វិគីភីឌា kmwiki https://km.wikipedia.org/wiki/%E1%9E%91%E1%9F%86%E1%9E%96%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8A%E1%9E%BE%E1%9E%98 MediaWiki 1.39.0-wmf.22 first-letter មេឌា ពិសេស ការពិភាក្សា អ្នកប្រើប្រាស់ ការពិភាក្សារបស់អ្នកប្រើប្រាស់ វិគីភីឌា ការពិភាក្សាអំពីវិគីភីឌា ឯកសារ ការពិភាក្សាអំពីឯកសារ មេឌាវិគី ការពិភាក្សាអំពីមេឌាវិគី ទំព័រគំរូ ការពិភាក្សាអំពីទំព័រគំរូ ជំនួយ ការពិភាក្សាអំពីជំនួយ ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម ការពិភាក្សាអំពីចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម TimedText TimedText talk Module Module talk Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1591 281992 276897 2022-07-30T06:28:46Z Jotharo346 36416 wikitext text/x-wiki {{Infobox person |name= លិង្គ |image=Carved wooden lingam.jpg|200px |caption= លិង្គ }} {{multiple image|total_width=300|perrow=2 | header = [[ទេវរូប]][[ព្រះវិស្ណុ|ព្រះនារាយណ៍]] [[ឥណ្ឌា|សិល្បៈឥណ្ឌា]] . | image1 = Phra Nang cave P1120050.JPG|caption1= លិង្គ | image2 = Rocket Festival Microphone.jpg| caption2= លិង្គ }} [[ឯកសារ:Phra Nang cave, Rai Leh, Thailand 2018 2.jpg |រូបភាពតូច| លិង្គ.]] {{Orphan|date=ឧសភា ២០០៨}} '''លិង្គ''' ឬ '''ពងក្ដ''' ( {{lang-en| Penis or Dick }} , {{lang-vi|Palad khik }} , {{lang-th|ปลัดขิก}} ) គឺជាអវយវៈរបស់​មនុស្ស​ភេទ​[[បុរស]]និង​[[សត្វ​]][[ឈ្មោល]]​ខ្លះ និងគឺជាអង្គ​ទឹក​មុត្រ​របស់ថនិកសត្វ អវយវៈលិង្គគឺជាសទិសះ​ឆ្ដេញ​ភេទ​ស្ត្រីឬញី។<ref>{{cite news|title=Palad Khik: The Thai Penis Amulet|url=http://www.amuletandtalisman.com/2012/08/palad-khik-thai-penis-amulet.html|publisher=Amuletandtalisman.com|access-date=2014-03-13}}{{Dead link|date=November 2018 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> <gallery> រូបភាព:Talisman Market Bangkok (20) (28327740215).jpg| លិង្គ រូបភាព:Phra Nang cave, Rai Leh, Thailand 2018 1.jpg| លិង្គ </gallery> ==កំណត់== {{commons category|Palad khik|លិង្គ }} {{Reflist}} == មើលផងដែរ == *[[សាសនាអ្នកស្រុកចិន ​]] *[[អ៉ីហ្វួងទី]] *[[តាវស៊ឺ|បព្វជិតសាសនាតៅ]] *[[យាយ ម៉ៅ|លោកយាយម៉ៅ]] *[[ប្រភព​អ្នកតា​ក្នុង​សង្គម​ខ្មែរ]] *[[សាសនាស្រុក|សាសនាខ្មោច]] *[[ព្រះម៉ែនាង​បក់]] *[[ព្រះម៉ែជំនាងទូក ]] *[[ព្រះមេស្រូវ]] *[[ព្រះភូមិទេវតា]] *[[រានទេវតា]] *[[ព្រះមហាជ័យពៃរស្រព]] *[[រុក្ខទេវតា]] *[[យ័ន្ត]] *[[ឃុនឆាង ឃុនផែន|ឃុនឆាង ឃុនផែន នាងភឹម]] *[[តួអង្គនៅក្នុងរឿងរាមកេរ្តិ៍ខ្មែរ]] *[[តួអង្គនៅក្នុងរឿងឃុនឆាង ឃុនផែន]] *[[ព្រះរាជពិធីត្រីយម្ពវាយ ត្រីបវាយ]] *[[ព្រះម៉ែស៊ីវ៉ាងម៉ូ ]] *[[ព្រះសិវៈនាដរាជ]] *[[បូជនីយដ្ឋាន​ដែនកោះ​លង្កា]] *[[យ៉ាបយ៉ុម]] *[[អរុណមិកុល ស្រីមហាមារីអ័ម័ន កូយិល(ទីក្រុងព្រៃនគរ)]] *[[ មីនាឈី សុនទរេសូរ មនឌៀរ]] *[[សក្តិនិកាយ]] *[[ព្រះក័តតាវះរាយ័ន]] *[[ព្រះម៉ែប៉្ររិយាចី]] *[[ភារតៈនាដយ័ម]] *[[វត្តព្រះស្រីមហាអុម៉ាទេវី]] *[[ទេវស្ថានក្រុងបាងកក]] co2eg8in6idso5bh087vrj2a3735ymq 0 2156 281978 281913 2022-07-29T15:09:59Z Cyberf1 36246 wikitext text/x-wiki == <span lang="km" dir="rtl">[[អាណាចក្រខ្មែរ|អ]]</span>ក្សរខ្មែរ == អក្សរខ្មែរ គឺជាអក្សរប្រើសម្រាប់សរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]] ដែលជាភាសាផ្លូវការរបស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]] ។ វាក៏ប្រើសម្រាប់សរសេរ[[ភាសាបាលី]]នៅពិធីបុណ្យព្រះពុទ្ធសាសនារបស់កម្ពុជានិងថៃផងដែរ។ វាត្រូវបានប្រែប្រួលពីស្គ្រីប Pallava ជាអក្ខរក្រមនៃហ្គ្រេនតាដែលបានមកពីអក្សរព្រហ្មីដែលត្រូវបានគេប្រើនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសឥណ្ឌានិងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្នុងអំឡុងពេលសតវត្សទី ៥ និងទី ៦។ សិលាចារឹកចាស់ជាងគេ ដែលអាចកំណត់បានជាភាសាខ្មែរត្រូវបានរកឃើញនៅ ស្រុកអង្គរបុរី ខេត្តតាកែវនៅភាគខាងត្បូងរាជធានីភ្នំពេញ និងមានកាលបរិច្ឆេទចារក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ៦១១។ បច្ចុប្បន្ន អក្សរខ្មែរសម័យទំនើបមានភាពខុសគ្នាពីទំរង់គំរូ ដែលគេរកឃើញនៅលើសិលាចារឹកនៃប្រាសាទអង្គរ។ អក្សរថៃ និងឡាវត្រូវបានកម្លាយចេញពីទំរង់ចាស់នៃអក្សរខ្មែរ។ == ដើម​កំណើត​នៃ​អក្សរ​ខ្មែរ == ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​បញ្ហា​ប្រភព​កំណើត​របស់​អក្សរ​ខ្មែរ​នេះ សមណ​និស្សិត​នៅ​ពុទ្ធិក​សាកល​វិទ្យាល័យ​ព្រះ​សីហមុនី​រាជា ព្រះតេជគុណ អ៊ឹម ទៀង មាន​ដីកា​ពន្យល់​ថា អក្សរ​ខ្មែរ​មាន​ប្រភព​មក​ពី​ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា​និង​ពី​បាលី​សំស្រ្កឹត ព្រមទាំង​មក​ពី​ខ្មែរ​មន​ផង​ដែរ ៖ ''«អក្សរសាស្រ្ដ​ខ្មែរ​មាន​ប្រវត្តិ ទី​១ មក​ពី​ព្រហ្មី ព្រហ្មី​ហ្នឹង​ព្រហ្មមញ្ញ​សាសនា ដែល​មាន​មក​តាំង​ពី​មុន​សម័យ​អង្គរ ហើយ​អក្សរសាស្រ្ដ​ខ្មែរ​យើង​បាន​កើត​ចេញ​ពី​បាលី​សំស្រ្កឹត​ខ្លះ​ដែរ។ ហើយ​មួយ​ទៀត កំណើត​ប្រភព​មក​ពី​ខ្មែរ​មន»''។<ref>សៀវភៅ វប្បធម៌ អរិយធម៌ ឆ្នាំ១៩៧១-១៩៧២ ទាវ ឆៃ សុក ទំព័រទី១៣</ref>។ == ព្យញ្ជនៈ == អក្សរ តាម​ពាក្យ​សំស្រ្កឹត មាន​ន័យ​ថា ទន់​ភ្លន់​ អាច​បត់​បែន​បាន អាច​យក​ទៅ​ច្នៃ​បាន តាម​ការ​ផ្សំ​ជា​មួយ​ស្រៈ តាម​ការ​​ប្រកប​ជា​មួយ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ​មួយ​ទៀត ឬ​តាម​ការ​ផ្សំ​ជា​មួយ​ជើង​អក្សរ​ណា​មួយ ។ អក្សរ ​ឬ​អក្ខរៈ អាច​ហៅ​បាន​ម្យ៉ាង​ទៀត​ថា “វណ្ណៈ” មាន​ចែក​ជា​បី​ក្រុម​គឺ ៖ ១-ព្យញ្ជនៈ មាន ៣៣ តួ ។ ២-ស្រៈ​ពេញ​តួ ១២ តួ ។ ៣-ស្រៈ​និស្ស័យ​ពី​មុន​​មាន ២១ តែ​ត្រូវ​បន្ថែម ៧ ទៀត​បាន​ទៅ​ជា​ ២៨​ តួ បើ​គិត​ទាំង​សំឡេង ។ តែ​បើ​គិត​តែ​រូប​មាន​ ២៧ តួ ព្រោះ​​ស្រៈ (អ) មាន​នៅ​គ្រប់​ព្យញ្ជនៈ​ទាំង​ឃោសៈ​ទាំង​អឃោសៈ ។ ១-​ព្យញ្ជនៈ ព្យញ្ជនៈ​ទាំង​ ៣៣​ តួ ត្រូវ​រាប់​តាម​លំដាប់​ពី​ដើម​ដល់​ចប់៖ ក​ខ​គ​ឃ​ង ច​ឆ​ជ​ឈ​ញ ដ​ឋ​ឌ​ឍ​ណ ត​ថ​ទ​ធ​ន ប​ផ​ព​ភ​ម យ​រ​ល​វ​ ស​ហ​ឡ​អ ២-ជើង​ព្យញ្ជនៈ ព្យញ្ជនៈ​ប្រៀប​បាន​នឹង​មនុស្ស​ដែរ​ គឺ​មាន​សក់ (៊) មាន​តួ​ខ្លួន (ក) ​មាន​ជើង (្ក) ។ រូប​នៃ​ជើង​ព្យញ្ជនៈ​មាន​ទ្រង់​ទ្រាយ​ដូច​គ្នា​នឹង​តួ​អង្គ​ព្យញ្ជនៈ​ដែរ ប៉ុន្តែ​គ្រាន់​តែ​តូច​ជាង​តួ និង​ពុំ​មាន​”សក់”ទេ ។ ខាង​ក្រោម​នេះ គឺ​ជើង​ព្យញ្ជនៈ (Consonnes souscrites)​ ។ ្ក ្ខ ្គ ្ឃ ្ង , ្ច ្ឆ ្ជ ្ឈ ្ញ , ្ដ ្ឋ ្ឌ ្ឍ ្ណ , ្ត ្ថ ្ទ ្ធ ្ន ​, ្ប ្ផ ្ព ្ភ ្ម , ្យ ្រ ្ល ្វ ្ស ្ហ ្ឡ ្អ របៀប​សរសេរ ជើង​ព្យញ្ជនៈ ភ្ជាប់​ជា​មួយ​តួ​ព្យញ្ជនៈ ដូច​ខាង​ក្រោម​ ៖ ក្ខ​ខ្ខ​គ្គ​ឃ្ឃ​ង្ង ច្ច​ឆ្ឆ​ជ្ជ​ឈ្ឈ​ញ្ញ ដ្ត​ឋ្ឋ​ឌ្ឌ​ឍ្ឍ​ណ្ណ ត្ត​ថ្ថ​ទ្ទ​ធ្ធ​ន្ន ប្ប​ផ្ផ​ព្ព​ភ្ភ​ម្ម យ្យ​រ្រ​ល្ល​វ្វ​ ស្ស​ហ្ហ​ឡ្ឡ​អ្អ ៣-ស្រៈពេញ​តួ អ្នក​ប្រាជ្ញ​ជំនាន់​មុន​ចែង​ថា ស្រៈ​ពេញ​តួ​មាន ១៥ តួ ដោយ​រាប់​យក​ អ អា មក​បញ្ចូល​ផង ។ ប៉ុន្តែ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​បច្ចុប្បន្ន​លោក​ដក​យក​ “អ” និង “អា” នេះ​ចេញ​ពី​ប្រព័ន្ធ​ស្រៈ​ពេញ​តួ ព្រោះ​លោក​យល់​ថា​​ “អ” គឺ​ជា​ព្យញ្ជនៈ ដែល​ត្រូប​រាប់​បញ្ចូល​ទៅ​ក្នុង​ក្រុម​ព្យញ្ជនៈ ទាំង​៣៣​ តួ​នោះ​វិញ ។ ឯ “អា” គឺ​តួ​ព្យញ្ជនៈ​បំបែក ​យក​តួ ​​​​​​​​​ “ អ” មក​ផ្សំ​ជា​មួយ​ស្រៈ “ ា ” ដូច្នេះ​ស្រៈ​ពេញ​តួ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ មាន​តែ ១៣​តួ​ទេ គឺ ឥ​ ឦ​ ឧ ​ឩ ឪ ឫ ឬ ឭ ឮ ឯ ឰ ឱ ឳ ។ ចំពោះ​អស់​លោក​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ខ្លះ​ទៀត​យល់​ថា ​ក្នុង​ចំណោម​ស្រៈ​ពេញ​តួ​ទាំង​១៣​នេះ ស្រៈ ឩ គេ​មិន​សូវ​ប្រើ​ទេ ដូច្នេះ​ គួរ​រាប់​យក​ត្រឹម​តែ ១២ តួវិញ ព្រោះ​សព្វ​ថ្ងៃ​គេ​ប្រើ​ស្រៈ​ពេញ​តួ ឩ នេះ​តែ​ពាក្យ “ព្រះ​ឩរូ” មួយម៉ាត់​គត់ ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​ពាក្យ “ រាជ​ស័ព្ទ ” មាន​ន័យ​ថា “​ ភ្លៅ​ស្ដេច ” ។ ៤-ស្រៈ​និស្ស័យ គឺ​តួ​អក្សរ ដែល​ជា​ទី​ពឹង​ពាក់​អាស្រ័យ​នៃ​ព្យញ្ជនៈ ។ បើ​សរសេរ​តែ​រូប​វា​ដាច់​តែ​ឯង​នោះ នឹង​ពុំ​មាន​ន័យ​ប្រាកដ​ប្រជា​ថា​យ៉ាង​ណាៗ​នោះ​ឡើយ ។ ដូច​ជា​ស្រៈ ា ស្រៈ ៅ មាន​តែ​រូប និង​សំឡេង​ផ្សំ តែ​ពុំ​មាន​សារៈ​អ្វី​ទេ ។ ស្រៈ​និស្ស័យ​មាន ២១ តួ តាម​ការ​កំណត់​របស់​ក្បួន​ពី​មុន​នោះ​គឺ ្​ ា ិ ី ឹ ឺ ុ ូ ួ ើ ឿ ៀ េ ែ ៃ ោ ៅ ុំ ំ ាំ ះ ។ ប៉ុន្តែ​អស់​លោក​អ្នក​អក្សរសាស្រ្ត​ក្រោយ​មកសន្មត​ថា មាន​តែ២០តួវិញ ព្រោះ​ថា ស្រៈ​(អ) មាន​តែ​សំឡេង​តែ​គ្មាន​រូប​ មិន​គួរ​នឹង​រាប់​បញ្ចូល​ទេ ។ ស្រៈ​(អ) នេះ​មាន​បង្កប់​នៅ​គ្រប់​ព្យញ្ជនៈ​ទាំង​អស់ ទោះ​ជា​ឃោសៈ​ក្តី អឃោសៈ​ក្តី ប៉ុន្តែ​ប្រសិន​បើ​គេ​យក​ទៅ​ផ្សំ​ជា​មួយ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ​សំឡេង​ឃោសៈ គេ​អាន​តាម​សំឡេង​ព្យញ្ជនៈ ឃោសៈ គឺ​សំឡេង(អ៊) ឧទាហរណ៍ ងា ងិ ងី ញោ ញៅ ទុំ ទាំ ទះ…. ។ បើ​ផ្សំ​ជា​មួយ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ​អឃោសៈ ​វា​មាន​សំឡេង (អ) ដូច​ជា កា កី កោ ចូ ចើ ចេ ចែ ចៃ ចោ… ។ ចំពោះ​ស្រៈ ួ ឿ និង ៀ ទោះ​គេ​យក​ទៅ​ផ្សំ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ ឃោសៈ​ក្តី អឃោសៈ​ក្តី វា​នៅ​តែ​មាន​សូរ​សំឡេង “អួ”​ (អឿ-អៀ) ​ដូច​គ្នា​ នេះ​វាជា​ករណី​លើក​លែង​សម្រាប់​ស្រៈ​និស្ស័យ​របស់​ខ្មែរ​យើង ។ រីឯ​ស្រៈ​៤​ទៀតដូច​ជា ស្រៈ ុះ ិះ ោះ វិញ​នោះ កាល​ពី​មុន​លោក​មិន​យក​មក​រាប់​បញ្ចូល​ក្នុង​ស្រៈ​និស្ស័យ​ទេ ។ ប៉ុន្តែ​នៅ​ពេល​ក្រោយ​មក​ ដោយ​បាន​ពិនិត្យ​ឃើញ​ថា មាន​ពាក្យ​ជា​ច្រើន ដែល​ត្រូវ​ការ​ប្រើ​ស្រៈ​ទាំង​នេះ នៅ​ក្នុង​ពាក្យ​ខ្មែរ​ជា​ចាំ​បាច់​នោះ ទើប​លោក​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ជាន់​ក្រោយ ​ក៏​បាន​សម្រេច​បញ្ចូល​បន្ថែម​ស្រៈ​ទាំង​៤នេះ ហើយ​ស្រៈ​និស្ស័យ​ក៏​បាន​កើន​ដល់ (២១-១)+៤ = ២៤ ហើយ​បើ​បន្ថែម​ស្រៈ ​ ឹះ ,ស្រៈ ើះ, ស្រៈែះ ពីលើស្រៈ​និស្ស័យ​ដែល​ធ្លាប់​ឃើញ​​មាន​នៅ​ក្នុង​វចនានុក្រម​សម្ដេច​ ជួន ណាត ក្ដី ក្នុង​អត្ថបទ​នានា​ក្ដី​ទៀត​នោះ ស្រៈ​និស្ស័យ​អាច​កើន​ឡើង​ដល់​ ២៦ ឬ ២៧ ។ writed by : Seila Oudom == [[ឯ]]កសារយោង == [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ភាសាខ្មែរ]] <references /> lencikd9hx4quta7lpj2ccuf1redof6 281979 281978 2022-07-29T15:10:29Z Cyberf1 36246 wikitext text/x-wiki == <span lang="km" dir="rtl">[[អាណាចក្រខ្មែរ|អ]]</span>ក្សរខ្មែរ == អក្សរខ្មែរ គឺជាអក្សរប្រើសម្រាប់សរសេរ[[ភាសាខ្មែរ]] ដែលជាភាសាផ្លូវការរបស់[[ប្រទេសកម្ពុជា]] ។ វាក៏ប្រើសម្រាប់សរសេរ[[ភាសាបាលី]]នៅពិធីបុណ្យព្រះពុទ្ធសាសនារបស់កម្ពុជានិងថៃផងដែរ។ វាត្រូវបានប្រែប្រួលពីស្គ្រីប Pallava ជាអក្ខរក្រមនៃហ្គ្រេនតាដែលបានមកពីអក្សរព្រហ្មីដែលត្រូវបានគេប្រើនៅភាគខាងត្បូងប្រទេសឥណ្ឌានិងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ក្នុងអំឡុងពេលសតវត្សទី ៥ និងទី ៦។ សិលាចារឹកចាស់ជាងគេ ដែលអាចកំណត់បានជាភាសាខ្មែរត្រូវបានរកឃើញនៅ ស្រុកអង្គរបុរី ខេត្តតាកែវនៅភាគខាងត្បូងរាជធានីភ្នំពេញ និងមានកាលបរិច្ឆេទចារក្នុងអំឡុងឆ្នាំ ៦១១។ បច្ចុប្បន្ន អក្សរខ្មែរសម័យទំនើបមានភាពខុសគ្នាពីទំរង់គំរូ ដែលគេរកឃើញនៅលើសិលាចារឹកនៃប្រាសាទអង្គរ។ អក្សរថៃ និងឡាវត្រូវបានកម្លាយចេញពីទំរង់ចាស់នៃអក្សរខ្មែរ។ == ដើម​កំណើត​នៃ​អក្សរ​ខ្មែរ == ទាក់ទង​ទៅ​នឹង​បញ្ហា​ប្រភព​កំណើត​របស់​អក្សរ​ខ្មែរ​នេះ សមណ​និស្សិត​នៅ​ពុទ្ធិក​សាកល​វិទ្យាល័យ​ព្រះ​សីហមុនី​រាជា ព្រះតេជគុណ អ៊ឹម ទៀង មាន​ដីកា​ពន្យល់​ថា អក្សរ​ខ្មែរ​មាន​ប្រភព​មក​ពី​ព្រហ្មញ្ញ​សាសនា​និង​ពី​បាលី​សំស្រ្កឹត ព្រមទាំង​មក​ពី​ខ្មែរ​មន​ផង​ដែរ ៖ ''«អក្សរសាស្រ្ដ​ខ្មែរ​មាន​ប្រវត្តិ ទី​១ មក​ពី​ព្រហ្មី ព្រហ្មី​ហ្នឹង​ព្រហ្មមញ្ញ​សាសនា ដែល​មាន​មក​តាំង​ពី​មុន​សម័យ​អង្គរ ហើយ​អក្សរសាស្រ្ដ​ខ្មែរ​យើង​បាន​កើត​ចេញ​ពី​បាលី​សំស្រ្កឹត​ខ្លះ​ដែរ។ ហើយ​មួយ​ទៀត កំណើត​ប្រភព​មក​ពី​ខ្មែរ​មន»''។<ref>សៀវភៅ វប្បធម៌ អរិយធម៌ ឆ្នាំ១៩៧១-១៩៧២ ទាវ ឆៃ សុក ទំព័រទី១៣</ref>។ == ព្យញ្ជនៈ == អក្សរ តាម​ពាក្យ​សំស្រ្កឹត មាន​ន័យ​ថា ទន់​ភ្លន់​ អាច​បត់​បែន​បាន អាច​យក​ទៅ​ច្នៃ​បាន តាម​ការ​ផ្សំ​ជា​មួយ​ស្រៈ តាម​ការ​​ប្រកប​ជា​មួយ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ​មួយ​ទៀត ឬ​តាម​ការ​ផ្សំ​ជា​មួយ​ជើង​អក្សរ​ណា​មួយ ។ អក្សរ ​ឬ​អក្ខរៈ អាច​ហៅ​បាន​ម្យ៉ាង​ទៀត​ថា “វណ្ណៈ” មាន​ចែក​ជា​បី​ក្រុម​គឺ ៖ ១-ព្យញ្ជនៈ មាន ៣៣ តួ ។ ២-ស្រៈ​ពេញ​តួ ១២ តួ ។ ៣-ស្រៈ​និស្ស័យ​ពី​មុន​​មាន ២១ តែ​ត្រូវ​បន្ថែម ៧ ទៀត​បាន​ទៅ​ជា​ ២៨​ តួ បើ​គិត​ទាំង​សំឡេង ។ តែ​បើ​គិត​តែ​រូប​មាន​ ២៧ តួ ព្រោះ​​ស្រៈ (អ) មាន​នៅ​គ្រប់​ព្យញ្ជនៈ​ទាំង​ឃោសៈ​ទាំង​អឃោសៈ ។ ១-​ព្យញ្ជនៈ ព្យញ្ជនៈ​ទាំង​ ៣៣​ តួ ត្រូវ​រាប់​តាម​លំដាប់​ពី​ដើម​ដល់​ចប់៖ ក​ខ​គ​ឃ​ង ច​ឆ​ជ​ឈ​ញ ដ​ឋ​ឌ​ឍ​ណ ត​ថ​ទ​ធ​ន ប​ផ​ព​ភ​ម យ​រ​ល​វ​ ស​ហ​ឡ​អ ២-ជើង​ព្យញ្ជនៈ ព្យញ្ជនៈ​ប្រៀប​បាន​នឹង​មនុស្ស​ដែរ​ គឺ​មាន​សក់ (៊) មាន​តួ​ខ្លួន (ក) ​មាន​ជើង (្ក) ។ រូប​នៃ​ជើង​ព្យញ្ជនៈ​មាន​ទ្រង់​ទ្រាយ​ដូច​គ្នា​នឹង​តួ​អង្គ​ព្យញ្ជនៈ​ដែរ ប៉ុន្តែ​គ្រាន់​តែ​តូច​ជាង​តួ និង​ពុំ​មាន​”សក់”ទេ ។ ខាង​ក្រោម​នេះ គឺ​ជើង​ព្យញ្ជនៈ (Consonnes souscrites)​ ។ ្ក ្ខ ្គ ្ឃ ្ង , ្ច ្ឆ ្ជ ្ឈ ្ញ , ្ដ ្ឋ ្ឌ ្ឍ ្ណ , ្ត ្ថ ្ទ ្ធ ្ន ​, ្ប ្ផ ្ព ្ភ ្ម , ្យ ្រ ្ល ្វ ្ស ្ហ ្ឡ ្អ របៀប​សរសេរ ជើង​ព្យញ្ជនៈ ភ្ជាប់​ជា​មួយ​តួ​ព្យញ្ជនៈ ដូច​ខាង​ក្រោម​ ៖ ក្ខ​ខ្ខ​គ្គ​ឃ្ឃ​ង្ង ច្ច​ឆ្ឆ​ជ្ជ​ឈ្ឈ​ញ្ញ ដ្ត​ឋ្ឋ​ឌ្ឌ​ឍ្ឍ​ណ្ណ ត្ត​ថ្ថ​ទ្ទ​ធ្ធ​ន្ន ប្ប​ផ្ផ​ព្ព​ភ្ភ​ម្ម យ្យ​រ្រ​ល្ល​វ្វ​ ស្ស​ហ្ហ​ឡ្ឡ​អ្អ ៣-ស្រៈពេញ​តួ អ្នក​ប្រាជ្ញ​ជំនាន់​មុន​ចែង​ថា ស្រៈ​ពេញ​តួ​មាន ១៥ តួ ដោយ​រាប់​យក​ អ អា មក​បញ្ចូល​ផង ។ ប៉ុន្តែ​អ្នក​ប្រាជ្ញ​បច្ចុប្បន្ន​លោក​ដក​យក​ “អ” និង “អា” នេះ​ចេញ​ពី​ប្រព័ន្ធ​ស្រៈ​ពេញ​តួ ព្រោះ​លោក​យល់​ថា​​ “អ” គឺ​ជា​ព្យញ្ជនៈ ដែល​ត្រូប​រាប់​បញ្ចូល​ទៅ​ក្នុង​ក្រុម​ព្យញ្ជនៈ ទាំង​៣៣​ តួ​នោះ​វិញ ។ ឯ “អា” គឺ​តួ​ព្យញ្ជនៈ​បំបែក ​យក​តួ ​​​​​​​​​ “ អ” មក​ផ្សំ​ជា​មួយ​ស្រៈ “ ា ” ដូច្នេះ​ស្រៈ​ពេញ​តួ​បច្ចុប្បន្ន​នេះ មាន​តែ ១៣​តួ​ទេ គឺ ឥ​ ឦ​ ឧ ​ឩ ឪ ឫ ឬ ឭ ឮ ឯ ឰ ឱ ឳ ។ ចំពោះ​អស់​លោក​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ខ្លះ​ទៀត​យល់​ថា ​ក្នុង​ចំណោម​ស្រៈ​ពេញ​តួ​ទាំង​១៣​នេះ ស្រៈ ឩ គេ​មិន​សូវ​ប្រើ​ទេ ដូច្នេះ​ គួរ​រាប់​យក​ត្រឹម​តែ ១២ តួវិញ ព្រោះ​សព្វ​ថ្ងៃ​គេ​ប្រើ​ស្រៈ​ពេញ​តួ ឩ នេះ​តែ​ពាក្យ “ព្រះ​ឩរូ” មួយម៉ាត់​គត់ ដែល​មាន​នៅ​ក្នុង​ពាក្យ “ រាជ​ស័ព្ទ ” មាន​ន័យ​ថា “​ ភ្លៅ​ស្ដេច ” ។ ៤-ស្រៈ​និស្ស័យ គឺ​តួ​អក្សរ ដែល​ជា​ទី​ពឹង​ពាក់​អាស្រ័យ​នៃ​ព្យញ្ជនៈ ។ បើ​សរសេរ​តែ​រូប​វា​ដាច់​តែ​ឯង​នោះ នឹង​ពុំ​មាន​ន័យ​ប្រាកដ​ប្រជា​ថា​យ៉ាង​ណាៗ​នោះ​ឡើយ ។ ដូច​ជា​ស្រៈ ា ស្រៈ ៅ មាន​តែ​រូប និង​សំឡេង​ផ្សំ តែ​ពុំ​មាន​សារៈ​អ្វី​ទេ ។ ស្រៈ​និស្ស័យ​មាន ២១ តួ តាម​ការ​កំណត់​របស់​ក្បួន​ពី​មុន​នោះ​គឺ ្​ ា ិ ី ឹ ឺ ុ ូ ួ ើ ឿ ៀ េ ែ ៃ ោ ៅ ុំ ំ ាំ ះ ។ ប៉ុន្តែ​អស់​លោក​អ្នក​អក្សរសាស្រ្ត​ក្រោយ​មកសន្មត​ថា មាន​តែ២០តួវិញ ព្រោះ​ថា ស្រៈ​(អ) មាន​តែ​សំឡេង​តែ​គ្មាន​រូប​ មិន​គួរ​នឹង​រាប់​បញ្ចូល​ទេ ។ ស្រៈ​(អ) នេះ​មាន​បង្កប់​នៅ​គ្រប់​ព្យញ្ជនៈ​ទាំង​អស់ ទោះ​ជា​ឃោសៈ​ក្តី អឃោសៈ​ក្តី ប៉ុន្តែ​ប្រសិន​បើ​គេ​យក​ទៅ​ផ្សំ​ជា​មួយ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ​សំឡេង​ឃោសៈ គេ​អាន​តាម​សំឡេង​ព្យញ្ជនៈ ឃោសៈ គឺ​សំឡេង(អ៊) ឧទាហរណ៍ ងា ងិ ងី ញោ ញៅ ទុំ ទាំ ទះ…. ។ បើ​ផ្សំ​ជា​មួយ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ​អឃោសៈ ​វា​មាន​សំឡេង (អ) ដូច​ជា កា កី កោ ចូ ចើ ចេ ចែ ចៃ ចោ… ។ ចំពោះ​ស្រៈ ួ ឿ និង ៀ ទោះ​គេ​យក​ទៅ​ផ្សំ​នឹង​ព្យញ្ជនៈ ឃោសៈ​ក្តី អឃោសៈ​ក្តី វា​នៅ​តែ​មាន​សូរ​សំឡេង “អួ”​ (អឿ-អៀ) ​ដូច​គ្នា​ នេះ​វាជា​ករណី​លើក​លែង​សម្រាប់​ស្រៈ​និស្ស័យ​របស់​ខ្មែរ​យើង ។ រីឯ​ស្រៈ​៤​ទៀតដូច​ជា ស្រៈ ុះ ិះ ោះ វិញ​នោះ កាល​ពី​មុន​លោក​មិន​យក​មក​រាប់​បញ្ចូល​ក្នុង​ស្រៈ​និស្ស័យ​ទេ ។ ប៉ុន្តែ​នៅ​ពេល​ក្រោយ​មក​ ដោយ​បាន​ពិនិត្យ​ឃើញ​ថា មាន​ពាក្យ​ជា​ច្រើន ដែល​ត្រូវ​ការ​ប្រើ​ស្រៈ​ទាំង​នេះ នៅ​ក្នុង​ពាក្យ​ខ្មែរ​ជា​ចាំ​បាច់​នោះ ទើប​លោក​អ្នក​ប្រាជ្ញ​ជាន់​ក្រោយ ​ក៏​បាន​សម្រេច​បញ្ចូល​បន្ថែម​ស្រៈ​ទាំង​៤នេះ ហើយ​ស្រៈ​និស្ស័យ​ក៏​បាន​កើន​ដល់ (២១-១)+៤ = ២៤ ហើយ​បើ​បន្ថែម​ស្រៈ ​ ឹះ ,ស្រៈ ើះ, ស្រៈែះ ពីលើស្រៈ​និស្ស័យ​ដែល​ធ្លាប់​ឃើញ​​មាន​នៅ​ក្នុង​វចនានុក្រម​សម្ដេច​ ជួន ណាត ក្ដី ក្នុង​អត្ថបទ​នានា​ក្ដី​ទៀត​នោះ ស្រៈ​និស្ស័យ​អាច​កើន​ឡើង​ដល់​ ២៦ ឬ ២៧ ។ '''<big>writed by : Seila Oudom</big>''' == [[ឯ]]កសារយោង == [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ភាសាខ្មែរ]] <references /> 0rp2ldwqg5jswgmyjkdqey685sk55kb 4 2362 281982 260232 2022-07-29T16:11:57Z 27.109.113.75 wikitext text/x-wiki '''ច្បាប់''' ស្ថិតនៅប្រជាសហគមន៍របស់[[វិគីភីឌា]] ជាអ្នកសម្រេច។ សហគមន៍របស់[[វិគីភីឌា]] ត្រូវការសរសេរច្បាប់ខ្លះដែលបានមកពីវិគីភីឌាភាសាដទៃ។ នៅពេលយើងមាន[[អង្គប្រជុំ]] យើងនឹងពិភាក្សាអំពីច្បាប់។ == កម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកនិពន្ធ == :[[កម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកនិពន្ធ]] * យើងមិនត្រូវបានអនុញ្ញាតិអោយសរសេរ អត្ថបទរបស់អ្នកនិពន្ធណាម្នាក់នៅលើ ''វិគីភីឌា'' ដោយគ្មានការអនុញ្ញាតពីម្ចាស់នៃអត្ថបទនោះឡើយ។ * យើងសរសេរ[[ឯកសារយោង]]។ * យើងមិនអាចសរសេរជាអត្ថបទរបស់ [[គេហទំព័រ]] ណាដែលមិនមានការអនុញ្ញាតិពីម្ចាស់ផ្ទាល់របស់គេទេ។ == វិគីភីឌាមិនជា... == * ...កន្លែងសម្រាប់ប្រតិបត្តិ'''ទេ'''។ * ...កន្លែងសម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយ[[សាសនា]]ណាមួយ'''ទេ'''។ * ...កន្លែងសម្រាប់និយាយអំពីលោកអ្នក'''ទេ'''។ * ...ឈ្នាន់សំរាប់ធ្វើឃោសនាពីនយោបាយ'''ទេ'''។ * ...ទំព័រសំរាប់បញ្ចូលមនោគមវិជ្ជា'''ទេ'''។ * ...កន្លែងសម្រាប់ធ្វើ ការសសើរអំពីខ្លួនឯង ឬ សសើរអំពី[[ជំនួញ]] ទេ ។ * ...កន្លែង សម្រាប់រក្សាទុក ឯកសារ បញ្ជី [[រូបថត]] [[វីដេអូ]] ដែលអត់ប្រយោជន៏ទេ​ ។ * ...[[ប្លុក]] បណ្តាញនៃ[[សង្គម]] * ...ឈ្នាន់សម្រាប់ណែនាំពីទេសចរណ៍ ទេ ។ * ...កន្លែងសម្រាប់ ធ្វើការព្យាករណ៍ ទេ ។ * ...ទំព័រសំរាប់ធ្វើការបរិហាកេរ្តិ៍ទៅលើជនណាម្នាក់ទេ។ * ...ទំព័រ[[ប្រជាធិបតេយ្យ]] ទេ ។ * ...[[ការិយាល័យធិបតេយ្យ]] ទេ។ * ...ទំព័រ [[អនាធិបតេយ្យ]] ទេ។ * ...វិគីភីឌា មិនមែនមាន ម្ចាស់តែម្នាក់ទេ។ == វិគីភីឌាជា ... == * ...[[វិគីភីឌាជាអព្យាក្រឹត|ទំព័រអព្យាក្រឹត]]។ * ...ប្រព័ន្ធនៃការអប់រំ។ * ...សំរាប់ផ្តល់ជាព៌តមាន ដែលទាក់ទងទៅនិង [[ភូមិសាស្ត្រ]]​​ [[ប្រវត្តិសាស្រ្ត]]---។ * ...មនុស្សគ្រប់ទាំងអស់មានសិទ្ធិកែប្រែ។ == ​ សូមមើលផងដែរ == <div class="hiddenStructure"> {{InterProject| * {{InterProject/វចនានុក្រមវិគី|ទំព័រដើម}} * {{InterProject/សៀវភៅវិគី|ទំព័រដើម}} }} </div> <!------------------------------------ស្ថិតិភាសារបស់វិគីភីឌាដែលមានអត្ថបទច្រើន---------------------------------------> {{ស្ថិតិវិគីភីឌា}}{{MainPageInterwikis}} <!------------------------------- សម្រាប់ហ្គូហ្គលស្វែងរក ----------------------------------> <div style="display:none"> * [[km]] * [[Khmer]] * [[Khmer Wikipedia]] * [[Km Wikipedia]] * [[Wikipedia]] * [[Khmer Wiki]] * [[Cambodia Wiki]] * [[Cambodian Wiki]] * [[Cambodia Wikipedia]] * [[kmwiki]] * [[km wiki]] * [[km]] * [[វិគីភីឌា]] * [[វិគីភីឌាភាសាខ្មែរ]] * [[វិគីភីឌាខ្មែរ]] * [[ភាសាខ្មែរ]] * [[វិគីខ្មែរ]] * [[វិគីភាសាខ្មែរ]] * [[ខ្មែរ]] * [[ខ្មែរវិគី]] * [[សព្វវចនាធិប្បាយ]] * [[សព្វវចនាធិប្បាយសេរី]] * [[ទំព័រដើម]] * [[Main Page]]</div> <div style="border:1px solid #cccccc;background:#f9f9f9;padding:0.5em 1em 0.3em 2em"> <div style="font-size:132%;background-color:#f9f9f9; border:none; margin:0; padding:.1em; color:#000;"><h2>'''គម្រោងវិគីជាបងប្អូន'''</h2></div> <div style="padding-top:0.5em">{{គម្រោងវិគីជាបងប្អូន}}</div> </div> [[ចំនាត់ថ្នាក់ក្រុម:វិគីភីឌា]] [[ចំនាត់ថ្នាក់ក្រុម:ច្បាប់]] jkh1auuyxda4ucviedj2407560zh2jm 0 2491 281974 279853 2022-07-29T13:34:20Z 27.109.113.122 តើសហរដ្ឋអាមេរិកពង្រិកទឹកដីប៉ះពាល់ដល់អ្វីខ្លះ? wikitext text/x-wiki {{ប្រអប់ព័ត៌មាន ប្រទេស | conventional_long_name = សហរដ្ឋអាមេរិក | native_name = {{nobold|''United States of America''}} | common_name = សហរដ្ឋ / អាមេរិក | image_flag = Flag of the United States.svg | flag_type = [[ទង់ជាតិសហរដ្ឋអាមេរិក|ទង់ជាតិ]] | image_coat = Greater coat of arms of the United States.svg | symbol_type = [[មហាត្រានៃសហរដ្ឋអាមេរិក|វរលញ្ឆករ]] | national_motto = "[[In God We Trust]]"<br />{{small|[[ភាសាខ្មែរ|ខ្មែរ]]៖ យើងជឿជាក់លើព្រះជាម្ចាស់}} | national_anthem = {{center|"[[ទង់ផ្កាយដ៏ត្រចះត្រចង់|The Star-Spangled Banner]]"<ref>{{cite act |date=3 March 1931 |article=14 |article-type=H.R. |legislature=[[71st United States Congress]] |title=An Act To make The Star-Spangled Banner the national anthem of the United States of America |url=https://uscode.house.gov/statviewer.htm?volume=46&page=1508}}</ref><br />{{small|ខ្មែរ៖ "ទង់ផ្កាយដ៏ត្រចះត្រចង់"}} }}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:"The Star-Spangled Banner" performed by the United States Navy Band.mp3]]}}</div> | march = {{center|"[[ផ្កាយនិងឆ្នូតជានិរន្ត|The Stars and Stripes Forever]]"{{sfn|Kidder|Oppenheim|2007|p=91}}<ref name="urluscode.house.gov">{{cite web |url=http://uscode.house.gov/statviewer.htm?volume=112&page=1263 |title=uscode.house.gov |date=August 12, 1999 |website=Public Law 105-225 |publisher=uscode.house.gov |pages=112 Stat. 1263 |quote=Section 304. "The composition by John Philip Sousa entitled 'The Stars and Stripes Forever' is the national march." |access-date=September 10, 2017}}</ref><br />{{small|ខ្មែរ៖ "ផ្កាយនិងឆ្នូតជានិរន្ត"}} }}<div style="display:inline-block;margin-top:0.4em;">{{center|[[File:March, "The Stars and Stripes Forever" · Colonel John R. Bourgeois, Director · John Philip Sousa · United States Marine Band.ogg]]}}</div> | other_symbol = <div style="padding:0.3em;">[[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|90px]] [[File:Great Seal of the United States (reverse).svg|90px]]</div> | other_symbol_type = [[មហាត្រានៃសហរដ្ឋអាមេរិក|មហាត្រា]]:<ref name="de facto Motto"/> | image_map = United States on the globe (North America centered).svg | map_caption = ទីតាំងសហរដ្ឋអាមេរិក (ក្រហម) នៅលើភូគោល | capital_type = រដ្ឋធានី | capital = [[វ៉ាស៊ីនតោន]]<br/>{{coord|38|53|N|77|01|W|display=inline}} | largest_city = [[ទីក្រុងញូវយ៉ក]]<br/>{{coord|40|43|N|74|00|W|display=inline}} | official_languages = {{nowrap|គ្មាននៅ[[រដ្ឋាភិបាលសហព័ន្ធនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|កម្រិតសហព័ន្ធ]]{{efn|ភាសាអង់គ្លេសគឺជា[[ភាសាផ្លូវការនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|ភាសាផ្លូវការ]]នៃរដ្ឋចំនួន ៣២; ភាសាអង់គ្លេសនិង[[ភាសាហាវ៉ៃ]]គឺត្រូវជាភាសាផ្លូវការនៅរដ្ឋ[[ហាវ៉ៃ]] ហើយនៅរដ្ឋ[[អាឡាស្កា]]វិញគឺមានភាសាអង់គ្លេសនិង[[ភាសាកំណើតអាឡាស្កា|ភាសាអន្តោគ្រាមចំនួន ២០ ទៀត]]។ [[ភាសាអាហ្កនឃ្វាន]], [[ភាសាឆេរ៉ូគី]] និង[[ភាសាហ្ស៊ូ]]ជាដើមគឺជាភាសាផ្លូវការនៅក្នុងទឹកដីដើមនៃម្ចាស់ស្រុកក្នុងប្រទេស។ [[ភាសាបារាំង]]គឺជាភាសា ''de facto'', និងជាភាសាឥតផ្លូវការនៅក្នុងរដ្ឋ[[មេន]] និង[[ល្វីហ្ស៊ីណា]], ខណៈរដ្ឋ[[ញូវម៉ិកស៊ិកូ]] បានតាង[[ភាសាអេស្ប៉ាញ]]ជាភា សាពិសេសមួយ។ In five territories, English as well as one or more indigenous languages are official: [[Spanish language|Spanish]] in Puerto Rico, [[Samoan language|Samoan]] in American Samoa, [[Chamorro language|Chamorro]] in both Guam and the Northern Mariana Islands. [[Carolinian language|Carolinian]] is also an official language in the Northern Mariana Islands.{{sfn|Cobarrubias|1983|p=195}}{{sfn|García|2011|p=167}}}}}} | languages_type = [[ភាសាជាតិ]] | languages = [[ភាសាអង់គ្លេស]] | ethnic_groups = {{plainlist|'''តាមពូជសាសន៍៖''' * ៧៦.៣% [[អាមេរិកាំងស្បែកស|ជនជាតិស្បែកស]] * ១៣.៤% [[អាហ្វ្រិកអាមេរិកាំង|ជនជាតិស្បែកខ្មៅ]] * ៥.៩% [[អាស៊ីអាមេរិកាំង|ជនជាតិអាស៊ី]] * ២.៨% [[ពហុសាសន៍អាមេកាំង|ផ្សេងៗទៀត/ពហុសាសន៍]] * ១.៣% [[អាមេរិកាំងដើមនៅសហរដ្ឋអាមេរិក|អាមេរិកាំងដើម]] * ០.២% [[អាមេរិកាំងកោះប៉ាស៊ីហ្វិក|អ្នកកោះប៉ាស៊ីហ្វិក]]}} | ethnic_groups_year = ២០១៩ | ethnic_groups_ref = <ref name="2019estimate">{{cite web |url=https://www.census.gov/quickfacts/fact/table/US/PST045219 |title=U.S. Census Bureau QuickFacts: United States |work=[[United States Census]] |access-date=January 21, 2020}}</ref> | government_type = រដ្ឋ[[សហព័ន្ធនិយមនៅសហរដ្ឋអាមេរិក|សហព័ន្ធ]][[ប្រព័ន្ធប្រធានាធិបតី|ប្រធានាធិបតីនិយម]] [[សាធារណរដ្ឋ|សាធារណរដ្ឋអាស្រ័យរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | leader_title1 = [[ប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រធានាធិបតី]] | leader_name1 = {{nowrap|[[ចូ បៃដិន]]}} ([[គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (សហរដ្ឋអាមេរិក)|ប]]) | leader_title2 = [[អនុប្រធានាធិបតីនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|អនុប្រធានាធិបតី]] | leader_name2 = {{nowrap|[[កាម៉ាឡា ហារីស]]}} ([[គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (សហរដ្ឋអាមេរិក|ប]]) | leader_title3 = [[ប្រធានយសភាតំណាងរាស្ត្រនៃសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រធានសភា]] | leader_name3 = {{nowrap|[[ណានស៊ី ប៉េឡូស៊ី]]}} ([[គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ (សហរដ្ឋអាមេរិក)|ប]]) | leader_title4 = [[ប្រធានយុត្តិធម៌នៃសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រធានតុលាការកំពូល]] | leader_name4 = [[ចន រ៉ូប៊ឺតស៍]] | legislature = [[សភាអាមេរិក|សភា]] | upper_house = [[ព្រឹទ្ធសភាអាមេរិក|ព្រឹទ្ធសភា]] | lower_house = [[សភាតំណាងរាស្ត្រអាមេរិក|សភាតំណាងរាស្ត្រ]] | sovereignty_type = [[ប្រវត្តិសាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិក|ទទួលឯករាជ្យ]] | sovereignty_note = ពី[[រាជាណាចក្រនៃក្រង់ប្រឺតាញ|ចក្រភពអង់គ្លេស]] | established_event2 = [[ការប្រកាសឯករាជ្យរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រកាសឯករាជ្យ]] | established_date2 = ៤ កក្កដា ១៧៧៦ | established_event3 = [[សម័យសហព័ន្ធ]] | established_date3 = ១ មីនា ១៧៨១ | established_event4 = [[សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស (១៧៨៣)|សន្ធិសញ្ញាទីក្រុងប៉ារីស]] | established_date4 = ៣ កញ្ញា ១៧៨៣ | established_event5 = [[រដ្ឋធម្មនុញ្ញសហរដ្ឋអាមេរិក|ប្រកាសរដ្ឋធម្មនុញ្ញ]] | established_date5 = ២១ មិថុនា ១៧៨៨ | established_event6 = ការទទួលស្គាល់[[ហាវ៉ៃ|រដ្ឋចុងក្រោយបង្អស់]] | established_date6 = ២១ សីហា ១៩៥៩ | area_size = 1 E7 | area_km2 = ៩,៨៣៣,៥២០ | area_rank = ទី៣ ឬទី៤ | percent_water = ៤.៦៦ (គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៥)<ref>{{cite web|title=Surface water and surface water change|access-date=2020-10-11|publisher=[[Organisation for Economic Co-operation and Development]] (OECD)|url=https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=SURFACE_WATER#}}</ref> | population_estimate = ៣៣១,៨៩៣,៧៤៥<ref name="auto">{{Cite web|url=https://www.census.gov/newsroom/press-releases/2021/2021-population-estimates.html|title=New Vintage 2021 Population Estimates Available for the Nation, States and Puerto Rico|first=US Census|last=Bureau|website=Census.gov}}</ref> | population_census = {{IncreaseNeutral}} ៣៣១,៤៤៩,២៨១{{efn|name="pop"}}<ref>{{cite web |url=https://www.census.gov/newsroom/press-releases/2021/2020-census-apportionment-results.htmlpid=2020CENSUS&src=pt |url-status=dead |title=Census Bureau's 2020 Population Count |work=[[ជំរឿនសហរដ្ឋអាមេរិក]] |access-date=27 មករា 2022}} The 2020 census is as of April 1, 2020.</ref> | population_estimate_year = ២០២១ | population_estimate_rank = ទី៣ | population_census_year = ២០២០ | population_census_rank = ទី៣ | population_density_km2 = ៣៧ | population_density_rank = ទី១៤៦ | GDP_PPP = {{increase}} {{nowrap|២២.៩៤០ ទ្រីលានដុល្លារ}}<ref name="IMFWEOUS"/> | GDP_PPP_year = ២០២១ | GDP_PPP_rank = ទី២ | GDP_PPP_per_capita = {{increase}} ៦៩,៣៧៥ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOUS">{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2021/October/weo-report?c=111,&s=NGDPD,PPPGDP,NGDPDPC,PPPPC,&sy=2021&ey=2021&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=World Economic Outlook Database, October 2021|publisher=[[មូលនិធិរូបិយវត្ថុអន្តរជាតិ]] |website=IMF.org |access-date=27 មករា 2022}}</ref> | GDP_PPP_per_capita_rank = ទី៨ | GDP_nominal = {{increase}} {{nowrap|២២.៩៤០ ទ្រីលានដុល្លារ}}<ref name="IMFWEOUS"/> | GDP_nominal_year = ២០២១ | GDP_nominal_rank = ទី១ | GDP_nominal_per_capita = {{increase}} ៦៩,៣៧៥ ដុល្លារ<ref name="IMFWEOUS"/> | GDP_nominal_per_capita_rank = ទី៥ | Gini = ៤៨.៥<!-- Number only. --> | Gini_year = ២០២០ | Gini_change = increase | Gini_ref = <ref>{{Cite web |url=https://www.washingtonpost.com/business/2019/09/26/income-inequality-america-highest-its-been-since-census-started-tracking-it-data-show/ |title=Income inequality in America is the highest it's been since Census Bureau started tracking it, data shows |publisher=[[The Washington Post]] |website=www.washingtonpost.com|access-date=July 27, 2020}}</ref> | Gini_rank = | HDI = ០.៩២៦<!-- Number only. --> | HDI_year = ២០១៩<!-- Please use the year to which the data refers, not the publication year. --> | HDI_change = increase<!-- Increase/decrease/steady. --> | HDI_ref = <ref name="UNHDR">{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2020.pdf|title=Human Development Report 2020: The Next Frontier: Human Development and the Anthropocene|language=en|publisher=[[United Nations Development Programme]]|date=December 15, 2020|access-date=December 15, 2020}}</ref> | HDI_rank = ទី១៧ | currency = [[{{#property:p38}}]] ($) | currency_code = USD | utc_offset = −៤ ទៅ −១២, +១០, +១១ | utc_offset_DST = −៤ ទៅ −១០{{efn|name="time"}} | date_format = {{plainlist| * {{abbr|mm|ខែ}}/{{abbr|dd|ថ្ងៃ}}/{{abbr|yyyy|ឆ្នាំ}} * {{abbr|yyyy|ឆ្នាំ}}-{{abbr|mm|ខែ}}-{{abbr|dd|ថ្ងៃ}}}} | electricity = [[អគ្គិសនីចម្បងតាមប្រទេស|១២០ V–៦០ Hz]] | drives_on = ស្តាំ{{efn|name="drive"}} | calling_code = [[គម្រោងលេខទូរស័ព្ទអាមេរិកខាងជើង|+១]] | iso3166code = US | today = | religion = សូមមើល[[សាសនានៅសហរដ្ឋអាមេរិក]] }} '''សហរដ្ឋអាមេរិក''' ('''ស.រ.អ.'''; [[ភាសាអង់គ្លេស]]៖ ''United States of America'') អាចហៅបានថា '''អាមេរិក''' ឬ '''សហរដ្ឋ''' គឺជាប្រទេសមួយដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅទ្វីប[[អាមេរិកខាងជើង]] ​ដែល​មាន​[[រដ្ឋ]]ចំនួន ៥០ ​និងមណ្ឌល​សហព័ន្ធមួយ ។ រដ្ឋ​ចំនួន ៤៨ និង​មណ្ឌល​សហព័ន្ធ​ជាប់គ្នា​ជា​ដី​តែ​មួយ​ផ្ទាំង ស្ថិតនៅ​ផ្នែក​កណ្ដាល​នៃ​ទ្វីប​អាមេរិក​ខាងជើង ចន្លោះ​​[[មហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក|មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក]] និង​[[មហាសមុទ្រអាត្លង់ទិក|អាត្លង់ទិក]] ខាងជើង​ជាប់​ជាមួយ​ប្រទេស​[[កាណាដា]] និង​ខាងត្បូង​ជាប់​ជាមួយ​ប្រទេស​[[មិកស៊ិក]]​ ។ [[អាឡាស្កា]] ជា​រដ្ឋ​មួយ​ស្ថិត​ប៉ែក​ពាយ័ព្យ​នៃ​ទ្វីប​អាមេរិក​ខាងជើង ខាងកើត​ជាប់​នឹង​ប្រទេស​[[កាណាដា]] និង​ខណ្ឌ​ពី​ប្រទេស​[[រុស្ស៊ី]]​ដោយ​[[ច្រក​សមុទ្រ​ប៊េរីង]]​ ។ [[​ហាវ៉ៃ|រដ្ឋ​ហាវៃ]] គឺជា​ប្រជុំ​មួយ​នៅ​កណ្ដាល​មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក​ ។ ក្រៅ​ពី​នេះ សហរដ្ឋអាមេរិក​ក៏​នៅ​មាន​អាណាខេត្ត​ចំណុះ ឬ តំបន់​នៅ​លើ​កោះ​ដាច់ស្រយាល​មួយ​ចំនួន​ទៀត នៅ​ក្នុង​[[​សមុទ្រ​ការ៉ាប៊ីន|សមុទ្រ​ការ៉ាប៊ីន]] និង​មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក​ ។ ជាមួយនឹង​ផ្ទៃដី ៩.៨៣៣.៥២០ គីឡូម៉ែត្រ​ការ៉េ និង​ប្រជាជន​ប្រមាណ ៣២៨លាន​នាក់ ធ្វើ​ឱ្យ​សហរដ្ឋ​អាមេរិកក្លាយ​ជា​ប្រទេស​ធំ​ជាងគេ​លំដាប់​ទី​៣ ឬទី​៤ និង​មាន​ប្រជាជន​ច្រើន​ជាងគេ​ទី​៣ នៅ​លើ​ពិភពលោក ​។ សហរដ្ឋអាមេរិក គឺជា​ប្រជាជាតិ​មាន​ប្រជាជន​ចម្រុះ​ជាតិសាសន៍និង​ពហុ​វប្បធម៌ច្រើន​ជាងគេ​លើ​ពិភពលោក ដែល​ជា​លទ្ធផល​នៃ​ការ​ធ្វើ​អន្តោប្រវេសន៍​ដ៏​ច្រើន​លើសលប់​ចូល​ទៅ​កាន់​សហរដ្ឋអាមេរិកជាច្រើន​សតវត្ស​មក​នេះ ​។ សេដ្ឋកិច្ច​សហរដ្ឋអាមេរិក គឺ​ឈរ​នៅ​លំដាប់​ទី​១ លើ​ពិភពលោក​ ។ បើ​គិត​តាម​ឆ្នាំ២០០៨ ផលទុនជាតិសរុប (GDP) របស់​សហរដ្ឋអាមេរិក មាន​ប្រមាណ​ជា ១៤,៣កោដិលានដុល្លារ (ដែល​ប្រមាណ​ជា ២៣% នៃ GDP និង​ជិត ២១% នៃ​អំណាច​ទិញ (PPP) ពិភពលោក) ។ ប្រទេស​នេះ ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ​រដ្ឋ​ដំបូង​បង្អស់​ចំនួន ១៣ នៃ​អាណានិគម​អង់គ្លេស ដែល​ស្ថិតនៅ​តាម​បណ្ដោយ​ឆ្នេរ​[[មហាសមុទ្រ​អាត្លង់ទិក]] នា​ថ្ងៃ​ទី៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ១៧៧៦ ដែល​ជា​ថ្ងៃ​ប្រកាស​ឯករាជ​ភាព ដើម្បី​ធ្វើការ​ទាមទារ​ឯករាជ្យ​របស់​ពួកគេ ពី​ពួក​អាណានិគម​អង់គ្លេស និង​បង្កើត​សាមគ្គីភាព​រួមគ្នា​ជា​ធ្លុង​មួយ ​។ បណ្ដា​រដ្ឋ​ដែល​បាន​ធ្វើការ​បះបោរ បាន​ទទួល​ជ័យជម្នះ​លើ​ពួក​អង់គ្លេស នៅ​ក្នុង​សង្គ្រាម​បដិវត្ត​អាមេរិក ដែល​ជា​ជ័យជម្នះ​លើក​ទី​១ នៃ​សង្គ្រាម​របស់​ជន​ក្រោម​អាណានិគម​ដើម្បី​ឯករាជ្យ​ ។ តាមរយៈ​[[សន្និបាត​ក្រុង​ហ្វីឡាដែលហ្វៀ]] កាលពី​ថ្ងៃ​ទី១៧ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៧៨៧ បាន​សម្រេច​អនុម័ត​បង្កើត​ឡើង​នូវ​រដ្ឋធម្មនុញ្ញ​សហរដ្ឋអាមេរិក​បច្ចុប្បន្ន​នេះ ដែល​ការ​ផ្ដល់​សច្ចាប័ន​នេះ គឺ​ធ្វើ​ឡើង​ក្រោយ​រយៈពេល​ប៉ុន្មាន​ឆ្នាំ ដែល​ផ្នែក​នៃ​បណ្ដា​រដ្ឋ​មួយ​ទាំងនោះ ស្ថិតនៅ​ក្រោម​សាធារណរដ្ឋ​តែមួយ ដោយ​មាន​ការ​គ្រប់គ្រង​ដ៏​ខ្លាំង​ពី​រដ្ឋាភិបាល​កណ្ដាល​ ។ The Bills of Right ត្រូវ​បាន​បង្កើត​ឡើង​ដោយ ១០មាត្រា ធានា​ដល់​សិទ្ធិ​សេរីភាព​ស៊ីវិល​មូលដ្ឋាន​ជាច្រើន ដែល​ត្រូវ​បាន​ផ្ដល់​សច្ចាប័ន​នៅ​ឆ្នាំ១៧៩១ ​។ នៅ​សតវត្ស​ទី​១៩ សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​ទទួល​ទឹកដី​ប្រទេស​[[បារាំង]] [[អេស្ប៉ាញ]] [[រាជាណាចក្ររួម]] [[មិកស៊ិក]] និង​[[រុស្ស៊ី]] ហើយ​ថែមទាំង​បាន​ធ្វើ​ការ​បង្រួបបង្រួម​ជាមួយ​[[សាធារណរដ្ឋ​តិចសាស]] និង​[[សាធារណរដ្ឋ​ហាវៃ]]​ទៀត​ផង ​។ ជម្លោះ​រវាង​បណ្ដា​រដ្ឋ​កសិកម្ម​នៅ​ភាគ​ខាងត្បូង និង​បណ្ដា​រដ្ឋ​ឧស្សាហកម្ម​នៅ​ភាគ​ខាងជើង លើ​បញ្ហា​សិទ្ធិ និង​ច្បាប់​ស្ដីពី​ទាសភាព បាន​បង្ក​ឱ្យ​មាន​សង្គ្រាមស៊ីវិល ឬ សង្គ្រាម​បំបែក​ស្រុក​នៅ​អាមេរិក ក្នុង​ទសវត្ស​ឆ្នាំ ១៨៦០ ​។ ទីបំផុត​ទៅ ពួក​ខាងជើង​បាន​ទទួល​ជ័យជម្នះ បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​សហរដ្ឋអាមេរិក​រក្សា​បាន​នូវ​ឯកភាព និង​លុបបំបាត់​ចោល​ច្បាប់​ទាសភាព​នៅ​សហរដ្ឋអាមេរិក​ទាំងមូល ​។ [[សង្គ្រាម​អេស្ប៉ាញ-អាមេរិក]] និង​[[សង្គ្រាមលោក​លើក​ទី​១]] បាន​បង្ហាញ​ឱ្យ​ឃើញ​ថា​សហរដ្ឋអាមេរិក ជា​មហាអំណាច​យោធា​មួយ​លើ​ពិភពលោក​ ។ [[សង្គ្រាមលោក​លើក​ទី​២]] នៅ​ឆ្នាំ ១៩៤៥ សហរដ្ឋអាមេរិក​ជា​ប្រទេស​ទី​១ ដែល​មាន​[[អាវុធ​នុយក្លេអ៊ែរ]] ជា​សមាជិក​អចិន្ត្រៃយ៍​នៃ​[[ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខ​អង្គការសហប្រជាជាតិ]] និង​ជា​សមាជិក​ស្ថាបនិក​មួយ​នៃ​[[អង្គការ​ណាតូ]]​។ ក្រោយ​[[សង្គ្រាមត្រជាក់]] និង​ការ​ដួល​រលំ​នៃ​[[សហភាពសូវៀត]] បាន​ធ្វើ​ឱ្យ​សហរដ្ឋអាមេរិក​ក្លាយ​ជា​កំពូល​មហាអំណាច​តែមួយគត់​ ។ នៅ​វិស័យ​យោធា សហរដ្ឋអាមេរិក​បាន​ចំណាយ​ជាង ៥០% នៃ​វិស័យ​យោធា​ទាំងអស់​លើ​ពិភពលោក និង​ភាព​នាំមុខ​គេ​ទាំង​សេដ្ឋកិច្ច នយោបាយ និង​វប្បធម៌​។ == អំពី​និរុត្តិសាស្ត្រ == នៅ​ឆ្នាំ ១៥០៧ សិល្បករ​ខាង​ផែនទី​ជនជាតិ​[[អាល្លឺម៉ង់]] បាន​បង្កើត​ផែនទី​ពិភពលោក​មួយ ដែល​ដាក់​ឈ្មោះ​ថា​ឈ្មោះ​ថា​ដី​នៃ​ពិភព​ខាងលិច "អាមេរិក" (America) ក្រោយពេល​អ្នករុករក និង​សិល្បករ​ផែនទីជន​ជាតិ​អ៊ីតាលី [[អាមេរិកូ វេស្ពូស៊ី (Amerigo Vespucci)|អាមេរីកូ វេសពូស៊ី]] (Amerigo Vespucci) ។ == តើសហរដ្ឋអាមេរិកពង្រិកទឹកដីប៉ះពាល់ដល់អ្វីខ្លះ? == {{ដើមចំបង|ប្រវត្តិសាស្ត្រសហរដ្ឋអាមេរិក}} === ជនជាតិដើមភាគតិចនិងប្រវត្តិសាស្ត្រមុនកូឡំបូស === អ្នកស្រុករស់នៅអាមេរិកខាងជើងមនុស្ស​ដំបូង ធ្វើចំណាកស្រុកពី[[ស៊ីបេរី]]ដោយនៅលើស្ពានប៊ែរីងនិងបានមកដល់យ៉ាងហោចណាស់ ១៥.០០០ ឆ្នាំមុន ទោះបីជាមានភស្តុតាងកាន់តែច្រើនឡើង ៗ ដែលបង្ហាញថាវាប្រហែលជាមកដល់សូម្បីតែមុននេះក៏ដោយ<ref name="earliest">{{cite news|title=Who was first? New info on North America's earliest residents|url=http://articles.latimes.com/2012/jul/12/science/la-sci-sn-paisley-caves-20120712|newspaper=Los Angeles Times|location=Los Angeles County, California|publisher=Los Angeles Times|date=July 12, 2012|first=Thomas H.|last=Maugh II|accessdate=February 25, 2015}}{{cite web|url=http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071128083459/http://anthropology.si.edu/HumanOrigins/faq/americas.htm|archivedate=November 28, 2007|ref=HumanOrigins|title=What is the earliest evidence of the peopling of North and South America?|publisher=Smithsonian Institution, National Museum of Natural History|date=June 2004|accessdate=June 19, 2007}}{{cite web|first=Nicolas|last=Kudeba|url=http://www.thehistoryofcanadapodcast.com/chapter-1-first-big-steppe/|title=Chapter 1&nbsp;– The First Big Steppe&nbsp;– Aboriginal Canadian History|website=The History of Canada Podcast|date=February 28, 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140301013552/http://www.thehistoryofcanadapodcast.com/chapter-1-first-big-steppe/|archivedate=March 1, 2014|deadurl=no}}{{cite journal|author=Guy Gugliotta|title=When Did Humans Come to the Americas?|url=http://www.smithsonianmag.com/science-nature/when-did-humans-come-to-the-americas-4209273/?all|journal=Smithsonian Magazine|location=Washington, DC|publisher=Smithsonian Institution|date=February 2013|access-date=June 25, 2015}}</ref> បន្ទាប់ពីឆ្លងកាត់ស្ពាន ជនជាតិអាមេរិកដំបូងបានផ្លាស់ទៅភាគខាងត្បូង អាចនៅតាមបណ្តោយឆ្នេរប៉ាស៊ីហ្វិក<ref>{{cite journal|author=Fladmark, K.R., (1979)|title=Routes: alternate migration corridors for early man in North America|journal=American Antiquity|volume=44|pages=55–69|doi=10.2307/279189|jstor=279189|year=2017}}</ref><ref>{{cite web|publisher=Smithsonian|title=Found: One of the Oldest North American Settlements|url=http://www.smithsonianmag.com/smart-news/one-oldest-north-american-settlements-found-180962750/|first=Brigit|last=Katz|date=April 5, 2017|access-date=August 26, 2017}}</ref> ឬតាមរយៈធ្នើដែលគ្មានទឹកកកនៅក្នុងដីរវាងធ្នើទឹកកកខរឌីល្ល័ររ៉ែន (Cordilleran) និងឡូរ៉េនថាយដ៍​ (Laurentide)<ref name="Geotimes corridor">{{cite web|url=http://www.geotimes.org/feb04/feature_Revisited.html|title=The Ice-Free Corridor Revisited|first=Lisa|last=Pinsker|publisher=Geotimes|date=February 2004}}</ref> វប្បធម៌ក្លូវីសបង្ហាញខ្លួនប្រហែល ១១.០០០ ឆ្នាំមុន ហើយត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាបុព្វបុរសនៃវប្បធម៌ជនជាតិដើមភាគតិចភាគច្រើននៅទ្វីបអាមេរិច<ref name="Waters">{{cite journal|last=Waters|first=Michael|title=Redefining the Age of Clovis: Implications for the Peopling of the Americas|journal=Science|date=2007|issue=315|pages=1122–1126|doi=10.1126/Science.1127166|display-authors=etal|doi-broken-date=2017-09-29}}</ref> វាត្រូវបានគេគិតនៅចុងសតវត្សរ៍ទី ២០ ថាវប្បធម៌ក្លូវីសតំណាងឱ្យការតាំងលំនៅដំបូងរបស់មនុស្សនៅអាមេរិក<ref name="TEF">{{cite book|author=Flannery, T.|year=2001|title=The Eternal Frontier: an ecological history of North America and its peoples|publisher=Grove Press|location=New York|pages=173–185|isbn=0-8021-3888-8}}</ref> ប៉ុន្តែនៅឆ្នាំក្រោយវាបានផ្លាស់ប្តូរទៅជាការយល់ដឹងអំពីវប្បធម៌មុនក្លូវីស។<ref>{{cite book|last1=Waters|first1=Michael|authorlink=Michael R. Waters|last2=Stafford|first2=Tom|url=http://www.tamupress.com/product/Paleoamerican-Odyssey,7924.aspx|title=Paleoamerican Odyssey|chapter=The First Americans: A Review of the Evidence for the Late-Pleistocene Peopling of the Americas|chapter-url=https://www.researchgate.net/profile/Michael_Waters8/publication/268149509_The_First_Americans_A_Review_of_the_Evidence_for_the_Late-Pleistocene_Peopling_of_the_Americas/links/5462564d0cf2c0c6aec1af93.pdf|publisher=Texas A&M University Press|date=2014-08-18|isbn=978-1-62349-192-5|accessdate=2015-11-21}}</ref> ពេលក្រោយ វប្បធម៌ជនជាតិដើមនៅអាមេរិកខាងជើងកាន់តែស្មុគស្មាញ និងវប្បធម៌មួយចំនួនដូចជា វប្បធម៌មីស៊ីស៊ីពីសម័យមុនកូឡំបូសនៅភាគអាគ្នេយ៍ ការអភិវឌ្ន៍កសិកម្មវឌ្នភាព ស្ថាបត្យកម្មធំ និងសង្គមថ្នាក់រដ្ឋ<ref name="Lockard2010">{{cite book|author=Craig Lockard|title=Societies, Networks, and Transitions, Volume B: From 600 to 1750|url=https://books.google.com/books?id=k91sCgAAQBAJ&pg=PA315|year=2010|publisher=University of Wisconsin|isbn=978-1-111-79083-7|page=315}}</ref> ចាប់តាំងពីប្រហែលឆ្នាំ ៨០០ ដល់ឆ្នាំ ១៦០០<ref name="Mississippian Date Range2">{{cite web|url=http://www.georgiaencyclopedia.org/nge/Article.jsp?id=h-707|first=Adam|last=King|title=Mississippian Period: Overview|publisher=New Georgia Encyclopedia|date=2002}}</ref> វប្បធម៌មីស៊ីស៊ីពីបានរីកចម្រើន និងទីក្រុង​ដ៏​ធំ កាហូគៀ (Cahokia) វាត្រូវបានគេចាត់ទុកថាជាកន្លែងបុរាណវិទ្យាមុនកូឡុំបៀដែលធំជាងគេនិងស្មុគស្មាញបំផុតនៅសហរដ្ឋអាមេរិកនាពេលបច្ចុប្បន្ននេះ<ref name="NGM Cahokia">{{Cite web|url=http://ngm.nationalgeographic.com/print/2011/01/cahokia/hodges-text|title=America's Forgotten City|publisher=National Geographic Magazine|first=Glenn|last=Hodges|date=January 2011|access-date=August 26, 2017}}</ref> នៅភូមិភាគហ្គ្រេតលេកស៍ខាងត្បូង​ មានការបង្កើតឡើងសមាព័ន្ធរដ្ឋអ៊ីរ៉ូក្វូយ នៅចំណុចខ្លះក្នុងកំឡុងសតវត្សទី ១២<ref>{{cite journal|last=Johansen|first=Bruce|year=1995|month=|title=Dating the Iroquois Confederacy|journal=Akwesasne Notes New Series|volume=1|issue=3|pages=62–63|id=|url=http://www.ratical.org/many_worlds/6Nations/DatingIC.html|accessdate=December 12, 2008|quote=}}</ref> ដល់ ១៥<ref name="Dean Snow">{{cite book|url=https://books.google.com/?id=P7e82KQoX6IC&pg=PA1&lpg=PA1&dq=iroquois+basque|title=The Iroquois|author=Dean R. Snow|publisher=Blackwell Publishers, Ltd.|year=1994|isbn=978-1-55786-938-8|accessdate=July 16, 2010}}</ref> ហើយនៅតែមានរហូតដល់ចុងបញ្ចប់នៃសង្គ្រាមបដិវត្តន៍។<ref name="Richter11-12">Richter, "Ordeals of the Longhouse", in Richter and Merrill, eds., ''Beyond the Covenant Chain'', 11–12.</ref> ការតាំងទីលំនៅកោះហាវ៉ៃលើកដំបូងពេលណានោះវានៅតែជាប្រធានបទនៃការពិភាក្សាដែលកំពុងបន្ត<ref name="PearcePearce2010">{{cite book|first1=Charles E.M.|last1=Pearce|first2=F. M.|last2=Pearce|title=Oceanic Migration: Paths, Sequence, Timing and Range of Prehistoric Migration in the Pacific and Indian Oceans|url={{google books |plainurl=y |id=rhQxc4GW8soC |page=167}}|date=17 June 2010|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-90-481-3826-5|page=167}}</ref> ភស្តុតាងបុរាណវិទ្យាហាក់ដូចជាបង្ហាញថាការតាំងទីលំនៅមានតាំងពីឆ្នាំ ១២៤<ref name="Whittaker1986">{{cite book|first=Elvi W.|last=Whittaker|title=The Mainland Haole: The White Experience in Hawaii|url={{google books |plainurl=y |id=JNM-A-QJ_o4C |page=3}}|date=January 1986|publisher=Columbia University Press|isbn=978-0-231-05316-7|page=3}}</ref> រវាងដំណើរទូកទីបីនិងពេលមុន កាបទែន [[ជេមស៍ ឃុក]] ជាជនជាតិអឺរ៉ុបដំបូងគេដែលបង្កើតទំនាក់ទំនងជាផ្លូវការជាមួយហាវ៉ៃ<ref name="Fish2011">{{cite book|first=Shirley|last=Fish|title=The Manila-Acapulco Galleons : The Treasure Ships of the Pacific: With An Annotated List of the Transpacific Galleons 1565–1815|url=https://books.google.com/books?id=kk_iU0f-iT8C&pg=PA360|date=2011|publisher=AuthorHouse|isbn=978-1-4567-7543-8|pages=360–}}</ref> បន្ទាប់ពីការឡើងគោកលើកដំបូងនៅខែមករាឆ្នាំ ១៧៧៨ នៅផែវ៉ាយមៀ​ កោះ[[កាវ៉ាយ]] ឃុកបានដាក់ឈ្មោះកោះនេះថា "កោះសាំងវិច" តាម[[ចន ម៉នថាហ្គូ អឺលទី ៤ នៃសាំងវិច|អឺលទី ៤ នៃសាំងវិច]] រដ្ឋមន្ត្រីស្តីទីនៃកងទ័ពជើងទឹករបស់[[រាជនាវី|រាជនាវីប្រ៊ីទិស]]<ref>{{cite book|last=Collingridge|first=Vanessa|authorlink=Vanessa Collingridge|title=Captain Cook: The Life, Death and Legacy of History's Greatest Explorer|year=2003|publisher=Ebury Press|page=380|isbn=0-09-188898-0}}</ref> == ភូមិសាស្ត្រ និង បរិស្ថាន == ផ្ទៃដី​សរុប​បណ្ដា​រដ្ឋ​ខាងលើ​នៃ​សហរដ្ឋអាមេរិក (contiguous United States) មា​ប្រមាណ ១.៩ ពាន់​លាន [[acres]] ។ [[រដ្ឋ​អាឡាស្កា]] ដែល​ជា​រដ្ឋ​ធំ​ជាងគេ មាន​ប្រមាណ ៣៦៥ លាន [[acres]] បាន​នៅ​ដាច់​ពី​បណ្ដា​រដ្ឋ​ខាងលើ​ដោយ​ប្រទេស​[[កាណាដា]]​ ។ [[រដ្ឋ​ហាវៃ]] ជា​ទី​ប្រជុំ​កោះ​មួយ ស្ថិតនៅ​កណ្ដាល​[[មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក]] ប៉ែក​និរតី​នៃ​[[អាមេរិក​ខាងជើង]] ដែល​មាន​ក្រឡាផ្ទៃ ប្រមាណ​ជាង ៤ លាន [[acres]] ។ បន្ទាប់​ពី​ប្រទេស​[[រុស្ស៊ី]] និង​[[កាណាដា]] [[សហរដ្ឋអាមេរិក]]​គឺជា​ប្រទេស​ធំ​ជាងគេ​ទី​៣ ឬ ទី​៤ លើ​[[ពិភពលោក]] (ប្រហាក់​ប្រហែល​នឹង​ផ្ទៃដី​ប្រទេស​[[ចិន]]) ។ ចំណាត់ថ្នាក់​នេះ ក៏​អាស្រ័យ​ផង​ដែរ​លើ​ការ​រួមបញ្ចូល​តំបន់​ចំនួន​ពីរ ដែល​កំពុង​មាន​ជម្លោះ​ជាមួយ​ប្រទេស​[[ឥណ្ឌា]] ជាមួយ​ប្រទេស​[[ចិន]]​ដែរ​ឬ​យ៉ាងណា​ ។ ម្យ៉ាង​ទៀត ការ​ផ្ដល់​តួលេខ​ពី​ក្រឡាផ្ទៃ​នៃ​សហរដ្ឋអាមេរិក មាន​ភាព​ខុសគ្នា៖ CIA World Fackbook ផ្ដល់​តួលេខ ៣.៧៩៤.០៨៣ ម៉ាយ​ការ៉េ (៩.៨២៦.៦៣០ គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា) ផ្នែក​ស្ថិតិ​អង្គការសហប្រជាជាតិ (United Nations Statistics Division) ផ្ដល់​តួលេខ ៣.៧១៧.៨១៣ ម៉ាយ​ការ៉េ (៩.៦២៩.០៩១ គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា) និង Encyclopedia Britannica ផ្ដល់​តួលេខ ៣.៦៧៦.៤៨៦ ម៉ាយ​ការ៉េ (៩.៥២២.០៥៥ គីឡូម៉ែត្រ​ក្រឡា) ។ ករណី​មួយទៀត ប្រសិនបើ គិត​បញ្ចូល​តែ​ផ្ទៃ​​ដីគោក​សុទ្ធសាធ​នោះ (មិន​រាប់បញ្ចូល​ដី​កោះ) សហរដ្ឋអាមេរិក​ជា​ប្រទេស​ធំ​ជាងគេ​ទី​៣ ក្រោយ​ប្រទេស​[[រុស្ស៊ី]] និង​[[ចិន]] ដោយ​នាំមុខ​ប្រទេស​[[កាណាដា]]​ ។ តំបន់​ឆ្នេរ​វាលរាប​នៃ​បណ្ដោយ​ឆ្នេរ​[[មហាសមុទ្រ​អាត្លង់ទិក]] ត្រូវ​បាន​គ្របដណ្ដប់​ដោយ​ព្រៃ​ក្រាស់ៗ និង​ហ៊ុមព័ទ្ធ​ដោយ​តំបន់​ភ្នំ​ ។ តំបន់​ភ្នំ Appalachian បាន​ខណ្ឌ​ចែក​ច្រាំង​សមុទ្រ​ភាគ​ខាងកើត ពី​បឹង​ធំៗ និង​វាលស្មៅ​នៃ​ពាក់កណ្ដាល​ខាងលិច ​។ ទន្លេ​មីស៊ីស៊ីពី-មីស៊ូរី ដែល​ជា​ប្រព័ន្ធ​ទន្លេ​វែង​ជាងគេ​ទី​ទី​៤ លើ​ពិភពលោក ហូរ​ពី​ជើង​ទៅ​ត្បូង កាត់​តាម​បេះដូង​នៃ​ប្រទេស ​។ ទំនាប ដែល​មាន​វាលស្មៅ​ដ៏​ធំ​ល្វឹងល្វើយ​ប្រកប​ដោយ​ជីជាតិ លាតសន្ធឹង​ឆ្ពោះ​ទៅ​ទិស​ខាងលិច ត្រូវ​បាន​កាត់ផ្ដាច់​ដោយ​តំបន់​ខ្ពង់រាប នៅ​ភាគ​អាគ្នេយ៍​។ បណ្ដា​ភ្នំ​ថ្ម​ជាច្រើន ដែល​ស្ថិតនៅ​ចុង​ខាងលិច​នៃ​ទំនាប លាតសន្ធឹង​ពី​ជើង​ទៅ​ត្បូង កាត់​ផ្ទៃ​ប្រទេស រហូត​ទៅដល់​តំបន់​ដែល​មាន​រយៈ​កម្ពស់​ជាង ៤.៣០០ ម៉ែត្រ​នៅ​[[កូឡូរ៉ាដូ]] (Colorado)​ ។ ចុង​បំផុត​នៃ​ភាគ​ខាងលិច គឺជា​អាង​ថ្ម​ដ៏​ធំ និង​វាលលំហ ដូចជា​វាលលំហ​ម៉ូចាវ (Mojave)​ ។ ជួរភ្នំ​ព្រិល​[[សៀរ៉ាណេវ៉ាដា]] និង​[[កាសកាដ]] គ្របដណ្ដប់​រហូត​ជិតដល់​ឆ្នេរ​មហាសមុទ្រ​ប៉ាស៊ីហ្វិក​ ។ ភ្នំ McKinley នៃ​[[អាឡាស្កា]] ដែល​មាន​កម្ពស់ ៦.១៩៤ ម៉ែត្រ គឺជា​ចំណុច​ខ្ពស់​បំផុត​នៃ​ប្រទេស​ ។ ភ្នំភ្លើង​ដ៏​សកម្ម បាន​គ្រប​ពាសពេញ​កោះ Alexander និង Aleutian របស់​[[អាឡាស្កា]] ហើយ​[[រដ្ឋហាវៃ]] ក៏​មាន​កោះ​ភ្នំភ្លើង​ជាច្រើន​ផង​ដែរ​ ។ ភ្នំភ្លើង​ដ៏​ធំ​សម្បើម ក្រោម​ឧទ្យានជាតិ Yellowstone គឺ​ជា​ភ្នំភ្លើង​ធំ​បំផុត​នៃ​ទ្វីប​អាមេរិក ​។ <gallery> ឯកសារ:Uscapitolindaylight.jpg|វិមានកាពីតូល ឯកសារ:WhiteHouseSouthFacade.JPG|សេតវិមាន ឯកសារ:New York City skyline.jpg|បូរីញ៉ូវយ៉ក ឯកសារ:ឯកសា|តំបន់ថែមស្ខ្វ៊ែរ ទីក្រុងញ៉ូវយ៉ក ឯកសារ:Mount Rushmore.jpg|ភ្នំរ៉ាសម័រ ឯកសារ:Statue-de-la-liberte-new-york.jpg|រូបសំណាកសេរីភាព ឯកសារ:Las Vegas Paris Hotel By Night.jpg|សណ្ឋាគារឡាសវេហ្គាសប៉ារីសនៅពេលយប់ ឯកសារ:LandsEnd 664.JPG|ស្ពានហ្គោលដិនហ្គេត ទីក្រុងសង់ហ្រ្វង់ស៊ីស្កូ ឯកសារ:US Navy 081206-N-5549O-001 U.S. Naval Academy midshipmen salute during the national anthem.jpg|និស្សិតផ្នែកនាវាចរនៃកងទ័ពជើងទឹកសហរដ្ឋអាមេរិក ឈរគោរពភ្លេងជាតិ ឯកសារ:MarineBand001b.jpg|ក្រុមតន្រ្តី ឯកសារ:Sears Tower ss.jpg|អាគារវីលីស ក្រុងឈីកាហ្គោ </gallery> == សូមមើលផងដែរ == *[[រដ្ឋនៃសហរដ្ឋអាមេរិក]] ==កំណត់ចំណាំ== {{notelist}} ==ឯកសារយោង== {{reflist}} [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:សហរដ្ឋអាមេរិក]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ទ្វីបអាមេរិក]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:ប្រទេសនៅអាមេរិកខាងជើង]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:រដ្ឋសមាជិកនៃអង្គការសហប្រជាជាតិ]] jy9qk82chny1wf3osxl38pnflcoojx4 0 8648 281986 34538 2022-07-30T01:58:30Z 36.37.233.74 wikitext text/x-wiki នៅលើផ្ទៃផែនដី មានអាកាសធាតុខុសៗគ្នាតាមតំបន់ ដោយសារការចាំងប៉ះនៃកាំរស្មី[[ព្រះអាទិត្យ]]មកលើផ្ទៃដីមិនដូចគ្នា។ តំបន់អាកាសធាតុធំៗមានបី គឺ អាកាសធាតុតំបន់ប៉ូល អាកាសធាតុតំបន់ត្រូពិច និង តំបន់ត្រជាក់បង្គួរ។ ==ទ្វិបអង់តាកទិចថា ទ្វិបពណ៍ស នឹងទ្វិបសន្តិភាព== អាកាសធាតុតំបន់ប៉ូល ស្ថិតនៅអឌ្ឍគោលទាំងពីរនៃផែនដី។ អាកាសធាតុតំបន់ប៉ូលមានលក្ខណៈដូចជា៖ *សីតុណ្ហភាពត្រជាក់ខ្លាំង *គ្របដណ្តប់ដោយទឹកកក (ទាំងលើសមុទ្រ និងទ្វីប) *មានខ្យល់បក់ខ្លាំង *គ្មានរដូវ និងខ្សត់ទឹកភ្លៀង។ អាកាសធាតុតំបន់ប៉ូលមានតែនៅ[[តំបន់ប៉ូលខាងជើង]] និង[[តំបន់ប៉ូលខាងត្បូង]]តែប៉ុណ្ណោះ។ ==អាកាសធាតុតំបន់ត្រូពិច== អាកាសធាតុតំបន់ត្រូពិចលាតសន្ធឹងពី[[អេក្វាទ័រ]] ដល់រយៈទទឹងទី៣០ខាងជើង និងខាងត្បូង។ អាកាសធាតុតំបន់ត្រូពិចមានលក្ខណៈដូចតទៅ៖ *សីតុណ្ហភាពមានកម្រិតខ្ពស់ និងមានសំណើមខ្លាំង *មានភ្លៀងធ្លាក់ច្រើន ពេញមួយឆ្នាំ ([[អេក្វាទ័រ]]) *មានភ្លៀងធ្លាក់៦ខែ និងរាំង៦ខែ ([[ត្រូពិច]]) *ខ្សត់ទឹកភ្លៀង ([[វាលលំហ]])។ ==តំបន់អាកាសធាតុត្រជាក់បង្គួរ== តំបន់អាកាសធាតុត្រជាក់បង្គួរលាតសន្ធឹងពីរយៈទទឹងទី៣០ ដល់៦០ នៃអឌ្ឍគោលខាងជើង និងខាងត្បូង។ អាកាសធាតុតំបន់ត្រជាក់បង្គួរមានលក្ខណៈដូចតទៅ៖ *មានព្រិលធ្លាក់នៅរដូវរងា *សីតុណ្ហភាពត្រជាក់ល្មម (៥ ទៅ ២០អង្សា) *មានភ្លៀងធ្លាក់ពេញមួយឆ្នាំ (តំបន់ត្រជាក់បង្គួរសមុទ្រ) *សីតុណ្ហភាពទទួលឥទ្ធិពលពីម៉ាសខ្យល់ប៉ូលផង និងម៉ាសខ្យល់ត្រូពិចផង។ [[Category:ផែនដីវិទ្យា]] nkrdnt1ahy62y5jc4ome3woe8yjjwym 0 18649 281993 266214 2022-07-30T07:03:12Z 175.100.20.222 ផានុត wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width: 9em;" |+ Facebook |- style="text-align:center;" |'''[[History of Facebook|History]]''' |- style="text-align:center;" |'''[[Timeline of Facebook|Timeline]]''' |- style="text-align:center;" |'''[[List of mergers and acquisitions by Facebook|Acquisitions]]''' |- style="text-align:center;" |'''[[Criticism of Facebook|Criticism]]''' |- style="text-align:center;" |'''[[Facebook features|Features]]''' |} '''ហ្វេសប៊ុក '''([[ភាសាខ្មែរ]] Facebook ការសេសេរកាត់ ភាសាខ្មែរ) គឺជា[[គេហៈទំព័រ]]មួយ ដែលកំពុងពេញនិយមនៅក្នុង[[ពិភពលោក]] ដែលគេហៅថាជាប្រភេទ[[បណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម]] មួយយ៉ាងទំនើបនិងពេញនិយម។ មិនថាតែនៅបរទេសប៉ុណ្ណោះទេ នៅ[[ប្រទេសកម្ពុជា]] មានអ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុក៤៩១៤៨០នាក់ នៅថ្ថៃទី៣១[[ខែមិនា]][[ឆ្នាំ២០១២]]<ref>អង្គការសំរាប់តាមស្ថិរិលេខនៃអ៊ិន្ទើណេតនៅពិភលោក «[http://www.internetworldstats.com/asia.htm ហ្វេសប៊ុកនៅប្រទេសកម្ភុជា]» ថៃទី៣១ខែមិនា ឆ្នាំ២០១២ ទំព័រត្រូវបានមើលនៅថ្ថៃទី៨ ខែសិហា ឆ្នាំ២០១២</ref> ជារៀងរាល់ថ្ងៃមាន ប្រជាជនរាប់លានអ្នកបានលេងហ្វេសប៊ុក។ ការលេងហ្វេសប៊ុកវាមានប្រយោជន៍ដូចជា យើងនិងបានដឹងពី [[ព័ត៌មាន]] ផ្សេងៗតាមរយះការបង្ហោះពីមិត្តភក្តិរបស់អ្នក ជាពិសេសគឺធ្វើអោយយើងមានភាពសប្បាយរីករាយនៅក្នុងចិត្ត និងបំបាត់ស្ត្រេសទៀតផង។ មានមនុស្ស ជាច្រើនយល់ថា ការលេងហ្វេសប៊ុកវាមិនល្អទេហើយមានខ្លះទៀតថាហ្វេសប៊ុកល្អ។ ប៉ុន្តែហ្វេសប៊ុកល្អឬអាក្រក់គឺ អាស្រ័យទៅលើអ្នកលេងទៅវិញទេ។ ប្រសិនបើយើងយកហ្វេសប៊ុកមកលេងឬប្រើការសំរាប់អ្វី ដែលមានប្រយោជន៍ នោះគឺវាមានប្រយោជន៍។ ឥលូវនេះយើងទាំងគ្នានឹងស្វែងយល់ថាតើហ្វេសប៊ុកមាន ដើមកំណើតតាំងពីពេលណា ហើយអ្នកណាជាអ្នកបង្កើតវា។ឥលូវ យើងចាប់ផ្តើមទាំងអស់គ្នា៖ [[រូបភាព:MarkZuckerbeg.jpg|right|400px]] ==ប្រវត្តិនៃហ្វេសប៊ុក == [[រូបភាព:MarkZuckerberg.jpg|right|thumb|200px|លោក [[ម៉ាកហ្សុកឃឺបឺក(Markzuckerberg)]] ជាអ្នកបង្កើតហ្វេសប៊ុក]] ហ្វេសប៊ុក ត្រូបានបង្កើតឡើងនៅថ្ងៃទី៤ខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០០៤ដោយលោក [[ម៉ាកហ្សុកឃឺបឺក]](Markzuckerberg)និងមិត្តភក្តិរបស់លោក អាដាមឌីអែងជីឡូ​(Adam D'Angelo) និង ខលធីច(caltech)ដែលជាមិត្តភក្តិដ៏ល្អបំផុតរបស់លោក។ ដើម្បីបំពេញនូវអ្វីទាំងអស់នេះ លោក ហ្សុកឃឺបឺក​(zuckerberg)បានព្យាយាមធ្វើការយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីការពារប្រព័ន្ធកុំព្យូទ័ររបស់​ ហាវីត(Harvard)និងធ្វើការCopyរាល់អាសយដ្ឋានផ្ទាល់ខ្លួន ដូចជាដូចជាលេខរៀងរបស់រូបភាពជាដើម។ ហារីត​(Harvard)នៅពេលនោះមិនទាន់មានសិស្សនៅឡើយ។ទំព័រមុខនៃវ៉ែបសាយ ហ្វេសប៊ុកបានទាក់ទាញអ្នកទស្សនាបានចំនួន 450នាក់​ ហើយនឹងមានរូបភាពចំនួន ២២​០០០រូបភាពដែលវាជាលើកទី១ នៃការបើកអោយដំណើរការរយះពេលបួនម៉ោងប៉ុណ្ណោះ។ គេហះទំព័រនេះត្រូវបានមានការរីកចំរើននយ៉ាងឆាប់រហ័ស នៅក្នុងចំនោមគេហះទំព័របី បួនដ៏ទៃទៀត​នៅក្នុងប្រព័ន្ធ[[អ៊ីនធើណែត]] ប៉ុន្តែវាត្រូវបានបិទនៅក្នុងរយះពេលពីរ បីថ្ងៃបន្ទាប់ដែលស្ថិតនៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់ ហារីត(Harvard)។ហ្សុកឃឺបឺកត្រូវបានចោទប្រកាន់ នៅក្នុងវិវាទផ្ទៃក្នុង។ការប្រព្រឹត្តិបទល្មើស ត្រូវបានរក្សាសិទ្ធ ហើយនឹង[[សិទ្ធឯកជន]]របស់ជនល្មើសនៃការប្រព្រឹត្តិបទល្មើស ហើយបានប្រឈមមុខនឹងការបណ្តេញចេញ។ជាចុងក្រោយទោះបីជាយ៉ាងណាក៏ដោយការចោទប្រកាន់ត្រូវបានបញ្ឈប់។ ហ្សុកឃឺបឺកបានពង្រីកបំនងប្រាថ្នារបស់គាត់បានសំរេចដោយវិសមធម៌ ដែលនៅក្នុង[[ឆមាស]]នោះដោយបានបង្កើត[[ឧបករណ៍]]ងាយស្រួលសំរាប់សិក្សានៅក្នុងសង្គមនៃប្រវិត្តិចុងក្រោយនៃសិល្បះ ដោយបានបញ្ជូលរូបភាពរបស់ប្រទេសអាកានីស្ថានជាង៥០០រូបភាពចូលទៅក្នុងគេហះទំព័រនេះជាមួយនឹងរូបភាពមួយនៅក្នុងទំព័រមួយហើយ មានការចូលរួមផ្តល់មតិយ៉ាងច្រើន។គាត់បានបើកគេហៈទំព័ររបស់គាត់អោយមិត្តភក្តិរបស់គាត់ ហើយមនុស្សជាច្រើនបានធ្វើការចែករំលែកនូវអ្វីដែលគេចាប់អារម្មណ៍អោយទៅអ្នកដ៏ទៃទៀតបានដឹង។ បន្ទាប់ពីឆមាសនោះ ហ្សុកឃឺបឺកបានសសេរកូដសំរាប់គេហៈទំព័រថ្មីមួយនៅក្នុងខែមករា ឆ្នាំ២០០៤ គាត់បានពេញចិត្តយ៉ាងខ្លាំង ហើយគាត់បាននិយាយថាដោយបទពិចារណកថានៅក្នុងការគ្រប់គ្រងពីមុនរបស់ ហាវីត (Harvard)ដែលនិយាយអំពីការប៉ះពាល់នៃក្របមុខនៃ[[គេហៈទំព័រ]]។ នៅថ្ងៃទី​៤​ ខែកុម្ភះ ឆ្នាំ២០០៤ លោក ហ្សុកឃឺបឺកបានកែប្រែគេហៈទំព័រហ្វេសប៊ុក អោយមានសភាពប្លែកគួរអោយចាប់អារម្មណ៍ជាខ្លាំង។ ៦ថ្ងៃក្រោយមក គេហៈទំព័នេះមានសភាពរីកចំរើន ហើយរៀមច្បងរបស់ហារីត(Harvard)បីនាក់គឺ ខែមរូន វីនលេវវូស(Cameron Winklevoss), ធីលឺ វីនលេវវូស (Tyler Winklevoss)​ និង ឌីវយ៉ា ណារិនដ្រា(Divya Narendra) បានចោទប្រកាន់ ហ្សុកឃឺបឺកថា ហ្សុកឃឺបឺកមានចេតនាបោកបញ្ឆោតពួកគេអោយជួយធ្ចើគេហៈទំព័រ ទំនាក់ទំនងសង្គមមួយដែលមានឈ្មោះថា HarvardConnection.com ដែលគាត់បានបោកប្រាស់គេអោយធ្វើគេហៈទំព័រនេះសំរាប់ការប្រកួតប្រជែង។មានការរិះគន់បីចំពោះការគ្រប់គ្រងរបស់ ហាវីត(Harvard Crimson) ហើយអ្នកកាសែតបានចាប់ផ្តើមធ្វើការស៊ើបអង្កេត។ ហ្វេសប៊ុកបានបញ្ចូលទៅក្នុងសហគ្រិន​ សៀន ផាកឃឺ (Sean Parker)នៅក្នុង[[រដូវក្តៅ]]ក្នុងឆ្នាំ២០០៤ ដែលស្ថិតនៅក្រោមជាធម្មតារបស់ ហ្សុកឃឺបឺក រហូតក្លាយទៅជាប្រធានគ្រប់គ្រងក្រុមហ៊ុន។នៅក្នុងខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៤ ហ្វេសប៊ុកបានផ្លាស់ប្តូរទីតាំងទៅ ផាលូ​ អាល់តូ (Palo Alto) រដ្ឋកាលីហ្វកញ៉ា (California) ហើយវាបានទទួល[[ដើមទុន]]គ្រាដំបូងនៅក្នុងខែនោះតាមរយះ ផាយ​ ផាល (Pay pal)ដែលបានដួលរលំ។ ក្រុមហ៊ុននោះបានបោះបង់ឈ្មោះគេហៈទំព័រនោះចោល ហើយបានទិញឈ្មោះផ្សេងមួយទៀតឈ្មោះ[[ facebook.com]]នៅក្នុងឆ្នាំ២០០៥ ដែលមានតំលៃ ២០០០០០ដុល្លា។ គេហៈទំព័រហ្វេសប៊ុកបានធ្វើការកែប្រែថ្មីបានទៅជាកម្រិតមធ្យម នៅក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៥ ដែលលោកហ្សុកឃឺបឺកបានហៅថា ជំហានបន្ទាប់នៃការកែប្រែសមរម្យ។នៅខណៈពេលនោះកំរិតបណ្តាញទំនាក់ទំនងនោះត្រូវការ ការចូលរួមពីអ្នកប្រើប្រាស់។ហ្វេសប៊ុកបានជ្រើសតាំងសមាជិកបន្ថែម នៃបុគ្គលិកតាមបណ្តាក្រុមហ៊ុនផ្សេងៗ ដោយមាន [[ក្រុមហ៊ុន]] Apple Inc និង Microsoft។ហ្វេសប៊ុកត្រូវបានបើកម្ដងទៀត នៅថ្ងៃទី ២៦ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៦ សំរាប់អ្នកប្រើប្រាស់ដែលមានអាយុ ១៣ឆ្នាំ រឺចាស់ជាងនេះជាមួយនឹងអាសយដ្ឋានអ៊ីម៉ែល។ នៅថ្ងៃទី២៤ ខែតុលា ឆ្នាំ២០០៧ [[ក្រុមហ៊ុន Microsoft]] បានប្រកាសថា គេបានទិញ១,៦%នៃ គេហៈទំព័រហ្វេសប៊ុកក្នុងតំលៃ២៤០លានដុល្លា ហើយបានកំណត់តំលៃសរុបអោយ ហ្វេសប៊ុកក្នុងតំលៃ១៥លានដុល្លា។នៅក្នុងខែតុលា ឆ្នាំ២០០៨ ហ្វេសប៊ុកបានប្រកាសថា គេនឹងតំឡើង ប្រព័ន្ធបញ្ជាអន្តរជាតិមួយនៅក្នុងទីក្រុង ឌុប្លិន(Dublin)ក្នុងប្រទេស អ៊ារីលែន(Ireland)។នៅក្នុងខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០០៩ ហ្វេសប៊ុកបាននិយាយថាគេនឹងបង្វិលលុយដែលហូរនៅគ្រាដំបូង។ បន្ទាប់ពីឆ្នាំ២០០៩ ការធ្វើ[[ពាណិជ្ជកម្ម]]លើហ្វេសប៊ុកមានការកើនឡើងជាលំដាប់។ហើយមនុស្សភាគច្រើនបានចូលទស្សនាគេហៈទំព័រហ្វេសប៊ុកជាង [[ហ្គូកហ្គល(Google)]]នៅចុងខែមិនា ថ្ងៃទី១៣ ឆ្នាំ២០១០។ ==សហការី== [[រូបភាព:1601californiaavelobby.jpg|right|thumb|200px|ការិយាល័យនៅ រដ្ឋកាលីហ្វូនីអា]] ===ម្ចាស់កម្មសិទ្ធ=== ម្ចាស់កម្មសិទ្ធមានអាទិភាពច្រើនចំពោះក្រុមហ៊ុនទៅតាមអ្វីដែលអាចធ្វើបាន។លោក ហ្សុកឃឺបឺកមាន២៤% លោក អាកសែល ផាតនឺ (Accel Partners)មាន ១០%, Digital Sky Technologies មាន១០% , Dustin Moskovitz ៦%, Eduardo Saverin មាន ៥% , Sean Parker ៤% ,Peter Thiel មាន៣% Greylock Partners និង Meritech Capital Partners មានចន្លោះពី១ ទៅ ២%នៃម្នាក់ៗ , ក្រុមហ៊ុនMicrosoft មាន១.៣% ,​ Li Ka-shing មាន ០.៧៥% ,​ Interpublic Group មាន តិចជាង០.៥% ហើយនឹងក្រុមតូចមួយដែលបង្កើតថ្មី និង បុគ្គលិកចូលនិវត្តន៍និងជនល្បីល្បាញរបស់ខ្លួន មានតិចជាង១% នៃម្នាក់ៗ ហើយនៅសល់៣០%ទៀតសំរាប់បុគ្គលិកផ្ទាល់ខ្លួនទាំងអស់ ហើយនឹងមិនបានបើកអោយអ្នកដែលមានកេរ្តិ៍ល្បីល្បាញនិងអ្នកចូលរួមពីខាងក្រៅទៀត។ លោក អាដាំ ឌីអែងហ្គូវ (Adam D'Angelo)គឺជាប្រធានមន្រ្តីការរិយាល័យផ្នែកបច្ចេកទេស ហើយនិងមិត្តភក្តិរបស់ ហ្សុកឃឺបឹកដែលបានលាឈប់នៅ ខែមិថុនា ឆ្នាំ២០០៨។សេចក្តីរាយការពីបទបណ្តឹងមួយបាននិយាយថារូបគាត់ហើយនឹង ហ្សុកឃឺបឺកបានឈ្លោះប្រកែកគ្នាហើយថាគាត់មានការលំអៀងទៅលើ[[ម្ចាស់កម្មសិទ្ធ]]នៃក្រុមហ៊ុន។ ==ស្រឡាញ់អូន== វិធីក្នុងការគ្រប់គ្រង់បុគ្គលិកដែលប្រកបដោយជោគជ័យគឺ Sheryl Sandberg (COO), និង Donald E. Graham (Chairman)។ដូចនៅក្នុងខែមេសា ឆ្នាំ២០១១ ហ្វេសប៊ុកមានបុគ្គលិកបំរើការជាង ២០០០នាក់ ហើយមានទីតាំង១៥ប្រទេស។ ==ផលចំណូល== ផលចំនូលភាគច្រើនរបស់គេហទំព័រហ្វេសប៊ុកគឺបានមកពីការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម។ក្រុមហ៊ុនMicrosoftគឺជាដៃគូរប្រកួតប្រជែងរបស់ហ្វេសប៊ុកក្នុងការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មលើអ៊ីនធើណែត។ហើយម្យ៉ាងវិញទៀតហ្វេសប៊ុកទទួលការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មណាដែលមាននៅក្នុងMicrosoftដែរ។ហ្វេសប៊ុកជាទូរទៅបានធ្លាក់កំរិតការគាំទ្រនៃការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មជាងគេហទំព័រធំៗជាច្រើនទៀត។បើយោងតាមគេហទំព័រ [[Week.com]]បានអោយដឹងថារាល់ការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មនៅលើគេហទំព័រគឺមានចំនួន១/៥នៃការចុចចូលបើប្រៀបធៀបទៅនឹងគេហទំព័រទាំងនេះទាំងមូល។បើទោះបីជាយ៉ាងក៏ដោយការប្រៀបធៀបជាក់លាក់ដែលអាចនិយាយថាមានភាពខុសគ្នាយ៉ាងខ្លាំងចំពោះគេហទំព័រនេះ។ឧទាហរណ៍ ៖ ខណៈដែលអ្នកប្រើប្រាស់នៅលើគេហទំព័រ[[ហ្គូកហ្គល]]បានចុចលើការផ្សាយពាណិជ្ជកម្មណាមួយយជាលើកទីមួយដើម្បីធ្វើការស្វែងរកលទ្ធផលអ្វីមួយដែលមានភាគរយ៨%សំរាប់ការចុចម្តងជាលើកដំបូង(ចុច​ ៨០,០០០ដងស្មើរនឹងការស្វែងរក១លានដងរបស់អ្នកប្រើប្រាស់)។ឯហ្វេសប៊ុកមានភាគរយ០.០៤%សំរាប់ការចុចម្តងលើកដំបូង(ចុច៤០០ដងស្មើរនឹង១លានទំព័ររបស់អ្នកប្រើប្រាស់)។ សារ៉ាស៍ ស្ម៊ីតធ្លាប់ជាអ្នកគ្រប់គ្រងលក់តាម[[Online]]របស់ហ្វេសប៊ុក។ ==ឯកសារយោង== {{Reflist|30em}} ==ការអានបន្ថែម== * Monoroom៖ [http://www.monoroom.info/modules/mywords/?post=325 ហ្វេសប៊ុក មានគណនីខ្មោចប្រមាណជាង ៨៣លានគណនី] ០៤/០៨/២០១២ * ទស្សនាវដ្តីវិទ្យាសាស្រ្តកុំព្យូទ័រ៖ [http://cm.com.kh/cmagz_articles/8229 លោក​ Zuckerberg ​និយាយ​ថា៖​ ពេល​នេះ​គ្មាន​ទូរស័ព្ទ​ ហ្វេសប៊ុក​ ទេ] ២៧/០៧/២០១២ * Lundi Lay៖ [https://llundi.wordpress.com/category/%E1%9E%82-%E1%9E%A2%E1%9F%8A%E1%9E%B8%E1%9E%93%E1%9E%92%E1%9F%90%E1%9E%9A%E1%9E%8E%E1%9E%B7%E1%9E%8F/%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9F%81%E1%9E%9F%E1%9E%94%E1%9F%8A%E1%9E%BB%E1%9E%80-facebook/ គួរ​តែ​ប្រយ័ត្ន​ប្រយែង​ក្នុង​ការ​ប្រើប្រាស់​បណ្តាញ​សង្គម​ហ្វេសប៊ុក] បាន​ដាក់​ប្រកាស​នៅ ថ្ងៃទី ២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១២បាន​ដាក់​ប្រកាស​នៅ ថ្ងៃទី ២២ ខែមិថុនា ឆ្នាំ ២០១២ *​ Lundi Lay៖ [http://llundi.wordpress.com/2012/05/13/%E1%9E%9B%E1%9F%81%E1%9E%84%E2%80%8B-chat-%E1%9E%A0%E1%9F%92%E1%9E%9C%E1%9F%81%E1%9E%9F%E1%9E%94%E1%9F%8A%E1%9E%BB%E1%9E%80%E2%80%8B%E1%9E%8A%E1%9F%84%E1%9E%99%E2%80%8B%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A/ លេង​ Chat ហ្វេសប៊ុក​ដោយ​ប្រើ Opera Mini លើ​ទូរស័ព្ទ​ដៃ]​ បាន​ដាក់​ប្រកាស​នៅ ថ្ងៃទី ១៣ ខែ​ឧសភា ឆ្នាំ ២០១២ * [https://www.facebook.com/groups/donboscokhmer/ សាលាដុនបូស្កូហ្វេសប៊ុក] ==តំណខាងក្រៅ== {{Commons category}} * {{Official website|https://www.facebook.com}} * [http://topics.nytimes.com/top/news/business/companies/facebook_inc/index.html អត្ថបទច្រើននៃ ''The New York Times''] * [http://www.telegraph.co.uk/technology/facebook/ ពត័មានអំពីហ្វេសប៊ុក នៅ ''The Daily Telegraph''] * [http://www.ft.com/cms/s/2/67e89ae8-30f7-11df-b057-00144feabdc0.html#axzz1BfiyklYU កតិសញ្ញារវាងហ្វេសប៊ុក និងគូគូល] * [http://www.nytimes.com/2007/12/03/technology/03facebook.html?ref=business Facebook Founder Finds He Wants Some Privacy], in ''The New York Times'', December 3, 2007 * [http://mashable.com/2011/02/07/facebook-privacy-guide/ Facebook Privacy: 10 Settings Every User Needs to Know], by Stan Schroeder, February 7, 2011 [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:អ៊ីនធើណែត]] [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:បណ្ដាញទំនាក់ទំនងសង្គម]] i0f8tp0guf4ovbj7daez8t8oh9ohfdz 0 25612 281985 281599 2022-07-29T19:57:42Z Camhistory 36281 wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:1em;" |- style="text-align:center;" |style="background: #FF8000;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> ភ្ជុំបិណ្ឌ​ </p> |- style="text-align:center;" | colspan="2" |[[File:Bay Ben Throwing During Pchum Ben Day.jpg|250px]] |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5" |Cambodian people prepare Bay Ben at 3 am throwing to Preta near Vihara. Image From Professor Preap Chanmara (2004) |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''ឆ្នាំបង្កើត''' | ប្រហែល ស.វទី៩ |- style="vertical-align:center;" |'''រជ្ជកាល''' |​ [[យសោវរ្ម័នទី១​]] |- style="vertical-align:center;" |'''លទ្ធិជំនឿ''' |ជំនឿសែនដូនតា |- style="vertical-align:center;" |'''ការបើកទ្វារឋាននរក''' |១៥ ថ្ងៃ |- style="vertical-align:center;" |'''សាសនាប្រតិបត្តិ''' | ​[[ពុទ្ធសាសនា]] [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] |} '''បុណ្យភ្ជំុបិណ្ឌ''' ([[អង់គ្លេស]]: Pchum Ben Day) គឺជាពិធីបុណ្យ​នឹករលឹកសាច់ញាតិដែលបានស្លាប់របស់ជនជាតិខ្មែរ ដែលកំណត់តាម ប្រតិទិនពុទ្ធសាសនា (Buddhist calendar) តាមដំណើរគោលចររបស់ ព្រះចន្ទ ដែលរាប់តាមរង្វាស់នៃឆ្នាំ ចន្ទគតិ (Lunar calendar) នៅក្នុងប្រពៃណីរបស់កម្ពុជា ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានគេហៅថា "ពិធីសែនដូនតា" (Ancestor Ceremony) ដែលមានប្រវត្តិតាំងពី សម័យមុនអង្គរមកម៉្លេះ ដែលជួបប្រទះនៅសិលាចរឹក K.279c ចារឹកនៅស.វទី៩ ក្នុងរាជព្រះបាទ [[យសោវរ្ម័នទី១]] ដែលបានរៀបរាប់ខ្លះៗអំពីការចាប់បាយបិណ្ឌ ដែលពូនជាដុំ ហើយបានផ្ដាំឱ្យព្រះកឹង មានន័យថា ព្រះភូមិ ឬ យមទូត ឱ្យចាប់ឆ្កែចង សុំផ្លូវទៅផង ទៅជូនដូនតា ។<ref> Professor Pich Sal (1966) [https://books.google.com/books/about/Bidh%C4%AB_prac%C4%81%E1%B9%83_%E1%B9%AD%C3%A1p_b%C4%ABr_khae.html?id=8Eis4PLIPp0C The 12-Month Royal Ceremony], Publisher: Commission Des Moeurs et Coutumes of Buddhist Institute Cambodia, Original from University of California, Berkeley p.76 </ref> ពិធីសែនដូនតា ដែលជាអរិយធម៌ នៃវប្បធម៌ខ្មែរដើម ដែលធ្វើឡើងដើម្បីផ្ដល់កុសលផលបុណ្យដល់សាច់ញាតិខ្លួនដែលបានស្លាប់ទៅហើយក្ដី ។ ពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ដែលប្រារព្ធ​ឡើងរៀងរាល់ថ្ងៃ ១រោច ដល់ថ្ងៃ ១៥រោច ខែភទ្របទ ចន្លោះ [[ខែកញ្ញា]] និង [[ខែតុលា]] ដែលជាពិធីបុណ្យដែលមានរយៈពេលវែងជាងគេរហូតដល់ ១៥ថ្ងៃ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​គ្រប់រូប និងត្រូវបានឈប់សំរាកពីការងាររយៈពេល ៣ថ្ងៃ ដើម្បីចូលរួមពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌនេះនាថ្ងៃចុងក្រោយ ដើម្បីឱ្យពួកគេអាចរៀបចំម្ហូបអាហារ ដើម្បីសែនដូនតា ជូនសាច់ញាតិរបស់ពួកគេដោយសេចក្ដីនឹករលឹក រៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដង ។<ref> United States. State Department (1974) [https://books.google.com/books/about/Contemporary_Cambodian_the_Social_Instit.html?id=LclIAQAAMAAJ Contemporary Cambodian, the Social Institutions, a Joint Project of the Foreign Service Institute and the Defense Language Institute, 1974], Publisher: Original from University of Minnesota p.379 </ref> == កិច្ចនៃពិធីបុណ្យ ភ្ជុំបិណ្ឌ == '''Pchum Ben Ceremony''' [[File:សាជី (Saji) Cambodia.jpg|thumb|The use of cones "Saji" to place rice bowls for the counting ceremony around the Vihara]] ភ្ជុំបិណ្ឌមានន័យថា ការប្រមូលផ្ដុំដុំបាយឱ្យមកជួបជុំគ្នា ក្នុងពិធីឧទ្ទិសបាយម្ហូបអាហារ ជូនដល់ដូនតាដែលបានចែកឋានទៅ ដែលជាសាច់ញាតិទាំង ៧សណ្ដាន ដែលមានទំនាក់ទំនងពីមុនមកនិងសមីខ្លួនដែលនៅរស់ ដើម្បីបានអាហារទាំងនោះទៅព្រលឹងខ្មោចដូនតារបស់ពួកគេ ពួកគេត្រូវរៀបចំបាយម្ហូបយកទៅប្រគេនព្រះសង្ឃ ដើម្បីសូត្រធម៌ជាកិច្ចចម្លងម្ហូបអាហារទាំងនោះទៅកាន់សាច់ញាតិរបស់ពួកគេ ។​ ពិធីបុណ្យភ្ជំុបិណ្ឌ តែងប្រារព្ធឡើងនៅរៀងរាល់ខែភទ្របទ នៅថ្ងៃ១ រោច រហូតដល់វេលា ១៥ រោច ដែលគុណគូ ទៅតាមប្រតិទិន នៃ[[ចន្ទគតិ]] តាមជំនឿពីបុរាណ គេនិយមយកបាយបត្តបូរ ដែលមានន័យថា បាយបំពេញបាត្រ គ្របដោយសារជី យកទៅរាប់បាត្រនាពេលព្រឹកព្រលឹមដើម្បី ប្រគេន​ភិក្ខុ​សង្ឃ នៅជុំវិញព្រះវិហ៊ារ ដែលភិក្ខុសង្ឃនិងដើរពីស្ដាំទៅឆ្វេង តាមក្បួនឧត្តរាព័ទ្ធ ដំណើរវិលបញ្ច្រាសទ្រនិច្ចនាឡិកា តំណាងឱ្យពេវេលាមុនៗ របស់មនុស្សដែលស្លាប់ទៅ ហើយសាច់ញាតិពួកគេ និង ​ឧទ្ទិស​បាយទាំងនេះ ជាផល​បុណ្យ​ជូន​ទៅ​បុគ្គល​ដែល​ជាសាច់ញាតិពួកគេដែលជាប់ឃុំឃាំងនៅឋានរក ដើម្បីទុកជាកុសលជូនសាច់ញាតិពួកគេដើម្បីរំដោះកម្ម ។ ការរាប់បាត្រ រមែងធ្វើឡើងនៅជុំវិញព្រះវិហ៊ារ តែបច្ចុប្បន្ន ព្រះសង្ឃ និង គណៈអាចារ្យវត្តមួយចំនួនធំនៅ កម្ពុជា បែរជានាំពុទ្ធបរិស័ថ មករាប់បាត្រ នៅសាលាឆាន់ទៅវិញ ដែលជាភាពខុសឆ្គង ពីទំនៀមរបស់ខ្មែរបុរាណ ក្រោយបញ្ចប់ពិធីរាប់បាត្រ ក៏បន្តមកពិធីសូត្រធម៌បង្សុកូល ដែលមានន័យថា ជាកិច្ចសូត្រធម៌ទានចម្លងអាហារ ទៅកាន់ព្រលឹងខ្មោចដែលជាសាច់ញាតិរបស់ពួកគេ ដើម្បីឱ្យខ្មោចញាតិរបស់ពួកគេទទួលបានអាហារទាំងអស់នេះ ដែលកិច្ចពិធីនេះរមែងធ្វើឡើងនៅសាលាឆាន់នេះឯង ។<ref> Robert Headley, Rath Chim (1998) [https://books.google.com/books/about/Cambodian_Advanced_Reader.html?id=VypnAAAAMAAJ Cambodian Advanced Reader], Publisher: Dunwoody Press, Original from the University of Michigan p.309 [[ISBN]]: 188126565X </ref> === ការសែន កន្ទោងបាយ === '''Sacrifice of Kantong Rice''' កន្ទោងបាយ គឺជា បាយសិង្ឃាដក៍ ដែលមានន័យថាបាយដែលគេពូតជាដុំៗ ពី១ដុំ ដល់ ១៥ដុំ តំណាងឱ្យថ្ងៃ១រោច ដល់ ១៥រោច រួចគេយកទៅដាក់សែននៅតាមកែងផ្លូវ ឬ កែងរបងវត្ត ដែលសន្មតថាជាបាយតំណាងឱ្យផ្លូវបែកជា៣ ឬ ផ្លូវបែកជា៤ ដើម្បីហៅពួកព្រលឹងខ្មោចផ្សេងៗ ឱ្យជួយស្វែងរកខ្មោចញាតិរបស់ពួកគេ ដើម្បីជួយនាំផ្លូវព្រលឹងខ្មោចញាតិរបស់ពួកគេមកកាន់តំបន់ខ្លួនរស់នៅ ព្រោះខ្លាចក្រែងញាតិរបស់ពួកគេស្វែងរកពួកគេគ្រប់៧វត្ត មិនឃើញក៏ជេរប្រទេចដាក់បណ្ដាសារកូនចៅខ្លួន ឱ្យលំបាលក្រក្សត់វេទនាផ្សេងៗ ។<ref> Bejr Sál (1966) [https://books.google.com/books/about/Bidh%C4%AB_prac%C4%81%E1%B9%83_%E1%B9%AD%C3%A1p_b%C4%ABr_khae.html?id=8Eis4PLIPp0C Bidhī pracāṃ ṭáp bīr khae], Publisher: Buṭdh Sāsanapaṇḍity, Original from University of California, Berkeley p.76 </ref> == ពិធីកាន់បិណ្ឌ == ''' Kan Ben Ceremony ''' [[File:ផ្កាបិណ្ឌ (Ben Flower).jpg|thumb|Ben Flower of Kan Ben Ceremony, Author Chab Pin (1969) Book Traditional Khmer, Tittle The 12-Month Royal Ceremony-Volume 3]] ពិធីកាន់បិណ្ឌ គឺជាពិធីបុណ្យរបស់ ពិធីបុណ្យភ្ជំុបិណ្ឌ ដែលគេចែករយៈពេលកាន់បិណ្ឌចំនួន ១៤ថ្ងៃ ដែលចាប់ផ្ដើមពីថ្ងៃ ១រោច រហូតដល់ ១៤រោច ខែភទ្របទ ឬ (កន្លះខែ) រីឯ ព្រះរាជពិធីកាន់បិណ្ឌរបស់ព្រះមហាក្សត្រ មានរយៈពេលតែ ៥ថ្ងៃ ប៉ុនណោះ ដែលរាប់ពីថ្ងៃ ១១រោច រហូតដល់​ថ្ងៃកំណត់ ១៥រោច ភ្ជុំបិណ្ឌ ។ ដើម្បីផ្ដើមពីធីកាន់បិណ្ឌទៅបាន ពុទ្ធបរិស័ទ ត្រូវមានផ្កាបិណ្ឌ ផ្កាបិណ្ឌ មានកម្ពស់ ៦០ សង់ទីម៉ែត្រ ធ្វើអំពីឈើ សំណុំផ្កាខាងក្រោមធំ តូចខាងលើ មានបង្គោលមូល១ ទំហំគល់ប៉ុនមេដៃ ទំហំចុងប៉ុនកូនដៃ ដាក់ចំកណ្ដាល សម្រាប់ដាក់កង់ធ្វើថ្នាក់ ផ្កាបិណ្ឌ​មានថ្នាក់៥ ថ្នាក់និមួយៗ មានកម្រាសប៉ុនម្រាមដៃ ថ្នាក់ក្រោមទំហំ ៥ធ្នាប់ ស្មើ ១០ សង់ទីម៉ែត្រ មូលដូចកង់ ចោះចំកណ្ដាលកង់សិតភ្ជាប់និងបង្គោល គេរចនាដោយស្ពាន់ និងបិទដោយពណ៌ផ្សេងៗ តាមចំណង់ចំនូលចិត្ត បិទភ្ជាប់ជុំវិញកង់ទាំង៥ថ្នាក់ មានដោតផ្កាញ័រ ធ្វើពីស្ព័នផងដែរ ហើយថ្នាក់ខាងក្រោមបង្អស់ គេដោតទង់ក្រពើចំនួន ៥ ដែលធ្វើពីឬស្សី គេមានបន្ថែមរូបនាគបួន មានក្ទុយរួមនិងគល់ផ្កាបិណ្ឌ ក្នុងមាត់នាគ មានរូបស្លឹកពោធ៍សំយុងចុះ ដែលបង្ហាញពីនាគទ្រផ្កាបិណ្ឌ មានឈើបួន ជ្រុងដូចប្រអប់ កម្រាស់ ៨ធ្នាប់ដៃ ឬ ១៥ សង់ទីម៉ែត្រ ធំខាងក្រោមតូចលើ បន្ថែមជាជើងទម្រផ្កាបិណ្ឌ មានផ្កាបិណ្ឌយ៉ាងប្រណិតហើយ ទើបសមប្រកបក្នុងពិធីកាន់បិណ្ឌ ដែលជាពីធីធ្វើចង្ហាន់បិណ្ឌបាត្រ ប្រគេនចំពោះព្រះសង្ឃ ដែលខុសប្លែក ពីចង្ហាន់បិណ្ឌបាត្រធម្មតា ត្រង់អត្ថន័យសំខាន់ នៃផ្កាបិណ្ឌនេះ តំណាងឱ្យកាបូជាចំពោះ ព្រះកេសា (សសៃសក់) របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធ ដែលព្រះពុទ្ធជាម្ចាស់បានកាត់នៅកេសារបស់ខ្លួន នៅពេលដែលទ្រង់យាងចាករាជសម្បត្តិ ក្នុងការចេញមកសាងផ្នួស ។​<ref> Chab Pin (1969) [http://www.elibraryofcambodia.org/preah-reach-pithi-thvea-tor-sor-meas-pheak-ti-3-ebook/ The 12-Month Royal Ceremony-Volume 3] Khmer Tradition Church of the Buddhist Academy of Cambodia p.157 </ref> == ពិធីបង្សុកូល == [[File:Pchum Ben Khmer.png|thumb|Buddhists bring food for monks to recite and Sutra copy food to dedicate to their Ancestor relatives on Kan Ben ceremony​]] ពិធីបុង្សកូល គឺជាពិធីរំលឹកវិញ្ញាណក្ខន្ធ ដើម្បីជាកិច្ច តបស្នងសងគុណ និង ជួយរំដោះទុក្ខទោស ដល់ បុព្វការី ជន របស់ខ្លួន មិនថា ជាសាច់ញាតិ ឬ សត្វឃាត ដែលពួកគេបានសម្លាប់យកសាច់ជារៀងរាល់ថ្ងៃនោះទេ ពួកគេត្រូវ ឧទ្ទិសកុសលផលបុណ្យទាំងនេះឱ្យសត្វទាំងនោះ មិនថា សត្វត្រី ជ្រូក គោ មាន់ ទា ឬ សត្វដែលពួកគេសម្លាប់ជារៀងរាល់ថ្ងៃដើម្បីទទួលបាននូវប្រាក់កម្រៃក្នុងការចិញ្ចឹមជីវិតផ្សេងៗ ការបុង្សកូលនេះហើយ បានរួមចំណែកលាងនៅអំពើបាបរបស់ពួកគេផងដែរ តាមរយៈការឧទ្ទិសផលបុណ្យនេះឯង កិច្ចពិធីបង្សុកូល រមែងធ្វើនៅ ឧបដ្ឋានសាលា សាលាឆាន់ ឬ នៅកុដភិក្ខុសង្ឃផ្ទាល់ មិនថាគ្រប់កាលៈទេសៈដែលកើតមាននូវការផ្ដើមកម្មវិធីបុណ្យ សុទ្ធតែទាក់ទងនិងកិច្ចបង្សុកូលនេះ ។<ref> Braḥ Munīkosal (Q́iv Duat) (1951) [https://books.google.com/books/about/Kiccavatt.html?id=LzbRAAAAMAAJ Kiccavatt: samráp Vatt Podhi Vāl], Publisher: Ron bubmb Khmaer, Original from the University of Michigan p.114 </ref> == ប្រវត្តិប្រេត == '''Preta History''' រៀងរាល់ខែ (ភទ្របទ) ដែលស្ថិតនៅក្រោមផ្ទៃមេឃពោរពេញ ទៅដោយពពកច្រើន បណ្តាលភាព ស្រអាប់ ក្នុងរាត្រីគ្មានពន្លឺព្រះចន្ទ័ ដែលពោពេញ​ដោយភ្លៀងរធ្លាក់ជោគជាំ ជាប្រចាំនេះ គេមានជំនឿថា ស្តេចយមរាជ (Yamaraj) និងបើកទ្វាឋាននរក ចំនួន ១៥ថ្ងៃ ដើម្បីដោះលែងពពួកប្រេត ឱ្យមកស្វែងរកអាហារសុីផង និង ជាក្ដីនឹករលឹកសាច់ញាតិរបស់ពួកគេដែលនៅរស់ផងដែរ ហើយវាជាការជួបញាតមិត្ត និង កូនចៅ របស់ពួកគេ ក្នុងរៀងរាល់១ឆ្នាំម្ដង ដើម្បីទទួលបាននូវកុសលផលបុណ្យ ដែលកូនចៅពួកគេបានធ្វើទានឧទ្ទិសបញ្ចូនមក តែបើកាលណាពួកប្រេតទាំងនោះខំស្វែងរកកុសលផលបុណ្យ របស់កូនចៅពួកគេទាំង ៧វត្ត (Seven Pagoda) នៅតែមិនឃើញ ប្រេតដែលជាញាតិទាំងនោះនិង ដាក់បណ្ដាសារ សាច់ញាតិ​ពួកគេ មិនឱ្យរកទទួលទានអ្វីបាន ដូចខ្លួនដែលជាប្រេតកំពុងរងទុកក្នុងការឃុំឃាំង នៅឋាននរកដូចគ្នា ។<ref> Lim Hak Kheang, Madeline Elizabeth Ehrman, Kem Sos (1974) [https://books.google.com.kh/books?id=OtQsAAAAMAAJ&dq=%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%81%E1%9E%8F&source=gbs_navlinks_s Contemporary Cambodian: The Social Institutions Foreign Service Institute basic course series] Foreign Service Institute, Original from the University of Michigan p.379 </ref> === រឿងព្រេង នៃពពួកប្រេត === '''The Legend of Preta''' [[File:Preta 17th Century.jpg|thumb|Paintings of Preta asking Tathāgata help themselves to eat. Paintings from the 17th century. At the National Museum in Tokyo, Japan.​]] ក្នុងគម្ពីរ តិរោកុឌ្ឌសូត្រ (Khuddaka Nikaya) បានបរិយាយថា ព្រះបាទពិម្ពិសារ (Bimbisara) ដែលកើតនៅឆ្នាំ 558 BC មុនគ.សករាជ ព្រះអង្គមានពួកញាតិមួយក្រុមបានបំពេញទានមិនបរិសុទ្ធ គឺបរិភោគអាហារ មុនព្រះសង្ឃ លុះពេលខាងមុខក៏បានលាចាកលោក ដោយសេចក្ដីប្រមាថទៅលើសាវៈ របស់ព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ​ ក៏បានកើតទៅជាប្រេត ជាប់ឃុំឃាំងនៅឋាននរក ដោយមិនមានអាហារបរិភោគ ។ ពពួកប្រេតទាំងនោះតែងចូលតាមសុបិនទៅពន្យល់សប្តិសុំអាហារបរិភោគ ពីព្រះបាទពិម្ពិសារ ដោយការភិតភ័យក្នុងសុបិន ព្រះអង្គបានសុំឱ្យ អង្គតថាគត នៃព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ ឱ្យជួយដោះស្រាយចម្ងល់នេះ ។ ព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ បានសម្មាធិដកដួងវិញាណ ទៅកាន់ឋាននរក ក៏បានជួបពពួកប្រេតទាំងនោះកំពុងយំសោក ស្រេកឃ្លានអាហារជាពន់ពេក ព្រះអង្គក៏បានសួរអំពីហេតុការណ៍នេះ ហើយព្រះអង្គទ្រង់សម្ដែងថា "ចាំមើលព្រះបាទពិម្ពិសារជាញាតិ របស់ម្នាលប្រេតទាំងឡាយទ្រង់ឱ្យទានអាហារដល់សាវៈ របស់ តថាគត នោះសាវៈរបស់អត្មាតថាគត និងសូត្រធម៌ចម្លងអាហារទាំងនេះ នឹងញាំងឱ្យសំរេចដល់ម្នាលប្រេតទាំងឡាយ" ទុកជាកុសលផលបុណ្យដែលពួកគេបានឧទ្ទិសមក ។ ពេលនោះហើយទើបកើតមានការវេរចង្ហាន់ប្រគេនព្រះសង្ឃដើម្បីញាំងឱ្យអាហារទាំងអស់នោះបានដល់ ក្រុមញាត្តិការ របស់ពួកគេ ដែលផ្លាំងភ្លាត់ឧបប្រឌិតកើតជាកំណើតបាបកម្មទាំងអស់នេះ ហើយទំនៀមមួយនេះបានប្រតិបត្តិក្នុងសាសនាព្រះពុទ្ធដែលផ្សារផ្ជាប់ទៅនិងល្ធិជំនឿសែនដូនតា របស់ពលរដ្ឋ​កម្ពុជា មកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។​<ref> Centre de documentation et de recherche sur la civilisation khmère (1981) [https://books.google.com.kh/books?id=AA0rAAAAMAAJ&q=%E1%9E%96%E1%9E%B7%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9A&dq=%E1%9E%96%E1%9E%B7%E1%9E%98%E1%9F%92%E1%9E%96%E1%9E%B7%E1%9E%9F%E1%9E%B6%E1%9E%9A&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiO0LvjianzAhXlyosBHZV7DFgQ6AF6BAgKEAM Culture khmère, Issue 1] CEDORECK, Original from the University of Michigan. </ref> == ពិធីបោះបាយបិណ្ឌ == '''Bay Ben Throwing Ceremony''' [[File:Guanyin Throwing Food to Preta.jpg|thumb|Avalokitesvarak goes down to hell and throws rice piece for Preta painted in the 17th century at the National Museum in Tokyo, Japan.​]] ពិធីបោះបាយបិណ្ឌ ជាពិធីមួយដែលត្រូវបានប្រារព្ធនៅចន្លោះម៉ោង​​ ៣ និង ម៉ោង​ ៤ ទាបភ្លឺ ដែលមនុស្សម្នា ត្រូវយកបាយបិណ្ឌនោះទៅបោះឱ្យពពួកប្រេត នៅក្បែរជុំវិញព្រះវិហារ ដើម្បីជាការរំដោះកម្មពៀរពពួកប្រេតទាំងនោះផង និង បានឧទ្ទិសជាអាហារ ឱ្យពពួកប្រេតទាំងនោះផង ។ នៅក្នុងគម្ពី [[បេតវត្ថុ]] (Patavatthu) មានការបរិយាយជាច្រើនអំពីពពួកប្រេត ដែលធ្លាប់កើតជាមនុស្ស ហើយមានបាបកម្មច្រើនពេលនៅរស់ ត្រូវបានធ្លាក់ខ្លួនជាប្រេត ដែលត្រូវបានឃុំឃាងនៅឋាននរក នៅពេលដែលបុណ្យកុសលរបស់ពួកគេតិច ពួកគេមិនអាចទៅចាប់ជាតិ និង មិនអាចនៅតែតោល នៅឋានមនុស្សដូចព្រលឹងវិញាណដ៏ទៃទៀតបានឡើយ សូម្បីតែសាច់ញាតិដែលបានឧទ្ទិសអាហារដោយចំឈ្មោះទៅកាន់ពពួកប្រេតទាំងនោះក្ដី ក៏ពួកគេមិនអាចទទួលបាននូវការឧទ្ទិសកុសលនោះឡើយ ពពួកប្រេតទាំងនោះមានការយំសោកបោកខ្លួនជាខ្លាំង ភាពរំជើបរំជួលបានដឹងដល់ សាវៈរបស់ព្រះពុទ្ធបរមគ្រូ នោះព្រះពុទ្ធស្រី អាវលោកគតិស្វារៈ (Avalokitesvarak) ឬ ព្រះម៉ែគង់អុីម (Guanyin) បានយាងចុះដោយផ្ទាល់ទៅឋាននរក និង បាននិមិតដុំបាយ បោះឱ្យពពួគប្រេតទាំងនោះ "ម្នាប្រេតទាំងឡាយ មុននិងបរិភោគដុំបាយទាំងនេះ ចូលក្ដាប់ដុំបាយទាំងនោះបង្ហាញទៅស្ដេច យមរាជ ដើម្បីជាការរំដោះកម្ម សម្រាលទោស មា្នលប្រេតទាំងឡាយឱ្យរួចចាកផុតទុក្ខ ទៅកើតក្នុងភពដ៏ល្អប្រសើរ" ។ ដូចនិទានអំពីរឿងហេតុរបស់ពពួកប្រេតទាំងនេះទើបកើតមានពិធីបោះបាយបិណ្ឌ នេះកើតឡើង ការដែលយកបាយបិណ្ឌទៅដាក់នៅទីដ៏ទីសមគួរ គឺមិនអាចបានទៅដល់ពពួកប្រេតដែលជាញាតិដែលមានកម្មក្រាសឡើយ រមែងដោយការបោះបាយបិណ្ឌនេះឯង ការបោះបាយបិណ្ឌត្រូវដើរជុំវិញព្រះវិហារ និង បោះវាចេញមកក្រៅរបងព្រះវិហារ ពីព្រោះ ព្រះវិហារនីមួយៗ បានបញ្ចុះនៅខ្សែរសីមា ដែលមានអាថ័នការពារដ៏សាកសិដ្ឋ ដែលព្រលឹង និង វិញាណខ្មោចព្រាយបិសាចទាំងអស់មិនអាចទៅរំលោភបំពាន របងព្រំរបស់ព្រះវិហារវត្តបានឡើយ ដូចនេះពលរដ្ឋគ្រប់រូប គួរធ្វើទក្ខណាទានដល់ពពួកប្រេតទាំងឡាយ ដើម្បីជាការរំងាប់ភាពសោកសៅ របស់ពួកគេផង និង ការរំងាប់ការចងកំហឹងរបស់ពួកគេផង ដើម្បីជាបានជាសេចក្ដីស្ងប់សុខដល់យើងទាំងអស់គ្នា ។<ref> Sirīmedhī (Srī Q́ū) (Ghun.)​ (1950) [https://books.google.com.kh/books?id=fTjRAAAAMAAJ&q=%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%81%E1%9E%8F&dq=%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%81%E1%9E%8F&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwigypOa6a_zAhW-wjgGHZbABA4Q6AF6BAgCEAI Chappakaraṇābhidhamma] Roṅ Bumb Khmaer, Original from the University of Michigan p.35 </ref> <ref> United States. State Department (1974) [https://books.google.com.kh/books?id=LclIAQAAMAAJ&dq=%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9F%81%E1%9E%8F&source=gbs_navlinks_s Contemporary Cambodian, the Social Institutions, a Joint Project of the Foreign Service Institute and the Defense Language Institute] Original from University of Minnesota p.379 </ref> == ពិធីចាក់ទឹកដូងថ្វាយព្រះបិតរ == '''Pouring coconut water to Ancestors''' '''ព្រះបិតរ''' ([[សំស្ក្រឹត]]: पितर) ([[អង់គ្លេស]]: Pitara) អានថា៖ បុិ-ត-រាក់ មានន័យថា បុព្វបុរស ឬ ដូនតារបស់ឪពុកម្ដាយ <ref> Wisdomlib - the greatest source of ancient and modern knowledge [https://www.wisdomlib.org/definition/pitara Pitara: 3 definitions, Languages of India and abroad] DDSA: The Molesworth Marathi and English Dictionary, DDSA: The Aryabhusan school dictionary, Marathi-English, Pali Text Society (1921-1925), “pitar”, in Pali-English Dictionary‎, London: Chipstead </ref> នៅរៀងរាល់ថ្ងៃ១៤រោច ខែភទ្របទ អង្គព្រះមហាក្សត្រ និងប្រារព្ធពិធី ចាក់ទឹកដូងថ្វាយព្រះបិតរ ដែលមានន័យថា សេចក្ដីចម្រើនដល់ដួងវិញាណខន្ធដូនតា នៃអង្គព្រះមហាក្សត្រ ការច្រូចចាក់ទឹកដូង ជាកិច្ចពិធីនៃការឧទ្ទិសកុសលផលបុណ្យ របស់អង្គ​ព្រះមហាក្សត្រ ជូនចំពោះ​បុព្វបុរស ឬ ជូនចំពោះ​មរណៈ​កាល របស់ញាតិវង្សរបស់ព្រះអង្គ ។ នៅវេលាម៉ោង ៩ៈ០០ នាទីយប់ ទាំងគ្រួសាររាជវង្ស ទាំងនាមុឺនសព្វមុខមន្ត្រី ត្រូវអញ្ជើញមកជុំគ្នាក្នុងពិធី "ប្រជុំបិណ្ឌ" មានការតាំងតុចំនួន ៤ ជាតំណាង, តុទី១ មានតម្កល់ព្រះខ័ន៤ ដែលមានឆ្លាក់នូវសត្វទេពទាំង៤ តំណាងចតុទិស មានតុតាំងចំនួន ២ ទៀត មានតម្កល់នូវគ្រឿងមាស និង តុម្ខាងទៀតជាគ្រឿងប្រាក់ ជាដង្វាយសម្រាប់ថ្វាយព្រះបិតរ រីឯតុមួយទៀត មានតម្កល់កែវទឹកដូង តំណាងឱ្យទឹកលាងជំរះបាប មានមន្ត្រីបាគូ ៩នាក់ សូត្រថ្វាយពរសព្ទសាធុការ ទៅកាន់អង្គព្រះមហាក្សត្រ រួចចាក់ទឹកស័ង្ខលើបាតព្រះហស្ថព្រះជា បន្ទាប់មកក្រុមបាគូរថ្វាយស្លឹកព្នៅ១ស្លឹក ដល់ព្រះរាជា ដើម្បីសៀតព្រះកាណ៌ឆ្វេង (ត្រចៀក) ដើម្បីជាមង្គលសិរី ហើយក្រុមបុរោហិត បន្តសូត្របួងសួងព្រះបិតរ សូមឱ្យដូនតាព្រះមហាក្សត្រ ទ្រទ្រង់ព្រះរាជា និង ប្រជារាស្ត្រ ទូទាំងព្រះនគរ ក្រោយមកព្រះមហាក្សត្រ ចូលទៅចាក់ទឹកដូងដើម្បីលាងជំរះបាបជូនតារបស់ព្រះអង្គ ក៏ដូចជាក្រុមគ្រួសាររាជវង្ស នាមុឺនសព្វមុខមន្ត្រី ចូលទៅចាក់ទឹកដូងជាបន្តបន្ទាប់ រហូតដល់បញ្ចប់ពិធីនេះ ។<ref> Professor Pich Sal (1966) [https://books.google.com/books/about/Bidh%C4%AB_prac%C4%81%E1%B9%83_%E1%B9%AD%C3%A1p_b%C4%ABr_khae.html?id=8Eis4PLIPp0C The 12-Month Royal Ceremony], Publisher: Commission Des Moeurs et Coutumes of Buddhist Institute Cambodia, Original from University of California, Berkeley p.76 </ref> == ពិធីសែនលាដូនតា == '''Ancestor Farewell Ceremony''' [[File:Ancestor Farewell Ceremony (Cambodia).jpg|thumb|Cambodian people offering food to Ancestor at 6:00 pm in Pchum Ben Day of the Big Meeting]] នៅថ្ងៃ១៥រោច ខែភទ្របទ ដែលត្រូវនិងថ្ងៃចុងក្រោយ នៃពិធីបុណ្យភ្ជុំបិណ្ឌ ពលរដ្ឋ​ខ្មែរមានជំនឿថា ដួង​វិញាណនៃក្រុមសាច់ញាតិរបស់ខ្លួននិងមកលាក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេនៅថ្ងៃចុងក្រោយ ដែលគេតែងហៅថា ភ្ជុំធំ (Big Meeting) នៅល្ងាចម៉ោង ៦ៈ០០ នាទីល្ងាច គេនិងរៀបចំបាយម្ហូបចំនីមួយថាស ដើម្បីសែនព្រេន អញ្ជើញដួងវិញាណនៃសាច់ញាតិមកសេពសោយអាហារ មួយពេលនេះ ដើម្បីឱ្យដួងវិញាណមកបរិភោគដោយស្រួលក្នុងផ្ទះរបស់ខ្លួនបាន គេត្រូវថ្ងៃរៀបចំដង្វាយសែនព្រេនមួយថាសតូចទៀតទៅដល់ ព្រះកឹង ឬ យមទូត ទាំងពីរ ដែលគេសម្គាល់ថា ជាខ្មោចស និង ខ្មោចខ្មៅ ដែលជាអ្នកឃ្លាំមើលទៅនិងសកម្មភាពរបស់ដួងវិញាណ ដែលយើងបានឧទ្ទិសមកសេពសោយក្នុងផ្ទះរបស់យើង នៅក្នុងការសែនដង្វាយដល់យមទូត ត្រូវរៀបចំដង្វាយដូចជា ៖ ក្បាលមាន់ សាច់ជ្រូកបីជាន់ ពងទាប្រៃ អំបិលស ១កូនចាន និង ស្រាសមួយពែង ដើម្បីជាកិច្ចស្នើសុំ ។ កាលពីសម័យដើម នៃរាជ [[ព្រះបាទអង្គឌួង]] គេធ្វើពីធីសែនលាដូនតា ដោយបណ្ដែតកូនសំពៅតូចៗ បណ្ដែតកន្ទោង ឬ បណ្ដែតពែ រហូតមកដល់សម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម គេក៏បានលុបចោលពិធីបណ្ដែតកូនសំពៅ និង ពិធីបណ្ដែតកន្ទោងនេះ ព្រោះប៉ះពាល់ទៅដល់បរិស្ថានទឹក ដូចនេះហើយទំនៀមបណ្ដែតកូនសំពៅសែនលាដូនតា ត្រូវបានបោះបង់ចោលមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ។ <ref> Professor Miech Pon, (1994) [http://media-ifc.com/index.php?lvl=author_see&id=13864 Institut français du Cambodge, Bibliothèque Numérique Culturethèque] Officer of the Khmer Traditional Church of the Buddhist Academy of Cambodia. </ref> <ref> Professor Pich Sal (1966) [https://books.google.com.kh/books?id=8Eis4PLIPp0C&q=%E1%9E%9F%E1%9F%82%E1%9E%93%E1%9E%8A%E1%9E%BC%E1%9E%93%E1%9E%8F%E1%9E%B6&dq=%E1%9E%9F%E1%9F%82%E1%9E%93%E1%9E%8A%E1%9E%BC%E1%9E%93%E1%9E%8F%E1%9E%B6&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwi76aLt2bPzAhWDfd4KHVW7AYoQ6AF6BAgLEAM The 12-Month Royal Ceremony] Officer of the Khmer Traditional Church of the Buddhist Academy of Cambodia, Original from University of California, Berkeley p.76 </ref> == ពិធីលយកន្ទោង == '''Loy Kantong Ceremony''' [[File:Kantong02.jpg|thumb|Kantong floating on water during Pchum Ben Day]] ប្រវត្តិពិធីលយកន្ទោងដកស្រង់ចេញពីឯកសារ ប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរ ឆ្នាំ១៩៦៣ រឿង ជ័យអស្ចារ្យ ចម្បាំងខ្មែរសៀម គ.សករាជ ១៥៤៩ អ្នកតាឃ្លាំងមឿងលោតចម្រូងសម្លាប់ខ្លួនកេណ្ឌទ័ពខ្មោច ​ចម្បាំងនៅ អូរ​ស្វាយ​ដូន​កែវ កងទ័ពសៀមដកថយដល់បាត់ដំបង មរណៈភាព អ្នកតាឃ្លាំងមឿង កើតមានពិធីលយកន្ទោងមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ។<ref> Khmer Commission Des Moeurs et Coutumes (1963) [https://books.google.com/books/about/Praju%E1%B9%83_r%E1%BA%8Fa%E1%B9%85_bre%E1%B9%85_khmaer.html?id=2ielTmHp6kAC Collection of Khmer legends Volume 8], Publisher: Buddhist Institute Cambodia Original from the University of Michigan </ref> ពិធីលយកន្ទោង ឬ បណ្ដែតសំពៅជូនដូនតា ដកស្រង់ចេញពីឯកសារ ប្រជុំរឿងព្រេងខ្មែរ ភាគ៩ ឆ្នាំ១៩៦៣ រឿង នាយសំពៅ ៥០០ និទានពីឈ្មួញសំពៅចំនួន ៥០០នាក់ បានសំចតនៅកោះមួយ ត្រូវបានពពួកប្រេតចាប់បាន និងចង់យកមកធ្វើជាអាហារ ពេល​នោះ នាយ​សំពៅ​ម្នាក់ ជា​អ្នក​ឈ្លាស​វៃ នឹក​ឃើញ​ថា "បើ​ទោះ​ជា​ត្រូវ​ស្លាប់ ក៏​ត្រូវ​តែ​ហ៊ាន​ប្រថុយ​និយាយ​តវ៉ា​ឱ្យអស់​ចិត្ត​សិន មិន​ត្រូវ​ឱ្យគេ​ផ្ដាច់​ជីវិត​ទទេ​ៗឡើយ" គិត​ហើយ ក៏​តាំង​ស្មារតី​អង់​អាច និយាយ​ទៅ​កាន់​ស្ដេច​ប្រេត សូមឱ្យដោះលែង​ពួក​ខ្លួន, តែ​ស្ដេច​ប្រេត​នោះ​ឆ្លើយ​ថា "យើង​ដោះ​លែងពួក​ឯង​ទៅ​វិញ​មិន​បាន​ទេ ព្រោះ​ពួក​យើង​ស្រេក​ឃ្លាន​ណាស់ បើ​លែង​ពួក​ឯង​ទៅ មិន​ដឹង​កាល​ណា​នឹង​បាន អាហារ ​ទៀត, ពួក​យើង​ខ្សត់​អាហារ​ណាស់ !” ។ នាយសំពៅពោល សុំ​លោក​លែង​ពួក​យើង​ទាំង​អស់​វិញ​ចុះ យើង​សន្យា​ថា "នឹង​ទទួល​រក​អាហារ​ជូន​លោក រាល់​ឆ្នាំ លុះ​ត្រា​តែ​អស់​ជីវិត, បើ​លោក​ពិសា​យើង​ទៅ​នោះ លោក​បាន​ឆ្អែត​តែ​មួយ​គ្រា​ប៉ុណ្ណោះ, អំណ​តទៅ លោក​នឹង​ត្រូវ​អត់​ឃ្លាន​ទៀត, បើ​ពួក​យើង​សន្យា​នឹង​លោក​យ៉ាង​នេះ តើ​លោក​យក​ផ្លូវ​ណា ? លោក​សុខ​ចិត្ត​ពិសា​រូប​យើង​ឲ្យ​បាន​តែ​មួយ​ចម្អែត ឬ ​ក៏​សុខ​ចិត្ត​ទុក​ជីវិត​ឱ្យពួក​យើង ដើម្បី​ឱ្យពួកយើងទៅ​រក​អាហារ​ជូន​លោក​វិញ ? ។ ពួក​ប្រេត ឮ​សំណើរ​នៃ​នាយ​សំពៅដូច្នេះ ក៏​គិត​គ្នា​មួយ​សន្ទុះ ទើប​ព្រម​ដោះ​លែង​ពួក​គេ ហើយ​ផ្ដាំ​ផ្ញើ​ថា "កាល​បើ​ពួក​អ្នក​បាន​ទៅ​ដល់​ស្រុក​ទេស​ខ្លួន​ហើយ កាល​ណា មាន​ខ្យល់​ជំនោរ​ធ្លាក់​មក​ពី​ទិស​ឯ​ជើង អ្នក​ទាំង​អស់​គ្នា ត្រូវ​ធ្វើ​ក្បួន​ផ្ទុក​ធញ្ញជាតិ និង​អាហារ​គ្រប់​យ៉ាង មាន​លាជ, សណ្ដែក, ល្ង, ដូង, អំបុក, ចេក ជាដើម បណ្ដែត​តាម​ខ្សែ​ទឹក​មក​ឱ្យយើង​ចុះ មិន​បាច់​នាំ​មក​ផ្ទាល់​ទេ, ជំនោរ​ខ្យល់ នឹង​បញ្ជូន​មក​ដល់​យើង​ហើយ" ។ ឮ តែ​ប៉ុណ្ណេះ ពួក​អ្នក​សំពៅ អរ​រក​អ្វី​ប្រៀប​ពុំ​បាន ហើយ​ក៏​នាំ​គ្នា​ចុះ​សំពៅ​ចោកចោល បើក​ចេញ​ផុត​ពី​នោះ​យ៉ាង​ប្រញាប់ ។ លុះ​ទៅ​ដល់​ភូមិ​ស្រុក ជួប​ជុំ​គ្រួសារ​ហើយ ត្រូវ​នឹង​ពេល​ជិត​ដល់​រដូវ​ភ្ជុំផងដែរនោះ ដែល​ទឹក​ឡើង​ជា​លំដាប់​ផង អ្នក​ដែល​បាន​សន្យា​នឹង​ប្រេត​ទាំង​នោះ ក៏​នាំ​គ្នា​ធ្វើ​នំ​នែក រក​ចេក​អំពៅ លាជ ស្រូវ អង្ករ ផ្លែ​ឈើ ដែល​មាន​ក្នុង​រដូវ​នោះ ធ្វើ​ពោង​ពាយ ហើយ​ដាក់​បណ្ដែត​បញ្ជូន​ទៅ​ឱ្យប្រេត​តាម​ខ្សែ​ទឹក​រាល់​ៗឆ្នាំ ។ ដូចនិទានរៀបរាប់ខាងលើនេះ ទើបកើតមានកិច្ចពិធី លយកន្ទោង លយសំពៅ ផ្ទុកទៅដោយអាហារ បញ្ជូនឱ្យដូនតាមកដល់សព្វថ្ងៃនេះ ដោយសារតែការបណ្ដែតកន្ទោងស្លឹកផ្សេងៗ បានប៉ះពាល់ទៅដល់បរិស្ថានទឹក ទើបទំនៀមមួយនេះត្រូវបានលុបបំបាត់ផងដែរ ដោយហេតុបច្ចុប្បន្ននេះ ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន ខ្វះការយល់ដឹង និង ទទួលរងនូវវប្បធម៌ប្រទេសដទៃ បាននាំយកពិធីនេះមកច្របល់និង [[ពិធីបុណ្យអុំទូក]] ម្ដងហើយម្ដងទៀត ដោយពួកគេមិនយល់ពីកិច្ចពិធីបែងចែកចំពោះ ខ្មោចព្រាយបិសាច ព្រះ និង ទេវតា នោះទេ សូមពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន បញ្ឈប់ដាច់ខាតរាល់ទង្វើរទាំងឡាយណាដែលប្រាសចាកពីទំនៀមវប្បធម៌ខ្មែរ ហើយនាំអន្តរាយដល់ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់របស់ជាតិ សូមអរគុណ ។<ref> Khmer Commission Des Moeurs et Coutumes (1990) [https://books.google.com/books/about/Prajum_r%E1%BA%8Fan_bre%E1%B9%85_Khmaer.html?id=1FPNkquAQCoC Collection of Khmer legends Volume 9], Publisher: Buddhist Institute Cambodia Original from the University of California, Berkeley </ref> == ដូចឆ្នេះ == '''តើប្រេតមាននៅប្រទេសណាខ្លះ ?''' '''តើប្រទេសណាខ្លះមានជំនឿសែនដូនតាដូចនិងប្រទេសកម្ពុជា ?''' '''[[ប្រេត]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Preta) ([[សំស្ក្រឹត]]: प्रेत អានថា៖ ប្រេត) ([[បាលី]]: पेत អានថា៖ បេតៈ) (ភាសាទីបេ: ཡི་དྭགས་ yi dags) ដែលត្រូវបានគេស្គាល់ថាជាខ្មោចស្រេកឃ្លានគឺជាឈ្មោះសំស្ក្រឹតសម្រាប់ប្រភេទនៃជំនឿអរូបីដែលត្រូវបានពិពណ៌នានៅក្នុងសាសនាមួយចំនួនដូចជា៖ [[ហិណ្ឌូសាសនា]] [[ពុទ្ធសាសនា]]​ សាសនាតៅ សាសនា​អ្នកតា ដូចជា [[ចិន]] និង [[វៀតណាម]] ។<ref> Mason Walter (2010) [https://books.google.com/books?id=_gKyQ66KA_cC Destination Saigon: Adventures in Vietnam] [[ISBN]]: 9781459603059 </ref> ​ * [[ភូមា]]: ပြိတ္တာ (MLCTS: peiʔtà) * [[ចិន]]: 餓鬼 (Pinyin: Èguǐ) * [[ជប៉ុន]]: 餓鬼 (Rōmaji: Gaki) * [[ខ្មែរ]]: ប្រេត (UNGEGN: Praet) * [[កូរ៉េខាងត្បូង]]: 아귀 (RR: Agui) * [[ឡាវ]]: ເຜດ (/pʰèːt/) * [[ម៉ុងហ្គោលី]]: ᠪᠢᠷᠢᠳ (birid) * [[ថៃ]]: เปรต (RTGS: pret) * [[វៀតណាម]]: (ngạ quỷ) == ឯកសារយោង == 91sbevpbtj6rh5mm5hxahqsxth40t2q 0 26966 281976 161963 2022-07-29T13:56:07Z Cyberf1 36246 wikitext text/x-wiki [[File:Prism-rainbow-black.svg|thumb|right|300px|[[Refraction]] of waves of [[photon]]s ([[light]]) by a prism]] Photonics គឺជាវិទ្យាសាស្ត្ររូបវិទ្យានៃរលកពន្លឺ។ វាទាក់ទងនឹងវិទ្យាសាស្ត្រដែលនៅពីក្រោយជំនាន់ ការរកឃើញ និងការរៀបចំពន្លឺ។ពន្លឺមានធម្មជាតិពីរដែលគេស្គាល់ថាជារលកភាគល្អិតទ្វេ។ នោះ​គឺ​ជា​ការ​និយាយ​ថា ពន្លឺ​មាន​លក្ខណៈ​ទាំង​រលក​អេឡិចត្រូម៉ាញេទិក​បន្ត និង​ភាគល្អិត (ហ្វូតុន)។ លក្ខណៈនៃពន្លឺណាដែលដំណើរការគឺអាស្រ័យលើប្រភេទនៃអន្តរកម្មដែលកំពុងត្រូវបានអង្កេត។ ជាឧទាហរណ៍ ពន្លឺដែលបត់តាមកែវ ឬបង្វែរនៅគែមនៃជំរៅ គឺបង្ហាញពីធម្មជាតិនៃរលករបស់វា។ ពន្លឺដែលត្រូវបានបង្កើត ឬស្រូបដោយឧបករណ៍សភាពរឹង ដូចជាឡាស៊ែរឌីយ៉ូត ឬឧបករណ៍ចាប់បន្ទុក (CCD) កំពុងបង្ហាញពីធម្មជាតិនៃភាគល្អិតនៃពន្លឺ។ ពាក្យ "photonics" ត្រូវបានប្រើប្រាស់យ៉ាងទូលំទូលាយនៅក្នុងទសវត្សរ៍ឆ្នាំ 1960 ជាមួយនឹងការបង្កើតឡាស៊ែរ និងក្រោយមកទៀតគឺឡាស៊ែរឌីយ៉ូត។ វាមានគោលបំណងដើមដំបូងដើម្បីពណ៌នាអំពីវិស័យមួយដែលគោលដៅគឺប្រើប្រាស់ពន្លឺដើម្បីអនុវត្តមុខងារដែលសម្រេចបានតាមបែបប្រពៃណីដោយប្រើអេឡិចត្រូនិច ដូច្នេះឈ្មោះ។ ពាក្យនេះបានចូលមកក្នុងការប្រើប្រាស់កាន់តែពេញនិយមជាមួយនឹងការមកដល់នៃទំនាក់ទំនងខ្សែកាបអុបទិកនៅក្នុងទសវត្សរ៍ទី 80 ។ សព្វថ្ងៃនេះ photonics សំដៅទៅលើការបង្កើត ឧបាយកល និងការរកឃើញពន្លឺនៅក្នុងសេវាកម្មនៃការអនុវត្តជាក់ស្តែង ដែលធម្មជាតិភាគល្អិតនៃពន្លឺមានសារៈសំខាន់។ '''<big>តើអ្វីជាភាពខុសគ្នារវាងអុបទិក និង ហ្វូតូនិច?</big>''' អុបទិកគឺជាផ្នែកទូទៅនៃរូបវិទ្យាដែលគ្របដណ្តប់លើប្រធានបទជាច្រើនទាក់ទងនឹងការសិក្សាអំពីពន្លឺ។ អុបទិករួមបញ្ចូលវាលរងដូចជាអុបទិកធរណីមាត្រ អុបទិករូបវ័ន្ត និងអុបទិកកង់ទិច។ Photonics គឺជាបណ្តុំនៃវិន័យអុបទិក។ អុបទិកធរណីមាត្រ ជួនកាលគេហៅថាអុបទិកបុរាណ មានការព្រួយបារម្ភជាចំបងចំពោះការរៀបចំពន្លឺដោយប្រើឧបករណ៍ដូចជាកញ្ចក់ កញ្ចក់ និងព្រីស។ នៅក្នុងអុបទិកធរណីមាត្រ ពន្លឺត្រូវបានយកគំរូតាម ដោយប្រើការប៉ាន់ស្មានកាំរស្មី។ នៅក្នុងការប៉ាន់ស្មានកាំរស្មី ផ្នែកខាងមុខរលកពន្លឺត្រូវបានប៉ាន់ស្មានថាជាបណ្តុំនៃកាំរស្មី ដែលនីមួយៗកាត់កែងទៅនឹងរលកខាងមុខនៃពន្លឺ និងតំណាងឱ្យលំហូរថាមពលតាមរយៈប្រព័ន្ធ។ កម្មវិធីធម្មតានៃអុបទិកធរណីមាត្រនឹងជាការរចនានៃកែវថតសម្រាប់កាមេរ៉ា។ អុបទិករូបវិទ្យា គឺជាការសិក្សាអំពីពន្លឺ ដែលធម្មជាតិនៃរលកមានភាពលេចធ្លោ។ នៅក្នុងអុបទិករូបវន្ត ការប៉ាន់ស្មានកាំរស្មីគឺមិនត្រឹមត្រូវទេ ចាប់តាំងពីផលប៉ះពាល់នៃការជ្រៀតជ្រែក និងការសាយភាយត្រូវតែគិតគូរ។ អុបទិករូបវិទ្យាមានទំនោរមិនរួមបញ្ចូលផលប៉ះពាល់ដែលបណ្តាលមកពីធម្មជាតិនៃភាគល្អិតនៃពន្លឺ។ ការអនុវត្តធម្មតានៃអុបទិករូបវន្តគឺការផលិតរូបភាពហូឡូជីព។ Quantum optics គឺជាការសិក្សាអំពីបាតុភូតពន្លឺ ដែលភាគល្អិត ឬ quantum ធម្មជាតិនៃពន្លឺមានសារៈសំខាន់។ Quantum optics និង photonics មានទំនាក់ទំនងគ្នាយ៉ាងជិតស្និទ្ធ ប៉ុន្តែ quantum optics មានទំនោរទៅរកទ្រឹស្តីកាន់តែច្រើន ហើយ photonics មានការព្រួយបារម្ភខ្លាំងជាមួយនឹងការរចនានៃការអនុវត្តជាក់ស្តែង។ តំបន់ធម្មតានៃការសិក្សាសម្រាប់អុបទិកកង់ទិចនឹងជាការសិក្សាទ្រឹស្តីនៃរូបវិទ្យានៃការបង្កើតពន្លឺនៅចំនុចប្រសព្វ p-n នៅខាងក្នុង LED ។ '''<big>ហេតុអ្វីបានជា photonics មានសារៈសំខាន់សម្រាប់យើងសព្វថ្ងៃនេះ?</big>''' យើងនៅដើមដំបូងនៃបដិវត្តន៍រូបវិទ្យា។ ឧបករណ៍ Photonic បានក្លាយទៅគ្រប់ទីកន្លែងនៅក្នុងជីវិតប្រចាំថ្ងៃ ប៉ុន្តែជារឿយៗមិនមាននរណាកត់សម្គាល់ឡើយ។ ប្រភពពន្លឺដូចជា LEDs និង diodes ឡាស៊ែរបានរកឃើញវិធីរបស់ពួកគេចូលទៅក្នុងកម្មវិធីរាប់មិនអស់ដែលពន្លឺត្រូវតែត្រូវបានបង្កើត។ ឧបករណ៍ទាំងនេះមានតម្លៃថោកសមរម្យ ទម្ងន់ស្រាលបំផុត និងបង្រួម ហើយមានភាពរឹងមាំជាមួយនឹងអាយុកាលប្រើប្រាស់បានយូរ។ លើសពីនេះទៀត ប្រភពនៃរដ្ឋរឹងទាំងនេះបង្កើតកំដៅតិចជាង និងត្រូវការថាមពលតិចជាងបើធៀបនឹងប្រភពពន្លឺប្រពៃណីច្រើនជាង។ LEDs កំពុងត្រូវបានដាក់ពង្រាយយ៉ាងទូលំទូលាយជាបច្ចេកវិជ្ជាប្រភពជំនួស ដោយសារតែថាមពលដ៏សំខាន់ និងការសន្សំសំចៃថ្លៃដើមរបស់វា។ Photonics តំណាងឱ្យឱកាសដែលកំពុងកើនឡើងសម្រាប់ការរចនា និងផលិតឧបករណ៍ ប្រព័ន្ធ និងសៀគ្វីរួមបញ្ចូលគ្នាសម្រាប់កម្មវិធីក្នុងទំនាក់ទំនងទិន្នន័យល្បឿនលឿន ការយល់ឃើញកម្រិតខ្ពស់ និងរូបភាព។ បច្ចេកវិជ្ជា Photonic សន្យាថានឹងធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងនូវល្បឿននៃទំហំធំ ជាមួយនឹងការប្រើប្រាស់ថាមពលកាត់បន្ថយសម្រាប់ការបញ្ជូនទិន្នន័យ និងសមត្ថភាពចាប់សញ្ញា ultrasensitive នៅក្នុងដែនជាច្រើន។ ឧបករណ៍ចាប់សញ្ញាដែលមានមូលដ្ឋានលើ photonic ដូចជាឧបករណ៍ចាប់សញ្ញារូបភាព CMOS (CIS) បានផ្លាស់ប្តូររបៀបដែលយើងថតរូប ហើយបានជំនួសខ្សែភាពយន្តទាំងអស់ជាប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយសម្រាប់ការចាប់យករូបភាព។ CIS ចែករំលែកអត្ថប្រយោជន៍ដូចគ្នាមួយចំនួនដូចជាប្រភពនៃរដ្ឋរឹង ដែលពួកវាតូច រឹងមាំ និងទម្ងន់ស្រាល។ អត្ថប្រយោជន៍ដ៏ធំបំផុតមួយលើខ្សែភាពយន្តបែបប្រពៃណីគឺភាពប្រែប្រួលពន្លឺ និងទំហំតូចរបស់វា។ នេះអនុញ្ញាតឱ្យអុបទិកតូចជាងច្រើនដើម្បីបង្កើតរូបភាពដែលអាចប្រើបាននៅលើឧបករណ៍ចាប់។ វាបានបើកដំណើរការកាមេរ៉ាដែលមានទំហំតូច និងគុណភាពខ្ពស់ត្រូវបានបញ្ចូលទៅក្នុងអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងពីទូរស័ព្ទដៃរហូតដល់រថយន្ត។ តាមរយៈការរួមបញ្ចូលគ្នានៃប្រភព និងឧបករណ៍ចាប់សញ្ញាជាមួយនឹងមធ្យោបាយផ្សេងទៀតនៃការរៀបចំពន្លឺ វិស្វករ photonics បានផ្លាស់ប្តូរពិភពលោកឌីជីថលរបស់យើងជាមួយនឹងទំនាក់ទំនងតាមខ្សែកាបអុបទិក ម៉ាស៊ីនស្កែន ឧបករណ៍វេជ្ជសាស្ត្រ វឌ្ឍនភាពកសិកម្ម និងកម្មវិធីទាំងមូលទាំងមូល។ '''<big>តើកម្មវិធី photonic ពិភពពិតមានអ្វីខ្លះ?</big>''' ឧបករណ៍ Photonics មានឥទ្ធិពលលើកម្មវិធីយ៉ាងទូលំទូលាយ។ ទូរគមនាគមន៍គឺពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងលើឧបករណ៍ photonics សម្រាប់បណ្តាញ fiber optic ដែលបង្កើនសមត្ថភាព និងល្បឿននៃការទំនាក់ទំនងអ៊ីនធឺណិតយ៉ាងខ្លាំងរហូតដល់ផ្ទះ។ ពន្លឺត្រូវបានផ្លាស់ប្តូរជាមួយនឹងការមកដល់នៃ LEDs ដែលមានថាមពល និងតម្លៃសមរម្យ ដែលកាត់បន្ថយការប្រើប្រាស់ថាមពល ខណៈពេលដែលផ្តល់នូវដំណោះស្រាយពន្លឺដែលមានគុណភាពខ្ពស់ និងអាចបត់បែនបាន។ ឡាស៊ែរ Solid-State ឥឡូវនេះត្រូវបានរកឃើញជាទូទៅនៅក្នុងកម្មវិធីពីផ្នែកវេជ្ជសាស្រ្តរហូតដល់ឧស្សាហកម្ម។ ទម្ងន់ស្រាល ឧបករណ៍ចាប់សញ្ញាពន្លឺបង្រួមត្រូវបានរកឃើញនៅក្នុងឧបករណ៍ចម្រុះដូចជា កាមេរ៉ាទូរសព្ទ ម៉ាស៊ីនស្កេនបាកូដ ម៉ាស៊ីនបោះពុម្ព ម៉ាស៊ីនចាក់ឌីវីឌី និងឧបករណ៍ចាប់សញ្ញារថយន្ត។ ជាចុងក្រោយ វិស័យដែលកំពុងរីកចម្រើននៃកុំព្យូទ័រ photonic កំពុងធ្វើការឆ្ពោះទៅរកគោលដៅនៃការបន្ថែម ឬជំនួសបន្ទះសៀគ្វីបោះពុម្ពដែលមានមូលដ្ឋានលើអេឡិចត្រូនិកបែបប្រពៃណី និងសៀគ្វីរួមបញ្ចូលគ្នាជាមួយនឹងសៀគ្វីអុបតូអេឡិចត្រូនិច។ '''<big>តើវិស្វករ photonics ធ្វើអ្វី?</big>''' វិស្វករ Photonics រចនាឧបករណ៍ photonics សៀគ្វី និងប្រព័ន្ធដែលប្រើសម្រាប់កម្មវិធីជាច្រើន។ ភាពស្មុគស្មាញនៃបញ្ហារចនារូបវិទ្យា តម្រូវឱ្យវិស្វករ photonics យល់ច្បាស់អំពី quantum និង Physical optics ហើយជារឿយៗ អុបទិកធរណីមាត្រ។ ការងារមានទាំងការច្នៃប្រឌិត និងទាមទារ។ វិស្វករ Photonics ត្រូវតែរក្សានូវការស្រាវជ្រាវ និងបច្ចេកទេសចុងក្រោយបង្អស់ ព្រមទាំងរក្សាបាននូវភាពស្គាល់ច្បាស់អំពីដែនកំណត់នៃការផលិត។ ការរចនាប្រកបដោយប្រសិទ្ធភាពនៃឧបករណ៍ photonics តម្រូវឱ្យប្រើប្រាស់ឧបករណ៍កម្មវិធីឯកទេសដែលប្រើក្នុងការធ្វើគំរូនៃឥរិយាបទនៃពន្លឺ។ វិស្វករ photonics ប្រើឧបករណ៍ទាំងនេះដើម្បីបង្កើតគំរូនិម្មិតនៃប្រព័ន្ធក្រោមការរចនា ហើយបន្ទាប់មកប្រើឧបករណ៍ក្លែងធ្វើដែលបានបង្កើតឡើងនៅក្នុងកម្មវិធីដើម្បីវិភាគឥរិយាបទនៃពន្លឺនៅពេលដែលវាមានអន្តរកម្មជាមួយឧបករណ៍។ បន្ទាប់មក វិស្វករធ្វើការបង្កើនប្រសិទ្ធភាពការរចនា ដើម្បីសម្រេចបាននូវការអនុវត្តដែលចង់បាននៅក្នុងកញ្ចប់ដែលអាចសាងសង់បាន។ '''<big>Writed By: Seila Oudom</big>'''<references /> aifwwou593dtsabxcaanrta85p828vs 0 42512 281975 281911 2022-07-29T13:35:56Z Camhistory 36281 /* ទំនៀមក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរ */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:2em;" |-style="text-align:center;" |style="background: #008000;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> កិរិណីទេវី </p> |- style="text-align:center;" |colspan="3"| |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5"|'''[[កិរិណីទេវី]] យាងចុះមកជម្ពូទ្វីប វេលាម៉ោង ១០:០០ ព្រឹក គង់ឈរលើខ្នង [[គជសារ]] ជាយាន្តជំនិះ​ គ.សករាជ ឆ្នាំ ២០២២''' |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''ឈ្មោះ​ផ្លូវការណ៍''' |colspan="2"|'''[[ចូលឆ្នាំខ្មែរ]]''' |- style="vertical-align:top;" |'''សៀវភៅតម្រា''' '''Astronomie Cambodgienne''' |colspan="2"|សុរិយាត្រីឡើងស័ក Félix Gaspard Faraut (1910) |- style="vertical-align:top;" |'''ប្រភេទបុណ្យ''' |colspan="2"|បុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី |- style="vertical-align:top;" |'''ប្រារព្ធដោយ''' |colspan="2"|ជនជាតិខ្មែរ |- style="vertical-align:top;" |'''រយៈពេល''' |colspan="2"|៣ ឬ ៤ ថ្ងៃ |- style="vertical-align:top;" |'''ថ្ងៃចាប់ផ្ដើម''' |colspan="2"|១៣ ឬ​ ១៤​ រៀងរាល់ខែមេសា |- style="vertical-align:top;" |'''ថ្ងៃបញ្ចប់''' |colspan="2"|១៥ ឬ​ ១៦ រៀងរាល់ខែមេសា |- style="vertical-align:top; |'''ព្រេងនិទាន ចូលឆ្នាំខ្មែរ''' |colspan="2"|ភាពទាក់ទងនិង [[ហិណ្ឌូសាសនា]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] |- style="vertical-align:top; |'''និពន្ធដោយ''' |colspan="2"|លោកឧកញ៉ា ហោរាធិបតី '''(ញឹមប៉ែន)''' ព្រះរាជបណ្ណាល័យជាតិកម្ពុជា |- style="vertical-align:top; |'''ចុះកាលបរិច្ឆេទ:''' |colspan="2"|'''គ.សករាជ ឆ្នាំ ១៩៤៥''' |} '''[[ចូលឆ្នាំខ្មែរ]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Khmer New Year) គឺជាពិធីបុណ្យ​ចូលឆ្នាំថ្មីរបស់កម្ពុជា ដែលកំណត់តាម ប្រតិទិនពុទ្ធសាសនា (Buddhist calendar) តាមដំណើរគោលចររបស់ [[ព្រះចន្ទ]] ដែលរាប់តាមរង្វាស់នៃឆ្នាំ [[ចន្ទគតិ]] (Lunar calendar) នៅក្នុងវប្បធម៌របស់កម្ពុជា ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានគេហៅថា ពិធីបុណ្យ គិម្ហៈរដូវ "បុណ្យរដូវក្ដៅ" (The Hot Season) នៃវិស្សមកាលតូច (Small vacations) ដែលបានមកពីអរិយធម៌ នៃវប្បធម៌ [[ប្រទេសឥណ្ឌា]] ដែលហៅថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីថា "សង្ក្រាន្ត" (Sangkranta) ដែលពាក្យ សង្ក្រាន្ត ជាភាសាដើម នៃពាក្យ ([[សំស្ក្រឹត]]-Sanskrit) ដែលត្រូវបានប្រជាជនកម្ពុជា ឱ្យនិយមន័យថា (សង្ក្រាន្ត​ខ្មែរ​-Sangkrant Khmer) គឺជាថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មី ដែលប្រារព្ធ​ឡើងរៀងរាល់ ថ្ងៃទី១៣ ឬ ថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា (April) ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​គ្រប់រូប និងត្រូវបានឈប់សំរាកពីការងារដើម្បីចូលរួមអបអរថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ពួកគេ ដែលមានរយៈពេលពេញមួយសប្ដាហ៍ ។​<ref> Vappadharm Khmaer (1981) [https://books.google.com/books/about/Vappadharm_Khmaer.html?id=RNAbinEhNt4C Khmer Family Culture], Publisher: Rungsin Kānphim, Original from the University of Michigan, OCLC Number: 54221527 </ref> == ទំនៀមមុនចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Traditions Before Khmer New Year''' មុនថ្ងៃចំនូលឆ្នាំខ្មែរមកដល់ ប្រជាជនខ្មែរគ្រប់រូបនិងធ្វើដំណើរនិវត្តគ្រប់ទិសទីមកស្រុកកំណើតរបស់ពួកគេវិញ ដើម្បីជួបជុំក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ រៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដង បន្ទាប់មក ពួកគេនិងរៀបចំសំអាតផ្ទះសម្បែង និងតុបតែង លម្អផ្ទះសម្បែងផងដែរ ជាមួយនិង ប្រពៃណីព្យួគោមផ្កាយ (Star Lantern) ដែលពួកគេមានជំនឿថា ពន្លឺគោមផ្កាយ និងនាំមកនូវ សិរីសួស្ដី លាភសំណាង និង ភាពមានបានផងដែរ ក្រៅពីនេះទៀតមានលេងល្បែងកំសាន្តប្រជាប្រិយខ្មែរ នៅតាមភូមិស្រុករបស់ពួកគេផងដែរ ដូចជា៖ ចោលឈូង លាក់កន្សែង ទាញព្រ័ត្យ បោះអង្គុញ ស្ដេចចង់ ពង្រាត់សង្សា ក្លែងចាប់កូនមាន់ ផ្សេងៗ ក្រៅពីល្បែងកំសាន្តទាំងនេះ ក៏មានល្បែងកំសាន្តមួយប្រភេទទៀតហៅថា ពិធីលេងជះទឹក តាមទីលំនៅនីមួយៗ តែងមានធុងទឹកនៅពីមុខផ្ទះរបស់ពួកគេ ដើម្បីជះទឹកទៅលើអ្នកដំណើរ ដែលពួកគេមានជំនឿថា ភាពមិនល្អដែលតោងទាមយើងគ្រប់គ្នាតាំងពីឆ្នាំចាស់ និងត្រូវលាងសំអាតជម្រះចេញក្នុងឆ្នាំថ្មីនេះ ដែលជាទំនៀមមួយមិនអាចចោលបាននូវក្នុងវប្បធម៌ប្រពៃណីខ្មែរ ដែលទាក់ទងនិង កិច្ចពិធីស្រង់ព្រះពុទ្ធអង្គ និង ស្រង់ព្រះរស់ដែលជាឪពុកម្ដាយ យាយតា របស់យើងផងដែរ ។​<ref> Robert Headley, Rath Chim (1998) [https://books.google.com.kh/books?id=VypnAAAAMAAJ&q=%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%81%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A&dq=%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%81%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiC8OnWj-71AhURyYsBHZB1BjMQ6AF6BAgGEAM Cambodian Advanced Reader], Publisher: Dunwoody Press, Original from the University of Michigan p.309 [[ISBN]]: 188126565X </ref> * កំណត់ចំណាំ ៖ ពិធីលេងជះទឹក នៅកម្ពុជាមានប្រវត្តិមកយូលង់ណាស់មកហើយ តាំងពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនានិយមមកម៉្លេះ ហើយត្រូវបានខូចរូបរាង្គដោយជនខិលខូចមួយចំនួន លេងដោយអសីលធម៌ ដោយការចងថង់ទឹកគប់ទៅលើអ្នកដំណើរ បង្ករជារបួសស្នាម ដួលគ្រោះថ្នាក់ពេលកំពុងធ្វើដំណើរថែមទៀតផង ដូចនេះហើយ បង្កើតបានការវែកញែកទៅដល់ពលរដ្ឋទូទៅ អំពីការហាមប្រាម និង ចង់លុបចោលនៅពិធីដ៏ល្អនេះ រហូតដល់ប្រទេសជិតខាង ដាក់ចូលជាពិធីលេងជះទឹកយ៉ាងធំក្នុងប្រទេសរបស់ពួកគេទៀតផង ដូចនេះសូមកុំបោះបង់ពិធីនេះអី ហើយសូមលេងដោយមានការគោរពទៅលើសីលធម៌ របស់អ្នកដ៍ទៃផងដែរ សូមអរគុណ ។ == ពិធីលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ == '''Water Throwing and Powder Ceremony''' [[File:Khmer New Year throw water 1968.jpg|thumb|Khmer New Year throw water 1968 at Phnom Penh]] ក្នុងតំណាលនិទានអំពី មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ បានបរិយាយអំពី ទឹក ជាគ្រឿង នាំមកនូវ សិរីមង្គល ទាំង បីប្រការ សម្រាប់ជាមង្គលដល់ មនុស្សលោកទាំងពួង "ពេលព្រឹក លាងមុខ" "ពេលថ្ងៃ លាងទ្រូង" និង "ពេលល្ងាច លាងជើង" ។ ក្នុង ឱកាសសង្រ្កាន្តឆ្នាំថ្មី នេះផងដែរ ប្រជាជនខ្មែរ ក៏មាននូវកិច្ចពិធី ស្រង់ព្រះរស់ (ឪពុកម្តាយ) ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រះសង្ឃ និង ពុទ្ធបដិមា ផងដែរ ។ ការលេងបាចទឹក ដាក់គ្នា ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីនេះ មានក្នុងកំណត់ត្រាលោក ចូវតាក្វាន់ ([https://en.wikipedia.org/wiki/Zhou_Daguan Zhou Daguan]) ដែលជារាជ្យទូត នគរយ័ន ([https://en.wikipedia.org/wiki/Yuan_dynasty Yuan dynasty]) មកពីប្រទេសចិនបច្ចុប្បន្ន ដែលបានកត់ត្រាអំពីពិធីចូលឆ្នាំខ្មែរ នាសម័យកាលអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១២៩៧ នៃគ.សករាជ ដែលពណ៌នាអំពី អ្នកស្រុកតំបន់អង្គរបានប្រមូលទឹកមកពីគ្រប់ទិសទី ដើម្បីជំរះលាងស្រោចស្របលើព្រះពុទ្ធបដិមារដែលមានចំនួន ២៥ អង្គដែលគេបានយកមកដង្ហែរនាពេលនោះ មនុស្សម្នាជាច្រើនបានជះទឹកដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកយ៉ាងសប្បាយរីករាយ និង តាមរយៈកំណត់ត្រានៃ ការបកប្រែរបស់លោក លី ធាមតេង ស្ដីពី [[កំណត់ហេតុរបស់ ជីវ តាក្វាន់]] ដែលបានចុះផ្សាយក្នុងឆ្នាំ 1973 ។<ref> Tore Ahlbäck (1996) [https://books.google.com/books/about/Dance_Music_Art_and_Religion.html?id=T1XXAAAAMAAJ Dance, Music, Art, and Religion: Based on Papers Read at the Symposium on Dance, Music, and Art in Religions Held at Åbo, Finland, on the 16th-18th August 1994], Publisher: Donner Institute for Research in Religious and Cultural History, Original from the University of Michigan, p.380 [[ISBN]]: 9516508340 </ref> === អត្ថន័យនៃការលេងប៉ាតម៉្សៅ === '''The Meaning of Playing Powder''' [[File:Hindukailash.JPG|thumb|The Meaning of Playing Powder of Khmer New Year from An illustration of the Hindu significance of Mount Kailash. It shows the holy family of Shiva and Ganesha celebration the Holi powder From the 18th century.]] ការលេងប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ទំនងជាទទួលឥទ្ធិពលពីវប្បធម៌ឥណ្ឌា នៃពិធីប៉ាតម៉្សៅពណ៌ ឬ ប៉ាតល័ក្ស ក្នុងពិធីបុណ្យ "ហូលី"([https://en.wikipedia.org/wiki/Holi Holi]) គឺជាពិធីបុណ្យមួយនៅក្នុងសាសនាហិណ្ឌូ ដែលគេស្គាល់ថាជាពិធីបុណ្យពណ៌ (Festival of Colors) ។ ដែលជាពិធីបុណ្យប្រារព្ធនូវសេចក្តីស្រឡាញ់ដ៏អស់កល្ប និងដ៏ទេវភាពរបស់ ព្រះគ្រឹស្នា (Radha Krishna) វាក៏បង្ហាញពីជ័យជំនះដែលអំពើល្អយកឈ្នះទៅលើអំពើអាក្រក់ផងដែរ តាមរយៈព្រេងកថានៃ [[អវតារ]] [[ព្រះវិស្ណុ]] ដែលបានក្រឡាខ្លួនជា នរៈសិង្ហ (Narasimha Narayana) ដែលយកឈ្នះ "ហិរណយក្សសិបុ" (Hiranyakashipu) ភាពល្បីល្បាញនៃពិធីបុណ្យនេះបានហូរចូលមកតំបន់អាសុីគ្នេយ៍ផងដែរ ព្រោះពិធីបុណ្យនេះប្រារព្ធខុសពេលវេលា និង ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ តែមួយខែ ប៉ុនណោះ ដែលពិធីបុណ្យនេះប្រារព្ធនៅខែមីនា ។ ដោយម៉្សៅពណ៌ប្រហែលជាអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាព ទើបពលរដ្ឋកម្ពុជាពីមុនៗមក លេងត្រឹមការប៉ាតម្ស៉ៅស ដែលមិនប៉ះពាល់ដល់សុខភាព ការលេងប៉ាតម្ស៉ៅក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ របស់កម្ពុជាមានការពេញនិយមលេងខ្លាំងអំឡុងឆ្នាំ ២០០០ មកម៉្លេះបើគិតមកដល់ពេលនេះមានរយៈពេលជាង ២០ ឆ្នាំហើយ ដោយចាស់ពីដើមលោកយល់ថា មនុស្សមិនស្គាល់គ្នាសោះ ពួកគេអាចលេងប៉ាតម្សៅជាមួយគ្នា បង្កើតភាពស្និតស្នាល និង ក្ដីស្រលាញ់ ហើយអាចនាំពួកគេចាកឆ្ងាយពីល្បែងពាលាមួយចំនួន ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរនេះផងដែរ ។<ref> Kaev Bhuan (2004) [https://books.google.com/books/about/Tourism_Sites_of_Cambodia.html?id=4mm7AAAAIAAJ Tourism Sites of Cambodia], Publisher: Ponleu Khmer, Original from the University of California p.295 </ref> <ref> Matt Jacobson (2004) [https://books.google.com/books/about/Adventure_Cambodia.html?id=RWq7AAAAIAAJ Adventure Cambodia: An Explorer's Travel Guide], Publisher: Silkworm Books, Original from the University of California p.393 [[ISBN]]: 9749575539 </ref> === ប្រការយល់ខុស === * ការលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមលេងកំសាន្តរាប់សែននាក់ មិនមានករណីស្លាប់ដោយការលេងបែបនេះទេ បើសិនជាមានផលប៉ះពាល់ បង្កើតជារបួសស្នាមផ្សេងៗក៏មាន មិនដល់ 1% នៃប្រជាជនដែលបានចូលរួមលេងកំសាន្តនោះដែរ ។ * អ្នកមិនចូលចិត្តលេងបែបនេះ ពួកគេអាចវាងផ្លូវ ពាក់អាវភ្លៀង មុនពេលផ្ដើមចូលឆ្នាំខ្មែរ និង ក្រោយពេលចូលឆ្នាំខ្មែរ ១ថ្ងៃ ទៅ២ថ្ងៃ ឬ មិនឆ្លងកាត់តំបន់ដែលគេលេងនេះ ហើយការលេងកំសាន្តបែបនេះ មានរៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដងប៉ុនណោះ ។ * ការយករូបភាព នៃការលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅអសីលធម៌ នៃក្រុមបុគ្គលមួយចំនួនតូច មកវាយប្រហារពិធីលេងជះទឹករបស់ខ្លួនទាំងមូល ។ * ប្រជាជនថៃ និង ឡាវ ដែលមាន ពិធីលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ដូចគ្នាទៅនិងកម្ពុជា ហើយក៏មានរូបភាព អសីលធម៌ និង ការបង្កររបួស្នាមផងដែរ តែពួកគេនៅតែលេងកំសាន្ត ផ្ទុយនិងផ្នត់គំនិតនៃបុគ្គលខ្មែរមួយចំំំនួន ដែលពួកគេប្រើពាក្យវាយប្រហារ ពិធីរបស់ខ្លួន ហើយចោទថាពិធីរបស់ខ្លួនចម្លងបរទេសថែមទៀតផង ។ * ផ្នត់គំនិតនៃការយល់ខុស ក្នុងពិធីជះទឹកនៅកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងថ្ងៃចូលឆ្នាំ មនុស្សចំនួន 100% បានលេងនូវពិធីជះទឹកនេះ ក្នុងនោះមានមនុស្ស 5% បានរងគ្រោះ ដោយការបៀតបៀន ការកេងបន្លំលួចរបស់ គ្រោះថ្នាក់រអិលដួល ការជះទឹកកខ្វក់ដាក់ផ្សេងៗ ក្នុងចំនោមមនុស្ស 5% ដែលរងគ្រោះនេះពួកគេបានផុសលើបណ្ដាញសង្គមវាយប្រហារមកលើអ្នកលេងជះទឹក ចំនួន 95% ផ្សេងទៀតដោយចោទបែបនេះ ឬ បែបនោះ ទាំងអ្នកដែលលេងជះទឹក 95% នេះលេងដោយសប្បាយរីករាយ មិនមានហេតុប៉ះពាល់អ្វីកើតឡើងនោះទេ ដូចនេះមិនគួរប្រកាន់ច្រើនអំពីពិធីជះទឹកនេះឡើយ ហើយវាមិនមានផលចំណេញអីដល់ថ្ងៃរីករាយក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរនោះទេ ។ * ផ្នត់គំនិតនៃការយល់ខុស អំពីការលេងប៉ាតម៉្សៅក្នុង ថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ឧទាហរណ៍ មានការលេងប៉ាតម៉្សៅជាង 1000 តំបន់នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះ មានរូបភាព អសីលធម៌នៃការលេងប៉ាតម៉្សៅ ដោយការបន្លំស្ទាប បន្លំលួចរបស់ផ្សេងៗ 2 ទៅ 3 តំបន់ ក្នុងរូបភាពដូចគ្នានេះ ហើយជនរងគ្រោះក្នុងតំបន់តិចតួចនេះ ពួកគេបានលើកយកបញ្ហានេះទៅផុសវាយប្រហារការលេងប៉ាតម្ស៉ៅជារួម ក៏ដូចជាតំបន់ដែលបានលេង 900 ផ្សេងទៀត នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនមានករណីដូចនេះ ហើយពិធីសប្បាយៗរបស់ជាតិធំៗ ត្រូវដួលរំលំ និង អាចបាត់រូបរាង្គទាំងស្រុង នៃគំនិតអត្មានិយមរបស់ពួកគេ ។ * ហេតុអ្វីពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនចូលចិត្តលេងជះទឹក នៅតាមដងផ្លូវ ឬ តាមផ្លូវក្នុងភូមិរបស់ពួកគេ ជាការពិតណាស់ នេះប្រហែលជាពួកគេ មានវិបិត្តលុយកាក់ ឬ ប្រជាជនដែលមានជីវភាពខ្វះខាត មិនអាចដើរលេងតាមរម្មណីយ៍ដ្ឋានផ្សេងៗបាន ហើយពួកគេបានប្រមូលផ្ដុំគ្នា លេងជះទឹក នៅតាមដងផ្លូវដើម្បីបង្កើតបរិយាកាសរីករាយក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួនប៉ុនណោះ ប្រការដែលសំខាន់នោះ គឺការយោគយល់គ្នា មនុស្សមួយចំនួនដែលប្រកាន់ខ្លួនមិនចង់ប៉ះពាល់ទឹកក្នុងពេលដែលពលរដ្ឋលេងពិធីជះទឹក ពួកគេច្រើនជាមនុស្សវាយរិក ឬ ជាមនុស្សប្រកាន់ច្រើន ហើយភាគច្រើនជាអ្នកមានជីវភាពធូរធារ ហើយពួកគេអាចធ្វើដំណើរគ្រប់រម្មណីយដ្ឋានសប្បាយៗដែលពួកគេចង់ទៅ ។ * រីករាយចូលឆ្នាំខ្មែរ (Happy Khmer New Year) * សួស្ដីចូលឆ្នាំខ្មែរ (Hello Khmer New Year) * រីករាយឆ្នាំថ្មី (Happy New Year) * សួស្ដីឆ្នាំថ្មី (Hello New Year) * Songkran (សង់ក្រាន) Thai pronounciation * Sangkran (សាំងក្រាន) Khmer pronounciation from official 1896 === វិចារណកថា === * នៅពេលដែលពិធីលេងជះទឹក ដែលមានតាំងពីសម័យអង្គរត្រូវដួលរំលំ រលត់រលាយ ជាមួយនិងពិធីលេងប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងសម័យកាលបច្ចុប្បន្ន ដោយភាពអត្មានិយមរបស់អ្នកមួយចំនួនតូចដែលចូលរួមតិះដៀលមកលើទំនៀមនេះ ក្រោយមកពិធីនេះត្រូវបានធ្លាក់ចូលក្នុងដៃប្រទេសជិតខាង អនគតនៃចូលឆ្នាំខ្មែរ មានតែពលរដ្ឋផឹកគ្រឿងស្រវឹង ស្រែកច្រៀងរាំលេងកំសាន្ត អង្គុយលេងបៀរ ចាក់អាប៉ោងគ្រប់ៗផ្ទះ ហើយបរទេសដែលមើលមកក្នុងរូបភាពបែបនេះ និងយល់ថា ជាជនជាតិមួយដែលពោពេញទៅដោយវប្បធម៌ពាលាអាវ៉ាសែ នោះហើយដែលឈានទៅរកនៃការរលាយរលត់នៃទំនៀមដូនតាយ៉ាងពិតប្រាកដ ។ === ប្រការមិនគួរលេង ក្នុងពិធីជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ === * ការលេងគប់ថង់ទឹក * ការលេងគប់ប៉េងប៉ោងទឹក * ការលេងបាញ់ទឹកទៅរកផ្ទៃមុខអ្នកដំណើរ * ការលេងជះទឹកសាប៊ូលើអ្នកដំណើរ * ការលេងបាញ់ទឹក និង ជះទឹកទៅលើអ្នកដំណើរ ដែលបានលើកដៃជាសញ្ញា បញ្ចាក់ពីការមិនយល់ព្រម * ការលេងបាញ់ទឹក និង ជះទឹក ទៅលើអ្នកដំណើរដែល ស្លៀកសំលៀកពាក់ទៅវត្ត ជាពិសេសប្រការលេងខុសឆ្គង ទៅលើអ្នកស្លៀកហូលផាមួង * ការចាប់ប៉ាតម៉្សៅហួសហេតុ បណ្ដាលឱ្យចូលបំពង់ខ្យល់ ដកដង្ហើម * ការប៉ាតម៉្សៅប៉ះពាល់ភ្នែក * ការលេងប៉ាតធ្យូង ប៉ះពាល់ទៅដល់សុខភាពស្បែក ដូចនេះ មិនគួរលេងបាញ់ទឹក ជះទឹក ឬ ប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងប្រការហាមប្រាមដែលបានរៀបរាប់នៅខាងលើនេះទេ សូមលេងដោយក្រមសីលធម៌ និង សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ ។ === ស្រាយចម្ងល់ === * រាប់ចាប់ពីសមញ្ញជន ព្រះសង្ឃ រហូតដល់គ្រូ បណ្ឌិតដេប៉ាតឺម៉ង់ មួយចំនួន ពួកគាត់តែងលើកឡើងថា មិនគួរលេងជះទឹកប៉ាតម៉្សៅទេ នាំឱ្យបាត់បង់ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ មានជាអាថ៍ បោះអង្គុញ លាក់កន្សែង ចោលឈូង ទាញព្រ័ត្យ ល-។ !! ចំណារពន្យល់ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ មិនបានបាត់បង់ទៅណាតាមការយល់ឃើញរបស់អ្នកមួយចំនួននោះឡើយ ព្រោះរបៀបលេងទាំងអស់មានការចងក្រងក្នុងសៀវភៅឯកសាររួចរាល់អស់ហើយ របស់ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ កត្តា ដែលអ្នកមួយចំនួននោះយល់ថា ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ មិនសូវឃើញលេង ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំ ពីព្រោះ មនុស្សរាប់លាននាក់មិនអាចប្រមូលផ្ដុំគ្នាលេងតែល្បែងប្រជាប្រិយតែមួយមុខនោះទេ ត្បិតមនុស្សម្នាក់ៗមានចិត្តលេងអ្វីដែលខ្លួនពួកគេចង់លេង ដោយគ្មានការបង្ខិតបង្ខំ ប៉ុន្តែប្រសិនជាពួកគេលេងនៅល្បែងសុីសងក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ នោះទើបជាទង្វើរខុសច្បាប់ ។ '''ប្រសិនបើ គ្មានសោះនៃពិធីលេងជះទឹក និង ប៉ាតម្សៅ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរចំនួន 3ថ្ងៃនេះ តើនិងមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ ?''' ឧទាហរណ៍៖ វត្តមួយបង្កើតឱ្យមានល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ប៉ុន្តែទីធ្លាវត្តនោះ បង្កើតល្បែងប្រជាប្រិយបានតែ 2 ទៅ 3 មុខប៉ុនណោះ ហើយក្នុងមួយមុខអាចលេងលើសពី 10នាក់ បើធៀបនិងការចូលរួមលេងសរុបគឺ 50 ទៅ 100 នាក់អីចឹងទៅ ក្នុងមួយវត្ត តើមនុស្សចំនួន 1ពាន់នាក់ផ្សេងទៀតដែលគាត់កំពុងឈរមើល ហើយចង់លេងដែរនោះ គាត់បានអ្វីលេង ? ស្របពេលដែលពេលវេលារកំពុងដើរទៅមុខ ? ចុះបើចំនួនដល់រាប់មុឺននាក់កំពុងឈរមើល តើពួកគាត់បានអ្វីលេង ? ចុះបើចំនួនដល់រាប់លាននាក់កំពុងឈរមើល តើពួកគាត់បានអ្វីលេង ? * ការិះគន់ដែលគ្មាន សតិវិចារណា បុរាណាចារ្យ មិនអាចទទួលយកបាន នៅតាមភូមិមួយចំនួនធំក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ផ្ទះរបស់ពួកគេចាប់ផ្ដើមធ្វើរបងខណ្ឌព្រុំដី ដើម្បីសំគាល់ ភាពស្របច្បាប់នៃដីធ្លីរបស់ពួកគេ ដូចនេះតាមភូមិបច្ចុប្បន្ន មិនមានទីធ្លាសម្រាប់លេងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរនោះទេ តើក្មេងៗក្នុងភូមិទាំងនោះលេងបានដោយរបៀបណា ? តើឱ្យពួកគេលេងតាមចិញ្ចើមផ្លូវ ឬយ៉ាងណា ? ពួកគេអាចប្រឈមមុខនិង គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ខ្ពស់ផងដែរ ។ * '''បំណកស្រាយ''' គ្រប់វត្តអារ៉ាម នៅតែបង្កើតឱ្យមានល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ នៅមុនថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរមួយសប្ដាហ៍ ឬ បង្កើតឱ្យមានក្នុងវេលា ៣ថ្ងៃនេះដដែល ជាពិសេស ពន្យល់ពីរបៀបលេង ឬ ពិធីលេងទៅកាន់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ ហើយពលរដ្ឋដែលបានចូលរួមលេង ក៏លេងទៅ ហើយបើអត់ក៏អត់ទៅ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ អត់មានបាត់ និង រត់ទៅណាទេ សូមអរគុណ ។ * '''ប្រសិនជាបាត់ ទំនៀមលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅវិញ''' មានផលប៉ពាល់ជាច្រើនដែលមិនអាចនឹកស្មានដល់ មនុស្សរាប់លាននាក់ ចូលឆ្នាំមិនដឹងលេងអ្វី ដូចនេះ ពលរដ្ឋមួយភាគធំដែលមានជីវភាពធូរធារ គាត់និងធ្វើទេសចរណ៍ ទៅលេងជះទឹកក្នុងប្រទេសដទៃ លំហូរលុយចេញទៅក្រៅប្រទេស ធ្វើឱ្យចរន្តសេដ្ឋកិច្ចបានបែកចេញមួយផ្នែក ចំណែកទេសចរណ៍បរទេស គាត់មិនឃើញមានអ្វីលេងដូចនេះមិនធ្វើដំណើរកំសាន្តចូលមក ប៉ះពាល់ដល់ វិស័យជើងហោះហើរ វិស័យសណ្ឋាគារ រម្យណីយដ្ឋានផ្សេងៗ មិនមានទេសចរណ៍អន្តរជាតិទៅលេង ប៉ះពាលសេដ្ឋកិច្ចជាតិមួយភាគធំ គ្មានចរន្តលុយវិល សម្រាប់ការចាយវាយក្នុងប្រទេស ប៉ះពាល់ទៅដល់ការលក់ទំនិញអាហារ តាមតំបន់ទេសចរណ៍ថែមទៀត ។ មនុស្សរាប់លានអត់អីលេង ក៏អង្គុយលេងល្បែងសុីសងក្នុងផ្ទះរបស់ពួកគេរៀងខ្លួនៗ ចូលឆ្នាំក្លាយជាវប្បធម៌ពាលាអាវ៉ាសែ តាមផ្នត់គំនិតដ៏សំរាម របស់ជនអគតិមួយចំនួននោះ ។ សេចក្ដីពិរោធ៖ រាប់ចាប់ពី សមញ្ញជន ព្រះសង្ឃ រហូតដល់គ្រូ បណ្ឌិតដេប៉ាតឺម៉ង់ មួយចំនួន ដែលតិះដៀលពិធីលេងជះទឹក របស់ដូនតាអង្គរ គំនិតរបស់ពួកគេមិនបានមួយជំនិតនៃយុវជនជាតិនិយមសៀមម្នាក់ផងនោះទេ ។ == ព្រេងនិទាន គោមផ្កាយ == '''The Legend of Star Lantern''' [[File:Linteau Musée Guimet 25974.jpg|left|thumb|Cambodia The Legend of Star Lantern [[កិត្តិមុខ]] swallow all of Star planet symbols of [https://en.wikipedia.org/wiki/Black_hole Black hole] in the story of Skanda Purāna.]] [[File:Cambodian Star Lantern.jpg|left|thumb|Cambodian Star Lantern are always celebrated during the Khmer New Year April which is meaningful in the Hindu mythology.]] ព្រេងនិទាន គោមផ្កាយ ដែលដកស្រង់ចេញពីគម្ពីរ Skanda Purāna ដ៏ធំរបស់ [[សាសនាហិណ្ឌូ]] ដែលនិទានពី ការកកើតនៅ សភាវៈសុីមិនចេះឆ្អែត "កាឡា" (Kala) ដែលជានិមិត្តសញ្ញានៃ ប្រហោងខ្មៅ (Black Hole) នៅក្នុងចក្រវាឡ (In the universe) ដែលត្រូវបានប្រសិទ្ធនាមថា "កិត្តិមុខ" (Kirtimukha) ដែលមានឆ្លាក់ជាប់នៅតាមផ្ដែរនៃប្រាសាទមួយចំនួនរបស់កម្ពុជា ។<ref> Ananthacharya Indological Research Institute series (1982) [https://books.google.com/books/about/Proceedings_of_the_Seminar_on_Symbolism.html?id=aOfVAAAAMAAJ Proceedings of the Seminar on "Symbolism In Temple Art and Architecture", Held in February 1981], Editor: K. K. A. Venkatachari, Publisher: Ananthacharya Indological Research Institute, Original from the University of Michigan p.94 </ref> នាថ្ងៃមួយដែល "[[ព្រះឥន្ទ្រ]]" (Indra) និង [[ព្រះហស្បាទី]] (Brihaspati) ដែលជាតារានិករ នៃ [[ភពព្រហស្បតិ៍]] បានធ្វើដំណើរទៅភ្នំកៃឡាសដើម្បីទៅជួបព្រះនាងគង្គា ដោយល្បីថាទ្រង់មានសម្រស់ស្អាតដាច់គេនាជម្ពូទ្វីប និងចង់ទៅប្រឡោមស្នេហ៍មកធ្វើជាប្រពន្ធរបស់ខ្លួន ធ្វើដំណើបានពាក់កណ្តាលផ្លូវ ព្រះឥសូរ បានក្រឡាខ្លួនជាឥសីម្នាក់មករារាំងផ្លូវដើម្បីសាកល្បងជាមួយព្រះឥន្ទ និង ព្រះហស្បាទី ។ ព្រះឥន្ទបានឱ្យ ឥសីនោះចេញពីផ្លូវ តែឥសីពុំព្រមចេញ ព្រះឥន្ទក៏គំរាមឥសីដោយអាវុធ [[វជ្រ]] ដែលជាសិល៍កាំរន្ទះរបស់ខ្លួន និងបានចោលវាត្រូវដៃរបស់ព្រះឥសូរ ដោយសេចក្ដីគ្រោធខឹង ឥសីនោះក៏បើកភ្នែកទីបីអគ្គីនេត្រ បាញ់ប្រហារទៅ ព្រះឥន្ទ្រ ឯព្រះហស្បាទី ឃើញដូចនេះបានហក់ទៅជួយ ព្រះឥន្ទ្រ គេចចេញពីថាមពលភ្នែកទី៣ របស់ឥសីនោះ ថាមពលភ្នែកទីបីរបស់ឥសីនោះ បានរត់ទៅប៉ះនិងស្រទាប់ចក្រវាឡ បង្កើតបានជា សភាវៈសុីមិនចេះឆ្អែត "កាឡា" ។ កាឡា បានលេបយកដួងតារានិករទាំងអស់នៅក្នុងចក្រវាឡ ព្រះហស្បាទី ឃើញដូចនេះក៏ពោលថា បើសភាវៈនេះលេបយក ដួងផ្កាយទាំងអស់ នោះចក្រវាឡ ទាំងមូល និងប្រែជាខ្មៅងងឹតអន្ធកាល រីឯឥសីនោះ បានក្រឡាខ្លួនជា ព្រះឥសូរវិញ ព្រះឥន្ទ្រ និង ព្រហស្បាទី ក៏ស្គាល់ថា នេះគឺជាមហាទេវៈ ក៏លត់ជង្គង់សូមឱ្យព្រះឥសូរអភ័យទោស និង សូមឱ្យបញ្ឈប់សភាវៈកាឡា ព្រះឥសូរក៏យល់ព្រម និងបានហាម "កាឡា" មិនឱ្យលេបដួងផ្កាយបន្តទៀត តែកាឡាបានពោលទៅវិញថា ខ្ញុំសុីមិនឆ្អែតសោះ តើធ្វើដូចម្ដេចទើបខ្ញុំឈប់ឃ្លានបាន ? ព្រះឥសូរ ក៏មានបន្ទូលថា ចូលឯងសុីកន្ទុយខ្លួនឯងចុះ ឯងនិងឆ្អែត "កាឡា" បានសុីកន្ទុយរបស់ខ្លួនព័ទ្ធមួយជុំដល់មុខរបស់ខ្លួនវិញ ក៏រលត់សង្ខារស្លាប់ទៅ ដោយ "កាឡា" ជាសភាវៈដ៏ស្មោះត្រង់ ព្រះឥសូរ បានប្រសិទ្ធនាមវាថា "[[កិត្តិមុខ]]" មុខដ៏មានកិត្តិនាម ។ ព្រេងនិទាន ដ៏មានអត្ថន័យនេះ ដែលជាការប្រែសម្រួលរបស់កម្ពុជា បានផ្សារភ្ជាប់និងទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណីវប្បធម៌ នៃការផ្ជួរគោមផ្កាយ ក្នុងរដូវកាលបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ចំណែកឯការនិពន្ធបន្ថែមប្រែសម្រួលផ្សេងទៀតមានទៅតាមបែបផែនផ្សេងគ្នារបស់អ្នកពិន្ធផ្សេងៗផងដែរ ។ == ការសម្ដែងរបាំត្រុដិ == '''Trod Dance Performance''' យោង​តាម​សៀវភៅ ​(​របាំ​ប្រជាប្រិយ​ខ្មែរ​) នៃ​ក្រុម​ជំនុំ​ទំនៀមទម្លាប់​ខ្មែរ លើក​ឡើង​ថា របាំ​ត្រុដិ​ជារបាំប្រជាប្រិយ​មួយ​បែប ​ដែលគេសម្ដែងលេង​ដើម្បី​ប្រសិទ្ធពរ​ជ័យ សិរី​សួស្តី​ជូន​ដល់​អ្នកស្រុក​ក្នុង​ឱកាស​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី ប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ។ ឈ្មោះ​ថា «​ត្រុដិ​» ជា​ពាក្យ​ដើម​មក​ពី​ភាសាសំស្ក្រឹត​ប្រែ​ថា «​ផ្តាច់ ឬ កាត់​ផ្តាច់​» គឺ​សំដៅ​ដល់​ការ​ផ្តាច់​ឆ្នាំ ឬ​ការ​កាត់​ផ្តាច់​ឆ្នាំ​ចាស់​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី ហើយ​ដែល​នៅ​មាន​ជាប់​នាម​ព្រះរាជ​ពិធី​មួយ​ហៅ​ថា «​ត្រស្តិ​សង្ក្រាន្ត​» មកដល់សព្វថ្ងៃ ។ ដូចនេះ​ឃើញ​ថា ឈ្មោះ​របាំ​ត្រុដិ​បញ្ជាក់​ថា សម្រាប់​ប្រកប​ឡើង​នៅ​ពេល​ដំណាច់ឆ្នាំ នីមួយ​ៗ ។ "ប្រដាប់ប្រដារ​និង​របៀប​លេង" តាម​ធម្មតា​វង់​របាំ​ត្រុដិ​មាន​ក្រុម​តូច ក្រុម​ធំ​យោង​ទៅ​តាម​ការ​និយម​របស់​អ្នកស្រុក និង​និយម​តាម​ចំនួន​មនុស្ស​ដែល​ស្ម័គ្រចិត្ត​ចូល​លេង ។ ឯ​ប្រដាប់ប្រដារ​សោត​ក៏​និយម​ទៅ​តាម​នោះ​ដែរ ប៉ុន្តែ​យើង​អាច​រក​មើល​ទាំងអស់​ឲ្យ​ឃើញ​ថា តើ​វង់​ត្រុដិ​ពេញលេញ​នោះ​ប្រដាប់​មានឈ្មោះ​អ្វីខ្លះ គឺ​មាន គ្រឿង​ភ្លេង ៖ * «​ក​ញ្ចា​រ​» ដង​ធ្វើ​ពី​ពីងពង់​ប្រវែង​២ ម៉ែត្រ មាន​បន្ទះ​រនាប​តូចឆ្មារ​ភ្ជាប់​នៅ​ចុង ហើយ​ខ្វែងគ្នា​ពត់​ង​ទន្ទាំ​មាន​សណ្ឋាន​ដូច​ស្នែង​៤ ។ នៅ​ចុង​បន្ទះ​រនាប​មាន​ចងខ្សែ​ខ្វែង​ពី​ចុង​មួយ​ទៅ​ចុង​មួយ ហើយ​ត្រង់​កណ្តាល​ខ្សែ​ខ្វែង​នេះ​មាន​បណ្តោយ​ផ្លែ​អង្គញ់​ដែល​ចោះ​យក​គ្រាប់​ចេញ​អស់ ហើយ​ដាក់​គ្រាប់​ក្រួស ឬ​កម្ទេច​ដែក​ទៅ​ក្នុង​នោះ​ប្រយោជន៍​ឲ្យ​ឮ​សូរ កាលណា​គេ​បុក​ដង​វា​នឹង​ដី​តាម​ចង្វាក់​ស្គរ ។ * «​ចង្ក្រង់​ដំបែ​» ៖ ចង្ក្រង់​ចង​បន្តោង​នឹង​ខ្សែទាម​គោ ហើយ​ចង​ភ្ជាប់​នឹង​ដង​ឫស្សី​ដែរ ។ កាលណា​គេ​បុក​នឹង​ដី​ក៏​មាន​សូរ ប្រាវ​ៗ តាម​ចង្វាក់ ។ * «​ចង្ក្រង់​រ៉ូង​» ៖ ចង្ក្រង់​នេះ​ចង​ព្យួរ​នឹង ចង្កេះ​មនុស្ស​តែ​ម្តង ដោយ​ចង​គួប​គ្នា​ជា ចង្កោម​ៗ ។ * «​ស្គរ​» ៖ ស្គរអារក្ស គឺ​ស្គរ​ដែល​ធ្វើ​ពី​ដី​ដុត​ពាស​ស្បែក​ថ្លាន់ ។ * «​ប៉ីពក​» ៖ មាន​តែ​១​ប៉ុណ្ណោះ​។ * «​ទ្រអ៊ូ ឬ​ទ្រសោ​» ៖ ត្រូវ​មាន​ទាំង​ពីរ ។ * «​សន្ទូច​» ៖ ដង​ពីងពង់​វែង​មាន​សណ្ឋាន ដូច​សន្ទូច​ចង​ចុង​ដូច​ចន្ទោល​រទេះ ដោយ​មាន ព្យួរ​ថង់​មួយ​នៅ​ចុង​សម្រាប់​ទទួល​វត្ថុ​ជា​ទាន ។ គ្រឿង​តែង ៖ * មុខ​ត្លុក ៖ ធ្វើ​ពី​ឆ្អឹង​ឫស្សី​ពាស​ក្រដាស ឬ​ស្មាច់ ឬ​ខ្មុក ។ * មកុដ ៖ គេ​ធ្វើ​ពី​ក្រដាស​លាប​កាវ និង​បិទ ឲ្យ​ក្រាស់​តម្រួត​គ្នា​ទៅ​ជា​រឹង គឺ​ស្មាច់ ឬ​ខ្មុក ហើយ​ផាត់​ពណ៌ ។ * ​ស្នែង​ប្រើស ៖ គេ​យក​ផ្តៅ​មក​ព័ទ្ធ​ធ្វើ​ឆ្អឹង ហើយ​យក​ក្រដាស​បិទ​ពី​ក្រៅ​ឲ្យ​ក្រាស់​ព័ទ្ធ​ឲ្យ​មាន​រាង​ដូច​ស្នែង ឬ​ជួនកាល​គេ​យក​ស្នែង​ប្រើស​មែនទែន​មក​ស៊ក​ភ្ជាប់​នឹង​ផ្តៅ​ពាក់​ឲ្យ​ជាប់​នឹង​ក្បាលមនុស្ស​ក៏​មាន ។ * ​ស្នែងទន្សោង​៖ ស្នែងទន្សោង​គេ​ធ្វើ​ប្រហែល​គ្នា​នឹង​ស្នែង​ប្រើស​ដែរ គឺ​ជួន​គេ​យក​ស្នែង​មែនទែន​មក​ធ្វើ ជួន​គេ​ស្មាច់​ក្រដាស​ឲ្យ​ក្រាស់ ។ * កន្ទុយក្ងោក ៖ យក​កន្ទុយក្ងោក​មែនទែន​មក​កាន់ ហើយ​កាច់​កែ​ឲ្យ​មាន​សណ្ឋាន​ដូច​សត្វ​ក្ងោក​មែនទែន ។ * ​ក្រចក ៖ យក​ផ្តៅ​ប្រវែង​០,២០​ម៉ែត្រ ទៅ​បិត​ចុង​ឲ្យ​ស្រួច រោល​ភ្លើង​ពត់​ឲ្យ​ង ហើយ​យក​អំបោះ​ចង​គល់​ភ្ជាប់​នឹង​ម្រាម​៤ ឯ​មេដៃ​មិន​ពាក់​ទេ ។<ref> Khmer Tradition Church Customs (1964) [https://books.google.com/books/about/Rap%C4%81%E1%B9%83_praj%C4%81priy_khmaer.html?id=SSc7AAAAMAAJ Khmer folk dance], Publisher: Cambodia Buddhist Academy Original from the University of Michigan p.155 </ref> == ព្រះរាជពិធី ត្រស្តិសង្ក្រាន្ត == '''Royal cut off the old year ceremony''' ព្រះរាជពិធី '''ត្រស្តិសង្ក្រាន្ត''' (អ.ថ.ត្រស់តិ សង់ក្រានតៈ) គឺជាពិធី ព័ទ្ធ​ខ្សែសីម៉ា សូត្របាលីគាថា ភាណៈយក្ស ហៅអន្ទងស្ដេចយក្ស សម្ដេចព្រះវេស្សវ័ន្ត ស្ដេចនៃពួកអាសុរា ឱ្យមកបណ្ដេញ​ខ្មោចព្រាយបីសាច ឱ្យចេញពី ព្រះបរមរាជវាំង ដែលប្រព្រឹត្តទៅវេលា ចំនួន ៤ថ្ងៃ ដែលគិតចាប់ពីថ្ងៃ ១២រោច ១៣រោច ១៤រោច និង ១៥រោច ខែផល្គុន ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ។ ព្រះរាជពិធី​នេះ តែងធ្វើឡើងក្នុងព្រះទីនាំង ទេវានិច្ឆ័យ នៅក្នុងរោងមណ្ឌលទាំង៥ ដែលនៅខាងក្រៅកំពែងព្រះបរមរាជវាំង មានអំបោះឆៅ ពណ៌ស ព័ទ្ធជុំវិញ​កំពែងរាជវាំង និងព័ទ្ធគ្រប់រោងមណ្ឌលទាំង៥ រហូតដល់ក្នុង ព្រះទីនាំង ទេវានិច្ឆ័យ ដែលយកទៅព័ទ្ធដល់គ្រែសូត្ររបស់ ព្រះសង្ឃ និង ចេញព័ទ្ធដល់រាជវង្សានុវង្សរបស់ អង្គព្រះមហាក្សត្រ ក្រៅពីនេះមានបន្ថែមនៅអំបោះ ភ្លុកចំនួន២បែប បែបទី១ ដាក់ព័ទ្ធជារង្វង់មូលជុំវិញអង្គព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីជាកិច្ចការពារ និង ដាក់ព័ទ្ធ ជុំវិញសិរសា របស់ពួកនាហ្មឺនសព្វមុខមន្ត្រី បែបទី២ ហៅថា ខ្សែរអភិសមរៈ សម្រាប់ព្រះរាជាទ្រង់ពាក់ឈៀងអង្សាម្ខាង និង ពួកនាហ្មឺនសព្វមុខមន្ត្រីពាក់ឈៀង ស្មាម្ខាង គេមានដាក់ដង្វាយ "ដំបងពេជ្រ" ជាតំណាងឱ្សសម្ដេចព្រះវេស្សវ័ន្តផងដែរ ដើម្បីបង្ការ ពួកខ្មោចព្រាយបិសាច បច្ចុប្បន្ន​គេអាចធ្វើពិធីកាត់ៗ សង្ខេបមកត្រឹម១ថ្ងៃ ត្រូវនិងថ្ងៃ១៥រោច ខែផល្គុន ។ នៅថ្ងៃ១៥រោច ខែផល្គុន ព្រះរាជា ឬ ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវរៀបចំពិធី និមន្ត​ព្រះ​ភិក្ខុ​សង្ឃ​រាជ ទាំង៣ គណៈនិកាយ សូត្រ​បាលី​អាដានាដិយ: ​សូត្រ តាំង​ពី​បើកកិច្ចពិធីបញ្ជាន់ឆ្នាំថ្មី រហូតដល់បញ្ចប់ពិធី (សូត្រ​ផ្លាស់​គ្នា) មាន​បាញ់​កាំភ្លើង​ធំ​ៗ​​គ្រប់​ទិស​ធំ​ទាំង ៤ គ្រប់ខេត្តក្រុងស្រុកត្រូវទូងស្គរជ័យ អុចធូប​សំបូងរូង ២១សសៃ តំណាងឱ្យការប្រកាសប្រាប់អស់ទេវតា ទាំង ២១ ច្រក ឲ្យដឹងលឺពីការកាត់ផ្ដាច់ឆ្នាំចាស់នេះ ។<ref> Chab Pin (1969) [http://www.elibraryofcambodia.org/preah-reach-pithi-thvea-tor-sor-meas-pheak-ti-3-ebook/ The 12-Month Royal Ceremony-Volume 3] Khmer Tradition Church of the Buddhist Academy of Cambodia p.157 </ref> == ទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Khmer New Year Tradition''' [[File:Khmer New Year Devata Sangkran Worshipping.jpg|thumb|Khmer New Year Devata Sangkran Worshipping always celebration 14 April.]] តាមទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ គេចែកវេលាចូលឆ្នាំជា ៣ថ្ងៃ ថ្ងៃទី១ ហៅថា៖ ថ្ងៃ [[មហាសង្ក្រាន្ត]] (Maha Sangkran Day), ថ្ងៃទី២ ហៅថា៖ ថ្ងៃ [[វារៈវ័នបត]] (Vonnabat Day), ថ្ងៃទី៣ ហៅថា៖ ថ្ងៃ [[វារៈឡើងស័ក]] (Leungsak Day), រីឯការកំណត់ថ្ងៃ ម៉ោង នាទីដែលឆ្នាំចាស់ត្រូវផុតកំណត់ ហើយទេវតាឆ្នាំថ្មីត្រូវចុះមកទទួលតំណែងពីទេវតាឆ្នាំចាស់នោះ គេអាចដឹងបានដោយប្រើក្បួន ហោរាសាស្ត្រខ្មែរបុរាណ ([[អង់គ្លេស]]: Zodiac Khmer) គឺក្បួនមហាសសង្ក្រាន្ត តាមរយៈក្រុមព្រា្មណ៍ [[បាគូ]] ប្រចាំនៅក្នុង [[ព្រះបរមរាជវាំង]] ។ ប្រសិនបើថ្ងៃចូលឆ្នាំនាឆ្នាំបន្ទាប់ ជាន់គ្នានិងឆ្នាំចាស់ គេត្រូវបន្ថែមថ្ងៃវ័នបត មួយថ្ងៃទៀត ដែលធ្វើឱ្យថ្ងៃវ័នបតមានចំនួនដល់ទៅ ២ថ្ងៃ ហើយថ្ងៃទី២ នៃថ្ងៃវ័នបត ត្រូវបានចាត់ទុក ជាថ្ងៃខ្វាក់ (Blind Vonnabat Day) ដែលធ្វើឱ្យទំនៀមនៃថ្ងៃចូលឆ្នាំ មានរហូតដល់ ៤ថ្ងៃ ។ ថ្ងៃចាប់ផ្ដើម នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ត្រូវបានចាត់ទុកជាថ្ងៃពិសេសមួយ នៃកិច្ចពិធីសែនទទួលទេវតាឆ្នាំថ្មី ដែលកំណត់ការសែនព្រេន តាមម៉ោងកំណត់យាងមករបស់ទេវតា ដែលពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប បានរៀបចំនូវគ្រឿងរណ្ដាប់ទទួលទេវតា ផងដែរ ។<ref> Professor Miech Pon (2007) [https://books.google.com/books/about/Kamran_ekas%C4%81r_st%C4%ABb%C4%AB_prabain%C4%AB_nin_dam.html?id=YhBBzgEACAAJ Documentary on Khmer Traditions and Customs Volume 1; Volume 3], Publisher: Center for Khmer Studies Library, [[ISBN]]: 9995059983 </ref> === រណ្ដាប់ទទួលទេវតា === យោង​តាម​ក្បួន​នៃ​ព្រះ​រាជពិធី​សង្ក្រាន្ត​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី ដែល​មាន​ចែង​នៅ​ក្នុង​សៀវភៅ​ព្រះ​រាជពិធី​ទ្វាទសមាស ភាគ​ទី​១ របស់ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ចេញផ្សាយដោយ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ឆ្នាំ ១៩៥២ បានរៀបរាប់ពីរឿងពលីការ នៃរណ្ដាប់​ទទួល​ទេវតាដូចតទៅ៖ មាន​រាន​ទេវតា​៧​ថ្នាក់​មួយ សម្រាប់​តាំង​គ្រឿង​ដង្វាយ និង​មាន​ភ្លេងពិណពាទ្យ ១​វង់ សម្រាប់​លេង​ទទួល ។ គេ​ត្រូវ​ក្រាល​កំរាលតុ​តាមពណ៌មង្គល របស់ទេវតាដែលយាងមក និង មានក្រាលសំពត់ស សម្រាប់ថ្វាយបង្គំទទួលទេវតាផងដែរ ។ គ្រឿងពលីការ មានកូនចេកកន្ទុយប្រឺស១ ផ្ទិលមាស១ ឬ ផ្ទិលប្រាក់១ សម្រាប់ទេវតាលោកប្រោះព្រំ បាយ​សី​ធំ ១​គូ ស្លាធម៌ ១​គូ ទឹក​អប់ ១​គូ ទៀន ៥ ធូប ៥ ១​គូ លាជ ៥​កែវ ផ្កា ៥​កែវ ស្លា​បារី​ដាក់​ជើង​ពាន ១​គូ ចេកនួន ឬ​ចេក​ណាំវ៉ា ១​គូ ពែ​ព្រះ​ភូមិ​១ ពែ​ព្រះ​កេតុ​១ មានផ្លែឈើ នំចំនី និង ភេសជ្ជៈ ផងដែរ ។ រីឯព្រះដង្វាយដែលចាំបាច់បំផុតនោះ គឺ ព្រះដង្វាយតាម ភក្សាហារ របស់ទេវតា ដែលកំណត់ដោយព្រាហ្មណ៍បាគូ ។ === [[មហាសង្ក្រាន្ត]] === '''Maha Sangkran''' [[File:Songkrant Khmer.jpg|thumb|ព្រះសូរិយា នាំព្រះទិត្យរបស់ខ្លួនមកផ្លាសប្ដូរស័ករាជថ្មីនាជម្ពូទ្វីប]] ថ្ងៃទី១ ហៅថា "មហាសង្ក្រាន្ត" មានន័យថា ឆ្នាំថ្មីដ៏ប្រសើរ (The Great New Year) ដែលសម្គាល់ទៅលើការប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំថ្មីដ៏ធំ ដែលរាប់បញ្ចូលគ្នា នៃការផ្លាសឆ្នាំ របស់ មហាសករាជ ចុល្លសករាជ ពុទ្ធសករាជ ក្នុងថ្ងៃតែមួយតាងដោយ ពិធីត្រុដិ ដែលជាកិច្ចពិធីផ្ដាច់ឆ្នាំចាស ។<ref> Scientifique (1896) [https://books.google.com/books/about/Revue_scientifique.html?id=iexEAQAAMAAJ Revue scientifique], Publisher: Original from University of Illinois at Urbana-Champaign. </ref> ដោយពាក្យថា "សង្ក្រាន្ត" ( ន. ) សង់ក្រាន or សង្ក្រាន្ត or សង្រ្កាន្តិ ( សំ. ) (សង្រ្កាន្តិ) មានន័យថា៖ ដំណើរ​ឃ្លាត​ចាក​ទី; ការ​ឈាន​ចូល​ដល់; ដំណើរ​ដែល​ព្រះ​អាទិត្យ​ចរ​ចូល​ដល់​ទី​ជួបមួយ​ជុំ​រាសី​ចក្រ គឺ​ដំណើរ​ដែល​ដើម​និង​ចុង​នៃ​រាសី​ចក្រ​ជួបគ្នា ពេញ​គ្រប់​ជា​មួយ​ឆ្នាំ (ដំណើរ​ដាច់​ឆ្នាំ​ចាស់​ផ្លាស់​ឆ្នាំ​ថ្មី), ពិធី​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី សង្រ្កាន្ត​មាន​បី​ថ្ងៃ​គឺ​ថ្ងៃ​ទី ១ ជា​ថ្ងៃ​ចូល​ឆ្នាំ, ថ្ងៃ​ទី ២ ជា ពារ​កណ្ដាល ឬ​ហៅ​ថា វ័នបត (ថ្ងៃ​ខ្វាក់), ថ្ងៃ​ទី ៣ ជា ពារ​ឡើង​ស័ក គឺ​ផ្លាស់​ស័ក​ថ្មី​នៅ​ថ្ងៃ​នេះ​ឯង : ថ្ងៃ​សង្រ្កាន្ត, ពិធី​សង្រ្កាន្ត ។<ref> Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary (1993) [http://dictionary.tovnah.com/word/%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F Khmer Dictionary: សង្ក្រាន្ត], Website: dictionary.tovnah.com, Publication: Prohok Solutions @ 2017 Learn Khmer Calendar </ref> === សិទ្ធិការ្យ ទេវតាមហាសង្ក្រាន្ត === '''The power journey of Devata Maha Sangkran''' '''សិទ្ធិការ្យ ដែលមានន័យថា ដំណើរប្រកបដោយអំណាច''' * បើទេវតាថ្ងៃអាទិត្យ ព្រះនាម [[ទុង្សាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះនគរច្រើនមានវិបត្តិអំពី ទិន្នផលកសិកម្ម កើតឡើងបណ្ដាលអំពីគ្រោះរាំងស្ងួត ។ * បើទេវតាថ្ងៃច័ន្ទ ព្រះនាម [[គោរាគៈទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ បណ្ដាលមន្ត្រីអ្នកមុខអ្នកការ ច្រើនអស់បុណ្សស័ក្ដិ និង អាប់យ័ស្ត ។ * បើទេវតាថ្ងៃអង្គារ ព្រះនាម [[រាក្យៈសាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះនគរ និង កើតចម្បាំងរាំងជល់ និង បញ្ចាមិត្ត កើតកលយុគ្គសង្គ្រាម ឬ មានទំនាស់និង ប្រទេសដ៍ទៃ និង សំបូរទៅដោយជំងឺរាតត្បាតជាអនេក ។ * បើទេវតាថ្ងៃពុធ ព្រះនាម [[មណ្ឌាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ តាងអំពីព្រះមហាក្សត្រ និង តាងអំពីក្រុមមន្ត្រី ច្រើនទទួលបាន គ្រឿងបណ្ដាការ និង ការលើកសរសើរយ័ស្តពីប្រទេសដទៃ ប៉ុន្តែក្មេងៗតូច ច្រើនកើតជំងឺតម្កាត់ផ្សេងៗរងគ្រោះជាអនេក ។ * បើទេវតាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ព្រះនាម [[កិរិណីទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះពិក្ខុសង្ឃ គណៈសង្ឃ និង ជនចាស់ជរាទាំងឡាយ ច្រើនមានសេចក្ដីទោម្នេញក្ដៅក្រហាយចិត្តជាច្រើនអនេក ផ្ទៃមេឃពោពេញ ដោយព្យុះភ្លៀងផ្គររន្ទះ ។ * បើទេវតាថ្ងៃសុក្រ ព្រះនាម [[កិមិរាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ដំណាំផល្លានុផល ស្រូវអង្ករ ប្រកបដោយភាពបរិបូរណ៌ ប៉ុន្តែផ្ទៃមេឃពោពេញ ដោយខ្យល់ច្រើន បណ្ដាលឱ្យមាននូវព្យុះសង្ឃរាធំៗ ។ * បើទេវតាថ្ងៃសៅរ៍ ព្រះនាម [[មហោទរាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះនគរនិងមានគ្រោះអន្តរាយ បណ្ដាលហេតុមកពីភ្លើង កើតមានវិបត្តិប្រាក់កាក់ និងកើតមានចោរកម្មច្រើន ។ ប្រការ៖ សិទ្ធិការ្យ ទេវតាមហាសង្ក្រាន្ត នៃកិរិយាចេញច្បាំង របសទេវតាមហាសង្ក្រាន្តទាំង៧អង្គ បុរាណចារ្យមិនឱ្យធ្វើសេចក្ដី ព្យាករណ៍ទំលាយឱ្យមហាជនដឹងឡើយ នាំឱ្យកើតមានចលាចលក្នុងព្រះនគរ ។<ref> Cambodia Royal Library (1943) [https://www.worldcat.org/title/prajum-horasastr/oclc/54822442 Prajuṃ horāsāstr], Publisher: Buddist Academy of Cambodia p.2,162 </ref> == គ្រឿងរណ្ដាប់ហែរទេវតា មហាសង្ក្រាន្ត == '''Devata Maha Sangkrant Parade Accessories''' ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនធំ តែងឆ្ងង់ថា ហេតុអ្វីកម្ពុជាមិនមានរូភាព ឬ វីដេអូ ឯកសារអំពីការហែរទេវតា មហាសង្ក្រាន្ត ពីអតីតកាល ក៏ដូចជា ពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ក៏ដូចជាសម័យសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ !! នោះក៏ដោយសារតែ កាហែរក្បួនតំណាងទេវតា មហាសង្ក្រាន្ត បុរាណចារ្យ ចាត់ទុកជាភាពមុឺងម៉ាត់ ម៉ត់ចត់ មិនអាចធ្វើលេងសើច និង ធ្វើឱ្យរួចពីដៃបានឡើយ បើថវិកាមិនដល់សម្រេចមិនធ្វើតែម្ដង ។ '''អំពីគ្រឿងទេវតា''' * ប្រការទី១៖ បុរាណចារ្យ ត្រូវជ្រើសរើសយកមនុស្សស្រីរូបណា ដែលមានរូបសម្បត្តិល្អស្អាត និង ត្រូវមាន កិរិយាមាយាទល្អ ។ * ប្រការទី២៖ សម្លៀកបំពាក់ទេវតាត្រូវធ្វើពីតម្បាញសូត្រល្អបំផុត ជាមួយនិងការចាក់ខ្សែរមាស ប្រដេញជាមួយគ្រាប់អង្កាំយ៉ាងសម្រិតសម្រាង ។ * ប្រការទី៣៖ គ្រឿងអភរណៈ រឺយើងស្គាល់ថា ត្បូងលម្អកាយរបស់ទេវតា ត្រូវគ្រងដោយត្បូងមានតម្លៃពិតប្រាកដ និង ប្រើប្រាសដោយចំនួនច្រើន មានជាអាថ៍ ខ្សែរក ខ្សែរដៃ ជញ្ជៀន ការដាំនៅលើស្បៃឆៀង ការដាំនៅលើមកុដ ផងដែរ ។ * ប្រការទី៤៖ ព្រះមកុដរបស់ទេវតាសង្ក្រាន្ត ត្រូវធ្វើពីមាសសុទ្ធ និង មានដាំនូវត្បូងជាច្រើន និង មានដាំនៅគ្រាប់ពេជ្រផងដែរ ។ * ប្រការទី៥៖ គ្រឿងសាស្ត្រាវុធ របស់ទេវតាសង្ក្រាន្ត ត្រូវធ្វើពីឈើខ្លឹមល្អៗ ការសិតដោយមានខ្នាតច្បាស់លាស់ អមទៅដោយការស្រោបគ្រឿងមាស និង គ្រឿងប្រាក់ ឬ ធ្វើចេញមកពីភ្លុកដំរីផងដែរ ។ * ប្រការទី៦៖ ទេវតាសង្ក្រាន្ត ត្រូវយាងប្រថាប់លើរាជរថ ដែលមានក្បាលសត្វពាហណៈ ដែលតំណាងឱ្យយានជំនិះរបស់ទេវតានីមួយៗផងដែរ ។ នៅពីលើរាជរថ ត្រូវបាំងដោយ ឆត្រអភិរម្យ និង ត្រូវមានព្រះមន្ត្រីឆ្មាំ ចំនួន ២៧ អង្គ ចែកចេញជា ៣ ជួរតាមហែរហម រាជរថនេះផងដែរ ។ នៅក្នុង រាជរថនេះដដែល ត្រូវមានព្រះភីលៀង ២ អង្គឈរកាន់ផ្លិតសែនត្វ័ននៃជំហៀងម្ខាងៗ សម្រាប់បាំងខ្យល់ឱ្យតួឯកទេវតា និង ៤ អង្គទៀតផ្នែកខាងក្រោយត្រូវកាន់ផ្លិត បាំងសែង បាំងសូន សម្រាប់ការបាំងកាំរស្មីពន្លឺដល់ទេវតា និង ២ អង្គទៀតត្រូវកាន់ផ្លិត វិជនី សម្រាប់បក់នាំនូវវាយោដល់តួឯកទេវតា ។ * ប្រការទី៧៖ ព្រះសិរសា កុបិលមហាព្រហ្មត្រូវមានព្រះភ័ក្រ ធ្មេចព្រះនេត្រ រលត់ខន្ធ (khandha) គឺ​ជាពាក្យបាលី ដែល​ត្រូវ​​នឹង​ពាក្យ​ថា​ ស្កន្ធ (skandha) នៅ​ក្នុង​ភាសា​សំស្រ្កឹត ។ ខន្ធ​ គឺជា​បាតុភូត នៃញាណ ទាំង៥ យ៉ាង ដែល​ជាមូលដ្ឋាននៃវិញ្ញាណ​ឲ្យដឹងអំពីខ្លួន​ ។ នៅ​ក្នុងបញ្ចក្ខន្ធ​គ្មានអ្វីជា ​របស់​អញទេ ចំណែកទ្រឹស្តី ​​​ពុទ្ធសាសនា​ថេរវាទ អះអាង​ថា​ សេចក្តី​ទុក្ខកើតឡើង​នៅ​ពេល​​ណា​ចិត្ត​មនុស្ស​​ជាប់ជំពាក់ (ឧបាទាន) ជាមួយនឹងខន្ធ ៥ ឬ ញាណទាំង៥ របស់មនុស្ស ដូចនេះហើយទើបពលរដ្ឋខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ផ្សារភ្ជាប់និង [[ជំនឿការអុជធូប]] ៥សរសៃ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់អរុក្ខ អារ័ក្ស អ្នកតា ទេវតា មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ។ * ប្រការទី៨៖ ព្រះសិរសា កុបិលមហាព្រហ្ម ត្រូវដាក់នៅលើ រាជរថបុស្បុក ដែលមានក្បាលនាគចំនួន ៣៨ តំណាងឱ្យ អភិប្រាយ​មង្គលសូត្រ ៣៨ ប្រការ ផងដែរ ។ គេត្រូវជ្រើសយក មនុស្សប្រុសមានមាឌធំតែងជាទេវតា រក្សាទិសធំទាំង៤ ដើរអមនៅក្បួនរាជរថ ជាមួយនិង ព្រះមន្ត្រី ដែលស្លៀកពាក់ជាមន្ត្រីកងទ័ពទេវតាតាមដង្ហែរក្បួន ចំនួន ២៧ អង្គផងដែរ ។ * ប្រការទី៩៖ ដែលជាប្រការចុងក្រោយ ត្រូវមានក្រុមភ្លេងទេវតា ប្រដាប់ទៅដោយ គ្មោះ ស្គរ និង ក្រុមភ្លេងពិណពាទ្យ ជាមួយនិង ទេវតាកាន់ជ័យទង់ ផងដែរ ។ === [[វារៈវ័នបត]] === '''Vonnabat Day''' [[File:Khmer New Year Sand Hill Ceremony.jpg|thumb|Khmer New Year Sand Hill Ceremony in seconds day of Veareak Vonnabat It means the day of giving]] ថ្ងៃទី២ ហៅថា "វារៈវ័នបត" មានន័យថា ថ្ងៃផ្ដល់ផល្លានុផល ឬ ការផ្ដល់ជូន នូវអំណោយបន្តិចបន្តួច ដើម្បីជួយទៅដល់ ជនក្រីក្រ អ្នកបម្រើ អ្នកដែលគ្មានផ្ទះ សំបែង និង ជនក្រីក្រជាច្រើនទៀត ​ក្រុមគ្រួរសារ​ យកចិត្តទុកដាក់ ទៅលើការឧទិ្ទស ផល្លានុផលទៅដល់ ជីដូនជីតា ឬ អ្នកមានគុណរបស់ពួកគេ ដើម្បីទទួលបាននូវអានិសង្ស ។ * ថ្ងៃទី ២ នៃថ្ងៃវ័នបត ម្នាក់ ៗ ភ្ញាក់ពីព្រលឹម ខុសពីធម្មតា កូនចៅរៀបចំវត្ថុជាច្រើនមុខ យ៉ាងសមរម្យ មានសំលៀកបំពាក់ថ្មីថ្មោងនិងចំណីអាហារ យកទៅជូនដល់មាតាបិតា ជីដូនជីតា និង គ្រូបាធ្យាយ ។ ការធ្វើ​រ​បៀបនេះ បង្ហាញ់ឲ្យឃើញនូវការគោរពនិងការដឹងគុណរបស់កូនចៅចំពោះអ្នកមានគុណ និង ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ។ គ្រួសារបរិច្ចាកលុយ​កាក់ដាក់ទានដល់ជនក្រីក្រ ដល់អ្នកបម្រើ និងគ្រួសារទុគ៌តទាំងឡាយ រួចហើយគេនាំគ្នាទៅវត្ត ដើម្បីធ្វើបុណ្យ​ឧទ្ទិសកុសលដល់បុព្វការីជន ។ ក្នុងថ្ងៃទី ២ នេះ ពុទ្ធបរិស័ទនិយមធ្វើពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ គេពូនភ្នំធំមួយចំកណ្ដាល និងភ្នំតូចៗ បួនសង្ខាង ធ្វើរាជវ័តព័ទ្ធជុំវិញ មានទ្វារចេញចូលបានទាំងបួនទិស​ ដែលហៅថា វាលុកចេតិយ ។ វាលុក​ចេតិយ គឺជាតំណាង ចុឡាមណីចេតិយ ជាទីដែលពួកទេព្ដាសាងបញ្ចុះព្រះមោលី (ព្រះកេសធាតុ) និង ព្រះទាឋាធាតុ (ព្រះចង្កូមកែវ) របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ នៅឯឋានត្រៃត្រឹង្ស ដោយសំគាល់ថា បានផលានិ​សង្សច្រើនផង បានរួចរំដោះអំពីគ្រោះចង្រៃ ក្នុងឆ្នាំចាស់ចេញស្រឡះផង និងបានទទួលសិរីសួស្ដី ក្នុងឆ្នាំថ្មីពេញមួយឆ្នាំ ម្យ៉ាងទៀត ខ្មែរយើងតែងមានជំនឿថា គ្រាប់ខ្សាច់មួយ​គ្រាប់ៗ ដែលចាក់ពូននោះ អាចផ្ដល់អានិសង្សដល់អ្នកដែលបានពូននោះឲ្យបានរួចរំដោះនូវបាបគ្រោះនិងកម្ម​ពៀរវេរាទាំងពួងទៀតផង ។ មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ ក៏បានបញ្ជាក់ អំពីអានិសង្សនៃការពូនភ្នំខ្សាច់នោះថា "ពេលសង្ក្រាន្តថ្មីចូលមកដល់ ព្រះបាទ​"បសេនទិកោសល" បានចូលទៅទូលសួរ ព្រះដ៏មានព្រះភាគថា (ព្រះដ៏ចម្រើន) មុនពេលព្រះអង្គទ្រង់បរិនិព្វានទៅ បើដល់សង្ក្រាន្ត​ចូលឆ្នាំថ្មីម្ដងៗ តើខ្ញុំព្រះអង្គគួរបំពេញបុញ្ញកម្មអ្វីខ្លះ? "ព្រះដ៏ចម្រើនត្រាស់ថា" បពិត្រមហារាជ! គួរសាងវាលុកចេតិយនៅឆ្នេរស្ទឹង ឬ ទន្លេហើយនាំយកគ្រឿង​សក្ការៈមានទៀន ធូប គ្រឿងក្រអូប ផ្កាភ្ញីជាដើម មកបូជាថ្វាយចុះ​ ព្រះអង្គក៏បានត្រាស់បញ្ជាក់អំពីអានិ​សង្សនៃការកសាងវាលុកចេតិយ ជាព្រះបាលីគាថាយ៉ាង ដូច្នេះថា៖ "វាលុកចេតិយំ កត្វា យេ​ នរា អថ នារិយា អន្នំ បានំ វត្ថំ បប្ផំ គន្ធវិលេបនាទីនិ អាហរិត្វា ចេតិយំ បូជំ កត្វា​ សទ្ធាយ ច អានិសំសំ មហប្ផលំ ទ្វេ កុលេ ឧប្បជ្ជតិ ខត្តិយេ ចាបិ ព្រាហ្មណេ ហីនេ កុលេ ន ជាយន្តិ ពាលុកស្ស ឥទំ​ ផលំ " ប្រែថា៖ នរៈនារីណាដែលបានសាង វាលុកចេតិយ ហើយបានយកនូវបាយ ទឹក សំពត់ ផ្កា គ្រឿងក្រអូប គ្រឿង​លាប ជាដើម បូជាព្រះចេតិយនោះ ដោយសទ្ធាជ្រះថ្លា នរៈនារីនោះ រមែងបានទទួលនូវផលានិសង្សច្រើន រមែង​ទៅកើតក្នុងត្រកូលពីរគឺ ខត្តិយត្រកូល និងព្រាហ្មណត្រកូល មិនទៅកើតក្នុងត្រកូលថោកទាបឡើយ ។<ref> United States. State Department (1974) [https://books.google.com/books/about/Contemporary_Cambodian_the_Social_Instit.html?id=LclIAQAAMAAJ Contemporary Cambodian, the Social Institutions, a Joint Project of the Foreign Service Institute and the Defense Language Institute, 1974], Publisher: Original from University of Minnesota p.379 </ref> <ref> Olivier de Bernon, Kun Sopheap, Leng Kok-An (2004) [https://books.google.com/books/about/Inventaire_provisoire_des_manuscrits_du.html?id=oGTgAAAAMAAJ Inventaire provisoire des manuscrits du Cambodge, Part 1], Publisher: École française d'Extrême-Orient, Original from the University of Michigan p.405 [[ISBN]]: 9741332912 </ref> === ការលេងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ក្នុងថ្ងៃវារៈវ័នបត === '''Khmer Folk Games in Vonnabat Day''' ក្នុងថ្ងៃវារៈវ័នបត នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ពលរដ្ឋក្មេងចាស់ងើបពីព្រលឹម រៀបចំម្ហូបអាហារ ទៅវត្តដើម្បើចូលរួមក្នុងពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ ដើម្បីធ្វើកិច្ចរំដោះកម្មពៀរផង និង ជាថ្ងៃផ្ដល់ផល្លានុផល ទៅឱ្យជនទីទាល់ក្រដែលបានទៅប្រមូលផ្ដុំតាមវត្ត អារាមនីមួយៗផង ការទទួលបាននូវអានិសង្សនេះហើយ ដែលបុរាណាចារ្យលោកសម្គាល់ហៅថាជា "ថ្ងៃត្រាសបុណ្យ" ក្រោយពេលដែលបញ្ចប់ពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ នាពេលព្រឹក ពលរដ្ឋក៏បន្តលេងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរក្នុងពេលនោះ លេងរហូតដល់ថ្ងៃរសៀល ឬ បញ្ឈប់ត្រឹមព្រះអាទិត្យអស់សុដង្គត ហើយពលរដ្ឋខ្លះអាចនៅបន្តដើម្បីបន្តធ្វើពិធីសូត្រឆ្លងភ្នំខ្សាច់ នាពេលព្រលប់ផងដែរ ។<ref> Sākalvidyālay Bhūmin Bhnaṃ Beñ (2002) [https://books.google.com/books/about/4th_Socio_Cultural_Research_Congress_on.html?id=41pQAQAAMAAJ 4th Socio-Cultural Research Congress on Cambodia, 6-8 November 2001 : papers of the congress], Publisher: Royal University of Phnom Penh Original from University of California, Berkeley p.541 </ref> ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ដែលបានដកស្រង់ចេញពីឯកសារ នៃក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ រៀបរៀងដោយ លោក ចាប ពិន អធិបតីក្រុមជំនុំ អ្នកស្រី ពេជ្រ សល់, លោក លី ធាមតេង, លោក ស្ដើងធូរ និង ផ្នែកគំនូរដោយលោក ចាប នូ ដែលបានចុះផ្សាយក្នុងឆ្នាំ 1964 ចេញផ្សាយដោយ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ។<ref> Chap Pin, Pich Sal, Ly Theamteng, Sdeung Thou, Chap Nou (1964) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%9B%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9F%82%E1%9E%84%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A.html?id=JCMcygEACAAJ Khmer Traditional Games], Publisher: Krumjaòmnuòm Daòmniamdamlâap Khmaer, Khmer Buddhist Academy Tradition Church of Cambodia p.105 </ref> === ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរមានដូចតទៅ៖ === * '''ល្បែងស្ដេចចង់''' មាន័យថា អ្នកធ្វើស្ដេចមិនត្រូវមានចិត្តលំអៀងនោះទេ គេចែកក្រុមលេងជា២ផ្នែក ប្រុស និង ស្រី ដែលជ្រើសយកចំនួនគូ ឱ្យឈរម្ខាងគ្នា ហើយស្ដេចចង់ត្រូវ អង្គុយកណ្ដាល ក្រុមស្រី ត្រូវឡើង មកខ្សឹបប្រាប់ស្ដេចជាមុន នៃការស្រលាញ់ទៅកាន់ក្រុមប្រុស ហើយក្រុមប្រុសត្រូវឡើងខ្សឹបបន្ត កាលណាពួកគេខ្សឹបការស្រលាញ់ឈ្មោះដូចគ្នា ស្ដេចចង់និងស្រែកថា អៀវ ដែលតម្រូវឱ្យអ្នកខ្សឹបលើកទី២ នៃគូរទី១ ត្រូវអៀវដៃគូររបស់គេទៅម្ខាងទៀត គេធ្វើការចូលខ្សឹបឆ្លាសគ្នាទៅវិញទៅមករហូតដល់រកឃើញអ្នកឈ្នះនៃគូរចុងក្រោយ ភាគីដែលចាញ់ ត្រូវចូលមកអៀវភាគគីដែលឈ្នះទាំងអស់ព្រមគ្នា ទៅផ្នែកម្ខាងទៀតនៃទីរបស់ខ្លួនដែលចាញ់ អ្នកដែលត្រូវបានគេអៀវ និង ស្រែកបន្តថាអៀវៗ អៀវៗ រហូតដលទីនៃភាគីខាងចាញ់ ទើបសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ * '''ល្បែងចោលឈូង''' មានន័យថា ល្បែងផ្សងគូ គេចែកក្រុមលេងជា២ផ្នែក ប្រុស និង ស្រី ដែលជ្រើសយកចំនួនគូ ឱ្យឈរម្ខាងគ្នា ដែលឃ្លាតពីគ្នាទាំងសងខាងប្រហែល ៨ ទៅ ១០ ម៉ែត្រ គេយកក្រមារឺ កន្សែងមកឆ្នូលអោយមូលចងរឹតអោយតឹងណែនល្អ ទុកអោយមានកន្ទុយបន្ដិចហៅថា «ឈូង» សំរាប់កាន់បោះរឺចោលទៅមករកគ្នា ។ ការលេងល្បែងចោលឈូងមាន ២ បែប ទី១ហៅថា "ឈូងច្រៀងរាំ" ដែលតម្រូវឱ្យខាងប្រុស ឬ ខាងស្រី ច្រៀងនូវឃ្លាបោះឈូង ប្រកបដោយពាក្យចុងជួន (ស្រៈ ា ិ ី ុ អូ -ល-) រួចហើយគេលេបខាយពាក្យជួននោះទៅលើខាងប្រុស រួចគេពោលថា ចាំទទួលឈូងអូន ឬ ឈូងបង នៅពេលដែលខាងប្រុស ឬ ខាងស្រីចាប់បាននូវឈូងនោះ គេនិងចោលឈូងនោះទៅរកនរណាម្នាក់ បើចោលខុសចាត់ទុកជាឈូងស្អុយ បើចោលត្រូវ ម្នាក់ណាហើយត្រូវចាត់ទុកជា គូដែលគេផ្សង ដែលម្នាក់នោះត្រូវច្រៀងផងរាំផង យកឈូងនោះមកឱ្យភាគីដែលបានចោលត្រូវនេះ ដែលគេសន្មតហៅថា ច្រៀងរាំជូនឈូង ហើយអ្នកដែលមិនត្រូវបានគេចោលឈូងត្រូវមិនចាំបាច់ ច្រៀងរាំយកឈូងមកនោះទេ ។ បែប ទី២ហៅថា "ឈូងលោះខ្ញុំ" លេងដូចឈូងបែបទី១ដែរ ខុសត្រង់ ភាគីដែលចោលឈូងត្រូវនរណាម្នាក់នៃភាគីម្ខាងទៀត ត្រូវចាប់យកម្នាក់នោះមកឃាត់ទុក រួចតម្រូវឱ្យភាគីម្ខាងទៀតចោលឈូង ដើម្បីលោះគ្នីគ្នាមកវិញ បើភាគីម្ខាងទៀតមិនអាចលោះគ្នីគ្នារបស់ខ្លួនមកវិញបានទេ និង ត្រូវចាត់ទុកថាចាញ់ ហើយអ្នកដែលត្រូវបានគេឃាត់ទុកតម្រូវឱ្យចងបិទភ្នែក រួចប្រលែងឱ្យដេញចាប់ភាគីដែលជាអ្នកឈ្នះ បើចាប់បានសមាជិកណាម្នាក់ក្នុងពេលកំពុងចងបិទភ្នែក នោះនិងត្រូវបានរួចខ្លួន ហើយសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ * '''ល្បែងខ្លែងចាប់កូនមាន់''' មានន័យថា ល្បែងការពារសមាជិក គេចាត់ម្នាក់ដែលមានមាឌធំឡើងធ្វើជាមេហ្វូងហៅថា "មេមាន់" សមាជិកជាច្រើនចាត់ធ្វើកូនមាន់ ហើយចាត់ម្នាក់ទៀត ឱ្យធ្វើជាខ្លែង ចាំចាប់កូនមាន់ ។ ម្នាក់ៗ ត្រូវចងក្រម៉ាក្រវ៉ាត់ចង្កេះឱ្យតឹងណែន ដើម្បីការពារកុំឱ្យរបូតសម្លៀកបំពាក់ គេត្រូវយកឈើមកគងលើគ្នា រួចឧបកិច្ចថា ភ្នក់ភ្លើង រួចមេមាន់ប្រាប់ឱ្យកូនមាន់តោងចង្កេះបន្តគ្នាជាជួរ រួចដើរក្រវែលៗជុំវិញ ទៅលេបខាយចំអក ឱ្យអ្នកតាងជាសត្វខ្លែងថា៖ ចាប់កូនខ្លែងប្រឡែងកូនអក ពពេចញ៉ែកញ៉កកូនអញតែមួយ ។ ជីកអន្លុងដាំត្រកួន ទន្សាយរត់ពួន ត្រកួនឡើងលាស់ ទៀន១គូតាំងយូបាំងព្រះ វារៈបីដងដល់ផ្ទះតានៅ ឬ ដល់ផ្ទះដូននៅ ? បន្ទាប់មកមេមាន់ស្រែកប្រាប់ថាដល់ហើយ មកដល់មុខខ្លែង មេមាន់សួរថា តាៗសុំភ្លើង ឬ ដូនៗសុំភ្លើង ខ្លែងសួរថា យកធ្វើអី យកមកដុតខ្យង ឱ្យតាសុីផង យកសំបក បើតាមិនសុីហើយចាប់កូនមុខ ឪពុកមិនឱ្យ ចាប់បានកូនក្រោយ សូមតាឬដូនយកចុះ រួចខ្លែងត្រូវយកដុំឈើឱ្យមេមាន់ បោះរមៀលខាងក្រោមប្រឡោះជួរជើង បើត្រូវសមាជិកណាម្នាក់ត្រូវដកហូតយកចុះ រួចមេមាន់ត្រូវដើរ ក្រវែលម្ដងទៀត ហើយប្ដូរចម្រៀងថា ចាប់កូនខ្លែងប្រឡែងកូនមាន់ បើមេមកទាន់យកកូនទៅលាក់ លាក់ឯណាលាក់ក្បាលដំណេក ភ្ញាក់ពីដេកវាយកូនទូងតាំង វារៈបីដងដល់ផ្ទះតានៅ ឬ ដល់ផ្ទះដូននៅ ? ក្នុងការសុំភ្លើងដដែល បើសិនជាដុំឈើនៅតែរមៀលត្រូវកូនមាន់ ខ្លែងនៅតែមានសិទ្ធដកសមាជិករហូតដល់អស់ បើដុំឈើមិនរមៀលត្រូវទេ ខ្លែងត្រូវចេញមកឆាបកូនមាន់ កាលណាខ្លែងចាប់បានសមាជិកណាមួយដែលបានបែកចេញពីជួរ កូនមាន់ដែលចាប់បានក្ដី កូនមាន់ដែលឃាត់ទុកក្ដី នោះត្រូវខ្លែងដាក់ទោស ឱ្យដើរដំណើរសត្វផ្សេងៗ ជុំវិញខ្លែងចំនួន៣ជុំ ហើយត្រូវសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ * '''ល្បែងលាក់កន្សែង''' មានន័យថា ល្បែងរវាសរវៃ គេបបួលគ្នាពី ៦ - ទៅ ១២ នាក់ ឬ ច្រើនជាងនេះ រួចគេឱ្យអង្គុយចោងហោងជាកងរង្វង់ នាក់អង្គុយត្រូវដាក់ដៃម្ខាង ឆ្វេង ឬ ស្ដាំ បោះមកខាងក្រោយ ។ ទើបគេយកកន្សែង មកបត់ជាពីរពួតធ្វើជារំព័ត បន្ទាប់មកគេចាត់អ្នកលេងម្នាក់ ត្រូវកាន់លាក់កន្សែងនេះ ដើរជារង្វង់ពីក្រោយដោយស្រែកច្រៀងពោលថា លាក់កន្សែង ឆ្មាខាំកែងអូសលោងៗ គេលាក់បណ្ដើរ ច្រៀងបណ្ដើរ ហើយក្រឡេកទៅមើលអ្នកអង្គុយ បើមានអ្នកណាម្នាក់ ងៀកក្រោយលួយមើល ត្រូវចាប់បានគេនិងពិន័យ ដោយដាក់ឱ្យអង្គុយនៅកណ្ដាលវង់មិនឱ្យកាន់កន្សែងចំនួន ៣ លើក ។ រួចហើយគេលាក់ទៅឱ្យអ្នកអង្គុយម្នាក់នៅក្នុងដៃ អ្នកអង្គុយនោះត្រូវដេញវាយអ្នកអង្គុយបន្ទាប់ដែលមិនដឹងខ្លួននិងមិនបានត្រៀមជាមុន ឱ្យរត់ព័តមួយជុំមកទីអង្គុយរបស់ខ្លួនវិញទើបរួចខ្លួន ទើបគេបន្តបែបនេះរហូតដល់គ្រប់សមាជិកដែលបានលេងទើបសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ === [[វារៈឡើងស័ក]] === '''Leungsak Day''' ថ្ងៃទី៣ ហៅថា "វារៈឡើងស័ក" មានន័យថា ការផ្លាសប្ដូរ លំដាប់ស័ក នៃឆ្នាំសករាជ ([https://en.wikipedia.org/wiki/Shaka_era Saka Era]) ដែលមានស័កទាំង១០ ដូចជា៖ ឯក​ស័ក, ទោស័ក, ត្រី​ស័ក, ចត្វាស័ក, បញ្ចស័ក, ឆស័ក, សប្តស័ក, អដ្ឋស័ក, នព្វស័ក, សំរឹទ្ធិស័ក ដើម្បីសម្គាល់ឆ្នាំ នៃក្បួនហោរាសាស្ត្រក្នុងការគណនា [[ចុល្លសករាជ]] និង [[មហាសករាជ]] ចងក្រងដោយលោក '''[https://fr.m.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9lix_Faraut Félix Gaspard Faraut]''' ក្នុងឆ្នាំ ១៩១០ ដោយសៀវភៅនោះមានឈ្មោះថា (Astronomie Cambodgienne) លោកបានរៀនក្បួនតម្រាតារាសាស្ត្រខ្មែរនេះ ពីលោកឧកញ៉ាធិបតី ចាងហ្វាងដួង ។<ref> Félix Gaspard (1910) [https://www.worldcat.org/title/astronomie-cambodgienne/oclc/1123570023 Astronomie cambodgienne], Publisher: Imprimerie F.-H. Schneider, p.283 [[ISBN]]: 1123570023 </ref> * ថ្ងៃទី ៣ នៃថ្ងៃឡើងស័ក មានការស្រង់ ព្រះពុទ្ធបដិមាករ និង ព្រះរស់ ដែលមានន័យថា មាតា​បិតា ឬ ជីដូនជីតា ។ ការងូតទឹកជម្រះកាយជូនចំពោះ មាតាបិតា ឬ ជីដូនជីតា កូនចៅបានទទួលនូវពរសព្វសាធុ​ការ ក៏ដូចជាការដឹងគុណ ចំពោះពួកគាត់ក្នុងការផ្ដល់កំណើត និង កិច្ចខិតខំបីបាច់ថែរក្សា ដែលពួកគាត់មានចំពោះកូនៗ កិច្ចតបស្នងនេះហើយ ដែលកូនចៅទទួលបានដំបូន្មានល្អៗ សម្រាប់អប់រំខ្លួន ក៏ដូចជាសាបព្រួសនូវទង្វើរដ៏ល្អនេះចំពោះកូនចៅជំនាន់ក្រោយរបស់ពួកគេផងដែរ ។ មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ ក្នុងគម្ពីរ សុត្តជាតក បញ្ជាក់ថាអានិសង្សនៃការស្រង់ទឹក ព្រះសង្ឃ និង មាតាបិតា កាល​ថ្ងៃ​សង្ក្រាន្តចូលមកជិតដល់ព្រះបាទ "បសេនទិកោសល" បានរៀបចំឆាកយ៉ាងស្អាត នៅឆ្នេរស្ទឹងមួយរួចហើយក៏និមន្ត​ព្រះពុទ្ធ និង ព្រះសង្ឃស្រង់ទឹក ដោយមានសមាទានសីល ប្រគេនភត្តាហារចំពោះព្រះពុទ្ធ និង ព្រះសង្ឃទាំងអស់ ក្នុងទីនោះផង ។ ដោយមានក្នុងពំនោលថា៖ អ្នកណាបានស្រង់ទឹកព្រះសង្ឃ មាតាបិតា និង គ្រូឧបជ្ឈាយ៍ និងបាន​ទទួលអានិសង្សច្រើនណាស់ លុះដល់អនាគតជាតិនិងបានទៅកើតក្នុងទេវលោកឋាននិងបានជាស្ដេចចក្រ​ពត្តិ​ មានបុណ្យបារមីច្រើន មានរូបសម្បត្តិល្អ មានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន មានសេចក្ដីសុខគ្រប់បែបយ៉ាង ។<ref> Lim Hak Kheang, Madeline Elizabeth Ehrman, Kem Sos, Foreign Service Institute (États-Unis) (1974) [https://books.google.com/books/about/Contemporary_Cambodian.html?id=-1Do7L7GrlkC Contemporary Cambodian: The Social Institutions], Publisher: Foreign Service Institute, Original from the University of California p.379 </ref> * ក៏ដូចជាតាមរយៈកំណត់ត្រាលោក [[ទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម]] ការស្រង់បានបដិមា [[ព្រះកែវមរកត]] ក្នុងរាជព្រះបាទ [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]] ទ្រង់សោមនស្សណាស់ឱ្យទទួលទុកក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ក្នុងរវាងឆ្នាំ ១០៤០ នៃគ​.សករាជ ជាមួយនិងកិច្ចពិធីស្រង់ព្រះផងដែរ ហើយភាពល្បីល្បាញនៃកិច្ចពិធីបានដឹងដល់ ព្រះបាទ អនុរុទ្ធ ដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ នៃអាណាចក្របាកាន បានជ្រាបដឹងដំណឹងនេះទ្រង់បានត្រាសបញ្ជារ ឱ្យរាជបំរើនាំរាជសារមកស្នើសុំយកព្រះកែវមរកត ត្រឡប់ទៅកាន់ប្រទេសភូមាវិញផងដែរ តាមរយៈកំណត់ត្រានេះ យើងអាចយល់បានថា កិច្ចពិធីស្រង់ព្រះពុទ្ធអង្គ អាចនិងកើតមានតាំងពីសម័យកាលអង្គរមកម៉្លេះ ។<ref> Tep pitur Chim-Krasem (1950) [https://m.wikisource.org/w/index.php?title=File%3AKambuja_Suriya_1950_Issue_9.pdf&page=1 Kambuja Suriya Issue 9] Publisher: Church of the Trinity Buddhist University of Cambodia p.82 </ref> === ការលេងល្បែងប្រពៃណីខ្មែរ ក្នុងថ្ងៃវារៈឡើងស័ក === '''Khmer Traditional Games in Leungsak Day''' បងប្អូនខ្មែរមួយចំនួន តែងយល់ច្រឡំពាក្យ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ទៅនិងពាក្យ ល្បែងប្រពៃណីខ្មែរ ដែលបុរាណាចារ្យ លោកបានបញ្ចាក់ពីភាពខុសគ្នានៃឈ្មោះរួចទៅហើយ គ្រាន់តែបងប្អូនមួយចំនួនយល់ច្រឡំប៉ុនណោះ ល្បែងប្រពៃណីខ្មែរ ជាល្បែងដែលគេតម្រូវឱ្យមានការប្រកួតប្រជែងគ្នា ដោយការល្បងប្រាជ្ញា ឬ ល្បងកម្លាំង ដោយសន្មតថា ជាកីឡាល្បែងបែបប្រពៃណី ដែលឈានទៅរកជាម្ចាស់ជើងឯក ដែលបុរាណាចារ្យលោកឱ្យកំណត់លេងជាការសម្គាល់នៃថ្ងៃឡើងស័ក ថ្ងៃដែលថ្នាក់ដឹកនាំតាមតំបន់បានប្រគល់រង្វាន់ជ័យលាភី តែងតាំងដល់អ្នកដែលបានឈ្នះក្នុងកម្មវីធីប្រកួតផ្សេងៗ ក្នុងថ្ងៃបង្ហើយថ្ងៃទី៣ នៃថ្ងៃវារៈឡើងស័កនេះ ។<ref> Mary Benton Smith (1968) [https://books.google.com/books/about/Southeast_Asia.html?id=4z9uAAAAMAAJ Southeast Asia], Publisher: Lane Books, Original from the University of Michigan p.159 </ref> * ការប្រកួតលេងអុក * ការប្រជល់មាន់ * ប្រដាល់គុនខ្មែរ (Kun Khmer Boxing) * ការសម្ដែងគុនល្បុកតោ (Bokator Performance) * ការប្រកួតបាញ់ព្រួញ * ការប្រណាំរទេះគោ * ការប្រណាំងរទេះសេះ * ការប្រណាំងរទេះក្របី * ការប្រមូលទឹកយក មកលេងជះទឹក និង បាតម៉្សៅ ធំបំផុតនៃថ្ងៃចុងក្រោយ ។ == ទំនៀមក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Traditions after Khmer New Year''' [[File:Angkor sculpture Battle of Deva.jpg|thumb|Angkor sculpture Deva open the gates of heaven 21 portal battle with Asura]] [[File:Monks watering glory 17 April day.jpg|thumb|Monks watering glory 17 April day]] ក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរមួយថ្ងៃ ពោលគឺថ្ងៃទី១៧ គណៈសង្ឃទាំង៣និកាយ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និង ប្រាប់ឱ្យ ព្រះសងរាជ្យគ្រប់វត្ត នាំព្រះសង្ឃគ្រប់ៗអង្គ ចេញមកប្រស់ព្រំ ទឹកមន្តតាមភូមិស្រុករបស់ប្រជាជនខ្មែរ ដើម្បីបោសសំអាតនៅអំពើអាក្រក់ដែលកើតមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាពីមុនមក រំលឹកនៃការចងចាំ ថ្ងៃ១៧ មេសា ដែលពួក [[ខ្មែរក្រហម]] បានចូលមកកាន់កាប់ដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាទាំងស្រុងរហូតដល់មានការកាប់សម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋអស់រាប់លាននាក់ ។ ព្រះសង្ឃគ្រប់អង្គ នាថ្ងៃរសៀលនេះ និង ចេញមកដង្ហែរ ព្រះពុទ្ធបដិមារ ជាមួយទេវរូបរបស់ សាសនាព្រហ្មញ្ញ មាន [[ព្រះវិស្ណុ]] [[ព្រះព្រហ្ម]] [[ព្រះឥសូរ]] [[ព្រះគណេស]] ជាមួយនិងការ សូត្រមន្តប្រស់ព្រំទឹក ដើម្បីបណ្ដេញ ពពួកបិសាច ដែលនាំយកភាពមិនល្អ មកថ្ងៃទី១៧នេះ ។<ref> Heinrich-Böll-Stiftung (2005) [https://books.google.com/books/about/7th_Socio_Cultural_Research_Congress_on.html?id=x2K1s6ZQh1QC 7th Socio-Cultural Research Congress on Cambodia, 15-17 November 2004] Publisher: Royal University of Phnom Penh Original from University of California, Berkeley p.1035 </ref> '''តំណាលនិទាន''' មាននិទានអំពីថ្ងៃទី១៧ មេសា ដែលឆ្លងសករាជរួច ដែលច្រកទ្វារបិសាច និង ច្រកទ្វារទេវតាបានបើកដំណាលគ្នា បង្កើតបានជាចម្បាំងរវាងពួកទេវតា និង ពួកបីសាច ពួកទេវតាបានបើកច្រទ្វារទាំង២១ ដើម្បីចេញធ្វើចម្បាំងនិងពួកបីសាច ដូចនេះហើយទើបពលរដ្ឋខ្មែរមាននូវកិច្ច [[ជំនឿការអុជធូប]] ទាំង២១សសៃ ដើម្បីឧទ្ទិសសំបូងរូង មកដល់បញ្ចុប្បន្ននេះ ។ នៅក្នុងព្រះគុម្គីរពុទ្ធសាសនាមហាយាន នាប្រទេសចិន បាននិទានអំពីពួកបីសាច ដែលដឹកនាំដោយស្ដេចបីសាចឈ្មោះ "អូធាន" បានច្បាំងដណ្ដើមកាន់កាប់ឋានសួគ៌របស់ព្រះឥន្ទនាពេលនោះ ខាងទេវតាបានច្បាំងចាញ់ ហើយពួកបីសាចបានគ្រប់គ្រងនៅឋានទាំង៣ ដើម្បីបង្ក្រាបពួកបីសាចបាន ព្រះពុទ្ធ បានទៅចាប់បដិសន្ធិជា មនុស្សលោក មករួមនិងពួកទេវតា ចេញមកប្រយុទ្ធជាមួយនិងពួកបីសាច ទើបអាចយកឈ្នះពួកបីសាចបាន និទានចង់ពន្យល់ថា ព្រោះបើព្រះពុទ្ធ សម្លាប់ពួកបិសាច ក្នុងទម្រង់ជាព្រះ នោះទ្រង់និងដាច់អបត្តិដោយការសម្លាប់សត្វ មិនអាចក្លាយជាព្រះអរហន្តឡើយ ។ និទាននៅក្នុងគម្ពីរគ្រឹស្តសាសនា របស់ពួកអុឺរ៉ុប ថ្ងៃទី១៧ មេសា ដូចគ្នា ជាថ្ងៃដែលព្រះយេស៊ូគ្រឹស្ត លោករស់ឡើងវិញម្ដងទៀត ។ តឹកតាងនៃចម្លាក់ ព្រះទេវៈទាំងអស់ដែលជិះលើសត្វយាន្តជំនិះរបស់ខ្លួន គ្រប់ព្រះហត្ថកាន់ទៅដោយគ្រប់សាស្ត្រាវុធ ដែលឆ្លាក់ នៅជ្រុងថែវខាងលិចចំហៀងខាងជើង នៃ [[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] ពណ៌នាអំពីព្រឹត្តិការណ៍នៃការបើកច្រកទ្វារទេវតាទាំង២១ ដើម្បីធ្វើចម្បាំងរវាងពួកទេវៈ និង ពួកបិសាច ។ ក្នុងនោះ មានព្រះសូរិយា បរនូវរាជរថចម្បាំងរបស់ខ្លួនអូសដោយ អស្សតរ ៧ ក្បាល នៅខាងក្រោមព្រះ សូរិយា មានទេពនិករទាំង ៩ ចេញមកធ្វើចម្បាំងផងដែរ ។ មានរូបចម្លាក់ ទេវតារក្សាទិសទាំង៨ ផងដែរ ដែលលោកគង់លើយាន្តជំនិះរបស់ខ្លួន និង ប្រដាប់ទៅដោយគ្រឿងសាស្ត្រាបវុធក្នុងព្រះហត្ថ ដូចជា៖ * ១. ព្រះគុវេរៈ គង់លើយក្ស ថែករក្សាទិសឧត្ដរ លោកជាអធិបតីលើពួក យក្ស លោកមានឈ្មោះមួយទៀតថា សម្ដេចព្រះវេស្សវ័ណ ។ * ២. ព្រះវារុណ គង់លើហង្ស ថែករក្សាទិសបស្ចឹម លោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យគង្គា ដែលមានន័យថា ទឹក មានជាអាថ៍ ភ្លៀង ស្ទឹង ទន្លេ សមុទ្រ ។ * ៣. ព្រះស្កន្តៈ គង់លើមយូរា (ក្ងោក) ថែរក្សាទិសនារតី លោកជាបុត្ររបស់ [[ព្រះឥសូរ]] ។ * ៤. ព្រះវាយុ គង់លើសេះ ថែរក្សាទិសពាយ័ព្យ លោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យខ្យល់ ឬ ព្យុះ ។ * ៥. ព្រះឥន្រ្ទ គង់លើដំរីក្បាលបី ថែរក្សាទិសបូព៌ា លោក ជាស្ដេចគ្រប់គ្រងពួកទេវតា ទាំង៣៣ពួក ។ * ៦. ព្រះយមរាជ គង់លើក្របី ថែរក្សាទិសទក្សិណ លោកជាស្ដេចដែលគ្រប់គ្រង ឋាននរក និងជាអ្នកកាន់ច្បាប់ ក្ដោបក្ដាប់នៃព្រលឹងវិញាណខ្មោចទាំងអស់ ព្រះយមរាជ មានសៀវភៅកំណត់ហេតុជីវិតរបស់មនុស្សទាំងអស់នៅលើផែនដី ហើយនៅពេលដែលមនុស្សណាអស់ជីវិត ព្រះយមរាជ នឹងបញ្ជូនកូនចៅរបស់ខ្លួន ឱ្យទៅយកព្រលឹងវិញ្ញាណមនុស្សនោះ មកឋាននរកដើម្បីកាត់ក្តី ។ * ៧. ព្រះអគ្គី គង់លើរមាស ថែរក្សាទិសអគ្នេយ៍ លោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យភ្លើង លោកជាកូនច្បងរបស់ [[ព្រះព្រហ្ម]] លោកមានមុខ២ តំណាងឱ្យថាមពល២ គឺ ពន្លឺ និង កំដៅ ។ * ៨. ព្រះឥសានៈ គង់លើរាជសីហ៍ ថែរក្សាទិសឥសានលោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យអាកាស និងជាព្រះដែលតំណាងឲ្យថាមពល ដែលមើលមិនឃើញនោះគឺ "សម្លេង" ។ == តើសហគមន៍ពលរដ្ឋខ្មែរ អាមេរិកកាំង គួរចូលឆ្នាំខ្មែរយ៉ាងដូចម្ដេច? == '''How should the Cambodian-American community celebration Khmer New Year?''' * រៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដង នៃថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ យើងតែងសង្កេតឃើញថា ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំង តែងតែមានសេចក្ដីនឹករលឹកទៅដល់ថ្ងៃចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួន ហើយពួកគេនិងបង្កើតឱ្យមានក្បួនព្យុហយាត្រា (Parade Khmer New Year) ជាប្រចាំឆ្នាំ ដែលជារឿងល្អប្រពៃណាស់ ក៏ប៉ុន្តែ ក្បួនព្យុហយាត្រា របស់ពួកគេជារៀងរាល់ឆ្នាំមើលទៅហាក់បីដូចជាដំណើរធម្មតា មិនមានអ្វីដែលធ្វើឱ្យសារទររំភើបសោះ មិនមានការលើកយកអត្ថន័យណាមួយក្នុងនិទានចូលឆ្នាំយកទៅបង្ហាញដល់ជនបរទេសសោះ គួរមានក្បួនដង្ហែរ គោមផ្កាយ ក្បួនដង្ហែរទេវតាសង្ក្រាន្ត ក្បួនដង្ហែរក្បាលព្រហ្ម ក្បួនដង្ហែបដិមារព្រះពុទ្ធធំៗគង់លើរតនបល្ល័ងផ្កាឈូក ដូចជាមិនឃើញមានសោះ (រកអត្ថន័យ នៃពាក្យចូលឆ្នាំមិនឃើញនោះទេ) ហើយពួកគេប្រមូលផ្ដុំគ្នាទៅវត្ត ក្រៅពីចូលវត្តរួចមានលេងល្បែងប្រជាប្រិយតិចតួច ហើយអង្គុយញាំអីធម្មតា លក្ខណៈបែប (Picnic) គ្រួសារដោយឡែកៗពីគ្នា មិនមានអ្វីសម្គាល់ជាភាពធំដុំក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរនោះទេ !! ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកកាំង គួរបង្កើតឱ្យមានក្បួនព្យុហយត្រាពេលល្ងាច មានដង្ហែរគោមរូបផ្កាយ រូបព្រះផ្សេងៗ តំណាងឱ្យ ក្បួនហែរទេវតា បង្កើតឱ្យមានពិធីប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងពេលប្រារព្ធពិធីហែរក្បួន ជាកិច្ចទទួលនូវសេចក្ដីក្រអូប ជាងនោះទៅទៀតគួរមានបាញ់នៅភ្លើងកាំជ្រួចផងដែរ គម្ពីរពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជា បានបញ្ចាក់ថា វត្តអារាម ជាទីស្ងប់ស្ងាត់ផងដែរ តាមរយៈ លោកទេព ពិទូរឈឹមក្រសេម មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ធ្លាប់លើកឡើងថា មិនគួរឱ្យមានការរាំរែកវក់វីនៅពីមុខព្រះពុទ្ធបដិមាករនោះទេ វាជាអំពើបាប យើងក្រឡេកទៅមើលវត្តអារាមជាច្រើននៅកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះនៅក្រមសីលធម៌ជាខ្លាំងការចាក់ធុងបាសដម្លង់នៅតាមវត្តអារាម ដោយញាក់ញ័រ កន្ត្រាក់ៗចាក់សុទ្ធតែបទ Remix នៅពីមុខព្រះវិហារ នៅចំពីមុខព្រះពុទ្ធអង្គថែមទៀត ហើយមានអ្នកខ្លះក៏ឈានទៅដល់ការវាយតប់គ្នាក្នុងវត្តអារាមផងដែរ នេះហើយជាអំពើអន្តរាយនៃសីលធម៌ទំនៀមវប្បធម៌ជាតិ ។ ព្រះសង្ឃមួយចំនួនដែលគាត់រៀនព្រះគម្ពីពុទ្ធសាសនាបានតិច ក៏កើតជាក្ដីទោម្នេញមិនដឹងទាក់ទាញក្មេងៗយុវជនបែបណាមកវត្តលេងកំសាន្ត មានតែចាក់ធុងបាសតម្លង់ក្នុងវត្តអារាម យ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ទាំងដែលគ្រប់វត្តអារាមជាទីស្ងប់ស្ងាត់នៃព្រះធម៌ ។ ព្រះសង្ឃមួយចំនួនដែលបួសជំពាក់ដោយគលេស នៃតណ្ហាកាមគុណ បានបង្កើតឱ្យមានការរាំរែក ពាសពេញវត្ត ប្រាសចាកពីពាក្យថា វត្តជាទីសំណាក់ធម៌ និង ជាទីស្ងប់ស្ងាត់ ព្រះសង្ឃមួយចំនួននៅមិនទាន់យល់ពីវដ្តរបស់មនុស្ស ដែលសប្បាយ ក្នុងរូបភាពជា កុមារតូច កុមារជំទង់ កុមារពេញវ័យ ចូលដល់វ័យមនុស្សធំ វ័យមនុស្សចាស់ ក៏ធ្លាក់ចុះនៃការសប្បាយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយធុញទ្រាន់និងការសប្បាយរបស់ក្មេងៗដែលកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់រហូតដែលយើងថា វដ្តនៃមនុស្ស (ភាពសប្បាយជាកង់រង្វង់) * បុរាណចារ្យ លោកខំសយោគសាសនាទាំងពីរបញ្ជូលគ្នា ដែលចាត់ទុក ព្រហ្មញ្ញសាសនា ជាឪពុក ចាត់ទុកពុទ្ធសាសនា ជាម្ដាយ សាសនាទាំងពីរបានចូលគ្នាជាធ្លុងមួយ បង្កើតបានជាទំនៀមខាងផ្នែកអាណាចក្រ និង ទំនៀមខាងផ្នែកពុទ្ធចក្រ ដើម្បីឱ្យប្រទេសជាតិរីកចម្រើនរុងរឿង ដូចបណ្ដាលប្រទេសដទៃ ផ្នត់គំនិតដ៏ល្អឯកនេះហើយ នៅទទួលរងនូវការលាបពណ៌គ្នាគ្រប់រូបភាព ។ == ព្រេងនិទាន ចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Khmer New Year Legends''' [[File:Cambodian - The Hindu God Brahma - Walters 542734.jpg|thumb|Brahma Avatar Lokesvara cut his head scarifice to Dhamabal Kumar]] តាមរយៈមហាសង្ក្រាន្តសូត្រ ឆ្នាំ 1892 របស់លោក ឧកញ៉ា ហោរ៉ាធិបតី ទិព្វនៃ្យ នេត្យដួង ជាសម្ដេចហោរា ទីប្រឹក្សាផ្ទាល់ របស់ព្រះបាទនរោត្ដម បាននិទានអំពី ទេវៈ [[ព្រះព្រហ្ម|មហាព្រហ្ម]] បានបែងភាគជា [[អវតារ]] លោកកេរ្តិ៍ស្វារៈ ជាសក្កទេវរាជនៃឋានទេវតា បានកាត់ផ្ដាច់ សិរសារបស់ខ្លួនហៅថា កុបិល ដែលបានមកពីពាក្យ "ក្បិល" មានន័យថា ការកាត់ផ្ដាច់ ។ មហាព្រហ្ម ដែលជា អវតារ លោកកេរ្ត៍ស្វារៈ (Avatar Lokesvara) មានព្រះភ័ក្រ មុខបួន តំណាងឱ្យ ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ មាន៖ មេត្តា ករុណា មុទិតា និង ឧបេក្ខា ។ តាមរយៈរឿងអក្សរសិល៍ខាងលើ យើងមានភស្តុតាងជាច្រើនទៀត តាមរយៈ [[ប្រាសាទបាយ័ន]] ដែលសាងសង់ ដោយព្រះបាទ [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]] ឧទ្ទិសចំពោះ អវតារ លោកកេរ្ត៍ស្វារៈ ក្នុងគោលគំនិតនៃការបង្រួម [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] និង [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] ឱ្យក្លាយជាសាសនាតែមួយ ដើម្បីបង្កើតបានអរិយធម៌សាសនាដ៏រុងរឿងសម្រាប់មហានគររបស់ព្រះអង្គ ។<ref> Frank Webster Price (1950) [https://books.google.com/books/about/Collier_s_Encyclopedia.html?id=3H9VmUWdIOsC Collier's Encyclopedia: With Bibliography and Index, Volume 18], Publisher: Collier, Original from The Ohio State University </ref> === ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ === '''4 Brahma-vihara''' === មេត្តា === '''Mettā''' មេត្តា ឬ មេត្រី ([[សំស្ក្រឹត]]: मैत्री) សេចក្តីស្រលាញ់ សេចក្តីរាប់អានគ្នា សេចក្តីសណ្ដោសប្រណី បំណងឲ្យអ្នក​ដទៃ​បាននូវសេចក្តីសុខ ។ === ករុណា === '''Karuṇā''' ករុណា ([[សំស្ក្រឹត]]: करुणा) សេចក្តីអាណិតអាសូរចំពោះខ្លួនឯង និង អ្នកដ៏ទៃ ដោយមិនចង់ឃើញនូវសេចក្ដីទុក្ខ របស់អ្នកដ៏ទៃ និង មានចិត្តប្រាថ្នាចង់ឱ្យអ្នកដ៏ទៃ ឆាប់រួចចាកសេចក្តីទុក្ខនោះ ។ === មុទិតា === '''Muditā''' មុទិតា ([[សំស្ក្រឹត]]: मुदिता) សេចក្តីរីករាយត្រេកអរ នៅពេលឃើញអ្នកដទៃ បានទទួលសេចក្តីសុខចម្រើន មានចិត្តត្រេកអរ និងអ្នកដទៃ ពេលឃើញអ្នកដទៃបានល្អ មិនមានចិត្តច្រណែន​និន្ទា​ឈ្នានីសឡើយ ។ === ឧបេក្ខា === '''Upekṣā''' ឧបេក្ខា ([[សំស្ក្រឹត]]: उपेक्षा) សេចក្តីមិនលម្អៀងចិត្ត ការរក្សាចិត្តជាកណ្ដាល មានទស្សនៈវិស័យវែងឆ្ងាយ ប្រកបដោយសេចក្ដីត្រិះរិះ និង ពិចារណា តាមរយៈការប្រតិបត្តិនៃចក្ខុ ។ === មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ === '''Maha Sangkran Sutra''' === និទានអំពី សិរីមង្គលទាំង៣ប្រការ === '''Tales about the three kinds of glory''' [[File:Khmer New Year – Sangkran.jpg|thumb|[https://en.wikipedia.org/wiki/Mahabrahma Kobil Maha Brahma] and his seven daughter of the week]] [[File:Kailash north.JPG|thumb|[https://en.wikipedia.org/wiki/Mahabrahma Kobil Maha Brahma] cut his head worshiping to Dhammabal Kumar and keep his head in cave of Mount Kailas.]] មានតំណាលនិទានថា នៅដើមនៃភទ្ទកប្ប មានសេដ្ឋីម្នាក់លោកមានកូនប្រុសម្នាក់ឈ្មោះថា "ធម្មបាលកុមារ" (Dhamabal Kumar) ដែលមាននូវចំណេះវិជ្ជាដ៏វិសេស ចេះភាសាសត្វ ​និងបានរៀនចេះចប់គម្ពីរត្រៃវេទតាំងពីអាយុបាន ៧ឆ្នាំ ។ សេដ្ឋីបិតាបានសាងប្រាសាទមួយ នាឆ្នេរទន្លេជាប់ដើមជ្រៃធំមួយ ដែលជាទីលំនៅរបស់បក្សីទាំងពួង ដើម្បីធ្វើការសម្មាធិ និងហាត់រៀន "ធម្មបាលកុមារ"បានក្លាយជាអាចារ្យក្មេងសមែ្តងមង្គលទេសនាផេ្សងៗដល់មនុស្សទាំងពួងផងក្នុងលិទ្ធិ [[ពុទ្ធសាសនា]] ។ គ្រានោះការសាបព្រោះព្រះពុទ្ធសាសនារបស់ធម្មបាលកុមារបានល្បីរន្ទឺដល់ "[[ព្រះព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម]]" ([https://en.wikipedia.org/wiki/Mahabrahma Kobil Maha Brahma]) or ([[អង់គ្លេស]]: Avatar Lokesvara) ជាទេពនៃ "ទេវៈមុខ៤" ដែលជាអ្នកសមែ្តងមង្គលដល់មនុស្សទាំងពួងក្នុងលទ្ធិ [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] ។ ពេលនោះ[[ស្តេចមហាព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម ]]បានប្រមើរមើលហើយឆ្ងល់ថាហេតុអ្វីបានជា[[ព្រះពោធិសត្វ]] (Bodhisattva) ទៅចាប់កំណើតជាធម្មបាលកុមារហើយប៊ែរជាចង់លើកពុទ្ធសាសនាឱ្យល្បីរន្ទឺជាង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] របស់អត្មាអញទៅវិញ!? ដើម្បីចង់ផ្ចាញ់[[ព្រះពោធិសត្វ]] ដែលចាប់កំណើតជាធម្មបាលកុមារ កុបិលមហាព្រហ្មក៏ក្រឡាខ្លួនជា "សមនៈព្រាហ្មណ៍" (Brahmanism) យាងចុះមកសួរនៅចំនោទប្រស្នា "៣ប្រការ" ដល់ធម្មបាលកុមារ ដោយសន្យាទុកថា បើដោះប្រស្នាបានអត្មាដែលជាសមនៈព្រាហ្មណ៍ នេះបាន អត្មាអញនិងកាត់ក្បាលបូជា ចំពោះធម្មបាលកុមារ តែបើធម្មបាលកុមារដោះប្រស្នានេះមិនរួចទេ អត្មាអញនិងកាត់ក្បាលធម្មបាលកុមារ ដើម្បីបូជាចំពោះព្រហ្មញ្ញសាសនាវិញ ។ ធម្មបាលកុមារសុំឱ្យពន្យារពេលចំនួន ៧ថៃ្ងសិន ដើម្បីគិតប្រស្នា លុះកន្លងទៅ ៦ថៃ្ងហើយក៏នៅតែគិតមិនឃើញដឹងខ្លួនថាព្រឹកនេះនឹង ត្រូវស្លាប់ដោយអាជ្ញាកុបិលមហាព្រហ្មជាប្រាកដហើយដូចេ្នះ គួរតែរត់ ទៅលាក់ខ្លួន ពួនអាត្មាឱ្យឆ្ងាយប្រសើរជាង ។ ការគេចវេសរបស់ធម្មបាលកុមារបានទៅសំរាកនៅ [[ដើមត្នោត]] មួយដែលជាសំបុកសត្វឥន្រី្ទញីឈ្មោលមួយគូអាស្រ័យនៅ ។ ** ឥន្ទ្រីទាំងនោះធ្វើជាជជែកគ្នាថា៖ ** ឥន្ទ្រីញីសួរថា :តើព្រឹកនេះយើងបានអាហារអ្វីស៊ី? ** ឥន្រី្ទឈ្មោលឆ្លើយថា : យើងនឹងស៊ីសាច់ ធម្មបាលកុមារ ដែលត្រូវ[[ស្តេចមហាព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម ]]មសម្លាប់ ព្រោះដោះប្រស្នាមិនរួច។ ** ឥន្រី្ទញីសួរថា តើប្រស្នានោះដូចមេ្តច ? ** ឥន្រី្ទឈ្មោលឆ្លើយថា : តើវេលាព្រឹកសិរីសួសី្តស្ថិតនៅត្រង់ណានៃមនុស្ស ? "ប្រស្នាទី១ ត្រូវឆ្លើយថា នៅមុខ"ហេតុនេះទើបមនុស្សទាំងឡាយត្រូវយកទឹកលប់មុខ ដើម្បីជាមង្គលនៅ ពេលព្រឹក ។​ ** ឥន្ទ្រីឈ្មោលបន្ត តើថៃ្ងត្រង់សិរីសួស្ដីស្ថិតនៅត្រង់ណា នៃមនុស្ស ? "ប្រស្នាទី២ ត្រូវឆ្លើយថា នៅដើមទ្រូង" ដែលហេតុនោះពេលថ្ងៃត្រង់ក្ដៅខ្លាំងទើបមនុស្សត្រូវយកទឹកលាងទ្រូងដើម្បីជាមង្គលនៅពេលថ្ងៃ ។ ** ឥន្ទ្រីឈ្មោលបន្តទៀត តើវេលាព្រលប់ចូលដេកសិរីសួស្ដីស្ថិតនៅត្រង់ណា នៃមនុស្ស? "ប្រស្នាទី៣ ត្រូវឆ្លើយថា នៅជើងហេតុនេះ ទើបមនុស្សទាំងឡាយត្រូវយកទឹកលាងជើងមុននិងចូលដេកដើម្បីជាមង្គល នៅពេលយប់ ។ ធម្មបាលកុមារបានលឺដូចេ្នះ មានចិត្តសប្បាយរីករាយយ៉ាងខ្លាំង ក៏ត្រឡប់ទៅអាស្រមវិញដើម្បីដោះប្រស្នានៅថៃ្ងទី៧ជាថ្ងៃចុងក្រោយដែលជា ថ្ងៃអាទិត្យ ។ ក្រោយមកធម្មបាលកុមារបានឆ្លើយដោះស្រាយប្រស្នានោះរួចពី "សមនៈព្រាហ្មណ៍" នោះ ព្រាហ្មណ៍នោះក៏សុខចិត្តចាញ់និងកាត់ក្បាលដើម្បីបូជា ។ ព្រាហ្មណ៍នោះមុននិងកាត់ក្បាលរបស់ខ្លួន បានក្រឡាខ្លួនជា កុបិលមហាព្រហ្មវិញ រួចហៅបុត្រីខ្លួនទាំង៧អង្គ មកប្រាប់ថា ឥឡូវបិតាត្រូវកាត់ក្បាលបូជាចំពោះធម្មបាលកុមារ ដែលចាញ់ភ្នាល់ប្រស្នានោះ តែបើដាក់ក្បាលបិតានៅលើផែនដី ក៏នឹងកើតជាភ្លើងឆេះទាំងលោកធាតុ ហើយបើបោះទៅលើអាកាសនិងគ្មានភ្លៀងរាំងស្ងួត បើចោលក្នុងមហាសមុទ្រទឹកនិងរីងស្ងួតហួតអស់ ចូលបុត្រីយកក្បាលបិតាទៅតម្កល់នារូងភ្នំកៃឡាស ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Mount_Kailash Mount Kailash]) ដូចេ្នះសូមបុត្រីទាំង៧ យកពានមកទទួលក្បាលរបស់បិតា បណ្ដាំចប់ហើយ កុបិលមហាព្រហ្មក៏កាត់ក្បាលហុច ទៅយឱ្យនាង "ទុង្សាទេវី" ដែលជាកូនច្បង ។ នាង [[ទុង្សាទេវី]] ក៏យកពានមាសទៅទទួលក្បាលបិតារួចហោះ ហែរប្រទក្សិណភ្នំព្រះសុម៉ែរុរាជ ជុំចក្រវាឡ តាមផ្លូវព្រះអាទិត្យចរណ៍ គំរប់ចំនួន ៦០នាទី ហើយក៏ដង្ហែរព្រះសិរសាបិតា ទៅប្រតិស្ឋានទុក ក្នុងមណ្ឌលនៅក្នុងគុហាគន្ធៈមាលី នាភ្នំនៃភំ្នកៃឡាស រួចបូជានៅគឿ្រងទិព្វផេ្សងៗ រួចហើយក៏ជុំនំអស់ទេវតា និងទេពនិករ ([https://en.m.wikipedia.org/wiki/Theravada Teravada]) នៃលទ្ធិវេទ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Vedas Ved]) ទាំងមួយសែនកោដិទៅស្រង់ទឹក អនន់តៈ មហាស្រះ ដែលមានទឹកហូរចេញពីបំពង់ថ្មកែវ នៃមាត់ ព្រះគោឧសភារាជ ដែលជាយាន្តជំនិះរបស់ "[[ព្រះឥសូរ]]" ដោយភាពត្រជាក់ត្រជុំក្សេមក្សាន ព្រះហរទ័យ ទើបនាំគ្នាសមទានសីលដោយសេចក្ដីសមនស្សរីករាយគ្រប់ៗព្រះអង្គក្នុង "ភៈគៈវតីសភា" ដែល "ព្រះវិស្វៈកម្មទេវបុត្រ" ជាជាងវិស្វករ នៃឋានសួគ៌ និមត្តថ្វាយ ហើយបន្ទោរបង់នូវអពមង្គលឱ្យជ្រះស្រឡះដើម្បីចំរើននូវសុភមង្គល សិរីសួស្ដីជន្មាយុយុឺនយូរ ដល់មនុស្សសត្វលោកទាំងឡាយ ឱ្យទទួលបាននូវសេចក្ដីសុខតរៀងទៅ ។ លុះ​ដល់​គម្រប់ ១ឆ្នាំជា សង្ក្រាន្ត ​នាងទេវតា​ទាំង ៧ អង្គ ​ក៏​ផ្លាស់​វេនគ្នា មក​អញ្ជើញ ព្រះសិរ​សា[[ស្តេចមហាព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម ]] ដែលរក្សាទុកក្នុងរូងភ្នំទឹកកកនាភ្នំកៃឡាស ខេត្តហេមពាន នាំចេញមកដំកល់លើពានមាសហោះហើរប្រទក្សិណ ភ្នំព្រះសុម៉ែរុរាជ ចំនួន ៦០នាទី ទើបយាងត្រឡប់ទៅដំកល់ទុក ព្រះសិរសា បិតា នៅកន្លែងដើមវិញ រួចទើប​​ត្រឡប់ទៅស្ថានទេវលោកវិញ ។ <ref> Astrologer Nhim Pen (1947) [https://books.google.com/books/about/Prakratidin_kambuj%C4%81.html?id=yODnAAAAMAAJ Cambodia Calendar], Contributor: William J. Gedney, Publisher: Association Sutharot, Original from the University of Michigan p.118 </ref> === ពន្យល់និទាន === * តួអង្គ កុបិលមហាព្រហ្ម គឺជា អវតារ លោកកេរ្តិ៍ស្វារៈ (Avatar Lokesvara) តំណាងឱ្យ ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ មាន៖ មេត្តា ករុណា មុទិតា និង ឧបេក្ខា ។ * តួអង្គ ធម្មបាលកុមារ គឺជា តួអង្គ ព្រះពោធិសត្វ (Bodhisattva) ក្នុងពុទ្ធសាសនាមហាយាន បុគ្គលដែលអាចដល់ព្រះនិព្វានបាន ប៉ុន្តែពន្យារពេលធ្វើសេចក្ដីប្រស់មេត្តាដល់សត្វលោកដែលរងទុក្ខ ។ * នៅពេលដែល កុបិលមហាព្រហ្ម កាត់ព្រះសិរសាររបស់ខ្លួន ទ្រង់បានធ្មេចព្រះនេត្រ (បិទភ្នែក) រលត់ខន្ធ (khandha) គឺជា​បាតុភូត នៃញាណ ទាំង៥ របស់មនុស្ស ដូចនេះហើយទើបពលរដ្ឋខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ផ្សារភ្ជាប់និង [[ជំនឿការអុជធូប]] ៥សរសៃ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ អរុក្ខ អារ័ក្ស អ្នកតា ទេវតា មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ។ * ហេតុអ្វី ព្រះកេស កុបិលមហាព្រហ្ម មិនអាចបោះចោលនៅលើអាកាស លើដី និងក្មុងសមុទ្រ ដែលបណ្ដាលឱ្យលោកធាតុទាំងអស់ឆេះវិនាស នោះដោយសារតែ ព្រះកេសរបស់ទ្រង់បានស្រូបយកថាមពលភ្នែកទី៣ របស់ព្រះឥសូរ នៅពេលដែលព្រះឥសូរបានប្រើថាមពលភ្នែកទី៣ ដែលមានសីតុណ្ហភាពជាង ១លានអង្សារ ដុតបំផ្លាញព្រះកេសទី៥ របស់មហាព្រហ្ម ហើយកម្ដៅដែលសេសសល់ក្នុងព្រះកេសរបសមហាព្រហ្មទាំង៤ មានកម្ដៅរហូតដល់ ៥០០០ (៥ពាន់) ទៅ ១០០០០ (១មុឺន) អង្សាសេរ ទើបនិទានឱ្យយកព្រះកេសរបស់ទ្រង់តម្កល់នៅរូងភ្នំទឹកកក ដែលជាភាពត្រជាក់ នាភ្នំកៃឡាស (Mount Kailash) ។ * តួអង្គ ទេវតាមហាសង្ក្រាន្ត ទាំង៧ ដែលជាបុត្រី ទាំង៧របស់ កុបិលមហាព្រហ្ម គឺតំណាងឱ្យថ្ងៃទាំង៧ នៅលើផែនដី ដែលរាប់ចាប់ពីកូនច្បង តំណាងឱ្យថ្ងៃអាទិត្យ រហូតដល់ថ្ងៃសៅរ៍ ដែលជារង្វាស់នៃឯក្កតាប្រចាំសប្ដាហ៍ផងដែរ ។ * តួអង្គ ព្រះវិស្វៈកម្មទេវបុត្រ គឺជាតួអង្គ តំណាងឱ្យ ព្រះពិស្ណុការ ជាជាងវិស្វៈករ នៃឋានសួគ៌ ដែលគ្រប់ការសាសង់ទាំងអស់នៅកម្ពុជា ត្រូវសែនព្រេនឧទ្ទិសបួងសួងដល់ទ្រង់ ដើម្បីជាសេចក្ដីសុខក្នុងការងារសាងសង់នេះ ។ == ទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង៧ == '''The 7 Devata Sangkran''' ទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង៧ សម្ដែងកិរិយា អំពីការចេញហែរ សិរសា កុបិលមហាព្រហ្ម ដោយកំណត់ទៅតាមពេលវេលាច្បាស់លាស់ ជាមួយនិង ឈ្មោះទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង ៧ និង គ្រឿងអាភរណៈ នៃដំណើរមកដល់ដែលបានចងក្រងដោយក្រុម កិច្ចការនៃ ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ១៩៦០ ។ <ref> [[ទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម]], ចាប ពិន (1960) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=3382%20thumbnail-shelfbrowser ព្រះរាជពិធីទ្វាទសមាស ភាគ១, ភាគ២ និងភាគ៣], Publisher: កិច្ចការនៃក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ព.ស.២៥១២ Original From: The CKS Library is free to visit, Website: library.khmerstudies.org </ref> * បេីចេញហែរនៅវេលាព្រឹកព្រលឹម ដល់ថ្ងៃត្រង់ (ទ្រង់ឈរ) មិនកាន់ខ្សែរបង្ហៀរ ៦ : ០០ ព្រឹក > ១២ : ០០ ថ្ងៃត្រង់ * បេីចេញហែរវេលាថ្ងៃត្រង់ ទល់នឹងព្រលប់ (ទ្រង់អង្គុយពាក់ឆៀង) ១២ : ០០ ថ្ងៃត្រង់ > ៦ : ០០ ល្ងាច * បើចេញហែរនៅវេលាព្រលប់ ទៅទល់អធ្រាត្រ (ទ្រង់ផ្ទំបេីកព្រះនេត្រ) ៦ : ០០ ល្ងាច > ១២ : ០០ អាធ្រាត * បេីចេញហែរនៅវេលាអធ្រាត្រ ទៅទល់ភ្លឺ (ទ្រង់ផ្ទំបិទព្រះនេត្រ) ១២ : ០០ រំលងអាធ្រាត > ៦ : ០០ ព្រឹក {| class="wikitable" ! style="background-color:#C0C0C0" width=10% | ពណ៌អម្ពរពស្ត្រា តំណាងថ្ងៃ ! style="background-color:#C0C0C0" width=15% | ព្រះនាម ! style="background-color:#C0C0C0" width=15% | លម្អរព្រះកាណ៌ ! style="background-color:#C0C0C0" width=15% | គ្រឿងអាភរណៈ អលង្ការត្បូង ! style="background-color:#C0C0C0" width=20% | ភក្សាហារ ! style="background-color:#C0C0C0" width=20% | គ្រឿងសាស្ត្រាវុធ ក្នុងព្រះហត្ថ ! style="background-color:#C0C0C0" width=20% | យាន្តជំនិះ ជាសំស្ក្រឹត |- | align="center" style="background:#FF0000;" | {{font color | White | ថ្ងៃអាទិត្យ}} | align="center" | [[ទុង្សាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាទទឹម]] | align="center" | [[បទុមរាគ]] <br/> "ត្បូងទទឹម" (Ruby) | align="center" | សោយផ្លែឧទុម្ពរ (ផ្លែល្វា) | align="center" | ឆ្វេង-[[ខ្យងស័ង្ខ]] | ស្តាំ-[[កងចក្រ]] | align="center" | ហ្គារូដា गरुड (គ្រុឌ) |- | align="center" style="background:#FFAA1D;" | {{font color | White | ថ្ងៃច័ន្ទ}} | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាអង្គាបុស្ប]] | align="center" | [[កែវមុក្តា]] <br/> "គជ់ខ្យង" (Pearl) | align="center" | សោយតេលំ तैल <br/> (ប្រេងល្ង ឬ ប្រេងសណ្ដែក) | align="center" | ឆ្វេង-[[ឈើច្រត់]] | ស្តាំ-[[ព្រះខ័ន]] | align="center" | វ្យាឃ្រ व्याघ्र (ខ្លាធំ) |- | align="center" style="background:#7851A9;" | {{font color | White | ថ្ងៃអង្គារ}} | align="center" | [[រាក្យៈសាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ឈូក|ផ្កាឈូក]] | align="center" | [[កែវមោរ៉ា]] <br/> "ត្បូងសមុទ្រ​" (Coral) | align="center" | សោយលោហិត (ឈាម) | align="center" | ឆ្វេង-[[ដងធ្នូ|ធ្នូ]] |ស្តាំ- [[ត្រីសូល៍]] | align="center" | អស្សតរ अश्व (សេះ) |- | align="center" style="background:#6B8E23;" | {{font color | White | ថ្ងៃពុធ}} | align="center" | [[មណ្ឌាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាចម្ប៉ា]] | align="center" | [[កែវពិទូរ្យ]] <br/> "ត្បូងភ្នែកឆ្មា" <br/> (Cat'S Eye Gem) | align="center" | សោយទឹកដោះសប្បិ <br/> (ទឹកដោះគោច្អិន) | align="center" | ឆ្វេង-[[ឈើច្រត់]] | ស្តាំ-[[ម្ជុល]] | align="center" | គទ្រភៈ गर्दभ (លា) |- | align="center" style="background:#008000;" | {{font color | White | ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍}} | align="center" | [[កិរិណីទេវី]] | align="center" | សៀត ផ្កាមណ្ឌា ([[ផ្កាមន្ទារ]]) | align="center" | [[កែវមរកត|មរកត]] <br/> "ត្បូងពណ៌បៃតង" <br/> (Emerald) | align="center" | សោយសណ្ដែក ល្ង | align="center" | ឆ្វេង-កាំភ្លើង [[វិជ្រៈ|វជ្រ]]<br/>( ឬ [[កាំភ្លើង]] ឬ [[កាំភ្លើងឈើ]]) | ស្តាំ-[[កង្វេរដំរី]] | align="center" | [[គជសារ]]​ कुञ्चर ([[គជសារ|ដំរី]]) |- | align="center" style="background:#0000FF;" | {{font color | White | ថ្ងៃសុក្រ}} | align="center" | [[កិមិរាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាចង្កុលណី|ផ្កាចង្កុលណី]] <br/> ([[ផ្កាចង្កុលណី|ផ្ការំចង់]]) | align="center" | [[ផុស្សរាគ]] புஷ்பராகம் <br/> "ត្បូងពណ៌លឿង" (Topaz) | align="center" | សោយចេកណាំវ៉ា | align="center" | ឆ្វេង-[[ពិណ]] | ស្តាំ-[[ព្រះខ័ន]] | align="center" | មហឹសា महिष (ក្របី) |- | align="center" style="background:#301934;" | {{font color | White | ថ្ងៃសៅរ៍}} | align="center" | [[មហោទរាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ត្រកៀត| ផ្កាត្រកៀត]]<br/> ([[ត្រកៀត|ផ្កាកំប្លោក]]) | align="center" | [[និលរ័ត្ន |និលរ័តន៍]] <br/> "ត្បូងពណ៌ខៀវ ឬ ត្បូងកណ្ដៀង" <br/> (Sapphire) | align="center" | សោយសាច់ទ្រាយ ពពួក ក្ដាន់ ឈ្លូស | align="center" | ឆ្វេង-[[ត្រីសូល៍]] | ស្តាំ-[[កងចក្រ]] | align="center" | មយូរ៉ា मयूर (ក្ងោក) |} === អត្ថន័យនៃពណ៌មង្គលប្រចាំថ្ងៃទាំង៧ === '''The meaning of 7 color glory of daily happiness''' អត្ថន័យនៃសំលៀកបំពាក់ ពណ៌មង្គលប្រចាំថ្ងៃ នៃសប្ដាហ៍របស់កម្ពុជា ដែលបានដកស្រង់ចេញពីពណ៌មង្គលរបស់ទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង៧ ដែលជាពណ៌តំណាងឱ្យថ្ងៃកំណើតរបស់ពួកគេ បុរាណខ្មែរលោកមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា ប្រសិនបើពួកគេអនុវត្តដោយស្លៀកពាក់ តាមពណ៌នៃថ្ងៃកំណើតរបស់ពួកគេ នោះពួកគេនិង ជួបនូវភាពជោគជ័យ សុភមង្គល ភាពសុខដុមរមនា សុខភាពល្អ និងសំណាងល្អ, ពណ៌តំណាងថ្ងៃនិមួយៗមានអត្ថន័យដូចតទៅ៖ <ref> Michael Freeman, Gillian Green (2003) [https://books.google.com/books/about/Traditional_Textiles_of_Cambodia.html?id=DYXWAAAAMAAJ Traditional Textiles of Cambodia: Cultural Threads and Material Heritage River Books guides], Publisher: River Books, Original from the University of Michigan p.320 [[ISBN]]: 9748225399 </ref>​ * '''[[ថ្ងៃអាទិត្យ]]''' {{colorbox|red}} (Red) ពណ៌ក្រហម តំណាងអោយថ្ងៃវីរៈភាព ភាពអង់អាចក្លាហាន ។ ថ្ងៃអាទិត្យ ជាក្រុមមនុស្សដែលមិនចេះអែបអបអ្នកដ៏ទៃ បើមានចិត្តពិរោធ (ខឹង) និងកើតជាភ្លើងខ្លាំង ដូចនេះរមែងធ្វើឱ្យកិច្ចការរបស់ខ្លួនតែង ខូចខាតអាសាបង់ឥតការ និង ស្ដាយក្រោយជានិច្ច បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ក្រហមដើម្បីជាមង្គល ចេះគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍ ដែលធ្វើឱ្យខ្លួនគេយល់ថា ខ្លួនរបស់គេនិងធ្វើតែកាងារចាំបាច់ សម្រាប់រូបគេផ្ទាល់ប៉ុនណោះ ។ * '''[[ថ្ងៃច័ន្ទ]]''' {{colorbox|#FFAA1D}} (Bright yellow) ពណ៌លឿងទុំ តំណាងអោយថ្ងៃសមនោស ភាពរីករាយ ។ ថ្ងៃច័ន្ទ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលសេពគប់មិត្តភ័ក្ត បានល្អតែដំបូងប៉ុនណោះ លុះយូរទៅច្រើនព្រងើយៗដាក់គ្នា ហើយក៏បាត់បង់ទំនាក់ទំនងដែលអាចបង្កើតជាឱ្យកាស និង ប្រយោជន៍ដល់រូបគេ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌លឿងទុំដើម្បីជាមង្គល ចេះធ្វើសេចក្ដីសមនោស ចេះរក្សាទំនាក់ទំនង ការប្រាស្រ័យទាក់ទង ដើម្បីបានជាប្រយោជន៍តទៅមុខទៀត ។ * '''[[ថ្ងៃអង្គារ]]''' {{colorbox|#7851A9}} (Royal Purple) ពណ៌ស្វាយ តំណាងអោយថ្ងៃអាថ៍កំបាំង ភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯង ។ ថ្ងៃអង្គារ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលពោពេញទៅដោយហេតុផលច្រើន គេច្រើនមានសេចក្ដីភ័យព្រួយច្រើនទៅលើរឿងកាងារអ្វីមួយ ជាមនុស្សខ្លាចមុខខ្លាចក្រោយ ធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយច្រើនអែអង់ និងពឹងពាក់ទៅលើអ្នកដទៃ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ស្វាយ ដើម្បីជាមង្គល បង្កើនសេចក្ដីក្លាហាន និងភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯង នោះកិច្ចការអ្វីៗក៏បានសម្រេចផងដែរ ។ ​​* '''[[ថ្ងៃពុធ]]''' {{colorbox|#6B8E23}} (Olive drab ) ​ពណ៌សុីលៀប តំណាងអោយថ្ងៃសុទិដ្ឋិនិយម ភាពជាអ្នកដឹកនាំ ។ ថ្ងៃពុធ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលច្រើនតែមើលងាយការងារ និង ស្ថានកាល ហើយចូលចិត្តនិយាយអួតអាងទៅអ្នកដ៏ទៃ និងមិនចេះខ្លាចអ្នកណាឡើយ ដូចនេះហើយរូបគេផ្ទាល់ច្រើនសម្បូរគេស្អប់ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌សុីលៀប ជាមង្គលដើម្បីឱ្យមានគំនិតសុទិដ្ឋិនិយម ការយល់ល្អគិតល្អចំពោះអ្នកដទៃ ទើបអាចដឹកនាំខ្លួនឯងបានល្អគេចចេញពីការស្អប់ខ្ពើមផងដែរ ។ * '''[[ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍]]''' {{colorbox|green}} (Green) ពណ៌បៃតង តំណាងអោយថ្ងៃវិនិច្ឆ័យ ​ភាពរីកចម្រើនរុងរឿង ។ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលមិនចូលចិត្តការនិយាយស្ដីច្រើន ហើយការងាររបស់គេច្រើនមានប្រសិទ្ធភាព ព្រោះគេជាមនុស្សម៉ត់ចត់ចំពោះការងារផងដែរ តែគេច្រើនមានសេចក្ដីថ្នាំងថ្នាក់ចំពោះអ្នកជុំវិញខ្លួន ដោយការគិតអវិជ្ជមានទៅលើអ្នកដ៏ទៃ និងការចាប់កំហុសរបស់អ្នកដ៏ទៃ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌បៃតង ជាមង្គលដើម្បីឱ្យរូបគេចេះវិនិច្ឆ័យ ថ្លឹងថ្លែង ព្រោះការចាប់កំហុសអ្នកដ៏ទៃ បង្កើតបានតែការមិនចុះសំរុងគ្នា និងមិនធ្វើឱ្យរូបគេមានភាពរីកចម្រើនរុងរឿងនោះទេ ។ * '''[[ថ្ងៃសុក្រ]]''' {{colorbox|blue}} (Blue) ពណ៌ខៀវ តំណាងអោយថ្ងៃប្ដេជ្ញាចិត្ត ភាពអំណត់ព្យយាម ។ ថ្ងៃសុក្រ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលមិនទុកចិត្តអ្នកដ៏ទៃជាងរូបគេផ្ទាល់នោះទេ ទោះក្នុងសភាពណា ការណ៍ណាក៏ដោយ រូបគេចូលចិត្តសួរដេញដោល បញ្ជាក់សំដីគ្នាណាស់ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ខៀវ ជាមង្គល ព្រោះភាពអំណត់ព្យាយាម និងការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់អ្នក សុទ្ធតែកើតមានបានដោយសារថ្វីដៃរបស់ខ្លួនផ្ទាល់ ។ * '''[[ថ្ងៃសៅរ៍]]''' {{colorbox|#301934}} (Dark Purple) ពណ៌ព្រីងទុំ តំណាងអោយថ្ងៃរាក់ទាក់ ​ភាពប្រាកដនិយម ។ ថ្ងៃសៅរ៍ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលចូលចិត្តជួយអ្នកដទៃ ច្រើនជាទីទុកចិត្តដល់អ្នកដ៏ទៃ ដោយបែបនេះហើយ ទើបរូបគេទទួលបានអំណោយជារឿយៗ ពីអ្នកដ៏ទៃ ហើយជាអ្នកពូកែរៀបពាក្យពេចន៍ច្រើនចាក់បណ្ដោយ ហើយចេះប្រើពាក្យផ្អែមគ្រប់កាលៈទេសៈ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ព្រីងទុំ ឬ ស្វាយក្រម៉ៅ ជាមង្គល ព្រោះភាពរាក់ទាក់របស់អ្នក និងបង្កើនភាពប្រាកដនិយមទៅលើផ្នត់គំនិតរបស់អ្នកដ៏ទៃ ដែលមានគំនិតមិនល្អទៅលើរូបអ្នក ។ == អត្ថន័យ នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''The meaning of Khmer New Year''' ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ (Khmer New Year) មានន័យថា ពិធីបុណ្យឆ្លងឆ្នាំថ្មី របស់ប្រជាជាតិខ្មែរ ដែលផ្សារភ្ជាប់ ទៅនិងវប្បធម៌ចំរុះរបស់ពួកគេ ។ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពាក្យ "ចូលឆ្នាំខ្មែរ" ជាផ្លូវការណ៍ ដើម្បីសម្គាល់ថា នេះជាពិធីចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ជាតិសាសន៍ខ្មែរ ដែលមានតាំងពីការរាប់ឆ្នាំ តាមប្រតិទិន ចុល្លសករាជ (Chulasakaraj) ដែលកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមរាប់ក្នុងឆ្នាំ ៦៣៧ នៃគ.សករាជ ដែលគិតចាប់ពី ស.វទី៧ មកម៉្លេះ ដែលគេបានតាំងវេលា តាមផ្កាយនក្ខត្តឬក្ស ចូលមកកាន់មេសៈរាសី ដែលមានស័កចំនួន ១០ ប៉ុនណោះដូចជា៖ ឯក​ស័ក, ទោស័ក, ត្រី​ស័ក, ចត្វាស័ក, បញ្ចស័ក, ឆស័ក, សប្តស័ក, អដ្ឋស័ក, នព្វស័ក, សំរឹទ្ធិស័ក ។ === កតព្វកិច្ចចូលរួមរបស់ប្រជាជនខ្មែរ === ក្នុងនាមជាប្រជាជាតិខ្មែរ ត្រូវចូលរួមថែរក្សា ការពារ លើកស្ទួយ ទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ របស់យើងដូចម្ដេចខ្លះ ? '''ការរក្សានូវអត្ថន័យចូលឆ្នាំខ្មែរ''' * ការតែងដេគ័រលម្អផ្ទះ នៅថ្ងៃចូលឆ្នាំ ។ * ថែរក្សាវប្បធម៌នៃការព្យួរគោមផ្កាយ ។ * មានធុងទឹកនៅពីមុខផ្ទះ សម្រាប់ជះទៅលើអ្នកដំណើរ ទំនៀមមិនអាចកែប្រែ និង លុបចោលបាន របស់ដូនតាអង្គរ តំណាងឱ្យសិរីសួស្ដីបីប្រការ ។ * នូវតែរក្សាការលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ នាំប្រជាជនចាកឆ្ងាយ អំពីល្បែងសុីសងពាលា នៅថ្ងៃចូលឆ្នាំ ។ * រាជការទៅប៉ូលិសមានសមត្ថកិច្ច ឬ មន្ត្រីអាជ្ញាធរ នៅពេលឃើញអ្នកណាម្នាក់ បានលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ដោយខ្វះក្រមសីលធម៌ ដូចជា៖ ការជះទឹកកខ្វក់ ការគប់ថង់ទឹក ការបន្លំស្ទាបប្រដាប់ភេទផ្សេងៗ អាជ្ញាធរត្រូវចុះចាប់ពួកគេយកទៅអប់រំ បើមាននូវការរាជការណាមួយ ក្នុងរូបភាពបែបនេះពិតមែន ។ * គ្រប់វត្តអារ៉ាម មានបង្ហាញនូវទស្សនីយភាពរបាំប្រជាប្រិយ ដូចជា៖ របាំគោះត្រឡោក របាំគោះអង្រែ របាំក្ងោកប់ៃលិន ការសម្ដែងល្ខោន និង ការសម្ដែងយុីកេរ ផ្សេង ល-។ == ថ្ងៃនៃមហាសង្ក្រាន្ត == '''Date of Great Maha Sangkran''' {| class="wikitable" ! style="background-color:#BEBEBE" width=10% | ឆ្នាំ ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | ថ្ងៃចូលឆ្នាំ ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | ទេវតាសង្ក្រាន្ត ! style="background-color:#BEBEBE" width=10% | ពណ៌មង្គល ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | ម៉ោងមកដល់ ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | សត្វតំណាងឆ្នាំ |- | align="center" | 2020 | align="center" | 13 មេសា | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" style="background:#FFAA1D;" |{{font color | White | ពណ៌លឿងទុំ }} | align="center" | 20:48 PM | align="center" | ឆ្នាំជូត (កណ្ដុរ) |- | align="center" | 2021 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[មណ្ឌាទេវី]] | align="center" style="background:#6B8E23;" |{{font color | White | ពណ៌សុីលៀប }} | align="center" | 04:00 AM | align="center" | ឆ្នាំឆ្លូវ (គោ) |- | align="center" | 2022 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[កិរិណីទេវី]] | align="center" style="background:#008000;" | {{font color | White | ពណ៌បៃតង }} | align="center" | 10:00 AM | align="center" | ឆ្នាំខាល (ខ្លា) |- | align="center" | 2023 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[កិមិរាទេវី]] | align="center" style="background:#0000FF;" |{{font color | White | ពណ៌ខៀវ }} | align="center" | 16:00 PM | align="center" | ឆ្នាំថោះ (ទន្សាយ) |- | align="center" | 2024 | align="center" | 13 មេសា | align="center" | [[មហោទរាទេវី]] | align="center" style="background:#301934;" |{{font color | White | ពណ៌ព្រីងទុំ }} | align="center" | 22:24 PM | align="center" | ឆ្នាំរោង (នាគ) |- | align="center" | 2025 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" style="background:#FFAA1D;" |{{font color | White | ពណ៌លឿងទុំ }} | align="center" | 04:48 AM | align="center" | ឆ្នាំម្សាញ់ (ពស់) |- | align="center" | 2026 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[រាក្យៈសាទេវី]] | align="center" style="background:#7851A9;" |{{font color | White | ពណ៌ស្វាយ }} | align="center" | 10:48 AM | align="center" | ឆ្នាំមមី (សេះ) |- | align="center" | 2027 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[មណ្ឌាទេវី]] | align="center" style="background:#6B8E23;" |{{font color | White | ពណ៌សុីលៀប }} | align="center" | 16:48 PM | align="center" | ឆ្នាំមមែ (ពពែ) |- | align="center" | 2028 | align="center" | 13 មេសា | align="center" | [[កិរិណីទេវី]] | align="center" style="background:#008000;" | {{font color | White | ពណ៌បៃតង }} | align="center" | 23:12 PM | align="center" | ឆ្នាំវក (ស្វា) |- | align="center" | 2029 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[មហោទរាទេវី]] | align="center" style="background:#301934;" |{{font color | White | ពណ៌ព្រីងទុំ }} | align="center" | 05:36 AM | align="center" | ឆ្នាំរកា (មាន់) |- | align="center" | 2030 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[ទុង្សាទេវី]] | align="center" style="background:#FF0000;" |{{font color | White | ពណ៌ក្រហម }} | align="center" | 11:36 AM | align="center" | ឆ្នាំច (ឆ្កែ) |- | align="center" | 2031 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" style="background:#FFAA1D;" |{{font color | White | ពណ៌លឿងទុំ }} | align="center" | 17:36 PM | align="center" | ឆ្នាំកុរ (ជ្រូក) |} == ប្រវត្តិចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Khmer New Year History''' ប្រវត្តិចូលឆ្នាំខ្មែរ ត្រូវបានគេយល់ឃើញថាបានប្រារព្ធលើកដំបូងតាំងពី ស.វទី៧ មកម៉្លេះ ដោយការចាប់ផ្ដើមរាប់នៅប្រតិទិនជាលើកដំបូងរបស់កម្ពុជានោះគឺ ចុល្លសករាជ (ច.សក) ចាប់ផ្ដើមរាប់ចាប់ពីថ្ងៃចន្ទ ១២កើត ខែចេត្រ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ពុទ្ធសករាជ ១១៨១, នេះបើយោងតាមវចនានុក្រមខ្មែរ ភាគ ១ ទំព័រ ១៥២ ។ រីឯព្រះរាជពង្សាវតាក្រុងកម្ពុជា ដែលរៀបរៀងដោយលោក [[ទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម]] នោះ ក៏បានឱ្យដឹងដែរថាព្រះបាទ ជ័យវរ្ម័នទី១ ទ្រង់បានចេញព្រះរាជឱង្ការឱ្យប្រើប្រាស់ចុល្លសករាជជាលើកដំបូង ក្នុងពុទ្ធសករាជ ១១៨១ ត្រូវនឹងគ្រិស្ដសករាជ ៦៣៧ ពោលគឺក្នុងពេលដែលទ្រង់ឡើងសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅរាជធានីឦសានបុរៈ គឺនៅតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក [[ខេត្តកំពង់ធំ]] បច្ចុប្បន្ន ។ ចុល្លសករាជ (Chulasakaraj) ដែលកម្ពុជាហៅថា សករាជតូច ព្រោះមានការសម្គាល់ឆ្នាំតែ ១០ ប៉ុនណោះ ដូចជា៖ ឯកស័ក (១) ទោស័ក (២) ត្រីស័ក (៣) ចត្វាស័ក (៤) បញ្ចស័ក (៥) ឆស័ក (៦) សប្តស័ក (៧) អដ្ឋស័ក (៨) នព្វស័ក (៩) សំរឹទ្ធស័ក (១០) ។<ref> Prince Varacakraraṇariddhi (1935) [https://books.google.com/books/about/Pakkhaga%E1%B9%87an%C4%81vidh%C4%AB_n%E1%BA%8F%E1%B9%85_pakkhasamr.html?id=BzjRAAAAMAAJ Pakkhagaṇanāvidhī nyn pakkhasamrec], Publisher: Cambodia. Bibliothèque Royale, Braḥ Rajapaṇṇālǎy, Original from the University of Michigan p.108 </ref> ក្រោយមកដោយសារ ចុល្លសករាជ ជាសករាជតូច មិនអាចកំណត់ខែឆ្នាំ តាមឯក្កតា ជាក់លាក់បាន កម្ពុជាក៏ផ្លាសប្ដូរមកប្រើប្រតិទិន "មហាសករាជ" (Mahasakaraj) ដែលកម្ពុជាហៅថា សករាជធំ ដោយចាប់ផ្ដើមរាប់ជាលើកដំបូង នាស.វទី៩ គ.សករាជ ៨៨៩ ត្រូវនិងរជ្ជកាលព្រះបាទ [[យសោវរ្ម័នទី១]] ដែលមហាសករាជ បានចាប់កំណើតនៅ [[ប្រទេសឥណ្ឌា]] នៅថ្ងៃ១កើតខែចេត្រ គ.សករាជ ៧៨ ត្រូវនិងថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ដែលយកឈ្មោះតាមព្រះបាទ (សក/សៈកៈ) ។ ប្រតិទិនរបស់ មហាសករាជ គិតតាមដំណើរគោលចរ របស់ព្រះច័ន្ទ នៃរង្វាស់ឆ្នាំ "ចន្ទគតិ" ដូច្នេះ ការរាប់មហាសករាជ គេត្រូវគិតតាមថ្ងៃខែ របស់ចន្ទគតិ មិនគិតតាមសុរិយាគតិឡើយ មហាសករាជថ្មី គេរមែងរាប់ចាប់ពីថ្ងៃ១កើត ខែចេត្រ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ទើបព្រះបរមរាជវាំងមាននូវកិច្ចពិធី ត្រស្តិសង្ក្រាន្ត ដែលធ្វើឡើង៣ថ្ងៃ មុនថ្ងៃ១កើត ខែចេត្រជារៀងរាល់ឆ្នាំ ធ្វើនៅថ្ងៃទី ១៣.១៤.១៥ រោចខែផល្គុន ។ មហាសករាជ មានការរាប់សម្គាល់ខែទាំង១២ នៃចន្ទគតិ ដូចជា៖ ១.បុស្ស (Bŏss) ២.មាឃ (Méakh) ៣.ផល្គុន (Phâlkŭn) ៤.ចេត្រ (Chêtr) ៥.ពិសាខ (Pĭsakh) ៦.ជេស្ឋ (Chésth) ៧.អាសាឍ (Asath) ៨.ស្រាពណ៍ (Srapôn) ៩.ភទ្របទ (Phôtrôbât) ១០.អស្សុជ (Âssŏch) ១១.កត្តិក (Kâtdĕk) ១២.មិគសិរ (Mĭkôsĕr) ។<ref> Q́um Būv (1970) [https://books.google.com/books/about/S%C5%ABryay%C4%81tra_%E1%B8%B7oe%E1%B9%85_s%C4%83k_prakratidin.html?id=YODKrbHKG-EC Sorya Trei Leung Sak], Publisher: Cambodian Buddhist Academy Original from the University of Michigan p.138 </ref> រហូតដល់ចុងសម័យអង្គរ យោងតាមកំណត់ត្រាលោក ចូវតាខ្វាន់ (Zhou Daguan) ដែលមកដល់អាណាចក្រខ្មែរ ក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ នៃគ.សករាជ លោកបានធ្វើដំណើរចេញពីតំបន់អ្នកស្រុកចេនឡា មកតាមបឹងទន្លេសាប មកដល់តំបន់អង្គរ ក្នុងខែសីហា លោកអាចយល់ច្រឡំនៅ [[ពិធីបុណ្យអុំទូក]] ថាជាពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ របស់កម្ពុជាដែលធ្វើឡើងនៅខែ មិគសិរ ត្រូវនិងខែទី១១ របស់ចិន ដែលលោកបានពណ៌នាអំពីការប្រកួតអុំទូក មានបណ្ដែតគោម និង អុចកាំជ្រួច ផងដែរ រហូតលោកបន្តស្នាក់នៅអស់ពេល ៨ខែ លោកបានកត់ត្រាអំពីពិធីបុណ្យរដូវក្ដៅរបស់កម្ពុជា ដែលអ្នកស្រុកនាតំបន់អង្គរបានលេងជះទឹកដាក់គ្នារយៈពេលជាច្រើនថ្ងៃ និងបានប្រមូលទឹកមកពីគ្រប់ទិសទីនាថ្ងៃចុងក្រោយ យកមកស្រោចស្រពបដិមារព្រះពុទ្ធដែលគេបានយកមកដង្ហែរចំនួន ២៥អង្គ ផងដែរ ។ អរិយធម៌កម្ពុជា បានប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួនតាំងពីខែចេត្រ ដែលត្រូវជាខែទី៤ នៃខែមេសា តាំងពីស.វទី៧ មកម៉្លេះ តែដោយភាពល្អៀងនៃប្រតិទិនចន្ទគតិ ខែទី១២ មិគសិរ អាចល្អៀងមកខែទី១ ហើយខែចេត្រទី៤ អាចល្អៀងមកខែទី៥ ហើយខែបន្តបន្ទាប់ទៀតមានការល្អៀងចូលគ្នាជាបន្តបន្ទាប់ ទើបកម្ពុជាសំរេចប្ដូរមករាប់ សុរិយាគតិវិញ ក្នុងសម័យអណាព្យាបាលបារាំង រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ មានន័យថាយើងចូលឆ្នាំ នៅមេសៈរាសី តាមប្រតិទិនពុទ្ធសាសនាដដែល គ្រាន់តែយើងផ្លាសប្ដូរឯក្កតានៃការរាប់លំដាប់ខែប៉ុនណោះ ដោយប្ដូរពីចន្ទគតិ ទៅសុរិយាគតិ វិញដើម្បីភាពជាក់លាក់នៃរង្វាស់ខែក្នុងមួយឆ្នាំ ។ ដោយសុរិយាគតិ គេគិតតាមក្បួនរាសីចក្រ ដែលព្រះអាទិត្យធ្វើដំណើរចេញពី មីនរាសី (Pisces) គឺជាសញ្ញាហោរាសាស្ត្រទីដប់ពីរ និងចុងក្រោយនៅក្នុងរាសីចក្រ វាលាតសន្ធឹងពី 330° ទៅ 360° នៃរយៈបណ្តោយលំហអាកាស នៅក្រោមរាសីចក្រត្រូពិច ព្រះអាទិត្យឆ្លងកាត់តំបន់នេះនៅចន្លោះថ្ងៃទី 19 ខែកុម្ភៈ ដល់ថ្ងៃទី 20 ខែមីនា ហើយធ្វើដំណើរចូលដល់ មេសរាសី (Aries) ទីតាំងនៅអឌ្ឍគោលលំហអាកាសខាងជើង ដោយព្រះអាទិត្យនិងដើរត្រង់ពីលើក្បាល ហៅថា "សាមញ្ញសង្ក្រាន្ត" កំដៅព្រះអាទិត្យឡើងក្ដៅជាងខែទាំងពួង ប្រជាប្រុសស្រីនិងបានសំរាកពីស្រែចម្ការរបស់ពួកគេ បន្ទាប់មកពួកគេអាចប្រមូលទិន្នផលក្នុងខែនេះផងដែរសម្រាប់ការត្រៀមអបអរពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ខ្លួន ដោយសារតែអាកាសធាតុក្ដៅនេះហើយទើបកើតមានទំនៀមលេងជះទឹករបស់ដូនតាខ្មែរបុរាណ មកដល់បញ្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Bejr Sál (1966) [https://books.google.com/books/about/Bidh%C4%AB_prac%C4%81%E1%B9%83_%E1%B9%AD%C3%A1p_b%C4%ABr_khae.html?id=8Eis4PLIPp0C Bidhī pracāṃ ṭáp bīr khae], Publisher: Buṭdh Sāsanapaṇḍity, Original from University of California, Berkeley p.76 </ref> === ចន្ទគតិ === ចន្ទគតិ បា. ( ន. ) ដំណើរព្រះចន្ទ : លើកខែតាមចន្ទគតិ, កំណត់ថ្ងៃខែតាមចន្ទគតិ ។ ចន្ទគតិកាល បា. ( ន. ) កាលរដូវដែលកំណត់តាមដំណើរព្រះចន្ទក្នុងឆ្នាំមួយៗ ចែកជារដូវមាន ៣ គឺ ហេមន្តៈ រដូវរងា មាន ៤ ខែ រាប់តាំងពីថ្ងៃ ១ រោច ខែកត្ដិក ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែផល្គុន, គិម្ហៈ រដូវក្ដៅមាន ៤ ខែ រាប់ពីថ្ងៃ ១ រោចខែផល្គុន ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែអាសាឍ, វស្សា រដូវភ្លៀងមាន ៤ ខែ រាប់ពីថ្ងៃ ១ រោចខែអាសាឍ ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែកត្ដិក, រួមទាំងបីរដូវជា ១២ខែ ត្រូវជា គម្រប់១ឆ្នាំ, តែបើឆ្នាំ ដែលមានអធិកមាសលើស ខែអាសាឍ ២ ដង នោះ ត្រង់គិម្ហៈរដូវ មាន ៥ខែ គឺរាប់ពីត្រឹមថ្ងៃ ១រោច ខែផល្គុន ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែទុតិយាសាឍ, ឆ្នាំនោះមាន ១៣ ខែ, ហៅថា ឆ្នាំមានអធិកមាស ។ បើឆ្នាំមានអធិកវារៈ ត្រង់ខែជេស្ឋត្រូវមាន ៣០ថ្ងៃ ខុសពីធម្មតា ខែអាសាឍ ជួនកាលមាន ២ដង * មុនឈ្មោះ – បឋមាសាឍ * ក្រោយឈ្មោះ – ទុតិយាសាឍ បើយកលេខប្រើជាជំនួសខែ បឋមាសាឍ ត្រូវដាក់លេខ ៨ ក្រោមសូន្យ ( ᧠ ), ខែ ទុតិយាសាធ ត្រូវដាក់លេខ ៨ ពីរតម្រួតលើគ្នា ( ᧰ ) ចន្ទមណ្ឌល ក្នុងអាកាសក៏ហៅថា ខែដែរ : សំពះព្រះខែ, ខែរះ, និង ខែលិច ។ ទុតិយាសាឍ –យ៉ាសាត បា.; សំ. ( ន. ) (ទុតិយាសាឡ្ហ; ទ្វិតីយាសាឍ) ឈ្មោះខែអាសាឍទី ២ គឺខែអាសាឍក្រោយ ជាគូគ្នានឹងខែអាសាឍទី ១ គឺខែអាសាឍមុនដែលហៅថា បឋមាសាឍ (មានតែក្នុងឆ្នាំណាដែលមានអធិកមាស គឺឆ្នាំដែលត្រូវលើកខែអាសាឍ ២ ដងបំពេញតាមចន្ទគតិ) ហៅខែ ទុតិយាសាឍ ។ == កំណត់ត្រា ពាក្យ សង្ក្រាន្ត == [[File:Songkran in Khmer inscription.png|thumb|Songkrant in Khmer inscription]] * សិលាចារឹក [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] K.290 <ref> Tep Pranam temple stone inscription K.290 in (Saka 937 = A.D. 1015), Angkor Database.Asia [https://books.google.com.kh/books?id=_0N5tAEACAAJ&dq=Tep+Pranam+temple+stone+inscription+K.290&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwju_fKmyJXuAhVigtgFHXymBx0Q6AEwAXoECAIQAg Vibrancy in Stone: Masterpieces of the Danang Museum of Cham Sculpture], Publisher: River Books, p.287 [[ISBN]]: 6167339996 </ref>​ * សិលាចារឹក [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] K.291 និយាយពីការ សែនដង្វាយក្នុងឆ្នាំថ្មី <ref> Phimeanakas temple stone inscription K.291 Speaking of offerings in the new year in (Saka 832 = A.D. 910) Sachchidanand Sahai (2012)[https://books.google.com.kh/books?id=rgaVIEbNQVQC&q=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&dq=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiyqJTdypXuAhXOAnIKHXn-BI8Q6AEwAHoECAMQAg The Hindu Temples in Southeast Asia: Their Role in Social, Economic and Political Formations], Publisher: Indian Institute of Advanced Study, University of Minnesota p.368 [[ISBN]]: 8173054282 </ref>​ * សិលាចារឹក [[ប្រាសាទបឹងមាលា]] K.989 និយាយពីការ រៀបដង្វាយថ្វាយគ្រូបុរោហិត ក្នុងឆ្នាំថ្មី <ref> [https://books.google.com.kh/books?id=rgaVIEbNQVQC&q=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&dq=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiyqJTdypXuAhXOAnIKHXn-BI8Q6AEwAHoECAMQAg Beng Mealea temple stone inscription K.989 Talk about the New Year's Eve offering​ to Astrologer​ of the rules.] The University of Minnesota </ref>​ * សិលាចារឹក ភ្នំសណ្ដក [[ខេត្តព្រះវិហារ]] K.195 បានចារឹកថា គប្បីរក្សាគ្រឿងដង្វាយដល់ព្រះ ប្រចាំថ្ងៃសង្ក្រាន្ត <ref> Phnom Sondok in Preah Vihear Province stone inscription K.195 Talk about one should keep the offering to God in the day of Songkran [https://books.google.com.kh/books?id=iKM0AQAAIAAJ&q=Vihear+Province+stone+inscription&dq=Vihear+Province+stone+inscription&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjDrPL30pXuAhVc_XMBHWasACsQ6AEwCHoECAcQAg Khmer: History and Treasures of an Ancient Civilization] the University of California </ref>​ == សេចក្តីប្រតិកម្ម == * មានការផុសនិយាយពីវប្បធម៌ចូលឆ្នាំខ្មែរ របស់បងប្អូនមួយចំនួនលើបណ្ដាញសង្គម Facebook និង Youtube ដែលប្រាសចាកពី កំណត់ត្រានៃឯកសារយោងទាំងស្រុង ការលើកឡើងដោយគ្មានប្រភពច្បាស់លាស់ ដោយផុសថា ទេវតាទាំង៧អង្គ ជាប្រពន្ធរបស់ ព្រះឥន្ទ្រ ពិធីលេងជះទឹក ជារបស់បរទេសជាដើម និង តាមរយៈសារព័ត៌មានមួយចំនួន ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យមានការយល់ច្រឡំដល់ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនធំ ។ អត្ថបទនៃ ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ដែលរៀបរាប់ខាងលើនេះ បានធ្វើការស្រាវជ្រាវអស់រយៈពេល 4 ឆ្នាំ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2018 មក ដែលឯកសារមួយចំនួនធំ បានរកឃើញនៅបណ្ណាល័យអន្តរជាតិធំៗ នាក្រៅប្រទេស ដូចនេះសូមធ្វើការកែតម្រូវ ខ្លឹមសាររបស់បងប្អូន ដែលផុសអំពីទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ ឱ្យបានច្បាស់លាស់ សូមអរគុណ ។ * អត្ថបទទាំងមូល មិនដាក់ប្រភពឯកសារ តាមសៀវភៅមហាសង្ក្រាន្តរបស់លោក អុឹម បុរិន្ទ នោះទេ ព្រោះប្រភពមួយចំនួនធំក្នុងសៀវភៅនេះ ដាក់ Credit យកមកពីតម្រាសង្ក្រានរបស់ថៃ ដែលប្រាសចាកតាមតម្រារបស់ខ្មែរ ។ ដូចជា៖ ការផ្លាសប្ដូរឈ្មោះ ទេវតា ក្នុងសៀវភៅមហាសង្ក្រាន្ត ដែលនាំឱ្យមានភាពច្របូលច្របល់ជាច្រើនលើកច្រើនសារ ទុង្សាទេវី ទៅជា ទុង្សទេវី ទៅជា ធុង្សៈទេវី រាក្យសាទេវី ទៅជា រាក្សសាទេវី, មហោទរាទេវី ទៅជា មហោធរៈទេវី រូបគ្របមុខ កាយវិការយាងមករបស់ទេវតា ខុសក្បួនតម្រា យកគ្រឿងពណ៌ត្បូងប្រដាប់កាយ ទៅធ្វើជាពណ៌មង្គលផ្សេងៗ ល ។ == សេចក្តីប្រតិកម្ម លើកទី 2 == * ការលើកឡើងចំពោះ បណ្ឌិតសភាអក្សរសាស្ត្រមួយរូបចំពោះពិធីលេងជះទឹកនៅកម្ពុជា ហាក់ដូចជាឆ្ងាយពីជំនាញរបស់លោកម្នាក់នោះ ចំពោះវប្បធម៌ប្រពៃណីជាតិកម្ពុជា តាមរយៈ ការលើកឡើងជាបន្តបន្ទាប់ដែលខុសពីជំនាញរបស់ពួកគេ ។ មានដូចជា៖ គ្រូបង្រៀន ដេប៉ាតឺម៉ង់ ផ្នែកគណិតវិទ្យា បណ្ឌិតសភាផ្នែកអក្សរសាស្ត្រ មន្ត្រីជំនាញផ្នែក សារពត៌មាន ព្រះសង្ឃផ្នែកធម្មទាន បុគ្គលផ្នែកអចលនទ្រព្យ ផ្សេងៗ ពួកគេគ្មានការងារធ្វើ ឬ យ៉ាងណា ចាំមកអង្គុយតែទើសឆ្កឹះឆ្កៀល វប្បធម៌ទំនៀមរបស់កម្ពុជាតាមការយល់ឃើញ របស់ពួកគេ ពេលខ្លះពួកគេ ចង់កែប្រែ ឬ ចង់លុបបំបាត់នៅទំនៀមវប្បធម៌របស់កម្ពុជាថែមទៀត ។ * ពិធីលេងជះទឹក ដែលផ្លាសប្ដូរពីការលេងដោយជះទឹក តាមរយៈ ត្រឡោកដូង វិវត្តន៍មក កាធុនដាក់ទឹក បន្តមកផ្ទិលទឹក រហូតជឿនលឿនដល់ មានកាំភ្លើងជ័រ បាញ់ទឹក ដើម្បីជាភាពងាយស្រួលក្នុងការរក្សាបរិមាណទឹកដាក់នៅតាមខ្លួនរបស់ពួកគេ អ្វីដែលសំខាន់កុំបោះបង់នៃការលេង ព្រោះនិងបណ្ដាលឱ្យទំនៀមរបស់យើងធ្លាក់ទៅដៃប្រទេសជិតខាង យើងនិងគ្មានឬសគល់នៃការតតាំង រហូតដល់រាប់រយជំនាន់ឯណោះ ។ * វាគួរតែមន្ត្រីជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ជាអ្នកបកស្រាយពីផលប៉ះពាល់ មើលទៅដូចគ្មានឃើញប៉ះពាល់អ្វីសោះ បើតាមបុរាណចារ្យ ក្ដាប់បាន មានតែជនបរទេសគាត់ពោលសរសើរ ពីការលេងជះទឹក បាញ់ទឹកនៅសៀមរាប ហើយពួកគេចង់មកលេងបែបនេះនៅឆ្នាំបន្ទាប់នេះទៀត ភ្ញៀវទេសចរណ៍អន្តរជាតិ អាចថានិងសម្រុកមកច្រើនជាងនេះទៀត នៅពេលដែលពលរដ្ឋខ្មែរលេងកាំភ្លើងជ័របាញ់ទឹកកាន់តែច្រើន ប្រាកដជាមានអ្នកវិនិយោគ មកបើករោងចក្រផលិតកាំភ្លើងជ័រនេះបន្ថែមទៀត កម្ពុជាចំណេញពី ទេសចរណ៍ជាតិ និង អន្តរជាតិផង ចំណេញទាំងកំណើនការងារក្នុងស្រុកផង ដូចជាមិនឃើញចំនុចដែលមើលទៅគួរឱ្យខាំធ្មេញដាក់សោះ !!។ === ចុះបើយើងប្រើក្អមជះទឹកវិញ និងមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ ? === * ក្អមទឹក ជាវត្ថុដែលមានកស្តួច សម្រាប់ដាក់ទឹក គេអាចត្រឹមយក មកចាក់ទឹក ឬ ច្រូចទឹកបាន តើយើងជះទឹកយ៉ាងដូចម្ដេច បើវាមានបរិមាណធ្ងន់ ? ភាគច្រើនខ្មែរពីបុរាណ ប្រើវាដោយការកណ្ដៀត និង ទូលក្អម ប៉ុនណោះ គិតចាប់ពី សម័យអង្គរ មកដល់សង្គមរាស្ត្រនិយម រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ មិនដែលជួបសោះការយកក្អមដាក់ទឹកមកជះគ្នានេះ តើលោកបណ្ឌិតនោះបាន រកឃើញរបកគំហើញនេះពីណាដែរ ? បើតាមបុរាណចារ្យ យល់ឃើញ ការយកក្អមទឹកមកជះគ្នា មានហានិភ័យណាស់ អាចបង្ករជាអំពើហិង្សា គប់គ្នារបួសស្លាប់ដោយក្អម បង្ករតែសេចក្ដីអន្តរាយដល់ទំនៀមខ្មែរប៉ុនណោះ ។ មានតែល្បែងប្រប្រិយមួយគត់ដែលគេប្រើក្អម នោះគឺ ល្បែងវាយក្អម ហើយមិនមានកំណត់ត្រាណាផ្សេងដែលខ្មែរបុរាណបានកត់ត្រាទុក អំពីបែបផែននៃការលេងក្អមបែបផ្សេងពីនេះទៀតនោះទេ សូមអរគុណ ។ == សេចក្តីស្នើសុំ ចំពោះបងប្អូនសារពត៌មាន == * នៅក្នុងថ្ងៃដ៏វិសេស នាថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ បុរាណចារ្យ សូមស្នើសុំ ចំពោះបងប្អូនសារពត៌មានមួយចំនួន សូមកុំបង្ហោះ សេចក្ដីមិនល្អនៅក្នុងបណ្ដាញសង្គមនាថ្ងៃចូលឆ្នាំប្រពៃណីជាតិរបស់ខ្លួនអី វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីរីករាយ និងបង្កើតបានផ្នត់គំនិត នៃរូបភាពភ័យខ្លាច ធ្វើឱ្យឪពុកម្ដាយនៃពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន សម្រេចចិត្តខុស នៃការបិទសិទ្ធសេរីភាពរបស់កូន មិនឱ្យលេងទៅតាមទំនៀមរបស់ដូនតាខ្លួន ធ្វើឱ្យកូនៗរបស់ពួកគេរងនូវសម្ពាធផ្លូវចិត្តឈានដល់ការប្រព្រឹត្តនូវអបាយមុខផ្សេងៗ ដូចជា៖ សេពគ្រឿងញៀន លេងល្បែងសុីសង ផ្សេងៗ ដោយសាររូបភាព ឬ Video របស់បងប្អូនសារពត៌មានមួយចំនួន ដែលបានយករូបភាពគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗនៃប្រទេសដ៏ទៃមកធ្វើការផុសចាក់ដោតដល់អារម្មណ៍របស់ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន បង្កើតឱ្យមានការតិះដៀលដល់ជាតិសាសន៍ខ្លួនគ្រប់រូបភាព គិតចាប់ពីសមញ្ញជន ព្រះសង្ឃរហូតដល់គ្រូ បណ្ឌិតដេប៉ាតឺម៉ង់ ផងដែរ សូមអរគុណ និង អរព្រះគុណ ។ === ក្រមសីលធម៌ពត៌មាន ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ === * មិនគួរផុសពីពត៌មាន លាបពណ៌នយោបាយណាមួយក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3ថ្ងៃ ។ (មិនថាបក្សនយោបាយទាំងអស់នៅកម្ពុជា) * មិនគួរផុសសេចក្ដីកើតទុក្ខ ណាមួយក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3 ថ្ងៃ ។ * មិនគួរផុសរូបភាពចលាចលណាមួយ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3 ថ្ងៃ ។ * មិនគួរផុស ពីចេទនាបុគ្គលណាមួយ ក្នុងការបង្អាក់ វប្បធម៌ និង ទំនៀមនៃការលេង ជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ។ * សូមចូលរួមផ្សព្វផ្សាយ កន្លែងទេសចរណ៍ សំខាន់ៗ ឬ ភាពសប្បាយរីករាយណាមួយ ដើម្បីជួយជម្រុញវិស័យទេសចរណ៍ជាតិ ។ (មានន័យថាសារពត៌មានរួមចំណែកជួយដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ) * មិនគួរផុសសេចក្ដីអន្តរាយ នៃបណ្ដាលប្រទេសផ្សេងៗនៅលើពិភពលោកក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3 ថ្ងៃ ។ == សេចក្ដីសង្វែគ == * រាល់ពេលចូលឆ្នាំខ្មែរម្ដងៗ យើងតែងតែទទួលបានការលាបពណ៌ពីជនអគតិមួយចំនួន អំពីទំនៀម លេងជះទឹក និង ប៉ាតម្ស៉ៅ ហើយកង្វះការយល់ដឹងរបស់ពួកគេសឹងតែរំលាយ ទំនៀមនេះចោលទៀតផង ។ឧទាហរណ៍៖ ពេលចូលឆ្នាំម្ដងៗ នៅតំបន់ ក មានពិធីលេងសប្បាយៗទៅតាមទំនៀម 30 ទៅ 40 ប្រភេទឯណោះ ហើយ តំបន់ ខ មានលេងទៅតាមទំនៀម 20 ទៅ 30 ប្រភេទប៉ុនណោះ រីឯតំបន់ គ មានលេងទៅតាមទំនៀមក្រោម 20 ប្រភេទអីចឹងទៅ ហើយតំបន់ ឃ មានទំនៀមលេងសប្បាយតែ 4 ទៅ 5 ប្រភេទតែប៉ុនណោះ ស្របពេលដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយតាមទូរសព្ទដៃចាប់ផ្ដើមបើកទូលាយ មនុស្សតំបន់ ឃ ដែលគាត់មានទំនៀមលេងតិចតួច ក៏បង្ហោះលាបពណ៌ ឌឺដងជេរដៀល ទៅតំបន់ ក ដែលគេមាន មានពិធីលេងសប្បាយៗទៅតាមទំនៀម 30 ទៅ 40 ប្រភេទឯណោះ ដូចនេះ មនុស្សក្នុងតំបន់ ឃ ពួកគាត់មិនបានស្វ័យសិក្សា ទៅលើមនុស្ស ក្នុងតំបន់ ក នោះទេ គាត់ប្រឹងវាយប្រហារមួយឈ្នះដៃ ដើម្បីឱ្យអ្នកដទៃមើលឃើញថា មានតែពួកគាត់ទេ ជាអ្នកការពារថែរក្សានៅទំនៀមវប្បធម៌ខ្មែរកន្លងមក ។ ចុះតំបន់ ក ដែលគេខំប្រឹងប្រែងរក្សាទំនៀមពីដើមរៀងមក ពួកគេមិនចេះឈឺចាប់ឬយ៉ាងណា ដែលទ្រាំមើល ពួកដង្កូវដូចអ្នកមកបំផ្លាញតែខ្មែរគ្នាឯងឱ្យរលាយ សឹងគ្រប់ជំនាន់ ។ យូរៗទៅ ទៅជាពួករៀនបានតិច ពួកអក្ខរកម្ម និង ពួករៀនជំនាញផ្នែកផ្សេងសោះ ចេះមកបកស្រាយ ទំនៀមវប្បធម៌ខ្មែរ ប៉ាតណាប៉ាតណី នាំឱ្យច្របល់សង្គមខ្មែរម្ដងហើយម្ដងទៀត តាមផ្នត់គំនិតដ៏សំរាមរបស់ពួកគេ ដែលក្រុមបុរាណចារ្យ មិនអាចទទួលយកបាន ក្នុងបរិបទនេះ ។ == សេចក្តីថ្កល់ទោស == * សូមអំពាវនាវ ឱ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចទាំងអស់ ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងវប្បធម៌ និង ក្រសួងពត៌មាន សូមចូលរួមបញ្ឈប់ដាច់ខាត រាល់ជន់ទាំងឡាយណាដែលស្លៀកពាក់តែងកាយ ជាពួកទេវតា ហើយយកទៅធ្វើជាសេចក្ដីលេងសើចបង្ហោះជាការលេងកំប្លុកកំប្លែង ផុសនៅតាមបណ្ដាញសង្គមផ្សេងៗ ដែលប្រាសចាកពីសេចក្ដីគោរពរបស់ដូនតាខ្មែរទាំងស្រុង ដែលសំលៀកបំពាក់ទាំងនេះត្រូវបានចាត់ទុកជា សំលៀកបំពាក់ថ្លៃថ្នូរ និងជានិមិត្តរូបតំណាងឱ្យរបាំទេវៈរបស់កម្ពុជាផងដែរ ដែលយើងគ្រប់គ្នាសម្គាល់ថា ជាសំលៀកបំពាក់នៃរបាំព្រះរាជទ្រព្យ ។ == កិច្ចពិធីទាក់ទងនិងគោម នៅកម្ពុជា == '''Lantern Ceremony in Cambodia''' * '''ពិធីព្យួរគោម''' ប្រារព្ធនៅក្នុងពិធីបុណ្យ [[ចូលឆ្នាំខ្មែរ]] ។ English: Lantern hanging ceremony held in the festival Khmer New Year.(April) * '''ពិធីបង្ហោះគោម''' ប្រារព្ធនៅក្នុងពិធីបុណ្យ [[វិសាខបូជា]] ។ English: Lantern launching ceremony held in the festival Vaisak Worship Day.(May) Worshipping to Buddha Ceremony. * '''ពិធីបណ្ដែតគោម''' ប្រារព្ធនៅក្នុង [[ពិធីបុណ្យអុំទូក]] ។ English: Lantern Floating Ceremony '' 'Held in Cambodia Water Festival or Bon Om Touk (November) == ដូចច្នេះ == '''See also''' តើពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី មេសៈរាសី មាននៅប្រទេសណាខ្លះ នៃតំបន់អាសុីភាគខាងត្បូង ? តើពួគគេចាប់ផ្ដើមប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួននៅពេលណា ? '''(New Year fall in April)''' * (Khmer New Year) Start in 7th century 637 AD * (Songkran Thai New Year) Start in 19th century 1888 AD * (Pi Mai Laos New Year) Start in 14th century * (Tamil New Year in Southern India) start in 3rd century * (Sinhalese New Year Sri Lanka) Start in 5th century * (Vaisakhi in Northern India) Start in 19th century 1801 AD * (Nepal New Year) Start in 16th century * (Thingyan New Year Myanmar) Start in 11th century * (Dai New Year Chinese) Start in 14th century 1380 AD * (Pohela Boishakh New Year Bangladesh) Start in 7th century == ឯកសារយោង == 8qvnlyc7wq4i3znsaelwad3st8uw3k6 281983 281975 2022-07-29T16:36:26Z Camhistory 36281 /* ទំនៀមក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរ */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:2em;" |-style="text-align:center;" |style="background: #008000;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> កិរិណីទេវី </p> |- style="text-align:center;" |colspan="3"| |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5"|'''[[កិរិណីទេវី]] យាងចុះមកជម្ពូទ្វីប វេលាម៉ោង ១០:០០ ព្រឹក គង់ឈរលើខ្នង [[គជសារ]] ជាយាន្តជំនិះ​ គ.សករាជ ឆ្នាំ ២០២២''' |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''ឈ្មោះ​ផ្លូវការណ៍''' |colspan="2"|'''[[ចូលឆ្នាំខ្មែរ]]''' |- style="vertical-align:top;" |'''សៀវភៅតម្រា''' '''Astronomie Cambodgienne''' |colspan="2"|សុរិយាត្រីឡើងស័ក Félix Gaspard Faraut (1910) |- style="vertical-align:top;" |'''ប្រភេទបុណ្យ''' |colspan="2"|បុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី |- style="vertical-align:top;" |'''ប្រារព្ធដោយ''' |colspan="2"|ជនជាតិខ្មែរ |- style="vertical-align:top;" |'''រយៈពេល''' |colspan="2"|៣ ឬ ៤ ថ្ងៃ |- style="vertical-align:top;" |'''ថ្ងៃចាប់ផ្ដើម''' |colspan="2"|១៣ ឬ​ ១៤​ រៀងរាល់ខែមេសា |- style="vertical-align:top;" |'''ថ្ងៃបញ្ចប់''' |colspan="2"|១៥ ឬ​ ១៦ រៀងរាល់ខែមេសា |- style="vertical-align:top; |'''ព្រេងនិទាន ចូលឆ្នាំខ្មែរ''' |colspan="2"|ភាពទាក់ទងនិង [[ហិណ្ឌូសាសនា]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] |- style="vertical-align:top; |'''និពន្ធដោយ''' |colspan="2"|លោកឧកញ៉ា ហោរាធិបតី '''(ញឹមប៉ែន)''' ព្រះរាជបណ្ណាល័យជាតិកម្ពុជា |- style="vertical-align:top; |'''ចុះកាលបរិច្ឆេទ:''' |colspan="2"|'''គ.សករាជ ឆ្នាំ ១៩៤៥''' |} '''[[ចូលឆ្នាំខ្មែរ]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Khmer New Year) គឺជាពិធីបុណ្យ​ចូលឆ្នាំថ្មីរបស់កម្ពុជា ដែលកំណត់តាម ប្រតិទិនពុទ្ធសាសនា (Buddhist calendar) តាមដំណើរគោលចររបស់ [[ព្រះចន្ទ]] ដែលរាប់តាមរង្វាស់នៃឆ្នាំ [[ចន្ទគតិ]] (Lunar calendar) នៅក្នុងវប្បធម៌របស់កម្ពុជា ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានគេហៅថា ពិធីបុណ្យ គិម្ហៈរដូវ "បុណ្យរដូវក្ដៅ" (The Hot Season) នៃវិស្សមកាលតូច (Small vacations) ដែលបានមកពីអរិយធម៌ នៃវប្បធម៌ [[ប្រទេសឥណ្ឌា]] ដែលហៅថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីថា "សង្ក្រាន្ត" (Sangkranta) ដែលពាក្យ សង្ក្រាន្ត ជាភាសាដើម នៃពាក្យ ([[សំស្ក្រឹត]]-Sanskrit) ដែលត្រូវបានប្រជាជនកម្ពុជា ឱ្យនិយមន័យថា (សង្ក្រាន្ត​ខ្មែរ​-Sangkrant Khmer) គឺជាថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មី ដែលប្រារព្ធ​ឡើងរៀងរាល់ ថ្ងៃទី១៣ ឬ ថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា (April) ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​គ្រប់រូប និងត្រូវបានឈប់សំរាកពីការងារដើម្បីចូលរួមអបអរថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ពួកគេ ដែលមានរយៈពេលពេញមួយសប្ដាហ៍ ។​<ref> Vappadharm Khmaer (1981) [https://books.google.com/books/about/Vappadharm_Khmaer.html?id=RNAbinEhNt4C Khmer Family Culture], Publisher: Rungsin Kānphim, Original from the University of Michigan, OCLC Number: 54221527 </ref> == ទំនៀមមុនចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Traditions Before Khmer New Year''' មុនថ្ងៃចំនូលឆ្នាំខ្មែរមកដល់ ប្រជាជនខ្មែរគ្រប់រូបនិងធ្វើដំណើរនិវត្តគ្រប់ទិសទីមកស្រុកកំណើតរបស់ពួកគេវិញ ដើម្បីជួបជុំក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ រៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដង បន្ទាប់មក ពួកគេនិងរៀបចំសំអាតផ្ទះសម្បែង និងតុបតែង លម្អផ្ទះសម្បែងផងដែរ ជាមួយនិង ប្រពៃណីព្យួគោមផ្កាយ (Star Lantern) ដែលពួកគេមានជំនឿថា ពន្លឺគោមផ្កាយ និងនាំមកនូវ សិរីសួស្ដី លាភសំណាង និង ភាពមានបានផងដែរ ក្រៅពីនេះទៀតមានលេងល្បែងកំសាន្តប្រជាប្រិយខ្មែរ នៅតាមភូមិស្រុករបស់ពួកគេផងដែរ ដូចជា៖ ចោលឈូង លាក់កន្សែង ទាញព្រ័ត្យ បោះអង្គុញ ស្ដេចចង់ ពង្រាត់សង្សា ក្លែងចាប់កូនមាន់ ផ្សេងៗ ក្រៅពីល្បែងកំសាន្តទាំងនេះ ក៏មានល្បែងកំសាន្តមួយប្រភេទទៀតហៅថា ពិធីលេងជះទឹក តាមទីលំនៅនីមួយៗ តែងមានធុងទឹកនៅពីមុខផ្ទះរបស់ពួកគេ ដើម្បីជះទឹកទៅលើអ្នកដំណើរ ដែលពួកគេមានជំនឿថា ភាពមិនល្អដែលតោងទាមយើងគ្រប់គ្នាតាំងពីឆ្នាំចាស់ និងត្រូវលាងសំអាតជម្រះចេញក្នុងឆ្នាំថ្មីនេះ ដែលជាទំនៀមមួយមិនអាចចោលបាននូវក្នុងវប្បធម៌ប្រពៃណីខ្មែរ ដែលទាក់ទងនិង កិច្ចពិធីស្រង់ព្រះពុទ្ធអង្គ និង ស្រង់ព្រះរស់ដែលជាឪពុកម្ដាយ យាយតា របស់យើងផងដែរ ។​<ref> Robert Headley, Rath Chim (1998) [https://books.google.com.kh/books?id=VypnAAAAMAAJ&q=%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%81%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A&dq=%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%81%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiC8OnWj-71AhURyYsBHZB1BjMQ6AF6BAgGEAM Cambodian Advanced Reader], Publisher: Dunwoody Press, Original from the University of Michigan p.309 [[ISBN]]: 188126565X </ref> * កំណត់ចំណាំ ៖ ពិធីលេងជះទឹក នៅកម្ពុជាមានប្រវត្តិមកយូលង់ណាស់មកហើយ តាំងពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនានិយមមកម៉្លេះ ហើយត្រូវបានខូចរូបរាង្គដោយជនខិលខូចមួយចំនួន លេងដោយអសីលធម៌ ដោយការចងថង់ទឹកគប់ទៅលើអ្នកដំណើរ បង្ករជារបួសស្នាម ដួលគ្រោះថ្នាក់ពេលកំពុងធ្វើដំណើរថែមទៀតផង ដូចនេះហើយ បង្កើតបានការវែកញែកទៅដល់ពលរដ្ឋទូទៅ អំពីការហាមប្រាម និង ចង់លុបចោលនៅពិធីដ៏ល្អនេះ រហូតដល់ប្រទេសជិតខាង ដាក់ចូលជាពិធីលេងជះទឹកយ៉ាងធំក្នុងប្រទេសរបស់ពួកគេទៀតផង ដូចនេះសូមកុំបោះបង់ពិធីនេះអី ហើយសូមលេងដោយមានការគោរពទៅលើសីលធម៌ របស់អ្នកដ៍ទៃផងដែរ សូមអរគុណ ។ == ពិធីលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ == '''Water Throwing and Powder Ceremony''' [[File:Khmer New Year throw water 1968.jpg|thumb|Khmer New Year throw water 1968 at Phnom Penh]] ក្នុងតំណាលនិទានអំពី មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ បានបរិយាយអំពី ទឹក ជាគ្រឿង នាំមកនូវ សិរីមង្គល ទាំង បីប្រការ សម្រាប់ជាមង្គលដល់ មនុស្សលោកទាំងពួង "ពេលព្រឹក លាងមុខ" "ពេលថ្ងៃ លាងទ្រូង" និង "ពេលល្ងាច លាងជើង" ។ ក្នុង ឱកាសសង្រ្កាន្តឆ្នាំថ្មី នេះផងដែរ ប្រជាជនខ្មែរ ក៏មាននូវកិច្ចពិធី ស្រង់ព្រះរស់ (ឪពុកម្តាយ) ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រះសង្ឃ និង ពុទ្ធបដិមា ផងដែរ ។ ការលេងបាចទឹក ដាក់គ្នា ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីនេះ មានក្នុងកំណត់ត្រាលោក ចូវតាក្វាន់ ([https://en.wikipedia.org/wiki/Zhou_Daguan Zhou Daguan]) ដែលជារាជ្យទូត នគរយ័ន ([https://en.wikipedia.org/wiki/Yuan_dynasty Yuan dynasty]) មកពីប្រទេសចិនបច្ចុប្បន្ន ដែលបានកត់ត្រាអំពីពិធីចូលឆ្នាំខ្មែរ នាសម័យកាលអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១២៩៧ នៃគ.សករាជ ដែលពណ៌នាអំពី អ្នកស្រុកតំបន់អង្គរបានប្រមូលទឹកមកពីគ្រប់ទិសទី ដើម្បីជំរះលាងស្រោចស្របលើព្រះពុទ្ធបដិមារដែលមានចំនួន ២៥ អង្គដែលគេបានយកមកដង្ហែរនាពេលនោះ មនុស្សម្នាជាច្រើនបានជះទឹកដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកយ៉ាងសប្បាយរីករាយ និង តាមរយៈកំណត់ត្រានៃ ការបកប្រែរបស់លោក លី ធាមតេង ស្ដីពី [[កំណត់ហេតុរបស់ ជីវ តាក្វាន់]] ដែលបានចុះផ្សាយក្នុងឆ្នាំ 1973 ។<ref> Tore Ahlbäck (1996) [https://books.google.com/books/about/Dance_Music_Art_and_Religion.html?id=T1XXAAAAMAAJ Dance, Music, Art, and Religion: Based on Papers Read at the Symposium on Dance, Music, and Art in Religions Held at Åbo, Finland, on the 16th-18th August 1994], Publisher: Donner Institute for Research in Religious and Cultural History, Original from the University of Michigan, p.380 [[ISBN]]: 9516508340 </ref> === អត្ថន័យនៃការលេងប៉ាតម៉្សៅ === '''The Meaning of Playing Powder''' [[File:Hindukailash.JPG|thumb|The Meaning of Playing Powder of Khmer New Year from An illustration of the Hindu significance of Mount Kailash. It shows the holy family of Shiva and Ganesha celebration the Holi powder From the 18th century.]] ការលេងប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ទំនងជាទទួលឥទ្ធិពលពីវប្បធម៌ឥណ្ឌា នៃពិធីប៉ាតម៉្សៅពណ៌ ឬ ប៉ាតល័ក្ស ក្នុងពិធីបុណ្យ "ហូលី"([https://en.wikipedia.org/wiki/Holi Holi]) គឺជាពិធីបុណ្យមួយនៅក្នុងសាសនាហិណ្ឌូ ដែលគេស្គាល់ថាជាពិធីបុណ្យពណ៌ (Festival of Colors) ។ ដែលជាពិធីបុណ្យប្រារព្ធនូវសេចក្តីស្រឡាញ់ដ៏អស់កល្ប និងដ៏ទេវភាពរបស់ ព្រះគ្រឹស្នា (Radha Krishna) វាក៏បង្ហាញពីជ័យជំនះដែលអំពើល្អយកឈ្នះទៅលើអំពើអាក្រក់ផងដែរ តាមរយៈព្រេងកថានៃ [[អវតារ]] [[ព្រះវិស្ណុ]] ដែលបានក្រឡាខ្លួនជា នរៈសិង្ហ (Narasimha Narayana) ដែលយកឈ្នះ "ហិរណយក្សសិបុ" (Hiranyakashipu) ភាពល្បីល្បាញនៃពិធីបុណ្យនេះបានហូរចូលមកតំបន់អាសុីគ្នេយ៍ផងដែរ ព្រោះពិធីបុណ្យនេះប្រារព្ធខុសពេលវេលា និង ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ តែមួយខែ ប៉ុនណោះ ដែលពិធីបុណ្យនេះប្រារព្ធនៅខែមីនា ។ ដោយម៉្សៅពណ៌ប្រហែលជាអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាព ទើបពលរដ្ឋកម្ពុជាពីមុនៗមក លេងត្រឹមការប៉ាតម្ស៉ៅស ដែលមិនប៉ះពាល់ដល់សុខភាព ការលេងប៉ាតម្ស៉ៅក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ របស់កម្ពុជាមានការពេញនិយមលេងខ្លាំងអំឡុងឆ្នាំ ២០០០ មកម៉្លេះបើគិតមកដល់ពេលនេះមានរយៈពេលជាង ២០ ឆ្នាំហើយ ដោយចាស់ពីដើមលោកយល់ថា មនុស្សមិនស្គាល់គ្នាសោះ ពួកគេអាចលេងប៉ាតម្សៅជាមួយគ្នា បង្កើតភាពស្និតស្នាល និង ក្ដីស្រលាញ់ ហើយអាចនាំពួកគេចាកឆ្ងាយពីល្បែងពាលាមួយចំនួន ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរនេះផងដែរ ។<ref> Kaev Bhuan (2004) [https://books.google.com/books/about/Tourism_Sites_of_Cambodia.html?id=4mm7AAAAIAAJ Tourism Sites of Cambodia], Publisher: Ponleu Khmer, Original from the University of California p.295 </ref> <ref> Matt Jacobson (2004) [https://books.google.com/books/about/Adventure_Cambodia.html?id=RWq7AAAAIAAJ Adventure Cambodia: An Explorer's Travel Guide], Publisher: Silkworm Books, Original from the University of California p.393 [[ISBN]]: 9749575539 </ref> === ប្រការយល់ខុស === * ការលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមលេងកំសាន្តរាប់សែននាក់ មិនមានករណីស្លាប់ដោយការលេងបែបនេះទេ បើសិនជាមានផលប៉ះពាល់ បង្កើតជារបួសស្នាមផ្សេងៗក៏មាន មិនដល់ 1% នៃប្រជាជនដែលបានចូលរួមលេងកំសាន្តនោះដែរ ។ * អ្នកមិនចូលចិត្តលេងបែបនេះ ពួកគេអាចវាងផ្លូវ ពាក់អាវភ្លៀង មុនពេលផ្ដើមចូលឆ្នាំខ្មែរ និង ក្រោយពេលចូលឆ្នាំខ្មែរ ១ថ្ងៃ ទៅ២ថ្ងៃ ឬ មិនឆ្លងកាត់តំបន់ដែលគេលេងនេះ ហើយការលេងកំសាន្តបែបនេះ មានរៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដងប៉ុនណោះ ។ * ការយករូបភាព នៃការលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅអសីលធម៌ នៃក្រុមបុគ្គលមួយចំនួនតូច មកវាយប្រហារពិធីលេងជះទឹករបស់ខ្លួនទាំងមូល ។ * ប្រជាជនថៃ និង ឡាវ ដែលមាន ពិធីលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ដូចគ្នាទៅនិងកម្ពុជា ហើយក៏មានរូបភាព អសីលធម៌ និង ការបង្កររបួស្នាមផងដែរ តែពួកគេនៅតែលេងកំសាន្ត ផ្ទុយនិងផ្នត់គំនិតនៃបុគ្គលខ្មែរមួយចំំំនួន ដែលពួកគេប្រើពាក្យវាយប្រហារ ពិធីរបស់ខ្លួន ហើយចោទថាពិធីរបស់ខ្លួនចម្លងបរទេសថែមទៀតផង ។ * ផ្នត់គំនិតនៃការយល់ខុស ក្នុងពិធីជះទឹកនៅកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងថ្ងៃចូលឆ្នាំ មនុស្សចំនួន 100% បានលេងនូវពិធីជះទឹកនេះ ក្នុងនោះមានមនុស្ស 5% បានរងគ្រោះ ដោយការបៀតបៀន ការកេងបន្លំលួចរបស់ គ្រោះថ្នាក់រអិលដួល ការជះទឹកកខ្វក់ដាក់ផ្សេងៗ ក្នុងចំនោមមនុស្ស 5% ដែលរងគ្រោះនេះពួកគេបានផុសលើបណ្ដាញសង្គមវាយប្រហារមកលើអ្នកលេងជះទឹក ចំនួន 95% ផ្សេងទៀតដោយចោទបែបនេះ ឬ បែបនោះ ទាំងអ្នកដែលលេងជះទឹក 95% នេះលេងដោយសប្បាយរីករាយ មិនមានហេតុប៉ះពាល់អ្វីកើតឡើងនោះទេ ដូចនេះមិនគួរប្រកាន់ច្រើនអំពីពិធីជះទឹកនេះឡើយ ហើយវាមិនមានផលចំណេញអីដល់ថ្ងៃរីករាយក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរនោះទេ ។ * ផ្នត់គំនិតនៃការយល់ខុស អំពីការលេងប៉ាតម៉្សៅក្នុង ថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ឧទាហរណ៍ មានការលេងប៉ាតម៉្សៅជាង 1000 តំបន់នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះ មានរូបភាព អសីលធម៌នៃការលេងប៉ាតម៉្សៅ ដោយការបន្លំស្ទាប បន្លំលួចរបស់ផ្សេងៗ 2 ទៅ 3 តំបន់ ក្នុងរូបភាពដូចគ្នានេះ ហើយជនរងគ្រោះក្នុងតំបន់តិចតួចនេះ ពួកគេបានលើកយកបញ្ហានេះទៅផុសវាយប្រហារការលេងប៉ាតម្ស៉ៅជារួម ក៏ដូចជាតំបន់ដែលបានលេង 900 ផ្សេងទៀត នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនមានករណីដូចនេះ ហើយពិធីសប្បាយៗរបស់ជាតិធំៗ ត្រូវដួលរំលំ និង អាចបាត់រូបរាង្គទាំងស្រុង នៃគំនិតអត្មានិយមរបស់ពួកគេ ។ * ហេតុអ្វីពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនចូលចិត្តលេងជះទឹក នៅតាមដងផ្លូវ ឬ តាមផ្លូវក្នុងភូមិរបស់ពួកគេ ជាការពិតណាស់ នេះប្រហែលជាពួកគេ មានវិបិត្តលុយកាក់ ឬ ប្រជាជនដែលមានជីវភាពខ្វះខាត មិនអាចដើរលេងតាមរម្មណីយ៍ដ្ឋានផ្សេងៗបាន ហើយពួកគេបានប្រមូលផ្ដុំគ្នា លេងជះទឹក នៅតាមដងផ្លូវដើម្បីបង្កើតបរិយាកាសរីករាយក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួនប៉ុនណោះ ប្រការដែលសំខាន់នោះ គឺការយោគយល់គ្នា មនុស្សមួយចំនួនដែលប្រកាន់ខ្លួនមិនចង់ប៉ះពាល់ទឹកក្នុងពេលដែលពលរដ្ឋលេងពិធីជះទឹក ពួកគេច្រើនជាមនុស្សវាយរិក ឬ ជាមនុស្សប្រកាន់ច្រើន ហើយភាគច្រើនជាអ្នកមានជីវភាពធូរធារ ហើយពួកគេអាចធ្វើដំណើរគ្រប់រម្មណីយដ្ឋានសប្បាយៗដែលពួកគេចង់ទៅ ។ * រីករាយចូលឆ្នាំខ្មែរ (Happy Khmer New Year) * សួស្ដីចូលឆ្នាំខ្មែរ (Hello Khmer New Year) * រីករាយឆ្នាំថ្មី (Happy New Year) * សួស្ដីឆ្នាំថ្មី (Hello New Year) * Songkran (សង់ក្រាន) Thai pronounciation * Sangkran (សាំងក្រាន) Khmer pronounciation from official 1896 === វិចារណកថា === * នៅពេលដែលពិធីលេងជះទឹក ដែលមានតាំងពីសម័យអង្គរត្រូវដួលរំលំ រលត់រលាយ ជាមួយនិងពិធីលេងប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងសម័យកាលបច្ចុប្បន្ន ដោយភាពអត្មានិយមរបស់អ្នកមួយចំនួនតូចដែលចូលរួមតិះដៀលមកលើទំនៀមនេះ ក្រោយមកពិធីនេះត្រូវបានធ្លាក់ចូលក្នុងដៃប្រទេសជិតខាង អនគតនៃចូលឆ្នាំខ្មែរ មានតែពលរដ្ឋផឹកគ្រឿងស្រវឹង ស្រែកច្រៀងរាំលេងកំសាន្ត អង្គុយលេងបៀរ ចាក់អាប៉ោងគ្រប់ៗផ្ទះ ហើយបរទេសដែលមើលមកក្នុងរូបភាពបែបនេះ និងយល់ថា ជាជនជាតិមួយដែលពោពេញទៅដោយវប្បធម៌ពាលាអាវ៉ាសែ នោះហើយដែលឈានទៅរកនៃការរលាយរលត់នៃទំនៀមដូនតាយ៉ាងពិតប្រាកដ ។ === ប្រការមិនគួរលេង ក្នុងពិធីជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ === * ការលេងគប់ថង់ទឹក * ការលេងគប់ប៉េងប៉ោងទឹក * ការលេងបាញ់ទឹកទៅរកផ្ទៃមុខអ្នកដំណើរ * ការលេងជះទឹកសាប៊ូលើអ្នកដំណើរ * ការលេងបាញ់ទឹក និង ជះទឹកទៅលើអ្នកដំណើរ ដែលបានលើកដៃជាសញ្ញា បញ្ចាក់ពីការមិនយល់ព្រម * ការលេងបាញ់ទឹក និង ជះទឹក ទៅលើអ្នកដំណើរដែល ស្លៀកសំលៀកពាក់ទៅវត្ត ជាពិសេសប្រការលេងខុសឆ្គង ទៅលើអ្នកស្លៀកហូលផាមួង * ការចាប់ប៉ាតម៉្សៅហួសហេតុ បណ្ដាលឱ្យចូលបំពង់ខ្យល់ ដកដង្ហើម * ការប៉ាតម៉្សៅប៉ះពាល់ភ្នែក * ការលេងប៉ាតធ្យូង ប៉ះពាល់ទៅដល់សុខភាពស្បែក ដូចនេះ មិនគួរលេងបាញ់ទឹក ជះទឹក ឬ ប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងប្រការហាមប្រាមដែលបានរៀបរាប់នៅខាងលើនេះទេ សូមលេងដោយក្រមសីលធម៌ និង សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ ។ === ស្រាយចម្ងល់ === * រាប់ចាប់ពីសមញ្ញជន ព្រះសង្ឃ រហូតដល់គ្រូ បណ្ឌិតដេប៉ាតឺម៉ង់ មួយចំនួន ពួកគាត់តែងលើកឡើងថា មិនគួរលេងជះទឹកប៉ាតម៉្សៅទេ នាំឱ្យបាត់បង់ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ មានជាអាថ៍ បោះអង្គុញ លាក់កន្សែង ចោលឈូង ទាញព្រ័ត្យ ល-។ !! ចំណារពន្យល់ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ មិនបានបាត់បង់ទៅណាតាមការយល់ឃើញរបស់អ្នកមួយចំនួននោះឡើយ ព្រោះរបៀបលេងទាំងអស់មានការចងក្រងក្នុងសៀវភៅឯកសាររួចរាល់អស់ហើយ របស់ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ កត្តា ដែលអ្នកមួយចំនួននោះយល់ថា ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ មិនសូវឃើញលេង ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំ ពីព្រោះ មនុស្សរាប់លាននាក់មិនអាចប្រមូលផ្ដុំគ្នាលេងតែល្បែងប្រជាប្រិយតែមួយមុខនោះទេ ត្បិតមនុស្សម្នាក់ៗមានចិត្តលេងអ្វីដែលខ្លួនពួកគេចង់លេង ដោយគ្មានការបង្ខិតបង្ខំ ប៉ុន្តែប្រសិនជាពួកគេលេងនៅល្បែងសុីសងក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ នោះទើបជាទង្វើរខុសច្បាប់ ។ '''ប្រសិនបើ គ្មានសោះនៃពិធីលេងជះទឹក និង ប៉ាតម្សៅ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរចំនួន 3ថ្ងៃនេះ តើនិងមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ ?''' ឧទាហរណ៍៖ វត្តមួយបង្កើតឱ្យមានល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ប៉ុន្តែទីធ្លាវត្តនោះ បង្កើតល្បែងប្រជាប្រិយបានតែ 2 ទៅ 3 មុខប៉ុនណោះ ហើយក្នុងមួយមុខអាចលេងលើសពី 10នាក់ បើធៀបនិងការចូលរួមលេងសរុបគឺ 50 ទៅ 100 នាក់អីចឹងទៅ ក្នុងមួយវត្ត តើមនុស្សចំនួន 1ពាន់នាក់ផ្សេងទៀតដែលគាត់កំពុងឈរមើល ហើយចង់លេងដែរនោះ គាត់បានអ្វីលេង ? ស្របពេលដែលពេលវេលារកំពុងដើរទៅមុខ ? ចុះបើចំនួនដល់រាប់មុឺននាក់កំពុងឈរមើល តើពួកគាត់បានអ្វីលេង ? ចុះបើចំនួនដល់រាប់លាននាក់កំពុងឈរមើល តើពួកគាត់បានអ្វីលេង ? * ការិះគន់ដែលគ្មាន សតិវិចារណា បុរាណាចារ្យ មិនអាចទទួលយកបាន នៅតាមភូមិមួយចំនួនធំក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ផ្ទះរបស់ពួកគេចាប់ផ្ដើមធ្វើរបងខណ្ឌព្រុំដី ដើម្បីសំគាល់ ភាពស្របច្បាប់នៃដីធ្លីរបស់ពួកគេ ដូចនេះតាមភូមិបច្ចុប្បន្ន មិនមានទីធ្លាសម្រាប់លេងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរនោះទេ តើក្មេងៗក្នុងភូមិទាំងនោះលេងបានដោយរបៀបណា ? តើឱ្យពួកគេលេងតាមចិញ្ចើមផ្លូវ ឬយ៉ាងណា ? ពួកគេអាចប្រឈមមុខនិង គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ខ្ពស់ផងដែរ ។ * '''បំណកស្រាយ''' គ្រប់វត្តអារ៉ាម នៅតែបង្កើតឱ្យមានល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ នៅមុនថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរមួយសប្ដាហ៍ ឬ បង្កើតឱ្យមានក្នុងវេលា ៣ថ្ងៃនេះដដែល ជាពិសេស ពន្យល់ពីរបៀបលេង ឬ ពិធីលេងទៅកាន់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ ហើយពលរដ្ឋដែលបានចូលរួមលេង ក៏លេងទៅ ហើយបើអត់ក៏អត់ទៅ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ អត់មានបាត់ និង រត់ទៅណាទេ សូមអរគុណ ។ * '''ប្រសិនជាបាត់ ទំនៀមលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅវិញ''' មានផលប៉ពាល់ជាច្រើនដែលមិនអាចនឹកស្មានដល់ មនុស្សរាប់លាននាក់ ចូលឆ្នាំមិនដឹងលេងអ្វី ដូចនេះ ពលរដ្ឋមួយភាគធំដែលមានជីវភាពធូរធារ គាត់និងធ្វើទេសចរណ៍ ទៅលេងជះទឹកក្នុងប្រទេសដទៃ លំហូរលុយចេញទៅក្រៅប្រទេស ធ្វើឱ្យចរន្តសេដ្ឋកិច្ចបានបែកចេញមួយផ្នែក ចំណែកទេសចរណ៍បរទេស គាត់មិនឃើញមានអ្វីលេងដូចនេះមិនធ្វើដំណើរកំសាន្តចូលមក ប៉ះពាល់ដល់ វិស័យជើងហោះហើរ វិស័យសណ្ឋាគារ រម្យណីយដ្ឋានផ្សេងៗ មិនមានទេសចរណ៍អន្តរជាតិទៅលេង ប៉ះពាលសេដ្ឋកិច្ចជាតិមួយភាគធំ គ្មានចរន្តលុយវិល សម្រាប់ការចាយវាយក្នុងប្រទេស ប៉ះពាល់ទៅដល់ការលក់ទំនិញអាហារ តាមតំបន់ទេសចរណ៍ថែមទៀត ។ មនុស្សរាប់លានអត់អីលេង ក៏អង្គុយលេងល្បែងសុីសងក្នុងផ្ទះរបស់ពួកគេរៀងខ្លួនៗ ចូលឆ្នាំក្លាយជាវប្បធម៌ពាលាអាវ៉ាសែ តាមផ្នត់គំនិតដ៏សំរាម របស់ជនអគតិមួយចំនួននោះ ។ សេចក្ដីពិរោធ៖ រាប់ចាប់ពី សមញ្ញជន ព្រះសង្ឃ រហូតដល់គ្រូ បណ្ឌិតដេប៉ាតឺម៉ង់ មួយចំនួន ដែលតិះដៀលពិធីលេងជះទឹក របស់ដូនតាអង្គរ គំនិតរបស់ពួកគេមិនបានមួយជំនិតនៃយុវជនជាតិនិយមសៀមម្នាក់ផងនោះទេ ។ == ព្រេងនិទាន គោមផ្កាយ == '''The Legend of Star Lantern''' [[File:Linteau Musée Guimet 25974.jpg|left|thumb|Cambodia The Legend of Star Lantern [[កិត្តិមុខ]] swallow all of Star planet symbols of [https://en.wikipedia.org/wiki/Black_hole Black hole] in the story of Skanda Purāna.]] [[File:Cambodian Star Lantern.jpg|left|thumb|Cambodian Star Lantern are always celebrated during the Khmer New Year April which is meaningful in the Hindu mythology.]] ព្រេងនិទាន គោមផ្កាយ ដែលដកស្រង់ចេញពីគម្ពីរ Skanda Purāna ដ៏ធំរបស់ [[សាសនាហិណ្ឌូ]] ដែលនិទានពី ការកកើតនៅ សភាវៈសុីមិនចេះឆ្អែត "កាឡា" (Kala) ដែលជានិមិត្តសញ្ញានៃ ប្រហោងខ្មៅ (Black Hole) នៅក្នុងចក្រវាឡ (In the universe) ដែលត្រូវបានប្រសិទ្ធនាមថា "កិត្តិមុខ" (Kirtimukha) ដែលមានឆ្លាក់ជាប់នៅតាមផ្ដែរនៃប្រាសាទមួយចំនួនរបស់កម្ពុជា ។<ref> Ananthacharya Indological Research Institute series (1982) [https://books.google.com/books/about/Proceedings_of_the_Seminar_on_Symbolism.html?id=aOfVAAAAMAAJ Proceedings of the Seminar on "Symbolism In Temple Art and Architecture", Held in February 1981], Editor: K. K. A. Venkatachari, Publisher: Ananthacharya Indological Research Institute, Original from the University of Michigan p.94 </ref> នាថ្ងៃមួយដែល "[[ព្រះឥន្ទ្រ]]" (Indra) និង [[ព្រះហស្បាទី]] (Brihaspati) ដែលជាតារានិករ នៃ [[ភពព្រហស្បតិ៍]] បានធ្វើដំណើរទៅភ្នំកៃឡាសដើម្បីទៅជួបព្រះនាងគង្គា ដោយល្បីថាទ្រង់មានសម្រស់ស្អាតដាច់គេនាជម្ពូទ្វីប និងចង់ទៅប្រឡោមស្នេហ៍មកធ្វើជាប្រពន្ធរបស់ខ្លួន ធ្វើដំណើបានពាក់កណ្តាលផ្លូវ ព្រះឥសូរ បានក្រឡាខ្លួនជាឥសីម្នាក់មករារាំងផ្លូវដើម្បីសាកល្បងជាមួយព្រះឥន្ទ និង ព្រះហស្បាទី ។ ព្រះឥន្ទបានឱ្យ ឥសីនោះចេញពីផ្លូវ តែឥសីពុំព្រមចេញ ព្រះឥន្ទក៏គំរាមឥសីដោយអាវុធ [[វជ្រ]] ដែលជាសិល៍កាំរន្ទះរបស់ខ្លួន និងបានចោលវាត្រូវដៃរបស់ព្រះឥសូរ ដោយសេចក្ដីគ្រោធខឹង ឥសីនោះក៏បើកភ្នែកទីបីអគ្គីនេត្រ បាញ់ប្រហារទៅ ព្រះឥន្ទ្រ ឯព្រះហស្បាទី ឃើញដូចនេះបានហក់ទៅជួយ ព្រះឥន្ទ្រ គេចចេញពីថាមពលភ្នែកទី៣ របស់ឥសីនោះ ថាមពលភ្នែកទីបីរបស់ឥសីនោះ បានរត់ទៅប៉ះនិងស្រទាប់ចក្រវាឡ បង្កើតបានជា សភាវៈសុីមិនចេះឆ្អែត "កាឡា" ។ កាឡា បានលេបយកដួងតារានិករទាំងអស់នៅក្នុងចក្រវាឡ ព្រះហស្បាទី ឃើញដូចនេះក៏ពោលថា បើសភាវៈនេះលេបយក ដួងផ្កាយទាំងអស់ នោះចក្រវាឡ ទាំងមូល និងប្រែជាខ្មៅងងឹតអន្ធកាល រីឯឥសីនោះ បានក្រឡាខ្លួនជា ព្រះឥសូរវិញ ព្រះឥន្ទ្រ និង ព្រហស្បាទី ក៏ស្គាល់ថា នេះគឺជាមហាទេវៈ ក៏លត់ជង្គង់សូមឱ្យព្រះឥសូរអភ័យទោស និង សូមឱ្យបញ្ឈប់សភាវៈកាឡា ព្រះឥសូរក៏យល់ព្រម និងបានហាម "កាឡា" មិនឱ្យលេបដួងផ្កាយបន្តទៀត តែកាឡាបានពោលទៅវិញថា ខ្ញុំសុីមិនឆ្អែតសោះ តើធ្វើដូចម្ដេចទើបខ្ញុំឈប់ឃ្លានបាន ? ព្រះឥសូរ ក៏មានបន្ទូលថា ចូលឯងសុីកន្ទុយខ្លួនឯងចុះ ឯងនិងឆ្អែត "កាឡា" បានសុីកន្ទុយរបស់ខ្លួនព័ទ្ធមួយជុំដល់មុខរបស់ខ្លួនវិញ ក៏រលត់សង្ខារស្លាប់ទៅ ដោយ "កាឡា" ជាសភាវៈដ៏ស្មោះត្រង់ ព្រះឥសូរ បានប្រសិទ្ធនាមវាថា "[[កិត្តិមុខ]]" មុខដ៏មានកិត្តិនាម ។ ព្រេងនិទាន ដ៏មានអត្ថន័យនេះ ដែលជាការប្រែសម្រួលរបស់កម្ពុជា បានផ្សារភ្ជាប់និងទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណីវប្បធម៌ នៃការផ្ជួរគោមផ្កាយ ក្នុងរដូវកាលបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ចំណែកឯការនិពន្ធបន្ថែមប្រែសម្រួលផ្សេងទៀតមានទៅតាមបែបផែនផ្សេងគ្នារបស់អ្នកពិន្ធផ្សេងៗផងដែរ ។ == ការសម្ដែងរបាំត្រុដិ == '''Trod Dance Performance''' យោង​តាម​សៀវភៅ ​(​របាំ​ប្រជាប្រិយ​ខ្មែរ​) នៃ​ក្រុម​ជំនុំ​ទំនៀមទម្លាប់​ខ្មែរ លើក​ឡើង​ថា របាំ​ត្រុដិ​ជារបាំប្រជាប្រិយ​មួយ​បែប ​ដែលគេសម្ដែងលេង​ដើម្បី​ប្រសិទ្ធពរ​ជ័យ សិរី​សួស្តី​ជូន​ដល់​អ្នកស្រុក​ក្នុង​ឱកាស​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី ប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ។ ឈ្មោះ​ថា «​ត្រុដិ​» ជា​ពាក្យ​ដើម​មក​ពី​ភាសាសំស្ក្រឹត​ប្រែ​ថា «​ផ្តាច់ ឬ កាត់​ផ្តាច់​» គឺ​សំដៅ​ដល់​ការ​ផ្តាច់​ឆ្នាំ ឬ​ការ​កាត់​ផ្តាច់​ឆ្នាំ​ចាស់​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី ហើយ​ដែល​នៅ​មាន​ជាប់​នាម​ព្រះរាជ​ពិធី​មួយ​ហៅ​ថា «​ត្រស្តិ​សង្ក្រាន្ត​» មកដល់សព្វថ្ងៃ ។ ដូចនេះ​ឃើញ​ថា ឈ្មោះ​របាំ​ត្រុដិ​បញ្ជាក់​ថា សម្រាប់​ប្រកប​ឡើង​នៅ​ពេល​ដំណាច់ឆ្នាំ នីមួយ​ៗ ។ "ប្រដាប់ប្រដារ​និង​របៀប​លេង" តាម​ធម្មតា​វង់​របាំ​ត្រុដិ​មាន​ក្រុម​តូច ក្រុម​ធំ​យោង​ទៅ​តាម​ការ​និយម​របស់​អ្នកស្រុក និង​និយម​តាម​ចំនួន​មនុស្ស​ដែល​ស្ម័គ្រចិត្ត​ចូល​លេង ។ ឯ​ប្រដាប់ប្រដារ​សោត​ក៏​និយម​ទៅ​តាម​នោះ​ដែរ ប៉ុន្តែ​យើង​អាច​រក​មើល​ទាំងអស់​ឲ្យ​ឃើញ​ថា តើ​វង់​ត្រុដិ​ពេញលេញ​នោះ​ប្រដាប់​មានឈ្មោះ​អ្វីខ្លះ គឺ​មាន គ្រឿង​ភ្លេង ៖ * «​ក​ញ្ចា​រ​» ដង​ធ្វើ​ពី​ពីងពង់​ប្រវែង​២ ម៉ែត្រ មាន​បន្ទះ​រនាប​តូចឆ្មារ​ភ្ជាប់​នៅ​ចុង ហើយ​ខ្វែងគ្នា​ពត់​ង​ទន្ទាំ​មាន​សណ្ឋាន​ដូច​ស្នែង​៤ ។ នៅ​ចុង​បន្ទះ​រនាប​មាន​ចងខ្សែ​ខ្វែង​ពី​ចុង​មួយ​ទៅ​ចុង​មួយ ហើយ​ត្រង់​កណ្តាល​ខ្សែ​ខ្វែង​នេះ​មាន​បណ្តោយ​ផ្លែ​អង្គញ់​ដែល​ចោះ​យក​គ្រាប់​ចេញ​អស់ ហើយ​ដាក់​គ្រាប់​ក្រួស ឬ​កម្ទេច​ដែក​ទៅ​ក្នុង​នោះ​ប្រយោជន៍​ឲ្យ​ឮ​សូរ កាលណា​គេ​បុក​ដង​វា​នឹង​ដី​តាម​ចង្វាក់​ស្គរ ។ * «​ចង្ក្រង់​ដំបែ​» ៖ ចង្ក្រង់​ចង​បន្តោង​នឹង​ខ្សែទាម​គោ ហើយ​ចង​ភ្ជាប់​នឹង​ដង​ឫស្សី​ដែរ ។ កាលណា​គេ​បុក​នឹង​ដី​ក៏​មាន​សូរ ប្រាវ​ៗ តាម​ចង្វាក់ ។ * «​ចង្ក្រង់​រ៉ូង​» ៖ ចង្ក្រង់​នេះ​ចង​ព្យួរ​នឹង ចង្កេះ​មនុស្ស​តែ​ម្តង ដោយ​ចង​គួប​គ្នា​ជា ចង្កោម​ៗ ។ * «​ស្គរ​» ៖ ស្គរអារក្ស គឺ​ស្គរ​ដែល​ធ្វើ​ពី​ដី​ដុត​ពាស​ស្បែក​ថ្លាន់ ។ * «​ប៉ីពក​» ៖ មាន​តែ​១​ប៉ុណ្ណោះ​។ * «​ទ្រអ៊ូ ឬ​ទ្រសោ​» ៖ ត្រូវ​មាន​ទាំង​ពីរ ។ * «​សន្ទូច​» ៖ ដង​ពីងពង់​វែង​មាន​សណ្ឋាន ដូច​សន្ទូច​ចង​ចុង​ដូច​ចន្ទោល​រទេះ ដោយ​មាន ព្យួរ​ថង់​មួយ​នៅ​ចុង​សម្រាប់​ទទួល​វត្ថុ​ជា​ទាន ។ គ្រឿង​តែង ៖ * មុខ​ត្លុក ៖ ធ្វើ​ពី​ឆ្អឹង​ឫស្សី​ពាស​ក្រដាស ឬ​ស្មាច់ ឬ​ខ្មុក ។ * មកុដ ៖ គេ​ធ្វើ​ពី​ក្រដាស​លាប​កាវ និង​បិទ ឲ្យ​ក្រាស់​តម្រួត​គ្នា​ទៅ​ជា​រឹង គឺ​ស្មាច់ ឬ​ខ្មុក ហើយ​ផាត់​ពណ៌ ។ * ​ស្នែង​ប្រើស ៖ គេ​យក​ផ្តៅ​មក​ព័ទ្ធ​ធ្វើ​ឆ្អឹង ហើយ​យក​ក្រដាស​បិទ​ពី​ក្រៅ​ឲ្យ​ក្រាស់​ព័ទ្ធ​ឲ្យ​មាន​រាង​ដូច​ស្នែង ឬ​ជួនកាល​គេ​យក​ស្នែង​ប្រើស​មែនទែន​មក​ស៊ក​ភ្ជាប់​នឹង​ផ្តៅ​ពាក់​ឲ្យ​ជាប់​នឹង​ក្បាលមនុស្ស​ក៏​មាន ។ * ​ស្នែងទន្សោង​៖ ស្នែងទន្សោង​គេ​ធ្វើ​ប្រហែល​គ្នា​នឹង​ស្នែង​ប្រើស​ដែរ គឺ​ជួន​គេ​យក​ស្នែង​មែនទែន​មក​ធ្វើ ជួន​គេ​ស្មាច់​ក្រដាស​ឲ្យ​ក្រាស់ ។ * កន្ទុយក្ងោក ៖ យក​កន្ទុយក្ងោក​មែនទែន​មក​កាន់ ហើយ​កាច់​កែ​ឲ្យ​មាន​សណ្ឋាន​ដូច​សត្វ​ក្ងោក​មែនទែន ។ * ​ក្រចក ៖ យក​ផ្តៅ​ប្រវែង​០,២០​ម៉ែត្រ ទៅ​បិត​ចុង​ឲ្យ​ស្រួច រោល​ភ្លើង​ពត់​ឲ្យ​ង ហើយ​យក​អំបោះ​ចង​គល់​ភ្ជាប់​នឹង​ម្រាម​៤ ឯ​មេដៃ​មិន​ពាក់​ទេ ។<ref> Khmer Tradition Church Customs (1964) [https://books.google.com/books/about/Rap%C4%81%E1%B9%83_praj%C4%81priy_khmaer.html?id=SSc7AAAAMAAJ Khmer folk dance], Publisher: Cambodia Buddhist Academy Original from the University of Michigan p.155 </ref> == ព្រះរាជពិធី ត្រស្តិសង្ក្រាន្ត == '''Royal cut off the old year ceremony''' ព្រះរាជពិធី '''ត្រស្តិសង្ក្រាន្ត''' (អ.ថ.ត្រស់តិ សង់ក្រានតៈ) គឺជាពិធី ព័ទ្ធ​ខ្សែសីម៉ា សូត្របាលីគាថា ភាណៈយក្ស ហៅអន្ទងស្ដេចយក្ស សម្ដេចព្រះវេស្សវ័ន្ត ស្ដេចនៃពួកអាសុរា ឱ្យមកបណ្ដេញ​ខ្មោចព្រាយបីសាច ឱ្យចេញពី ព្រះបរមរាជវាំង ដែលប្រព្រឹត្តទៅវេលា ចំនួន ៤ថ្ងៃ ដែលគិតចាប់ពីថ្ងៃ ១២រោច ១៣រោច ១៤រោច និង ១៥រោច ខែផល្គុន ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ។ ព្រះរាជពិធី​នេះ តែងធ្វើឡើងក្នុងព្រះទីនាំង ទេវានិច្ឆ័យ នៅក្នុងរោងមណ្ឌលទាំង៥ ដែលនៅខាងក្រៅកំពែងព្រះបរមរាជវាំង មានអំបោះឆៅ ពណ៌ស ព័ទ្ធជុំវិញ​កំពែងរាជវាំង និងព័ទ្ធគ្រប់រោងមណ្ឌលទាំង៥ រហូតដល់ក្នុង ព្រះទីនាំង ទេវានិច្ឆ័យ ដែលយកទៅព័ទ្ធដល់គ្រែសូត្ររបស់ ព្រះសង្ឃ និង ចេញព័ទ្ធដល់រាជវង្សានុវង្សរបស់ អង្គព្រះមហាក្សត្រ ក្រៅពីនេះមានបន្ថែមនៅអំបោះ ភ្លុកចំនួន២បែប បែបទី១ ដាក់ព័ទ្ធជារង្វង់មូលជុំវិញអង្គព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីជាកិច្ចការពារ និង ដាក់ព័ទ្ធ ជុំវិញសិរសា របស់ពួកនាហ្មឺនសព្វមុខមន្ត្រី បែបទី២ ហៅថា ខ្សែរអភិសមរៈ សម្រាប់ព្រះរាជាទ្រង់ពាក់ឈៀងអង្សាម្ខាង និង ពួកនាហ្មឺនសព្វមុខមន្ត្រីពាក់ឈៀង ស្មាម្ខាង គេមានដាក់ដង្វាយ "ដំបងពេជ្រ" ជាតំណាងឱ្សសម្ដេចព្រះវេស្សវ័ន្តផងដែរ ដើម្បីបង្ការ ពួកខ្មោចព្រាយបិសាច បច្ចុប្បន្ន​គេអាចធ្វើពិធីកាត់ៗ សង្ខេបមកត្រឹម១ថ្ងៃ ត្រូវនិងថ្ងៃ១៥រោច ខែផល្គុន ។ នៅថ្ងៃ១៥រោច ខែផល្គុន ព្រះរាជា ឬ ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវរៀបចំពិធី និមន្ត​ព្រះ​ភិក្ខុ​សង្ឃ​រាជ ទាំង៣ គណៈនិកាយ សូត្រ​បាលី​អាដានាដិយ: ​សូត្រ តាំង​ពី​បើកកិច្ចពិធីបញ្ជាន់ឆ្នាំថ្មី រហូតដល់បញ្ចប់ពិធី (សូត្រ​ផ្លាស់​គ្នា) មាន​បាញ់​កាំភ្លើង​ធំ​ៗ​​គ្រប់​ទិស​ធំ​ទាំង ៤ គ្រប់ខេត្តក្រុងស្រុកត្រូវទូងស្គរជ័យ អុចធូប​សំបូងរូង ២១សសៃ តំណាងឱ្យការប្រកាសប្រាប់អស់ទេវតា ទាំង ២១ ច្រក ឲ្យដឹងលឺពីការកាត់ផ្ដាច់ឆ្នាំចាស់នេះ ។<ref> Chab Pin (1969) [http://www.elibraryofcambodia.org/preah-reach-pithi-thvea-tor-sor-meas-pheak-ti-3-ebook/ The 12-Month Royal Ceremony-Volume 3] Khmer Tradition Church of the Buddhist Academy of Cambodia p.157 </ref> == ទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Khmer New Year Tradition''' [[File:Khmer New Year Devata Sangkran Worshipping.jpg|thumb|Khmer New Year Devata Sangkran Worshipping always celebration 14 April.]] តាមទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ គេចែកវេលាចូលឆ្នាំជា ៣ថ្ងៃ ថ្ងៃទី១ ហៅថា៖ ថ្ងៃ [[មហាសង្ក្រាន្ត]] (Maha Sangkran Day), ថ្ងៃទី២ ហៅថា៖ ថ្ងៃ [[វារៈវ័នបត]] (Vonnabat Day), ថ្ងៃទី៣ ហៅថា៖ ថ្ងៃ [[វារៈឡើងស័ក]] (Leungsak Day), រីឯការកំណត់ថ្ងៃ ម៉ោង នាទីដែលឆ្នាំចាស់ត្រូវផុតកំណត់ ហើយទេវតាឆ្នាំថ្មីត្រូវចុះមកទទួលតំណែងពីទេវតាឆ្នាំចាស់នោះ គេអាចដឹងបានដោយប្រើក្បួន ហោរាសាស្ត្រខ្មែរបុរាណ ([[អង់គ្លេស]]: Zodiac Khmer) គឺក្បួនមហាសសង្ក្រាន្ត តាមរយៈក្រុមព្រា្មណ៍ [[បាគូ]] ប្រចាំនៅក្នុង [[ព្រះបរមរាជវាំង]] ។ ប្រសិនបើថ្ងៃចូលឆ្នាំនាឆ្នាំបន្ទាប់ ជាន់គ្នានិងឆ្នាំចាស់ គេត្រូវបន្ថែមថ្ងៃវ័នបត មួយថ្ងៃទៀត ដែលធ្វើឱ្យថ្ងៃវ័នបតមានចំនួនដល់ទៅ ២ថ្ងៃ ហើយថ្ងៃទី២ នៃថ្ងៃវ័នបត ត្រូវបានចាត់ទុក ជាថ្ងៃខ្វាក់ (Blind Vonnabat Day) ដែលធ្វើឱ្យទំនៀមនៃថ្ងៃចូលឆ្នាំ មានរហូតដល់ ៤ថ្ងៃ ។ ថ្ងៃចាប់ផ្ដើម នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ត្រូវបានចាត់ទុកជាថ្ងៃពិសេសមួយ នៃកិច្ចពិធីសែនទទួលទេវតាឆ្នាំថ្មី ដែលកំណត់ការសែនព្រេន តាមម៉ោងកំណត់យាងមករបស់ទេវតា ដែលពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប បានរៀបចំនូវគ្រឿងរណ្ដាប់ទទួលទេវតា ផងដែរ ។<ref> Professor Miech Pon (2007) [https://books.google.com/books/about/Kamran_ekas%C4%81r_st%C4%ABb%C4%AB_prabain%C4%AB_nin_dam.html?id=YhBBzgEACAAJ Documentary on Khmer Traditions and Customs Volume 1; Volume 3], Publisher: Center for Khmer Studies Library, [[ISBN]]: 9995059983 </ref> === រណ្ដាប់ទទួលទេវតា === យោង​តាម​ក្បួន​នៃ​ព្រះ​រាជពិធី​សង្ក្រាន្ត​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី ដែល​មាន​ចែង​នៅ​ក្នុង​សៀវភៅ​ព្រះ​រាជពិធី​ទ្វាទសមាស ភាគ​ទី​១ របស់ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ចេញផ្សាយដោយ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ឆ្នាំ ១៩៥២ បានរៀបរាប់ពីរឿងពលីការ នៃរណ្ដាប់​ទទួល​ទេវតាដូចតទៅ៖ មាន​រាន​ទេវតា​៧​ថ្នាក់​មួយ សម្រាប់​តាំង​គ្រឿង​ដង្វាយ និង​មាន​ភ្លេងពិណពាទ្យ ១​វង់ សម្រាប់​លេង​ទទួល ។ គេ​ត្រូវ​ក្រាល​កំរាលតុ​តាមពណ៌មង្គល របស់ទេវតាដែលយាងមក និង មានក្រាលសំពត់ស សម្រាប់ថ្វាយបង្គំទទួលទេវតាផងដែរ ។ គ្រឿងពលីការ មានកូនចេកកន្ទុយប្រឺស១ ផ្ទិលមាស១ ឬ ផ្ទិលប្រាក់១ សម្រាប់ទេវតាលោកប្រោះព្រំ បាយ​សី​ធំ ១​គូ ស្លាធម៌ ១​គូ ទឹក​អប់ ១​គូ ទៀន ៥ ធូប ៥ ១​គូ លាជ ៥​កែវ ផ្កា ៥​កែវ ស្លា​បារី​ដាក់​ជើង​ពាន ១​គូ ចេកនួន ឬ​ចេក​ណាំវ៉ា ១​គូ ពែ​ព្រះ​ភូមិ​១ ពែ​ព្រះ​កេតុ​១ មានផ្លែឈើ នំចំនី និង ភេសជ្ជៈ ផងដែរ ។ រីឯព្រះដង្វាយដែលចាំបាច់បំផុតនោះ គឺ ព្រះដង្វាយតាម ភក្សាហារ របស់ទេវតា ដែលកំណត់ដោយព្រាហ្មណ៍បាគូ ។ === [[មហាសង្ក្រាន្ត]] === '''Maha Sangkran''' [[File:Songkrant Khmer.jpg|thumb|ព្រះសូរិយា នាំព្រះទិត្យរបស់ខ្លួនមកផ្លាសប្ដូរស័ករាជថ្មីនាជម្ពូទ្វីប]] ថ្ងៃទី១ ហៅថា "មហាសង្ក្រាន្ត" មានន័យថា ឆ្នាំថ្មីដ៏ប្រសើរ (The Great New Year) ដែលសម្គាល់ទៅលើការប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំថ្មីដ៏ធំ ដែលរាប់បញ្ចូលគ្នា នៃការផ្លាសឆ្នាំ របស់ មហាសករាជ ចុល្លសករាជ ពុទ្ធសករាជ ក្នុងថ្ងៃតែមួយតាងដោយ ពិធីត្រុដិ ដែលជាកិច្ចពិធីផ្ដាច់ឆ្នាំចាស ។<ref> Scientifique (1896) [https://books.google.com/books/about/Revue_scientifique.html?id=iexEAQAAMAAJ Revue scientifique], Publisher: Original from University of Illinois at Urbana-Champaign. </ref> ដោយពាក្យថា "សង្ក្រាន្ត" ( ន. ) សង់ក្រាន or សង្ក្រាន្ត or សង្រ្កាន្តិ ( សំ. ) (សង្រ្កាន្តិ) មានន័យថា៖ ដំណើរ​ឃ្លាត​ចាក​ទី; ការ​ឈាន​ចូល​ដល់; ដំណើរ​ដែល​ព្រះ​អាទិត្យ​ចរ​ចូល​ដល់​ទី​ជួបមួយ​ជុំ​រាសី​ចក្រ គឺ​ដំណើរ​ដែល​ដើម​និង​ចុង​នៃ​រាសី​ចក្រ​ជួបគ្នា ពេញ​គ្រប់​ជា​មួយ​ឆ្នាំ (ដំណើរ​ដាច់​ឆ្នាំ​ចាស់​ផ្លាស់​ឆ្នាំ​ថ្មី), ពិធី​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី សង្រ្កាន្ត​មាន​បី​ថ្ងៃ​គឺ​ថ្ងៃ​ទី ១ ជា​ថ្ងៃ​ចូល​ឆ្នាំ, ថ្ងៃ​ទី ២ ជា ពារ​កណ្ដាល ឬ​ហៅ​ថា វ័នបត (ថ្ងៃ​ខ្វាក់), ថ្ងៃ​ទី ៣ ជា ពារ​ឡើង​ស័ក គឺ​ផ្លាស់​ស័ក​ថ្មី​នៅ​ថ្ងៃ​នេះ​ឯង : ថ្ងៃ​សង្រ្កាន្ត, ពិធី​សង្រ្កាន្ត ។<ref> Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary (1993) [http://dictionary.tovnah.com/word/%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F Khmer Dictionary: សង្ក្រាន្ត], Website: dictionary.tovnah.com, Publication: Prohok Solutions @ 2017 Learn Khmer Calendar </ref> === សិទ្ធិការ្យ ទេវតាមហាសង្ក្រាន្ត === '''The power journey of Devata Maha Sangkran''' '''សិទ្ធិការ្យ ដែលមានន័យថា ដំណើរប្រកបដោយអំណាច''' * បើទេវតាថ្ងៃអាទិត្យ ព្រះនាម [[ទុង្សាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះនគរច្រើនមានវិបត្តិអំពី ទិន្នផលកសិកម្ម កើតឡើងបណ្ដាលអំពីគ្រោះរាំងស្ងួត ។ * បើទេវតាថ្ងៃច័ន្ទ ព្រះនាម [[គោរាគៈទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ បណ្ដាលមន្ត្រីអ្នកមុខអ្នកការ ច្រើនអស់បុណ្សស័ក្ដិ និង អាប់យ័ស្ត ។ * បើទេវតាថ្ងៃអង្គារ ព្រះនាម [[រាក្យៈសាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះនគរ និង កើតចម្បាំងរាំងជល់ និង បញ្ចាមិត្ត កើតកលយុគ្គសង្គ្រាម ឬ មានទំនាស់និង ប្រទេសដ៍ទៃ និង សំបូរទៅដោយជំងឺរាតត្បាតជាអនេក ។ * បើទេវតាថ្ងៃពុធ ព្រះនាម [[មណ្ឌាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ តាងអំពីព្រះមហាក្សត្រ និង តាងអំពីក្រុមមន្ត្រី ច្រើនទទួលបាន គ្រឿងបណ្ដាការ និង ការលើកសរសើរយ័ស្តពីប្រទេសដទៃ ប៉ុន្តែក្មេងៗតូច ច្រើនកើតជំងឺតម្កាត់ផ្សេងៗរងគ្រោះជាអនេក ។ * បើទេវតាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ព្រះនាម [[កិរិណីទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះពិក្ខុសង្ឃ គណៈសង្ឃ និង ជនចាស់ជរាទាំងឡាយ ច្រើនមានសេចក្ដីទោម្នេញក្ដៅក្រហាយចិត្តជាច្រើនអនេក ផ្ទៃមេឃពោពេញ ដោយព្យុះភ្លៀងផ្គររន្ទះ ។ * បើទេវតាថ្ងៃសុក្រ ព្រះនាម [[កិមិរាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ដំណាំផល្លានុផល ស្រូវអង្ករ ប្រកបដោយភាពបរិបូរណ៌ ប៉ុន្តែផ្ទៃមេឃពោពេញ ដោយខ្យល់ច្រើន បណ្ដាលឱ្យមាននូវព្យុះសង្ឃរាធំៗ ។ * បើទេវតាថ្ងៃសៅរ៍ ព្រះនាម [[មហោទរាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះនគរនិងមានគ្រោះអន្តរាយ បណ្ដាលហេតុមកពីភ្លើង កើតមានវិបត្តិប្រាក់កាក់ និងកើតមានចោរកម្មច្រើន ។ ប្រការ៖ សិទ្ធិការ្យ ទេវតាមហាសង្ក្រាន្ត នៃកិរិយាចេញច្បាំង របសទេវតាមហាសង្ក្រាន្តទាំង៧អង្គ បុរាណចារ្យមិនឱ្យធ្វើសេចក្ដី ព្យាករណ៍ទំលាយឱ្យមហាជនដឹងឡើយ នាំឱ្យកើតមានចលាចលក្នុងព្រះនគរ ។<ref> Cambodia Royal Library (1943) [https://www.worldcat.org/title/prajum-horasastr/oclc/54822442 Prajuṃ horāsāstr], Publisher: Buddist Academy of Cambodia p.2,162 </ref> == គ្រឿងរណ្ដាប់ហែរទេវតា មហាសង្ក្រាន្ត == '''Devata Maha Sangkrant Parade Accessories''' ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនធំ តែងឆ្ងង់ថា ហេតុអ្វីកម្ពុជាមិនមានរូភាព ឬ វីដេអូ ឯកសារអំពីការហែរទេវតា មហាសង្ក្រាន្ត ពីអតីតកាល ក៏ដូចជា ពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ក៏ដូចជាសម័យសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ !! នោះក៏ដោយសារតែ កាហែរក្បួនតំណាងទេវតា មហាសង្ក្រាន្ត បុរាណចារ្យ ចាត់ទុកជាភាពមុឺងម៉ាត់ ម៉ត់ចត់ មិនអាចធ្វើលេងសើច និង ធ្វើឱ្យរួចពីដៃបានឡើយ បើថវិកាមិនដល់សម្រេចមិនធ្វើតែម្ដង ។ '''អំពីគ្រឿងទេវតា''' * ប្រការទី១៖ បុរាណចារ្យ ត្រូវជ្រើសរើសយកមនុស្សស្រីរូបណា ដែលមានរូបសម្បត្តិល្អស្អាត និង ត្រូវមាន កិរិយាមាយាទល្អ ។ * ប្រការទី២៖ សម្លៀកបំពាក់ទេវតាត្រូវធ្វើពីតម្បាញសូត្រល្អបំផុត ជាមួយនិងការចាក់ខ្សែរមាស ប្រដេញជាមួយគ្រាប់អង្កាំយ៉ាងសម្រិតសម្រាង ។ * ប្រការទី៣៖ គ្រឿងអភរណៈ រឺយើងស្គាល់ថា ត្បូងលម្អកាយរបស់ទេវតា ត្រូវគ្រងដោយត្បូងមានតម្លៃពិតប្រាកដ និង ប្រើប្រាសដោយចំនួនច្រើន មានជាអាថ៍ ខ្សែរក ខ្សែរដៃ ជញ្ជៀន ការដាំនៅលើស្បៃឆៀង ការដាំនៅលើមកុដ ផងដែរ ។ * ប្រការទី៤៖ ព្រះមកុដរបស់ទេវតាសង្ក្រាន្ត ត្រូវធ្វើពីមាសសុទ្ធ និង មានដាំនូវត្បូងជាច្រើន និង មានដាំនៅគ្រាប់ពេជ្រផងដែរ ។ * ប្រការទី៥៖ គ្រឿងសាស្ត្រាវុធ របស់ទេវតាសង្ក្រាន្ត ត្រូវធ្វើពីឈើខ្លឹមល្អៗ ការសិតដោយមានខ្នាតច្បាស់លាស់ អមទៅដោយការស្រោបគ្រឿងមាស និង គ្រឿងប្រាក់ ឬ ធ្វើចេញមកពីភ្លុកដំរីផងដែរ ។ * ប្រការទី៦៖ ទេវតាសង្ក្រាន្ត ត្រូវយាងប្រថាប់លើរាជរថ ដែលមានក្បាលសត្វពាហណៈ ដែលតំណាងឱ្យយានជំនិះរបស់ទេវតានីមួយៗផងដែរ ។ នៅពីលើរាជរថ ត្រូវបាំងដោយ ឆត្រអភិរម្យ និង ត្រូវមានព្រះមន្ត្រីឆ្មាំ ចំនួន ២៧ អង្គ ចែកចេញជា ៣ ជួរតាមហែរហម រាជរថនេះផងដែរ ។ នៅក្នុង រាជរថនេះដដែល ត្រូវមានព្រះភីលៀង ២ អង្គឈរកាន់ផ្លិតសែនត្វ័ននៃជំហៀងម្ខាងៗ សម្រាប់បាំងខ្យល់ឱ្យតួឯកទេវតា និង ៤ អង្គទៀតផ្នែកខាងក្រោយត្រូវកាន់ផ្លិត បាំងសែង បាំងសូន សម្រាប់ការបាំងកាំរស្មីពន្លឺដល់ទេវតា និង ២ អង្គទៀតត្រូវកាន់ផ្លិត វិជនី សម្រាប់បក់នាំនូវវាយោដល់តួឯកទេវតា ។ * ប្រការទី៧៖ ព្រះសិរសា កុបិលមហាព្រហ្មត្រូវមានព្រះភ័ក្រ ធ្មេចព្រះនេត្រ រលត់ខន្ធ (khandha) គឺ​ជាពាក្យបាលី ដែល​ត្រូវ​​នឹង​ពាក្យ​ថា​ ស្កន្ធ (skandha) នៅ​ក្នុង​ភាសា​សំស្រ្កឹត ។ ខន្ធ​ គឺជា​បាតុភូត នៃញាណ ទាំង៥ យ៉ាង ដែល​ជាមូលដ្ឋាននៃវិញ្ញាណ​ឲ្យដឹងអំពីខ្លួន​ ។ នៅ​ក្នុងបញ្ចក្ខន្ធ​គ្មានអ្វីជា ​របស់​អញទេ ចំណែកទ្រឹស្តី ​​​ពុទ្ធសាសនា​ថេរវាទ អះអាង​ថា​ សេចក្តី​ទុក្ខកើតឡើង​នៅ​ពេល​​ណា​ចិត្ត​មនុស្ស​​ជាប់ជំពាក់ (ឧបាទាន) ជាមួយនឹងខន្ធ ៥ ឬ ញាណទាំង៥ របស់មនុស្ស ដូចនេះហើយទើបពលរដ្ឋខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ផ្សារភ្ជាប់និង [[ជំនឿការអុជធូប]] ៥សរសៃ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់អរុក្ខ អារ័ក្ស អ្នកតា ទេវតា មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ។ * ប្រការទី៨៖ ព្រះសិរសា កុបិលមហាព្រហ្ម ត្រូវដាក់នៅលើ រាជរថបុស្បុក ដែលមានក្បាលនាគចំនួន ៣៨ តំណាងឱ្យ អភិប្រាយ​មង្គលសូត្រ ៣៨ ប្រការ ផងដែរ ។ គេត្រូវជ្រើសយក មនុស្សប្រុសមានមាឌធំតែងជាទេវតា រក្សាទិសធំទាំង៤ ដើរអមនៅក្បួនរាជរថ ជាមួយនិង ព្រះមន្ត្រី ដែលស្លៀកពាក់ជាមន្ត្រីកងទ័ពទេវតាតាមដង្ហែរក្បួន ចំនួន ២៧ អង្គផងដែរ ។ * ប្រការទី៩៖ ដែលជាប្រការចុងក្រោយ ត្រូវមានក្រុមភ្លេងទេវតា ប្រដាប់ទៅដោយ គ្មោះ ស្គរ និង ក្រុមភ្លេងពិណពាទ្យ ជាមួយនិង ទេវតាកាន់ជ័យទង់ ផងដែរ ។ === [[វារៈវ័នបត]] === '''Vonnabat Day''' [[File:Khmer New Year Sand Hill Ceremony.jpg|thumb|Khmer New Year Sand Hill Ceremony in seconds day of Veareak Vonnabat It means the day of giving]] ថ្ងៃទី២ ហៅថា "វារៈវ័នបត" មានន័យថា ថ្ងៃផ្ដល់ផល្លានុផល ឬ ការផ្ដល់ជូន នូវអំណោយបន្តិចបន្តួច ដើម្បីជួយទៅដល់ ជនក្រីក្រ អ្នកបម្រើ អ្នកដែលគ្មានផ្ទះ សំបែង និង ជនក្រីក្រជាច្រើនទៀត ​ក្រុមគ្រួរសារ​ យកចិត្តទុកដាក់ ទៅលើការឧទិ្ទស ផល្លានុផលទៅដល់ ជីដូនជីតា ឬ អ្នកមានគុណរបស់ពួកគេ ដើម្បីទទួលបាននូវអានិសង្ស ។ * ថ្ងៃទី ២ នៃថ្ងៃវ័នបត ម្នាក់ ៗ ភ្ញាក់ពីព្រលឹម ខុសពីធម្មតា កូនចៅរៀបចំវត្ថុជាច្រើនមុខ យ៉ាងសមរម្យ មានសំលៀកបំពាក់ថ្មីថ្មោងនិងចំណីអាហារ យកទៅជូនដល់មាតាបិតា ជីដូនជីតា និង គ្រូបាធ្យាយ ។ ការធ្វើ​រ​បៀបនេះ បង្ហាញ់ឲ្យឃើញនូវការគោរពនិងការដឹងគុណរបស់កូនចៅចំពោះអ្នកមានគុណ និង ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ។ គ្រួសារបរិច្ចាកលុយ​កាក់ដាក់ទានដល់ជនក្រីក្រ ដល់អ្នកបម្រើ និងគ្រួសារទុគ៌តទាំងឡាយ រួចហើយគេនាំគ្នាទៅវត្ត ដើម្បីធ្វើបុណ្យ​ឧទ្ទិសកុសលដល់បុព្វការីជន ។ ក្នុងថ្ងៃទី ២ នេះ ពុទ្ធបរិស័ទនិយមធ្វើពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ គេពូនភ្នំធំមួយចំកណ្ដាល និងភ្នំតូចៗ បួនសង្ខាង ធ្វើរាជវ័តព័ទ្ធជុំវិញ មានទ្វារចេញចូលបានទាំងបួនទិស​ ដែលហៅថា វាលុកចេតិយ ។ វាលុក​ចេតិយ គឺជាតំណាង ចុឡាមណីចេតិយ ជាទីដែលពួកទេព្ដាសាងបញ្ចុះព្រះមោលី (ព្រះកេសធាតុ) និង ព្រះទាឋាធាតុ (ព្រះចង្កូមកែវ) របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ នៅឯឋានត្រៃត្រឹង្ស ដោយសំគាល់ថា បានផលានិ​សង្សច្រើនផង បានរួចរំដោះអំពីគ្រោះចង្រៃ ក្នុងឆ្នាំចាស់ចេញស្រឡះផង និងបានទទួលសិរីសួស្ដី ក្នុងឆ្នាំថ្មីពេញមួយឆ្នាំ ម្យ៉ាងទៀត ខ្មែរយើងតែងមានជំនឿថា គ្រាប់ខ្សាច់មួយ​គ្រាប់ៗ ដែលចាក់ពូននោះ អាចផ្ដល់អានិសង្សដល់អ្នកដែលបានពូននោះឲ្យបានរួចរំដោះនូវបាបគ្រោះនិងកម្ម​ពៀរវេរាទាំងពួងទៀតផង ។ មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ ក៏បានបញ្ជាក់ អំពីអានិសង្សនៃការពូនភ្នំខ្សាច់នោះថា "ពេលសង្ក្រាន្តថ្មីចូលមកដល់ ព្រះបាទ​"បសេនទិកោសល" បានចូលទៅទូលសួរ ព្រះដ៏មានព្រះភាគថា (ព្រះដ៏ចម្រើន) មុនពេលព្រះអង្គទ្រង់បរិនិព្វានទៅ បើដល់សង្ក្រាន្ត​ចូលឆ្នាំថ្មីម្ដងៗ តើខ្ញុំព្រះអង្គគួរបំពេញបុញ្ញកម្មអ្វីខ្លះ? "ព្រះដ៏ចម្រើនត្រាស់ថា" បពិត្រមហារាជ! គួរសាងវាលុកចេតិយនៅឆ្នេរស្ទឹង ឬ ទន្លេហើយនាំយកគ្រឿង​សក្ការៈមានទៀន ធូប គ្រឿងក្រអូប ផ្កាភ្ញីជាដើម មកបូជាថ្វាយចុះ​ ព្រះអង្គក៏បានត្រាស់បញ្ជាក់អំពីអានិ​សង្សនៃការកសាងវាលុកចេតិយ ជាព្រះបាលីគាថាយ៉ាង ដូច្នេះថា៖ "វាលុកចេតិយំ កត្វា យេ​ នរា អថ នារិយា អន្នំ បានំ វត្ថំ បប្ផំ គន្ធវិលេបនាទីនិ អាហរិត្វា ចេតិយំ បូជំ កត្វា​ សទ្ធាយ ច អានិសំសំ មហប្ផលំ ទ្វេ កុលេ ឧប្បជ្ជតិ ខត្តិយេ ចាបិ ព្រាហ្មណេ ហីនេ កុលេ ន ជាយន្តិ ពាលុកស្ស ឥទំ​ ផលំ " ប្រែថា៖ នរៈនារីណាដែលបានសាង វាលុកចេតិយ ហើយបានយកនូវបាយ ទឹក សំពត់ ផ្កា គ្រឿងក្រអូប គ្រឿង​លាប ជាដើម បូជាព្រះចេតិយនោះ ដោយសទ្ធាជ្រះថ្លា នរៈនារីនោះ រមែងបានទទួលនូវផលានិសង្សច្រើន រមែង​ទៅកើតក្នុងត្រកូលពីរគឺ ខត្តិយត្រកូល និងព្រាហ្មណត្រកូល មិនទៅកើតក្នុងត្រកូលថោកទាបឡើយ ។<ref> United States. State Department (1974) [https://books.google.com/books/about/Contemporary_Cambodian_the_Social_Instit.html?id=LclIAQAAMAAJ Contemporary Cambodian, the Social Institutions, a Joint Project of the Foreign Service Institute and the Defense Language Institute, 1974], Publisher: Original from University of Minnesota p.379 </ref> <ref> Olivier de Bernon, Kun Sopheap, Leng Kok-An (2004) [https://books.google.com/books/about/Inventaire_provisoire_des_manuscrits_du.html?id=oGTgAAAAMAAJ Inventaire provisoire des manuscrits du Cambodge, Part 1], Publisher: École française d'Extrême-Orient, Original from the University of Michigan p.405 [[ISBN]]: 9741332912 </ref> === ការលេងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ក្នុងថ្ងៃវារៈវ័នបត === '''Khmer Folk Games in Vonnabat Day''' ក្នុងថ្ងៃវារៈវ័នបត នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ពលរដ្ឋក្មេងចាស់ងើបពីព្រលឹម រៀបចំម្ហូបអាហារ ទៅវត្តដើម្បើចូលរួមក្នុងពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ ដើម្បីធ្វើកិច្ចរំដោះកម្មពៀរផង និង ជាថ្ងៃផ្ដល់ផល្លានុផល ទៅឱ្យជនទីទាល់ក្រដែលបានទៅប្រមូលផ្ដុំតាមវត្ត អារាមនីមួយៗផង ការទទួលបាននូវអានិសង្សនេះហើយ ដែលបុរាណាចារ្យលោកសម្គាល់ហៅថាជា "ថ្ងៃត្រាសបុណ្យ" ក្រោយពេលដែលបញ្ចប់ពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ នាពេលព្រឹក ពលរដ្ឋក៏បន្តលេងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរក្នុងពេលនោះ លេងរហូតដល់ថ្ងៃរសៀល ឬ បញ្ឈប់ត្រឹមព្រះអាទិត្យអស់សុដង្គត ហើយពលរដ្ឋខ្លះអាចនៅបន្តដើម្បីបន្តធ្វើពិធីសូត្រឆ្លងភ្នំខ្សាច់ នាពេលព្រលប់ផងដែរ ។<ref> Sākalvidyālay Bhūmin Bhnaṃ Beñ (2002) [https://books.google.com/books/about/4th_Socio_Cultural_Research_Congress_on.html?id=41pQAQAAMAAJ 4th Socio-Cultural Research Congress on Cambodia, 6-8 November 2001 : papers of the congress], Publisher: Royal University of Phnom Penh Original from University of California, Berkeley p.541 </ref> ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ដែលបានដកស្រង់ចេញពីឯកសារ នៃក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ រៀបរៀងដោយ លោក ចាប ពិន អធិបតីក្រុមជំនុំ អ្នកស្រី ពេជ្រ សល់, លោក លី ធាមតេង, លោក ស្ដើងធូរ និង ផ្នែកគំនូរដោយលោក ចាប នូ ដែលបានចុះផ្សាយក្នុងឆ្នាំ 1964 ចេញផ្សាយដោយ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ។<ref> Chap Pin, Pich Sal, Ly Theamteng, Sdeung Thou, Chap Nou (1964) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%9B%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9F%82%E1%9E%84%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A.html?id=JCMcygEACAAJ Khmer Traditional Games], Publisher: Krumjaòmnuòm Daòmniamdamlâap Khmaer, Khmer Buddhist Academy Tradition Church of Cambodia p.105 </ref> === ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរមានដូចតទៅ៖ === * '''ល្បែងស្ដេចចង់''' មាន័យថា អ្នកធ្វើស្ដេចមិនត្រូវមានចិត្តលំអៀងនោះទេ គេចែកក្រុមលេងជា២ផ្នែក ប្រុស និង ស្រី ដែលជ្រើសយកចំនួនគូ ឱ្យឈរម្ខាងគ្នា ហើយស្ដេចចង់ត្រូវ អង្គុយកណ្ដាល ក្រុមស្រី ត្រូវឡើង មកខ្សឹបប្រាប់ស្ដេចជាមុន នៃការស្រលាញ់ទៅកាន់ក្រុមប្រុស ហើយក្រុមប្រុសត្រូវឡើងខ្សឹបបន្ត កាលណាពួកគេខ្សឹបការស្រលាញ់ឈ្មោះដូចគ្នា ស្ដេចចង់និងស្រែកថា អៀវ ដែលតម្រូវឱ្យអ្នកខ្សឹបលើកទី២ នៃគូរទី១ ត្រូវអៀវដៃគូររបស់គេទៅម្ខាងទៀត គេធ្វើការចូលខ្សឹបឆ្លាសគ្នាទៅវិញទៅមករហូតដល់រកឃើញអ្នកឈ្នះនៃគូរចុងក្រោយ ភាគីដែលចាញ់ ត្រូវចូលមកអៀវភាគគីដែលឈ្នះទាំងអស់ព្រមគ្នា ទៅផ្នែកម្ខាងទៀតនៃទីរបស់ខ្លួនដែលចាញ់ អ្នកដែលត្រូវបានគេអៀវ និង ស្រែកបន្តថាអៀវៗ អៀវៗ រហូតដលទីនៃភាគីខាងចាញ់ ទើបសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ * '''ល្បែងចោលឈូង''' មានន័យថា ល្បែងផ្សងគូ គេចែកក្រុមលេងជា២ផ្នែក ប្រុស និង ស្រី ដែលជ្រើសយកចំនួនគូ ឱ្យឈរម្ខាងគ្នា ដែលឃ្លាតពីគ្នាទាំងសងខាងប្រហែល ៨ ទៅ ១០ ម៉ែត្រ គេយកក្រមារឺ កន្សែងមកឆ្នូលអោយមូលចងរឹតអោយតឹងណែនល្អ ទុកអោយមានកន្ទុយបន្ដិចហៅថា «ឈូង» សំរាប់កាន់បោះរឺចោលទៅមករកគ្នា ។ ការលេងល្បែងចោលឈូងមាន ២ បែប ទី១ហៅថា "ឈូងច្រៀងរាំ" ដែលតម្រូវឱ្យខាងប្រុស ឬ ខាងស្រី ច្រៀងនូវឃ្លាបោះឈូង ប្រកបដោយពាក្យចុងជួន (ស្រៈ ា ិ ី ុ អូ -ល-) រួចហើយគេលេបខាយពាក្យជួននោះទៅលើខាងប្រុស រួចគេពោលថា ចាំទទួលឈូងអូន ឬ ឈូងបង នៅពេលដែលខាងប្រុស ឬ ខាងស្រីចាប់បាននូវឈូងនោះ គេនិងចោលឈូងនោះទៅរកនរណាម្នាក់ បើចោលខុសចាត់ទុកជាឈូងស្អុយ បើចោលត្រូវ ម្នាក់ណាហើយត្រូវចាត់ទុកជា គូដែលគេផ្សង ដែលម្នាក់នោះត្រូវច្រៀងផងរាំផង យកឈូងនោះមកឱ្យភាគីដែលបានចោលត្រូវនេះ ដែលគេសន្មតហៅថា ច្រៀងរាំជូនឈូង ហើយអ្នកដែលមិនត្រូវបានគេចោលឈូងត្រូវមិនចាំបាច់ ច្រៀងរាំយកឈូងមកនោះទេ ។ បែប ទី២ហៅថា "ឈូងលោះខ្ញុំ" លេងដូចឈូងបែបទី១ដែរ ខុសត្រង់ ភាគីដែលចោលឈូងត្រូវនរណាម្នាក់នៃភាគីម្ខាងទៀត ត្រូវចាប់យកម្នាក់នោះមកឃាត់ទុក រួចតម្រូវឱ្យភាគីម្ខាងទៀតចោលឈូង ដើម្បីលោះគ្នីគ្នាមកវិញ បើភាគីម្ខាងទៀតមិនអាចលោះគ្នីគ្នារបស់ខ្លួនមកវិញបានទេ និង ត្រូវចាត់ទុកថាចាញ់ ហើយអ្នកដែលត្រូវបានគេឃាត់ទុកតម្រូវឱ្យចងបិទភ្នែក រួចប្រលែងឱ្យដេញចាប់ភាគីដែលជាអ្នកឈ្នះ បើចាប់បានសមាជិកណាម្នាក់ក្នុងពេលកំពុងចងបិទភ្នែក នោះនិងត្រូវបានរួចខ្លួន ហើយសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ * '''ល្បែងខ្លែងចាប់កូនមាន់''' មានន័យថា ល្បែងការពារសមាជិក គេចាត់ម្នាក់ដែលមានមាឌធំឡើងធ្វើជាមេហ្វូងហៅថា "មេមាន់" សមាជិកជាច្រើនចាត់ធ្វើកូនមាន់ ហើយចាត់ម្នាក់ទៀត ឱ្យធ្វើជាខ្លែង ចាំចាប់កូនមាន់ ។ ម្នាក់ៗ ត្រូវចងក្រម៉ាក្រវ៉ាត់ចង្កេះឱ្យតឹងណែន ដើម្បីការពារកុំឱ្យរបូតសម្លៀកបំពាក់ គេត្រូវយកឈើមកគងលើគ្នា រួចឧបកិច្ចថា ភ្នក់ភ្លើង រួចមេមាន់ប្រាប់ឱ្យកូនមាន់តោងចង្កេះបន្តគ្នាជាជួរ រួចដើរក្រវែលៗជុំវិញ ទៅលេបខាយចំអក ឱ្យអ្នកតាងជាសត្វខ្លែងថា៖ ចាប់កូនខ្លែងប្រឡែងកូនអក ពពេចញ៉ែកញ៉កកូនអញតែមួយ ។ ជីកអន្លុងដាំត្រកួន ទន្សាយរត់ពួន ត្រកួនឡើងលាស់ ទៀន១គូតាំងយូបាំងព្រះ វារៈបីដងដល់ផ្ទះតានៅ ឬ ដល់ផ្ទះដូននៅ ? បន្ទាប់មកមេមាន់ស្រែកប្រាប់ថាដល់ហើយ មកដល់មុខខ្លែង មេមាន់សួរថា តាៗសុំភ្លើង ឬ ដូនៗសុំភ្លើង ខ្លែងសួរថា យកធ្វើអី យកមកដុតខ្យង ឱ្យតាសុីផង យកសំបក បើតាមិនសុីហើយចាប់កូនមុខ ឪពុកមិនឱ្យ ចាប់បានកូនក្រោយ សូមតាឬដូនយកចុះ រួចខ្លែងត្រូវយកដុំឈើឱ្យមេមាន់ បោះរមៀលខាងក្រោមប្រឡោះជួរជើង បើត្រូវសមាជិកណាម្នាក់ត្រូវដកហូតយកចុះ រួចមេមាន់ត្រូវដើរ ក្រវែលម្ដងទៀត ហើយប្ដូរចម្រៀងថា ចាប់កូនខ្លែងប្រឡែងកូនមាន់ បើមេមកទាន់យកកូនទៅលាក់ លាក់ឯណាលាក់ក្បាលដំណេក ភ្ញាក់ពីដេកវាយកូនទូងតាំង វារៈបីដងដល់ផ្ទះតានៅ ឬ ដល់ផ្ទះដូននៅ ? ក្នុងការសុំភ្លើងដដែល បើសិនជាដុំឈើនៅតែរមៀលត្រូវកូនមាន់ ខ្លែងនៅតែមានសិទ្ធដកសមាជិករហូតដល់អស់ បើដុំឈើមិនរមៀលត្រូវទេ ខ្លែងត្រូវចេញមកឆាបកូនមាន់ កាលណាខ្លែងចាប់បានសមាជិកណាមួយដែលបានបែកចេញពីជួរ កូនមាន់ដែលចាប់បានក្ដី កូនមាន់ដែលឃាត់ទុកក្ដី នោះត្រូវខ្លែងដាក់ទោស ឱ្យដើរដំណើរសត្វផ្សេងៗ ជុំវិញខ្លែងចំនួន៣ជុំ ហើយត្រូវសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ * '''ល្បែងលាក់កន្សែង''' មានន័យថា ល្បែងរវាសរវៃ គេបបួលគ្នាពី ៦ - ទៅ ១២ នាក់ ឬ ច្រើនជាងនេះ រួចគេឱ្យអង្គុយចោងហោងជាកងរង្វង់ នាក់អង្គុយត្រូវដាក់ដៃម្ខាង ឆ្វេង ឬ ស្ដាំ បោះមកខាងក្រោយ ។ ទើបគេយកកន្សែង មកបត់ជាពីរពួតធ្វើជារំព័ត បន្ទាប់មកគេចាត់អ្នកលេងម្នាក់ ត្រូវកាន់លាក់កន្សែងនេះ ដើរជារង្វង់ពីក្រោយដោយស្រែកច្រៀងពោលថា លាក់កន្សែង ឆ្មាខាំកែងអូសលោងៗ គេលាក់បណ្ដើរ ច្រៀងបណ្ដើរ ហើយក្រឡេកទៅមើលអ្នកអង្គុយ បើមានអ្នកណាម្នាក់ ងៀកក្រោយលួយមើល ត្រូវចាប់បានគេនិងពិន័យ ដោយដាក់ឱ្យអង្គុយនៅកណ្ដាលវង់មិនឱ្យកាន់កន្សែងចំនួន ៣ លើក ។ រួចហើយគេលាក់ទៅឱ្យអ្នកអង្គុយម្នាក់នៅក្នុងដៃ អ្នកអង្គុយនោះត្រូវដេញវាយអ្នកអង្គុយបន្ទាប់ដែលមិនដឹងខ្លួននិងមិនបានត្រៀមជាមុន ឱ្យរត់ព័តមួយជុំមកទីអង្គុយរបស់ខ្លួនវិញទើបរួចខ្លួន ទើបគេបន្តបែបនេះរហូតដល់គ្រប់សមាជិកដែលបានលេងទើបសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ === [[វារៈឡើងស័ក]] === '''Leungsak Day''' ថ្ងៃទី៣ ហៅថា "វារៈឡើងស័ក" មានន័យថា ការផ្លាសប្ដូរ លំដាប់ស័ក នៃឆ្នាំសករាជ ([https://en.wikipedia.org/wiki/Shaka_era Saka Era]) ដែលមានស័កទាំង១០ ដូចជា៖ ឯក​ស័ក, ទោស័ក, ត្រី​ស័ក, ចត្វាស័ក, បញ្ចស័ក, ឆស័ក, សប្តស័ក, អដ្ឋស័ក, នព្វស័ក, សំរឹទ្ធិស័ក ដើម្បីសម្គាល់ឆ្នាំ នៃក្បួនហោរាសាស្ត្រក្នុងការគណនា [[ចុល្លសករាជ]] និង [[មហាសករាជ]] ចងក្រងដោយលោក '''[https://fr.m.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9lix_Faraut Félix Gaspard Faraut]''' ក្នុងឆ្នាំ ១៩១០ ដោយសៀវភៅនោះមានឈ្មោះថា (Astronomie Cambodgienne) លោកបានរៀនក្បួនតម្រាតារាសាស្ត្រខ្មែរនេះ ពីលោកឧកញ៉ាធិបតី ចាងហ្វាងដួង ។<ref> Félix Gaspard (1910) [https://www.worldcat.org/title/astronomie-cambodgienne/oclc/1123570023 Astronomie cambodgienne], Publisher: Imprimerie F.-H. Schneider, p.283 [[ISBN]]: 1123570023 </ref> * ថ្ងៃទី ៣ នៃថ្ងៃឡើងស័ក មានការស្រង់ ព្រះពុទ្ធបដិមាករ និង ព្រះរស់ ដែលមានន័យថា មាតា​បិតា ឬ ជីដូនជីតា ។ ការងូតទឹកជម្រះកាយជូនចំពោះ មាតាបិតា ឬ ជីដូនជីតា កូនចៅបានទទួលនូវពរសព្វសាធុ​ការ ក៏ដូចជាការដឹងគុណ ចំពោះពួកគាត់ក្នុងការផ្ដល់កំណើត និង កិច្ចខិតខំបីបាច់ថែរក្សា ដែលពួកគាត់មានចំពោះកូនៗ កិច្ចតបស្នងនេះហើយ ដែលកូនចៅទទួលបានដំបូន្មានល្អៗ សម្រាប់អប់រំខ្លួន ក៏ដូចជាសាបព្រួសនូវទង្វើរដ៏ល្អនេះចំពោះកូនចៅជំនាន់ក្រោយរបស់ពួកគេផងដែរ ។ មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ ក្នុងគម្ពីរ សុត្តជាតក បញ្ជាក់ថាអានិសង្សនៃការស្រង់ទឹក ព្រះសង្ឃ និង មាតាបិតា កាល​ថ្ងៃ​សង្ក្រាន្តចូលមកជិតដល់ព្រះបាទ "បសេនទិកោសល" បានរៀបចំឆាកយ៉ាងស្អាត នៅឆ្នេរស្ទឹងមួយរួចហើយក៏និមន្ត​ព្រះពុទ្ធ និង ព្រះសង្ឃស្រង់ទឹក ដោយមានសមាទានសីល ប្រគេនភត្តាហារចំពោះព្រះពុទ្ធ និង ព្រះសង្ឃទាំងអស់ ក្នុងទីនោះផង ។ ដោយមានក្នុងពំនោលថា៖ អ្នកណាបានស្រង់ទឹកព្រះសង្ឃ មាតាបិតា និង គ្រូឧបជ្ឈាយ៍ និងបាន​ទទួលអានិសង្សច្រើនណាស់ លុះដល់អនាគតជាតិនិងបានទៅកើតក្នុងទេវលោកឋាននិងបានជាស្ដេចចក្រ​ពត្តិ​ មានបុណ្យបារមីច្រើន មានរូបសម្បត្តិល្អ មានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន មានសេចក្ដីសុខគ្រប់បែបយ៉ាង ។<ref> Lim Hak Kheang, Madeline Elizabeth Ehrman, Kem Sos, Foreign Service Institute (États-Unis) (1974) [https://books.google.com/books/about/Contemporary_Cambodian.html?id=-1Do7L7GrlkC Contemporary Cambodian: The Social Institutions], Publisher: Foreign Service Institute, Original from the University of California p.379 </ref> * ក៏ដូចជាតាមរយៈកំណត់ត្រាលោក [[ទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម]] ការស្រង់បានបដិមា [[ព្រះកែវមរកត]] ក្នុងរាជព្រះបាទ [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]] ទ្រង់សោមនស្សណាស់ឱ្យទទួលទុកក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ក្នុងរវាងឆ្នាំ ១០៤០ នៃគ​.សករាជ ជាមួយនិងកិច្ចពិធីស្រង់ព្រះផងដែរ ហើយភាពល្បីល្បាញនៃកិច្ចពិធីបានដឹងដល់ ព្រះបាទ អនុរុទ្ធ ដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ នៃអាណាចក្របាកាន បានជ្រាបដឹងដំណឹងនេះទ្រង់បានត្រាសបញ្ជារ ឱ្យរាជបំរើនាំរាជសារមកស្នើសុំយកព្រះកែវមរកត ត្រឡប់ទៅកាន់ប្រទេសភូមាវិញផងដែរ តាមរយៈកំណត់ត្រានេះ យើងអាចយល់បានថា កិច្ចពិធីស្រង់ព្រះពុទ្ធអង្គ អាចនិងកើតមានតាំងពីសម័យកាលអង្គរមកម៉្លេះ ។<ref> Tep pitur Chim-Krasem (1950) [https://m.wikisource.org/w/index.php?title=File%3AKambuja_Suriya_1950_Issue_9.pdf&page=1 Kambuja Suriya Issue 9] Publisher: Church of the Trinity Buddhist University of Cambodia p.82 </ref> === ការលេងល្បែងប្រពៃណីខ្មែរ ក្នុងថ្ងៃវារៈឡើងស័ក === '''Khmer Traditional Games in Leungsak Day''' បងប្អូនខ្មែរមួយចំនួន តែងយល់ច្រឡំពាក្យ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ទៅនិងពាក្យ ល្បែងប្រពៃណីខ្មែរ ដែលបុរាណាចារ្យ លោកបានបញ្ចាក់ពីភាពខុសគ្នានៃឈ្មោះរួចទៅហើយ គ្រាន់តែបងប្អូនមួយចំនួនយល់ច្រឡំប៉ុនណោះ ល្បែងប្រពៃណីខ្មែរ ជាល្បែងដែលគេតម្រូវឱ្យមានការប្រកួតប្រជែងគ្នា ដោយការល្បងប្រាជ្ញា ឬ ល្បងកម្លាំង ដោយសន្មតថា ជាកីឡាល្បែងបែបប្រពៃណី ដែលឈានទៅរកជាម្ចាស់ជើងឯក ដែលបុរាណាចារ្យលោកឱ្យកំណត់លេងជាការសម្គាល់នៃថ្ងៃឡើងស័ក ថ្ងៃដែលថ្នាក់ដឹកនាំតាមតំបន់បានប្រគល់រង្វាន់ជ័យលាភី តែងតាំងដល់អ្នកដែលបានឈ្នះក្នុងកម្មវីធីប្រកួតផ្សេងៗ ក្នុងថ្ងៃបង្ហើយថ្ងៃទី៣ នៃថ្ងៃវារៈឡើងស័កនេះ ។<ref> Mary Benton Smith (1968) [https://books.google.com/books/about/Southeast_Asia.html?id=4z9uAAAAMAAJ Southeast Asia], Publisher: Lane Books, Original from the University of Michigan p.159 </ref> * ការប្រកួតលេងអុក * ការប្រជល់មាន់ * ប្រដាល់គុនខ្មែរ (Kun Khmer Boxing) * ការសម្ដែងគុនល្បុកតោ (Bokator Performance) * ការប្រកួតបាញ់ព្រួញ * ការប្រណាំរទេះគោ * ការប្រណាំងរទេះសេះ * ការប្រណាំងរទេះក្របី * ការប្រមូលទឹកយក មកលេងជះទឹក និង បាតម៉្សៅ ធំបំផុតនៃថ្ងៃចុងក្រោយ ។ == ទំនៀមក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Traditions after Khmer New Year''' [[File:Angkor sculpture Battle of Deva.jpg|thumb|Angkor sculpture Deva open the gates of heaven 21 portal battle with Asura]] [[File:Cambodian monks 17 April glory watering.jpg|thumb|Monks glory watering 17 April day]] ក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរមួយថ្ងៃ ពោលគឺថ្ងៃទី១៧ គណៈសង្ឃទាំង៣និកាយ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និង ប្រាប់ឱ្យ ព្រះសងរាជ្យគ្រប់វត្ត នាំព្រះសង្ឃគ្រប់ៗអង្គ ចេញមកប្រស់ព្រំ ទឹកមន្តតាមភូមិស្រុករបស់ប្រជាជនខ្មែរ ដើម្បីបោសសំអាតនៅអំពើអាក្រក់ដែលកើតមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាពីមុនមក រំលឹកនៃការចងចាំ ថ្ងៃ១៧ មេសា ដែលពួក [[ខ្មែរក្រហម]] បានចូលមកកាន់កាប់ដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាទាំងស្រុងរហូតដល់មានការកាប់សម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋអស់រាប់លាននាក់ ។ ព្រះសង្ឃគ្រប់អង្គ នាថ្ងៃរសៀលនេះ និង ចេញមកដង្ហែរ ព្រះពុទ្ធបដិមារ ជាមួយទេវរូបរបស់ សាសនាព្រហ្មញ្ញ មាន [[ព្រះវិស្ណុ]] [[ព្រះព្រហ្ម]] [[ព្រះឥសូរ]] [[ព្រះគណេស]] ជាមួយនិងការ សូត្រមន្តប្រស់ព្រំទឹក ដើម្បីបណ្ដេញ ពពួកបិសាច ដែលនាំយកភាពមិនល្អ មកថ្ងៃទី១៧នេះ ។<ref> Heinrich-Böll-Stiftung (2005) [https://books.google.com/books/about/7th_Socio_Cultural_Research_Congress_on.html?id=x2K1s6ZQh1QC 7th Socio-Cultural Research Congress on Cambodia, 15-17 November 2004] Publisher: Royal University of Phnom Penh Original from University of California, Berkeley p.1035 </ref> '''តំណាលនិទាន''' មាននិទានអំពីថ្ងៃទី១៧ មេសា ដែលឆ្លងសករាជរួច ដែលច្រកទ្វារបិសាច និង ច្រកទ្វារទេវតាបានបើកដំណាលគ្នា បង្កើតបានជាចម្បាំងរវាងពួកទេវតា និង ពួកបីសាច ពួកទេវតាបានបើកច្រទ្វារទាំង២១ ដើម្បីចេញធ្វើចម្បាំងនិងពួកបីសាច ដូចនេះហើយទើបពលរដ្ឋខ្មែរមាននូវកិច្ច [[ជំនឿការអុជធូប]] ទាំង២១សសៃ ដើម្បីឧទ្ទិសសំបូងរូង មកដល់បញ្ចុប្បន្ននេះ ។ នៅក្នុងព្រះគុម្គីរពុទ្ធសាសនាមហាយាន នាប្រទេសចិន បាននិទានអំពីពួកបីសាច ដែលដឹកនាំដោយស្ដេចបីសាចឈ្មោះ "អូធាន" បានច្បាំងដណ្ដើមកាន់កាប់ឋានសួគ៌របស់ព្រះឥន្ទនាពេលនោះ ខាងទេវតាបានច្បាំងចាញ់ ហើយពួកបីសាចបានគ្រប់គ្រងនៅឋានទាំង៣ ដើម្បីបង្ក្រាបពួកបីសាចបាន ព្រះពុទ្ធ បានទៅចាប់បដិសន្ធិជា មនុស្សលោក មករួមនិងពួកទេវតា ចេញមកប្រយុទ្ធជាមួយនិងពួកបីសាច ទើបអាចយកឈ្នះពួកបីសាចបាន និទានចង់ពន្យល់ថា ព្រោះបើព្រះពុទ្ធ សម្លាប់ពួកបិសាច ក្នុងទម្រង់ជាព្រះ នោះទ្រង់និងដាច់អបត្តិដោយការសម្លាប់សត្វ មិនអាចក្លាយជាព្រះអរហន្តឡើយ ។ និទាននៅក្នុងគម្ពីរគ្រឹស្តសាសនា របស់ពួកអុឺរ៉ុប ថ្ងៃទី១៧ មេសា ដូចគ្នា ជាថ្ងៃដែលព្រះយេស៊ូគ្រឹស្ត លោករស់ឡើងវិញម្ដងទៀត ។ តឹកតាងនៃចម្លាក់ ព្រះទេវៈទាំងអស់ដែលជិះលើសត្វយាន្តជំនិះរបស់ខ្លួន គ្រប់ព្រះហត្ថកាន់ទៅដោយគ្រប់សាស្ត្រាវុធ ដែលឆ្លាក់ នៅជ្រុងថែវខាងលិចចំហៀងខាងជើង នៃ [[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] ពណ៌នាអំពីព្រឹត្តិការណ៍នៃការបើកច្រកទ្វារទេវតាទាំង២១ ដើម្បីធ្វើចម្បាំងរវាងពួកទេវៈ និង ពួកបិសាច ។ ក្នុងនោះ មានព្រះសូរិយា បរនូវរាជរថចម្បាំងរបស់ខ្លួនអូសដោយ អស្សតរ ៧ ក្បាល នៅខាងក្រោមព្រះ សូរិយា មានទេពនិករទាំង ៩ ចេញមកធ្វើចម្បាំងផងដែរ ។ មានរូបចម្លាក់ ទេវតារក្សាទិសទាំង៨ ផងដែរ ដែលលោកគង់លើយាន្តជំនិះរបស់ខ្លួន និង ប្រដាប់ទៅដោយគ្រឿងសាស្ត្រាបវុធក្នុងព្រះហត្ថ ដូចជា៖ * ១. ព្រះគុវេរៈ គង់លើយក្ស ថែករក្សាទិសឧត្ដរ លោកជាអធិបតីលើពួក យក្ស លោកមានឈ្មោះមួយទៀតថា សម្ដេចព្រះវេស្សវ័ណ ។ * ២. ព្រះវារុណ គង់លើហង្ស ថែករក្សាទិសបស្ចឹម លោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យគង្គា ដែលមានន័យថា ទឹក មានជាអាថ៍ ភ្លៀង ស្ទឹង ទន្លេ សមុទ្រ ។ * ៣. ព្រះស្កន្តៈ គង់លើមយូរា (ក្ងោក) ថែរក្សាទិសនារតី លោកជាបុត្ររបស់ [[ព្រះឥសូរ]] ។ * ៤. ព្រះវាយុ គង់លើសេះ ថែរក្សាទិសពាយ័ព្យ លោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យខ្យល់ ឬ ព្យុះ ។ * ៥. ព្រះឥន្រ្ទ គង់លើដំរីក្បាលបី ថែរក្សាទិសបូព៌ា លោក ជាស្ដេចគ្រប់គ្រងពួកទេវតា ទាំង៣៣ពួក ។ * ៦. ព្រះយមរាជ គង់លើក្របី ថែរក្សាទិសទក្សិណ លោកជាស្ដេចដែលគ្រប់គ្រង ឋាននរក និងជាអ្នកកាន់ច្បាប់ ក្ដោបក្ដាប់នៃព្រលឹងវិញាណខ្មោចទាំងអស់ ព្រះយមរាជ មានសៀវភៅកំណត់ហេតុជីវិតរបស់មនុស្សទាំងអស់នៅលើផែនដី ហើយនៅពេលដែលមនុស្សណាអស់ជីវិត ព្រះយមរាជ នឹងបញ្ជូនកូនចៅរបស់ខ្លួន ឱ្យទៅយកព្រលឹងវិញ្ញាណមនុស្សនោះ មកឋាននរកដើម្បីកាត់ក្តី ។ * ៧. ព្រះអគ្គី គង់លើរមាស ថែរក្សាទិសអគ្នេយ៍ លោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យភ្លើង លោកជាកូនច្បងរបស់ [[ព្រះព្រហ្ម]] លោកមានមុខ២ តំណាងឱ្យថាមពល២ គឺ ពន្លឺ និង កំដៅ ។ * ៨. ព្រះឥសានៈ គង់លើរាជសីហ៍ ថែរក្សាទិសឥសានលោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យអាកាស និងជាព្រះដែលតំណាងឲ្យថាមពល ដែលមើលមិនឃើញនោះគឺ "សម្លេង" ។ == តើសហគមន៍ពលរដ្ឋខ្មែរ អាមេរិកកាំង គួរចូលឆ្នាំខ្មែរយ៉ាងដូចម្ដេច? == '''How should the Cambodian-American community celebration Khmer New Year?''' * រៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដង នៃថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ យើងតែងសង្កេតឃើញថា ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំង តែងតែមានសេចក្ដីនឹករលឹកទៅដល់ថ្ងៃចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួន ហើយពួកគេនិងបង្កើតឱ្យមានក្បួនព្យុហយាត្រា (Parade Khmer New Year) ជាប្រចាំឆ្នាំ ដែលជារឿងល្អប្រពៃណាស់ ក៏ប៉ុន្តែ ក្បួនព្យុហយាត្រា របស់ពួកគេជារៀងរាល់ឆ្នាំមើលទៅហាក់បីដូចជាដំណើរធម្មតា មិនមានអ្វីដែលធ្វើឱ្យសារទររំភើបសោះ មិនមានការលើកយកអត្ថន័យណាមួយក្នុងនិទានចូលឆ្នាំយកទៅបង្ហាញដល់ជនបរទេសសោះ គួរមានក្បួនដង្ហែរ គោមផ្កាយ ក្បួនដង្ហែរទេវតាសង្ក្រាន្ត ក្បួនដង្ហែរក្បាលព្រហ្ម ក្បួនដង្ហែបដិមារព្រះពុទ្ធធំៗគង់លើរតនបល្ល័ងផ្កាឈូក ដូចជាមិនឃើញមានសោះ (រកអត្ថន័យ នៃពាក្យចូលឆ្នាំមិនឃើញនោះទេ) ហើយពួកគេប្រមូលផ្ដុំគ្នាទៅវត្ត ក្រៅពីចូលវត្តរួចមានលេងល្បែងប្រជាប្រិយតិចតួច ហើយអង្គុយញាំអីធម្មតា លក្ខណៈបែប (Picnic) គ្រួសារដោយឡែកៗពីគ្នា មិនមានអ្វីសម្គាល់ជាភាពធំដុំក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរនោះទេ !! ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកកាំង គួរបង្កើតឱ្យមានក្បួនព្យុហយត្រាពេលល្ងាច មានដង្ហែរគោមរូបផ្កាយ រូបព្រះផ្សេងៗ តំណាងឱ្យ ក្បួនហែរទេវតា បង្កើតឱ្យមានពិធីប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងពេលប្រារព្ធពិធីហែរក្បួន ជាកិច្ចទទួលនូវសេចក្ដីក្រអូប ជាងនោះទៅទៀតគួរមានបាញ់នៅភ្លើងកាំជ្រួចផងដែរ គម្ពីរពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជា បានបញ្ចាក់ថា វត្តអារាម ជាទីស្ងប់ស្ងាត់ផងដែរ តាមរយៈ លោកទេព ពិទូរឈឹមក្រសេម មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ធ្លាប់លើកឡើងថា មិនគួរឱ្យមានការរាំរែកវក់វីនៅពីមុខព្រះពុទ្ធបដិមាករនោះទេ វាជាអំពើបាប យើងក្រឡេកទៅមើលវត្តអារាមជាច្រើននៅកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះនៅក្រមសីលធម៌ជាខ្លាំងការចាក់ធុងបាសដម្លង់នៅតាមវត្តអារាម ដោយញាក់ញ័រ កន្ត្រាក់ៗចាក់សុទ្ធតែបទ Remix នៅពីមុខព្រះវិហារ នៅចំពីមុខព្រះពុទ្ធអង្គថែមទៀត ហើយមានអ្នកខ្លះក៏ឈានទៅដល់ការវាយតប់គ្នាក្នុងវត្តអារាមផងដែរ នេះហើយជាអំពើអន្តរាយនៃសីលធម៌ទំនៀមវប្បធម៌ជាតិ ។ ព្រះសង្ឃមួយចំនួនដែលគាត់រៀនព្រះគម្ពីពុទ្ធសាសនាបានតិច ក៏កើតជាក្ដីទោម្នេញមិនដឹងទាក់ទាញក្មេងៗយុវជនបែបណាមកវត្តលេងកំសាន្ត មានតែចាក់ធុងបាសតម្លង់ក្នុងវត្តអារាម យ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ទាំងដែលគ្រប់វត្តអារាមជាទីស្ងប់ស្ងាត់នៃព្រះធម៌ ។ ព្រះសង្ឃមួយចំនួនដែលបួសជំពាក់ដោយគលេស នៃតណ្ហាកាមគុណ បានបង្កើតឱ្យមានការរាំរែក ពាសពេញវត្ត ប្រាសចាកពីពាក្យថា វត្តជាទីសំណាក់ធម៌ និង ជាទីស្ងប់ស្ងាត់ ព្រះសង្ឃមួយចំនួននៅមិនទាន់យល់ពីវដ្តរបស់មនុស្ស ដែលសប្បាយ ក្នុងរូបភាពជា កុមារតូច កុមារជំទង់ កុមារពេញវ័យ ចូលដល់វ័យមនុស្សធំ វ័យមនុស្សចាស់ ក៏ធ្លាក់ចុះនៃការសប្បាយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយធុញទ្រាន់និងការសប្បាយរបស់ក្មេងៗដែលកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់រហូតដែលយើងថា វដ្តនៃមនុស្ស (ភាពសប្បាយជាកង់រង្វង់) * បុរាណចារ្យ លោកខំសយោគសាសនាទាំងពីរបញ្ជូលគ្នា ដែលចាត់ទុក ព្រហ្មញ្ញសាសនា ជាឪពុក ចាត់ទុកពុទ្ធសាសនា ជាម្ដាយ សាសនាទាំងពីរបានចូលគ្នាជាធ្លុងមួយ បង្កើតបានជាទំនៀមខាងផ្នែកអាណាចក្រ និង ទំនៀមខាងផ្នែកពុទ្ធចក្រ ដើម្បីឱ្យប្រទេសជាតិរីកចម្រើនរុងរឿង ដូចបណ្ដាលប្រទេសដទៃ ផ្នត់គំនិតដ៏ល្អឯកនេះហើយ នៅទទួលរងនូវការលាបពណ៌គ្នាគ្រប់រូបភាព ។ == ព្រេងនិទាន ចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Khmer New Year Legends''' [[File:Cambodian - The Hindu God Brahma - Walters 542734.jpg|thumb|Brahma Avatar Lokesvara cut his head scarifice to Dhamabal Kumar]] តាមរយៈមហាសង្ក្រាន្តសូត្រ ឆ្នាំ 1892 របស់លោក ឧកញ៉ា ហោរ៉ាធិបតី ទិព្វនៃ្យ នេត្យដួង ជាសម្ដេចហោរា ទីប្រឹក្សាផ្ទាល់ របស់ព្រះបាទនរោត្ដម បាននិទានអំពី ទេវៈ [[ព្រះព្រហ្ម|មហាព្រហ្ម]] បានបែងភាគជា [[អវតារ]] លោកកេរ្តិ៍ស្វារៈ ជាសក្កទេវរាជនៃឋានទេវតា បានកាត់ផ្ដាច់ សិរសារបស់ខ្លួនហៅថា កុបិល ដែលបានមកពីពាក្យ "ក្បិល" មានន័យថា ការកាត់ផ្ដាច់ ។ មហាព្រហ្ម ដែលជា អវតារ លោកកេរ្ត៍ស្វារៈ (Avatar Lokesvara) មានព្រះភ័ក្រ មុខបួន តំណាងឱ្យ ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ មាន៖ មេត្តា ករុណា មុទិតា និង ឧបេក្ខា ។ តាមរយៈរឿងអក្សរសិល៍ខាងលើ យើងមានភស្តុតាងជាច្រើនទៀត តាមរយៈ [[ប្រាសាទបាយ័ន]] ដែលសាងសង់ ដោយព្រះបាទ [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]] ឧទ្ទិសចំពោះ អវតារ លោកកេរ្ត៍ស្វារៈ ក្នុងគោលគំនិតនៃការបង្រួម [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] និង [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] ឱ្យក្លាយជាសាសនាតែមួយ ដើម្បីបង្កើតបានអរិយធម៌សាសនាដ៏រុងរឿងសម្រាប់មហានគររបស់ព្រះអង្គ ។<ref> Frank Webster Price (1950) [https://books.google.com/books/about/Collier_s_Encyclopedia.html?id=3H9VmUWdIOsC Collier's Encyclopedia: With Bibliography and Index, Volume 18], Publisher: Collier, Original from The Ohio State University </ref> === ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ === '''4 Brahma-vihara''' === មេត្តា === '''Mettā''' មេត្តា ឬ មេត្រី ([[សំស្ក្រឹត]]: मैत्री) សេចក្តីស្រលាញ់ សេចក្តីរាប់អានគ្នា សេចក្តីសណ្ដោសប្រណី បំណងឲ្យអ្នក​ដទៃ​បាននូវសេចក្តីសុខ ។ === ករុណា === '''Karuṇā''' ករុណា ([[សំស្ក្រឹត]]: करुणा) សេចក្តីអាណិតអាសូរចំពោះខ្លួនឯង និង អ្នកដ៏ទៃ ដោយមិនចង់ឃើញនូវសេចក្ដីទុក្ខ របស់អ្នកដ៏ទៃ និង មានចិត្តប្រាថ្នាចង់ឱ្យអ្នកដ៏ទៃ ឆាប់រួចចាកសេចក្តីទុក្ខនោះ ។ === មុទិតា === '''Muditā''' មុទិតា ([[សំស្ក្រឹត]]: मुदिता) សេចក្តីរីករាយត្រេកអរ នៅពេលឃើញអ្នកដទៃ បានទទួលសេចក្តីសុខចម្រើន មានចិត្តត្រេកអរ និងអ្នកដទៃ ពេលឃើញអ្នកដទៃបានល្អ មិនមានចិត្តច្រណែន​និន្ទា​ឈ្នានីសឡើយ ។ === ឧបេក្ខា === '''Upekṣā''' ឧបេក្ខា ([[សំស្ក្រឹត]]: उपेक्षा) សេចក្តីមិនលម្អៀងចិត្ត ការរក្សាចិត្តជាកណ្ដាល មានទស្សនៈវិស័យវែងឆ្ងាយ ប្រកបដោយសេចក្ដីត្រិះរិះ និង ពិចារណា តាមរយៈការប្រតិបត្តិនៃចក្ខុ ។ === មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ === '''Maha Sangkran Sutra''' === និទានអំពី សិរីមង្គលទាំង៣ប្រការ === '''Tales about the three kinds of glory''' [[File:Khmer New Year – Sangkran.jpg|thumb|[https://en.wikipedia.org/wiki/Mahabrahma Kobil Maha Brahma] and his seven daughter of the week]] [[File:Kailash north.JPG|thumb|[https://en.wikipedia.org/wiki/Mahabrahma Kobil Maha Brahma] cut his head worshiping to Dhammabal Kumar and keep his head in cave of Mount Kailas.]] មានតំណាលនិទានថា នៅដើមនៃភទ្ទកប្ប មានសេដ្ឋីម្នាក់លោកមានកូនប្រុសម្នាក់ឈ្មោះថា "ធម្មបាលកុមារ" (Dhamabal Kumar) ដែលមាននូវចំណេះវិជ្ជាដ៏វិសេស ចេះភាសាសត្វ ​និងបានរៀនចេះចប់គម្ពីរត្រៃវេទតាំងពីអាយុបាន ៧ឆ្នាំ ។ សេដ្ឋីបិតាបានសាងប្រាសាទមួយ នាឆ្នេរទន្លេជាប់ដើមជ្រៃធំមួយ ដែលជាទីលំនៅរបស់បក្សីទាំងពួង ដើម្បីធ្វើការសម្មាធិ និងហាត់រៀន "ធម្មបាលកុមារ"បានក្លាយជាអាចារ្យក្មេងសមែ្តងមង្គលទេសនាផេ្សងៗដល់មនុស្សទាំងពួងផងក្នុងលិទ្ធិ [[ពុទ្ធសាសនា]] ។ គ្រានោះការសាបព្រោះព្រះពុទ្ធសាសនារបស់ធម្មបាលកុមារបានល្បីរន្ទឺដល់ "[[ព្រះព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម]]" ([https://en.wikipedia.org/wiki/Mahabrahma Kobil Maha Brahma]) or ([[អង់គ្លេស]]: Avatar Lokesvara) ជាទេពនៃ "ទេវៈមុខ៤" ដែលជាអ្នកសមែ្តងមង្គលដល់មនុស្សទាំងពួងក្នុងលទ្ធិ [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] ។ ពេលនោះ[[ស្តេចមហាព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម ]]បានប្រមើរមើលហើយឆ្ងល់ថាហេតុអ្វីបានជា[[ព្រះពោធិសត្វ]] (Bodhisattva) ទៅចាប់កំណើតជាធម្មបាលកុមារហើយប៊ែរជាចង់លើកពុទ្ធសាសនាឱ្យល្បីរន្ទឺជាង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] របស់អត្មាអញទៅវិញ!? ដើម្បីចង់ផ្ចាញ់[[ព្រះពោធិសត្វ]] ដែលចាប់កំណើតជាធម្មបាលកុមារ កុបិលមហាព្រហ្មក៏ក្រឡាខ្លួនជា "សមនៈព្រាហ្មណ៍" (Brahmanism) យាងចុះមកសួរនៅចំនោទប្រស្នា "៣ប្រការ" ដល់ធម្មបាលកុមារ ដោយសន្យាទុកថា បើដោះប្រស្នាបានអត្មាដែលជាសមនៈព្រាហ្មណ៍ នេះបាន អត្មាអញនិងកាត់ក្បាលបូជា ចំពោះធម្មបាលកុមារ តែបើធម្មបាលកុមារដោះប្រស្នានេះមិនរួចទេ អត្មាអញនិងកាត់ក្បាលធម្មបាលកុមារ ដើម្បីបូជាចំពោះព្រហ្មញ្ញសាសនាវិញ ។ ធម្មបាលកុមារសុំឱ្យពន្យារពេលចំនួន ៧ថៃ្ងសិន ដើម្បីគិតប្រស្នា លុះកន្លងទៅ ៦ថៃ្ងហើយក៏នៅតែគិតមិនឃើញដឹងខ្លួនថាព្រឹកនេះនឹង ត្រូវស្លាប់ដោយអាជ្ញាកុបិលមហាព្រហ្មជាប្រាកដហើយដូចេ្នះ គួរតែរត់ ទៅលាក់ខ្លួន ពួនអាត្មាឱ្យឆ្ងាយប្រសើរជាង ។ ការគេចវេសរបស់ធម្មបាលកុមារបានទៅសំរាកនៅ [[ដើមត្នោត]] មួយដែលជាសំបុកសត្វឥន្រី្ទញីឈ្មោលមួយគូអាស្រ័យនៅ ។ ** ឥន្ទ្រីទាំងនោះធ្វើជាជជែកគ្នាថា៖ ** ឥន្ទ្រីញីសួរថា :តើព្រឹកនេះយើងបានអាហារអ្វីស៊ី? ** ឥន្រី្ទឈ្មោលឆ្លើយថា : យើងនឹងស៊ីសាច់ ធម្មបាលកុមារ ដែលត្រូវ[[ស្តេចមហាព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម ]]មសម្លាប់ ព្រោះដោះប្រស្នាមិនរួច។ ** ឥន្រី្ទញីសួរថា តើប្រស្នានោះដូចមេ្តច ? ** ឥន្រី្ទឈ្មោលឆ្លើយថា : តើវេលាព្រឹកសិរីសួសី្តស្ថិតនៅត្រង់ណានៃមនុស្ស ? "ប្រស្នាទី១ ត្រូវឆ្លើយថា នៅមុខ"ហេតុនេះទើបមនុស្សទាំងឡាយត្រូវយកទឹកលប់មុខ ដើម្បីជាមង្គលនៅ ពេលព្រឹក ។​ ** ឥន្ទ្រីឈ្មោលបន្ត តើថៃ្ងត្រង់សិរីសួស្ដីស្ថិតនៅត្រង់ណា នៃមនុស្ស ? "ប្រស្នាទី២ ត្រូវឆ្លើយថា នៅដើមទ្រូង" ដែលហេតុនោះពេលថ្ងៃត្រង់ក្ដៅខ្លាំងទើបមនុស្សត្រូវយកទឹកលាងទ្រូងដើម្បីជាមង្គលនៅពេលថ្ងៃ ។ ** ឥន្ទ្រីឈ្មោលបន្តទៀត តើវេលាព្រលប់ចូលដេកសិរីសួស្ដីស្ថិតនៅត្រង់ណា នៃមនុស្ស? "ប្រស្នាទី៣ ត្រូវឆ្លើយថា នៅជើងហេតុនេះ ទើបមនុស្សទាំងឡាយត្រូវយកទឹកលាងជើងមុននិងចូលដេកដើម្បីជាមង្គល នៅពេលយប់ ។ ធម្មបាលកុមារបានលឺដូចេ្នះ មានចិត្តសប្បាយរីករាយយ៉ាងខ្លាំង ក៏ត្រឡប់ទៅអាស្រមវិញដើម្បីដោះប្រស្នានៅថៃ្ងទី៧ជាថ្ងៃចុងក្រោយដែលជា ថ្ងៃអាទិត្យ ។ ក្រោយមកធម្មបាលកុមារបានឆ្លើយដោះស្រាយប្រស្នានោះរួចពី "សមនៈព្រាហ្មណ៍" នោះ ព្រាហ្មណ៍នោះក៏សុខចិត្តចាញ់និងកាត់ក្បាលដើម្បីបូជា ។ ព្រាហ្មណ៍នោះមុននិងកាត់ក្បាលរបស់ខ្លួន បានក្រឡាខ្លួនជា កុបិលមហាព្រហ្មវិញ រួចហៅបុត្រីខ្លួនទាំង៧អង្គ មកប្រាប់ថា ឥឡូវបិតាត្រូវកាត់ក្បាលបូជាចំពោះធម្មបាលកុមារ ដែលចាញ់ភ្នាល់ប្រស្នានោះ តែបើដាក់ក្បាលបិតានៅលើផែនដី ក៏នឹងកើតជាភ្លើងឆេះទាំងលោកធាតុ ហើយបើបោះទៅលើអាកាសនិងគ្មានភ្លៀងរាំងស្ងួត បើចោលក្នុងមហាសមុទ្រទឹកនិងរីងស្ងួតហួតអស់ ចូលបុត្រីយកក្បាលបិតាទៅតម្កល់នារូងភ្នំកៃឡាស ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Mount_Kailash Mount Kailash]) ដូចេ្នះសូមបុត្រីទាំង៧ យកពានមកទទួលក្បាលរបស់បិតា បណ្ដាំចប់ហើយ កុបិលមហាព្រហ្មក៏កាត់ក្បាលហុច ទៅយឱ្យនាង "ទុង្សាទេវី" ដែលជាកូនច្បង ។ នាង [[ទុង្សាទេវី]] ក៏យកពានមាសទៅទទួលក្បាលបិតារួចហោះ ហែរប្រទក្សិណភ្នំព្រះសុម៉ែរុរាជ ជុំចក្រវាឡ តាមផ្លូវព្រះអាទិត្យចរណ៍ គំរប់ចំនួន ៦០នាទី ហើយក៏ដង្ហែរព្រះសិរសាបិតា ទៅប្រតិស្ឋានទុក ក្នុងមណ្ឌលនៅក្នុងគុហាគន្ធៈមាលី នាភ្នំនៃភំ្នកៃឡាស រួចបូជានៅគឿ្រងទិព្វផេ្សងៗ រួចហើយក៏ជុំនំអស់ទេវតា និងទេពនិករ ([https://en.m.wikipedia.org/wiki/Theravada Teravada]) នៃលទ្ធិវេទ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Vedas Ved]) ទាំងមួយសែនកោដិទៅស្រង់ទឹក អនន់តៈ មហាស្រះ ដែលមានទឹកហូរចេញពីបំពង់ថ្មកែវ នៃមាត់ ព្រះគោឧសភារាជ ដែលជាយាន្តជំនិះរបស់ "[[ព្រះឥសូរ]]" ដោយភាពត្រជាក់ត្រជុំក្សេមក្សាន ព្រះហរទ័យ ទើបនាំគ្នាសមទានសីលដោយសេចក្ដីសមនស្សរីករាយគ្រប់ៗព្រះអង្គក្នុង "ភៈគៈវតីសភា" ដែល "ព្រះវិស្វៈកម្មទេវបុត្រ" ជាជាងវិស្វករ នៃឋានសួគ៌ និមត្តថ្វាយ ហើយបន្ទោរបង់នូវអពមង្គលឱ្យជ្រះស្រឡះដើម្បីចំរើននូវសុភមង្គល សិរីសួស្ដីជន្មាយុយុឺនយូរ ដល់មនុស្សសត្វលោកទាំងឡាយ ឱ្យទទួលបាននូវសេចក្ដីសុខតរៀងទៅ ។ លុះ​ដល់​គម្រប់ ១ឆ្នាំជា សង្ក្រាន្ត ​នាងទេវតា​ទាំង ៧ អង្គ ​ក៏​ផ្លាស់​វេនគ្នា មក​អញ្ជើញ ព្រះសិរ​សា[[ស្តេចមហាព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម ]] ដែលរក្សាទុកក្នុងរូងភ្នំទឹកកកនាភ្នំកៃឡាស ខេត្តហេមពាន នាំចេញមកដំកល់លើពានមាសហោះហើរប្រទក្សិណ ភ្នំព្រះសុម៉ែរុរាជ ចំនួន ៦០នាទី ទើបយាងត្រឡប់ទៅដំកល់ទុក ព្រះសិរសា បិតា នៅកន្លែងដើមវិញ រួចទើប​​ត្រឡប់ទៅស្ថានទេវលោកវិញ ។ <ref> Astrologer Nhim Pen (1947) [https://books.google.com/books/about/Prakratidin_kambuj%C4%81.html?id=yODnAAAAMAAJ Cambodia Calendar], Contributor: William J. Gedney, Publisher: Association Sutharot, Original from the University of Michigan p.118 </ref> === ពន្យល់និទាន === * តួអង្គ កុបិលមហាព្រហ្ម គឺជា អវតារ លោកកេរ្តិ៍ស្វារៈ (Avatar Lokesvara) តំណាងឱ្យ ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ មាន៖ មេត្តា ករុណា មុទិតា និង ឧបេក្ខា ។ * តួអង្គ ធម្មបាលកុមារ គឺជា តួអង្គ ព្រះពោធិសត្វ (Bodhisattva) ក្នុងពុទ្ធសាសនាមហាយាន បុគ្គលដែលអាចដល់ព្រះនិព្វានបាន ប៉ុន្តែពន្យារពេលធ្វើសេចក្ដីប្រស់មេត្តាដល់សត្វលោកដែលរងទុក្ខ ។ * នៅពេលដែល កុបិលមហាព្រហ្ម កាត់ព្រះសិរសាររបស់ខ្លួន ទ្រង់បានធ្មេចព្រះនេត្រ (បិទភ្នែក) រលត់ខន្ធ (khandha) គឺជា​បាតុភូត នៃញាណ ទាំង៥ របស់មនុស្ស ដូចនេះហើយទើបពលរដ្ឋខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ផ្សារភ្ជាប់និង [[ជំនឿការអុជធូប]] ៥សរសៃ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ អរុក្ខ អារ័ក្ស អ្នកតា ទេវតា មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ។ * ហេតុអ្វី ព្រះកេស កុបិលមហាព្រហ្ម មិនអាចបោះចោលនៅលើអាកាស លើដី និងក្មុងសមុទ្រ ដែលបណ្ដាលឱ្យលោកធាតុទាំងអស់ឆេះវិនាស នោះដោយសារតែ ព្រះកេសរបស់ទ្រង់បានស្រូបយកថាមពលភ្នែកទី៣ របស់ព្រះឥសូរ នៅពេលដែលព្រះឥសូរបានប្រើថាមពលភ្នែកទី៣ ដែលមានសីតុណ្ហភាពជាង ១លានអង្សារ ដុតបំផ្លាញព្រះកេសទី៥ របស់មហាព្រហ្ម ហើយកម្ដៅដែលសេសសល់ក្នុងព្រះកេសរបសមហាព្រហ្មទាំង៤ មានកម្ដៅរហូតដល់ ៥០០០ (៥ពាន់) ទៅ ១០០០០ (១មុឺន) អង្សាសេរ ទើបនិទានឱ្យយកព្រះកេសរបស់ទ្រង់តម្កល់នៅរូងភ្នំទឹកកក ដែលជាភាពត្រជាក់ នាភ្នំកៃឡាស (Mount Kailash) ។ * តួអង្គ ទេវតាមហាសង្ក្រាន្ត ទាំង៧ ដែលជាបុត្រី ទាំង៧របស់ កុបិលមហាព្រហ្ម គឺតំណាងឱ្យថ្ងៃទាំង៧ នៅលើផែនដី ដែលរាប់ចាប់ពីកូនច្បង តំណាងឱ្យថ្ងៃអាទិត្យ រហូតដល់ថ្ងៃសៅរ៍ ដែលជារង្វាស់នៃឯក្កតាប្រចាំសប្ដាហ៍ផងដែរ ។ * តួអង្គ ព្រះវិស្វៈកម្មទេវបុត្រ គឺជាតួអង្គ តំណាងឱ្យ ព្រះពិស្ណុការ ជាជាងវិស្វៈករ នៃឋានសួគ៌ ដែលគ្រប់ការសាសង់ទាំងអស់នៅកម្ពុជា ត្រូវសែនព្រេនឧទ្ទិសបួងសួងដល់ទ្រង់ ដើម្បីជាសេចក្ដីសុខក្នុងការងារសាងសង់នេះ ។ == ទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង៧ == '''The 7 Devata Sangkran''' ទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង៧ សម្ដែងកិរិយា អំពីការចេញហែរ សិរសា កុបិលមហាព្រហ្ម ដោយកំណត់ទៅតាមពេលវេលាច្បាស់លាស់ ជាមួយនិង ឈ្មោះទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង ៧ និង គ្រឿងអាភរណៈ នៃដំណើរមកដល់ដែលបានចងក្រងដោយក្រុម កិច្ចការនៃ ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ១៩៦០ ។ <ref> [[ទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម]], ចាប ពិន (1960) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=3382%20thumbnail-shelfbrowser ព្រះរាជពិធីទ្វាទសមាស ភាគ១, ភាគ២ និងភាគ៣], Publisher: កិច្ចការនៃក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ព.ស.២៥១២ Original From: The CKS Library is free to visit, Website: library.khmerstudies.org </ref> * បេីចេញហែរនៅវេលាព្រឹកព្រលឹម ដល់ថ្ងៃត្រង់ (ទ្រង់ឈរ) មិនកាន់ខ្សែរបង្ហៀរ ៦ : ០០ ព្រឹក > ១២ : ០០ ថ្ងៃត្រង់ * បេីចេញហែរវេលាថ្ងៃត្រង់ ទល់នឹងព្រលប់ (ទ្រង់អង្គុយពាក់ឆៀង) ១២ : ០០ ថ្ងៃត្រង់ > ៦ : ០០ ល្ងាច * បើចេញហែរនៅវេលាព្រលប់ ទៅទល់អធ្រាត្រ (ទ្រង់ផ្ទំបេីកព្រះនេត្រ) ៦ : ០០ ល្ងាច > ១២ : ០០ អាធ្រាត * បេីចេញហែរនៅវេលាអធ្រាត្រ ទៅទល់ភ្លឺ (ទ្រង់ផ្ទំបិទព្រះនេត្រ) ១២ : ០០ រំលងអាធ្រាត > ៦ : ០០ ព្រឹក {| class="wikitable" ! style="background-color:#C0C0C0" width=10% | ពណ៌អម្ពរពស្ត្រា តំណាងថ្ងៃ ! style="background-color:#C0C0C0" width=15% | ព្រះនាម ! style="background-color:#C0C0C0" width=15% | លម្អរព្រះកាណ៌ ! style="background-color:#C0C0C0" width=15% | គ្រឿងអាភរណៈ អលង្ការត្បូង ! style="background-color:#C0C0C0" width=20% | ភក្សាហារ ! style="background-color:#C0C0C0" width=20% | គ្រឿងសាស្ត្រាវុធ ក្នុងព្រះហត្ថ ! style="background-color:#C0C0C0" width=20% | យាន្តជំនិះ ជាសំស្ក្រឹត |- | align="center" style="background:#FF0000;" | {{font color | White | ថ្ងៃអាទិត្យ}} | align="center" | [[ទុង្សាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាទទឹម]] | align="center" | [[បទុមរាគ]] <br/> "ត្បូងទទឹម" (Ruby) | align="center" | សោយផ្លែឧទុម្ពរ (ផ្លែល្វា) | align="center" | ឆ្វេង-[[ខ្យងស័ង្ខ]] | ស្តាំ-[[កងចក្រ]] | align="center" | ហ្គារូដា गरुड (គ្រុឌ) |- | align="center" style="background:#FFAA1D;" | {{font color | White | ថ្ងៃច័ន្ទ}} | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាអង្គាបុស្ប]] | align="center" | [[កែវមុក្តា]] <br/> "គជ់ខ្យង" (Pearl) | align="center" | សោយតេលំ तैल <br/> (ប្រេងល្ង ឬ ប្រេងសណ្ដែក) | align="center" | ឆ្វេង-[[ឈើច្រត់]] | ស្តាំ-[[ព្រះខ័ន]] | align="center" | វ្យាឃ្រ व्याघ्र (ខ្លាធំ) |- | align="center" style="background:#7851A9;" | {{font color | White | ថ្ងៃអង្គារ}} | align="center" | [[រាក្យៈសាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ឈូក|ផ្កាឈូក]] | align="center" | [[កែវមោរ៉ា]] <br/> "ត្បូងសមុទ្រ​" (Coral) | align="center" | សោយលោហិត (ឈាម) | align="center" | ឆ្វេង-[[ដងធ្នូ|ធ្នូ]] |ស្តាំ- [[ត្រីសូល៍]] | align="center" | អស្សតរ अश्व (សេះ) |- | align="center" style="background:#6B8E23;" | {{font color | White | ថ្ងៃពុធ}} | align="center" | [[មណ្ឌាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាចម្ប៉ា]] | align="center" | [[កែវពិទូរ្យ]] <br/> "ត្បូងភ្នែកឆ្មា" <br/> (Cat'S Eye Gem) | align="center" | សោយទឹកដោះសប្បិ <br/> (ទឹកដោះគោច្អិន) | align="center" | ឆ្វេង-[[ឈើច្រត់]] | ស្តាំ-[[ម្ជុល]] | align="center" | គទ្រភៈ गर्दभ (លា) |- | align="center" style="background:#008000;" | {{font color | White | ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍}} | align="center" | [[កិរិណីទេវី]] | align="center" | សៀត ផ្កាមណ្ឌា ([[ផ្កាមន្ទារ]]) | align="center" | [[កែវមរកត|មរកត]] <br/> "ត្បូងពណ៌បៃតង" <br/> (Emerald) | align="center" | សោយសណ្ដែក ល្ង | align="center" | ឆ្វេង-កាំភ្លើង [[វិជ្រៈ|វជ្រ]]<br/>( ឬ [[កាំភ្លើង]] ឬ [[កាំភ្លើងឈើ]]) | ស្តាំ-[[កង្វេរដំរី]] | align="center" | [[គជសារ]]​ कुञ्चर ([[គជសារ|ដំរី]]) |- | align="center" style="background:#0000FF;" | {{font color | White | ថ្ងៃសុក្រ}} | align="center" | [[កិមិរាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាចង្កុលណី|ផ្កាចង្កុលណី]] <br/> ([[ផ្កាចង្កុលណី|ផ្ការំចង់]]) | align="center" | [[ផុស្សរាគ]] புஷ்பராகம் <br/> "ត្បូងពណ៌លឿង" (Topaz) | align="center" | សោយចេកណាំវ៉ា | align="center" | ឆ្វេង-[[ពិណ]] | ស្តាំ-[[ព្រះខ័ន]] | align="center" | មហឹសា महिष (ក្របី) |- | align="center" style="background:#301934;" | {{font color | White | ថ្ងៃសៅរ៍}} | align="center" | [[មហោទរាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ត្រកៀត| ផ្កាត្រកៀត]]<br/> ([[ត្រកៀត|ផ្កាកំប្លោក]]) | align="center" | [[និលរ័ត្ន |និលរ័តន៍]] <br/> "ត្បូងពណ៌ខៀវ ឬ ត្បូងកណ្ដៀង" <br/> (Sapphire) | align="center" | សោយសាច់ទ្រាយ ពពួក ក្ដាន់ ឈ្លូស | align="center" | ឆ្វេង-[[ត្រីសូល៍]] | ស្តាំ-[[កងចក្រ]] | align="center" | មយូរ៉ា मयूर (ក្ងោក) |} === អត្ថន័យនៃពណ៌មង្គលប្រចាំថ្ងៃទាំង៧ === '''The meaning of 7 color glory of daily happiness''' អត្ថន័យនៃសំលៀកបំពាក់ ពណ៌មង្គលប្រចាំថ្ងៃ នៃសប្ដាហ៍របស់កម្ពុជា ដែលបានដកស្រង់ចេញពីពណ៌មង្គលរបស់ទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង៧ ដែលជាពណ៌តំណាងឱ្យថ្ងៃកំណើតរបស់ពួកគេ បុរាណខ្មែរលោកមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា ប្រសិនបើពួកគេអនុវត្តដោយស្លៀកពាក់ តាមពណ៌នៃថ្ងៃកំណើតរបស់ពួកគេ នោះពួកគេនិង ជួបនូវភាពជោគជ័យ សុភមង្គល ភាពសុខដុមរមនា សុខភាពល្អ និងសំណាងល្អ, ពណ៌តំណាងថ្ងៃនិមួយៗមានអត្ថន័យដូចតទៅ៖ <ref> Michael Freeman, Gillian Green (2003) [https://books.google.com/books/about/Traditional_Textiles_of_Cambodia.html?id=DYXWAAAAMAAJ Traditional Textiles of Cambodia: Cultural Threads and Material Heritage River Books guides], Publisher: River Books, Original from the University of Michigan p.320 [[ISBN]]: 9748225399 </ref>​ * '''[[ថ្ងៃអាទិត្យ]]''' {{colorbox|red}} (Red) ពណ៌ក្រហម តំណាងអោយថ្ងៃវីរៈភាព ភាពអង់អាចក្លាហាន ។ ថ្ងៃអាទិត្យ ជាក្រុមមនុស្សដែលមិនចេះអែបអបអ្នកដ៏ទៃ បើមានចិត្តពិរោធ (ខឹង) និងកើតជាភ្លើងខ្លាំង ដូចនេះរមែងធ្វើឱ្យកិច្ចការរបស់ខ្លួនតែង ខូចខាតអាសាបង់ឥតការ និង ស្ដាយក្រោយជានិច្ច បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ក្រហមដើម្បីជាមង្គល ចេះគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍ ដែលធ្វើឱ្យខ្លួនគេយល់ថា ខ្លួនរបស់គេនិងធ្វើតែកាងារចាំបាច់ សម្រាប់រូបគេផ្ទាល់ប៉ុនណោះ ។ * '''[[ថ្ងៃច័ន្ទ]]''' {{colorbox|#FFAA1D}} (Bright yellow) ពណ៌លឿងទុំ តំណាងអោយថ្ងៃសមនោស ភាពរីករាយ ។ ថ្ងៃច័ន្ទ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលសេពគប់មិត្តភ័ក្ត បានល្អតែដំបូងប៉ុនណោះ លុះយូរទៅច្រើនព្រងើយៗដាក់គ្នា ហើយក៏បាត់បង់ទំនាក់ទំនងដែលអាចបង្កើតជាឱ្យកាស និង ប្រយោជន៍ដល់រូបគេ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌លឿងទុំដើម្បីជាមង្គល ចេះធ្វើសេចក្ដីសមនោស ចេះរក្សាទំនាក់ទំនង ការប្រាស្រ័យទាក់ទង ដើម្បីបានជាប្រយោជន៍តទៅមុខទៀត ។ * '''[[ថ្ងៃអង្គារ]]''' {{colorbox|#7851A9}} (Royal Purple) ពណ៌ស្វាយ តំណាងអោយថ្ងៃអាថ៍កំបាំង ភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯង ។ ថ្ងៃអង្គារ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលពោពេញទៅដោយហេតុផលច្រើន គេច្រើនមានសេចក្ដីភ័យព្រួយច្រើនទៅលើរឿងកាងារអ្វីមួយ ជាមនុស្សខ្លាចមុខខ្លាចក្រោយ ធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយច្រើនអែអង់ និងពឹងពាក់ទៅលើអ្នកដទៃ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ស្វាយ ដើម្បីជាមង្គល បង្កើនសេចក្ដីក្លាហាន និងភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯង នោះកិច្ចការអ្វីៗក៏បានសម្រេចផងដែរ ។ ​​* '''[[ថ្ងៃពុធ]]''' {{colorbox|#6B8E23}} (Olive drab ) ​ពណ៌សុីលៀប តំណាងអោយថ្ងៃសុទិដ្ឋិនិយម ភាពជាអ្នកដឹកនាំ ។ ថ្ងៃពុធ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលច្រើនតែមើលងាយការងារ និង ស្ថានកាល ហើយចូលចិត្តនិយាយអួតអាងទៅអ្នកដ៏ទៃ និងមិនចេះខ្លាចអ្នកណាឡើយ ដូចនេះហើយរូបគេផ្ទាល់ច្រើនសម្បូរគេស្អប់ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌សុីលៀប ជាមង្គលដើម្បីឱ្យមានគំនិតសុទិដ្ឋិនិយម ការយល់ល្អគិតល្អចំពោះអ្នកដទៃ ទើបអាចដឹកនាំខ្លួនឯងបានល្អគេចចេញពីការស្អប់ខ្ពើមផងដែរ ។ * '''[[ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍]]''' {{colorbox|green}} (Green) ពណ៌បៃតង តំណាងអោយថ្ងៃវិនិច្ឆ័យ ​ភាពរីកចម្រើនរុងរឿង ។ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលមិនចូលចិត្តការនិយាយស្ដីច្រើន ហើយការងាររបស់គេច្រើនមានប្រសិទ្ធភាព ព្រោះគេជាមនុស្សម៉ត់ចត់ចំពោះការងារផងដែរ តែគេច្រើនមានសេចក្ដីថ្នាំងថ្នាក់ចំពោះអ្នកជុំវិញខ្លួន ដោយការគិតអវិជ្ជមានទៅលើអ្នកដ៏ទៃ និងការចាប់កំហុសរបស់អ្នកដ៏ទៃ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌បៃតង ជាមង្គលដើម្បីឱ្យរូបគេចេះវិនិច្ឆ័យ ថ្លឹងថ្លែង ព្រោះការចាប់កំហុសអ្នកដ៏ទៃ បង្កើតបានតែការមិនចុះសំរុងគ្នា និងមិនធ្វើឱ្យរូបគេមានភាពរីកចម្រើនរុងរឿងនោះទេ ។ * '''[[ថ្ងៃសុក្រ]]''' {{colorbox|blue}} (Blue) ពណ៌ខៀវ តំណាងអោយថ្ងៃប្ដេជ្ញាចិត្ត ភាពអំណត់ព្យយាម ។ ថ្ងៃសុក្រ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលមិនទុកចិត្តអ្នកដ៏ទៃជាងរូបគេផ្ទាល់នោះទេ ទោះក្នុងសភាពណា ការណ៍ណាក៏ដោយ រូបគេចូលចិត្តសួរដេញដោល បញ្ជាក់សំដីគ្នាណាស់ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ខៀវ ជាមង្គល ព្រោះភាពអំណត់ព្យាយាម និងការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់អ្នក សុទ្ធតែកើតមានបានដោយសារថ្វីដៃរបស់ខ្លួនផ្ទាល់ ។ * '''[[ថ្ងៃសៅរ៍]]''' {{colorbox|#301934}} (Dark Purple) ពណ៌ព្រីងទុំ តំណាងអោយថ្ងៃរាក់ទាក់ ​ភាពប្រាកដនិយម ។ ថ្ងៃសៅរ៍ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលចូលចិត្តជួយអ្នកដទៃ ច្រើនជាទីទុកចិត្តដល់អ្នកដ៏ទៃ ដោយបែបនេះហើយ ទើបរូបគេទទួលបានអំណោយជារឿយៗ ពីអ្នកដ៏ទៃ ហើយជាអ្នកពូកែរៀបពាក្យពេចន៍ច្រើនចាក់បណ្ដោយ ហើយចេះប្រើពាក្យផ្អែមគ្រប់កាលៈទេសៈ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ព្រីងទុំ ឬ ស្វាយក្រម៉ៅ ជាមង្គល ព្រោះភាពរាក់ទាក់របស់អ្នក និងបង្កើនភាពប្រាកដនិយមទៅលើផ្នត់គំនិតរបស់អ្នកដ៏ទៃ ដែលមានគំនិតមិនល្អទៅលើរូបអ្នក ។ == អត្ថន័យ នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''The meaning of Khmer New Year''' ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ (Khmer New Year) មានន័យថា ពិធីបុណ្យឆ្លងឆ្នាំថ្មី របស់ប្រជាជាតិខ្មែរ ដែលផ្សារភ្ជាប់ ទៅនិងវប្បធម៌ចំរុះរបស់ពួកគេ ។ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពាក្យ "ចូលឆ្នាំខ្មែរ" ជាផ្លូវការណ៍ ដើម្បីសម្គាល់ថា នេះជាពិធីចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ជាតិសាសន៍ខ្មែរ ដែលមានតាំងពីការរាប់ឆ្នាំ តាមប្រតិទិន ចុល្លសករាជ (Chulasakaraj) ដែលកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមរាប់ក្នុងឆ្នាំ ៦៣៧ នៃគ.សករាជ ដែលគិតចាប់ពី ស.វទី៧ មកម៉្លេះ ដែលគេបានតាំងវេលា តាមផ្កាយនក្ខត្តឬក្ស ចូលមកកាន់មេសៈរាសី ដែលមានស័កចំនួន ១០ ប៉ុនណោះដូចជា៖ ឯក​ស័ក, ទោស័ក, ត្រី​ស័ក, ចត្វាស័ក, បញ្ចស័ក, ឆស័ក, សប្តស័ក, អដ្ឋស័ក, នព្វស័ក, សំរឹទ្ធិស័ក ។ === កតព្វកិច្ចចូលរួមរបស់ប្រជាជនខ្មែរ === ក្នុងនាមជាប្រជាជាតិខ្មែរ ត្រូវចូលរួមថែរក្សា ការពារ លើកស្ទួយ ទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ របស់យើងដូចម្ដេចខ្លះ ? '''ការរក្សានូវអត្ថន័យចូលឆ្នាំខ្មែរ''' * ការតែងដេគ័រលម្អផ្ទះ នៅថ្ងៃចូលឆ្នាំ ។ * ថែរក្សាវប្បធម៌នៃការព្យួរគោមផ្កាយ ។ * មានធុងទឹកនៅពីមុខផ្ទះ សម្រាប់ជះទៅលើអ្នកដំណើរ ទំនៀមមិនអាចកែប្រែ និង លុបចោលបាន របស់ដូនតាអង្គរ តំណាងឱ្យសិរីសួស្ដីបីប្រការ ។ * នូវតែរក្សាការលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ នាំប្រជាជនចាកឆ្ងាយ អំពីល្បែងសុីសងពាលា នៅថ្ងៃចូលឆ្នាំ ។ * រាជការទៅប៉ូលិសមានសមត្ថកិច្ច ឬ មន្ត្រីអាជ្ញាធរ នៅពេលឃើញអ្នកណាម្នាក់ បានលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ដោយខ្វះក្រមសីលធម៌ ដូចជា៖ ការជះទឹកកខ្វក់ ការគប់ថង់ទឹក ការបន្លំស្ទាបប្រដាប់ភេទផ្សេងៗ អាជ្ញាធរត្រូវចុះចាប់ពួកគេយកទៅអប់រំ បើមាននូវការរាជការណាមួយ ក្នុងរូបភាពបែបនេះពិតមែន ។ * គ្រប់វត្តអារ៉ាម មានបង្ហាញនូវទស្សនីយភាពរបាំប្រជាប្រិយ ដូចជា៖ របាំគោះត្រឡោក របាំគោះអង្រែ របាំក្ងោកប់ៃលិន ការសម្ដែងល្ខោន និង ការសម្ដែងយុីកេរ ផ្សេង ល-។ == ថ្ងៃនៃមហាសង្ក្រាន្ត == '''Date of Great Maha Sangkran''' {| class="wikitable" ! style="background-color:#BEBEBE" width=10% | ឆ្នាំ ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | ថ្ងៃចូលឆ្នាំ ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | ទេវតាសង្ក្រាន្ត ! style="background-color:#BEBEBE" width=10% | ពណ៌មង្គល ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | ម៉ោងមកដល់ ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | សត្វតំណាងឆ្នាំ |- | align="center" | 2020 | align="center" | 13 មេសា | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" style="background:#FFAA1D;" |{{font color | White | ពណ៌លឿងទុំ }} | align="center" | 20:48 PM | align="center" | ឆ្នាំជូត (កណ្ដុរ) |- | align="center" | 2021 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[មណ្ឌាទេវី]] | align="center" style="background:#6B8E23;" |{{font color | White | ពណ៌សុីលៀប }} | align="center" | 04:00 AM | align="center" | ឆ្នាំឆ្លូវ (គោ) |- | align="center" | 2022 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[កិរិណីទេវី]] | align="center" style="background:#008000;" | {{font color | White | ពណ៌បៃតង }} | align="center" | 10:00 AM | align="center" | ឆ្នាំខាល (ខ្លា) |- | align="center" | 2023 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[កិមិរាទេវី]] | align="center" style="background:#0000FF;" |{{font color | White | ពណ៌ខៀវ }} | align="center" | 16:00 PM | align="center" | ឆ្នាំថោះ (ទន្សាយ) |- | align="center" | 2024 | align="center" | 13 មេសា | align="center" | [[មហោទរាទេវី]] | align="center" style="background:#301934;" |{{font color | White | ពណ៌ព្រីងទុំ }} | align="center" | 22:24 PM | align="center" | ឆ្នាំរោង (នាគ) |- | align="center" | 2025 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" style="background:#FFAA1D;" |{{font color | White | ពណ៌លឿងទុំ }} | align="center" | 04:48 AM | align="center" | ឆ្នាំម្សាញ់ (ពស់) |- | align="center" | 2026 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[រាក្យៈសាទេវី]] | align="center" style="background:#7851A9;" |{{font color | White | ពណ៌ស្វាយ }} | align="center" | 10:48 AM | align="center" | ឆ្នាំមមី (សេះ) |- | align="center" | 2027 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[មណ្ឌាទេវី]] | align="center" style="background:#6B8E23;" |{{font color | White | ពណ៌សុីលៀប }} | align="center" | 16:48 PM | align="center" | ឆ្នាំមមែ (ពពែ) |- | align="center" | 2028 | align="center" | 13 មេសា | align="center" | [[កិរិណីទេវី]] | align="center" style="background:#008000;" | {{font color | White | ពណ៌បៃតង }} | align="center" | 23:12 PM | align="center" | ឆ្នាំវក (ស្វា) |- | align="center" | 2029 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[មហោទរាទេវី]] | align="center" style="background:#301934;" |{{font color | White | ពណ៌ព្រីងទុំ }} | align="center" | 05:36 AM | align="center" | ឆ្នាំរកា (មាន់) |- | align="center" | 2030 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[ទុង្សាទេវី]] | align="center" style="background:#FF0000;" |{{font color | White | ពណ៌ក្រហម }} | align="center" | 11:36 AM | align="center" | ឆ្នាំច (ឆ្កែ) |- | align="center" | 2031 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" style="background:#FFAA1D;" |{{font color | White | ពណ៌លឿងទុំ }} | align="center" | 17:36 PM | align="center" | ឆ្នាំកុរ (ជ្រូក) |} == ប្រវត្តិចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Khmer New Year History''' ប្រវត្តិចូលឆ្នាំខ្មែរ ត្រូវបានគេយល់ឃើញថាបានប្រារព្ធលើកដំបូងតាំងពី ស.វទី៧ មកម៉្លេះ ដោយការចាប់ផ្ដើមរាប់នៅប្រតិទិនជាលើកដំបូងរបស់កម្ពុជានោះគឺ ចុល្លសករាជ (ច.សក) ចាប់ផ្ដើមរាប់ចាប់ពីថ្ងៃចន្ទ ១២កើត ខែចេត្រ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ពុទ្ធសករាជ ១១៨១, នេះបើយោងតាមវចនានុក្រមខ្មែរ ភាគ ១ ទំព័រ ១៥២ ។ រីឯព្រះរាជពង្សាវតាក្រុងកម្ពុជា ដែលរៀបរៀងដោយលោក [[ទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម]] នោះ ក៏បានឱ្យដឹងដែរថាព្រះបាទ ជ័យវរ្ម័នទី១ ទ្រង់បានចេញព្រះរាជឱង្ការឱ្យប្រើប្រាស់ចុល្លសករាជជាលើកដំបូង ក្នុងពុទ្ធសករាជ ១១៨១ ត្រូវនឹងគ្រិស្ដសករាជ ៦៣៧ ពោលគឺក្នុងពេលដែលទ្រង់ឡើងសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅរាជធានីឦសានបុរៈ គឺនៅតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក [[ខេត្តកំពង់ធំ]] បច្ចុប្បន្ន ។ ចុល្លសករាជ (Chulasakaraj) ដែលកម្ពុជាហៅថា សករាជតូច ព្រោះមានការសម្គាល់ឆ្នាំតែ ១០ ប៉ុនណោះ ដូចជា៖ ឯកស័ក (១) ទោស័ក (២) ត្រីស័ក (៣) ចត្វាស័ក (៤) បញ្ចស័ក (៥) ឆស័ក (៦) សប្តស័ក (៧) អដ្ឋស័ក (៨) នព្វស័ក (៩) សំរឹទ្ធស័ក (១០) ។<ref> Prince Varacakraraṇariddhi (1935) [https://books.google.com/books/about/Pakkhaga%E1%B9%87an%C4%81vidh%C4%AB_n%E1%BA%8F%E1%B9%85_pakkhasamr.html?id=BzjRAAAAMAAJ Pakkhagaṇanāvidhī nyn pakkhasamrec], Publisher: Cambodia. Bibliothèque Royale, Braḥ Rajapaṇṇālǎy, Original from the University of Michigan p.108 </ref> ក្រោយមកដោយសារ ចុល្លសករាជ ជាសករាជតូច មិនអាចកំណត់ខែឆ្នាំ តាមឯក្កតា ជាក់លាក់បាន កម្ពុជាក៏ផ្លាសប្ដូរមកប្រើប្រតិទិន "មហាសករាជ" (Mahasakaraj) ដែលកម្ពុជាហៅថា សករាជធំ ដោយចាប់ផ្ដើមរាប់ជាលើកដំបូង នាស.វទី៩ គ.សករាជ ៨៨៩ ត្រូវនិងរជ្ជកាលព្រះបាទ [[យសោវរ្ម័នទី១]] ដែលមហាសករាជ បានចាប់កំណើតនៅ [[ប្រទេសឥណ្ឌា]] នៅថ្ងៃ១កើតខែចេត្រ គ.សករាជ ៧៨ ត្រូវនិងថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ដែលយកឈ្មោះតាមព្រះបាទ (សក/សៈកៈ) ។ ប្រតិទិនរបស់ មហាសករាជ គិតតាមដំណើរគោលចរ របស់ព្រះច័ន្ទ នៃរង្វាស់ឆ្នាំ "ចន្ទគតិ" ដូច្នេះ ការរាប់មហាសករាជ គេត្រូវគិតតាមថ្ងៃខែ របស់ចន្ទគតិ មិនគិតតាមសុរិយាគតិឡើយ មហាសករាជថ្មី គេរមែងរាប់ចាប់ពីថ្ងៃ១កើត ខែចេត្រ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ទើបព្រះបរមរាជវាំងមាននូវកិច្ចពិធី ត្រស្តិសង្ក្រាន្ត ដែលធ្វើឡើង៣ថ្ងៃ មុនថ្ងៃ១កើត ខែចេត្រជារៀងរាល់ឆ្នាំ ធ្វើនៅថ្ងៃទី ១៣.១៤.១៥ រោចខែផល្គុន ។ មហាសករាជ មានការរាប់សម្គាល់ខែទាំង១២ នៃចន្ទគតិ ដូចជា៖ ១.បុស្ស (Bŏss) ២.មាឃ (Méakh) ៣.ផល្គុន (Phâlkŭn) ៤.ចេត្រ (Chêtr) ៥.ពិសាខ (Pĭsakh) ៦.ជេស្ឋ (Chésth) ៧.អាសាឍ (Asath) ៨.ស្រាពណ៍ (Srapôn) ៩.ភទ្របទ (Phôtrôbât) ១០.អស្សុជ (Âssŏch) ១១.កត្តិក (Kâtdĕk) ១២.មិគសិរ (Mĭkôsĕr) ។<ref> Q́um Būv (1970) [https://books.google.com/books/about/S%C5%ABryay%C4%81tra_%E1%B8%B7oe%E1%B9%85_s%C4%83k_prakratidin.html?id=YODKrbHKG-EC Sorya Trei Leung Sak], Publisher: Cambodian Buddhist Academy Original from the University of Michigan p.138 </ref> រហូតដល់ចុងសម័យអង្គរ យោងតាមកំណត់ត្រាលោក ចូវតាខ្វាន់ (Zhou Daguan) ដែលមកដល់អាណាចក្រខ្មែរ ក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ នៃគ.សករាជ លោកបានធ្វើដំណើរចេញពីតំបន់អ្នកស្រុកចេនឡា មកតាមបឹងទន្លេសាប មកដល់តំបន់អង្គរ ក្នុងខែសីហា លោកអាចយល់ច្រឡំនៅ [[ពិធីបុណ្យអុំទូក]] ថាជាពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ របស់កម្ពុជាដែលធ្វើឡើងនៅខែ មិគសិរ ត្រូវនិងខែទី១១ របស់ចិន ដែលលោកបានពណ៌នាអំពីការប្រកួតអុំទូក មានបណ្ដែតគោម និង អុចកាំជ្រួច ផងដែរ រហូតលោកបន្តស្នាក់នៅអស់ពេល ៨ខែ លោកបានកត់ត្រាអំពីពិធីបុណ្យរដូវក្ដៅរបស់កម្ពុជា ដែលអ្នកស្រុកនាតំបន់អង្គរបានលេងជះទឹកដាក់គ្នារយៈពេលជាច្រើនថ្ងៃ និងបានប្រមូលទឹកមកពីគ្រប់ទិសទីនាថ្ងៃចុងក្រោយ យកមកស្រោចស្រពបដិមារព្រះពុទ្ធដែលគេបានយកមកដង្ហែរចំនួន ២៥អង្គ ផងដែរ ។ អរិយធម៌កម្ពុជា បានប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួនតាំងពីខែចេត្រ ដែលត្រូវជាខែទី៤ នៃខែមេសា តាំងពីស.វទី៧ មកម៉្លេះ តែដោយភាពល្អៀងនៃប្រតិទិនចន្ទគតិ ខែទី១២ មិគសិរ អាចល្អៀងមកខែទី១ ហើយខែចេត្រទី៤ អាចល្អៀងមកខែទី៥ ហើយខែបន្តបន្ទាប់ទៀតមានការល្អៀងចូលគ្នាជាបន្តបន្ទាប់ ទើបកម្ពុជាសំរេចប្ដូរមករាប់ សុរិយាគតិវិញ ក្នុងសម័យអណាព្យាបាលបារាំង រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ មានន័យថាយើងចូលឆ្នាំ នៅមេសៈរាសី តាមប្រតិទិនពុទ្ធសាសនាដដែល គ្រាន់តែយើងផ្លាសប្ដូរឯក្កតានៃការរាប់លំដាប់ខែប៉ុនណោះ ដោយប្ដូរពីចន្ទគតិ ទៅសុរិយាគតិ វិញដើម្បីភាពជាក់លាក់នៃរង្វាស់ខែក្នុងមួយឆ្នាំ ។ ដោយសុរិយាគតិ គេគិតតាមក្បួនរាសីចក្រ ដែលព្រះអាទិត្យធ្វើដំណើរចេញពី មីនរាសី (Pisces) គឺជាសញ្ញាហោរាសាស្ត្រទីដប់ពីរ និងចុងក្រោយនៅក្នុងរាសីចក្រ វាលាតសន្ធឹងពី 330° ទៅ 360° នៃរយៈបណ្តោយលំហអាកាស នៅក្រោមរាសីចក្រត្រូពិច ព្រះអាទិត្យឆ្លងកាត់តំបន់នេះនៅចន្លោះថ្ងៃទី 19 ខែកុម្ភៈ ដល់ថ្ងៃទី 20 ខែមីនា ហើយធ្វើដំណើរចូលដល់ មេសរាសី (Aries) ទីតាំងនៅអឌ្ឍគោលលំហអាកាសខាងជើង ដោយព្រះអាទិត្យនិងដើរត្រង់ពីលើក្បាល ហៅថា "សាមញ្ញសង្ក្រាន្ត" កំដៅព្រះអាទិត្យឡើងក្ដៅជាងខែទាំងពួង ប្រជាប្រុសស្រីនិងបានសំរាកពីស្រែចម្ការរបស់ពួកគេ បន្ទាប់មកពួកគេអាចប្រមូលទិន្នផលក្នុងខែនេះផងដែរសម្រាប់ការត្រៀមអបអរពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ខ្លួន ដោយសារតែអាកាសធាតុក្ដៅនេះហើយទើបកើតមានទំនៀមលេងជះទឹករបស់ដូនតាខ្មែរបុរាណ មកដល់បញ្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Bejr Sál (1966) [https://books.google.com/books/about/Bidh%C4%AB_prac%C4%81%E1%B9%83_%E1%B9%AD%C3%A1p_b%C4%ABr_khae.html?id=8Eis4PLIPp0C Bidhī pracāṃ ṭáp bīr khae], Publisher: Buṭdh Sāsanapaṇḍity, Original from University of California, Berkeley p.76 </ref> === ចន្ទគតិ === ចន្ទគតិ បា. ( ន. ) ដំណើរព្រះចន្ទ : លើកខែតាមចន្ទគតិ, កំណត់ថ្ងៃខែតាមចន្ទគតិ ។ ចន្ទគតិកាល បា. ( ន. ) កាលរដូវដែលកំណត់តាមដំណើរព្រះចន្ទក្នុងឆ្នាំមួយៗ ចែកជារដូវមាន ៣ គឺ ហេមន្តៈ រដូវរងា មាន ៤ ខែ រាប់តាំងពីថ្ងៃ ១ រោច ខែកត្ដិក ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែផល្គុន, គិម្ហៈ រដូវក្ដៅមាន ៤ ខែ រាប់ពីថ្ងៃ ១ រោចខែផល្គុន ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែអាសាឍ, វស្សា រដូវភ្លៀងមាន ៤ ខែ រាប់ពីថ្ងៃ ១ រោចខែអាសាឍ ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែកត្ដិក, រួមទាំងបីរដូវជា ១២ខែ ត្រូវជា គម្រប់១ឆ្នាំ, តែបើឆ្នាំ ដែលមានអធិកមាសលើស ខែអាសាឍ ២ ដង នោះ ត្រង់គិម្ហៈរដូវ មាន ៥ខែ គឺរាប់ពីត្រឹមថ្ងៃ ១រោច ខែផល្គុន ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែទុតិយាសាឍ, ឆ្នាំនោះមាន ១៣ ខែ, ហៅថា ឆ្នាំមានអធិកមាស ។ បើឆ្នាំមានអធិកវារៈ ត្រង់ខែជេស្ឋត្រូវមាន ៣០ថ្ងៃ ខុសពីធម្មតា ខែអាសាឍ ជួនកាលមាន ២ដង * មុនឈ្មោះ – បឋមាសាឍ * ក្រោយឈ្មោះ – ទុតិយាសាឍ បើយកលេខប្រើជាជំនួសខែ បឋមាសាឍ ត្រូវដាក់លេខ ៨ ក្រោមសូន្យ ( ᧠ ), ខែ ទុតិយាសាធ ត្រូវដាក់លេខ ៨ ពីរតម្រួតលើគ្នា ( ᧰ ) ចន្ទមណ្ឌល ក្នុងអាកាសក៏ហៅថា ខែដែរ : សំពះព្រះខែ, ខែរះ, និង ខែលិច ។ ទុតិយាសាឍ –យ៉ាសាត បា.; សំ. ( ន. ) (ទុតិយាសាឡ្ហ; ទ្វិតីយាសាឍ) ឈ្មោះខែអាសាឍទី ២ គឺខែអាសាឍក្រោយ ជាគូគ្នានឹងខែអាសាឍទី ១ គឺខែអាសាឍមុនដែលហៅថា បឋមាសាឍ (មានតែក្នុងឆ្នាំណាដែលមានអធិកមាស គឺឆ្នាំដែលត្រូវលើកខែអាសាឍ ២ ដងបំពេញតាមចន្ទគតិ) ហៅខែ ទុតិយាសាឍ ។ == កំណត់ត្រា ពាក្យ សង្ក្រាន្ត == [[File:Songkran in Khmer inscription.png|thumb|Songkrant in Khmer inscription]] * សិលាចារឹក [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] K.290 <ref> Tep Pranam temple stone inscription K.290 in (Saka 937 = A.D. 1015), Angkor Database.Asia [https://books.google.com.kh/books?id=_0N5tAEACAAJ&dq=Tep+Pranam+temple+stone+inscription+K.290&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwju_fKmyJXuAhVigtgFHXymBx0Q6AEwAXoECAIQAg Vibrancy in Stone: Masterpieces of the Danang Museum of Cham Sculpture], Publisher: River Books, p.287 [[ISBN]]: 6167339996 </ref>​ * សិលាចារឹក [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] K.291 និយាយពីការ សែនដង្វាយក្នុងឆ្នាំថ្មី <ref> Phimeanakas temple stone inscription K.291 Speaking of offerings in the new year in (Saka 832 = A.D. 910) Sachchidanand Sahai (2012)[https://books.google.com.kh/books?id=rgaVIEbNQVQC&q=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&dq=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiyqJTdypXuAhXOAnIKHXn-BI8Q6AEwAHoECAMQAg The Hindu Temples in Southeast Asia: Their Role in Social, Economic and Political Formations], Publisher: Indian Institute of Advanced Study, University of Minnesota p.368 [[ISBN]]: 8173054282 </ref>​ * សិលាចារឹក [[ប្រាសាទបឹងមាលា]] K.989 និយាយពីការ រៀបដង្វាយថ្វាយគ្រូបុរោហិត ក្នុងឆ្នាំថ្មី <ref> [https://books.google.com.kh/books?id=rgaVIEbNQVQC&q=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&dq=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiyqJTdypXuAhXOAnIKHXn-BI8Q6AEwAHoECAMQAg Beng Mealea temple stone inscription K.989 Talk about the New Year's Eve offering​ to Astrologer​ of the rules.] The University of Minnesota </ref>​ * សិលាចារឹក ភ្នំសណ្ដក [[ខេត្តព្រះវិហារ]] K.195 បានចារឹកថា គប្បីរក្សាគ្រឿងដង្វាយដល់ព្រះ ប្រចាំថ្ងៃសង្ក្រាន្ត <ref> Phnom Sondok in Preah Vihear Province stone inscription K.195 Talk about one should keep the offering to God in the day of Songkran [https://books.google.com.kh/books?id=iKM0AQAAIAAJ&q=Vihear+Province+stone+inscription&dq=Vihear+Province+stone+inscription&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjDrPL30pXuAhVc_XMBHWasACsQ6AEwCHoECAcQAg Khmer: History and Treasures of an Ancient Civilization] the University of California </ref>​ == សេចក្តីប្រតិកម្ម == * មានការផុសនិយាយពីវប្បធម៌ចូលឆ្នាំខ្មែរ របស់បងប្អូនមួយចំនួនលើបណ្ដាញសង្គម Facebook និង Youtube ដែលប្រាសចាកពី កំណត់ត្រានៃឯកសារយោងទាំងស្រុង ការលើកឡើងដោយគ្មានប្រភពច្បាស់លាស់ ដោយផុសថា ទេវតាទាំង៧អង្គ ជាប្រពន្ធរបស់ ព្រះឥន្ទ្រ ពិធីលេងជះទឹក ជារបស់បរទេសជាដើម និង តាមរយៈសារព័ត៌មានមួយចំនួន ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យមានការយល់ច្រឡំដល់ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនធំ ។ អត្ថបទនៃ ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ដែលរៀបរាប់ខាងលើនេះ បានធ្វើការស្រាវជ្រាវអស់រយៈពេល 4 ឆ្នាំ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2018 មក ដែលឯកសារមួយចំនួនធំ បានរកឃើញនៅបណ្ណាល័យអន្តរជាតិធំៗ នាក្រៅប្រទេស ដូចនេះសូមធ្វើការកែតម្រូវ ខ្លឹមសាររបស់បងប្អូន ដែលផុសអំពីទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ ឱ្យបានច្បាស់លាស់ សូមអរគុណ ។ * អត្ថបទទាំងមូល មិនដាក់ប្រភពឯកសារ តាមសៀវភៅមហាសង្ក្រាន្តរបស់លោក អុឹម បុរិន្ទ នោះទេ ព្រោះប្រភពមួយចំនួនធំក្នុងសៀវភៅនេះ ដាក់ Credit យកមកពីតម្រាសង្ក្រានរបស់ថៃ ដែលប្រាសចាកតាមតម្រារបស់ខ្មែរ ។ ដូចជា៖ ការផ្លាសប្ដូរឈ្មោះ ទេវតា ក្នុងសៀវភៅមហាសង្ក្រាន្ត ដែលនាំឱ្យមានភាពច្របូលច្របល់ជាច្រើនលើកច្រើនសារ ទុង្សាទេវី ទៅជា ទុង្សទេវី ទៅជា ធុង្សៈទេវី រាក្យសាទេវី ទៅជា រាក្សសាទេវី, មហោទរាទេវី ទៅជា មហោធរៈទេវី រូបគ្របមុខ កាយវិការយាងមករបស់ទេវតា ខុសក្បួនតម្រា យកគ្រឿងពណ៌ត្បូងប្រដាប់កាយ ទៅធ្វើជាពណ៌មង្គលផ្សេងៗ ល ។ == សេចក្តីប្រតិកម្ម លើកទី 2 == * ការលើកឡើងចំពោះ បណ្ឌិតសភាអក្សរសាស្ត្រមួយរូបចំពោះពិធីលេងជះទឹកនៅកម្ពុជា ហាក់ដូចជាឆ្ងាយពីជំនាញរបស់លោកម្នាក់នោះ ចំពោះវប្បធម៌ប្រពៃណីជាតិកម្ពុជា តាមរយៈ ការលើកឡើងជាបន្តបន្ទាប់ដែលខុសពីជំនាញរបស់ពួកគេ ។ មានដូចជា៖ គ្រូបង្រៀន ដេប៉ាតឺម៉ង់ ផ្នែកគណិតវិទ្យា បណ្ឌិតសភាផ្នែកអក្សរសាស្ត្រ មន្ត្រីជំនាញផ្នែក សារពត៌មាន ព្រះសង្ឃផ្នែកធម្មទាន បុគ្គលផ្នែកអចលនទ្រព្យ ផ្សេងៗ ពួកគេគ្មានការងារធ្វើ ឬ យ៉ាងណា ចាំមកអង្គុយតែទើសឆ្កឹះឆ្កៀល វប្បធម៌ទំនៀមរបស់កម្ពុជាតាមការយល់ឃើញ របស់ពួកគេ ពេលខ្លះពួកគេ ចង់កែប្រែ ឬ ចង់លុបបំបាត់នៅទំនៀមវប្បធម៌របស់កម្ពុជាថែមទៀត ។ * ពិធីលេងជះទឹក ដែលផ្លាសប្ដូរពីការលេងដោយជះទឹក តាមរយៈ ត្រឡោកដូង វិវត្តន៍មក កាធុនដាក់ទឹក បន្តមកផ្ទិលទឹក រហូតជឿនលឿនដល់ មានកាំភ្លើងជ័រ បាញ់ទឹក ដើម្បីជាភាពងាយស្រួលក្នុងការរក្សាបរិមាណទឹកដាក់នៅតាមខ្លួនរបស់ពួកគេ អ្វីដែលសំខាន់កុំបោះបង់នៃការលេង ព្រោះនិងបណ្ដាលឱ្យទំនៀមរបស់យើងធ្លាក់ទៅដៃប្រទេសជិតខាង យើងនិងគ្មានឬសគល់នៃការតតាំង រហូតដល់រាប់រយជំនាន់ឯណោះ ។ * វាគួរតែមន្ត្រីជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ជាអ្នកបកស្រាយពីផលប៉ះពាល់ មើលទៅដូចគ្មានឃើញប៉ះពាល់អ្វីសោះ បើតាមបុរាណចារ្យ ក្ដាប់បាន មានតែជនបរទេសគាត់ពោលសរសើរ ពីការលេងជះទឹក បាញ់ទឹកនៅសៀមរាប ហើយពួកគេចង់មកលេងបែបនេះនៅឆ្នាំបន្ទាប់នេះទៀត ភ្ញៀវទេសចរណ៍អន្តរជាតិ អាចថានិងសម្រុកមកច្រើនជាងនេះទៀត នៅពេលដែលពលរដ្ឋខ្មែរលេងកាំភ្លើងជ័របាញ់ទឹកកាន់តែច្រើន ប្រាកដជាមានអ្នកវិនិយោគ មកបើករោងចក្រផលិតកាំភ្លើងជ័រនេះបន្ថែមទៀត កម្ពុជាចំណេញពី ទេសចរណ៍ជាតិ និង អន្តរជាតិផង ចំណេញទាំងកំណើនការងារក្នុងស្រុកផង ដូចជាមិនឃើញចំនុចដែលមើលទៅគួរឱ្យខាំធ្មេញដាក់សោះ !!។ === ចុះបើយើងប្រើក្អមជះទឹកវិញ និងមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ ? === * ក្អមទឹក ជាវត្ថុដែលមានកស្តួច សម្រាប់ដាក់ទឹក គេអាចត្រឹមយក មកចាក់ទឹក ឬ ច្រូចទឹកបាន តើយើងជះទឹកយ៉ាងដូចម្ដេច បើវាមានបរិមាណធ្ងន់ ? ភាគច្រើនខ្មែរពីបុរាណ ប្រើវាដោយការកណ្ដៀត និង ទូលក្អម ប៉ុនណោះ គិតចាប់ពី សម័យអង្គរ មកដល់សង្គមរាស្ត្រនិយម រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ មិនដែលជួបសោះការយកក្អមដាក់ទឹកមកជះគ្នានេះ តើលោកបណ្ឌិតនោះបាន រកឃើញរបកគំហើញនេះពីណាដែរ ? បើតាមបុរាណចារ្យ យល់ឃើញ ការយកក្អមទឹកមកជះគ្នា មានហានិភ័យណាស់ អាចបង្ករជាអំពើហិង្សា គប់គ្នារបួសស្លាប់ដោយក្អម បង្ករតែសេចក្ដីអន្តរាយដល់ទំនៀមខ្មែរប៉ុនណោះ ។ មានតែល្បែងប្រប្រិយមួយគត់ដែលគេប្រើក្អម នោះគឺ ល្បែងវាយក្អម ហើយមិនមានកំណត់ត្រាណាផ្សេងដែលខ្មែរបុរាណបានកត់ត្រាទុក អំពីបែបផែននៃការលេងក្អមបែបផ្សេងពីនេះទៀតនោះទេ សូមអរគុណ ។ == សេចក្តីស្នើសុំ ចំពោះបងប្អូនសារពត៌មាន == * នៅក្នុងថ្ងៃដ៏វិសេស នាថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ បុរាណចារ្យ សូមស្នើសុំ ចំពោះបងប្អូនសារពត៌មានមួយចំនួន សូមកុំបង្ហោះ សេចក្ដីមិនល្អនៅក្នុងបណ្ដាញសង្គមនាថ្ងៃចូលឆ្នាំប្រពៃណីជាតិរបស់ខ្លួនអី វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីរីករាយ និងបង្កើតបានផ្នត់គំនិត នៃរូបភាពភ័យខ្លាច ធ្វើឱ្យឪពុកម្ដាយនៃពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន សម្រេចចិត្តខុស នៃការបិទសិទ្ធសេរីភាពរបស់កូន មិនឱ្យលេងទៅតាមទំនៀមរបស់ដូនតាខ្លួន ធ្វើឱ្យកូនៗរបស់ពួកគេរងនូវសម្ពាធផ្លូវចិត្តឈានដល់ការប្រព្រឹត្តនូវអបាយមុខផ្សេងៗ ដូចជា៖ សេពគ្រឿងញៀន លេងល្បែងសុីសង ផ្សេងៗ ដោយសាររូបភាព ឬ Video របស់បងប្អូនសារពត៌មានមួយចំនួន ដែលបានយករូបភាពគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗនៃប្រទេសដ៏ទៃមកធ្វើការផុសចាក់ដោតដល់អារម្មណ៍របស់ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន បង្កើតឱ្យមានការតិះដៀលដល់ជាតិសាសន៍ខ្លួនគ្រប់រូបភាព គិតចាប់ពីសមញ្ញជន ព្រះសង្ឃរហូតដល់គ្រូ បណ្ឌិតដេប៉ាតឺម៉ង់ ផងដែរ សូមអរគុណ និង អរព្រះគុណ ។ === ក្រមសីលធម៌ពត៌មាន ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ === * មិនគួរផុសពីពត៌មាន លាបពណ៌នយោបាយណាមួយក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3ថ្ងៃ ។ (មិនថាបក្សនយោបាយទាំងអស់នៅកម្ពុជា) * មិនគួរផុសសេចក្ដីកើតទុក្ខ ណាមួយក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3 ថ្ងៃ ។ * មិនគួរផុសរូបភាពចលាចលណាមួយ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3 ថ្ងៃ ។ * មិនគួរផុស ពីចេទនាបុគ្គលណាមួយ ក្នុងការបង្អាក់ វប្បធម៌ និង ទំនៀមនៃការលេង ជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ។ * សូមចូលរួមផ្សព្វផ្សាយ កន្លែងទេសចរណ៍ សំខាន់ៗ ឬ ភាពសប្បាយរីករាយណាមួយ ដើម្បីជួយជម្រុញវិស័យទេសចរណ៍ជាតិ ។ (មានន័យថាសារពត៌មានរួមចំណែកជួយដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ) * មិនគួរផុសសេចក្ដីអន្តរាយ នៃបណ្ដាលប្រទេសផ្សេងៗនៅលើពិភពលោកក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3 ថ្ងៃ ។ == សេចក្ដីសង្វែគ == * រាល់ពេលចូលឆ្នាំខ្មែរម្ដងៗ យើងតែងតែទទួលបានការលាបពណ៌ពីជនអគតិមួយចំនួន អំពីទំនៀម លេងជះទឹក និង ប៉ាតម្ស៉ៅ ហើយកង្វះការយល់ដឹងរបស់ពួកគេសឹងតែរំលាយ ទំនៀមនេះចោលទៀតផង ។ឧទាហរណ៍៖ ពេលចូលឆ្នាំម្ដងៗ នៅតំបន់ ក មានពិធីលេងសប្បាយៗទៅតាមទំនៀម 30 ទៅ 40 ប្រភេទឯណោះ ហើយ តំបន់ ខ មានលេងទៅតាមទំនៀម 20 ទៅ 30 ប្រភេទប៉ុនណោះ រីឯតំបន់ គ មានលេងទៅតាមទំនៀមក្រោម 20 ប្រភេទអីចឹងទៅ ហើយតំបន់ ឃ មានទំនៀមលេងសប្បាយតែ 4 ទៅ 5 ប្រភេទតែប៉ុនណោះ ស្របពេលដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយតាមទូរសព្ទដៃចាប់ផ្ដើមបើកទូលាយ មនុស្សតំបន់ ឃ ដែលគាត់មានទំនៀមលេងតិចតួច ក៏បង្ហោះលាបពណ៌ ឌឺដងជេរដៀល ទៅតំបន់ ក ដែលគេមាន មានពិធីលេងសប្បាយៗទៅតាមទំនៀម 30 ទៅ 40 ប្រភេទឯណោះ ដូចនេះ មនុស្សក្នុងតំបន់ ឃ ពួកគាត់មិនបានស្វ័យសិក្សា ទៅលើមនុស្ស ក្នុងតំបន់ ក នោះទេ គាត់ប្រឹងវាយប្រហារមួយឈ្នះដៃ ដើម្បីឱ្យអ្នកដទៃមើលឃើញថា មានតែពួកគាត់ទេ ជាអ្នកការពារថែរក្សានៅទំនៀមវប្បធម៌ខ្មែរកន្លងមក ។ ចុះតំបន់ ក ដែលគេខំប្រឹងប្រែងរក្សាទំនៀមពីដើមរៀងមក ពួកគេមិនចេះឈឺចាប់ឬយ៉ាងណា ដែលទ្រាំមើល ពួកដង្កូវដូចអ្នកមកបំផ្លាញតែខ្មែរគ្នាឯងឱ្យរលាយ សឹងគ្រប់ជំនាន់ ។ យូរៗទៅ ទៅជាពួករៀនបានតិច ពួកអក្ខរកម្ម និង ពួករៀនជំនាញផ្នែកផ្សេងសោះ ចេះមកបកស្រាយ ទំនៀមវប្បធម៌ខ្មែរ ប៉ាតណាប៉ាតណី នាំឱ្យច្របល់សង្គមខ្មែរម្ដងហើយម្ដងទៀត តាមផ្នត់គំនិតដ៏សំរាមរបស់ពួកគេ ដែលក្រុមបុរាណចារ្យ មិនអាចទទួលយកបាន ក្នុងបរិបទនេះ ។ == សេចក្តីថ្កល់ទោស == * សូមអំពាវនាវ ឱ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចទាំងអស់ ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងវប្បធម៌ និង ក្រសួងពត៌មាន សូមចូលរួមបញ្ឈប់ដាច់ខាត រាល់ជន់ទាំងឡាយណាដែលស្លៀកពាក់តែងកាយ ជាពួកទេវតា ហើយយកទៅធ្វើជាសេចក្ដីលេងសើចបង្ហោះជាការលេងកំប្លុកកំប្លែង ផុសនៅតាមបណ្ដាញសង្គមផ្សេងៗ ដែលប្រាសចាកពីសេចក្ដីគោរពរបស់ដូនតាខ្មែរទាំងស្រុង ដែលសំលៀកបំពាក់ទាំងនេះត្រូវបានចាត់ទុកជា សំលៀកបំពាក់ថ្លៃថ្នូរ និងជានិមិត្តរូបតំណាងឱ្យរបាំទេវៈរបស់កម្ពុជាផងដែរ ដែលយើងគ្រប់គ្នាសម្គាល់ថា ជាសំលៀកបំពាក់នៃរបាំព្រះរាជទ្រព្យ ។ == កិច្ចពិធីទាក់ទងនិងគោម នៅកម្ពុជា == '''Lantern Ceremony in Cambodia''' * '''ពិធីព្យួរគោម''' ប្រារព្ធនៅក្នុងពិធីបុណ្យ [[ចូលឆ្នាំខ្មែរ]] ។ English: Lantern hanging ceremony held in the festival Khmer New Year.(April) * '''ពិធីបង្ហោះគោម''' ប្រារព្ធនៅក្នុងពិធីបុណ្យ [[វិសាខបូជា]] ។ English: Lantern launching ceremony held in the festival Vaisak Worship Day.(May) Worshipping to Buddha Ceremony. * '''ពិធីបណ្ដែតគោម''' ប្រារព្ធនៅក្នុង [[ពិធីបុណ្យអុំទូក]] ។ English: Lantern Floating Ceremony '' 'Held in Cambodia Water Festival or Bon Om Touk (November) == ដូចច្នេះ == '''See also''' តើពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី មេសៈរាសី មាននៅប្រទេសណាខ្លះ នៃតំបន់អាសុីភាគខាងត្បូង ? តើពួគគេចាប់ផ្ដើមប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួននៅពេលណា ? '''(New Year fall in April)''' * (Khmer New Year) Start in 7th century 637 AD * (Songkran Thai New Year) Start in 19th century 1888 AD * (Pi Mai Laos New Year) Start in 14th century * (Tamil New Year in Southern India) start in 3rd century * (Sinhalese New Year Sri Lanka) Start in 5th century * (Vaisakhi in Northern India) Start in 19th century 1801 AD * (Nepal New Year) Start in 16th century * (Thingyan New Year Myanmar) Start in 11th century * (Dai New Year Chinese) Start in 14th century 1380 AD * (Pohela Boishakh New Year Bangladesh) Start in 7th century == ឯកសារយោង == h2uvw0n3ngrl0c24q78jx7s76uitrhs 281984 281983 2022-07-29T17:48:21Z Camhistory 36281 /* ប្រការមិនគួរលេង ក្នុងពិធីជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ */ wikitext text/x-wiki {| class="infobox" style="width:2em;" |-style="text-align:center;" |style="background: #008000;" colspan="2"|<p style="font-family:Khmer OS muol pali; font-size: 15pt; color: #FFFFFF; text-shadow: 0px 0px yellow;> កិរិណីទេវី </p> |- style="text-align:center;" |colspan="3"| |- style="text-align:center;" |style="background: #ABCDEF;" colspan="5"|'''[[កិរិណីទេវី]] យាងចុះមកជម្ពូទ្វីប វេលាម៉ោង ១០:០០ ព្រឹក គង់ឈរលើខ្នង [[គជសារ]] ជាយាន្តជំនិះ​ គ.សករាជ ឆ្នាំ ២០២២''' |- style="background: #f1f5fc;" |- style="vertical-align:center;" |'''ឈ្មោះ​ផ្លូវការណ៍''' |colspan="2"|'''[[ចូលឆ្នាំខ្មែរ]]''' |- style="vertical-align:top;" |'''សៀវភៅតម្រា''' '''Astronomie Cambodgienne''' |colspan="2"|សុរិយាត្រីឡើងស័ក Félix Gaspard Faraut (1910) |- style="vertical-align:top;" |'''ប្រភេទបុណ្យ''' |colspan="2"|បុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី |- style="vertical-align:top;" |'''ប្រារព្ធដោយ''' |colspan="2"|ជនជាតិខ្មែរ |- style="vertical-align:top;" |'''រយៈពេល''' |colspan="2"|៣ ឬ ៤ ថ្ងៃ |- style="vertical-align:top;" |'''ថ្ងៃចាប់ផ្ដើម''' |colspan="2"|១៣ ឬ​ ១៤​ រៀងរាល់ខែមេសា |- style="vertical-align:top;" |'''ថ្ងៃបញ្ចប់''' |colspan="2"|១៥ ឬ​ ១៦ រៀងរាល់ខែមេសា |- style="vertical-align:top; |'''ព្រេងនិទាន ចូលឆ្នាំខ្មែរ''' |colspan="2"|ភាពទាក់ទងនិង [[ហិណ្ឌូសាសនា]] និង [[ពុទ្ធសាសនា]] |- style="vertical-align:top; |'''និពន្ធដោយ''' |colspan="2"|លោកឧកញ៉ា ហោរាធិបតី '''(ញឹមប៉ែន)''' ព្រះរាជបណ្ណាល័យជាតិកម្ពុជា |- style="vertical-align:top; |'''ចុះកាលបរិច្ឆេទ:''' |colspan="2"|'''គ.សករាជ ឆ្នាំ ១៩៤៥''' |} '''[[ចូលឆ្នាំខ្មែរ]]''' ([[អង់គ្លេស]]: Khmer New Year) គឺជាពិធីបុណ្យ​ចូលឆ្នាំថ្មីរបស់កម្ពុជា ដែលកំណត់តាម ប្រតិទិនពុទ្ធសាសនា (Buddhist calendar) តាមដំណើរគោលចររបស់ [[ព្រះចន្ទ]] ដែលរាប់តាមរង្វាស់នៃឆ្នាំ [[ចន្ទគតិ]] (Lunar calendar) នៅក្នុងវប្បធម៌របស់កម្ពុជា ពិធីបុណ្យនេះត្រូវបានគេហៅថា ពិធីបុណ្យ គិម្ហៈរដូវ "បុណ្យរដូវក្ដៅ" (The Hot Season) នៃវិស្សមកាលតូច (Small vacations) ដែលបានមកពីអរិយធម៌ នៃវប្បធម៌ [[ប្រទេសឥណ្ឌា]] ដែលហៅថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីថា "សង្ក្រាន្ត" (Sangkranta) ដែលពាក្យ សង្ក្រាន្ត ជាភាសាដើម នៃពាក្យ ([[សំស្ក្រឹត]]-Sanskrit) ដែលត្រូវបានប្រជាជនកម្ពុជា ឱ្យនិយមន័យថា (សង្ក្រាន្ត​ខ្មែរ​-Sangkrant Khmer) គឺជាថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មី ដែលប្រារព្ធ​ឡើងរៀងរាល់ ថ្ងៃទី១៣ ឬ ថ្ងៃទី១៤ ខែមេសា (April) ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ប្រជាពលរដ្ឋ​កម្ពុជា​គ្រប់រូប និងត្រូវបានឈប់សំរាកពីការងារដើម្បីចូលរួមអបអរថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ពួកគេ ដែលមានរយៈពេលពេញមួយសប្ដាហ៍ ។​<ref> Vappadharm Khmaer (1981) [https://books.google.com/books/about/Vappadharm_Khmaer.html?id=RNAbinEhNt4C Khmer Family Culture], Publisher: Rungsin Kānphim, Original from the University of Michigan, OCLC Number: 54221527 </ref> == ទំនៀមមុនចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Traditions Before Khmer New Year''' មុនថ្ងៃចំនូលឆ្នាំខ្មែរមកដល់ ប្រជាជនខ្មែរគ្រប់រូបនិងធ្វើដំណើរនិវត្តគ្រប់ទិសទីមកស្រុកកំណើតរបស់ពួកគេវិញ ដើម្បីជួបជុំក្រុមគ្រួសាររបស់ពួកគេ រៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដង បន្ទាប់មក ពួកគេនិងរៀបចំសំអាតផ្ទះសម្បែង និងតុបតែង លម្អផ្ទះសម្បែងផងដែរ ជាមួយនិង ប្រពៃណីព្យួគោមផ្កាយ (Star Lantern) ដែលពួកគេមានជំនឿថា ពន្លឺគោមផ្កាយ និងនាំមកនូវ សិរីសួស្ដី លាភសំណាង និង ភាពមានបានផងដែរ ក្រៅពីនេះទៀតមានលេងល្បែងកំសាន្តប្រជាប្រិយខ្មែរ នៅតាមភូមិស្រុករបស់ពួកគេផងដែរ ដូចជា៖ ចោលឈូង លាក់កន្សែង ទាញព្រ័ត្យ បោះអង្គុញ ស្ដេចចង់ ពង្រាត់សង្សា ក្លែងចាប់កូនមាន់ ផ្សេងៗ ក្រៅពីល្បែងកំសាន្តទាំងនេះ ក៏មានល្បែងកំសាន្តមួយប្រភេទទៀតហៅថា ពិធីលេងជះទឹក តាមទីលំនៅនីមួយៗ តែងមានធុងទឹកនៅពីមុខផ្ទះរបស់ពួកគេ ដើម្បីជះទឹកទៅលើអ្នកដំណើរ ដែលពួកគេមានជំនឿថា ភាពមិនល្អដែលតោងទាមយើងគ្រប់គ្នាតាំងពីឆ្នាំចាស់ និងត្រូវលាងសំអាតជម្រះចេញក្នុងឆ្នាំថ្មីនេះ ដែលជាទំនៀមមួយមិនអាចចោលបាននូវក្នុងវប្បធម៌ប្រពៃណីខ្មែរ ដែលទាក់ទងនិង កិច្ចពិធីស្រង់ព្រះពុទ្ធអង្គ និង ស្រង់ព្រះរស់ដែលជាឪពុកម្ដាយ យាយតា របស់យើងផងដែរ ។​<ref> Robert Headley, Rath Chim (1998) [https://books.google.com.kh/books?id=VypnAAAAMAAJ&q=%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%81%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A&dq=%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F%E1%9E%81%E1%9F%92%E1%9E%98%E1%9F%82%E1%9E%9A&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiC8OnWj-71AhURyYsBHZB1BjMQ6AF6BAgGEAM Cambodian Advanced Reader], Publisher: Dunwoody Press, Original from the University of Michigan p.309 [[ISBN]]: 188126565X </ref> * កំណត់ចំណាំ ៖ ពិធីលេងជះទឹក នៅកម្ពុជាមានប្រវត្តិមកយូលង់ណាស់មកហើយ តាំងពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនានិយមមកម៉្លេះ ហើយត្រូវបានខូចរូបរាង្គដោយជនខិលខូចមួយចំនួន លេងដោយអសីលធម៌ ដោយការចងថង់ទឹកគប់ទៅលើអ្នកដំណើរ បង្ករជារបួសស្នាម ដួលគ្រោះថ្នាក់ពេលកំពុងធ្វើដំណើរថែមទៀតផង ដូចនេះហើយ បង្កើតបានការវែកញែកទៅដល់ពលរដ្ឋទូទៅ អំពីការហាមប្រាម និង ចង់លុបចោលនៅពិធីដ៏ល្អនេះ រហូតដល់ប្រទេសជិតខាង ដាក់ចូលជាពិធីលេងជះទឹកយ៉ាងធំក្នុងប្រទេសរបស់ពួកគេទៀតផង ដូចនេះសូមកុំបោះបង់ពិធីនេះអី ហើយសូមលេងដោយមានការគោរពទៅលើសីលធម៌ របស់អ្នកដ៍ទៃផងដែរ សូមអរគុណ ។ == ពិធីលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ == '''Water Throwing and Powder Ceremony''' [[File:Khmer New Year throw water 1968.jpg|thumb|Khmer New Year throw water 1968 at Phnom Penh]] ក្នុងតំណាលនិទានអំពី មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ បានបរិយាយអំពី ទឹក ជាគ្រឿង នាំមកនូវ សិរីមង្គល ទាំង បីប្រការ សម្រាប់ជាមង្គលដល់ មនុស្សលោកទាំងពួង "ពេលព្រឹក លាងមុខ" "ពេលថ្ងៃ លាងទ្រូង" និង "ពេលល្ងាច លាងជើង" ។ ក្នុង ឱកាសសង្រ្កាន្តឆ្នាំថ្មី នេះផងដែរ ប្រជាជនខ្មែរ ក៏មាននូវកិច្ចពិធី ស្រង់ព្រះរស់ (ឪពុកម្តាយ) ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ព្រះសង្ឃ និង ពុទ្ធបដិមា ផងដែរ ។ ការលេងបាចទឹក ដាក់គ្នា ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំថ្មីនេះ មានក្នុងកំណត់ត្រាលោក ចូវតាក្វាន់ ([https://en.wikipedia.org/wiki/Zhou_Daguan Zhou Daguan]) ដែលជារាជ្យទូត នគរយ័ន ([https://en.wikipedia.org/wiki/Yuan_dynasty Yuan dynasty]) មកពីប្រទេសចិនបច្ចុប្បន្ន ដែលបានកត់ត្រាអំពីពិធីចូលឆ្នាំខ្មែរ នាសម័យកាលអង្គរ ក្នុងឆ្នាំ ១២៩៧ នៃគ.សករាជ ដែលពណ៌នាអំពី អ្នកស្រុកតំបន់អង្គរបានប្រមូលទឹកមកពីគ្រប់ទិសទី ដើម្បីជំរះលាងស្រោចស្របលើព្រះពុទ្ធបដិមារដែលមានចំនួន ២៥ អង្គដែលគេបានយកមកដង្ហែរនាពេលនោះ មនុស្សម្នាជាច្រើនបានជះទឹកដាក់គ្នាទៅវិញទៅមកយ៉ាងសប្បាយរីករាយ និង តាមរយៈកំណត់ត្រានៃ ការបកប្រែរបស់លោក លី ធាមតេង ស្ដីពី [[កំណត់ហេតុរបស់ ជីវ តាក្វាន់]] ដែលបានចុះផ្សាយក្នុងឆ្នាំ 1973 ។<ref> Tore Ahlbäck (1996) [https://books.google.com/books/about/Dance_Music_Art_and_Religion.html?id=T1XXAAAAMAAJ Dance, Music, Art, and Religion: Based on Papers Read at the Symposium on Dance, Music, and Art in Religions Held at Åbo, Finland, on the 16th-18th August 1994], Publisher: Donner Institute for Research in Religious and Cultural History, Original from the University of Michigan, p.380 [[ISBN]]: 9516508340 </ref> === អត្ថន័យនៃការលេងប៉ាតម៉្សៅ === '''The Meaning of Playing Powder''' [[File:Hindukailash.JPG|thumb|The Meaning of Playing Powder of Khmer New Year from An illustration of the Hindu significance of Mount Kailash. It shows the holy family of Shiva and Ganesha celebration the Holi powder From the 18th century.]] ការលេងប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ទំនងជាទទួលឥទ្ធិពលពីវប្បធម៌ឥណ្ឌា នៃពិធីប៉ាតម៉្សៅពណ៌ ឬ ប៉ាតល័ក្ស ក្នុងពិធីបុណ្យ "ហូលី"([https://en.wikipedia.org/wiki/Holi Holi]) គឺជាពិធីបុណ្យមួយនៅក្នុងសាសនាហិណ្ឌូ ដែលគេស្គាល់ថាជាពិធីបុណ្យពណ៌ (Festival of Colors) ។ ដែលជាពិធីបុណ្យប្រារព្ធនូវសេចក្តីស្រឡាញ់ដ៏អស់កល្ប និងដ៏ទេវភាពរបស់ ព្រះគ្រឹស្នា (Radha Krishna) វាក៏បង្ហាញពីជ័យជំនះដែលអំពើល្អយកឈ្នះទៅលើអំពើអាក្រក់ផងដែរ តាមរយៈព្រេងកថានៃ [[អវតារ]] [[ព្រះវិស្ណុ]] ដែលបានក្រឡាខ្លួនជា នរៈសិង្ហ (Narasimha Narayana) ដែលយកឈ្នះ "ហិរណយក្សសិបុ" (Hiranyakashipu) ភាពល្បីល្បាញនៃពិធីបុណ្យនេះបានហូរចូលមកតំបន់អាសុីគ្នេយ៍ផងដែរ ព្រោះពិធីបុណ្យនេះប្រារព្ធខុសពេលវេលា និង ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ តែមួយខែ ប៉ុនណោះ ដែលពិធីបុណ្យនេះប្រារព្ធនៅខែមីនា ។ ដោយម៉្សៅពណ៌ប្រហែលជាអាចប៉ះពាល់ដល់សុខភាព ទើបពលរដ្ឋកម្ពុជាពីមុនៗមក លេងត្រឹមការប៉ាតម្ស៉ៅស ដែលមិនប៉ះពាល់ដល់សុខភាព ការលេងប៉ាតម្ស៉ៅក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ របស់កម្ពុជាមានការពេញនិយមលេងខ្លាំងអំឡុងឆ្នាំ ២០០០ មកម៉្លេះបើគិតមកដល់ពេលនេះមានរយៈពេលជាង ២០ ឆ្នាំហើយ ដោយចាស់ពីដើមលោកយល់ថា មនុស្សមិនស្គាល់គ្នាសោះ ពួកគេអាចលេងប៉ាតម្សៅជាមួយគ្នា បង្កើតភាពស្និតស្នាល និង ក្ដីស្រលាញ់ ហើយអាចនាំពួកគេចាកឆ្ងាយពីល្បែងពាលាមួយចំនួន ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរនេះផងដែរ ។<ref> Kaev Bhuan (2004) [https://books.google.com/books/about/Tourism_Sites_of_Cambodia.html?id=4mm7AAAAIAAJ Tourism Sites of Cambodia], Publisher: Ponleu Khmer, Original from the University of California p.295 </ref> <ref> Matt Jacobson (2004) [https://books.google.com/books/about/Adventure_Cambodia.html?id=RWq7AAAAIAAJ Adventure Cambodia: An Explorer's Travel Guide], Publisher: Silkworm Books, Original from the University of California p.393 [[ISBN]]: 9749575539 </ref> === ប្រការយល់ខុស === * ការលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមលេងកំសាន្តរាប់សែននាក់ មិនមានករណីស្លាប់ដោយការលេងបែបនេះទេ បើសិនជាមានផលប៉ះពាល់ បង្កើតជារបួសស្នាមផ្សេងៗក៏មាន មិនដល់ 1% នៃប្រជាជនដែលបានចូលរួមលេងកំសាន្តនោះដែរ ។ * អ្នកមិនចូលចិត្តលេងបែបនេះ ពួកគេអាចវាងផ្លូវ ពាក់អាវភ្លៀង មុនពេលផ្ដើមចូលឆ្នាំខ្មែរ និង ក្រោយពេលចូលឆ្នាំខ្មែរ ១ថ្ងៃ ទៅ២ថ្ងៃ ឬ មិនឆ្លងកាត់តំបន់ដែលគេលេងនេះ ហើយការលេងកំសាន្តបែបនេះ មានរៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដងប៉ុនណោះ ។ * ការយករូបភាព នៃការលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅអសីលធម៌ នៃក្រុមបុគ្គលមួយចំនួនតូច មកវាយប្រហារពិធីលេងជះទឹករបស់ខ្លួនទាំងមូល ។ * ប្រជាជនថៃ និង ឡាវ ដែលមាន ពិធីលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ដូចគ្នាទៅនិងកម្ពុជា ហើយក៏មានរូបភាព អសីលធម៌ និង ការបង្កររបួស្នាមផងដែរ តែពួកគេនៅតែលេងកំសាន្ត ផ្ទុយនិងផ្នត់គំនិតនៃបុគ្គលខ្មែរមួយចំំំនួន ដែលពួកគេប្រើពាក្យវាយប្រហារ ពិធីរបស់ខ្លួន ហើយចោទថាពិធីរបស់ខ្លួនចម្លងបរទេសថែមទៀតផង ។ * ផ្នត់គំនិតនៃការយល់ខុស ក្នុងពិធីជះទឹកនៅកម្ពុជា ក្នុងអំឡុងថ្ងៃចូលឆ្នាំ មនុស្សចំនួន 100% បានលេងនូវពិធីជះទឹកនេះ ក្នុងនោះមានមនុស្ស 5% បានរងគ្រោះ ដោយការបៀតបៀន ការកេងបន្លំលួចរបស់ គ្រោះថ្នាក់រអិលដួល ការជះទឹកកខ្វក់ដាក់ផ្សេងៗ ក្នុងចំនោមមនុស្ស 5% ដែលរងគ្រោះនេះពួកគេបានផុសលើបណ្ដាញសង្គមវាយប្រហារមកលើអ្នកលេងជះទឹក ចំនួន 95% ផ្សេងទៀតដោយចោទបែបនេះ ឬ បែបនោះ ទាំងអ្នកដែលលេងជះទឹក 95% នេះលេងដោយសប្បាយរីករាយ មិនមានហេតុប៉ះពាល់អ្វីកើតឡើងនោះទេ ដូចនេះមិនគួរប្រកាន់ច្រើនអំពីពិធីជះទឹកនេះឡើយ ហើយវាមិនមានផលចំណេញអីដល់ថ្ងៃរីករាយក្នុងពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរនោះទេ ។ * ផ្នត់គំនិតនៃការយល់ខុស អំពីការលេងប៉ាតម៉្សៅក្នុង ថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ឧទាហរណ៍ មានការលេងប៉ាតម៉្សៅជាង 1000 តំបន់នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ក្នុងនោះ មានរូបភាព អសីលធម៌នៃការលេងប៉ាតម៉្សៅ ដោយការបន្លំស្ទាប បន្លំលួចរបស់ផ្សេងៗ 2 ទៅ 3 តំបន់ ក្នុងរូបភាពដូចគ្នានេះ ហើយជនរងគ្រោះក្នុងតំបន់តិចតួចនេះ ពួកគេបានលើកយកបញ្ហានេះទៅផុសវាយប្រហារការលេងប៉ាតម្ស៉ៅជារួម ក៏ដូចជាតំបន់ដែលបានលេង 900 ផ្សេងទៀត នៅទូទាំងប្រទេសកម្ពុជា ដែលមិនមានករណីដូចនេះ ហើយពិធីសប្បាយៗរបស់ជាតិធំៗ ត្រូវដួលរំលំ និង អាចបាត់រូបរាង្គទាំងស្រុង នៃគំនិតអត្មានិយមរបស់ពួកគេ ។ * ហេតុអ្វីពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនចូលចិត្តលេងជះទឹក នៅតាមដងផ្លូវ ឬ តាមផ្លូវក្នុងភូមិរបស់ពួកគេ ជាការពិតណាស់ នេះប្រហែលជាពួកគេ មានវិបិត្តលុយកាក់ ឬ ប្រជាជនដែលមានជីវភាពខ្វះខាត មិនអាចដើរលេងតាមរម្មណីយ៍ដ្ឋានផ្សេងៗបាន ហើយពួកគេបានប្រមូលផ្ដុំគ្នា លេងជះទឹក នៅតាមដងផ្លូវដើម្បីបង្កើតបរិយាកាសរីករាយក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួនប៉ុនណោះ ប្រការដែលសំខាន់នោះ គឺការយោគយល់គ្នា មនុស្សមួយចំនួនដែលប្រកាន់ខ្លួនមិនចង់ប៉ះពាល់ទឹកក្នុងពេលដែលពលរដ្ឋលេងពិធីជះទឹក ពួកគេច្រើនជាមនុស្សវាយរិក ឬ ជាមនុស្សប្រកាន់ច្រើន ហើយភាគច្រើនជាអ្នកមានជីវភាពធូរធារ ហើយពួកគេអាចធ្វើដំណើរគ្រប់រម្មណីយដ្ឋានសប្បាយៗដែលពួកគេចង់ទៅ ។ * រីករាយចូលឆ្នាំខ្មែរ (Happy Khmer New Year) * សួស្ដីចូលឆ្នាំខ្មែរ (Hello Khmer New Year) * រីករាយឆ្នាំថ្មី (Happy New Year) * សួស្ដីឆ្នាំថ្មី (Hello New Year) * Songkran (សង់ក្រាន) Thai pronounciation * Sangkran (សាំងក្រាន) Khmer pronounciation from official 1896 === វិចារណកថា === * នៅពេលដែលពិធីលេងជះទឹក ដែលមានតាំងពីសម័យអង្គរត្រូវដួលរំលំ រលត់រលាយ ជាមួយនិងពិធីលេងប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងសម័យកាលបច្ចុប្បន្ន ដោយភាពអត្មានិយមរបស់អ្នកមួយចំនួនតូចដែលចូលរួមតិះដៀលមកលើទំនៀមនេះ ក្រោយមកពិធីនេះត្រូវបានធ្លាក់ចូលក្នុងដៃប្រទេសជិតខាង អនគតនៃចូលឆ្នាំខ្មែរ មានតែពលរដ្ឋផឹកគ្រឿងស្រវឹង ស្រែកច្រៀងរាំលេងកំសាន្ត អង្គុយលេងបៀរ ចាក់អាប៉ោងគ្រប់ៗផ្ទះ ហើយបរទេសដែលមើលមកក្នុងរូបភាពបែបនេះ និងយល់ថា ជាជនជាតិមួយដែលពោពេញទៅដោយវប្បធម៌ពាលាអាវ៉ាសែ នោះហើយដែលឈានទៅរកនៃការរលាយរលត់នៃទំនៀមដូនតាយ៉ាងពិតប្រាកដ ។ === ប្រការមិនគួរលេង ក្នុងពិធីជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ === [[File:Khmer New Year should not be played.jpg|thumb|Khmer New Year should not be played]] * ការលេងគប់ថង់ទឹក * ការលេងគប់ប៉េងប៉ោងទឹក * ការលេងបាញ់ទឹកទៅរកផ្ទៃមុខអ្នកដំណើរ * ការលេងជះទឹកសាប៊ូលើអ្នកដំណើរ * ការលេងបាញ់ទឹក និង ជះទឹកទៅលើអ្នកដំណើរ ដែលបានលើកដៃជាសញ្ញា បញ្ចាក់ពីការមិនយល់ព្រម * ការលេងបាញ់ទឹក និង ជះទឹក ទៅលើអ្នកដំណើរដែល ស្លៀកសំលៀកពាក់ទៅវត្ត ជាពិសេសប្រការលេងខុសឆ្គង ទៅលើអ្នកស្លៀកហូលផាមួង * ការចាប់ប៉ាតម៉្សៅហួសហេតុ បណ្ដាលឱ្យចូលបំពង់ខ្យល់ ដកដង្ហើម * ការប៉ាតម៉្សៅប៉ះពាល់ភ្នែក * ការលេងប៉ាតធ្យូង ប៉ះពាល់ទៅដល់សុខភាពស្បែក ដូចនេះ មិនគួរលេងបាញ់ទឹក ជះទឹក ឬ ប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងប្រការហាមប្រាមដែលបានរៀបរាប់នៅខាងលើនេះទេ សូមលេងដោយក្រមសីលធម៌ និង សេចក្តីថ្លៃថ្នូរ ។ === ស្រាយចម្ងល់ === * រាប់ចាប់ពីសមញ្ញជន ព្រះសង្ឃ រហូតដល់គ្រូ បណ្ឌិតដេប៉ាតឺម៉ង់ មួយចំនួន ពួកគាត់តែងលើកឡើងថា មិនគួរលេងជះទឹកប៉ាតម៉្សៅទេ នាំឱ្យបាត់បង់ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ មានជាអាថ៍ បោះអង្គុញ លាក់កន្សែង ចោលឈូង ទាញព្រ័ត្យ ល-។ !! ចំណារពន្យល់ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ មិនបានបាត់បង់ទៅណាតាមការយល់ឃើញរបស់អ្នកមួយចំនួននោះឡើយ ព្រោះរបៀបលេងទាំងអស់មានការចងក្រងក្នុងសៀវភៅឯកសាររួចរាល់អស់ហើយ របស់ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ កត្តា ដែលអ្នកមួយចំនួននោះយល់ថា ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ មិនសូវឃើញលេង ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំ ពីព្រោះ មនុស្សរាប់លាននាក់មិនអាចប្រមូលផ្ដុំគ្នាលេងតែល្បែងប្រជាប្រិយតែមួយមុខនោះទេ ត្បិតមនុស្សម្នាក់ៗមានចិត្តលេងអ្វីដែលខ្លួនពួកគេចង់លេង ដោយគ្មានការបង្ខិតបង្ខំ ប៉ុន្តែប្រសិនជាពួកគេលេងនៅល្បែងសុីសងក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ នោះទើបជាទង្វើរខុសច្បាប់ ។ '''ប្រសិនបើ គ្មានសោះនៃពិធីលេងជះទឹក និង ប៉ាតម្សៅ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរចំនួន 3ថ្ងៃនេះ តើនិងមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ ?''' ឧទាហរណ៍៖ វត្តមួយបង្កើតឱ្យមានល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ប៉ុន្តែទីធ្លាវត្តនោះ បង្កើតល្បែងប្រជាប្រិយបានតែ 2 ទៅ 3 មុខប៉ុនណោះ ហើយក្នុងមួយមុខអាចលេងលើសពី 10នាក់ បើធៀបនិងការចូលរួមលេងសរុបគឺ 50 ទៅ 100 នាក់អីចឹងទៅ ក្នុងមួយវត្ត តើមនុស្សចំនួន 1ពាន់នាក់ផ្សេងទៀតដែលគាត់កំពុងឈរមើល ហើយចង់លេងដែរនោះ គាត់បានអ្វីលេង ? ស្របពេលដែលពេលវេលារកំពុងដើរទៅមុខ ? ចុះបើចំនួនដល់រាប់មុឺននាក់កំពុងឈរមើល តើពួកគាត់បានអ្វីលេង ? ចុះបើចំនួនដល់រាប់លាននាក់កំពុងឈរមើល តើពួកគាត់បានអ្វីលេង ? * ការិះគន់ដែលគ្មាន សតិវិចារណា បុរាណាចារ្យ មិនអាចទទួលយកបាន នៅតាមភូមិមួយចំនួនធំក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ផ្ទះរបស់ពួកគេចាប់ផ្ដើមធ្វើរបងខណ្ឌព្រុំដី ដើម្បីសំគាល់ ភាពស្របច្បាប់នៃដីធ្លីរបស់ពួកគេ ដូចនេះតាមភូមិបច្ចុប្បន្ន មិនមានទីធ្លាសម្រាប់លេងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរនោះទេ តើក្មេងៗក្នុងភូមិទាំងនោះលេងបានដោយរបៀបណា ? តើឱ្យពួកគេលេងតាមចិញ្ចើមផ្លូវ ឬយ៉ាងណា ? ពួកគេអាចប្រឈមមុខនិង គ្រោះថ្នាក់ចរាចរណ៍ខ្ពស់ផងដែរ ។ * '''បំណកស្រាយ''' គ្រប់វត្តអារ៉ាម នៅតែបង្កើតឱ្យមានល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ នៅមុនថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរមួយសប្ដាហ៍ ឬ បង្កើតឱ្យមានក្នុងវេលា ៣ថ្ងៃនេះដដែល ជាពិសេស ពន្យល់ពីរបៀបលេង ឬ ពិធីលេងទៅកាន់ក្មេងៗជំនាន់ក្រោយ ហើយពលរដ្ឋដែលបានចូលរួមលេង ក៏លេងទៅ ហើយបើអត់ក៏អត់ទៅ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ អត់មានបាត់ និង រត់ទៅណាទេ សូមអរគុណ ។ * '''ប្រសិនជាបាត់ ទំនៀមលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅវិញ''' មានផលប៉ពាល់ជាច្រើនដែលមិនអាចនឹកស្មានដល់ មនុស្សរាប់លាននាក់ ចូលឆ្នាំមិនដឹងលេងអ្វី ដូចនេះ ពលរដ្ឋមួយភាគធំដែលមានជីវភាពធូរធារ គាត់និងធ្វើទេសចរណ៍ ទៅលេងជះទឹកក្នុងប្រទេសដទៃ លំហូរលុយចេញទៅក្រៅប្រទេស ធ្វើឱ្យចរន្តសេដ្ឋកិច្ចបានបែកចេញមួយផ្នែក ចំណែកទេសចរណ៍បរទេស គាត់មិនឃើញមានអ្វីលេងដូចនេះមិនធ្វើដំណើរកំសាន្តចូលមក ប៉ះពាល់ដល់ វិស័យជើងហោះហើរ វិស័យសណ្ឋាគារ រម្យណីយដ្ឋានផ្សេងៗ មិនមានទេសចរណ៍អន្តរជាតិទៅលេង ប៉ះពាលសេដ្ឋកិច្ចជាតិមួយភាគធំ គ្មានចរន្តលុយវិល សម្រាប់ការចាយវាយក្នុងប្រទេស ប៉ះពាល់ទៅដល់ការលក់ទំនិញអាហារ តាមតំបន់ទេសចរណ៍ថែមទៀត ។ មនុស្សរាប់លានអត់អីលេង ក៏អង្គុយលេងល្បែងសុីសងក្នុងផ្ទះរបស់ពួកគេរៀងខ្លួនៗ ចូលឆ្នាំក្លាយជាវប្បធម៌ពាលាអាវ៉ាសែ តាមផ្នត់គំនិតដ៏សំរាម របស់ជនអគតិមួយចំនួននោះ ។ សេចក្ដីពិរោធ៖ រាប់ចាប់ពី សមញ្ញជន ព្រះសង្ឃ រហូតដល់គ្រូ បណ្ឌិតដេប៉ាតឺម៉ង់ មួយចំនួន ដែលតិះដៀលពិធីលេងជះទឹក របស់ដូនតាអង្គរ គំនិតរបស់ពួកគេមិនបានមួយជំនិតនៃយុវជនជាតិនិយមសៀមម្នាក់ផងនោះទេ ។ == ព្រេងនិទាន គោមផ្កាយ == '''The Legend of Star Lantern''' [[File:Linteau Musée Guimet 25974.jpg|left|thumb|Cambodia The Legend of Star Lantern [[កិត្តិមុខ]] swallow all of Star planet symbols of [https://en.wikipedia.org/wiki/Black_hole Black hole] in the story of Skanda Purāna.]] [[File:Cambodian Star Lantern.jpg|left|thumb|Cambodian Star Lantern are always celebrated during the Khmer New Year April which is meaningful in the Hindu mythology.]] ព្រេងនិទាន គោមផ្កាយ ដែលដកស្រង់ចេញពីគម្ពីរ Skanda Purāna ដ៏ធំរបស់ [[សាសនាហិណ្ឌូ]] ដែលនិទានពី ការកកើតនៅ សភាវៈសុីមិនចេះឆ្អែត "កាឡា" (Kala) ដែលជានិមិត្តសញ្ញានៃ ប្រហោងខ្មៅ (Black Hole) នៅក្នុងចក្រវាឡ (In the universe) ដែលត្រូវបានប្រសិទ្ធនាមថា "កិត្តិមុខ" (Kirtimukha) ដែលមានឆ្លាក់ជាប់នៅតាមផ្ដែរនៃប្រាសាទមួយចំនួនរបស់កម្ពុជា ។<ref> Ananthacharya Indological Research Institute series (1982) [https://books.google.com/books/about/Proceedings_of_the_Seminar_on_Symbolism.html?id=aOfVAAAAMAAJ Proceedings of the Seminar on "Symbolism In Temple Art and Architecture", Held in February 1981], Editor: K. K. A. Venkatachari, Publisher: Ananthacharya Indological Research Institute, Original from the University of Michigan p.94 </ref> នាថ្ងៃមួយដែល "[[ព្រះឥន្ទ្រ]]" (Indra) និង [[ព្រះហស្បាទី]] (Brihaspati) ដែលជាតារានិករ នៃ [[ភពព្រហស្បតិ៍]] បានធ្វើដំណើរទៅភ្នំកៃឡាសដើម្បីទៅជួបព្រះនាងគង្គា ដោយល្បីថាទ្រង់មានសម្រស់ស្អាតដាច់គេនាជម្ពូទ្វីប និងចង់ទៅប្រឡោមស្នេហ៍មកធ្វើជាប្រពន្ធរបស់ខ្លួន ធ្វើដំណើបានពាក់កណ្តាលផ្លូវ ព្រះឥសូរ បានក្រឡាខ្លួនជាឥសីម្នាក់មករារាំងផ្លូវដើម្បីសាកល្បងជាមួយព្រះឥន្ទ និង ព្រះហស្បាទី ។ ព្រះឥន្ទបានឱ្យ ឥសីនោះចេញពីផ្លូវ តែឥសីពុំព្រមចេញ ព្រះឥន្ទក៏គំរាមឥសីដោយអាវុធ [[វជ្រ]] ដែលជាសិល៍កាំរន្ទះរបស់ខ្លួន និងបានចោលវាត្រូវដៃរបស់ព្រះឥសូរ ដោយសេចក្ដីគ្រោធខឹង ឥសីនោះក៏បើកភ្នែកទីបីអគ្គីនេត្រ បាញ់ប្រហារទៅ ព្រះឥន្ទ្រ ឯព្រះហស្បាទី ឃើញដូចនេះបានហក់ទៅជួយ ព្រះឥន្ទ្រ គេចចេញពីថាមពលភ្នែកទី៣ របស់ឥសីនោះ ថាមពលភ្នែកទីបីរបស់ឥសីនោះ បានរត់ទៅប៉ះនិងស្រទាប់ចក្រវាឡ បង្កើតបានជា សភាវៈសុីមិនចេះឆ្អែត "កាឡា" ។ កាឡា បានលេបយកដួងតារានិករទាំងអស់នៅក្នុងចក្រវាឡ ព្រះហស្បាទី ឃើញដូចនេះក៏ពោលថា បើសភាវៈនេះលេបយក ដួងផ្កាយទាំងអស់ នោះចក្រវាឡ ទាំងមូល និងប្រែជាខ្មៅងងឹតអន្ធកាល រីឯឥសីនោះ បានក្រឡាខ្លួនជា ព្រះឥសូរវិញ ព្រះឥន្ទ្រ និង ព្រហស្បាទី ក៏ស្គាល់ថា នេះគឺជាមហាទេវៈ ក៏លត់ជង្គង់សូមឱ្យព្រះឥសូរអភ័យទោស និង សូមឱ្យបញ្ឈប់សភាវៈកាឡា ព្រះឥសូរក៏យល់ព្រម និងបានហាម "កាឡា" មិនឱ្យលេបដួងផ្កាយបន្តទៀត តែកាឡាបានពោលទៅវិញថា ខ្ញុំសុីមិនឆ្អែតសោះ តើធ្វើដូចម្ដេចទើបខ្ញុំឈប់ឃ្លានបាន ? ព្រះឥសូរ ក៏មានបន្ទូលថា ចូលឯងសុីកន្ទុយខ្លួនឯងចុះ ឯងនិងឆ្អែត "កាឡា" បានសុីកន្ទុយរបស់ខ្លួនព័ទ្ធមួយជុំដល់មុខរបស់ខ្លួនវិញ ក៏រលត់សង្ខារស្លាប់ទៅ ដោយ "កាឡា" ជាសភាវៈដ៏ស្មោះត្រង់ ព្រះឥសូរ បានប្រសិទ្ធនាមវាថា "[[កិត្តិមុខ]]" មុខដ៏មានកិត្តិនាម ។ ព្រេងនិទាន ដ៏មានអត្ថន័យនេះ ដែលជាការប្រែសម្រួលរបស់កម្ពុជា បានផ្សារភ្ជាប់និងទំនៀមទម្លាប់ ប្រពៃណីវប្បធម៌ នៃការផ្ជួរគោមផ្កាយ ក្នុងរដូវកាលបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ ចំណែកឯការនិពន្ធបន្ថែមប្រែសម្រួលផ្សេងទៀតមានទៅតាមបែបផែនផ្សេងគ្នារបស់អ្នកពិន្ធផ្សេងៗផងដែរ ។ == ការសម្ដែងរបាំត្រុដិ == '''Trod Dance Performance''' យោង​តាម​សៀវភៅ ​(​របាំ​ប្រជាប្រិយ​ខ្មែរ​) នៃ​ក្រុម​ជំនុំ​ទំនៀមទម្លាប់​ខ្មែរ លើក​ឡើង​ថា របាំ​ត្រុដិ​ជារបាំប្រជាប្រិយ​មួយ​បែប ​ដែលគេសម្ដែងលេង​ដើម្បី​ប្រសិទ្ធពរ​ជ័យ សិរី​សួស្តី​ជូន​ដល់​អ្នកស្រុក​ក្នុង​ឱកាស​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី ប្រពៃណីជាតិខ្មែរ ។ ឈ្មោះ​ថា «​ត្រុដិ​» ជា​ពាក្យ​ដើម​មក​ពី​ភាសាសំស្ក្រឹត​ប្រែ​ថា «​ផ្តាច់ ឬ កាត់​ផ្តាច់​» គឺ​សំដៅ​ដល់​ការ​ផ្តាច់​ឆ្នាំ ឬ​ការ​កាត់​ផ្តាច់​ឆ្នាំ​ចាស់​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី ហើយ​ដែល​នៅ​មាន​ជាប់​នាម​ព្រះរាជ​ពិធី​មួយ​ហៅ​ថា «​ត្រស្តិ​សង្ក្រាន្ត​» មកដល់សព្វថ្ងៃ ។ ដូចនេះ​ឃើញ​ថា ឈ្មោះ​របាំ​ត្រុដិ​បញ្ជាក់​ថា សម្រាប់​ប្រកប​ឡើង​នៅ​ពេល​ដំណាច់ឆ្នាំ នីមួយ​ៗ ។ "ប្រដាប់ប្រដារ​និង​របៀប​លេង" តាម​ធម្មតា​វង់​របាំ​ត្រុដិ​មាន​ក្រុម​តូច ក្រុម​ធំ​យោង​ទៅ​តាម​ការ​និយម​របស់​អ្នកស្រុក និង​និយម​តាម​ចំនួន​មនុស្ស​ដែល​ស្ម័គ្រចិត្ត​ចូល​លេង ។ ឯ​ប្រដាប់ប្រដារ​សោត​ក៏​និយម​ទៅ​តាម​នោះ​ដែរ ប៉ុន្តែ​យើង​អាច​រក​មើល​ទាំងអស់​ឲ្យ​ឃើញ​ថា តើ​វង់​ត្រុដិ​ពេញលេញ​នោះ​ប្រដាប់​មានឈ្មោះ​អ្វីខ្លះ គឺ​មាន គ្រឿង​ភ្លេង ៖ * «​ក​ញ្ចា​រ​» ដង​ធ្វើ​ពី​ពីងពង់​ប្រវែង​២ ម៉ែត្រ មាន​បន្ទះ​រនាប​តូចឆ្មារ​ភ្ជាប់​នៅ​ចុង ហើយ​ខ្វែងគ្នា​ពត់​ង​ទន្ទាំ​មាន​សណ្ឋាន​ដូច​ស្នែង​៤ ។ នៅ​ចុង​បន្ទះ​រនាប​មាន​ចងខ្សែ​ខ្វែង​ពី​ចុង​មួយ​ទៅ​ចុង​មួយ ហើយ​ត្រង់​កណ្តាល​ខ្សែ​ខ្វែង​នេះ​មាន​បណ្តោយ​ផ្លែ​អង្គញ់​ដែល​ចោះ​យក​គ្រាប់​ចេញ​អស់ ហើយ​ដាក់​គ្រាប់​ក្រួស ឬ​កម្ទេច​ដែក​ទៅ​ក្នុង​នោះ​ប្រយោជន៍​ឲ្យ​ឮ​សូរ កាលណា​គេ​បុក​ដង​វា​នឹង​ដី​តាម​ចង្វាក់​ស្គរ ។ * «​ចង្ក្រង់​ដំបែ​» ៖ ចង្ក្រង់​ចង​បន្តោង​នឹង​ខ្សែទាម​គោ ហើយ​ចង​ភ្ជាប់​នឹង​ដង​ឫស្សី​ដែរ ។ កាលណា​គេ​បុក​នឹង​ដី​ក៏​មាន​សូរ ប្រាវ​ៗ តាម​ចង្វាក់ ។ * «​ចង្ក្រង់​រ៉ូង​» ៖ ចង្ក្រង់​នេះ​ចង​ព្យួរ​នឹង ចង្កេះ​មនុស្ស​តែ​ម្តង ដោយ​ចង​គួប​គ្នា​ជា ចង្កោម​ៗ ។ * «​ស្គរ​» ៖ ស្គរអារក្ស គឺ​ស្គរ​ដែល​ធ្វើ​ពី​ដី​ដុត​ពាស​ស្បែក​ថ្លាន់ ។ * «​ប៉ីពក​» ៖ មាន​តែ​១​ប៉ុណ្ណោះ​។ * «​ទ្រអ៊ូ ឬ​ទ្រសោ​» ៖ ត្រូវ​មាន​ទាំង​ពីរ ។ * «​សន្ទូច​» ៖ ដង​ពីងពង់​វែង​មាន​សណ្ឋាន ដូច​សន្ទូច​ចង​ចុង​ដូច​ចន្ទោល​រទេះ ដោយ​មាន ព្យួរ​ថង់​មួយ​នៅ​ចុង​សម្រាប់​ទទួល​វត្ថុ​ជា​ទាន ។ គ្រឿង​តែង ៖ * មុខ​ត្លុក ៖ ធ្វើ​ពី​ឆ្អឹង​ឫស្សី​ពាស​ក្រដាស ឬ​ស្មាច់ ឬ​ខ្មុក ។ * មកុដ ៖ គេ​ធ្វើ​ពី​ក្រដាស​លាប​កាវ និង​បិទ ឲ្យ​ក្រាស់​តម្រួត​គ្នា​ទៅ​ជា​រឹង គឺ​ស្មាច់ ឬ​ខ្មុក ហើយ​ផាត់​ពណ៌ ។ * ​ស្នែង​ប្រើស ៖ គេ​យក​ផ្តៅ​មក​ព័ទ្ធ​ធ្វើ​ឆ្អឹង ហើយ​យក​ក្រដាស​បិទ​ពី​ក្រៅ​ឲ្យ​ក្រាស់​ព័ទ្ធ​ឲ្យ​មាន​រាង​ដូច​ស្នែង ឬ​ជួនកាល​គេ​យក​ស្នែង​ប្រើស​មែនទែន​មក​ស៊ក​ភ្ជាប់​នឹង​ផ្តៅ​ពាក់​ឲ្យ​ជាប់​នឹង​ក្បាលមនុស្ស​ក៏​មាន ។ * ​ស្នែងទន្សោង​៖ ស្នែងទន្សោង​គេ​ធ្វើ​ប្រហែល​គ្នា​នឹង​ស្នែង​ប្រើស​ដែរ គឺ​ជួន​គេ​យក​ស្នែង​មែនទែន​មក​ធ្វើ ជួន​គេ​ស្មាច់​ក្រដាស​ឲ្យ​ក្រាស់ ។ * កន្ទុយក្ងោក ៖ យក​កន្ទុយក្ងោក​មែនទែន​មក​កាន់ ហើយ​កាច់​កែ​ឲ្យ​មាន​សណ្ឋាន​ដូច​សត្វ​ក្ងោក​មែនទែន ។ * ​ក្រចក ៖ យក​ផ្តៅ​ប្រវែង​០,២០​ម៉ែត្រ ទៅ​បិត​ចុង​ឲ្យ​ស្រួច រោល​ភ្លើង​ពត់​ឲ្យ​ង ហើយ​យក​អំបោះ​ចង​គល់​ភ្ជាប់​នឹង​ម្រាម​៤ ឯ​មេដៃ​មិន​ពាក់​ទេ ។<ref> Khmer Tradition Church Customs (1964) [https://books.google.com/books/about/Rap%C4%81%E1%B9%83_praj%C4%81priy_khmaer.html?id=SSc7AAAAMAAJ Khmer folk dance], Publisher: Cambodia Buddhist Academy Original from the University of Michigan p.155 </ref> == ព្រះរាជពិធី ត្រស្តិសង្ក្រាន្ត == '''Royal cut off the old year ceremony''' ព្រះរាជពិធី '''ត្រស្តិសង្ក្រាន្ត''' (អ.ថ.ត្រស់តិ សង់ក្រានតៈ) គឺជាពិធី ព័ទ្ធ​ខ្សែសីម៉ា សូត្របាលីគាថា ភាណៈយក្ស ហៅអន្ទងស្ដេចយក្ស សម្ដេចព្រះវេស្សវ័ន្ត ស្ដេចនៃពួកអាសុរា ឱ្យមកបណ្ដេញ​ខ្មោចព្រាយបីសាច ឱ្យចេញពី ព្រះបរមរាជវាំង ដែលប្រព្រឹត្តទៅវេលា ចំនួន ៤ថ្ងៃ ដែលគិតចាប់ពីថ្ងៃ ១២រោច ១៣រោច ១៤រោច និង ១៥រោច ខែផល្គុន ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ។ ព្រះរាជពិធី​នេះ តែងធ្វើឡើងក្នុងព្រះទីនាំង ទេវានិច្ឆ័យ នៅក្នុងរោងមណ្ឌលទាំង៥ ដែលនៅខាងក្រៅកំពែងព្រះបរមរាជវាំង មានអំបោះឆៅ ពណ៌ស ព័ទ្ធជុំវិញ​កំពែងរាជវាំង និងព័ទ្ធគ្រប់រោងមណ្ឌលទាំង៥ រហូតដល់ក្នុង ព្រះទីនាំង ទេវានិច្ឆ័យ ដែលយកទៅព័ទ្ធដល់គ្រែសូត្ររបស់ ព្រះសង្ឃ និង ចេញព័ទ្ធដល់រាជវង្សានុវង្សរបស់ អង្គព្រះមហាក្សត្រ ក្រៅពីនេះមានបន្ថែមនៅអំបោះ ភ្លុកចំនួន២បែប បែបទី១ ដាក់ព័ទ្ធជារង្វង់មូលជុំវិញអង្គព្រះមហាក្សត្រ ដើម្បីជាកិច្ចការពារ និង ដាក់ព័ទ្ធ ជុំវិញសិរសា របស់ពួកនាហ្មឺនសព្វមុខមន្ត្រី បែបទី២ ហៅថា ខ្សែរអភិសមរៈ សម្រាប់ព្រះរាជាទ្រង់ពាក់ឈៀងអង្សាម្ខាង និង ពួកនាហ្មឺនសព្វមុខមន្ត្រីពាក់ឈៀង ស្មាម្ខាង គេមានដាក់ដង្វាយ "ដំបងពេជ្រ" ជាតំណាងឱ្សសម្ដេចព្រះវេស្សវ័ន្តផងដែរ ដើម្បីបង្ការ ពួកខ្មោចព្រាយបិសាច បច្ចុប្បន្ន​គេអាចធ្វើពិធីកាត់ៗ សង្ខេបមកត្រឹម១ថ្ងៃ ត្រូវនិងថ្ងៃ១៥រោច ខែផល្គុន ។ នៅថ្ងៃ១៥រោច ខែផល្គុន ព្រះរាជា ឬ ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាល ត្រូវរៀបចំពិធី និមន្ត​ព្រះ​ភិក្ខុ​សង្ឃ​រាជ ទាំង៣ គណៈនិកាយ សូត្រ​បាលី​អាដានាដិយ: ​សូត្រ តាំង​ពី​បើកកិច្ចពិធីបញ្ជាន់ឆ្នាំថ្មី រហូតដល់បញ្ចប់ពិធី (សូត្រ​ផ្លាស់​គ្នា) មាន​បាញ់​កាំភ្លើង​ធំ​ៗ​​គ្រប់​ទិស​ធំ​ទាំង ៤ គ្រប់ខេត្តក្រុងស្រុកត្រូវទូងស្គរជ័យ អុចធូប​សំបូងរូង ២១សសៃ តំណាងឱ្យការប្រកាសប្រាប់អស់ទេវតា ទាំង ២១ ច្រក ឲ្យដឹងលឺពីការកាត់ផ្ដាច់ឆ្នាំចាស់នេះ ។<ref> Chab Pin (1969) [http://www.elibraryofcambodia.org/preah-reach-pithi-thvea-tor-sor-meas-pheak-ti-3-ebook/ The 12-Month Royal Ceremony-Volume 3] Khmer Tradition Church of the Buddhist Academy of Cambodia p.157 </ref> == ទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Khmer New Year Tradition''' [[File:Khmer New Year Devata Sangkran Worshipping.jpg|thumb|Khmer New Year Devata Sangkran Worshipping always celebration 14 April.]] តាមទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ គេចែកវេលាចូលឆ្នាំជា ៣ថ្ងៃ ថ្ងៃទី១ ហៅថា៖ ថ្ងៃ [[មហាសង្ក្រាន្ត]] (Maha Sangkran Day), ថ្ងៃទី២ ហៅថា៖ ថ្ងៃ [[វារៈវ័នបត]] (Vonnabat Day), ថ្ងៃទី៣ ហៅថា៖ ថ្ងៃ [[វារៈឡើងស័ក]] (Leungsak Day), រីឯការកំណត់ថ្ងៃ ម៉ោង នាទីដែលឆ្នាំចាស់ត្រូវផុតកំណត់ ហើយទេវតាឆ្នាំថ្មីត្រូវចុះមកទទួលតំណែងពីទេវតាឆ្នាំចាស់នោះ គេអាចដឹងបានដោយប្រើក្បួន ហោរាសាស្ត្រខ្មែរបុរាណ ([[អង់គ្លេស]]: Zodiac Khmer) គឺក្បួនមហាសសង្ក្រាន្ត តាមរយៈក្រុមព្រា្មណ៍ [[បាគូ]] ប្រចាំនៅក្នុង [[ព្រះបរមរាជវាំង]] ។ ប្រសិនបើថ្ងៃចូលឆ្នាំនាឆ្នាំបន្ទាប់ ជាន់គ្នានិងឆ្នាំចាស់ គេត្រូវបន្ថែមថ្ងៃវ័នបត មួយថ្ងៃទៀត ដែលធ្វើឱ្យថ្ងៃវ័នបតមានចំនួនដល់ទៅ ២ថ្ងៃ ហើយថ្ងៃទី២ នៃថ្ងៃវ័នបត ត្រូវបានចាត់ទុក ជាថ្ងៃខ្វាក់ (Blind Vonnabat Day) ដែលធ្វើឱ្យទំនៀមនៃថ្ងៃចូលឆ្នាំ មានរហូតដល់ ៤ថ្ងៃ ។ ថ្ងៃចាប់ផ្ដើម នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ត្រូវបានចាត់ទុកជាថ្ងៃពិសេសមួយ នៃកិច្ចពិធីសែនទទួលទេវតាឆ្នាំថ្មី ដែលកំណត់ការសែនព្រេន តាមម៉ោងកំណត់យាងមករបស់ទេវតា ដែលពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប បានរៀបចំនូវគ្រឿងរណ្ដាប់ទទួលទេវតា ផងដែរ ។<ref> Professor Miech Pon (2007) [https://books.google.com/books/about/Kamran_ekas%C4%81r_st%C4%ABb%C4%AB_prabain%C4%AB_nin_dam.html?id=YhBBzgEACAAJ Documentary on Khmer Traditions and Customs Volume 1; Volume 3], Publisher: Center for Khmer Studies Library, [[ISBN]]: 9995059983 </ref> === រណ្ដាប់ទទួលទេវតា === យោង​តាម​ក្បួន​នៃ​ព្រះ​រាជពិធី​សង្ក្រាន្ត​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី ដែល​មាន​ចែង​នៅ​ក្នុង​សៀវភៅ​ព្រះ​រាជពិធី​ទ្វាទសមាស ភាគ​ទី​១ របស់ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ចេញផ្សាយដោយ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ឆ្នាំ ១៩៥២ បានរៀបរាប់ពីរឿងពលីការ នៃរណ្ដាប់​ទទួល​ទេវតាដូចតទៅ៖ មាន​រាន​ទេវតា​៧​ថ្នាក់​មួយ សម្រាប់​តាំង​គ្រឿង​ដង្វាយ និង​មាន​ភ្លេងពិណពាទ្យ ១​វង់ សម្រាប់​លេង​ទទួល ។ គេ​ត្រូវ​ក្រាល​កំរាលតុ​តាមពណ៌មង្គល របស់ទេវតាដែលយាងមក និង មានក្រាលសំពត់ស សម្រាប់ថ្វាយបង្គំទទួលទេវតាផងដែរ ។ គ្រឿងពលីការ មានកូនចេកកន្ទុយប្រឺស១ ផ្ទិលមាស១ ឬ ផ្ទិលប្រាក់១ សម្រាប់ទេវតាលោកប្រោះព្រំ បាយ​សី​ធំ ១​គូ ស្លាធម៌ ១​គូ ទឹក​អប់ ១​គូ ទៀន ៥ ធូប ៥ ១​គូ លាជ ៥​កែវ ផ្កា ៥​កែវ ស្លា​បារី​ដាក់​ជើង​ពាន ១​គូ ចេកនួន ឬ​ចេក​ណាំវ៉ា ១​គូ ពែ​ព្រះ​ភូមិ​១ ពែ​ព្រះ​កេតុ​១ មានផ្លែឈើ នំចំនី និង ភេសជ្ជៈ ផងដែរ ។ រីឯព្រះដង្វាយដែលចាំបាច់បំផុតនោះ គឺ ព្រះដង្វាយតាម ភក្សាហារ របស់ទេវតា ដែលកំណត់ដោយព្រាហ្មណ៍បាគូ ។ === [[មហាសង្ក្រាន្ត]] === '''Maha Sangkran''' [[File:Songkrant Khmer.jpg|thumb|ព្រះសូរិយា នាំព្រះទិត្យរបស់ខ្លួនមកផ្លាសប្ដូរស័ករាជថ្មីនាជម្ពូទ្វីប]] ថ្ងៃទី១ ហៅថា "មហាសង្ក្រាន្ត" មានន័យថា ឆ្នាំថ្មីដ៏ប្រសើរ (The Great New Year) ដែលសម្គាល់ទៅលើការប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំថ្មីដ៏ធំ ដែលរាប់បញ្ចូលគ្នា នៃការផ្លាសឆ្នាំ របស់ មហាសករាជ ចុល្លសករាជ ពុទ្ធសករាជ ក្នុងថ្ងៃតែមួយតាងដោយ ពិធីត្រុដិ ដែលជាកិច្ចពិធីផ្ដាច់ឆ្នាំចាស ។<ref> Scientifique (1896) [https://books.google.com/books/about/Revue_scientifique.html?id=iexEAQAAMAAJ Revue scientifique], Publisher: Original from University of Illinois at Urbana-Champaign. </ref> ដោយពាក្យថា "សង្ក្រាន្ត" ( ន. ) សង់ក្រាន or សង្ក្រាន្ត or សង្រ្កាន្តិ ( សំ. ) (សង្រ្កាន្តិ) មានន័យថា៖ ដំណើរ​ឃ្លាត​ចាក​ទី; ការ​ឈាន​ចូល​ដល់; ដំណើរ​ដែល​ព្រះ​អាទិត្យ​ចរ​ចូល​ដល់​ទី​ជួបមួយ​ជុំ​រាសី​ចក្រ គឺ​ដំណើរ​ដែល​ដើម​និង​ចុង​នៃ​រាសី​ចក្រ​ជួបគ្នា ពេញ​គ្រប់​ជា​មួយ​ឆ្នាំ (ដំណើរ​ដាច់​ឆ្នាំ​ចាស់​ផ្លាស់​ឆ្នាំ​ថ្មី), ពិធី​ចូល​ឆ្នាំ​ថ្មី សង្រ្កាន្ត​មាន​បី​ថ្ងៃ​គឺ​ថ្ងៃ​ទី ១ ជា​ថ្ងៃ​ចូល​ឆ្នាំ, ថ្ងៃ​ទី ២ ជា ពារ​កណ្ដាល ឬ​ហៅ​ថា វ័នបត (ថ្ងៃ​ខ្វាក់), ថ្ងៃ​ទី ៣ ជា ពារ​ឡើង​ស័ក គឺ​ផ្លាស់​ស័ក​ថ្មី​នៅ​ថ្ងៃ​នេះ​ឯង : ថ្ងៃ​សង្រ្កាន្ត, ពិធី​សង្រ្កាន្ត ។<ref> Chuon Nath's Khmer-Khmer Dictionary (1993) [http://dictionary.tovnah.com/word/%E1%9E%9F%E1%9E%84%E1%9F%92%E1%9E%80%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%B6%E1%9E%93%E1%9F%92%E1%9E%8F Khmer Dictionary: សង្ក្រាន្ត], Website: dictionary.tovnah.com, Publication: Prohok Solutions @ 2017 Learn Khmer Calendar </ref> === សិទ្ធិការ្យ ទេវតាមហាសង្ក្រាន្ត === '''The power journey of Devata Maha Sangkran''' '''សិទ្ធិការ្យ ដែលមានន័យថា ដំណើរប្រកបដោយអំណាច''' * បើទេវតាថ្ងៃអាទិត្យ ព្រះនាម [[ទុង្សាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះនគរច្រើនមានវិបត្តិអំពី ទិន្នផលកសិកម្ម កើតឡើងបណ្ដាលអំពីគ្រោះរាំងស្ងួត ។ * បើទេវតាថ្ងៃច័ន្ទ ព្រះនាម [[គោរាគៈទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ បណ្ដាលមន្ត្រីអ្នកមុខអ្នកការ ច្រើនអស់បុណ្សស័ក្ដិ និង អាប់យ័ស្ត ។ * បើទេវតាថ្ងៃអង្គារ ព្រះនាម [[រាក្យៈសាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះនគរ និង កើតចម្បាំងរាំងជល់ និង បញ្ចាមិត្ត កើតកលយុគ្គសង្គ្រាម ឬ មានទំនាស់និង ប្រទេសដ៍ទៃ និង សំបូរទៅដោយជំងឺរាតត្បាតជាអនេក ។ * បើទេវតាថ្ងៃពុធ ព្រះនាម [[មណ្ឌាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ តាងអំពីព្រះមហាក្សត្រ និង តាងអំពីក្រុមមន្ត្រី ច្រើនទទួលបាន គ្រឿងបណ្ដាការ និង ការលើកសរសើរយ័ស្តពីប្រទេសដទៃ ប៉ុន្តែក្មេងៗតូច ច្រើនកើតជំងឺតម្កាត់ផ្សេងៗរងគ្រោះជាអនេក ។ * បើទេវតាថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ព្រះនាម [[កិរិណីទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះពិក្ខុសង្ឃ គណៈសង្ឃ និង ជនចាស់ជរាទាំងឡាយ ច្រើនមានសេចក្ដីទោម្នេញក្ដៅក្រហាយចិត្តជាច្រើនអនេក ផ្ទៃមេឃពោពេញ ដោយព្យុះភ្លៀងផ្គររន្ទះ ។ * បើទេវតាថ្ងៃសុក្រ ព្រះនាម [[កិមិរាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ដំណាំផល្លានុផល ស្រូវអង្ករ ប្រកបដោយភាពបរិបូរណ៌ ប៉ុន្តែផ្ទៃមេឃពោពេញ ដោយខ្យល់ច្រើន បណ្ដាលឱ្យមាននូវព្យុះសង្ឃរាធំៗ ។ * បើទេវតាថ្ងៃសៅរ៍ ព្រះនាម [[មហោទរាទេវី]] យាងចុះមក ដោយកិរិយាចេញច្បាំង នៃវេលាណាមួយក្នុង វេលាទាំង ៤ នោះ ព្រះនគរនិងមានគ្រោះអន្តរាយ បណ្ដាលហេតុមកពីភ្លើង កើតមានវិបត្តិប្រាក់កាក់ និងកើតមានចោរកម្មច្រើន ។ ប្រការ៖ សិទ្ធិការ្យ ទេវតាមហាសង្ក្រាន្ត នៃកិរិយាចេញច្បាំង របសទេវតាមហាសង្ក្រាន្តទាំង៧អង្គ បុរាណចារ្យមិនឱ្យធ្វើសេចក្ដី ព្យាករណ៍ទំលាយឱ្យមហាជនដឹងឡើយ នាំឱ្យកើតមានចលាចលក្នុងព្រះនគរ ។<ref> Cambodia Royal Library (1943) [https://www.worldcat.org/title/prajum-horasastr/oclc/54822442 Prajuṃ horāsāstr], Publisher: Buddist Academy of Cambodia p.2,162 </ref> == គ្រឿងរណ្ដាប់ហែរទេវតា មហាសង្ក្រាន្ត == '''Devata Maha Sangkrant Parade Accessories''' ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនធំ តែងឆ្ងង់ថា ហេតុអ្វីកម្ពុជាមិនមានរូភាព ឬ វីដេអូ ឯកសារអំពីការហែរទេវតា មហាសង្ក្រាន្ត ពីអតីតកាល ក៏ដូចជា ពីសម័យសង្គមរាស្ត្រនិយម ក៏ដូចជាសម័យសាធារណៈរដ្ឋខ្មែរ !! នោះក៏ដោយសារតែ កាហែរក្បួនតំណាងទេវតា មហាសង្ក្រាន្ត បុរាណចារ្យ ចាត់ទុកជាភាពមុឺងម៉ាត់ ម៉ត់ចត់ មិនអាចធ្វើលេងសើច និង ធ្វើឱ្យរួចពីដៃបានឡើយ បើថវិកាមិនដល់សម្រេចមិនធ្វើតែម្ដង ។ '''អំពីគ្រឿងទេវតា''' * ប្រការទី១៖ បុរាណចារ្យ ត្រូវជ្រើសរើសយកមនុស្សស្រីរូបណា ដែលមានរូបសម្បត្តិល្អស្អាត និង ត្រូវមាន កិរិយាមាយាទល្អ ។ * ប្រការទី២៖ សម្លៀកបំពាក់ទេវតាត្រូវធ្វើពីតម្បាញសូត្រល្អបំផុត ជាមួយនិងការចាក់ខ្សែរមាស ប្រដេញជាមួយគ្រាប់អង្កាំយ៉ាងសម្រិតសម្រាង ។ * ប្រការទី៣៖ គ្រឿងអភរណៈ រឺយើងស្គាល់ថា ត្បូងលម្អកាយរបស់ទេវតា ត្រូវគ្រងដោយត្បូងមានតម្លៃពិតប្រាកដ និង ប្រើប្រាសដោយចំនួនច្រើន មានជាអាថ៍ ខ្សែរក ខ្សែរដៃ ជញ្ជៀន ការដាំនៅលើស្បៃឆៀង ការដាំនៅលើមកុដ ផងដែរ ។ * ប្រការទី៤៖ ព្រះមកុដរបស់ទេវតាសង្ក្រាន្ត ត្រូវធ្វើពីមាសសុទ្ធ និង មានដាំនូវត្បូងជាច្រើន និង មានដាំនៅគ្រាប់ពេជ្រផងដែរ ។ * ប្រការទី៥៖ គ្រឿងសាស្ត្រាវុធ របស់ទេវតាសង្ក្រាន្ត ត្រូវធ្វើពីឈើខ្លឹមល្អៗ ការសិតដោយមានខ្នាតច្បាស់លាស់ អមទៅដោយការស្រោបគ្រឿងមាស និង គ្រឿងប្រាក់ ឬ ធ្វើចេញមកពីភ្លុកដំរីផងដែរ ។ * ប្រការទី៦៖ ទេវតាសង្ក្រាន្ត ត្រូវយាងប្រថាប់លើរាជរថ ដែលមានក្បាលសត្វពាហណៈ ដែលតំណាងឱ្យយានជំនិះរបស់ទេវតានីមួយៗផងដែរ ។ នៅពីលើរាជរថ ត្រូវបាំងដោយ ឆត្រអភិរម្យ និង ត្រូវមានព្រះមន្ត្រីឆ្មាំ ចំនួន ២៧ អង្គ ចែកចេញជា ៣ ជួរតាមហែរហម រាជរថនេះផងដែរ ។ នៅក្នុង រាជរថនេះដដែល ត្រូវមានព្រះភីលៀង ២ អង្គឈរកាន់ផ្លិតសែនត្វ័ននៃជំហៀងម្ខាងៗ សម្រាប់បាំងខ្យល់ឱ្យតួឯកទេវតា និង ៤ អង្គទៀតផ្នែកខាងក្រោយត្រូវកាន់ផ្លិត បាំងសែង បាំងសូន សម្រាប់ការបាំងកាំរស្មីពន្លឺដល់ទេវតា និង ២ អង្គទៀតត្រូវកាន់ផ្លិត វិជនី សម្រាប់បក់នាំនូវវាយោដល់តួឯកទេវតា ។ * ប្រការទី៧៖ ព្រះសិរសា កុបិលមហាព្រហ្មត្រូវមានព្រះភ័ក្រ ធ្មេចព្រះនេត្រ រលត់ខន្ធ (khandha) គឺ​ជាពាក្យបាលី ដែល​ត្រូវ​​នឹង​ពាក្យ​ថា​ ស្កន្ធ (skandha) នៅ​ក្នុង​ភាសា​សំស្រ្កឹត ។ ខន្ធ​ គឺជា​បាតុភូត នៃញាណ ទាំង៥ យ៉ាង ដែល​ជាមូលដ្ឋាននៃវិញ្ញាណ​ឲ្យដឹងអំពីខ្លួន​ ។ នៅ​ក្នុងបញ្ចក្ខន្ធ​គ្មានអ្វីជា ​របស់​អញទេ ចំណែកទ្រឹស្តី ​​​ពុទ្ធសាសនា​ថេរវាទ អះអាង​ថា​ សេចក្តី​ទុក្ខកើតឡើង​នៅ​ពេល​​ណា​ចិត្ត​មនុស្ស​​ជាប់ជំពាក់ (ឧបាទាន) ជាមួយនឹងខន្ធ ៥ ឬ ញាណទាំង៥ របស់មនុស្ស ដូចនេះហើយទើបពលរដ្ឋខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ផ្សារភ្ជាប់និង [[ជំនឿការអុជធូប]] ៥សរសៃ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់អរុក្ខ អារ័ក្ស អ្នកតា ទេវតា មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ។ * ប្រការទី៨៖ ព្រះសិរសា កុបិលមហាព្រហ្ម ត្រូវដាក់នៅលើ រាជរថបុស្បុក ដែលមានក្បាលនាគចំនួន ៣៨ តំណាងឱ្យ អភិប្រាយ​មង្គលសូត្រ ៣៨ ប្រការ ផងដែរ ។ គេត្រូវជ្រើសយក មនុស្សប្រុសមានមាឌធំតែងជាទេវតា រក្សាទិសធំទាំង៤ ដើរអមនៅក្បួនរាជរថ ជាមួយនិង ព្រះមន្ត្រី ដែលស្លៀកពាក់ជាមន្ត្រីកងទ័ពទេវតាតាមដង្ហែរក្បួន ចំនួន ២៧ អង្គផងដែរ ។ * ប្រការទី៩៖ ដែលជាប្រការចុងក្រោយ ត្រូវមានក្រុមភ្លេងទេវតា ប្រដាប់ទៅដោយ គ្មោះ ស្គរ និង ក្រុមភ្លេងពិណពាទ្យ ជាមួយនិង ទេវតាកាន់ជ័យទង់ ផងដែរ ។ === [[វារៈវ័នបត]] === '''Vonnabat Day''' [[File:Khmer New Year Sand Hill Ceremony.jpg|thumb|Khmer New Year Sand Hill Ceremony in seconds day of Veareak Vonnabat It means the day of giving]] ថ្ងៃទី២ ហៅថា "វារៈវ័នបត" មានន័យថា ថ្ងៃផ្ដល់ផល្លានុផល ឬ ការផ្ដល់ជូន នូវអំណោយបន្តិចបន្តួច ដើម្បីជួយទៅដល់ ជនក្រីក្រ អ្នកបម្រើ អ្នកដែលគ្មានផ្ទះ សំបែង និង ជនក្រីក្រជាច្រើនទៀត ​ក្រុមគ្រួរសារ​ យកចិត្តទុកដាក់ ទៅលើការឧទិ្ទស ផល្លានុផលទៅដល់ ជីដូនជីតា ឬ អ្នកមានគុណរបស់ពួកគេ ដើម្បីទទួលបាននូវអានិសង្ស ។ * ថ្ងៃទី ២ នៃថ្ងៃវ័នបត ម្នាក់ ៗ ភ្ញាក់ពីព្រលឹម ខុសពីធម្មតា កូនចៅរៀបចំវត្ថុជាច្រើនមុខ យ៉ាងសមរម្យ មានសំលៀកបំពាក់ថ្មីថ្មោងនិងចំណីអាហារ យកទៅជូនដល់មាតាបិតា ជីដូនជីតា និង គ្រូបាធ្យាយ ។ ការធ្វើ​រ​បៀបនេះ បង្ហាញ់ឲ្យឃើញនូវការគោរពនិងការដឹងគុណរបស់កូនចៅចំពោះអ្នកមានគុណ និង ចាស់ព្រឹទ្ធាចារ្យ ។ គ្រួសារបរិច្ចាកលុយ​កាក់ដាក់ទានដល់ជនក្រីក្រ ដល់អ្នកបម្រើ និងគ្រួសារទុគ៌តទាំងឡាយ រួចហើយគេនាំគ្នាទៅវត្ត ដើម្បីធ្វើបុណ្យ​ឧទ្ទិសកុសលដល់បុព្វការីជន ។ ក្នុងថ្ងៃទី ២ នេះ ពុទ្ធបរិស័ទនិយមធ្វើពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ គេពូនភ្នំធំមួយចំកណ្ដាល និងភ្នំតូចៗ បួនសង្ខាង ធ្វើរាជវ័តព័ទ្ធជុំវិញ មានទ្វារចេញចូលបានទាំងបួនទិស​ ដែលហៅថា វាលុកចេតិយ ។ វាលុក​ចេតិយ គឺជាតំណាង ចុឡាមណីចេតិយ ជាទីដែលពួកទេព្ដាសាងបញ្ចុះព្រះមោលី (ព្រះកេសធាតុ) និង ព្រះទាឋាធាតុ (ព្រះចង្កូមកែវ) របស់ព្រះសម្មាសម្ពុទ្ធជាម្ចាស់ នៅឯឋានត្រៃត្រឹង្ស ដោយសំគាល់ថា បានផលានិ​សង្សច្រើនផង បានរួចរំដោះអំពីគ្រោះចង្រៃ ក្នុងឆ្នាំចាស់ចេញស្រឡះផង និងបានទទួលសិរីសួស្ដី ក្នុងឆ្នាំថ្មីពេញមួយឆ្នាំ ម្យ៉ាងទៀត ខ្មែរយើងតែងមានជំនឿថា គ្រាប់ខ្សាច់មួយ​គ្រាប់ៗ ដែលចាក់ពូននោះ អាចផ្ដល់អានិសង្សដល់អ្នកដែលបានពូននោះឲ្យបានរួចរំដោះនូវបាបគ្រោះនិងកម្ម​ពៀរវេរាទាំងពួងទៀតផង ។ មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ ក៏បានបញ្ជាក់ អំពីអានិសង្សនៃការពូនភ្នំខ្សាច់នោះថា "ពេលសង្ក្រាន្តថ្មីចូលមកដល់ ព្រះបាទ​"បសេនទិកោសល" បានចូលទៅទូលសួរ ព្រះដ៏មានព្រះភាគថា (ព្រះដ៏ចម្រើន) មុនពេលព្រះអង្គទ្រង់បរិនិព្វានទៅ បើដល់សង្ក្រាន្ត​ចូលឆ្នាំថ្មីម្ដងៗ តើខ្ញុំព្រះអង្គគួរបំពេញបុញ្ញកម្មអ្វីខ្លះ? "ព្រះដ៏ចម្រើនត្រាស់ថា" បពិត្រមហារាជ! គួរសាងវាលុកចេតិយនៅឆ្នេរស្ទឹង ឬ ទន្លេហើយនាំយកគ្រឿង​សក្ការៈមានទៀន ធូប គ្រឿងក្រអូប ផ្កាភ្ញីជាដើម មកបូជាថ្វាយចុះ​ ព្រះអង្គក៏បានត្រាស់បញ្ជាក់អំពីអានិ​សង្សនៃការកសាងវាលុកចេតិយ ជាព្រះបាលីគាថាយ៉ាង ដូច្នេះថា៖ "វាលុកចេតិយំ កត្វា យេ​ នរា អថ នារិយា អន្នំ បានំ វត្ថំ បប្ផំ គន្ធវិលេបនាទីនិ អាហរិត្វា ចេតិយំ បូជំ កត្វា​ សទ្ធាយ ច អានិសំសំ មហប្ផលំ ទ្វេ កុលេ ឧប្បជ្ជតិ ខត្តិយេ ចាបិ ព្រាហ្មណេ ហីនេ កុលេ ន ជាយន្តិ ពាលុកស្ស ឥទំ​ ផលំ " ប្រែថា៖ នរៈនារីណាដែលបានសាង វាលុកចេតិយ ហើយបានយកនូវបាយ ទឹក សំពត់ ផ្កា គ្រឿងក្រអូប គ្រឿង​លាប ជាដើម បូជាព្រះចេតិយនោះ ដោយសទ្ធាជ្រះថ្លា នរៈនារីនោះ រមែងបានទទួលនូវផលានិសង្សច្រើន រមែង​ទៅកើតក្នុងត្រកូលពីរគឺ ខត្តិយត្រកូល និងព្រាហ្មណត្រកូល មិនទៅកើតក្នុងត្រកូលថោកទាបឡើយ ។<ref> United States. State Department (1974) [https://books.google.com/books/about/Contemporary_Cambodian_the_Social_Instit.html?id=LclIAQAAMAAJ Contemporary Cambodian, the Social Institutions, a Joint Project of the Foreign Service Institute and the Defense Language Institute, 1974], Publisher: Original from University of Minnesota p.379 </ref> <ref> Olivier de Bernon, Kun Sopheap, Leng Kok-An (2004) [https://books.google.com/books/about/Inventaire_provisoire_des_manuscrits_du.html?id=oGTgAAAAMAAJ Inventaire provisoire des manuscrits du Cambodge, Part 1], Publisher: École française d'Extrême-Orient, Original from the University of Michigan p.405 [[ISBN]]: 9741332912 </ref> === ការលេងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ក្នុងថ្ងៃវារៈវ័នបត === '''Khmer Folk Games in Vonnabat Day''' ក្នុងថ្ងៃវារៈវ័នបត នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ពលរដ្ឋក្មេងចាស់ងើបពីព្រលឹម រៀបចំម្ហូបអាហារ ទៅវត្តដើម្បើចូលរួមក្នុងពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ ដើម្បីធ្វើកិច្ចរំដោះកម្មពៀរផង និង ជាថ្ងៃផ្ដល់ផល្លានុផល ទៅឱ្យជនទីទាល់ក្រដែលបានទៅប្រមូលផ្ដុំតាមវត្ត អារាមនីមួយៗផង ការទទួលបាននូវអានិសង្សនេះហើយ ដែលបុរាណាចារ្យលោកសម្គាល់ហៅថាជា "ថ្ងៃត្រាសបុណ្យ" ក្រោយពេលដែលបញ្ចប់ពិធីពូនភ្នំខ្សាច់ នាពេលព្រឹក ពលរដ្ឋក៏បន្តលេងល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរក្នុងពេលនោះ លេងរហូតដល់ថ្ងៃរសៀល ឬ បញ្ឈប់ត្រឹមព្រះអាទិត្យអស់សុដង្គត ហើយពលរដ្ឋខ្លះអាចនៅបន្តដើម្បីបន្តធ្វើពិធីសូត្រឆ្លងភ្នំខ្សាច់ នាពេលព្រលប់ផងដែរ ។<ref> Sākalvidyālay Bhūmin Bhnaṃ Beñ (2002) [https://books.google.com/books/about/4th_Socio_Cultural_Research_Congress_on.html?id=41pQAQAAMAAJ 4th Socio-Cultural Research Congress on Cambodia, 6-8 November 2001 : papers of the congress], Publisher: Royal University of Phnom Penh Original from University of California, Berkeley p.541 </ref> ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ដែលបានដកស្រង់ចេញពីឯកសារ នៃក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ រៀបរៀងដោយ លោក ចាប ពិន អធិបតីក្រុមជំនុំ អ្នកស្រី ពេជ្រ សល់, លោក លី ធាមតេង, លោក ស្ដើងធូរ និង ផ្នែកគំនូរដោយលោក ចាប នូ ដែលបានចុះផ្សាយក្នុងឆ្នាំ 1964 ចេញផ្សាយដោយ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ។<ref> Chap Pin, Pich Sal, Ly Theamteng, Sdeung Thou, Chap Nou (1964) [https://books.google.com/books/about/%E1%9E%9B%E1%9F%92%E1%9E%94%E1%9F%82%E1%9E%84%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A%E1%9E%87%E1%9E%B6%E1%9E%94%E1%9F%92%E1%9E%9A.html?id=JCMcygEACAAJ Khmer Traditional Games], Publisher: Krumjaòmnuòm Daòmniamdamlâap Khmaer, Khmer Buddhist Academy Tradition Church of Cambodia p.105 </ref> === ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរមានដូចតទៅ៖ === * '''ល្បែងស្ដេចចង់''' មាន័យថា អ្នកធ្វើស្ដេចមិនត្រូវមានចិត្តលំអៀងនោះទេ គេចែកក្រុមលេងជា២ផ្នែក ប្រុស និង ស្រី ដែលជ្រើសយកចំនួនគូ ឱ្យឈរម្ខាងគ្នា ហើយស្ដេចចង់ត្រូវ អង្គុយកណ្ដាល ក្រុមស្រី ត្រូវឡើង មកខ្សឹបប្រាប់ស្ដេចជាមុន នៃការស្រលាញ់ទៅកាន់ក្រុមប្រុស ហើយក្រុមប្រុសត្រូវឡើងខ្សឹបបន្ត កាលណាពួកគេខ្សឹបការស្រលាញ់ឈ្មោះដូចគ្នា ស្ដេចចង់និងស្រែកថា អៀវ ដែលតម្រូវឱ្យអ្នកខ្សឹបលើកទី២ នៃគូរទី១ ត្រូវអៀវដៃគូររបស់គេទៅម្ខាងទៀត គេធ្វើការចូលខ្សឹបឆ្លាសគ្នាទៅវិញទៅមករហូតដល់រកឃើញអ្នកឈ្នះនៃគូរចុងក្រោយ ភាគីដែលចាញ់ ត្រូវចូលមកអៀវភាគគីដែលឈ្នះទាំងអស់ព្រមគ្នា ទៅផ្នែកម្ខាងទៀតនៃទីរបស់ខ្លួនដែលចាញ់ អ្នកដែលត្រូវបានគេអៀវ និង ស្រែកបន្តថាអៀវៗ អៀវៗ រហូតដលទីនៃភាគីខាងចាញ់ ទើបសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ * '''ល្បែងចោលឈូង''' មានន័យថា ល្បែងផ្សងគូ គេចែកក្រុមលេងជា២ផ្នែក ប្រុស និង ស្រី ដែលជ្រើសយកចំនួនគូ ឱ្យឈរម្ខាងគ្នា ដែលឃ្លាតពីគ្នាទាំងសងខាងប្រហែល ៨ ទៅ ១០ ម៉ែត្រ គេយកក្រមារឺ កន្សែងមកឆ្នូលអោយមូលចងរឹតអោយតឹងណែនល្អ ទុកអោយមានកន្ទុយបន្ដិចហៅថា «ឈូង» សំរាប់កាន់បោះរឺចោលទៅមករកគ្នា ។ ការលេងល្បែងចោលឈូងមាន ២ បែប ទី១ហៅថា "ឈូងច្រៀងរាំ" ដែលតម្រូវឱ្យខាងប្រុស ឬ ខាងស្រី ច្រៀងនូវឃ្លាបោះឈូង ប្រកបដោយពាក្យចុងជួន (ស្រៈ ា ិ ី ុ អូ -ល-) រួចហើយគេលេបខាយពាក្យជួននោះទៅលើខាងប្រុស រួចគេពោលថា ចាំទទួលឈូងអូន ឬ ឈូងបង នៅពេលដែលខាងប្រុស ឬ ខាងស្រីចាប់បាននូវឈូងនោះ គេនិងចោលឈូងនោះទៅរកនរណាម្នាក់ បើចោលខុសចាត់ទុកជាឈូងស្អុយ បើចោលត្រូវ ម្នាក់ណាហើយត្រូវចាត់ទុកជា គូដែលគេផ្សង ដែលម្នាក់នោះត្រូវច្រៀងផងរាំផង យកឈូងនោះមកឱ្យភាគីដែលបានចោលត្រូវនេះ ដែលគេសន្មតហៅថា ច្រៀងរាំជូនឈូង ហើយអ្នកដែលមិនត្រូវបានគេចោលឈូងត្រូវមិនចាំបាច់ ច្រៀងរាំយកឈូងមកនោះទេ ។ បែប ទី២ហៅថា "ឈូងលោះខ្ញុំ" លេងដូចឈូងបែបទី១ដែរ ខុសត្រង់ ភាគីដែលចោលឈូងត្រូវនរណាម្នាក់នៃភាគីម្ខាងទៀត ត្រូវចាប់យកម្នាក់នោះមកឃាត់ទុក រួចតម្រូវឱ្យភាគីម្ខាងទៀតចោលឈូង ដើម្បីលោះគ្នីគ្នាមកវិញ បើភាគីម្ខាងទៀតមិនអាចលោះគ្នីគ្នារបស់ខ្លួនមកវិញបានទេ និង ត្រូវចាត់ទុកថាចាញ់ ហើយអ្នកដែលត្រូវបានគេឃាត់ទុកតម្រូវឱ្យចងបិទភ្នែក រួចប្រលែងឱ្យដេញចាប់ភាគីដែលជាអ្នកឈ្នះ បើចាប់បានសមាជិកណាម្នាក់ក្នុងពេលកំពុងចងបិទភ្នែក នោះនិងត្រូវបានរួចខ្លួន ហើយសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ * '''ល្បែងខ្លែងចាប់កូនមាន់''' មានន័យថា ល្បែងការពារសមាជិក គេចាត់ម្នាក់ដែលមានមាឌធំឡើងធ្វើជាមេហ្វូងហៅថា "មេមាន់" សមាជិកជាច្រើនចាត់ធ្វើកូនមាន់ ហើយចាត់ម្នាក់ទៀត ឱ្យធ្វើជាខ្លែង ចាំចាប់កូនមាន់ ។ ម្នាក់ៗ ត្រូវចងក្រម៉ាក្រវ៉ាត់ចង្កេះឱ្យតឹងណែន ដើម្បីការពារកុំឱ្យរបូតសម្លៀកបំពាក់ គេត្រូវយកឈើមកគងលើគ្នា រួចឧបកិច្ចថា ភ្នក់ភ្លើង រួចមេមាន់ប្រាប់ឱ្យកូនមាន់តោងចង្កេះបន្តគ្នាជាជួរ រួចដើរក្រវែលៗជុំវិញ ទៅលេបខាយចំអក ឱ្យអ្នកតាងជាសត្វខ្លែងថា៖ ចាប់កូនខ្លែងប្រឡែងកូនអក ពពេចញ៉ែកញ៉កកូនអញតែមួយ ។ ជីកអន្លុងដាំត្រកួន ទន្សាយរត់ពួន ត្រកួនឡើងលាស់ ទៀន១គូតាំងយូបាំងព្រះ វារៈបីដងដល់ផ្ទះតានៅ ឬ ដល់ផ្ទះដូននៅ ? បន្ទាប់មកមេមាន់ស្រែកប្រាប់ថាដល់ហើយ មកដល់មុខខ្លែង មេមាន់សួរថា តាៗសុំភ្លើង ឬ ដូនៗសុំភ្លើង ខ្លែងសួរថា យកធ្វើអី យកមកដុតខ្យង ឱ្យតាសុីផង យកសំបក បើតាមិនសុីហើយចាប់កូនមុខ ឪពុកមិនឱ្យ ចាប់បានកូនក្រោយ សូមតាឬដូនយកចុះ រួចខ្លែងត្រូវយកដុំឈើឱ្យមេមាន់ បោះរមៀលខាងក្រោមប្រឡោះជួរជើង បើត្រូវសមាជិកណាម្នាក់ត្រូវដកហូតយកចុះ រួចមេមាន់ត្រូវដើរ ក្រវែលម្ដងទៀត ហើយប្ដូរចម្រៀងថា ចាប់កូនខ្លែងប្រឡែងកូនមាន់ បើមេមកទាន់យកកូនទៅលាក់ លាក់ឯណាលាក់ក្បាលដំណេក ភ្ញាក់ពីដេកវាយកូនទូងតាំង វារៈបីដងដល់ផ្ទះតានៅ ឬ ដល់ផ្ទះដូននៅ ? ក្នុងការសុំភ្លើងដដែល បើសិនជាដុំឈើនៅតែរមៀលត្រូវកូនមាន់ ខ្លែងនៅតែមានសិទ្ធដកសមាជិករហូតដល់អស់ បើដុំឈើមិនរមៀលត្រូវទេ ខ្លែងត្រូវចេញមកឆាបកូនមាន់ កាលណាខ្លែងចាប់បានសមាជិកណាមួយដែលបានបែកចេញពីជួរ កូនមាន់ដែលចាប់បានក្ដី កូនមាន់ដែលឃាត់ទុកក្ដី នោះត្រូវខ្លែងដាក់ទោស ឱ្យដើរដំណើរសត្វផ្សេងៗ ជុំវិញខ្លែងចំនួន៣ជុំ ហើយត្រូវសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ * '''ល្បែងលាក់កន្សែង''' មានន័យថា ល្បែងរវាសរវៃ គេបបួលគ្នាពី ៦ - ទៅ ១២ នាក់ ឬ ច្រើនជាងនេះ រួចគេឱ្យអង្គុយចោងហោងជាកងរង្វង់ នាក់អង្គុយត្រូវដាក់ដៃម្ខាង ឆ្វេង ឬ ស្ដាំ បោះមកខាងក្រោយ ។ ទើបគេយកកន្សែង មកបត់ជាពីរពួតធ្វើជារំព័ត បន្ទាប់មកគេចាត់អ្នកលេងម្នាក់ ត្រូវកាន់លាក់កន្សែងនេះ ដើរជារង្វង់ពីក្រោយដោយស្រែកច្រៀងពោលថា លាក់កន្សែង ឆ្មាខាំកែងអូសលោងៗ គេលាក់បណ្ដើរ ច្រៀងបណ្ដើរ ហើយក្រឡេកទៅមើលអ្នកអង្គុយ បើមានអ្នកណាម្នាក់ ងៀកក្រោយលួយមើល ត្រូវចាប់បានគេនិងពិន័យ ដោយដាក់ឱ្យអង្គុយនៅកណ្ដាលវង់មិនឱ្យកាន់កន្សែងចំនួន ៣ លើក ។ រួចហើយគេលាក់ទៅឱ្យអ្នកអង្គុយម្នាក់នៅក្នុងដៃ អ្នកអង្គុយនោះត្រូវដេញវាយអ្នកអង្គុយបន្ទាប់ដែលមិនដឹងខ្លួននិងមិនបានត្រៀមជាមុន ឱ្យរត់ព័តមួយជុំមកទីអង្គុយរបស់ខ្លួនវិញទើបរួចខ្លួន ទើបគេបន្តបែបនេះរហូតដល់គ្រប់សមាជិកដែលបានលេងទើបសន្មតថាបញ្ចប់ល្បែង ។ === [[វារៈឡើងស័ក]] === '''Leungsak Day''' ថ្ងៃទី៣ ហៅថា "វារៈឡើងស័ក" មានន័យថា ការផ្លាសប្ដូរ លំដាប់ស័ក នៃឆ្នាំសករាជ ([https://en.wikipedia.org/wiki/Shaka_era Saka Era]) ដែលមានស័កទាំង១០ ដូចជា៖ ឯក​ស័ក, ទោស័ក, ត្រី​ស័ក, ចត្វាស័ក, បញ្ចស័ក, ឆស័ក, សប្តស័ក, អដ្ឋស័ក, នព្វស័ក, សំរឹទ្ធិស័ក ដើម្បីសម្គាល់ឆ្នាំ នៃក្បួនហោរាសាស្ត្រក្នុងការគណនា [[ចុល្លសករាជ]] និង [[មហាសករាជ]] ចងក្រងដោយលោក '''[https://fr.m.wikipedia.org/wiki/F%C3%A9lix_Faraut Félix Gaspard Faraut]''' ក្នុងឆ្នាំ ១៩១០ ដោយសៀវភៅនោះមានឈ្មោះថា (Astronomie Cambodgienne) លោកបានរៀនក្បួនតម្រាតារាសាស្ត្រខ្មែរនេះ ពីលោកឧកញ៉ាធិបតី ចាងហ្វាងដួង ។<ref> Félix Gaspard (1910) [https://www.worldcat.org/title/astronomie-cambodgienne/oclc/1123570023 Astronomie cambodgienne], Publisher: Imprimerie F.-H. Schneider, p.283 [[ISBN]]: 1123570023 </ref> * ថ្ងៃទី ៣ នៃថ្ងៃឡើងស័ក មានការស្រង់ ព្រះពុទ្ធបដិមាករ និង ព្រះរស់ ដែលមានន័យថា មាតា​បិតា ឬ ជីដូនជីតា ។ ការងូតទឹកជម្រះកាយជូនចំពោះ មាតាបិតា ឬ ជីដូនជីតា កូនចៅបានទទួលនូវពរសព្វសាធុ​ការ ក៏ដូចជាការដឹងគុណ ចំពោះពួកគាត់ក្នុងការផ្ដល់កំណើត និង កិច្ចខិតខំបីបាច់ថែរក្សា ដែលពួកគាត់មានចំពោះកូនៗ កិច្ចតបស្នងនេះហើយ ដែលកូនចៅទទួលបានដំបូន្មានល្អៗ សម្រាប់អប់រំខ្លួន ក៏ដូចជាសាបព្រួសនូវទង្វើរដ៏ល្អនេះចំពោះកូនចៅជំនាន់ក្រោយរបស់ពួកគេផងដែរ ។ មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ ក្នុងគម្ពីរ សុត្តជាតក បញ្ជាក់ថាអានិសង្សនៃការស្រង់ទឹក ព្រះសង្ឃ និង មាតាបិតា កាល​ថ្ងៃ​សង្ក្រាន្តចូលមកជិតដល់ព្រះបាទ "បសេនទិកោសល" បានរៀបចំឆាកយ៉ាងស្អាត នៅឆ្នេរស្ទឹងមួយរួចហើយក៏និមន្ត​ព្រះពុទ្ធ និង ព្រះសង្ឃស្រង់ទឹក ដោយមានសមាទានសីល ប្រគេនភត្តាហារចំពោះព្រះពុទ្ធ និង ព្រះសង្ឃទាំងអស់ ក្នុងទីនោះផង ។ ដោយមានក្នុងពំនោលថា៖ អ្នកណាបានស្រង់ទឹកព្រះសង្ឃ មាតាបិតា និង គ្រូឧបជ្ឈាយ៍ និងបាន​ទទួលអានិសង្សច្រើនណាស់ លុះដល់អនាគតជាតិនិងបានទៅកើតក្នុងទេវលោកឋាននិងបានជាស្ដេចចក្រ​ពត្តិ​ មានបុណ្យបារមីច្រើន មានរូបសម្បត្តិល្អ មានទ្រព្យសម្បត្តិច្រើន មានសេចក្ដីសុខគ្រប់បែបយ៉ាង ។<ref> Lim Hak Kheang, Madeline Elizabeth Ehrman, Kem Sos, Foreign Service Institute (États-Unis) (1974) [https://books.google.com/books/about/Contemporary_Cambodian.html?id=-1Do7L7GrlkC Contemporary Cambodian: The Social Institutions], Publisher: Foreign Service Institute, Original from the University of California p.379 </ref> * ក៏ដូចជាតាមរយៈកំណត់ត្រាលោក [[ទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម]] ការស្រង់បានបដិមា [[ព្រះកែវមរកត]] ក្នុងរាជព្រះបាទ [[សូរ្យវរ្ម័នទី១]] ទ្រង់សោមនស្សណាស់ឱ្យទទួលទុកក្នុងព្រះបរមរាជវាំង ក្នុងរវាងឆ្នាំ ១០៤០ នៃគ​.សករាជ ជាមួយនិងកិច្ចពិធីស្រង់ព្រះផងដែរ ហើយភាពល្បីល្បាញនៃកិច្ចពិធីបានដឹងដល់ ព្រះបាទ អនុរុទ្ធ ដែលសោយរាជ្យសម្បត្តិផ្លូវការណ៍ នៃអាណាចក្របាកាន បានជ្រាបដឹងដំណឹងនេះទ្រង់បានត្រាសបញ្ជារ ឱ្យរាជបំរើនាំរាជសារមកស្នើសុំយកព្រះកែវមរកត ត្រឡប់ទៅកាន់ប្រទេសភូមាវិញផងដែរ តាមរយៈកំណត់ត្រានេះ យើងអាចយល់បានថា កិច្ចពិធីស្រង់ព្រះពុទ្ធអង្គ អាចនិងកើតមានតាំងពីសម័យកាលអង្គរមកម៉្លេះ ។<ref> Tep pitur Chim-Krasem (1950) [https://m.wikisource.org/w/index.php?title=File%3AKambuja_Suriya_1950_Issue_9.pdf&page=1 Kambuja Suriya Issue 9] Publisher: Church of the Trinity Buddhist University of Cambodia p.82 </ref> === ការលេងល្បែងប្រពៃណីខ្មែរ ក្នុងថ្ងៃវារៈឡើងស័ក === '''Khmer Traditional Games in Leungsak Day''' បងប្អូនខ្មែរមួយចំនួន តែងយល់ច្រឡំពាក្យ ល្បែងប្រជាប្រិយខ្មែរ ទៅនិងពាក្យ ល្បែងប្រពៃណីខ្មែរ ដែលបុរាណាចារ្យ លោកបានបញ្ចាក់ពីភាពខុសគ្នានៃឈ្មោះរួចទៅហើយ គ្រាន់តែបងប្អូនមួយចំនួនយល់ច្រឡំប៉ុនណោះ ល្បែងប្រពៃណីខ្មែរ ជាល្បែងដែលគេតម្រូវឱ្យមានការប្រកួតប្រជែងគ្នា ដោយការល្បងប្រាជ្ញា ឬ ល្បងកម្លាំង ដោយសន្មតថា ជាកីឡាល្បែងបែបប្រពៃណី ដែលឈានទៅរកជាម្ចាស់ជើងឯក ដែលបុរាណាចារ្យលោកឱ្យកំណត់លេងជាការសម្គាល់នៃថ្ងៃឡើងស័ក ថ្ងៃដែលថ្នាក់ដឹកនាំតាមតំបន់បានប្រគល់រង្វាន់ជ័យលាភី តែងតាំងដល់អ្នកដែលបានឈ្នះក្នុងកម្មវីធីប្រកួតផ្សេងៗ ក្នុងថ្ងៃបង្ហើយថ្ងៃទី៣ នៃថ្ងៃវារៈឡើងស័កនេះ ។<ref> Mary Benton Smith (1968) [https://books.google.com/books/about/Southeast_Asia.html?id=4z9uAAAAMAAJ Southeast Asia], Publisher: Lane Books, Original from the University of Michigan p.159 </ref> * ការប្រកួតលេងអុក * ការប្រជល់មាន់ * ប្រដាល់គុនខ្មែរ (Kun Khmer Boxing) * ការសម្ដែងគុនល្បុកតោ (Bokator Performance) * ការប្រកួតបាញ់ព្រួញ * ការប្រណាំរទេះគោ * ការប្រណាំងរទេះសេះ * ការប្រណាំងរទេះក្របី * ការប្រមូលទឹកយក មកលេងជះទឹក និង បាតម៉្សៅ ធំបំផុតនៃថ្ងៃចុងក្រោយ ។ == ទំនៀមក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Traditions after Khmer New Year''' [[File:Angkor sculpture Battle of Deva.jpg|thumb|Angkor sculpture Deva open the gates of heaven 21 portal battle with Asura]] [[File:Cambodian monks 17 April glory watering.jpg|thumb|Monks glory watering 17 April day]] ក្រោយចូលឆ្នាំខ្មែរមួយថ្ងៃ ពោលគឺថ្ងៃទី១៧ គណៈសង្ឃទាំង៣និកាយ នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា និង ប្រាប់ឱ្យ ព្រះសងរាជ្យគ្រប់វត្ត នាំព្រះសង្ឃគ្រប់ៗអង្គ ចេញមកប្រស់ព្រំ ទឹកមន្តតាមភូមិស្រុករបស់ប្រជាជនខ្មែរ ដើម្បីបោសសំអាតនៅអំពើអាក្រក់ដែលកើតមាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាពីមុនមក រំលឹកនៃការចងចាំ ថ្ងៃ១៧ មេសា ដែលពួក [[ខ្មែរក្រហម]] បានចូលមកកាន់កាប់ដឹកនាំប្រទេសកម្ពុជាទាំងស្រុងរហូតដល់មានការកាប់សម្លាប់ប្រជាពលរដ្ឋអស់រាប់លាននាក់ ។ ព្រះសង្ឃគ្រប់អង្គ នាថ្ងៃរសៀលនេះ និង ចេញមកដង្ហែរ ព្រះពុទ្ធបដិមារ ជាមួយទេវរូបរបស់ សាសនាព្រហ្មញ្ញ មាន [[ព្រះវិស្ណុ]] [[ព្រះព្រហ្ម]] [[ព្រះឥសូរ]] [[ព្រះគណេស]] ជាមួយនិងការ សូត្រមន្តប្រស់ព្រំទឹក ដើម្បីបណ្ដេញ ពពួកបិសាច ដែលនាំយកភាពមិនល្អ មកថ្ងៃទី១៧នេះ ។<ref> Heinrich-Böll-Stiftung (2005) [https://books.google.com/books/about/7th_Socio_Cultural_Research_Congress_on.html?id=x2K1s6ZQh1QC 7th Socio-Cultural Research Congress on Cambodia, 15-17 November 2004] Publisher: Royal University of Phnom Penh Original from University of California, Berkeley p.1035 </ref> '''តំណាលនិទាន''' មាននិទានអំពីថ្ងៃទី១៧ មេសា ដែលឆ្លងសករាជរួច ដែលច្រកទ្វារបិសាច និង ច្រកទ្វារទេវតាបានបើកដំណាលគ្នា បង្កើតបានជាចម្បាំងរវាងពួកទេវតា និង ពួកបីសាច ពួកទេវតាបានបើកច្រទ្វារទាំង២១ ដើម្បីចេញធ្វើចម្បាំងនិងពួកបីសាច ដូចនេះហើយទើបពលរដ្ឋខ្មែរមាននូវកិច្ច [[ជំនឿការអុជធូប]] ទាំង២១សសៃ ដើម្បីឧទ្ទិសសំបូងរូង មកដល់បញ្ចុប្បន្ននេះ ។ នៅក្នុងព្រះគុម្គីរពុទ្ធសាសនាមហាយាន នាប្រទេសចិន បាននិទានអំពីពួកបីសាច ដែលដឹកនាំដោយស្ដេចបីសាចឈ្មោះ "អូធាន" បានច្បាំងដណ្ដើមកាន់កាប់ឋានសួគ៌របស់ព្រះឥន្ទនាពេលនោះ ខាងទេវតាបានច្បាំងចាញ់ ហើយពួកបីសាចបានគ្រប់គ្រងនៅឋានទាំង៣ ដើម្បីបង្ក្រាបពួកបីសាចបាន ព្រះពុទ្ធ បានទៅចាប់បដិសន្ធិជា មនុស្សលោក មករួមនិងពួកទេវតា ចេញមកប្រយុទ្ធជាមួយនិងពួកបីសាច ទើបអាចយកឈ្នះពួកបីសាចបាន និទានចង់ពន្យល់ថា ព្រោះបើព្រះពុទ្ធ សម្លាប់ពួកបិសាច ក្នុងទម្រង់ជាព្រះ នោះទ្រង់និងដាច់អបត្តិដោយការសម្លាប់សត្វ មិនអាចក្លាយជាព្រះអរហន្តឡើយ ។ និទាននៅក្នុងគម្ពីរគ្រឹស្តសាសនា របស់ពួកអុឺរ៉ុប ថ្ងៃទី១៧ មេសា ដូចគ្នា ជាថ្ងៃដែលព្រះយេស៊ូគ្រឹស្ត លោករស់ឡើងវិញម្ដងទៀត ។ តឹកតាងនៃចម្លាក់ ព្រះទេវៈទាំងអស់ដែលជិះលើសត្វយាន្តជំនិះរបស់ខ្លួន គ្រប់ព្រះហត្ថកាន់ទៅដោយគ្រប់សាស្ត្រាវុធ ដែលឆ្លាក់ នៅជ្រុងថែវខាងលិចចំហៀងខាងជើង នៃ [[ប្រាសាទអង្គរវត្ត]] ពណ៌នាអំពីព្រឹត្តិការណ៍នៃការបើកច្រកទ្វារទេវតាទាំង២១ ដើម្បីធ្វើចម្បាំងរវាងពួកទេវៈ និង ពួកបិសាច ។ ក្នុងនោះ មានព្រះសូរិយា បរនូវរាជរថចម្បាំងរបស់ខ្លួនអូសដោយ អស្សតរ ៧ ក្បាល នៅខាងក្រោមព្រះ សូរិយា មានទេពនិករទាំង ៩ ចេញមកធ្វើចម្បាំងផងដែរ ។ មានរូបចម្លាក់ ទេវតារក្សាទិសទាំង៨ ផងដែរ ដែលលោកគង់លើយាន្តជំនិះរបស់ខ្លួន និង ប្រដាប់ទៅដោយគ្រឿងសាស្ត្រាបវុធក្នុងព្រះហត្ថ ដូចជា៖ * ១. ព្រះគុវេរៈ គង់លើយក្ស ថែករក្សាទិសឧត្ដរ លោកជាអធិបតីលើពួក យក្ស លោកមានឈ្មោះមួយទៀតថា សម្ដេចព្រះវេស្សវ័ណ ។ * ២. ព្រះវារុណ គង់លើហង្ស ថែករក្សាទិសបស្ចឹម លោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យគង្គា ដែលមានន័យថា ទឹក មានជាអាថ៍ ភ្លៀង ស្ទឹង ទន្លេ សមុទ្រ ។ * ៣. ព្រះស្កន្តៈ គង់លើមយូរា (ក្ងោក) ថែរក្សាទិសនារតី លោកជាបុត្ររបស់ [[ព្រះឥសូរ]] ។ * ៤. ព្រះវាយុ គង់លើសេះ ថែរក្សាទិសពាយ័ព្យ លោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យខ្យល់ ឬ ព្យុះ ។ * ៥. ព្រះឥន្រ្ទ គង់លើដំរីក្បាលបី ថែរក្សាទិសបូព៌ា លោក ជាស្ដេចគ្រប់គ្រងពួកទេវតា ទាំង៣៣ពួក ។ * ៦. ព្រះយមរាជ គង់លើក្របី ថែរក្សាទិសទក្សិណ លោកជាស្ដេចដែលគ្រប់គ្រង ឋាននរក និងជាអ្នកកាន់ច្បាប់ ក្ដោបក្ដាប់នៃព្រលឹងវិញាណខ្មោចទាំងអស់ ព្រះយមរាជ មានសៀវភៅកំណត់ហេតុជីវិតរបស់មនុស្សទាំងអស់នៅលើផែនដី ហើយនៅពេលដែលមនុស្សណាអស់ជីវិត ព្រះយមរាជ នឹងបញ្ជូនកូនចៅរបស់ខ្លួន ឱ្យទៅយកព្រលឹងវិញ្ញាណមនុស្សនោះ មកឋាននរកដើម្បីកាត់ក្តី ។ * ៧. ព្រះអគ្គី គង់លើរមាស ថែរក្សាទិសអគ្នេយ៍ លោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យភ្លើង លោកជាកូនច្បងរបស់ [[ព្រះព្រហ្ម]] លោកមានមុខ២ តំណាងឱ្យថាមពល២ គឺ ពន្លឺ និង កំដៅ ។ * ៨. ព្រះឥសានៈ គង់លើរាជសីហ៍ ថែរក្សាទិសឥសានលោកជាអាទិទេពតំណាងឱ្យអាកាស និងជាព្រះដែលតំណាងឲ្យថាមពល ដែលមើលមិនឃើញនោះគឺ "សម្លេង" ។ == តើសហគមន៍ពលរដ្ឋខ្មែរ អាមេរិកកាំង គួរចូលឆ្នាំខ្មែរយ៉ាងដូចម្ដេច? == '''How should the Cambodian-American community celebration Khmer New Year?''' * រៀងរាល់មួយឆ្នាំម្ដង នៃថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ យើងតែងសង្កេតឃើញថា ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកាំង តែងតែមានសេចក្ដីនឹករលឹកទៅដល់ថ្ងៃចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួន ហើយពួកគេនិងបង្កើតឱ្យមានក្បួនព្យុហយាត្រា (Parade Khmer New Year) ជាប្រចាំឆ្នាំ ដែលជារឿងល្អប្រពៃណាស់ ក៏ប៉ុន្តែ ក្បួនព្យុហយាត្រា របស់ពួកគេជារៀងរាល់ឆ្នាំមើលទៅហាក់បីដូចជាដំណើរធម្មតា មិនមានអ្វីដែលធ្វើឱ្យសារទររំភើបសោះ មិនមានការលើកយកអត្ថន័យណាមួយក្នុងនិទានចូលឆ្នាំយកទៅបង្ហាញដល់ជនបរទេសសោះ គួរមានក្បួនដង្ហែរ គោមផ្កាយ ក្បួនដង្ហែរទេវតាសង្ក្រាន្ត ក្បួនដង្ហែរក្បាលព្រហ្ម ក្បួនដង្ហែបដិមារព្រះពុទ្ធធំៗគង់លើរតនបល្ល័ងផ្កាឈូក ដូចជាមិនឃើញមានសោះ (រកអត្ថន័យ នៃពាក្យចូលឆ្នាំមិនឃើញនោះទេ) ហើយពួកគេប្រមូលផ្ដុំគ្នាទៅវត្ត ក្រៅពីចូលវត្តរួចមានលេងល្បែងប្រជាប្រិយតិចតួច ហើយអង្គុយញាំអីធម្មតា លក្ខណៈបែប (Picnic) គ្រួសារដោយឡែកៗពីគ្នា មិនមានអ្វីសម្គាល់ជាភាពធំដុំក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរនោះទេ !! ពលរដ្ឋខ្មែរអាមេរិកកាំង គួរបង្កើតឱ្យមានក្បួនព្យុហយត្រាពេលល្ងាច មានដង្ហែរគោមរូបផ្កាយ រូបព្រះផ្សេងៗ តំណាងឱ្យ ក្បួនហែរទេវតា បង្កើតឱ្យមានពិធីប៉ាតម៉្សៅ ក្នុងពេលប្រារព្ធពិធីហែរក្បួន ជាកិច្ចទទួលនូវសេចក្ដីក្រអូប ជាងនោះទៅទៀតគួរមានបាញ់នៅភ្លើងកាំជ្រួចផងដែរ គម្ពីរពុទ្ធសាសនានៅកម្ពុជា បានបញ្ចាក់ថា វត្តអារាម ជាទីស្ងប់ស្ងាត់ផងដែរ តាមរយៈ លោកទេព ពិទូរឈឹមក្រសេម មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់នៃពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ធ្លាប់លើកឡើងថា មិនគួរឱ្យមានការរាំរែកវក់វីនៅពីមុខព្រះពុទ្ធបដិមាករនោះទេ វាជាអំពើបាប យើងក្រឡេកទៅមើលវត្តអារាមជាច្រើននៅកម្ពុជាបានធ្លាក់ចុះនៅក្រមសីលធម៌ជាខ្លាំងការចាក់ធុងបាសដម្លង់នៅតាមវត្តអារាម ដោយញាក់ញ័រ កន្ត្រាក់ៗចាក់សុទ្ធតែបទ Remix នៅពីមុខព្រះវិហារ នៅចំពីមុខព្រះពុទ្ធអង្គថែមទៀត ហើយមានអ្នកខ្លះក៏ឈានទៅដល់ការវាយតប់គ្នាក្នុងវត្តអារាមផងដែរ នេះហើយជាអំពើអន្តរាយនៃសីលធម៌ទំនៀមវប្បធម៌ជាតិ ។ ព្រះសង្ឃមួយចំនួនដែលគាត់រៀនព្រះគម្ពីពុទ្ធសាសនាបានតិច ក៏កើតជាក្ដីទោម្នេញមិនដឹងទាក់ទាញក្មេងៗយុវជនបែបណាមកវត្តលេងកំសាន្ត មានតែចាក់ធុងបាសតម្លង់ក្នុងវត្តអារាម យ៉ាងអនាធិបតេយ្យ ទាំងដែលគ្រប់វត្តអារាមជាទីស្ងប់ស្ងាត់នៃព្រះធម៌ ។ ព្រះសង្ឃមួយចំនួនដែលបួសជំពាក់ដោយគលេស នៃតណ្ហាកាមគុណ បានបង្កើតឱ្យមានការរាំរែក ពាសពេញវត្ត ប្រាសចាកពីពាក្យថា វត្តជាទីសំណាក់ធម៌ និង ជាទីស្ងប់ស្ងាត់ ព្រះសង្ឃមួយចំនួននៅមិនទាន់យល់ពីវដ្តរបស់មនុស្ស ដែលសប្បាយ ក្នុងរូបភាពជា កុមារតូច កុមារជំទង់ កុមារពេញវ័យ ចូលដល់វ័យមនុស្សធំ វ័យមនុស្សចាស់ ក៏ធ្លាក់ចុះនៃការសប្បាយជាបន្តបន្ទាប់ ហើយធុញទ្រាន់និងការសប្បាយរបស់ក្មេងៗដែលកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់រហូតដែលយើងថា វដ្តនៃមនុស្ស (ភាពសប្បាយជាកង់រង្វង់) * បុរាណចារ្យ លោកខំសយោគសាសនាទាំងពីរបញ្ជូលគ្នា ដែលចាត់ទុក ព្រហ្មញ្ញសាសនា ជាឪពុក ចាត់ទុកពុទ្ធសាសនា ជាម្ដាយ សាសនាទាំងពីរបានចូលគ្នាជាធ្លុងមួយ បង្កើតបានជាទំនៀមខាងផ្នែកអាណាចក្រ និង ទំនៀមខាងផ្នែកពុទ្ធចក្រ ដើម្បីឱ្យប្រទេសជាតិរីកចម្រើនរុងរឿង ដូចបណ្ដាលប្រទេសដទៃ ផ្នត់គំនិតដ៏ល្អឯកនេះហើយ នៅទទួលរងនូវការលាបពណ៌គ្នាគ្រប់រូបភាព ។ == ព្រេងនិទាន ចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Khmer New Year Legends''' [[File:Cambodian - The Hindu God Brahma - Walters 542734.jpg|thumb|Brahma Avatar Lokesvara cut his head scarifice to Dhamabal Kumar]] តាមរយៈមហាសង្ក្រាន្តសូត្រ ឆ្នាំ 1892 របស់លោក ឧកញ៉ា ហោរ៉ាធិបតី ទិព្វនៃ្យ នេត្យដួង ជាសម្ដេចហោរា ទីប្រឹក្សាផ្ទាល់ របស់ព្រះបាទនរោត្ដម បាននិទានអំពី ទេវៈ [[ព្រះព្រហ្ម|មហាព្រហ្ម]] បានបែងភាគជា [[អវតារ]] លោកកេរ្តិ៍ស្វារៈ ជាសក្កទេវរាជនៃឋានទេវតា បានកាត់ផ្ដាច់ សិរសារបស់ខ្លួនហៅថា កុបិល ដែលបានមកពីពាក្យ "ក្បិល" មានន័យថា ការកាត់ផ្ដាច់ ។ មហាព្រហ្ម ដែលជា អវតារ លោកកេរ្ត៍ស្វារៈ (Avatar Lokesvara) មានព្រះភ័ក្រ មុខបួន តំណាងឱ្យ ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ មាន៖ មេត្តា ករុណា មុទិតា និង ឧបេក្ខា ។ តាមរយៈរឿងអក្សរសិល៍ខាងលើ យើងមានភស្តុតាងជាច្រើនទៀត តាមរយៈ [[ប្រាសាទបាយ័ន]] ដែលសាងសង់ ដោយព្រះបាទ [[ជ័យវរ្ម័នទី៧]] ឧទ្ទិសចំពោះ អវតារ លោកកេរ្ត៍ស្វារៈ ក្នុងគោលគំនិតនៃការបង្រួម [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] និង [[ព្រះពុទ្ធសាសនា]] ឱ្យក្លាយជាសាសនាតែមួយ ដើម្បីបង្កើតបានអរិយធម៌សាសនាដ៏រុងរឿងសម្រាប់មហានគររបស់ព្រះអង្គ ។<ref> Frank Webster Price (1950) [https://books.google.com/books/about/Collier_s_Encyclopedia.html?id=3H9VmUWdIOsC Collier's Encyclopedia: With Bibliography and Index, Volume 18], Publisher: Collier, Original from The Ohio State University </ref> === ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ === '''4 Brahma-vihara''' === មេត្តា === '''Mettā''' មេត្តា ឬ មេត្រី ([[សំស្ក្រឹត]]: मैत्री) សេចក្តីស្រលាញ់ សេចក្តីរាប់អានគ្នា សេចក្តីសណ្ដោសប្រណី បំណងឲ្យអ្នក​ដទៃ​បាននូវសេចក្តីសុខ ។ === ករុណា === '''Karuṇā''' ករុណា ([[សំស្ក្រឹត]]: करुणा) សេចក្តីអាណិតអាសូរចំពោះខ្លួនឯង និង អ្នកដ៏ទៃ ដោយមិនចង់ឃើញនូវសេចក្ដីទុក្ខ របស់អ្នកដ៏ទៃ និង មានចិត្តប្រាថ្នាចង់ឱ្យអ្នកដ៏ទៃ ឆាប់រួចចាកសេចក្តីទុក្ខនោះ ។ === មុទិតា === '''Muditā''' មុទិតា ([[សំស្ក្រឹត]]: मुदिता) សេចក្តីរីករាយត្រេកអរ នៅពេលឃើញអ្នកដទៃ បានទទួលសេចក្តីសុខចម្រើន មានចិត្តត្រេកអរ និងអ្នកដទៃ ពេលឃើញអ្នកដទៃបានល្អ មិនមានចិត្តច្រណែន​និន្ទា​ឈ្នានីសឡើយ ។ === ឧបេក្ខា === '''Upekṣā''' ឧបេក្ខា ([[សំស្ក្រឹត]]: उपेक्षा) សេចក្តីមិនលម្អៀងចិត្ត ការរក្សាចិត្តជាកណ្ដាល មានទស្សនៈវិស័យវែងឆ្ងាយ ប្រកបដោយសេចក្ដីត្រិះរិះ និង ពិចារណា តាមរយៈការប្រតិបត្តិនៃចក្ខុ ។ === មហាសង្ក្រាន្តសូត្រ === '''Maha Sangkran Sutra''' === និទានអំពី សិរីមង្គលទាំង៣ប្រការ === '''Tales about the three kinds of glory''' [[File:Khmer New Year – Sangkran.jpg|thumb|[https://en.wikipedia.org/wiki/Mahabrahma Kobil Maha Brahma] and his seven daughter of the week]] [[File:Kailash north.JPG|thumb|[https://en.wikipedia.org/wiki/Mahabrahma Kobil Maha Brahma] cut his head worshiping to Dhammabal Kumar and keep his head in cave of Mount Kailas.]] មានតំណាលនិទានថា នៅដើមនៃភទ្ទកប្ប មានសេដ្ឋីម្នាក់លោកមានកូនប្រុសម្នាក់ឈ្មោះថា "ធម្មបាលកុមារ" (Dhamabal Kumar) ដែលមាននូវចំណេះវិជ្ជាដ៏វិសេស ចេះភាសាសត្វ ​និងបានរៀនចេះចប់គម្ពីរត្រៃវេទតាំងពីអាយុបាន ៧ឆ្នាំ ។ សេដ្ឋីបិតាបានសាងប្រាសាទមួយ នាឆ្នេរទន្លេជាប់ដើមជ្រៃធំមួយ ដែលជាទីលំនៅរបស់បក្សីទាំងពួង ដើម្បីធ្វើការសម្មាធិ និងហាត់រៀន "ធម្មបាលកុមារ"បានក្លាយជាអាចារ្យក្មេងសមែ្តងមង្គលទេសនាផេ្សងៗដល់មនុស្សទាំងពួងផងក្នុងលិទ្ធិ [[ពុទ្ធសាសនា]] ។ គ្រានោះការសាបព្រោះព្រះពុទ្ធសាសនារបស់ធម្មបាលកុមារបានល្បីរន្ទឺដល់ "[[ព្រះព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម]]" ([https://en.wikipedia.org/wiki/Mahabrahma Kobil Maha Brahma]) or ([[អង់គ្លេស]]: Avatar Lokesvara) ជាទេពនៃ "ទេវៈមុខ៤" ដែលជាអ្នកសមែ្តងមង្គលដល់មនុស្សទាំងពួងក្នុងលទ្ធិ [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] ។ ពេលនោះ[[ស្តេចមហាព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម ]]បានប្រមើរមើលហើយឆ្ងល់ថាហេតុអ្វីបានជា[[ព្រះពោធិសត្វ]] (Bodhisattva) ទៅចាប់កំណើតជាធម្មបាលកុមារហើយប៊ែរជាចង់លើកពុទ្ធសាសនាឱ្យល្បីរន្ទឺជាង [[ព្រហ្មញ្ញសាសនា]] របស់អត្មាអញទៅវិញ!? ដើម្បីចង់ផ្ចាញ់[[ព្រះពោធិសត្វ]] ដែលចាប់កំណើតជាធម្មបាលកុមារ កុបិលមហាព្រហ្មក៏ក្រឡាខ្លួនជា "សមនៈព្រាហ្មណ៍" (Brahmanism) យាងចុះមកសួរនៅចំនោទប្រស្នា "៣ប្រការ" ដល់ធម្មបាលកុមារ ដោយសន្យាទុកថា បើដោះប្រស្នាបានអត្មាដែលជាសមនៈព្រាហ្មណ៍ នេះបាន អត្មាអញនិងកាត់ក្បាលបូជា ចំពោះធម្មបាលកុមារ តែបើធម្មបាលកុមារដោះប្រស្នានេះមិនរួចទេ អត្មាអញនិងកាត់ក្បាលធម្មបាលកុមារ ដើម្បីបូជាចំពោះព្រហ្មញ្ញសាសនាវិញ ។ ធម្មបាលកុមារសុំឱ្យពន្យារពេលចំនួន ៧ថៃ្ងសិន ដើម្បីគិតប្រស្នា លុះកន្លងទៅ ៦ថៃ្ងហើយក៏នៅតែគិតមិនឃើញដឹងខ្លួនថាព្រឹកនេះនឹង ត្រូវស្លាប់ដោយអាជ្ញាកុបិលមហាព្រហ្មជាប្រាកដហើយដូចេ្នះ គួរតែរត់ ទៅលាក់ខ្លួន ពួនអាត្មាឱ្យឆ្ងាយប្រសើរជាង ។ ការគេចវេសរបស់ធម្មបាលកុមារបានទៅសំរាកនៅ [[ដើមត្នោត]] មួយដែលជាសំបុកសត្វឥន្រី្ទញីឈ្មោលមួយគូអាស្រ័យនៅ ។ ** ឥន្ទ្រីទាំងនោះធ្វើជាជជែកគ្នាថា៖ ** ឥន្ទ្រីញីសួរថា :តើព្រឹកនេះយើងបានអាហារអ្វីស៊ី? ** ឥន្រី្ទឈ្មោលឆ្លើយថា : យើងនឹងស៊ីសាច់ ធម្មបាលកុមារ ដែលត្រូវ[[ស្តេចមហាព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម ]]មសម្លាប់ ព្រោះដោះប្រស្នាមិនរួច។ ** ឥន្រី្ទញីសួរថា តើប្រស្នានោះដូចមេ្តច ? ** ឥន្រី្ទឈ្មោលឆ្លើយថា : តើវេលាព្រឹកសិរីសួសី្តស្ថិតនៅត្រង់ណានៃមនុស្ស ? "ប្រស្នាទី១ ត្រូវឆ្លើយថា នៅមុខ"ហេតុនេះទើបមនុស្សទាំងឡាយត្រូវយកទឹកលប់មុខ ដើម្បីជាមង្គលនៅ ពេលព្រឹក ។​ ** ឥន្ទ្រីឈ្មោលបន្ត តើថៃ្ងត្រង់សិរីសួស្ដីស្ថិតនៅត្រង់ណា នៃមនុស្ស ? "ប្រស្នាទី២ ត្រូវឆ្លើយថា នៅដើមទ្រូង" ដែលហេតុនោះពេលថ្ងៃត្រង់ក្ដៅខ្លាំងទើបមនុស្សត្រូវយកទឹកលាងទ្រូងដើម្បីជាមង្គលនៅពេលថ្ងៃ ។ ** ឥន្ទ្រីឈ្មោលបន្តទៀត តើវេលាព្រលប់ចូលដេកសិរីសួស្ដីស្ថិតនៅត្រង់ណា នៃមនុស្ស? "ប្រស្នាទី៣ ត្រូវឆ្លើយថា នៅជើងហេតុនេះ ទើបមនុស្សទាំងឡាយត្រូវយកទឹកលាងជើងមុននិងចូលដេកដើម្បីជាមង្គល នៅពេលយប់ ។ ធម្មបាលកុមារបានលឺដូចេ្នះ មានចិត្តសប្បាយរីករាយយ៉ាងខ្លាំង ក៏ត្រឡប់ទៅអាស្រមវិញដើម្បីដោះប្រស្នានៅថៃ្ងទី៧ជាថ្ងៃចុងក្រោយដែលជា ថ្ងៃអាទិត្យ ។ ក្រោយមកធម្មបាលកុមារបានឆ្លើយដោះស្រាយប្រស្នានោះរួចពី "សមនៈព្រាហ្មណ៍" នោះ ព្រាហ្មណ៍នោះក៏សុខចិត្តចាញ់និងកាត់ក្បាលដើម្បីបូជា ។ ព្រាហ្មណ៍នោះមុននិងកាត់ក្បាលរបស់ខ្លួន បានក្រឡាខ្លួនជា កុបិលមហាព្រហ្មវិញ រួចហៅបុត្រីខ្លួនទាំង៧អង្គ មកប្រាប់ថា ឥឡូវបិតាត្រូវកាត់ក្បាលបូជាចំពោះធម្មបាលកុមារ ដែលចាញ់ភ្នាល់ប្រស្នានោះ តែបើដាក់ក្បាលបិតានៅលើផែនដី ក៏នឹងកើតជាភ្លើងឆេះទាំងលោកធាតុ ហើយបើបោះទៅលើអាកាសនិងគ្មានភ្លៀងរាំងស្ងួត បើចោលក្នុងមហាសមុទ្រទឹកនិងរីងស្ងួតហួតអស់ ចូលបុត្រីយកក្បាលបិតាទៅតម្កល់នារូងភ្នំកៃឡាស ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Mount_Kailash Mount Kailash]) ដូចេ្នះសូមបុត្រីទាំង៧ យកពានមកទទួលក្បាលរបស់បិតា បណ្ដាំចប់ហើយ កុបិលមហាព្រហ្មក៏កាត់ក្បាលហុច ទៅយឱ្យនាង "ទុង្សាទេវី" ដែលជាកូនច្បង ។ នាង [[ទុង្សាទេវី]] ក៏យកពានមាសទៅទទួលក្បាលបិតារួចហោះ ហែរប្រទក្សិណភ្នំព្រះសុម៉ែរុរាជ ជុំចក្រវាឡ តាមផ្លូវព្រះអាទិត្យចរណ៍ គំរប់ចំនួន ៦០នាទី ហើយក៏ដង្ហែរព្រះសិរសាបិតា ទៅប្រតិស្ឋានទុក ក្នុងមណ្ឌលនៅក្នុងគុហាគន្ធៈមាលី នាភ្នំនៃភំ្នកៃឡាស រួចបូជានៅគឿ្រងទិព្វផេ្សងៗ រួចហើយក៏ជុំនំអស់ទេវតា និងទេពនិករ ([https://en.m.wikipedia.org/wiki/Theravada Teravada]) នៃលទ្ធិវេទ ([[អង់គ្លេស]]: [https://en.m.wikipedia.org/wiki/Vedas Ved]) ទាំងមួយសែនកោដិទៅស្រង់ទឹក អនន់តៈ មហាស្រះ ដែលមានទឹកហូរចេញពីបំពង់ថ្មកែវ នៃមាត់ ព្រះគោឧសភារាជ ដែលជាយាន្តជំនិះរបស់ "[[ព្រះឥសូរ]]" ដោយភាពត្រជាក់ត្រជុំក្សេមក្សាន ព្រះហរទ័យ ទើបនាំគ្នាសមទានសីលដោយសេចក្ដីសមនស្សរីករាយគ្រប់ៗព្រះអង្គក្នុង "ភៈគៈវតីសភា" ដែល "ព្រះវិស្វៈកម្មទេវបុត្រ" ជាជាងវិស្វករ នៃឋានសួគ៌ និមត្តថ្វាយ ហើយបន្ទោរបង់នូវអពមង្គលឱ្យជ្រះស្រឡះដើម្បីចំរើននូវសុភមង្គល សិរីសួស្ដីជន្មាយុយុឺនយូរ ដល់មនុស្សសត្វលោកទាំងឡាយ ឱ្យទទួលបាននូវសេចក្ដីសុខតរៀងទៅ ។ លុះ​ដល់​គម្រប់ ១ឆ្នាំជា សង្ក្រាន្ត ​នាងទេវតា​ទាំង ៧ អង្គ ​ក៏​ផ្លាស់​វេនគ្នា មក​អញ្ជើញ ព្រះសិរ​សា[[ស្តេចមហាព្រហ្ម|កុបិលមហាព្រហ្ម ]] ដែលរក្សាទុកក្នុងរូងភ្នំទឹកកកនាភ្នំកៃឡាស ខេត្តហេមពាន នាំចេញមកដំកល់លើពានមាសហោះហើរប្រទក្សិណ ភ្នំព្រះសុម៉ែរុរាជ ចំនួន ៦០នាទី ទើបយាងត្រឡប់ទៅដំកល់ទុក ព្រះសិរសា បិតា នៅកន្លែងដើមវិញ រួចទើប​​ត្រឡប់ទៅស្ថានទេវលោកវិញ ។ <ref> Astrologer Nhim Pen (1947) [https://books.google.com/books/about/Prakratidin_kambuj%C4%81.html?id=yODnAAAAMAAJ Cambodia Calendar], Contributor: William J. Gedney, Publisher: Association Sutharot, Original from the University of Michigan p.118 </ref> === ពន្យល់និទាន === * តួអង្គ កុបិលមហាព្រហ្ម គឺជា អវតារ លោកកេរ្តិ៍ស្វារៈ (Avatar Lokesvara) តំណាងឱ្យ ព្រហ្មវិហារធម៌ទាំង៤ មាន៖ មេត្តា ករុណា មុទិតា និង ឧបេក្ខា ។ * តួអង្គ ធម្មបាលកុមារ គឺជា តួអង្គ ព្រះពោធិសត្វ (Bodhisattva) ក្នុងពុទ្ធសាសនាមហាយាន បុគ្គលដែលអាចដល់ព្រះនិព្វានបាន ប៉ុន្តែពន្យារពេលធ្វើសេចក្ដីប្រស់មេត្តាដល់សត្វលោកដែលរងទុក្ខ ។ * នៅពេលដែល កុបិលមហាព្រហ្ម កាត់ព្រះសិរសាររបស់ខ្លួន ទ្រង់បានធ្មេចព្រះនេត្រ (បិទភ្នែក) រលត់ខន្ធ (khandha) គឺជា​បាតុភូត នៃញាណ ទាំង៥ របស់មនុស្ស ដូចនេះហើយទើបពលរដ្ឋខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ផ្សារភ្ជាប់និង [[ជំនឿការអុជធូប]] ៥សរសៃ ដើម្បីឧទ្ទិសដល់ អរុក្ខ អារ័ក្ស អ្នកតា ទេវតា មកដល់ពេលបច្ចុប្បន្ននេះ ។ * ហេតុអ្វី ព្រះកេស កុបិលមហាព្រហ្ម មិនអាចបោះចោលនៅលើអាកាស លើដី និងក្មុងសមុទ្រ ដែលបណ្ដាលឱ្យលោកធាតុទាំងអស់ឆេះវិនាស នោះដោយសារតែ ព្រះកេសរបស់ទ្រង់បានស្រូបយកថាមពលភ្នែកទី៣ របស់ព្រះឥសូរ នៅពេលដែលព្រះឥសូរបានប្រើថាមពលភ្នែកទី៣ ដែលមានសីតុណ្ហភាពជាង ១លានអង្សារ ដុតបំផ្លាញព្រះកេសទី៥ របស់មហាព្រហ្ម ហើយកម្ដៅដែលសេសសល់ក្នុងព្រះកេសរបសមហាព្រហ្មទាំង៤ មានកម្ដៅរហូតដល់ ៥០០០ (៥ពាន់) ទៅ ១០០០០ (១មុឺន) អង្សាសេរ ទើបនិទានឱ្យយកព្រះកេសរបស់ទ្រង់តម្កល់នៅរូងភ្នំទឹកកក ដែលជាភាពត្រជាក់ នាភ្នំកៃឡាស (Mount Kailash) ។ * តួអង្គ ទេវតាមហាសង្ក្រាន្ត ទាំង៧ ដែលជាបុត្រី ទាំង៧របស់ កុបិលមហាព្រហ្ម គឺតំណាងឱ្យថ្ងៃទាំង៧ នៅលើផែនដី ដែលរាប់ចាប់ពីកូនច្បង តំណាងឱ្យថ្ងៃអាទិត្យ រហូតដល់ថ្ងៃសៅរ៍ ដែលជារង្វាស់នៃឯក្កតាប្រចាំសប្ដាហ៍ផងដែរ ។ * តួអង្គ ព្រះវិស្វៈកម្មទេវបុត្រ គឺជាតួអង្គ តំណាងឱ្យ ព្រះពិស្ណុការ ជាជាងវិស្វៈករ នៃឋានសួគ៌ ដែលគ្រប់ការសាសង់ទាំងអស់នៅកម្ពុជា ត្រូវសែនព្រេនឧទ្ទិសបួងសួងដល់ទ្រង់ ដើម្បីជាសេចក្ដីសុខក្នុងការងារសាងសង់នេះ ។ == ទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង៧ == '''The 7 Devata Sangkran''' ទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង៧ សម្ដែងកិរិយា អំពីការចេញហែរ សិរសា កុបិលមហាព្រហ្ម ដោយកំណត់ទៅតាមពេលវេលាច្បាស់លាស់ ជាមួយនិង ឈ្មោះទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង ៧ និង គ្រឿងអាភរណៈ នៃដំណើរមកដល់ដែលបានចងក្រងដោយក្រុម កិច្ចការនៃ ក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជាក្នុងឆ្នាំ ១៩៦០ ។ <ref> [[ទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម]], ចាប ពិន (1960) [https://library.khmerstudies.org/cgi-bin/koha/opac-detail.pl?biblionumber=3382%20thumbnail-shelfbrowser ព្រះរាជពិធីទ្វាទសមាស ភាគ១, ភាគ២ និងភាគ៣], Publisher: កិច្ចការនៃក្រុមជំនុំទំនៀមទម្លាប់ខ្មែរ ពុទ្ធសនបណ្ឌិត្យកម្ពុជា ព.ស.២៥១២ Original From: The CKS Library is free to visit, Website: library.khmerstudies.org </ref> * បេីចេញហែរនៅវេលាព្រឹកព្រលឹម ដល់ថ្ងៃត្រង់ (ទ្រង់ឈរ) មិនកាន់ខ្សែរបង្ហៀរ ៦ : ០០ ព្រឹក > ១២ : ០០ ថ្ងៃត្រង់ * បេីចេញហែរវេលាថ្ងៃត្រង់ ទល់នឹងព្រលប់ (ទ្រង់អង្គុយពាក់ឆៀង) ១២ : ០០ ថ្ងៃត្រង់ > ៦ : ០០ ល្ងាច * បើចេញហែរនៅវេលាព្រលប់ ទៅទល់អធ្រាត្រ (ទ្រង់ផ្ទំបេីកព្រះនេត្រ) ៦ : ០០ ល្ងាច > ១២ : ០០ អាធ្រាត * បេីចេញហែរនៅវេលាអធ្រាត្រ ទៅទល់ភ្លឺ (ទ្រង់ផ្ទំបិទព្រះនេត្រ) ១២ : ០០ រំលងអាធ្រាត > ៦ : ០០ ព្រឹក {| class="wikitable" ! style="background-color:#C0C0C0" width=10% | ពណ៌អម្ពរពស្ត្រា តំណាងថ្ងៃ ! style="background-color:#C0C0C0" width=15% | ព្រះនាម ! style="background-color:#C0C0C0" width=15% | លម្អរព្រះកាណ៌ ! style="background-color:#C0C0C0" width=15% | គ្រឿងអាភរណៈ អលង្ការត្បូង ! style="background-color:#C0C0C0" width=20% | ភក្សាហារ ! style="background-color:#C0C0C0" width=20% | គ្រឿងសាស្ត្រាវុធ ក្នុងព្រះហត្ថ ! style="background-color:#C0C0C0" width=20% | យាន្តជំនិះ ជាសំស្ក្រឹត |- | align="center" style="background:#FF0000;" | {{font color | White | ថ្ងៃអាទិត្យ}} | align="center" | [[ទុង្សាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាទទឹម]] | align="center" | [[បទុមរាគ]] <br/> "ត្បូងទទឹម" (Ruby) | align="center" | សោយផ្លែឧទុម្ពរ (ផ្លែល្វា) | align="center" | ឆ្វេង-[[ខ្យងស័ង្ខ]] | ស្តាំ-[[កងចក្រ]] | align="center" | ហ្គារូដា गरुड (គ្រុឌ) |- | align="center" style="background:#FFAA1D;" | {{font color | White | ថ្ងៃច័ន្ទ}} | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាអង្គាបុស្ប]] | align="center" | [[កែវមុក្តា]] <br/> "គជ់ខ្យង" (Pearl) | align="center" | សោយតេលំ तैल <br/> (ប្រេងល្ង ឬ ប្រេងសណ្ដែក) | align="center" | ឆ្វេង-[[ឈើច្រត់]] | ស្តាំ-[[ព្រះខ័ន]] | align="center" | វ្យាឃ្រ व्याघ्र (ខ្លាធំ) |- | align="center" style="background:#7851A9;" | {{font color | White | ថ្ងៃអង្គារ}} | align="center" | [[រាក្យៈសាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ឈូក|ផ្កាឈូក]] | align="center" | [[កែវមោរ៉ា]] <br/> "ត្បូងសមុទ្រ​" (Coral) | align="center" | សោយលោហិត (ឈាម) | align="center" | ឆ្វេង-[[ដងធ្នូ|ធ្នូ]] |ស្តាំ- [[ត្រីសូល៍]] | align="center" | អស្សតរ अश्व (សេះ) |- | align="center" style="background:#6B8E23;" | {{font color | White | ថ្ងៃពុធ}} | align="center" | [[មណ្ឌាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាចម្ប៉ា]] | align="center" | [[កែវពិទូរ្យ]] <br/> "ត្បូងភ្នែកឆ្មា" <br/> (Cat'S Eye Gem) | align="center" | សោយទឹកដោះសប្បិ <br/> (ទឹកដោះគោច្អិន) | align="center" | ឆ្វេង-[[ឈើច្រត់]] | ស្តាំ-[[ម្ជុល]] | align="center" | គទ្រភៈ गर्दभ (លា) |- | align="center" style="background:#008000;" | {{font color | White | ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍}} | align="center" | [[កិរិណីទេវី]] | align="center" | សៀត ផ្កាមណ្ឌា ([[ផ្កាមន្ទារ]]) | align="center" | [[កែវមរកត|មរកត]] <br/> "ត្បូងពណ៌បៃតង" <br/> (Emerald) | align="center" | សោយសណ្ដែក ល្ង | align="center" | ឆ្វេង-កាំភ្លើង [[វិជ្រៈ|វជ្រ]]<br/>( ឬ [[កាំភ្លើង]] ឬ [[កាំភ្លើងឈើ]]) | ស្តាំ-[[កង្វេរដំរី]] | align="center" | [[គជសារ]]​ कुञ्चर ([[គជសារ|ដំរី]]) |- | align="center" style="background:#0000FF;" | {{font color | White | ថ្ងៃសុក្រ}} | align="center" | [[កិមិរាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ផ្កាចង្កុលណី|ផ្កាចង្កុលណី]] <br/> ([[ផ្កាចង្កុលណី|ផ្ការំចង់]]) | align="center" | [[ផុស្សរាគ]] புஷ்பராகம் <br/> "ត្បូងពណ៌លឿង" (Topaz) | align="center" | សោយចេកណាំវ៉ា | align="center" | ឆ្វេង-[[ពិណ]] | ស្តាំ-[[ព្រះខ័ន]] | align="center" | មហឹសា महिष (ក្របី) |- | align="center" style="background:#301934;" | {{font color | White | ថ្ងៃសៅរ៍}} | align="center" | [[មហោទរាទេវី]] | align="center" | សៀត [[ត្រកៀត| ផ្កាត្រកៀត]]<br/> ([[ត្រកៀត|ផ្កាកំប្លោក]]) | align="center" | [[និលរ័ត្ន |និលរ័តន៍]] <br/> "ត្បូងពណ៌ខៀវ ឬ ត្បូងកណ្ដៀង" <br/> (Sapphire) | align="center" | សោយសាច់ទ្រាយ ពពួក ក្ដាន់ ឈ្លូស | align="center" | ឆ្វេង-[[ត្រីសូល៍]] | ស្តាំ-[[កងចក្រ]] | align="center" | មយូរ៉ា मयूर (ក្ងោក) |} === អត្ថន័យនៃពណ៌មង្គលប្រចាំថ្ងៃទាំង៧ === '''The meaning of 7 color glory of daily happiness''' អត្ថន័យនៃសំលៀកបំពាក់ ពណ៌មង្គលប្រចាំថ្ងៃ នៃសប្ដាហ៍របស់កម្ពុជា ដែលបានដកស្រង់ចេញពីពណ៌មង្គលរបស់ទេវតាសង្ក្រាន្តទាំង៧ ដែលជាពណ៌តំណាងឱ្យថ្ងៃកំណើតរបស់ពួកគេ បុរាណខ្មែរលោកមានជំនឿយ៉ាងមុតមាំថា ប្រសិនបើពួកគេអនុវត្តដោយស្លៀកពាក់ តាមពណ៌នៃថ្ងៃកំណើតរបស់ពួកគេ នោះពួកគេនិង ជួបនូវភាពជោគជ័យ សុភមង្គល ភាពសុខដុមរមនា សុខភាពល្អ និងសំណាងល្អ, ពណ៌តំណាងថ្ងៃនិមួយៗមានអត្ថន័យដូចតទៅ៖ <ref> Michael Freeman, Gillian Green (2003) [https://books.google.com/books/about/Traditional_Textiles_of_Cambodia.html?id=DYXWAAAAMAAJ Traditional Textiles of Cambodia: Cultural Threads and Material Heritage River Books guides], Publisher: River Books, Original from the University of Michigan p.320 [[ISBN]]: 9748225399 </ref>​ * '''[[ថ្ងៃអាទិត្យ]]''' {{colorbox|red}} (Red) ពណ៌ក្រហម តំណាងអោយថ្ងៃវីរៈភាព ភាពអង់អាចក្លាហាន ។ ថ្ងៃអាទិត្យ ជាក្រុមមនុស្សដែលមិនចេះអែបអបអ្នកដ៏ទៃ បើមានចិត្តពិរោធ (ខឹង) និងកើតជាភ្លើងខ្លាំង ដូចនេះរមែងធ្វើឱ្យកិច្ចការរបស់ខ្លួនតែង ខូចខាតអាសាបង់ឥតការ និង ស្ដាយក្រោយជានិច្ច បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ក្រហមដើម្បីជាមង្គល ចេះគ្រប់គ្រងអារម្មណ៍ ដែលធ្វើឱ្យខ្លួនគេយល់ថា ខ្លួនរបស់គេនិងធ្វើតែកាងារចាំបាច់ សម្រាប់រូបគេផ្ទាល់ប៉ុនណោះ ។ * '''[[ថ្ងៃច័ន្ទ]]''' {{colorbox|#FFAA1D}} (Bright yellow) ពណ៌លឿងទុំ តំណាងអោយថ្ងៃសមនោស ភាពរីករាយ ។ ថ្ងៃច័ន្ទ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលសេពគប់មិត្តភ័ក្ត បានល្អតែដំបូងប៉ុនណោះ លុះយូរទៅច្រើនព្រងើយៗដាក់គ្នា ហើយក៏បាត់បង់ទំនាក់ទំនងដែលអាចបង្កើតជាឱ្យកាស និង ប្រយោជន៍ដល់រូបគេ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌លឿងទុំដើម្បីជាមង្គល ចេះធ្វើសេចក្ដីសមនោស ចេះរក្សាទំនាក់ទំនង ការប្រាស្រ័យទាក់ទង ដើម្បីបានជាប្រយោជន៍តទៅមុខទៀត ។ * '''[[ថ្ងៃអង្គារ]]''' {{colorbox|#7851A9}} (Royal Purple) ពណ៌ស្វាយ តំណាងអោយថ្ងៃអាថ៍កំបាំង ភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯង ។ ថ្ងៃអង្គារ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលពោពេញទៅដោយហេតុផលច្រើន គេច្រើនមានសេចក្ដីភ័យព្រួយច្រើនទៅលើរឿងកាងារអ្វីមួយ ជាមនុស្សខ្លាចមុខខ្លាចក្រោយ ធ្វើកិច្ចការអ្វីមួយច្រើនអែអង់ និងពឹងពាក់ទៅលើអ្នកដទៃ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ស្វាយ ដើម្បីជាមង្គល បង្កើនសេចក្ដីក្លាហាន និងភាពជឿជាក់លើខ្លួនឯង នោះកិច្ចការអ្វីៗក៏បានសម្រេចផងដែរ ។ ​​* '''[[ថ្ងៃពុធ]]''' {{colorbox|#6B8E23}} (Olive drab ) ​ពណ៌សុីលៀប តំណាងអោយថ្ងៃសុទិដ្ឋិនិយម ភាពជាអ្នកដឹកនាំ ។ ថ្ងៃពុធ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលច្រើនតែមើលងាយការងារ និង ស្ថានកាល ហើយចូលចិត្តនិយាយអួតអាងទៅអ្នកដ៏ទៃ និងមិនចេះខ្លាចអ្នកណាឡើយ ដូចនេះហើយរូបគេផ្ទាល់ច្រើនសម្បូរគេស្អប់ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌សុីលៀប ជាមង្គលដើម្បីឱ្យមានគំនិតសុទិដ្ឋិនិយម ការយល់ល្អគិតល្អចំពោះអ្នកដទៃ ទើបអាចដឹកនាំខ្លួនឯងបានល្អគេចចេញពីការស្អប់ខ្ពើមផងដែរ ។ * '''[[ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍]]''' {{colorbox|green}} (Green) ពណ៌បៃតង តំណាងអោយថ្ងៃវិនិច្ឆ័យ ​ភាពរីកចម្រើនរុងរឿង ។ ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលមិនចូលចិត្តការនិយាយស្ដីច្រើន ហើយការងាររបស់គេច្រើនមានប្រសិទ្ធភាព ព្រោះគេជាមនុស្សម៉ត់ចត់ចំពោះការងារផងដែរ តែគេច្រើនមានសេចក្ដីថ្នាំងថ្នាក់ចំពោះអ្នកជុំវិញខ្លួន ដោយការគិតអវិជ្ជមានទៅលើអ្នកដ៏ទៃ និងការចាប់កំហុសរបស់អ្នកដ៏ទៃ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌បៃតង ជាមង្គលដើម្បីឱ្យរូបគេចេះវិនិច្ឆ័យ ថ្លឹងថ្លែង ព្រោះការចាប់កំហុសអ្នកដ៏ទៃ បង្កើតបានតែការមិនចុះសំរុងគ្នា និងមិនធ្វើឱ្យរូបគេមានភាពរីកចម្រើនរុងរឿងនោះទេ ។ * '''[[ថ្ងៃសុក្រ]]''' {{colorbox|blue}} (Blue) ពណ៌ខៀវ តំណាងអោយថ្ងៃប្ដេជ្ញាចិត្ត ភាពអំណត់ព្យយាម ។ ថ្ងៃសុក្រ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលមិនទុកចិត្តអ្នកដ៏ទៃជាងរូបគេផ្ទាល់នោះទេ ទោះក្នុងសភាពណា ការណ៍ណាក៏ដោយ រូបគេចូលចិត្តសួរដេញដោល បញ្ជាក់សំដីគ្នាណាស់ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ខៀវ ជាមង្គល ព្រោះភាពអំណត់ព្យាយាម និងការប្ដេជ្ញាចិត្តរបស់អ្នក សុទ្ធតែកើតមានបានដោយសារថ្វីដៃរបស់ខ្លួនផ្ទាល់ ។ * '''[[ថ្ងៃសៅរ៍]]''' {{colorbox|#301934}} (Dark Purple) ពណ៌ព្រីងទុំ តំណាងអោយថ្ងៃរាក់ទាក់ ​ភាពប្រាកដនិយម ។ ថ្ងៃសៅរ៍ ជាក្រុមមនុស្ស ដែលចូលចិត្តជួយអ្នកដទៃ ច្រើនជាទីទុកចិត្តដល់អ្នកដ៏ទៃ ដោយបែបនេះហើយ ទើបរូបគេទទួលបានអំណោយជារឿយៗ ពីអ្នកដ៏ទៃ ហើយជាអ្នកពូកែរៀបពាក្យពេចន៍ច្រើនចាក់បណ្ដោយ ហើយចេះប្រើពាក្យផ្អែមគ្រប់កាលៈទេសៈ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពណ៌ព្រីងទុំ ឬ ស្វាយក្រម៉ៅ ជាមង្គល ព្រោះភាពរាក់ទាក់របស់អ្នក និងបង្កើនភាពប្រាកដនិយមទៅលើផ្នត់គំនិតរបស់អ្នកដ៏ទៃ ដែលមានគំនិតមិនល្អទៅលើរូបអ្នក ។ == អត្ថន័យ នៃពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''The meaning of Khmer New Year''' ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ (Khmer New Year) មានន័យថា ពិធីបុណ្យឆ្លងឆ្នាំថ្មី របស់ប្រជាជាតិខ្មែរ ដែលផ្សារភ្ជាប់ ទៅនិងវប្បធម៌ចំរុះរបស់ពួកគេ ។ បុរាណចារ្យ លោកឱ្យប្រើពាក្យ "ចូលឆ្នាំខ្មែរ" ជាផ្លូវការណ៍ ដើម្បីសម្គាល់ថា នេះជាពិធីចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ជាតិសាសន៍ខ្មែរ ដែលមានតាំងពីការរាប់ឆ្នាំ តាមប្រតិទិន ចុល្លសករាជ (Chulasakaraj) ដែលកម្ពុជាចាប់ផ្ដើមរាប់ក្នុងឆ្នាំ ៦៣៧ នៃគ.សករាជ ដែលគិតចាប់ពី ស.វទី៧ មកម៉្លេះ ដែលគេបានតាំងវេលា តាមផ្កាយនក្ខត្តឬក្ស ចូលមកកាន់មេសៈរាសី ដែលមានស័កចំនួន ១០ ប៉ុនណោះដូចជា៖ ឯក​ស័ក, ទោស័ក, ត្រី​ស័ក, ចត្វាស័ក, បញ្ចស័ក, ឆស័ក, សប្តស័ក, អដ្ឋស័ក, នព្វស័ក, សំរឹទ្ធិស័ក ។ === កតព្វកិច្ចចូលរួមរបស់ប្រជាជនខ្មែរ === ក្នុងនាមជាប្រជាជាតិខ្មែរ ត្រូវចូលរួមថែរក្សា ការពារ លើកស្ទួយ ទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ របស់យើងដូចម្ដេចខ្លះ ? '''ការរក្សានូវអត្ថន័យចូលឆ្នាំខ្មែរ''' * ការតែងដេគ័រលម្អផ្ទះ នៅថ្ងៃចូលឆ្នាំ ។ * ថែរក្សាវប្បធម៌នៃការព្យួរគោមផ្កាយ ។ * មានធុងទឹកនៅពីមុខផ្ទះ សម្រាប់ជះទៅលើអ្នកដំណើរ ទំនៀមមិនអាចកែប្រែ និង លុបចោលបាន របស់ដូនតាអង្គរ តំណាងឱ្យសិរីសួស្ដីបីប្រការ ។ * នូវតែរក្សាការលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ នាំប្រជាជនចាកឆ្ងាយ អំពីល្បែងសុីសងពាលា នៅថ្ងៃចូលឆ្នាំ ។ * រាជការទៅប៉ូលិសមានសមត្ថកិច្ច ឬ មន្ត្រីអាជ្ញាធរ នៅពេលឃើញអ្នកណាម្នាក់ បានលេងជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ដោយខ្វះក្រមសីលធម៌ ដូចជា៖ ការជះទឹកកខ្វក់ ការគប់ថង់ទឹក ការបន្លំស្ទាបប្រដាប់ភេទផ្សេងៗ អាជ្ញាធរត្រូវចុះចាប់ពួកគេយកទៅអប់រំ បើមាននូវការរាជការណាមួយ ក្នុងរូបភាពបែបនេះពិតមែន ។ * គ្រប់វត្តអារ៉ាម មានបង្ហាញនូវទស្សនីយភាពរបាំប្រជាប្រិយ ដូចជា៖ របាំគោះត្រឡោក របាំគោះអង្រែ របាំក្ងោកប់ៃលិន ការសម្ដែងល្ខោន និង ការសម្ដែងយុីកេរ ផ្សេង ល-។ == ថ្ងៃនៃមហាសង្ក្រាន្ត == '''Date of Great Maha Sangkran''' {| class="wikitable" ! style="background-color:#BEBEBE" width=10% | ឆ្នាំ ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | ថ្ងៃចូលឆ្នាំ ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | ទេវតាសង្ក្រាន្ត ! style="background-color:#BEBEBE" width=10% | ពណ៌មង្គល ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | ម៉ោងមកដល់ ! style="background-color:#BEBEBE" width=20% | សត្វតំណាងឆ្នាំ |- | align="center" | 2020 | align="center" | 13 មេសា | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" style="background:#FFAA1D;" |{{font color | White | ពណ៌លឿងទុំ }} | align="center" | 20:48 PM | align="center" | ឆ្នាំជូត (កណ្ដុរ) |- | align="center" | 2021 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[មណ្ឌាទេវី]] | align="center" style="background:#6B8E23;" |{{font color | White | ពណ៌សុីលៀប }} | align="center" | 04:00 AM | align="center" | ឆ្នាំឆ្លូវ (គោ) |- | align="center" | 2022 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[កិរិណីទេវី]] | align="center" style="background:#008000;" | {{font color | White | ពណ៌បៃតង }} | align="center" | 10:00 AM | align="center" | ឆ្នាំខាល (ខ្លា) |- | align="center" | 2023 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[កិមិរាទេវី]] | align="center" style="background:#0000FF;" |{{font color | White | ពណ៌ខៀវ }} | align="center" | 16:00 PM | align="center" | ឆ្នាំថោះ (ទន្សាយ) |- | align="center" | 2024 | align="center" | 13 មេសា | align="center" | [[មហោទរាទេវី]] | align="center" style="background:#301934;" |{{font color | White | ពណ៌ព្រីងទុំ }} | align="center" | 22:24 PM | align="center" | ឆ្នាំរោង (នាគ) |- | align="center" | 2025 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" style="background:#FFAA1D;" |{{font color | White | ពណ៌លឿងទុំ }} | align="center" | 04:48 AM | align="center" | ឆ្នាំម្សាញ់ (ពស់) |- | align="center" | 2026 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[រាក្យៈសាទេវី]] | align="center" style="background:#7851A9;" |{{font color | White | ពណ៌ស្វាយ }} | align="center" | 10:48 AM | align="center" | ឆ្នាំមមី (សេះ) |- | align="center" | 2027 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[មណ្ឌាទេវី]] | align="center" style="background:#6B8E23;" |{{font color | White | ពណ៌សុីលៀប }} | align="center" | 16:48 PM | align="center" | ឆ្នាំមមែ (ពពែ) |- | align="center" | 2028 | align="center" | 13 មេសា | align="center" | [[កិរិណីទេវី]] | align="center" style="background:#008000;" | {{font color | White | ពណ៌បៃតង }} | align="center" | 23:12 PM | align="center" | ឆ្នាំវក (ស្វា) |- | align="center" | 2029 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[មហោទរាទេវី]] | align="center" style="background:#301934;" |{{font color | White | ពណ៌ព្រីងទុំ }} | align="center" | 05:36 AM | align="center" | ឆ្នាំរកា (មាន់) |- | align="center" | 2030 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[ទុង្សាទេវី]] | align="center" style="background:#FF0000;" |{{font color | White | ពណ៌ក្រហម }} | align="center" | 11:36 AM | align="center" | ឆ្នាំច (ឆ្កែ) |- | align="center" | 2031 | align="center" | 14 មេសា | align="center" | [[គោរាគៈទេវី]] | align="center" style="background:#FFAA1D;" |{{font color | White | ពណ៌លឿងទុំ }} | align="center" | 17:36 PM | align="center" | ឆ្នាំកុរ (ជ្រូក) |} == ប្រវត្តិចូលឆ្នាំខ្មែរ == '''Khmer New Year History''' ប្រវត្តិចូលឆ្នាំខ្មែរ ត្រូវបានគេយល់ឃើញថាបានប្រារព្ធលើកដំបូងតាំងពី ស.វទី៧ មកម៉្លេះ ដោយការចាប់ផ្ដើមរាប់នៅប្រតិទិនជាលើកដំបូងរបស់កម្ពុជានោះគឺ ចុល្លសករាជ (ច.សក) ចាប់ផ្ដើមរាប់ចាប់ពីថ្ងៃចន្ទ ១២កើត ខែចេត្រ ឆ្នាំកុរ ឯកស័ក ពុទ្ធសករាជ ១១៨១, នេះបើយោងតាមវចនានុក្រមខ្មែរ ភាគ ១ ទំព័រ ១៥២ ។ រីឯព្រះរាជពង្សាវតាក្រុងកម្ពុជា ដែលរៀបរៀងដោយលោក [[ទេពពិទូរ ឈឹម ក្រសេម]] នោះ ក៏បានឱ្យដឹងដែរថាព្រះបាទ ជ័យវរ្ម័នទី១ ទ្រង់បានចេញព្រះរាជឱង្ការឱ្យប្រើប្រាស់ចុល្លសករាជជាលើកដំបូង ក្នុងពុទ្ធសករាជ ១១៨១ ត្រូវនឹងគ្រិស្ដសករាជ ៦៣៧ ពោលគឺក្នុងពេលដែលទ្រង់ឡើងសោយរាជ្យសម្បត្តិនៅរាជធានីឦសានបុរៈ គឺនៅតំបន់ប្រាសាទសំបូរព្រៃគុក [[ខេត្តកំពង់ធំ]] បច្ចុប្បន្ន ។ ចុល្លសករាជ (Chulasakaraj) ដែលកម្ពុជាហៅថា សករាជតូច ព្រោះមានការសម្គាល់ឆ្នាំតែ ១០ ប៉ុនណោះ ដូចជា៖ ឯកស័ក (១) ទោស័ក (២) ត្រីស័ក (៣) ចត្វាស័ក (៤) បញ្ចស័ក (៥) ឆស័ក (៦) សប្តស័ក (៧) អដ្ឋស័ក (៨) នព្វស័ក (៩) សំរឹទ្ធស័ក (១០) ។<ref> Prince Varacakraraṇariddhi (1935) [https://books.google.com/books/about/Pakkhaga%E1%B9%87an%C4%81vidh%C4%AB_n%E1%BA%8F%E1%B9%85_pakkhasamr.html?id=BzjRAAAAMAAJ Pakkhagaṇanāvidhī nyn pakkhasamrec], Publisher: Cambodia. Bibliothèque Royale, Braḥ Rajapaṇṇālǎy, Original from the University of Michigan p.108 </ref> ក្រោយមកដោយសារ ចុល្លសករាជ ជាសករាជតូច មិនអាចកំណត់ខែឆ្នាំ តាមឯក្កតា ជាក់លាក់បាន កម្ពុជាក៏ផ្លាសប្ដូរមកប្រើប្រតិទិន "មហាសករាជ" (Mahasakaraj) ដែលកម្ពុជាហៅថា សករាជធំ ដោយចាប់ផ្ដើមរាប់ជាលើកដំបូង នាស.វទី៩ គ.សករាជ ៨៨៩ ត្រូវនិងរជ្ជកាលព្រះបាទ [[យសោវរ្ម័នទី១]] ដែលមហាសករាជ បានចាប់កំណើតនៅ [[ប្រទេសឥណ្ឌា]] នៅថ្ងៃ១កើតខែចេត្រ គ.សករាជ ៧៨ ត្រូវនិងថ្ងៃទី១៤ ខែមីនា ដែលយកឈ្មោះតាមព្រះបាទ (សក/សៈកៈ) ។ ប្រតិទិនរបស់ មហាសករាជ គិតតាមដំណើរគោលចរ របស់ព្រះច័ន្ទ នៃរង្វាស់ឆ្នាំ "ចន្ទគតិ" ដូច្នេះ ការរាប់មហាសករាជ គេត្រូវគិតតាមថ្ងៃខែ របស់ចន្ទគតិ មិនគិតតាមសុរិយាគតិឡើយ មហាសករាជថ្មី គេរមែងរាប់ចាប់ពីថ្ងៃ១កើត ខែចេត្រ ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ទើបព្រះបរមរាជវាំងមាននូវកិច្ចពិធី ត្រស្តិសង្ក្រាន្ត ដែលធ្វើឡើង៣ថ្ងៃ មុនថ្ងៃ១កើត ខែចេត្រជារៀងរាល់ឆ្នាំ ធ្វើនៅថ្ងៃទី ១៣.១៤.១៥ រោចខែផល្គុន ។ មហាសករាជ មានការរាប់សម្គាល់ខែទាំង១២ នៃចន្ទគតិ ដូចជា៖ ១.បុស្ស (Bŏss) ២.មាឃ (Méakh) ៣.ផល្គុន (Phâlkŭn) ៤.ចេត្រ (Chêtr) ៥.ពិសាខ (Pĭsakh) ៦.ជេស្ឋ (Chésth) ៧.អាសាឍ (Asath) ៨.ស្រាពណ៍ (Srapôn) ៩.ភទ្របទ (Phôtrôbât) ១០.អស្សុជ (Âssŏch) ១១.កត្តិក (Kâtdĕk) ១២.មិគសិរ (Mĭkôsĕr) ។<ref> Q́um Būv (1970) [https://books.google.com/books/about/S%C5%ABryay%C4%81tra_%E1%B8%B7oe%E1%B9%85_s%C4%83k_prakratidin.html?id=YODKrbHKG-EC Sorya Trei Leung Sak], Publisher: Cambodian Buddhist Academy Original from the University of Michigan p.138 </ref> រហូតដល់ចុងសម័យអង្គរ យោងតាមកំណត់ត្រាលោក ចូវតាខ្វាន់ (Zhou Daguan) ដែលមកដល់អាណាចក្រខ្មែរ ក្នុងឆ្នាំ ១២៩៦ នៃគ.សករាជ លោកបានធ្វើដំណើរចេញពីតំបន់អ្នកស្រុកចេនឡា មកតាមបឹងទន្លេសាប មកដល់តំបន់អង្គរ ក្នុងខែសីហា លោកអាចយល់ច្រឡំនៅ [[ពិធីបុណ្យអុំទូក]] ថាជាពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំ របស់កម្ពុជាដែលធ្វើឡើងនៅខែ មិគសិរ ត្រូវនិងខែទី១១ របស់ចិន ដែលលោកបានពណ៌នាអំពីការប្រកួតអុំទូក មានបណ្ដែតគោម និង អុចកាំជ្រួច ផងដែរ រហូតលោកបន្តស្នាក់នៅអស់ពេល ៨ខែ លោកបានកត់ត្រាអំពីពិធីបុណ្យរដូវក្ដៅរបស់កម្ពុជា ដែលអ្នកស្រុកនាតំបន់អង្គរបានលេងជះទឹកដាក់គ្នារយៈពេលជាច្រើនថ្ងៃ និងបានប្រមូលទឹកមកពីគ្រប់ទិសទីនាថ្ងៃចុងក្រោយ យកមកស្រោចស្រពបដិមារព្រះពុទ្ធដែលគេបានយកមកដង្ហែរចំនួន ២៥អង្គ ផងដែរ ។ អរិយធម៌កម្ពុជា បានប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួនតាំងពីខែចេត្រ ដែលត្រូវជាខែទី៤ នៃខែមេសា តាំងពីស.វទី៧ មកម៉្លេះ តែដោយភាពល្អៀងនៃប្រតិទិនចន្ទគតិ ខែទី១២ មិគសិរ អាចល្អៀងមកខែទី១ ហើយខែចេត្រទី៤ អាចល្អៀងមកខែទី៥ ហើយខែបន្តបន្ទាប់ទៀតមានការល្អៀងចូលគ្នាជាបន្តបន្ទាប់ ទើបកម្ពុជាសំរេចប្ដូរមករាប់ សុរិយាគតិវិញ ក្នុងសម័យអណាព្យាបាលបារាំង រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ មានន័យថាយើងចូលឆ្នាំ នៅមេសៈរាសី តាមប្រតិទិនពុទ្ធសាសនាដដែល គ្រាន់តែយើងផ្លាសប្ដូរឯក្កតានៃការរាប់លំដាប់ខែប៉ុនណោះ ដោយប្ដូរពីចន្ទគតិ ទៅសុរិយាគតិ វិញដើម្បីភាពជាក់លាក់នៃរង្វាស់ខែក្នុងមួយឆ្នាំ ។ ដោយសុរិយាគតិ គេគិតតាមក្បួនរាសីចក្រ ដែលព្រះអាទិត្យធ្វើដំណើរចេញពី មីនរាសី (Pisces) គឺជាសញ្ញាហោរាសាស្ត្រទីដប់ពីរ និងចុងក្រោយនៅក្នុងរាសីចក្រ វាលាតសន្ធឹងពី 330° ទៅ 360° នៃរយៈបណ្តោយលំហអាកាស នៅក្រោមរាសីចក្រត្រូពិច ព្រះអាទិត្យឆ្លងកាត់តំបន់នេះនៅចន្លោះថ្ងៃទី 19 ខែកុម្ភៈ ដល់ថ្ងៃទី 20 ខែមីនា ហើយធ្វើដំណើរចូលដល់ មេសរាសី (Aries) ទីតាំងនៅអឌ្ឍគោលលំហអាកាសខាងជើង ដោយព្រះអាទិត្យនិងដើរត្រង់ពីលើក្បាល ហៅថា "សាមញ្ញសង្ក្រាន្ត" កំដៅព្រះអាទិត្យឡើងក្ដៅជាងខែទាំងពួង ប្រជាប្រុសស្រីនិងបានសំរាកពីស្រែចម្ការរបស់ពួកគេ បន្ទាប់មកពួកគេអាចប្រមូលទិន្នផលក្នុងខែនេះផងដែរសម្រាប់ការត្រៀមអបអរពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មីរបស់ខ្លួន ដោយសារតែអាកាសធាតុក្ដៅនេះហើយទើបកើតមានទំនៀមលេងជះទឹករបស់ដូនតាខ្មែរបុរាណ មកដល់បញ្ចុប្បន្ននេះ ។<ref> Bejr Sál (1966) [https://books.google.com/books/about/Bidh%C4%AB_prac%C4%81%E1%B9%83_%E1%B9%AD%C3%A1p_b%C4%ABr_khae.html?id=8Eis4PLIPp0C Bidhī pracāṃ ṭáp bīr khae], Publisher: Buṭdh Sāsanapaṇḍity, Original from University of California, Berkeley p.76 </ref> === ចន្ទគតិ === ចន្ទគតិ បា. ( ន. ) ដំណើរព្រះចន្ទ : លើកខែតាមចន្ទគតិ, កំណត់ថ្ងៃខែតាមចន្ទគតិ ។ ចន្ទគតិកាល បា. ( ន. ) កាលរដូវដែលកំណត់តាមដំណើរព្រះចន្ទក្នុងឆ្នាំមួយៗ ចែកជារដូវមាន ៣ គឺ ហេមន្តៈ រដូវរងា មាន ៤ ខែ រាប់តាំងពីថ្ងៃ ១ រោច ខែកត្ដិក ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែផល្គុន, គិម្ហៈ រដូវក្ដៅមាន ៤ ខែ រាប់ពីថ្ងៃ ១ រោចខែផល្គុន ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែអាសាឍ, វស្សា រដូវភ្លៀងមាន ៤ ខែ រាប់ពីថ្ងៃ ១ រោចខែអាសាឍ ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មីខែកត្ដិក, រួមទាំងបីរដូវជា ១២ខែ ត្រូវជា គម្រប់១ឆ្នាំ, តែបើឆ្នាំ ដែលមានអធិកមាសលើស ខែអាសាឍ ២ ដង នោះ ត្រង់គិម្ហៈរដូវ មាន ៥ខែ គឺរាប់ពីត្រឹមថ្ងៃ ១រោច ខែផល្គុន ទៅដល់ថ្ងៃពេញបូណ៌មី ខែទុតិយាសាឍ, ឆ្នាំនោះមាន ១៣ ខែ, ហៅថា ឆ្នាំមានអធិកមាស ។ បើឆ្នាំមានអធិកវារៈ ត្រង់ខែជេស្ឋត្រូវមាន ៣០ថ្ងៃ ខុសពីធម្មតា ខែអាសាឍ ជួនកាលមាន ២ដង * មុនឈ្មោះ – បឋមាសាឍ * ក្រោយឈ្មោះ – ទុតិយាសាឍ បើយកលេខប្រើជាជំនួសខែ បឋមាសាឍ ត្រូវដាក់លេខ ៨ ក្រោមសូន្យ ( ᧠ ), ខែ ទុតិយាសាធ ត្រូវដាក់លេខ ៨ ពីរតម្រួតលើគ្នា ( ᧰ ) ចន្ទមណ្ឌល ក្នុងអាកាសក៏ហៅថា ខែដែរ : សំពះព្រះខែ, ខែរះ, និង ខែលិច ។ ទុតិយាសាឍ –យ៉ាសាត បា.; សំ. ( ន. ) (ទុតិយាសាឡ្ហ; ទ្វិតីយាសាឍ) ឈ្មោះខែអាសាឍទី ២ គឺខែអាសាឍក្រោយ ជាគូគ្នានឹងខែអាសាឍទី ១ គឺខែអាសាឍមុនដែលហៅថា បឋមាសាឍ (មានតែក្នុងឆ្នាំណាដែលមានអធិកមាស គឺឆ្នាំដែលត្រូវលើកខែអាសាឍ ២ ដងបំពេញតាមចន្ទគតិ) ហៅខែ ទុតិយាសាឍ ។ == កំណត់ត្រា ពាក្យ សង្ក្រាន្ត == [[File:Songkran in Khmer inscription.png|thumb|Songkrant in Khmer inscription]] * សិលាចារឹក [[ប្រាសាទទេពប្រណម]] K.290 <ref> Tep Pranam temple stone inscription K.290 in (Saka 937 = A.D. 1015), Angkor Database.Asia [https://books.google.com.kh/books?id=_0N5tAEACAAJ&dq=Tep+Pranam+temple+stone+inscription+K.290&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwju_fKmyJXuAhVigtgFHXymBx0Q6AEwAXoECAIQAg Vibrancy in Stone: Masterpieces of the Danang Museum of Cham Sculpture], Publisher: River Books, p.287 [[ISBN]]: 6167339996 </ref>​ * សិលាចារឹក [[ប្រាសាទភិមានអាកាស]] K.291 និយាយពីការ សែនដង្វាយក្នុងឆ្នាំថ្មី <ref> Phimeanakas temple stone inscription K.291 Speaking of offerings in the new year in (Saka 832 = A.D. 910) Sachchidanand Sahai (2012)[https://books.google.com.kh/books?id=rgaVIEbNQVQC&q=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&dq=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiyqJTdypXuAhXOAnIKHXn-BI8Q6AEwAHoECAMQAg The Hindu Temples in Southeast Asia: Their Role in Social, Economic and Political Formations], Publisher: Indian Institute of Advanced Study, University of Minnesota p.368 [[ISBN]]: 8173054282 </ref>​ * សិលាចារឹក [[ប្រាសាទបឹងមាលា]] K.989 និយាយពីការ រៀបដង្វាយថ្វាយគ្រូបុរោហិត ក្នុងឆ្នាំថ្មី <ref> [https://books.google.com.kh/books?id=rgaVIEbNQVQC&q=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&dq=Phimeanakas+temple+stone+inscription+K.291&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwiyqJTdypXuAhXOAnIKHXn-BI8Q6AEwAHoECAMQAg Beng Mealea temple stone inscription K.989 Talk about the New Year's Eve offering​ to Astrologer​ of the rules.] The University of Minnesota </ref>​ * សិលាចារឹក ភ្នំសណ្ដក [[ខេត្តព្រះវិហារ]] K.195 បានចារឹកថា គប្បីរក្សាគ្រឿងដង្វាយដល់ព្រះ ប្រចាំថ្ងៃសង្ក្រាន្ត <ref> Phnom Sondok in Preah Vihear Province stone inscription K.195 Talk about one should keep the offering to God in the day of Songkran [https://books.google.com.kh/books?id=iKM0AQAAIAAJ&q=Vihear+Province+stone+inscription&dq=Vihear+Province+stone+inscription&hl=en&sa=X&ved=2ahUKEwjDrPL30pXuAhVc_XMBHWasACsQ6AEwCHoECAcQAg Khmer: History and Treasures of an Ancient Civilization] the University of California </ref>​ == សេចក្តីប្រតិកម្ម == * មានការផុសនិយាយពីវប្បធម៌ចូលឆ្នាំខ្មែរ របស់បងប្អូនមួយចំនួនលើបណ្ដាញសង្គម Facebook និង Youtube ដែលប្រាសចាកពី កំណត់ត្រានៃឯកសារយោងទាំងស្រុង ការលើកឡើងដោយគ្មានប្រភពច្បាស់លាស់ ដោយផុសថា ទេវតាទាំង៧អង្គ ជាប្រពន្ធរបស់ ព្រះឥន្ទ្រ ពិធីលេងជះទឹក ជារបស់បរទេសជាដើម និង តាមរយៈសារព័ត៌មានមួយចំនួន ដែលជាហេតុធ្វើឱ្យមានការយល់ច្រឡំដល់ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួនធំ ។ អត្ថបទនៃ ពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំខ្មែរ ដែលរៀបរាប់ខាងលើនេះ បានធ្វើការស្រាវជ្រាវអស់រយៈពេល 4 ឆ្នាំ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ 2018 មក ដែលឯកសារមួយចំនួនធំ បានរកឃើញនៅបណ្ណាល័យអន្តរជាតិធំៗ នាក្រៅប្រទេស ដូចនេះសូមធ្វើការកែតម្រូវ ខ្លឹមសាររបស់បងប្អូន ដែលផុសអំពីទំនៀមចូលឆ្នាំខ្មែរ ឱ្យបានច្បាស់លាស់ សូមអរគុណ ។ * អត្ថបទទាំងមូល មិនដាក់ប្រភពឯកសារ តាមសៀវភៅមហាសង្ក្រាន្តរបស់លោក អុឹម បុរិន្ទ នោះទេ ព្រោះប្រភពមួយចំនួនធំក្នុងសៀវភៅនេះ ដាក់ Credit យកមកពីតម្រាសង្ក្រានរបស់ថៃ ដែលប្រាសចាកតាមតម្រារបស់ខ្មែរ ។ ដូចជា៖ ការផ្លាសប្ដូរឈ្មោះ ទេវតា ក្នុងសៀវភៅមហាសង្ក្រាន្ត ដែលនាំឱ្យមានភាពច្របូលច្របល់ជាច្រើនលើកច្រើនសារ ទុង្សាទេវី ទៅជា ទុង្សទេវី ទៅជា ធុង្សៈទេវី រាក្យសាទេវី ទៅជា រាក្សសាទេវី, មហោទរាទេវី ទៅជា មហោធរៈទេវី រូបគ្របមុខ កាយវិការយាងមករបស់ទេវតា ខុសក្បួនតម្រា យកគ្រឿងពណ៌ត្បូងប្រដាប់កាយ ទៅធ្វើជាពណ៌មង្គលផ្សេងៗ ល ។ == សេចក្តីប្រតិកម្ម លើកទី 2 == * ការលើកឡើងចំពោះ បណ្ឌិតសភាអក្សរសាស្ត្រមួយរូបចំពោះពិធីលេងជះទឹកនៅកម្ពុជា ហាក់ដូចជាឆ្ងាយពីជំនាញរបស់លោកម្នាក់នោះ ចំពោះវប្បធម៌ប្រពៃណីជាតិកម្ពុជា តាមរយៈ ការលើកឡើងជាបន្តបន្ទាប់ដែលខុសពីជំនាញរបស់ពួកគេ ។ មានដូចជា៖ គ្រូបង្រៀន ដេប៉ាតឺម៉ង់ ផ្នែកគណិតវិទ្យា បណ្ឌិតសភាផ្នែកអក្សរសាស្ត្រ មន្ត្រីជំនាញផ្នែក សារពត៌មាន ព្រះសង្ឃផ្នែកធម្មទាន បុគ្គលផ្នែកអចលនទ្រព្យ ផ្សេងៗ ពួកគេគ្មានការងារធ្វើ ឬ យ៉ាងណា ចាំមកអង្គុយតែទើសឆ្កឹះឆ្កៀល វប្បធម៌ទំនៀមរបស់កម្ពុជាតាមការយល់ឃើញ របស់ពួកគេ ពេលខ្លះពួកគេ ចង់កែប្រែ ឬ ចង់លុបបំបាត់នៅទំនៀមវប្បធម៌របស់កម្ពុជាថែមទៀត ។ * ពិធីលេងជះទឹក ដែលផ្លាសប្ដូរពីការលេងដោយជះទឹក តាមរយៈ ត្រឡោកដូង វិវត្តន៍មក កាធុនដាក់ទឹក បន្តមកផ្ទិលទឹក រហូតជឿនលឿនដល់ មានកាំភ្លើងជ័រ បាញ់ទឹក ដើម្បីជាភាពងាយស្រួលក្នុងការរក្សាបរិមាណទឹកដាក់នៅតាមខ្លួនរបស់ពួកគេ អ្វីដែលសំខាន់កុំបោះបង់នៃការលេង ព្រោះនិងបណ្ដាលឱ្យទំនៀមរបស់យើងធ្លាក់ទៅដៃប្រទេសជិតខាង យើងនិងគ្មានឬសគល់នៃការតតាំង រហូតដល់រាប់រយជំនាន់ឯណោះ ។ * វាគួរតែមន្ត្រីជំនាញផ្នែកសេដ្ឋកិច្ច ជាអ្នកបកស្រាយពីផលប៉ះពាល់ មើលទៅដូចគ្មានឃើញប៉ះពាល់អ្វីសោះ បើតាមបុរាណចារ្យ ក្ដាប់បាន មានតែជនបរទេសគាត់ពោលសរសើរ ពីការលេងជះទឹក បាញ់ទឹកនៅសៀមរាប ហើយពួកគេចង់មកលេងបែបនេះនៅឆ្នាំបន្ទាប់នេះទៀត ភ្ញៀវទេសចរណ៍អន្តរជាតិ អាចថានិងសម្រុកមកច្រើនជាងនេះទៀត នៅពេលដែលពលរដ្ឋខ្មែរលេងកាំភ្លើងជ័របាញ់ទឹកកាន់តែច្រើន ប្រាកដជាមានអ្នកវិនិយោគ មកបើករោងចក្រផលិតកាំភ្លើងជ័រនេះបន្ថែមទៀត កម្ពុជាចំណេញពី ទេសចរណ៍ជាតិ និង អន្តរជាតិផង ចំណេញទាំងកំណើនការងារក្នុងស្រុកផង ដូចជាមិនឃើញចំនុចដែលមើលទៅគួរឱ្យខាំធ្មេញដាក់សោះ !!។ === ចុះបើយើងប្រើក្អមជះទឹកវិញ និងមានផលប៉ះពាល់អ្វីខ្លះ ? === * ក្អមទឹក ជាវត្ថុដែលមានកស្តួច សម្រាប់ដាក់ទឹក គេអាចត្រឹមយក មកចាក់ទឹក ឬ ច្រូចទឹកបាន តើយើងជះទឹកយ៉ាងដូចម្ដេច បើវាមានបរិមាណធ្ងន់ ? ភាគច្រើនខ្មែរពីបុរាណ ប្រើវាដោយការកណ្ដៀត និង ទូលក្អម ប៉ុនណោះ គិតចាប់ពី សម័យអង្គរ មកដល់សង្គមរាស្ត្រនិយម រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះ មិនដែលជួបសោះការយកក្អមដាក់ទឹកមកជះគ្នានេះ តើលោកបណ្ឌិតនោះបាន រកឃើញរបកគំហើញនេះពីណាដែរ ? បើតាមបុរាណចារ្យ យល់ឃើញ ការយកក្អមទឹកមកជះគ្នា មានហានិភ័យណាស់ អាចបង្ករជាអំពើហិង្សា គប់គ្នារបួសស្លាប់ដោយក្អម បង្ករតែសេចក្ដីអន្តរាយដល់ទំនៀមខ្មែរប៉ុនណោះ ។ មានតែល្បែងប្រប្រិយមួយគត់ដែលគេប្រើក្អម នោះគឺ ល្បែងវាយក្អម ហើយមិនមានកំណត់ត្រាណាផ្សេងដែលខ្មែរបុរាណបានកត់ត្រាទុក អំពីបែបផែននៃការលេងក្អមបែបផ្សេងពីនេះទៀតនោះទេ សូមអរគុណ ។ == សេចក្តីស្នើសុំ ចំពោះបងប្អូនសារពត៌មាន == * នៅក្នុងថ្ងៃដ៏វិសេស នាថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ បុរាណចារ្យ សូមស្នើសុំ ចំពោះបងប្អូនសារពត៌មានមួយចំនួន សូមកុំបង្ហោះ សេចក្ដីមិនល្អនៅក្នុងបណ្ដាញសង្គមនាថ្ងៃចូលឆ្នាំប្រពៃណីជាតិរបស់ខ្លួនអី វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេចក្ដីរីករាយ និងបង្កើតបានផ្នត់គំនិត នៃរូបភាពភ័យខ្លាច ធ្វើឱ្យឪពុកម្ដាយនៃពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន សម្រេចចិត្តខុស នៃការបិទសិទ្ធសេរីភាពរបស់កូន មិនឱ្យលេងទៅតាមទំនៀមរបស់ដូនតាខ្លួន ធ្វើឱ្យកូនៗរបស់ពួកគេរងនូវសម្ពាធផ្លូវចិត្តឈានដល់ការប្រព្រឹត្តនូវអបាយមុខផ្សេងៗ ដូចជា៖ សេពគ្រឿងញៀន លេងល្បែងសុីសង ផ្សេងៗ ដោយសាររូបភាព ឬ Video របស់បងប្អូនសារពត៌មានមួយចំនួន ដែលបានយករូបភាពគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗនៃប្រទេសដ៏ទៃមកធ្វើការផុសចាក់ដោតដល់អារម្មណ៍របស់ពលរដ្ឋខ្មែរមួយចំនួន បង្កើតឱ្យមានការតិះដៀលដល់ជាតិសាសន៍ខ្លួនគ្រប់រូបភាព គិតចាប់ពីសមញ្ញជន ព្រះសង្ឃរហូតដល់គ្រូ បណ្ឌិតដេប៉ាតឺម៉ង់ ផងដែរ សូមអរគុណ និង អរព្រះគុណ ។ === ក្រមសីលធម៌ពត៌មាន ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ === * មិនគួរផុសពីពត៌មាន លាបពណ៌នយោបាយណាមួយក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3ថ្ងៃ ។ (មិនថាបក្សនយោបាយទាំងអស់នៅកម្ពុជា) * មិនគួរផុសសេចក្ដីកើតទុក្ខ ណាមួយក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3 ថ្ងៃ ។ * មិនគួរផុសរូបភាពចលាចលណាមួយ ក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3 ថ្ងៃ ។ * មិនគួរផុស ពីចេទនាបុគ្គលណាមួយ ក្នុងការបង្អាក់ វប្បធម៌ និង ទំនៀមនៃការលេង ជះទឹក និង ប៉ាតម៉្សៅ ។ * សូមចូលរួមផ្សព្វផ្សាយ កន្លែងទេសចរណ៍ សំខាន់ៗ ឬ ភាពសប្បាយរីករាយណាមួយ ដើម្បីជួយជម្រុញវិស័យទេសចរណ៍ជាតិ ។ (មានន័យថាសារពត៌មានរួមចំណែកជួយដល់សេដ្ឋកិច្ចជាតិ) * មិនគួរផុសសេចក្ដីអន្តរាយ នៃបណ្ដាលប្រទេសផ្សេងៗនៅលើពិភពលោកក្នុងថ្ងៃចូលឆ្នាំខ្មែរ ចំនួន 3 ថ្ងៃ ។ == សេចក្ដីសង្វែគ == * រាល់ពេលចូលឆ្នាំខ្មែរម្ដងៗ យើងតែងតែទទួលបានការលាបពណ៌ពីជនអគតិមួយចំនួន អំពីទំនៀម លេងជះទឹក និង ប៉ាតម្ស៉ៅ ហើយកង្វះការយល់ដឹងរបស់ពួកគេសឹងតែរំលាយ ទំនៀមនេះចោលទៀតផង ។ឧទាហរណ៍៖ ពេលចូលឆ្នាំម្ដងៗ នៅតំបន់ ក មានពិធីលេងសប្បាយៗទៅតាមទំនៀម 30 ទៅ 40 ប្រភេទឯណោះ ហើយ តំបន់ ខ មានលេងទៅតាមទំនៀម 20 ទៅ 30 ប្រភេទប៉ុនណោះ រីឯតំបន់ គ មានលេងទៅតាមទំនៀមក្រោម 20 ប្រភេទអីចឹងទៅ ហើយតំបន់ ឃ មានទំនៀមលេងសប្បាយតែ 4 ទៅ 5 ប្រភេទតែប៉ុនណោះ ស្របពេលដែលប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយតាមទូរសព្ទដៃចាប់ផ្ដើមបើកទូលាយ មនុស្សតំបន់ ឃ ដែលគាត់មានទំនៀមលេងតិចតួច ក៏បង្ហោះលាបពណ៌ ឌឺដងជេរដៀល ទៅតំបន់ ក ដែលគេមាន មានពិធីលេងសប្បាយៗទៅតាមទំនៀម 30 ទៅ 40 ប្រភេទឯណោះ ដូចនេះ មនុស្សក្នុងតំបន់ ឃ ពួកគាត់មិនបានស្វ័យសិក្សា ទៅលើមនុស្ស ក្នុងតំបន់ ក នោះទេ គាត់ប្រឹងវាយប្រហារមួយឈ្នះដៃ ដើម្បីឱ្យអ្នកដទៃមើលឃើញថា មានតែពួកគាត់ទេ ជាអ្នកការពារថែរក្សានៅទំនៀមវប្បធម៌ខ្មែរកន្លងមក ។ ចុះតំបន់ ក ដែលគេខំប្រឹងប្រែងរក្សាទំនៀមពីដើមរៀងមក ពួកគេមិនចេះឈឺចាប់ឬយ៉ាងណា ដែលទ្រាំមើល ពួកដង្កូវដូចអ្នកមកបំផ្លាញតែខ្មែរគ្នាឯងឱ្យរលាយ សឹងគ្រប់ជំនាន់ ។ យូរៗទៅ ទៅជាពួករៀនបានតិច ពួកអក្ខរកម្ម និង ពួករៀនជំនាញផ្នែកផ្សេងសោះ ចេះមកបកស្រាយ ទំនៀមវប្បធម៌ខ្មែរ ប៉ាតណាប៉ាតណី នាំឱ្យច្របល់សង្គមខ្មែរម្ដងហើយម្ដងទៀត តាមផ្នត់គំនិតដ៏សំរាមរបស់ពួកគេ ដែលក្រុមបុរាណចារ្យ មិនអាចទទួលយកបាន ក្នុងបរិបទនេះ ។ == សេចក្តីថ្កល់ទោស == * សូមអំពាវនាវ ឱ្យអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចទាំងអស់ ក៏ដូចជាថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់នៃក្រសួងវប្បធម៌ និង ក្រសួងពត៌មាន សូមចូលរួមបញ្ឈប់ដាច់ខាត រាល់ជន់ទាំងឡាយណាដែលស្លៀកពាក់តែងកាយ ជាពួកទេវតា ហើយយកទៅធ្វើជាសេចក្ដីលេងសើចបង្ហោះជាការលេងកំប្លុកកំប្លែង ផុសនៅតាមបណ្ដាញសង្គមផ្សេងៗ ដែលប្រាសចាកពីសេចក្ដីគោរពរបស់ដូនតាខ្មែរទាំងស្រុង ដែលសំលៀកបំពាក់ទាំងនេះត្រូវបានចាត់ទុកជា សំលៀកបំពាក់ថ្លៃថ្នូរ និងជានិមិត្តរូបតំណាងឱ្យរបាំទេវៈរបស់កម្ពុជាផងដែរ ដែលយើងគ្រប់គ្នាសម្គាល់ថា ជាសំលៀកបំពាក់នៃរបាំព្រះរាជទ្រព្យ ។ == កិច្ចពិធីទាក់ទងនិងគោម នៅកម្ពុជា == '''Lantern Ceremony in Cambodia''' * '''ពិធីព្យួរគោម''' ប្រារព្ធនៅក្នុងពិធីបុណ្យ [[ចូលឆ្នាំខ្មែរ]] ។ English: Lantern hanging ceremony held in the festival Khmer New Year.(April) * '''ពិធីបង្ហោះគោម''' ប្រារព្ធនៅក្នុងពិធីបុណ្យ [[វិសាខបូជា]] ។ English: Lantern launching ceremony held in the festival Vaisak Worship Day.(May) Worshipping to Buddha Ceremony. * '''ពិធីបណ្ដែតគោម''' ប្រារព្ធនៅក្នុង [[ពិធីបុណ្យអុំទូក]] ។ English: Lantern Floating Ceremony '' 'Held in Cambodia Water Festival or Bon Om Touk (November) == ដូចច្នេះ == '''See also''' តើពិធីបុណ្យចូលឆ្នាំថ្មី មេសៈរាសី មាននៅប្រទេសណាខ្លះ នៃតំបន់អាសុីភាគខាងត្បូង ? តើពួគគេចាប់ផ្ដើមប្រារព្ធពិធីចូលឆ្នាំរបស់ខ្លួននៅពេលណា ? '''(New Year fall in April)''' * (Khmer New Year) Start in 7th century 637 AD * (Songkran Thai New Year) Start in 19th century 1888 AD * (Pi Mai Laos New Year) Start in 14th century * (Tamil New Year in Southern India) start in 3rd century * (Sinhalese New Year Sri Lanka) Start in 5th century * (Vaisakhi in Northern India) Start in 19th century 1801 AD * (Nepal New Year) Start in 16th century * (Thingyan New Year Myanmar) Start in 11th century * (Dai New Year Chinese) Start in 14th century 1380 AD * (Pohela Boishakh New Year Bangladesh) Start in 7th century == ឯកសារយោង == 14vd32dteynnvngli3p9ma1hxf2m1to 0 47385 281977 281342 2022-07-29T14:27:58Z Cyberf1 36246 wikitext text/x-wiki ល្បែង​គ្រប​មាន់ ជា​ល្បែង​កំសាន្ត​មួយ​យ៉ាង​របស់​ពួក​កុមារា កុមារី​ជំទង់ៗ គ្រប់​ភូមិ​ស្រុក ទូទៅ​ទាំង​ប្រទេស​កម្ពុជា ដែល​តែងតែ​លេង​នៅ​ពេលទំនេរ ក្នុង​វេលា​យប់​ខែ​ភ្លឺ ។ អ្នកលេង​មាន​ស្រី​មាន​ប្រុស​មាន​គ្នា​តាំងពី ៨ នាក់ ឬ ១០ នាក់​ម្ខាង​ឡើងទៅ ។ របៀង​លេង​គេ​ជ្រើស​យក​ក្មេងប្រុស​ម្នាក់​ស្រី​ម្នាក់ ក្នុង​បណ្ដាល​ពួកគេ​ទាំង​ពីរ​នោះ មក​គ្រប​សំពត់​ ឬ​ក្រមា ឲ្យ​ជិត​ខ្លួន​តាំងពី​ក្បាល​ដល់​ចុងជើង ប៉ុន្តែ​កុំ​ឲ្យ​ស្គាល់​ជា​នរណា ហើយ​គេ​ឲ្យ​ក្មេង​ទាំង​ពីរ​នាក់​នោះ ក្រាប​បែរមុខ​រកគ្នា គឺ​ខាង​ប្រុស​តំណាង​មាន់​ឈ្មោល ខាង​ស្រី​តំណាង​មាន់​ញី ។​    ​សកម្មភាព​របស់​អ្នកលេង ដូច​រូបភាព​នេះ​ ៖    ​(អ្នកខ្លះ​គេ​ហៅថា ល្បែង​លាក់​មាន់)    ​កាល​ក្រាប​ហើយ​គេ​ឲ្យ​ពួក​ខាង​ប្រុស​ម្នាក់គោះ​ខ្នង​មាន់​ខាង​ស្រី​ឲ្យ​រងា​វ មាន់​ខាង​ស្រី​រងាវ​ថា ‹​កិក​កិ​កែ​កឺ​ត​› ឡើង ដោយ​ខំ​ធ្វើ​សំលេង​ឲ្យ​ប្លែក​ពី​ធម្មតា ។ តែបើ​សា្ត​ប់​សូរ​មិន​បាន​គេ​អាច​គោះ​ឲ្យ​រងាវ​បាន បី ដង​ពួក​ខាង​ប្រុស​ចាំ​ស្ដាប់​សំលេង​មាន់​ខាង​ស្រី​នោះ ហើយ​គេ​ទាយ​តាម​ឈ្មោះ​មនុស្ស​ស្រី​ដែល​គេ​ស្គាល់ ទាយ​ហើយ​គេ​បើក​គំរប​ឡើង បើ​ត្រូវគេ​យក​មាន់​នោះ​មក​ទុក​ជា​របស់​គេ រួច​ហើយ​ខាង​ស្រី​គោះ​មាន់ ខាង​ប្រុស​ឲ្យ​រងាវ​ម្ដង ។ មាន់​ខាង​ប្រុស​រងាវ​ថា ‹​កិក​កិ​កែកឺ​ត​› ដូចគ្នា ។ ពួក​ខាង​ស្រី​ចាំ​ស្ដាប់​សំលេង​មាន់​ខាង​ប្រុស​នោះ ហើយ​គេ​ទាយ​តាម​ឈ្មោះ​មនុស្ស​ប្រុស ដែល​គេ​ស្គាល់​បើ​ខាង​ស្រី​ទាយ​ត្រូវ ខាង​ប្រុស គេ​យក​មាន់​ខាង​ស្រី ដែល​គេ​យក​ទៅ​នោះ មក​សង​ស្រី​វិញ តែ​បើ​ខាង​ស្រី​ទាយ​ខុស ខាង​ប្រុស​គេ​យក​មាន់​ខាង​ស្រី​នោះ​ទៅទៀត ។​    ​ការ​ទាយ​សំលេង​មាន់​ស្រេច​លើ​ខាង​ណា​ទាយ​ត្រូវ​ច្រើន គេ​បាន​មាន់​ច្រើន​, ​ខាង​ណា​ទាយ​ខុស​ច្រើន ត្រូវ​បង់ខាត​មាន់​ច្រើន​ដែរ ។ គេ​ធ្វើ​របៀប​នេះ​ទាល់តែ​ម្ខាងៗ​អស់​មាន់​ទាំង​អស់ ឬ​មាន់​ច្រើនជាងគេ​ទុក​ជា​ចាញ់ ខាង​ណា​បាន​មាន់​ច្រើន​គេ​ទុក​ជា​ឈ្នះ ហើយ​គេ​រៀបចំ​ជា​ថ្មី​ឡើងវិញ ។ គេ​ចេះ​តែ​ធ្វើ​របៀប​នេះ ដរាប​ដល់​ពេល​ណា ដែល​គេ​សន្មត់គ្នា​ថា ​ឈប់ ទើប​លែង​លេង ។​    ​ល្បែង​នេះ ជា​ល្បែង​កំសាន្ត​មួយ​យ៉ាង​សំរាប់​កុមារា កុមារី ជំទង់ៗ​លេង​តាម​សប្បាយ ដែល​ជា​ល្បែង​ហាត់​បញ្ញា ហាត់​គំនិត ឲ្យ​ប៉ិនប្រសព្វ​ខាង​ស្ដាប់ ខាង​កាត់​ប្រមាណ​តម្រូវ​តាម​សំលេង​របស់​មនុស្ស '''<big>writed by : Seila Oudom</big>''' 3mefb5bgxtc70n72ziiovyb2t0rvj3n 0 47479 281972 281953 2022-07-29T12:18:56Z 200.195.130.91 wikitext text/x-wiki {{Retaining title}}{{Infobox book|name=The Fox and the Hound|author=[[Daniel P. Mannix]]|illustrator=[[John Schoenherr]]|country={{USA}}<br>{{CAN}}|language=អង់គ្លេស|genre=ប្រលោមលោក|published={{start date|1967|09|11}} ([[E.P. Dutton]])|media_type=Print (hardcover)|pages=255 pp ''(first edition)''|oclc=2047816}} '''''The Fox and the Hound''''' គឺជាប្រលោមលោកឆ្នាំ ១៩៦៧ ដែលសរសេរដោយអ្នកនិពន្ធប្រលោមលោកជនជាតិអាមេរិក Daniel P. Mannix និងគូរដោយ John Schoenherr ។ វាធ្វើតាមជីវិតរបស់ Tod ដែលជាកញ្ជ្រោងក្រហមដែលចិញ្ចឹមដោយមនុស្សសម្រាប់ឆ្នាំដំបូងនៃជីវិតរបស់គាត់ និង Copper ដែលជាសត្វឆ្កែពាក់កណ្តាលឈាមដែលជាកម្មសិទ្ធិរបស់អ្នកប្រមាញ់ក្នុងស្រុក ហៅថា Master ។ បន្ទាប់ពី Tod បណ្តាលឱ្យស្លាប់សត្វជ្រូកសំណព្វរបស់បុរសនោះ បុរស និងឆ្កែបានដេញតាមកញ្ជ្រោងដោយមិនឈប់ឈរ ប្រឆាំងនឹងផ្ទៃខាងក្រោយពីរនៃពិភពលោកមនុស្សផ្លាស់ប្តូរ និងជីវិតធម្មតារបស់ Tod ក្នុងការបរបាញ់ស្វែងរកអាហារ ស្វែងរកគូ និងការពារទឹកដីរបស់គាត់។ {{Stub}} i6uy2dvjv9o89mb159wcj72a99wmy9r 281973 281972 2022-07-29T12:20:10Z 200.195.130.91 wikitext text/x-wiki {{Retaining title}}{{Infobox book|name=The Fox and the Hound|author=[[Daniel P. Mannix]]|illustrator=[[John Schoenherr]]|country={{USA}}<br>{{CAN}}|language=អង់គ្លេស|genre=ប្រលោមលោក|published={{start date|1967|09|11}} ([[E.P. Dutton]])|media_type=Print (hardcover)|pages=255 pp ''(first edition)''|oclc=2047816}} '''''The Fox and the Hound''''' គឺជាប្រលោមលោកឆ្នាំ ១៩៦៧ ដែលសរសេរដោយអ្នកនិពន្ធប្រលោមលោកជនជាតិអាមេរិក Daniel P. Mannix និងគូរដោយ John Schoenherr ។ {{Stub}} nrdnb36xva0ot8slz1b6fcmqqfou9c5 0 47489 281980 2022-07-29T15:32:37Z Chhen Pisey 32423 បង្កើតដោយការបកប្រែទំព័រ "[[:en:Special:Redirect/revision/1100960086|Gotabaya Rajapaksa]]" wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = [[Lieutenant Colonel]] | name = Gotabaya Rajapaksa | honorific_suffix = {{post-nominals|list=[[Rana Wickrama Padakkama|RWP]] [[Rana Sura Padakkama|RSP]]}} | native_name = {{ubl|{{lang|si|ගෝඨාභය රාජපක්ෂ}}|{{lang|ta|கோட்டாபய ராஜபக்ஸ}}}} | image = Gotabaya Rajapaksa November 2019 crop.jpg | caption = Rajapaksa in 2019 | office = 8th [[President of Sri Lanka]] | termstart = 18 November 2019 | termend = 14 July 2022 | status = | primeminister = [[Ranil Wickremesinghe]]<br />[[Mahinda Rajapaksa]] | predecessor = [[Maithripala Sirisena]] | successor = [[Ranil Wickremesinghe]] | office1 = [[Minister of Defence (Sri Lanka)|Minister of Defence]] | president1 = ''Himself'' | termstart1 = 28 November 2019 | termend1 = 14 July 2022 | primeminister1 = [[Mahinda Rajapaksa]] <br /> [[Ranil Wickremesinghe]] | predecessor1 = [[Maithripala Sirisena]] | successor1 = [[Ranil Wickremesinghe]] | office2 = [[Minister of Technology (Sri Lanka)|Minister of Technology]] | termstart2 = 26 November 2020 | termend2 = 14 July 2022 | primeminister2 = [[Mahinda Rajapaksa]] <br /> [[Ranil Wickremesinghe]] | president2 = ''Himself'' | predecessor2 = [[Susil Premajayantha]] | successor2 = [[Ranil Wickremesinghe]] | term_end6 = 25 November 2005 | birth_date = {{Birth date and age|1949|06|20|df=y}} | birth_place = [[Matara District|Palatuwa]], [[Dominion of Ceylon]] | citizenship = Sri Lanka (1949–2003, 2005–present)<ref>{{cite web |url= https://ceylontoday.lk/news-more/6176 |title= CT finds Gota's true U.S. renunciation certificate |date= 1 August 2019 |publisher= Ceylon Today |access-date= 1 August 2019 |archive-date= 7 October 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20191007081836/https://ceylontoday.lk/news-more/6176 |url-status= dead }}</ref><ref>{{cite news |title=Police to probe Gota's citizenship, passports |url=http://www.ft.lk/front-page/Police-to-probe-Gota-s-citizenship-passports/44-683723 |access-date=27 October 2019 |work=[[Daily FT]] |date=10 August 2019 |location=Colombo, Sri Lanka |archive-date=17 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191117081134/http://www.ft.lk/front-page/Police-to-probe-Gota-s-citizenship-passports/44-683723 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |title=Gota's Lanka citizenship in doubt, candidacy under cloud |url=http://www.island.lk/index.php?page_cat=article-details&page=article-details&code_title=210978 |access-date=27 October 2019 |work=[[The Island (Sri Lanka)|The Island]] |date=22 September 2019 |location=Colombo, Sri Lanka |archive-date=24 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190624080639/http://www.island.lk/index.php?page_cat=article-details |url-status=dead }}</ref><br />United States (2003–2019)<ref>{{cite news |last1=Singh |first1=Anurangi |title=Gota's citizenship challenged in Court of Appeal |url=http://www.sundayobserver.lk/2019/09/29/news/gota%E2%80%99s-citizenship-challenged-court-appeal |access-date=27 October 2019 |work=[[Sunday Observer (Sri Lanka)|Sunday Observer]] |date=29 September 2019 |location=Colombo, Sri Lanka |archive-date=1 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200201133021/http://www.sundayobserver.lk/2019/09/29/news/gota%E2%80%99s-citizenship-challenged-court-appeal |url-status=live }}</ref><ref name="peopleWantNonTraditional">{{Cite web|url=http://www.dailymirror.lk/article/People-want-non-traditional-politicians-Gotabhaya-Rajapaksa-148495.html?fbrefresh=1547485373|title=People want non-traditional politicians – Gotabhaya Rajapaksa|website=dailymirror.lk|language=en|access-date=14 January 2019|archive-date=13 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200213132415/http://www.dailymirror.lk/article/People-want-non-traditional-politicians-Gotabhaya-Rajapaksa-148495.html?fbrefresh=1547485373|url-status=live}}</ref> | party = [[Sri Lanka Podujana Peramuna]] | spouse = Ioma Rajapaksa | children = | parents = [[D. A. Rajapaksa|Don Alwin Rajapaksa]] (father)<br />Dandina Samarasinghe née Dissanayake (mother) | education = [[Sri Lanka Military Academy]]<br />[[University of Colombo]] | alma_mater = | allegiance = [[Sri Lanka]] | branch = [[Sri Lankan Army]] | serviceyears = 1971–1991 | rank = [[Lieutenant Colonel]] | unit = [[Gajaba Regiment]] | commands = [[Gajaba Regiment#Units|1st Gajaba Regiment]]<br />[[General Sir John Kotelawala Defence University|General Sir John Kotelawala Defence Academy]] | battles = [[Sri Lankan Civil War]]<br />[[1987–1989 JVP insurrection]] | website = {{URL|https://gota.lk/|gota.lk}} | death_date = }} [[វរសេនីយ៍ទោ]] '''ណាន់ដាសេនា កុដតាព្យា រាជប៉ក្សា''' RWP RSP ( Sinhala ; {{Lang-ta|நந்தசேன கோட்டாபய ராஜபக்ஸ}} ; កើតថ្ងៃទី 20 ខែមិថុនា ឆ្នាំ 1949) គឺជាអតីតមន្ត្រីយោធា និងជាអ្នកនយោបាយស្រីលង្កា ដែលបានបម្រើការជា [[ប្រធានាធិបតីស្រីលង្កា|ប្រធានាធិបតីទីប្រាំបីនៃប្រទេសស្រីលង្កា]] ចាប់ពីឆ្នាំ 2019 រហូតដល់ការលាលែងពីតំណែងនៅថ្ងៃទី 14 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 2022។ រាជប៉ក្សា បានភៀសខ្លួនទៅសិង្ហបុរីតាមរយៈម៉ាល់ឌីវដោយនិរទេសខ្លួនឯងនៅថ្ងៃទី 14 ខែកក្កដាឆ្នាំ 2022។ <ref>{{Cite web|url=https://www.newsfirst.lk/2022/07/15/sri-lanka-president-gotabaya-has-officially-stepped-down/|title=Sri Lanka: President Gotabaya has officially stepped down|date=15 July 2022|website=Sri Lanka News – Newsfirst|archivedate=15 July 2022|archive-date=15 July 2022}}</ref> លោកធ្លាប់ធ្វើជា [[ក្រសួងការពារជាតិ (ស្រីលង្កា)|លេខាធិការ]] [[ក្រសួងការពារជាតិ (ស្រីលង្កា)|ក្រសួងការពារជាតិ]] និង [[ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុង (ស្រីលង្កា)|ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុង]] ពីឆ្នាំ 2005 ដល់ឆ្នាំ 2015 ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់បងប្រុសរបស់គាត់អតីតប្រធានាធិបតី [[Mahinda Rajapaksa|មហិដា រាជប៉ក្សា]] កំឡុងដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃ [[សង្គ្រាមស៊ីវិលស្រីលង្កា|សង្រ្គាមស៊ីវិលស្រីលង្កា]] ។ [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:បុគ្គលនៅរស់]] hw48vb9hdwnxglp81ka0gpup48dhyqf 281981 281980 2022-07-29T15:33:44Z Chhen Pisey 32423 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | honorific_prefix = [[Lieutenant Colonel]] | name = Gotabaya Rajapaksa | honorific_suffix = {{post-nominals|list=[[Rana Wickrama Padakkama|RWP]] [[Rana Sura Padakkama|RSP]]}} | native_name = {{ubl|{{lang|si|ගෝඨාභය රාජපක්ෂ}}|{{lang|ta|கோட்டாபய ராஜபக்ஸ}}}} | image = Gotabaya Rajapaksa November 2019 crop.jpg | caption = Rajapaksa in 2019 | office = 8th [[President of Sri Lanka]] | termstart = 18 November 2019 | termend = 14 July 2022 | status = | primeminister = [[Ranil Wickremesinghe]]<br />[[Mahinda Rajapaksa]] | predecessor = [[Maithripala Sirisena]] | successor = [[Ranil Wickremesinghe]] | office1 = [[Minister of Defence (Sri Lanka)|Minister of Defence]] | president1 = ''Himself'' | termstart1 = 28 November 2019 | termend1 = 14 July 2022 | primeminister1 = [[Mahinda Rajapaksa]] <br /> [[Ranil Wickremesinghe]] | predecessor1 = [[Maithripala Sirisena]] | successor1 = [[Ranil Wickremesinghe]] | office2 = [[Minister of Technology (Sri Lanka)|Minister of Technology]] | termstart2 = 26 November 2020 | termend2 = 14 July 2022 | primeminister2 = [[Mahinda Rajapaksa]] <br /> [[Ranil Wickremesinghe]] | president2 = ''Himself'' | predecessor2 = [[Susil Premajayantha]] | successor2 = [[Ranil Wickremesinghe]] | term_end6 = 25 November 2005 | birth_date = {{Birth date and age|1949|06|20|df=y}} | birth_place = [[Matara District|Palatuwa]], [[Dominion of Ceylon]] | citizenship = Sri Lanka (1949–2003, 2005–present)<ref>{{cite web |url= https://ceylontoday.lk/news-more/6176 |title= CT finds Gota's true U.S. renunciation certificate |date= 1 August 2019 |publisher= Ceylon Today |access-date= 1 August 2019 |archive-date= 7 October 2019 |archive-url= https://web.archive.org/web/20191007081836/https://ceylontoday.lk/news-more/6176 |url-status= dead }}</ref><ref>{{cite news |title=Police to probe Gota's citizenship, passports |url=http://www.ft.lk/front-page/Police-to-probe-Gota-s-citizenship-passports/44-683723 |access-date=27 October 2019 |work=[[Daily FT]] |date=10 August 2019 |location=Colombo, Sri Lanka |archive-date=17 November 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191117081134/http://www.ft.lk/front-page/Police-to-probe-Gota-s-citizenship-passports/44-683723 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite news |title=Gota's Lanka citizenship in doubt, candidacy under cloud |url=http://www.island.lk/index.php?page_cat=article-details&page=article-details&code_title=210978 |access-date=27 October 2019 |work=[[The Island (Sri Lanka)|The Island]] |date=22 September 2019 |location=Colombo, Sri Lanka |archive-date=24 June 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190624080639/http://www.island.lk/index.php?page_cat=article-details |url-status=dead }}</ref><br />United States (2003–2019)<ref>{{cite news |last1=Singh |first1=Anurangi |title=Gota's citizenship challenged in Court of Appeal |url=http://www.sundayobserver.lk/2019/09/29/news/gota%E2%80%99s-citizenship-challenged-court-appeal |access-date=27 October 2019 |work=[[Sunday Observer (Sri Lanka)|Sunday Observer]] |date=29 September 2019 |location=Colombo, Sri Lanka |archive-date=1 February 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200201133021/http://www.sundayobserver.lk/2019/09/29/news/gota%E2%80%99s-citizenship-challenged-court-appeal |url-status=live }}</ref><ref name="peopleWantNonTraditional">{{Cite web|url=http://www.dailymirror.lk/article/People-want-non-traditional-politicians-Gotabhaya-Rajapaksa-148495.html?fbrefresh=1547485373|title=People want non-traditional politicians – Gotabhaya Rajapaksa|website=dailymirror.lk|language=en|access-date=14 January 2019|archive-date=13 February 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200213132415/http://www.dailymirror.lk/article/People-want-non-traditional-politicians-Gotabhaya-Rajapaksa-148495.html?fbrefresh=1547485373|url-status=live}}</ref> | party = [[Sri Lanka Podujana Peramuna]] | spouse = Ioma Rajapaksa | children = | parents = [[D. A. Rajapaksa|Don Alwin Rajapaksa]] (father)<br />Dandina Samarasinghe née Dissanayake (mother) | education = [[Sri Lanka Military Academy]]<br />[[University of Colombo]] | alma_mater = | allegiance = [[Sri Lanka]] | branch = [[Sri Lankan Army]] | serviceyears = 1971–1991 | rank = [[Lieutenant Colonel]] | unit = [[Gajaba Regiment]] | commands = [[Gajaba Regiment#Units|1st Gajaba Regiment]]<br />[[General Sir John Kotelawala Defence University|General Sir John Kotelawala Defence Academy]] | battles = [[Sri Lankan Civil War]]<br />[[1987–1989 JVP insurrection]] | website = {{URL|https://gota.lk/|gota.lk}} | death_date = }} [[វរសេនីយ៍ទោ]] '''ណាន់ដាសេនា កុដតាព្យា រាជប៉ក្សា''' RWP RSP ( Sinhala ; {{Lang-ta|நந்தசேன கோட்டாபய ராஜபக்ஸ}} ; កើតថ្ងៃទី 20 ខែមិថុនា ឆ្នាំ 1949) គឺជាអតីតមន្ត្រីយោធា និងជាអ្នកនយោបាយស្រីលង្កា ដែលបានបម្រើការជា [[ប្រធានាធិបតីស្រីលង្កា|ប្រធានាធិបតីទីប្រាំបីនៃប្រទេសស្រីលង្កា]] ចាប់ពីឆ្នាំ 2019 រហូតដល់ការលាលែងពីតំណែងនៅថ្ងៃទី 14 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 2022។ រាជប៉ក្សា បានភៀសខ្លួនទៅសិង្ហបុរីតាមរយៈម៉ាល់ឌីវដោយនិរទេសខ្លួនឯងនៅថ្ងៃទី 14 ខែកក្កដាឆ្នាំ 2022។ <ref>{{Cite web|url=https://www.newsfirst.lk/2022/07/15/sri-lanka-president-gotabaya-has-officially-stepped-down/|title=Sri Lanka: President Gotabaya has officially stepped down|date=15 July 2022|website=Sri Lanka News – Newsfirst|archivedate=15 July 2022|archive-date=15 July 2022}}</ref> លោកធ្លាប់ធ្វើជា [[ក្រសួងការពារជាតិ (ស្រីលង្កា)|លេខាធិការ]] [[ក្រសួងការពារជាតិ (ស្រីលង្កា)|ក្រសួងការពារជាតិ]] និង [[ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុង (ស្រីលង្កា)|ក្រសួងអភិវឌ្ឍន៍ទីក្រុង]] ពីឆ្នាំ 2005 ដល់ឆ្នាំ 2015 ក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់បងប្រុសរបស់គាត់អតីតប្រធានាធិបតី [[Mahinda Rajapaksa|មហិន្ទា រាជប៉ក្សា]] កំឡុងដំណាក់កាលចុងក្រោយនៃ [[សង្គ្រាមស៊ីវិលស្រីលង្កា|សង្រ្គាមស៊ីវិលស្រីលង្កា]] ។ [[ចំណាត់ថ្នាក់ក្រុម:បុគ្គលនៅរស់]] 4is6ki7ibjq3r5paa133rjmnkk6tgvc 0 47490 281987 2022-07-30T04:36:52Z 175.100.7.241 បានបង្កើតទំព័រដែលផ្ដើមដោយ ជ្រៃធំ wikitext text/x-wiki ជ្រៃធំ nz78e7uv0cyu86us6ecea9fxdgca52i 0 47491 281988 2022-07-30T05:39:41Z Roxan-Selecta 36413 ការបង្កើតទំព័រ Page creation wikitext text/x-wiki {{Infobox television | name = TripTank | image = TripTank Comedy Central.png | genre = [[Sketch comedy]]<br />[[Adult animation]] | creator = ផ្សេងៗ | developer = | writer = | director = | starring = ផ្សេងៗ | narrated = | theme_music_composer = | opentheme = | endtheme = | composer = Mark Rivers<br />'''Pendulum Music''':{{ubl|Ryan Franks|Scott Nickoley}} | country = សហរដ្ឋអាមេរិក | language = ភាសាអង់គ្លេស | num_seasons = 2 | num_episodes = 28 | list_episodes = | executive_producer = {{plainlist | * [[Tom Gianas]] * Alex Bulkley * Corey Campodonico }} | producer = {{ubl|Jed Hathaway|Scout Raskin}} | location = | cinematography = | editor = | camera = | runtime = 22 minutes | company = [[ShadowMachine]]<br>[[Comedy Central|Comedy Partners]] | distributor = [[CBS Television Distribution]] | picture_format = [[1080i]] ([[16:9]] [[High-definition television|HDTV]]) | audio_format = | first_aired = {{Start date|2014|4|2}} | last_aired = {{End date|2016|8|23}} | preceded_by = | followed_by = | related = | channel = [[Comedy Central]] }} ដំណើរកំសាន្តធុង គឺជារឿងភាគទូរទស្សន៍បែបកំប្លែងបែបគំនូរជីវចលសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យដែលចាក់បញ្ចាំងនៅថ្ងៃទី 2 ខែមេសា ឆ្នាំ 2014 នៅលើ Comedy Central។ .<ref name="order">{{cite news|last=Bibel|first=Sara|title=Comedy Central Sets Winter Schedule Including 'Workaholics', 'Tosh.0' & 'Inside Amy Schumer'|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/12/11/comedy-central-sets-winter-schedule-including-workaholics-tosh-0-inside-amy-schumer/221928/|archive-url=https://web.archive.org/web/20131214014545/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/12/11/comedy-central-sets-winter-schedule-including-workaholics-tosh-0-inside-amy-schumer/221928/|url-status=dead|archive-date=December 14, 2013|access-date=January 26, 2014|publisher=[[Zap2it]]|date=December 11, 2013}}</ref> ការបង្ហាញនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយគំនូរព្រាងផ្សេងៗ ដែលបង្ហាញដោយចលនាជាច្រើន។ ស្ទីលដែលបង្កើតដោយចលនា និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន។ ទោះបីជាមិនមានការជាប់ទាក់ទងគ្នាដោយផ្ទាល់រវាងរឿងរ៉ាវផ្សេងៗក៏ដោយ ក៏ប្រធានបទនៃការតិះដៀលងងឹតនៅតែបន្តកើតមានពេញមួយជីវិត។ នៅថ្ងៃទី 18 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 2016 ស៊េរីនេះត្រូវបានលុបចោលបន្ទាប់ពីពីររដូវកាល.<ref>{{cite web|url=http://www.bubbleblabber.com/it-appears-that-triptank-has-been-cancelled/|title=It Appears that TripTank Has Been Cancelled|access-date=March 24, 2018}}</ref> 0bykzieasn5m7jtgadi2f68mp7dwjtp 281989 281988 2022-07-30T05:40:50Z Roxan-Selecta 36413 wikitext text/x-wiki {{Infobox television | name = TripTank | image = TripTank Comedy Central.png | genre = [[Sketch comedy]]<br />[[Adult animation]] | creator = ផ្សេងៗ | developer = | writer = | director = | starring = ផ្សេងៗ | narrated = | theme_music_composer = | opentheme = | endtheme = | composer = Mark Rivers<br />'''Pendulum Music''':{{ubl|Ryan Franks|Scott Nickoley}} | country = សហរដ្ឋអាមេរិក | language = ភាសាអង់គ្លេស | num_seasons = 2 | num_episodes = 28 | list_episodes = | executive_producer = {{plainlist | * [[Tom Gianas]] * Alex Bulkley * Corey Campodonico }} | producer = {{ubl|Jed Hathaway|Scout Raskin}} | location = | cinematography = | editor = | camera = | runtime = 22 minutes | company = [[ShadowMachine]]<br>[[Comedy Central|Comedy Partners]] | distributor = [[CBS Television Distribution]] | picture_format = [[1080i]] ([[16:9]] [[High-definition television|HDTV]]) | audio_format = | first_aired = {{Start date|2014|4|2}} | last_aired = {{End date|2016|8|23}} | preceded_by = | followed_by = | related = | channel = [[Comedy Central]] }} ដំណើរកំសាន្តធុង គឺជារឿងភាគទូរទស្សន៍បែបកំប្លែងបែបគំនូរជីវចលសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យដែលចាក់បញ្ចាំងនៅថ្ងៃទី 2 ខែមេសា ឆ្នាំ 2014 នៅលើ Comedy Central។ .<ref name="order">{{cite news|last=Bibel|first=Sara|title=Comedy Central Sets Winter Schedule Including 'Workaholics', 'Tosh.0' & 'Inside Amy Schumer'|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/12/11/comedy-central-sets-winter-schedule-including-workaholics-tosh-0-inside-amy-schumer/221928/|archive-url=https://web.archive.org/web/20131214014545/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/12/11/comedy-central-sets-winter-schedule-including-workaholics-tosh-0-inside-amy-schumer/221928/|url-status=dead|archive-date=December 14, 2013|access-date=January 26, 2014|publisher=[[Zap2it]]|date=December 11, 2013}}</ref> ការបង្ហាញនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយគំនូរព្រាងផ្សេងៗ ដែលបង្ហាញដោយចលនាជាច្រើន។ ស្ទីលដែលបង្កើតដោយចលនា និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន។ ទោះបីជាមិនមានការជាប់ទាក់ទងគ្នាដោយផ្ទាល់រវាងរឿងរ៉ាវផ្សេងៗក៏ដោយ ក៏ប្រធានបទនៃការតិះដៀលងងឹតនៅតែបន្តកើតមានពេញមួយជីវិត។ នៅថ្ងៃទី 18 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 2016 ស៊េរីនេះត្រូវបានលុបចោលបន្ទាប់ពីពីររដូវកាល.<ref>{{cite web|url=http://www.bubbleblabber.com/it-appears-that-triptank-has-been-cancelled/|title=It Appears that TripTank Has Been Cancelled|access-date=March 24, 2018}}</ref> == ភាសាខ្មែរ== បញ្ចេញសំឡេងផ្សេងៗគ្នាដោយ ផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម សាន់ទីអាហ្គោ,ហ្សីរិន រីម៉ាន់ដូ ,និង ជេស៊ី ម៉ាស៊ី. ពីមុនវាមាននៅក្នុង ខេហបញ្ចូលទូរទស្សន៍ ហើយ គឺ ជា ការ មិន ផ្លូវការ និងន បង្កើតឡើងដោយក្រុមហ៊ុនឯករាជ្យ ខ្សែភាពយន្ត និងស៊េរីផ្សេងទៀតក៏មាននៅក្នុង ពីមុនវាមាននៅក្នុង មុនពេលរួមបញ្ចូល ពី Pixar ក្លាហាន, ក្រុមហ៊ុន Disney កក, ក ក្រុមហ៊ុន Disney ច្របូកច្របល់, វេទិកានេះត្រូវបានរំលាយនៅឆ្នាំ 2022. ==គ្រោង == វាធ្វើតាមរឿងកំប្លែងងងឹតជាច្រើនដែលបង្កើតឡើងដោយ Comedy Central ។ វាភាគច្រើនធ្វើតាមរឿងរបស់ មនុស្សក្រៅភពបី ហើយ Ben មនុស្សយន្ត និងការផ្សងព្រេងរបស់គាត់នៅក្នុងស្ទូឌីយ៉ូនៃ ដំណើរកំសាន្ត ធុង។. ==ឯកសារយោង== {{reflist}} ==តំណ ភ្ជាប់ ខាងក្រៅ== *[http://www.comedycentral.com/shows/triptank Official page] *{{IMDb title|2380303}} 8sl4op8mmbh7tduoarqlwf83h4vho44 281990 281989 2022-07-30T05:46:40Z Roxan-Selecta 36413 /* ភាសាខ្មែរ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox television | name = TripTank | image = TripTank Comedy Central.png | genre = [[Sketch comedy]]<br />[[Adult animation]] | creator = ផ្សេងៗ | developer = | writer = | director = | starring = ផ្សេងៗ | narrated = | theme_music_composer = | opentheme = | endtheme = | composer = Mark Rivers<br />'''Pendulum Music''':{{ubl|Ryan Franks|Scott Nickoley}} | country = សហរដ្ឋអាមេរិក | language = ភាសាអង់គ្លេស | num_seasons = 2 | num_episodes = 28 | list_episodes = | executive_producer = {{plainlist | * [[Tom Gianas]] * Alex Bulkley * Corey Campodonico }} | producer = {{ubl|Jed Hathaway|Scout Raskin}} | location = | cinematography = | editor = | camera = | runtime = 22 minutes | company = [[ShadowMachine]]<br>[[Comedy Central|Comedy Partners]] | distributor = [[CBS Television Distribution]] | picture_format = [[1080i]] ([[16:9]] [[High-definition television|HDTV]]) | audio_format = | first_aired = {{Start date|2014|4|2}} | last_aired = {{End date|2016|8|23}} | preceded_by = | followed_by = | related = | channel = [[Comedy Central]] }} ដំណើរកំសាន្តធុង គឺជារឿងភាគទូរទស្សន៍បែបកំប្លែងបែបគំនូរជីវចលសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យដែលចាក់បញ្ចាំងនៅថ្ងៃទី 2 ខែមេសា ឆ្នាំ 2014 នៅលើ Comedy Central។ .<ref name="order">{{cite news|last=Bibel|first=Sara|title=Comedy Central Sets Winter Schedule Including 'Workaholics', 'Tosh.0' & 'Inside Amy Schumer'|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/12/11/comedy-central-sets-winter-schedule-including-workaholics-tosh-0-inside-amy-schumer/221928/|archive-url=https://web.archive.org/web/20131214014545/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/12/11/comedy-central-sets-winter-schedule-including-workaholics-tosh-0-inside-amy-schumer/221928/|url-status=dead|archive-date=December 14, 2013|access-date=January 26, 2014|publisher=[[Zap2it]]|date=December 11, 2013}}</ref> ការបង្ហាញនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយគំនូរព្រាងផ្សេងៗ ដែលបង្ហាញដោយចលនាជាច្រើន។ ស្ទីលដែលបង្កើតដោយចលនា និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន។ ទោះបីជាមិនមានការជាប់ទាក់ទងគ្នាដោយផ្ទាល់រវាងរឿងរ៉ាវផ្សេងៗក៏ដោយ ក៏ប្រធានបទនៃការតិះដៀលងងឹតនៅតែបន្តកើតមានពេញមួយជីវិត។ នៅថ្ងៃទី 18 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 2016 ស៊េរីនេះត្រូវបានលុបចោលបន្ទាប់ពីពីររដូវកាល.<ref>{{cite web|url=http://www.bubbleblabber.com/it-appears-that-triptank-has-been-cancelled/|title=It Appears that TripTank Has Been Cancelled|access-date=March 24, 2018}}</ref> == ភាសាខ្មែរ== បញ្ចេញសំឡេងផ្សេងៗគ្នាដោយ ផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម អាដាន សាន់ទីអាហ្គោ,ហ្សីរិន រីម៉ាន់ដូ ,និង ជេស៊ី ម៉ាស៊ី. ពីមុនវាមាននៅក្នុង ខេហបញ្ចូលទូរទស្សន៍ ហើយ គឺ ជា ការ មិន ផ្លូវការ និងន បង្កើតឡើងដោយក្រុមហ៊ុនឯករាជ្យ ខ្សែភាពយន្ត និងស៊េរីផ្សេងទៀតក៏មាននៅក្នុង ពីមុនវាមាននៅក្នុង មុនពេលរួមបញ្ចូល ពី Pixar ក្លាហាន, ក្រុមហ៊ុន Disney កក, ក ក្រុមហ៊ុន Disney ច្របូកច្របល់, វេទិកានេះត្រូវបានរំលាយនៅឆ្នាំ 2022. ==គ្រោង == វាធ្វើតាមរឿងកំប្លែងងងឹតជាច្រើនដែលបង្កើតឡើងដោយ Comedy Central ។ វាភាគច្រើនធ្វើតាមរឿងរបស់ មនុស្សក្រៅភពបី ហើយ Ben មនុស្សយន្ត និងការផ្សងព្រេងរបស់គាត់នៅក្នុងស្ទូឌីយ៉ូនៃ ដំណើរកំសាន្ត ធុង។. ==ឯកសារយោង== {{reflist}} ==តំណ ភ្ជាប់ ខាងក្រៅ== *[http://www.comedycentral.com/shows/triptank Official page] *{{IMDb title|2380303}} jodzocrkjkti5hdndrrnq65rzr3llh8 281991 281990 2022-07-30T05:54:41Z Roxan-Selecta 36413 wikitext text/x-wiki {{Infobox television | name = TripTank | image = TripTank Comedy Central.png | genre = [[Sketch comedy]]<br />[[Adult animation]] | creator = ផ្សេងៗ | developer = | writer = | director = | starring = ផ្សេងៗ | narrated = | theme_music_composer = | opentheme = | endtheme = | composer = Mark Rivers<br />'''Pendulum Music''':{{ubl|Ryan Franks|Scott Nickoley}} | country = សហរដ្ឋអាមេរិក | language = ភាសាអង់គ្លេស | num_seasons = 2 | num_episodes = 28 | list_episodes = | executive_producer = {{plainlist | * [[Tom Gianas]] * Alex Bulkley * Corey Campodonico }} | producer = {{ubl|Jed Hathaway|Scout Raskin}} | location = | cinematography = | editor = | camera = | runtime = 22 នាទី | company = [[ShadowMachine]]<br>[[Comedy Central|Comedy Partners]] | distributor = [[CBS Television Distribution]] | picture_format = [[1080i]] ([[16:9]] [[High-definition television|HDTV]]) | audio_format = | first_aired = {{Start date|2014|4|2}} | last_aired = {{End date|2016|8|23}} | preceded_by = | followed_by = | related = | channel = [[Comedy Central]] }} ដំណើរកំសាន្តធុង គឺជារឿងភាគទូរទស្សន៍បែបកំប្លែងបែបគំនូរជីវចលសម្រាប់មនុស្សពេញវ័យដែលចាក់បញ្ចាំងនៅថ្ងៃទី 2 ខែមេសា ឆ្នាំ 2014 នៅលើ Comedy Central។ .<ref name="order">{{cite news|last=Bibel|first=Sara|title=Comedy Central Sets Winter Schedule Including 'Workaholics', 'Tosh.0' & 'Inside Amy Schumer'|url=http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/12/11/comedy-central-sets-winter-schedule-including-workaholics-tosh-0-inside-amy-schumer/221928/|archive-url=https://web.archive.org/web/20131214014545/http://tvbythenumbers.zap2it.com/2013/12/11/comedy-central-sets-winter-schedule-including-workaholics-tosh-0-inside-amy-schumer/221928/|url-status=dead|archive-date=December 14, 2013|access-date=January 26, 2014|publisher=[[Zap2it]]|date=December 11, 2013}}</ref> ការបង្ហាញនេះត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយគំនូរព្រាងផ្សេងៗ ដែលបង្ហាញដោយចលនាជាច្រើន។ ស្ទីលដែលបង្កើតដោយចលនា និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងៗគ្នាជាច្រើន។ ទោះបីជាមិនមានការជាប់ទាក់ទងគ្នាដោយផ្ទាល់រវាងរឿងរ៉ាវផ្សេងៗក៏ដោយ ក៏ប្រធានបទនៃការតិះដៀលងងឹតនៅតែបន្តកើតមានពេញមួយជីវិត។ នៅថ្ងៃទី 18 ខែកក្កដា ឆ្នាំ 2016 ស៊េរីនេះត្រូវបានលុបចោលបន្ទាប់ពីពីររដូវកាល.<ref>{{cite web|url=http://www.bubbleblabber.com/it-appears-that-triptank-has-been-cancelled/|title=It Appears that TripTank Has Been Cancelled|access-date=March 24, 2018}}</ref> == ភាសាខ្មែរ== បញ្ចេញសំឡេងផ្សេងៗគ្នាដោយ ផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម អាដាន សាន់ទីអាហ្គោ,ហ្សីរិន រីម៉ាន់ដូ ,និង ជេស៊ី ម៉ាស៊ី. ពីមុនវាមាននៅក្នុង ខេហបញ្ចូលទូរទស្សន៍ ហើយ គឺ ជា ការ មិន ផ្លូវការ និងន បង្កើតឡើងដោយក្រុមហ៊ុនឯករាជ្យ ខ្សែភាពយន្ត និងស៊េរីផ្សេងទៀតក៏មាននៅក្នុង ពីមុនវាមាននៅក្នុង មុនពេលរួមបញ្ចូល ពី Pixar ក្លាហាន, ក្រុមហ៊ុន Disney កក, ក ក្រុមហ៊ុន Disney ច្របូកច្របល់, វេទិកានេះត្រូវបានរំលាយនៅឆ្នាំ 2022. ==គ្រោង == វាធ្វើតាមរឿងកំប្លែងងងឹតជាច្រើនដែលបង្កើតឡើងដោយ Comedy Central ។ វាភាគច្រើនធ្វើតាមរឿងរបស់ មនុស្សក្រៅភពបី ហើយ Ben មនុស្សយន្ត និងការផ្សងព្រេងរបស់គាត់នៅក្នុងស្ទូឌីយ៉ូនៃ ដំណើរកំសាន្ត ធុង។. ==ឯកសារយោង== {{reflist}} ==តំណ ភ្ជាប់ ខាងក្រៅ== *[http://www.comedycentral.com/shows/triptank Official page] *{{IMDb title|2380303}} c3ub2hv5f5g6dzjwnyj6tknqh4cxn8j