell T. Tryon|тақырыбы=Atlas of Languages of Intercultural Communication in the Pacific, Asia, and the Americas|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=glU0vte5gSkC|баспасы=Walter de Gruyter|жыл=1996|томы=3|pages=933|allpages=1627|isbn=9783110134179}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;гренобль&quot; /&gt;. Бұл диалектілер [[түрікмен тілі]] диалектілері сияқты ру-тайпалық құрылым бойынша емес, [[Қарақалпақ тілі|қарақалпақ]] және [[Қырғыз тілі|қырғыз тілдерінің]] диалектілері секілді аумақтық принцип бойынша анықталады&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Wolfgang Weissleder|тақырыбы=The Nomadic Alternative: Modes and Models of Interaction in the African-Asian Deserts and Steppes|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=JRyqfpi5BKcC|баспасы=Walter de Gruyter|жыл=1978|сериясы=World Anthropology|pages=142|allpages=423|isbn=9783110810233}}&lt;/ref&gt;. Кейбір зерттеушілер қазақ тіліне өте жақын саналатын қарақалпақ тілін қазақ тілінің бір диалекті ретінде қарастырады{{sfn|Ferhat Karabulut|2003|p=11}}{{sfn|Sociolinguistics|2006|p=1893}}&lt;ref name=&quot;ucla&quot;&gt;{{cite web|url=http://lmp.ucla.edu/Profile.aspx?menu=004&amp;LangID=60|title=Kazakh|publisher=UCLA Language Materials Project|lang=en|accessdate=2015-04-04}}&lt;/ref&gt;{{sfn|W. K. Matthews|2013|p=75}}&lt;ref&gt;{{кітап|тақырыбы=Central Asia, 130 Years of Russian Dominance: A Historical Overview|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=X2XpddVB0l0C|жауапты=Edward Allworth|баспасы=Duke University Press|жыл=1994|сериясы=Central Asia book series|pages=64|allpages=650|isbn=9780822315216}}&lt;/ref&gt; (әсіресе оның солтүстік-шығыс диалектісін&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=[[:en:James S. Olson|James Stuart Olson]], Lee Brigance Pappas, Nicholas Charles Pappas|тақырыбы=An Ethnohistorical Dictionary of the Russian and Soviet Empires|баспасы=Greenwood Publishing Group|жыл=1994|беттері=344|барлық беті=840|isbn=9780313274978}}&lt;/ref&gt;). Кейде қазақ тілі диалектілерінің қатарына [[өзбек тілі]]нің қыпшақ диалектісі&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Christopher Moseley|бөлімі=Turkic language family|тақырыбы=Encyclopedia of the World's Endangered Languages|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=p-7ON7Rvx_AC|баспасы=Routledge|жыл=2008|allpages=688|isbn=9781135796402}}&lt;/ref&gt; мен [[құрама]]лықтардың тілі де жатқызылады&lt;ref&gt;{{кітап|тақырыбы=Uralic and Altaic Series|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=rCZkAAAAMAAJ|баспасы=Indiana University|жыл=1963|томы=26|сериясы=Uralic and Altaic Series|беттері=35}}&lt;/ref&gt;.

Жұмат Досқараев пен [[Нығмет Сауранбаев]] қазақ тілі оңтүстік-шығыс және солтүстік-батыс деп белгіленген екі диалектіден тұрады деп есептеген. [[Сарыбаев Шора Шамғалиұлы|Шора Сарыбаев]] Сәрсен Аманжоловтың пікірімен келісіп, бірақ солтүстік-шығыс диалектіні солтүстік және шығыс деп екі субдиалекті ретінде қарастырған. Қазіргі кезде қазақ тілінде батыс, оңтүстік, шығыс және орталық-солтүстік деген төрт диалекті бар деген пікір таралған&lt;ref&gt;{{кітап|тақырыбы=Қазақ тілі. Энциклопедия |жыл=1998 |орны=Алматы |барлық беті=509 |isbn=5-7667-2616-3}}&lt;/ref&gt;.

;Қытай және Моңғолия қазақтарының тілі
{{see also|Қытайда тұратын қазақтар}}
[[Қытай]] мен [[Моңғолия]] қазақтарының тіліне біршама ерекшеліктер тән{{sfn|Sociolinguistics|2006|беттер=1893}}. Қытай қазақтарының тілі [[қытай тілі]]нің (''мандарин'') аз ғана әсеріне ұшыраған&lt;ref name=&quot;энц&quot; /&gt;, сонымен қатар Қытай мен Қазақстанда тұратын қазақтардың көп уақыт бойы оқшау өмір сүруінің кесірінен кей терминдердің қолданылуында айырмашылықтар байқалады. Мысалға, Қазақстанда таралған ''дәрігер'' сөзінің орнына Қытай қазақтары ''шипагер'' сөзін қолданады&lt;ref&gt;{{мақала|авторы=Айжан Көшкенова|тақырыбы=Сұлтан Жанболат, профессор, жазушы: Ұлттың тілі мен жазуы ортақ болмай, біртұтас болуы қиын|сілтеме=http://old.abai.kz/content/syltan-zhanbolat-professor-zhazushy-ylttyn-tili-men-zhazuy-ortak-bolmai-birtytas-boluy-kiyn|баспасы=«Айқын» газеті}}&lt;/ref&gt;. 1982 жылғы санаққа сәйкес, Қытайда 830 мың қазақ солтүстік-шығыс диалектісінде сөйлесе, 70 мыңы оңтүстік диалектіде сөйлеген екен&lt;ref name=&quot;этн&quot; /&gt;.

;Қарақалпақстан қазақтарының тілі
Қазақтардың [[қарақалпақтар]]мен бірге ұзақ уақыт бойы бірге тұруының себебінен олардың тілі жергілікті қазақтар тілінің [[лексика]]сы, [[фонетика]]сы мен [[грамматика]]сына әсер еткен. Өз кезегінде қазақ тілінің себебінен қарақалпақтардың тілінде дәл осындай өзгерістер орын алған{{sfn|Асанова Ж. Е.|2011|беттер=5}}. Қарақалпақ әдеби тілінің сөздері қазақтардың тіліне еніп, қазақ тілінің байырғы сөздерімен бірге қолданылады. Кейбір әдеби қазақ тілінің сөздері бұл көршіліктің кесірінен қосымша мағыналарға ие болған{{sfn|Асанова Ж. Е.|2011|беттер=6}}.

Қарақалпақстанның [[Қоңырат ауданы]]нда жүргізілген зерттеулерге сәйкес, қазақ тілін оқып-үйреніге жағдай жасалған қазақтар тілінің қазіргі заманғы нормативті қазақ тілінен еш айырмашылығы жоқ екен, ал ауылдарды мекен еткен қазақтардың тілі бөгде тілдердің әсеріне ұшыраған&lt;ref name=&quot;куттымуратова&quot;&gt;{{мақала|авторы=Куттымуратова Ы. А.|тақырыбы=Изучение лексики казахского говора Кунградского района в лингвогеографческом аспекте|сілтеме=http://www.lib.csu.ru/vch/228/017.pdf|баспасы=Вестник Челябинского государственного университета|жыл=2011|нөмірі=13|беттері=84—86}}&lt;/ref&gt;.

{| class=&quot;standard&quot; style=&quot;text-align:left
! style=scope=&quot;col&quot; | Қарақалпақстан қазақтарының&lt;br /&gt;тіліне енген сөздер{{sfn|Асанова Ж. Е.|2011|беттер=5—7}}
! style=scope=&quot;col&quot; | Әдеби қазақ тілі
|-
|''зәңгі, баспа, теппе'' ||''баспалдақ, басқыш''
|-
|''қаридар, мүтаж, қардар'' ||''мұқтаж''
|-
|''бардамлы, құрғын'' ||''күйлі''
|-
|''шише'' ||''шыны, бөтелке, шөлмек''
|-
|''ділмар'' ||''шешен''
|-
|''пошақ'':&lt;br /&gt;1. қауын-қарбыз тұқымдары&lt;br /&gt;2. қауын-қарбыз қабығы||&lt;br /&gt;1. ''шопақ''&lt;br /&gt;2. ''қабық''
|}

== Әдеби қазақ тілі ==
{{main|Қазақ әдеби тілі}}
Қазіргі заманғы қазақ әдеби тілі [[Абай Құнанбайұлы]] мен [[Ыбырай Алтынсарин]] шығармаларын жазған солтүстік-шығыс диалектісінің негізінде құралған{{sfn|С. А. Аманжолов|1959|беттер=169, 232}}&lt;ref name=&quot;энц&quot; /&gt;{{sfn|Ferhat Karabulut|2003|беттер=11}}. Басқа диалектілерде ''ч'' дыбысы сақталғанымен, әдеби тіл ''ч'' → ''ш'' және ''ш'' → ''с'' дыбыстарының ауысуы орын алған диалектіге негізделген&lt;ref&gt;{{кітап|авторы=Н. З. Гаджиева|бөлімі=К вопросу о классификации тюркских языков и диалектов|тақырыбы=Теоретические основы классификации языков мира|бөлім сілтемесі=http://www.philology.ru/linguistics4/gadzhiyeva-80.htm|орны=М|жыл=1980|беттері=100—126}}&lt;/ref&gt;. Географиялық алшақтығына байланысты солтүстік-шығыс өңірінің тілінде басқа аймақтардың диалектілерімен салыстырғанда [[Араб тілі|араб]] және [[Парсы тілі|парсы тілдерінің]] әсері азырақ байқалады&lt;ref name=&quot;гренобль&quot; /&gt;. Кейде басқа аймақтардың сөздері солтүстік-шығыс диалектісінде анықтамасы болмаған жаңа құбылыстарды атау үшін әдеби тілге енгізіледі{{sfn|С. А. Аманжолов|1959|беттер=155}}.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер|2}}

== Әдебиет ==
* {{кітап|авторы=С. А. Аманжолов|тақырыбы=Вопросы диалектологии и истории казахского языка, Часть 1|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=VRbgAAAAMAAJ|баспасы=Алма-Атинский гос. педагог. ин-т им. Абая|жыл=1959|ref=С. А. Аманжолов}}
* {{кітап|авторы=С. А. Аманжолов|тақырыбы=Вопросы диалектологии и истории казахского языка|басылым=2-е|сілтеме=http://books.google.kz/books?id=9XwZAQAAIAAJ|орны=Алматы|баспасы=Санат|жыл=1997}}
* {{кітап|авторы=Сауранбаев Н. Т.|тақырыбы=Проблемы казахского языкознания: избранные труды|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=0AO6AAAAIAAJ|баспасы=Изд-во Наука Казахской ССР|жыл=1982|барлық беті=349}}
* {{кітап|авторы=[[Сарыбаев Шора Шамғалиұлы|Сарыбаев Ш. Ш.]]|тақырыбы=Вопросы истории и диалектологии казахского языка|орны=Алматы|жыл=1960}}
* {{мақала|авторы=Сарыбаев Ш. Ш.|тақырыбы=Диалектологический атлас казахского языка|басылым=Советская тюркология|орны=М|жыл=1972|нөмірі=3|беттері=85—92}}
* {{кітап|авторы=Ван Лицзэн|тақырыбы=Введение в диалектологию казахского языка|оригинал=哈萨克语方言概论|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=GVchAQAAMAAJ|орны=Пекин|баспасы=民族出版社|жыл=2000|барлық беті=96|isbn=7-105-04044-0}}
* {{кітап|авторы=[[Жамалбек Болатов|Ж. Болатов]]|тақырыбы=Восточная группа говоров казахского языка и ее отношение к литературному языку|орны=Алматы|жыл=1970}}
* {{кітап|авторы=[[Сапарғали Омарбекұлы|С. Омарбеков]]|тақырыбы=Сравнительный анализ ареальных черт казахских говоров в сфере консанантизма|орны=Алматы|жыл=1987}}
* {{кітап|тақырыбы=Казахская диалектология|оригинал=Қазақ диалектологиясы|басылым=1-е|орны=Алматы|баспасы=Ғылым|жыл=1965|барлық беті=292|isbn=}}
* {{кітап|тақырыбы=История и диалектология казахского языка|оригинал=Қазақ тілі тарихы мен диалектологиясы|орны=Алматы|баспасы=Арыс|жыл=2001|барлық беті=320|isbn=9965-447-89-6}}
* {{кітап|авторы=Г. Калиев|тақырыбы=Казахская диалектология|оригинал=Қазақ диалектологиясы|орны=Алматы|баспасы=Мектеп|жыл=1967|барлық беті=172}}
* {{кітап|авторы=Сарыбаев Ш. Ш.|тақырыбы=Казахская диалектология|оригинал=Қазақ диалектологиясы|басылым=3-е|орны=Алматы|баспасы=Атамұра|жыл=1991|барлық беті=200|isbn=5-630-00008-Х}}
* {{кітап|авторы=Н. З. Гаджиева|тақырыбы=Проблемы тюркской ареальной лингвистики: среднеазиатский ареал|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=HZ0OAAAAMAAJ|орны=М|баспасы=Наука|жыл=1975|барлық беті=302}}
* {{кітап|авторы=Ferhat Karabulut|тақырыбы=Relative clause contructions in Kazakh|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=m-GPAAAAMAAJ|баспасы=University of Wisconsin—Madison|жыл=2003|allpages=286}}
* {{кітап|авторы=[[Әбдуәли Туғанбайұлы Қайдаров|А. Т. Кайдаров]], [[Рабига Ғалиқызы Сыздықова|Р. Сыздыкова]], Ш. Ш. Сарыбаев|тақырыбы=Развитие казахского советского языкознания|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=XjkMAQAAIAAJ|баспасы=Изд-во «Наука» Казахской ССР|жыл=1980|барлық беті=242}}
* {{мақала|авторы=Н. Т. Сауранбаев|тақырыбы=Диалекты в современном казахском языке|басылым=Вопросы языкознания|орны=М|баспасы=Изд-во Академии наук СССР|жыл=1955|нөмірі=5|беттері=43—51|ref=Н. Т. Сауранбаев}}
* {{кітап|авторы=Ulrich Ammon, Norbert Dittmar, Klaus J. Mattheier|тақырыбы=Sociolinguistics: An International Handbook of the Science of Language and Society|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=LMZm0w0k1c4C|баспасы=Walter de Gruyter|жыл=2006|том=3|allpages=2622|isbn=9783110184181|ref=Sociolinguistics}}
* {{кітап|авторы=W. K. Matthews|тақырыбы=Languages of the USSR|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=RWNsAAAAQBAJ|баспасы=Cambridge University Press|жыл=2013|allpages=192|isbn=9781107623552|ref=W. K. Matthews}}
* {{кітап|авторы=James B. Minahan|тақырыбы=Ethnic Groups of North, East, and Central Asia: An Encyclopedia|сілтеме=https://books.google.kz/books?id=oZCOAwAAQBAJ|баспасы=ABC-CLIO|жыл=2014|серия=Ethnic Groups of the World|allpages=345|isbn=9781610690188|ref=James B. Minahan}}
* {{мақала|тақырыбы=Об ошибках казахских языковедов|басылым=Вопросы языкознания|баспасы=Изд-во Академии наук СССР|жыл=1953|нөмірі=2|беттері=111—120|ref=Об ошибках казахских языковедов}}
* {{кітап|авторы=[[Өмірзақ Айтбайұлы Айтбаев|Айтбаев У. А.]], [[Сауытбек Абдрахманов|Абдрахманов С. А.]]|тақырыбы=Диалектологический словарь казахского языка|оригинал=Қазақ тілінің диалектологиялық сөздігі|орны=Алматы|баспасы=Арыс|жыл=2008|барлық беті=800}}
* {{мақала|авторы=Малов С. Е.|тақырыбы=К истории казахского языка|сілтеме=http://altaica.ru/LIBRARY/AN_SSSR/malov2.pdf|басылым=Известия Академии наук Союза ССР|жыл=1941|нөмірі=3|ref=Малов С. Е.}}
* {{мақала|авторы=Асанова Ж. Е.|тақырыбы=Лексические особенности языка казахов Каракалпакстана|сілтеме=http://cyberleninka.ru/article/n/leksicheskie-osobennosti-yazyka-kazahov-karakalpakstana|басылым=Вестник Челябинского государственного университета|жыл=2011|нөмірі=37|беттері=5—7|ref=Асанова Ж. Е.}}
[[Санат:Қазақ тілі]]
[[Санат:Қазақ тілінің диалектілері]]</text>
      <sha1>qy341lr44ry8ws5nyzbyy7kpe909nk2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мафусаил (ағаш)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>122040</id>
    <revision>
      <id>3057400</id>
      <parentid>3016402</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:07:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3338" xml:space="preserve">[[Сурет:Bristlecone Pines USA Ca.jpg|thumb|300px|Шульман тоғайы, Инио ұлтық орманы]]
'''Мафусаил''' — жердегі кәрі ағаштардың бірі; шамамен бұл ағаш дәнектен өсіп өніп шыққан уақыт — біздің заманымыздан бұрынғы 2832 жыл (осылайша 2011 жылы бұл ағашқа 4842 „жас“ толады).

Бұл жер бетіндегі ең кәрі ағаштың бірі орманды қылқанды [[қарағай]]ға жатады.

[[Калифорния]] ([[АҚШ]]) штатының шығысында ұлттық Инио орманында өседі. Уайт-Маунтинс қыратында теңіз деңгейінен 3 мың метр биіктікте орналасқан. Вандализмнан сақтау үшін жергілікті билік бұл ағаштың нақты орнын жасырын ұстауда.

== Ашылу тарихы ==
Мафусаил қарағайы алғашқы рет [[1953]] жылы ботаник Эдмунд Шульман ашқан. [[1958]] жылы National Geographic журналы осы жайлы мақала жазады&lt;ref name=&quot;Schulman&quot;&gt;Schulman E. Bristlecone pine, oldest known living thing. // National Geographic Magazine, 1958, Vol.113(3),-pp. 354-372&lt;/ref&gt;.

== Қызықты мәліметтер ==
* Мәскеулік ''[[Mooncake]]'' рок-группа ''[[Lagrange Points]]'' альбомында «Short Stories of Methuselah Tree» композициясы бар («Мафусаил ағашы әңгімелері»).
* [[Даларна (провинция)]] ''(Dalarna)'' швед провинциясында жасы шамамен 9550 болтаын шырша табылған, оған ''Old Tjikko'' есімін берген. Бұл ағаш '''Лейф Куллман''' ''(Leif Kullman)'' және оның '''Умеа университеттік''' ''(Umea University)'' әріптестері арқасында ашылған [http://rumbur.ru/nature/276-obnovlen-spisok-derevev-dolgojitelei] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120511111517/http://rumbur.ru/nature/276-obnovlen-spisok-derevev-dolgojitelei |date=2012-05-11 }}. Дегенмен осы күндері әлі өсіп тұрған бұл шырша жасы тек бірнеше жүз жыл ғана және ол тоғыз мың жылдан астам өмір сүріп өлген шыршаның вегетативті ұрпағы ғана болып табылады.

== Сілтемелер==
&lt;references/&gt;

* [http://greensol.ru/archives/1715 Жизнь деревьев. Pinus longaeva переписывает историю]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120701131625/http://greensol.ru/archives/1715 |date=2012-07-01 }} // greensol.ru {{проверено|29|10|2009}}
* http://fotki.yandex.ru/users/ok192/view/19111?page=0 Фото
* http://radikal.ru/F/s56.radikal.ru/i153/0810/1c/be8185cd779f.jpg.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120425221256/http://radikal.ru/F/s56.radikal.ru/i153/0810/1c/be8185cd779f.jpg.html |date=2012-04-25 }} Фото

{{rq|img|refless}}

[[Санат:Ағаштар]]
[[Санат:Калифорния]]</text>
      <sha1>9vcvmfqc0qdlrhxe0zdc72bbtsyd05r</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Константин Дмитриевич Бальмонт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>137318</id>
    <revision>
      <id>3057259</id>
      <parentid>2959223</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T02:20:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="19923" xml:space="preserve">{{Жазушы
 |Есімі               = Константин Бальмонт
 |Шынайы есімі        = Константин Дмитриевич Бальмонт
 |Суреті              = Balmont 1880s.jpg
 |Ені                 = 220px
 |Суреттің аты        = К.&amp;nbsp;Д.&amp;nbsp;Бальмонт 1880-ші жылдары
 |Туған кездегі есімі  = 
 |Лақап аты           = Б-ъ, К.; Гридинский; Дон; К.Б.; Лионель&lt;ref name=&quot;Masanov&quot;&gt;''[[Масанов, Иван Филиппович|И. Ф. Масанов]]'' Словарь псевдонимов русских писателей, учёных и общественных деятелей : В 4-х томах. — М.: Всесоюзная книжная палата, 1956—1960.&lt;/ref&gt;
 |Туған күні        = 15.6.1867 (3)
 |Туған жері        =  Владимирская губерниясы&lt;br /&gt;
[[Ресей империясы]]
 |Қайтыс болған күні  = 23.12.1942
 |Қайтыс болған жері  = Нуази-ле-Гран, [[Франция]]
 |Азаматтығы          = {{RUS}}
 |Ұлты                = орыс
 |Мансабы             = ақын, аударушы
 |Шығармашылық жылдары   = 1885–1937
 |Бағыты              = орыс [[символизм]]і
 |Жанры               = [[элегия]], [[баллада]]
 |Шығармалардың тілі  = [[орыс тілі]]
 |Дебюті              = ''Под северным небом''  &lt;br /&gt;
(орыс тілінде)
 |Марапаттары         = 
 |Сыйлықтары          = 
 |Қолтаңбасы          = BalmontSignature.png
 |Сайты               = http://az.lib.ru/b/balxmont_k_d/
 |Commons             =Konstantin Balmont
}}
'''Константин Дмитриевич Бальмонт'''&lt;ref name=&quot;Грамота&quot;&gt;{{cite web|url= http://www.gramota.ru/lenta/news/8_1212|title=Грамота.ру|quote=И ещё об ударении в фамилии Бальмонт. [[Цветаева, Марина Ивановна|М. Цветаева]] сделала совершенно справедливое замечание по поводу неправильного произношения фамилии поэта: «Прошу читателя, согласно носителю, произносить с ударением на конце» — Бальмóнт.|accessdate=2010-08-31|archiveurl=http://www.webcitation.org/6127JPCFk|archivedate = 2011-08-18}}&lt;/ref&gt; (16.06.1867, Гумнищи ауылы, Шуйский уезі, Владимир губерниясы — 23.12.1942, Нуази-ле-Гран,Франция) — символист ақын, болгар тілінен, серб тілінен, хорват тілінен, словак және жапон тілінен аударушы, эссе жазушы, орыстың Күміс ғасыры поэзиясының көрнекті өкілдерінің бірі.      35 ақындық шығармашылық жиынтығын шығарған, 20 прозалық жиынтық, [[Уильям Блейк]]тің, [[Эдгар Аллан По]]ның, [[Перси Биш Шелли]]дің, [[Оскар Уайльд]]тың, [[Герхарт Гауптман]]ның, [[Шарль Бодлер]]дің, [[Герман Зудерман]]ның шығармаларын; [[Испания]] өлеңдерін, [[словак тілі|словак]], [[грузин]] эпостарын, [[Югославия|югослав]], [[Болгария|болгар]], [[Литва|литов]], [[мексика]]лық және [[Жапония|жапон]] поэзиясын аударған. Көптеген мемуаров, филологиялық трактаттар, тарихи-әдеби ізденістердің және эсселердің авторы.&lt;ref name=&quot;stahova&quot;&gt;{{cite web|author=М. Стахова|datepublished=|url=http://www.litera.ru/stixiya/articles/588.html|title=Константин Бальмонт (Судьбы поэтов серебряного века)|publisher=www.litera.ru|accessdate=2010-06-01|archiveurl=http://www.webcitation.org/6127KLLVL|archivedate=2011-08-18}}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;B_Efron&quot;&gt;{{cite web|author=[[Венгеров, Семён Афанасьевич|С. А. Венгеров]]|datepublished=|url=http://www.rulex.ru/01020861.htm|title=Константин Дмитриевич Бальмонт|publisher=[[Энциклопедический словарь Брокгауза и Ефрона|ЭСБЕ]]|accessdate=2010-06-01|archiveurl=http://www.webcitation.org/6127XIhxO|archivedate=2011-08-18}}&lt;/ref&gt;.

== Өмірбаяны ==
Константин Бальмонт 1867 жылдың 3(15) маусымы күні Владимир губерниясы Шуй уезі Гумниши ауылында дүниеге келеді. Ол отбасындағы жеті ұлдың үшіншісі.  Ақынның атасы теңіз офицері болғандығы белгілі. Әкесі Дмитрий Константинович Бальмонт (1835-1907 жылдары) Шуй уездік соты мен земствода жұмыс жасаған. Бастапқыда коллеж тіркеушісі, бітістіруші сот қызметтерін  атқарған ол  уақыт өте келе уездік земство басқармасының төрағасы қызметіне тағайындалды. Анасы Вера Николаевна Лебедева әдебиетті сүйетін және онымен кәсіби түрде айналысатын  генерал отбасынан шыққан. Ол жергілікті басылымдардың қызметіне араласып, әдеби кештер мен әуесқойлар спектакльдерін ұйымдастырды. Сондай-ақ болашақ ақынды музыка, әдебиет, тарих әлеміне жетектей отырып «әйел жан дүниесінің сұлулығын» сезінуді өзі арқылы үйретіп,  оның  өмірге деген көзқарасының  дұрыс қалыптасуына  өз ықпалын тигізеді. Вера Николаевна көп тілді меңгерген, көп оқитын сонымен қатар «сенімсіз» жандарды қонақ ететін  үнемі  «ой еркіндігіне ерік беретін» жан болған. Бальмонт бойындағы қиқарлық пен құштарлық  сынды «жан нәзіктіктері»  анасының дәл осы қасиетінен дарығандығын өзі туралы естеліктерде келтіреді.

=== Балалық шағы===
Болашақ ақын  бес жасында өздігінен хат тани бастайды. Ол мұны анасының ағасына  әріптерді тануды үйретіп жатқан кезінде айналшықтап жүріп үйреніп алады. Мұны естіп көзіне жас алған әкесі Константинге «что-то о дикарях-океанийцах»  аталатын алғашқы кітапшасын сыйға тартады.  Ал анасы  ұлын поэзияның  үздік үлгілерімен таныстырды. «Мен алғаш рет халық әндерімен, сонымен бірге Никитин, Кольцов, Некрасов, Пушкин сынды ақындар туындыларымен таныстым. Барлық өлеңдердің арасынан Лермонтовтың «Горные вершины» өлеңін жаным жақсы көреді (Гете емес, Лермонтовтікін) »,– деп жазды ақын.  Сондай-ақ, – «Менің поэзиядағы ұстаздарым  мекен, бақ, бұлақтар, бақпақты көлдер, жапырақтар сыбдыры, көбелектер, құстар және таң шапақтары болды»,– деп 1910 жылдары ол балалық шағын  еске түсірді. Көлеңкелі баумен қоршалған ескі үй – қарапайым мекен орналасқан  шақты үйден тұратын кішкене ауылды ол «Әдемі жайлылық пен тыныштықтың кішкене патшалығы»  деп атады өз естеліктерінде. Өмірінің он жылын  Гумнищиде өткерген ол туған аймағын өмір бойы еске алып, ол туралы аса сүйіспеншілікпен баяндап беретін.

=== Әдебиеттік дебют ===

[[Сурет:Edition Grif.jpg|thumb|300px|''''' «Гриф» бапасы ''', 1900 жылдар. К. Д. Бальмонт, А. А. Курсинский, М. А. Дурнов]]

1889 жылы Бальмонт университетке қайтып оралғанымен, ол жүйке жүйесінің жұқаруы себепті университетте де, сәтті түсіп кеткен ярославтық Демидов Заң ғылымдары лицейінде де оқуын жалғастыра алмады. 1890 жылы ол лицейден шығарылып, өзінің «қазыналық білім алуға» деген талпынысын доғарады».  «...Мен өз-өзімді «заң ғылымдарымен айналысуға» күштей алмадым. Есесіне жүрек қалауымен нағыз өмір сүре білдім, неміс әдебиетімен құмарымды қандыра айналыстым» – деп 1911 жылы жазды ол. Тарих, философия, әдебиет және филология саласындағы білімінің молдығына өзінің жігер-қайраты  мен философиямен айналысатын үлкен ағасының арқасында жетті.  Бальмонт 14 жасында ағылшынның selfhelp («өзіне өзі жәрдемдесу») сөзінің мағынасын біліп, содан бері зерттеулер мен ой еңбегімен айналысып келетінін есіне алған ол өмірінің соңына дейін өзін-өзі аямай еңбек еткен.

===Мансаптың биігіне шығу ===

1894 жылғы дебютінің айрықша ерекшеліктері болмағанымен, оның  екінші  «В безбрежности » жинағында (1895 жылы) Бальмонт «жаңа кеңістік, жаңа бостандықты»  іздеуге мән береді,  поэтикалық сөз бен әуезділікпен үндестіру мүмкіндіктерін қарастырады. «...Мен музыканы жан-тәнімен сүйетін ақынның өлең шумақтарын неге айналдыратын көрсеттім. Оларда ырғақтар мен жарыса шыққан қоңыраулар үнінің әуезділігі бар»,– деді ол 1890 жылдардағы өлеңдер жайлы сөз қозғалғанда. «В безбрежности» жинағын өз заманында сыншылар сәтсіз шыққан туынды ретінде бағалананына қарамастан, «өлеңнің жарқын әсері мен поэтикалық  шарықтауы» ( Брокгауз бен Ефронның Энциклопедиялық сөздігіне сәйкес) жас ақын туындыларының  елдегі жетекші әдеби журналдардан көрінуін қамтамасыз етті.

=== Танымалдық шыңы ===
1890 жылдары Бальмонт бір жерде тұрақтай алмады. Оның негізгі жүріп тұратын бағыттары Санкт-Петербург (1898 жылдың қазаны – 1899 жылдың сәуірі), Мәскеу және Подмосковье (мамыр – 1899 жылдың қыркүйегі), Берлин, Париж, Испания, Биарриц және Оксфорд болды.

==== Үкіметпен шиеленіс ====
[[Сурет:Yekaterina Andreyeva-Balmont.jpg|thumb|«Әсем, салқын және асыл» '''Екатерина Алексеевна Андреева''' (1867—1950)]]
[[Сурет:We will be like a sun.JPG|thumb|''«Күн сияқты боламыз»'',&lt;br /&gt;«Барлығына арналған журнал», қараша 1902 .]]
[[Сурет:Grif Almanac.jpg|thumb|«Гриф» баспасының жыржинағы, 1904 ж.]]
[[Сурет:Balmont shmelev.jpg|thumb|К. Бальмонт пен И. Шмелёв, 1926]]
=== Бірінші эмиграция: 1906—1913 жылдар ===

===Қайта оралу: 1913—1920 годы ===

==== Екі революция аралығында====

=== Екінші  эмиграция: 1920—1942 годы ===

==== Қоғамдық қызметі мен публицистика====

====Эмиграциядағы шығармашылық ====

==== Өмірінің соңғы кезеңі ====

== Жеке өмірі ==

== Тұлғасы мен мінезі ==

== Шығармашылығы ==

==== Шығармашылығы1905—1909 жылдар ====

==== Кейінгі Бальмонт ====

=== Дүниетаным өрлеуі===

== Аудармашылық қызметі ==

== Бальмонт туралы естеліктер мен пікірлер ==

=== Бальмонт — ізашарлары мен замандастары туралы ===

==== Бальмонт пен Мирра Лохвицкая ====

==== Бальмонт пен И. С. Шмелёв ====

=== Поэтикалық жинақтары ===
1890 — 1917 жылдары:
* «Сборник стихотворений» (Ярославль, 1890)
* «Под северным небом (элегии, стансы, сонеты)» (СПб., 1894)
* «В безбрежности мрака» (М., 1895 и 1896)
* «Тишина. Лирические поэмы» (СПб., 1898)
* «Горящие здания. Лирика современной души» (М., 1900)
* «Будем как солнце. Книга символов» (М., 1903)
* «Только любовь. Семицветник» (М., 1903)
* «Литургия красоты. Стихийные гимны» (М., 1905)
* «Фейные сказки (детские песенки)» (М., 1905)
* «Злые чары (Книга заклятий)» (М., 1906)
* «Стихотворения» (1906)
* «Жар-птица (Свирель славянина)» (1907)
* «Литургия красоты (Стихийные гимны)» (1907)
* «Песни мстителя» (1907)
* «Три расцвета (Театр юности и красоты)» (1907)
* «Хоровод времён (Всегласность)» (М., 1909) &lt;ref&gt;Первые десять сборников вошли в «Полное собрание стихов К. Бальмонта» (1904—1914, изд. «Скорпион»).&lt;/ref&gt;
* «Птицы в воздухе (Строки напевные)» (1908)
* «Зелёный вертоград (Слова поцелуйные)» (1909)
* «Звенья. Избранные стихи. 1890—1912» (М.: Скорпион, 1913)
* «Белый Зодчий (Таинство четырёх светильников)» (1914)
* «Ясень (Видение древа)» (1916)
* «Сонеты Солнца, мёда и Луны» (1917)
* «Собрание лирики» (Кн. 1-2, 4, 6. М., 1917)

1920 — 1937 жылдары:
* «Перстень» (М., 1920)
* «Семь поэм» (1920)
* «Солнечная пряжа. Изборник» (1890—1918) (М., 1921)
* «Гамаюн»  (Стокгольм, 1921)
* «Дар земли» (Париж, 1921)
* «Песня рабочего молота» (М., 1922)
* «Марево» (Париж, 1922)
* «Под новым серпом» (1923)
* «Моё — ей (Россия)» (Прага, 1924)
* «В раздвинутой дали (Поэма о России)» (Белград, 1929)
* «Соучастие душ» (1930)
* «Северное сияние (Стихи о Литве и Руси)» (Париж, 1931)
* Голубая подкова (Стихи о Сибири) (?)
* «Светослужение» (Харбин, 1937)

=== Мақалалары мен очерктер жинағы===
* «Горные вершины» (М., 1904; )
* «Зовы древности. Гимны, песни и замыслы древних» (Пб., 1908)
* «Змеиные цветы» («Путевые письма из Мексики», М., 1910)
* «Морское свечение» (1910)
* «Зарево зорь» (1912)
* «Светозвук в природе и световая симфония Скрябина» (1917)

=== Бальмонт шығармаларының шет тілге аудармалары ===
* Gamelan (Гамеланг) — в Doa Penyair. Antologi Puisi sempena Program Bicara Karya dan Baca Puisi eSastera.Com. Kota Bharu, 2005, p.&amp;nbsp;32 .

== Естелік ==
* [[12 мамыр]] [[2011 ж.]]  [[Вильнюс]]та ([[Литва]]) Константину Бальмонтқа ескерткіш орнатылды.&lt;ref&gt;[http://www.baltic-course.com/rus/novosti_baltiiskogo_regiona/?doc=7181 В Вильнюсе открыт первый в мире памятник русскому поэту Константину Бальмонту]&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.my-message.com/literature/182-from-the-portrait-to-the-sonnet?start=1/ Константин Бальмонт&amp;nbsp;— о первом переводе «Витязя в тигровой шкуре» Ш. Руставели на русский язык.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151017130347/http://www.my-message.com/literature/182-from-the-portrait-to-the-sonnet?start=1%2F |date=2015-10-17 }}
* [http://balmontoved.ru/ Константин Бальмонт. Сайт исследователей творчества.]
* [http://perelmuterverlag.de/page5.html Библиография переводов стихов на немецкий язык]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130129125411/http://www.perelmuterverlag.de/page5.html |date=2013-01-29 }}
* {{lib.ru|http://az.lib.ru/b/balxmont_k_d/}}
* [http://www.balmont.net.ru/lib-sa-avtor-35/ www.balmont.net.ru].&amp;nbsp;— Сайт, посвящённый творчеству К.&amp;nbsp;Д.&amp;nbsp;Бальмонта.
* [http://www.litera.ru/stixiya/authors/balmont.html Бальмонт] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061008235516/http://www.litera.ru/stixiya/authors/balmont.html |date=2006-10-08 }} на Стихии. Стихотворения, критика, биографические статьи.
* [http://www.stihi-rus.ru/1/Balmont/ Константин Бальмонт. Стихи].&amp;nbsp;— Антология русской поэзии.

{{Wikisource-old|ru:Константин Дмитриевич Бальмонт|Стихи на русском языке}}

[[Санат:Орыс ақындары]]
[[Санат:Орыс жазушылары]]</text>
      <sha1>0rqidwclloyl6qvcoc03mfez1mzal7j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау</title>
    <ns>4</ns>
    <id>162915</id>
    <revision>
      <id>3057380</id>
      <parentid>3037561</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:34:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <comment>/* Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау 3 */ Жауап беру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="153707" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Негізінде Абай Құнанбаев Семей облысында Шыңғыстау бауырында Қасқабұлақ деген жерде дүние есігін ашқан. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Axan Erkebulan|Axan Erkebulan]] ([[Қатысушы талқылауы:Axan Erkebulan|талқылауы]]) 15:40, 2016 ж. желтоқсанның 18 (+06)

== [[:Ақуыз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Нобель сыйлығының лауреаты, атақты ғалым Лайнус Полинг нәруыздың екінші реттік құрылымын ашқан. Полипептидті тізбектің кеңістіктегі оралма тәрізді болып келген пішінін нәруыздың екінші реттік құрылымы деп атайды. Бұған нәруыздың және тырнақтың нәруызы кератин жатады. Нәруыздың екінші реттік құрылымы !мутектік! байланыстар арқылы орындалады. Бір орамдығы NH-топтары мен көршілес орамдығы CO-топтары арасындығы түзілетін сутектік байланыс арқылы оралым ұсталынып тұрады. Сутектік байланыстар коваленттік байланыстардан анағұрлым әлсіз. Бірақ бірнеше рет қайталанғанда, олар берік байланысады. Көптеген сутектік байланыстар арқылы «тігілген» полипептидті оралым берік құрылым болып келеді. Нәруызда оралмалы бөліктерінің бар болуы, оған жылжымалылық, мықтылық, серпімділік қасиет береді.

Нәруызда цилиндр тәрізді оралым бөліктерінен басқа аминқышқылы пролиннен түзілетін, тізе тәрізді бүгілетін бөліктері де бар. Хабарландыру жіберген: Улан Айтхожаев! [[Арнайы:Үлесі/5.63.66.106|5.63.66.106]] 09:01, 2017 ж. қаңтардың 11 (+06)

== [[:Ми]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
алдынғы ми сынарлары ( немесе үлкен ми сынарлары) Хабарландыру жіберген: дарын бектемиров [[Арнайы:Үлесі/5.251.46.43|5.251.46.43]] 15:03, 2017 ж. қаңтардың 13 (+06)

== [[:Пахлава]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Пахлава (немесе баклава) — қатпарлы қамыр мен жанғақ, тосаптан тұратын танымал кондитерлік өнім. Шығыс елдер асханасында кеңінен танымал, ең алдынғы қатарда Түрік, Армян,&amp;nbsp;Әзірбайжан, Кавказ, Араб елдерінде қолданысқа ие. Наурыз мерекесінде таратылатын, Түркия, Таджикстан, Өзбекстан сияқты мемлекеттерде әйгілі болып саналады. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.253.21|178.88.253.21]] 01:20, 2017 ж. ақпанның 3 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Күшейткіш үстеу — сынның немесе қимылдың , іс-әрекеттің беогісін я сапасн күшейтіп ,я солғындатып көрсетеді. Күшейткіш үстеулер көбінесе сапалық сын есімдермен тіркесіп жұмсалады да, онымен тұтасып келіп , сын есімнің күшейтіліп шырай түрін жасауға негіз болады. Мысалы: ең әдемі, тым биік, өте жақсы, аса маңызды, орасан зор және тағы басқалары. Күшейткіш үстеулердің біразы етістікпен тіркесіп қалай? деген сұраққа жауап береді. Ол қимылдың сипатын күшейтіп не солғыдып көрсетеді. Мысалы: мүлде білмейді, әбден шаршаған, сәл ауырады, керемет сөйледі және тағы басқалары. Құрамы жағынан күшейткіш үстеулер негізгі түбір болып келеді Хабарландыру жіберген: 21:52, 2017 ж. ақпанның 7 (+06)~~ [[Арнайы:Үлесі/2.132.80.86|2.132.80.86]] 21:52, 2017 ж. ақпанның 7 (+06)

== [[:Жақша]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Көптеген жерлерде автор деп жазудың орнына аутор деп жазылып кеткен. Сондықтан соны түзетулеріңізді сұраймын. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.254.154|178.88.254.154]] 19:29, 2017 ж. ақпанның 9 (+06)

== [[:Доминика]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Біраз жерлерде орфографиялық қателер анықталды. Хабарландыру жіберген: Ермек [[Арнайы:Үлесі/2.132.51.102|2.132.51.102]] 20:36, 2017 ж. ақпанның 9 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сәлем, ағайындар!
Қателерді түзетіп әлек болсам, бір пысықай түзеткенімді өшіріп әлек. Мысалы, Ұларлар деген мақала. Мақаланың ұларлар атын ұлар деп өзгерте алмадым, өзгертуге келмейді екен. Сосын қырғаулдықтар деген сөзді қырғауыл деп түзетіп қойсам өшіріп тастаған. Қазақ тілінде жөнді жосынсыз лар, дар деп айта бермейді. Мысалы, қойлар, малдар деп айтпайды. Қоралы қой, қалың мал деп жалқы түрде айтады. Мұндағы өңдемелер &quot;болып табылады, құрайды, ....&quot; деген орысшадан тура аудара салған қазақы емес сөз саптаулар мен  ...-ға деген, -лық, -тық&quot; деген орынсыз қолдана берген жалғауларға толып кеткен. Аң жануардың атын көбінесе көпше түрде жаза берген. Арыстандар, жолбарыстар, жыландар, бүркіттер....дегендей. Тауды да таулар дей берген. Мысалы, Алтай таулары. Біздің білуімізше жалғыз ғана Алтай тауы бар еді ғой. Басқа қандай қандай Алтай тауы бар еді?!   
Сосын мына әкімшілер өңдемелерді албаты өшіргенді доғару керек. Біреу Уикиге жаңа ғана салып өңдеуге үлгермеген болу керек. Соны арықарай өңдеп уикилендіріп безендіріп қоюдың орнына қит етсе өшіруге, жоюға дайын тұруы мұндағы мақала салатын еріктілердің ынтасын азайтады. 
Кез келген мақалаға дереккөзді талап ету де сонша дұрыс емес, әсіресе, бұл талап қазақ тарихына жүрмейді. Қазақ басқа отырықшы халықтарға ұқсап тарихы хатталып жазылып келген халық емес, көбінесе ауыздан ауызға аңыз түрінде айтылып жазылып келген. Енді мұның қай жерін дереккөз етерсің? 
Рас, мұнда орынсыз мақала салатындар да бар шығар, оны өшіруге де тура келетін шығар. Бірақ бірден әкімші болған соң мұның аражігін ажыратып өшіруі шарт. Мұны ажырата алмаса әкімші болудың керегі не. Әйтпесе тап бір &quot;қостырып қойған қойың бардай&quot;, біреудің ақы пұлсыз өз шамасынша өңдеп жатқан өңдемелерін әкімші дейтін біреу жол ортадан өшіре салу еркін кім берген?! Уики қазаққа ортақ, ендеше қазаққа ортақ дүниені бір бірімізді түсініп жабылып іске асырмасақ баяғы отыз жетідегі көк жекпенділерге ұқсап &quot;шаш ал десе бас ал&quot; дегендей өшіре беруге мүлдем келіспеймін! Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Galymmurat|Galymmurat]] ([[Қатысушы талқылауы:Galymmurat|талқылауы]]) 15:16, 2017 ж. ақпанның 12 (+06)

:Ұларлар деген атауын өзгерте алмадым, ал ұларлар деген мақала ішіндегі қате түзетілді. Сұрақтарыңыз болса https://t.me/kkwiki_chat телеграм тобына қойыңыз. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 15:34, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)

== [[:Аққулар ұйықтағанда (поэма)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев 1931 ж. 9-ақпанда Алматы облысы, қазіргі Райымбек (бұрынғы Нарынқол) ауданының, Қарасаз ауылында дүниеге келген. Алайда, құжаттар бойынша ақынның туған күні ақпанның 9-нда тойланады. Мұнда 9 ақпанда туылып 9 ақпанда тойлағанының несі жаман? Хабарландыру жіберген: Есмаханов [[Арнайы:Үлесі/37.150.113.11|37.150.113.11]] 20:17, 2017 ж. ақпанның 18 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Менің мақаламды вандализм деп болдырмай істеп жібере береді Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Алтынгүл Зинетуллина|Алтынгүл Зинетуллина]] ([[Қатысушы талқылауы:Алтынгүл Зинетуллина|талқылауы]]) 04:30, 2017 ж. ақпанның 20 (+06)

== [[:ежелгі ғұндар мен юэчжилер туралы деректері]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
скифтік мәдениетке  ұқсас  мәдениетті игеріп, аралап көлікпен кәшіп қонып жүрді Хабарландыру жіберген: глшш [[Арнайы:Үлесі/37.150.5.110|37.150.5.110]] 17:06, 2017 ж. ақпанның 26 (+06)

== [[:Мөлшер үстеуі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мен 6 сыныптың кітабынан қарадым .Онда 147 бет емес 196 бет екні анық көрсетілген. қолымда дәлел де бар Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/5.251.182.166|5.251.182.166]] 22:08, 2017 ж. ақпанның 26 (+06)

== [[:Уикипедия:Уикипедияға қош келдіңіз!]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
длорпавычсмитьбдщшгневыч №ждлорпавчя Хабарландыру жіберген: 20 [[Арнайы:Үлесі/178.90.224.150|178.90.224.150]] 16:31, 2017 ж. ақпанның 27 (+06)

== [[:Қалмақан Әбдіқадыров]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ол туралы өте аз мәлімет. Онда-мұнда бұрмалап жағансыздар. Толығырақ болса. Мысалы,ол 1903 жылы дүниеге келген және т.б Хабарландыру жіберген: аяулым [[Арнайы:Үлесі/2.135.136.162|2.135.136.162]] 23:05, 2017 ж. ақпанның 27 (+06)

== [[:Қосарлы ұрықтану]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жерде төрт деген сөздің орнына  тқрт деп жазды. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.166.226|82.200.166.226]] 10:55, 2017 ж. наурыздың 6 (+06)

== [[:Құрылымдық]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бір қосылыс барлығы Хабарландыру жіберген: 9636 [[Арнайы:Үлесі/2.134.245.9|2.134.245.9]] 22:03, 2017 ж. наурыздың 8 (+06)

== [[:Ғимарат және оның элементтері туралы түсінік]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сөйлемдердің дұрыс жазылуына мән берсеңіз. Хабарландыру жіберген: Сөйлемдердің дұрыс жазылуына мән берсеңіз. [[Арнайы:Үлесі/176.69.146.197|176.69.146.197]] 01:12, 2017 ж. наурыздың 18 (+06)

== [[:Барсакелмес]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Маған қате деп тұр. Хабарландыру жіберген: Сеее/Һ [[Арнайы:Үлесі/5.63.66.106|5.63.66.106]] 16:14, 2017 ж. наурыздың 28 (+06)

== Дем салу расими  ==

Qzaqsha shrift jok. Keshirim otinem. Dem salu rasimi degen takiripta kalima sozi &quot;Kalnma&quot; dep kate ketipti! Ondegeniniz jon bolar. Rahmet.
--[[Арнайы:Үлесі/2.132.13.39|2.132.13.39]] 12:07, 2017 ж. наурыздың 31 (+06)

== [[:Вакцина]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
анатоксиндер химиялық вакцина құрамына кірмейді олар жеке дара вакцина түрі болып саналады. Хабарландыру жіберген: Бекназар [[Арнайы:Үлесі/178.90.253.168|178.90.253.168]] 22:07, 2017 ж. сәуірдің 2 (+06)

== [[:Қазақтың ұлттық ою-өрнегі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
білімге рақмет бырақ қате жібермеңіз Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.151.221.159|37.151.221.159]] 18:15, 2017 ж. сәуірдің 3 (+06)

== [[:Ахмет Байтұрсынұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Осы беттегі &quot;1926-жылы Бакуде өткен Бірінші Түркологиялық құрылтайдың төрағалығын атқарған Ахмет БАЙТҰРСЫНОВ&quot; деген дұрыс емес. Суреттегі &quot;А.Байтұрсынов&quot; деп көрсетілген Байтұрсынов емес. А.Байтұрсыновтың осы Бакудегі Тіл құрылтайына қатысқан басқа суреті бар. Ол суретте Ахаңда сақал да, мұрт та бар. Сол суретті салыстырып қараңыздар. Қате суреттің Википедияда берілуіне қарсымын.
Жұмат ӘНЕСҰЛЫ, журналист, жазушы, тарихшы Хабарландыру жіберген: Жұмат ӘНЕСҰЛЫ [[Арнайы:Үлесі/37.150.70.42|37.150.70.42]] 17:14, 2017 ж. сәуірдің 6 (+06)

== [[:Халықаралық қазақ-түрік университеті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ayu.edu.kz adresine durystau kazhet Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/88.227.13.205|88.227.13.205]] 18:15, 2017 ж. сәуірдің 6 (+06)

== [[:Картоп]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қазіргі заманда дүние жүзінің бырлық елдерінде  егіледі. Хабарландыру жіберген: Смайлова [[Арнайы:Үлесі/178.22.170.77|178.22.170.77]] 12:57, 2017 ж. сәуірдің 8 (+06)

== [[:Мұхтарбай Өтелбаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1) Навье-Стокс теңдеуін шешкен жоқ
2) Математикадан Нобель сыйлығының лауреаты емес. Себебі, Нобель сыйлығы математикадан берілмейді. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/147.30.18.157|147.30.18.157]] 23:51, 2017 ж. сәуірдің 11 (+06)

== [[:Бензин]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;60°С-та қатады&quot; 
деп жазылған екен. Негізі &quot;-60°С-та қатады&quot; деп алдына  &quot; - &quot; таңбасын қойсаңыз дұрыс болады. Рахмет. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.238.79.210|178.238.79.210]] 08:42, 2017 ж. сәуірдің 12 (+06)

== [[:Домбыра]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қомыз емес қобыз! Қазақта үш шекті домбыра жоқ,тек екі шекті ғана! Хабарландыру жіберген: Аяла [[Арнайы:Үлесі/2.134.10.119|2.134.10.119]] 23:11, 2017 ж. сәуірдің 13 (+06)

== [[:Дүниежүзілік көрме]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
теңдессіз - теңдесіз,талдаудары - талдаулары Хабарландыру жіберген: т.еңсепов [[Арнайы:Үлесі/91.185.15.160|91.185.15.160]] 17:34, 2017 ж. сәуірдің 15 (+06)

== [[:Синекдоха]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
analysis of labour market of tourism and hospitality industries in Kazakhstan Хабарландыру жіберген: ххз [[Арнайы:Үлесі/212.154.154.214|212.154.154.214]] 12:52, 2017 ж. сәуірдің 17 (+06)

== [[:Ұлы Отан соғысы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
үштік пакт емес факт Хабарландыру жіберген: меники дурыс атак [[Арнайы:Үлесі/178.90.189.70|178.90.189.70]] 18:27, 2017 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Күлкі күні]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қысташа  дұрыс емес.Қысқаша болады Хабарландыру жіберген: нур [[Арнайы:Үлесі/109.248.219.121|109.248.219.121]] 22:16, 2017 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Австралия доллары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Австралия доллары - банкноталар (de.wikipedia.org/wiki/Australischer_Dollar) Хабарландыру жіберген: Австралия доллары - банкноталар (de.wikipedia.org/wiki/Australischer_Dollar) [[Арнайы:Үлесі/93.128.181.60|93.128.181.60]] 02:20, 2017 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Австралия доллары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Австралия доллары - банкноталар Хабарландыру жіберген: de.wikipedia.org/wiki/Australischer_Dollar [[Арнайы:Үлесі/93.128.181.60|93.128.181.60]] 02:32, 2017 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Дисперсия]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
әріп қатесі кеткен қазақтың әріптерімен өзгерттім Хабарландыру жіберген: УДЖ [[Арнайы:Үлесі/212.96.66.94|212.96.66.94]] 01:34, 2017 ж. сәуірдің 23 (+06)

== [[:Нұр-Мүбарак Египет ислам мәдениеті университеті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Саламатсыздар ма! Уикипедиядагы Университеттің бетіне арналған атауды жөндеңіздерші. яғни  „Нұр-Мүбарак Египет ислам мәдениеті университеті„ деп. сосын университет суретін салсаңыздар! 
Сіздерге Алла разы болсын, рахмет Хабарландыру жіберген: Айша Кеңесбай  [[Арнайы:Үлесі/89.250.82.34|89.250.82.34]] 11:02, 2017 ж. сәуірдің 24 (+06)

== [[:Қожа]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ыскак ,Абдижалел,Абдрахим бабтардын келген жылдары дурыс жазылмаган.. Калган  макалалары ар турли  ертеректе жарык корген макалалардан терип жазылган.. Хабарландыру жіберген: Абитов Алибек [[Арнайы:Үлесі/176.223.100.231|176.223.100.231]] 11:05, 2017 ж. сәуірдің 24 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
көп қате байқадым сұмдық Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.1.124|37.150.1.124]] 11:28, 2017 ж. сәуірдің 27 (+06)

== материк  ==

--[[Арнайы:Үлесі/5.34.7.124|5.34.7.124]] 11:23, 2017 ж. мамырдың 3 (+06)платформа емес плотформа

== [[:ЭЕМ-нің құрамы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Микропроцессор бөлімінде &quot;кристал&quot; сөзінің орнында &quot;критал&quot; деп жазылынып тұр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.57.82.193|95.57.82.193]] 10:39, 2017 ж. мамырдың 4 (+06)

== [[:Құстар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ал алдыңғң аяқөқолдары қанаттарға айналғанө, Хабарландыру жіберген: рамазан [[Арнайы:Үлесі/95.57.59.252|95.57.59.252]] 11:23, 2017 ж. мамырдың 5 (+06)

== [[:Германия]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
94 % і емес пайызы болуы керек
контитуциясы парламенті Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.90.249.10|178.90.249.10]] 00:42, 2017 ж. мамырдың 15 (+06)

== [[:Механикалық қозғалыс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Келтірілген мысалдағы бұлт, ұшақ, машина және алма Жермен салыстырғанда бұрынғы орнын өз- 1. 20 м/с жылдамдықпен біркалыпты гертеді, Соңғы сөз гертеді емес өзгертеді болады Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.133.108.149|2.133.108.149]] 22:36, 2017 ж. мамырдың 16 (+06)

== [[:Ыбырай Алтынсарин]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бул матинде нукте койылганнан кейин бас ариппен емес киши ариппен жазып койган.Мен соны гана  тузегим келди. Хабарландыру жіберген: Еркежан Алментаева Касымкызы [[Арнайы:Үлесі/92.49.197.158|92.49.197.158]] 08:46, 2017 ж. мамырдың 22 (+06)

== [[:Программалық жасақтама]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ортақ және қолданбалы программалық жасақтама болып екіге түрге бөлінеді Хабарландыру жіберген: Ельзана [[Арнайы:Үлесі/37.150.3.22|37.150.3.22]] 18:56, 2017 ж. мамырдың 26 (+06)

== [[:Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
негізінде қазақстанның тәуелсіздігін бірінші болып түркия мойындаған Хабарландыру жіберген: Амреева [[Арнайы:Үлесі/2.135.105.25|2.135.105.25]] 20:57, 2017 ж. мамырдың 27 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жұлдыздардың, планеталардың, т.б. аспан денелерінің орналасу орындарын анықтау және өлшеу сияқты практикалық мәселелерді шешу үшін астрономияда аспан сферасы деген ұғым колданылады. Аспан сферасы—радиусы анықталмаған жорамал сфера. Аспан шырақтары, әртурлі қашықтықта болғандықтан, онық бетіне бақылаушы белгілі бір уаңытта өзі орналасқан орыннан кәретін букіл аспан шырақтары проекциялаиады . Хабарландыру жіберген: Бағадатов Мирас  [[Арнайы:Үлесі/109.166.64.227|109.166.64.227]] 16:39, 2017 ж. мамырдың 29 (+06)

== [[:Асқорыту мүшелері]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ас корыту жүйесі бас бөлімінің алдыңғы бөлігі.Ауыз Хабарландыру жіберген: нрайым [[Арнайы:Үлесі/95.182.10.198|95.182.10.198]] 21:32, 2017 ж. мамырдың 29 (+06)

== [[:Ароморфоз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мысалы бауырымен сози Хабарландыру жіберген: ааа [[Арнайы:Үлесі/178.88.149.199|178.88.149.199]] 21:49, 2017 ж. мамырдың 29 (+06)

== [[:Үйкеліс күші]] ==

{{Талқылау статусы|+}}
μ коэф болу керек, к- ол катандық Хабарландыру жіберген: дильназ мукпенова [[Арнайы:Үлесі/178.91.170.183|178.91.170.183]] 22:58, 2017 ж. мамырдың 29 (+06)

== [[:Жансүгіров ауылы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ауылда 3 орта мектеп бар Хабарландыру жіберген: Каулыбекова [[Арнайы:Үлесі/5.250.153.142|5.250.153.142]] 13:59, 2017 ж. мамырдың 30 (+06)

== [[:Ақшабаев Намазбай]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
қызыҚ емес қызыЛ қызыҚ емес қызыЛ қызыҚ емес қызыЛ Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.47.104.166|92.47.104.166]] 11:44, 2017 ж. маусымның 14 (+06)

== [[:Қарлұқ қағанаты]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мемлекеттің құрылуы тақырыпшасында Қарлұқтардың 746 жылы құрылды деуі қате деп есептейміен, себебі Қарлұқ қағанаты 756 жылы құрылды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.90.226.96|178.90.226.96]] 17:17, 2017 ж. маусымның 21 (+06)

== [[:Серікбай Өрікбайұлы Нұрғисаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жаңаарна ауылында туылған. Атын ауыстырып қойыңыздар. Хабарландыру жіберген: Сымбат Исрапулова [[Арнайы:Үлесі/5.250.153.181|5.250.153.181]] 20:02, 2017 ж. маусымның 28 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:AsylkhanNshym.nis]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
қазір Төлеби ауданына қарасты Маятас ауылы Шымкент қаласына қосылды. Өзім түзетейін десем, нақты қай ауданына қосылғанын білмеймін. Еңбекші ауданы болуы мүмкін. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:AsylkhanNshym.nis|AsylkhanNshym.nis]] ([[Қатысушы талқылауы:AsylkhanNshym.nis|талқылауы]]) 18:42, 2017 ж. шілденің 26 (+06)

== [[:Ертіс ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әкімшілік-аумақтық бөлінуінде Қызылжар емес, Қызылқақ аулылы болуы керек Хабарландыру жіберген: Алина [[Арнайы:Үлесі/178.22.168.39|178.22.168.39]] 19:09, 2017 ж. шілденің 27 (+06)

== [[:Ермахан Сағиұлы Ыбрайымов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жамбыл облысы, Т. Рысқұлов ауданы Жақсылық ауылында туған Хабарландыру жіберген: Жәкең ғой [[Арнайы:Үлесі/89.218.230.10|89.218.230.10]] 20:07, 2017 ж. тамыздың 2 (+06)

== [[:Туыстық атаулары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әже, апа атауларында қателіктер Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.108.165|178.88.108.165]] 22:16, 2017 ж. тамыздың 20 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Nkassumkhan]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сәлеметсіздер ме! Қате жайлы хабар. ҚР қорғаныс министірі И.Тасмағамбетов деп тұр. Қазір Қр қорғаныс министірі Сәкен  Әділханқлы Жасұзақ екенін хабарлағым келеді! Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Nkassumkhan|Nkassumkhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Nkassumkhan|талқылауы]]) 21:31, 2017 ж. қыркүйектің 4 (+06)

== [[:Саңырауқұлақтар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Саңырауқұлақтар өсімдіктерге жатпайды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.36.225|37.150.36.225]] 13:47, 2017 ж. қыркүйектің 10 (+06)

== [[:Жасушаның химиялық құрамы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қазақ тілінде неорганикалық деген сөз жоқ.Ол бейорганикалық болып жазылады Хабарландыру жіберген: 123хх [[Арнайы:Үлесі/178.91.19.140|178.91.19.140]] 22:31, 2017 ж. қыркүйектің 11 (+06)

== [[:Төле би]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қазыбек Айтеке бидің қолдауымен үш жүзге төбе би болып сайланған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.138.175|178.88.138.175]] 16:22, 2017 ж. қыркүйектің 17 (+06)

== [[:Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бірінші сөйлемде орфографиялық қателер бар. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.218.80.130|89.218.80.130]] 18:19, 2017 ж. қыркүйектің 20 (+06)

== [[:Тас дәуірі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ежелгі палеолит кезеңдерінің хронологиялық шеңбері дұрыс емес Хабарландыру жіберген: 12345 [[Арнайы:Үлесі/145.255.162.82|145.255.162.82]] 17:11, 2017 ж. қыркүйектің 26 (+06)

== [[:Бірінші дүниежүзілік соғыс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Франц Фердинандтың өлімінің күні дұрыс жазылмаған!!! 23 маусым емес 28 маусым!!! Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.0.130|37.150.0.130]] 14:41, 2017 ж. қазанның 1 (+06)

== [[:Марс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мен бакамай басып жибериппин Хабарландыру жіберген: зарина [[Арнайы:Үлесі/212.96.82.16|212.96.82.16]] 21:42, 2017 ж. қазанның 9 (+06)

== [[:Брайд киті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
нақты ақпарат жоқ ,қате көп Хабарландыру жіберген: арай [[Арнайы:Үлесі/89.218.154.130|89.218.154.130]] 14:13, 2017 ж. қазанның 14 (+06)

== [[:Ашық жүйе]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
OSK дегеннің орынына OSI болу керек
опечатка ғой ;) Хабарландыру жіберген: Болды [[Арнайы:Үлесі/80.241.2.10|80.241.2.10]] 11:58, 2017 ж. қазанның 17 (+06)

== [[:Ашық жүйе]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қателер көп бір терминнің өзінде, қабыл алыңыз ! Хабарландыру жіберген: SFEK [[Арнайы:Үлесі/80.241.2.10|80.241.2.10]] 12:01, 2017 ж. қазанның 17 (+06)

== [[:Мангр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
молиметтер-малиметтер осылай бирак менде казак тили жок кешириниздер Хабарландыру жіберген: енгиз [[Арнайы:Үлесі/95.56.128.240|95.56.128.240]] 20:24, 2017 ж. қазанның 24 (+06)

== [[:Монстера]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
белгели-белгили оылай кешириниздер менде казакша жок Хабарландыру жіберген: енгиз [[Арнайы:Үлесі/95.56.128.240|95.56.128.240]] 20:46, 2017 ж. қазанның 24 (+06)

== [[:Досжан Құрақов немесе Құрақтың Досжаны]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Күйшінің әкесінің аты қате жазылған. Мен Құрақтың Досжанының туыс немересі ретінде айтып отырмын. Құрақ деген батыр - күйші Досжанның атасының аты. Күйшінің өз әкесінің есімі Наурызбай. Бірақ күйші елге Құрақтың Досжаны деген атпен танылған. Себебі атасы, батыр Құрақ төрт жасында оны бауырына басып алған. Сондықтан оны Досжан Құрақов немесе Құрақтың Досжаны деп жазуларыңызды сұраймын. Менде күйші жайындағы барлық ақпарат бар, мен оның іздеушісімін.Әруаққа қиянат жасамайық. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Жаппас 1972|Жаппас 1972]] ([[Қатысушы талқылауы:Жаппас 1972|талқылауы]]) 00:21, 2017 ж. қазанның 25 (+06)

== [[:Тамыр (өсімдік органы)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Гүлді өсімдіктердің Тамыры тұқымның ұрығынан басталады және бұны алғашқы тамыр деп атайды. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.76.250.110|2.76.250.110]] 12:08, 2017 ж. қазанның 28 (+06)

== [[:Баһаи]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бахаи діні әлемдік діндердің қатарына жатпайды. Хабарландыру жіберген: Інжу Шукей [[Арнайы:Үлесі/62.84.33.65|62.84.33.65]] 21:26, 2017 ж. қазанның 30 (+06)

== [[:Шортанбай Қанайұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
аллатағала сөзі, біріншіден бөлек жазылады, екіншіден ол бас әріппен жазылады (Алла Тағала). Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.90.194.39|178.90.194.39]] 21:48, 2017 ж. қарашаның 8 (+06)

== [[:Ойыл ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
КӨКТОҒАЙ ЕМЕС КӨПТОҒАЙ БОЛЫП АТАЛЫНАДЫ Хабарландыру жіберген: ЖОЛДАС [[Арнайы:Үлесі/5.34.27.187|5.34.27.187]] 01:44, 2017 ж. қарашаның 9 (+06)

== [[:Бәйге]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
қырғызша бәйге чабыч емес чабыш сендер қате жазып қойыпсыздар мен таптым түзеп тастайынба? Хабарландыру жіберген: АЕР--- [[Арнайы:Үлесі/145.255.163.66|145.255.163.66]] 19:11, 2017 ж. қарашаның 10 (+06)

== [[:Талқылау:Аққу күйі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жерде аққу күйі туралы ешқандай мәлімет жоқ. Күй туралы аңыз деп тақырып берілген, бірақ күйге қатысты еш аңыз жазылмаған. Аққу құсының киелі екені айтылып кеткен, және басқа да сөйлемдер тұр. Күй туралы нақты аңыз жазылу керек бұл жерге. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Р.Қайратұлы|Р.Қайратұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Р.Қайратұлы|талқылауы]]) 17:42, 2017 ж. қарашаның 13 (+06)

== [[:Күміс алқа]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
алты бала туған және тәрбиелеп өсiрген аналар алтыншы баласы бiр жасқа жеткен және басқа балалары тiрi болған ретте наградталады Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.168.158|82.200.168.158]] 14:51, 2017 ж. қарашаның 20 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&lt;Дүниежүзілік көрме (1900)&gt;  мақаласына өңдеме жасалмас бұрын пайдаланылған суреттер тақырыпқа сай келмейді Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Zhumadildaeva|Zhumadildaeva]] ([[Қатысушы талқылауы:Zhumadildaeva|талқылауы]]) 18:59, 2017 ж. қарашаның 20 (+06)

== [[:Дүниежүзілік көрме (1900)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақаладағы суреттер тақырыпқа сай емес. Хабарландыру жіберген: Zhumadildaeva [[Арнайы:Үлесі/5.63.66.106|5.63.66.106]] 21:53, 2017 ж. қарашаның 23 (+06)

== [[:Акула]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ең ірі теңіз балығы китпошымды акула Хабарландыру жіберген: жен [[Арнайы:Үлесі/178.90.228.38|178.90.228.38]] 12:14, 2017 ж. қарашаның 24 (+06)

== [[:ANSI C]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
АНСИ 1966 жылы осылай аталған болатын. Хабарландыру жіберген: Мүбарак Ақбала Әлиқызы  [[Арнайы:Үлесі/178.90.250.24|178.90.250.24]] 15:22, 2017 ж. желтоқсанның 3 (+06)

== [[:Досжан Құрақұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Күйшінің аты-жөні туралы тағы да дұрыс жазылмаған. Досжан деген күйші Құрақтың ұлы емес, немересі! Досжанның әкесінің аты Наурызбай. Бірақ Досжан Наурызбайұлы десеңіздер, оны ешкім танымайды, өйткені ол кісі елге Құрақтың Досжаны деген атпен мәлім болған. Сондықтан оны құжаттағы фамилиясымен (тегімен) Досжан Құрақов деп немесе Құрақтың Досжаны деп жазғандарыңыз дұрыс. Әруаққа қиянат жасамайық. Хабарландыру жіберген: Индира Ибраева [[Арнайы:Үлесі/185.57.73.105|185.57.73.105]] 12:16, 2017 ж. желтоқсанның 4 (+06)

== [[:Сазгер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бул жерде кейбир создер қате мысалы біз деген біш деп кеткен содан кешірім сурайм люблю Хабарландыру жіберген: мама [[Арнайы:Үлесі/95.58.236.170|95.58.236.170]] 18:34, 2017 ж. желтоқсанның 5 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:AidoS]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Неге Больцман үйлестірілуіне копирование жасалмайды??? Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:AidoS|AidoS]] ([[Қатысушы талқылауы:AidoS|талқылауы]]) 22:29, 2017 ж. желтоқсанның 9 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:AidoS]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мақалаларды PDF файлда емес Microsoft Word-та жасаңыздаршы өтінемін. Сол жағынан түзетулер енгізіңіздерші!!! Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:AidoS|AidoS]] ([[Қатысушы талқылауы:AidoS|талқылауы]]) 22:34, 2017 ж. желтоқсанның 9 (+06)

== [[:Айманкүл Тәжібаева]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Әуезов Тәжібаевтың анасы&quot; деген сөз түсініксіз Хабарландыру жіберген: Мика [[Арнайы:Үлесі/82.200.245.26|82.200.245.26]] 12:16, 2017 ж. желтоқсанның 12 (+06)

== [[:Есік обасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
маған керекті нәрсені көрсетпейді Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/109.201.50.85|109.201.50.85]] 15:55, 2017 ж. желтоқсанның 24 (+06)

== [[:Интернет желісінің хаттамасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
жәй &quot;д&quot;-ның орнына &quot;к&quot;-қою керек! Хабарландыру жіберген: MVM [[Арнайы:Үлесі/178.90.230.15|178.90.230.15]] 11:55, 2018 ж. қаңтардың 12 (+06)

== [[:Мемлекет астаналары тізімі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бандар сери бегаван столица бруней Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.46.103.164|92.46.103.164]] 22:23, 2018 ж. қаңтардың 15 (+06)

== [[:Жамбыл (тау)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ЖАМБЫЛ ТАУЫ 35-40 УЗЫНДЫГЫ БОЛУ КЕРЕК Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/46.36.149.52|46.36.149.52]] 20:17, 2018 ж. қаңтардың 17 (+06)

== [[:Ұлпа]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
жабындық ұлпа түзуші ұлпа туралы мәлімет жоқ Хабарландыру жіберген: Қаныш [[Арнайы:Үлесі/146.0.196.88|146.0.196.88]] 20:58, 2018 ж. қаңтардың 22 (+06)

== [[:Жарықкезеңдік]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мұнда суреттер бар  ма? Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.107.78|178.91.107.78]] 10:51, 2018 ж. қаңтардың 31 (+06)

== [[:Жастық]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
неге сіздер түсінбейсіздер қаншама қолжазба жібердім Хабарландыру жіберген: аимап [[Арнайы:Үлесі/2.133.143.168|2.133.143.168]] 12:04, 2018 ж. ақпанның 1 (+06)

== [[:Жастық]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мына жастықтардың басқа түрі жоқ па Хабарландыру жіберген: Казыбек би  [[Арнайы:Үлесі/2.133.143.168|2.133.143.168]] 12:07, 2018 ж. ақпанның 1 (+06)

== [[:Ұлпан (роман)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Есенейдің деп өзгерткенім: оқырманда оқу барысында сұрақ туындайды.
Дефиздің жазылу ережесі сақталмады, утір мен нүктеден кейін бос орындар болу керек. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/81.88.144.71|81.88.144.71]] 18:38, 2018 ж. ақпанның 1 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Тазагүл Ермаханова]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
тазагул емес тазагүл Хабарландыру жіберген: елг [[Арнайы:Үлесі/37.150.0.134|37.150.0.134]] 15:28, 2018 ж. ақпанның 4 (+06)


== [[:Қатысушы талқылауы:Maksat333]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ибрагимов Бауыржан Сабзалұлы деген дұрыс емес, дұрысы Ибрагим Бауыржан Сабзалыұлы және туылған күні 24.11.1961 жыл. Менің өзгерткенімді Kasymov деген автор қабылдамай отыр. Оның ақпараты жалған. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Maksat333|Maksat333]] ([[Қатысушы талқылауы:Maksat333|талқылауы]]) 08:49, 2018 ж. ақпанның 9 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қозы Көрпеш - Баян Сұлу эпосының тарихы XIII-XIV-ғасырларда емес, әлдеқайда арыда жатыр. Оның бір дәлелі Эрмитаждағы орыстар &quot;Скифы отдыхают под деревом&quot; (!!!) деп ат қойып алған, Тува жерінен табылған алтын бұйымдағы сюжет. Ол жерде скифтер ағаштың түбінде пикник жасап отырған жоқ, Баян Сұлу Қозысын жоқтап отыр емес пе? Хабарландыру жіберген: 12:39, 2018 ж. ақпанның 15 (+06)12:39, 2018 ж. ақпанның 15 (+06)~ [[Арнайы:Үлесі/2.132.234.56|2.132.234.56]] 12:39, 2018 ж. ақпанның 15 (+06)

== [[:Жақып Қажманұлы Асанов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қазір Жақып Асанов Қазақстан Жоғары Сотының төрағасы. Ал мәтінде әлі Бас прокурор деп жазылып тұр. Орысша википедияда Дұрыс жазылған. Ылғы орысшасын бірінші түзеп, қазақшасына мән берілмей қалып жүр. Негізгі қазақ тілді мәтіндерге мұқият болғандарыңыз жөн. Хабарландыру жіберген: Жолдыбай Базаров [[Арнайы:Үлесі/88.204.170.54|88.204.170.54]] 16:40, 2018 ж. ақпанның 16 (+06)

== [[:Мұражай]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
музей грек тілінде museion емес musem болады мен грек тілін меңгерген адаммын сол себепті айтып отрмын Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/62.89.220.228|62.89.220.228]] 19:27, 2018 ж. ақпанның 21 (+06)

== [[:Адам құқықтары мен бостандықтары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Конституция сөзі қазақ тілінде дұрыс емес жазылған Хабарландыру жіберген: Nurkeldy [[Арнайы:Үлесі/92.47.198.158|92.47.198.158]] 04:07, 2018 ж. ақпанның 27 (+06)

== [[:Хан Шатыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ОССО деген дұрыс емес, СОСО - яғни Сауда және ойынөсауық орталығы. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/212.154.136.25|212.154.136.25]] 15:30, 2018 ж. ақпанның 28 (+06)

== [[:Марат Қабанбай]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кешіріңіздер сіздер сөздерді қате жазасыздар Хабарландыру жіберген: Тұмар Маритвна [[Арнайы:Үлесі/145.255.165.253|145.255.165.253]] 17:59, 2018 ж. ақпанның 28 (+06)

== [[:Ұр, тоқпақ!]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ұр тоқпақ диалогта ғана леп белгісімен үтірмен жазылады.Интонациясына қарай ал ертегі атауында қойылмайды тыныс белгілері Хабарландыру жіберген: Акнур Жумабаева [[Арнайы:Үлесі/178.88.54.51|178.88.54.51]] 10:32, 2018 ж. наурыздың 6 (+06)

== [[:Халықаралық Алматы әуежайы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
These airlines are gone. Хабарландыру жіберген: These airlines are gone. [[Арнайы:Үлесі/64.107.3.126|64.107.3.126]] 04:00, 2018 ж. наурыздың 8 (+06)

== [[:Василий Александрович Сухомлинский]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
кедей     шаруалар     отбасында     туған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/109.201.63.209|109.201.63.209]] 18:16, 2018 ж. наурыздың 10 (+06)

== [[:Аққулар ұйықтағанда (поэма)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әкесі қоянжүрек емес Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.134.83.30|2.134.83.30]] 15:04, 2018 ж. наурыздың 12 (+06)

== [[:Виженер шифры]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Асыратын сөзінде қате кеткен Хабарландыру жіберген: бак [[Арнайы:Үлесі/2.132.213.192|2.132.213.192]] 20:44, 2018 ж. наурыздың 12 (+06)

== [[:Санат:Аустралия таулары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бул жерде еш малимет жок адамдарга колайсыз Хабарландыру жіберген: дани [[Арнайы:Үлесі/178.22.174.163|178.22.174.163]] 14:21, 2018 ж. наурыздың 14 (+06)

== [[:Райымбек батыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қызметі Батыр деген дұрыс емес. Атағы Батыр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.134.18.222|2.134.18.222]] 14:48, 2018 ж. наурыздың 14 (+06)

== [[:ZaQ (Ninety One)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
фильмографияда ZAQ Жансери емес Аоайдын рольин сомдайды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.47.114.211|92.47.114.211]] 00:14, 2018 ж. наурыздың 23 (+06)

== [[:Аристотель]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Аристотель деген далбаеб кой ол вообще Хабарландыру жіберген: акула [[Арнайы:Үлесі/5.63.66.106|5.63.66.106]] 13:34, 2018 ж. наурыздың 27 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Жапон сакура]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
22:56, 2014 ж. сәуірдің 18.жарияланған &quot;Көктүрік құпиясы&quot; деген мақаланың авторын көрсетуді /дереккөзді жазуды/ талап етемін. 

Авторы: Мағрипа Жылқыбаева, физика-математика ғылымдарының кандидаты, Алтын адам жазуының құпиясын ашқан ғалым.
дереккөз:
// &quot;Түркі әлемі&quot;  газеті, 2009. т.№8,9 Хабарландыру жіберген: саку [[Қатысушы:Жапон сакура|Жапон сакура]] ([[Қатысушы талқылауы:Жапон сакура|талқылауы]]) 13:58, 2018 ж. наурыздың 28 (+06)

== [[:Роза Тәжібайқызы Бағланова]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бул жерде быр кате бар.Ол шын есымы жазылмаган.Соган коныл аударсаныздар! Хабарландыру жіберген: Айлин [[Арнайы:Үлесі/89.40.192.99|89.40.192.99]] 20:08, 2018 ж. сәуірдің 11 (+06)

== [[:Периодонтит]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
тканьдердiң - дұрыс емес, дұрыс сөз яғни- тіндердің деп болады. Сосын тағы қате бар мәтінде: тіс кариес емес-тіс жегі деп дұрыс болады Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.11.173|37.150.11.173]] 18:59, 2018 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Мәншүк Жиенғалиқызы Мәметова]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
сол күннен бастап Мәнсия &quot;Моншағым&quot; деген атқа ие болды.Бұл ат өзіне де қатты ұнады.Бірге ойнап жүрген орыс қыздары Моншақ деудің орнына Маншук деп атап кетті.Сөйтіп,оның жанама аты Мәншүк болды. Хабарландыру жіберген: Sapar Aisana Kuanush 26.12.2007j. [[Арнайы:Үлесі/37.150.2.23|37.150.2.23]] 19:54, 2018 ж. сәуірдің 19 (+06)

== [[:Сүтқоректілер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ұрық молдасы емес ұрық жолдасы Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.56.232.146|95.56.232.146]] 10:16, 2018 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Жаңаарқа ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жаңаарқа ауданы әкімі - Бекқожин Юржан Асанұ­лы Хабарландыру жіберген: 333 [[Арнайы:Үлесі/145.255.169.3|145.255.169.3]] 22:34, 2018 ж. сәуірдің 24 (+06)

== [[:Байғали Мақұлбекұлы Есенәлиев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мұндағы мәліметтер ескіргендіктен, соңғы нұсқаны салып отырмын. Мүмкіндік болса осы жіберілген нұсқаны қалдырар деп үміттенем! Хабарландыру жіберген: Есенәлиев Байғали Мақұлбекұлы [[Арнайы:Үлесі/176.119.231.224|176.119.231.224]] 15:03, 2018 ж. мамырдың 2 (+06)

== [[:Жер ана монументі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
авторы Даши Намдаков. Ал мұнда Даша Намдакова деп өрескел қателік кеткен. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/176.110.126.18|176.110.126.18]] 10:59, 2018 ж. мамырдың 3 (+06)

== [[:Әзірет Сұлтан мешіті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әзірет Сұлтан мешітінің Бас имамы - Наурызбай Өтпенов Хабарландыру жіберген: Батаев М [[Арнайы:Үлесі/84.240.216.62|84.240.216.62]] 14:49, 2018 ж. мамырдың 6 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Қазыханов Әділбек]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сіз бұғатталған бастапқы атауы adilbekkazyhanov бірге қосыңыз Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Қазыханов Әділбек|Қазыханов Әділбек]] ([[Қатысушы талқылауы:Қазыханов Әділбек|талқылауы]]) 16:50, 2018 ж. мамырдың 14 (+06)

== [[:Ядролық тізбекті реакция]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
. ядролық тізбекті реакцияның даму сипаттамасы – жүйенің көбею коэффициенті (k). Ол (k) бөлінгіш заттағы реакция тізбегінің кез келген буыны мен сол алдындағы буында жұтылатын нейтрондар санының қатынасына тең. Өзін-өзі қуаттайтын тізбекті процесс тек k1 болғанда ғана жүруі мүмкін. Жүйе k=1 болғанда кризистік жүйе, k&gt;1 болғанда жоғары кризистік жүйе, ал k&lt;1 болғанда төмен кризистік жүйе деп аталады. Жүйенің көбею коэффициенті (k) ядролық тізбекті реакция жүзеге асатын жүйенің пішініне, массасына және изотоптық құрамына тәуелді болады. Хабарландыру жіберген: . ядролық тізбекті реакцияның даму сипаттамасы – жүйенің көбею коэффициенті (k). Ол (k) бөлінгіш заттағы реакция тізбегінің кез келген буыны мен сол алдындағы буында жұтылатын нейтрондар санының қатынасына тең. Өзін-өзі қуаттайтын тізбекті процесс тек k1 болғанда ғана жүруі мүмкін. Жүйе k=1 болғанда кризистік жүйе, k&gt;1 болғанда жоғары кризистік жүйе, ал k&lt;1 болғанда төмен кризистік жүйе деп аталады. Жүйенің көбею коэффициенті (k) ядролық тізбекті реакция жүзеге асатын жүйенің пішініне, массасына және изотоптық құрамына тәуелді болады. [[Арнайы:Үлесі/37.151.206.225|37.151.206.225]] 18:50, 2018 ж. мамырдың 14 (+06)

== [[:Уикипедия:Уикипедияға қош келдіңіз!]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
сіздердің мақалаңызда көптілді деген сөзді бөлек жаздыңыздар бірақ көптілді деген сөз бірге жазылады Хабарландыру жіберген: мақсат [[Арнайы:Үлесі/212.76.11.45|212.76.11.45]] 11:39, 2018 ж. мамырдың 15 (+06)

== [[:Қазақша Уикипедия]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Барлық ағылшын тіліндегі немесе қазақша емес латынша жазылған мәтіндер кірілше қазақ әріптерімен көрсетіледі. Хабарландыру жіберген: Нұрали [[Арнайы:Үлесі/84.240.215.227|84.240.215.227]] 22:34, 2018 ж. мамырдың 15 (+06)

== [[:Қазақстанда этностық топтардың қалыптаса бастауы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бұл жерде ҚАЗАҚ пен КАЗАК  шатастырылып жазылып кеткен, көп жерде КАЗАК орнына ҚАЗАҚ жазылып кеткен Хабарландыру жіберген: Есей Мүтәнұлы [[Арнайы:Үлесі/2.134.102.50|2.134.102.50]] 12:27, 2018 ж. маусымның 9 (+06)

== [[:Қатысушы:Kasymov]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Атауы бар түпнұсқаға қосылыңыз Adilbekkazykhanov Сіз неге ұзақ уақыт бойы бұғатталғансыз Хабарландыру жіберген: Adilbekkazykhanov [[Арнайы:Үлесі/147.30.217.70|147.30.217.70]] 14:00, 2018 ж. маусымның 9 (+06)

== [[:Алты кәлимә]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кәлима шахада транскрипциясы дұрыс емес. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/195.162.15.50|195.162.15.50]] 16:03, 2018 ж. маусымның 11 (+06)

== [[:Көрсеткіштік функция -- орыс тілінен аудармасы толық аударылмады]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;n&quot; реттік гипербола бола тұра, &quot;&quot;n&quot; реттік парабола&quot; орыс тілінен аударылмады. Хабарландыру жіберген: ҰлыХөтей [[Арнайы:Үлесі/2.132.236.153|2.132.236.153]] 21:08, 2018 ж. маусымның 15 (+06)

== [[:Жас қазақ (газет)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Жас қазақ үні&quot; газеті  2000 жылы 11 тамызда шыққан Хабарландыру жіберген: Қазыбек Иса [[Арнайы:Үлесі/2.132.159.20|2.132.159.20]] 03:47, 2018 ж. шілденің 11 (+06)

== [[:Бәйдібек ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бәйдібек ауданының әкімі Танагузов Бахтбек Төленұлы Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.218.155.142|89.218.155.142]] 19:15, 2018 ж. шілденің 13 (+06)

== [[:Тұрсынқұл Өмірзақ]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
''Тұрсынқұл Өмірзақ''' (10.10. 1948 ж.туылған [Өзбекстан Республикасы, Самарқанд облысы, Пайарық ауданы) – ғалым, ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы (1989), профессор (1991). Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.253.225|178.88.253.225]] 23:13, 2018 ж. шілденің 26 (+06)

== [[:Қауіпсіздік белбеуі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жолаушының инерция бойынша қозғалысын, және сәйкесінше, көлік құралы интерьерінің бөлшектерімен немесе басқа жолаушылармен оның ықтимал қақтығыстарының (қайталама соққы деп аталатын) белбеу арқылы алдын алады, сондай-ақ жолаушы қауіпсіздік жастығының қауіпсіз ашылуын қамтамасыз ететін жағдайда болатынына кепілдік береді. (бұл менің аудармам, сіздердің осы үзіндіні аударғандарыңыз қате деп есептеймін). Хабарландыру жіберген: Абишева Г.Б. [[Арнайы:Үлесі/212.154.228.185|212.154.228.185]] 08:48, 2018 ж. тамыздың 1 (+06)

== [[:Бақытжан Төлеужанұлы Жоламанов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
туған күн 23 желтоқсан Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.89.109.242|178.89.109.242]] 11:22, 2018 ж. тамыздың 15 (+06)

== [[:Ұлы державалар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Көбірек мәлімет беріңіз, және кейбір сөздердін дұрыстығын тексеріңіз Хабарландыру жіберген: Тока [[Арнайы:Үлесі/89.218.196.126|89.218.196.126]] 13:03, 2018 ж. қыркүйектің 21 (+06)

== [[:Әлемдегі ең танымал мұражайлар тізімі (2014)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Если искать на русском то музей Орсе открыт в 1986. В казахском его нету, но есть топ-100 музей, и там написано что музей открыт в 1968. Какая из них верный? Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.168.88|82.200.168.88]] 16:16, 2018 ж. қыркүйектің 27 (+06)

== [[:Ядролық реакциялар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Уикикодты бұзу деген қате шығып тұр. Алайда менің статьямда барлығы дұрыс. Сақтайын десем сақтай алмаймын. не істесем болады? Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Ykylas Arun|Ykylas Arun]] ([[Қатысушы талқылауы:Ykylas Arun|талқылауы]]) 03:52, 2018 ж. қыркүйектің 30 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Төребеков Бағлан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Үшарқар-Таразы шоқжұлдызы туралы мақала қате деп есептеймін. Үшарқар-Таразының Весы (орысша) шоқжұлдызына ешқандай қатысы жоқ. Мақаланы орысшадан аудара салған, мәнін түсінбей. Үшарқар-Таразы Орион (орысша) шоқжұлдызына кіретін Пояс Ориона, Бетельгейзе, Ригель және т.б. жұлдыздардан тұратын шоқжұлдыз. Бұл туралы қазақта тамаша ертегі де бар. Сол туралы жазсаңыздар. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Төребеков Бағлан|Төребеков Бағлан]] ([[Қатысушы талқылауы:Төребеков Бағлан|талқылауы]]) 09:27, 2018 ж. қазанның 3 (+06)

== [[:Конвергенция]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
тау жынысытардың - тау жыныстардың Хабарландыру жіберген: Актаулова Қүралай [[Арнайы:Үлесі/2.132.197.237|2.132.197.237]] 11:46, 2018 ж. қазанның 6 (+06)

== [[:Үлгі:Рейтинтер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Үлгінің атың қате жазып қойыппын. Бетті жоюға болады, себебі дұрыс атпен жаңа бет жасап қойдым, Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Arhaangell|Arhaangell]] ([[Қатысушы талқылауы:Arhaangell|талқылауы]]) 11:35, 2018 ж. қазанның 11 (+06)

== [[:Үлгі:Музыкалық альбом]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Үлгіден қорғауды алуды сұраймын, себебі үлгінің кодында өте көп қателер жіберілген Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Arhaangell|Arhaangell]] ([[Қатысушы талқылауы:Arhaangell|талқылауы]]) 12:51, 2018 ж. қазанның 11 (+06)
:{{@|Arhaangell}} Қандай жері қате кеткен? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 15:04, 2018 ж. қазанның 11 (+06)
:{{@|Kasymov}} Орындаушының есімің жалғаусыз қолдануға келмейді. Мысалы: Альбомның түрің саундтрек деп жазсам, ал орындаушыны Ханс Циммер деп жазсам инфобокстың бір жолағында Саундтрек Ханс Циммер деп, екінші жолақта Ханс Циммер хронологиясы деп жазылады. Бұл жерде сөз тіркестердің мағынасы жоғалған. Сол себепті үлгінің кодың қайта қарастыру керек деп ойлаймын. Үлгінің негізің орыс тілінең емес ағылшын тіліндегі template-тан алу керек деп есептеймін--[[Қатысушы:Arhaangell|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Arhaangell&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Arhaangell|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 15:47, 2018 ж. қазанның 11 (+06)

== [[:Жиенбет]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Армысыздар, сіздерге Қоңырат елінің жиенбет руы, рудың түп атасы Жиенбет батыр туралы қосымша, нақты деректерді жіберіп отырмын. Өйткені жиырма жылға жуық уақыт Жиенбет батыр өмірін зерттеп,бірнеше мақала мен роман жаздым. Тарихи деректер мен архив материалдарын таптым. Бабаларымыздан қалған дерек бойынша,арқа жерінде жатқан батыр күмбезі мен Айбике ананың сағанасын таптым. Сол жақтың жергілікті шежіре-тарихшыларының қатысуымен Шажағай бойында жатқан Айқара-Маймақ қоңыраттардың қонысы болғанын, күмбез Жиенбет батырдың күмбезі екенін анықтадым Белгілі ғалым-этнограф Ақселеу Сейдімбековтің &quot; күмбез қоңыраттың не батыры, не биі&quot; деп берген анықтамасын білдім.Сондықтан сіздердегі мәтінді аздап түзетіп, қосымша деректер қостым. Авторлық құқықтарыңыз өздеріңізде, менің соавтор болайын деген ойым жоқ. Тек білгеніммен бөлісу. Рахмет Сіздерге. Хабарландыру жіберген: АСпандияр Әденұлы. Жазушы, Сәтпаевтанушы ғалым. [[Арнайы:Үлесі/89.250.87.13|89.250.87.13]] 09:09, 2018 ж. қазанның 17 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Кадирбаев Малдыбай Серікұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Шора батыр туралы: Шора батыр (Ер шора) Кіші жүз, Жеті ру тайпасынан Тама руынан тараған Нәрік баласы Шора. дерек көздер Қырымның қырық батыры жыры бойынша, Шежіре туралы кітаптарда жазылған......
Шора батыр - Уикипедияда Қоңырат деп қате көрсетілген Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Кадирбаев Малдыбай Серікұлы|Кадирбаев Малдыбай Серікұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Кадирбаев Малдыбай Серікұлы|талқылауы]]) 10:20, 2018 ж. қазанның 22 (+06)

== [[:Қазақстан 2020]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
там должно быть Казахстан 2030 а не 2020 Хабарландыру жіберген: Шахмардан [[Арнайы:Үлесі/85.117.97.4|85.117.97.4]] 23:50, 2018 ж. қазанның 30 (+06)

== [[:Нұрлан Байұзақұлы Ермекбаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Рисунок на старый его необходимо обновить Хабарландыру жіберген: Представитель МО РК [[Арнайы:Үлесі/193.193.238.130|193.193.238.130]] 12:21, 2018 ж. қарашаның 2 (+06)

== [[:Дұрыс үшбұрыш]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
үшбұрышқа сырттай сызылған шеңбер мен үшбұрышқа іштей сызылған шеңбердің радиусының формулары бойынша қателік кеткен. Жөндеуіңізді өтінемін Хабарландыру жіберген: АБ [[Арнайы:Үлесі/212.76.18.28|212.76.18.28]] 14:43, 2018 ж. қарашаның 3 (+06)

== [[:Тәуке хан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ол 1680-1715 жж билік етті. 1635-1715 емес. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.135.204.218|2.135.204.218]] 11:10, 2018 ж. қарашаның 9 (+06)

== [[:Таза заттар мен қоспалар]] ==

== [[:Интернет]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл мақаладағы  'Интернет туралы' бөлімінде, 4-ші абзацстың 7-ші жолында, 'және' деген сөзде қате кеткен. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.218.23.122|89.218.23.122]] 15:32, 2018 ж. қарашаның 18 (+06)

== [[:Географиялық орта]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
кейбир жазулар кате Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.17.59|178.91.17.59]] 19:59, 2018 ж. қарашаның 19 (+06)

== [[:Қазахстанның тәуелсіздігі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақаланың атында қате бар. Қазахстан ---&gt; Қазақстан. Өзгертуге көмек беріңізші. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:KaldarovNurymzhan|KaldarovNurymzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:KaldarovNurymzhan|талқылауы]]) 18:59, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)

== [[:Домбыра]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Домбыра 3 Iшектi жок Хабарландыру жіберген: 19:07, 2018 ж. қарашаның 23 (+06) [[Арнайы:Үлесі/89.42.60.68|89.42.60.68]] 19:07, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)

== [[:Қаптағаев Мұхамәділ]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Казахстанская Правда Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/91.201.246.227|91.201.246.227]] 19:15, 2018 ж. желтоқсанның 10 (+06)

== [[:Әзірбайжан -]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мемлекеттің ресми атауы Әзербайжан. &quot;І&quot; әрпінің орнына &quot;Е&quot; әрпін жазып, өзгертулеріңізді сұраймын Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/109.163.193.163|109.163.193.163]] 16:03, 2018 ж. желтоқсанның 17 (+06)

== [[:Карбон қышқылдары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1) &quot;Пайдаланылған әдебиеттер&quot; тіркесіндегі орны ауысып кеткен әріптерді дұрыстасаңыздар. 
2) &quot;Көміртегі қосылыстары&quot; емес, &quot;Көміртек қосылыстары&quot; деген дұрыс болады. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.46.237.61|95.46.237.61]] 11:48, 2018 ж. желтоқсанның 24 (+06)

== [[:Махмұд Қашқари]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
кате көп емес кейбір сөздер кате жазылган Хабарландыру жіберген: Енлик [[Арнайы:Үлесі/90.143.169.83|90.143.169.83]] 11:47, 2018 ж. желтоқсанның 25 (+06)

== [[:Дүкен Мәсімханұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Соңғы кезде алған &quot;Астанаға 20 жыл&quot; медалі туралы деректі қосу Хабарландыру жіберген: Дүкен Мәсімханұлы [[Арнайы:Үлесі/37.151.219.20|37.151.219.20]] 15:55, 2018 ж. желтоқсанның 25 (+06)

== [[:Баянауыл ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
«Баянауыл аудандық орталық аурухана» КМК
Бас дәрігер Арынов Серикжан Арынұлы Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/213.157.33.192|213.157.33.192]] 09:01, 2019 ж. қаңтардың 16 (+06)

== [[:АТФ Банк]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қараша 2007 
Австрияның Кредитанштальт банкі, Орталық және Шығыс Еуропадағы сауда банкілік операцияларға арналған ЮниКредит Групп бөлімшесі ( UniCredit Group ) «АТФ Банк» АҚ шығарған акционерлік капиталдың жалпы санының 91,8%-ын иемдену үдерісін аяқтады». Келісімнің жобаланған бағасы 2,117 млн. АҚШ долларын құрады. 

(2,117 млрд. АҚШ долларын құрады. ) Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.148.2|82.200.148.2]] 15:34, 2019 ж. қаңтардың 22 (+06)

== [[:Моңғол шапқыншылығы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
орфографиялык кате жане кейбир создер косылып жазылган ол дурыс емес Хабарландыру жіберген: 006 [[Арнайы:Үлесі/95.59.133.184|95.59.133.184]] 22:28, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06)

== [[:Тобылғы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Гүлі қс жынысты...&quot;, - деп көрсетiлген.
Дұрыс былай болады: &quot;Гүлі қос жынысты...&quot; Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.18.165|178.91.18.165]] 23:09, 2019 ж. ақпанның 5 (+06)

== [[:Хуан Альфонсо Баптиста]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Туған жылы 2015 емес! Дұрыс - 1976 жылы Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/5.250.151.248|5.250.151.248]] 01:34, 2019 ж. ақпанның 10 (+06)

== [[:Жаңбыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
жаңбыр келе жатыр қашыңдар? бәріміз өлеміз? Хабарландыру жіберген: killer,j [[Арнайы:Үлесі/90.143.145.149|90.143.145.149]] 21:40, 2019 ж. ақпанның 12 (+06)

== [[:Қобыз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кобыз ен коне аспаптардын быры Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан [[Арнайы:Үлесі/178.90.251.186|178.90.251.186]] 22:08, 2019 ж. ақпанның 12 (+06)

== [[:Қобыз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кобыздын 4000 жылдык тарихы бар. Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан [[Арнайы:Үлесі/178.90.251.186|178.90.251.186]] 23:29, 2019 ж. ақпанның 12 (+06)

== [[:Үлкен сегіздік]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Нынешний президент Америки Дональд Трамп Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.55.159|37.99.55.159]] 22:21, 2019 ж. ақпанның 15 (+06)

== [[:Күй]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мында бір сөбен бір сөз сәйкес келмейді.Ол (басынан өткен тауқымет мен әділетсіздікке) деген жері. Хабарландыру жіберген: Рахат Капашев [[Арнайы:Үлесі/178.89.21.201|178.89.21.201]] 22:33, 2019 ж. ақпанның 19 (+06)

== [[:Ермұхан Бекмаханұлы Бекмаханов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бекмахан мал бағып жүріп өкпесіне суық тигізіп алады да, Ермұхан алты жасқа толмай жатып қайтыс болады. Хабарландыру жіберген: назира [[Арнайы:Үлесі/178.91.18.154|178.91.18.154]] 19:42, 2019 ж. ақпанның 24 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Tesikbai]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
E kate jazba oltirem tysinnyn ba? Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Tesikbai|Tesikbai]] ([[Қатысушы талқылауы:Tesikbai|талқылауы]]) 20:05, 2019 ж. ақпанның 24 (+06)

== [[:Әбдеш Тәшкенұлы Төлеубаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
прошу исправить на 29 строке информацию:
Жұбайы - Төлеубаева Гүлжазира Мейрамқызы, ғылым докторы, профессор. Хабарландыру жіберген: Толеубаева Асель Абдешовна [[Арнайы:Үлесі/217.196.17.242|217.196.17.242]] 15:17, 2019 ж. наурыздың 13 (+06)

== [[:Әбдеш Тәшкенұлы Төлеубаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
исправить :
Үйленген. Жұбайы - Төлеубаева Гүлжазира Мейрамқызы, ғылым докторы, профессор. Хабарландыру жіберген: дочь Толеубаева Асель Абдешовна [[Арнайы:Үлесі/217.196.17.242|217.196.17.242]] 15:31, 2019 ж. наурыздың 13 (+06)

== [[:Көрісу]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Көрісуді - Амал мерекесі дегенге келіспеймін, Амал сөзі қате сөз қазақша еш мағана бермейді,
Мен кішкене бала кезімде атам (үлкен кісілер) көрісу күнін Қамал (Хамал) деп атайтын, бұл атау Батыс Қазақстан облысына тән, және дұрыс мағана береді деп есептеймін. Себебі шоқзұлдыздарға сүйенсек:
Хамал (альфа Овна) - бұл жарық сары жұлдыз.
Хамал Тоқты жұлдызшоғына жатады және Хамал - бұл жұлдызшоғындағы басты жұлдыз, яғни Тоқтының бас жұлдызы. Жұлдыздардың басқа атауы Хамал, Гамал, El Nath, Arietis, Al Ħamal rās al-ħamal.
Ал Амал сөзі қайдан шыққаны белгісіз, ешқандай дерек келтірілмеген. Сондықтан Хамал мерекесі деп аталған дұрыс.

Материал из Википедии — свободной энциклопедии:
(Координаты: Sky map 02ч 07м 10.4071с +23° 27′ 44.723″-
Наименование звезды Хамаль из созвездия Овен произошло от арабской фразы «ras al-hamal» – «голова барана». Интересно, что 4000 лет назад звезда располагалась в точке весеннего равноденствия для северного полушария. Сейчас же соответствует широте Тропика Рака – 23.5 градусов севернее Солнца. Хамаль (также Гамаль, Хамал, El Nath, Arietis, Al Ħamal rās al-ħamal, буквально просто «овца» или от «голова барана») — альфа Овна (Aries), ярчайшая звезда в этом созвездии (α Ari — 2,00m).
У Птолемея в «Альмагесте» эта звезда обозначена среди «не вошедших в фигуру» созвездия. Тем не менее, он комментирует: «Звезда над головой, которую Гиппарх называет „звезда на морде“».) Хабарландыру жіберген: аты жөнім, тегім: Зұлхожа Сапарұлы Бақтығұл, т.ж., айы, күні: 1963.01.01. [[Арнайы:Үлесі/2.132.252.249|2.132.252.249]] 17:19, 2019 ж. наурыздың 13 (+06)

== [[:Байлар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бул жерде казактын руы жок  бір кытайларды жазып койган!  байлар жандар руы туралы мәлімет жоқ Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.3.51|37.150.3.51]] 22:55, 2019 ж. наурыздың 19 (+06)

== [[:Біз (құрал)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Біз емес Бігіз болып аталады Хабарландыру жіберген: Түркістаннан [[Арнайы:Үлесі/95.58.18.210|95.58.18.210]] 18:31, 2019 ж. наурыздың 26 (+06)

== [[:Жұмағали Сайын]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жазушының фамилиясы орысша да, қазақша да САИН болады Хабарландыру жіберген: Асқар Ізімғалиев [[Арнайы:Үлесі/178.91.115.137|178.91.115.137]] 00:49, 2019 ж. наурыздың 27 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бірінші қате: Алдымен Музыкалық топ, не болмаса әншілер жайлы ақпарат беруге әрбір қатысушының құқығы бар. Укипедияда бәрі шалағай тексеріледі. Барлық ақпарат алдымен  анық тексерілсе деймін Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:АқжолОрынбасар|АқжолОрынбасар]] ([[Қатысушы талқылауы:АқжолОрынбасар|талқылауы]]) 17:33, 2019 ж. наурыздың 27 (+06)

== [[:Кейкі Көкембайұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бүгінгі таңда Кейкі батырдың бас сүйегі Қазақстанға әкелінген және де аруланып жерленген Хабарландыру жіберген: NURA SAN [[Арнайы:Үлесі/89.218.203.50|89.218.203.50]] 10:53, 2019 ж. сәуірдің 3 (+06)

== [[:Жас қазақ (ұйым)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Астана емес Нұр-Сұлтан Хабарландыру жіберген: Қолтаңба [[Арнайы:Үлесі/89.218.196.126|89.218.196.126]] 14:18, 2019 ж. сәуірдің 3 (+06)

== [[:Алматы облысы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
|   [[Заманбек Қалабайұлы Нұрқаділов]] || [[1997]]-[[2001]] қосу керек. Әкімдер тізімінде қалып қалған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.59.118.248|95.59.118.248]] 10:34, 2019 ж. сәуірдің 10 (+06)

== [[:Алтын Орданың хандарының тізімі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1.Жәнібектің сілтемесі дұрыс емес
2. Шахмет деген жоқ Шах-Мәлік болу керек
3. Шахмат ханда Шахмат ойыны сілтемесі тұр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/185.97.114.171|185.97.114.171]] 19:03, 2019 ж. сәуірдің 10 (+06)

== [[:Қазақстан (Еңбекшіқазақ ауданы)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жүнісбай Қайыпов ауылы Хабарландыру жіберген: Гүлнара [[Арнайы:Үлесі/194.32.130.10|194.32.130.10]] 12:09, 2019 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Гидралар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
жасушалары деген сілтеменің төмен жағында соңғы сөйлем дұрыс жазылмаған Хабарландыру жіберген: Айбол [[Арнайы:Үлесі/5.250.132.207|5.250.132.207]] 19:04, 2019 ж. сәуірдің 22 (+06)

== [[:Жақыннан көргіштік]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
қате таптым ай ай ай Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.135.222.174|2.135.222.174]] 10:28, 2019 ж. сәуірдің 25 (+06)

== [[:Мәңгілік бала бейне]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
xcvbnm,jglvugvj ifyvogobiy Хабарландыру жіберген: glvhlbk [[Арнайы:Үлесі/89.218.97.51|89.218.97.51]] 12:04, 2019 ж. сәуірдің 30 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Уикипедиядағы &quot;Қыпшақтар даласы&quot; деп көрсетілген карта өрескел қате. XI-ғасырға дейін және орта ғасырдағы Қазақ даласының картасы, оны мекендеген елдердің картасы  1968-жылы шыққан &quot;Қазақ ССРі ТАРИХЫНДА&quot; көрсетілген. Онда қыпшақтар көрсетілмеген. XI-ғасырға дейін Каспийден Алтайға дейін ОҒЫЗ ҚАҒАНАТЫ (мемлекеті) болған.
Уикипедиядағы &quot;Дешті қыпшақ&quot; туралы мақалада ғылыми мақала емес, Жалпылама жазыла салған. Қазақ жерінде Шыңғысханға дейінде, Шыңғысханнан кейінде қыпшақтан ешкім хан болған емес. Болса, атап көрсетіңіздер, Қай жерде, қашан хан болғанын. Жұмат ӘНЕСҰЛЫ, ардагер журналист, ақын, тарихшы, жазушы Хабарландыру жіберген: Жұмат ӘНЕСҰЛЫ, ардагер журналист, ақын, жазушы, тарихшы [[Арнайы:Үлесі/213.211.104.189|213.211.104.189]] 16:01, 2019 ж. мамырдың 2 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Ozgertu]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Төменгі мақалада ақсүйектер жайлы қате ақпарат берілген. Шоқан Уәлиханұлының &quot;Собрание сочинений&quot; жинағының бірінші томы бойынша, қожалар ақсүйек емес, тек дін уағыздаушы адамдар ретінде құрметтелген деп айтылған. Ал төлеңгіттер төрелердің қорғаушысы, кеңесшісі (придворный) ретінде айтылған, бірақ ақсүйек болмаған. Бұл қате ақпарат Аристов немесе Левшин орыс ғалымдарының қателері.
Өзгерту енгізе алмадым. &quot;IP заблокирован&quot; деп бұғатталып тұр. Назарларыңызға рахмет.

Казахский род
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%BE%D0%B4 Хабарландыру жіберген: [[Арнайы:Үлесі/87.246.238.129|87.246.238.129]] 17:15, 2019 ж. маусымның 1 (+06)

== [[:Тұрлан батыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Тұрлан батырдың туған және өлген жылы 1806-1855 ж.ж. Хабарландыру жіберген: Сейілхан [[Арнайы:Үлесі/89.218.162.222|89.218.162.222]] 18:44, 2019 ж. шілденің 2 (+06)
:Мақалада көрсетілген дата дұрыс. Ұлттық жнциклопедияда да, Атырау энциклопедиясында да солай жазылған.--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 14:10, 2019 ж. шілденің 4 (+06)

== [[:Қазақ тіліндегі жыл айларының атауларының мағынасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Матин астында Караша жерине Казан деп кате жазылган. Хабарландыру жіберген: Jannur Bakhyt [[Арнайы:Үлесі/202.9.44.185|202.9.44.185]] 20:05, 2019 ж. шілденің 20 (+06)

== [[:Садыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
не относится к официальным данным Хабарландыру жіберген: не относится к официальным данным [[Арнайы:Үлесі/37.99.32.172|37.99.32.172]] 02:31, 2019 ж. тамыздың 17 (+06)

== [[:Ақтабан шұбырынды]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ол 1723-1727 жылдар аралығында болған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.79.99.29|2.79.99.29]] 02:34, 2019 ж. қыркүйектің 8 (+06)

== [[:Ақтабан шұбырынды]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1723-1727 жылдар актабан шубырынды Хабарландыру жіберген: 2563 [[Арнайы:Үлесі/2.79.100.100|2.79.100.100]] 15:39, 2019 ж. қыркүйектің 8 (+06)

== [[:Сауысқан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
и справьте ошибкуууу Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.47.51.63|92.47.51.63]] 18:37, 2019 ж. қыркүйектің 11 (+06)

== [[:Мұхтарбай Өтелбаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Математикадан Нобель сыйлығы жоқ Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/151.236.199.14|151.236.199.14]] 12:33, 2019 ж. қыркүйектің 21 (+06)

== [[:Торы (ру)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Құрметті автр мен Байменов Нұрсұлтан, Қыпшақ Түйшкі деген кісінің шын аты Қожамсүгір болуына, және Қожамсүгір ұрпағы Есабыз Көзей тюб кете береді. сондықтан қзгеріс енгізуді сұраймын Хабарландыру жіберген: Н.Байменов [[Арнайы:Үлесі/212.96.95.24|212.96.95.24]] 18:21, 2019 ж. қазанның 2 (+06)

== [[:Гигабайт]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1 Гигабайт = 1000*1000*1000 = 1 000 000 000 байт
1 Гибибайт = 1024*1024*1024 = 1 073 741 824 байт Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/79.134.37.85|79.134.37.85]] 23:15, 2019 ж. қазанның 8 (+06)

== [[:Мегабайт]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1 Мегабайт = 1000 * 1000 = 1 000 000 байт.
1 Мебибайт = 1024 * 1024 = 1 048 576 байт Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/79.134.37.85|79.134.37.85]] 23:22, 2019 ж. қазанның 8 (+06)

== [[:Килобайт]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1 килобайт = 1000 байт.
1 кибибайт = 1024 байт. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/79.134.37.85|79.134.37.85]] 23:24, 2019 ж. қазанның 8 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Африка астаналарында 23 санынан кейін 24 саны тұру керек еді. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/90.143.205.29|90.143.205.29]] 00:32, 2019 ж. қазанның 13 (+06)

== [[:Ислам]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл мақалада берілген періштелер құрамында Малик періштесі Жәннәт қамқоршысы ретінде сипатталған. Бұл қате. Жалпы хадистерге, Құранға сүйенсек, Малик періште Тозақтың күзетшісі ретінде сипатталады, ал Ридван періште Жұмақтын, яғни Жәннәттің қамқоршысы / күзетшісі. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.168.86|82.200.168.86]] 14:02, 2019 ж. қазанның 14 (+06)

== [[:Астана Халықаралық Әуежайы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
tse-nqz code change Хабарландыру жіберген: airport [[Арнайы:Үлесі/145.249.218.253|145.249.218.253]] 16:56, 2019 ж. қазанның 15 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Aidos.taibekuly]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қайырлы күн!

Жақында жаңа мақала жариялағанымда мақала атауының алдынада менің логин атауым автоматты түрде қосылып қалды. Сол түрде қазір жарияланып тұр, бұл қатені шешу жолын таппадым. Ендігері бұндайды болдырмау олары ма?
Мына бет: https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B:Aidos.taibekuly/Mor_ve_%C3%96tesi&amp;oldid=2719734 Хабарландыру жіберген: Aydos Taybekulı 09:34, 2019 ж. қазанның 23 (+06)

== [[:Қуандық Фазылұлы Жүсіпов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қуандық Фазылұлы Жүсіповтің туған айы - қараша. Хабарландыру жіберген: Теміров Ербол Рахметоллаұлы  [[Арнайы:Үлесі/147.30.119.137|147.30.119.137]] 15:04, 2019 ж. қазанның 24 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Ербол Рахметоллаұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қцандық Фазылұлы Жүсіпов туралы мақалада ол кісінің туғана йы қате ақпарат берілген. Туған айы - қараша, 11 болу керек Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Ербол Рахметоллаұлы|Ербол Рахметоллаұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Ербол Рахметоллаұлы|талқылауы]]) 15:13, 2019 ж. қазанның 24 (+06)

== [[:Шәкәрім Құдайбердіұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бірақ казақта екі ауыз өлеңді кім шығармайды? Жас баланың жаңағы талабы өмір күйбеңінің күлді-көмешіне алданып қалып қояр ма еді, қайтер еді, егер Шәкәрім Құнанбайдағы ерке тотай қалпынан тез ауысып, Абай тәрбиесіне көшпесе. Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан [[Арнайы:Үлесі/5.63.75.193|5.63.75.193]] 18:21, 2019 ж. қарашаның 26 (+06)

== [[:Шардара ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мәліметтерді жаңарту қажет Хабарландыру жіберген: Шардара аудандық ішкі саясат бөлімі [[Арнайы:Үлесі/92.47.30.154|92.47.30.154]] 11:07, 2020 ж. қаңтардың 6 (+06)

== [[:Қазақ тіліндегі жыл айларының атауларының мағынасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қараша айына қатысты анықтаманы қазан айы деп жазып қойғанда, ал қазан айына анықтама мүлдем жоқ. Сонын үстіне адам жазғаннан кейін айлар санын санап шықса болар еді ғой, жылда не 11 ай бар ма?! Хабарландыру жіберген: Ересеков Девственник  [[Арнайы:Үлесі/89.20.48.139|89.20.48.139]] 11:19, 2020 ж. қаңтардың 10 (+06)

== [[:Қарахан кесенесі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
потаму шта там есть апитьбжрпавсмитьбю Хабарландыру жіберген: 7418593+*// [[Арнайы:Үлесі/145.255.180.32|145.255.180.32]] 21:50, 2020 ж. қаңтардың 30 (+06)

== [[:Портал:Абай Құнанбайұлы/Қыс өлеңі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
сіздерде мен бір қатені көрдім ол 2-ші шұмағында Дем алысы деп тұр бірақ сіз Демалысы алу керексіздер бірге алып Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/91.240.9.132|91.240.9.132]] 11:45, 2020 ж. қаңтардың 31 (+06)

== [[:Хәрри Поттер мен пәлсапа тас]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
келесі бөлім хәрри поттер мен құпия бөлме Хабарландыру жіберген: алға [[Арнайы:Үлесі/2.132.130.170|2.132.130.170]] 12:46, 2020 ж. ақпанның 3 (+06)

== [[:Орталық Азия экономикалық кеңістігі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Өзбекстан аумағыннда&quot; деген сөйлемдерде &quot;аумағыннда&quot; деген сөзде екі &quot;н&quot; әрпі салынған.Дұрысы: &quot;аумағында&quot; болуы керек. Хабарландыру жіберген:  Алдахов Қадіржан [[Арнайы:Үлесі/178.91.55.99|178.91.55.99]] 20:10, 2020 ж. ақпанның 3 (+06)

== [[:Қазақстанда 1960 жылдардың соңы мен 1990 жылдар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
енеркәсәп емес өнеркәсіп Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.49.76|37.99.49.76]] 16:54, 2020 ж. ақпанның 29 (+06)

== [[:Коул спроус]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мен бұл бетті ережелерге сәйкес жазған болатынмын,алайда сүзгі жасалғаннан кейін менің жазған бетімде қателер табылды деп айтылды Алайда сүзгі қате болуы мүмкін деп жазылған Өтінемін қайтадан тексеріп көріңіздер менің білуімше мен бар мағлұматты дұрыс жаздым және мен плагиат жасаған жоқпын! Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Hbsh nis Kausar 7d|Hbsh nis Kausar 7d]] ([[Қатысушы талқылауы:Hbsh nis Kausar 7d|талқылауы]]) 17:16, 2020 ж. наурыздың 19 (+06)

== [[:Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университет]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ректорын ауыстырыңыз, дал казыргы окитын студенттер санын жазыныз,мекен жайын аныктап корсетсеныз Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/91.185.9.196|91.185.9.196]] 20:56, 2020 ж. наурыздың 30 (+06)

== [[:Желдірме]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл шығарма Дәулеткерей Шығатайұлының күйі.Сіздер ақпаратта Абайдын күйі деп жазып қателескесіздер. Хабарландыру жіберген: Жұмаш [[Арнайы:Үлесі/2.134.190.226|2.134.190.226]] 15:57, 2020 ж. сәуірдің 16 (+06)

== [[:Дайрабай Нұрғожаұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жердегі күйші Дайрабай Ерназарұлы жөнінде айтылып отыр. Ал Дайрабай Нұрғожаұлын шығармасының негізінде Еркеғали Рахмадиев жазбаған. Хабарландыру жіберген: Ықылас Тұрсынбек [[Арнайы:Үлесі/85.117.96.240|85.117.96.240]] 09:17, 2020 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Шоқан Уәлихановның Манас дастаны туралы мәліметі қайда? Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан Әуезханұлы [[Арнайы:Үлесі/178.89.116.239|178.89.116.239]] 14:44, 2020 ж. сәуірдің 20 (+06)

== [[:Шаңқобыз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
кобыз дурыс жазылмаган Хабарландыру жіберген: ааааа [[Арнайы:Үлесі/90.143.159.26|90.143.159.26]] 16:36, 2020 ж. сәуірдің 23 (+06)

== [[:Талқылау:Қылмыс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жердегі мәліметтер қате көрсетілген Хабарландыру жіберген: Айжан Балтабаева [[Арнайы:Үлесі/92.46.67.224|92.46.67.224]] 19:22, 2020 ж. сәуірдің 25 (+06)

== [[:Сапақ датқа Жаншуақұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сапақ датқа Жаншуақұлы, Сапақ датқаның әкесі - Жаншуақ. Хабарландыру жіберген: Абсадыков Мухтар Сәулембайұлы [[Арнайы:Үлесі/95.82.126.35|95.82.126.35]] 17:00, 2020 ж. мамырдың 5 (+06)

== Орта жүз. Керей: ашамайлы және абақ және &quot;Ақбота&quot; - таралған неге деректерде жоқ. Керей руында Ақбота деген бар неге деректерге жазылмаған. Біздер көппіз ғой неге біз жайлы жазылмаған   ==

Орта жүз: Керей: Ақбота. Ашамайлы. Абақ

== [[:Қатысушы:Eaamoka/зертхана]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
невозможно опубликовать полностью статью, хотел внести вклад в развитие википедии на казхахском,но мне все время выходит ошибка якобы я ничего не менял и оставил автоматический перевод и что нужно нажав на какую то ссылку снова сохранить Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Eaamoka|Eaamoka]] ([[Қатысушы талқылауы:Eaamoka|талқылауы]]) 23:51, 2020 ж. мамырдың 7 (+06)

== [[:Дұрыс үшбұрыш]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Дұрыс үшбқрышқа іштей және сырттай сызылған шеңбер радиусы формулалары ауысып кеткен Хабарландыру жіберген: Е32 [[Арнайы:Үлесі/2.132.110.11|2.132.110.11]] 09:19, 2020 ж. мамырдың 12 (+06)

== [[:Зеренді ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кіші түкті емес Кіші тұйықты Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.193.174|82.200.193.174]] 15:10, 2020 ж. мамырдың 12 (+06)

== [[:Мемлекеттік бюджет]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мемлекеттік бюджет — мемлекеттің белгілі бір уақыт кезеңіне, көбінесе бір жылға арналған кірістері мен шығыстарының қаржы жоспары. Онда мемлекеттік кірістердің түсетін көздері және қаражаттың жұмсалу бағыттары мен арналары көрсетіледі. Мемлекеттік бюджетті үкімет әзірлейді, жоғары заң шығарушы органдар қабылдап, бекітеді. Бюджеттің атқарылуы барысында оның ішінара қайта қаралуы мүмкін. Барлық демократиялық мемлекеттерде Мемлекеттік бюджетті қабылдау парламенттің аса маңызды өкілеттіктерінің бірі болып табылады. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.90.225.188|178.90.225.188]] 02:06, 2020 ж. маусымның 3 (+06)

== [[:АҚШ доллары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Осы мақаланың &quot;Сыртқы түрі, дизайн&quot; деген бөлімінде қателер бар! Екі доллардың реверсі қате, Dollar coin $1-дің аверсі қате. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 17:19, 2020 ж. маусымның 3 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
я хочу написать статью о языке программирование &quot;С++&quot;, в данной статье встречаются строки кода, как примеры, но проверка статьи из за этик строк кода не допускает мою статью на публикацию Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Алмас1|Алмас1]] ([[Қатысушы талқылауы:Алмас1|талқылауы]]) 08:35, 2020 ж. маусымның 12 (+06)

== Erkebu1ans  ==

Еркебұлан Қаратаев Ғабитханұлы 22қараша 2006жыл Кавер:11песен на 1бит,Русские хиты 2019-2020

== [[:Көкшетау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
58%- kazakh, 29%- russians, change it Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/109.239.43.202|109.239.43.202]] 02:58, 2020 ж. шілденің 1 (+06)

== [[:Мәдени қарабидай]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сәлеметсіз бе
қара бидай бөлек жазылады
қатені түзетіңіз Хабарландыру жіберген: қара бидай бөлек жазылады [[Арнайы:Үлесі/213.157.44.178|213.157.44.178]] 12:22, 2020 ж. тамыздың 3 (+06)

== [[:Ғазиз Ештанаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ғазаз Ештаневтың шығармашылығы жайында сипатаған бөлігіндегі ақпарат Алтыншаш Жағанованікі. Осыны дұрыстасаңыздар. Хабарландыру жіберген: Лаура [[Арнайы:Үлесі/80.115.143.128|80.115.143.128]] 00:37, 2020 ж. тамыздың 4 (+06)

== [[:Әлішер Науаи]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Уики ақпаратта: &quot;12 жасар Науиды Бабыр өз тәрбиесіне алған&quot; деген мәлімет мүлде қате. Науаи 1441 жыл дүниеге келген ал Бабыр 1483 жыл???? Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/149.27.47.97|149.27.47.97]] 18:37, 2020 ж. тамыздың 16 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мүратбаш Бекеев деп қате жазылған. Ақынның есімі Мұрат Бекей(Мұратбай Бекеев)деп жазылуға тиіс. Хабарландыру жіберген: бегақовбат ұза [[Арнайы:Үлесі/95.82.119.164|95.82.119.164]] 12:54, 2020 ж. тамыздың 20 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы: Қарқын Айасыл]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Каспий теңізі деген мақалада бір сөз қате жазылған. Ол сөз 2 абзацындағы артынан санағанда 2-кінші сөйлемде жағалауын деген сөз &quot;нсағалауын&quot; деп қате жазылып тұр. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Қарқын Айасыл|Қарқын Айасыл]] ([[Қатысушы талқылауы:Қарқын Айасыл|талқылауы]]) 12:38, 2020 ж. қыркүйектің 3 (+06)

== [[:Қызамық]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ауру қоздырғышы қате көрсетілген. Стрептококк емес тоговирус. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/79.133.187.231|79.133.187.231]] 21:20, 2020 ж. қыркүйектің 3 (+06)

== [[:Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театры]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Театрдың осы сәттегі директоры Еркін Жуасбек Тілеуқұлұлы.
Ақпараткөзі Мұхтар Әуезов театрының сайынан алынды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/146.0.207.77|146.0.207.77]] 21:38, 2020 ж. қыркүйектің 8 (+06)

== [[:Қарақұм құрылтайы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қайып Сұлтан деген адам атында Сұлтан кіші әріппен жазылған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.18.61|178.91.18.61]] 13:00, 2020 ж. қыркүйектің 15 (+06)

== [[:Антитеза]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Адамзаттың балаң кезңіндегі&quot;  деген жерде, балаң емес &quot;бала&quot; деп ойлаймын, сонымен қатар &quot;кезеңіндегі&quot; деген сөз де қате жазылып қалыпты. Хабарландыру жіберген: Инкар Беренбаева [[Арнайы:Үлесі/5.250.141.141|5.250.141.141]] 13:06, 2020 ж. қыр--[[Арнайы:Үлесі/5.250.141.141|5.250.141.141]] 13:11, 2020 ж. қыркүйектің 21 (+06)--[[Арнайы:Үлесі/5.250.141.141|5.250.141.141]] 13:11, 2020 ж. қыркүйектің 21 (+06)қыркүйектің 21 (+06)

== [[:Ақпан төңкерісі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
2 абзацтағы эсерлердіңдеген сөз Хабарландыру жіберген: касеке [[Арнайы:Үлесі/2.133.71.33|2.133.71.33]] 23:05, 2020 ж. қыркүйектің 24 (+06)

== [[:Вектор]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әріптер кейбір жерде дұрыс жазылмаған Хабарландыру жіберген: Жанибек [[Арнайы:Үлесі/37.150.56.64|37.150.56.64]] 17:51, 2020 ж. қыркүйектің 28 (+06)

== [[:Достай Төлемішұлы Раманқұлов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Достай Төлемішұлы Раманқұлов Нобель сыйлығын алмаған. Бұл жалған ақпарат. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2601:547:500:2320:F160:FCFF:B2A6:5E48|2601:547:500:2320:F160:FCFF:B2A6:5E48]] 08:52, 2020 ж. қазанның 6 (+06)

== [[:Көркемдік түр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
''сюжеттік қүрылысы'' деген сөзде &quot;құрылысы&quot;дұрыс жазылмаған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.134.72.174|2.134.72.174]] 22:16, 2020 ж. қазанның 7 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
== Михаил Владимирович Мишустин ==
Тексеріңізші Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Sayan46375|Sayan46375]] ([[Қатысушы талқылауы:Sayan46375|талқылауы]]) 09:49, 2020 ж. қазанның 14 (+06)

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мәтіннің кей грамматикалық, пунктуациялық қателері түзетілді Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.46.11.148|92.46.11.148]] 14:49, 2020 ж. қазанның 17 (+06)

== [[:Қоңырат]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақтаралли емес Мақтарал Хабарландыру жіберген: Димаш [[Арнайы:Үлесі/85.193.105.87|85.193.105.87]] 00:57, 2020 ж. қазанның 20 (+06)

== [[:Электролиттер]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
АМАН МЕН ФАКСЕРДЫН КОТАКТАРЫН СОРАДЫ ЖАНЕДЕ СИМПЛУХАНЫ СИГЕМИЗ 
мәтіндегі бұл сөз өте сұмдық нәрсе. Сайтқа 18 ге толмаған талай жасөпірім кіреді. Сондықан бұл сөздерді мәтіннен алып тастауды талап етемін. Хабарландыру жіберген: Назира Тоқтарғазиева [[Арнайы:Үлесі/178.22.170.107|178.22.170.107]] 12:36, 2020 ж. қазанның 28 (+06)

== [[:Қатысушы:Xxxalibekacion]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Өзімнің бетімде жаза алмай жатырмын. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Xxxalibekacion|Xxxalibekacion]] ([[Қатысушы талқылауы:Xxxalibekacion|талқылауы]]) 12:11, 2020 ж. қазанның 29 (+06)

== [[:Мәтін]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
айналайын мәтін түрің жазшы блять Хабарландыру жіберген: райко [[Арнайы:Үлесі/2.132.232.253|2.132.232.253]] 16:26, 2020 ж. қазанның 29 (+06)

== [[:Еуразия]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
халық саны 5,132 млрд емес млн Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/145.255.168.204|145.255.168.204]] 18:47, 2020 ж. қазанның 29 (+06)

== [[Қапшағай]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Сәлеметсіздер ме! Құрметті, әріптестер! Қапшағай қаласының әкімі ауысқан болатын. Қазіргі күні Құматаев Нұрлан Орынбасарұлы тағайындалды. Соны сайттарыңыздың қазақшасында түзетіп қоюларыңызды сұраймыз! Рахмет! 
 Здарствуйте, коллеги! в городе Капгашай аким поменялось. У вас на сайте в казахском варианте предедущий аким стоит. Если поменяете будем благодарны. Щас аким города Куматаев Нурлан Орынбасарович! Хабарландыру жіберген: Қапшағай қаласының әкімдігі! Акимат города Капшагай!  [[Арнайы:Үлесі/89.218.251.134|89.218.251.134]] 10:05, 2020 ж. қарашаның 6 (+06)

== [[:Абай даңғылы (Астана)]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Мәтін соңында ұлы &quot;түлға&quot; деп жазылған, ал дұрысы &quot;тұлға&quot; болады. Хабарландыру жіберген: Абылайхан [[Арнайы:Үлесі/2.75.1.144|2.75.1.144]] 18:15, 2020 ж. қарашаның 16 (+06)
:Негізі бұл қатені өзіңіз түзетсеңіз болар еді.--[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 18:30, 2020 ж. қарашаның 16 (+06)

== [[:Ферменттер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Соидықтан бұл процесті гидролиздік ыдырау, ал оны қамтамасыз ететін ферменттерді гидролазалар деп атаңды. Хабарландыру жіберген: Аманбеков Ерасыл [[Арнайы:Үлесі/95.59.250.223|95.59.250.223]] 17:54, 2020 ж. қарашаның 21 (+06)

== [[:Нұр-Сұлтан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бейбітшілік қаласы, әлем қаласыс емес Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.135.6.139|2.135.6.139]] 13:33, 2020 ж. қарашаның 22 (+06)

== [[:Педагогикалық эксперимент]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
аласында сөзі арасында Хабарландыру жіберген: Бибігүл [[Арнайы:Үлесі/46.42.234.12|46.42.234.12]] 21:41, 2020 ж. желтоқсанның 2 (+06)

== [[:Раушан Елемесов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кеш жарық! Елемесов Раушан Елемесович болуы қажет, фамилиясы қате жазылған. Түзетулеріңізді сұраймын. Рахмет! Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.82.119|37.99.82.119]] 18:37, 2020 ж. желтоқсанның 6 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:MadinaOtegali]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
https://kk.wikipedia.org/wiki/Лухан

Туған күнін өзгерті қолымнан келмеді Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:MadinaOtegali|MadinaOtegali]] ([[Қатысушы талқылауы:MadinaOtegali|талқылауы]]) 19:21, 2020 ж. желтоқсанның 14 (+06)
:[[Қатысушы талқылауы:MadinaOtegali|Мадина Өтеғали]], туған күнін әріппен емес, санмен жазасыз, мәселен 20.04.1990. Жасын жазудың қажеті жоқ--[[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 20:30, 2020 ж. желтоқсанның 14 (+06)

== [[:Медеу Сәрсеке]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Түзету  Түзету Түзету Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/217.196.24.98|217.196.24.98]] 16:03, 2020 ж. желтоқсанның 15 (+06)

== [[:Үлкен қанайналым шеңбері]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
тарамдалыпғ қылтамырларға -  таралып қантамырларға Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.89.19.26|178.89.19.26]] 18:28, 2020 ж. желтоқсанның 17 (+06)

== [[:Фарадей заңы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
неправильная формула закона Фарадея Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.37.25.117|89.37.25.117]] 21:08, 2020 ж. желтоқсанның 19 (+06)

== [[:Эссе]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Негізгі бөлім деген сөзде қате кеткен... Хабарландыру жіберген: амина  [[Арнайы:Үлесі/37.150.0.45|37.150.0.45]] 19:55, 2020 ж. желтоқсанның 20 (+06)

== [[:Географиялық ендік мен бойлықты анықтау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Географиялық ендік мен бойлықты анықтау&quot; деген жерде &quot;мен&quot; деген сөздің орынында &quot;пен&quot; тұру керек. Қазақ тіліндегі мен, пен, бен сөздерінің ішінен пен тұру керек. Хабарландыру жіберген: не сұрап тұрғаныңызды түсінбедім [[Арнайы:Үлесі/147.30.84.114|147.30.84.114]] 23:12, 2020 ж. желтоқсанның 26 (+06)

== [[:Қолданбалы бағдарламалық жасақтама]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бағдармалар соөзінде қате бар Хабарландыру жіберген: KZ [[Арнайы:Үлесі/37.150.223.211|37.150.223.211]] 11:46, 2020 ж. желтоқсанның 31 (+06)

== [[:Көшпенділер (трилогия)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Іияс Есенберлиннің &quot;Көшпенділер&quot;трилогиясының &quot;Қаһар&quot; атты кітабында I. Есенберлин XIX ғ. 30-40 жылдарындағы Кенесары Қасымов бастаған Ресей отаршылдығына қарсы қозғалыстың жай-күйін әңгімелейді. Сіздер Абылай хан туралы деп жазыпсыздар. Хабарландыру жіберген: Алтын [[Арнайы:Үлесі/178.88.247.135|178.88.247.135]] 19:12, 2021 ж. қаңтардың 4 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Bugz notbunny]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Сынықшы&quot; деген мақаланы қайта қарап өңдеу керекб немесе қолданыстан жою керек, себебі ғылыми дәлелдемесі жоқ ақпарат берілген және дереккөзі де тексерілмеген Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Bugz notbunny|Bugz notbunny]] ([[Қатысушы талқылауы:Bugz notbunny|талқылауы]]) 22:18, 2021 ж. қаңтардың 11 (+06)

== [[:Қаныбек Бекболатұлы Жұмашев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
*[[2007]] жылдан - [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау облыстық]] Білім басқармасының бастығы.
*[[2010]] жылдың сәуірінен бері - Маңғыстау облысы әкімінің орынбасары.
*[[2012]] жылдың маусымынан - &quot;Нұр Отан&quot; партиясы Маңғыстау облыстық филиалы төрағасының бірінші орынбасары.
*[[2014]] жылдың наурызынан - &quot;Нұр Отан&quot; партиясы Орталық аппараты басшысының орынбасары.
*[[2015]] жылдың қыркүйгінен - &quot;Нұр Отан&quot; партиясы Төрағасының бірінші орынбасарының кеңесшісі.
*[[2015]] жылдың қарашасынан - &quot;Нұр Отан&quot; партиясының Хатшысы.
*[[2019]] жылдың маусымынан - Маңғыстау облысы әкімінің орынбасары.
*[[2020]] жылдың қыркүйегінен - Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрінің кеңесшісі.

== Жетістіктері ==
* &quot;Құрмет&quot; орденінің иегері (2013) Хабарландыру жіберген: Жұмашев Қаныбек Бекболатұлы [[Арнайы:Үлесі/93.185.74.42|93.185.74.42]] 17:53, 2021 ж. қаңтардың 12 (+06)

== [[:Мамай батыр ауылы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жерде ауылдық округтің аты қате жазылған.Яғни Абылайкит емес Аблакетка ауылдық округі. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.89.39.198|178.89.39.198]] 21:13, 2021 ж. қаңтардың 24 (+06)

== [[:Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
fdsfdsdfsdasdкінішке орай, сіздің өңдемеңіз жүйелі болмағандықтан өңдеме сүзгісімен автоматты түрде болдырылмады.

Егер сүзгіде қате болса, онда біз сіздің өзгерісіңізді қалпына келтіре аламыз және бұл қатені жақында түзетеміз ол үшін администраторларға хабарлаңыз.кінішке орай, сіздің өңдемеңіз жүйелі болмағандықтан өңдеме сүзгісімен автоматты түрде болдырылмады.

Егер сүзгіде қате болса, онда біз сіздің өзгерісіңізді қалпына келтіре аламыз және бұл қатені жақында түзетеміз ол үшін администраторларға хабарлаңыз. Хабарландыру жіберген: fdfsdsdffsd [[Арнайы:Үлесі/178.90.226.1|178.90.226.1]] 03:23, 2021 ж. қаңтардың 28 (+06)

== [[:Ши (айрық)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ол жазған ақпараты дұрыс бірақ сауатты жазу керек қой Хабарландыру жіберген: Сұңқар [[Арнайы:Үлесі/188.127.43.2|188.127.43.2]] 18:19, 2021 ж. ақпанның 1 (+06)

== [[:Ақсақ құлан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Не Джучи хан а Чингиз хан.Это Чингиз приказал налить свинец в домбру,а Джучи умер на охоте Хабарландыру жіберген: Let s go [[Арнайы:Үлесі/185.212.247.244|185.212.247.244]] 16:50, 2021 ж. ақпанның 13 (+06)

== [[:Ел тізімі (халықтың табиғи өсімі)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ангилья это не Англия? 
Anguilla             England Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.33.241|37.99.33.241]] 12:14, 2021 ж. ақпанның 19 (+06)

== [[:Бірінші жалпықазақ съезі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
сиез емес съез деп жазылады Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.56.51.111|95.56.51.111]] 12:36, 2021 ж. ақпанның 25 (+06)

== [[:Акустикалық резонанс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Соңғы сөйлемдегі &quot;көмей&quot; сөзі қате жазылған. Хабарландыру жіберген: окт [[Арнайы:Үлесі/95.59.192.182|95.59.192.182]] 22:06, 2021 ж. наурыздың 9 (+06)

== [[:Бөкей хандығының құрылуы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Сол кездегі патша офицерлерінң мойындауынша, қазақ шаруалары екі оттың ортасында қалды.&quot; дегендегі &quot;офицерлерінң&quot; сөзін &quot;офицерлерінің&quot; деген сөзге ауыстыру. Хабарландыру жіберген: OMag [[Арнайы:Үлесі/37.99.114.240|37.99.114.240]] 20:57, 2021 ж. наурыздың 11 (+06)

== [[:Қаныш Имантайұлы Сәтбаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Марапаттары деген жерде Қаныш Сәтбаевқа қатысты емес жазулар тұр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/176.222.131.85|176.222.131.85]] 22:20, 2021 ж. наурыздың 12 (+06)

== [[:Әбдісалан Кәрімұлы Нұрмаханов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әбдісалан Нұрмаханұлы Нұрмаханов. Әкесінің аты қате жазылыпты Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.168.156|82.200.168.156]] 15:01, 2021 ж. наурыздың 18 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Saparbekovna]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Түркістан туралы уикипедия ақпаратында, қазіргі қала әкімі Аюпов Рашид Абатұлы Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Saparbekovna|Saparbekovna]] ([[Қатысушы талқылауы:Saparbekovna|талқылауы]]) 20:06, 2021 ж. наурыздың 25 (+06)

== [[:Шұғыбан Қауметұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Шұғыбан Әріп ақынның шәкірті  сібірде айдауда қайтыс болған. Простор журналында редактор болған емес. Кекілбаевты аударған емес Кекілбаев 1939 жылы туған. Деректер қате Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/5.76.130.116|5.76.130.116]] 22:08, 2021 ж. сәуірдің 5 (+06)

== [[:Абайдың философиялық көзқарасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Дүние — үлкен көл,
Көл сөзінде қате таптым. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.225.170|37.150.225.170]] 23:30, 2021 ж. сәуірдің 10 (+06)

== [[:Дина Кенжеқызы Нұрпейісова]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Дина Нұрпейісова Төре руынан емес, Төріңгіт руынан шыққан Хабарландыру жіберген: Дильназ [[Арнайы:Үлесі/37.150.15.190|37.150.15.190]] 16:22, 2021 ж. сәуірдің 13 (+06)

== [[:Өсімдіктер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Менин ойымша саныраукулактар осимдиктерге жатпайды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.109.178|37.99.109.178]] 18:39, 2021 ж. сәуірдің 13 (+06)

== [[:Әбдісалан Кәрімұлы Нұрмаханов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
отчество неверно, Абдысалан взял имя своего отца как фамилию. Прихожусь внучкой, могу подтвердить сказанное. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/212.96.88.106|212.96.88.106]] 05:25, 2021 ж. сәуірдің 19 (+06)

== [[:Дала өркениеті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Л Морганның жылы дұрыс белгіленбеген Хабарландыру жіберген: Ибрагим Исламбек [[Арнайы:Үлесі/92.55.180.184|92.55.180.184]] 12:08, 2021 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Мақтаарал ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақтаарал ауданы Мырзашөл құмды жазығының солтүстігінде, Сырдария өзенінің сол жағалауында, абсолюттік биіктігі 150-250 метр төбелі, белесті жазықта орналасқан. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/94.141.235.202|94.141.235.202]] 12:56, 2021 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Халықаралық оқушы қабілетін бағалау бағдарламасы]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
болйынша деген сөз қате жазылған Хабарландыру жіберген: Назиля Т [[Арнайы:Үлесі/67.209.144.98|67.209.144.98]] 10:58, 2021 ж. сәуірдің 24 (+06)

== [[:Black Pink]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мен өзімнің ойымды айттым Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/213.211.99.56|213.211.99.56]] 21:41, 2021 ж. сәуірдің 29 (+06)

== [[:Дүние жүзінің саяси картасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
XIX орнына ХЫХ деп тұр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/87.243.31.47|87.243.31.47]] 17:49, 2021 ж. мамырдың 1 (+06)

== [[:Әлемдегі ең танымал мұражайлар тізімі (2014)]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Британ мұрыжайы болып қате жазылған. Хабарландыру жіберген: к [[Арнайы:Үлесі/185.223.190.113|185.223.190.113]] 14:04, 2021 ж. мамырдың 4 (+06)

== [[:Стефан-Больцман заңы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
заңы – тепе-тең сәуле шығарудың толық көлемдік тығыздығының () (а4, а-тұрақты шама) және соған байланысты дененің толық сәуле шығарғыштық қабілетінің (u) (u=4, мұндағы  – Стефан-Больцман тұрақтысы), абсолют температураның () төртінші дәрежесіне пропорционал екендігін тұжырымдайтын заң. Бұл заңды 1879 жылы австриялық физик Й.Стефан тәжірибелік деректерге сүйеніп, кез келген дененің сәуле шығарғыштық қабілеті үшін өрнектеп берді. Бірақ кейінгі жүргізген өлшеулер қорытындысы Стефан-Больцман заңының тек абсолют қара дененің сәуле шығарғыштық қабілеті үшін ғана орындалатындығын көрсетті. 1884 жылы Стефан-Больцман заңын Л.Больцман (1844 – 1906) теория жолмен қорытып шығарды. Алайда  және  тұрақтыларының мәнін теория жолмен тек Планк заңының негізінде ғалына анықтауға болады, өйткені Стефан-Больцман заңы Планк заңының салдары ретінде шығады. Стефан-Больцман заңы жоғары температураны өлшеу кезінде пайдаланылады. Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан [[Арнайы:Үлесі/178.89.61.22|178.89.61.22]] 15:31, 2021 ж. мамырдың 12 (+06)

== [[:Туыстық атаулары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Ұлы әже&quot; дегенді &quot;үлы әже&quot; деп жазған. Хабарландыру жіберген: AliU [[Арнайы:Үлесі/5.63.126.48|5.63.126.48]] 17:30, 2021 ж. мамырдың 13 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
== [[:Талапбек Сұлтанбекұлы Сұлтанбеков]] ==
{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бір тұлғаға арнап жазылған мақала екі рет қайталанып тұр. Талап Сұлтанбеков және Талапбек Сұлтанбекұлы Сұлтанбеков. Бір мақала жойылуға тиіс-ті. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Esen48|Esen48]] ([[Қатысушы талқылауы:Esen48|талқылауы]]) 21:23, 2021 ж. мамырдың 15 (+06)

== [[:Талап Сұлтанбеков]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Суретте Талап Сұлтанбеков емес. Суретте Алимхан Абеуович Ермеков. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.82.125.171|95.82.125.171]] 21:05, 2021 ж. мамырдың 25 (+06)

== [[:Түркістан (қала)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Түркістан қаласы әкімі Рашид Аюпов Абатұлы Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Ердулет|Ердулет]] ([[Қатысушы талқылауы:Ердулет|талқылауы]]) 15:55, 2021 ж. маусымның 10 (+06)

== [[:Кубизм]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
This article seems to describe the same as [[Кубшылдық|this one]].

Кажется, что эта статья описывает то же самое, что и другая статья - [[Кубшылдық]]. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Redboston|Redboston]] ([[Қатысушы талқылауы:Redboston|талқылауы]]) 03:33, 2021 ж. маусымның 16 (+06)

== [[:Атаулы сөйлем]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Өолданылған әдебиеттер бөлек тұрмаса оқырма шатасып кетеді. Атаулы сөйлемнің мысалдарының біріне жатқызуы мүмкін.Рахмет! Хабарландыру жіберген: Аружан [[Арнайы:Үлесі/85.117.107.77|85.117.107.77]] 18:32, 2021 ж. маусымның 22 (+06)

== [[:Жапон әдебиетінің жанрлары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Дереккөздер:
Шарафат Жылқыбаева, &quot;Күншығыс аңыздары&quot;
Шарафат Жылқыбаева, &quot;Қызыл қақпаның құпиясы&quot; Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.218.177.218|89.218.177.218]] 12:29, 2021 ж. шілденің 14 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Samatuly Serikbolsyn]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ғалымжан Кенжебек атты тұлғаның бірден екі парақшасы бар болып шықты. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Samatuly Serikbolsyn|Samatuly Serikbolsyn]] ([[Қатысушы талқылауы:Samatuly Serikbolsyn|талқылауы]]) 18:53, 2021 ж. тамыздың 21 (+06)

== [[:Уикипедия:Алғашқы мақала]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
6 - шы қадам
1 бейтарап көзқарас
... бірдей көлемде баяндале қажет. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Мейржан Абдуов|Meirzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Мейржан Абдуов|талқылауы]]) 15:08, 2021 ж. тамыздың 23 (+06)

== [[:Матуриди мазһабы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Матруди ағым емес. Матруди деген мектеп ағым деп қазіргі таңда өздерін салафия деп жүрген кісілерді айтуға болады. Немесе Талибан. Өкінішке орай бұл матуриди  ағымы деген сөз ең үлкен қателік. Хабарландыру жіберген: Рахатов Заманбек [[Арнайы:Үлесі/188.0.152.49|188.0.152.49]] 13:17, 2021 ж. тамыздың 24 (+06)

== [[:Жұмабек Ахметұлы Тәшенов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Туған ауылының атауы Танагүл емес, Тана көлі деген жерде дүниеге келген. Менің анам да сол жерде туғанын мақтан қылып отыратын. Хабарландыру жіберген: Серік Кәрібайұлы ОСПАН [[Арнайы:Үлесі/178.89.172.208|178.89.172.208]] 11:17, 2021 ж. қыркүйектің 6 (+06)

== [[:Ақбілек (роман)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қысқаша мазмұнында Қазақ сөзін Қазан сөзімен аустыру керек өйткені мұнда көтеріліс туралы айтылып жатыр. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.70.195|178.91.70.195]] 15:10, 2021 ж. қыркүйектің 8 (+06)

== [[:Қойкелді Сартұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақаланың аты қате жазылған, орфографиялық ережелерге сәйкес келмейді, себебі &quot;Г&quot; дыбысы тек айтылатын кезде ғана болады, бұл орфоэпиялық норма, ал жазылатын кезде орфоэпиялық ереже ескерілмейді. Өз бетінше мақала атын өзгерте алмадым, алайда мәтін ішінде атына байланысты барлық қателерді түзедім. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Dias Baurzhan|Dias Baurzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Dias Baurzhan|талқылауы]]) 11:13, 2021 ж. қыркүйектің 16 (+06)

== [[:Өнеркәсіп төңкерісі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
машина деген сөзді көлік деп жазу қажет Хабарландыру жіберген: сымбат [[Арнайы:Үлесі/185.250.28.152|185.250.28.152]] 16:39, 2021 ж. қыркүйектің 18 (+06)

== [[:Қазыбек би]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қате:
“Қазақ деген мал баққан елміз, ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз.
Елімізден құт-береке қашпасын деп, жеріміздің шетін жау баспасын деп найзасына жылқының қылын таққан елміз.
Дұшпан басынбаған елміз, басымыздан сөз асырмаған елміз.
Досымызды сақтай білген елміз, дәм-тұзын ақтай білген елміз.
Бірақ асқақтаған хан болса – хан ордасын таптай білген елміз.
Атадан ұл туса – құл боламын деп тумайды, анадан қыз туса – күң боламын деп тумайды, ұл мен қызын жатқа құл мен күң етіп отыра алмайтын елміз.
Сен темір болсаң, біз көмірміз – еріткелі келгенбіз, қазақ-қалмақ баласын теліткелі келгенбіз.
Танымайтын жат елге — танысқалы келгенбіз, танысуға көнбесең – шабысқалы келгенбіз.
Сен қабылан болсаң, мен арыстан – алысқалы келгенбіз, тұтқыр сары желіммен жабысқалы келгенбіз.
Бітім берсең – жөніңді айт, бермесең – тұрысатын жеріңді айт!” – депті.

Дұрысы:
Біз – қазақ деген мал баққан елміз, бірақ ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз. 
Елімізден құт-береке қашпасын деп, жеріміздің шетін жау баспасын деп, найзаға үкі таққан елміз, ешбір дұшпан басынбаған елміз, басымыздан сөз асырмаған елміз. 
Досымызды сақтай білген елміз, дәм-тұзды ақтай білген елміз, асқақтаған хан болса, хан ордасын таптай білген елміз. 
Атадан ұл туса, құл боламын деп тумайды, анадан қыз туса, күң боламын деп тумайды. 
Ұл мен қызды қаматып отыра алмайтын елміз. 
Сен – қабылан болсаң, мен – арыстан, алысқалы келгенбіз. 
Қазақ, қалмақ баласы, табысқалы келгенбіз. 
Танымайтын жат елге танысқалы келгенбіз. 
Танысуға көнбесең, шабысқалы келгенбіз. 
Сен – қалмақ болсаң, біз – қазақ, қарпысқалы келгенбіз.
Жаңа үйреткен жас тұлпар жарысқалы келгенбіз. 
Тұтқыр сары желіммін, жабысқалы келгенбіз. 
Сен темір де, мен көмір, еріткелі келгенмін. 
Екі еліктің баласын теліткелі келгенмін, егесетін ер шықса, иілткелі келгенмін. 
Берсең жөндеп бітіміңді айт, не тұрысатын жеріңді айт Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:AronRaut|AronRaut]] ([[Қатысушы талқылауы:AronRaut|талқылауы]]) 13:13, 2021 ж. қыркүйектің 19 (+06)


== [[:ДНҚ репликациясы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Криктер дегенимиз арна емес Крик Фрэнсис Крик деген галымнын есими Хабарландыру жіберген: Димаш [[Арнайы:Үлесі/178.90.225.57|178.90.225.57]] 18:18, 2021 ж. қазанның 4 (+06)

== Ауыл тұрғындарының жетістіктері ==

Ауыл тұрғындары жетістіктері деген бөлімде белгісіз кісілер хейт жазып қалдырыпты.  

Түзету үшін толық ақпарат білмеймін,  білетін кісілер жаза жатар.  Бірақ, уақытша қазіргі мәліметтерді өшіре тұруыеызды сұраймын

== Қайта өрлеу мәдениеті ==

Франция қате жазылған 
Оны қатесін түзеу керек

== Қаланын аттары ==

Қаланын атарын жазғанда, автоматты түрде қате деп шығады(Дубли)</text>
      <sha1>lkumbft55wwtjbo0bz47shd0n14ddxc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057384</id>
      <parentid>3057380</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:43:44Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <comment>/* Бензин */ Жауап беру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="154101" xml:space="preserve">{{/Header}}&lt;!-- Бұл жолды өшірмеңіз, АСТЫНА жазыңыз! және  == Тақырып аты == қосып жазғанды ұмытпаңыз --&gt;
{{Жинақталған мазмұн|30|400}}

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Негізінде Абай Құнанбаев Семей облысында Шыңғыстау бауырында Қасқабұлақ деген жерде дүние есігін ашқан. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Axan Erkebulan|Axan Erkebulan]] ([[Қатысушы талқылауы:Axan Erkebulan|талқылауы]]) 15:40, 2016 ж. желтоқсанның 18 (+06)

== [[:Ақуыз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Нобель сыйлығының лауреаты, атақты ғалым Лайнус Полинг нәруыздың екінші реттік құрылымын ашқан. Полипептидті тізбектің кеңістіктегі оралма тәрізді болып келген пішінін нәруыздың екінші реттік құрылымы деп атайды. Бұған нәруыздың және тырнақтың нәруызы кератин жатады. Нәруыздың екінші реттік құрылымы !мутектік! байланыстар арқылы орындалады. Бір орамдығы NH-топтары мен көршілес орамдығы CO-топтары арасындығы түзілетін сутектік байланыс арқылы оралым ұсталынып тұрады. Сутектік байланыстар коваленттік байланыстардан анағұрлым әлсіз. Бірақ бірнеше рет қайталанғанда, олар берік байланысады. Көптеген сутектік байланыстар арқылы «тігілген» полипептидті оралым берік құрылым болып келеді. Нәруызда оралмалы бөліктерінің бар болуы, оған жылжымалылық, мықтылық, серпімділік қасиет береді.

Нәруызда цилиндр тәрізді оралым бөліктерінен басқа аминқышқылы пролиннен түзілетін, тізе тәрізді бүгілетін бөліктері де бар. Хабарландыру жіберген: Улан Айтхожаев! [[Арнайы:Үлесі/5.63.66.106|5.63.66.106]] 09:01, 2017 ж. қаңтардың 11 (+06)

== [[:Ми]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
алдынғы ми сынарлары ( немесе үлкен ми сынарлары) Хабарландыру жіберген: дарын бектемиров [[Арнайы:Үлесі/5.251.46.43|5.251.46.43]] 15:03, 2017 ж. қаңтардың 13 (+06)

== [[:Пахлава]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Пахлава (немесе баклава) — қатпарлы қамыр мен жанғақ, тосаптан тұратын танымал кондитерлік өнім. Шығыс елдер асханасында кеңінен танымал, ең алдынғы қатарда Түрік, Армян,&amp;nbsp;Әзірбайжан, Кавказ, Араб елдерінде қолданысқа ие. Наурыз мерекесінде таратылатын, Түркия, Таджикстан, Өзбекстан сияқты мемлекеттерде әйгілі болып саналады. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.253.21|178.88.253.21]] 01:20, 2017 ж. ақпанның 3 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Күшейткіш үстеу — сынның немесе қимылдың , іс-әрекеттің беогісін я сапасн күшейтіп ,я солғындатып көрсетеді. Күшейткіш үстеулер көбінесе сапалық сын есімдермен тіркесіп жұмсалады да, онымен тұтасып келіп , сын есімнің күшейтіліп шырай түрін жасауға негіз болады. Мысалы: ең әдемі, тым биік, өте жақсы, аса маңызды, орасан зор және тағы басқалары. Күшейткіш үстеулердің біразы етістікпен тіркесіп қалай? деген сұраққа жауап береді. Ол қимылдың сипатын күшейтіп не солғыдып көрсетеді. Мысалы: мүлде білмейді, әбден шаршаған, сәл ауырады, керемет сөйледі және тағы басқалары. Құрамы жағынан күшейткіш үстеулер негізгі түбір болып келеді Хабарландыру жіберген: 21:52, 2017 ж. ақпанның 7 (+06)~~ [[Арнайы:Үлесі/2.132.80.86|2.132.80.86]] 21:52, 2017 ж. ақпанның 7 (+06)

== [[:Жақша]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Көптеген жерлерде автор деп жазудың орнына аутор деп жазылып кеткен. Сондықтан соны түзетулеріңізді сұраймын. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.254.154|178.88.254.154]] 19:29, 2017 ж. ақпанның 9 (+06)

== [[:Доминика]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Біраз жерлерде орфографиялық қателер анықталды. Хабарландыру жіберген: Ермек [[Арнайы:Үлесі/2.132.51.102|2.132.51.102]] 20:36, 2017 ж. ақпанның 9 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сәлем, ағайындар!
Қателерді түзетіп әлек болсам, бір пысықай түзеткенімді өшіріп әлек. Мысалы, Ұларлар деген мақала. Мақаланың ұларлар атын ұлар деп өзгерте алмадым, өзгертуге келмейді екен. Сосын қырғаулдықтар деген сөзді қырғауыл деп түзетіп қойсам өшіріп тастаған. Қазақ тілінде жөнді жосынсыз лар, дар деп айта бермейді. Мысалы, қойлар, малдар деп айтпайды. Қоралы қой, қалың мал деп жалқы түрде айтады. Мұндағы өңдемелер &quot;болып табылады, құрайды, ....&quot; деген орысшадан тура аудара салған қазақы емес сөз саптаулар мен  ...-ға деген, -лық, -тық&quot; деген орынсыз қолдана берген жалғауларға толып кеткен. Аң жануардың атын көбінесе көпше түрде жаза берген. Арыстандар, жолбарыстар, жыландар, бүркіттер....дегендей. Тауды да таулар дей берген. Мысалы, Алтай таулары. Біздің білуімізше жалғыз ғана Алтай тауы бар еді ғой. Басқа қандай қандай Алтай тауы бар еді?!   
Сосын мына әкімшілер өңдемелерді албаты өшіргенді доғару керек. Біреу Уикиге жаңа ғана салып өңдеуге үлгермеген болу керек. Соны арықарай өңдеп уикилендіріп безендіріп қоюдың орнына қит етсе өшіруге, жоюға дайын тұруы мұндағы мақала салатын еріктілердің ынтасын азайтады. 
Кез келген мақалаға дереккөзді талап ету де сонша дұрыс емес, әсіресе, бұл талап қазақ тарихына жүрмейді. Қазақ басқа отырықшы халықтарға ұқсап тарихы хатталып жазылып келген халық емес, көбінесе ауыздан ауызға аңыз түрінде айтылып жазылып келген. Енді мұның қай жерін дереккөз етерсің? 
Рас, мұнда орынсыз мақала салатындар да бар шығар, оны өшіруге де тура келетін шығар. Бірақ бірден әкімші болған соң мұның аражігін ажыратып өшіруі шарт. Мұны ажырата алмаса әкімші болудың керегі не. Әйтпесе тап бір &quot;қостырып қойған қойың бардай&quot;, біреудің ақы пұлсыз өз шамасынша өңдеп жатқан өңдемелерін әкімші дейтін біреу жол ортадан өшіре салу еркін кім берген?! Уики қазаққа ортақ, ендеше қазаққа ортақ дүниені бір бірімізді түсініп жабылып іске асырмасақ баяғы отыз жетідегі көк жекпенділерге ұқсап &quot;шаш ал десе бас ал&quot; дегендей өшіре беруге мүлдем келіспеймін! Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Galymmurat|Galymmurat]] ([[Қатысушы талқылауы:Galymmurat|талқылауы]]) 15:16, 2017 ж. ақпанның 12 (+06)

:Ұларлар деген атауын өзгерте алмадым, ал ұларлар деген мақала ішіндегі қате түзетілді. Сұрақтарыңыз болса https://t.me/kkwiki_chat телеграм тобына қойыңыз. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 15:34, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)

== [[:Аққулар ұйықтағанда (поэма)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мұқағали Сүлейменұлы Мақатаев 1931 ж. 9-ақпанда Алматы облысы, қазіргі Райымбек (бұрынғы Нарынқол) ауданының, Қарасаз ауылында дүниеге келген. Алайда, құжаттар бойынша ақынның туған күні ақпанның 9-нда тойланады. Мұнда 9 ақпанда туылып 9 ақпанда тойлағанының несі жаман? Хабарландыру жіберген: Есмаханов [[Арнайы:Үлесі/37.150.113.11|37.150.113.11]] 20:17, 2017 ж. ақпанның 18 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Менің мақаламды вандализм деп болдырмай істеп жібере береді Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Алтынгүл Зинетуллина|Алтынгүл Зинетуллина]] ([[Қатысушы талқылауы:Алтынгүл Зинетуллина|талқылауы]]) 04:30, 2017 ж. ақпанның 20 (+06)

== [[:ежелгі ғұндар мен юэчжилер туралы деректері]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
скифтік мәдениетке  ұқсас  мәдениетті игеріп, аралап көлікпен кәшіп қонып жүрді Хабарландыру жіберген: глшш [[Арнайы:Үлесі/37.150.5.110|37.150.5.110]] 17:06, 2017 ж. ақпанның 26 (+06)

== [[:Мөлшер үстеуі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мен 6 сыныптың кітабынан қарадым .Онда 147 бет емес 196 бет екні анық көрсетілген. қолымда дәлел де бар Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/5.251.182.166|5.251.182.166]] 22:08, 2017 ж. ақпанның 26 (+06)

== [[:Уикипедия:Уикипедияға қош келдіңіз!]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
длорпавычсмитьбдщшгневыч №ждлорпавчя Хабарландыру жіберген: 20 [[Арнайы:Үлесі/178.90.224.150|178.90.224.150]] 16:31, 2017 ж. ақпанның 27 (+06)

== [[:Қалмақан Әбдіқадыров]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ол туралы өте аз мәлімет. Онда-мұнда бұрмалап жағансыздар. Толығырақ болса. Мысалы,ол 1903 жылы дүниеге келген және т.б Хабарландыру жіберген: аяулым [[Арнайы:Үлесі/2.135.136.162|2.135.136.162]] 23:05, 2017 ж. ақпанның 27 (+06)

== [[:Қосарлы ұрықтану]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жерде төрт деген сөздің орнына  тқрт деп жазды. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.166.226|82.200.166.226]] 10:55, 2017 ж. наурыздың 6 (+06)

== [[:Құрылымдық]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бір қосылыс барлығы Хабарландыру жіберген: 9636 [[Арнайы:Үлесі/2.134.245.9|2.134.245.9]] 22:03, 2017 ж. наурыздың 8 (+06)

== [[:Ғимарат және оның элементтері туралы түсінік]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сөйлемдердің дұрыс жазылуына мән берсеңіз. Хабарландыру жіберген: Сөйлемдердің дұрыс жазылуына мән берсеңіз. [[Арнайы:Үлесі/176.69.146.197|176.69.146.197]] 01:12, 2017 ж. наурыздың 18 (+06)

== [[:Барсакелмес]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Маған қате деп тұр. Хабарландыру жіберген: Сеее/Һ [[Арнайы:Үлесі/5.63.66.106|5.63.66.106]] 16:14, 2017 ж. наурыздың 28 (+06)

== Дем салу расими  ==

Qzaqsha shrift jok. Keshirim otinem. Dem salu rasimi degen takiripta kalima sozi &quot;Kalnma&quot; dep kate ketipti! Ondegeniniz jon bolar. Rahmet.
--[[Арнайы:Үлесі/2.132.13.39|2.132.13.39]] 12:07, 2017 ж. наурыздың 31 (+06)

== [[:Вакцина]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
анатоксиндер химиялық вакцина құрамына кірмейді олар жеке дара вакцина түрі болып саналады. Хабарландыру жіберген: Бекназар [[Арнайы:Үлесі/178.90.253.168|178.90.253.168]] 22:07, 2017 ж. сәуірдің 2 (+06)

== [[:Қазақтың ұлттық ою-өрнегі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
білімге рақмет бырақ қате жібермеңіз Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.151.221.159|37.151.221.159]] 18:15, 2017 ж. сәуірдің 3 (+06)

== [[:Ахмет Байтұрсынұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Осы беттегі &quot;1926-жылы Бакуде өткен Бірінші Түркологиялық құрылтайдың төрағалығын атқарған Ахмет БАЙТҰРСЫНОВ&quot; деген дұрыс емес. Суреттегі &quot;А.Байтұрсынов&quot; деп көрсетілген Байтұрсынов емес. А.Байтұрсыновтың осы Бакудегі Тіл құрылтайына қатысқан басқа суреті бар. Ол суретте Ахаңда сақал да, мұрт та бар. Сол суретті салыстырып қараңыздар. Қате суреттің Википедияда берілуіне қарсымын.
Жұмат ӘНЕСҰЛЫ, журналист, жазушы, тарихшы Хабарландыру жіберген: Жұмат ӘНЕСҰЛЫ [[Арнайы:Үлесі/37.150.70.42|37.150.70.42]] 17:14, 2017 ж. сәуірдің 6 (+06)

== [[:Халықаралық қазақ-түрік университеті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ayu.edu.kz adresine durystau kazhet Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/88.227.13.205|88.227.13.205]] 18:15, 2017 ж. сәуірдің 6 (+06)

== [[:Картоп]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қазіргі заманда дүние жүзінің бырлық елдерінде  егіледі. Хабарландыру жіберген: Смайлова [[Арнайы:Үлесі/178.22.170.77|178.22.170.77]] 12:57, 2017 ж. сәуірдің 8 (+06)

== [[:Мұхтарбай Өтелбаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1) Навье-Стокс теңдеуін шешкен жоқ
2) Математикадан Нобель сыйлығының лауреаты емес. Себебі, Нобель сыйлығы математикадан берілмейді. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/147.30.18.157|147.30.18.157]] 23:51, 2017 ж. сәуірдің 11 (+06)

== [[:Бензин]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;60°С-та қатады&quot; 
деп жазылған екен. Негізі &quot;-60°С-та қатады&quot; деп алдына  &quot; - &quot; таңбасын қойсаңыз дұрыс болады. Рахмет. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.238.79.210|178.238.79.210]] 08:42, 2017 ж. сәуірдің 12 (+06)

:сіз өзіңіз де тіркеліп қателерді өңдей аласыз. Басқа сұрақтарыңыз болса https://t.me/kkwiki_chat телеграм чатына өтіп сұрақтарыңызды қойыңыз. [[Қатысушы:Madi Dos|Madi Dos]] ([[Қатысушы талқылауы:Madi Dos|талқылауы]]) 15:43, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)

== [[:Домбыра]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қомыз емес қобыз! Қазақта үш шекті домбыра жоқ,тек екі шекті ғана! Хабарландыру жіберген: Аяла [[Арнайы:Үлесі/2.134.10.119|2.134.10.119]] 23:11, 2017 ж. сәуірдің 13 (+06)

== [[:Дүниежүзілік көрме]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
теңдессіз - теңдесіз,талдаудары - талдаулары Хабарландыру жіберген: т.еңсепов [[Арнайы:Үлесі/91.185.15.160|91.185.15.160]] 17:34, 2017 ж. сәуірдің 15 (+06)

== [[:Синекдоха]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
analysis of labour market of tourism and hospitality industries in Kazakhstan Хабарландыру жіберген: ххз [[Арнайы:Үлесі/212.154.154.214|212.154.154.214]] 12:52, 2017 ж. сәуірдің 17 (+06)

== [[:Ұлы Отан соғысы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
үштік пакт емес факт Хабарландыру жіберген: меники дурыс атак [[Арнайы:Үлесі/178.90.189.70|178.90.189.70]] 18:27, 2017 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Күлкі күні]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қысташа  дұрыс емес.Қысқаша болады Хабарландыру жіберген: нур [[Арнайы:Үлесі/109.248.219.121|109.248.219.121]] 22:16, 2017 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Австралия доллары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Австралия доллары - банкноталар (de.wikipedia.org/wiki/Australischer_Dollar) Хабарландыру жіберген: Австралия доллары - банкноталар (de.wikipedia.org/wiki/Australischer_Dollar) [[Арнайы:Үлесі/93.128.181.60|93.128.181.60]] 02:20, 2017 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Австралия доллары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Австралия доллары - банкноталар Хабарландыру жіберген: de.wikipedia.org/wiki/Australischer_Dollar [[Арнайы:Үлесі/93.128.181.60|93.128.181.60]] 02:32, 2017 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Дисперсия]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
әріп қатесі кеткен қазақтың әріптерімен өзгерттім Хабарландыру жіберген: УДЖ [[Арнайы:Үлесі/212.96.66.94|212.96.66.94]] 01:34, 2017 ж. сәуірдің 23 (+06)

== [[:Нұр-Мүбарак Египет ислам мәдениеті университеті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Саламатсыздар ма! Уикипедиядагы Университеттің бетіне арналған атауды жөндеңіздерші. яғни  „Нұр-Мүбарак Египет ислам мәдениеті университеті„ деп. сосын университет суретін салсаңыздар! 
Сіздерге Алла разы болсын, рахмет Хабарландыру жіберген: Айша Кеңесбай  [[Арнайы:Үлесі/89.250.82.34|89.250.82.34]] 11:02, 2017 ж. сәуірдің 24 (+06)

== [[:Қожа]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ыскак ,Абдижалел,Абдрахим бабтардын келген жылдары дурыс жазылмаган.. Калган  макалалары ар турли  ертеректе жарык корген макалалардан терип жазылган.. Хабарландыру жіберген: Абитов Алибек [[Арнайы:Үлесі/176.223.100.231|176.223.100.231]] 11:05, 2017 ж. сәуірдің 24 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
көп қате байқадым сұмдық Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.1.124|37.150.1.124]] 11:28, 2017 ж. сәуірдің 27 (+06)

== материк  ==

--[[Арнайы:Үлесі/5.34.7.124|5.34.7.124]] 11:23, 2017 ж. мамырдың 3 (+06)платформа емес плотформа

== [[:ЭЕМ-нің құрамы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Микропроцессор бөлімінде &quot;кристал&quot; сөзінің орнында &quot;критал&quot; деп жазылынып тұр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.57.82.193|95.57.82.193]] 10:39, 2017 ж. мамырдың 4 (+06)

== [[:Құстар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ал алдыңғң аяқөқолдары қанаттарға айналғанө, Хабарландыру жіберген: рамазан [[Арнайы:Үлесі/95.57.59.252|95.57.59.252]] 11:23, 2017 ж. мамырдың 5 (+06)

== [[:Германия]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
94 % і емес пайызы болуы керек
контитуциясы парламенті Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.90.249.10|178.90.249.10]] 00:42, 2017 ж. мамырдың 15 (+06)

== [[:Механикалық қозғалыс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Келтірілген мысалдағы бұлт, ұшақ, машина және алма Жермен салыстырғанда бұрынғы орнын өз- 1. 20 м/с жылдамдықпен біркалыпты гертеді, Соңғы сөз гертеді емес өзгертеді болады Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.133.108.149|2.133.108.149]] 22:36, 2017 ж. мамырдың 16 (+06)

== [[:Ыбырай Алтынсарин]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бул матинде нукте койылганнан кейин бас ариппен емес киши ариппен жазып койган.Мен соны гана  тузегим келди. Хабарландыру жіберген: Еркежан Алментаева Касымкызы [[Арнайы:Үлесі/92.49.197.158|92.49.197.158]] 08:46, 2017 ж. мамырдың 22 (+06)

== [[:Программалық жасақтама]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ортақ және қолданбалы программалық жасақтама болып екіге түрге бөлінеді Хабарландыру жіберген: Ельзана [[Арнайы:Үлесі/37.150.3.22|37.150.3.22]] 18:56, 2017 ж. мамырдың 26 (+06)

== [[:Қазақстан Республикасының Тәуелсіздік күні]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
негізінде қазақстанның тәуелсіздігін бірінші болып түркия мойындаған Хабарландыру жіберген: Амреева [[Арнайы:Үлесі/2.135.105.25|2.135.105.25]] 20:57, 2017 ж. мамырдың 27 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жұлдыздардың, планеталардың, т.б. аспан денелерінің орналасу орындарын анықтау және өлшеу сияқты практикалық мәселелерді шешу үшін астрономияда аспан сферасы деген ұғым колданылады. Аспан сферасы—радиусы анықталмаған жорамал сфера. Аспан шырақтары, әртурлі қашықтықта болғандықтан, онық бетіне бақылаушы белгілі бір уаңытта өзі орналасқан орыннан кәретін букіл аспан шырақтары проекциялаиады . Хабарландыру жіберген: Бағадатов Мирас  [[Арнайы:Үлесі/109.166.64.227|109.166.64.227]] 16:39, 2017 ж. мамырдың 29 (+06)

== [[:Асқорыту мүшелері]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ас корыту жүйесі бас бөлімінің алдыңғы бөлігі.Ауыз Хабарландыру жіберген: нрайым [[Арнайы:Үлесі/95.182.10.198|95.182.10.198]] 21:32, 2017 ж. мамырдың 29 (+06)

== [[:Ароморфоз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мысалы бауырымен сози Хабарландыру жіберген: ааа [[Арнайы:Үлесі/178.88.149.199|178.88.149.199]] 21:49, 2017 ж. мамырдың 29 (+06)

== [[:Үйкеліс күші]] ==

{{Талқылау статусы|+}}
μ коэф болу керек, к- ол катандық Хабарландыру жіберген: дильназ мукпенова [[Арнайы:Үлесі/178.91.170.183|178.91.170.183]] 22:58, 2017 ж. мамырдың 29 (+06)

== [[:Жансүгіров ауылы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ауылда 3 орта мектеп бар Хабарландыру жіберген: Каулыбекова [[Арнайы:Үлесі/5.250.153.142|5.250.153.142]] 13:59, 2017 ж. мамырдың 30 (+06)

== [[:Ақшабаев Намазбай]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
қызыҚ емес қызыЛ қызыҚ емес қызыЛ қызыҚ емес қызыЛ Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.47.104.166|92.47.104.166]] 11:44, 2017 ж. маусымның 14 (+06)

== [[:Қарлұқ қағанаты]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мемлекеттің құрылуы тақырыпшасында Қарлұқтардың 746 жылы құрылды деуі қате деп есептейміен, себебі Қарлұқ қағанаты 756 жылы құрылды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.90.226.96|178.90.226.96]] 17:17, 2017 ж. маусымның 21 (+06)

== [[:Серікбай Өрікбайұлы Нұрғисаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жаңаарна ауылында туылған. Атын ауыстырып қойыңыздар. Хабарландыру жіберген: Сымбат Исрапулова [[Арнайы:Үлесі/5.250.153.181|5.250.153.181]] 20:02, 2017 ж. маусымның 28 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:AsylkhanNshym.nis]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
қазір Төлеби ауданына қарасты Маятас ауылы Шымкент қаласына қосылды. Өзім түзетейін десем, нақты қай ауданына қосылғанын білмеймін. Еңбекші ауданы болуы мүмкін. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:AsylkhanNshym.nis|AsylkhanNshym.nis]] ([[Қатысушы талқылауы:AsylkhanNshym.nis|талқылауы]]) 18:42, 2017 ж. шілденің 26 (+06)

== [[:Ертіс ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әкімшілік-аумақтық бөлінуінде Қызылжар емес, Қызылқақ аулылы болуы керек Хабарландыру жіберген: Алина [[Арнайы:Үлесі/178.22.168.39|178.22.168.39]] 19:09, 2017 ж. шілденің 27 (+06)

== [[:Ермахан Сағиұлы Ыбрайымов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жамбыл облысы, Т. Рысқұлов ауданы Жақсылық ауылында туған Хабарландыру жіберген: Жәкең ғой [[Арнайы:Үлесі/89.218.230.10|89.218.230.10]] 20:07, 2017 ж. тамыздың 2 (+06)

== [[:Туыстық атаулары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әже, апа атауларында қателіктер Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.108.165|178.88.108.165]] 22:16, 2017 ж. тамыздың 20 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Nkassumkhan]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сәлеметсіздер ме! Қате жайлы хабар. ҚР қорғаныс министірі И.Тасмағамбетов деп тұр. Қазір Қр қорғаныс министірі Сәкен  Әділханқлы Жасұзақ екенін хабарлағым келеді! Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Nkassumkhan|Nkassumkhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Nkassumkhan|талқылауы]]) 21:31, 2017 ж. қыркүйектің 4 (+06)

== [[:Саңырауқұлақтар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Саңырауқұлақтар өсімдіктерге жатпайды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.36.225|37.150.36.225]] 13:47, 2017 ж. қыркүйектің 10 (+06)

== [[:Жасушаның химиялық құрамы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қазақ тілінде неорганикалық деген сөз жоқ.Ол бейорганикалық болып жазылады Хабарландыру жіберген: 123хх [[Арнайы:Үлесі/178.91.19.140|178.91.19.140]] 22:31, 2017 ж. қыркүйектің 11 (+06)

== [[:Төле би]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қазыбек Айтеке бидің қолдауымен үш жүзге төбе би болып сайланған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.138.175|178.88.138.175]] 16:22, 2017 ж. қыркүйектің 17 (+06)

== [[:Қазақ ғылыми-зерттеу мәдениет институты]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бірінші сөйлемде орфографиялық қателер бар. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.218.80.130|89.218.80.130]] 18:19, 2017 ж. қыркүйектің 20 (+06)

== [[:Тас дәуірі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ежелгі палеолит кезеңдерінің хронологиялық шеңбері дұрыс емес Хабарландыру жіберген: 12345 [[Арнайы:Үлесі/145.255.162.82|145.255.162.82]] 17:11, 2017 ж. қыркүйектің 26 (+06)

== [[:Бірінші дүниежүзілік соғыс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Франц Фердинандтың өлімінің күні дұрыс жазылмаған!!! 23 маусым емес 28 маусым!!! Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.0.130|37.150.0.130]] 14:41, 2017 ж. қазанның 1 (+06)

== [[:Марс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мен бакамай басып жибериппин Хабарландыру жіберген: зарина [[Арнайы:Үлесі/212.96.82.16|212.96.82.16]] 21:42, 2017 ж. қазанның 9 (+06)

== [[:Брайд киті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
нақты ақпарат жоқ ,қате көп Хабарландыру жіберген: арай [[Арнайы:Үлесі/89.218.154.130|89.218.154.130]] 14:13, 2017 ж. қазанның 14 (+06)

== [[:Ашық жүйе]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
OSK дегеннің орынына OSI болу керек
опечатка ғой ;) Хабарландыру жіберген: Болды [[Арнайы:Үлесі/80.241.2.10|80.241.2.10]] 11:58, 2017 ж. қазанның 17 (+06)

== [[:Ашық жүйе]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қателер көп бір терминнің өзінде, қабыл алыңыз ! Хабарландыру жіберген: SFEK [[Арнайы:Үлесі/80.241.2.10|80.241.2.10]] 12:01, 2017 ж. қазанның 17 (+06)

== [[:Мангр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
молиметтер-малиметтер осылай бирак менде казак тили жок кешириниздер Хабарландыру жіберген: енгиз [[Арнайы:Үлесі/95.56.128.240|95.56.128.240]] 20:24, 2017 ж. қазанның 24 (+06)

== [[:Монстера]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
белгели-белгили оылай кешириниздер менде казакша жок Хабарландыру жіберген: енгиз [[Арнайы:Үлесі/95.56.128.240|95.56.128.240]] 20:46, 2017 ж. қазанның 24 (+06)

== [[:Досжан Құрақов немесе Құрақтың Досжаны]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Күйшінің әкесінің аты қате жазылған. Мен Құрақтың Досжанының туыс немересі ретінде айтып отырмын. Құрақ деген батыр - күйші Досжанның атасының аты. Күйшінің өз әкесінің есімі Наурызбай. Бірақ күйші елге Құрақтың Досжаны деген атпен танылған. Себебі атасы, батыр Құрақ төрт жасында оны бауырына басып алған. Сондықтан оны Досжан Құрақов немесе Құрақтың Досжаны деп жазуларыңызды сұраймын. Менде күйші жайындағы барлық ақпарат бар, мен оның іздеушісімін.Әруаққа қиянат жасамайық. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Жаппас 1972|Жаппас 1972]] ([[Қатысушы талқылауы:Жаппас 1972|талқылауы]]) 00:21, 2017 ж. қазанның 25 (+06)

== [[:Тамыр (өсімдік органы)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Гүлді өсімдіктердің Тамыры тұқымның ұрығынан басталады және бұны алғашқы тамыр деп атайды. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.76.250.110|2.76.250.110]] 12:08, 2017 ж. қазанның 28 (+06)

== [[:Баһаи]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бахаи діні әлемдік діндердің қатарына жатпайды. Хабарландыру жіберген: Інжу Шукей [[Арнайы:Үлесі/62.84.33.65|62.84.33.65]] 21:26, 2017 ж. қазанның 30 (+06)

== [[:Шортанбай Қанайұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
аллатағала сөзі, біріншіден бөлек жазылады, екіншіден ол бас әріппен жазылады (Алла Тағала). Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.90.194.39|178.90.194.39]] 21:48, 2017 ж. қарашаның 8 (+06)

== [[:Ойыл ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
КӨКТОҒАЙ ЕМЕС КӨПТОҒАЙ БОЛЫП АТАЛЫНАДЫ Хабарландыру жіберген: ЖОЛДАС [[Арнайы:Үлесі/5.34.27.187|5.34.27.187]] 01:44, 2017 ж. қарашаның 9 (+06)

== [[:Бәйге]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
қырғызша бәйге чабыч емес чабыш сендер қате жазып қойыпсыздар мен таптым түзеп тастайынба? Хабарландыру жіберген: АЕР--- [[Арнайы:Үлесі/145.255.163.66|145.255.163.66]] 19:11, 2017 ж. қарашаның 10 (+06)

== [[:Талқылау:Аққу күйі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жерде аққу күйі туралы ешқандай мәлімет жоқ. Күй туралы аңыз деп тақырып берілген, бірақ күйге қатысты еш аңыз жазылмаған. Аққу құсының киелі екені айтылып кеткен, және басқа да сөйлемдер тұр. Күй туралы нақты аңыз жазылу керек бұл жерге. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Р.Қайратұлы|Р.Қайратұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Р.Қайратұлы|талқылауы]]) 17:42, 2017 ж. қарашаның 13 (+06)

== [[:Күміс алқа]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
алты бала туған және тәрбиелеп өсiрген аналар алтыншы баласы бiр жасқа жеткен және басқа балалары тiрi болған ретте наградталады Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.168.158|82.200.168.158]] 14:51, 2017 ж. қарашаның 20 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&lt;Дүниежүзілік көрме (1900)&gt;  мақаласына өңдеме жасалмас бұрын пайдаланылған суреттер тақырыпқа сай келмейді Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Zhumadildaeva|Zhumadildaeva]] ([[Қатысушы талқылауы:Zhumadildaeva|талқылауы]]) 18:59, 2017 ж. қарашаның 20 (+06)

== [[:Дүниежүзілік көрме (1900)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақаладағы суреттер тақырыпқа сай емес. Хабарландыру жіберген: Zhumadildaeva [[Арнайы:Үлесі/5.63.66.106|5.63.66.106]] 21:53, 2017 ж. қарашаның 23 (+06)

== [[:Акула]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ең ірі теңіз балығы китпошымды акула Хабарландыру жіберген: жен [[Арнайы:Үлесі/178.90.228.38|178.90.228.38]] 12:14, 2017 ж. қарашаның 24 (+06)

== [[:ANSI C]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
АНСИ 1966 жылы осылай аталған болатын. Хабарландыру жіберген: Мүбарак Ақбала Әлиқызы  [[Арнайы:Үлесі/178.90.250.24|178.90.250.24]] 15:22, 2017 ж. желтоқсанның 3 (+06)

== [[:Досжан Құрақұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Күйшінің аты-жөні туралы тағы да дұрыс жазылмаған. Досжан деген күйші Құрақтың ұлы емес, немересі! Досжанның әкесінің аты Наурызбай. Бірақ Досжан Наурызбайұлы десеңіздер, оны ешкім танымайды, өйткені ол кісі елге Құрақтың Досжаны деген атпен мәлім болған. Сондықтан оны құжаттағы фамилиясымен (тегімен) Досжан Құрақов деп немесе Құрақтың Досжаны деп жазғандарыңыз дұрыс. Әруаққа қиянат жасамайық. Хабарландыру жіберген: Индира Ибраева [[Арнайы:Үлесі/185.57.73.105|185.57.73.105]] 12:16, 2017 ж. желтоқсанның 4 (+06)

== [[:Сазгер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бул жерде кейбир создер қате мысалы біз деген біш деп кеткен содан кешірім сурайм люблю Хабарландыру жіберген: мама [[Арнайы:Үлесі/95.58.236.170|95.58.236.170]] 18:34, 2017 ж. желтоқсанның 5 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:AidoS]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Неге Больцман үйлестірілуіне копирование жасалмайды??? Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:AidoS|AidoS]] ([[Қатысушы талқылауы:AidoS|талқылауы]]) 22:29, 2017 ж. желтоқсанның 9 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:AidoS]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мақалаларды PDF файлда емес Microsoft Word-та жасаңыздаршы өтінемін. Сол жағынан түзетулер енгізіңіздерші!!! Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:AidoS|AidoS]] ([[Қатысушы талқылауы:AidoS|талқылауы]]) 22:34, 2017 ж. желтоқсанның 9 (+06)

== [[:Айманкүл Тәжібаева]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Әуезов Тәжібаевтың анасы&quot; деген сөз түсініксіз Хабарландыру жіберген: Мика [[Арнайы:Үлесі/82.200.245.26|82.200.245.26]] 12:16, 2017 ж. желтоқсанның 12 (+06)

== [[:Есік обасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
маған керекті нәрсені көрсетпейді Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/109.201.50.85|109.201.50.85]] 15:55, 2017 ж. желтоқсанның 24 (+06)

== [[:Интернет желісінің хаттамасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
жәй &quot;д&quot;-ның орнына &quot;к&quot;-қою керек! Хабарландыру жіберген: MVM [[Арнайы:Үлесі/178.90.230.15|178.90.230.15]] 11:55, 2018 ж. қаңтардың 12 (+06)

== [[:Мемлекет астаналары тізімі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бандар сери бегаван столица бруней Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.46.103.164|92.46.103.164]] 22:23, 2018 ж. қаңтардың 15 (+06)

== [[:Жамбыл (тау)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ЖАМБЫЛ ТАУЫ 35-40 УЗЫНДЫГЫ БОЛУ КЕРЕК Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/46.36.149.52|46.36.149.52]] 20:17, 2018 ж. қаңтардың 17 (+06)

== [[:Ұлпа]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
жабындық ұлпа түзуші ұлпа туралы мәлімет жоқ Хабарландыру жіберген: Қаныш [[Арнайы:Үлесі/146.0.196.88|146.0.196.88]] 20:58, 2018 ж. қаңтардың 22 (+06)

== [[:Жарықкезеңдік]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мұнда суреттер бар  ма? Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.107.78|178.91.107.78]] 10:51, 2018 ж. қаңтардың 31 (+06)

== [[:Жастық]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
неге сіздер түсінбейсіздер қаншама қолжазба жібердім Хабарландыру жіберген: аимап [[Арнайы:Үлесі/2.133.143.168|2.133.143.168]] 12:04, 2018 ж. ақпанның 1 (+06)

== [[:Жастық]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мына жастықтардың басқа түрі жоқ па Хабарландыру жіберген: Казыбек би  [[Арнайы:Үлесі/2.133.143.168|2.133.143.168]] 12:07, 2018 ж. ақпанның 1 (+06)

== [[:Ұлпан (роман)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Есенейдің деп өзгерткенім: оқырманда оқу барысында сұрақ туындайды.
Дефиздің жазылу ережесі сақталмады, утір мен нүктеден кейін бос орындар болу керек. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/81.88.144.71|81.88.144.71]] 18:38, 2018 ж. ақпанның 1 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Тазагүл Ермаханова]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
тазагул емес тазагүл Хабарландыру жіберген: елг [[Арнайы:Үлесі/37.150.0.134|37.150.0.134]] 15:28, 2018 ж. ақпанның 4 (+06)


== [[:Қатысушы талқылауы:Maksat333]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ибрагимов Бауыржан Сабзалұлы деген дұрыс емес, дұрысы Ибрагим Бауыржан Сабзалыұлы және туылған күні 24.11.1961 жыл. Менің өзгерткенімді Kasymov деген автор қабылдамай отыр. Оның ақпараты жалған. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Maksat333|Maksat333]] ([[Қатысушы талқылауы:Maksat333|талқылауы]]) 08:49, 2018 ж. ақпанның 9 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қозы Көрпеш - Баян Сұлу эпосының тарихы XIII-XIV-ғасырларда емес, әлдеқайда арыда жатыр. Оның бір дәлелі Эрмитаждағы орыстар &quot;Скифы отдыхают под деревом&quot; (!!!) деп ат қойып алған, Тува жерінен табылған алтын бұйымдағы сюжет. Ол жерде скифтер ағаштың түбінде пикник жасап отырған жоқ, Баян Сұлу Қозысын жоқтап отыр емес пе? Хабарландыру жіберген: 12:39, 2018 ж. ақпанның 15 (+06)12:39, 2018 ж. ақпанның 15 (+06)~ [[Арнайы:Үлесі/2.132.234.56|2.132.234.56]] 12:39, 2018 ж. ақпанның 15 (+06)

== [[:Жақып Қажманұлы Асанов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қазір Жақып Асанов Қазақстан Жоғары Сотының төрағасы. Ал мәтінде әлі Бас прокурор деп жазылып тұр. Орысша википедияда Дұрыс жазылған. Ылғы орысшасын бірінші түзеп, қазақшасына мән берілмей қалып жүр. Негізгі қазақ тілді мәтіндерге мұқият болғандарыңыз жөн. Хабарландыру жіберген: Жолдыбай Базаров [[Арнайы:Үлесі/88.204.170.54|88.204.170.54]] 16:40, 2018 ж. ақпанның 16 (+06)

== [[:Мұражай]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
музей грек тілінде museion емес musem болады мен грек тілін меңгерген адаммын сол себепті айтып отрмын Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/62.89.220.228|62.89.220.228]] 19:27, 2018 ж. ақпанның 21 (+06)

== [[:Адам құқықтары мен бостандықтары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Конституция сөзі қазақ тілінде дұрыс емес жазылған Хабарландыру жіберген: Nurkeldy [[Арнайы:Үлесі/92.47.198.158|92.47.198.158]] 04:07, 2018 ж. ақпанның 27 (+06)

== [[:Хан Шатыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ОССО деген дұрыс емес, СОСО - яғни Сауда және ойынөсауық орталығы. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/212.154.136.25|212.154.136.25]] 15:30, 2018 ж. ақпанның 28 (+06)

== [[:Марат Қабанбай]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кешіріңіздер сіздер сөздерді қате жазасыздар Хабарландыру жіберген: Тұмар Маритвна [[Арнайы:Үлесі/145.255.165.253|145.255.165.253]] 17:59, 2018 ж. ақпанның 28 (+06)

== [[:Ұр, тоқпақ!]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ұр тоқпақ диалогта ғана леп белгісімен үтірмен жазылады.Интонациясына қарай ал ертегі атауында қойылмайды тыныс белгілері Хабарландыру жіберген: Акнур Жумабаева [[Арнайы:Үлесі/178.88.54.51|178.88.54.51]] 10:32, 2018 ж. наурыздың 6 (+06)

== [[:Халықаралық Алматы әуежайы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
These airlines are gone. Хабарландыру жіберген: These airlines are gone. [[Арнайы:Үлесі/64.107.3.126|64.107.3.126]] 04:00, 2018 ж. наурыздың 8 (+06)

== [[:Василий Александрович Сухомлинский]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
кедей     шаруалар     отбасында     туған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/109.201.63.209|109.201.63.209]] 18:16, 2018 ж. наурыздың 10 (+06)

== [[:Аққулар ұйықтағанда (поэма)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әкесі қоянжүрек емес Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.134.83.30|2.134.83.30]] 15:04, 2018 ж. наурыздың 12 (+06)

== [[:Виженер шифры]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Асыратын сөзінде қате кеткен Хабарландыру жіберген: бак [[Арнайы:Үлесі/2.132.213.192|2.132.213.192]] 20:44, 2018 ж. наурыздың 12 (+06)

== [[:Санат:Аустралия таулары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бул жерде еш малимет жок адамдарга колайсыз Хабарландыру жіберген: дани [[Арнайы:Үлесі/178.22.174.163|178.22.174.163]] 14:21, 2018 ж. наурыздың 14 (+06)

== [[:Райымбек батыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қызметі Батыр деген дұрыс емес. Атағы Батыр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.134.18.222|2.134.18.222]] 14:48, 2018 ж. наурыздың 14 (+06)

== [[:ZaQ (Ninety One)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
фильмографияда ZAQ Жансери емес Аоайдын рольин сомдайды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.47.114.211|92.47.114.211]] 00:14, 2018 ж. наурыздың 23 (+06)

== [[:Аристотель]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Аристотель деген далбаеб кой ол вообще Хабарландыру жіберген: акула [[Арнайы:Үлесі/5.63.66.106|5.63.66.106]] 13:34, 2018 ж. наурыздың 27 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Жапон сакура]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
22:56, 2014 ж. сәуірдің 18.жарияланған &quot;Көктүрік құпиясы&quot; деген мақаланың авторын көрсетуді /дереккөзді жазуды/ талап етемін. 

Авторы: Мағрипа Жылқыбаева, физика-математика ғылымдарының кандидаты, Алтын адам жазуының құпиясын ашқан ғалым.
дереккөз:
// &quot;Түркі әлемі&quot;  газеті, 2009. т.№8,9 Хабарландыру жіберген: саку [[Қатысушы:Жапон сакура|Жапон сакура]] ([[Қатысушы талқылауы:Жапон сакура|талқылауы]]) 13:58, 2018 ж. наурыздың 28 (+06)

== [[:Роза Тәжібайқызы Бағланова]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бул жерде быр кате бар.Ол шын есымы жазылмаган.Соган коныл аударсаныздар! Хабарландыру жіберген: Айлин [[Арнайы:Үлесі/89.40.192.99|89.40.192.99]] 20:08, 2018 ж. сәуірдің 11 (+06)

== [[:Периодонтит]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
тканьдердiң - дұрыс емес, дұрыс сөз яғни- тіндердің деп болады. Сосын тағы қате бар мәтінде: тіс кариес емес-тіс жегі деп дұрыс болады Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.11.173|37.150.11.173]] 18:59, 2018 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Мәншүк Жиенғалиқызы Мәметова]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
сол күннен бастап Мәнсия &quot;Моншағым&quot; деген атқа ие болды.Бұл ат өзіне де қатты ұнады.Бірге ойнап жүрген орыс қыздары Моншақ деудің орнына Маншук деп атап кетті.Сөйтіп,оның жанама аты Мәншүк болды. Хабарландыру жіберген: Sapar Aisana Kuanush 26.12.2007j. [[Арнайы:Үлесі/37.150.2.23|37.150.2.23]] 19:54, 2018 ж. сәуірдің 19 (+06)

== [[:Сүтқоректілер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ұрық молдасы емес ұрық жолдасы Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.56.232.146|95.56.232.146]] 10:16, 2018 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Жаңаарқа ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жаңаарқа ауданы әкімі - Бекқожин Юржан Асанұ­лы Хабарландыру жіберген: 333 [[Арнайы:Үлесі/145.255.169.3|145.255.169.3]] 22:34, 2018 ж. сәуірдің 24 (+06)

== [[:Байғали Мақұлбекұлы Есенәлиев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мұндағы мәліметтер ескіргендіктен, соңғы нұсқаны салып отырмын. Мүмкіндік болса осы жіберілген нұсқаны қалдырар деп үміттенем! Хабарландыру жіберген: Есенәлиев Байғали Мақұлбекұлы [[Арнайы:Үлесі/176.119.231.224|176.119.231.224]] 15:03, 2018 ж. мамырдың 2 (+06)

== [[:Жер ана монументі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
авторы Даши Намдаков. Ал мұнда Даша Намдакова деп өрескел қателік кеткен. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/176.110.126.18|176.110.126.18]] 10:59, 2018 ж. мамырдың 3 (+06)

== [[:Әзірет Сұлтан мешіті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әзірет Сұлтан мешітінің Бас имамы - Наурызбай Өтпенов Хабарландыру жіберген: Батаев М [[Арнайы:Үлесі/84.240.216.62|84.240.216.62]] 14:49, 2018 ж. мамырдың 6 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Қазыханов Әділбек]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сіз бұғатталған бастапқы атауы adilbekkazyhanov бірге қосыңыз Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Қазыханов Әділбек|Қазыханов Әділбек]] ([[Қатысушы талқылауы:Қазыханов Әділбек|талқылауы]]) 16:50, 2018 ж. мамырдың 14 (+06)

== [[:Ядролық тізбекті реакция]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
. ядролық тізбекті реакцияның даму сипаттамасы – жүйенің көбею коэффициенті (k). Ол (k) бөлінгіш заттағы реакция тізбегінің кез келген буыны мен сол алдындағы буында жұтылатын нейтрондар санының қатынасына тең. Өзін-өзі қуаттайтын тізбекті процесс тек k1 болғанда ғана жүруі мүмкін. Жүйе k=1 болғанда кризистік жүйе, k&gt;1 болғанда жоғары кризистік жүйе, ал k&lt;1 болғанда төмен кризистік жүйе деп аталады. Жүйенің көбею коэффициенті (k) ядролық тізбекті реакция жүзеге асатын жүйенің пішініне, массасына және изотоптық құрамына тәуелді болады. Хабарландыру жіберген: . ядролық тізбекті реакцияның даму сипаттамасы – жүйенің көбею коэффициенті (k). Ол (k) бөлінгіш заттағы реакция тізбегінің кез келген буыны мен сол алдындағы буында жұтылатын нейтрондар санының қатынасына тең. Өзін-өзі қуаттайтын тізбекті процесс тек k1 болғанда ғана жүруі мүмкін. Жүйе k=1 болғанда кризистік жүйе, k&gt;1 болғанда жоғары кризистік жүйе, ал k&lt;1 болғанда төмен кризистік жүйе деп аталады. Жүйенің көбею коэффициенті (k) ядролық тізбекті реакция жүзеге асатын жүйенің пішініне, массасына және изотоптық құрамына тәуелді болады. [[Арнайы:Үлесі/37.151.206.225|37.151.206.225]] 18:50, 2018 ж. мамырдың 14 (+06)

== [[:Уикипедия:Уикипедияға қош келдіңіз!]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
сіздердің мақалаңызда көптілді деген сөзді бөлек жаздыңыздар бірақ көптілді деген сөз бірге жазылады Хабарландыру жіберген: мақсат [[Арнайы:Үлесі/212.76.11.45|212.76.11.45]] 11:39, 2018 ж. мамырдың 15 (+06)

== [[:Қазақша Уикипедия]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Барлық ағылшын тіліндегі немесе қазақша емес латынша жазылған мәтіндер кірілше қазақ әріптерімен көрсетіледі. Хабарландыру жіберген: Нұрали [[Арнайы:Үлесі/84.240.215.227|84.240.215.227]] 22:34, 2018 ж. мамырдың 15 (+06)

== [[:Қазақстанда этностық топтардың қалыптаса бастауы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бұл жерде ҚАЗАҚ пен КАЗАК  шатастырылып жазылып кеткен, көп жерде КАЗАК орнына ҚАЗАҚ жазылып кеткен Хабарландыру жіберген: Есей Мүтәнұлы [[Арнайы:Үлесі/2.134.102.50|2.134.102.50]] 12:27, 2018 ж. маусымның 9 (+06)

== [[:Қатысушы:Kasymov]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Атауы бар түпнұсқаға қосылыңыз Adilbekkazykhanov Сіз неге ұзақ уақыт бойы бұғатталғансыз Хабарландыру жіберген: Adilbekkazykhanov [[Арнайы:Үлесі/147.30.217.70|147.30.217.70]] 14:00, 2018 ж. маусымның 9 (+06)

== [[:Алты кәлимә]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кәлима шахада транскрипциясы дұрыс емес. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/195.162.15.50|195.162.15.50]] 16:03, 2018 ж. маусымның 11 (+06)

== [[:Көрсеткіштік функция -- орыс тілінен аудармасы толық аударылмады]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;n&quot; реттік гипербола бола тұра, &quot;&quot;n&quot; реттік парабола&quot; орыс тілінен аударылмады. Хабарландыру жіберген: ҰлыХөтей [[Арнайы:Үлесі/2.132.236.153|2.132.236.153]] 21:08, 2018 ж. маусымның 15 (+06)

== [[:Жас қазақ (газет)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Жас қазақ үні&quot; газеті  2000 жылы 11 тамызда шыққан Хабарландыру жіберген: Қазыбек Иса [[Арнайы:Үлесі/2.132.159.20|2.132.159.20]] 03:47, 2018 ж. шілденің 11 (+06)

== [[:Бәйдібек ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бәйдібек ауданының әкімі Танагузов Бахтбек Төленұлы Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.218.155.142|89.218.155.142]] 19:15, 2018 ж. шілденің 13 (+06)

== [[:Тұрсынқұл Өмірзақ]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
''Тұрсынқұл Өмірзақ''' (10.10. 1948 ж.туылған [Өзбекстан Республикасы, Самарқанд облысы, Пайарық ауданы) – ғалым, ауыл шаруашылығы ғылымдарының докторы (1989), профессор (1991). Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.88.253.225|178.88.253.225]] 23:13, 2018 ж. шілденің 26 (+06)

== [[:Қауіпсіздік белбеуі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жолаушының инерция бойынша қозғалысын, және сәйкесінше, көлік құралы интерьерінің бөлшектерімен немесе басқа жолаушылармен оның ықтимал қақтығыстарының (қайталама соққы деп аталатын) белбеу арқылы алдын алады, сондай-ақ жолаушы қауіпсіздік жастығының қауіпсіз ашылуын қамтамасыз ететін жағдайда болатынына кепілдік береді. (бұл менің аудармам, сіздердің осы үзіндіні аударғандарыңыз қате деп есептеймін). Хабарландыру жіберген: Абишева Г.Б. [[Арнайы:Үлесі/212.154.228.185|212.154.228.185]] 08:48, 2018 ж. тамыздың 1 (+06)

== [[:Бақытжан Төлеужанұлы Жоламанов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
туған күн 23 желтоқсан Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.89.109.242|178.89.109.242]] 11:22, 2018 ж. тамыздың 15 (+06)

== [[:Ұлы державалар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Көбірек мәлімет беріңіз, және кейбір сөздердін дұрыстығын тексеріңіз Хабарландыру жіберген: Тока [[Арнайы:Үлесі/89.218.196.126|89.218.196.126]] 13:03, 2018 ж. қыркүйектің 21 (+06)

== [[:Әлемдегі ең танымал мұражайлар тізімі (2014)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Если искать на русском то музей Орсе открыт в 1986. В казахском его нету, но есть топ-100 музей, и там написано что музей открыт в 1968. Какая из них верный? Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.168.88|82.200.168.88]] 16:16, 2018 ж. қыркүйектің 27 (+06)

== [[:Ядролық реакциялар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Уикикодты бұзу деген қате шығып тұр. Алайда менің статьямда барлығы дұрыс. Сақтайын десем сақтай алмаймын. не істесем болады? Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Ykylas Arun|Ykylas Arun]] ([[Қатысушы талқылауы:Ykylas Arun|талқылауы]]) 03:52, 2018 ж. қыркүйектің 30 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Төребеков Бағлан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Үшарқар-Таразы шоқжұлдызы туралы мақала қате деп есептеймін. Үшарқар-Таразының Весы (орысша) шоқжұлдызына ешқандай қатысы жоқ. Мақаланы орысшадан аудара салған, мәнін түсінбей. Үшарқар-Таразы Орион (орысша) шоқжұлдызына кіретін Пояс Ориона, Бетельгейзе, Ригель және т.б. жұлдыздардан тұратын шоқжұлдыз. Бұл туралы қазақта тамаша ертегі де бар. Сол туралы жазсаңыздар. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Төребеков Бағлан|Төребеков Бағлан]] ([[Қатысушы талқылауы:Төребеков Бағлан|талқылауы]]) 09:27, 2018 ж. қазанның 3 (+06)

== [[:Конвергенция]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
тау жынысытардың - тау жыныстардың Хабарландыру жіберген: Актаулова Қүралай [[Арнайы:Үлесі/2.132.197.237|2.132.197.237]] 11:46, 2018 ж. қазанның 6 (+06)

== [[:Үлгі:Рейтинтер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Үлгінің атың қате жазып қойыппын. Бетті жоюға болады, себебі дұрыс атпен жаңа бет жасап қойдым, Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Arhaangell|Arhaangell]] ([[Қатысушы талқылауы:Arhaangell|талқылауы]]) 11:35, 2018 ж. қазанның 11 (+06)

== [[:Үлгі:Музыкалық альбом]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Үлгіден қорғауды алуды сұраймын, себебі үлгінің кодында өте көп қателер жіберілген Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Arhaangell|Arhaangell]] ([[Қатысушы талқылауы:Arhaangell|талқылауы]]) 12:51, 2018 ж. қазанның 11 (+06)
:{{@|Arhaangell}} Қандай жері қате кеткен? --[[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 15:04, 2018 ж. қазанның 11 (+06)
:{{@|Kasymov}} Орындаушының есімің жалғаусыз қолдануға келмейді. Мысалы: Альбомның түрің саундтрек деп жазсам, ал орындаушыны Ханс Циммер деп жазсам инфобокстың бір жолағында Саундтрек Ханс Циммер деп, екінші жолақта Ханс Циммер хронологиясы деп жазылады. Бұл жерде сөз тіркестердің мағынасы жоғалған. Сол себепті үлгінің кодың қайта қарастыру керек деп ойлаймын. Үлгінің негізің орыс тілінең емес ағылшын тіліндегі template-тан алу керек деп есептеймін--[[Қатысушы:Arhaangell|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Arhaangell&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Arhaangell|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 15:47, 2018 ж. қазанның 11 (+06)

== [[:Жиенбет]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Армысыздар, сіздерге Қоңырат елінің жиенбет руы, рудың түп атасы Жиенбет батыр туралы қосымша, нақты деректерді жіберіп отырмын. Өйткені жиырма жылға жуық уақыт Жиенбет батыр өмірін зерттеп,бірнеше мақала мен роман жаздым. Тарихи деректер мен архив материалдарын таптым. Бабаларымыздан қалған дерек бойынша,арқа жерінде жатқан батыр күмбезі мен Айбике ананың сағанасын таптым. Сол жақтың жергілікті шежіре-тарихшыларының қатысуымен Шажағай бойында жатқан Айқара-Маймақ қоңыраттардың қонысы болғанын, күмбез Жиенбет батырдың күмбезі екенін анықтадым Белгілі ғалым-этнограф Ақселеу Сейдімбековтің &quot; күмбез қоңыраттың не батыры, не биі&quot; деп берген анықтамасын білдім.Сондықтан сіздердегі мәтінді аздап түзетіп, қосымша деректер қостым. Авторлық құқықтарыңыз өздеріңізде, менің соавтор болайын деген ойым жоқ. Тек білгеніммен бөлісу. Рахмет Сіздерге. Хабарландыру жіберген: АСпандияр Әденұлы. Жазушы, Сәтпаевтанушы ғалым. [[Арнайы:Үлесі/89.250.87.13|89.250.87.13]] 09:09, 2018 ж. қазанның 17 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Кадирбаев Малдыбай Серікұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Шора батыр туралы: Шора батыр (Ер шора) Кіші жүз, Жеті ру тайпасынан Тама руынан тараған Нәрік баласы Шора. дерек көздер Қырымның қырық батыры жыры бойынша, Шежіре туралы кітаптарда жазылған......
Шора батыр - Уикипедияда Қоңырат деп қате көрсетілген Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Кадирбаев Малдыбай Серікұлы|Кадирбаев Малдыбай Серікұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Кадирбаев Малдыбай Серікұлы|талқылауы]]) 10:20, 2018 ж. қазанның 22 (+06)

== [[:Қазақстан 2020]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
там должно быть Казахстан 2030 а не 2020 Хабарландыру жіберген: Шахмардан [[Арнайы:Үлесі/85.117.97.4|85.117.97.4]] 23:50, 2018 ж. қазанның 30 (+06)

== [[:Нұрлан Байұзақұлы Ермекбаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Рисунок на старый его необходимо обновить Хабарландыру жіберген: Представитель МО РК [[Арнайы:Үлесі/193.193.238.130|193.193.238.130]] 12:21, 2018 ж. қарашаның 2 (+06)

== [[:Дұрыс үшбұрыш]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
үшбұрышқа сырттай сызылған шеңбер мен үшбұрышқа іштей сызылған шеңбердің радиусының формулары бойынша қателік кеткен. Жөндеуіңізді өтінемін Хабарландыру жіберген: АБ [[Арнайы:Үлесі/212.76.18.28|212.76.18.28]] 14:43, 2018 ж. қарашаның 3 (+06)

== [[:Тәуке хан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ол 1680-1715 жж билік етті. 1635-1715 емес. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.135.204.218|2.135.204.218]] 11:10, 2018 ж. қарашаның 9 (+06)

== [[:Таза заттар мен қоспалар]] ==

== [[:Интернет]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл мақаладағы  'Интернет туралы' бөлімінде, 4-ші абзацстың 7-ші жолында, 'және' деген сөзде қате кеткен. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.218.23.122|89.218.23.122]] 15:32, 2018 ж. қарашаның 18 (+06)

== [[:Географиялық орта]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
кейбир жазулар кате Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.17.59|178.91.17.59]] 19:59, 2018 ж. қарашаның 19 (+06)

== [[:Қазахстанның тәуелсіздігі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақаланың атында қате бар. Қазахстан ---&gt; Қазақстан. Өзгертуге көмек беріңізші. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:KaldarovNurymzhan|KaldarovNurymzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:KaldarovNurymzhan|талқылауы]]) 18:59, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)

== [[:Домбыра]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Домбыра 3 Iшектi жок Хабарландыру жіберген: 19:07, 2018 ж. қарашаның 23 (+06) [[Арнайы:Үлесі/89.42.60.68|89.42.60.68]] 19:07, 2018 ж. қарашаның 23 (+06)

== [[:Қаптағаев Мұхамәділ]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Казахстанская Правда Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/91.201.246.227|91.201.246.227]] 19:15, 2018 ж. желтоқсанның 10 (+06)

== [[:Әзірбайжан -]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мемлекеттің ресми атауы Әзербайжан. &quot;І&quot; әрпінің орнына &quot;Е&quot; әрпін жазып, өзгертулеріңізді сұраймын Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/109.163.193.163|109.163.193.163]] 16:03, 2018 ж. желтоқсанның 17 (+06)

== [[:Карбон қышқылдары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1) &quot;Пайдаланылған әдебиеттер&quot; тіркесіндегі орны ауысып кеткен әріптерді дұрыстасаңыздар. 
2) &quot;Көміртегі қосылыстары&quot; емес, &quot;Көміртек қосылыстары&quot; деген дұрыс болады. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.46.237.61|95.46.237.61]] 11:48, 2018 ж. желтоқсанның 24 (+06)

== [[:Махмұд Қашқари]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
кате көп емес кейбір сөздер кате жазылган Хабарландыру жіберген: Енлик [[Арнайы:Үлесі/90.143.169.83|90.143.169.83]] 11:47, 2018 ж. желтоқсанның 25 (+06)

== [[:Дүкен Мәсімханұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Соңғы кезде алған &quot;Астанаға 20 жыл&quot; медалі туралы деректі қосу Хабарландыру жіберген: Дүкен Мәсімханұлы [[Арнайы:Үлесі/37.151.219.20|37.151.219.20]] 15:55, 2018 ж. желтоқсанның 25 (+06)

== [[:Баянауыл ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
«Баянауыл аудандық орталық аурухана» КМК
Бас дәрігер Арынов Серикжан Арынұлы Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/213.157.33.192|213.157.33.192]] 09:01, 2019 ж. қаңтардың 16 (+06)

== [[:АТФ Банк]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қараша 2007 
Австрияның Кредитанштальт банкі, Орталық және Шығыс Еуропадағы сауда банкілік операцияларға арналған ЮниКредит Групп бөлімшесі ( UniCredit Group ) «АТФ Банк» АҚ шығарған акционерлік капиталдың жалпы санының 91,8%-ын иемдену үдерісін аяқтады». Келісімнің жобаланған бағасы 2,117 млн. АҚШ долларын құрады. 

(2,117 млрд. АҚШ долларын құрады. ) Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.148.2|82.200.148.2]] 15:34, 2019 ж. қаңтардың 22 (+06)

== [[:Моңғол шапқыншылығы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
орфографиялык кате жане кейбир создер косылып жазылган ол дурыс емес Хабарландыру жіберген: 006 [[Арнайы:Үлесі/95.59.133.184|95.59.133.184]] 22:28, 2019 ж. қаңтардың 23 (+06)

== [[:Тобылғы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Гүлі қс жынысты...&quot;, - деп көрсетiлген.
Дұрыс былай болады: &quot;Гүлі қос жынысты...&quot; Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.18.165|178.91.18.165]] 23:09, 2019 ж. ақпанның 5 (+06)

== [[:Хуан Альфонсо Баптиста]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Туған жылы 2015 емес! Дұрыс - 1976 жылы Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/5.250.151.248|5.250.151.248]] 01:34, 2019 ж. ақпанның 10 (+06)

== [[:Жаңбыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
жаңбыр келе жатыр қашыңдар? бәріміз өлеміз? Хабарландыру жіберген: killer,j [[Арнайы:Үлесі/90.143.145.149|90.143.145.149]] 21:40, 2019 ж. ақпанның 12 (+06)

== [[:Қобыз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кобыз ен коне аспаптардын быры Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан [[Арнайы:Үлесі/178.90.251.186|178.90.251.186]] 22:08, 2019 ж. ақпанның 12 (+06)

== [[:Қобыз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кобыздын 4000 жылдык тарихы бар. Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан [[Арнайы:Үлесі/178.90.251.186|178.90.251.186]] 23:29, 2019 ж. ақпанның 12 (+06)

== [[:Үлкен сегіздік]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Нынешний президент Америки Дональд Трамп Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.55.159|37.99.55.159]] 22:21, 2019 ж. ақпанның 15 (+06)

== [[:Күй]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мында бір сөбен бір сөз сәйкес келмейді.Ол (басынан өткен тауқымет мен әділетсіздікке) деген жері. Хабарландыру жіберген: Рахат Капашев [[Арнайы:Үлесі/178.89.21.201|178.89.21.201]] 22:33, 2019 ж. ақпанның 19 (+06)

== [[:Ермұхан Бекмаханұлы Бекмаханов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бекмахан мал бағып жүріп өкпесіне суық тигізіп алады да, Ермұхан алты жасқа толмай жатып қайтыс болады. Хабарландыру жіберген: назира [[Арнайы:Үлесі/178.91.18.154|178.91.18.154]] 19:42, 2019 ж. ақпанның 24 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Tesikbai]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
E kate jazba oltirem tysinnyn ba? Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Tesikbai|Tesikbai]] ([[Қатысушы талқылауы:Tesikbai|талқылауы]]) 20:05, 2019 ж. ақпанның 24 (+06)

== [[:Әбдеш Тәшкенұлы Төлеубаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
прошу исправить на 29 строке информацию:
Жұбайы - Төлеубаева Гүлжазира Мейрамқызы, ғылым докторы, профессор. Хабарландыру жіберген: Толеубаева Асель Абдешовна [[Арнайы:Үлесі/217.196.17.242|217.196.17.242]] 15:17, 2019 ж. наурыздың 13 (+06)

== [[:Әбдеш Тәшкенұлы Төлеубаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
исправить :
Үйленген. Жұбайы - Төлеубаева Гүлжазира Мейрамқызы, ғылым докторы, профессор. Хабарландыру жіберген: дочь Толеубаева Асель Абдешовна [[Арнайы:Үлесі/217.196.17.242|217.196.17.242]] 15:31, 2019 ж. наурыздың 13 (+06)

== [[:Көрісу]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Көрісуді - Амал мерекесі дегенге келіспеймін, Амал сөзі қате сөз қазақша еш мағана бермейді,
Мен кішкене бала кезімде атам (үлкен кісілер) көрісу күнін Қамал (Хамал) деп атайтын, бұл атау Батыс Қазақстан облысына тән, және дұрыс мағана береді деп есептеймін. Себебі шоқзұлдыздарға сүйенсек:
Хамал (альфа Овна) - бұл жарық сары жұлдыз.
Хамал Тоқты жұлдызшоғына жатады және Хамал - бұл жұлдызшоғындағы басты жұлдыз, яғни Тоқтының бас жұлдызы. Жұлдыздардың басқа атауы Хамал, Гамал, El Nath, Arietis, Al Ħamal rās al-ħamal.
Ал Амал сөзі қайдан шыққаны белгісіз, ешқандай дерек келтірілмеген. Сондықтан Хамал мерекесі деп аталған дұрыс.

Материал из Википедии — свободной энциклопедии:
(Координаты: Sky map 02ч 07м 10.4071с +23° 27′ 44.723″-
Наименование звезды Хамаль из созвездия Овен произошло от арабской фразы «ras al-hamal» – «голова барана». Интересно, что 4000 лет назад звезда располагалась в точке весеннего равноденствия для северного полушария. Сейчас же соответствует широте Тропика Рака – 23.5 градусов севернее Солнца. Хамаль (также Гамаль, Хамал, El Nath, Arietis, Al Ħamal rās al-ħamal, буквально просто «овца» или от «голова барана») — альфа Овна (Aries), ярчайшая звезда в этом созвездии (α Ari — 2,00m).
У Птолемея в «Альмагесте» эта звезда обозначена среди «не вошедших в фигуру» созвездия. Тем не менее, он комментирует: «Звезда над головой, которую Гиппарх называет „звезда на морде“».) Хабарландыру жіберген: аты жөнім, тегім: Зұлхожа Сапарұлы Бақтығұл, т.ж., айы, күні: 1963.01.01. [[Арнайы:Үлесі/2.132.252.249|2.132.252.249]] 17:19, 2019 ж. наурыздың 13 (+06)

== [[:Байлар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
бул жерде казактын руы жок  бір кытайларды жазып койган!  байлар жандар руы туралы мәлімет жоқ Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.3.51|37.150.3.51]] 22:55, 2019 ж. наурыздың 19 (+06)

== [[:Біз (құрал)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Біз емес Бігіз болып аталады Хабарландыру жіберген: Түркістаннан [[Арнайы:Үлесі/95.58.18.210|95.58.18.210]] 18:31, 2019 ж. наурыздың 26 (+06)

== [[:Жұмағали Сайын]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жазушының фамилиясы орысша да, қазақша да САИН болады Хабарландыру жіберген: Асқар Ізімғалиев [[Арнайы:Үлесі/178.91.115.137|178.91.115.137]] 00:49, 2019 ж. наурыздың 27 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бірінші қате: Алдымен Музыкалық топ, не болмаса әншілер жайлы ақпарат беруге әрбір қатысушының құқығы бар. Укипедияда бәрі шалағай тексеріледі. Барлық ақпарат алдымен  анық тексерілсе деймін Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:АқжолОрынбасар|АқжолОрынбасар]] ([[Қатысушы талқылауы:АқжолОрынбасар|талқылауы]]) 17:33, 2019 ж. наурыздың 27 (+06)

== [[:Кейкі Көкембайұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бүгінгі таңда Кейкі батырдың бас сүйегі Қазақстанға әкелінген және де аруланып жерленген Хабарландыру жіберген: NURA SAN [[Арнайы:Үлесі/89.218.203.50|89.218.203.50]] 10:53, 2019 ж. сәуірдің 3 (+06)

== [[:Жас қазақ (ұйым)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Астана емес Нұр-Сұлтан Хабарландыру жіберген: Қолтаңба [[Арнайы:Үлесі/89.218.196.126|89.218.196.126]] 14:18, 2019 ж. сәуірдің 3 (+06)

== [[:Алматы облысы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
|   [[Заманбек Қалабайұлы Нұрқаділов]] || [[1997]]-[[2001]] қосу керек. Әкімдер тізімінде қалып қалған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.59.118.248|95.59.118.248]] 10:34, 2019 ж. сәуірдің 10 (+06)

== [[:Алтын Орданың хандарының тізімі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1.Жәнібектің сілтемесі дұрыс емес
2. Шахмет деген жоқ Шах-Мәлік болу керек
3. Шахмат ханда Шахмат ойыны сілтемесі тұр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/185.97.114.171|185.97.114.171]] 19:03, 2019 ж. сәуірдің 10 (+06)

== [[:Қазақстан (Еңбекшіқазақ ауданы)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Жүнісбай Қайыпов ауылы Хабарландыру жіберген: Гүлнара [[Арнайы:Үлесі/194.32.130.10|194.32.130.10]] 12:09, 2019 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Гидралар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
жасушалары деген сілтеменің төмен жағында соңғы сөйлем дұрыс жазылмаған Хабарландыру жіберген: Айбол [[Арнайы:Үлесі/5.250.132.207|5.250.132.207]] 19:04, 2019 ж. сәуірдің 22 (+06)

== [[:Жақыннан көргіштік]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
қате таптым ай ай ай Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.135.222.174|2.135.222.174]] 10:28, 2019 ж. сәуірдің 25 (+06)

== [[:Мәңгілік бала бейне]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
xcvbnm,jglvugvj ifyvogobiy Хабарландыру жіберген: glvhlbk [[Арнайы:Үлесі/89.218.97.51|89.218.97.51]] 12:04, 2019 ж. сәуірдің 30 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Уикипедиядағы &quot;Қыпшақтар даласы&quot; деп көрсетілген карта өрескел қате. XI-ғасырға дейін және орта ғасырдағы Қазақ даласының картасы, оны мекендеген елдердің картасы  1968-жылы шыққан &quot;Қазақ ССРі ТАРИХЫНДА&quot; көрсетілген. Онда қыпшақтар көрсетілмеген. XI-ғасырға дейін Каспийден Алтайға дейін ОҒЫЗ ҚАҒАНАТЫ (мемлекеті) болған.
Уикипедиядағы &quot;Дешті қыпшақ&quot; туралы мақалада ғылыми мақала емес, Жалпылама жазыла салған. Қазақ жерінде Шыңғысханға дейінде, Шыңғысханнан кейінде қыпшақтан ешкім хан болған емес. Болса, атап көрсетіңіздер, Қай жерде, қашан хан болғанын. Жұмат ӘНЕСҰЛЫ, ардагер журналист, ақын, тарихшы, жазушы Хабарландыру жіберген: Жұмат ӘНЕСҰЛЫ, ардагер журналист, ақын, жазушы, тарихшы [[Арнайы:Үлесі/213.211.104.189|213.211.104.189]] 16:01, 2019 ж. мамырдың 2 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Ozgertu]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Төменгі мақалада ақсүйектер жайлы қате ақпарат берілген. Шоқан Уәлиханұлының &quot;Собрание сочинений&quot; жинағының бірінші томы бойынша, қожалар ақсүйек емес, тек дін уағыздаушы адамдар ретінде құрметтелген деп айтылған. Ал төлеңгіттер төрелердің қорғаушысы, кеңесшісі (придворный) ретінде айтылған, бірақ ақсүйек болмаған. Бұл қате ақпарат Аристов немесе Левшин орыс ғалымдарының қателері.
Өзгерту енгізе алмадым. &quot;IP заблокирован&quot; деп бұғатталып тұр. Назарларыңызға рахмет.

Казахский род
https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D1%85%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9_%D1%80%D0%BE%D0%B4 Хабарландыру жіберген: [[Арнайы:Үлесі/87.246.238.129|87.246.238.129]] 17:15, 2019 ж. маусымның 1 (+06)

== [[:Тұрлан батыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Тұрлан батырдың туған және өлген жылы 1806-1855 ж.ж. Хабарландыру жіберген: Сейілхан [[Арнайы:Үлесі/89.218.162.222|89.218.162.222]] 18:44, 2019 ж. шілденің 2 (+06)
:Мақалада көрсетілген дата дұрыс. Ұлттық жнциклопедияда да, Атырау энциклопедиясында да солай жазылған.--[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылауы]]) 14:10, 2019 ж. шілденің 4 (+06)

== [[:Қазақ тіліндегі жыл айларының атауларының мағынасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Матин астында Караша жерине Казан деп кате жазылган. Хабарландыру жіберген: Jannur Bakhyt [[Арнайы:Үлесі/202.9.44.185|202.9.44.185]] 20:05, 2019 ж. шілденің 20 (+06)

== [[:Садыр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
не относится к официальным данным Хабарландыру жіберген: не относится к официальным данным [[Арнайы:Үлесі/37.99.32.172|37.99.32.172]] 02:31, 2019 ж. тамыздың 17 (+06)

== [[:Ақтабан шұбырынды]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ол 1723-1727 жылдар аралығында болған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.79.99.29|2.79.99.29]] 02:34, 2019 ж. қыркүйектің 8 (+06)

== [[:Ақтабан шұбырынды]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1723-1727 жылдар актабан шубырынды Хабарландыру жіберген: 2563 [[Арнайы:Үлесі/2.79.100.100|2.79.100.100]] 15:39, 2019 ж. қыркүйектің 8 (+06)

== [[:Сауысқан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
и справьте ошибкуууу Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.47.51.63|92.47.51.63]] 18:37, 2019 ж. қыркүйектің 11 (+06)

== [[:Мұхтарбай Өтелбаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Математикадан Нобель сыйлығы жоқ Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/151.236.199.14|151.236.199.14]] 12:33, 2019 ж. қыркүйектің 21 (+06)

== [[:Торы (ру)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Құрметті автр мен Байменов Нұрсұлтан, Қыпшақ Түйшкі деген кісінің шын аты Қожамсүгір болуына, және Қожамсүгір ұрпағы Есабыз Көзей тюб кете береді. сондықтан қзгеріс енгізуді сұраймын Хабарландыру жіберген: Н.Байменов [[Арнайы:Үлесі/212.96.95.24|212.96.95.24]] 18:21, 2019 ж. қазанның 2 (+06)

== [[:Гигабайт]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1 Гигабайт = 1000*1000*1000 = 1 000 000 000 байт
1 Гибибайт = 1024*1024*1024 = 1 073 741 824 байт Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/79.134.37.85|79.134.37.85]] 23:15, 2019 ж. қазанның 8 (+06)

== [[:Мегабайт]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1 Мегабайт = 1000 * 1000 = 1 000 000 байт.
1 Мебибайт = 1024 * 1024 = 1 048 576 байт Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/79.134.37.85|79.134.37.85]] 23:22, 2019 ж. қазанның 8 (+06)

== [[:Килобайт]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
1 килобайт = 1000 байт.
1 кибибайт = 1024 байт. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/79.134.37.85|79.134.37.85]] 23:24, 2019 ж. қазанның 8 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Африка астаналарында 23 санынан кейін 24 саны тұру керек еді. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/90.143.205.29|90.143.205.29]] 00:32, 2019 ж. қазанның 13 (+06)

== [[:Ислам]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл мақалада берілген періштелер құрамында Малик періштесі Жәннәт қамқоршысы ретінде сипатталған. Бұл қате. Жалпы хадистерге, Құранға сүйенсек, Малик періште Тозақтың күзетшісі ретінде сипатталады, ал Ридван періште Жұмақтын, яғни Жәннәттің қамқоршысы / күзетшісі. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.168.86|82.200.168.86]] 14:02, 2019 ж. қазанның 14 (+06)

== [[:Астана Халықаралық Әуежайы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
tse-nqz code change Хабарландыру жіберген: airport [[Арнайы:Үлесі/145.249.218.253|145.249.218.253]] 16:56, 2019 ж. қазанның 15 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Aidos.taibekuly]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қайырлы күн!

Жақында жаңа мақала жариялағанымда мақала атауының алдынада менің логин атауым автоматты түрде қосылып қалды. Сол түрде қазір жарияланып тұр, бұл қатені шешу жолын таппадым. Ендігері бұндайды болдырмау олары ма?
Мына бет: https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D2%9A%D0%B0%D1%82%D1%8B%D1%81%D1%83%D1%88%D1%8B:Aidos.taibekuly/Mor_ve_%C3%96tesi&amp;oldid=2719734 Хабарландыру жіберген: Aydos Taybekulı 09:34, 2019 ж. қазанның 23 (+06)

== [[:Қуандық Фазылұлы Жүсіпов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қуандық Фазылұлы Жүсіповтің туған айы - қараша. Хабарландыру жіберген: Теміров Ербол Рахметоллаұлы  [[Арнайы:Үлесі/147.30.119.137|147.30.119.137]] 15:04, 2019 ж. қазанның 24 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Ербол Рахметоллаұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қцандық Фазылұлы Жүсіпов туралы мақалада ол кісінің туғана йы қате ақпарат берілген. Туған айы - қараша, 11 болу керек Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Ербол Рахметоллаұлы|Ербол Рахметоллаұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Ербол Рахметоллаұлы|талқылауы]]) 15:13, 2019 ж. қазанның 24 (+06)

== [[:Шәкәрім Құдайбердіұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бірақ казақта екі ауыз өлеңді кім шығармайды? Жас баланың жаңағы талабы өмір күйбеңінің күлді-көмешіне алданып қалып қояр ма еді, қайтер еді, егер Шәкәрім Құнанбайдағы ерке тотай қалпынан тез ауысып, Абай тәрбиесіне көшпесе. Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан [[Арнайы:Үлесі/5.63.75.193|5.63.75.193]] 18:21, 2019 ж. қарашаның 26 (+06)

== [[:Шардара ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
мәліметтерді жаңарту қажет Хабарландыру жіберген: Шардара аудандық ішкі саясат бөлімі [[Арнайы:Үлесі/92.47.30.154|92.47.30.154]] 11:07, 2020 ж. қаңтардың 6 (+06)

== [[:Қазақ тіліндегі жыл айларының атауларының мағынасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қараша айына қатысты анықтаманы қазан айы деп жазып қойғанда, ал қазан айына анықтама мүлдем жоқ. Сонын үстіне адам жазғаннан кейін айлар санын санап шықса болар еді ғой, жылда не 11 ай бар ма?! Хабарландыру жіберген: Ересеков Девственник  [[Арнайы:Үлесі/89.20.48.139|89.20.48.139]] 11:19, 2020 ж. қаңтардың 10 (+06)

== [[:Қарахан кесенесі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
потаму шта там есть апитьбжрпавсмитьбю Хабарландыру жіберген: 7418593+*// [[Арнайы:Үлесі/145.255.180.32|145.255.180.32]] 21:50, 2020 ж. қаңтардың 30 (+06)

== [[:Портал:Абай Құнанбайұлы/Қыс өлеңі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
сіздерде мен бір қатені көрдім ол 2-ші шұмағында Дем алысы деп тұр бірақ сіз Демалысы алу керексіздер бірге алып Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/91.240.9.132|91.240.9.132]] 11:45, 2020 ж. қаңтардың 31 (+06)

== [[:Хәрри Поттер мен пәлсапа тас]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
келесі бөлім хәрри поттер мен құпия бөлме Хабарландыру жіберген: алға [[Арнайы:Үлесі/2.132.130.170|2.132.130.170]] 12:46, 2020 ж. ақпанның 3 (+06)

== [[:Орталық Азия экономикалық кеңістігі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Өзбекстан аумағыннда&quot; деген сөйлемдерде &quot;аумағыннда&quot; деген сөзде екі &quot;н&quot; әрпі салынған.Дұрысы: &quot;аумағында&quot; болуы керек. Хабарландыру жіберген:  Алдахов Қадіржан [[Арнайы:Үлесі/178.91.55.99|178.91.55.99]] 20:10, 2020 ж. ақпанның 3 (+06)

== [[:Қазақстанда 1960 жылдардың соңы мен 1990 жылдар]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
енеркәсәп емес өнеркәсіп Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.49.76|37.99.49.76]] 16:54, 2020 ж. ақпанның 29 (+06)

== [[:Коул спроус]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мен бұл бетті ережелерге сәйкес жазған болатынмын,алайда сүзгі жасалғаннан кейін менің жазған бетімде қателер табылды деп айтылды Алайда сүзгі қате болуы мүмкін деп жазылған Өтінемін қайтадан тексеріп көріңіздер менің білуімше мен бар мағлұматты дұрыс жаздым және мен плагиат жасаған жоқпын! Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Hbsh nis Kausar 7d|Hbsh nis Kausar 7d]] ([[Қатысушы талқылауы:Hbsh nis Kausar 7d|талқылауы]]) 17:16, 2020 ж. наурыздың 19 (+06)

== [[:Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университет]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ректорын ауыстырыңыз, дал казыргы окитын студенттер санын жазыныз,мекен жайын аныктап корсетсеныз Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/91.185.9.196|91.185.9.196]] 20:56, 2020 ж. наурыздың 30 (+06)

== [[:Желдірме]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл шығарма Дәулеткерей Шығатайұлының күйі.Сіздер ақпаратта Абайдын күйі деп жазып қателескесіздер. Хабарландыру жіберген: Жұмаш [[Арнайы:Үлесі/2.134.190.226|2.134.190.226]] 15:57, 2020 ж. сәуірдің 16 (+06)

== [[:Дайрабай Нұрғожаұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жердегі күйші Дайрабай Ерназарұлы жөнінде айтылып отыр. Ал Дайрабай Нұрғожаұлын шығармасының негізінде Еркеғали Рахмадиев жазбаған. Хабарландыру жіберген: Ықылас Тұрсынбек [[Арнайы:Үлесі/85.117.96.240|85.117.96.240]] 09:17, 2020 ж. сәуірдің 18 (+06)

== [[:Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Шоқан Уәлихановның Манас дастаны туралы мәліметі қайда? Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан Әуезханұлы [[Арнайы:Үлесі/178.89.116.239|178.89.116.239]] 14:44, 2020 ж. сәуірдің 20 (+06)

== [[:Шаңқобыз]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
кобыз дурыс жазылмаган Хабарландыру жіберген: ааааа [[Арнайы:Үлесі/90.143.159.26|90.143.159.26]] 16:36, 2020 ж. сәуірдің 23 (+06)

== [[:Талқылау:Қылмыс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жердегі мәліметтер қате көрсетілген Хабарландыру жіберген: Айжан Балтабаева [[Арнайы:Үлесі/92.46.67.224|92.46.67.224]] 19:22, 2020 ж. сәуірдің 25 (+06)

== [[:Сапақ датқа Жаншуақұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сапақ датқа Жаншуақұлы, Сапақ датқаның әкесі - Жаншуақ. Хабарландыру жіберген: Абсадыков Мухтар Сәулембайұлы [[Арнайы:Үлесі/95.82.126.35|95.82.126.35]] 17:00, 2020 ж. мамырдың 5 (+06)

== Орта жүз. Керей: ашамайлы және абақ және &quot;Ақбота&quot; - таралған неге деректерде жоқ. Керей руында Ақбота деген бар неге деректерге жазылмаған. Біздер көппіз ғой неге біз жайлы жазылмаған   ==

Орта жүз: Керей: Ақбота. Ашамайлы. Абақ

== [[:Қатысушы:Eaamoka/зертхана]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
невозможно опубликовать полностью статью, хотел внести вклад в развитие википедии на казхахском,но мне все время выходит ошибка якобы я ничего не менял и оставил автоматический перевод и что нужно нажав на какую то ссылку снова сохранить Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Eaamoka|Eaamoka]] ([[Қатысушы талқылауы:Eaamoka|талқылауы]]) 23:51, 2020 ж. мамырдың 7 (+06)

== [[:Дұрыс үшбұрыш]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Дұрыс үшбқрышқа іштей және сырттай сызылған шеңбер радиусы формулалары ауысып кеткен Хабарландыру жіберген: Е32 [[Арнайы:Үлесі/2.132.110.11|2.132.110.11]] 09:19, 2020 ж. мамырдың 12 (+06)

== [[:Зеренді ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кіші түкті емес Кіші тұйықты Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.193.174|82.200.193.174]] 15:10, 2020 ж. мамырдың 12 (+06)

== [[:Мемлекеттік бюджет]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мемлекеттік бюджет — мемлекеттің белгілі бір уақыт кезеңіне, көбінесе бір жылға арналған кірістері мен шығыстарының қаржы жоспары. Онда мемлекеттік кірістердің түсетін көздері және қаражаттың жұмсалу бағыттары мен арналары көрсетіледі. Мемлекеттік бюджетті үкімет әзірлейді, жоғары заң шығарушы органдар қабылдап, бекітеді. Бюджеттің атқарылуы барысында оның ішінара қайта қаралуы мүмкін. Барлық демократиялық мемлекеттерде Мемлекеттік бюджетті қабылдау парламенттің аса маңызды өкілеттіктерінің бірі болып табылады. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.90.225.188|178.90.225.188]] 02:06, 2020 ж. маусымның 3 (+06)

== [[:АҚШ доллары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Осы мақаланың &quot;Сыртқы түрі, дизайн&quot; деген бөлімінде қателер бар! Екі доллардың реверсі қате, Dollar coin $1-дің аверсі қате. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 17:19, 2020 ж. маусымның 3 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
я хочу написать статью о языке программирование &quot;С++&quot;, в данной статье встречаются строки кода, как примеры, но проверка статьи из за этик строк кода не допускает мою статью на публикацию Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Алмас1|Алмас1]] ([[Қатысушы талқылауы:Алмас1|талқылауы]]) 08:35, 2020 ж. маусымның 12 (+06)

== Erkebu1ans  ==

Еркебұлан Қаратаев Ғабитханұлы 22қараша 2006жыл Кавер:11песен на 1бит,Русские хиты 2019-2020

== [[:Көкшетау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
58%- kazakh, 29%- russians, change it Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/109.239.43.202|109.239.43.202]] 02:58, 2020 ж. шілденің 1 (+06)

== [[:Мәдени қарабидай]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Сәлеметсіз бе
қара бидай бөлек жазылады
қатені түзетіңіз Хабарландыру жіберген: қара бидай бөлек жазылады [[Арнайы:Үлесі/213.157.44.178|213.157.44.178]] 12:22, 2020 ж. тамыздың 3 (+06)

== [[:Ғазиз Ештанаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ғазаз Ештаневтың шығармашылығы жайында сипатаған бөлігіндегі ақпарат Алтыншаш Жағанованікі. Осыны дұрыстасаңыздар. Хабарландыру жіберген: Лаура [[Арнайы:Үлесі/80.115.143.128|80.115.143.128]] 00:37, 2020 ж. тамыздың 4 (+06)

== [[:Әлішер Науаи]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Уики ақпаратта: &quot;12 жасар Науиды Бабыр өз тәрбиесіне алған&quot; деген мәлімет мүлде қате. Науаи 1441 жыл дүниеге келген ал Бабыр 1483 жыл???? Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/149.27.47.97|149.27.47.97]] 18:37, 2020 ж. тамыздың 16 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мүратбаш Бекеев деп қате жазылған. Ақынның есімі Мұрат Бекей(Мұратбай Бекеев)деп жазылуға тиіс. Хабарландыру жіберген: бегақовбат ұза [[Арнайы:Үлесі/95.82.119.164|95.82.119.164]] 12:54, 2020 ж. тамыздың 20 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы: Қарқын Айасыл]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Каспий теңізі деген мақалада бір сөз қате жазылған. Ол сөз 2 абзацындағы артынан санағанда 2-кінші сөйлемде жағалауын деген сөз &quot;нсағалауын&quot; деп қате жазылып тұр. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Қарқын Айасыл|Қарқын Айасыл]] ([[Қатысушы талқылауы:Қарқын Айасыл|талқылауы]]) 12:38, 2020 ж. қыркүйектің 3 (+06)

== [[:Қызамық]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ауру қоздырғышы қате көрсетілген. Стрептококк емес тоговирус. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/79.133.187.231|79.133.187.231]] 21:20, 2020 ж. қыркүйектің 3 (+06)

== [[:Мұхтар Әуезов атындағы Қазақ мемлекеттік академиялық драма театры]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Театрдың осы сәттегі директоры Еркін Жуасбек Тілеуқұлұлы.
Ақпараткөзі Мұхтар Әуезов театрының сайынан алынды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/146.0.207.77|146.0.207.77]] 21:38, 2020 ж. қыркүйектің 8 (+06)

== [[:Қарақұм құрылтайы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қайып Сұлтан деген адам атында Сұлтан кіші әріппен жазылған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.18.61|178.91.18.61]] 13:00, 2020 ж. қыркүйектің 15 (+06)

== [[:Антитеза]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Адамзаттың балаң кезңіндегі&quot;  деген жерде, балаң емес &quot;бала&quot; деп ойлаймын, сонымен қатар &quot;кезеңіндегі&quot; деген сөз де қате жазылып қалыпты. Хабарландыру жіберген: Инкар Беренбаева [[Арнайы:Үлесі/5.250.141.141|5.250.141.141]] 13:06, 2020 ж. қыр--[[Арнайы:Үлесі/5.250.141.141|5.250.141.141]] 13:11, 2020 ж. қыркүйектің 21 (+06)--[[Арнайы:Үлесі/5.250.141.141|5.250.141.141]] 13:11, 2020 ж. қыркүйектің 21 (+06)қыркүйектің 21 (+06)

== [[:Ақпан төңкерісі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
2 абзацтағы эсерлердіңдеген сөз Хабарландыру жіберген: касеке [[Арнайы:Үлесі/2.133.71.33|2.133.71.33]] 23:05, 2020 ж. қыркүйектің 24 (+06)

== [[:Вектор]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әріптер кейбір жерде дұрыс жазылмаған Хабарландыру жіберген: Жанибек [[Арнайы:Үлесі/37.150.56.64|37.150.56.64]] 17:51, 2020 ж. қыркүйектің 28 (+06)

== [[:Достай Төлемішұлы Раманқұлов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Достай Төлемішұлы Раманқұлов Нобель сыйлығын алмаған. Бұл жалған ақпарат. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2601:547:500:2320:F160:FCFF:B2A6:5E48|2601:547:500:2320:F160:FCFF:B2A6:5E48]] 08:52, 2020 ж. қазанның 6 (+06)

== [[:Көркемдік түр]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
''сюжеттік қүрылысы'' деген сөзде &quot;құрылысы&quot;дұрыс жазылмаған Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.134.72.174|2.134.72.174]] 22:16, 2020 ж. қазанның 7 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
== Михаил Владимирович Мишустин ==
Тексеріңізші Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Sayan46375|Sayan46375]] ([[Қатысушы талқылауы:Sayan46375|талқылауы]]) 09:49, 2020 ж. қазанның 14 (+06)

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мәтіннің кей грамматикалық, пунктуациялық қателері түзетілді Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/92.46.11.148|92.46.11.148]] 14:49, 2020 ж. қазанның 17 (+06)

== [[:Қоңырат]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақтаралли емес Мақтарал Хабарландыру жіберген: Димаш [[Арнайы:Үлесі/85.193.105.87|85.193.105.87]] 00:57, 2020 ж. қазанның 20 (+06)

== [[:Электролиттер]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
АМАН МЕН ФАКСЕРДЫН КОТАКТАРЫН СОРАДЫ ЖАНЕДЕ СИМПЛУХАНЫ СИГЕМИЗ 
мәтіндегі бұл сөз өте сұмдық нәрсе. Сайтқа 18 ге толмаған талай жасөпірім кіреді. Сондықан бұл сөздерді мәтіннен алып тастауды талап етемін. Хабарландыру жіберген: Назира Тоқтарғазиева [[Арнайы:Үлесі/178.22.170.107|178.22.170.107]] 12:36, 2020 ж. қазанның 28 (+06)

== [[:Қатысушы:Xxxalibekacion]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Өзімнің бетімде жаза алмай жатырмын. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Xxxalibekacion|Xxxalibekacion]] ([[Қатысушы талқылауы:Xxxalibekacion|талқылауы]]) 12:11, 2020 ж. қазанның 29 (+06)

== [[:Мәтін]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
айналайын мәтін түрің жазшы блять Хабарландыру жіберген: райко [[Арнайы:Үлесі/2.132.232.253|2.132.232.253]] 16:26, 2020 ж. қазанның 29 (+06)

== [[:Еуразия]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
халық саны 5,132 млрд емес млн Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/145.255.168.204|145.255.168.204]] 18:47, 2020 ж. қазанның 29 (+06)

== [[Қапшағай]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Сәлеметсіздер ме! Құрметті, әріптестер! Қапшағай қаласының әкімі ауысқан болатын. Қазіргі күні Құматаев Нұрлан Орынбасарұлы тағайындалды. Соны сайттарыңыздың қазақшасында түзетіп қоюларыңызды сұраймыз! Рахмет! 
 Здарствуйте, коллеги! в городе Капгашай аким поменялось. У вас на сайте в казахском варианте предедущий аким стоит. Если поменяете будем благодарны. Щас аким города Куматаев Нурлан Орынбасарович! Хабарландыру жіберген: Қапшағай қаласының әкімдігі! Акимат города Капшагай!  [[Арнайы:Үлесі/89.218.251.134|89.218.251.134]] 10:05, 2020 ж. қарашаның 6 (+06)

== [[:Абай даңғылы (Астана)]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Мәтін соңында ұлы &quot;түлға&quot; деп жазылған, ал дұрысы &quot;тұлға&quot; болады. Хабарландыру жіберген: Абылайхан [[Арнайы:Үлесі/2.75.1.144|2.75.1.144]] 18:15, 2020 ж. қарашаның 16 (+06)
:Негізі бұл қатені өзіңіз түзетсеңіз болар еді.--[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылауы]]) 18:30, 2020 ж. қарашаның 16 (+06)

== [[:Ферменттер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Соидықтан бұл процесті гидролиздік ыдырау, ал оны қамтамасыз ететін ферменттерді гидролазалар деп атаңды. Хабарландыру жіберген: Аманбеков Ерасыл [[Арнайы:Үлесі/95.59.250.223|95.59.250.223]] 17:54, 2020 ж. қарашаның 21 (+06)

== [[:Нұр-Сұлтан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бейбітшілік қаласы, әлем қаласыс емес Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/2.135.6.139|2.135.6.139]] 13:33, 2020 ж. қарашаның 22 (+06)

== [[:Педагогикалық эксперимент]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
аласында сөзі арасында Хабарландыру жіберген: Бибігүл [[Арнайы:Үлесі/46.42.234.12|46.42.234.12]] 21:41, 2020 ж. желтоқсанның 2 (+06)

== [[:Раушан Елемесов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Кеш жарық! Елемесов Раушан Елемесович болуы қажет, фамилиясы қате жазылған. Түзетулеріңізді сұраймын. Рахмет! Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.82.119|37.99.82.119]] 18:37, 2020 ж. желтоқсанның 6 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:MadinaOtegali]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
https://kk.wikipedia.org/wiki/Лухан

Туған күнін өзгерті қолымнан келмеді Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:MadinaOtegali|MadinaOtegali]] ([[Қатысушы талқылауы:MadinaOtegali|талқылауы]]) 19:21, 2020 ж. желтоқсанның 14 (+06)
:[[Қатысушы талқылауы:MadinaOtegali|Мадина Өтеғали]], туған күнін әріппен емес, санмен жазасыз, мәселен 20.04.1990. Жасын жазудың қажеті жоқ--[[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 20:30, 2020 ж. желтоқсанның 14 (+06)

== [[:Медеу Сәрсеке]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Түзету  Түзету Түзету Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/217.196.24.98|217.196.24.98]] 16:03, 2020 ж. желтоқсанның 15 (+06)

== [[:Үлкен қанайналым шеңбері]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
тарамдалыпғ қылтамырларға -  таралып қантамырларға Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.89.19.26|178.89.19.26]] 18:28, 2020 ж. желтоқсанның 17 (+06)

== [[:Фарадей заңы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
неправильная формула закона Фарадея Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.37.25.117|89.37.25.117]] 21:08, 2020 ж. желтоқсанның 19 (+06)

== [[:Эссе]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Негізгі бөлім деген сөзде қате кеткен... Хабарландыру жіберген: амина  [[Арнайы:Үлесі/37.150.0.45|37.150.0.45]] 19:55, 2020 ж. желтоқсанның 20 (+06)

== [[:Географиялық ендік мен бойлықты анықтау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Географиялық ендік мен бойлықты анықтау&quot; деген жерде &quot;мен&quot; деген сөздің орынында &quot;пен&quot; тұру керек. Қазақ тіліндегі мен, пен, бен сөздерінің ішінен пен тұру керек. Хабарландыру жіберген: не сұрап тұрғаныңызды түсінбедім [[Арнайы:Үлесі/147.30.84.114|147.30.84.114]] 23:12, 2020 ж. желтоқсанның 26 (+06)

== [[:Қолданбалы бағдарламалық жасақтама]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бағдармалар соөзінде қате бар Хабарландыру жіберген: KZ [[Арнайы:Үлесі/37.150.223.211|37.150.223.211]] 11:46, 2020 ж. желтоқсанның 31 (+06)

== [[:Көшпенділер (трилогия)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Іияс Есенберлиннің &quot;Көшпенділер&quot;трилогиясының &quot;Қаһар&quot; атты кітабында I. Есенберлин XIX ғ. 30-40 жылдарындағы Кенесары Қасымов бастаған Ресей отаршылдығына қарсы қозғалыстың жай-күйін әңгімелейді. Сіздер Абылай хан туралы деп жазыпсыздар. Хабарландыру жіберген: Алтын [[Арнайы:Үлесі/178.88.247.135|178.88.247.135]] 19:12, 2021 ж. қаңтардың 4 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Bugz notbunny]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Сынықшы&quot; деген мақаланы қайта қарап өңдеу керекб немесе қолданыстан жою керек, себебі ғылыми дәлелдемесі жоқ ақпарат берілген және дереккөзі де тексерілмеген Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Bugz notbunny|Bugz notbunny]] ([[Қатысушы талқылауы:Bugz notbunny|талқылауы]]) 22:18, 2021 ж. қаңтардың 11 (+06)

== [[:Қаныбек Бекболатұлы Жұмашев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
*[[2007]] жылдан - [[Маңғыстау облысы|Маңғыстау облыстық]] Білім басқармасының бастығы.
*[[2010]] жылдың сәуірінен бері - Маңғыстау облысы әкімінің орынбасары.
*[[2012]] жылдың маусымынан - &quot;Нұр Отан&quot; партиясы Маңғыстау облыстық филиалы төрағасының бірінші орынбасары.
*[[2014]] жылдың наурызынан - &quot;Нұр Отан&quot; партиясы Орталық аппараты басшысының орынбасары.
*[[2015]] жылдың қыркүйгінен - &quot;Нұр Отан&quot; партиясы Төрағасының бірінші орынбасарының кеңесшісі.
*[[2015]] жылдың қарашасынан - &quot;Нұр Отан&quot; партиясының Хатшысы.
*[[2019]] жылдың маусымынан - Маңғыстау облысы әкімінің орынбасары.
*[[2020]] жылдың қыркүйегінен - Қазақстан Республикасы Ақпарат және қоғамдық даму министрінің кеңесшісі.

== Жетістіктері ==
* &quot;Құрмет&quot; орденінің иегері (2013) Хабарландыру жіберген: Жұмашев Қаныбек Бекболатұлы [[Арнайы:Үлесі/93.185.74.42|93.185.74.42]] 17:53, 2021 ж. қаңтардың 12 (+06)

== [[:Мамай батыр ауылы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бұл жерде ауылдық округтің аты қате жазылған.Яғни Абылайкит емес Аблакетка ауылдық округі. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.89.39.198|178.89.39.198]] 21:13, 2021 ж. қаңтардың 24 (+06)

== [[:Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
fdsfdsdfsdasdкінішке орай, сіздің өңдемеңіз жүйелі болмағандықтан өңдеме сүзгісімен автоматты түрде болдырылмады.

Егер сүзгіде қате болса, онда біз сіздің өзгерісіңізді қалпына келтіре аламыз және бұл қатені жақында түзетеміз ол үшін администраторларға хабарлаңыз.кінішке орай, сіздің өңдемеңіз жүйелі болмағандықтан өңдеме сүзгісімен автоматты түрде болдырылмады.

Егер сүзгіде қате болса, онда біз сіздің өзгерісіңізді қалпына келтіре аламыз және бұл қатені жақында түзетеміз ол үшін администраторларға хабарлаңыз. Хабарландыру жіберген: fdfsdsdffsd [[Арнайы:Үлесі/178.90.226.1|178.90.226.1]] 03:23, 2021 ж. қаңтардың 28 (+06)

== [[:Ши (айрық)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
ол жазған ақпараты дұрыс бірақ сауатты жазу керек қой Хабарландыру жіберген: Сұңқар [[Арнайы:Үлесі/188.127.43.2|188.127.43.2]] 18:19, 2021 ж. ақпанның 1 (+06)

== [[:Ақсақ құлан]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Не Джучи хан а Чингиз хан.Это Чингиз приказал налить свинец в домбру,а Джучи умер на охоте Хабарландыру жіберген: Let s go [[Арнайы:Үлесі/185.212.247.244|185.212.247.244]] 16:50, 2021 ж. ақпанның 13 (+06)

== [[:Ел тізімі (халықтың табиғи өсімі)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ангилья это не Англия? 
Anguilla             England Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.33.241|37.99.33.241]] 12:14, 2021 ж. ақпанның 19 (+06)

== [[:Бірінші жалпықазақ съезі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
сиез емес съез деп жазылады Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.56.51.111|95.56.51.111]] 12:36, 2021 ж. ақпанның 25 (+06)

== [[:Акустикалық резонанс]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Соңғы сөйлемдегі &quot;көмей&quot; сөзі қате жазылған. Хабарландыру жіберген: окт [[Арнайы:Үлесі/95.59.192.182|95.59.192.182]] 22:06, 2021 ж. наурыздың 9 (+06)

== [[:Бөкей хандығының құрылуы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Сол кездегі патша офицерлерінң мойындауынша, қазақ шаруалары екі оттың ортасында қалды.&quot; дегендегі &quot;офицерлерінң&quot; сөзін &quot;офицерлерінің&quot; деген сөзге ауыстыру. Хабарландыру жіберген: OMag [[Арнайы:Үлесі/37.99.114.240|37.99.114.240]] 20:57, 2021 ж. наурыздың 11 (+06)

== [[:Қаныш Имантайұлы Сәтбаев]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Марапаттары деген жерде Қаныш Сәтбаевқа қатысты емес жазулар тұр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/176.222.131.85|176.222.131.85]] 22:20, 2021 ж. наурыздың 12 (+06)

== [[:Әбдісалан Кәрімұлы Нұрмаханов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Әбдісалан Нұрмаханұлы Нұрмаханов. Әкесінің аты қате жазылыпты Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/82.200.168.156|82.200.168.156]] 15:01, 2021 ж. наурыздың 18 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Saparbekovna]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Түркістан туралы уикипедия ақпаратында, қазіргі қала әкімі Аюпов Рашид Абатұлы Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Saparbekovna|Saparbekovna]] ([[Қатысушы талқылауы:Saparbekovna|талқылауы]]) 20:06, 2021 ж. наурыздың 25 (+06)

== [[:Шұғыбан Қауметұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Шұғыбан Әріп ақынның шәкірті  сібірде айдауда қайтыс болған. Простор журналында редактор болған емес. Кекілбаевты аударған емес Кекілбаев 1939 жылы туған. Деректер қате Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/5.76.130.116|5.76.130.116]] 22:08, 2021 ж. сәуірдің 5 (+06)

== [[:Абайдың философиялық көзқарасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Дүние — үлкен көл,
Көл сөзінде қате таптым. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.150.225.170|37.150.225.170]] 23:30, 2021 ж. сәуірдің 10 (+06)

== [[:Дина Кенжеқызы Нұрпейісова]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Дина Нұрпейісова Төре руынан емес, Төріңгіт руынан шыққан Хабарландыру жіберген: Дильназ [[Арнайы:Үлесі/37.150.15.190|37.150.15.190]] 16:22, 2021 ж. сәуірдің 13 (+06)

== [[:Өсімдіктер]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Менин ойымша саныраукулактар осимдиктерге жатпайды Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/37.99.109.178|37.99.109.178]] 18:39, 2021 ж. сәуірдің 13 (+06)

== [[:Әбдісалан Кәрімұлы Нұрмаханов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
отчество неверно, Абдысалан взял имя своего отца как фамилию. Прихожусь внучкой, могу подтвердить сказанное. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/212.96.88.106|212.96.88.106]] 05:25, 2021 ж. сәуірдің 19 (+06)

== [[:Дала өркениеті]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Л Морганның жылы дұрыс белгіленбеген Хабарландыру жіберген: Ибрагим Исламбек [[Арнайы:Үлесі/92.55.180.184|92.55.180.184]] 12:08, 2021 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Мақтаарал ауданы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақтаарал ауданы Мырзашөл құмды жазығының солтүстігінде, Сырдария өзенінің сол жағалауында, абсолюттік биіктігі 150-250 метр төбелі, белесті жазықта орналасқан. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/94.141.235.202|94.141.235.202]] 12:56, 2021 ж. сәуірдің 21 (+06)

== [[:Халықаралық оқушы қабілетін бағалау бағдарламасы]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
болйынша деген сөз қате жазылған Хабарландыру жіберген: Назиля Т [[Арнайы:Үлесі/67.209.144.98|67.209.144.98]] 10:58, 2021 ж. сәуірдің 24 (+06)

== [[:Black Pink]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мен өзімнің ойымды айттым Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/213.211.99.56|213.211.99.56]] 21:41, 2021 ж. сәуірдің 29 (+06)

== [[:Дүние жүзінің саяси картасы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
XIX орнына ХЫХ деп тұр Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/87.243.31.47|87.243.31.47]] 17:49, 2021 ж. мамырдың 1 (+06)

== [[:Әлемдегі ең танымал мұражайлар тізімі (2014)]] ==

{{Талқылау статусы|жасалды}}
Британ мұрыжайы болып қате жазылған. Хабарландыру жіберген: к [[Арнайы:Үлесі/185.223.190.113|185.223.190.113]] 14:04, 2021 ж. мамырдың 4 (+06)

== [[:Стефан-Больцман заңы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
заңы – тепе-тең сәуле шығарудың толық көлемдік тығыздығының () (а4, а-тұрақты шама) және соған байланысты дененің толық сәуле шығарғыштық қабілетінің (u) (u=4, мұндағы  – Стефан-Больцман тұрақтысы), абсолют температураның () төртінші дәрежесіне пропорционал екендігін тұжырымдайтын заң. Бұл заңды 1879 жылы австриялық физик Й.Стефан тәжірибелік деректерге сүйеніп, кез келген дененің сәуле шығарғыштық қабілеті үшін өрнектеп берді. Бірақ кейінгі жүргізген өлшеулер қорытындысы Стефан-Больцман заңының тек абсолют қара дененің сәуле шығарғыштық қабілеті үшін ғана орындалатындығын көрсетті. 1884 жылы Стефан-Больцман заңын Л.Больцман (1844 – 1906) теория жолмен қорытып шығарды. Алайда  және  тұрақтыларының мәнін теория жолмен тек Планк заңының негізінде ғалына анықтауға болады, өйткені Стефан-Больцман заңы Планк заңының салдары ретінде шығады. Стефан-Больцман заңы жоғары температураны өлшеу кезінде пайдаланылады. Хабарландыру жіберген: Саттар Нұрсұлтан [[Арнайы:Үлесі/178.89.61.22|178.89.61.22]] 15:31, 2021 ж. мамырдың 12 (+06)

== [[:Туыстық атаулары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
&quot;Ұлы әже&quot; дегенді &quot;үлы әже&quot; деп жазған. Хабарландыру жіберген: AliU [[Арнайы:Үлесі/5.63.126.48|5.63.126.48]] 17:30, 2021 ж. мамырдың 13 (+06)

== [[:Уикипедия:Форум/Қателер туралы хабарлау]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
== [[:Талапбек Сұлтанбекұлы Сұлтанбеков]] ==
{{Талқылау статусы|жаңа}}
Бір тұлғаға арнап жазылған мақала екі рет қайталанып тұр. Талап Сұлтанбеков және Талапбек Сұлтанбекұлы Сұлтанбеков. Бір мақала жойылуға тиіс-ті. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Esen48|Esen48]] ([[Қатысушы талқылауы:Esen48|талқылауы]]) 21:23, 2021 ж. мамырдың 15 (+06)

== [[:Талап Сұлтанбеков]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Суретте Талап Сұлтанбеков емес. Суретте Алимхан Абеуович Ермеков. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/95.82.125.171|95.82.125.171]] 21:05, 2021 ж. мамырдың 25 (+06)

== [[:Түркістан (қала)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Түркістан қаласы әкімі Рашид Аюпов Абатұлы Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Ердулет|Ердулет]] ([[Қатысушы талқылауы:Ердулет|талқылауы]]) 15:55, 2021 ж. маусымның 10 (+06)

== [[:Кубизм]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
This article seems to describe the same as [[Кубшылдық|this one]].

Кажется, что эта статья описывает то же самое, что и другая статья - [[Кубшылдық]]. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Redboston|Redboston]] ([[Қатысушы талқылауы:Redboston|талқылауы]]) 03:33, 2021 ж. маусымның 16 (+06)

== [[:Атаулы сөйлем]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Өолданылған әдебиеттер бөлек тұрмаса оқырма шатасып кетеді. Атаулы сөйлемнің мысалдарының біріне жатқызуы мүмкін.Рахмет! Хабарландыру жіберген: Аружан [[Арнайы:Үлесі/85.117.107.77|85.117.107.77]] 18:32, 2021 ж. маусымның 22 (+06)

== [[:Жапон әдебиетінің жанрлары]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Дереккөздер:
Шарафат Жылқыбаева, &quot;Күншығыс аңыздары&quot;
Шарафат Жылқыбаева, &quot;Қызыл қақпаның құпиясы&quot; Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/89.218.177.218|89.218.177.218]] 12:29, 2021 ж. шілденің 14 (+06)

== [[:Қатысушы талқылауы:Samatuly Serikbolsyn]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Ғалымжан Кенжебек атты тұлғаның бірден екі парақшасы бар болып шықты. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Samatuly Serikbolsyn|Samatuly Serikbolsyn]] ([[Қатысушы талқылауы:Samatuly Serikbolsyn|талқылауы]]) 18:53, 2021 ж. тамыздың 21 (+06)

== [[:Уикипедия:Алғашқы мақала]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
6 - шы қадам
1 бейтарап көзқарас
... бірдей көлемде баяндале қажет. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Мейржан Абдуов|Meirzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Мейржан Абдуов|талқылауы]]) 15:08, 2021 ж. тамыздың 23 (+06)

== [[:Матуриди мазһабы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Матруди ағым емес. Матруди деген мектеп ағым деп қазіргі таңда өздерін салафия деп жүрген кісілерді айтуға болады. Немесе Талибан. Өкінішке орай бұл матуриди  ағымы деген сөз ең үлкен қателік. Хабарландыру жіберген: Рахатов Заманбек [[Арнайы:Үлесі/188.0.152.49|188.0.152.49]] 13:17, 2021 ж. тамыздың 24 (+06)

== [[:Жұмабек Ахметұлы Тәшенов]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Туған ауылының атауы Танагүл емес, Тана көлі деген жерде дүниеге келген. Менің анам да сол жерде туғанын мақтан қылып отыратын. Хабарландыру жіберген: Серік Кәрібайұлы ОСПАН [[Арнайы:Үлесі/178.89.172.208|178.89.172.208]] 11:17, 2021 ж. қыркүйектің 6 (+06)

== [[:Ақбілек (роман)]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қысқаша мазмұнында Қазақ сөзін Қазан сөзімен аустыру керек өйткені мұнда көтеріліс туралы айтылып жатыр. Хабарландыру жіберген:  [[Арнайы:Үлесі/178.91.70.195|178.91.70.195]] 15:10, 2021 ж. қыркүйектің 8 (+06)

== [[:Қойкелді Сартұлы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Мақаланың аты қате жазылған, орфографиялық ережелерге сәйкес келмейді, себебі &quot;Г&quot; дыбысы тек айтылатын кезде ғана болады, бұл орфоэпиялық норма, ал жазылатын кезде орфоэпиялық ереже ескерілмейді. Өз бетінше мақала атын өзгерте алмадым, алайда мәтін ішінде атына байланысты барлық қателерді түзедім. Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:Dias Baurzhan|Dias Baurzhan]] ([[Қатысушы талқылауы:Dias Baurzhan|талқылауы]]) 11:13, 2021 ж. қыркүйектің 16 (+06)

== [[:Өнеркәсіп төңкерісі]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
машина деген сөзді көлік деп жазу қажет Хабарландыру жіберген: сымбат [[Арнайы:Үлесі/185.250.28.152|185.250.28.152]] 16:39, 2021 ж. қыркүйектің 18 (+06)

== [[:Қазыбек би]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Қате:
“Қазақ деген мал баққан елміз, ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз.
Елімізден құт-береке қашпасын деп, жеріміздің шетін жау баспасын деп найзасына жылқының қылын таққан елміз.
Дұшпан басынбаған елміз, басымыздан сөз асырмаған елміз.
Досымызды сақтай білген елміз, дәм-тұзын ақтай білген елміз.
Бірақ асқақтаған хан болса – хан ордасын таптай білген елміз.
Атадан ұл туса – құл боламын деп тумайды, анадан қыз туса – күң боламын деп тумайды, ұл мен қызын жатқа құл мен күң етіп отыра алмайтын елміз.
Сен темір болсаң, біз көмірміз – еріткелі келгенбіз, қазақ-қалмақ баласын теліткелі келгенбіз.
Танымайтын жат елге — танысқалы келгенбіз, танысуға көнбесең – шабысқалы келгенбіз.
Сен қабылан болсаң, мен арыстан – алысқалы келгенбіз, тұтқыр сары желіммен жабысқалы келгенбіз.
Бітім берсең – жөніңді айт, бермесең – тұрысатын жеріңді айт!” – депті.

Дұрысы:
Біз – қазақ деген мал баққан елміз, бірақ ешкімге соқтықпай жай жатқан елміз. 
Елімізден құт-береке қашпасын деп, жеріміздің шетін жау баспасын деп, найзаға үкі таққан елміз, ешбір дұшпан басынбаған елміз, басымыздан сөз асырмаған елміз. 
Досымызды сақтай білген елміз, дәм-тұзды ақтай білген елміз, асқақтаған хан болса, хан ордасын таптай білген елміз. 
Атадан ұл туса, құл боламын деп тумайды, анадан қыз туса, күң боламын деп тумайды. 
Ұл мен қызды қаматып отыра алмайтын елміз. 
Сен – қабылан болсаң, мен – арыстан, алысқалы келгенбіз. 
Қазақ, қалмақ баласы, табысқалы келгенбіз. 
Танымайтын жат елге танысқалы келгенбіз. 
Танысуға көнбесең, шабысқалы келгенбіз. 
Сен – қалмақ болсаң, біз – қазақ, қарпысқалы келгенбіз.
Жаңа үйреткен жас тұлпар жарысқалы келгенбіз. 
Тұтқыр сары желіммін, жабысқалы келгенбіз. 
Сен темір де, мен көмір, еріткелі келгенмін. 
Екі еліктің баласын теліткелі келгенмін, егесетін ер шықса, иілткелі келгенмін. 
Берсең жөндеп бітіміңді айт, не тұрысатын жеріңді айт Хабарландыру жіберген: [[Қатысушы:AronRaut|AronRaut]] ([[Қатысушы талқылауы:AronRaut|талқылауы]]) 13:13, 2021 ж. қыркүйектің 19 (+06)


== [[:ДНҚ репликациясы]] ==

{{Талқылау статусы|жаңа}}
Криктер дегенимиз арна емес Крик Фрэнсис Крик деген галымнын есими Хабарландыру жіберген: Димаш [[Арнайы:Үлесі/178.90.225.57|178.90.225.57]] 18:18, 2021 ж. қазанның 4 (+06)

== Ауыл тұрғындарының жетістіктері ==

Ауыл тұрғындары жетістіктері деген бөлімде белгісіз кісілер хейт жазып қалдырыпты.  

Түзету үшін толық ақпарат білмеймін,  білетін кісілер жаза жатар.  Бірақ, уақытша қазіргі мәліметтерді өшіре тұруыеызды сұраймын

== Қайта өрлеу мәдениеті ==

Франция қате жазылған 
Оны қатесін түзеу керек

== Қаланын аттары ==

Қаланын атарын жазғанда, автоматты түрде қате деп шығады(Дубли)</text>
      <sha1>lis1iucjra8o1iozvgnmarocy6ccdhl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Беверн</title>
    <ns>0</ns>
    <id>204830</id>
    <revision>
      <id>3057242</id>
      <parentid>2912118</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:27:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Skewtyra</username>
        <id>122224</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4726" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = муниципалитет 
 |қазақша атауы           = Беверн 
 |шынайы атауы            = Bevern (Niedersachsen)) 
 |сурет                   =  
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Германия 
 |елтаңба                 = Wappen Bevern.png 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=51 |lat_min=52 |lat_sec=00 
  |lon_dir=E |lon_deg=9 |lon_min=30 |lon_sec=00 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Германия жерлері{{!}}Жер 
 |аймағы                  = Төменгі Саксония 
 |кестедегі аймақ         = Төменгі Саксония 
 |аудан түрі              = Германия ауданы{{!}}Ауданы 
 |ауданы                  = Хольцминден 
 |кестедегі аудан         = Хольцминден (аудан){{!}}Хольцминден 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 5 ішкі аудан 
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                  = Burkhard Dörrier 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 33,23 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 138 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 3999 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 05531 
 |пошта индексі           = 37639 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = HOL 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды 
 |сандық идентификаторы   = 03 2 55 002 
 |ортаққордағы санаты     =  
 |сайты                   = http://www.bevern.de/ 
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Беверн''' ({{lang-de|Bevern (Niedersachsen))}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Төменгі Саксония]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]].  [[Хольцминден (аудан)|Хольцминден]] ауданының құрамына енеді.

Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 3999 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).&lt;ref&gt;[http://www1.nls.niedersachsen.de/statistik/html/parametereingabe.asp?DT=K1000014&amp;CM=Bev%F6lkerungsfortschreibung Landesbetrieb für Statistik und Kommunikationstechnologie Niedersachsen – Bevölkerungsfortschreibung]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Алып жатқан жер аумағы 33,23 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''03 2 55 002''. Муниципалитеттің басшысы — Эрнст Варнекке.

Муниципалитеттің өзі әкімшілік құрылымы бойынша 5 қалалық ауданға бөлінеді.

== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.bevern.de/ Ресми сайты]

{{Төменгі Саксония аудандары}}
{{Германия:Хольцминден ауданы:Қалалар}}
{{LowerSaxony-geo-stub}}

[[Санат:Төменгі Саксония елді мекендері]]</text>
      <sha1>75oyo8018u52wwuy5fem2pjiygsfzso</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057243</id>
      <parentid>3057242</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T21:37:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Skewtyra</username>
        <id>122224</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4740" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = муниципалитет 
 |қазақша атауы           = Беверн 
 |шынайы атауы            = Bevern (Niedersachsen)) 
 |сурет                   =  
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Германия 
 |елтаңба                 = Wappen Bevern.png 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=51 |lat_min=52 |lat_sec=00 
  |lon_dir=E |lon_deg=9 |lon_min=30 |lon_sec=00 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Германия жерлері{{!}}Жер 
 |аймағы                  = Төменгі Саксония 
 |кестедегі аймақ         = Төменгі Саксония 
 |аудан түрі              = Германия ауданы{{!}}Ауданы 
 |ауданы                  = Хольцминден 
 |кестедегі аудан         = Хольцминден (аудан){{!}}Хольцминден 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 5 ішкі аудан 
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                  = Буркхард Дорриер 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 33,23 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 138 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 3999 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 05531 
 |пошта индексі           = 37639 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = HOL 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды 
 |сандық идентификаторы   = 03 2 55 002 
 |ортаққордағы санаты     =  
 |сайты                   = http://www.bevern.de/ 
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Беверн''' ({{lang-de|Bevern (Niedersachsen))}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Төменгі Саксония]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]].  [[Хольцминден (аудан)|Хольцминден]] ауданының құрамына енеді.

Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 3999 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).&lt;ref&gt;[http://www1.nls.niedersachsen.de/statistik/html/parametereingabe.asp?DT=K1000014&amp;CM=Bev%F6lkerungsfortschreibung Landesbetrieb für Statistik und Kommunikationstechnologie Niedersachsen – Bevölkerungsfortschreibung]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt; Алып жатқан жер аумағы 33,23 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''03 2 55 002''. Муниципалитеттің басшысы — Эрнст Варнекке.

Муниципалитеттің өзі әкімшілік құрылымы бойынша 5 қалалық ауданға бөлінеді.

== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.bevern.de/ Ресми сайты]

{{Төменгі Саксония аудандары}}
{{Германия:Хольцминден ауданы:Қалалар}}
{{LowerSaxony-geo-stub}}

[[Санат:Төменгі Саксония елді мекендері]]</text>
      <sha1>6ig88lj8qkkuwxqb8dqdlacb2xvrpyr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лаубах</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208017</id>
    <revision>
      <id>3057315</id>
      <parentid>2902466</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:27:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4473" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = қала 
 |қазақша атауы           = Лаубах 
 |шынайы атауы            = Laubach 
 |сурет                   = [[Сурет:Innenstadt Laubach.jpg|330px]] 
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Германия 
 |елтаңба                 = Wappen Laubach.png 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=50 |lat_min=32 |lat_sec=0 
  |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=59 |lon_sec=23 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Германия жерлері{{!}}Жер 
 |аймағы                  = Гессен 
 |кестедегі аймақ         = Гессен 
 |аудан түрі              = Германия ауданы{{!}}Ауданы 
 |ауданы                  = Гиссен 
 |кестедегі аудан         = Гиссен (аудан){{!}}Гиссен 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           =  
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                  = Клаус Шпандау 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 97,01 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 230-535 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 9887 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 06405 
 |пошта индексі           = 35321 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = GI 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды 
 |сандық идентификаторы   = 06 5 31 010 
 |ортаққордағы санаты     = Laubach 
 |сайты                   = http://www.laubach-online.de/ 
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Лаубах''' ({{lang-de|Laubach}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Гессен]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[қала]].  [[Гиссен (аудан)|Гиссен]] ауданының құрамына енеді.

Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 9887 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).&lt;ref&gt;[http://www.statistik-hessen.de/themenauswahl/bevoelkerung-gebiet/regionaldaten/bevoelkerung-der-hessischen-gemeinden/index.html Гессен жерінің статистикасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513173109/http://www.statistik-hessen.de/themenauswahl/bevoelkerung-gebiet/regionaldaten/bevoelkerung-der-hessischen-gemeinden/index.html |date=2016-05-13 }}&lt;/ref&gt; Алып жатқан жер аумағы 97,01 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''06 5 31 010''. Қаланың басшысы — Клаус Шпандау.


== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.laubach-online.de/ Ресми сайты]

{{Гессен аудандары}}
{{Германия:Гиссен ауданы:Қалалар}}
{{Hesse-geo-stub}}

[[Санат:Гессен елді мекендері]]</text>
      <sha1>5yy7r72st5sa39k022b2qtu01s6cyti</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лих</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208032</id>
    <revision>
      <id>3057345</id>
      <parentid>2902722</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:42:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4584" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = қала 
 |қазақша атауы           = Лих 
 |шынайы атауы            = Lich 
 |сурет                   = [[Сурет:Lich_-_Schloss.jpg|330px]] 
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Германия 
 |елтаңба                 = Wappen Lich (Hessen).png 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=50 |lat_min=31 |lat_sec=18 
  |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=49 |lon_sec=15 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Германия жерлері{{!}}Жер 
 |аймағы                  = Гессен 
 |кестедегі аймақ         = Гессен 
 |аудан түрі              = Германия ауданы{{!}}Ауданы 
 |ауданы                  = Гиссен 
 |кестедегі аудан         = Гиссен (аудан){{!}}Гиссен 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 9 ішкі аудан 
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                  = Бернд Клайн 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 77,64 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 177 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 13266 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 06404, 06004 
 |пошта индексі           = 35423 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = GI 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды 
 |сандық идентификаторы   = 06 5 31 011 
 |ортаққордағы санаты     = Lich (Hessen) 
 |сайты                   = http://www.lich.de/ 
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Лих''' ({{lang-de|Lich}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Гессен]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[қала]].  [[Гиссен (аудан)|Гиссен]] ауданының құрамына енеді.

Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 13266 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).&lt;ref&gt;[http://www.statistik-hessen.de/themenauswahl/bevoelkerung-gebiet/regionaldaten/bevoelkerung-der-hessischen-gemeinden/index.html Гессен жерінің статистикасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513173109/http://www.statistik-hessen.de/themenauswahl/bevoelkerung-gebiet/regionaldaten/bevoelkerung-der-hessischen-gemeinden/index.html |date=2016-05-13 }}&lt;/ref&gt; Алып жатқан жер аумағы 77,64 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''06 5 31 011''. Қаланың басшысы — Бернд Клайн.

Қаланың өзі әкімшілік құрылымы бойынша 9 қалалық ауданға бөлінеді.

== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.lich.de/ Ресми сайты]

{{Гессен аудандары}}
{{Германия:Гиссен ауданы:Қалалар}}
{{Hesse-geo-stub}}

[[Санат:Гессен елді мекендері]]</text>
      <sha1>lrsopj8gh7whstquj53w601cje3nowt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Линден</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208049</id>
    <revision>
      <id>3057342</id>
      <parentid>2902693</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:32:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4572" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = қала 
 |қазақша атауы           = Линден 
 |шынайы атауы            = Linden 
 |сурет                   =  
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Германия 
 |елтаңба                 = Wappen Linden (Hessen).png 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=50 |lat_min=32 |lat_sec=0 
  |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=39 |lon_sec=0 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Германия жерлері{{!}}Жер 
 |аймағы                  = Гессен 
 |кестедегі аймақ         = Гессен 
 |аудан түрі              = Германия ауданы{{!}}Ауданы 
 |ауданы                  = Гиссен 
 |кестедегі аудан         = Гиссен (аудан){{!}}Гиссен 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 2 ішкі аудан 
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                  = др. Ульрих Ленц 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 22,77 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 188 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 12266 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 06403 
 |пошта индексі           = 35440 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = GI 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды 
 |сандық идентификаторы   = 06 5 31 012 
 |ортаққордағы санаты     = Linden (Hessen) 
 |сайты                   = http://www.linden.de/ 
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Линден''' ({{lang-de|Linden}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Гессен]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[қала]].  [[Гиссен (аудан)|Гиссен]] ауданының құрамына енеді.

Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 12266 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).&lt;ref&gt;[http://www.statistik-hessen.de/themenauswahl/bevoelkerung-gebiet/regionaldaten/bevoelkerung-der-hessischen-gemeinden/index.html Гессен жерінің статистикасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513173109/http://www.statistik-hessen.de/themenauswahl/bevoelkerung-gebiet/regionaldaten/bevoelkerung-der-hessischen-gemeinden/index.html |date=2016-05-13 }}&lt;/ref&gt; Алып жатқан жер аумағы 22,77 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''06 5 31 012''. Қаланың басшысы — др. Ульрих Ленц.

Қаланың өзі әкімшілік құрылымы бойынша 2 қалалық ауданға бөлінеді.

== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.linden.de/ Ресми сайты]

{{Гессен аудандары}}
{{Германия:Гиссен ауданы:Қалалар}}
{{Hesse-geo-stub}}

[[Санат:Гессен елді мекендері]]</text>
      <sha1>8dmihk5jgosffbx0rac8b4s43hxcnzr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лоллар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>208064</id>
    <revision>
      <id>3057349</id>
      <parentid>2902743</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:50:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4413" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = қала 
 |қазақша атауы           = Лоллар 
 |шынайы атауы            = Lollar 
 |сурет                   =  
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Германия 
 |елтаңба                 = Wappen Lollar.png 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=50 |lat_min=38 |lat_sec=59 
  |lon_dir=E |lon_deg=8 |lon_min=42 |lon_sec=16 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Германия жерлері{{!}}Жер 
 |аймағы                  = Гессен 
 |кестедегі аймақ         = Гессен 
 |аудан түрі              = Германия ауданы{{!}}Ауданы 
 |ауданы                  = Гиссен 
 |кестедегі аудан         = Гиссен (аудан){{!}}Гиссен 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           =  
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                  = др. Бернд Викцорек 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 21,9 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 173 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 9903 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 06406 
 |пошта индексі           = 35457 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = GI 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды 
 |сандық идентификаторы   = 06 5 31 013 
 |ортаққордағы санаты     =  
 |сайты                   = http://www.lollar.de 
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Лоллар''' ({{lang-de|Lollar}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Гессен]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[қала]].  [[Гиссен (аудан)|Гиссен]] ауданының құрамына енеді.

Қаланың тұрақты тұрғындарының саны 9903 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).&lt;ref&gt;[http://www.statistik-hessen.de/themenauswahl/bevoelkerung-gebiet/regionaldaten/bevoelkerung-der-hessischen-gemeinden/index.html Гессен жерінің статистикасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160513173109/http://www.statistik-hessen.de/themenauswahl/bevoelkerung-gebiet/regionaldaten/bevoelkerung-der-hessischen-gemeinden/index.html |date=2016-05-13 }}&lt;/ref&gt; Алып жатқан жер аумағы 21,9 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''06 5 31 013''. Қаланың басшысы — др. Бернд Викцорек.


== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.lollar.de Ресми сайты]

{{Гессен аудандары}}
{{Германия:Гиссен ауданы:Қалалар}}
{{Hesse-geo-stub}}

[[Санат:Гессен елді мекендері]]</text>
      <sha1>hp17z6sjlctkr4pdh4ldbt396r8ipvo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Клидинг</title>
    <ns>0</ns>
    <id>214089</id>
    <revision>
      <id>3057254</id>
      <parentid>2977701</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T01:32:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4693" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = муниципалитет 
 |қазақша атауы           = Клидинг 
 |шынайы атауы            = Kliding 
 |сурет                   =  
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Германия 
 |елтаңба                 = DEU Kliding COA.svg 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir=N |lat_deg=50 |lat_min=06 |lat_sec=31 
  |lon_dir=E |lon_deg=7 |lon_min=03 |lon_sec=20 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Германия жерлері{{!}}Жер 
 |аймағы                  = Рейнланд-Пфальц 
 |кестедегі аймақ         = Рейнланд-Пфальц 
 |аудан түрі              = Германия ауданы{{!}}Ауданы 
 |ауданы                  = Кохем-Целль 
 |кестедегі аудан         = Кохем-Целль (аудан){{!}}Кохем-Целль 
 |қауым түрі              = 
 |қауым                   = 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           =  
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                  = Феликс Эспер 
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 5,27 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 415 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 228 
  |санақ жылы             = 2010 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 02677 
 |пошта индексі           = 56825 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = COC 
 |идентификатор түрі      = Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды{{!}}Ресми коды 
 |сандық идентификаторы   = 07 1 35 048 
 |ортаққордағы санаты     = Kliding 
 |сайты                   = http://www.kliding.de/ 
 |сайт тілі               = de 
}} 
'''Клидинг''' ({{lang-de|Kliding}}) — [[Германия|Германия Федеративтік Республикасының]] [[Рейнланд-Пфальц]] [[Германия жерлері|жерінде]] орналасқан [[муниципалитет]].  [[Кохем-Целль (аудан)|Кохем-Целль]] ауданының құрамына енеді.

Муниципалитеттің тұрақты тұрғындарының саны 228 адамды құрайды (31 желтоқсан 2010 жыл).&lt;ref&gt;[http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf Statistisches Landesamt Rheinland-Pfalz – Bevölkerung der Gemeinden am 31. Dezember 2010] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120131082852/http://www.statistik.rlp.de/fileadmin/dokumente/berichte/A1033_201022_hj_G.pdf |date=2012-01-31 }} (PDF; 727 KB)&lt;/ref&gt; Алып жатқан жер аумағы 5,27 км² шамасында. Мемлекет ішінде бекітілген [[Өзін-өзі басқару субъектісінің идентификациялық коды|ресми коды]] — ''07 1 35 048''. Муниципалитеттің басшысы — Феликс Эспер.


== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.kliding.de/ Ресми сайты]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120221092108/http://www.kliding.de/ |date=2012-02-21 }}

{{Рейнланд-Пфальц аудандары}}
{{Германия:Кохем-Целль ауданы:Қалалар}}
{{RhinelandPalatinate-geo-stub}}

[[Санат:Рейнланд-Пфальц елді мекендері]]</text>
      <sha1>qgkc6c4voix2ph7wnzp1moxz80fjpd9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Жирона (провинция)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>220708</id>
    <revision>
      <id>3057168</id>
      <parentid>2455612</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:07:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>JrawX</username>
        <id>99398</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4249" xml:space="preserve">{{Әкімшілік бірлік
 |Түс1            = {{түс|Испания}}
 |Қазақша атауы   = Херона (Жирона)
 |Шынайы атауы    = Girona 
 |Елтаңба         = Escut de la provincia de Girona.svg
 |Ту              = Bandera antiga de la provincia de Girona.svg
 |Елтаңбаның ені  = 
 |Тудың ені       = 
 |Елтаңбаның аты  = 
 |Тудың аты       = 
 |Ел              = [[Испания]]
  |lat_dir = N |lat_deg = 42 |lat_min = 10 |lat_sec = 
  |lon_dir = W |lon_deg = 2 |lon_min = 40 |lon_sec = 
  |region         = ES
  |type           = 
  |деңгей         = 2
  |CoordScale     =  
 |Әнұраны         = 
 |Статусы         = провинция 
 |Кіреді          = [[Каталония]]
 |Енеді           = 
 |Астанасы        = [[Херона]]
 |Ірі қаласы      = 
 |Ірі қалалары    = 
 |Құрылды         = 
 |Таратылған уақыты      = 
 |Басшысы                =  Карлес Парамо и Понсети
  |Басшының түрі         = Президент
 |Басшысы2               = 
  |Басшының түрі2        = 
 |ЖІӨ                    = 
  |ЖІӨ жылы              = 
  |ЖІӨ бойынша орны              = 
  |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны  = 
 |Тілі                           = 
 |Тілдері                        = [[каталан тілі|каталан тілі]], [[испан тілі|испан тілі]]
 |Тұрғыны                        = 752,026
  |Санақ жылы                    = 2010
  |Пайызы                        = 
  |Халық саны бойынша орны       = 
  |Тығыздығы                     = 126,53
  |Тығыздығы бойынша орны        = 
  |Ұлттық құрамы                 = 
  |Конфессионалдық құрамы        = 
 |Жер аумағы                     = 5910 
  |Жер аумағының пайызы          = 
  |Жер аумағы бойынша орны       = 40
 |Максималды биіктігі            = 
 |Орташа биіктігі                = 
 |Минималды биіктігі             = 
 |Ендік                          = 
 |Бойлық                         = 
 |Карта                          = Provincia Girona.png
 |Карта ені                      = 
 |Әкімшілік бірліктің картасы    = 
  |Әкімшілік бірлік картасының ені  = 
 |Уақыт белдеуі                  = 
 |Аббревиатура                   = 
 |ISO                            = ES-GI
 |FIPS                           = 
 |Телефон коды                   = 
 |Пошта индекстері               = 
 |Интернет-үйшігі                = 
 |Автомобиль коды                = 
 |Сайты                          = http://muga5.ddgi.es 
 |Commons санаты                 = 
 |Түсініктемелер                 = 
}}

'''Жирона''' ({{lang-ca|Girona}}), '''Херона''' ({{lang-es|Gerona}})  — [[Каталония]] автономды бірлестігіне кіретін, [[Испания]]ның солтүстік шығысында орналасқан провинция. Административті орталығы — [[Херона|Жирона]] қаласы.

== Географиясы ==
Территориясы 5910 км². (40-ші орын).

== Халқы ==
Халқы — 752 мың адам ([[2010]] ж. мәліметтер).

== Көрікті жерлері ==
[[Сурет:Жирона.JPG|thumb]]
[[Сурет:Жирона мост.jpg|thumb]]
[[Сурет:Жирона Архитектура.JPG|thumb]]
[[Сурет:Жирона город.JPG|thumb]]

== Сілтемелер ==
* [http://www.catalan.ru CATALAN.ru - Барселоне және Каталония бойынша жол көрсеткіш]
* [http://muga5.ddgi.es Провинция кеңесі]

{{commons|Province of Girona}}

{{Испания провинциялары}}

[[Санат:Жирона]]</text>
      <sha1>damqbrlzkbil4cbnkbp7lhac8l3mhid</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мартиреш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>282051</id>
    <revision>
      <id>3057390</id>
      <parentid>1850436</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:50:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4536" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = аудан 
 |қазақша атауы           = Мартиреш 
 |шынайы атауы            = Mártires 
 |сурет                   =  
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Португалия 
 |елтаңба                 = LSB-martires.png 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 100 
 |ту ені                  = 100 
  |lat_dir=N |lat_deg=38 |lat_min=42 |lat_sec=31 
  |lon_dir=W |lon_deg=9 |lon_min=08 |lon_sec=30 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |аймақ картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = 
 |аймағы                  = Лиссабон аймағы (аймақ){{!}}Лиссабон аймағы 
 |кестедегі аймақ         = 
 |аудан түрі              = Португалия әкімшілік бөлінісі{{!}}Округі 
 |ауданы                  = Лиссабон (округ){{!}}Лиссабон 
 |кестедегі аудан         = 
 |қауым түрі              = Португалия муниципалитеттері{{!}}Муниципалитеті 
 |қауым                   = Лиссабон 
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = 
 |басшының түрi           = 
 |басшысы                 = 
 |құрылған уақыты         =  
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 0,1 
 |биiктiктiң түрi         = 
 |орталығының биiктігі    = 
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 341 
  |санақ жылы             = 2001 
  |тығыздығы              = 3552,1 
  |шоғырлануы             = Үлкен Лиссабон 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +0 
 |DST                     = бар 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           =  
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = 
 |идентификатор түрі      = 
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   = http://www.jf-martires.pt 
 |сайт тілі               = 
}} 
'''Мартиреш''' ({{lang-pt|Mártires}}) — [[Португалия]]дағы аудан (фрегезия), [[Лиссабон (округ)|Лиссабон]] округінің құрамына кіреді. [[Лиссабон]] муниципалитетінің құрамдас бөлігі болып табылады. [[Үлкен Лиссабон]] [[Португалия ірі қалалық агломерациялары|ірі қалалық агломерациясында]] орналасқан.

Португалияның [[Лиссабон аймағы (аймақ)|Лиссабон аймағы]] регионына қарасты [[Үлкен Лиссабон (субаймақ)|Үлкен Лиссабон]] экономика-статистикалық субрегионының құрамына енеді. [[2001 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 341 адамды құрайды. Алып жатқан жер аумағы 0,1 км² шамасында. Халық тығыздығы — 3552,1 адам/км².


== Тарихы ==
Ескі әкімшілік бөлініс бойынша [[Эштремадура]] провинциясының құрамына кірген.

== Сыртқы сілтемелер ==
* [http://www.jf-martires.pt Ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080312074830/http://www.jf-martires.pt/ |date=2008-03-12 }}

{{Лиссабон муниципалитетінің аудандары}}
{{portugal-geo-stub}}

[[Санат:Лиссабон округінің елді мекендері]]</text>
      <sha1>37oje2b6h49zwrwcuk3t87fbgst89nw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>М. Ф. Решетнев атындағы Сібір мемлекеттік аэрокосмос университет</title>
    <ns>0</ns>
    <id>305374</id>
    <revision>
      <id>3057354</id>
      <parentid>2902863</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:35:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2186" xml:space="preserve">{{Infobox university
|name            =  М. Ф. Решетнев атындағы Сібір мемлекеттік аэрокосмос университет
|native_name     = Сібір мемлекеттік аэрокосмос университет
|image_name      = [[Сурет:SibSAU(H).jpg|250px]]
|image_size      = 
|caption         = 
|latin_name      = 
|motto           = Per aspera ad astra
|established     = 1960
|type            = 
|endowment       = 
|staff           = 
|rector          = Игорь Ковалев
|enrollment      = 
|undergrad       = 
|postgrad        = 
|doctoral        = 
|profess         = 
|city            = {{flagicon|Russia}} [[Красноярск]]
|state           = 
|country         = [[Ресей]]
|campus          = 
|free_label      = 
|free            = 
|colours         =
|affiliations    = 
|footnotes       =
|website         = [http://www.sibsau.ru www.sibsau.ru]
|address         =
|publictransit   =
|telephone       =
|coor            =
|logo            =
}}
'''М. Ф. Решетнев атындағы Сібір мемлекеттік аэрокосмос университет''' ({{lang-ru|Сибирский государственный аэрокосмический университет имени М. Ф. Решетнёва}}) — университет Красноярскте. 1960 жылы жаса-&lt;ref&gt;[http://www.sibsau.ru/index.php/obshchaya-informatsiya/istoriya/1960-1970-gg Университеттің тарихы (1960-70)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120501003346/http://www.sibsau.ru/index.php/obshchaya-informatsiya/istoriya/1960-1970-gg |date=2012-05-01 }}&lt;/ref&gt;. Жаралғанның мақсаты - [[КСРО]] ракетостроения дамуы. 1992 жылы университет тәуелсіз стал. Тәлім-тәрбиенің бағыттары: авиация және космонавтика, машинажасау, экономика және финанстар. 

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;

{{commons|Siberian State Aerospace University}}

[[Санат:Ресей жоғарғы оқу орындары]]


{{stub}}</text>
      <sha1>iac2wsdftrbuipmvrgxnlph8lafgbot</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Курриер</title>
    <ns>0</ns>
    <id>435086</id>
    <revision>
      <id>3057261</id>
      <parentid>2959723</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T03:49:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6244" xml:space="preserve">{{Елді мекен
 |статусы                 = [[Коммуна (Франция)|Коммуна]]
 |қазақша атауы           = Курриер
 |шынайы атауы            = Courrières
 |сурет                   = 
 |жағдайы                 = 
 |ел                      = Франция
 |елтаңба                 = Blason Mathieu II de Montmorency.svg
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_dir= |lat_deg=50.4586111111 |lat_min= |lat_sec=
  |lon_dir= |lon_deg=2.94805555556 |lon_min= |lon_sec=
  |CoordAddon             = type:city(10424)_region:FR
  |CoordScale             = 
 |шекара түрі             = 
 |кестедегі шекара        = 
 |ел картасының өлшемi    = 270
 |аймақ картасының өлшемi = 270
 |аудан картасының өлшемi = 
 |аймақ түрі              = Франция аймақтары{{!}}Аймағы
 |аймағы                  = Нор-Па-де-Кале
 |кестедегі аймақ         = Нор-Па-де-Кале
 |аудан түрі              = Франция департаменттері{{!}}Департаменті
 |ауданы                  = Па-де-Кале
 |кестедегі аудан         = Па-де-Кале (департамент){{!}}Па-де-Кале
 |қауым түрі              = Франция округтері{{!}}Округі
 |қауым                   = Лан (округ){{!}}Лан
 |кестедегі қауым         = 
 |ішкі бөлінісі           = &lt;!-- [[Франция кантондары|Кантоны]]:&lt;br /&gt; [[Курриер (кантон)|Курриер]] --&gt;
 |басшының түрi           = Мэр{{!}}Мэрі
 |басшысы                 = Christophe Pilch ([[2008]]-[[2014]])
 |құрылған уақыты         = 
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы             = 
 |жер аумағы              = 8,63
 |биiктiктiң түрi         = Биіктігі
 |орталығының биiктігі    = 22—38
 |климаты                 = 
 |ресми тілі              = 
  |тұрғыны                = 10424
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 1207,88
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |уақыт белдеуі           = +1
 |DST                     = бар
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 62710
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = 
 |идентификатор түрі      = INSEE коды
 |сандық идентификаторы   = 62250
 |ортаққордағы санаты     = Courrières
 |сайты                   = http://www.ville-courrieres.fr
 |сайт тілі               = 
}}
'''Курриер''' ({{lang-fr|Courrières}}) — [[Франция]]дағы коммуна. [[Нор-Па-де-Кале]] аймағына қарасты [[Па-де-Кале (департамент)|Па-де-Кале]] департаментінде орналасқан. [[Лан (округ)|Лан]] округінің құрамына енеді. Алып жатқан жер аумағы 8,63 км² шамасында.

Коммунаның [[INSEE коды]] — ''62250'', [[пошта индексі]] — ''62710''.

== Демографиясы ==
[[2009 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 10424 адамды құрады&lt;ref&gt;{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp |title = 2009 жылғы тұрғындар саны |publisher=[[INSEE]] |accessdate=25.11.2012}}{{ref-fr}}&lt;/ref&gt;. Халық тығыздығы — 1207,88 адам/км².

{{Демография/FRA/Courrières}}

Тұрғындарының жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006)&lt;ref&gt;{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&amp;ref_id=pop-sexe-age-quinquennal| title=Population selon le sexe et l'âge...2006| language=fr| description = Жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006) |publisher=[[INSEE]] | accessdate=25.11.2012}}&lt;/ref&gt;:
{{ЖЖ-Кесте
 | макс=419 | барлығы=10332
 | е0=368 | ә0=292
 | е5=403 | ә5=377
 | е10=358 | ә10=357
 | е15=382 | ә15=349
 | е20=337 | ә20=317
 | е25=281 | ә25=325
 | е30=335 | ә30=339
 | е35=354 | ә35=368
 | е40=325 | ә40=330
 | е45=315 | ә45=326
 | е50=321 | ә50=383
 | е55=356 | ә55=419
 | е60=257 | ә60=257
 | е65=206 | ә65=252
 | е70=204 | ә70=228
 | е75=104 | ә75=199
 | е80=62 | ә80=143
 | е85=22 | ә85=81
}}

== Тағы қараңыз ==
* [[Па-де-Кале департаментінің коммуналары]]

== Дереккөздер ==
{{reflist}}

== Сыртқы сілтемелер ==
{{commonscat|Courrières|Курриер}}
* [http://www.ville-courrieres.fr Ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722091348/http://www.ville-courrieres.fr/ |date=2011-07-22 }}
* [http://www.recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&amp;codeZone=62250-COM Францияның ұлттық статистика және экономикалық зерттеулер институты сайтындағы парақшасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121019071739/http://recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&amp;codeZone=62250-COM |date=2012-10-19 }}
* [http://www.mapquest.com/?q=50.4586111111,2.94805555556&amp;zoom=8 «Mapquest» картасында орналасуы]

{{France-geo-stub}}
{{Па-де-Кале департаментінің коммуналары}}

[[Санат:Па-де-Кале департаментінің коммуналары]]</text>
      <sha1>t4fxjqe31k2yrxyjbf6t1rjpjmczpk4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Манчестер Сити</title>
    <ns>0</ns>
    <id>478873</id>
    <revision>
      <id>3057374</id>
      <parentid>3053200</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:23:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="163642" xml:space="preserve">{{Футбол клубы
 |атауы           = {{ту|Англия}} Манчестер Сити
 |ағымдағы маусым   = [[Футболдан Англия чемпионаты 2022/23|2022/23]]
 |логотипі        = Manchester City FC badge.png
 |толық атауы     = ''«Манчестер Сити» Футбол клубы (ағылш. Manchester City Football Club)''
 |лақап аты       =  ''The Citizens (Қалалықтар)&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot;&gt;{{cite web|url=https://ru.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=2528749.html#/|title=Прозвища участников плей-офф Лиги чемпионов|date=2018-02-07|publisher=UEFA.com|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180212084425/https://ru.uefa.com/uefachampionsleague/news/newsid=2528749.html#/|archivedate=2018-02-12}}{{ref-ru}}&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;The Blues (Көктер)&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.mancity.com/fans-and-community/club/club-history |title=Club History |publisher=ManCity.com |lang=en |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160907013909/http://www.mancity.com/fans-and-community/club/club-history |archivedate=2016-09-07 }}&lt;/ref&gt;&lt;br&gt;The Sky Blues (Аспан көктер)&lt;ref name=&quot;автоссылка1&quot; /&gt;''
 |құрылған        = 1880 («'''Сент Маркс (Уэст-Гортон)'''» атауымен)&lt;br&gt;{{Start date and age|df=yes|1894|4|16}} («'''Манчестер Сити'''» атауымен)
 |стадионы        = {{ту|Англия}} [[Этихад Стэдиум]]
 |сыйымдылығы     = 53 400&lt;ref&gt;{{cite web |url=https://www.mancity.com/etihad-stadium/visiting-the-etihad-stadium |title=Visiting the Etihad Stadium |publisher=Manchester City |lang=en}}&lt;/ref&gt;
 |иесі            = {{Мемлекет туы|БАӘ|жоқ}} [[Мансур ибн Зайед әл-Нахайян]]
 |президенті   = {{Мемлекет туы|БАӘ|жоқ}} [[Халдун әл-Мүбәрәк]]
 |жаттықтырушы    = {{Мемлекет туы|Испания|жоқ}} [[Хосеп Гвардиола]]
 |капитаны        = 
 |рейтингі        = [[УЕФА]] рейтингінде '''3-ші орын'''&lt;ref&gt;{{cite web|title=Club coefficients {{!}} UEFA Coefficients|url=https://www.uefa.com/nationalassociations/uefarankings/club/#/yr/2022|website=UEFA.com|accessdate=2022-06-30|lang=en}}&lt;/ref&gt;
 |жарыс = [[Англия Премьер-лигасы|Премьер-лига]]
 |маусым = [[Футболдан Англия чемпионаты 2021/22|2021/22]]
 |орын = [[Сурет:golden star.svg|20px]] '''Жеңімпаз'''
|сайты = {{URL|mancity.com}}
| pattern_la1 = _mancity2223h
| pattern_b1 = _mancity2223h
| pattern_ra1 = _mancity2223h
| pattern_sh1 =_mancity2223h
| pattern_so1 = _mancity2223h
| leftarm1 = 78BCFF
| body1 = 78BCFF
| rightarm1 = 78BCFF
| shorts1 = FFFFFF
| socks1 = 78BCFF
| pattern_la2 = _mancity2122A
| pattern_b2 = _mancity2122A
| pattern_ra2 = _mancity2122A
| pattern_sh2 =
| pattern_so2 = _mancity2122Al
| leftarm2 = FFFFFF
| body2 = FFFFFF
| rightarm2 = FFFFFF
| shorts2 = FFFFFF
| socks2 = FFFFFF
| pattern_la3 = _mancity2122t
| pattern_b3 = _mancity2122t
| pattern_ra3 = _mancity2122t
| pattern_sh3 =
| pattern_so3 = _mancity2122tl
| leftarm3 = 002040
| body3 = 002040
| rightarm3 = 002040
| shorts3 = 002040
| socks3 = 002040
}}
'''«Манчестер Сити»''' ({{lang-en|Manchester City Football Club}}) – [[Манчестер]] қаласының ағылшын футбол клубы. Клуб [[Англия Премьер-лигасы]]нда өнер көрсетеді. [[1880 жыл]]ы «Уэст Гортон Сент Маркс» (West Gorton Saint Marks) деген атпен құрылды. [[1887 жыл]]ы атын «Ардуикке» ауыстырып, «Гайд Роуд» стадионына көшті. [[1894 жыл]]дан бастап клуб «Манчестер Сити» атымен ойнайды. Сегіз рет [[Англия Премьер-лигасы|Премьер-лига]] иегері, алты [[Футболдан Англия кубогы|Англия Кубогы]], сегіз [[Лига Кубогы]], алты [[Футболдан Англия суперкубогы|FA Community Shields]] және бір [[УЕФА Кубок иелері кубогы|Еуропа Кубогының Жеңімпаздары Кубогы]] бар бұл ағылшын футболындағы бесінші ең табысты клуб болып саналады.

«Манчестер Сити» Футбол лигасын 1892 жылы қосылды, ал 1904 жылы өзінің алғашқы ірі марапаты — [[Футболдан Англия кубогы|Англия Кубогын]] жеңіп алды. Клуб 1960-шы жылдардың аяғы мен 1970-ші жылдардың басында Джо Мерсер мен Малкольм Эллисонның басшылығымен Лиганы, [[УЕФА Кубок иелері кубогы 1969/70|еуропалық чемпиондар Кубогының иегерлері Кубогын]], Англия Кубогын және Лига Кубогын жеңіп алды. 1981 жылғы Англия Кубогының финалындағы жеңілістен кейін клуб 1998 жылы өз тарихында жалғыз рет ағылшын футболының үшінші эшелонына түсуімен аяқталған құлдырау кезеңінен өтті. Олар 2001/02 маусымда Жоғарғы дивизонға оралды және содан бері Премьер-Лигада қалды.

Өз тарихында клуб үш рет стадион ауыстырды: құрылғаннан бастап [[1923 жыл|1923]] жылға дейін «Гард Роудте» ойнады, [[1923 жыл|1923]] жылдан бастап [[2003 жыл|2003]] жылға дейін –  «Мейн Роуд» стадионында,  ал қазіргі уақытта [[2002 жыл|2002]] жылы салынған, 55097 көрермен сыйдыра алатын  «Этихад» стадионында ойнайды.

XX ғасырда «Манчестер Сити» екі рет Англия чемпионы болды (1936/1937 және 1967/1968), бірақ [[1990 жыл|1990]] жылдары «Манчестер Сити» үш жыл ішінде үш рет астыңғы дивизиондарға түсіп,  1998/99 үшінші дивизионда бір маусым ойнады. [[2002 жыл|2000]] жылы клуб жоғарғы дивизонға оралып, Премьер-Лигада әлі күнге дейін өнер көрсетеді. [[2008 жыл|2008]] жылы  «Манчестер Ситиді»  «Абу-Даби Юнайтед Групп» компаниясы иеленді, бұдан кейін клубқа көптеген инвестициялар ағымы келіп, жоғары төленетін ойыншыларды трансфер кезінде алуға мүмкіндік пайда болды. [[2011 жыл|2011]] жылы клуб Англия Кубогын ұтты. Және де [[Футболдан Англия чемпионаты 2010/2011|2010/11]] жылдың қорытындысы бойынша, «Сити» бірден УЕФА чемпиондар Лигасының топтық турнирінде ойнау құқығына ие болып, [[1973 жыл|1973]] жылдан бері бірінші рет Англия Суперкубогы үшін ойынға қатысты. Бірақ [[2011 жыл|2011]] жылы 7 тамызда «Уэмбли» стадионында Англия чемпиондары «[[Манчестер Юнайтед]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан 2:3 есебімен ұтылып қалды.&lt;ref&gt;http://www.radiomayak.ru/doc.html?id=275862{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

[[2012 жыл|2012]] жылы 13 мамырда, соңғы турда «Куинз Парк Рейндержске» қарсы драмалық ойында, қосымша төртінші минутта шешуші гол соғып,  3:2 есебімен ұтып, «Манчестер Сити»  44 жыл өткен соң Англия чемпионы атанды&lt;ref&gt;http://www.kommersant.ru/doc/1933200?NodesID=9&lt;/ref&gt;. «Қалалықтар» (&quot;The Citizens&quot;(клубтың лақапаттарының бірі)) өздерінің қас жауларын «[[Манчестер Юнайтед]]ті&lt;nowiki/&gt;» тек доп соғу және өткізу айырмасынан ғана асып түсті. 2012 жылы [[12 тамыз]]да Англия Суперкубогына таласта «Манчестер Сити» лондондық «[[Челси (футбол клубы)|Челси]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан 3:2 есебімен басым түсіп, соңғы 40 жылда бірінші рет осы жүлдені ұтты&lt;ref&gt;http://www.vesti.ru/doc.html?id=877448&lt;/ref&gt;.

[[2014 жыл|2014]] жылы [[2 наурыз]]да «Манчестер Сити» 38 жыл өткен соң алғашқы Футбол Лигасының Кубогын жеңіп алды.&lt;ref&gt;http://www.gazeta.ru/sport/2014/03/02/a_5932905.shtml&lt;/ref&gt;

[[2014 жыл|2014]] жылы [[11 мамыр]]да Манчестер Сити [[Вест Хэм Юнайтед|Вест Хэм]] клубын 2:0 есебімен жеңіп, өзінің тарихындағы төртінші АПЛ жүлдесін жеңіп алды&lt;ref&gt;«Манчестер Сити» - Англия чемпионы! 12 мамыр 2014 14:33

http://prosports.kz/kz/news/34837
&lt;/ref&gt;.Манчестер Сити 2016 жылдың [[15 мамыр]] күні өз тарихында алғаш рет [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасының]] ширек-финалына жолдама алды.Ширек-финалда [[Пари Сен-Жермен|ПСЖ]] футбол клубымен кездесіп, Парижде тең ойын көрсетіп, өз алаңында 1:0 есебімен жеңіске жетіп, өз тарихында болмаған нәрсені жасады.Және бұнымен қоса, Англия футбол клубтары арасынан [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасының]] жартылай финалына шыққан 10-ыншы команда болды.Жалғыз голдың авторы — Кевин де Брюйне.Жартылай финалда [[Реал Мадрид]] футбол клубынан қонақта 1:0 есебімен жеңіліс тауып, финалға өте алмады.

Клуб 2008 жылы Абу-Даби Юнайтед Груп арқылы шейх Мансур бен Заид Әл Нахаянды қабылдағаннан кейін ойын қызметкерлеріне де, жабдықтарға да айтарлықтай қаржылық инвестициялар алды, 2011 жылы Англия Кубогын және [[Футболдан Англия чемпионаты 2012/2013|2012]] жылы Премьер-Лиганы жеңіп алды, содан кейін 2014 жылы тағы бір чемпион атағын алды. Пеп Гвардиоланың басшылығымен «Сити» [[Футболдан Англия чемпионаты 2017/2018|2018]] жылы Премьер-лигада жеңіске жетіп, бір маусымда 100 ұпай жинаған Премьер-лиганың жалғыз командасы болды. 2019 жылы олар төрт кубокты жеңіп алды, Англиядағы барлық ішкі кубоктардың бұрын-соңды болмаған сериясын аяқтап, ішкі треблді жеңіп алған алғашқы ағылшын ерлер командасы болды. [[Хосеп Гвардиола|Пеп Гвардиола]] дәуірінде Премьер-лиганың [[Футболдан Англия чемпионаты 2020/21|үшінші титулын]] жеңіп алумен қатар, «Сити» 2021 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Еуропа Чемпиондар Лигасының]] алғашқы финалына шықты, онда ол «[[Челси (футбол клубы)|Челсиден]]&lt;nowiki/&gt;» жеңіліп қалды.

2019 жылы «Манчестер Сити» әлемдегі барлық футбол клубтары арасында табысы бойынша бесінші орынды иеленді.  2019 жылы ''[[Forbes]]'' клубты 2,7 миллиард долларға (2,06 миллиард фунт стерлинг) бағалады.  Осылайша, Манчестер Сити әлемдегі ең бағалы спорт клубтарының тізімінде жиырма бесінші және ең құнды футбол клубтары тізімінде үшінші орында тұр. Клуб 2019 жылдың қараша айында құны 3,73 миллиард фунт стерлинг (4,8 АҚШ доллары) құрайтын Ұлыбританияда орналасқан City Football Group Limited [[холдинг]]-компаниясына тиесілі.

Бас бапкері — [[Хосеп Гвардиола]]. Ол өзінің бапкерлік қызметін 2016 жылдың [[1 ақпан]]ында алды. Алдыңғы бапкері — Мануэль Пеллегрини.

== Тарихы ==
{{main|«Сент-Маркс» немесе «Вест Гортон» (1880—1894) тарихы|«Манчестер Сити» (1894—қазіргі кезге дейінгі) тарихы}}

=== ''ХІХ ғасыр'' ===

=== «Cент-Маркс» немесе «Вест Гортон» ===
[[File:St Marks 1884.jpg|thumb|265x265px|«Сент Маркс» немесе «Вест Гортон», 1884 жылы|солға]]
«Манчестер Сити» деген қазіргі кездегі алпауыт клубты құрған тұлға [[1855 жыл|1855]] жылы дүниеге келді. '''Анна Коннелл''' — Харрогиттегі Артур Коннелл атты дінбасының қызы болған. Оның әкесі [[1865 жыл|1865]] жылы Вест Гортондағы [[Ағылшындар|ағылшындық]] Киелі Марк шіркеуінің ректор қызметкері болды.

Анна сол жылдары әкесінің жағдайын қарап, қолдап тұрды.Вест Гортон тұрғындары кейін спирттік ішімдіктер мен шылымдар қолданатын болған. Анна Коннелл барлығының басын қосатын жеңіл жолдарды іздеді.Сонысымен, [[1880 жыл|1880]] жылдың қарашасында Анна Коннелл екі шіркеудің дінбасыларымен бас қосып, бұнымен қоса металлургиялың зауыт кеңесімен бас қоса отырып, Брукс, Уильям Бистоу және Томас Гудбэер атты жұмысшыларымен көптеген спорттық клубтар ойлап табады.Бұлардың [[1875 жыл|1875]] жылғы Киелі Марк шіркеуінің крикет бойынша үш спортшысы — Уилтер Чоу, Эдвард Китчен және жаңағы Уильям Бистоу — крикет ойынын тастап, футболшы атанды.Манчестер архидъяконы Анна Коннелдің жұмысына жақсы көңіл бөліп, оған болашақ жұмысына сәттілік тілеп, көмек көрсетті. 1880 жылы қарашада Анна Коннелл, Бистоу және Гудбэер бірігіп «Сент-Маркс» немесе «Вест Гортон» деп футбол клубын құрды.&lt;ref&gt;{{cite book |last=James |first=Gary |title=Manchester City - The Complete Record |publisher=Breedon |location=Derby |year=2006 |isbn=1-85983-512-0}} p17&lt;/ref&gt; Артур Коннелл, қара жейде және ақ шортымен ойнаған алғашқы президент атанды.Ең алғашқы ресми ойын, [[Максфилд]] шіркеуін командасымен болды, бұл ойында «Сент-Маркс» 1:2 есебімен жеңіліс тапты. «Сент-Маркс» бұл маусымда тек бір рет қана жеңді. Бұл жағдай 1881 жылдың наурызында, шығыс Манчестерде орналасқан — «Сталибридж Кларенске» қарсы ойында болды.&lt;ref&gt;{{cite book |last=Murray |first=Chris |title=Attitude Blue: Manchester City F.C. and P.L.C. |publisher=Blackwell Publishing |location=Manchester |year=2002 |isbn=0-9520520-9-1 |page=1}}&lt;/ref&gt;

=== «Ардвик» ===
[[1884 жыл|1884]] жылы Гортон қауымдастығының шешімімен, клубтың атауын өзгерту қолға алынды. Сол кезде Уильям Бистоу, клубтың жейдесін өзгертуді ұсынып, өз жейдесін ойлап тапты. Жейде — қара және ол жейдеде ақ крест бейнеленді. [[1887 жыл|1887]] жылы клуб — «[[Гайд Роуд]]» атты ойын алаңына ауысты. Бұнымен қоса, атауын — «Ардвик» деп өзгертті. Екі жылдан кейін, «Гайд Роуд» сыйымдылығы 1000 көрермендікке жетті. [[1891 жыл|1891]] жылы, команда Альянс Лигада өнер көрсете бастап, екі жыл қатарынан чемпион атанды. [[1892 жыл|1892]] жылы клуб, екінші дивизион болып саналатын, Англия Футбол Лигасында өнер көрсете бастады. 1892/93 маусымында «Ардвик» 5-інші орынды иеленді.

Келесі маусымда, қазіргі «[[Манчестер Юнайтед]]» деп аталатын, кезіндегі «[[Ньютон-Хит]]» екінші дивизонға, әрине, Англия Футбол Лигасына келді. Бұнымен қоса, бұл маусымда, «Ардвикке» басты қарсылас табылды. Сол кезде «Ардвик» менеджері [[Джошуа Парби]], клубтың атауын өзгертуді ұсынды. Комитет бұл ұсынысты қабылдап, «Манчестер Сити» 1894 жылдан қазіргі кезге дейін әлі өзгертілмей келеді.

=== ''ХХ ғасырдың басы'' ===
=== '''«Манчестер Сити»''' ===
[[File:Billy meredith city.jpg |thumb|Билли Мередит|304x304 нүкте]]Бес жыл өте, «Манчестер Сити», бірінші дивизонда өнер көрсете бастады. Тағы бес жыл өте, [[1904 жыл|1904]] жылы, алғашы кубогын жеңіп алды — [[Футболдан Англия кубогы|Англия Кубогы]]. Бұл жарыстың үздік ойыншысы болып — [[Билли Мередит]]&lt;ref&gt;{{cite news |first= |last= |title= FA Cup glory: 1904 |url=http://www.mcfc.co.uk/news/team-news/2013/may/fa-cup-glory-1904 |work=mcfc.co.uk |date=01.05.13 |accessdate=2013-11-14}}&lt;/ref&gt;.
[[File:ManCity1904.jpg|left|thumb|«Манчестер Сити», 1904 жылы, Англия Кубогының иегері|185x185px]]атанды. Өйткені ол финалдағы жалғыз голдың авторы.Бұл кубок оңай жолмен келмеді: [[1904 жыл|1904]] жылдың [[6 ақпан|6 ақпанында,]] 1/16 финалында «Сандерлендті» ауыр күшпен жеңді. Одан кейін, «Вулидж Арсеналды» екі доп айырмасымен жеңіп артта қалдырды. Содан соң қарсылас болып, «[[Мидлсбро]]» келді. Бірақ «Сити» бұл қарсыласымен тең ойын көрсетіп, 9 наурызда қайта ойнап 3:1 есебімен екінші ойында жеңе алды. Он күннен «Гудисон Паркта» «Уэнсдейді» қабылдап, 3:0 есебімен жеңді. Финалда «Болтон Уондерерспен» кездесіп, осылай кубок иегері атанған болатын.

1904/05 маусымында соңғы тур басталмай тұрып, «[[Ньюкасл Юнайтед|Ньюкасл Юнайтедпен]]&lt;nowiki/&gt;» бірдей ұпаймен жарысып тұрды. Бірақ соңғы турда «[[Астон Вилла|Астон Виллаға]]&lt;nowiki/&gt;» жол беріп, үшінші орынға түсіп қалды. Ойыннан соң «Астон Вилла» ойыншысы Алек Ликтің айтуынша, Билли Мередит оған £10 төлеуін сұрған, одан соң Комитеттің шешімімен Билли Мередит кінәлі деп танылып, бір жылға ойыннан шектелді&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/wales/northeast/guides/halloffame/sport/billy_meredith.shtml|title=Billy Meredith|work=BBC North Wales Sport|date=18.06.09|accessdate=2012-06-03|archiveurl=http://www.webcitation.org/68hmJReM3|archivedate=2012-06-26}}&lt;/ref&gt;. Байымдауынша, «Манчестер Сити» әр ойыншыға £4 төлеп отырған, және клубта бұл ісі үшін айыппұл алды. Билли Мередит кейін ақталып, өз пікірін білдірді:&lt;blockquote&gt;'''''«Манчестер Ситидің» құпиялығы неде? Бұны мен жәй ғана ереже бұзушылық деп санаймын, 4 фунт стерлингті бізде ешқандай ойыншы алмайды.»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Билли Мередит''&lt;/blockquote&gt;Қауымдастық клубқа тексеріс жүргізіп, клубтан қаржылай ереже бұзушылық тапты. «Манчестер Ситидің» бас бапкері Том Мейли өмір бойына футболдағы қызметтерден шеттетілді, ал «Ситиге» £900&lt;ref&gt;http://www.historicalkits.co.uk/Manchester_City/Manchester_City.htm&lt;/ref&gt; көлемінде айыппұл салынды. Және де «Ситидің» бірдей 17 футболшысы [[1907 жыл|1907]] жылдың [[қаңтар]]ына дейін футболдан шеттетілді. Сосын, «Сити» айыппұлдан толықтай құтылу үшін өз ойыншыларын сатуға тура келді. Осы мүмкіндікті пайдаланып, «[[Манчестер Юнайтед]]&lt;nowiki/&gt;» менеджері  Эрнест Мангнэлл £500-ге Билли Мередитті және де онымен қоса Герберт Берджесс, Сэнди Тернбулл, Джимми Бэннистерді сатып алды. 1907/08 маусымында «[[Манчестер Юнайтед]]&lt;nowiki/&gt;» осы ойыншылардың арқасында ел біріншілігін жеңіп алды.

[[1920 жыл|1920]] жылы «Манчестер Сити» ойын алаңына Георг V қонақ болды. Бұл жағдай «Сити» ойын алаңын [[Лондон]]да орналаспаған, [[V Георг|Георг V]] қонақ болған алғашқы ойын алаңы болды. Осы жылы қарашада «Сити» үшін қайғылы оқиға болды, [[1920 жыл|1920]] жылы [[қараша]]да «Гайд Роудтың» басты трибунасы өртке оранып, құрып кетті. «Манчестер Сити» басшылары кейін жаңа ойын алаңын іздеуге көшті. Басында «[[Манчестер Юнайтед]]тің&lt;nowiki/&gt;» ойын алыңы «[[Олд Траффорд]]ты&lt;nowiki/&gt;» жалдап алғысы келді, бірақ «[[Манчестер Юнайтед|Юнайтед]]&lt;nowiki/&gt;» «[[Олд Траффорд]]&lt;nowiki/&gt;» үшін көптеген ақша сұрап, бұл ақшаны «Манчестер Ситидің» қалтасы көтермегендіктен жалға алудан бас тартты&lt;ref&gt;James, ''Manchester: The Greatest City'', p480&lt;/ref&gt;. Кейін амал болмағандықтан, «Сити» өзінің ойын алаңында, жөнделіп ештеңеге жарамай тұрғанына қарамастан үш жыл бойы осы алаңда ойнауға тура келді.&lt;ref&gt;James, ''Manchester: The Greatest City'', p104&lt;/ref&gt; 1923/24 жылдары «Сити» «[[Мейн Роуд]]&lt;nowiki/&gt;» алаңында ойнай бастады, ал «Гайд Роуд» алаңын бөлшектеп сатып жіберді.&lt;ref&gt;Clayton, ''Everything under the blue moon'', p107&lt;/ref&gt;[[File:Sculpture of Bert Trautmann.jpg|thumb|331x331px|Берт Траутманнға арналған мүсін]]

[[1926 жыл|1926]] жылы «Манчестер Сити» Англия Кубогінің жартылай финалына дейін барып, 5 ойында 31 гол соқты. Бірақ жартылай финалда «Болтон Уондерерстен» 1:0 есебімен жеңіліп, қалып қойды. Осы жылы «Сити» бірінші дивизонна ұшып кеткен болатын. Келесі жылы, жолы болып, екінші дивизонды бағындырып, бірінші дивизонға қайта оралды&lt;ref&gt;James, ''Manchester City — The Complete Record'', p. 116.&lt;/ref&gt;.

[[1930 жыл|1930]] жылы «Сити» көтеріле бастады. Бас бапкері болып, бұрынғы «Манчестер Юнайтедтің» бас бапкері Мэтт Басби болды. Қақпашысы Фрэнк Свифт, шабуылшылары Фрэд Тилсон және капитаны Сэм Коуэн болды. 1933 жылы клуб Англия Кубогінің финалына дейін барып, Эвертоннан 0:3 есебімен жеңіліп қалды. Бірақ бұған қарамастан, 1934 жылы «Сити» тағы да финалға шықты. Осы жолы қуанышқа орай, «Портсмут» клубын 2:1 есебімен жеңіп, кубок иегері атанды. 28 минутта гол жіберіп алғанына қарамастан, Тилсон екі гол соғып, команданы алға шығарып жеңіс сыйлады. Капитаны Сэм Коуэн Англия Кубогінің үш финалына да қатысқан алғашқы ойыншы болды&lt;ref&gt;James, ''The Official Manchester City Hall of Fame'', p. 153.&lt;/ref&gt;.

[[1937 жыл|1937]] жылы клуб тарихында алғаш рет Англия біріншілігінің чемпионы атанды. Бұл маусымда «Сити» 100-ден аса гол салды. Бірақ, келесі маусымда «Сити» бірінші дивизонмен қоштасты.&lt;ref&gt;http://www.rsssf.com/engpaul/FLA/1937-38.html&lt;/ref&gt;

«Манчестер Сити» екінші дивизионда тек бір рет ойнап жетісті, өйткені бұдан кейін Екінші Дүниежүзілік Соғыс басталғанына байланысты, футбол тоқтатылған болатын.

Футбол жұмыс жасап бастағаннан кейін, «Ситиді» капитаны болған, Сэм Коуэн өз қолына алды. Ол бірінші матчын 3:0 есебімен жеңді, одан кейін клуб 19 ойын бойы жеңілмей келді. Бұның арқасында «Сити» Жоғарғы Лигага қайта оралды. Бірақ Сэм Коуэн, бизнес қызығушылықтарының кесірінен, жұмысынан босатылды.

[[1949 жыл|1949]] жылы «Сити» неміс қақпашысы [[Берт Траутманн]]ды өз қатарына қосты&lt;ref&gt;James, ''The Official Manchester City Hall of Fame'', p76&lt;/ref&gt;. Бұл футболшы англиялық клубқа қосылғаннан кейін, жергілікті тұрғындар нацисттік Германиямен байланысы бар деп митингке шықты&lt;ref&gt;'England really can go all the way' http://blogs.guardian.co.uk/worldcup06/2006/06/07/england_really_can_go_all_the.html&lt;/ref&gt;. Бір жағынан өздерінің клубының қақпасын қорғағаны үшін қолдаса, бір жағынан нацисттік Германия өкілі

болғандықтан күдіктенді.&lt;ref&gt;http://mcivta.com/players/old/trautmann.html&lt;/ref&gt; [[2010 жыл|2010]] жылы&lt;ref&gt;Manchester City legend Bert Trautmann http://www.thesun.co.uk/sol/homepage/news/2926741/Manchester-City-legend-Bert-Trautmann-Todays-Premiership-stars-couldnt-care-less.html&lt;/ref&gt;:[[File:Don Revie statue.jpg|thumb|331x331px|Лидс қаласында орналасқан Дон Реви мүсіні]]&lt;blockquote&gt;'''''«Мен өз клубымды сүйемін, және қолдаймын.Мен «Ситидің бүкіл матчын қалдырмай көремін.Мен Англияға Германиямен ойнасада, жанкүйер боламын»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Берт Траутманн''&lt;/blockquote&gt;

=== ХХ ғасырдың ортасы ===
«Реви жоспарын» пайдаланып , «Сити» 50-інші жылдары аса қатты өнер көрсете алмады. Аса керемет өнер көрсетті деп, тек 1955 жылды айтуға болады. Өйткені бұл жылы Англия Кубогінің финалына шықты. Бірақ «Ньюкаслдан» 1:3 есебімен жеңіліс тапты.

[[1956 жыл|1956]] жылдың [[5 мамыр]]ында 22 жылдан соң Англия Кубогын жеңіп алды. Жүз мың адам сыятын «Уэмблиде» «Манчестер Сити» «Бирмингем Ситимен» кездесіп, алғашқы голын 3-інші минутта салды, алғашқы голды Дон Реви салды. 12 минут өткен соң «Бирмингем» Ноэль Кинси көмегімен есепті теңестірді&lt;ref&gt;Birmingham soon behind but Kinsey quick to equalise

Birmingham Mail 5 May 1 бет ;Final edition
&lt;/ref&gt;. «Сити» 62-інші минутта алға шықты, есеп 2:1. Голды салуға ат салысқандар болып, Кен Бернс, Бобби Джонстон және Джек Дайсон саналды&lt;ref&gt;{{cite book|last=James|first=Gary|title=Manchester&amp;nbsp;– A Football History|publisher=James Ward|location=Halifax|year=2008|isbn=978-0-9558127-0-5|page=122}}&lt;/ref&gt;. 64-інші минутта Берт Траутманнды мойынын ауыртып алғанына қарамастан, Дайсонға пас беріп, кейін Джонстон гол салып шабуыл иесі атанды&lt;ref&gt;{{cite book|last=Ward|first=Andrew|title=The Manchester City Story|publisher=Breedon|location=Derby|year=1984|isbn=0-907969-05-4|page=49}}&lt;/ref&gt;. Осымен есеп 3:1 болып кубок иегерлері атанды.&lt;ref&gt;Rowlands, ''Trautmann: The Biography'', p. 179.&lt;/ref&gt;

«Манчестер Сити» кезеңі 60-70 жылдардың соңына қарай өркендей бастады. Бұл кездері команды Джо Мерсер қолға алды. Джо Мерсер команданы қолға алып Жоғарғы Лигага шығарған болатын. Мерсер «Сити» қатарына Джордж Хеслоп, Майк Саммерби, Колин Белл, Тони Бук, Фрэнсис Ли, жас Джо Корриган есімді ойыншыларды қосты. Бұл ойыншыларын команданы алға сүйреді.

Кейін Мерсер, 34 жылдан кейінгі, [[1968 жыл|1968]] жылы, Джордж Бест есімді атақты шабуылшысы бар&lt;ref&gt;{{cite book|last=Goldstone|first=Phil|coauthors=Saffer, David|title=Manchester City Champions 1967/68|publisher=Tempus|location=Stroud|year=2005|isbn=978-0-7524-3611-1}}&lt;/ref&gt; «Манчестер Юнайтедті» екі ұпай артта қалдырып, Англия чемпионы атанды. [[1969 жыл|1969]] жылдың [[26 сәуір]]інде Нил Янгтың голының арқасында «Лестер Ситиді» жеңіп, «Сити» тарихындағы төртінші Англия Кубогын жеңіп алды&lt;ref&gt;{{cite book|last=Penney|first=Ian|title=Blue Heaven: Manchester City's Greatest Games|publisher=Mainstream|location=Edinburgh|year=1996|isbn=1-85158-872-8}}&lt;/ref&gt;. [[1970 жыл|1970]] жылдың [[7 наурыз]]ында «Сити» тарихында алғаш рет Футбол Лигасының Кубогін жеңіп алды, финалдық матчта Мерсердің «Ситиі» «Вест Бромвич Албионның» бір голына екі голмен жауап қайтарған болатын. Голдардың авторы: Майк Дойл және Глин Пардо.&lt;ref&gt;{{cite book|last=McOwan|first=Gavin|title=The Essential History of West Bromwich Albion|publisher=Headline|year=2002|isbn=0-7553-1146-9|page=261}}&lt;/ref&gt;  
Сол жылы, «Сити» өте жоғарғы нәтиже көрсетіп Кубок Иегерлерінің Кубогын жеңіп алды. Венадағы финалда Польшаның клубы «Гурникті» 2:1 есебімен жеңді. «Сити» қатарынан голдарды Нил Янг және пенальтиден Фрэнсис Ли салған болатын&lt;ref&gt;''Paul Fitzpatrick.'' Lee Inspired by Vienna,  The Guardian(30.04.70)&lt;/ref&gt;. Джо Мерсер бұл ойыннан кейін&lt;ref&gt;''Paul Fitzpatrick.Mercer &quot;happy&quot;,  The Guardian(30.04.70)''&lt;/ref&gt;:  &lt;blockquote&gt;'''''«Нөсер жауын екінші таймда ойынды бұзды, бірақ біздің ойыншылар бұл кедергіге қарамастан керемет ойын көрсетіп, менің көңілімнен шықты»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Джо Мерсер''&lt;/blockquote&gt;Келесі жылы Джо Мерсер мен Мальколм Эллисон бірігіп тағы да, Кубок Иегерлерінің Кубогының жартылай финалына шықты. Бірақ «Ситидің» маңызды ойыншалыр жарақаттанып қалып, «Челсиден» 0:2 есебімен жеңіліп қалып, алдыңғы жылғы нәтижені қайталай алмады. Англия біріншілігінде «Сити» төртінші орында тұрып, соңына қарай алға жылжып, бас жүлдені иеленіп кетті. 1972 жылы, өкінішке орай, екі бапкердің арасы құлдилай бастады. Джо Мерсер «Ковентри Ситиді» жаттықтыруға кетіп қалды. Клуб президенті Питер Суолз&lt;ref&gt;Tossell, ''Big Mal'', p. 214.&lt;/ref&gt;: &lt;blockquote&gt;'''''«Бізге Мальколм Эллисон мен Джо Мерсер арасындағы екеуін таңдау керек болды. Біз Мальколм Эллисонды таңдадық»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Питер Суолз''&lt;/blockquote&gt;Кейін Мальколм Эллисонде өз пікірін білдірді&lt;ref&gt;{{cite book|last=Penney|first=Ian|title=Manchester City: The Mercer-Allison Years|publisher=Breedon|year=2008|location=Derby|isbn=978-1-85983-608-8|page=176}}&lt;/ref&gt;: &lt;blockquote&gt;'''''«Джо және мен керемет бапкерлік топ болдық. Мен ешқашан Джо Мерсермен бірге жұмыс атқарғаныма өкінген емеспін, және өкінбеймін де. Ол да осындай сезімде екенін білемін. Біз екеуміз керемет клубты құрдық. Мерсер-Эллисон атқарған жылдары «Сити» үшін ең керемет және есте қаларлықтай жылдар болады. Джоны тағы да өз орнында қалдырғанда, керемет болар еді. Ол да осылай айтатынына күмәнім жоқ.»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Мальколм Эллисон''&lt;/blockquote&gt;[[File:Joe Corrigan 20070922.jpg |thumb|284x284px|Джон Корриган, «Ситидің» көп жүлделі қақпашысы|солға]]Бірақ Мальколм Эллисон бапкерлік қызметте көп болмады. Өйткені ол 1972/73 жылдары «Ситиді» соңғы орындарда жетелеп жіберді. Клубы екінші дивизионға кетіп қалудан, тек жаңа бапкер Джонни Харт құтқарып қалды. Бірақ бұл бапкерде, өз жұмысында бола алмады. Маусым аяқтала сала бапкерлік орынды «Норвич Ситидің» бапкері Рон Саундерс басты. Бұл бапкердің көмегімен кубок жағында аса жақсы өнер көрсетсе, біріншілікте шамалы нәтиже көрсетті. Саундерсде өз орнында көп отыра алмады, 1974-1979 жылдар арасында «Ситидің» бұрынғы ойыншысы Тони Бук бапкерлік жағынан басқарды.

Бук команданы алға шығарып, және сол нәтижені сақтап қалуды мақсат тұтты&lt;ref&gt;http://www.sporting-heroes.net/football-heroes/displayhero_club.asp?HeroID=36461&lt;/ref&gt;. 1973/74 маусымының соңғы турында «Сити», біріншілікте қалу үшін тек жеңіс керек болған «Манчестер Юнайтедпен» кездесті. 1:0 есебімен «Манчестер Сити» жеңіп, ел біріншілігінен көршілес клубты екінші дивизионға шығарып салды. Жалғыз голдың авторы Денис Лоу, бұл матч ол үшін аса ауыр болды. Өйткені Лоу «Манчестер Юнайтед» қатарында 11 жыл ойын көрсетті, ол голды соққаннан кейін қуанбады және ойын алаңынан көңілсіз кетті. Бұл Лоу үшін мансабындағы ең соңғы матч болды&lt;ref&gt;http://www.mirrorfootball.co.uk/archive/Manchester-United-0-1-Manchester-City-article80249.html&lt;/ref&gt;.

Тони Бук кезінде «Манчестер Сити» жақсы команда болды. [[1976 жыл|1976]] жылдың 28 ақпанында «Ньюкасл» клубын 2:1 есебімен жеңіп, [[Лига Кубогы]] иегері атанса, [[1977 жыл|1977]] жылы «[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульден]]&lt;nowiki/&gt;» бір ұпайға қалып қойып күміс жүлдеге ие болды. Және екі рет Лига Кубогының ширек-финалына барды, ал 1978/79 жылдары [[УЕФА]] Кубогының ширек-финалына дейін барды.

60-70 жылдардағы сәтті кезеңді 80-інші жылдардағы сәтті кезеңмен ауыстыруға болатыны сөзсіз. Мальколм Эллисон бапкерліктен босатылып, кейін қайтып келді. Бірақ Мальколмның кейінгі саясаты сәтсіз болды. Клубтан Эйс Хартфорд, [[Оуэн, Гари|Гари Оуэн]] и Питер Барнс сынды жұлдызды ойыншылар кетіп қалды. Кейін Стив Дейліді  £1,5 миллион бағасына алып&lt;ref&gt;Тревор Фрэнсис: Погбаның бағасы бұл кезде, ойда жоқ еді. http://ukfootball.ru/transfers-1409.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120401231804/http://ukfootball.ru/transfers-1409.html |date=2012-04-01 }}&lt;/ref&gt;, Англия біріншілігіндегі ең қымбат ойыншы атанды. Бірақ бұл «Ситиді» алға жетелей алмағандықтан, Эллисон 1980/81 маусымында қайтадан босатылды. Оның орнына Джон Бонд келді.&lt;ref&gt;http://www.guardian.co.uk/football/video/2009/sep/14/the-manager-football?intcmp=239&lt;/ref&gt;

[[Джон Бондтың]] көмегімен, «Сити» «[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульды]]&lt;nowiki/&gt;» 3:1 есебімен жеңіп, ел біріншілігінде 10-ыншы орында аяқтады. Бондтың саясатымен, көптеген нәтижелі ойыншылар «Сити» қатарын толықтырды. Құрамда жас ойыншылар көбейді. Осы қарқынмен «Сити» Англия Кубогының финалына шықты&lt;ref&gt;http://www.mcfc.co.uk/News/Club-news/2010/April/This-week-in-City-history-060410 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120717104231/http://www.mcfc.co.uk/News/Club-news/2010/April/This-week-in-City-history-060410 |date=2012-07-17 }}&lt;/ref&gt;, бірақ финалда «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» «Ситиді» 3:2 есебімен жеңіп, басым түсті. Екі жылдан Бондта өз жұмысынан босатылды. Өйткені «Сити» ондыққа кіре алмады. Оның орнын Джон Бенсон басты.

Джон Бенсон тек бірінші дивизионнан ұшып кетуі ғана есте қалды, бірінші дивизионның соңғы турында жеңіске жеткенде қалуы мүмкін еді. Тіпті тең нәтижеде «Ситиді» бірінші дивизионда қалдырар еді. Бірақ Джон Бенсон «Ситиді» тек жеңіліске ғана лайық екенін көрсетті. Кейін Бенсонның орнын [[Билли Макнилл]] басты. Бұл бапкер «Ситиді» бірінші дивизионға қайта әкелді. Бірақ 1985/86 жылдары бірінші дивизионнан ұшып кетуіне сәл қалды, және 1986/87 жылдардағы маусымды әлсіз бастады. Оны «Сити» басшылары орнынан босатып, оның орнына [[Джимми Фриззеллді]] шақырды. «Сити» сол маусымда соңынан екінші орын алып, қайта екінші дивизионға кетіп қалды. Кейін екінші дивизиондағы «Ситиді» [[Фриззелл]] басқармады, «Ситиді» Мел Макхин қайтадан бірінші дивизионға әкеліп, қарашада сэр Алекс Фергюсон басқарған «[[Манчестер Юнайтед]]ті&lt;nowiki/&gt;» 5:1&lt;ref&gt;http://www.mirrorfootball.co.uk/archive/Manchester-City-5-1-Manchester-United-special-unseen-pictures-of-David-Oldfield-Trevor-Morley-Gary-Pallister-and-Co-article374005.html&lt;/ref&gt; есебімен ойсырата жеңді, бірақ бұған қарамастан басшылар Мел Макхинді орнынан босатты. сэр [[Алекс Фергюсон]] сол матчтан соң:&lt;blockquote&gt;'''''«Бұл менің бапкерлік мансабымдағы ең ұятты есеп болды»'''''&lt;ref&gt;Manchester Derby Special: Sportsmail takes City and United on a trip down memory lane&lt;nowiki/&gt;http://www.dailymail.co.uk/sport/football/article-1175519/MANCHESTER-DERBY-SPECIAL-Sportsmail-takes-City-United-trip-memory-lane.html&lt;/ref&gt;&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© сэр Алекс Фергюсон''&lt;/blockquote&gt;[[File:Franny Lee.jpg|thumb|314x314px|Фрэнсис Ли — «Ситидің» аңыз ойыншысы]][[1989 жыл|1989]] жылдың [[қараша]]сымен [[1990 жыл|1990]] жылдың [[қараша]]сы арасында «Ситиді» Ховард Кендалл басқарды. Бұл бапкер команданы алға жетелей алды. Ховард Кендалл «Эвертонға» кетіп қалды. Ол кеткеннен кейін ойыншы-бапкер Питер Рид бапкер болды. Ридтің екі маусымында «Сити» бесінші орыннан не төмен, не жоғары аяқтай алмады. Ал 1992/93 жылдарда тоғызыншы орынға түсіп қалып, [[Питер Рид]] орнынан кетті. Оның орнына [[Брайан Хортон]] келді. Ол «Ситимен» 16-ыншы орынға түсіп қалды

[[1994 жыл|1994]] жылы «Сити» , сәтсіз ойындарға қарамастан Хортонды команданың бапкері қылып қалдырды, бірақ 1994/95 маусымында 17 орын шынымен басшылардың көңілінен шықпады, және оны орнынан босатуға тура келді. Оның орнын «[[Саутгемптон]]&lt;nowiki/&gt;» клубының бұрынғы бапкері Алан Болл басты. Ол құрамды жасартқысы келіп, реформа өткізді. Құрамға [[Георгий Кинкладзе]] келіп, құрам жасара бастады. Бірақ 1995/96 жылдары «Сити» қайтадан бірінші дивизионға кетіп қалып, Болл орнынан босатылды. Стив Коппелл жаңа бапкер болып уақытша тағайындалды. Кейін клуб бапкері болып, [[Фил Нил]] тағайындалды. Бірақ ол 10 ойынның 7-еуінде жеңіліс тауып, «Ситиді» кестенің ортасына апарып тастады, кейін орнынан босатылды, орнына Джо Ройл келіп «Ситиді» екінші дивизионға кетіп қалудан құтқара алмай, екінші дивизионға кетіп қалды. Кейін Ройлдың сөзінде&lt;ref&gt;Маусым нәтижесі туралы. &quot;Манчестер Сити&quot;

http://fapl.ru/posts/9353/
&lt;/ref&gt;:&lt;blockquote&gt;'''''«Ситиде жақсы-жақсы ойыншыларды алатын аса көп ақша болмады, сондықтан кәрі футболшылармен тегін агенттерді алу керек болды»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Джо Ройл''&lt;/blockquote&gt;«Ситидің» құлдырау кезеңінде президенттік мансапты [[Дэвид Бернстайн]] басты. Жаңа президент келгеннен кейін «Сити» 1998/99 жылдарынан кейін бірінші дивизионға қайта оралды. Келесі маусымда клуб Премьер-Лигаға келді. [[2000 жыл|2000]] жылдың жазында клуб қатарына жартылай қорғаушы Альф-Инге Холланд және Джор, қыста қатарға Ричард Данн мен Даррен Хакербиде қосылды. Шотландтық «Рейнджерстен&lt;nowiki/&gt;» Андрей Канчельскис жалға алынды.

[[2001 жыл|2001]] жылдың [[21 сәуір]]інде жанкүйерлер көтеріліп Джо Ройлды орнынан босатты&lt;ref&gt;Anger at Royle departure, BBC Sport, 21.05.01 2011-09-11

http://news.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/m/man_city/1342563.stm
&lt;/ref&gt;. Үш күннен кейін Англия ұлттық құрамасының бұрынғы бапкері Кевин Киган «Ситидің» жаңа бапкері болып тағайындалды.

=== XXI ғасырдың басы ===
[[File:Thaksin DOD 20050915 (crop).jpg|thumb|278x278px|Таксин Чиннават, «Ситидің» алғашқы азиаттық басшысы]]
[[2002 жыл|2002]] жылы «Манчестер Сити» Премьер-Лигаға қайта оралды. Маусым басында клуб көптеген жақсы ойыншыларды алды. «Қалалықтар» қатарын [[Петер Шмейхель]]&lt;ref&gt;Man City snap up Schmeichel, bbc.co.uk, 13.04.02, 2013-11-19

http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/a/aston_villa/1926287.stm
&lt;/ref&gt; толықтыра бастады, одан соң қорғаушылар [[Сильвен Дистен]] мен [[Давид Соммей]] келді. Марк-Вивьен Фоэмен&lt;ref&gt;Africa: Cameroon's Foe Joins Manchester City, allafrica.com, 2013-11-19

http://allafrica.com/stories/200206200061.html
&lt;/ref&gt; қоса, Висенте Матиас Вуосода&lt;ref&gt;Man City seal Vuoso deal

http://news.bbc.co.uk/sport2/hi/football/teams/m/man_city/2027491.stm
&lt;/ref&gt; клуб қатарын толықтырды. Кейінірек «Пари Сен-Жермен» клубынан £17,5 миллион бағасына Николья Анелькада&lt;ref&gt;Manchester City officialise le transfert d'Anelka

http://www.sport.fr/football/manchester-city-officialise-le-transfert-d-anelka-22393.shtm {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150610193926/http://www.sport.fr/football/manchester-city-officialise-le-transfert-d-anelka-22393.shtm |date=2015-06-10 }}&lt;/ref&gt; келді. Қыстық трансферде — шабуылшы [[Робби Фаулер]]де қатарды толықтырды. Маусым нәтижесі бойынша, «Манчестер Сити» Премьер-Лигада тоғызыншы орын алып, 24 жылдан бері алғаш рет [[УЕФА Кубогы (кубок)|УЕФА Кубогының]] квалификациялық жарыс кезеңіне шықты.

[[2003 жыл|2003]] жыл «Манчестер Сити» үшін «Мейн Роудтағы» соңғы ойын болды, өйткені олар — «[[Сити оф Манчестер]]&lt;nowiki/&gt;» деп аталатын 48 мың көрермендік жаңа ойын алаңына көшті.

[[2007 жыл|2007]] жылы UK Sports Investments арқылы тайландты отбасынан шыққан бизнесмен Таиландтық бұрынгы премьер-министрі [[Таксин Чиннават]] $43 миллионға клубты сатып алды. Және ол клубты көркейтуге уәде берген болатын&lt;ref&gt;Таксин Чинават: «Келесі жылы &quot;Манчестер Сити&quot; ЧЛ-да ойнайтын болады» 21.03.08

http://www.voon.ru/news/75778
&lt;/ref&gt;:&lt;blockquote&gt;'''''«Ең бірінші мақсат — ондыққа кіру, екіншісі — алтылыққа, ал үшінші мақсатымыз — [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасы]] үшін таласамыз»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Таксин Чиннават''&lt;/blockquote&gt;Жаңа басшылар «клубқа көптеген өзгерістер» енгізуді бастады. Ең алғашқы өзгеріс, [[2007 жыл|2007]] жылдың [[6 шілде]]сінде атақты швед бапкері [[Свен-Ёран Эрикссон]]мен үш жылға келісім-шартқа келді, және де ойыншылар Ведран Чорлукамен, Хавьер Гарридомен және Мартин Петров, Элано, Бенджани Мварувари, Валерия Божиновтармен келісім-шартқа келді. Бұл маусымда манчестерлік дербидің екеуінде де жеңіске жетті, бірақ соңғы турда «[[Мидлсбро]]ға&lt;nowiki/&gt;» 8:1 есебімен ойсырата жеңіліп, тоғызыншы орынға жайғасты. [[2008 жыл|2008]] жылдың [[2 маусым]]ында шведтік бапкерді жұмысынан босатты&lt;ref&gt;Эрикссон жұмысынан босатылды 02.06.08, futbol-1960.ru

http://futbol-1960.ru/england/news/36074.html
&lt;/ref&gt;. Оның орнына уэльстік бапкер [[Марк Хьюз]]ды&lt;ref&gt;&quot;Манчестер Ситидің&quot; жаңа бапкері Марк Хьюз болды, 05.06.08

http://www.belta.by/ru/all_news/sport/i_231625.html
&lt;/ref&gt; қойды.

[[2008 жыл|2008]] жылы «Манчестер Ситиді» сату жөніндегі, үш апталық Дубайда өткен келісімнен кейін, қаржылай көмек беретін [[Біріккен Араб Әмірліктері|БАӘ-лық]] топ Abu Dhabi United Group (ADUG), және оның басшысы [[Мансур ибн Зайд Аль Нахайян]] Чиннаваттан 90%-дық акциясын сатып алды, бір жылдан кейінде 10%-ын сатып алып, тәуелсіз басшысы атанды. Клубты сатып ала, алға мақсат қойды. Мақсаты — алпауыт клубтардың қатарына кіру болатын. Кейін Шейх Мансур айтуынша&lt;ref&gt;«Шейх Сити», 03.08.2010, chelsearus.com

http://chelsearus.com/1820-shejx-siti.html
&lt;/ref&gt;:&lt;blockquote&gt;'''''«Челси және Барселона секілді клубтармен бірдей болу үшін, құрамдағы 22 ойыншыны жаңарту керек. Ақша — мәселе емес. Бастысы, менің командамда 22 ойыншының барлығы жұлдызды ойыншы болуы керек, ал клуб онжылдықта алпауыт клубқа айналады»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Шейх Мансур''&lt;/blockquote&gt;Жаздық трансферде көптеген жақсы ойыншылар алынды.  [[Пабло Сабалета]], [[Венсан Компани]], [[Таль Бен-Хаим]] және Глаубер секілді ойыншылар алынды, кейін «[[Челси (футбол клубы)|Челсиден]]&lt;nowiki/&gt;» [[Шон Райт-Филипс]] қайта оралды. Мәскеулік [[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА-дан]]  £18 миллион бағасына бразилиялық шабуылшы Жо&lt;ref&gt;Жо &quot;Манчестер Ситиге&quot; келді, 02.07.2008, rusfootball.info

http://www.rusfootball.info/rss/1146040509-zho-pereshel-v-manchester-siti-za-18-mln.-funtov.html
&lt;/ref&gt; келді. Қыстық трансферде нәтижелі қақпашы Шей Гивен келді және жас қақпашы Гуннар Нильсен, қорғаушы Уэйн Бридж, нәтижелі ойыншы Найджел де Йонг, екі шабуылшы — Крейг Беллами мен [[Робиньо]] қатарды толықтырды. [[Робиньо]] — «[[Реал Мадрид]]тен&lt;nowiki/&gt;» £32, 5 миллион бағасына келіп&lt;ref&gt;Робиньо &quot;Манчестер Ситиге&quot; келді. 02.09.2008 http://news.bigmir.net/sport/46780?bm_lang=ua&lt;/ref&gt;, «Манчестер Сити» тарихындағы ең қымбат ойыншы атанды. Бұл маусымда, алдыңғы маусымға қарағанда «Сити» жақсы нәтиже көрсетті — 10-ыншы орын.

[[2009 жыл|2009]] жылы Марк Хьюз орнына басқа бапкер келеді деген жалған ақпараттар көп болды. Бірақ 2009/10 жылдардағы маусымды уэльстік бапкермен басталды. «Сити» өзінің трансферлік саясатын жалғастыра кетті. Жазда «[[Астон Вилла]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан [[Стюарт Тейлор]] атты қақпашы келді, содан соң жартылай қорғаушы [[Гарет Барри,]] «[[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]&lt;nowiki/&gt;» футбол клубынан [[Силвиньо]], «[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсеналдан]]&lt;nowiki/&gt;» [[Коло Туре]] мен Эммануэль Адебайор, «Эвертоннан» £24 миллион бағасына орталық қорғаушы Джолеон Лескотт, «[[Манчестер Юнайтед]]тен&lt;nowiki/&gt;» [[Карлос Тевес]], «[[Блэкберн Роверс]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан Роке Санта Круз келіп, «Манчестер Сити» ойыншылар қатары толықты.

[[2009 жыл|2009]] жылдың [[19 желтоқсан]]ында Марк Хьюз сәтсіз нәтижелері үшін бапкерлік қызметті босатты. Кейін Марк Хьюз өзінің бұл шешімге разы&lt;ref&gt;Марк Хьюз &quot;Манчестер Ситидің&quot; өткізіп жүрген саясатына разы емес, 20.12.09

http://www.dynamomania.com/news/98219-mark-hyuz-nedovolen-politikoy-rukovodstva-manchester-siti
&lt;/ref&gt; емес екенін білдірді:&lt;blockquote&gt;'''''«Сандерлендпен кейінгі ойында, маған келісім-шарт ерте ажырады деп айтты. Маған БАҚ-та бұл туралы ескертпеді, мен бұндай шешімді мүлде күткен жоқпын. Көп ұзамай, жаңа бапкерде табыла қойды, бұл, менің кетуім маусым басында шешілгенін білдіріп отыр. Мен маусым басталмай тұрып, клуб басшысымен кездестім, және біз бірге мақсат қойдық — ел біріншілігінде алтыншы орын алу немесе 70 ұпай жинау. Бұны мақсат тұтуды мен ойыншыларға да айтып қойғанмын. Әрине, Манчестер Сити сабында әркім көбірек жақсы нәтиже көрсетіп, ел біріншілігін менімен бірге алғысы келіп, тура жолға түстік, бірақ күтпеген жерден мені жұмысымнан босатты»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Марк Хьюз''&lt;/blockquote&gt;Кейін бұған «Сити» президенті әл-Мүбарәк жауап қайтарды:&lt;blockquote&gt;'''''«Соңғы он бір ойында бар болғаны екі-ақ жеңіс. Бұл «Манчестер Сити» клубы үшін өте жеткіліксіз. Шейх Мансур мен басшылар кеңесі, алға деген ұмтылыс және ынтаны көріп тұрған жоқ.»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Халдун әл-Мүбарәк''&lt;/blockquote&gt;[[File:Roberto Mancini RED BULL STADIUM JERSEY NY.jpg |thumb|230x230px|Роберто Манчини мен Брайан Кидд — «Ситидің» қазіргі деңгейіне жол ашқандар|солға]]Марк Хьюз орнына итальяндық маман [[Роберто Манчини]] келді&lt;ref&gt;«Манчестер Сити» Хьюзды жіберіп, Манчиниды бапкер қылды. 19.12.09

http://www.sports.ru/football/56836797.html
&lt;/ref&gt;.Және оның ассистенті болып [[Брайан Кидд]] тағайындалды. Қыста «Сити» ойыншылар қатарына [[Патрик Вьейра|Патрик Виейра]] мен жас ойыншы [[Адам Джонсон]] қосылды. [[Роберто Манчини|Манчинидың]] арқасында «Манчестер Сити» бесінші орын алып, [[УЕФА Еуропа Лигасы|Еуропа Лигасына]] жолдама алды.

[[2010 жыл|2010]] жылы жазда «Манчестер Сити» трансфер прессасының бас жұлдызы болды.«Сити» қатарын Александр Коларов(£20 миллион бағасына), Жером Боатенг(£11 миллион бағасына), Яя Туре(£26,4 миллион бағасына), Джеймс Милнер(£19,3 миллион бағасына), Давид Сильва(£25,3 миллион бағасына) және сол кездердің нәтижелі шабуылшыларының бірі болған Марио Балотелли(£26 миллион бағасына) келіп қатар толықты. «Сити» осы жылы өзінің қорғаушысы Силвиньомен қоштасты, өйткені ол өзінің ойыншы мансабын аяқтады. Және Хавьером Гарридо, жартылай қорғаушылар Мартин Петров және де [[Стивен Айрленд]], шабуылшылар Бенджани Мварувари,  «[[Милан (футбол клубы)|Миланға]]&lt;nowiki/&gt;» кеткен Робиньо атты ойыншыларымен қош айтысты.

«Манчестер Сити» қыстық трансферлік терезеде көптеген футболшыны жалға жіберуі керек болды. Бұлардың қатарынад: Роке Санта Крус, Давид Гонсалес, Уэйн Бридж және Эммануэль Адебайор, «[[Реал Мадрид]]&lt;nowiki/&gt;» клубына кетті.

«Манчестер Сити» жағдайы күрт күшейе түсті. Қыста «қалалықтар» [[Босния және Герцеговина|Босния және Герецеговинаның]] нәтижелі шабуылшысы [[Эдин Джеко]]мен келісім-шартқа келді(£27 миллион бағасына). Жаңағы трансферлердің барлық бағасын қоса түскенде, шейх Мансур £1 миллиард көлемінде қаржы жіберген(бапкер мен ойыншылардың жалақысын қосқанда).&lt;ref&gt;Ман. Сити: миллиард үшін, 09.01.11

http://football.ua/england/news/117983.html
&lt;/ref&gt;

[[2011 жыл|2011]] жылдың [[17 наурыз]]ында «Манчестер Сити» [[УЕФА Еуропа Лигасы|Еуропа Лигасының]] 1/8 финалында [[Динамо (футбол клубы, Киев)|киевтік Динамоға]] жол берді (қонақта  0:2 ұтылып, өз алаңында 0:1 ұтылып). [[11 мамыр]]да «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубын минималды есеппен жеңіп 1968/99 жылдардан бері алғаш рет УЕФА Чемпиондар Лигасына жолдама алды. «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэммен]]&lt;nowiki/&gt;» өткен ойыннан кейін [[Манчини]]:&lt;blockquote&gt;'''''«Бүкіл команданы жеңіспен құттықтаймын. Осы маусымда жақсы өнер көрсеттік деп ойлаймын. Алдымызда әлі екі ойын бар, және бұл Ситиді үшінші орынға апарады деп үміттенемін. Бұл мен үшін ең маңызды да әсерлі сәттердің бірі. Біз бұл маусымда көп еңбек еттік және мен Манчестер Сити жанкүйерлерін құттықтаймын. Мүмкін емес ешнәрсе жоқ, және біз Арсенал клубын артта қалдырамыз деп үміттенемін»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Роберто Манчини''&lt;/blockquote&gt;Сонан соң, Манчинидің арманы орындалған болатын. «Сити» екі ойында алты ұпай алып, 22 мамыр күні «Манчестер Сити» Англия Премьер-Лигасында күміс жүлдегер атанған, лондондық «[[Челси (футбол клубы)|Челсимен»]] бірдей ұпай жинады, бірақта голдар айырмашылығымен «Манчестер Сити» үшінші орынға жайғасты. Және бұл нәтиже квалификациялық жарыссыз, тікелей УЕФА Чемпиондар Лигасының топтық кезеңіне жолдама алды. Бұл жүлдемен қоса, ең үздік бомбардир атанған «Сити» ойыншысы [[Карлос Тевес]] «[[Манчестер Юнайтед]]&lt;nowiki/&gt;» шабуылшысы [[Димитр Бербатов]]пен бірдей атанды. «Манчестер Сити» қақпашысы — [[Джо Харт]], «[[Алтын қолғап]]&lt;nowiki/&gt;» атағын жеңіп алды. Англия қақпашысы 17 ойын өз қақпасына гол жібермеген.

«Манчестер Сити» үшін сол кезде Англия Кубогын «[[Сток Сити]]ден&lt;nowiki/&gt;» жеңіп алу үлкен нәтиже болды. Бұл жүлдені 1976 жылдан бері алғаш рет жеңіп отыр. [[Роберто Манчини]] ойыннан кейін:&lt;blockquote&gt;'''''«Тек бірнәрсе айта аламын, мен өз жанкүйерлерім үшін ризамын. Көп жылдар бері, бұл кубокты жеңе алмай келдік. Біз бүгін жақсы қорғандық деп айта алмаймын. Бізге әлі де күшею қажет, бірақ бұған қарамастан, біз өте бақыттымыз. Біз Манчестер Ситидың жаңа тарихын бастадық. Бұл әлі басы ғана»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Роберто Манчини''&lt;/blockquote&gt;2010/11 маусымы аяқталғаннан кейін [[Роберто Манчини]] [[Біріккен Араб Әмірліктері|БАӘ-де]] клуб басшысы Халдун әл-Мүбәрәкпен кездесті. Кездесуде итальяндық маман мен араб бизнесмені арасында, бюджетке көп қаржы бөлінетіні шешілді.

[[2011 жыл|2011]] жылы жазда екі атақты ойыншы «Сити» қатарына қосылды. Бұлар — [[Самир Насри]] және [[Серхио Агуэро]]. [[Серхио Агуэро]] — «Манчестер Ситиге» £38 миллион бағасына келіп, «Сити» тарихындағы ең қымбат ойыншы атанды. Бұлармен қоса «Сити» сабына, [[Гаэль Клиши]] мен [[Стефан Савич|Стеван Савич]] және [[Оуэн Харгривз]]те қосылды, румындық қақпашы Костел Пантилимион «[[Тимишоара]]&lt;nowiki/&gt;» клубына жалға алынды, бірақ кейіннен толықтай сатып алынды. Сол жылы командадан, Патрик Виейра ойыншы мансабын аяқтап, кейін клуб штабына кірді. [[2013 жыл|2013]] жылдың [[мамыр]]ында «Манчестер Сити» жас ойыншыларының командасын басқара бастады. Эммануэль Адебайор қайта басқа клубқа жалға кетті. Және де Шей Гивен, Жо, Крейг Беллами, Шон Райт-Филипс, [[Жером Боатенг]], [[Фелипе Кайседо]] және тағы да басқа жас футболшылар клубтан кетті.

[[2011 жыл|2011]] жылдың [[шілде]]сінде, клубтың ресми демеушісі [[Etihad Airways]] шешімімен «Сити оф Манчестер» атауы «[[Этихад Стэдиум]]&lt;nowiki/&gt;» деп өзгертілді. Etihad Airways пен «Манчестер Сити» он жылға серіктестік келісім-шартқа қол қойылды. Бұдан басқа Etihad Airways таңбасы, «Сити» жарнамаларында, ойын алаңының сыртында, шығыс Манчестерге Etihad Campus дүкенін салуға, және клуб жейдесінде белгіленетін болады. Кейбір мағлұматтарға сүйенсек, ойын алаңының атауын өзгерту £120 миллион бағасына шаққан.


«[[Этихад Стэдиум]]&lt;nowiki/&gt;дегі» алғашқы матчта «Сити» өзінің көршілесі «Манчестер Юнайтедпен» кездесіп, бірінші таймда 2:0 есебімен жеңіп келіп, кейін 2:3 есебімен жеңіліп қалды. Бірақ «Сити» Премьер-Лигада сәтті бастады. 14 ойында 12 рет жеңіске жетіп, қалған екі «[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&lt;nowiki/&gt;» мен «[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]&lt;nowiki/&gt;» клубтарымен тең ойнады. 9 турда «Манчестер Сити» өзінің көршілестері «Манчестер Юнайтедті 6:1&lt;ref&gt;&quot;МЮ&quot; өзінің көршілесінен алты гол өткізіп алды. 23.10.11

http://www.lenta.ru/news/2011/10/23/mucity/
&lt;/ref&gt; есебімен ойсырата жеңіп, «Сити» үшін «Олд Траффордтағы» 56 жылдан бергі алғашқы ірі есепті тіркеді.&lt;ref&gt;&quot;Манчестер Сити&quot; &quot;Олд Траффордта&quot; соңғы 56 жылда алғаш рет ірі есеппен жеңді. 23.10.11

http://news.sport-express.ru/2011-10-23/470932/ 
&lt;/ref&gt; Ойсырата жеңген ойыннан кейін [[Роберто Манчини]]:&lt;blockquote&gt;'''''«Маусым өте ұзақ,  және біз әрбір үш күн сайын ойын көрсетеміз, сондықтан әрбір ойын бара-бара қиындай бастайды. Біз  Тоттенхэм және Болтон клубтарына қарсы жақсы нәтиже көрсеттік, бірақ мен бұл ойынды аса ерекше деп белгілеймін — біз Манчестер Юнайтед атты алпауыт клубты жеңдік. Бірақ біз бұл ойында тек үш ұпай алдық қой — ал алты голға келсек, бізге сол алты гол үшін ешкім алты ұпай бермейді. Бұл жәй ғана ойын, және мен, Манчестер Юнайтед әлі де бізден мықтырақ деп ойлаймын. Біз олардан мықты болуымыз үшін, Премьер-Лиганы жеңіп алуымыз керек. Сонда ғана барлығы өзгере бастайды деп сенемін, бірақ әзірше Манчестер Юнайтед бізден әлдеқайда мықтырақ. Әрине, мен Манчестер Юнайтед клубын ойсырата жеңгенімізге қуаныштымын. Барлық команда Олд Траффордта жеңе бермейді, сондықтан бұл ойын біз үшін маңызды да есте қалатын ойын — бастысы ірі нәтиже емес, бастысы біз олардың алаңында жеңіс таптық. Бұл матч жанкүйерлеріміз үшін тарихи матч. Голдар тек біздің алға шығуымызға және лигада көмек көрсете алады. Мен үш ұпайды алғанымызға қуаныштымын, бірақ, бізге әлдеқайда мықтырақ болуымыз үшін, және кестенің алғашқы орындарында қалуымыз үшін, бізге тынбай еңбек етуіміз керек, сонда ғана біз күшейе түсеміз»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Роберто Манчини''&lt;/blockquote&gt;
[[Сурет:ManchesterCityFC League Performance.svg|нобай|409x409 нүкте|Футбол лигасындағы «'''Ситидің'''» жыл сайынғы орындарының кестесі]]
«Сити» үшін алғашқы жеңіліс он бесінші турда тіркелді. [[2011 жыл|2011]] жылдың [[12 желтоқсан]]ында [[Андре Виллаш-Боаш]]тың командасы «[[Челси (футбол клубы)|Челсиден]]&lt;nowiki/&gt;» 1:2 есебімен жеңіліп қалды. Бірінші голды екінші минутта Марио Балотелли салғанымен, кейін «[[Челси (футбол клубы)|Челси]]&lt;nowiki/&gt;» екі голмен жауап қайтарып «Ситиден» басым түсті.&lt;ref&gt;&quot;Челси&quot; чемпиондық таласта. 13.12.11

http://football.sport-express.ru/reviews/18460/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120107222207/http://football.sport-express.ru/reviews/18460 |date=2012-01-07 }}&lt;/ref&gt;

«[[Челси (футбол клубы)|Челсиден]]&lt;nowiki/&gt;» жеңілгеннен кейін, «Сити» УЕФА Чемпиондар Лигасында сәтсіздікке ұшырады. Топтық кезеңінде «[[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]&lt;nowiki/&gt;» клубын 2:0 есебімен жеңгенімен&lt;ref&gt;&quot;Сити&quot; плей-офф құлттанған есігінің қасында. 07.12.11

http://ru.uefa.com/uefachampionsleague/season=2012/matches/round=2000263/match=2007657/postmatch/report/index.html
&lt;/ref&gt;, «Сити» «Бавария» мен «[[Наполи|Наполиден]]&lt;nowiki/&gt;» кейін үшінші орынға ие болып, регламент бойынша, [[УЕФА Еуропа Лигасы|Еуропа Лигасына]] кетіп қалды.

Еуропа Лигасының 1/16 финалында, португалиялық «[[Порту (футбол клубы)|Портумен]]&lt;nowiki/&gt;» кездесіп, қонақта 2:1 есебімен жеңіп, ал өз алаңында 4:0 есебімен артта қалдырды. Кейін, 1/8 финалда басқа португалиялық клуб «[[Спортинг Лиссабон|Спортингпен]]&lt;nowiki/&gt;» кездесіп, қонақта 0:1&lt;ref&gt;&quot;Сити&quot; үшін жаман хабар. 08.03.12

http://ru.uefa.com/uefaeuropaleague/season=2012/matches/round=2000274/match=2007453/postmatch/report/index.html
&lt;/ref&gt; есебімен жеңілді. Ал, өз алаңында 3:2 есебімен жеңгенімен келесі кезеңге өте алмады. Өйткені, ереже бойынша, өз алаңында гол өткізбеген клуб қана келесі кезеңге жолдама ала алады.

Ойыннан кейін «[[Спортинг Лиссабон|Спортинг]]&lt;nowiki/&gt;» бас бапкері [[Са Пинту]] айтуынан&lt;ref&gt;Са Пинту: &quot;Спортинг&quot; жақсы үмітпен жеңді. 16.03.12

http://www.championat.com/football/news-1117932-sa-pintu-sporting-pobedil-blagodarja-igrovoj-discipline-i-vere-v-uspekh.html
&lt;/ref&gt;:&lt;blockquote&gt;'''''«Манчестер Сити құрамы өте мықты, бұл клубтың әрбір ойыншысы нәтижелі болып келеді. Бірақ Спортинг үлкен сенім мен және тынбай еңбек еткеніне орай жеңіске жетіп, келесі кезеңге өтті.»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Са Пинту''&lt;/blockquote&gt;[[File:Aguero sending photos - Premier League parade 2011-12.jpg|thumb|314x314px|Серхио Агуэро, 2011/12-дегі чемпиондығында]]
Ел кубоктарында, «Сити» жақсы нәтиже көрсете алмады. Бірінші кубокта, 1/32 финалында өзінің көршілестері «[[Манчестер Юнайтед]]тен&lt;nowiki/&gt;» 3:2 есебімен жеңіліп, ары қарай жалғастыра алмады&lt;ref&gt;&quot;Манчестер Юнайтед&quot; &quot;Манчестер Ситиді&quot; Англия Кубогынан теуіп шығарды. 09.01.12

http://www.topnews.ru/news_id_47499.html
&lt;/ref&gt;. Ал екінші кубокта, әрине, Лига Кубогында, жартылай финалға дейін барып, «[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпуль]]&lt;nowiki/&gt;» футбол клубынан өте алмады(қонақта 0:1 есебімен жеңілсе, өз алаңында 2:2 есебімен тең нәтиже көрсетті).

Ал Премьер-Лигада ұзақ уақыт бойы алғашқы орынды бермей келе жатты, бірақ кейін «[[Суонси Сити]]ден&lt;nowiki/&gt;» минималды есеппен жеңіліп, «[[Манчестер Юнайтед]]ті&lt;nowiki/&gt;» алдына жіберіп алды. Келесі турда «[[Челси (футбол клубы)|Челсиге]]&lt;nowiki/&gt;» қарсы ойында 2:1 есебімен жеңді. Кейін «Сити», «Сток Сити» және «Сандерленд» клубтарымен тең ойын көрсетті, ал 8 сәуірде лондондық «Арсеналға» 0:1 есебімен есе жіберіп алды. Бұл сәтсіздіктерден кейін «[[Манчестер Юнайтед]]&lt;nowiki/&gt;» 8 ұпаймен алға ұзап кеткен болатын. Бірақ «Сити», қуанышқа орай, алты ойын қатарынан жеңіске жетті, ішінде алғашқы орында тұрған «[[Манчестер Юнайтед]]те&lt;nowiki/&gt;» болды. Соңғы турға келгенде «Манчестер Сити», өзінің көршілес клубынан екі ұпай алға ұзады.Соңғы ойын «Куинз Парк Рейнджерске» қарсы ойын болатын. Бұл ойынның бірінші таймында «Сити» 1:2 есебімен жеңіліп жатты. Бірақ соңғы минуттардағы, [[Эдин Джеко]] мен [[Серхио Агуэро]] салған голдар, тарихты шыр айналдырды. Бұл голдардан кейн «Сити» «Куинз Парк Рейнджерстен» 1:2 жеңіліп жатып, 3:2 есебімен алға шығып кетіп, бұны қоя тұрғанда кесте «Манчестер Юнайтедті» артта қалдырып 89 ұпаймен, 44 жылдан бергі алғашқы Англия біріншілігін жеңіп алды. Үздік ойыншы болып — [[Венсан Компани]] атанды. Клуб басшысы Халдун әл-Мүбәрәк кейіннен, өз пікірін білдірді&lt;ref&gt;Халдун әл-Мубарак: Ескі &quot;Манчестер Сити&quot; ежелде қалды. 15.05.12

http://terrikon.com/posts/119489
&lt;/ref&gt;:[[File:Vincent Kompany holds up the Premier League trophy 2012.jpg|thumb|315x315px|Команда капитаны Венсан Компани АПЛ кубогымен]]&lt;blockquote&gt;'''''«Жанкүйерлер бұл сәтті 44 жыл күтті, міне, 44 жылдан кейін алғашқы ел біріншілігінің чемпионы болдық, клуб кезінде жүлдесіз болды, жүлдеге қол жеткізе алмай жүрді. Кезіндегі «Сити» дымға қауқарсыз болған болатын. Енді бұл қауқарсыз «Ситиді» ұмытайық, бұрынғы нәрсе өтті де кетті. Енді көзімізді ашып, жаңа тарихтың бетін жазып бастайық. Бұл жүлде соңғы емес, әлі біз көптеген шыңдарды, бірге бағындыратын боламыз'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Халдун әл-Мүбәрәк''&lt;/blockquote&gt;[[2012 жыл|2012]] жылдың басында [[Роберто Манчини]] «Манчестер Сити» клубымен, бес жылға келісім-шартқа отырғаны белгілі болды. Кейіннен, бұл итальяндық маманның жалақысы да белгілі. Жылдық жалақысы £7 миллионды құрады. Бұның алдында, [[Роберто Манчини]] Ресей футбол құрамасының бапкері болуы мүмкін деген ақпараттар да шықты.

[[2012 жыл|2012]] жылдың [[мамыр]] айында, уэльстік [[Гарет Бейл]]ді және белгиялық футболды [[Эден Азар]]ды, сонымен қатар Премьер-Лиганың [[Футболдан Англия чемпионаты 2011/2012|2011/12 маусымында]], лондондық «[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&lt;nowiki/&gt;» сабында үздік бомбардир атанған [[Робин ван Перси]]ді өз қатарларына қосу мүмкін болған. Бірақ, [[Гарет Бейл]] «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубымен келісім-шартын ұзартса, [[Эден Азар]] «[[Челси (футбол клубы)|Челси]]&lt;nowiki/&gt;» сабына қосылды, ал [[Робин ван Перси]], өзінің көршілестері «[[Манчестер Юнайтед]]&lt;nowiki/&gt;» клубына қосылған болатын. «Манчестер Сити» бұлардың орнына, қақпашы [[Ричард Райт]]ты өз қатарларына қосты. Және де бұнымес қоса, қорғаушы Матия Настасич пен Майконды, «[[Бенфика]]&lt;nowiki/&gt;» клубының қорғаушысы [[Хави Гарсия]]ны, «[[Эвертон (футбол клубы)|Эвертон]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан Джек Родуэллді, «Суонсидің» шабуылшысы Скотт Синклерді өз саптарына қоса алды. «Барселона» футбол клубының бұрынғы топ-менеджері Феррано Сориано, «Ситидің» директоры болды. Клуб қатарынан, Грег Каннингем, Стефан Савич, Ахмед Бенали, Гай Ассулин, Владимир Вайсс, Адам Джонсон, Найджел де Йонг және де Эммануэль Адебайор басқа клубқа кетті, ал Уэйн Бридж, Дедрик Боята, Мұхаммед Әбу, Омар Элабделлауи, Гарри Банн және Роке Санта Круз жалға кетті. Стюарт Тейлор мен Оуэн Харгривз тегін агент атанды.

[[2012 жыл|2012]] жылдың [[12 тамыз]]ында, «Манчестер Сити» «[[Челси (футбол клубы)|Челси]]&lt;nowiki/&gt;» клубын 3:2 есебімен ұтып, Англия Суперкубогын жеңіп алды. Бірінші болып, голды «[[Челси (футбол клубы)|Челси]]&lt;nowiki/&gt;» қатарынан [[Фернандо Торрес]] салып, командасын алға шығарса, екінші таймда «Сити» қатарынан [[Яя Туре]], [[Карлос Тевес]] және [[Самир Насри]] көзге көрініп команданы 3:1 есебімен алға шығара алды, ойын соңына қарай «[[Челси (футбол клубы)|Челси]]&lt;nowiki/&gt;» есепті қысқарта алды, бірақ соңы жеңіс «Сити» қарамағында қалып, «Қалалықтар» кубок иегері атанды.

[[Футболдан Англия чемпионаты 2012/2013|2012/13 маусымының]] басында, букмекерлік конторлар «Манчестер Ситиді» Премьер-Лига чемпионы болуға басты үміткер атады&lt;ref&gt;Букмекерлер «Манчестер Ситиді» АПЛ-дың 2012/13 маусымында чемпиондыққа басты үміткер атады. 18.08.12

http://www.sports.ru/football/142775111.html
&lt;/ref&gt;, бірақ «Манчестер Сити» бас бапкері Роберто Манчини, өзінің көршілестері «Манчестер Юнайтедті» басты үміткер атады.&lt;ref&gt;Роберто Манчини: &quot;МЮ&quot; - чемпион болуға басты үміткер&quot;. 18.08.12

http://news.sport-express.ru/2012-08-18/529295/
&lt;/ref&gt;

2012/13 маусымының күзінде «Манчестер Сити» сәтсіздіктерге жолықты. [[2012 жыл|2012]] жылдың [[25 қыркүйек|25 қырқүйегінде]] Лига Кубогының 1/16 финалында «Манчестер Сити» «Астон Вилла» клубынан 2:4 есебімен жеңіліп қалды&lt;ref&gt;«Қасқырлар» жемтіксіз қалды. 26.09.12

http://www.gazeta.ru/sport/2012/09/26/a_4788253.shtml
&lt;/ref&gt;. УЕФА Чемпиондар Лигасының топтық кезеңінде 3 рет жеңіліс тауып және 3 рет тең нәтиже көрсетіп, жақсырақ нәтиже көрсете алмай, «[[Боруссия Дортмунд]]&lt;nowiki/&gt;», «[[Реал Мадрид]]&lt;nowiki/&gt;» және амстердамдық «[[Аякс (футбол клубы, Амстердам)|Аякс]]&lt;nowiki/&gt;» клубтарынан кейін, 3 ұпаймен, соңғы орын алып, жарыспен қоштасты&lt;ref&gt;&quot;Манчестер Сити&quot; Чемпиондар Лигасымен қоштасты. 05.12.12

http://www.dni.ru/sport/2012/12/5/244696.html
&lt;/ref&gt;. Премьер-Лигадағы алғашқы жеңілісін, [[2012 жыл|2012]] жылдың [[9 желтоқсан]]ында өзінің көршілестері «[[Манчестер Юнайтед]]пен&lt;nowiki/&gt;» кездескенде 2:3 есебімен жеңіліп, сол кезде тапты. Сол кезден кейін, «Манчестер Сити» 9 жеңіс, 6 тең ойын және 1 жеңіліспен екінші орынға тұрақтады. Сол жеңілістен кейін, [[26 желтоқсан]]да, «Сандерлендтен» 0:1 есебімен жеңіліп, екінші жеңілісін алды. Осыдан кейін «Сити» жеңілмей, [[2013 жыл|2013]] жылдың 1[[3 қаңтар]]ында, лондондық «[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсеналды]]&lt;nowiki/&gt;» 2:0 есебімен жеңіп, жеңіс сериясын бастады. Қыстық трансферде, Гуннар Нильсен&lt;ref&gt;Гуннар Нильсен &quot;Манчестер Ситиден кетті&quot;. 22.12.12

http://faroesoccer.3dn.ru/publ/ostalnoe/transfery/gunnar_nilsen_pokidaet_quot_manchester_siti_quot/33-1-0-262
&lt;/ref&gt;, Майкл Джонсон, және «[[Милан (футбол клубы)|Милан]]&lt;nowiki/&gt;» клубына €20 миллион бағасына [[Марио Балотелли]] атты үш ойыншы команда қатарынан кетті.[[File:Song Balotelli.jpg|thumb|Марио Балотелли, «Сити» сабында|304x304 нүкте|солға]]2012/13 маусымның екінші бөлігінде «Сити» 4-ақ жеңіліс алып, өзінің көршілестері «Манчестер Юнайтедті» 2:1 есебімен жеңіп, өш бере алса да, «Сити» «Манчестер Юнайтедтен» 11 ұпайға қалып қойып, Англия Премьер-Лигасының екінші орынында аяқтады. 
Бұдан басқа, «Сити» Лига Кубогында «Челсиді» жартылай финалда артта қалдыра алса да, шешуші кезеңде «[[Уиган Атлетик]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан 1:0 есебімен жеңіліп, кубок иегері атана алмады. Соңында, «Сити» 2012/13 маусымында бірде-бір жүлде ала алмай, дымсыз қалды. Бұдан кейін, Роберто Манчиниді бапкерлік орнынан босатуға тура келді. Итальяндық маман орнына өзінің ассистенті Брайан Киддті уақытша қоя тұрды. Роберто Манчини кеткеннен кейін, жолақ алып, ол жолаққа «Манчестер Сити» жанкүйерлерімен қоштасу үшін: «Үш ұмытылмас жыл..Сау бол!» деп жазып, қоштасуын білдіріп кетті. Кейін «Манчестер Юнайтедтің» бас бапкері [[Алекс Фергюсон|сэр Алекс Фергюсон]], итальяндық маманның жұмысынан босатқанына қарсылығын, мынадай пікірмен білдірді:&lt;blockquote&gt;'''''«Манчиниді жұмысынан босатпауға да болар еді.Өйткені, команданы УЕФА Чемпиондар Лигасына шығарды, ел біріншілігінде екінші орынды алып берді, ал алдыңғы жылы Ситиді ел біріншілігінде чемпион қылып және Англия Кубогын алып, бір емес, екі жүлде алып берді. Мен бұл итальяндық маманды жұмысынан кеткеніне басында таңғалдым, бірақ кейбір басшыларының сөзіне сүйенсек, барлығы дұрыс деп ойлаймын. Ал былай, Манчини бұндай түрмен клубтан кеткені дұрыс емес деп ойлаймын»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© сэр Алекс Фергюсон''&lt;/blockquote&gt;Кейіннен, клуб директор Феррано Сориано да пікірін білдірді:&lt;blockquote&gt;'''''«Келесі маусым осы маусымнан да сәттірек болады деп ойлаймын. Қазір жоспарласақ, біз осы алдыңғы бес жылда бес трофей ұтуымыз да мүмкін. Келесі маусымда, біз ешқандай жүлде ала алмай, кейін,  лезде екі жүлде алуымыз да әбден мүмкін»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Феррано Сориано''&lt;/blockquote&gt;[[File:Manuel Pellegrini 2013.jpg|thumb|236x236px|Мануэль Пеллегрини|солға]][[2013 жыл|2013]] жылдың [[14 маусым]]ында, «Сити» «[[Малага]]ның&lt;nowiki/&gt;» тренері, чилилік маман [[Мануэль Пеллегрини]]ді өздерінің бас бапкері қылды&lt;ref&gt;РЕСМИ: Пеллегрини &quot;Манчестер Ситидің&quot; жаңа бапкері. 14.06.13

http://www.soccer.ru/news/346613.shtml
&lt;/ref&gt;. Ағылшындық БАҚ-тарға сенсек, «Сити» чилилік маманмен үш жылға келісім-шартқа отырып, жалақысы жылына £3,4 миллион бағасында болды. Жаңа бапкер келісімен, «Сити» жаздық трансферде жақсы ойыншылар ала білді, және команда қатарынан Райан Макгиверн, Жереми Элан, Майкон, [[Коло Туре]] және Уэйн Бридж атты ойыншылар кетті. Карим Рекик, [[Гарет Барри]], Абдул Разак басқа клубқа жалға кетті. Бұлармен қоса, командадан, Мұхаммед Әбу мен Скотт Синклерде кетіп қалды. Ал [[Карлос Тевес|Тевес]] «[[Ювентус]]&lt;nowiki/&gt;» клубына €9 миллион бағасына кетсе, Роке Санта Круз бен [[Роберто Манчини]]дің ұлы Филиппо тегін агент атанды. Сол жаздық трансферде, «Сити» қатарына 32-жастағы «[[Атлетико Мадрид|Атлетико]]&lt;nowiki/&gt;» клубының орталық қорғаушысы [[Мартин Демичелис|Мартин Демикелис]] және украиндық клуб «[[Шахтер (футбол клубы, Донецк)|Шахтер]]&lt;nowiki/&gt;» қатарынан Фернандиньо және де €25 миллион бағасына [[Стеван Йоветич]], испандықтар [[Хесус Навас]] пен [[Альваро Негредо]] толықты.

Мануэль Пеллегрини өз маусымын, орталықафрикадағы жарыстағы екі жеңіліспен бастады. ([[2013 жыл|2013]] жылдың [[14 шілде]] күні «[[Суперспорт Юнайтед]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан 2:0 есебімен жеңілсе, кейін [[18 шілде]] күні «[[АмаЗулу]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан 2:1 есебімен жеңілді). Бірақ бұл жарыста, «Ситиге» Пеллегрини бапкер болған жоқ, ол белгісіз жұмыстарымымен [[Чили]]ге кеткен болатын. Бапкерлік орнын өзінің көмекшілері ала тұрды&lt;ref&gt;Пеллегрини бір себептермен &quot;Манчестер Ситиден&quot; уақытша кете тұрды. 18.07.13

http://www.euro-football.ru/article/31/1002987138_pellegrini_pokinul_sbor_manchester_siti_po_semeynyim_prichinam
&lt;/ref&gt;.

Чилилік маман «Ситиде» жүлделік жолын — [[Barclays Asia Trophy]] атты бейресми жүлдесін [[27 шілде]] күні [[Гонконг]]те жеңіп алды. Полуфиналда «[[Саут Чайн]]&lt;nowiki/&gt;» клубына қарсы ойнап, артта қалдырса, финалда «[[Сандерленд (футбол клубы)|Сандерленд]]&lt;nowiki/&gt;» клубын минималды есеппен жеңіп, өзінің алғашқы жүлдесін қолына алды. Екі ойында да [[Эдин Джеко]] көзге түсе алды&lt;ref&gt;«Сити» төменнен жоғарыға. 27.07.13

http://www.gazeta.ru/sport/2013/07/27/a_5512797.shtml
&lt;/ref&gt;.

Жаздың соңына қарай, «Сити», [[Мюнхен]] қаласында өткен, Audi Cup атты жарысқа қатысты. Ол жарыста, «Манчестер Сити» «Милан» командасына бірінші таймның өзінде, 5:0 есебімен ойсырата ұтып жатты, бірақ итальяндық клубта, қарап қалмай, бірінші таймның соңына дейін үш гол салып, ойынның тағдырын бірінші таймда шешіп тастады. Бұл ойында, «Сити» сабынан, [[Давид Сильва]], Майка Ричардс, Александар Коларов және [[Эдин Джеко]] екі гол салып, ірі есеппен жеңуге ат салысты. 5:3 есебімен, «Миланды» артта қалдырып, Audi Cup жарысының финалына шықты. Бірақ финалдық ойында, жарыс мекенінің иесі, мюнхендік «Бавариядан» 1:2 есебімен жеңіліп қалған болатын. «Сити» сабынан жалғыз голды, 61-інші минутта испандық Альваро Негредо салды.

Чилилік бапкер Пеллегрини 19 тамыз күні «Ньюкасл» клубына қарсы, Англия Премьер-Лигасының бірінші турында өзінің ресми ойынын өткізді. Ол ойында, [[Давид Сильва]] ойынның басында(6-ыншы минутта) лезде гол сала білді. Кейін 20-сыншы минуттарда [[Серхио Агуэро]] есеп айырмасын ұзарта алды. Кейінірек, екінші таймда, [[Яя Туре]] мен [[Самир Насри]] бір-бір голдан салып, 4:0 есебімен доп айырмасын күшейтті. Ірі есептен кейін, Пеллегрини:&lt;blockquote&gt;'''''«Мен, бұл ойында жеңгенімізге өте қуаныштымын. Қуаныш, тек жеңістерді емес, команданы күшейтуді де шақыртады. Біз үшін, бұл екі жағдайда маңыздырақ. Ойыншылар бұл ойында, қалағанынша гол салды. Біз гол сала қоймай, қорғаныс жағынан да жақсы болдық, ал бұл біз үшін өте жақсы нәтиже»'''''&lt;/blockquote&gt;&lt;blockquote&gt;''© Мануэль Пеллегрини''&lt;/blockquote&gt;Бұл жеңістен кейінгі ойында, «Сити» жақсы нәтиже көрсете алмады. [[25 тамыз]]да Англия Премьер-Лигасының екінші турында, жоғарғы лигаға жаңадан келген, «[[Кардифф Сити]]&lt;nowiki/&gt;» клубына 2:3 есебімен есе жіберіп алды. Бұл ойында, «Сити» жеңіс үшін таласпағандай болды. Өйткені, ойын соңына дейін 3:1 есебімен жеңіліп жатты. Кейін, ойын соңына қарай, Альваро Негредо доп айырмасын қысқарта алғанымен, есеп жағынан алға шығара алмады.&lt;ref&gt;Эдин мүлде көзге түспеді. 25.08.13

http://www.gazeta.ru/sport/2013/08/25/a_5605645.shtml
&lt;/ref&gt;

Англия Премьер-Лигасының бесінші турында, «Сити», «манчестерлік дербиде», алдыңғы ойындағы тең нәтижеге қарамастан, өзінің көршілесін 4:1 есебімен жеңіп, кестеде төртінші орынға тұрақтады. [[Серхио Агуэро]] екі гол алып, [[Яя Туре]] мен [[Самир Насри]] бір-бір голдан салды, және 87-інші минутқа қарай, [[Уэйн Руни]] есепті үш доп айырмасына қысқарта алды.&lt;ref&gt;&quot;Манчестер Сити&quot; - &quot;Манчестер Юнайтед&quot; - 4:1: Мойес САФ-тың шаңында. 23.09.13

http://www.sport-express.ua/football/england/news/229687-manchester-siti-manchester-junajted-4-1-mojes-idet-po-stopam-fergjusona-premer-liga-5-tur.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131214031842/http://www.sport-express.ua/football/england/news/229687-manchester-siti-manchester-junajted-4-1-mojes-idet-po-stopam-fergjusona-premer-liga-5-tur.html |date=2013-12-14 }}&lt;/ref&gt;

Мануэль Пеллегрини, [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар Лигасында]], «[[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]&lt;nowiki/&gt;», «[[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]]&lt;nowiki/&gt;», «[[Виктория (футбол клубы, Пльзень)|Виктория Пльзень]]&lt;nowiki/&gt;» клубтарымен бір топқа түсті. Бұл топта, «Сити», өзінің алғашқы ойынын чехиялық клубты 3:0 есебімен жеңіп, жақсы нәтижемен аяқтады. Бірақ, келесі ойында мюнхендік клуб «[[Бавария (футбол клубы)|Баварияға]]&lt;nowiki/&gt;» 3:1 есебімен есе жіберіп алды. «Сити» сабынан жалғыз голды, 79-ыншы минутта [[Серхио Агуэро]] салып екі доп айырмасына қысқартқан болатын. Үшінші команда, «[[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]]&lt;nowiki/&gt;» клубымен ойындары, екі ойында да «Сити» мәскеулік клубты жеңе алды. Бірінші ойында, мәскеулік клуб сабынан Зоран Тошич ойын басында «[[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]]&lt;nowiki/&gt;» клубын алға шығарған болатын, бірақ кейінірек, [[Серхио Агуэро]] есепті теңестіре алды. 42-інші минутқа қарай, тағы да [[Серхио Агуэро]], ағылшындық клубты алға шығарып, ойын тағдырын бірінші таймда шешіп тастады. Кейін, «Сити» өз алаңында, «[[ЦСКА (футбол клубы, Мәскеу)|ЦСКА]]&lt;nowiki/&gt;» клубын 5:2 есебімен жеңіп алды. Ойында, Альваро Негредо үш гол салып, [[Серхио Агуэро]] екі гол салды. Мәскеулік клубтан, [[Сейду Думбья|Сейду Думбия]] екі гол салды.

Осы ойындардан 2 жылдан кейін, [[2016 жыл|2016]] жылдың [[15 наурыз]]ында, Мануэль Пеллегрини, 1/8 финалда киевтік клуб «[[Динамо (футбол клубы, Киев)|Динамомен]]&lt;nowiki/&gt;» арпалыса алып, манчестерлік клубты, тарихында алғашқы рет ширек-финалға шығарған болатын. Кейін, ширек-финалда париждік «[[Пари Сен-Жермен]]&lt;nowiki/&gt;» клубымен қонақта 0:0 есебімен нәтижені тең ұстап, өз алаңында 1:0 есебімен [[Кевин Де Брёйне|Кевин Де Брюйне]] алға шығарып, сенсациялық оқиғаларды көбейтіп, өз тарихында бірінші рет [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар Лигасының]] жартылай финалына шықты. Бірақ жартылай финалда, «[[Реал Мадрид]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан, қонақта 1:0 есебімен жеңіліп, өз алаңында 0:0 есебімен тең ойнап, финалдық ойынға шыға алмаған болатын.
[[2016 жыл|2016]] жылдың [[1 ақпан]]ында «Манчестер Сити» өзінің болашақ бапкерін, уақытынан ерте таныстырды.&lt;ref&gt;Жаңа бапкер — Гвардиола. 1.02.16

&lt;nowiki&gt;http://alaman.kz&lt;/nowiki&gt;
&lt;/ref&gt; Манчестерлік клубтың жаңа бапкері болып — [[Хосеп Гвардиола]] атанды. [[Хосеп Гвардиола]] «Манчестер Сити» клубымен, жылына €20 миллион жалақысымен, үш жылға келісім-шартқа отырды. Және бұл бапкер, «Манчестер Ситиге» келіп, әлемдегі ең көп жалақы алатын бапкерлердің көшін бастады.Ол өзінің бейресми және алғашқы ойынын, 20 шілде күні өзінің, бұның алдында жаттықтырған клубы «[[Бавария (футбол клубы)|Баварияға]]&lt;nowiki/&gt;» бастады. Бұл ойында «Сити» мюнхендік клубтан 1:0 есебімен жеңілген болатын.
[[Сурет:Centre d'entraînement Manchester City 20-02-15.jpg|нобай|521x521 нүкте|Манчестер Сити 2014 жылы «Манчестер Сити» стадионына іргелес орналасқан Etihad кампусындағы жаңа кешеніне көшті]]
Ең алғашқы ресми ойынын, [[2016 жыл|2016]] жылдың [[13 тамыз]]ында Англия Премьер-Лигасының бірінші турында, «[[Сандерленд (футбол клубы)|Сандерленд]]&lt;nowiki/&gt;» клубына қарсы бастаған болатын. Бұл ойынын 2:1 есебін жеңіп, «Манчестер Ситиді» жаттықтырып бастағаннан бері алғашқы жеңісін алған болатын. Ойында, [[Серхио Агуэро]] 4-інші минутта гол соғып есеп айырмасын бір голға көбейтті. Кейіннен, қарсыластар сабынан Джермейн Дефо гол соғып есепті теңестірген болатын. Ойын соңына қарай, 87-інші минутта «[[Манчестер Юнайтед]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан, «Сандерлендке» жалға келген Патрик Макнейр қателесіп, өз жағына(автогол) гол салдырып алды. Содан «Ситидің» жолы болып, жеңісті іліп әкеткен еді.

10 қыркүйек күні, «манчестерлік дерби» ойынында, «[[Олд Траффорд]]&lt;nowiki/&gt;» алаңында Хосеп Гвардиоланың командасы, 2:1 есебімен жеңіске жетті. 15-інші минутта [[Кевин Де Брёйне|Кевин Де Брюйне]] бірінші голды соғып, есепті ашқан болатын. Кейін, 20 минуттан кейін, 36-ыншы минутта, «Ситиден» шыққан шәкірт Келечи Ихеаначо есепті ұлғайта алды. Бірақ, 42-інші минутта [[Златан Ибрагимович]] гол соғып есепті бір гол айырмасына қысқартты. Бұдан кейін, көптеген мүмкіндіктер болғанымен, есеп осы күйінде қалды.

[[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар Лигасында]], квалификациялық жарыстың төртінші кезеңінде, «Стяуа» клубымен бастап, бұл румындық клубты бірінші ойында, 5:0 есебімен ұтып, бір марқайып алған болатын. Екінші ойында, «Сити» өз алаңында қабылдап, 1:0 есебімен жеңіп топтық кезеңге шықты.Топтық кезеңде «Манчестер Сити», «[[Селтик]]&lt;nowiki/&gt;», «[[Барселона]]&lt;nowiki/&gt;» және менхенгладбахтық «Боруссиямен» бірге бір топқа түсті. Топта, алғашқы ойынын менхенгладбахтық «Боруссиямен» бастап, бұл немістік клубты 4:0 есебімен жеңген еді. Бұл ойында, [[Серхио Агуэро]] екі гол салып, [[Рахим Стерлинг]] пен Келечи Ихеаначо бір-бір голдан салып, «[[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]&lt;nowiki/&gt;» клубының артынан ілескен болатын. Кейін, «[[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]&lt;nowiki/&gt;» клубымен кездесіп, «Камп Ноу» алаңында 4:0 есебімен ұтылғанымен, өз алаңында 3:1 есебімен жеңді. Ал «Селтик» клубымен, өз алаңында да, қонақта да тең нәтижемен қайтты. Өз алаңында 1:1 есебімен аяқтаса, қонақта 3:3 есебімен теңесіп қалды. 2016 жылдың 12 желтоқсанында, [[Хосеп Гвардиола]] «Манчестер Ситиді» үш жыл қатарынан, 1/8 финалына шығарды. 1/8 финалда «Манчестер Ситидің» қарсыласы «[[Монако (футбол клубы)|Монако]]&lt;nowiki/&gt;» болды. 2017 жылдың 21 ақпанында, «Манчестер Сити» «[[Монако (футбол клубы)|Монако]]&lt;nowiki/&gt;» клубын, 5:3 есебімен ұтып, УЕФА Чемпиондар Лигасының ең нәтижелі бірінші ойыны болды. 26-ыншы минутта Рахим Стерлинг есеп ашты, кейін Радамель Фалькао мен Киллиан Мбаппе есепті 1:2 қылып, алға шығарды. Екінші таймның 58-інші минутында [[Серхио Агуэро]] есепті теңестірді, бірақ кейіннен бес минуттан Радамель Фалькао гол салып, есепті 2:3 қылып, ойынды қыздырған болатын. Уақыт өте келе «Сити» ойыншылары қарап қалмай, он минут ішінде есепті 5:3 қылды. Ат салысқандар болып, [[Серхио Агуэро]], Джон Стоунз және Лерой Сане атанды. Бұдан кейін, жауапты матч «Манчестер Сити», француздық клубтан 3:1 есебімен жеңіліп қалып, келесі кезеңге шыға алмады. «Сити» қатарынан жалғыз голды Лерой Сане салды.
[[Сурет:Taunton Holiday Inn - Ellisons WSM3.JPG|нобай|359x359 нүкте|Манчестер Сити клубының автобусы]]
23 сәуір күні, Англия Кубогының жартылай финалында «Сити» «[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&lt;nowiki/&gt;» клубына қарсы ойнады. «Манчестер Ситиді» 62-інші минутта [[Серхио Агуэро]] алға шығарғанымен, 71-інші минутта [[Начо Монреаль]] есепті теңестіріп, ойын соңында қосымша таймдар ойнатуға тура қылды. 101-інші минутта, [[Алексис Санчес]] «[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсеналды]]&lt;nowiki/&gt;» алға шығарып, финалдық ойынға жолдама алып берді. Осымен, «Сити» жүлделерге деген мүмкіндерден айырылып қалды.

[[Хосеп Гвардиола]] 2016/17 маусымында, 21 мамырда «[[Уотфорд (футбол клубы)|Уотфорд]]&lt;nowiki/&gt;» клубын 5:0 есебімен жеңіп, «Манчестер Ситимен» Англия Премьер-Лигасының кестесінде, үшінші орында аяқтады. [[Кевин Де Брёйне|Кевин де Брюйне]] — 18 голдық паспен, ең көп голдық пас берген ойыншы атанды. «Манчестер Сити» командасы 2017/18 маусымында 18 ойын қатарынан жеңіліс таппай, [[Англия Премьер-лигасы|Англия Премьер-лигасының]] рекордын жаңартты. Бұған дейінгі рекорд «[[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]&lt;nowiki/&gt;» командасының қойнында болатын. Олар 2003/04 маусымында 13 ойын қатарынан жеңіс тауып рекорд қойған болатын.

[[Серхио Агуэро]], 2017/18 маусымында, 181 голмен «Манчестер Сити» тарихындағы ең үздік бомбардир атанды. Бұған дейінгі үздік бомбардир атағын иемденген — Эрик Брук. Ол «Сити» сабында 177 гол салған еді.

2021 жылдың 19 сәуірінде 12 еуропалық клубтың арасында Манчестер Ситидің [[Суперлига (футбол)|Еуропа Суперлигасының]] негізін қалаушы болғаны жарияланды. Бірақ спорт шенеуніктері мен жанкүйерлердің наразылығына байланысты, келесі күні Манчестер Сити ресми түрде Еуропа Суперлигасынан шығатынын жариялады.

2020/21 маусымында «Манчестер Сити» [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|Чемпиондар Лигасы]] финалына тарихында алғаш рет шығып, өзінің жерлестері «[[Челси (футбол клубы)|Челси]]&lt;nowiki/&gt;» футбол клубымен ойнады. Бірақ өкінішке орай, Порту қаласындағы «Драган» алаңында жерлестеріне 0:1 есебімен есе жіберді.&lt;ref&gt;{{Cite web|lang=ru|url=https://www.championat.com/football/news-4362185-chelsi-obygral-manchester-siti-i-stal-pobeditelem-ligi-chempionov-sezona-2020-2021.html|title=«Челси» обыграл «Манчестер Сити» и стал победителем Лиги чемпионов сезона-2020/2021|author=Алексей Ласнов|website=www.championat.com|access-date=2021-06-11}}&lt;/ref&gt;.

Der Spiegel журналының 2022 жылдың сәуіріндегі қосымша есебінде, сыртқа шығып кеткен ішкі құжаттарға сүйене отырып, Абу-Даби иелері бұрын клубқа Etihad және Etisalat сияқты әмірлік компаниялары демеушілік төлемдер ретінде жасырын төлемдер жасаған (клуб сәтті қорғады деген талап)  2020 жылы CAS);  Шейх Мансурдың Абу-Даби Юнайтед тобы (ADUG) кәмелетке толмаған ойыншылардың клубпен келісім шартқа отыруы үшін жанама түрде төлеген;  және клуб [[Роберто Манчини]] мен Мансурдың «Аль-Джазира» клубы арасындағы жалған келісім-шартты бұрынғы менеджерге жалақысына қосымша үлкен өтемақы төлеу үшін пайдаланды деген болжам бар. Ол сондай-ақ осы үш істің соңғы үш жыл ішінде Премьер-Лиганың тергеуінде болғанын мәлімдеді. Жауап ретінде клуб бұл мәлімдемелерді шындыққа жанаспайды және клубтың беделі мен тұтастығына нұқсан келтіру әрекеті ретінде жоққа шығарды.       

«Сити» «[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульмен]]&lt;nowiki/&gt;» тағы бір жақын титулдық жарыстан кейін 2021–22 жылдары өзінің лига титулын қайтадан сақтап қалды; бес маусымда төрт рет [[Англия Премьер-лигасы|Премьер-лига]] жеңімпазы атанды. «Ситидің» тағы бір жағдайында соңғы екі ойында төрт ұпай қажет болған Сити екі ойында да екі гол айырмашылығымен артта қалды, тек сыртта «[[Вест Хэм Юнайтед|Вест Хэммен]]&lt;nowiki/&gt;» 2-2 тең ойынға және 3-2 есебімен жеңіске жетті. Маусымның соңғы шешуші ойыны өз үйінде «[[Астон Вилла|Астон Виллаға]]&lt;nowiki/&gt;» қарсы ойындағы салынған соңғы үш голдың барлығы 76-шы және 81-ші минуттар арасындағы бес минуттық [[Блиц (шахмат)|блицте]] «[[Этихад Стэдиум|Этихад]]&lt;nowiki/&gt;» стадионында 1999 жылғы плей-офф финалында Джиллингхэмге қарсы және 2011-12 маусымының тарихты ойынның соңғы минутында өзгерте білген Премьер-Лигадағы атақты жеңісімен қатар жүретін сәттерде соғылды.

2022 жылдың қысқы және жазғы трансфер маусымында негізгі ойыншылардан Англияның қазіргі чемпионы ешкімді жоғалтпады. Ия,«Манчестер Ситиден» «[[Атлетико Паранаэнсе|Атлетико Паранаэнсқа]]&lt;nowiki/&gt;» ауысқан [[Фернандиньо]] (еркін агент ретінде) кетті, бірақ оның орнына «'''қалалықтар'''» «[[Лидс Юнайтед|Лидс Юнайтедтен]]&lt;nowiki/&gt;» [[Калвин Филлипс|Калвин Филлипсті]] 50,00 миллион еуроға алды. Және «[[Боруссия Дортмунд]]&lt;nowiki/&gt;» клубынан 60,00 еуро бағасына алынған [[Эрлинг Холанд|Эрлинг Холланд]] келіп, «Сити» шабуылын қауіптірек қылды, әрі еселей түсті.  Екеуінен басқа, тағы «Манчестер Сити» [[Арминия (футбол клубы, Билефельд)|Арминиядан]] Штефан Ортега Морено атты қақпашыны тегін алды. Бұл қақпашы 29 жастағы қақпашы Закари Штеффенмен екінші нөмір болу құқығы үшін бәсекелесуге тырысады. Сондай-ақ, Хулиан Алварес қосылды. «[[Ривер Плейт]]&lt;nowiki/&gt;» сабында 25 ойында 18 гол соққан 22 жастағы шабуылшыны «'''қалалықтар'''» қыста сатып алған болатын(€20,00 млн), бірақ артынша Ривер Плейт клубына жарты жылға кері жалға беріле тұрған болатын.

2022 жылдың жазғы трансфер маусымында Жезус пен Фернандиньодан басқа, тағы [[Александр Владимирович Зинченко|Олександр Зинченко]](«Арсенал», €35,7 млн) мен [[Рахим Стерлинг]](«Челси», €56,00 млн) өз клубтарын ауыстырған болатын.

== Команданың негізгі түсі, жейдесі және логотипі ==
[[Сурет:A6-EYE Etihad A332 FRA Manchester City Livery (39956611433).jpg|нобай|459x459 нүкте|[[Манчестер Сити|Манчестер Ситидің]] стадионы мен жейдесін Etihad Airways компаниясы 2009 жылдан бері демеушілік етеді]]
Манчестер Ситидің үй жейдесінің түсі көк және ақ. Қонақтағы жейде дәстүрлі түсі қызыл-қоңыр немесе (1960 жылдардан бастап) қызыл және қара болды;  дегенмен, соңғы жылдары бірнеше түстер қолданыла бастады.Клубтың үй жейдесінің түсінің шығу тегі анық емес, бірақ клубтың 1892 жылдан бері немесе одан да ертерек көгілдір түсті кигені туралы дәлелдер бар. 1940 жылдары шыққан «Әйгілі футбол клубтары – Манчестер Сити» атты кітабында Вест Гортонның (Сент-Маркс) бастапқыда қызыл және қара түсте ойнағанын көрсетеді және 1884 жылғы есептерде ақ крест бейнеленген қара жейде киген команда сипатталып, клубтың шығу тегі көрсетілген. Жиі қолданылатын қызыл және қара түсті жейде бұрынғы менеджер көмекшісі Малкольм Эллисоннан шыққан, ол Миланның түстерін қабылдау Ситиді даңққа шабыттандырады деп сенді. Эллисонның бұл теориясы қазіргі уақытта да жұмыс істейді, ағымдағы маусымда (2022/23) қайта іске аспақ ойда бар. «Сити» 1969 жылы Англия кубогының финалында, 1970 жылы Лига кубогының финалында және 1970 жылы Еуропа Кубогының Жеңімпаздары Кубогының финалында қызыл және қара жолақтарда жеңіске жетті.

Қала 2016 жылы қолданысқа енгізілген қазіргі төсбелгіне дейін көйлектеріне үш басқа белгіні тағып келген. Біріншісі, 1970 жылы енгізілген, 1960 жылдардың ортасынан бері клубтың ресми құжаттамасында қолданылған дизайнға негізделген.  Ол клубтың атауы бар шеңбердің ішінде ағымдағы белгі сияқты қалқанды (соның ішінде Манчестер қаласының гербіне негізделген кемені) пайдаланатын дөңгелек белгіден тұрды.  1972 жылы бұл қалқанның төменгі жартысын Ланкаширдің қызыл раушанымен ауыстырған вариациямен ауыстырылды.  1976 жылы қару-жарақ колледжі геральдикалық төсбелгіні Сити қолдануы үшін Ағылшын футбол лигасына берді.  Белгі қызыл раушанның үстіндегі таныс кемеден тұрды, бірақ қалқанның орнына дөңгелек құрылғыда («''А roundel per fess lauzure'' және ''argent in a argent in a roundel per fess lazur'' және ''argent in a argent in a lazoned'') үш діңгекті кеме желкендері ұшып бара жатқан немесе түбінде тікенді және тұқым себілген раушан гүлі бар.

«Манчестер Сити» ірі кубок финалында ойнаған жағдайларда, клуб ірі іс-шарада қаланы таныстырудың мақтаныш белгісі ретінде Манчестер қаласының қолының белгісі бар жейделерді киді.  Бұл тәжірибе ойыншылардың жейделерінде әдетте ешқандай белгі болмайтын уақыттан пайда болды. Содан бері клуб тәжірибеден бас тартты;  2011 жылғы [[Футболдан Англия кубогы|Англия Кубогының]] финалында 21-ші ғасырда алғаш рет Сити арнайы аңызбен жазылған кәдімгі төсбелгіні пайдаланды, бірақ Манчестердің елтаңбасы ойыншылардың жейделерінің артқы жағындағы сандарға шағын монохромды логотип ретінде енгізілген.
[[Сурет:Etihad Stadium, Manchester City Football Club (Ank Kumar, Infosys) 20.jpg|ортаға|нобай|370x370 нүкте|«Манчестер Ситидің» 1997-2016 жылдар аралығындағы жейдесінде қолданылған төсбелгісі]]
1997 жылы клубтың жаңа төсбелгісі қабылданды, нәтижесінде бұрынғы белгі сауда белгісі ретінде тіркеуге жарамсыз болды. Бұл белгі Манчестер қаласының қолына негізделген және алтын бүркіттің алдындағы қалқаннан тұрды. Бүркіт — Манчестер қаласының ескі геральдикалық символы;  1958 жылы қаланың төс белгісіне алтын бүркіт қосылды (бірақ содан бері алынып тасталды), ол өсіп келе жатқан авиация саласын білдіреді.  Қалқанның жоғарғы жартысында Манчестер кеме каналын бейнелейтін кеме бар, ал төменгі жартысындағы үш қиғаш жолақ қаланың үш өзенін – Ирвелл, Ирк және Медлокты бейнелейді.  Төсбелгінің төменгі жағында латын тілінен аударғанда «''Шайқастағы мақтаныш''» деп аударылатын «''Superbia in Proelio''» ұраны бейнеленген.  Бүркіт пен қалқанның үстінде үш жұлдыз бар, бұл таза сәндік болып танылды.

2015 жылдың 15 қазанында, 1997 жылғы төсбелгінің дизайнына қатысты жанкүйерлер тарапынан бірнеше жылдар бойы сынға ұшырағаннан кейін, клуб клуб төсбелгісін елемеу және жаңа дизайнды енгізу туралы жанкүйерлермен кеңес өткізуге ниетті екенін жариялады. Консультациядан кейін клуб 2015 жылдың қараша айының аяғында клубтың ағымдағы төсбелгісі уақыт өте келе ескі, дөңгелек нұсқалар стилінде жасалған жаңа нұсқамен ауыстырылатынын хабарлады. Жаңа белгі болып табылатын дизайн 2015 жылдың 26 ​​желтоқсанында IPO арқылы ресми ашылуына екі күн қалғанда, дизайн 22 желтоқсанда сауда белгісі болған кезде байқаусызда ағып кетті. Жаңа дизайн 26 желтоқсанда Сандерлендке қарсы клубтың өз алаңындағы матчында ресми түрде таныстырылды.
=== Жейдені шығарушы компания және жейдедегі серіктестер ===
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Уақыты
!{{comment|ЖШ|Жейдені шығаратын компания}}
!Жейдедегі серіктес (кеудедегі)
!Жейдедегі серіктес (жеңіндегі)
|-
|1974-1982
| rowspan=&quot;4&quot; |Umbro
|                ''Серіктессіз''
| rowspan=&quot;12&quot; |     ''Серіктессіз''
|-
|1982-1984
|Saab
|-
|1984-1987
|[[Philips]]
|-
|1987-1997
| rowspan=&quot;2&quot; |Brother
|-
|1997-1999
|Kappa
|-
|1999-2002
| rowspan=&quot;2&quot; |Le Coq Sportif
|Eidos
|-
|2002-2003
| rowspan=&quot;2&quot; |First Advice
|-
|2003-2004
| rowspan=&quot;2&quot; |[[Reebok]]
|-
|2004-2007
| rowspan=&quot;2&quot; |Thomas Cook
|-
|2007-2009
|Le Coq Sportif
|-
|2009-2013
|Umbro
| rowspan=&quot;4&quot; |Etihad Airways
|-
|2013-2017
| rowspan=&quot;2&quot; |[[Nike]]
|-
|2017-2019
| rowspan=&quot;2&quot; |Nexen Tire
|-
|2019-қ.д.
|[[Puma (компания)|Puma]]
|}

== Құрамы ==

=== Негізгі құрам ===
: ''2022 жылдың 19 шілдесіне сәйкес''
{| class=&quot;wikitable&quot; style=&quot;text-align: center; font-size:90%&quot;
! style=&quot;background:white;color:darkblue&quot; align=&quot;centr&quot; width=&quot;30&quot; |№
! style=&quot;background:white;color:darkblue&quot; align=&quot;centr&quot; width=&quot;200&quot; |Ойыншы
! style=&quot;background:white;color:darkblue&quot; align=&quot;centr&quot; width=&quot;85&quot; |Азаматтығы
! style=&quot;background:white;color:darkblue&quot; align=&quot;centr&quot; width=&quot;140&quot; |Туған күні
! style=&quot;background:white;color:darkblue&quot; align=&quot;centr&quot; width=&quot;250&quot; |Бұрынғы клуб
|-
! colspan=&quot;5&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; align=&quot;centr&quot; |Қақпашылар
|-
|13
|Зак Штеффен
|{{flagicon|АҚШ}}
|[[2 сәуір]] [[1995 жыл|1995]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|АҚШ}}   Коламбус Крю
|-
|18
|Штефан Ортега
|{{flagicon|Германия}}
|[[6 қараша]] [[1992 жыл|1992]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; | {{flagicon|Германия}} [[Арминия]]
|-
|31
|[[Эдерсон Сантана ди Мораес|Эдерсон]]
|{{flagicon|Brazil}}
|[[17 тамыз]] [[1993 жыл|1993]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Portugal}} [[Бенфика]]
|-
|33
|Карсон Скотт
|{{flagicon|Англия}}
|[[3 қыркүйек]] [[1985 жыл|1985]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Англия}}   [[Дерби Каунти]]
|-
|63
|ван Сас Микки
|{{flagicon|Нидерланд}}
|[[29 ақпан]] [[2004 жыл|2004]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|84
|Киран Сликер
|{{flagicon|Шотландия}}
|[[15 қыркүйек]] [[2002 жыл|2002]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
! colspan=&quot;5&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; align=&quot;centr&quot; |Қорғаушылар
|-
|2
|[[Кайл Уокер]]
|{{flagicon|England}}
|[[28 мамыр]] [[1990 жыл|1990]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|England}} [[Тоттенхэм Хотспур]]
|-
|3
|[[Рубен Диаш]]
|{{flagicon|Португалия}}
|[[14 мамыр]] [[1997 жыл|1997]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Португалия}} [[Бенфика]]
|-
|5
|[[Джон Стоунз]]
|{{flagicon|England}}
|[[28 мамыр]] [[1994 жыл|1994]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Англия}} [[Эвертон (футбол клубы)|Эвертон]]
|-
|6
|[[Натан Аке]]
|{{flagicon|Нидерланд}}
|[[18 ақпан]] [[1995 жыл|1995]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Англия}} [[Борнмут (футбол клубы)|Борнмут]]
|-
|14
|[[Эмерик Ляпорт]]
|{{flagicon|Испания}}
|[[27 мамыр]] [[1994 жыл|1994]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Испания}} [[Атлетик Бильбао|Атлетик Билбао]]
|-
|27
|[[Жуан Канселу]]
|{{flagicon|Португалия}}
|[[27 мамыр]] [[1994 жыл|1994]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Италия}} [[Ювентус]]
|-
|78
|Люк Мбете
|{{flagicon|Англия}}
|[[18 қыркүйек]] [[2003 жыл|2003]]
|клуб шәкірті
|-
|88
|Ричард Дионку
|{{flagicon|Сенегал}}
|[[10 қазан]] [[2001 жыл|2001]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|94
|Финли Бернс
|{{flagicon|England}}
|[[17 маусым]] [[2006 жыл|2006]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|98
|Ян Коуту
|{{flagicon|Бразилия}}
|[[3 маусым]] [[2002 жыл|2002]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Бразилия}} Коритиба
|-
|—
|Ши Чарлз
|{{flagicon|Солтүстік Ирландия}}
|[[5 қараша]] [[2003 жыл|2003]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
! colspan=&quot;5&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; align=&quot;centr&quot; |Жартылай қорғаушылар
|-
|4
|[[Калвин Филлипс]]
|{{flagicon|Англия}}
|[[2 желтоқсан]] [[1995 жыл|1995]]
| style=&quot;text-alignt:left;&quot; |{{flagicon|Англия}} [[Лидс Юнайтед|Лидс Юнайтед]]
|-
|8
|[[Илкай Гүндоған|Илкай Гюндоган]]
|{{flagicon|Germany}}
|[[24 қазан]] [[1990 жыл|1990]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Germany}} [[Боруссия Дортмунд]]
|-
|10
|[[Джек Грилиш]]
|{{flagicon|Англия}}
|[[10 қыркүйек]] [[1995 жыл|1995]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Англия}} [[Астон Вилла]]
|-
|16
|[[Родриго Эрнандес|Родри]]
|{{flagicon|Испания}}
|[[22 маусым]] [[1996 жыл|1996]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Испания}} [[Атлетико Мадрид]]
|-
|17
|[[Кевин Де Брёйне|Кевин де Брюйне]]
|{{flagicon|Бельгия}}
|[[28 маусым]] [[1991 жыл|1991]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Германия}} [[Вольфсбург (футбол клубы)|Вольфсбург]]
|-
|20
|[[Бернарду Силва]]
|{{flagicon|Португалия}}
|[[10 тамыз]] [[1994 жыл|1994]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Франция}} [[Монако (футбол клубы)|Монако]]
|-
|22
|Люк Болтон
|{{flagicon|Англия}}
|[[7 қазан]] [[1999 жыл|1999]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|26
|[[Рияд Марез]]
|{{flagicon|Алжир}}
|[[21 ақпан]] [[1991 жыл|1991]]
| style=&quot;text-align:left; |{{flagicon|Англия}} [[Лестер Сити]]
|-
|66
|Икер Посо
|{{flagicon|Испания}}
|[[6 тамыз]] [[2000 жыл|2000]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|69
|Томас Дойл
|{{flagicon|Англия}}
|[[17 қазан]] [[2001 жыл|2001]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|80
|Коул Палмер
|{{flagicon|Англия}}
|[[6 мамыр]] [[2002 жыл|2002]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|81
|Клаудио Гомес
|{{flagicon|Франция}}
|[[23 шілде]] [[2000 жыл|2000]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Франция}} [[Пари Сен-Жермен|Париж Сен-Жермен]]
|-
|87
|Джеймс Макейти
|{{flagicon|Англия}}
|[[18 қазан]] [[2002 жыл|2002]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|92
|Мика Хамилтон
|{{flagicon|Англия}}
|[[13 қараша]] [[2003 жыл|2003]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
! colspan=&quot;5&quot; style=&quot;background:#DCDCDC&quot; align=&quot;centr&quot; |Шабуылшылар
|-
|7
|Каики
|{{flagicon|Бразилия}}
|[[11 маусым]] [[2003 жыл|2003]]
|{{flagicon|Бразилия}} [[Флуминенсе]]
|-
|9
|[[Эрлинг Холанд|Эрлинг Холланд]]
|{{flagicon|Норвегия}}
|[[21 шілде]] [[2000 жыл|2000]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Германия}} [[Боруссия Дортмунд]]
|-
|11
|Самуел Эдози
|{{flagicon|Англия}}
|[[28 қаңтар]] [[2003 жыл|2003]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|19
|[[Хулиан Алварес]]
|{{flagicon|Аргентина}}
|[[31 қаңтар]] [[2000 жыл|2000]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Аргентина}} [[Ривер Плейт]]
|-
|27
|Морган Роджерс
|{{flagicon|Англия}}
|26 шілде 2002
| style=&quot;text-align:left;&quot; |{{flagicon|Англия}} [[Вест Бромвич]]
|-
|47
|[[Фил Фоден]]
|{{flagicon|Англия}}
|[[28 мамыр]] [[2000 жыл|2000]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|-
|48
|[[Лиам Делап]]
|{{flagicon|Англия}}
|[[8 ақпан]] [[2003 жыл|2003]]
| style=&quot;text-align:left;&quot; |клуб шәкірті
|}

=== Жаңадан қосылғандар ===
{| class=&quot;wikitable&quot; 
! width=&quot;50&quot; |{{comment|Лау.|Лауазымы}}
! width=&quot;200&quot; |Ойыншы
! width=&quot;200&quot; |Жаңа клубы
!Баға
|-
!{{comment|Ш|Шабуылшы}}
!{{flagicon|Норвегия}} [[Эрлинг Холанд|Эрлинг Холланд]]
!{{flagicon|Германия}} [[Боруссия Дортмунд]]
!60,00
млн €
|-
!{{comment|ОЖҚ|Ортадағы жартылай қорғаушы}}
!{{flagicon|Англия}} [[Калвин Филлипс]]
!{{flagicon|Англия}} [[Лидс Юнайтед]] 
!50,00 млн €
|-
!{{comment|Ш|Шабуылшы}}
!{{flagicon|Аргентина}} Хулиан Алварес
!{{flagicon|Аргентина}} [[Ривер Плейт]]
!20,00 млн €
|-
!{{comment|Қ|Қақпашы}}
!{{flagicon|Германия}} Штефан Ортега
!{{flagicon|Германия}}[[Арминия (футбол клубы, Билефельд)|Арминия]]
!6,00 млн €
|}
=== Қатардан кеткендер&lt;ref name=&quot;:0&quot;&gt;https://www.transfermarkt.com/manchester-city/rekordabgaenge/verein/281/saison_id/2021&lt;/ref&gt; ===
{| class=&quot;wikitable&quot; 
! width=&quot;50&quot; |{{comment|Лау.|Лауазымы}}
!width=200|Ойыншы
!Жасы
! width=&quot;200&quot; |Жаңа клубы
!Баға
|-
!{{comment|ЖҚ|Жартылай қорғаушы}}
!{{flagicon|Англия}} [[Рахим Стерлинг]]
!27
!{{flagicon|Англия}} [[Челси (футбол клубы)|Челси]]
!56,00 млн €
|-
!{{comment|Ш|Шабуылшы}}
!{{flagicon|Бразилия}} [[Габриэл Жезус|Габриел Жезус]]
!25
!{{flagicon|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]
!50,00 млн €
|-
!{{comment|СҚ|Сол жақтағы қорғаушы}}
!{{flagicon|Украина}} [[Александр Владимирович Зинченко|Олександр Зинченко]]
!25
!{{flagicon|Англия}} [[Арсенал (футбол клубы, Лондон)|Арсенал]]
!35,7 млн €
|-
!{{comment|ОҚ|Оң жақтағы қорғаушы}}
!{{flagicon|Испания}} Педро Порро
!22
!{{flagicon|Португалия}} [[Спортинг Лиссабон|Спортинг]]
!8,50 млн €
|-
!{{comment|ОЖҚ|Ортадағы жартылай қорғаушы}}
!{{flagicon|Жапония}} Ко Итакура
!25
!{{flagicon|Германия}} [[Рахим Стерлинг|Боруссия М]]
!5,00 млн €
|-
!{{comment|ЖҚ|Жартылай қорғаушы}}
!{{flagicon|Жапония}} Риотаро Мешино
!24
!{{flagicon|Жапония}} [[Гамба Осака]]
!тегін
|-
!{{comment|ОЖҚ|Ортадағы жартылай қорғаушы}}
!{{flagicon|Бразилия}} [[Фернандиньо]]
!37
!{{flagicon|Бразилия}} [[Атлетико Паранаэнсе]]
!тегін
|}


== Директорлар кеңесі ==

{| class=&quot;wikitable&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;

[[Сурет:Khaldoon Al Mubarak.jpg|нобай|Команда төрағасы '''Халдун Әл Мубарак''']]
|-
!Лауазымы
!Аты
|-
|align=&quot;left&quot;|Төрағасы
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|БАӘ}} Халдун әл-Мүбәрәк
|-
|align=&quot;left&quot;|Директор 
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|England}} Саймон Пирс
|-
|align=&quot;left&quot;|Директор мүшесі
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|Қытай}} Ли Руйган
|-
|align=&quot;left&quot;|Директор мүшесі
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|АҚШ}} Марти Эдельман
|-
|align=&quot;left&quot;|Директор мүшесі
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|БАӘ}} Мұхаммед әл-Мәзруи
|-
|align=&quot;left&quot;|Директор мүшесі
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|England}} Джон Макбат
|-
|align=&quot;left&quot;|Директор мүшесі
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|Italy}} Альберто Галасси
|}

== Корпоративтік басқарушылары ==
{| class=&quot;wikitable&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
|-
!Лауазымы
!Аты
|-
| align=&quot;left&quot; |Атқарушы директоры
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|Spain}} Феррано Сорриано
|-
| align=&quot;left&quot; |Коммерциялық директоры
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|USA}} Том Глик
|-
| align=&quot;left&quot; |Спорттық директоры
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|Spain}} Чики Бегиристайн
|-
| align=&quot;left&quot; |Операциялар департаментінің директоры
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|England}} Джон Уильямс
|-
| align=&quot;left&quot; |Академияның директоры
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|England}} Брайан Марвуд
|-
| align=&quot;left&quot; |City Football Group директоры
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|Spain}} Родолфо Боррелл
|}

== Бапкерлік штаб ==
{| class=&quot;wikitable&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;

|-
!Лауазымы
!Аты
|-
| align=&quot;left&quot; |Бас бапкер
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|Spain}} [[Хосеп Гвардиола]]
|-
| align=&quot;left&quot; |Бас бапкердің көмекшісі
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|Spain}} Родольфо Боррел
|-
| align=&quot;left&quot; |Бас бапкердің көмекшісі
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|Испания}} Карлос Висенс
|-
| align=&quot;left&quot; |Бас бапкердің көмекшісі
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|Italy}} Энцо Мареска
|-
| align=&quot;left&quot; |Қақпашылар басшысы
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|Spain}} Хаби Мансисидор
|-
|align=&quot;left&quot;|Қақпашылар бапкері
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|Англия}} Ричард Райт
|-
| align=&quot;left&quot; |Фитнес ретіндегі бапкері
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|Spain}} Хосе Кабельо
|-
| align=&quot;left&quot; |Академия басшысы
| align=&quot;left&quot; |{{flagicon|England}} Джейсон Уилкокс
|-
|align=&quot;left&quot;|Ж-23 менеджері
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|Ирландия}} Брайан Барри-Мерфи
|-
|align=&quot;left&quot;|Ж-23 менеджердің көмекшісі
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|England}} Денни Уокер
|-
|align=&quot;left&quot;|Ж-23 қақпашылар бапкері
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|Уэльс}} Энди Меллинер
|-
|align=&quot;left&quot;|Ж-18 академия менеджері
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|England}} Бен Уилкинсон
|-
|align=&quot;left&quot;|Ж-18 академия менеджерінің көмекшісі
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|Шотландия}} Калум МакФарлен
|-
|align=&quot;left&quot;|Ж-18 қақпашылар бапкері
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|Англия}} Макс Джонсон
|-
|align=&quot;left&quot;|Бірінші скаут
|align=&quot;left&quot;|{{flagicon|Италия}} Карло Кансельери
|}

== Бас бапкерлері ==
''Бұл жерде ең кемі 1 ірі жүлде жеңіп алған бапкерлер көрсетілді''
{| class=&quot;wikitable&quot;
! rowspan=&quot;2&quot; |Аты-жөні
! rowspan=&quot;2&quot; |Жаттықтырған жылдары
! colspan=&quot;5&quot; |Көрсеткіштері
! rowspan=&quot;2&quot; |Алған жүлделері
|-
!{{comment|ОС|Ойын саны}}
!{{comment|Ж|Жеңіс}}
!{{comment|Т|Тең}}
!{{comment|Ж|Жеңіліс}}
!Жеңіс %-ы&amp;nbsp;
|-
|{{flagicon|Шотландия}} Том Мали
|1902—1906
|150
|89
|22
|39
|59,33
|1 [[Футболдан Англия кубогы|Англия кубогы]]
|-
|{{flagicon|Англия}} Уилф Уайлд
|1932—1946
|352
|158
|71
|123
|44,89
|1 Бірінші дивизион чемпионы, 1 [[Футболдан Англия кубогы|Англия кубогы]]
|-
|{{flagicon|Шотландия}} Лес Макдауелл
|1950—1963
|592
|220
|127
|245
|37,16
|1 [[Футболдан Англия кубогы|Англия кубогы]]
|-
|{{flagicon|Англия}} Джо Мерсер
|1965—1971
|340
|149
|94
|97
|43,82
|1 Бірінші дивизион чемпионы, 1 Екінші дивизион чемпионы, 1 [[Футболдан Англия кубогы|Англия кубогы]], 1 [[УЕФА Кубок иелері кубогы]]
|-
|{{flagicon|Англия}} Тони Бук
|1973—1980
|269
|114
|75
|80
|42,38
|1 [[Футболдан Англия кубогы|Англия кубогы]]
|-
|{{flagicon|Италия}} Роберто Манчини
|2009—2013
|191
|113
|38
|40
|59,16
|1 [[Англия Премьер-лигасы|Премьер-Лига]] чемпионы, 1 [[Футболдан Англия кубогы|Англия кубогы]]
|-
|{{flagicon|Чили}} Мануэль Пеллегрини
|2013—2016
|167
|100
|28
|39
|59,88
|1 [[Англия Премьер-лигасы|Премьер-Лига]] чемпионы, 1 [[Футболдан Англия кубогы|Англия кубогы]]
|-
|{{flagicon|Испания}} Пеп Гвардиола
|2016—қ.д.
|228
|165
|30
|33
|72,37
|3 [[Англия Премьер-лигасы|Премьер-Лига]] чемпионы, 1 [[Футболдан Англия кубогы|Англия Кубогі]], 4 [[Футболдан Англия кубогы|Англия кубогы]]
|}

== Стадион ==
''Негізгі мақала: [[Этихад Стэдиум]]''
[[Сурет:Etihad Stadium.jpg|нобай|436x436 нүкте|[[Этихад Стэдиум|Сити оф Манчестер]] және Этихад Стэдиум, 2003-тен бергі негізгі алаңы]]
Манчестер қаласының шығысындағы «'''Сити оф Манчестер'''» стадионы, демеушілік себептермен 2011 жылдан бастап Etihad стадионы ретінде белгілі, Манчестер Сити Кеңесінен 200 жылға жалға алынған. 2002-03 маусымына дейін клубтың негізгі алаңы «'''Мейн Роуд'''» болды.«Манчестер Сити» стадионға көшпес бұрын оны футболға айналдыру үшін 30 миллион фунт стерлингтен астам қаражат жұмсады, алаң төмен түсірілді, оның айналасына тағы бір қабат қосылды және жаңа Солтүстік стенд салынды. Жаңа стадиондағы алғашқы матч жолдастық кездесуде Барселонаны 2:1 есебімен ұтты. Оңтүстік стендтегі 7000 орындық үшінші деңгей 2015-16 футбол маусымының басында аяқталды. Ағымдағы сыйымдылық 53,97 құрайды. Солтүстік стендтің үшінші деңгейінде жоспарлаудың келісімі бар және ол бойынша жұмыс 2017 жылға қарай басталып, сыйымдылықты 61000 -ға жеткізбек.&lt;ref&gt;https://en.wikipedia.org/wiki/Manchester_City_F.C.#cite_note-146&lt;/ref&gt;

1880-1887 жылдар аралығында бес стадионда матч өткізгеннен кейін, өз алаңы '''Хайд Роуд''' футбол алаңында 36 жыл қоныстанды.&lt;ref&gt;https://en.wikipedia.org/wiki/Manchester_City_F.C.#cite_note-147&lt;/ref&gt; 1920 жылы Хайд Роуд алаңының негізгі стендінде өрт болып, 84000 сыйымдылығы бар «'''Мейн Роуд 3'''» алаңына көшті. Бірнеше жыл өткен соң, дизайнерлері «Солтүстік Уэмбли» деп атап кеткен алаң '''Мейн Роуд''' 1934 жылы 3 наурызда Сток Ситиге қарсы Англия Кубогының матчына 84 569 адам тіркеліп рекорд орнатты. &lt;ref&gt;https://en.wikipedia.org/wiki/Manchester_City_F.C.#cite_note-148&lt;/ref&gt; '''Мейн Роуд''' 80 жылда бірнеше рет қайта өңделді, ал 1995 жылға қарай оның сыйымдылығы 32000-ға дейін шектелді, бұл жәйт 2003 жылы Сити оф Манчестер алаңына көшуге итермелеген болатын. '''Сити оф Манчестер''' 2011 жылы '''[[Этихад Стэдиум]]''' деп аталды [149]

== Жүлделері ==

=== Ұлттық жүлделер ===
* '''Англия чемпионы''' ''&lt;sup&gt;6 рет&lt;/sup&gt;'': ''1936/37, 1967/68, 2011/12, 2013/14, 2017/18, 2018/19, 2020/21, 2021/22''  '''''Күміс алқа''' &lt;sup&gt;6 рет&lt;/sup&gt;: 1903/04, 1920/21, 1976/77, 2012/13, 2014/15, 2019/20''
* '''Англия кубогінің иегері''' ''&lt;sup&gt;6 рет&lt;/sup&gt;'': ''1904, 1934, 1956, 1969, 2011, 2019''  '''''Финалист''' &lt;sup&gt;6 рет&lt;/sup&gt;: 1926, 1933, 1955, 1981, 2013''
* '''Англия лигасы кубогінің иегері''' ''&lt;sup&gt;7 рет&lt;/sup&gt;'': ''1970, 1976, 2014, 2016, 2018, 2019, 2020, 2021''  '''''Финалист''' &lt;sup&gt;1 рет&lt;/sup&gt;: 1974''
* '''Англия Суперкубогінің иегері''' ''&lt;sup&gt;6 рет&lt;/sup&gt;'': ''1937, 1968, 1972, 2012, 2018, 2019''  '''''Финалист''' &lt;sup&gt;6 рет&lt;/sup&gt;: 1934, 1956, 1969, 1973, 2011, 2014''

=== Халықаралық ===

* '''УЕФА Кубок иелері кубогы''' &lt;sup&gt;''1 рет''&lt;/sup&gt;: ''1970''
* '''УЕФА Чемпиондар Лигасы: ''Финалист'''''&lt;sup&gt;''1 рет''&lt;/sup&gt;'': 2021''

== УЕФА рейтингіндегі қазіргі орны ==
''2021 жылдың 15 тамызына сәйкес''&lt;ref&gt;https://en.wikipedia.org/wiki/UEFA_coefficient&lt;/ref&gt;
{| class=&quot;wikitable&quot;
|+
!Орын
!Клуб аты
!Мемлекеті
!2020-21 ұпайы
!Жалпы ұпайы
!Ұлттық ұпайы
|-
|1
|[[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]
|{{flagicon|Германия}}
|27.000
|      '''134.000'''
|14.714
|-
|2
|[[Реал Мадрид]]
|{{flagicon|Испания}}
|26.000
|      '''127.000'''
|19.571
|-
|'''3'''
|[[Манчестер Сити]]
|{{flagicon|Англия}}
|35.000
|      '''125.000'''
|20.113
|-
|4
|[[Барселона (футбол клубы)|Барселона]]
|{{flagicon|Испания}}
|20.000
|      '''122.000'''
|19.571
|-
|5
|[[Ювентус]]
|{{flagicon|Италия}}
|21.000
|      '''120.000'''
|15.087
|}

== Рекордтары ==

=== Командалық ===
* Жеңіске жеткен ең ірі есебі: 1899 жылдың 18 ақпан күні «Дарвен» клубына қарсы 10:0
* Жеңіліске ұшыраған ең ірі есебі: 1890 жылдың 4 қазанында «Ливерпуль Стенли» клубынан 0:12
* Ұлттық чемпионаттағы ең ірі жеңілісі: 1894 жылдың 24 желтоқсанында «Бертон Уондерерс» клубынан 0:8, 1933 жылдың 23 желтоқсанында «Вулверхемптон Уондерерс» клубынан 0:8, 1906 жылдың ,3 қыркүйегінде «Эвертон» клубынан 1:9,1893 жылдың 7 наурызында «Смолл Хит» клубынан 0:12
* Англия Кубогындағы ең ірі жеңілісі: 1897 жылдың 30 қаңтарында «Престон Норт Энд» клубынан 0:6, 1946 жылдың 30 қаңтарында «Брэдфорд Парк Авеню» клубынан 2:8
* Ойын алаңының трибунасында ең көп жиналған көрермен: 1934 жылдың 3 наурызында «Сток Сити» клубына қарсы ойнағандағы көрермен — 84 569 адам
* Англия Премьер-Лигасында жеңіске 18 рет қатарынан қол жеткізген әзірше жалғыз клуб
* 20 турда 60-тан көп ұпай жинаған жалғыз клуб
* 20 турда 60-тан аса көп гол салған жалғыз клуб
* 20-сыншы турдан кейін 20 жеңіске қол жеткізген жалғыз клуб
* Өз алаңында ең көп жеңіске қол жеткізген әзірше жалғыз клуб — 32
* Англия Премьер-Лигасында ең көп гол салған әзірше жалғыз клуб — 106
*Англия Премьер-Лигасында ең көп ұпай жинаған әзірше жалғыз клуб — 100

* «Манчестер Сити» — Жаңа Жыл қарсаңында чемпиондықтан 8 ұпайдан артта болса да, маусым соңында жеңімпаз атанған үшінші клуб

* Англия лигасы Кубогін 4 рет қатарынан жеңген екінші клуб («Ливерпулден» кейін, 1981—1984).

* Бір жыл ішінде барлық ішкі трофейдің жеңімпазы атанған бірінші клуб

=== Ойыншы және ойын жағынан ===

* «Сити» сабында, ұлттық чемпионатта ең көп ойын өткізген ойыншы: 564 ойын, Алан Оукс (1958 — 1976 жылдар арасында)
* «Сити» сабында, барлық жағынан ең көп ойын өткізген ойыншы,: 680 ойын, Алан Оукс (1958 — 1976 жылдар арасында)
* «Сити» сабында, ең көп гол салған ойыншы: 260 гол, [[Серхио Агуэро]] (2011 —  2021)
* «Сити» сабында, бір маусымда ең көп гол салған ойыншы: 38 гол, Томми Джонсон (1928/29 маусымында)
* «Сити» қатарына, ең көп трансфер бағасына келген ойыншы: [[Джек Грилиш]] «[[Астон Вилла]]&lt;nowiki/&gt;» сабы&lt;nowiki/&gt;нан £100 миллион бағасына келді (2021 жылдың тамызында)
* «Сити» сатып жіберген, ең қымбат ойыншы:Леруа Сане «[[Бавария (футбол клубы)|Бавария]]&lt;nowiki/&gt;» клу&lt;nowiki/&gt;бына £49,00 мил&lt;nowiki/&gt;лион бағасына кетті (2020 жылы)

=== Манчестер Сити клубының тарихындағы бомбардир ойыншылар (барлық жағынан) ===
''Мәлімет 19.08.2021 жазылды''

'''Жуан жазумен''', қазір ойнап жүрген ойыншылар белгіленді
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
!№
!Аты-жөні
!Гол саны
!Ойын саны
!Өткізген уақыты
|-
!1
|[[Серхио Агуэро]]
|254
|370
|2011-2021
|-
!2
|Эрик Брук
|177
|493
|1928-1939
|-
!3
|Томми Джонсон
|166
|354
|1919—1930
|-
!4
|Колин Белл
|153
|501
|1966—1979
|-
!5
|Джо Хайс
|152
|364
|1953–1965
|-
!6
|Билли Мередит
|151
|393
|1894—1905
1921—1924
|-
!7
|Фрэнсис Ли
|148
|330
|1967—1974
|-
!8
|Томми Бровэл
|139
|247
|1913–1926
|-
!9
|Билли Гиллеспи
|132
|231
|1897–1905
|-
!10
|Фред Тилсон
|132
|275
|1928–1939
|}

=== '''Манчестер Сити клубының сабында ең көп ойын өткізген ойыншылар (барлық жағынан)''' ===
{| class=&quot;wikitable sortable&quot; cellpadding=&quot;3&quot; style=&quot;text-align: center;&quot;
!№
!Аты-жөні
!Ойын саны
!Гол саны
!Өткізген уақыты
|-
!1
| align=&quot;left&quot; |Алан Оукс
|682
|33
|1958—1976
|-
!2
| align=&quot;left&quot; |Джо Корриган
|603
|0
|1967—1983
|-
!3
| align=&quot;left&quot; |Майк Дойл
|570
|41
|1964—1978
|-
!4
| align=&quot;left&quot; |Берт Траутманн
|545
|0
|1949—1964
|-
!5
| align=&quot;left&quot; |Колин Белл
|501
|153
|1966—1979
|-
!6
| align=&quot;left&quot; |Эрик Брук
|493
|177
|1928—1939
|-
!7
| align=&quot;left&quot; |Томми Бут
|491
|37
|1919—1930
|-
!'''8'''
| align=&quot;left&quot; |Майк Саммерби
|452
|68
|1965—1975
|-
!'''9'''
| align=&quot;left&quot; |Пол Пауэр
|444
|36
|1975—1986
|-
!'''10'''
| align=&quot;left&quot; |Вилли Донахи
|436
|2
|1968—1980
|}

== Деректері ==
[[File:Foeplaque.JPG|Марк-Вивьен Фоэге арналған монумент|нобай|294x294 нүкте]]
* «Манчестер Сити» клубында 23-інші нөмір, футболшыларға енді ешқашан берілмейді. Өйткені, 2003 жылы Англия Кубогының жартылай финалының ойынында, «Сити» сабындағы камерундық ойыншы Марк-Вивьен Фоэ жүрек талмасынан қаза тапқан болатын&lt;ref&gt;Марк-Вивьен Фоэ ойын кезінде қаза тапты. 27.06.03

http://www.newsru.ru/sport/27jun2003/dead.html
&lt;/ref&gt;, осы қаза тапқан ойыншының реттік нөмірі 23 болатын. Сондықтан, енді бұл нөмір «Манчестер Сити» тарихындағы қаралы нөмір болып есептеледі.

* 2011 жылдың 26 сәуірінде «Манчестер Сити» клубының қорғаушысы [[Коло Туре]] [[допинг]] қолданды деген кінәмен, 6 айға футболдан шеттетілді. Ол, әйелімнің арықтататын дәрісін байқамастан ішіп қойдым деп ақталған еді. Сосын FA комитеті ойыншыны 2 наурызы мен 2 қырқүйегі арасында ойынға шықпайды, деп жазалаған болатын.
* 2013 жылдың 20 ақпанында әлеуметтік желілерде, «Манчестер Сити» ойыншыларының [[Harlem Shake]] билеген 32-секундтық видеосы салынған болатын. Бұл видео шынығатын бөлмеде түсірілген. Талисман басында билеп бастап, кейінірек, кенеттен барлығы билеп кетеді.&lt;ref&gt;Manchester City do the Harlem Shake, Alexander Kolarov’s protest steals the show. 20.02.13

http://www.101greatgoals.com/blog/manchester-city-do-the-harlem-shake-alexander-koloravs-protest-steal-the-show/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130224035221/http://www.101greatgoals.com/blog/manchester-city-do-the-harlem-shake-alexander-koloravs-protest-steal-the-show/ |date=2013-02-24 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер|2}}

[[Санат:Англия футбол клубтары]]
[[Санат:Манчестер Сити ФК]]
__МАЗМҰНДАТҚЫЗУ__</text>
      <sha1>1nvthc6gg7qz9w3nle0mdzpto559joa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марғұлан Қалиұлы Сейсембаев</title>
    <ns>0</ns>
    <id>480603</id>
    <revision>
      <id>3057392</id>
      <parentid>3003217</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:53:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="29678" xml:space="preserve">{{cleanup}}
'''Марғұлан Қалиұлы Сейсембаев''' – [[Қазақстан]]дық [[инвестор]], саяхатшы, қоғам қайраткері және бизнес-философ, «Сеймар» инвестициялық тобының директорлар кеңесінің төрағасы (1991-2009). 100-ден астам компанияның, меценат, қайырымдылық жасаушы.

==Төрағалық өмірі==
* 2009 жылдың 31 желтоқсанына дейін – қазақстандық «[http://www.alb.kz Альянс Банк] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100324144348/http://www.alb.kz/ |date=2010-03-24 }}» АҚ-ның Директорлар Кеңесінің төрағасы.
* 2010 жылға дейін – ресейлік «СтарБанк» ЖАҚ-тың бақылаушы акционері.
* «Сеймар» компаниясының негізін қалаушы (атау оның аты-жөні, Сейсембаев Марғұланның алғашқы екі буынынан құралған).
* 2007-2009 жж. – [http://kazchess.kz/ Қазақстан Республикасы Шахмат федерациясының] президенті.
* &quot;[http://site.seimarfund.kz/ Seimar Social Fund] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121231051411/http://site.seimarfund.kz/ |date=2012-12-31 }}&quot; коммерциялық емес қайырымдылық қорының құрылтайшысы.
* Қазақстандағы &quot;[http://www.haileyburyalmaty.kz/index.php/about-haileybury-almaty/the-heart-of-haileybury?lang=ru Heileyberry School Almaty] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130218011932/http://www.haileyburyalmaty.kz/index.php/about-haileybury-almaty/the-heart-of-haileybury?lang=ru |date=2013-02-18 }}&quot; жекеменшік ағылшын мектебінің құрылтайшысы және меценаты.
* Қазақстанның жеті жас бизнесмені кірген Қазақстан Меценттар клубының мүшесі. Клубқа Болат Әбілов (төраға), Райымбек Баталов, Еркен Қалиев, Қайрат Сатылғанов, Марғұлан Сейсембаев, Нұрлан Смағұлов, Нұржан Сұбханбердин мүше болды. Меценаттар клубы 2000 және 2007 жылдар аралығында жеті категория бойынша Қазақстанның көрнекті әдебиет, өнер және ғылым қайраткерлеріне беріліп келген «Тарлан» тәуелсіз сыйлығын жариялады.
* 2020 жылдың қыркүйегінде Украина Президенті Владимир Зеленскиймен кездесіп, Украинада реформаларды ендіруде және жүзеге асыруда көмектесетінін хабарлады.

== Биография ==
1966 жылы 02 қарашада Қазақстанның Жезқазған облысында дүниеге келген.&lt;ref&gt;[http://www.centrasia.ru/person2.php?&amp;st=1204557005 | ЦентрАзия | Афганистан | Казахстан | Кыргызстан | Таджикистан | Туркменистан | Узбекистан |&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304113025/http://www.centrasia.ru/person2.php?&amp;st=1204557005 |date=2016-03-04 }}&lt;/ref&gt; Ата-анасы қызмет бабына байланысты Жезқазған облысының бір колхозынан екінші колхозына көшіп отырған. [[Найман]] тайпасы [[Бағаналы (ру)|Бағаналы]] руының Жабай тармағынан шыққан.&lt;ref&gt;https://www.facebook.com/groups/1737606993168657/permalink/2563549600574388/&lt;/ref&gt;

Мектепті бітірген соң екі жыл бойы Марғұлан комсомолдық жастар бригадасында шопан және Жезқазған облысының «Амангелді» совхозында аға омарташы болып жұмыс істеді.&lt;ref name=autogenerated3&gt;[http://www.np.kz/old/2003/07/hronika1.html НП.kz&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;] {{Webarchive|url=https://archive.today/20200318194439/http://www.np.kz/old/2003/07/hronika1.html |date=2020-03-18 }}&lt;/ref&gt;

1989 жылы Қазақстандық мемлекеттік университетті аралау барысында ҚР президенті Нұрсұлтан Назарбаев заң факультеті студенттерінің бірінен келесідей мәтіні бар хат алады: «Мен Марғұлан Сейсенбаевпын, сабақты өте жақсы оқимын, ағылшын тілін өзім үйрендім, мені шет елге оқуға жіберіңізші, бұл жер маған тарлық қылуда. Туған жер мүддесі үшін жұмыс істеуге уәде беремін». Бұл жолдардың авторы оқу озаты, бұрынғы шопан және кедей ауылда туып өскен Марғұлан Сейсембаев болған деседі (Марғұлан Сейсембаев туралы алып-қашпа әңгімелердің бірі)&lt;ref name=autogenerated1&gt;[http://www.kontrakty.com.ua/show/rus/print_article/12/4720031297.html Контракты — http://www.kontrakty.com.ua&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

1991 жылы С. М. Киров атындағы Қазақ мемлекеттік университетін «Құқықтанушы» мамандығы, «Заңгер» біліктілігі бойынша үздік бітіреді. &lt;ref&gt;[http://www.starbank.ru/about/general/actioneers/Seisembaev/ СЕЙСЕМБАЕВ Маргулан Калиевич — StarBank&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt; Оқу кезінде Тимирязев 47 мекен-жайы бойынша, ҚазМУ қалашығындағы №9 жатақханада тұрды. 5-ші курстың барлық емтихандарын экстернмен тапсырады. Университетті қызыл дипломмен бітіреді.&lt;ref name=autogenerated3 /&gt;

1992 жылы 08 қарашада үйленеді, жұбайының есімі – Сәуле. 1992 ж. 19 тамызда Зере есімді қызды болады. 2008 жылдың 23 қарашасында Дәмелі және Альмира есімді егіздер дүниеге келеді.


=== Қызмет жолы ===
* [[1991]] — қазақ бидайын ТМД елдеріне экспорттаумен айналысатын «Сеймар коммерция» жекеменшік коммерциялық фирмасының негізін қалайды.&lt;ref name=autogenerated1 /&gt;)
* [[1992]] — «Сеймар» концерні құрылады. [http://www.kontrakty.com.ua/show/rus/print_article/12/4720031297.html]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.
* [[1995]]—[[1997]] — Қазақстан бойынша құс фабрикаларын жаппай сатып алу басталды, 1998 жылы Сейсембаевтың туысы Асқар Галин директоры болып тағайындалған «[http://www.almatykus.kz/information_bureau/media_about_company Алматықұс]» компаниясының (кейін «Алель Агро») негізі қаланды.
* [[2000]]—[[2001] — ]«Сеймар» ААҚ Директорлар кеңесінің төрағасы.&lt;ref name=autogenerated2&gt;http://www.kase.kz/files/emitters/ALKS/alksf9_2003.pdf&lt;/ref&gt;
* [[2001]] жылдан бастап — «Сеймар» ААҚ президенті.&lt;ref name=autogenerated2 /&gt;
* [[2002]] — 12 млн. долларға қазақстандық меншік иесінен Қазақстандағы екі ұялы байланыс операторының бірі «Картел» компаниясының 100%-ын сатып алады. Компания сатылар алдында «Моторола» компаниясына 175 млн АҚШ доллары және қазақстандық банктерге 67 млн АҚШ доллары қарыз болатын. Абоненттер қатары 220 мың адамды құрады. Құрал-жабдық бұрын қолданылған-ды, Түркиядан әкелінген, бұған дейін бұрынғы акционерлердің бірі пайдаланған болатын.
* [[2003]] жылдан бастап — «Қазақстан күріші» ААҚ Директорлар кеңесінің төрағасы.
* [[2003]]—[[2005]] — «Алель Агро» ААҚ Директорлар кеңесінің төрағасы.&lt;ref name=autogenerated2 /&gt;
* 03 қазан [[2003]] — 26 сәуір 2004 ж. — «Қазақстан қағазы» АҚ Директорлар кеңесінің мүшесі.
* 2004 жыл—  «Картел» ұялы байланыс компаниясын ресейлік «Вымпелком» компаниясына 425 млн. АҚШ долларына сату (75 млн доллар қарызды есептемегенде).[http://www.profit.kz/news/103-VimpelKom-pokupaet-operatora-Kar-Tel-v-Kazahstane/#.UNLldomLLAo «Картел» ұялы байланыс компаниясын ресейлік «Вымпелком»]{{Deadlink|date=March 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}. Сатылар алдында Моторола компаниясының алдындағы қарыз толық өтелді, Қазақстанның барлық қалалары ұялы байланыс желісімен қамтылды, абоненттер саны 600 мың адамнан асып кетті.
* 2004 жыл — «Бител» қырғыз ұялы байланыс операторының үлесін сатып алу.
* 2005 жыл - «Бител» ұялы байланыс операторының 51% үлесін ресейлік МТС компаниясына 150 млн АҚШ долларына сату. 
* 17 шілде 2007 жыл — «Альянс Банк» АҚ Лондон қор биржасында (LSE) IPO-ға (Initial Public Offering) шықты. Жарияланғанан кейінгі «Альянс Банк» АҚ бағасы 4 млрд АҚШ долларын құрады. [http://expert.ru/kazakhstan/2007/30/ipo_alyans_bank/ вышел на IPO] (Initial Public Offering). [http://www.alb.kz/ru/about/information/history IPO нәтижелері бойынша] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101225164928/http://www.alb.kz/ru/about/information/history |date=2010-12-25 }} «Сеймар Альянс» «Альянс Банк» АҚ акцияларының 17%-ы бойынша 700 млн. доллар көлемінде табыс тапты.
* 2007 жылдың нәтижелері бойынша Альянс Банктың өз капиталы 1 млрд 350 млн АҚШ долларын құрады. 
* 2007 жылы «Сеймар Альянс қаржылық корпорациясы» АҚ-ның өз капиталы 1 млрд 850 млн АҚШ долларын құрады.
* 2007 жыл — «Альянс Банк» АҚ салық төлемінен кейін рекордтық табыс 350 млн АҚШ долларына қол жеткізеді.
* 2007 жылдың қарашасы мен 2008 жылдың қазаны — «Сеймар Альянс қаржылық корпорациясы» АҚ Басқарма төрағасы және «Сеймар Альянс қаржылық корпорациясы» АҚ Директорлар кеңесінің мүшесі.
* 2008 жылдың қарашасынан — «Сеймар Альянс қаржылық корпорациясы» АҚ Директорлар кеңесінің төрағасы&lt;ref&gt;[http://biografia.kz/famous/seysembaev-margulan Сейсембаев Маргулан Калиевич на Biografia.kz&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;
* 2 ақпан 2009 ж. — «Альянс Банк» АҚ акцияларының бақылаушы пакеті «Самұрық-Қазына» ҰӘҚ-тың сенім басқармасына берілді. [http://www.alb.kz/ru/media_center/news/2009/February/92 передан в доверительное управление] {{Webarchive|url=https://archive.today/20130218203132/http://www.alb.kz/ru/media_center/news/2009/February/92 |date=2013-02-18 }}
* 20 маусым 2009ж.  — М. Сейсембаев Қазақстаннан сырт жаққа кетті.&lt;ref&gt;[http://vesti.kz/economy/19796/ Vesti.kz: Экономика. Список неблагонадежных&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]&lt;/ref&gt;
* 2 шілде 2009 жыл — Лихтенштейн мемлекетінің мемлекеттік прокуроры «Альянс Банк» АҚ ақшалай қаражаты ұрланды және ізі жасырылды деген күдікпен қылмыстық іс қозғады.
* 17 тамыз 2009 ж. — қылмыстық оқиғаның болмауына байланысты қылмыстық іс Лихтенштейн мемлекетінің Корольдік сотының шешімімен жабылды.
* 2009ж. 2 қыркүйегінде — Марғұлан Сейсембаев: «Әзірге оралмай тұра тұруды жөн көрдім, жағдайдың әділетті түрде дамитынына еш кепілдік жоқ. Меніңше, осы мәселеде барлық былықты маған жаба салуға кейбір адамдар мүдделі болып отыр...» деп мәлімдеді.&lt;ref&gt;[http://www.nomos.kz/ru/press/press2/ ТОО &quot;Бюро правовых исследований «NOMOS» | Пресса о нас | Арбуз уплыл&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20141005061529/http://www.nomos.kz/ru/press/press2/ |date=2014-10-05 }}&lt;/ref&gt;
* 4 қыркүйек 2009 жыл – Цюрих қаласының мемлекеттік прокуроры «Альянс Банк» АҚ ақшалай қаражаты ұрланды және ізі жасырылды деген күдікпен тергеу амалдарын жүргізу туралы бастама көтереді. 
* 28 қазан 2009 жыл — Марғұлан Сейсембаевқа, оның бауырлары мен банктың бұрынғы топ-менеджментіне (Ж.Ертаев, А.Агеев, Д.Керейбаев, И.Иванова және басқалар) заңсыз кепілдік берді, ақшалай қаражатты ұрлады, ізін жасырды, қызметтік мансапты асыра пайдаланды, банктың ақшалай қаражатын заңсыз қолданды, ұйымдасқан қылмыстық топ құрды деген айыптар тағылды.
* 4 қараша 2009 жыл — Цюрих қаласының мемлекеттік прокуроры Швейцарияның федералды әділет және полиция департаменті Сейсембаев М. Қ. қызметіне толық тергеу амалдарын жүргізу туралы сұраным жібереді.
* 12 мамыр 2010 жыл — Қазақстандағы тергеу 193-шы б. 3-ші т. «Заңсыз жолмен алынған ақша қаражатын немесе өзге мүлiктi заңдастыру», 176-шы б. «Сенiп тапсырылған бөтен мүлiктi иеленiп алу немесе ысырап ету», 235-шы б. 3 т. б п. «Ұйымдасқан қылмыстық топты немесе қылмыстық қауымдастықты (қылмыстық ұйымды) құру және оны басқару, қылмыстық қоғамдастыққа қатысу» бойынша айыптарды оқиғалар мен қылмыстық құрамның жоқтығына байланысты тоқтатты.
* 11 маусым 2010 жыл — қаржылық тергеу істеріне маманданған халықаралық BDO forensic services аудиторлық компаниясы Сейсембаев М. Қ. қызметі және банктың ақшалай қаражатының жұмсалуы туралы аудиторлық есеп ұсынады. 
* 2010 жылдың 5 тамызында Федералды әділет және полиция департаментінің жауабын, Сейсембаев М. Қ. қызметіне қатысты бүкіл материалдарды және аудиторлық есепті алған соң Цюрих қ. мемлекеттік прокуроры қылмыстық оқиғаның жоқ болуына байланысты тергеу амалдарын тоқтатады.
* 26 қазан 2010 жыл — Марғұлан Сейсембаев өз еркімен Қазақстанға тергеуге көмектесу және тергеу шараларына қатысу үшін оралады.[http://prodengi.kz/lenta/sejmar_vozvrawaetsya/ Маргулан Сейсембаев добровольно возвращается в Казахстан]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140224193039/http://prodengi.kz/lenta/sejmar_vozvrawaetsya/ |date=2014-02-24 }}
* 8 қаңтар 2011 жыл — Сейсембаев М. Қ., оның бауырлары және «Альянс Банк» АҚ бұрынғы топ-менеджментіне байланысты іс Алматы қ. Медеу аудандық сотына беріледі.
* 14 сәуір 2011 жыл — «Альянс Банк» АҚ Сейсембаев М. Қ., оның бауырлары және банктың бұрынғы топ-менеджменті ақшалай қаражатты ұрлады, ізін жасырды және алаяқтық жасады деген айыппен Англияның Жоғарғы сотына шағымданады
* 20 сәуір 2011 жыл — Англияның Жоғарғы соты Сейсембаев М. Қ., оның бауырлары және банктың бұрынғы топ-менеджментінің активтеріне бүкіл әлем бойынша тоқтау салу туралы шешім қабылдайды. 
* 08 шілде 2011 жыл — жарты жылға созылған сот істерінен кейін ашық сот отырысында Медеу аудандық соты Сейсембаев М. Қ. 182 б. «Алдау немесе сенiмге қиянат жасау жолымен мүлiктiк залал келтiру» бойынша ақтап, Сейсембаев М. Қ. 220 б. «Банктiң ақша қаражатын кепілдік беру жолы арқылы заңсыз пайдалану» бойынша кінәлі деп табады. Сот Сейсембаев М. Қ. екі жылға шарттты түрде бас бостандығынан айыру, 2 жыл бойы банк саласында басшылық қызметтерге ие болмау және «Альянс Банк» АҚ-на 192 млрд теңге көлемнде қаражат қайтарып беруі туралы шешім шығарады. 
* 15 қыркүйек 2011 жыл — Алматы қ. Аппеляциялық соты Медеу аудандық сотының «Альянс Банк» АҚ-на 192 млрд теңге көлемінде қаражат қайтару туралы шешімін жояды.
* 23 қазан 2011 жыл — «Альянс Банк» АҚ Қазақстан Республикасы Жоғарғы Сотына өтініш білдіреді.
* 14 желтоқсан 2011 жыл — Англияның Жоғарғы соты Сейсембаев М. Қ., оның бауырлары және банктың бұрынғы топ-менеджментінің пайдансына шешім шығарады және шағымды мәнді түрде қарау үшін жеткілікті негіздердің болмауына байланысты Альянс Банктың шағымын қарастырудан бас тартады.
* 17 қаңтар 2012 жыл — Альянс Банк бірінші сатыдағы соттың шешімі бойынша Англияның Аппеляциялық сотына аппеляция ұсынады.
* 14 ақпан 2012 — Қазақстан Республикасының Жоғарғы соты Альянс Банктың өтініші қарастырусыз қалдыру туралы қаулы шығарады.
* 15 ақпан 2012 жыл — Алматы қ. Бостандық ауданының соты Алматы қ. Медеу аудандық сотының шешімі бойынша тағайындалған Қазақстан Республикасы Қылмыстық Кодексінің 220 б. 1 т. бойынша жазадан босату туралы қаулы қабылдайды. 
* 17 маусым 2012 жыл – Англияның Аппеляциялық сотында тыңдаулар басталды. 
* 12 желтоқсан 2012 жыл – Марғұлан Сейсембаев Англияның аппеляциялық сотында Альян Банкты жеңеді. Сот Сейсембаев М. Қ., оның бауырлары және банктың бұрынғы топ-менеджментінің (барлығы 15 жауапкер) пайдасына шешім шығарып, қазақстандық Альянс Банкты жауапкерлердің барлық сот шығындарын өтеуді міндеттейді. Сонымен қатар, Англияның Аппеляциялық соты Сейсембаев М. Қ. және оның бауырларының бүкіл әлем бойынша активтеріне тоқтау салу туралы шешімді жойып, Альянс Банкке Англияның Жоғарғы Сотына шағымдануға тыйым салады.
* қазан 2015 жыл - Asadel Partners Private Equity Fund (PEF) Kazakhstan/Ukraine Атқарушы серіктесі.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://vlast.kz/novosti/13809-fond-asadel-partners-pef-pokupaet-50-dolu-proizvoditelej-ovosej-i-fruktov-marki-amal-bio.html |title=Фонд Asadel Partners PEF покупает 50% долю производителей овощей и фруктов марки Amal-Bio|publisher=www.almau.edu.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-27}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://hommes.kz/blog/2017/05/26/margulan-sejsembaev-kak-svesti-k-minimumu-oshibki-v-biznese/|title=МАРГУЛАН СЕЙСЕМБАЕВ: КАК СВЕСТИ К МИНИМУМУ ОШИБКИ В БИЗНЕСЕ|publisher=www.hommes.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://forbes.kz/finances/investment/minselhoz_rk_agrosektoru_ne_ya_tebya_porodil_no_ya_tebya_ubyu|title=Минсельхоз РК – агросектору: Не я тебя породил, но я тебя убью|publisher=www.forbes.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;
* ақпан 2016 жыл -Nomad Explorer негізін қалаушы және команда жетекшісі.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.outfitter.kz/tury-na-prirodu/mangistauskaya/102-ehkspediciya-stirt-piyasy-nomad-explorer|title=Экспедиция «Үстiрт құпиясы» Nomad Explorer|publisher=www.outfitter.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.inform.kz/ru/ekspediciya-ustyurt-kupiyasy-za-8-dney-ob-edet-mangistau_a3022242|title=Экспедиция «Устюрт құпиясы» за 8 дней объедет Мангистау|publisher=www.inform.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://www.lada.kz/aktau_news/society/48822-v-ekspedicii-po-plato-ustyurt-v-mangistau-prinyali-uchastie-250-turistov.html |title=В экспедиции по плато Устюрт в Мангистау приняли участие 250 туристов|publisher=www.lada.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;
* сәуір 2016 жыл - &quot;АлмалыЖұмақ&quot; қоры Қамқоршылар кеңесінің Төрағасы.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.inform.kz/ru/blagotvoritel-nyy-fond-yablochnyy-ray-sozdadut-v-almaty_a2868207|title=Благотворительный фонд «Яблочный рай» создадут в Алматы|publisher=www.inform.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://iacoos.gov.kz/2016/02/08/1115 |title=Благотворительный фонд «Яблочный рай» создадут в Алматы|publisher=www.iacoos.gov.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;
* ақпан 2017 жыл - Asadel Venture Fund венчурлік қорының басқарушы серіктесі және инвестициялық комитеттің Төрағасы.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://7kun.kz/venchurly-or-investitsiya-salatyn-ide/|title=Венчурлық қор инвестиция салатын идеялар іздейді|publisher=www.7kun.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://techpreneurs.kz/sozdan_fond_kotoriy_budet_investirovat_v_startup/|title=Создан фонд, который будет инвестировать в IT-стартапы и IT-компании|publisher=www.techpreneurs.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;
* наурыз 2017 жыл - AlmaU университетінің Қамқоршылар кеңесінің мүшесі. Акционер.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://almau.edu.kz/news/11786 |title=В Совете Попечителей AlmaU появились новые лица|publisher=www.almau.edu.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://www.almau.edu.kz/9607|title=Совет Попечителей|publisher=www.almau.edu.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;
* сәуір 2017 жыл -&quot;Ақ бөкен&quot;қоры Қамқоршылар кеңесінің Төрағасы.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=http://zanmedia.kz/wp-content/uploads/2015/05/-23.pdf|title=На новый уровень|publisher=www.zanmedia.kz|lang=ru|accessdate=2017-07-29}}&lt;/ref&gt;
* желтоқсан 2018 жыл – Марғулан Сейсембайдың  Tengrinews-ке берген сұхбаты.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://tengrinews.kz/conference/294/|title=Марғулан Сейсембайдың  Tengrinews-ке берген сұхбаты}}&lt;/ref&gt;
* 2018 жылы - VimpelCom және МТС-пен 10 жылдан астам уақыт бұрын жасаған мәмілелеріне байланысты жауап алуға шақырылуына байланысты Қазақстаннан тағы кетті.
* 2020 жылы Марғұлан Сейсембаев Украинадағы Михаил Саакашвилидің реформалар штабына қосылды.&lt;ref&gt;{{Cite web|url=https://forbes.kz/process/businessmen/margulan_seysembay_stal_partnerom_mihaila_saakashvili/|title= forbes.kz}}&lt;/ref&gt;

== Мәлімдемелер ==
Марғұлан Сейсембаев «Альянс Банк» АҚ төңірегінде болған жағдайдан «тек шетелдік несие берушілер» мен «банк акционерлері» зардап шекті, ал Үкіметтен бастап банктың клиенттеріне дейін ұтты деп сендіреді.&lt;ref&gt;[http://diapazon.tv/kazakhstan/7732-margulan-sejjsembaev-obeshhaet-vernutsja-v.html Account Suspended&lt;!-- Заголовок добавлен ботом --&gt;]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

== Қосымша ==
Спорттық әуесқойлығы: аңшылық, тау шаңғысы, авиаспорт, гольф.&lt;ref&gt;http://kontrakty.ua/component/option,com_magazine/task,show/id,1297/Itemid,145/{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}&lt;/ref&gt;

Жұбайы: Сәуле Сейсембаева; Қыздары: Зере, Дәмелі, Альмира.

Бауырлары: Сейсембаев Абзал (2001 жылы күзде Қарағанды түбінде жол-көлік апатынан қаза тапты), Галин Асқар және Сейсембаев Ерлан.

== Дереккөздер ==
&lt;references/&gt;


[[Санат:Қазақстан қаржыгерлері]]</text>
      <sha1>hl2nh7zkkm8rbbb8hodmce35ssjalbt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көк Құран</title>
    <ns>0</ns>
    <id>483813</id>
    <revision>
      <id>3057271</id>
      <parentid>2902238</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:04:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2684" xml:space="preserve">[[File:Folio Blue Quran Met 2004.88.jpg|thumb|right|Көк Құран, 30 сүре, 28-32 аяттар. Метрополитен өнер мұражайы, [[Нью Йорк]]]]
{{Portal|Құран}}
{{Portal|Ислам}}

'''Көк Құран''' ({{lang-ar|المصحف الأزرق}}) — [[9 ғасыр|IX ғасырдың]] аяғы [[10 ғасыр|X ғасырдың]] басында [[араб каллиграфиясы]]ның [[куфа]]лық үлгісімен жазылған [[Тунис]]тік [[Құран]] нұсқасы. Оның ерекшелігі — көк түсті (индиго) [[пергамент]]ке алтынмен жазылған (''кризография''). Бұл Құран нұсқасы [[Ислам өнері]]нің ең танымал туындысы және тарихтағы ең ерекше, әрі бай қолжазба саналады&lt;ref&gt;[http://www.metmuseum.org/toah/works-of-art/2004.88 &quot;Folio from the Blue Qur'an (Probably North Africa (Tunisia)) (2004.88)&quot;.] In Heilbrunn Timeline of Art History. New York: The Metropolitan Museum of Art, 2000–. (қазан 2008; retrieved 1 ақпан 2012)&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;''[http://www.brooklynmuseum.org/opencollection/objects/153526/Folio_from_the_Blue_Quran Folio From the Blue Qur'an]'', [[Бруклин мұражайы]]&lt;/ref&gt;. Бұл қолжазба [[Османлы империясы|Ұлы Османлы Мемлекеті]] кезінде бөлшектелініп, көп бөлігі Тунистің өнер және археология Ұлттық Институтының мұражайында сақталған&lt;ref&gt;''[http://www.akdn.org/museum/detail.asp?artifactid=1081 Bifolium from the Blue Qur'an] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131101215157/http://www.akdn.org/museum/detail.asp?artifactid=1081 |date=2013-11-01 }}'', [[Аға Хан мұражайы]]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://collectionsonline.lacma.org/mwebcgi/mweb.exe?request=record;id=62218;type=101 Folio from the Blue Quran]{{Deadlink|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[LACMA]] коллекциясында&lt;/ref&gt;. Бөлек фолианттары әлем мұражайларының мұрағатында бар. Олардың кей бөлігі Раққададағы Ислам өнерінің Ұлттық Мұражайында көрмеге қойылған.

==Дереккөздер==
{{дереккөздер}}

==Сілтемелер==
* [[Құран]]

{{Commonscat|Blue Qur'an}}

[[Санат:Құран]]
[[Санат:Араб каллиграфиясы]]
[[Санат:Тунис тарихы]]
[[Санат:Құран тарихы]]</text>
      <sha1>6mu6gn868fh1n6u68k3ktzj5ezndf0x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Бір жынысты неке</title>
    <ns>0</ns>
    <id>484979</id>
    <revision>
      <id>3057233</id>
      <parentid>3027237</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T19:42:23Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Cyanmax</username>
        <id>85750</id>
      </contributor>
      <comment>/* Түрлі әлем елдеріндегі бір жынысты некелердің заңды мәртебесі */Updates</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9298" xml:space="preserve">[[Сурет:World marriage-equality laws.svg|thumb|right|450px|
{{legend|#025|Бір жынысты некелер}}
{{legend|#90C|Шетелдік бір жынысты некелер мақұлданады}}
{{legend|#06F|Азаматтық серіктестік}}
{{legend|#9CF|Нақты неке}}
{{legend|#ccc|Бір жынысты одақтар мақұлданбаған}}
]]

'''Бір жынысты неке''' — жынысы бірдей тұлғалардың арасындағы [[неке]].
Жынысы бірдей серіктестердің арасындағы неке салыстырмалы түрде жаңа құбылыс. [[21 ғ.|XXI ғасырда]] етегін жая бастады. Алғашқы болып [[Нидерланд]] бір жынысты некені [[2001 жыл]]ы заңдастырған. Әлем елдерінің басым көпшілігінде бұндай некелерге рұқсат берілмейді. Сонымен қатар, әлем [[дін]]дерінің барлығы дерлік бір жынысты некені қатаң сынайды.

== Түрлі әлем елдеріндегі бір жынысты некелердің заңды мәртебесі ==
{{Еуропадағы ЛГБТ құқықтары}}
Бір жынысты некелер келесі мемлекеттерде ресми түрде қабылданып, тіркеледі.

{| class=&quot;wikitable sortable&quot; style=&quot;font-size:90%; text-align:left;&quot;
|+ style=&quot;padding-bottom:1em&quot; | 
|-
!width=&quot;5&quot;|
!width=&quot;130&quot;|Ел
!width=&quot;80&quot; |Заңның күшке&lt;br /&gt;енген күні
!width=&quot;90&quot; |Заңды қабылданған күні
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 1 || {{NED}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.04.2001 || style=&quot;text-align:center&quot;| 21.12.2000 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 2 || {{BEL}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.06.2003 || style=&quot;text-align:center&quot;| 30.01.2003 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 3 || {{ESP}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 03.07.2005 || style=&quot;text-align:center&quot;| 30.06.2005 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 4 || {{CAN}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 20.07.2005 || style=&quot;text-align:center&quot;| 19.07.2005 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 5 || {{ZAF}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 30.11.2006 || style=&quot;text-align:center&quot;| 14.11.2006 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 6 || {{NOR}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.01.2009 || style=&quot;text-align:center&quot;| 11.06.2008 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 7 || {{SWE}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.05.2009 || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.04.2009 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 8 || {{PRT}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 05.06.2010 || style=&quot;text-align:center&quot;| 08.01.2010 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 9 || {{ISL}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 27.06.2010 || style=&quot;text-align:center&quot;| 11.06.2010 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 10 || {{ARG}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 22.07.2010 || style=&quot;text-align:center&quot;| 15.07.2010 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 11 || {{DNK}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 15.06.2012 || style=&quot;text-align:center&quot;| 07.06.2012 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 12 || {{BRA}}&lt;ref&gt;[http://www.cnj.jus.br/dje/jsp/dje/DownloadDeDiario.jsp?dj=DJ89_2013-ASSINADO.PDF&amp;statusDoDiario=ASSINADO DIÁRIO DA JUSTIÇA CONSELHO NACIONAL DE JUSTIÇA Edição nº 89/2013]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[http://g1.globo.com/politica/noticia/2013/05/regra-que-obriga-cartorios-fazer-casamento-gay-vale-partir-do-dia-16.html Regra que obriga cartórios a fazer casamento gay vale a partir do dia 16]&lt;/ref&gt; || style=&quot;text-align:center&quot;| 16.05.2013 || style=&quot;text-align:center&quot;| 14.05.2013 (сот шешімімен) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 13 || {{FRA}}&lt;ref&gt;[http://www.caspinfo.kz/?p=3417 Франция бір жынысты некені заңдастырады]{{Deadlink|date=December 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} — Caspinfo.kz&lt;/ref&gt; || style=&quot;text-align:center&quot;| 28.05.2013 || style=&quot;text-align:center&quot;| 23.04.2013 (парламент) 
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 14 || {{URY}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 05.08.2013 || style=&quot;text-align:center&quot;| 10.04.2013&lt;br /&gt;(парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 15 || {{NZL}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 19.08.2013 || style=&quot;text-align:center&quot;| 17.04.2013 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 16 || {{LUX}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.01.2015 || style=&quot;text-align:center&quot;| 18.06.2014 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 17 || {{USA}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 26.06.2015 || style=&quot;text-align:center&quot;| 26.06.2015 (сот шешімімен)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 18 || {{IRL}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 16.11.2015 || style=&quot;text-align:center&quot;| 22.05.2015 (плебисцит)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 19 || {{COL}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 28.04.2016 || style=&quot;text-align:center&quot;| 28.04.2016 (сот шешімімен)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 20 || {{FIN}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.03.2017 || style=&quot;text-align:center&quot;| 12.12.2014 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 21 || {{MLT}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.09.2017 || style=&quot;text-align:center&quot;| 12.17.2017 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 22 || {{GER}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.10.2017 || style=&quot;text-align:center&quot;| 30.06.2017 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 23 || {{AUS}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 09.12.2017 || style=&quot;text-align:center&quot;| 07.12.2017 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 24 || {{AUT}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.01.2019 || style=&quot;text-align:center&quot;| 04.12.2017 (сот шешімімен)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 25 || {{TWN}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 24.05.2019 || style=&quot;text-align:center&quot;| 17.05.2017 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 26 || {{ECU}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 08.07.2019 || style=&quot;text-align:center&quot;| 12.06.2019 (сот шешімімен)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 27 || {{GBR}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 13.01.2020 || style=&quot;text-align:center&quot;| 17.07.2013, 04.02.2014, 09.07.2019 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 28 || {{CRI}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 26.05.2020 || style=&quot;text-align:center&quot;| 08.08.2018 (сот шешімімен)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 29 || {{CHL}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 10.03.2022 || style=&quot;text-align:center&quot;| 07.12.2022 (парламент)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 30 || {{CHE}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 01.07.2022 || style=&quot;text-align:center&quot;| 26.09.2021 (плебисцит)
|-
| style=&quot;text-align:center&quot;| 31 || {{SVN}} || style=&quot;text-align:center&quot;| 08.07.2022 || style=&quot;text-align:center&quot;| 16.06.2022 (сот шешімімен)
|}

== Некелерді аймақтық дәрежеде тіркеу ==
{{АҚШ-тағы бір жынысты некелердің картасы}}
* {{USA}}:
** [[Массачусетс]] (17.05.2004)
** [[Коннектикут]] (12.11.2008)
** [[Айова]] (27.04.2009)
** [[Вермонт]] (01.09.2009)
** [[Нью-Гэмпшир]] (01.01.2010)
** [[Колумбия федералды округы|Колумбия округі]] (01.03.2010)
** [[Нью-Йорк]] (24.07.2011)
** [[Вашингтон]] (06.12.2012)
** [[Мэн]] (29.12.2012)
** [[Мэриленд]] (01.01.2013)
** [[Делавэр]] (01.07.2013)
** [[Род-Айленд]] (01.08.2013)
*** [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] штатындағы [[Суквомиши]] тайпасы (2011 жылдан бастап)&lt;ref&gt;[http://www.gayrussia.eu/world/2265/ Индейское племя в АҚШ легализовало однополые браки] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140814002428/http://www.gayrussia.eu/world/2265/ |date=2014-08-14 }}. // Gayrussia.ru&lt;/ref&gt;
*** [[Орегон]] штатындағы Кокилл тайпасы  (2008 жылдан бастап)&lt;ref&gt;[http://www.americaru.com/news/31240 Орегон: племя кокилл разрешило однополые браки] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304094844/http://www.americaru.com/news/31240 |date=2016-03-04 }}. // AmericaRU.com, 22 тамыз 2008 {{v|17|7|2010}}&lt;/ref&gt;
* {{MEX}}:
** [[Мехико]] (04.03.2010)
** [[Кинтана-Роо]] (мамыр 2010)
* {{BRA}}:
** [[Алагоас]] (06.01.2012)
** [[Сержипи]] (15.07.2012)
** [[Эспириту-Санту]] (15.08.2012)
** [[Баия]] (10.10.2012)
** [[Бразилиа Федералды округі]] (01.12.2012)
** [[Пиауи]] (15.12.2012)
** [[Сан-Паулу]] (18.12.2012)
** [[Сеара]] (15.03.2013)
** [[Парана]] (26.03.2013)
** [[Мату-Гросу-ду-Сул]] (02.04.2013)
** [[Рио-де-Жанейро]] (19.04.2013)
** [[Рондония]] (26.04.2013)
** [[Санта-Катарина]] (29.04.2013)
** [[Параиба]] (29.04.2013)

== Дереккөздер ==
&lt;references /&gt;

[[Санат:Неке]]
[[Санат:Гомосексуализм]]</text>
      <sha1>mhyp22cb8f8ot1oqmxql40rffxkce9c</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Уикипедия:Белсенді қатысушылар</title>
    <ns>4</ns>
    <id>492279</id>
    <revision>
      <id>3057166</id>
      <parentid>3056800</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:03:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Jembot</username>
        <id>36112</id>
      </contributor>
      <comment>Bot: Рейтингті жаңарту</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5235" xml:space="preserve">{{/begin|200}}
|-
| 1 || [[User:Мағыпар|Мағыпар]] || [[Special:Contributions/Мағыпар|{{formatnum:1126}}]] || {{Permissions|Мағыпар}}
|-
| 2 || [[User:Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] || [[Special:Contributions/Білгіш Шежіреші|{{formatnum:714}}]] || {{Permissions|Білгіш Шежіреші}}
|-
| 3 || [[User:Салиха|Салиха]] || [[Special:Contributions/Салиха|{{formatnum:670}}]] || {{Permissions|Салиха}}
|-
| 4 || [[User:Ұлы Тұран|Ұлы Тұран]] || [[Special:Contributions/Ұлы Тұран|{{formatnum:458}}]] || {{Permissions|Ұлы Тұран}}
|-
| 5 || [[User:Kasymov|Kasymov]] || [[Special:Contributions/Kasymov|{{formatnum:400}}]] || {{Permissions|Kasymov}}
|-
| 6 || [[User:Kas77777|Kas77777]] || [[Special:Contributions/Kas77777|{{formatnum:202}}]] || {{Permissions|Kas77777}}
|-
| 7 || [[User:Орел Карл|Орел Карл]] || [[Special:Contributions/Орел Карл|{{formatnum:201}}]] || {{Permissions|Орел Карл}}
|-
| 8 || [[User:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] || [[Special:Contributions/Мықтыбек Оразтайұлы|{{formatnum:133}}]] || {{Permissions|Мықтыбек Оразтайұлы}}
|-
| 9 || [[User:Malik Nursultan B|Malik Nursultan B]] || [[Special:Contributions/Malik Nursultan B|{{formatnum:120}}]] || {{Permissions|Malik Nursultan B}}
|-
| 10 || [[User:NusrTansj|NusrTansj]] || [[Special:Contributions/NusrTansj|{{formatnum:96}}]] || {{Permissions|NusrTansj}}
|-
| 11 || [[User:Dimash Kenesbek|Dimash Kenesbek]] || [[Special:Contributions/Dimash Kenesbek|{{formatnum:87}}]] || {{Permissions|Dimash Kenesbek}}
|-
| 12 || [[User:Kristianmusic|Kristianmusic]] || [[Special:Contributions/Kristianmusic|{{formatnum:70}}]] || {{Permissions|Kristianmusic}}
|-
| 13 || [[User:Madi Dos|Madi Dos]] || [[Special:Contributions/Madi Dos|{{formatnum:63}}]] || {{Permissions|Madi Dos}}
|-
| 14 || [[User:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] || [[Special:Contributions/Ерден Карсыбеков|{{formatnum:60}}]] || {{Permissions|Ерден Карсыбеков}}
|-
| 15 || [[User:TuranNur|TuranNur]] || [[Special:Contributions/TuranNur|{{formatnum:57}}]] || {{Permissions|TuranNur}}
|-
| 16 || [[User:Didar.Bayan21NS|Didar.Bayan21NS]] || [[Special:Contributions/Didar.Bayan21NS|{{formatnum:55}}]] || {{Permissions|Didar.Bayan21NS}}
|-
| 17 || [[User:Alphy Haydar|Alphy Haydar]] || [[Special:Contributions/Alphy Haydar|{{formatnum:51}}]] || {{Permissions|Alphy Haydar}}
|-
| 18 || [[User:Ерқанат Рыскулбеков|Ерқанат Рыскулбеков]] || [[Special:Contributions/Ерқанат Рыскулбеков|{{formatnum:49}}]] || {{Permissions|Ерқанат Рыскулбеков}}
|-
| 19 || [[User:Wolfgang1212|Wolfgang1212]] || [[Special:Contributions/Wolfgang1212|{{formatnum:40}}]] || {{Permissions|Wolfgang1212}}
|-
| 20 || [[User:Nurbekovanurly|Nurbekovanurly]] || [[Special:Contributions/Nurbekovanurly|{{formatnum:35}}]] || {{Permissions|Nurbekovanurly}}
|-
| 21 || [[User:Қайсар Қылышбек|Қайсар Қылышбек]] || [[Special:Contributions/Қайсар Қылышбек|{{formatnum:29}}]] || {{Permissions|Қайсар Қылышбек}}
|-
| 22 || [[User:СеніңШешең|СеніңШешең]] || [[Special:Contributions/СеніңШешең|{{formatnum:25}}]] || {{Permissions|СеніңШешең}}
|-
| 23 || [[User:Doc Taxon|Doc Taxon]] || [[Special:Contributions/Doc Taxon|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Doc Taxon}}
|-
| 24 || [[User:Arris17|Arris17]] || [[Special:Contributions/Arris17|{{formatnum:23}}]] || {{Permissions|Arris17}}
|-
| 25 || [[User:Gerelyi|Gerelyi]] || [[Special:Contributions/Gerelyi|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Gerelyi}}
|-
| 26 || [[User:Arystanbek|Arystanbek]] || [[Special:Contributions/Arystanbek|{{formatnum:21}}]] || {{Permissions|Arystanbek}}
|-
| 27 || [[User:Nurkhan|Nurkhan]] || [[Special:Contributions/Nurkhan|{{formatnum:19}}]] || {{Permissions|Nurkhan}}
|-
| 28 || [[User:Айвентадор|Айвентадор]] || [[Special:Contributions/Айвентадор|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|Айвентадор}}
|-
| 29 || [[User:B25es|B25es]] || [[Special:Contributions/B25es|{{formatnum:17}}]] || {{Permissions|B25es}}
|-
| 30 || [[User:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] || [[Special:Contributions/Нұрлан Рахымжанов|{{formatnum:16}}]] || {{Permissions|Нұрлан Рахымжанов}}
|-
| 31 || [[User:Coffee86|Coffee86]] || [[Special:Contributions/Coffee86|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Coffee86}}
|-
| 32 || [[User:Сәуір 1|Сәуір 1]] || [[Special:Contributions/Сәуір 1|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Сәуір 1}}
|-
| 33 || [[User:Kazman322|Kazman322]] || [[Special:Contributions/Kazman322|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Kazman322}}
|-
| 34 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Gliwi}}
|-
| 35 || [[User:Abayconvict|Abayconvict]] || [[Special:Contributions/Abayconvict|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Abayconvict}}
{{/end}}</text>
      <sha1>qkbv4mg5kcpqy1ew0u2gyhzh1rzt5np</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кругловка (Солтүстік Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>497522</id>
    <revision>
      <id>3057260</id>
      <parentid>2916943</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T03:20:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4412" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан
 |статусы                 = Ауыл
 |атауы                   = Кругловка
 |сурет                   =
 |әкімшілік күйі          = 
 |елтаңба                 = 
 |ту                      = 
 |елтаңба сипаттамасы     = 
 |ту сипаттамасы          = 
 |елтаңба ені             = 
 |ту ені                  = 
  |lat_deg= 53 |lat_min= 21|lat_sec= 10
  |lon_deg= 68|lon_min= 01|lon_sec=13 
  |CoordAddon             = 
  |CoordScale             =
 |ел картасы             = 
 |облыс картасы          = 
 |аудан картасы          = 
 |ел картасының өлшемi    = 
 |облыс картасының өлшемi = 
 |аудан картасының өлшемi = 
 |облысы                  = Солтүстік Қазақстан облысы
 |кестедегі облыс         = Солтүстік Қазақстан облысы{{!}}Солтүстік Қазақстан
 |ауданы                  = Айыртау ауданы
 |кестедегі аудан         = Айыртау ауданы{{!}}Айыртау 
 |мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
 |мекені                  = Елец ауылдық округі{{!}}Елец
 |ішкі бөлінісі           = 
 |әкімі                   = 
 |құрылған уақыты         =  
 |алғашқы дерек           = 
 |бұрынғы атаулары        = 
 |статус алуы               = 
 |жер аумағы                  = 
 |биiктiктiң түрi         =
 |орталығының биiктігі    =
 |климаты                 = 
  |тұрғыны                = 31
  |санақ жылы             = 2009 
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
 |телефон коды            = 
 |пошта индексі           = 
 |пошта индекстері        = 
 |автомобиль коды         = 
 |идентификатор түрі      =
 |сандық идентификаторы   = 
 |ортаққордағы санаты     = 
 |сайты                   =
 |сайт тілі               = 
 |сайт тілі 2            =
 |сайт тілі 3            = 
 |сайт тілі 4           = 
 |сайт тілі 5            = 
 |add1n                  =
 |add1                   = 
 |add2n                  = 
 |add2                   = 
 |add3n                  = 
 |add3                   = 
}}

'''Кругловка''' — [[Солтүстік Қазақстан облысы]] [[Айыртау ауданы]], [[Елец ауылдық округі]] құрамында болған ауыл, [[2015 жыл]]ы таратылған.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 6 км-дей жерде.

== Жергілікті халық ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті халық саны 120 адам (62 еркек және 58 әйел)&lt;ref&gt;http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; болса, [[2009 жыл]]ғы санақтың мәлiметтері бойынша, ауылда 31 адам тұрады (15 еркек және 16 әйел)&lt;ref&gt;http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/Население%20рус%201%20том.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Айыртау ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Айыртау ауданы таратылған елді мекендері]]</text>
      <sha1>itqzpso9b3hzqmi566qoxush8konev3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марий Эл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>498106</id>
    <revision>
      <id>3057381</id>
      <parentid>3030121</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:35:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9033" xml:space="preserve">{{coord|56|42|N|47|52|E|type:adm1st_region:RU|display=title}}
{{Ресей Федерациясының субъекті
 |KkNm            = Марий Эл Республикасы
 |RuNm            = Республика Марий Эл
 |OfNms           = Марий Эл Республик &lt;br /&gt;Мары Эл Республик
 |FSFlag          = [[Сурет:Flag of Mari El.svg|150px]]
 |FSCoA           = [[Сурет:Coat of Arms of Mari El.svg|100px]]
 |FlagLnk         = Марий Эл туы
 |CoALnk          = Марий Эл елтаңбасы
 |FSMap           = Map of Russia - Mari El Republic (2008-03).svg
 |FSMapNameNOAUTO = 
 |FSCtrWhat       = Елордасы
 |FSCtrNm         = [[Йошкар-Ола]]
 |AreaRnk         = 72-ші
 |TotArea         = 23375&lt;ref&gt;[http://www.gks.ru/bgd/free/b10_107/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E::%7Ctab1-01-09.xls Административно-территориальное деление по субъектам Российской Федерации на 1 қаңтар 2010 ж.. Росстат (14 шілде 2010).xls] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121018030426/http://www.gks.ru/bgd/free/b10_107/IssWWW.exe/Stg//%3Cextid%3E/%3Cstoragepath%3E%3A%3A%7Ctab1-01-09.xls |date=2012-10-18 }}&lt;/ref&gt;
 |WaterPrcnt      = 2,8
 |PopRnk          = 65-ші
 |PopQty          = {{құлдырау}}690 349&lt;ref&gt;[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul.xls] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225132215/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul.xls%0A |date=2018-12-25 }}&lt;/ref&gt;
 |PopCtDate       = 2013
 |PopDens         = 29.53
 |GDP             = 82.4
 |GDPCtDate       = 2010
 |GDP(PPP)        = 96.1
 |GDPRnk          = 71-ші
 |FedDistrNm      = [[Волга маңы федералды округі|Волга маңы]]
 |EcRegNm         = [[Волга-Вятка экономикалық ауданы|Волга-Вятка]]
 |OfLangs         = [[Мари тілі|марише]] (Горномарий және Луговомарий тілдері), [[Орыс тілі|орысша]]&lt;ref&gt;[http://zakon.scli.ru/ru/legal_texts/legislation_RF/printable.php?do4=document&amp;id4=98038fef-0484-4f00-b237-598aa4b6a27e Закон Республики Марий Эл от 26 қазан 1995 ж. № 290-III (ред. от 10.03.2011) «О языках в Республике Марий Эл».] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131211155054/http://zakon.scli.ru/ru/legal_texts/legislation_RF/printable.php?do4=document&amp;id4=98038fef-0484-4f00-b237-598aa4b6a27e |date=2013-12-11 }}&lt;/ref&gt;
 |FSAnthem        = 
 |CadNo           = 12
 |ViceTtl         = Үкімет басшысы
 |ViceNm          = Леонид Маркелов
 |HeadTtl         = Республика басшысы
 |HeadNm          = Леонид Маркелов
 |LegislTtl       = Мемлекетік мәжіліс төрағасы
 |LegislNm        = Юрий Минаков
 |MSKS            = 0
 |OfSite          = 
}}

'''Марий Эл Республикасы''' ({{lang-ru|Респу́блика Мари́й Эл}}, [[мари тілі|марише]] ''Марий Эл Республик, Мары Эл Республик''), '''Мари́й Эл'''&lt;ref&gt;[http://parlament.mari.ru/konstit/k1.html Конституция Республики Марий Эл. Глава 1. Основы конституционного строя.] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131002081926/http://parlament.mari.ru/konstit/k1.html |date=2013-10-02 }} Марий Эл Республикасы және Марий Эл атаулары тең.&lt;/ref&gt; (марише ''Марий Эл, Мары Эл'') — Ресейдің еуропалық бөлігінің шығысында орналасқан [[Ресей республикалары|республика]]&lt;ref&gt;[[s:Конституция Российской Федерации#Статья 5|Конституция Российской Федерации. Ст. 5, пп. 1, 2]]&lt;/ref&gt;, [[Ресейдің әкімшілік-аумақтық құрылымы|Ресей Федерациясының субъекті]], [[Волга маңы федералды округі]]нің құрамына кіреді. Марий Эл Республикасының конституциясына сәйкес, Ресей Федерациясының құрамындағы республика (мемлекет)&lt;ref&gt;[http://constitution.garant.ru/region/cons_mariy/chapter/1/#1 Конституция Марий Эл]&lt;/ref&gt;.
&lt;br /&gt;
Астанасы – [[Йошкар-Ола]] қаласы.

=== Географиясы ===
Солтүстігінде және шығысында [[Киров облысы]]мен, оңтүстік-шығысында — [[Татарстан]]мен, оңтүстік-батысында — [[Чувашия|Шуаш Республикасымен]], батысында — [[Төменгі Новгород облысы]]мен шектеседі.

=== Тарихы ===
Республика [[1920 жыл]]дың [[4 қараша]]сында құрылды.

=== Халқы ===
Росстат мәліметтері бойынша республика халқының саны 690 349&lt;ref name=&quot;gks.ru&quot;&gt;http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul.xls {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181225132215/http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/PrPopul.xls%0A |date=2018-12-25 }}&lt;/ref&gt; адам (2013). Қоныстану тығыздығы — 29,53 адам/км&lt;sup&gt;2&lt;/sup&gt; (2013). Қала халқы — 64,33 % &lt;ref name=&quot;gks.ru&quot;/&gt; (2013).

; Ұлттық-этностық құрамы
[[Йошкар-Ола]] және [[Волжск]]інің қала халқында, сондай-ақ Йошкар-Ола маңындағы селоларда және республиканың батысында [[орыстар]] басым көпшілікті құрайды. Ауылдық жерлерінде [[марилер]] көп қоныстанған, Горномарий ауданында — горномарилер (таулық марилер) мекен етеді. Олар тілі және мәдениеті бойынша луговомарилерден (көгалдық марилерден) ерекшеленеді. Звенигов ауданында бірнеше [[чуваш]] ауылдары бар.

{| class=&quot;standard&quot;
!Халық ||[[1926 жыл]], &lt;br /&gt; мың адам ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_26.php?reg=568 *])||[[1939 жыл]], &lt;br /&gt; мың адам ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39.php?reg=69 *])||[[1959 жыл]], &lt;br /&gt; мың адам ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_59.php?reg=83 *])||[[1970 жыл]], &lt;br /&gt; мың адам ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_70.php?reg=27 *])||[[1979 жыл]], &lt;br /&gt; мың адам ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_79.php?reg=27 *])||[[1989 жыл]], &lt;br /&gt; мың адам ([http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_89.php?reg=27 *])||[[2002 жыл]], &lt;br /&gt; мың адам ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126074108/http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 |date=2012-01-26 }})||2010 жыл, &lt;br /&gt;мың адам&lt;ref name=&quot;naselenie2012&quot;&gt;{{cite web|url=http://statmari.gks.ru/VPN2010/final_results/Прил5.xls|title=Маристат. Окончательные итоги ВПН-2010. Национальный состав населения|accessdate=2011-02-19|archiveurl=http://www.webcitation.org/6829gye24|archivedate=2012-05-30}}&lt;/ref&gt;
|-
|[[Орыстар]]
| 210,0 (43,6 %)
| 267,0 (46,1 %)
| 309,5 (47,8 %)
| 320,8 (46,9 %)
| 334,6 (47,5 %)
| 356,0 (47,5 %)
| 345,5 (47,5 %)
| 313,9 (47,4 %)
|-
|[[Марилер]]
| 248,0 (51,4 %)
| 273,3 (47,2 %)
| 279,5 (43,1 %)
| 299,2 (43,7 %)
| 306,6 (43,5 %)
| 324,3 (43,3 %)
| 312,2 (42,9 %)
| 290,9 (43,9 %)
|-
|[[Татарлар]]
| 20,2 (4,2 %)
| 27,1 (4,7 %)
| 38,8 (6,0 %)
| 40,3 (5,9 %)
| 40,9 (5,8 %)
| 43,9 (5,9 %)
| 43,4 (6,0 %)
| 38,4 (5,8 %)
|-
|[[Чуваштар]]
| 2,2
| 5,5
| 9,1 (1,4 %)
| 9,0 (1,3 %)
| 8,1 (1,1 %)
| 9,0 (1,2 %)
| 7,4 (1,0 %)
| 6,0
|-
|[[Украиндар]]
| …
| 1,8
| 2,7
| 4,6
| 4,5
| 5,3
| 5,1
| 3,6
|-
|[[Удмурттар]]
| 1,2
| 1,4
| 2,5
| 2,6
| 2,5
| 2,5
| 2,2
| 
|-
|[[Белорустар]]
| …
| …
| …
| 1,2
| 1,2
| 1,4
| 1,4
| 
|-
|[[Мордвалар]]
| …
| 1,6
| 1,6
| 1,7
| 1,7
| 1,7
| 1,3
| 
|-
|[[Әзірбайжандар]]
| …
| …
| …
| …
| …
| …
| 1,2
| 
|-
|[[Армяндар]]
| …
| …
| …
| …
| …
| …
| 1,1
| 
|-
|[[Немістер]]
| …
| …
| 1,1
| …
| …
| …
| …
| 
|}
''Саны 1000 адамнан астам халықтар көрсетілген''

=== Дереккөздер ===
&lt;references/&gt;
{{бастама}}

[[Санат:Ресей республикалары]]</text>
      <sha1>k6ee1g1khavkxrah7hc2maoawan99fp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ливингстон жарғанаты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>500682</id>
    <revision>
      <id>3057339</id>
      <parentid>2961915</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:22:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4740" xml:space="preserve">{{Taxobox
| trend = Ливингстон жарғанаты
| image = Bristol.zoo.livfruitbat.arp.jpg
| image_caption = ''Pteropus livingstonii''
| image_width = 250px
| regnum = [[Жануарлар]]
| phylum = [[Хордалылар]]
| classis = [[Сүтқоректілер]]
| ordo = 
| familia = 
| genus = 
| species = 
| subspecies= 
| binomial = ''Pteropus livingstonii''
| binomial_authority = [[Грей, Джон Эдуард|Gray]], [[1866]]
| synonyms =
}}
'''Ливингстон жарғанаты''' немесе '''Комор ұшкыш түлкісі'''-  ({{lang-la|Pteropus livingstonii}}) - сүтқоректілер класының [[Қолқанаттылар]] ''(лат. Chiroptera)'' –  отрядына жататын жануар.

=== Биологиялық сипаттама ===
Ливингстон жарғанатының салмағы 700 г жуық, қанатының ені 1,8 м-ге жетеді.&lt;br /&gt;
Денесі жалпақ, түсі сұр, қоңыр, қара-сұр, тері жамылғысы жұмсақ, үлпілдек. Төсінде бұлшық еттер орналасқан қыр сүйегі болады. Бұғана сүйектері жақсы жетілген, жауырыны жалпақ. Алдыңғы аяқтары ұшу қанатына айналған. Білек, алақан сүйектері және саусақтары (бірінші саусақтан басқалары) ұзын, аралары тері жарғақпен жалғасқан. Көпшілігінің құйрығы бар, әдетте ол ұшу жарғағымен байланысады. 

Сезім мүшелері, иіс сезу, есту мүшесі жақсы дамыған, көру мүшесі нашар жетілген. Жануар шығарған ультрадыбыстарын әр түрлі заттарға соғылып қайтадан қайтқан жаңғырық түрінде қабылдайды.  Жылдың салқын маусымдарында дене қызуы қоршаған орта температурасына байланысты –7,5 градустан 48,5 градусқа дейін өзгеріп тұрады. 

Аталықтары жыныс жағынан көктемнен күзге дейін, аналықтары күзден көктемге дейін жетіледі. Осыған орай, шағылысу көктемде, жаздың аяғында, не күздің басында жүзеге асады. Жылына 1 рет шағылысып көпшілігі 1 ғана ұрпақ әкеледі. Ұрпақтары тез жетіліп, 30-45 күнде өз бетінше тіршілік ете бастайды. Көпшілігі 8–9 жыл өмір сүреді. &lt;br /&gt;
Көбінесе тұманды орманда 850м-1100м биіктікте жүреді. Жеміс-жидектермен (мысалы, сары фикус) көретенеді. Түнде де күндіз де белсенді.

=== Таралуы ===
Ливингстон жарғанаты тек қана екі [[Комор аралдары]]нда кездеседі. 

1992 жылы [[Анжуане аралы]]нда 152 дана, ал [[Мвали аралы]]нда 1-ақ данасы қалған. Сол себепті [[Қызыл кітап]]қа жойылу қаупі төнген түрлерге қосылған. 

Үлкен жұмысты нәтижесіде 2003 жылы популяциясы 1200 данаға көтерілген.

=== Пайдалаған әдебиет ===
* “Қазақстан”: Ұлттық энцклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
* Полная иллюстрированная энциклопедия. «Млекопитающие» Кн. 2 = The New Encyclopedia of Mammals / под ред. Д. Макдональда. — М.: «Омега», 2007.
 
== Сыртқы сілтемелер ==
* http://www.webcitation.org/68nNCTKUR|archivedate=2012-06-30{{Deadlink|date=August 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* http://ibis.nott.ac.uk/Action-Comores/ac_howmany.htm|publisher=Action{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

[[Санат:Жойылу қаупі төнген түрлер]]
[[Санат:Жарқанаттар]]
[[Санат:Африка сүтқоректілері]]
[[Санат:Комор аралдары эндемиктері]]
[[Санат:Коморлар]]
[[Санат:1866 жылы зерттелген жануарлар]]</text>
      <sha1>28ascp2dtdvgwt6b0sla27gtdwatq92</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Фармакогенетика</title>
    <ns>0</ns>
    <id>508408</id>
    <revision>
      <id>3057199</id>
      <parentid>2089247</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:48:38Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16282" xml:space="preserve">'''Адамның экологиялық генетикасы- фармакогенетика'''

==Жалпы мәселелер==
Адамның экологиялық генетикасы- мекен орта факторларының тұқым қуалаушылыққа тигізетін әсерлерін зерттейді. Орта факторлары генотиптің құрылымына және қызметіне екі түрлі әсер етуі мүмкін:
#арнайы (спецификалық) факторлардың ағзаға әсер етуі салдарынан белгілі бір аллельдер әрекетінің байқалуы өзгереді;
#даралардың және популяциялардың генетикалық материалдары өзгереді;
Бірінші типті әсерлер жеке адамдар деңгейінде патологиялық реакциялардың (аурулардың), ал популяциялық деңгейде- ортаға жақсы не нашар бейімделуі (адаптациялануы, жерсінуі) күйінде байқалуы мүмкін. 

Орта факторлары әсерлерінен аллельдердің патологиялық байқалуын экогенетикалық реакциялар немесе экогенетикалық аурулар деп аталады.

Екінші типті әсерлерге- қоршаған орта факторлары индукциялаған мутациялық құбылыс пен сұрыптауды жатқызамыз. Бұл екі құбылыс адамдардың тұқым қуалаушылық өзгергіштігі қарқынының жеке дара және популяциялық деңгейлерде жоғарылауына алып келеді. 

Адамның экологиялық генетикасының негізі болып эволюция құбылысының жалпыбиологиялық заңдылықтары саналады. Генотиптердің өзгеруі ағзаларының (популяцияның) өзгеруіне алып келеді, ал популяциядағы сұрыптау популяция генофондын қалыптастырады. Демек, бір биологиялық түрдің, сол сияқты адамдардың, эволюциясы- оның генотиптерінің эволюциясы болып табылады.

Эволюция құбылысының негізі болып саналатын өзгергіштіктің бірден-бір көзі болып мутациялар саналады. Биологиялық түрледің маңызды және тұрақты сипаттамаларының бірі- нақтылы орта жағдайларында олардың мутациялық құбылысының тұрақты және оптимальды деңгейде болуы.

Қоршаған орта популяциялардың не даралар тобының тұқым қуалаушылық ерекшеліктеріне қарай олардың сұрыпталуына, тірі қалуына, &quot;гүлденіп&quot; дамуына алып келеді. Биологиялық тұрақты түрлерде мутациялық құбылыс пен сұрыптау арасында унемі тепе-теңдік байқалып тұрады. 

Адам эволюциясы барысында оның мекен ордасы (климат, қорек, от, киім, мекенжай, т.б.) үнемі өзгеріп отырған. Бұл өзгерістерге адам ағзасы бір жағынан генотиптерінің өзгеруі нәтижесінде бірте-бірте жайлар бейімделіп келген. Мұның бәрі жүзмыңдаған жылдар бойына адамның биологиялық болмысын қалыптасытырып, адамның қоршаған ортаға жеькілікті дәрежеде бейімделуіне алып келді.

Қазіргі кезде адамның тіршілік ортасы тез қарқынмен және кең көлемде өзгеруде, ал адамның тұқым қуалаушылығы, популяциялық деңгейде, осыншама тез өзгере алмайды. Сондықтан да қазіргі кезеңде адам популяцияларында мутациялық құбылыс пен сұрыптау деңгейі едәуір жоғарылады.

Эволюция барысында адам популяцияларында үнемі байқалып отыратын мутациялық, генетикалық-автоматтық (гендердің дрейфі) құбылыс және сұрыптау салдарынан кең  көлемді балансты полиморфизм қалыптастырылған. Қазіргі адам популяцияларында оның көлемі өте үлкен. Мысла, адамның антигендік, ферменттік, рецепторлық және басқа-да молекулалық-биохимиялық тұрпатын анықтайтын гендердің кем дегенде 25%, яғни 25000 гені,  2 не одан да көп аллельдерден тұратын полиморфтық жүйе күйінде кездеседі, демек жеке генотиптер вариацясы 2нің 25000 дәрежесіне тең. Мұндай көптүрліліктің қаншалықты үлкендігіне көз жеткізу үшін мынаны ескерген жөн: тек 25 полиморфы жүйенің вариациялары (2-нің 25 жәрежесіне тең)  бүкіл ғаламшарды мекндейтін адамдар санына тең (6 миллиардтан астам) әртүрлі жеке генотиптерді пайда етер еді.

Адамның ферменттік жүйелерінің, тасымалдаушы белоктарының, антигендерінің және жасуша рецепторларының көптеген вариациялары ағзадағы химиялық заттардың метоболизмдерінің, биологиялық агенттерге не физикалық факторларға кері жауап реакцияларының жеке ерекшеліктерін туғызды. Осылардың бәре адам экогенетикасының зерттеу объектілері болып саналады.

Адам экогенетикасы XX ғасырдың 50 жылдарынан бастап дамып келеді. Бұл жылдары адам ағзасында кейбір ферменттердің жетіспеушілігі салдарынан дәрі-дәрмектерге қарсы тұқым қуалайтын патологиялық реакциялар байқалған. Бұл құбылысты сипаттау үшін неміс генетигі Ф.Фогель фармакогенетика деген терминді қолдануды ұсынды. 

Адам экогенетикасын зерттеулер соңғы жылдары адамның мекен ортасының &quot;жаңа&quot;, бұрын кездеспеген факторлармен (дәрі-дәрмектер, пестицидтер, тамақ қоспалары, т.б.) ластануы нәтижесінде жеделдетіледі. Бұрын адамдар бұл заттармен тіпті жанаспаған, сондықтан-да бұл заттарға қарсы сұрыптау болмаған. Кейбір аллельдер гендердің дрейфі не басқа да себептер нәтижесінде популяцияда жинақталуы мүмкін, бірақ олар ұзақ уақыт &quot;үнсіз&quot; күйде болып фенотиптік байқалмаған. Ал, жаңа жағдайларда олар активтеніп фенотиптік байқалуын көрсетуі мүмкін.

Бұрын &quot;үнсіз&quot; күйде болып келген гендердің жаңа экологиялық факторлар әсерінен акивтенуін- факторлардың экогенетикалық әсері деп атайды.
Экогенетикалық аурулардың қалыптасуының популяциялық- генетикалық түсіндірмесі. 

Қазіргі кезде ағзалардың орта факторлары әсерлеріне тұқым қуалайтын реакциялары тек қана дәрі-дәрмектерге ғана емес, сол сияқты физикалық факторларға, тамақтарға, әсіресе тамақтарға қосылған қоспаларға, атмосфера ластануына, кәсіби зиянды факторларға да байқалған. 

Сыртқы орта факторларның әрекеттеріне ағзаның генетикалық реакцияларының ерекшеліктерін клиникалық-генеалогиялық, егіздерді зерттеу немесе популяциялық-статистикалық әдістер арқылы зерттеуге әбден болады.

==Сыртқы орта әрекеттеріне ағзаның тұқым қуалайты патологиялық реакциялары==
Ағзаның орта факторлары әсеріне өте жоғары сезімтал болуының негізі болып кейбір арнайы (спецификалық) мутациялар саналады. Ортаның зиянды факторлары барлық адамдарды зақымдамай, тек кейбір осы мутацияларға генетикалық бейімді ағзаларды ғана зақымдайды. Адам ағзасына енген химиялық қосылыстардың метаболизмінің (юиотрансформациясының) генетикалық тұрғыдан бақыланатыны белгілі. Ағзаға енген химиялық заттардың биотрансформациясына қатысатын патологиялық экогенетикалық реакцияларды қалыптастыратын полиморфтық локустарға- цитохром P-450, N-ацетилтрансфераза, қан сарысуының параксоназы және холинэстеразасы, глюкоза-6-фосфат-дегидрогеназа, лактоза, протеиназ ингибаторы т.б. жатады.

Экогенетикалық реакциялар кейбір сирек кездесетін мутантты аллельдер не полиморфты жүйелер арқылы, сол сияқты бір немесе бірнеше гендер әрекеті нәтижесінде бақылау мүмкін.

==Фармакогенетика==
Фармакогенетика- адам ағзасының дәрі-дәрмек әсерлеріне қарсы тұқым қуалайтын реакцияларын зерттейді. Адамдардың кез- келген фармакогенетикалық реакциялары адам попуяциясында қазіргі кезде қолданылатын фармакологиялық заттарды қолданғанға дейін эволюция процесінде қалыптасқан кең көлемді генетикалық полиморфизмі негізінде дамиды.

Қолданылатын дәрі-дәрмектердің тиімділігі мен қосымша әсерлері әртүрлі топтарда және ағзаларда түрліше болатындығы дәрігерлік практикадан белгілі. Ағзаға дәрі-дәрмектердің стандартты дозасын енгізгеннен кейін оның қандағы концентрациясы бір адамдарда оптиумнан (тиімді доза) төмен болса, яғни әсер етпесе, екінші біреулерде улау деңгейіне жетер еді. 

Дәрі- дәрмектердің ағзадағы тағдыры оның биотрансформациялануына немесе оның сіңірілуіне, таралу (мүшелерге, ұлпаларға, жаушаларға, оганнелаларға), рецепторлармен өзара әректтесу, метаболизм және ағзадан шығарылу құбылысына байланысты. Осы фармакокинетикалық құбылыстардың әрбір кезеңдері генетикалық тұрғыдан бақылауда болатыны, яғни арнайы емес ферменттердің қатысуымен жүретіні сөзсіз. Адам популяциясында кең көлемді балансты полиморфизм болатынын ескерсек әрбір дәрі- дәрмектің фармакинетикалық кезеңдердегі тағдыры полиморфты ферменттер немесе белок жүйесімен байланысты екені өзінен- өзі түсінікті.

Безгекке қарсы препараттарды (примахин, дифенилсульфан, сульфониламидтер, көк толуидин т.б.) қабылдау эритроциттердің гемолизденуіне (еруіне) алып келеді.

Фармакогеникалық аурудың тағы бір түрі- гипертермия рагі. Ол доминантты тип арқылы тұқым қуала&quot;ды деп болжалады. Бұл аурудың қоздырушы факторлары болып кейбір инголяциялық анестетиктер (фтротан, этил эфирі, метоксифлуран) саналады. Ауру адамдардың дене температурасы 44 градусқа дейін көтеріледі. Және тахикардия, демалудың жиілеуі, гипоксия, ацидоз, гиперкалиемия, гипокальцемия т.б. байқалады. Осындай 180 ауру анықталып, олардың 60% жүректің тоқталуы салдарынан дүние салған. 

Болашақтағы адамдардың денсаулығын сақтауда адам экогенетикасының маңызы еселеніп өсетіні сөзсіз. Себебі, профилактикалық медицина- адам экогенетикасы тұжырымына сай әрбір даралардың қалыпты тіршілік етуі биохимиялық полиморфизмнің патологиялық экогенетикалық әсерлерінің алдын- алуы үшін ең қолайлы жағдайларды қалыптастыруға бағытталады.

==Дереккөздер==
&lt;references/&gt; 
* “Қазақстан”: Ұлттық энциклопедия/Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы “Қазақ энциклопедиясы” Бас редакциясы, 1998
* &quot;Медициналық биология және генетика&quot;/Бас редактор С.А.Әбилаева, Е.О.Қуандықова- Алматы-Шымкент, 2004

{{wikify}}
{{Генетика}}

[[Санат:Генетика]]
[[Санат:Медициналық биология]]</text>
      <sha1>qycowbuy2bjejyni3ffokytwuca9yry</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Като Ломб</title>
    <ns>0</ns>
    <id>509100</id>
    <revision>
      <id>3057245</id>
      <parentid>2993808</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:05:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3891" xml:space="preserve">'''Като Ломб''' -  (Lomb Kató, Туған жылы: 8.2.1909, Туған жері: [[Венгрия]],  [[Пече]], Қайтыс болған жылы: 9.6.2003, Қайтыс болған жері: [[Будапешт]]) — танымал венгер аудармашысы, жазушы, дүниежүзіндегі ең бірінші [[Синхронды аударма|синхронды аудармашылардың]] бірі.

[[File:Lomb Kato.ogg|thumb|Lomb Kato]]

Шет тілдерін үйрену  қабілеттері бойынша танымал болды. [[Ағылшын тілі|Ағылшын]], [[неміс тілі|неміс]], [[француз тілі|француз]], [[орыс тілі|орыс тілдерінде]] еркін сөйлеп, оқып, жаза алды. Мына тілдерді түсініп, тілдесе алатын: [[Итальян тілі|итальян]], [[испан тілі|испан]], [[жапо тілі|жапон]], [[қытай тілі|қытай]], [[поляк|поляк]]. Сөздікпен [[болгар тілі|болгар]], [[дат тілі|дат]], [[румын тілі|румын]], [[словак тілі|словак]], [[украин тілі|украин]], [[латын тілі|латын тілдерінде]] оқи алатын.

Білімі бойынша — физик және химик, бірақ жастайынан тілдерге қызығушылығы зор болып, өз бетінше үйренген. 

== Еңбектері ==
* ''Így tanulok nyelveket (Egy tizenhat nyelvű tolmács feljegyzései)'' — орыс тіліне аударылған: «Как я изучаю языки (заметки знатока 16 языков)», 1970, 1972, 1990, 1995 (ISBN 963-602-617-3)
* ''Egy tolmács a világ körül'' — «Путешествия переводчика вокруг света», 1979 (ISBN 963-280-779-0)
* ''Nyelvekről jut eszembe…'' — «Языки напоминают мне…», 1983 (ISBN 963-500-230-0)
* ''Bábeli harmónia (Interjúk Európa híres soknyelvű embereivel)'' — «Гармония Вавилона (интервью с известными полиглотами Европы)», 1988 (ISBN 963-282-023-1)

== Сыртқы сілтемелер ==
* ''[http://www.english-learning.co.uk/lomb.alkire.html Kató Lomb’s Strategies for Language Learning and SLA Theory] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070304183500/http://www.english-learning.co.uk/lomb.alkire.html |date=2007-03-04 }}'' ([http://www.tprstories.com/ijflt/ International Journal of Foreign Language Teaching] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050914130948/http://www.tprstories.com/ijflt/ |date=2005-09-14 }}, Fall 2005) — [https://web.archive.org/web/20070304183500/http://www.english-learning.co.uk/lomb.alkire.html Permanent link by WebCite]
* [http://www.gumer.info/bibliotek_Buks/Linguist/lomb/index.php К.Ломб «Как я изучаю языки»]
* [http://linguists.narod.ru/downloads1.html К.Ломб «Как я изучаю языки»]
* [http://poliglots.ru/articles/kato-lomb-zapoved-1.htm Комментарии к 10 заповедям Като Ломб]
* [http://cvnweb.bai.ne.jp/~preston/languages/books/ Books on learning languages] (mentioning the Japanese translation of her book)&lt;!--PLEASE DO NOT DELETE THIS PART. The referred page does mention her book (see the second from the bottom); it is not only a page about learning languages among thousands of others on the web.--&gt;
* [http://www.google.com/search?q=%22Как+я+изучаю+языки%22 Ссылки в Google на русский перевод]

[[Cанат: Полиглоттар]]
[[Санат:Мажарстан аудармашылары]]
[[Санат: Венгрия аудармашылары]]</text>
      <sha1>bd4ot4g7sjgsj30o4t9swg7z19l0yut</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әдеби ағымдар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>510717</id>
    <revision>
      <id>3057417</id>
      <parentid>2403374</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:45:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3782" xml:space="preserve">'''Әдеби  ағымдар''' ({{lang-en|literary movement}}, {{lang-fr|mouvement littéraire}}, {{lang-de|Literaturrichtung}}) — дүниеге  көзқарасы, шығармашылық әдісі, бағыты, тақырыбы, жанры  мен  стилі жағынан  бір-біріне жақын шығармашылығын  айқындайтын көркемдік, эстетикалық  принциптер  жиынтығы. Кей жағдайда бір әдеби  ағымға жататын  қаламгерлердің  дүниетанымы, идеологиялық, суреткерлік концепциясы  әр  түрлі  болуы  да   мүмкін. Мысалы, романтикалық  әдебиет  өкілдері [[Джордж Байрон]], [[Адам  Мицкевич ]] секілді жазушылар қоғамдық  құрылысты  түбегейлі  өзгертуді  ұстанса, А. Ламартин, [[Василий Жуковский]]  дінді, [[Эрнст Гофман]] өнерді  уағыздады. Бұл  әр  қаламгердің  шығармашылық  стилинің  өзіндік  ерекшелігінен  туындайды. 

Бір  әдеби  ағымның  ішінде  бірнеше  әдеби  мектеп  болатыны да осыдан. Әдеби  ағымдар көркем әдебиеттің қоғам өміріндегі ықпал-әсері кеңейіп, жазушының суреткерлік дүниетанымы мен шығармашылық поэзиясы даралана бастаған кезде пайда болды. 

Әлем әдебиетіндегі әдеби ағымдарды
* [[қайта өрлеу]],
* [[барокко]],
* [[классицизм]],
* ағартушылық әдебиет,
* сентиментализм,
* романтизм,
* реализм,
* натурализм, 
* символизм 
* футуризм
* формализм (түршілдік) деп  бөлуге  болады. 

Суреткерлердің үлкен топтарын біріктіріп, әлемдік әдебиеттің дамуында алатын өз орны болса да [[импрессионизм]], [[экспрессионизм]], [[модернизм]] т.б. әдебиет  ағымдар   дәрежесіне  қосыла   алмады. Қазақ  әдебиетіндегі жыраулық поэзия өкілдерінің көпшілігі романтикалық бағытты ұстады. Халықты қой үстіне бозторғай жұмыртқалаған заманға жеткізуді армандаған [[Асан Қайғы]], &quot;боз  сазаны тоқтыдай,  балығы  тайдай  тулаған&quot; өлкені  аңсаған Қазтуған, Еділдің  бойын  елге  толтыруды  армандаған [[Доспамбет]] секілді жыраулар қазақ поэзиясындағы романтикалық бағыттың  негізін  салды.

== Тағы қараңыз ==
*[[романтизм]]
*[[классицизм]]
*[[реализм]]
*[[натурализм]]
*[[символизм]]
*[[ағартушылық]]
* [[барокко]]
*[[импрессионизм]]
*[[экспрессионизм]]
*[[модернизм]]&lt;ref&gt; Қазақ  әдебиеті: Энциклопедия.Алматы: Қазақстан  Республикасы  ғылым  және білім министрлігі, Қазақстан  даму  институты.1999. ISBN 5-7667-2608-2&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер==
&lt;references/&gt;

[[Санат:Әдебиеттану]]</text>
      <sha1>gb5y2k4nzvkb5vfrtukced0tat6ws5l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Генетикалық карталар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>513237</id>
    <revision>
      <id>3057183</id>
      <parentid>2099346</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:50:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8044" xml:space="preserve">[[Сурет:Karyotype.png|нобай]]
'''Генетикалық карталар''' — деп хромосомада болатын тіркес [[ген]]дердің орналасу сызбанұсқасын айтады. Қазіргі кезде, әсіресе, генетикалық тұрғыдан толық зерттелген объектілердің, атап айтқанда, [[дрозофила]]ның, [[жүгері]] және қызан өсімдіктерінің, тышқанның, пішен таяқшасының, т.б. генетикалық карталары жасалған. Болашақта басқа да өсімдіктер мен жануарлардың және адамның генетикалық картасын жасау міндеті тұр.

Генетикалық карталар ұқсас [[хромосомалар]]дың әр жұбы бойынша жеке-жеке жасалады. Хромосомалардың жұптарын тіркестік топтар деп атайды. Олардың саны хромосомалардың гаплоидты жиынтығына тең болатындығы бұрын айтылған болатын. Мысалы, дрозофилада 8 хромосома болса, ол 4 тіркестік топты, жүгерідегі 20 хромосома 10 тіркестік топты құрайды. Тіркестік топтар рим цифрларымен І, ІІ, ІІІ, ІV және т.б. болып белгіленеді.

Картаны дұрыс құрастыру үшін гендердің тұқым қуалау заңдылықтарын толық зерттеп, білу қажет. Мысалы, дрозофиланың 4 тіркестік топта шоғырланған 7000-ға жуық гені, сол сияқты жүгерінің 10 тіркестік тобында болатын 10000-ға жуық гені зерттелген және т.б.

Генетикалық картаны құрастыру кезінде тіркесу тобы, гендердің толық немесе қысқартылып алынған атаулары көрсетіледі және хромосомада орналасқан гендердің ара қашықтығын көрсететін цифрлар жазылады. Гендер арасындағы ара қашықтықтың өлшем бірлігі 1% кроссинговерге тең болады. Оны [[Томас Хант Морган|Т. Морганның]] құрметіне сантиморган (сМ) немесе морганида деп атайтынын білесіңдер. Мысалыға, дрозофиланың бір ғана хромосомасында болатын гендер тобының орналасу ретін қарастырайық. Олар үш түрлі гендерден тұрады: 

# қанатының бүріскендігін анықтайтын — (jantһy) гені; 
# көзінің қара қошқыл түсін анықтайтын — (purple) гені; 
# көзінің қызыл түсін анықтайтын — (cіnnabar) гені. 

Бұл гендер дрозофиланың ІІ жұп хромосомасында орналасқан. Сонда j мен pr гендерінің ара қашықтығы кроссинговер пайызымен есептегенде 5,8; pr мен c гендері 3; ал j мен с гендерінікі — 8,8 сантиморганға тең болады.

Микроорганизмдердің генетикалық картасы өзгеше. Себебі, олардың сақина тәрізді жалғыз ғана хромосомасы болады. Бірқатар бактерияларда мысалы, пішен таяқшасында генетикалық ақпарат клеткалардың конъюгациялануы кезінде беріледі және микроорганизмдер хромосомасындағы гендердің орналасу реті тұрақты болады. Сондықтан олардың генетикалық картасы да дөңгелек пішінді болып келеді. Ал ондағы орналасқан гендердің ара қашықтығы кроссинговер пайызымен емес, конъюгацияның ұзақтығымен, яғни минутпен өлшенеді.

Жалпы тірі организмдердің генетикалық картасын құрастырудың теориялық, сонымен қатар, практикалық та маңызы бар. Мысалы, гендердің орналасу ретін білу арқылы белгілердің тұқым қуалау сипатын алдын ала анықтауға мүмкіндік туады. Айталық, селекцияда будандастыру үшін қажетті ата-аналық жұптарды дұрыс таңдап алу жолдарын жеңілдетеді. Сол сияқты болашақта адамның генетикалық картасы жасалатын болса, аса қауіпті ауру — обырға (рак) жауапты онкогеннің хромосомадағы орналасқан нақты орнын тауып, оған қарсы әрекет жасалса, яғни қызметін тежеу жолы табылса адамзатты мұндай ауыр зардаптан құтқарған болар едік.

Хромосомалардағы гендердің орналасу ретін зерттеу цитологиялық жолмен де жүргізіледі. Соның негізінде цитологиялық карталар жасалады. Мысалы, дрозофила шыбыны дернәсілінің сілекей безінде болатын алып хромосомаларды цитогенетикалық тұрғыдан зерттеу барысында олардағы бірқатар гендердің орналасқан орнын анықтауға мүмкіндік туды.

Генетикалық және цитологиялық карталарды бір-бірімен салыстыра отырып, хромосома бойындағы гендердің айқасу жиілігін, яғни кроссинговер мөлшерін анықтауға болады. Бұл сілекей бездеріндегі алып хромосомаларды зерттеу нәтижесінде белгілі болды. Онда барлық төрт жұп хромосоманың жалпы ұзындығы генетикалық карта бойынша 279% кроссинговерге, яғни сантиморганга тең. К.Бриджес сол төрт жұп хромосоманың әрқайсысының ұзындығын микроскоп арқылы өлшеген. Сонда барлығының ұзындығын қосқанда 1180 микрометр болған. Генетикалық және цитологиялық карталарды салыстыру үшін К.Бриджес кроссинговер коэффициентін пайдалануды ұсынған. Ол үшін хромосомалардың барлық ұзындығын (1180 мкм) генетикалық картаның көрсеткішіне (279%) бөлген, сонда орта есеппен 4,2 болып шыққан. Бұл генетикалық картадағы әрбір кроссинговер (айқасу) бірлігіне цитологиялық карта бойынша 4,2 мкм ұзындық сәйкес келеді деген сөз.

{{Генетика}}
[[Санат:Генетика]]
[[Санат:Хромосомалар]]</text>
      <sha1>6ktwhchyoy3da3yjvh7japypw8nvpmj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ұлттық болмыс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>520432</id>
    <revision>
      <id>3057300</id>
      <parentid>2170962</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:00:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>артық әріпті тырнақшаға ауыстрыдым</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2847" xml:space="preserve">'''Ұлттық [[болмыс]]''' – [[әлеуметтік психология]]да, [[философия]]да, мәдениетте, [[этнология]]дағы белгілі бір ұлттық қоғамның (этностың) тұрақты ерекшеліктерін, санасын, қызығушылықтарын, рухани құндылықтарын, ынтасын, әлеуметтік-психологиялық қорғаныс тетіктерін сипаттайтын  күрделі түсінік.

Әдеби шығармадағы кейіпкердің ұлттық сипатымен ерекшеленген мінез-бітімі, оның белгілі бір халықтың өкілі екендігін танытатын психологиялық және ойлау, сөйлеу өзгешелігі. Ұлттық характер – тарихы категория. Ол қоғамдық, рухани, экономикалық және саяси жағдайларға сәйкес қалыптасады. Дүниені ұлттық түсінікпен қабылдау жолы қай адамға болсын тән қасиет. Өнерде, әдебиетте адам бейнесін бұл қасиет толық көрініп отырады. Әр халықтың өз эпикалық туындыларын олардың талай замандар ұлт болып қалыптасуынан бөліп қарауға болмайды.

Сондықтан шығарма ұлттық характер жасау үшін оның дүние танымын, психологиясын, әдет ғұрыптарын т.б. қасиеттерін білу керек. Бұл жөнінде Н.В. Гоголь: &quot;Ақын өмірге өз халқының көзқарасымен қарап, әр нәрсені ұлттық психологияға сәйкес құбылыстай сезініп, толғанғанда ғана ұлттық сипатты бейнелеп беруі мүмкін&quot;, – деген ой айтады. Бұл дұрыс та. Мысалы &quot;Игорь полкы туралы жыр&quot; орыстардың, &quot;Махабхарата&quot; Индия халқының, &quot;Нибелунга туралы жыр&quot; немістердің, &quot;Манас&quot; қырғыздардың, &quot;Ер Тарғын&quot; қазақтардың дүниетанымын, мінез-болмысын айқындайтын шығармалар.&lt;ref&gt;Әдебиеттану. Терминдер сөздігі (Құрастырушылар: З. Ахметов, Т. Шаңбаев) Алматы: &quot;Ана тілі&quot;, 1998. - 384 бет. ISBN 5-630-00567-7&lt;/ref&gt;.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Әлеуметтік антропология]]</text>
      <sha1>7g9ymnvzt0jz1dfwcxh3xbg5q6obxvz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Гарет Бейл</title>
    <ns>0</ns>
    <id>521053</id>
    <revision>
      <id>3057201</id>
      <parentid>3038387</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:20:17Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10181" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = Кардифф, Уэльс
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 183 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 74 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|0 (0)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс-21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|102 (38)}}
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;Фулхэм&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;Твенте&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, Испания кубогын ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==

=== Командалық ===
'''«Тоттенхэм Хотспур»'''

* Англия футбол лигасы: 2007/08

'''«Реал Мадрид»'''

* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''4'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

'''Уэльс құрамасы'''

* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===

* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА Символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Профилі]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Профилі]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>2w4aepz4dyqmrze8wzkxqv7ah6gqjo2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057202</id>
      <parentid>3057201</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:23:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10184" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = Кардифф, Уэльс
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 183 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 74 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс-21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|102 (38)}}
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;Фулхэм&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;Твенте&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, Испания кубогын ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==

=== Командалық ===
'''«Тоттенхэм Хотспур»'''

* Англия футбол лигасы: 2007/08

'''«Реал Мадрид»'''

* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''4'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

'''Уэльс құрамасы'''

* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===

* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА Символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Профилі]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Профилі]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>adhksdingaq834uasar0ciax0bh9r9i</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057203</id>
      <parentid>3057202</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:29:16Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <comment>/* Сілтемелер */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10325" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = Кардифф, Уэльс
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 183 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 74 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс-21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|102 (38)}}
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;Фулхэм&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;Твенте&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, Испания кубогын ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==

=== Командалық ===
'''«Тоттенхэм Хотспур»'''

* Англия футбол лигасы: 2007/08

'''«Реал Мадрид»'''

* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''4'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

'''Уэльс құрамасы'''

* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===

* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА Символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>3a6ewxt4wyjj4g65z9d2rrvdpp4dxs1</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057205</id>
      <parentid>3057203</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:34:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10361" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 183 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 74 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс-21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|102 (38)}}
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;Фулхэм&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;Твенте&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, Испания кубогын ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==

=== Командалық ===
'''«Тоттенхэм Хотспур»'''

* Англия футбол лигасы: 2007/08

'''«Реал Мадрид»'''

* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''4'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

'''Уэльс құрамасы'''

* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===

* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА Символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>tj5enwurpbovamgrfsos9x9x0muh7w4</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057213</id>
      <parentid>3057205</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:50:49Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жетістіктері */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10345" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 183 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 74 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс-21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|102 (38)}}
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;Фулхэм&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;Твенте&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, Испания кубогын ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''5'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

; Уэльс құрамасы
* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===
* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>r62to72pp1vfabqd991zbe1wqedbshp</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057216</id>
      <parentid>3057213</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:56:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10410" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 183 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 74 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс-21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|102 (38)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|50px]]
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;Фулхэм&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;Твенте&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, Испания кубогын ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''5'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

; Уэльс құрамасы
* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===
* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>63msubsr0ozkzhi8f37us0kt1vv6clc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057217</id>
      <parentid>3057216</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:59:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10572" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 183 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 74 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс-21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|102 (38)}}
|медальдары = {{турнир|[[Футболдан Еуропа чемпионаты|Еуропа чемпионаты]]}}
{{медаль|күміс|Португалия}}
&lt;br&gt;
[[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|50px]]
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;Фулхэм&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;Твенте&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, Испания кубогын ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''5'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

; Уэльс құрамасы
* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===
* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>khsj49eoci08purhghp9r8qww4erbhj</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057218</id>
      <parentid>3057217</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:04:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10410" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 183 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 74 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс-19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс-21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|102 (38)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;Фулхэм&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;Твенте&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, Испания кубогын ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''5'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

; Уэльс құрамасы
* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===
* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>cgzl7pu50237pbayuywwglk5egnvhs8</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057225</id>
      <parentid>3057218</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:17:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10413" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|103 (38)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|70px]]
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;Фулхэм&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;Твенте&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, Испания кубогын ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''5'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

; Уэльс құрамасы
* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===
* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>sfo0f8pjxmorft3ytb2zx15vsiwyv5j</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057262</id>
      <parentid>3057225</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T04:14:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10834" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 250px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|103 (38)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|70px]]
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдады.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''5'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

; Уэльс құрамасы
* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===
* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>pjpggowfwwpeah8v1aqurc6skjo802x</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057418</id>
      <parentid>3057262</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:50:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10857" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|103 (38)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;https://www.bbc.com/sport/football/21584747&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдады.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''5'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

; Уэльс құрамасы
* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===
* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>s7rniml6c53wpbb1lvctrqzm1rjfx8e</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057431</id>
      <parentid>3057418</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:38:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="11217" xml:space="preserve">{{Футболшы
|есімі = Гарет Бейл
|толық аты = Гарет Фрэнк Бейл
|сурет = AUT vs. WAL 2016-10-06 (155).jpg 
|сурет ені = 220px
|атауы = Гарет Бейл 2016 жылы
|туған күні = 16.07.1989
|туған жері = [[Кардифф]], [[Уэльс]], [[Ұлыбритания]]
|азаматтығы = {{байрақ|Уэльс}}
|бойы = 185 [[сантиметр|см]]
|салмағы = 81 [[килограмм|кг]]
|позиция = [[жартылай қорғаушы]]
|қазіргі клуб = {{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]
|номері = 11 
|жастар клубы = {{футбол карьерасы
||{{ту|Уэльс}} Кардифф Сивил Сервис|
|1999—2006|{{ту|Англия}} Саутгемптон}}|
|клубтары = {{футбол карьерасы
|2006—2007|{{ту|Англия}} [[Саутгемптон]]|40 (5)
|2007—2013|{{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]]|146 (42)
|2013—2022|{{ту|Испания}} [[Реал Мадрид]]|176 (81)
|2020—2021|{{аренда}} {{ту|Англия}} [[Тоттенхэм Хотспур]] (аренда)|20 (11)
|2022—|{{ту|АҚШ}} [[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]|3 (1)
}}
|ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2005—2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U17|7 (1)
|2006|{{ту|Уэльс}} Уэльс U19|1 (1)
|2006—2008|{{ту|Уэльс}} Уэльс U21|4 (2)
|2006—|{{футбол|Уэльс}}|103 (38)}}
|медальдары = [[Сурет:OBE Civil ribbon.svg|60px]]
|Commons = Gareth Bale
}}
'''Гарет Фрэнк Бейл''' ({{lang-en|Gareth Frank Bale}}; [[1989 жыл]]ы [[16 шілде]]де туған, [[Кардифф]], [[Уэльс]]) — уэльс футболшысы, &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; футбол клубы мен [[Уэльс Ұлттық футбол құрамасы|Уэльс құрамасының]] жартылай қорғаушы. Шеткі жартылай қорғаушы ретінде ойынға қатысады. Өзінің тез жылдамдығымен және дәл тебуімен ерекшеленеді.

== Карьерасы ==
=== Клубтық ===
Өз карьерасын сол жақтағы қорғаушы ретінде &quot;[[Саутгемптон]]&quot; клубында бастаған. Айыптық стандарттан соғуда шеберлік қасиеттерін көрсете білді. Алғашқы ойынын &quot;Миллоулға&quot; қарсы өткізді де [[Тео Уолкотт]]тан кейін [[Англия Премьер-лигасы]]нда алаңға шыққан жас футболшы атанды. 2006/07 маусымда 38 рет алаңға шығып, 5 гол соқты.

2007 жылы «[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэм]]&lt;nowiki/&gt;» клубына ауысып, шабуылшы ретінде ойнауды бастады. &quot;Тоттенхэм&quot; сапындағы ресми дебютін 26 тамызда &quot;Манчестер Юнайтедке&quot; қарсы ойында өткізді&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://www.bbc.com/sport/football/21584747|title=Gareth Bale: From Spurs jinx to 'world-class' performer|author=By Jeremy Butler &amp; Chris McKenna|date=26 ақпан 2013|work=|publisher=''BBC Sport''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Алты күннен соң тұңғыш голын &quot;[[Фулхэм (футбол клубы)|Фулхэм]]&quot; қақпасына соқты (3:3).

2008 жылы келісім шартын 2013 жылға дейін созды&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://newsimg.bbc.co.uk/sport1/hi/football/teams/t/tottenham_hotspur/7558883.stm|title=Bale signs new Tottenham contract|author=|date=13 тамыз 2008|work=|publisher=''Sport Football''|accessdate=|lang=en}}&lt;/ref&gt;. Бұдан кейінгі екі маусымды өте сәтті өткізді де, футболшыға алпауыт клубтардың көзі түсе бастады.

2010 жылы 21 тамызда &quot;[[Сток Сити]]&quot; қақпасына тұңғыш дублін соқты. 29 қыркүйекте [[УЕФА Чемпиондар Лигасы]]ндағы тұңғыш голын &quot;[[Твенте (футбол клубы)|Твенте]]&quot; қақпасына соқты. 20 қыркүйекте Чемпиондар лигасындағы тұңғыш хет-тригін &quot;[[Интернационале]]&quot; қақпасына енгізді, бірақ &quot;Тоттенхэм&quot; 3:4 есебімен ұтылып қалды. 2011 жылы ақпан айында АПЛ-дың үздік футболшысы атанды.

2012/13 маусымда 11-нөмірлі жейдені киді (бұған дейін 3-нөмірде ойнаған). Маусым қорытындысында Англия премьер лигасының &quot;Жыл ойыншысы&quot; және &quot;Үздік жас ойыншысы&quot; деген екі бірдей номинациясын ұтып алды. Бұған дейін мұндай дубльді Энди Грей мен [[Криштиану Роналду]] ғана жасай алған.

2013 жылы 1 қыркүйекте 100 миллион еуроға &quot;[[Реал Мадрид]]ке&quot; ауысты. Бұл сол кездегі трансферлердің рекорды болды, &quot;Реалда&quot; ойнаған алғашқы маусымда УЕФА Чемпиондар Лигасын, [[Футболдан Испания Кубогы|Испания кубогын]] ұтып алды. Осы екі турнирдің финалында гол соқты. Корольдық клуб сапындағы алғашқы ойынын &quot;[[Вильярреал (футбол клубы)|Вильярреалға]]&quot; қарсы өткізіп, алғашқы голын да соқты. 

2014 жылғы клубтар әлем чемпионатында &quot;Сан-Лоренсоның&quot; қақпасына бір гол соқты, &quot;Реал&quot; турнир жеңімпазы атанды. Бұл Бейлдің &quot;Реал&quot; сапындағы төртінші ірі жүлдесі болды. 

2015 жылы 20 желтоқсанда &quot;Райо Вальекано&quot; қақпасына төрт гол соғып, карьерасындағы тұңғыш покерін жасады. 

2016 жылы клубпен келісім шартын 2022 жылға дейін созды. 

2018 жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасының финалы 2018|УЕФА Чемпиондар лигасының финалында]] &quot;[[Ливерпуль (футбол клубы)|Ливерпульдің]]&quot; қақпасына екі гол соғып, клубқа жеңіс әперді. Чемпиондар лигасының финалдарында ойынға тыңнан қосылып дубль жасаған тұңғыш футболшы атанды. 

2019 жылы 9 ақпанда &quot;Атлетико&quot; қақпасына &quot;Реал&quot; сапындағы 100-ші голын соқты. 

2020 жылы қыркүйекте бұрынғы клубы &quot;[[Тоттенхэм Хотспур|Тоттенхэмге]]&quot; жалға берілді. 20 рет алаңға шығып, 11 голмен ерекшеленді.

2022 жылы &quot;Реал Мадридпен&quot; келісімшарты аяқталған соң, сол жылы 25 маусымда &quot;[[Лос-Анжелес (футбол клубы)|Лос-Анжелес]]&quot; клубына ауысты. Өзінің сүйікті 11 номерін таңдап алды.

=== Ұлттық құрама ===
Уэльстің бірнеше жастағы құрамаларында ойнады. Негізгі құрамада 2006 жылы 7 қазанда [[Словакия Ұлттық футбол құрамасы|Словакияға]] қарсы [[Футболдан 2008 жылғы Еуропа біріншілігі|ЕУРО-2008 іріктеу матчында]] алаңға шықты. Бұл ойында Уэльс 1:5 есебімен ойсырай ұтылды, құраманың жалғыз голын Бейл айып добынан соққан еді.

[[Футболдан 2016 жылғы Еуропа біріншілігі|2016 жылы Еуропа чемпионатына қатысып]], топтық кезеңде сол  Словакияның, [[Англия Ұлттық футбол құрамасы|Англияның]], [[Ресей Ұлттық футбол құрамасы|Ресейдің]] қақпасына бір-бір голдан соғып, құрамасының 1/8 финалға шығуына көмектесті. Плей-офф кезеңінде Бейл гол соға алмады, соған қарамастан Уэльс жартылай финалға дейін жетті.

2018 жылы 6 қыркүйекте [[УЕФА Ұлттар Лигасы 2018/19|УЕФА Ұлттар лигасында]] [[Ирландия Ұлттық футбол құрамасы|Ирландия]] қақпасына гол соғып, ұлттық құрамадағы голдар санын 30-ға жеткізді (рекордтық көрсеткіш).

== Жетістіктері ==
=== Командалық ===
; «Тоттенхэм Хотспур»
* Англия футбол лигасы: 2007/08

; «Реал Мадрид»
* Испания чемпионы: 2016/17, 2019/20, 2021/22
* Испания кубогы: 2013/14
* Испания суперкубогы: 2017, 2020
* Чемпиондар лигасы ('''5'''): 2013/14, 2015/16, 2016/17, 2017/18, 2021/22
* УЕФА суперкубогы ('''2'''): 2014, 2017
* Клубтар әлем чемпионаты ('''4'''): 2014, 2016, 2017, 2018

; Уэльс құрамасы
* Еуропа чемпионатының жартылай финалисі: 2016

=== Жеке ===
* Англия премьер-лигасының үздігі: 2012/13
* Англия премьер-лигасының жыл ойыншысы ('''2'''): 2010/11, 2012/13
* УЕФА символикалық құрамы ('''2'''): 2011, 2013
* Уэльстің жыл ойыншысы: 2010, 2011, 2013, 2014, 2015, 2016

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://www.national-football-teams.com/player/14541.html Ұлттық құрамадағы статистикасы]
* [https://www.soccerbase.com/players/player.sd?player_id=43700 Клуб бойынша статистикасы]

[[Санат:Уэльс футболшылары]]
[[Санат:Уэльс Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары‎]]
[[Санат:Саутгемптон ФК ойыншылары]]
[[Санат:Тоттенхэм Хотспур ФК ойыншылары]]
[[Санат:Реал Мадрид ФК ойыншылары]]
[[Санат:Лос-Анжелес ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>l1ml6crsjpid88u10enuo8312ixsyg3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қосмұрын (шоқы, Қызылорда облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>530592</id>
    <revision>
      <id>3057420</id>
      <parentid>2228926</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:51:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Салиха</username>
        <id>17167</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2653" xml:space="preserve">{{мағына|Қосмұрын}}
{{Тау
 |Түрі                     =Тау сіемі  
 |Атауы                = Қосмұрын
  |Шынайы атауы  = 
 |Сурет             =       
  |Сурет ені     = 
  |Сурет атауы                =       
  |lat_dir = N |lat_deg =46 |lat_min =48 |lat_sec =07 
  |lon_dir = E |lon_deg =61 |lon_min =09 |lon_sec =45 
  |region                 = 
  |CoordScale             = 
 |Орналасуы            =  {{KAZ}}, [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]] [[Жалаңаш (Қызылорда облысы)|Жалаңаш]] ауылының солтүстігінде 14 км жерде
  |Тау жүйесі         =    
 |Пайда болған кезеңі     =   
 |Аумағы                 = 
  |Ұзындығы                  = 4,5
  |Ені                 = 3
 |Ең биік шыңы      = 
  |Биіктігі                 = 244
 |Карта           = 
 |Позициялық карта 1  = Қазақстан
  |ПозКарта 1 ені     = 
  |crosses180         = 
 |Позициялық карта 2  = Қазақстан Қызылорда облысы
  |ПозКарта 2 ені     = 
 |Ортаққордағы санаты   = 
}}
'''Қосмұрын''' – [[Үлкен Сарышығанақ]] шығанағының солтүстік-батысындағы шоқы.

== Географиялық орны ==
[[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]] [[Жалаңаш (Қызылорда облысы)|Жалаңаш]] ауылының солтүстігінде 14 км жерде орналасқан. Абсолюттік биіктігі 244 м. Солтүстік-шығыстан оңтүстікке қарай 4,5 км-ге созылған, енді жері 3 км.

== Жер бедері ==
Оңтүстік беткейі тіктеу, солтүстікке қарай еңістеніп жазыққа ұласады. Солтүстігінде Жетікөл құдығы, оңтүстігінде Қушоқы шоқысы, батысында Жұмбас тауы бар.

== Өсімдігі ==
Сортаң қоңыр топырақ жамылғысында шөл өсімдіктері өседі.&lt;ref&gt;Қазақстан табиғаты:Энциклопедия / Бас ред. Б.Ө.Жақып. - Алматы:&quot; Қазақ энциклопедиясы&quot; ЖШС, 2011. Т.З. - 304 бет. ISBN 9965-893-64-0 (Т.З.), ISBN 9965-893-19-5&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қызылорда облысы таулары]]</text>
      <sha1>f3i2rj7btcmxsbmviazmv1khh37c5kw</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Вашингтон (мағына)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>538031</id>
    <revision>
      <id>3057172</id>
      <parentid>2713780</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:21:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10790" xml:space="preserve">'''Вашингтон (Уо́шингтон)''' ({{lang-en|Washington}}) — ағылшын тегі (сонымен қоса, адам есімі) және топоним.

== Фамилиялы адамдар ==
* [[Адольфо Вашингтон|Вашингтон, Адольфо]] (1972 ж.т.) — америкалық кәсіпқой боксшы.
* [[Букер Талиафер Вашингтон|Вашингтон, Букер Талиафер]] (1856—1915) — америкалық негрлерді ағарту жолында күрескер, оратор, саясаткер, писатель.
* [[Генри Стивенс Вашингтон|Вашингтон, Генри Стивенс]] (1867—1934) — америкалық геолог, минералог, геохимик және петрограф.
* [[Гровер Вашингтон|Вашингтон, Гровер]] (1943—1999) — америкалық саксофоншы.
* [[Дензел Вашингтон|Вашингтон, Дензел]] (1954 ж.т.) — америкалық актёр.
* '''[[Джордж Вашингтон|Вашингтон, Джордж]]''' (1732—1799) — первый президент АҚШ.
* [[Джордж Вашингтон (өнертапқыш)|Вашингтон, Джордж]] (1871—1946) — америкалық өнертапқыш және кәсіпкер, лезде кофені өндіру технологиясын жасаушы.
* [[Дуэйн Вашингтон|Вашингтон, Дуэйн]] (1964 ж.т.) — америкалық баскетболшы.
* [[Исайя Вашингтон|Вашингтон, Исайя]] (1963 ж.т.) — америкалық актёр.
* [[Кермит Вашингтон|Вашингтон, Кермит]] (1951 ж.т.) — америкалық кәсіпқой баскетболшы.
* [[Керри Вашингтон|Вашингтон, Керри]] (1977 ж.т.) — америкалық актриса.
* [[Маливай Вашингтон|Вашингтон, Маливай]] (1969 ж.т.) — америкалық теннисші, Машона Вашингтонның інісі.
* [[Марта Вашингтон|Вашингтон, Марта]] (1731—1802) — АҚШ президенті Джордж Вашингтонның жұбай, АҚШ тарихындағы алғашқы «бірінші леди».
* [[Машона Вашингтон|Вашингтон, Машона]] (1976 ж.т.) — америкалық теннисші, Маливай Вашингтонның әпкесі.
* [[Ричард Вашингтон|Вашингтон, Ричард]] (1955 ж.т.) — америкалық кәсіпқой баскетболшы.
* [[Уолтер Вашингтон|Вашингтон, Уолтер]] (1915—2003) — америкалық саясаткер.

== Аттас адамдар ==
* [[Вашингтон Оскар Табарес|Табарес, Оскар Вашингтон]] (ж.т. 1947) — уругвайлық футболшы және жаттықтырушы, Оңтүстік Американың 2010 және 2011 жылғы үздік жаттықтырушы.
* [[Вашингтон Этчаменди|Этчаменди, Вашингтон]] (1919—1976) — уругвайлық футбол жаттықтырушы, обладатель Кубка Либертадорес және Межконтинентального кубка 1971.

== Бразилиялық футболшылар (аты/есімі) ==
* [[Вашингтон Сезар Сантос]] (1960—2014) — шабуылшы, футбол, ұлттық құраманың ойыншысы, Бразилия, 1987 ж..
* [[Вашингтон Стеканела Серкейра]] (ж.т. 1975) — шабуылшы, футбол, ұлттық құраманың ойыншысы, Бразилия, 2001—2002 жылдары.
* [[Вашингтон Луиджи Гарсия]] (ж.т. 1978) — шабуылшы, футбол.

== Қалалар ==
* '''[[Вашингтон]]''' — қала, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың [[Елорда|астанасы]] (Колумбия федералдық округінде орналасқан).
* [[Вашингтон (Пенсильвания)|Вашингтон]] — қала, [[Пенсильвания]] штаты.
* [[Вашингтон (Солтүстік Каролина)|Вашингтон]] — қала, [[Солтүстік Каролина]] штаты.
* [[Вашингтон (Айова)|Вашингтон]] — қала, [[Айова]] штаты.
* [[Вашингтон (Миссури)|Вашингтон]] — қала, [[Миссури (штат)|Миссури]] штаты.
* [[Вашингтон (Мэн)|Вашингтон]] — қала, [[Мэн (штат)|Мэн]] штаты.
* [[Вашингтон (Небраска)|Вашингтон]] — қала, [[Небраска]] штаты.
* [[Вашингтон (Оклахома)|Вашингтон]] — қала, [[Оклахома]] штаты.

== Әкімшілік-аумақтық бірліктер ==
* '''[[Вашингтон (штат)|Вашингтон]]''' — АҚШ солтүстік батысындағы штат (штат астанасы — Олимпия қаласы, ірі қаласы— Сиэтл).
* [[Вашингтон (тауншип, Миннесота)|Вашингтон]] — тауншип Миннессота, АҚШ.
* [[Территория Вашингтон]] — инкорпорорацияланған ұйымдастырылған аймақ, АҚШ, 1853—1889 жылдары болған.
* [[Уошингтон-Парк (Флорида)|Уошингтон-Парк]] — статистикалық оқшауланған жергілік аймақ, Флорида, АҚШ.

=== АҚШ Округтері ===
[[Сурет:All Washington Counties.svg|right|300px|thumb|'''Вашингтон''' округтері АҚШ картасында]]
АҚШ-та '''Вашингтон''' аталатын 30 округ және [[Луизиана]] штатында бір приход  бар:
* [[Вашингтон (округ, Айдахо)|Вашингтон]] — Айдахо штаты.
* [[Вашингтон (округ, Айова)|Вашингтон]] — Айова штаты.
* [[Вашингтон (округ, Алабама)|Вашингтон]] — Алабама штаты.
* [[Вашингтон (округ, Арканзас)|Вашингтон]] — Арканзас штаты.
* [[Вашингтон (округ, Вермонт)|Вашингтон]] — Вермонт штаты.
* [[Вашингтон (округ, Виргиния)|Вашингтон]] — Виргиния штаты.
* [[Вашингтон (округ, Висконсин)|Вашингтон]] — Висконсин штаты.
* [[Вашингтон (округ, Джорджия)|Вашингтон]] — Джорджия штаты.
* [[Вашингтон (округ, Иллинойс)|Вашингтон]] — Иллинойс штаты.
* [[Вашингтон (округ, Индиана)|Вашингтон]] — Индиана штаты.
* [[Вашингтон (округ, Канзас)|Вашингтон]] — Канзас штаты.
* [[Вашингтон (округ, Кентукки)|Вашингтон]] — Кентукки штаты.
* [[Вашингтон (округ, Колорадо)|Вашингтон]] — Колорадо штаты.
* [[Вашингтон (приход, Луизиана)|Вашингтон]] — Луизиана штатытындағы [[Приход (Әкімшілік-аумақтық бірлік)|приход]] .
* [[Вашингтон (округ, Миннесота)|Вашингтон]] — Миннесота штаты.
* [[Вашингтон (округ, Миссисипи)|Вашингтон]] — Миссисипи штаты.
* [[Вашингтон (округ, Миссури)|Вашингтон]] — Миссури штаты.
* [[Вашингтон (округ, Мэн)|Вашингтон]] — Мэн штаты.
* [[Вашингтон (округ, Мэриленд)|Вашингтон]] — Мэриленд штаты.
* [[Вашингтон (округ, Небраска)|Вашингтон]] — Небраска штаты.
* [[Вашингтон (округ, Нью-Йорк)|Вашингтон]] — Нью-Йорк штаты.
* [[Вашингтон (округ, Огайо)|Вашингтон]] — Огайо штаты.
* [[Вашингтон (округ, Оклахома)|Вашингтон]] — Оклахома штаты.
* [[Вашингтон (округ, Орегон)|Вашингтон]] — Орегон штаты.
* [[Вашингтон (округ, Пенсильвания)|Вашингтон]] — Пенсильвания штаты.
* [[Вашингтон (округ, Род-Айленд)|Вашингтон]] — Род-Айленд штаты.
* [[Вашингтон (округ, Солтүстік Каролина)|Вашингтон]] — Солтүстік Каролина штаты.
* [[Вашингтон (округ, Теннесси)|Вашингтон]] — Теннесси штаты.
* [[Вашингтон (округ, Техас)|Вашингтон]] — Техас штаты.
* [[Вашингтон (округ, Флорида)|Вашингтон]] — Флорида штаты.
* [[Вашингтон (округ, Юта)|Вашингтон]] — Юта штаты.

== Таулар ==
* [[Вашингтон (тау, Британ Колумбиясы)|Вашингтон]] — Канададағы тау, [[Британдық Колумбия|Британдық Колумбияның]] провинциясы.
* [[Вашингтон (тау, Нью-Гэмпшир)|Вашингтон]] — АҚШ-тағы тау, Нью-Гэмпшир.
* [[Вашингтон (тау, Орегон)|Вашингтон]] — АҚШ-тағы тау, [[Орегон]] штаты.
&lt;!-- АҚШ их 15 штук, том числе 4 штаты Вашингтон. --&gt;

== Басқа объектілер ==
* [[Вашингтон (арал)|Вашингтон]] — арал, [[Мичиган (көл)|Мичиган]] көлінде, АҚШ.
* [[Вашингтон (парк, Портленд)|Вашингтон]] — парк, Портленд, АҚШ.
* [[Вашингтон (дерево)|Вашингтон]] — «Секвойя» ұлттық паркіндегі сынған алып секвойя, Калифорния, АҚШ.

== Тағы қараңыз ==
* [[Джордж Вашингтон (мағына)]]

[[Санат:Сөздіктер]]</text>
      <sha1>g3pfdlbxcz36hl1gfc7b5ok2l4hx018</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057200</id>
      <parentid>3057172</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T17:13:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10852" xml:space="preserve">'''Вашингтон (Уо́шингтон)''' ({{lang-en|Washington}}) — ағылшын тегі (сонымен қоса, адам есімі) және топоним.

== Фамилиялы адамдар ==
* [[Адольфо Вашингтон|Вашингтон, Адольфо]] (1972 ж.т.) — америкалық кәсіпқой боксшы.
* [[Букер Талиафер Вашингтон|Вашингтон, Букер Талиафер]] (1856—1915) — америкалық негрлерді ағарту жолында күрескер, оратор, саясаткер, писатель.
* [[Генри Стивенс Вашингтон|Вашингтон, Генри Стивенс]] (1867—1934) — америкалық геолог, минералог, геохимик және петрограф.
* [[Гровер Вашингтон|Вашингтон, Гровер]] (1943—1999) — америкалық саксофоншы.
* [[Дензел Вашингтон|Вашингтон, Дензел]] (1954 ж.т.) — америкалық актёр.
* '''[[Джордж Вашингтон|Вашингтон, Джордж]]''' (1732—1799) — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың алғашқы президенті.
* [[Джордж Вашингтон (өнертапқыш)|Вашингтон, Джордж]] (1871—1946) — америкалық өнертапқыш және кәсіпкер, лезде кофені өндіру технологиясын жасаушы.
* [[Дуэйн Вашингтон|Вашингтон, Дуэйн]] (1964 ж.т.) — америкалық баскетболшы.
* [[Исайя Вашингтон|Вашингтон, Исайя]] (1963 ж.т.) — америкалық актёр.
* [[Кермит Вашингтон|Вашингтон, Кермит]] (1951 ж.т.) — америкалық кәсіпқой баскетболшы.
* [[Керри Вашингтон|Вашингтон, Керри]] (1977 ж.т.) — америкалық актриса.
* [[Маливай Вашингтон|Вашингтон, Маливай]] (1969 ж.т.) — америкалық теннисші, Машона Вашингтонның інісі.
* [[Марта Вашингтон|Вашингтон, Марта]] (1731—1802) — АҚШ президенті Джордж Вашингтонның жұбайы, АҚШ тарихындағы алғашқы «бірінші леди».
* [[Машона Вашингтон|Вашингтон, Машона]] (1976 ж.т.) — америкалық теннисші, Маливай Вашингтонның әпкесі.
* [[Ричард Вашингтон|Вашингтон, Ричард]] (1955 ж.т.) — америкалық кәсіпқой баскетболшы.
* [[Уолтер Вашингтон|Вашингтон, Уолтер]] (1915—2003) — америкалық саясаткер.

== Аттас адамдар ==
* [[Вашингтон Оскар Табарес|Табарес, Оскар Вашингтон]] (ж.т. 1947) — уругвайлық футболшы және жаттықтырушы, Оңтүстік Американың 2010 және 2011 жылғы үздік жаттықтырушы.
* [[Вашингтон Этчаменди|Этчаменди, Вашингтон]] (1919—1976) — уругвайлық футбол жаттықтырушы, обладатель Кубка Либертадорес және Межконтинентального кубка 1971.

== Бразилиялық футболшылар (аты/есімі) ==
* [[Вашингтон Сезар Сантос]] (1960—2014) — шабуылшы, футбол, ұлттық құраманың ойыншысы, Бразилия, 1987 ж..
* [[Вашингтон Стеканела Серкейра]] (ж.т. 1975) — шабуылшы, футбол, ұлттық құраманың ойыншысы, Бразилия, 2001—2002 жылдары.
* [[Вашингтон Луиджи Гарсия]] (ж.т. 1978) — шабуылшы, футбол.

== Қалалар ==
* '''[[Вашингтон]]''' — қала, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың [[Елорда|астанасы]] (Колумбия федералдық округінде орналасқан).
* [[Вашингтон (Пенсильвания)|Вашингтон]] — қала, [[Пенсильвания]] штаты.
* [[Вашингтон (Солтүстік Каролина)|Вашингтон]] — қала, [[Солтүстік Каролина]] штаты.
* [[Вашингтон (Айова)|Вашингтон]] — қала, [[Айова]] штаты.
* [[Вашингтон (Миссури)|Вашингтон]] — қала, [[Миссури (штат)|Миссури]] штаты.
* [[Вашингтон (Мэн)|Вашингтон]] — қала, [[Мэн (штат)|Мэн]] штаты.
* [[Вашингтон (Небраска)|Вашингтон]] — қала, [[Небраска]] штаты.
* [[Вашингтон (Оклахома)|Вашингтон]] — қала, [[Оклахома]] штаты.

== Әкімшілік-аумақтық бірліктер ==
* '''[[Вашингтон (штат)|Вашингтон]]''' — АҚШ солтүстік батысындағы штат (штат астанасы — Олимпия қаласы, ірі қаласы— Сиэтл).
* [[Вашингтон (тауншип, Миннесота)|Вашингтон]] — тауншип Миннессота, АҚШ.
* [[Территория Вашингтон]] — инкорпорорацияланған ұйымдастырылған аймақ, АҚШ, 1853—1889 жылдары болған.
* [[Уошингтон-Парк (Флорида)|Уошингтон-Парк]] — статистикалық оқшауланған жергілік аймақ, Флорида, АҚШ.

=== АҚШ Округтері ===
[[Сурет:All Washington Counties.svg|right|300px|thumb|'''Вашингтон''' округтері АҚШ картасында]]
АҚШ-та '''Вашингтон''' аталатын 30 округ және [[Луизиана]] штатында бір приход  бар:
* [[Вашингтон (округ, Айдахо)|Вашингтон]] — Айдахо штаты.
* [[Вашингтон (округ, Айова)|Вашингтон]] — Айова штаты.
* [[Вашингтон (округ, Алабама)|Вашингтон]] — Алабама штаты.
* [[Вашингтон (округ, Арканзас)|Вашингтон]] — Арканзас штаты.
* [[Вашингтон (округ, Вермонт)|Вашингтон]] — Вермонт штаты.
* [[Вашингтон (округ, Виргиния)|Вашингтон]] — Виргиния штаты.
* [[Вашингтон (округ, Висконсин)|Вашингтон]] — Висконсин штаты.
* [[Вашингтон (округ, Джорджия)|Вашингтон]] — Джорджия штаты.
* [[Вашингтон (округ, Иллинойс)|Вашингтон]] — Иллинойс штаты.
* [[Вашингтон (округ, Индиана)|Вашингтон]] — Индиана штаты.
* [[Вашингтон (округ, Канзас)|Вашингтон]] — Канзас штаты.
* [[Вашингтон (округ, Кентукки)|Вашингтон]] — Кентукки штаты.
* [[Вашингтон (округ, Колорадо)|Вашингтон]] — Колорадо штаты.
* [[Вашингтон (приход, Луизиана)|Вашингтон]] — Луизиана штатытындағы [[Приход (Әкімшілік-аумақтық бірлік)|приход]] .
* [[Вашингтон (округ, Миннесота)|Вашингтон]] — Миннесота штаты.
* [[Вашингтон (округ, Миссисипи)|Вашингтон]] — Миссисипи штаты.
* [[Вашингтон (округ, Миссури)|Вашингтон]] — Миссури штаты.
* [[Вашингтон (округ, Мэн)|Вашингтон]] — Мэн штаты.
* [[Вашингтон (округ, Мэриленд)|Вашингтон]] — Мэриленд штаты.
* [[Вашингтон (округ, Небраска)|Вашингтон]] — Небраска штаты.
* [[Вашингтон (округ, Нью-Йорк)|Вашингтон]] — Нью-Йорк штаты.
* [[Вашингтон (округ, Огайо)|Вашингтон]] — Огайо штаты.
* [[Вашингтон (округ, Оклахома)|Вашингтон]] — Оклахома штаты.
* [[Вашингтон (округ, Орегон)|Вашингтон]] — Орегон штаты.
* [[Вашингтон (округ, Пенсильвания)|Вашингтон]] — Пенсильвания штаты.
* [[Вашингтон (округ, Род-Айленд)|Вашингтон]] — Род-Айленд штаты.
* [[Вашингтон (округ, Солтүстік Каролина)|Вашингтон]] — Солтүстік Каролина штаты.
* [[Вашингтон (округ, Теннесси)|Вашингтон]] — Теннесси штаты.
* [[Вашингтон (округ, Техас)|Вашингтон]] — Техас штаты.
* [[Вашингтон (округ, Флорида)|Вашингтон]] — Флорида штаты.
* [[Вашингтон (округ, Юта)|Вашингтон]] — Юта штаты.

== Таулар ==
* [[Вашингтон (тау, Британ Колумбиясы)|Вашингтон]] — Канададағы тау, [[Британдық Колумбия|Британдық Колумбияның]] провинциясы.
* [[Вашингтон (тау, Нью-Гэмпшир)|Вашингтон]] — АҚШ-тағы тау, Нью-Гэмпшир.
* [[Вашингтон (тау, Орегон)|Вашингтон]] — АҚШ-тағы тау, [[Орегон]] штаты.
&lt;!-- АҚШ их 15 штук, том числе 4 штаты Вашингтон. --&gt;

== Басқа объектілер ==
* [[Вашингтон (арал)|Вашингтон]] — арал, [[Мичиган (көл)|Мичиган]] көлінде, АҚШ.
* [[Вашингтон (парк, Портленд)|Вашингтон]] — парк, Портленд, АҚШ.
* [[Вашингтон (дерево)|Вашингтон]] — «Секвойя» ұлттық паркіндегі сынған алып секвойя, Калифорния, АҚШ.

== Тағы қараңыз ==
* [[Джордж Вашингтон (мағына)]]

[[Санат:Сөздіктер]]</text>
      <sha1>3a2535y7j44yi6z3zlbsukz54adaf1y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Үлгі:Теннисші</title>
    <ns>10</ns>
    <id>544974</id>
    <revision>
      <id>3057350</id>
      <parentid>3025488</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:54:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7294" xml:space="preserve">{{Инфобокс
|үлгі_атауы      = Теннисші
|дене_класс      = vcard
|үсті            = {{{Есімі}}}
|үсті_класс      = fn
|үсті_стиль      = 
|үсті2           = {{{Шынайы есімі|}}}
|үсті_класс2     = nickname
|сурет           = {{#if:{{{Суреті|}}}|[[Сурет:{{{Суреті}}}|220px|{{#if:{{{Сурет тақырыбы|}}}|{{{Сурет тақырыбы}}}|Суреті}}]]}}
|сурет_атауы        = {{{Сурет тақырыбы|}}}
|сурет_атауы_стиль  = 
|тақырыпша_стиль    = background:#b0c4de;
|белгі_стиль        = 
|мәтін_стиль        = 
|асты             = 

|тақырыпша1 = Жалпы мағлұмат

|белгі2     = Туған күні
|мәтін2     = {{wikidata/p569|{{{Туған күні|}}}|{{{Қайтыс болған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}}

|белгі3     = Туған жері
|мәтін3     = {{{Туған жері|}}}

|белгі4     = Қайтыс болған күні
|мәтін4     = {{wikidata/p570|{{{Қайтыс болған күні|}}}|{{{Туған күні|}}}|from={{{from|}}}|nocat={{{nocat|}}}}}

|белгі5     = Қайтыс болған жері
|мәтін5     = {{{Қайтыс болған жері|}}}

|белгі6     = Азаматтығы
|мәтін6     = {{#if:{{{Азаматтығы|}}}|&lt;span class=&quot;country-name&quot;&gt;{{{Азаматтығы|}}}&lt;/span&gt;}}

|белгі7     = Тұрғылықты жері
|мәтін7     = {{{Тұрғылықты жері|}}}

|белгі8     = Бойы
|мәтін8     = {{#if: {{{Бойы|}}} | {{{Бойы}}} см }}

|белгі9     = Салмағы
|мәтін9     = {{#if: {{{Салмағы|}}} | {{{Салмағы}}} кг }}

|белгі10     = Мансабының басталуы
|мәтін10     = {{{Мансабының басталуы|}}}

|белгі11     = Мансабының аяқталуы
|мәтін11     = {{{Мансабының аяқталуы|}}}

|белгі12     = Жұмыс қолы
|мәтін12     = {{{Жұмыс қолы|}}}

|белгі13     = Бэкхенд
|мәтін13     = {{{Бэкхенд|}}}

|белгі14     = Бэкхенд2
|мәтін14     = {{{Бэкхенд2|}}}

|белгі15     = Бапкері
|мәтін15     = {{{Бапкері|}}}

|белгі16     = Ақшалай сыйлық
|мәтін16     = {{{Ақшалай сыйлық|}}} 

|тақырыпша17 = {{#if:{{{Жеке нәтижелері|}}}{{{Жеке атақтары|}}}
{{{Үздік жеке позициясы|}}}{{{Қазіргі позициясы |}}}|Жеке санат}}

|белгі18     = Жеке нәтижелері
|мәтін18     = {{{Жеке нәтижелері|}}}

|белгі19     = Титулдары
|мәтін19     = {{{Жеке атақтары|}}}

|белгі20     = Үздік жеке позициясы
|мәтін20     = {{#if: {{{Үздік рейтингісі|}}} | {{{Үздік рейтингісі}}}}}

|белгі21     = {{{Қазіргі позициясы}}}
|мәтін21     = {{{Қазіргі позициясы|}}}

|тақырыпша22 = {{#if: {{{Аустралиядағы рейтингі|}}}{{{Франциядағы рейтингі|}}}{{{Уимблдондағы рейтингі|}}}{{{АҚШ-тағы рейтингі|}}} | [[Үлкен дулыға турнирлері (теннис)|Үлкен дулыға турнирлері]] }}

|белгі23    = [[Теннистен Аустралияның ашық біріншілігі|Аустралия]]
|мәтін23     = {{{Аустралиядағы рейтингі|}}}

|белгі24     = [[Теннистен Францияның ашық біріншілігі|Франция]]
|мәтін24     = {{{Франциядағы рейтингі|}}}

|белгі25    = [[Уимблдон жарысы|Уимблдон]] 
|мәтін25     = {{{Уимблдондағы рейтингі|}}}

|белгі26     = [[Теннистен АҚШ-тың ашық біріншілігі|АҚШ]]
|мәтін26     = {{{АҚШ-тағы рейтингі|}}}

|тақырыпша27 = {{#if:{{{Жұп нәтижелері|}}}{{{Жұп атақтары|}}}{{{Үздік жұп позициясы|}}}{{{Қазіргі позициясы |}}}|Жұп санат}}

|белгі28     = Жұп нәтижелері
|мәтін28     = {{{Жұп нәтижелері|}}}

|белгі29     = Жұп атақтары
|мәтін29     = {{{Жұп атақтары|}}}

|белгі30     = Үздік жұп позициясы
|мәтін30     = {{{Үздік жұп позициясы|}}} 

|белгі31     = Қазіргі жұп позициясы
|мәтін31     = {{{Қазіргі жұп позициясы|}}}

|тақырыпша32 = {{#if: {{{Аустралиядағы рейтингі 2|}}}{{{Франциядағы рейтингі 2|}}}{{{Уимблдондағы рейтингі 2|}}}{{{АҚШ-тағы рейтингі 2|}}} | [[Үлкен дулыға турнирлері (теннис)|Үлкен дулыға турнирлері]] }}

|белгі33     = [[Теннистен Аустралияның ашық біріншілігі|Аустралия]]
|мәтін33     = {{{Аустралиядағы рейтингі 2|}}}

|белгі34     = [[Теннистен Францияның ашық біріншілігі|Франция]]
|мәтін34     = {{{Франциядағы рейтингі 2|}}}

|белгі35    = [[Уимблдон жарысы|Уимблдон]] 
|мәтін35     = {{{Уимблдондағы рейтингі 2|}}}

|белгі36     = [[Теннистен АҚШ-тың ашық біріншілігі|АҚШ]]
|мәтін36     = {{{АҚШ-тағы рейтингі 2|}}}

|тақырыпша37      = {{#if: {{{Медальдары|}}} | Марапаттары мен медальдары }}
|класс38          = infobox-medals
|мәтін38          =
{{#if: {{{Медальдары|}}} |
{{(!}} style=&quot;margin:0 0 -2px;&quot;
{{{Медальдары|}}}
{{!-}}
{{!}} style=&quot;width:27%; padding:0;&quot; {{!}}
{{!}} style=&quot;width:53%; padding:0;&quot; {{!}}
{{!}} style=&quot;width:20%; padding:0;&quot; {{!}}
{{!)}}
}}
|асты1           = {{wikidata|P856|{{{Сайты|}}}}}
|асты2           = {{#if:{{{Ортаққор|}}}|&lt;div&gt;'''[[commons:Category:{{{Ортаққор}}}{{!}}{{#if:{{{Есімі|}}}|{{{Есімі}}}|{{{Ортаққор}}}}}]]''' [[Ортаққор]]да&lt;/div&gt;}}
|асты3           = {{#switch: {{{Соңғы жаңартулар|}}}
  | = 
  | Өнерін аяқтады = Өнерін аяқтады
  | #default = Соңғы жаңартулар: {{{Соңғы жаңартулар}}}
  }}
|асты_стиль2      = background:#b0c4de;
|асты_стиль3      = background:transparent;
}}
&lt;includeonly&gt;{{Мақала бойынша санаттар|Алфавит бойынша тұлғалар}}{{Мақала бойынша санаттар|Алфавит бойынша теннисшілер}}&lt;/includeonly&gt;&lt;noinclude&gt;
{{doc}}
[[Санат:Үлгілер-инфобокстар:Спортшылар|Теннисші]]
[[Санат:Үлгілер:Теннис]]
&lt;/noinclude&gt;</text>
      <sha1>lb2txrlvz6hsf7ytr9a1hzut61szu1j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қамыстыбас (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>552562</id>
    <revision>
      <id>3057220</id>
      <parentid>3056240</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:14:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6074" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қамыстыбас
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =46 |lat_min =11|lat_sec =42
   |lon_deg =61|lon_min = 57|lon_sec =18
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қамыстыбас ауылдық округі{{!}}Қамыстыбас
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1918 
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Темірші'', ''Қамбаш''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1769
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қамыстыбас''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Қамыстыбас ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 90 км, [[Қамыстыбас]] көлінен шығыс қарай 2 км жерде орналасқан. Қамыстыбастан оңтүстікке қарай Қызылорда қаласы 371 км. Қазалы ауданына 61 км. Байқоңыр ракета ұшу айлағына 178 км.

== Тарихы ==
[[1918 жыл]]ы құрылған. [[XIX ғасыр]]дың бас кезінде [[Хиуа хандығы|Хиуа]] хандығының жаугершілігіне қарсы [[Сыр бойы]] қазақтарының ұйымдастырушысы [[Жанқожа Нұрмұхамедұлы|Жанқожа]] батырдың сарбаздарына қару-жарақ соғушы темір ұсталарының мекені болған. [[1904 жыл]]ға дейінгі атауы – Темірші. Теміршіден дайындалған қару-жарақтарды Хиуа хандығына ғана емес, орыс отаршылдарына да қарсы сілтеген. Орыс отаршылдары 1904-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның ашылуына байланысты іргелес Қамыстыбас көлінің жағалауындағы Қамыстыбас қонысының атауымен атауды жөн көріпті. 

1921 жылы қазан төңкерісінің көсемі В. И. Ленин (В. Ульянов) Поволжье мен Ресейдің орталық аудандарындағы құрғақшылыққа байланысты аштықтан зардап шеккен халыққа көмек көрсету жөнінде Арал балықшыларына әйгілі үндеу-хатын жолдап, көмек беруді сұраған. Аралдықтар бұл Үндеуге жауап ретінде Ресейге 14 вагон балық жіберген. Балық Қамыстыбас ауылында бакауыздан тиелген, тарихи орын қазірге дейін сақтаулы тұр.

1920 жылы аурухана жұмысын бастады. Соғыс жылдарында жұмысын тоқтатпаған аурухана 2017 жылы жұмысын тоқтатты.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1531 адам (804 ер адам және 727 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1769 адамды (921 ер адам және 848 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қамыстыбас.jpg |Қамыстыбас


&lt;/gallery&gt;


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]

[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>j8zkabhem0vekrfdb7wckor0olhhi7n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057221</id>
      <parentid>3057220</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:14:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл суреттері */ сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6152" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қамыстыбас
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =46 |lat_min =11|lat_sec =42
   |lon_deg =61|lon_min = 57|lon_sec =18
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қамыстыбас ауылдық округі{{!}}Қамыстыбас
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1918 
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Темірші'', ''Қамбаш''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1769
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қамыстыбас''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Қамыстыбас ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 90 км, [[Қамыстыбас]] көлінен шығыс қарай 2 км жерде орналасқан. Қамыстыбастан оңтүстікке қарай Қызылорда қаласы 371 км. Қазалы ауданына 61 км. Байқоңыр ракета ұшу айлағына 178 км.

== Тарихы ==
[[1918 жыл]]ы құрылған. [[XIX ғасыр]]дың бас кезінде [[Хиуа хандығы|Хиуа]] хандығының жаугершілігіне қарсы [[Сыр бойы]] қазақтарының ұйымдастырушысы [[Жанқожа Нұрмұхамедұлы|Жанқожа]] батырдың сарбаздарына қару-жарақ соғушы темір ұсталарының мекені болған. [[1904 жыл]]ға дейінгі атауы – Темірші. Теміршіден дайындалған қару-жарақтарды Хиуа хандығына ғана емес, орыс отаршылдарына да қарсы сілтеген. Орыс отаршылдары 1904-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның ашылуына байланысты іргелес Қамыстыбас көлінің жағалауындағы Қамыстыбас қонысының атауымен атауды жөн көріпті. 

1921 жылы қазан төңкерісінің көсемі В. И. Ленин (В. Ульянов) Поволжье мен Ресейдің орталық аудандарындағы құрғақшылыққа байланысты аштықтан зардап шеккен халыққа көмек көрсету жөнінде Арал балықшыларына әйгілі үндеу-хатын жолдап, көмек беруді сұраған. Аралдықтар бұл Үндеуге жауап ретінде Ресейге 14 вагон балық жіберген. Балық Қамыстыбас ауылында бакауыздан тиелген, тарихи орын қазірге дейін сақтаулы тұр.

1920 жылы аурухана жұмысын бастады. Соғыс жылдарында жұмысын тоқтатпаған аурухана 2017 жылы жұмысын тоқтатты.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1531 адам (804 ер адам және 727 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1769 адамды (921 ер адам және 848 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қамыстыбас.jpg |Қамыстыбас
Қамыстыбас IMG 20220612 212942.jpg|Темір жол стансасы

&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]

[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>hd2bg120m7oq4g8gfmudh9oy0jcekmq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057222</id>
      <parentid>3057221</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:15:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл суреттері */ сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6218" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қамыстыбас
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =46 |lat_min =11|lat_sec =42
   |lon_deg =61|lon_min = 57|lon_sec =18
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қамыстыбас ауылдық округі{{!}}Қамыстыбас
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1918 
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Темірші'', ''Қамбаш''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1769
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қамыстыбас''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Қамыстыбас ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 90 км, [[Қамыстыбас]] көлінен шығыс қарай 2 км жерде орналасқан. Қамыстыбастан оңтүстікке қарай Қызылорда қаласы 371 км. Қазалы ауданына 61 км. Байқоңыр ракета ұшу айлағына 178 км.

== Тарихы ==
[[1918 жыл]]ы құрылған. [[XIX ғасыр]]дың бас кезінде [[Хиуа хандығы|Хиуа]] хандығының жаугершілігіне қарсы [[Сыр бойы]] қазақтарының ұйымдастырушысы [[Жанқожа Нұрмұхамедұлы|Жанқожа]] батырдың сарбаздарына қару-жарақ соғушы темір ұсталарының мекені болған. [[1904 жыл]]ға дейінгі атауы – Темірші. Теміршіден дайындалған қару-жарақтарды Хиуа хандығына ғана емес, орыс отаршылдарына да қарсы сілтеген. Орыс отаршылдары 1904-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның ашылуына байланысты іргелес Қамыстыбас көлінің жағалауындағы Қамыстыбас қонысының атауымен атауды жөн көріпті. 

1921 жылы қазан төңкерісінің көсемі В. И. Ленин (В. Ульянов) Поволжье мен Ресейдің орталық аудандарындағы құрғақшылыққа байланысты аштықтан зардап шеккен халыққа көмек көрсету жөнінде Арал балықшыларына әйгілі үндеу-хатын жолдап, көмек беруді сұраған. Аралдықтар бұл Үндеуге жауап ретінде Ресейге 14 вагон балық жіберген. Балық Қамыстыбас ауылында бакауыздан тиелген, тарихи орын қазірге дейін сақтаулы тұр.

1920 жылы аурухана жұмысын бастады. Соғыс жылдарында жұмысын тоқтатпаған аурухана 2017 жылы жұмысын тоқтатты.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1531 адам (804 ер адам және 727 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1769 адамды (921 ер адам және 848 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қамыстыбас.jpg |Қамыстыбас
Қамыстыбас IMG 20220612 212942.jpg|Темір жол стансасы
Қамыстыбас IMG 20220612 213037.jpg|Қамыстыбас 
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]

[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>obyvix6fc4ldnqpa9noegd8kik9bxai</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057223</id>
      <parentid>3057222</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:15:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ауыл суреттері */ сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6285" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қамыстыбас
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =46 |lat_min =11|lat_sec =42
   |lon_deg =61|lon_min = 57|lon_sec =18
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қамыстыбас ауылдық округі{{!}}Қамыстыбас
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1918 
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Темірші'', ''Қамбаш''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1769
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қамыстыбас''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Қамыстыбас ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 90 км, [[Қамыстыбас]] көлінен шығыс қарай 2 км жерде орналасқан. Қамыстыбастан оңтүстікке қарай Қызылорда қаласы 371 км. Қазалы ауданына 61 км. Байқоңыр ракета ұшу айлағына 178 км.

== Тарихы ==
[[1918 жыл]]ы құрылған. [[XIX ғасыр]]дың бас кезінде [[Хиуа хандығы|Хиуа]] хандығының жаугершілігіне қарсы [[Сыр бойы]] қазақтарының ұйымдастырушысы [[Жанқожа Нұрмұхамедұлы|Жанқожа]] батырдың сарбаздарына қару-жарақ соғушы темір ұсталарының мекені болған. [[1904 жыл]]ға дейінгі атауы – Темірші. Теміршіден дайындалған қару-жарақтарды Хиуа хандығына ғана емес, орыс отаршылдарына да қарсы сілтеген. Орыс отаршылдары 1904-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның ашылуына байланысты іргелес Қамыстыбас көлінің жағалауындағы Қамыстыбас қонысының атауымен атауды жөн көріпті. 

1921 жылы қазан төңкерісінің көсемі В. И. Ленин (В. Ульянов) Поволжье мен Ресейдің орталық аудандарындағы құрғақшылыққа байланысты аштықтан зардап шеккен халыққа көмек көрсету жөнінде Арал балықшыларына әйгілі үндеу-хатын жолдап, көмек беруді сұраған. Аралдықтар бұл Үндеуге жауап ретінде Ресейге 14 вагон балық жіберген. Балық Қамыстыбас ауылында бакауыздан тиелген, тарихи орын қазірге дейін сақтаулы тұр.

1920 жылы аурухана жұмысын бастады. Соғыс жылдарында жұмысын тоқтатпаған аурухана 2017 жылы жұмысын тоқтатты.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1531 адам (804 ер адам және 727 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1769 адамды (921 ер адам және 848 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қамыстыбас.jpg |Қамыстыбас
Қамыстыбас IMG 20220612 212942.jpg|Темір жол стансасы
Қамыстыбас IMG 20220612 213037.jpg|Қамыстыбас 
Қамыстыбас IMG 20220612 213000.jpg |Қамыстыбас
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]

[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>39bkmztjd0nvwgz6v6np3l364yicxds</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057224</id>
      <parentid>3057223</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T18:16:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6328" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Темір жол бекеті
|атауы                 = Қамыстыбас
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =46 |lat_min =11|lat_sec =42
   |lon_deg =61|lon_min = 57|lon_sec =18
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қамыстыбас ауылдық округі{{!}}Қамыстыбас
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   1918 
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Темірші'', ''Қамбаш''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1769
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = Кызылординская область
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Қамыстыбас''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Қамыстыбас ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 90 км, [[Қамыстыбас]] көлінен шығыс қарай 2 км жерде орналасқан. Қамыстыбастан оңтүстікке қарай Қызылорда қаласы 371 км. Қазалы ауданына 61 км. Байқоңыр ракета ұшу айлағына 178 км.

== Тарихы ==
[[1918 жыл]]ы құрылған. [[XIX ғасыр]]дың бас кезінде [[Хиуа хандығы|Хиуа]] хандығының жаугершілігіне қарсы [[Сыр бойы]] қазақтарының ұйымдастырушысы [[Жанқожа Нұрмұхамедұлы|Жанқожа]] батырдың сарбаздарына қару-жарақ соғушы темір ұсталарының мекені болған. [[1904 жыл]]ға дейінгі атауы – Темірші. Теміршіден дайындалған қару-жарақтарды Хиуа хандығына ғана емес, орыс отаршылдарына да қарсы сілтеген. Орыс отаршылдары 1904-[[1905 жыл|1905]] жылдары [[Орынбор-Ташкент темір жолы]]ның ашылуына байланысты іргелес Қамыстыбас көлінің жағалауындағы Қамыстыбас қонысының атауымен атауды жөн көріпті. 

1921 жылы қазан төңкерісінің көсемі В. И. Ленин (В. Ульянов) Поволжье мен Ресейдің орталық аудандарындағы құрғақшылыққа байланысты аштықтан зардап шеккен халыққа көмек көрсету жөнінде Арал балықшыларына әйгілі үндеу-хатын жолдап, көмек беруді сұраған. Аралдықтар бұл Үндеуге жауап ретінде Ресейге 14 вагон балық жіберген. Балық Қамыстыбас ауылында бакауыздан тиелген, тарихи орын қазірге дейін сақтаулы тұр.

1920 жылы аурухана жұмысын бастады. Соғыс жылдарында жұмысын тоқтатпаған аурухана 2017 жылы жұмысын тоқтатты.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1531 адам (804 ер адам және 727 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1769 адамды (921 ер адам және 848 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Ауыл суреттері ==
&lt;gallery&gt;
Қамыстыбас.jpg |Қамыстыбас
Қамыстыбас IMG 20220612 212942.jpg|Темір жол стансасы
Қамыстыбас IMG 20220612 213037.jpg|Қамыстыбас 
Қамыстыбас IMG 20220612 213000.jpg |Қамыстыбас
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]

[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>1gckw7hfz9z6ybrzcevzv23cgn3981k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Джордж Хитчингс</title>
    <ns>0</ns>
    <id>556084</id>
    <revision>
      <id>3057171</id>
      <parentid>2915636</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:19:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <minor />
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3440" xml:space="preserve">{{Ғалым
 |Есімі                  = Джордж Хитчингс
 |Шынайы есімі       = George Hitchings
 |Суреті          = George H. Hitchings 1988.jpg
 |Сурет ені               = 
 |Сурет тақырыбы = 
 |Туған күні        = 18.04.1905
 |Туған жері       = Хокиэм, [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]]
 |Қайтыс болған күні          = 27.02.1998
 |Қайтыс болған жері         = Чапел-Хилл, [[Солтүстік Каролина]]
 |Азаматтығы          = 
 |Ғылыми аясы        = [[биохимия]]
 |Жұмыс орны          = 
 |Ғылыми дәрежесі       = 
 |Ғылыми атағы        = 
 |Альма-матер          =
 |Ғылыми жетекші = 
 |Атақты шәкірттері   = 
 |Несімен белгілі        = 
 |Марапаттары     = {{Нобельдік медаль}} Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығы (1988)
 |Қолтаңбасы             = 
 |Қолтаңба ені       = 
 |Сайты                 = 
 |Викитека             = 
}}'''Джордж Герберт Хитчингс''' ({{lang-en|George Herbert Hitchings}}; [[18 сәуір]] [[1905]], [[Хокиэм (Вашингтон)|Хокиэм]], [[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] — [[27 ақпан]] [[1998]], [[Чапел-Хилл]], [[Солтүстік Каролина]]) — [[Америка Құрама Штаттары|америкалық]] [[Биохимия|биохимик]], «дәрілік терапияның маңызды принциптерін ашқаны үшін», [[Джеймс Блэк]] және [[Гертруда Элайон]]мен бірігіп [[Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығы]]ның лауреат атанды. Атап айтқанда, Хитчингс [[химиотерапия]] бойынша жұмысы үшін белгілі болды.

== Өмірбаян ==
Джордж Хитчингс өмірге 18 сәуірде 1905 жылы Хокиэм қаласында ([[Вашингтон (штат)|Вашингтон]] штаты) келген. [[Вашингтон университеті]]н 1927 жылы бітірді.  [[Гарвард университеті]]нде жұмыс істеп, ол, онда 1933 жылы ғылым докторы дәрежесін алды. 1942 жылы ол [[GlaxoSmithKline|Веллкам Ғылыми-зерттеу зертханасына]] ауысты, ол онда 1967 жылдан вице-президент қызметін атқарды.

== Сілтемелер ==
* [http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1988/hitchings-autobio.html Нобельдік жүлде сайтындағы өмірбаяны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100131133050/http://nobelprize.org/nobel_prizes/medicine/laureates/1988/hitchings-autobio.html |date=2010-01-31 }}

{{Физиология немесе медицина саласындағы Нобель сыйлығының Лауреаттары 1976-2000}}

[[Санат:Медицина саласындағы Нобель сыйлығының иегерлері]]
[[Санат:АҚШ биохимиктері]]</text>
      <sha1>9jjg83i9yx8egjg7a4383nr7zzl66tz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лаудон (округ, Виргиния)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>556826</id>
    <revision>
      <id>3057316</id>
      <parentid>3008442</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:27:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="10231" xml:space="preserve">{{Ambox
|type = style
|image = [[Сурет:Doska ikonnaya.jpg|50x40px|link=|alt=]]
|text = Бұл {{{1|мақаланы}}} Уикипедия [[УП:УиСи|сапа талаптарына]] лайықты болуы үшін '''[[Үлгі:Әкімшілік бірлік]]''' үлгі-инфобоксын енгізу қажет.
}}

'''Лаудон''' '''округі ''' ([[ағылшын тілі]]&lt;nowiki/&gt;нде&amp;nbsp;''&lt;span lang=&quot;en&quot;&gt;Loudoun County&lt;/span&gt;'') [[АҚШ]]-та [[Виргиния]] [[штат]]&lt;nowiki/&gt;ында орналасқан. Ресми түрде [[1757 жыл]]&lt;nowiki/&gt;ы құрылған. [[2010 жыл]]&lt;nowiki/&gt;ғы дерек бойынша, халық саны - 347&amp;nbsp;969 адам.

== Географиясы ==
АҚШ халық санағы бюросының деректері бойынша,округтің жалпы жер көлемі -1 349  км², оның ішінде 1 336 км²-ы - құрғақ жер және 16 км²-ы немесе 1,1%-ы - сулы жер.

=== Көршілес округтері ===
* Фэрфакс ([[Виргиния]])  — шығыс;
* [[Принс-Уильям (округ, Виргиния)|Принс-Уильям (Виргиния)]] — оңтүстік-шығыс;
* [[Фокир (округ, Виргиния)|Фокир (Виргиния)]] — оңтүстік;
* [[Джефферсон (округ, Батыс Виргиния)|Джефферсон (Батыс Виргиния)]] — [[батыс]];
* [[Кларк (округ, Виргиния)|Кларк (Виргиния)]] — [[батыс]];
* [[Вашингтон]] ([[Мэриленд]]) —солтүстік-батыс;
* [[Фредерик (округ, Мэриленд)|Фредерик (Мэриленд)]] — [[солтүстік]];
* Монтгомери ([[Мэриленд]]) — шығыс.

== Демографиясы ==
2000 жылғы халық санағы бойынша&lt;ref&gt;&lt;span class=&quot;citation&quot; contenteditable=&quot;false&quot;&gt;[http://factfinder.census.gov Данные Бюро переписи США по округу Лаудон (Виргиния)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080521160844/http://factfinder.census.gov./ |date=2008-05-21 }}&amp;nbsp;(ағылш.).&amp;#x20;Тексерілген 16 қараша 2009.&amp;#x20;[https://www.webcitation.org/66qCfKPaX?url=http://factfinder2.census.gov/legacy/aff_sunset.html?_event=Search Архивировано из первоисточника 11 сәуір 2012].&lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;citation&quot; contenteditable=&quot;false&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt; округте 104 583 [[үй қожалығы]]&lt;nowiki/&gt;нда 312 311 тұрғын және 80 494 [[отбасы]] өмір сүруде. Халық тығыздығы км²-ға 234 адамнан келеді. Округ территориясында 109 442 тұрғын құрылыстары бар, олар км²-ға 82 құрылыстан келеді. [[Нәсіл]]&lt;nowiki/&gt;дік құрамына келер болсақ, ақ түстілер - 68,7%, афроамерикандықтар - 7,3%, байырғы америкалықтар ([[үндістер]]) - 0,3%, азиаттар - 14,7%, гавайлықтар - 0,1%, басқа нәсіл өкілдері - 4,9%, екі не одан көп нәсілден туғандар - 4,0%. Испан тілдіктер халықтың 12,4%-ын құрайды.

Жалпы [[үй қожалығы]]&lt;nowiki/&gt;ның 43,10 %-ы - 18 жасқа толмаған балалар, 64,30 %-ы - бірге тұратын [[ерлі-зайыпты]]&lt;nowiki/&gt;лар, 7,80 %-ы -  зайыбы жоқ жалғызбасты [[әйел]]&lt;nowiki/&gt;дер, 24,80 %-ы  отбасыларға еш қатысы жоқ, 18,40 %-ы жалғыз адамнан тұрады, 3,70 %-ы - қартайған (65 жастан жоғарылар) әрі жалғыз тұратын адамдар.[[Үй қожалығы]]&lt;nowiki/&gt;ның орташа өлшемі - 2,82 адам, ал [[отбасы]]&lt;nowiki/&gt;ның орташа өлшемі - 3,24 адам.

Округ халқының жас ерекшелігіне тоқталар болсақ, 29,80 %-ы -18 жасқа дейінгілер, 5,70 %-ы - 18 бен 24 жас аралығындағылар, 38,90 %-ы 25 пен 44 жас аралығындағылар, 20,00 %-ы 45 пен 64 жас аралығындағылар, 15,60 %-ы - 65 жастан үлкендер. Округ тұрғындарының орташа жасы - 34. Әр 100 [[әйел]]&lt;nowiki/&gt;ге 97,80 [[ер адам]]&lt;nowiki/&gt;нан келеді. 18 жастан асқан әр 100 [[әйел]]&lt;nowiki/&gt;ге 95,50 [[еркек]]&lt;nowiki/&gt;тен келеді.

2007 жылғы [[дерек]] бойынша, [[үй қожалығы]]&lt;nowiki/&gt;ның орташа табысы 104&amp;nbsp;612125&amp;nbsp;381&amp;nbsp; [[АҚШ]] [[доллар]]&lt;nowiki/&gt;ын құрайды.

== Тарихы ==
Лаудон округі [[1757 жыл]]ы [[Виргиния]] [[штат]]ындағы Фэрфакс округінің жерінен бөліну арқылы құрылды. Округ атауы Лаудонның 4-графы әрі [[Виргиния]]ның 1756-1759 жылдардағы [[губернатор]]ы Джон Кэмпбеллдің құрметіне қойылды. Алғаш рет қоныстанушылар округ территириясына 1720-1730 жылдары келе бастады. Бұлар квакерлер ([[ағылшын тілі]]нде ''co-workers), ''ирландықтар және Пеннсильвания мен [[Мэриленд]]тен келген [[немістер]]'' ''болды''.''

Тәуелсіздік үшін [[соғыс]] басталар кезде Лаудон [[Виргиния]] округіндегі ең елді-мекенді жер болатын. Соғыс жылдарында, [[1812 жыл]]ы, маңызды құжаттар [[Вашингтон]]нан шығарылып, Лисбергке әкелінген еді. Лисбергтіктердің айтуынша, бұл құжаттар Рокеби-Хауста ([[ағылшын тілі]]нде ''Rokeby House'') сақталды және Лисберг уақытша Құрама Штаттардың астанасы болып тұрған.
[[Сурет:Mosby'sConf.Map.jpg|thumb|300x300px|&quot;Мосби Конфедерациялары&quot; картасындағы Лаудон округі, 1867 &lt;ref&gt;reproduced from Major John Scott, ''Partisan Life with Col. ''&lt;/ref&gt;]]
[[Азаматтық соғыс]] басталған кезде, округ тұрғындары көбінесе Оңтүстікті қолдады және [[Конфедерация]]ның вирджиниялық полктеріне жазылды. Округтен 8-вирджиниялық [[жаяу әскер]] полкінің жартысы және 17-вирджиниялық [[полк]]тің бірнеше [[рота]]лары жиналды (мысалы, «Loudoun Guards» ротасы). Сонымен қатар бұл жерден 1, 6, 7 және 11-вирджиниялық кавалериялық полктеріне адамдар қабылданды.

[[Қазан]]да шамамен Лисбергтің жанында Бэллс-Блафф тұсындағы шайқас болды.[[1863 жыл]]ы геттисбергтік кампания үстінде Лаудон даласында кавалериялық шайқастардың бірнешеуі болып өтті: Элди тұсындағы шайқас, Миддлберг тұсындағы шайқас және Аппервилл тұсындағы шайқас.  Бұл шайқастар жүріп жатқанда Джеймс Юэлл Браун «Джеб» Стюарт федералдық кавалерияны Шенандоа жеріне кіргізбеді. Сол жылдары танымал партизан Джон Синглтон Мосби осы округ пен көрші Фокир округінің бөлігін база есебінде қолданған. Бұл территория &quot;Мосби Конфедерациясы&quot; деген атаумен танымал болды.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Әдебиеттер ==
* Head, James W. History and Comprehensive Description of Loudoun County, Virginia. Hard Press, 2006.
* Meserve, Stevan F. The Civil War in Loudoun County, Virginia: A History of Hard Times. The History Press, 2008.

== Дереккөздер ==
* [http://www.loudoun.gov/ Официальный веб-сайт правительства округа Лаудон, штат Виргиния]
* [http://www.loudoun.k12.va.us/ Школы округа Лаудон, штат Виргиния]
* [http://www.lcpl.lib.va.us/ Публичная библиотека округа Лаудон, штат Виргиния]
* [http://www.loudounchamber.org/ Торговая палата округа Лаудон, штат Виргиния]
* [http://www.visitloudoun.org/ Travel Information: Loudoun Convention &amp; Visitors Association]
* [http://www.loudounfarms.org/ Loudoun Valleys Office of Rural Economic Development]
* [http://www.balchfriends.org/bhmap.htm# Сообщество афроамериканцев округа Лаудон, штат Виргиния] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051224052719/http://www.balchfriends.org/bhmap.htm |date=2005-12-24 }}
* [http://www.loudounfarmmuseum.org/ Loudoun Heritage Farm Museum]
* [http://www.therealestatebakery.com/ Loudoun's Neighborhood and Real Estate Source]
* [http://www.loudounstats.com/ Loudoun County Real Estate Statistics and News]
* [http://www.brleader.com/ Western Loudoun County's Oldest Newspaper] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130615021101/http://brleader.com/ |date=2013-06-15 }}
* [http://Loudounmuseum.org Музей округа Лаудон, штат Виргиния]
* [http://www.unionghosts.com Historical Fiction: Union Ghosts of Mountsville Hollow]

[[Санат:Вирджиния]]</text>
      <sha1>bjo66d412hy1njogo7p2ka0vwg6tjf4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лесото қалалары</title>
    <ns>0</ns>
    <id>557071</id>
    <revision>
      <id>3057336</id>
      <parentid>2468708</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:14:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2729" xml:space="preserve">Лесото қалалары ([[Ағылшын тілі|ағылш.]]&amp;nbsp;''&lt;span lang=&quot;en&quot;&gt;Cities in Lesotho&lt;/span&gt;'') —  Лесото-ның ірі елді мекендерінің тізімі. Лесото. По данным интернет-сайта ''World Gazeteer'', в Лесото есть 11 городов с численностью более 4 500 человек&lt;ref name=&quot;PAK&quot;&gt;&lt;span class=&quot;citation&quot; contenteditable=&quot;false&quot;&gt;[http://world-gazetteer.com/wg.php?x=&amp;men=gcis&amp;lng=en&amp;des=wg&amp;geo=-1&amp;srt=pnan&amp;col=abcdefghinoq&amp;msz=1500&amp;geo=-129 Lesotho:largest cities and towns and statistics of their population]&amp;nbsp;(ағылш.).&amp;#x20;Тексерілген 20 мамыр 2012.&amp;#x20;.&lt;/span&gt;&lt;span class=&quot;citation&quot; contenteditable=&quot;false&quot;&gt;&lt;/span&gt;&lt;/ref&gt;.

== Список городов Лесото ==
[[Сурет:Lt-map.png|right|thumb|215x215px|Города Лесото]]
[[Сурет:KingswayMaseru.jpg|right|thumb|200x200px|Масеру, столица Лесото]]
{| align=&quot;center&quot; class=&quot;prettytable&quot;

| align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#FFA500&quot; colspan=&quot;6&quot; | '''Города Лесото&lt;ref name=&quot;PAK&quot;/&gt;'''
|-
| align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#98FB98&quot; rowspan=&quot;2&quot; | '''Номер п/п''' 
| align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#98FB98&quot; rowspan=&quot;2&quot; | '''Город''' 
| align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#98FB98&quot; colspan=&quot;3&quot; | '''Население'''
|-
| align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#98FB98&quot; | '''Перепись 1986''' 
| align=&quot;center&quot; bgcolor=&quot;#98FB98&quot; | '''Оценка 2012'''
|-
| align=&quot;right&quot; | 1. 
| Масеру 
| align=&quot;right&quot; | 109 382 
| align=&quot;right&quot; | 267 559
|-
| align=&quot;right&quot; | 2. 
| Хлоце 
| align=&quot;right&quot; | 9 595 
| align=&quot;right&quot; | 47 894
|-
| align=&quot;right&quot; | 3. 
| Мафетенг 
| align=&quot;right&quot; | 12 667 
| align=&quot;right&quot; | 43 200
|-
| align=&quot;right&quot; | 4. 
| Теятеяненг 
| align=&quot;right&quot; | 14 251 
| align=&quot;right&quot; | 28 142
|-
| align=&quot;right&quot; | 5. 
| Мапуцоэ 
| align=&quot;right&quot; | 20 000 
| align=&quot;right&quot; | 23 481
|-
| align=&quot;right&quot; | 6. 
| Мохалес-Хук 
| align=&quot;right&quot; | 8 526 
| align=&quot;right&quot; | 23 029
|-
| align=&quot;right&quot; | 7. 
| Цгачас-Нек 
| align=&quot;right&quot; | 3 600 
| align=&quot;right&quot; | 18 228 
|-
| align=&quot;right&quot; | 8. 
| Цгутинг 
| align=&quot;right&quot; | 6 000 
| align=&quot;right&quot; | 6 472
|-
| align=&quot;right&quot; | 9. 
| Мокотлонг 
| align=&quot;right&quot; | 3 100 
| align=&quot;right&quot; | 6 379
|-
| align=&quot;right&quot; | 10. 
| Бута-Буте 
| align=&quot;right&quot; | 5 400 
| align=&quot;right&quot; | 5 870
|-
| align=&quot;right&quot; | 11. 
| Таба-Цека 
| align=&quot;right&quot; | 3 300 
| align=&quot;right&quot; | 4 897 
|}

== Дереккөз ==
&lt;div class=&quot;references-small &quot; style=&quot;&quot;&gt;
&lt;references&gt;&lt;/references&gt;
&lt;/div&gt;

== Сілтемелер ==

[[Санат:Елдер бойынша қала тізімдері]]</text>
      <sha1>mcmhyar6z3pj0t2fjyyey7rp9g3gevr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көкпарсай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>557577</id>
    <revision>
      <id>3057277</id>
      <parentid>2917008</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:08:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3620" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Көкпарсай
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =40|lat_min =55|lat_sec = 44
   |lon_deg =68|lon_min = 32|lon_sec =14
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жамбыл ауылдық округі (Мақтаарал ауданы){{!}}Жамбыл
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   ''Прогресс''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1320
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Көкпарсай''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Жамбыл ауылдық округі (Мақтаарал ауданы)|Жамбыл ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстікке қарай 27 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2954 адам (1506 ер адам және 1448 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1320 адамды (690 ер адам және 630 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>n1x31mzcv3qerobtg5lv6xhbjwv00dx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Монтана</title>
    <ns>0</ns>
    <id>560421</id>
    <revision>
      <id>3057432</id>
      <parentid>2964256</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:47:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9668" xml:space="preserve">{{АҚШ штаты
 |атауы = Монтана
 |шынайы атауы = {{lang-en|Montana}}
  |ту = Flag of Montana.svg
  |белгісі = Great Seal of Montana.svg
 |карта = Montana in United States.svg{{!}}300px
 |лақапаты = «қазына штаты»
  |ұраны = [[Oro y Plata]]
  |әні = [[Монтана (ән)|Монтана]]
 |астанасы = [[Хелена (Монтана)|Хелена]]
 |ірі қаласы = [[Мизула]], [[Грейт-Фолс]], [[Бозмен (Монтана)|Бозмен]], [[Бьютт (Монтана)|Бьютт]], Хелена
 |тұрғыны ={{өсім}} {{nts|1015165}}
 |санақ жылы = 2013
 |тығыздығы = 2,65
 |тұрғыныОрны 
|ПлотностьНомер = 48
 |НаселениеНомер = 44
 |ауданы = {{nts|381154}}
 |құрлық ауданы= {{nts|376951}}
 |су ауданы  = 3880
 |су пайызы = 1
  |ауданыОрны = 4
 |ені = 1015
 |ұзындығы = 410
  |ендік1 = 44° 21′
 |ендік2 = 49°
 |бойлық1 = 104° 2′
 |бойлық2 = 116° 3′
 |максимал биіктігі= 3903,5
 |орташа биіктігі = 1040
 |минимал биіктігі= 550
 |штат реті = 41
 |штат стасусы = [[8 қараша]] [[1889 жыл]]
 |штатқа дейін = [[Территория Монтана]]
 |губернаторы = [[Баллок, Стив|Стив Баллок]]
 |вице губернатор = Майк Куни
 |заң шығару органы= Монтана легислатурасы
 |жоғарғы палатасы = Монтана сенаты
 |төменгі палатасы= Өкілдер палатасы (Монтана)
 |сенат мүшелері = [[Стив Дайнс]]&lt;br /&gt;[[Джон Тестер]]
 |өкілдер палатасы= Райан Зинке
 |уақыт белдеуі = [[Реттелген әмбебап уақыт|UTC]]-7/-6
 |қысқаша = MT
 |сайты = http://mt.gov/
}}
'''Монта́на'''&lt;ref&gt;{{Әлем атласы|2010|168—169|Америка Құрама Штаттары}}&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;{{Кітап:СГНЗС|235}}&lt;/ref&gt; ({{lang-en|Montana}} {{IPA|[mɒnˈtænə]}}) — [[АҚШ әкімшілік бөлінуі|штат]]&lt;ref&gt;{{Әлем атласы|2010|230|Географиялық атауларының индексі}}&lt;/ref&gt; [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ-тың]] солтүстік батысындағы, 41-ші штат, одаққа қосылған. Астанасы — [[Хелена (Монтана)|Хелена]], ірі [[қала]]сы — [[Биллингс (Монтана)|Биллингс]]. Халқы— 1 015 165 адам (АҚШ-та 44-ші орында, [[2013 жыл]]ғы деректер). [[АҚШ штаттары лақапаттар тізімі|Ресми лақап аты]] — «Қазына штаты».

== Тарихы ==
Айтарлықтай ұзақ уақыт бұрын болашақ Монтана [[үндістер|үндіс]] тайпалары мекендеген жер болған
* [[шайенналар]],
* [[Кроу (халық)|кроу]],
* [[блэкфуттар]],
* [[ассинибойндар]],
* [[гровантрлар]],
* [[Сиу (халық)|сиу]] (олар — дакоттар мен лакоттар) және т.б.
Француздар 1742 жылы [[Жартасты таулар]]дан шығысқа қарай ағымдағы Монтана аймағында пайда болды — бұл 1803 жылы Франциядан сатып алынған [[Луизиана]]ның бөлігі. [[ХІХ ғасыр]]дың басында аудан [[Льюис және Кларк экспедициясы]]ның барысында зерттелді. Аң саудагерлері мен миссионерлер XIX ғасырдың басында бірқатар елдімекендердің негізін қалаған.

1848-1864 жж. кезеңде Монтана түрлі Федералды аумақтардың бөліктерге кірді. Олар:
* Орегон (1848—1859),
* Вашингтон (1853—1863),
* Айдахо (1863—1864) и
* Дакота (1861—1864).
Болашақ Монтана шегінде 1850 жылы тұтас алтын мен мысты кен орындарын ашылды. 26 мамырда, 1864 жылы Монтана Америка Құрама Штаттарының федералдық аймағы мәртебесін алды. Аумақ (содан кейін штат) атауы [[испан тілі|испан]] сөзі ''montaña'' (тау) алынған. Алдымен Баннак (Bannack) астанасы болды. Бірінші губернаторы [[Сидни Эджертон]] (Sidney Edgerton) болды. 1865 жылы, астананың аумағы [[Верджиния-Сити]]ге  ауыстырылды, және 1875 жылы — [[Хелена (Монтана)|Хелена]] қаласына.

1860 жылдың соңында бірнеше әскери форттар құрылған, олар: [[Форт-Шоу]], [[Кемп-Кук]] және Форт-Смит. Монтананы отарлау үндіс тайпаларымен шайқас арқылы жүрді; ең танымалы 1876 жылы орын алған [[Литтл-Бигхорн түбіндегі шайқас]]. 1883 жылы Солтүстік Тынық мұхит теміржол құрылысын салынуы халықтың күрт өсуіне әкелді. [[Монтана аймағы]] [[26 мамыр]]да [[1864 жыл]]ы Америка Құрама Штаттарының құрамына кірді, 8 қарашада, 1889 жылы Монтана штат болып жарияланды.

== Халқы ==
[[Сурет:Montana population map.png|230px|right|thumb|Монтана халқының тығыздығы]]
[[Сурет:BozemanMainStreetEast2011.jpg|230px|right|thumb|Бозмен қаласы]]
2013 жыл соңындағы [[АҚШ халық санағының бюросы]] дерегі бойынша Монтанада 1.015.165 халқы бар; ұлғайуы 2010 жылғы санақпен салыстырғанда 2,6%-ды құрады.&lt;ref name=&quot;PopEstUS&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.census.gov/popest/data/state/totals/2013/tables/NST-EST2013-01.csv|title=Table 1. Annual Estimates of the Population for the United States, Regions, States, and Puerto Rico: April 1, 2010 - 1 шілде 2013|format=[[comma-separated values|CSV]]|work=[http://www.census.gov/popest/ 2013 Population Estimates]|publisher=[[United States Census Bureau]], Population Division|date=желтоқсан 30, 2013|accessdate=January 5, 2014}}&lt;/ref&gt; 2010 жылғы санақ бойынша штаттың нәсілдік құрамы төмендегідей: ақ (89,4%), қара (0,4%), түпамерикандықтар (6,3%), азиялықтар (0,6%), гавайлықтар және мұхиттықтар (0,1 %), басқа да нәсілдер (0,6%), екі немесе одан да көп нәсілдердің өкілдері (2,5%).&lt;ref&gt;[http://factfinder2.census.gov/faces/tableservices/jsf/pages/productview.xhtml?pid=DEC_10_DP_DPDP1&amp;prodType=table factfinder2.census.gov]&lt;/ref&gt; Ақ нәсілді халықтың шығу тегі негізінен немістер (29,3%), ирландиялық (16,4%) және ағылшын (13,1%) және норвегиялық (10%). 5 жастан асқан Монтана тұрғындарының шамамен 94,8%-ы үйде ағылшын тілінде сөйлейді.&lt;ref&gt;[http://www.mla.org/map_data_results&amp;state_id=30&amp;mode=state_tops Language Map Data Center&lt;!-- Bot generated title --&gt;]&lt;/ref&gt;

Монтана тұрғындарының шамамен 55% - протестанттар, 24% - католиктер, 5% - мормондар, 18% ешқандай дінге кірмейді, 1%-дан кемі басқа да діндерді ұстайды.

'''Халықтың динамикасы:'''
* 1950: 591 024 адам
* 1960: 674 767 адам
* 1970: 694 409 адам
* 1980: 786 690 адам
* 1990: 799 065 адам
* 2000: 902 195 адам
* 2010: 989 415 адам&lt;ref&gt;[http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php 2010.census.gov] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110817034911/http://2010.census.gov/2010census/data/apportionment-pop-text.php |date=2011-08-17 }}&lt;/ref&gt;
* 2013: 1 015 165 адам

'''Ірі қалалары:'''
* [[Биллингс (Монтана)|Биллингс]]: 104 700 адам
* [[Мизула]]: 66 788 адам
* [[Грейт-Фолс]]: 58 505 адам
* [[Бозмен (Монтана)|Бозмен]]: 37 280 адам

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* [http://mt.gov/ State of Montana Website]
* [http://www.montanacapitol.com Montana State Capitol Information]
* [http://www.bigskyfishing.com/Photo-Gallery/photo_gallery.htm Photographs of Montana]
* [http://www.montanahistory.net/ Montana History]
* [http://www.his.state.mt.us/ Montana Historical Society] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080223063412/http://www.his.state.mt.us/ |date=2008-02-23 }}
* [http://montana.historical-markers.org Montana Historical Markers]{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}

{{weld|{{Монтана}}
|{{АҚШ әкімшілік бөлінуі}}}}

[[Санат:Монтана| ]]</text>
      <sha1>ht0f71zs1p9akcyg37tlos5tje02v41</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кирово (Түркістан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>560530</id>
    <revision>
      <id>3057253</id>
      <parentid>2916723</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T01:13:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3595" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Кирово
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені         =   
   |lat_deg =40 |lat_min =56|lat_sec =09
   |lon_deg =68|lon_min =12|lon_sec =37
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы){{!}}Қызылқұм 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =194
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Кирово}}
'''Кирово''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы)|Қызылқұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 19 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 279 адам (140 ер адам және 139 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 194 адамды (99 ер адам және 95 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>1m0h4pykbfyr7o4bwx2hd05ueqnjq0i</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Эндрю, Йорк герцогі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>560637</id>
    <revision>
      <id>3057238</id>
      <parentid>2775410</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T20:07:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Malik Nursultan B</username>
        <id>111493</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7413" xml:space="preserve">{{Тексерілмеген мақала|date=наурыз 2016}} &lt;!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ!  --&gt;
{{bio-stub}}
{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                    =   монарх
 | Қазақша есімі        =  Эндрю Альберт Кристиан Эдвард
 | Шынайы есімі         = {{lang-en|Andrew Albert Christian Edward}}
 | Суреті               = The Duke of York in Belfast.jpg
 | Атауы                = Эндрю, Йорк Церцогі, [[Бельфаст]]
 | Сурет ені            = 
 | Елтаңба              = Coat of Arms of Andrew, Duke of York.svg
 | Елтаңба атауы        = 
 | Елтаңба ені          = 
 | Титулы               =  [[Йорк (Англия)|Йорк]] [[герцог]]і
 | Лақап аты            = 
 | Ту                   = Arms of Andrew, Duke of York.svg
 | Ту2                   = 
 | Басқара бастады      = [[23 маусым]] [[1986 жыл]]
 | Басқаруын аяқтады    = 
 | Басқарған кезеңі     = 
 | Ізашары              = [[VI Георг|Альберт Георг]]
 | Ізбасары             = 
 | Тәж кигізу жорасы    = 
 | Биліктен бас тартуы  = 
 | Мұрагері             = 
 | Бірігіп басқарушы1   =
 | Бірігіп басқарушы1Басқара бастады     =  
 | Бірігіп басқарушы1Басқаруын аяқтады   = 
 | регент1              = 
 | регент1Басқара бастады      = 
 | регент1Басқаруын аяқтады    = 
 | регент2              = 
 | регент2Басқара бастады      = 
 | регент2Басқаруын аяқтады    = 
 | Премьер              = 
 | Вице-президент       = 
 | Президент            = 
 | Монарх               = [[II Елизавета]]
 | Губернатор           = 
 | Вице-губернатор      = 
 | Титулы_2             = 
 | Ту_2                 = 
 | Ту2_2                = 
 | Реті_2               = 
 | Басқара бастады_2    = 
 | Басқаруын аяқтады_2  = 
 | Ізашары_2            = 
 | Ізбасары_2           = 
 | Титулы_3             = 
 | Ту_3                 = 
 | Ту2_3                = 
 | Реті_3               = 
 | Басқара бастады_3    = 
 | Басқаруын аяқтады_3  = 
 | Ізашары_3            = 
 | Ізбасары_3           = 
 | Титулы_4             = 
 | Ту_4                 = 
 | Ту2_4                = 
 | Реті_4               = 
 | Басқара бастады_4    = 
 | Басқаруын аяқтады_4  = 
 | Ізашары_4            = 
 | Ізбасары_4           =
 | Түсініктемелер       = 
 | Діні                 =[[Англия шіркеуі]] 
 | Азаматтығы               = 
 | Туған күні         = 19.02.1960
 | Туған жері         = [[Букингем сарайы]], {{туғанжері|Лондон|Лондонда}}
 | Қайтыс болған күні   = 
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Династия             = [[Сурет:Badge of the House of Windsor.svg|30px]] [[Виндзор әулеті]]
 | Туған кездегі есімі      = 
 | Әкесі                = [[Филипп, Эдинбург герцогі|Филипп ханзада]]
 | Анасы                = [[II Елизавета]]
 | Жұбайы               = [[Сара, Йорк герцогинясы|Сара Фергюсон]] (1986 үйл. – 1996 ажыр.)
 | Балалары             = [[Беатрис, Йорк ханшайымы|Беатрис]] (1988 т.) және [[Евгения, Йорк ханшайымы|Евгения]] (1990 т.)
 | Қызмет еткен жылдары       =1979–2001 
 | Құрамында болды      ={{байрақ|Ұлыбритания}} 
 | Әскер түрі           ={{flagicon image|Naval Ensign of the United Kingdom.svg|border}} [[Ұлыбритания Патшалық теңіз флоты]] 
 | Атағы                =[[Сурет:British Royal Navy OF-8-collected.svg|35px]] {{flagicon image|Flag of Vice-Admiral - Royal Navy.svg|border}} Вице-адмирал 
 | Басқарды             = 
 | Шайқасы              =[[Фолкленд соғысы]] 
 | Ғылыми аясы          = 
 | Жұмыс істеген орны   = 
 | Партиясы             = 
 | Қызметі              = 
 | Мамандығы            = 
 | Білімі               = 
 | Ғылыми дәрежесі      = 
 | Марапаттары          = [[#Марапаттары|тізім]]
 | Қолтаңбасы           = Signature of Prince Andrew, Duke of York.png
 | Монограммасы         = Royal Monogram Of Prince Andrew Of Great Britain.svg
 | Сайты                = 
 | Commons              = 
}}
'''Ханзада Эндрю, [[Йорк (Англия)|Йорк]] герцогі''' ({{lang-en|Prince Andrew Duke of York}}, толық есімі '''Эндрю Альберт Кристиан Эдвард'''; [[12 ақпан]], [[1960 жыл]], [[Лондон]]) — [[Британ монархиясы|Ұлыбритания патшалық отбасы]]ның мүшесі, патшайым [[II Елизавета]]ның үшінші баласы және екінші ұлы.

== Өмірбаяны ==

== Жеке өмірі ==
Ханзада Эндрю 1960 жылы 12 ақпан күні  қазіргі [[Ұлыбритания]] [[Британ монархиясы|патшайымы]] [[II Елизавета]] және жұбайы [[Филипп, Эдинбург герцогі]]нің отбасында дүниеге келді. Патшалық отбасыда ол үшінші бала, екінші ұл бала болды.

Эндрю [[1986 жыл]]дың [[23 шілде]]сі күні [[Сара, Йорк герцогинясы|Сара Фергюсон]]ға үйленді. Сол күні патшайым оған [[Йорк (Англия)|Йорк]] герцогі атағын берді. Герцог пен герцогиняның екі қызы бар: 1988 жылы туған [[Беатрис, Йорк ханшайымы|Беатрис]] және 1990 жылы туған [[Евгения, Йорк ханшайымы|Евгения]]. Алайда, Йорк герцогінің әскери мансабына байланысты жиі сапарға шығуы, сондай-ақ Йорк герцогинясына бағытталған тынымсыз, жиі сыни БАҚ назары некенің бұзылуына әкелді. 19 наурыз 1992 жылы олардың ажырасуы жайлы жоспарлардың пайда болуы анықталды.

== Марапаттары ==
* {{Iw|Order of the Garter|Аспа ордені|en}}

== Дереккөздер ==
{{Дереккөздер}}

[[Санат:Британ монархиясы]]
[[Санат:Ұлыбритания ханзадалары]]
[[Санат:Виндзорлар]]</text>
      <sha1>i8nmu1xbpwe3erisakwxozri8xthkhj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Маргарет Стэнли</title>
    <ns>0</ns>
    <id>565117</id>
    <revision>
      <id>3057378</id>
      <parentid>2559787</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:31:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8932" xml:space="preserve">{{Мемлекеттік қайраткер
 | түс                    =   монарх
 | Қазақша есімі        = Маргарет Клиффорд 
 | Шынайы есімі         = Margaret Stanley, Countess of Derby
 | Суреті               = Portrait of an Unknown Lady Hans Eworth.jpg
 | Атауы                = Белгісіз суретшінің жұмысы
 | Сурет ені            = 
 | Елтаңба              = 
 | Елтаңба атауы        = 
 | Елтаңба ені          = 
 | Азаматтығы               =[[Англия патшалығы]] 
 | Туған күні         = [[1540 жыл]]
 | Туған жері         = 
 | Қайтыс болған күні   = 29.09.1596
 | Қайтыс болған жері   = 
 | Жерленді             = 
 | Династия             = 
 | Туған кездегі есімі      = 
 | Әкесі                = Генри Клиффорд
 | Анасы                = Элеонора Брэндон
 | Жұбайы               = Генри Стэнли
 | Балалары             = Фердинандо Стэнли &lt;br /&gt; Уильям Стэнли
 | Қызмет еткен жылдары       = 
 | Құрамында болды      = 
 | Әскер түрі           = 
 | Атағы                = 
 | Басқарды             = 
 | Шайқасы              = 
 | Ғылыми аясы          = 
 | Жұмыс істеген орны   = 
 | Партиясы             = 
 | Қызметі              = 
 | Мамандығы            = 
 | Білімі               = 
 | Ғылыми дәрежесі      = 
 | Марапаттары          = 
 | Қолтаңбасы           = 
 | Монограммасы         = 
 | Сайты                = 
 | Commons              = 
}}
'''Маргарет Стэнли, Дерби графинясы''' ({{lang-en|Margaret Stanley, Countess of Derby}}; [[1540 жыл|1540]] - [[29 қыркүйек]] [[1596 жыл|1596]]) – туған кездегі есімі Маргарет Клиффорд ханым. Маргарет Камберлендтің екінші графы – Генрих Клиффордтың және Саффолктың бірінші герцогы, Мария Тюдордың қызы Элеонора Брэндонның жалғыз қыздары.

== Өмірбаяны ==
Мария Тюдор патша VIII Генрихтың кіші қарындасы болды және оның ұрпақтары [[1543 жыл]]дың мұрагерлік туралы актта Англияның тағына патшаның балаларынан кейін негізгі үміткер ретінде аталып кеткен болатын. Элеонора ханымның, анасының [[1547 жыл]]ғы қазасынан кейін Маргарет мұрагерлік жолында жетінші орынды иеленген.

[[1558 жыл]]ы [[I Елизавета]]ның басқаруының басында бүкіл тірі мұрагерлерден тек Фрэнсис Грей ханым, оның қыздары Катерина, Мария және Маргарет ханым қалған еді. Фрэнсис Грей [[1559 жыл]]ы қайтыс болды. Катерина Грей [[1568 жыл]]ы қаза тапты, оның ұлдарын некесіз туған балалар деп жарияланған болатын, себебі оның 1-ші Хертфорд графы, Эдуард Сеймурмен некесі жойылған. Ал [[1578 жыл]]ы баласыз Мария Грей де олардың тағдырын қайталады. Сөйтіп Маргарет ханым таққа кезекте бірінші орынға тұрды, алайда ол Елизаветаның қазасынан бұрын о дүниеге аттанды.

Сондай-ақ [[1552 жыл]]ы 1-ші Нортумберленд герцогы, Джон Дадли патша VI Эдуардтың көмегімен Маргаретті өзінің ұлына Гилфордпен атастыруды жоспарлаған, бірақ қыздың әкесі бұған қарсы болды. Бір жылдан кейін, [[1553 жыл]]ы император V Карлдың елшісі Маргареттің күйеуі Нортумберлендтің ағасы, Эндрю Дадли болатының жариялады. Алайда биліктің басына І Мария Тюдор келгенде, Дадли патшайымның қаһарына ұшырады.

[[1555 жыл]]ы [[7 ақпан]]да жаңа патшайымның келісімімен Маргарет Клиффорд ханым 4-ші Дерби графы, Генри Стэнлиге тұрмысқа шығады. Неке Уайтхоллда қиылды, салтанатта Мария және ІІ Испандық Филипп болды. 

[[1579 жыл]]ы Аларн герцогының [[I Елизавета|Елизаветаға]] үйленуін талқылағаны үшін Маргарет тұтқынға алынған болатын. Ол бұл некеге қарсы болды, себебі бұл оның ағылшын тағының мұралануына үлкен қауып туғызды. Сол кезде оған қара сиқырдың көмегімен патшайымның қашан өлетінің болжады және оны уландырмақ болды деген айып тағылды. Билеуші монархтың өлімі жайында пікір өліммен жазаланатын мемлекеттік опасыздық айыбын тағу жеткілікті болған. Графиняны үйге қамап қойды. Ол Фрэнсис Уолсингемге хат жазып, өзінің кінәздігін нәлдеп және қара сиқыр үшін тағы бір айыпталған Уильям Рэндаллдың шын мәнісінде оның онымен тұрған дәрігері екенін айтқан. Кейінірек Рэндалл өлім жазасына кесілді. Графиняға қарсы айып тағылған жоқ, бірақ ол сарайдан шеттетілген болған. Маргарет Елизаветаға патшайымның қаһарың қиын өткізіп жатқаны туралы және кредиторлардың талабынан қалай зардап шеккені туралы бірнеше жолдау жіберген.

Маргарет Стэнли ханым 1596 жылы 29 қыркүйекте қайтыс болады. Оның мұрагерлік жолындағы орнын оның немересі Энн Стэнли ханым иеленеді. Бірақ оған немесе оның әпкелері [[Англия]] тағына отырған жоқ, себебі [[I Елизавета|Елизаветаның]] мұрагері І Яков, Маргарита Тюдордың ұрпағы болды.

== Балалары ==
Маргарет Клиффорд пен Генри Стэнлидің балалары: 
* Эдуард Стэнли. Жас кезінде қайтыс болды. 
* Фердинандо Стэнли, 5-ші Дерби графы ([[1559]] — [[16 апреля|16]] сәуір[[1594]])
* [[Стэнли, Уильям, 6-й граф Дерби|Уильям Стэнли, 6-й граф Дерби]]  ([[1561]] — [[29 сентября|29]] қыркүйек [[1642]]) 
* Фрэнсис Стэнли ([[1562]]).  Жас кезінде қайтыс болды. 
* Марта Стэнли ( [[1565]] — ?).

== Сілтеме ==
# '''↑''' ''Эриксон, К.'' Елизавета I. — М.: АСТ, 2005. — стр. 244 — ISBN 5-17-016990-6
# '''↑''' ''David Loades''. John Dudley, Duke of Northumberland 1504—1553. — Clarendon Press, 1996. — pp.&amp;nbsp;226, 238. — [[Служебная:Источники книг/0198201931|ISBN 0198201931]]
# '''↑''' ''Calendar State papers Spain 1553'', vol. 11. — 1916. — p.&amp;nbsp;51
# '''↑''' [http://www.thepeerage.com/p10298.htm#i102974 Lady Margaret Clifford] (ағылш.). thepeerage.com. &lt;small&gt;Тексерілген 12 қараша 2010.&lt;/small&gt; &lt;small&gt; {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120301212931/http://thepeerage.com/p10298.htm#i102974 |date=2012-03-01 }}.&lt;/small&gt;
# ↑ Өту:&lt;sup&gt;'''''1'''''&lt;/sup&gt; &lt;sup&gt;'''''2'''''&lt;/sup&gt; ''Lawrence Manley''. From Strange’s Men to Pembroke’s Men: 2 «Henry VI» and «The First Part of the Contention», Shakespeare Quarterly, vol. 54, No. 3, Autumn, 2003. — pp.&amp;nbsp;253–287</text>
      <sha1>6ln3971ozrs61pqw7nt5zuusge1qo54</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Маяк (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>565891</id>
    <revision>
      <id>3057404</id>
      <parentid>2917801</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:13:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3525" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Маяк
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =49 |lat_min =41|lat_sec = 10
   |lon_deg =84|lon_min =20|lon_sec =20
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Алтай ауданы
|кестедегі аудан         = Алтай ауданы{{!}}Алтай 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Соловьев ауылдық округі{{!}}Соловьев 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =  
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =608
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Маяк}}
'''Маяк''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Алтай ауданы]], [[Соловьев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Алтай (қала)|Алтай]] қаласының оңтүстік-шығыс жағында 7 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 912 адам (436 ер адам және 476 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 608 адамды (275 ер адам және 333 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Алтай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Алтай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>ng6mw0mf0c6cje71qi2kbxptcefltyc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көкжота (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>566719</id>
    <revision>
      <id>3057275</id>
      <parentid>3047104</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:07:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3550" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Көкжота
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =
   |lat_deg =48 |lat_min =49|lat_sec =47
   |lon_deg =83|lon_min = 17|lon_sec =26
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Самар ауданы
|кестедегі аудан         = Самар ауданы{{!}}Самар 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бастаушы ауылдық округі{{!}}Бастаушы
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =362
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Көкжота''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Бастаушы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 20 км жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 516 адам (255 ер адам және 261 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 362 адамды (179 ер адам және 183 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 
 
{{Самар ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Самар ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>7r8f3v2cc2vo0tam16qy2jycc65dhwv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мойылды (Самар ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>566827</id>
    <revision>
      <id>3057427</id>
      <parentid>3047127</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:29:42Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3617" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мойылды
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =48 |lat_min =55|lat_sec =58
   |lon_deg =83|lon_min= 09|lon_sec =44
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Самар ауданы
|кестедегі аудан         = Самар ауданы{{!}}Самар 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Мариногор ауылдық округі{{!}}Мариногор
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  ''Московка''
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =232
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мойылды}}
'''Мойылды''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Мариногор ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 16 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 317 адам (159 ер адам және 158 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 232 адамды (120 ер адам және 112 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}  
 
{{Самар ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Самар ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>svsht7ms7dbi9yu2mnf1vqnvx342vkj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Комсомол (Абай облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>566836</id>
    <revision>
      <id>3057257</id>
      <parentid>3046836</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T02:09:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3709" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Комсомол
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =48 |lat_min =44|lat_sec =39
   |lon_deg =81|lon_min= 56|lon_sec =39
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Көкпекті ауданы
|кестедегі аудан         = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Биғаш ауылдық округі{{!}}Биғаш
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =122
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Комсомол (айрық)}}
'''Комсомол''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Биғаш ауылдық округі]] құрамындағы таратылған ауыл&lt;ref&gt;[http://ernur.kz/kazakstan/shyghys-kazakstan-oblysynda-10-auyl-taratyldy Шығыс Қазақстан облысында 10 ауыл таратылды]&lt;/ref&gt;.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан батысқа қарай 45 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 179 адам (90 ер адам және 89 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 122 адамды (66 ер адам және 56 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Көкпекті ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Көкпекті ауданының таратылған елді мекендері]]</text>
      <sha1>9sfe2xss8lc5ft40cq1bg38deqhn5i7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көкжыра (Самар ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>566840</id>
    <revision>
      <id>3057276</id>
      <parentid>3047119</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:07:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3578" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Көкжыра
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =48 |lat_min =55|lat_sec =34
   |lon_deg =83|lon_min= 23|lon_sec =02
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Самар ауданы
|кестедегі аудан         = Самар ауданы{{!}}Самар 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Құлынжон ауылдық округі{{!}}Құлынжон
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =716
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Көкжыра}}
'''Көкжыра''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]], [[Құлынжон ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан оңтүстікке қарай 8 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1006 адам (503 ер адам және 503 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 716 адамды (351 ер адам және 365 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 
 
{{Самар ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Самар ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>7y7orgj2e8o33lqk3whp4y17whht4p8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кіші Бөкен (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>566843</id>
    <revision>
      <id>3057264</id>
      <parentid>3046849</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T04:19:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3754" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Кіші Бөкен
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =48 |lat_min =52|lat_sec =36
   |lon_deg =82|lon_min= 33|lon_sec =17
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Көкпекті ауданы
|кестедегі аудан         = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қойгелді Аухадиев ауылдық округі{{!}}Қойгелді Аухадиев
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =96
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Кіші Бөкен''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Қойгелді Аухадиев ауылдық округі]] құрамындағы таратылған ауыл&lt;ref&gt;[http://ernur.kz/kazakstan/shyghys-kazakstan-oblysynda-10-auyl-taratyldy Шығыс Қазақстан облысында 10 ауыл таратылды]&lt;/ref&gt;.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан солтүстік-шығысқа қарай 26 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 134 адам (65 ер адам және 69 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 96 адамды (46 ер адам және 50 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Көкпекті ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Көкпекті ауданының таратылған елді мекендері]]</text>
      <sha1>qcuvoreujb9wya436d3t29kl6oli3db</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мамай (Абай облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>566859</id>
    <revision>
      <id>3057369</id>
      <parentid>3046887</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:13:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3526" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мамай
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =48 |lat_min =35|lat_sec =22
   |lon_deg =82|lon_min = 56|lon_sec =30
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Көкпекті ауданы
|кестедегі аудан         = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Үлгілі Малшы ауылдық округі{{!}}Үлгілі Малшы
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =381
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мамай}}
'''Мамай''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Үлгілі Малшы ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 51 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 435 адам (223 ер адам және 212 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 381 адамды (206 ер адам және 175 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 
 
{{Көкпекті ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>1ccslbu1enojmv4nahu7533jn33ufh8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мелитополь (Абай облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>566863</id>
    <revision>
      <id>3057412</id>
      <parentid>3046898</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:35:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3533" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мелитополь
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =48 |lat_min =39|lat_sec =24
   |lon_deg =83|lon_min = 01|lon_sec =09
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Көкпекті ауданы
|кестедегі аудан         = Көкпекті ауданы{{!}}Көкпекті 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Шұғылбай ауылдық округі{{!}}Шұғылбай
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =154
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мелитополь}}
'''Мелитополь''' — [[Абай облысы]] [[Көкпекті ауданы]], [[Шұғылбай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]] ауылынан оңтүстік-шығысқа қарай 48 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 186 адам (84 ер адам және 102 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 154 адамды (75 ер адам және 79 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 
 
{{Көкпекті ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Көкпекті ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>ld9a1ybe4n3vgwitmk6b7ofpiqawdkx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Миролюбовка (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>566866</id>
    <revision>
      <id>3057422</id>
      <parentid>3047130</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:14:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3649" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Миролюбовка 
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =49 |lat_min =01|lat_sec =30
   |lon_deg =83|lon_min = 34|lon_sec =21
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Самар ауданы
|кестедегі аудан         = Самар ауданы{{!}}Самар 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Миролюбов ауылдық округі{{!}}Миролюбов
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =681
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Миролюбовка}}
'''Миролюбовка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Самар ауданы]]ндағы ауыл, [[Миролюбов ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылынан шығысқа қарай 15 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 739 адам (358 ер адам және 381 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 681 адамды (330 ер адам және 351 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
 
{{Самар ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Самар ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>7id63jv49z9a7y19qr52nxcgazsjn2s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көктүбек (Абай облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>567071</id>
    <revision>
      <id>3057280</id>
      <parentid>3044303</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:13:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3548" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Көктүбек
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =     
    |lat_deg =47 |lat_min =51|lat_sec = 24
   |lon_deg =82|lon_min = 43|lon_sec =33
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Абай облысы
|кестедегі облыс         = Абай облысы{{!}}Абай
|ауданы                  = Ақсуат ауданы
|кестедегі аудан         = Ақсуат ауданы{{!}}Ақсуат
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Сәтбаев ауылдық округі (Абай облысы){{!}}Сәтбаев
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =474
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Көктүбек''' — [[Абай облысы]] [[Ақсуат ауданы]], [[Сәтбаев ауылдық округі (Абай облысы)|Сәтбаев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 33 км-дей жерде.

== Халқы == 
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 499 адам (260 ер адам және 239 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 474 адамды (256 ер адам және 218 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Ақсуат ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Ақсуат ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>nw2wmf3xnqosvwtcj47drr7jwoh7br2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лениногор демалыс үйі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568380</id>
    <revision>
      <id>3057330</id>
      <parentid>2917419</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:03:28Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3451" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Лениногор демалыс үйі
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =50 |lat_min =14|lat_sec = 35
   |lon_deg =83|lon_min = 15|lon_sec =09
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Риддер қалалық әкімдігі 
|кестедегі аудан         = Риддер қалалық әкімдігі 
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =254
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Лениногор демалыс үйі''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Риддер қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл. 

== Географиялық орны ==
[[Риддер]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 22 км-дей жерде орналасқан. 

== Халқы ==  
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 256 адам (123 ер адам және 133 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 254 адамды (133 ер адам және 121 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері]]</text>
      <sha1>kkapedlepw5pj1dou9dwpdl2o5mult1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лениногор орманшар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568381</id>
    <revision>
      <id>3057331</id>
      <parentid>2917420</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:03:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3440" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Лениногор орманшар
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =50 |lat_min =19|lat_sec = 02
   |lon_deg =83|lon_min = 24|lon_sec =37
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Риддер қалалық әкімдігі 
|кестедегі аудан         = Риддер қалалық әкімдігі 
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =276
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Лениногор орманшар''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Риддер қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл. 

== Географиялық орны ==
[[Риддер]] қаласынан оңтүстік-батысқа қарай 4 км-дей жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 216 адам (111 ер адам және 105 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 276 адамды (132 ер адам және 144 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері]]</text>
      <sha1>jris8105jukmlneuha2axhm5lb0nb9o</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ливино</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568387</id>
    <revision>
      <id>3057340</id>
      <parentid>2917460</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:22:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3395" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Ливино
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =     
   |lat_deg =50 |lat_min =22|lat_sec = 58
   |lon_deg =83|lon_min = 36|lon_sec =59
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Риддер қалалық әкімдігі 
|кестедегі аудан         = Риддер қалалық әкімдігі 
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =138
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Ливино''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Риддер қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл. 

== Географиялық орны ==
[[Риддер]] қаласынан солтүстік-шығысқа қарай 6 км-дей жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 182 адам (81 ер адам және 101 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 138 адамды (64 ер адам және 74 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері]]</text>
      <sha1>ddwuf9atdaqdd8cg7zfrr58h9k2klib</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Коноваловка (Шығыс Қазақстан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568388</id>
    <revision>
      <id>3057258</id>
      <parentid>2916838</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T02:17:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3436" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Коноваловка
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =50 |lat_min =19|lat_sec = 33
   |lon_deg =83|lon_min = 33|lon_sec =56
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Шығыс Қазақстан облысы
|кестедегі облыс         = Шығыс Қазақстан облысы{{!}}Шығыс Қазақстан
|ауданы                  = Риддер қалалық әкімдігі 
|кестедегі аудан         = Риддер қалалық әкімдігі 
|мекен түрі              = 
|мекені                  = 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =251
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Коноваловка}}
'''Коноваловка''' — [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Риддер қалалық әкімдігі]]не қарасты ауыл. 

== Географиялық орны ==
[[Риддер]] қаласынан шығысқа қарай 3 км-дей жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 231 адам (116 ер адам және 115 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 251 адамды (118 ер адам және 133 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}} 

{{Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері}}

[[Санат:Риддер қалалық әкімдігі елді мекендері]]</text>
      <sha1>eqahcv2v9fi46n9f8ka8c245rh2tyiu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мойнақ (Қызылорда облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568440</id>
    <revision>
      <id>3057426</id>
      <parentid>2917925</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:29:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3462" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мойнақ
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =46 |lat_min = 36|lat_sec = 08
   |lon_deg =62|lon_min = 00|lon_sec =02
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Аралқұм ауылдық округі{{!}}Аралқұм
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =92
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мойнақ (айрық)}}
'''Мойнақ''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Аралқұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы  - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстік-шығысқа қарай 55 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 142 адам (95 ер адам және 47 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 92 адамды (51 ер адам және 41 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>5jp50pcvl7yby8jsc5qa3lrfn3zd149</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көктем (ауыл)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568519</id>
    <revision>
      <id>3057278</id>
      <parentid>2917014</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:11:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3737" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Көктем
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =46|lat_min = 29|lat_sec = 20
   |lon_deg =61|lon_min = 34|lon_sec =32
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Сапақ ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Сапақ 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =247
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Көктем''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Сапақ ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Сапақ ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы  - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан оңтүстікке қарай 40 км-дей жерде, [[Арал қарақұмы|Арал Қарақұмы]]ның батыс бөлігінде орналасқан.  &lt;ref&gt;« Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013 &lt;/ref&gt;

== Халқы == 
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 306 адам (159 ер адам және 147 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 247 адамды (134 ер адам және 113 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>jsz4dlv2jga3dmh574906w06f6e28fu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көнту</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568528</id>
    <revision>
      <id>3057285</id>
      <parentid>2917019</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:24:01Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3477" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Темір жол бекеті
|атауы                 = Көнту
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =46|lat_min = 56|lat_sec = 12
   |lon_deg =61|lon_min = 26|lon_sec =57
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Сексеуіл ауылдық округі{{!}}Сексеуіл
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =173
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Көнту''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Сексеуіл ауылдық округі]] құрамындағы ауыл, темір жол бекеті.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 25 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 116 адам (55 ер адам және 61 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 173 адамды (90 ер адам және 83 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt; 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>q0x0vn4fl3gfpf02xy5w4l6odrivq87</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Күршек</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568654</id>
    <revision>
      <id>3057265</id>
      <parentid>2916979</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T04:51:36Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3487" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Күршек
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =47|lat_min = 06|lat_sec = 31
   |lon_deg =61|lon_min = 44|lon_sec =28
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда 
|ауданы                  = Арал ауданы
|кестедегі аудан         = Арал ауданы{{!}}Арал  
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Аққұм ауылдық округі (Арал ауданы){{!}}Аққұм
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =142
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Күршек''' — [[Қызылорда облысы]] [[Арал ауданы]], [[Аққұм ауылдық округі (Арал ауданы)|Аққұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы  - [[Арал (қала)|Арал]] қаласынан солтүстікке қарай 35 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 86 адам (47 ер адам және 39 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 142 адамды (79 ер адам және 63 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Арал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Арал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>9kddg5k7e41jjz4a1hncrufa370rebf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кірпіш зауыты</title>
    <ns>0</ns>
    <id>568996</id>
    <revision>
      <id>3057263</id>
      <parentid>2916967</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T04:14:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3499" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Кірпіш зауыты
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =44 |lat_min = 25|lat_sec = 28
   |lon_deg =66|lon_min = 13|lon_sec =07
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Шиелі ауданы
|кестедегі аудан         = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Тартоғай ауылдық округі{{!}}Тартоғай 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =411
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Кірпіш зауыты''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]], [[Тартоғай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.   

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 51 км-дей жерде.  

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 352 адам (175 ер адам және 177 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 411 адамды (202 ер адам және 209 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Шиелі ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>ceicdegi9z17nchlt84fwpfzg230vfu</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Майлытоғай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>569168</id>
    <revision>
      <id>3057361</id>
      <parentid>2917718</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:50:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4127" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Майлытоғай
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =44 |lat_min = 30|lat_sec = 25
   |lon_deg =66|lon_min = 11|lon_sec =03
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Шиелі ауданы
|кестедегі аудан         = Шиелі ауданы{{!}}Шиелі 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Майлытоғай ауылдық округі{{!}}Майлытоғай 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =756
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 

'''Майлытоғай''' — [[Қызылорда облысы]] [[Шиелі ауданы]]ндағы ауыл, темір жол бекеті, [[Майлытоғай ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 58 км-дей жерде, [[Орынбор-Ташкент темір жолы|Орынбор–Ташкент темір жолы]] бойында орналасқан.  

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 1083 адам (569 ер адам және 514 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 756 адамды (388 ер адам және 368 әйел адам) болды.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Тарихы ==
Ауыл [[1962 жыл|1962]]-[[1996 жыл|96]] жылдары қаракөл қойын өсіретін «Первомайский» кеңшары бөлімшесінің орталығы болған.&lt;ref&gt;«Қызылорда облысының жер-су атаулары», Қызылорда, 2013.&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Шиелі ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Шиелі ауданы елді мекендері]]
[[Санат:Қазақстан темір жол бекеттері]]</text>
      <sha1>ixajpp3mjkcub5wfwf17oa8m85dauk0</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Майлыбас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>569543</id>
    <revision>
      <id>3057360</id>
      <parentid>2917717</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:49:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3484" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Майлыбас
|сурет               =  Майлыбас. Қызылорда облысы.jpg
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =45 |lat_min = 49|lat_sec = 24
   |lon_deg =62|lon_min = 37|lon_sec =35
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қазалы ауданы
|кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Майлыбас ауылдық округі{{!}}Майлыбас 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =159
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 

'''Майлыбас''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Майлыбас ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен шығысқа қарай 35 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 175 адам (90 ер адам және 85 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 159 адамды (86 ер адам және 73 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>gulive46vot3dou2dfq97wd3dokj7ov</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көбек (Қызылорда облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>569682</id>
    <revision>
      <id>3057269</id>
      <parentid>2916989</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:01:08Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3628" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =Темір жол бекеті
|атауы                 = Көбек
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =45 |lat_min = 50|lat_sec = 44
   |lon_deg =62|lon_min = 25|lon_sec =05
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қазалы ауданы
|кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қарашеңгел ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Қарашеңгел 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =     
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =104
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 
{{мағына|Көбек}}
'''Көбек''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Қарашеңгел ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Қарашеңгел ауылдық округі]] құрамындағы ауыл, темір жол бекеті.  

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен шығысқа қарай 19 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 89 адам (46 ер адам және 43 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 104 адамды (49 ер адам және 55 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>84zs7rh83602h0rrhhy1vif4911dl46</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лақалы (Қызылорда облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>569736</id>
    <revision>
      <id>3057317</id>
      <parentid>2917312</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:31:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3537" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =Ауыл
|атауы                 = Лақалы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =45 |lat_min = 30|lat_sec = 02
   |lon_deg =61|lon_min = 58|lon_sec =46
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Қызылорда облысы 
|кестедегі облыс         = Қызылорда облысы{{!}}Қызылорда
|ауданы                  = Қазалы ауданы
|кестедегі аудан         = Қазалы ауданы{{!}}Қазалы 
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Тасарық ауылдық округі (Қызылорда облысы){{!}}Тасарық 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =339
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}} 

'''Лақалы''' — [[Қызылорда облысы]] [[Қазалы ауданы]], [[Тасарық ауылдық округі (Қызылорда облысы)|Тасарық ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Әйтеке би кенті]]нен оңтүстікке қарай 50 км-дей жерде.

== Халқы == 
[[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 295 адам (146 ер адам және 149 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 339 адамды (163 ер адам және 176 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Қазалы ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Қазалы ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>ldc1sj64y5xc7lft8hb8xdnl76nwvw1</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көктөбе (Жетісай ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570732</id>
    <revision>
      <id>3057281</id>
      <parentid>2917017</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:13:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3584" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Көктөбе
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =40|lat_min =59|lat_sec = 20
   |lon_deg =68|lon_min = 18|lon_sec =15
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жолдасбай Ералиев ауылдық округі{{!}}Жолдасбай Ералиев
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1135
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Көктөбе}}
'''Көктөбе''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Жолдасбай Ералиев ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 26 км-дей жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 935 адам (458 ер адам және 477 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1135 адамды (581 ер адам және 554 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>g86e4zfkut77xisbwit4jcan2bhbwr8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көрікті</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570749</id>
    <revision>
      <id>3057286</id>
      <parentid>2917021</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:30:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3652" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Көрікті
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =40|lat_min =51|lat_sec = 12
   |lon_deg =68|lon_min = 18|lon_sec =13
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ынтымақ ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Ынтымақ
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1390
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Көрікті''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]]ндағы ауыл, [[Ынтымақ ауылдық округі (Түркістан облысы)|Ынтымақ ауылдық округі]] орталығы. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 8 км-дей жерде орналасқан. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1238 адам (608 ер адам және 630 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1390 адамды (696 ер адам және 694 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>25teknxlzh0ssvu7we0dbdm7rwy5azd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мақтажан</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570838</id>
    <revision>
      <id>3057406</id>
      <parentid>2917807</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:19:20Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3486" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Мақтажан
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =40|lat_min =45|lat_sec = 51
   |lon_deg =68|lon_min = 32|lon_sec =42
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Иіржар ауылдық округі{{!}}Иіржар 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1641
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Мақтажан''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Иіржар ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстікке қарай 8,5 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1253 адам (626 ер адам және 627 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1641 адамды (856 ер адам және 785 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>26itiqtati11668vnc498n8xbdoac6x</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көкарал (Мақтаарал ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>570885</id>
    <revision>
      <id>3057272</id>
      <parentid>2916996</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:04:46Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3541" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Көкарал
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =40|lat_min =45|lat_sec = 10
   |lon_deg =68|lon_min = 28|lon_sec =29
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Мақтаарал ауылдық округі{{!}}Мақтаарал 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1290
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Көкарал}}
'''Көкарал''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]],  [[Мақтаарал ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 9 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1235 адам (588 ер адам және 647 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1290 адамды (644 ер адам және 646 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>igoh9427bu3ct6ab5sktbdu3rd3l5rt</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мақталы (Қызылқұм ауылдық округі)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571165</id>
    <revision>
      <id>3057408</id>
      <parentid>2917809</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:19:26Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3613" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Мақталы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  = 
   |lat_deg =41|lat_min =01|lat_sec = 36
   |lon_deg =68|lon_min = 09|lon_sec =31
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы){{!}}Қызылқұм 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =515
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мақталы}}
'''Мақталы''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы)|Қызылқұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 33 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 390 адам (197 ер адам және 193 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 515 адамды (268 ер адам және 247 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>ltq55c83uqbf77ni8n0fr7pzt1dbtkc</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Молшылық</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571166</id>
    <revision>
      <id>3057430</id>
      <parentid>2917932</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:35:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3586" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Молшылық
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =41|lat_min =01|lat_sec = 23
   |lon_deg =68|lon_min = 09|lon_sec =15
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы){{!}}Қызылқұм 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =204
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Молшылық''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы)|Қызылқұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 33 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 199 адам (100 ер адам және 99 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 204 адамды (104 ер адам және 100 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>hsr03u5udtuxwxnzkp85zoa4wvqrmiy</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көбек (Түркістан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571171</id>
    <revision>
      <id>3057268</id>
      <parentid>2916988</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:01:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3599" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Көбек
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =40|lat_min =57|lat_sec = 35
   |lon_deg =68|lon_min = 10|lon_sec =54
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы){{!}}Қызылқұм 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =156
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Көбек}}
'''Көбек''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қызылқұм ауылдық округі (Жетісай ауданы)|Қызылқұм ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 25 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 152 адам (78 ер адам және 74 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 156 адамды (83 ер адам және 73 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>6py48k94ocvihgx0sem17ru92om1jn5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Күрішті</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571474</id>
    <revision>
      <id>3057266</id>
      <parentid>2916980</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T04:51:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3519" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Күрішті
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             =  
|ту ені                  =   
   |lat_deg =40|lat_min =58|lat_sec = 16
   |lon_deg =68|lon_min = 25|lon_sec =33
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі{{!}}Шаблан Ділдәбеков   
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =185
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Күрішті''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстікке қарай 28 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 236 адам (127 ер адам және 109 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 185 адамды (98 ер адам және 87 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>pfo0eup8ksfhs8wyygrc9c2sn8p3tld</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кемер (Жетісай ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571475</id>
    <revision>
      <id>3057249</id>
      <parentid>2916684</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:30:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3538" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Кемер
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             =  
|ту ені                  =   
   |lat_deg =40|lat_min =58|lat_sec = 21
   |lon_deg =68|lon_min = 23|lon_sec =39
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі{{!}}Шаблан Ділдәбеков 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =459
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Кемер}}
'''Кемер''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Шаблан Ділдәбеков ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Жетісай]] қаласынан солтүстікке қарай 30 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 356 адам (177 ер адам және 179 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 459 адамды (234 ер адам және 225 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>e2i87zzmfu1ryk5ogn7u9lnldq9fmf7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мақташы (Жетісай ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571632</id>
    <revision>
      <id>3057409</id>
      <parentid>2917810</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:19:31Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3617" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Мақташы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
  |lat_deg = 40|lat_min = 54|lat_sec = 09
  |lon_deg = 68|lon_min = 05|lon_sec = 15
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Атамекен
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =924
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мақташы}}
'''Мақташы''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Атамекен ауылдық округі (Түркістан облысы)|Атамекен ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 27 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 779 адам (419 ер адам және 360 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 924 адамды (489 ер адам және 435 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>kiuieolko39uy081ecqy9fw1sli91gm</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленино (Түркістан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571639</id>
    <revision>
      <id>3057329</id>
      <parentid>2917418</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:03:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3573" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Ленино
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
  |lat_deg = 40|lat_min = 47|lat_sec = 25
  |lon_deg = 68|lon_min = 25|lon_sec = 36
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Аязхан Қалыбеков ауылдық округі{{!}}Аязхан Қалыбеков
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1506
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Ленино}}
'''Ленино''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]], [[Аязхан Қалыбеков ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстік-батысқа қарай 14 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1293 адам (644 ер адам және 649 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1506 адамды (793 ер адам және 713 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>jcrypkdarqlp00fsrlfawnoey63ug0y</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кетебай (Түркістан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571686</id>
    <revision>
      <id>3057251</id>
      <parentid>2916702</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:52:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3504" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Кетебай
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
  |lat_deg = 40|lat_min = 50|lat_sec = 46
  |lon_deg = 68|lon_min = 13|lon_sec = 49
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Жетісай ауданы
|кестедегі аудан         = Жетісай ауданы{{!}}Жетісай
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қарақай ауылдық округі{{!}}Қарақай
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1471
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Кетебай}}
'''Кетебай''' — [[Түркістан облысы]] [[Жетісай ауданы]], [[Қарақай ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Жетісай]] қаласынан солтүстік-батысқа қарай 11 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1281 адам (661 ер адам және 620 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1471 адамды (746 ер адам және 725 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Жетісай ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Жетісай ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>pzdiq8ue4wsro86wfxijytrdfozq09k</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кеңесшілі</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571747</id>
    <revision>
      <id>3057252</id>
      <parentid>2916707</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:58:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3602" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 = Ауыл
|атауы                 = Кеңесшілі
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =40|lat_min =52|lat_sec = 15
   |lon_deg =68|lon_min = 32|lon_sec =46
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жамбыл ауылдық округі (Мақтаарал ауданы){{!}}Жамбыл
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1371
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Кеңесшілі''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]],  [[Жамбыл ауылдық округі (Мақтаарал ауданы)|Жамбыл ауылдық округі]] құрамындағы ауыл. 

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстікке қарай 20 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2218 адам (1130 ер адам және 1088 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1371 адамды (671 ер адам және 700 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>aa7k5s0ep3dhcxwgzfm9ds8t7cr2rhz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленинжолы (Мақтаарал ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>571890</id>
    <revision>
      <id>3057328</id>
      <parentid>2917417</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:03:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3589" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Ленинжолы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          = Ауылдық округ орталығы  
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
  |lat_deg = 40|lat_min = 48|lat_sec = 12
  |lon_deg = 68|lon_min = 32|lon_sec = 39
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Мақтаарал ауданы
|кестедегі аудан         = Мақтаарал ауданы{{!}}Мақтаарал
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ленинжолы ауылдық округі{{!}}Ленинжолы
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1493
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Ленинжолы}}
'''Ленинжолы''' — [[Түркістан облысы]] [[Мақтаарал ауданы]]ндағы ауыл, [[Ленинжолы ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Мырзакент]] кентінен солтүстікке қарай 12 км-дей жерде. 

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1520 адам (781 ер адам және 739 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1493 адамды (785 ер адам және 708 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Мақтаарал ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Мақтаарал ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>2sjuj0mt6uwz0t9q7quhj0th9odbvhs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көкбұлақ (Келес ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>573080</id>
    <revision>
      <id>3057273</id>
      <parentid>2916997</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:05:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3599" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Көкбұлақ
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =41|lat_min =03|lat_sec = 23
   |lon_deg =68|lon_min = 39|lon_sec =23
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Келес ауданы
|кестедегі аудан         = Келес ауданы{{!}}Келес
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы){{!}}Ақтөбе 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1507
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Көкбұлақ}}
'''Көкбұлақ''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы)|Ақтөбе ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 38 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1157 адам (558 ер адам және 599 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1507 адамды (793 ер адам және 714 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>2xaij75d82kqf1tlro77a3qfnxzvqwr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Көгерту</title>
    <ns>0</ns>
    <id>573084</id>
    <revision>
      <id>3057270</id>
      <parentid>2916990</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:02:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3557" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Көгерту
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =  
   |lat_deg =41|lat_min =06|lat_sec = 39
   |lon_deg =68|lon_min = 42|lon_sec =14
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Келес ауданы
|кестедегі аудан         = Келес ауданы{{!}}Келес
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы){{!}}Ақтөбе 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =553
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}

'''Көгерту''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы)|Ақтөбе ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 32 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 368 адам (182 ер адам және 186 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 553 адамды (295 ер адам және 258 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>edsqioq400k0pnwu1qga9aqst7n1sve</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Керегетас (Келес ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>573382</id>
    <revision>
      <id>3057250</id>
      <parentid>2916692</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:44:41Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3514" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Керегетас
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =41|lat_min =22|lat_sec = 19
   |lon_deg =68|lon_min = 58|lon_sec =43
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Келес ауданы
|кестедегі аудан         = Келес ауданы{{!}}Келес
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Біртілек ауылдық округі{{!}}Біртілек 
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =1531
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Керегетас}}
'''Керегетас''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Біртілек ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан солтүстікке қарай 1 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 1644 адам (841 ер адам және 803 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 1531 адамды (768 ер адам және 763 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>btlqh9cufbl0t2s2hu7mxe5pfttli2w</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мақташы (Келес ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>573480</id>
    <revision>
      <id>3057410</id>
      <parentid>2917811</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T10:19:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3629" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Мақташы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =      
   |lat_deg =41|lat_min =15|lat_sec = 18
   |lon_deg =68|lon_min = 50|lon_sec =29
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Келес ауданы
|кестедегі аудан         = Келес ауданы{{!}}Келес
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Қошқарата ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Қошқарата
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =  
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =890
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Мақташы}}
'''Мақташы''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Қошқарата ауылдық округі (Түркістан облысы)|Қошқарата ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы - [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 12 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 703 адам (344 ер адам және 359 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 890 адамды (456 ер адам және 434 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>e9k8ufdsj2iexk6nk8q93uasiz2tyc9</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Майдабозай</title>
    <ns>0</ns>
    <id>573579</id>
    <revision>
      <id>3057356</id>
      <parentid>2917714</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:46:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3571" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Майдабозай
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =    
   |lat_deg =41 |lat_min =31|lat_sec = 23
   |lon_deg =68|lon_min =18|lon_sec =17
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Келес ауданы
|кестедегі аудан         = Келес ауданы{{!}}Келес
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Жамбыл ауылдық округі (Келес ауданы){{!}}Жамбыл  
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =317
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
'''Майдабозай''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Жамбыл ауылдық округі (Келес ауданы)|Жамбыл ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан солтүстік-батысқа қарай 56 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 275 адам (131 ер адам және 144 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 317 адамды (163 ер адам және 154 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>0vz79tp97cglb3z2r0oug2vkn7uatuf</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Коммунизм (Түркістан облысы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>573868</id>
    <revision>
      <id>3057256</id>
      <parentid>2916809</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T02:06:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3632" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 = Коммунизм
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =   
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =   
   |lat_deg =41 |lat_min =12|lat_sec = 39
   |lon_deg =68|lon_min = 38|lon_sec =07
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Келес ауданы
|кестедегі аудан         = Келес ауданы{{!}}Келес
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Бірлік ауылдық округі (Түркістан облысы){{!}}Бірлік
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =    
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        =   
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =311
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Коммунизм (айрық)}}
'''Коммунизм''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]], [[Бірлік ауылдық округі (Түркістан облысы)|Бірлік ауылдық округі]] құрамындағы ауыл.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан оңтүстік-батысқа қарай 28 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 265 адам (126 ер адам және 139 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 311 адамды (168 ер адам және 143 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>0ly1iblt5igw7zk6htmvegfsoqbnx95</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ленинжолы (Келес ауданы)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>573953</id>
    <revision>
      <id>3057327</id>
      <parentid>2917416</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:03:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3571" xml:space="preserve">{{Елді мекен-Қазақстан 
|статусы                 =  Ауыл
|атауы                 =Ленинжолы
|сурет               =   
|әкімшілік күйі          =  Ауылдық округ орталығы 
|елтаңба                 = 
|ту                      =  
|елтаңба сипаттамасы     = 
|ту сипаттамасы          = 
|елтаңба ені             = 
|ту ені                  =      
   |lat_deg =41 |lat_min =20|lat_sec = 11
   |lon_deg =69|lon_min =02|lon_sec =03
   |CoordAddon             = type:city(1226000)_region:KZ
   |CoordScale             =
|ел картасы              = 
|облыс картасы           = 
|аудан картасы           = 
|ел картасының өлшемi    = 
|облыс картасының өлшемi = 
|аудан картасының өлшемi = 
|облысы                  = Түркістан облысы
|кестедегі облыс         = Түркістан облысы{{!}}Түркістан
|ауданы                  = Келес ауданы
|кестедегі аудан         = Келес ауданы{{!}}Келес
|мекен түрі              = ауылдық округ{{!}}Ауылдық округі
|мекені                  = Алпамыс батыр ауылдық округі{{!}}Алпамыс
|ішкі бөлінісі           = 
|әкімі                   = 
|құрылған уақыты         =   
|алғашқы дерек           = 
|бұрынғы атаулары        = 
|статус алуы               = 
|жер аумағы                  = 
|климаты                 = 
  |тұрғыны                =2885
  |санақ жылы             = 2009
  |тығыздығы              = 
  |шоғырлануы             = 
  |ұлттық құрамы          = 
  |конфессионалдық құрамы = 
  |этнохороним            = 
|телефон коды            = 
|пошта индексі           = 
|пошта индекстері        = 
|ортаққордағы санаты     = 
|сайты                   =
|сайт тілі               =
}}
{{мағына|Ленинжолы}}
'''Ленинжолы''' — [[Түркістан облысы]] [[Келес ауданы]]ндағы ауыл, [[Алпамыс батыр ауылдық округі]] орталығы.

== Географиялық орны ==
Аудан орталығы — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылынан шығысқа қарай 5 км-дей жерде.

== Халқы ==
[[1999 жыл]]ы жергілікті тұрғындар саны 2740 адам (1405 ер адам және 1335 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 2885 адамды (1440 ер адам және 1445 әйел адам) құрады.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы елді мекендері]]</text>
      <sha1>mdsutzoc6qpaku199h7nlfj8lizkffk</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санат:2 дәрежелі Достық орденінің (Қазақстан) иегерлері</title>
    <ns>14</ns>
    <id>588873</id>
    <revision>
      <id>3057338</id>
      <parentid>2573742</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:16:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="65" xml:space="preserve">[[Санат:Достық орденінің иегерлері]]</text>
      <sha1>rolhgrm2so2b5nrffz9dxqtkjiuy2rb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Лесото Ұлттық футбол құрамасы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>601149</id>
    <revision>
      <id>3057337</id>
      <parentid>2961840</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:14:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3652" xml:space="preserve">{{Ұлттық футбол құрама командасы
|Name=Лесото
|Badge=Fed lesoto.svg.png
|FIFA Code=LES
|Nickname=Likuena (Crocodiles) '''Қолтырауындар'''
|Association=[[Лесото футбол қауымдастығы]]
|Confederation=[[Африка Футбол Конфедерациясы|КАФ]]
|Coach={{Flagicon|Лесото}} Мозес Мальехе
|Captain=
|Most caps=
|Top scorer=
|Home Stadium=[[Стадион Сетсото]]
|FIFA Rank=141  (+1) &lt;small&gt;(22 желтоқсан 2016)&lt;ref&gt;{{cite web|url=http://www.fifa.com/fifa-world-ranking/ranking-table/men/index.html|title=FIFA/Coca-Cola World Ranking|publisher=ФИФА ресми сайты|lang=en}}&lt;/ref&gt;&lt;/small&gt;
|pattern_la1=_whitelines|pattern_b1=_shoulder_stripes_white_stripes|pattern_ra1=_whitelines
|leftarm1=0000FF|body1=0000FF|rightarm1=0000FF|shorts1=0000FF|socks1=008000
|pattern_la2=_whitelines|pattern_b2=_shoulder_stripes_white_stripes|pattern_ra2=_whitelines
|leftarm2=008000|body2=008000|rightarm2=008000|shorts2=008000|socks2=0000FF
|First game={{Flagicon|Лесото}} Лесото 2 - 1 [[Мадагаскар Ұлттық футбол құрамасы|Мадагаскар]] {{Flagicon|Лесото}}&lt;br&gt;([[Лесото]]; [[7 наурыз]], [[1971 жыл]])
|Largest win={{Flagicon|Ботсвана}} [[Ботсвана Ұлттық футбол құрамасы|Ботсвана]] 0 - 4 Лесото {{Flagicon|Лесото}}&lt;br&gt;([[Габороне]], [[Ботсвана]];  28 маусым 1992 жыл)
|Largest loss={{Flagicon|Конго Демократиялық Республикасы}} [[Конго Демократиялық Республикасы Ұлттық футбол құрамасы|Заир]] 7 - 0 Лесото {{Flagicon|Лесото}}&lt;br&gt;([[Киншаса]], [[Конго Демократиялық Республикасы|Заир]]; [[25 шілде]], [[1993 жыл]]) | {{Flagicon|Гана}} [[Гана Ұлттық футбол құрамасы|Гана]] 7 - 0 Лесото {{Flagicon|Лесото}}&lt;br&gt;([[Гана]]; [[1 маусым]], [[2012 жыл]])
|}}
'''Лесото Ұлттық футбол құрамасы''' — халықаралық футбол жарыстарында [[Лесото]]ның намысын қорғайтын Ұлттық құрама. [[ФИФА]] және КАФ мүшесі. Басқарушы орган - Лесото футбол қауымдастығы.

==Тарихы==
Ешқашан әлем чемпионаты мен Африка Ұлттар кубогына қатысқан емес. Құрлықтағы аутсайдер ұжымдардың бірі. Тек бір рет қана аймақтық турнир саналатын Оңтүстік Африка құрамалары сынға түсетін КОСАФА турнирінде [[2000 жыл]]ы финалға дейін барған. [[Зимбабве Ұлттық футбол құрамасы|Зимбабведен]] екі рет 0:3 есептерімен ұтылып қалған. 

==Жетістігі==
*КОСАФА кубогының күміс жүлдегері: 2000

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

==Сілтемелер==
* [http://www.fifa.com/associations/association=les/index.html Лесото құрамасы жайлы ФИФА сайтында]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110813194229/http://www.fifa.com/associations/association=les/index.html |date=2011-08-13 }}

{{Африка Ұлттық футбол құрамалары}}

[[Санат:Лесото Ұлттық футбол құрамасы]]</text>
      <sha1>06ifuuqpgqp2nds3alexuas3e8a9kxz</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ласло Кишш</title>
    <ns>0</ns>
    <id>603897</id>
    <revision>
      <id>3057313</id>
      <parentid>2960997</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:24:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4871" xml:space="preserve">{{Футболшы
 |есімі                         = Ласло Кишш
 |сурет                 = Kiss László 2011.jpg
 |сутер ені                      = 200px
 |туған күні=12. 03. 1956
|азаматтығы={{байрақ|Мажарстан}}
|туған жері              = Тасар, [[Шомодь (медье)|Шомодь]], [[Мажарстан]]
 |бойы                        = 183&lt;ref name=&quot;WorldFootball&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.worldfootball.net/spieler_profil/laszlo-kiss/|title=Laszlo Kiss|author=|date=|work=|publisher=''WorldFootball''|accessdate=2011-02-02|lang=en|archiveurl=https://www.webcitation.org/697P7miPQ?url=http://www.worldfootball.net/spieler_profil/laszlo-kiss/|archivedate=2012-07-13}}&lt;/ref&gt;
 |салмағы                         = 82&lt;ref name=&quot;WorldFootball&quot; /&gt;
 |позиция                     = шабуылшы
 |қазіргі клуб                     = ''клубсыз''
 |қызметі                   = 
 |ұлттық құрамы       = {{футбол карьерасы|1979—1984|{{Футбол|Венгрия}}|33 (11)}}
}}

'''Ласло Кишш''' ({{lang-hu|Kiss László}}; [[12 наурыз]] [[1956 жыл]], [[Тасар]], медье [[Шомодь (медье)|Шомодь]], [[Мажарстан]]) — Мажарлық футболшы, шабуылшы. футбол бапкері. 

== Ең жылдам хет-трик ==
Ұлттық құрама сапында тұңғыш рет 1979 жылы 12 қыркүйек күні Чехсловакия құрамасына қарсы өткізді. 1982 жылы әлем чемпионатына қатысып, Мажарстан құрамасы Салвадорды 10:1 есебімен ойсырата ұтты. Осы ойында Кишш екінші таймда алаңға шығып, 69-76 минуттар аралығында үш гол соқты. Бұл - әлем чемпионаттары тарихындағы ең жылдам хет-трик&lt;ref&gt;{{cite web | url = http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition=59/results/matches/match=896/report.html | title = 1982 FIFA World Cup Spain™: Hungary - El Salvador | author =  | date = {{date|15|06|1982|2}} | work =  | publisher = ''Fédération internationale de football association'' | accessdate = 2011-02-02 | lang = en | archiveurl = https://www.webcitation.org/697PG0MpK?url=http://www.fifa.com/worldcup/archive/edition%3D59/results/matches/match%3D896/report.html | archivedate = 2012-07-13 }}&lt;/ref&gt;&lt;ref name=&quot;100 things&quot;&gt;{{cite web|url=http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/89/100thingsyouneedtoknowaboutthefifaworldcup.pdf|title=100 things you need to know about the FIFA World Cup™|accessdate=2011-02-02|publisher=''Fédération internationale de football association''|archiveurl=https://www.webcitation.org/697PHig1w?url=http://www.fifa.com/mm/document/fifafacts/mencompwc/51/97/89/100thingsyouneedtoknowaboutthefifaworldcup.pdf|archivedate=2012-07-13}}&lt;/ref&gt;. 

Құрама сапындағы соңғы ойынын 1984 жылы 31 мамыр күні Испанияға қарсы өткізді.
== Клубтық карьерасы ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|1974—1976
|{{Flagicon|Венгрия}} Печи Месек
|? (?)
|-
|1976—1978
|{{Flagicon|Венгрия}} Капошвар
|? (?)
|-
|1978—1985
|{{Flagicon|Венгрия}} Вашаш
|? (?)
|-
|1985—1987
|{{Flagicon|FRA}} Монпелье
|38 (12)
|-
|1987—1988
|{{Flagicon|Венгрия}} МТК (Будапешт)
|? (?)
|-
|1988—1989
|{{Flagicon|Венгрия}} ЕСМТК (Будапешт)
|? (?)
|-
|1989
|{{Flagicon|Венгрия}} Веспрем
|? (?)
|-
|1989—1991
|{{Flagicon|Венгрия}} Вашуташ
|? (?)
|}

== Бапкер болған клубтары ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|1993—1994
| colspan=&quot;2&quot; |{{Flagicon|Венгрия}} Лайошмиже
|-
|1994—?
| colspan=&quot;2&quot; |{{Flagicon|Венгрия}} Беременд
|-
|2000—2010
| colspan=&quot;2&quot; |{{Flagicon|Венгрия}} Фемина
|-
|2010—2012
| colspan=&quot;2&quot; |{{Flagicon|Венгрия}} Венгрия (әйелдер.)
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
==Сілтемелер==
*[http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=69419/index.html ФИФА сайтындағы статистикасы]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130701011055/http://www.fifa.com/worldfootball/statisticsandrecords/players/player=69419/index.html |date=2013-07-01 }}

[[Санат:Мажарстан футболшылары]]
[[Санат:Мажарстан Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Монпелье ФК ойыншылары]]
[[Санат:Мажарстан футбол жаттықтырушылары]]</text>
      <sha1>n21x697780nq88w9xd0p6rdaof9e1x5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Леонардо Араужо</title>
    <ns>0</ns>
    <id>608324</id>
    <revision>
      <id>3057332</id>
      <parentid>3029438</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:05:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4885" xml:space="preserve">{{Футболшы
 |есімі                         = Леонардо
 |сурет                 = Leonardo Nascimento de Araújo 2013-01-01.jpg
 |толық аты                 = Леонардо Насименто де Араужо
 |туған күні               = 5.9.1969
 |туған жері              = Нитерой, [[Бразилия]]
 |азаматтығы                = {{Flagicon|Бразилия}} [[Бразилия]]
 |бойы                        = 178
 |салмағы                        = 67
 |позиция                     = жартылай қорғаушы
 |қазіргі клуб               = {{Flagicon|Италия}} [[Милан (футбол клубы)|Милан]]
 |қызметі                 =''спорттық және техникалық директор'' 
 |жастар клубы            = {{футбол карьерасы
|1984—1987|{{Flagicon|Бразилия}} [[Фламенго]]|}}
 |клубтары                       = {{футбол карьерасы
|1987—1990|{{Flagicon|Бразилия}} [[Фламенго]]|52 (0)
|1990—1991|{{Flagicon|Бразилия}} [[Сан-Паулу ФК|Сан-Паулу]]|40 (1)
|1991—1993|{{Flagicon|Испания}}  [[Валенсия (футбол клубы)|Валенсия]]|71 (6)
|1993—1994|{{Flagicon|Бразилия}} [[Сан-Паулу ФК|Сан-Паулу]]|25 (3)
|1994—1996|{{Flagicon|Жапония}}  [[Касима Антлерс]]|49 (30)
|1996—1997|{{Flagicon|Франция}} [[Пари Сен-Жермен]]|34 (7)
|1997—2001|{{Flagicon|Италия}}  [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|96 (22)
|2001—2002|{{Flagicon|Бразилия}}  [[Сан-Паулу ФК|Сан-Паулу]]|12 (0)
|2002|{{Flagicon|Бразилия}} [[Фламенго]]|8 (3)
|2002—2003|{{Flagicon|Италия}}  [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|1 (0)}}
 |ұлттық құрамы       = {{футбол карьерасы
|1989|{{Flagicon|Бразилия}} Бразилия-21|6+ (1+)
|1990—2002|{{Футбол|Бразилия}}|60 (8)}}
 |бапкер клубтары           = {{футбол карьерасы
|2009—2010|{{Flagicon|Италия}}  [[Милан (футбол клубы)|Милан]]|
|2010—2011|{{Flagicon|Италия}}  [[Интернационале]]|
|2017|{{Flagicon|Түркия}}  [[Антальяспор]]|}}
}}
'''Леонардо Насименто де Араужо''' ({{lang-pt|Leonardo Nascimento de Araújo}}; 5 қыркүйек 1969, [[Нитерой]]) — бразилиялық футболшы, бапкер. 1994 жылғы әлем чемпионы. 

1994, 1998 жылғы әлем чемпионатына қатысты.  

Қазір Италияның &quot;Милан&quot; клубында спорттық директор қызметін атқарады&lt;ref&gt;https://www.sports.ru/football/1065546900.html&lt;/ref&gt;.

== Жетістіктері ==

=== Командалық ===

==== Ойыншы ретінде ====

* Әлем чемпионы: 1994
* Әлем чемпионатының күміс жүлдегері: 1998
* Конфедерациялар кубогы: 1997
* Америка кубогының жеңімпазы: 1997
* Америка кубогының күміс жүлдегері: 1995

==== Бапкер ретінде ====

; Интер

* Италия кубогы: 2010/11

== Қатысқан турнирлері ==

* Америка кубогы: 1995, 1997
* Конфедерациялар кубогы: 1997
* Әлем чемпионаты: 1994, 1998

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
*[http://www.leonardoweb.com.br/ Ресми сайты]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120305140829/http://leonardoweb.globo.com/ |date=2012-03-05 }}
*[http://www.transfermarkt.de/en/leonardo/aufeinenblick/trainer_8631.html Профилі]
*[http://calcionews.net/?p=6950/ Қайта дәуірлеу бапкері]{{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304220736/http://calcionews.net/?p=6950%2F |date=2016-03-04 }}
{{Бастама}}
[[Санат:5 қыркүйекте туғандар]]
[[Санат:Бразилия футболшылары]]
[[Санат:Бразилия футбол жаттықтырушылары]]
[[Санат:Фламенго ФК ойыншылары]]
[[Санат:Валенсия ФК ойыншылары]]
[[Санат:Сан-Паулу ФК ойыншылары]]
[[Санат:Касима Антлерс ФК ойыншылары]]
[[Санат:Пари Сен-Жермен ФК ойыншылары]]
[[Санат:Милан ФК ойыншылары]]
[[Санат:Милан ФК жаттықтырушылары]]
[[Санат:Интернационале ФК жаттықтырушылары]]</text>
      <sha1>074c93ndw7jwae323l7n8fwzwnin0ne</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Келес ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>616897</id>
    <revision>
      <id>3057248</id>
      <parentid>3032737</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:26:14Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6540" xml:space="preserve">{{Қазақстан ауданы
 |ауданның атауы      = Келес ауданы
 |елтаңба             = 
 |ту                  = 
 |елтаңба сипаттамасы   = 
 |ту сипаттамасы        = 
  |lat_dir = N |lat_deg = 41 |lat_min = 15 |lat_sec = 
  |lon_dir = E |lon_deg = 68 |lon_min = 30 |lon_sec = 
 |облысы              = Түркістан облысы
 |аудан орталығы          = [[Абай (Келес ауданы)|Абай]]
 |ауылдық округтер саны   = 12
 |кенттік әкімдіктер саны = 
 |қалалық әкімдіктер саны = 
 |ауылдар саны       = 83
 |қалалар саны       = 
 |әкімі              = Есбаев Ақментай Үсенұлы
 |әкімдіктің мекенжайы  = 
 |құрылған уақыты    = 8 маусым 2018 жыл
 |жер аумағы          =3 451 
 |жер аумағы бойынша орны  = 
 |тұрғыны             = 136 000
 |халық саны бойынша орны  = 
 |санақ жылы          = 2018
 |тығыздығы           = 
 |тығыздығы бойынша орны   = 
 |ұлттық құрамы       =қазақтар 
 |телефон коды        =+7 725 32 ххх хх 
 |пошта индексі       = 
 |сайты               = http://kelesakimat.gov.kz/
 |карта               = Saryagash District Kazakhstan.png
 |әкімшілік бірліктің картасы = 
 |ортаққордағы санаты = 
}}
'''Келес ауданы''' — [[Түркістан облысы]]ның оңтүстік-батыс бөлігінде орналасқан, [[2018 жыл]]дың [[8 маусым]]ы күні төртінші рет қайта құрылған әкімшілік-аумақтық бөлік. Орталығы – [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылы.

== Тарихы ==
Келес ауданы алғаш рет [[1928 жыл]]ы [[17 қаңтар]]да [[Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы (1925-1936)|Қазақ АКСР]]-ның [[Сырдария губерниясы]]на қарасты Боғар және Ақжар болыстары жерінде құрылған. [[1932 жыл]]ы [[10 наурыз]]да жаңадан құрылған Оңтүстік Қазақстан облысы құрамына кіреді. [[1963 жыл]]ы [[2 қаңтар]]да аудан таратылып, аумақ [[Сарыағаш ауданы]]на беріледі. [[1969 жыл]]ы [[13 қаңтар]]да Келес ауданы екінші рет құрылып, [[1988 жыл]]ы Сарыағаш ауданы құрамына қайтадан өтеді. [[1989 жыл]]ы [[13 қазан]]да орталығы [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылы болып Келес ауданы үшінші рет құрылады, [[1997 жыл]]ы [[сәуір]] айының 24-де таратылып, Сарыағаш ауданы құрамына өтеді. [[2018 жыл]]ы [[Маусым (жыл мезгілі)|маусым]] айының 8-де аудан төртінші рет қайта құрылды.

== Халқы ==
[[2018]] жылғы санақ мәліметі бойынша аудан тұрғыны 135819 адамды құрайды.&lt;ref&gt;[http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf  2009 жылғы Қазақстан Республикасы халық санағы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130513004943/http://www.stat.kz/p_perepis/DocLib1/%D0%9D%D0%B0%D1%81%D0%B5%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D0%B5%20%D1%80%D1%83%D1%81%201%20%D1%82%D0%BE%D0%BC.pdf |date=2013-05-13 }}&lt;/ref&gt;

== Әкімшілік территориялық бөлінісі ==
Ауданның әкімшілік құрамына енген 12 ауылдық округте 83 елді мекен бар.

{| class=&quot;wikitable sortable standard&quot;									
|№||	кенттік және  ауылдық округтер ||	орталығы||	ауыл саны ||	кенттер саны||		кенттік және  ауылдық округтер бойынша халық саны
|-
|1. ||	[[Абай ауылдық округі (Келес ауданы)|Абай]]||	[[Абай (Келес ауданы)|Абай]]||	1||		||		17 700
|-
|2. ||	[[Ақтөбе ауылдық округі (Келес ауданы)|Ақтөбе]]|| 	[[Жуантөбе (Келес ауданы)|Жуантөбе]] ||	14||		||		20 618
|-
|3. ||	[[Алпамыс батыр ауылдық округі|Алпамыс батыр]]||	[[Ленинжолы (Келес ауданы)|Ленинжолы]]||	2||		||		4620
|-
|4. ||	[[Бозай ауылдық округі|Бозай]]||	[[Бозай (Түркістан облысы)|Бозай]]||	4||		||		2149
|-
|5. ||	[[Бірлесу ауылдық округі|Бірлесу]] ||	[[28 гвардияшылар ауылы|28 гвардияшылар]] ||	4||		||		3875
|-
|6. ||	[[Бірлік ауылдық округі (Түркістан облысы)|Бірлік]] ||	[[Бірлік (Келес ауданы)|Бірлік]] ||	7||		||		5111
|-
|7. ||	[[Біртілек ауылдық округі|Біртілек]] ||	[[Шырылдақ]] ||	13||		||		16 830
|-
|8. ||	[[Жамбыл ауылдық округі (Келес ауданы)|Жамбыл]]||	[[Бекбота]]||	5||		||		3229
|-
|9. ||	[[Жүзімді ауылдық округі|Жүзімді]]||	[[Жүзімдік (Келес ауданы)|Жүзімдік]]||	4||		||		3493
|-
|10. ||	[[Қошқарата ауылдық округі (Түркістан облысы)|Қошқарата]]||	[[Алғабас (Келес ауданы)|Алғабас]]||	13||		||		15 857
|-
|11. ||	[[Ошақты ауылдық округі|Ошақты]]||	[[Ошақты (Келес ауданы)|Ошақты]]||	13||		||		12 183
|-
|12. ||	[[Ұшқын ауылдық округі|Ұшқын]]||	[[Ұшқын (Ұшқын ауылдық округі)|Ұшқын]]||	3||		 ||		5011

|-
|	Барлығы: ||	12||	 ||		83||	||110 686	 
|-
											
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

{{Түркістан облысы}}
{{Келес ауданы елді мекендері}}

[[Санат:Келес ауданы]]</text>
      <sha1>i26hf9h3y9ig0o0t9e6qo2c6ycvxzq3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Ледейл Ричи</title>
    <ns>0</ns>
    <id>623353</id>
    <revision>
      <id>3057325</id>
      <parentid>2902594</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:52:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2579" xml:space="preserve">{{Футболшы
 |есімі                         = Ледейл Ричи
 |толық аты                  = Ледейл Осаджи Ричи
 |туған күні               = 31.5.1988
 |туған жері              = [[Кингстон]], [[Ямайка]]
 |азаматтығы                 = {{flagicon|Ямайка|20px}} [[Ямайка]]
 |бойы                        = 179
 |салмағы                         =
 |позиция                     = қорғаушы
 |қазіргі клуб               = {{flagicon|Ямайка|20px}} [[Монтего-Бей Юнайтед]]
 |номері                       = 15
 |клубтары                       = {{футбол карьерасы
|2011—2012|{{flagicon|Ямайка|20px}} [[Виллидж Юнайтед]]|32 (0)
|2012—|{{flagicon|Ямайка|20px}} [[Монтего-Бей Юнайтед]]|133 (1)
}}
 |ұлттық құрамы       = {{футбол карьерасы
|2016—|{{Футбол|Ямайка}} |4 (0)}}
}}
'''Ледейл Осаджи Ричи''' ({{lang-en|Ladale Osagie Richie}}; [[31 мамыр]] [[1988 жыл]]&lt;ref&gt;https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/386207&lt;/ref&gt;, Кингстон, Ямайка) — ямайкалық футболшы, [[Ямайка Ұлттық футбол құрамасы]] мен &quot;Монтего-Бей Юнайтед&quot; клубының қорғаушысы. 2017 жылғы [[КОНКАКАФ Алтын Кубогы]]ның күміс жүлдегері&lt;ref&gt;http://www.goldcup.org/en/gold-cup/teams/2017/484#tab_team%3Droster {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170629200347/http://www.goldcup.org/en/gold-cup/teams/2017/484#tab_team%3Droster |date=2017-06-29 }}&lt;/ref&gt;. 2017 жылы Кариб елдері кубогыне де қатысты&lt;ref&gt;http://www.national-football-teams.com/matches/report/16085/Jamaica_Suriname.html&lt;/ref&gt;. 2013/14, 2015/16 жылғы маусымдарда Ямайка чемпионы атанған.
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
*[https://int.soccerway.com/players/-/79335/ Футболшының профилі]
*[https://www.national-football-teams.com/player/65978.html Футболшының профилі]
{{бастама}}
{{суретсіз мақала}}
[[Санат:Ямайка футболшылары]]
[[Санат:Ямайка Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Монтего-Бей Юнайтед ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>amu741n6rx7k2ii51or8tetv9lb2xmp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Кевон Ламберт</title>
    <ns>0</ns>
    <id>623356</id>
    <revision>
      <id>3057246</id>
      <parentid>2982243</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T00:19:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2970" xml:space="preserve">{{Футболшы
 |есімі                         = Кевон Ламберт
 |туған күні               = 22.3.1997
 |туған жері              = {{туғанжері|Сент-Джеймс|Сент-Джеймсте|Сент-Джеймс (Ямайка)}}, [[Ямайка]] 
 |азаматтығы                 = {{Flagicon|Ямайка|20px}} [[Ямайка]]
 |бойы                       =
 |салмағы                         =
 |позиция                     = жатрылай қорғаушы
 |қазіргі клуб               = {{Flagicon|АҚШ|20px}} [[Финикс Райзинг]]
 |номері                       =
 |жастар клубы            = {{футбол карьерасы
|2011—2015|{{Flagicon|Ямайка|20px}} Гленмуир мектебі|
}}
 |клубтары                       = {{футбол карьерасы
|2016—2017|{{Flagicon|Ямайка|20px}} [[Монтего-Бей Юнайтед]]|12 (0)
|2017—|{{Flagicon|АҚШ|20px}} [[Финикс Райзинг]]|0 (0)
}}
 |ұлттық құрамы        = {{футбол карьерасы
|2017—|{{Футбол|Ямайка}} |7 (0)}}
}}
'''Кевон Ламберт''' ({{lang-en|Kevon Lambert}}; [[22 наурыз]] [[1997 жыл]]&lt;ref&gt;https://www.transfermarkt.com/transfermarkt/profil/spieler/482667&lt;/ref&gt;, [[Сент-Джеймс (Ямайка)|Сент-Джеймс]], [[Ямайка]]) — ямайкалық футболшы, [[Ямайка Ұлттық футбол құрамасы]] мен АҚШ-тың &quot;Финикс Райзинг&quot; клубының жартылай қорғаушысы.

Ұлттық құрама сапында 2017 жылғы [[КОНКАКАФ Алтын Кубогы 2017|КОНКАКАФ Алтын Кубогына]] қатысты&lt;ref&gt;http://www.goldcup.org/en/gold-cup/teams/2017/484#tab_team%3Droster {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170629200347/http://www.goldcup.org/en/gold-cup/teams/2017/484#tab_team%3Droster |date=2017-06-29 }}&lt;/ref&gt;.

2017 жылдан бері &quot;Финикс Райзинг&quot; клубыныда ойнайды. оған дейін 2016-2017 жылдары Ямайканың &quot;Монтего-Бей Юнайтед&quot; клубында доп тепті.
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==
* [http://caribbeanfootballdatabase.com/jamaica/players/kevonlambert.html Профилі (''Caribbeanfootballdatabase.com'')] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190626092716/http://caribbeanfootballdatabase.com/jamaica/players/kevonlambert.html |date=2019-06-26 }}{{ref-en}}
{{Бастама}}
[[Санат:Ямайка футболшылары]]
[[Санат:Ямайка Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Монтего-Бей Юнайтед ФК ойыншылары]]
[[Санат:Финикс Райзинг ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>rjqxv7uyy2cah2ttmno04r56lo4hmwa</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Луна-3</title>
    <ns>0</ns>
    <id>644000</id>
    <revision>
      <id>3057351</id>
      <parentid>3016349</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:13:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4609" xml:space="preserve">{{Infobox_Spacecraft
| Name = ''Луна-3''
| Image = [[Сурет:Luna-3_(Memorial_Museum_of_Astronautics).JPG|200px]]
| Caption = 
| Organization = {{USSR}}, ОКБ-1
| Major_Contractors = 
| Mission_Type = [[Планета аралық автомат станция]]
| Launch = 1959 ж. 4 қазан, [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңыр]]
| Launch_Vehicle = Восток-Л (8К72) зымыраны
| Mission_Duration = 207 күн
| NSSDC_ID = 1959-008A
| Webpage = 
| Mass = 278,5 кг
| Power = 
}}
'''''Луна-3''''' — [[Ай (серік)|Айды]] айналып, оның көрінбейтін жағын алғаш рет фотоға түсірген [[ғарыш кемесі]].

Сондай-ақ ''Луна-3'' тәжірибеде алғаш рет гравитациялық маневрды орындады. Айдың көрінбейтін жағын оңтүстігінен солтүстігіне қарай айналып, [[гравитация]] әсерінен өзінің ұшу орбитасын өзгертті.

Зымыран-тасығыштың соңғы сатысы мен ішіндегі станцияның жалпы алғандағы массасы 1553 кг болды. Ғарыш кемеде радиотехникалық пен фототелеметрикалық бағдарлау жүйелері, температураны реттеу жүйесі, күн батареясынан істейтін тоқ көзі және ғылыми аппаратура ([[фотолаборатория]]) болды.

== Хронологиясы ==
1959 жылдың 4 қазанында аппарат [[Байқоңыр (ғарыш айлағы)|Байқоңырдан]] ұшырылды.

7 қазанда Айдан 66800 шақырым қашықтықта болып, ''Луна-3'' фото түсіріп, оны өңдеуден шығарып, фототелевизиялық жүйенің көмегімен Жерге жіберді.

18 қазанда күшейтілген сигналмен 17 фотосурет жіберілді, ал 22 қазанда станциямен байланыс үзіліп қалды.&lt;ref&gt;М.Я.Маров, У.Т.Хантресс. [https://books.google.com/books?id=W_t3CwAAQBAJ&amp;pg=PA116 Советские роботы в Солнечной системе. Технологии и открытия], М.: Физматлит, 2013.&lt;/ref&gt;

Станция Айды 14-ке жуық рет айналып, 1960 жылдың 20 сәуірінде Жерге қарай қайтып ұшты. [[Атмосфера]]ға кіргенде, жанып кетті.

== Мұра ==
Айдың ар жағының алғашқы суреттерін түсірген КСРО ондағы объектілерге атауын беруге құқығын иемденді. Сөйтіп, Ай картасында Циолковский, Джордано Бруно, Менделеев, Склодовская-Кюри [[кратер]]лері, Арман теңізі мен Мәскеу теңізі пайда болды.&lt;ref&gt;Ж.Ф.Родионова. [http://selena.sai.msu.ru/Rod/Publications/Map_moon/Map_moon.htm Карты Луны] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110927003828/http://selena.sai.msu.ru/Rod/Publications/Map_moon/Map_moon.htm |date=2011-09-27 }}.&lt;/ref&gt;

&lt;gallery mode=&quot;packed&quot; heights=160&gt;
Luna 3 moon.jpg|''Луна-3'' түсірген алғашқы фотосурет, Айдың көрінбейтін жағы
Soviet Union-1959-stamp-photo of moon.jpg|1959 жылы шыққан пошта маркасы
1984 CPA 5559.jpg|''Луна-3'' ұшуының 25-жылдығына арналған пошта маркасы
Stamp of Kazakhstan 462.jpg|2004 жылы Қазақстан шығарған [[пошта маркасы]]
&lt;/gallery&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
{{Commons category|Luna 3}}
* [https://gagarin.energia.ru/past-future/213-55-let-uspeshnym-poletam-k-lune-kosmicheskikh-apparatov-luna-2-luna-3.html 55 лет успешным полетам к Луне космических аппаратов «Луна-2», «Луна-3»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200924205656/https://gagarin.energia.ru/past-future/213-55-let-uspeshnym-poletam-k-lune-kosmicheskikh-apparatov-luna-2-luna-3.html |date=2020-09-24 }}

{{Айға ұшқан ғарыш кемелер}}
[[Санат:Ғарыш станциялары]]
[[Санат:Ғарыш техникасы]]</text>
      <sha1>703gtgk7iozrbokj3gymgedl863l1ju</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мало Силао</title>
    <ns>0</ns>
    <id>652908</id>
    <revision>
      <id>3057368</id>
      <parentid>2979196</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:08:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1710" xml:space="preserve">{{Футболшы
| туған күні = 30.12.1990
| азаматтығы = {{байрақ|Самоа}}
| позиция = жартылай қорғаушы
| қазіргі клуб = 
| номер = 
| клубтары = {{футбол карьерасы
|2010—2013|{{ту|Самоа}} [[Киви (футбол клубы)|Киви]]|
|2013—2014|{{ту|Самоа}} Лупе Оле Соага|
|2014—2015|{{ту|Самоа}} [[Киви (футбол клубы)|Киви]]|
|2016—|{{ту|Самоа}} Ваимосо|}}
| ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы
|2011—|{{Футбол|Самоа}} |12 (2)}}
}}
'''Силао Мало''' ({{lang-en|Silao Malo}}, {{lang-sm|Silao Malo}}, [[30 желтоқсан]] [[1990 жыл]]&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/*/https://static.fifa.com/fifa-tournaments/players-coaches/people=351607/index.html&lt;/ref&gt;) — Cамоалық футболшы, жартылай қорғаушы. 2012, 2016 жылдары ОФК Ұлттары кубогына қатысқан&lt;ref&gt;http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/oceania/matches/round=258398/match=300197596/report.html {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121007005153/http://www.fifa.com/worldcup/preliminaries/oceania/matches/round=258398/match=300197596/report.html |date=2012-10-07 }}&lt;/ref&gt;. 
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
== Сілтемелер ==

* [https://www.national-football-teams.com/player/45781.html Профилі]
{{бастама}}
[[Санат:Самоа футболшылары]]
[[Санат:Самоа Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]]
[[Санат:Киви ФК ойыншылары]]</text>
      <sha1>mhmbmmyi4zc06h2i2si5afhj3z3u379</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Балықшы ауданы</title>
    <ns>0</ns>
    <id>660483</id>
    <revision>
      <id>3057193</id>
      <parentid>2981256</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:19:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7732" xml:space="preserve">{{Әкімшілік бірлік
 |Түс1            = {{түс|КСРО}}
 |Қазақша атауы   = Балықшы ауданы
 |Шынайы атауы    = 
 |Суреті          = 
 |Сурет атауы     = 
 |Елтаңба         = 
 |Ту              = 
 |Елтаңбаның ені  = 
 |Тудың ені       = 
 |Елтаңбаның аты  = 
 |Тудың аты       = 
 |Ел              = Қазақ КСР
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region         = 
  |type           = 
  |деңгей         = 
  |CoordScale     =  
 |Әнұраны         = 
 |Статусы         = Аудан
 |Кіреді          = [[Гурьев округі]], [[Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ АКСР]], [[Батыс Қазақстан облысы]], [[Атырау облысы|Гуриев облысы]], [[Атырау облысы]]
  |Әкімшілік құрылыстың түрі       =
 |Кіреді1         = 
  |Әкімшілік құрылыстың түрі1      =
 |Кіреді2         = 
  |Әкімшілік құрылыстың түрі2      =
 |Енеді           = 
  |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі   =
 |Астанасы        = [[Атырау|Гурьев]] &lt;br /&gt; [[Балықшы кенті|Балықшы]]
  |Астана түрі    = 
 |Ірі қаласы      = 
 |Ірі қалалары    = 
 |Құрылды         = 1930—1933, 1957—1988, 1990—1997
 |Таратылған уақыты      = 
 |Басшысы                = 
  |Басшының түрі         = 
 |Басшысы2               = 
  |Басшының түрі2        = 
 |ЖІӨ                    = 
  |ЖІӨ жылы              = 
  |ЖІӨ жан басына шаққанда       =
  |ЖІӨ бойынша орны              = 
  |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны  = 
 |Тілі                           = 
 |Тілдері                        = 
 |Тұрғыны                        = 
  |Санақ жылы                    = 
  |Пайызы                        = 
  |Халық саны бойынша орны       = 
  |Тығыздығы                     = 
  |Тығыздығы бойынша орны        = 
  |Ұлттық құрамы                 = 
  |Конфессиялық құрамы           = 
 |Жер аумағы                     = 
  |Жер аумағының пайызы          = 
  |Жер аумағы бойынша орны       = 
 |Максималды биіктігі            = 
 |Орташа биіктігі                = 
 |Минималды биіктігі             = 
 |Карта                          = 
  |Карта ені                     = 
 |Әкімшілік бірліктің картасы    = 
  |Әкімшілік бірлік картасының ені  = 
 |Уақыт белдеуі                  =
 |Аббревиатура                   = 
 |ISO                            = 
 |Сандық идентификаторы          = 
  |Идентификатор түрі            = 
 |Сандық идентификаторы2         = 
  |Идентификатор түрі2           = 
 |Сандық идентификаторы3         = 
  |Идентификатор түрі3           = 
 |FIPS                           = 
 |Телефон коды                   = 
 |Пошта индекстері               = 
 |Интернет-үйшігі                = 
 |Автомобиль коды                = 
 |Сайты                          = 
  |Сайт тілі                     = 
 |Commons санаты                 = 
 |Кірістірме                     = 
 |Түсініктемелер                 = 
}}
'''Балықшы ауданы''' — 1930-1933 және 1957-1988, 1990-1997 жылдары болған [[Гурьев округі]], [[Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ АКСР]], [[Батыс Қазақстан облысы|Батыс Қазақстан]], [[Атырау облысы|Гурьев]] (кейіннен Атырау) облыстарының әкімшілік бөлінісі.

== Тарихы ==
Орталығы [[Атырау|Гурьев]] қаласында орналасқан '''Гурьев ауданы''' 1930 жылы 22 қыркүйекте [[Есбол ауданы|Есбол]], [[Исатай ауданы|Новобогатин]] және [[Жаманқала ауданы|Жаманқала]] аудандарын біріктіру арқылы Қазақ АКСР-інің Гурьев округінің құрамында құрылды.

1930 жылдың желтоқсанынан бастап аудан Қазақ АКСР тікелей бағынды, ал 1932 жылы ақпанда Батыс Қазақстан облысына өтті. 1933 жылдың 1 шілдесінен бастап - Гурьев округінің құрамында болды.

1933 жылы 31 тамызда Гурьев ауданы таратылды. Оның аумағының бір бөлігі қалпына келтірілген Есбол ауданына берілді, ал оның бір бөлігі бағынышты жерімен Гурьев аудандық бағынышты қаласын құрады&lt;ref&gt;{{кітап |авторы = |бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = Қазақстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісі туралы анықтама (1920 ж. тамыз - 1936 ж. желтоқсан)|шынайы атауы = |сілтеме = |уикитека = |жауапты = Базанова Ф. Н.|басылым = |орны = Алматы|баспасы = Қазақ КСР ІІМ мұрағат басқармасы|жыл = 1959|томы = |беттері = |барлық беті = |сериясы = |isbn = |тиражы = 1500}}&lt;/ref&gt;.

1957 жылы 30 қазанда Гурьев облысының құрамында Гурьев ауданы қалпына келтірілді. Консерві зауытының ауылы оның орталығына айналды.

1961 жылы 25 сәуірде Гурьев ауданы '''Балықшы ауданы''' болып өзгертілді&lt;ref&gt;КСРО Жоғарғы Кеңесінің тізімдемелері. № 19 (1054), 1961 г.&lt;/ref&gt;, ал оның орталығы - Консерві зауытының ауылы - [[Балықшы кенті]] болып өзгертілді.

1988 жылы шілдеде Балықшы ауданы таратылды, бірақ 1990 жылдың тамызында қалпына келтірілді.

1997 жылы 21 мамырда Балықшы ауданы таратылып, оның аумағы [[Атырау]] қалалық әкімшілігінің қарамағына өтті&lt;ref&gt;[http://www.atyrau-city.kz/index.php?uid=division&amp;l=r&amp;sl=1&amp;rn=36#main-container Атырау (Гурьев) облысының әкімшілік-аумақтық бөліну тарихы туралы анықтамалық (1920—2000 ж.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210417081908/http://www.atyrau-city.kz/index.php?uid=division&amp;l=r&amp;sl=1&amp;rn=36#main-container |date=2021-04-17 }}&lt;/ref&gt;.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстанның таратылған аудандары]]</text>
      <sha1>hy3c7dwo7te6058zzb4zvrl39cncryr</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057194</id>
      <parentid>3057193</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:21:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Тарихы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7728" xml:space="preserve">{{Әкімшілік бірлік
 |Түс1            = {{түс|КСРО}}
 |Қазақша атауы   = Балықшы ауданы
 |Шынайы атауы    = 
 |Суреті          = 
 |Сурет атауы     = 
 |Елтаңба         = 
 |Ту              = 
 |Елтаңбаның ені  = 
 |Тудың ені       = 
 |Елтаңбаның аты  = 
 |Тудың аты       = 
 |Ел              = Қазақ КСР
  |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = 
  |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = 
  |region         = 
  |type           = 
  |деңгей         = 
  |CoordScale     =  
 |Әнұраны         = 
 |Статусы         = Аудан
 |Кіреді          = [[Гурьев округі]], [[Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ АКСР]], [[Батыс Қазақстан облысы]], [[Атырау облысы|Гуриев облысы]], [[Атырау облысы]]
  |Әкімшілік құрылыстың түрі       =
 |Кіреді1         = 
  |Әкімшілік құрылыстың түрі1      =
 |Кіреді2         = 
  |Әкімшілік құрылыстың түрі2      =
 |Енеді           = 
  |Төменгі әкімшілік құрылыстың түрі   =
 |Астанасы        = [[Атырау|Гурьев]] &lt;br /&gt; [[Балықшы кенті|Балықшы]]
  |Астана түрі    = 
 |Ірі қаласы      = 
 |Ірі қалалары    = 
 |Құрылды         = 1930—1933, 1957—1988, 1990—1997
 |Таратылған уақыты      = 
 |Басшысы                = 
  |Басшының түрі         = 
 |Басшысы2               = 
  |Басшының түрі2        = 
 |ЖІӨ                    = 
  |ЖІӨ жылы              = 
  |ЖІӨ жан басына шаққанда       =
  |ЖІӨ бойынша орны              = 
  |Жан басына шаққанда ЖІӨ орны  = 
 |Тілі                           = 
 |Тілдері                        = 
 |Тұрғыны                        = 
  |Санақ жылы                    = 
  |Пайызы                        = 
  |Халық саны бойынша орны       = 
  |Тығыздығы                     = 
  |Тығыздығы бойынша орны        = 
  |Ұлттық құрамы                 = 
  |Конфессиялық құрамы           = 
 |Жер аумағы                     = 
  |Жер аумағының пайызы          = 
  |Жер аумағы бойынша орны       = 
 |Максималды биіктігі            = 
 |Орташа биіктігі                = 
 |Минималды биіктігі             = 
 |Карта                          = 
  |Карта ені                     = 
 |Әкімшілік бірліктің картасы    = 
  |Әкімшілік бірлік картасының ені  = 
 |Уақыт белдеуі                  =
 |Аббревиатура                   = 
 |ISO                            = 
 |Сандық идентификаторы          = 
  |Идентификатор түрі            = 
 |Сандық идентификаторы2         = 
  |Идентификатор түрі2           = 
 |Сандық идентификаторы3         = 
  |Идентификатор түрі3           = 
 |FIPS                           = 
 |Телефон коды                   = 
 |Пошта индекстері               = 
 |Интернет-үйшігі                = 
 |Автомобиль коды                = 
 |Сайты                          = 
  |Сайт тілі                     = 
 |Commons санаты                 = 
 |Кірістірме                     = 
 |Түсініктемелер                 = 
}}
'''Балықшы ауданы''' — 1930-1933 және 1957-1988, 1990-1997 жылдары болған [[Гурьев округі]], [[Қазақ Автономиялы Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ АКСР]], [[Батыс Қазақстан облысы|Батыс Қазақстан]], [[Атырау облысы|Гурьев]] (кейіннен Атырау) облыстарының әкімшілік бөлінісі.

== Тарихы ==
Орталығы [[Атырау|Гурьев]] қаласында орналасқан '''Гурьев ауданы''' 1930 жылы 22 қыркүйекте [[Есбол ауданы|Есбол]], [[Исатай ауданы|Новобогат]] және [[Жаманқала ауданы|Жаманқала]] аудандарын біріктіру арқылы Қазақ АКСР-інің Гурьев округінің құрамында құрылды.

1930 жылдың желтоқсанынан бастап аудан Қазақ АКСР тікелей бағынды, ал 1932 жылы ақпанда Батыс Қазақстан облысына өтті. 1933 жылдың 1 шілдесінен бастап - Гурьев округінің құрамында болды.

1933 жылы 31 тамызда Гурьев ауданы таратылды. Оның аумағының бір бөлігі қалпына келтірілген Есбол ауданына берілді, ал оның бір бөлігі бағынышты жерімен Гурьев аудандық бағынышты қаласын құрады&lt;ref&gt;{{кітап |авторы = |бөлімі = |бөлім сілтемесі = |тақырыбы = Қазақстанның әкімшілік-аумақтық бөлінісі туралы анықтама (1920 ж. тамыз - 1936 ж. желтоқсан)|шынайы атауы = |сілтеме = |уикитека = |жауапты = Базанова Ф. Н.|басылым = |орны = Алматы|баспасы = Қазақ КСР ІІМ мұрағат басқармасы|жыл = 1959|томы = |беттері = |барлық беті = |сериясы = |isbn = |тиражы = 1500}}&lt;/ref&gt;.

1957 жылы 30 қазанда Гурьев облысының құрамында Гурьев ауданы қалпына келтірілді. Консерві зауытының ауылы оның орталығына айналды.

1961 жылы 25 сәуірде Гурьев ауданы '''Балықшы ауданы''' болып өзгертілді&lt;ref&gt;КСРО Жоғарғы Кеңесінің тізімдемелері. № 19 (1054), 1961 г.&lt;/ref&gt;, ал оның орталығы - Консерві зауытының ауылы - [[Балықшы кенті]] болып өзгертілді.

1988 жылы шілдеде Балықшы ауданы таратылды, бірақ 1990 жылдың тамызында қалпына келтірілді.

1997 жылы 21 мамырда Балықшы ауданы таратылып, оның аумағы [[Атырау]] қалалық әкімшілігінің қарамағына өтті&lt;ref&gt;[http://www.atyrau-city.kz/index.php?uid=division&amp;l=r&amp;sl=1&amp;rn=36#main-container Атырау (Гурьев) облысының әкімшілік-аумақтық бөліну тарихы туралы анықтамалық (1920—2000 ж.)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210417081908/http://www.atyrau-city.kz/index.php?uid=division&amp;l=r&amp;sl=1&amp;rn=36#main-container |date=2021-04-17 }}&lt;/ref&gt;.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Қазақстанның таратылған аудандары]]</text>
      <sha1>4ell13ex9hjd8q552q2p85pc9hsmc1h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Марсашлокк</title>
    <ns>0</ns>
    <id>662539</id>
    <revision>
      <id>3057386</id>
      <parentid>2903096</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:46:37Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>InternetArchiveBot</username>
        <id>105421</id>
      </contributor>
      <comment>Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.8.9</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2793" xml:space="preserve">{{Уикилендірілсін}}
{{Елді мекен|ел=Марсашлокк|қазақша атауы=Марсашлокк|сурет=Marsaxlokk fishing village, Church from pontoon, June 2010.jpg|ту=Flag of Marsaxlokk.svg|елтаңба=Marsaxlokk coa.svg|Ел=[[Мальта]]|көрсетілетін аудан=4.7 км2|тұрғыны=3534 адам (2014 жылдың 31 наурызы)|орталығының биiктігі=8 м|пошта индексі=MXK|сайты=marsaxlokk.gov.mt}}'''Марсашлокк''' (мальтий тілінде ''Marsaxlokk'') — Мальта аралының оңтүстік-шығыс бөлігінде Делимара-Пойнт және Бенхиза-Пойнт мыстарының арасындағы теңіз жағалауында орналасқан шағын қала. 

Ежелгі уақытта да бұл жерді карфагендіктер, содан кейін римдіктер Мальтаның басты айлағы ретінде қолданған. [[1565 жыл|1565 жылы]] османдық Түркия бұл аралды басып алмақ болғанда, Марсахлокта түрік флотына арналған тұрақ болды.&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20150621211549/https://secure2.gov.mt/localgovernment/file.aspx?f=7810&lt;/ref&gt;

Екінші дүниежүзілік соғыс кезінде Марсашлокка шығанағы ось елдерінің негізгі теңіз десантының қону алаңына айналуы керек еді ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9E%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%86%D0%B8%D1%8F_%C2%AB%D0%93%D0%B5%D1%80%D0%BA%D1%83%D0%BB%D0%B5%D1%81%C2%BB &quot;Геркулес&quot; операциясы]), бірақ нәтижесінде операция тоқтатылды.

2014 жылғы мәліметтер бойынша, тұрғындарының саны 3534 адамды құрайды.&lt;ref&gt;https://web.archive.org/web/20150621211549/https://secure2.gov.mt/localgovernment/file.aspx?f=7810&lt;/ref&gt; Жергілікті халықтың негізгі кәсібі — балық аулау және туристік бизнес. Қаланың көрікті жерлерінің бірі – қала тұрғындарының жарқын безендірілген балық аулауға арналған кемелері ([https://ru.wikipedia.org/wiki/%D0%9B%D1%83%D1%86%D1%86%D1%83 луццу]. мальтша luzzu). Сонымен қатар Марсашлоккта 1992 жылы іске қосылған, Мальтадағы ең жаңа Делимара электр станциясы орналасқан.

==Дереккөз==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Мальта]]</text>
      <sha1>prnkv804h7ynfr1ti0bhohi2onmrl17</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Елена Андреевна Рыбакина</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665615</id>
    <revision>
      <id>3057318</id>
      <parentid>3052026</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:37:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6245" xml:space="preserve">{{Теннисші
|Есімі = Елена Рыбакина
|Шынайы есімі =
|Суреті = Elena Rybakina (51282505614).jpg
|Ені = 300px
|Сурет тақырыбы = 
|Туған күні = 17.06.1999
|Туған жері = {{туғанкүні|Мәскеу|Мәскеуде}}, [[Ресей]]
|Қайтыс болған күні =
|Қайтыс болған жері =
|Азаматтығы = {{байрақ|Қазақстан}}
|Тұрғылықты жері =
|Бойы = 184
|Салмағы =
|Мансабының басталуы = [[2016 жыл]]ы
|Мансабының аяқталуы =
|Жұмыс қолы = оң
|Бэкхенд = 
|Бэкхенд2 = 
|Бапкері =
|Ақшалай сыйлық = 
|Жеке нәтижелері =
|Жеке атақтары =
|Үздік рейтингісі =
|Қазіргі позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі =
|Франциядағы рейтингі =
|Уимблдондағы рейтингі =
|АҚШ-тағы рейтингі =
|Жұп нәтижелері =
|Жұп атақтары =
|Үздік жұп позициясы =
|Қазіргі жұп позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі 2 =
|Франциядағы рейтингі 2 =
|Уимблдондағы рейтингі 2 =
|АҚШ-тағы рейтингі 2 =
|Медальдары = {{Достық ордені}}
|Ортаққор =
|Соңғы жаңартулар =
}}
'''Елена Андреевна Рыбакина''' (17 маусым 1999 жыл, [[Мәскеу]]) — қазақстандық кәсіпқой [[теннис]]ші. Бес жасынан бастап тенниспен айналысқан. 

2022 жылы Елена Уимблдондонда жеңіске жетіп, [[Үлкен дулыға турнирлері (теннис)|Үлкен дулыға]] турнирлерінің бірін бағындыра алған алғашқы қазақстандық теннисші болды.

== Карьерасы ==
2013 жылы қараша айында Всеволожскіде өткен жасөспірімдер тунниріне қатысты. Квалификациядан өтті де, бірінші айналымда Вера Лапкоға есе жііберді. 

2014 жылдың наурызында ол Альметьевскідегі турнирде жеңімпаз болды; мамырда ол Түркияда жасөспірімдер арасындағы екі турнирде тұсаукере кездесулерін өткізді (''Enka ITF Junior Cup, Nazmi Bari Cup 2014''), ал маусым айында Мәскеуде өткен Озеров кубогында ол финалда Блинковадан ғана ұтылды - 1:6, 2:6. Қараша айында Новокузнецк қаласында өткен Siberian Open турнирінде ол жекелей жеңімпаз және жұптық финалист болды. 

2015 жылы Озеров кубогында Рыбакина алтын алқадан дубль жасап, жекелей де, жұптық та сында жеңіске жетті. Сол жылдың қыркүйегінде ол ''Grand Slam'' турнирінде дебют жасады; жекелей сында екі жеңіске жетті, үшінші кездесуде венгриялық Фанни Соллардан ұтылды.

2016 жылдың ақпанында ол Қазанда Ельцин кубогында, наурызда - Хорватияда өткен турнирде, қыркүйекте Канаданың жасөспірімдер арасындағы ашық чемпионатында  жұптық ойындарда  жеңімпаз атанды.

2018 жылдан бастап [[Қазақстан]] атынан сынға түсіп жүр. 2019 жылдың шілдесінде Рыбакина теннистен Бухарест ашық чемпионатына қатысты, онда ол WTA бойынша бірінші титулын жеңіп алды. Финалда румындық Патрисия Мария Цигпен кездесті, турнирдің қожайыны матчта тек екі ойынға қатыса алды. Қорытынды есеп 6:2, 6:0. Елена бүкіл турнирде бірде-бір ұтылған жоқ. АҚШ ашық чемпионатында  бірінші айналымда чехиялық Каролина Муховадан екі сетте ұтылды.

2020 жылдың күнтізбесінің басында Елена Рыбакина [[Шэньчжэнь|Шэньчжэньдегі]] турнирде ресейлік Екатерина Александровадан екі сетте жеңілді.

[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарына]] қатысып, төртінші орын алды, жүлдеге іліне алмады. 

2022 жылы әйелдер арасындағы [[Уимблдон жарысы]]ның жеңімпазы атанды. Финалда ол үш сетте әлемнің екінші ракеткасы Онс Жаберді жеңді.&lt;ref&gt;[https://sputnik.kz/20220709/sensatsiya-rybakina-uimbldon-finaly-26030776.html Сенсация: Рыбакина Уимблдон финалында тарихи жеңіске жетті]&lt;/ref&gt;
{{Толықтыру}}

== WTA рейтингісінде ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|Жыл
|Жеке рейтинг
|Жұптасқан рейтинг
|-
|2019
|37
|516
|-
|2018
|191
|484
|-
|2017
|425
|682
|-
|2016
|616
|1 166
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==

* https://www.championat.com/tennis/news-3329809-kafelnikov-lena-rybakina---zapomnite-eto-imja.html
{{Бастама}}{{Сыртқы сілтемелер}}
[[Санат:Қазақстан теннисшілері]]
[[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының теннисшілері]]
[[Санат:Ресей теннисшілері]]</text>
      <sha1>paf4wyih969z15adi8fz1s9qzbrxltk</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057319</id>
      <parentid>3057318</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:39:06Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6245" xml:space="preserve">{{Теннисші
|Есімі = Елена Рыбакина
|Шынайы есімі =
|Суреті = Elena Rybakina (51282505614).jpg
|Ені = 300px
|Сурет тақырыбы = 
|Туған күні = 17.06.1999
|Туған жері = {{туғанжері|Мәскеу|Мәскеуде}}, [[Ресей]]
|Қайтыс болған күні =
|Қайтыс болған жері =
|Азаматтығы = {{байрақ|Қазақстан}}
|Тұрғылықты жері =
|Бойы = 184
|Салмағы =
|Мансабының басталуы = [[2016 жыл]]ы
|Мансабының аяқталуы =
|Жұмыс қолы = оң
|Бэкхенд = 
|Бэкхенд2 = 
|Бапкері =
|Ақшалай сыйлық = 
|Жеке нәтижелері =
|Жеке атақтары =
|Үздік рейтингісі =
|Қазіргі позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі =
|Франциядағы рейтингі =
|Уимблдондағы рейтингі =
|АҚШ-тағы рейтингі =
|Жұп нәтижелері =
|Жұп атақтары =
|Үздік жұп позициясы =
|Қазіргі жұп позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі 2 =
|Франциядағы рейтингі 2 =
|Уимблдондағы рейтингі 2 =
|АҚШ-тағы рейтингі 2 =
|Медальдары = {{Достық ордені}}
|Ортаққор =
|Соңғы жаңартулар =
}}
'''Елена Андреевна Рыбакина''' (17 маусым 1999 жыл, [[Мәскеу]]) — қазақстандық кәсіпқой [[теннис]]ші. Бес жасынан бастап тенниспен айналысқан. 

2022 жылы Елена Уимблдондонда жеңіске жетіп, [[Үлкен дулыға турнирлері (теннис)|Үлкен дулыға]] турнирлерінің бірін бағындыра алған алғашқы қазақстандық теннисші болды.

== Карьерасы ==
2013 жылы қараша айында Всеволожскіде өткен жасөспірімдер тунниріне қатысты. Квалификациядан өтті де, бірінші айналымда Вера Лапкоға есе жііберді. 

2014 жылдың наурызында ол Альметьевскідегі турнирде жеңімпаз болды; мамырда ол Түркияда жасөспірімдер арасындағы екі турнирде тұсаукере кездесулерін өткізді (''Enka ITF Junior Cup, Nazmi Bari Cup 2014''), ал маусым айында Мәскеуде өткен Озеров кубогында ол финалда Блинковадан ғана ұтылды - 1:6, 2:6. Қараша айында Новокузнецк қаласында өткен Siberian Open турнирінде ол жекелей жеңімпаз және жұптық финалист болды. 

2015 жылы Озеров кубогында Рыбакина алтын алқадан дубль жасап, жекелей де, жұптық та сында жеңіске жетті. Сол жылдың қыркүйегінде ол ''Grand Slam'' турнирінде дебют жасады; жекелей сында екі жеңіске жетті, үшінші кездесуде венгриялық Фанни Соллардан ұтылды.

2016 жылдың ақпанында ол Қазанда Ельцин кубогында, наурызда - Хорватияда өткен турнирде, қыркүйекте Канаданың жасөспірімдер арасындағы ашық чемпионатында  жұптық ойындарда  жеңімпаз атанды.

2018 жылдан бастап [[Қазақстан]] атынан сынға түсіп жүр. 2019 жылдың шілдесінде Рыбакина теннистен Бухарест ашық чемпионатына қатысты, онда ол WTA бойынша бірінші титулын жеңіп алды. Финалда румындық Патрисия Мария Цигпен кездесті, турнирдің қожайыны матчта тек екі ойынға қатыса алды. Қорытынды есеп 6:2, 6:0. Елена бүкіл турнирде бірде-бір ұтылған жоқ. АҚШ ашық чемпионатында  бірінші айналымда чехиялық Каролина Муховадан екі сетте ұтылды.

2020 жылдың күнтізбесінің басында Елена Рыбакина [[Шэньчжэнь|Шэньчжэньдегі]] турнирде ресейлік Екатерина Александровадан екі сетте жеңілді.

[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарына]] қатысып, төртінші орын алды, жүлдеге іліне алмады. 

2022 жылы әйелдер арасындағы [[Уимблдон жарысы]]ның жеңімпазы атанды. Финалда ол үш сетте әлемнің екінші ракеткасы Онс Жаберді жеңді.&lt;ref&gt;[https://sputnik.kz/20220709/sensatsiya-rybakina-uimbldon-finaly-26030776.html Сенсация: Рыбакина Уимблдон финалында тарихи жеңіске жетті]&lt;/ref&gt;
{{Толықтыру}}

== WTA рейтингісінде ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|Жыл
|Жеке рейтинг
|Жұптасқан рейтинг
|-
|2019
|37
|516
|-
|2018
|191
|484
|-
|2017
|425
|682
|-
|2016
|616
|1 166
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==

* https://www.championat.com/tennis/news-3329809-kafelnikov-lena-rybakina---zapomnite-eto-imja.html
{{Бастама}}{{Сыртқы сілтемелер}}
[[Санат:Қазақстан теннисшілері]]
[[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының теннисшілері]]
[[Санат:Ресей теннисшілері]]</text>
      <sha1>7kp55y83y346rs3bcntbk0lb2xpy51o</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057326</id>
      <parentid>3057319</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:53:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6223" xml:space="preserve">{{Теннисші
|Есімі = Елена Рыбакина
|Шынайы есімі =
|Суреті = Elena Rybakina (51282505614).jpg
|Ені = 300px
|Сурет тақырыбы = 
|Туған күні = 17.06.1999
|Туған жері = {{туғанжері|Мәскеу|Мәскеуде}}, [[Ресей]]
|Қайтыс болған күні =
|Қайтыс болған жері =
|Азаматтығы = {{байрақ|Қазақстан}}
|Тұрғылықты жері =
|Бойы = 184
|Салмағы =
|Мансабының басталуы = [[2016 жыл]]ы
|Мансабының аяқталуы =
|Жұмыс қолы = оң
|Бэкхенд = 
|Бэкхенд2 = 
|Бапкері =
|Ақшалай сыйлық = 
|Жеке нәтижелері =
|Жеке атақтары =
|Үздік рейтингісі =
|Қазіргі позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі =
|Франциядағы рейтингі =
|Уимблдондағы рейтингі =
|АҚШ-тағы рейтингі =
|Жұп нәтижелері =
|Жұп атақтары =
|Үздік жұп позициясы =
|Қазіргі жұп позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі 2 =
|Франциядағы рейтингі 2 =
|Уимблдондағы рейтингі 2 =
|АҚШ-тағы рейтингі 2 =
|Медальдары = {{Достық ордені}}
|Ортаққор = Elena Rybakina
|Соңғы жаңартулар =
}}
'''Елена Андреевна Рыбакина''' (17 маусым 1999 жыл, [[Мәскеу]]) — қазақстандық кәсіпқой [[теннис]]ші. Бес жасынан бастап тенниспен айналысқан. 

2022 жылы Елена Уимблдондонда жеңіске жетіп, [[Үлкен дулыға турнирлері (теннис)|Үлкен дулыға]] турнирлерінің бірін бағындыра алған алғашқы қазақстандық теннисші болды.

== Карьерасы ==
2013 жылы қараша айында Всеволожскіде өткен жасөспірімдер тунниріне қатысты. Квалификациядан өтті де, бірінші айналымда Вера Лапкоға есе жііберді. 

2014 жылдың наурызында ол Альметьевскідегі турнирде жеңімпаз болды; мамырда ол Түркияда жасөспірімдер арасындағы екі турнирде тұсаукере кездесулерін өткізді (''Enka ITF Junior Cup, Nazmi Bari Cup 2014''), ал маусым айында Мәскеуде өткен Озеров кубогында ол финалда Блинковадан ғана ұтылды - 1:6, 2:6. Қараша айында Новокузнецк қаласында өткен Siberian Open турнирінде ол жекелей жеңімпаз және жұптық финалист болды. 

2015 жылы Озеров кубогында Рыбакина алтын алқадан дубль жасап, жекелей де, жұптық та сында жеңіске жетті. Сол жылдың қыркүйегінде ол ''Grand Slam'' турнирінде дебют жасады; жекелей сында екі жеңіске жетті, үшінші кездесуде венгриялық Фанни Соллардан ұтылды.

2016 жылдың ақпанында ол Қазанда Ельцин кубогында, наурызда - Хорватияда өткен турнирде, қыркүйекте Канаданың жасөспірімдер арасындағы ашық чемпионатында  жұптық ойындарда  жеңімпаз атанды.

2018 жылдан бастап [[Қазақстан]] атынан сынға түсіп жүр. 2019 жылдың шілдесінде Рыбакина теннистен Бухарест ашық чемпионатына қатысты, онда ол WTA бойынша бірінші титулын жеңіп алды. Финалда румындық Патрисия Мария Цигпен кездесті, турнирдің қожайыны матчта тек екі ойынға қатыса алды. Қорытынды есеп 6:2, 6:0. Елена бүкіл турнирде бірде-бір ұтылған жоқ. АҚШ ашық чемпионатында  бірінші айналымда чехиялық Каролина Муховадан екі сетте ұтылды.

2020 жылдың күнтізбесінің басында Елена Рыбакина [[Шэньчжэнь|Шэньчжэньдегі]] турнирде ресейлік Екатерина Александровадан екі сетте жеңілді.

[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарына]] қатысып, төртінші орын алды, жүлдеге іліне алмады. 

2022 жылы әйелдер арасындағы [[Уимблдон жарысы]]ның жеңімпазы атанды. Финалда ол үш сетте әлемнің екінші ракеткасы Онс Жаберді жеңді.&lt;ref&gt;[https://sputnik.kz/20220709/sensatsiya-rybakina-uimbldon-finaly-26030776.html Сенсация: Рыбакина Уимблдон финалында тарихи жеңіске жетті]&lt;/ref&gt;

== WTA рейтингісінде ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|Жыл
|Жеке рейтинг
|Жұптасқан рейтинг
|-
|2021
|14
|49
|-
|2020
|19
|362
|-
|2019
|37
|516
|-
|2018
|191
|484
|-
|2017
|425
|682
|-
|2016
|616
|1 166
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* https://www.championat.com/tennis/news-3329809-kafelnikov-lena-rybakina---zapomnite-eto-imja.html

{{Бастама}}
{{Сыртқы сілтемелер}}

[[Санат:Қазақстан теннисшілері]]
[[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының теннисшілері]]</text>
      <sha1>hkiyrg9lh0js9cym4ydnr22solh0j84</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057334</id>
      <parentid>3057326</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:11:40Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6725" xml:space="preserve">{{Теннисші
|Есімі = Елена Рыбакина
|Толық аты = Елена Андреевна Рыбакина
|Суреті = Elena Rybakina (51282505614).jpg
|Ені = 300px
|Сурет тақырыбы = 
|Туған күні = 17.06.1999
|Туған жері = {{туғанжері|Мәскеу|Мәскеуде}}, [[Ресей]]
|Қайтыс болған күні =
|Қайтыс болған жері =
|Азаматтығы = {{байрақ|Қазақстан}} (2018–)&lt;br&gt;{{байрақ|Ресей}} (2013–18)
|Тұрғылықты жері =
|Бойы = 184
|Салмағы =
|Мансабының басталуы = [[2016 жыл]]ы
|Мансабының аяқталуы =
|Жұмыс қолы = оң
|Бэкхенд = 
|Бэкхенд2 = 
|Бапкері =
|Ақшалай сыйлық = 
|Жеке нәтижелері =
|Жеке атақтары =
|Үздік рейтингісі =
|Қазіргі позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі =
|Франциядағы рейтингі =
|Уимблдондағы рейтингі =
|АҚШ-тағы рейтингі =
|Жұп нәтижелері =
|Жұп атақтары =
|Үздік жұп позициясы =
|Қазіргі жұп позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі 2 =
|Франциядағы рейтингі 2 =
|Уимблдондағы рейтингі 2 =
|АҚШ-тағы рейтингі 2 =
|Медальдары = {{Достық ордені}}
|Ортаққор = Elena Rybakina
|Соңғы жаңартулар =
}}
'''Елена Андреевна Рыбакина''' (17 маусым 1999 жыл, [[Мәскеу]]) — қазақстандық кәсіпқой [[теннис]]ші. Бес жасынан бастап тенниспен айналысқан. 

2022 жылы Елена Уимблдондонда жеңіске жетіп, [[Үлкен дулыға турнирлері (теннис)|Үлкен дулыға]] турнирлерінің бірін бағындыра алған алғашқы қазақстандық теннисші болды.

== Карьерасы ==
2013 жылы қараша айында Всеволожскіде өткен жасөспірімдер тунниріне қатысты. Квалификациядан өтті де, бірінші айналымда Вера Лапкоға есе жііберді. 

2014 жылдың наурызында ол Альметьевскідегі турнирде жеңімпаз болды; мамырда ол Түркияда жасөспірімдер арасындағы екі турнирде тұсаукере кездесулерін өткізді (''Enka ITF Junior Cup, Nazmi Bari Cup 2014''), ал маусым айында Мәскеуде өткен Озеров кубогында ол финалда Блинковадан ғана ұтылды - 1:6, 2:6. Қараша айында Новокузнецк қаласында өткен Siberian Open турнирінде ол жекелей жеңімпаз және жұптық финалист болды. 

2015 жылы Озеров кубогында Рыбакина алтын алқадан дубль жасап, жекелей де, жұптық та сында жеңіске жетті. Сол жылдың қыркүйегінде ол ''Grand Slam'' турнирінде дебют жасады; жекелей сында екі жеңіске жетті, үшінші кездесуде венгриялық Фанни Соллардан ұтылды.

2016 жылдың ақпанында ол Қазанда Ельцин кубогында, наурызда - Хорватияда өткен турнирде, қыркүйекте Канаданың жасөспірімдер арасындағы ашық чемпионатында  жұптық ойындарда  жеңімпаз атанды.

2018 жылдан бастап [[Қазақстан]] атынан сынға түсіп жүр. 2019 жылдың шілдесінде Рыбакина теннистен Бухарест ашық чемпионатына қатысты, онда ол WTA бойынша бірінші титулын жеңіп алды. Финалда румындық Патрисия Мария Цигпен кездесті, турнирдің қожайыны матчта тек екі ойынға қатыса алды. Қорытынды есеп 6:2, 6:0. Елена бүкіл турнирде бірде-бір ұтылған жоқ. АҚШ ашық чемпионатында  бірінші айналымда чехиялық Каролина Муховадан екі сетте ұтылды.

2020 жылдың күнтізбесінің басында Елена Рыбакина [[Шэньчжэнь|Шэньчжэньдегі]] турнирде ресейлік Екатерина Александровадан екі сетте жеңілді.

[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарына]] қатысып, төртінші орын алды, жүлдеге іліне алмады. 

2022 жылы әйелдер арасындағы [[Уимблдон жарысы]]ның жеңімпазы атанды. Финалда ол үш сетте әлемнің екінші ракеткасы Онс Жаберді жеңді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sputnik.kz/20220709/sensatsiya-rybakina-uimbldon-finaly-26030776.html|title=Сенсация: Рыбакина Уимблдон финалында тарихи жеңіске жетті|author=|date=9 шілде 2022|work=|publisher=''sputnik.kz''|accessdate=|lang=kk}}&lt;/ref&gt;

== WTA рейтингісінде ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|Жыл
|Жеке рейтинг
|Жұптасқан рейтинг
|-
|2021
|14
|49
|-
|2020
|19
|362
|-
|2019
|37
|516
|-
|2018
|191
|484
|-
|2017
|425
|682
|-
|2016
|616
|1 166
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=https://www.championat.com/tennis/news-3329809-kafelnikov-lena-rybakina---zapomnite-eto-imja.html|title=Кафельников: Лена Рыбакина — запомните это имя|author=|date=30 қаңтар 2018|work=|publisher=''championat.com''|accessdate=|lang=ru}}

{{Бастама}}
{{Сыртқы сілтемелер}}

[[Санат:Қазақстан теннисшілері]]
[[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының теннисшілері]]
[[Санат:2 дәрежелі Достық орденінің (Қазақстан) иегерлері]]</text>
      <sha1>98fjfyu3ir62y7cy4kjx0ehz63a7wsx</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057346</id>
      <parentid>3057334</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:44:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7230" xml:space="preserve">{{Теннисші
|Есімі = Елена Рыбакина
|Толық аты = Елена Андреевна Рыбакина
|Суреті = Elena Rybakina (51282505614).jpg
|Ені = 300px
|Сурет тақырыбы = 
|Туған күні = 17.06.1999
|Туған жері = {{туғанжері|Мәскеу|Мәскеуде}}, [[Ресей]]
|Қайтыс болған күні =
|Қайтыс болған жері =
|Азаматтығы = {{байрақ|Қазақстан}} &lt;small&gt;(2018–)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;{{байрақ|Ресей}} &lt;small&gt;(2013–18)&lt;/small&gt;
|Тұрғылықты жері =
|Бойы = 184
|Салмағы =
|Мансабының басталуы = [[2016 жыл|2016]]
|Мансабының аяқталуы =
|Жұмыс қолы = оң
|Бэкхенд = 
|Бэкхенд2 = 
|Бапкері = Стефано Вуков
|Ақшалай сыйлық = 6 113 511 $&lt;ref name=&quot;WTA&quot;&gt;[https://www.wtatennis.com/players/324166/name WTA сайтында]&lt;/ref&gt;
|Жеке нәтижелері = 230–108&lt;ref name=&quot;WTA&quot;/&gt;
|Жеке атақтары = 3 WTA, 4 ITF
|Үздік рейтингісі = 12 (17 қаңтар 2022)
|Қазіргі позициясы = 
|Аустралиядағы рейтингі = 3-ші раунд (2020)
|Франциядағы рейтингі = 1/4 финал (2021)
|Уимблдондағы рейтингі = '''жеңіс''' (2022)
|АҚШ-тағы рейтингі = 3-ші раунд (2021)
|Жұп нәтижелері = 44–43&lt;ref name=&quot;WTA&quot;/&gt;
|Жұп атақтары = 4 ITF
|Үздік жұп позициясы = 48 (18 қазан 2021)
|Қазіргі жұп позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі 2 = 2-ші раунд (2020)
|Франциядағы рейтингі 2 = 1/4 финал (2021)
|Уимблдондағы рейтингі 2 = 1-ші раунд (2021)
|АҚШ-тағы рейтингі 2 = 1-ші раунд (2019)
|Медальдары = {{Достық ордені}}
|Ортаққор = Elena Rybakina
|Соңғы жаңартулар = 2022 жылғы 18 шілде
}}
'''Елена Андреевна Рыбакина''' (17 маусым 1999 жыл, [[Мәскеу]]) — қазақстандық кәсіпқой [[теннис]]ші. Бес жасынан бастап тенниспен айналысқан. 

2022 жылы Елена Уимблдондонда жеңіске жетіп, [[Үлкен дулыға турнирлері (теннис)|Үлкен дулыға]] турнирлерінің бірін бағындыра алған алғашқы қазақстандық теннисші болды.

== Карьерасы ==
2013 жылы қараша айында Всеволожскіде өткен жасөспірімдер тунниріне қатысты. Квалификациядан өтті де, бірінші айналымда Вера Лапкоға есе жііберді. 

2014 жылдың наурызында ол Альметьевскідегі турнирде жеңімпаз болды; мамырда ол Түркияда жасөспірімдер арасындағы екі турнирде тұсаукере кездесулерін өткізді (''Enka ITF Junior Cup, Nazmi Bari Cup 2014''), ал маусым айында Мәскеуде өткен Озеров кубогында ол финалда Блинковадан ғана ұтылды - 1:6, 2:6. Қараша айында Новокузнецк қаласында өткен Siberian Open турнирінде ол жекелей жеңімпаз және жұптық финалист болды. 

2015 жылы Озеров кубогында Рыбакина алтын алқадан дубль жасап, жекелей де, жұптық та сында жеңіске жетті. Сол жылдың қыркүйегінде ол ''Grand Slam'' турнирінде дебют жасады; жекелей сында екі жеңіске жетті, үшінші кездесуде венгриялық Фанни Соллардан ұтылды.

2016 жылдың ақпанында ол Қазанда Ельцин кубогында, наурызда - Хорватияда өткен турнирде, қыркүйекте Канаданың жасөспірімдер арасындағы ашық чемпионатында  жұптық ойындарда  жеңімпаз атанды.

2018 жылдан бастап [[Қазақстан]] атынан сынға түсіп жүр. 2019 жылдың шілдесінде Рыбакина теннистен Бухарест ашық чемпионатына қатысты, онда ол WTA бойынша бірінші титулын жеңіп алды. Финалда румындық Патрисия Мария Цигпен кездесті, турнирдің қожайыны матчта тек екі ойынға қатыса алды. Қорытынды есеп 6:2, 6:0. Елена бүкіл турнирде бірде-бір ұтылған жоқ. АҚШ ашық чемпионатында  бірінші айналымда чехиялық Каролина Муховадан екі сетте ұтылды.

2020 жылдың күнтізбесінің басында Елена Рыбакина [[Шэньчжэнь|Шэньчжэньдегі]] турнирде ресейлік Екатерина Александровадан екі сетте жеңілді.

[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарына]] қатысып, төртінші орын алды, жүлдеге іліне алмады. 

2022 жылы әйелдер арасындағы [[Уимблдон жарысы]]ның жеңімпазы атанды. Финалда ол үш сетте әлемнің екінші ракеткасы Онс Жаберді жеңді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sputnik.kz/20220709/sensatsiya-rybakina-uimbldon-finaly-26030776.html|title=Сенсация: Рыбакина Уимблдон финалында тарихи жеңіске жетті|author=|date=9 шілде 2022|work=|publisher=''sputnik.kz''|accessdate=|lang=kk}}&lt;/ref&gt;

== WTA рейтингісінде ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|Жыл
|Жеке рейтинг
|Жұптасқан рейтинг
|-
|2021
|14
|49
|-
|2020
|19
|362
|-
|2019
|37
|516
|-
|2018
|191
|484
|-
|2017
|425
|682
|-
|2016
|616
|1 166
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=https://www.championat.com/tennis/news-3329809-kafelnikov-lena-rybakina---zapomnite-eto-imja.html|title=Кафельников: Лена Рыбакина — запомните это имя|author=|date=30 қаңтар 2018|work=|publisher=''championat.com''|accessdate=|lang=ru}}

{{Бастама}}
{{Сыртқы сілтемелер}}

[[Санат:Қазақстан теннисшілері]]
[[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының теннисшілері]]
[[Санат:2 дәрежелі Достық орденінің (Қазақстан) иегерлері]]</text>
      <sha1>e4xe4e5l7m0vcfgr1z1605qm8qzlpat</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057348</id>
      <parentid>3057346</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T07:47:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7236" xml:space="preserve">{{Теннисші
|Есімі = Елена Рыбакина
|Шынайы есімі = Елена Андреевна Рыбакина
|Суреті = Elena Rybakina (51282505614).jpg
|Ені = 300px
|Сурет тақырыбы = 
|Туған күні = 17.06.1999
|Туған жері = {{туғанжері|Мәскеу|Мәскеуде}}, [[Ресей]]
|Қайтыс болған күні =
|Қайтыс болған жері =
|Азаматтығы = {{байрақ|Қазақстан}} &lt;small&gt;(2018–)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;{{байрақ|Ресей}} &lt;small&gt;(2013–18)&lt;/small&gt;
|Тұрғылықты жері =
|Бойы = 184
|Салмағы =
|Мансабының басталуы = [[2016 жыл|2016]]
|Мансабының аяқталуы =
|Жұмыс қолы = оң
|Бэкхенд = 
|Бэкхенд2 = 
|Бапкері = Стефано Вуков
|Ақшалай сыйлық = 6 113 511 $&lt;ref name=&quot;WTA&quot;&gt;[https://www.wtatennis.com/players/324166/name WTA сайтында]&lt;/ref&gt;
|Жеке нәтижелері = 230–108&lt;ref name=&quot;WTA&quot;/&gt;
|Жеке атақтары = 3 WTA, 4 ITF
|Үздік рейтингісі = 12 (17 қаңтар 2022)
|Қазіргі позициясы = 
|Аустралиядағы рейтингі = 3-ші раунд (2020)
|Франциядағы рейтингі = 1/4 финал (2021)
|Уимблдондағы рейтингі = '''жеңіс''' (2022)
|АҚШ-тағы рейтингі = 3-ші раунд (2021)
|Жұп нәтижелері = 44–43&lt;ref name=&quot;WTA&quot;/&gt;
|Жұп атақтары = 4 ITF
|Үздік жұп позициясы = 48 (18 қазан 2021)
|Қазіргі жұп позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі 2 = 2-ші раунд (2020)
|Франциядағы рейтингі 2 = 1/4 финал (2021)
|Уимблдондағы рейтингі 2 = 1-ші раунд (2021)
|АҚШ-тағы рейтингі 2 = 1-ші раунд (2019)
|Медальдары = {{Достық ордені}}
|Ортаққор = Elena Rybakina
|Соңғы жаңартулар = 2022 жылғы 18 шілде
}}
'''Елена Андреевна Рыбакина''' (17 маусым 1999 жыл, [[Мәскеу]]) — қазақстандық кәсіпқой [[теннис]]ші. Бес жасынан бастап тенниспен айналысқан. 

2022 жылы Елена Уимблдондонда жеңіске жетіп, [[Үлкен дулыға турнирлері (теннис)|Үлкен дулыға]] турнирлерінің бірін бағындыра алған алғашқы қазақстандық теннисші болды.

== Карьерасы ==
2013 жылы қараша айында Всеволожскіде өткен жасөспірімдер тунниріне қатысты. Квалификациядан өтті де, бірінші айналымда Вера Лапкоға есе жііберді. 

2014 жылдың наурызында ол Альметьевскідегі турнирде жеңімпаз болды; мамырда ол Түркияда жасөспірімдер арасындағы екі турнирде тұсаукере кездесулерін өткізді (''Enka ITF Junior Cup, Nazmi Bari Cup 2014''), ал маусым айында Мәскеуде өткен Озеров кубогында ол финалда Блинковадан ғана ұтылды - 1:6, 2:6. Қараша айында Новокузнецк қаласында өткен Siberian Open турнирінде ол жекелей жеңімпаз және жұптық финалист болды. 

2015 жылы Озеров кубогында Рыбакина алтын алқадан дубль жасап, жекелей де, жұптық та сында жеңіске жетті. Сол жылдың қыркүйегінде ол ''Grand Slam'' турнирінде дебют жасады; жекелей сында екі жеңіске жетті, үшінші кездесуде венгриялық Фанни Соллардан ұтылды.

2016 жылдың ақпанында ол Қазанда Ельцин кубогында, наурызда - Хорватияда өткен турнирде, қыркүйекте Канаданың жасөспірімдер арасындағы ашық чемпионатында  жұптық ойындарда  жеңімпаз атанды.

2018 жылдан бастап [[Қазақстан]] атынан сынға түсіп жүр. 2019 жылдың шілдесінде Рыбакина теннистен Бухарест ашық чемпионатына қатысты, онда ол WTA бойынша бірінші титулын жеңіп алды. Финалда румындық Патрисия Мария Цигпен кездесті, турнирдің қожайыны матчта тек екі ойынға қатыса алды. Қорытынды есеп 6:2, 6:0. Елена бүкіл турнирде бірде-бір ұтылған жоқ. АҚШ ашық чемпионатында  бірінші айналымда чехиялық Каролина Муховадан екі сетте ұтылды.

2020 жылдың күнтізбесінің басында Елена Рыбакина [[Шэньчжэнь|Шэньчжэньдегі]] турнирде ресейлік Екатерина Александровадан екі сетте жеңілді.

[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарына]] қатысып, төртінші орын алды, жүлдеге іліне алмады. 

2022 жылы әйелдер арасындағы [[Уимблдон жарысы]]ның жеңімпазы атанды. Финалда ол үш сетте әлемнің екінші ракеткасы Онс Жаберді жеңді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sputnik.kz/20220709/sensatsiya-rybakina-uimbldon-finaly-26030776.html|title=Сенсация: Рыбакина Уимблдон финалында тарихи жеңіске жетті|author=|date=9 шілде 2022|work=|publisher=''sputnik.kz''|accessdate=|lang=kk}}&lt;/ref&gt;

== WTA рейтингісінде ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|Жыл
|Жеке рейтинг
|Жұптасқан рейтинг
|-
|2021
|14
|49
|-
|2020
|19
|362
|-
|2019
|37
|516
|-
|2018
|191
|484
|-
|2017
|425
|682
|-
|2016
|616
|1 166
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=https://www.championat.com/tennis/news-3329809-kafelnikov-lena-rybakina---zapomnite-eto-imja.html|title=Кафельников: Лена Рыбакина — запомните это имя|author=|date=30 қаңтар 2018|work=|publisher=''championat.com''|accessdate=|lang=ru}}

{{Бастама}}
{{Сыртқы сілтемелер}}

[[Санат:Қазақстан теннисшілері]]
[[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының теннисшілері]]
[[Санат:2 дәрежелі Достық орденінің (Қазақстан) иегерлері]]</text>
      <sha1>635htyu6rd5czi2di8jkcrkrusdz98g</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057352</id>
      <parentid>3057348</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:14:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ұлы Тұран</username>
        <id>120792</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7293" xml:space="preserve">{{Теннисші
|Есімі = Елена Рыбакина
|Шынайы есімі = Елена Андреевна Рыбакина
|Суреті = Elena Rybakina (51282505614).jpg
|Ені = 300px
|Сурет тақырыбы = 
|Туған күні = 17.06.1999
|Туған жері = {{туғанжері|Мәскеу|Мәскеуде}}, [[Ресей]]
|Қайтыс болған күні =
|Қайтыс болған жері =
|Азаматтығы = {{байрақ|Қазақстан}} &lt;small&gt;(2018–)&lt;/small&gt;&lt;br&gt;{{байрақ|Ресей}} &lt;small&gt;(2013–18)&lt;/small&gt;
|Тұрғылықты жері =
|Бойы = 184
|Салмағы =
|Мансабының басталуы = [[2016 жыл|2016]]
|Мансабының аяқталуы =
|Жұмыс қолы = оң
|Бэкхенд = екіқолды
|Бэкхенд2 = 
|Бапкері = Стефано Вуков
|Ақшалай сыйлық = 6 113 511 $&lt;ref name=&quot;WTA&quot;&gt;[https://www.wtatennis.com/players/324166/name WTA сайтында]&lt;/ref&gt;
|Жеке нәтижелері = 230–108&lt;ref name=&quot;WTA&quot;/&gt;
|Жеке атақтары = 3 WTA, 4 ITF
|Үздік рейтингісі = 12 (17 қаңтар 2022)
|Қазіргі позициясы = 
|Аустралиядағы рейтингі = 3-ші раунд (2020)
|Франциядағы рейтингі = 1/4 финал (2021)
|Уимблдондағы рейтингі = '''жеңіс''' (2022)
|АҚШ-тағы рейтингі = 3-ші раунд (2021)
|Жұп нәтижелері = 44–43&lt;ref name=&quot;WTA&quot;/&gt;
|Жұп атақтары = 4 ITF
|Үздік жұп позициясы = 48 (18 қазан 2021)
|Қазіргі жұп позициясы =
|Аустралиядағы рейтингі 2 = 2-ші раунд (2020)
|Франциядағы рейтингі 2 = 1/4 финал (2021)
|Уимблдондағы рейтингі 2 = 1-ші раунд (2021)
|АҚШ-тағы рейтингі 2 = 1-ші раунд (2019)
|Медальдары = {{Достық ордені}}
|Ортаққор = Elena Rybakina
|Соңғы жаңартулар = 2022 жылғы 18 шілде
}}
'''Елена Андреевна Рыбакина''' ([[1999 жыл]]ы [[17 маусым]]да туған, [[Мәскеу]], [[Ресей]]) — қазақстандық кәсіпқой [[теннис]]ші. Бес жасынан бастап тенниспен айналысқан. 

2022 жылы Елена Уимблдондонда жеңіске жетіп, [[Үлкен дулыға турнирлері (теннис)|Үлкен дулыға]] турнирлерінің бірін бағындыра алған алғашқы қазақстандық теннисші болды.

== Карьерасы ==
2013 жылы қараша айында Всеволожскіде өткен жасөспірімдер тунниріне қатысты. Квалификациядан өтті де, бірінші айналымда Вера Лапкоға есе жііберді. 

2014 жылдың наурызында ол Альметьевскідегі турнирде жеңімпаз болды; мамырда ол Түркияда жасөспірімдер арасындағы екі турнирде тұсаукере кездесулерін өткізді (''Enka ITF Junior Cup, Nazmi Bari Cup 2014''), ал маусым айында Мәскеуде өткен Озеров кубогында ол финалда Блинковадан ғана ұтылды - 1:6, 2:6. Қараша айында Новокузнецк қаласында өткен Siberian Open турнирінде ол жекелей жеңімпаз және жұптық финалист болды. 

2015 жылы Озеров кубогында Рыбакина алтын алқадан дубль жасап, жекелей де, жұптық та сында жеңіске жетті. Сол жылдың қыркүйегінде ол ''Grand Slam'' турнирінде дебют жасады; жекелей сында екі жеңіске жетті, үшінші кездесуде венгриялық Фанни Соллардан ұтылды.

2016 жылдың ақпанында ол Қазанда Ельцин кубогында, наурызда - Хорватияда өткен турнирде, қыркүйекте Канаданың жасөспірімдер арасындағы ашық чемпионатында  жұптық ойындарда  жеңімпаз атанды.

2018 жылдан бастап [[Қазақстан]] атынан сынға түсіп жүр. 2019 жылдың шілдесінде Рыбакина теннистен Бухарест ашық чемпионатына қатысты, онда ол WTA бойынша бірінші титулын жеңіп алды. Финалда румындық Патрисия Мария Цигпен кездесті, турнирдің қожайыны матчта тек екі ойынға қатыса алды. Қорытынды есеп 6:2, 6:0. Елена бүкіл турнирде бірде-бір ұтылған жоқ. АҚШ ашық чемпионатында  бірінші айналымда чехиялық Каролина Муховадан екі сетте ұтылды.

2020 жылдың күнтізбесінің басында Елена Рыбакина [[Шэньчжэнь|Шэньчжэньдегі]] турнирде ресейлік Екатерина Александровадан екі сетте жеңілді.

[[2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындары|2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарына]] қатысып, төртінші орын алды, жүлдеге іліне алмады. 

2022 жылы әйелдер арасындағы [[Уимблдон жарысы]]ның жеңімпазы атанды. Финалда ол үш сетте әлемнің екінші ракеткасы Онс Жаберді жеңді.&lt;ref&gt;{{cite web|url=https://sputnik.kz/20220709/sensatsiya-rybakina-uimbldon-finaly-26030776.html|title=Сенсация: Рыбакина Уимблдон финалында тарихи жеңіске жетті|author=|date=9 шілде 2022|work=|publisher=''sputnik.kz''|accessdate=|lang=kk}}&lt;/ref&gt;

== WTA рейтингісінде ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
|Жыл
|Жеке рейтинг
|Жұптасқан рейтинг
|-
|2021
|14
|49
|-
|2020
|19
|362
|-
|2019
|37
|516
|-
|2018
|191
|484
|-
|2017
|425
|682
|-
|2016
|616
|1 166
|}

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

== Сілтемелер ==
* {{cite web|url=https://www.championat.com/tennis/news-3329809-kafelnikov-lena-rybakina---zapomnite-eto-imja.html|title=Кафельников: Лена Рыбакина — запомните это имя|author=|date=30 қаңтар 2018|work=|publisher=''championat.com''|accessdate=|lang=ru}}

{{Бастама}}
{{Сыртқы сілтемелер}}

[[Санат:Қазақстан теннисшілері]]
[[Санат:2020 жылғы Жазғы Олимпиада ойындарының теннисшілері]]
[[Санат:2 дәрежелі Достық орденінің (Қазақстан) иегерлері]]</text>
      <sha1>m6fslodtp1qtc8zbm2yliaa2p7ju9ae</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Біз (роман)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>665879</id>
    <revision>
      <id>3057170</id>
      <parentid>2932360</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:16:56Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2576" xml:space="preserve">{{Әдеби шығарма
|Атауы=Мы
|Сурет=Мы (роман).jpg
|Сурет сипаттамасы = Орыс тілінде басылып шыққан басылымының мұқабасы, 1952 жыл
|Авторы=[[Евгений Иванович Замятин|Евгений Замятин]]
|Түпнұсқа тілі=орыс тілі
|Жазылды=1920
|Жариялануы=1924 (АҚШ) &lt;br&gt;1927 (қысқартылған редакция)&lt;br&gt;1952 (толық редакция)&lt;br&gt;1988 (КСРО)}}
'''«Мы»''' — [[Орыстар|орыс]] және [[кеңес]] жазушысы [[Евгения Замятин]]&lt;nowiki/&gt;нің сатира элементтері бар қиял-ғажайып [[роман]]-антиутопиясы (1920).

Романдағы оқиғалар шамамен отыз екінші ғасырда болады. Бұл роман  идеясы тейлоризмге, сциентизмге негізделген (адамдардың есімдері мен фамилиялары әріптер мен нөмірлермен таңбаланады, мемлекет тіпті олардың интимдік өмірлерін де қадағалайтын) адамдарды қатаң тоталитарлық бақылау қоғамын сипаттайды.

== Театрлардағы қойылымдары ==

* 2009 — «Мы», Үлкен қуыршақтар театры , , Санкт-Петербург. Режиссёрі Руслан Кудашов
* 2018 — «Мы», Воронеж Камерлік театры, би спектаклі, постановка Ольга Васильеваның қоюымен
* 2019 — «МЫ», Кіші қуыршақтар театры , Санкт-Петербург. Режиссёрі Александр Лялюшкин
* 2020 — «МЫ», Стас Наминнің театры, Мәскеу, мәскеу хореографы Катя Горячеваның авторлық жобасы
* 2021 - «МЫ», Театр-Театр, Пермь. Режиссёрлері Егор Дружинин мен Дима Масленников

== Сілтемелер ==
# https://web.archive.org/web/20160629224221/http://novaiskra.org.ua/%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0-%D0%B8-%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%8B%D0%B5-%D1%8D%D1%81%D0%B5%D1%80%D1%8B/
# https://orwell.ru/library/reviews/zamyatin/russian/r_zamy

[[Санат:Орыс тіліндегі романдар]]
[[Санат:Сатиралық романдар]]</text>
      <sha1>f2hflpervpn725ycyx1q4zrv0iualdq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057362</id>
      <parentid>3057170</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:56:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Madi Dos [[Мы (роман)]] бетін [[Біз (роман)]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2576" xml:space="preserve">{{Әдеби шығарма
|Атауы=Мы
|Сурет=Мы (роман).jpg
|Сурет сипаттамасы = Орыс тілінде басылып шыққан басылымының мұқабасы, 1952 жыл
|Авторы=[[Евгений Иванович Замятин|Евгений Замятин]]
|Түпнұсқа тілі=орыс тілі
|Жазылды=1920
|Жариялануы=1924 (АҚШ) &lt;br&gt;1927 (қысқартылған редакция)&lt;br&gt;1952 (толық редакция)&lt;br&gt;1988 (КСРО)}}
'''«Мы»''' — [[Орыстар|орыс]] және [[кеңес]] жазушысы [[Евгения Замятин]]&lt;nowiki/&gt;нің сатира элементтері бар қиял-ғажайып [[роман]]-антиутопиясы (1920).

Романдағы оқиғалар шамамен отыз екінші ғасырда болады. Бұл роман  идеясы тейлоризмге, сциентизмге негізделген (адамдардың есімдері мен фамилиялары әріптер мен нөмірлермен таңбаланады, мемлекет тіпті олардың интимдік өмірлерін де қадағалайтын) адамдарды қатаң тоталитарлық бақылау қоғамын сипаттайды.

== Театрлардағы қойылымдары ==

* 2009 — «Мы», Үлкен қуыршақтар театры , , Санкт-Петербург. Режиссёрі Руслан Кудашов
* 2018 — «Мы», Воронеж Камерлік театры, би спектаклі, постановка Ольга Васильеваның қоюымен
* 2019 — «МЫ», Кіші қуыршақтар театры , Санкт-Петербург. Режиссёрі Александр Лялюшкин
* 2020 — «МЫ», Стас Наминнің театры, Мәскеу, мәскеу хореографы Катя Горячеваның авторлық жобасы
* 2021 - «МЫ», Театр-Театр, Пермь. Режиссёрлері Егор Дружинин мен Дима Масленников

== Сілтемелер ==
# https://web.archive.org/web/20160629224221/http://novaiskra.org.ua/%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0-%D0%B8-%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%8B%D0%B5-%D1%8D%D1%81%D0%B5%D1%80%D1%8B/
# https://orwell.ru/library/reviews/zamyatin/russian/r_zamy

[[Санат:Орыс тіліндегі романдар]]
[[Санат:Сатиралық романдар]]</text>
      <sha1>f2hflpervpn725ycyx1q4zrv0iualdq</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057366</id>
      <parentid>3057362</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:57:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2638" xml:space="preserve">{{Әдеби шығарма
|Атауы=Мы
|Сурет=Мы (роман).jpg
|Сурет сипаттамасы = Орыс тілінде басылып шыққан басылымының мұқабасы, 1952 жыл
|Авторы=[[Евгений Иванович Замятин|Евгений Замятин]]
|Түпнұсқа тілі=орыс тілі
|Жазылды=1920
|Жариялануы=1924 (АҚШ) &lt;br&gt;1927 (қысқартылған редакция)&lt;br&gt;1952 (толық редакция)&lt;br&gt;1988 (КСРО)}}
'''&quot;Біз&quot;''' (орысша түпнұсқа атауы '''«'''''Мы»'') — [[Орыстар|орыс]] және [[кеңес]] жазушысы [[Евгения Замятин]]&lt;nowiki/&gt;нің сатира элементтері бар қиял-ғажайып [[роман]]-антиутопиясы (1920).

Романдағы оқиғалар шамамен отыз екінші ғасырда болады. Бұл роман  идеясы тейлоризмге, сциентизмге негізделген (адамдардың есімдері мен фамилиялары әріптер мен нөмірлермен таңбаланады, мемлекет тіпті олардың интимдік өмірлерін де қадағалайтын) адамдарды қатаң тоталитарлық бақылау қоғамын сипаттайды.

== Театрлардағы қойылымдары ==

* 2009 — «Мы», Үлкен қуыршақтар театры , , Санкт-Петербург. Режиссёрі Руслан Кудашов
* 2018 — «Мы», Воронеж Камерлік театры, би спектаклі, постановка Ольга Васильеваның қоюымен
* 2019 — «МЫ», Кіші қуыршақтар театры , Санкт-Петербург. Режиссёрі Александр Лялюшкин
* 2020 — «МЫ», Стас Наминнің театры, Мәскеу, мәскеу хореографы Катя Горячеваның авторлық жобасы
* 2021 - «МЫ», Театр-Театр, Пермь. Режиссёрлері Егор Дружинин мен Дима Масленников

== Сілтемелер ==
# https://web.archive.org/web/20160629224221/http://novaiskra.org.ua/%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0-%D0%B8-%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%8B%D0%B5-%D1%8D%D1%81%D0%B5%D1%80%D1%8B/
# https://orwell.ru/library/reviews/zamyatin/russian/r_zamy

[[Санат:Орыс тіліндегі романдар]]
[[Санат:Сатиралық романдар]]</text>
      <sha1>98eoay5jb7sydfv5hqw0sjqimi0tp2q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057375</id>
      <parentid>3057366</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:29:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3094" xml:space="preserve">{{Әдеби шығарма
|Атауы=Мы
|Сурет=Мы (роман).jpg
|Сурет сипаттамасы = Орыс тілінде басылып шыққан басылымының мұқабасы, 1952 жыл
|Авторы=[[Евгений Иванович Замятин|Евгений Замятин]]
|Түпнұсқа тілі=орыс тілі
|Жазылды=1920
|Жариялануы=1924 (АҚШ) &lt;br&gt;1927 (қысқартылған редакция)&lt;br&gt;1952 (толық редакция)&lt;br&gt;1988 (КСРО)}}
'''&quot;Біз&quot;''' (орысша түпнұсқа атауы '''«'''''Мы»'') — [[Орыстар|орыс]] және [[кеңес]] жазушысы [[Евгения Замятин]]&lt;nowiki/&gt;нің сатира элементтері бар қиял-ғажайып [[роман]]-антиутопиясы (1920).

Романдағы оқиғалар шамамен отыз екінші ғасырда болады. Бұл роман  идеясы тейлоризмге, сциентизмге негізделген (адамдардың есімдері мен фамилиялары әріптер мен нөмірлермен таңбаланады, мемлекет тіпті олардың интимдік өмірлерін де қадағалайтын) адамдарды қатаң тоталитарлық бақылау қоғамын сипаттайды.

== Театрлардағы қойылымдары ==

* 2009 — «Мы», Үлкен қуыршақтар театры , , Санкт-Петербург. Режиссёрі Руслан Кудашов
* 2018 — «Мы», Воронеж Камерлік театры, би спектаклі, постановка Ольга Васильеваның қоюымен
* 2019 — «МЫ», Кіші қуыршақтар театры , Санкт-Петербург. Режиссёрі Александр Лялюшкин
* 2020 — «МЫ», Стас Наминнің театры, Мәскеу, мәскеу хореографы Катя Горячеваның авторлық жобасы
* 2021 - «МЫ», Театр-Театр, Пермь. Режиссёрлері Егор Дружинин мен Дима Масленников

== Экранға шығуы ==

* &quot;Біз&quot; (немісше ''Wir)  -'' чех кинорежиссері Войтех Яснының [[1982 жыл]]&lt;nowiki/&gt;ғы фильмі.
* Шыны бекініс (ағылшын тілінде) - Алена Буренің 2016 ж. шығарған қысқа метражды фильмі.
* &quot;Біз&quot; - Гамлета Дульянаның [[2022 жыл|2022 жылы]] жарыққа шығатын фильмі.&quot;

== Сілтемелер ==
# https://web.archive.org/web/20160629224221/http://novaiskra.org.ua/%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0-%D0%B8-%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%8B%D0%B5-%D1%8D%D1%81%D0%B5%D1%80%D1%8B/
# https://orwell.ru/library/reviews/zamyatin/russian/r_zamy

[[Санат:Орыс тіліндегі романдар]]
[[Санат:Сатиралық романдар]]</text>
      <sha1>lup9qdx5u0fqf8l9js7qeznvzdptbz2</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057397</id>
      <parentid>3057375</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T09:59:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3102" xml:space="preserve">{{Әдеби шығарма
|Атауы=Мы
|Сурет=Мы (роман).jpg
|Сурет сипаттамасы = Орыс тілінде басылып шыққан басылымының мұқабасы, 1952 жыл
|Авторы=[[Евгений Иванович Замятин|Евгений Замятин]]
|Түпнұсқа тілі=орыс тілі
|Жазылды=1920
|Жариялануы=1924 ([[АҚШ]]) &lt;br&gt;1927 (қысқартылған редакция)&lt;br&gt;1952 (толық редакция)&lt;br&gt;1988 ([[КСРО]])}}
'''&quot;Біз&quot;''' (орысша түпнұсқа атауы '''«'''''Мы»'') — [[Орыстар|орыс]] және [[кеңес]] жазушысы [[Евгения Замятин]]&lt;nowiki/&gt;нің сатира элементтері бар қиял-ғажайып [[роман]]-антиутопиясы (1920).

Романдағы оқиғалар шамамен отыз екінші ғасырда болады. Бұл роман  идеясы тейлоризмге, сциентизмге негізделген (адамдардың есімдері мен фамилиялары әріптер мен нөмірлермен таңбаланады, мемлекет тіпті олардың интимдік өмірлерін де қадағалайтын) адамдарды қатаң тоталитарлық бақылау қоғамын сипаттайды.

== Театрлардағы қойылымдары ==

* 2009 — «Мы», Үлкен қуыршақтар театры , , Санкт-Петербург. Режиссёрі Руслан Кудашов
* 2018 — «Мы», Воронеж Камерлік театры, би спектаклі, постановка Ольга Васильеваның қоюымен
* 2019 — «МЫ», Кіші қуыршақтар театры , Санкт-Петербург. Режиссёрі Александр Лялюшкин
* 2020 — «МЫ», Стас Наминнің театры, Мәскеу, мәскеу хореографы Катя Горячеваның авторлық жобасы
* 2021 - «МЫ», Театр-Театр, Пермь. Режиссёрлері Егор Дружинин мен Дима Масленников

== Экранға шығуы ==

* &quot;Біз&quot; (немісше ''Wir)  -'' чех кинорежиссері Войтех Яснының [[1982 жыл]]&lt;nowiki/&gt;ғы фильмі.
* Шыны бекініс (ағылшын тілінде) - Алена Буренің 2016 ж. шығарған қысқа метражды фильмі.
* &quot;Біз&quot; - Гамлета Дульянаның [[2022 жыл|2022 жылы]] жарыққа шығатын фильмі.&quot;

== Сілтемелер ==
# https://web.archive.org/web/20160629224221/http://novaiskra.org.ua/%D0%BB%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B0-%D0%B8-%D0%BB%D0%B5%D0%B2%D1%8B%D0%B5-%D1%8D%D1%81%D0%B5%D1%80%D1%8B/
# https://orwell.ru/library/reviews/zamyatin/russian/r_zamy

[[Санат:Орыс тіліндегі романдар]]
[[Санат:Сатиралық романдар]]</text>
      <sha1>1ufxlg8iczobzn1mctx1fkv7faltcdj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Әкесінің қыздары</title>
    <ns>0</ns>
    <id>667049</id>
    <revision>
      <id>3057173</id>
      <parentid>2938503</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T12:22:43Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="8717" xml:space="preserve">{{Телесериал|Қазақша атауы=Әкесінің қыздары|country=[[Ресей]]|соңғы рет көрсетілді=[[30 сәуір]] [[2013 жыл]]ға дейін|көрсете бастады=[[3 қыркүйек]] [[2007 жыл]]дан|ұзақтығы=22-24 минут|продюсері=Вячеслав Муругов,&lt;br&gt;Александр Роднянский,&lt;br&gt;[[Константин Тагирович Кикичев|Константин Кикичев]] және [[Папины дочки#Түсіру тобы|т.б.]]|маусымдар=20|language=орыс тілінде|opentheme=«Папины дочки (Жизнь иногда выпускает жало…)» [[Uma2rmaH]] (1—14 маусымдар)&lt;br&gt;«Папины дочки (Жизнь изменяется всё быстрее…)» [[Uma2rmaH]] (19—20 маусымдары)|OrigTitle=|рөлдерде=[[Карпович, Мирослава Олеговна|Мирослава Карпович]]&lt;br&gt;[[Сиваева, Анастасия Сергеевна|Анастасия Сиваева]]&lt;br&gt;[[Мельникова, Дарья Алексеевна|Дарья Мельникова]]&lt;br&gt;[[Арзамасова, Елизавета Николаевна|Елизавета Арзамасова]]&lt;br&gt;[[Старшова, Екатерина Игоревна|Екатерина Старшова]]&lt;br&gt;[[Леонов, Андрей Евгеньевич|Андрей Леонов]]&lt;br&gt;[[Гришаева, Нонна Валентиновна|Нонна Гришаева]]|режиссёрі=[[Троцюк, Алексей Павлович|Алексей Троцюк]],&lt;br&gt;[[Шляппо, Виталий Петрович|Виталий Шляппо]],&lt;br&gt;&lt;nowiki&gt;Вячеслав Досмұхаметов,&lt;/nowiki&gt;&lt;br&gt;[[Купридо, Леонид Вячеславович|Леонид Купридо]]&lt;br&gt;Александр Трофимов және [[Папины дочки#Түсіру тобы|т.б.]]|creator=''Идея авторлары:'' &lt;br&gt; [[Муругов, Вячеслав Александрович|Вячеслав Муругов]]&lt;br&gt;[[Роднянский, Александр Ефимович|Александр Роднянский]] ''Идеясын ойластырғандар:'' &lt;br&gt; [[Троцюк, Алексей Павлович|Алексей Троцюк]]&lt;br&gt;[[Шляппо, Виталий Петрович|Виталий Шляппо]]&lt;br&gt;
Вячеслав Досмұхаметов &lt;br&gt;[[Сорокин, Руслан Сергеевич|Руслан Сорокин]]&lt;br&gt;Максим Туханин|жанры=[[ситуациялық комедия]]|суреті=Papiny dochki.jpg|Шынайы атауы=Папины дочки|сайт=[http://ctc.ru/rus/projects/serials/papiny-dochki/ СТС телеарнасының сайтындағы телехикая парақшасы]}}
'''«Әкесінің қыздары»''' — (орысша ''Папины дочки'') Ресейлік отбасылық танымал комедиялық телехикаясы ([[Ситуациялық комедия|ситком]]). 

[[СТС|СТС телеарнасы]]&lt;nowiki/&gt;ның тапсырысымен 1-3 маусымдарын &quot;Киноконстанта&quot; компаниясы, 4—18 маусымдарын &quot;[[КостаФильм]]&quot;, 19—20 маусымдарын  Yellow, Black and White компаниялары  өндірген.  Телехикая СТС телеарнасында талай рет жоғары рейтингке ие болған, сондай-ақ төрт рет &quot;[[ТЭФИ]]&quot; телевизиялық марапатына ие болған.&lt;ref&gt;http://www.ctcmedia.ru/rus/press-center/releases/?id=158#.YSdXabAzYdV&lt;/ref&gt; 

Басты кейіпкер Сергей Васнецов (Андрей Леонов) — шағын жеке клиниканың отбасылық психологы жылармандық күйде қалады. Әйелі Людмила Васнецова (Нонна Гришаева) канадалық хоккейшіге кетіп қалады. Одан бетерлігі, жұмысындағы пациенттері де кетіп табыссыз қалады. Әйелі кетіп қана қоймай, бес қызын (Мирослава Карпович, Анастасия Сиваева, Дарья Мельникова, Елизавета Арзамасова, Екатерина Старшовалар ойнайды) оның қарауына енесімен бірге қалдырып кетеді. 

Комедия идеясының авторлары — [[Вячеслав Муругов]] пен [[Александр Роднянский]]. Телехикая өмірдің түрлі салалары - отбасы, махаббат, жұмыс, оқу мен достық тақырыптарын қамтыған. Бұл сериалдың басқа телехикаялардан ерекшелігі, Ресейдің шетелдік телехикаялардан көшірмесі емес, өз төлнұсқалық телехикаясы.

== Телехикаяның сюжеті == 
Басты кейіпкер Сергей Васнецов (Андрей Леонов) шағын жеке клиниканың отбасылық психологы жылармандық күйде қалады. Әйелі Людмила Васнецова (Нонна Гришаева) канадалық хоккейшіге кетіп қалады. Одан бетерлігі, жұмысындағы пациенттері де келмей қояды. Әйелі кетіп қана қоймай, бес баласын (Мирослава Карпович, Анастасия Сиваева, Дарья Мельникова, Елизавета Арзамасова, Екатерина Старшова) оның қарауына қалдырып кетеді. 

== Рөлдерде ==
{| class=&quot;wikitable&quot;
!Актёрлер
!Рөлі
|-
|[[Андрей Леонов]]
|Сергей Алексейұлы Васнецов
|-
|[[Нонна Гришаева]]
|Людмила Сергеевна Васнецова
|-
|[[Мирослава Карпович]] 
|Мария Васнецова
|-
|[[Анастасия Сиваева]]
|Дарья Васнецова (тұрмысқа шыққаннан кейін Васильева)
|-
|[[Дарья Мельникова]]
|Евгения Васнецова
|-
|[[Елизавета Арзамасова]]
|Галина Сергеевна Васнецова
|-
|Екатерина Старшова
|Полина Васнецова
|-
|Ольга Волкова
|Антонина Семёновна Гордиенко
|-
|Александр Самойленко
|Андрей Антонов
|-
|Ангелина Варганова
|Ольга Антонова
|-
|Татьяна Орлова
|Тамара Кожемятка
|-
|Александр Олешко
|Василия Федотова
|}

== Атап өтерлік деректер ==

* Телехикаяның түсірілімі 2007 жылдың 13 шілдесінде басталған. &quot;Папины дочки&quot;  басты әнінің авторы мен аранжировщиктері  ағайынды Кристовскийлер  («Uma2rman» тобы).
* Басында барлығы 60 сериал түсіру жоспарланған болатын. Алайда телехикаяның рейтингі жоғары болғандықтан, сериал жалғасын тапты. 
* «Папины дочки» шетелдік арналарға бейімделіп таратылған алғашқы Ресей сериалы. Немістің  Das Vierte арнасы 2009 жылдың көктемінде « Ein Haus voller Töchter » деген атаумен ремейк түсіре бастады және ол 2010 жылдың тамызында трансляциялана бастады.&lt;ref&gt;https://www.kp.ru/daily/24389.4/568038/&lt;/ref&gt;
* Ольга Антонованың рөлін ойнаған  Ангелина Варганова кейіпкерінің сюжеттік желісін аяқтауға үлгермей 41 жасында пневмониядан қайтыс болды.

== Сілтемелер ==

* http://www.ctcmedia.ru/rus/press-center/releases/?id=158#.YSdXabAzYdV
* [[imdbtitle:1796154|Әкесінің қыздары]] [[IMDb]]-да
* [https://ctc.ru/projects/serials/papiny-dochki/ Ресми сайты]

== Дереккөздер ==
[[Санат:Ресей телесериалдары]]</text>
      <sha1>92qturlmz2jlx3ouba9l9kgzy0t43h4</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстанның таратылған аудандары</title>
    <ns>0</ns>
    <id>683612</id>
    <revision>
      <id>3057188</id>
      <parentid>3056765</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T15:00:09Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>[[Арнайы:Үлесі/Білгіш Шежіреші|Білгіш Шежіреші]] ([[Қатысушы талқылауы:Білгіш Шежіреші|талқылауы]]) істеген нөмір 3054723 нұсқасын [[Уикипедия:Жоққа шығару|жоққа шығарды]]</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22437" xml:space="preserve">1991 жылдың 16 желтоқсанынан бері Қазақстанның таратылған аудандарының тізімі

== Ақмола (Целиноград) облысы ==
* [[Маринов ауданы]] — [[Мариновка (Ақмола облысы)|Мариновка]] ауылы
** 1997 жылы [[Атбасар ауданы]]на қосылды.
* [[Сілеті ауданы]] — [[Сілеті (Ақмола облысы)|Сілеті]] ауылы
** 1997 жылы [[Ерейментау ауданы]]на қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003370_ Ақмола облысының Сiлетi ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;

== Ақтөбе облысы ==
* [[Ақтөбе ауданы]] — [[Ақтөбе]] қаласы
** 1997 жылы [[Ақтөбе қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003550_ Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Қызылорда және Қостанай облыстарының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысындағы өзгерiстер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Қарабұтақ ауданы|Әйтеке би ауданы]] — [[Қарабұтақ (Әйтеке би ауданы)|Қарабұтақ]] ауылы
** 1997 жылы Бөгеткөл ауданына қосылып, Бөгеткөл ауданына [[Әйтеке би ауданы|Әйтеке би]] есімі берілді.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Исатай ауданы (Ақтөбе облысы)|Исатай ауданы]] — [[Ақырап]] ауылы
** 1997 жылы [[Қобда ауданы]]на қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003427_ Ақтөбе облысының Исатай ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Мұғалжар ауданы (Қазақ КСР)|Мұғалжар ауданы]] — [[Ембі]] қаласы
** 1997 жылы [[Мұғалжар ауданы|Октябрь ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;

== Алматы облысы ==
* [[Кеген ауданы]] — [[Кеген (ауыл)|Кеген]] ауылы
** 1997 жылы [[Райымбек ауданы]]на қосылып, Райымбек ауданының орталығы [[Нарынқол]]дан Кегенге көшті. 2018 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003528_ Алматы, Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Солтүстiк Қазақстан облыстарының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысындағы өзгерiстер туралы]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1800000653 Алматы облысының әкімшілік-аумақтық құрылысындағы өзгерістер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Күрті ауданы]] — [[Ақши (Іле ауданы)|Ақши]] ауылы
** 1997 жылы жері [[Балқаш ауданы|Балқаш]], [[Іле ауданы|Іле]], [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл]] аудандарына берілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Шелек ауданы]] — [[Шелек (ауыл)|Шелек]] ауылы
** 1997 жылы [[Еңбекшіқазақ ауданы|Еңбекшіқазақ]] ауданына қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Атырау (Гурьев) облысы ==
* [[Балықшы ауданы]] — [[Балықшы кенті|Балықшы]] кенті
** 1997 жылы [[Атырау қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003515_ Атырау облысының Балықшы ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;

== Батыс Қазақстан (Орал) облысы ==
* [[Ақжайық ауданы (Қазақ КСР)|Ақжайық ауданы]] — [[Ақжайық (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжайық]] ауылы
** 1997 жылы [[Теректі ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д2&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003489_ Батыс Қазақстан облысының Ақжайық және Тайпақ аудандарын тарату, Чапаев ауданын қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Жалпақтал ауданы]] — [[Жалпақтал]] ауылы.
** 1997 жылы [[Казталов ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Приурал ауданы]] — [[Дарьинское]] ауылы
** 1997 жылы [[Бәйтерек ауданы|Зеленов ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Тайпақ ауданы]] — [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылы
** 1997 жылы [[Ақжайық ауданы|Чапаев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д2&quot; /&gt;

== Жезқазған облысы ==
* [[Ақадыр ауданы]] — [[Ақадыр]] кенті
** 1997 жылы [[Шет ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Жезді ауданы]] — [[Жезді (кент)|Жезді]] кенті
** 1997 жылы [[Ұлытау ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Приозерный ауданы|Тоқырауын ауданы]] — [[Шашубай|Озерный]] кенті
** 1997 жылы [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Көкшетау облысы ==
*  [[Арықбалық ауданы]] — [[Арықбалық]] ауылы
** 1997 жылы [[Айыртау ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003482_ Көкшетау облысының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысындағы өзгерiстер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Келлер ауданы]] — [[Келлеровка]] ауылы
** 1997 жылы [[Тайынша ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Көкшетау ауданы]] — [[Көкшетау]] қаласы
** 1997 жылы [[Зеренді ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Ленинград ауданы]] — [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] ауылы
** 1997 жылы [[Ақжар ауданы|Ленин ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Рузаев ауданы]] — [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] ауылы
** 1997 жылы [[Ғабит Мүсірепов ауданы|Куйбышев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Уәлиханов ауданы (Көкшетау облысы)|Уәлиханов ауданы]] — [[Уәлиханов (Біржан сал ауданы)|Уәлиханов]] ауылы
** 1997 жылы жері Қызылту, [[Біржан сал ауданы|Еңбекшілдер]] аудандарына қосылып, Қызылту ауданына [[Уәлиханов ауданы|Уәлиханов]] есімі берілді.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Чистопол ауданы|Чистополье ауданы]] — [[Чистополье (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чистополье]] ауылы
** 1997 жылы [[Ғабит Мүсірепов ауданы|Куйбышев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Чкалов ауданы]] — [[Чкалово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чкалово]] ауылы
** 1997 жылы [[Тайынша ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;

== Қарағанды облысы ==
* [[Молодежный ауданы]] — [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодежный]] кенті 
** 1997 жылы [[Осакаров ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды облысы)|Қазыбек би ауданы]] — [[Егіндібұлақ (Қарағанды облысы)|Егіндібұлақ]] ауылы
** 1997 жылы [[Қарқаралы ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Телман ауданы|Тельман ауданы]] — [[Ғабиден Мұстафин кенті|Токаревка]] кенті
** 1997 жылы [[Бұқар жырау ауданы|Ульянов ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Теңіз ауданы]] — [[Баршын (ауыл)|Баршын]] ауылы
** 1997 жылы [[Нұра ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Қызылорда облысы ==
* [[Сырдария ауданы (Қазақ КСР)|Сырдария ауданы]] — [[Тасбөгет]] кенті
** 1997 жылы бір бөлігі [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не, бір бөлігі Тереңөзек ауданына қосылып, Тереңөзек ауданы [[Сырдария ауданы]] болып қайта аталды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;

== Павлодар облысы ==
* [[Ақсу ауданы (Павлодар облысы)|Ақсу ауданы]] —  [[Ақсу]] қаласы
** 1997 жылы [[Ақсу қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д8&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003490_ Павлодар облысының Ақсу және Екiбастұз аудандарын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Екібастұз ауданы]] — [[Екібастұз]] қаласы 
** 1997 жылы [[Екібастұз қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д8&quot; /&gt;

== Семей облысы ==
* [[Абыралы ауданы (Семей облысы)|Абыралы ауданы]] — [[Қайнар (Абай облысы)|Қайнар]] ауылы
** 1997 жылы [[Семей қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Ақсуат ауданы]] — [[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]] ауылы&lt;ref name=&quot;Д11&quot;&gt;[https://akorda.kz/kz/kazakstan-respublikasynyn-akimshilik-aumaktyk-kurylysynyn-keybir-maseleleri-turaly-445742 Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылысының кейбір мәселелері туралы]&lt;/ref&gt;
** 1997 жылы [[Тарбағатай ауданы]]на қосылып, Тарбағатай ауданының орталығы [[Ақжар (Шығыс Қазақстан облысы)|Ақжардан]] Ақсуатқа көшті. 2022 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Жаңасемей ауданы]] — [[Семей]] қаласы
** 1996 жылы жері [[Семей қалалық әкімдігі]], [[Бесқарағай ауданы|Бесқарағай]], [[Бородулиха ауданы|Бородулиха]] аудандарына берілді.&lt;ref name=&quot;Д4&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U960003089_ Семей облысының Жаңасемей ауданын, Шымкент қаласындағы аудандарды тарату және Оңтүстiк Қазақстан облысының Леңгiр қаласын аудандық маңызы бар қалалардың санатына жатқызу туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Жаңа Шүлбі ауданы]] — [[Жаңа Шүлбі]] ауылы
** 1997 жылы [[Бородулиха ауданы]]на қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003335_ Семей облысының Новошульба ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Мақаншы ауданы]] — [[Мақаншы]] ауылы
** 1997 жылы [[Үржар ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Таскескен ауданы]] — [[Таскескен (Абай облысы)|Таскескен]] ауылы
** 1996 жылы жері [[Аягөз ауданы|Аягөз]], [[Үржар ауданы|Үржар]] аудандарына берілді.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U960003164_ Семей облысының Таскескен ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Шар ауданы]] —  [[Шар (қала)|Шар]] қаласы 
** 1997 жылы [[Жарма ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Шұбартау ауданы]] — [[Баршатас]] ауылы
** 1997 жылы [[Аягөз ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Солтүстік Қазақстан облысы ==
* [[Возвышенка ауданы]] — [[Возвышенка (Мағжан Жұмабаев ауданы)|Возвышенка]] ауылы
** 1997 жылы [[Мағжан Жұмабаев ауданы|Булаев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Мәскеу ауданы]] — [[Корнеевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Корнеевка]] ауылы
** 1997 жылы [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленин ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д6&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003461_ Солтүстiк Қазақстан облысының Москва және Соколов аудандарын тарату, Бескөл және Ленин аудандарын қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Преснов ауданы]] — [[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]] ауылы
** 1997 жылы [[Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жамбыл ауданына]] қосылып, Жамбыл ауданының орталығы [[Благовещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Благовещенкадан]] Пресновкаға көшті.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Соколов ауданы]] — [[Соколовка (Қызылжар ауданы)|Соколовка]] ауылы
** 1997 жылы [[Қызылжар ауданы|Бескөл ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д6&quot; /&gt;

== Талдықорған облысы ==
* [[Бөрілітөбе ауданы]] — [[Лепсі (Сарқан ауданы)|Лепсі]] ауылы
** 1997 жылы жері [[Ақсу ауданы|Ақсу]], [[Қапал ауданы|Қапал]], [[Қаратал ауданы|Қаратал]], [[Сарқан ауданы|Сарқан]] аудандарына берілді.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003371_ Талдықорған облысының Бөрлiтөбе ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Гвардия ауданы]] — [[Қоғалы (Алматы облысы)|Қоғалы]] ауылы
** 1997 жылы [[Кербұлақ ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Қапал ауданы]] — [[Қапал (Алматы облысы)|Қапал]] ауылы
** 1997 жылы жері [[Ақсу ауданы|Ақсу]], [[Ескелді ауданы|Талдықорған]] аудандарына берілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Үйгентас ауданы]] — [[Қабанбай (Алматы облысы)|Қабанбай]] ауылы
** 1997 жылы [[Алакөл ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Торғай облысы ==
* [[Амантоғай ауданы]] — [[Жалдама (ауыл)|Жалдама]] ауылы
** 1997 жылы [[Амангелді ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Арқалық ауданы]] —  [[Родина (Қостанай облысы)|Родина]] ауылы
** 1997 жылы [[Арқалық қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Жаңадала ауданы]] — [[Тасты-Талды]] ауылы
** 1997 жылы [[Жарқайың ауданы|Державин ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д7&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003604_ Ақмола облысының Жаңадала және Қима аудандарын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Қима ауданы]] — [[Жаңақима]] ауылы
** 1997 жылы [[Жақсы ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д7&quot; /&gt;
* [[Октябрь ауданы (Қостанай облысы)|Октябрь ауданы]] — [[Октябрьское (Қарасу ауданы)|Октябрьское]] ауылы
** 1997 жылы [[Қарасу ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;

== Түркістан (Шымкент, Оңтүстік Қазақстан) облысы ==
* [[Арыс ауданы]] — [[Арыс]] қаласы
** 2008 жылы [[Арыс қалалық әкімдігі]]не қосылды.
* [[Асықата ауданы]] — [[Асықата]] ауылы
** 1997 жылы [[Мақтаарал ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д9&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003474_ Оңтүстiк Қазақстан облысының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысының кейбiр мәселелерi туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Жетісай ауданы]] — [[Жетісай]] қаласы
** 1997 жылы [[Мақтаарал ауданы]]на қосылып, Мақтаарал ауданының орталығы [[Мырзакент]]тен Жетісайға көшті. 2018 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Д12&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1800000698 Оңтүстік Қазақстан облысының әкімшілік-аумақтық құрылысындағы өзгерістер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Келес ауданы]] — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылы
** 1997 жылы [[Сарыағаш ауданы]]на қосылды. 2018 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Д12&quot; /&gt;
* [[Түркістан ауданы]] — [[Түркістан (қала)|Түркістан]] қаласы
** 1997 жылы Түркістан қалалық әкімдігіне қосылды.&lt;ref name=&quot;Д9&quot; /&gt;

== Шығыс Қазақстан облысы ==
* [[Большенарым ауданы]] — [[Үлкен Нарын|Большенарым]] ауылы
** 1997 жылы [[Катонқарағай ауданы|Катонқарағай ауданына]] қосылып, Катонқарағай ауданының орталығы [[Катонқарағай]]дан Большенарымға көшті.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Марқакөл ауданы]] — [[Марқакөл (ауыл)|Алексеевка]] ауылы
** 1997 жылы [[Күршім ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Самар ауданы]] — [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылы
** 1997 жылы [[Көкпекті ауданы]]на қосылды. 2022 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Д11&quot; /&gt;
* [[Таврия ауданы]] — [[Таврическое (Шығыс Қазақстан облысы)|Таврическое]] ауылы
** 1997 жылы [[Ұлан ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Қалалық аудандар ==
=== [[Ақтөбе]] ===
* Пролетар ауданы (1988 жыл)
* Фрунзе ауданы (1988 жыл)

=== [[Алматы]] ===
* Алатау ауданы (1993 жыл)&lt;ref name=&quot;Д10&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003342_ Алматы қаласының Алатау мен Мәскеу аудандарын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* Мәскеу ауданы (1993 жыл)&lt;ref name=&quot;Д10&quot; /&gt;

=== [[Қарағанды]] ===
* Железнодорожный ауданы (1997 жыл)
** [[Әлихан Бөкейхан ауданы|Октябрь ауданына]] қосылды
* Киров ауданы (1997 жыл)
** [[Әлихан Бөкейхан ауданы|Октябрь ауданына]] қосылды&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* Ленин ауданы (1997 жыл)
** [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды)|Совет ауданына]] қосылды&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

=== [[Өскемен]] ===
* Левобережный ауданы
* Октябрь ауданы
* Үлбі ауданы

=== [[Павлодар]] ===
* Ильич ауданы (1999 жыл)
* Индустриальный ауданы (1999 жыл)

=== [[Семей]] ===
* Әуезов ауданы (1994 жыл)
* Ленин ауданы (1994 жыл)

=== [[Тараз]] (Жамбыл) ===
* Заводской ауданы
* Центральный ауданы

=== [[Шымкент]] ===
* Абай ауданы (1996 жыл)&lt;ref name=&quot;Д4&quot; /&gt;
** 2004 жылы қайтадан құрылды

== Жаңадан құрылған аудандар ==
* [[Түпқараған ауданы]] — [[Форт-Шевченко]] қаласы
** 1992 жылы [[Форт-Шевченко қалалық әкімдігі]] аумағынан құрылды.
* [[Мұнайлы ауданы]] — [[Маңғыстау (ауыл)|Маңғыстау]] ауылы
** 2007 жылы құрылды.
* [[Алатау ауданы]] ([[Алматы]])
** 2008 жылы құрылды.
* [[Есіл ауданы]] ([[Нұр-Сұлтан]])
** 2008 жылы құрылды.
* [[Наурызбай ауданы]] ([[Алматы]])
** 2014 жылы құрылды.
* [[Қаратау ауданы]] ([[Шымкент]])
** 2014 жылы құрылды.
* [[Алматы ауданы]] ([[Ақтөбе]])
** 2018 жылы құрылды.
* [[Астана ауданы]] ([[Ақтөбе]])
** 2018 жылы құрылды.
* [[Байқоңыр ауданы]] ([[Нұр-Сұлтан]])
** 2018 жылы құрылды.
* [[Сауран ауданы]] — [[Шорнақ]] ауылы
** 2021 жылы құрылды.
* [[Тұран ауданы]] ([[Шымкент]])
** 2022 жылы құрылды.

[[Санат:Қазақстан аудандары]]
[[Санат:Қазақстанның таратылған аудандары]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>k9blxc7ws1f537buuhm37eflwdr670n</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057192</id>
      <parentid>3057188</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T16:16:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Ақмола (Целиноград) облысы */Маринов ауданы 1988 жылы таратылған</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="22249" xml:space="preserve">1991 жылдың 16 желтоқсанынан бері Қазақстанның таратылған аудандарының тізімі

== Ақмола (Целиноград) облысы ==
* [[Сілеті ауданы]] — [[Сілеті (Ақмола облысы)|Сілеті]] ауылы
** 1997 жылы [[Ерейментау ауданы]]на қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003370_ Ақмола облысының Сiлетi ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;

== Ақтөбе облысы ==
* [[Ақтөбе ауданы]] — [[Ақтөбе]] қаласы
** 1997 жылы [[Ақтөбе қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003550_ Ақтөбе, Батыс Қазақстан, Қызылорда және Қостанай облыстарының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысындағы өзгерiстер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Қарабұтақ ауданы|Әйтеке би ауданы]] — [[Қарабұтақ (Әйтеке би ауданы)|Қарабұтақ]] ауылы
** 1997 жылы Бөгеткөл ауданына қосылып, Бөгеткөл ауданына [[Әйтеке би ауданы|Әйтеке би]] есімі берілді.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Исатай ауданы (Ақтөбе облысы)|Исатай ауданы]] — [[Ақырап]] ауылы
** 1997 жылы [[Қобда ауданы]]на қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003427_ Ақтөбе облысының Исатай ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Мұғалжар ауданы (Қазақ КСР)|Мұғалжар ауданы]] — [[Ембі]] қаласы
** 1997 жылы [[Мұғалжар ауданы|Октябрь ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;

== Алматы облысы ==
* [[Кеген ауданы]] — [[Кеген (ауыл)|Кеген]] ауылы
** 1997 жылы [[Райымбек ауданы]]на қосылып, Райымбек ауданының орталығы [[Нарынқол]]дан Кегенге көшті. 2018 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003528_ Алматы, Шығыс Қазақстан, Қарағанды және Солтүстiк Қазақстан облыстарының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысындағы өзгерiстер туралы]&lt;/ref&gt;&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1800000653 Алматы облысының әкімшілік-аумақтық құрылысындағы өзгерістер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Күрті ауданы]] — [[Ақши (Іле ауданы)|Ақши]] ауылы
** 1997 жылы жері [[Балқаш ауданы|Балқаш]], [[Іле ауданы|Іле]], [[Жамбыл ауданы (Алматы облысы)|Жамбыл]] аудандарына берілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Шелек ауданы]] — [[Шелек (ауыл)|Шелек]] ауылы
** 1997 жылы [[Еңбекшіқазақ ауданы|Еңбекшіқазақ]] ауданына қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Атырау (Гурьев) облысы ==
* [[Балықшы ауданы]] — [[Балықшы кенті|Балықшы]] кенті
** 1997 жылы [[Атырау қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003515_ Атырау облысының Балықшы ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;

== Батыс Қазақстан (Орал) облысы ==
* [[Ақжайық ауданы (Қазақ КСР)|Ақжайық ауданы]] — [[Ақжайық (Батыс Қазақстан облысы)|Ақжайық]] ауылы
** 1997 жылы [[Теректі ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д2&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003489_ Батыс Қазақстан облысының Ақжайық және Тайпақ аудандарын тарату, Чапаев ауданын қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Жалпақтал ауданы]] — [[Жалпақтал]] ауылы.
** 1997 жылы [[Казталов ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Приурал ауданы]] — [[Дарьинское]] ауылы
** 1997 жылы [[Бәйтерек ауданы|Зеленов ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Тайпақ ауданы]] — [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] ауылы
** 1997 жылы [[Ақжайық ауданы|Чапаев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д2&quot; /&gt;

== Жезқазған облысы ==
* [[Ақадыр ауданы]] — [[Ақадыр]] кенті
** 1997 жылы [[Шет ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Жезді ауданы]] — [[Жезді (кент)|Жезді]] кенті
** 1997 жылы [[Ұлытау ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Приозерный ауданы|Тоқырауын ауданы]] — [[Шашубай|Озерный]] кенті
** 1997 жылы [[Ақтоғай ауданы (Қарағанды облысы)|Ақтоғай ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Көкшетау облысы ==
*  [[Арықбалық ауданы]] — [[Арықбалық]] ауылы
** 1997 жылы [[Айыртау ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003482_ Көкшетау облысының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысындағы өзгерiстер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Келлер ауданы]] — [[Келлеровка]] ауылы
** 1997 жылы [[Тайынша ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Көкшетау ауданы]] — [[Көкшетау]] қаласы
** 1997 жылы [[Зеренді ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Ленинград ауданы]] — [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] ауылы
** 1997 жылы [[Ақжар ауданы|Ленин ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Рузаев ауданы]] — [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] ауылы
** 1997 жылы [[Ғабит Мүсірепов ауданы|Куйбышев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Уәлиханов ауданы (Көкшетау облысы)|Уәлиханов ауданы]] — [[Уәлиханов (Біржан сал ауданы)|Уәлиханов]] ауылы
** 1997 жылы жері Қызылту, [[Біржан сал ауданы|Еңбекшілдер]] аудандарына қосылып, Қызылту ауданына [[Уәлиханов ауданы|Уәлиханов]] есімі берілді.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Чистопол ауданы|Чистополье ауданы]] — [[Чистополье (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чистополье]] ауылы
** 1997 жылы [[Ғабит Мүсірепов ауданы|Куйбышев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;
* [[Чкалов ауданы]] — [[Чкалово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чкалово]] ауылы
** 1997 жылы [[Тайынша ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д5&quot; /&gt;

== Қарағанды облысы ==
* [[Молодежный ауданы]] — [[Молодежный (Қарағанды облысы)|Молодежный]] кенті 
** 1997 жылы [[Осакаров ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды облысы)|Қазыбек би ауданы]] — [[Егіндібұлақ (Қарағанды облысы)|Егіндібұлақ]] ауылы
** 1997 жылы [[Қарқаралы ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Телман ауданы|Тельман ауданы]] — [[Ғабиден Мұстафин кенті|Токаревка]] кенті
** 1997 жылы [[Бұқар жырау ауданы|Ульянов ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Теңіз ауданы]] — [[Баршын (ауыл)|Баршын]] ауылы
** 1997 жылы [[Нұра ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Қызылорда облысы ==
* [[Сырдария ауданы (Қазақ КСР)|Сырдария ауданы]] — [[Тасбөгет]] кенті
** 1997 жылы бір бөлігі [[Қызылорда қалалық әкімдігі]]не, бір бөлігі Тереңөзек ауданына қосылып, Тереңөзек ауданы [[Сырдария ауданы]] болып қайта аталды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;

== Павлодар облысы ==
* [[Ақсу ауданы (Павлодар облысы)|Ақсу ауданы]] —  [[Ақсу]] қаласы
** 1997 жылы [[Ақсу қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д8&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003490_ Павлодар облысының Ақсу және Екiбастұз аудандарын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Екібастұз ауданы]] — [[Екібастұз]] қаласы 
** 1997 жылы [[Екібастұз қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д8&quot; /&gt;

== Семей облысы ==
* [[Абыралы ауданы (Семей облысы)|Абыралы ауданы]] — [[Қайнар (Абай облысы)|Қайнар]] ауылы
** 1997 жылы [[Семей қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Ақсуат ауданы]] — [[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]] ауылы&lt;ref name=&quot;Д11&quot;&gt;[https://akorda.kz/kz/kazakstan-respublikasynyn-akimshilik-aumaktyk-kurylysynyn-keybir-maseleleri-turaly-445742 Қазақстан Республикасының әкімшілік-аумақтық құрылысының кейбір мәселелері туралы]&lt;/ref&gt;
** 1997 жылы [[Тарбағатай ауданы]]на қосылып, Тарбағатай ауданының орталығы [[Ақжар (Шығыс Қазақстан облысы)|Ақжардан]] Ақсуатқа көшті. 2022 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Жаңасемей ауданы]] — [[Семей]] қаласы
** 1996 жылы жері [[Семей қалалық әкімдігі]], [[Бесқарағай ауданы|Бесқарағай]], [[Бородулиха ауданы|Бородулиха]] аудандарына берілді.&lt;ref name=&quot;Д4&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U960003089_ Семей облысының Жаңасемей ауданын, Шымкент қаласындағы аудандарды тарату және Оңтүстiк Қазақстан облысының Леңгiр қаласын аудандық маңызы бар қалалардың санатына жатқызу туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Жаңа Шүлбі ауданы]] — [[Жаңа Шүлбі]] ауылы
** 1997 жылы [[Бородулиха ауданы]]на қосылды.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003335_ Семей облысының Новошульба ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Мақаншы ауданы]] — [[Мақаншы]] ауылы
** 1997 жылы [[Үржар ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Таскескен ауданы]] — [[Таскескен (Абай облысы)|Таскескен]] ауылы
** 1996 жылы жері [[Аягөз ауданы|Аягөз]], [[Үржар ауданы|Үржар]] аудандарына берілді.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U960003164_ Семей облысының Таскескен ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Шар ауданы]] —  [[Шар (қала)|Шар]] қаласы 
** 1997 жылы [[Жарма ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Шұбартау ауданы]] — [[Баршатас]] ауылы
** 1997 жылы [[Аягөз ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Солтүстік Қазақстан облысы ==
* [[Возвышенка ауданы]] — [[Возвышенка (Мағжан Жұмабаев ауданы)|Возвышенка]] ауылы
** 1997 жылы [[Мағжан Жұмабаев ауданы|Булаев ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Мәскеу ауданы]] — [[Корнеевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Корнеевка]] ауылы
** 1997 жылы [[Есіл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленин ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д6&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003461_ Солтүстiк Қазақстан облысының Москва және Соколов аудандарын тарату, Бескөл және Ленин аудандарын қайта атау туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Преснов ауданы]] — [[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]] ауылы
** 1997 жылы [[Жамбыл ауданы (Солтүстік Қазақстан облысы)|Жамбыл ауданына]] қосылып, Жамбыл ауданының орталығы [[Благовещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Благовещенкадан]] Пресновкаға көшті.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Соколов ауданы]] — [[Соколовка (Қызылжар ауданы)|Соколовка]] ауылы
** 1997 жылы [[Қызылжар ауданы|Бескөл ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д6&quot; /&gt;

== Талдықорған облысы ==
* [[Бөрілітөбе ауданы]] — [[Лепсі (Сарқан ауданы)|Лепсі]] ауылы
** 1997 жылы жері [[Ақсу ауданы|Ақсу]], [[Қапал ауданы|Қапал]], [[Қаратал ауданы|Қаратал]], [[Сарқан ауданы|Сарқан]] аудандарына берілді.&lt;ref&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003371_ Талдықорған облысының Бөрлiтөбе ауданын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Гвардия ауданы]] — [[Қоғалы (Алматы облысы)|Қоғалы]] ауылы
** 1997 жылы [[Кербұлақ ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Қапал ауданы]] — [[Қапал (Алматы облысы)|Қапал]] ауылы
** 1997 жылы жері [[Ақсу ауданы|Ақсу]], [[Ескелді ауданы|Талдықорған]] аудандарына берілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Үйгентас ауданы]] — [[Қабанбай (Алматы облысы)|Қабанбай]] ауылы
** 1997 жылы [[Алакөл ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Торғай облысы ==
* [[Амантоғай ауданы]] — [[Жалдама (ауыл)|Жалдама]] ауылы
** 1997 жылы [[Амангелді ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Арқалық ауданы]] —  [[Родина (Қостанай облысы)|Родина]] ауылы
** 1997 жылы [[Арқалық қалалық әкімдігі]]не қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;
* [[Жаңадала ауданы]] — [[Тасты-Талды]] ауылы
** 1997 жылы [[Жарқайың ауданы|Державин ауданына]] қосылды.&lt;ref name=&quot;Д7&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003604_ Ақмола облысының Жаңадала және Қима аудандарын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Қима ауданы]] — [[Жаңақима]] ауылы
** 1997 жылы [[Жақсы ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д7&quot; /&gt;
* [[Октябрь ауданы (Қостанай облысы)|Октябрь ауданы]] — [[Октябрьское (Қарасу ауданы)|Октябрьское]] ауылы
** 1997 жылы [[Қарасу ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д3&quot; /&gt;

== Түркістан (Шымкент, Оңтүстік Қазақстан) облысы ==
* [[Арыс ауданы]] — [[Арыс]] қаласы
** 2008 жылы [[Арыс қалалық әкімдігі]]не қосылды.
* [[Асықата ауданы]] — [[Асықата]] ауылы
** 1997 жылы [[Мақтаарал ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д9&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003474_ Оңтүстiк Қазақстан облысының әкiмшiлiк-аумақтық құрылысының кейбiр мәселелерi туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Жетісай ауданы]] — [[Жетісай]] қаласы
** 1997 жылы [[Мақтаарал ауданы]]на қосылып, Мақтаарал ауданының орталығы [[Мырзакент]]тен Жетісайға көшті. 2018 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Д12&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U1800000698 Оңтүстік Қазақстан облысының әкімшілік-аумақтық құрылысындағы өзгерістер туралы]&lt;/ref&gt;
* [[Келес ауданы]] — [[Абай (Келес ауданы)|Абай]] ауылы
** 1997 жылы [[Сарыағаш ауданы]]на қосылды. 2018 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д9&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Д12&quot; /&gt;
* [[Түркістан ауданы]] — [[Түркістан (қала)|Түркістан]] қаласы
** 1997 жылы Түркістан қалалық әкімдігіне қосылды.&lt;ref name=&quot;Д9&quot; /&gt;

== Шығыс Қазақстан облысы ==
* [[Большенарым ауданы]] — [[Үлкен Нарын|Большенарым]] ауылы
** 1997 жылы [[Катонқарағай ауданы|Катонқарағай ауданына]] қосылып, Катонқарағай ауданының орталығы [[Катонқарағай]]дан Большенарымға көшті.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Марқакөл ауданы]] — [[Марқакөл (ауыл)|Алексеевка]] ауылы
** 1997 жылы [[Күршім ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* [[Самар ауданы]] — [[Самарское (Шығыс Қазақстан облысы)|Самарское]] ауылы
** 1997 жылы [[Көкпекті ауданы]]на қосылды. 2022 жылы қалпына келтірілді.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;&lt;ref name=&quot;Д11&quot; /&gt;
* [[Таврия ауданы]] — [[Таврическое (Шығыс Қазақстан облысы)|Таврическое]] ауылы
** 1997 жылы [[Ұлан ауданы]]на қосылды.&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

== Қалалық аудандар ==
=== [[Ақтөбе]] ===
* Пролетар ауданы (1988 жыл)
* Фрунзе ауданы (1988 жыл)

=== [[Алматы]] ===
* Алатау ауданы (1993 жыл)&lt;ref name=&quot;Д10&quot;&gt;[https://adilet.zan.kz/kaz/docs/U970003342_ Алматы қаласының Алатау мен Мәскеу аудандарын тарату туралы]&lt;/ref&gt;
* Мәскеу ауданы (1993 жыл)&lt;ref name=&quot;Д10&quot; /&gt;

=== [[Қарағанды]] ===
* Железнодорожный ауданы (1997 жыл)
** [[Әлихан Бөкейхан ауданы|Октябрь ауданына]] қосылды
* Киров ауданы (1997 жыл)
** [[Әлихан Бөкейхан ауданы|Октябрь ауданына]] қосылды&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;
* Ленин ауданы (1997 жыл)
** [[Қазыбек би ауданы (Қарағанды)|Совет ауданына]] қосылды&lt;ref name=&quot;Д1&quot; /&gt;

=== [[Өскемен]] ===
* Левобережный ауданы
* Октябрь ауданы
* Үлбі ауданы

=== [[Павлодар]] ===
* Ильич ауданы (1999 жыл)
* Индустриальный ауданы (1999 жыл)

=== [[Семей]] ===
* Әуезов ауданы (1994 жыл)
* Ленин ауданы (1994 жыл)

=== [[Тараз]] (Жамбыл) ===
* Заводской ауданы
* Центральный ауданы

=== [[Шымкент]] ===
* Абай ауданы (1996 жыл)&lt;ref name=&quot;Д4&quot; /&gt;
** 2004 жылы қайтадан құрылды

== Жаңадан құрылған аудандар ==
* [[Түпқараған ауданы]] — [[Форт-Шевченко]] қаласы
** 1992 жылы [[Форт-Шевченко қалалық әкімдігі]] аумағынан құрылды.
* [[Мұнайлы ауданы]] — [[Маңғыстау (ауыл)|Маңғыстау]] ауылы
** 2007 жылы құрылды.
* [[Алатау ауданы]] ([[Алматы]])
** 2008 жылы құрылды.
* [[Есіл ауданы]] ([[Нұр-Сұлтан]])
** 2008 жылы құрылды.
* [[Наурызбай ауданы]] ([[Алматы]])
** 2014 жылы құрылды.
* [[Қаратау ауданы]] ([[Шымкент]])
** 2014 жылы құрылды.
* [[Алматы ауданы]] ([[Ақтөбе]])
** 2018 жылы құрылды.
* [[Астана ауданы]] ([[Ақтөбе]])
** 2018 жылы құрылды.
* [[Байқоңыр ауданы]] ([[Нұр-Сұлтан]])
** 2018 жылы құрылды.
* [[Сауран ауданы]] — [[Шорнақ]] ауылы
** 2021 жылы құрылды.
* [[Тұран ауданы]] ([[Шымкент]])
** 2022 жылы құрылды.

[[Санат:Қазақстан аудандары]]
[[Санат:Қазақстанның таратылған аудандары]]

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>mlgr99qyxbge09xxk7p9noxcvfdwlqb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы:Білгіш Шежіреші/зертхана</title>
    <ns>2</ns>
    <id>684569</id>
    <revision>
      <id>3057176</id>
      <parentid>3057142</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:00:07Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жамбыл облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="7921" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Жамбыл облысы ==
# '''Қордай''' — 27 433 адам
# '''Сарыкемер''' — 24 314 адам
# '''Төле би''' — 19 000 адам
# '''Құлан''' — 15 380 адам
# Сортөбе — 14 646 адам
# Масанчи — 13 606 адам
# '''Меркі''' — 13 467 адам
# '''Бауыржан Момышұлы''' — 12 491 адам
# Луговой — 10 242 адам
# '''Аса''' — 8 640 адам
# '''Мойынқұм''' — 8 463 адам
# Сарымолдаев — 8 422 адам
# Жалпақтөбе — 8 394 адам
# Бурыл — 6 689 адам
# Жамбыл — 6 633 адам
# Гвардейский — 6 537 адам
# Ауқатты — 5 880 адам
# Дінмұхамед Қонаев — 5 371 адам
# Саудакент — 5 313 адам
# Андас батыр — 5 225 адам
# Түймекент — 5 195 адам
# Қызыл Жұлдыз — 5 070 адам
# Бірлік — 5 049 адам
# Айша бибі — 4 616 адам
# Отар — 4 540 адам
# Пригородное — 4 500 адам
# Ойтал — 4 181 адам
# Бетқайнар — 4 174 адам
# Шайқорық — 4 141 адам
# Гродеково — 4 085 адам
# Байзақ — 3 884 адам
# Қызылқайнар — 3 732 адам
# Нұрлыкент — 3 646 адам
# Құмжота — 3 603 адам
# Түрксіб — 3 516 адам
# Қарасу — 3 504 адам
# Қарасай батыр — 3 474 адам
# Көлбастау — 3 434 адам
# Әлжан ана — 3 378 адам
# Жамбыл — 3 313 адам
# Көгершін — 3 238 адам
# Ақбұлым — 3 084 адам

== Қарағанды облысы ==

== Қостанай облысы ==

== Ұлытау облысы ==

== Шығыс Қазақстан облысы ==

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>3codj7o6q6mc72mp7jz0xifeozboxln</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057180</id>
      <parentid>3057176</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:06:12Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6219" xml:space="preserve">== Алматы облысы ==
# '''Ұзынағаш''' — 30 589 адам
# Боралдай — 28 142 адам
# Шелек — 26 688 адам
# '''Өтеген батыр''' — 20 362 адам
# '''Шонжы''' — 18 008 адам
# Жетіген — 15 616 адам
# Бесағаш — 15 458 адам
# [[Шамалған (станция)|Жібек жолы]] — 15 163 адам
# Байсерке — 15 124 адам
# Шамалған — 13 616 адам
# Түрген — 12 116 адам
# Абай — 10 439 адам
# Мұхаметжан Түймебаев — 10 312 адам
# Бәйдібек би — 9 802 адам
# Бәйтерек — 9 679 адам
# Панфилово — 9 575 адам
# '''Кеген''' — 9 049 адам
# Белбұлақ — 8 510 адам
# Кеңдала — 8 474 адам
# Көксай — 7 769 адам
# '''Нарынқол''' — 7 731 адам
# Казцик — 7 704 адам
# Чапаев — 7 307 адам
# Жәпек батыр — 7 238 адам
# Гүлдала — 7 104 адам
# Междуреченское — 6 972 адам
# Өрікті — 6 735 адам
# Қызылқайрат — 6 582 адам
# Покровка — 6 532 адам
# Іргелі — 6 284 адам
# Қорам — 5 979 адам
# Азат — 5 848 адам
# Ават — 5 670 адам
# Ақши — 5 646 адам
# Қараой — 5 577 адам
# Шарын — 5 572 адам
# Жандосов — 5 425 адам
# Малыбай — 5 198 адам
# Қаракемер — 5 045 адам
# '''Бақанас''' — 5 004 адам
# Ақши — 4 923 адам
# Шеңгелді — 4 601 адам
# Тескенсу — 4 443 адам
# Текес — 4 406 адам
# Бөлек — 4 355 адам
# Саймасай — 4 341 адам
# Нұра — 4 327 адам
# Қарабұлақ — 4 208 адам
# Нұра — 4 102 адам
# Хұсайын Бижанов — 4 085 адам
# Қайназар — 4 058 адам
# Бақбақты — 4 048 адам
# Сарыжаз — 4 011 адам
# Еркін — 3 924 адам
# Қызылшарық — 3 758 адам
# Қаражота — 3 728 адам
# Қызылжар — 3 709 адам
# Жалаңаш — 3 691 адам
# Байсейіт — 3 635 адам
# Көктөбе — 3 623 адам
# Қошмәмбет — 3 582 адам
# Райымбек — 3 572 адам
# Қаратұрық — 3 565 адам
# Жаңашар — 3 561 адам
# Қызылту — 3 552 адам
# Сүмбе — 3 545 адам
# Үлкен Ақсу — 3 534 адам
# Ащысай — 3 526 адам
# Береке — 3 511 адам
# Заречное — 3 477 адам
# Қырбалтабай — 3 466 адам
# Ынтымақ — 3 441 адам
# Қайнар — 3 241 адам
# Бекболат Әшекеев — 3 222 адам
# Сарыбастау — 3 129 адам
# Достық — 3 091 адам
# Шалқар — 3 089 адам
# Әйтей — 3 081 адам
# Қазақстан — 3 050 адам
# Балтабай — 3 049 адам

== Қарағанды облысы ==

== Қостанай облысы ==

== Ұлытау облысы ==

== Шығыс Қазақстан облысы ==

== Атырау облысы ==
=== Атырау қаласы ===
# Аманкелді Иман мешіті (Береке ы/а)
# Анашым мешіті (Мирас ы/а)
# Ат-Тақуа мешіті (Рембаза ы/а)
# ''Геолог ауылдық мешіті''
# Иманғали мешіті
# Қажымұқан Мұңайтпасұлы мешіті (Жұлдыз ы/а)
# Құспан молла мешіті
# Қызылбалық ауылдық мешіті
# Мәулімберген мешіті (Тасқала)
# Сұлтан Бейбарыс мешіті

=== Жылыой ауданы ===
# Жылыой аудандық мешіті (Құлсары)
# Есенгелді Нұршайұлы мешіті (Ақкиізтоғай)
# Қапан қажы мешіті (Шоқпартоғай)
# Қосшағыл ауылдық мешіті
# Майкөмген ауылдық мешіті
# Нұрқас-Сатыбалды мешіті (Жаңа Қаратон)
# Тұрғызба ауылдық мешіті

=== Индер ауданы ===
# Әйіп қажы мешіті (Индербор)
# Есбол ауылдық мешіті
# Жарсуат ауылдық мешіті
# ''Өрлік ауылдық мешіті''
# ''Елтай ауылдық мешіті''
# ''Бөдене ауылдық мешіті''

=== Исатай ауданы ===
# Әйтеке би мешіті (Жанбай)
# Зинеден Құрасұлы мешіті (Аққыстау)
# Қамысқала мешіті (Хамит Ерғалиев)

=== Құрманғазы ауданы ===
# Балқұдық ауылдық мешіті
# Бекмұханбет Халпе мешіті (Сүйіндік)
# Темірәлі мешіті (Құрманғазы)
# ''Шортанбай ауылдық мешіті''

=== Қызылқоға ауданы ===
# Абай Құнанбайұлы мешіті (Қоныстану)
# Абдолла хазрет мешіті (Сағыз)
# Аманияз ата мешіті (Мұқыр)
# Бәйтерек мешіті (Миялы)
# Бөкен би мешіті (Қаракөл)
# ''Жамансор ауылдық мешіті''
# ''Жангелдин ауылдық мешіті''
# ''Жантерек ауылдық мешіті''
# ''Жасқайрат ауылдық мешіті''
# ''Қарабау ауылдық мешіті''
# ''Тасшағыл ауылдық мешіті''

=== Мақат ауданы ===
# Доссор мұсылмандар мешіті
# Мақат аудандық мешіті (Мақат)
# Сатан-Шәмек мешіті (Доссор)

=== Махамбет ауданы ===
# Ақтоғай ауылдық мешіті
# Жәмил мешіті (Талдыкөл)
# Исатай-Махамбет мешіті (Махамбет)
# Қасым хан мешіті (Бейбарыс)
# ''Сарайшық ауылдық мешіті''
# ''Таңдай ауылдық мешіті''</text>
      <sha1>ktnezrkfemoirw1s48820sd6ycnbyez</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қазақстанның ірі ауылдары мен кенттері</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685816</id>
    <revision>
      <id>3057181</id>
      <parentid>3057165</parentid>
      <timestamp>2022-08-03T13:06:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Білгіш Шежіреші</username>
        <id>68287</id>
      </contributor>
      <comment>/* Жамбыл облысы */</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="16418" xml:space="preserve">Тізімде халқының саны 2009 жылғы санақ бойынша 3000 адамнан асатын ауылдар мен кенттер көрсетілген.&lt;ref&gt;'''Майлы''' қаріппен аудан орталықтары, ''курсив'' қарпімен таратылған ауылдар белгіленген&lt;/ref&gt;

== Абай облысы ==
# '''[[Үржар (ауыл)|Үржар]]''' — 17 320 адам
# [[Мақаншы]] — 12 242 адам
# '''[[Қалбатау]]''' — 10 214 адам
# [[Жезкент]] — 9 888 адам
# [[Ақтоғай (Абай облысы)|Ақтоғай]] — 6 251 адам
# '''[[Ақсуат (Абай облысы)|Ақсуат]]''' — 6 126 адам
# '''[[Бородулиха]]''' — 5 226 адам
# '''[[Қарауыл (Абай ауданы)|Қарауыл]]''' — 5 010 адам
# [[Қабанбай (Қабанбай ауылдық округі)|Қабанбай]] — 4 396 адам
# '''[[Бесқарағай (Абай облысы)|Бесқарағай]]''' — 4 377 адам
# '''[[Көкпекті (Абай облысы)|Көкпекті]]''' — 4 189 адам
# [[Науалы]] — 3 421 адам
# [[Шүлбі]] — 3 149 адам
# [[Жаңа Шүлбі]] — 3 073 адам
# [[Жаңғызтөбе]] — 3 002 адам

== Ақмола облысы ==
# [[Қызыл жар|Красный Яр]] — 9 875 адам
# '''[[Зеренді]]''' — 7 083 адам
# '''[[Аршалы (Ақмола облысы)|Аршалы]]''' — 7 051 адам
# '''[[Астраханка (Ақмола облысы)|Астраханка]]''' — 6 313 адам
# '''[[Шортанды (Шортанды ауданы)|Шортанды]]''' — 6 268 адам
# [[Бестөбе (Ақмола облысы)|Бестөбе]] — 6 201 адам
# '''[[Ақмол]]''' — 5 711 адам
# [[Қабанбай батыр ауылы|Қабанбай батыр]] — 5 181 адам
# '''[[Жақсы (ауыл)|Жақсы]]''' — 5 097 адам
# '''[[Балкашино]]''' — 4 907 адам
# [[Қараөткел (Ақмола облысы)|Қараөткел]] — 4 310 адам
# [[Жолымбет]] — 4 258 адам
# [[Бурабай (кент)|Бурабай]] — 4 225 адам
# [[Шаңтөбе (кент)|Шаңтөбе]] — 4 214 адам
# '''[[Қорғалжын (кент)|Қорғалжын]]''' — 4 161 адам
# [[Жібек Жолы (Ақмола облысы)|Жібек жолы]] — 3 873 адам
# [[Ақсу (Степногорск қалалық әкімдігі)|Ақсу]] — 3 779 адам
# [[Еркіншілік]] — 3 708 адам
# [[Заводской (Ақмола облысы)|Заводской]] — 3 504 адам
# '''[[Егіндікөл (Ақмола облысы)|Егіндікөл]]''' — 3 285 адам
# [[Талапкер (Ақмола облысы)|Талапкер]] — 3 111 адам

== Ақтөбе облысы ==
# [[Қарғалы (Ақтөбе облысы)|Қарғалы]] — 16 093 адам
# '''[[Шұбарқұдық]]''' — 11 199 адам
# '''[[Мәртөк]]''' — 9 795 адам
# '''[[Қарауылкелді (ауыл)|Қарауылкелді]]''' — 7 862 адам
# [[Жаңақоныс (Ақтөбе облысы)|Жаңақоныс]] — 6 486 адам
# '''[[Темірбек Жүргенов ауылы|Темірбек Жүргенов]]''' — 5 909 адам
# '''[[Ырғыз (ауыл)|Ырғыз]]''' — 5 410 адам
# '''[[Бадамшы|Бадамша]]''' — 5 359 адам
# '''[[Ойыл (ауыл)|Ойыл]]''' — 5 340 адам
# '''[[Қобда (ауыл)|Қобда]]''' — 5 244 адам
# [[Кеңқияқ]] — 4 954 адам
# [[Кеңес Нокин ауылы|Кеңес Нокин]] — 4 092 адам
# [[Шұбарши]] — 3 736 адам
# [[Сарыжар]] — 3 531 адам
# [[Бестамақ (Алға ауданы)|Бестамақ]] — 3 332 адам
# ''[[Ясное (Ақтөбе облысы)|Ясное]]'' — 3 280 адам

== Атырау облысы ==
# '''[[Мақат]]''' — 14 266 адам
# ''[[Балықшы кенті|Балықшы]]'' — 12 954 адам
# '''[[Индербор]]''' — 12 915 адам
# '''[[Құрманғазы (Құрманғазы ауданы)|Құрманғазы]]''' — 12 750 адам
# [[Доссор]] — 11 470 адам
# ''[[Жұмыскер (Атырау облысы)|Жұмыскер]]'' — 9 498 адам
# ''[[Геолог (ауыл)|Геолог]]'' — 8 256 адам
# '''[[Махамбет (Атырау облысы)|Махамбет]]''' — 8 012 адам
# '''[[Аққыстау]]''' — 7 717 адам
# [[Сағыз (ауыл)|Сағыз]] — 6 530 адам
# '''[[Миялы (Атырау облысы)|Миялы]]''' — 6 473 адам
# [[Жаңа Қаратон]] — 6 038 адам
# [[Томарлы]] — 5 036 адам
# [[Ақкөл (Атырау облысы)|Ақкөл]] — 4 596 адам
# [[Есбол (Индер ауданы)|Есбол]] — 4 307 адам
# [[Тұщықұдық (Атырау облысы)|Тұщықұдық]] — 4 108 адам
# [[Қосшағыл]] — 3 935 адам
# [[Хамит Ерғалиев ауылы|Хамит Ерғалиев]] — 3 451 адам
# [[Мұқыр (Атырау облысы)|Мұқыр]] — 3 423 адам
# [[Ақжар (Атырау облысы)|Ақжар]] — 3 337 адам
# [[Еркінқала]] — 3 333 адам
# ''[[Құрсай (Атырау облысы)|Құрсай]]'' — 3 062 адам
# [[Жанбай]] — 3 036 адам
# [[Хиуаз]] — 3 009 адам

== Батыс Қазақстан облысы ==
# [[Зашаған]] — 27 065 адам
# [[Деркөл (кент)|Деркөл]] — 9 786 адам
# '''[[Чапаев (Батыс Қазақстан облысы)|Чапаев]]''' — 8 476 адам
# '''[[Жәнібек (Батыс Қазақстан облысы)|Жәнібек]]''' — 7 460 адам
# '''[[Тасқала (Атырау облысы)|Тасқала]]''' — 7 350 адам
# '''[[Жаңақала (Батыс Қазақстан облысы)|Жаңақала]]''' — 7 202 адам
# '''[[Шыңғырлау (ауыл)|Шыңғырлау]]''' — 7 005 адам
# [[Подстепное (Батыс Қазақстан облысы)|Подстёпное]] — 6 461 адам
# [[Дарьинское]] — 5 329 адам
# '''[[Казталовка]]''' — 5 055 адам
# '''[[Жымпиты]]''' — 4 931 адам
# [[Мичуринское (Батыс Қазақстан облысы)|Мичуринское]] — 4 924 адам
# [[Тайпақ (Батыс Қазақстан облысы)|Тайпақ]] — 4 692 адам
# '''[[Теректі (Батыс Қазақстан облысы)|Теректі]]''' — 4 597 адам
# [[Жалпақтал]] — 4 562 адам
# '''[[Перемётное]]''' — 4 308 адам
# [[Круглоозерное|Круглоозёрное]] — 3 782 адам
# '''[[Сайқын]]''' — 3 686 адам
# '''[[Қаратөбе (Батыс Қазақстан облысы)|Қаратөбе]]''' — 3 434 адам
# [[Бөрлі (Бөрлі ауданы)|Бөрлі]] — 3 244 адам

== Жамбыл облысы ==
# '''Қордай''' — 27 433 адам
# '''Сарыкемер''' — 24 314 адам
# '''Төле би''' — 19 000 адам
# '''Құлан''' — 15 380 адам
# Сортөбе — 14 646 адам
# Масанчи — 13 606 адам
# '''Меркі''' — 13 467 адам
# '''Бауыржан Момышұлы''' — 12 491 адам
# Луговой — 10 242 адам
# '''Аса''' — 8 640 адам
# '''Мойынқұм''' — 8 463 адам
# Сарымолдаев — 8 422 адам
# Жалпақтөбе — 8 394 адам
# Бурыл — 6 689 адам
# Жамбыл — 6 633 адам
# Гвардейский — 6 537 адам
# Ауқатты — 5 880 адам
# Дінмұхамед Қонаев — 5 371 адам
# Саудакент — 5 313 адам
# Андас батыр — 5 225 адам
# Түймекент — 5 195 адам
# Қызыл Жұлдыз — 5 070 адам
# Бірлік — 5 049 адам
# Айша бибі — 4 616 адам
# Отар — 4 540 адам
# Пригородное — 4 500 адам
# Ойтал — 4 181 адам
# Бетқайнар — 4 174 адам
# Шайқорық — 4 141 адам
# Гродеково — 4 085 адам
# Байзақ — 3 884 адам
# Қызылқайнар — 3 732 адам
# Нұрлыкент — 3 646 адам
# Құмжота — 3 603 адам
# Түрксіб — 3 516 адам
# Қарасу — 3 504 адам
# Қарасай батыр — 3 474 адам
# Көлбастау — 3 434 адам
# Әлжан ана — 3 378 адам
# Жамбыл — 3 313 адам
# Көгершін — 3 238 адам
# Ақбұлым — 3 084 адам

== Жетісу облысы ==
# '''[[Қарабұлақ (Ескелді ауданы)|Қарабұлақ]]''' — 16 037 адам
# '''[[Сарыөзек (Алматы облысы)|Сарыөзек]]''' — 12 912 адам
# '''[[Балпық би (ауыл)|Балпық би]]''' — 12 654 адам
# [[Еркін (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Еркін]] — 11 465 адам
# [[Көктал (Панфилов ауданы)|Көктал]] — 10 360 адам
# '''[[Жансүгіров ауылы|Жансүгіров]]''' — 8 288 адам
# [[Өтенай (Талдықорған қалалық әкімдігі)|Өтенай]] — 7 118 адам
# [[Қабанбай (Алматы облысы)|Қабанбай]] — 6 049 адам
# [[Бақтыбай Жолбарысұлы ауылы|Бақтыбай Жолбарысұлы]] — 5 858 адам
# [[Пенжім]] — 5 081 адам
# [[Достық (Алакөл ауданы)|Достық]] — 4 698 адам
# [[Үлкен Шыған]] — 4 682 адам
# [[Үшарал (Панфилов ауданы)|Үшарал]] — 4 194 адам
# [[Қапал (Алматы облысы)|Қапал]] — 3 869 адам
# [[Матай]] — 3 778 адам
# [[Алтыүй]] — 3 697 адам
# [[Алдабергенов ауылы|Алдабергенов]] — 3 669 адам
# [[Шолақай]] — 3 407 адам
# [[Алмалы (Сарқан ауданы)|Алмалы]] — 3 361 адам
# [[Қоғалы (Алматы облысы)|Қоғалы]] — 3 322 адам
# [[Бастөбе]] — 3 316 адам
# [[Қойлық (ауыл)|Қойлық]] — 3 257 адам
# [[Қоңырөлең]] — 3 031 адам
# [[Алмалы (Панфилов ауданы)|Алмалы]] — 3 007 адам

== Қызылорда облысы ==
# '''[[Әйтеке би кенті|Әйтеке би]]''' — 38 046 адам
# '''[[Шиелі (Қызылорда облысы)|Шиелі]]''' — 29 632 адам
# '''[[Жаңақорған]]''' — 22 716 адам
# '''[[Жосалы (Қызылорда облысы)|Жосалы]]''' — 18 983 адам
# [[Тасбөгет]] — 18 875 адам
# '''[[Жалағаш]]''' — 13 479 адам
# [[Төретам]] — 9 548 адам
# [[Сексеуіл (ауыл)|Сексеуіл]] — 9 296 адам
# '''[[Тереңөзек (Қызылорда облысы)|Тереңөзек]]''' — 9 132 адам
# [[Қызылжарма]] — 5 484 адам
# [[Жақсықылыш (кент)|Жақсықылыш]] — 4 847 адам
# [[Төменарық]] — 4 069 адам
# [[Махамбетов]] — 3 780 адам
# [[Түгіскен (Қызылорда облысы)|Түгіскен]] — 3 766 адам

== Маңғыстау облысы ==
# '''[[Бейнеу]]''' — 32 452 адам
# [[Атамекен (Маңғыстау облысы)|Атамекен]] — 22 428 адам
# [[Теңге (ауыл)|Теңге]] — 16 688 адам
# [[Қызылтөбе (Маңғыстау облысы)|Қызылтөбе]] — 15 157 адам
# '''[[Маңғыстау (ауыл)|Маңғыстау]]''' — 14 818 адам
# [[Басқұдық (Мұнайлы ауданы)|Басқұдық]] — 14 215 адам
# '''[[Шетпе]]''' — 12 223 адам
# [[Жетібай (Маңғыстау облысы)|Жетібай]] — 11 326 адам
# '''[[Құрық (ауыл)|Құрық]]''' — 8 118 адам
# [[Боранқұл]] — 6 310 адам
# [[Ақшұқыр]] — 6 230 адам
# [[Қызылсай (Маңғыстау облысы)|Қызылсай]] — 4 994 адам
# [[Дәулет (Маңғыстау облысы)|Дәулет]] — 4 800 адам
# [[Мұнайшы (ауыл)|Мұнайшы]] — 4 647 адам
# [[Баутин|Баутино]] — 4 344 адам

== Павлодар облысы ==
# [[Майқайың]] — 8 761 адам
# [[Ленинский (Павлодар облысы)|Ленинский]] — 8 619 адам
# '''[[Шарбақты (Шарбақты ауданы)|Шарбақты]]''' — 7 915 адам
# '''[[Ертіс (Павлодар облысы)|Ертіс]]''' — 7 772 адам
# '''[[Тереңкөл (Тереңкөл ауданы)|Тереңкөл]]''' — 7 355 адам
# '''[[Баянауыл]]''' — 5 893 адам
# '''[[Железинка]]''' — 5 190 адам
# [[Солнечный (Павлодар облысы)|Солнечный]] — 4 892 адам
# '''[[Успенка (Павлодар облысы)|Успенка]]''' — 4 067 адам
# '''[[Ақтоғай (Павлодар облысы)|Ақтоғай]]''' — 4 000 адам
# [[Кенжекөл]] — 3 978 адам
# '''[[Көктөбе (Май ауданы)|Көктөбе]]''' — 3 815 адам
# [[Шідерті (Павлодар облысы)|Шідерті]] — 3 557 адам
# [[Ақсу (кент, Павлодар облысы)|Ақсу]] — 3 533 адам
# [[Қалқаман (ауыл)|Қалқаман]] — 3 145 адам

== Солтүстік Қазақстан облысы ==
# '''[[Новоишим]]ское''' — 11 284 адам
# '''[[Саумалкөл (Володар ауылдық округі)|Саумалкөл]]''' — 10 234 адам
# '''[[Бескөл (Солтүстік Қазақстан облысы)|Бескөл]]''' — 8 805 адам
# '''[[Кішкенекөл]]''' — 6 814 адам
# '''[[Смирново (Солтүстік Қазақстан облысы)|Смирново]]''' — 5 796 адам
# '''[[Пресновка (Жамбыл ауданы)|Пресновка]]''' — 5 725 адам
# '''[[Явленка]]''' — 5 630 адам
# '''[[Тимирязевка|Тимирязево]]''' — 4 601 адам
# [[Рузаевка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Рузаевка]] — 4 420 адам
# '''[[Талшық]]''' — 3 754 адам
# [[Ленинградское (Солтүстік Қазақстан облысы)|Ленинградское]] — 3 509 адам
# [[Чкалово (Солтүстік Қазақстан облысы)|Чкалово]] — 3 274 адам
# [[Благовещенка (Солтүстік Қазақстан облысы)|Благовещенка]] — 3 106 адам

== Түркістан облысы ==
# [[Қарабұлақ (Сайрам ауданы)|Қарабұлақ]] — 35 301 адам
# '''[[Ақсукент]]''' — 29 541 адам
# [[Манкент (ауыл)|Манкент]] — 25 058 адам
# '''[[Абай (Келес ауданы)|Абай]]''' — 17 700 адам
# '''[[Тұрар Рысқұлов ауылы|Тұрар Рысқұлов]]''' — 17 311 адам
# '''[[Қазығұрт]]''' — 14 867 адам
# '''[[Мырзакент]]''' — 13 274 адам
# '''[[Темірлан]]''' — 12 495 адам
# [[Қарамұрт]] — 10 538 адам
# '''[[Шаян (Бәйдібек ауданы)|Шаян]]''' — 8 510 адам
# '''[[Шәуілдір]]''' — 8 428 адам
# '''[[Шолаққорған]]''' — 7 934 адам
# ''[[Тассай (Түркістан облысы)|Тассай]]'' — 4 786 адам
# ''[[Таскен]]'' — 4 414 адам
# [[Ақсуабат]] — 3 572 адам
# [[Жібек жолы (Сайрам ауданы)|Жібек жолы]] — 3 346 адам

== Ескертпелер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Тізімдер]]</text>
      <sha1>f6n2jgftbcgwp9ebymthdbsk1vpy83d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Талқылау:Біз (роман)</title>
    <ns>1</ns>
    <id>685845</id>
    <revision>
      <id>3057174</id>
      <timestamp>2022-08-03T12:35:10Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерқанат Рыскулбеков</username>
        <id>70798</id>
      </contributor>
      <comment>Біз мақаланың атауы</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101" xml:space="preserve">Бұл мақаланың атауын Біз дегенге ауыстырғаны жөн болар</text>
      <sha1>e0atej9n6omqkuib8q4oyhphjhcirri</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057364</id>
      <parentid>3057174</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T08:56:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>Madi Dos [[Талқылау:Мы (роман)]] бетін [[Талқылау:Біз (роман)]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="101" xml:space="preserve">Бұл мақаланың атауын Біз дегенге ауыстырғаны жөн болар</text>
      <sha1>e0atej9n6omqkuib8q4oyhphjhcirri</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Uvuvwevwevwe Onyetenvewve Ugwemubwem Ocac</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685846</id>
    <revision>
      <id>3057175</id>
      <timestamp>2022-08-03T12:49:57Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="259" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Uvuvwevwevwe Onyetenvewve Ugwemubwem Ocac}}

-- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 18:49, 2022 ж. тамыздың 3 (+06)</text>
      <sha1>pk22xnys8ozvmaip3123lsk8uicj3c5</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Генетикалық терминдер мен символдар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685847</id>
    <redirect title="Генетика терминдерінің тізімі" />
    <revision>
      <id>3057179</id>
      <timestamp>2022-08-03T13:00:54Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ерден Карсыбеков</username>
        <id>3744</id>
      </contributor>
      <comment>Ерден Карсыбеков [[Генетикалық терминдер мен символдар]] бетін [[Генетика терминдерінің тізімі]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="72" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Генетика терминдерінің тізімі]]</text>
      <sha1>lrz307mq024he1v0lqn8or0td15z67s</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Utmond</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685848</id>
    <revision>
      <id>3057182</id>
      <timestamp>2022-08-03T13:35:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="345" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Utmond}}

-- [[Қатысушы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%&quot;&gt;Kasymov&lt;/span&gt;]]&lt;sup&gt;  &lt;big&gt;[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|&lt;span style=&quot;color:#FF4500; font-family:Hobo Std;&quot;&gt;Т&lt;/span&gt;]]&lt;/big&gt;&lt;/sup&gt; 19:35, 2022 ж. тамыздың 3 (+06)</text>
      <sha1>nf9y9epfqfh6r94d1vkkpahm7mys6it</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Isaiah.Gabriel</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685849</id>
    <revision>
      <id>3057187</id>
      <timestamp>2022-08-03T14:47:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="210" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Isaiah.Gabriel}}

-- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 20:47, 2022 ж. тамыздың 3 (+06)</text>
      <sha1>8zs738gc6pr3bt2xxpx1ba9cypyakcr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Rwgxudjnskzks</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685850</id>
    <revision>
      <id>3057191</id>
      <timestamp>2022-08-03T15:43:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="295" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Rwgxudjnskzks}}

-- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]])  21:43, 2022 ж. тамыздың 3 (+06)</text>
      <sha1>e50ixa1mdx060v5gl1rsv4jax6fwvkg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:PirjanovNurlan</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685851</id>
    <revision>
      <id>3057208</id>
      <timestamp>2022-08-03T17:41:18Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="232" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=PirjanovNurlan}}

-- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 23:41, 2022 ж. тамыздың 3 (+06)</text>
      <sha1>64eulxyyz7mlrteqrvfz459u9hn8y5g</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Macu Paşa</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685852</id>
    <revision>
      <id>3057219</id>
      <timestamp>2022-08-03T18:07:55Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Macu Paşa}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 00:07, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>7lr0nstdkr3gt2wxdmcy0oybvhwwox7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Esch99</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685853</id>
    <revision>
      <id>3057227</id>
      <timestamp>2022-08-03T18:24:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="224" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Esch99}}

-- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 00:24, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>ox36gi38ram19dillvcld6c3ejwsjtr</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Philocypros</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685854</id>
    <revision>
      <id>3057229</id>
      <timestamp>2022-08-03T18:35:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="235" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Philocypros}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 00:35, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>rsai6wr0zrjkunhv7wt31ulgs82jr4h</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Azemiennow</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685855</id>
    <revision>
      <id>3057231</id>
      <timestamp>2022-08-03T19:08:21Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="207" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Azemiennow}}

-- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 01:08, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>qtthviijkegba858jt43c3wxvojfs1n</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Руфина Расимова</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685856</id>
    <revision>
      <id>3057232</id>
      <timestamp>2022-08-03T19:14:27Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="334" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Руфина Расимова}}

-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 01:14, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>ebizv6nj0pl5hknpetkjc97wp83a1wb</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Krastev74</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685857</id>
    <revision>
      <id>3057236</id>
      <timestamp>2022-08-03T19:57:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="205" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Krastev74}}

-- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 01:57, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>03czcgkvjeidmc0v072l0m9fzw361qo</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Juergensxb</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685858</id>
    <revision>
      <id>3057237</id>
      <timestamp>2022-08-03T20:02:19Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="234" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Juergensxb}}

-- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 02:02, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>nlaeuhcrvgl7rkamm44rf9sz04qrbm7</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>2GIS</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685859</id>
    <revision>
      <id>3057239</id>
      <timestamp>2022-08-03T20:19:29Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Esetok</username>
        <id>19375</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: '''2GIS''' (''екі гис'' немесе ''тугис'' деп оқылады, 2011 жылға дейін '''ДубльГИС''') — 1999 жылдан бері электронды [[Анықтамалық басылым|анықтамалығы]] бар [[карта]]ларды жасаумен айналысатын халықаралық [[картография]]лық компания. [[Ресей]]дің ең қымбат интернет-компанияла...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="6599" xml:space="preserve">'''2GIS''' (''екі гис'' немесе ''тугис'' деп оқылады, 2011 жылға дейін '''ДубльГИС''') — 1999 жылдан бері электронды [[Анықтамалық басылым|анықтамалығы]] бар [[карта]]ларды жасаумен айналысатын халықаралық [[картография]]лық компания. [[Ресей]]дің ең қымбат интернет-компаниялардың тізіміне кіреді (30 орын, 2022)&lt;ref&gt;[https://www.forbes.ru/profile/456661-2gis 2ГИС]. ''Forbes.ru'', 2022.&lt;/ref&gt;.

2GIS-тің бас офисі Ресейдің [[Новосібір]] қаласында орналасқан. Компанияның карталары 12 елдегі 1060 қала мен 21,2 мың елді мекенді қамтиды (2022). Бұл елдердің қатарына Ресейден басқа [[Қазақстан]], [[Италия]], [[Чехия]], [[Чили]], [[Біріккен Араб Әмірліктері]], [[Қырғызстан]], [[Украина]], [[Өзбекстан]], [[Әзірбайжан]], [[Кипр]] және [[Беларусь]] сияқты мемлекеттер кіреді. 2GIS-тің деректеріне сәйкес, компания өнімдерінің аудиториясы 60,4 миллион адамға жеткен, оның ішінде 22,5 миллион адам 2GIS мобилді қолданбасын өз құрылғыларына орнатқан. Анықтамалықтағы компаниялардың саны 3 миллионға тең.

== Тарихы ==
1990 жылдары 2GIS-тің негізін қалаған Александр Сысоев өз әріптестерімен бірге энергетика мамандары мен темір жолшылардың тапсырысымен цифрлық схемалар жасаумен айнлысқан. 1994 жылы НГТС-тен үлкен тапсырыс түскеннен кейін кәсіби геоақпараттық жүйелер жасаумен айналысатын «Техноград плюс» компаниясының негізі қаланды. 1999 жылы қалалық ақпараттық анықтамалық пен геоақпараттық жүйенің басын қосқан «ДубльГИС» жобасы пайда болды&lt;ref&gt;[https://www.vedomosti.ru/management/articles/2012/07/13/karta_na_milliard Как создавались бесплатные электронные справочники с картой города 2ГИС]. ''Ведомости''. 2012 жылдың 13 шілдесі.&lt;/ref&gt;.

Бастапқыда [[Ықшам дискі|CD-дисктер]] арқылы таралған ДубльГИС-ті 2001 жылдан бастап сайт арқылы жүктеп алу мүмкіндігі пайда болды. 2004 жылы ДубльГИС «Техноград плюс»-тің қарамағынан шығып, дербес компанияға айналды. Сол жылы компанияның бірінші филиалы — [[Омбы]] қаласындағы бөлімшесі ашылды&lt;ref&gt;[https://info.2gis.ru/novosibirsk/company/history История компании]. ''2GIS''.&lt;/ref&gt;.

2006 жылы алғашқы мобилді қолданба — [[Windows Mobile]] негізіндегі [[Қалта компьютері|қалта компьютерлеріне]] арналған ДубльГИС шығарылды. 2011 жылы [[Android]] және [[iOS]] операциялық жүйелеріне арналған мобилді қолданбалар пайда болды. Сол жылы компания ребрендинг жасап, атауы 2GIS болып өзгертілді. 2013 жылы 2GIS-тің мобилді нұсқасы [[Windows Phone]] және [[Blackberry]] смартфондарына шықты.

2012 жылы 2GIS карталарына Италия қалалары — [[Венеция]] мен [[Падуя]] қосылды. 2013 жылы Чехия ([[Прага]]) мен Кипр ([[Лимасол]]), 2014 жылы Чили ([[Сантьяго]]) мен БАӘ ([[Дубай]]), 2015 жылы Қазақстан ([[Астана]]) мен Қырғызстан ([[Бішкек]]), 2019 жылы Өзбекстан&lt;ref&gt;[https://www.spot.uz/ru/2019/08/30/2gis/ 2GIS запустился в Узбекистане]. ''Spot.uz'', 2019 жылдың 30 тамызы.&lt;/ref&gt; ([[Ташкент]]) мен Әзірбайжан&lt;ref&gt;[https://www.trend.az/azerbaijan/society/3157240.html В Баку появился 2GIS — трёхмерная карта города и справочник организаций]. ''trend''. 2019 жылдың 2 желтоқсаны&lt;/ref&gt; ([[Баку]]), 2021 жылы Беларусь&lt;ref&gt;[https://press.sber.ru/publications/v-minske-poiavilsia-2gis-mobilnyi-servis-s-3d-kartoi-navigatorom-i-spravochnikom-goroda В Минске появился 2ГИС — мобильный сервис с 3D-картой, навигатором и справочником города]. ''Sber Press''. 2021 жылдың 7 желтоқсаны.&lt;/ref&gt; ([[Минск]]) қосылды.

== Иелері ==
2020 жылы ресейлік [[Сбербанк]] компанияның 72 % сатып алып, 2GIS-тің негізгі иесіне айналды. Оған қоса 3 % «О2О холдинг» (Сбербанк пен ''Mail.ru Group''-тың біріккен кәсіпорны) иемденіп, қалған 25 % компанияның негізін қалаушылары мен басшыларында қалды. Ос сәттен бастап ''Baring Vostok'' және ''RTP Global'' инвестициялық қорлары 2GIS капиталынан толығымен шықты. Сбербанктың 2GIS-тегі үлесін сатып алуға жұмсаған қаражат мөлшері құпия қалды&lt;ref&gt;[https://www.vedomosti.ru/business/news/2020/08/20/837249-sberbank-stal-osnovnim-vladeltsem-2gis Сбербанк стал основным владельцем 2ГИС]. ''Ведомости''. 2020 жылдың 20 тамызы.&lt;/ref&gt;.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
[[Санат:1999 жылы құрылған компаниялар]]
[[Санат:Алфавит бойынша компаниялар]]
[[Санат:Ресей компаниялары]]</text>
      <sha1>ak9rf5wwua5v3156voxki6ow6w1xqvx</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Skewtyra</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685860</id>
    <revision>
      <id>3057241</id>
      <timestamp>2022-08-03T21:25:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="437" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Skewtyra}}

-- &lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылауы)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 03:25, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>dszppaembpxy92l4sqv7x6jgd73luor</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Melissq</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685861</id>
    <revision>
      <id>3057244</id>
      <timestamp>2022-08-03T23:15:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="300" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Melissq}}

-- [[Қатысушы:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] ([[Қатысушы талқылауы:Мықтыбек Оразтайұлы|талқылауы]]) 05:15, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>a1stuicx4796zy6mcx99fcsvan4lvrn</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Treile</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685862</id>
    <revision>
      <id>3057255</id>
      <timestamp>2022-08-04T01:43:15Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="311" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Treile}}

-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 07:43, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>tu204w3u834pg7ygayfqn9eefi9whyp</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Инибалои</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685863</id>
    <revision>
      <id>3057287</id>
      <timestamp>2022-08-04T05:34:52Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: '''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.  == Дереккөздер == {{дереккөздер}}&lt;ref&gt;&lt;/ref&gt;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="372" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}&lt;ref&gt;&lt;/ref&gt;</text>
      <sha1>npkn987f1clgluinps53dndodb11dot</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057288</id>
      <parentid>3057287</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:35:30Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="361" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>jmv9xm2v7wb2fe562768wbf2b44kd1h</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057289</id>
      <parentid>3057288</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:36:34Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="501" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>nmz8kqngtt9qz891dt71jnuveg1apxc</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057290</id>
      <parentid>3057289</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:41:35Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1179" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады.

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;Современный Энциклопедический словарь - инибалои http://www.xn--80aacc4bir7b.xn--p1ai/%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D0%B8/%D1%81%D0%BE%D0%B2%D1%80%D0%B5%D0%BC%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9-%D1%8D%D0%BD%D1%86%D0%B8%D0%BA%D0%BB%D0%BE%D0%BF%D0%B5%D0%B4%D0%B8%D1%87%D0%B5%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9-%D1%81%D0%BB%D0%BE%D0%B2%D0%B0%D1%80%D1%8C/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>a8ej1vco2w84zmrzsgv2ntuxpmai676</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057291</id>
      <parentid>3057290</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:43:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>нақтылау</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="827" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады.

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ  https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>f13aylixjofmve9cck584kitwsawdpw</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057292</id>
      <parentid>3057291</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:45:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1073" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады.

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ  https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>fsfiufc4sy0jsixiw40xvrppgsmtdk7</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057294</id>
      <parentid>3057292</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:48:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру, дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1226" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ  https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>takh0g4xjzcy5xvlnrg1supxd7pngzo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057295</id>
      <parentid>3057294</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T05:48:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <minor />
      <comment>«[[Санат:Филиппин этникалық топтары|Филиппин этникалық топтары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен)</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1293" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ  https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>sz1k5kisu77hircspwilcyphnk4qkui</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057298</id>
      <parentid>3057295</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:00:13Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2191" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам. 

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>1novur1fqh2ezaayu3l7efxhsq6y16v</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057299</id>
      <parentid>3057298</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:00:25Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Этнология */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2302" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>9zf3hhwmar4auvaf5jog0ezl8piyaxv</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057302</id>
      <parentid>3057299</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:04:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2877" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – суармалы [[егіншілік]] (өзен аңғарларында [[күріш]], тауда тәтті картоп). Күріш мәдениеті 19-20 ғасырдың басында қабылданған. Инибалой [[жылқы]], қарабао бұқалары, [[шошқа]], [[ит]] өсіреді, алтын мен пайдалы қазбаларды өндірумен айналысады.  [[Сауда]] және қолөнер (ағаш ою, тоқу, қыш жасау) дамыған.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>s4qhow491x28i6i8r0xvwwzgkkfjr7q</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057303</id>
      <parentid>3057302</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:06:00Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Кәсібі */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="2987" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – суармалы [[егіншілік]] (өзен аңғарларында [[күріш]], тауда тәтті картоп). Күріш мәдениеті 19-20 ғасырдың басында қабылданған. Инибалой [[жылқы]], қарабао бұқалары, [[шошқа]], [[ит]] өсіреді, алтын мен пайдалы қазбаларды өндірумен айналысады.  [[Сауда]] және қолөнер (ағаш ою, тоқу, қыш жасау) дамыған.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;народы мира / Инибалои http://www.etnolog.ru/people.php?id=INIB&lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>hcdx841xr1dssh59pgmi7cewkqtmx2r</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057306</id>
      <parentid>3057303</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:12:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3793" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – суармалы [[егіншілік]] (өзен аңғарларында [[күріш]], тауда тәтті картоп). Күріш мәдениеті 19-20 ғасырдың басында қабылданған. Инибалой [[жылқы]], қарабао бұқалары, [[шошқа]], [[ит]] өсіреді, алтын мен пайдалы қазбаларды өндірумен айналысады.  [[Сауда]] және қолөнер (ағаш ою, тоқу, қыш жасау) дамыған.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;народы мира / Инибалои http://www.etnolog.ru/people.php?id=INIB&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Бұрын инибалойлар [[бас аулау]] дәстүрі болған. Қазір бұл қатыгез әдет жойылды, бірақ халық онымен байланысты рәсімдердің элементтерін сақтап қалды. 

Ұлдар мен қыздар некеге дейін бөлек коммуналдық үйде тұрады. Қыздар үйлері ''улог'' деп аталады. Үйленгеннен кейін жас отбасы күйеуі мен әйелінің туыстарынан бөлек тұрады. Көп әйел алушылық бар, бірақ ол бірнеше әйелді асырай алатын бай инибалойлар арасында ғана кең таралған.

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>4hnvqccvayqcu7l97p1bca0iicl2abb</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057308</id>
      <parentid>3057306</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:12:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>/* Өмір салты */ дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="3823" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – суармалы [[егіншілік]] (өзен аңғарларында [[күріш]], тауда тәтті картоп). Күріш мәдениеті 19-20 ғасырдың басында қабылданған. Инибалой [[жылқы]], қарабао бұқалары, [[шошқа]], [[ит]] өсіреді, алтын мен пайдалы қазбаларды өндірумен айналысады.  [[Сауда]] және қолөнер (ағаш ою, тоқу, қыш жасау) дамыған.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;народы мира / Инибалои http://www.etnolog.ru/people.php?id=INIB&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Бұрын инибалойлар [[бас аулау]] дәстүрі болған. Қазір бұл қатыгез әдет жойылды, бірақ халық онымен байланысты рәсімдердің элементтерін сақтап қалды. 

Ұлдар мен қыздар некеге дейін бөлек коммуналдық үйде тұрады. Қыздар үйлері ''улог'' деп аталады. Үйленгеннен кейін жас отбасы күйеуі мен әйелінің туыстарынан бөлек тұрады. Көп әйел алушылық бар, бірақ ол бірнеше әйелді асырай алатын бай инибалойлар арасында ғана кең таралған.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt; &lt;/ref&gt;

== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>pvjm4afa29b19ef5e9ubrlh10j1zhl9</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057310</id>
      <parentid>3057308</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:20:48Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>дереккөз</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="4415" xml:space="preserve">'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – суармалы [[егіншілік]] (өзен аңғарларында [[күріш]], тауда тәтті картоп). Күріш мәдениеті 19-20 ғасырдың басында қабылданған. Инибалой [[жылқы]], қарабао бұқалары, [[шошқа]], [[ит]] өсіреді, алтын мен пайдалы қазбаларды өндірумен айналысады.  [[Сауда]] және қолөнер (ағаш ою, тоқу, қыш жасау) дамыған.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;народы мира / Инибалои http://www.etnolog.ru/people.php?id=INIB&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Бұрын инибалойлар [[бас аулау]] дәстүрі болған. Қазір бұл қатыгез әдет жойылды, бірақ халық онымен байланысты рәсімдердің элементтерін сақтап қалды. 

Ұлдар мен қыздар некеге дейін бөлек коммуналдық үйде тұрады. Қыздар үйлері ''улог'' деп аталады. Үйленгеннен кейін жас отбасы күйеуі мен әйелінің туыстарынан бөлек тұрады. Көп әйел алушылық бар, бірақ ол бірнеше әйелді асырай алатын бай инибалойлар арасында ғана кең таралған.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt; &lt;/ref&gt;

Елді мекендер шағын, шашыраңқы. Тұрғын үйлері бір бөлмелі, төртбұрышты, қабырғалары ағаштан және төбесі сабаннан немесе жапырақтардан жасалған. Кішігірім үйлері - қабырғасы жоқ ағаш немесе сабаннан төбесі бар лашық.

Киім түрі басқа тау халықтарына тән. [[Татуировка]], темекі шайнау (бетель) жиі кездеседі.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt; &lt;/ref&gt; 


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>a4zayvyrtuk746pc2frkxfqxex0rgzn</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057311</id>
      <parentid>3057310</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:23:47Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5755" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Инибалои
|төл атауы  = набалои, ибалои
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 140 000
|аймақ      = {{PHI}} 
|аймақ1     = 
|саны1      = 
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = 
|саны2      = 
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = 
|діні       = 
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – суармалы [[егіншілік]] (өзен аңғарларында [[күріш]], тауда тәтті картоп). Күріш мәдениеті 19-20 ғасырдың басында қабылданған. Инибалой [[жылқы]], қарабао бұқалары, [[шошқа]], [[ит]] өсіреді, алтын мен пайдалы қазбаларды өндірумен айналысады.  [[Сауда]] және қолөнер (ағаш ою, тоқу, қыш жасау) дамыған.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;народы мира / Инибалои http://www.etnolog.ru/people.php?id=INIB&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Бұрын инибалойлар [[бас аулау]] дәстүрі болған. Қазір бұл қатыгез әдет жойылды, бірақ халық онымен байланысты рәсімдердің элементтерін сақтап қалды. 

Ұлдар мен қыздар некеге дейін бөлек коммуналдық үйде тұрады. Қыздар үйлері ''улог'' деп аталады. Үйленгеннен кейін жас отбасы күйеуі мен әйелінің туыстарынан бөлек тұрады. Көп әйел алушылық бар, бірақ ол бірнеше әйелді асырай алатын бай инибалойлар арасында ғана кең таралған.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt; &lt;/ref&gt;

Елді мекендер шағын, шашыраңқы. Тұрғын үйлері бір бөлмелі, төртбұрышты, қабырғалары ағаштан және төбесі сабаннан немесе жапырақтардан жасалған. Кішігірім үйлері - қабырғасы жоқ ағаш немесе сабаннан төбесі бар лашық.

Киім түрі басқа тау халықтарына тән. [[Татуировка]], темекі шайнау (бетель) жиі кездеседі.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt; &lt;/ref&gt; 


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>lwbfsn13zled8p0yzlzcnyo9zjmm90p</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057312</id>
      <parentid>3057311</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:24:33Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5817" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Инибалои
|төл атауы  = набалои, ибалои
|сурет      = 
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 140 000
|аймақ      = {{PHI}} 
|аймақ1     = 
|саны1      = 
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = 
|саны2      = 
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[инибалой тілі]]
|діні       = дәстүрлі нанымдар
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – суармалы [[егіншілік]] (өзен аңғарларында [[күріш]], тауда тәтті картоп). Күріш мәдениеті 19-20 ғасырдың басында қабылданған. Инибалой [[жылқы]], қарабао бұқалары, [[шошқа]], [[ит]] өсіреді, алтын мен пайдалы қазбаларды өндірумен айналысады.  [[Сауда]] және қолөнер (ағаш ою, тоқу, қыш жасау) дамыған.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;народы мира / Инибалои http://www.etnolog.ru/people.php?id=INIB&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Бұрын инибалойлар [[бас аулау]] дәстүрі болған. Қазір бұл қатыгез әдет жойылды, бірақ халық онымен байланысты рәсімдердің элементтерін сақтап қалды. 

Ұлдар мен қыздар некеге дейін бөлек коммуналдық үйде тұрады. Қыздар үйлері ''улог'' деп аталады. Үйленгеннен кейін жас отбасы күйеуі мен әйелінің туыстарынан бөлек тұрады. Көп әйел алушылық бар, бірақ ол бірнеше әйелді асырай алатын бай инибалойлар арасында ғана кең таралған.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt; &lt;/ref&gt;

Елді мекендер шағын, шашыраңқы. Тұрғын үйлері бір бөлмелі, төртбұрышты, қабырғалары ағаштан және төбесі сабаннан немесе жапырақтардан жасалған. Кішігірім үйлері - қабырғасы жоқ ағаш немесе сабаннан төбесі бар лашық.

Киім түрі басқа тау халықтарына тән. [[Татуировка]], темекі шайнау (бетель) жиі кездеседі.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt; &lt;/ref&gt; 


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>et5cef73lhn6y3j4y0tze53mgfohyzo</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057314</id>
      <parentid>3057312</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T06:25:39Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, сурет қою</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5852" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Инибалои
|төл атауы  = набалои, ибалои
|сурет      = Lola teleng from itogon benguet.jpg
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 140 000
|аймақ      = {{PHI}} 
|аймақ1     = 
|саны1      = 
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = 
|саны2      = 
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[инибалой тілі]]
|діні       = дәстүрлі нанымдар
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – суармалы [[егіншілік]] (өзен аңғарларында [[күріш]], тауда тәтті картоп). Күріш мәдениеті 19-20 ғасырдың басында қабылданған. Инибалой [[жылқы]], қарабао бұқалары, [[шошқа]], [[ит]] өсіреді, алтын мен пайдалы қазбаларды өндірумен айналысады.  [[Сауда]] және қолөнер (ағаш ою, тоқу, қыш жасау) дамыған.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;народы мира / Инибалои http://www.etnolog.ru/people.php?id=INIB&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Бұрын инибалойлар [[бас аулау]] дәстүрі болған. Қазір бұл қатыгез әдет жойылды, бірақ халық онымен байланысты рәсімдердің элементтерін сақтап қалды. 

Ұлдар мен қыздар некеге дейін бөлек коммуналдық үйде тұрады. Қыздар үйлері ''улог'' деп аталады. Үйленгеннен кейін жас отбасы күйеуі мен әйелінің туыстарынан бөлек тұрады. Көп әйел алушылық бар, бірақ ол бірнеше әйелді асырай алатын бай инибалойлар арасында ғана кең таралған.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt; &lt;/ref&gt;

Елді мекендер шағын, шашыраңқы. Тұрғын үйлері бір бөлмелі, төртбұрышты, қабырғалары ағаштан және төбесі сабаннан немесе жапырақтардан жасалған. Кішігірім үйлері - қабырғасы жоқ ағаш немесе сабаннан төбесі бар лашық.

Киім түрі басқа тау халықтарына тән. [[Татуировка]], темекі шайнау (бетель) жиі кездеседі.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt; &lt;/ref&gt; 


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}

[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>2dll6txab8oo4u1r5l6wexm4jiux7kf</sha1>
    </revision>
    <revision>
      <id>3057429</id>
      <parentid>3057314</parentid>
      <timestamp>2022-08-04T11:34:02Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>үлгі, толықтыру</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="5883" xml:space="preserve">{{Этникалық топ
|атауы      = Инибалои
|төл атауы  = набалои, ибалои
|сурет      = Lola teleng from itogon benguet.jpg
|сурет тақырыбы      = 
|саны       = 140 000
|аймақ      = {{PHI}} 
|аймақ1     = 
|саны1      = 
|түсініктемелер1     = 
|аймақ2     = 
|саны2      = 
|түсініктемелер2     = 
|аймақ3     = 
|саны3      = 
|түсініктемелер3     = 
|аймақ4     = 
|саны4      = 
|түсініктемелер4     = 
|аймақ5     = 
|саны5      = 
|түсініктемелер5     = 
|аймақ6     = 
|саны6      = 
|түсініктемелер6     = 
|аймақ7     = 
|саны7      = 
|түсініктемелер7     = 
|аймақ8     = 
|саны8      = 
|түсініктемелер8     = 
|аймақ9     = 
|саны9      = 
|түсініктемелер9     = 
|аймақ10    = 
|саны10     = 
|түсініктемелер10    = 
|аймақ11    = 
|саны11     = 
|түсініктемелер11    = 
|аймақ12    = 
|саны12     = 
|түсініктемелер12    = 
|аймақ13    = 
|саны13     = 
|түсініктемелер13    = 
|тілдері    = [[инибалой тілі]]
|діні       = дәстүрлі нанымдар
|этникалық топтары   = 
|ескертпелер  = 
}}

'''Инибалои''' (''набалои, ибалои'')&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://slovari.net/term-1437368-inibaloi-znachenie-slova-inibaloi-v-enciklopedicheskom-slovarike&lt;/ref&gt; — Филиппиндік тау халықтары тобынан шыққан [[Филиппин]]дегі халық.&lt;ref&gt;Значение слова инибалои https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D0%B8%D0%BD%D0%B8%D0%B1%D0%B0%D0%BB%D0%BE%D0%B8&lt;/ref&gt;
[[Лусон]] аралының солтүстігінде, негізінен Багио қаласының аймағында тұрады. Жалпы саны 140 мың адам.&lt;ref&gt;Энциклопедический словарик. 2012 https://slovar.cc/enc/slovarik/1823157.html&lt;/ref&gt;

== Тілі ==
Тілі - инибалой (набалой)&lt;ref&gt;ИНИБАЛОИ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/4380-%D0%98%D0%9D%D0%98%D0%91%D0%90%D0%9B%D0%9E%D0%98&lt;/ref&gt;

== Діні ==
Сенушілердің діни байланысы: дәстүрлі нанымдар.&lt;ref&gt;Современная энциклопедия Инибалои https://my-dict.ru/dic/sovremennaya-enciklopediya/200755-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Этнология ==
Этнологтар инибалоидің шығу тегін Филиппиннің жазық тұрғындарынан алады. Бір нұсқаға сәйкес, олар бұрын Пангасинан провинциясында өмір сүрген. Кейінірек инибалойлардың ата-бабалары Лусонның солтүстік бөлігіне қоныс аударды. Ал бұл халықтың даму тарихына, кейбір ғалымдардың пікірінше, белгісіз себептермен испандықтар әсер етуі мүмкін. Мысалы, Малага тұрғындары басқа испан халықтары сияқты инаблоилармен тығыз байланыста болған болуы мүмкін, бірақ бұл жай ғана болжам.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt;Народ Инибалои, Филиппины https://goturist.ru/narod-inibaloi/&lt;/ref&gt;

== Кәсібі ==
Негізгі кәсібі – суармалы [[егіншілік]] (өзен аңғарларында [[күріш]], тауда тәтті картоп). Күріш мәдениеті 19-20 ғасырдың басында қабылданған. Инибалой [[жылқы]], қарабао бұқалары, [[шошқа]], [[ит]] өсіреді, алтын мен пайдалы қазбаларды өндірумен айналысады.  [[Сауда]] және қолөнер (ағаш ою, тоқу, қыш жасау) дамыған.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt;народы мира / Инибалои http://www.etnolog.ru/people.php?id=INIB&lt;/ref&gt;

== Өмір салты ==
Бұрын инибалойлар [[бас аулау]] дәстүрі болған. Қазір бұл қатыгез әдет жойылды, бірақ халық онымен байланысты рәсімдердің элементтерін сақтап қалды. 

Ұлдар мен қыздар некеге дейін бөлек коммуналдық үйде тұрады. Қыздар үйлері ''улог'' деп аталады. Үйленгеннен кейін жас отбасы күйеуі мен әйелінің туыстарынан бөлек тұрады. Көп әйел алушылық бар, бірақ ол бірнеше әйелді асырай алатын бай инибалойлар арасында ғана кең таралған.&lt;ref name=&quot;Reference1&quot;&gt; &lt;/ref&gt;

Елді мекендер шағын, шашыраңқы. Тұрғын үйлері бір бөлмелі, төртбұрышты, қабырғалары ағаштан және төбесі сабаннан немесе жапырақтардан жасалған. Кішігірім үйлері - қабырғасы жоқ ағаш немесе сабаннан төбесі бар лашық.

Киім түрі басқа тау халықтарына тән. [[Татуировка]], темекі шайнау (бетель) жиі кездеседі.&lt;ref name=&quot;Reference2&quot;&gt; &lt;/ref&gt; 


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}
{{Әлем халықтары}}
[[Санат:Филиппин этникалық топтары]]</text>
      <sha1>bgj7ntpkdp8rxlh523u7pq5re2aat4d</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Artarik</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685864</id>
    <revision>
      <id>3057296</id>
      <timestamp>2022-08-04T05:53:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="203" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Artarik}}

-- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 11:53, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>f0ty6g5m4u19arotlnldmia6x5yb2c8</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Erkesh101</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685865</id>
    <revision>
      <id>3057301</id>
      <timestamp>2022-08-04T06:01:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="346" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Erkesh101}}

-- ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 12:01, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>tvqt8gv4213e5ta5q7az3ynz6akkkvh</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Sistemnew</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685866</id>
    <revision>
      <id>3057333</id>
      <timestamp>2022-08-04T07:08:32Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="227" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Sistemnew}}

-- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 13:08, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>rvkujd2as8eu9ojs7o8s5qe9c6xbhe2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Ghalimfortae</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685867</id>
    <revision>
      <id>3057335</id>
      <timestamp>2022-08-04T07:14:05Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="349" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Ghalimfortae}}

-- ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 13:14, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>ai28ucbss5sx0x7tjcd2o4q3in7p0jd</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:C.kagerhuber</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685868</id>
    <revision>
      <id>3057341</id>
      <timestamp>2022-08-04T07:22:58Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="441" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=C.kagerhuber}}

-- &lt;font color=&quot;#009900&quot;&gt;[[Қатысушы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-family:Georgia;&quot;&gt;&lt;i&gt;Мұхамеджан А.А.&lt;/i&gt;&lt;/span&gt;]]&lt;/font&gt; [[Қатысушы талқылауы:Мұхамеджан Амангелді|&lt;span style=&quot;font-size:90%&quot;&gt;&lt;font color=&quot;#0000FF&quot;&gt;(талқылауы)&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] 13:22, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>pgb84s7yzj0k226j34v4w9xdb7yp3h3</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы:Ghalimfortae/зертхана</title>
    <ns>2</ns>
    <id>685869</id>
    <revision>
      <id>3057347</id>
      <timestamp>2022-08-04T07:45:51Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Ghalimfortae</username>
        <id>122230</id>
      </contributor>
      <comment>Асентра таблеткасы</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="9880" xml:space="preserve">
=== Asentra дегеніміз не? ===

==== Қолдану нұсқаулары ====
Асентраны әрқашан дәрігер айтқандай қабылдаңыз.

Егер сенімді болмасаңыз, дәрігеріңізбен немесе фармацевтпен сөйлесіңіз.

Ұсынылатын доза

Ересектер үшін

- Депрессия және обсессивті-компульсивті бұзылыс (ОКБ):

Тәулігіне 50 мг доза әдетте депрессия мен ОКБ емдеуде тиімді. Тәуліктік дозаны бірнеше апта ішінде біртіндеп 50 мг-ға арттыруға болады. Ең жоғары ұсынылатын доза тәулігіне 200 мг құрайды.

Дүрбелеңнің бұзылуы, әлеуметтік фобия және жарақаттан кейінгі стресстің бұзылуы (PTSD):

Дүрбелең, әлеуметтік фобия және PTSD емдеу тәулігіне 25 мг дозадан басталып, бір аптадан кейін күніне 50 мг-ға дейін артады.

Осыдан кейін тәуліктік дозаны бірнеше апта ішінде біртіндеп 50 мг-ға арттыруға болады. Ең жоғары ұсынылатын доза тәулігіне 200 мг құрайды.

Балалар мен жасөспірімдерде тұтыну

6 жастан 17 жасқа дейінгі балалар мен жасөспірімдерге тек обсессивті-компульсивті бұзылыстарды (ОКБ) емдеу үшін тағайындалады.

Обсессивті-компульсивті бұзылыс

- 6 жастан 12 жасқа дейінгі балаларға:

Ацентраның ұсынылатын бастапқы дозасы тәулігіне 25 мг құрайды. Бір аптадан кейін дәрігер бұл мөлшерді тәулігіне 50 мг-ға дейін арттыруы мүмкін. Ең жоғары доза тәулігіне 200 мг құрайды.

- 13 жастан 17 жасқа дейінгі жасөспірімдер: ұсынылатын бастапқы доза тәулігіне 50 мг құрайды.

Ең жоғары доза тәулігіне 200 мг құрайды.

Егер сізде бүйрек немесе бауыр проблемалары болса, дәрігерге хабарлаңыз және дәрігердің нұсқауларын орындаңыз.

Қолдану әдісі

Асентра таблеткаларын тамақпен немесе тамақсыз қабылдауға болады.

Препаратты күніне бір рет - таңертең немесе кешке қабылдаңыз.

Дәрігер сізге дәрі-дәрмекті қанша уақыт қабылдау керектігін айтады. Бұл аурудың сипатына және сіздің емдеуге жауапыңызға байланысты. Сіздің белгілеріңіз бірнеше аптадан кейін жақсара бастайды. Депрессияны емдеу әдетте симптомдар жақсарғаннан кейін 6 айға дейін жалғасуы керек.

[https://www.healthline-pt.com/ healthline-pt]

==== Ацентра 100 мг қапталған таблетка дегеніміз не? ====
Ацентра құрамында сертралин белсенді ингредиенті бар. Сертралин селективті серотонинді кері қармау тежегіштері (SSRIs) деп аталатын препараттар тобына жатады. Бұл дәрі депрессияны және/немесе мазасыздықты емдеу үшін қолданылады.

Asentra келесі жағдайларды емдеу үшін қолданылады:

- депрессия және депрессияның алдын алу (ересектер);

- әлеуметтік фобия (ересектер),

- Посттравматикалық стресстік бұзылыс (PTSD) (ересектер),

- дүрбелең шабуылдары (ересектер),

Ересектердегі және 6 жастан 17 жасқа дейінгі балалар мен жасөспірімдердегі обсессивті-компульсивті бұзылыс (ОКБ).

Депрессия - бұл сіз мұңайып, ұйықтай алмасаңыз немесе бұрынғыдай өмірден ләззат аласыз.

ОКБ және дүрбелең шабуылдары - сізді үнемі бірдей (еріксіз) әрекетті қайталауға әкелетін обсессивті ойлармен (обсессиялар) мазалайтын мазасыздықпен байланысты бұзылулар.

PTSD - ауыр жарақаттан кейін пайда болуы мүмкін және депрессия мен мазасыздыққа ұқсас белгілері бар жағдай.

Әлеуметтік фобия - бұл мазасыздық ауруы. Қоғамдағы қатты қобалжу немесе күйзеліспен сипатталады (мысалы: бейтаныс адамдармен сөйлесу, адамдардың алдында сөйлеу, қоғамдық орындарда ішіп-жеу немесе мінез-құлқыңыз ұят болуы мүмкін деп алаңдау).

Бұл дәрі сізге сәйкес келетінін дәрігер шешеді.

Неліктен сізге Ацентра тағайындалғанына сенімді болмасаңыз, дәрігеріңізден кеңес сұраңыз.

Егер сіз жүкті болсаңыз немесе бала емізетін болсаңыз, жүкті болуы мүмкін деп ойласаңыз немесе бала тууды жоспарлап жатсаңыз, осы дәрі-дәрмекті қабылдамас бұрын дәрігерден немесе фармацевттен кеңес сұраңыз.

Жүктілік кезіндегі сертралиннің қауіпсіздігі толық зерттелмеген. Ацентраны жүктілік кезінде дәрігер ана үшін пайдасы ұрық үшін ықтимал қауіптен басым екенін білген жағдайда ғана қолдану керек. Бала туатын жастағы әйелдер сертралинді қабылдау кезінде тиімді контрацепцияны қолдануы керек.

Акушерка және/немесе дәрігер Асентраны қалай қабылдау керектігін білетініне көз жеткізіңіз. Жүктілік кезінде, әсіресе жүктіліктің соңғы 3 айында Asentra сияқты дәрі-дәрмектерді қолдану жаңа туған нәрестенің тұрақты өкпе гипертензиясы (JPPH) деп аталатын нәрестелердің денсаулығына байланысты ауыр проблемалардың қаупін арттыруы мүмкін. Бұл жағдайда жаңа туған нәресте тезірек тыныс алады және тері түсі көкшіл болады. Бұл белгілер әдетте нәресте туылғаннан кейін алғашқы 24 сағатта пайда болады. Бұл белгілер пайда болса, акушерге және/немесе дәрігерге дереу хабарласыңыз.

Жаңа туылған нәрестеде әдетте туғаннан кейінгі алғашқы 24 сағатта пайда болатын және келесі белгілерді қамтитын жағдайлар дамуы мүмкін:

- Тыныс алудың қиындауы

- көкшіл тері, жылы немесе суық;

- Көк еріндер

- құсу немесе соруды қаламау.

- қатты шаршау, ұйықтай алмау немесе ұзақ айқайлау,

- бұлшықеттің қаттылығы немесе әлсіздігі,

- тремор, тремор немесе құрысулар,

- рефлекстердің жоғарылауы,

- мазасыздық,

- Қандағы қанттың төмендігі.

Егер сіз туылғаннан кейін жоғарыда аталған белгілердің кез келгенін байқасаңыз немесе балаңыздың жағдайы жақсы екеніне күмәндансаңыз, дәрігерден немесе акушерден кеңес сұраңыз.

Сертралин емшек сүтімен бірге шығарылады. Сертралинді емшек сүтімен емізу кезінде дәрігердің пайдасы бала үшін ықтимал қауіптерден басым екенін білген жағдайда ғана қолдану керек.

құнарлылығын

Жануарларға жүргізілген зерттеулер сертралин сияқты кейбір препараттар шәует сапасын төмендететінін көрсетеді. Теориялық тұрғыдан бұл фертильділікке әсер етуі мүмкін, бірақ әзірге адамның құнарлылығына әсер ету байқалған жоқ.</text>
      <sha1>rjsliqbxwpwebn1jo0669n6rn10qbp2</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Lcsun</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685870</id>
    <revision>
      <id>3057355</id>
      <timestamp>2022-08-04T08:41:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="342" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Lcsun}}

-- ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 14:41, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>7y4ee8bygcjilh2kn3yqu4l8ks8anga</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Alex554045</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685871</id>
    <revision>
      <id>3057358</id>
      <timestamp>2022-08-04T08:47:04Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="315" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Alex554045}}

-- [[Қатысушы:GanS NIS|&lt;span style=&quot;text-shadow:gray 4px 4px 3px;&quot;&gt;&lt;font face=&quot;AR Cena&quot; color=&quot;black&quot;&gt;&lt;b&gt;Fани&lt;/b&gt;&lt;/font&gt;&lt;/span&gt;]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 14:47, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>3woe6lgapwbo0ar0dmurilnfjdhutsl</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Мы (роман)</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685872</id>
    <redirect title="Біз (роман)" />
    <revision>
      <id>3057363</id>
      <timestamp>2022-08-04T08:56:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <comment>Madi Dos [[Мы (роман)]] бетін [[Біз (роман)]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="35" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Біз (роман)]]</text>
      <sha1>5z4qvda8xmjl459b73txemhsru8craj</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Талқылау:Мы (роман)</title>
    <ns>1</ns>
    <id>685873</id>
    <redirect title="Талқылау:Біз (роман)" />
    <revision>
      <id>3057365</id>
      <timestamp>2022-08-04T08:56:11Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <comment>Madi Dos [[Талқылау:Мы (роман)]] бетін [[Талқылау:Біз (роман)]] бетіне жылжытты</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="52" xml:space="preserve">#АЙДАУ [[Талқылау:Біз (роман)]]</text>
      <sha1>qt7dg7fmoad77rsq1n7viug22pphl2l</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Сурет:Қажығұмар.jpg</title>
    <ns>6</ns>
    <id>685874</id>
    <revision>
      <id>3057387</id>
      <timestamp>2022-08-04T09:48:50Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <comment>Қажығұмар Шабданұлы</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="138" xml:space="preserve">== Түйіндемесі ==
Қажығұмар Шабданұлы
== Лицензияландыруы ==
{{No license|4 тамыз 2022}}</text>
      <sha1>byzk63fya4adehqmaek088eauci5d3m</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Санат:Орыс тіліндегі романдар</title>
    <ns>14</ns>
    <id>685875</id>
    <revision>
      <id>3057396</id>
      <timestamp>2022-08-04T09:59:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Madi Dos</username>
        <id>18369</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: &lt;nowiki&gt;[[Санат:Орыс тіліндегі романдар]]&lt;/nowiki&gt;</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="76" xml:space="preserve">&lt;nowiki&gt;[[Санат:Орыс тіліндегі романдар]]&lt;/nowiki&gt;</text>
      <sha1>n1xrp0dehb8q9tvff8xr6nl59qruivs</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Jizzax Muzey</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685876</id>
    <revision>
      <id>3057402</id>
      <timestamp>2022-08-04T10:10:59Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="349" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Jizzax Muzey}}

-- ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 16:10, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>6hklaosg4dl72gbqofno2gbovesznsg</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Unmaskerofhypocrites</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685877</id>
    <revision>
      <id>3057424</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:19:03Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="357" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Unmaskerofhypocrites}}

-- ''&lt;span style=&quot;text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;&quot;&gt;[[Қатысушы:Arystanbek |А&lt;font color=&quot;#DA500B&quot;&gt;rys&lt;/font&gt;тan&lt;font color=&quot;#10AD00&quot;&gt;bek&lt;/font&gt;]]&lt;/span&gt;'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 17:19, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>snfulsqhhr26bmnjgwyuuu5h3mlp25j</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Қатысушы талқылауы:Azhara 2020</title>
    <ns>3</ns>
    <id>685878</id>
    <revision>
      <id>3057425</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:21:45Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>New user message</username>
        <id>61167</id>
      </contributor>
      <comment>[[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу.</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="208" xml:space="preserve">{{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Azhara 2020}}

-- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 17:21, 2022 ж. тамыздың 4 (+06)</text>
      <sha1>4z5up04g8rfozfpkftwtwrh2afikmfv</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Шартты бағыныңқы сабақтас</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685879</id>
    <revision>
      <id>3057433</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:48:24Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Didar.Bayan21NS</username>
        <id>120910</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: {{Тексерілмеген мақала|date={{subst:#time:F Y}}}} &lt;!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ!  --&gt;  '''Шартты бағыныңқы сабақтас''' - бағыныңқысы басыңқыдағы іс-әрекет, жай-күйдің болу я болмау шартын білдіретін [[сабақтас құрмалас сөйлемнің]] бір түрін айтады. Шартт...</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="1917" xml:space="preserve">{{Тексерілмеген мақала|date=тамыз 2022}} &lt;!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ!  --&gt; 
'''Шартты бағыныңқы сабақтас''' - бағыныңқысы басыңқыдағы іс-әрекет, жай-күйдің болу я болмау шартын білдіретін [[сабақтас құрмалас сөйлемнің]] бір түрін айтады. Шартты бағыныңқының мынадай белгілері болады:
# Шартты бағыныңқы сабақтастың бағыныңқысы басыңқыдағы істің шарты болып келеді.
#Басыңқыдан бағыныңқыға ''' қайтсе?''' деген сұрақ қойылады.
#Бағыныңқының баяндауышы -са/-се формалы шартты райлы етістік болады. Басқа сабақтастың түрлерінен ерекшелігі-өз бастауыштарымен қиыса байланысады. Мысалы: Мен саған сенбесем, бұл сырды айтпас едім ғой. 
# Сирек болса да, кейде шартты бағыныңқының баяндауышы -қан, -кен, -да, -де; -й, -ынша, -інше формалы етістік болып келеді. Мысалы, Бірлік болмай, тірлік болмас.
#Жазғанда бағыныңқыдан кейін үтір қойылады.&lt;ref&gt;Бектұров Ш.К. Қазақ тілі: лексика, фонетика, морфология, синтаксис: Оқуға түсуші талапкерлерге, студенттерге және оқытушы мұғалімдерге арналаған..-Алматы: Атамұра, 2006.-336 бет.&lt;/ref&gt;
== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>0fqrjuwk9xgg7jbpo64e8xokfla0p07</sha1>
    </revision>
  </page>
  <page>
    <title>Иорданиялықтар</title>
    <ns>0</ns>
    <id>685880</id>
    <revision>
      <id>3057434</id>
      <timestamp>2022-08-04T11:58:53Z</timestamp>
      <contributor>
        <username>Мағыпар</username>
        <id>100137</id>
      </contributor>
      <comment>Жаңа бетте: '''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.   == Дереккөздер == {{дереккөздер}}</comment>
      <model>wikitext</model>
      <format>text/x-wiki</format>
      <text bytes="189" xml:space="preserve">'''Иорданиялықтар''' — Иордания [[арабтар]]ы, [[Иордания]]ның негізгі халқы.


== Дереккөздер ==
{{дереккөздер}}</text>
      <sha1>q2iqast013btm79z7vqdrynmkrz1f7o</sha1>
    </revision>
  </page>
</mediawiki>