ವಿಕಿಪೀಡಿಯ knwiki https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%AE%E0%B3%81%E0%B2%96%E0%B3%8D%E0%B2%AF_%E0%B2%AA%E0%B3%81%E0%B2%9F MediaWiki 1.39.0-wmf.23 first-letter ಮೀಡಿಯ ವಿಶೇಷ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಸದಸ್ಯ ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಚರ್ಚೆ ಚಿತ್ರ ಚಿತ್ರ ಚರ್ಚೆಪುಟ ಮೀಡಿಯವಿಕಿ ಮೀಡೀಯವಿಕಿ ಚರ್ಚೆ ಟೆಂಪ್ಲೇಟು ಟೆಂಪ್ಲೇಟು ಚರ್ಚೆ ಸಹಾಯ ಸಹಾಯ ಚರ್ಚೆ ವರ್ಗ ವರ್ಗ ಚರ್ಚೆ ಕರಡು ಕರಡು ಚರ್ಚೆ TimedText TimedText talk ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಮಾಡ್ಯೂಲ್ ಚರ್ಚೆ Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 1310 1113513 1094134 2022-08-12T19:00:40Z 2409:4071:D8D:8F13:0:0:A5CA:70E /* ಯೇಸುವಿನ ಸಿದ್ಧಾಂತ */ wikitext text/x-wiki ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಬೋಧನೆಗಳು ==ಯೇಸು ಪದದ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ== 'ಯೇಸು' ಅಥವಾ 'ಜೀಸಸ್' ಪದವು ಗ್ರೀಕ್‌ನ ವ್ಯುತ್ಪನ್ನವಾದ ಪದವೆಂದು ತಜ್ಞರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. 'ದೇವರೇ ಮೋಕ್ಷ' ಎಂಬುದು ತಜ್ಞರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. 'ಕ್ರಿಸ್ತ'ನ ಅರ್ಥ 'ರಕ್ಷಕ'. ಈ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ '''ಯೇಸು ಕ್ರಿಸ್ತ''' (ಜೀಸಸ್ ಕ್ರೈಸ್ಟ್) ಎಂಬ ಹೆಸರು ಉಪಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ. [[ಇಸ್ಲಾಮ್]] ಧರ್ಮವು ಯೇಸುವನ್ನು ದೇವಕುಮಾರನೆಂದು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಕ್ರಿಸ್ತನನ್ನು ಒಬ್ಬ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರವಾದಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ==ಜನನ, ಜೀವನ== ಯೇಸು ಹುಟ್ಟಿದ್ದು [[ಬೆತ್ಲೆಹೆಮ್‌]]ನಲ್ಲಾದರೂ, ಅವರು ಬೆಳೆದದ್ದು ಮಾತ್ರ ಅವರ ತಂದೆ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ 'ನಜರೆತ್‌' ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿ. ಹಾಗಾಗಿ ಯೇಸುವನ್ನು 'ನಜರೆತ್‌ನ ಯೇಸು'ವೆಂದು ಕರೆಯುವುದೇ ವಾಡಿಕೆ. ಇಹಲೋಕದಲ್ಲಿ ಯೇಸುವಿನ ತಂದೆ [[ಸಂತ ಜೋಸೆಫ್]] ಒಬ್ಬ ಬಡಗಿ. ತಾಯಿ [[ಸಂತ ಮೇರಿ]]. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಮೇರಿಯು ಪವಿತ್ರಾತ್ಮ ವರದಿಂದ ಕರ್ತನಾದ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನನ್ನು ಗರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿ ಪರಿಶುದ್ಧ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಾಳೆ. ಯಾವುದೇ ದೇಹ ಸಂಪರ್ಕವಿಲ್ಲದೆ ದೇವರ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ,ಪವಿತ್ರವಾದ ಆತ್ಮದಿಂದ, ಮೇರಿಯು ಯೇಸುವಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದ್ದಾಳೆ. ನವಮಾಸಗಳ ಗರ್ಭಿಣಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ, ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಜನಗಣತಿಗೆ ಹಾಜರಾಗಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ಆಗ ಜೋಸೆಫ್ ತನ್ನ ಮಡದಿಯನ್ನು ಬೆತ್ಲೆಹೆಮ್‌ಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಅವರಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದು ಒಂದು ದನಗಳ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ಅಥವಾ ಕುರಿದೊಡ್ಡಿ. ಅಲ್ಲೇ ಯೇಸುವಿನ ಜನನವಾಗುತ್ತದೆ. ಯೇಸು ಭೂಮಿ ಮೇಲೆ ಜನ್ಮ ಪಡೆದಾಗ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಇವತ್ತಿಗು ಮುಂಜಾನೆ, ಸಾಯಂಕಾಲ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಚುಕ್ಕೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ==ಧರ್ಮಗ್ರಂಥ== *ಯೇಸುವಿನ ಜೀವನ ವೃತ್ತಾಂತ ಕಂಡು ಬರುವುದು ಕ್ರೈಸ್ತರಿಗೆ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥವಾದ [[ಬೈಬಲ್‌]]ನ [[ಹೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆ]]ಯ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗಗಳಾದ ಮತ್ತಾಯ, ಮಾರ್ಕ್, ಲೂಕ್,ಮತ್ತು ಜಾನ್ ಬರೆದ ಸುವಾರ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ. [[ಹಳೇ ಒಡಂಬಡಿಕೆ ]] ಯಲ್ಲಿ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಬರುವಿಕೆಯ ಕುರಿತು ಅನೇಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಇಸ್ರೇಲ್‌ನ ಬೆತ್ಲೆಹೆಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಯೇಸು ಅನೇಕ ಸೂಚಕ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ, ದೇವರ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಜನರಿಗೆ ಬೋಧಿಸಿದನು. * ಮೊದಲೇ ಮೋಶೆಯ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ ಲೋಕಪಾಪಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ದೇವರ ಕುರಿಮರಿ ಎಂಬ ವಾಕ್ಯದ ನೆರವೇರಿಕೆಗಾಗಿ ರೋಮನ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಅಪ್ಪಣೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಏಸುವನ್ನು [[ಶಿಲುಬೆ]]ಗೆ ಏರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯೇಸು ಶಿಲುಬೆಗೆ ಏರಿದ ದಿನವನ್ನು 'ಗುಡ್‍ಫ್ರೈಡೇ' ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಶಿಲುಬೆಗೆ ಏರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಏಸು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯರಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಕಷ್ಟಗಳಿಗೂ ತಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು ಒಡ್ಡುತ್ತಾರೆ. ಭಾರವಾದ ಶಿಲುಬೆಯನ್ನು ಹೊತ್ತು, ಮುಳ್ಳಿನ ಕಿರೀಟವನ್ನು ಧರಿಸಿ, ಅರಿಷಡ್ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು, ಶಿಲುಬೆಗೆ ಏರುವಾಗಲೂ 'ದೇವರೇ ಅವರಿಗೆ ತಾವೇನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬುದರ ಅರಿವಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸು' ಎಂದು, ದೇವರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಶಿಲುಬೆಗೆ ಏರಿಸಿದವರಿಗೂ ಕ್ಷಮಾದಾನ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೂ ಶಿಲುಬೆಯ ಮೇಲೆ ಇದ್ದಾಗ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಏಳು ಶಬ್ದಗಳನ್ನು, ನುಡಿದು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. * ಆಮೇಲೆ ಮೂರು ದಿನಗಳ ನಂತರ ತನ್ನ ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಅವರು ಮೇಲೆದ್ದರು (ಪುನರುತ್ಥಾನ ಹೊಂದಿದರು) ಎಂಬುದನ್ನು ಬೈಬಲ್ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಆ ದಿನವನ್ನು 'ಈಸ್ಟರ್ ಡೇ' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಯೇಸು ಕ್ರಿಸ್ತನ ಉಪದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಜೀವನ ಬೈಬಲ್‍ನ ಹೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯ ([[ನ್ಯೂ ಟೆಸ್ಟಮೆಂಟ್]]) ಮುಖ್ಯ ವಿಷಯವಾಗಿದ್ದು, ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮದ ಮೂಲಭೂತ ಉಪದೇಶಗಳಾಗಿವೆ. ಏಳನೆಯ ಶತಮಾನದಿಂದೀಚೆಗೆ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಆಳೆತ್ತರದ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಮೆರುಗಿನ ವಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿ, ಶಿಲುಬೆಯ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸುವ ಪರಿಪಾಠ ಮೊದಲಾಯಿತು. ಕ್ರಮೇಣ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಯಾತನೆ ಮತ್ತು ಸಾವನ್ನು ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ದೇಹವನ್ನು ನೈಜತೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಹತ್ತಿರವಾಗಿ ರೂಪಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ಬೆಳೆದುಬಂತು * ಯೇಸು ಮರಣದ ಮೇಲೆ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸಿದ ನಂತರ.40 ದಿನಗಳ ವರೆಗೆ ದೇವರ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಜನರಿಗೆ ಹೇಳಿ,"ನಾನು ಮತ್ತೇ ಬರುತ್ತೇನೆ" ಎಂದು ಜನರಿಗೆ ವಾಗ್ದಾನ ನೀಡಿದರು. ಜನರಿಗೆ ಬರುವ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅವು ಯಾವವು ಅಂದರೆ ದೇಶ ದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ಯುದ್ಧ, ರಾಜ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಉಗ್ರ ಹೊರಾಟ ಆಗುತ್ತವೆ, ಎಲ್ಲಾಕಡೆ ತಾಳಲಾರದ ಭಷ್ಟಾಚಾರ, ಅನ್ಯಾಯ, ನಡೆಯುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲಾ ಜನರಿಗೆ ದೇವರ ವಾಕ್ಯವು ಗೊತ್ತಾಗಬೇಕು. ಆವಾಗ ಮತ್ತೆ ಪುನಃ ನಾನು ಬರುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಯೇಸು ಹೇಳಿದರು. ==ಯೇಸುವಿನ ಸಿದ್ಧಾಂತ== *ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತ ಸೆಣಸಿದ್ದು ರೋಮನರ ವಿರುದ್ಧವಲ್ಲ ಬದಲಿಗೆ ತಮ್ಮದೇ ಜನರ ಮೌಢ್ಯ, ಶೋಷಣೆ, ಕಂದಾಚಾರಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹಾಗೂ ಮಾನವತೆಯಿಲ್ಲದ ಸನಾತನವಾದದ ವಿರುದ್ಧ. ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತರು ಅಂದು ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿದ್ದ 'ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಣ್ಣು ಹಲ್ಲಿಗೆ ಹಲ್ಲು' ಎಂಬ ಮೃಗೀಯ ಅಥವಾ ಪ್ರತೀಕಾರದ ನಿಯಮಗಳ ಬದಲಿಗೆ 'ಬಲಗೆನ್ನೆಗೆ ಹೊಡೆದವಂಗೆ ಎಡಗೆನ್ನೆ ತೋರು' ಎಂಬ ಉದಾತ್ತತೆಯ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿರು. *ಹಾದರದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಸ್ತ್ರೀಯನ್ನು ಕಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಹೊಡೆದು ಕೊಲ್ಲಬೇಕೆಂಬ ನೀತಿಗೆ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತರು ಹೊಸ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಬರೆದ. ಸ್ತ್ರೀಯೇನೋ ಹಾದರ ಮಾಡುವಾಗ್ಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದಳು. ಆದರೆ ಹಾದರದಲ್ಲಿ ಪುರುಷನ ಪಾತ್ರವೂ ಇರಬೇಕಲ್ಲವೇ? ಅವನೂ ಸಮಾನ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಲ್ಲವೇ? ತಪ್ಪು ಮಾಡುವುದು ಮಾನವ ಸಹಜ ಗುಣ. ತಪ್ಪನ್ನು ತೋರಿ ತಿದ್ದಿ ಕ್ಷಮಿಸಿ ಹೊಸತನ ನೀಡುವುದು ದೈವೀಗುಣ. ನಿನ್ನನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವವನಿಗೂ ಸ್ನೇಹಭಾವ ತೋರು. *ಕ್ಷಮೆ ಇರುವಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ ವಿಶ್ವಾಸ ಮೊಳೆಯುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ಮಾನವರೂ ಒಂದೇ ಎಂಬ ಉದಾತ್ತ ಭಾವ ಉಂಟಾದಾಗ ಜಗತ್ತು ಸುಂದರವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ಪ್ರತಿ ಮಾನವನೂ ದೈವಸ್ವರೂಪಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ ಎಂಬುದೇ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಬೋಧನೆಯ ಸಾರ. ಈ ಮಾನವಪ್ರೇಮದ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಅವನ ಶಿಷ್ಯರೂ ಅನುಯಾಯಿಗಳೂ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಪಸರಿಸುತ್ತಾ ಬಂದರು. ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಶಿಷ್ಯರ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಕೆಲಸ, ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತ ರೂಪುರೇಷೆ, ಕ್ರಿಸ್ತತತ್ವಗಳ ಕುರಿತ ಬದ್ದತೆ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಕ್ರೈಸ್ತಧರ್ಮ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಪಸರಿಸಿತು. *ನಿನ್ನ ನೆರೆಹೊರೆಯವರನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸು. ದೇವರನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ, ಆತ್ಮನಿಂದ, ಹಾಗೂ ಸತ್ಯದಿಂದ ಆರಾಧಿಸು. ಜಾರ್ಜ್ ಮತ್ತು ಗಾಡ್ ಸನ್ ಮೂನ್ ಅವನನ್ನು ಉಳಿಸಿದ ಜೀಸಸ್ ಅವನನ್ನು ಜಾರ್ಜ್ ಪುನರುತ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಧನ್ಯವಾದಗಳು ಗಿಯಾರ್ಗಿಯೊ ನಾವು ಧನ್ಯವಾದಗಳು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನಮ್ಮ ದಿನಗಳ ಉಳಿದ ಕಾಲ. [[File:Brooklyn Museum - Jesus Found in the Temple (Jesus retrouvé dans le temple) - James Tissot - overall.jpg|thumb|upright|12-year-old Jesus [[Finding in the Temple|found in the temple]] depicted by James Tissot]] [[File:Trevisani baptism christ.JPG|thumb|upright|[[Trevisani]]'s depiction of the [[baptism of Jesus]], with the [[Holy Spirit (Christianity)|Holy Spirit]] descending from Heaven as a dove]] [[File:Gérôme - L'entrée du Christ à Jérusalem - cadre.jpg|thumb|A painting of Jesus' [[Triumphal entry into Jerusalem|final entry into Jerusalem]], by [[Jean-Léon Gérôme]], 1897|alt=Jesus, riding a donkey colt, rides towards Jerusalem. A large crowd greets him outside the walls.]] [[File:Gerard van Honthorst 001.jpg|thumb|left|"Adoration of the Shepherds" by [[Gerard van Honthorst]], 1622|alt=A Nativity scene; men and animals surround Mary and newborn Jesus, who are covered in light]] [[File:Transfigurationbloch.jpg|thumb|right|The [[Transfiguration of Jesus]], depicted by [[Carl Bloch]]]] == Notes == === Explanatory === {{notelist|colwidth=30em}} === Citations BIBLE === {{reflist|colwidth=30em}} [[ವರ್ಗ:ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ]] prew99g60uucjnjfr8882th1njc0ghi 1113514 1113513 2022-08-12T19:03:17Z 2409:4071:D8D:8F13:0:0:A5CA:70E /* ಜನನ, ಜೀವನ */ wikitext text/x-wiki ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಬೋಧನೆಗಳು ==ಯೇಸು ಪದದ ನಿಷ್ಪತ್ತಿ== 'ಯೇಸು' ಅಥವಾ 'ಜೀಸಸ್' ಪದವು ಗ್ರೀಕ್‌ನ ವ್ಯುತ್ಪನ್ನವಾದ ಪದವೆಂದು ತಜ್ಞರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. 'ದೇವರೇ ಮೋಕ್ಷ' ಎಂಬುದು ತಜ್ಞರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. 'ಕ್ರಿಸ್ತ'ನ ಅರ್ಥ 'ರಕ್ಷಕ'. ಈ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ '''ಯೇಸು ಕ್ರಿಸ್ತ''' (ಜೀಸಸ್ ಕ್ರೈಸ್ಟ್) ಎಂಬ ಹೆಸರು ಉಪಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ. [[ಇಸ್ಲಾಮ್]] ಧರ್ಮವು ಯೇಸುವನ್ನು ದೇವಕುಮಾರನೆಂದು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಕ್ರಿಸ್ತನನ್ನು ಒಬ್ಬ ಮುಖ್ಯ ಪ್ರವಾದಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ==ಜನನ, ಜೀವನ== ಯೇಸು ಹುಟ್ಟಿದ್ದು [[ಬೆತ್ಲೆಹೆಮ್‌]]ನಲ್ಲಾದರೂ, ಅವರು ಬೆಳೆದದ್ದು ಮಾತ್ರ ಅವರ ತಂದೆ ಮತ್ತು ತಾಯಿ ವಾಸವಾಗಿದ್ದ 'ನಜರೆತ್‌' ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿ. ಹಾಗಾಗಿ ಯೇಸುವನ್ನು 'ನಜರೆತ್‌ನ ಯೇಸು'ವೆಂದು ಕರೆಯುವುದೇ ವಾಡಿಕೆ. ಇಹಲೋಕದಲ್ಲಿ ಯೇಸುವಿನ ತಂದೆ [[ಸಂತ ಜೋಸೆಫ್]] ಒಬ್ಬ ಬಡಗಿ. ತಾಯಿ [[ಸಂತ ಮೇರಿ]]. ವಾಸ್ತವವಾಗಿ ಮೇರಿಯು ಪವಿತ್ರಾತ್ಮ ವರದಿಂದ ಕರ್ತನಾದ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನನ್ನು ಗರ್ಭಧರಿಸಿ ಪರಿಶುದ್ಧ ಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಾಳೆ. ಯಾವುದೇ ದೇಹ ಸಂಪರ್ಕವಿಲ್ಲದೆ ದೇವರ ಅನುಗ್ರಹದಿಂದ,ಪವಿತ್ರವಾದ ಆತ್ಮದಿಂದ, ಮೇರಿಯು ಯೇಸುವಿಗೆ ಜನ್ಮ ನೀಡಿದ್ದಾಳೆ. ನವಮಾಸಗಳ ಗರ್ಭಿಣಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ, ಕಡ್ಡಾಯವಾಗಿ ಜನಗಣತಿಗೆ ಹಾಜರಾಗಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ಆಗ ಜೋಸೆಫ್ ತನ್ನ ಮಡದಿಯನ್ನು ಬೆತ್ಲೆಹೆಮ್‌ಗೆ ಕರೆದೊಯ್ಯುತ್ತಾನೆ. ಅಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳಲು ಅವರಿಗೆ ಸಿಕ್ಕಿದ್ದು ಒಂದು ದನಗಳ ಕೊಟ್ಟಿಗೆ ಅಥವಾ ಕುರಿದೊಡ್ಡಿ. ಅಲ್ಲೇ ಪುಟ್ಟ ಯೇಸುವಿನ ಜನನವಾಗುತ್ತದೆ. ಯೇಸು ಭೂಮಿ ಮೇಲೆ ಜನ್ಮ ಪಡೆದಾಗ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ನಕ್ಷತ್ರ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಇವತ್ತಿಗೂ ಮುಂಜಾನೆ, ಸಾಯಂಕಾಲ ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಚುಕ್ಕೆ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ==ಧರ್ಮಗ್ರಂಥ== *ಯೇಸುವಿನ ಜೀವನ ವೃತ್ತಾಂತ ಕಂಡು ಬರುವುದು ಕ್ರೈಸ್ತರಿಗೆ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥವಾದ [[ಬೈಬಲ್‌]]ನ [[ಹೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆ]]ಯ ನಾಲ್ಕು ಪ್ರಮುಖ ಭಾಗಗಳಾದ ಮತ್ತಾಯ, ಮಾರ್ಕ್, ಲೂಕ್,ಮತ್ತು ಜಾನ್ ಬರೆದ ಸುವಾರ್ತೆಗಳಲ್ಲಿ. [[ಹಳೇ ಒಡಂಬಡಿಕೆ ]] ಯಲ್ಲಿ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಬರುವಿಕೆಯ ಕುರಿತು ಅನೇಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಇಸ್ರೇಲ್‌ನ ಬೆತ್ಲೆಹೆಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿ ಯೇಸು ಅನೇಕ ಸೂಚಕ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ, ದೇವರ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಜನರಿಗೆ ಬೋಧಿಸಿದನು. * ಮೊದಲೇ ಮೋಶೆಯ ಧರ್ಮಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ ಲೋಕಪಾಪಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ದೇವರ ಕುರಿಮರಿ ಎಂಬ ವಾಕ್ಯದ ನೆರವೇರಿಕೆಗಾಗಿ ರೋಮನ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಅಪ್ಪಣೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಏಸುವನ್ನು [[ಶಿಲುಬೆ]]ಗೆ ಏರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಯೇಸು ಶಿಲುಬೆಗೆ ಏರಿದ ದಿನವನ್ನು 'ಗುಡ್‍ಫ್ರೈಡೇ' ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಶಿಲುಬೆಗೆ ಏರುವ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಏಸು ಸಾಮಾನ್ಯ ಮನುಷ್ಯರಂತೆ ಎಲ್ಲಾ ಕಷ್ಟಗಳಿಗೂ ತಮ್ಮ ದೇಹವನ್ನು ಒಡ್ಡುತ್ತಾರೆ. ಭಾರವಾದ ಶಿಲುಬೆಯನ್ನು ಹೊತ್ತು, ಮುಳ್ಳಿನ ಕಿರೀಟವನ್ನು ಧರಿಸಿ, ಅರಿಷಡ್ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು, ಶಿಲುಬೆಗೆ ಏರುವಾಗಲೂ 'ದೇವರೇ ಅವರಿಗೆ ತಾವೇನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದೇವೆ ಎಂಬುದರ ಅರಿವಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಅವರನ್ನು ಕ್ಷಮಿಸು' ಎಂದು, ದೇವರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ಶಿಲುಬೆಗೆ ಏರಿಸಿದವರಿಗೂ ಕ್ಷಮಾದಾನ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೂ ಶಿಲುಬೆಯ ಮೇಲೆ ಇದ್ದಾಗ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಏಳು ಶಬ್ದಗಳನ್ನು, ನುಡಿದು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಣವನ್ನು ದೇವರಿಗೆ ಅರ್ಪಿಸುತ್ತಾರೆ. * ಆಮೇಲೆ ಮೂರು ದಿನಗಳ ನಂತರ ತನ್ನ ಸಮಾಧಿಯಿಂದ ಅವರು ಮೇಲೆದ್ದರು (ಪುನರುತ್ಥಾನ ಹೊಂದಿದರು) ಎಂಬುದನ್ನು ಬೈಬಲ್ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಆ ದಿನವನ್ನು 'ಈಸ್ಟರ್ ಡೇ' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಯೇಸು ಕ್ರಿಸ್ತನ ಉಪದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಜೀವನ ಬೈಬಲ್‍ನ ಹೊಸ ಒಡಂಬಡಿಕೆಯ ([[ನ್ಯೂ ಟೆಸ್ಟಮೆಂಟ್]]) ಮುಖ್ಯ ವಿಷಯವಾಗಿದ್ದು, ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮದ ಮೂಲಭೂತ ಉಪದೇಶಗಳಾಗಿವೆ. ಏಳನೆಯ ಶತಮಾನದಿಂದೀಚೆಗೆ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಆಳೆತ್ತರದ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿ ಮೆರುಗಿನ ವಸ್ತ್ರಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿ, ಶಿಲುಬೆಯ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸುವ ಪರಿಪಾಠ ಮೊದಲಾಯಿತು. ಕ್ರಮೇಣ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಯಾತನೆ ಮತ್ತು ಸಾವನ್ನು ಪ್ರಚಾರಕ್ಕೆ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಸಲುವಾಗಿ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ದೇಹವನ್ನು ನೈಜತೆಗೆ ಅತ್ಯಂತ ಹತ್ತಿರವಾಗಿ ರೂಪಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ಬೆಳೆದುಬಂತು * ಯೇಸು ಮರಣದ ಮೇಲೆ ವಿಜಯ ಸಾಧಿಸಿದ ನಂತರ.40 ದಿನಗಳ ವರೆಗೆ ದೇವರ ವಾಕ್ಯಗಳನ್ನು ಜನರಿಗೆ ಹೇಳಿ,"ನಾನು ಮತ್ತೇ ಬರುತ್ತೇನೆ" ಎಂದು ಜನರಿಗೆ ವಾಗ್ದಾನ ನೀಡಿದರು. ಜನರಿಗೆ ಬರುವ ಚಿಹ್ನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಅವು ಯಾವವು ಅಂದರೆ ದೇಶ ದೇಶಗಳ ಮೇಲೆ ಯುದ್ಧ, ರಾಜ್ಯ ರಾಜ್ಯಗಳ ನಡುವೆ ಉಗ್ರ ಹೊರಾಟ ಆಗುತ್ತವೆ, ಎಲ್ಲಾಕಡೆ ತಾಳಲಾರದ ಭಷ್ಟಾಚಾರ, ಅನ್ಯಾಯ, ನಡೆಯುತ್ತವೆ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲಾ ಜನರಿಗೆ ದೇವರ ವಾಕ್ಯವು ಗೊತ್ತಾಗಬೇಕು. ಆವಾಗ ಮತ್ತೆ ಪುನಃ ನಾನು ಬರುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಯೇಸು ಹೇಳಿದರು. ==ಯೇಸುವಿನ ಸಿದ್ಧಾಂತ== *ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತ ಸೆಣಸಿದ್ದು ರೋಮನರ ವಿರುದ್ಧವಲ್ಲ ಬದಲಿಗೆ ತಮ್ಮದೇ ಜನರ ಮೌಢ್ಯ, ಶೋಷಣೆ, ಕಂದಾಚಾರಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹಾಗೂ ಮಾನವತೆಯಿಲ್ಲದ ಸನಾತನವಾದದ ವಿರುದ್ಧ. ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತರು ಅಂದು ಪ್ರಚಲಿತವಾಗಿದ್ದ 'ಕಣ್ಣಿಗೆ ಕಣ್ಣು ಹಲ್ಲಿಗೆ ಹಲ್ಲು' ಎಂಬ ಮೃಗೀಯ ಅಥವಾ ಪ್ರತೀಕಾರದ ನಿಯಮಗಳ ಬದಲಿಗೆ 'ಬಲಗೆನ್ನೆಗೆ ಹೊಡೆದವಂಗೆ ಎಡಗೆನ್ನೆ ತೋರು' ಎಂಬ ಉದಾತ್ತತೆಯ ಮಾತುಗಳನ್ನಾಡಿರು. *ಹಾದರದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಸ್ತ್ರೀಯನ್ನು ಕಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಹೊಡೆದು ಕೊಲ್ಲಬೇಕೆಂಬ ನೀತಿಗೆ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತರು ಹೊಸ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಬರೆದ. ಸ್ತ್ರೀಯೇನೋ ಹಾದರ ಮಾಡುವಾಗ್ಗೆ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದಳು. ಆದರೆ ಹಾದರದಲ್ಲಿ ಪುರುಷನ ಪಾತ್ರವೂ ಇರಬೇಕಲ್ಲವೇ? ಅವನೂ ಸಮಾನ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಲ್ಲವೇ? ತಪ್ಪು ಮಾಡುವುದು ಮಾನವ ಸಹಜ ಗುಣ. ತಪ್ಪನ್ನು ತೋರಿ ತಿದ್ದಿ ಕ್ಷಮಿಸಿ ಹೊಸತನ ನೀಡುವುದು ದೈವೀಗುಣ. ನಿನ್ನನ್ನು ವಿರೋಧಿಸುವವನಿಗೂ ಸ್ನೇಹಭಾವ ತೋರು. *ಕ್ಷಮೆ ಇರುವಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ ವಿಶ್ವಾಸ ಮೊಳೆಯುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ಮಾನವರೂ ಒಂದೇ ಎಂಬ ಉದಾತ್ತ ಭಾವ ಉಂಟಾದಾಗ ಜಗತ್ತು ಸುಂದರವಾಗುತ್ತದೆ. ಆಗ ಪ್ರತಿ ಮಾನವನೂ ದೈವಸ್ವರೂಪಿಯಾಗುತ್ತಾನೆ ಎಂಬುದೇ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಬೋಧನೆಯ ಸಾರ. ಈ ಮಾನವಪ್ರೇಮದ ಸಂದೇಶವನ್ನು ಅವನ ಶಿಷ್ಯರೂ ಅನುಯಾಯಿಗಳೂ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಪಸರಿಸುತ್ತಾ ಬಂದರು. ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಶಿಷ್ಯರ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿನ ಕೆಲಸ, ಸುವ್ಯವಸ್ಥಿತ ರೂಪುರೇಷೆ, ಕ್ರಿಸ್ತತತ್ವಗಳ ಕುರಿತ ಬದ್ದತೆ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದ ಕ್ರೈಸ್ತಧರ್ಮ ಎಲ್ಲೆಡೆ ಪಸರಿಸಿತು. *ನಿನ್ನ ನೆರೆಹೊರೆಯವರನ್ನು ಪ್ರೀತಿಸು. ದೇವರನ್ನು ಪೂರ್ಣ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ, ಆತ್ಮನಿಂದ, ಹಾಗೂ ಸತ್ಯದಿಂದ ಆರಾಧಿಸು. ಜಾರ್ಜ್ ಮತ್ತು ಗಾಡ್ ಸನ್ ಮೂನ್ ಅವನನ್ನು ಉಳಿಸಿದ ಜೀಸಸ್ ಅವನನ್ನು ಜಾರ್ಜ್ ಪುನರುತ್ಥಾನ ಮತ್ತು ಧನ್ಯವಾದಗಳು ಗಿಯಾರ್ಗಿಯೊ ನಾವು ಧನ್ಯವಾದಗಳು ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ನಮ್ಮ ದಿನಗಳ ಉಳಿದ ಕಾಲ. [[File:Brooklyn Museum - Jesus Found in the Temple (Jesus retrouvé dans le temple) - James Tissot - overall.jpg|thumb|upright|12-year-old Jesus [[Finding in the Temple|found in the temple]] depicted by James Tissot]] [[File:Trevisani baptism christ.JPG|thumb|upright|[[Trevisani]]'s depiction of the [[baptism of Jesus]], with the [[Holy Spirit (Christianity)|Holy Spirit]] descending from Heaven as a dove]] [[File:Gérôme - L'entrée du Christ à Jérusalem - cadre.jpg|thumb|A painting of Jesus' [[Triumphal entry into Jerusalem|final entry into Jerusalem]], by [[Jean-Léon Gérôme]], 1897|alt=Jesus, riding a donkey colt, rides towards Jerusalem. A large crowd greets him outside the walls.]] [[File:Gerard van Honthorst 001.jpg|thumb|left|"Adoration of the Shepherds" by [[Gerard van Honthorst]], 1622|alt=A Nativity scene; men and animals surround Mary and newborn Jesus, who are covered in light]] [[File:Transfigurationbloch.jpg|thumb|right|The [[Transfiguration of Jesus]], depicted by [[Carl Bloch]]]] == Notes == === Explanatory === {{notelist|colwidth=30em}} === Citations BIBLE === {{reflist|colwidth=30em}} [[ವರ್ಗ:ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮ]] bytr8dcv4wbw4qvgtmsc52uel5fu2sk 0 3708 1113476 1037464 2022-08-12T14:23:33Z 2401:4900:4A66:3FCC:1:0:4D08:DB0E wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ | image = Amartya Sen NIH.jpg | image_size = 200px | caption = ನೊಬೆಲ್ ಪಾರಿತೋಷಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ಅಧಿಕೃತ ಚಿತ್ರ | birth_date = ನವೆಂಬರ್ 3,1933 | birth_place = [[ಶಾಂತಿನಿಕೇತನ]] ([[ಭಾರತ]]) | death_date = | death_place = | nationality = ಭಾರತೀಯರು | residence = [[ಅಮೆರಿಕ]] | known_for = ನೊಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕೃತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು }} '''ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್''' ([[ನವೆಂಬರ್ ೩]], [[೧೯೩೩]]) ನೊಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕೃತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿ ವಿಶ್ವಮಾನ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ==ಜೀವನ== ರವೀಂದ್ರರ ಶಾಂತಿನಿಕೇತನದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ವಿಶ್ವಮನ್ನಣೆ ದೊರಕಿಸಿ ನೊಬೆಲ್ ಪಾರಿತೋಷಕ ಪಡೆದವರು. ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ಜನಿಸಿದ್ದು ನವೆಂಬರ್ ೩, ೧೯೩೩ರಲ್ಲಿ. ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರ ವಂಶಜರು ಇಂದಿನ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಡಾಕ್ಕಾ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬಂದವರಾಗಿದ್ದು ಅವರ ಹಿರಿಯರು [[ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಠಾಗೋರ್]]ರಿಗೆ ಆಪ್ತರಾಗಿಯೂ ಶಾಂತಿನಿಕೇತನದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿಯೂ ಇದ್ದವರು. ಹೀಗಾಗಿ ಅವರ ಜನನದಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡಂತೆ ಶಾಲಾ ಕಾಲೇಜುಗಳ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಗಳು ನಡೆದದ್ದೆಲ್ಲಾ ಶಾಂತಿನಿಕೇತನದಲ್ಲೇ. ಮುಂದೆ ಅವರು ಕೆಂಬ್ರಿಡ್ಜ್, ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಅಂತಹ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಓದು, ಅಧ್ಯಾಪನ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ತಮ್ಮ ೨೩ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿಯೇ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ]]ದ ಜಾದವ್‌ಪುರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರು.ಅಲ್ಲಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಇವರ ಸಾಧನೆಗಳ ಸರಪಳಿ ಅವಿರತವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯಿತು.೧೯೯೮ ರಿಂದ ೨೦೦೪ರವರೆಗೆ ಕೇಂಬ್ರಿಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಆಕ್ಸ್‌ಬ್ರಿಜ್‌ಕಾಲೇಜ್‌‌ನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಅವರು ಹಾಗೆ ನೇಮಕಗೊಂಡ ಪ್ರಥಮ ಏಷ್ಯನ್ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾದವರು. ==ಗಣ್ಯ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿ== ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ಮಾನವ ಕಲ್ಯಾಣ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ (welfare economics) ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ (social choice theory)ಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿರುವ ಮಹತ್ವದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ವಿಶ್ವಮಾನ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ಬಡತನದ ದೌರ್ಭಾಗ್ಯಗಳಿಂದ ಬೆಂದು ಬಳಲಿದ ಜನರ ಕುರಿತಾದ ಖಾಳಜಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದಾಗಿರುವುದು ಮಹತ್ವದ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ‘ಬರಗಾಲಕ್ಕೆ ಕುರಿತಾದ ಕಾರಣಗಳು’ ಮತ್ತು ‘ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಕೊರತೆಯನ್ನು ನೀಗಿಸಲು ಕೈಗೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಸೂಕ್ತ ಕ್ರಮಗಳ ಚಿಂತನೆಗಳು’ ವಿಶ್ವದೆಲ್ಲೆಡೆ ಪ್ರಶಂಸೆ ಪಡೆದಿವೆ. 1998ರ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಮಿತಿಯು ಅವರ ಮಾನವ ಕಲ್ಯಾಣ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ನೊಬೆಲ್ ಗೌರವವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು. ==ಮಹಾನ್ ಪ್ರಭಾವಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರು== ೨೦೧೦ರ ‘ನ್ಯೂ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮನ್’ ಪತ್ರಿಕೆಯು ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಐವತ್ತು ಮಹಾನ್ ಪ್ರಭಾವಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಿದೆ. ಇದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಈ ಹಿಂದೆ ‘ಟೈಮ್ಸ್’ ಕೂಡಾ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿತ್ತು. ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ವಿಶ್ವ ಸಮುದಾಯದ ‘ಆರ್ಥಿಕ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಮಿತಿಯ’ ನಿರ್ವಾಹಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ವಿಶ್ವದ ಆರ್ಥಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳ ಬಹುಮುಖ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನರೆನಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಪುಸ್ತಕಗಳು == ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಕಲ್ಯಾಣದ ಕುರಿತಾಗಿ ಮೂಡಿಸಿರುವ ಮಹತ್ವದ ಚಿಂತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಗಳೂ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಬಹುತೇಕ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದಿವೆ. ಅವರು ೩೦ಕೊ ಹೆಚ್ಚು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊರತಂದಿದ್ದು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೃತಿಗಳು ಅದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. * ''ದಿ ಆರ್ಗ್ಯುಮೆಂಟೇಟಿವ್ ಇಂಡಿಯನ್'' (ವಿತಂಡವಾದಿ ಭಾರತೀಯ) * ''ವಯಲೆನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಐಡೆಂಟಿಟಿ'' (ಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ನೆಲೆ) ==ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೌರವಗಳು== # ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರಿಗೆ 1998ರ ವರ್ಷದ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಹಾಗೂ ೧೯೯೯ರ ವರ್ಷದಲ್ಲಿನ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ನೀಡುವ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ 'ಭಾರತ ರತ್ನ'ವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಅನೇಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೌರವಗಳು ಸಂದಿವೆ. # [https://www.kannadaprabha.com/world/2021/may/26/nobel-laureate-amartya-sen-conferred-with-spains-top-award-in-social-sciences-446872.html ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ, ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರಿಗೆ ಸ್ಪೇನ್‌ನ ಉನ್ನತ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಕನ್ನಡ ಪ್ರಭ, ೨೬,ಮೇ ೨೦೨೧] ==ಆಕರಗಳು== # [https://en.wikipedia.org/wiki/Amartya_Sen ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ಲೇಖನ] {{authority control}} [[ವರ್ಗ:ಭಾರತ ರತ್ನ ಪುರಸ್ಕೃತರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು]] [[ವರ್ಗ:ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಭಾರತೀಯರು]] [[ವರ್ಗ:ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]] 4krv00qnzl2v050ygxyqfe3fawr9ext 1113525 1113476 2022-08-13T01:34:18Z ~aanzx 72368 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/2401:4900:4A66:3FCC:1:0:4D08:DB0E|2401:4900:4A66:3FCC:1:0:4D08:DB0E]] ([[User talk:2401:4900:4A66:3FCC:1:0:4D08:DB0E|talk]])Reverting vandalism (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ | image = Amartya Sen NIH.jpg | image_size = 200px | caption = ನೊಬೆಲ್ ಪಾರಿತೋಷಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿನ ಅಧಿಕೃತ ಚಿತ್ರ | birth_date = ನವೆಂಬರ್ ೩, ೧೯೩೩ | birth_place = [[ಶಾಂತಿನಿಕೇತನ]] ([[ಭಾರತ]]) | death_date = | death_place = | nationality = ಭಾರತೀಯರು | residence = [[ಅಮೆರಿಕ]] | known_for = ನೊಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕೃತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು }} '''ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್''' ([[ನವೆಂಬರ್ ೩]], [[೧೯೩೩]]) ನೊಬೆಲ್ ಪುರಸ್ಕೃತ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿ ವಿಶ್ವಮಾನ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ==ಜೀವನ== ರವೀಂದ್ರರ ಶಾಂತಿನಿಕೇತನದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ವಿಶ್ವಮನ್ನಣೆ ದೊರಕಿಸಿ ನೊಬೆಲ್ ಪಾರಿತೋಷಕ ಪಡೆದವರು. ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ಜನಿಸಿದ್ದು ನವೆಂಬರ್ ೩, ೧೯೩೩ರಲ್ಲಿ. ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರ ವಂಶಜರು ಇಂದಿನ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಡಾಕ್ಕಾ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬಂದವರಾಗಿದ್ದು ಅವರ ಹಿರಿಯರು [[ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಠಾಗೋರ್]]ರಿಗೆ ಆಪ್ತರಾಗಿಯೂ ಶಾಂತಿನಿಕೇತನದ ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಕಾರ್ಯಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಸಕ್ರಿಯರಾಗಿಯೂ ಇದ್ದವರು. ಹೀಗಾಗಿ ಅವರ ಜನನದಿಂದ ಮೊದಲ್ಗೊಂಡಂತೆ ಶಾಲಾ ಕಾಲೇಜುಗಳ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಗಳು ನಡೆದದ್ದೆಲ್ಲಾ ಶಾಂತಿನಿಕೇತನದಲ್ಲೇ. ಮುಂದೆ ಅವರು ಕೆಂಬ್ರಿಡ್ಜ್, ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಅಂತಹ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಓದು, ಅಧ್ಯಾಪನ ಮತ್ತು ಸಂಶೋಧನೆಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಬದುಕನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ತಮ್ಮ ೨೩ನೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿಯೇ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತಾ]]ದ ಜಾದವ್‌ಪುರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಲ್ಲಿ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದರು.ಅಲ್ಲಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಇವರ ಸಾಧನೆಗಳ ಸರಪಳಿ ಅವಿರತವಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಯಿತು.೧೯೯೮ ರಿಂದ ೨೦೦೪ರವರೆಗೆ ಕೇಂಬ್ರಿಜ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಆಕ್ಸ್‌ಬ್ರಿಜ್‌ಕಾಲೇಜ್‌‌ನ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ ಅವರು ಹಾಗೆ ನೇಮಕಗೊಂಡ ಪ್ರಥಮ ಏಷ್ಯನ್ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾದವರು. ==ಗಣ್ಯ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿ== ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ಮಾನವ ಕಲ್ಯಾಣ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ (welfare economics) ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಪ್ರತಿಪಾದನೆ (social choice theory)ಗಳಲ್ಲಿ ಮಾಡಿರುವ ಮಹತ್ವದ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ವಿಶ್ವಮಾನ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಚಿಂತನೆಗಳೆಲ್ಲವೂ ಬಡತನದ ದೌರ್ಭಾಗ್ಯಗಳಿಂದ ಬೆಂದು ಬಳಲಿದ ಜನರ ಕುರಿತಾದ ಖಾಳಜಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದಾಗಿರುವುದು ಮಹತ್ವದ ಅಂಶವಾಗಿದೆ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ ‘ಬರಗಾಲಕ್ಕೆ ಕುರಿತಾದ ಕಾರಣಗಳು’ ಮತ್ತು ‘ವಿಶ್ವದಲ್ಲಿ ಆಹಾರ ಕೊರತೆಯನ್ನು ನೀಗಿಸಲು ಕೈಗೊಳ್ಳಬಹುದಾದ ಸೂಕ್ತ ಕ್ರಮಗಳ ಚಿಂತನೆಗಳು’ ವಿಶ್ವದೆಲ್ಲೆಡೆ ಪ್ರಶಂಸೆ ಪಡೆದಿವೆ. 1998ರ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಮಿತಿಯು ಅವರ ಮಾನವ ಕಲ್ಯಾಣ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿನ ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಅವರಿಗೆ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರದ ನೊಬೆಲ್ ಗೌರವವನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು. ==ಮಹಾನ್ ಪ್ರಭಾವಿಗಳಲ್ಲೊಬ್ಬರು== ೨೦೧೦ರ ‘ನ್ಯೂ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಮನ್’ ಪತ್ರಿಕೆಯು ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಐವತ್ತು ಮಹಾನ್ ಪ್ರಭಾವಿಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸಿದೆ. ಇದೇ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಈ ಹಿಂದೆ ‘ಟೈಮ್ಸ್’ ಕೂಡಾ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿತ್ತು. ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ವಿಶ್ವ ಸಮುದಾಯದ ‘ಆರ್ಥಿಕ ಶಾಂತಿ ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಮಿತಿಯ’ ನಿರ್ವಾಹಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ವಿಶ್ವದ ಆರ್ಥಿಕ ಚಿಂತನೆಗಳ ಬಹುಮುಖ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನರೆನಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಪುಸ್ತಕಗಳು == ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರು ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಕಲ್ಯಾಣದ ಕುರಿತಾಗಿ ಮೂಡಿಸಿರುವ ಮಹತ್ವದ ಚಿಂತನೆಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರಂಥಗಳೂ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಬಹುತೇಕ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೂಡಿಬಂದಿವೆ. ಅವರು ೩೦ಕೊ ಹೆಚ್ಚು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಹೊರತಂದಿದ್ದು ಈ ಕೆಳಗಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕೃತಿಗಳು ಅದರಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. * ''ದಿ ಆರ್ಗ್ಯುಮೆಂಟೇಟಿವ್ ಇಂಡಿಯನ್'' (ವಿತಂಡವಾದಿ ಭಾರತೀಯ) * ''ವಯಲೆನ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಐಡೆಂಟಿಟಿ'' (ಹಿಂಸೆ ಮತ್ತು ನೆಲೆ) ==ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೌರವಗಳು== # ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರಿಗೆ 1998ರ ವರ್ಷದ ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಹಾಗೂ ೧೯೯೯ರ ವರ್ಷದಲ್ಲಿನ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ ನೀಡುವ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ 'ಭಾರತ ರತ್ನ'ವೂ ಸೇರಿದಂತೆ ವಿಶ್ವದಾದ್ಯಂತ ಅನೇಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಗೌರವಗಳು ಸಂದಿವೆ. # [https://www.kannadaprabha.com/world/2021/may/26/nobel-laureate-amartya-sen-conferred-with-spains-top-award-in-social-sciences-446872.html ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ವಿಜೇತ, ಅಮರ್ತ್ಯ ಸೇನ್ ಅವರಿಗೆ ಸ್ಪೇನ್‌ನ ಉನ್ನತ ಸಾಮಾಜಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ, ಕನ್ನಡ ಪ್ರಭ, ೨೬,ಮೇ ೨೦೨೧] ==ಆಕರಗಳು== # [https://en.wikipedia.org/wiki/Amartya_Sen ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಿಕಿಪೀಡಿಯಾ ಲೇಖನ] {{authority control}} [[ವರ್ಗ:ಭಾರತ ರತ್ನ ಪುರಸ್ಕೃತರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು]] [[ವರ್ಗ:ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ ಭಾರತೀಯರು]] [[ವರ್ಗ:ನೊಬೆಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತರು]] o123chwn4rn4eff6ors1kmkok8hulfu 0 4124 1113487 1061997 2022-08-12T15:16:22Z 2409:4071:4D8F:5E2:0:0:940A:E0E /* ಸಂಪೂರ್ಣ ಗೀತೆ */ wikitext text/x-wiki ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರಮುಖ ಲೇಖಕ ಮತ್ತು ಕವಿ ಬಂಕಿಮ ಚಂದ್ರ ಚಟರ್ಜಿರು ರಚಿಸಿದ '''ವಂದೇ ಮಾತರಂ''' ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಜನತೆಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿದ ಕೃತಿ. ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆಯಾಗುವ ಎಲ್ಲ ಅಂಶ, ಅರ್ಹತೆಗಳಿದ್ದರೂ, ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟಾಗೋರ್ ರ 'ಜನಗಣ ಮನ' ಕೃತಿಗೆ ಆ ಪಟ್ಟ ದೊರಕಿತು. '''ವಂದೇ ಮಾತರಂ''' ಎಂದರೆ, ತಾಯಿಯನ್ನು ನಮಸ್ಕರಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದರ್ಥ. ಇದನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಬಂಗಾಲಿಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿದೆ. ಬಂಕಿಮರು ೧೮೮೨ರಲ್ಲಿ ಬರೆದ "[[ಆನಂದ ಮಠ (ಪುಸ್ತಕ)|ಆನಂದ ಮಠ]]" ಎಂಬ ಕೃತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಈ ಗೀತೆ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಗಳಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ೧೮೯೬ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಭಾರತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟಾಗೋರ್ ಅವರು ಹಾಡಿದರು. ಭಾರತವು ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ನಂತರ ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಈ ಗೀತೆಯ ಮೊದಲ ಎರಡು ಪದ್ಯ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಗಣರಾಜ್ಯದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾನ ಎಂಬ ಅಧಿಕೃತ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ==[[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ವಂದೇಮಾತರಂನ ಖ್ಯಾತ ಭಾಗ]]== '''ವಂದೇ ಮಾತರಂ''' ವಂದೇ ಮಾತರಂ! ಸುಜಲಾಂ ಸುಫಲಾಂ ಮಲಯಜ-ಶೀತಲಾಂ ಸಸ್ಯ-ಶ್ಯಾಮಲಾಂ ಮಾತರಂ! ಶುಭ್ರ-ಜ್ಯೋತ್ಸ್ನಾ-ಪುಲಕಿತ-ಯಾಮಿನೀಂ ಫುಲ್ಲ-ಕುಸುಮಿತ-ದ್ರುಮದಲ-ಶೋಭಿನೀಂ ಸುಹಾಸಿನೀಂ ಸುಮಧುರ-ಭಾಷಿಣೀಂ, ಸುಖದಾಂ ವರದಾಂ ಮಾತರಂ! ಕೋಟಿ-ಕೋಟಿ-ಕಂಠ-ಕಲಕಲ-ನಿನಾದ-ಕರಾಲೇ ಕೋಟಿ-ಕೋಟಿ-ಭುಜೈರ್ದೃತ-ಖರಕರವಾಲೇ ಅಬಲಾ ಕೇನ ಮಾ ಏತ ಬಲೇ ಬಹುಬಲ-ಧಾರಿಣೀಂ ನಮಾಮಿ ತಾರಿಣೀಂ ರಿಪುದಲ-ವಾರಿಣೀಂ ಮಾತರಂ! {{}}==ಸಂಪೂರ್ಣ ಗೀತೆ== '''ವಂದೇ ಮಾತರಂ''' start ವಂದೇ ಮಾತರಂ! ಸುಜಲಾಂ ಸುಫಲಾಂ ಮಲಯಜ-ಶೀತಲಾಂ ಸಸ್ಯ-ಶ್ಯಾಮಲಾಂ ಮಾತರಂ! ಶುಭ್ರ-ಜ್ಯೋತ್ಸ್ನಾ-ಪುಲಕಿತ-ಯಾಮಿನೀಂ ಫುಲ್ಲ-ಕುಸುಮಿತ-ದ್ರುಮದಲ-ಶೋಭಿನೀಂ ಸುಹಾಸಿನೀಂ ಸುಮಧುರ-ಭಾಷಿಣೀಂ, ಸುಖದಾಂ ವರದಾಂ ಮಾತರಂ! ಕೋಟಿ-ಕೋಟಿ-ಕಂಠ-ಕಲಕಲ-ನಿನಾದ-ಕರಾಲೇ ಕೋಟಿ-ಕೋಟಿ-ಭುಜೈರ್ಧೃತ-ಖರಕರವಾಲೇ ಅಬಲಾ ಕೇನ ಮಾ ಏತ ಬಲೇ ಬಹುಬಲ-ಧಾರಿಣೀಂ ನಮಾಮಿ ತಾರಿಣೀಂ ರಿಪುದಲ-ವಾರಿಣೀಂ ಮಾತರಂ! ತುಮಿ ವಿದ್ಯಾ, ತುಮಿ ಧರ್ಮ, ತುಮಿ ಹೃದಿ ತುಮಿ ಮರ್ಮ, ತ್ವಂ ಹಿ ಪ್ರಾಣಾಃ ಶರೀರೇ, ಬಾಹು ತೇ ತುಮಿ ಮಾ ಶಕ್ತಿ ಹೃದಯೇ ತುಮಿ ಮಾ ಭಕ್ತಿ, ತೋಮಾರಈ ಪ್ರತಿಮಾ-ಗಡಿ-ಮಂದಿರೇ, ಮಂದಿರೇ ತ್ವಂ ಹಿ ದುರ್ಗಾ ದಶ-ಪ್ರಹರಣ-ಧಾರಿಣೀ ಕಮಲಾ ಕಮಲಾದಲ-ವಿಹಾರಿಣೀ ವಾಣೀ ವಿದ್ಯಾ-ದಾಯಿನೀ ನಮಾಮಿ ತ್ವಾಂ ನಮಾಮಿ ಕಮಲಾಂ ಅಮಲಾಂ ಅತುಲಾಂ ಸುಜಲಾಂ ಸುಫಲಾಂ ಮಾತರಂ, ವಂದೇ ಮಾತರಂ! ಶ್ಯಾಮಲಾಂ ಸರಲಾಂ ಸುಸ್ಮಿತಾಂ ಭೂಷಿತಾಂ ಧರಣೀಂ ಭರಣೀಂ ಮಾತರಂ finash ! <ref name="ರಾಷ್ಟ್ರಗಾನ">[http://india.gov.in/knowindia/national_song.php ರಾಷ್ಟ್ರಗಾನ]</ref> ===‘ವಂದೇ ಮಾತರಂ’ ಗೀತೆಯ ಭಾವಾರ್ಥ=== <poem> ಹೇ ಮಾತೆ, ನಾನು ನಿನಗೆ ವಂದಿಸುತ್ತೇನೆ.ಜಲ, ಧನಧಾನ್ಯಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿರುವ, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿನ ಮಲಯ ಪರ್ವತದಿಂದ ಬರುವ ವಾಯುಲಹರಿಗಳಿಂದ ಶೀತಲವಾಗುವ ಮತ್ತು ವಿಪುಲವಾದ ಕೃಷಿಯಿಂದ ಶ್ಯಾಮಲ ವರ್ಣವಾಗಿರುವ, ಹೇ ಮಾತೆ ! ಶ್ವೇತಶುಭ್ರ ಬೆಳದಿಂಗಳಿನಿಂದ ನಿನ್ನ ರಾತ್ರಿಗಳು ಪ್ರಫುಲ್ಲಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಅದೇ ರೀತಿ ಅರಳಿದ ಹೂವುಗಳಿಂದ ನಿನ್ನ ಭೂಮಿಯು ವೃಕ್ಷಬಳ್ಳಿಗಳ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದಂತೆ ಸುಶೋಭಿತವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಸದಾ ಹಸನ್ಮುಖ ಮತ್ತು ಸದಾಕಾಲ ಮಧುರವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವ, ವರದಾಯಿನಿ, ಸುಖಪ್ರದಾಯಿನಿಯಾಗಿರುವ ಹೇ ಮಾತೆ ! ಮೂವತ್ತು ಕೋಟಿ ಕಂಠಗಳಿಂದ ಭಯಂಕರವಾದ ಗರ್ಜನೆಯು ಮೊಳಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಮತ್ತು ಆರವತ್ತು ಕೋಟಿ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿರುವ ಖಡ್ಗಗಳ ಮೊನೆಯು ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಹೇ ಮಾತೆಯೇ ನೀನು ಅಬಲೆಯಾಗಿದ್ದಿ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಯಾರಿಗಾದರೂ ಧೈರ್ಯವಿದೆಯೇ? ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಮಾತೆಯೇ ಅಪಾರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ನಿನ್ನಲ್ಲಿದೆ. ಶತ್ರುಸೈನ್ಯದ ಪಡೆಯನ್ನೇ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಿ ನಿನ್ನ ಸಂತಾನವಾದ ನಮ್ಮನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವ ಹೇ ಮಾತೆಯೇ ನಾನು ನಿನಗೆ ವಂದಿಸುತ್ತೇನೆ. ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಜ್ಞಾನ, ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ, ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಧರ್ಮವಾಗಿದ್ದಿ. ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಹೃದಯ, ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಚೈತನ್ಯವಾಗಿದ್ದಿ. ನಮ್ಮ ದೇಹದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾಣವು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ನೀನೇ ಆಗಿದ್ದಿ. ನಮ್ಮ ಮಣಿಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿರುವ ಶಕ್ತಿ ನೀನೇ ಮತ್ತು ಅಂತಃಕರಣದಲ್ಲಿನ ಕಾಳಿಯೂ ನೀನೇ. ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಾವು ಯಾವ ಮೂರ್ತಿಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡುತ್ತೇವೆಯೋ ಅದೆಲ್ಲವೂ ನಿನ್ನದೇ ರೂಪಗಳು. ತನ್ನ ಹತ್ತೂ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಶತ್ರುಸಂಹಾರಿಣಿ ದುರ್ಗೆಯೂ ನೀನೆ ಮತ್ತು ಕಮಲದ ಪುಷ್ಪಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ವಿಹರಿಸುವ ಕಮಲಕೋಮಲ ಲಕ್ಷ್ಮೀಯೂ ನೀನೆ. ನಿನಗೆ ನಮ್ಮ ನಮಸ್ಕಾರ. ಮಾತೆ, ನಾನು ನಿನಗೆ ವಂದಿಸುತ್ತೇನೆ. ಐಶ್ವರ್ಯದಾತ್ರಿ, ಪುಣ್ಯಪ್ರದಾಯಿನಿ ಮತ್ತು ಪಾವನ, ಪವಿತ್ರ ಜಲಪ್ರವಾಹಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಅಮೃತಮಯ ಫಲಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧಳಾಗಿರುವ ಮಾತೆಯೇ ನಿನ್ನ ಶ್ರೇಷ್ಠತನಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಹೋಲಿಕೆಯಿಲ್ಲ, ಯಾವುದೇ ಮಿತಿಯೂ ಇಲ್ಲ. ಹೇ ಮಾತೆ, ಹೇ ಜನನಿ ನಿನಗೆ ನನ್ನ ಪ್ರಣಾಮಗಳು.<ref name="ರಾಷ್ಟ್ರಗಾನ"/><ref>[https://www.hindujagruti.org/hinduism-for-kids-kannada/17.html ವಂದೇ ಮಾತರಂ’ ಗೀತೆಯ ಭಾವಾರ್ಥ]</ref> </poem> ==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು== * [https://www.youtube.com/watch?v=ACmGXktTxco Vande Mataram Sung by Lata Mangeshkar in Anand Math ] * [https://www.youtube.com/watch?v=7Os_8BN2qmw&feature=related Vande Mataram Sung by Hemant Kumar Mukhopadhaya in Anand Math] * [http://india.gov.in/knowindia/national_symbols.php?id=12 "National Song" section on the Official Portal of the Indian Government, where a simple and elegant version of Vande Mataram is provided.] * [http://www.tribuneindia.com/2006/20060907/delhi.htm#11 Vande Mataram against Sikh tenets] * [http://www.frontlineonnet.com/fl1601/16010940.htm "How Secular is Vande Mataram?" AG Noorani on the controversy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040824212644/http://www.frontlineonnet.com/fl1601/16010940.htm |date=2004-08-24 }} * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/5300996.stm Boycott threat over Indian song - BBC] * [http://www.outlookindia.com/full.asp?fodname=20060902&fname=vandemataram&sid=4 1937 Congress Resolution on validity of Muslim objection to this song] * [http://islamicvoice.com/September2006/Controversy/index.php#VandeMataramandtheMuslims "Vande Mataram and Muslims"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160425/http://islamicvoice.com/September2006/Controversy/index.php#VandeMataramandtheMuslims |date=2007-09-30 }} - [[Islamic Voice (magazine)|Islamic Voice]] * [http://www.milligazette.com/Archives/15082002/1508200250.htm Vande Matram is back as a handle to beat Muslims with] * [http://www.islamicvoice.com/december.98/community.htm#VAN Historical perspective from Islamic Voice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090923010249/http://www.islamicvoice.com/december.98/community.htm#VAN |date=2009-09-23 }} * [http://keylessonline.com/song/misc/karn/VandeMaataram_IndianNationalSong.html Keyboard Notes for playing this song] ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== [[ವರ್ಗ:ಭಾರತ]] [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತ್ಯ]] oopgsy43347pr97ve8j0oqsmsnnf7ag 1113524 1113487 2022-08-13T01:33:25Z ~aanzx 72368 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/2409:4071:4D8F:5E2:0:0:940A:E0E|2409:4071:4D8F:5E2:0:0:940A:E0E]] ([[User talk:2409:4071:4D8F:5E2:0:0:940A:E0E|talk]])Reverting vandalism (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರಮುಖ ಲೇಖಕ ಮತ್ತು ಕವಿ ಬಂಕಿಮ ಚಂದ್ರ ಚಟರ್ಜಿರು ರಚಿಸಿದ '''ವಂದೇ ಮಾತರಂ''' ಬ್ರಿಟಿಷರ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಜನತೆಗೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಜಾಗೃತಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿದ ಕೃತಿ. ರಾಷ್ಟ್ರಗೀತೆಯಾಗುವ ಎಲ್ಲ ಅಂಶ, ಅರ್ಹತೆಗಳಿದ್ದರೂ, ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟಾಗೋರ್ ರ 'ಜನಗಣ ಮನ' ಕೃತಿಗೆ ಆ ಪಟ್ಟ ದೊರಕಿತು. '''ವಂದೇ ಮಾತರಂ''' ಎಂದರೆ, ತಾಯಿಯನ್ನು ನಮಸ್ಕರಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂದರ್ಥ. ಇದನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾನ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಬಂಗಾಲಿಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿದೆ. ಬಂಕಿಮರು ೧೮೮೨ರಲ್ಲಿ ಬರೆದ "[[ಆನಂದ ಮಠ (ಪುಸ್ತಕ)|ಆನಂದ ಮಠ]]" ಎಂಬ ಕೃತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿದ್ದ ಈ ಗೀತೆ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯತೆ ಗಳಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ೧೮೯೬ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಭಾರತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ನ ಅಧಿವೇಶನದಲ್ಲಿ ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಟಾಗೋರ್ ಅವರು ಹಾಡಿದರು. ಭಾರತವು ಸ್ವತಂತ್ರವಾದ ನಂತರ ೧೯೫೦ರಲ್ಲಿ ಈ ಗೀತೆಯ ಮೊದಲ ಎರಡು ಪದ್ಯ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಗಣರಾಜ್ಯದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಗಾನ ಎಂಬ ಅಧಿಕೃತ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ==[[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ವಂದೇಮಾತರಂನ ಖ್ಯಾತ ಭಾಗ]]== '''ವಂದೇ ಮಾತರಂ''' ವಂದೇ ಮಾತರಂ! ಸುಜಲಾಂ ಸುಫಲಾಂ ಮಲಯಜ-ಶೀತಲಾಂ ಸಸ್ಯ-ಶ್ಯಾಮಲಾಂ ಮಾತರಂ! ಶುಭ್ರ-ಜ್ಯೋತ್ಸ್ನಾ-ಪುಲಕಿತ-ಯಾಮಿನೀಂ ಫುಲ್ಲ-ಕುಸುಮಿತ-ದ್ರುಮದಲ-ಶೋಭಿನೀಂ ಸುಹಾಸಿನೀಂ ಸುಮಧುರ-ಭಾಷಿಣೀಂ, ಸುಖದಾಂ ವರದಾಂ ಮಾತರಂ! ಕೋಟಿ-ಕೋಟಿ-ಕಂಠ-ಕಲಕಲ-ನಿನಾದ-ಕರಾಲೇ ಕೋಟಿ-ಕೋಟಿ-ಭುಜೈರ್ದೃತ-ಖರಕರವಾಲೇ ಅಬಲಾ ಕೇನ ಮಾ ಏತ ಬಲೇ ಬಹುಬಲ-ಧಾರಿಣೀಂ ನಮಾಮಿ ತಾರಿಣೀಂ ರಿಪುದಲ-ವಾರಿಣೀಂ ಮಾತರಂ! ==ಸಂಪೂರ್ಣ ಗೀತೆ== '''ವಂದೇ ಮಾತರಂ''' ವಂದೇ ಮಾತರಂ! ಸುಜಲಾಂ ಸುಫಲಾಂ ಮಲಯಜ-ಶೀತಲಾಂ ಸಸ್ಯ-ಶ್ಯಾಮಲಾಂ ಮಾತರಂ! ಶುಭ್ರ-ಜ್ಯೋತ್ಸ್ನಾ-ಪುಲಕಿತ-ಯಾಮಿನೀಂ ಫುಲ್ಲ-ಕುಸುಮಿತ-ದ್ರುಮದಲ-ಶೋಭಿನೀಂ ಸುಹಾಸಿನೀಂ ಸುಮಧುರ-ಭಾಷಿಣೀಂ, ಸುಖದಾಂ ವರದಾಂ ಮಾತರಂ! ಕೋಟಿ-ಕೋಟಿ-ಕಂಠ-ಕಲಕಲ-ನಿನಾದ-ಕರಾಲೇ ಕೋಟಿ-ಕೋಟಿ-ಭುಜೈರ್ಧೃತ-ಖರಕರವಾಲೇ ಅಬಲಾ ಕೇನ ಮಾ ಏತ ಬಲೇ ಬಹುಬಲ-ಧಾರಿಣೀಂ ನಮಾಮಿ ತಾರಿಣೀಂ ರಿಪುದಲ-ವಾರಿಣೀಂ ಮಾತರಂ! ತುಮಿ ವಿದ್ಯಾ, ತುಮಿ ಧರ್ಮ, ತುಮಿ ಹೃದಿ ತುಮಿ ಮರ್ಮ, ತ್ವಂ ಹಿ ಪ್ರಾಣಾಃ ಶರೀರೇ, ಬಾಹು ತೇ ತುಮಿ ಮಾ ಶಕ್ತಿ ಹೃದಯೇ ತುಮಿ ಮಾ ಭಕ್ತಿ, ತೋಮಾರಈ ಪ್ರತಿಮಾ-ಗಡಿ-ಮಂದಿರೇ, ಮಂದಿರೇ ತ್ವಂ ಹಿ ದುರ್ಗಾ ದಶ-ಪ್ರಹರಣ-ಧಾರಿಣೀ ಕಮಲಾ ಕಮಲಾದಲ-ವಿಹಾರಿಣೀ ವಾಣೀ ವಿದ್ಯಾ-ದಾಯಿನೀ ನಮಾಮಿ ತ್ವಾಂ ನಮಾಮಿ ಕಮಲಾಂ ಅಮಲಾಂ ಅತುಲಾಂ ಸುಜಲಾಂ ಸುಫಲಾಂ ಮಾತರಂ, ವಂದೇ ಮಾತರಂ! ಶ್ಯಾಮಲಾಂ ಸರಲಾಂ ಸುಸ್ಮಿತಾಂ ಭೂಷಿತಾಂ ಧರಣೀಂ ಭರಣೀಂ ಮಾತರಂ! <ref name="ರಾಷ್ಟ್ರಗಾನ">[http://india.gov.in/knowindia/national_song.php ರಾಷ್ಟ್ರಗಾನ]</ref> ===‘ವಂದೇ ಮಾತರಂ’ ಗೀತೆಯ ಭಾವಾರ್ಥ=== <poem> ಹೇ ಮಾತೆ, ನಾನು ನಿನಗೆ ವಂದಿಸುತ್ತೇನೆ.ಜಲ, ಧನಧಾನ್ಯಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿರುವ, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿನ ಮಲಯ ಪರ್ವತದಿಂದ ಬರುವ ವಾಯುಲಹರಿಗಳಿಂದ ಶೀತಲವಾಗುವ ಮತ್ತು ವಿಪುಲವಾದ ಕೃಷಿಯಿಂದ ಶ್ಯಾಮಲ ವರ್ಣವಾಗಿರುವ, ಹೇ ಮಾತೆ ! ಶ್ವೇತಶುಭ್ರ ಬೆಳದಿಂಗಳಿನಿಂದ ನಿನ್ನ ರಾತ್ರಿಗಳು ಪ್ರಫುಲ್ಲಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಅದೇ ರೀತಿ ಅರಳಿದ ಹೂವುಗಳಿಂದ ನಿನ್ನ ಭೂಮಿಯು ವೃಕ್ಷಬಳ್ಳಿಗಳ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದಂತೆ ಸುಶೋಭಿತವಾಗಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ಸದಾ ಹಸನ್ಮುಖ ಮತ್ತು ಸದಾಕಾಲ ಮಧುರವಾಗಿ ಮಾತನಾಡುವ, ವರದಾಯಿನಿ, ಸುಖಪ್ರದಾಯಿನಿಯಾಗಿರುವ ಹೇ ಮಾತೆ ! ಮೂವತ್ತು ಕೋಟಿ ಕಂಠಗಳಿಂದ ಭಯಂಕರವಾದ ಗರ್ಜನೆಯು ಮೊಳಗುತ್ತಿರುವಾಗ ಮತ್ತು ಆರವತ್ತು ಕೋಟಿ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದಿರುವ ಖಡ್ಗಗಳ ಮೊನೆಯು ಹೊಳೆಯುತ್ತಿರುವಾಗ ಹೇ ಮಾತೆಯೇ ನೀನು ಅಬಲೆಯಾಗಿದ್ದಿ ಎಂದು ಹೇಳಲು ಯಾರಿಗಾದರೂ ಧೈರ್ಯವಿದೆಯೇ? ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಮಾತೆಯೇ ಅಪಾರ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವು ನಿನ್ನಲ್ಲಿದೆ. ಶತ್ರುಸೈನ್ಯದ ಪಡೆಯನ್ನೇ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಿ ನಿನ್ನ ಸಂತಾನವಾದ ನಮ್ಮನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರುವ ಹೇ ಮಾತೆಯೇ ನಾನು ನಿನಗೆ ವಂದಿಸುತ್ತೇನೆ. ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಜ್ಞಾನ, ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಚಾರಿತ್ರ್ಯ, ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಧರ್ಮವಾಗಿದ್ದಿ. ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಹೃದಯ, ನೀನೇ ನಮ್ಮ ಚೈತನ್ಯವಾಗಿದ್ದಿ. ನಮ್ಮ ದೇಹದಲ್ಲಿನ ಪ್ರಾಣವು ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ನೀನೇ ಆಗಿದ್ದಿ. ನಮ್ಮ ಮಣಿಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿರುವ ಶಕ್ತಿ ನೀನೇ ಮತ್ತು ಅಂತಃಕರಣದಲ್ಲಿನ ಕಾಳಿಯೂ ನೀನೇ. ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಾವು ಯಾವ ಮೂರ್ತಿಯ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪನೆ ಮಾಡುತ್ತೇವೆಯೋ ಅದೆಲ್ಲವೂ ನಿನ್ನದೇ ರೂಪಗಳು. ತನ್ನ ಹತ್ತೂ ಕೈಗಳಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಿದ ಶತ್ರುಸಂಹಾರಿಣಿ ದುರ್ಗೆಯೂ ನೀನೆ ಮತ್ತು ಕಮಲದ ಪುಷ್ಪಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ವಿಹರಿಸುವ ಕಮಲಕೋಮಲ ಲಕ್ಷ್ಮೀಯೂ ನೀನೆ. ನಿನಗೆ ನಮ್ಮ ನಮಸ್ಕಾರ. ಮಾತೆ, ನಾನು ನಿನಗೆ ವಂದಿಸುತ್ತೇನೆ. ಐಶ್ವರ್ಯದಾತ್ರಿ, ಪುಣ್ಯಪ್ರದಾಯಿನಿ ಮತ್ತು ಪಾವನ, ಪವಿತ್ರ ಜಲಪ್ರವಾಹಗಳಿಂದ ಮತ್ತು ಅಮೃತಮಯ ಫಲಗಳಿಂದ ಸಮೃದ್ಧಳಾಗಿರುವ ಮಾತೆಯೇ ನಿನ್ನ ಶ್ರೇಷ್ಠತನಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಹೋಲಿಕೆಯಿಲ್ಲ, ಯಾವುದೇ ಮಿತಿಯೂ ಇಲ್ಲ. ಹೇ ಮಾತೆ, ಹೇ ಜನನಿ ನಿನಗೆ ನನ್ನ ಪ್ರಣಾಮಗಳು.<ref name="ರಾಷ್ಟ್ರಗಾನ"/><ref>[https://www.hindujagruti.org/hinduism-for-kids-kannada/17.html ವಂದೇ ಮಾತರಂ’ ಗೀತೆಯ ಭಾವಾರ್ಥ]</ref> </poem> ==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು== * [https://www.youtube.com/watch?v=ACmGXktTxco Vande Mataram Sung by Lata Mangeshkar in Anand Math ] * [https://www.youtube.com/watch?v=7Os_8BN2qmw&feature=related Vande Mataram Sung by Hemant Kumar Mukhopadhaya in Anand Math] * [http://india.gov.in/knowindia/national_symbols.php?id=12 "National Song" section on the Official Portal of the Indian Government, where a simple and elegant version of Vande Mataram is provided.] * [http://www.tribuneindia.com/2006/20060907/delhi.htm#11 Vande Mataram against Sikh tenets] * [http://www.frontlineonnet.com/fl1601/16010940.htm "How Secular is Vande Mataram?" AG Noorani on the controversy] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040824212644/http://www.frontlineonnet.com/fl1601/16010940.htm |date=2004-08-24 }} * [http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/5300996.stm Boycott threat over Indian song - BBC] * [http://www.outlookindia.com/full.asp?fodname=20060902&fname=vandemataram&sid=4 1937 Congress Resolution on validity of Muslim objection to this song] * [http://islamicvoice.com/September2006/Controversy/index.php#VandeMataramandtheMuslims "Vande Mataram and Muslims"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070930160425/http://islamicvoice.com/September2006/Controversy/index.php#VandeMataramandtheMuslims |date=2007-09-30 }} - [[Islamic Voice (magazine)|Islamic Voice]] * [http://www.milligazette.com/Archives/15082002/1508200250.htm Vande Matram is back as a handle to beat Muslims with] * [http://www.islamicvoice.com/december.98/community.htm#VAN Historical perspective from Islamic Voice] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090923010249/http://www.islamicvoice.com/december.98/community.htm#VAN |date=2009-09-23 }} * [http://keylessonline.com/song/misc/karn/VandeMaataram_IndianNationalSong.html Keyboard Notes for playing this song] ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== [[ವರ್ಗ:ಭಾರತ]] [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತ್ಯ]] cduijic0d6antt0v11ri2aiap0y5hjh 0 5873 1113517 1096906 2022-08-13T01:20:04Z 2401:4900:4BC7:8F95:B027:E1C8:F190:6F28 I have changed shobith Kumar's because it was not mentioned wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾವ್ | Cast = ಬ್ರಾಹ್ಮಣ. ಮಾಧ್ವ . | birth_date = ಜುಲೈ ೧೨, ೧೮೮೦ | birth_palce = | occupation = ಸಾಹಿತಿಗಳು, ಪತ್ರಕರ್ತರು, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು, ವಕೀಲರು | subject = ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ | death_date = ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೫, ೧೯೬೪ |death_place=[[ಧಾರವಾಡ]], [[ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಭಾರತ]]|birth_place=[[ಬಿಜಾಪುರ]], [[ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಭಾರತ]]|birthplace=}} '''ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು''' [[ಕನ್ನಡ]] ಸಾಹಿತ್ಯಲೋಕದ ಪ್ರಮುಖರಲ್ಲೊಬ್ಬರು. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿ ನೀಡಿರುವ ಕಾಯಕಲ್ಪದಿಂದಾಗಿ '''ಕನ್ನಡ ಕುಲಪುರೋಹಿತ'''ರು ಎಂದು ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ==ಜನನ== ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು[[೧೮೮೦ ]],[[ಜುಲೈ ೧೨]]ರಂದು [[ವಿಜಯಪುರ|ವಿಜಯಪುರದಲ್ಲಿ]] ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ವಂಶಜರು ಧಾರವಾಡದ ಬಳಿಯ ಆಲೂರ(ಈಗಿನ ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆ, ರೋಣ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಹೊಳೆ-ಆಲೂರ)ಗೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದ್ದರಿಂದ ಆಲೂರು ಇವರ ಮನೆತನದ ಹೆಸರಾಯಿತು. ತಂದೆ ಭೀಮರಾಯರು, ತಾಯಿ ಭಾಗೀರಥಮ್ಮ. ==ಶಿಕ್ಷಣ== [[ಧಾರವಾಡ|ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ]] ಆರಂಭದ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಸಿದ ವೆಂಕಟರಾಯರು [[ಪುಣೆ|ಪುಣೆಯ]] ಫರ್ಗ್ಯೂಸನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ೧೯೦೩ರಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎ. ಪದವಿ ಪಡೆದರು. [[೧೯೦೫]]ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬೈ|ಮುಂಬಯಿಯಲ್ಲಿ]] ಎಲ್.ಎಲ್.ಬಿ. ಪದವಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ, ಧಾರವಾಡಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. [[ಸೇನಾಪತಿ ಬಾಪಟ್]] ರವರು ಮತ್ತು [[ವೀರ್ ಸಾವರ್ಕರ್]] ರವರು ಇವರ ಸಹಾಧ್ಯಾಯಿಗಳು.<ref name = "ಕಕುರ">{{cite book| title="ಕನ್ನಡ ಕುಲರಸಿಕರು"|url=https://openlibrary.org/works/OL360183W/Kannaḍa_kularasikaru|publisher=ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು, ೨೦೧೪|author=[[ಅ.ನ. ಕೃಷ್ಣರಾಯ]]|pages=೩-೬}}</ref> ಒಮ್ಮೆ ಬೇಸಿಗೆ ರಜೆಯಲ್ಲಿ, ನವ ವೃಂದಾವನ, ಆನೆಗೊಂದಿಗಳನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹಂಪಿಗೆ ಹೋದರು. ಹಂಪಿಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಅವರ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ಅಪೂರ್ವ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟುಮಾಡಿದವು. ಅವರ ಮಾತಿನಲ್ಲೇ ಹೇಳುವುದಾದರೆ: "ನಮ್ಮ ವಿಜಯನಗರವು ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿಯೂ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿಯೂ ನನ್ನ ಮುಂದೆ ಬಿದ್ದಿದೆ. ಆ ದರ್ಶನವು ನನ್ನ ಮನದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಸಂಚಾರವನ್ನು ಮೂಡಿಸಿತು. ಚಲನಚಿತ್ರ ಪಟದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುದ್ದೀಪದ ಬಲದಿಂದ ಮೂರ್ತಿಗಳು ಮೂಡುವಂತೆ ನನ್ನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ದೇವಿಯ ಸುಂದರ ಮೂರ್ತಿಯು ಒಡಮೂಡಹತ್ತಿತು. ಆ ದರ್ಶನವು ನನ್ನ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾನಾ ವಿದ ತರಂಗಗಳಿಗೆ ಇಂಬುಗೊಟ್ಟಿತು. ಹೃದಯ ಸಮುದ್ರವು ಅಲ್ಲೋಲ ಕಲ್ಲೋಲವಾಯಿತು. ಆ ದಿವಸವು ನನ್ನ ಜೀವನದ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಮಾಡಲಿಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು." ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆಲೂರರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸ, ಸಾಹಿತ್ಯಗಳ ವ್ಯಾಸಂಗಕ್ಕೆ ತೊಡಗಿದರು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮುಂಬಯಿ ಪ್ರಾಂತದಲ್ಲಿದ್ದ ಕನ್ನಡ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ [[ಮರಾಠಿ|ಮರಾಠಿಯದೆ]] ಪ್ರಾಬಲ್ಯ. ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಸಂಘದ ಸ್ಥಿತಿ ಅಷ್ಟೊಂದು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅದರ ಕಾರ್ಯಭಾರವನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡರು. ಕನ್ನಡಿಗರನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸಲು ವೆಂಕಟರಾಯರು ೧೯೦೬ರಲ್ಲಿ '''ವಾಗ್ಭೂಷಣ''' ಎಂಬ ಪತ್ರಿಕೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ಆ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಹೊಸ ರೂಪವನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು. ವಕೀಲಿ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ತೊರೆದು ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. [[೧೯೨೨]] [[ನವೆಂಬರ್ ೪]]ರಂದು '''[[ಜಯಕರ್ನಾಟಕ]]''' ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆ ಆರು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಬೆಟಗೇರಿ ಕೃಷ್ಣಶರ್ಮ, ದ.ರಾ.ಬೇಂದ್ರೆ ಮೊದಲಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಾಹಿತಿಗಳು ಸಹಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಂತೆಯೆ '''ಕನ್ನಡಿಗ, ಕರ್ಮವೀರ''' ಮೊದಲಾದ ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಸಂಪಾದಕತ್ವವನ್ನು ಸಹ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಕೊರತೆಯನ್ನು ನೀಗಿಸಲು ಕರ್ನಾಟಕದ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘದ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಗ್ರಂಥಕರ್ತರ ಸಮಾವೇಶವನ್ನು ಕರೆದರು. ಮೂರನೆಯ ಅಧಿವೇಶನ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಬೇಕೆಂಬ ಆಶಯ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದು ಆರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ. ೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಆ ಘಟನೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿಗೆ ನಾಂದಿಹಾಡಿತು. ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡೆ ಆಲೂರರು ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಆಗು ಮಾಡಿದರು. ==ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯ== ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಆ ಕಾಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ೧೯೨೧ರಲ್ಲಿ [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಆರಂಭಿಸಿದ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕದ]] ಏಕೀಕರಣ, ಕರ್ನಾಟಕ ಇತಿಹಾಸ ಮಂಡಲದ ಸ್ಥಾಪನೆ, [[ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು|ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ]] ಸ್ಥಾಪನೆ, ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಕಲ್ಪನೆ, ವಿಜಯನಗರ ಮಹೋತ್ಸವ, ನಾಡಹಬ್ಬದ ಯೋಜನೆ, [[ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘ]](ಧಾರವಾಡ), ಈ ಎಲ್ಲಾ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೦೭ರಲ್ಲಿಯೆ ಕನ್ನಡ ಗ್ರಂಥಕರ್ತರ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ನಡೆಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಪ್ರಕಾಶಕರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಲು ಕರ್ನಾಟಕ ಗ್ರಂಥ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು. ==ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ== <ref name="ಆರ್ಯ" >ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣದ ನಾಲ್ವರು ಚಿಂತಕರು, ಮೂಲ:ಕೆ.ರಾಘವೇಂದ್ರ ರಾವ್, ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ : ಆರ್ಯ, ಮನೋಹರ ಗ್ರಂಥ ಮಾಲಾ, ಧಾರವಾಡ ,2005 ಪುಟ 98-99</ref> ಆಲೂರರ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ ಅಸಾಧಾರಣವಾದದ್ದು. ತಾವು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಪರ ತರಬೇತಿ ನೀಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಬೆಂಕಿಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಖಾನೆ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ ಕಾರಖಾನೆ, ಉಡುಗೆ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ, ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ಪೆಯಿಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಾಸು, ಮತ್ತು ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಾಸುಗಳನ್ನೂ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆಗಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಹತ್ತಿಕ್ಕುವ ನೀತಿಯಿಂದಾಗಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ನಂತರ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರಖಾನೆ, ಬೆಳಗಾವಿಯ ಹತ್ತಿರ ಖಾನಾಪುರದಲ್ಲಿ ಹಂಚಿನ ಕಾರಖಾನೆ,ಹೊಳೆ ಆಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಹತ್ತಿಯ ಮಿಲ್ಲು, ಹೀಗೆ ಒಂದಾದಮೇಲೊಂದು ಉದ್ಯಮಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. ನಂತರ ಮಿತ್ರರೊಂದಿಗೆ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ತೆರೆದರು. ನಂತರ ಬಟ್ಟೆ ಅಂಗಡಿ ತೆರೆದರು. ತದನಂತರ ಮ್ಯೂಚುವಲ್ ಹೆಲ್ಪ್ ಫಂಡ್ ತೆರೆದರು. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಇವು ಯಾವುದೂ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಬರಿಯ ಲಾಭ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿರದೆ, ಅವೆಲ್ಲವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೊಗಡಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಪ್ರಗತಿಯ ಅಂಗವಾಗಿದ್ದವು. ==ಸಾಹಿತ್ಯ== ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಸುಮಾರು ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದು ಕೆಲವು ಇಂತಿವೆ: ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯ ಚರಿತ್ರೆ , ಕರ್ನಾಟಕ ಗತವೈಭವ, ಕರ್ನಾಟಕ ವೀರರತ್ನಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ಮೀಮಾಂಸೆ(ಅನುವಾದ), ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವದ ಮೀಮಾಂಸೆ, ಕನ್ನಡಿಗರ ಭ್ರಮನಿರಸನ(ನಾಟಕ), ಕರ್ನಾಟಕತ್ವದ ವಿಕಾಸ, ಕರ್ನಾಟಕತ್ವದ ಸೂತ್ರಗಳು, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಸಂಗ್ರಾಮ, ಗೀತಾಪ್ರಕಾಶ, ಗೀತಾಸಂದೇಶ, ಗೀತಾಪರಿಮಳ, ಗೀತಾಭಾವ ಪ್ರದೀಪ, ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಮೂಲ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಪೂರ್ಣ ಬ್ರಹ್ಮವಾದ. ಆತ್ಮಕಥನ - '''ನನ್ನ ಜೀವನ ಸ್ಮೃತಿಗಳು''' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕರ '''ಗೀತಾ ರಹಸ್ಯ'''ವನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ [[ಮೈಸೂರು|ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ]] ನಡೆದ [[ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನ]]ದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಕನ್ನಡದ ಜನತೆ ಇವರಿಗೆ '''ದೇಶಸೇವಾಧುರೀಣ''' , '''ಸ್ವಭಾಷಾರಕ್ಷಕ''' ಎಂದು ಕರೆದು ಸನ್ಮಾನಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ '''ಕರ್ನಾಟಕದ ಕುಲಪುರೋಹಿತ''' ಎಂದು ಗೌರವಿಸಿದೆ. ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು [[೧೯೬೪]]ರ [[ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೫]] ರಂದು ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು. ==ಕನ್ನಡಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯಕಲ್ಪ== ಆಲೂರರ 'ಗತವೈಭವ'ದಲ್ಲಿನ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿನ ವೀರ್ಯವತ್ತಾದ ಶೈಲಿ ಇಂತಿದೆ... "ನಾನು ಕನ್ನಡಿಗನು, ಕರ್ನಾಟಕವು ನನ್ನದು ಎಂಬ ಸದ್ವಿಚಾರ ತರಂಗಗಳಿಂದ ಶೋಭಿತ್ ಕುಮಾರ್ನ ಹೃದಯವು ಆತ್ಮಾನಂದದಿಂದ ಪುಳಕಿತಗೊಳ್ಳುವುವುದಿಲ್ಲವೋ ಕನ್ನಡ ತಾಯಿಗೆ ಈಗ ಬಂದೊದಗಿರುವ ವಿಷಮ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವಾತನ ಹೃದಯವು ತಲ್ಲಣಿಸುವುದಿಲ್ಲವೋ ಅದು ಹೃದಯವಲ್ಲ, ಕಲ್ಲಿನ ಬಂಡೆ; ದೇಹವಲ್ಲ, ಮೋಟು ಮರ". ಈ ಮಾತುಗಳು ಅಲೂರರು ಕಂಡ ಅಂದಿನ ಕನ್ನಡದ ದುರ್ಗತಿ, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡ ಮನೋಧರ್ಮ ತೋರುತ್ತವೆ. ಅವರು ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸಗಳಾದರೋ ಅವರು ಮುಂದೆ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕಾಯಕಲ್ಪವನ್ನು ಸಾರಿ ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಆದ ಕೆಲಸಗಳು, ಪಡೆದ ಕೀರ್ತಿ ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಮಾಡಿದ ಕಾರ್ಯಗಳು ಬುನಾದಿ ಒದಗಿಸಿವೆ. ==ಜಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ಲೇಖನ== ಆಲೂರರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ 'ಜಯಕರ್ನಾಟಕ' ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೨೨ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಆಲೂರರು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಒಬ್ಬ ಸಾಹಿತಿಯೆಂದು ಎಲ್ಲಿಯೂ ಬಣ್ಣಿಸಿಕೊಂಡೇ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ, ದ.ರಾ ಬೇಂದ್ರೆ, ಬೆಟಗೇರಿ ಕೃಷ್ಣಶರ್ಮ, ಶ್ರೀರಂಗ, ಶಂ.ಭಾ ಜೋಷಿ, ರಂಗರಾವ್ ದಿವಕಾರ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ಜನಪ್ರಿಯ ಸಾಹಿತಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರಿಗೆ ಪೋಷಣೆ, ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಜಯಕರ್ನಾಟಕದ ಸಂಪಾದಕೀಯದಲ್ಲಿನ ಅವರು ಮಾತುಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖನೀಯ. "ಕಚ್ಚಾ ಲೇಖಕರಿಗೂ, ಕಚ್ಚಾ ಕವಿಗಳಿಗೂ, ಅಶುದ್ಧ ಬರಹಗಳಿಗೂ ಆಸ್ಪದ ಕೊಟ್ಟಿರುವೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಕಲಭಾಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಲೇಖಕರು ಕವಿಗಳೂ ಹುಟ್ಟಬೇಕೆಂಬುದೇ ನನ್ನ ಉದ್ದೇಶ." ==ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟ== ಆಲೂರರು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕಾಗಿ ಹೇಗೆ ಹೋರಾಡಿದರೋ ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಡೆದಾಡಿದರು. ೧೯೨೮ರಲ್ಲಿ ಅವರು "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮೀಮಾಂಸೆ" ಎಂಬ ಒಂದು ಕಿರುಹೊತ್ತಗೆಯನ್ನು ಬರೆದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವವನ್ನು ಸುಂದರವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸುವ, ಆಲೂರರ ಈ ವಾಕ್ಯವೃಂದವನ್ನು ನೋಡುವಾಗ, ನಮಗೆ ಅವರ ಕಲ್ಪನೆಯ ನಿಚ್ಚಳತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. "ರಾಷ್ರೀಯತೆಯನ್ನು, ಅಥವಾ ರಾಷ್ಟ್ರಾಭಿಮಾನ ಎಂಬುದನ್ನು ಅಥವಾ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಒಂದು ನದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಈ ಅಹಂಕಾರ ರೂಪ ನದಿಯ ಉಗಮವು ಚಿಕ್ಕದಿದ್ದು, ಅದು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮನಸ್ಸು ಎಂಬಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅದು ಮುಂದೆ ವಿಸ್ತಾರವಾಗುತ್ತ ತನ್ನ ಹೆಂಡಿರು, ಮಕ್ಕಳು, ತನ್ನ ಊರು, ತನ್ನ ಪ್ರಾಂತ್ಯ, ತನ್ನ ರಾಷ್ಟ್ರ - ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ವಿಸ್ತಾರಹೊಂದಿ ಕೊನೆಗೆ ಅದು ಸರ್ವಭೂಸಹಿತ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಕೂಡುತ್ತದೆ". "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವಕ್ಕೆ ಒಂದೇ ಜಾತಿ ಅಥವಾ ಜನಾಂಗವಿರಬೇಕೆಂಬ ಅವಶ್ಯಕತೆಯೂ ಇಲ್ಲ, ಒಂದೇ ಭಾಷೆಯಿರಬೇಕೆಂಬುದೂ ಹೇಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ; ಒಂದೇ ಧರ್ಮವೂ ಬೇಕೇಬೇಕಂತಲ್ಲ; ಒಂದೇ ದೇಶವೂ ಕೂಡ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸಾಗಬಹುದು." ==ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆ== ಆಲೂರರು ಮೂಲತಃ ಧಾರ್ಮಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಬಾಲಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕರ 'ಗೀತಾರಹಸ್ಯ'ದ ಅನುವಾದ ಕಾರ್ಯ, ಅವರ ರಾಜಕಾರಣ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದೃಷ್ಟಿಗಳ ಸಮನ್ವಯಕ್ಕೆ ಒಂದು ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು ಎನ್ನಬಹುದು. 'ಗೀತಾ ರಹಸ್ಯ'ದ ಅನುವಾದ ಕಾರ್ಯ ಕೈಗೊಂಡದ್ದು, ತಿಲಕರ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ. ಅನುವಾದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮ್ಮತವಾಗಬೇಕೆಂದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಬಿ.ಎಂ.ಶ್ರೀ ಮತ್ತಿತರರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಡೆದು ಅದನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದರು. ಆಲೂರರ ಜೊತೆಗೆ ಕೆರೂರು ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ಯರು ಕೊನೆಯ ಭಾಗದ ಕೆಲವು ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ಅನುವಾದ ಮಾಡಿ ಸಹಕರಿಸಿದರು. ಅಲೂರ ವೆಂಕಟರಾಯರದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿ. ೧೯೩೧ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ಅವರಿಗಾಗಿ 'ಸರ್ಚ್ ವಾರೆಂಟ್' ಅನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿತು. ಅವರನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಕಲಘಟಗಿಯಲ್ಲಿ ದಿಗ್ಭಂದನದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಆಲೂರರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನೇ ಮಾಡಿತು. ಅವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಚಿಂತನೆಗೆ, ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಈ ಬಿಡುವು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಅವರು ಗೀತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅನಂತರ ಬರೆದ ನಾಲ್ಕು ವಿದ್ವತ್ ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನಗಳೇ ಬುನಾದಿ ಹಾಕಿದವು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಒಬ್ಬ ಮಾಧ್ವ ಧರ್ಮಾನುಯಾಯಿಯಾಗಿಯೂ ವೆಂಕಟರಾಯರು ಹಲವು ವಿಭಿನ್ನ ಮನೋಧರ್ಮದ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ==ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಾಣೋಪಾಸಕರು== ವರಕವಿ ದ.ರಾ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಅಲೂರರನ್ನು 'ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಾಣೋಪಾಸಕರು' ಎಂದು ಕರೆದದ್ದು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಆಲೂರರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೀಗೆ ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ: "ಬಹುಮುಖವಾಗಿಯೂ, ಏಕನಿಷ್ಠೆಯಿಂದಲೂ, ಅನನ್ಯ ಬುದ್ಧಿಯಿಂದಲೂ, ಸತತ ಅನುಸಂಧಾನದಿಂದಲೂ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಲುವಾಗಿ ವಿಚಾರ ಮಾಡುವವರೂ, ತದನುಸಾರವಾಗಿಯೇ ಆಚರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವವರೂ ಹಿರಿಯರಾದ ಕನ್ನಡಿಗರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಇವರೊಬ್ಬರೇ! ಅದೇ ಇವರ ತಪಸ್ಸು. ಇವರ ಅದ್ವಿತೀಯವಾದ ಹೆಸರು ಅದರ ಫಲವು. ಇವರಲ್ಲಿ ಬುದ್ದಿಯ ಏಕಾಗ್ರ ವೃತ್ತಿಗಿಂತ ವ್ಯಾಪಕವೃತ್ತಿಯು ಹೆಚ್ಚು, ಮೂರ್ತಿಪೂಜೆಗಿಂತ ತತ್ವಪೂಜೆಯು ಅಧಿಕ. ಆಚಾರ ನಿಷ್ಠೆಗಿಂತ ವಿಚಾರ ನಿಷ್ಠೆ ಬಹಳ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದೃಷ್ಠಿ ಹೆಚ್ಚು; ರಾಷ್ಟ್ರದರ್ಶನ ಕಡಿಮೆ. ಜನೋದ್ದೀಪನ ಹೆಚ್ಚು, ಜನ ನಿರ್ವಹಣ ಶಕ್ತಿ ಕಡಿಮೆ... ಇವರು ಜನನಾಯಕರಾಗದೆ ನೇತ್ರವಾಗಿದ್ದಾರೆ; ಮುಂದಾಳುಗಳಾಗದೆ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ." ==ಆಕರಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತಿಗಳು|ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಪತ್ರಕರ್ತರು|ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು]] [[ವರ್ಗ:೧೮೮೦ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:೧೯೬೪ ನಿಧನ]] haqunpmim0maub89rsjz0rops68yx5x 1113518 1113517 2022-08-13T01:26:32Z 2401:4900:4BC7:8F95:B027:E1C8:F190:6F28 I mentioned his school wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾವ್ | Cast = ಬ್ರಾಹ್ಮಣ. ಮಾಧ್ವ . | birth_date = ಜುಲೈ ೧೨, ೧೮೮೦ | birth_palce = | occupation = ಸಾಹಿತಿಗಳು, ಪತ್ರಕರ್ತರು, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು, ವಕೀಲರು | subject = ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ | death_date = ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೫, ೧೯೬೪ |death_place=[[ಧಾರವಾಡ]], [[ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಭಾರತ]]|birth_place=[[ಬಿಜಾಪುರ]], [[ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಭಾರತ]]|birthplace=}} '''ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು''' [[ಕನ್ನಡ]] ಸಾಹಿತ್ಯಲೋಕದ ಪ್ರಮುಖರಲ್ಲೊಬ್ಬರು. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿ ನೀಡಿರುವ ಕಾಯಕಲ್ಪದಿಂದಾಗಿ '''ಕನ್ನಡ ಕುಲಪುರೋಹಿತ'''ರು ಎಂದು ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. He studied in karkala's snv school (chirag edited this). ==ಜನನ== ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು[[೧೮೮೦ ]],[[ಜುಲೈ ೧೨]]ರಂದು [[ವಿಜಯಪುರ|ವಿಜಯಪುರದಲ್ಲಿ]] ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ವಂಶಜರು ಧಾರವಾಡದ ಬಳಿಯ ಆಲೂರ(ಈಗಿನ ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆ, ರೋಣ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಹೊಳೆ-ಆಲೂರ)ಗೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದ್ದರಿಂದ ಆಲೂರು ಇವರ ಮನೆತನದ ಹೆಸರಾಯಿತು. ತಂದೆ ಭೀಮರಾಯರು, ತಾಯಿ ಭಾಗೀರಥಮ್ಮ. ==ಶಿಕ್ಷಣ== [[ಧಾರವಾಡ|ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ]] ಆರಂಭದ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಸಿದ ವೆಂಕಟರಾಯರು [[ಪುಣೆ|ಪುಣೆಯ]] ಫರ್ಗ್ಯೂಸನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ೧೯೦೩ರಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎ. ಪದವಿ ಪಡೆದರು. [[೧೯೦೫]]ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬೈ|ಮುಂಬಯಿಯಲ್ಲಿ]] ಎಲ್.ಎಲ್.ಬಿ. ಪದವಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ, ಧಾರವಾಡಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. [[ಸೇನಾಪತಿ ಬಾಪಟ್]] ರವರು ಮತ್ತು [[ವೀರ್ ಸಾವರ್ಕರ್]] ರವರು ಇವರ ಸಹಾಧ್ಯಾಯಿಗಳು.<ref name = "ಕಕುರ">{{cite book| title="ಕನ್ನಡ ಕುಲರಸಿಕರು"|url=https://openlibrary.org/works/OL360183W/Kannaḍa_kularasikaru|publisher=ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು, ೨೦೧೪|author=[[ಅ.ನ. ಕೃಷ್ಣರಾಯ]]|pages=೩-೬}}</ref> ಒಮ್ಮೆ ಬೇಸಿಗೆ ರಜೆಯಲ್ಲಿ, ನವ ವೃಂದಾವನ, ಆನೆಗೊಂದಿಗಳನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹಂಪಿಗೆ ಹೋದರು. ಹಂಪಿಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಅವರ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ಅಪೂರ್ವ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟುಮಾಡಿದವು. ಅವರ ಮಾತಿನಲ್ಲೇ ಹೇಳುವುದಾದರೆ: "ನಮ್ಮ ವಿಜಯನಗರವು ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿಯೂ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿಯೂ ನನ್ನ ಮುಂದೆ ಬಿದ್ದಿದೆ. ಆ ದರ್ಶನವು ನನ್ನ ಮನದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಸಂಚಾರವನ್ನು ಮೂಡಿಸಿತು. ಚಲನಚಿತ್ರ ಪಟದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುದ್ದೀಪದ ಬಲದಿಂದ ಮೂರ್ತಿಗಳು ಮೂಡುವಂತೆ ನನ್ನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ದೇವಿಯ ಸುಂದರ ಮೂರ್ತಿಯು ಒಡಮೂಡಹತ್ತಿತು. ಆ ದರ್ಶನವು ನನ್ನ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾನಾ ವಿದ ತರಂಗಗಳಿಗೆ ಇಂಬುಗೊಟ್ಟಿತು. ಹೃದಯ ಸಮುದ್ರವು ಅಲ್ಲೋಲ ಕಲ್ಲೋಲವಾಯಿತು. ಆ ದಿವಸವು ನನ್ನ ಜೀವನದ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಮಾಡಲಿಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು." ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆಲೂರರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸ, ಸಾಹಿತ್ಯಗಳ ವ್ಯಾಸಂಗಕ್ಕೆ ತೊಡಗಿದರು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮುಂಬಯಿ ಪ್ರಾಂತದಲ್ಲಿದ್ದ ಕನ್ನಡ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ [[ಮರಾಠಿ|ಮರಾಠಿಯದೆ]] ಪ್ರಾಬಲ್ಯ. ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಸಂಘದ ಸ್ಥಿತಿ ಅಷ್ಟೊಂದು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅದರ ಕಾರ್ಯಭಾರವನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡರು. ಕನ್ನಡಿಗರನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸಲು ವೆಂಕಟರಾಯರು ೧೯೦೬ರಲ್ಲಿ '''ವಾಗ್ಭೂಷಣ''' ಎಂಬ ಪತ್ರಿಕೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ಆ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಹೊಸ ರೂಪವನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು. ವಕೀಲಿ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ತೊರೆದು ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. [[೧೯೨೨]] [[ನವೆಂಬರ್ ೪]]ರಂದು '''[[ಜಯಕರ್ನಾಟಕ]]''' ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆ ಆರು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಬೆಟಗೇರಿ ಕೃಷ್ಣಶರ್ಮ, ದ.ರಾ.ಬೇಂದ್ರೆ ಮೊದಲಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಾಹಿತಿಗಳು ಸಹಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಂತೆಯೆ '''ಕನ್ನಡಿಗ, ಕರ್ಮವೀರ''' ಮೊದಲಾದ ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಸಂಪಾದಕತ್ವವನ್ನು ಸಹ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಕೊರತೆಯನ್ನು ನೀಗಿಸಲು ಕರ್ನಾಟಕದ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘದ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಗ್ರಂಥಕರ್ತರ ಸಮಾವೇಶವನ್ನು ಕರೆದರು. ಮೂರನೆಯ ಅಧಿವೇಶನ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಬೇಕೆಂಬ ಆಶಯ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದು ಆರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ. ೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಆ ಘಟನೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿಗೆ ನಾಂದಿಹಾಡಿತು. ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡೆ ಆಲೂರರು ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಆಗು ಮಾಡಿದರು. ==ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯ== ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಆ ಕಾಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ೧೯೨೧ರಲ್ಲಿ [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಆರಂಭಿಸಿದ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕದ]] ಏಕೀಕರಣ, ಕರ್ನಾಟಕ ಇತಿಹಾಸ ಮಂಡಲದ ಸ್ಥಾಪನೆ, [[ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು|ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ]] ಸ್ಥಾಪನೆ, ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಕಲ್ಪನೆ, ವಿಜಯನಗರ ಮಹೋತ್ಸವ, ನಾಡಹಬ್ಬದ ಯೋಜನೆ, [[ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘ]](ಧಾರವಾಡ), ಈ ಎಲ್ಲಾ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೦೭ರಲ್ಲಿಯೆ ಕನ್ನಡ ಗ್ರಂಥಕರ್ತರ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ನಡೆಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಪ್ರಕಾಶಕರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಲು ಕರ್ನಾಟಕ ಗ್ರಂಥ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು. ==ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ== <ref name="ಆರ್ಯ" >ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣದ ನಾಲ್ವರು ಚಿಂತಕರು, ಮೂಲ:ಕೆ.ರಾಘವೇಂದ್ರ ರಾವ್, ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ : ಆರ್ಯ, ಮನೋಹರ ಗ್ರಂಥ ಮಾಲಾ, ಧಾರವಾಡ ,2005 ಪುಟ 98-99</ref> ಆಲೂರರ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ ಅಸಾಧಾರಣವಾದದ್ದು. ತಾವು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಪರ ತರಬೇತಿ ನೀಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಬೆಂಕಿಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಖಾನೆ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ ಕಾರಖಾನೆ, ಉಡುಗೆ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ, ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ಪೆಯಿಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಾಸು, ಮತ್ತು ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಾಸುಗಳನ್ನೂ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆಗಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಹತ್ತಿಕ್ಕುವ ನೀತಿಯಿಂದಾಗಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ನಂತರ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರಖಾನೆ, ಬೆಳಗಾವಿಯ ಹತ್ತಿರ ಖಾನಾಪುರದಲ್ಲಿ ಹಂಚಿನ ಕಾರಖಾನೆ,ಹೊಳೆ ಆಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಹತ್ತಿಯ ಮಿಲ್ಲು, ಹೀಗೆ ಒಂದಾದಮೇಲೊಂದು ಉದ್ಯಮಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. ನಂತರ ಮಿತ್ರರೊಂದಿಗೆ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ತೆರೆದರು. ನಂತರ ಬಟ್ಟೆ ಅಂಗಡಿ ತೆರೆದರು. ತದನಂತರ ಮ್ಯೂಚುವಲ್ ಹೆಲ್ಪ್ ಫಂಡ್ ತೆರೆದರು. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಇವು ಯಾವುದೂ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಬರಿಯ ಲಾಭ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿರದೆ, ಅವೆಲ್ಲವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೊಗಡಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಪ್ರಗತಿಯ ಅಂಗವಾಗಿದ್ದವು. ==ಸಾಹಿತ್ಯ== ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಸುಮಾರು ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದು ಕೆಲವು ಇಂತಿವೆ: ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯ ಚರಿತ್ರೆ , ಕರ್ನಾಟಕ ಗತವೈಭವ, ಕರ್ನಾಟಕ ವೀರರತ್ನಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ಮೀಮಾಂಸೆ(ಅನುವಾದ), ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವದ ಮೀಮಾಂಸೆ, ಕನ್ನಡಿಗರ ಭ್ರಮನಿರಸನ(ನಾಟಕ), ಕರ್ನಾಟಕತ್ವದ ವಿಕಾಸ, ಕರ್ನಾಟಕತ್ವದ ಸೂತ್ರಗಳು, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಸಂಗ್ರಾಮ, ಗೀತಾಪ್ರಕಾಶ, ಗೀತಾಸಂದೇಶ, ಗೀತಾಪರಿಮಳ, ಗೀತಾಭಾವ ಪ್ರದೀಪ, ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಮೂಲ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಪೂರ್ಣ ಬ್ರಹ್ಮವಾದ. ಆತ್ಮಕಥನ - '''ನನ್ನ ಜೀವನ ಸ್ಮೃತಿಗಳು''' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕರ '''ಗೀತಾ ರಹಸ್ಯ'''ವನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ [[ಮೈಸೂರು|ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ]] ನಡೆದ [[ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನ]]ದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಕನ್ನಡದ ಜನತೆ ಇವರಿಗೆ '''ದೇಶಸೇವಾಧುರೀಣ''' , '''ಸ್ವಭಾಷಾರಕ್ಷಕ''' ಎಂದು ಕರೆದು ಸನ್ಮಾನಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ '''ಕರ್ನಾಟಕದ ಕುಲಪುರೋಹಿತ''' ಎಂದು ಗೌರವಿಸಿದೆ. ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು [[೧೯೬೪]]ರ [[ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೫]] ರಂದು ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು. ==ಕನ್ನಡಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯಕಲ್ಪ== ಆಲೂರರ 'ಗತವೈಭವ'ದಲ್ಲಿನ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿನ ವೀರ್ಯವತ್ತಾದ ಶೈಲಿ ಇಂತಿದೆ... "ನಾನು ಕನ್ನಡಿಗನು, ಕರ್ನಾಟಕವು ನನ್ನದು ಎಂಬ ಸದ್ವಿಚಾರ ತರಂಗಗಳಿಂದ ಶೋಭಿತ್ ಕುಮಾರ್ನ ಹೃದಯವು ಆತ್ಮಾನಂದದಿಂದ ಪುಳಕಿತಗೊಳ್ಳುವುವುದಿಲ್ಲವೋ ಕನ್ನಡ ತಾಯಿಗೆ ಈಗ ಬಂದೊದಗಿರುವ ವಿಷಮ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವಾತನ ಹೃದಯವು ತಲ್ಲಣಿಸುವುದಿಲ್ಲವೋ ಅದು ಹೃದಯವಲ್ಲ, ಕಲ್ಲಿನ ಬಂಡೆ; ದೇಹವಲ್ಲ, ಮೋಟು ಮರ". ಈ ಮಾತುಗಳು ಅಲೂರರು ಕಂಡ ಅಂದಿನ ಕನ್ನಡದ ದುರ್ಗತಿ, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡ ಮನೋಧರ್ಮ ತೋರುತ್ತವೆ. ಅವರು ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸಗಳಾದರೋ ಅವರು ಮುಂದೆ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕಾಯಕಲ್ಪವನ್ನು ಸಾರಿ ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಆದ ಕೆಲಸಗಳು, ಪಡೆದ ಕೀರ್ತಿ ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಮಾಡಿದ ಕಾರ್ಯಗಳು ಬುನಾದಿ ಒದಗಿಸಿವೆ. ==ಜಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ಲೇಖನ== ಆಲೂರರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ 'ಜಯಕರ್ನಾಟಕ' ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೨೨ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಆಲೂರರು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಒಬ್ಬ ಸಾಹಿತಿಯೆಂದು ಎಲ್ಲಿಯೂ ಬಣ್ಣಿಸಿಕೊಂಡೇ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ, ದ.ರಾ ಬೇಂದ್ರೆ, ಬೆಟಗೇರಿ ಕೃಷ್ಣಶರ್ಮ, ಶ್ರೀರಂಗ, ಶಂ.ಭಾ ಜೋಷಿ, ರಂಗರಾವ್ ದಿವಕಾರ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ಜನಪ್ರಿಯ ಸಾಹಿತಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರಿಗೆ ಪೋಷಣೆ, ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಜಯಕರ್ನಾಟಕದ ಸಂಪಾದಕೀಯದಲ್ಲಿನ ಅವರು ಮಾತುಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖನೀಯ. "ಕಚ್ಚಾ ಲೇಖಕರಿಗೂ, ಕಚ್ಚಾ ಕವಿಗಳಿಗೂ, ಅಶುದ್ಧ ಬರಹಗಳಿಗೂ ಆಸ್ಪದ ಕೊಟ್ಟಿರುವೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಕಲಭಾಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಲೇಖಕರು ಕವಿಗಳೂ ಹುಟ್ಟಬೇಕೆಂಬುದೇ ನನ್ನ ಉದ್ದೇಶ." ==ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟ== ಆಲೂರರು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕಾಗಿ ಹೇಗೆ ಹೋರಾಡಿದರೋ ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಡೆದಾಡಿದರು. ೧೯೨೮ರಲ್ಲಿ ಅವರು "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮೀಮಾಂಸೆ" ಎಂಬ ಒಂದು ಕಿರುಹೊತ್ತಗೆಯನ್ನು ಬರೆದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವವನ್ನು ಸುಂದರವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸುವ, ಆಲೂರರ ಈ ವಾಕ್ಯವೃಂದವನ್ನು ನೋಡುವಾಗ, ನಮಗೆ ಅವರ ಕಲ್ಪನೆಯ ನಿಚ್ಚಳತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. "ರಾಷ್ರೀಯತೆಯನ್ನು, ಅಥವಾ ರಾಷ್ಟ್ರಾಭಿಮಾನ ಎಂಬುದನ್ನು ಅಥವಾ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಒಂದು ನದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಈ ಅಹಂಕಾರ ರೂಪ ನದಿಯ ಉಗಮವು ಚಿಕ್ಕದಿದ್ದು, ಅದು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮನಸ್ಸು ಎಂಬಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅದು ಮುಂದೆ ವಿಸ್ತಾರವಾಗುತ್ತ ತನ್ನ ಹೆಂಡಿರು, ಮಕ್ಕಳು, ತನ್ನ ಊರು, ತನ್ನ ಪ್ರಾಂತ್ಯ, ತನ್ನ ರಾಷ್ಟ್ರ - ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ವಿಸ್ತಾರಹೊಂದಿ ಕೊನೆಗೆ ಅದು ಸರ್ವಭೂಸಹಿತ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಕೂಡುತ್ತದೆ". "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವಕ್ಕೆ ಒಂದೇ ಜಾತಿ ಅಥವಾ ಜನಾಂಗವಿರಬೇಕೆಂಬ ಅವಶ್ಯಕತೆಯೂ ಇಲ್ಲ, ಒಂದೇ ಭಾಷೆಯಿರಬೇಕೆಂಬುದೂ ಹೇಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ; ಒಂದೇ ಧರ್ಮವೂ ಬೇಕೇಬೇಕಂತಲ್ಲ; ಒಂದೇ ದೇಶವೂ ಕೂಡ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸಾಗಬಹುದು." ==ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆ== ಆಲೂರರು ಮೂಲತಃ ಧಾರ್ಮಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಬಾಲಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕರ 'ಗೀತಾರಹಸ್ಯ'ದ ಅನುವಾದ ಕಾರ್ಯ, ಅವರ ರಾಜಕಾರಣ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದೃಷ್ಟಿಗಳ ಸಮನ್ವಯಕ್ಕೆ ಒಂದು ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು ಎನ್ನಬಹುದು. 'ಗೀತಾ ರಹಸ್ಯ'ದ ಅನುವಾದ ಕಾರ್ಯ ಕೈಗೊಂಡದ್ದು, ತಿಲಕರ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ. ಅನುವಾದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮ್ಮತವಾಗಬೇಕೆಂದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಬಿ.ಎಂ.ಶ್ರೀ ಮತ್ತಿತರರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಡೆದು ಅದನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದರು. ಆಲೂರರ ಜೊತೆಗೆ ಕೆರೂರು ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ಯರು ಕೊನೆಯ ಭಾಗದ ಕೆಲವು ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ಅನುವಾದ ಮಾಡಿ ಸಹಕರಿಸಿದರು. ಅಲೂರ ವೆಂಕಟರಾಯರದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿ. ೧೯೩೧ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ಅವರಿಗಾಗಿ 'ಸರ್ಚ್ ವಾರೆಂಟ್' ಅನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿತು. ಅವರನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಕಲಘಟಗಿಯಲ್ಲಿ ದಿಗ್ಭಂದನದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಆಲೂರರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನೇ ಮಾಡಿತು. ಅವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಚಿಂತನೆಗೆ, ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಈ ಬಿಡುವು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಅವರು ಗೀತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅನಂತರ ಬರೆದ ನಾಲ್ಕು ವಿದ್ವತ್ ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನಗಳೇ ಬುನಾದಿ ಹಾಕಿದವು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಒಬ್ಬ ಮಾಧ್ವ ಧರ್ಮಾನುಯಾಯಿಯಾಗಿಯೂ ವೆಂಕಟರಾಯರು ಹಲವು ವಿಭಿನ್ನ ಮನೋಧರ್ಮದ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ==ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಾಣೋಪಾಸಕರು== ವರಕವಿ ದ.ರಾ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಅಲೂರರನ್ನು 'ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಾಣೋಪಾಸಕರು' ಎಂದು ಕರೆದದ್ದು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಆಲೂರರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೀಗೆ ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ: "ಬಹುಮುಖವಾಗಿಯೂ, ಏಕನಿಷ್ಠೆಯಿಂದಲೂ, ಅನನ್ಯ ಬುದ್ಧಿಯಿಂದಲೂ, ಸತತ ಅನುಸಂಧಾನದಿಂದಲೂ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಲುವಾಗಿ ವಿಚಾರ ಮಾಡುವವರೂ, ತದನುಸಾರವಾಗಿಯೇ ಆಚರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವವರೂ ಹಿರಿಯರಾದ ಕನ್ನಡಿಗರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಇವರೊಬ್ಬರೇ! ಅದೇ ಇವರ ತಪಸ್ಸು. ಇವರ ಅದ್ವಿತೀಯವಾದ ಹೆಸರು ಅದರ ಫಲವು. ಇವರಲ್ಲಿ ಬುದ್ದಿಯ ಏಕಾಗ್ರ ವೃತ್ತಿಗಿಂತ ವ್ಯಾಪಕವೃತ್ತಿಯು ಹೆಚ್ಚು, ಮೂರ್ತಿಪೂಜೆಗಿಂತ ತತ್ವಪೂಜೆಯು ಅಧಿಕ. ಆಚಾರ ನಿಷ್ಠೆಗಿಂತ ವಿಚಾರ ನಿಷ್ಠೆ ಬಹಳ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದೃಷ್ಠಿ ಹೆಚ್ಚು; ರಾಷ್ಟ್ರದರ್ಶನ ಕಡಿಮೆ. ಜನೋದ್ದೀಪನ ಹೆಚ್ಚು, ಜನ ನಿರ್ವಹಣ ಶಕ್ತಿ ಕಡಿಮೆ... ಇವರು ಜನನಾಯಕರಾಗದೆ ನೇತ್ರವಾಗಿದ್ದಾರೆ; ಮುಂದಾಳುಗಳಾಗದೆ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ." ==ಆಕರಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತಿಗಳು|ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಪತ್ರಕರ್ತರು|ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು]] [[ವರ್ಗ:೧೮೮೦ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:೧೯೬೪ ನಿಧನ]] pp72kaeffeytquxwz7uz5m340ls5tt9 1113519 1113518 2022-08-13T01:27:41Z FlyingAce 72747 Reverted edits by [[Special:Contribs/2401:4900:4BC7:8F95:B027:E1C8:F190:6F28|2401:4900:4BC7:8F95:B027:E1C8:F190:6F28]] ([[User talk:2401:4900:4BC7:8F95:B027:E1C8:F190:6F28|talk]]) to last version by Jayatheertha hb: test edits, please use the sandbox wikitext text/x-wiki {{Infobox writer | name = ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾವ್ | Cast = ಬ್ರಾಹ್ಮಣ. ಮಾಧ್ವ . | birth_date = ಜುಲೈ ೧೨, ೧೮೮೦ | birth_palce = | occupation = ಸಾಹಿತಿಗಳು, ಪತ್ರಕರ್ತರು, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು, ವಕೀಲರು | subject = ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ | death_date = ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೫, ೧೯೬೪ |death_place=[[ಧಾರವಾಡ]], [[ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಭಾರತ]]|birth_place=[[ಬಿಜಾಪುರ]], [[ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಭಾರತ]]|birthplace=}} '''ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು''' [[ಕನ್ನಡ]] ಸಾಹಿತ್ಯಲೋಕದ ಪ್ರಮುಖರಲ್ಲೊಬ್ಬರು. ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ವಲಯದಲ್ಲಿ ನೀಡಿರುವ ಕಾಯಕಲ್ಪದಿಂದಾಗಿ '''ಕನ್ನಡ ಕುಲಪುರೋಹಿತ'''ರು ಎಂದು ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ==ಜನನ== ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು[[೧೮೮೦ ]],[[ಜುಲೈ ೧೨]]ರಂದು [[ವಿಜಯಪುರ|ವಿಜಯಪುರದಲ್ಲಿ]] ಜನಿಸಿದರು. ಇವರ ವಂಶಜರು ಧಾರವಾಡದ ಬಳಿಯ ಆಲೂರ(ಈಗಿನ ಗದಗ ಜಿಲ್ಲೆ, ರೋಣ ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಹೊಳೆ-ಆಲೂರ)ಗೆ ಬಂದು ನೆಲೆಸಿದ್ದರಿಂದ ಆಲೂರು ಇವರ ಮನೆತನದ ಹೆಸರಾಯಿತು. ತಂದೆ ಭೀಮರಾಯರು, ತಾಯಿ ಭಾಗೀರಥಮ್ಮ. ==ಶಿಕ್ಷಣ== [[ಧಾರವಾಡ|ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿ]] ಆರಂಭದ ಶಿಕ್ಷಣ ಮುಗಿಸಿದ ವೆಂಕಟರಾಯರು [[ಪುಣೆ|ಪುಣೆಯ]] ಫರ್ಗ್ಯೂಸನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ೧೯೦೩ರಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎ. ಪದವಿ ಪಡೆದರು. [[೧೯೦೫]]ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬೈ|ಮುಂಬಯಿಯಲ್ಲಿ]] ಎಲ್.ಎಲ್.ಬಿ. ಪದವಿಯನ್ನು ಗಳಿಸಿ, ಧಾರವಾಡಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. [[ಸೇನಾಪತಿ ಬಾಪಟ್]] ರವರು ಮತ್ತು [[ವೀರ್ ಸಾವರ್ಕರ್]] ರವರು ಇವರ ಸಹಾಧ್ಯಾಯಿಗಳು.<ref name = "ಕಕುರ">{{cite book| title="ಕನ್ನಡ ಕುಲರಸಿಕರು"|url=https://openlibrary.org/works/OL360183W/Kannaḍa_kularasikaru|publisher=ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು, ೨೦೧೪|author=[[ಅ.ನ. ಕೃಷ್ಣರಾಯ]]|pages=೩-೬}}</ref> ಒಮ್ಮೆ ಬೇಸಿಗೆ ರಜೆಯಲ್ಲಿ, ನವ ವೃಂದಾವನ, ಆನೆಗೊಂದಿಗಳನ್ನು ಸಂದರ್ಶಿಸಿ ಅಲ್ಲಿಂದ ಹಂಪಿಗೆ ಹೋದರು. ಹಂಪಿಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಅವರ ಮನಸ್ಸಿನ ಮೇಲೆ ಅಪೂರ್ವ ಪರಿಣಾಮ ಉಂಟುಮಾಡಿದವು. ಅವರ ಮಾತಿನಲ್ಲೇ ಹೇಳುವುದಾದರೆ: "ನಮ್ಮ ವಿಜಯನಗರವು ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷವಾಗಿಯೂ ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿಯೂ ನನ್ನ ಮುಂದೆ ಬಿದ್ದಿದೆ. ಆ ದರ್ಶನವು ನನ್ನ ಮನದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಸಂಚಾರವನ್ನು ಮೂಡಿಸಿತು. ಚಲನಚಿತ್ರ ಪಟದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುದ್ದೀಪದ ಬಲದಿಂದ ಮೂರ್ತಿಗಳು ಮೂಡುವಂತೆ ನನ್ನ ಹೃದಯದಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕ ದೇವಿಯ ಸುಂದರ ಮೂರ್ತಿಯು ಒಡಮೂಡಹತ್ತಿತು. ಆ ದರ್ಶನವು ನನ್ನ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾನಾ ವಿದ ತರಂಗಗಳಿಗೆ ಇಂಬುಗೊಟ್ಟಿತು. ಹೃದಯ ಸಮುದ್ರವು ಅಲ್ಲೋಲ ಕಲ್ಲೋಲವಾಯಿತು. ಆ ದಿವಸವು ನನ್ನ ಜೀವನದ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನು ಮಾಡಲಿಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು." ಇದರಿಂದಾಗಿ ಆಲೂರರು ಕರ್ನಾಟಕದ ಇತಿಹಾಸ, ಸಾಹಿತ್ಯಗಳ ವ್ಯಾಸಂಗಕ್ಕೆ ತೊಡಗಿದರು. ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮುಂಬಯಿ ಪ್ರಾಂತದಲ್ಲಿದ್ದ ಕನ್ನಡ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ [[ಮರಾಠಿ|ಮರಾಠಿಯದೆ]] ಪ್ರಾಬಲ್ಯ. ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು. ಸಂಘದ ಸ್ಥಿತಿ ಅಷ್ಟೊಂದು ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅದರ ಕಾರ್ಯಭಾರವನ್ನು ಹೊತ್ತುಕೊಂಡರು. ಕನ್ನಡಿಗರನ್ನು ಜಾಗೃತಗೊಳಿಸಲು ವೆಂಕಟರಾಯರು ೧೯೦೬ರಲ್ಲಿ '''ವಾಗ್ಭೂಷಣ''' ಎಂಬ ಪತ್ರಿಕೆ ಆರಂಭಿಸಿದರು. ತಮ್ಮ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದಿಂದ ಆ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಹೊಸ ರೂಪವನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು. ವಕೀಲಿ ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ತೊರೆದು ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. [[೧೯೨೨]] [[ನವೆಂಬರ್ ೪]]ರಂದು '''[[ಜಯಕರ್ನಾಟಕ]]''' ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆ ಆರು ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ನಡೆಯಿತು. ಈ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಬೆಟಗೇರಿ ಕೃಷ್ಣಶರ್ಮ, ದ.ರಾ.ಬೇಂದ್ರೆ ಮೊದಲಾದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಸಾಹಿತಿಗಳು ಸಹಸಂಸ್ಥಾಪಕ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದರಂತೆಯೆ '''ಕನ್ನಡಿಗ, ಕರ್ಮವೀರ''' ಮೊದಲಾದ ಪತ್ರಿಕೆಗಳ ಸಂಪಾದಕತ್ವವನ್ನು ಸಹ ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಪುಸ್ತಕಗಳ ಕೊರತೆಯನ್ನು ನೀಗಿಸಲು ಕರ್ನಾಟಕದ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘದ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಗ್ರಂಥಕರ್ತರ ಸಮಾವೇಶವನ್ನು ಕರೆದರು. ಮೂರನೆಯ ಅಧಿವೇಶನ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಬೇಕೆಂಬ ಆಶಯ ರೂಪುಗೊಂಡಿದ್ದು ಆರು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ. ೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಆ ಘಟನೆ ಕರ್ನಾಟಕ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿಗೆ ನಾಂದಿಹಾಡಿತು. ಧಾರವಾಡದಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡೆ ಆಲೂರರು ಈ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಆಗು ಮಾಡಿದರು. ==ಸಾಮಾಜಿಕ ಕಾರ್ಯ== ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಆ ಕಾಲದ ಸಾಮಾಜಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ೧೯೨೧ರಲ್ಲಿ [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಆರಂಭಿಸಿದ ಸತ್ಯಾಗ್ರಹ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕದ]] ಏಕೀಕರಣ, ಕರ್ನಾಟಕ ಇತಿಹಾಸ ಮಂಡಲದ ಸ್ಥಾಪನೆ, [[ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತು|ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಪರಿಷತ್ತಿನ]] ಸ್ಥಾಪನೆ, ಕರ್ನಾಟಕ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಕಲ್ಪನೆ, ವಿಜಯನಗರ ಮಹೋತ್ಸವ, ನಾಡಹಬ್ಬದ ಯೋಜನೆ, [[ಕರ್ನಾಟಕ ವಿದ್ಯಾವರ್ಧಕ ಸಂಘ]](ಧಾರವಾಡ), ಈ ಎಲ್ಲಾ ಯೋಜನೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. ೧೯೦೭ರಲ್ಲಿಯೆ ಕನ್ನಡ ಗ್ರಂಥಕರ್ತರ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ನಡೆಸುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಪ್ರಕಾಶಕರಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗಲು ಕರ್ನಾಟಕ ಗ್ರಂಥ ಮಂಡಳಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು. ==ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ== <ref name="ಆರ್ಯ" >ಕರ್ನಾಟಕ ಏಕೀಕರಣದ ನಾಲ್ವರು ಚಿಂತಕರು, ಮೂಲ:ಕೆ.ರಾಘವೇಂದ್ರ ರಾವ್, ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ : ಆರ್ಯ, ಮನೋಹರ ಗ್ರಂಥ ಮಾಲಾ, ಧಾರವಾಡ ,2005 ಪುಟ 98-99</ref> ಆಲೂರರ ಉದ್ಯಮಶೀಲತೆ ಅಸಾಧಾರಣವಾದದ್ದು. ತಾವು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ವೃತ್ತಿಪರ ತರಬೇತಿ ನೀಡುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಬೆಂಕಿಪೆಟ್ಟಿಗೆ ಕಾರಖಾನೆ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ ಕಾರಖಾನೆ, ಉಡುಗೆ ಫ್ಯಾಕ್ಟರಿ, ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ಪೆಯಿಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಾಸು, ಮತ್ತು ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಕ್ಲಾಸುಗಳನ್ನೂ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆಗಿನ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಹತ್ತಿಕ್ಕುವ ನೀತಿಯಿಂದಾಗಿ ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಮುಚ್ಚಬೇಕಾಗಿ ಬಂತು. ನಂತರ ಸಕ್ಕರೆ ಕಾರಖಾನೆ, ಬೆಳಗಾವಿಯ ಹತ್ತಿರ ಖಾನಾಪುರದಲ್ಲಿ ಹಂಚಿನ ಕಾರಖಾನೆ,ಹೊಳೆ ಆಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಹತ್ತಿಯ ಮಿಲ್ಲು, ಹೀಗೆ ಒಂದಾದಮೇಲೊಂದು ಉದ್ಯಮಗಳನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. ನಂತರ ಮಿತ್ರರೊಂದಿಗೆ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ತೆರೆದರು. ನಂತರ ಬಟ್ಟೆ ಅಂಗಡಿ ತೆರೆದರು. ತದನಂತರ ಮ್ಯೂಚುವಲ್ ಹೆಲ್ಪ್ ಫಂಡ್ ತೆರೆದರು. ದುರದೃಷ್ಟವಶಾತ್ ಇವು ಯಾವುದೂ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ಬರಿಯ ಲಾಭ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿರದೆ, ಅವೆಲ್ಲವುಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಶಿಷ್ಟ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸೊಗಡಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಪ್ರಗತಿಯ ಅಂಗವಾಗಿದ್ದವು. ==ಸಾಹಿತ್ಯ== ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಸುಮಾರು ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದು ಕೆಲವು ಇಂತಿವೆ: ಶ್ರೀ ವಿದ್ಯಾರಣ್ಯ ಚರಿತ್ರೆ , ಕರ್ನಾಟಕ ಗತವೈಭವ, ಕರ್ನಾಟಕ ವೀರರತ್ನಗಳು, ಶಿಕ್ಷಣ ಮೀಮಾಂಸೆ(ಅನುವಾದ), ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವದ ಮೀಮಾಂಸೆ, ಕನ್ನಡಿಗರ ಭ್ರಮನಿರಸನ(ನಾಟಕ), ಕರ್ನಾಟಕತ್ವದ ವಿಕಾಸ, ಕರ್ನಾಟಕತ್ವದ ಸೂತ್ರಗಳು, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಸಂಗ್ರಾಮ, ಗೀತಾಪ್ರಕಾಶ, ಗೀತಾಸಂದೇಶ, ಗೀತಾಪರಿಮಳ, ಗೀತಾಭಾವ ಪ್ರದೀಪ, ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಮೂಲ ಸಿದ್ಧಾಂತ, ಶ್ರೀ ಮಧ್ವಾಚಾರ್ಯರ ಪೂರ್ಣ ಬ್ರಹ್ಮವಾದ. ಆತ್ಮಕಥನ - '''ನನ್ನ ಜೀವನ ಸ್ಮೃತಿಗಳು''' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಎರಡು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕರ '''ಗೀತಾ ರಹಸ್ಯ'''ವನ್ನು ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ೧೯೩೦ರಲ್ಲಿ [[ಮೈಸೂರು|ಮೈಸೂರಿನಲ್ಲಿ]] ನಡೆದ [[ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ ಸಮ್ಮೇಳನ]]ದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಕನ್ನಡದ ಜನತೆ ಇವರಿಗೆ '''ದೇಶಸೇವಾಧುರೀಣ''' , '''ಸ್ವಭಾಷಾರಕ್ಷಕ''' ಎಂದು ಕರೆದು ಸನ್ಮಾನಿಸಿದೆ. ಅಲ್ಲದೆ '''ಕರ್ನಾಟಕದ ಕುಲಪುರೋಹಿತ''' ಎಂದು ಗೌರವಿಸಿದೆ. ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು [[೧೯೬೪]]ರ [[ಫೆಬ್ರುವರಿ ೨೫]] ರಂದು ನಿಧನ ಹೊಂದಿದರು. ==ಕನ್ನಡಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯಕಲ್ಪ== ಆಲೂರರ 'ಗತವೈಭವ'ದಲ್ಲಿನ ಈ ಕೆಳಗಿನ ಮಾತುಗಳಲ್ಲಿನ ವೀರ್ಯವತ್ತಾದ ಶೈಲಿ ಇಂತಿದೆ... "ನಾನು ಕನ್ನಡಿಗನು, ಕರ್ನಾಟಕವು ನನ್ನದು ಎಂಬ ಸದ್ವಿಚಾರ ತರಂಗಗಳಿಂದ ಯಾವನ ಹೃದಯವು ಆತ್ಮಾನಂದದಿಂದ ಪುಳಕಿತಗೊಳ್ಳುವುವುದಿಲ್ಲವೋ ಕನ್ನಡ ತಾಯಿಗೆ ಈಗ ಬಂದೊದಗಿರುವ ವಿಷಮ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವಾತನ ಹೃದಯವು ತಲ್ಲಣಿಸುವುದಿಲ್ಲವೋ ಅದು ಹೃದಯವಲ್ಲ, ಕಲ್ಲಿನ ಬಂಡೆ; ದೇಹವಲ್ಲ, ಮೋಟು ಮರ". ಈ ಮಾತುಗಳು ಅಲೂರರು ಕಂಡ ಅಂದಿನ ಕನ್ನಡದ ದುರ್ಗತಿ, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ರೂಢಿಸಿಕೊಂಡ ಮನೋಧರ್ಮ ತೋರುತ್ತವೆ. ಅವರು ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸಗಳಾದರೋ ಅವರು ಮುಂದೆ ಕನ್ನಡಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕಾಯಕಲ್ಪವನ್ನು ಸಾರಿ ಹೇಳುತ್ತವೆ. ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ ಮುಂದೆ ಆದ ಕೆಲಸಗಳು, ಪಡೆದ ಕೀರ್ತಿ ಇವೆಲ್ಲಕ್ಕೂ ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು ಮಾಡಿದ ಕಾರ್ಯಗಳು ಬುನಾದಿ ಒದಗಿಸಿವೆ. ==ಜಯ ಕರ್ನಾಟಕದ ಲೇಖನ== ಆಲೂರರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ 'ಜಯಕರ್ನಾಟಕ' ಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೨೨ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಆಲೂರರು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಒಬ್ಬ ಸಾಹಿತಿಯೆಂದು ಎಲ್ಲಿಯೂ ಬಣ್ಣಿಸಿಕೊಂಡೇ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ, ದ.ರಾ ಬೇಂದ್ರೆ, ಬೆಟಗೇರಿ ಕೃಷ್ಣಶರ್ಮ, ಶ್ರೀರಂಗ, ಶಂ.ಭಾ ಜೋಷಿ, ರಂಗರಾವ್ ದಿವಕಾರ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ಜನಪ್ರಿಯ ಸಾಹಿತಿ ಶ್ರೇಷ್ಠರಿಗೆ ಪೋಷಣೆ, ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಜಯಕರ್ನಾಟಕದ ಸಂಪಾದಕೀಯದಲ್ಲಿನ ಅವರು ಮಾತುಗಳು ಇಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖನೀಯ. "ಕಚ್ಚಾ ಲೇಖಕರಿಗೂ, ಕಚ್ಚಾ ಕವಿಗಳಿಗೂ, ಅಶುದ್ಧ ಬರಹಗಳಿಗೂ ಆಸ್ಪದ ಕೊಟ್ಟಿರುವೆ. ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಕಲಭಾಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಲೇಖಕರು ಕವಿಗಳೂ ಹುಟ್ಟಬೇಕೆಂಬುದೇ ನನ್ನ ಉದ್ದೇಶ." ==ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಹೋರಾಟ== ಆಲೂರರು ಕರ್ನಾಟಕಕ್ಕಾಗಿ ಹೇಗೆ ಹೋರಾಡಿದರೋ ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಡೆದಾಡಿದರು. ೧೯೨೮ರಲ್ಲಿ ಅವರು "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮೀಮಾಂಸೆ" ಎಂಬ ಒಂದು ಕಿರುಹೊತ್ತಗೆಯನ್ನು ಬರೆದು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವವನ್ನು ಸುಂದರವಾಗಿ ವರ್ಣಿಸುವ, ಆಲೂರರ ಈ ವಾಕ್ಯವೃಂದವನ್ನು ನೋಡುವಾಗ, ನಮಗೆ ಅವರ ಕಲ್ಪನೆಯ ನಿಚ್ಚಳತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. "ರಾಷ್ರೀಯತೆಯನ್ನು, ಅಥವಾ ರಾಷ್ಟ್ರಾಭಿಮಾನ ಎಂಬುದನ್ನು ಅಥವಾ ಅಹಂಕಾರವನ್ನು ಒಂದು ನದಿಗೆ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಈ ಅಹಂಕಾರ ರೂಪ ನದಿಯ ಉಗಮವು ಚಿಕ್ಕದಿದ್ದು, ಅದು ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಮನಸ್ಸು ಎಂಬಷ್ಟರಮಟ್ಟಿಗೆ ಮಾತ್ರವೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಅದು ಮುಂದೆ ವಿಸ್ತಾರವಾಗುತ್ತ ತನ್ನ ಹೆಂಡಿರು, ಮಕ್ಕಳು, ತನ್ನ ಊರು, ತನ್ನ ಪ್ರಾಂತ್ಯ, ತನ್ನ ರಾಷ್ಟ್ರ - ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ವಿಸ್ತಾರಹೊಂದಿ ಕೊನೆಗೆ ಅದು ಸರ್ವಭೂಸಹಿತ ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಕೂಡುತ್ತದೆ". "ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತ್ವಕ್ಕೆ ಒಂದೇ ಜಾತಿ ಅಥವಾ ಜನಾಂಗವಿರಬೇಕೆಂಬ ಅವಶ್ಯಕತೆಯೂ ಇಲ್ಲ, ಒಂದೇ ಭಾಷೆಯಿರಬೇಕೆಂಬುದೂ ಹೇಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ; ಒಂದೇ ಧರ್ಮವೂ ಬೇಕೇಬೇಕಂತಲ್ಲ; ಒಂದೇ ದೇಶವೂ ಕೂಡ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಸಾಗಬಹುದು." ==ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕತೆ== ಆಲೂರರು ಮೂಲತಃ ಧಾರ್ಮಿಕ ವ್ಯಕ್ತಿ. ಬಾಲಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕರ 'ಗೀತಾರಹಸ್ಯ'ದ ಅನುವಾದ ಕಾರ್ಯ, ಅವರ ರಾಜಕಾರಣ ಮತ್ತು ಧರ್ಮದೃಷ್ಟಿಗಳ ಸಮನ್ವಯಕ್ಕೆ ಒಂದು ದಾರಿ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು ಎನ್ನಬಹುದು. 'ಗೀತಾ ರಹಸ್ಯ'ದ ಅನುವಾದ ಕಾರ್ಯ ಕೈಗೊಂಡದ್ದು, ತಿಲಕರ ಒತ್ತಾಯದ ಮೇರೆಗೆ. ಅನುವಾದ ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಮ್ಮತವಾಗಬೇಕೆಂದ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ, ಬಿ.ಎಂ.ಶ್ರೀ ಮತ್ತಿತರರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪಡೆದು ಅದನ್ನು ಪರಿಷ್ಕರಿಸಿದರು. ಆಲೂರರ ಜೊತೆಗೆ ಕೆರೂರು ವಾಸುದೇವಾಚಾರ್ಯರು ಕೊನೆಯ ಭಾಗದ ಕೆಲವು ಶ್ಲೋಕಗಳನ್ನು ಅನುವಾದ ಮಾಡಿ ಸಹಕರಿಸಿದರು. ಅಲೂರ ವೆಂಕಟರಾಯರದು ಆಧ್ಯಾತ್ಮಿಕ ಪ್ರವೃತ್ತಿ. ೧೯೩೧ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸರ್ಕಾರ ಅವರಿಗಾಗಿ 'ಸರ್ಚ್ ವಾರೆಂಟ್' ಅನ್ನು ಹೊರಡಿಸಿತು. ಅವರನ್ನು ಸೆರೆಹಿಡಿದು ಕಲಘಟಗಿಯಲ್ಲಿ ದಿಗ್ಭಂದನದಲ್ಲಿ ಇರಿಸಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮ ಆಲೂರರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನೇ ಮಾಡಿತು. ಅವರ ಆಧ್ಯಾತ್ಮ ಚಿಂತನೆಗೆ, ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಈ ಬಿಡುವು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ಅವರು ಗೀತೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಅನಂತರ ಬರೆದ ನಾಲ್ಕು ವಿದ್ವತ್ ಪೂರ್ಣ ಗ್ರಂಥಗಳ ಬರವಣಿಗೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿದ ಚಿಂತನೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಯನಗಳೇ ಬುನಾದಿ ಹಾಕಿದವು ಎಂದು ಹೇಳಬಹುದು. ಒಬ್ಬ ಮಾಧ್ವ ಧರ್ಮಾನುಯಾಯಿಯಾಗಿಯೂ ವೆಂಕಟರಾಯರು ಹಲವು ವಿಭಿನ್ನ ಮನೋಧರ್ಮದ ಗ್ರಂಥಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. ==ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಾಣೋಪಾಸಕರು== ವರಕವಿ ದ.ರಾ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಅಲೂರರನ್ನು 'ಕರ್ನಾಟಕದ ಪ್ರಾಣೋಪಾಸಕರು' ಎಂದು ಕರೆದದ್ದು ಅರ್ಥಪೂರ್ಣವಾಗಿದೆ. ಬೇಂದ್ರೆಯವರು ಆಲೂರರ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೀಗೆ ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ: "ಬಹುಮುಖವಾಗಿಯೂ, ಏಕನಿಷ್ಠೆಯಿಂದಲೂ, ಅನನ್ಯ ಬುದ್ಧಿಯಿಂದಲೂ, ಸತತ ಅನುಸಂಧಾನದಿಂದಲೂ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಸಲುವಾಗಿ ವಿಚಾರ ಮಾಡುವವರೂ, ತದನುಸಾರವಾಗಿಯೇ ಆಚರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವವರೂ ಹಿರಿಯರಾದ ಕನ್ನಡಿಗರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಇವರೊಬ್ಬರೇ! ಅದೇ ಇವರ ತಪಸ್ಸು. ಇವರ ಅದ್ವಿತೀಯವಾದ ಹೆಸರು ಅದರ ಫಲವು. ಇವರಲ್ಲಿ ಬುದ್ದಿಯ ಏಕಾಗ್ರ ವೃತ್ತಿಗಿಂತ ವ್ಯಾಪಕವೃತ್ತಿಯು ಹೆಚ್ಚು, ಮೂರ್ತಿಪೂಜೆಗಿಂತ ತತ್ವಪೂಜೆಯು ಅಧಿಕ. ಆಚಾರ ನಿಷ್ಠೆಗಿಂತ ವಿಚಾರ ನಿಷ್ಠೆ ಬಹಳ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದೃಷ್ಠಿ ಹೆಚ್ಚು; ರಾಷ್ಟ್ರದರ್ಶನ ಕಡಿಮೆ. ಜನೋದ್ದೀಪನ ಹೆಚ್ಚು, ಜನ ನಿರ್ವಹಣ ಶಕ್ತಿ ಕಡಿಮೆ... ಇವರು ಜನನಾಯಕರಾಗದೆ ನೇತ್ರವಾಗಿದ್ದಾರೆ; ಮುಂದಾಳುಗಳಾಗದೆ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳಾಗಿದ್ದಾರೆ." ==ಆಕರಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತಿಗಳು|ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು]] [[ವರ್ಗ:ಪತ್ರಕರ್ತರು|ಆಲೂರು ವೆಂಕಟರಾಯರು]] [[ವರ್ಗ:೧೮೮೦ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:೧೯೬೪ ನಿಧನ]] dzg4c975jprcexxvgndo8m0qvcjuqa7 0 12408 1113470 1113211 2022-08-12T14:21:20Z Vikashegde 417 removed [[Category:ಕನ್ನಡ ಸಾಹಿತ್ಯ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ಉಲ್ಲೇಖ}} ರಂಜಾನ ದರ್ಗಾರವರು [[ವಿಜಯಪುರ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಇಂಡಿ]] ತಾಲ್ಲೂಕಿನ [[ಬಸನಾಳ]] ಗ್ರಾಮದವರು. ರಂಜಾನ್ ದರ್ಗಾ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಗತಿಪರ ಲೇಖಕರು ==ಸಾಹಿತ್ಯ== * ಕಾವ್ಯ ಬಂತು ಬೀದಿಗೆ * ಹೊಕ್ಕುಳಲ್ಲಿ ಹೂವಿದೆ * ಬಸವ ಪ್ರಜ್ನೆ * ಬಸವಣ್ಣನವರ ದೇವರು * ಬಸವ ಧರ್ಮದ ವಿಶ್ವ ಸಂದೇಶ * ನಡೆ ನುಡಿ ಸಿದ್ದಾಂತ * ವಚನ ವಿವೇಕ ==ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು== * ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ * ವಚನ ಚಿಂತಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ * ಸಾಹಿತ್ಯ ಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿ * ಮಹಾಂತ ಮಂದಾರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <References /> ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ== * https://kanaja.karnataka.gov.in/evideo/%E0%B2%B6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%80-%E0%B2%B0%E0%B2%82%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%8D-%E0%B2%A6%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%97%E0%B2%BE/ [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತಿಗಳು]] 5yiu24womk0g7p1cp4q6p8xxtbr4slo 1113471 1113470 2022-08-12T14:21:35Z Vikashegde 417 added [[Category:ಪತ್ರಕರ್ತರು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{ಉಲ್ಲೇಖ}} ರಂಜಾನ ದರ್ಗಾರವರು [[ವಿಜಯಪುರ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಇಂಡಿ]] ತಾಲ್ಲೂಕಿನ [[ಬಸನಾಳ]] ಗ್ರಾಮದವರು. ರಂಜಾನ್ ದರ್ಗಾ ಒಬ್ಬ ಪ್ರಗತಿಪರ ಲೇಖಕರು ==ಸಾಹಿತ್ಯ== * ಕಾವ್ಯ ಬಂತು ಬೀದಿಗೆ * ಹೊಕ್ಕುಳಲ್ಲಿ ಹೂವಿದೆ * ಬಸವ ಪ್ರಜ್ನೆ * ಬಸವಣ್ಣನವರ ದೇವರು * ಬಸವ ಧರ್ಮದ ವಿಶ್ವ ಸಂದೇಶ * ನಡೆ ನುಡಿ ಸಿದ್ದಾಂತ * ವಚನ ವಿವೇಕ ==ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು== * ರಾಜ್ಯೋತ್ಸವ ಪ್ರಶಸ್ತಿ * ವಚನ ಚಿಂತಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ * ಸಾಹಿತ್ಯ ಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿ * ಮಹಾಂತ ಮಂದಾರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <References /> ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ== * https://kanaja.karnataka.gov.in/evideo/%E0%B2%B6%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%80-%E0%B2%B0%E0%B2%82%E0%B2%9C%E0%B2%BE%E0%B2%A8%E0%B3%8D-%E0%B2%A6%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%97%E0%B2%BE/ [[ವರ್ಗ:ಸಾಹಿತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಪತ್ರಕರ್ತರು]] gwpukscxyr6om1lpb4qo6wbgqnmtxdd 0 14783 1113601 1093947 2022-08-13T06:26:58Z Kartikdn 1134 ಮೈಸೂರು ವಿ.ವಿ. ವಿಶ್ವಕೋಶದ ಲೇಖನದಿಂದ ಮಾಹಿತಿ ಸೇರ್ಪಡೆ wikitext text/x-wiki {{ಮೂಲಧಾತು/ಕಬ್ಬಿಣ}} '''ಕಬ್ಬಿಣ''' (Iron)ಒಂದು [[ಮೂಲವಸ್ತು]]. ಮಾನವರಿಗೆ ತಿಳಿದ ಪ್ರಾಚೀನ [[ಲೋಹ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣವೂ ಒಂದು. ತನ್ನ ಶುದ್ಧ ರೂಪದಲ್ಲಿ [[ಬೆಳ್ಳಿ]]ಯಂತೆ ಹೊಳಪುಳ್ಳ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಇದು ಶುದ್ಧ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಬ್ಬಿಣ ಅತ್ಯವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ. [[ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಮ್]]ನಂತೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಿಗೆ ತರಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಬೆರೆಯುವುದರಿಂದ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಆವರ್ತಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ 8ನೆಯ ಗುಂಪಿನ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಲೋಹ. ಪರಮಾಣು ತೂಕ 55.847±0.003. ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಕೇತ Fe (ಲ್ಯಾಟಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ Ferrum). ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ದೊರೆಯುವ ಸಮಸ್ಥಾನಿಗಳು 54, 56, 57, 58. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ ಅಯಾನಿಕ್ ತ್ರಿಜ್ಯ Fe+2 0.80 Å ; Fe+3 0.67 Å ಲೋಹ ತ್ರಿಜ್ಯ 1.2412 Å ಪ್ರಥಮ ಅಯಾನೀಕರಣ ವಿಭವ 7.896 eಗಿ; ದ್ವಿತೀಯ 16.5 eಗಿ. ವಿಪುಲತೆಯಲ್ಲಿ ಲೋಹಗಳ ಪೈಕಿ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಎರಡನೆಯ ಸ್ಥಾನ (ಮೊದಲನೆಯದು ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಮ್). ಭೂಮಿಯ ತಿರುಳಿನ ಬಹ್ವಂಶವೂ ಕಬ್ಬಿಣ ಲೋಹದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಹೊರಕವಚಕ್ಕೆ ಬಂದಂತೆ ಈ ಲೋಹ ಇತರ ಪದಾರ್ಥಗಳೊಡನೆ ಬೆರೆತು ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಜರುಗಿ ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣವೆಂಬುದೊಂದು ವಿರಳ ವಸ್ತು ಎನ್ನಿಸಿದೆ. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ಕೆಡೆಯುವ ಉಲ್ಕಾಪಿಂಡಗಳೇ ಪ್ರಾಚೀನ ಮಾನವನಿಗೆ ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣ ಲೋಹದ ಮೂಲಗಳಾಗಿದ್ದುವು. ಆದ್ದರಿಂದ ಮಾನವ ಮೊತ್ತಮೊದಲು ಬಳಸಿದ ಕಬ್ಬಿಣ ಪ್ರಾಯಶಃ ಉಲ್ಕಾಪಿಂಡ ಮೂಲದ್ದಾಗಿರಬೇಕು. ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ದೊರೆಯುವ ಕಬ್ಬಿಣ ಸಂಯುಕ್ತ ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರುಗಳ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಇವೆ. ಇವುಗಳಿಂದ ಲೋಹವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿಯೂ ಅಗ್ಗವಾಗಿಯೂ ಪಡೆಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯೂ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಇಂಗಾಲ ಮತ್ತು ಇತರ ವಿಶೇಷ ಲೋಹಗಳೊಡನೆ ಸೂಕ್ತ ಪ್ರಮಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಶ್ರಿಸುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ಉಷ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಅಪೇಕ್ಷಿತ ದೃಢತೆ, ಕಾಠಿನ್ಯ ಮತ್ತು ಇತರ ಗುಣಗಳಿರುವ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಉಕ್ಕುಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯ ಸೌಲಭ್ಯವೂ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಲೋಹಗಳ ಪೈಕಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿವೆ. ==ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರುಗಳು== ಅದಿರುಗಳಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲು ಯೋಗ್ಯವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಖನಿಜಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನವು ಮುಖ್ಯವಾದವು- ಹೆಮಟೈಟ್ Fe₂O₃ (ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ 70%); ಮ್ಯಾಗ್ನಟೈಟ್ Fe₃O₄ (ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ 72.4%); ಸಿಡರೈಟ್ FeCO₃ (ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ 48.38%). ಈ ಅದಿರುಗಳು ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧರೂಪದಲ್ಲಿ ದೊರಕುವುದು ವಿರಳ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದರೊಡನೆ ಕಲ್ಲುಮಣ್ಣುಗಳು-ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಿಲಿಕೇಟುಗಳು ಮಿಶ್ರಿತವಾಗಿರುವುವು. ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಸಲ್ಫೈಡುಗಳು, ಫಾಸ್ಫೇಟುಗಳು ಈ ಅದಿರುಗಳಲ್ಲಿ ಅಪದ್ರವ್ಯಗಳಾಗಿರುವುದುಂಟು. ಹೇರಳವಾಗಿ ದೊರೆಯುವ ಆದರೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಉಪಯೋಗವಲ್ಲದ ಇನ್ನೊಂದು ಖನಿಜ ಪಿರೈಟೀಸ್ FeS₂. ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಅವಶ್ಯವಾದ ಸಲ್ಫರ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡಿನ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಬ್ಯಾಕೋನೈಟ್ ಎಂಬ ಸಿಲಿಕೇಟ್ ಅದಿರು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು. ಆದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ ಶೇ.20-30 ಆಗಿದ್ದು, ಇದರಿಂದ ಲೋಹವನ್ನು ಲಾಭದಾಯಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪಡೆಯುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪ್ರಾಯಶಃ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಮುಖ್ಯ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಬಹುದು. ==ಕಬ್ಬಿಣದ ತಯಾರಿಕೆ== ಈಗ್ಗೆ ಸು. 4,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಮಾನವ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು ದೊರಕಿವೆ. ಪ್ರಾಚೀನರು ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಅದಿರುಗಳಿಂದ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಒರಟು ಕುಲುಮೆಗಳಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರನ್ನು ಇದ್ದಲಿನೊಡನೆ ಮಿಶ್ರಮಾಡಿ ಈ ರಾಶಿಯ ಮೂಲಕ ಗಾಳಿ ಬೀಸುವಂತೆ ತಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಂಧ್ರ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಂಧ್ರವನ್ನಿಟ್ಟು ಅನಂತರ ಇದ್ದಲನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಂದು ಭಾಗ ಇದ್ದಲು ಉರಿದು ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ಮೇಲೇರಿ ಇದ್ದಲಿನಿಂದ ಅಪಕರ್ಷಿತವಾಗಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ ಆಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣವಾಗಿ ಅಪಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆಧುನಿಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ತಯಾರಿಕೆ 1620ರಿಂದ ಆರಂಭವಾಯಿತೆನ್ನಬಹುದು. ಈಗ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರುಗಳನ್ನು ಊದು ಕುಲುಮೆಗಳಲ್ಲಿ ಕರಗಿಸಿ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಕುಲುಮೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರಾಸಾಯನಿಕ ವರ್ತನೆಗಳಾಗುವ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕರಗಿದ ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಕರಗಿದ ಕಿಟ್ಟಗಳು (ಸ್ಲ್ಯಾಗ್) ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವುವು. ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರವಾದ ಕರಗಿದ ಕಬ್ಬಿಣ ಕುಲುಮೆಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಶೇಖರವಾಗುವುದು. ಇದರ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಿಟ್ಟ ಶೇಖರವಾಗುವುದು. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಕುಲುಮೆಯ ತಳದಲ್ಲಿರುವ ಲೋಹದ್ವಾರವನ್ನು ತೆರೆದು ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಈಚೆಗೆ ಹರಿಸಿ ಇದನ್ನು ಮರಳಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಅಚ್ಚುಗಳಿಗೆ ಹಾಯಿಸಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ತುಂಡುಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವರು. ಸ್ವಲ್ಪ ಮೇಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ರಂಧ್ರದ ಮೂಲಕ ಕಿಟ್ಟ ಸಂತತವಾಗಿ ಹೊರಹರಿಯುವುದು. ===ಕುಲುಮೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ರಾಸಾಯನಿಕ ವರ್ತನೆಗಳು=== ತಳದಿಂದ ಕುಲುಮೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಗಾಳಿ ಕೋಕ್ನ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಉರಿಸಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡಿಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ ಸು. 16000 sಸೆಂ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹೋದಂತೆಲ್ಲ ಉಷ್ಣತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತ ಹೋಗುವುದು. ಅದು 13000- ಸೆಂ. ಇರುವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸುಣ್ಣ ಕಲ್ಲು ವಿಭಜಿಸಿ ಸುಟ್ಟ ಸುಣ್ಣ (CaO) ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡುಗಳು (CO₂) ಉಂಟಾಗುವುವು. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೂ ಇಲ್ಲಿಂದ ಕೆಳಗೂ ಅದಿರಿನ ಅಪದ್ರವ್ಯಗಳಾದ ಮರಳು ಮತ್ತು ಫಾಸ್ಫೇಟುಗಳು ಸುಟ್ಟಸುಣ್ಣದೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ, ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಸಿಲಿಕೇಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಫಾಸ್ಫೇಟುಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುವುವು. ಸುಮಾರು ಇದೇ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಕೋಕ್ ನಿಂದ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡಿಗೆ ಅಪಕರ್ಷಿತವಾಗುವುದು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಅಪಕರ್ಷಿಸುವ ಮುಖ್ಯ ಅಪಕರ್ಷಣಾಕಾರಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್. ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡಿನ ಅಪಕರ್ಷಣ ಕಾರ್ಯ ಉಷ್ಣತೆ ಸು. 400-ಸೆಂ. ಇರುವ ಕುಲುಮೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿಯೇ ಆರಂಭವಾಗುವುದು. ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಮೊದಲು ಫೆರಸ್ ಆಕ್ಸೈಡಿಗೂ ಅನಂತರ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೂ ಅಪಕರ್ಷಿಸುವುದು. ಈ ವರ್ತನೆಗಳು ಹಿಮ್ಮರುಳುವ ವರ್ತನೆಳಾಗಿದ್ದು, ಪರಿವರ್ತನಾನಂತರವೂ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ ಇರುವುದು. ಅಲ್ಪ ಭಾಗ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಇದ್ದಲಿನಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಅಪಕರ್ಷಿತವಾಗುವುದು. ಹೀಗೆ ಉಂಟಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ಇಂಗಾಲ ಶೇಖರಿಸುವುದು. ಈ ಇಂಗಾಲ ಶೇಖರಣೆ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್, ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬನ್ ಆಗಿ ವಿಭಜಿಸುವುದರಿಂದ ಆದದ್ದು. ಈ ಕಬ್ಬಿಣ ಸು. 12000- ಸೆಂ. ಉಷ್ಣತೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಕರಗಿ ದ್ರವವಾಗುವುದು. ಕರಗಿದ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ಶೇ. 3-4 ಭಾಗ ಇಂಗಾಲ ವಿಲೀನವಾಗುವುದು. ಕುಲುಮೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಮುಖ್ಯ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಸಮೀಕರಣಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ==ತಾಂಡವಾಳ (ಕ್ಯಾಸ್ಟ್‌ ಐರನ್)== ಊದು ಕುಲುಮೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ತಾಂಡವಾಳವೆಂದು ಹೆಸರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಶೇ.3-4.5 ಭಾಗದಷ್ಟು ಇಂಗಾಲವೂ ಅಲ್ಪಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಿಲಿಕಾನ್, ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್, ಸಲ್ಫರ್ ಮತ್ತು ಫಾಸ್ಫರಸುಗಳೂ ಇವೆ. ಕರಗಿದ ತಾಂಡವಾಳವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಮೂಸೆಗಳಿಗೆ ಹಾಯಿಸಿ ಅದನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಉಕ್ಕಿನ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಅಥವಾ ಇದನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣದ ತುಂಡುಗಳಾಗಿ ಅಚ್ಚು ಹಾಕಿ ಅದನ್ನು ಇತರ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ತಾಂಡವಾಳದಲ್ಲಿ ಎರಡು ವಿಧಗಳು : 1. ಬೂದು ತಾಂಡವಾಳ, 2. ಬಿಳಿಯ ತಾಂಡವಾಳ. ಮರಳಿನ ಅಚ್ಚುಗಳಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚು ಹಾಕಿ ಪಡೆದ ತಾಂಡವಾಳ ಬೂದು ತಾಂಡವಾಳ. ಇದನ್ನು ಬೆಸೆಯಲಾಗಲಿ ತಗಡಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಲಿ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇದು ತುಂಬ ಪೆಡಸು (ಬ್ರಿಟಲ್) ಆಗಿರುವುದು. ಅಚ್ಚು ಹಾಕಿ ತಯಾರಿಸುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಒಲೆಗಳು, ಗ್ರೇಟಿಂಗುಗಳು ಮುಂತಾದ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಇದರಿಂದ ತಯಾರಿಸಬಹುದು. ಕರಗಿದ ಕಬ್ಬಿಣ ಘನವಾದಾಗ ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಇಂಗಾಲದ ಬಹುಭಾಗ ಸಿಮೆಂಟೈಟ್ ಎಂಬ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಬೈಡ್ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವುದು. ಕಾದ ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣ್ಣಗಾದಾಗ, ಈ ಕಾರ್ಬೈಡು ವಿಭಜಿಸಿ, ಇಂಗಾಲವು ಗ್ರಾಫೈಟ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೊರಸೂಸುವುದು. ಬೂದು ತಾಂಡವಾಳ ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಅದರ ಇತರ ಗುಣಗಳಿಗೆ ಹೀಗೆ ಉಂಟಾದ ಗ್ರಾಫೈಟು ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ. ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣ್ಣಗಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆದು ಥಟ್ಟನೆ ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸಿದರೆ ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಇಂಗಾಲದ ಬಹುಭಾಗ ಸಿಮೆಂಟೈಟ್ ರೂಪದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವುದು. ಇದೇ ಬಿಳಿಯ ತಾಂಡವಾಳ. ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಠಿಣ್ಯ ಮತ್ತು ಪೆಡಸುತನವಿದ್ದು ಇದು ಸವೆತವನ್ನು ನಿರೋಧಿಸುತ್ತದೆ. ಬಿಳಿಯ ತಾಂಡವಾಳವನ್ನು 50-70 ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಕೆಂಗಾವಿನಲ್ಲಿಟ್ಟು ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣಿಸಿದರೆ, ಮೆದು ತಾಂಡವಾಳ (ಮ್ಯಾಲಿಯೇಬಲ್ ಕ್ಯಾಸ್ಟ್‌ ಐರನ್) ಉಂಟಾಗುವುದು. ಈ ವಿಧವಾದ ತಾಂಡವಾಳದಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದ ಯಂತ್ರಗಳ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಸಾಧನಗಳ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಅಪೇಕ್ಷಣೀಯವಾದ ಗುಣಗಳು ಇವೆ. ಇದು ಅಷ್ಟೊಂದು ಕಠಿಣವಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಲಯುತವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಬೆಸೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ತಾಂಡವಾಳದ ಕರಗುವ ಉಷ್ಣತೆ ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕರಗುವ ಉಷ್ಣತೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ. ತಾಂಡವಾಳವನ್ನು ಕರಗಿಸಿ ಅಚ್ಚು ಹಾಕುವುದು ಸುಲಭ. ==ಮೆದು ಕಬ್ಬಿಣ (ರಾಟ್ ಐರನ್)== ಇದು ತಕ್ಕ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಶುದ್ಧವಾಗಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣ. ಊದು ಕುಲುಮೆಯ ಉತ್ಪನ್ನದ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿರುವ ಅಪದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಉರಿಸಿ ತೆಗೆದು ಇದನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಇದರ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಪ್ರತಿವರ್ತಕ ಕುಲುಮೆಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ತಯಾರಿಸಿದ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲ ಶೇ. 0.2 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುವುದು. ಇದು ನಾರಾಗಿದ್ದು, ತಾಂಡವಾಳಕ್ಕಿಂತ ಬಿಗಿಯಾಗಿಯೂ ಮೆದುವಾಗಿಯೂ ಇರುವುದು. ಆದರೆ ಇದು ಉಕ್ಕಿನಷ್ಟು ಬಲವಾಗಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಕೊಡತಿಯಿಂದ ತಟ್ಟಬಹುದು, ಬೆಸೆಯಬಹುದು, ತಗಡಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಂಗಾವಿನಲ್ಲಿ ತಟ್ಟಿ ಮಾಡಬಹುದಾದಂಥ ನೇಗಿಲಕುಳ, ಕುದುರೆಯ ಲಾಳ ಮುಂತಾದ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಇದರಿಂದ ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣ== ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರಯೋಗಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇದೇನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಶುದ್ಧವಾದ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಕಾಯಿಸಿ ಅದನ್ನು ಹೈಡ್ರೋಜನಿನಿಂದ ಅಪಕರ್ಷಿಸಿ ಶುದ್ಧವಾದ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಮಾರಿಕೆಯ ಕಬ್ಬಿಣಗಳ ಪೈಕಿ ಮೆದುಕಬ್ಬಿಣ ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಅತಿ ನಿಕಟವರ್ತಿಯಾಗಿರುವುದು. ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣ 15300ಸೆಂ. ನಲ್ಲಿಯೂ ಮೆದು ಕಬ್ಬಿಣ 15000 ಸೆಂ.ನಲ್ಲಿಯೂ, ತಾಂಡವಾಳ 11000 ಸೆಂ.ನಲ್ಲಿಯೂ ಕರಗುತ್ತವೆ. ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಬಿಳುಪಿನ ಪ್ರಕಾಶ ಇದೆ. ಇದು ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಮೃದುವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ತಗಡಾಗಿ ತಟ್ಟಬಹುದು, ತಂತಿಯಾಗಿ ಎಳೆಯಬಹುದು. ಮಾರಿಕೆಯ ಯಾವ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಂತತ್ವಗುಣ ಇದಕ್ಕೆ ಉಂಟು. ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಲ್ಫ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾಮ ಎಂಬ ಎರಡು ಭಿನ್ನ ಭೌತರೂಪಗಳಿವೆ. ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕುಗಳ ಗುಣಗಳು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣ ಯಾವ ಭೌತರೂಪದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಇಂಗಾಲ ಯಾವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ; ಸಾಮಾನ್ಯ ಉಷ್ಣತೆಗಳಲ್ಲಿ ದೃಢವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ರೂಪವನ್ನು ಆಲ್ಫ ಕಬ್ಬಿಣ ಅಥವಾ ಫೆರೈಟ್ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಫೆರೈಟ್ ಮೃದುವಾದದ್ದು ಮತ್ತು ಇದರಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲ ಅದ್ರಾವ್ಯ. 9000 ಸೆಂ. ಉಷ್ಣತೆಗಿಂತ ಮೇಲಿನ ಉಷ್ಣತೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಲ್ಫ ಕಬ್ಬಿಣ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣವೆಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಲಿನ ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಕಾಯಿಸಿದ ಉಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣವಿದೆ. ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲ ಶೇ. 1.5-2 ರಷ್ಟು ದ್ರಾವ್ಯ. ಹೀಗೆ ಮೇಲಿನ ಅಥವಾ ಎಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ ಅದ್ದಿ ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸಿದರೆ ಉಂಟಾಗುವ ಕಬ್ಬಿಣ ಸಿಮೆಂಟೈಟ್ Fe₃C ಎಂಬ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಬೈಡ್ ವಿಲೀನವಾದ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣ. ಸಿಮೆಂಟೈಟ್ ವಿಲೀನವಾದ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಆಸ್ಟನೈಟ್ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಥಟ್ಟನೆ ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣದ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣ ಆಲ್ಫ ಕಬ್ಬಿಣವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆ ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಥಟ್ಟನೆ ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣ ಆಲ್ಫ ಕಬ್ಬಿಣವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದಲು ಮತ್ತು ಇಂಗಾಲದ ಸ್ಥಿತಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಲು ಕಾಲಾವಕಾಶವಿರುವುದಿಲ್ಲ. 900ಲಿಸೆಂ.ಗಿಂತ ಮೇಲಿನ ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಉಕ್ಕನ್ನು ಕಾಯಿಸಿ ಅನಂತರ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಅದನ್ನು ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸಿದರೆ ಆಲ್ಫ ರೂಪದ ಕಬ್ಬಿಣ ಉಂಟಾಗುವುದು. ಇನ್ನು 1400ಲಿ ಸೆಂ.ಗಿಂತ ಮೇಲಿನ ಉಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ದೃಢವಾದ ಡೆಲ್ಟರೂಪ ಬರುತ್ತದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣ ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಪಟುವಾದ ಲೋಹ. ತೇವದ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ತುಕ್ಕುಹಿಡಿಯುವುದು. ಅಂದರೆ ನೀರು, ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಇವುಗಳ ವರ್ತನೆಯಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೇಟೆಡ್ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಆಗಿ ಕೊರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವುದು. ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ತುಕ್ಕು ಹಿಡಿಯುವುದರಿಂದ ಕೋಟ್ಯಂತರ ರೂಪಾಯಿಗಳ ನಷ್ಟ ಆಗುವುದೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಅನೇಕ ಕ್ರಮವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ಸತುವಿನ ಅಥವಾ ತವರದ ಒಂದು ತೆಳ್ಳನೆಯ ಪದರದ ಲೇಪ ಕೊಡುವುದು ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು. ಸಣ್ಣ ಕಣರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ತೆಳ್ಳನೆಯ ತಂತಿರೂಪದಲ್ಲಿ ಇದು ಆಕ್ಸಿಜನಿನಲ್ಲಿ ಉರಿಯುವುದು. ಕೆಂಗಾವಿಗೆ ಕಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ನೀರಿನ ಹಬೆಯನ್ನು ಹಾಯಿಸಿದರೆ, ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಸೈಡು (Fe₃O₄) ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರೊಜನುಗಳುಂಟಾಗುವುವು. ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಮತ್ತು ಸಾರರಿಕ್ತ ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲಗಳು ಇದರ ಮೇಲೆ ವರ್ತಿಸಿ ಹೈಡ್ರೊಜನ್ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುವುದು. ಧೂಮಿಸುವ (ಫ್ಯೂಮಿಂಗ್) ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಅದ್ದಿದರೆ ಅದು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುವುದು. ಅದನ್ನು ಕೊಡತಿಯಿಂದ ಹೊಡೆದರೆ ಅಥವಾ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಕೆರೆದರೆ ಪುನಃ ಪಟುವಾಗುವುದು. ಒದ್ದೆಯಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಪುಡಿಯೊಡನೆ ಕ್ಲೋರಿನ್, ಬ್ರೋಮಿನ್ ಮತ್ತು ಅಯೊಡೀನುಗಳು ವರ್ತಿಸಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಫೆರಿಕ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್, ಬ್ರೋಮೈಡ್ ಮತ್ತು ಅಯೊಡೈಡುಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಕಾದ ಕಬ್ಬಿಣ ಗಂಧಕದೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೈಡನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ==ಕಬ್ಬಿಣದ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು== ಸಂಯುಕ್ತಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣ Fe2+ ಮತ್ತು Fe3+ ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವುದು. ಇವನ್ನು ಫೆರಸ್ ಮತ್ತು ಫೆರಿಕ್ ಸಂಯುಕ್ತಗಳೆನ್ನುವರು. ===ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಸೈಡುಗಳು ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡುಗಳು ಫೆರಸ್ FeO: ಇದೊಂದು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಪುಡಿ. ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು 300ಲಿ ಸೆಂ. ಉಷ್ಣತೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಉಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೋಜನಿನಿಂದ ಅಪಕರ್ಷಿಸುವುದರಿಂದ ಅಥವಾ ಫೆರಸ್ ಆಕ್ಸಲೇಟನ್ನು (FeC₂O₄) ಕಾಯಿಸುವುದರಿಂದ ತಯಾರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉರಿದು ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡು ಆಗುವುದು. ಫೆರಸ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡು Fe(OH)₂ ಇದಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾದ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡು. ಫೆರಸ್ ಲವಣದ ದ್ರಾವಣಕ್ಕೆ ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡನ್ನು ಗಾಳಿಯ ರಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದರೆ ಇದು ಒತ್ತರಿಸುವುದು. ಇದೊಂದು ಬಿಳಿಯ ಘನವಸ್ತು. ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟರೆ ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಹೊಂದಿ ಮೊದಲು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣಕ್ಕೂ ಆಮೇಲೆ ಕಂದುಬಣ್ಣಕ್ಕೂ ತಿರುಗುವುದು. ಗಾಳಿಯು ಫೆರಸ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡನ್ನು ಫೆರಿಕ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡಿಗೆ (Fe₂O₃.xH₂O) ಉತ್ಕರ್ಷಿಸುವುದು. ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ Fe₂O₃: ಪಿರೈಟೀಸನ್ನು (FexS₂) ಉರಿಸಿದಾಗ ಇದು ಉಂಟಾಗುವುದು. ಫೆರಿಕ್ ಲವಣದ ದ್ರಾವಣಕ್ಕೆ ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಹಾಕಿ ಬಂದ ಒತ್ತರವನ್ನು ಕಾಯಿಸಿ ಇದನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಇದು ಕೆಂಪುಪುಡಿ. ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಇದು ಹಿಮಟೈಟ್ ಎಂಬ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದುರಾಗಿ ದೊರೆಯುವುದು. ಕಬ್ಬಿಣದ ತುಕ್ಕು ಮತ್ತು ಲಿಮೊನೈಟ್ ಎಂಬ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದುರು ಈ ಆಕ್ಸೈಡಿನ ಹೈಡ್ರೇಟುಗಳು (Fe₂O₃.xH₂O). ಅತಿಶುದ್ಧವಾದ ಸ್ವಲ್ಪವೂ ತರಕಲಿಲ್ಲದ ನಯವಾಗಿರುವ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಸ್ವರ್ಣಕಾರರು ಚಿನ್ನಬೆಳ್ಳಿಗೆ ಹೊಳಪು ಕೊಡಲು ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಇದನ್ನು ವಿನೀಷಿಯನ್ ಕೆಂಪು ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯವಾಗಿ ಧಾನ್ಯದ ಕಣಜಗಳು, ಸೇತುವೆಗಳು, ಸಾಗಣೆಯ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು, ಮಣ್ಣಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳು, ರಬ್ಬರ್ ಮುಂತಾದುವುಗಳಿಗೆ ಕೆಂಪು ಕಂದು ಬಣ್ಣಕೊಡಲು ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳ ದ್ರಾವಣಕ್ಕೆ ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡನ್ನು ಹಾಕಿದರೆ, ಹೆಚ್ಚು ಗಾತ್ರದ ಲೋಳೆಯಂಥ (ಜಿಲೇಟಿನಸ್) ಕೆಂಪು-ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಒತ್ತರ ಬರುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಫೆರಿಕ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಇದರ ಸಂಕೇತ Fe(OH)₃. ಪ್ರಾಯಶಃ ಇದು Fe(OH)₃ ಎಂಬ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಯುಕ್ತವಾಗಿರದೆ ಅನಿಶ್ಚಿತ ಜಲಹೊಂದಿದ ಹೈಡ್ರೇಟೆಡ್ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಆಗಿರುವುದು. ಇದು ಆಮ್ಲಗಳಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ದ್ರಾವ್ಯ, ಕ್ಷಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅದ್ರಾವ್ಯ. ಇವಲ್ಲದೆ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಗ್ನಟೈಟ್ Fe₃O₄ ಎಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಖನಿಜ ದೊರೆಯುವುದು. ಇದರ ರಚನೆ FeOFe₂O₃. ಕಬ್ಬಿಣವು ಆಕ್ಸಿಜನಿನಲ್ಲಿ ಉರಿದಾಗ, ನೀರಿನ ಹಬೆಯನ್ನು ಕೆಂಗಾವಿಗೆ ಕಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ಕಾಯಿಸಿದಾಗ ಈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಉಂಟಾಗುವುದು. ===ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟ್ (FeSO₄)=== ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುವ ಸಂಯುಕ್ತ. ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಸಜಲ ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಇಂಗಿಸಿ ಇದನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಳಪೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ಚೂರುಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಸತು ಮತ್ತು ತವರಗಳ ಲೇಪ ಕೊಡುವ ಮುಂಚೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ತಗಡುಗಳನ್ನು ಶುದ್ಧಮಾಡಲು ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಲ್ಲಿ ಅದ್ದುವರು. ಈ ದ್ರಾವಣದಿಂದಲೂ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಪಿರೈಟೀಸ್ (FeS₂) ಒದ್ದೆಮಾಡಿ ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟಾಗಿ ಇದನ್ನು ಉತ್ಕರ್ಷಿಸಿ, ಅನಂತರ ಅದನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿ ಪಡೆಯುವರು. ದ್ರಾವಣಗಳಿಂದ ಇದು FeSO₄.7H₂O ಎಂಬ ಹೈಡ್ರೇಟ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವುದು. ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ ಇದು ಸ್ಫಟಿಕ ಜಲವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಗಾಳಿಯಿಂದ ಉತ್ಕರ್ಷಿತವಾಗಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುವುದು. ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟಿನ ದ್ರಾವಣ ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ Fe(OH)SO₄ ಆಗಿ ಉತ್ಕರ್ಷಿತವಾಗುವುದು. ಇದರ ದ್ರಾವಣ ಉತ್ಕರ್ಷಿತವಾಗದೆ ಇರಲು ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಮಿಶ್ರಮಾಡಿ ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಬ್ಬಿಣದ ಚೂರನ್ನು ಹಾಕಿಡಬೇಕು. ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟನ್ನು ನೀರಿನ ಶುದ್ಧೀಕರಣದಲ್ಲಿಯೂ ಕಪ್ಪುಮಸಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ವರ್ಣದ್ರವ್ಯಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಔಷಧದಲ್ಲಿಯೂ ಕಳೆನಾಶಕ ಮತ್ತು ಮರದ ರಕ್ಷಕವಾಗಿಯೂ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಮಸಿಯ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟಿನ ದ್ರಾವಣಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಟ್ಯಾನಿನ್ ಮತ್ತು ಒಂದು ನೀಲಿವರ್ಣದ್ರವ್ಯ, ಸ್ವಲ್ಪ ಗಮ್ ಅರ್ಯಾಬಿಕ್ಗಳನ್ನು ಹಾಕುವರು. ಈ ಮಸಿಯಿಂದ ಬರೆದಾಗ ಅಕ್ಷರ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯದ ನೀಲಿಬಣ್ಣವಾಗಿರುವುದು. ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ ಫೆರಸ್ ಟ್ಯಾನೇಟು ಫೆರಿಕ್ ಟ್ಯಾನೇಟು ಆಗುವುದು. ಫೆರಿಕ್ ಟ್ಯಾನೇಟಿನ ಬಣ್ಣ ಕಪ್ಪು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅಕ್ಷರ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುವುದು. ಸಮಾನ ಅಣುಪ್ರಮಾಣ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟ್ ಮತ್ತು ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ ಇರುವ ದ್ರಾವಣದಿಂದ ನಸುಹಸಿರು ಬಣ್ಣದ ಫೆರಸ್ ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟು FeSO₄(NH₄)SO₄6H₂O ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವುದು. ಇದು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಕರ್ಷಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಳಸುವರು. ===ಫೆರಿಕ್ ಸಲ್ಫೇಟ್ Fe(SO₄)₃=== ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟನ್ನು ಉತ್ಕರ್ಷಿಸಿ ಇದನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ದ್ರಾವಣದಿಂದ ಇದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪಟಿಕದ ರೂಪದಲ್ಲಿ-ಫೆರಿಕ್ ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ (NH₄)₂SO₄ Fe₂(SO₄)₃.24H₂O ಅಥವಾ ಫೆರಿಕ್ಆಲಂ Fe₂SO₄ Fe₂(SO₄)₃.24H₂O ಆಗಿ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವರು. ===ಫೆರಸ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ FeCl₂=== ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕಾಮ್ಲದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಮಾಡಿದ ದ್ರಾವಣದಿಂದ FeCl₂.4H2O ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವುದು. ಶುದ್ಧವಾದ ಹೈಡ್ರೇಟೆಡ್ ಫೆರಸ್ ಕ್ಲೋರೈಡಿನ ಬಣ್ಣ ನೀಲಿ. ಇದು ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ ಉತ್ಕರ್ಷಣಹೊಂದಿ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುವುದು. ಈ ಲವಣವನ್ನು ಅಪಕರ್ಷಣಕಾರಿಯಾಗಿಯೂ ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣಗಚ್ಚಾಗಿಯೂ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ===ಫೆರಿಕ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ FeCl₃=== ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾದ ಫೆರಿಕ್ ಲವಣ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ಕ್ಲೋರಿನ್ನಿನ ವರ್ತನೆಯಿಂದ ಇದನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಈ ಪರಿವರ್ತನೆ ವಿಜಲ ಫೆರಿಕ್ ಕ್ಲೋರೈಡಿನ ಕಪ್ಪು ಹರಳುಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಈ ಲವಣ ಕರ್ಪುರೀಕರಿಸುವುದು (ಸಬ್ಲೈಮ್ಸ್‌). ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಇದು ವಿಶೇಷ ದ್ರವ್ಯ. ಇದರ ದ್ರಾವಣದಿಂದ ಅನೇಕ ಹೈಡ್ರೇಟುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ FeCl₃.6H₂O ಸುಪರಿಚಿತವಾದುದು. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಇದು ಜಲವಿಶ್ಲೇಷಣ ಹೊಂದುವುದು. ಈ ಲವಣವನ್ನು ಬಣ್ಣಗಚ್ಚಾಗಿಯೂ ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಔಷಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ (ಕ್ರಿಮಿನಾಶಕ ಮತ್ತು ರಕ್ತಸ್ರಾವಬಂಧಕ) ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ===ಕಬ್ಬಿಣದ ಸಂಕೀರ್ಣ ಸಯನೈಡುಗಳು=== ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಫೆರೊಸಯನೈಡು ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ಪ್ರಷ್ಯನ್ ನೀಲಿ ಎಂಬ ದಟ್ಟನೀಲಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದು. 3K₄[Fe(CN)₆] + 4FeCl₃ → Fe₄[Fe(CN)₆]₃ + 12KCl ಇದನ್ನು ವರ್ಣದ್ರವ್ಯವನ್ನಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆ ಒಗೆಯುವ ನೀಲಿಯನ್ನಾಗಿಯೂ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಈ ಸಂಯುಕ್ತ ಫೆರಿಕ್ ಫೆರೊಸಯನೈಡ್. ಪೊಟಾಸಿಯಂ ಫೆರಿಸಯನೈಡು ಫೆರಸ್ ಲವಣಗಳೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ಟರ್ನ್‌ಬುಲ್ ನೀಲಿ ಎಂಬ ದಟ್ಟ ನೀಲಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಒತ್ತರವನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಇದು ಫೆರಸ್ ಫೆರಿಸಯನೈಡ್. 2K₃[Fe(CN)₆] + 3FeSO₄ → Fe₃[Fe(CN)₆]₂ + 3K₂SO₄ ಈ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಫೆರಸ್ ಮತ್ತು ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳ ಗುಣಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳು ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಥಯೋಸಯನೇಟಿನೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ದ್ರಾವ್ಯವಾದ ರಕ್ತಗೆಂಪಿನ K₃Fe(CNS)₆ ಎಂಬ ಸಂಯುಕ್ತವನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಈ ಪರಿವರ್ತನೆ ಯನ್ನು ಸಹ ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸಬಹುದು. ===ನೀಲಿನಕ್ಷೆಗಳು (ಬ್ಲೂಪ್ರಿಂಟ್ಸ್‌)=== ಇವನ್ನು ಮಾಡುವ ಕಾಗದಗಳನ್ನು ಫೆರಿಕ್ ಅಮೋನಿಯಂ ಸಿಟ್ರೇಟ್ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಫೆರಿಸಯನೈಡುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿ ಅದ್ದಿ ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಣಗಿಸುವರು. ಈ ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಇವೆರಡು ಲವಣಗಳೂ ಫೆರಿಕ್ ಫೆರಿಸಯನೈಡೂ ಇರುವುವು. ಕೊನೆಯ ಲವಣ ಕಾಗದಕ್ಕೆ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣ ಕೊಡುವುದು. ಈ ರೀತಿ ಸಿದ್ಧಮಾಡಿದ ಒಂದು ಕಾಗದದ ಹಾಳೆಯ ಮೇಲೆ ನೀಲನಕ್ಷೆ ತಯಾರಿಸಬೇಕಾದ ಆಕೃತಿಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿರುವ ಟ್ರೇಸಿಂಗ್ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನಿಟ್ಟು ಇದನ್ನು ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿಡುವರು. ಆಗ ಬೆಳಕು ಬಿದ್ದಜಾಗದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಫೆರಿಕ್ ಲವಣ ಫೆರಸ್ ಲವಣವಾಗಿ ಅಪಕರ್ಷಿತವಾಗುವುದು. ಕಪ್ಪು ಗೆರೆಗಳ ತಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಈ ಪರಿವರ್ತನೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅನಂತರ ಕೆಳಗಿನ ಕಾಗದವನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಅದ್ದಿದಾಗ ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಬಿಸಿಲು ಬಿದ್ದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಆದ ಫೆರಸ್ ಲವಣ ಫೆರಿಸಯನೈಡಿ ನೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ಅದ್ರಾವ್ಯವಾದ ಟರ್ನ್ಬುಲ್ ನೀಲಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಬಿಸಿಲು ಬೀಳದಿರುವ ಕಪ್ಪು ಗೆರೆಗಳ ಕೆಳಗೆ ಯಾವ ವರ್ತನೆಯೂ ಆಗದೆ, ಅಲ್ಲಿರುವ ಲವಣಗಳು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ವಿಲೀನವಾಗಿ ಹೋಗುವುವು. ಹೀಗೆ ನೀಲಿ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಳಿಯ ರೇಖೆಯ ಚಿತ್ರವಾಗುವುದು. ==ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣ== ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ದೊರೆಯುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಖನಿಜವೆಂದರೆ ಹಿಮಟೈಟ್. ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. 1. ಭೂಮಿಯ ಒಳಗಿನ ಉಷ್ಣದಿಂದ ಕರಗಿ ಶಿಲಾಪಾಕದ ಅವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿದ್ದು ಕೆನೆಗಟ್ಟುತ್ತ ಹೋದಂತೆ ತೂಕವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಖನಿಜ ಕೆಳಗೆ ದಟ್ಟೈಸಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪ ಮೊದಲ ವರ್ಗದ್ದು. ಈ ರೀತಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಅದಿರಿನಲ್ಲಿ ಟೈಟೇನಿಯಂ ಮತ್ತು ವೆನೆಡಿಯಂ ಲೋಹಾಂಶಗಳು ಸೇರಿರುತ್ತವೆ. ಟೈಟೇನಿಯಂ ಬೆರೆತಿರುವ ಅದಿರನ್ನು ಕರಗಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಉಷ್ಣತೆ ಬೇಕಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಬಗೆಯ ಅದಿರುಗಳು ಕಬ್ಬಿಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈವರೆಗೂ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಂದಿಲ್ಲ. 2.ಪ್ರಕೃತಿ ವ್ಯಾಪಾರಗಳಾದ ಮಳೆ, ಬಿಸಿಲು, ಗಾಳಿ-ಇವುಗಳ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಕಲ್ಲುಗಳು ಬೀಳುಬಿದ್ದು, ಪುಡಿಯೆದ್ದು ಮಣ್ಣಾಗಿ, ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಹುದೂರ ಸಾಗಿ ಸಾಗರದ ಪಾಲಾಗುತ್ತವೆ. ಆಗ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶವೇ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಸಮುದ್ರದ ತಳದಲ್ಲಿ ಕೆನೆಯಂತೆ ಪದರಪದರವಾಗಿ ನಿಕ್ಷೇಪಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ವರ್ಷಕಾಲ ತಡೆಯಿಲ್ಲದ ಈ ಬಗೆಯ ವ್ಯಾಪಾರದಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಒಂದು ಸ್ತರಪಂಕ್ತಿಯೇ ಸಾಗರದ ತಲದಲ್ಲಿ ಶೇಖರವಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ರಮೇಣ ಭೂವ್ಯಾಪಾರಗಳ ದೆಸೆಯಿಂದ ನೆಲ ಜಲವಾಗಿ, ಜಲ ನೆಲವಾದಾಗ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಶೇಖರಗೊಂಡ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸ್ತರಗಳು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ರೀತಿ ರೂಪು ಹೊಂದಿದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸ್ತರಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ, ಗೋವ, ಬಿಹಾರ, ಒರಿಸ್ಸ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಲಿಗಟ್ಟಲೆ ಹರಡಿವೆ. ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿರುವುದು ಈ ಬಗೆಯ ಜಲದಲ್ಲಿ ನಿಕ್ಷೇಪಗೊಂಡ ಸ್ತರಗಳಲ್ಲಿ. 3 ಜಲದಲ್ಲಿ ನಿಕ್ಷೇಪಗೊಂಡ ಸ್ತರಪಂಕ್ತಿ ನೇರವಾಗಿ ಮೇಲೆದ್ದು ನಿಂತಾಗ, ಮಳೆಗಾಳಿಗಳ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕುತ್ತದೆ. ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕರಗಿಹೋಗುವಂಥ ವಸ್ತುವೆಲ್ಲವೂ ಹೋಗಿ, ಕಬ್ಬಿಣ ಅಂಶ ಮಾತ್ರ ಕೆನೆಗಟ್ಟಿ ಹೆಪ್ಪುಹೆಪ್ಪಾಗಿ ಶೇಖರವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರಿಗೆ ಮುಖ್ಯ ಆಕರಗಳು. ಈ ಬಗೆಯ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಬೆಟ್ಟದ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲಿರುತ್ತವೆ. ಬಹು ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುತ್ತವೆ; ಇವುಗಳಲ್ಲಿನ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ ಶೇ.60 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಮುಖ್ಯ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳೆಲ್ಲವೂ ಈ ರೀತಿಯವು. ಇವು ಸುಮಾರಾಗಿ ಎಲ್ಲ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇವೆ. ಆದರೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದವು ಮಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೇಣಿ, ಒರಿಸ್ಸ, ಸುಂದರಘಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೋನಾಯ ಶ್ರೇಣಿ. ಕಟಕ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ದಯತೌರಿ, ಗಂಧಮಾದನ ಪರ್ವತಗಳು, ಬಿಹಾರದ ಸಿಂಗ್ಭೂಂ ಜಿಲ್ಲೆ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೊಸಪೇಟೆ, ಕುದುರೆಮುಖ, ಬಾಬಾಬುಡನ್ ಶ್ರೇಣಿಗಳು, ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿಯ ಗೋವ-ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿವೆ. ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಗಣಿ ಕೆಲಸ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು ಸಹ ಇವೇ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಬೈಲದಿಲ : ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಬಸ್ತರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಶ್ರೇಣಿಯ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾದ ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಕ್ಷೇಪವಿದೆ. ಸು. 64 ಕಿಮೀ ಗಳಷ್ಟು ದೂರ ಹಬ್ಬಿರುವ ಈ ಬೆಟ್ಟದ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ 14 ಮುಖ್ಯ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದೊಂದೂ ಸು. 3.2 ಕಿಮೀ ಉದ್ದ, ಸಾವಿರ 303.33 ಮೀ ಗಳಷ್ಟು ಅಗಲವಿದೆ. ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಂತೂ 100-200 ಅಡಿಯವರೆಗೂ ಕಡಿದಾಗಿ ನಿಂತಿರುವ ದರಿಗಳು ಪುರ್ತಿಯಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರನ್ನೇ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಅದಿರು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದದ್ದು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ ಸರಾಸರಿ ಶೇ. 65ಕ್ಕೂ ಮೇಲಿದೆ. ನಿರ್ಜನವಾದ ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧ ಕಲ್ಪಿಸಲು ಹೊಸದೊಂದು ರೈಲುಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹಾಕಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಮೂಲಕ ಬೈಲದಿಲ ಅದಿರನ್ನು ವಿಶಾಖಪಟ್ಟಣ ಬಂದರಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಅದು ಜಪಾನಿಗೆ ರಫ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ 1000 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳಷ್ಟು ಉತ್ತಮವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ದೊರೆಯುವುದೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಒರಿಸ್ಸ ಜಿಲ್ಲೆ : ಪಕ್ಕಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ದಕ್ಷಿಣ ಸಿಂಗ್ಭೂಂ, ಸುಂದರಘಡ್, ಕೆಯಾಂಜಾರ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿವೆ. ಎರಡು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹರಡಿರುವ ಬೊನಾಯ್ ಶ್ರೇಣಿ ಸು. 48 ಕಿಮೀ ದೂರ ಹಬ್ಬಿದೆ. ಈ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಗುಡ್ಡದ ನೆತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಮುಖ್ಯವಾದ ಗಣಿಗಳಿರುವುದು ಈ ಸರಹದ್ದಿನಲ್ಲಿ. ಜಮ್ಷಡ್ಪುರದಲ್ಲಿರುವ ತಾತಾ ಕಬ್ಬಿಣ ಕಂಪನಿ, ದುರ್ಗಾಪುರ, ಬೊಕಾರೊ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಗಾಧ ಪ್ರಮಾಣದ ಕಬ್ಬಿಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಬೊನಾಯ್ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅದಿರನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ. ಇವಲ್ಲದೆ ಕಟಕ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿನ ದಯತಾರಿ, ಗಂಧಮಾದನ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಬನಸಪಾಣಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಗಣಿಗಳಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಅದಿರು ಕೊಲ್ಕತ್ತ ಮತ್ತು ಪರದೀಪ ಬಂದರುಗಳ ಮೂಲಕ ಜಪಾನ್ ದೇಶಕ್ಕೆ ರಫ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಗೋವ : 1300 ಚ.ಮೈ ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನವಾದದ್ದು ಕಬ್ಬಿಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಯೊಂದೇ. ಇಲ್ಲಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಬಂದರಿಗೆ ಅತಿ ಸಮೀಪವಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೂ ನದಿಗಳು, ಕಾಲುವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಅದಿರನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಸೌಲಭ್ಯ ಇರುವುದರಿಂದಲೂ ಲಾಭದಾಯಕವಾಗಿ ಅದುರು ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅದಿರಿನಲ್ಲಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶಹೆಚ್ಚೇನೂ ಅಲ್ಲ; ಶೇ. 58-60ರ ವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ. ನವೀನ ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೇರಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅದಿರನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿ ದೂರ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾರೆ. 300 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳಷ್ಟು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಇಲ್ಲಿದೆಯೆಂದು ಅಂದಾಜು. ವರ್ಷಂಪ್ರತಿ ಐದಾರು ದಶಲಕ್ಷ ಟನ್ಗಳು ಜಪಾನ್ ದೇಶಕ್ಕೆ ರಫ್ತಾಗುತ್ತವೆ. ==ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣ== ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿವೆ : ಬಳ್ಳಾರಿ ... ಹೊಸಪೇಟೆ, ಬಳ್ಳಾರಿ ಬಿಜಾಪುರ ... ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಬಳಿಯಿರುವ ಕಮತಗಿ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ... ಬಾಬಾಬುಡನ್ ಶ್ರೇಣಿಯ ಕೆಮ್ಮಣ್ಣುಗುಂಡಿ, ಕುದುರೆಮುಖ, ಗಂಗಮೂಲ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ... ವಜ್ರ, ಸಾಸಲು, ಹೊಸದುರ್ಗ ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ... ಅನಮೋಚು, ಸೂಪ, ಹೊನ್ನಾವರ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ... ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ, ಪುತ್ತೂರು ಶಿವಮೊಗ್ಗ ... ಕುಂಸಿ, ಶಂಕರಗುಡ್ಡ ತುಮಕೂರು ... ಚಿಕ್ಕನಾಯಕನ ಹಳ್ಳಿ ಬಳ್ಳಾರಿ-ಹೊಸಪೇಟೆ : ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ವಲಯದಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಇಲ್ಲಿನದೆಂದು ಹೆಸರುವಾಸಿ ಯಾಗಿದೆ. 1952ರಲ್ಲಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಟನ್ ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದನೆಯಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಂದೀಚೆಗೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ವರ್ಷವರ್ಷವೂ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಹೋಗಿ ಈಗ 30 ಲಕ್ಷಟನ್ ಮುಟ್ಟಿದೆ. ಜಂಬುನಾಥನ ಹಳ್ಳಿ, ಪಾಪನಾಯಕನ ಹಳ್ಳಿ, ಎತ್ತಿನಹಟ್ಟೆ, ಉಬ್ಬಲಗಂಡಿ, ದೋಣಿಮಲೆ, ದೇವದಾರ ಗುಡ್ಡ, ರಾಮನ ದುರ್ಗ, ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ಈ ಗುಡ್ಡ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ 10,000 ಟನ್ ಅದಿರನ್ನು ವಾರ್ಷಿಕ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದುದು ಈಗ ಅದು 86,000 ಟನ್ಗಳಿಗೆ ಏರಿದೆ. ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದ ಅದಿರು ಹೇರಳವಾಗಿ ದೊರೆಯುವುದ ರಿಂದಲೂ ರೈಲು, ನೀರು, ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಸೌಕರ್ಯಗಳಿರುವುದರಿಂದಲೂ ಹೊಸಪೇಟೆಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಉಕ್ಕಿನ ಯಂತ್ರಾಗಾರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯ. ಸಂಡೂರಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ದೋಣಿಮಲೆಯ ಬಳಿ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಗಣಿ ಉದ್ಯಮ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದೆ. ವರ್ಷಂಪ್ರತಿ ಸು. 4 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳಷ್ಟು ಅದಿರನ್ನು ಈ ಗುಡ್ಡಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ತೆಗೆದು ಚೆನ್ನೈ ಬಂದರಿಗೆ ಸಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟು ಹೇರಳವಾದ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅದಿರನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅತ್ಯಾಧುನಿಕವಾದ ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳು ಆವಶ್ಯಕ. ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಮ್ಮಣ್ಣು ಗುಂಡಿ : ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬಾಬಾಬುಡನ್ ಶ್ರೇಣಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾದುದು. ಈ ಪರ್ವತಪಂಕ್ತಿಯ ನೆತ್ತಿಯ ಪ್ರದೇಶವೆಲ್ಲ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರಿನಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕೆಮ್ಮಣ್ಣುಗುಂಡಿಯ ಬಳಿ ದೊರೆಯುವ ಅದಿರನ್ನು ಭದ್ರಾವತಿಗೆ ಸಾಗಿಸಿ ಕಬ್ಬಿಣ ಉಕ್ಕನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕುದುರೆಮುಖ : ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಕುದುರೆಮುಖ ಗಂಗಮೂಲ ಪರ್ವತಶ್ರೇಣಿ ಮೈಸೂರು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿ ಸಂಪತ್ತಿನ ತವರಾದ ಈ ಶ್ರೇಣಿಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸ್ತರ ಪಂಕ್ತಿಯಿದೆ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದುದರಿಂದ ಇವುಗಳನ್ನು ಈವರೆಗೆ ಗಣನೆಗೆ ತಂದು ಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಮಂಗಳೂರು ಬಂದರಿಗೆ ಕುದುರೆಮುಖ ಸಮೀಪವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಖರ್ಚಿಲ್ಲದೆ ಅದುರನ್ನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವ ಅದಿರಿಗೆ ಅಯಸ್ಕಾಂತಶಕ್ತಿ ಇರುವುದರಿಂದ ಅದಿರನ್ನು ಶುದ್ಧಿಮಾಡಿ ಉತ್ತಮ ದರ್ಜೆಯ ಅದಿರನ್ನು ವಿಂಗಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು ಅರುವತ್ತು ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಬಂಡವಾಳ ಹೂಡಿ ಇಲ್ಲಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ರೂಢಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯೊಂದು ಸಿದ್ಧವಾಗಿ, 1987ರಲ್ಲೇ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರನ್ನು ಉಂಡೆರೂಪಕ್ಕೆ ತರುವ 3 ದಶಲಕ್ಷ ಟನ್ನು ಸಾಮಥರ್ಯ್‌ದ ಸ್ಥಾವರನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ನಿರ್ಜನವಾದ, ದುರ್ಗಮವಾದ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಜೀವಂತವಾಗಿದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಅದಿರು ಉತ್ಪಾದನೆ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಟನ್ನುಗಳು. ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ : ಮುಖ್ಯವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಹುಲಿಯೂರಿನ ಬಳಿಯ ವಜ್ರ, ಕುದುರೆಕಣಿವೆ, ಮಾರಿಕಣಿವೆ ಬಳಿಯ ಲಕ್ಕಿಹಳ್ಳಿ, ಕೆಂಕೆರೆ, ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಬಳಿಯ ಭೀಮಸಮುದ್ರ, ಸಿರಿಗೆರೆ ಬಳಿಯ ಮದಕರಿಪುರ ಇವುಗಳ ಹತ್ತಿರ ಇವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಚೆನ್ನೈ ಬಂದರಿಗೆ ದೂರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ದೊರೆಯುವ ಹಣವೆಲ್ಲವೂ ಅದಿರು ಸಾಗಾಣಿಕೆಗೇ ವ್ಯಯವಾಗುವ ಕಾರಣ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಕೆಲಸ ನಡೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ಉದ್ದೇಶಿತ ಉಕ್ಕಿನ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು. 1.ಹೊಸಪೇಟೆ, 2.ಸೇಲಂ, 3.ವಿಶಾಖಪಟ್ಟಣ 4.ಬೊಕಾರೊ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ : ಇಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಕುಂಸಿ, ಶಂಕರಗುಡ್ಡ, ಚಟ್ಟನಹಳ್ಳಿ, ಗಂಗೂರು, ಸಿದ್ಧರಹಳ್ಳಿ, ಆಗುಂಬೆ, ನಿಶಾನಿಗುಡ್ಡ, ಹೊಸದುರ್ಗದ ಕೊಡಚಾದ್ರಿ ಈ ಬಳಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇವುಗಳೆಲ್ಲವೂ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳಿಗೆ ಅತಿ ದೂರವಿರುವುದರಿಂದ ಇದುವರೆವಿಗೆ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಕೆಲಸ ನಡೆದಿಲ್ಲ. ಕೊಡಚಾದ್ರಿ ಕೋಟೆ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಕುದುರೆಮುಖದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಂತೆಯೇ ಕುಂದಾಪುರ ಬಂದರಿಗೆ ಅತಿ ಸಮೀಪವಾದವು. ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ : ಕಬ್ಬಿಣದ ಸ್ತರಗಳು ಪುತ್ತೂತು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಆರ್ಬದ ಗುಡ್ಡದಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಗುಡ್ಡದ ಸಾಲು ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದಿಂದ ಧರ್ಮಸ್ಥಳದವರೆಗೂ ಹರಡಿದೆ. ಹಾಸನ-ಮಂಗಳೂರು ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಈ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳ ಬಳಿಯೇ ಹಾದುಹೋಗುವುದರಿಂದ ಇನ್ನು ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲೇ ಇವುಗಳಿಗೂ ಬೆಲೆ ಬರಬಹುದು. ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ : ಗೋವೆಯ ಅಂಚಿಗಿರುವ ಅನಮೋಡಸೂಪ, ದಾಂಡೇಲಿ, ಎಲ್ಲಾಪುರ, ತಲಗಿನಕೇರಿ, ಮಾವಿನಗುಂಡಿ, ಈ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿವೆ. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡು ಹಬ್ಬಿರುವುದರಿಂದಲೂ ಮಾರ್ಗಾನುಕೂಲತೆಗಳು ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದಲೂ ಇವುಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಕಾರವಾರ ಬಂದರು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡು ಸೇತುವೆಗಳು, ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳು ನಿರ್ಮಿತವಾದರೆ ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅದಿರು ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆ : ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಹತ್ಯಾಳಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಹುಳಿಯಾರಿನವರೆಗೆ ಚಿಕ್ಕನಾಯಕನಹಳ್ಳಿಯ ಪುರ್ವಕ್ಕೆ ಹಬ್ಬಿರುವ ಗುಡ್ಡಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಹಲವಾರಿವೆ. ಸಣ್ಣಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅದಿರನ್ನು-ಮಂಗಳೂರು ಬಂದರಿಗೂ ಭದ್ರಾವತಿಯ ಉಕ್ಕಿನ ಕಾರ್ಖಾನೆಗೂ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ದೊರೆಯಬಹುದಾದ ಅದಿರಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಂದಾಜು : ಭಾರತದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯಬಹುದಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರಿನ ಒಟ್ಟು ಪರಿಮಾಣ 20,000 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳೆಂದು ಅಂದಾಜು. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿ ತೋರಿಸಿದ ಹಾಗೂ ಇರಬಹುದೆಂದು ಅನುಮಾನಿಸಿದ ಅದಿರಿನ ಮೊತ್ತಗಳೆರಡೂ ಸೇರಿವೆ. ವರ್ಷಂಪ್ರತಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವೇಷಣೆಗಳಿಂದ ಹೊಸ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಂದು ನಿಕ್ಷೇಪಗಳ ಒಟ್ಟು ಅಂದಾಜು ಹೆಚ್ಚುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ಬಳಕೆಗೆ ಸಾಕಾಗಿ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಿಗೆ ನಾವು ಅದಿರನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನಡೆಸಿರುವ ಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಬಳ್ಳಾರಿ ಹೊಸಪೇಟೆ ಪ್ರಾಂತದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯಬಹುದಾದ ಅದಿರಿನ ಮೊತ್ತ 1500 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದೇ ರೀತಿ ಕುದುರೆಮುಖದ ಬಳಿ ಮ್ಯಾಗ್ನಟೈಟ್ ಅದಿರಿನ ಪ್ರಮಾಣ 3000 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿದೆಯೆಂದು ಅಂದಾಜುಮಾಡಲಾಗಿದೆ (ನೋಡಿ- ಕರ್ಣಾಟಕದ ಖನಿಜ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು). ==ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳು== ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಧಾತುಗಳೊಡನೆ ಲೀನ ಮಾಡಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳು (ಫೆರ್ರೊಅಲಾಯ್ಸ್‌). ಲೀನ ವಸ್ತುಗಳು ಮುಖ್ಯವಾದವು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್, ನಿಕ್ಕಲ್, ಕ್ರೋಮಿಯಂ, ಟಂಗ್ ಸ್ಟನ್, ಸಿಲಿಕಾನ್, ತಾಮ್ರ, ವೆನೇಡಿಯಂ ಮತ್ತು ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂ. ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಎಲ್ಲ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇಂಗಾಲ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಅದರ ಅಂಶ ಶೇ. 0.1ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇರುವಾಗ ಆ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ಉಕ್ಕಿನ ಮಿಶ್ರಲೋಹವೆಂದೂ ಕಡಿಮೆ ಇರುವಾಗ ಮಾತ್ರ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹವೆಂದೂ ಕರೆಯುವುದು ವಾಡಿಕೆ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹದಲ್ಲಿರುವ ಧಾತುಗಳು ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವೇ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಬೈಡಿನಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡು ಅಥವಾ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿರುವ ಇಂಗಾಲದ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡು ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ಕೋಬಾಲ್ಟ್‌ ಮತ್ತು ನಿಕ್ಕಲುಗಳು ಸ್ವಂತರೂಪದಲ್ಲಿಯೇ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿರುವುವು. ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್, ಕ್ರೋಮಿಯಂ, ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್, ವೆನೆಡಿಯಂ ಮತ್ತು ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂಗಳು ಸ್ವಂತರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕಾರ್ಬೈಡುಗಳಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣ ಅಥವಾ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಬೈಡಿನಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಉಕ್ಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉಕ್ಕಿನ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿರುವ ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಮುಂತಾದ ಧಾತುಗಳನ್ನು ದ್ರವಿಸಿದ ಉಕ್ಕಿನೊಡನೆ ನೇರವಾಗಿ ಲೀನಗೊಳಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹ ಅತ್ಯುಪಯುಕ್ತವಾಗುವುದು. ಉಕ್ಕಿನೊಡನೆ ನಿಕ್ಕಲನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸಿ ತತ್ಸಂಬಂಧ ಉಕ್ಕಿನ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸಬೇಕೆಂದು ಭಾವಿಸೋಣ. ಆಗ ದ್ರವಿಸಿದ ಉಕ್ಕಿಗೆ ಕಬ್ಬಿಣದ (ನಿಕ್ಕಲ್) ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಇರುವ ಕಲ್ಮಷಗಳೊಡನೆ ಧಾತುವಿನ (ನಿಕ್ಕಲ್) ಸ್ವಲ್ಪಾಂಶ ಬೆರೆತು ಕಿಟ್ಟರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಂಡು ಹೊರಬರುತ್ತದೆ. ಉಳಿದ ಅಂಶ ಉಕ್ಕಿನೊಡನೆ ಲೀನಗೊಂಡು ಅದು ಘನೀಭವಿಸುವಾಗ ನಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಉಕ್ಕಿನ ಮಿಶ್ರಲೋಹ ದೊರೆಯುವುದು. ===ದೋಷಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ನಿರ್ಮೂಲನೆ=== ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕು ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲದ ಜೊತೆಗೆ ಗಂಧಕ, ರಂಜಕ, ಆಮ್ಲಜನಕಗಳು ಕಲ್ಮಷ ರೂಪದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಗಳುಂಟಾಗುವುವು. ಆಮ್ಲಜನಕದಿಂದ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವ ದೋಷಗಳನ್ನು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಅಥವಾ ಸಿಲಿಕಾನನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ನಿರ್ಮೂಲಿಸಬಹುದು. ಈ ಎರಡೂ ಧಾತುಗಳು ಆಯಾ ಧಾತುಗಳ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತದೆ. ಗಂಧಕ ಮತ್ತು ರಂಜಕಗಳಿಂದ ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪೆಡಸುತನ ಉಂಟಾಗುವುದು. ಗಂಧಕದ ದೋಷಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲಿಸಲು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸನ್ನೂ ರಂಜಕದ ದೋಷಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲಿಸಲು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್, ನಿಕ್ಕಲ್, ತಾಮ್ರ, ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್ ಸಿಲಿಕಾನ್ ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಯಾವುದೇ ಎರಡನ್ನೂ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹದ ರೂಪದಿಂದ ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಲೀನಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ===ತಯಾರಿಕೆಯ ವಿಧಾನಗಳು=== ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿನವು ಮುಖ್ಯವಾದವು. 1. ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಬೇಕಾದ ಧಾತು ಇವೆರಡನ್ನು ಬೇಕಾದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ತೂಕಮಾಡಿ ಒಟ್ಟು ಗೂಡಿಸಿ ಮೂಸೆಯಲ್ಲಿ ಕರಗಿಸುವುದು. 2. ಹೆಚ್ಚು ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಕರಗುವ ಧಾತುವನ್ನು ಕರಗಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಕರಗುವ ಧಾತುವನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸಿ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದು. 3. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಧಾತುವಿನ ಅದಿರು ಇವನ್ನು ಮಿಶ್ರಣಮಾಡಿ ಅವನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಅಪಕರ್ಷಿಸಿ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದು. 4. ಕಬ್ಬಿಣದ ಒಂದು ಸಂಯುಕ್ತದ ದ್ರಾವಣ ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಒಂದು ಧಾತುವಿನ ಸಂಯುಕ್ತದ ದ್ರಾವಣ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಈ ಮಿಶ್ರಣದಿಂದ ಎರಡೂ ಧಾತುಗಳ ವಿದ್ಯುನ್ನಿಕ್ಷೇಪ ಮಾಡಿ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದು. ===ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಯೋಗಗಳು=== ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳು ಅವುಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಉಪಯೋಗಗಳನ್ನು ಮುಂದೆ ಬರೆದಿವೆ. 1.ಫೆರೊ ಬೊರಾನ್ : ಉಕ್ಕಿನ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಕಾಠಿನ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಇದರ ಉಪಯೋಗವಿದೆ. 2. ಫೆರೊ ಕ್ರೋಮಿಯಂ: ಉಕ್ಕಿಗೆ ಕ್ರೋಮಿಯಮನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಇದರ ಉಪಯೋಗವಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಉಕ್ಕಿನ ಕಾಠಿನ್ಯ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅದು ತುಕ್ಕು ನಿರೋಧಕವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಥ ಉಕ್ಕನ್ನು ತಿಜೋರಿ, ಜೆಜ್ಜುವ ಯಂತ್ರ ಮುಂತಾದ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸ್ಟೇನ್ಲೆಸ್ ಸ್ಟೀಲ್ ತಯಾರಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. 3. ಫೆರೊ ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ : ಉಕ್ಕಿಗೆ ಮ್ಯಾಂಗನೀಸನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿಯ ಗಂಧಕ ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕದಿಂದ ಉಂಟಾದ ದೋಷಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಉಕ್ಕಿಗೆ ಲೀನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ, ಉಕ್ಕಿನ ಕಾಠಿನ್ಯ ಮತ್ತು ಧಾರಣಸಾಮಥರ್ಯ್‌ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಇಂಥ ಉಕ್ಕನ್ನು ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣ, ಯುದ್ಧಕವಚ ಮುಂತಾದುವುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. 4. ಫೆರೊ ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಫೆರೊ ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂ : ಉಕ್ಕಿಗೆ ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಮ್ ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಇವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳ ಮಿಶ್ರಣದಿಂದ ಉಕ್ಕಿಗೆ ಕಾಠಿನ್ಯ ಬರುತ್ತದೆ. ಇಂಥ ಉಕ್ಕನ್ನು ಕೊಯ್ಯುವ ಉಪಕರಣ ಮತ್ತು ಬೈರಿಗೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. 5. ಫೆರೊ ಕೊಬಾಲ್ಟ್‌ : ಉಕ್ಕಿಗೆ ಕೊಬಾಲ್ಟನ್ನು ಲೀನಮಾಡುವುದರ ಹಾಗೂ ಶಾಶ್ವತಕಾಂತತೆ ನೀಡುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಈ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಫೆರೊ ಸಿಲಿಕಾನ್ : ಈ ಮಿಶ್ರಲೋಹದ ಮೇಲೆ ಆಮ್ಲದ ಕ್ರಿಯೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆಮ್ಲಗಳನ್ನು ಇಡುವ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ== {{div col | colwidth = 30em | small = yes}} * {{Greenwood&Earnshaw2nd}} * <!-- We -->{{Cite book | author-last = Weeks | author-first = Mary Elvira | author-link = Mary Elvira Weeks | author-last2 = Leichester | author-first2 = Henry M. | date = 1968 | title = Discovery of the elements | url = https://archive.org/details/discoveryofeleme07edunse | url-access = registration | publisher = Journal of Chemical Education | location = Easton, PA | chapter = Elements known to the ancients | pages = [https://archive.org/details/discoveryofeleme07edunse/page/29 29]–40 | lccn = 68-15217 | ref = CITEREFWeeks1968 | isbn = 0-7661-3872-0 }} {{div col end}} ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ== {{div col | colwidth = 30em | small = yes}} * H.R. Schubert, ''History of the British Iron and Steel Industry&nbsp;... to 1775 AD'' (Routledge, London, 1957) * R.F. Tylecote, ''History of Metallurgy'' (Institute of Materials, London 1992). * R.F. Tylecote, "Iron in the Industrial Revolution" in J. Day and R.F. Tylecote, ''The Industrial Revolution in Metals'' (Institute of Materials 1991), 200–60. {{div col end}} ==ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು== * [https://education.jlab.org/itselemental/ele026.html It's Elemental – Iron] * [https://www.periodicvideos.com/videos/026.htm Iron] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://books.google.com/books?id=brpx-LtdCLYC&pg=frontcover&d#v=onepage&q&f=true Metallurgy for the non-Metallurgist] * [https://mysite.du.edu/~jcalvert/phys/iron.htm Iron] by J.B. Calvert {{Includes Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಕಬ್ಬಿಣ}} [[ವರ್ಗ:ಮೂಲಧಾತುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಲೋಹಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] c3i1qlvy3ignsvjqig82i465uo32vxj 1113602 1113601 2022-08-13T06:28:00Z Kartikdn 1134 /* ಕಬ್ಬಿಣದ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು */ wikitext text/x-wiki {{ಮೂಲಧಾತು/ಕಬ್ಬಿಣ}} '''ಕಬ್ಬಿಣ''' (Iron)ಒಂದು [[ಮೂಲವಸ್ತು]]. ಮಾನವರಿಗೆ ತಿಳಿದ ಪ್ರಾಚೀನ [[ಲೋಹ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣವೂ ಒಂದು. ತನ್ನ ಶುದ್ಧ ರೂಪದಲ್ಲಿ [[ಬೆಳ್ಳಿ]]ಯಂತೆ ಹೊಳಪುಳ್ಳ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಇದು ಶುದ್ಧ ರೂಪದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವುದೇ ಇಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಾ ಜೀವಿಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಬ್ಬಿಣ ಅತ್ಯವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ. [[ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಮ್]]ನಂತೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ವಿವಿಧ ರೂಪಗಳಿಗೆ ತರಬಹುದು. ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೂಲವಸ್ತುಗಳೊಂದಿಗೆ ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಬೆರೆಯುವುದರಿಂದ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಆವರ್ತಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ 8ನೆಯ ಗುಂಪಿನ ಸಂಕ್ರಾಂತಿಲೋಹ. ಪರಮಾಣು ತೂಕ 55.847±0.003. ರಾಸಾಯನಿಕ ಸಂಕೇತ Fe (ಲ್ಯಾಟಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ Ferrum). ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ದೊರೆಯುವ ಸಮಸ್ಥಾನಿಗಳು 54, 56, 57, 58. ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ ಅಯಾನಿಕ್ ತ್ರಿಜ್ಯ Fe+2 0.80 Å ; Fe+3 0.67 Å ಲೋಹ ತ್ರಿಜ್ಯ 1.2412 Å ಪ್ರಥಮ ಅಯಾನೀಕರಣ ವಿಭವ 7.896 eಗಿ; ದ್ವಿತೀಯ 16.5 eಗಿ. ವಿಪುಲತೆಯಲ್ಲಿ ಲೋಹಗಳ ಪೈಕಿ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಎರಡನೆಯ ಸ್ಥಾನ (ಮೊದಲನೆಯದು ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಮ್). ಭೂಮಿಯ ತಿರುಳಿನ ಬಹ್ವಂಶವೂ ಕಬ್ಬಿಣ ಲೋಹದಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಹೊರಕವಚಕ್ಕೆ ಬಂದಂತೆ ಈ ಲೋಹ ಇತರ ಪದಾರ್ಥಗಳೊಡನೆ ಬೆರೆತು ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಜರುಗಿ ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣವೆಂಬುದೊಂದು ವಿರಳ ವಸ್ತು ಎನ್ನಿಸಿದೆ. ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶದಿಂದ ಭೂಮಿಗೆ ಕೆಡೆಯುವ ಉಲ್ಕಾಪಿಂಡಗಳೇ ಪ್ರಾಚೀನ ಮಾನವನಿಗೆ ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣ ಲೋಹದ ಮೂಲಗಳಾಗಿದ್ದುವು. ಆದ್ದರಿಂದ ಮಾನವ ಮೊತ್ತಮೊದಲು ಬಳಸಿದ ಕಬ್ಬಿಣ ಪ್ರಾಯಶಃ ಉಲ್ಕಾಪಿಂಡ ಮೂಲದ್ದಾಗಿರಬೇಕು. ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ನಮಗೆ ದೊರೆಯುವ ಕಬ್ಬಿಣ ಸಂಯುಕ್ತ ರೂಪದಲ್ಲಿದೆ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಪ್ರಮಾಣ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರುಗಳ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಇವೆ. ಇವುಗಳಿಂದ ಲೋಹವನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿಯೂ ಅಗ್ಗವಾಗಿಯೂ ಪಡೆಯುವ ಸಾಧ್ಯತೆಯೂ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಇಂಗಾಲ ಮತ್ತು ಇತರ ವಿಶೇಷ ಲೋಹಗಳೊಡನೆ ಸೂಕ್ತ ಪ್ರಮಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಶ್ರಿಸುವುದರಿಂದ ಮತ್ತು ಉಷ್ಣ ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಅಪೇಕ್ಷಿತ ದೃಢತೆ, ಕಾಠಿನ್ಯ ಮತ್ತು ಇತರ ಗುಣಗಳಿರುವ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯ ಉಕ್ಕುಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯ ಸೌಲಭ್ಯವೂ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಲೋಹಗಳ ಪೈಕಿ ಅಗ್ರಸ್ಥಾನವನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿವೆ. ==ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರುಗಳು== ಅದಿರುಗಳಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲು ಯೋಗ್ಯವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಖನಿಜಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಕೆಳಗಿನವು ಮುಖ್ಯವಾದವು- ಹೆಮಟೈಟ್ Fe₂O₃ (ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ 70%); ಮ್ಯಾಗ್ನಟೈಟ್ Fe₃O₄ (ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ 72.4%); ಸಿಡರೈಟ್ FeCO₃ (ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ 48.38%). ಈ ಅದಿರುಗಳು ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಶುದ್ಧರೂಪದಲ್ಲಿ ದೊರಕುವುದು ವಿರಳ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದರೊಡನೆ ಕಲ್ಲುಮಣ್ಣುಗಳು-ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಸಿಲಿಕೇಟುಗಳು ಮಿಶ್ರಿತವಾಗಿರುವುವು. ಅನೇಕ ವೇಳೆ ಸಲ್ಫೈಡುಗಳು, ಫಾಸ್ಫೇಟುಗಳು ಈ ಅದಿರುಗಳಲ್ಲಿ ಅಪದ್ರವ್ಯಗಳಾಗಿರುವುದುಂಟು. ಹೇರಳವಾಗಿ ದೊರೆಯುವ ಆದರೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಉಪಯೋಗವಲ್ಲದ ಇನ್ನೊಂದು ಖನಿಜ ಪಿರೈಟೀಸ್ FeS₂. ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಅವಶ್ಯವಾದ ಸಲ್ಫರ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡಿನ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಬ್ಯಾಕೋನೈಟ್ ಎಂಬ ಸಿಲಿಕೇಟ್ ಅದಿರು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು. ಆದರೆ ಇದರಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ ಶೇ.20-30 ಆಗಿದ್ದು, ಇದರಿಂದ ಲೋಹವನ್ನು ಲಾಭದಾಯಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪಡೆಯುವ ವಿಧಾನವನ್ನು ಇನ್ನೂ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಗಿಲ್ಲ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪ್ರಾಯಶಃ ಭವಿಷ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಮುಖ್ಯ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಬಹುದು. ==ಕಬ್ಬಿಣದ ತಯಾರಿಕೆ== ಈಗ್ಗೆ ಸು. 4,000 ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆಯೇ ಮಾನವ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷ್ಯಗಳು ದೊರಕಿವೆ. ಪ್ರಾಚೀನರು ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಅದಿರುಗಳಿಂದ ಒಂದು ರೀತಿಯ ಒರಟು ಕುಲುಮೆಗಳಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರನ್ನು ಇದ್ದಲಿನೊಡನೆ ಮಿಶ್ರಮಾಡಿ ಈ ರಾಶಿಯ ಮೂಲಕ ಗಾಳಿ ಬೀಸುವಂತೆ ತಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಂಧ್ರ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ರಂಧ್ರವನ್ನಿಟ್ಟು ಅನಂತರ ಇದ್ದಲನ್ನು ಹೊತ್ತಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಂದು ಭಾಗ ಇದ್ದಲು ಉರಿದು ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಆಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದು ಮೇಲೇರಿ ಇದ್ದಲಿನಿಂದ ಅಪಕರ್ಷಿತವಾಗಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ ಆಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣವಾಗಿ ಅಪಕರ್ಷಿಸುತ್ತಿತ್ತು. ಆಧುನಿಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ತಯಾರಿಕೆ 1620ರಿಂದ ಆರಂಭವಾಯಿತೆನ್ನಬಹುದು. ಈಗ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರುಗಳನ್ನು ಊದು ಕುಲುಮೆಗಳಲ್ಲಿ ಕರಗಿಸಿ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಕುಲುಮೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರಾಸಾಯನಿಕ ವರ್ತನೆಗಳಾಗುವ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಕರಗಿದ ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಕರಗಿದ ಕಿಟ್ಟಗಳು (ಸ್ಲ್ಯಾಗ್) ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವುವು. ಹೆಚ್ಚು ಸಾಂದ್ರವಾದ ಕರಗಿದ ಕಬ್ಬಿಣ ಕುಲುಮೆಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಶೇಖರವಾಗುವುದು. ಇದರ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಿಟ್ಟ ಶೇಖರವಾಗುವುದು. ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಕುಲುಮೆಯ ತಳದಲ್ಲಿರುವ ಲೋಹದ್ವಾರವನ್ನು ತೆರೆದು ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಈಚೆಗೆ ಹರಿಸಿ ಇದನ್ನು ಮರಳಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಅಚ್ಚುಗಳಿಗೆ ಹಾಯಿಸಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ತುಂಡುಗಳನ್ನಾಗಿ ಮಾಡುವರು. ಸ್ವಲ್ಪ ಮೇಲಿರುವ ಇನ್ನೊಂದು ರಂಧ್ರದ ಮೂಲಕ ಕಿಟ್ಟ ಸಂತತವಾಗಿ ಹೊರಹರಿಯುವುದು. ===ಕುಲುಮೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ರಾಸಾಯನಿಕ ವರ್ತನೆಗಳು=== ತಳದಿಂದ ಕುಲುಮೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಗಾಳಿ ಕೋಕ್ನ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ಉರಿಸಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡಿಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ ಸು. 16000 sಸೆಂ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಹೋದಂತೆಲ್ಲ ಉಷ್ಣತೆ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತ ಹೋಗುವುದು. ಅದು 13000- ಸೆಂ. ಇರುವ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸುಣ್ಣ ಕಲ್ಲು ವಿಭಜಿಸಿ ಸುಟ್ಟ ಸುಣ್ಣ (CaO) ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡುಗಳು (CO₂) ಉಂಟಾಗುವುವು. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿಯೂ ಇಲ್ಲಿಂದ ಕೆಳಗೂ ಅದಿರಿನ ಅಪದ್ರವ್ಯಗಳಾದ ಮರಳು ಮತ್ತು ಫಾಸ್ಫೇಟುಗಳು ಸುಟ್ಟಸುಣ್ಣದೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ, ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಸಿಲಿಕೇಟ್ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲ್ಸಿಯಂ ಫಾಸ್ಫೇಟುಗಳಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುವುವು. ಸುಮಾರು ಇದೇ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಕೋಕ್ ನಿಂದ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡಿಗೆ ಅಪಕರ್ಷಿತವಾಗುವುದು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಅಪಕರ್ಷಿಸುವ ಮುಖ್ಯ ಅಪಕರ್ಷಣಾಕಾರಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್. ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡಿನ ಅಪಕರ್ಷಣ ಕಾರ್ಯ ಉಷ್ಣತೆ ಸು. 400-ಸೆಂ. ಇರುವ ಕುಲುಮೆಯ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿಯೇ ಆರಂಭವಾಗುವುದು. ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಮೊದಲು ಫೆರಸ್ ಆಕ್ಸೈಡಿಗೂ ಅನಂತರ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೂ ಅಪಕರ್ಷಿಸುವುದು. ಈ ವರ್ತನೆಗಳು ಹಿಮ್ಮರುಳುವ ವರ್ತನೆಳಾಗಿದ್ದು, ಪರಿವರ್ತನಾನಂತರವೂ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್ ಇರುವುದು. ಅಲ್ಪ ಭಾಗ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಇದ್ದಲಿನಿಂದ ನೇರವಾಗಿ ಅಪಕರ್ಷಿತವಾಗುವುದು. ಹೀಗೆ ಉಂಟಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ಇಂಗಾಲ ಶೇಖರಿಸುವುದು. ಈ ಇಂಗಾಲ ಶೇಖರಣೆ ಕಾರ್ಬನ್ ಮಾನಾಕ್ಸೈಡ್, ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬನ್ ಆಗಿ ವಿಭಜಿಸುವುದರಿಂದ ಆದದ್ದು. ಈ ಕಬ್ಬಿಣ ಸು. 12000- ಸೆಂ. ಉಷ್ಣತೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಕರಗಿ ದ್ರವವಾಗುವುದು. ಕರಗಿದ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ಶೇ. 3-4 ಭಾಗ ಇಂಗಾಲ ವಿಲೀನವಾಗುವುದು. ಕುಲುಮೆಯಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಮುಖ್ಯ ರಾಸಾಯನಿಕ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಕೆಳಗಿನ ಸಮೀಕರಣಗಳು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. ==ತಾಂಡವಾಳ (ಕ್ಯಾಸ್ಟ್‌ ಐರನ್)== ಊದು ಕುಲುಮೆಯಿಂದ ಹೊರಬಂದ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ತಾಂಡವಾಳವೆಂದು ಹೆಸರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಶೇ.3-4.5 ಭಾಗದಷ್ಟು ಇಂಗಾಲವೂ ಅಲ್ಪಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಸಿಲಿಕಾನ್, ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್, ಸಲ್ಫರ್ ಮತ್ತು ಫಾಸ್ಫರಸುಗಳೂ ಇವೆ. ಕರಗಿದ ತಾಂಡವಾಳವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ದೊಡ್ಡ ಮೂಸೆಗಳಿಗೆ ಹಾಯಿಸಿ ಅದನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಉಕ್ಕಿನ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಅಥವಾ ಇದನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣದ ತುಂಡುಗಳಾಗಿ ಅಚ್ಚು ಹಾಕಿ ಅದನ್ನು ಇತರ ಕಾರ್ಯಗಳಿಗೆ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ತಾಂಡವಾಳದಲ್ಲಿ ಎರಡು ವಿಧಗಳು : 1. ಬೂದು ತಾಂಡವಾಳ, 2. ಬಿಳಿಯ ತಾಂಡವಾಳ. ಮರಳಿನ ಅಚ್ಚುಗಳಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚು ಹಾಕಿ ಪಡೆದ ತಾಂಡವಾಳ ಬೂದು ತಾಂಡವಾಳ. ಇದನ್ನು ಬೆಸೆಯಲಾಗಲಿ ತಗಡಾಗಿ ಮಾಡಲಾಗಲಿ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಇದು ತುಂಬ ಪೆಡಸು (ಬ್ರಿಟಲ್) ಆಗಿರುವುದು. ಅಚ್ಚು ಹಾಕಿ ತಯಾರಿಸುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಒಲೆಗಳು, ಗ್ರೇಟಿಂಗುಗಳು ಮುಂತಾದ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಇದರಿಂದ ತಯಾರಿಸಬಹುದು. ಕರಗಿದ ಕಬ್ಬಿಣ ಘನವಾದಾಗ ಇದರಲ್ಲಿರುವ ಇಂಗಾಲದ ಬಹುಭಾಗ ಸಿಮೆಂಟೈಟ್ ಎಂಬ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಬೈಡ್ ರೂಪದಲ್ಲಿರುವುದು. ಕಾದ ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣ್ಣಗಾದಾಗ, ಈ ಕಾರ್ಬೈಡು ವಿಭಜಿಸಿ, ಇಂಗಾಲವು ಗ್ರಾಫೈಟ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಹೊರಸೂಸುವುದು. ಬೂದು ತಾಂಡವಾಳ ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ಅದರ ಇತರ ಗುಣಗಳಿಗೆ ಹೀಗೆ ಉಂಟಾದ ಗ್ರಾಫೈಟು ಮುಖ್ಯ ಕಾರಣ. ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣ್ಣಗಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆದು ಥಟ್ಟನೆ ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸಿದರೆ ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಇಂಗಾಲದ ಬಹುಭಾಗ ಸಿಮೆಂಟೈಟ್ ರೂಪದಲ್ಲಿಯೇ ಇರುವುದು. ಇದೇ ಬಿಳಿಯ ತಾಂಡವಾಳ. ಇದಕ್ಕೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಠಿಣ್ಯ ಮತ್ತು ಪೆಡಸುತನವಿದ್ದು ಇದು ಸವೆತವನ್ನು ನಿರೋಧಿಸುತ್ತದೆ. ಬಿಳಿಯ ತಾಂಡವಾಳವನ್ನು 50-70 ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಕೆಂಗಾವಿನಲ್ಲಿಟ್ಟು ನಿಧಾನವಾಗಿ ತಣಿಸಿದರೆ, ಮೆದು ತಾಂಡವಾಳ (ಮ್ಯಾಲಿಯೇಬಲ್ ಕ್ಯಾಸ್ಟ್‌ ಐರನ್) ಉಂಟಾಗುವುದು. ಈ ವಿಧವಾದ ತಾಂಡವಾಳದಲ್ಲಿ ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದ ಯಂತ್ರಗಳ ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳ ಮತ್ತು ಕೃಷಿ ಸಾಧನಗಳ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಅಪೇಕ್ಷಣೀಯವಾದ ಗುಣಗಳು ಇವೆ. ಇದು ಅಷ್ಟೊಂದು ಕಠಿಣವಾಗಿಲ್ಲ, ಆದರೂ ಹೆಚ್ಚು ಬಲಯುತವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಬೆಸೆಯಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ತಾಂಡವಾಳದ ಕರಗುವ ಉಷ್ಣತೆ ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕರಗುವ ಉಷ್ಣತೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ. ತಾಂಡವಾಳವನ್ನು ಕರಗಿಸಿ ಅಚ್ಚು ಹಾಕುವುದು ಸುಲಭ. ==ಮೆದು ಕಬ್ಬಿಣ (ರಾಟ್ ಐರನ್)== ಇದು ತಕ್ಕ ಮಟ್ಟಿಗೆ ಶುದ್ಧವಾಗಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣ. ಊದು ಕುಲುಮೆಯ ಉತ್ಪನ್ನದ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿರುವ ಅಪದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಉರಿಸಿ ತೆಗೆದು ಇದನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಇದರ ತಯಾರಿಕೆಗೆ ಪ್ರತಿವರ್ತಕ ಕುಲುಮೆಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೀಗೆ ತಯಾರಿಸಿದ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲ ಶೇ. 0.2 ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಇರುವುದು. ಇದು ನಾರಾಗಿದ್ದು, ತಾಂಡವಾಳಕ್ಕಿಂತ ಬಿಗಿಯಾಗಿಯೂ ಮೆದುವಾಗಿಯೂ ಇರುವುದು. ಆದರೆ ಇದು ಉಕ್ಕಿನಷ್ಟು ಬಲವಾಗಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಕೊಡತಿಯಿಂದ ತಟ್ಟಬಹುದು, ಬೆಸೆಯಬಹುದು, ತಗಡಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಂಗಾವಿನಲ್ಲಿ ತಟ್ಟಿ ಮಾಡಬಹುದಾದಂಥ ನೇಗಿಲಕುಳ, ಕುದುರೆಯ ಲಾಳ ಮುಂತಾದ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಇದರಿಂದ ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣ== ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಪ್ರಯೋಗಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇದೇನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಶುದ್ಧವಾದ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಕಾಯಿಸಿ ಅದನ್ನು ಹೈಡ್ರೋಜನಿನಿಂದ ಅಪಕರ್ಷಿಸಿ ಶುದ್ಧವಾದ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಮಾರಿಕೆಯ ಕಬ್ಬಿಣಗಳ ಪೈಕಿ ಮೆದುಕಬ್ಬಿಣ ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಅತಿ ನಿಕಟವರ್ತಿಯಾಗಿರುವುದು. ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣ 15300ಸೆಂ. ನಲ್ಲಿಯೂ ಮೆದು ಕಬ್ಬಿಣ 15000 ಸೆಂ.ನಲ್ಲಿಯೂ, ತಾಂಡವಾಳ 11000 ಸೆಂ.ನಲ್ಲಿಯೂ ಕರಗುತ್ತವೆ. ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಬಿಳುಪಿನ ಪ್ರಕಾಶ ಇದೆ. ಇದು ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿಗೆ ಮೃದುವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ತಗಡಾಗಿ ತಟ್ಟಬಹುದು, ತಂತಿಯಾಗಿ ಎಳೆಯಬಹುದು. ಮಾರಿಕೆಯ ಯಾವ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾಂತತ್ವಗುಣ ಇದಕ್ಕೆ ಉಂಟು. ಶುದ್ಧ ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಲ್ಫ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾಮ ಎಂಬ ಎರಡು ಭಿನ್ನ ಭೌತರೂಪಗಳಿವೆ. ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕುಗಳ ಗುಣಗಳು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣ ಯಾವ ಭೌತರೂಪದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಅದರಲ್ಲಿರುವ ಇಂಗಾಲ ಯಾವ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿದೆ ಎನ್ನುವುದನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ; ಸಾಮಾನ್ಯ ಉಷ್ಣತೆಗಳಲ್ಲಿ ದೃಢವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ರೂಪವನ್ನು ಆಲ್ಫ ಕಬ್ಬಿಣ ಅಥವಾ ಫೆರೈಟ್ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಫೆರೈಟ್ ಮೃದುವಾದದ್ದು ಮತ್ತು ಇದರಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲ ಅದ್ರಾವ್ಯ. 9000 ಸೆಂ. ಉಷ್ಣತೆಗಿಂತ ಮೇಲಿನ ಉಷ್ಣತೆಗಳಲ್ಲಿ ಆಲ್ಫ ಕಬ್ಬಿಣ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣವೆಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿತವಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಲಿನ ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಕಾಯಿಸಿದ ಉಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣವಿದೆ. ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲ ಶೇ. 1.5-2 ರಷ್ಟು ದ್ರಾವ್ಯ. ಹೀಗೆ ಮೇಲಿನ ಅಥವಾ ಎಣ್ಣೆಯಲ್ಲಿ ಅದ್ದಿ ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸಿದರೆ ಉಂಟಾಗುವ ಕಬ್ಬಿಣ ಸಿಮೆಂಟೈಟ್ Fe₃C ಎಂಬ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಬೈಡ್ ವಿಲೀನವಾದ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣ. ಸಿಮೆಂಟೈಟ್ ವಿಲೀನವಾದ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಆಸ್ಟನೈಟ್ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಥಟ್ಟನೆ ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣದ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಉಂಟಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣ ಆಲ್ಫ ಕಬ್ಬಿಣವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಕ್ರಿಯೆ ಬಹಳ ನಿಧಾನವಾಗಿ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಥಟ್ಟನೆ ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಗ್ಯಾಮ ಕಬ್ಬಿಣ ಆಲ್ಫ ಕಬ್ಬಿಣವಾಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆ ಹೊಂದಲು ಮತ್ತು ಇಂಗಾಲದ ಸ್ಥಿತಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಲು ಕಾಲಾವಕಾಶವಿರುವುದಿಲ್ಲ. 900ಲಿಸೆಂ.ಗಿಂತ ಮೇಲಿನ ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಉಕ್ಕನ್ನು ಕಾಯಿಸಿ ಅನಂತರ ನಿಧಾನವಾಗಿ ಅದನ್ನು ಶೈತ್ಯಗೊಳಿಸಿದರೆ ಆಲ್ಫ ರೂಪದ ಕಬ್ಬಿಣ ಉಂಟಾಗುವುದು. ಇನ್ನು 1400ಲಿ ಸೆಂ.ಗಿಂತ ಮೇಲಿನ ಉಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ದೃಢವಾದ ಡೆಲ್ಟರೂಪ ಬರುತ್ತದೆ. ಹೋಲಿಕೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣ ರಾಸಾಯನಿಕವಾಗಿ ಪಟುವಾದ ಲೋಹ. ತೇವದ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕೆ ತುಕ್ಕುಹಿಡಿಯುವುದು. ಅಂದರೆ ನೀರು, ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಇವುಗಳ ವರ್ತನೆಯಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೇಟೆಡ್ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಆಗಿ ಕೊರೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವುದು. ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ತುಕ್ಕು ಹಿಡಿಯುವುದರಿಂದ ಕೋಟ್ಯಂತರ ರೂಪಾಯಿಗಳ ನಷ್ಟ ಆಗುವುದೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಅನೇಕ ಕ್ರಮವನ್ನು ಕೈಗೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ಸತುವಿನ ಅಥವಾ ತವರದ ಒಂದು ತೆಳ್ಳನೆಯ ಪದರದ ಲೇಪ ಕೊಡುವುದು ಮುಖ್ಯವಾದದ್ದು. ಸಣ್ಣ ಕಣರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ತೆಳ್ಳನೆಯ ತಂತಿರೂಪದಲ್ಲಿ ಇದು ಆಕ್ಸಿಜನಿನಲ್ಲಿ ಉರಿಯುವುದು. ಕೆಂಗಾವಿಗೆ ಕಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ನೀರಿನ ಹಬೆಯನ್ನು ಹಾಯಿಸಿದರೆ, ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಸೈಡು (Fe₃O₄) ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರೊಜನುಗಳುಂಟಾಗುವುವು. ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಮತ್ತು ಸಾರರಿಕ್ತ ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲಗಳು ಇದರ ಮೇಲೆ ವರ್ತಿಸಿ ಹೈಡ್ರೊಜನ್ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಗುವುದು. ಧೂಮಿಸುವ (ಫ್ಯೂಮಿಂಗ್) ನೈಟ್ರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಅದ್ದಿದರೆ ಅದು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳ್ಳುವುದು. ಅದನ್ನು ಕೊಡತಿಯಿಂದ ಹೊಡೆದರೆ ಅಥವಾ ಮೇಲ್ಮೈಯನ್ನು ಕೆರೆದರೆ ಪುನಃ ಪಟುವಾಗುವುದು. ಒದ್ದೆಯಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಪುಡಿಯೊಡನೆ ಕ್ಲೋರಿನ್, ಬ್ರೋಮಿನ್ ಮತ್ತು ಅಯೊಡೀನುಗಳು ವರ್ತಿಸಿ ಕ್ರಮವಾಗಿ ಫೆರಿಕ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್, ಬ್ರೋಮೈಡ್ ಮತ್ತು ಅಯೊಡೈಡುಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಕಾದ ಕಬ್ಬಿಣ ಗಂಧಕದೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೈಡನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ==ಕಬ್ಬಿಣದ ಸಂಯುಕ್ತಗಳು== ಸಂಯುಕ್ತಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣ Fe2+ ಮತ್ತು Fe3+ ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಸ್ಥಿತಿಯಲ್ಲಿರುವುದು. ಇವನ್ನು ಫೆರಸ್ ಮತ್ತು ಫೆರಿಕ್ ಸಂಯುಕ್ತಗಳೆನ್ನುವರು. ===ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಕ್ಸೈಡುಗಳು ಮತ್ತು ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡುಗಳು ಫೆರಸ್ FeO=== ಇದೊಂದು ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣದ ಪುಡಿ. ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು 300ಲಿ ಸೆಂ. ಉಷ್ಣತೆಗಿಂತ ಕಡಿಮೆ ಉಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಹೈಡ್ರೋಜನಿನಿಂದ ಅಪಕರ್ಷಿಸುವುದರಿಂದ ಅಥವಾ ಫೆರಸ್ ಆಕ್ಸಲೇಟನ್ನು (FeC₂O₄) ಕಾಯಿಸುವುದರಿಂದ ತಯಾರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉರಿದು ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡು ಆಗುವುದು. ಫೆರಸ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡು Fe(OH)₂ ಇದಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾದ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡು. ಫೆರಸ್ ಲವಣದ ದ್ರಾವಣಕ್ಕೆ ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡನ್ನು ಗಾಳಿಯ ರಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಹಾಕಿದರೆ ಇದು ಒತ್ತರಿಸುವುದು. ಇದೊಂದು ಬಿಳಿಯ ಘನವಸ್ತು. ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಬಿಟ್ಟರೆ ಉತ್ಕರ್ಷಣ ಹೊಂದಿ ಮೊದಲು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣಕ್ಕೂ ಆಮೇಲೆ ಕಂದುಬಣ್ಣಕ್ಕೂ ತಿರುಗುವುದು. ಗಾಳಿಯು ಫೆರಸ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡನ್ನು ಫೆರಿಕ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡಿಗೆ (Fe₂O₃.xH₂O) ಉತ್ಕರ್ಷಿಸುವುದು. ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ Fe₂O₃: ಪಿರೈಟೀಸನ್ನು (FexS₂) ಉರಿಸಿದಾಗ ಇದು ಉಂಟಾಗುವುದು. ಫೆರಿಕ್ ಲವಣದ ದ್ರಾವಣಕ್ಕೆ ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಹಾಕಿ ಬಂದ ಒತ್ತರವನ್ನು ಕಾಯಿಸಿ ಇದನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಇದು ಕೆಂಪುಪುಡಿ. ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಇದು ಹಿಮಟೈಟ್ ಎಂಬ ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದುರಾಗಿ ದೊರೆಯುವುದು. ಕಬ್ಬಿಣದ ತುಕ್ಕು ಮತ್ತು ಲಿಮೊನೈಟ್ ಎಂಬ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದುರು ಈ ಆಕ್ಸೈಡಿನ ಹೈಡ್ರೇಟುಗಳು (Fe₂O₃.xH₂O). ಅತಿಶುದ್ಧವಾದ ಸ್ವಲ್ಪವೂ ತರಕಲಿಲ್ಲದ ನಯವಾಗಿರುವ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡನ್ನು ಸ್ವರ್ಣಕಾರರು ಚಿನ್ನಬೆಳ್ಳಿಗೆ ಹೊಳಪು ಕೊಡಲು ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಇದನ್ನು ವಿನೀಷಿಯನ್ ಕೆಂಪು ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯವಾಗಿ ಧಾನ್ಯದ ಕಣಜಗಳು, ಸೇತುವೆಗಳು, ಸಾಗಣೆಯ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು, ಮಣ್ಣಿನ ಪಾತ್ರೆಗಳು, ರಬ್ಬರ್ ಮುಂತಾದುವುಗಳಿಗೆ ಕೆಂಪು ಕಂದು ಬಣ್ಣಕೊಡಲು ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳ ದ್ರಾವಣಕ್ಕೆ ಸೋಡಿಯಂ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡನ್ನು ಹಾಕಿದರೆ, ಹೆಚ್ಚು ಗಾತ್ರದ ಲೋಳೆಯಂಥ (ಜಿಲೇಟಿನಸ್) ಕೆಂಪು-ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಒತ್ತರ ಬರುವುದು. ಇದಕ್ಕೆ ಫೆರಿಕ್ ಹೈಡ್ರಾಕ್ಸೈಡ್ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಇದರ ಸಂಕೇತ Fe(OH)₃. ಪ್ರಾಯಶಃ ಇದು Fe(OH)₃ ಎಂಬ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಸಂಯುಕ್ತವಾಗಿರದೆ ಅನಿಶ್ಚಿತ ಜಲಹೊಂದಿದ ಹೈಡ್ರೇಟೆಡ್ ಫೆರಿಕ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಆಗಿರುವುದು. ಇದು ಆಮ್ಲಗಳಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ದ್ರಾವ್ಯ, ಕ್ಷಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅದ್ರಾವ್ಯ. ಇವಲ್ಲದೆ ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಮ್ಯಾಗ್ನಟೈಟ್ Fe₃O₄ ಎಂಬ ಇನ್ನೊಂದು ಕಬ್ಬಿಣದ ಖನಿಜ ದೊರೆಯುವುದು. ಇದರ ರಚನೆ FeOFe₂O₃. ಕಬ್ಬಿಣವು ಆಕ್ಸಿಜನಿನಲ್ಲಿ ಉರಿದಾಗ, ನೀರಿನ ಹಬೆಯನ್ನು ಕೆಂಗಾವಿಗೆ ಕಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ಕಾಯಿಸಿದಾಗ ಈ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಉಂಟಾಗುವುದು. ===ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟ್ (FeSO₄)=== ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಲ್ಪಡುವ ಸಂಯುಕ್ತ. ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಸಜಲ ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿ ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಇಂಗಿಸಿ ಇದನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಇದಕ್ಕೆ ಕಳಪೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ಚೂರುಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಕಬ್ಬಿಣಕ್ಕೆ ಸತು ಮತ್ತು ತವರಗಳ ಲೇಪ ಕೊಡುವ ಮುಂಚೆ ಕಬ್ಬಿಣದ ತಗಡುಗಳನ್ನು ಶುದ್ಧಮಾಡಲು ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲದಲ್ಲಿ ಅದ್ದುವರು. ಈ ದ್ರಾವಣದಿಂದಲೂ ಗಣನೀಯ ಪ್ರಮಾಣ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಪಿರೈಟೀಸ್ (FeS₂) ಒದ್ದೆಮಾಡಿ ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟಾಗಿ ಇದನ್ನು ಉತ್ಕರ್ಷಿಸಿ, ಅನಂತರ ಅದನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿ ಪಡೆಯುವರು. ದ್ರಾವಣಗಳಿಂದ ಇದು FeSO₄.7H₂O ಎಂಬ ಹೈಡ್ರೇಟ್ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವುದು. ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ ಇದು ಸ್ಫಟಿಕ ಜಲವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡು ಗಾಳಿಯಿಂದ ಉತ್ಕರ್ಷಿತವಾಗಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುವುದು. ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟಿನ ದ್ರಾವಣ ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ Fe(OH)SO₄ ಆಗಿ ಉತ್ಕರ್ಷಿತವಾಗುವುದು. ಇದರ ದ್ರಾವಣ ಉತ್ಕರ್ಷಿತವಾಗದೆ ಇರಲು ದ್ರಾವಣವನ್ನು ಸಲ್ಫ್ಯೂರಿಕ್ ಆಮ್ಲ ಮಿಶ್ರಮಾಡಿ ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಕಬ್ಬಿಣದ ಚೂರನ್ನು ಹಾಕಿಡಬೇಕು. ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟನ್ನು ನೀರಿನ ಶುದ್ಧೀಕರಣದಲ್ಲಿಯೂ ಕಪ್ಪುಮಸಿ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ವರ್ಣದ್ರವ್ಯಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಔಷಧದಲ್ಲಿಯೂ ಕಳೆನಾಶಕ ಮತ್ತು ಮರದ ರಕ್ಷಕವಾಗಿಯೂ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಮಸಿಯ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟಿನ ದ್ರಾವಣಕ್ಕೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಟ್ಯಾನಿನ್ ಮತ್ತು ಒಂದು ನೀಲಿವರ್ಣದ್ರವ್ಯ, ಸ್ವಲ್ಪ ಗಮ್ ಅರ್ಯಾಬಿಕ್ಗಳನ್ನು ಹಾಕುವರು. ಈ ಮಸಿಯಿಂದ ಬರೆದಾಗ ಅಕ್ಷರ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯದ ನೀಲಿಬಣ್ಣವಾಗಿರುವುದು. ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ ಫೆರಸ್ ಟ್ಯಾನೇಟು ಫೆರಿಕ್ ಟ್ಯಾನೇಟು ಆಗುವುದು. ಫೆರಿಕ್ ಟ್ಯಾನೇಟಿನ ಬಣ್ಣ ಕಪ್ಪು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅಕ್ಷರ ಕಪ್ಪು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುವುದು. ಸಮಾನ ಅಣುಪ್ರಮಾಣ ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟ್ ಮತ್ತು ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ ಇರುವ ದ್ರಾವಣದಿಂದ ನಸುಹಸಿರು ಬಣ್ಣದ ಫೆರಸ್ ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟು FeSO₄(NH₄)SO₄6H₂O ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವುದು. ಇದು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉತ್ಕರ್ಷಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಳಸುವರು. ===ಫೆರಿಕ್ ಸಲ್ಫೇಟ್ Fe(SO₄)₃=== ಫೆರಸ್ ಸಲ್ಫೇಟನ್ನು ಉತ್ಕರ್ಷಿಸಿ ಇದನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ದ್ರಾವಣದಿಂದ ಇದು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪಟಿಕದ ರೂಪದಲ್ಲಿ-ಫೆರಿಕ್ ಅಮೋನಿಯಂ ಸಲ್ಫೇಟ್ (NH₄)₂SO₄ Fe₂(SO₄)₃.24H₂O ಅಥವಾ ಫೆರಿಕ್ಆಲಂ Fe₂SO₄ Fe₂(SO₄)₃.24H₂O ಆಗಿ ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವರು. ===ಫೆರಸ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ FeCl₂=== ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಹೈಡ್ರೊಕ್ಲೋರಿಕಾಮ್ಲದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಮಾಡಿದ ದ್ರಾವಣದಿಂದ FeCl₂.4H2O ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಿಸುವುದು. ಶುದ್ಧವಾದ ಹೈಡ್ರೇಟೆಡ್ ಫೆರಸ್ ಕ್ಲೋರೈಡಿನ ಬಣ್ಣ ನೀಲಿ. ಇದು ಗಾಳಿಯ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿ ಉತ್ಕರ್ಷಣಹೊಂದಿ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುವುದು. ಈ ಲವಣವನ್ನು ಅಪಕರ್ಷಣಕಾರಿಯಾಗಿಯೂ ಅಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಣ್ಣಗಚ್ಚಾಗಿಯೂ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ===ಫೆರಿಕ್ ಕ್ಲೋರೈಡ್ FeCl₃=== ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಮುಖ್ಯವಾದ ಫೆರಿಕ್ ಲವಣ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ಕ್ಲೋರಿನ್ನಿನ ವರ್ತನೆಯಿಂದ ಇದನ್ನು ತಯಾರಿಸುವರು. ಈ ಪರಿವರ್ತನೆ ವಿಜಲ ಫೆರಿಕ್ ಕ್ಲೋರೈಡಿನ ಕಪ್ಪು ಹರಳುಗಳನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಈ ಲವಣ ಕರ್ಪುರೀಕರಿಸುವುದು (ಸಬ್ಲೈಮ್ಸ್‌). ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಇದು ವಿಶೇಷ ದ್ರವ್ಯ. ಇದರ ದ್ರಾವಣದಿಂದ ಅನೇಕ ಹೈಡ್ರೇಟುಗಳನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ FeCl₃.6H₂O ಸುಪರಿಚಿತವಾದುದು. ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಇದು ಜಲವಿಶ್ಲೇಷಣ ಹೊಂದುವುದು. ಈ ಲವಣವನ್ನು ಬಣ್ಣಗಚ್ಚಾಗಿಯೂ ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಔಷಧಗಳಲ್ಲಿಯೂ (ಕ್ರಿಮಿನಾಶಕ ಮತ್ತು ರಕ್ತಸ್ರಾವಬಂಧಕ) ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ===ಕಬ್ಬಿಣದ ಸಂಕೀರ್ಣ ಸಯನೈಡುಗಳು=== ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಫೆರೊಸಯನೈಡು ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ಪ್ರಷ್ಯನ್ ನೀಲಿ ಎಂಬ ದಟ್ಟನೀಲಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದು. 3K₄[Fe(CN)₆] + 4FeCl₃ → Fe₄[Fe(CN)₆]₃ + 12KCl ಇದನ್ನು ವರ್ಣದ್ರವ್ಯವನ್ನಾಗಿಯೂ ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆ ಒಗೆಯುವ ನೀಲಿಯನ್ನಾಗಿಯೂ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಈ ಸಂಯುಕ್ತ ಫೆರಿಕ್ ಫೆರೊಸಯನೈಡ್. ಪೊಟಾಸಿಯಂ ಫೆರಿಸಯನೈಡು ಫೆರಸ್ ಲವಣಗಳೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ಟರ್ನ್‌ಬುಲ್ ನೀಲಿ ಎಂಬ ದಟ್ಟ ನೀಲಿಯ ಇನ್ನೊಂದು ಒತ್ತರವನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಇದು ಫೆರಸ್ ಫೆರಿಸಯನೈಡ್. 2K₃[Fe(CN)₆] + 3FeSO₄ → Fe₃[Fe(CN)₆]₂ + 3K₂SO₄ ಈ ಪರಿವರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಫೆರಸ್ ಮತ್ತು ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳ ಗುಣಾತ್ಮಕ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವರು. ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳು ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಥಯೋಸಯನೇಟಿನೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ದ್ರಾವ್ಯವಾದ ರಕ್ತಗೆಂಪಿನ K₃Fe(CNS)₆ ಎಂಬ ಸಂಯುಕ್ತವನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಈ ಪರಿವರ್ತನೆ ಯನ್ನು ಸಹ ಫೆರಿಕ್ ಲವಣಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸಬಹುದು. ===ನೀಲಿನಕ್ಷೆಗಳು (ಬ್ಲೂಪ್ರಿಂಟ್ಸ್‌)=== ಇವನ್ನು ಮಾಡುವ ಕಾಗದಗಳನ್ನು ಫೆರಿಕ್ ಅಮೋನಿಯಂ ಸಿಟ್ರೇಟ್ ಮತ್ತು ಪೊಟ್ಯಾಸಿಯಂ ಫೆರಿಸಯನೈಡುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡ ದ್ರಾವಣದಲ್ಲಿ ಅದ್ದಿ ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಒಣಗಿಸುವರು. ಈ ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಇವೆರಡು ಲವಣಗಳೂ ಫೆರಿಕ್ ಫೆರಿಸಯನೈಡೂ ಇರುವುವು. ಕೊನೆಯ ಲವಣ ಕಾಗದಕ್ಕೆ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣ ಕೊಡುವುದು. ಈ ರೀತಿ ಸಿದ್ಧಮಾಡಿದ ಒಂದು ಕಾಗದದ ಹಾಳೆಯ ಮೇಲೆ ನೀಲನಕ್ಷೆ ತಯಾರಿಸಬೇಕಾದ ಆಕೃತಿಗಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿರುವ ಟ್ರೇಸಿಂಗ್ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನಿಟ್ಟು ಇದನ್ನು ಬಿಸಿಲಿನಲ್ಲಿಡುವರು. ಆಗ ಬೆಳಕು ಬಿದ್ದಜಾಗದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಫೆರಿಕ್ ಲವಣ ಫೆರಸ್ ಲವಣವಾಗಿ ಅಪಕರ್ಷಿತವಾಗುವುದು. ಕಪ್ಪು ಗೆರೆಗಳ ತಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಈ ಪರಿವರ್ತನೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅನಂತರ ಕೆಳಗಿನ ಕಾಗದವನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಅದ್ದಿದಾಗ ಕಾಗದದ ಮೇಲೆ ಬಿಸಿಲು ಬಿದ್ದ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಆದ ಫೆರಸ್ ಲವಣ ಫೆರಿಸಯನೈಡಿ ನೊಡನೆ ವರ್ತಿಸಿ ಅದ್ರಾವ್ಯವಾದ ಟರ್ನ್ಬುಲ್ ನೀಲಿಯನ್ನು ಕೊಡುವುದು. ಬಿಸಿಲು ಬೀಳದಿರುವ ಕಪ್ಪು ಗೆರೆಗಳ ಕೆಳಗೆ ಯಾವ ವರ್ತನೆಯೂ ಆಗದೆ, ಅಲ್ಲಿರುವ ಲವಣಗಳು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ವಿಲೀನವಾಗಿ ಹೋಗುವುವು. ಹೀಗೆ ನೀಲಿ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಳಿಯ ರೇಖೆಯ ಚಿತ್ರವಾಗುವುದು. ==ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣ== ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ದೊರೆಯುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಖನಿಜವೆಂದರೆ ಹಿಮಟೈಟ್. ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಮುಖ್ಯ ವರ್ಗಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದು. 1. ಭೂಮಿಯ ಒಳಗಿನ ಉಷ್ಣದಿಂದ ಕರಗಿ ಶಿಲಾಪಾಕದ ಅವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿದ್ದು ಕೆನೆಗಟ್ಟುತ್ತ ಹೋದಂತೆ ತೂಕವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಖನಿಜ ಕೆಳಗೆ ದಟ್ಟೈಸಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪ ಮೊದಲ ವರ್ಗದ್ದು. ಈ ರೀತಿ ರೂಪುಗೊಂಡ ಅದಿರಿನಲ್ಲಿ ಟೈಟೇನಿಯಂ ಮತ್ತು ವೆನೆಡಿಯಂ ಲೋಹಾಂಶಗಳು ಸೇರಿರುತ್ತವೆ. ಟೈಟೇನಿಯಂ ಬೆರೆತಿರುವ ಅದಿರನ್ನು ಕರಗಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಉಷ್ಣತೆ ಬೇಕಾಗುವುದರಿಂದ ಈ ಬಗೆಯ ಅದಿರುಗಳು ಕಬ್ಬಿಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಈವರೆಗೂ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬಂದಿಲ್ಲ. 2.ಪ್ರಕೃತಿ ವ್ಯಾಪಾರಗಳಾದ ಮಳೆ, ಬಿಸಿಲು, ಗಾಳಿ-ಇವುಗಳ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿ ಕಲ್ಲುಗಳು ಬೀಳುಬಿದ್ದು, ಪುಡಿಯೆದ್ದು ಮಣ್ಣಾಗಿ, ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಹುದೂರ ಸಾಗಿ ಸಾಗರದ ಪಾಲಾಗುತ್ತವೆ. ಆಗ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶವೇ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಸಮುದ್ರದ ತಳದಲ್ಲಿ ಕೆನೆಯಂತೆ ಪದರಪದರವಾಗಿ ನಿಕ್ಷೇಪಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ವರ್ಷಕಾಲ ತಡೆಯಿಲ್ಲದ ಈ ಬಗೆಯ ವ್ಯಾಪಾರದಿಂದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಒಂದು ಸ್ತರಪಂಕ್ತಿಯೇ ಸಾಗರದ ತಲದಲ್ಲಿ ಶೇಖರವಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ರಮೇಣ ಭೂವ್ಯಾಪಾರಗಳ ದೆಸೆಯಿಂದ ನೆಲ ಜಲವಾಗಿ, ಜಲ ನೆಲವಾದಾಗ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಶೇಖರಗೊಂಡ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸ್ತರಗಳು ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಈ ರೀತಿ ರೂಪು ಹೊಂದಿದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸ್ತರಗಳು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕ, ಗೋವ, ಬಿಹಾರ, ಒರಿಸ್ಸ, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಮೈಲಿಗಟ್ಟಲೆ ಹರಡಿವೆ. ಭಾರತದ ಮುಖ್ಯ ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿರುವುದು ಈ ಬಗೆಯ ಜಲದಲ್ಲಿ ನಿಕ್ಷೇಪಗೊಂಡ ಸ್ತರಗಳಲ್ಲಿ. 3 ಜಲದಲ್ಲಿ ನಿಕ್ಷೇಪಗೊಂಡ ಸ್ತರಪಂಕ್ತಿ ನೇರವಾಗಿ ಮೇಲೆದ್ದು ನಿಂತಾಗ, ಮಳೆಗಾಳಿಗಳ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕುತ್ತದೆ. ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿದ್ದ ಸುಲಭವಾಗಿ ಕರಗಿಹೋಗುವಂಥ ವಸ್ತುವೆಲ್ಲವೂ ಹೋಗಿ, ಕಬ್ಬಿಣ ಅಂಶ ಮಾತ್ರ ಕೆನೆಗಟ್ಟಿ ಹೆಪ್ಪುಹೆಪ್ಪಾಗಿ ಶೇಖರವಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ರೀತಿ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರಿಗೆ ಮುಖ್ಯ ಆಕರಗಳು. ಈ ಬಗೆಯ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಬೆಟ್ಟದ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲಿರುತ್ತವೆ. ಬಹು ದೊಡ್ಡದಾಗಿರುತ್ತವೆ; ಇವುಗಳಲ್ಲಿನ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ ಶೇ.60 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಮುಖ್ಯ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳೆಲ್ಲವೂ ಈ ರೀತಿಯವು. ಇವು ಸುಮಾರಾಗಿ ಎಲ್ಲ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇವೆ. ಆದರೆ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದವು ಮಧ್ಯ ಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೇಣಿ, ಒರಿಸ್ಸ, ಸುಂದರಘಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬೋನಾಯ ಶ್ರೇಣಿ. ಕಟಕ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ದಯತೌರಿ, ಗಂಧಮಾದನ ಪರ್ವತಗಳು, ಬಿಹಾರದ ಸಿಂಗ್ಭೂಂ ಜಿಲ್ಲೆ, ಕರ್ನಾಟಕದ ಹೊಸಪೇಟೆ, ಕುದುರೆಮುಖ, ಬಾಬಾಬುಡನ್ ಶ್ರೇಣಿಗಳು, ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿಯ ಗೋವ-ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿವೆ. ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಗಣಿ ಕೆಲಸ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವುದು ಸಹ ಇವೇ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ ಬೈಲದಿಲ : ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಬಸ್ತರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಶ್ರೇಣಿಯ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾದ ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಕ್ಷೇಪವಿದೆ. ಸು. 64 ಕಿಮೀ ಗಳಷ್ಟು ದೂರ ಹಬ್ಬಿರುವ ಈ ಬೆಟ್ಟದ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ 14 ಮುಖ್ಯ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದೊಂದೂ ಸು. 3.2 ಕಿಮೀ ಉದ್ದ, ಸಾವಿರ 303.33 ಮೀ ಗಳಷ್ಟು ಅಗಲವಿದೆ. ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಂತೂ 100-200 ಅಡಿಯವರೆಗೂ ಕಡಿದಾಗಿ ನಿಂತಿರುವ ದರಿಗಳು ಪುರ್ತಿಯಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರನ್ನೇ ತೋರಿಸುತ್ತವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ಅದಿರು ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದದ್ದು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ ಸರಾಸರಿ ಶೇ. 65ಕ್ಕೂ ಮೇಲಿದೆ. ನಿರ್ಜನವಾದ ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧ ಕಲ್ಪಿಸಲು ಹೊಸದೊಂದು ರೈಲುಮಾರ್ಗವನ್ನು ಹಾಕಿದ್ದಾರೆ. ಇದರ ಮೂಲಕ ಬೈಲದಿಲ ಅದಿರನ್ನು ವಿಶಾಖಪಟ್ಟಣ ಬಂದರಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅಲ್ಲಿಂದ ಅದು ಜಪಾನಿಗೆ ರಫ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ 1000 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳಷ್ಟು ಉತ್ತಮವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ದೊರೆಯುವುದೆಂದು ಅಂದಾಜು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬಿಹಾರ ಮತ್ತು ಒರಿಸ್ಸ ಜಿಲ್ಲೆ : ಪಕ್ಕಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ದಕ್ಷಿಣ ಸಿಂಗ್ಭೂಂ, ಸುಂದರಘಡ್, ಕೆಯಾಂಜಾರ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿಗೆ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾಗಿವೆ. ಎರಡು ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಹರಡಿರುವ ಬೊನಾಯ್ ಶ್ರೇಣಿ ಸು. 48 ಕಿಮೀ ದೂರ ಹಬ್ಬಿದೆ. ಈ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಗುಡ್ಡದ ನೆತ್ತಿಯಲ್ಲಿ ಹೇರಳವಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಮುಖ್ಯವಾದ ಗಣಿಗಳಿರುವುದು ಈ ಸರಹದ್ದಿನಲ್ಲಿ. ಜಮ್ಷಡ್ಪುರದಲ್ಲಿರುವ ತಾತಾ ಕಬ್ಬಿಣ ಕಂಪನಿ, ದುರ್ಗಾಪುರ, ಬೊಕಾರೊ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಗಾಧ ಪ್ರಮಾಣದ ಕಬ್ಬಿಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಬೊನಾಯ್ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅದಿರನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿವೆ. ಇವಲ್ಲದೆ ಕಟಕ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿನ ದಯತಾರಿ, ಗಂಧಮಾದನ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಬನಸಪಾಣಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತ ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಗಣಿಗಳಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ಅದಿರು ಕೊಲ್ಕತ್ತ ಮತ್ತು ಪರದೀಪ ಬಂದರುಗಳ ಮೂಲಕ ಜಪಾನ್ ದೇಶಕ್ಕೆ ರಫ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಗೋವ : 1300 ಚ.ಮೈ ಪಶ್ಚಿಮ ಕರಾವಳಿಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನವಾದದ್ದು ಕಬ್ಬಿಣ ಕೈಗಾರಿಕೆಯೊಂದೇ. ಇಲ್ಲಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಬಂದರಿಗೆ ಅತಿ ಸಮೀಪವಾಗಿರುವುದರಿಂದಲೂ ನದಿಗಳು, ಕಾಲುವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಅದಿರನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಸೌಲಭ್ಯ ಇರುವುದರಿಂದಲೂ ಲಾಭದಾಯಕವಾಗಿ ಅದುರು ವ್ಯಾಪಾರವನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅದಿರಿನಲ್ಲಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶಹೆಚ್ಚೇನೂ ಅಲ್ಲ; ಶೇ. 58-60ರ ವರೆಗೆ ಮಾತ್ರ. ನವೀನ ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೇರಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅದಿರನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿ ದೂರ ದೇಶಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾರೆ. 300 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳಷ್ಟು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಇಲ್ಲಿದೆಯೆಂದು ಅಂದಾಜು. ವರ್ಷಂಪ್ರತಿ ಐದಾರು ದಶಲಕ್ಷ ಟನ್ಗಳು ಜಪಾನ್ ದೇಶಕ್ಕೆ ರಫ್ತಾಗುತ್ತವೆ. ==ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣ== ಕಬ್ಬಿಣ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಈ ಕೆಳಕಂಡ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿವೆ : ಬಳ್ಳಾರಿ ... ಹೊಸಪೇಟೆ, ಬಳ್ಳಾರಿ ಬಿಜಾಪುರ ... ಬಾಗಲಕೋಟೆ ಬಳಿಯಿರುವ ಕಮತಗಿ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ... ಬಾಬಾಬುಡನ್ ಶ್ರೇಣಿಯ ಕೆಮ್ಮಣ್ಣುಗುಂಡಿ, ಕುದುರೆಮುಖ, ಗಂಗಮೂಲ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ... ವಜ್ರ, ಸಾಸಲು, ಹೊಸದುರ್ಗ ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ... ಅನಮೋಚು, ಸೂಪ, ಹೊನ್ನಾವರ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ... ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ, ಪುತ್ತೂರು ಶಿವಮೊಗ್ಗ ... ಕುಂಸಿ, ಶಂಕರಗುಡ್ಡ ತುಮಕೂರು ... ಚಿಕ್ಕನಾಯಕನ ಹಳ್ಳಿ ಬಳ್ಳಾರಿ-ಹೊಸಪೇಟೆ : ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ವಲಯದಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಇಲ್ಲಿನದೆಂದು ಹೆಸರುವಾಸಿ ಯಾಗಿದೆ. 1952ರಲ್ಲಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಹತ್ತು ಸಾವಿರ ಟನ್ ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದನೆಯಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಂದೀಚೆಗೆ ಉತ್ಪಾದನೆ ವರ್ಷವರ್ಷವೂ ಹೆಚ್ಚುತ್ತಹೋಗಿ ಈಗ 30 ಲಕ್ಷಟನ್ ಮುಟ್ಟಿದೆ. ಜಂಬುನಾಥನ ಹಳ್ಳಿ, ಪಾಪನಾಯಕನ ಹಳ್ಳಿ, ಎತ್ತಿನಹಟ್ಟೆ, ಉಬ್ಬಲಗಂಡಿ, ದೋಣಿಮಲೆ, ದೇವದಾರ ಗುಡ್ಡ, ರಾಮನ ದುರ್ಗ, ಕುಮಾರಸ್ವಾಮಿ ಈ ಗುಡ್ಡ ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ 10,000 ಟನ್ ಅದಿರನ್ನು ವಾರ್ಷಿಕ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದುದು ಈಗ ಅದು 86,000 ಟನ್ಗಳಿಗೆ ಏರಿದೆ. ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾದ ಅದಿರು ಹೇರಳವಾಗಿ ದೊರೆಯುವುದ ರಿಂದಲೂ ರೈಲು, ನೀರು, ವಿದ್ಯುಚ್ಛಕ್ತಿ ಸೌಕರ್ಯಗಳಿರುವುದರಿಂದಲೂ ಹೊಸಪೇಟೆಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಉಕ್ಕಿನ ಯಂತ್ರಾಗಾರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯ. ಸಂಡೂರಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿರುವ ದೋಣಿಮಲೆಯ ಬಳಿ ಬೃಹತ್ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಗಣಿ ಉದ್ಯಮ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದೆ. ವರ್ಷಂಪ್ರತಿ ಸು. 4 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳಷ್ಟು ಅದಿರನ್ನು ಈ ಗುಡ್ಡಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ತೆಗೆದು ಚೆನ್ನೈ ಬಂದರಿಗೆ ಸಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇಷ್ಟು ಹೇರಳವಾದ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅದಿರನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಅತ್ಯಾಧುನಿಕವಾದ ಯಂತ್ರೋಪಕರಣಗಳು ಆವಶ್ಯಕ. ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕೆಮ್ಮಣ್ಣು ಗುಂಡಿ : ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬಾಬಾಬುಡನ್ ಶ್ರೇಣಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧಿಯಾದುದು. ಈ ಪರ್ವತಪಂಕ್ತಿಯ ನೆತ್ತಿಯ ಪ್ರದೇಶವೆಲ್ಲ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರಿನಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕೆಮ್ಮಣ್ಣುಗುಂಡಿಯ ಬಳಿ ದೊರೆಯುವ ಅದಿರನ್ನು ಭದ್ರಾವತಿಗೆ ಸಾಗಿಸಿ ಕಬ್ಬಿಣ ಉಕ್ಕನ್ನು ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಕುದುರೆಮುಖ : ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾಗದಲ್ಲಿರುವ ಕುದುರೆಮುಖ ಗಂಗಮೂಲ ಪರ್ವತಶ್ರೇಣಿ ಮೈಸೂರು ದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರಕೃತಿ ಸಂಪತ್ತಿನ ತವರಾದ ಈ ಶ್ರೇಣಿಯ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸ್ತರ ಪಂಕ್ತಿಯಿದೆ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಶ ಕಡಿಮೆ ಇದ್ದುದರಿಂದ ಇವುಗಳನ್ನು ಈವರೆಗೆ ಗಣನೆಗೆ ತಂದು ಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಮಂಗಳೂರು ಬಂದರಿಗೆ ಕುದುರೆಮುಖ ಸಮೀಪವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಖರ್ಚಿಲ್ಲದೆ ಅದುರನ್ನು ಅಲ್ಲಿಗೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವ ಅದಿರಿಗೆ ಅಯಸ್ಕಾಂತಶಕ್ತಿ ಇರುವುದರಿಂದ ಅದಿರನ್ನು ಶುದ್ಧಿಮಾಡಿ ಉತ್ತಮ ದರ್ಜೆಯ ಅದಿರನ್ನು ವಿಂಗಡಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಿದೆ. ಸುಮಾರು ಅರುವತ್ತು ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿ ಬಂಡವಾಳ ಹೂಡಿ ಇಲ್ಲಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳನ್ನು ರೂಢಿಸುವ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯೊಂದು ಸಿದ್ಧವಾಗಿ, 1987ರಲ್ಲೇ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರನ್ನು ಉಂಡೆರೂಪಕ್ಕೆ ತರುವ 3 ದಶಲಕ್ಷ ಟನ್ನು ಸಾಮಥರ್ಯ್‌ದ ಸ್ಥಾವರನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ನಿರ್ಜನವಾದ, ದುರ್ಗಮವಾದ ಈ ಪ್ರದೇಶ ಅನೇಕ ಬಗೆಯ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದ ಜೀವಂತವಾಗಿದೆ. ವಾರ್ಷಿಕ ಅದಿರು ಉತ್ಪಾದನೆ ಒಂದು ಲಕ್ಷ ಟನ್ನುಗಳು. ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ : ಮುಖ್ಯವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಹುಲಿಯೂರಿನ ಬಳಿಯ ವಜ್ರ, ಕುದುರೆಕಣಿವೆ, ಮಾರಿಕಣಿವೆ ಬಳಿಯ ಲಕ್ಕಿಹಳ್ಳಿ, ಕೆಂಕೆರೆ, ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಬಳಿಯ ಭೀಮಸಮುದ್ರ, ಸಿರಿಗೆರೆ ಬಳಿಯ ಮದಕರಿಪುರ ಇವುಗಳ ಹತ್ತಿರ ಇವೆ. ಇಲ್ಲಿನ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಚೆನ್ನೈ ಬಂದರಿಗೆ ದೂರವಾಗಿರುವುದರಿಂದ ದೊರೆಯುವ ಹಣವೆಲ್ಲವೂ ಅದಿರು ಸಾಗಾಣಿಕೆಗೇ ವ್ಯಯವಾಗುವ ಕಾರಣ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ಕೆಲಸ ನಡೆಯುತ್ತಿಲ್ಲ. ಉದ್ದೇಶಿತ ಉಕ್ಕಿನ ಕಾರ್ಖಾನೆಗಳು. 1.ಹೊಸಪೇಟೆ, 2.ಸೇಲಂ, 3.ವಿಶಾಖಪಟ್ಟಣ 4.ಬೊಕಾರೊ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆ : ಇಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಕುಂಸಿ, ಶಂಕರಗುಡ್ಡ, ಚಟ್ಟನಹಳ್ಳಿ, ಗಂಗೂರು, ಸಿದ್ಧರಹಳ್ಳಿ, ಆಗುಂಬೆ, ನಿಶಾನಿಗುಡ್ಡ, ಹೊಸದುರ್ಗದ ಕೊಡಚಾದ್ರಿ ಈ ಬಳಿ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಇವುಗಳೆಲ್ಲವೂ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳಿಗೆ ಅತಿ ದೂರವಿರುವುದರಿಂದ ಇದುವರೆವಿಗೆ ಎಲ್ಲಿಯೂ ಕೆಲಸ ನಡೆದಿಲ್ಲ. ಕೊಡಚಾದ್ರಿ ಕೋಟೆ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಕುದುರೆಮುಖದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಂತೆಯೇ ಕುಂದಾಪುರ ಬಂದರಿಗೆ ಅತಿ ಸಮೀಪವಾದವು. ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ : ಕಬ್ಬಿಣದ ಸ್ತರಗಳು ಪುತ್ತೂತು ತಾಲ್ಲೂಕಿನ ಆರ್ಬದ ಗುಡ್ಡದಲ್ಲಿವೆ. ಈ ಗುಡ್ಡದ ಸಾಲು ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯದಿಂದ ಧರ್ಮಸ್ಥಳದವರೆಗೂ ಹರಡಿದೆ. ಹಾಸನ-ಮಂಗಳೂರು ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಈ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳ ಬಳಿಯೇ ಹಾದುಹೋಗುವುದರಿಂದ ಇನ್ನು ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲೇ ಇವುಗಳಿಗೂ ಬೆಲೆ ಬರಬಹುದು. ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆ : ಗೋವೆಯ ಅಂಚಿಗಿರುವ ಅನಮೋಡಸೂಪ, ದಾಂಡೇಲಿ, ಎಲ್ಲಾಪುರ, ತಲಗಿನಕೇರಿ, ಮಾವಿನಗುಂಡಿ, ಈ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳಿವೆ. ಎಲ್ಲೆಲ್ಲೂ ದಟ್ಟವಾದ ಕಾಡು ಹಬ್ಬಿರುವುದರಿಂದಲೂ ಮಾರ್ಗಾನುಕೂಲತೆಗಳು ಇಲ್ಲದಿರುವುದರಿಂದಲೂ ಇವುಗಳಿಗೆ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯ ಬಂದಿಲ್ಲ. ಕಾರವಾರ ಬಂದರು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡು ಸೇತುವೆಗಳು, ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳು ನಿರ್ಮಿತವಾದರೆ ಉತ್ತರಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅದಿರು ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಪ್ರಾಮುಖ್ಯಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆ : ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಹತ್ಯಾಳಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು, ಹುಳಿಯಾರಿನವರೆಗೆ ಚಿಕ್ಕನಾಯಕನಹಳ್ಳಿಯ ಪುರ್ವಕ್ಕೆ ಹಬ್ಬಿರುವ ಗುಡ್ಡಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಹಲವಾರಿವೆ. ಸಣ್ಣಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಅದಿರನ್ನು-ಮಂಗಳೂರು ಬಂದರಿಗೂ ಭದ್ರಾವತಿಯ ಉಕ್ಕಿನ ಕಾರ್ಖಾನೆಗೂ ಕಳುಹಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ದೊರೆಯಬಹುದಾದ ಅದಿರಿನ ಪ್ರಮಾಣದ ಅಂದಾಜು : ಭಾರತದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯಬಹುದಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರಿನ ಒಟ್ಟು ಪರಿಮಾಣ 20,000 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳೆಂದು ಅಂದಾಜು. ಇದರಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಪಡಿಸಿ ತೋರಿಸಿದ ಹಾಗೂ ಇರಬಹುದೆಂದು ಅನುಮಾನಿಸಿದ ಅದಿರಿನ ಮೊತ್ತಗಳೆರಡೂ ಸೇರಿವೆ. ವರ್ಷಂಪ್ರತಿ ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವೇಷಣೆಗಳಿಂದ ಹೊಸ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು ಗಮನಕ್ಕೆ ಬಂದು ನಿಕ್ಷೇಪಗಳ ಒಟ್ಟು ಅಂದಾಜು ಹೆಚ್ಚುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತಿದೆ. ನಮ್ಮ ಬಳಕೆಗೆ ಸಾಕಾಗಿ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಿಗೆ ನಾವು ಅದಿರನ್ನು ರಫ್ತು ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ನಡೆಸಿರುವ ಶೋಧನೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಬಳ್ಳಾರಿ ಹೊಸಪೇಟೆ ಪ್ರಾಂತದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯಬಹುದಾದ ಅದಿರಿನ ಮೊತ್ತ 1500 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದೇ ರೀತಿ ಕುದುರೆಮುಖದ ಬಳಿ ಮ್ಯಾಗ್ನಟೈಟ್ ಅದಿರಿನ ಪ್ರಮಾಣ 3000 ಮಿಲಿಯನ್ ಟನ್ಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚಿದೆಯೆಂದು ಅಂದಾಜುಮಾಡಲಾಗಿದೆ (ನೋಡಿ- ಕರ್ಣಾಟಕದ ಖನಿಜ ನಿಕ್ಷೇಪಗಳು). ==ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳು== ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಧಾತುಗಳೊಡನೆ ಲೀನ ಮಾಡಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳು (ಫೆರ್ರೊಅಲಾಯ್ಸ್‌). ಲೀನ ವಸ್ತುಗಳು ಮುಖ್ಯವಾದವು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್, ನಿಕ್ಕಲ್, ಕ್ರೋಮಿಯಂ, ಟಂಗ್ ಸ್ಟನ್, ಸಿಲಿಕಾನ್, ತಾಮ್ರ, ವೆನೇಡಿಯಂ ಮತ್ತು ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂ. ಸಾಧಾರಣವಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಎಲ್ಲ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಇಂಗಾಲ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಅದರ ಅಂಶ ಶೇ. 0.1ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಇರುವಾಗ ಆ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ಉಕ್ಕಿನ ಮಿಶ್ರಲೋಹವೆಂದೂ ಕಡಿಮೆ ಇರುವಾಗ ಮಾತ್ರ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹವೆಂದೂ ಕರೆಯುವುದು ವಾಡಿಕೆ. ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹದಲ್ಲಿರುವ ಧಾತುಗಳು ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವೇ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಬೈಡಿನಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡು ಅಥವಾ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿರುವ ಇಂಗಾಲದ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಂಡು ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳಾಗುತ್ತವೆ. ಕೋಬಾಲ್ಟ್‌ ಮತ್ತು ನಿಕ್ಕಲುಗಳು ಸ್ವಂತರೂಪದಲ್ಲಿಯೇ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿರುವುವು. ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್, ಕ್ರೋಮಿಯಂ, ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್, ವೆನೆಡಿಯಂ ಮತ್ತು ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂಗಳು ಸ್ವಂತರೂಪದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಕಾರ್ಬೈಡುಗಳಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣ ಅಥವಾ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಬೈಡಿನಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಉಕ್ಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಉಕ್ಕಿನ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿರುವ ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಮುಂತಾದ ಧಾತುಗಳನ್ನು ದ್ರವಿಸಿದ ಉಕ್ಕಿನೊಡನೆ ನೇರವಾಗಿ ಲೀನಗೊಳಿಸುವಂತಿಲ್ಲ. ಇಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹ ಅತ್ಯುಪಯುಕ್ತವಾಗುವುದು. ಉಕ್ಕಿನೊಡನೆ ನಿಕ್ಕಲನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸಿ ತತ್ಸಂಬಂಧ ಉಕ್ಕಿನ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸಬೇಕೆಂದು ಭಾವಿಸೋಣ. ಆಗ ದ್ರವಿಸಿದ ಉಕ್ಕಿಗೆ ಕಬ್ಬಿಣದ (ನಿಕ್ಕಲ್) ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ಈ ಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಇರುವ ಕಲ್ಮಷಗಳೊಡನೆ ಧಾತುವಿನ (ನಿಕ್ಕಲ್) ಸ್ವಲ್ಪಾಂಶ ಬೆರೆತು ಕಿಟ್ಟರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಗೊಂಡು ಹೊರಬರುತ್ತದೆ. ಉಳಿದ ಅಂಶ ಉಕ್ಕಿನೊಡನೆ ಲೀನಗೊಂಡು ಅದು ಘನೀಭವಿಸುವಾಗ ನಮಗೆ ಬೇಕಾದ ಉಕ್ಕಿನ ಮಿಶ್ರಲೋಹ ದೊರೆಯುವುದು. ===ದೋಷಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ನಿರ್ಮೂಲನೆ=== ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕು ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಗಾಲದ ಜೊತೆಗೆ ಗಂಧಕ, ರಂಜಕ, ಆಮ್ಲಜನಕಗಳು ಕಲ್ಮಷ ರೂಪದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳಲ್ಲಿ ಬದಲಾವಣೆ ಗಳುಂಟಾಗುವುವು. ಆಮ್ಲಜನಕದಿಂದ ಉತ್ಪನ್ನವಾಗುವ ದೋಷಗಳನ್ನು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಅಥವಾ ಸಿಲಿಕಾನನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ನಿರ್ಮೂಲಿಸಬಹುದು. ಈ ಎರಡೂ ಧಾತುಗಳು ಆಯಾ ಧಾತುಗಳ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಲೀನವಾಗುತ್ತದೆ. ಗಂಧಕ ಮತ್ತು ರಂಜಕಗಳಿಂದ ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಪೆಡಸುತನ ಉಂಟಾಗುವುದು. ಗಂಧಕದ ದೋಷಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲಿಸಲು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸನ್ನೂ ರಂಜಕದ ದೋಷಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲಿಸಲು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್, ನಿಕ್ಕಲ್, ತಾಮ್ರ, ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್ ಸಿಲಿಕಾನ್ ಇವುಗಳ ಪೈಕಿ ಯಾವುದೇ ಎರಡನ್ನೂ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹದ ರೂಪದಿಂದ ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಲೀನಗೊಳಿಸುತ್ತಾರೆ. ===ತಯಾರಿಕೆಯ ವಿಧಾನಗಳು=== ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ವಿಧಾನಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿನವು ಮುಖ್ಯವಾದವು. 1. ಕಬ್ಬಿಣ ಮತ್ತು ಬೇಕಾದ ಧಾತು ಇವೆರಡನ್ನು ಬೇಕಾದ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ತೂಕಮಾಡಿ ಒಟ್ಟು ಗೂಡಿಸಿ ಮೂಸೆಯಲ್ಲಿ ಕರಗಿಸುವುದು. 2. ಹೆಚ್ಚು ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಕರಗುವ ಧಾತುವನ್ನು ಕರಗಿಸಿ ಅದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಉಷ್ಣತೆಗೆ ಕರಗುವ ಧಾತುವನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸಿ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದು. 3. ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದಿರು ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಧಾತುವಿನ ಅದಿರು ಇವನ್ನು ಮಿಶ್ರಣಮಾಡಿ ಅವನ್ನು ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಅಪಕರ್ಷಿಸಿ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದು. 4. ಕಬ್ಬಿಣದ ಒಂದು ಸಂಯುಕ್ತದ ದ್ರಾವಣ ಮತ್ತು ಬೇರೆ ಒಂದು ಧಾತುವಿನ ಸಂಯುಕ್ತದ ದ್ರಾವಣ ಮಿಶ್ರಣವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿ ಈ ಮಿಶ್ರಣದಿಂದ ಎರಡೂ ಧಾತುಗಳ ವಿದ್ಯುನ್ನಿಕ್ಷೇಪ ಮಾಡಿ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದು. ===ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಉಪಯೋಗಗಳು=== ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮಿಶ್ರಲೋಹಗಳು ಅವುಗಳ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಉಪಯೋಗಗಳನ್ನು ಮುಂದೆ ಬರೆದಿವೆ. 1.ಫೆರೊ ಬೊರಾನ್ : ಉಕ್ಕಿನ ತಯಾರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಅಮ್ಲಜನಕವನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಉಕ್ಕಿನ ಕಾಠಿನ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಇದರ ಉಪಯೋಗವಿದೆ. 2. ಫೆರೊ ಕ್ರೋಮಿಯಂ: ಉಕ್ಕಿಗೆ ಕ್ರೋಮಿಯಮನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಇದರ ಉಪಯೋಗವಿದೆ. ಇದರಿಂದ ಉಕ್ಕಿನ ಕಾಠಿನ್ಯ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅದು ತುಕ್ಕು ನಿರೋಧಕವಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಥ ಉಕ್ಕನ್ನು ತಿಜೋರಿ, ಜೆಜ್ಜುವ ಯಂತ್ರ ಮುಂತಾದ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಉಪಕರಣಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಸ್ಟೇನ್ಲೆಸ್ ಸ್ಟೀಲ್ ತಯಾರಿಸಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. 3. ಫೆರೊ ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ : ಉಕ್ಕಿಗೆ ಮ್ಯಾಂಗನೀಸನ್ನು ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿಯ ಗಂಧಕ ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕದಿಂದ ಉಂಟಾದ ದೋಷಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮೂಲಿಸುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ಉಕ್ಕಿಗೆ ಲೀನ ಮಾಡುವುದರಿಂದ, ಉಕ್ಕಿನ ಕಾಠಿನ್ಯ ಮತ್ತು ಧಾರಣಸಾಮಥರ್ಯ್‌ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಇಂಥ ಉಕ್ಕನ್ನು ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣ, ಯುದ್ಧಕವಚ ಮುಂತಾದುವುಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. 4. ಫೆರೊ ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಫೆರೊ ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಂ : ಉಕ್ಕಿಗೆ ಟಂಗ್ಸ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಮಾಲಿಬ್ಡಿನಮ್ ಲೀನಗೊಳಿಸುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಇವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳ ಮಿಶ್ರಣದಿಂದ ಉಕ್ಕಿಗೆ ಕಾಠಿನ್ಯ ಬರುತ್ತದೆ. ಇಂಥ ಉಕ್ಕನ್ನು ಕೊಯ್ಯುವ ಉಪಕರಣ ಮತ್ತು ಬೈರಿಗೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. 5. ಫೆರೊ ಕೊಬಾಲ್ಟ್‌ : ಉಕ್ಕಿಗೆ ಕೊಬಾಲ್ಟನ್ನು ಲೀನಮಾಡುವುದರ ಹಾಗೂ ಶಾಶ್ವತಕಾಂತತೆ ನೀಡುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಈ ಮಿಶ್ರಲೋಹವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಫೆರೊ ಸಿಲಿಕಾನ್ : ಈ ಮಿಶ್ರಲೋಹದ ಮೇಲೆ ಆಮ್ಲದ ಕ್ರಿಯೆ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆಮ್ಲಗಳನ್ನು ಇಡುವ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದರ ಸಲುವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ== {{div col | colwidth = 30em | small = yes}} * {{Greenwood&Earnshaw2nd}} * <!-- We -->{{Cite book | author-last = Weeks | author-first = Mary Elvira | author-link = Mary Elvira Weeks | author-last2 = Leichester | author-first2 = Henry M. | date = 1968 | title = Discovery of the elements | url = https://archive.org/details/discoveryofeleme07edunse | url-access = registration | publisher = Journal of Chemical Education | location = Easton, PA | chapter = Elements known to the ancients | pages = [https://archive.org/details/discoveryofeleme07edunse/page/29 29]–40 | lccn = 68-15217 | ref = CITEREFWeeks1968 | isbn = 0-7661-3872-0 }} {{div col end}} ==ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ== {{div col | colwidth = 30em | small = yes}} * H.R. Schubert, ''History of the British Iron and Steel Industry&nbsp;... to 1775 AD'' (Routledge, London, 1957) * R.F. Tylecote, ''History of Metallurgy'' (Institute of Materials, London 1992). * R.F. Tylecote, "Iron in the Industrial Revolution" in J. Day and R.F. Tylecote, ''The Industrial Revolution in Metals'' (Institute of Materials 1991), 200–60. {{div col end}} ==ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು== * [https://education.jlab.org/itselemental/ele026.html It's Elemental – Iron] * [https://www.periodicvideos.com/videos/026.htm Iron] at ''[[The Periodic Table of Videos]]'' (University of Nottingham) * [https://books.google.com/books?id=brpx-LtdCLYC&pg=frontcover&d#v=onepage&q&f=true Metallurgy for the non-Metallurgist] * [https://mysite.du.edu/~jcalvert/phys/iron.htm Iron] by J.B. Calvert {{Includes Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ಕಬ್ಬಿಣ}} [[ವರ್ಗ:ಮೂಲಧಾತುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಲೋಹಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] opa7d2toio3ywp4uq8s26n0li1dz0s3 0 16240 1113488 831647 2022-08-12T15:20:06Z 2405:204:5017:80E5:C758:220E:D026:6A45 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Davy Humphry desk color Howard.jpg|thumb|right|ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ]] [[ಚಿತ್ರ:HumphryDavyStatueNew2.jpg|thumb|right|ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ]] '''ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ'''(7 ದಶಂಬರ 1778 – 29 ಮೇ 1829)[[ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌]]ನ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ.ಇವರು ಡೇವಿ ಲ್ಯಾಂಪ್ ಎಂಬ [[ಗಣಿ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವವರಿಗೆ ಉಪಯೋಗವಾಗುವ ದೀಪದ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಮಾಡಿದುದರಿಂದ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.ಇದರೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು [[ಕ್ಷಾರ]]ಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ [[ಕ್ಷಾರೀಯ ಭಸ್ಮ ಲೋಹ]](Alkaline earth metals)ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು.[[ಅರಿವಳಿಕೆ]](anaesthetic)ಯಾಗಿ [[ನೈಟ್ರಸ್ ಆಕ್ಸ್‌ಡ್‌]]ನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರು.ಇವರು [[ಮ್ಯಗ್ನೀಶಿಯಮ್]], [[ಬೊರಾನ್]],[[ಬೇರಿಯಮ್]] ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. [[ಚಿತ್ರ:Davy lamp.png|thumb|150px| ಡೇವಿ ಲ್ಯಾಂಪ್ ]] == ಜನನ == ಹಂಫ್ರಿಡೇವಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನಿ. ಇವರು ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೭೮ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಬೋರ್ಲಾನ್ ಎಂಬ ಸ್ಥಳೀಯ ವೈದ್ಯರ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದು ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪೂರೈಸಿದರು. ಶರೀರ ವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡು ರಸಾಯನ, ತತ್ವಜ್ಞಾನದವರೆಗೆ ಇವರು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. <ref>http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/davy_humphrey.shtml</ref> ==ಸಾಧನೆ== ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೯೮ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ನಗರದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನೈಟ್ರೋಜನ್, ಹೈಡ್ರೋಜನ್, ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಮೊದಲಾದ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ರೋಗ ನಿವಾರಣೆಗೆ ಯಾವ ರೀತಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದೆಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಇವರ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆಯೆಂದರೆ ನಗೆ ಅನಿಲವೆಂದೇ ಹೆಸರಾದ ನೈಟ್ರಸ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದದ್ದು. <ref>http://www.biography.com/people/humphry-davy-9268399</ref> ಹಲವು ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನ ಮಾಡಿ ಪೊಟಾಸಿಯಂ ಧಾತುವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ೧೮೧೫ ರಲ್ಲಿ ಇವರು ಗಣಿಕಾರ್ಮಿಕನ ಸುರಕ್ಷತೆಗಾಗಿ ಸೇಫ್ಟಿ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಕಂಡುಹಿಡಿದರು, ಈ ಪ್ರಯೋಗದಿಂದಾಗಿ ಸಾವಿರಾರು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಪ್ರಾಣ ಉಳಿಸಿದಂತಾಗಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ನೀರಿನ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯುತ್ ಹರಿಸಿದಾಗ ಆಮ್ಲ ಮತ್ತು ಕ್ಷಾರ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಲು ಕಾರಣವೇನು ಎಂಬುದನ್ನು ಸಹ ಇವರು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <references/> [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನ]] [[ವರ್ಗ:ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ]] nmuczxniloru3bbcnjt8lq5b4xld7za 1113489 1113488 2022-08-12T15:27:13Z 2405:204:5017:80E5:C758:220E:D026:6A45 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Davy Humphry desk color Howard.jpg|thumb|ಹಂಫ್ರಿ [[ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ]]|alt=ಜನನ ಮರಣ ಸಾಧನೆ ]] [[ಚಿತ್ರ:HumphryDavyStatueNew2.jpg|thumb|right|ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ]] <ref>ಮರಣ ಹಂಫ್ರಿ ಜೀವನ ಡೇವಿಡ್</ref>'''ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ'''(7 ದಶಂಬರ 1778 – 29 ಮೇ 1829)[[ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌]]ನ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ.ಇವರು ಡೇವಿ ಲ್ಯಾಂಪ್ ಎಂಬ [[ಗಣಿ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವವರಿಗೆ ಉಪಯೋಗವಾಗುವ ದೀಪದ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಮಾಡಿದುದರಿಂದ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.ಇದರೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು [[ಕ್ಷಾರ]]ಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ [[ಕ್ಷಾರೀಯ ಭಸ್ಮ ಲೋಹ]](Alkaline earth metals)ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು.[[ಅರಿವಳಿಕೆ]](anaesthetic)ಯಾಗಿ [[ನೈಟ್ರಸ್ ಆಕ್ಸ್‌ಡ್‌]]ನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರು.ಇವರು [[ಮ್ಯಗ್ನೀಶಿಯಮ್]], [[ಬೊರಾನ್]],[[ಬೇರಿಯಮ್]] ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. [[ಚಿತ್ರ:Davy lamp.png|thumb|150px| ಡೇವಿ ಲ್ಯಾಂಪ್ ]] == ಜನನ == ಹಂಫ್ರಿಡೇವಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನಿ. ಇವರು ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೭೮ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಬೋರ್ಲಾನ್ ಎಂಬ ಸ್ಥಳೀಯ ವೈದ್ಯರ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದು ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪೂರೈಸಿದರು. ಶರೀರ ವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡು ರಸಾಯನ, ತತ್ವಜ್ಞಾನದವರೆಗೆ ಇವರು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. <ref>http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/davy_humphrey.shtml</ref> ==ಮರಣ == ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೯೮ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ನಗರದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನೈಟ್ರೋಜನ್, ಹೈಡ್ರೋಜನ್, ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಮೊದಲಾದ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ರೋಗ ನಿವಾರಣೆಗೆ ಯಾವ ರೀತಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದೆಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಇವರ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆಯೆಂದರೆ ನಗೆ ಅನಿಲವೆಂದೇ ಹೆಸರಾದ ನೈಟ್ರಸ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದದ್ದು. <ref>http://www.biography.com/people/humphry-davy-9268399</ref> ಹಲವು ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನ ಮಾಡಿ ಪೊಟಾಸಿಯಂ ಧಾತುವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ೧೮೧೫ ರಲ್ಲಿ ಇವರು ಗಣಿಕಾರ್ಮಿಕನ ಸುರಕ್ಷತೆಗಾಗಿ ಸೇಫ್ಟಿ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಕಂಡುಹಿಡಿದರು, ಈ ಪ್ರಯೋಗದಿಂದಾಗಿ ಸಾವಿರಾರು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಪ್ರಾಣ ಉಳಿಸಿದಂತಾಗಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ನೀರಿನ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯುತ್ ಹರಿಸಿದಾಗ ಆಮ್ಲ ಮತ್ತು ಕ್ಷಾರ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಲು ಕಾರಣವೇನು ಎಂಬುದನ್ನು ಸಹ ಇವರು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು <references/> [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನ]] [[ವರ್ಗ:ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ]] 2juxele20lf7kxf1hj89mmy54ig12kq 1113521 1113489 2022-08-13T01:32:57Z ~aanzx 72368 Reverted 2 edits by [[Special:Contributions/2405:204:5017:80E5:C758:220E:D026:6A45|2405:204:5017:80E5:C758:220E:D026:6A45]] ([[User talk:2405:204:5017:80E5:C758:220E:D026:6A45|talk]])Reverting vandalism (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Davy Humphry desk color Howard.jpg|thumb|right|ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ]] [[ಚಿತ್ರ:HumphryDavyStatueNew2.jpg|thumb|right|ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ]] '''ಹಂಫ್ರಿ ಡೇವಿ'''(7 ದಶಂಬರ 1778 – 29 ಮೇ 1829)[[ಇಂಗ್ಲೆಂಡ್‌]]ನ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ.ಇವರು ಡೇವಿ ಲ್ಯಾಂಪ್ ಎಂಬ [[ಗಣಿ]]ಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವವರಿಗೆ ಉಪಯೋಗವಾಗುವ ದೀಪದ ಆವಿಷ್ಕಾರ ಮಾಡಿದುದರಿಂದ ಪ್ರಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು.ಇದರೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು [[ಕ್ಷಾರ]]ಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ [[ಕ್ಷಾರೀಯ ಭಸ್ಮ ಲೋಹ]](Alkaline earth metals)ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು.[[ಅರಿವಳಿಕೆ]](anaesthetic)ಯಾಗಿ [[ನೈಟ್ರಸ್ ಆಕ್ಸ್‌ಡ್‌]]ನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದವರಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗರು.ಇವರು [[ಮ್ಯಗ್ನೀಶಿಯಮ್]], [[ಬೊರಾನ್]],[[ಬೇರಿಯಮ್]] ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. [[ಚಿತ್ರ:Davy lamp.png|thumb|150px| ಡೇವಿ ಲ್ಯಾಂಪ್ ]] == ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ == ಹಂಫ್ರಿಡೇವಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಜ್ಞಾನಿ. ಇವರು ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೭೮ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಹಳ್ಳಿಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಬೋರ್ಲಾನ್ ಎಂಬ ಸ್ಥಳೀಯ ವೈದ್ಯರ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆದು ತಮ್ಮ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪೂರೈಸಿದರು. ಶರೀರ ವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಆರಂಭಗೊಂಡು ರಸಾಯನ, ತತ್ವಜ್ಞಾನದವರೆಗೆ ಇವರು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. <ref>http://www.bbc.co.uk/history/historic_figures/davy_humphrey.shtml</ref> ==ಸಾಧನೆ== ಕ್ರಿ.ಶ ೧೭೯೮ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ ನಗರದ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನೈಟ್ರೋಜನ್, ಹೈಡ್ರೋಜನ್, ಆಕ್ಸಿಜನ್ ಮೊದಲಾದ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ರೋಗ ನಿವಾರಣೆಗೆ ಯಾವ ರೀತಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದೆಂದು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ಇವರ ಬಹುದೊಡ್ಡ ಸಾಧನೆಯೆಂದರೆ ನಗೆ ಅನಿಲವೆಂದೇ ಹೆಸರಾದ ನೈಟ್ರಸ್ ಆಕ್ಸೈಡ್ ಅನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದದ್ದು. <ref>http://www.biography.com/people/humphry-davy-9268399</ref> ಹಲವು ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನ ಮಾಡಿ ಪೊಟಾಸಿಯಂ ಧಾತುವನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದ ಕೀರ್ತಿ ಇವರಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ೧೮೧೫ ರಲ್ಲಿ ಇವರು ಗಣಿಕಾರ್ಮಿಕನ ಸುರಕ್ಷತೆಗಾಗಿ ಸೇಫ್ಟಿ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಕಂಡುಹಿಡಿದರು, ಈ ಪ್ರಯೋಗದಿಂದಾಗಿ ಸಾವಿರಾರು ಕಾರ್ಮಿಕರ ಪ್ರಾಣ ಉಳಿಸಿದಂತಾಗಿದೆ. ಅಷ್ಟೇ ಅಲ್ಲದೆ ನೀರಿನ ಮೂಲಕ ವಿದ್ಯುತ್ ಹರಿಸಿದಾಗ ಆಮ್ಲ ಮತ್ತು ಕ್ಷಾರ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗಲು ಕಾರಣವೇನು ಎಂಬುದನ್ನು ಸಹ ಇವರು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <references/> [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನ]] [[ವರ್ಗ:ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ]] twgm4v4lv68692cg7ig6fm2vda3wjlc 0 20759 1113515 1084051 2022-08-12T19:06:18Z 2409:4071:D8D:8F13:0:0:A5CA:70E /* ದಿನದ ಸಾಂಗ್ಯಗಳು */ wikitext text/x-wiki {{Infobox Holiday |holiday_name = ಶುಭ ಶುಕ್ರವಾರ |image = Cristo de San Plácido, by Diego Velázquez.jpg |date = [[ಈಸ್ಟರ್ ಭಾನುವಾರ]]ಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಬರುವ ಶುಕ್ರವಾರ |date 2011 = ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೨ |date 2012 = ಏಪ್ರಿಲ್ ೬ <br /> |observances = [[ಆರಾಧನೆ]], [[ಪ್ರಾರ್ಥನೆ]] ಹಾಗೂ [[ಜಾಗರಣೆ]] ವಿಧಿಗಳು, [[ಉಪವಾಸ]], [[ದಾನಧರ್ಮ]] |celebrations = ಸಾಂಭ್ರಮಿಕ ಆಚರಣೆಗಳಿಲ್ಲ |type = ಕ್ರೈಸ್ತಧರ್ಮ |significance = [[ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತ]]ನ ಶಿಲುಬೆ ಯಾತನೆ ಮತ್ತು ಮರಣವನ್ನು ಸ್ಮರಿಸುವ ದಿನ |related to = [[ಪಾಸ್ಕ]], [[ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್]] (ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಜನನ), [[ಬೂದಿ ಬುಧವಾರ]], [[ತಪಸ್ಸುಕಾಲ]], [[ಗರಿಗಳ ಭಾನುವಾರ]], [[ಪವಿತ್ರ ಗುರುವಾರ]] ಮತ್ತು [[ಪವಿತ್ರ ಶನಿವಾರ]] '''[[ಈಸ್ಟರ್ ಭಾನುವಾರ]]''', [[ಯೇಸುವಿನ ಸ್ವರ್ಗಾರೋಹಣ|ಸ್ವರ್ಗಾರೋಹಣ]], [[ಪಂಚಾಶತ್ತಮ]], [[ಪರಮ ತ್ರಿತ್ವ]], ಹಾಗೂ [[ಯೇಸುವಿನ ಪೂಜ್ಯ ಶರೀರ ಮತ್ತು ರಕ್ತ|ಪರಮ ಪ್ರಸಾದ]] }} '''ಶುಭ ಶುಕ್ರವಾರ'''ವು ಕ್ರೈಸ್ತರಿಗೆ ಒಂದು ಪವಿತ್ರವಾದ ದಿನ. [[ಕ್ರಿಸ್ಮಸ್]] ಹೇಗೆ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಜನನವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತೆಯೋ ಹಾಗೆ ಶುಭ ಶುಕ್ರವಾರವು ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಮರಣವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನವನ್ನು '''ಕಪ್ಪು ಶುಕ್ರವಾರ''', '''ಪವಿತ್ರ ಶುಕ್ರವಾರ''', '''ದೊಡ್ಡ ಶುಕ್ರವಾರ''' ಇತ್ಯಾದಿ ಹೆಸರುಗಳಿಂದಲೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪವಿತ್ರ ಸಪ್ತಾಹದ ಅಂಗವಾದ ಶುಭ ಶುಕ್ರವಾರವು ಯೆಹೂದ್ಯರ ಆಚರಣೆಯಾದ ಪಾಸ್ಕದೊಂದಿಗೆ ತಳುಕು ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ.<ref>{{cite news|last=Bainger|first=Fleur|title=Fish frenzy for Easter Friday|url=http://www.abc.net.au/rural/wa/content/2010/04/s2862913.htm|accessdate=22 April 2011|newspaper=[[ABC Online]]|date=1 April 2010}}</ref> ಅಧಿಕೃತ ಶುಭಸಂದೇಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನನ್ನು ಶಿಲುಬೆಗೇರಿಸಿದ್ದು ಶುಕ್ರವಾರವೆನ್ನಲಾಗಿದೆ. ({{ಪವಿತ್ರಬೈಬಲ್||ಯೋಹಾನ|೧೯:೪೨|}}).<ref name="wesley-john-19-42">{{cite web |url=http://wes.biblecommenter.com/john/19.htm |title=John 19 |work=Wesley's Notes for the Bible |publisher=Biblecommenter.com |accessdate=2010-04-02 |quote=19:42 ಸಮಾಧಿಯು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲೇ ಇದ್ದುದರಿಂದ ಹಾಗೂ ಮರುದಿನ ಪಾಸ್ಕಹಬ್ಬವಾದುದರಿಂದ ಯೇಸುವಿನ ಪಾರ್ಥಿವ ಶರೀರವನ್ನು ಅಲ್ಲೇ ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಿದರು |archive-date=2009-04-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090410082646/http://wes.biblecommenter.com/john/19.htm |url-status=dead }}</ref> ಶುಭ ಶುಕ್ರವಾರ [[ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ]] ೩೩ ರಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿತೆಂದು ಇತ್ತಂಡಗಳು ಅಂದಾಜಿಸಿವೆ, ಆದರೆ ಪವಿತ್ರ ಬೈಬಲ್ ಮತ್ತು [[ಜೂಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್]]ಗಳ ನಡುವಿನ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳು ಹಾಗೂ ಚಂದ್ರನ ಚಲನೆಯನ್ನು ಅಭ್ಯಸಿಸಿದ [[ಐಸಾಕ್ ನ್ಯೂಟನ್]] ಪ್ರಕಾರ ಅದು ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ೩೪.<ref>Isaac Newton, 1733, ''Of the Times of the Birth and Passion of Christ'', in "Observations upon the Prophecies of Daniel and the Apocalypse of St. John" (London: J. Darby and T. Browne).</ref><ref>Bradley Schaefer, 1990, ''Lunar Visibility and the Crucifixion'' Quarterly. Journal of the Royal Astronomical Society 31.</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.mirabilis.ca/archives/000736.html |title=Astronomers on the Date of the Crucifixion |access-date=2012-03-18 |archive-date=2011-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110425083159/http://www.mirabilis.ca/archives/000736.html |url-status=dead }}</ref><ref>[http://english.pravda.ru/science/tech/16-05-2003/2819-christ-0 Astronomers on Date of Christ's Death]</ref><ref>John Pratt ''Newton's Date For The Crucifixion'' "Quarterly Journal of Royal Astronomical Society", September 1991.</ref><ref>[http://www.johnpratt.com/items/docs/newton.html Newton's Date For The Crucifixion]</ref> ಮೂರನೇ ವಿಧಾನದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರಚಲನೆಯ ವೀಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ (ಶಿಲುಬೆಗೇರಿಸಿದ ಸಂದರ್ಭದ [[ಸಂಪೂರ್ಣ ಸೂರ್ಯಗ್ರಹಣ]] ಆಧರಿಸಿ) ಹಾಗೂ ಪವಿತ್ರ ಬೈಬಲ್ಲಿನ [[ಪ್ರೇಷಿತರ ಕಾರ್ಯಕಲಾಪಗಳು]] ಭಾಗದಲ್ಲಿ [[ಯೇಸುವಿನ ಶಿಷ್ಯ ಪೇತ್ರ]]ನು ದಾಖಲಿಸಿದ [[ರಕುತ ಚಂದ್ರಮ]]ನ ಪ್ರಸ್ತಾಪವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿ ಶುಭಶುಕ್ರವಾರವು ಕ್ರಿಸ್ತಶಕ ೩೩ನೇ ವರ್ಷದ ಏಪ್ರಿಲ್ ೩ಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದುವುದೆನ್ನಲಾಗಿದೆ.<ref name="Humphreys">Humphreys, Colin J., and W. G. Waddington, "Dating the Crucifixion", Nature 306 (December 22/29, 1983), pp. 743-46. [http://www.nature.com/nature/journal/v306/n5945/abs/306743a0.html Dating the Crucifixion] Nature.com</ref><ref name=HumWadJASA>Colin J. Humphreys and W. G. Waddington, ''The Date of the Crucifixion'' Journal of the American Scientific Affiliation 37 (March 1985) [http://www.asa3.org/aSA/PSCF/1985/JASA3-85Humphreys.html The Date of the Crucifixion] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100408114419/http://www.asa3.org/aSA/PSCF/1985/JASA3-85Humphreys.html |date=2010-04-08 }} ASA3.org</ref> ==ಬೈಬಲ್ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು== {{main| ಯೇಸುವಿನ ಯಾತನೆ|ಶಿಲುಬೆ ಮರಣ |ಶಿಲುಬೆ ಮೇಲಿನ ಮಾತುಗಳು }} [[File:Gustave Doré - The Holy Bible - Plate CXLI, The Judas Kiss.jpg|thumb|220px|''The Judas Kiss'' by [[Gustave Doré]], 1866]] ಶುಭಸಂದೇಶಗಳ ಪ್ರಕಾರ [[ಜೆರುಸಲೇಮ್ ದೇವಾಲಯ]]ದ ಕಾವಲುಪಡೆಯವರು ಯೇಸುವಿನ ಶಿಷ್ಯ [[ಜೂದಾಸ್ ಇಸ್ಕಾರಿಯೋತ]]ನನ್ನು ಮುಂದಿಟ್ಟುಕೊಂಡು ಬಂದು [[ಗೆತ್ಸೆಮನೆ ತೋಟ]]ದಲ್ಲಿ ಯೇಸುವನ್ನು ಬಂಧಿಸಿದರು. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಜೂದಾಸನು ೩೦ ಬೆಳ್ಳಿನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಲಂಚವಾಗಿ ಪಡೆದಿದ್ದನು. ({{Bibleverse||Matthew|26:14-16|KJV}}) ಹನ್ನೆರಡು ಮಂದಿ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬನಾದ ಇಸ್ಕಾರಿಯೋತಿನ ಯೂದ ಎಂಬಾತ ಮುಖ್ಯ ಯಾಜಕರ ಬಳಿಗೆ ಹೋದನು. “ನಿಮಗೆ ನಾನು ಯೇಸುವನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಟ್ಟರೆ ನನಗೇನು ಕೊಡುವಿರಿ?” ಎಂದು ಅವರನ್ನು ವಿಚಾರಿಸಿ “ನಾನು ಯಾರಿಗೆ ಮುದ್ದಿಡುತ್ತೇನೋ ಆತನೇ ಆ ವ್ಯಕ್ತಿ, ಅವನನ್ನು ಹಿಡಿದುಕೊಳ್ಳಿ” ಸೂಚಿಸಿದನು. ಅವರೋ, ಅವನಿಗೆ ಮೂವತ್ತು ಬೆಳ್ಳಿನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ನಿಗದಿಮಾಡಿ ಕೊಟ್ಟರು. ಯೇಸುವನ್ನು ಬಂಧಿಸಿ ಪ್ರಧಾನಗುರು [[ಕಾಯಫ]]ನ ಮಾವನಾದ [[ಅನ್ನಾಸ]]ನ ಮನೆಗೆ ಕರೆತಂದು ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದಾಗ ಏನೂ ಉತ್ತರ ದೊರೆಯಲಿಲ್ಲವಾದ ಕಾರಣ ಕಾಯಫನ ನೇತೃತ್ವದ [[ಸೆನ್ಹೆದ್ರಿನ್]] ಎಂಬ ನ್ಯಾಯಸ್ಥಾನದ ಮುಂದೆ ತಂದು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು. ({{Bibleverse||John|18:1-24|KJV}}). ವಿಚಾರಣೆ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ಮಂದಿ ಸುಳ್ಳು ಆರೋಪಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರೂ ಯೇಸು ಮೌನವಾಗಿದ್ದರು. ಕೊನೆಗೆ ಪ್ರಧಾನಗುರುವು “ದೇವರ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಮಾಣಮಾಡಿ ಕೇಳುತ್ತೇನೆ, ’ನೀನು ದೇವಪುತ್ರ ಹಾಗೂ ಅಭಿಷಿಕ್ತನಾದ ಲೋಕೋದ್ಧಾರಕನೋ?’ ಎಂಬ ಪ್ರಶ್ನೆಗೆ ನೀನು ಉತ್ತರಿಸಲೇಬೇಕು” ಎಂದು ಜುಲುಮೆ ಮಾಡಿದನು. ಯೇಸು ಉತ್ತರಿಸುತ್ತಾ “ಅದು ನಿನ್ನ ಬಾಯಿಂದಲೇ ಬಂದಿದೆ, ಮೇಘಾವೃತವಾದ ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ದೇವಪುತ್ರನು ಸರ್ವಶಕ್ತನ ಬಲಗಡೆ ಕುಳಿತಿರುವುದನ್ನು ನೀನು ಕಾಲಾಂತರದಲ್ಲಿ ನೋಡುವಿ” ಎಂದರು. ಕೂಡಲೇ ಸಿಟ್ಟಾದ ಕಾಯಫನು ಇದು [[ಧರ್ಮನಿಂದನೆ]] ಎಂದು ಅಬ್ಬರಿಸಿ ಯೇಸುವಿಗೆ ಮರಣದಂಡನೆ ವಿಧಿಸಿದನು. ({{Bibleverse||Matthew|26:57-66|KJV}}). [[File:Romans.JPG|thumb|280px|left|[[ಮುಂಬಯಿ]] ನಗರದಲ್ಲಿ ದೇಸೀ ಕ್ರೈಸ್ತರು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಶುಭ ಶುಕ್ರವಾರದ ಶಿಲುಬೆಯಾತ್ರೆಯ ಒಂದು ದೃಶ್ಯ]] ಮರು ಬೆಳಗ್ಗೆ ಅವರು ಯೇಸುವಿನ ಮೇಲೆ ಪಿತೂರಿ ಹಾಗೂ ದೇಶದ್ರೋಹದ ಆರೋಪ ಹೊರಿಸಿ ರೋಮನ್ ರಾಜ್ಯಪಾಲ [[ಪೋಂಶಿಯಸ್ ಪಿಲಾತುಸ್]] ಬಳಿಗೆ ಕರೆತಂದರು. ({{Bibleverse||Luke|23:1-2|KJV}}). ಪಿಲಾತನು ಇದು ನಿಮ್ಮ ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಪಟ್ಟ ವಿಷಯವಾದುದರಿಂದ ನೀವೇ ಕ್ರಮ ಕೈಗೊಳ್ಳಿ ಎಂದ. ಅದಕ್ಕವರು ತಾವು ರೋಮನ್ ರಾಜ್ಯಾಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿರುವುದರಿಂದ ಮರಣದಂಡನೆ ನೀಡುವ ಅಧಿಕಾರ ಹೊಂದಿಲ್ಲ ಎಂದುತ್ತರಿಸಿದರು. ({{Bibleverse||John|18:31|KJV}}). ರಾಜ್ಯಪಾಲನು ವಿಚಾರಣೆ ನಡೆಸಿ ಮರಣಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಅರ್ಹವಾದ ಯಾವ ತಪ್ಪನ್ನೂ ಕಾಣದೆ, ಯೇಸು ಗಲಿಲೇಯದವನಾದುದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿಯ ರಾಜನಲ್ಲಿಗೆ ಹೋಗಿ ನಿವೇದಿಸಿಕೊಳ್ಳಿ ಎಂದು ಕಳಿಸಿಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ಗಲಿಲೇಯದ ರಾಜ ಹೆರೋದನು ಯೇಸುವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ ಏನೂ ಉತ್ತರ ಪಡೆಯದೆ ಮತ್ತೆ ರಾಜ್ಯಪಾಲನಲ್ಲಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುತ್ತಾನೆ. ರಾಜ್ಯಪಾಲನು ಯೇಸುವಿಗೆ ಚಾಟಿಯೇಟಿನ ಶಿಕ್ಷೆ ನೀಡಿ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡುತ್ತಾನೆ. ({{Bibleverse||Luke|23:3-16|KJV}}) ಆಗ ಜನರಗುಂಪು ಯೇಸುವಿನ ಬದಲಿಗೆ [[ಬರಬ್ಬ]]ನೆಂಬ ಕುಖ್ಯಾತ ಕೈದಿಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಿ ಯೇಸುವನ್ನು ಶಿಲುಬೆಗೇರಿಸಿ ಎಂದು ಕೂಗುತ್ತದೆ. ({{Bibleverse||Mark|15:6-14|KJV}}). ಪೋಂಶಿಯಸ್ ಪಿಲಾತನ ಹೆಂಡತಿಯು ಯೇಸುವನ್ನು ನೋಡಿ ಕನಿಕರಗೊಂಡು ನಿರಪರಾಧಿಯನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸಬೇಡಿ ಎಂದು ತನ್ನ ಗಂಡನನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. ({{Bibleverse||Matthew|27:19|KJV}}). ಆಗ ಪಿಲಾತನು ಯೇಸುವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲೆತ್ನಿಸುತ್ತಾನಾದರೂ ಪ್ರಧಾನಗುರುವು ಅವನು ದೇವರಪುತ್ರ ಎಂದು ಹೇಳಿರುವುದರಿಂದ ಮರಣದಂಡನೆ ನೀಡಲೇಬೇಕು ಎಂದು ವಿನಂತಿಸುತ್ತಾನೆ. ಅದನ್ನು ಕೇಳಿದ ಪಿಲಾತನು ಯೇಸುವನ್ನು ಒಳಗೆ ಕರೆದೊಯ್ದು ಆತನಾರೆಂದು ವಿಚಾರಿಸುತ್ತಾನೆ. ({{Bibleverse||John|19:1-9|KJV|}}). [[File:Eccehomo1.jpg|thumb|270px|[[ಆಂಟೊನಿಯೊ ಸಿಸೆರಿ]]ಯು ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಪಿಲಾತನರಮನೆಯಲ್ಲಿ ಯೇಸುವಿನ ಪ್ರದರ್ಶನ]] ಗುಂಪಿನೆದುರು ಕೊನೆಯ ಬಾರಿಗೆ ಬರುವ ಪಿಲಾತ ಯೇಸು ನಿರಪರಾಧಿಯೆಂದು ಘೋಷಿಸಿ ಅವನನ್ನು ಶಿಕ್ಷಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಸಕಾರಣಗಳಿಲ್ಲ ಅವನ ರಕ್ತಕ್ಕೆ ನಾನು ಹೊಣೆಯಲ್ಲ ಎಂದು ಹೇಳಿ ಕೈ ತೊಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಯೇಸುವನ್ನು ಶಿಲುಬೆಗೇರಿಸಲು ಆ ಜನರಿಗೊಪ್ಪಿಸುವುದರಿಂದ ಮುಂದಾಗಬಹುದಾದ ಗಲಭೆಯನ್ನು ತಡೆಯುವುದಲ್ಲದೆ ತನ್ನ ಸ್ಥಾನ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಭಾವನೆ ಅವನದು. ({{Bibleverse||Matthew|27:24-26|KJV}}) ಯೇಸುವಿನ ತಲೆಗೆ ಮುಳಿನ ಕಿರೀಟ ತೊಡಿಸಿ ನೇರಳೆ ಬಣ್ಣದ ಬಟ್ಟೆ ತೊಡಿಸಿದರು ಇಗೋ ಇವನನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಕಡೆಗೆ ಕೊಡುತ್ತೇನೆ ಎಂದು ಜನರಿಗೆ ಒಪ್ಪಿಸಿದನು. ಯೇಸು ಶಿಲುಬೆ ಹೊತ್ತು ಮೂರು ಸಲ ನೆಲಕ್ಕೆ ಬಿದ್ದು ಮತ್ತೆ ಎದ್ದು ನಡೆಯುತ್ತರೆ . ಶಿಲುಬೆ ಹೊತ್ತು ವಧಾಸ್ಥಾನವಾದ ಕಪಾಲಬೆಟ್ಟಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಶಿಲುಬೆ ಹೊರಲು ಕೆಲಕಾಲ ಅವರಿಗೆ ಸಿರೇನ್ ಊರಿನ ಸಿಮೋನ್ ಎಂಬಾತ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಕಪಾಲ ಬೆಟ್ಟವು ತಲೆಬುರುಡೆಯಾಕಾರದಲ್ಲಿದ್ದು ಗ್ರೀಕಿನಲ್ಲಿ [[ಗೊಲ್ಗೊಥಾ]] ಎಂದೂ ಲತೀನಿನಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ವಾರಿ]] ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಅಲ್ಲಿ ಯೇಸುವನ್ನು ಇತರ ಇಬ್ಬರು ಅಪರಾಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಿಲುಬೆಗೇರಿಸಲಾಯಿತು . ({{Bibleverse||John|19:17-22|KJV}}). ಆಗ ನಡುಮಧ್ಯಾಹ್ನದಿಂದ ಮೂರುಗಂಟೆಯವರೆಗೆ ನಾಡಿನಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಕತ್ತಲೆ ಆವರಿಸಿತು.<ref>{{Bibleverse||Matthew|27:45}}; {{Bibleverse||Mark|15:13}}; {{Bibleverse||Luke|23:44}}</ref> ಯೇಸು ಇವರನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಅವರು ಅರಿಯರು ಅವರನ್ನು ಮನ್ನಿಸಿ ಎಂದು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಕೂಗಿ ಪ್ರಾಣ ಬಿಟ್ಟರು. ಆಗ ಭೂಕಂಪವಾಯಿತು, ಸಮಾಧಿಗಳು ತೆರೆದುಕೊಂಡವು, ಮಹಾದೇವಾಲಯದ ಪರದೆಯು ಮೇಲಿನಿಂದ ಕೆಳಗಿನವರೆಗೆ ಹರಿದು ಇಬ್ಭಾಗವಾಯಿತು, ಕಾವಲಿಗಿದ್ದ [[ಶತಾಧಿಪತಿ]]ಯು ’ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಈ ಮನುಷ್ಯ ದೇವರಪುತ್ರನೇ ಹೌದು!’ ಎಂದು ಉದ್ಗರಿಸಿದ. ({{Bibleverse||Matthew|27:45-54|KJV}}) ಸೆನ್ಹೆದ್ರಿನ್ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯನೂ ಯೇಸುವಿನ ಅಭಿಮಾನಿಯೂ ಯೇಸುವಿನ ಮರಣಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದವನೂ ಆಗಿದ್ದ [[ಅರಿಮಥಾಯದ ಜೋಸೆಫ್]] ಎಂಬಾತ, ಪಿಲಾತನ ಬಳಿಗೆ ಹೋಗಿ ಯೇಸುವಿನ ಶವಕ್ಕಾಗಿ ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಾನೆ. ({{Bibleverse||Luke|23:50-52|KJV}}). ಅದೇ ರೀತಿ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಅಭಿಮಾನಿಯೂ ಸೆನ್ಹೆದ್ರಿನ್ ಸದಸ್ಯನೂ ಆದ [[ನಿಕೊದೆಮುಸ್]] ಎಂಬುವನು ಯೇಸುವಿನ ದೇಹಕ್ಕೆ ಹಚ್ಚಲು ರಕ್ತಬೋಳ ಹಾಗೂ ಅಗರು ಕಲಸಿದ ಮೂವತ್ತು ಕಿಲೊಗ್ರಾಮಿನಷ್ಟು ಚೂರ್ಣವನ್ನು ತಂದನು. ({{Bibleverse||John|19:39-40|KJV}}). ಪಿಲಾತನು ಶತಾಧಿಪತಿಯತ್ತ ನೋಡಿ ಯೇಸು ಸತ್ತದ್ದನ್ನು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಂಡನು. ({{Bibleverse||Mark|15:44|KJV}}). ಸೈನಿಕನೊಬ್ಬ ಈಟಿಯಿಂದ ಯೇಸುವಿನ ಪಾರ್ಶ್ವವನ್ನು ತಿವಿದು ನೋಡಿದನು, ಅಲ್ಲಿಂದ ರಕ್ತವೂ ನೀರೂ ಹೊರಬಂತು, ({{Bibleverse||John|19:34|KJV}}), ಶತಾಧಿಪತಿಯು ಯೇಸು ಸತ್ತಿರುವ ಕುರಿತು ಪಿಲಾತನಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದನು. ({{Bibleverse||Mark|15:45|KJV}}). ಯೇಸುವಿನ ಶರೀರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಾಗ ನಿಕೊದೆಮನು ಸಹಾ ಅವನೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿ ಯೇಸುವಿನ ಶರೀರಕ್ಕೆ ಯೆಹೂದ್ಯ ಶವಸಂಸ್ಕಾರ ಪದ್ಧತಿಯಂತೆ ಸುಗಂಧದ್ರವ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂಸಿದರು. ({{Bibleverse||John|19:39-40|KJV}}). ಅರಿಮಥೆಯದ ಜೋಸೆಫನು ಆ ದೇಹವನ್ನು ಶುಭ್ರವಾದ ನಾರುಮಡಿಯಿಂದ ಸುತ್ತಿ ಸನಿಹದ ತೋಟದಲ್ಲಿ ತನಗಾಗಿಯೇ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಕೊರೆಯಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದ ಸಮಾಧಿಯಲ್ಲಿರಿಸಿದನು.({{Bibleverse||Matthew|27:59-60|KJV}}) ಆಮೇಲೆ ಇಬ್ಬರೂ ದೊಡ್ಡ ಬಂಡೆಯೊಂದನ್ನು ಉರುಳಿಸಿ ಸಮಾಧಿಯ ಬಾಗಿಲನ್ನು ಮುಚ್ಚಿದರು. ({{Bibleverse||Matthew|27:60|KJV}}). ಆಗಲೇ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತವಾಗುತ್ತಿದ್ದುದರಿಂದಲೂ ಮರುದಿನ [[ಸಬ್ಬತ್]] ದಿನವಾದುದರಿಂದಲೂ ಅವರು ಮನೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿ ವಿರಮಿಸಿದರು. ({{Bibleverse||Luke|23:54-56|KJV}}). ಮೂರನೇ ದಿನ, ಅಂದರೆ ಭಾನುವಾರದ ಮುಂಜಾನೆ, ಯೆಹೂದ್ಯರ [[ಪಾಸ್ಕ]] ಹಬ್ಬ, ಯೇಸು ಪುನರ್ಜೀವಂತನಾದನು. ಆ ದಿನವನ್ನೇ [[ಈಸ್ಟರ್]] ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ==ರೋಮನ್ ಕ್ಯಾಥೊಲಿಕ್ ಸಂಪ್ರದಾಯದಲ್ಲಿ== ===ಉಪವಾಸದ ದಿನ=== [[File:St.Martin-Karfreitag36.JPG|thumb|[[Crucifix]] ಅಂತಿಮ ನಮನಕ್ಕೆ ಸಿದ್ಧತೆ]] [[ಕಥೋಲಿಕ ಧರ್ಮಸಭೆ]]ಯು ಶುಭಶುಕ್ರವಾರವನ್ನು ಉಪವಾಸದ ದಿನವೆಂದು ಘೋಷಿಸಿದೆ. ಅಂದರೆ ಒಂದು ಹೊತ್ತು ಮಾತ್ರ ಮಿತಾಹಾರ ಸೇವಿಸುವಂತೆಯೂ ಮಾಂಸಾಹಾರವನ್ನು ವರ್ಜಿಸುವಂತೆಯೂ ವಿಧಿಸಿದೆ. ===ದಿನದ ಸಾಂಗ್ಯಗಳು=== ಲತೀನ್ ಪದ್ಧತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ದೊಡ್ಡಗುರುವಾರದ ಪೂಜೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಪಾಸ್ಕ ಜಾಗರಣೆಯವರೆಗೂ ಯಾವುದೇ ಪೂಜೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಸಾವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ದೀಕ್ಷಾಸ್ನಾನ, ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತವಿಧಿ, ಅಂತಿಮ ಅಭ್ಯಂಗಗಳಿಗೆ ಇದು ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಚರ್ಚಿನೊಳಗಿನ ಶಿಲುಬೆ, ದೀಪಸ್ತಂಭ, ಪೀಠವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿ ಪೀಠವನ್ನು ಬರಿದುಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪವಿತ್ರ ತೀರ್ಥದ ಕುಂಡಗಳನ್ನೂ ತೀರ್ಥದಾನಿಗಳನ್ನೂ ಬರಿದುಗೊಳಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>[http://www.catholicliturgy.com/index.cfm/FuseAction/LawText/Index/6/LawIndex/46 Removing Holy Water During Lent] Letter of the [[Congregation for Divine Worship]], 14 March 2003</ref> ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯದ ಗಂಟೆಗಳನ್ನೂ ನುಡಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಯೇಸುವಿನ ಶಿಲುಬೆಯಾತನೆಯ ಸ್ಮರಣೆಯನ್ನು ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಮೂರುಗಂಟೆಯ ವೇಳೆಗೆ ಶುರುಮಾಡಲಾಗುವುದು. ಗುರುಗಳು ಕೆಂಪು ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. ೧೯೫೫ಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ಕಪ್ಪು ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದರು.<ref name="sanctamissa.org">[http://www.sanctamissa.org/EN/resources/missale-romanum-pdf.html 1920 typical edition of the Roman Missal] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200301085135/http://www.sanctamissa.org/en/resources/missale-romanum-pdf.html |date=2020-03-01 }}.</ref> ===ಆರಾಧನಾ ವಿಧಿ=== [[File:Ecce Mass, Good Friday, Our Lady of Lourdes, Philadelphia.jpg|thumb|left|ಫಿಲಡೆಲ್ಫಿಯಾದ ಲೂರ್ದು ಮಾತೆಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಶುಭಶುಕ್ರವಾರದ ಆಚರಣೆ]] ಇಂದಿನ ಆರಾಧನಾ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಭಾಗಗಳಿದ್ದು, [[ದೈವನುಡಿ]], [[ಶಿಲುಬೆಗೆ ನಮನ]] ಹಾಗೂ [[ಸತ್ಪ್ರಸಾದ ವಿತರಣೆ]] ಇರುತ್ತವೆ. *: '''ದೈವನುಡಿ'''ಯ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲಿಗೆ ಗುರುಗಳು ಹಾಗೂ ಅವರ ಸಹಾಯಕರು ಮೌನವಾಗಿ ಆಲಯ ಪ್ರವೇಶ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಹಾಡನ್ನು ಸಹಾ ಹಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಅವರು ಕೆಲಹೊತ್ತು ಬೋರಲಾಗಿ ಮಲಗಿ ಸಮುದಾಯದ ಪರವಾಗಿ ದುಃಖ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ.<ref>[http://www.catholicliturgy.com/index.cfm/FuseAction/documentText/Index/6/SubIndex/97/ContentIndex/325/Start/319 V. Good Friday] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150402101832/http://www.catholicliturgy.com/index.cfm/FuseAction/documentText/Index/6/SubIndex/97/ContentIndex/325/Start/319 |date=2015-04-02 }}, January 16, 1988, Sacred Congregation for Divine Worship.</ref> ಆಮೇಲೆ ಸಮುದಾಯದ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಯಿದ್ದು ಅನಂತರ ದೈವನುಡಿಗಳನ್ನು ಪಠಿಸಲಾಗುವುದು. {{Bibleverse||Isaiah|52:13-53:12}}, {{Bibleverse||Hebrews|4:14-16}}, {{Bibleverse-nb||Hebrews|5:7-9}}, ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ [[ಯೋಹಾನನ ಶುಭಸಂದೇಶ]]ದಿಂದ [[ಯೇಸುವಿನ ಯಾತನೆ]]ಯನ್ನು ಮೂರು ಮಂದಿ ವಿಂಗಡಿಸಿಕೊಂಡು ಓದುತ್ತಾರೆ ಅಥವಾ ರಾಗವಾಗಿ ಪಾರಾಯಣ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.<ref>Congregation of Divine Worship and Discipline of the Sacraments, ''Paschale Solemnitatis'', III, n.66 (cf. n. 33)</ref> ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಿಯ ಈ ಭಾಗವು ಸಾಮೂಹಿಕ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಾರ್ಥನಾವಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಪೋಪರಿಗೆ, ದೀಕ್ಷಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ, ಕ್ರೈಸ್ತರ ಒಗ್ಗಟ್ಟಿಗೆ, ಯೆಹೂದ್ಯರಿಗೆ, ಕ್ರಿಸ್ತನನ್ನು ನಂಬದವರಿಗೆ, ಸರ್ಕಾರಿ ನೌಕರರಿಗೆ, ನಾಸ್ತಿಕರಿಗೆ ಒಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸರ್ವರ ಒಳಿತಿಗೆ ಹಾಗೂ ಎಲ್ಲ ಒಳ್ಳೆಯ ಅಗತ್ಯಗಳಿಗಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಲಾಗುವುದು.<ref>Roman Missal: Good Friday, 7-13.</ref> ಪ್ರತಿ ಪ್ರಾರ್ಥನಾಂತ್ಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲಕಾಲ ಎಲ್ಲರೂ ಮೊಣಕಾಲೂರಿ ಧ್ಯಾನಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಗುರುಗಳು ಘೋಷವಾಕ್ಯ ನುಡಿಯುತ್ತಾರೆ. *: '''ಶಿಲುಬೆಗೆ ನಮನ''', ಸಲ್ಲಿಸಲು ಮುಖ್ಯ ಶಿಲುಬೆಯೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಪುಟ್ಟ ಪುಟ್ಟ ಶಿಲುಬೆಗಳನ್ನು ಸಮುದಾಯದ ಸುಲಭ ಸಂಚಾರಕ್ಕೆ ಅನುವಾಗುವಂತೆ ವಿವಿಧೆಡೆಗಳಲ್ಲಿಟ್ಟು ಜನರು ಸಾಲಾಗಿ ಬಂದು ಶಿಲುಬೆಗೆ ವಂದಿಸುವಂತೆ ಅನುವು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಜನರು ಶೋಕಗೀತೆಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತಾರೆ.<ref>Roman Missal: Good Friday, 14-21.</ref> *: ಸಾಂಗ್ಯದ ಅಂತಿಮ ಭಾಗವಾಗಿ '''ಸತ್ಪ್ರಸಾದ ವಿತರಣೆ''' ಇರುತ್ತದೆ. "[[ಪರಲೋಕ ಜಪ]]"ದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ "ಲೋಕದ ಪಾಪಗಳ ಪರಿಹಾರಕ" ಹಾಡಿ "[[ರೊಟ್ಟಿ ಮುರಿ]]"ದು, ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿ [[ಕೊನೇ ಭೋಜನ]]ದ ಸಂಸ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದ ಸತ್ಪ್ರಸಾದವನ್ನು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ವಿತರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>Roman Missal: Good Friday, 22-31.</ref> ಆಮೇಲೆ ಜನರು ಮೌನವಾಗಿ ನಿರ್ಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪೀಠದ ಮೇಲಿನ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಶಿಲುಬೆ ಮತ್ತು ಉರಿವ ಮೇಣದಬತ್ತಿಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರವೇ ಅಲ್ಲಿ ಬಿಡಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>Roman Missal: Good Friday, 32-33.</ref> ===ಶಿಲುಬೆಯಾತ್ರೆ=== [[File:GoodFr CroosWay Colloseo.jpg|thumb|ರೋಮ್ ನಗರದ [[ಕೊಲೊಸ್ಸಿಯಂ]] ಬಳಿ ಶುಭಶುಕ್ರವಾರಂದು ನಡೆಸಲಾಗುವ [[ಶಿಲುಬೆಯಾತ್ರೆ]]]] [[File:Canopy erected at the Temple of Venus and Rome during Good Fridayceremonies.JPG|thumb|ಶಿಲುಬೆಯಾತ್ರೆಗಾಗಿ ರೋಮ್ ನಗರದ ವೀನಸ್ ಗುಡಿಯ ಮುಂದೆ ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿರುವ ಮಂಟಪ|link=Special:FilePath/Canopy_erected_at_the_Temple_of_Venus_and_Rome_during_Good_Fridayceremonies.JPG]] ನಿಗದಿತ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಿಯ ಜೊತೆಗೆ ಚರ್ಚಿನೊಳಗೆ ಅಥವಾ ಹೊರಗೆ ಶಿಲುಬೆಯಾತ್ರೆ ನಡೆಸುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದೆ. ಮೂರು ಗಂಟೆಗಳ ಶಿಲುಬೆಯಾತನೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಶಿಲುಬೆಯಾತ್ರೆಯನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದು. ಮಾಲ್ಟಾ, ಇಟಲಿ, ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್, ಪೋರ್ಟೊರೀಕೋ, ಸ್ಪೇನ್ ಮುಂತಾದ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಯೇಸುವಿನ ಯಾತನೆಯನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಪ್ರತಿಮೆಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುವುದೂ ರೂಢಿ. ರೋಮಿನಲ್ಲಿ ಪೋಪ್ ಎರಡನೇ ಜಾನ್ ಪಾವ್ಲರು ಕೊಲೊಸಿಯಂ ಎದುರಿನ ವೀನಸ್ ಗುಡಿಯ ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಶಿಲುಬೆಯಾತ್ರೆ ನಡೆಸುವ ಪರಿಪಾಠವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಭಾಗವಹಿಸುವ ಸಮುದಾಯಕ್ಕೆ ಚೆನ್ನಾದ ನೋಟ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತೋರಿಸಿರುವ ಮಂಟಪದಡಿಯಲ್ಲಿ ಪೋಪರು ಅಲಂಕೃತ ಶಿಲುಬೆಯನ್ನು ಹಿಡಿದು ನಿಂತು ಶಿಲುಬೆಯಾತ್ರೆಯ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳ ಕುರಿತಂತೆ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸುತ್ತಾರೆ. ಪೋಲೆಂಡಿನ ಚರ್ಚುಗಳಲ್ಲಿ ಯೇಸುವಿನ ಸಮಾಧಿಯ ಪ್ರತಿಕೃತಿಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜನರು ತುಂಬಾ ಹೊತ್ತಿನವರೆಗೆ ಆ ಸಮಾಧಿಯ ಮುಂದೆ ಸೇರಿ ದುಃಖಿಸುತ್ತಾರೆ. ಯೇಸುವಿನ ಆಳೆತ್ತರದ ಪ್ರತಿಮೆಯ ಮೇಲಿನ ಗಾಯಗಳನ್ನು ಜನ ಸ್ಪರ್ಶಿಸುತ್ತಾ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಪಡುತ್ತಾರೆ. ಪ್ರತಿಕೃತಿಗೆ ಪೂರಕವಾಗಿ ಮೇಣದಬತ್ತಿಗಳು, ಹೂಗಳು, ಕಲ್ವಾರಿಗಿರಿ, ಮೂರು ಶಿಲುಬೆಗಳು ಹಾಗೂ ಇನ್ನಿತರ ಪರಿಕರಗಳು ಜೊತೆಯಾಗುತ್ತವೆ. ಸಮಾಧಿಯನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಚರ್ಚುಗಳು ಪೈಪೋಟಿ ನಡೆಸುವುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ===ಪಾಪಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ=== [[File:Christ Carrying the Cross 1580.jpg|thumb|left|100 px|[[El Greco]]ನ ''ಶಿಲುಬೆ ಹೊತ್ತ ಯೇಸು'', 1580]] ರೋಮನ್ ಕಥೋಲಿಕ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲ ನಿಗದಿತ ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಕೆಲ ಆಚರಣೆಗಳೂ ”’ಪಾಪಕ್ಕೆ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ”’ ರೂಪದಲ್ಲಿವೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಬೇಡಿಕೆ ಇರದೆ ತಮ್ಮ ಪಾಪಕ್ಕಾಗಿ ನಿಜವಾದ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಅಂಥ ಕೆಲ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಪುಸ್ತಕಗಳಲ್ಲಿ ಮರಿಯಮ್ಮನವರಿಗೆ ಸಲ್ಲಿಸುವ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಗಳನ್ನೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>[http://www.newadvent.org/cathen/12775a.htm Reparation] NewAdvent.org</ref><ref>[http://www.newadvent.org/cathen/12620a.htm Raccolta] NewAdvent.org</ref><ref>Joseph P. Christopher et al, 2003 ''The Raccolta'' St Athanasius Press ISBN 978-0-9706526-6-9.</ref><ref>Ann Ball, 2003 ''Encyclopedia of Catholic Devotions and Practices ''ISBN 0-87973-910-X</ref> ಪೋಪ್ ಪಯಸ್ ೧೧ ಅವರು ತಮ್ಮ ಸುತ್ತೋಲೆಯಲ್ಲಿ ಇಂಥಾ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತಗಳನ್ನು ಮಾನ್ಯ ಮಾಡಿ ಯೇಸುವಿಗಾದ ನಿಂದೆ ನೋವಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗಿನ ಉಪಶಮನಕ್ಕಾದರೂ ಇವನ್ನು ಬಳಸಬೇಕೆಂದು ಕರೆಯಿತ್ತಿದ್ದಾರೆ. [http://www.vatican.va/holy_father/pius_xi/encyclicals/documents/hf_p-xi_enc_08051928_miserentissimus-redemptor_en.html Vatican.va]</ref> [[ಪೋಪ್ ಎರಡನೇ ಜಾನ್ ಪೌಲ]]ರು ಈ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತ ಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಯೇಸುವಿನ ಶಿಲುಬೆಯ ಬದಿಯ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಶಿಲುಬೆಗಳ ಮುಗಿಯದ ಸಾಲು ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>[http://www.vatican.va/holy_father/john_paul_ii/letters/2000/documents/hf_jp-ii_let_20001021_riparatrici_en.html Vatican archives].</ref> ===ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್=== ರೋಮನ್ ಕಥೋಲಿಕರೇ ಬಹುಸಂಖ್ಯೆಲ್ಲಿರುವ ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಈ ದಿನದಂದು ಬೀದಿ ಮೆರವಣಿಗೆಗಳೂ, ಶಿಲುಬೆಯಾತ್ರೆಗಳೂ, ''ಪ್ಯಾಸಿಯನ್'' ಆಲಾಪನೆಗಳೂ, ''ಸೆನಾಕುಲೊ'' ಎಂಬ ಯಾತನಾಭಿನಯಗಳೂ ಇರುತ್ತವೆ. ಚರ್ಚಿನ ಗಂಟೆಗಳನ್ನು ನುಡಿಸುವುದಿಲ್ಲ, ಚರ್ಚಿನಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಚರ್ಚಿನ ಸಮ್ಮತಿಯಿಲ್ಲದಿದ್ದರೂ ಕೆಲವರು ಶಿಲುಬೆ ಮೇಲೆ ತೂಗಾಡುತ್ತಾರೆ, ಶಿಲುಬೆಯ ಮೇಲೆ ಮೊಳೆ ಹೊಡೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/news/world/australasia/dozens-ignore-warnings-to-reenact-crucifixion-799322.html|title=Dozens ignore warnings to re-enact crucifixion|date=22 March 2008|accessdate=23 March 2008|work=[[The Independent]] | location=London | first1=Kathy | last1=Marks}}</ref> ಶುಭಶುಕ್ರವಾರದ ಮಧ್ಯಾಹ್ನ ಮೂರು ಗಂಟೆಯ ನಂತರ ಶಿಲುಬೆಗೆ ನಮಿಸಿ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತೆರಳಿ ಯೇಸುವನ್ನು ಮಣ್ಣು ಮಾಡುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ==ಪೌರ್ವಾತ್ಯ ಕ್ರೈಸ್ತರಲ್ಲಿ== [[File:Crucifixion by Theophanes the Cretan.jpg|thumb|ಮೌಂಟ್ ಅಥೋಸಿನ ಸ್ತವ್ರೋನಿಕಿತಾ ಮಠದಲ್ಲಿನ ೧೬ನೇ ಶತಮಾನದ ಕ್ರೀಟನ್ ಥಿಯೊಫೇನ್ಸ್ ವಿರಚಿತ ಶಿಲುಬೆಗುರುತು]] ಕಾನ್ಸ್ಟಾಂಟಿನೋಪಲ್ ಪದ್ಧತಿಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ [[ಪೌರ್ವಾತ್ಯ ಕ್ರೈಸ್ತರು]] ಹಾಗೂ [[ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಕ್ರೈಸ್ತರು|ಆರ್ಥೊಡಾಕ್ಸ್ ಕ್ರೈಸ್ತರು]] ಮತ್ತು [[ಗ್ರೀಕ್ ಕಥೋಲಿಕ ಸಭೆ|ಗ್ರೀಕ್ ಕಥೋಲಿಕರು]] ಇವರನ್ನೊಳಗೊಂಡ ಬೈಜಾಂಟೈನ್ ಕ್ರೈಸ್ತರು ಈ ದಿನವನ್ನು "ಮಹಾ ಪವಿತ್ರ ಶುಕ್ರವಾರ" ಅಥವಾ "ಮಹಾ ಶುಕ್ರವಾರ" ಎಂಬುದಾಗಿ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನು ಶಿಲುಬೆ ಮೇಲೆ ಬಲಿದಾನವಾಗುವುದರಿಂದ [[ದಿವ್ಯಬಲಿ]] (ರೊಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ರಸದ ಬಲಿ) ಯನ್ನು ಈ ದಿನ ನಡೆಸದೇ ಇರುವುದರಿಂದ ಇದು ಮಹಾಶುಕ್ರವಾರವೇ ಸರಿ. ಕೆಲ ಚರ್ಚುಗಳು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಜೂಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಲೆಂಡರ್ ಅನುಸರಿಸುವುದರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೫ ಅನ್ನು ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ವಿಶ್ವರೂಪದ (Annunciation) ದಿನವೆಂದು ಆಚರಿಸುತ್ತವೆ. ಆ ದಿನವೇನಾದರೂ ಮಹಾಶುಕ್ರವಾರಕ್ಕೆ ತಾಳೆಯಾದರೆ ಆ ದಿನವನ್ನು ಬಲಿದಾನದ ದಿನವೆಂದು ಆಚರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ ಮಹಾಶುಕ್ರವಾರದಂದು ಗುರುಗಳು ಪಶ್ಚಿಮದವರಂತೆ ನೇರಳೆ ಬಣ್ಣದ ಅಥವಾ ರಕ್ತವರ್ಣದ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಧರಿಸಬೇಕೆಂಬ ಒತ್ತಾಯವೂ ಇಲ್ಲ.<ref>ಕಾನ್ಸ್ಟಾಂಟಿನೋಪಲ್ ಪದ್ಧತಿಯ ಕ್ರೈಸ್ತರಲ್ಲಿ [[ತಪಸ್ಸುಕಾಲ]]ದ ಹಾಗೂ ಪವಿತ್ರವಾರದಲ್ಲಿ ಬಳಸುವ ಪೂಜಾವಸ್ತ್ರಗಳ ಬಣ್ಣಗಳು ಬಲು ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿವೆ.</ref> ದೊಡ್ಡಗುರುವಾರದಂದು ಪೀಠವಸ್ತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕುವ ಬದಲಿಗೆ ಪವಿತ್ರಶನಿವಾರದ ಪೂಜಾವಿಧಿಯವರೆಗೂ ಎಲ್ಲ ವಸ್ತುಗಳಿಗೆ ಕಪ್ಪು ಮುಸುಕು ಹಾಕಿಡುತ್ತಾರೆ. ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಮರಣದ ಈ ದಿನದ ಘಟನಾವಳಿಗಳನ್ನು ಪುನರ್ ಮನನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಆಯ್ದ ಕೀರ್ತನೆಗಳನ್ನು ಶುಭಸಂದೇಶ ವಾಚನಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ಸಂಘಟಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆಗಳ ನೆರವನ್ನೂ ಪಡೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಆರ್ಥೊಡಾಕ್ಸ್ ಧಾರ್ಮಿಕತೆಯಲ್ಲಿ ಪವಿತ್ರವಾರವು ಒಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಆಚರಣೆಯಾಗಿರದೇ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತನ ಮರಣ ಮತ್ತು ಪುನರುತ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ನೇರ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಯೇ ಆಗಿದೆ. <blockquote>ಈ ದಿನದ ಪ್ರತಿ ಕ್ಷಣವೂ ಪ್ರತಿ ಗಳಿಗೆಯೂ ಹೊಸ ಯಾತನೆಯ ಹಾಗೂ ಯೇಸುವಿನ ನೋವಿಗೆ ಪ್ರಾಯಶ್ಚಿತ್ತದ ಸೋಪಾನವಾಗುತ್ತದೆ. ಹಾಗೂ ನಮ್ಮ ಪೂಜಾವಿಧಿಯ ಪ್ರತಿ ಪದದಲ್ಲೂ ಈ ಯಾತನೆ ಮಾರ್ದನಿಸುತ್ತದೆ; ರಕ್ಷಕರ ಸುಕೋಮಲ ಸ್ಪರ್ಶದ ಹಾಗೂ ಅಪರಿಮಿತ ಕರುಣೆಯ ಆಳ ಅನನ್ಯವಾದುದು ಮತ್ತು ಹೋಲಿಸಲಾಗದ್ದು. ಗೆತ್ಸೆಮನೆಯ ರಕ್ತದ ಬೆವರಿನಿಂದ ಹಿಡಿದು ಗೊಲ್ಗೊಥಾದ ಶಿಲುಬೆ ಮರಣದವರೆಗಿನ ರಕ್ಷಣೆಯ ಹಾದಿಯ ಸಂಪೂರ್ಣ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಪವಿತ್ರ ಧರ್ಮಸಭೆಯು ವಿಶ್ವಾಸಿಗಳ ಕಂಗಳ ಮುಂದೆ ತೆರೆದಿಡುತ್ತದೆ. ನಮ್ಮನ್ನು ಶತಮಾನಗಳ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದು ಗೊಲ್ಗೊಥಾದ ಶಿಲುಬೆಯ ಬುಡದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿ ನಿಟ್ಟುಸಿರಿನ ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷದರ್ಶಿಗಳಾಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.<ref name="Bulg">{{Cite document | last =Bulgakov | first =Sergei V. | contribution = Great Friday | year =1900 | title =Handbook for Church Servers, 2nd ed. | page =543 | place=Kharkov | publisher =Tr. Archpriest Eugene D. Tarris | url = http://www.transfigcathedral.org/faith/Bulgakov/0543.pdf |format=PDF| accessdate =25 October 2007 | postscript =<!--None-->}}</ref> </blockquote> ಮಹಾಶುಕ್ರವಾರವು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಿನ ಉಪವಾಸದ ದಿನ. ಆರೋಗ್ಯವಂತ ವಯಸ್ಕರು ಇಡೀ ದಿನ ಊಟ ಮತ್ತು ನೀರನ್ನು ವರ್ಜಿಸಬೇಕು. "ಈ ದಿನ ಊಟವಿರಲಿ ನೀರೂ ಸಹ ವರ್ಜ್ಯ, ಯಾರಿಗಾದರೂ ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಗದಿದ್ದರೆ ಅಥವಾ ವೃದ್ಧರಾಗಿದ್ದರೆ ಸೂರ್ಯಾಸ್ತದ ನಂತರ ರೊಟ್ಟಿ ಮತ್ತು ನೀರನ್ನು ಕೊಡಬಹುದು, ಈ ಮೂಲಕ ನಾವು ಯೇಸುವಿನ ನೇರ ಶಿಷ್ಯರಿಗೆ ಸಮನಾಗುತ್ತೇವೆ. "<ref name="Bulg"/> ===ಶುಭಶುಕ್ರವಾರದ ಜಾಗರಣೆ=== ಬೈಜಾಂಟೈನ್ ಕ್ರೈಸ್ತರಲ್ಲಿ ಮಹಾಶುಕ್ರವಾರವು ಅಂದರೆ '''ಕರ್ತ ಯೇಸುಕ್ರಿಸ್ತರ ಪೂಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಕ್ಷಣಾ ಪಾಡುಗಳು''', ಗುರುವಾರ ರಾತ್ರಿಯಿಂದಲೇ '''''ಹನ್ನೆರಡು ಜಾವಸ್ತೋತ್ರ'''''ಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತವೆ. ಎಲ್ಲ ನಾಲ್ಕು ಶುಭಸಂದೇಶಗಳಿಂದಾಯ್ದ ವಿಶೇಷ ಘಟನಾವಳಿಗಳನ್ನು ಗಂಟೆಗೊಂದರಂತೆ ಸಂಯೋಜಿಸಿ ಪಾರಾಯಣ ಮಾಡುವ ಈ [[ಜಾವಸ್ತೋತ್ರ]]ಗಳ ಮೂಲಕ [[ಕೊನೇ ಭೋಜನ]]ದಿಂದ ಮೊದಲುಗೊಂಡು [[ಶಿಲುಬೆಮರಣ]] ಮತ್ತು [[ಸಮಾಧಿಸ್ಥಳ]]ದ ವರೆಗಿನ ಎಲ್ಲ ಆಗುಹೋಗುಗಳನ್ನೂ ಮನನ ಮಾಡಬಹುದಾಗಿದೆ. ಕೆಲ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಹನ್ನೆರಡು ಮೇಣದ ಬತ್ತಿಗಳುಳ್ಳ ದೀಪಗುಚ್ಛ ಉರಿಸುತ್ತಾ ಗಂಟೆಗೊಂದು ಮೇಣದ ಬತ್ತಿಯನ್ನು ನಂದಿಸುತ್ತಾ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. [[File:Agias Triados frescos cross.jpg|thumb|ಗ್ರೀಸಿನ ಪವಿತ್ರ ತ್ರಿತ್ವದ ಮಠದಲ್ಲಿರುವ ಶುಭಶುಕ್ರವಾರದ ಶಿಲುಬೆ]] ಈ ಹನ್ನೆರಡು ಜಾವಸ್ತೋತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದು ನಾಲ್ಕೂ ಶುಭಸಂದೇಶಗಳಿಂದ ಸಂಸ್ಕರಿತವಾಗಿದ್ದು ಅತಿ ದೀರ್ಘವಾಗಿದೆ. ಯೇಸುವನ್ನು ಶಿಲುಬೆಗೆ ಜಡಿಯುವ ಸನ್ನಿವೇಶದ ಪ್ರಸ್ತಾಪವಿರುವ ಆರನೇ ವಾಚನದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಗುರುಗಳು ಪೀಠಸನ್ನಿಧಿಯಿಂದ ದೊಡ್ಡ ಶಿಲುಬೆಯೊಂದನ್ನು ಹೊತ್ತುತಂದು ಭಕ್ತಾದಿಗಳ ನಡುವೆ ಸ್ಥಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರ ಮುಂದೆ ಧೂಪ ಮತ್ತು ದೀಪಸ್ತಂಭಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತವರಿಯುತ್ತಾರೆ. ಶಿಲುಬೆಯ ಮೇಲೆ ಯೇಸುದೇಹದ ಚಿತ್ರಪಟವನ್ನು ಲಗತ್ತಿಸುತ್ತಾರೆ. (Greek: ''[[wikt:soma|soma]]'') ಗುರುಗಳು ಶಿಲುಬೆ ಹೊತ್ತೊಯ್ಯುವಾಗ ಗಾಯಕನೊಬ್ಬ ''Sēmeron Kremātai Epí Xýlou'' ಎಂದು ರಾಗವಾಗಿ ಹಾಡುತ್ತಾನೆ. <blockquote>ಭೂಮಿಯನ್ನು ನೀರಿನಿಂದ ಮೇಲೆತ್ತಿ ತೂಗಿದವನು ಇಂದು ಶಿಲುಬೆ ಮೇಲೆ ತೂಗಾಡುತ್ತಿದ್ದಾನೆ ''(ಮೂರು ಸಾರಿ)''.<br>ದೇವದೂತರ ರಾಜನು ಮುಳ್ಳುಗಳ ಕಿರೀಟ ಧರಿಸಿದ್ದಾನೆ.<br>ಸ್ವರ್ಗರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮೇಘಗಳಿಂದ ಆವರಿಸುವವನು ನಕಲಿ ರಾಜವಸ್ತ್ರ ಹೊದ್ದಿದ್ದಾನೆ. <br>ಯೋರ್ದಾನಿನಲ್ಲಿ ಆದಾಮನನ್ನು ವಿಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿದವನು ಮುಖದ ಮೇಲೆ ಹೊಡೆಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದಾನೆ.<br>ಧರ್ಮಸಭೆಯ ವರಮಹಾಶಯನನ್ನು ಮೊಳೆ ಹೊಡೆದು ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <br>ಕನ್ಯಾಪುತ್ರನನ್ನು ಈಟಿಯು ತಿವಿದಿದೆ.<br>ನಿನ್ನ ಯಾತನೆಗೆ ನಮೋ ನಮಃ ಓ ಕ್ರಿಸ್ತ ''(ಮೂರು ಸಾರಿ)''.<br>ನಿನ್ನ ಮಹಿಮಾನ್ವಿತ ಪುನರುತ್ಥಾನದ ದರ್ಶನವನ್ನೂ ನಮಗೆ ಕರುಣಿಸು.<ref>{{Cite document | last =Archimandrite Kallistos (Ware) and Mother Mary | first = | contribution = Service of the Twelve Gospels | year =2002 | title =The Lenten Triodion | page =587 | place=South Cannan, Pennsylvania | publisher =St. Tikhon's Seminary Press | url = | accessdate = | postscript =<!--None-->}}.</ref><ref>[https://www.youtube.com/watch?v=m2QNbTDjvJ0 Today He who hung the earth upon the waters ] Chanted by the Byzantine Choir of Athens</ref> </blockquote> ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲರೂ ಒಬ್ಬೊಬ್ಬರಾಗಿ ಮುಂದೆ ಬಂದು ಶಿಲುಬೆಯ ಪಾದಕ್ಕೆ ಮುದ್ದಿಕ್ಕುತ್ತಾರೆ. ಶ್ಲೋಕದ ನಂತರ ''ಒಳ್ಳೆಯ ಕಳ್ಳನು'' ಎಂಬ ಹಾಡನ್ನು ನಿಧಾನವಾಗಿ ಹಾಡುತ್ತಾರೆ. <blockquote>ಸತ್ಯದೇವರಾದ ಕ್ರಿಸ್ತನು ಲೋಕದ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಉಗುಳು ನಿಂದೆ ಅಪಮಾನಗಳನ್ನು ಸಹಿಸಿ ಶಿಲುಬೆ ಮರಣಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾದವನು, ತನ್ನ ಪವಿತ್ರ ತಾಯಿಯ ಮೂಲಕ, ನಮ್ಮ ಗುರುಗಳ ಮೂಲಕ, ಎಲ್ಲ ಸಂತರ ಮೂಲಕ ನಮಗೆ ದಯೆತೋರಿ ರಕ್ಷಿಸಲಿ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವನು ಸುಚರಿತನು ಹಾಗೂ ಮನುಷ್ಯತ್ವವನ್ನು ಮೆಚ್ಚುವವನು.</blockquote> ===ಪ್ರಮುಖ ಸಮಯ=== ಮರುದಿನ, ಶುಕ್ರವಾರದ ಬೆಳಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲರೂ ಮತ್ತೆ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿ '''''ರಾಜ ಗಳಿಗೆ'''''ಯನ್ನು ಜಪಿಸುತ್ತಾರೆ, ಹಿಂದಿನ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ ಜಾವಸ್ತೋತ್ರಗಳನ್ನು ಪುನರಾವರ್ತಿಸುತ್ತಾರೆ, ಜೊತೆಗೆ ಪವಿತ್ರ ಬೈಬಲ್ ವಾಚನವೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಇವೆಲ್ಲ ಸಾಧಾರಣವಾಗಿರದೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಆಡಂಬರವಾಗಿರುವ ಕಾರಣ "ರಾಜಗಳಿಗೆ" ಎನ್ನುವುದು ಸೂಕ್ತವಾಗಿದೆ. ಕ್ರಿಸ್ತರಾಜನು ಮಾನವತೆಯ ಉಳಿವಿಗಾಗಿ ಇಳಿದುಬಂದನು ಎಂಬುದರ ಹಾಗೂ ಹಿಂದೆ ರಾಜರುಗಳು ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಾಜರಿರುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂಬುದನ್ನು ನೆನಪಿಸುವಂತೆ ಇವು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ===ಶುಭಶುಕ್ರವಾರದ ಸಂಧ್ಯಾವಂದನೆ=== [[File:Gold embroidery example.jpg|thumb|left|ಸಮಾಧಿಗೆ ಮುನ್ನ ಯೇಸುವಿನ ದೇಹವನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸುವುದು]] ==ಇವನ್ನೂ ನೋಡಿ== {{col-begin}} {{col-2}} *[[Acts of Reparation to Jesus Christ]] *[[Belfast Agreement]], also known as the Good FridayAgreement *[[Crucifixion of Jesus]] *[[Good FridayPrayer]] *[[Good FridayPrayer for the Jews]] *[[Improperia]] *[[Islamic view of Jesus' death]] {{col-2}} ===ಸಂಬಂಧಿತ ದಿನಗಳು=== * [[Ascension of Jesus Christ|Ascension]] * [[Easter Monday]] * [[Easter season]] * [[Maundy Thursday]] * [[Pentecost]] {{col-end}} ==ಟಿಪ್ಪಣಿ ಮತ್ತು ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{Reflist|2}} ==ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು== {{Commons category|Good Friday}} *[http://www.oca.org/OCchapter.asp?SID=2&ID=74 The Eastern Orthodox commemoration of Holy Friday] *[http://www.transfigcathedral.org/faith/Bulgakov/0543.pdf Great Friday] instructions from S. V. Bulgakov's ''Handbook for Church Servers'' ([[Russian Orthodox Church]]) *[http://www.newadvent.org/cathen/06643a.htm "Good Friday"] article from ''[[The Catholic Encyclopedia]]'' *[http://www.liturgies.net/Lent/GoodFriday.htm Episcopal Good FridayService] *[http://www.mapc.com/html/03_worship/PDF/2008-03-21a-Good%20Friday.pdf Presbyterian Good FridayService] [[ವರ್ಗ:ಕ್ರೈಸ್ತ ಧರ್ಮದ ಹಬ್ಬಗಳು]] pkkwqjs0fyd0g5smxypo59kqmft5n0s 10 21786 1113482 780513 2022-08-12T14:25:51Z Vikashegde 417 info update wikitext text/x-wiki {{Navbox | name = ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು | title =[[ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು|ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು]] | titlestyle = background:#ccf; | style = width:100%;border:1px solid #ccd2d9; | groupstyle = background:#ddf;width:10%; | image = [[File:Emblem of India.svg|50px]] | below = ^† ಹಂಗಾಮಿ | list1 =[[ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್|ಡಾ. ಸರ್ವೆಪಲ್ಲಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್]] • [[ಜಾಕಿರ್ ಹುಸೇನ್|ಡಾ. ಜಾಕಿರ್ ಹುಸೇನ್]] • [[ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಗಿರಿ|ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಗಿರಿ]] • [[ಗೋಪಾಲ್ ಸ್ವರೂಪ್ ಪಾಠಕ್]] • [[ಮಹಮ್ಮದ್ ಹಿದಾಯತುಲ್ಲಾ]] • [[ಬಿ ಡಿ ಜತ್ತಿ |ಬಿ ಡಿ ಜತ್ತಿ ]] • [[ಆರ್ ವೆಂಕಟರಮನ್|ರಾಮಸ್ವಾಮಿ ವೆಂಕಟರಾಮನ್]] • [[ಶಂಕರ ದಯಾಳ ಶರ್ಮ|ಡಾ. ಶಂಕರ ದಯಾಳ ಶರ್ಮ]] • [[ಕೆ ಆರ್ ನಾರಾಯಣನ್|ಡಾ. ಕೆ ಆರ್ ನಾರಾಯಣನ್]] • [[ಕ್ರಿಷ್ಣ ಕಾಂತ್|ಕ್ರಿಷ್ಣ ಕಾಂತ್]] • [[ಭೈರೊಂನ್ ಸಿಂಗ ಶೇಖಾವತ್|ಭೈರೊಂನ್ ಸಿಂಗ ಶೇಖಾವತ್]] • [[ಮಹಮದ್ ಹಮಿದ್ ಅನ್ಸಾರಿ|ಮಹಮದ್ ಹಮಿದ್ ಅನ್ಸಾರಿ]] • [[ವೆಂಕಯ್ಯ ನಾಯ್ಡು]] • [[ಜಗದೀಪ್ ಧನಕರ್]] |- }} <noinclude> [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು]] </noinclude> mjdvah2ygze0y49vs76piw8tbz2mwii 0 23045 1113580 1096357 2022-08-13T05:16:50Z 2409:4071:201D:8A31:3B79:BB0B:8F86:5191 /* ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ */ wikitext text/x-wiki ಉಷ್ಣ ಮತ್ತು ಸಮಶೀತೋಷ್ಣವಲಯಗಳನ್ನು ಬೇರ್ಪಡಿಸುವ ದೇಶದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದಾದರೂ, ಬಹುತೇಕ '''ಭಾರತದ ವಾಯುಗುಣ''' ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮಾನ್ಸೂನ್ ವಾಯುಗುಣವಾಗಿದೆ. ಭಾರತದ ವಾರ್ಷಿಕ ವಾಯುಗುಣವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಋತುಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಅವೇನೆಂದರೆ (ಕ)ಚಳಿಗಾಲ (ಖ) ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ : (ಗ) ನೈಋತ್ಯ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಅಥವಾ ಮಳೆಗಾಲ (ಘ) ಈಶಾನ್ಯ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಅಥವಾ ನಿರ್ಗಮನ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಕಾಲ. ಕೋಪೆನ್ ಪದ್ಧತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತದ ವಾಯುಗುಣವನ್ನು ಆರು ಮುಖ್ಯ ವಲಯಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಅವೆಂದರೆ (ಕ) ಉಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶಭರಿತ ವಾಯುಗುಣ (ಖ) ಉಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶಭರಿತ ಮತ್ತು ಶುಷ್ಕ ವಾಯುಗುಣ (ಗ) ಉಷ್ಣವಲಯದ ಅರೆ ಶುಷ್ಕ ವಾಯುಗುಣ (ಘ) ಮರುಬೂಮಿ ವಾಯುಗುಣ (ಙ)ಉಪ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮಳೆಬೀಳುವ ವಾಯುಗುಣ (ಚ) ಆಲ್ಪೈನ್ (ಪರ್ವತ ಮಾದರಿ) ವಾಯುಗುಣ.<br /> ಬಹುತೇಕ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಂತೆ ಭಾರತದ ವಾಯುಗುಣವೂ ಕೂಡ ಅತ್ಯಂತ ಅಸ್ಠಿರವಾಗಿದ್ದು, ಆಗಾಗ್ಗೆ ಬರ, ಪ್ರವಾಹ, ಚಂಡಮಾರುತದಂಥ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ವಿಕೋಪಗಳು ಸಂಭವಿಸುತ್ತಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ಒಮ್ಮತಾಭಿಪ್ರಾಯದಂತೆ ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನದ ಹೆಚ್ಚಳ ಮತ್ತು ಬದಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಸಸ್ಯವಲಯಗಳಿಂದಾಗಿ ಪ್ರಾಕೃತಿಕ ವಿಕೋಪಗಳ ಆವರ್ತನ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದ್ದು ಅವು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗುವ ಸಂಭವವಿದೆ. == ವಲಯಗಳು == ಭಾರತವು ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ವಾಯುಗುಣಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ವಾಯುಗುಣವಿದ್ದರೆ, ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಆಲ್ಪೈನ್ (ಪರ್ವತ ಮಾದರಿ) ವಾಯುಗುಣ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ.ಈ ದೇಶದ ವಾಯುಗುಣವು [[ಹಿಮಾಲಯ]] ಮತ್ತು ಥಾರ್ ಮರುಭೂಮಿಗಳಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿದೆ. ಹಿಮಾಲಯ ಮತ್ತು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿನ ಹಿಂದೂ ಕುಶ್ ಪರ್ವತಗಳು ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದಿಂದ ಬೀಸುವ ಶೀತಲ ಮಾರುತುಗಳನ್ನು ತಡೆಯುವದರಿಂದ, ಭಾರತವು ಇದೇ ಅಕ್ಷಾಂಶದಲ್ಲಿರುವ ಇತರೆ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗಿಂತ ಬೆಚ್ಚಗಿರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಥಾರ್ ಮರುಭೂಮಿಯು, ಜೂನ್ ನಿಂದ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ಭಾರತದ ಬಹುಭಾಗ ಮಳೆಗೆ ಕಾರಣವಾದ ತೇವಾಂಶಭರಿತ ನೈಋತ್ಯ ಮಾರುತಗಳನ್ನು ಭಾರತದೆಡೆಗೆ ಸೆಳೆಯುವಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ. === ಉಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶಭರಿತ ವಾಯುಗುಣ === ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮಳೆಬೀಳುವ ವಾಯುಗುಣದ ಪ್ರದೇಶಗಳು ನಿರಂತರ ಬೆಚ್ಚಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅಲ್ಲಿನ ಉಷ್ಣಾಂಶ ೧೮°C (೬೪°F) ಗಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವದಿಲ್ಲ. ಉಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶಭರಿತ ವಾಯುಗುಣ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ತೇವಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಮಲಬಾರ್ ತೀರ, ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು, ದಕ್ಷಿಣ ಅಸ್ಸಾಂ ಮತ್ತು ದ್ವೀಪ ಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ಲಕ್ಷದ್ವೀಪ ಮತ್ತು ಅಂಡಮಾನ್ - ನಿಕೋಬಾರ್ ಗಳಲ್ಲಿ ಇಂಥಹ ಹವಾಗುಣ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ೨೦೦೦ ಮಿ.ಮೀ ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಮಳೆಯಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬಹು ಅಂಶ ಮಳೆ ಮೇ ಮತ್ತು ನವೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳುಗಳ ಮಧ್ಯ ಉಂಟಾದರೂ ಇದು ಇಲ್ಲಿನ ಸಸ್ಯ ವರ್ಗ ವರ್ಷವಿಡೀ ಹಚ್ಚ ಹಸಿರಾಗಿರುವಷ್ಟು ತೇವಾಂಶವನ್ನು ವದಗಿಸುತ್ತದೆ. ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಸುರಿಯುವ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಮಳೆಯಿಂದಾಗಿ ಇಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಧಿಕ ಜೈವಿಕ ವೈವಿಧ್ಯತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. === ಉಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶಭರಿತ ಮತ್ತು ಶುಷ್ಕ ವಾಯುಗುಣ === ಉಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶಭರಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗಿಂತ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿ ವಣ ಹವೆ ಹೊಂದಿದ್ದು,ಉಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶಭರಿತ ಮತ್ತು ಶುಷ್ಕ ವಾಯುಗುಣವು ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಮಳೆ ನೆರಳು ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಭಾರತದ ಪರ್ಯಾಯ ದ್ವೀಪದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಛಳಿಗಾಲ ಮತ್ತು ಬೇಸಿಗೆ ಕಾಲಗಳು ಅತ್ಯಂತ ವಣ ಹವೆ ಹೊಂದಿದ್ದು, ಬೇಸಿಗೆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮೇ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಮೈದಾನ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ ೫೦°C ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗುವ ಸಂಭವವಿದ್ದು, ಉಷ್ಣ ಹವೆಯಿಂದಾಗಿ ಹಲವಾರು ಜನರ ಪ್ರಾಣಕ್ಕೆ ಅಪಾಯವುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಮಳೆಗಾಲವು ಜೂನ್ ಮತ್ತು ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ತಿಂಗಳುಗಳ ಮಧ್ಯ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ೭೫೦-೧೫೦೦ ಮಿ.ಮೀ ಮಳೆ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. === ಉಷ್ಣವಲಯದ ಶುಷ್ಕ ವಾಯುಗುಣ === ಉಷ್ಣವಲಯದ ಶುಷ್ಕ ವಾಯುಗುಣವು ಮಳೆಯಿಂದ ದೊರಕುವ ತೇವಾಂಶಕ್ಕಿಂತ ಬಾಷ್ಪೀಕರಣದಿಂದ ಕಳೆದು ಹೋಗುವ ತೇವಾಂಶ ಹೆಚ್ಚಿರುವ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ; ಇದನ್ನು ಮೂರು ಉಪ ವಾಯುಗುಣಗಳನ್ನಾಗಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಬಹುದು. ಮೊದಲನೆಯದಾಗಿ '''ಉಷ್ಣವಲಯದ ಅರೆ ಶುಷ್ಕ ವಾಯುಗುಣ'''; ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ ಮಳೆ ನೆರಳು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ, ಇಲ್ಲಿ ೪೦೦-೭೦೦ ಮಿ.ಮೀ ಮಳೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶ, ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಒಳನಾಡು ಪ್ರದೇಶ, ಪಶ್ಚಿಮ ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಮಾನ್ಸೂನ್ ಆಗಮನದಲ್ಲಿ ಆಗುವ ತಡ ಮತ್ತು ಅನಿಶ್ಚಿತ ಮಳೆಯಿಂದಾಗೆ ಈ ಭಾಗವು ಆಗಾಗ ಬರ ತುತ್ತಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಪಶ್ಚಿಮದ ಭಾಗದ ಗುಜರಾತ್ ನಲ್ಲಿ ವಾಯುಗುಣ ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾಗಿದೆ. ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಹಗಲಿನ ತಾಪಮಾನ ಸರಾಸರಿ ೨೯°C (೮೪°F) ಆಗಿದ್ದು, ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ ೧೨°C (೫೪°F)ನ ಆಸುಪಾಸು ಇರುತ್ತದೆ. ಆಕಾಶವು ಹಗಲು ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿ ಮೋಡಗಳಿಲ್ಲದೆ ಶುಭ್ರವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಹಗಲಗಳು ಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಶುಷ್ಕವಾಗಿದ್ದು ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನ ೪೧ ° C (೧೦೬ ° F) ಇರುತ್ತದೆ. ರಾತ್ರಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ ೨೯ ° C (೮೪ ° F) ಗಿಂತ ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮಾನ್ಸೂನ್ ಬರುವಿಗೂ ಮೊದಲು ತಾಪಮಾನ ಬೇಸಿಗೆಗಿಂತ ಬೇರೆಯಾಗಿರದಿದ್ದರೂ, ಅತಿಯಾದ ಆರ್ದ್ರತೆಯಿಂದಾಗಿ ವಾತಾವರಣ ಅಹಿತಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮಾನ್ಸೂನಿನ ಆಗಮನದಿಂದ ಉಷ್ಣತೆ ಕಡಿಮೆ ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶ ಅಧಿಕವಾಗುತ್ತದೆ; ಹಗಲಿನಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನ ಸರಾಸರಿ ೩೫°C (೯೫°F) ಮತ್ತು ರಾತ್ರಿ ೨೭°C (೮೧°F) ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ಮಳೆ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ತೀವ್ರ ಪ್ರವಾಹಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಥಾರ್ ಮರುಭೂಮಿಯ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಪಂಜಾಬ್, ಹರ್ಯಾಣ ಮತ್ತು ಆಸುಪಾಸಿನ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ '''ಉಷ್ಣವಲಯದ ಸ್ಟೆಪ್ಪಿ ವಾಯುಗುಣ''' ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿನ ತಾಪಮಾನ ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ೫೦°C ಇಂದ ಛಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ -೨°C ಗಳಷ್ಟು ಬದಲಾವಣೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. === ಮರುಬೂಮಿ (ಶುಷ್ಕ) ವಾಯುಗುಣ === [[ರಾಜಸ್ಥಾನ]]ದ ಬಹುತೇಕ ಭಾಗಗಳು '''ಉಷ್ಣವಲಯದ ಶುಷ್ಕ ವಾಯುಗುಣ'''ಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿವೆ. ಇಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಸರಾಸರಿ ೩೦೦ ಮಿ.ಮೀ ಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ಮಳೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬಹುಭಾಗ ಮಳೆ ಜೂನ್ ನಿಂದ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ತಿಂಗಳುಗಳ ಮಧ್ಯ ಉಂಟಾಗುವ ಮೋಡಗಳ ಸ್ಫೋಟ(cloud burst)ದಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇಂಥ ಮಳೆ ಅನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿದ್ದು, ಒಂದು ವರ್ಷ ಮಳೆ ಬಂದರೆ ಮತ್ತೆರೆಡು ವರ್ಷ ಮಳೆ ಕಾಣದಿರಬಹುದು. ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ನಿರಂತರವಾಗಿ ಉಂಟಾಗುವ ಕೆಳಮುಖ ವಾಯು ಪ್ರವಾಹ ಮತ್ತು ಇತರೆ ಕಾರಣಗಳು ವಾತಾವರಣದಲ್ಲಿರುವ ತೇವಾಂಶ ಮಳೆಯಾಗಿ ಸುರಿಯದಂತೆ ತಡೆಯುತ್ತವೆ. ಬೇಸಿಗೆಯ ತಿಂಗಳುಗಳಾದ ಮೇ ಮತ್ತು ಜೂನ್ ನಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ ಅತ್ಯಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಸರಾಸರಿ ಮಾಸಿಕ ಉಷ್ಣತೆ ೩೫°C (೧೨೨°F) ಆಸುಪಾಸು ಇರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಗರಿಷ್ಥ ತಾಪಮಾನ ೫೦°C (೧೨೨°F) ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದಿಂದ ಬೀಸುವ ಶೀತಲ ಮಾರುತಗಳಿಂದ ಛಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಉಷ್ಣತೆ ಸೊನ್ನೆ ಡಿಗ್ರಿಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ದೈನಂದಿನ ಉಷ್ಣತೆಯ ಶ್ರೇಣಿ ೧೪°C (೨೫.೨°F) ಗಿಂತಲೂ ಅಧಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಛಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. === ಉಪ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮಳೆಬೀಳುವ ವಾಯುಗುಣ === ಬಹುತೇಕ ಈಶಾನ್ಯ ಭಾರತ ಮತ್ತು [[ಉತ್ತರ ಭಾರತ]]ದ ಬಹುಭಾಗ ಉಪ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮಳೆಬೀಳುವ ವಾಯುಗುಣ ಹೊಂದಿವೆ. ಈ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಬೇಸಿಗೆ ಕಡುವಾದರೂ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಟ ತಾಪಮಾನ ೦°C (೩೨°F) ಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ಆಗಬಹುದು. ಸಾಕಷ್ಟು ಮಾನ್ಸೂನ್ ಮಳೆಯ ಕಾರಣ, ಕೋಪೆನ್ ಪದ್ಧತಿಯ ಪ್ರಕಾರ ಈ ಹವಾಮಾನದ ಉಪಮಾದರಿ ಕೇವಲ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಪ್ರತಿಚಕ್ರವಾತ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯ ಏಷ್ಯಾದ ಎತ್ತರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಂದ ಬೀಸುವ ಶೀತಲ ಮಾರುತಗಳಿಂದಾಗಿ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಕಡಿಮೆ ಮಳೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ಮೆಡಿಟರೇನಿಯನ್ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಬೀಸುವ ಆವರ್ತಮಾರುತಗಳಿಂದ (Western Disturbances) ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಳೆ ಮತ್ತು ಹಿಮಪಾತ ಉಂಟಾಗುತ್ತವೆ. ಬೇಸಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಬಹುಪಾಲು ಮಳೆ ಪ್ರಬಲ ಗುಡುಗು ಮಿಂಚುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಬಿರುಗಾಳಿ ಮಳೆಯಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುವುದು. ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಮನ್ಸೂನ್ ಮಾರುತಗಳಿಂದಾಗಿ ಈ ಭಾಗದ ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ೧,೦೦೦ ಮಿ.ಮೀ ನಿಂದ ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿ ೨,೫೦೦ ಮಿ.ಮೀ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಸಮುದ್ರದಿಂದ ಅತ್ಯಂತ ದೂರ ಇದ್ದು, ಖಂಡಾತರ ಹವಾಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ೨೭°C (೮೧°F) ನಷ್ಟು ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. === ಆಲ್ಪೈನ್ (ಪರ್ವತ ಮಾದರಿ) ವಾಯುಗುಣ === ಭಾರತದ ಉತ್ತರದ ತುದಿಯ ಹಿಮಾಲಯ ಶ್ರೇಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಪರ್ವತೀಯ ಅಥವಾ ಆಲ್ಪೈನ್ ವಾಯುಗುಣ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಸೂರ್ಯನ ನೇರ ಕಿರಣ ಬೀಳುವ ಮತ್ತು ಸೂರ್ಯನ ನೆರಳಿಗೆ ಒಳಪಡುವ ಇಳಿಜಾರು ಪ್ರದೇಶಗಳ ಮಧ್ಯದ ತಾಪಮಾನದ ವ್ಯತ್ಯಾಸ, ತಾಪಮಾನದಲ್ಲಿ ಉಂಟಾಗುವ ದೈನಿಂದನ ಏರಿಳಿತ, ಮತ್ತು ಪರ್ವತದ ಎತ್ತರದ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತ ಮಳೆಯಿಂದಾಗಿ ಹಿಮಾಲಯ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ಅತಿ ಹೆಚ್ಛು ತಾಪಮಾನದ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಹಿಮಾಲಯದ ವಾಯುಗುಣ ವಣ ಹವೆ ಹೊಂದಿರುವ ತಂಪು ಮರುಭೂಮಿಯಾಗಿದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಕೇವಲ ಹಿಮಪಾತದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ, ಹಿಮಾಲಯದ ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗಗಳು ಮಾನ್ಸೂನಿನಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತವಾಗಿದ್ದು, ಇಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. == ಋತುಗಳು == ಭಾರತೀಯ ಹವಾಮಾನ ಇಲಾಖೆ (IMD)ಯ ಪ್ರಕಾರ ಭಾರತದ ವಾರ್ಷಿಕ ವಾಯುಗುಣವನ್ನು ನಾಲ್ಕು ಅಧಿಕೃತ ಋತುಗಳನ್ನಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. (ಕ)ಚಳಿಗಾಲ: ಜನವರಿ-ಫೆಬ್ರವರಿ (ಖ) ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ : ಮಾರ್ಚ - ಮೇ (ಗ) ನೈಋತ್ಯ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಅಥವಾ ಮುಂಗಾರು ಮಳೆಗಾಲ (ಘ) ಈಶಾನ್ಯ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಅಥವಾ ಹಿಂಗಾರು ಮಳೆಗಾಲ. === ಚಳಿಗಾಲ === ಡಿಸೆಂಬರ್ ನಿಂದ - ಫೆಬ್ರವರಿವರೆಗೆ ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ [[ಸೂರ್ಯ]]ನ ಕಿರಣಗಳು ಓರೆಯಾಗಿ ಬೀಳುವದರಿಂದ, ಬಹುಪಾಲು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತಂಪಾದ ಹವಾಮಾನ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಈ ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ಹಿಮಾಲಯ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನ ೧೦–೧೫°C (೫೦–೫೯°F) ನಷ್ಟು ಇದ್ದು, ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇದು ೨೦-೨೫°C (೬೮–೭೭°F) ಆಸುಪಾಸಿನಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ವಾಯುವ್ಯ ಭಾರತದ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಪಂಜಾಬ್, ಹರ್ಯಾಣ, ದೆಹಲಿ) ಸರಾಸರಿ ಗರಿಷ್ಠ ತಾಪಮಾನ ೧೬ - ೨೧°C (೬೧ - ೭೦°F) ಇದ್ದು, ಸರಾಸರಿ ಕನಿಷ್ಠ ತಾಪಮಾನ ೨-೮°C (೩೬-೪೬°F) ನಷ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸೊನ್ನೆಗಿಂತಲೂ ಕಡಿಮೆ ತಾಪಮಾನ ಕಂಡು ಬರುತ್ತದೆ. ಅಮೃತಸರದಲ್ಲಿ ಇದು -೬°C (೨೧°F) ನಷ್ಟು ಕಡಿಮೆ ದಾಖಲಾಗಿದೆ. ಹಿಮಾಲಯ ಶ್ರೇಣಿಗಳು, ಉತ್ತರದ ಸೈಬೀರಿಯಾ ಪ್ರಾಂತದಿಂದ ಬರುವ ಶೀತಲ ಮಾರುತಗಳನ್ನು ತಡೆಯುವದರಿಂದ ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಚಳಿಗಾಲದ ತಾಪಮಾನವು ಇದೇ ರೇಖಾಂಶದಲ್ಲಿರುವ ಇತರೆ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗಿಂತ ಸಾಕಷ್ಟು ಬೆಚ್ಚಗಿರುತ್ತದೆ. === ಬೇಸಿಗೆಕಾಲ === ಸೂರ್ಯನ ನೇರವಾದ ಕಿರಣಗಳು ಕರ್ಕಾಟಕ ಸಕ್ರಾಂತಿ ವೃತ್ತದೆಡೆಗೆ ಸಂಚರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುವದರಿಂದ, ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ತಾಪಮಾನ ಹೆಚ್ಚುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಧಿಕ ತಾಪಮಾನ ಏಪ್ರಿಲ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದರೆ, ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮೇ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಮೇ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಒಳಭಾಗದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿನ ಸರಾಸರಿ ತಾಪಮಾನ ೩೨°C (೯೦°F)ತಲುಪುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ತಾಪಮಾನ ೪೦°C (೧೦೪°F)ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕರಾವಳಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ತಾಪಮಾನ ೩೬°C (೯೭°F) ಆಸುಪಸಿನಲ್ಲಿ ಇದ್ದು, ತೇವಾಂಶ ಹೆಚ್ಚುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಪರ್ವತೀಯ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಉತ್ತರ ಭಾರತದ ಬಹುತೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಬೆಚ್ಚಗಿನ ತಾಪಮಾನ ಅಂದರೆ ಸರಾಸರಿ ೩೨°C (೯೦°F) ನಷ್ಟು ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಲ್ಲಿ ಹಗಲಿನ ತಾಪಮಾನ ೪೫°C (೧೧೩°F) ತಲುಪಿ, ಬಿಸಿ ಗಾಳಿಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಲೂ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮಾರುತಗಳು ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ. ಇದು ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗಿದ್ದು, ಜನ ಮತ್ತು ಜಾನುವಾರಗಳು ಬಿಸಿಲಿನ ಹೊಡೆತಕ್ಕೆ (sunstroke) ಈಡಾಗಬಹುದು. ಈ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೇಶದ ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಭಾಗಗಳ ಮೂಲಕ western disturbance ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪಶ್ಚಿಮ ಮಾರುತಗಳು ಹಾದುಹೋಗುತ್ತವೆ. ಇವುಗಳಿಂದಾಗಿ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಳೆ ಮತ್ತು ಪರ್ವತೀಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಹಿಮ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಬೇಸಿಗೆ ಮುಂದುವರಿದಂತೆ ಈ ಪಶ್ಚಿಮ ಮಾರುತಗಳ ಆವರ್ತನ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪೂರ್ವ ಭಾರತದ ಕೆಲ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಗುಡುಗು ಸಿಡಿಲಿನಿಂದ ಕೂಡಿದ ಬಿರುಗಾಳಿ ಮಳೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಇವನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ಕಾಲ್ ಬೈಸಾಖಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಹವಾಮಾನ ವಿಜ್ನ್ಯಾನಿಗಳು Norvester ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉತ್ತರ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಭಾರತದ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಲೂ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಪ್ರಬಲವಾದ, ಉಷ್ಣ ಮತ್ತು ಒಣ ಗಾಳಿ ಬೀಸುತ್ತದೆ. ಈ ಗಾಳಿ ಆರೋಗ್ಯಕ್ಕೆ ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗಿದ್ದು, ಶಾಖದ ಹೊಡೆತಕ್ಕೊಳಗಾಗಿ ಹಲವಾರು ಜನ ಪ್ರಾಣ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತಾಗುತ್ತದೆ. === ನೈಋತ್ಯ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಅಥವಾ ಮಳೆಗಾಲ === ಜೂನ್ ನಿಂದ ಸೆಪ್ಟಂಬರ್ ವರೆಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ನೈರುತ್ಯ ಮಾನ್ಸೂನ್ ಕಾಲ ಜಗತ್ತಿನ ಅತ್ಯಂತ ಮಳೆ ಬೀಳುವ ಕಾಲವಾಗಿದೆ. [[ವರ್ಗ:ಭಾರತ]] [[ವರ್ಗ:ಹವಾಮಾನ]] 74f66c44ch7miwhnyx18yo5j6n71lm7 0 27745 1113662 1108496 2022-08-13T09:02:45Z 2409:4071:6E92:6A79:0:0:D89:F80B wikitext text/x-wiki {{Infobox person |name= ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಝಾದ್ |birth_date = ಜುಲೈ ೨೩, ೧೯೦೬ |death_date = ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೭, ೧೯೩೧ (ಪ್ರಾಯ ೨೫) |birth_place=[[ಭಾವ್ರ]], [[ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಏಜನ್ಸಿ]], [[ಭಾರತ]] |death_place=[[ಅಲಹಾಬಾದ್]], [[ಭಾರತ]] |image= [[File:Chandra Shekhar Azad 1988 stamp of India.jpg|300px]] |religion=[[ಹಿಂದು]] |caption= |movement=[[ಭಾರತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ]] |organization =ನೌಜವಾನ್ ಭಾರತ್ ಸಭಾ, ಕೀರ್ತಿ ಕಿಸ್ಸಾನ್ ಪಾರ್ಟಿ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಸೋಶ್ಯಲಿಸ್ಟ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಅಸೋಶಿಯೇಶನ್ }} '''ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌''' ಎಂದೇ ಹೆಚ್ಚು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುವ '''ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಸೀತಾರಾಮ್‌‌ ತಿವಾರಿ''' ಯವರು (ಜುಲೈ 23, 1906, ಭಾ/ಭವ್ರಾ – ಫೆಬ್ರವರಿ 27, 1931, [[ಅಲಹಾಬಾದ್|ಅಲಹಾಬಾದ/ಪ್ರಯಾಗ]]‌‌) [[ಭಾರತ]]ದ ಬಹು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದು, ಅವರನ್ನು [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್]]‌‌ರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರೆಂದು/ಗುರುಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಅವರಿಂದ ಚಳುವಳಿ ಮಾಡಿದರು ಯಾವ ಚಳುವಳಿ ಏನಂದರೆ ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರ ಚಳುವಳಿಯನು 15ನೇ ವಯಸ್ಸಿಗೆ ಸೇರಿದರು ==ಇತಿಹಾಸ== ಪಂಡಿತ್‌ಜಿ ಎಂದು ಆಗ್ಗಾಗ್ಗೆ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಆಜಾದ್‌‌ರವರು ಓರ್ವ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದರು. 1857ರ [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ]]ದ ನಂತರ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌‌ ಆಡಳಿತದ ವಿರುದ್ಧದ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕ್ಕಾಗಿನ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದ ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಓರ್ವ ಯೋಧ ಎಂದಿಗೂ ಶಸ್ತ್ರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಲಾರನೆಂಬುದು ಕೂಡಾ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿತ್ತು.. ತಂದೆ ಪಂಡಿತ್ ಸೀತಾರಾಮ್ ತಾಯಿ ಜಾಗ್ರಣಿ. ==ಜನನ, ಜೀವನ== ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರವರು 23 ಜುಲೈ 1906ರಂದು (ಮಿಥ್ಯಾಕಲ್ಪನೆ :ಉನ್ನಾವೋ ಜಿಲ್ಲೆ - ಬಾದರ್ಕಾ ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶ) ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಝ/ಜಬುವಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಭಾ/ಭವ್ರಾ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.ಅವರ ತಂದೆ ಪಂ.ಸೀತಾರಾಮ್‌‌ ತಿವಾರಿಯವರಾಗಿದ್ದರೆ ಜಾಗ್ರಣೀ ದೇವಿಯವರು ಅವರ ತಾಯಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಭಾವರಾ ಮತ್ತು [[ವಾರಾಣಸಿ]]ಯ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಾಠಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದರು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿದೆಸೆಯಲ್ಲಿಯೇ [[ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿ]]ಯವರ ಮೋಡಿಗೊಳಗಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮೂಲಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು. ==ಆಜಾದ್‌‌ ಎಂಬ ಬಿರುದು== * 1919ರಲ್ಲಿ [[ಅಮೃತಸರ]]ದಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಜಲಿಯನ್‍ವಾಲಾ ಬಾಗ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ|ಜಲಿಯನ್‌ವಾಲಾ ಬಾಗ್‌‌/ಘ್‌‌‌ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ]]ದ ಘಟನೆಯಿಂದ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರವರು ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಜರ್ಜರಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರು 1921ರಲ್ಲಿ ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಾಗ, ನಡೆದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. * ಈ ತರಹದ ನಾಗರಿಕ ಶಾಸನಭಂಗ/ ಅವಿಧೇಯತೆಗಾಗಿ ಅವರು ಬಂಧಿತರಾದುದಲ್ಲದೇ, ತಮ್ಮ ಹದಿನೈದನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಗುರಿಯಾದರು. ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು/ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟರು ಅವರ ಹೆಸರೇನೆಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ಅವರು "ಆಜಾದ್‌‌ " ಎಂದು ಹೇಳಿದರು (ಸ್ವತಂತ್ರ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಅರ್ಥ). ಈ ಉದ್ಧಟತನಕ್ಕಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಹದಿನೈದು ಛಡಿಏಟುಗಳ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. * ಛಾಟಿಯಿಂದ ಹೊಡೆದ ಪ್ರತಿ ಏಟಿಗೂ ಯುವ ಚಂದ್ರಶೇಖರ "ಭಾರತ್‌ ಮಾತಾ ಕಿ ಜೈ "["ಮಾತೃಭೂಮಿಗೆ ಜಯವಾಗಲಿ !"] ಎಂದು ಘೋಷಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಘಟನೆಯ ನಂತರ, ಚಂದ್ರಶೇಖರರಿಗೆ ಆಜಾದ್‌‌ ಎಂಬ ಬಿರುದು ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತಲ್ಲದೇ ಅವರು ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ ಎಂದೇ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು. ==ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿ== * [[ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿ]]ಯು ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡ ನಂತರ, ಆಜಾದರು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಕ್ರಮಣಶಾಲಿ ಹಾಗೂ ಉಗ್ರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಆದರ್ಶಗಳಿಂದ ಆಕರ್ಷಿತರಾದರು. ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗದಿಂದಾದರೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆಯುವ ಧ್ಯೇಯಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಮುಡಿಪಾಗಿಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. * ಈ ನಿಟ್ಟಿನೆಡೆಗೆ ಮುಂದುವರೆಯುವ ಪ್ರಥಮ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿ ಅವರು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಸಂಘಟನೆ/ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸೋಷಲಿಸ್ಟ್‌‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ ಎಂಬ ಸಂಘವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರಲ್ಲದೇ [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌]]‌, ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌, ಬಟುಕೇಶ್ವರ ದತ್‌/ತ್ತ ಮತ್ತು ರಾಜ್‌‌ಗುರುರಂತಹಾ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರಾದರು. * HSRA ಸಂಘಟನೆಯ ಗುರಿಯು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದೊರಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಸಮಾಜವಾದಿ ಮೂಲತತ್ವದ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾದ ನವೀನ ಭಾರತವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಮಹೋದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆಜಾದರು ಮತ್ತು ಅವರ ದೇಶಬಾಂಧವರು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಅನೇಕ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳನ್ನು ಯೋಜಿಸಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. ==ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ವ್ಯಕ್ತಿ== ಅಮಾನುಷ ಹಿಂಸೆಯಿಂದ ದಿಗಿಲುಗೊಂಡರೂ/ಭೀತಿ ಹುಟ್ಟಿತಾದರೂ, ಆಜಾದ್‌‌ರಿಗೆ ಅಂತಹಾ ಒಂದು ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ನಡೆಗಳು ಅಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವೆಂದು ಅನಿಸಿರಲಿಲ್ಲ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಮೃತಸರದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌‌ ಸೇನೆಯ ಘಟಕವು ನೂರಾರು ಶಸ್ತ್ರರಹಿತ/ನಿಶ್ಶಸ್ತ್ರ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಕೊಂದು ಸಾವಿರಾರು ಜನರನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸಿದ 1919ರ ಜಲಿಯನ್‌ವಾಲಾ ಬಾಗ್‌‌/ಘ್‌‌‌ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಭಾವನೆ ಉಂಟಾಗಿತ್ತು. * ಜಲಿಯನ್‌ವಾಲಾ ಬಾಗ್‌‌/ಘ್‌‌‌ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡವು ಯುವ ಆಜಾದರು ಹಾಗೂ ಅವರ ಸಮಕಾಲೀನರನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿಸಿತ್ತು. ತನ್ನ ಹೆಸರು "ಆಜಾದ್‌‌" ಆಗಿರುವುದರಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರು ಎಂದಿಗೂ ಜೀವಂತವಾಗಿ ಹಿಡಿಯಲಾರರೆಂದು ಅವರು ಒಮ್ಮೆ ಘೋಷಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.(ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರಿಂದ ಅವರು ಸಾಯಲಿಲ್ಲ. * ಬಹುತೇಕ ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ ನಗರದ ಜನರು ಹೇಳುವಂತೆ ಓರ್ವ ಹಿಂದಿ ಲೇಖಕ/ಪತ್ರಕರ್ತ/ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಆರಕ್ಷಕರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿದಾರನಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿ ಆಜಾದರ ಬಗ್ಗೆ ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದ) ಹೀಗಾಗಿಯೇ ಅವರು ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರೊಂದಿಗಿನ ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳ ಹೋರಾಟದ ಕೊನೆಗೆ ಅವರು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಕೊಂದುಕೊಂಡಿದ್ದು. * ಆಜಾದರು ಭಾರತದ ಭವಿಷ್ಯವು ಸಮಾಜವಾದದಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ ಎಂದು ಕೂಡಾ ನಂಬಿದ್ದರು. ಹೇಳಿಕೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರಿಗೆ ಹಿಡಿದುಕೊಡುವ ವಿಶ್ವಾಸಘಾತಕ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಮಾಹಿತಿದಾರನ ಬಗ್ಗೆ ಅವರಿಗೆ ಅರಿವಿತ್ತು. ಆಜಾದರು ಪಂಡಿತ್‌ ರಾಮ್‌ ಪ್ರಸಾದ್‌‌ ಬಿಸ್ಮಿಲ್‌‌ &amp; ಜ್ಯೋತಿ ಶ್ರೀವಾಸ್ತವ್‌‌ರವರುಗಳ ಉತ್ತಮ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗಿದ್ದರೂ ಕೂಡಾ. * ಆಜಾದರು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವನಾಥ್‌‌ ಗಂಗಾಧರ್‌‌ ವ/ವೈಶಂಪಾಯನ್‌‌ರವರು HRA ಸಂಘಟನೆಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಸದಸ್ಯರು ಹಾಗೂ ಆಧಾರಸ್ತಂಭವಾಗಿದ್ದರು. ವಿಶ್ವನಾಥ್‌‌ರನ್ನು ಆಜಾದರ ಬಲಗೈ/ಭಂಟ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಅವರು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಳುವಳಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೌಲ್ಯಯುತವಾದ ಅನೇಕ ವಾಸ್ತವಾಂಶಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಆಜಾದರ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. * ಕಾಕೊರಿ ರೈಲು ದರೋಡೆ (1925), ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ರ ರೈಲನ್ನು ಸ್ಫೋಟಿಸಲು ನಡೆಸಿದ ವಿಫಲ ಯತ್ನ (1926), ಮತ್ತು ಲಾಲಾ ಲಜಪತ್‌ ರಾಯ್‌‌ರನ್ನು ಕೊಂದುದರ ಪ್ರತೀಕಾರವಾಗಿ ಲಾಹೋರ್‌‌ನಲ್ಲಿ (1928) ಜಾನ್‌ ಪಾಯಂಟ್ಜ್‌ ಸಾಂಡರ್ಸ್‌‌ನನ್ನು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿ ಕೊಂದಂತಹಾ ಅನೇಕ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರು. 1931ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 27ರಂದು, ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ನ ಆಲ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಇಬ್ಬರು ಸಂಗಡಿಗರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದರು. * ಅವರನ್ನು ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರು ಗುರುತು ಹಿಡಿದರು‌, ಇಡೀ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿದ ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರು ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರಿಗೆ ತಮಗೆ ಶರಣಾಗಲು ಆದೇಶಿಸಿದರು. ಆಜಾದರು ಏಕಾಕಿಯಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದರಲ್ಲದೇ ಮೂವರು ಪೊಲೀಸರ/ಆರಕ್ಷಕರನ್ನು ಕೊಂದರಾದರೂ ಅವರ ತೊಡೆಗೆ ಗುಂಡೇಟು ಬಿದ್ದಿತ್ತು. * ತಮ್ಮಲ್ಲಿದ್ದ ಬಹುತೇಕ ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳೆಲ್ಲಾ ಖಾಲಿಯಾದ ನಂತರ, ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬೇರೆ ದಾರಿಯಿಲ್ಲವೆಂದು ಮನಗಂಡ ಅವರು ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದ್ದ ಕೊನೆಯ ಗುಂಡಿನಿಂದ ತಲೆಗೆ ಗುಂಡು ಹೊಡೆದುಕೊಂಡರು. ಅವರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕವನ್ನು ಷಾಜಹಾನ್‌‌‌ಪುರ್‌‌/ರದಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡು ಯೋಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಹಾಗೂ ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ==ಝಾನ್ಸಿಯಲ್ಲಿ== * ಅವರು ತಮ್ಮ 24 ವರ್ಷಗಳ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಜೀವಿತದಲ್ಲಿ, ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರವರು ಗಮನಾರ್ಹ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ [[ಝಾನ್ಸಿ]]ಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಂಘಟನೆಯ ಕೇಂದ್ರಸ್ಥಳವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು (ಝಾನ್ಸಿಯಿಂದ 15 ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌‌ಗಳಷ್ಟು ದೂರದ) ಆರ್ಚ್ಛಾ ಎಂಬ ಅರಣ್ಯವನ್ನು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸುವುದನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. * ಅವರು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತ ಗುರಿಕಾರರಾಗಿದ್ದರು ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ತಂಡದ ಇತರೆ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಅವರು ತರಬೇತಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅರಣ್ಯದ ಸಮೀಪ ಸಾತಾರ್‌‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಣ್ಣ ನದಿಯ ತೀರದಲ್ಲಿರುವ ಹನುಮಾನ್‌‌ ದೇವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಳಿ, ಆಜಾದರು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗುಡಿಸಲನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಅಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತ್‌ ಹರಿಶಂಕರ್‌ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಮಾರುವೇಷದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. * ಅವರು ಸಮೀಪದ ಧಿಮಾರ್‌ಪುರ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪಾಠ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದರಲ್ಲದೇ, ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು. ಧಿಮಾರ್‌ಪುರ ಎಂಬ ಆ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಈಗ ಅವರದೇ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದ್ದು, ಅದೀಗ ಆಜಾದ್‌‌ಪುರ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಝಾನ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ದಂಡುಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಸಾದರ್‌ ಬಜಾರ್‌ ಎಂಬಲ್ಲಿದ್ದ ಬುಂದೇಲ್‌ಖಂಡ್‌‌ ಮೋಟಾರ್‌ ಗ್ಯಾರೇಜಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಾರನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಲು ಕಲಿತರು. *ಸದಾಶಿವರಾವ್‌‌‌ ಮಲ್ಕಾಪುರ್ಕರ್‌‌, ವಿಶ್ವನಾಥ್‌‌ ವೈಶಂಪಾಯನ್‌‌, ಭಗವಾನ್‌‌ ದಾಸ್‌‌ ಮಾಹೌರ್‌‌ರವರುಗಳನ್ನು ಝಾನ್ಸಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಅವರು ಭೇಟಿಯಾಗಿದ್ದು, ತದನಂತರ ಇವರುಗಳೆಲ್ಲಾ ಅವರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ತಂಡದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾದರು. ಝಾನ್ಸಿ ಮೂಲದ ಆಗಿನ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌‌ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರುಗಳಾದ ಪಂಡಿತ್‌‌ ರಘುನಾಥ್‌‌ ವಿನಾಯಕ್‌ ಧುಲೇಕರ್‌‌ ಮತ್ತು ಪಂಡಿತ್‌‌ ಸೀತಾರಾಮ್‌ ಭಾಸ್ಕರ್‌‌ ಭಾಗವತ್‌‌ರವರುಗಳು ಕೂಡಾ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರ ನಿಕಟ ಸಹಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು. * ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌ರು ನಯಿ ಬಸ್ತಿ ಎಂಬಲ್ಲಿಯ ಶಿಕ್ಷಕ/ಮಾಸ್ತರ್‌‌ ರುದ್ರನಾರಾಯಣ್‌‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌ರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ನಾಗ್ರಾದಲ್ಲಿನ ಪಂಡಿತ್‌‌ ಸೀತಾರಾಮ್‌ ಭಾಸ್ಕರ್‌‌ ಭಾಗವತ್‌ರವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರದೇ ಮಾತುಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಝಾನ್ಸಿಯು ಸುರಕ್ಷಿತ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಅದು ನಿಜವೂ ಆಗಿತ್ತು. ಅವರು ಝಾನ್ಸಿಯನ್ನು ತೊರೆದು ಹೋದ ಕೆಲ ಸಮಯದಲ್ಲೇ ಅವರ ತಂಡದ ಮಾಜಿ ಸದಸ್ಯನ ನಂಬಿಕೆದ್ರೋಹಕ್ಕೆ ಅವರು ಬಲಿಯಾಗಬೇಕಾಯಿತು. ==ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌ರೊಂದಿಗೆ== * ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌/ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು (HRA) ಸಚಿಂದ್ರನಾಥ್‌‌ ಸಾನ್ಯಾಲ್‌‌ರು 1923ರಲ್ಲಿ ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿಯ ಕೇವಲ ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. 1925ರಲ್ಲಿ ಕಾಕೊರಿ ರೈಲು ದರೋಡೆಯ ನಂತರದ ಪ್ರತಿಕಾರದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ತೀವ್ರ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. * ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದುದಕ್ಕೆ ಮರಣದಂಡನೆಗೆ ಒಳಗಾದವರೆಂದರೆ ಪಂಡಿತ್‌‌ ರಾಮ್‌ ಪ್ರಸಾದ್‌‌ ಬಿಸ್ಮಿಲ್‌‌, ಅಷ್‌‌ಫಕುಲ್ಲಾ ಖಾನ್‌‌, ಠಾಕೂರ್‌ ರೋಷನ್‌ ಸಿಂಗ್‌‌ ಮತ್ತು ರಾಜೇಂದ್ರ ಲಾಹಿರಿಯವರು. ಇಬ್ಬರು ಆಗ ಸೆರೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು; ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಸುಂದರ್‌‌ಲಾಲ್‌ ಗುಪ್ತರಾದರೆ ಮತ್ತೊಬ್ಬರು ಆಜಾದ್‌‌ರವರಾಗಿದ್ದರು. * ಆಜಾದ್‌‌ರು HRA ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು ಮಾಧ್ಯಮಿಕ/ದ್ವಿತೀಯ ಮಟ್ಟದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳಾದ ಶಿವ ವರ್ಮಾ ಮತ್ತು ಮಹಾವೀರ್‌ ಸಿಂಗ್‌‌ರವರುಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಮರು ಸಂಘಟಿಸಿದರು. ಅವರು ರಸ್‌ಬಿಹಾರಿ ಬೋಸ್‌‌ರ ಸಹಯೋಗಿ ಕೂಡಾ ಆಗಿದ್ದರು. [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌]], ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌ ಮತ್ತು ರಾಜ್‌‌ಗುರುರವರುಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಜಾದರು ಸಮಾಜವಾದಿ ಮೂಲತತ್ವಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧರಿಸಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು HRA ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು HSRA (ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಸಂಘಟನೆ/ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸೋಷಲಿಸ್ಟ್‌‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌) ಸಂಘಟನೆಯನ್ನಾಗಿ 1927ರಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದರು. ==ಮರಣ== * 1931ರ ವೇಳೆಗೆ ಆಜಾದರು ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. 27 ಫೆಬ್ರವರಿ 1931ರಂದು, ಆರಕ್ಷಕ/ಪೊಲೀಸ್‌‌ ಮಾಹಿತಿದಾರರು ಆಜಾದ್‌‌ ಮತ್ತು ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌ ರಾಜ್‌ರನ್ನು ಆಲ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಕೆಲ ಯೋಜನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು ಹಾಗೂ ತಕ್ಷಣವೇ ಅವರುಗಳ ಇರುವಿಕೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪೊಲೀಸರಿಗೆ/ಆರಕ್ಷಕರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು. ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು/ ಆರಕ್ಷಕರು ಇಡೀ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. * ಹೋರಾಟದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ, ಆಜಾದರ ತೊಡೆಗೆ ಗುಂಡು ತಗುಲಿ ಗಾಯವಾಯಿತಾದ್ದರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅವರು ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌ರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶವಾಗುವಂತೆ ಅವರಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಒದಗುವಂತೆ ಗುಂಡುಹಾರಿಸತೊಡಗಿದರು. ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌ರವರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಆಜಾದರು ಸಾಕಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿನವರೆಗೆ ಪೊಲೀಸರ/ಆರಕ್ಷಕರು ಮೇಲೆರಗದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದರು. * ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸುತ್ತುವರೆಯಲ್ಪಟ್ಟು ಪೋಲೀಸರ ಸಂಖ್ಯಾಬಲವು ಹೆಚ್ಚಿ ಅವರ ಬಂದೂಕಿ/ಪಿಸ್ತೂಲಿನಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಒಂದು ಗುಂಡು ಉಳಿದಾಗ, ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌ರು ತಮ್ಮ ಮೇಲೆಯೇ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿಕೊಂಡು ತಮ್ಮನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿ ಯಾರೂ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾರರೆಂಬ ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡರು. * ಅವರು ಸಾಯುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದರೂ ಅವರ ಮೃತದೇಹದ ಬಳಿಗೆ ಸುಮಾರು ಎರಡು ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಯಾವುದೇ ಭಾರತೀಯ ಸೈನಿಕನೂ ಹೋಗಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ‌ಯಾವಾಗಲೂ ಹೋದೆಡೆಯಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌‌ ಸರಕಾರದ ಪರವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಭಾರತೀಯ ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರಿಗೆ/ಆರಕ್ಷಕರ ಬಗ್ಗೆ 'ಅವರು ನಿಜವಾದ ಭಾರತೀಯ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೊಂದಿದವರಲ್ಲವೆಂದು' ಹೇಳುತ್ತಾ ಅವರುಗಳಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಿದ್ದರು. * ಆಜಾದರ ಬಗೆಗಿನ ರಹಸ್ಯ ಕಡತವೊಂದನ್ನು ಲಕ್ನೌನ ಗೋಖಲೆ ಮಾರ್ಗ್‌ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿರುವ C.I.D. ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಅವರ COLT ಕಂಪೆನಿಯ ಪಿಸ್ತೂಲನ್ನು/ಕೈಬಂದೂಕನ್ನು ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅತಿ ಅಪರೂಪದ ಕೆಲ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಿಡಲಾಗಿದೆ. ==ಆಜಾದ್‌‌ ಎಂಬ ದಂತಕಥೆ== * ಆಜಾದರು ಇಂದು ಪ್ರತಿ ಭಾರತೀಯನ ಪಾಲಿನ ಮಹಾವೀರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಮರಣಿಸಿದ ಆಲ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು, ''ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ ಉದ್ಯಾನ'' ವೆಂದು ಮರುನಾಮಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಅನೇಕ ಶಾಲೆಗಳು, ಕಾಲೇಜುಗಳು, ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನಿಡಲಾಗಿದೆ. * 1964ರಲ್ಲಿ ಮನೋಜ್‌ ಕುಮಾರ್‌ರ ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಷಹೀದ್‌‌ ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌'' ತೆರೆಕಂಡ ನಂತರ [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌]]ರ ಜೀವನದ ಬಗೆಗಿನ ಯಾವುದೇ ಚಲನಚಿತ್ರ ಅಥವಾ ಸ್ಮಾರಕ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಜಾದರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಬಿಂಬಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. 2002ರಲ್ಲಿ,[[23rd March 1931: Shaheed]] ಎಂಬ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಸನ್ನಿ ದೇವಲ್‌/ಡಿಯೋಲ್‌ರವರು ವಹಿಸಿದ್ದರು. * ದ ಲೆಜೆಂಡ್‌ ಆಫ್‌ ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌" ಎಂಬ ಅಜಯ್‌ ದೇವಗನ್‌ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ, ಆಜಾದ್‌‌ರ (ಅಖಿಲೇಂದ್ರ ಮಿಶ್ರಾ ಆ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು) ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಕೂಡಾ ಪ್ರಮುಖ ಮಹತ್ವವನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆಜಾದ್‌‌, ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌, ರಾಜ್‌‌ಗುರು, ಪಂಡಿತ್‌‌ ರಾಮ್‌ ಪ್ರಸಾದ್‌‌ ಬಿಸ್ಮಿಲ್‌‌ ಮತ್ತು ಅಷ್‌‌ಫಕುಲ್ಲಾ ಖಾನ್‌‌ರವರುಗಳ ದೇಶಭಕ್ತಿಯನ್ನು 26 ಜನವರಿ 2006ರಂದು ತೆರೆ ಕಂಡ ''[[ರಂಗ್ ದೇ ಬಸಂತಿ|ರಂಗ್‌ ದೇ ಬಸಂತಿ]]'' ಎಂಬ ಆಮೀರ್‌ ಖಾನ್‌ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದ ಸಮಕಾಲೀನ ಬಾಲಿವುಡ್‌‌ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕೂಡಾ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. * ಈ ಚಲನಚಿತ್ರವು, ಆಜಾದ್‌‌ ಮತ್ತು ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌ರಂತಹಾ ಯುವ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳ ಹಾಗೂ ಇಂದಿನ ಯುವಜನತೆಯ ಜೀವನಗಳ ನಡುವಿನ ಸಾದೃಶ್ಯವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವುದಲ್ಲದೇ, ಇಂದಿನ ಭಾರತೀಯ ಯುವಜನತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮಾಡಿದ ಅಪಾರ ತ್ಯಾಗದ ಕುರಿತಾಗಿ ಯಾವ ಕೃತಜ್ಞತೆಯೂ ಇರದಿರುವದರೆಡೆ ಗಮನವನ್ನು ಕೂಡಾ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಆಮೀರ್‌ ಖಾನ್‌ ಆಜಾದ್‌‌ದರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಇದರಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿದ್ದಾರೆ. * ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಾಕೋರಿ ರೈಲು ದರೋಡೆಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ವೀರ್‌ ಭದ್ರ ತಿವಾರಿ ಮತ್ತು ಯಶ್‌ಪಾಲ್‌‌ (ಓರ್ವ ಜನಪ್ರಿಯ ಹಿಂದಿ ಕಥೆಗಾರ)ರವರುಗಳು ಮಾಡಿದ ವಿಶ್ವಾಸದ್ರೋಹವು ಆಜಾದರ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು.Mr.ಆಜಾದ್‌‌ರನ್ನು ಆಲ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಮೊತ್ತಮೊದಲಿಗೆ ನೋಡಿ ಆಜಾದ್‌‌ರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲೆಂದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಿಯುಕ್ತರಾಗಿದ್ದ Pt.ಶಂಭುನಾಥ್‌‌ ಎಂಬ ಓರ್ವ C.I.D. ಅಧಿಕಾರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದ್ದ ವ್ಯಕ್ತಿ ವೀರ್‌ ಭದ್ರ ತಿವಾರಿಯಾಗಿದ್ದ. <gallery> File:Chandrashekar azad.bmp.jpg|ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿರುವ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರ ಪ್ರತಿಮೆ </gallery> ==ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ== * ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ * ಜಲಿಯನ್‌ವಾಲಾ ಬಾಗ್‌‌‌‌/ಘ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ * [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌ ಸಿಂಗ್‌]] * ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಸಂಘಟನೆ/ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸೋಷಲಿಸ್ಟ್‌‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ * [[ಸುಖದೇವ್ ಥಾಪರ್]] * ರಾಜ್‌ಗುರು * ಠಾಕೂರ್‌ ರೋಷನ್‌ ಸಿಂಗ್‌‌ * ಅಷ್‌‌ಫಕುಲ್ಲಾ ಖಾನ್‌‌ * ಕಾಕೋರಿ ರೈಲು ದರೋಡೆ * [[ಲಾಲಾ ಲಜಪತ ರಾಯ್|ಲಾಲಾ ಲಜಪತ್‌ ರಾಯ್‌‌]] * ಯಶ್‌ಪಾಲ್‌‌ ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{commonscat|Chandra Shekhar Azad}} *ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ 'ಅಜೇಯ' ([[ಕನ್ನಡ]]ದಲ್ಲಿ "ಗೆಲ್ಲಲಾಗದ" ಎಂದರ್ಥ) ಬಾಬು ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ ಎಂಬ ಲೇಖಕರ ಕೃತಿ. {{Reflist}} {{Indian independence movement}} {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME =Azad, Chandrasekhar | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = | DATE OF BIRTH = July 23, 1906 | PLACE OF BIRTH =[[Bhavra]], [[Jhabua District]], [[Madhya Pradesh]], India | DATE OF DEATH = February 27, 1931 | PLACE OF DEATH =[[Allahabad]], [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]], India }} {{DEFAULTSORT:Azad, Chandrasekhar}} [[ವರ್ಗ:1906ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದವರು]] [[ವರ್ಗ:1931ರಲ್ಲಿ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದವರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಳುವಳಿ]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜವಾದಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಝ/ಜಬುವಾ ಮೂಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಉನ್ನಾವೋ ಮೂಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಝಾನ್ಸಿ ಮೂಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ ಮೂಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳಿಂದ ನಡೆದ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಾರಣಾಸಿ ಮೂಲದ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು]] qahgdhhvywn1eikh8dv7uyt6vhdfaxz 1113757 1113662 2022-08-13T10:50:22Z ~aanzx 72368 Reverted 1 edit by [[Special:Contributions/2409:4071:6E92:6A79:0:0:D89:F80B|2409:4071:6E92:6A79:0:0:D89:F80B]] ([[User talk:2409:4071:6E92:6A79:0:0:D89:F80B|talk]])Reverting vandalism (TwinkleGlobal) wikitext text/x-wiki {{Infobox person |name= ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಝಾದ್ |birth_date = ಜುಲೈ ೨೩, ೧೯೦೬ |death_date = ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೭, ೧೯೩೧ (ಪ್ರಾಯ ೨೫) |birth_place=[[ಭಾವ್ರ]], [[ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಇಂಡಿಯಾ ಏಜನ್ಸಿ]], [[ಭಾರತ]] |death_place=[[ಅಲಹಾಬಾದ್]], [[ಭಾರತ]] |image= [[File:Chandra Shekhar Azad 1988 stamp of India.jpg|300px]] |religion=[[ಹಿಂದು]] |caption= |movement=[[ಭಾರತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ]] |organization =ನೌಜವಾನ್ ಭಾರತ್ ಸಭಾ, ಕೀರ್ತಿ ಕಿಸ್ಸಾನ್ ಪಾರ್ಟಿ ಮತ್ತು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಸೋಶ್ಯಲಿಸ್ಟ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಅಸೋಶಿಯೇಶನ್ }} '''ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌''' ಎಂದೇ ಹೆಚ್ಚು ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುವ '''ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಸೀತಾರಾಮ್‌‌ ತಿವಾರಿ''' ಯವರು (ಜುಲೈ 23, 1906, ಭಾ/ಭವ್ರಾ – ಫೆಬ್ರವರಿ 27, 1931, [[ಅಲಹಾಬಾದ್|ಅಲಹಾಬಾದ/ಪ್ರಯಾಗ]]‌‌) [[ಭಾರತ]]ದ ಬಹು ಪ್ರಮುಖ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದು, ಅವರನ್ನು [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್]]‌‌ರ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರೆಂದು/ಗುರುಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ==ಇತಿಹಾಸ== ಪಂಡಿತ್‌ಜಿ ಎಂದು ಆಗ್ಗಾಗ್ಗೆ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಆಜಾದ್‌‌ರವರು ಓರ್ವ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದರು. 1857ರ [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ]]ದ ನಂತರ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌‌ ಆಡಳಿತದ ವಿರುದ್ಧದ ತಮ್ಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕ್ಕಾಗಿನ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದ ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಓರ್ವ ಯೋಧ ಎಂದಿಗೂ ಶಸ್ತ್ರವನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಲಾರನೆಂಬುದು ಕೂಡಾ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿತ್ತು.. ತಂದೆ ಪಂಡಿತ್ ಸೀತಾರಾಮ್ ತಾಯಿ ಜಾಗ್ರಣಿ. ==ಜನನ, ಜೀವನ== ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರವರು 23 ಜುಲೈ 1906ರಂದು (ಮಿಥ್ಯಾಕಲ್ಪನೆ :ಉನ್ನಾವೋ ಜಿಲ್ಲೆ - ಬಾದರ್ಕಾ ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶ) ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಝ/ಜಬುವಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಭಾ/ಭವ್ರಾ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು.ಅವರ ತಂದೆ ಪಂ.ಸೀತಾರಾಮ್‌‌ ತಿವಾರಿಯವರಾಗಿದ್ದರೆ ಜಾಗ್ರಣೀ ದೇವಿಯವರು ಅವರ ತಾಯಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಭಾವರಾ ಮತ್ತು [[ವಾರಾಣಸಿ]]ಯ ಸಂಸ್ಕೃತ ಪಾಠಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಿದರು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿದೆಸೆಯಲ್ಲಿಯೇ [[ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿ]]ಯವರ ಮೋಡಿಗೊಳಗಾಗಿ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಮೂಲಕ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು. ==ಆಜಾದ್‌‌ ಎಂಬ ಬಿರುದು== * 1919ರಲ್ಲಿ [[ಅಮೃತಸರ]]ದಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಜಲಿಯನ್‍ವಾಲಾ ಬಾಗ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ|ಜಲಿಯನ್‌ವಾಲಾ ಬಾಗ್‌‌/ಘ್‌‌‌ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ]]ದ ಘಟನೆಯಿಂದ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರವರು ಮಾನಸಿಕವಾಗಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ಜರ್ಜರಿತರಾಗಿದ್ದರು. ಮಹಾತ್ಮಾ ಗಾಂಧಿಯವರು 1921ರಲ್ಲಿ ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿಯನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಂಡಾಗ, ನಡೆದ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. * ಈ ತರಹದ ನಾಗರಿಕ ಶಾಸನಭಂಗ/ ಅವಿಧೇಯತೆಗಾಗಿ ಅವರು ಬಂಧಿತರಾದುದಲ್ಲದೇ, ತಮ್ಮ ಹದಿನೈದನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿಯೇ ಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಗುರಿಯಾದರು. ನ್ಯಾಯಾಧೀಶರು/ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರೇಟರು ಅವರ ಹೆಸರೇನೆಂದು ಕೇಳಿದಾಗ, ಅವರು "ಆಜಾದ್‌‌ " ಎಂದು ಹೇಳಿದರು (ಸ್ವತಂತ್ರ ವ್ಯಕ್ತಿ ಎಂದು ಅರ್ಥ). ಈ ಉದ್ಧಟತನಕ್ಕಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಹದಿನೈದು ಛಡಿಏಟುಗಳ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. * ಛಾಟಿಯಿಂದ ಹೊಡೆದ ಪ್ರತಿ ಏಟಿಗೂ ಯುವ ಚಂದ್ರಶೇಖರ "ಭಾರತ್‌ ಮಾತಾ ಕಿ ಜೈ "["ಮಾತೃಭೂಮಿಗೆ ಜಯವಾಗಲಿ !"] ಎಂದು ಘೋಷಣೆ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಘಟನೆಯ ನಂತರ, ಚಂದ್ರಶೇಖರರಿಗೆ ಆಜಾದ್‌‌ ಎಂಬ ಬಿರುದು ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತಲ್ಲದೇ ಅವರು ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ ಎಂದೇ ಗುರುತಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದರು. ==ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿ== * [[ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿ]]ಯು ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡ ನಂತರ, ಆಜಾದರು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಕ್ರಮಣಶಾಲಿ ಹಾಗೂ ಉಗ್ರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಆದರ್ಶಗಳಿಂದ ಆಕರ್ಷಿತರಾದರು. ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗದಿಂದಾದರೂ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಪಡೆಯುವ ಧ್ಯೇಯಕ್ಕೆ ತಮ್ಮ ಮುಡಿಪಾಗಿಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. * ಈ ನಿಟ್ಟಿನೆಡೆಗೆ ಮುಂದುವರೆಯುವ ಪ್ರಥಮ ಹೆಜ್ಜೆಯಾಗಿ ಅವರು ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಸಂಘಟನೆ/ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸೋಷಲಿಸ್ಟ್‌‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ ಎಂಬ ಸಂಘವನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿದರಲ್ಲದೇ [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌]]‌, ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌, ಬಟುಕೇಶ್ವರ ದತ್‌/ತ್ತ ಮತ್ತು ರಾಜ್‌‌ಗುರುರಂತಹಾ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರಾದರು. * HSRA ಸಂಘಟನೆಯ ಗುರಿಯು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ದೊರಕಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಾಗಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಸಮಾಜವಾದಿ ಮೂಲತತ್ವದ ಮೇಲೆ ಆಧಾರಿತವಾದ ನವೀನ ಭಾರತವನ್ನು ಕಟ್ಟುವ ಮಹೋದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆಜಾದರು ಮತ್ತು ಅವರ ದೇಶಬಾಂಧವರು ಬ್ರಿಟಿಷರ ವಿರುದ್ಧ ಅನೇಕ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಭಟನೆಗಳನ್ನು ಯೋಜಿಸಿ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಿದ್ದರು. ==ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ವ್ಯಕ್ತಿ== ಅಮಾನುಷ ಹಿಂಸೆಯಿಂದ ದಿಗಿಲುಗೊಂಡರೂ/ಭೀತಿ ಹುಟ್ಟಿತಾದರೂ, ಆಜಾದ್‌‌ರಿಗೆ ಅಂತಹಾ ಒಂದು ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ನಡೆಗಳು ಅಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವೆಂದು ಅನಿಸಿರಲಿಲ್ಲ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅಮೃತಸರದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌‌ ಸೇನೆಯ ಘಟಕವು ನೂರಾರು ಶಸ್ತ್ರರಹಿತ/ನಿಶ್ಶಸ್ತ್ರ ನಾಗರಿಕರನ್ನು ಕೊಂದು ಸಾವಿರಾರು ಜನರನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸಿದ 1919ರ ಜಲಿಯನ್‌ವಾಲಾ ಬಾಗ್‌‌/ಘ್‌‌‌ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡದ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಈ ಭಾವನೆ ಉಂಟಾಗಿತ್ತು. * ಜಲಿಯನ್‌ವಾಲಾ ಬಾಗ್‌‌/ಘ್‌‌‌ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡವು ಯುವ ಆಜಾದರು ಹಾಗೂ ಅವರ ಸಮಕಾಲೀನರನ್ನು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿಸಿತ್ತು. ತನ್ನ ಹೆಸರು "ಆಜಾದ್‌‌" ಆಗಿರುವುದರಿಂದ ತಮ್ಮನ್ನು ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರು ಎಂದಿಗೂ ಜೀವಂತವಾಗಿ ಹಿಡಿಯಲಾರರೆಂದು ಅವರು ಒಮ್ಮೆ ಘೋಷಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು.(ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರಿಂದ ಅವರು ಸಾಯಲಿಲ್ಲ. * ಬಹುತೇಕ ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ ನಗರದ ಜನರು ಹೇಳುವಂತೆ ಓರ್ವ ಹಿಂದಿ ಲೇಖಕ/ಪತ್ರಕರ್ತ/ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಆರಕ್ಷಕರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿದಾರನಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿ ಆಜಾದರ ಬಗ್ಗೆ ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದ) ಹೀಗಾಗಿಯೇ ಅವರು ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರೊಂದಿಗಿನ ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳ ಹೋರಾಟದ ಕೊನೆಗೆ ಅವರು ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಕೊಂದುಕೊಂಡಿದ್ದು. * ಆಜಾದರು ಭಾರತದ ಭವಿಷ್ಯವು ಸಮಾಜವಾದದಲ್ಲಿಯೇ ಇದೆ ಎಂದು ಕೂಡಾ ನಂಬಿದ್ದರು. ಹೇಳಿಕೆಗಳ ಪ್ರಕಾರ, ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರಿಗೆ ಹಿಡಿದುಕೊಡುವ ವಿಶ್ವಾಸಘಾತಕ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ ಮಾಹಿತಿದಾರನ ಬಗ್ಗೆ ಅವರಿಗೆ ಅರಿವಿತ್ತು. ಆಜಾದರು ಪಂಡಿತ್‌ ರಾಮ್‌ ಪ್ರಸಾದ್‌‌ ಬಿಸ್ಮಿಲ್‌‌ &amp; ಜ್ಯೋತಿ ಶ್ರೀವಾಸ್ತವ್‌‌ರವರುಗಳ ಉತ್ತಮ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗಿದ್ದರೂ ಕೂಡಾ. * ಆಜಾದರು ಮತ್ತು ವಿಶ್ವನಾಥ್‌‌ ಗಂಗಾಧರ್‌‌ ವ/ವೈಶಂಪಾಯನ್‌‌ರವರು HRA ಸಂಘಟನೆಯ ಸ್ಥಾಪಕ ಸದಸ್ಯರು ಹಾಗೂ ಆಧಾರಸ್ತಂಭವಾಗಿದ್ದರು. ವಿಶ್ವನಾಥ್‌‌ರನ್ನು ಆಜಾದರ ಬಲಗೈ/ಭಂಟ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಅವರು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಳುವಳಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೌಲ್ಯಯುತವಾದ ಅನೇಕ ವಾಸ್ತವಾಂಶಗಳನ್ನು ಹಾಗೂ ರಹಸ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಆಜಾದರ ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. * ಕಾಕೊರಿ ರೈಲು ದರೋಡೆ (1925), ವೈಸ್‌ರಾಯ್‌ರ ರೈಲನ್ನು ಸ್ಫೋಟಿಸಲು ನಡೆಸಿದ ವಿಫಲ ಯತ್ನ (1926), ಮತ್ತು ಲಾಲಾ ಲಜಪತ್‌ ರಾಯ್‌‌ರನ್ನು ಕೊಂದುದರ ಪ್ರತೀಕಾರವಾಗಿ ಲಾಹೋರ್‌‌ನಲ್ಲಿ (1928) ಜಾನ್‌ ಪಾಯಂಟ್ಜ್‌ ಸಾಂಡರ್ಸ್‌‌ನನ್ನು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿ ಕೊಂದಂತಹಾ ಅನೇಕ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರು. 1931ರ ಫೆಬ್ರವರಿ 27ರಂದು, ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ನ ಆಲ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಇಬ್ಬರು ಸಂಗಡಿಗರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಿದರು. * ಅವರನ್ನು ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರು ಗುರುತು ಹಿಡಿದರು‌, ಇಡೀ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಸುತ್ತುವರಿದ ಪೊಲೀಸರು/ಆರಕ್ಷಕರು ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರಿಗೆ ತಮಗೆ ಶರಣಾಗಲು ಆದೇಶಿಸಿದರು. ಆಜಾದರು ಏಕಾಕಿಯಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದರಲ್ಲದೇ ಮೂವರು ಪೊಲೀಸರ/ಆರಕ್ಷಕರನ್ನು ಕೊಂದರಾದರೂ ಅವರ ತೊಡೆಗೆ ಗುಂಡೇಟು ಬಿದ್ದಿತ್ತು. * ತಮ್ಮಲ್ಲಿದ್ದ ಬಹುತೇಕ ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳೆಲ್ಲಾ ಖಾಲಿಯಾದ ನಂತರ, ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬೇರೆ ದಾರಿಯಿಲ್ಲವೆಂದು ಮನಗಂಡ ಅವರು ತಮ್ಮಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದ್ದ ಕೊನೆಯ ಗುಂಡಿನಿಂದ ತಲೆಗೆ ಗುಂಡು ಹೊಡೆದುಕೊಂಡರು. ಅವರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕವನ್ನು ಷಾಜಹಾನ್‌‌‌ಪುರ್‌‌/ರದಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡು ಯೋಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು ಹಾಗೂ ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ==ಝಾನ್ಸಿಯಲ್ಲಿ== * ಅವರು ತಮ್ಮ 24 ವರ್ಷಗಳ ಅಲ್ಪಾವಧಿಯ ಜೀವಿತದಲ್ಲಿ, ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರವರು ಗಮನಾರ್ಹ ಅವಧಿಯವರೆಗೆ [[ಝಾನ್ಸಿ]]ಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಸಂಘಟನೆಯ ಕೇಂದ್ರಸ್ಥಳವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು (ಝಾನ್ಸಿಯಿಂದ 15 ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌‌ಗಳಷ್ಟು ದೂರದ) ಆರ್ಚ್ಛಾ ಎಂಬ ಅರಣ್ಯವನ್ನು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸುವುದನ್ನು ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡಲು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. * ಅವರು ಗುಂಡು ಹಾರಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಅದ್ಭುತ ಗುರಿಕಾರರಾಗಿದ್ದರು ಹಾಗೂ ತಮ್ಮ ತಂಡದ ಇತರೆ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಈ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಅವರು ತರಬೇತಿ ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅರಣ್ಯದ ಸಮೀಪ ಸಾತಾರ್‌‌ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತಿದ್ದ ಸಣ್ಣ ನದಿಯ ತೀರದಲ್ಲಿರುವ ಹನುಮಾನ್‌‌ ದೇವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಬಳಿ, ಆಜಾದರು ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಗುಡಿಸಲನ್ನು ಕಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಅಲ್ಲಿ ಪಂಡಿತ್‌ ಹರಿಶಂಕರ್‌ ಬ್ರಹ್ಮಚಾರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಿಂದ ಮಾರುವೇಷದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದರು. * ಅವರು ಸಮೀಪದ ಧಿಮಾರ್‌ಪುರ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಪಾಠ ಮಾಡಲು ಆರಂಭಿಸಿದರಲ್ಲದೇ, ಸ್ಥಳೀಯ ನಿವಾಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಬಾಂಧವ್ಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು. ಧಿಮಾರ್‌ಪುರ ಎಂಬ ಆ ಹಳ್ಳಿಗೆ ಈಗ ಅವರದೇ ಹೆಸರಿಡಲಾಗಿದ್ದು, ಅದೀಗ ಆಜಾದ್‌‌ಪುರ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಝಾನ್ಸಿಯಲ್ಲಿ ದಂಡುಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿರುವ ಸಾದರ್‌ ಬಜಾರ್‌ ಎಂಬಲ್ಲಿದ್ದ ಬುಂದೇಲ್‌ಖಂಡ್‌‌ ಮೋಟಾರ್‌ ಗ್ಯಾರೇಜಿನಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಾರನ್ನು ಚಲಾಯಿಸಲು ಕಲಿತರು. *ಸದಾಶಿವರಾವ್‌‌‌ ಮಲ್ಕಾಪುರ್ಕರ್‌‌, ವಿಶ್ವನಾಥ್‌‌ ವೈಶಂಪಾಯನ್‌‌, ಭಗವಾನ್‌‌ ದಾಸ್‌‌ ಮಾಹೌರ್‌‌ರವರುಗಳನ್ನು ಝಾನ್ಸಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಅವರು ಭೇಟಿಯಾಗಿದ್ದು, ತದನಂತರ ಇವರುಗಳೆಲ್ಲಾ ಅವರ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ತಂಡದ ಅವಿಭಾಜ್ಯ ಅಂಗವಾದರು. ಝಾನ್ಸಿ ಮೂಲದ ಆಗಿನ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌‌ ಪಕ್ಷದ ನಾಯಕರುಗಳಾದ ಪಂಡಿತ್‌‌ ರಘುನಾಥ್‌‌ ವಿನಾಯಕ್‌ ಧುಲೇಕರ್‌‌ ಮತ್ತು ಪಂಡಿತ್‌‌ ಸೀತಾರಾಮ್‌ ಭಾಸ್ಕರ್‌‌ ಭಾಗವತ್‌‌ರವರುಗಳು ಕೂಡಾ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರ ನಿಕಟ ಸಹಾಯಕರಾಗಿದ್ದರು. * ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌ರು ನಯಿ ಬಸ್ತಿ ಎಂಬಲ್ಲಿಯ ಶಿಕ್ಷಕ/ಮಾಸ್ತರ್‌‌ ರುದ್ರನಾರಾಯಣ್‌‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌ರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಹಾಗೂ ನಾಗ್ರಾದಲ್ಲಿನ ಪಂಡಿತ್‌‌ ಸೀತಾರಾಮ್‌ ಭಾಸ್ಕರ್‌‌ ಭಾಗವತ್‌ರವರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದರು. ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರದೇ ಮಾತುಗಳ ಪ್ರಕಾರ ಝಾನ್ಸಿಯು ಸುರಕ್ಷಿತ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು ಹಾಗೂ ಅದು ನಿಜವೂ ಆಗಿತ್ತು. ಅವರು ಝಾನ್ಸಿಯನ್ನು ತೊರೆದು ಹೋದ ಕೆಲ ಸಮಯದಲ್ಲೇ ಅವರ ತಂಡದ ಮಾಜಿ ಸದಸ್ಯನ ನಂಬಿಕೆದ್ರೋಹಕ್ಕೆ ಅವರು ಬಲಿಯಾಗಬೇಕಾಯಿತು. ==ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌ರೊಂದಿಗೆ== * ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌/ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು (HRA) ಸಚಿಂದ್ರನಾಥ್‌‌ ಸಾನ್ಯಾಲ್‌‌ರು 1923ರಲ್ಲಿ ಅಸಹಕಾರ ಚಳುವಳಿಯ ಕೇವಲ ಒಂದು ವರ್ಷದ ನಂತರ ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿದರು. 1925ರಲ್ಲಿ ಕಾಕೊರಿ ರೈಲು ದರೋಡೆಯ ನಂತರದ ಪ್ರತಿಕಾರದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರು ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಮೇಲೆ ತೀವ್ರ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂಡರು. * ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದುದಕ್ಕೆ ಮರಣದಂಡನೆಗೆ ಒಳಗಾದವರೆಂದರೆ ಪಂಡಿತ್‌‌ ರಾಮ್‌ ಪ್ರಸಾದ್‌‌ ಬಿಸ್ಮಿಲ್‌‌, ಅಷ್‌‌ಫಕುಲ್ಲಾ ಖಾನ್‌‌, ಠಾಕೂರ್‌ ರೋಷನ್‌ ಸಿಂಗ್‌‌ ಮತ್ತು ರಾಜೇಂದ್ರ ಲಾಹಿರಿಯವರು. ಇಬ್ಬರು ಆಗ ಸೆರೆಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು; ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು ಸುಂದರ್‌‌ಲಾಲ್‌ ಗುಪ್ತರಾದರೆ ಮತ್ತೊಬ್ಬರು ಆಜಾದ್‌‌ರವರಾಗಿದ್ದರು. * ಆಜಾದ್‌‌ರು HRA ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು ಮಾಧ್ಯಮಿಕ/ದ್ವಿತೀಯ ಮಟ್ಟದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳಾದ ಶಿವ ವರ್ಮಾ ಮತ್ತು ಮಹಾವೀರ್‌ ಸಿಂಗ್‌‌ರವರುಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಮರು ಸಂಘಟಿಸಿದರು. ಅವರು ರಸ್‌ಬಿಹಾರಿ ಬೋಸ್‌‌ರ ಸಹಯೋಗಿ ಕೂಡಾ ಆಗಿದ್ದರು. [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌]], ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌ ಮತ್ತು ರಾಜ್‌‌ಗುರುರವರುಗಳೊಂದಿಗೆ ಆಜಾದರು ಸಮಾಜವಾದಿ ಮೂಲತತ್ವಗಳ ಮೇಲೆ ಆಧರಿಸಿ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತವನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು HRA ಸಂಘಟನೆಯನ್ನು HSRA (ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಸಂಘಟನೆ/ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸೋಷಲಿಸ್ಟ್‌‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌) ಸಂಘಟನೆಯನ್ನಾಗಿ 1927ರಲ್ಲಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಿದರು. ==ಮರಣ== * 1931ರ ವೇಳೆಗೆ ಆಜಾದರು ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ನಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. 27 ಫೆಬ್ರವರಿ 1931ರಂದು, ಆರಕ್ಷಕ/ಪೊಲೀಸ್‌‌ ಮಾಹಿತಿದಾರರು ಆಜಾದ್‌‌ ಮತ್ತು ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌ ರಾಜ್‌ರನ್ನು ಆಲ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಕೆಲ ಯೋಜನೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದುದನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು ಹಾಗೂ ತಕ್ಷಣವೇ ಅವರುಗಳ ಇರುವಿಕೆಯ ಬಗೆಗಿನ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪೊಲೀಸರಿಗೆ/ಆರಕ್ಷಕರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದರು. ಕೆಲವೇ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು/ ಆರಕ್ಷಕರು ಇಡೀ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. * ಹೋರಾಟದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿಯೇ, ಆಜಾದರ ತೊಡೆಗೆ ಗುಂಡು ತಗುಲಿ ಗಾಯವಾಯಿತಾದ್ದರಿಂದ ಅವರಿಗೆ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕಷ್ಟಸಾಧ್ಯವಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಅವರು ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌ರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶವಾಗುವಂತೆ ಅವರಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆಯನ್ನು ಒದಗುವಂತೆ ಗುಂಡುಹಾರಿಸತೊಡಗಿದರು. ಸುಖ್‌ದೇವ್‌‌ರವರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಆಜಾದರು ಸಾಕಷ್ಟು ಹೊತ್ತಿನವರೆಗೆ ಪೊಲೀಸರ/ಆರಕ್ಷಕರು ಮೇಲೆರಗದ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿದ್ದರು. * ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಸುತ್ತುವರೆಯಲ್ಪಟ್ಟು ಪೋಲೀಸರ ಸಂಖ್ಯಾಬಲವು ಹೆಚ್ಚಿ ಅವರ ಬಂದೂಕಿ/ಪಿಸ್ತೂಲಿನಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಒಂದು ಗುಂಡು ಉಳಿದಾಗ, ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌ರು ತಮ್ಮ ಮೇಲೆಯೇ ಗುಂಡು ಹಾರಿಸಿಕೊಂಡು ತಮ್ಮನ್ನು ಜೀವಂತವಾಗಿ ಯಾರೂ ಸೆರೆಹಿಡಿಯಲಾರರೆಂಬ ತಮ್ಮ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಂಡರು. * ಅವರು ಸಾಯುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದರೂ ಅವರ ಮೃತದೇಹದ ಬಳಿಗೆ ಸುಮಾರು ಎರಡು ಗಂಟೆಗಳ ಕಾಲ ಯಾವುದೇ ಭಾರತೀಯ ಸೈನಿಕನೂ ಹೋಗಲಿಲ್ಲವೆಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ‌ಯಾವಾಗಲೂ ಹೋದೆಡೆಯಲ್ಲೆಲ್ಲಾ ಬ್ರಿಟಿಷ್‌‌ ಸರಕಾರದ ಪರವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಭಾರತೀಯ ಸೈನಿಕರು ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರಿಗೆ/ಆರಕ್ಷಕರ ಬಗ್ಗೆ 'ಅವರು ನಿಜವಾದ ಭಾರತೀಯ ರಕ್ತವನ್ನು ಹೊಂದಿದವರಲ್ಲವೆಂದು' ಹೇಳುತ್ತಾ ಅವರುಗಳಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧ ಪ್ರಜ್ಞೆಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸಿದ್ದರು. * ಆಜಾದರ ಬಗೆಗಿನ ರಹಸ್ಯ ಕಡತವೊಂದನ್ನು ಲಕ್ನೌನ ಗೋಖಲೆ ಮಾರ್ಗ್‌ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿರುವ C.I.D. ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ಷಿಸಿಡಲಾಗಿದೆ. ಅವರ COLT ಕಂಪೆನಿಯ ಪಿಸ್ತೂಲನ್ನು/ಕೈಬಂದೂಕನ್ನು ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ ವಸ್ತು ಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅತಿ ಅಪರೂಪದ ಕೆಲ ಛಾಯಾಚಿತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಪ್ರದರ್ಶನಕ್ಕಿಡಲಾಗಿದೆ. ==ಆಜಾದ್‌‌ ಎಂಬ ದಂತಕಥೆ== * ಆಜಾದರು ಇಂದು ಪ್ರತಿ ಭಾರತೀಯನ ಪಾಲಿನ ಮಹಾವೀರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಮರಣಿಸಿದ ಆಲ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ಉದ್ಯಾನವನ್ನು, ''ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ ಉದ್ಯಾನ'' ವೆಂದು ಮರುನಾಮಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಹಾಗೂ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಅನೇಕ ಶಾಲೆಗಳು, ಕಾಲೇಜುಗಳು, ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ಇತರೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನಿಡಲಾಗಿದೆ. * 1964ರಲ್ಲಿ ಮನೋಜ್‌ ಕುಮಾರ್‌ರ ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಷಹೀದ್‌‌ ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌'' ತೆರೆಕಂಡ ನಂತರ [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌]]ರ ಜೀವನದ ಬಗೆಗಿನ ಯಾವುದೇ ಚಲನಚಿತ್ರ ಅಥವಾ ಸ್ಮಾರಕ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಜಾದರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಬಿಂಬಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. 2002ರಲ್ಲಿ,[[23rd March 1931: Shaheed]] ಎಂಬ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಸನ್ನಿ ದೇವಲ್‌/ಡಿಯೋಲ್‌ರವರು ವಹಿಸಿದ್ದರು. * ದ ಲೆಜೆಂಡ್‌ ಆಫ್‌ ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌" ಎಂಬ ಅಜಯ್‌ ದೇವಗನ್‌ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ, ಆಜಾದ್‌‌ರ (ಅಖಿಲೇಂದ್ರ ಮಿಶ್ರಾ ಆ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದ್ದರು) ಪಾತ್ರಕ್ಕೆ ಕೂಡಾ ಪ್ರಮುಖ ಮಹತ್ವವನ್ನು ನೀಡಲಾಗಿತ್ತು. ಆಜಾದ್‌‌, ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌, ರಾಜ್‌‌ಗುರು, ಪಂಡಿತ್‌‌ ರಾಮ್‌ ಪ್ರಸಾದ್‌‌ ಬಿಸ್ಮಿಲ್‌‌ ಮತ್ತು ಅಷ್‌‌ಫಕುಲ್ಲಾ ಖಾನ್‌‌ರವರುಗಳ ದೇಶಭಕ್ತಿಯನ್ನು 26 ಜನವರಿ 2006ರಂದು ತೆರೆ ಕಂಡ ''[[ರಂಗ್ ದೇ ಬಸಂತಿ|ರಂಗ್‌ ದೇ ಬಸಂತಿ]]'' ಎಂಬ ಆಮೀರ್‌ ಖಾನ್‌ ನಾಯಕರಾಗಿದ್ದ ಸಮಕಾಲೀನ ಬಾಲಿವುಡ್‌‌ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಕೂಡಾ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. * ಈ ಚಲನಚಿತ್ರವು, ಆಜಾದ್‌‌ ಮತ್ತು ಭಗತ್‌‌ ಸಿಂಗ್‌‌ರಂತಹಾ ಯುವ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳ ಹಾಗೂ ಇಂದಿನ ಯುವಜನತೆಯ ಜೀವನಗಳ ನಡುವಿನ ಸಾದೃಶ್ಯವನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವುದಲ್ಲದೇ, ಇಂದಿನ ಭಾರತೀಯ ಯುವಜನತೆಯಲ್ಲಿ ಈ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮಾಡಿದ ಅಪಾರ ತ್ಯಾಗದ ಕುರಿತಾಗಿ ಯಾವ ಕೃತಜ್ಞತೆಯೂ ಇರದಿರುವದರೆಡೆ ಗಮನವನ್ನು ಕೂಡಾ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಆಮೀರ್‌ ಖಾನ್‌ ಆಜಾದ್‌‌ದರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ಇದರಲ್ಲಿ ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿದ್ದಾರೆ. * ಈ ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕಾಕೋರಿ ರೈಲು ದರೋಡೆಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ವೀರ್‌ ಭದ್ರ ತಿವಾರಿ ಮತ್ತು ಯಶ್‌ಪಾಲ್‌‌ (ಓರ್ವ ಜನಪ್ರಿಯ ಹಿಂದಿ ಕಥೆಗಾರ)ರವರುಗಳು ಮಾಡಿದ ವಿಶ್ವಾಸದ್ರೋಹವು ಆಜಾದರ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು.Mr.ಆಜಾದ್‌‌ರನ್ನು ಆಲ್‌ಫ್ರೆಡ್‌ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿ ಮೊತ್ತಮೊದಲಿಗೆ ನೋಡಿ ಆಜಾದ್‌‌ರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲೆಂದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ನಿಯುಕ್ತರಾಗಿದ್ದ Pt.ಶಂಭುನಾಥ್‌‌ ಎಂಬ ಓರ್ವ C.I.D. ಅಧಿಕಾರಿಗೆ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡಿದ್ದ ವ್ಯಕ್ತಿ ವೀರ್‌ ಭದ್ರ ತಿವಾರಿಯಾಗಿದ್ದ. <gallery> File:Chandrashekar azad.bmp.jpg|ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌ ಉದ್ಯಾನದಲ್ಲಿರುವ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಆಜಾದ್‌‌‌ರ ಪ್ರತಿಮೆ </gallery> ==ಇವನ್ನೂ ಗಮನಿಸಿ== * ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ * ಜಲಿಯನ್‌ವಾಲಾ ಬಾಗ್‌‌‌‌/ಘ್ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡ * [[ಸರ್ದಾರ್ ಭಗತ್ ಸಿಂಗ್|ಭಗತ್‌ ಸಿಂಗ್‌]] * ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸಮಾಜವಾದಿ ಪ್ರಜಾಪ್ರಭುತ್ವವಾದಿ ಸಂಘಟನೆ/ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್‌‌ ಸೋಷಲಿಸ್ಟ್‌‌ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್‌ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ * [[ಸುಖದೇವ್ ಥಾಪರ್]] * ರಾಜ್‌ಗುರು * ಠಾಕೂರ್‌ ರೋಷನ್‌ ಸಿಂಗ್‌‌ * ಅಷ್‌‌ಫಕುಲ್ಲಾ ಖಾನ್‌‌ * ಕಾಕೋರಿ ರೈಲು ದರೋಡೆ * [[ಲಾಲಾ ಲಜಪತ ರಾಯ್|ಲಾಲಾ ಲಜಪತ್‌ ರಾಯ್‌‌]] * ಯಶ್‌ಪಾಲ್‌‌ ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{commonscat|Chandra Shekhar Azad}} *ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ 'ಅಜೇಯ' ([[ಕನ್ನಡ]]ದಲ್ಲಿ "ಗೆಲ್ಲಲಾಗದ" ಎಂದರ್ಥ) ಬಾಬು ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ ಎಂಬ ಲೇಖಕರ ಕೃತಿ. {{Reflist}} {{Indian independence movement}} {{Persondata <!-- Metadata: see [[Wikipedia:Persondata]]. --> | NAME =Azad, Chandrasekhar | ALTERNATIVE NAMES = | SHORT DESCRIPTION = | DATE OF BIRTH = July 23, 1906 | PLACE OF BIRTH =[[Bhavra]], [[Jhabua District]], [[Madhya Pradesh]], India | DATE OF DEATH = February 27, 1931 | PLACE OF DEATH =[[Allahabad]], [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]], India }} {{DEFAULTSORT:Azad, Chandrasekhar}} [[ವರ್ಗ:1906ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದವರು]] [[ವರ್ಗ:1931ರಲ್ಲಿ ನಿಧನ ಹೊಂದಿದವರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆದ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಳುವಳಿ]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜವಾದಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಝ/ಜಬುವಾ ಮೂಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಉನ್ನಾವೋ ಮೂಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಝಾನ್ಸಿ ಮೂಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಅಲಹಾಬಾದ್‌‌ ಮೂಲದ ಜನರು]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮದ್ದುಗುಂಡುಗಳಿಂದ ನಡೆದ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಾರಣಾಸಿ ಮೂಲದ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರು]] [[ವರ್ಗ:ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು]] i30hcsu1netgb6mnryoaw3zk0af9vyd 0 55043 1113508 1037743 2022-08-12T17:04:25Z 117.230.33.197 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೫}} ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಸಾಗರ]] ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ [[ಜೋಗ]]ದಿಂದ ಸುಮಾರು 12 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ವಡಂಬೈಲು ಎಂಬಲ್ಲಿ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವಿದೆ. [[ಶರಾವತಿ]] ವಿದ್ಯದಾಗಾರದ ಪ್ರದೇಶವಾದ್ದರಿಂದ ಜೋಗದಿಂದ ಮೊದಲು ಅನುಮತಿ ಪತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಬೇಕು. ಚೆಕ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಕೂಡ ಇದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಪದ್ಮಾವತಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. [[ಶರಾವತಿ]] ತಟದಲ್ಲಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯ [[ಶರಾವತಿ]]ಯ ಹಿನ್ನೀರಿನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಪ್ರದೇಶ ಹಸಿರು ವನರಾಜಶಿಯಿಂದ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಶಾಂತಿ ಧಾಮವಾಗಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವು[[ಜೈನ]] ಪರಂಪರೆಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅತಿ ಎತ್ತರವಾಗಿರುವ [[ಆದಿಶೇಷ|ಆದಿಶೇಷನ]] ವಿಗ್ರಹವೂ ಇಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ರಾಜ್ಯದ ಅನೇಕ ಕಡೆಗಳಿಂದ ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಬರುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬಂದ ಭಕ್ತಾದಿಗಳಿಗೆ ವಸತಿ ಊಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೂ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಸುಮಾರು 2ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶಿವನ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮರಾಠಿಕೇರಿ ಶ್ವೇತ ಲಿಂಗ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಸುಮಾರು 15ನೇ ಶತಮಾನದ ಇತಿಹಾಸ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನ ಭೈರಾದೇವಿಯು ನಿರ್ಮಿಸಿದಳು. ಬಂಕನಬಳ್ಳು ಬಸದಿಯ ಪ್ರಾಂಗಣದೊಳಗೆ ಇದ್ದ ಇದು ವಟ್ಟಕ್ಕಿ ಮನೆತನದ ಸುಪರ್ಧಿಯಲ್ಲಿತ್ತು.(ಶಾಸನದ ಕಲ್ಲು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಡೆಯಾಗಿದೆ.) ವಟ್ಟಕ್ಕಿ ಮನೆತನದವರೇ ಇದರ ವಾರಸ್ದಾರರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವನ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪಾರಂಪರಿಕವಾಗಿ ಬಂಕನಬಳ್ಳು ಮನೆತನ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ದೇವಾಲಯದ [[ಶಿವಲಿಂಗ|ಶಿವಲಿಂಗವು]] ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದ್ದು ಶ್ವೇತಲಿಂಗವಾಗಿದೆ. ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೂ ಕಾಣ ಸಿಗದ ಅಪರೂಪದ ೨ನೇ ಶಿವಲಿಂಗಗೆ ಇದಾಗಿದೆ. ಬಂಕನಬಳ್ಳು ಬಸದಿಯು 1920 ರಲ್ಲಿ ಬಿದರೂರು ಹಾಗು ಮಳಲಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಶಿವಲಿಂಗ ಹಾಗು ನಾಗರ ನೂರಾರು ವಿಗ್ರಹಗಳು ಕ್ಷೇತ್ರಪಾಲ ದೇವರು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದವು. ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ 1940ರಿಂದ ಬಂಕನಬಳ್ಳಿನ ಈ ಮೇಲಿನ ದೇವರುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಹುಳಗೋಡು, ಕೇದಿಗೆಪಾಲು, ಸುಂಕದಮನೆ ಹೆರ್ಕಣಿ ವರೆಗೂ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹಂಜಕ್ಕಿಯ ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ ಹಾಗು ಪುಟ್ಟಯ್ಯಗೌಡರು ನೆರವೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದರು. ಈ ಪೂಜಾ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಟ್ಟಕ್ಕಿ ಪದ್ಮಯ್ಯಗೌಡರು ನೀಡಿದ್ದರು. 1963 ರವರೆಗೂ ಸತತವಾಗಿ 23 ವರ್ಷ ಹಂಜಕ್ಕಿ ಮನೆತನವೇ ಶಿವಲಿಂಗದ ಪೂಜಾಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. 1963 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ವಟ್ಟಕ್ಕಿ ಬೊಮ್ಮಯ್ಯಗೌಡರು ಹಾಗು ಹಿಂದಿಕ್ಕಿ ಪುಟ್ಟಯ್ಯಗೌಡರ ಆಣತಿಯಂತೆ ಈಗಿರುವ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ==ಉಲ್ಲೇಖ == <ref>https://www.tripoto.com/trip/why-padmavati-temple-near-jog-falls-is-exceptional-596e46a219fb2</ref> <ref>http://in.geoview.info/shri_kshetra_vadanbail_padmavati_digambar_jain_temple,51699789p</ref> <ref>https://www.alltravels.com/india/karnataka/talakalale/photos/current-photo-51699789</ref> [[ವರ್ಗ:ಸಾಗರ ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳು]] flq547sc2zl6sgdvc1zl2qqz7fdjcbw 1113509 1113508 2022-08-12T17:05:06Z 117.230.33.197 wikitext text/x-wiki {{Orphan|date=ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೫}} ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಸಾಗರ]] ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ [[ಜೋಗ]]ದಿಂದ ಸುಮಾರು 12 ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ವಡಂಬೈಲು ಎಂಬಲ್ಲಿ ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವಿದೆ. [[ಶರಾವತಿ]] ವಿದ್ಯದಾಗಾರದ ಪ್ರದೇಶವಾದ್ದರಿಂದ ಜೋಗದಿಂದ ಮೊದಲು ಅನುಮತಿ ಪತ್ರವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಬೇಕು. ಚೆಕ್ ಪೋಸ್ಟ್ ಕೂಡ ಇದೆ. ಪ್ರಕೃತಿಯ ಮಡಿಲಲ್ಲಿ ಶ್ರೀ ಪದ್ಮಾವತಿ ಅಮ್ಮನವರ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. [[ಶರಾವತಿ]] ತಟದಲ್ಲಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯ [[ಶರಾವತಿ]]ಯ ಹಿನ್ನೀರಿನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಪ್ರದೇಶ ಹಸಿರು ವನರಾಜಶಿಯಿಂದ ಕಂಗೊಳಿಸುತ್ತಿದೆ. ಶಾಂತಿ ಧಾಮವಾಗಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವು[[ಜೈನ]] ಪರಂಪರೆಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅತಿ ಎತ್ತರವಾಗಿರುವ [[ಆದಿಶೇಷ|ಆದಿಶೇಷನ]] ವಿಗ್ರಹವೂ ಇಲ್ಲಿ ಇದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ರಾಜ್ಯದ ಅನೇಕ ಕಡೆಗಳಿಂದ ಭಕ್ತಾದಿಗಳು ಬರುತ್ತಾರೆ. ಇಲ್ಲಿ ಬಂದ ಭಕ್ತಾದಿಗಳಿಗೆ ವಸತಿ ಊಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೂ ಇದೆ. ಇಲ್ಲಿಂದ ಸುಮಾರು 2ಕಿ.ಮೀ. ದೂರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಶಿವನ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಮರಾಠಿಕೇರಿ ಶ್ವೇತ ಲಿಂಗ ಎಂದು ಕರೆಯುವರು. ಸುಮಾರು 15ನೇ ಶತಮಾನದ ಇತಿಹಾಸ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ರಾಣಿ ಚೆನ್ನ ಭೈರಾದೇವಿಯು ನಿರ್ಮಿಸಿದಳು. ಬಂಕನಬಳ್ಳು ಬಸದಿಯ ಪ್ರಾಂಗಣದೊಳಗೆ ಇದ್ದ ಇದು ವಟ್ಟಕ್ಕಿ ಮನೆತನದ ಸುಪರ್ಧಿಯಲ್ಲಿತ್ತು.(ಶಾಸನದ ಕಲ್ಲು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಡೆಯಾಗಿದೆ.) ವಟ್ಟಕ್ಕಿ ಮನೆತನದವರೇ ಇದರ ವಾರಸ್ದಾರರಾಗಿದ್ದರು. ಶಿವನ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಪಾರಂಪರಿಕವಾಗಿ ಬಂಕನಬಳ್ಳು ಮನೆತನ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ದೇವಾಲಯದ [[ಶಿವಲಿಂಗ|ಶಿವಲಿಂಗವು]] ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದ್ದು ಶ್ವೇತಲಿಂಗವಾಗಿದೆ. ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲೂ ಕಾಣ ಸಿಗದ ಅಪರೂಪದ ೨ನೇ ಶಿವಲಿಂಗಗೆ ಇದಾಗಿದೆ. ಬಂಕನಬಳ್ಳು ಬಸದಿಯು 1920 ರಲ್ಲಿ ಬಿದರೂರು ಹಾಗು ಮಳಲಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಶಿವಲಿಂಗ ಹಾಗು ನಾಗರ ನೂರಾರು ವಿಗ್ರಹಗಳು ಕ್ಷೇತ್ರಪಾಲ ದೇವರು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಇದ್ದವು. ಕಾಲಕ್ರಮೇಣ 1940ರಿಂದ ಬಂಕನಬಳ್ಳಿನ ಈ ಮೇಲಿನ ದೇವರುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಹುಳಗೋಡು, ಕೇದಿಗೆಪಾಲು, ಸುಂಕದಮನೆ ಹೆರ್ಕಣಿ ವರೆಗೂ ಪೂಜಾ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಹಂಜಕ್ಕಿಯ ಪುಟ್ಟಸ್ವಾಮಿ ಹಾಗು ಪುಟ್ಟಯ್ಯಗೌಡರು ನೆರವೇರಿಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದ್ದರು. ಈ ಪೂಜಾ ಅಧಿಕಾರವನ್ನು ವಟ್ಟಕ್ಕಿ ಪದ್ಮಯ್ಯಗೌಡರು ನೀಡಿದ್ದರು. 1963 ರವರೆಗೂ ಸತತವಾಗಿ 23 ವರ್ಷ ಹಂಜಕ್ಕಿ ಮನೆತನವೇ ಶಿವಲಿಂಗದ ಪೂಜಾಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. 1963 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ವಟ್ಟಕ್ಕಿ ಬೊಮ್ಮಯ್ಯಗೌಡರು ಹಾಗು ಹಂಜಕ್ಕಿ ಪುಟ್ಟಯ್ಯಗೌಡರ ಆಣತಿಯಂತೆ ಈಗಿರುವ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು. ==ಉಲ್ಲೇಖ == <ref>https://www.tripoto.com/trip/why-padmavati-temple-near-jog-falls-is-exceptional-596e46a219fb2</ref> <ref>http://in.geoview.info/shri_kshetra_vadanbail_padmavati_digambar_jain_temple,51699789p</ref> <ref>https://www.alltravels.com/india/karnataka/talakalale/photos/current-photo-51699789</ref> [[ವರ್ಗ:ಸಾಗರ ತಾಲೂಕಿನ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣಗಳು]] bmk6q66z3uolmfx4yeowisxdyk7tuy1 10 60971 1113719 1072761 2022-08-13T09:30:02Z Pavanaja 5 wikitext text/x-wiki {{Infobox | bodyclass = vcard | above = {{{name|<includeonly>{{PAGENAMEBASE}}</includeonly>}}} | aboveclass = fn org | abovestyle = background-color:skyblue; | headerstyle = background-color:skyblue; | image = {{#invoke:InfoboxImage|InfoboxImage|image={{{image|}}}|size={{{image_size|}}}|sizedefault=frameless|alt={{{alt|{{{image_alt|}}}}}}}} | caption = {{{image_caption|}}} |image2 = {{#if:{{{location_map|}}}|{{#if:{{both|{{{lat_d|{{{lat|}}}}}}|{{{long_d|{{{long|}}}}}}}}|<center>{{Location map|{{{location_map}}} |relief = {{{location_map_relief|{{{relief|yes}}}}}} |lat_deg={{#if:{{{lat_m|}}}{{{lat_NS|}}}|{{{lat_d|}}}| }} |lat_min={{#if:{{{lat_m|}}}{{{lat_NS|}}}|{{{lat_m|}}}| }} |lat_sec={{#if:{{{lat_s|}}}{{{lat_NS|}}}|{{{lat_s|}}}| }} |lat_dir={{#if:{{{lat_NS|}}}|{{{lat_NS|}}}| }} |lon_deg={{#if:{{{long_m|}}}{{{long_EW|}}}|{{{long_d|}}}| }} |lon_min={{#if:{{{long_m|}}}{{{long_EW|}}}|{{{long_m|}}}| }} |lon_sec={{#if:{{{long_s|}}}{{{long_EW|}}}|{{{long_s|}}}| }} |lon_dir={{#if:{{{long_EW|}}}|{{{long_EW|}}}| }} |lat = {{#if:{{{lat_m|}}}{{{lat_NS|}}}| |{{{lat_d|{{{lat|}}}}}} }} |long = {{#if:{{{long_m|}}}{{{long_EW|}}}| |{{{long_d|{{{long|}}}}}} }} |float = center |width = {{{location_map_size|}}} |default_width =235 |alt = {{{location_map_alt|}}} |caption =}}{{#if:{{{location_map_caption|}}}|{{{location_map_caption|}}}|Location of {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}}}</center>}}}} |label1 = ಅಧಿಕೃತ ಹೆಸರು |data1 = {{{name_official|}}} |label2 = ದೇಶ |data2 = {{{country|}}} |label3 = ಸ್ಥಳ |data3 = {{{location|{{{locale<noinclude>|</noinclude>}}}}}} |label4 = ಅಕ್ಷಾಂಶ ರೇಖಾಂಶ |data4 = {{#if:{{{coordinates|}}} | <small>{{{coordinates}}}{{{coordinates_ref|}}}</small> | {{#if:{{both|{{{lat_d|{{{lat|{{{latitude|}}}}}}}}}|{{{long_d|{{{long|{{{longitude|}}}}}}}}}}}| <small>{{geobox coor|{{{lat_d|{{{lat|{{{latitude|}}}}}}}}}|{{{lat_m|}}}|{{{lat_s|}}}|{{{lat_NS|}}}|{{{long_d|{{{long|{{{longitude|}}}}}}}}}|{{{long_m|}}}|{{{long_s|}}}|{{{long_EW|}}}|{{#if:{{{coordinates_type|}}}|{{{coordinates_type}}}|type:landmark}}|format={{{coordinates_format|}}}|wrap=true|title={{#ifeq:{{{coordinates_display}}}|inline||1}}}}{{{coordinates_ref|}}}</small> }} }} |label5 = ಉದ್ದೇಶ |data5 = {{#switch:{{uc:{{{purpose|}}}}} |F=[[Flood control]] |I=[[Irrigation]] |N=[[Navigability|Navigation]] |P=[[Hydroelectricity|Power]] |#default={{{purpose|}}} }} |label6 = ಸ್ಥಿತಿ |data6 = {{#switch:{{uc:{{{status|}}}}} |D=Decommissioned |O=Operational |P=Proposed |UC=Under construction |#default={{{status|}}} }} |label7 = ಕಟ್ಟುವಿಕೆ ಪ್ರಾರಂಭ |data7 = {{{construction_began|}}} |label8 = ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನಾಂಕ |data8 = {{{opening|}}} |label9 = Demolition&nbsp;date |data9 = {{{demolished|{{{closed|}}}}}} |label10 = ತಯಾರಿಕೆಯ ವೆಚ್ಚ |data10 = {{{cost|}}} |label11 = ಯಜಮಾನ್ಯ |data11 = {{{owner|}}} |label12 = Operator(s) |data12 = {{{operator|{{{dam_operator|}}}}}} |header13 = {{#if:{{{dam_type|}}}{{{dam_crosses|}}}{{{dam_length|}}}{{{dam_height|}}}{{{dam_height_foundation|}}}{{{dam_height_thalweg|}}}{{{dam_elevation_crest|}}}{{{dam_width_crest|}}}{{{dam_width_base|}}}{{{dam_volume|}}}{{{spillway_count|}}}{{{spillway_type|}}}{{{spillway_capacity|}}}|Dam and spillways}} |label14 = [[Dam#Types of dams|Type&nbsp;of&nbsp;dam]] |data14 = {{#switch:{{uc:{{{dam_type|}}}}} |A=[[Arch dam]] |B=[[Barrage (dam)|Barrage]] |C=Combination gravity and earth fill dam |E=[[Embankment dam]] |F=[[Earth fill dam]] |G=[[Gravity dam]] |AG=[[Arch-gravity dam]] |#default={{{dam_type|{{{type|}}}}}} }} |label15 = Impounds |data15 = {{{dam_crosses|}}} |label16 = ಎತ್ತರ<!-- DEPRECIATED. If possible, please use one or more specific height fields below --> |data16 = {{{dam_height|}}} |label17 = Height&nbsp;(foundation) |data17 = {{{dam_height_foundation|}}} |label18 = Height&nbsp;([[thalweg]]) |data18 = {{{dam_height_thalweg|}}} |label19 = ಉದ್ದ |data19 = {{{dam_length|}}} |label20 = Elevation&nbsp;at&nbsp;crest |data20 = {{{dam_elevation_crest|}}} |label21 = Width&nbsp;(crest) |data21 = {{{dam_width_crest|}}} |label22 = Width&nbsp;(base) |data22 = {{{dam_width_base|}}} |label23 = Dam&nbsp;volume |data23 = {{{dam_volume|}}} |label24 = [[Spillway]]s |data24 = {{{spillway_count|}}} |label25 = Spillway&nbsp;type |data25 = {{{spillway_type|}}} |label26 = Spillway&nbsp;capacity |data26 = {{{spillway_capacity|}}} |header27 = {{#if:{{{res_name|}}}{{{res_total_capacity|}}}{{{res_active_capacity|}}}{{{res_inactive_capacity|}}}{{{res_catchment|}}}{{{res_surface|}}}{{{res_max_length|}}}{{{res_max_width|}}}{{{res_max_depth|}}}{{{res_elevation|}}}{{{res_tidal_range|}}}|Reservoir}} |label28 = Creates |data28 = {{{res_name|}}} |label29 = ಒಟ್ಟು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ |data29 = {{{res_capacity_total|}}} |label30 = Active&nbsp;capacity |data30 = {{{res_capacity_active|}}} |label31 = Inactive&nbsp;capacity |data31 = {{{res_capacity_inactive|}}} |label32 = [[Drainage basin|Catchment&nbsp;area]] |data32 = {{{res_catchment|}}} |label33 = Surface&nbsp;area |data33 = {{{res_surface|}}} |label34 = Max.&nbsp;length |data34 = {{{res_max_length|}}} |label35 = Max.&nbsp;width |data35 = {{{res_max_width|}}} |label36 = Max.&nbsp;water&nbsp;depth |data36 = {{{res_max_depth|}}} |label37 = Normal&nbsp;elevation |data37 = {{{res_elevation|}}} |label38 = [[Tidal range|Tidal&nbsp;range]] |data38 = {{{res_tidal_range|}}} |header39 = {{#if:{{{plant_name|}}}{{{plant_coordinates|}}}{{both|{{{plant_lat_d|}}}|{{{plant_long_d|}}}}}{{{plant_operator|}}}{{{plant_commission|}}}{{{plant_decommission|}}}{{{plant_type|}}}{{{plant_hydraulic_head|}}}{{{plant_turbines|}}}{{{plant_capacity|}}}{{{plant_annual_gen|}}}|Power station}} |label40 = Name |data40 = {{{plant_name|}}} |label41 = Coordinates |data41 = {{#if:{{{plant_coord|}}} | <small>{{{plant_coord}}}{{{plant_coord_ref|}}}</small> | {{#if:{{both|{{{plant_lat_d|}}}|{{{plant_long_d|}}}}} | <small>{{geobox coor|{{{plant_lat_d|}}}|{{{plant_lat_m|}}}|{{{plant_lat_s|}}}|{{{plant_lat_NS|}}}|{{{plant_long_d|}}}|{{{plant_long_m|}}}|{{{plant_long_s|}}}|{{{plant_long_EW|}}}|{{#if:{{{plant_coord_type|}}}|{{{plant_coord_type}}}|type:landmark}}|format={{{plant_coord_format|}}}|wrap=true|name={{{plant_name|}}}}}{{{plant_coord_ref|}}}</small> }} }} |label42 = Operator(s) |data42 = {{{plant_operator|}}} |label43 = Commission&nbsp;date |data43 = {{{plant_commission|}}} |label44 = Decommission&nbsp;date |data44 = {{{plant_decommission|}}} |label45 = [[Hydroelectricity#Generating methods|Type]] |data45 = {{#switch:{{uc:{{{plant_type|}}}}} |C=Conventional |P=[[Pumped-storage hydroelectricity|Pumped-storage]] |R=[[Run-of-the-river hydroelectricity|Run-of-the-river]] |T=[[Tidal barrage]] |#default={{{plant_type|}}} }} |label46 = [[Hydraulic head]] |data46 = {{{plant_hydraulic_head|}}} |label47 = Turbines |data47 = {{{plant_turbines|}}} |label48 = Installed&nbsp;capacity |data48 = {{{plant_capacity|}}} |label49 = Annual&nbsp;generation |data49 = {{{plant_annual_gen|}}} |data50 = {{#if:{{{website|}}}|'''Website'''<br/><span class="plainlinks">{{{website|}}}</span>}} |below = {{{extra|}}} }}{{main other| {{#ifeq:{{{reservoir|♦}}}{{{reservoir_capacity|♦}}}{{{res_total_capacity|♦}}}{{{active_capacity|♦}}}{{{res_active_capacity|♦}}}{{{inactive_capacity|♦}}}{{{res_inactive_capacity|♦}}}{{{reservoir_catchment|♦}}}{{{reservoir_surface|♦}}}{{{reservoir_elevation|♦}}}{{{reservoir_max_depth|♦}}}{{{depth|♦}}}{{{reservoir_length|♦}}}{{{reservoir_max_width|♦}}}{{{tidal_range|♦}}}|♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦||[[ವರ್ಗ:Infobox dam using deprecated parameters|ρ{{PAGENAME}}]]}} {{#ifeq:{{{plant_owner|♦}}}{{{com|♦}}}{{{plant_licence_exp|♦}}}{{{decom|♦}}}{{{conventional|♦}}}{{{run_of_river|♦}}}{{{tide|♦}}}{{{pumped_storage|♦}}}{{{hydraulic_head|♦}}}{{{turbines|♦}}}{{{installed_capacity|♦}}}{{{max_planned_cap|♦}}}{{{max_capacity|♦}}}{{{capacity_factor|♦}}}{{{average_annual_gen|♦}}}{{{annual_generation|♦}}}{{{net_generation|♦}}}|♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦||[[ವರ್ಗ:Infobox dam using deprecated parameters|π{{PAGENAME}}]]}} {{#ifeq:{{{bridge_carries|♦}}}{{{bridge_width|♦}}}{{{bridge_clearance|♦}}}{{{bridge_traffic|♦}}}{{{bridge_toll|♦}}}{{{bridge_id|♦}}}|♦♦♦♦♦♦||[[ವರ್ಗ:Infobox dam using deprecated parameters|β{{PAGENAME}}]]}} {{#ifeq:{{{dam_name|♦}}}{{{alt|♦}}}{{{caption|♦}}}{{{lat|♦}}}{{{latitude|♦}}}{{{long|♦}}}{{{longitude|♦}}}{{{location_map_width|♦}}}{{{location_map_text|♦}}}{{{official_name|♦}}}{{{locale|♦}}}{{#switch:{{uc:{{{purpose|♦}}}}}|A|B|C|D|H=|#default=♦}}{{#switch:{{uc:{{{status|}}}}}|U=|#default=♦}}{{{began|♦}}}{{{commissioned|♦}}}{{{maint|♦}}}{{{open|♦}}}{{{type|♦}}}{{{height|♦}}}{{{height_thalweg|♦}}}{{{height_foundation|♦}}}{{{length|♦}}}{{{crest_width|♦}}}{{{base_width|♦}}}{{{width|♦}}}{{{curve_radius|♦}}}{{{volume|♦}}}{{{crest_elevation|♦}}}{{{crosses|♦}}}{{{spillways|♦}}}{{{url|♦}}}{{{as_of|♦}}}|♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦♦||[[ವರ್ಗ:Infobox dam using deprecated parameters]]}} {{#if:{{{owner|}}}|{{#ifeq:{{str left|{{{owner}}}|14}}|Maintained by|[[ವರ್ಗ:Infobox dam using deprecated parameters|μ{{PAGENAME}}]]}}}} }}<noinclude> {{Documentation}} </noinclude> n43dsvnp1x07d0d28j8vy0h019nbwt5 0 62605 1113496 660516 2022-08-12T16:41:56Z Pragath H R 77568 wikitext text/x-wiki {{Wikify}} 'ಪಾಂಡುರಂಗಿ ಕೋದಂಡ ರಾವ್,' ಅವರು ತಮ್ಮ ಆಪ್ತ ಗೆಳೆಯ ವರ್ಗಕ್ಕೆ, '''ಪಿ. ಕೋದಂಡರಾವ್''',<ref>[http://yabaluri.org/TRIVENI/CDWEB/mrpkodandaraoaprofilejul75.htm P.Kodanda rao-A profile, DR G. V. L. N. SARMA]</ref> ಎಂದು ಪರಿಚಿತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರೊಬ್ಬ ಆತ್ಯುತ್ತಮ ಲೇಖಕ, ವಾಗ್ಮಿ, ಚಿಂತಕ, ಸಮಾಜ ಸೇವಕ,ಬುದ್ದಿಜೀವಿ, ದೇಶವಿದೇಶಗಳನ್ನು ಸುತ್ತಿ [[ಭಾರತ]]ದ ರಾಯಭಾರಿಯಂತೆ ದುಡಿದರು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೆ ರಾಷ್ಟ್ರ ಸೇವೆಗೆ ತಮ್ಮ ಇಡಿ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟವರು 'ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ ಸೊಸೈಟಿಯ ಸದಸ್ಯ'ರಾಗಿ ಸಮರ್ಪಿತ ಜೀವನ ನಡೆಸಿದರು. ಜಾತಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಲೆಕ್ಕಿಸದೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರಿಗಾಗಿ ದುಡಿದರು. ನಿರ್ಭಯದ, ಸಮತೂಕದ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗೆ ಅವರು ಹೆಸರಾದವರು. ==ಜನನ, ಬಾಲ್ಯ, ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ, ವೃತ್ತಿಜೀವನ== *'ಕೋದಂಡರಾವ್' ತಂದೆ-ಸೀತಾರಾವ್; ತಾಯಿ-ಜೋಗಮ್ಮ ದಂಪತಿಗಳ ಪ್ರೀತಿಯ ಮಗನಾಗಿ ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶದ ವಿಶಾಖ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ, ೧೮೮೯ನೇ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೫ನೇ ತಾರೀಖು ಜನಿಸಿದರು. ಸೀತಾರಾವ್, ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ವಿದ್ವಾಂಸ ವಂಶಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ 'ಪಾಂಡುರಂಗಿ ಮನೆತನ' ದವರು. ಈ ವಂಶದ ಹಿರಿಯರ ನೆಲೆ-ಇಂದಿನ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಅಹಮದ್ ನಗರ. ಈಗ್ಗೆ ಮೂರೂವರೆ ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೆ ಈ ಮನೆತನದವರು ದಕ್ಷಿಣದ ಕಡೆಗೆ ಸರಿದು ಭೀಮಾ ನದಿಯ ದಂಡೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಪಾಂಡುರಂಗಪಲ್ಲಿಗೆ-ಅಂದರೆ ಇಂದಿನ 'ಪಂಢರಾಪುರ'ಕ್ಕೆ–ಬಂದು ಆ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದರು. ಪಾಂಡುರಂಗ ಪಲ್ಲಿಯನ್ನು ತಮ್ಮ ನೆಲೆಯನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಈ ಮನೆತನಕ್ಕೆ 'ಪಾಂಡುರಂಗಿಗಳು' ಅಂದರೆ ಪಾಂಡುರಂಗ(ಪಲ್ಲಿ)ದವರು ಎಂದು ಅಡ್ಡ ಹೆಸರು ಬಂತು. * ಕಾಲಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಈ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಮನೆತನ ಬೆಳೆದಂತೆ ಕೆಲವು ಸಂಸಾರಗಳು ಕರ್ನಾಟಕದ ಕಡೆಗೆ ಸರಿದವು. ಮತ್ತೆ ಕೆಲವು ತಮಿಳುನಾಡನ್ನು ಸೇರಿದವು. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ತೆಲುಗು ಮಾತನಾಡುವ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋದುವು. ಹೀಗೆ ತೆಲುಗು ಸೀಮೆಗೆ ಬಂದು ವಿಶಾಖ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿ ತಳವೂರಿ ದ ಪಾಂಡುರಂಗಿಗಳ ವಂಶಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಮದರಾಸು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಬಳಿಕವೇ, ವಿ.ಎಸ್.ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯವರನ್ನು ಭೇಟಿ ಮಾಡಲು ಆಶಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಪ್ರಚಂಡ ವಾಗ್ಮಿ: ನಿಷ್ಠಾವಂತ ದೇಶ ಸೇವಕ; ಖ್ಯಾತ ವಿದ್ವಾಂಸ; ಗಾಂಧೀಜಿಯ ವರಿಂದ ‘ನನ್ನ ರಾಜಕೀಯ ಗುರು’ ಎನಿಸಿಕೊಂಡ ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆಯವರ ಪಟ್ಟ ಶಿಷ್ಯ. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಆ ತರುಣ ಗೋಖಲೆಯವರನ್ನು ನೋಡಿದ್ದ. *ಅವರ ಸ್ಫೂರ್ತಿದಾಯಕ ಭಾಷಣವನ್ನು ಕೇಳಿದ್ದ. ‘‘ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪದವೀಧರರಲ್ಲಿ ಕೆಲವರಾದರೂ ಉದ್ಯೋಗ, ಅಧಿಕಾರ, ಐಶ್ವರ್ಯಗಳ ಆಸೆಯನ್ನು ಸ್ವಸಂತೋಷದಿಂದ ತೊರೆಯಬೇಕು. ಭಾರತದ ಸೇವೆಯನ್ನು ತಮ್ಮ ಬಾಳಿನ ಧರ್ಮವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಿ ಕೊಳ್ಳಬೇಕು’’ ಎಂದು ಅವರು ತರುಣರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಕಳಕಳಿಯ ಕರೆ ಅವನ ಹೃದಯವನ್ನು ಹೊಕ್ಕಿತ್ತು. ತಾನು ಪದವೀಧರನಾದೊಡನೆಯೇ ಗೋಖಲೆಯವರನ್ನು ಕಾಣಬೇಕು, ಅವರ ಈ ಕರೆಗೆ ಓಗೊಡಬೇಕೆಂಬ ಹಂಬಲ ಅವನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಮೊಳೆತು ಬೆಳೆದಿತ್ತು. ==ಅಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿ== *ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯ ಸರಕಾರದ ಆಡಳಿತ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಂದೆಯ ಬಗೆಗೆ ಇದ್ದ ಗೌರವಾದರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿಕೊಂಡು, ತಮಗೊಂದು ಒಳ್ಳೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನು ಗಿಟ್ಟಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಕೋದಂಡರಾಯರಿಗೆ ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸವೇನಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅವರು ಹಾಗೆ ಮಾಡದೆ, ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಧ್ಯಾಪಕರಾದರು. ಆ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿದ್ದುಕೊಂಡೇ ತಮ್ಮ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಿ ೧೯೧೭ರಲ್ಲಿ ಎಂ.ಎ. (ಆನರ್ಸ್) ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದರು. ಉತ್ತಮ ಅಧ್ಯಾಪಕರೆಂದು ಹೆಸರು ಗಳಿಸಿದರು. *ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಮೆಚ್ಚಿಕೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾದರು. ನೆರವಿನ ಆವಶ್ಯಕತೆಯಿದ್ದ ಹಲಕೆಲವು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ತಮ್ಮಿಂದಾದ ನೆರವು ನೀಡಿ ಅವರ ಕೃತಜ್ಞತೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾದರು. ಇದಲ್ಲದೆ, ಬೆಂಗಳೂರಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿಯಿಂದ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅನೇಕರ ಸ್ನೇಹವನ್ನೂ ಪ್ರೀತಿ ವಿಶ್ವಾಸವನ್ನೂ ಗಳಿಸಿಕೊಂಡರು. ==ಮನೆತನ== ಕೋದಂಡರಾಯರು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷಾ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳಲ್ಲೂ ತರ್ಕ, ಮೀಮಾಂಸಾ ಮುಂತಾದ ದರ್ಶನಗಳಲ್ಲೂ ವಂಶಪಾರಂಪರ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಚಂಡ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಗಳಿಸಿದರು. ಕೋದಂಡರಾಯರ ತಂದೆ ಸೀತಾರಾಯರ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಆಂಗ್ಲ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದ ಕಡೆಗೆ ತನ್ನ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ತಿರುಗಿಸಿತು. ಅವರು ಆಂಗ್ಲ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಪಡೆದದ್ದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಅಂದು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಡಳಿತಕ್ಕೆ ಒಳಪಟ್ಟಿದ್ದ ಮದರಾಸು ಪ್ರಾಂತ ಸರಕಾರದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸೇರಿದರು. ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದಲೂ ದಕ್ಷತೆಯಿಂದಲೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. *ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ-ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರ ಜೀವನ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಜೀವನ ಎರಡರಲ್ಲೂ ಸತ್ಯವಂತರೆಂದೂ ಶೀಲವಂತರೆಂದೂ ಖ್ಯಾತರಾದರು. ಎಲ್ಲರ ಆದರ ಗೌರವಗಳಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾದರು. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಕಾಲಕ್ರಮದಲ್ಲಿ 'ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಕಲೆಕ್ಟರ್' ಆದರು. ಈಗ್ಗೆ ಒಂದು ಕಾಲು ಶತಮಾನದ ಹಿಂದೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯರಿಗೆ ದೊರೆಯಬಹುದಾಗಿದ್ದ ದೊಡ್ಡ ಹುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಅದೂ ಒಂದು. ಅಂದಿನ ಬೆಲೆಗಳ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಿದರೆ, ಆ ಹುದ್ದೆಗೆ ಅಂದು ದೊರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಸಂಬಳ ಕೂಡ ದೊಡ್ಡದೇ. *ಆದ್ದರಿಂದ ಸೀತಾರಾಯರು ಯಾವ ವಿಧವಾದ ದುರ್ಮಾರ್ಗದ ಗಳಿಕೆಗೂ ಮನಕೊಡದೆ ತಮಗೆ ದೊರೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಸಂಬಳದಿಂದಲೇ ಸುಖಜೀವನ ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದುದಲ್ಲದೆ ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿನ ಉಳಿತಾಯವನ್ನೂ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಅವರು ತಮ್ಮ ಈ ಉಳಿಕೆಯನ್ನು ಕೂಡಿಟ್ಟದ್ದ ‘ಅರ‍್ಬತ್‌ನಾಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್’ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತವಾಗಿ ದಿವಾಳಿಯಾದದ್ದರಿಂದ ರಾಯರ ಆರ್ಥಿಕ ಸ್ಥಿತಿಗೆ ಬಲವಾದ ಪೆಟ್ಟುಬಿದ್ದಂತೆ ಆಯಿತು. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ ಹಣದ ಗಳಿಕೆ, ಉಳಿತಾಯಗಳೆರಡರಲ್ಲೂ ಅವರ ಆಸಕ್ತಿ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ತಗ್ಗಿತು. *ತಮ್ಮಸಂಬಳದ ಹಣವನ್ನು ಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಮನೆಯವರ ಕೈಗೆ ತಂದು ಕೊಟ್ಟು ಬಿಡುತ್ತಿದ್ದುದು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ, ಅದನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯನ್ನೂ ಅವರಿಗೇ ವಹಿಸಿಬಿಟ್ಟರು. ‘ನಾನು ನಿವೃತ್ತನಾದ ಮೇಲೂ ನಾನು ಬದುಕಿರುವವರೆಗೆ ವಿರಾಮ ವೇತನ ಬರುತ್ತದೆ. ಸಂಸಾರ ಹೇಗೋ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ನನ್ನ ಅನಂತರ ಸಂಸಾರ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗಲು ನೀವು ಈಗಿನಿಂದಲೇ ಕೊಂಚ ಕೊಂಚ ಹಣ ಕೂಡಿಟ್ಟುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಹೋದರೆ ನಿಮಗೇ ಅನುಕೂಲ ಅಲ್ಲವೆ?’’ ಎಂದಿಷ್ಟು ಸೂಚನೆ ಮಾತ್ರ ಕೊಟ್ಟರು. ==ತಂದೆ-ತಾಯಿಯರ ಆದರ್ಶ, ಪ್ರಭಾವ== *ಕೋದಂಡರಾಯರ ತಂದೆಯವರು ಸುಧಾರಕ ಮನೋವೃತ್ತಿಯವರು. ಹಿಂದಿನಿಂದ ನಡೆದು ಬಂದಿದ್ದ ಶವಸಂಸ್ಕಾರ ಪದ್ಧತಿ, ಶ್ರಾದ್ಧ ಮುಂತಾದವುಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ನಂಬಿಕೆಯಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ತಾಯಿ ಜೋಗಮ್ಮನವರು, ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥರು. ವ್ರತ, ಪೂಜೆ, ಉಪವಾಸ ಮುಂತಾದವುಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಅಪಾರ ನಂಬಿಕೆ. ಅವನ್ನು ತಪ್ಪದೆ ಆಚರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗೆ ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಸತ್ಪ್ರಭಾವಗಳಿಗೆ ಒಳಗಾದ ರಾಯರು ತುಂಬ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನವರಾಗಿದ್ದಾಗಿನಿಂದಲೇ ತಾವು ಮುಂದೆ ಏನು ಮಾಡಬೇಕು, ಹೇಗೆ ಬಾಳಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಕುರಿತು ಯೋಚಿಸತೊಡಗಿದ್ದರು. *ತಾವು ಪದವೀಧರರಾಗುವ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಈ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ನಿರ್ಧಾರಕ್ಕೂ ಬಂದಿದ್ದರು. ೧೯೧೫ ರ ಮೊದಲ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ತಂದೆಗೆ ಬರೆದ ಪತ್ರದಿಂದ ಇದು ವ್ಯಕ್ತವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರು,‘‘ಆಂಗ್ಲ ಸರಕಾರದ ಚಾಕರಿಗೆ ಸೇರುವುದನ್ನು ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ಒಪ್ಪದು. ಹಣ ಗಳಿಸಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆಯೂ ನನಗಿಲ್ಲ. ತ್ಯಾಗಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶವಿರುವ ಯಾವುದಾದರೂ ಒಂದು ವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕೆಂದಿದ್ದೇನೆ. ದುರ್ಮಾರ್ಗದಿಂದ ಹಣ ಗಳಿಸುವ ಬಗೆಗೆ ನೀವು ತುಂಬ ಕೋಪಗೊಳ್ಳುವಿರಿ ಎಂಬುದು ನಿಮ್ಮಲ್ಲಿ ನನ್ನ ಗೌರವವನ್ನೂ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದೆ. *ಹಣಗಳಿಸಲು ನಿಮಗೆ ಅನೇಕ ಅವಕಾಶಗಳಿದ್ದರೂ ದುಡ್ಡನ್ನು ಗುಡ್ಡೆ ಹಾಕಬೇಕೆಂಬ ಮೋಹಕ್ಕೆ ನೀವು ಒಳಗಾಗದೆ ಇದ್ದದ್ದು ನನಗೆ ಅಭಿಮಾನದ ಸಂಗತಿ. ನಿಮ್ಮ ಮಕ್ಕಳಾದ ನಮಗೆ ನೀವು ಐಶ್ವರ್ಯವನ್ನು ಕೂಡಿಡಲಿಲ್ಲವಲ್ಲ ಎಂದು ಸ್ವಲ್ಪವೂ ವ್ಯಸನವಿಲ್ಲ’’ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಅಂತೂ ತಮ್ಮ ವ್ಯಕ್ತಿಸ್ವಾಂತಂತ್ರ್ಯಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡದೆ ಇರುವಂಥ, ಪರಿಶುದ್ಧ, ತ್ಯಾಗಮಯ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಧರಿಸಿದ್ದರು. ಅದರಂತೆಯೇ ನಡೆದುಕೊಂಡರು. ==ಗೋಖಲೆಯವರನ್ನು ಭೇಟಿಮಾಡುವ ಆಶೆ== ಅವರು ಪದವೀಧರನಾಗುವುದಕ್ಕೆ ಕೆಲವು ತಿಂಗಳ ಮೊದಲೇ (೧೯೧೫ ನೇ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯ ರಂದು) ಗೋಖಲೆಯವರು ತೀರಿಕೊಂಡರು. ಇದರಿಂದ ಸಹಜವಾಗಿ ತರುಣ ಕೋದಂಡರಾವ್ ಗೆ ತುಂಬ ವ್ಯಸನವಾಯಿತು. ಹಾಗೆಯೇ ಗೋಖಲೆಯವರು ೧೯೦೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದ ನಿಸ್ವಾರ್ಥ ದೇಶ ಸೇವಕರ ಸಂಘವಾದ ‘‘ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿ’’ ಯನ್ನು (ಭಾರತ ಸೇವಕರ ಸಂಘವನ್ನು) ಸೇರಬೇಕು; ತನ್ನ ಇಡೀ ಬಾಳನ್ನು ದೇಶಸೇವೆಗಾಗಿ, ಜನಸೇವೆಗಾಗಿ ಮೀಸಲು ಮಾಡಬೇಕು ಎಂಬ ಇಚ್ಛೆಯೂ ಅವನಲ್ಲಿ ಬಲವಾಯಿತು. ==ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಹಿತವಚನ== *ಬಿ.ಎ. (ಆನರ್ಸ್) ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ತೇರ್ಗಡೆ ಹೊಂದಿದ ಬಳಿಕ, ವಿ.ಎಸ್.ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳನ್ನು ಕಾಣಲು ಹೊರಟರು. ಗೋಪಾಲ ಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆಯವರ ನಿಧನಾನಂತರ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ನೇಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು. ತನ್ನ ಇಡೀ ಬಾಳನ್ನು ತ್ಯಾಗಮಯ ಜೀವನಕ್ಕಾಗಿ ಮುಡಿಪಿಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಬಂದಿದ್ದ ತರುಣ ರಾಯರನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಮೆಚ್ಚಿಕೊಂಡರು. ಅವನ ಸರಳತೆ, ಸೇವಾಸಕ್ತಿ ಮತ್ತು ದೃಢ ಸಂಕಲ್ಪಗಳಿಗೆ ಮಾರುಹೋದರು. ತರುಣನ ಸೌಜನ್ಯ ಸುಂದರ ರೂಪುಗಳೂ ಅವರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಿದುವು. ‘‘ನೀನಿನ್ನೂ ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನವನು. ಜೀವಮಾನ ಪರಿಯಂತ ತ್ಯಾಗದ ಬಾಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ತಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಲ್ಲ ನಿನ್ನದು. ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿಯನ್ನು ಸೇರಬೇಕು ಎಂಬ ನಿನ್ನ ದೃಢ ನಿರ್ಧಾರದ ಕುರುಹಾಗಿ ನೀನು ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಬಹುದಾದ್ದು ಈಗ ನಿನ್ನಲ್ಲಿ ಏನಿದೆ? ನನ್ನ ಮಾತನ್ನು ಕೇಳು, ನಿನಗೆ ತೃಪ್ತಿ ಕೊಡುವಂಥ ಯಾವುದಾದರೂ ಕೆಲಸವನ್ನು ಕೆಲಕಾಲ ಮಾಡು. ಹಾಗೆ ಮಾಡಿದ ಮೇಲೂ ಸೊಸೈಟಿಯನ್ನು ಸೇರಬೇಕೆಂಬ ಆಸೆ ನಿನ್ನಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ಉಳಿದಿದ್ದರೆ, ಆಗ ನನ್ನಲ್ಲಿಗೆ ಬಾ’’ ಎಂದು ಸೂಚಿಸಿದರು. *ತಂದೆಯ ಈ ಆದೇಶದಂತೆ ಮನೆಯ ಹಣಕಾಸಿನ ವ್ಯವಹಾರ ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಕೆಲಸ ತುಂಬ ಚಿಕ್ಕವಯಸ್ಸಿನವರಾಗಿದ್ದಾಗಲೇ ಕೋದಂಡರಾಯರ ಮೇಲೆ ಬಿತ್ತು- ಸಂತೋಷದಿಂದ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಮನೆಯವರೆಲ್ಲರಿಗೂ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಾಗುವಂತೆ ಆ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ತಂದೆಯ ಸರಳ ಜೀವನ, ಕಾರ್ಯಶ್ರದ್ಧೆ, ಕೆಲಸದ ಅಚ್ಚುಕಟ್ಟು, ಸೇವಾಸಕ್ತಿ-ಇವು ಚಿಕ್ಕಂದಿನಿಂದಲೂ ಕೋದಂಡರಾಯರ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿದ್ದವು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರು ನಡವಳಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತಂದೆಯವರ ತರಹವೇ ಇತ್ತು. ಕೋದಂಡರಾಯರಿಗೆ ಒಬ್ಬರು ಚಿಕ್ಕಪ್ಪ ಇದ್ದರು. ಅವರ ಹೆಸರು ಜಾನಕೀರಾವ್. ಅವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಣ್ಣ, ಅತ್ತಿಗೆಯರೊಡನೆ ಮಾತನಾಡಿ ಚುರುಕುಬುದ್ಧಿಯ ಸುಂದರ ಬಾಲಕ ಕೋದಂಡನನ್ನು ದತ್ತು ತೆಗೆದುಕೊಂಡರು. ತಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಕರೆದುಕೊಂಡು ಹೋದರು. *ಜಾನಕೀರಾಯರ ಹೆಂಡತಿ ವೆಂಕಟಸುಬ್ಬಮ್ಮ ತುಂಬ ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಕಂಡರು. ನೆರೆಹೊರೆಯವರೆಲ್ಲ ಅಚ್ಚರಿಪಡುವಂತೆ ತಮ್ಮ ‘ಮಗ’ ನನ್ನು ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಬಟ್ಟೆಬರೆ, ಆಭರಣಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿ ಮೆರೆಸಬೇಕೆಂದು ಅವರ ಆಸೆ. ಆಕೆಗೆ ಇದು ಒಂದು ಚಟವೇ ಆಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ಈ ಆಡಂಬರ ಬಾಲಕ ಕೋದಂಡನಿಗೆ ಸರಿಬೀಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಮ್ಮೆ ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಮನೆಗೆ ಬಂದವನು ಮತ್ತೆ ಚಿಕ್ಕಮ್ಮನ ಮನೆಗೆ ಹೋಗಲೇ ಇಲ್ಲ. ಸೀತಾರಾಯರೇ ಕೋದಂಡನನ್ನು ತಮ್ಮೊಡನೆ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅವನ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ತಾವೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿದರು. ಮುಂದೆ ಆಸ್ತಿಪಾಸ್ತಿಯನ್ನು ವಿಭಾಗ ಮಾಡುವ ಯೋಚನೆ ಮಾಡಿದಾಗ ಸೀತಾರಾಯರು, ತಮ್ಮ ತಂದೆ ತೀರಿಕೊಂಡ ಮೇಲೆ ತಮ್ಮ ಗಳಿಕೆಯ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ತಮ್ಮ ಮನೆಯವರಿಗೆ ಕೊಡುತ್ತಲೂ ಇದ್ದರು. ==ಇನ್‌ಫ್ಲೂಯೆಂಜಾ ವ್ಯಾಧಿ== ೧೯೧೮ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಾಂಕ್ರಾಮಿಕ ಜಾಡ್ಯವಾಗಿ ದೇಶದಲ್ಲೆಲ್ಲ ಹರಡಿತು. ಅನೇಕಾನೇಕರನ್ನು ಬಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ತಕ್ಕ ಔಷಧಿ ಉಪಚಾರವಿಲ್ಲದೆ ನರಳುತ್ತಿದ್ದ ಜನರಿಗೆ ಈ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಲು ಕೋದಂಡರಾಯರು ಮುಂದಾದರು. ಪೌರಸಭೆ ಮತ್ತು ವೈದ್ಯಕೀಯ ಇಲಾಖೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರನ್ನೂ, ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮುಖಂಡರನ್ನೂ ಕಂಡರು. ಅವರೆಲ್ಲರ ಸಹಕಾರದಿಂದ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಮನೆಮನೆಗೂ ಔಷಧಿ, ಗಂಜಿ ಇವನ್ನು ಹಂಚುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಸೇವೆಯಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಸಹಸ್ರ ಜನರು ಬದುಕಿಕೊಂಡರು; ಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡರು. ==ಸಮಾಜ ಸೇವೆ== *ಕೋದಂಡರಾಯರು ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಕಲಿತದ್ದು ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ.ಆದರೆ ಅವರ ಆಸಕ್ತಿ ಅದಷ್ಟಕ್ಕೇ ಮೀಸಲಾಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಸಾಹಿತ್ಯ, ನಾಟಕ ಮತ್ತಿತರ ಲಲಿತ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಆಸ್ಥೆಯಿತ್ತು. ಅಂದಿನ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿದ್ದ ವಿದ್ವಾಂಸರ, ರಸಿಕರ, ಕಲಾವಿದರ, ಕಲಾಪ್ರೇಮಿಗಳ ಪ್ರಮುಖ ಕೂಟ ಎಂದರೆ ಎ.ಡಿ.ಎ. (ಆಮೆಚ್ಯೂರ್ ಡ್ರಮ್ಯಾಟಿಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್). ಕೋದಂಡರಾಯರು ಈ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸದಸ್ಯರಾದರು. ತಮ್ಮ ಸೌಜನ್ಯ, ಕಾರ್ಯಶ್ರದ್ಧೆ, ಉತ್ಸಾಹಗಳಿಂದ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸದಸ್ಯರೆಲ್ಲರ ಪ್ರೀತಿ, ವಿಶ್ವಾಸಗಳಿಗೆ ಪಾತ್ರರಾದರು. *ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲಾನಂತರ ಅದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಈ ಸಂಸ್ಥೆ ೧೯೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಕಲಾ ಮಹೋತ್ಸವವನ್ನು ಏರ್ಪಡಿಸಲು ಪ್ರೇರಕರಾದರು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಗೊಳಿಸಲು ಶ್ರಮಿಸಿದರು. ವಿಶ್ವಕವಿ ರವೀಂದ್ರನಾಥ ಠಾಕೂರರು ಈ ಉತ್ಸವದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ ವಹಿಸಿದ್ದರೆಂಬುದು ಹೆಮ್ಮೆಯ ವಿಚಾರ. ಈ ಮಹೋತ್ಸವವಾದ ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ಅನಂತರ ಇಂಥದೇ ಇನ್ನೊಂದು ಮಹೋತ್ಸವವನ್ನೂ ಭಾರತೀಯ ನಾಟಕ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನೂ ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲು ರಾಯರು ಕಾರಣರಾದರು. * ಅವರ ವಿವಿಧ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಆಸಕ್ತಿಗಳಿಂದಾಗಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನ ನಗರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಗಣ್ಯವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಏರಿದರು. ಆದರೂ ತಾವು ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿ ಸೇರಿ ತಮ್ಮ ಇಡೀ ಜೀವನವನ್ನು ಭಾರತದ ಸೇವೆಗಾಗಿ ಸಮರ್ಪಿಸಿ ಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬ ಹೆಬ್ಬಯಕೆಯ ಕನಸಿತ್ತು. ===ಈಡೇರಿದ ಕನಸು === *ಈ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಕೋದಂಡರಾಯರು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿ ಆರು ವರ್ಷಗಳಾಗಿದ್ದವು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಶಿಕ್ಷಣ, ಕಲೆ, ಸಮಾಜಸೇವಾರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತೃಪ್ತಿಯಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ದುಡಿದಿದ್ದರು. ಇದರ ವಿವರಗಳನ್ನು ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದಾಗ, ಅವರನ್ನು 'ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿಗೆ ಸದಸ್ಯ'ನನ್ನಾಗಿ ಸೇರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. ಇದರಿಂದ ಕೋದಂಡರಾಯರಿಗೆ ತುಂಬಾ ಆನಂದವಾಯಿತು. *ರಾಯರು ತಮ್ಮ 'ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಕಾಲೇಜಿ'ನ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಡಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿ, ಆಗಿನ ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಉಪಕುಲಪತಿಗಳಾಗಿದ್ದ 'ಬ್ರಜೇಂದ್ರನಾಥ ಸೀಲ್', ರಿಗೆ ತಮ್ಮ ಅಪೇಕ್ಷೆಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿದಾಗ, ಅವರು ಅದನ್ನು ಒಪ್ಪದೆ, ‘ನೀನು ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿಯನ್ನು ಸೇರಿ ಭಾರತ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದಾದ ಸೇವೆಯನ್ನೇ ನಮ್ಮ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಮೂಲಕವೂ ಸಲ್ಲಿಸಬಹುದು. ಇಲ್ಲಿ ನಿನಗೆ ಉತ್ತಮ ಭವಿಷ್ಯವಿದೆ. ಇಲ್ಲೆ ಇರು’’ ಒಂದು ಒತ್ತಾಯಪಡಿಸಿದರು. *ಕೋದಂಡರಾಯರು, ತಾವು 'ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿ'ಯನ್ನು ಸೇರಲು ಬಹು ಹಿಂದೆಯೇ ಗುಪ್ತ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದ್ದ ಸಂಗತಿಯನ್ನು ತಿಳಿಸಿ, ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿದರು. ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡು, ಮಾತನಾಡಿ ಅವರ ಆಜ್ಞೆಯಂತೆ ಸೊಸೈಟಿ ಯ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ವಾರಪತ್ರಿಕೆ ‘ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ’ ದ ಸಂಪಾದಕ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪುಣೆಗೆ ಹೋದರು. *ಸೊಸೈಟಿಯ ಧ್ಯೇಯಗಳು, ವಿವಿಧ ವಿಚಾರಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ನಿಲುವು-ಒಲವು, ಕಾರ್ಯನೀತಿಗಳನ್ನು ರಾಯರು ಈ ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದ್ದರು. ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಲೇಖನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಯಾವುದೇ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಸೊಸೈಟಿಯ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಏನೆಂಬುದನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ನಿರೂಪಿಸಬಲ್ಲವರಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಅವರ ಲೇಖನಗಳು ಸಹಜವಾಗಿಯೇ ಎಲ್ಲರ ಮೆಚ್ಚಿಕೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾದವು. ===೧೯೨೨ ರಲ್ಲಿ=== *೧೯೨೨ ರಲ್ಲಿ – ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಕೋದಂಡರಾಯರನ್ನು ವಿಧ್ಯುಕ್ತವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಸೊಸೈಟಿಯ ಸದಸ್ಯರನ್ನಾಗಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಿದರು. ಸಿಮ್ಲಾದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಗಂಭೀರ ಖಾಸಗಿ ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಸದಸ್ಯರ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯನ್ನು ಉಪದೇಶಿಸಿದರು. 'ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿ ಯ ಸದಸ್ಯ'ರಾಗಿ, ಜನಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡಿಪಿಡಬೇಕೆಂಬ ರಾಯರ ಆಸೆ ಈಡೇರಿತು. *ಸದಸ್ಯತ್ವವನ್ನು ಪಡೆದ ಸ್ವಲ್ಪಕಾಲಾನಂತರ ಕೋದಂಡರಾಯರು ಸೊಸೈಟಿಯ ಹಿರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾದ ವಿ. ವೆಂಕಟಸುಬ್ಬಯ್ಯನವರೊಡನೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಮದ್ರಾಸಿಗೆ ಬಂದರು; ಆದರೆ ಅವರ ಪಾಲಿಗೆ ಬಂದ ಕೆಲಸ, 'ಅಸ್ಪಶ್ಯರ ನೆರವಿನ ಕಾರ್ಯ'. ===‘ನಾನು ಜಾತ್ಯತೀತ ಭಾರತೀಯ’=== *ಆಗಿನ ಮದರಾಸು ಪ್ರಾಂತದಲ್ಲಿ ‘ಅರುಂಧತೀಯ’ ರೆಂಬ ಒಂದು ವರ್ಗದ ಜನ ಇದ್ದರು. ಇವರ ಪ್ರಧಾನ ವೃತ್ತಿ ಚರ್ಮದ ಕೆಲಸ. ಇವರು ಮಹರ್ಷಿ ವಶಿಷ್ಠರ ಪತ್ನಿಯಾದ ಅರುಂಧತಿಯ ಕುಲದವರು ಎಂಬ ಪ್ರತೀತಿ ಇತ್ತು. ಆದರೂ ಹಿಂದೂ ಸಮಾಜ ಇವರನ್ನು ಅಸ್ಪ ಶ್ಯರಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಿತ್ತು. ಅಷ್ಟು ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, ಇತರ ಅಸ್ಪ ಶ್ಯ ವರ್ಗಗಳವರು ಕೂಡಾ ಇವರನ್ನು ತಮಗಿಂತ ಕೆಳಮಟ್ಟದವರೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ‘‘ಅರುಂಧತೀಯ’’ ಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಎಲ್.ಸಿ.ಗುರುಸ್ವಾಮಿ ಎಂಬುವರು ಮದರಾಸು ಪ್ರಾಂತದ ಶಾಸನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. *ಅಲ್ಲದೆ ತಮ್ಮ ಜನರ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇವರಿಗೆ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಕೋದಂಡರಾಯರನ್ನು ನೇಮಿಸಲಾಯಿತು. ‘ಯಾವ ಜಾತಿ ಮತಗಳ ಭೇದವೂ ಇಲ್ಲದೆ ಎಲ್ಲ ಭಾರತೀಯರನ್ನು ಸಹೋದರರಂತೆ ಕಾಣಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲರ ಉನ್ನತಿಗಾಗಿ ದುಡಿಯಬೇಕು’ ಎಂಬುದು ರಾಯರು ಸೊಸೈಟಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕೈಗೊಂಡಿದ್ದ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆಯ ಒಂದು ಅಂಶ; *ಹಾಗೆಯೇ ಸೊಸೈಟಿಯ ಸದಸ್ಯರು ‘‘ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತೀರಾ ಕೆಳಮಟ್ಟದವರೂ ದಲಿತರೂ ಆಗಿರುವವರ ಉದ್ಧಾರಕ್ಕಾಗಿ ದುಡಿಯಬೇಕು’’ ಎಂಬುದು ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆಯವರು ಸೊಸೈಟಿಯ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಕೊಟ್ಟಿದ್ದ ಆದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ==ಹಿಂದುಳಿದ ವರ್ಗದವರ ಸೇವೆ== *ತಮಗೆ ವಹಿಸಿದ 'ಅಸ್ಪಶ್ಯರ ಉದ್ಧಾರದ ಕಾರ್ಯ'ವನ್ನು ರಾಯರು ಸಂತೋಷದಿಂದ ಕೈಗೊಂಡರು. ಅರುಂಧತೀಯರು ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಕೇರಿಗಳಿಗೆ ಹೋದರು. ಅವರ ಗುಡಿಸಿಲುಗಳ ಒಳಹೊಕ್ಕು ಅವರ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರು. ಗುರುಸ್ವಾಮಿಯವರೊಡನೆ ಸಮಾಲೋಚನೆ ನಡೆಸಿ ಆರುಂಧತೀಯರ ಪುರೋಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಸಹಾಯಕವಾದ ಸಲಹೆಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟರು; ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಿದರು. ೧೯೨೬ರಲ್ಲಿ ಕಾವೇರಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಮಹಾಪ್ರವಾಹ ಬಂದು ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಹಲವಾರು ಪ್ರದೇಶಗಳು ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದವು. *ಕೋದಂಡರಾಯರು ಆ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಜನರಿಗೆ ನೆರವನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದರು. ಹಳ್ಳಿಹಳ್ಳಿಗೂ ಹೋದರು. ಹಳ್ಳಿಗಳ ಮುಖಂಡರನ್ನೂ ಅಧಿಕಾರಿಗಳನ್ನೂ ಕಂಡು ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದವರಿಗೆ ನೆರವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದಾಗ ರಾಯರು ಸ್ವಂತ ಸುಖಗಳ ಕಡೆಗೆ ಲಕ್ಷ್ಯ ಕೊಡುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ದೊರೆತಲ್ಲಿ ದೊರೆತಂಥ ಊಟ. ವಿಶ್ರಾಂತಿಯ ವಿಚಾರವೂ ಅಷ್ಟೇ. ದೊರತಲ್ಲಿ ದೊರೆತಂಥ ಸ್ಥಳ. ಈ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಅವರು ಯಾವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಜಾತಿಮತಗಳನ್ನು ಲಕ್ಷಿಸುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. * ಆದರೆ ಯಾವಾಗಲೂ ಒಂದು ನಿಯಮವನ್ನು ಮಾತ್ರ ತಪ್ಪದೆ ಪಾಲಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಎಲ್ಲೇ ಆಗಲಿ ಮಾಂಸಾಹಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಬಲ್ಲ ಮಾಂಸಾಹಾರಿ ಮಿತ್ರರು ರಾಯರನ್ನು ತಮ್ಮ ಮನೆಗಳಿಗೆ ಊಟಕ್ಕೆ ಕರೆದಾಗಲೆಲ್ಲ ರಾಯರಿಗೆ ಶಾಕಾಹಾರವನ್ನೇ ಒದಗಿಸು ತ್ತಿದ್ದರು. ರಾಯರು ಎಲ್ಲ ಜಾತಿ, ಕುಲ, ಮತಗಳವರೊಡನೆಯೂ ಒಂದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪಕ್ಷಪಾತವನ್ನು ತೋರುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದಾಗಿ ರಾಯರು ಯಾವ ಜಾತಿಯವರು ಎಂಬ ಬಗೆಗೆ ಅವರ ಪರಿಚಯಸ್ಥರಲ್ಲೇ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯಗಳುಂಟಾಗಿ ಅವು ವಿರಸದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಮುಟ್ಟಿದ್ದೂ ಉಂಟು! *ಅವರ ಬಂಧುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವರು ಜಾತಿಗೆಟ್ಟವರೆಂದು ಭಾವಿಸಿ ಅವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಜೊತೆಯಲ್ಲಿ ಊಟಕ್ಕೆ ಕೂರಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಇದರಿಂದ ರಾಯರು ಬೇಸರಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತು ಗಳಿಂದಲೇ ಅವರ ಈ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಶರಣತೆಯನ್ನು ತಿದ್ದಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಯಾವುದೇ ಜನಾಂಗ, ಕುಲ, ಜಾತಿ, ಮತಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದವರೇ ಆಗಿರಲಿ, ಮಾನವರೆಲ್ಲರೂ ಒಂದೇ ಎಂಬುದು ರಾಯರ ದೃಢನಂಬಿಕೆಯಾಗಿತ್ತು. ===ಕೋದಂಡರಾಯರ ನಿಲವುಗಳು=== ‘‘ಎಲ್ಲರಂತೆ ನಾನೂ ನನ್ನ ತಂದೆ ತಾಯಿಯರು ಯಾರಾಗಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಆರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿಲ್ಲ. ಅವರು ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಾಗಿದ್ದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ನಾನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಎನಿಸಿಕೊಂಡೆ! ನಾನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣನೂ ಅಲ್ಲ. ಸಂಪ್ರದಾಯಸ್ಥ ಹಿಂದುವೂ ಅಲ್ಲ. ನಾನು ಜಾತ್ಯತೀತ ಭಾರತೀಯ’’ ಎನ್ನುತ್ತಿ ದ್ದರು. ತಮ್ಮ ಜೀವನಕಾಲ ಪರ್ಯಂತ ಅವರು ಈ ನಂಬಿಕೆಗೆ ಅನುಸಾರವಾಗಿಯೇ ನಡೆದು ಕೊಂಡರು. ===ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಜೊತೆಗೆ=== *ಕೋದಂಡರಾಯರು ಸೊಸೈಟಿಯನ್ನು ಸೇರಿದ ಮೇಲೆ ಸೊಸೈಟಿಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ಅವರನ್ನು ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸತೊಡಗಿದರು. ರಾಯರ ಉತ್ತಮ ನಡವಳಿಕೆ, ಕಾರ್ಯತತ್ಪರತೆ, ಶ್ರದ್ಧೆ, ಮಾನವೀಯತೆಗಳು ಅವರ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾದವು. ಅವರನ್ನು ತಮ್ಮ ಜತೆಯಲ್ಲಿಯೇ ಇಟ್ಟುಕೊಂಡು ಅವರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬೆಳೆಸಬೇಕೆಂದು ಆಶಿಸಿ, ತಮ್ಮ ಆಪ್ತಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡರು. *ಇದರಿಂದಾಗಿ ರಾಯರು ಆ ಕಾಲದ ಅನೇಕ ಪ್ರಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಪರಿಚಯವನ್ನು ಪಡೆದದ್ದಲ್ಲದೆ ನಾನಾ ಸಭೆ, ಸಮ್ಮೇಳನ ಮುಂತಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಹತ್ತಿರದಿಂದ ಕಂಡು ತಮ್ಮ ರಾಜಕೀಯ ಮತ್ತು ಜನಜೀವನದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬೆಳೆಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ರಾಯರು ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಆಪ್ತ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಸುಮಾರು ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಕೊಡುವ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎರಡು ದುಂಡುಮೇಜಿನ ಪರಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ, ಹಾಗೆಯೇ ಭಾರತ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕದ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಪ್ರತಿನಿಧಿಗಳ ನಡುವೆ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಭಾರತೀಯರ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮಗೊಳಿಸುವ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಕೇಪ್‌ಟೌನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಎರಡು ದುಂಡುಮೇಜಿನ ಪರಿಷತ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ಜತೆಯಲ್ಲಿ ಇದ್ದರು. *ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕದಲ್ಲಿ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಪರವಾಗಿ 'ಏಜೆಂಟ್ ಜನರಲ್' ಆಗಿದ್ದಾಗಲೂ ಸಹಿತ ಅವರೊಡನಿದ್ದರು. ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಪೂರ್ವ ಆಫ್ರಿಕದ ಕೀನ್ಯ, ಉಗಾಂಡ, ತಾಂಗನಿಕ, ಝಾಂಝಿಬಾರ್‌ಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ಕೊಟ್ಟು ಅಲ್ಲಿದ್ದ ಭಾರತೀಯ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ೧೯೨೯ರಲ್ಲಿ 'ದಾರ್-ಉಸ್-ಸಲಾಮ್‌'ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮೊಟ್ಟ 'ಮೊದಲನೆಯ ತಾಂಗನಿಕ ಭಾರತೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನದ ಅಧ್ಯಕ್ಷತೆ' ವಹಿಸಿ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಪ್ರವಾಸಗಳಿಂದಾಗಿ ಭಾರತದಿಂದ ಹೊರ ದೇಶಗಳಿಗೆ ವಲಸೆಹೋಗಿದ್ದ ಭಾರತೀಯರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ನಿಕಟ ಪರಿಚಯ ರಾಯರಿಗೆ ಉಂಟಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಆ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಅವರು ತಕ್ಕಮಟ್ಟಿನ ನೆರವು ನೀಡಿದರು. ==ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ಜೊತೆ== *ಹರಿಜನರ ಉದ್ಧಾರದ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ರಾಯರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ, ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧೀಜಿಯವರು ೧೯೩೨ರಲ್ಲಿ ಯೆರವಾಡ ಸೆರೆಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಅಲ್ಲಿಂದಲೇ ಹರಿಜನ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಕೈಗೊಂಡ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಕೋದಂಡರಾಯರ ನೆರವನ್ನು ಕೇಳಿದರು. *ರಾಜಕೀಯವಾಗಿ ರಾಯರು ಮತ್ತು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ ನಡುವೆ ಪ್ರಬಲವಾದ ಭಿನ್ನಾಭಿಪ್ರಾಯವಿತ್ತು. ಆದರೂ ಹರಿಜನೋದ್ಧಾರವು ಆವಶ್ಯಕವೆಂಬ ನಂಬಿಕೆ ರಾಯರಿಗೆ ಇದ್ದದ್ದರಿಂದ ಅವರು ಗಾಂಧೀಜಿಯವರಿಗೆ ಪೂರ್ಣ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಅವರ ಪ್ರಶಂಸೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾದದ್ದು ವಿಶೇಷ ವಿಚಾರ. ==ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ== *ಕೋದಂಡರಾಯರು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಅಭ್ಯಾಸಮಾಡಿದ ತೀಕ್ಷ್ಣಮತಿಗಳು. ಯಾವುದೇ ವಿಚಾರವನ್ನು ಕುರಿತು ಅವರು ಆಳವಾಗಿ ವಿಚಾರ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಭಾರತದ ಹಾಗೂ ಅನೇಕ ವಿದೇಶಗಳ ವಿದ್ಯಾಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿದ್ವತ್ಸಂಘಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಪ್ರಭಾವೀ ಜನಪ್ರಿಯ ಭಾಷಣಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದರು. *೧೯೩೫ ರಿಂದ ಸುಮಾರು ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷಕಾಲ ಅವರು ಕೆನಡ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ, ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್, ಟ್ರನಿಡಾಡ್, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಗಯಾನ, ಡಚ್ ಗಯಾನ, ಫಿಜಿ, ಜಪಾನ್, ಚೀನ, ಸಯಾಮ್, ಫ್ರೆಂಚ್ ಇಂಡೋ ಚೀನ, ಡಚ್ ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡೀಸ್, ಸಿಂಹಳ (ಶ್ರೀಲಂಕಾ) ಗಳಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಪ್ರವಾಸ ಮಾಡಿ ಅಲ್ಲಿನ ಭಾರತೀಯ ಮೂಲದ ಜನರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಕೂಲಂಕಷವಾಗಿ ಪರಿಶೀಲಿಸಿದರು. ===ಅಮೆರಿಕದ ಯೇಲ್, ಹಾಗೂ ಹವಾಯಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ=== *ಅಮೆರಿಕದ ಯೇಲ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ ಜನಾಂಗ ಸಂಬಂಧಗಳ ವಿಭಾಗ ರಾಯರನ್ನು ಆ ವಿಚಾರವಾಗಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಆಹ್ವಾನಿಸಿತ್ತು. ಅದಕ್ಕನುಗುಣವಾಗಿ ರಾಯರು ೧೯೩೪-೩೫ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಆ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿರತರಾದರು. ಆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ನಡೆಸಿದ ಸಂಶೋಧನೆಗಳು ಬಹಳ ಅಮೂಲ್ಯವಾದವು ಎಂದು ಹೊಗಳಲ್ಪಟ್ಟವು. ಯೇಲ್ ಮತ್ತು ಹವಾಯ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳು ೧೯೩೬ರಲ್ಲಿ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಪ್ರದೇಶದ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸವನ್ನು ಕುರಿತು ಒಂದು ವಿಚಾರಸಂಕಿರಣ ಸಮ್ಮೇಳನವನ್ನು ಹೊನಲುಲುನಲ್ಲಿ ಏರ್ಪಡಿಸಿದ್ದವು. *ಇದರಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಲು ರಾಯರಿಗೆ ಆಹ್ವಾನ ಬಂದಿತ್ತು. ಅಲ್ಲಿಗೆ ಅವರು ಹೋದರು. ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಒಂದು ವಿಷಾದಕರ ಘಟನೆ ನಡೆಯಿತು. ಆ ಹಿಂದೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೆಲಕಾಲ ವಿದ್ಯಾಧಿಕಾರಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದ ಒಬ್ಬ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ತಜ್ಞ ತನ್ನ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ಭಾರತವನ್ನೂ ಭಾರತೀಯರನ್ನೂ ಕುರಿತು ಹೀನಾಯಕರವಾಗಿ ದೂಷಿಸಿದ. ಆ ಮಹಾಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಇದ್ದ ಒಬ್ಬರೇ ಭಾರತೀಯರೆಂದರೆ ಕೋದಂಡರಾಯರು. ಬ್ರಿಟಿಷ್ ತಜ್ಞನ ದೂಷಣೆಗಳು ಅವರ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತುಂಬಾ ನೋವನ್ನುಂಟುಮಾಡಿದವು. *ತಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಮತ್ತು ಜನಾಂಗದ ಗೌರವವನ್ನು ಎತ್ತಿಹಿಡಿಯಲು ತಾವು ಆತನ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಖಂಡಿಸಲು ರಾಯರು ಮುಂದಾದರು. ಆದರೆ ಸಭಾಧ್ಯಕ್ಷ, ‘‘ಇಲ್ಲಿ ಇಂಥ ವಾದವಿವಾದಗಳಿಗೆ ನಾನು ಅವಕಾಶ ಕೊಡುವುದಿಲ್ಲ’’ ಎಂದು ನಿರಾಕರಿಸಿದನು. ತಾವು ಭಾರತೀಯರಾಗಿ ಅತ್ಯಾವಶ್ಯಕವಾಗಿ ನೆರವೇರಿಸಬೇಕಾಗಿದ್ದ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಲು ಆಗಲಿಲ್ಲವೆಂದು ರಾಯರು ತುಂಬಾ ವಿಹ್ವಲರಾದರು. ==ಮದುವೆ== *ಸಮ್ಮೇಳನಕ್ಕೆ ಬಂದಿದ್ದ ಮಹಿಳೆ, 'ಮಿಸ್ ಮೇರಿ ಲೂಯೀಸ್ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಬೆಲ್' ಚಿಂತಾಗ್ರಸ್ತರಾಗಿದ್ದ ರಾಯರಿಗೆ ಸಹಾನುಭೂತಿ ತೋರಿದಳು. ಅಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಏಕಾಕಿತನವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದ ರಾಯರನ್ನು ಕಂಡು ಅವರೊಡನೆ ಮಾತಾಡಿ ಅವರನ್ನು ಸಾಂತ್ವನಗೊಳಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು. ಇದರಿಂದ ಇಬ್ಬರಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಪರಿಚಯ ಬೆಳೆಯಿತು. ಒಬ್ಬರ ಸ್ವಭಾವ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಮೆಚ್ಚುಗೆಯಾಯಿತು. ಸಮ್ಮೇಳನ ಮುಗಿದ ಮೇಲೆ ಅವರಿಬ್ಬರು ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಸ್ಥಳಗಳಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾಡಿದರು. *ಆದರೂ ಆ ಹೊತ್ತಿಗಾಗಲೇ ಅವರಲ್ಲಿ ಪರಸ್ಪರ ಗೌರವ, ಅಭಿಮಾನ ಗಳು ಬೆಳೆದಿದ್ದವು. ಹೀಗೆ ರಾಯರಿಗೆ ಪರಿಚಿತಳಾದ ಮಹಿಳೆ, 'ಮಿಸ್ ಮೇರಿ ಲೂಯೀಸ್ ಕ್ಯಾಂಪ್ ಬೆಲ್' ಅಮೆರಿಕದ ಒಹೈ ಪ್ರಾಂತಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು; ವಿದ್ಯಾವತಿ. ಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪಡೆದು ಉಪಾಧ್ಯಾಯಿನಿಯಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಾ ಇದ್ದ ಮೇರಿ, ಷಿಕಾಗೋ ಮತ್ತು ಹವಾಯ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಕಲಾಶಿಕ್ಷಣ ಶಿಬಿರಗಳಲ್ಲೂ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದಿದ್ದರು. *'ಹೊನಲುಲು'ನಲ್ಲಿ ಇದ್ದಕಾಲದಲ್ಲಿ 'ಮಿಸ್ ಮೇರಿ' ಹಾಗೂ ಕೋದಂಡರಾಯರಿಗೆ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪರಿಚಯ ಬೆಳೆದದ್ದರಿಂದ ಅಲ್ಲಿಂದ ಬೇರೆಯಾಗಿ ಮುಂದೆ ರಾಯರು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದ ಮೇಲೂ ಇವರಿಬ್ಬರ ನಡುವೆ ಆಗಾಗ ಪತ್ರವ್ಯವಹಾರ ನಡೆಯುತ್ತಲೇ ಇತ್ತು. ಸುಮಾರು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಅನಂತರ ಮೇರಿ, ತಾನು ಕೋದಂಡರಾಯರನ್ನು ಮದುವೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಆಶಿಸುತ್ತಿರುವುದಾಗಿ ಪತ್ರ ಬರೆದರು. ಆ ಮುಂಚೆ ಇವರಿಬ್ಬರ ನಡುವೆ ಅಂಥ ಪ್ರಸ್ತಾಪ ನಡೆದೇ ಇರಲಿಲ್ಲ. *ಮೇರಿಯ ಸೂಚನೆಯನ್ನು ಕುರಿತು ರಾಯರು ಬಹಳವಾಗಿ ಯೋಚಿಸಿ ಆಕೆ ಅಮೆರಿಕದಿಂದ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬಂದು ಇಲ್ಲಿನ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ವಾತಾವರಣಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಳ್ಳುವುದು ತುಂಬಾ ಕಷ್ಟವಾಗಬಹುದೆಂದೂ ಶ್ರೀಮಂತರಲ್ಲದ ತಮ್ಮೊಡನೆ ಸಂಸಾರ ನಡೆಸುವುದು ಶ್ರಮದಾಯಕ ವಾಗಬಹುದೆಂದೂ ತಿಳಿಸಿ ಈ ಮದುವೆಯ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಬಿಡುವಂತೆ ತಿಳಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲದೆ ತಮ್ಮ ಮನೆಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಕೂಡ ತಾವೇ ಮಾಡಿ ಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುವುದು ಅನಿವಾರ್ಯವಾದದ್ದರಿಂದ ಅಂಥ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಬಿಳಿಯ ಜನಾಂಗದ ಹೆಣ್ಣು ಮಗಳನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಅಧಿಕಾರಿ ಸಮಾಜ ಅವಹೇಳನ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಬಹುದೆಂದು, ಇದು ಅಸಹನೀಯವಾಗಬಹುದೆಂದು ತಿಳಿಸಿದರು. *ಆದರೆ ಈ ಕಷ್ಟಕಾರ್ಪಣ್ಯಗಳು ಯಾವುವೂ ಆಕೆಯ ನಿರ್ಧಾರವನ್ನು ಬದಲಿಸಲಿಲ್ಲ. ತಾನು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬರುವುದಾಗಿಯೂ ಅವರನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸುವುದಾಗಿಯೂ ಆಕೆ ಕೋದಂಡರಾಯರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆದರು. ಅದಕ್ಕೆ ಉತ್ತರವಾಗಿ ರಾಯರು, ‘‘ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬರಲೇಬೇಕೆಂದು ನೀನು ಅಪೇಕ್ಷಿಸುವುದಾದರೆ ಬಾ; ಬರುವಾಗ ಅಮೆರಿಕಕ್ಕೆ ಮರುಪ್ರಯಾಣದ ಟಿಕೆಟನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡೇ ಬಾ. ಇಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಿತಿಗತಿಗಳು ನಿನಗೆ ಒಗ್ಗದಿದ್ದರೆ ನೀನು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗಬಹುದು. ಬಂದ ಮೇಲೆ ನನ್ನನ್ನು ಮದುವೆ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲೇಬೇಕೆಂಬ ನಿರ್ಬಂಧವೇನೂ ಇಲ್ಲ’ ಎಂದು ಬರೆದರು. *ಈ ಕಾಗದದಿಂದ ಆಕೆ ವಿಚಲಿತಳಾಗಲಿಲ್ಲ. ತಾನು ಮರುಪ್ರಯಾಣದ ಟಿಕೆಟ್‌ನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡೇ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಬರುವುದಾಗಿ ತಿಳಿಸಿದರು. ಅದರಂತೆ ೧೯೩೭ ರಲ್ಲಿ ಪುಣೆಗೆ ಬಂದರು. ಅಲ್ಲಿನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ತಿಳಿದುಕೊಂಡು ಅನಂತರ ಕೋದಂಡರಾಯರನ್ನು ಮದುವೆಯಾದರು. ಪಕ್ವವಾದ ಅಭಿಮಾನ, ಪ್ರೀತಿ, ತ್ಯಾಗಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ರೂಪುಗೊಂಡ ಇವರಿಬ್ಬರ ವಿವಾಹ ಜೀವನ, ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಸುಖಮಯವಾಗಿಯೇ ಇತ್ತು. *ರಾಯರು ತಮ್ಮ ಪತ್ನಿಯನ್ನು ತಮ್ಮ 'ವಿವಾಹಿತ ಸ್ನೇಹಿತೆ' ಎಂದು ಭಾವಿಸಿದ್ದರು. ಆಕೆಯನ್ನು ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವದಿಂದಲೂ ಸಹಾನುಭೂತಿಯಿಂದಲೂ ಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರು. ಮನೆಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಅವರು ಸೇವಕವರ್ಗವನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲವಾಗಿ, ಮನೆಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹೆಂಡತಿಗೆ ಜೊತೆಜೊತೆಯಾಗಿ ದುಡಿಯುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಕೆಯೂ ಅಷ್ಟೆ. ರಾಯರ ಬೌದ್ಧಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಮಭಾಗಿಯಾಗಿ ಅವರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. == ಬರಹಗಾರರಾಗಿ== *ಕೋದಂಡರಾಯರ ತಿಳುವಳಿಕೆ, ಅಧ್ಯಯನ ಬಹುಮುಖವಾದದ್ದು. ಅವರು ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾಗಲೂ ಅನಂತರವೂ ತಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಂತೀಯ ಸರ್ಕಾರಗಳು ರಚಿಸಿದ ಅನೇಕ ಸಮಿತಿಗಳ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಉತ್ತಮವಾದ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಔದ್ಯೋಗೀಕರಣ, ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸ, ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಣೆ ಮುಂತಾದ ಹಲವಾರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸಬೇಕಾದ ಮತ್ತು ಸಾಧಿಸಬಹುದಾದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕುರಿತು ಅನೇಕ ಸಲಹೆ ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ಈ ಸಮಿತಿಗಳ ಮೂಲಕ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. *ಮೈಸೂರು, ಉತ್ಕಲ, ಗುಜರಾತ್, ಬರೋಡ ಮತ್ತು ಆನಂದ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷ ಭಾಷಣ ಮತ್ತು ಪ್ರಚಾರೋಪನ್ಯಾಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ, ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಪುಸ್ತಕರೂಪದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾಗಿವೆ. ಕೋದಂಡರಾಯರು ಉತ್ತಮ ಲೇಖಕರು. ಅತ್ಯುತಮ ಭಾಷಣ ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲೀಷ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿಯಾಗಿಯೂ ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಬರೆದ, ಅವರ ಜೀವನವನ್ನು ರೂಪಿಸಿದ ಗುರುಗಳಾದ ಶ್ರೀನಿವಾಸ ಶಾಸ್ತ್ರಿಗಳ ‘ರಾಜಕೀಯ ಜೀವನ ಚರಿತ್ರೆ’ ಗ್ರಂಥ, ಅಲ್ಲದೆ * ರಾಜಾಜಿ, * ಸಿ.ಪಿ.ರಾಮಸ್ವಾಮಿ ಅಯ್ಯರ್‌ರಂಥ ಗಣ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೆಚ್ಚುಗೆಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದುದಲ್ಲದೆ ೧೯೬೪ ರ ವಾಟುಮಲ್ ಸ್ಮಾರಕ ಪುರಸ್ಕಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು.<ref>[http://books.google.co.in/books?id=wKsvO4vS_K8C&pg=PA86&lpg=PA86&dq=p.+kodanda+rao&source=bl&ots=bivh5kltcI&sig=Vkba2RPqH4TXgGXzjzW_kMPlIXI&hl=kn&sa=X&ei=zUNgVIaHBMyyuASg6oCgDA&ved=0CEIQ6AEwBzgK#v=onepage&q=p.%20kodanda%20rao&f=false Political Science in India: An Index to Twelve Political Science Journals of-ಪಿ.ಕೋದಂಡಾರಾವ್]</ref> * ‘ಈಸ್ಟ್ ವರ್ಸಸ್ ವೆಸ್ಟ್, ಡಿನೈಯಲ್ ಆಫ್ ಕಾಂಟ್ರಾಸ್ಟ್’ *ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೌರ್ವಾತ್ಯ-ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ನಾಗರಿಕತೆಗಳು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿದ್ದು ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ವೈಷಮ್ಯವಿದೆಯೆಂದು ಸಾಮಾನ್ಯ ಜನರ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಆದರೆ ಈ ಭಾವನೆ ಸರಿಯಾದದ್ದಲ್ಲ. ಮಾನವ ಜನಾಂಗದ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಮೂಲಾಂಶವೆಲ್ಲ ಒಂದೇ, ಅವುಗಳು ಪರಸ್ಪರ ವಿರುದ್ಧವೆಂದು ತಿಳಿಯುವುದು ತಪ್ಪು ಎಂಬ ವಾದವನ್ನು ಈ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕೋದಂಡರಾಯರು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. *ಭಾರತದ ಸುಪ್ರಸಿದ್ಧ ತತ್ವಜ್ಞಾನಿ ಎಸ್. ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು ‘ಆ ಗ್ರಂಥದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಪಾಂಡಿತ್ಯ, ಮುಕ್ತ ವಿಚಾರ ಧೋರಣೆ, ಇವು ನನ್ನ ಮನಸ್ಸಿಗೆ ತುಂಬಾ ಹಿಡಿಸಿತು. ಗ್ರಂಥದ ವಸ್ತುವಿನ ನಿರೂಪಣೆ ಶುದ್ಧ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ರೀತಿಯದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಈ ವಿಚಾರವನ್ನು ಕುರಿತ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕೆ ಈ ಗ್ರಂಥ ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಕೊಡುಗೆಯಾಗಿದೆ’’ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. === ‘ಕರೆಂಟ್ ಹಿಸ್ಟರಿ=== *ಪತ್ರಿಕೆಗಳಿಗೆ ಲೇಖನಗಳನ್ನೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಅಭಿಪ್ರಾಯ ಪತ್ರಗಳನ್ನೂ ಬರೆಯುವುದು ಕೋದಂಡರಾಯರ ಒಂದು ಅಭ್ಯಾಸವಾಗಿತ್ತು. ಆ ಲೇಖನ ‘ಸಾಲು ಮರಗಳನ್ನು ಕಡಿಯಬೇಡಿ’ ಎಂದು ಸಾರ್ವಜನಿಕರನ್ನು ಕೇಳಿಕೊಳ್ಳುವ ಪುಟ್ಟ ಪತ್ರ ಇರಬಹುದು; ಅಥವಾ ದೊಡ್ಡದೊಂದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ, ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮಸ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ್ದೇ ಇರಬಹುದು. ಅದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ವಸ್ತುನಿಷ್ಠವಾಗಿ, ತರ್ಕಬದ್ಧವಾಗಿ ಇರುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರಿಂದಾಗಿ ಅದು ಎಲ್ಲರ ಮನ್ನಣೆಗೂ ಪಾತ್ರವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. *ಅಮೆರಿಕದ ‘ಕರೆಂಟ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ’ ಎಂಬ ಪತ್ರಿಕೆಗೆ ಬರೆದ ಲೇಖನಗಳು ಎಂಥ ಮಾನ್ಯತೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದವು ಎಂಬುದನ್ನು ಕುರಿತು ಎರಡು ಮಾತು ಹೇಳಬಹುದು. ೧೯೫೩ ರ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅವರು ಬರೆದ ‘ಇಂಡಿಯಾ -ದಿ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಡೊಮಿನಿಯನ್’ ಎಂಬ ಲೇಖನವನ್ನು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಂಥ ಭಂಡಾರಿಗಳ ಸಮಿತಿಯು ಆ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಹತ್ತು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪತ್ರಿಕಾ ಲೇಖನಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. ೧೯೫೯ ರ ಮಾರ್ಚ್ ತಿಂಗಳ ‘ಕರೆಂಟ್ ಹಿಸ್ಟರಿ’ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ‘ದಿ ಕಾಶ್ಮೀರ್ ಡಿಸ್‌ಪ್ಯೂಟ್’ ಲೇಖನಕ್ಕೂ ಇದೇ ಮನ್ನಣೆ ದೊರೆಯಿತು. *೧೯೫೩ರ ಜುಲೈನ ‘ಕರೆಂಟ್ ಹಿಸ್ಟರಿ’ ಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ‘ಇಂಡಿಯನ್ ಇಂಟರೆಸ್ಟ್ ಇನ್ ಆಫ್ರಿಕ’ ಲೇಖನದ ಬಗೆಗೆ ಈ ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸಂಪಾದಕರು, ‘‘ನಮ್ಮ ಈ ತಿಂಗಳ ಸಂಚಿಕೆ ನಾವು ಪ್ರಕಟಿಸಿರುವ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಚಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. ಇದರಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ಲೇಖನ ಈ ಸಂಚಿಕೆಯ ಲೇಖನಗಳ ಪೈಕಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ’ ಎಂದು ರಾಯರಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದರು. ಯಾವುದೇ ವಿಚಾರವನ್ನು ಕುರಿತು ಬರೆಯುವುದಕ್ಕೆ ಅಥವಾ ಭಾಷಣ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ರಾಯರು ಆ ವಿಚಾರವಾಗಿ ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಮಾಹಿತಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. *ಅವನ್ನು ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ವಿಮರ್ಶೆಗೆ ಒಳಗು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ತಮ್ಮ ವೈಚಾರಿಕ ಬುದ್ಧಿಗೆ ಸರಿಯೆಂದು ತೋರಿದ್ದನ್ನು ತರ್ಕಬದ್ಧವಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅದೂ ಸರಳವಾಗಿ, ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಅರ್ಥವಾಗುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ.<ref> [http://www.worldcat.org/title/right-honourable-v-s-srinivasa-sastri-a-political-biography-p-kodanda-rao/oclc/460089200 World Cat, The Right Honourable V. S. Srinivasa Sastri,... : a political biography. P. Kodanda Rao].</ref> ===ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ ಸೊಸೈಟಿಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ=== *ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯುಳ್ಳ ಭಾಷೆಯಾದ್ದರಿಂದ ಭಾರತ ಈ ಭಾಷೆಯನ್ನು ತನ್ನ ಆಡಳಿತ ಭಾಷೆಯನ್ನಾಗಿಯೂ ಉಚ್ಚ ವಿದ್ಯಾಭ್ಯಾಸದ ಮಾಧ್ಯಮವನ್ನಾಗಿಯೂ ಎಂದೆಂದಿಗೂ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕೆಂಬುದು ರಾಯರ ಖಚಿತವಾದ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿತ್ತು. ಅವರು ದೀರ್ಘ ಕಾಲದಿಂದ ತಮ್ಮ ಈ ಅಭಿಪ್ರಾಯವನ್ನು ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸುತ್ತಲೂ ಇದ್ದರು. ಅವರ ಈ ನಿಲುವನ್ನು ಸರ್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸೊಸೈಟಿ ವಿರೋಧಿಸಿಯೂ ಇರಲಿಲ್ಲ. *ಆದರೆ ಅದೇನು ಕಾರಣವೋ ೧೯೫೮ ನೆಯ ಜನವರಿ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ ರಾಯರಿಗೆ ಒಂದು ಟೆಲಿಗ್ರಾಂ ಬಂತು-ಸರ‍್ವೆಂಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ ‘ನೀವು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಅನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಬೇಕು; ಹಿಂದಿಗೆ ಬೆಂಬಲ ಕೊಡಬೇಕು’’ ಎಂದು ಆಜ್ಞೆ ಮಾಡಿ, ಈ ಆಜ್ಞೆಯಂತೆ ತಮ್ಮ ನಿಲುವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಮಾನಕರ, ಅನೈತಿಕ ಅನ್ನಿಸಿತು ರಾಯರಿಗೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ನಿಲುವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಿಲ್ಲ. *ಮುಂದೆ ಜೂನ್ ತಿಂಗಳಿನಲ್ಲಿ ಸೊಸೈಟಿಯ ಸಕಲ ಸದಸ್ಯ ಸಭೆ ಸೇರಿದಾಗ, ಕೋದಂಡರಾಯರು ತಮ್ಮ ಸೊಸೈಟಿಯ ಸದಸ್ಯತ್ವಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಡಬೇಕೆಂದು ನಿರ್ಣಯವಾಯಿತು. ತಮ್ಮಿಂದಾಗಿ ಸೊಸೈಟಿಯಲ್ಲಿ ವಿರಸವುಂಟಾಗಬಾರದೆಂದು ರಾಯರು ತಮ್ಮ ಸದಸ್ಯತ್ವಕ್ಕೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಟ್ಟರು. ಮೂವತ್ತೇಳು ವರ್ಷಗಳ ಬಾಂಧವ್ಯ ಕೊನೆಗೊಂಡಿತು. ಮೂವತ್ತೇಳು ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಏಕಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಅತ್ಯಂತ ನಿಷ್ಠೆಯಿಂದ ತಾವು ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಸಂಸ್ಥೆಯಿಂದ, ರಾಯರು ಹೊರಗೆ ಬಂದರು. *ಸೊಸೈಟಿಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ಕೊಟ್ಟ ಮೇಲೆ ರಾಯರು ತಮ್ಮ ಮಿತ್ರರ ಸೂಚನೆಯಂತೆ, ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನೆಲಸಿದರು. ಸೊಸೈಟಿಯಿಂದ ಬರುತ್ತಿದ್ದ ಮಾಸಾಶನ ತಪ್ಪಿತಾದರೂ ತಮ್ಮ ಲೇಖನವೃತ್ತಿಯಿಂದ ದೊರೆಯುತ್ತಿದ್ದಷ್ಟು ಆದಾಯದಿಂಲೇ ಸರಳ ಜೀವನ ನಡೆಸತೊಡಗಿದರು. ತಮ್ಮಿಂದಾದ ಸಮಾಜಸೇವಾ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಕೂಡ ತಪ್ಪದೆ ಮುಂದುವರೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದರು. ===ಸಮರ್ಪಿತ ಜೀವನ=== ರಾಯರು ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ನಮ್ಮ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಸೇವೆ ಗಮನಾರ್ಯವಾದದ್ದು. ಜನತೆ, ರಾಯರು ೭೭ ವರ್ಷದವರಾಗಿದ್ದಾಗ -೧೯೬೬ ನೆಯ ಜನವರಿ ೯ ನೆಯ ತಾರೀಖಿನಂದು-ಅವರನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಸತ್ಕರಿಸಿ, ಒಂದು ನಿಧಿಯನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿತು. ರಾಯರು ಈ ನಿಧಿಯ ಗಣನೀಯ ಭಾಗವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿಯೇ ವೆಚ್ಚಮಾಡಿದರು. ತಮ್ಮ ದೇಹಾಲಸ್ಯವನ್ನೂ ಲಕ್ಷಿಸದೆ. ಕೊನೆಯವರೆಗೂ ಜನಹಿತ ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ===ನಿಧನ=== ಕೋದಂಡರಾಯರು ತಮ್ಮ ೮೬ ನೆಯ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ, ೧೯೭೫ ನೆಯ ಜುಲೈ ೨೩ ರಂದು ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. ಪತ್ನಿ ಆತ್ಮೀಯವಾಗಿ ಅರಿತಿದ್ದರು. ‘‘ಆಧುನಿಕ ಋಷಿ ದಂಪತಿಗಳು’’ ಎನ್ನುತ್ತಿದ್ದರು. ಸತ್ಯ, ನಿಷ್ಠೆ, ತ್ಯಾಗ, ಪರಹಿತಸಾಧನೆಗಳೇ ರೂಪುವೆತ್ತಂತಿದ್ದ ಋಷಿ ಸಮಾನ ದಂಪತಿ ಗಳೆಂದು ಹೆಸರಾಗಿದ್ದರು. 'ಲಾಲ್ ಬಾಗ್', ನಿಂದ ಎಮ್.ಎನ್.ಕೃಷ್ಣರಾವ್ ಪಾರ್ಕ್' ಗೆ ಹೋಗುವ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಬಂಗಲೆ ಇತ್ತು. ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <References /> [[ವರ್ಗ:ಸಮಾಜ ಸೇವಕ]] 5xcs0lov713yul9wtwo9l9hvzm7ca85 0 86401 1113490 1104546 2022-08-12T15:48:29Z 124.40.247.24 /* ಗೋಲಿ ಆಟ */ wikitext text/x-wiki ==ಗೋಲಿ ಆಟ== * ಅಂಗಳದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕುಳಿ ತೆಗೆಯುತ್ತಾರೆ. ಕುಳಿಯಿಂದ ಸುಮಾರು ಇಪ್ಪತ್ತು ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಫೂಟುಗಳ ಅಂತರದ ಮೇಲೆ ಅಡ್ಡ ಗೆರೆಯೊಂದನ್ನು ಎಳೆದು, ಅಲ್ಲಿಂದ ಆಟಗಾರರು ಗೋಡಾ-ಎಂದು ತಮ್ಮ ಗೋಲಿಗಳನ್ನು ಕುಳಿಯತ್ತ ಬಿಡುವರು. ಯಾರ ಗೋಲಿ ಕುಳಿಯ ಹತ್ತರ ಬೀಳುವದೋ ಅವರು ಮೊದಲು ಕುಳಿ ತುಂಬುವರು. ಕುಳಿ ತುಂಬಿದವರು ಕುಳಿಯ ಹತ್ತಿರ ಕುಳಿತಯ ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಗೋಲಿಗೆ ಹೊಡೆಯುವರು. * ಆಗ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಅವನ ಗೋಲಿ ಹೊಡೆತದಿಂದ ಎಷ್ಟು ದೂರ ಬೀಳುವದೋ ಅಲ್ಲಿಂದ ತನ್ನ ಮುಷ್ಟಿ ಕಟ್ಟಿ ಮುಷ್ಟಿಯ ತುದಿಯಿಂದ ಗೋಲಿಯನ್ನು ತೊರಿ ಕುಳಿಯನ್ನು ತುಂಬಬೇಕು. ಕೈಮುಷ್ಟಿಯಿಂದ ಗೋಲಿ ತೂರುವುದಕ್ಕೆ “ಡೀಗು” ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಒಮ್ಮ ಗೋಲಿಗೆ ಹೊಡೆದ ಹೊಡೆತದ ಗುರು ತಪ್ಪಿದರೆ, ಗೋಲಿ ಇದ್ದಲ್ಲಿಂದ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಗೋಲಿ ತೂರಿ ಕುಳಿ ತುಂಬಬೇಕು. * ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ಗೋಲಿ ಕುಳಿಯಿಂದ ಹೊಡೆದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಬಹಳ ದೂರ ಬಿದ್ದರೆ, ಮೂರು ಸಲ ಮುಷ್ಟಿಯಿಂದ ಡೀಗಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಡುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಗೋಲಿ ಕುಳಿ ತುಂಬದೆ ಕುಳಿಯಿಂದ ಅಂತರದಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದರೆ, ಮತ್ತೆ ಆಟಗಾರ ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಕುಳಿಯ ಹತ್ತಿರ ಕುಳಿತು ಗೋಲಿಗೆ ಹೊಡೆದು ಓಡುಸುತ್ತಾನೆ. ಹೀಗೆ ಗೋಲಿಯನ್ನು ಮುಷ್ಟಿಯಿಂದ ಡೀಗುವವ ಕುಳಿ ತುಂಬುವವರೆಗೆ ಆಟ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ. * ಆಡಲು ಬೇಕಾಗುವ ವಸ್ತುಗಳು-ಒಬ್ಬ ಆಟಗಾರನಿಗೆ 2 ಗೋಲಿಗಳಂತೆ ಗೋಲಿಗಳು '''ಆಟದ ವಿವರಣೆ''' ಮನೆಯಿಂದ ಹೊರಗಡೆ ಎಲ್ಲಿ ಸ್ಥಳವಿದೆಯೊ ಅಲ್ಲಿ ಆಡಬಹುದು ಗೋಲಿ ಆಟ. ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ತಾಗಿದಾಗ ಪಳ ಪಳ ಎಂದು ಗೋಲಿಗಳು ಮಾಡುವ ಶಬ್ದ ಮಕ್ಕಳನ್ನೆಲ್ಲಾ ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ.ಒಂದು ಗೋಲಿಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಹೊಡೆಯುತ್ತಾ ಆಡುವಾಟವೇ ಗೋಲಿ ಆಟ. ಕೆಲವೆಡೆ ಗೋಟಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ ಈ ಆಟ. '''ಆಡುವ ವಿಧಾನ''' ·        ಈ ಆಟ ಆಡಲು ಕನಿಷ್ಟ 2 ಮಂದಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಮಂದಿ ಇರಬೇಕು. ·        ಒಂದು ವೃತ್ತವನ್ನು ರಚಿಸಬೇಕು. ·        ವೃತ್ತದಿಂದ 5 ಹೆಜ್ಜೆ ದೂರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗೆರೆಯನ್ನು ಹಾಕಬೇಕು ·        ಆಟಗಾರರು ತಮ್ಮ ಗೋಲಿಯನ್ನು ವೃತ್ತದೊಳಗಡೆ ಹಾಕಬೇಕು ಹಾಗೂ 5 ಹೆಜ್ಜೆ ದೂರದ ಗೆರೆಯಲ್ಲಿ ನಿಂತು ವೃತ್ತದಲ್ಲಿರುವ ಗೋಲಿಗಳಿಗೆ ಹೊಡೆಯ ಬೇಕು. ·        ಹಾಗೆ ಹೊಡೆದಾಗ ಹೊಡೆದ ಗೋಲಿಯು ಇತರ ಗೋಲಿಗಳಿಗೆ ತಾಗದೆ ವೃತ್ತದಿಂದ ಹೊರಹೋದರೆ ಆ ಗೋಲಿ ಆತನಿಗೆ ಸಿಗುತ್ತದೆ. ·        ಗೋಲಿಯು ಬೇರೆ ಗೋಲಿಗಳಿಗೆ ತಾಗಿದಲ್ಲಿ ಮುಂದಿನ ಆಟಗಾರನ ಸರದಿ. ·        ಡವ್ ಆಟವು ಈ ಆಟದ ಒಂದು ಪರ್ಯಾಯ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ==ಲಗೋರಿ== * ನಮ್ಮ ನಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮಕ್ಕಳಿಂದ ಹಿಡಿದು ಮುದುಕರ ತನಕ ಸಾಯಂಕಾಲ ಎಲ್ಲರೂ ಜೊತೆಗೂಡಿ ಆಡುತ್ತಿದ್ದ ಆಟ ಲಗೋರಿ<ref>http://www.prajavani.net/news/article/2014/01/25/222108.html{{Dead link|date=ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. ಲಗೋರಿ !!! ಅಂತ ಕಿರುಚಿದಾಗ ಮೈ ಎಲ್ಲ 'ಜುಮ್' ಅನ್ನುವುದು. ಈಗ [[ಲಗೋರಿ]] ಆಡುವವರು ಅತಿ ಕಡಿಮೆ, ಗ್ರಾಮ್ಯ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಿಗುವವರು. * ಈ ಆಟವನ್ನು ಇಬ್ಬರಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಜನರು ಕೂಡ ಆಡಬಹುದು. ಅವರನ್ನು ಎರಡು ತಂಡಗಳಲ್ಲಿ ವಿಭಜಿಸಿವವರು. ಮೊದಲನೆಯ ತಂಡದವರು ೭ ರಿಂದ ೯ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಒಂದರ ಮೇಲೊಂದು ಜೋಡಿಸುವರು. ಹಾಗೆ ಜೋಡಿಸಿದ ಕಲ್ಲುಗಳಿಗೆ ಸ್ವಲ್ಪದೂರದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ತಂಡದವರು ಒಂದು ಚೆಂಡನ್ನು ಎಸೆಯುವರು. ಆ ಚೆಂಡು ತಾಗಿ ಕಲ್ಲುಗಳು ಚದುರಿದಾಗ, ಮೊದಲನೆಯ ತಂಡದವರು ಅದನ್ನು ಮತ್ತೆ ಯಥಾಸ್ಥಿತಿಗೆ ತರಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವರು. * ಅದನ್ನು ತಡೆಯುವುದೇ ಎದುರಾಳಿ ತಂಡದ [[ಗುರಿ]]. ಮೊದಲನೆಯ ತಂಡದವರು ಆ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುವ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಎದುರಾಳಿ ತಂಡದವರು ಆ ಚೆಂಡನ್ನು ಯಾರೊಬ್ಬರಿಗೆ ತಾಗುವಂತೆ ಎಸೆದರೆ, ತಾಗಿದಾತ ಆಟದಿಂದ ಹೊರಗೆ ಹೋಗುತ್ತಾನೆ. ಹೀಗೆ ಎದುರಾಳಿಯ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬರನ್ನು ಆಟದಿಂದ ಹೊರ ಕಳುಹಿಸುವುದೇ ಆಟದ ಗುರಿ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಳಿ ತಂಡವೇನಾದರು ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸುವುದರಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಲ್ಲಿ ಆ ತಂಡವೇ ಈ ಆಟದಲ್ಲಿ ವಿಜಯಿಗಳು. == ವಿವಿಧ ಹೆಸರು == ದೇಶದ ಇತರ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ, ಇದೇ ಆಟವನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ: * ಲಿಂಗೋರ್ಚ, ಲಗೋರಿ (ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ) * ಪಿತ್ತು (ಹರ್ಯಾಣ, ಪಂಜಾಬ್, ಚಂಡೀಘಢ ಹಾಗೂ ಉತ್ತರ ರಾಜಸ್ತಾನ) * ಸೈಟೋಲಿಯ (ರಾಜಸ್ಥಾನ, ಬಿಹಾರ) * ಸಾತೋಡಿಯು (ಗುಜರಾತ್) * ಪಿತ್ತು (ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಬಿಹಾರ) * ಬಮ್ ಪಿತ್ತೋ (ಬಿಹಾರ) * ಎಡು ಪೆಂಕುಳತ, ಡಿಕೋರಿ ಅಥವಾ ಪಿತ್ತು (ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ) * ಡಬ್ಬಾ ಕಲಿ (ಕೇರಳ, ತೆಂಗಿನ ಎಲೆಗಳು ಮಾಡಿದ್ದ ಚೆಂಡನ್ನು ಬಳಸಿ ಆಡಲಾಗುತ್ತದೆ) * ಎಜ್ಹು ಕಲ್ಲು (ತಮಿಳುನಾಡು) * ಗರ್ಮಾನ್ (ಕಾಶ್ಮೀರ) == ಆಡುವ ಕ್ರಮ == ಮನೆಯಂಗಳದಲ್ಲೋ, ಗದ್ದೆ ಬಯಲುಗಳಲ್ಲೋ ಹತ್ತಾರು ಮಕ್ಕಳು ಒಟ್ಟು ಸೇರಿದಾಗ ಹೆಂಚು ತುಂಡು, ಗೆರಟೆ, ಅಥವಾ ಚಪ್ಪಡಿ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಒಂದರ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಇಟ್ಟು ಆ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತದಲ್ಲಿದ್ದ ರಬ್ಬರ್ ಚೆಂಡು ,ಅಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಹುಲ್ಲನ್ನು ಮುದ್ದೆಯಾಗಿ ಮಾಡಿ ಮೇಲೆ ಕಾಗದ ಸುತ್ತಿ ಬಾಳೆಗಿಡದ ಒಣಗಿದ ಹಗ್ಗವನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿಸಿ, ತೇವ ಮಾಡಿ ಅದನ್ನು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ ಸುತ್ತಿ ಚೆಂಡು ಮಾಡಿ ಲಗೋರಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೀಗೆ ಮಾನವ ತನ್ನ ಬೌದ್ಧಿಕ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಅದಕ್ಕೂಂದು ರೂಪಕೊಟ್ಟು ಆಡುವ ಆಟಗಳೇ ಜಾನಪದ ಕ್ರೀಡೆಗಳಾಗಿ ಬೆಳದು ಬಂದವು ಹಳ್ಳಿಹೈದರ ಆಟದ ವಿಶೇಷತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಂತೆ ಆಟಗಳನ್ನು ಆಡುವುದನ್ನು ನೋಡಿತ್ತೇವೆ ಕಣ್ಣು ಮುಚ್ಚಾಲೆ,''ಮರಕೋತಿ'',ಕುಂಟಾಟ,ಗೋಲಿ, ಚಿನ್ನಿದಾಂಡು,[[ಗಾಳಿಪಟ]], ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಆಡುವ ಪೀಂಕ ಆಟ ಮುಂತಾದ ಇನ್ನು ನುರಾರೂ ಆಟಗಳು ಆದರೆ ಈ ಎಲ್ಲಾ ಆಟಗಳು ಜನಪದದಿಂದ ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಈ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಜನಪದದಿಂದ ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿರುವ ಆಟಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದು. == ಲಗೋರಿ ಆಟದ ನಿಯಮಗಳು == ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಪಾಲಿಸಿ ಆಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಅದರಲ್ಲಿ ಕೆಲವುಗಳು ಯಾವುದೆಂದರೇ ಆಟದಅಂಗಣ,ಅಂಗಣವನ್ನು ಅಥೀಕಾರಿಗಳು ಪರಿಶೀಲಿಸುವುದು ಅದಕ್ಕೆ ಉಪಹೋಗಿಸುವ ಸೂಕ್ತವಾದ ಸಲಕರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಗಣರಚಿಸುವುದು. ವಿವಿಧ ನಿಯಮಗಳು ಬಿಲ್ಡರ್ಸ್ ಹಾಗೂ ಫೀಲ್ಡರ್ಸ್ ನಿಯಮಗಳು ಆಟಗಾರರ ಬದಲಾವಣೆ ಪೌಲ್ಸ್(ತಪ್ಪುಗಳು), ದಂಡನೆ, ಟೈ(ಅಂಕ ಸಮವಾದಾಗ) ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಲಗೋರಿ ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. # ಮೈದಾನದಲ್ಲಿ ಆಡುವ ಆಟ. # ಎರಡು ತಂಡಗಳಿರುತ್ತವೆ. # ಎರಡೂ ಗುಂಪಿನವರು ಕ್ರಿಕೆಟ್ ರಬ್ಬರ್ ಚೆಂಡನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆಟಕ್ಕೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ==ಚಿನ್ನಿದಾಂಡು== * ಈ ಆಟವನ್ನೇ ಬ್ರಿಟಿಷರು ನಮ್ಮನ್ನು ಆಡುವುದನ್ನು ನೋಡಿ, ಇದರ ಬಗ್ಗೆ ತೀಲೆದುಕೊಂದು ತಮ್ಮ ದೇಶಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ಈ ಆಟವನ್ನು ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಎಂದು ಕರೆದು ಜಗತ್ ವಿಕ್ಯತಿ ಮಾಡಿದರು. ಆದ್ದರಿಂದ ಕ್ರಿಕೆಟನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ದೇಶದ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆ ಭಾರತಕ್ಕೆ ದೊರಕಿದೆ. ಈ ಆಟದಲ್ಲಿ ಚೆಂಡಿನ(ball) ಬದಲಾಗಿ ಮರದಿಂದ ಮಡಲಾದ ಚಿಕ್ಕ ಚಿನ್ನಿ ಹಾಗೂ ಬ್ಯಾಟ್(bat)ಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಮರದಿಂದಲೇ ತಯಾರಾದ ಬಡಿಗೆಯ ರೂಪದ ದಾಂಡನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚಿನ್ನಿ ದಾಂಡು ಅಥವಾ ಗಿಲ್ಲಿ ದಾಂಡು ಅಥವಾ ಹಾಣೆ ಗೆಂಡೆ ಅಥವಾ ಚಿನ್ನಿ ಕೋಲು ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಗ್ರಾಮೀಣ ಆಟ. ಇದರಲ್ಲಿ ಮರದ ಕೋಲಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಒಂದು ಚಿಕ್ಕ ಚಿನ್ನಿ ಅಥವಾ ಗಿಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಾಣೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಲ್ಪ ದೊಡ್ಡದಾದ ಒಂದು ದಾಂಡು ಅಥವಾ ಕೋಲು ಇವುಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಆಡಲಾಗುತ್ತದೆ . * ಇದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಅಥವಾ ತಂಡಗಳಾಗಿ ಆಡಬಹುದು. '''ವ್ಯವಸ್ಥೆ/ಸಲಕರಣೆಗಳು''' ಆಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಜಾಗ. ಸುಮಾರು ಒಂದು ಗೇಣು ಉದ್ದದ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಕೊರೆದ ಒಂದು ಗುಂಡಿ / ಕುಳಿ / ಉಳ್ಳ. ಗುಂಡಿಯಷ್ಟೇ ಉದ್ದವಾದ ಮರದ ಕೋಲಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ಚಿನ್ನಿ / ಹಾಣೆ / ಗಿಲ್ಲಿ. ಇದರ ಎರಡೂ ಬದಿ ಚೂಪಾಗಿರಬೇಕು. ಚಿನ್ನಿಗಿಂತ ಕನಿಷ್ಠ ಎರಡೂವರೆ-ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಉದ್ದವಾದ, ಮರದ ಕೋಲಿನಿಂದ ಮಾಡಿದ ನೇರವಾದ ದಾಂಡು. ===ಆಟದ ನಿಯಮಗಳು=== * ಆಟಗಾರನು ಗುಂಡಿಯ ಮೇಲೆ ಅಡ್ಡವಾಗಿ ಚಿನ್ನಿಯನ್ನು ಇಡಬೇಕು. ಎದುರು ತಂಡದ ಆಟಗಾರರು ಸನ್ನದ್ಧರಾಗಿರುವುದನ್ನು ತಿಳಿಯಲು ಹೋ ಎಂದು ಕೂಗುವ ರೂಢಿಯಿದೆ. ಎದುರು ತಂಡದವರು ಹೋ ಎಂದು ಉತ್ತರಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಚಿನ್ನಿಯ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ದಾಂಡನ್ನಿಟ್ಟು ಚಿನ್ನಿಯನ್ನು ಆದಷ್ಟು ದೂರ ಚಿಮ್ಮಬೇಕು. ನೆಲಕ್ಕೆ ಬೀಳುವ ಮೊದಲು ಅದನ್ನು ಎದುರು ತಂಡದ ಆಟಗಾರರು ಹಿಡಿಯಬಹುದು. * ಹೀಗೆ ಹಿಡಿದರೆ ಆಟಗಾರ ತನ್ನ ಪಾಳಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ. ಎದುರು ತಂಡದವರಿಗೆ ಅದನ್ನು ಹಿಡಿಯಲಾಗದಿದ್ದರೆ ದಾಂಡನ್ನು ಗುಂಡಿಯಿಂದ ಒಂದು ದಾಂಡಿನಷ್ಟು ದೂರ ಹಿಂದೆ ಇಡಬೇಕು. ಎದುರು ತಂಡದ ಯಾವುದಾದರೂ (ಅಥವಾ ಚಿನ್ನಿ ಬಿದ್ದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರವಿದ್ದ) ಆಟಗಾರ ಅದಕ್ಕೆ ಚಿನ್ನಿ ಬಿದ್ದ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಹೊಡೆಯಬೇಕು. ಚಿನ್ನಿ ದಾಂಡಿಗೆ ಮುಟ್ಟಿದರೆ ಆಟಗಾರ ತನ್ನ ಪಾಳಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ. ಚಿನ್ನಿ ಗುಂಡಿಯ ಒಳಗೆ ಬಿದ್ದರೆ ಕೂಡ ಆಟಗಾರ ತನ್ನ ಪಾಳಿಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ. * ಚಿನ್ನಿ ಗುಂಡಿಯಿಂದ ಒಂದು ಚಿನ್ನಿಯಷ್ಟು ದೂರದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದರೆ ಆಟಗಾರ ಎಡಗೈಯಲ್ಲಿ ಆಟ ಮುಂದುವರೆಸಬೇಕು. ಆಟಗಾರನು ಚಿನ್ನಿಯನ್ನು ದಾಂಡಿನಿಂದ ಮೇಲಕ್ಕೆ ಚಿಮ್ಮಿಸಿ ಚಿನ್ನಿ ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿರುವಾಗ ಅದಕ್ಕೆ ಹೊಡೆಯಬೇಕು. ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿರುವಾಗ ಎಷ್ಟು ಸಲ ಬೇಕಾದರೂ ಹೊಡೆಯಬಹುದು. ಹೀಗೆ ಮೇಲೆ ಚಿಮ್ಮಿಸಿದಾಗ ಎದುರು ತಂಡದ ಆಟಗಾರರು ಚಿನ್ನಿಯನ್ನು ಹಿಡಿದರೆ [[ಆಟಗಾರ]] ತನ್ನ ಪಾಳಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ. ಮೂರು ಬಾರಿ ಚಿನ್ನಿಯನ್ನು ಹೀಗೆ ಹೊಡೆಯಲಾಗದಿದ್ದರೆ ಆಟಗಾರ ಪಾಳಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ. * ಚಿನ್ನಿಯನ್ನು ಎರಡಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಬಾರಿ ಹೊಡೆದರೆ ಗಿಲ್ಲಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. (ಎರಡು ಬಾರಿ ಹೊಡೆದರೆ ಒಂದು ಗಿಲ್ಲಿ, ಮೂರು ಬಾರಿ ಹೊಡೆದರೆ ಎರಡು ಗಿಲ್ಲಿ.. ಹೀಗೆ. ಸ್ಥಳದಿಂದ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಈ ನಿಯಮ ಬದಲಾಗಬಹುದು) ಚಿನ್ನಿ ಬಿದ್ದ ಸ್ಥಳದಿಂದ ಗುಂಡಿಯವರೆಗಿನ ದೂರವನ್ನು ಆಟಗಾರ ಊಹಿಸಬೇಕು. ಗಿಲ್ಲಿ ಆಗಿದ್ದರೆ ಚಿನ್ನಿಯಿಂದ ಅಳೆಯಬೇಕು. ಎಷ್ಟು ಬಾರಿ ಗಿಲ್ಲಿಯಾಗಿದೆ ಯೋ ಅಷ್ಟರಿಂದ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಗುಣಿಸಬೇಕು. * ಗಿಲ್ಲಿ ಆಗಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ದಾಂಡಿನಿಂದ ಅಳೆಯಬೇಕು. ಊಹಿಸಿದ್ದಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ದೂರವಿದ್ದರೆ ಆಟಗಾರ ಪಾಳಿ ಕಳೆದುಕೊಂಡಂತೆ. ಸರಿಯಾಗಿ ಊಹಿಸಿದರೆ ಆಟಗಾರ ಅಥವಾ ಅವನ ತಂಡಕ್ಕೆ ಅಷ್ಟು ಅಂಕಗಳು ದೊರೆತಂತೆ. ಮೊದಲೇ ನಿರ್ಧರಿಸಿದ ಅಂಕವನ್ನು ತಲುಪುವವರೆಗೆ, ಅಥವಾ ಯಾರು/ಯಾವ ತಂಡ ಹೆಚ್ಚು ಅಂಕ ಗಳಿಸಿರುತ್ತದೆಯೋ ಆ ಆಟಗಾರ / ತಂಡ ಗೆದ್ದಂತೆ. ==ಬುಗುರಿ== ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳು ಹಳ್ಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಬುಗುರಿ ಆಟವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ಬುಗುರಿ ಆಟಕ್ಕೆ ಇತಿಹಾಸದ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಮಹಾಭಾರತ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಂಡವರು ಮತ್ತು ಕೌರವರ ಆಟದ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸುತ್ತದೆ. ===ಬುಗುರಿ ಆಟದ ನಿಯಮ ಮತ್ತು ರೀತಿ=== * ಮೊದಲು ಹುಡಗರು ಬುಗುರಿಯನ್ನು ದಾರದಿಂದ ಸುತ್ತಿ ತಕ್ಷಣ ನೆಲಕ್ಕೆ ಹಾಕಿ ನಂತರ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಿಡಿಯುತ್ತಾರೆ. ಮಿಕ್ಕವರು ನೆಲದಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದ ಬುಗುರಿಗೆ ಗುರಿ ಇಟ್ಟು ಹೋಡೆದು ತೂತು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. * ಹೀಗೆಯೇ ಆಟ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತದೆ. ಈ ಆಟದಲ್ಲಿ ಬುಗುರಿಗಳು ಎರಡು ಹೋಳು ಆಗುವುದು ಸರ್ವೇ ಸಾಮಾನ್ಯ. ನೆಲಕ್ಕೆ ಬುಗುರಿ ಬೀಳದ ಹಾಗೆ ಕ್ಯೆಲ್ಲಿ ಹಿಡಿದರೆ ಅದಕ್ಕೆ "ಅಂತರ ಮಂಗ" ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಆಟಗಾರನ ಅನುಭವದಿಂದ ಬುಗುರಿಯನ್ನು ಅನೇಕ ರೀತಿ ಆಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಬೇಕಾದದ್ದು ದಾರ ಹಾಗೂ ಬುಗುರಿ. ಇದನ್ನು ಸರಿಯಾಗಿ ಆಡಿಸಲು ನೈಪುಣ್ಯತೆ ಬೇಕು. == ಬೇಕಾಗುವ ಸಲಕರಣಗಳು == * ಬುಗುರಿ . * ಉದ್ದನೆಯ ದಾರ . == ಘಟಕಗಳು == ಮರದ ಕಟ್ಟಿಗೆ ಮೊಳೆ ತುದಿ ಸ್ಟ್ರಿಂಗ್ (ಮೇಲ್ಭಾಗದ ಕಿರೀಟವನ್ನು ಸುತ್ತಲೂ ಸುತ್ತುವಂತೆ, ಆಟಗಾರನು ಎಸೆಯಲ್ಪಟ್ಟಂತೆ ಮೇಲಕ್ಕೆ ತಿರುಗಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುತ್ತದೆ) '''ಆಡುವ ವಿಧಾನ''' ಈ ಆಟವನ್ನಾಡಲು ಕನಿಷ್ಟ 5 ಮಂದಿಯಾದರೂ ಬೇಕು. ಆಟಗಾರರು ಮೊದಲಿಗೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ವೃತ್ತವನ್ನು ನೆಲದಲ್ಲಿ ಬರೆಯಬೇಕು ಆನಂತರ ಎಲ್ಲರೂ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಬುಗುರಿಗಳಿಗೆ ಚಾಟಿಯನ್ನು ಸುತ್ತಿ, ಬುಗುರಿಯನ್ನು ವೃತ್ತದ ಒಳಗದೆ ಆಡಿಸಬೇಕು. ನಂತರ ಚಾಟಿಯ ಸಹಾಯದಿಂದ ಬುಗುರಿಯನ್ನು ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತಬೇಕು, ಇದನ್ನು ಅಂತರ್ಚಾಟಿ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ಉಳಿದವನ ಬುಗುರಿಯನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಆಟಗಾರರು ಸೇರಿ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಬುಗುರಿಯನ್ನುಪಯೋಗಿಸಿ ಹೊರ ತರಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಬೆಕು, ಇದನ್ನು ಗುನ್ನಾ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ ಆಟಗಾರರಿಗೆ 3 ಅವಕಾಶಗಳಿರುತ್ತವೆ, ಈ ಮೂರು ಅವಕಾಶಗಳಲ್ಲೂ ಆತನ ಬುಗುರಿಯನ್ನು ಹೊರತರಲಾಗದಿದ್ದಲ್ಲಿ ಆಟವನ್ನು ಮೊದಲಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ==ಇದನ್ನು ನೋಡಿ== *[[:en:Sport in India|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕ್ರೀಡೆ]] ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{Reflist}} {{ಜಾನಪದ ಸಾಹಿತ್ಯ}} [[ವರ್ಗ:ಜನಪದ ಆಟಗಳು]] [[ವರ್ಗ: ಜನಪದ ಕ್ರೀಡೆಗಳು]] 5ijfa7nyoxgqdd4jdsa7a3m7081hkue 0 93290 1113473 988633 2022-08-12T14:23:09Z Vikashegde 417 added [[Category:ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{cn}} {{Infobox ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ | name= ವೆಂಕಯ್ಯ&nbsp;ನಾಯ್ಡು | image= Venkaiah Naidu 2 (cropped).jpg | imageborder = yes | term_start= ೧೧&nbsp;ಆಗಷ್ಟ್&nbsp;೨೦೧೭ | president= ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್<br> | predecessor= ಮೊಹ್ಮದ್ ಹಮೀದ್ ಹನ್ಸಾರಿ<br> | predecessor1= ಅರುಣ್ ಜೆಟ್ಲಿ<br> |successor1= ಸ್ಮೃತಿ ಇರಾನಿ<br> |term_start2=೨೬&nbsp;ಮೇ&nbsp;೨೦೧೪ |term_end2=೧೭&nbsp;ಜುಲೈ&nbsp;೨೦೧೭|predecessor2=ಕಮಲ್ ನಾಥ್ {{small|(Urban Development)}}<br> ಗಿರಿಜ ವ್ಯಾಸ್ {{small|(Housing and Urban Poverty Alleviation)}}|successor2=[[Narendra Singh Tomar]]|term_start3=26 May 2014|term_end3=5 July 2016|predecessor3=[[Kamal Nath]]|successor3=[[Ananth Kumar]]|term_start4=1 July 2002|term_end4=5 October 2004|predecessor4=[[Jana Krishnamurthi]]|successor4=[[L. K. Advani]]|birth_date=೧ ಜುಲೈ ೧೯೪೯ (ವಯಸ್ಸು ೬೮)<br>|birth_place=ಚವತಪಲೆಮ್, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ<br>|party=ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ<br>|spouse={{marriage|M. Usha|14 April 1971|()=small}}|signature=Signature of Venkaiah Naidu.svg}} '''ಮುಪ್ಪವರಾಪು ವೆಂಕಯ್ಯ ನಾಯ್ಡು''' (ಜುಲೈ ೧, ೧೯೪೯ ರಂದು ಜನನ) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿಯಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಪ್ರಸಕ್ತ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಅವರು ೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂದೆ ಅವರು ಮೋದಿ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ವಸತಿ ಮತ್ತು ನಗರ ಬಡತನ ನಿರ್ಮೂಲನೆ, ನಗರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರದ ಸಚಿವರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ೨೦೦೨ ರಿಂದ ೨೦೦೪ ರವರೆಗೆ ತಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಹಿಂದೆ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರು. == ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ == ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ನಾಯಕನಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ, ನಾಯ್ಡು ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ವಾಗ್ಮಿಯಾಗಿ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹುರುಪಿನಿಂದ ರೈತರು ಮತ್ತು ಹಿಂದುಳಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಾರಣರಾದರು. ಅವರ ಭಾಷಣ ಕೌಶಲಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಉನ್ನತಿಗೊಳೀಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೭೮ ಮತ್ತು ೧೯೮೩ ರಲ್ಲಿ ನೆಲ್ಲೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉದಯಗಿರಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಎರಡು ಬಾರಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಶಾಸಕರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅವರು ಆಂಧ್ರದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ನಾಯಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದರು. ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯ ವಿವಿಧ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಹುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ನಂತರ ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ೨೦೦೪ ರಿಂದ ೨೦೧೦ ರವರೆಗೆ ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕದಿಂದ ಎರಡು ಬಾರಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅವರು ೧೯೯೬ ರಿಂದ ೨೦೦೦ ರವರೆಗೂ ಪಕ್ಷದ ವಕ್ತಾರರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. == References == {{Reflist|2}} [[ವರ್ಗ:೧೯೪೯ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು]] c3d3foxxqst1nmx83ao4bbqip1qr9rv 1113479 1113473 2022-08-12T14:24:35Z Vikashegde 417 wikitext text/x-wiki {{cn}} {{Infobox ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ | name= ವೆಂಕಯ್ಯ&nbsp;ನಾಯ್ಡು | image= Venkaiah Naidu 2 (cropped).jpg | imageborder = yes | term_start= ೧೧&nbsp;ಆಗಷ್ಟ್&nbsp;೨೦೧೭ | president= ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್<br> | predecessor= ಮೊಹ್ಮದ್ ಹಮೀದ್ ಹನ್ಸಾರಿ<br> | predecessor1= ಅರುಣ್ ಜೆಟ್ಲಿ<br> |successor1= ಸ್ಮೃತಿ ಇರಾನಿ<br> |term_start2=೨೬&nbsp;ಮೇ&nbsp;೨೦೧೪ |term_end2=೧೭&nbsp;ಜುಲೈ&nbsp;೨೦೧೭|predecessor2=ಕಮಲ್ ನಾಥ್ {{small|(Urban Development)}}<br> ಗಿರಿಜ ವ್ಯಾಸ್ {{small|(Housing and Urban Poverty Alleviation)}}|successor2=[[Narendra Singh Tomar]]|term_start3=26 May 2014|term_end3=5 July 2016|predecessor3=[[Kamal Nath]]|successor3=[[Ananth Kumar]]|term_start4=1 July 2002|term_end4=5 October 2004|predecessor4=[[Jana Krishnamurthi]]|successor4=[[L. K. Advani]]|birth_date=೧ ಜುಲೈ ೧೯೪೯ (ವಯಸ್ಸು ೬೮)<br>|birth_place=ಚವತಪಲೆಮ್, ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ<br>|party=ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ<br>|spouse={{marriage|M. Usha|14 April 1971|()=small}}|signature=Signature of Venkaiah Naidu.svg}} '''ಮುಪ್ಪವರಾಪು ವೆಂಕಯ್ಯ ನಾಯ್ಡು''' (ಜುಲೈ ೧, ೧೯೪೯ ರಂದು ಜನನ) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿಯಾಗಿದ್ದು, ಭಾರತದ ಪ್ರಸಕ್ತ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಅವರು ೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಅಧಿಕಾರದಲ್ಲಿರುತ್ತಾರೆ. ಹಿಂದೆ ಅವರು ಮೋದಿ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ವಸತಿ ಮತ್ತು ನಗರ ಬಡತನ ನಿರ್ಮೂಲನೆ, ನಗರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಾರದ ಸಚಿವರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ೨೦೦೨ ರಿಂದ ೨೦೦೪ ರವರೆಗೆ ತಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿಯೂ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಹಿಂದೆ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಗ್ರಾಮೀಣಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದರು. == ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿ ಜೀವನ == ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ನಾಯಕನಾಗಿ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯಾಗಿ, ನಾಯ್ಡು ಒಂದು ಅದ್ಭುತ ವಾಗ್ಮಿಯಾಗಿ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹುರುಪಿನಿಂದ ರೈತರು ಮತ್ತು ಹಿಂದುಳಿದ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕಾರಣರಾದರು. ಅವರ ಭಾಷಣ ಕೌಶಲಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಅವರ ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಉನ್ನತಿಗೊಳೀಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೭೮ ಮತ್ತು ೧೯೮೩ ರಲ್ಲಿ ನೆಲ್ಲೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉದಯಗಿರಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಎರಡು ಬಾರಿ ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಶಾಸಕರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅವರು ಆಂಧ್ರದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ನಾಯಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದರು. ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬಿಜೆಪಿಯ ವಿವಿಧ ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಹುದ್ದೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ನಂತರ ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ೨೦೦೪ ರಿಂದ ೨೦೧೦ ರವರೆಗೆ ಅವರು ಕರ್ನಾಟಕದಿಂದ ಎರಡು ಬಾರಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅವರು ೧೯೯೬ ರಿಂದ ೨೦೦೦ ರವರೆಗೂ ಪಕ್ಷದ ವಕ್ತಾರರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. == References == {{Reflist|2}} {{ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು}} [[ವರ್ಗ:೧೯೪೯ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು]] hepv6n6w91w1sxnfzrg057lg9j95csz 2 95351 1113655 1110254 2022-08-13T08:57:29Z Pavanaja 5 wikitext text/x-wiki {{Red|ಈ ಪಠ್ಯವು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದೆ}} ಇದನ್ನು ಪಡೆಯಲ್ಲು ಈ ರೀತಿ ಬರೆಯಿರಿ - {{Red|ಈ ಪಠ್ಯವು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದೆ}} ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಒಂದು ಜಾನಪದ ಕುಣಿತ<ref>ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಪದ ಕಲೆಗಳ ಕೋಶ, ಸಂ.ಡಾ. ಹಿ.ಚಿ. ಬೋರಲಿಂಗಯ್ಯ, ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಹಂಪಿ, ಎರಡನೆಯ ಮುದ್ರಣ, ೨೦೧೫, ಪು.೩೫೧</ref> [[File:DolluKunitha19.JPG|thumb|ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ]] ಜನಪದ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಂಡುಕಲೆ ಎನಿಸಿರುವ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಪುರುಷರಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಕಲೆ.<ref>{{cite web |last1=ಸಂ: ಗೊ. ರು. |first1=ಚನ್ನಬಸಪ್ಪ |title=ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ |url=http://vishvakannada.com/%E0%B2%B2%E0%B3%87%E0%B2%96%E0%B2%A8/%E0%B2%95%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B2%95-%E0%B2%9C%E0%B2%A8%E0%B2%AA%E0%B2%A6-%E0%B2%95%E0%B2%B2%E0%B3%86%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81-%E0%B2%AD%E0%B2%BE%E0%B2%97-%E0%B3%A8/ |website=ವಿಶ್ವ ಕನ್ನಡ |publisher=ವಿಶ್ವ ಕನ್ನಡ |accessdate=3 May 2020}}</ref> ಒಳ್ಳೆಯ ಮೈಕಟ್ಠು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಉಳ್ಳ ಕಲಾವಿದರು ಮಾತ್ರ ಈ ಕಲೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಬಲ್ಲರು. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಹುಪಾಲು ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ನೃತ್ಯ ಶೈಲಿಗಳಿಂದ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ- ಒಂದು ಜನಪದ ಹಾಗೂ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲೆ, ನೃತ್ಯ. ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸಿಕೊಂಡು ಕುಣಿಯುವುದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಎಂಬ ಹೆಸರು. ಡೊಳ್ಳು ಸುರನೆಂಬ ರಕ್ಕಸ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಪರಶಿವನನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಸಿ ಪರಶಿವನು ತನ್ನ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯೆ ನೆಲೆಸಬೇಕೆಂದು ವರಪಡೆದ. ಅದರಂತೆ ಶಿವನು ಗಂಗೆ, ಗೌರಿಯನ್ನು ತೊರೆದು ರಕ್ಕಸನ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಸೇರಿದ. ಶಿವನಿಲ್ಲದ ಕೈಲಾಸ ಕಳೆಗುಂದಿತು. ದುಃಖಿತರಾದ ಶಿವಗಣಗಳು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೊರೆಹೊಕ್ಕರು ವಿಷ್ಣುವಿನ ರಹಸ್ಯ ನಿರ್ದೇಶನದಂತೆ ಪಂಚ ರಾತ್ರಿಗಳು (ಕಾಮ, ಕ್ರೊದ, ಮೋಹ, ಮದ, ಮಾತ್ಸರ್ಯಗಳು ಪಂಚ ರಾತ್ರಿಯ ಪ್ರತೀಕ) ಸೇರುವುದು. ಶಿವನು ಕೋಪದಿಂದ ಕಣ್ಣು ತೆರೆದರೆ ಪ್ರಳಯವೆ ಉಂಟಾಗುವುದೆಂದು ಅರಿತ ವಿಷ್ಣು ಡೊಳ್ಳಾಸುರನ ಹೊಟ್ಟಯನ್ನೇ ವಾದ್ಯವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅವನ ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದ. ಶಿವನು ಆ ವಾದ್ಯದ ದನಿಗೆ ಮಾರು ಹೋಗಿ ಲಾಸ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ. ಈ ವೇಳೆಗೆ ತೊಡೆಯ ಗೌರಿ, ಜೆಡೆಯ ಗಂಗೆಯರು ಬಂದು ಶಿವನನ್ನು ಸೇರಿದರು. ಶಿವ ಸುಪ್ರೀತನಾದ! ಮುಂದೆ ಡೊಳ್ಳು ಶಿವಸ್ತುತಿಯ ವಿಶೇಷ ವಾದ್ಯವಾಯಿತು. ತಲತಲಾಂತರದಿಂದ ದೈವ ಆರಾಧನೆಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ಈ ಕಲೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮನರಂಜನೆಯ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಾಂಸ್ಕ್ರತಿಕ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಕಲೆಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡು ಪರಿಣಿತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರುವವರೆಂದರೆ ಕುರುಬ ಜನಾಂಗ. ಬಿಡುವು ದೊರೆತಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಅದರ ಅಭ್ಯಾಸ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತರಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಕಟ್ಟುಕಟ್ಟಳೆಯಿಲ್ಲ. ಅದರೆ ಡೊಳ್ಳು ಹೊತ್ತು ಕುಣಿಯುವ ದೈಹಿಕ ಶಕ್ತಿ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮಹಿಳೆಯರೂ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite web |last1=ಎಸ್. |first1=ಗುರುರಾಜ |title=ಗಂಡು ಕಲೆ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಯುವತಿಯರು|url=https://web.archive.org/web/20200503045522/https://kannada.oneindia.com/features/haveri-women-team-famous-for-folk-dance-dollu-kunitha-187118.html|website=ವನ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕನ್ನಡ |publisher=ವನ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕನ್ನಡ |accessdate=3 May 2020}}</ref> ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರದ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲಾಖೆಯ [http://kannadasiri.co.in/ ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ] ಮಾಹಿತಿ ಇದೆ. ==ಉಲ್ಲೇಖ== <References /> [[ವರ್ಗ: ಪ್ರಯೋಗಪುಟ]] ip3y4ksbyp6h9ow5uwv2y4164xe753d 1113656 1113655 2022-08-13T08:58:24Z Pavanaja 5 wikitext text/x-wiki {{Red|ಈ ಪಠ್ಯವು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದೆ}} ಇದನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಈ ರೀತಿ ಬರೆಯಿರಿ - <nowiki>{{Red|ಈ ಪಠ್ಯವು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದೆ}}</nowiki> ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಒಂದು ಜಾನಪದ ಕುಣಿತ<ref>ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಪದ ಕಲೆಗಳ ಕೋಶ, ಸಂ.ಡಾ. ಹಿ.ಚಿ. ಬೋರಲಿಂಗಯ್ಯ, ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಹಂಪಿ, ಎರಡನೆಯ ಮುದ್ರಣ, ೨೦೧೫, ಪು.೩೫೧</ref> [[File:DolluKunitha19.JPG|thumb|ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ]] ಜನಪದ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಂಡುಕಲೆ ಎನಿಸಿರುವ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಪುರುಷರಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಕಲೆ.<ref>{{cite web |last1=ಸಂ: ಗೊ. ರು. |first1=ಚನ್ನಬಸಪ್ಪ |title=ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ |url=http://vishvakannada.com/%E0%B2%B2%E0%B3%87%E0%B2%96%E0%B2%A8/%E0%B2%95%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B2%95-%E0%B2%9C%E0%B2%A8%E0%B2%AA%E0%B2%A6-%E0%B2%95%E0%B2%B2%E0%B3%86%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81-%E0%B2%AD%E0%B2%BE%E0%B2%97-%E0%B3%A8/ |website=ವಿಶ್ವ ಕನ್ನಡ |publisher=ವಿಶ್ವ ಕನ್ನಡ |accessdate=3 May 2020}}</ref> ಒಳ್ಳೆಯ ಮೈಕಟ್ಠು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಉಳ್ಳ ಕಲಾವಿದರು ಮಾತ್ರ ಈ ಕಲೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಬಲ್ಲರು. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಹುಪಾಲು ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ನೃತ್ಯ ಶೈಲಿಗಳಿಂದ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ- ಒಂದು ಜನಪದ ಹಾಗೂ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲೆ, ನೃತ್ಯ. ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸಿಕೊಂಡು ಕುಣಿಯುವುದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಎಂಬ ಹೆಸರು. ಡೊಳ್ಳು ಸುರನೆಂಬ ರಕ್ಕಸ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಪರಶಿವನನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಸಿ ಪರಶಿವನು ತನ್ನ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯೆ ನೆಲೆಸಬೇಕೆಂದು ವರಪಡೆದ. ಅದರಂತೆ ಶಿವನು ಗಂಗೆ, ಗೌರಿಯನ್ನು ತೊರೆದು ರಕ್ಕಸನ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಸೇರಿದ. ಶಿವನಿಲ್ಲದ ಕೈಲಾಸ ಕಳೆಗುಂದಿತು. ದುಃಖಿತರಾದ ಶಿವಗಣಗಳು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೊರೆಹೊಕ್ಕರು ವಿಷ್ಣುವಿನ ರಹಸ್ಯ ನಿರ್ದೇಶನದಂತೆ ಪಂಚ ರಾತ್ರಿಗಳು (ಕಾಮ, ಕ್ರೊದ, ಮೋಹ, ಮದ, ಮಾತ್ಸರ್ಯಗಳು ಪಂಚ ರಾತ್ರಿಯ ಪ್ರತೀಕ) ಸೇರುವುದು. ಶಿವನು ಕೋಪದಿಂದ ಕಣ್ಣು ತೆರೆದರೆ ಪ್ರಳಯವೆ ಉಂಟಾಗುವುದೆಂದು ಅರಿತ ವಿಷ್ಣು ಡೊಳ್ಳಾಸುರನ ಹೊಟ್ಟಯನ್ನೇ ವಾದ್ಯವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅವನ ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದ. ಶಿವನು ಆ ವಾದ್ಯದ ದನಿಗೆ ಮಾರು ಹೋಗಿ ಲಾಸ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ. ಈ ವೇಳೆಗೆ ತೊಡೆಯ ಗೌರಿ, ಜೆಡೆಯ ಗಂಗೆಯರು ಬಂದು ಶಿವನನ್ನು ಸೇರಿದರು. ಶಿವ ಸುಪ್ರೀತನಾದ! ಮುಂದೆ ಡೊಳ್ಳು ಶಿವಸ್ತುತಿಯ ವಿಶೇಷ ವಾದ್ಯವಾಯಿತು. ತಲತಲಾಂತರದಿಂದ ದೈವ ಆರಾಧನೆಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ಈ ಕಲೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮನರಂಜನೆಯ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಾಂಸ್ಕ್ರತಿಕ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಕಲೆಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡು ಪರಿಣಿತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರುವವರೆಂದರೆ ಕುರುಬ ಜನಾಂಗ. ಬಿಡುವು ದೊರೆತಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಅದರ ಅಭ್ಯಾಸ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತರಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಕಟ್ಟುಕಟ್ಟಳೆಯಿಲ್ಲ. ಅದರೆ ಡೊಳ್ಳು ಹೊತ್ತು ಕುಣಿಯುವ ದೈಹಿಕ ಶಕ್ತಿ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮಹಿಳೆಯರೂ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite web |last1=ಎಸ್. |first1=ಗುರುರಾಜ |title=ಗಂಡು ಕಲೆ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಯುವತಿಯರು|url=https://web.archive.org/web/20200503045522/https://kannada.oneindia.com/features/haveri-women-team-famous-for-folk-dance-dollu-kunitha-187118.html|website=ವನ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕನ್ನಡ |publisher=ವನ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕನ್ನಡ |accessdate=3 May 2020}}</ref> ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರದ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲಾಖೆಯ [http://kannadasiri.co.in/ ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ] ಮಾಹಿತಿ ಇದೆ. ==ಉಲ್ಲೇಖ== <References /> [[ವರ್ಗ: ಪ್ರಯೋಗಪುಟ]] m8xr1qw352908t5eq6gr1b695p9fuef 1113695 1113656 2022-08-13T09:10:59Z Pavanaja 5 wikitext text/x-wiki {{Red|ಈ ಪಠ್ಯವು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದೆ}} ಇದನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಈ ರೀತಿ ಬರೆಯಿರಿ - <nowiki>{{Red|ಈ ಪಠ್ಯವು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದೆ}}</nowiki> ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki>--~~~~</nowiki> ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಒಂದು ಜಾನಪದ ಕುಣಿತ<ref>ಕರ್ನಾಟಕ ಜನಪದ ಕಲೆಗಳ ಕೋಶ, ಸಂ.ಡಾ. ಹಿ.ಚಿ. ಬೋರಲಿಂಗಯ್ಯ, ಕನ್ನಡ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಹಂಪಿ, ಎರಡನೆಯ ಮುದ್ರಣ, ೨೦೧೫, ಪು.೩೫೧</ref> [[File:DolluKunitha19.JPG|thumb|ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ]] ಜನಪದ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಂಡುಕಲೆ ಎನಿಸಿರುವ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಪುರುಷರಿಗೆ ಮೀಸಲಾದ ಕಲೆ.<ref>{{cite web |last1=ಸಂ: ಗೊ. ರು. |first1=ಚನ್ನಬಸಪ್ಪ |title=ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ |url=http://vishvakannada.com/%E0%B2%B2%E0%B3%87%E0%B2%96%E0%B2%A8/%E0%B2%95%E0%B2%B0%E0%B3%8D%E0%B2%A8%E0%B2%BE%E0%B2%9F%E0%B2%95-%E0%B2%9C%E0%B2%A8%E0%B2%AA%E0%B2%A6-%E0%B2%95%E0%B2%B2%E0%B3%86%E0%B2%97%E0%B2%B3%E0%B3%81-%E0%B2%AD%E0%B2%BE%E0%B2%97-%E0%B3%A8/ |website=ವಿಶ್ವ ಕನ್ನಡ |publisher=ವಿಶ್ವ ಕನ್ನಡ |accessdate=3 May 2020}}</ref> ಒಳ್ಳೆಯ ಮೈಕಟ್ಠು ಮತ್ತು ಶಕ್ತಿ ಉಳ್ಳ ಕಲಾವಿದರು ಮಾತ್ರ ಈ ಕಲೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸಬಲ್ಲರು. ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ಬಹುಪಾಲು ಜಿಲ್ಲೆಗಳು ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರದುರ್ಗ ಮತ್ತು ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಲಿತವಿರುವ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ನೃತ್ಯ ಶೈಲಿಗಳಿಂದ ಉಳಿದುಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ- ಒಂದು ಜನಪದ ಹಾಗೂ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಕಲೆ, ನೃತ್ಯ. ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸಿಕೊಂಡು ಕುಣಿಯುವುದರಿಂದ ಇದಕ್ಕೆ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಎಂಬ ಹೆಸರು. ಡೊಳ್ಳು ಸುರನೆಂಬ ರಕ್ಕಸ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಪರಶಿವನನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಸಿ ಪರಶಿವನು ತನ್ನ ಹೊಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯೆ ನೆಲೆಸಬೇಕೆಂದು ವರಪಡೆದ. ಅದರಂತೆ ಶಿವನು ಗಂಗೆ, ಗೌರಿಯನ್ನು ತೊರೆದು ರಕ್ಕಸನ ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನು ಸೇರಿದ. ಶಿವನಿಲ್ಲದ ಕೈಲಾಸ ಕಳೆಗುಂದಿತು. ದುಃಖಿತರಾದ ಶಿವಗಣಗಳು ವಿಷ್ಣುವಿನ ಮೊರೆಹೊಕ್ಕರು ವಿಷ್ಣುವಿನ ರಹಸ್ಯ ನಿರ್ದೇಶನದಂತೆ ಪಂಚ ರಾತ್ರಿಗಳು (ಕಾಮ, ಕ್ರೊದ, ಮೋಹ, ಮದ, ಮಾತ್ಸರ್ಯಗಳು ಪಂಚ ರಾತ್ರಿಯ ಪ್ರತೀಕ) ಸೇರುವುದು. ಶಿವನು ಕೋಪದಿಂದ ಕಣ್ಣು ತೆರೆದರೆ ಪ್ರಳಯವೆ ಉಂಟಾಗುವುದೆಂದು ಅರಿತ ವಿಷ್ಣು ಡೊಳ್ಳಾಸುರನ ಹೊಟ್ಟಯನ್ನೇ ವಾದ್ಯವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡು ಅವನ ಮೂಳೆಗಳಿಂದ ಡೊಳ್ಳು ಬಾರಿಸಲು ಆರಂಭಿಸಿದ. ಶಿವನು ಆ ವಾದ್ಯದ ದನಿಗೆ ಮಾರು ಹೋಗಿ ಲಾಸ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ. ಈ ವೇಳೆಗೆ ತೊಡೆಯ ಗೌರಿ, ಜೆಡೆಯ ಗಂಗೆಯರು ಬಂದು ಶಿವನನ್ನು ಸೇರಿದರು. ಶಿವ ಸುಪ್ರೀತನಾದ! ಮುಂದೆ ಡೊಳ್ಳು ಶಿವಸ್ತುತಿಯ ವಿಶೇಷ ವಾದ್ಯವಾಯಿತು. ತಲತಲಾಂತರದಿಂದ ದೈವ ಆರಾಧನೆಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಬೆಳೆದು ಬಂದ ಈ ಕಲೆ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮನರಂಜನೆಯ ಮಾಧ್ಯಮವಾಗಿ ಮನ್ನಣೆಯನ್ನು ಗಳಿಸಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಾಂಸ್ಕ್ರತಿಕ ಸಮಾರಂಭಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಕಲೆಯಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಂಡು ಪರಿಣಿತಿಯನ್ನು ಸಾಧಿಸಿರುವವರೆಂದರೆ ಕುರುಬ ಜನಾಂಗ. ಬಿಡುವು ದೊರೆತಾಗಲೆಲ್ಲಾ ಅದರ ಅಭ್ಯಾಸ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತರಾಗಿರುತ್ತಿದ್ದರು. ಕಲಾವಿದರಿಗೆ ವಯಸ್ಸಿನ ಕಟ್ಟುಕಟ್ಟಳೆಯಿಲ್ಲ. ಅದರೆ ಡೊಳ್ಳು ಹೊತ್ತು ಕುಣಿಯುವ ದೈಹಿಕ ಶಕ್ತಿ ಇರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ಮಹಿಳೆಯರೂ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ.<ref>{{cite web |last1=ಎಸ್. |first1=ಗುರುರಾಜ |title=ಗಂಡು ಕಲೆ ಡೊಳ್ಳು ಕುಣಿತ ಕರಗತ ಮಾಡಿಕೊಂಡ ಯುವತಿಯರು|url=https://web.archive.org/web/20200503045522/https://kannada.oneindia.com/features/haveri-women-team-famous-for-folk-dance-dollu-kunitha-187118.html|website=ವನ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕನ್ನಡ |publisher=ವನ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕನ್ನಡ |accessdate=3 May 2020}}</ref> ಕರ್ನಾಟಕ ಸರಕಾರದ ಕನ್ನಡ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತಿ ಇಲಾಖೆಯ [http://kannadasiri.co.in/ ಜಾಲತಾಣದಲ್ಲಿ] ಮಾಹಿತಿ ಇದೆ. ==ಉಲ್ಲೇಖ== <References /> [[ವರ್ಗ: ಪ್ರಯೋಗಪುಟ]] 6yslke6apeikqmdzmgk14uju25z5qdk 0 96226 1113501 1108153 2022-08-12T16:49:04Z Pragath H R 77568 wikitext text/x-wiki {{ಧಾಟಿ}} {{ಉಲ್ಲೇಖ}} ==ಪೀಠಿಕೆ== :'''ಹೆಣ್ಣು ಭ್ರೂಣ ಹತ್ಯೆ''' ಪ್ರಸ್ತುತ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣಿನ ಮೇಲೆ ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ದೌರ್ಜನ್ಯಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಲೆ ಇದೆ.ಇದರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಭೀಕರ ಹಾಗೂ ಪ್ರಮುಖವಾದದ್ದು ಹೆಣ್ಣು ಭ್ರೂಣಹತ್ಯೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಅಲ್ಟ್ರಾಸೌಂಡ್ ಮೂಲಕ ಲೈಂಗಿಕ ನಿರ್ಣಯದ ನಂತರ ಹುಡುಗಿಯರು ಗರ್ಭಾಶಯದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟರು. ಮಹಿಳಾ ಭ್ರೂಣದ ಲಿಂಗ-ಆಯ್ದ ಗರ್ಭಪಾತ ಮತ್ತು ಹುಡುಗಿಯ ಮಗುವಿನ ವಿರುದ್ಧ ಇತರ ಅಪರಾಧಗಳನ್ನು ಅಂತ್ಯಗೊಳಿಸಲು ಸರಕಾರವು ಹಲವು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಂದಡಿದೆ. ==ಹೆಣ್ಣು ಮಗುವಿನ ಅನುಪಾತ ಕಡಿತದ ಮೇಲೆ ಹೆಣ್ಣು ಭ್ರೂಣಹತ್ಯೆಯ ಪರಿಣಾಮಗಳು== ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ಲೈಂಗಿಕ-ಆಯ್ದ ಗರ್ಭಪಾತದ ಮೂಲಕ ಹೆಣ್ಣು ಭ್ರೂಣಹತ್ಯೆಯು ಅತ್ಯಂತ ಭೀಕರವಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಹೆಣ್ಣು ಮಗುವಿಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಇದು ಗಂಡು ಮಗುವಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಆಸಕ್ತಿ ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣು ಮಗುವಿನ ಲಿಂಗ ಅನುಪಾತವನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿದೆ. ಅಲ್ಟ್ರಾಸೌಂಡ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಕಾರಣದಿಂದ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಸಮಾಜದಲ್ಲಿನ ಬಾಲಕಿಯರ ಲಿಂಗ ತಾರತಮ್ಯ ಮತ್ತು ಅಸಮಾನತೆಯ ಕಾರಣ ಇದು ದೈತ್ಯ ರಾಕ್ಷಸನ ಸ್ವರೂಪವನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. 1991 ರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜನಗಣತಿಯ ನಂತರ ಮಹಿಳಾ ಲಿಂಗ ಅನುಪಾತದಲ್ಲಿ ಭಾರೀ ಇಳಿತ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. 2001 ರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜನಗಣತಿಯ ನಂತರ ಸಮಾಜದ ಹದಗೆಟ್ಟ ಸಮಸ್ಯೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ, 2011 ರವರೆಗೆ ಸ್ತ್ರೀ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ಕಡಿತವು ಮುಂದುವರೆಯಿತು. ನಂತರ, ಈ ಅಭ್ಯಾಸ ಸ್ತ್ರೀ ಮಗುವಿನ ಅನುಪಾತವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಸರ್ಕಾರವು ಕಟ್ಟುನಿಟ್ಟಾಗಿ ನಿಷೇಧಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ, 2001 ರಲ್ಲಿ 932 ಜನಸಂಖ್ಯೆ / 1000 ಹುಡುಗರಿದ್ದರು, ಆದರೆ 2011 ರಲ್ಲಿ 912/1000 ಕ್ಕೆ ಇಳಿದಿದ್ದಾರೆ. ಅಂದರೆ, ಅದು ಈಗಲೂ ಎಲ್ಲೋ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು 2021 ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ 900/1000 ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಬಹುದು. ==ಭಾರತದಲ್ಲಿ ೦ ಯಿಂದ ೬ ವರ್ಷದ ವಯೋಮಾನದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ವಿವರ ೨೦೦೧== * ಶಿಶುಗಳು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳು: ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ.- ೧೫.೮೦ ಕೋಟಿ * ಗಂಡು ಶಿಶು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳು - ೮.೨೦ ಕೋಟಿ * ಹೆಣ್ಣು ಶಿಶುಗಳು ಮತ್ತು ಮಕ್ಕಳು -೭.೬೦ ಕೋಟಿ * ಕಡಿಮೆಯಿರುವ ಹೆಣ್ಣು ಶಿಶುಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಲಕಿಯರು-೬೦.೦೦ ಲಕ್ಷ * ಮೂಲ: ಭಾರತದ ಜನಗಣತಿ ೨೦೦೧. ==ಬೇಟಿ ಬಚಾವೊ,ಬೇಟಿ ಪಡವೊ ಜಾಗೃತಿ ಕ್ಯಾಂಪೇನ್ ಪಾತ್ರ== ಬೇಟಿ ಬಚಾವೊ, ಬೆಟ್ಟಿ ಪಡವೊ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀಡುವ ಒಂದು ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯು 2015 ರ ಜನವರಿ 22ರಂದು ಭಾರತ ಸರಕಾರದಿಂದ ಬಾಲಕಿಯರ ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರ ಕಲ್ಯಾಣ ಸುಧಾರಣೆಗೆ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಸಮಾಜದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳಲು ವಾಲ್ ಪೇಂಟಿಂಗ್, ದೂರದರ್ಶನದ ಜಾಹೀರಾತುಗಳು, ಜಾಹಿರಾತುಗಳು, ಕಿರು ಅನಿಮೇಷನ್ಗಳು, ವೀಡಿಯೋ ಫಿಲ್ಮ್ಸ್, ಪ್ರಬಂಧಗಳು, ಚರ್ಚೆಗಳು ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಜಾಗೃತಿಗಾಗಿ ಕೆಲವು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಈ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯು ದೇಶಾದ್ಯಂತದ ಉಳಿತಾಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಬಗ್ಗೆ ಜಾಗೃತಿ ಹರಡುವಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸುವಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದೆ ==ತೀರ್ಮಾನ== ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ನಾಗರಿಕರೂ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಾನಮಾನವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಮಾಡಿದ ಎಲ್ಲಾ ನಿಯಮಗಳು ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಬೇಕು. ಹುಡುಗಿಯರು ತಮ್ಮ ಹೆತ್ತವರು ಹುಡುಗರಿಗೆ ಸಮನಾಗಿ ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ಕೆಲಸದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅದೇ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡಬೇಕು.<ref>[https://www.prajavani.net/article/%E0%B2%B9%E0%B3%86%E0%B2%A3%E0%B3%8D%E0%B2%A3%E0%B3%81-%E0%B2%AD%E0%B3%8D%E0%B2%B0%E0%B3%82%E0%B2%A3-%E0%B2%B9%E0%B2%A4%E0%B3%8D%E0%B2%AF%E0%B3%86 ನಿಮಗಿದು ತಿಳಿದಿರಲಿ;ಹೆಣ್ಣು ಭ್ರೂಣ ಹತ್ಯೆ;ಡಾ. ಗೀತಾ ಕೃಷ್ಣಮೂರ್ತಿ;d: 05 ಜುಲೈ 2014]</ref><ref>[http://kn.vikaspedia.in/education/cb6c95ccdcb7ca3cbfc95-c85ca4ccdcafcc2ca4ccdca4cae-cb0cc2ca2cbfc97cb3cc1-caaca6ccdca7ca4cbfc97cb3cc1/c97ca4cbe/cb9cc6ca3ccdca3cc1-cadccdcb0cc2ca3-cb9ca4ccdcafcc6-ca4ca1cc6-c85cb0cbfcb5cc1-c95cbeca8cc2ca8cc1 ಹೆಣ್ಣು ಭ್ರೂಣ]</ref> ==ನೋಡಿ== *[[:en:Female infanticide in India|Female infanticide in India]] *[https://kn.wikisource.org/s/1nz ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ವರದಕ್ಷಿಣೆ] ==ಉಲ್ಲೇಖ== [[ವರ್ಗ:ಸಮಾಜ]][[ವರ್ಗ: ಸಾಮಾಶಜಿಕ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು]] 6lo5tpck47hf47c4d7yb4ncb78p2uo2 2 109442 1113603 900886 2022-08-13T06:40:29Z Adsankara 77571 Fix Cite Error wikitext text/x-wiki <ref>{{Cite web|title=Bitmex Bot|url=https://playonbit.com/trading-bot-for-bitmex}}</ref>= == ''ಭೂಮಿಕ'' == ======''==ಪರಿಚಯ==''====== ಭೂಮಿಕ ಎ೦ಬುದು ನನ್ನ ಹೆಸರು. ನಾನು [[ಕರ್ನಾಟಕ]]ದವಳೂ. ನಾನು ಮುಲತಹ ತುಮಕೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯ ತಿಪಟೂರು ತಾಲೂಕಿನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದೆನು.ಸುಮಾರು ೧೯ ವರ್ಶಗಳಿ೦ದ [[ಬೆ೦ಗಳೂರು]]ನಲ್ಲಿ ನೆಲೆಸಿದ್ದೆನೆ. ನಾನು ನವ೦ಬರ್ ೩,೨೦೦೦ದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದೆನು. ನನ್ನ ಮಾತ್ರುಭಾಷೆ ಕನ್ನಡ ನಾನು ತ೦ದೆ ತಾಯಿಗೆ ಒಬಳೇ ಮಗಳ ನನ್ನ ತ೦ದೆಯ ಹೆಸರು ಸದಾಶಿವು ಮತು ತಾಯಿ ಹೆಸರು ಸುಧಾ. =='''''ಶಿಕ್ಷಣ'''''<nowiki>==</nowiki> ನಾನು ನನ್ನ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರೌಢ ವ್ಯಾಸಂಗವನ್ನು ಬಾಸ್ಟನ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಮುಗುಸಿದ್ಧೇನೆ ಮತ್ತು ಪಿ.ಯೂ.ಸಿಯನ್ನು ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ಜೂನಿಯರ್ ಕಾಲೇಜುನಲ್ಲಿ ಮುಗುಸಿದ್ಧೇನೆ.ನನಗೆ ೧೦ನೇ ತರಗತಿಯಲ್ಲಿ ೮೧% ಬಂದಿದೆ ಹಾಗೂ ಪಿ.ಯೂ.ಸಿಯಲ್ಲಿ ೮೭% ಬಂದಿದೆ.ನಾನು ಶಿಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಲು ಇಚ್ಛಿಸುತ್ತೆನೆ. ನಾನು ಎಲರಿಗಿಂತ ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿ ಯೋಚನೆ ಮಾಡಲು ಇಚ್ಛಿಸುತೇನೆ. <nowiki/>=='''''ಗುರಿ'''''<nowiki>==</nowiki> [[File:Swami Vivekananda in New York 1895.jpg|Swami Vivekananda in New York 1895|151x151px]] ನನ್ನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗುರಿಗಳಿವೆ. ಒಮ್ಮೆ ನಾನು ಜಿಲ್ಲಾದಿಕಾರಿಯಾಗಲು ಇಷ್ಟಪಡುತೇನೆ.ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ನ್ಯಾ  ಆಗುವ ಹಂಬಲ ಅದಕ್ಕಾಗಿ ನಾನು ಎಲ್ಲ ತರಹದ ತಯಾರಿಯನ್ನು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ನಾನು ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಕ್ತಿ . =='''''ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು'''''<nowiki>==</nowiki> ನಾನು ಎಲ್ಲ ತರಹದ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ಪಾಲ್ಗೊಳ್ಳುತ್ತೇನೆ. ಪಿ.ಯು.ಸಿಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಕ್ಲಬ್ ಮತ್ತು ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ಗಳಲ್ಲಿ  ಭಾಗವಹಿಸೆದ್ದೇನೆ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ಏನಲ್ಲಿ ಉಪಾದ್ಯಕ್ಷತೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದೆ.ಅದಕ್ಕೆ ಬಹಳ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರಗಳು ಸಹ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದ್ದೇನೆ.ನನ್ನ ದಿನನಿತ್ಯದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಕಾಲ್ಗೆ ಗೆ ಹೋಗುವುದು,ಆಟವಾಡುಹುದು,ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಓದುವುದು[[ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದ|.ಸ್ವಾಮಿ ವಿವೇಕಾನಂದ]]ರು ನನ್ನ ಸ್ಫೂರ್ತಿಗಾರರು. ಅವರು ಯೋಚಿಸುವ ರೀತಿ ನನಗೆ ಯಶಸ್ವಿ ಜೀವನವನ್ನು ನಡೆಸಲು ಸಹಾಯಕವಾಗಿದೆ.ನಾನು ವಚನಗಳನ್ನು ಸಹ ಓದುತ್ತೇನೆ.ಬಸವಣ್ಣ,[[ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು]],[[ಸರ್ವಜ್ಞ]] ಇವರುಗಳು ನಂಗೆ ಪ್ರಿಯವಾದ ವಚನಕಾರರು.ನಾನು ಅನೇಕ ಪುಸ್ತಕಗಳ್ಳನ್ನು ಓದುತ್ತೇನೆ.ನನಗೆ ಇಷ್ಟವಾದ ಪುಸ್ತಕಗಳಂದರೆ ಭಗವದ್ಗೀತಾ ,ಆವರಣ,ಯಾನ. ನಾನು ತುಂಬಾ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಮತ್ತು ಸಹಾನುಭೂತಿಯ ಹುಡುಗಿ. ನಾನು ಯಾವಾಗಲು ಇತರರಾಗಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತೇನೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ನಾನು ಪ್ರಯತ ಪಡುತ್ತೇನೆ. =''='''ಆಸಕ್ತಿ'''''<nowiki/>'''<nowiki>=</nowiki>'''<nowiki>=</nowiki> ನನಗೆ ಸಂಗೀತದಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತಿ ಇದ್ದು ಭಕ್ತಿಗೀತೆಗಳನ್ನು ಹಾಡುತ್ತೇನೆ.  ಚಿತ್ರಕಲೆಯಲ್ಲು ನನಗೆ ಆಸಕ್ತಿ ಇದೆ.ನಾನು ಹೊಸ ರುಚಿಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತೇನೆ. ನನಗೆ [[ಸಿನಿಮಾ]] ನೋಡಲು ಬಹಳ ಇಷ್ಟ.ನನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಅರಿತು ಯಾರಿಗೂ ಅಂದರೆ ನನ್ನ ತಂದೆ,ತಾಯಿ ಮತ್ತು ನಾನು ಕಲಿತ ಸಮಸ್ತೆಗಳಿಗೆ ಒಳ್ಳೆ ಹೆಸರನ್ನು ತರಲು ಪ್ರಯತ್ನ ಪಡುತ್ತೇನೆ. ನನ್ನ ಬಗ್ಗೆ ಹೇಳಲು ಅವಕಾಶ ಕೊಟ್ಟ ನನ್ನ ಶಿಕ್ಷಕರಿಗೆ ಧನ್ಯವಾದಗಳು. reference; {{Reflist}}    hxbh9cpt4vsv7udgbpuixo9njorsr8p 0 126924 1113486 987555 2022-08-12T15:12:42Z Ganesha811 77560 ಉತ್ತಮ ಗುಣಮಟ್ಟದ ನಕ್ಷೆಗೆ ಬದಲಿಸಿ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:World railway network.svg|thumb|350x350px|ವಿಶ್ವದ ರೇಲ್ವೇ ಜಾಲದ ನಕ್ಷೆ]] [[ಚಿತ್ರ:JR_tokai_shinkansen_0kei.jpg|thumb|ಜಪಾನ್‍ನ ಶಿನ್‍ಕಾನ್ಸೆನ್ ಅತಿ ವೇಗದ ಟ್ರೇನು]] '''ರೈಲುಸಾರಿಗೆ'''ಯು ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನೂ ಸರಕನ್ನೂ ಒಂದು ಸ್ಥಳದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಸಾಗಿಸಲು ಇರುವ ಪ್ರಮುಖ ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಪೈಕಿ ಒಂದು (ರೈಲ್ವೆ ಟ್ರಾನ್ಸ್‍ಪೋರ್ಟ್, ರೈಲ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‍ಪೋರ್ಟ್).<ref>https://economictimes.indiatimes.com/definition/rail-transport</ref><ref>https://www.newworldencyclopedia.org/entry/Rail_transport</ref> ರಸ್ತೆ ಸಾರಿಗೆ, ಜಲಸಾರಿಗೆ ಮತ್ತು ವಾಯುಸಾರಿಗೆಗಳು ಇತರ ಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು. ರೈಲುಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಹಾಕಿರುವ ಎರಡು ಸಮಾಂತರ ಉಕ್ಕಿನ ಹಳಿಗಳ ಮೇಲೆ ಸಂಪರ್ಕವಿಟ್ಟುಕೊಂಡು, ಚಲಿಸುವ ಚಕ್ರಗಳಿರುವ, ಹಬೆ ಇಲ್ಲವೆ ಡೀಸಲ್ ಇಂಧನ ಬಳಸಿ ಮುಂದೆ ಸಾಗುವ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಇಲ್ಲವೆ ವಿದ್ಯುಚ್ಚಾಲಿತ ಕರ್ಷಣದ ಏರ್ಪಾಡು ಇರುತ್ತದೆ. ಕರ್ಷಣಕಾರ್ಯವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಯಂತ್ರವ್ಯವಸ್ಥೆ ಎಂಜಿನ್. ಇದಕ್ಕೆ ಅನೇಕ ಬೋಗಿಗಳು ಲಗತ್ತಾಗಿದ್ದು ಇಡೀ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ರೈಲುಗಾಡಿ ಅಥವಾ ರೈಲುಬಂಡಿ ಎನಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ರೈಲುಸಾರಿಗೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳ ತಯಾರಿಕೆ, ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ, ಇದರ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಭೂಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆ, ಭೂಸ್ವಾಧೀನ, ಪರಿಹಾರ ನೀಡಿಕೆ, ರೈಲು ಬಂಡಿ ಹಾಗೂ ರೈಲುನಿಲ್ದಾಣಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು ಸಿಬ್ಬಂದಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ರೈಲುಗಾಡಿಗಳ ಹಾಗೂ ಹಳಿಗಳ ದುರಸ್ತಿಕಾರ್ಯ, ರೈಲ್ವೆಸೇತುವೆಗಳು ಮತ್ತು ತತ್ಸಂಬಂಧೀ ಕಾಮಗಾರಿ ಕೆಲಸಗಳು, ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು, ರೈಲುಸಂಚಾರದ ವಿದ್ಯುದೀಕರಣ, ಕಂಪ್ಯೂಟರೀಕರಣ, ನೆಲದಡಿಯ ರೈಲುಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಬೆಟ್ಟಪ್ರದೇಶದ ಲ್ಲಿಯ ರೈಲುಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ, ಸುರಂಗಗಳು, ತೂಬುರೈಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮುಂತಾದ ಹಲವಾರು ವಿಚಾರಗಳು ಬರುತ್ತವೆ. ರೈಲುವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಆವಿಷ್ಕಾರ, ಉಗಮ, ಬೆಳೆವಣಿಗೆ, ಯಾಂತ್ರಿಕಾಂಶ, ತಾಂತ್ರಿಕಾಂಶ ಮುಂತಾದ ಅಂಶಗಳೂ ರೈಲುಸಾರಿಗೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ==ರೈಲ್ವೆಗಳ ಬೆಳೆವಣಿಗೆ== ಮನುಷ್ಯ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಸಂಚರಿಸಲು ಪ್ರಾಣಿಬಲವೊಂದನ್ನೇ ಅವಲಂಬಿಸದೆ ಯಂತ್ರಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿದ್ದು ಒಂದು ಪರ್ವಕಾಲ(18ನೆಯ ಶತಮಾನ). ಆಗ ದಿಕ್ಕು, ಕಾಲ ಎರಡರ ಮೇಲೂ ಅವನಿಗೆ ಕೊಂಚಮಟ್ಟಿನ ಪ್ರಭುತ್ವ ಬಂತು. ರೈಲ್ವೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಆವಿಯ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿಯೂ ಈಚೆಗೆ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಹೇಗೋ ಹಾಗೆ ಯಂತ್ರದ ಭಾರವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ ಯಂತ್ರವನ್ನು ಅಡಕಮಾಡಿ ಶಕ್ತಿ ಉತ್ಪಾದನೆ ಮಾಡುವುದು ಮೊದಮೊದಲು ಕಷ್ಟವಾಯಿತು. ಕ್ರಮೇಣ ರೈಲ್ವೆವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಇದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ 1817ರ ಸುಮಾರಿನಲ್ಲಿ ಯಂತ್ರ ಚಾಲಿತ ವಾಹನಗಳು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲದ್ದರಿಂದ ಜನ ಕುದುರೆಯ ವೇಗಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಮಾಡುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. 12 ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ ಆ್ಯಂಡ್ರೊ ಜಾಕ್‍ಸನ್ ಅಧ್ಯಕ್ಷನಾದಾಗ ಆಗ ತಾನೇ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದ್ದ ಕೆಲವು ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ರೈಲ್ವೆರಸ್ತೆಗಳ ಮೇಲೆ ಗಂಟೆಗೆ ನಲವತ್ತು ಮೈಲುಗಳಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಹೋಗುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮೋಟರು ವಾಹನಗಳು ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅರ್ಧಶತಮಾನದ ತನಕವೂ ರೈಲುಗಾಡಿಯ ರಸ್ತೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದುವು. ರೈಲುಹಳಿಗಳ ಉಪಯೋಗವೇನೂ ಹೊಸತಲ್ಲ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. 600ರಲ್ಲಿ ಗ್ರೀಸಿನ ಕಾರಿಂತ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಸಮಾಂತರವಾಗಿ ಎರಡು ಸಾಲು ಉದ್ದವಾದ ಮರದ ತುಂಡುಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಸರಕನ್ನು ತುಂಬಿದ ಚಕ್ರಗಳುಳ್ಳ ಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಓಡಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಅನಂತರ 22 ಶತಮಾನಗಳು ಕಳೆಯುವ ತನಕ ಪ್ರಪಂಚದ ಯಾವ ಭಾಗದಲ್ಲಿಯೂ ಈ ಸಂಚಾರಸೌಕರ್ಯ ಬೆಳೆಯಲಿಲ್ಲ. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಇದರ ಆವಶ್ಯಕತೆ ತೋರದಿದ್ದುದೇ ಇದಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆನ್ನಬಹುದು. ಆದರೆ 1602ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಸಲ್‍ನಲ್ಲಿ ಗಣಿಗಳಿಂದ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲನ್ನು ಟೈನ್ ನದಿಯ ಮೇಲಿನ ಹಡಗುಕಟ್ಟೆಗಳಿಗೆ ಸಾಗಿಸಬೇಕಾದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಮರದ ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಎರಡು ಸಾಲುಗಳಲ್ಲಿ ಎಳೆದು ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಟ್ರಾಲಿಗಳನ್ನು ಕುದುರೆಗಳಿಂದ ಎಳೆಸಿದರು. ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಂಬಿಗಳು ಮೈದೋರಿಬರಲು ಇನ್ನೂ ಒಂದೂವರೆ ಶತಮಾನವೇ ಬೇಕಾಯಿತು. 1776ರಲ್ಲಿ ಉತ್ತರ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಷಫೀಲ್ಡಿನಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿದ ಕಂಬಿಗಳು ಎಲ್-ಆಕಾರವಾಗಿದ್ದವು. ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳ ಬಳಿಕ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡಿನ ಎಂಜಿನಿಯರ್ ಜೇಮ್ಸ್ ವಾಟ್ (1736-1819) ಎಂಬವ 1769ರಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ ಉಗಿಎಂಜಿನ್ನಿನಿಂದ ಎಳೆಸಲಾಯಿತು. ಉಗಿಯಂತ್ರ ತುಂಬ ಹೊಸತೇನೂ ಅಲ್ಲ. ಕ್ರಿ.ಪೂ. 130ರಲ್ಲಿ ಗ್ರೀಸಿನ ಅಲೆಗ್ಸಾಂಡ್ರಿಯದ ಹೀರೋ ಎಂಬ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಒಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ ಆವಿಯಂತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದ. 1698ರಲ್ಲಿ ತಾಮಸ್ ಸ್ಯಾವರಿ ಎಂಬವ ಆವಿಯ ಬಲದಿಂದ ನಡೆಯುವ ರೇಚಕವನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದ್ದ. 1705ರಲ್ಲಿ ಡೆನಸ್ ಪೇಫಿನ್ ಸುರಕ್ಷಿತ ಕವಾಟವನ್ನು (ಸೇಫ್ ವಾಲ್ವ್) ಉಪಜ್ಞಿಸಿದ. ಅದೇ ವರ್ಷ ಆಡುಬೆಣೆಯಿಂದ ಚಲಿಸುವ ಆವಿಎಂಜಿನನ್ನು ಆತ ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಅದೇ ವರ್ಷ ಕ್ಯೂನೂ ಎಂಬವ ಉಗಿಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಕುಳಿತು ಗಂಟೆಗೆ 3 ಮೈಲು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಮಾಡಿದ್ದ. ಆನಂತರ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಎಂಜಿನಿಯರ್ ರಿಚರ್ಡ್ ಟ್ರೆವಿತಿಕ್(1771-1833) ಎಂಬವ 1801ರಲ್ಲಿ ಉಗಿಯಂತ್ರದಿಂದ ಚಲಿಸುವ ಗಾಡಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಕರೆದೊಯ್ದ. ಆತ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಎಂಜಿನ್ 1804ರಲ್ಲಿ 20 ಟನ್ ಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು ಹೊತ್ತು ಗಂಟೆಗೆ 12 ಮೈಲುಗಳ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಓಡಿತ್ತು. ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಎಂಜಿನಿಯರ್ ಜಾರ್ಜ್ ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್ (1781-1848) ಎಂಬವ ಮೊದಲನೆಯ ರೈಲ್ವೆಎಂಜಿನ್ನನ್ನು (ಬ್ಲುಚರ್) 1814ರಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ. 1821ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಿಂದ ಐರ್ಲೆಂಡಿಗೆ ಹೋಗುವ ಉಗಿ ಜಹಜುಗಳು ಟಪಾಲನ್ನು ಸಾಗಿಸಿದ್ದವು. 1821ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿಯೇ ಮೊದಲನೆಯ ಸಾರ್ವಜನಿಕವೆಂದೆನಿಸಿದ ಸ್ಟಾಕ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಡಿಂಗ್ಟನ್ ರೈಲ್ವೆಯನ್ನು ಕಲ್ಲಿದ್ದಿಲನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ಉದ್ದೇಶದಿಂದ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಸಾಗಣೆಯ ಕಸಬಿನಲ್ಲಿ ದೋಣಿ ಮತ್ತು ರೈಲ್ವೆಗಳು ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಗಳಾದವು. ಆಗ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ 2,000 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ನಾಲೆಗಳಿದ್ದವು. ಆದರೆ ನೀರಿನ ಮೇಲಿನ ಸಾಗಣೆ ರೈಲ್ವೆಗಿಂತಲೂ ನಿಧಾನವಾದ್ದೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಖರ್ಚಿನದ್ದೂ ಆಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಸಲ ಜನರನ್ನು ಕೂರಿಸಿದ ಒಂದು ರೈಲ್ವೆಗಾಡಿಯ ಸಾಲನ್ನು 1825ರಲ್ಲಿ ಗಂಟೆಗೆ 12ಮೈಲುಗಳ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಎಳೆದ ಕೀರ್ತಿ ಜಾರ್ಜ್ ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್ ಎಂಜಿನ್ನಿಗೆ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಎಂಜಿನ್ನುಗಳ ಸ್ಪರ್ಧೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ವೀವನ್‍ಸನ್ ತಯಾರಿಸಿದ ರಾಕೆಟ್ ಎಂಬ ಎಂಜಿನ್ 1829ರಲ್ಲಿ ಗಂಟೆಗೆ 30 ಮೈಲುಗಳ ವೇಗವನ್ನು ತಲಪಿ ಬಹುಮಾನ ಪಡೆಯಿತು. ಎಂಜಿನ್ನುಗಳ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಇದೊಂದು ಮೈಲುಗಲ್ಲು. ಅದು ಆತನಕ ಮಾನವ ಯಾವ ವಾಹನದ ಮೇಲೂ ಇಷ್ಟು ವೇಗದಿಂದ ಸಂಚಾರ ಮಾಡಿರಲಿಲ್ಲ. ಸ್ಟೀವನ್‍ಸನ್ ತಯಾರಿಸಿದ ಎಂಜಿನನ್ನು ಕೊಂಡುಕೊಂಡು 1829ರಲ್ಲಿ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಓಡಿಸಲಾಯಿತು. 1838ರಲ್ಲಿ ಲಿವರ್‍ಪೂಲ್-ಮ್ಯಾಂಚೆಸ್ಟರ್ ರೈಲ್ವೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಫ್ರಾನ್ಸಿನಲ್ಲೂ 1835ರಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ಬೆಲ್ಜಿಯಮ್‍ಗಳಲ್ಲೂ ಪ್ರಥಮವಾಗಿ ಎಂಜಿನ್ನಿನಿಂದ ರೈಲ್ವೆಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. ಮುಂದಿನ 20 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಬಹುತೇಕ ಎಲ್ಲ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು ಸಂಚರಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್‍ನ ರಾಕೆಟ್ ಎಂಜಿನ್ ತಯಾರಾದ ಬಳಿಕ (1) ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತಡದ ಕುದಿಪಾತ್ರೆ, (2) ವಾಲ್ವ್ ಗಿಯರ್(3) ಅನೇಕ ಕೊಳವೆಗಳಿರುವ ಕುದಿಪಾತ್ರೆ ಮೊದಲಾದ ಮಾರ್ಪಾಟುಗಳು ಕಂಡುಬಂದುವು. 1850ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟನ್ನಿನಲ್ಲಿ 6,600 ಮೈಲುಗಳ ರೈಲ್ವೆದಾರಿಗಳಿದ್ದುವು. 1883ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲಬಾರಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನಿಂದ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಓಡಿಸಲಾಯಿತು. ನೆಲದಡಿಯಲ್ಲಿ ಓಡುವ ರೈಲುಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದದ್ದು 1830ರಲ್ಲಿ. ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಳು ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ಪದ್ಧತಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಆ ರೈಲ್ವೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವುದಿದೆ. ==ರೈಲ್ವೆ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್, ಎಂಜಿನ್ನುಗಳು== ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಕಲ್ಲಿದ್ದಿಲಿನ ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಕುದುರೆಗಳು ಎಳೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಗಾಡಿಗಳು 4 ಅಡಿ 81/2 ಅಂಗುಲ ಅಂತರದ ಕಂಬಿಗಳ ಮೇಲೆ ಓಡುತ್ತಿದ್ದವು. ಈ ಅಳತೆಯನ್ನು ಸ್ಟೀವನ್ಸನ್ ಬಳಸಿಕೊಂಡ. ಇದೇ ಶಿಷ್ಟೀಕೃತ ಅಂತರವಾಯಿತು. ರೈಲು ಪ್ರಯಾಣ ಬೇರೆ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದ ಹಾಗೆಲ್ಲ ಈ ಅಂತರವೂ ಬದಲಾಯಿತು. ಐರ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ 51/2ಅಡಿ, ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ 1.435ಮೀ, ಸ್ಪೇನಿನಲ್ಲಿ 1.65ಮೀ, ರಷ್ಯದಲ್ಲಿ 5ಅಡಿ, ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದಲ್ಲಿಯೂ ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕದಲ್ಲಿಯೂ 31/2 ಅಡಿ, ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಹುಭಾಗ ಒಂದು ಮೀಟರ್ ಮತ್ತು ಕೆಲವಡೆ ಐದೂವರೆ ಅಡಿಯ ಬ್ರಾಡ್‍ಗೇಜ್ ಹೀಗೆ ಈ ಅಂತರ ಒಂದೊಂದು ಕಡೆ ಒಂದೊಂದು ವಿಧವಾಗಿತ್ತು. ಒಂದು ಅಳತೆಗೆ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡ ರೈಲುಬಂಡಿ ಇನ್ನೊಂದು ರೈಲುಹಳಿಯ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುವಂತಿರಲಿಲ್ಲ. ರೈಲುಸಾರಿಗೆ ಅಗತ್ಯವಿರುವ ಅಂಶಗಳಿವು: (1) ಸಮಾಂತರವಾದ ಎರಡು ಕಂಬಿಗಳ ಹಾದಿ. ಇದು ಘರ್ಷಣೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿ ತನ್ನ ಮೇಲೆ ಇರುವ ಭಾರವನ್ನು ಭೂಮಿಗೆ ಸಾಗಿಸುವುದು. (2) ಸರಕಿನ ಸಾಗಣೆ ಮತ್ತು ಜನಸಂಚಾರಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುವ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳ ಜೋಡಣೆ. (3) ಹೊರಚಾಚಿರುವ ಚಪ್ಪಟೆ ಅಂಚುಗಳಿರುವ ಗಾಲಿಗಳು, ಇವು ರೈಲುಬಂಡಿಗಳು ಕಂಬಿಗಳ ಮೇಲೆಯೇ ಇದ್ದು ಚಲಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತವೆ. (4) ಗಾಡಿಯನ್ನು ರೈಲುರಸ್ತೆಯ ಮೇಲೆ ಸಾಗಿಸಲು ಅಗತ್ಯ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ರೈಲ್ವೆಎಂಜಿನ್ನುಗಳು. ರೈಲುದಾರಿಯ ಸ್ಥಾನನಿರ್ದೇಶನ ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಸೇರಿಸಬೇಕಾದ ಎರಡು ಪಟ್ಟಣಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ವಾಣಿಜ್ಯಕೇಂದ್ರಗಳ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಕೇಂದ್ರಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾಯ್ದು ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ಸಮತಟ್ಟಾದ ಮಾರ್ಗದ ಮೇಲೆ ನೇರವಾಗಿ ಹೋಗುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿರಬೇಕು. ಇವಲ್ಲದೆ ಅಂತಿಮವಾಗಿ ನಿರ್ಧಾರವಾಗುವ ದಾರಿಯ ಮೇಲೆ ರೈಲುದಾರಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಖರ್ಚು, ವರ್ಷವರ್ಷವೂ ರೈಲುಬಂಡಿಯನ್ನು ನಡೆಸುವ ಖರ್ಚು, ಮಧ್ಯೆ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ಭೂಮಿಯ ಉಬ್ಬುತಗ್ಗುಗಳು, ಸರಕನ್ನೂ ಜನರನ್ನೂ ಸಾಗಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಬರುವ ವಾರ್ಷಿಕ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಇವೆಲ್ಲ ರೈಲುಸಾರಿಗೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರುವ ಅಂಶಗಳು. ಒಂದು ದೇಶದ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳು ಅಲ್ಲಿಯ ಬೆಟ್ಟಗಳು, ನದಿಗಳು, ಸಮುದ್ರತೀರದ ಆಕಾರಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಿಯ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ರಿಟನ್ ರೈಲ್ವೆಗಳು ಲಂಡನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತಗೊಂಡು ರೇವುಪಟ್ಟಣಗಳನ್ನೂ ಕಲ್ಲಿದ್ದಿಲಿನ ಗಣಿಗಳನ್ನೂ ಕೈಗಾರಿಕಾಕೇಂದ್ರಗಳನ್ನೂ ಕೂಡಿಸುತ್ತವೆ. ಫ್ರಾನ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಳ ಕೇಂದ್ರ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ಆದರೂ ಉತ್ತರದಲ್ಲಿಯೂ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿಯೂ ಇರುವ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ರೈಲ್ವೆಗಳಿವೆ. ಫ್ರಾನ್ಸಿಗೂ ಜರ್ಮನಿಗೂ ನಡುವೆ ಇರುವ ರೈಲ್ವೆಗಳನ್ನು ಯುದ್ಧಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸೇನೆಗಳನ್ನು ಗಡಿಗೆ ಸಾಗಿಸುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಹಾಕಿದ್ದರು. ಉತ್ತರ ಇಟಲಿಯಲ್ಲಿ ಆಲ್ಪ್ಸ್‍ಬೆಟ್ಟಗಳ ವಿದ್ಯುದಾಗಾರಗಳಿಂದ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾಗುವ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನಿಂದ ನಡೆಯುವ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕೇಂದ್ರಗಳ ನಡುವೆ ರೈಲ್ವೆಗಳು ಸಂಪರ್ಕ ಏರ್ಪಡಿಸಿವೆ. ಸ್ವಿಟ್‍ಜóರ್ಲೆಂಡಿನ ರೈಲ್ವೆಗಳನ್ನು ಬೆಟ್ಟಗಳ ಕೆಳಗೆ ಸುರಂಗಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾಕಲಾಗಿದೆ. ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೇಲೇರಿ ಹೋಗಲು ಕಡಿದಾದ ರೈಲ್ವೆಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಹಾಕಿದ್ದಾರೆ. ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಬಹು ಎತ್ತರವಾದ ಜಂಗ್‍ಫ್ರೋ ರೈಲ್ವೆನಿಲ್ದಾಣ ಸಮುದ್ರಮಟ್ಟದಿಂದ 11,465 ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಭಾರತವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ಬ್ರಿಟಿಷರು ರೈಲ್ವೆಗಳನ್ನು ಆಡಳಿತದ ಅನುಕೂಲ ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಪಾಲನೆಯ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಹಾಕಿದ್ದರು. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಲಭಿಸಿದ ಮೇಲೆ ಹೊಸ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಹಲವು ರೀತಿಯ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ===ರೈಲ್ವೆ ರಸ್ತೆ=== ಹದಿನಾರನೆಯ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಗಣಿಗಳಿಂದ ಕಲ್ಲಿದ್ದಿಲನ್ನು ಪಟ್ಟಣಗಳಿಗೆ ಸಾಗಿಸಲು ರಸ್ತೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮರದ ಹಲಗೆಗಳನ್ನು ಹರಡಿ ಗಾಡಿಗಳ ಮೇಲೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಒಂದು ಶತಮಾನದ ಬಳಿಕ ಮರದ ಚಕ್ರಗಳನ್ನು ಮರದ ಕಂಬಿಗಳ ಮೇಲೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿಯೂ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಓಡಿಸಿದರು. ಮರದ ಕಂಬಿಗಳು ಬೇಗ ಸವೆದು ಹೋಗುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ತೆಳುವಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ತಗಡುಗಳನ್ನು ಹೊದಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಆಗ ಮರದ ಚಕ್ರಗಳು ಬೇಗನೆ ಸವೆದು ಹೋಗತೊಡಗಿದುವು. ಇದರ ನಿವಾರಣೆಗಾಗಿ ಚಕ್ರಗಳನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣದಿಂದ ಮಾಡಬೇಕಾಯಿತು. ಬಳಿಕ ಮರವನ್ನು ತೆಗೆದು ಕಂಬಿಗಳನ್ನೂ ಕಬ್ಬಿಣದಿಂದಲೇ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಗಾಲಿಗಳು ಉರುಳಲು ಮೊದಲು ಕಂಬಿಗಳಿಗೆ ಅಂಚುಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟಿದರು. ಈ ಅಂಚನ್ನು ಅನಂತರ ಗಾಡಿಯ ಚಕ್ರಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಮೊದಲಿಗೆ ಕುದುರೆಗಳು ಎಳೆಯುತ್ತಿದ್ದವು. ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಮರದ ಹಲಗೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮೊಳೆಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದು ಕೂರಿಸಿ ಹಲಗೆಗಳ (ಸ್ಲೀಪರ್ಸ್) ಕೆಳಗಡೆ ಕಲ್ಲಿನ ಜಲ್ಲಿಯ ತಳಪಾಯ ವನ್ನು ಕೊಟ್ಟು ಮೇಲೆ ಬೂದಿಯನ್ನು ಎರಚಿ ಕುದುರೆಗಳು ಓಡುವಂತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮಾಡಲಾಗಿತ್ತು. ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಕೊನೆಯ ದಶಕದ ರೈಲ್ವೆಯೂ ಬಹುಮಟ್ಟಿಗೆ ಹೀಗೆಯೇ ಇದೆಯಾದರೂ ಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಎಳೆಯಲು ಡೀಸಲ್ ಇಲ್ಲವೆ ವಿದ್ಯುತ್ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ, ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಉಕ್ಕಿನಿಂದ ಮಾಡಿ, ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಅವುಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಸುಂದರ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ, ಒಳಗಡೆ ಹವಾನಿಯಂತ್ರಿತವಾದ ಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಡೀಸಲ್ ಅಥವಾ ವಿದ್ಯುತ್ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳು ಒಂದು ಭೂಖಂಡದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಫ್ರಾನ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಟಿ.ಜಿ.ವಿ. ಮತ್ತು ಜಪಾನಿನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬುಲೆಟ್ ಟ್ರೈನುಗಳು ಅತ್ಯಂತ ವೇಗದ ಟ್ರೈನುಗಳು. ಅವು ಗಂಟೆಗೆ 200 ಕಿಮೀ ವೇಗಕ್ಕಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ರೈಲುರಸ್ತೆ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದ ಬಳಿಕ ಕೊಂಚಕಾಲ ರಸ್ತೆಗಳ ಮತ್ತು ನಾಲೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಗಣೆಯ ಬೆಳೆವಣಿಗೆ ನಿಂತು ಹೋಗುವ ಆತಂಕ ಮೂಡಿತು. ಆದರೆ ಮೋಟರು ಗಾಡಿಗಳು, ಯಂತ್ರಶಕ್ತಿಯಿಂದ ಚಲಿಸುವ ನಾಲೆಯ ದೋಣಿಗಳು ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದ ಬಳಿಕ ಮೂರೂ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳೂ ಯಥೋಚಿತವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಂಡವು. ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕ, ಬ್ರಿಟನ್ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಯುರೋಪಿನ ರೈಲ್ವೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಿವೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಇತರ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಪಥದಲ್ಲಿ ಸಾಗುತ್ತಿವೆ. ಕಾಡುಮೇಡುಗಳಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿರುವ ಭೂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಎರಡು ನಗರಗಳ ನಡುವೆ ಸಮರ್ಪಕವಾದ ರೈಲ್ವೆದಾರಿಯನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸುವುದೇ ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ಭೂನಕಾಸೆಗಳು (ಟೋಪೊ ಷೀಟ್ಸ್) ಇದ್ದರೂ ನುರಿತ ಎಂಜಿನಿಯರುಗಳಿಂದ ಪರಿಶೀಲನೆ ಮತ್ತು ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆ ಅಗತ್ಯ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಆ ಪ್ರದೇಶ ಪರಿಚಯವಿರುವ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯ ಸಹಾಯವೂ ಅನಿವಾರ್ಯ. ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮಧ್ಯೆ ರಸ್ತೆಗಳೂ ಕೆಲವು ಕಡೆ ಇರಬಹುದು. ಅವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆದಾರಿಯ ಇಳಿಜಾರು ಮುಂದೆ ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರುವ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಪರಿಶೀಲನೆ ಮತ್ತು ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆಗಳು ನಡೆದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಸೂಚಿಸಿರುವ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ದಾರಿಗಳ ಮೇಲೆ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ರೈಲು ಹಳಿಗಳನ್ನು ಹಾಕಬೇಕಾದ ದಾರಿಯನ್ನು ನಿಶ್ಚಯಿಸಿ ಅದರ ಮೇಲೆ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಇಳಕಲು ಮತ್ತು ತಿರುವುಗಳನ್ನು ಗುರುತುಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ರೈಲುರಸ್ತೆಯ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ನಡೆಯುವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ತಿಯೋಡಲೈಟಿನ ಸಹಾಯದಿಂದ ತಿರುವುಗಳನ್ನು ಗುರುತುಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ತಿರುವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೊರಗಡೆಯ ಕಂಬಿ ಒಳಗಡೆಯದಕ್ಕಿಂತ ಕೊಂಚ ಎತ್ತರವಾಗಿರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಎತ್ತರ ರೈಲುಗಾಡಿ ಚಲಿಸುವ ವೇಗಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಎತ್ತರವಿರುವ ಈ ಸನ್ನಿವೇಶಕ್ಕೆ ಸೂಪರ್ ಎಲಿವೇಷನ್ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಬೆಟ್ಟಗಳ ಕೆಳಗೆ ಹೋಗುವ ರೈಲುದಾರಿಗಳೂ ಕೆಲವು ವೇಳೆ ನೆಲದ ಕೆಳಗಿನ ಸುರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ನೇರವಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತವೆ. 1958ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ಪ್ಸ್‍ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಮಾಂಟ್ ಸೆನಿಸ್ ಎಂಬ ಸುರಂಗದ ಮೂಲಕ ಕೊರೆದರು. ಈ ಸುರಂಗದ ಉದ್ದ 8ಮೈಲುಗಳು. ಇದು ಇಟಲಿ ಮತ್ತು ಫ್ರಾನ್ಸ್‍ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುತ್ತದೆ. ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಹಾಸನ ಮತ್ತು ಮಂಗಳೂರು, ಮಂಗಳೂರು ಮತ್ತು ಮುಂಬೈಗಳ ನಡುವಿನ ಕೊಂಕಣ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳು ಅನೇಕ ಸುರಂಗಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತವೆ. ಜೌಗುಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ರೈಲುಹಳಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುವುದು ಇನ್ನೊಂದು ರೀತಿಯ ಕಷ್ಟದಾಯಕ ಕೆಲಸ. ಜೌಗುನೆಲದ ಮೇಲೆ ಮರದ ಕೊಂಬೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಕುರುಚಲು ಗಿಡಗಳನ್ನು ಸಂದುಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿ, ಮೇಲುಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬೇಲಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಡುವಿನ ಜಾಗವನ್ನು ಕಲ್ಲಿನ ಬಂಡೆ, ಜಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಗ್ರ್ಯಾವೆಲ್ಲಿನಿಂದ ತುಂಬಬೇಕಾಯಿತು. ಕೆನಡ ಮತ್ತು ಸೈಬೀರಿಯಗಳಲ್ಲಿ ದಾರಿಗೆ ಉದ್ದವಾಗಿಯೂ ಅಡ್ಡವಾಗಿ ಯೂ ದೊಡ್ಡಮರದ ದಿಮ್ಮಿಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಿ ತೆಪ್ಪಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಮರದ ಕೊಂಬೆಗಳು, ಬಂಡೆಗಳು ಮತ್ತು ಗ್ರ್ಯಾವೆಲ್ಲನ್ನು ವರಸೆ ವರಸೆಯಾಗಿ ತುಂಬುತ್ತಾರೆ. ಮರದ ದಿಮ್ಮಿಗಳು ಸದಾಕಾಲ ನೀರಿನಲ್ಲೇ ಇದ್ದಾಗ ಕೆಡುವುದಿಲ್ಲ. ಒಣಗಿದಾಗ ಅದರ ಬಳಕೆ ತಗ್ಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದ ಕಾಲೊರಾಡೋ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ರೈಲುಹಳಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದು ಒಂದು ಕಾಲಕ್ಕೆ ಬಲುಕಷ್ಟವಾಗಿತ್ತು. ಸ್ವಿಟ್‍ಜ಼ರ್‍ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ 13,000 ಅಡಿಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಎತ್ತರದ ಬೆಟ್ಟಗಳಿರುವಂತೆಯೇ ಅವನ್ನೂ ಮೀರಿದ ಬೆಟ್ಟಗಳು ಕಾಲೊರಾಡೋದಲ್ಲಿ ಇವೆ. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಕಣಿವೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿವೆ. ಒಂದು ಕಮರಿಯ ಬಳಿಕ ಒಂದು ಬೆಟ್ಟ ಎದುರಾಗಿ 13 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ರೈಲುದಾರಿಯಲ್ಲಿ 30 ಸುರಂಗಗಳನ್ನೂ ನಡುವಿನ ಕಮರಿಗಳಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಬೃಹತ್ ಸೇತುವೆಗಳನ್ನೂ ನಿರ್ಮಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ===ರೈಲ್ವೆ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳ ಬೆಳೆವಣಿಗೆ=== ಕುದಿಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು (ಬಾಯ್ಲರ್ಸ್) ಮೊದಲಿಗೆ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಹೀಗಾಗಿ ಆವಿಯ ಒತ್ತಡ ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಕಬ್ಬಿಣದಿಂದ ಕುದಿಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿ ರಿವಿಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಜೋಡಿಸಿದ ಬಳಿಕ ಒತ್ತಡ ಹೆಚ್ಚಾಗು ವುದು ಕಂಡುಬಂತು. ಮೊತ್ತಮೊದಲ ಕುದಿಪಾತ್ರೆಯನ್ನು ರಿಚರ್ಡ್ ಟ್ರೆವಿತಿಕ್ 1800ರಲ್ಲಿ ತಯಾರಿಸಿದ. ನೀರಿನಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಅನೇಕ ಕೊಳವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಬೆಂಕಿಯ ಜ್ವಾಲೆ ಸಾಗಿ ಕುದಿಪಾತ್ರೆ ಕಾಯುತ್ತಿತ್ತು. ಒಲೆಯ ಸುತ್ತಲಿನ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ಹೂಡಿರುವ ನೂರಾರು ಉಕ್ಕಿನ ಕೊಳವೆಗಳನ್ನು ನೀರುಸುತ್ತಿ ಹರಿದು ಉಷ್ಣವನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳುವ ಏರ್ಪಾಡು ಇದಾಗಿತ್ತು. ಬಳಿಕ ಆವಿ ಹೊಗೆಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ವೇಗವಾಗಿ ಹೊರಹೋದಾಗ ಹಿಂಬದಿಯಿಂದ ಶುದ್ಧಗಾಳಿ ಒಳಕ್ಕೆ ನುಗ್ಗಿ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಪ್ರಜ್ವಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆವಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಲವೂ ಸಿಲಿಂಡರನ್ನು ತುಂಬಿಕೊಳ್ಳುವುದನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ಜೇಮ್ಸ್ ವಾಟ್ ಎಂಬವ ಸ್ವಲ್ಪದೂರ ಚಲಿಸಿದ ಬಳಿಕ ಆವಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಅದು ಹಿಗ್ಗುವ ಬಲದಿಂದ ಕೊನೆಯ ತನಕವೂ ಸಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿ ಅನಂತರ ಕಂಡೆನ್ಸರಿನೊಳಕ್ಕೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡಿದ. ಇಂಥ ಕಂಡೆನ್ಸರ್ 1765ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡಿತು. ಅಧಿಕ ಒತ್ತಡ ತನ್ನ ಕೆಲಸ ನಿರ್ವಹಿಸಬೇಕಾದರೆ ಆವಿ ನಿರ್ವಾತ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹೋಗ ಬೇಕಾಯಿತು. ಇದು ಕಂಡೆನ್ಸರಿನಿಂದ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ವಿಲಿಯಮ್ ನಿಕಲ್‍ಸನ್ ಎಂಬ ಎಂಜಿನಿಯರ್ 1814ರಲ್ಲಿ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ಹೊಗೆಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ಪೋಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಆವಿಯನ್ನು ಉಳಿಸಲು ಕಾಂಪೌಂಡ್ ಎಂಜಿನ್ ಎಂಬ ಯಂತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಇದರ ಸಲುವಾಗಿ ಅಧಿಕ ಒತ್ತಡದ ಆವಿ ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಸಿಲಿಂಡರಿನಲ್ಲಿ ಆಂಶಿಕವಾಗಿ ಹಿಗ್ಗುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಇಲ್ಲಿಂದ ಮುಂದೆ ಮತ್ತೊಂದು ದೊಡ್ಡ ಸಿಲಿಂಡರಿ ನೊಳಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸಿ ಮತ್ತಷ್ಟು ಹಿಗ್ಗುವುದೂ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಉಗಿಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲಿನಿಂದಾದ ಬೆಂಕಿಯಿಂದ ಕುದಿಪಾತ್ರೆಯೊಳ ಗಿರುವ ನೀರು ಮರಳುತ್ತದೆ. ಆಗ ಉತ್ಪತ್ತಿಯಾದ ಆವಿ ಕೊಂತಗಳ ಮೇಲೆ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಹೇರಿ ಅದು ಹಿಂದಕ್ಕೂ ಮುಂದಕ್ಕೂ ಚಲಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ಚಲನೆಯಿಂದಾಗಿ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ಚಕ್ರಗಳು ತಿರುಗುತ್ತವೆ. ಎಂಜಿನ್ ಮುಂದೆ ಸಾಗಿದಾಗ ಅದಕ್ಕೆ ಲಗತ್ತಾಗಿರುವ ಇತರ ಬೋಗಿಗಳೂ ಮುಂದೆ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಕುದಿಪಾತ್ರೆಯಿಂದ ಹೊರಡುವ ಆವಿ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ಸಿಲಿಂಡರುಗಳಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮುಂಚೆ ಸೂಪರ್‍ಹೀಟರ್ ಎಂಬ ಭಾಗದ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಆವಿಯ ಉಷ್ಣತೆ 6000ಈ - 7000ಈ ವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ಆವಿಯಲ್ಲಿ ಇರಬಹುದಾದ ನೀರೆಲ್ಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ವಾಗಿ ಕಾದು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಆವಿ ಮುಂದೆ ಸಿಲಿಂಡರಿನೊಳಕ್ಕೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಸಿಲಿಂಡರಿನ ಎರಡು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಮುಚ್ಚಿದ ಒಂದು ಕೊಳಾಯಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಕೊಂತ ಅದರೊಳಗಡೆ ಇದ್ದು ಹಿಂದಕ್ಕೂ ಮುಂದಕ್ಕೂ ಚಲಿಸುವಂತಿರುತ್ತದೆ. ಅದು ಆವಿಯು ಸೋರದ ಹಾಗೆ ಕೊಳಾಯಿಯ ಪಕ್ಕಗಳಿಗೆ ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಕೊಂತಕ್ಕೆ ಒಂದು ದಂಡವನ್ನು ಸೇರಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅದನ್ನು ಒಂದು ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ವಕ್ರದಂಡದ (ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಷಾಫ್ಟ್) ಮೂಲಕ ಮುಂದೆ ನೂಕುವ ಚಕ್ರಗಳಿಗೂ ಜೋಡಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಬೆಂಕಿಯಿಂದ ನೀರು ಕಾದು ಆವಿ ಉಂಟಾಗಿ, ಆವಿಯ ಒತ್ತಡ ಕೊಂತವನ್ನು ಸಿಲಿಂಡರಿನೊಳಕ್ಕೆ ಹಿಂದೂ ಮುಂದೂ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಸಿಲಿಂಡರ್‍ನ ಒಂದು ಕೊನೆಯಿಂದ ಆವಿ ಒಳಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ ಕೊಂತ ಇನ್ನೊಂದು ಕೊನೆಗೆ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಕವಾಟಗಳ ಜೋಡಣೆಯಿಂದ ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆವಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಹೊಗೆಗೂಡಿಗೆ ಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಬಳಿಕ ಆವಿಯನ್ನು ಸಿಲಿಂಡರಿನ ಇನ್ನೊಂದು ಕೊನೆಯಿಂದ ಒಳಕ್ಕೆ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಆಗ ಕೊಂತದ ಒಂದು ಆವರ್ತನೆ ಮುಗಿದು ಚಕ್ರಗಳು ಒಂದು ಸುತ್ತು ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಆವಿಯನ್ನು ಒಳಗೆ ಬಿಡುವುದಕ್ಕೂ ಹೊರಗೆ ಬಿಡುವುದಕ್ಕೂ ಜಾರುವ ಕವಾಟವನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಎಂಜಿನ್ನು ಚಲಿಸುವಾಗ ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಬಿಗಿಯಾಗಿ ಹಿಡಿಯುವಂತೆ ಒಂದೊಂದು ಕಡೆಗೆ ಮೂರರಂತೆ ಜೋಡಿಸಿದ ಆರು ಚಕ್ರಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಭಾರದ ಹೊರೆಯನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳಿಗೆ ಎಂಟು ಚಕ್ರಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಎಂಜಿನ್ನುಗಳ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು, ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಆರು ಮತ್ತು ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಚಕ್ರಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು 4-6-2 ಎಂಬ ಪ್ರತೀಕದಿಂದ ಗುರುತಿಸುತ್ತಾರೆ. ಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಕೊಂತದ ಕವಾಟಗಳು, ಪಾಪೆಟ್ ಕಪಾಟಗಳು ಎಂಬ ಎರಡು ಬಗೆಯ ದ್ವಾರಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಕುದಿಪಾತ್ರೆಯ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಚದರ ಅಂಗುಲಕ್ಕೆ ಇಂತಿಷ್ಟು ಪೌಂಡುಗಳು ಎಂದು ಲೆಕ್ಕ ಹಾಕುತ್ತಾರೆ. ಒತ್ತಡ ಹೆಚ್ಚಾದಷ್ಟು ಕುದಿಪಾತ್ರೆಯ ರಚನೆ ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚು ಸುಭದ್ರವಾಗಿರಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಗಾಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಬಿರಿಗಳು ಸ್ವಯಂಚಲಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಾತತತ್ತ್ವದ ರೀತ್ಯ ಕೆಲಸ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ಚಾಲಕ ಇಡೀ ರೈಲುಗಾಡಿಗೆ ಬಿರಿಯನ್ನು ಹಾಕಿ ನಿಲ್ಲಿಸಲೂಬಹುದು. ಮುಂಬೈನಗರದಂಥ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಉಪನಗರಗಳು ಬೆಳೆದಿವೆ ಯಾಗಿ ಅವುಗಳ ನಡುವೆ ವಿದ್ಯುಚ್ಚಾಲಿತ ರೈಲು ಗಾಡಿಗಳು ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ರೈಲುಗಳು ಉಗಿಬಂಡಿಗಿಂತಲೂ ವೇಗವಾಗಿ ಚಲಿಸುವುದರಿಂದ ಪ್ರಯಾಣದ ಅವಧಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವುದಿದೆ. ಈಚೆಗೆ ಡೀಸಲ್‍ನಿಂದ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಇಲ್ಲವೆ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನಿಂದ ಚಲಿಸುವ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳು ದೊಡ್ಡ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಗೆ ಬರುತ್ತಿವೆ. ಡೀಸಲ್ ಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿರುವ ವಿದ್ಯುಜ್ಜನಕದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಉತ್ಪತ್ತಿಮಾಡಿಕೊಂಡು ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಮೋಟರುಗಳಿಂದ ಎಂಜಿನ್ನು ಚಲಿಸುವಂತೆ ಮಾಡುವುದಿದೆ. ಇದು ಒಂದು ವಿದ್ಯುತ್ಕೇಂದ್ರವೇ ಚಕ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಸಾಗಿಸಿದಂತೆ ಆಗುತ್ತದೆ. ರೈಲ್ವೆ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳನ್ನು ಅನೇಕ ರೀತಿಗಳಲ್ಲಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಳಸುವ ಶಕ್ತಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಆವಿ, ವಿದ್ಯುತ್ ಅಥವಾ ಡೀಸಲ್ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳು ಎಂತಲೂ ಬಳಸುವ ಇಂಧನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು, ಎಣ್ಣೆ ಅಥವಾ ಪೆಟ್ರೋಲು ಎಂಜಿನ್ನುಗಳು ಎಂತಲೂ ಶಕ್ತಿಯ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಆವಿಯ ಟರ್ಬೈನ್, ಅನಿಲದ ಟರ್ಬೈನ್ ಎಂತಲೂ ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಕಲ್ಲಿದ್ದಲಿನ ಉಪಯೋಗ ಕಡಿಮೆಯಾಗಬೇಕಾದರೆ ಚಲಿಸುವ ರೈಲುಗಾಡಿಗೆ ಗಾಳಿಯ ನಿರೋಧ ತಗ್ಗಬೇಕು. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಎಂಜಿನನ್ನು ಮೀನಿನ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಕಡಿಮೆ ಖರ್ಚಿನಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಾಡಿಯನ್ನು ನಡೆಸುವುದರಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳು ನಡೆದಿವೆ. 1906ರಲ್ಲಿಯೇ ಒತ್ತಡವನ್ನೂ ಉಷ್ಣತೆಯನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಪದ್ಧತಿ ಬಂದಿತ್ತು. ಆವಿಯಿಂದ ಚಲಿಸುವ ಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣತೆ 3500ಅ ಯಿಂದ 4500ಅ ವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಈಗೀಗ ಕಲ್ಲಿದ್ದಿಲಿನ ಉಪಯೋಗ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಕಾಸಿದ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಬಾಯ್ಲರ್ ಕೊಳವೆಗಳಿಗೆ ಕಳುಹಿಸುವ ಮೊದಲು ಬೆಂಕಿಯಿಂದ ಮತ್ತೆ ಕಾಯಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಂಯುಕ್ತ ಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒತ್ತಡದ ಸಿಲಿಂಡರುಗಳಿಂದ ಆವಿಯನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಅಳತೆಯ ಕಡಿಮೆ ಒತ್ತಡದ ಸಿಲಿಂಡರುಗಳಿಗೆ ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ದೊಡ್ಡ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರರಿಂದ ನಾಲ್ಕು ಸಿಲಿಂಡರುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ತೂಕ 105 ಟನ್ನಿನವರೆಗೂ ನೀರಿನ ತೊಟ್ಟಿ (ಟೆಂಡರ್) 62 ಟನ್ನಿನವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಆವಿಯ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ತೂಕ 300 ಟನ್ನಿನವರೆಗೂ ಡೀಸಲ್ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ಅಶ್ವಸಾಮಥ್ರ್ಯ 6000ದ ವರೆಗೂ ಇರುತ್ತದೆ. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಆವಿಯ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ಪರಮಾವಧಿ ವೇಗ ಗಂಟೆಗೆ 126 ಮೈಲುಗಳು. ಫ್ರಾನ್ಸಿನಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನಿಂದ ಚಲಿಸುವ ರೈಲುಗಾಡಿಯ ವೇಗ ಗಂಟೆಗೆ 150 ಮೈಲುಗಳನ್ನೂ ಮೀರಿರುತ್ತದೆ. ಹಿಂದೆ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಆವಿಯ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳೂ ನಾಲ್ಕು ಗಂಟೆಗೆ ಸರಾಸರಿ 84 ಮೈಲುಗಳ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಓಡುತ್ತಿದ್ದುವು. ರೈಲುಪ್ರಯಾಣದ ಸುರಕ್ಷತೆಗೆ ಬೇಕೆನಿಸಿದಾಗ ರೈಲನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸುವ ಬಿರಿಗಳಿರಬೇಕು. ಅವು ಆದಷ್ಟು ಕ್ಷಿಪ್ರವಾಗಿ ಹಿಡಿಯಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. 1868ರಲ್ಲಿ ಜಾರ್ಜ್ ವೆಸ್ಟಿಂಗ್‍ಹೌಸ್ ಎಂಬಾತನ ಒತ್ತಡದ ಗಾಳಿಯ ಬಿರಿಯ ಉಪಜ್ಞೆಯಿಂದ ಬಲು ಅನುಕೂಲವಾಯಿತು. ಆ ಬಳಿಕ ತಂತಾನೇ ಹಿಡಿಯುವ ನಿರ್ವಾತ ಬಿರಿ (ವ್ಯಾಕ್ಯೂಮ್ ಬ್ರೇಕ್) ಬಳಕೆಗೆ ಬಂತು. ಈ ಬಿರಿಗಳನ್ನು ಅದುಮುವಾಗ ವಿಶೇಷವಾದ ಶಕ್ತಿಯ ವ್ಯಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಗಂಟೆಗೆ 60 ಮೈಲುಗಳ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಓಡುತ್ತಿರುವ ರೈಲುಗಾಡಿಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಬೇಕಾಗುವ ಶಕ್ತಿಯಾದರೋ ಇಡೀ ರೈಲುಗಾಡಿಯನ್ನೇ 120 ಅಡಿ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಎತ್ತಬಹುದೆಂದು ಅಂದಾಜಾಗಿತ್ತು. ರೈಲ್ವೆ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳು, ಗೂಡ್ಸ್‍ಗಾಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಗಾಡಿಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕೆಲಸ ಬಲು ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಯದ್ದು. ಎಂಜಿನ್ನುಗಳನ್ನು ದುರಸ್ತುಗೊಳಿಸುವ ಕಾರ್ಯಾಗಾರಗಳಲ್ಲಿ (ವರ್ಕ್‍ಷಾಪ್ಸ್) ಕ್ರೇನುಗಳು, ಹಾಯಿಸ್ಟುಗಳು ಕುಲುಮೆಗಳು, ಆವಿಯ ಕೊಡತಿಗಳೂ ಇದ್ದು ಇಡೀ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯೇ ಒಂದು ಭಾರಿ ಕೈಗಾರಿಕೆಯಂತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು, ರೈಲುದಾರಿಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ, ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ಲ್ಯಾಟ್‍ಫಾರಮ್ಮುಗಳು ಇವುಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆ ಸಾರಿಗೆ ವಿಭಾಗದ ಜವಾಬ್ದಾರಿ. ದೊಡ್ಡ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ, ಜಂಕ್ಷನ್ನುಗಳಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆ ಇನ್‍ಸ್ಪೆಕ್ಟರುಗಳು ರೈಲಿನ ಒಂದು ಕೊನೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದರವರೆಗೂ ಹೋಗಿ ಚಕ್ರಗಳು, ಅಚ್ಚುಗಳು, ಬಿರಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಚಲಿಸುವ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಿ ದೋಷಗಳು ಕಂಡ ಕೂಡಲೆ ಸರಿಪಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ರೈಲುದಾರಿಗಳು ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನೂ ಸಾಮಾನು ಗಳನ್ನೂ ಸಾಗಿಸಲು ಮೋಟರುವಾಹನಗಳ ಸಹಕಾರವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಸಮುದ್ರದ ಮೇಲೆ, ನದಿಗಳ ಮೇಲೆ ಹಡಗುಗಳೂ ದೋಣಿಗಳೂ ಸಾಗಿಸುವ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ಒಳದೇಶಕ್ಕೆ ಒಯ್ಯಲು ರೈಲು ದಾರಿಗಳೂ ಮೋಟರು ವಾಹನಗಳೂ ಬೇಕಾಗುತ್ತವೆ. ರೇವುಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ಹಡಗಿನಿಂದ ರೈಲುಗಾಡಿಯೊಳಕ್ಕೆ ಭಾರದ ಸಾಮಾನುಗಳನ್ನು ತುಂಬಲು ವಿಶೇಷವಾದ ಏರ್ಪಾಡುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಆಹಾರ ಧಾನ್ಯಗಳು, ಕಲ್ಲಿದ್ದಿಲು ಮತ್ತು ಕಬ್ಬಿಣದ ಅದುರು ಮುಂತಾದವು ಭೂಮಾರ್ಗಗಳ ಮೇಲೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ಜಲಮಾರ್ಗಗಳ ಮೇಲೂ ದೂರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸಾಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ==ರೈಲ್ವೆ ನಿರ್ಮಾಣ== ಹೊಸದಾಗಿ ರೈಲುದಾರಿಯೊಂದನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಭೂನಕಾಸೆಗಳು ಇದ್ದರೂ ಎಂಜಿನಿಯರುಗಳು ಆ ಸ್ಥಳವನ್ನು ತಿಳಿದ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿಯೊಂದಿಗೆ ಡೇರೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಿಡಾರಮಾಡಿ, ಆ ಪ್ರಾಂತದ ಮೇಲೆ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಮಟ್ಟವನ್ನು ನೋಡಿ ಸರಿಸುಮಾರಾಗಿ ಸರಿಹೋಗ ಬಹುದಾದ ದಾರಿಯನ್ನು ನಕಾಸೆಯ ಮೇಲೆ ಗುರುತು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಗುಡ್ಡಗಳಿರುವ ಕಡೆ ಯುಕ್ತವಾದ ಕಣಿವೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವುದೇ ಕಷ್ಟದ ಕೆಲಸ. ಈಗೀಗ ಈ ಕೆಲಸಕ್ಕಾಗಿ ವಿಮಾನ ಮತ್ತು ಹೆಲಿಕಾಪ್ಟರು ಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದಿದೆ. ಮಾರ್ಗದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಪೂರ್ವಭಾವಿ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆ ನಡೆಸಿ ಅನೇಕ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳಿರುವ ಕಡೆ ಅತ್ಯಂತ ಅನುಕೂಲವೆನಿಸುವ ಒಂದು ದಾರಿಯನ್ನು ನಿರ್ಣಯಿಸಬೇಕು. ಇದಲ್ಲದೆ ಕರಾರುವಾಕ್ಕಾಗಿ ದಾರಿಯ ಇಳಕಲುಗಳನ್ನೂ ತಿರುವುಗಳನ್ನೂ ಗುರುತುಮಾಡಬೇಕು. ಕೊನೆಯದಾಗಿ ರೈಲುಮಾರ್ಗದ ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬೇಕಾಗುವ ಆಧಾರಾಂಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆ ಯಲ್ಲಿ ವಿಸ್ತಾರ ಮತ್ತು ಏರಿಳಿತಗಳ ವಿವರಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ಇದೆಲ್ಲ ಆದ ಬಳಿಕ ಮಾರ್ಗನಿರ್ಮಾಣದ ಕೆಲಸ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತದೆ. ===ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ಕಟ್ಟಡಗಳು=== ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ರೈಲುದಾರಿ, ನೀರು ಮತ್ತು ಕಲ್ಲಿನ ಶೇಖರಣೆ, ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಸಣ್ಣ ಸೇತುವೆಗಳು ಮುಂತಾದ ವೆಲ್ಲ ಸೇರಿರುತ್ತವೆ. ರೈಲ್ವೆ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಇಲಾಖೆಯ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟಡಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ, ದುರಸ್ತು ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿತಿಗಳು ನಡೆಯುತ್ತವೆ. ಇವಲ್ಲದೆ ಸಿಗ್ನಲ್ಲುಗಳು, ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್, ಟೆಲಿಫೋನುಗಳು, ರೇಡಿಯೊ ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಇರುತ್ತದೆ. ರೈಲುಹಳಿಗಳ ಮಾರ್ಗ ಎಂಜಿನ್ನು ಮತ್ತು ಗಾಡಿಗಳ ಭಾರವನ್ನು ಹೊರುವಂತಿರಬೇಕು. ಚಕ್ರಗಳು ಸರಾಗವಾಗಿ ಉರುಳುವ ಹಾಗೆ ಕಂಬಿಗಳ ಮೇಲ್ಮೈ ನಯವಾಗಿರಬೇಕು. ರೈಲುಗಾಡಿಗಳ ಚಕ್ರಗಳಿಗೆ ಯುಕ್ತಮಾರ್ಗ ದರ್ಶನವನ್ನು ನೀಡಬೇಕು. ಈ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ತಿರುವುಗಳೂ ಏರಿಳಿತಗಳೂ ವಿಧವಿಧವಾದ ಉಬ್ಬು ತಗ್ಗುಗಳಿರುವುದು ಸಾಮಾನ್ಯವೇ ಆದರೂ ಅವು ಎಂಜಿನ್ನಿನ ಮೇಲೆ ವಿಪರೀತ ಭಾರವನ್ನು ಹಾಕದ ಹಾಗೂ ರೈಲ್ವೆದಾರಿಯನ್ನು ಸವೆಸದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ, ಸಾಧ್ಯವಾದಷ್ಟು ನೇರವಾಗಿಯೂ ಮಟ್ಟಸವಾಗಿಯೂ ಇರಬೇಕು. 100 ಅಡಿಗೆ ಒಂದು ಅಡಿ ಏರುವಿಕೆ ಇರುವ ರೈಲುಮಾರ್ಗದ ಮೇಲೆ ಭಾರವನ್ನು ಎಳೆಯಲು ಎಂಜಿನ್ನಿಗೆ ನೇರವಾದ ಮಟ್ಟಸವಾದ ರಸ್ತೆಯ ಮೇಲೆ ಎಳೆಯಲು ಆಗುವ ಪ್ರಯಾಸದ ಐದರಷ್ಟು ಪ್ರಯಾಸವಾಗುತ್ತದೆ. ಒಂದು ಡಿಗ್ರಿಯ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ (ಎಂದರೆ, 100 ಅಡಿ ಉದ್ದದ ಜ್ಯಾ ದ ಕೊನೆಗಳಿಂದ ಎಳೆದ ತ್ರಿಜ್ಯಗಳ ನಡುವಿನ ಕೋನ 1 ಡಿಗ್ರಿ) ಅದರ ಮೇಲೆ ಗಾಡಿಯ ಭಾರವನ್ನು ಎಳೆಯಲು ಸೇ. 15ರಿಂದ 25ರಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಬಲಪ್ರಯೋಗ ಆಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ರೈಲುಮಾರ್ಗವೊಂದರ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಗಣೆ ಆದ ಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಆರ್ಥಿಕ ವರಮಾನ ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದಲ್ಲದೆ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳ ದುರಸ್ತಿಯೂ ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಬೆಟ್ಟದ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಕಂಬಿಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿರುವ ಹಲಗೆಗಳ (ಸ್ಲೀಪರ್ಸ್) ಕೆಳಗಿನ ತಳಪಾಯದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಜಲ್ಲಿಯನ್ನು ತುಂಬಿ ಆ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ನೀರು ನಿಲ್ಲದ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಕೆಲವು ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಮೆತ್ತಗಿನ ಮಣ್ಣನ್ನು ಅಗೆದು ಹೊರಹಾಕಿ ಆ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಗಟ್ಟಿಯಾದ ಕಲ್ಲುಗಳನ್ನು ಕೊಂಚ ಆಳದವರೆಗೆ ತುಂಬಿರುತ್ತಾರೆ. ===ಕಂಬಿಗಳು=== 18ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳಿಗೆ ಮರದ ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. 1767ರಲ್ಲಿ ಎರಕದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಂಬಿಗಳೂ 1805ರಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಂಬಿಗಳೂ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದುವು. ಅನಂತರ ಮರದ ಹಲಗೆಗಳು ಬಂದುವು. ಯುದ್ಧಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮರದ ಅಭಾವವಿದ್ದಾಗ ಭದ್ರಪಡಿಸಿದ ಸಿಮೆಂಟ್ ಕಾಂಕ್ರೀಟಿನಿಂದ ಹಲಗೆಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದರು. 1862ರಲ್ಲಿ ಮೊತ್ತಮೊದಲಿಗೆ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನ ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಿದರು. ಅದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ 1856ರಲ್ಲಿ ಯುರೋಪಿನ ಬೆಸೆಮರ್ ಕನ್ವರ್ಟರ್ ಎಂಬ ಕುಲುಮೆಯಿಂದ ಉಕ್ಕು ತಯಾರಾದಾಗ ಅಲ್ಲಿಯೂ ಕಬ್ಬಿಣದ ಬದಲಾಗಿ ಉಕ್ಕಿನ ಕಂಬಿಗಳ ಬಳಕೆಯಾಯಿತು. ಆದರೆ 1864ರಲ್ಲಿ ಸೀಮನ್ಸ್ ಎಂಬಾತ ರೂಪಿಸಿದ ತೆರೆದ ಕುಲುಮೆಯಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕನ್ನು ತಯಾರಿಸಿದಾಗ ಸಾಮಾಜಿಕವಾಗಿಯೂ ಆಥಿರ್üಕವಾಗಿಯೂ ರೈಲ್ವೆನಿರ್ಮಾಣದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಜನರ ಮೇಲಾಯಿತು. ಚಪ್ಪಟೆ ತಳವುಳ್ಳ ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಹಲಗೆಗಳ ಮೇಲೆ ದಪ್ಪ ಮೊಳೆಗಳನ್ನು ಹೊಡೆದು ಜೋಡಿಸುವುದೂ ಉಂಟು. ಒಂದು ಕಂಬಿಯನ್ನು ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಫಿಷ್‍ಪ್ಲೇಟುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಮರದ ಹಲಗೆಗಳು ಹೆಚ್ಚುಕಾಲ ಉಳಿಯುವಂತೆ ಮಾಡಲು ಚಪ್ಪಟೆಯಾದ ತಳದ ಕಂಬಿಯನ್ನು ಕಬ್ಬಿಣದ ತಗಡುಗಳ ಮೇಲೆ ಕೂರಿಸುವುದರಿಂದ ಇವಕ್ಕೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಖರ್ಚು ತಗಲುತ್ತದೆ. ಕಂಬಿಗಳ ಬಾಳಿಕೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಇವನ್ನು ಮ್ಯಾಂಗನೀಸ್ ಉಕ್ಕಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನ ರೈಲುಕಂಬಿಗಳ ತೂಕ ಮೀಟರಿಗೆ 41ರಿಂದ 60 ಪೌಂಡುಗಳವರೆಗೂ ಇತ್ತು. ಬಳಿಕ ಅದು 80ರಿಂದ 100 ಪೌಂಡುಗಳಿಗೆ ಏರಿತ್ತು. ಬಲುಭಾರವಾದ ರೈಲುಗಾಡಿಯನ್ನು ಸಾಗಿಸಬೇಕಾದ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ 150 ಪೌಂಡುಗಳ ಕಂಬಿಗಳನ್ನು ಜೋಡಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಹಲಗೆಗಳು ಕಂಬಿಗಳಿಂದ ಭಾರವನ್ನು ಕೆಳಗಡೆ ಇರುವ ಬ್ಯಾಲಸ್ಟಿಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಲಸ್ಟ್ ಮೆತ್ತೆಯಂತೆ ಇದ್ದು ತಳದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಸಮನಾಗಿ ಭಾರ ಇರುವಂತೆ ವಿತರಿಸುತ್ತದೆ. ಬ್ಯಾಲಸ್ಟ್‍ನಲ್ಲಿ ನೀರು ಸರಾಗವಾಗಿ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಇಳಿದು ಪಕ್ಕಗಳಲ್ಲಿ ಹರಿದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ತಿರುವುಗಳಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಜಾರದೆ ನಯವಾಗಿ ತಿರುಗುವ ಹಾಗೆ ಹೊರಗಡೆಯ ಕಂಬಿಯನ್ನು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ಪ್ರಕಾರ ಕೊಂಚ ಎತ್ತರಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಇಡೀ ರೈಲುಗಾಡಿ ನೇರವಾದ ಮಾರ್ಗದಿಂದ ತಿರುವಿನೊಳಕ್ಕೆ ಹೋಗುವಾಗ ಉದ್ಭವಿಸುವ ಬಲವನ್ನು ಸೂಪರ್ ಎಲಿವೇಷನ್ ಎದುರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿ ವೇಗ ಹೆಚ್ಚಾದ ಹಾಗೆಲ್ಲ ಸೂಪರ್ ಎಲಿವೇಷನ್ ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚಾಗಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ರೈಲುಗಾಡಿಯ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವೇಗಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಜೋಡಿಸಲಾಗಿರುತ್ತದೆ. ರೈಲುದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಭಾರವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿನ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಭರಿಸುವ ಹಾಗೆ ಬಲಪಡಿಸುವ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿಯೂ ದಾರಿಯನ್ನು ಮಿತವ್ಯಯದಿಂದಲೂ ದಕ್ಷತೆಯಿಂದಲೂ ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆಯೂ ಮುಂದುವರಿದಿವೆ. ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಶೀಘ್ರವಾಗಿ, ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ, ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿ ನಡೆಸಬೇಕಾದರೆ ನಿರ್ವಹಣೆಯ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿರುವ ನಿಲ್ದಾಣಗಳು ಚಲಿಸುವ ಬಂಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಮತ್ತು ಸಿಗ್ನಲ್ ಗೋಪುರಗಳಿಗೆ ಸಮಾಚಾರವನ್ನು ಬೇಗ ರವಾನಿಸುವುದು ಮುಂತಾದವೆಲ್ಲ ಇರಬೇಕು. ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್, ಟೆಲಿಟೈಪ್, ಟೆಲಿಫೋನ್, ಫ್ಯಾಕ್ಸ್, ರೇಡಿಯೋ ಮತ್ತು ಲೌಡ್‍ಸ್ಪೀಕರುಗಳು ಹಾಗೂ ಈಗ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‍ಗಳ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಾಚಾರವನ್ನು ರವಾನಿಸುವುದಿದೆ. ವರ್ತಮಾನವನ್ನು ಗಾಡಿಯ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೊನೆಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೂ ಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿರುವ ಕಂಡಕ್ಟರಿಗೂ ಒಂದು ಗಾಡಿಯ ಸಾಲಿನಿಂದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಹೋಗುವ ಮತ್ತೊಂದು ಸಾಲಿಗೂ ಕಳುಹಿಸುವುದಿದೆ. ಪ್ರವಾಹ, ಬಿರುಗಾಳಿ ಮತ್ತು ಅಪಘಾತಗಳ ಬಗ್ಗೆ ವರ್ತಮಾನವನ್ನು ಕಳಿಸುವುದಕ್ಕೂ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನು ದೂರದಿಂದಲೇ ನಿಯಂತ್ರಣ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೂ ನಿಸ್ತಂತುರೇಡಿಯೋಮಾಧ್ಯಮವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಿದೆ. ರೇಡಾರಿನ ಉಪಯೋಗ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿರುವಷ್ಟು ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳ ಓಡಾಟನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪೊಲೀಸಿನ ವರು ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. 1841ರಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಹಸುರುಬಣ್ಣಗಳುಳ್ಳ ಕೈಮರಗಳು ಬಂದವು. ಅದೇ ವರ್ಷ ರೈಲುಗಾಡಿಯೊಂದು ರೈಲುಮಾರ್ಗ ದಲ್ಲಿನ ಒಂದು ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹೋಗುವವರೆಗೂ ಇನ್ನೊಂದು ರೈಲುಗಾಡಿ ಆ ಮಾರ್ಗಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸದಂತೆ ಅಂಕಣಗಳ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಂತು. 1856ರಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಕಂಬಿಗಳ ಸಾಲು ತೊಡರಿಕೊಳ್ಳುವ (ಇಂಟರ್ ಲಾಕಿಂಗ್) ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಬಂತು. 1902ರಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಲಿ ಸಂಕೇತಗಳು ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದುವು. ಇದರಂತೆ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದ ಬೆಳಕು ಕಂಡಾಗ ರೈಲುಗಾಡಿ ಮುಂದೆಸಾಗದೆ ನಿಂತುಬಿಡುವುದು. ಹಸುರು ಬಣ್ಣದ ಬೆಳಕು ಕಂಡಾಗ ಮಾತ್ರ ಮುಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗುವುದು. ರೈಲುಗಾಡಿಗಳ (ಅದು ಪ್ರಯಾಣಿಕರದ್ದೇ ಆಗಲಿ ಗೂಡ್ಸ್‍ಗಾಡಿಯೇ ಆಗಲಿ) ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳುವ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಆಯಾ ರೈಲ್ವೆವಲಯ ವಿಭಾಗನಿಯಂತ್ರಣಾಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ್ದು. ರೈಲುನಿಲ್ದಾಣಾಧಿಕಾರಿ, ಒಳಗಿನ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕೊಠಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಧಾನ ನಿಯಂತ್ರಣಾಧಿಕಾರಿಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕ ಇದ್ದು ರೈಲುಗಾಡಿಗಳ ಚಲನೆ ಸುಗಮವಾಗಿ ನೆರವೇರುತ್ತದೆ. ಒಂದು ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಇನ್ನೊಂದನ್ನು ದಾಟುವೆಡೆ ಬೇರೆ ದಾರಿಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ರೈಲು ಗಾಡಿ ಬರದ ಹಾಗೆ ಸ್ವಯಂಚಲಿ ತಡೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟಿರು ತ್ತಾರೆ. ಮುಂದೆ ರೈಲುಗಾಡಿ ಹೋಗುತ್ತಿರುವ ದಾರಿಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ರೈಲುಗಾಡಿ ಬಂದರೂ ಹಿಂದಿನ ರೈಲಿಗೆ ಬಿರಿ ತಂತಾನೆ ಬೀಳುತ್ತದೆ. ===ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು=== ಇಂದಿಗೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ರೈಲ್ವೆಬೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸುವುದಿದೆ. ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ ಗಾಡಿಗಳೇ ಹೆಚ್ಚು. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾನಂತರ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಪೆರಂಬೂರಿನಲ್ಲಿ ಅಲ್ಯುಮಿನಿಯಮ್ ಮತ್ತು ಉಕ್ಕನ್ನು ಬಳಸಿ ಆಧುನಿಕಶೈಲಿಯ ರೈಲ್ವೆಬೋಗಿಗಳನ್ನು ತಯಾರುಮಾಡಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಹಿಂದೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆಬೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ವರ್ಗಗಳಿದ್ದುವು. ಆದರೆ ಈಗ ಇರುವುದು ಎರಡೇ ವರ್ಗಗಳು. ಅವನ್ನು ಮೊದಲನೆಯ ವರ್ಗ ಮತ್ತು ಎರಡನೆಯ ವರ್ಗ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ರೈಲ್ವೆದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ಹವಾನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿರುವ ವರ್ಗಗಳೂ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯ ವರ್ಗದ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಬೋಗಿಯಲ್ಲಿ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಹೆಚ್ಚಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಊಟ ಒದಗಿಸುವ, ಉಪಾಹಾರವನ್ನು ನೀಡುವ ಬೋಗಿಗಳೂ ಇವೆ. ಒಂದು ಬೋಗಿಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಬೋಗಿಗೆ ಒಳಗಡೆಯಿಂದಲೇ ಹೋಗಬಹುದು (ವೆಸ್ಟಿಬ್ಯೂಲ್ಡ್ ಟ್ರೇನ್ಸ್). ನಡುವೆ ಮಲಗುವ ಕೋಣೆಗಳುಳ್ಳ ಬೋಗಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿವೆ. ಮೊದಲನೆಯ ತರಗತಿಯ ಗಾಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಹವಾನಿಯಂತ್ರಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಲ್ಲ ಬೋಗಿಗಳಲ್ಲೂ ಗಾಜಿನ ಕಿಟಕಿಯ ಮೂಲಕ ಒಳಗಡೆ ಕುಳಿತವರು ಹೊರಗಿನ ದೃಶ್ಯವನ್ನು ಅಬಾಧಿತವಾಗಿ ನೋಡುವ ಏರ್ಪಾಡೂ ಉಂಟು. ===ವಿದ್ಯುತ್ ರೈಲುಗಳು=== ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಭೌತವಿಜ್ಞಾನಿ ಮೈಕೇಲ್ ಫ್ಯಾರಡೇ (1791-1867) ಎಂಬಾತ 1821ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುಜ್ಜನಕವನ್ನೂ 1831ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಮೋಟರನ್ನೂ ನಿರ್ಮಾಣ ಮಾಡಿದ ಬಳಿಕ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನು ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಸಹಾಯದಿಂದ ಓಡಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಮೊದಲನೆಯ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಟ್ರ್ಯಾಮ್‍ವೇ 1881ರಲ್ಲಿ ಜರ್ಮನಿಯ ಬರ್ಲಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಸಮರ್ಪಕವಾಗಿ ಬಳಕೆಯಾಯಿತು. ಆಗ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಒಂದು ಕಂಬಿಯಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಂಬಿಗೆ ಸಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಮುಂದುವರಿದ ದೇಶಗಳಲ್ಲೂ ವಿದ್ಯುತ್ ರೈಲುಗಳು ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದಿವೆ. 600 ವೋಲ್ಟ್‍ಗಳಷ್ಟು ವಿದ್ಯುದ್ಬಲದ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನೂ 6600 ವೋಲ್ಟ್‍ಗಳವರೆಗಿನ ಪರ್ಯಾಯವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನೂ ಇಲ್ಲಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವುದಿದೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ವ್ಯವಸ್ಥಿತವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಕಲ್ಲಿದ್ದಲು ದೊರಕದೆ ಇರುವ ಸ್ವೀಡನ್ ಮತ್ತು ಸ್ವಿಟ್‍ಜóರ್ಲೆಂಡ್‍ಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳೆಲ್ಲ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನಿಂದಲೇ ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಆಸ್ಟ್ರಿಯ, ಇಟಲಿ, ಜರ್ಮನಿ ಮತ್ತು ನೈಋತ್ಯ ಫ್ರಾನ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ತಲೆಯ ಮೇಲುಗಡೆ ಇರುವ ವಿದ್ಯುದ್ವಾಹಕಗಳಿಂದ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಒದಗಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬೆಲ್ಜಿಯಮ್, ಹಾಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿ ಹತ್ತಿರದ ಪ್ರಯಾಣಗಳಿಗೆ ವಿದ್ಯುತ್ ರೈಲುಗಳು ಸರ್ವೇಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿವೆ. ನಗರದ ಹೊರವಲಯಗಳಲ್ಲಿ ಜನರನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರನೆಯ ವಿದ್ಯುದ್ವಾಹಕವನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ===ಮಾನೋರೈಲ್ವೆ=== 1823ರಲ್ಲಿ ಬೋಗಿಗಳನ್ನು ಸಮತೂಕವಾಗಿ ಮಾಡಿ ಒಂದೇ ಕಂಬಿಯ ಮೇಲೆ ಓಡಿಸಲಾಯಿತು. 1909ರಲ್ಲಿ ಅತಿವೇಗದಿಂದ ಓಡುವ, ಎರಡು ಗೈರಾಸ್ಕೋಪುಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ನಿಜವಾದ ಮಾನೋರೈಲುಗಾಡಿ ಬಳಕೆಗೆ ಬಂತು. ವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಗಿರುವ ಬೆಳೆವಣಿಗೆಯಿಂದಾಗಿ ಜಪಾನಿನಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಹೊಸ ನಮೂನೆಯ ರೈಲುಗಳು ಬರುತ್ತಿವೆ. ಮಾನೋರೈಲುಗಳ ಮತ್ತೊಂದು ಸುಧಾರಿತ ರೂಪ ಮ್ಯಾಗ್‍ಲೆವ್ (ಮ್ಯಾಗ್ನೆಟಿಕ್ ಲೆವಿಟೇಷನ್). ಉತ್ತರ ಟೋಕಿಯೋದ ಟೆಸೂರು ಮತ್ತು ಓಟ್ಸುಕಿ ಎಂಬ ಸ್ಥಳಗಳ ನಡುವೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ 18.4 ಕಿಮೀ ದೂರದ ರೈಲು ಹಳಿಯ ಮೇಲೆ ಒಐ-500 ಎಂಬ ರೈಲು (ಇದು ಕಾಂತೀಯವಾಗಿ ಹಳಿಯಿಂದ ಕೊಂಚ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಚಲಿಸುವ ರೈಲು) ಗಂಟೆಗೆ 530 ಕಿಮೀ ವೇಗದಲ್ಲಿ ಚಲಿಸಿತು. ===ಹಗುರವಾದ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು=== ತೆರೆದ ಕಂಬಿಗಳ ಮಧ್ಯೆ ಎರಡು ಅಡಿ ಅಗಲವಿರುವ, ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿಯೇ ಮೊದಲನೆಯ ಹಗುರವಾದ ರೈಲುವ್ಯವಸ್ಥೆ ವೇಲ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿದೆ (1836). ಈ ಅಳತೆಯನ್ನು ಕಲ್ಲಿದ್ದಿಲಿನ ಗಣಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿಯೂ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಭಾರತದ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ಚಿಕ್ಕಮಗಳೂರು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ತರೀಕೆರೆಯಿಂದ ನರಸಿಂಹರಾಜಪುರದವರೆಗೆ 25 ಮೈಲುಗಳ, ಎರಡು ಅಡಿ ಅಗಲದ ಟ್ರಾಮ್‍ವೇಯನ್ನು 1915ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೂ ಬೊಂಬು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದಕ್ಕೂ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. 1920ರಿಂದ ಭದ್ರಾವತಿಯ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕಾರ್ಖಾನೆಗೆ ಅದುರು, ಬೊಂಬು, ಕಟ್ಟಿಗೆ, ಇದ್ದಿಲು ಸಾಗಿಸಲು ಇದನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಗೂಡ್ಸ್‍ಗಾಡಿ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುವ, ಸಾಮಾನನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ಗಾಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಖನಿಜ, ಯಂತ್ರ, ದನಕರು, ಯಂತ್ರದ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ಸಾಗಿಸುವ ಗಾಡಿ, ತೆರೆದಗಾಡಿ, ಮುಚ್ಚಿದ ಗಾಡಿ-ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ವಿಧಗಳಿವೆ. ರೈಲುಗಾಡಿಗಳ ಮತ್ತು ಗೂಡ್ಸ್‍ಗಾಡಿಗಳ ಅಳತೆಯಲ್ಲಿಯೂ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಗೇಜಿನ ಮೇಲೆ 91/2 ಅಡಿ ಅಗಲ, 131/2 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಗಾಡಿಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ. ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕದಲ್ಲಿ 31/2 ಅಡಿ ಗೇಜಿನ ಮೇಲೆ 10 ಅಡಿ ಅಗಲ, 13 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಸಾಮಾನಿನ ಗಾಡಿಗಳು ಚಲಿಸುತ್ತವೆ. ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ 4 ಅಡಿ 81/2 ಅಂಗುಲದ ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ ಗೇಜಿನ ಮೇಲೆ 103/4 ಅಡಿ ಅಗಲ, 151/2ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಗೂಡ್ಸ್‍ಗಾಡಿಗಳನ್ನು ಓಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಸೇತುವೆಗಳು== ರೈಲ್ವೆ ಸೇತುವೆಗಳ ರಚನೆ ಹೊಳೆಯ ಅಗಲ ಮತ್ತು ಸಮೀಪದಲ್ಲಿ ದೊರೆಯುವ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳಿಂದ ನಿರ್ಣಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ಸೇತುವೆಗಳು ರೈಲ್ವೆದಾರಿಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಆಧರಿಸುತ್ತವೆ. ಇನ್ನು ಕೆಲವು ಸೇತುವೆಗಳು ರೈಲ್ವೆದಾರಿಯ ಮೇಲುಗಡೆ ಇನ್ನೊಂದು ಅಟ್ಟದಲ್ಲಿಯ ರಸ್ತೆಗಳು, ಕಾಲ್ದಾರಿಗಳು, ಬೇರೆ ರೈಲ್ವೆದಾರಿಗಳು, ಕೆಲವು ವೇಳೆ ನಾಲೆಗಳು ಇವನ್ನು ಆಧರಿಸಿರುತ್ತವೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಪ್ರಾರಂಭವಾದಾಗ ದೊಡ್ಡ ಹೊಳೆಗಳ ಮೇಲಿನ ಸೇತುವೆಗಳನ್ನೂ ಇಟ್ಟಿಗೆ, ಗಾರೆ ಅಥವಾ ಕಲ್ಲುಗಾರೆಯ ಮಧ್ಯೆ ಅದೇ ಸಾಮಗ್ರಿಯ ಅಗಲವಾದ ಕಮಾನುಗಳ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದರು. 1915ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಟಕರಾಜ್ಯದ ಮೈಸೂರಿನಿಂದ ಹಾಸನದ ಮಾರ್ಗವಾಗಿ ಅರಸೀಕೆರೆಗೆ ಹಾಕಿದ ರೈಲ್ವೆದಾರಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಸೇತುವೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲುಗಾರೆಯ ಕಮಾನುಗಳನ್ನೇ ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. ಲಂಡನ್ನಿನಿಂದ ಎಡಿನ್‍ಬರೋಗೆ ಹೋಗುವ ರೈಲ್ವೆದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಟ್ವೇಡ್‍ನದಿಯ ಮೇಲೆ 1850ರಲ್ಲಿ ರಾಬರ್ಟ್‍ಸ್ಟೀವನ್‍ಸನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ 28 ಕಲ್ಲಿನ ಕಮಾನುಗಳಿವೆ. ರೈಲು ಕಂಬಿಗಳು ಹೊಳೆಯ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟದ ಮೇಲೆ 126 ಅಡಿ ಎತ್ತರವಾಗಿವೆ. ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಡಂಫ್ರೀಸ್ ಮತ್ತು ಕಿಲ್‍ಮಾರ್ನ್‍ಕ್ಕಿನ ಮಧ್ಯೆ ಇರುವ ರೈಲ್ವೆಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ ನಡುವಿನ ಕಣ್ಣಿನ ಅಗಲ 181 ಅಡಿ. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಸೆವರ್ನ್ ನದಿಯ ಮೇಲೆ ಕೋಲ್ ಬ್ರೂಕಿನ ಬಳಿ 1779ರಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸೇತುವೆಯನ್ನು 100 ಅಡಿ ಅಗಲದ ಕಣ್ಣಿನ, ಅರ್ಧವೃತ್ತಾಕಾರದ ಎರಕದ ಕಬ್ಬಿಣದ ನಮೂನಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಮೊದಲನೆಯ ಕಬ್ಬಿಣದ ರೈಲ್ವೆಸೇತುವೆಯನ್ನು 1823ರಲ್ಲಿ ಜಾರ್ಜ್ ಸ್ಟೀವನ್‍ಸನ್ ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಸ್ಟಾಕ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಡಾರ್ಲಿಂಗ್‍ಟನ್ ರೈಲ್ವೆಯ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಆತನೇ 1850ರಲ್ಲಿ ಮಿನೈ ಜಲಸಂಧಿಯ ಮೇಲೆ ಬ್ರಿಟಾನಿಯ ಕೊಳಾಯಿ ಸೇತುವೆಯನ್ನೂ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದು. ಈ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ 460 ಅಡಿಗಳ ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳೂ 230 ಅಡಿಗಳ ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳೂ ಇವೆ. ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು, ನೀರಿನ ಮೇಲೆ 104 ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರುವ ಕಬ್ಬಿಣದ ಕೊಳಾಯಿಗಳಂತೆ ಇರುವ ಗರ್ಡರುಗಳ ಒಳಗಡೆ ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಒಂದೊಂದು ಗರ್ಡರೂ 1511 ಅಡಿ ಉದ್ದವಾಗಿ 480 ಟನ್ ತೂಕವಾಗಿದೆ. ರೈಲ್ವೆಗಳ ಬೆಳೆವಣಿಗೆಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ (1840-1890) ಕಬ್ಬಿಣದ ಆಸರೆಕಟ್ಟಿನ(ಟ್ರಸ್) ಸೇತುವೆಗಳನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಉಪಯೋಗಿಸಿದರು. ಎರಕದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಬದಲು ಅಚ್ಚಕಬ್ಬಿಣವನ್ನು (ರಾಟ್ ಐರನ್) ಸೇತುವೆಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದು 1850ರಲ್ಲಿ. ಪ್ರಥಮಬಾರಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಉಕ್ಕಿನಿಂದಲೇ ರಚನೆಗೊಂಡ ಸೇತುವೆ ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮಿಸೂóರಿ ನದಿಯ ಮೇಲೆ 1878ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ಉಕ್ಕಿನಿಂದಾಗಿ ಸಣ್ಣ ರೈಲ್ವೆಸೇತುವೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದು ಸುಲಭ ವಾಯಿತು ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ದೊಡ್ಡ ಸೇತುವೆಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುವುದು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು ಕೂಡ. ಚಿಕ್ಕ ಸೇತುವೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಬಿಗಳ ಕೆಳಗಡೆ ಎರಡು I-ಆಕಾರದ ಉಕ್ಕಿನ ಗರ್ಡರುಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಉಕ್ಕಿನ ತೊಲೆಗಳ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಸೇತುವೆಯ ತಳವನ್ನು ಉಕ್ಕಿನಿಂದಲೋ ಭದ್ರಪಡಿಸಿದ ಕಾಂಕ್ರೀಟಿನಿಂದಲೋ ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ತೊಲೆಗಳು ಕಲ್ಲಿನ ಕಂಬಗಳ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿರುತ್ತವೆ. ಇನ್ನೂ ದೊಡ್ಡ ಸೇತುವೆಗಳಲ್ಲಿ I — ಆಕಾರದ ಗರ್ಡರುಗಳನ್ನು ಸುಮಾರು 1 ಅಂಗುಲ ದಪ್ಪದ ಉಕ್ಕಿನ ಹಲಗೆಗಳಿಂದ ಜೋಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇವಕ್ಕೆ ಸಮಕೋನವಾಗಿ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನ ಅಡ್ಡತೊಲೆಗಳನ್ನಿಟ್ಟು ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ರೈಲುದಾರಿಯನ್ನು ಬ್ಯಾಲಸ್ಟಿನ ಮೇಲೆ ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ಉಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಉಳಿತಾಯ ಮಾಡಲು ದೊಡ್ಡ ಗರ್ಡರ್ ಸೇತುವೆಗಳನ್ನು ಲ್ಯಾಟಿಸ್ ಮಾದರಿಯಲ್ಲಿ ಕಟ್ಟುವುದುಂಟು. ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಒಹಾಯೊ ನದಿಯ ಮೇಲೆ ಸಿನ್‍ಸಿನಾಟಿ-ಕೋವಿಂಗ್ಟನ್ ರೈಲು ರಸ್ತೆಗಾಗಿ 1888ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಲ್ಯಾಟಿಸ್ ಗರ್ಡರಿನ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ಎರಡು ರೈಲುದಾರಿ ಗಳು, ಎರಡು ಕಾರು ಚಲಿಸುವಂಥ ರಸ್ತೆಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡು ಕಾಲುದಾರಿಗಳು ಇವೆ. ಇದರ ಮಧ್ಯದ ಕಣ್ಣಿನ ಅಗಲ 545 ಅಡಿ. ಈ ನಮೂನೆಯಲ್ಲಿ ಮೇಲಿನ ಅಂಚು ಬಗ್ಗಿಸಿದ ಬಿಲ್ಲಿನ ಆಕಾರವಾಗಿಯೂ ಕೆಳಗಿನ ಅಂಚು ನೇರವಾಗಿಯೂ ಇರುವಂಥ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಬಗ್ಗಿದ ಬಿಲ್ಲಿನ ದಾರದ ಸರಕಟ್ಟು (ಬೌಸ್ಟ್ರಿಂಟ್ ಸ್ಟ್ರಸ್)ಎಂದು ಹೆಸರು. ಸರಕಟ್ಟಿನ ಎರಡು ಅಂಚುಗಳೂ ನೇರವಾಗಿದ್ದು ಮಧ್ಯದ ತುಂಡುಗಳು ಓರೆಯಾಗಿದ್ದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಓ-ಆಕಾರದ ಸರಕಟ್ಟು ಎಂದು ಹೆಸರು. ಉಕ್ಕು ತಯಾರಾಗಿ ಸೇತುವೆಯ ತಾಂತ್ರಿಕಾಂಶಗಳು ಮತ್ತಷ್ಟು ಪರಿಷ್ಕಾರಗೊಂಡ ಬಳಿಕ 19ನೆಯ ಶತಮಾನದ ಹಳೆಯ ಸರಕಟ್ಟುಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾದುವು. ===ಚಾಚುತೊಲೆಯ ಸೇತುವೆಗಳು=== ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಚಾಚುತೊಲೆಯ (ಕ್ಯಾಟಿಲೀವರ್) ಸೇತುವೆಯನ್ನು 1876ರಲ್ಲಿ ಸಿನ್‍ಸಿನಾಟಿ ದಕ್ಷಿಣ ರೈಲ್ವೆ ವಿಭಾಗ ನಿರ್ಮಿಸಿತು. ಅದರಲ್ಲಿ 375 ಅಡಿ ಅಗಲದ ಮೂರು ಕಣ್ಣುಗಳಿವೆ. 1883ರಲ್ಲಿ ನಯಾಗರ ನದಿಯ ಇಳಿಜಾರು ಪ್ರವಾಹದ ಮೇಲೆ 495 ಅಡಿ ಕಣ್ಣಿನ ಚಾಚುತೊಲೆಯ ರೈಲ್ವೆಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. 1909ರಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟ್ ನದಿಯ ಮೇಲೆ ಒಂದು 1182 ಅಡಿ, ಇನ್ನೊಂದು 984 ಅಡಿ, ಅಗಲದ ಕಣ್ಣಿನ ಎರಡು ಚಾಚುತೊಲೆಗಳುಳ್ಳ ಕ್ವೀನ್ಸ್‍ಬರೋ ಸೇತುವೆ ಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಇದರಲ್ಲಿ ಎಳೆತದಲ್ಲಿರುವ ಭಾಗಗಳಿಗೆ ನಿಕ್ಕಲ್ ಉಕ್ಕನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ. 1977ರಲ್ಲಿ 1100 ಅಡಿ ಅಗಲದ ಕಣ್ಣಿನ ಎರಡು ಚಾಚುತೊಲೆಗಳುಳ್ಳ ಕಾಕ್ರ್ವಿನ್ ಜಲಸಂಧಿಯ ಚಾಚುತೊಲೆಯ ಸೇತುವೆ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ಈ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ ಮೂರು ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಬಗೆಯ ಉಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗಿದೆ. ಡೆನ್ಮಾರ್ಕ್‍ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಒಂದು ಲ್ಯಾಟಿಸ್ ರೈಲ್ವೆಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯದ ಕಣ್ಣು 722 ಅಡಿ ಅಗಲವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಂದು ಸೇತುವೆ 2 ಮೈಲು 290 ಅಡಿ ಉದ್ದವಾಗಿದೆ. ಇಂಗ್ಲೆಂಡಿನ ಟೀ ನದಿಯ ರೈಲ್ವೆಸೇತುವೆ ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ 71 ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ದವಾಗಿದೆ. ದೊಡ್ಡ ನದಿಗಳ ಮೇಲೆ ಎರಡು ನಮೂನೆಗಳಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆಸೇತುವೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವುದುಂಟು. ಒಂದು ಉಕ್ಕಿನ ಕಮಾನು, ಇನ್ನೊಂದು ಚಾಚುತೊಲೆ. ಆಫ್ರಿಕದ ಉತ್ತರ ರೋಡೀಸಿಯದಲ್ಲಿ 1905ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ವಿಕ್ಟೋರಿಯ ಜಲಪಾತದ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ ರೈಲುರಸ್ತೆಯೂ ಕಮಾನಿನ ನೆತ್ತಿಯ ಮೇಲೆ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸೇತುವೆಯ ಕಣ್ಣಿನ ಅಗಲ 500 ಅಡಿ. ಇದರ ವಿಶೇಷವೇನೆಂದರೆ ಈ ರೈಲುರಸ್ತೆ eóÁಂಬಿಸಿ ನದಿಯ ಮೇಲೆ 420 ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಉಕ್ಕಿನ ಕಮಾನುಗಳ ಕಣ್ಣು ಮತ್ತಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾದರೆ ರೈಲುರಸ್ತೆಯನ್ನು ಕಮಾನಿನ ಮಧ್ಯದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಮಾನಿನಿಂದ ರೈಲು ರಸ್ತೆಯನ್ನು ಉಕ್ಕಿನ ತಂತಿಗಳಿಂದ ತೂಗುಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಸೇತುವೆಯ ಕೊನೆಗಳಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆ ಕಮಾನಿನ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿರುತ್ತದೆ. ಈ ನಮೂನೆಯ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ರೈಲ್ವೆಸೇತುವೆ ಎಂದರೆ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ ಹೊರಗಡೆ ಈಸ್ಟ್ ನದಿಯ ಮೇಲೆ ಕಟ್ಟಿದ ಹೆಲ್‍ಗೇಟ್ ಸೇತುವೆ. ಇದರ ಕಣ್ಣಿನ ಅಗಲ 1017 ಅಡಿ; ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೆ ನಾಲ್ಕು ರೈಲುರಸ್ತೆಗಳು ಹೋಗುತ್ತವೆ. ಉಕ್ಕಿನ ಸೇತುವೆಗಳಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡದು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯದ ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸಿನಲ್ಲಿ 1932ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಸಿಡ್ನಿ ಹಾರ್ಬರ್ ಸೇತುವೆ. ಇದರ ಕಣ್ಣಿನ ಅಗಲ 1650 ಅಡಿ. ಮೇಲುಗಡೆ ರೈಲುರಸ್ತೆಗಳು ಒಂದು 57 ಅಡಿ ಅಗಲ ರಸ್ತೆ ಮತ್ತು 10 ಅಡಿ ಅಗಲದ ಎರಡು ಕಾಲ್ದಾರಿಗಳಿವೆ. ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಅಗಲವಾದ (1657ಅಡಿ) ಖಂಡಚಂದ್ರಾ ಕಾರವಾಗಿ ಬೇಯಾನ್ ಸೇತುವೆಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಚಾಚುತೊಲೆಯ ಸೇತುವೆಗಳು ಇನ್ನೂ ಅಗಲವಾಗಿವೆ. ಇವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ರೈಲು ರಸ್ತೆಗಳಿಗೆಂದೇ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. 1890ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಬ್ರಿಟನ್ನಿನ ಫೋರ್ತ್ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ 1710 ಅಡಿ ಅಗಲದ ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳಿವೆ. ಇದರ ಮೇಲೆ ಎರಡು ರೈಲುರಸ್ತೆಗಳು ಇವೆ. ಕೆನಡದ ಸೇಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ನದಿಯ ಮೇಲಿನ ಕ್ವಿಬಿಕ್ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ 1800 ಅಡಿ ಅಗಲದ ಒಂದೇ ಕಣ್ಣಿದೆ. ಫೋರ್ತ್ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ಚಾಚುತೊಲೆಗಳ ಅಗಲ 680 ಅಡಿ. ಮಧ್ಯೆ ತಗಲುಹಾಕಿರುವ ಗರ್ಡರಿನ ಉದ್ದ 350 ಅಡಿ. ಒಟ್ಟು ಕಣ್ಣಿನ ಅಗಲ 1710 ಅಡಿ. ಗೋಪುರಗಳ ಎತ್ತರ 342 ಅಡಿ. ಕಂಬಗಳು ತಳದಲ್ಲಿ 120 ಅಡಿಯೂ ಮೇಲುಗಡೆ 33 ಅಡಿಯೂ ಅಗಲವಾಗಿವೆ. ಸೇತುವೆಯ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದ 8295 ಅಡಿ. ಈ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕೆ 50,000 ಟನ್ ಉಕ್ಕು ಬಳಸಲಾಯಿತು. ಕ್ವಿಬಿಕ್ ಸೇತುವೆಯಲ್ಲಿ ಕೊನೆಗಳಲ್ಲಿರುವ ಎರಡು ಚಾಚುತೊಲೆಗಳ ಅಗಲ 5621/2 ಅಡಿ. ಆದರೆ ನಡುವಿನ ಗರ್ಡರಿನ ಉದ್ದ 675 ಅಡಿ. ಅದರಿಂದ ಒಟ್ಟು ಕಣ್ಣಿನ ಅಗಲ ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು (1800 ಅಡಿ). ಗೋಪುರಗಳ ಎತ್ತರ 400 ಅಡಿ. ಮೇಲುಗಡೆ ರಸ್ತೆಯ ಅಗಲ 90 ಅಡಿ. ಅದರ ಮೇಲೆ ಎರಡು ರೈಲ್ವೆದಾರಿಗಳು, ಎರಡು ಮೋಟರು ದಾರಿಗಳು, ಎರಡು ವಿದ್ಯುತ್ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳ ದಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಎರಡು ಕಾಲ್ದಾರಿಗಳು ಇವೆ. 1902ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಈ ಸೇತುವೆಯ ನಿರ್ಮಾಣ 1917ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಕೆಲವು ದೇಶಗಳ ರೈಲ್ವೆ ವಿವರಗಳು {| class="wikitable" |- ! ಕ್ರಮ ಸಂಖ್ಯೆ !! ದೇಶ !! ರೈಲ್ವೆ ಬಂದ ವರ್ಷ !! ಮೊದಲ ವಿದ್ಯುತ್ ರೈಲ್ವೆ ಬಂದ ವರ್ಷ |- | 1 || ಗ್ರೇಟ್ ಬ್ರಿಟನ್ || 1825 || 1903 |- | 2 || ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳು || 1830 || 1895 |- | 3 || ಫ್ರಾನ್ಸ್ || 1832 || 1900 |- | 4 || ಜರ್ಮನಿ || 1835 || 1903 |- | 5 || ಕೆನಡ || 1836 || 1918 |- | 6 || ಸೋವಿಯತ್ ರಷ್ಯ || 1837 || 1926 |- | 7 || ಭಾರತ || 1853 || 1925 |- | 8 || ಪಾಕಿಸ್ತಾನ || 1853 || 1925 |- | 9 || ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ || 1854 || 1919 |- | 10 || ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕ || 1860 || 1926 |- | 11 || ಚೀನ || 1883 || --- |} ==ನೆಲದಡಿಯ ರೈಲ್ವೆಗಳು== ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿಯೇ ಮೊದಲನೆಯದಾದ ನೆಲದಡಿಯ ರೈಲ್ವೆಯನ್ನು ಲಂಡನ್ನಿನಲ್ಲಿ 1863ರಲ್ಲಿ ಬಿಷಪ್ಸ್‍ರೋಡಿನಿಂದ ಫ್ಯಾರಿಂಗ್ಟನ್ ರಸ್ತೆಯವರೆಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ರೈಲುದಾರಿಯ ಉದ್ದ 4 ಮೈಲುಗಳು. ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ ಮೊದಲು ಬುಡಾಪೆಸ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನೆಲದಡಿಯ ರೈಲ್ವೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು(1896). ಲಂಡನ್ ನಗರದ ರಸ್ತೆಗಳ ಮೇಲೆ ವಾಹನಗಳ ಸಂದಣಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ನೆಲದಡಿಯ ರೈಲ್ವೆಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯುವ ಯೋಜನೆ ಮೂಡಿಬಂದು 1868ರಲ್ಲಿ ಲ್ಯಾಂಬಿತ್ ಸೇತುವೆಯ ಕಂಬಗಳಿಗೆ ಮಣ್ಣಿನ ತಳಪಾಯದಲ್ಲಿ ಸಿಲಿಂಡರ್‍ಗಳನ್ನು ಹೂಳುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಬಾರ್ಲೊ ಎಂಬಾತನಿಗೆ ತೂಬುಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆಗಳನ್ನೂ ಸಾಗಿಸಬಾರದೇಕೆ ಎಂಬ ಯೋಚನೆ ಹೊಳೆಯಿತು. ಮಾರನೆಯ ವರ್ಷವೇ ಷೀಲ್ಡ್ ನಿರ್ಮಾಣಕ್ಕಾಗಿ ಪೇಟೆಂಟನ್ನು ಪಡೆದು 1896ರಲ್ಲಿ ತೇಮ್ಸ್ ನದಿಯ ಕೆಳಗೆ 8 ಅಡಿ ವ್ಯಾಸದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಸುರಂಗ ಕೊರೆಯಲು ಸೂಚಿಸಿದ. ಈತನ ಶಿಷ್ಯನಾದ ಗ್ರೇಟ್‍ಹೆಡ್ ಸುರಂಗವನ್ನು ಕೊರೆಯುವಾಗ ಷೀಲ್ಡ್ ಎನ್ನುವ ಸಿಲಿಂಡರಿನ ಸಹಾಯ ತೆಗೆದುಕೊಂಡ. 1898ರಲ್ಲಿ ವಾಟರ್‍ಲೂ ಮತ್ತು ಲಂಡನ್ನಿನ ಸುರಂಗ ಮಾರ್ಗಗಳು ನಿರ್ಮಾಣಗೊಂಡವು. 1900ರಲ್ಲಿ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಲಂಡನ್, 1904ರಲ್ಲಿ ಗ್ರೇಟ್ ನಾರ್ದರ್ನ್ ಮತ್ತು ಸಿಟಿ; 1908ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ರೈಲ್ವೆಗಳು ಲಂಡನ್ನಿನಲ್ಲಿ ತೂಬುಗಳ ಮೂಲಕ ಚಲಿಸಲು ಮೊದಲು ಮಾಡಿದವು. ತೂಬುಗಳ ವ್ಯಾಸ 12 ಅಡಿಯಿರಬೇಕೆಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಲಾಯಿತು. ಲಂಡನ್ನಿನಲ್ಲಿ ನೂರಾರು ಮೈಲುಗಳ ನೆಲದಡಿಯ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗ ಳಿವೆ. ಈ ಪೈಕಿ ಎರಡು ಸಾಲುಗಳು 90 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ಸುರಂಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ 23 ಮೈಲುಗಳಷ್ಟು ನೆಲದ ಕೆಳಗಡೆಯೂ ಮತ್ತು ಒಂದು ಸಾಲು 67 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ, ಆಳದಲ್ಲಿರುವ ತೂಬಿನಲ್ಲೂ ಇವೆ. ಸುರಂಗಗಳ ಒಳಗಡೆ ಎರಕದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಅಂಚನ್ನು ಕಟ್ಟಿದೆ. ತೂಬು ರೈಲ್ವೆಗಾಡಿಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ನೆಲದ ಅಡಿಯ ರೈಲ್ವೆಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸಾಧಾರಣವಾದ ಅಳತೆಯ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನೇ ಉಪಯೋಗಿಸಲಾಗುವುದು. ಯುರೋಪಿನ ಅನೇಕ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲದಡಿಯ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳಿವೆ. ಅವುಗಳ ಪೈಕಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್, ಬರ್ಲಿನ್, ಮಾಸ್ಕೋ, ಹ್ಯಾಂಬರ್ಗ್, ಸ್ಟಾಕ್‍ಹೋಮ್, ವಿಯನ್ನ, ಮ್ಯಾಡ್ರಿಡ್, ಅಥೆನ್ಸ್, ಲೆನಿನ್‍ಗ್ರ್ಯಾಡ್, ರೋಮ್, ಬಾರ್ಸಿಲೋನ, ನೇಪಲ್ಸ್, ಬುಡಾಪೆಸ್ಟ್, ಓಸ್ಲೋ, ಬ್ರಸೆಲ್ಸ್, ವಾರ್ಸ ಮತ್ತು ಕೋಪನ್‍ಹೆಗನ್-ಇವು ಪ್ರಮುಖವೆನಿಸಿವೆ. ಮೊದಲ ನೆಲದಡಿಯ ರೈಲ್ವೆಗಳನ್ನು ನೆಲದ ಕೆಳಗೆ ತೋಡಿನಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹೋಗಿ ಮೇಲಿನ ರಸ್ತೆಗಾಗಿ ಒಂದು ಮಾಡನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಬಳಿಕ ನಿರ್ಮಾಣಕಾಲದಲ್ಲಿ ರಸ್ತೆಯ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುವ ವಾಹನಗಳಿಗೆ ಅಡ್ಡಿ ಬಾರದಂತೆಯೂ ನೇರವಾದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಗುವಂತೆಯೂ ರೈಲುಗಳನ್ನು ನೆಲದಡಿಯ ತೂಬುಗಳಲ್ಲಿ ಒಯ್ದರು. ===ಸಬ್‍ವೇ=== ಸಬ್‍ವೇಗಳು ಆಯಾಕಾರ, ಚಕ್ರೀಯ ಇಲ್ಲವೆ ಕುದುರೆಲಾಳ ದ ಆಕಾರವಾಗಿರ ಬಹುದು. ಅವನ್ನು ಉಕ್ಕಿನಿಂದ ಅಥವಾ ಭದ್ರಪಡಿಸಿದ ಕಾಂಕ್ರೀಟಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಿರಬಹುದು. ಇವುಗಳ ಒಳಗೆ ರೈಲುಗಾಡಿಯನ್ನು ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಸಹಾಯದಿಂದ ನಡೆಸುತ್ತಾರೆ. ಮೇಲುಗಡೆ ಭದ್ರವಾದ ಮಾಡನ್ನು ಹೊದಿಸಿ ರಸ್ತೆಯ ಮೇಲೆ ವಾಹನಗಳು ಚಲಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಸಬ್‍ವೇಗಳ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಕೇತಗಳ ಪಾತ್ರ ಹಿರಿದಾದುದು. ಇವುಗಳ ನೆರವಿನಿಂದ ರೈಲುಗಾಡಿ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಹಾಗೂ ವೇಗವಾಗಿ ಓಡಬಹುದು. ಬೇರೆ ಬೇರೆ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ಓಡಿಸಬಹುದು. ===ಸಬ್‍ವೇಗಳ ನಿರ್ಮಾಣ=== ನೆಲದ ಕೆಳಕಡೆ ಸಬ್‍ವೇ ಹೋಗುವಾಗ ಅಲ್ಲಿಯ ಆವರಣ ಆಯಾಕಾರದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಈ ಆವರಣವನ್ನು ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಅಲ್ಲದೆ ನೀರು, ಅನಿಲ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಹೊರಜಿಗಳು ಮುಂತಾದವನ್ನೂ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಷ್ಟು ಅಗಲವಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಪಕ್ಕದ ಏರಿಗಳಿಗೂ ಕಂದಕಕ್ಕೂ ಉಕ್ಕಿನ ತೊಲೆಗಳನ್ನು ಒಳಕ್ಕೆ ಬಡಿದು ಆಸರೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿರುತ್ತಾರೆ. ನಿರ್ಮಾಣವಾಗುವಾಗ ಮೇಲುಗಡೆ ವಾಹನಗಳು ಓಡಾಡುವಂತೆ ಅಗಳಿನ ಮೇಲೆ ದಪ್ಪ ತೊಲೆಗಳನ್ನು ಇರಿಸಿ ಅವುಗಳ ಮೇಲೆ ಹಲಗೆಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟು ಮುಚ್ಚಿರುತ್ತಾರೆ. ನೆಲದ ಕೆಳಗಡೆ ಆವರಣದ ನಿರ್ಮಾಣ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಬಳಿಕ ಮೇಲಿನ ಹಲಗೆಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ನೀರಿನ ಕೊಳಾಯಿಗಳನ್ನೂ ವಿದ್ಯುತ್ತಿನ ಹೊರಜಿಗಳನ್ನೂ ಜೋಡಿಸಿ ಮೇಲಿನ ಮಾಡನ್ನು ಮುಚ್ಚುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಕತ್ತರಿಸಿ ಮುಚ್ಚುವ (ಕಟ್ ಅಂಡ್ ಫಿಲ್) ವಿಧಾನ ಎಂದು ಹೆಸರು. ಆವರಣ ನೆಲದ ಕೆಳಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಳದಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ಚಕ್ರೀಯ ಇಲ್ಲವೆ ಕುದುರೆಲಾಳದ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ ಸುರಂಗವನ್ನು ಕೊರೆದು ನಿರ್ಮಿಸುವುದಿದೆ. ಆಳವೆನಿಸುವ ನದಿಗಳ ತಳದಲ್ಲಿ ಸುರಂಗದ ಮುಂದೆ ಒಂದು ಉಕ್ಕಿನ ಕವಚವನ್ನು ನೂಕಿ ನೆಲವನ್ನು ಕೊರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅದರ ಒಳಗಿನ ಮಣ್ಣನ್ನು ಕವಚ ಮುಂದಕ್ಕೋ ಪಕ್ಕಕ್ಕೋ ತಳ್ಳಬಹುದು ಇಲ್ಲವೆ ಸುರಂಗದೊಳಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಂಡು ಹತ್ತಿರದ ಫ್ಯಾಪ್ಟ್ ಅಥವಾ ಪೋರ್ಟರ್ಲಿನಲ್ಲಿ ತೆಗೆದು ಬಿಸಾಡಬಹುದು. ಕವಚದ ಸುರಂಗದೊಳಕ್ಕೆ ಬರುವ ನೀರು ಪಂಪುಗಳಿಂದ ತೆಗೆಯಲಾರ ದಷ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾದರೆ ಸುರಂಗದೊಳಕ್ಕೆ ಒತ್ತಡದ ಗಾಳಿಯನ್ನು ಬಲಾತ್ಕಾರ ದಿಂದ ತಳ್ಳಿ ಹೊರಗಿನ ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಸಮವಾಗುವ ಹಾಗೆ ಮಾಡಿ ನೀರು ಬಾರದಂತೆ ತಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸುರಂಗದ ಮುಖದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಜನರನ್ನು ಗಾಳಿತಡೆಗಳಿಂದ (ಏರ್‍ಲಾಕ್ಸ್) ಗಾಳಿಯ ಒತ್ತಡದ ವ್ಯತ್ಯಾಸಗ ಳಿಂದ ಅವರಿಗೆ ತೊಂದರೆಯಾಗದ ಹಾಗೆ ಬೇಗ ಅವರನ್ನು ಒಳಕ್ಕೂ ಹೊರಕ್ಕೂ ಸಾಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ===ತೂಬುರೈಲ್ವೆಗಳು=== ಲಂಡನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಥೇಮ್ಸ್ ನದಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯ ತೂಬು ರೈಲುಮಾರ್ಗವನ್ನು 1890ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಕಚರಾವಿಲೇವಾರಿಯ ಚರಂಡಿಗಳು, ಅನಿಲ ಮತ್ತು ವಿದ್ಯುತ್ ಹೊರಜಿ ಗಳು ಇವುಗಳ ಸಂಪರ್ಕ ಪಡೆಯದ, ಹಾಗೂ ಕೆಳಗಡೆ ರೈಲು ಗಾಡಿಗಳು ಓಡಿದಾಗ ಮೇಲುಗಡೆಯ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಅದುರದ ಹಾಗೆ ಮತ್ತು ಈ ತೂಬುಗಳನ್ನು ನೆಲದ ಕೆಳಗಡೆ 80 ರಿಂದ 90 ಅಡಿಗಳ ಆಳದಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಂಡುಹೋಗಲಾಗಿದೆ. ಹಿಂದೆ ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ರಸ್ತೆಯಿಂದ ರೈಲುನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಇಳಿಸುವ ಲಿಫ್ಟುಗಳಿಗೆ ಬದಲಾಗಿ ಈಗ ಚಲಿಸುವ ಮೆಟ್ಟಲುಗಳನ್ನು (ಎಸ್ಕಲೇಟರ್ಸ್) ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ರೈಲುಗಾಡಿಯೊಂದು ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಬಂದು ನಿಂತಾಗ ಅದರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಕನೆಂದೆನಿಸುವ ಗಾರ್ಡ್‍ನ ಹತೋಟಿಯಲ್ಲಿ ಬಾಗಿಲುಗಳು ಒತ್ತಡಗಾಳಿಯ (ಏರ್ ಪ್ರೆಷರ್) ಸಹಾಯದಿಂದ ಪಕ್ಕಕ್ಕೆ ಸರಿಯುತ್ತವೆ. ಹೊರಕ್ಕೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಕೇವಲ ಇಪ್ಪತ್ತೈದು ಸೆಕೆಂಡುಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಗಾಡಿಗಳು ಮುಂದಕ್ಕೆ ಚಲಿಸಬಹುದು. ಎರಡು ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಹತ್ತಿರವಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ಹಿಂದಿನ ರೈಲುಗಾಡಿ ಕೊಂಚ ಸಾವಕಾಶವಾಗಿ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲ ತೂಬು ರೈಲ್ವೆಗಳಲ್ಲಿ ಸ್ವಯಂಚಲಿ ಸಂಕೇತಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಗಾಡಿಗಳ ವೇಗ ಗಂಟೆಗೆ 45 ಮೈಲುಗಳನ್ನು ಮೀರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನಗರದ ಹೊರಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಮೇಲೆ ಹೋಗುವಾಗ ಗಂಟೆಗೆ 60 ಮೈಲುಗಳವರೆಗೂ ಹೋಗುವಂತಿರುತ್ತದೆ. ಇಂಥ ಗಾಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣ ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗುವಂತೆ ಅನೇಕ ಕ್ರಮ ಗಳನ್ನು ತೆಗೆದು ಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ. ವಿದ್ಯುತ್ ಮೋಟರುಗಳಿಗೆ ಒಂದು ನಿಯಂತ್ರಕದ ಮೂಲಕ ಚಾಲಕ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತಾನೆ. ಒಂದು ಸ್ಪ್ರಿಂಗಿನ ಮೇಲೆ ಅವನ ಕೈ ಹಗುರವಾಗಿ ಒತ್ತುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಅವನಿಗೆ ಆಯಾಸವಾಗಿ ಅವನ ಕೈ ನಿಯಂತ್ರಕವನ್ನು ಒತ್ತದೆ ಸುಮ್ಮನಿದ್ದರೆ ಅಲ್ಲಿಯ ಸ್ಪ್ರಿಂಗ್ ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಹೋಗಿ ವಿದ್ಯುತ್ತು ನಿಂತುಹೋಗಿ ಬಿರಿಗಳು ಚಾಲನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಸುರಂಗ ಗೋಡೆಯ ಮೇಲೆ ಎರಡು ತಾಮ್ರದ ತಂತಿಗಳನ್ನು ಒಳಗಿರುವ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಕೈಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ಎಟುಕುವಂತೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅಪಘಾತವೇನಾದರೂ ಸಂಭವಿಸಿದರೆ ಈ ತಂತಿಗಳನ್ನು ಒಟ್ಟು ಸೇರಿಸಿದಾಗ ವಿದ್ಯುತ್ತು ಕಡಿತಗೊಂಡು ರೈಲು ನಿಂತುಬಿಡುತ್ತದೆ. ಚಾಲಕ ಮತ್ತು ಗಾರ್ಡುಗಳ ನಡುವೆ ದೂರವಾಣಿ ಸಂಪರ್ಕ ಇರುತ್ತದೆ. ಕೆಲವು ತೂಬುರೈಲ್ವೆಗಳಲ್ಲಿ ಸುರಂಗಗಳ ಗೋಡೆಗಳಿಗೆ ಕಲ್ನಾರಿನ ಹತ್ತಿಯನ್ನು ತಗುಲಿಸಿ ಶಬ್ದ ಕಡಿಮೆಯಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. ಕಂಬಿಗಳ ಎಸೆಗಳು ಕಡಿಮೆಯಾಗುವ ಹಾಗೆ ಅವನ್ನು ಬೆಸುಗೆ ಮಾಡಿರುತ್ತಾರೆ. 8 ಅಡಿ ವ್ಯಾಸದ ತೂಬುಗಳನ್ನು ನೆಲದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿಟ್ಟು ಸುರಂಗ ಗಳನ್ನು ರಚಿಸುವುದು ಸಾಧ್ಯವೆಂದು 1867ರಲ್ಲೇ ತಿಳಿದಿದ್ದರೂ ಇಂಥ ವಿದ್ಯುದ್ರೈಲ್ವೆಯ ಸುರಂಗ ಲಂಡನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದದ್ದು 1890ರಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ. ಬಳಿಕ ಒಂದಾದ ಮೇಲೊಂದು ತೂಬುರೈಲ್ವೆಗಳು ನಿರ್ಮಾಣವಾದವು. ತೂಬುಗಳ ವ್ಯಾಸ 12 ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ಆದವು. ಕಂಬಿಗಳ ನಡುವಿನ ಅಗಲ 4ಅಡಿ 81/2 ಅಂಗುಲದಷ್ಟಾಯಿತು. 16 ಅಡಿ ವ್ಯಾಸದ ತೂಬುಗಳು ಬಂದ ಮೇಲೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳನ್ನೂ ಓಡಿಸುವುದೂ ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. ಒಂದು ಕಾಲಕ್ಕೆ ಯುರೋಪಿನಲ್ಲೂ ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲೂ ತೂಬುರೈಲ್ವೆಗಳು ಇಷ್ಟು ಚುರುಕಾಗಿ ಮುಂದುವರಿದಿರಲಿಲ್ಲ. ಬಾಸ್ಟನ್ ನಗರದಲ್ಲಿ12/3 ಮೈಲು ಉದ್ದದ ತೂಬುರೈಲ್ವೆ 1897ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಪ್ಯಾರಿಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ 1900ರಲ್ಲೂ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿನಲ್ಲಿ 1904ರಲ್ಲೂ ನೆಲದ ಕೆಳಗಡೆ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು ಚಲಿಸಿದುವು. ನೆಲದ ಕೆಳಗಡೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಆಳದಲ್ಲಿದ್ದು ಮೇಲೆ ಮುಚ್ಚಿರುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ರೈಲುಗಳು ಇಪ್ಪತ್ತನೆಯ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಪ್ಯಾರಿಸ್, ಬರ್ಲಿನ್, ಬಾಸ್ಟನ್ ಮತ್ತು ಫಿಲಿಡೆಲ್ಫಿಯ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಓಡಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು. ಷಿಕಾಗೋ ನಗರದಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಕೆಳಗೆ 50 ಅಡಿ ಆಳದಲ್ಲಿ ಸುರಂಗವನ್ನು ಕೊರೆದು ಪ್ರಥಮವಾಗಿ 1943ರಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಾಡಿಯನ್ನು ಓಡಿಸಿದರು. ಭಾರತದ ಕೊಲ್ಕತ ನಗರದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಬ್‍ವೇ ರೈಲುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದೆ. ==ಸುರಂಗಗಳು== ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದವಾದ ರೈಲ್ವೆ ಸುರಂಗಗಳು ಸಿಂಪ್ಲನ್ ಮತ್ತು ಆವಿನೈನ್ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿವೆ. ಸ್ವಿಟ್‍ಜರ್ಲೆಂಡಿ ನಲ್ಲಿ ಲಾಸೆನ್ನಿಗೂ ಇಟಲಿಯಿಂದ ಮಿಲಾನಿಗೂ ನಡುವೆ ಆಲ್ಪ್ಸ್ ಪರ್ವತವನ್ನು ಸಿಂಪ್ಲನ್ ಘಾಟಿನ ಮೂಲಕ ದಾಟುವ ಸುರಂಗ 121/3ಮೈಲು ಉದ್ದವಾಗಿದೆ. ಮೊದಲನೆಯ ಸುರಂಗವನ್ನು 7 ವರ್ಷಗಳ ಕಾಲ ಶ್ರಮವಹಿಸಿ 1905ರಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸಿದರು. ಫ್ರಾನ್ಸಿನ ವೀರ ನೆಪೋಲಿಯನ್ ಪ್ರಖ್ಯಾತವಾದ ರಸ್ತೆಯನ್ನು 1805ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಒಂದು ಶತಮಾನದ ಬಳಿಕ ಈ ಸುರಂಗ ಇದೇ ಘಾಟಿನ ಮೂಲಕ ಪೂರೈಸಿತೆಂಬುದು ಸ್ವಾರಸ್ಯವಾದ ಸಂಗತಿ. ಮತ್ತೊಂದು ಸುರಂಗವನ್ನು 1912ರಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸಲಾಯಿತು. ಈ ಸುರಂಗಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತರ 56 ಅಡಿ. ಸುರಂಗಗಳನ್ನು ಸಿಂಪ್ಲನ್ ಘಾಟಿನ ಕೆಳಗಡೆ 7000 ಅಡಿಗಳ ಆಳದಲ್ಲಿ ಕೊರೆಯಲಾಗಿದೆ. ಸುರಂಗದ ಕೆಲಸದಲ್ಲಿ ನಿರತನಾಗಿರುವ ಎಂಜಿನಿಯರ್‍ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆ ಬಹು ಮುಖ್ಯವಾದ್ದು. ಇಂಥ ಉದ್ದವಾದ ಸುರಂಗಗಳಲ್ಲಿ ನೆಲದ ಭಾಗವನ್ನೂ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಬಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಕೊರೆಯುವಾಗ ಅಂತಿಮ ಅಳತೆಯ ಸುರಂಗವನ್ನು ತೋಡುವ ಮೊದಲು ಒಂದು ಕೆಲಸಗಾರರ ತಂಡ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವಷ್ಟು ಪುಟ್ಟಸುರಂಗವನ್ನು ಪೂರ್ವಭಾವಿಯಾಗಿ ಕೊರೆದು, ಅನಂತರ ಅದನ್ನು ಅಂತಿಮ ಅಳತೆಗೆ ವಿಸ್ತರಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಮೇಲುಗಡೆ ಮೆತುವಾದ ಕಲ್ಲಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಮತ್ತು ನೀರು ಒಳಕ್ಕೆ ಬಾರದಂತೆ ತಡೆಯಲು ಇಟ್ಟಿಗೆ, ಗಾರೆ, ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಇಲ್ಲವೆ ಉಕ್ಕಿನ ಅಂಚನ್ನು ಕಟ್ಟಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ನೀರಿನ ಬುಗ್ಗೆಗಳಿರುವೆಡೆ ಕೆಲಸ ನಿಧಾನವಾಗುವುದು ಸಹಜ. ಇಂಥಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಜನರಿಗೆ ಗಾಳಿಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದೊಂದು ಪ್ರಯಾಸದ ಕೆಲಸ. ಉತ್ತರ ಇಟಲಿಯಲ್ಲಿ ಅಪನೈನ್ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸುರಂಗದಲ್ಲಿಯೂ ಎರಡು ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳಿವೆ. ಇದರ ಉದ್ದ 111/2 ಮೈಲುಗಳು. ಇದು ಬೊಲೋನಾ-ಫ್ಲಾರೆನ್ಸ್ ರೈಲುಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ 41/2 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ಮೌಂಟ್ ಆದೋನ್ ಸುರಂಗವೂ ಸೇರಿ ಒಟ್ಟು 221/2 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ 31 ಸುರಂಗಗಳನ್ನು ಕೊರೆಯಲಾಗಿದೆ. 1872ರಲ್ಲಿ ಆಲ್ಪ್ಸ್ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೂಲಕ 91/2 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ಸೇಂಟ್ ಗೋದರ್ಡ್ ಸುರಂಗವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ 1880ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಸುರಂಗ ಬೆಟ್ಟದ ಶಿಖರದ ಕೆಳಗೆ ಒಂದು ಮೈಲಿಯಷ್ಟು ಆಳದಲ್ಲಿದೆ. ಇಷ್ಟು ಆಳದ ಸುರಂಗದಲ್ಲಿ ಮೇಲಿನಿಂದ ಅಲ್ಲಲ್ಲಿ ಲಂಬವಾದ ತೋಡುಗಳನ್ನು ನಾಲೆಯ ತಳದವರೆಗೂ ಅಗೆಯುವುದು ಒಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯಾದರೆ ಈ ಸುರಂಗದಲ್ಲಿ ಇನ್ನೊಂದು ಸಮಸ್ಯೆಯೂ ಎದುರಾಗಿತ್ತು. ಬೆಟ್ಟದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಸುರಂಗವನ್ನು ಸೀಸೆಯ ಕಾರ್ಕನ್ನು ತೆಗೆಯುವ ತಿರುಪಿನೋಪಾದಿಯಲ್ಲಿ ಕೊರೆಯಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಈ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಾಡಿ ಒಂದೇ ಸಮವಾಗಿ ಉಬ್ಬಿನಲ್ಲಿ ತಿರುವುಗಳಲ್ಲಿ ಏರುತ್ತ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ವಿಟ್‍ಜ಼ರ್ಲೆಂಡಿನ ಲಾಚ್‍ಬರ್ಗ್ ಸುರಂಗದ ಉದ್ದ 9 ಮೈಲುಗಳು. ಪ್ರಪಂಚದ ಉದ್ದನೆಯ ಸುರಂಗಗಳ ಪೈಕಿ ಇದು ಪ್ರಮುಖವಾದ್ದು. ಅಮೆರಿಕದ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ವಾಷಿಂಗ್‍ಟನ್ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಬರ್ನ್ ಮತ್ತು ಸೀವಿಕ್ ಪಟ್ಟಣಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಕೊರೆಯುವ ಗ್ರೇಟ್ ನಾರ್ದರ್ನ್ ರೈಲ್ವೆಯ ಕ್ಯಾಸ್ಕೇಡ್ ಸುರಂಗ ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದವಾದದ್ದು. ಇದರ ಉದ್ದ 7 3/4 ಮೈಲುಗಳು. ಈ ಸುರಂಗದಲ್ಲಿ ಮೊತ್ತಮೊದಲ ರೈಲುಗಾಡಿ 1929ರ ಜನವರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಮಾಡಿತು. ಯುರೋಪಿನಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಸ್ವಿಟ್‍ಜóರ್ಲೆಂಡಿನ ಸುತ್ತಲಿರುವ ರಾಷ್ಟ್ರಗಳಿಗೆ ಆಲ್ಪ್ಸ್ ಪರ್ವತ ಒಂದು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪ್ರತಿಬಂಧಕವಾಗಿದೆ. ಬೆಟ್ಟದ ಕಣಿವೆಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಗುವ ಬಳಸು ದಾರಿಗಳಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು ಚಲಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಆದರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಒತ್ತಡ ಇದ್ದ ಸಲುವಾಗಿ ಫ್ರಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಇಟಲಿಗಳು 1875ರಲ್ಲೇ ಮಾಂಟ್ ಸೆನಿಸ್ ಸುರಂಗದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಬೇಕಾಯಿತು. ಸಮ್ಮರ್ದಿತ ಗಾಳಿಯ ಬಲದಿಂದ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಡ್ರಿಲ್ಲುಗಳು ಬಳಕೆಗೆ ಬಂದ ಬಳಿಕ 71/2 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ಸುರಂಗದ ಕೆಲಸ 13 ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಸೇಂಟ್ ಗೋದರ್ಡ್ ರೈಲ್ವೆ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡ ಬಳಿಕ ರೈಲುಗಾಡಿ ಗಳನ್ನು 6 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ಆರ್ಲ್‍ಬರ್ಗ್ ಸುರಂಗದ ಮೂಲಕ ಓಡಿಸಲಾಯಿತು. ಆಸ್ಟ್ರಿಯದಲ್ಲಿರುವ ಈ ಸುರಂಗದಲ್ಲಿ ಎರಡು ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳಿವೆ. ಸುರಂಗದ ಕೆಲಸ 1884ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಗೊಂಡು ವಿಳಂಬವಾಗಿ ಪೂರೈಸಿತು. ಆಧುನಿಕ ಯಂತ್ರಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಕೊರೆದ ಮೊಫಟ್ ಸುರಂಗ ಖಂಡಾಂತರದ ದಿಬ್ಬವನ್ನು ಸಮುದ್ರಮಟ್ಟದಿಂದ 9200 ಅಡಿಗಳ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ದಾಟುತ್ತದೆ. 1928ರಲ್ಲಿ ಇದು ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳುವುದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಡೆನ್ವರ್ ಮತ್ತು ಸಾಲ್ಟ್‍ಲೇಕಿನ ರೈಲುಮಾರ್ಗ ರಾಕೀಬೆಟ್ಟವನ್ನು 11500 ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ದಾಟುತ್ತಿತ್ತು. ಆ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಅನೇಕ ತಿರುವುಗಳ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ನ್ಯೂಜ಼ೀಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ 5 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ಓಟಿರ ಸುರಂಗದ ಕೆಲಸವನ್ನು 1908ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿ 1923ರಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸಿದರು. ಈ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ಒಂದು ರೈಲುಮಾರ್ಗವಿದೆ. ಬ್ರಿಟನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಸ್ಟಲ್ಲಿಗೂ ನ್ಯೂ ಪೋರ್ಟಿಗೂ ನಡುವೆ ಇರುವ 41/4 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ಸೆವರ್ನ್ ಸುರಂಗವೇ ಬಹಳ ಉದ್ದವಾದ್ದು. 1886ರಲ್ಲಿ ಈ ಸುರಂಗದಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆಗಾಡಿಗಳು ಓಡಲು ಮೊದಲು ಮಾಡಿದವು. ಬ್ರಿಟನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಪೆನೈನ್ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಮೂರು ಸುರಂಗಗಳಿವೆ. ಇವಾವುವೆಂದರೆ-ಲಂಡನ್ ಮತ್ತು ಮಿಡ್‍ಲೆಂಡಿನ ರೈಲ್ವೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ 31/2 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ಟಾಟ್ಲೆ ಸುರಂಗ, 3 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ಸ್ಯಾಂಟೆಡ್ಜ್ ಸುರಂಗ ಮತ್ತು 3 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ವುಡ್‍ಹೆಡ್ ಸುರಂಗಗಳು. ಅಮೆರಿಕದ ಮೆಸಾಚುಸೆಟ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಹೊಸಕ್ ಸುರಂಗ 1854ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ 4 3/4 ಮೈಲು ಕೊರೆಯಲು ಆಗಾಗ ಕೆಲಸವೇ ನಿಂತದ್ದ ರಿಂದ ಅದು ಪೂರ್ಣಗೊಳ್ಳಲು 20 ವರ್ಷಗಳು ಹಿಡಿಯಿತು. ===ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿನ ಸುರಂಗಗಳು=== ಈ ಮಹಾನಗರ ಹಡ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಈಸ್ಟ್ ನದಿಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವುದರಿಂದ ಅದು ಪ್ರವರ್ಧಮಾನಕ್ಕೆ ಬಂದಂತೆಲ್ಲ ನದಿಗಳ ಮೇಲೋ ಕೆಳಗೋ ವಾಹನಸೌಕರ್ಯಗಳು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೊಳ್ಳುವುದೂ ಅನಿವಾರ್ಯವಾಯಿತು. ಒಂದು ಕಡೆ ಸೇತುವೆ ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ನೀರಿನ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸುರಂಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸ ಬೇಕಾಯಿತು. ಮೊದಲನೆಯ ಸುರಂಗವನ್ನು ಹಡ್ಸನ್ ನದಿಯ ತಳದ ಮೆತುಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ 1903ರಲ್ಲಿ ಕೊರೆದದ್ದಾಯಿತು. ಬಳಿಕ ಅನೇಕ ತೂಬುರೈಲ್ವೆಗಳು ಬಂದವು. ಆದರೆ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿನ ಹೊಸ ರೈಲ್ವೆನಿಲ್ದಾಣ ನಿರ್ಮಾಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯ ರೈಲ್ವೆ ರಸ್ತೆಯ ಹಡ್ಸನ್ ನದಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ 6118 ಅಡಿ ಉದ್ದದ ಎರಡು ಸುರಂಗಗಳನ್ನು ಈಸ್ಟ್ ನದಿಯ ಕೆಳಗಡೆ 3900 ಅಡಿ ಉದ್ದದ ನಾಲ್ಕು ಸುರಂಗಗಳನ್ನೂ ಒಂದು ರೈಲ್ವೆ ರಸ್ತೆಯೂ ಹೋಗುವ ಹಾಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. ಹಡ್ಸನ್ ನದಿಯ ಕೆಳಗಡೆ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕಿನಿಂದ ನ್ಯೂ ಜೆರ್ಸಿ ನಗರಕ್ಕೆ 9250 ಅಡಿ ಉದ್ದವಾದ ಹಾಲೆಂಡ್ ಸುರಂಗವನ್ನು 8 ವರ್ಷಗಳ ಶ್ರಮದಿಂದ 1927ರಲ್ಲಿ ಪೂರೈಸಿದರು. ಸುರಂಗಗಳಿಗೂ ತೂಬುರೈಲ್ವೆ ಗಳಿಗೂ ಇರುವ ವ್ಯತ್ಯಾಸವೆಂದರೆ ತೂಬಿನಲ್ಲಿ ರೈಲುಗಾಡಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಹೋಗಬಹುದು. ==ಬೆಟ್ಟದ ರೈಲ್ವೆಗಳು== ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಸುರಂಗಗಳನ್ನು ಕೊರೆಯುವ ತಂತ್ರ ಕೈಗೂಡುವ ತನಕವೂ ಪರ್ವತಶ್ರೇಣಿಗಳು ರೈಲುಮಾರ್ಗ ನಿರ್ಮಿಸಲು ಬಲು ಆತಂಕವೆನಿಸಿದ್ದವು. ಗುಡ್ಡದ ಮೇಲೆ ಇರುವಂಥ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ತಮ್ಮ ಸರಕುಗಳ ಸಮೇತ ತಲುಪಬೇಕಾದಲ್ಲಿ ಕಡಿದಾದ ಹಾದಿಯ ಮೂಲಕ ಸಾಗುವ ರೈಲುಮಾರ್ಗವೇ ಅತ್ಯಂತ ಉಪಯುಕ್ತವಾದ್ದು. ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಕಂಬಿಗಳ ಮೇಲೆ 14ಕ್ಕೆ 1ರಷ್ಟು ಇರುವ ಕಡಿದಾದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳು ರೈಲುಗಾಡಿಯನ್ನು ಎಳೆಯುತ್ತವೆ. ಅಪೂರ್ವವಾಗಿ 11ಕ್ಕೆ 1ರಷ್ಟು ಇರುವ ಕಡಿದಾದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿಯೂ ಹೋಗಬಹುದು. ಇದಕ್ಕಿಂತಲೂ ಕಡಿದಾದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ಕಂಬಿಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಹಲ್ಲುಗಳಿಗೆ (ರ್ಯಾಕ್) ಪ್ರತ್ಯೇಕವಾಗಿ ಗಾಲಿಗಳಲ್ಲಿರುವ ಹಲ್ಲುಚಕ್ರಗಳು (ಪಿನಿಯನ್) ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಕಚ್ಚಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ 9ಕ್ಕೆ ಅಥವಾ 8 ಕ್ಕೆ 1ರಷ್ಟು ಇರುವ ಇಳಿಜಾರಿನಲ್ಲಿ ಕೆಲವೇ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಹಗುರಬಂಡಿಗಳನ್ನು ಎಂಜಿನ್ನುಗಳು ಎಳೆಯುತ್ತವೆ. ಎರಡು ಕಂಬಿಗಳ ನಡುವೆ ಒಂದು ಜೊತೆ ಹಲ್ಲುಗಳೂ ಗಾಲಿಗಳ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಜೊತೆ ಹಲ್ಲುಚಕ್ರಗಳೂ ಇರುವುದುಂಟು. ರೈಲುಕಂಬಿಗಳ ನಡುವೆ ಇರುವ ಹಲ್ಲುಗಳಿರುವ ಉಕ್ಕಿನ ಪಟ್ಟಿ ರೈಲುಮಾರ್ಗದ ಉದ್ದಕ್ಕೂ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಎಂಜಿನ್ನಿಗೂ ಗಾಡಿಗಳಿಗೂ ಸಂಪರ್ಕವಿಟ್ಟುಕೊಂ ಡಿರುವ ಈ ಪಟ್ಟಿಗಳಿಗೆ ತಗಲಿಕೊಂಡು ಹೋಗುವ ಹಲ್ಲುಗಳುಳ್ಳ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಚಕ್ರಗಳು ರೈಲುಗಾಡಿ ದಿಣ್ಣೆನೆಲವನ್ನು ಹತ್ತುವಾಗ ಗಾಡಿಗಳು ಹಿಂದಕ್ಕೆ ಸರಿಯದಂತೆ ತಡೆಯುತ್ತವೆ. ತಗ್ಗಿನಲ್ಲಿ ಇಳಿಯುವಾಗ ಇವು ಒಂದು ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬಿರಿಯಂತೆ ವರ್ತಿಸಿ ಗಾಡಿಗಳು ಅತಿ ವೇಗದಿಂದ ಓಡುವುದನ್ನೂ ತಡೆ ಹಿಡಿಯಲು ಸಹಾಯವೆಸಗುತ್ತವೆ. ಭಾರತದ ತಮಿಳುನಾಡಿನ ಮೆಟ್ಟುಪಾಳ್ಯಮ್ ಮತ್ತು ಉದಕಮಂಡಲಗಳ ನಡುವೆ ಈ ಬಗೆಯ ರೈಲು ಸಂಚಾರ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಇದೆ. ಜನರನ್ನು ಕೂರಿಸುವ ಒಂದೇ ಬಂಡಿಯನ್ನು ಎಂಜಿನ್ನಿಗೆ ಲಗತ್ತಿಸಿ ಕೊಂಡು 2ರಲ್ಲಿ 1ರಷ್ಟು ಇರುವ ದಿಣ್ಣೆ ಪ್ರದೇಶದ ದಾರಿಯಲ್ಲಿಯೂ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಹಲ್ಲುಚಕ್ರಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹತ್ತಿಇಳಿಯುವ ಏರ್ಪಾಡು ಉಂಟು. ಮೂರು ನಮೂನೆಯ ಹಲ್ಲುದಾರಿಗಳು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಎಲ್ಲವೂ ಸ್ವಿಟ್‍ಜóರ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ತಯಾರಾದವು. 1. ಹಳೆಯ ರಿಗ್ಗನ್‍ಬಾಕ್ ನಮೂನೆ ಎಂಬುದು ಒಂದು ಉಕ್ಕಿನ ಏಣಿಯಂತಿದೆ. ಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿರುವ ಚಕ್ರ ಊಧ್ರ್ವದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ತಿರುಗುತ್ತದೆ. 2. ಆ್ಯಬ್ವ್ ನಮೂನೆ ಎನ್ನುವ ಇದರಲ್ಲಿ ಪಕ್ಕಪಕ್ಕದಲ್ಲಿಯೇ ಎರಡು ಏಣಿಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಏಣಿಯ ಮೆಟ್ಟಲುಗಳು ಒಂದೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಇವಕ್ಕೆ ಪ್ರತಿಯಾಗಿ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ಮೇಲೆ ಎರಡು ಅನುಕೂಲವಾದ ಗಾಡಿಗಳುಳ್ಳ (ಗ್ರೂವ್ಸ್), ಊಧ್ರ್ವದಿಶೆಯಲ್ಲಿ ತಿರುಗುವ ಚಕ್ರಗಳಿರುತ್ತವೆ. 3. ಸ್ವಿಟ್‍ಜóರ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ ಪೈಲೇಟಸ್ ರೈಲ್ವೆಯಲ್ಲಿ ಎರಡು ಹಾರಿಜಗಳಿಗೆ ಒಂದು ಊಧ್ರ್ವ ಉಬ್ಬಿನಂತಿರುವ ಲೋಕರ್ ಎಂಬ ನಮೂನೆಯನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುತ್ತಾರೆ. ಒಂದೇ ಏಣಿಯ ಎರಡು ಅಂಚುಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕತ್ತರಿಸಿದ ಹಲ್ಲುಸಾಲು ಗಳಿವೆ. ಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿ ಈ ಎರಡು ಸಾಲುಗಳಿಗೂ ಹೊಂದಿಕೊಂಡು ಮಟ್ಟಸವಾಗಿ ತಿರುಗುವ ಎರಡು ಎರಡು ಹಲ್ಲುಚಕ್ರಗಳಿರುತ್ತವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಏಣಿಯನ್ನು ಹೊತ್ತಿರುವ, ತಿರುಗಿಸಿದ, U ಆಕಾರದ ಉಕ್ಕಿನ ಭಾಗಕ್ಕೆ ಒತ್ತಿಕೊಂಡು ಉರುಳುವ ಎರಡು ರೋಲರುಗಳೂ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರೈಲ್ವೆದಾರಿಗಳು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣಗುಡ್ಡವನ್ನು ಹತ್ತಬೇಕಾಗಿ ಬಂದಾಗ ಕೊಂಚ ದೂರಕ್ಕೆ ಮಾತ್ರ ಈ ಚಕ್ರಗಳನ್ನು ಉಪಯೋಗಿಸುವುದಿದೆ. ರೈಲ್ವೆದಾರಿ 2 ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ 1 ಲಂಬಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿದಾಗಿದ್ದರೆ ಹಲ್ಲುಚಕ್ರಗಳು ಅಷ್ಟು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ. ಇಂಥ ಸನ್ನಿವೇಶದಲ್ಲಿ ಎರಡು ನಿಲ್ದಾಣಗಳ ನಡುವೆ ಉಕ್ಕಿನ ಹಗ್ಗದಿಂದ ರೈಲುಗಾಡಿಯನ್ನು ಎಳೆಯಲಾಗುವುದು. ಎರಡು ಇಲ್ಲವೆ ಮೂರು ಕಂಬಿಗಳ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಗಾಡಿ ಮೇಲಕ್ಕೂ ಇನ್ನೊಂದು ಕೆಳಕ್ಕೂ ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಈ ಗಾಡಿಯನ್ನು ಮೇಲುಗಡೆ ಎಳೆಯುವ ಎಂಜಿನ್ನಿಗೆ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿರುವ ಡ್ರಮ್ಮು ಒಂದರ ಮೇಲೆ ಸುತ್ತುವ ಉಕ್ಕಿನ ತಂತಿಯ ಹಗ್ಗ ಎಳೆಯುತ್ತದೆ. ಇಳಿಯುವ ಗಾಡಿಯ ತೂಕ ಏರುವಗಾಡಿಯನ್ನು ಎಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅಗತ್ಯವೆನಿಸಿದರೆ ನೀರನ್ನು ತುಂಬಿಯೂ ಇಳಿಯುವ ಗಾಡಿಯ ತೂಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು. ಇಂಥ ರೈಲ್ವೆದಾರಿಯು ಒಂದು ಮೈಲಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ದವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಉದ್ದ ಹೆಚ್ಚಾದರೆ ತಂತಿಯ ತೂಕ ಕೂಡ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ವಿಟ್‍ಜರ್ಲೆಂಡಿನ ಸೀಸಿನ್ನಿನಲ್ಲಿಯೂ 13/4. ಸ್ಟ್ರ್ಯಾಪರ್ ಹಾರ್ನಿಯಲ್ಲಿಯೂ 21/2 ಮೈಲಿ ರೈಲ್ವೆಯನ್ನು ಎರಡು ಭಾಗವಾಗಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದರಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ಗಾಡಿಗೆ ಜನ ವರ್ಗಾಯಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಸ್ವಿಟ್‍ಜರ್ಲೆಂಡಿನಲ್ಲಿ 11/8 ಮಟ್ಟಕ್ಕೆ 1 ಲಂಬದ ಉಬ್ಬಿನಲ್ಲಿಯೂ ರೈಲುಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. '''ಪ್ರಸಿದ್ಧ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳು''': ತೂಗುಗಾಡಿ, ಇದು ಕಂಬಿಗಳ ಮೇಲೆ ಚಲಿಸುವುದಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಒಂದು ವಿಧದಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆಯೇ ಅಲ್ಲವೆನ್ನ ಬಹುದು. ಭದ್ರವಾಗಿ ಬಿಗಿದ ಉಕ್ಕಿನ ತಂತಿಯ ಹಗ್ಗದ ಮೇಲೆ ರಾಟೆಯಿಂದ ಕೆಳಕ್ಕೆ ಗಾಡಿಯನ್ನು ನೇತುಹಾಕಿರುತ್ತಾರೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎರಡು ತಂತಿಯ ಹಗ್ಗಗಳ ಮೇಲೆ ಒಂದು ಗಾಡಿ ಮೇಲಕ್ಕೂ ಇನ್ನೊಂದು ಕೆಳಕ್ಕೂ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಹಗ್ಗಗಳು ಮೇಲಿನ ಮತ್ತು ಕೆಳಗಿನ ನಿಲ್ದಾಣ ಗಳಲ್ಲಿ ಡ್ರಮ್ಮುಗಳ ಮೇಲೆ ಸುತ್ತಿಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಜೊತೆಗೆ ಇನ್ನೊಂದು ಜೊತೆ ಹಗ್ಗಗಳ ಮೇಲೆ ರೈಲಿನ ಚಾಲಕ ಬಿರಿಯನ್ನು ಒತ್ತಿ ಗಾಡಿ ನಿಲ್ಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು. ಜರ್ಮನಿ, ಫ್ರಾನ್ಸ್, ಆಸ್ಟ್ರಿಯ, ಇಟಲಿಗಳಲ್ಲಿ ಆಲ್ಪ್ಸ್ ಪರ್ವತದ ಮೇಲೆ ಸಾಗುವ ಇಂಥ ಅನೇಕ ರೈಲ್ವೆಗಳಿವೆ. ಪೂರ್ವ ಫ್ರಾನ್ಸ್‍ನಲ್ಲಿ ಒಂದು ಗಾಡಿ ನಡುವೆ ಯಾವ ಆಧಾರವೂ ಇಲ್ಲದೆ ಒಂದು ಗುಡ್ಡದಿಂದ ಮತ್ತೊಂದು ಗುಡ್ಡಕ್ಕೆ ಹೋಗಲು 4,400 ಅಡಿಗಳಷ್ಟು ದೂರವನ್ನು ಕ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. '''ರ್ಯಾಕ್ ರೈಲ್ವೆಗಳು''': ರೈಲುಹಳಿಯ ಇಳಿಜಾರು 25ಕ್ಕೆ 1ಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿದಾದಾಗ ರ್ಯಾಕ್ ಎಂಬ ರೈಲ್ವೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸ್ವಿಟ್‍ಜರ್ಲೆಂಡಿ ನಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ರ್ಯಾಕ್‍ರೈಲ್ವೆಗಳಿವೆ. ಸಮುದ್ರಮಟ್ಟದ ಮೇಲೆ 6,810 ಅಡಿಗಳಿಂದ 7,560 ಅಡಿಗೆ ಏರುವ ಬಂಗ್ ಫ್ರೌ ರೈಲ್ವೆ ಅಸಾಧಾರಣ ವಾದ್ದು. ಗುಡ್ಡದ ಎತ್ತರ ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾದಾಗ ರೈಲುದಾರಿ ಸುರಂಗದೊಳಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ. ಕಂಬಿಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತರ ಒಂದು ಮೀಟರ್. 80 ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ಹೊತ್ತ ಗಾಡಿ 4 ಅಡಿಗಳ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಒಂದು ಅಡಿ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರುವ ಕಂಬಿಗಳ ಸಾಲುಗಳ ಮೇಲೆ, ಗಂಟೆಗೆ 5 ಮೈಲು ವೇಗದಲ್ಲಿ ತೆವಳುತ್ತದೆ. '''ಹಲ್ಲು ಚಕ್ರಗಳು''': ಅಮೆರಿಕದ ರಾಕಿ ಬೆಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಡೆನ್ವರ್ ಮತ್ತು ರಯೋಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಹಲ್ಲುಚಕ್ರಗಳ (ಕಾಗ್ ವೀಲ್ಸ್) ಮೇಲೆ ಮ್ಯಾನಿಟೋದಿಂದ ಶಿಖರಕ್ಕೆ ಹತ್ತುತ್ತದೆ. ಮ್ಯಾನಿಟೋ ಸಮುದ್ರಮಟ್ಟದಿಂದ 6,000 ಅಡಿಗಳ ಎತ್ತರದಲ್ಲೂ ಪರ್ವತಶಿಖರ 14,108 ಅಡಿಗಳ ಎತ್ತರದಲ್ಲೂ ಇವೆ. ಒಂಬತ್ತು ಮೈಲು ಉದ್ದದ ರೈಲುಮಾರ್ಗ 10 ಅಡಿಗಳ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಒಂದು ಅಡಿಯಂತೆ ಏರುತ್ತದೆ. ದಾರಿಯ ಅಗಲ 20 ಅಡಿಗಳು. 200 ಅಡಿಗಳ ಅಂತರದಲ್ಲಿ ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಜಾರದ ಹಾಗೆ ಕಲ್ಲುಗಾರೆಯ ಆಧಾರಗಳನ್ನು ಕೊಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದೊಂದು ಎಂಜಿನ್ನಿನಲ್ಲಿಯೂ ಮೂರು ಚಾಲಕ ಹಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ಸಣ್ಣಹಲ್ಲುಚಕ್ರಗಳು ಇರುತ್ತವೆ. ರೈಲುಗಾಡಿ ಇಳಿಜಾರಿನಲ್ಲಿ ಎಂಜಿನ್ನಿನ ಮುಂದುಗಡೆ ಇದ್ದು ಅದಕ್ಕೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಬಿರಿಗಳಿರುತ್ತವೆ. '''ಪೆರು ಬೆಟ್ಟದ ರೈಲ್ವೆ''': ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕದ ಆ್ಯಂಡೀಸ್ ಬೆಟ್ಟಗಳ ಮೂಲಕ ಹೋಗುವ ಕ್ಯಾಲ್ ಓ-ಓರೋಯ ರೈಲುಮಾರ್ಗ 140 ಮೈಲುಗಳ ದೂರದಲ್ಲಿ 15,806 ಅಡಿಗಳ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರುತ್ತದೆ. ಈ ಪೈಕಿ 100 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದಲ್ಲಿ ದಾರಿ ಗುಡ್ಡಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾ ಅವುಗಳ ಒಡಲಿನಲ್ಲಿಯೂ ಆಳವಾದ ಹಳ್ಳಗಳ ಮೇಲೆ ಎತ್ತರವಾದ ಸೇತುವೆಗಳ ಮೇಲೂ ಮುಂದುವರಿಯುತ್ತದೆ. '''ಸಮುದ್ರದ ಮೂಲಕ ರೈಲುವ್ಯವಸ್ಥೆ''': ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ ಗಳ ಈಶಾನ್ಯದಲ್ಲಿ ಮಿಯಾಮಿಯಿಂದ ಕ್ಯೂಬದ ಕಡೆಗೆ ನೈಋತ್ಯ ದಿಕ್ಕಿನಲ್ಲಿ ಕೀ ವೆಸ್ಟ್ ಕಡೆಗೆ ಸಣ್ಣ ದ್ವೀಪಗಳ ಸಮೂಹ ಇದೆ. ಮಿಯಾಮಿಯಿಂದ ಕೀ ವೆಸ್ಟ್‍ವರೆಗೆ 130 ಮೈಲು ದೂರ ಸಣ್ಣ ದ್ವೀಪಗಳನ್ನು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಸೇರಿಸಿ ಅಸಾಧಾರಣ ರೈಲುದಾರಿಯನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ರೈಲುಗಾಡಿಯೊಳಗೆ ಕುಳಿತಿರುವವನಿಗೆ ಕಿಟಕಿಯಿಂದ ಕಾಣುವುದು ಖಾರಿ ಮತ್ತು ಅಟ್ಲಾಂಟಿಕ್ ಸಾಗರದ ವಿಶಾಲ ನೀರಿನದೃಶ್ಯ. ದ್ವೀಪಗಳ ನಡುವಿನ ಅಂತರ ಹೆಚ್ಚಾದ ಕಡೆಯಲ್ಲಿ ಭದ್ರ ಕಾಂಕ್ರೀಟಿನ ಕಮಾನು ಸೇತುವೆಯನ್ನು ಕಟ್ಟಲಾಗಿದೆ. 7 ಮೈಲುಗಳ ಅಗಲದ ಒಂದು ಕಂಡಿಯನ್ನು ದಸಿಯ ತಳಪಾಯದ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿರುವ 120 ಕಮಾನುಗಳ ಮೇಲೆ ಏರ್ಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. '''ರಾಯಲ್ ಗಾರ್ಜ್''': ಕಾಲೊರಾಡೋ ನದಿಯ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಕ್ಯಾನನ್ನಿನ ರಾಯಲ್ ಗಾರ್ಜ್ ಎಂಬುದು ಪ್ರಪಂಚದ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳ ಪೈಕಿ ಅತ್ಯಂತ ಆಳವಾದ ಕಮರಿ. ಇಲ್ಲಿಯ ಬೆಟ್ಟದ ಇಕ್ಕೆಲಗಳ ಎತ್ತರ 627 ಅಡಿ. '''ಉಗಾಂಡ ರೈಲ್ವೆ''': 1891ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿ 1901ರಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ಉಗಾಂಡ ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಮೊಂಬಾಲ್ ದ್ವೀಪದಿಂದ ಪೋರ್ಟ್ ಫ್ಲಾರೆನ್ಸಿನ ವರೆಗೆ 580 ಮೈಲು ಉದ್ದವಾಗಿದೆ. '''ಪೆರು ರೈಲ್ವೆ''': ಇದು ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲಿಯೇ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರವಾದ ರೈಲ್ವೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ. ಪೆರುವಿಗೆ ಎರಡು ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳಿವೆ. ಒಂದು ಸಮುದ್ರತೀರದ ಕ್ಯಾಲ್ಗೊದಿಂದ ಆಂಡೀಸ್ ಬೆಟ್ಟದ ಪೂರ್ವದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿ ಓರೋಯಕ್ಕೆ ಸಾಗುವಂಥದು. ಕ್ಯಾಲ್ಗೊದಿಂದ ಓರೋಯ ನಡುವಣ ದೂರ 80 ಮೈಲುಗಳು; ರೈಲ್ವೆಯ ಉದ್ದ 140 ಮೈಲಿ. ಇದರಲ್ಲಿ 100 ಮೈಲು ದೂರದಲ್ಲಿ ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಸಮುದ್ರಮಟ್ಟದಿಂದ 15,665 ಅಡಿಗಳ ಎತ್ತರಕ್ಕೆ ಏರುತ್ತದೆ. ಇನ್ಫರ್ನಿಲ್ಲೋದಲ್ಲಿ 1,500 ಅಡಿ ಎತ್ತರವಾಗಿ ಊಧ್ರ್ವದಿಶೆಯಲ್ಲಿರುವ ಬಂಡೆಗಳ ಗೋಡೆ ನಡುವೆ ನದಿಯೊಂದು ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ರೈಲುಗಾಡಿ ನದಿ ದಡಗಳಲ್ಲಿ ಸುರಂಗಗಳಲ್ಲಿಯೂ ನದಿಯ ಮೇಲೆ ಸೇತುವೆಯ ಮೇಲೂ ಹೋಗುತ್ತದೆ. '''ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಸೈಬೀರಿಯನ್ ರೈಲ್ವೆ''': ಇಲ್ಲಿ 1891-1901ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ 4,000 ಮೈಲುಗಳ ಉದ್ದದ ರೈಲು ಮಾರ್ಗ ಹಿಂದಿನ ಸೋವಿಯತ್ ರಷ್ಯದಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣವಾಯಿತು. ಇದು ರಷ್ಯದ ಮಾಸ್ಕೊ ಮತ್ತು ಸಗೋಡ ನಗರಗಳ ನಡುವೆ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಕ್ರಮೇಣ ಈ ರೈಲುಮಾರ್ಗದ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದ 9438 ಕಿಮೀ ಆಯಿತು. ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ರೈಲಿನಲ್ಲೇ ಪೂರ್ತಿಯಾಗಿ ಮುಂದುವರಿಸಲಾಗು ತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ. ಬೈಕಾಲ್ ಸರೋವರದಲ್ಲಿ ದೋಣಿಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಗಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಇದರ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲಿಯ ಹವೆ ತೀರಾ ಪ್ರತಿಕೂಲವಾಗಿತ್ತು. ಇದಲ್ಲದೆ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಕೆಲವೆಡೆ ನೆಲ ಬಲುಗಟ್ಟಿಯಾಗಿದ್ದು ಡೈನಾಮೈಟ್ ಸ್ಫೋಟಿಸಿ ಕೆಲಸ ಮುಂದುವರಿಸ ಬೇಕಾಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಯ ಶೀತ ಹವೆ ಎಷ್ಟಿತ್ತೆಂದರೆ ನೀರುಸರಬರಾಜಿನ ಕೊಳವೆಗಳನ್ನು ಕಾಸಿದ ಕಲ್ವರ್ಟುಗಳಲ್ಲಿ ಇಡಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಕೃತಕವಾಗಿ ಬೆಚ್ಚಗೆ ಮಾಡಿದ ಆವರಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲುಗಾರೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ದುರ್ಗಮವಾದ ಕಾಡುಗಳಲ್ಲಿ ಎಳೆದ ರೈಲುರಸ್ತೆ ಅನಿರೀಕ್ಷಿತವಾಗಿ ಉಂಟಾದ ಮಹಾಪ್ರವಾಹಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಚ್ಚಿ ಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಕೆಲಸಗಾರರಿಗೆ ಪ್ಲೇಗ್ ರೋಗ ತಗಲಿ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಉಲ್ಬಣಗೊಂಡಿತ್ತು. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಸನ್ನಿವೇಶಗಳಿದ್ದರೂ ಈ ರೈಲುಮಾರ್ಗದ ಕೆಲಸ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದ್ದು ಬಹುದೊಡ್ಡಸಾಧನೆ. ==ಭಾರತದಲ್ಲಿ ರೈಲುಸಾರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆ== ಸಾರಿಗೆಯ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರಗಳಾದ ಜಲಸಾರಿಗೆ, ವಾಯುಸಾರಿಗೆ, ರಸ್ತೆಸಾರಿಗೆಗಳಂತೆಯೇ ರೈಲುಸಾರಿಗೆ ಕೂಡ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿಶಿಷ್ಟಸ್ಥಾನ ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ.<ref>https://www.ibef.org/industry/indian-railways.aspx</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಧಿಪತ್ಯವಿದ್ದಾಗ, ಭಾರತದ ಮೊತ್ತಮೊದಲ ರೈಲುಗಾಡಿ ಪಯಣಿಸಿದ್ದು 1853 ಏಪ್ರಿಲ್ 16ರಂದು. ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ರಾಜ್ಯದ ಮುಂಬಯಿ ಮತ್ತು ಥಾನಗಳ ನಡುವಿನ ಕೇವಲ 34 ಕಿಮೀ ದೂರವನ್ನು ರೈಲುಗಾಡಿ ಕ್ರಮಿಸಿದ್ದು ರೈಲ್ವೆ ಇತಿಹಾಸದ ಮೈಲುಗಲ್ಲಾಗಿ ಪರಿಣಮಿಸಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಇಂದಿನ ತನಕ ರೈಲುವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳೂ ಬದಲಾವಣೆಗಳೂ ಆಗಿವೆ. ರೈಲು ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಸಂಖ್ಯೆ ಬಹುಪಾಲು ಹೆಚ್ಚಿದೆ. ರೈಲ್ವೆ ಮೂಲಕ ಸರಕು ಸಾಗಣೆಯಂತೂ ದಿನೇದಿನೇ ಹೆಚ್ಚಾಗುತ್ತಿದೆ. ಭಾರತದ ರೈಲು ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಜಾಲದಲ್ಲಿ 7,000ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣಗಳೂ 62,000ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಉದ್ದದ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳೂ ವಿವಿಧ ಪ್ರಕಾರದ ಎಂಜಿನ್ನುಗಳೂ (ಸು. 8,000) ವಿವಿಧ ದರ್ಜೆಯ ಬೋಗಿಗಳೂ (ಸು. 4,000) ವಿವಿಧ ಬಗೆಯ ವಿದ್ಯುತ್ ಘಟಕಗಳೂ (ಸು. 3,500) ಗೂಡ್ಸ್‍ಗಾಡಿಗಳೂ (ಸು. 4,00,000) ಇವೆ. ಭಾರತದ ರೈಲ್ವೆವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 15 ದಶಲಕ್ಷಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾರ್ಮಿಕರು ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಸು. 760 ಕಿಮೀ ಉದ್ದದ ಕೊಂಕಣ ರೈಲು ಮಾರ್ಗದ ನಿರ್ಮಾಣದ ಕಾರ್ಯ ಪೂರೈಸಿರುವುದರಿಂದ (1998) ಸರಕು ಹಾಗೂ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಸಾರಿಗೆ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ ಯಶಸ್ಸು ಕಂಡಿದೆ. 1995-96ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 609 ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳ ವಿದ್ಯುದೀಕರಣ ನಡೆದಿದೆ ಇದು ಒಟ್ಟು 12,875 ಕಿಮೀ ಆಗುತ್ತದೆ. ಎಂಟನೆಯ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸು. 2,700 ಕಿಮೀ ರೈಲುಮಾರ್ಗದ ವಿದ್ಯುದೀಕರಣ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹಮ್ಮಿಕೊಳ್ಳ ಲಾಗಿತ್ತು. ಈಗ ಇದು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಇಡೀ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪದ ರೈಲುಮಾರ್ಗ (ಯೂನಿಗೇಜ್) ಇರಬೇಕು ಎಂಬ ಯೋಜನೆಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರದ ಹಲವೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಲಿ ಇರುವ ಮೀಟರ್‍ಗೇಜ್ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಬ್ರಾಡ್‍ಗೇಜ್ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಕಾರ್ಯ ನಡೆದಿದೆ. ಗೇಜ್ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನು 1992-93ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾ ಯಿತು. 12,000 ಕಿಮೀ ಉದ್ದದ ಮೀಟರ್‍ಗೇಜ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾರೋಗೇಜ್ ರೈಲುಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ಬದಲಾವಣೆಗಾಗಿ ಗೊತ್ತು ಮಾಡಲಾಗಿದ್ದು ಅವುಗಳ ಪೈಕಿ 6,000 ಕಿಮೀ ಉದ್ದದ ರೈಲುಮಾರ್ಗವನ್ನು 1997ರ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬ್ರಾಡ್‍ಗೇಜಿಗೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಲಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಬಹುತೇಕ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿದೆ. ಪ್ರಮುಖರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿನ ಬ್ರಾಡ್‍ಗೇಜ್ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ವಿಂಗಡಣೆ ಹೀಗಿದೆ: ಒರಿಸ್ಸ (ಸೇ 93), ಪಂಜಾಬ್ (92), ಕೇರಳ (67), ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ (64) ಮತ್ತು ಹರಿಯಾಣ (59). ಏಕರೂಪದ ರೈಲುಮಾರ್ಗದಿಂದ ಪ್ರಯಾಣಿಕರೂ ಸೇರಿದಂತೆ ಸರಕುಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಒಂದು ಸ್ಥಳದಿಂದ ದೂರದ ಮತ್ತೊಂದು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಬೋಗಿ ಬದಲಾಯಿಸದ ಹಾಗೆ ಸಾಗಿಸುವುದು ಸುಲಭವೂ ವಿಳಂಬವನ್ನು ಕಡಿಮೆಮಾಡುವಂಥದೂ ಆಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ ಮುಂಗಡವಾಗಿ ಸ್ಥಳಗಳನ್ನು ಕಾದಿರಿಸುವಲ್ಲಿ ಜನಗೆ ಅನುಕೂಲವೆಸಗುವ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಕಾದಿರಿಸುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಕಂಪ್ಯೂಟರೀಕರಣ ಸುಲಭವಾಗಿಸಿದೆ. 300ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕಾದಿರಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳು ಇರುವ ರೈಲುನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟ ರೀಕೃತ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸೌಲಭ್ಯ ಒದಗಿಸುವ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ವಿಮೆ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು 1994 ಆಗಸ್ಟ್ 1ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಗಿದೆ. ರೈಲಿನಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಮಾಡುವವರ ಕ್ಷೇಮಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಭಯೋತ್ಪಾದಕ ಕೃತ್ಯಗಳು, ಬಾಂಬು ಸ್ಫೋಟ, ದರೋಡೆ ಪ್ರಸಂಗಗಳು, ಅಹಿಂಸಾ ಕೃತ್ಯಗಳು, ರೈಲುಗಾಡಿಯ ಒಳಗೆ ಗುಂಡಿನ ಹೊಡೆದಾಟಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆ, ನಿರೀಕ್ಷಾ ಕೊಠಡಿಯೊಳಗೆ, ಪ್ಲಾಟ್‍ಫಾರಮ್ಮುಗಳಲ್ಲಿ, ಸಾಮಗ್ರಿ ಇಡುವೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ, ಟಿಕೀಟುನೀಡುವ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರೈಲುನಿಲ್ದಾಣದ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯೊಳಗೆ ಬರುವ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಒದಗುವ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪ್ರಸಂಗಗಳ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಹಾನಿಗೀಡಾದವರಿಗೆ ಯುಕ್ತ ವಿಮಾಪರಿಹಾರ ನೀಡುವುದು ಈ ವಿಮೆಯ ಉದ್ದೇಶ. ರೈಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಅಂಚೆ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳನ್ನು ರೈಲ್ವೆಸಂಪರ್ಕ ಇರುವೆಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೆಡೆಯಿಂದ ಮತ್ತೊಂದೆಡೆಗೆ ರವಾನಿಸುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಡೆಸಿಕೊಂಡು ಬಂದಿದೆ. ಈ ಸೇವೆಗಾಗಿ ರೈಲ್ವೆ ಅಂಚೆ ಸೇವೆ (ರೈಲ್ವೆ ಮೇಲ್ ಸರ್ವೀಸ್) ಎಂಬ ವಿಭಾಗ (ಸ್ಥಾಪನೆ: 1907) ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆ ಮತ್ತು ರೈಲ್ವೆ ಇಲಾಖೆಗಳ ಸಂಯುಕ್ತ ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಹಾಗೂ ಸರಕು ಸಾಗಣೆಯ ಅನುಕೂಲಕ್ಕಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆ ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ವಲಯಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಡೆಸಿಕೊಂಡುಬರುತ್ತಿದೆ. ಒಂದೊಂದು ವಲಯದಲ್ಲೂ ಅದರದೇ ಆದ ವಲಯ ಕಚೇರಿಗಳು, ಆಡಳಿತಾತ್ಮಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು ಇವೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿರುವ ರೈಲ್ವೆ ವಲಯಗಳೆಂದರೆ-ಸೆಂಟ್ರಲ್ (ಕೇಂದ್ರ ಕಚೇರಿ ಮುಂಬಯಿ ವಿ.ಟಿ), ಈಸ್ಟರ್ನ್ (ಕೊಲ್ಕತ್ತ), ನಾರ್ದರ್ನ್ (ನವದೆಹಲಿ), ನಾರ್ತ್ ಈಸ್ಟರ್ನ್ (ಗೋರಕಪುರ) ನಾರ್ತ್ ಈಸ್ಟರ್ನ್‍ಫಾಂಟೀಯರ್ (ಮಲಿಗಾಂವ್-ಗೌಹತಿ) ಸರ್ದರ್ನ್(ಚೆನ್ನೈ), ಸೌತ್‍ಸೆಂಟ್ರಲ್ (ಸಿಕಂದರಾಬಾದ್), ಸೌತ್ ಈಸ್ಟರ್ನ್ (ಕಲ್ಕತ್ತ), ವೆಸ್ಟರ್ನ್ (ಚರ್ಚ್‍ಗೇಟ್-ಮುಂಬೈ) ಮತ್ತು ಸೌತ್ ವೆಸ್ಟರ್ನ್ (ಬೆಂಗಳೂರು). ==ವಿಶೇಷ ಮಾಹಿತಿಗಳು== ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದವಾದ ರೈಲುಮಾರ್ಗ ಎಂದರೆ ರಷ್ಯದ ಮಾಸ್ಕೋ ಮತ್ತು ನಕೋಡ ನಗರಗಳ ನಡುವಿನ, 9,438 ಕಿಮೀ ಉದ್ದದ ಟ್ರಾನ್ಸ್ ಸೈಬೀರಿಯನ್ ರೈಲುಮಾರ್ಗ. ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದದ ಪ್ಲಾಟ್‍ಫಾರಮ್ (833 ಮೀ) ಇರುವುದು ಭಾರತದ ಖರಾಗ್‍ಪುರ ರೈಲುನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ. ಪ್ರಪಂಚದ ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದದ ರೈಲು ನಿಲ್ದಾಣ ಅಮೆರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನಗಳ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ ಗ್ರ್ಯಾಂಡ್ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಟರ್ಮಿನಲ್ (48 ಎಕರೆ ವಿಸ್ತೀರ್ಣ; ಮೇಲಿನ ಹಂತದಲ್ಲಿ 41 ಮಾರ್ಗಗಳೂ ಕೆಳಗಿನ ಹಂತದಲ್ಲಿ 26 ಮಾರ್ಗಗಳೂ ಇವೆ). ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕದ ಬೋಲಿವಿಯದಲ್ಲಿನ ಕಾಂಡಾರ್ ರೈಲುನಿಲ್ದಾಣ ಪ್ರಪಂಚದಲ್ಲೇ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ್ದು (4,786 ಮೀ). ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದನೆಯ ರೈಲುಸುರಂಗ ಜಪಾನಿನ ಸೀಕಾನ್ ರಸ್ತೆಸುರಂಗ. ಅತ್ಯಂತ ಉದ್ದನೆಯ ರೈಲು ಸೇತುವೆ ಆಫ್ರಿಕದ ಜಾಂಬೆಜೀ ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿರುವಂಥದ್ದು. ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{reflist}} {{Includes Wikisource|ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ/ರೈಲುಸಾರಿಗೆ}} [[ವರ್ಗ:ಸಾರಿಗೆ]] [[ವರ್ಗ:ಮೈಸೂರು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯ ವಿಶ್ವಕೋಶ]] kpor9rtqslociwtbm8qct3zaqxyu2l2 0 140742 1113516 1087360 2022-08-12T22:18:49Z Петров Эдуард 69991 wikitext text/x-wiki {{ವರ್ಗ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಏಷ್ಯನ್ ತಿಂಗಳು ೨೦೨೧}} {{Infobox currency | currency_name_in_local = ශ්‍රී ලංකා රුපියල් <small>{{in lang|si}}</small> <br />இலங்கை ரூபாய் <small>{{in lang|ta}}</small> | image_1 = Shri-lanka3.jpg | image_title_1 = ₨ 5,000 note of the 2010 ''Development, Prosperity and Sri Lanka Dancers'' series | iso_code = LKR | iso_number = | using_countries = {{LKA}} | inflation_rate = {{IncreaseNegative}} 12% <small>(2021)</small> | inflation_source_date = ''[http://www.cbsl.gov.lk/ Central Bank of Sri Lanka]'' | inflation_method = [[Consumer price index|CPI]] | subunit_ratio_1 = {{frac|100}} | subunit_name_1 = [[Cent (currency)|cent]] (¢) | symbol = '''₨''', '''රු''', '''ரூ''' | frequently_used_coins = ₨ 1, ₨ 2, ₨ 5, ₨ 10 | frequently_used_banknotes = ₨ 20, ₨ 50, ₨ 100, ₨ 500, ₨ 1,000, ₨ 5,000 | issuing_authority = [[Central Bank of Sri Lanka]] | issuing_authority_website = {{URL|www.cbsl.gov.lk|cbsl.gov.lk}} | printer = [[De La Rue|De La Rue Lanka Currency and Security Print (Pvt) Ltd]] | printer_website = {{URL|https://www.delarue.com/srilanka|delarue.com}} | mint = [[Royal Mint|Royal Mint, United Kingdom]] | mint_website = {{URL|www.royalmint.com|royalmint.com}} }}   [[Category:ISO 4217|LKR]] [[ವರ್ಗ:ವಿಕಿಪೀಡಿಯ ಏಷ್ಯನ್ ತಿಂಗಳು ೨೦೨೧]] [[ಚಿತ್ರ:USD_rate_to_LKR.svg|thumb| 1973 ರಿಂದ US$1 ಗೆ ವಿನಿಮಯ ದರ]] '''ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ರೂಪಾಯಿ''' ( {{Lang-ta|ரூபாய்}} ; ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ '''₨''' ''',''' ಕೋಡ್ : '''LKR''' [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ|) ಶ್ರೀಲಂಕಾದ]] ಕರೆನ್ಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೧೦೦ ಸೆಂಟ್‌ಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಇದನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ₨ ಅಂತ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿನ ಹಲವು ದೇಶಗಳ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಕರೆನ್ಸಿ ಕೋಡ್ LKR ಅನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == ೧೮೨೫ ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೌಂಡ್ ಸಿಲೋನ್‌ನ (ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮೊದಲ ಹೆಸರು) ಅಧಿಕೃತ ಕರೆನ್ಸಿಯಾಯಿತು . ಇದು ಅದಕ್ಕೆ ಮುಂಚೆ ಇದ್ದ ಸಿಲೋನೀಸ್ ರಿಕ್ಸ್‌ಡಾಲರ್ ಬದಲಿಗೆ ಚಾಲ್ತಿಗೆ ಬಂತು. ಒಂದು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೌಂಡಿಗೆ ೧೩.೫ ಸಿಲೋನೀಸ್ ಡಾಲರಿನ ಎಕ್ಸ ಚೇಂಜ್ ಪದ್ದಂತಿಯಂತೆ ಇದನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದರ ಜೊತೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನೂ ಚಲಾವಣೆಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ೧೮೨೭ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೌಂಡುಗಳ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಟ್ರೆಷರಿ ನೋಟುಗಳನ್ನು ತರಲಾಯಿತು. ರಿಕ್ಸೋಡಾಲರಿನ ರೂಪದಲ್ಲಿದ್ದ ಹಣವನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಪೌಂಡುಗಳಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಲು ಜನತೆಗೆ ತಿಳಿಸಲಾಯಿತು. ಬದಲಾವಣೆ ಆಗದಿದ್ದ ರಿಕ್ಸ್ ಡಾಲರುಗಳನ್ನು ೧೮೩೧ರಲ್ಲಿ ಅಮಾನ್ಯ ಮಾಡಯಾಯಿತು(demonetized) 26 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1836 ರಂದು [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು]] ಸಿಲೋನ್‌ನ ಅಧಿಕೃತ ನಾಣ್ಯವನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 1836 ರ ನಂತರ ರೂಪಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಪೌಂಡ್ ಮುಖಬೆಲೆಯ ಖಜಾನೆ ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಾಗುತ್ತಿದ್ದವು . ಇವೆರಡರ ಜೊತೆಗೆ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಾಣ್ಯಗಳೂ ಅಧಿಕೃತವಾಗಿ ಉಳಿದವು. ಖಾತೆಗಳನ್ನು ಪೌಂಡ್‌ಗಳು, ಶಿಲ್ಲಿಂಗ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಪೆನ್ಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಪ್ರತಿ ರೂಪಾಯಿಗೆ 2 ಶಿಲ್ಲಿಂಗ್‌ಗಳ ಎಕ್ಸ್ ಚೇಂಜ್ ದರ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸಿಲೋನ್ ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಿದ ಮೊದಲ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ (1844). ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ಮುದ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಖಜಾನೆ ನೋಟುಗಳನ್ನು 1856 ರಲ್ಲಿ ಹಿಂತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಯನ್ನು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಅಧಿಕೃತ ಹಣವಾಗಿ ಕಾನೂನು ಟೆಂಡರ್ 18 ಜೂನ್ 1869 ರ ಮೂಲಕ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. 23 ಆಗಸ್ಟ್ 1871 ರಂದು ಒಂದು ರೂಪಾಯಿಗೆ ೧೦೦ ಸೆಂಟುಗಳು ಎಂಬ ಪದ್ದತಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು . 1 ಜನವರಿ 1872 ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಕಾನೂನು ಟೆಂಡರ್, ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕರೆನ್ಸಿಯನ್ನು ರೂಪಾಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಅಂದಿನ ಎಕ್ಸ್ ಚೇಂಜ್ ದರದೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿತು. == ನಾಣ್ಯಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:British Ceylon, 1 cent 1870, Victoria.jpg|thumb|ನಾಣ್ಯ 1 ಸೆಂಟ್ 1870]] 1872 ರಲ್ಲಿ, ತಾಮ್ರದ ಕಾಲು ¢,  ಅರ್ಧ ¢, 1¢ ಮತ್ತು 5¢ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು, ನಂತರ 1892 ರಲ್ಲಿ ಬೆಳ್ಳಿ 10¢, 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ಗಳು ಪರಿಚಯಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ತಾಮ್ರದ ಕಾಲು ¢ ಉತ್ಪಾದನೆ  ಸಿ 1904 ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು. ದೊಡ್ಡದಾದ, ತಾಮ್ರದ 5¢ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು 1909 ರಲ್ಲಿ ಚಿಕ್ಕದಾದ ಕುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ ನಾಣ್ಯಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ಮುಂಚಿನ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ನಾಣ್ಯಗಳ ಬದಲು ಇವು ದುಂಡಗಿನ ಮೂಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಚೌಕಾಕಾರವಾಗಿತ್ತು. 1919 ರಲ್ಲಿ, ಬಳಸಿದ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮತೆಯನ್ನು .800 ರಿಂದ .550 ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಲಾಯಿತು. 1940 ಮತ್ತು 1944 ರ ನಡುವೆ, ನಾಣ್ಯಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ಬದಲಾವಣೆಯನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲಾಯಿತು.   1940 ರಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ¢ ಉತ್ಪಾದನೆ ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು, 1942 ರಲ್ಲಿ ತಾಮ್ರದ ಬದಲು ಕಡಿಮೆ ತೂಕ ಮತ್ತು ದಪ್ಪದ ಕಂಚಿನ 1¢ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ನಿಕಲ್-ಹಿತ್ತಾಳೆ ಯ ನಾಣ್ಯಗಳು 5¢ ರ ಕುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದವು. ಮತ್ತು ಅವು 1943 ರಲ್ಲಿ 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ರ ಬೆಳ್ಳಿಯ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದವು . 1944 ರಲ್ಲಿ ನಿಕಲ್-ಹಿತ್ತಾಳೆ, ಸ್ಕಲ್ಲೋಪ್ಡ್ ಆಕಾರದ 2c ಮತ್ತು 10c ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. 10¢ ನಾಣ್ಯವು ಬೆಳ್ಳಿಯ 10¢ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. == ನಾಣ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಗಣ್ಯರ ನೆನಪು == ಕಿಂಗ್ ಜಾರ್ಜ್ VI ರ ಭಾವಚಿತ್ರದೊಂದಿಗೆ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ನಾಣ್ಯಗಳು 1952 ರಲ್ಲಿ ಅವರ ಮರಣದ ನಂತರವೂ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. ನಂತರ 1957 ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ 2¢ ನಾಣ್ಯಗಳು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ [[ಎರಡನೇ ಎಲಿಜಬೆಥ್|ರಾಣಿ ಎಲಿಜಬೆತ್ II]] ರನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಿದ ಏಕೈಕ ನಾಣ್ಯಗಳಾಗಿವೆ. 1957 ರಲ್ಲಿ, ಕುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ ₨&nbsp;1 ನಾಣ್ಯಗಳು ಮತ್ತು .925 ಬೆಳ್ಳಿ ₨&nbsp;2,500 ವರ್ಷಗಳ ಬೌದ್ಧ ಧರ್ಮವನ್ನು ನೆನಪಿಸುವ 5 ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. 1963 ರಲ್ಲಿ, ಹೊಸ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು, ಇದು ರಾಜನ ಭಾವಚಿತ್ರದ ಬದಲಿಗೆ ಸಿಲೋನ್‌ನ ಆರ್ಮೋರಿಯಲ್ ಚಿಹ್ನೆಯನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ 1c ಮತ್ತು 2c, ನಿಕಲ್ ಹಿತ್ತಾಳೆ 5¢ ಮತ್ತು 10¢ ಮತ್ತು ಕುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ಮತ್ತು ₨ 1 ನಾಣ್ಯಗಳು ಬಿಡುಗಡೆಯಾದವು, ಈ ನಾಣ್ಯಗಳು ಹಿಂದಿನ ಸರಣಿಯ ಅದೇ ಆಕಾರಗಳು ಮತ್ತು ಗಾತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ವಿಭಿನ್ನ ವಸ್ತುಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದವು. 1976 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಏಳು-ಬದಿಯ ₨ 2 ಮತ್ತು ಹತ್ತು-ಬದಿಯ ₨ 5 ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಸೀಮಿತ ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. 1978 ರಲ್ಲಿ, ಅಪಮೌಲ್ಯೀಕರಣವು 5¢ ಮತ್ತು 10¢ ನಲ್ಲಿ ನಿಕಲ್-ಹಿತ್ತಾಳೆಯ ಬದಲಿಯಾಗಿ ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಅನ್ನು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು, ಆದರೆ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ 1c ಮತ್ತು 2c ಅನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು. ಕ್ಯುಪ್ರೊ-ನಿಕಲ್ ₨ 2 ಮತ್ತು ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ-ಕಂಚಿನ ₨ 5 ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು 1984 ರಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅನುಗುಣವಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. 1987 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ₨ 10 ಅನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು, ಇದು 5¢ ನಾಣ್ಯದಂತೆ ದುಂಡಗಿನ ಅಂಚುಗಳೊಂದಿಗೆ ಚೌಕವಾಗಿದೆ. 1998 ರಲ್ಲಿ ಬೈಮೆಟಾಲಿಕ್ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ₨ 10 ನಾಣ್ಯವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಹಿಂದಿನ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿರುವ ರೂಪಾಯಿ ಮುಖಬೆಲೆಗಳಂತೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ಮತ್ತೆ ಸೀಮಿತ ಪೂರೈಕೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ನೀಡಲಾಯಿತು, ಅನುಗುಣವಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳನ್ನು ಬದಲಿಸುವ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ. 1972 ರಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಾಣ್ಯಗಳ ಮುಂಭಾಗವು ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಗಣರಾಜ್ಯದ ಆರ್ಮೋರಿಯಲ್ ಧ್ವಜವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ನಾಣ್ಯದ ಹಿಮ್ಮುಖ ಮೌಲ್ಯವು ಅಂಕಿಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು [[ಸಿಂಹಳ ಭಾಷೆ|ಸಿಂಹಳ]], [[ತಮಿಳು]] ಮತ್ತು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ. ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಂಚಿಕೆಯ ವರ್ಷವನ್ನು ಸಿಂಹಳದಲ್ಲಿ SRI LANKA ಜೊತೆಗೆ. ಕಡಿಮೆ ಮೌಲ್ಯದ 1¢, 2¢, 5¢, 10¢, 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ಈಗ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತುಇವುಗಳ ಟಂಕಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹೊಸ ನಾಣ್ಯಗಳ ಅವಲೋಕನ ಮತ್ತು ಹಿಮ್ಮುಖ ವಿನ್ಯಾಸಗಳು ಒಂದೇ ರೀತಿಯ ಪಂಗಡಗಳ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಹೊಸ ಸರಣಿಯ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ನಾಣ್ಯಗಳಿಗೆ ಹೋಲುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅವುಗಳ ತೂಕ ಮತ್ತು ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಗುರುತಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಮತ್ತು ಉತ್ಪಾದನಾ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ ಉಳಿಸಲು ಘನ ಮಿಶ್ರಲೋಹಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿ ಎಲೆಕ್ಟ್ರೋಪ್ಲೇಟೆಡ್ ಸ್ಟೀಲ್‌ಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗಿದೆ. 2017 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇನ್‌ಲೆಸ್ ಸ್ಟೀಲ್ ನಾಣ್ಯಗಳ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹೊಸ ಸರಣಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿದೆ. {| class="wikitable" style="font-size: 90%" ! colspan="10" |2005 - ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಹಳೆಯ ನಾಣ್ಯ ಸರಣಿ |- ! colspan="1" | ಚಿತ್ರ ! ಮೌಲ್ಯ ! ಮುಖಮುಖ ! ಹಿಮ್ಮುಖ ! ಲೋಹದ ! ವ್ಯಾಸ ! ತೂಕ ! ದಪ್ಪ ! ಎಡ್ಜ್ ! ವರ್ಷ |- {{Coin-copper-color}} | align="center" |[[File:Bc0035_25c_2005.jpg|100x100px]]</img> | 25¢ | rowspan="6" | ಆರ್ಮೋರಿಯಲ್ ಎನ್ಸೈನ್ | rowspan="6" | ದೇಶದ ಹೆಸರು, ವರ್ಷ ಮತ್ತು ಮೌಲ್ಯ | rowspan="2" | ತಾಮ್ರ ಲೇಪಿತ ಉಕ್ಕು | 16.0&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.68 ಗ್ರಾಂ | 1.2&nbsp;ಮಿಮೀ | ಸರಳ | rowspan="5" | 2005 |- {{Coin-copper-color}} | align="center" |[[File:Bc0036_50c_2005.jpg|100x100px]]</img> | 50¢ | 18.0&nbsp;ಮಿಮೀ | 2.5 ಗ್ರಾಂ | 1.4&nbsp;ಮಿಮೀ | ಸರಳ |- {{Coin-yellow-color}} | align="center" |[[File:Bc0037_1r_2005.jpg|100x100px]]</img> | ₨ 1 | [[Brass|ಹಿತ್ತಾಳೆ]] ಲೇಪಿತ ಉಕ್ಕು | 20.0&nbsp;ಮಿಮೀ | 3.65 ಗ್ರಾಂ | 1.7&nbsp;ಮಿಮೀ | ಗಿರಣಿ |- | align="center" |</img> | ₨ 2 | [[ನಿಕಲ್]] ಲೇಪಿತ ಸ್ಟೀಲ್ | 28.5&nbsp;ಮಿಮೀ | 7.0 ಗ್ರಾಂ | 1.5&nbsp;ಮಿಮೀ | ಗಿರಣಿ |- {{Coin-yellow-color}} | align="center" |[[File:Bc0039_5r_2005.jpg|100x100px]]</img> | ₨ 5 | ಹಿತ್ತಾಳೆ ಲೇಪಿತ ಉಕ್ಕು | 23.5&nbsp;ಮಿಮೀ | 7.7 ಗ್ರಾಂ | 2.7&nbsp;ಮಿಮೀ | ಪತ್ರ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 10 | ನಿಕಲ್ ಲೇಪಿತ ಸ್ಟೀಲ್ | 26.4&nbsp;ಮಿಮೀ ( [[Hendecagon|ಹೆಂಡೆಕಾಗನ್]] ) | 8.36 ಗ್ರಾಂ | 2.1&nbsp;ಮಿಮೀ | ಸರಳ | 2009 |} === 2017 - ಹೊಸ ನಾಣ್ಯ ಸರಣಿ <ref>{{Cite web|url=http://coins.lakdiva.org/srilanka17/|title=2017 - New Coin Series SRI LANKA|publisher=coins.lakdiva.org}}</ref> === {| class="wikitable" style="font-size: 90%" ! colspan="10" |2017 ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಹೊಸ ನಾಣ್ಯ ಸರಣಿ |- ! colspan="1" | ಚಿತ್ರ ! ಪಂಗಡ ! ಮುಖಮುಖ ! ಹಿಮ್ಮುಖ ! ಲೋಹದ ! ವ್ಯಾಸ ! ದಪ್ಪ ! ಆಕಾರ ! ಎಡ್ಜ್ ! ವರ್ಷ |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 1 | rowspan="3" | ದೇಶದ ಹೆಸರು, ಆರ್ಮೋರಿಯಲ್ ಧ್ವಜ ಮತ್ತು ವರ್ಷ | rowspan="3" | ಮೌಲ್ಯ | rowspan="3" | [[Stainless steel|ತುಕ್ಕಹಿಡಿಯದ ಉಕ್ಕು]] | 20&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.75&nbsp;ಮಿಮೀ | rowspan="3" | ಸುತ್ತಿನಲ್ಲಿ | ಇಂಟರ್ಮಿಟೆಡ್ ಮಿಲ್ಡ್ | rowspan="4" | 2017 |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 2 | 22&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.75&nbsp;ಮಿಮೀ | ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 5 | 23.5&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.8&nbsp;ಮಿಮೀ | ನಿಯಮಿತ ಇಂಡೆಂಟೇಶನ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಅರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ |- {{Coin-silver-color}} | | ₨ 10 | | | | 26.4&nbsp;ಮಿಮೀ | 1.8&nbsp;ಮಿಮೀ | ಹನ್ನೊಂದು ಲೋಬ್ಡ್ | ನಿಯಮಿತ ಇಂಡೆಂಟೇಶನ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಅರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ |- | | ₨ 20 | | | ಅಲ್ಯೂಮಿನಿಯಂ ಕಂಚು | 28&nbsp;ಮಿಮೀ | 2.0&nbsp;ಮಿಮೀ | ಏಳು ಹಾಲೆಗಳು | ಸರಳ | 2020 |} === ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯಗಳು === ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ 1957 ರಿಂದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. 15 ಡಿಸೆಂಬರ್ 2010 ರಂದು, 60 ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವವನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು, ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫ್ರಾಸ್ಟೆಡ್ ಪ್ರೂಫ್ ಕ್ರೌನ್ ಗಾತ್ರದ ಬಹು-ಬಣ್ಣದ ಬೆಳ್ಳಿಯ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯವನ್ನು ₨ 5,000 ಮುಖಬೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿತು. ಇದು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ಮೊದಲ ಬಹು-ಬಣ್ಣದ ನಾಣ್ಯವಾಗಿದೆ. ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯಗಳು: == ನೋಟುಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:CEY-23-Government_of_Ceylon-5_Rupees_(1929).jpg|thumb| ಸಿಲೋನ್ ಸರ್ಕಾರ, ₨ 5 (1929)]]   ಸಿಲೋನ್ ಸರ್ಕಾರವು 1885 ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಮೊದಲ ರೂಪಾಯಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟ್ ಬಿಡುಗಡೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ₨ 5 ನೋಟು (1885–1925) ನಂತರ ₨ 10 (1894–1926) ಮತ್ತು ₨ 1,000 ನೋಟು (1899 ಮತ್ತು 1915). {{Sfn|Cuhaj|2010}} ಎರಡನೇ ಸಂಚಿಕೆಯು ₨ 1 (1917-1939), ₨ 2 (1917-1921), ₨ 50 (1914) ಮತ್ತು ₨ 100 (1919) ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. {{Sfn|Cuhaj|2010}} 1920 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ 1930 ರ ದಶಕ) ₨ 1 (ಮೇಲೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ), ₨ 2 (1925-39), ಎರಡು ರೀತಿಯ ₨ 5 (1925-28 ಮತ್ತು 1929-39), ಎರಡು ವಿಧದ ₨ 10 (1927–28 ಮತ್ತು 1929–39), ₨ 50 (1922–39), ₨ 100 (1926–39), ₨ 500 (1926), ಮತ್ತು ₨ 1,000 (1929) ನೋಟುಗಳು ಚಲಾವಣೆಯಲ್ಲಿವೆ. {{Sfn|Cuhaj|2010}} 1941ರಲ್ಲಿ ಎರಡು ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿದ್ದವು. ಮೊದಲನೆಯದು 1941 ರಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾದ ₨ 1, ₨ 2, ₨ 5, ₨ 10 ನೋಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. {{Sfn|Cuhaj|2010}} ಸ್ವಲ್ಪ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ನೀಡಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯೊಂದಿಗೆ ₨ 1,000 ನೋಟು (1938) ಅನ್ನು ಗುಂಪು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. {{Sfn|Cuhaj|2010}} 1941 ರ ಎರಡನೇ ಸಂಚಿಕೆಯು ₨ 1 (1941-49), ₨ 2 (1941-49), ₨ 5 (1941-49), ₨ 10 (1941-46), ₨ 50 (1941-45), ₨ ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. 100 (1941–45), ₨ 1,000 (1941), ಮತ್ತು ₨ 10,000 (1947) ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು. [nb 1] {{Sfn|Cuhaj|2010}} 1942 ರಲ್ಲಿ, ಭಾಗಶಃ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟು ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. 25¢ ಮತ್ತು 50¢ ಟಿಪ್ಪಣಿ (1942) {{Sfn|Cuhaj|2010}} 5¢ (1942), 10¢ (1942-43), 25¢ (1942-49), ಮತ್ತು 50¢ ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು (1942-49) ಎರಡನೇ ಸಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ) {{Sfn|Cuhaj|2010}} The Central Bank of Ceylon{{#tag:ref|The Central Bank of Ceylon was established by the Monetary Law Act (MLA) No. 58 of 1949 and commenced operations on 28 August 1950.<ref>{{cite book | last1 = Linzmayer | first1 = Owen | title = The Banknote Book | chapter = Ceylon | publisher = BanknoteNews.com | year = 2013 | location = San Francisco, CA | url = http://www.banknotebook.com}}</ref>}|group="nb"} issued ₨ 1 and ₨ 10 rupee notes (1951),{{Sfn|Cuhaj|2010}} ₨&nbsp;1, ₨&nbsp;2, ₨&nbsp;5, ₨&nbsp;50, and ₨&nbsp;100 notes (1952–54){{#tag:ref|The ₨ 5 note was not issued in 1953{{Sfn|Cuhaj|2010|p=201}} and the ₨ 10 note was issued in 1953 and 1954.{{Sfn|Cuhaj|2010|p=202}}|group="nb"}} ₨ 1 ನೋಟುಗಳನ್ನು 1963 ರಲ್ಲಿ ನಾಣ್ಯಗಳಿಂದ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಯಿತು. 1977 ರಿಂದ, ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಿಂದ ನೋಟುಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ₨ 20 ನೋಟುಗಳನ್ನು 1979 ರಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು, ನಂತರ 1981 ರಲ್ಲಿ ₨ 500 ಮತ್ತು ₨ 1,000. 1998 ರಲ್ಲಿ ₨ 200 ಮತ್ತು 2006 ರಲ್ಲಿ ₨ 2,000 (ಮುಕ್ತಾಯಗೊಂಡಿದೆ). ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳು ಅಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿದ್ದು ಅವುಗಳು ಹಿಮ್ಮುಖದಲ್ಲಿ ಲಂಬವಾಗಿ ಮುದ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ. 1998 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ 50 ನೇ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದ (1948-1998) ಸ್ಮರಣಾರ್ಥವಾಗಿ ₨ 200 ನೋಟು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಇದು ಶ್ರೀಲಂಕಾದಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಮೊದಲ ಪಾಲಿಮರ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ನೋಟ್ ಪ್ರಿಂಟಿಂಗ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಿಂದ ಮುದ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಪಂಗಡಗಳನ್ನು ಡಿ ಲಾ ರೂ ಲಂಕಾ ಕರೆನ್ಸಿ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಪ್ರಿಂಟ್ (ಪ್ರೈ) ಲಿಮಿಟೆಡ್, ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ಡಿ ಲಾ ರೂ ಜಂಟಿ ಉದ್ಯಮದಿಂದ ಮುದ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ [[ಮಹಿಂದಾ ರಾಜಪಕ್ಸೆ|ಮಹಿಂದಾ ರಾಜಪಕ್ಸೆ ಅವರ]] ಭಾವಚಿತ್ರಗಳು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನೋಟುಗಳ ಮುಂಭಾಗವನ್ನು ಅಲಂಕರಿಸಿದ್ದರೆ, ಹಿಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯಗಳು, ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಭೂದೃಶ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೈಗಾರಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು ಸಾಧನೆಗಳನ್ನು ಬಿಂಬಿಸುವ ಚಿತ್ರಗಳಿವೆ. . == ವಿನಿಮಯ ದರ == {{Exchange Rate|LKR|INR|USD}} ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ರೂಪಾಯಿಯು ಮುಚ್ಚಿದ ಕರೆನ್ಸಿಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲು ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.feelsl.com/currency-in-sri-lanka/|title=Currency in Sri Lanka : A Guide on Using LKR|date=15 April 2021}}</ref> ನೀವು ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ದೇಶದಾದ್ಯಂತ ಲಭ್ಯವಿರುವ ಕರೆನ್ಸಿ ಔಟ್‌ಲೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ LKR ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{reflist}} {{Reflist|group="nb"}}   === ಮೂಲಗಳು === * [http://collect.ceylanka.net ಸಿಲೋನ್ ಮತ್ತು ಶ್ರೀಲಂಕಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಗಳು - ನೋಟುಗಳು ಮತ್ತು ನಾಣ್ಯಗಳು] * [http://coins.lakdiva.org/srilanka/srilanka.html ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಪ್ರಸ್ತುತ ನಾಣ್ಯಗಳು] * [http://coins.lakdiva.org/main.html ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಪ್ರಾಚೀನ ನಾಣ್ಯಗಳು] * [https://web.archive.org/web/20060715141127/http://www.polymernotes.org/country_pages/LKA.htm ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಪಾಲಿಮರ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ನೋಟುಗಳು] * [https://web.archive.org/web/20060615050440/http://polonnaruwa.org/coins/vijayabahu-kahavanu.html ಪೊಲೊನ್ನರುವಾ, ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ನಾಣ್ಯಗಳು] * [http://coins.lakdiva.org/dutch/ ಸಿಲೋನ್‌ನ ಡಚ್ VOC ನಾಣ್ಯಗಳು] * [http://www.members.tripod.com/ceylonweb/copper_massas.htm 12 ರಿಂದ 15 ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಂಹಳದ ತಾಮ್ರದ ನಾಣ್ಯ] * [https://web.archive.org/web/20060915231408/http://www.tranquebar.dk/ceylonramme.htm ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಆರಂಭಿಕ ನಾಣ್ಯ] * [http://www.bis-ans-ende-der-welt.net/SriLanka-B-En.htm ಶ್ರೀಲಂಕಾದ ಐತಿಹಾಸಿಕ ನೋಟುಗಳು] (in English and German) * [https://www.cbsl.gov.lk/en/notes-coins/notes-and-coins/commemorative-coins-and-notes ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ನಾಣ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ನೋಟುಗಳು] qxon128b02xoy69riouqylyy8inu6ay 2 142646 1113604 1098289 2022-08-13T06:56:13Z Mahaveer Indra 34672 wikitext text/x-wiki '''ಚಿನಾಬ್ ರೈಲ್ವೇ ಸೇತುವೆ''' ಚೀನಾಬ್ ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಿರುವ ಕಮಾನು ಅಧಾರಿತ ಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ. ಜಮ್ಮುವಿನ ಉಧಾಮ್‌ಪುರ ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಣಿವೆಯ ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಇರುವ ಬಾರಾಮುಲ್ಲಾ ಪಟ್ಟಣಗಳ ನಡುವೆ ರೈಲ್ವೇ ಸಂಪರ್ಕಜಾಲವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ ಉತ್ತರ ವಿಭಾಗವು ಕೈಗೊಂಡಿರುವ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯಾದ ''ಉಧಾಮ್‌ಪುರ್ ಶ್ರೀನಗರ್ ಬಾರಾಮುಲ್ಲಾ ರೈಲ್ ಲಿಂಕ್'' ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಕಮಾನು ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಕಾರ್ಯ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ<ref>{{cite web |title=Alignment Plan- USBRL Project |url=http://usbrl.org/brief.php |website=usbrl.org |publisher=Northern Railway Construction Organization- Northern Railway |accessdate=13 August 2022}}</ref>. ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯ ವಿಭಾಗವಾದ ಉತ್ತರ ರೈಲ್ವೇ ಈ ಯೊಜನೆ ಮತ್ತು ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಹೊಣೆ ಹೊತ್ತಿದೆ. ಸೇತುವೆಯ ನಿರ್ಮಾಣವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ನಂತರ ವಿಶ್ವದ ಅತೀ ಎತ್ತರದ ರೈಲ್ವೇ ಸೆತುವೆ ಎಂಬ ಖ್ಯಾತಿಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಲಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == ಭಾರತದ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಣಿವೆಯನ್ನು ಬೆಸೆಯುವ ಸಲುವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯ ವಿಭಾಗವಾದ ಉತ್ತರ ರೈಲ್ವೇಯು ''ಉಧಾಮ್‌ಪುರ್ ಶ್ರೀನಗರ್ ಬಾರಾಮುಲ್ಲಾ ರೈಲ್ ಲಿಂಕ್'' ಹೆಸರಿನ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಮುನ್ನ hebetk4kxyv1noiswoc8z80mv42yd3h 1113605 1113604 2022-08-13T06:56:41Z Mahaveer Indra 34672 wikitext text/x-wiki '''ಚಿನಾಬ್ ರೈಲ್ವೇ ಸೇತುವೆ''' ಚೀನಾಬ್ ನದಿಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಕಟ್ಟುತ್ತಿರುವ ಕಮಾನು ಅಧಾರಿತ ಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ. ಜಮ್ಮುವಿನ ಉಧಾಮ್‌ಪುರ ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಣಿವೆಯ ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಇರುವ ಬಾರಾಮುಲ್ಲಾ ಪಟ್ಟಣಗಳ ನಡುವೆ ರೈಲ್ವೇ ಸಂಪರ್ಕಜಾಲವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ, ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ ಉತ್ತರ ವಿಭಾಗವು ಕೈಗೊಂಡಿರುವ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯಾದ ''ಉಧಾಮ್‌ಪುರ್ ಶ್ರೀನಗರ್ ಬಾರಾಮುಲ್ಲಾ ರೈಲ್ ಲಿಂಕ್'' ಇದರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಈ ಕಮಾನು ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಕಾರ್ಯ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ<ref>{{cite web |title=Alignment Plan- USBRL Project |url=http://usbrl.org/brief.php |website=usbrl.org |publisher=Northern Railway Construction Organization- Northern Railway |accessdate=13 August 2022}}</ref>. ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯ ವಿಭಾಗವಾದ ಉತ್ತರ ರೈಲ್ವೇ ಈ ಯೊಜನೆ ಮತ್ತು ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣದ ಹೊಣೆ ಹೊತ್ತಿದೆ. ಸೇತುವೆಯ ನಿರ್ಮಾಣವು ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ನಂತರ ವಿಶ್ವದ ಅತೀ ಎತ್ತರದ ರೈಲ್ವೇ ಸೆತುವೆ ಎಂಬ ಖ್ಯಾತಿಗೆ ಪಾತ್ರವಾಗಲಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == ಭಾರತದ ಇತರ ರಾಜ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ಜಮ್ಮು ಮತ್ತು ಕಾಶ್ಮೀರ ಕಣಿವೆಯನ್ನು ಬೆಸೆಯುವ ಸಲುವಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯ ವಿಭಾಗವಾದ ಉತ್ತರ ರೈಲ್ವೇಯು ''ಉಧಾಮ್‌ಪುರ್ ಶ್ರೀನಗರ್ ಬಾರಾಮುಲ್ಲಾ ರೈಲ್ ಲಿಂಕ್'' ಹೆಸರಿನ ಬೃಹತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ೨೦೦೨ರಲ್ಲಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಈ ಯೋಜನೆಗೆ ಮುನ್ನ https://pib.gov.in/PressReleasePage.aspx?PRID=1709809 7g1deo32fplihzkusibe5a4yrjhrnw1 2 142811 1113637 1113405 2022-08-13T08:36:58Z Shreya. Bhaskar 75926 wikitext text/x-wiki ನಾನು ಶ್ರೇಯಾ.ನಾನು ಉಡುಪಿಯ ಡಾ.ಜಿ.ಶಂಕರ್.ಸರಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು ಮತ್ತು ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಅಧ್ಯಯನ ಕೇಂದ್ರ ಇಲ್ಲಿ ದ್ವಿತೀಯ ಬಿ.ಕಾಂ. ನ್ನು ಕಲಿಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ. ವಿಕಿಪೀಡಿಯದಲ್ಲಿ ನಾನು ಬರೆದ ಲೇಖನಗಳು: ೧.[[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]] ೨.[[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]] ೩.[[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] ೪.[[ಐಹೊಳೆ ಶಾಸನ]] ೫.[[ಕರ್ನಾಟಕದ ಜಾನಪದ ಕಲೆಗಳು]] ೬.[[ಭೀಮಗಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ]] 9lf77ch33tegmq7a06s6hvh8chpywfu 2 142824 1113693 1104755 2022-08-13T09:09:37Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki '''ಸೊಲೇ ಗೆಲುವಿನ ಮೊದಲ''' '''ಮೆಟ್ಟಿಲು''' ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಉತ್ತಮವಾದ ಗಾದೆ. '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಾಣಿ''' *ಹುಲಿ '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪಕ್ಷಿ ''' *ನವಿಲು ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು #''ಶಿಸ್ತು'' #''ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ'' #''ಧೈರ್ಯ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ಆಲೋಚನಾ ಶಕ್ತಿ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ನಡವಳಿಕೆ'' #''ಇತ್ಯಾದಿಗಳು'' ‍ [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ]]ನವರನ್ನು ಆಲಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ|ಅವರು]] ೪೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್-ನವರೆಗೆ ೩೮೫ [[ಆಲದ ಮರ]]ಗಳನ್ನು ನೆಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. '''[[ಸಿಗಂದೂರು]] ಶ್ರೀ ಚೌಡೇಶ್ವರಿ ಅಮ್ಮ'''ನವರ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ,ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಾಗರ ತಾಲೂಕಿನ ಸಿಗಂದೂರು ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿದೆ.[[ಸಿಗಂದೂರು |ಇದು]] ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹಲವು ಕಡೆಗಳಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. '''[[ಕುಂದಾಪುರ]]''', [[ಕುಂದಾಪುರ|ಇದು]] ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ [[ಉಡುಪಿ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲ್ಲೂಕು.ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ''ಪ್ರವಾಸ ತಾಣಗಳು'' ಹಾಗೂ ಹಲವಾರು ''ದೇವಾಲಯಗಳು'' ಇದೆ. ಇದು ಹಲವು ''ಕಡಲತೀರಗಳಿಗೆ'' ಹತ್ತಿರವಾದ ಪ್ರದೇಶ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಚಾರ ವಿಚಾರಗಳು ತುಂಬಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಡುಭಾಷೆಯನ್ನು '''ಕುಂದಾಪುರ ಕನ್ನಡ''' ಅಥವಾ '''ಕುಂದ ಕನ್ನಡ''' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಬೀಜವು ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದು ಗಿಡವಾಗಿ, ಆ '''[[ಗಿಡ]]'''ವು ಹೆಮ್ಮರವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಗಾಳಿ,ನೀರು,ಬೆಳಕು,ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ಬೇಕು.ಇವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಗಿಡ '''[[ಮರ]]'''ವಾಗಲು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕು.ಗಿಡವು ಮರವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಹಲವು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.ಅವುಗಳೆಂದರೆ ''ಹಣ್ನು-ಹಂಪಲುಗಳು'',''ಗಿಡ-ಮೂಲಿಕೆಗಳು'',''ಹೂವುಗಳು'', ''ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳು'',''ನೆರಳು'',''ಆಶ್ರಯ'',''ಹಲವು ಗ್ರಹ ಉಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು'' ಹೀಗೆ ಹಲವು ಅನೇಕ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ವಿರಾಟ್ ಕೊಹ್ಲಿ ಕ್ರಿಕಟ್ ನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮರೆಯಲಾಗದ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>https://vijaykarnataka.com/sports/cricket/news/virat-kohli-most-memorable-10-records/articleshow/71918136.cms</ref>ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವು ಕಲೆಗಳ ಬೀಡು.ಬೆಂಗಳೂರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bangalore</ref>ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಮೊದಲು ಬೆಂದಕಾಳೂರು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.ಕಮಲ ನಮ್ಮ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರ ಹೂವು.<ref>https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%AE%E0%B2%B2</ref> {| class="wikitable sortable" |+ ಅಂಕ ಪಟ್ಟಿ |- ! ಹೆಸರು !! ತರಗತಿ !! ವಿಷಯ!! ಅಂಕ |- | ದೇವಕಿ|| ಪ್ರಥಮ ಬಿಎಸ್ಸಿ|| ಕನ್ನಡ || ೮೦ |- | ಅಂಕಿತಾ || ಪ್ರಥಮ ಬಿಸಿಎ||ಗಣಿತ || ೯೦ |- | ಪ್ರಶೀಲ||ಪ್ರಥಮ ಬಿಬಿಎ || ಇಂಗ್ಲೀಷ್ || ೮೫ |} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ತ್ಯಪ್ ಮಾಡಿ- --[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) t96d2312y5xjkum7mey5a68aspk28wr 1113694 1113693 2022-08-13T09:10:22Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki '''ಸೊಲೇ ಗೆಲುವಿನ ಮೊದಲ''' '''ಮೆಟ್ಟಿಲು''' ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಉತ್ತಮವಾದ ಗಾದೆ. '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಾಣಿ''' *ಹುಲಿ '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪಕ್ಷಿ ''' *ನವಿಲು ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು #''ಶಿಸ್ತು'' #''ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ'' #''ಧೈರ್ಯ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ಆಲೋಚನಾ ಶಕ್ತಿ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ನಡವಳಿಕೆ'' #''ಇತ್ಯಾದಿಗಳು'' ‍ [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ]]ನವರನ್ನು ಆಲಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ|ಅವರು]] ೪೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್-ನವರೆಗೆ ೩೮೫ [[ಆಲದ ಮರ]]ಗಳನ್ನು ನೆಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. '''[[ಸಿಗಂದೂರು]] ಶ್ರೀ ಚೌಡೇಶ್ವರಿ ಅಮ್ಮ'''ನವರ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ,ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಾಗರ ತಾಲೂಕಿನ ಸಿಗಂದೂರು ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿದೆ.[[ಸಿಗಂದೂರು |ಇದು]] ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹಲವು ಕಡೆಗಳಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. '''[[ಕುಂದಾಪುರ]]''', [[ಕುಂದಾಪುರ|ಇದು]] ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ [[ಉಡುಪಿ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲ್ಲೂಕು.ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ''ಪ್ರವಾಸ ತಾಣಗಳು'' ಹಾಗೂ ಹಲವಾರು ''ದೇವಾಲಯಗಳು'' ಇದೆ. ಇದು ಹಲವು ''ಕಡಲತೀರಗಳಿಗೆ'' ಹತ್ತಿರವಾದ ಪ್ರದೇಶ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಚಾರ ವಿಚಾರಗಳು ತುಂಬಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಡುಭಾಷೆಯನ್ನು '''ಕುಂದಾಪುರ ಕನ್ನಡ''' ಅಥವಾ '''ಕುಂದ ಕನ್ನಡ''' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಬೀಜವು ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದು ಗಿಡವಾಗಿ, ಆ '''[[ಗಿಡ]]'''ವು ಹೆಮ್ಮರವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಗಾಳಿ,ನೀರು,ಬೆಳಕು,ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ಬೇಕು.ಇವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಗಿಡ '''[[ಮರ]]'''ವಾಗಲು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕು.ಗಿಡವು ಮರವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಹಲವು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.ಅವುಗಳೆಂದರೆ ''ಹಣ್ನು-ಹಂಪಲುಗಳು'',''ಗಿಡ-ಮೂಲಿಕೆಗಳು'',''ಹೂವುಗಳು'', ''ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳು'',''ನೆರಳು'',''ಆಶ್ರಯ'',''ಹಲವು ಗ್ರಹ ಉಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು'' ಹೀಗೆ ಹಲವು ಅನೇಕ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ವಿರಾಟ್ ಕೊಹ್ಲಿ ಕ್ರಿಕಟ್ ನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮರೆಯಲಾಗದ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>https://vijaykarnataka.com/sports/cricket/news/virat-kohli-most-memorable-10-records/articleshow/71918136.cms</ref>ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವು ಕಲೆಗಳ ಬೀಡು.ಬೆಂಗಳೂರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bangalore</ref>ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಮೊದಲು ಬೆಂದಕಾಳೂರು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.ಕಮಲ ನಮ್ಮ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರ ಹೂವು.<ref>https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%AE%E0%B2%B2</ref> {| class="wikitable sortable" |+ ಅಂಕ ಪಟ್ಟಿ |- ! ಹೆಸರು !! ತರಗತಿ !! ವಿಷಯ!! ಅಂಕ |- | ದೇವಕಿ|| ಪ್ರಥಮ ಬಿಎಸ್ಸಿ|| ಕನ್ನಡ || ೮೦ |- | ಅಂಕಿತಾ || ಪ್ರಥಮ ಬಿಸಿಎ||ಗಣಿತ || ೯೦ |- | ಪ್ರಶೀಲ||ಪ್ರಥಮ ಬಿಬಿಎ || ಇಂಗ್ಲೀಷ್ || ೮೫ |} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ತ್ಯಪ್ ಮಾಡಿ - --[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) lrnwwdom78g87r4h5fj5izjtloy0vhn 1113697 1113694 2022-08-13T09:11:14Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki '''ಸೊಲೇ ಗೆಲುವಿನ ಮೊದಲ''' '''ಮೆಟ್ಟಿಲು''' ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಉತ್ತಮವಾದ ಗಾದೆ. '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಾಣಿ''' *ಹುಲಿ '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪಕ್ಷಿ ''' *ನವಿಲು ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು #''ಶಿಸ್ತು'' #''ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ'' #''ಧೈರ್ಯ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ಆಲೋಚನಾ ಶಕ್ತಿ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ನಡವಳಿಕೆ'' #''ಇತ್ಯಾದಿಗಳು'' ‍ [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ]]ನವರನ್ನು ಆಲಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ|ಅವರು]] ೪೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್-ನವರೆಗೆ ೩೮೫ [[ಆಲದ ಮರ]]ಗಳನ್ನು ನೆಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. '''[[ಸಿಗಂದೂರು]] ಶ್ರೀ ಚೌಡೇಶ್ವರಿ ಅಮ್ಮ'''ನವರ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ,ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಾಗರ ತಾಲೂಕಿನ ಸಿಗಂದೂರು ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿದೆ.[[ಸಿಗಂದೂರು |ಇದು]] ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹಲವು ಕಡೆಗಳಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. '''[[ಕುಂದಾಪುರ]]''', [[ಕುಂದಾಪುರ|ಇದು]] ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ [[ಉಡುಪಿ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲ್ಲೂಕು.ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ''ಪ್ರವಾಸ ತಾಣಗಳು'' ಹಾಗೂ ಹಲವಾರು ''ದೇವಾಲಯಗಳು'' ಇದೆ. ಇದು ಹಲವು ''ಕಡಲತೀರಗಳಿಗೆ'' ಹತ್ತಿರವಾದ ಪ್ರದೇಶ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಚಾರ ವಿಚಾರಗಳು ತುಂಬಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಡುಭಾಷೆಯನ್ನು '''ಕುಂದಾಪುರ ಕನ್ನಡ''' ಅಥವಾ '''ಕುಂದ ಕನ್ನಡ''' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಬೀಜವು ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದು ಗಿಡವಾಗಿ, ಆ '''[[ಗಿಡ]]'''ವು ಹೆಮ್ಮರವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಗಾಳಿ,ನೀರು,ಬೆಳಕು,ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ಬೇಕು.ಇವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಗಿಡ '''[[ಮರ]]'''ವಾಗಲು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕು.ಗಿಡವು ಮರವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಹಲವು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.ಅವುಗಳೆಂದರೆ ''ಹಣ್ನು-ಹಂಪಲುಗಳು'',''ಗಿಡ-ಮೂಲಿಕೆಗಳು'',''ಹೂವುಗಳು'', ''ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳು'',''ನೆರಳು'',''ಆಶ್ರಯ'',''ಹಲವು ಗ್ರಹ ಉಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು'' ಹೀಗೆ ಹಲವು ಅನೇಕ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ವಿರಾಟ್ ಕೊಹ್ಲಿ ಕ್ರಿಕಟ್ ನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮರೆಯಲಾಗದ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>https://vijaykarnataka.com/sports/cricket/news/virat-kohli-most-memorable-10-records/articleshow/71918136.cms</ref>ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವು ಕಲೆಗಳ ಬೀಡು.ಬೆಂಗಳೂರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bangalore</ref>ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಮೊದಲು ಬೆಂದಕಾಳೂರು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.ಕಮಲ ನಮ್ಮ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರ ಹೂವು.<ref>https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%AE%E0%B2%B2</ref> {| class="wikitable sortable" |+ ಅಂಕ ಪಟ್ಟಿ |- ! ಹೆಸರು !! ತರಗತಿ !! ವಿಷಯ!! ಅಂಕ |- | ದೇವಕಿ|| ಪ್ರಥಮ ಬಿಎಸ್ಸಿ|| ಕನ್ನಡ || ೮೦ |- | ಅಂಕಿತಾ || ಪ್ರಥಮ ಬಿಸಿಎ||ಗಣಿತ || ೯೦ |- | ಪ್ರಶೀಲ||ಪ್ರಥಮ ಬಿಬಿಎ || ಇಂಗ್ಲೀಷ್ || ೮೫ |} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ತ್ಯಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki>--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]])</nowiki> gh12ouk6ioork1bgs3gcz6ija8f5gf3 1113701 1113697 2022-08-13T09:11:47Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki '''ಸೊಲೇ ಗೆಲುವಿನ ಮೊದಲ''' '''ಮೆಟ್ಟಿಲು''' ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಉತ್ತಮವಾದ ಗಾದೆ. '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಾಣಿ''' *ಹುಲಿ '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪಕ್ಷಿ ''' *ನವಿಲು ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು #''ಶಿಸ್ತು'' #''ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ'' #''ಧೈರ್ಯ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ಆಲೋಚನಾ ಶಕ್ತಿ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ನಡವಳಿಕೆ'' #''ಇತ್ಯಾದಿಗಳು'' ‍ [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ]]ನವರನ್ನು ಆಲಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ|ಅವರು]] ೪೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್-ನವರೆಗೆ ೩೮೫ [[ಆಲದ ಮರ]]ಗಳನ್ನು ನೆಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. '''[[ಸಿಗಂದೂರು]] ಶ್ರೀ ಚೌಡೇಶ್ವರಿ ಅಮ್ಮ'''ನವರ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ,ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಾಗರ ತಾಲೂಕಿನ ಸಿಗಂದೂರು ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿದೆ.[[ಸಿಗಂದೂರು |ಇದು]] ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹಲವು ಕಡೆಗಳಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. '''[[ಕುಂದಾಪುರ]]''', [[ಕುಂದಾಪುರ|ಇದು]] ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ [[ಉಡುಪಿ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲ್ಲೂಕು.ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ''ಪ್ರವಾಸ ತಾಣಗಳು'' ಹಾಗೂ ಹಲವಾರು ''ದೇವಾಲಯಗಳು'' ಇದೆ. ಇದು ಹಲವು ''ಕಡಲತೀರಗಳಿಗೆ'' ಹತ್ತಿರವಾದ ಪ್ರದೇಶ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಚಾರ ವಿಚಾರಗಳು ತುಂಬಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಡುಭಾಷೆಯನ್ನು '''ಕುಂದಾಪುರ ಕನ್ನಡ''' ಅಥವಾ '''ಕುಂದ ಕನ್ನಡ''' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಬೀಜವು ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದು ಗಿಡವಾಗಿ, ಆ '''[[ಗಿಡ]]'''ವು ಹೆಮ್ಮರವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಗಾಳಿ,ನೀರು,ಬೆಳಕು,ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ಬೇಕು.ಇವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಗಿಡ '''[[ಮರ]]'''ವಾಗಲು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕು.ಗಿಡವು ಮರವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಹಲವು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.ಅವುಗಳೆಂದರೆ ''ಹಣ್ನು-ಹಂಪಲುಗಳು'',''ಗಿಡ-ಮೂಲಿಕೆಗಳು'',''ಹೂವುಗಳು'', ''ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳು'',''ನೆರಳು'',''ಆಶ್ರಯ'',''ಹಲವು ಗ್ರಹ ಉಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು'' ಹೀಗೆ ಹಲವು ಅನೇಕ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ವಿರಾಟ್ ಕೊಹ್ಲಿ ಕ್ರಿಕಟ್ ನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮರೆಯಲಾಗದ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>https://vijaykarnataka.com/sports/cricket/news/virat-kohli-most-memorable-10-records/articleshow/71918136.cms</ref>ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವು ಕಲೆಗಳ ಬೀಡು.ಬೆಂಗಳೂರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bangalore</ref>ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಮೊದಲು ಬೆಂದಕಾಳೂರು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.ಕಮಲ ನಮ್ಮ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರ ಹೂವು.<ref>https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%AE%E0%B2%B2</ref> {| class="wikitable sortable" |+ ಅಂಕ ಪಟ್ಟಿ |- ! ಹೆಸರು !! ತರಗತಿ !! ವಿಷಯ!! ಅಂಕ |- | ದೇವಕಿ|| ಪ್ರಥಮ ಬಿಎಸ್ಸಿ|| ಕನ್ನಡ || ೮೦ |- | ಅಂಕಿತಾ || ಪ್ರಥಮ ಬಿಸಿಎ||ಗಣಿತ || ೯೦ |- | ಪ್ರಶೀಲ||ಪ್ರಥಮ ಬಿಬಿಎ || ಇಂಗ್ಲೀಷ್ || ೮೫ |} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ತ್ಯಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki>--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]])<nowiki/> 4gvw59a8pbojbblgmlswsyt7gpgdskq 1113713 1113701 2022-08-13T09:19:18Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki '''ಸೊಲೇ ಗೆಲುವಿನ ಮೊದಲ''' '''ಮೆಟ್ಟಿಲು''' ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಉತ್ತಮವಾದ ಗಾದೆ. '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಾಣಿ''' *ಹುಲಿ '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪಕ್ಷಿ ''' *ನವಿಲು ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು #''ಶಿಸ್ತು'' #''ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ'' #''ಧೈರ್ಯ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ಆಲೋಚನಾ ಶಕ್ತಿ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ನಡವಳಿಕೆ'' #''ಇತ್ಯಾದಿಗಳು'' ‍ [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ]]ನವರನ್ನು ಆಲಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ|ಅವರು]] ೪೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್-ನವರೆಗೆ ೩೮೫ [[ಆಲದ ಮರ]]ಗಳನ್ನು ನೆಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. '''[[ಸಿಗಂದೂರು]] ಶ್ರೀ ಚೌಡೇಶ್ವರಿ ಅಮ್ಮ'''ನವರ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ,ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಾಗರ ತಾಲೂಕಿನ ಸಿಗಂದೂರು ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿದೆ.[[ಸಿಗಂದೂರು |ಇದು]] ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹಲವು ಕಡೆಗಳಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. '''[[ಕುಂದಾಪುರ]]''', [[ಕುಂದಾಪುರ|ಇದು]] ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ [[ಉಡುಪಿ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲ್ಲೂಕು.ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ''ಪ್ರವಾಸ ತಾಣಗಳು'' ಹಾಗೂ ಹಲವಾರು ''ದೇವಾಲಯಗಳು'' ಇದೆ. ಇದು ಹಲವು ''ಕಡಲತೀರಗಳಿಗೆ'' ಹತ್ತಿರವಾದ ಪ್ರದೇಶ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಚಾರ ವಿಚಾರಗಳು ತುಂಬಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಡುಭಾಷೆಯನ್ನು '''ಕುಂದಾಪುರ ಕನ್ನಡ''' ಅಥವಾ '''ಕುಂದ ಕನ್ನಡ''' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಬೀಜವು ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದು ಗಿಡವಾಗಿ, ಆ '''[[ಗಿಡ]]'''ವು ಹೆಮ್ಮರವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಗಾಳಿ,ನೀರು,ಬೆಳಕು,ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ಬೇಕು.ಇವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಗಿಡ '''[[ಮರ]]'''ವಾಗಲು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕು.ಗಿಡವು ಮರವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಹಲವು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.ಅವುಗಳೆಂದರೆ ''ಹಣ್ನು-ಹಂಪಲುಗಳು'',''ಗಿಡ-ಮೂಲಿಕೆಗಳು'',''ಹೂವುಗಳು'', ''ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳು'',''ನೆರಳು'',''ಆಶ್ರಯ'',''ಹಲವು ಗ್ರಹ ಉಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು'' ಹೀಗೆ ಹಲವು ಅನೇಕ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ವಿರಾಟ್ ಕೊಹ್ಲಿ ಕ್ರಿಕಟ್ ನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮರೆಯಲಾಗದ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>https://vijaykarnataka.com/sports/cricket/news/virat-kohli-most-memorable-10-records/articleshow/71918136.cms</ref>ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವು ಕಲೆಗಳ ಬೀಡು.ಬೆಂಗಳೂರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bangalore</ref>ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಮೊದಲು ಬೆಂದಕಾಳೂರು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.ಕಮಲ ನಮ್ಮ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರ ಹೂವು.<ref>https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%AE%E0%B2%B2</ref> {| class="wikitable sortable" |+ ಅಂಕ ಪಟ್ಟಿ |- ! ಹೆಸರು !! ತರಗತಿ !! ವಿಷಯ!! ಅಂಕ |- | ದೇವಕಿ|| ಪ್ರಥಮ ಬಿಎಸ್ಸಿ|| ಕನ್ನಡ || ೮೦ |- | ಅಂಕಿತಾ || ಪ್ರಥಮ ಬಿಸಿಎ||ಗಣಿತ || ೯೦ |- | ಪ್ರಶೀಲ||ಪ್ರಥಮ ಬಿಬಿಎ || ಇಂಗ್ಲೀಷ್ || ೮೫ |} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ತ್ಯಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki>--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]])</nowiki> gh12ouk6ioork1bgs3gcz6ija8f5gf3 1113714 1113713 2022-08-13T09:20:00Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki '''ಸೊಲೇ ಗೆಲುವಿನ ಮೊದಲ''' '''ಮೆಟ್ಟಿಲು''' ಎನ್ನುವುದು ಒಂದು ಉತ್ತಮವಾದ ಗಾದೆ. '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪ್ರಾಣಿ''' *ಹುಲಿ '''ನಮ್ಮ ರಾಷ್ಟ್ರ ಪಕ್ಷಿ ''' *ನವಿಲು ಮನುಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಇರಬೇಕಾದ ಕೆಲವು ಮುಖ್ಯ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳು #''ಶಿಸ್ತು'' #''ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ'' #''ಧೈರ್ಯ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ಆಲೋಚನಾ ಶಕ್ತಿ'' #''ಒಳ್ಳೆಯ ನಡವಳಿಕೆ'' #''ಇತ್ಯಾದಿಗಳು'' ‍ [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ]]ನವರನ್ನು ಆಲಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. [[ಸಾಲುಮರದ ತಿಮ್ಮಕ್ಕ|ಅವರು]] ೪೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್-ನವರೆಗೆ ೩೮೫ [[ಆಲದ ಮರ]]ಗಳನ್ನು ನೆಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. '''[[ಸಿಗಂದೂರು]] ಶ್ರೀ ಚೌಡೇಶ್ವರಿ ಅಮ್ಮ'''ನವರ ದೇವಾಲಯವು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ,ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಸಾಗರ ತಾಲೂಕಿನ ಸಿಗಂದೂರು ಎಂಬ ಊರಿನಲ್ಲಿದೆ.[[ಸಿಗಂದೂರು |ಇದು]] ಒಂದು ಸುಂದರವಾದ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿಗೆ ಹಲವು ಕಡೆಗಳಿಂದ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ಆಗಮಿಸುತ್ತಾರೆ. '''[[ಕುಂದಾಪುರ]]''', [[ಕುಂದಾಪುರ|ಇದು]] ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ [[ಉಡುಪಿ]] ಜಿಲ್ಲೆಯ ಒಂದು ತಾಲ್ಲೂಕು.ಇಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ''ಪ್ರವಾಸ ತಾಣಗಳು'' ಹಾಗೂ ಹಲವಾರು ''ದೇವಾಲಯಗಳು'' ಇದೆ. ಇದು ಹಲವು ''ಕಡಲತೀರಗಳಿಗೆ'' ಹತ್ತಿರವಾದ ಪ್ರದೇಶ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಚಾರ ವಿಚಾರಗಳು ತುಂಬಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿದೆ.ಇಲ್ಲಿನ ಆಡುಭಾಷೆಯನ್ನು '''ಕುಂದಾಪುರ ಕನ್ನಡ''' ಅಥವಾ '''ಕುಂದ ಕನ್ನಡ''' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಒಂದು ಬೀಜವು ಮೊಳಕೆಯೊಡೆದು ಗಿಡವಾಗಿ, ಆ '''[[ಗಿಡ]]'''ವು ಹೆಮ್ಮರವಾಗಬೇಕಾದರೆ ಅದಕ್ಕೆ ಸೂಕ್ತವಾದ ಗಾಳಿ,ನೀರು,ಬೆಳಕು,ಮಣ್ಣು ಮತ್ತು ಪೋಷಕಾಂಶಗಳು ಬೇಕು.ಇವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಗಿಡ '''[[ಮರ]]'''ವಾಗಲು ಹಲವು ವರ್ಷಗಳು ಬೇಕು.ಗಿಡವು ಮರವಾಗಿ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಹಲವು ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ.ಅವುಗಳೆಂದರೆ ''ಹಣ್ನು-ಹಂಪಲುಗಳು'',''ಗಿಡ-ಮೂಲಿಕೆಗಳು'',''ಹೂವುಗಳು'', ''ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳು'',''ನೆರಳು'',''ಆಶ್ರಯ'',''ಹಲವು ಗ್ರಹ ಉಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು'' ಹೀಗೆ ಹಲವು ಅನೇಕ ಕೆಲಸಗಳಲ್ಲಿ ಉಪಯೋಗಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. ವಿರಾಟ್ ಕೊಹ್ಲಿ ಕ್ರಿಕಟ್ ನಲ್ಲಿ ಹಲವು ಮರೆಯಲಾಗದ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ.<ref>https://vijaykarnataka.com/sports/cricket/news/virat-kohli-most-memorable-10-records/articleshow/71918136.cms</ref>ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯವು ಕಲೆಗಳ ಬೀಡು.ಬೆಂಗಳೂರು ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Bangalore</ref>ಬೆಂಗಳೂರನ್ನು ಮೊದಲು ಬೆಂದಕಾಳೂರು ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಿದ್ದರು.ಕಮಲ ನಮ್ಮ ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರ ಹೂವು.<ref>https://kn.wikipedia.org/wiki/%E0%B2%95%E0%B2%AE%E0%B2%B2</ref> {| class="wikitable sortable" |+ ಅಂಕ ಪಟ್ಟಿ |- ! ಹೆಸರು !! ತರಗತಿ !! ವಿಷಯ!! ಅಂಕ |- | ದೇವಕಿ|| ಪ್ರಥಮ ಬಿಎಸ್ಸಿ|| ಕನ್ನಡ || ೮೦ |- | ಅಂಕಿತಾ || ಪ್ರಥಮ ಬಿಸಿಎ||ಗಣಿತ || ೯೦ |- | ಪ್ರಶೀಲ||ಪ್ರಥಮ ಬಿಬಿಎ || ಇಂಗ್ಲೀಷ್ || ೮೫ |} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ತ್ಯಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki>--~~~~</nowiki> 8ujcfhkduyt0eulof92689o36fbrbaz 2 142839 1113710 1112565 2022-08-13T09:18:28Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki ==<B>''ಜೀವಜಲ''</B>== ಜೀವಜಲವೆಂಬ ಪದವು ನೀರಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆಯಾಗಿದೆ. [[ನೀರು]] ಹಲವಾರು ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, -ಜೀವಜಲ, [[ಗಂಗೆ]], ಜೀವನದಿ,ಯಮುನೆ, [[ಸರಸ್ವತಿಬಾಯಿ ರಾಜವಾಡೆ|ಸರಸ್ವತಿ]], ತುಂಗೆ, ತಪತಿ, [[ನರ್ಮದಾ]]. ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [[ಚಿತ್ರ:Reflection in water, glare on water. img 036.jpg|300px|thumb|right|jeevajala]] # [[ಬಾವಿ]] # ಕೆರೆ # ಹಳ್ಳ # [[ಸರೋವರ]] # ಇಂಗುಗುಂಡಿ # [[ನದಿ]] # [[ಜಲಪಾತ]] ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ನೀರಿನ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ನೀರನ್ನು ಶೇಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಪುರಾತನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು. ಇದರಿಂದ ನೀರಿನ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಕಾದುಕೊಂಡು ಜನರು ಇದರ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. <B>ಇನ್ನು ನದಿಗಳಾದ:-</B> # [[ಗಂಗೆ]] # ಯಮುನೆ # [[ಸರಸ್ವತಿ]] # ತುಂಗೆ # ತಪತಿ # [[ನರ್ಮದಾ]] ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ನದಿಗಳು ಒಂದಾಗಿ ಬಂದು ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ನದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಸಮುದ್ರದ ಮಟ್ಟ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ನೀರಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಪನ್ಮೂಲವೆಂದರೆ ಅದು ಸಮುದ್ರವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಸಮುದ್ರವು ಅತಿ ದೊಡ್ದ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸಮುದ್ರದಿಂದ ಅನೇಕ ಉಪಯೋಗಗಳಿವೆ:- # ಸಮುದ್ರದ ನೀರಿಂದ ಉಪ್ಪನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಮುದ್ರದ ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಅದನ್ನು ಶೇಕರಣೆ ಮಾಡಿ ಅದನ್ನು ಒಣಗಿಸಿ ಅದರಿಂದ ಬರುವ ಅಂಶವೇ ಉಪ್ಪು. ಉಪ್ಪನ್ನು ಅಡಿಗೆ ಮಾಡುವಾಗ ಪದಾರ್ಥಕ್ಕೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. # ಸಮುದ್ರದ ನೀರಿನಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸಮುದ್ರದ ನೀರಿನಿಂದ ಯಂತ್ರದ ಮುಖಾಂತರ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಸಮುದ್ರದ ಮುಖಾಂತರವಲ್ಲದೆ ಜಲಪಾತಗಳಿಂದಲೂ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಮಳೆ.[<ref>https://www.prajavani.net/district/bengaluru-city/heavy-rain-across-bengaluru-942221.html</ref> ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಮಳೆ] <B>ಉಲ್ಲೇಖ</B> <HR> {| class="wikitable sortable" |+ ಅಂಕ ಪಟ್ಟಿ |- ! ಹೆಸರು !! ಗಣಿತ !! ವಿಜ್ಞಾನ !! ಕನ್ನಡ |- |ನವ್ಯ || ೭೮ || ೮೭ || ೮೬ |- |ಕವನ || ೯೮ || ೬೫ || ೮೭ |- |ಪಾವನ || ೭೮ || ೮೭ || ೯೮ |- |ನಯನ || ೮೫ || ೯೦ || ೯೮ |} --[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೬:೫೫, ೨೬ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) {{TODAY}} {{PAGENAME}} {{LOCALYEAR}} {{LOCALMONTH}} {{LOCALMONTHNAME}} {{LOCALTIME}} {{ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123/T}} {{ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123/T|ಪಲ್ಲವಿ|ಎರ್ಮಾಳ್}} {{ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123/T1 |title = ಮಾಹಿತಿ |name = ಪ್ರಿಯಾ |sex = ಹೆಣ್ಣು |locality = ಮಂಗಳೂರು |language = ಕನ್ನಡ |caste = ಹಿಂದೂ |job = ಆಫೀಸರ್ }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - --[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) favpd8zt2q8g4v1c6pf8fc8yx0en7us 1113711 1113710 2022-08-13T09:19:08Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki ==<B>''ಜೀವಜಲ''</B>== ಜೀವಜಲವೆಂಬ ಪದವು ನೀರಿಗೆ ಹೋಲಿಕೆಯಾಗಿದೆ. [[ನೀರು]] ಹಲವಾರು ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, -ಜೀವಜಲ, [[ಗಂಗೆ]], ಜೀವನದಿ,ಯಮುನೆ, [[ಸರಸ್ವತಿಬಾಯಿ ರಾಜವಾಡೆ|ಸರಸ್ವತಿ]], ತುಂಗೆ, ತಪತಿ, [[ನರ್ಮದಾ]]. ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ಹೆಸರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [[ಚಿತ್ರ:Reflection in water, glare on water. img 036.jpg|300px|thumb|right|jeevajala]] # [[ಬಾವಿ]] # ಕೆರೆ # ಹಳ್ಳ # [[ಸರೋವರ]] # ಇಂಗುಗುಂಡಿ # [[ನದಿ]] # [[ಜಲಪಾತ]] ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ನೀರಿನ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ನೀರನ್ನು ಶೇಕರಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಪುರಾತನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು. ಇದರಿಂದ ನೀರಿನ ಸಮಾನತೆಯನ್ನು ಕಾದುಕೊಂಡು ಜನರು ಇದರ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. <B>ಇನ್ನು ನದಿಗಳಾದ:-</B> # [[ಗಂಗೆ]] # ಯಮುನೆ # [[ಸರಸ್ವತಿ]] # ತುಂಗೆ # ತಪತಿ # [[ನರ್ಮದಾ]] ಹೀಗೆ ಹಲವಾರು ನದಿಗಳು ಒಂದಾಗಿ ಬಂದು ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಸೇರುತ್ತದೆ. ಇದರಿಂದ ನದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ ಕಡಿಮೆಯಾಗಿ ಸಮುದ್ರದ ಮಟ್ಟ ಹೆಚ್ಚುತ್ತದೆ. ನೀರಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಸಂಪನ್ಮೂಲವೆಂದರೆ ಅದು ಸಮುದ್ರವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಸಮುದ್ರವು ಅತಿ ದೊಡ್ದ ಗಾತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಸಮುದ್ರದಿಂದ ಅನೇಕ ಉಪಯೋಗಗಳಿವೆ:- # ಸಮುದ್ರದ ನೀರಿಂದ ಉಪ್ಪನ್ನು ತಯಾರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಮುದ್ರದ ನೀರನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿ ಅದನ್ನು ಶೇಕರಣೆ ಮಾಡಿ ಅದನ್ನು ಒಣಗಿಸಿ ಅದರಿಂದ ಬರುವ ಅಂಶವೇ ಉಪ್ಪು. ಉಪ್ಪನ್ನು ಅಡಿಗೆ ಮಾಡುವಾಗ ಪದಾರ್ಥಕ್ಕೆ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. # ಸಮುದ್ರದ ನೀರಿನಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಸಮುದ್ರದ ನೀರಿನಿಂದ ಯಂತ್ರದ ಮುಖಾಂತರ ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಿದ್ಯುತ್ತನ್ನು ಸಮುದ್ರದ ಮುಖಾಂತರವಲ್ಲದೆ ಜಲಪಾತಗಳಿಂದಲೂ ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಮಳೆ.[<ref>https://www.prajavani.net/district/bengaluru-city/heavy-rain-across-bengaluru-942221.html</ref> ಬೆಂಗಳೂರಿನಲ್ಲಿ ಉತ್ತಮ ಮಳೆ] <B>ಉಲ್ಲೇಖ</B> <HR> {| class="wikitable sortable" |+ ಅಂಕ ಪಟ್ಟಿ |- ! ಹೆಸರು !! ಗಣಿತ !! ವಿಜ್ಞಾನ !! ಕನ್ನಡ |- |ನವ್ಯ || ೭೮ || ೮೭ || ೮೬ |- |ಕವನ || ೯೮ || ೬೫ || ೮೭ |- |ಪಾವನ || ೭೮ || ೮೭ || ೯೮ |- |ನಯನ || ೮೫ || ೯೦ || ೯೮ |} --[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೬:೫೫, ೨೬ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) {{TODAY}} {{PAGENAME}} {{LOCALYEAR}} {{LOCALMONTH}} {{LOCALMONTHNAME}} {{LOCALTIME}} {{ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123/T}} {{ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123/T|ಪಲ್ಲವಿ|ಎರ್ಮಾಳ್}} {{ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123/T1 |title = ಮಾಹಿತಿ |name = ಪ್ರಿಯಾ |sex = ಹೆಣ್ಣು |locality = ಮಂಗಳೂರು |language = ಕನ್ನಡ |caste = ಹಿಂದೂ |job = ಆಫೀಸರ್ }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki>--~~~~</nowiki> reawclfr6trtfig8o0s54eiznbzr5w1 4 143354 1113510 1113403 2022-08-12T17:16:30Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] r8cd9rjkl683ctjscbvybd42weci65h 1113511 1113510 2022-08-12T17:17:21Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್ ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] sc4c9hdhn9u7r2k96czqmvliknckat4 1113512 1113511 2022-08-12T17:22:54Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್‍ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] f08w7ja72ai1p4rhj8cw8jfe7gajnpu 1113575 1113512 2022-08-13T03:49:39Z Apoorva poojay 75931 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್‍ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]], [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]], # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] pa31rr26hj0z6n6sizb77mpqlq7xv6g 1113576 1113575 2022-08-13T03:51:45Z Apoorva poojay 75931 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್‍ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]], [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]], [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] p753i0lbqivk8yotwvrog5a3jakj39s 1113577 1113576 2022-08-13T04:00:37Z Apoorva poojay 75931 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್‍ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]], [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]], [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]], [[ಭದ್ರ ಕಾಳಿ]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] ed0iev0k5qr31j5andbtlao6vadq8n0 1113578 1113577 2022-08-13T04:02:17Z Apoorva poojay 75931 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್‍ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]], [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]], [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]], [[ಭದ್ರಕಾಳಿ]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] r8vjak2r366n4zlwg2mx5sb1jzwivta 1113579 1113578 2022-08-13T04:06:20Z Apoorva poojay 75931 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್‍ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]], [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]], [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]], [[ಭದ್ರಕಾಳಿ (ದೇವಿ)]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] dis6zyhjud32mgsu2sh8pkvd902wnw4 1113652 1113579 2022-08-13T08:54:02Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್‍ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]], [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]], [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]], [[ಭದ್ರಕಾಳಿ (ದೇವಿ)]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]],[[ಗೂಡುಪೆಟ್ಟಿಗೆ]],[[ವಾಸುಕಿ ರೈಲು]],[[ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟು]],[[ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ]],[[ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] eiuzigsqjttfd8guhxh20scyilq6t9f 1113654 1113652 2022-08-13T08:55:09Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್‍ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]], [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]], [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]], [[ಭದ್ರಕಾಳಿ (ದೇವಿ)]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]],[[ವಾಸುಕಿ ರೈಲು]],[[ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟು]],[[ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ]],[[ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] go3g832wlqs9n8h4z2dnh974jdoc6vc 1113729 1113654 2022-08-13T09:49:43Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki [[File:Wiki-ELearning-Logo.png|150px|right]] [[File:Wiki ELearning Udupi 01.jpg|200px|right]] ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ವಿಕಿಪೀಡಿಯವನ್ನು ಕಲಿಯುವಿಕೆಯ ಒಂದು ವೇದಿಕೆಯನ್ನಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದೊಂದು ಸಂಶೋಧನಾ ಯೋಜನೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಉಡುಪಿಯ ಅಜ್ಜರಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜಿನ ೨೭ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಒಂದು ವರ್ಷದ ಯೋಜನೆ. ಇದರ ಅಂಗವಾಗಿ ಆ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು '''ವಿಕಿ ಇ-ಲರ್ನಿಂಗ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ಕೋರ್ಸ್'''ನಲ್ಲೂ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. ಕೋರ್ಸಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಈ ಬಗ್ಗೆ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿವರಗಳು [[:m:Research project on effectiveness of Wikipedia in education as a platform of improving the cognitive ability among students|ಈ ಪುಟದಲ್ಲಿವೆ]]. ==ಸ್ಥಳ== ಡಾ| ಜಿ. ಶಂಕರ್ ಸರ್ಕಾರಿ ಮಹಿಳಾ ಪ್ರಥಮ ದರ್ಜೆ ಕಾಲೇಜು, ಅಜ್ಜರಕಾಡು, ಉಡುಪಿ, ಕರ್ನಾಟಕ ==ಅವಧಿ== ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೨ ರಿಂದ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೩ ==ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕರು== [[ಸದಸ್ಯ:Pavanaja|ಡಾ. ಯು. ಬಿ. ಪವನಜ]] ==ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು== ಈ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತ್ತಿರುವವರು: #--[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshitha achar|Akshitha achar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshitha achar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Supritha Barkur|Supritha Barkur]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Supritha Barkur|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೧, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vinaya M A|Vinaya M A]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vinaya M A|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Praajna G|Praajna G]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Praajna G|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Vismaya U|Vismaya U]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Vismaya U|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೨೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sushmitha.S Poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Akshatha prabhu|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa|Acharya Manasa]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Acharya Manasa|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Rakshitha b kulal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:KR Sanjana Hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Sahana Poojary|Sahana Poojary]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Sahana Poojary|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೬, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M|Kavya.S.M]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavya.S.M|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೭, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ananya Rao Katpadi|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashree shankar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೮, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prathimashetty|Prathimashetty]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prathimashetty|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೩೯, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prakrathi shettigar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೦, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Kavyashri hebbar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೨, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaitra. B. H.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೩, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal|Prajna gopal]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna gopal|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೪, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) #--[[ಸದಸ್ಯ:Prajna poojari|Prajna poojari]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Prajna poojari|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೪೫, ೨೫ ಜೂನ್ ೨೦೨೨ (UTC) ==ಭಾಗವಹಿಸಿದವರು ಮತ್ತು ಲೇಖನಗಳು== # [[User:Akshatha prabhu|Akshatha prabhu]]: [[ಮ್ಯಾಟ್ ಕ್ವೆಸಿಕ್]],[[ಬ್ಯೂಟಿ ಅಂಡ್ ದಿ ಬೀಸ್ಟ್]] # [[User:Akshitha achar|Akshitha achar]]:[[ಗೋಲ್ಡನ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಸಿಹಿ ನೀರು]], [[ಸಿಲ್ವರ್ ಅರೋವಾನಾ]], [[ನದಿ ದ್ವೀಪ]], [[ಅಮೆಜಾನ್‍ನ ಪಕ್ಷಿಗಳು]] # [[User:Ananya Rao Katpadi|Ananya Rao Katpadi]]: [[ತೊಂಬಟ್ಟು]], [[ಗವಾಲಿ, ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಜಿ.ಕೆ. ಅನಂತಸುರೇಶ್]], [[ಪೇಜಾವರ ಮಠ]], [[ಪರ್ಯಾಯ]] # [[User:Apoorva poojay|Apoorva poojay]]:[[ಕದ್ರಿ ಮಂಜುನಾಥ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಒಪ್ಪೋ ಫೈಂಡ್ ಎಕ್ಸ್ ೫]], [[ತ್ರಿಕೋನ (ಸಂಗೀತ ಉಪಕರಣ)]], [[ನೀರು ಹಕ್ಕಿ]], [[ತರಕಾರಿ ರಸ]], [[ಜೇಮ್ಸ್ ಕಾಕರ್ ಅಂಡ್ ಸನ್ಸ್]], [[ಹಲಸೂರು ಸರೋವರ]], [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]], [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]], [[ಭದ್ರಕಾಳಿ (ದೇವಿ)]] # [[User:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]]: [[ಥ್ರೂ ಆರ್ಚ್ ಬ್ರಿಡ್ಜ್]], [[ಹಿಮ ನರಿ]] # [[User:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]]: [[ಮೀನುಗಾರಿಕೆ]], [[ಪರಿಸರ ಕಾನೂನು]], [[ಭಾರತದ ಪವಿತ್ರ ತೋಪುಗಳು]], [[ಜಲಾನಯನ ನಿರ್ವಹಣೆ]],[[ಅಭಯ್ ಭೂಷಣ್ ಪಾಂಡೆ]],[[ವಾಸುಕಿ ರೈಲು]],[[ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟು]],[[ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ]],[[ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ]],[[ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] # [[User:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]]: [[ಸುಭದ್ರಾ ಕುಮಾರಿ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಕಬಿನಿ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ]], [[ಚಂದ್ರಗಿರಿ ಕೋಟೆ]], [[ವೃಷಭಾವತಿ ನದಿ]], [[ಶ್ರೀ ವಿನಾಯಕ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಗುಡ್ಡೆಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಹ್ಮಿ ಶ್ರೀ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಕಮಲಶಿಲೆ]], [[ಪ್ರಥ್ವಿರಾಜ್ ಚೌಹಾಣ್]], [[ಶಿರೂರು ಮಠ]], [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನಗಳು]] # [[User:Chaitra. B. H.|Chaitra. B. H.]]: [[ವೈ. ಎಸ್. ರಾವ್]], [[ಕರ್ನಾಟಕ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಸ್ಥಳಗಳು]] # [[User:Kavya.S.M|Kavya.S.M]]: [[ಕೆ. ಎಸ್. ಚಂದ್ರಶೇಖರನ್]], [[ಗ್ಯಾಲಕ್ಸ್]] # [[User:Kavyashree shankar|Kavyashree shankar]]: [[ಮನ್ ಮೊಹನ್ ಶರ್ಮ]] # [[User:Kavyashri hebbar|Kavyashri hebbar]]: [[ಕಾಪು ಕಡಲತೀರ]], [[ಗೋಪಿನಾಥ್ ಕರ್ತಾ]], [[ಹೊರಾಂಗಣ ಆಟಗಳು]], [[ಕೊಡವೂರು]], [[ರಾಜೇಶ್ ಗೋಪಕುಮಾರ್]] # [[User:KR Sanjana Hebbar|KR Sanjana Hebbar]]: [[ಬೆಣ್ಣೆ ದೋಸೆ]], [[ಉತ್ತರ ಕರ್ನಾಟಕದ ದೇವಾಲಯಗಳು]], [[ಮಟ್ಟು,ಕರ್ನಾಟಕ]], [[ಹೂಲಿ]], [[ತೆಕ್ಕಲಕೋಟೆ]], [[ಪ್ರೇಮ್ ಕುಮಾರ್ ಅಲೆ]], [[ಮಾಧ್ವ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು]] # [[User:Acharya Manasa|Acharya Manasa]]: [[ಹೆಂಕೆಲ್ ಹೆ ೭೪]], [[ನಸ್ಸಾರಿಯಸ್ ಆರ್ಕ್ಯುಲೇರಿಯಾ]] # [[User:Pallaviv123|Pallaviv123]]: [[ಭುಜಂಗ ಪಾರ್ಕ್]], [[ಪಿ.ಕೆ.ಅಯ್ಯಂಗಾರ್]], [[ಸ್ಪಾಥೋಡಿಯ]], [[ಡೇವಿಡ್ ಮಗರ್‌ಮನ್]], [[ವಿಲಿಯಂ ಹಗ್ ರಾಬಿನ್‌ಸನ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ]], [[ಶಾಲಿನಿ ಕಪೂರ್]], [[ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ವಿಭಾಗಗಳು]], [[ಹರಿ ಕಿಶನ್ ತಲ್ವಾರ್]], [[ನಿರ್ಮಲ್ ಮುಂಡಾ]], [[ಶಂಕರ್ ಕುಮಾರ್ ಪಾಲ್]] # [[User:Praajna G|Praajna G]]: [[ಡೆಹ್ರಾಡೂನ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಉತ್ಸವ]] # [[User:Prajna gopal|Prajna gopal]]: [[ಬೆನ್ ಸಿಲ್ಬರ್ಮನ್]], [[ಕೆವಿನ್ ಸಿಸ್ಟ್ರೋಮ್]], [[ಪೌಟೇರಿಯಾ ಕ್ಯಾಂಪೆಚಿಯಾನಾ]], [[ಪಿಂಟರೆಸ್ಟ್]], [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], [[ಊರ್ವಶಿ ರೌಟೇಲಾ]] # [[User:Prajna poojari|Prajna poojari]]:[[ಇನ್ಫಿನಿಕ್ಸ್ ಮೊಬೈಲ್]], [[ಟಾರ್ಡಿಗ್ರೇಡ್‌]], [[ಆದಿ ಬದರಿ, ಹರಿಯಾಣ]], [[ಪರಿಯಾತ್ರ ಪರ್ವತಗಳು]], # [[User:Prakrathi shettigar|Prakrathi shettigar]]: [[ಕೋಟ ಶಿವರಾಮ ಕಾರಂತ ಥೀಮ್ ಪಾರ್ಕ್]], [[ದುರ್ಗಾದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ಕುಂಜಾರುಗಿರಿ]], [[ಅಂಬಲಪಾಡಿ ಮಹಾಕಾಳಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಜನಾರ್ಧನ ದೇವಾಲಯ]], [[ಒಳಾಂಗಣ ಆಟಗಳು ಮತ್ತು ಕ್ರೀಡೆಗಳು]], [[ಗೋಶಾಲೆ]], [[ಜಾನ್ ಎ. ಬ್ರಿಡ್‍ಗ್ಲ್ಯಾಂಡ್]], [[ಎ. ವೈದ್ಯನಾಥ ಐಯರ್]], [[ಸಿ. ಕೆ. ನಾಯುಡು]] # [[User:Prathimashetty|Prathimashetty]] # [[User:Rakshitha b kulal|Rakshitha b kulal]]: [[ಸಸಿಹಿತ್ಲು ಕಡಲತೀರ]], [[ಚಂಡೆ]], [[ಪೆರ್ಡೂರು]], [[ರಾಮನಗರ ಕೋಟೆ]], [[ಪೂರ್ಣಿಮಾ ಸಿನ್ಹಾ]], [[ಮಹೀಧರ ನಳಿನಿಮೋಹನ್]], [[ನೀನಾ ನಾಯಕ್]] # [[User:Sahana Poojary|Sahana Poojary]]: [[ಅಕೋಲಾ ಕೋಟೆ]] # [[User:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]]: [[ಕಡಿಯಾಳಿ ಶ್ರೀ ಮಹಿಷಮರ್ದಿನಿ ದೇವಸ್ಥಾನ]], [[ಎಳ್ಳು ಅಮಾವಾಸ್ಯೆ]], [[ಮಂಗ್ಲಾ ರಾಯ್]] # [[User:Supritha Barkur|Supritha Barkur]]: [[ಹನಿ ನೀರಾವರಿ]], [[ಅರುಣ್ ಕೆ. ಪತಿ]], [[ಭಾರತದ ಪಂಚಾಯತ್ ರಾಜ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] # [[User:Sushmitha.S Poojari|Sushmitha.S Poojari]]: [[ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ ದೇವಾಲಯ]] # [[User:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]]: [[ಘಟ್ಟಿವಾಳಯ್ಯ]], [[ಜಂಕ್ ಫುಡ್]], [[ಪಾಪ ತೆರಿಗೆ]], [[ಕೌಶಲ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು]], [[ಬ್ರಾಕೆನ್ ಹೌಸ್, ಲಂಡನ್]] # [[User:Vinaya M A|Vinaya M A]]: [[ರಿಯಲ್‌ಮಿ ಸಿ೩]] , [[ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಪೀಳಿಗೆಯ ವರ್ಗೀಕರಣ]] , [[ಸಿ. ಎಸ್. ಶೇಷಾದ್ರಿ]] # [[User:Vismaya U|Vismaya U]]: [[ನ್ಯೂಟೋನಿಯನ್ ದೂರದರ್ಶಕ]] [[ವರ್ಗ:ಯೋಜನೆ]] altiokf1xobenifzf4qlxx340lphvy8 0 143861 1113550 1110346 2022-08-13T03:09:22Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki {{short description|ಹೈಪರ್ಮಾರ್ಕೆಟ್ಗಳ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ಸರಣಿ}} {{use dmy dates|date=June 2018}} {{use Indian English|date=June 2018}} {{Infobox company | name = ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ | logo_size = 200px | logo_alt = | logo_caption = D-Mart Official logo | logo_padding = | image = Dmart tirupati.jpg | image_size = 260px | image_alt = | image_caption = DMart store in [[Tirupati]], [[India]] | trade_name = ಡಿಮಾರ್ಟ್ | type = [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಂಪನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ]] | traded_as = {{Unbulleted list|{{BSE|540376}}|{{NSE|DMART}}}} | ISIN = INE192R01011 | industry = [[ಚಿಲ್ಲರೆ]] | genre = | founded = {{Start date and age|2002|05|15}} | founder = [[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]] | hq_location = [[ಪೊವೈ]] | hq_location_city = [[ಮುಂಬೈ]], [[ಮಹರಾಷ್ಟ್ರ]] | hq_location_country = [[ಭಾರತ]] | num_locations = 263<ref>{{Cite web|url=https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms|title = ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ has a string of challenges ahead of him and falling profits at ಡಿಮಾರ್ಟ್don't help}}</ref> | num_locations_year = June ೨೦೨೦ | area_served = [[ಭಾರತ]] | key_people = {{plainlist| *[[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]]<br />([[ಅಧ್ಯಕ್ಷ]]) *ಇಗ್ನೇಷಿಯಸ್ ನವಿಲ್ ನೊರೊನ್<br />([[ಸಿ ಇ ಒ]])}} | products = {{hlist|ದಿನಸಿ & ಸ್ಟೇಪಲ್ಸ್|ಡೈಲಿ ಎಸೆನ್ಷಿಯಲ್ಸ್|ಡೈರಿ & ಫ್ರೋಜನ್|ಮನೆ ಪೀಠೋಪಕರಣ|ಗೃಹೋಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು|ಹಾಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಸ್ನಾನ ಉಡುಪು|ಪಾದರಕ್ಷೆ|ಆಟಿಕೆಗಳು|ಕ್ರೋಕರಿ|ಲಗೇಜ್|ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯ|ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಫಿಟ್‌ನೆಸ್|ದಿನಸಿ ಸಾಮಾನುಗಳು|}} | brands = | revenue = {{increase}} {{INRConvert|30980|c}} (FY2022)<ref name="Financials">{{cite web|url=https://www.moneycontrol.com/india/stockpricequote/retail/avenuesupermarts/AS19|title=Avenue SupermartsLtd. Financial Statements |website=moneycontrol.com}}</ref> | operating_income = {{increase}} {{INRConvert|2000.42|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | net_income = {{increase}} {{INRConvert|1492.55|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | assets = {{increase}} {{INRConvert|12076|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | equity = {{increase}} {{INRConvert|10431|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | num_employees = ೯,೪೫೬ ಶಾಶ್ವತ (೨೦೨೦)<ref name="Financials"/><br />೩೮,೯೫೨ ಒಪ್ಪಂದದ(೨೦೨೦)<ref name="Financials"/> | parent = | divisions = }} ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅಥವಾ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್, ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೈಪರ್‌ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ನಿಗಮವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ ಅವರು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಇದರ ಮೊದಲ ಶಾಖೆ ಪೊವೈಸ್ ಹಿರನಂದಾನಿ ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ೩೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ, ತೆಲಂಗಾಣ, ಗುಜರಾತ್, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಕರ್ನಾಟಕ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ದಮನ್ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತದ ೧೧ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ೭೨ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ೧೯೬ ಮಳಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಎ ಎಸ್ ಎಲ್)ನಿಂದ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ. ೩೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಒಟ್ಟು ೭,೭೧೩ ಖಾಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಮತ್ತು ೩೩,೫೯೭ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಗುತ್ತಿಗೆ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಐಪಿಒ ಪಟ್ಟಿಯ ನಂತರ (ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್), ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ೨೦೧೭ ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೨ ರಂದು ಷೇರುಗಳ ಮುಕ್ತಾಯದ ನಂತರ, ಅದರ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯವು ₹ ೩೯,೯೮೮ ಕೋಟಿಗೆ ಏರಿತು. ಇದು ಬ್ರಿಟಾನಿಯಾ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್, ಮಾರಿಕೊ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ಮುಂದೆ ೬೫ ನೇ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.<ref>https://economictimes.indiatimes.com/directorsreport/companyid-45987,year-2021,prtpage-1.cms</ref> ೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್‌ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣವು ₹೧೧೪,೦೦೦ಕೋಟಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ೩೩ ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ ತನ್ನ Q1FY23 ನವೀಕರಣವನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯು ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಆದಾಯದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 2x ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಆದಾಯವು ಕಳೆದ ವರ್ಷ ರೂ ೯೮೦೬ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ರೂ ೫೦೩೧ ಕೋಟಿ ಇತ್ತು. <ref>https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms </ref> ==ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳು== * ಅವೆನ್ಯೂ ಫುಡ್ ಪ್ಲಾಜಾ ಪ್ರೈ. ಲಿ * ಅಲೈನ್ ರಿಟೇಲ್ ಟ್ರೇಡರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ಅವೆನ್ಯೂ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಲಿ * ನಹರ್ ಸೇಠ್ & ಜೋಗನಿ ಡೆವಲಪರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ರಿಫ್ಲೆಕ್ಟ್ ಹೋಲ್ ಸೇಲ್ ಅಂಡ್ ರೀಟೇಲ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ==ಉಲ್ಲೆಖಗಳು== fn5nxxz6lkz83b3w2obaopkilspqgy1 1113551 1113550 2022-08-13T03:09:47Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki {{short description|ಹೈಪರ್ಮಾರ್ಕೆಟ್ಗಳ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ಸರಣಿ}} {{use dmy dates|date=June 2018}} {{use Indian English|date=June 2018}} {{Infobox company | name = ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ | logo_size = 200px | logo_alt = | logo_caption = D-Mart Official logo | logo_padding = | image = Dmart tirupati.jpg | image_size = 260px | image_alt = | image_caption = DMart store in [[Tirupati]], [[India]] | trade_name = ಡಿಮಾರ್ಟ್ | type = [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಂಪನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ]] | traded_as = {{Unbulleted list|{{BSE|540376}}|{{NSE|DMART}}}} | ISIN = INE192R01011 | industry = [[ಚಿಲ್ಲರೆ]] | genre = | founded = {{Start date and age|2002|05|15}} | founder = [[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]] | hq_location = [[ಪೊವೈ]] | hq_location_city = [[ಮುಂಬೈ]], [[ಮಹರಾಷ್ಟ್ರ]] | hq_location_country = [[ಭಾರತ]] | num_locations = 263<ref>{{Cite web|url=https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms|title = ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ has a string of challenges ahead of him and falling profits at ಡಿಮಾರ್ಟ್don't help}}</ref> | num_locations_year = June ೨೦೨೦ | area_served = [[ಭಾರತ]] | key_people = {{plainlist| *[[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]]<br />([[ಅಧ್ಯಕ್ಷ]]) *ಇಗ್ನೇಷಿಯಸ್ ನವಿಲ್ ನೊರೊನ್<br />([[ಸಿ ಇ ಒ]])}} | products = {{hlist|ದಿನಸಿ & ಸ್ಟೇಪಲ್ಸ್|ಡೈಲಿ ಎಸೆನ್ಷಿಯಲ್ಸ್|ಡೈರಿ & ಫ್ರೋಜನ್|ಮನೆ ಪೀಠೋಪಕರಣ|ಗೃಹೋಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು|ಹಾಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಸ್ನಾನ ಉಡುಪು|ಪಾದರಕ್ಷೆ|ಆಟಿಕೆಗಳು|ಕ್ರೋಕರಿ|ಲಗೇಜ್|ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯ|ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಫಿಟ್‌ನೆಸ್|ದಿನಸಿ ಸಾಮಾನುಗಳು|}} | brands = | revenue = {{increase}} {{INRConvert|30980|c}} (FY2022)<ref name="Financials">{{cite web|url=https://www.moneycontrol.com/india/stockpricequote/retail/avenuesupermarts/AS19|title=Avenue SupermartsLtd. Financial Statements |website=moneycontrol.com}}</ref> | operating_income = {{increase}} {{INRConvert|2000.42|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | net_income = {{increase}} {{INRConvert|1492.55|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | assets = {{increase}} {{INRConvert|12076|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | equity = {{increase}} {{INRConvert|10431|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | num_employees = ೯,೪೫೬ ಶಾಶ್ವತ (೨೦೨೦)<ref name="Financials"/><br />೩೮,೯೫೨ ಒಪ್ಪಂದದ(೨೦೨೦)<ref name="Financials"/> | parent = | divisions = }} '''ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್''' ಅಥವಾ '''ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್''', ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೈಪರ್‌ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ನಿಗಮವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ ಅವರು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಇದರ ಮೊದಲ ಶಾಖೆ ಪೊವೈಸ್ ಹಿರನಂದಾನಿ ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ೩೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ, ತೆಲಂಗಾಣ, ಗುಜರಾತ್, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಕರ್ನಾಟಕ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ದಮನ್ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತದ ೧೧ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ೭೨ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ೧೯೬ ಮಳಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಎ ಎಸ್ ಎಲ್)ನಿಂದ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ. ೩೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಒಟ್ಟು ೭,೭೧೩ ಖಾಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಮತ್ತು ೩೩,೫೯೭ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಗುತ್ತಿಗೆ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಐಪಿಒ ಪಟ್ಟಿಯ ನಂತರ (ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್), ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ೨೦೧೭ ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೨ ರಂದು ಷೇರುಗಳ ಮುಕ್ತಾಯದ ನಂತರ, ಅದರ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯವು ₹ ೩೯,೯೮೮ ಕೋಟಿಗೆ ಏರಿತು. ಇದು ಬ್ರಿಟಾನಿಯಾ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್, ಮಾರಿಕೊ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ಮುಂದೆ ೬೫ ನೇ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.<ref>https://economictimes.indiatimes.com/directorsreport/companyid-45987,year-2021,prtpage-1.cms</ref> ೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್‌ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣವು ₹೧೧೪,೦೦೦ಕೋಟಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ೩೩ ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ ತನ್ನ Q1FY23 ನವೀಕರಣವನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯು ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಆದಾಯದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 2x ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಆದಾಯವು ಕಳೆದ ವರ್ಷ ರೂ ೯೮೦೬ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ರೂ ೫೦೩೧ ಕೋಟಿ ಇತ್ತು. <ref>https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms </ref> ==ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳು== * ಅವೆನ್ಯೂ ಫುಡ್ ಪ್ಲಾಜಾ ಪ್ರೈ. ಲಿ * ಅಲೈನ್ ರಿಟೇಲ್ ಟ್ರೇಡರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ಅವೆನ್ಯೂ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಲಿ * ನಹರ್ ಸೇಠ್ & ಜೋಗನಿ ಡೆವಲಪರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ರಿಫ್ಲೆಕ್ಟ್ ಹೋಲ್ ಸೇಲ್ ಅಂಡ್ ರೀಟೇಲ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ==ಉಲ್ಲೆಖಗಳು== twc1ug1gs1monh3dv3kcoxqz9tla7ty 1113552 1113551 2022-08-13T03:10:18Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H./ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ 4]] ಪುಟವನ್ನು [[ಡಿ - ಮಾರ್ಟ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{short description|ಹೈಪರ್ಮಾರ್ಕೆಟ್ಗಳ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ಸರಣಿ}} {{use dmy dates|date=June 2018}} {{use Indian English|date=June 2018}} {{Infobox company | name = ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ | logo_size = 200px | logo_alt = | logo_caption = D-Mart Official logo | logo_padding = | image = Dmart tirupati.jpg | image_size = 260px | image_alt = | image_caption = DMart store in [[Tirupati]], [[India]] | trade_name = ಡಿಮಾರ್ಟ್ | type = [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಂಪನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ]] | traded_as = {{Unbulleted list|{{BSE|540376}}|{{NSE|DMART}}}} | ISIN = INE192R01011 | industry = [[ಚಿಲ್ಲರೆ]] | genre = | founded = {{Start date and age|2002|05|15}} | founder = [[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]] | hq_location = [[ಪೊವೈ]] | hq_location_city = [[ಮುಂಬೈ]], [[ಮಹರಾಷ್ಟ್ರ]] | hq_location_country = [[ಭಾರತ]] | num_locations = 263<ref>{{Cite web|url=https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms|title = ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ has a string of challenges ahead of him and falling profits at ಡಿಮಾರ್ಟ್don't help}}</ref> | num_locations_year = June ೨೦೨೦ | area_served = [[ಭಾರತ]] | key_people = {{plainlist| *[[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]]<br />([[ಅಧ್ಯಕ್ಷ]]) *ಇಗ್ನೇಷಿಯಸ್ ನವಿಲ್ ನೊರೊನ್<br />([[ಸಿ ಇ ಒ]])}} | products = {{hlist|ದಿನಸಿ & ಸ್ಟೇಪಲ್ಸ್|ಡೈಲಿ ಎಸೆನ್ಷಿಯಲ್ಸ್|ಡೈರಿ & ಫ್ರೋಜನ್|ಮನೆ ಪೀಠೋಪಕರಣ|ಗೃಹೋಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು|ಹಾಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಸ್ನಾನ ಉಡುಪು|ಪಾದರಕ್ಷೆ|ಆಟಿಕೆಗಳು|ಕ್ರೋಕರಿ|ಲಗೇಜ್|ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯ|ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಫಿಟ್‌ನೆಸ್|ದಿನಸಿ ಸಾಮಾನುಗಳು|}} | brands = | revenue = {{increase}} {{INRConvert|30980|c}} (FY2022)<ref name="Financials">{{cite web|url=https://www.moneycontrol.com/india/stockpricequote/retail/avenuesupermarts/AS19|title=Avenue SupermartsLtd. Financial Statements |website=moneycontrol.com}}</ref> | operating_income = {{increase}} {{INRConvert|2000.42|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | net_income = {{increase}} {{INRConvert|1492.55|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | assets = {{increase}} {{INRConvert|12076|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | equity = {{increase}} {{INRConvert|10431|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | num_employees = ೯,೪೫೬ ಶಾಶ್ವತ (೨೦೨೦)<ref name="Financials"/><br />೩೮,೯೫೨ ಒಪ್ಪಂದದ(೨೦೨೦)<ref name="Financials"/> | parent = | divisions = }} '''ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್''' ಅಥವಾ '''ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್''', ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೈಪರ್‌ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ನಿಗಮವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ ಅವರು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಇದರ ಮೊದಲ ಶಾಖೆ ಪೊವೈಸ್ ಹಿರನಂದಾನಿ ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ೩೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ, ತೆಲಂಗಾಣ, ಗುಜರಾತ್, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಕರ್ನಾಟಕ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ದಮನ್ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತದ ೧೧ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ೭೨ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ೧೯೬ ಮಳಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಎ ಎಸ್ ಎಲ್)ನಿಂದ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ. ೩೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಒಟ್ಟು ೭,೭೧೩ ಖಾಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಮತ್ತು ೩೩,೫೯೭ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಗುತ್ತಿಗೆ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಐಪಿಒ ಪಟ್ಟಿಯ ನಂತರ (ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್), ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ೨೦೧೭ ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೨ ರಂದು ಷೇರುಗಳ ಮುಕ್ತಾಯದ ನಂತರ, ಅದರ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯವು ₹ ೩೯,೯೮೮ ಕೋಟಿಗೆ ಏರಿತು. ಇದು ಬ್ರಿಟಾನಿಯಾ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್, ಮಾರಿಕೊ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ಮುಂದೆ ೬೫ ನೇ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.<ref>https://economictimes.indiatimes.com/directorsreport/companyid-45987,year-2021,prtpage-1.cms</ref> ೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್‌ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣವು ₹೧೧೪,೦೦೦ಕೋಟಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ೩೩ ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ ತನ್ನ Q1FY23 ನವೀಕರಣವನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯು ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಆದಾಯದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 2x ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಆದಾಯವು ಕಳೆದ ವರ್ಷ ರೂ ೯೮೦೬ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ರೂ ೫೦೩೧ ಕೋಟಿ ಇತ್ತು. <ref>https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms </ref> ==ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳು== * ಅವೆನ್ಯೂ ಫುಡ್ ಪ್ಲಾಜಾ ಪ್ರೈ. ಲಿ * ಅಲೈನ್ ರಿಟೇಲ್ ಟ್ರೇಡರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ಅವೆನ್ಯೂ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಲಿ * ನಹರ್ ಸೇಠ್ & ಜೋಗನಿ ಡೆವಲಪರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ರಿಫ್ಲೆಕ್ಟ್ ಹೋಲ್ ಸೇಲ್ ಅಂಡ್ ರೀಟೇಲ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ==ಉಲ್ಲೆಖಗಳು== twc1ug1gs1monh3dv3kcoxqz9tla7ty 1113554 1113552 2022-08-13T03:12:20Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki {{short description|ಹೈಪರ್ಮಾರ್ಕೆಟ್ಗಳ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ಸರಣಿ}} {{use dmy dates|date=June 2018}} {{use Indian English|date=June 2018}} {{Infobox company | name = ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ | logo_size = 200px | logo_alt = | logo_caption = D-Mart Official logo | logo_padding = | image = Dmart tirupati.jpg | image_size = 260px | image_alt = | image_caption = DMart store in [[Tirupati]], [[India]] | trade_name = ಡಿಮಾರ್ಟ್ | type = [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಂಪನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ]] | traded_as = {{Unbulleted list|{{BSE|540376}}|{{NSE|DMART}}}} | ISIN = INE192R01011 | industry = [[ಚಿಲ್ಲರೆ]] | genre = | founded = {{Start date and age|2002|05|15}} | founder = [[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]] | hq_location = [[ಪೊವೈ]] | hq_location_city = [[ಮುಂಬೈ]], [[ಮಹರಾಷ್ಟ್ರ]] | hq_location_country = [[ಭಾರತ]] | num_locations = 263<ref>{{Cite web|url=https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms|title = ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ has a string of challenges ahead of him and falling profits at ಡಿಮಾರ್ಟ್don't help}}</ref> | num_locations_year = June ೨೦೨೦ | area_served = [[ಭಾರತ]] | key_people = {{plainlist| *[[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]]<br />([[ಅಧ್ಯಕ್ಷ]]) *ಇಗ್ನೇಷಿಯಸ್ ನವಿಲ್ ನೊರೊನ್<br />([[ಸಿ ಇ ಒ]])}} | products = {{hlist|ದಿನಸಿ & ಸ್ಟೇಪಲ್ಸ್|ಡೈಲಿ ಎಸೆನ್ಷಿಯಲ್ಸ್|ಡೈರಿ & ಫ್ರೋಜನ್|ಮನೆ ಪೀಠೋಪಕರಣ|ಗೃಹೋಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು|ಹಾಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಸ್ನಾನ ಉಡುಪು|ಪಾದರಕ್ಷೆ|ಆಟಿಕೆಗಳು|ಕ್ರೋಕರಿ|ಲಗೇಜ್|ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯ|ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಫಿಟ್‌ನೆಸ್|ದಿನಸಿ ಸಾಮಾನುಗಳು|}} | brands = | revenue = {{increase}} {{INRConvert|30980|c}} (FY2022)<ref name="Financials">{{cite web|url=https://www.moneycontrol.com/india/stockpricequote/retail/avenuesupermarts/AS19|title=Avenue SupermartsLtd. Financial Statements |website=moneycontrol.com}}</ref> | operating_income = {{increase}} {{INRConvert|2000.42|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | net_income = {{increase}} {{INRConvert|1492.55|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | assets = {{increase}} {{INRConvert|12076|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | equity = {{increase}} {{INRConvert|10431|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | num_employees = ೯,೪೫೬ ಶಾಶ್ವತ (೨೦೨೦)<ref name="Financials"/><br />೩೮,೯೫೨ ಒಪ್ಪಂದದ(೨೦೨೦)<ref name="Financials"/> | parent = | divisions = }} '''ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್''' ಅಥವಾ '''ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್''', ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೈಪರ್‌ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ನಿಗಮವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ ಅವರು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಇದರ ಮೊದಲ ಶಾಖೆ ಪೊವೈಸ್ ಹಿರನಂದಾನಿ ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ೩೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ, ತೆಲಂಗಾಣ, ಗುಜರಾತ್, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಕರ್ನಾಟಕ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ದಮನ್ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತದ ೧೧ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ೭೨ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ೧೯೬ ಮಳಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಎ ಎಸ್ ಎಲ್)ನಿಂದ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ. ೩೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಒಟ್ಟು ೭,೭೧೩ ಖಾಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಮತ್ತು ೩೩,೫೯೭ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಗುತ್ತಿಗೆ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಐಪಿಒ ಪಟ್ಟಿಯ ನಂತರ (ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್), ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ೨೦೧೭ ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೨ ರಂದು ಷೇರುಗಳ ಮುಕ್ತಾಯದ ನಂತರ, ಅದರ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯವು ₹ ೩೯,೯೮೮ ಕೋಟಿಗೆ ಏರಿತು. ಇದು ಬ್ರಿಟಾನಿಯಾ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್, ಮಾರಿಕೊ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ಮುಂದೆ ೬೫ ನೇ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.<ref>https://economictimes.indiatimes.com/directorsreport/companyid-45987,year-2021,prtpage-1.cms</ref> ೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್‌ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣವು ₹೧೧೪,೦೦೦ಕೋಟಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ೩೩ ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ ತನ್ನ ಕ್ಯೂ೧ಎಫ಼್‍ವೈ೨೩ ನವೀಕರಣವನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯು ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಆದಾಯದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨x ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಆದಾಯವು ಕಳೆದ ವರ್ಷ ರೂ ೯೮೦೬ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ರೂ ೫೦೩೧ ಕೋಟಿ ಇತ್ತು. <ref>https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms </ref> ==ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳು== * ಅವೆನ್ಯೂ ಫುಡ್ ಪ್ಲಾಜಾ ಪ್ರೈ. ಲಿ * ಅಲೈನ್ ರಿಟೇಲ್ ಟ್ರೇಡರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ಅವೆನ್ಯೂ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಲಿ * ನಹರ್ ಸೇಠ್ & ಜೋಗನಿ ಡೆವಲಪರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ರಿಫ್ಲೆಕ್ಟ್ ಹೋಲ್ ಸೇಲ್ ಅಂಡ್ ರೀಟೇಲ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ==ಉಲ್ಲೆಖಗಳು== 84ze958j9yakc5biu08b075r17hh484 1113555 1113554 2022-08-13T03:12:42Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಕಂಪನಿಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{short description|ಹೈಪರ್ಮಾರ್ಕೆಟ್ಗಳ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ಸರಣಿ}} {{use dmy dates|date=June 2018}} {{use Indian English|date=June 2018}} {{Infobox company | name = ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ | logo_size = 200px | logo_alt = | logo_caption = D-Mart Official logo | logo_padding = | image = Dmart tirupati.jpg | image_size = 260px | image_alt = | image_caption = DMart store in [[Tirupati]], [[India]] | trade_name = ಡಿಮಾರ್ಟ್ | type = [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಕಂಪನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ]] | traded_as = {{Unbulleted list|{{BSE|540376}}|{{NSE|DMART}}}} | ISIN = INE192R01011 | industry = [[ಚಿಲ್ಲರೆ]] | genre = | founded = {{Start date and age|2002|05|15}} | founder = [[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]] | hq_location = [[ಪೊವೈ]] | hq_location_city = [[ಮುಂಬೈ]], [[ಮಹರಾಷ್ಟ್ರ]] | hq_location_country = [[ಭಾರತ]] | num_locations = 263<ref>{{Cite web|url=https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms|title = ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ has a string of challenges ahead of him and falling profits at ಡಿಮಾರ್ಟ್don't help}}</ref> | num_locations_year = June ೨೦೨೦ | area_served = [[ಭಾರತ]] | key_people = {{plainlist| *[[ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ]]<br />([[ಅಧ್ಯಕ್ಷ]]) *ಇಗ್ನೇಷಿಯಸ್ ನವಿಲ್ ನೊರೊನ್<br />([[ಸಿ ಇ ಒ]])}} | products = {{hlist|ದಿನಸಿ & ಸ್ಟೇಪಲ್ಸ್|ಡೈಲಿ ಎಸೆನ್ಷಿಯಲ್ಸ್|ಡೈರಿ & ಫ್ರೋಜನ್|ಮನೆ ಪೀಠೋಪಕರಣ|ಗೃಹೋಪಯೋಗಿ ವಸ್ತುಗಳು|ಹಾಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಸ್ನಾನ ಉಡುಪು|ಪಾದರಕ್ಷೆ|ಆಟಿಕೆಗಳು|ಕ್ರೋಕರಿ|ಲಗೇಜ್|ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸೌಂದರ್ಯ|ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳು ಮತ್ತು ಫಿಟ್‌ನೆಸ್|ದಿನಸಿ ಸಾಮಾನುಗಳು|}} | brands = | revenue = {{increase}} {{INRConvert|30980|c}} (FY2022)<ref name="Financials">{{cite web|url=https://www.moneycontrol.com/india/stockpricequote/retail/avenuesupermarts/AS19|title=Avenue SupermartsLtd. Financial Statements |website=moneycontrol.com}}</ref> | operating_income = {{increase}} {{INRConvert|2000.42|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | net_income = {{increase}} {{INRConvert|1492.55|c}} (FY2022)<ref name="Financials"/> | assets = {{increase}} {{INRConvert|12076|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | equity = {{increase}} {{INRConvert|10431|c}} (2020)<ref name="Financials"/> | num_employees = ೯,೪೫೬ ಶಾಶ್ವತ (೨೦೨೦)<ref name="Financials"/><br />೩೮,೯೫೨ ಒಪ್ಪಂದದ(೨೦೨೦)<ref name="Financials"/> | parent = | divisions = }} '''ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್''' ಅಥವಾ '''ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್''', ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೈಪರ್‌ಮಾರ್ಕೆಟ್‌ಗಳ ಸರಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಭಾರತೀಯ ಚಿಲ್ಲರೆ ನಿಗಮವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ರಾಧಾಕಿಶನ್ ದಮಾನಿ ಅವರು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು, ಇದರ ಮೊದಲ ಶಾಖೆ ಪೊವೈಸ್ ಹಿರನಂದಾನಿ ಗಾರ್ಡನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ೩೧ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ, ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ, ತೆಲಂಗಾಣ, ಗುಜರಾತ್, ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶ, ಛತ್ತೀಸ್‌ಗಢ, ರಾಜಸ್ಥಾನ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ, ತಮಿಳುನಾಡು, ಕರ್ನಾಟಕ, ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ, ದಮನ್ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಭಾರತದ ೧೧ ರಾಜ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ೭೨ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ೧೯೬ ಮಳಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಎ ಎಸ್ ಎಲ್)ನಿಂದ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿದೆ. ೩೧ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್ ಒಟ್ಟು ೭,೭೧೩ ಖಾಯಂ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು ಮತ್ತು ೩೩,೫೯೭ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಗುತ್ತಿಗೆ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಐಪಿಒ ಪಟ್ಟಿಯ ನಂತರ (ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ಸ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್), ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲೆಯ ಪ್ರಾರಂಭವನ್ನು ಮಾಡಿತು. ೨೦೧೭ ರ ಮಾರ್ಚ್ ೨೨ ರಂದು ಷೇರುಗಳ ಮುಕ್ತಾಯದ ನಂತರ, ಅದರ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಮೌಲ್ಯವು ₹ ೩೯,೯೮೮ ಕೋಟಿಗೆ ಏರಿತು. ಇದು ಬ್ರಿಟಾನಿಯಾ ಇಂಡಸ್ಟ್ರೀಸ್, ಮಾರಿಕೊ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ಮುಂದೆ ೬೫ ನೇ ಅತ್ಯಮೂಲ್ಯ ಭಾರತೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ.<ref>https://economictimes.indiatimes.com/directorsreport/companyid-45987,year-2021,prtpage-1.cms</ref> ೨೧ ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ರಲ್ಲಿ ಡಿ-ಮಾರ್ಟ್‌ನ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣವು ₹೧೧೪,೦೦೦ಕೋಟಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ, ಇದು ಬಾಂಬೆ ಸ್ಟಾಕ್ ಎಕ್ಸ್‌ಚೇಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾದ ೩೩ ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದೆ. ಅವೆನ್ಯೂ ಸೂಪರ್‌ಮಾರ್ಟ್ ತನ್ನ ಕ್ಯೂ೧ಎಫ಼್‍ವೈ೨೩ ನವೀಕರಣವನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯು ವರ್ಷದಿಂದ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಆದಾಯದಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು ೨x ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿದೆ. ಆದಾಯವು ಕಳೆದ ವರ್ಷ ರೂ ೯೮೦೬ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ರೂ ೫೦೩೧ ಕೋಟಿ ಇತ್ತು. <ref>https://www.businessinsider.in/business/news/radhakishan-damani-has-a-string-of-challenges-ahead-of-him-and-falling-profits-at-dmart-dont-help/articleshow/76936913.cms </ref> ==ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳು== * ಅವೆನ್ಯೂ ಫುಡ್ ಪ್ಲಾಜಾ ಪ್ರೈ. ಲಿ * ಅಲೈನ್ ರಿಟೇಲ್ ಟ್ರೇಡರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ಅವೆನ್ಯೂ ಇ-ಕಾಮರ್ಸ್ ಲಿ * ನಹರ್ ಸೇಠ್ & ಜೋಗನಿ ಡೆವಲಪರ್ಸ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ * ರಿಫ್ಲೆಕ್ಟ್ ಹೋಲ್ ಸೇಲ್ ಅಂಡ್ ರೀಟೇಲ್ ಪ್ರೈವೇಟ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ==ಉಲ್ಲೆಖಗಳು== [[ವರ್ಗ:ಕಂಪನಿಗಳು]] r75oaiymhvx0wm1g7jp4j9hhcykeobw 0 144004 1113606 1112928 2022-08-13T07:03:02Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki ==ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ== [[File:Amborella1.jpg|thumb|200px|right|ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ]] ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ನೈಋತ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರದ ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ಮುಖ್ಯ ದ್ವೀಪವಾದ ಗ್ರಾಂಡೆ ಟೆರ್ರೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿರುವ ಕೆಳಗಿರುವ ಪೊದೆಗಳು ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಮರಗಳ ಏಕರೂಪದ ಕುಲವಾಗಿದೆ.<ref> Jérémie, J. (1982). "Amborellacées". In A. Aubréville; J. F. Leroy (eds.). Flore de La Nouvelle-Calédonie et Dépendances (in French). Vol. 11. Paris: Muséum National d’Histoire Naturelle. pp. 157–160.</ref>. ಈ ಕುಲವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬದ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲೆಸ್ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾ ಎಂಬ ಒಂದೇ ಜಾತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ<ref> Große-Veldmann, B.; Korotkova, N.; Reinken, B.; Lobin, W. & Barthlott, W. (2011). "Amborella trichopoda — Cultivation of the most ancestral angiosperm in botanic gardens". The Journal of Botanic Garden Horticulture. 9: 143–155. Retrieved 2016-10-21.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಿನಂತೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಇರಿಸುತ್ತವೆ. ==ವಿವರಣೆ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪೊದೆಸಸ್ಯ ಅಥವಾ ೮ ಮೀಟರ್ (೨೬ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದವರೆಗಿನ ಸಣ್ಣ ಮರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪರ್ಯಾಯ, ಸರಳವಾದ [[ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ]] ಎಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಂಡಗಳಿಲ್ಲದೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಎಲೆಗಳು ಎರಡು-ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ದಾರ ಅಥವಾ ಏರಿಳಿತದ ಅಂಚುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಸುಮಾರು ೮ ರಿಂದ ೧೦ ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್‌ಗಳು (೩ ರಿಂದ ೪ ಇಂಚುಗಳು) ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ.<ref>Simpson, M.G. (2010). Plant Systematics (2nd ed.). Elsevier. p. 186</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.<ref>Carlquist, S. J. & Schneider, E. L. (2001). "Vegetative anatomy of the New Caledonian endemic Amborella trichopoda: relationships with the Illiciales and implications for vessel origin". Pacific Science. 55 (3): 305–312. doi:10.1353/psc.2001.0020. hdl:10125/2455. S2CID 35832198.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಟ್ರಾಕಿಡ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರೂಪದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಲಕ್ಷಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜಾತಿಯು ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಸ್ಯವು ಗಂಡು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಅಂದರೆ ಅವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ) ಅಥವಾ ಹೆಣ್ಣು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳು) ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಎರಡನ್ನೂ ಅಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಸಸ್ಯವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಅಥವಾ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ (''ಗಂಡು'') ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (''ಸ್ತ್ರೀ'') ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸದ "ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳನ್ನು" ಹೊಂದಿದ್ದು, ಯಾವುದೇ ಪರಾಗ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೋಲುವ ರಚನೆಗಳು. [[ಸಸ್ಯಗಳು]] ಒಂದು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಬಹುದು <ref>Sporne, K.R. (1974). The Morphology of Angiosperms. London: Hutchinson. ISBN 978-0-09-120611-6. p. 98.</ref>. ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಸಸ್ಯದಿಂದ ಏಳು ಕತ್ತರಿಸಿದ ಹೂವುಗಳು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದಂತೆ, ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಏಳರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಎರಡನೇ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದವು. ಸಣ್ಣ, ಕೆನೆ ಬಿಳಿ ಹೂವುಗಳು ಎಲೆಗಳ ಎಲೆಗಳ ಅಕ್ಷಾಕಂಕುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳನ್ನು ಸೈಮ್ಸ್ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕವಲೊಡೆಯುವ ಮೂರು ಕ್ರಮಗಳವರೆಗೆ, ಪ್ರತಿ ಶಾಖೆಯು ಹೂವಿನಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೂವು ತೊಟ್ಟೆಲೆಗಳಿಂದ ಒಳಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಾಕ್ಟ್‌ಗಳು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲದ ಟೆಪಲ್‌ಗಳ ಪೆರಿಯಾಂತ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುರುಳಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು ೩ ರಿಂದ ೪ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧⁄೮ ರಿಂದ ೩⁄೧೬ ಇಂಚು) ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೭ ಅಥವಾ ೮ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ೧ ರಿಂದ ೩ (ಅಥವಾ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ೦) ಉತ್ತಮ-ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೪ ರಿಂದ ೮ ಉಚಿತ (ಅಪೋಕಾರ್ಪಸ್) ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳ ಸುರುಳಿಗಳಿವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲ್ಗಳು [[ಹಸಿರು]] ಅಂಡಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವರಿಗೆ ಶೈಲಿಯ ಕೊರತೆಯಿದೆ. ಅವುಗಳು ಒಂದೇ ಅಂಡಾಣುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಜೊತೆಗೆ ಮೈಕ್ರೊಪೈಲ್ ಅನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸುಮಾರು ೪ ರಿಂದ ೫ ಮಿ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬ ರಿಂದ ೧೫ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವುಗಳು ೧೦ ರಿಂದ ೨೧ ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಕೇಂದ್ರದ ಕಡೆಗೆ ಕ್ರಮೇಣ ಚಿಕ್ಕದಾಗುತ್ತವೆ. ಒಳಭಾಗವು ಸ್ಟೆಮಿನೋಡ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬರಡಾದದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. ಕೇಸರಗಳು ಸಣ್ಣ ಅಗಲವಾದ ತಂತುಗಳ ಮೇಲೆ [[ತ್ರಿಕೋನ]] ಪರಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಪರಾಗವು ನಾಲ್ಕು ಪರಾಗ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು, ಸಣ್ಣ ಸ್ಟೆರೈಲ್ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಯೋಜಕವಿರುತ್ತದೆ. ಪರಾಗಗಳು ಸಣ್ಣ ಉಬ್ಬುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಕ ತುದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಇತರ ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಂತೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಪ್ರತಿ ಹೂವಿಗೆ ೧ ರಿಂದ ೩ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳು ಹಣ್ಣಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. [[ಹಣ್ಣು]] ಅಂಡಾಕಾರದ [[ಕೆಂಪು]] ಡ್ರೂಪ್ ಆಗಿದೆ (ಅಂದಾಜು ೫ ರಿಂದ ೭ ಮಿ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೫ ಮಿ.ಮೀ ಅಗಲ) ಸಣ್ಣ (೧ ರಿಂದ ೨ ಮಿಮೀ) ಕಾಂಡದ ಮೇಲೆ ಹರಡುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಳಂಕದ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [[ಚರ್ಮ|ಚರ್ಮವು]] ಕಾಗದದಂತಿದ್ದು, ಕೆಂಪು ರಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತೆಳುವಾದ ತಿರುಳಿರುವ ಪದರವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಲಿಗ್ನಿಫೈಡ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಒಂದೇ [[ಬೀಜ|ಬೀಜವನ್ನು]] ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. [[ಭ್ರೂಣ|ಭ್ರೂಣವು]] ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಯಥೇಚ್ಛವಾದ ಎಂಡೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ==ಟ್ಯಾಕ್ಸಾನಮಿ== ===ಇತಿಹಾಸ=== ೧೯೮೧ ರ ಕ್ರಾಂಕ್ವಿಸ್ಟ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕುಟುಂಬವನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೆ :::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಡೈಕೋಟಿಲ್ಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವಿಭಾಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೋಫೈಟಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಥಾರ್ನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (೧೯೯೨) ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಡಾಲ್ಗ್ರೆನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]. ===ಆಧುನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ=== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಏಕೈಕ ಕುಲವಾಗಿದೆ. ಎಪಿಜಿ ೨ನೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಈ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಕುಟುಂಬ ನಿಂಫೇಯೇಸಿಯೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದನ್ನು ಆದೇಶ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ಎಪಿಜಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಎಪಿಜಿ ೩ ಮತ್ತು ಎಪಿಜಿ ೪, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಸಿಯು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಫೈಲೋಜೆನಿ ತಳದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪದ ಕ್ರಮವಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ===ಫೈಲೋಜೆನಿ=== ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಸ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಾರರು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾವನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಕ್ಲಾಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ತಳದ ವಂಶಾವಳಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಿಸ್ಟಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಬೇಸಲ್'' ಎಂಬ ಪದವು ಒಂದು ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಫೈಲೋಜೆನಿಯ ತಳಹದಿಯ ಬಳಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ವಂಶಾವಳಿಗಳಿಗಿಂತ ಹಿಂದಿನದು. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಳಹದಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಆರಂಭಿಕ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಪಡೆದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಊಹಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಂಶಾವಳಿಯ ಭಿನ್ನತೆಯ ನಂತರ ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳು ವಿಕಸನಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ''ಪ್ರಾಚೀನ'' (ಅಂದರೆ ಪೂರ್ವಜರ) ಹೂವಿನ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಒಂದು ಆರಂಭಿಕ ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಪನೆ, ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾ ಬ್ಲಾಸಮ್ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಹೂವುಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಾಗಗಳಿಗಿಂತ ಉದ್ದವಾದ, ಕೋನ್ ತರಹದ ರೆಸೆಪ್ಟಾಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಹಲವಾರು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಇದು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ನುಫರ್ (ನಿಂಫೇಸಿಯೇ), ಇಲಿಸಿಯಮ್, ಮೊನೊಕಾಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳು (ಯೂಡಿಕಾಟ್‌ಗಳು), ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಅರಾಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳು ಸೀಕ್ವೆನ್ಸ್ ಟ್ಯಾಗ್ ಬಳಸಿ ಹೂವಿನ ಜೀನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ, ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿರುವ ಕ್ಲಾಡೋಗ್ರಾಮ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ [[ಸಹೋದರಿ]] ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯದ ಕವಚದ ತಳದಲ್ಲಿ ಅದರ ವಿಕಸನೀಯ ಸ್ಥಾನದಿಂದಾಗಿ, ವಿಕಸನೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸಲು ಬೆಂಬಲವಿತ್ತು. ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಮತ್ತು ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು [[ಡಿಸೆಂಬರ್]] ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಯ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. {{clade|style=font-size:100%;line-height:100% |label1=ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳು |1={{clade |1=ಅಕ್ರೊಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್ |label2=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್ |2={{clade |1='''''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ''''' |2={{clade |1=''ನುಫರ್'' |2={{clade |1=''ಇಲಿಸಿಯಮ್'' |2={{clade |1=ಮೊನೊಕಾಟ್ಗಳು |2=ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡ್ಗಳು |3=ಯುಡಿಕಾಟ್ಗಳು }} }} }} }} }} }} ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬೀಜ ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಜೀನೋಮಿಕ್ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ ಪರಿಗಣನೆಗಳು== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತದೆ.ಅಂದರೆ, ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿಯು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ರೇಖೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಬಹಳ ಮುಂಚೆಯೇ (೧೩೦ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಹೂವುಗಳು ಹೇಗೆ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು-ಡಾರ್ವಿನ್ ಇದನ್ನು ''ಅಸಹ್ಯಕರ ರಹಸ್ಯ'' ಎಂದು ಕರೆದರು.ಈ ಸ್ಥಾನವು ಅದರ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದ ಹಲವಾರು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಮರವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಸ್ತ್ರೀ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ತ್ರೀ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿರುವ ಸಸ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆರಳು ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶ-ಅವಲಂಬಿತ ಜೀವಿಗಳಾದ ಪಾಚಿ, ಕಲ್ಲುಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಸಂಬಂಧಿತ ಜಾತಿಗಳ ನಡುವೆ ಕೆಲವು ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಂತಹ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು ಗಣನೀಯ ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಅದರ ಸ್ವಂತ ಮೂಲದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀನ್‌ಗೆ, ಅದರೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಅದರ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳ ವಿಂಗಡಣೆಯ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳಿಂದ ಇದು ಸುಮಾರು ಆರು ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಇದರ ವಿಕಸನೀಯ ಮತ್ತು ಶಾರೀರಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯು ಇನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ, ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ಜಾತಿಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಏನಾದರೂ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ. ==ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮಿಶ್ರ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಕೀಟ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶಕಗಳು ಮತ್ತು ಗಾಳಿ ಎರಡನ್ನೂ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ==ಸಂರಕ್ಷಣೆ== ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ದ್ವೀಪಗಳು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯದ ಹಾಟ್-ಸ್ಪಾಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಸಸ್ಯಗಳ ಅನೇಕ ಆರಂಭಿಕ ವಿಭಿನ್ನ ವಂಶಾವಳಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯು ತೃತೀಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (೬೬ ರಿಂದ ೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಕಾಡುಗಳ ನಿರಂತರ ಬದುಕುಳಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಿದ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಸ್ಥಿರತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ತೃತೀಯ ಹಂತದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿದವು. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಬೆದರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಬೆಂಕಿ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆ, ಕೃಷಿ, ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಜಾತಿಗಳ ಆಕ್ರಮಣ, [[ನಗರೀಕರಣ]] ಮತ್ತು [[ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ]].ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪೈಲನ್ ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ: ''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಕಣ್ಮರೆಯು ಒಂದು ಕುಲದ ಕಣ್ಮರೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಒಂದು ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಮವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ೧೪೦ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ವಿಕಸನೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಏಕೈಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ''. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಆ ವಾಸಸ್ಥಾನಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿನ ಎಕ್ಸ್ ಸಿಟು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಎರಡನ್ನೂ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ<ref>Rice, D. W.; Alverson, A. J.; Richardson, A. O.; Young, G. J.; Sanchez-Puerta, M. V.; Munzinger, J.; Barry, K.; Boore, J. L.; Zhang, Y.; dePamphilis, C. W.; Knox, E. B.; Palmer, J. D. (19 December 2013). "Horizontal Transfer of Entire Genomes via Mitochondrial Fusion in the Angiosperm Amborella". Science. 342 (6165): 1468–1473. Bibcode:2013Sci...342.1468R. doi:10.1126/science.1246275. hdl:11336/2616. PMID 24357311. S2CID 2499045.</ref>. ==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು== https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=106992&org=IOS http://delta-intkey.com/angio/www/amborell.htmhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Tree&id=22097&lvl=3&lin=f&keep=1&srchmode=1&unlock ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== h2jkvhlfglg1vphiuz356bxnox3m1i3 1113607 1113606 2022-08-13T07:03:25Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಹೂವುಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki ==ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ== [[File:Amborella1.jpg|thumb|200px|right|ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ]] ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ನೈಋತ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರದ ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ಮುಖ್ಯ ದ್ವೀಪವಾದ ಗ್ರಾಂಡೆ ಟೆರ್ರೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿರುವ ಕೆಳಗಿರುವ ಪೊದೆಗಳು ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಮರಗಳ ಏಕರೂಪದ ಕುಲವಾಗಿದೆ.<ref> Jérémie, J. (1982). "Amborellacées". In A. Aubréville; J. F. Leroy (eds.). Flore de La Nouvelle-Calédonie et Dépendances (in French). Vol. 11. Paris: Muséum National d’Histoire Naturelle. pp. 157–160.</ref>. ಈ ಕುಲವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬದ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲೆಸ್ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾ ಎಂಬ ಒಂದೇ ಜಾತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ<ref> Große-Veldmann, B.; Korotkova, N.; Reinken, B.; Lobin, W. & Barthlott, W. (2011). "Amborella trichopoda — Cultivation of the most ancestral angiosperm in botanic gardens". The Journal of Botanic Garden Horticulture. 9: 143–155. Retrieved 2016-10-21.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಿನಂತೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಇರಿಸುತ್ತವೆ. ==ವಿವರಣೆ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪೊದೆಸಸ್ಯ ಅಥವಾ ೮ ಮೀಟರ್ (೨೬ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದವರೆಗಿನ ಸಣ್ಣ ಮರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪರ್ಯಾಯ, ಸರಳವಾದ [[ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ]] ಎಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಂಡಗಳಿಲ್ಲದೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಎಲೆಗಳು ಎರಡು-ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ದಾರ ಅಥವಾ ಏರಿಳಿತದ ಅಂಚುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಸುಮಾರು ೮ ರಿಂದ ೧೦ ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್‌ಗಳು (೩ ರಿಂದ ೪ ಇಂಚುಗಳು) ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ.<ref>Simpson, M.G. (2010). Plant Systematics (2nd ed.). Elsevier. p. 186</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.<ref>Carlquist, S. J. & Schneider, E. L. (2001). "Vegetative anatomy of the New Caledonian endemic Amborella trichopoda: relationships with the Illiciales and implications for vessel origin". Pacific Science. 55 (3): 305–312. doi:10.1353/psc.2001.0020. hdl:10125/2455. S2CID 35832198.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಟ್ರಾಕಿಡ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರೂಪದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಲಕ್ಷಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜಾತಿಯು ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಸ್ಯವು ಗಂಡು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಅಂದರೆ ಅವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ) ಅಥವಾ ಹೆಣ್ಣು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳು) ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಎರಡನ್ನೂ ಅಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಸಸ್ಯವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಅಥವಾ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ (''ಗಂಡು'') ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (''ಸ್ತ್ರೀ'') ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸದ "ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳನ್ನು" ಹೊಂದಿದ್ದು, ಯಾವುದೇ ಪರಾಗ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೋಲುವ ರಚನೆಗಳು. [[ಸಸ್ಯಗಳು]] ಒಂದು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಬಹುದು <ref>Sporne, K.R. (1974). The Morphology of Angiosperms. London: Hutchinson. ISBN 978-0-09-120611-6. p. 98.</ref>. ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಸಸ್ಯದಿಂದ ಏಳು ಕತ್ತರಿಸಿದ ಹೂವುಗಳು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದಂತೆ, ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಏಳರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಎರಡನೇ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದವು. ಸಣ್ಣ, ಕೆನೆ ಬಿಳಿ ಹೂವುಗಳು ಎಲೆಗಳ ಎಲೆಗಳ ಅಕ್ಷಾಕಂಕುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳನ್ನು ಸೈಮ್ಸ್ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕವಲೊಡೆಯುವ ಮೂರು ಕ್ರಮಗಳವರೆಗೆ, ಪ್ರತಿ ಶಾಖೆಯು ಹೂವಿನಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೂವು ತೊಟ್ಟೆಲೆಗಳಿಂದ ಒಳಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಾಕ್ಟ್‌ಗಳು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲದ ಟೆಪಲ್‌ಗಳ ಪೆರಿಯಾಂತ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುರುಳಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು ೩ ರಿಂದ ೪ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧⁄೮ ರಿಂದ ೩⁄೧೬ ಇಂಚು) ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೭ ಅಥವಾ ೮ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ೧ ರಿಂದ ೩ (ಅಥವಾ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ೦) ಉತ್ತಮ-ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೪ ರಿಂದ ೮ ಉಚಿತ (ಅಪೋಕಾರ್ಪಸ್) ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳ ಸುರುಳಿಗಳಿವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲ್ಗಳು [[ಹಸಿರು]] ಅಂಡಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವರಿಗೆ ಶೈಲಿಯ ಕೊರತೆಯಿದೆ. ಅವುಗಳು ಒಂದೇ ಅಂಡಾಣುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಜೊತೆಗೆ ಮೈಕ್ರೊಪೈಲ್ ಅನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸುಮಾರು ೪ ರಿಂದ ೫ ಮಿ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬ ರಿಂದ ೧೫ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವುಗಳು ೧೦ ರಿಂದ ೨೧ ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಕೇಂದ್ರದ ಕಡೆಗೆ ಕ್ರಮೇಣ ಚಿಕ್ಕದಾಗುತ್ತವೆ. ಒಳಭಾಗವು ಸ್ಟೆಮಿನೋಡ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬರಡಾದದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. ಕೇಸರಗಳು ಸಣ್ಣ ಅಗಲವಾದ ತಂತುಗಳ ಮೇಲೆ [[ತ್ರಿಕೋನ]] ಪರಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಪರಾಗವು ನಾಲ್ಕು ಪರಾಗ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು, ಸಣ್ಣ ಸ್ಟೆರೈಲ್ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಯೋಜಕವಿರುತ್ತದೆ. ಪರಾಗಗಳು ಸಣ್ಣ ಉಬ್ಬುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಕ ತುದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಇತರ ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಂತೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಪ್ರತಿ ಹೂವಿಗೆ ೧ ರಿಂದ ೩ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳು ಹಣ್ಣಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. [[ಹಣ್ಣು]] ಅಂಡಾಕಾರದ [[ಕೆಂಪು]] ಡ್ರೂಪ್ ಆಗಿದೆ (ಅಂದಾಜು ೫ ರಿಂದ ೭ ಮಿ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೫ ಮಿ.ಮೀ ಅಗಲ) ಸಣ್ಣ (೧ ರಿಂದ ೨ ಮಿಮೀ) ಕಾಂಡದ ಮೇಲೆ ಹರಡುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಳಂಕದ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [[ಚರ್ಮ|ಚರ್ಮವು]] ಕಾಗದದಂತಿದ್ದು, ಕೆಂಪು ರಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತೆಳುವಾದ ತಿರುಳಿರುವ ಪದರವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಲಿಗ್ನಿಫೈಡ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಒಂದೇ [[ಬೀಜ|ಬೀಜವನ್ನು]] ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. [[ಭ್ರೂಣ|ಭ್ರೂಣವು]] ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಯಥೇಚ್ಛವಾದ ಎಂಡೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ==ಟ್ಯಾಕ್ಸಾನಮಿ== ===ಇತಿಹಾಸ=== ೧೯೮೧ ರ ಕ್ರಾಂಕ್ವಿಸ್ಟ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕುಟುಂಬವನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೆ :::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಡೈಕೋಟಿಲ್ಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವಿಭಾಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೋಫೈಟಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಥಾರ್ನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (೧೯೯೨) ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಡಾಲ್ಗ್ರೆನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]. ===ಆಧುನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ=== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಏಕೈಕ ಕುಲವಾಗಿದೆ. ಎಪಿಜಿ ೨ನೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಈ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಕುಟುಂಬ ನಿಂಫೇಯೇಸಿಯೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದನ್ನು ಆದೇಶ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ಎಪಿಜಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಎಪಿಜಿ ೩ ಮತ್ತು ಎಪಿಜಿ ೪, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಸಿಯು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಫೈಲೋಜೆನಿ ತಳದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪದ ಕ್ರಮವಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ===ಫೈಲೋಜೆನಿ=== ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಸ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಾರರು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾವನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಕ್ಲಾಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ತಳದ ವಂಶಾವಳಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಿಸ್ಟಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಬೇಸಲ್'' ಎಂಬ ಪದವು ಒಂದು ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಫೈಲೋಜೆನಿಯ ತಳಹದಿಯ ಬಳಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ವಂಶಾವಳಿಗಳಿಗಿಂತ ಹಿಂದಿನದು. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಳಹದಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಆರಂಭಿಕ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಪಡೆದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಊಹಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಂಶಾವಳಿಯ ಭಿನ್ನತೆಯ ನಂತರ ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳು ವಿಕಸನಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ''ಪ್ರಾಚೀನ'' (ಅಂದರೆ ಪೂರ್ವಜರ) ಹೂವಿನ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಒಂದು ಆರಂಭಿಕ ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಪನೆ, ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾ ಬ್ಲಾಸಮ್ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಹೂವುಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಾಗಗಳಿಗಿಂತ ಉದ್ದವಾದ, ಕೋನ್ ತರಹದ ರೆಸೆಪ್ಟಾಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಹಲವಾರು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಇದು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ನುಫರ್ (ನಿಂಫೇಸಿಯೇ), ಇಲಿಸಿಯಮ್, ಮೊನೊಕಾಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳು (ಯೂಡಿಕಾಟ್‌ಗಳು), ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಅರಾಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳು ಸೀಕ್ವೆನ್ಸ್ ಟ್ಯಾಗ್ ಬಳಸಿ ಹೂವಿನ ಜೀನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ, ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿರುವ ಕ್ಲಾಡೋಗ್ರಾಮ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ [[ಸಹೋದರಿ]] ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯದ ಕವಚದ ತಳದಲ್ಲಿ ಅದರ ವಿಕಸನೀಯ ಸ್ಥಾನದಿಂದಾಗಿ, ವಿಕಸನೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸಲು ಬೆಂಬಲವಿತ್ತು. ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಮತ್ತು ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು [[ಡಿಸೆಂಬರ್]] ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಯ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. {{clade|style=font-size:100%;line-height:100% |label1=ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳು |1={{clade |1=ಅಕ್ರೊಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್ |label2=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್ |2={{clade |1='''''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ''''' |2={{clade |1=''ನುಫರ್'' |2={{clade |1=''ಇಲಿಸಿಯಮ್'' |2={{clade |1=ಮೊನೊಕಾಟ್ಗಳು |2=ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡ್ಗಳು |3=ಯುಡಿಕಾಟ್ಗಳು }} }} }} }} }} }} ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬೀಜ ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಜೀನೋಮಿಕ್ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ ಪರಿಗಣನೆಗಳು== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತದೆ.ಅಂದರೆ, ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿಯು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ರೇಖೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಬಹಳ ಮುಂಚೆಯೇ (೧೩೦ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಹೂವುಗಳು ಹೇಗೆ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು-ಡಾರ್ವಿನ್ ಇದನ್ನು ''ಅಸಹ್ಯಕರ ರಹಸ್ಯ'' ಎಂದು ಕರೆದರು.ಈ ಸ್ಥಾನವು ಅದರ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದ ಹಲವಾರು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಮರವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಸ್ತ್ರೀ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ತ್ರೀ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿರುವ ಸಸ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆರಳು ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶ-ಅವಲಂಬಿತ ಜೀವಿಗಳಾದ ಪಾಚಿ, ಕಲ್ಲುಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಸಂಬಂಧಿತ ಜಾತಿಗಳ ನಡುವೆ ಕೆಲವು ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಂತಹ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು ಗಣನೀಯ ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಅದರ ಸ್ವಂತ ಮೂಲದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀನ್‌ಗೆ, ಅದರೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಅದರ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳ ವಿಂಗಡಣೆಯ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳಿಂದ ಇದು ಸುಮಾರು ಆರು ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಇದರ ವಿಕಸನೀಯ ಮತ್ತು ಶಾರೀರಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯು ಇನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ, ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ಜಾತಿಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಏನಾದರೂ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ. ==ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮಿಶ್ರ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಕೀಟ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶಕಗಳು ಮತ್ತು ಗಾಳಿ ಎರಡನ್ನೂ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ==ಸಂರಕ್ಷಣೆ== ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ದ್ವೀಪಗಳು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯದ ಹಾಟ್-ಸ್ಪಾಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಸಸ್ಯಗಳ ಅನೇಕ ಆರಂಭಿಕ ವಿಭಿನ್ನ ವಂಶಾವಳಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯು ತೃತೀಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (೬೬ ರಿಂದ ೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಕಾಡುಗಳ ನಿರಂತರ ಬದುಕುಳಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಿದ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಸ್ಥಿರತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ತೃತೀಯ ಹಂತದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿದವು. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಬೆದರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಬೆಂಕಿ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆ, ಕೃಷಿ, ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಜಾತಿಗಳ ಆಕ್ರಮಣ, [[ನಗರೀಕರಣ]] ಮತ್ತು [[ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ]].ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪೈಲನ್ ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ: ''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಕಣ್ಮರೆಯು ಒಂದು ಕುಲದ ಕಣ್ಮರೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಒಂದು ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಮವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ೧೪೦ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ವಿಕಸನೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಏಕೈಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ''. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಆ ವಾಸಸ್ಥಾನಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿನ ಎಕ್ಸ್ ಸಿಟು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಎರಡನ್ನೂ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ<ref>Rice, D. W.; Alverson, A. J.; Richardson, A. O.; Young, G. J.; Sanchez-Puerta, M. V.; Munzinger, J.; Barry, K.; Boore, J. L.; Zhang, Y.; dePamphilis, C. W.; Knox, E. B.; Palmer, J. D. (19 December 2013). "Horizontal Transfer of Entire Genomes via Mitochondrial Fusion in the Angiosperm Amborella". Science. 342 (6165): 1468–1473. Bibcode:2013Sci...342.1468R. doi:10.1126/science.1246275. hdl:11336/2616. PMID 24357311. S2CID 2499045.</ref>. ==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು== https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=106992&org=IOS http://delta-intkey.com/angio/www/amborell.htmhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Tree&id=22097&lvl=3&lin=f&keep=1&srchmode=1&unlock ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== [[ವರ್ಗ:ಹೂವುಗಳು]] 5rejplqb2l7e6xwrf21zzow5g0tjbsu 1113608 1113607 2022-08-13T07:03:38Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಸಸ್ಯಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki ==ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ== [[File:Amborella1.jpg|thumb|200px|right|ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ]] ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ನೈಋತ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರದ ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ಮುಖ್ಯ ದ್ವೀಪವಾದ ಗ್ರಾಂಡೆ ಟೆರ್ರೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿರುವ ಕೆಳಗಿರುವ ಪೊದೆಗಳು ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಮರಗಳ ಏಕರೂಪದ ಕುಲವಾಗಿದೆ.<ref> Jérémie, J. (1982). "Amborellacées". In A. Aubréville; J. F. Leroy (eds.). Flore de La Nouvelle-Calédonie et Dépendances (in French). Vol. 11. Paris: Muséum National d’Histoire Naturelle. pp. 157–160.</ref>. ಈ ಕುಲವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬದ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲೆಸ್ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾ ಎಂಬ ಒಂದೇ ಜಾತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ<ref> Große-Veldmann, B.; Korotkova, N.; Reinken, B.; Lobin, W. & Barthlott, W. (2011). "Amborella trichopoda — Cultivation of the most ancestral angiosperm in botanic gardens". The Journal of Botanic Garden Horticulture. 9: 143–155. Retrieved 2016-10-21.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಿನಂತೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಇರಿಸುತ್ತವೆ. ==ವಿವರಣೆ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪೊದೆಸಸ್ಯ ಅಥವಾ ೮ ಮೀಟರ್ (೨೬ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದವರೆಗಿನ ಸಣ್ಣ ಮರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪರ್ಯಾಯ, ಸರಳವಾದ [[ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ]] ಎಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಂಡಗಳಿಲ್ಲದೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಎಲೆಗಳು ಎರಡು-ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ದಾರ ಅಥವಾ ಏರಿಳಿತದ ಅಂಚುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಸುಮಾರು ೮ ರಿಂದ ೧೦ ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್‌ಗಳು (೩ ರಿಂದ ೪ ಇಂಚುಗಳು) ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ.<ref>Simpson, M.G. (2010). Plant Systematics (2nd ed.). Elsevier. p. 186</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.<ref>Carlquist, S. J. & Schneider, E. L. (2001). "Vegetative anatomy of the New Caledonian endemic Amborella trichopoda: relationships with the Illiciales and implications for vessel origin". Pacific Science. 55 (3): 305–312. doi:10.1353/psc.2001.0020. hdl:10125/2455. S2CID 35832198.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಟ್ರಾಕಿಡ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರೂಪದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಲಕ್ಷಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜಾತಿಯು ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಸ್ಯವು ಗಂಡು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಅಂದರೆ ಅವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ) ಅಥವಾ ಹೆಣ್ಣು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳು) ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಎರಡನ್ನೂ ಅಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಸಸ್ಯವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಅಥವಾ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ (''ಗಂಡು'') ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (''ಸ್ತ್ರೀ'') ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸದ "ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳನ್ನು" ಹೊಂದಿದ್ದು, ಯಾವುದೇ ಪರಾಗ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೋಲುವ ರಚನೆಗಳು. [[ಸಸ್ಯಗಳು]] ಒಂದು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಬಹುದು <ref>Sporne, K.R. (1974). The Morphology of Angiosperms. London: Hutchinson. ISBN 978-0-09-120611-6. p. 98.</ref>. ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಸಸ್ಯದಿಂದ ಏಳು ಕತ್ತರಿಸಿದ ಹೂವುಗಳು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದಂತೆ, ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಏಳರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಎರಡನೇ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದವು. ಸಣ್ಣ, ಕೆನೆ ಬಿಳಿ ಹೂವುಗಳು ಎಲೆಗಳ ಎಲೆಗಳ ಅಕ್ಷಾಕಂಕುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳನ್ನು ಸೈಮ್ಸ್ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕವಲೊಡೆಯುವ ಮೂರು ಕ್ರಮಗಳವರೆಗೆ, ಪ್ರತಿ ಶಾಖೆಯು ಹೂವಿನಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೂವು ತೊಟ್ಟೆಲೆಗಳಿಂದ ಒಳಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಾಕ್ಟ್‌ಗಳು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲದ ಟೆಪಲ್‌ಗಳ ಪೆರಿಯಾಂತ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುರುಳಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು ೩ ರಿಂದ ೪ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧⁄೮ ರಿಂದ ೩⁄೧೬ ಇಂಚು) ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೭ ಅಥವಾ ೮ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ೧ ರಿಂದ ೩ (ಅಥವಾ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ೦) ಉತ್ತಮ-ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೪ ರಿಂದ ೮ ಉಚಿತ (ಅಪೋಕಾರ್ಪಸ್) ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳ ಸುರುಳಿಗಳಿವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲ್ಗಳು [[ಹಸಿರು]] ಅಂಡಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವರಿಗೆ ಶೈಲಿಯ ಕೊರತೆಯಿದೆ. ಅವುಗಳು ಒಂದೇ ಅಂಡಾಣುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಜೊತೆಗೆ ಮೈಕ್ರೊಪೈಲ್ ಅನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸುಮಾರು ೪ ರಿಂದ ೫ ಮಿ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬ ರಿಂದ ೧೫ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವುಗಳು ೧೦ ರಿಂದ ೨೧ ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಕೇಂದ್ರದ ಕಡೆಗೆ ಕ್ರಮೇಣ ಚಿಕ್ಕದಾಗುತ್ತವೆ. ಒಳಭಾಗವು ಸ್ಟೆಮಿನೋಡ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬರಡಾದದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. ಕೇಸರಗಳು ಸಣ್ಣ ಅಗಲವಾದ ತಂತುಗಳ ಮೇಲೆ [[ತ್ರಿಕೋನ]] ಪರಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಪರಾಗವು ನಾಲ್ಕು ಪರಾಗ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು, ಸಣ್ಣ ಸ್ಟೆರೈಲ್ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಯೋಜಕವಿರುತ್ತದೆ. ಪರಾಗಗಳು ಸಣ್ಣ ಉಬ್ಬುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಕ ತುದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಇತರ ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಂತೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಪ್ರತಿ ಹೂವಿಗೆ ೧ ರಿಂದ ೩ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳು ಹಣ್ಣಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. [[ಹಣ್ಣು]] ಅಂಡಾಕಾರದ [[ಕೆಂಪು]] ಡ್ರೂಪ್ ಆಗಿದೆ (ಅಂದಾಜು ೫ ರಿಂದ ೭ ಮಿ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೫ ಮಿ.ಮೀ ಅಗಲ) ಸಣ್ಣ (೧ ರಿಂದ ೨ ಮಿಮೀ) ಕಾಂಡದ ಮೇಲೆ ಹರಡುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಳಂಕದ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [[ಚರ್ಮ|ಚರ್ಮವು]] ಕಾಗದದಂತಿದ್ದು, ಕೆಂಪು ರಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತೆಳುವಾದ ತಿರುಳಿರುವ ಪದರವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಲಿಗ್ನಿಫೈಡ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಒಂದೇ [[ಬೀಜ|ಬೀಜವನ್ನು]] ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. [[ಭ್ರೂಣ|ಭ್ರೂಣವು]] ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಯಥೇಚ್ಛವಾದ ಎಂಡೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ==ಟ್ಯಾಕ್ಸಾನಮಿ== ===ಇತಿಹಾಸ=== ೧೯೮೧ ರ ಕ್ರಾಂಕ್ವಿಸ್ಟ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕುಟುಂಬವನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೆ :::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಡೈಕೋಟಿಲ್ಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವಿಭಾಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೋಫೈಟಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಥಾರ್ನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (೧೯೯೨) ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಡಾಲ್ಗ್ರೆನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]. ===ಆಧುನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ=== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಏಕೈಕ ಕುಲವಾಗಿದೆ. ಎಪಿಜಿ ೨ನೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಈ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಕುಟುಂಬ ನಿಂಫೇಯೇಸಿಯೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದನ್ನು ಆದೇಶ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ಎಪಿಜಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಎಪಿಜಿ ೩ ಮತ್ತು ಎಪಿಜಿ ೪, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಸಿಯು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಫೈಲೋಜೆನಿ ತಳದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪದ ಕ್ರಮವಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ===ಫೈಲೋಜೆನಿ=== ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಸ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಾರರು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾವನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಕ್ಲಾಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ತಳದ ವಂಶಾವಳಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಿಸ್ಟಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಬೇಸಲ್'' ಎಂಬ ಪದವು ಒಂದು ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಫೈಲೋಜೆನಿಯ ತಳಹದಿಯ ಬಳಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ವಂಶಾವಳಿಗಳಿಗಿಂತ ಹಿಂದಿನದು. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಳಹದಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಆರಂಭಿಕ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಪಡೆದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಊಹಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಂಶಾವಳಿಯ ಭಿನ್ನತೆಯ ನಂತರ ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳು ವಿಕಸನಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ''ಪ್ರಾಚೀನ'' (ಅಂದರೆ ಪೂರ್ವಜರ) ಹೂವಿನ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಒಂದು ಆರಂಭಿಕ ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಪನೆ, ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾ ಬ್ಲಾಸಮ್ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಹೂವುಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಾಗಗಳಿಗಿಂತ ಉದ್ದವಾದ, ಕೋನ್ ತರಹದ ರೆಸೆಪ್ಟಾಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಹಲವಾರು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಇದು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ನುಫರ್ (ನಿಂಫೇಸಿಯೇ), ಇಲಿಸಿಯಮ್, ಮೊನೊಕಾಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳು (ಯೂಡಿಕಾಟ್‌ಗಳು), ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಅರಾಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳು ಸೀಕ್ವೆನ್ಸ್ ಟ್ಯಾಗ್ ಬಳಸಿ ಹೂವಿನ ಜೀನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ, ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿರುವ ಕ್ಲಾಡೋಗ್ರಾಮ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ [[ಸಹೋದರಿ]] ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯದ ಕವಚದ ತಳದಲ್ಲಿ ಅದರ ವಿಕಸನೀಯ ಸ್ಥಾನದಿಂದಾಗಿ, ವಿಕಸನೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸಲು ಬೆಂಬಲವಿತ್ತು. ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಮತ್ತು ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು [[ಡಿಸೆಂಬರ್]] ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಯ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. {{clade|style=font-size:100%;line-height:100% |label1=ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳು |1={{clade |1=ಅಕ್ರೊಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್ |label2=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್ |2={{clade |1='''''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ''''' |2={{clade |1=''ನುಫರ್'' |2={{clade |1=''ಇಲಿಸಿಯಮ್'' |2={{clade |1=ಮೊನೊಕಾಟ್ಗಳು |2=ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡ್ಗಳು |3=ಯುಡಿಕಾಟ್ಗಳು }} }} }} }} }} }} ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬೀಜ ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಜೀನೋಮಿಕ್ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ ಪರಿಗಣನೆಗಳು== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತದೆ.ಅಂದರೆ, ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿಯು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ರೇಖೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಬಹಳ ಮುಂಚೆಯೇ (೧೩೦ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಹೂವುಗಳು ಹೇಗೆ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು-ಡಾರ್ವಿನ್ ಇದನ್ನು ''ಅಸಹ್ಯಕರ ರಹಸ್ಯ'' ಎಂದು ಕರೆದರು.ಈ ಸ್ಥಾನವು ಅದರ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದ ಹಲವಾರು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಮರವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಸ್ತ್ರೀ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ತ್ರೀ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿರುವ ಸಸ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆರಳು ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶ-ಅವಲಂಬಿತ ಜೀವಿಗಳಾದ ಪಾಚಿ, ಕಲ್ಲುಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಸಂಬಂಧಿತ ಜಾತಿಗಳ ನಡುವೆ ಕೆಲವು ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಂತಹ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು ಗಣನೀಯ ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಅದರ ಸ್ವಂತ ಮೂಲದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀನ್‌ಗೆ, ಅದರೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಅದರ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳ ವಿಂಗಡಣೆಯ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳಿಂದ ಇದು ಸುಮಾರು ಆರು ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಇದರ ವಿಕಸನೀಯ ಮತ್ತು ಶಾರೀರಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯು ಇನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ, ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ಜಾತಿಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಏನಾದರೂ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ. ==ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮಿಶ್ರ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಕೀಟ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶಕಗಳು ಮತ್ತು ಗಾಳಿ ಎರಡನ್ನೂ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ==ಸಂರಕ್ಷಣೆ== ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ದ್ವೀಪಗಳು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯದ ಹಾಟ್-ಸ್ಪಾಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಸಸ್ಯಗಳ ಅನೇಕ ಆರಂಭಿಕ ವಿಭಿನ್ನ ವಂಶಾವಳಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯು ತೃತೀಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (೬೬ ರಿಂದ ೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಕಾಡುಗಳ ನಿರಂತರ ಬದುಕುಳಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಿದ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಸ್ಥಿರತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ತೃತೀಯ ಹಂತದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿದವು. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಬೆದರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಬೆಂಕಿ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆ, ಕೃಷಿ, ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಜಾತಿಗಳ ಆಕ್ರಮಣ, [[ನಗರೀಕರಣ]] ಮತ್ತು [[ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ]].ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪೈಲನ್ ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ: ''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಕಣ್ಮರೆಯು ಒಂದು ಕುಲದ ಕಣ್ಮರೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಒಂದು ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಮವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ೧೪೦ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ವಿಕಸನೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಏಕೈಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ''. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಆ ವಾಸಸ್ಥಾನಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿನ ಎಕ್ಸ್ ಸಿಟು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಎರಡನ್ನೂ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ<ref>Rice, D. W.; Alverson, A. J.; Richardson, A. O.; Young, G. J.; Sanchez-Puerta, M. V.; Munzinger, J.; Barry, K.; Boore, J. L.; Zhang, Y.; dePamphilis, C. W.; Knox, E. B.; Palmer, J. D. (19 December 2013). "Horizontal Transfer of Entire Genomes via Mitochondrial Fusion in the Angiosperm Amborella". Science. 342 (6165): 1468–1473. Bibcode:2013Sci...342.1468R. doi:10.1126/science.1246275. hdl:11336/2616. PMID 24357311. S2CID 2499045.</ref>. ==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು== https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=106992&org=IOS http://delta-intkey.com/angio/www/amborell.htmhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Tree&id=22097&lvl=3&lin=f&keep=1&srchmode=1&unlock ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== [[ವರ್ಗ:ಹೂವುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸಸ್ಯಗಳು]] bmm0749e2z7re4v27ya9ilgen5anbz3 1113609 1113608 2022-08-13T07:04:12Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki [[File:Amborella1.jpg|thumb|200px|right|ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ]] ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ನೈಋತ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರದ ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ಮುಖ್ಯ ದ್ವೀಪವಾದ ಗ್ರಾಂಡೆ ಟೆರ್ರೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿರುವ ಕೆಳಗಿರುವ ಪೊದೆಗಳು ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಮರಗಳ ಏಕರೂಪದ ಕುಲವಾಗಿದೆ.<ref> Jérémie, J. (1982). "Amborellacées". In A. Aubréville; J. F. Leroy (eds.). Flore de La Nouvelle-Calédonie et Dépendances (in French). Vol. 11. Paris: Muséum National d’Histoire Naturelle. pp. 157–160.</ref>. ಈ ಕುಲವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬದ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲೆಸ್ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾ ಎಂಬ ಒಂದೇ ಜಾತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ<ref> Große-Veldmann, B.; Korotkova, N.; Reinken, B.; Lobin, W. & Barthlott, W. (2011). "Amborella trichopoda — Cultivation of the most ancestral angiosperm in botanic gardens". The Journal of Botanic Garden Horticulture. 9: 143–155. Retrieved 2016-10-21.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಿನಂತೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಇರಿಸುತ್ತವೆ. ==ವಿವರಣೆ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪೊದೆಸಸ್ಯ ಅಥವಾ ೮ ಮೀಟರ್ (೨೬ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದವರೆಗಿನ ಸಣ್ಣ ಮರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪರ್ಯಾಯ, ಸರಳವಾದ [[ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ]] ಎಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಂಡಗಳಿಲ್ಲದೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಎಲೆಗಳು ಎರಡು-ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ದಾರ ಅಥವಾ ಏರಿಳಿತದ ಅಂಚುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಸುಮಾರು ೮ ರಿಂದ ೧೦ ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್‌ಗಳು (೩ ರಿಂದ ೪ ಇಂಚುಗಳು) ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ.<ref>Simpson, M.G. (2010). Plant Systematics (2nd ed.). Elsevier. p. 186</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.<ref>Carlquist, S. J. & Schneider, E. L. (2001). "Vegetative anatomy of the New Caledonian endemic Amborella trichopoda: relationships with the Illiciales and implications for vessel origin". Pacific Science. 55 (3): 305–312. doi:10.1353/psc.2001.0020. hdl:10125/2455. S2CID 35832198.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಟ್ರಾಕಿಡ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರೂಪದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಲಕ್ಷಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜಾತಿಯು ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಸ್ಯವು ಗಂಡು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಅಂದರೆ ಅವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ) ಅಥವಾ ಹೆಣ್ಣು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳು) ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಎರಡನ್ನೂ ಅಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಸಸ್ಯವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಅಥವಾ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ (''ಗಂಡು'') ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (''ಸ್ತ್ರೀ'') ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸದ "ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳನ್ನು" ಹೊಂದಿದ್ದು, ಯಾವುದೇ ಪರಾಗ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೋಲುವ ರಚನೆಗಳು. [[ಸಸ್ಯಗಳು]] ಒಂದು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಬಹುದು <ref>Sporne, K.R. (1974). The Morphology of Angiosperms. London: Hutchinson. ISBN 978-0-09-120611-6. p. 98.</ref>. ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಸಸ್ಯದಿಂದ ಏಳು ಕತ್ತರಿಸಿದ ಹೂವುಗಳು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದಂತೆ, ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಏಳರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಎರಡನೇ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದವು. ಸಣ್ಣ, ಕೆನೆ ಬಿಳಿ ಹೂವುಗಳು ಎಲೆಗಳ ಎಲೆಗಳ ಅಕ್ಷಾಕಂಕುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳನ್ನು ಸೈಮ್ಸ್ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕವಲೊಡೆಯುವ ಮೂರು ಕ್ರಮಗಳವರೆಗೆ, ಪ್ರತಿ ಶಾಖೆಯು ಹೂವಿನಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೂವು ತೊಟ್ಟೆಲೆಗಳಿಂದ ಒಳಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಾಕ್ಟ್‌ಗಳು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲದ ಟೆಪಲ್‌ಗಳ ಪೆರಿಯಾಂತ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುರುಳಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು ೩ ರಿಂದ ೪ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧⁄೮ ರಿಂದ ೩⁄೧೬ ಇಂಚು) ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೭ ಅಥವಾ ೮ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ೧ ರಿಂದ ೩ (ಅಥವಾ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ೦) ಉತ್ತಮ-ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೪ ರಿಂದ ೮ ಉಚಿತ (ಅಪೋಕಾರ್ಪಸ್) ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳ ಸುರುಳಿಗಳಿವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲ್ಗಳು [[ಹಸಿರು]] ಅಂಡಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವರಿಗೆ ಶೈಲಿಯ ಕೊರತೆಯಿದೆ. ಅವುಗಳು ಒಂದೇ ಅಂಡಾಣುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಜೊತೆಗೆ ಮೈಕ್ರೊಪೈಲ್ ಅನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸುಮಾರು ೪ ರಿಂದ ೫ ಮಿ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬ ರಿಂದ ೧೫ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವುಗಳು ೧೦ ರಿಂದ ೨೧ ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಕೇಂದ್ರದ ಕಡೆಗೆ ಕ್ರಮೇಣ ಚಿಕ್ಕದಾಗುತ್ತವೆ. ಒಳಭಾಗವು ಸ್ಟೆಮಿನೋಡ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬರಡಾದದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. ಕೇಸರಗಳು ಸಣ್ಣ ಅಗಲವಾದ ತಂತುಗಳ ಮೇಲೆ [[ತ್ರಿಕೋನ]] ಪರಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಪರಾಗವು ನಾಲ್ಕು ಪರಾಗ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು, ಸಣ್ಣ ಸ್ಟೆರೈಲ್ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಯೋಜಕವಿರುತ್ತದೆ. ಪರಾಗಗಳು ಸಣ್ಣ ಉಬ್ಬುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಕ ತುದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಇತರ ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಂತೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಪ್ರತಿ ಹೂವಿಗೆ ೧ ರಿಂದ ೩ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳು ಹಣ್ಣಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. [[ಹಣ್ಣು]] ಅಂಡಾಕಾರದ [[ಕೆಂಪು]] ಡ್ರೂಪ್ ಆಗಿದೆ (ಅಂದಾಜು ೫ ರಿಂದ ೭ ಮಿ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೫ ಮಿ.ಮೀ ಅಗಲ) ಸಣ್ಣ (೧ ರಿಂದ ೨ ಮಿಮೀ) ಕಾಂಡದ ಮೇಲೆ ಹರಡುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಳಂಕದ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [[ಚರ್ಮ|ಚರ್ಮವು]] ಕಾಗದದಂತಿದ್ದು, ಕೆಂಪು ರಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತೆಳುವಾದ ತಿರುಳಿರುವ ಪದರವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಲಿಗ್ನಿಫೈಡ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಒಂದೇ [[ಬೀಜ|ಬೀಜವನ್ನು]] ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. [[ಭ್ರೂಣ|ಭ್ರೂಣವು]] ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಯಥೇಚ್ಛವಾದ ಎಂಡೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ==ಟ್ಯಾಕ್ಸಾನಮಿ== ===ಇತಿಹಾಸ=== ೧೯೮೧ ರ ಕ್ರಾಂಕ್ವಿಸ್ಟ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕುಟುಂಬವನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೆ :::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಡೈಕೋಟಿಲ್ಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವಿಭಾಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೋಫೈಟಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಥಾರ್ನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (೧೯೯೨) ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಡಾಲ್ಗ್ರೆನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]. ===ಆಧುನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ=== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಏಕೈಕ ಕುಲವಾಗಿದೆ. ಎಪಿಜಿ ೨ನೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಈ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಕುಟುಂಬ ನಿಂಫೇಯೇಸಿಯೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದನ್ನು ಆದೇಶ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ಎಪಿಜಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಎಪಿಜಿ ೩ ಮತ್ತು ಎಪಿಜಿ ೪, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಸಿಯು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಫೈಲೋಜೆನಿ ತಳದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪದ ಕ್ರಮವಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ===ಫೈಲೋಜೆನಿ=== ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಸ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಾರರು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾವನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಕ್ಲಾಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ತಳದ ವಂಶಾವಳಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಿಸ್ಟಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಬೇಸಲ್'' ಎಂಬ ಪದವು ಒಂದು ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಫೈಲೋಜೆನಿಯ ತಳಹದಿಯ ಬಳಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ವಂಶಾವಳಿಗಳಿಗಿಂತ ಹಿಂದಿನದು. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಳಹದಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಆರಂಭಿಕ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಪಡೆದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಊಹಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಂಶಾವಳಿಯ ಭಿನ್ನತೆಯ ನಂತರ ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳು ವಿಕಸನಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ''ಪ್ರಾಚೀನ'' (ಅಂದರೆ ಪೂರ್ವಜರ) ಹೂವಿನ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಒಂದು ಆರಂಭಿಕ ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಪನೆ, ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾ ಬ್ಲಾಸಮ್ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಹೂವುಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಾಗಗಳಿಗಿಂತ ಉದ್ದವಾದ, ಕೋನ್ ತರಹದ ರೆಸೆಪ್ಟಾಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಹಲವಾರು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಇದು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ನುಫರ್ (ನಿಂಫೇಸಿಯೇ), ಇಲಿಸಿಯಮ್, ಮೊನೊಕಾಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳು (ಯೂಡಿಕಾಟ್‌ಗಳು), ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಅರಾಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳು ಸೀಕ್ವೆನ್ಸ್ ಟ್ಯಾಗ್ ಬಳಸಿ ಹೂವಿನ ಜೀನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ, ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿರುವ ಕ್ಲಾಡೋಗ್ರಾಮ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ [[ಸಹೋದರಿ]] ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯದ ಕವಚದ ತಳದಲ್ಲಿ ಅದರ ವಿಕಸನೀಯ ಸ್ಥಾನದಿಂದಾಗಿ, ವಿಕಸನೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸಲು ಬೆಂಬಲವಿತ್ತು. ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಮತ್ತು ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು [[ಡಿಸೆಂಬರ್]] ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಯ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. {{clade|style=font-size:100%;line-height:100% |label1=ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳು |1={{clade |1=ಅಕ್ರೊಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್ |label2=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್ |2={{clade |1='''''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ''''' |2={{clade |1=''ನುಫರ್'' |2={{clade |1=''ಇಲಿಸಿಯಮ್'' |2={{clade |1=ಮೊನೊಕಾಟ್ಗಳು |2=ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡ್ಗಳು |3=ಯುಡಿಕಾಟ್ಗಳು }} }} }} }} }} }} ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬೀಜ ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಜೀನೋಮಿಕ್ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ ಪರಿಗಣನೆಗಳು== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತದೆ.ಅಂದರೆ, ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿಯು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ರೇಖೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಬಹಳ ಮುಂಚೆಯೇ (೧೩೦ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಹೂವುಗಳು ಹೇಗೆ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು-ಡಾರ್ವಿನ್ ಇದನ್ನು ''ಅಸಹ್ಯಕರ ರಹಸ್ಯ'' ಎಂದು ಕರೆದರು.ಈ ಸ್ಥಾನವು ಅದರ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದ ಹಲವಾರು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಮರವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಸ್ತ್ರೀ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ತ್ರೀ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿರುವ ಸಸ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆರಳು ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶ-ಅವಲಂಬಿತ ಜೀವಿಗಳಾದ ಪಾಚಿ, ಕಲ್ಲುಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಸಂಬಂಧಿತ ಜಾತಿಗಳ ನಡುವೆ ಕೆಲವು ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಂತಹ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು ಗಣನೀಯ ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಅದರ ಸ್ವಂತ ಮೂಲದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀನ್‌ಗೆ, ಅದರೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಅದರ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳ ವಿಂಗಡಣೆಯ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳಿಂದ ಇದು ಸುಮಾರು ಆರು ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಇದರ ವಿಕಸನೀಯ ಮತ್ತು ಶಾರೀರಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯು ಇನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ, ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ಜಾತಿಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಏನಾದರೂ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ. ==ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮಿಶ್ರ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಕೀಟ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶಕಗಳು ಮತ್ತು ಗಾಳಿ ಎರಡನ್ನೂ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ==ಸಂರಕ್ಷಣೆ== ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ದ್ವೀಪಗಳು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯದ ಹಾಟ್-ಸ್ಪಾಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಸಸ್ಯಗಳ ಅನೇಕ ಆರಂಭಿಕ ವಿಭಿನ್ನ ವಂಶಾವಳಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯು ತೃತೀಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (೬೬ ರಿಂದ ೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಕಾಡುಗಳ ನಿರಂತರ ಬದುಕುಳಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಿದ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಸ್ಥಿರತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ತೃತೀಯ ಹಂತದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿದವು. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಬೆದರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಬೆಂಕಿ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆ, ಕೃಷಿ, ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಜಾತಿಗಳ ಆಕ್ರಮಣ, [[ನಗರೀಕರಣ]] ಮತ್ತು [[ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ]].ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪೈಲನ್ ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ: ''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಕಣ್ಮರೆಯು ಒಂದು ಕುಲದ ಕಣ್ಮರೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಒಂದು ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಮವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ೧೪೦ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ವಿಕಸನೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಏಕೈಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ''. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಆ ವಾಸಸ್ಥಾನಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿನ ಎಕ್ಸ್ ಸಿಟು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಎರಡನ್ನೂ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ<ref>Rice, D. W.; Alverson, A. J.; Richardson, A. O.; Young, G. J.; Sanchez-Puerta, M. V.; Munzinger, J.; Barry, K.; Boore, J. L.; Zhang, Y.; dePamphilis, C. W.; Knox, E. B.; Palmer, J. D. (19 December 2013). "Horizontal Transfer of Entire Genomes via Mitochondrial Fusion in the Angiosperm Amborella". Science. 342 (6165): 1468–1473. Bibcode:2013Sci...342.1468R. doi:10.1126/science.1246275. hdl:11336/2616. PMID 24357311. S2CID 2499045.</ref>. ==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು== https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=106992&org=IOS http://delta-intkey.com/angio/www/amborell.htmhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Tree&id=22097&lvl=3&lin=f&keep=1&srchmode=1&unlock ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== [[ವರ್ಗ:ಹೂವುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸಸ್ಯಗಳು]] ttz9j01g9m8kwvpuppswmyzdro1lo96 1113610 1113609 2022-08-13T07:04:34Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ1]] ಪುಟವನ್ನು [[ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki [[File:Amborella1.jpg|thumb|200px|right|ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ]] ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ನೈಋತ್ಯ ಪೆಸಿಫಿಕ್ ಮಹಾಸಾಗರದ ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ಮುಖ್ಯ ದ್ವೀಪವಾದ ಗ್ರಾಂಡೆ ಟೆರ್ರೆಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿರುವ ಕೆಳಗಿರುವ ಪೊದೆಗಳು ಅಥವಾ ಸಣ್ಣ ಮರಗಳ ಏಕರೂಪದ ಕುಲವಾಗಿದೆ.<ref> Jérémie, J. (1982). "Amborellacées". In A. Aubréville; J. F. Leroy (eds.). Flore de La Nouvelle-Calédonie et Dépendances (in French). Vol. 11. Paris: Muséum National d’Histoire Naturelle. pp. 157–160.</ref>. ಈ ಕುಲವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಕುಟುಂಬದ ಏಕೈಕ ಸದಸ್ಯ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲೆಸ್ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾ ಎಂಬ ಒಂದೇ ಜಾತಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ<ref> Große-Veldmann, B.; Korotkova, N.; Reinken, B.; Lobin, W. & Barthlott, W. (2011). "Amborella trichopoda — Cultivation of the most ancestral angiosperm in botanic gardens". The Journal of Botanic Garden Horticulture. 9: 143–155. Retrieved 2016-10-21.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಿನಂತೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಇರಿಸುತ್ತವೆ. ==ವಿವರಣೆ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದು ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪೊದೆಸಸ್ಯ ಅಥವಾ ೮ ಮೀಟರ್ (೨೬ ಅಡಿ) ಎತ್ತರದವರೆಗಿನ ಸಣ್ಣ ಮರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪರ್ಯಾಯ, ಸರಳವಾದ [[ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣ]] ಎಲೆಗಳನ್ನು ಕಾಂಡಗಳಿಲ್ಲದೆ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಎಲೆಗಳು ಎರಡು-ಶ್ರೇಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ದಾರ ಅಥವಾ ಏರಿಳಿತದ ಅಂಚುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಸುಮಾರು ೮ ರಿಂದ ೧೦ ಸೆಂಟಿಮೀಟರ್‌ಗಳು (೩ ರಿಂದ ೪ ಇಂಚುಗಳು) ಉದ್ದವಿರುತ್ತವೆ.<ref>Simpson, M.G. (2010). Plant Systematics (2nd ed.). Elsevier. p. 186</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.<ref>Carlquist, S. J. & Schneider, E. L. (2001). "Vegetative anatomy of the New Caledonian endemic Amborella trichopoda: relationships with the Illiciales and implications for vessel origin". Pacific Science. 55 (3): 305–312. doi:10.1353/psc.2001.0020. hdl:10125/2455. S2CID 35832198.</ref>. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಟ್ರಾಕಿಡ್‌ಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಈ ರೂಪದ ಕ್ಸೈಲೆಮ್ ಅನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲದವರೆಗೆ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ಪ್ರಾಚೀನ ಲಕ್ಷಣವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದರ ಜಾತಿಯು ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಸಸ್ಯವು ಗಂಡು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಅಂದರೆ ಅವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ) ಅಥವಾ ಹೆಣ್ಣು ಹೂವುಗಳನ್ನು (ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳು) ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಎರಡನ್ನೂ ಅಲ್ಲ. ಯಾವುದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಸಸ್ಯವು ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಅಥವಾ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಮಾತ್ರ ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ (''ಗಂಡು'') ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (''ಸ್ತ್ರೀ'') ಹೂವುಗಳು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸದ "ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳನ್ನು" ಹೊಂದಿದ್ದು, ಯಾವುದೇ ಪರಾಗ ಬೆಳವಣಿಗೆಯಾಗದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೋಲುವ ರಚನೆಗಳು. [[ಸಸ್ಯಗಳು]] ಒಂದು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಬಹುದು <ref>Sporne, K.R. (1974). The Morphology of Angiosperms. London: Hutchinson. ISBN 978-0-09-120611-6. p. 98.</ref>. ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ, ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಸಸ್ಯದಿಂದ ಏಳು ಕತ್ತರಿಸಿದ ಹೂವುಗಳು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಿದಂತೆ, ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಏಳರಲ್ಲಿ ಮೂರು ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಎರಡನೇ ಹೂಬಿಡುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಉತ್ಪಾದಿಸಿದವು. ಸಣ್ಣ, ಕೆನೆ ಬಿಳಿ ಹೂವುಗಳು ಎಲೆಗಳ ಎಲೆಗಳ ಅಕ್ಷಾಕಂಕುಳಿನಲ್ಲಿರುವ ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಹೂಗೊಂಚಲುಗಳನ್ನು ಸೈಮ್ಸ್ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕವಲೊಡೆಯುವ ಮೂರು ಕ್ರಮಗಳವರೆಗೆ, ಪ್ರತಿ ಶಾಖೆಯು ಹೂವಿನಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಹೂವು ತೊಟ್ಟೆಲೆಗಳಿಂದ ಒಳಗೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಾಕ್ಟ್‌ಗಳು ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲದ ಟೆಪಲ್‌ಗಳ ಪೆರಿಯಾಂತ್ ಆಗಿ ಪರಿವರ್ತನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುರುಳಿಯಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಪರಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸುತ್ತುತ್ತವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸರಿಸುಮಾರು ೩ ರಿಂದ ೪ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧⁄೮ ರಿಂದ ೩⁄೧೬ ಇಂಚು) ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೭ ಅಥವಾ ೮ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ೧ ರಿಂದ ೩ (ಅಥವಾ ಅಪರೂಪವಾಗಿ ೦) ಉತ್ತಮ-ವಿಭಿನ್ನ ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೪ ರಿಂದ ೮ ಉಚಿತ (ಅಪೋಕಾರ್ಪಸ್) ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳ ಸುರುಳಿಗಳಿವೆ. ಕಾರ್ಪೆಲ್ಗಳು [[ಹಸಿರು]] ಅಂಡಾಶಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವರಿಗೆ ಶೈಲಿಯ ಕೊರತೆಯಿದೆ. ಅವುಗಳು ಒಂದೇ ಅಂಡಾಣುವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ, ಜೊತೆಗೆ ಮೈಕ್ರೊಪೈಲ್ ಅನ್ನು ಕೆಳಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸ್ಟ್ಯಾಮಿನೇಟ್ ಹೂವುಗಳು ಸುಮಾರು ೪ ರಿಂದ ೫ ಮಿ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬ ರಿಂದ ೧೫ ಟೆಪಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವುಗಳು ೧೦ ರಿಂದ ೨೧ ಸುರುಳಿಯಾಕಾರದ ಕೇಸರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಕೇಂದ್ರದ ಕಡೆಗೆ ಕ್ರಮೇಣ ಚಿಕ್ಕದಾಗುತ್ತವೆ. ಒಳಭಾಗವು ಸ್ಟೆಮಿನೋಡ್‌ಗಳ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬರಡಾದದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. ಕೇಸರಗಳು ಸಣ್ಣ ಅಗಲವಾದ ತಂತುಗಳ ಮೇಲೆ [[ತ್ರಿಕೋನ]] ಪರಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಒಂದು ಪರಾಗವು ನಾಲ್ಕು ಪರಾಗ ಚೀಲಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಬದಿಯಲ್ಲಿ ಎರಡು, ಸಣ್ಣ ಸ್ಟೆರೈಲ್ ಕೇಂದ್ರೀಯ ಸಂಯೋಜಕವಿರುತ್ತದೆ. ಪರಾಗಗಳು ಸಣ್ಣ ಉಬ್ಬುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಕ ತುದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸ್ರವಿಸುವಿಕೆಯಿಂದ ಮುಚ್ಚಲ್ಪಟ್ಟಿರುತ್ತದೆ. ಈ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಇತರ ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಂತೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಟ್ಟದ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಟಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಪ್ರತಿ ಹೂವಿಗೆ ೧ ರಿಂದ ೩ ಕಾರ್ಪೆಲ್‌ಗಳು ಹಣ್ಣಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. [[ಹಣ್ಣು]] ಅಂಡಾಕಾರದ [[ಕೆಂಪು]] ಡ್ರೂಪ್ ಆಗಿದೆ (ಅಂದಾಜು ೫ ರಿಂದ ೭ ಮಿ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೫ ಮಿ.ಮೀ ಅಗಲ) ಸಣ್ಣ (೧ ರಿಂದ ೨ ಮಿಮೀ) ಕಾಂಡದ ಮೇಲೆ ಹರಡುತ್ತದೆ. ಹಣ್ಣಿನ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಕಳಂಕದ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು. [[ಚರ್ಮ|ಚರ್ಮವು]] ಕಾಗದದಂತಿದ್ದು, ಕೆಂಪು ರಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ತೆಳುವಾದ ತಿರುಳಿರುವ ಪದರವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದಿರುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಲಿಗ್ನಿಫೈಡ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಒಂದೇ [[ಬೀಜ|ಬೀಜವನ್ನು]] ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. [[ಭ್ರೂಣ|ಭ್ರೂಣವು]] ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಯಥೇಚ್ಛವಾದ ಎಂಡೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ==ಟ್ಯಾಕ್ಸಾನಮಿ== ===ಇತಿಹಾಸ=== ೧೯೮೧ ರ ಕ್ರಾಂಕ್ವಿಸ್ಟ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕುಟುಂಬವನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೆ :::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಡೈಕೋಟಿಲ್ಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವಿಭಾಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೋಫೈಟಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಥಾರ್ನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್ (೧೯೯೨) ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್] ಡಾಲ್ಗ್ರೆನ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಇದನ್ನು ವರ್ಗೀಕರಿಸಿದೆ: :ಆರ್ಡರ್ ಲಾರೆಲ್ಸ್ ::ಸೂಪರ್ ಆರ್ಡರ್ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾನೆ :::ಉಪವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡೀ [=ಡೈಕೋಟಿಲೆಡಾನ್‌ಗಳು] ::::ವರ್ಗ ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯೊಪ್ಸಿಡಾ [=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]. ===ಆಧುನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ=== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಏಕೈಕ ಕುಲವಾಗಿದೆ. ಎಪಿಜಿ ೨ನೇ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಈ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಕುಟುಂಬ ನಿಂಫೇಯೇಸಿಯೊಂದಿಗಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅದನ್ನು ಆದೇಶ ಶ್ರೇಣಿಯಲ್ಲಿ ಇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ತೀರಾ ಇತ್ತೀಚಿನ ಎಪಿಜಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಎಪಿಜಿ ೩ ಮತ್ತು ಎಪಿಜಿ ೪, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಸಿಯು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಫೈಲೋಜೆನಿ ತಳದಲ್ಲಿ ಏಕರೂಪದ ಕ್ರಮವಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲೆಲ್ಸ್ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ===ಫೈಲೋಜೆನಿ=== ಪ್ರಸ್ತುತ ಸಸ್ಯ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಾರರು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾವನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಕ್ಲಾಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ತಳದ ವಂಶಾವಳಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಸಿಸ್ಟಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಬೇಸಲ್'' ಎಂಬ ಪದವು ಒಂದು ವಂಶಾವಳಿಯನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಫೈಲೋಜೆನಿಯ ತಳಹದಿಯ ಬಳಿ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇತರ ವಂಶಾವಳಿಗಳಿಗಿಂತ ಹಿಂದಿನದು. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತಳಹದಿಯಾಗಿರುವುದರಿಂದ, ಆರಂಭಿಕ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಮುಖ್ಯ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುವ ಪಡೆದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೋಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ಊಹಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಇರುವುದಿಲ್ಲ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಂಶಾವಳಿಯ ಭಿನ್ನತೆಯ ನಂತರ ಈ ಲಕ್ಷಣಗಳು ವಿಕಸನಗೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ''ಪ್ರಾಚೀನ'' (ಅಂದರೆ ಪೂರ್ವಜರ) ಹೂವಿನ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಒಂದು ಆರಂಭಿಕ ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಲ್ಪನೆ, ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಇತ್ತೀಚಿನವರೆಗೂ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಇದು ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಯಾ ಬ್ಲಾಸಮ್ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಹೂವುಗಳ ವಿಭಿನ್ನ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಭಾಗಗಳಿಗಿಂತ ಉದ್ದವಾದ, ಕೋನ್ ತರಹದ ರೆಸೆಪ್ಟಾಕಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುರುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಜೋಡಿಸಲಾದ ಹಲವಾರು ಭಾಗಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಇದು ಕಲ್ಪಿಸುತ್ತದೆ. ಅರಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ತಳದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಾದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ನುಫರ್ (ನಿಂಫೇಸಿಯೇ), ಇಲಿಸಿಯಮ್, ಮೊನೊಕಾಟ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಪಡೆದ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳು (ಯೂಡಿಕಾಟ್‌ಗಳು), ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧಗಳನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಅಧ್ಯಯನದಲ್ಲಿ ಅರಾಬಿಡೋಪ್ಸಿಸ್ ಥಾಲಿಯಾನಾ ಮತ್ತು ಕ್ಲೋರೊಪ್ಲಾಸ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳು ಸೀಕ್ವೆನ್ಸ್ ಟ್ಯಾಗ್ ಬಳಸಿ ಹೂವಿನ ಜೀನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ, ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸಿರುವ ಕ್ಲಾಡೋಗ್ರಾಮ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ [[ಸಹೋದರಿ]] ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯದ ಕವಚದ ತಳದಲ್ಲಿ ಅದರ ವಿಕಸನೀಯ ಸ್ಥಾನದಿಂದಾಗಿ, ವಿಕಸನೀಯ ಅಧ್ಯಯನಗಳಿಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸಲು ಬೆಂಬಲವಿತ್ತು. ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, ಯುಎಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಫೌಂಡೇಶನ್ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದಲ್ಲಿ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಮತ್ತು ಡ್ರಾಫ್ಟ್ ಜೀನೋಮ್ ಅನುಕ್ರಮವನ್ನು [[ಡಿಸೆಂಬರ್]] ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಯೋಜನೆಯ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್ ಮಾಡಲಾಯಿತು. {{clade|style=font-size:100%;line-height:100% |label1=ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಬೀಜ]] ಸಸ್ಯಗಳು |1={{clade |1=ಅಕ್ರೊಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್ |label2=ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್ |2={{clade |1='''''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ''''' |2={{clade |1=''ನುಫರ್'' |2={{clade |1=''ಇಲಿಸಿಯಮ್'' |2={{clade |1=ಮೊನೊಕಾಟ್ಗಳು |2=ಮ್ಯಾಗ್ನೋಲಿಡ್ಗಳು |3=ಯುಡಿಕಾಟ್ಗಳು }} }} }} }} }} }} ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬೀಜ ಸಸ್ಯಗಳ ಈ ಊಹಾತ್ಮಕ ಸಂಬಂಧವು ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಇತರ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಟ್ಯಾಕ್ಸನ್‌ನಂತೆ ಇರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಜಿಮ್ನೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳನ್ನು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಗುಂಪಿನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಇತರ ಯಾವುದೇ ಜೀವಂತ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಪೂರ್ವಜರಿಗಿಂತ ಮೊದಲು ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳ ಮುಖ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯಿಂದ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಕವಲೊಡೆಯಿತು ಎಂಬ ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಇದು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲವು ಅನಿಶ್ಚಿತತೆಯಿದೆ. ಒಂದು ಸಿದ್ಧಾಂತವೆಂದರೆ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾಸಿಯೇ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಮೊನೊಫೈಲೆಟಿಕ್ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿ ಮತ್ತು ನಿಂಫೇಲೀಸ್‌ಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್‌ಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುತ್ತಾರೆ. ==ಜೀನೋಮಿಕ್ ಮತ್ತು ವಿಕಾಸಾತ್ಮಕ ಪರಿಗಣನೆಗಳು== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಸಸ್ಯದ ವ್ಯವಸ್ಥಿತರಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಆಣ್ವಿಕ ಫೈಲೋಜೆನೆಟಿಕ್ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಳು ಅದನ್ನು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯ ವಂಶಾವಳಿಯ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಇರಿಸುತ್ತದೆ.ಅಂದರೆ, ಅಂಬೊರೆಲೇಸಿಯು ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳ ರೇಖೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದು ಬಹಳ ಮುಂಚೆಯೇ (೧೩೦ ದಶಲಕ್ಷ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಜಾತಿಯ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಲ್ಲಿ, ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ಸಹೋದರಿ ಗುಂಪಾಗಿದೆ. ಇತರ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಳೆಯುಳಿಕೆಗಳು ಹೂವುಗಳು ಹೇಗೆ ಮೊದಲು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಸುಳಿವುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು-ಡಾರ್ವಿನ್ ಇದನ್ನು ''ಅಸಹ್ಯಕರ ರಹಸ್ಯ'' ಎಂದು ಕರೆದರು.ಈ ಸ್ಥಾನವು ಅದರ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ರೂಪವಿಜ್ಞಾನದ ಹಲವಾರು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಮರವು ಹೆಚ್ಚಿನ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಿಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಪಾತ್ರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ.ಇದಲ್ಲದೆ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾದ ಸ್ತ್ರೀ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್ ಸಾಮಾನ್ಯ ಸ್ತ್ರೀ ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ ಗ್ಯಾಮಿಟೋಫೈಟ್‌ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕಡಿಮೆಯಾಗಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ, ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಕೆಳಗಿರುವ ಸಸ್ಯವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೆರಳು ಮತ್ತು ತೇವಾಂಶ-ಅವಲಂಬಿತ ಜೀವಿಗಳಾದ ಪಾಚಿ, ಕಲ್ಲುಹೂವುಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಪರ್ಕದಲ್ಲಿದೆ. ಆ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ, ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಸಂಬಂಧಿತ ಜಾತಿಗಳ ನಡುವೆ ಕೆಲವು ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ತಾತ್ವಿಕವಾಗಿ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅಂತಹ ವರ್ಗಾವಣೆಯ ಪ್ರಮಾಣವು ಗಣನೀಯ ಆಶ್ಚರ್ಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮೈಟೊಕಾಂಡ್ರಿಯದ ಜೀನೋಮ್ ಅನ್ನು ಅನುಕ್ರಮಗೊಳಿಸುವುದರಿಂದ ಅದರ ಸ್ವಂತ ಮೂಲದ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಜೀನ್‌ಗೆ, ಅದರೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಅದರ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುವ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪಾಚಿಗಳ ವಿಂಗಡಣೆಯ ಜೀನೋಮ್‌ಗಳಿಂದ ಇದು ಸುಮಾರು ಆರು ಆವೃತ್ತಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಇದರ ವಿಕಸನೀಯ ಮತ್ತು ಶಾರೀರಿಕ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯು ಇನ್ನೂ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ, ಅಥವಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಸಮತಲ ಜೀನ್ ವರ್ಗಾವಣೆಯು ಜಾತಿಗಳ ಸ್ಪಷ್ಟ ಸ್ಥಿರತೆ ಮತ್ತು ಸಂಪ್ರದಾಯವಾದಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಏನಾದರೂ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆಯೇ ಎಂಬುದು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿಲ್ಲ. ==ಪರಿಸರ ವಿಜ್ಞಾನ== ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ವಿಶಿಷ್ಟವಾಗಿ ಡೈಯೋಸಿಯಸ್ ಆಗಿದೆ. ಆದರೆ ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿ ಲಿಂಗವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಮಿಶ್ರ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಕೀಟ ಪರಾಗಸ್ಪರ್ಶಕಗಳು ಮತ್ತು ಗಾಳಿ ಎರಡನ್ನೂ ಅವಲಂಬಿಸಿದೆ. ==ಸಂರಕ್ಷಣೆ== ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದ ದ್ವೀಪಗಳು ಜೀವವೈವಿಧ್ಯದ ಹಾಟ್-ಸ್ಪಾಟ್ ಆಗಿದ್ದು, ಸಸ್ಯಗಳ ಅನೇಕ ಆರಂಭಿಕ ವಿಭಿನ್ನ ವಂಶಾವಳಿಗಳನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಒಂದಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂರಕ್ಷಣೆಯು ತೃತೀಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ (೬೬ ರಿಂದ ೩ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ) ಮತ್ತು ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಕಾಡುಗಳ ನಿರಂತರ ಬದುಕುಳಿಯುವಿಕೆಯನ್ನು ಅನುಮತಿಸಿದ ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹವಾಮಾನ ಸ್ಥಿರತೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ತೃತೀಯ ಹಂತದ ಅಂತ್ಯದ ವೇಳೆಗೆ ಬರ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದ ಹವಾಮಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಸಾಧಿಸಿದವು. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜೀವವೈವಿಧ್ಯಕ್ಕೆ ಪ್ರಸ್ತುತ ಬೆದರಿಕೆಗಳೆಂದರೆ ಬೆಂಕಿ, ಗಣಿಗಾರಿಕೆ, ಕೃಷಿ, ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಜಾತಿಗಳ ಆಕ್ರಮಣ, [[ನಗರೀಕರಣ]] ಮತ್ತು [[ಜಾಗತಿಕ ತಾಪಮಾನ]].ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಪೈಲನ್ ನಾಟಕೀಯವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ: ''ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ ಟ್ರೈಕೊಪೊಡಾದ ಕಣ್ಮರೆಯು ಒಂದು ಕುಲದ ಕಣ್ಮರೆಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಒಂದು ಕುಟುಂಬ ಮತ್ತು ಸಂಪೂರ್ಣ ಕ್ರಮವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಕನಿಷ್ಠ ೧೪೦ ಮಿಲಿಯನ್ ವರ್ಷಗಳ ವಿಕಸನೀಯ ಇತಿಹಾಸದ ಏಕೈಕ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದೆ''. ನ್ಯೂ ಕ್ಯಾಲೆಡೋನಿಯಾದಲ್ಲಿನ ಆ ವಾಸಸ್ಥಾನಗಳ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಿಸುವ ಮತ್ತು ಕೃಷಿಯಲ್ಲಿನ ಎಕ್ಸ್ ಸಿಟು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಎರಡನ್ನೂ ಸಂರಕ್ಷಣಾ ಕಾರ್ಯತಂತ್ರಗಳನ್ನು ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ<ref>Rice, D. W.; Alverson, A. J.; Richardson, A. O.; Young, G. J.; Sanchez-Puerta, M. V.; Munzinger, J.; Barry, K.; Boore, J. L.; Zhang, Y.; dePamphilis, C. W.; Knox, E. B.; Palmer, J. D. (19 December 2013). "Horizontal Transfer of Entire Genomes via Mitochondrial Fusion in the Angiosperm Amborella". Science. 342 (6165): 1468–1473. Bibcode:2013Sci...342.1468R. doi:10.1126/science.1246275. hdl:11336/2616. PMID 24357311. S2CID 2499045.</ref>. ==ಬಾಹ್ಯ ಸಂಪರ್ಕಗಳು== https://www.nsf.gov/news/news_summ.jsp?cntn_id=106992&org=IOS http://delta-intkey.com/angio/www/amborell.htmhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/Taxonomy/Browser/wwwtax.cgi?mode=Tree&id=22097&lvl=3&lin=f&keep=1&srchmode=1&unlock ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== [[ವರ್ಗ:ಹೂವುಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಸಸ್ಯಗಳು]] ttz9j01g9m8kwvpuppswmyzdro1lo96 2 144011 1113676 1112580 2022-08-13T09:05:01Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ/T |name = ರಾಮ |sex = ಗಂಡು |locality = ಅಯೋಧ್ಯೆ |profession = ರಾಜ |hobbie = ವನವಿಹಾರ }} <nowiki>ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿಹಾಕಿ.ಸಹಿಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ--~~~~</nowiki> d5nq6je1u10a2tzldjzjf9pilzdptin 1113685 1113676 2022-08-13T09:06:40Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{ಸದಸ್ಯ:Acharya Manasa/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ/T |name = ರಾಮ |sex = ಗಂಡು |locality = ಅಯೋಧ್ಯೆ |profession = ರಾಜ |hobbie = ವನವಿಹಾರ }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿಹಾಕಿ.ಸಹಿಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ-<nowiki>~~~~</nowiki> 0zb0qqeo5zso7066zrhbh8i7pgek52r 2 144015 1113722 1112561 2022-08-13T09:32:27Z Kavya.S.M 75940 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ. [[---- m1ndmtqegnzb0zenc4j2dk6kco2uptt 2 144033 1113669 1112664 2022-08-13T09:04:14Z Ashwini Devadigha 75928 wikitext text/x-wiki {{navbox |name=ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು |images=[[ಚಿತ್ರ:Mookambika Temple.jpg|50px|right]] |title=[[ಚಿತ್ರ:Mookambika Temple.jpg|100px]] [[ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು]] |state= |bodyclass=hlist |above= |group1=ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು-ಉಡುಪಿ |list1= *[[ಕನ್ನರ್ಪಾಡಿ]] *[[ಅಂಬಲಪಾಡಿ]] |group2=ದೇವಸ್ಥಾನಗಳು-ಕುಂದಾಪುರ |list2= *[[ಮಾರಣಕಟ್ಟೆ]] *[[ಕೊಲ್ಲೂರು]] }} {{Infobox | |label1 = ಜನನ |data1 = {{{birth_date|}}} |label2 = ಮರಣ |data2 = {{{death_date|}}} |label3 = ಕಾವ್ಯನಾಮ |data3 = {{{pseudonym|}}} |label4 = ವ್ರತ್ತಿ |data4 = {{{ocupation|}}} |label5 = ರಾಷ್ಟ್ರೀಯತೆ |data5 = {{{nationality|}}} |label6 = ಹೆಸರು |data6 = {{{caption|}}} }} {{Infobox venue | name = ಪ್ರಿಜ್ಮ್ ಬ್ರಿಘ್ಟನ್ | image_caption= ಕಿಂಗ್‍ವೆಸ್ಟ್ ಕೇಂದ್ರದ ಕಟ್ಟಡ, ೨೦೦೧. | pushpin_map = ಯೂನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‍ಡಮ‍್ ಬ್ರಿಘ್ಟನ್ | address = ಕಿಂಗ್‍ವೆಸ್ಟ್, ದಕ್ಷಿಣ <br>ಬ್ರಿಘ್ಟನ್<br>ಯೂನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‍ಡಮ‍್ | coordinates = {{coord|50.8208877|-0.1451361|type:landmark|display=inline, title}} | type = ನೈಟ್‍ಕ್ಲಬ‍್ | genre= | opened = ಅಕ್ಟೋಬರ್, ೧೯೬೫ | capacity =೪೦೦೦ | owner = ದಿ ಡೆಲ್ಟಾಲಿಕ್ ಗ್ರೂಪ್ }} --[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೪, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) <nowiki>ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಿ</nowiki> 8ed4rpgbq1c4e2qrej6yuh1fl4dn25m 2 144043 1113692 1112530 2022-08-13T09:09:23Z Ashwini Devadigha 75928 wikitext text/x-wiki {{ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha/T |birth_date=೧೮೯೬ ಜನವರಿ ೩೧ ಧಾರವಾಡ |death_date = ೧೯೮೧ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೬ ಮುಂಬಯಿ |pseudonym = ಅಂಬಿಕಾತನಯದತ್ತ |occupation = ವರಕವಿ,ಶಿಕ್ಷಕರು |nationality = ಭಾರತೀಯ |caption = ದ.ರಾ.ಬೇಂದ್ರೆಯವರು }} --[[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha|Ashwini Devadigha]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Ashwini Devadigha|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೪, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) <nowiki>ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಿ</ j3x3zlk4bj3op1m666oooueiowfmzzv 1113699 1113692 2022-08-13T09:11:33Z Ashwini Devadigha 75928 wikitext text/x-wiki {{ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha/T |birth_date=೧೮೯೬ ಜನವರಿ ೩೧ ಧಾರವಾಡ |death_date = ೧೯೮೧ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೬ ಮುಂಬಯಿ |pseudonym = ಅಂಬಿಕಾತನಯದತ್ತ |occupation = ವರಕವಿ,ಶಿಕ್ಷಕರು |nationality = ಭಾರತೀಯ |caption = ದ.ರಾ.ಬೇಂದ್ರೆಯವರು }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಮಾಡಿ<nowiki>--~~~~</nowiki> tpjqg7t5ydk5a8ouq1m9vnj0zmp7g37 0 144075 1113752 1110722 2022-08-13T10:43:26Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:The spouse of Duryodhan, described to the fairest of all.jpg|250px|right|alt= ಭಾನುಮತಿ(ಮಹಾಭಾರತ)|ಭಾನುಮತಿ]] '''ಭಾನುಮತಿ''' ದುರ್ಯೋಧನನ ಪತ್ನಿ. ಮೂಲತಃ ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸದ ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯ ಹೆಸರು ನಂತರದ ಆವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಭಾನುಮತಿಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಕುಮಾರ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಕಾಲಕೇತು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಎಂಬ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವಳನ್ನು ಅಪಾರವಾಗಿ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>https://books.google.co.in/books?id=ygA2240G74kC&q=Narada+said,+%27Having+thus+obtained+weapons+from+him+of+Bhrigu%27s+race,+Karna+began+to+pass+his+days+in+great+joy,+in+the+company+of+Duryodhana,+O+bull+of+Bharata%27s+race.&pg=PT7783&redir_esc=y#v=snippet&q=Narada%20said%2C%20'Having%20thus%20obtained%20weapons%20from%20him%20of%20Bhrigu's%20race%2C%20Karna%20began%20to%20pass%20his%20days%20in%20great%20joy%2C%20in%20the%20company%20of%20Duryodhana%2C%20O%20bull%20of%20Bharata's%20race.&f=false</ref><ref>https://books.google.co.in/books?id=qj9bDwAAQBAJ&q=mother+of+Lakshmana&pg=PT5921&redir_esc=y#v=snippet&q=mother%20of%20Lakshmana&f=false</ref> ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಮೂರು ಬಾರಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ''[[ಶಾಂತಿ ಪರ್ವ]]'' ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ, ದುರ್ಯೋಧನನು [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣನ]] ಸಹಾಯದಿಂದ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಮಗಳನ್ನು ಅವಳ [[ಸ್ವಯಂವರ|ಸ್ವಯಂವರದಿಂದ]] ಅಪಹರಿಸಿದನು. ನಂತರ ಆಕೆಯ ಅತ್ತೆಯಾದ [[ಗಾಂಧಾರಿ|ಗಾಂಧಾರಿಯು]] ಆಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡಿದ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ''[[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವ]]'' ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ''[[ಶಲ್ಯ ಪರ್ವ|ಶಲ್ಯ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'', ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಮನಗ ತಾರಯಿಯಾದ ಭಾನುಮತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶಾದ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ''[[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'', [[ಗಾಂಧಾರಿ]] (ದುರ್ಯೋಧನನ ತಾಯಿ) ತನ್ನ ಸೊಸೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾಳೆ. ''[[ಶಾಂತಿ ಪರ್ವ|ಶಾಂತಿ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'' [[ನಾರದ]] ಋಷಿಯು ದುರ್ಯೋಧನ ಮತ್ತು [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣರ]] ಸ್ನೇಹದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲಿ, ಕಳಿಂಗ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದನ ಮಗಳನ್ನು ಸ್ವಯಂವರದಿಂದ ಅಪಹರಿಸಲು ಕರ್ಣ ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯ ಹೆಸರು ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅವಳ ಹೆಸರನ್ನು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿವರಣೆ == ಮಹಾಭಾರತದ [[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವದಲ್ಲಿ]], ದುರ್ಯೋಧನನ ತಾಯಿ [[ಗಾಂಧಾರಿ|ಗಾಂಧಾರಿಯು]]<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Gandhari_(Mahabharata)</ref> ತನ್ನ ಸೊಸೆಯನ್ನು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ: ''ಇಗೋ, ಮತ್ತೆ, ನನ್ನ ಮಗನ ಮರಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೋವಿನ ಈ ದೃಶ್ಯ. ಹತರಾದ ವೀರರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಈ ಮೇಳದ ಹೆಂಗಸರು ಅಳುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ! ಓ ಕೃಷ್ಣಾ, ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ತಾಯಿ, ದೊಡ್ಡ ಸೊಂಟದ ಮಹಿಳೆ, ಕಳಂಕಿತವಾದ ತನ್ನ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, ದುರ್ಯೋಧನನ ಪ್ರಿಯ ಸಂಗಾತಿಯು, ಚಿನ್ನದ ಯಜ್ಞವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತಾಳೆ. ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ, ಈ ಮಹಾನ್ ಬುದ್ದಿವಂತೆಯು, ತನ್ನ ಬಲಿಷ್ಠ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಅಧಿಪತಿಯು ಹಿಂದೆ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದಾಗ, ತನ್ನ ಸ್ವಾಮಿಯ ಸುಂದರ ತೋಳುಗಳ ಅಪ್ಪುಗೆಯೊಳಗೆ ಆಟವಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು! ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ನನ್ನ ಮಗ ಮತ್ತು ಮೊಮ್ಮಗನನ್ನು ನೋಡಿ ನನ್ನ ಈ ಹೃದಯವು ನೂರು ತುಣುಕುಗಳಾಗಿ ಏಕೆ ಒಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ?'' — ಗಾಂಧಾರಿ, ಕಿಸಾರಿ ಮೋಹನ್ ಗಂಗೂಲಿ ಅವರಿಂದ ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗಾಂಧಾರಿ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾಳೆ, ''ಅಯ್ಯೋ, ಆ ದೋಷರಹಿತ ಮಹಿಳೆ ಈಗ ತನ್ನ ಮಗನ, ರಕ್ತದಿಂದ ಮುಚ್ಚಿದ ತಲೆಯ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಈಗ ಮತ್ತೆ ಆ ಚೆಂದದ ತೊಡೆಯ ಹೆಂಗಸು ತನ್ನ ಕೈಯಿಂದ ದುರ್ಯೋಧನನ ದೇಹವನ್ನು ಮೆಲ್ಲನೆ ಉಜ್ಜುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಯಜಮಾನನಿಗೋಸ್ಕರವೂ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಗನಿಗಾಗಿಯೂ ದುಃಖಪಡುತ್ತಾಳೆ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಯಜಮಾನನ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಾಳೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಸಲ ಮಗನ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಾಳೆ. ಇಗೋ, ಓ ಮಾಧವ, ತನ್ನ ಕೈಗಳಿಂದ ತನ್ನ ತಲೆಯನ್ನು ಹೊಡೆದು, ಅವಳು ತನ್ನ ವೀರ ಸಂಗಾತಿಯಾದ ಕುರುಗಳ ರಾಜನ ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತಾಳೆ. ಕಮಲದ ತಂತುಗಳಂತಹ ಮೈಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅವಳು ಕಮಲದಂತೆ ಇನ್ನೂ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ. ದುರದೃಷ್ಟಕರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ಈಗ ತನ್ನ ಮಗನ ಮುಖವನ್ನು ಮತ್ತು ಈಗ ತನ್ನ ಪ್ರಭುವಿನ ಮುಖವನ್ನು ಉಜ್ಜುತ್ತಾಳೆ''.<ref>https://books.google.co.in/books?id=wsKlDwAAQBAJ&q=vrushali+and+supriya&pg=PA50&redir_esc=y#v=snippet&q=vrushali%20and%20supriya&f=false</ref> == ದುರ್ಯೋಧನನ ಜೊತೆ ಮದುವೆ == ದುರ್ಯೋಧನನ ಮದುವೆ ಮಹಾಭಾರತದ ಶಾಂತಿ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಮಗಳ ಸ್ವಯಂವರದ ಕಥೆಯನ್ನು ಋಷಿಯಾದ ನಾರದನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಪಠ್ಯವು ಎಂದಿಗೂ ರಾಜಕುಮಾರಿಯ ಹೆಸರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅವಳು ಸುಂದರಿ ಮತ್ತು ಸುಂದರಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.<ref>https://www.indiaforums.com/forum/topic/3769764</ref> ಕಳಿಂಗದ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದನ ಮಗಳ [[ಸ್ವಯಂವರ|ಸ್ವಯಂವರಕ್ಕೆ]] ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಯಿತು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಆತ್ಮೀಯ ಸ್ನೇಹಿತ [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣನನ್ನು]] ಕರೆದುಕೊಂಡು ರಾಜಪುರ ನಗರಕ್ಕೆ ಹೋದನು. ಶಿಶುಪಾಲ, [[ಜರಾಸಂಧ]], ಭೀಷ್ಮಕ, ವಕ್ರ, ಕಪೋತರೋಮನ್, ನೀಲ, [[ರುಕ್ಮಿ]], ಶೃಂಗ, ಅಶೋಕ, ಶತಧನ್ವಾನ್ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಪೌರಾಣಿಕ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಸಮಾರಂಭದ ಪ್ರಾರಂಭದ ನಂತರ, ಸುಂದರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ತನ್ನ ದಾದಿ ಮತ್ತು ಅಂಗರಕ್ಷಕರಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಾರದೊಂದಿಗೆ ಅಖಾಡವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಳು. ಭಾಗವಹಿಸಿದವರ ಹೆಸರುಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ವಂಶಾವಳಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅವಳು ದುರ್ಯೋಧನನಿಂದ ದೂರ ಹೋದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವಳ ನಿರಾಕರಣೆಯಿಂದ ಆಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದನು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರವಾಗಿ ತನ್ನ ಗೆಳೆಯನಾದ ಕರ್ಣನನ್ನು ಸೋಲಿಸಲು ಇತರ ದಾಳಿಕೋರರಿಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುತ್ತಾ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ತನ್ನ ರಥದ ಮೇಲೆ ಕರೆದೊಯ್ದನು. ಕರ್ಣ ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಉಳಿದ ದಾಳಿಕೋರರೊಂದಿಗೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದನು. ಕರ್ಣನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವ ರಾಜರನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸೋಲಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಕರ್ಣನ ಹೋರಾಟದ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಿದ ನಂತರ ಇತರ ರಾಜ ದಾಳಿಕೋರರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಕೈಚೆಲ್ಲಿದರು. [[ಹಸ್ತಿನಾಪುರ|ಹಸ್ತಿನಾಪುರವನ್ನು]] ತಲುಪಿದಾಗ, ದುರ್ಯೋಧನನು [[ವಿಚಿತ್ರವೀರ್ಯ|ವಿಚಿತ್ರವೀರ್ಯನಿಗಾಗಿ]] ಕಾಶಿಯ ಮೂವರು ರಾಜಕುಮಾರಿಯರನ್ನು ತನ್ನ ಮುತ್ತಜ್ಜ [[ಭೀಷ್ಮ]] ಅಪಹರಿಸಿದ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡನು. ಕೊನೆಗೆ ಆ ಸುಂದರಿ ಸಮ್ಮತಿಸಿ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನ ಮರಣದ ನಂತರ ಗಾಂಧಾರಿಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪದೊಂದಿಗೆ ಭಾನುಮತಿಯ ಕಥೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಅವಳು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. == ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳು == ಮೂಲ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಾನುಮತಿ ಚಿಕ್ಕ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವಳು ಅನೇಕ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. === ಕರ್ಣನೊಡನೆ ದಾಳದ ಪಂದ್ಯ === ಈ ಕಥೆಯು ತಮಿಳಿನ ಜನಪ್ರಿಯ ಜಾನಪದ ಕಥೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ಇದನ್ನುಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದಿನ, ದುರ್ಯೋಧನನು ಕರ್ಣನಿಗೆ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ಸತ್ಕಾರ ಮಾಡುವಂತೆ ವಿನಂತಿಸಿದನು. ಸಮಯ ಕಳೆಯಲು, ಕರ್ಣ ಮತ್ತು ಭಾನುಮತಿ ದಾಳದ ಆಟವನ್ನು ಆಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆಟವು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾಯಿತು. ಅವರಿಬ್ಬರು ಅಟದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಳುಗಿದರು. ಕ್ರಮೇಣ ಕರ್ಣ ಗೆಲ್ಲತೊಡಗಿದ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ದುರ್ಯೋಧನನು ಬೇಗ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು. ಪತಿ ಬರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದ ಭಾನುಮತಿ ಕೂಡಲೇ ಎದ್ದು ನಿಂತಳು. ಬೆನ್ನಿನ ಬಾಗಿಲಿಗೆ ಮುಖಮಾಡಿದ ಕರ್ಣನು ಇದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳದೆ ಅವಳು ಸೋತ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಹೊರಡಲು ಅನುವಾದಳು ಎಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಂಡನು.<ref>https://books.google.co.in/books?id=sfqRhylNBpwC&pg=PA213&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> ಗೆಳೆಯನ ಆಗಮನವನ್ನು ಅರಿಯದೆ ಕರ್ಣನು ಭಾನುಮತಿಯ ದುಪ್ಪಟ್ಟ ಹಿಡಿದು ತನ್ನೆಡೆಗೆ ಎಳೆದುಕೊಂಡನು. ಅವನ ಕ್ರಿಯೆಯು ಅವಳ ಮುತ್ತಿನ ಆಭರಣಗಳು ಚದುರಿಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ದುಪ್ಪಟ್ಟಾದ ಜೊತೆಗೆ ಅವಳ ಮುಸುಕು ಕೂಡ ಜಾರಿದ್ದರಿಂದ ಅರೆಬರೆ ಬಟ್ಟೆ ತೊಟ್ಟಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ. ಆಗಿನ್ನೂ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದ ಭಾನುಮತಿ ತನ್ನ ಗಂಡನ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಹೇಗಿರಬಹುದೆಂಬ ಯೋಚನೆಯಲ್ಲಿ ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾದಳು. ಕರ್ಣನು ಭಾನುಮತಿಯ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಂಡ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಂತಿರುಗಲು ತನ್ನ ಗೆಳೆಯ ದುರ್ಯೋಧನ ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸುತ್ತಿರುವುದರ ಅರಿವಾಯಿತು. ಅವನು ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನಿಂದ ಎದುರಿಸಬೇಕಾದ ಕ್ರೋಧ ಮತ್ತು ಅನಿವಾರ್ಯ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಅವಮಾನ, ಮುಜುಗರ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿ ನಿಂತನು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತಕ್ಷಣವೇ ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಅನುಚಿತ ಆರೋಪವನ್ನು ಹೊರಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಅವನಿಗೆ ಖಚಿತವಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರಿಬ್ಬರಿಗೂ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುವಂತೆ, ದುರ್ಯೋಧನನು ಕರ್ಣನ ಹಿಂದೆ ನೋಡಿದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ, ''"ನಾನು ಮಣಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಬೇಕೇ ಅಥವಾ ನಾನು ಅವುಗಳನ್ನು ಪೋಣಿಸಬೇಕೆ?"'' ಭಾನುಮತಿ ಮತ್ತು ಕರ್ಣ ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ಆಘಾತದಿಂದ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಬ್ಬರೂ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿದ ರೀತಿಗೆ ನಾಚಿಕೆಪಡುತ್ತಾರೆ. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ರಾಣಿಯ ಮೇಲೆ ಅವ್ಯಕ್ತವಾದ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಅಪಾರ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಸ್ನೇಹಿತ ಕರ್ಣನಲ್ಲಿ ಅವನ ನಂಬಿಕೆಯು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿತ್ತು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಸಹೋದರನೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನಗೆ ದ್ರೋಹ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಒಂದು ಕ್ಷಣವೂ ಅನುಮಾನಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮೌನವಾಗಿ ಮುತ್ತುಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಎತ್ತಿಕೊಂಡನು.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Vaisampayana</ref> ಈ ಕಥೆಯು ವ್ಯಾಸ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕರ್ಣ ಮತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನರ ನಿಜವಾದ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವಾಗ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>https://www.quora.com/Did-duruyodhanas-wife-bhanumathi-liked-karna-at-her-suyamvara-in-mahabaratham</ref> === ಸುಪ್ರಿಯಾಳ ಮದುವೆ === ನಂತರದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಭಾನುಮತಿಗೆ ಸುಪ್ರಿಯಾ ಎಂಬ ಸೇವಕಿ ಇದ್ದಳು. ಅವಳು ಭಾನುಮತಿಗೆ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದ್ದಳು. ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ದುರ್ಯೋಧನ ಮತ್ತು ಕರ್ಣ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿದಾಗ, ಸುಪ್ರಿಯ ಕೂಡ ಅವರನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದಳು. ನಂತರ, ಭಾನುಮತಿ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಗಾತಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ, ಸುಪ್ರಿಯಾ ಕರ್ಣನನ್ನು ತನ್ನ ಪತಿಯಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡಳು. === ಇಂಡೋನೇಷಿಯಾದಲ್ಲಿ ಶಲ್ಯನ ಮಗಳು === ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದ ಒಂದು ಜಾನಪದ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾನುಮತಿಯು [[ಶಲ್ಯ (ಮಹಾಭಾರತದ ಪಾತ್ರ)|ಶಲ್ಯನ]] ಮಗಳು. ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಭಾನುಮತಿಯು ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸಿದ್ದಳು ಆದರೆ ಅವಳು ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಆಸೆಯಂತೆ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವನ ಅಳಿಯನಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಶಲ್ಯನು ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೌರವರ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದನು. == ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ == * ೧೮೫೭ ರಲ್ಲಿ, ಆಗ ೧೬ ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ [https://en.wikipedia.org/wiki/Kaliprasanna%20Singha ಕಾಳಿಪ್ರಸನ್ನ ಸಿಂಹ] ಅವರು ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಭಾನುಮತಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. * ಸೂರ್ಯಪುತ್ರ ಕರ್ಣ್ ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ [https://en.wikipedia.org/wiki/Shubhi_Ahuja ಶುಭಿ ಅಹುಜಾ]ರಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ * ೨೦೧೮ ರ ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿಯ [https://en.wikipedia.org/wiki/Karn_Sangini ಕರ್ಣ್ ಸಾಂಗಿನಿ]ಯಲ್ಲಿ ರವನೀತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == sa3w8b70vti53k7vn1zjc2y2gwuhe8u 1113753 1113752 2022-08-13T10:44:17Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:The spouse of Duryodhan, described to the fairest of all.jpg|thumb|alt=ಭಾನುಮತಿ|ಭಾನುಮತಿ]] '''ಭಾನುಮತಿ''' ದುರ್ಯೋಧನನ ಪತ್ನಿ. ಮೂಲತಃ ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸದ ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯ ಹೆಸರು ನಂತರದ ಆವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಭಾನುಮತಿಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಕುಮಾರ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಕಾಲಕೇತು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಎಂಬ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವಳನ್ನು ಅಪಾರವಾಗಿ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>https://books.google.co.in/books?id=ygA2240G74kC&q=Narada+said,+%27Having+thus+obtained+weapons+from+him+of+Bhrigu%27s+race,+Karna+began+to+pass+his+days+in+great+joy,+in+the+company+of+Duryodhana,+O+bull+of+Bharata%27s+race.&pg=PT7783&redir_esc=y#v=snippet&q=Narada%20said%2C%20'Having%20thus%20obtained%20weapons%20from%20him%20of%20Bhrigu's%20race%2C%20Karna%20began%20to%20pass%20his%20days%20in%20great%20joy%2C%20in%20the%20company%20of%20Duryodhana%2C%20O%20bull%20of%20Bharata's%20race.&f=false</ref><ref>https://books.google.co.in/books?id=qj9bDwAAQBAJ&q=mother+of+Lakshmana&pg=PT5921&redir_esc=y#v=snippet&q=mother%20of%20Lakshmana&f=false</ref> ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಮೂರು ಬಾರಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ''[[ಶಾಂತಿ ಪರ್ವ]]'' ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ, ದುರ್ಯೋಧನನು [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣನ]] ಸಹಾಯದಿಂದ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಮಗಳನ್ನು ಅವಳ [[ಸ್ವಯಂವರ|ಸ್ವಯಂವರದಿಂದ]] ಅಪಹರಿಸಿದನು. ನಂತರ ಆಕೆಯ ಅತ್ತೆಯಾದ [[ಗಾಂಧಾರಿ|ಗಾಂಧಾರಿಯು]] ಆಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡಿದ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ''[[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವ]]'' ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ''[[ಶಲ್ಯ ಪರ್ವ|ಶಲ್ಯ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'', ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಮನಗ ತಾರಯಿಯಾದ ಭಾನುಮತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶಾದ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ''[[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'', [[ಗಾಂಧಾರಿ]] (ದುರ್ಯೋಧನನ ತಾಯಿ) ತನ್ನ ಸೊಸೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾಳೆ. ''[[ಶಾಂತಿ ಪರ್ವ|ಶಾಂತಿ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'' [[ನಾರದ]] ಋಷಿಯು ದುರ್ಯೋಧನ ಮತ್ತು [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣರ]] ಸ್ನೇಹದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲಿ, ಕಳಿಂಗ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದನ ಮಗಳನ್ನು ಸ್ವಯಂವರದಿಂದ ಅಪಹರಿಸಲು ಕರ್ಣ ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯ ಹೆಸರು ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅವಳ ಹೆಸರನ್ನು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿವರಣೆ == ಮಹಾಭಾರತದ [[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವದಲ್ಲಿ]], ದುರ್ಯೋಧನನ ತಾಯಿ [[ಗಾಂಧಾರಿ|ಗಾಂಧಾರಿಯು]]<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Gandhari_(Mahabharata)</ref> ತನ್ನ ಸೊಸೆಯನ್ನು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ: ''ಇಗೋ, ಮತ್ತೆ, ನನ್ನ ಮಗನ ಮರಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೋವಿನ ಈ ದೃಶ್ಯ. ಹತರಾದ ವೀರರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಈ ಮೇಳದ ಹೆಂಗಸರು ಅಳುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ! ಓ ಕೃಷ್ಣಾ, ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ತಾಯಿ, ದೊಡ್ಡ ಸೊಂಟದ ಮಹಿಳೆ, ಕಳಂಕಿತವಾದ ತನ್ನ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, ದುರ್ಯೋಧನನ ಪ್ರಿಯ ಸಂಗಾತಿಯು, ಚಿನ್ನದ ಯಜ್ಞವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತಾಳೆ. ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ, ಈ ಮಹಾನ್ ಬುದ್ದಿವಂತೆಯು, ತನ್ನ ಬಲಿಷ್ಠ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಅಧಿಪತಿಯು ಹಿಂದೆ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದಾಗ, ತನ್ನ ಸ್ವಾಮಿಯ ಸುಂದರ ತೋಳುಗಳ ಅಪ್ಪುಗೆಯೊಳಗೆ ಆಟವಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು! ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ನನ್ನ ಮಗ ಮತ್ತು ಮೊಮ್ಮಗನನ್ನು ನೋಡಿ ನನ್ನ ಈ ಹೃದಯವು ನೂರು ತುಣುಕುಗಳಾಗಿ ಏಕೆ ಒಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ?'' — ಗಾಂಧಾರಿ, ಕಿಸಾರಿ ಮೋಹನ್ ಗಂಗೂಲಿ ಅವರಿಂದ ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗಾಂಧಾರಿ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾಳೆ, ''ಅಯ್ಯೋ, ಆ ದೋಷರಹಿತ ಮಹಿಳೆ ಈಗ ತನ್ನ ಮಗನ, ರಕ್ತದಿಂದ ಮುಚ್ಚಿದ ತಲೆಯ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಈಗ ಮತ್ತೆ ಆ ಚೆಂದದ ತೊಡೆಯ ಹೆಂಗಸು ತನ್ನ ಕೈಯಿಂದ ದುರ್ಯೋಧನನ ದೇಹವನ್ನು ಮೆಲ್ಲನೆ ಉಜ್ಜುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಯಜಮಾನನಿಗೋಸ್ಕರವೂ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಗನಿಗಾಗಿಯೂ ದುಃಖಪಡುತ್ತಾಳೆ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಯಜಮಾನನ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಾಳೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಸಲ ಮಗನ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಾಳೆ. ಇಗೋ, ಓ ಮಾಧವ, ತನ್ನ ಕೈಗಳಿಂದ ತನ್ನ ತಲೆಯನ್ನು ಹೊಡೆದು, ಅವಳು ತನ್ನ ವೀರ ಸಂಗಾತಿಯಾದ ಕುರುಗಳ ರಾಜನ ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತಾಳೆ. ಕಮಲದ ತಂತುಗಳಂತಹ ಮೈಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅವಳು ಕಮಲದಂತೆ ಇನ್ನೂ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ. ದುರದೃಷ್ಟಕರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ಈಗ ತನ್ನ ಮಗನ ಮುಖವನ್ನು ಮತ್ತು ಈಗ ತನ್ನ ಪ್ರಭುವಿನ ಮುಖವನ್ನು ಉಜ್ಜುತ್ತಾಳೆ''.<ref>https://books.google.co.in/books?id=wsKlDwAAQBAJ&q=vrushali+and+supriya&pg=PA50&redir_esc=y#v=snippet&q=vrushali%20and%20supriya&f=false</ref> == ದುರ್ಯೋಧನನ ಜೊತೆ ಮದುವೆ == ದುರ್ಯೋಧನನ ಮದುವೆ ಮಹಾಭಾರತದ ಶಾಂತಿ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಮಗಳ ಸ್ವಯಂವರದ ಕಥೆಯನ್ನು ಋಷಿಯಾದ ನಾರದನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಪಠ್ಯವು ಎಂದಿಗೂ ರಾಜಕುಮಾರಿಯ ಹೆಸರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅವಳು ಸುಂದರಿ ಮತ್ತು ಸುಂದರಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.<ref>https://www.indiaforums.com/forum/topic/3769764</ref> ಕಳಿಂಗದ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದನ ಮಗಳ [[ಸ್ವಯಂವರ|ಸ್ವಯಂವರಕ್ಕೆ]] ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಯಿತು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಆತ್ಮೀಯ ಸ್ನೇಹಿತ [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣನನ್ನು]] ಕರೆದುಕೊಂಡು ರಾಜಪುರ ನಗರಕ್ಕೆ ಹೋದನು. ಶಿಶುಪಾಲ, [[ಜರಾಸಂಧ]], ಭೀಷ್ಮಕ, ವಕ್ರ, ಕಪೋತರೋಮನ್, ನೀಲ, [[ರುಕ್ಮಿ]], ಶೃಂಗ, ಅಶೋಕ, ಶತಧನ್ವಾನ್ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಪೌರಾಣಿಕ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಸಮಾರಂಭದ ಪ್ರಾರಂಭದ ನಂತರ, ಸುಂದರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ತನ್ನ ದಾದಿ ಮತ್ತು ಅಂಗರಕ್ಷಕರಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಾರದೊಂದಿಗೆ ಅಖಾಡವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಳು. ಭಾಗವಹಿಸಿದವರ ಹೆಸರುಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ವಂಶಾವಳಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅವಳು ದುರ್ಯೋಧನನಿಂದ ದೂರ ಹೋದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವಳ ನಿರಾಕರಣೆಯಿಂದ ಆಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದನು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರವಾಗಿ ತನ್ನ ಗೆಳೆಯನಾದ ಕರ್ಣನನ್ನು ಸೋಲಿಸಲು ಇತರ ದಾಳಿಕೋರರಿಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುತ್ತಾ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ತನ್ನ ರಥದ ಮೇಲೆ ಕರೆದೊಯ್ದನು. ಕರ್ಣ ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಉಳಿದ ದಾಳಿಕೋರರೊಂದಿಗೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದನು. ಕರ್ಣನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವ ರಾಜರನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸೋಲಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಕರ್ಣನ ಹೋರಾಟದ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಿದ ನಂತರ ಇತರ ರಾಜ ದಾಳಿಕೋರರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಕೈಚೆಲ್ಲಿದರು. [[ಹಸ್ತಿನಾಪುರ|ಹಸ್ತಿನಾಪುರವನ್ನು]] ತಲುಪಿದಾಗ, ದುರ್ಯೋಧನನು [[ವಿಚಿತ್ರವೀರ್ಯ|ವಿಚಿತ್ರವೀರ್ಯನಿಗಾಗಿ]] ಕಾಶಿಯ ಮೂವರು ರಾಜಕುಮಾರಿಯರನ್ನು ತನ್ನ ಮುತ್ತಜ್ಜ [[ಭೀಷ್ಮ]] ಅಪಹರಿಸಿದ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡನು. ಕೊನೆಗೆ ಆ ಸುಂದರಿ ಸಮ್ಮತಿಸಿ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನ ಮರಣದ ನಂತರ ಗಾಂಧಾರಿಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪದೊಂದಿಗೆ ಭಾನುಮತಿಯ ಕಥೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಅವಳು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. == ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳು == ಮೂಲ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಾನುಮತಿ ಚಿಕ್ಕ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವಳು ಅನೇಕ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. === ಕರ್ಣನೊಡನೆ ದಾಳದ ಪಂದ್ಯ === ಈ ಕಥೆಯು ತಮಿಳಿನ ಜನಪ್ರಿಯ ಜಾನಪದ ಕಥೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ಇದನ್ನುಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದಿನ, ದುರ್ಯೋಧನನು ಕರ್ಣನಿಗೆ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ಸತ್ಕಾರ ಮಾಡುವಂತೆ ವಿನಂತಿಸಿದನು. ಸಮಯ ಕಳೆಯಲು, ಕರ್ಣ ಮತ್ತು ಭಾನುಮತಿ ದಾಳದ ಆಟವನ್ನು ಆಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆಟವು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾಯಿತು. ಅವರಿಬ್ಬರು ಅಟದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಳುಗಿದರು. ಕ್ರಮೇಣ ಕರ್ಣ ಗೆಲ್ಲತೊಡಗಿದ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ದುರ್ಯೋಧನನು ಬೇಗ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು. ಪತಿ ಬರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದ ಭಾನುಮತಿ ಕೂಡಲೇ ಎದ್ದು ನಿಂತಳು. ಬೆನ್ನಿನ ಬಾಗಿಲಿಗೆ ಮುಖಮಾಡಿದ ಕರ್ಣನು ಇದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳದೆ ಅವಳು ಸೋತ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಹೊರಡಲು ಅನುವಾದಳು ಎಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಂಡನು.<ref>https://books.google.co.in/books?id=sfqRhylNBpwC&pg=PA213&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> ಗೆಳೆಯನ ಆಗಮನವನ್ನು ಅರಿಯದೆ ಕರ್ಣನು ಭಾನುಮತಿಯ ದುಪ್ಪಟ್ಟ ಹಿಡಿದು ತನ್ನೆಡೆಗೆ ಎಳೆದುಕೊಂಡನು. ಅವನ ಕ್ರಿಯೆಯು ಅವಳ ಮುತ್ತಿನ ಆಭರಣಗಳು ಚದುರಿಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ದುಪ್ಪಟ್ಟಾದ ಜೊತೆಗೆ ಅವಳ ಮುಸುಕು ಕೂಡ ಜಾರಿದ್ದರಿಂದ ಅರೆಬರೆ ಬಟ್ಟೆ ತೊಟ್ಟಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ. ಆಗಿನ್ನೂ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದ ಭಾನುಮತಿ ತನ್ನ ಗಂಡನ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಹೇಗಿರಬಹುದೆಂಬ ಯೋಚನೆಯಲ್ಲಿ ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾದಳು. ಕರ್ಣನು ಭಾನುಮತಿಯ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಂಡ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಂತಿರುಗಲು ತನ್ನ ಗೆಳೆಯ ದುರ್ಯೋಧನ ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸುತ್ತಿರುವುದರ ಅರಿವಾಯಿತು. ಅವನು ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನಿಂದ ಎದುರಿಸಬೇಕಾದ ಕ್ರೋಧ ಮತ್ತು ಅನಿವಾರ್ಯ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಅವಮಾನ, ಮುಜುಗರ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿ ನಿಂತನು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತಕ್ಷಣವೇ ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಅನುಚಿತ ಆರೋಪವನ್ನು ಹೊರಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಅವನಿಗೆ ಖಚಿತವಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರಿಬ್ಬರಿಗೂ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುವಂತೆ, ದುರ್ಯೋಧನನು ಕರ್ಣನ ಹಿಂದೆ ನೋಡಿದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ, ''"ನಾನು ಮಣಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಬೇಕೇ ಅಥವಾ ನಾನು ಅವುಗಳನ್ನು ಪೋಣಿಸಬೇಕೆ?"'' ಭಾನುಮತಿ ಮತ್ತು ಕರ್ಣ ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ಆಘಾತದಿಂದ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಬ್ಬರೂ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿದ ರೀತಿಗೆ ನಾಚಿಕೆಪಡುತ್ತಾರೆ. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ರಾಣಿಯ ಮೇಲೆ ಅವ್ಯಕ್ತವಾದ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಅಪಾರ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಸ್ನೇಹಿತ ಕರ್ಣನಲ್ಲಿ ಅವನ ನಂಬಿಕೆಯು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿತ್ತು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಸಹೋದರನೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನಗೆ ದ್ರೋಹ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಒಂದು ಕ್ಷಣವೂ ಅನುಮಾನಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮೌನವಾಗಿ ಮುತ್ತುಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಎತ್ತಿಕೊಂಡನು.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Vaisampayana</ref> ಈ ಕಥೆಯು ವ್ಯಾಸ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕರ್ಣ ಮತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನರ ನಿಜವಾದ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವಾಗ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>https://www.quora.com/Did-duruyodhanas-wife-bhanumathi-liked-karna-at-her-suyamvara-in-mahabaratham</ref> === ಸುಪ್ರಿಯಾಳ ಮದುವೆ === ನಂತರದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಭಾನುಮತಿಗೆ ಸುಪ್ರಿಯಾ ಎಂಬ ಸೇವಕಿ ಇದ್ದಳು. ಅವಳು ಭಾನುಮತಿಗೆ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದ್ದಳು. ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ದುರ್ಯೋಧನ ಮತ್ತು ಕರ್ಣ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿದಾಗ, ಸುಪ್ರಿಯ ಕೂಡ ಅವರನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದಳು. ನಂತರ, ಭಾನುಮತಿ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಗಾತಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ, ಸುಪ್ರಿಯಾ ಕರ್ಣನನ್ನು ತನ್ನ ಪತಿಯಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡಳು. === ಇಂಡೋನೇಷಿಯಾದಲ್ಲಿ ಶಲ್ಯನ ಮಗಳು === ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದ ಒಂದು ಜಾನಪದ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾನುಮತಿಯು [[ಶಲ್ಯ (ಮಹಾಭಾರತದ ಪಾತ್ರ)|ಶಲ್ಯನ]] ಮಗಳು. ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಭಾನುಮತಿಯು ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸಿದ್ದಳು ಆದರೆ ಅವಳು ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಆಸೆಯಂತೆ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವನ ಅಳಿಯನಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಶಲ್ಯನು ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೌರವರ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದನು. == ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ == * ೧೮೫೭ ರಲ್ಲಿ, ಆಗ ೧೬ ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ [https://en.wikipedia.org/wiki/Kaliprasanna%20Singha ಕಾಳಿಪ್ರಸನ್ನ ಸಿಂಹ] ಅವರು ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಭಾನುಮತಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. * ಸೂರ್ಯಪುತ್ರ ಕರ್ಣ್ ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ [https://en.wikipedia.org/wiki/Shubhi_Ahuja ಶುಭಿ ಅಹುಜಾ]ರಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ * ೨೦೧೮ ರ ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿಯ [https://en.wikipedia.org/wiki/Karn_Sangini ಕರ್ಣ್ ಸಾಂಗಿನಿ]ಯಲ್ಲಿ ರವನೀತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == 68vs9jcsqjbehjm05fqpo5lhasmj9mh 1113754 1113753 2022-08-13T10:44:59Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal/ಭಾನುಮತಿ(ಮಹಾಭಾರತ)]] ಪುಟವನ್ನು [[ಭಾನುಮತಿ (ಮಹಾಭಾರತ)]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:The spouse of Duryodhan, described to the fairest of all.jpg|thumb|alt=ಭಾನುಮತಿ|ಭಾನುಮತಿ]] '''ಭಾನುಮತಿ''' ದುರ್ಯೋಧನನ ಪತ್ನಿ. ಮೂಲತಃ ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸದ ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯ ಹೆಸರು ನಂತರದ ಆವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಭಾನುಮತಿಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಕುಮಾರ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಕಾಲಕೇತು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಎಂಬ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವಳನ್ನು ಅಪಾರವಾಗಿ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>https://books.google.co.in/books?id=ygA2240G74kC&q=Narada+said,+%27Having+thus+obtained+weapons+from+him+of+Bhrigu%27s+race,+Karna+began+to+pass+his+days+in+great+joy,+in+the+company+of+Duryodhana,+O+bull+of+Bharata%27s+race.&pg=PT7783&redir_esc=y#v=snippet&q=Narada%20said%2C%20'Having%20thus%20obtained%20weapons%20from%20him%20of%20Bhrigu's%20race%2C%20Karna%20began%20to%20pass%20his%20days%20in%20great%20joy%2C%20in%20the%20company%20of%20Duryodhana%2C%20O%20bull%20of%20Bharata's%20race.&f=false</ref><ref>https://books.google.co.in/books?id=qj9bDwAAQBAJ&q=mother+of+Lakshmana&pg=PT5921&redir_esc=y#v=snippet&q=mother%20of%20Lakshmana&f=false</ref> ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಮೂರು ಬಾರಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ''[[ಶಾಂತಿ ಪರ್ವ]]'' ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ, ದುರ್ಯೋಧನನು [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣನ]] ಸಹಾಯದಿಂದ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಮಗಳನ್ನು ಅವಳ [[ಸ್ವಯಂವರ|ಸ್ವಯಂವರದಿಂದ]] ಅಪಹರಿಸಿದನು. ನಂತರ ಆಕೆಯ ಅತ್ತೆಯಾದ [[ಗಾಂಧಾರಿ|ಗಾಂಧಾರಿಯು]] ಆಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡಿದ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ''[[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವ]]'' ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ''[[ಶಲ್ಯ ಪರ್ವ|ಶಲ್ಯ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'', ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಮನಗ ತಾರಯಿಯಾದ ಭಾನುಮತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶಾದ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ''[[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'', [[ಗಾಂಧಾರಿ]] (ದುರ್ಯೋಧನನ ತಾಯಿ) ತನ್ನ ಸೊಸೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾಳೆ. ''[[ಶಾಂತಿ ಪರ್ವ|ಶಾಂತಿ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'' [[ನಾರದ]] ಋಷಿಯು ದುರ್ಯೋಧನ ಮತ್ತು [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣರ]] ಸ್ನೇಹದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲಿ, ಕಳಿಂಗ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದನ ಮಗಳನ್ನು ಸ್ವಯಂವರದಿಂದ ಅಪಹರಿಸಲು ಕರ್ಣ ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯ ಹೆಸರು ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅವಳ ಹೆಸರನ್ನು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿವರಣೆ == ಮಹಾಭಾರತದ [[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವದಲ್ಲಿ]], ದುರ್ಯೋಧನನ ತಾಯಿ [[ಗಾಂಧಾರಿ|ಗಾಂಧಾರಿಯು]]<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Gandhari_(Mahabharata)</ref> ತನ್ನ ಸೊಸೆಯನ್ನು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ: ''ಇಗೋ, ಮತ್ತೆ, ನನ್ನ ಮಗನ ಮರಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೋವಿನ ಈ ದೃಶ್ಯ. ಹತರಾದ ವೀರರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಈ ಮೇಳದ ಹೆಂಗಸರು ಅಳುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ! ಓ ಕೃಷ್ಣಾ, ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ತಾಯಿ, ದೊಡ್ಡ ಸೊಂಟದ ಮಹಿಳೆ, ಕಳಂಕಿತವಾದ ತನ್ನ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, ದುರ್ಯೋಧನನ ಪ್ರಿಯ ಸಂಗಾತಿಯು, ಚಿನ್ನದ ಯಜ್ಞವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತಾಳೆ. ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ, ಈ ಮಹಾನ್ ಬುದ್ದಿವಂತೆಯು, ತನ್ನ ಬಲಿಷ್ಠ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಅಧಿಪತಿಯು ಹಿಂದೆ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದಾಗ, ತನ್ನ ಸ್ವಾಮಿಯ ಸುಂದರ ತೋಳುಗಳ ಅಪ್ಪುಗೆಯೊಳಗೆ ಆಟವಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು! ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ನನ್ನ ಮಗ ಮತ್ತು ಮೊಮ್ಮಗನನ್ನು ನೋಡಿ ನನ್ನ ಈ ಹೃದಯವು ನೂರು ತುಣುಕುಗಳಾಗಿ ಏಕೆ ಒಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ?'' — ಗಾಂಧಾರಿ, ಕಿಸಾರಿ ಮೋಹನ್ ಗಂಗೂಲಿ ಅವರಿಂದ ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗಾಂಧಾರಿ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾಳೆ, ''ಅಯ್ಯೋ, ಆ ದೋಷರಹಿತ ಮಹಿಳೆ ಈಗ ತನ್ನ ಮಗನ, ರಕ್ತದಿಂದ ಮುಚ್ಚಿದ ತಲೆಯ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಈಗ ಮತ್ತೆ ಆ ಚೆಂದದ ತೊಡೆಯ ಹೆಂಗಸು ತನ್ನ ಕೈಯಿಂದ ದುರ್ಯೋಧನನ ದೇಹವನ್ನು ಮೆಲ್ಲನೆ ಉಜ್ಜುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಯಜಮಾನನಿಗೋಸ್ಕರವೂ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಗನಿಗಾಗಿಯೂ ದುಃಖಪಡುತ್ತಾಳೆ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಯಜಮಾನನ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಾಳೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಸಲ ಮಗನ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಾಳೆ. ಇಗೋ, ಓ ಮಾಧವ, ತನ್ನ ಕೈಗಳಿಂದ ತನ್ನ ತಲೆಯನ್ನು ಹೊಡೆದು, ಅವಳು ತನ್ನ ವೀರ ಸಂಗಾತಿಯಾದ ಕುರುಗಳ ರಾಜನ ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತಾಳೆ. ಕಮಲದ ತಂತುಗಳಂತಹ ಮೈಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅವಳು ಕಮಲದಂತೆ ಇನ್ನೂ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ. ದುರದೃಷ್ಟಕರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ಈಗ ತನ್ನ ಮಗನ ಮುಖವನ್ನು ಮತ್ತು ಈಗ ತನ್ನ ಪ್ರಭುವಿನ ಮುಖವನ್ನು ಉಜ್ಜುತ್ತಾಳೆ''.<ref>https://books.google.co.in/books?id=wsKlDwAAQBAJ&q=vrushali+and+supriya&pg=PA50&redir_esc=y#v=snippet&q=vrushali%20and%20supriya&f=false</ref> == ದುರ್ಯೋಧನನ ಜೊತೆ ಮದುವೆ == ದುರ್ಯೋಧನನ ಮದುವೆ ಮಹಾಭಾರತದ ಶಾಂತಿ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಮಗಳ ಸ್ವಯಂವರದ ಕಥೆಯನ್ನು ಋಷಿಯಾದ ನಾರದನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಪಠ್ಯವು ಎಂದಿಗೂ ರಾಜಕುಮಾರಿಯ ಹೆಸರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅವಳು ಸುಂದರಿ ಮತ್ತು ಸುಂದರಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.<ref>https://www.indiaforums.com/forum/topic/3769764</ref> ಕಳಿಂಗದ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದನ ಮಗಳ [[ಸ್ವಯಂವರ|ಸ್ವಯಂವರಕ್ಕೆ]] ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಯಿತು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಆತ್ಮೀಯ ಸ್ನೇಹಿತ [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣನನ್ನು]] ಕರೆದುಕೊಂಡು ರಾಜಪುರ ನಗರಕ್ಕೆ ಹೋದನು. ಶಿಶುಪಾಲ, [[ಜರಾಸಂಧ]], ಭೀಷ್ಮಕ, ವಕ್ರ, ಕಪೋತರೋಮನ್, ನೀಲ, [[ರುಕ್ಮಿ]], ಶೃಂಗ, ಅಶೋಕ, ಶತಧನ್ವಾನ್ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಪೌರಾಣಿಕ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಸಮಾರಂಭದ ಪ್ರಾರಂಭದ ನಂತರ, ಸುಂದರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ತನ್ನ ದಾದಿ ಮತ್ತು ಅಂಗರಕ್ಷಕರಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಾರದೊಂದಿಗೆ ಅಖಾಡವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಳು. ಭಾಗವಹಿಸಿದವರ ಹೆಸರುಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ವಂಶಾವಳಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅವಳು ದುರ್ಯೋಧನನಿಂದ ದೂರ ಹೋದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವಳ ನಿರಾಕರಣೆಯಿಂದ ಆಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದನು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರವಾಗಿ ತನ್ನ ಗೆಳೆಯನಾದ ಕರ್ಣನನ್ನು ಸೋಲಿಸಲು ಇತರ ದಾಳಿಕೋರರಿಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುತ್ತಾ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ತನ್ನ ರಥದ ಮೇಲೆ ಕರೆದೊಯ್ದನು. ಕರ್ಣ ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಉಳಿದ ದಾಳಿಕೋರರೊಂದಿಗೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದನು. ಕರ್ಣನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವ ರಾಜರನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸೋಲಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಕರ್ಣನ ಹೋರಾಟದ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಿದ ನಂತರ ಇತರ ರಾಜ ದಾಳಿಕೋರರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಕೈಚೆಲ್ಲಿದರು. [[ಹಸ್ತಿನಾಪುರ|ಹಸ್ತಿನಾಪುರವನ್ನು]] ತಲುಪಿದಾಗ, ದುರ್ಯೋಧನನು [[ವಿಚಿತ್ರವೀರ್ಯ|ವಿಚಿತ್ರವೀರ್ಯನಿಗಾಗಿ]] ಕಾಶಿಯ ಮೂವರು ರಾಜಕುಮಾರಿಯರನ್ನು ತನ್ನ ಮುತ್ತಜ್ಜ [[ಭೀಷ್ಮ]] ಅಪಹರಿಸಿದ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡನು. ಕೊನೆಗೆ ಆ ಸುಂದರಿ ಸಮ್ಮತಿಸಿ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನ ಮರಣದ ನಂತರ ಗಾಂಧಾರಿಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪದೊಂದಿಗೆ ಭಾನುಮತಿಯ ಕಥೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಅವಳು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. == ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳು == ಮೂಲ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಾನುಮತಿ ಚಿಕ್ಕ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವಳು ಅನೇಕ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. === ಕರ್ಣನೊಡನೆ ದಾಳದ ಪಂದ್ಯ === ಈ ಕಥೆಯು ತಮಿಳಿನ ಜನಪ್ರಿಯ ಜಾನಪದ ಕಥೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ಇದನ್ನುಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದಿನ, ದುರ್ಯೋಧನನು ಕರ್ಣನಿಗೆ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ಸತ್ಕಾರ ಮಾಡುವಂತೆ ವಿನಂತಿಸಿದನು. ಸಮಯ ಕಳೆಯಲು, ಕರ್ಣ ಮತ್ತು ಭಾನುಮತಿ ದಾಳದ ಆಟವನ್ನು ಆಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆಟವು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾಯಿತು. ಅವರಿಬ್ಬರು ಅಟದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಳುಗಿದರು. ಕ್ರಮೇಣ ಕರ್ಣ ಗೆಲ್ಲತೊಡಗಿದ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ದುರ್ಯೋಧನನು ಬೇಗ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು. ಪತಿ ಬರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದ ಭಾನುಮತಿ ಕೂಡಲೇ ಎದ್ದು ನಿಂತಳು. ಬೆನ್ನಿನ ಬಾಗಿಲಿಗೆ ಮುಖಮಾಡಿದ ಕರ್ಣನು ಇದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳದೆ ಅವಳು ಸೋತ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಹೊರಡಲು ಅನುವಾದಳು ಎಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಂಡನು.<ref>https://books.google.co.in/books?id=sfqRhylNBpwC&pg=PA213&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> ಗೆಳೆಯನ ಆಗಮನವನ್ನು ಅರಿಯದೆ ಕರ್ಣನು ಭಾನುಮತಿಯ ದುಪ್ಪಟ್ಟ ಹಿಡಿದು ತನ್ನೆಡೆಗೆ ಎಳೆದುಕೊಂಡನು. ಅವನ ಕ್ರಿಯೆಯು ಅವಳ ಮುತ್ತಿನ ಆಭರಣಗಳು ಚದುರಿಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ದುಪ್ಪಟ್ಟಾದ ಜೊತೆಗೆ ಅವಳ ಮುಸುಕು ಕೂಡ ಜಾರಿದ್ದರಿಂದ ಅರೆಬರೆ ಬಟ್ಟೆ ತೊಟ್ಟಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ. ಆಗಿನ್ನೂ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದ ಭಾನುಮತಿ ತನ್ನ ಗಂಡನ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಹೇಗಿರಬಹುದೆಂಬ ಯೋಚನೆಯಲ್ಲಿ ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾದಳು. ಕರ್ಣನು ಭಾನುಮತಿಯ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಂಡ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಂತಿರುಗಲು ತನ್ನ ಗೆಳೆಯ ದುರ್ಯೋಧನ ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸುತ್ತಿರುವುದರ ಅರಿವಾಯಿತು. ಅವನು ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನಿಂದ ಎದುರಿಸಬೇಕಾದ ಕ್ರೋಧ ಮತ್ತು ಅನಿವಾರ್ಯ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಅವಮಾನ, ಮುಜುಗರ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿ ನಿಂತನು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತಕ್ಷಣವೇ ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಅನುಚಿತ ಆರೋಪವನ್ನು ಹೊರಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಅವನಿಗೆ ಖಚಿತವಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರಿಬ್ಬರಿಗೂ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುವಂತೆ, ದುರ್ಯೋಧನನು ಕರ್ಣನ ಹಿಂದೆ ನೋಡಿದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ, ''"ನಾನು ಮಣಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಬೇಕೇ ಅಥವಾ ನಾನು ಅವುಗಳನ್ನು ಪೋಣಿಸಬೇಕೆ?"'' ಭಾನುಮತಿ ಮತ್ತು ಕರ್ಣ ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ಆಘಾತದಿಂದ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಬ್ಬರೂ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿದ ರೀತಿಗೆ ನಾಚಿಕೆಪಡುತ್ತಾರೆ. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ರಾಣಿಯ ಮೇಲೆ ಅವ್ಯಕ್ತವಾದ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಅಪಾರ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಸ್ನೇಹಿತ ಕರ್ಣನಲ್ಲಿ ಅವನ ನಂಬಿಕೆಯು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿತ್ತು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಸಹೋದರನೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನಗೆ ದ್ರೋಹ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಒಂದು ಕ್ಷಣವೂ ಅನುಮಾನಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮೌನವಾಗಿ ಮುತ್ತುಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಎತ್ತಿಕೊಂಡನು.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Vaisampayana</ref> ಈ ಕಥೆಯು ವ್ಯಾಸ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕರ್ಣ ಮತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನರ ನಿಜವಾದ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವಾಗ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>https://www.quora.com/Did-duruyodhanas-wife-bhanumathi-liked-karna-at-her-suyamvara-in-mahabaratham</ref> === ಸುಪ್ರಿಯಾಳ ಮದುವೆ === ನಂತರದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಭಾನುಮತಿಗೆ ಸುಪ್ರಿಯಾ ಎಂಬ ಸೇವಕಿ ಇದ್ದಳು. ಅವಳು ಭಾನುಮತಿಗೆ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದ್ದಳು. ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ದುರ್ಯೋಧನ ಮತ್ತು ಕರ್ಣ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿದಾಗ, ಸುಪ್ರಿಯ ಕೂಡ ಅವರನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದಳು. ನಂತರ, ಭಾನುಮತಿ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಗಾತಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ, ಸುಪ್ರಿಯಾ ಕರ್ಣನನ್ನು ತನ್ನ ಪತಿಯಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡಳು. === ಇಂಡೋನೇಷಿಯಾದಲ್ಲಿ ಶಲ್ಯನ ಮಗಳು === ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದ ಒಂದು ಜಾನಪದ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾನುಮತಿಯು [[ಶಲ್ಯ (ಮಹಾಭಾರತದ ಪಾತ್ರ)|ಶಲ್ಯನ]] ಮಗಳು. ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಭಾನುಮತಿಯು ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸಿದ್ದಳು ಆದರೆ ಅವಳು ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಆಸೆಯಂತೆ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವನ ಅಳಿಯನಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಶಲ್ಯನು ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೌರವರ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದನು. == ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ == * ೧೮೫೭ ರಲ್ಲಿ, ಆಗ ೧೬ ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ [https://en.wikipedia.org/wiki/Kaliprasanna%20Singha ಕಾಳಿಪ್ರಸನ್ನ ಸಿಂಹ] ಅವರು ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಭಾನುಮತಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. * ಸೂರ್ಯಪುತ್ರ ಕರ್ಣ್ ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ [https://en.wikipedia.org/wiki/Shubhi_Ahuja ಶುಭಿ ಅಹುಜಾ]ರಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ * ೨೦೧೮ ರ ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿಯ [https://en.wikipedia.org/wiki/Karn_Sangini ಕರ್ಣ್ ಸಾಂಗಿನಿ]ಯಲ್ಲಿ ರವನೀತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == 68vs9jcsqjbehjm05fqpo5lhasmj9mh 1113756 1113754 2022-08-13T10:46:00Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಮಹಾಭಾರತದ ಪಾತ್ರಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:The spouse of Duryodhan, described to the fairest of all.jpg|thumb|alt=ಭಾನುಮತಿ|ಭಾನುಮತಿ]] '''ಭಾನುಮತಿ''' ದುರ್ಯೋಧನನ ಪತ್ನಿ. ಮೂಲತಃ ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಹೆಸರಿಸದ ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯ ಹೆಸರು ನಂತರದ ಆವೃತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಭಾನುಮತಿಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ಕುಮಾರ, ಲಕ್ಷ್ಮಣ, ಕಾಲಕೇತು ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಎಂಬ ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವಳನ್ನು ಅಪಾರವಾಗಿ ಪ್ರೀತಿಸುತ್ತಿದ್ದನೆಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref>https://books.google.co.in/books?id=ygA2240G74kC&q=Narada+said,+%27Having+thus+obtained+weapons+from+him+of+Bhrigu%27s+race,+Karna+began+to+pass+his+days+in+great+joy,+in+the+company+of+Duryodhana,+O+bull+of+Bharata%27s+race.&pg=PT7783&redir_esc=y#v=snippet&q=Narada%20said%2C%20'Having%20thus%20obtained%20weapons%20from%20him%20of%20Bhrigu's%20race%2C%20Karna%20began%20to%20pass%20his%20days%20in%20great%20joy%2C%20in%20the%20company%20of%20Duryodhana%2C%20O%20bull%20of%20Bharata's%20race.&f=false</ref><ref>https://books.google.co.in/books?id=qj9bDwAAQBAJ&q=mother+of+Lakshmana&pg=PT5921&redir_esc=y#v=snippet&q=mother%20of%20Lakshmana&f=false</ref> ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಮೂರು ಬಾರಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ''[[ಶಾಂತಿ ಪರ್ವ]]'' ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ, ದುರ್ಯೋಧನನು [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣನ]] ಸಹಾಯದಿಂದ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಮಗಳನ್ನು ಅವಳ [[ಸ್ವಯಂವರ|ಸ್ವಯಂವರದಿಂದ]] ಅಪಹರಿಸಿದನು. ನಂತರ ಆಕೆಯ ಅತ್ತೆಯಾದ [[ಗಾಂಧಾರಿ|ಗಾಂಧಾರಿಯು]] ಆಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡಿದ ವರ್ಣನೆಯನ್ನು ''[[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವ]]'' ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ನೇರವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ''[[ಶಲ್ಯ ಪರ್ವ|ಶಲ್ಯ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'', ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಮನಗ ತಾರಯಿಯಾದ ಭಾನುಮತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ವಿಶಾದ ವ್ಯಕ್ತ ಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ''[[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'', [[ಗಾಂಧಾರಿ]] (ದುರ್ಯೋಧನನ ತಾಯಿ) ತನ್ನ ಸೊಸೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾಳೆ. ''[[ಶಾಂತಿ ಪರ್ವ|ಶಾಂತಿ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ]]'' [[ನಾರದ]] ಋಷಿಯು ದುರ್ಯೋಧನ ಮತ್ತು [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣರ]] ಸ್ನೇಹದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇಲ್ಲಿ, ಕಳಿಂಗ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದನ ಮಗಳನ್ನು ಸ್ವಯಂವರದಿಂದ ಅಪಹರಿಸಲು ಕರ್ಣ ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ದುರ್ಯೋಧನನ ಹೆಂಡತಿಯ ಹೆಸರು ಮಹಾಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲದ ಕಾರಣ, ಅವಳ ಹೆಸರನ್ನು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿವರಣೆ == ಮಹಾಭಾರತದ [[ಸ್ತ್ರೀ ಪರ್ವ|ಸ್ತ್ರೀಪರ್ವದಲ್ಲಿ]], ದುರ್ಯೋಧನನ ತಾಯಿ [[ಗಾಂಧಾರಿ|ಗಾಂಧಾರಿಯು]]<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Gandhari_(Mahabharata)</ref> ತನ್ನ ಸೊಸೆಯನ್ನು ಕೃಷ್ಣನಿಗೆ ಈ ಕೆಳಗಿನ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸುತ್ತಾಳೆ: ''ಇಗೋ, ಮತ್ತೆ, ನನ್ನ ಮಗನ ಮರಣಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೋವಿನ ಈ ದೃಶ್ಯ. ಹತರಾದ ವೀರರ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಈ ಮೇಳದ ಹೆಂಗಸರು ಅಳುತ್ತಿರುವ ದೃಶ್ಯ! ಓ ಕೃಷ್ಣಾ, ಲಕ್ಷ್ಮಣನ ತಾಯಿ, ದೊಡ್ಡ ಸೊಂಟದ ಮಹಿಳೆ, ಕಳಂಕಿತವಾದ ತನ್ನ ವಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ, ದುರ್ಯೋಧನನ ಪ್ರಿಯ ಸಂಗಾತಿಯು, ಚಿನ್ನದ ಯಜ್ಞವೇದಿಕೆಯನ್ನು ಹೋಲುತ್ತಾಳೆ. ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ, ಈ ಮಹಾನ್ ಬುದ್ದಿವಂತೆಯು, ತನ್ನ ಬಲಿಷ್ಠ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಅಧಿಪತಿಯು ಹಿಂದೆ ಜೀವಂತವಾಗಿದ್ದಾಗ, ತನ್ನ ಸ್ವಾಮಿಯ ಸುಂದರ ತೋಳುಗಳ ಅಪ್ಪುಗೆಯೊಳಗೆ ಆಟವಾಡುತ್ತಿದ್ದಳು! ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟ ನನ್ನ ಮಗ ಮತ್ತು ಮೊಮ್ಮಗನನ್ನು ನೋಡಿ ನನ್ನ ಈ ಹೃದಯವು ನೂರು ತುಣುಕುಗಳಾಗಿ ಏಕೆ ಒಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ?'' — ಗಾಂಧಾರಿ, ಕಿಸಾರಿ ಮೋಹನ್ ಗಂಗೂಲಿ ಅವರಿಂದ ಅನುವಾದಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗಾಂಧಾರಿ ಮುಂದುವರೆಯುತ್ತಾಳೆ, ''ಅಯ್ಯೋ, ಆ ದೋಷರಹಿತ ಮಹಿಳೆ ಈಗ ತನ್ನ ಮಗನ, ರಕ್ತದಿಂದ ಮುಚ್ಚಿದ ತಲೆಯ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಈಗ ಮತ್ತೆ ಆ ಚೆಂದದ ತೊಡೆಯ ಹೆಂಗಸು ತನ್ನ ಕೈಯಿಂದ ದುರ್ಯೋಧನನ ದೇಹವನ್ನು ಮೆಲ್ಲನೆ ಉಜ್ಜುತ್ತಿದ್ದಾಳೆ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಯಜಮಾನನಿಗೋಸ್ಕರವೂ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಗನಿಗಾಗಿಯೂ ದುಃಖಪಡುತ್ತಾಳೆ. ಒಮ್ಮೊಮ್ಮೆ ತನ್ನ ಯಜಮಾನನ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಾಳೆ, ಇನ್ನೊಂದು ಸಲ ಮಗನ ಕಡೆ ನೋಡುತ್ತಾಳೆ. ಇಗೋ, ಓ ಮಾಧವ, ತನ್ನ ಕೈಗಳಿಂದ ತನ್ನ ತಲೆಯನ್ನು ಹೊಡೆದು, ಅವಳು ತನ್ನ ವೀರ ಸಂಗಾತಿಯಾದ ಕುರುಗಳ ರಾಜನ ಎದೆಯ ಮೇಲೆ ಬೀಳುತ್ತಾಳೆ. ಕಮಲದ ತಂತುಗಳಂತಹ ಮೈಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಅವಳು ಕಮಲದಂತೆ ಇನ್ನೂ ಸುಂದರವಾಗಿ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ. ದುರದೃಷ್ಟಕರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ಈಗ ತನ್ನ ಮಗನ ಮುಖವನ್ನು ಮತ್ತು ಈಗ ತನ್ನ ಪ್ರಭುವಿನ ಮುಖವನ್ನು ಉಜ್ಜುತ್ತಾಳೆ''.<ref>https://books.google.co.in/books?id=wsKlDwAAQBAJ&q=vrushali+and+supriya&pg=PA50&redir_esc=y#v=snippet&q=vrushali%20and%20supriya&f=false</ref> == ದುರ್ಯೋಧನನ ಜೊತೆ ಮದುವೆ == ದುರ್ಯೋಧನನ ಮದುವೆ ಮಹಾಭಾರತದ ಶಾಂತಿ ಪರ್ವದಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯ ಮಗಳ ಸ್ವಯಂವರದ ಕಥೆಯನ್ನು ಋಷಿಯಾದ ನಾರದನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಪಠ್ಯವು ಎಂದಿಗೂ ರಾಜಕುಮಾರಿಯ ಹೆಸರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅವಳು ಸುಂದರಿ ಮತ್ತು ಸುಂದರಿ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ.<ref>https://www.indiaforums.com/forum/topic/3769764</ref> ಕಳಿಂಗದ ರಾಜ ಚಿತ್ರಾಂಗದನ ಮಗಳ [[ಸ್ವಯಂವರ|ಸ್ವಯಂವರಕ್ಕೆ]] ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಆಹ್ವಾನಿಸಲಾಯಿತು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಆತ್ಮೀಯ ಸ್ನೇಹಿತ [[ಕರ್ಣ|ಕರ್ಣನನ್ನು]] ಕರೆದುಕೊಂಡು ರಾಜಪುರ ನಗರಕ್ಕೆ ಹೋದನು. ಶಿಶುಪಾಲ, [[ಜರಾಸಂಧ]], ಭೀಷ್ಮಕ, ವಕ್ರ, ಕಪೋತರೋಮನ್, ನೀಲ, [[ರುಕ್ಮಿ]], ಶೃಂಗ, ಅಶೋಕ, ಶತಧನ್ವಾನ್ ಮುಂತಾದ ಅನೇಕ ಪೌರಾಣಿಕ ಆಡಳಿತಗಾರರು ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಸಮಾರಂಭದ ಪ್ರಾರಂಭದ ನಂತರ, ಸುಂದರ ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ತನ್ನ ದಾದಿ ಮತ್ತು ಅಂಗರಕ್ಷಕರಿಂದ ಸುತ್ತುವರಿದ ಕೈಯಲ್ಲಿ ಹಾರದೊಂದಿಗೆ ಅಖಾಡವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದಳು. ಭಾಗವಹಿಸಿದವರ ಹೆಸರುಗಳು ಮತ್ತು ಅವರ ವಂಶಾವಳಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಿಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಂತೆ, ಅವಳು ದುರ್ಯೋಧನನಿಂದ ದೂರ ಹೋದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವಳ ನಿರಾಕರಣೆಯಿಂದ ಆಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದನು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಲು ನಿರಾಕರಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇದಕ್ಕೆ ಪರವಾಗಿ ತನ್ನ ಗೆಳೆಯನಾದ ಕರ್ಣನನ್ನು ಸೋಲಿಸಲು ಇತರ ದಾಳಿಕೋರರಿಗೆ ಸವಾಲು ಹಾಕುತ್ತಾ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ತನ್ನ ರಥದ ಮೇಲೆ ಕರೆದೊಯ್ದನು. ಕರ್ಣ ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಉಳಿದ ದಾಳಿಕೋರರೊಂದಿಗೆ ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಹೋರಾಡಿದನು. ಕರ್ಣನು ಹಿಂಬಾಲಿಸುವ ರಾಜರನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ಸೋಲಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಕರ್ಣನ ಹೋರಾಟದ ಪರಾಕ್ರಮವನ್ನು ನೋಡಿದ ನಂತರ ಇತರ ರಾಜ ದಾಳಿಕೋರರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನವನ್ನು ಕೈಚೆಲ್ಲಿದರು. [[ಹಸ್ತಿನಾಪುರ|ಹಸ್ತಿನಾಪುರವನ್ನು]] ತಲುಪಿದಾಗ, ದುರ್ಯೋಧನನು [[ವಿಚಿತ್ರವೀರ್ಯ|ವಿಚಿತ್ರವೀರ್ಯನಿಗಾಗಿ]] ಕಾಶಿಯ ಮೂವರು ರಾಜಕುಮಾರಿಯರನ್ನು ತನ್ನ ಮುತ್ತಜ್ಜ [[ಭೀಷ್ಮ]] ಅಪಹರಿಸಿದ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ನೀಡುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡನು. ಕೊನೆಗೆ ಆ ಸುಂದರಿ ಸಮ್ಮತಿಸಿ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನ ಮರಣದ ನಂತರ ಗಾಂಧಾರಿಯ ಪ್ರಸ್ತಾಪದೊಂದಿಗೆ ಭಾನುಮತಿಯ ಕಥೆ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಅವಳು ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. == ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳು == ಮೂಲ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಭಾನುಮತಿ ಚಿಕ್ಕ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವಳು ಅನೇಕ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಜಾನಪದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ. === ಕರ್ಣನೊಡನೆ ದಾಳದ ಪಂದ್ಯ === ಈ ಕಥೆಯು ತಮಿಳಿನ ಜನಪ್ರಿಯ ಜಾನಪದ ಕಥೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ''ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ'' ಇದನ್ನುಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಒಂದು ದಿನ, ದುರ್ಯೋಧನನು ಕರ್ಣನಿಗೆ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ನೋಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಜೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವಳನ್ನು ಸತ್ಕಾರ ಮಾಡುವಂತೆ ವಿನಂತಿಸಿದನು. ಸಮಯ ಕಳೆಯಲು, ಕರ್ಣ ಮತ್ತು ಭಾನುಮತಿ ದಾಳದ ಆಟವನ್ನು ಆಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಆಟವು ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ ಬಹಳ ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕವಾಯಿತು. ಅವರಿಬ್ಬರು ಅಟದಲ್ಲಿ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಮುಳುಗಿದರು. ಕ್ರಮೇಣ ಕರ್ಣ ಗೆಲ್ಲತೊಡಗಿದ. ಅಷ್ಟರಲ್ಲಿ ದುರ್ಯೋಧನನು ಬೇಗ ಹಿಂದಿರುಗಿ ಕೋಣೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು. ಪತಿ ಬರುವುದನ್ನು ನೋಡಿದ ಭಾನುಮತಿ ಕೂಡಲೇ ಎದ್ದು ನಿಂತಳು. ಬೆನ್ನಿನ ಬಾಗಿಲಿಗೆ ಮುಖಮಾಡಿದ ಕರ್ಣನು ಇದನ್ನು ಅರಿತುಕೊಳ್ಳದೆ ಅವಳು ಸೋತ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಹೊರಡಲು ಅನುವಾದಳು ಎಂದು ತಪ್ಪಾಗಿ ಅರ್ಥೈಸಿಕೊಂಡನು.<ref>https://books.google.co.in/books?id=sfqRhylNBpwC&pg=PA213&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false</ref> ಗೆಳೆಯನ ಆಗಮನವನ್ನು ಅರಿಯದೆ ಕರ್ಣನು ಭಾನುಮತಿಯ ದುಪ್ಪಟ್ಟ ಹಿಡಿದು ತನ್ನೆಡೆಗೆ ಎಳೆದುಕೊಂಡನು. ಅವನ ಕ್ರಿಯೆಯು ಅವಳ ಮುತ್ತಿನ ಆಭರಣಗಳು ಚದುರಿಹೋಗುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ದುಪ್ಪಟ್ಟಾದ ಜೊತೆಗೆ ಅವಳ ಮುಸುಕು ಕೂಡ ಜಾರಿದ್ದರಿಂದ ಅರೆಬರೆ ಬಟ್ಟೆ ತೊಟ್ಟಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ. ಆಗಿನ್ನೂ ಕರ್ಣನಿಗೆ ಅಷ್ಟಾಗಿ ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದ ಭಾನುಮತಿ ತನ್ನ ಗಂಡನ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ ಹೇಗಿರಬಹುದೆಂಬ ಯೋಚನೆಯಲ್ಲಿ ತಬ್ಬಿಬ್ಬಾದಳು. ಕರ್ಣನು ಭಾನುಮತಿಯ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಂಡ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ಕಂಡು ಹಿಂತಿರುಗಲು ತನ್ನ ಗೆಳೆಯ ದುರ್ಯೋಧನ ಇಬ್ಬರನ್ನೂ ಸೂಕ್ಷ್ಮವಾಗಿ ಗಮನಿಸುತ್ತಿರುವುದರ ಅರಿವಾಯಿತು. ಅವನು ತನ್ನ ಸ್ನೇಹಿತನಿಂದ ಎದುರಿಸಬೇಕಾದ ಕ್ರೋಧ ಮತ್ತು ಅನಿವಾರ್ಯ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಪರಿಗಣಿಸಿ ಅವಮಾನ, ಮುಜುಗರ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿ ನಿಂತನು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತಕ್ಷಣವೇ ತಮ್ಮ ಮೇಲೆ ಅನುಚಿತ ಆರೋಪವನ್ನು ಹೊರಿಸುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಅವನಿಗೆ ಖಚಿತವಾಗಿತ್ತು. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಅವರಿಬ್ಬರಿಗೂ ಆಶ್ಚರ್ಯವಾಗುವಂತೆ, ದುರ್ಯೋಧನನು ಕರ್ಣನ ಹಿಂದೆ ನೋಡಿದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಹೆಂಡತಿಯನ್ನು ಉದ್ದೇಶಿಸಿ, ''"ನಾನು ಮಣಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಬೇಕೇ ಅಥವಾ ನಾನು ಅವುಗಳನ್ನು ಪೋಣಿಸಬೇಕೆ?"'' ಭಾನುಮತಿ ಮತ್ತು ಕರ್ಣ ಒಬ್ಬರನ್ನೊಬ್ಬರು ಆಘಾತದಿಂದ ನೋಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಇಬ್ಬರೂ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ತಪ್ಪಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಿದ ರೀತಿಗೆ ನಾಚಿಕೆಪಡುತ್ತಾರೆ. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ರಾಣಿಯ ಮೇಲೆ ಅವ್ಯಕ್ತವಾದ ನಂಬಿಕೆ ಮತ್ತು ಅಪಾರ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಸ್ನೇಹಿತ ಕರ್ಣನಲ್ಲಿ ಅವನ ನಂಬಿಕೆಯು ಇನ್ನೂ ಹೆಚ್ಚಿನದಾಗಿತ್ತು. ದುರ್ಯೋಧನನು ತನ್ನ ಸಹೋದರನೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ತನಗೆ ದ್ರೋಹ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಎಂದು ಒಂದು ಕ್ಷಣವೂ ಅನುಮಾನಿಸಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಮೌನವಾಗಿ ಮುತ್ತುಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸದಿಂದ ಎತ್ತಿಕೊಂಡನು.<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Vaisampayana</ref> ಈ ಕಥೆಯು ವ್ಯಾಸ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಕರ್ಣ ಮತ್ತು ದುರ್ಯೋಧನರ ನಿಜವಾದ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ಚರ್ಚಿಸುವಾಗ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref>https://www.quora.com/Did-duruyodhanas-wife-bhanumathi-liked-karna-at-her-suyamvara-in-mahabaratham</ref> === ಸುಪ್ರಿಯಾಳ ಮದುವೆ === ನಂತರದ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ, ಭಾನುಮತಿಗೆ ಸುಪ್ರಿಯಾ ಎಂಬ ಸೇವಕಿ ಇದ್ದಳು. ಅವಳು ಭಾನುಮತಿಗೆ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದ್ದಳು. ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ದುರ್ಯೋಧನ ಮತ್ತು ಕರ್ಣ ಭಾನುಮತಿಯನ್ನು ಅಪಹರಿಸಿದಾಗ, ಸುಪ್ರಿಯ ಕೂಡ ಅವರನ್ನು ಹಿಂಬಾಲಿಸಿದಳು. ನಂತರ, ಭಾನುಮತಿ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಗಾತಿಯಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದಾಗ, ಸುಪ್ರಿಯಾ ಕರ್ಣನನ್ನು ತನ್ನ ಪತಿಯಾಗಿ ಆರಿಸಿಕೊಂಡಳು. === ಇಂಡೋನೇಷಿಯಾದಲ್ಲಿ ಶಲ್ಯನ ಮಗಳು === ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾದ ಒಂದು ಜಾನಪದ ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ, ಭಾನುಮತಿಯು [[ಶಲ್ಯ (ಮಹಾಭಾರತದ ಪಾತ್ರ)|ಶಲ್ಯನ]] ಮಗಳು. ಕಥೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಭಾನುಮತಿಯು ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗಲು ಬಯಸಿದ್ದಳು ಆದರೆ ಅವಳು ತನ್ನ ತಂದೆಯ ಆಸೆಯಂತೆ ದುರ್ಯೋಧನನನ್ನು ಮದುವೆಯಾದಳು. ದುರ್ಯೋಧನನು ಅವನ ಅಳಿಯನಾಗಿದ್ದರಿಂದ, ಶಲ್ಯನು ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಕೌರವರ ಪಕ್ಷವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಿದನು. == ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ == * ೧೮೫೭ ರಲ್ಲಿ, ಆಗ ೧೬ ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನ [https://en.wikipedia.org/wiki/Kaliprasanna%20Singha ಕಾಳಿಪ್ರಸನ್ನ ಸಿಂಹ] ಅವರು ಬಂಗಾಳದ ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಭಾನುಮತಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. * ಸೂರ್ಯಪುತ್ರ ಕರ್ಣ್ ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ [https://en.wikipedia.org/wiki/Shubhi_Ahuja ಶುಭಿ ಅಹುಜಾ]ರಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ * ೨೦೧೮ ರ ದೂರದರ್ಶನ ಸರಣಿಯ [https://en.wikipedia.org/wiki/Karn_Sangini ಕರ್ಣ್ ಸಾಂಗಿನಿ]ಯಲ್ಲಿ ರವನೀತ್ ಕೌರ್ ಅವರಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == [[ವರ್ಗ:ಮಹಾಭಾರತದ ಪಾತ್ರಗಳು]] t3otwug6s2m15hc89t683akv5z794p0 0 144078 1113491 1111882 2022-08-12T16:25:39Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Epiphyllum_oxypetalum_flower.JPG|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಸ್ಥಿತಿ]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[:en:Least-concern_species|Least Concern]] <small>&nbsp;([[:en:IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="IUCN"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFHammel,_B.2017"><span class="cx-segment" data-segmentid="192">Hammel, B. (2017) [amended version of 2013 assessment]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="193">[https://www.iucnredlist.org/species/152393/121472900 "Epiphyllum oxypetalum"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="194"> '''2017'''<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="196"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">8 March</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|link=Template:Taxonomy/Epiphyllum| edit ]]</span> |- |ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ: |[[ಸಸ್ಯ|ಪ್ಲಾಂಟೇ]] |- |''ಕ್ಲಾಡ್'': |[[:en:Vascular_plant|ಟ್ರಾಕಿಯೊಫೈಟ್ಸ್]] |- |''ಕ್ಲಾಡ್'': |[[ಆವೃತಬೀಜ_ಸಸ್ಯಗಳು|ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]] |- |''ಕ್ಲಾಡ್'': |[[:en:Eudicots| ಯುಡಿಕಾಟ್ಸ್]] |- |ಕ್ರಮ: |[[:en:Caryophyllales| ಕ್ಯಾರಿಯೋಫಿಲೇಲ್ಸ್]] |- |ಕುಟುಂಬ: |[[:en:Cactus|ಕ್ಯಾಕ್ಟೇಸಿ]] |- |ಉಪಕುಟುಂಬ: |[[:en:Hylocereeae| ಕ್ಯಾಕ್ಟೋಡಿಯೇ]] |- |ಕುಲ: |''[[:en:Epiphyllum| ಎಪಿಫಿಲಮ್]]'' |- |ಜಾತಿಗಳು: |<div class="species" style="display:inline">'''''ಈ.&nbsp;ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|ದ್ವಿಪದ ಹೆಸರು]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[:en:Auguste Pyrame de Candolle|ಡಿಸಿ.]]) [[:en:Adrian Hardy Haworth|ಹವೊರ್ತ್]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Synonym (taxonomy)|ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದಗಳು]]<ref><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation cs2">[http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2791457 ''The Plant List: A Working List of All Plant Species'']<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">6 August</span> 2016</span></cite></ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | <div class="plainlist " style=" margin-left: 1em; text-indent: -1em;"> * ''ಕ್ಯಾಕ್ಟಸ್ ಆಕ್ಸಿಪಿಟಲಸ್'' <small>ಮೊಕ್.</small> <small>& ಸೆಸ್ಸೆ ಎಕ್ಸ್ ಡಿಸಿ.</small> ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಸ್ ಕೆ. ಶುಮ್. ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಗ್ರಾಂಡೆ (ಲೆಮ್.) ಬ್ರಿಟನ್ & ರೋಸ್ ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ (ಝುಕ್.) ಫೀಫ್. ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಪರ್ಪುಸಿ (ವೀಯಿಂಗ್.) ಎಫ್.ಎಮ್.ಕ್ನೂತ್ ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಸ್ (ಕೆ. ಶುಮ್.) ಕೆ. ಶುಮ್ ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಗ್ರಾಂಡಿಸ್ ಲೆಮ್. ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ (ಝುಕ್.) ಲಿಂಕ್ ಎಕ್ಸ್ ವಾಲ್ಪ್. ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಸ್(ಡಿಸಿ.)ಲಿಂಕ್ ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಪರ್ಪುಸಿ ವೀಂಗ್ * ''ಸೆರಿಯಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ '' <small ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ (ಝುಕ್.) ಫೈಫ್. (ಝುಕ್.) ಲಿಂಕ್ ಎಕ್ಸ್ ವಾಲ್ಪ್.>ಝುಕ್.</small> * ''ಸೆರಿಯಸ್ ಆಕ್ಸಿಪಿಟಲಸ್'' <small>ಡಿಸಿ.</small> * ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಮ್'' <small> ಕೆ.ಶುಮ್.</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಗ್ರಾಂಡೆ'' <small>(ಲೆಮ್.) ಬ್ರಿಟನ್ & ರೋಸ್</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್'' <small>(ಝುಕ್.)ಫೈಫ್</small> * ''ಎಎಪಿಫೈಲಮ್ ಪರ್ಪುಸಿ'' <small> (ವೀಂಗ್.) ಎಫ್.ಎಮ್. ಕ್ನೂತ್</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಸ್ '' <small>(ಕೆ. ಶುಮ್.) ಕೆ. ಶುಮ್.</small> * ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಗ್ರಾಂಡಿಸ್'' <small>ಲೆಮ್.</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್'' <small>(ಝುಕ್.) ಲಿಂಕ್ ಎಕ್ಸ್ ವಾಲ್ಪ್.</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಸ್'' <small>(ಡಿಸಿ.) ಲಿಂಕ್</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಪರ್ಪುಸಿ '' <small>ವೀಂಗ್.</small> </div> |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್ ಅನ್ನು '''ಡಚ್‌ಮನ್‌ನ ಪೈಪ್ ಕಳ್ಳಿ''', <ref name="GRIN">{{Citation|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=27844|title=USDA GRIN Taxonomy|access-date=6 August 2016}}</ref> '''ರಾತ್ರಿಯ ರಾಜಕುಮಾರಿ''' ಅಥವಾ '''ರಾತ್ರಿ ರಾಣಿ''' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.beyondsciencetv.com/2018/05/23/queen-of-the-night-the-flower-that-only-blooms-one-night-a-year/amp/|title=Queen of the Night: The Flower That Only Blooms ONE Night A Year - Beyond Science TV|last=|date=|website=www.beyondsciencetv.com|access-date=28 December 2018}}</ref> ಇದು ಒಂದು ಜಾತಿಯ [[ಕಳ್ಳಿ ಗಿಡ|ಕಳ್ಳಿ]] . ಇದು ರಾತ್ರಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಅರಳುವ ವಿರಳವಾದ ಹೂವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಹೂವುಗಳು ಮುಂಜಾನೆಯ ಮೊದಲು ಒಣಗುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ರಾತ್ರಿ-ಹೂಬಿಡುವ ಸಿರಿಯಸ್ ಎಂದು ಸಂಶೋಧಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಸೆಲೆನಿಸೆರಿಯಸ್ ನಂತಹ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಯಾವುದೇ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಇದು ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾತ್ರಿ-ಹೂಬಿಡುವ ಸೆರಿಯಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸೆರಿಯಸ್ ''ಜಾತಿಗಳು'' ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಅರಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಸಸ್ಯಗಳಾಗಿವೆ; ''ಎಪಿಫೈಲಮ್'' ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಪಿಫೈಟಿಕ್ ಆಗಿರುತ್ತವೆ. == ವಿವರಣೆ == ಈ ಹೂವಿನ ಕಾಂಡಗಳು ನೆಟ್ಟಗೆ, ಆರೋಹಣವಾಗಿದ್ದು, [[ಬಳ್ಳಿ|ಬಳ್ಳಿಗಳು]] ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ, ಹೇರಳವಾಗಿ ಕವಲೊಡೆಯುತ್ತವೆ. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾಂಡಗಳು ದುಂಡಾಗಿದ್ದು, ೬ ಮೀಟರ್ (೬೦೦ ಸೆಂ.ಮೀ) ಉದ್ದ, ಪಾರ್ಶ್ವವಾಗಿ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ತಳದಲ್ಲಿ ಲಿಗ್ನಿಯಸ್ ದ್ವಿತೀಯಕ ಕಾಂಡಗಳು ಸಮತಟ್ಟಾಗಿದ್ದು, ಅಂಡಾಕಾರದ-ಚೂಪಾಗಿದ್ದು, ೩೦ ಸೆಂ.ಮೀ*೧೦-೧೨ ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರಿನವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕುಟಿನ್ ಇದ್ದ ಕಾರಣ ಇದರ ಕಾಂಡಗಳು ಮೇಣದಂತಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ . ಕುಟಿನ್ ಕಾಂಡಗಳಿಂದ ನೀರಿನ ನಷ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.ನಂತರ ಜೆಲ್ ತರಹದ ವಸ್ತುವು ಕಾಂಡದ ಕಡಿತದಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತದೆ.ಹಾಗೆಯೇ ಇದರ ಕಾಂಡಗಳು ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ತುಂಬಿದ ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. === ಹೂಗಳು === ಇದರ ಹೂವುಗಳು ಚಪ್ಪಟೆಯಾದ ಕಾಂಡಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವು ೩೦ ಸೆಂ.ಮೀ. ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು, ೧೭ ಸೆಂ.ಮೀ ಅಗಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ರಾತ್ರಿಯ ವೇಳೆ ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ಸುವಾಸನೆಯನ್ನು ಬೀರುತ್ತದೆ. ಸುವಾಸನೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ವಾಸನೆಯ ಅಂಶಗಳೆಂದರೆ ಬೆಂಜೈಲ್ ಸ್ಯಾಲಿಸಿಲೇಟ್ ಮತ್ತು ಮೀಥೈಲ್ ಲಿನೋಲೇಟ್. <ref name="Lim2014"> {{Cite journal|last=Lim|first=T. K.|date=2014|title=Epiphyllum oxypetalum|journal=Edible Medicinal and Non-Medicinal Plants|pages=638–640}}</ref>ಇದರ ಪೆರಿಕಾರ್ಪೆಲ್ಗಳು ನಗ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಸ್ವಲ್ಪ ಕೋನೀಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಬ್ರಾಕ್ಟಿಯೋಲ್‌ಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸಿಎ ಮೂಲಕ ಕಿರಿದಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ೧೦ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧.೦ ಸೆಂ.ಮೀ) ನಷ್ಟು ಉದ್ದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದರ ರೆಸೆಪ್ಟಾಕಲ್ಸ್ ೨೦ ಸೆಂ.ಮೀಟರಿನವರೆಗೆ ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು, ೧ ಸೆಂ.ಮೀ. ದಪ್ಪವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಂದು ಮತ್ತು ಕಮಾನಿನಲ್ಲಿದೆ. ಹೊರಗಿನ ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ರೇಖೀಯ, ತೀವ್ರ, ೮-೧೦ ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರ್ ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು, ಅಂಬರ್ ಮೂಲಕ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನ ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ಬಿಳಿ, ಅಂಡಾಕಾರ ಅಥವಾ ಉದ್ದವಾದ, ಚೂಪಾದ, ೮-೧೦ ಸೆಂ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೨.೫ ಸೆಂಟೀಮೀಟರಿ (೨೫ ಮಿಲಿ ಮೀಟರ್)ನವರೆಗೆ ಅಗಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ. [[ಪುಂಕೇಸರ|ಕೇಸರಗಳು]] ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಬಿಳಿ, ತೆಳುವಾದ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವು ೪ ಮಿಮೀ ದಪ್ಪ, ಒಳಗಿನ ಟೆಪಲ್‌ಗಳಷ್ಟು ಉದ್ದವನ್ನು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಹಾಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಬಿಳಿ, ತಿಳಿ ಹಳದಿ, ಅಥವಾ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಣ್ಣುಗಳು ಆಯತಾಕಾರವಾಗಿದ್ದು, ನೇರಳೆ ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಕೋನೀಯವಾಗಿ ೧೨ x ೮ ಸೆಂ. ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. === ವ್ಯವಸ್ಥಿತ === ಈ ಜಾತಿಯು ಇ''. ಥಾಮಸಿಯನಮ್'' ಮತ್ತು ಇ''.'' ಪುಮಿಲಮ್‌ಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ, ಆದರೆ ಅವುಗಳಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=August 2016}} ೧೯೦೯ ರಲ್ಲಿ, ಸಿಎ ಪರ್ಪಸ್ ಮೆಕ್ಸಿಕೋದ ಸೇಂಟ್ ಅನಾ, ಒರಿಜಾಬಾದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಇದು ಕಾರ್ಮೈನ್ ಕೆಂಪು ಹೊರ ದಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳು ಪರಿಮಳಯುಕ್ತವಾಗಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಮೂಲತಃ ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಪರ್ಪುಸಿ'' ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಈಗ ಈ ಜಾತಿಯೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಹೆಸರು == ಗ್ರೀಕ್ ''ಎಪಿಫಿಲಮ್'' ಎಪಿ- "ಅಪೊನ್" + ಫುಲ್ಲನ್ "ಲೀಫ್" ''ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' = ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ದಳಗಳೊಂದಿಗೆ == ಶ್ರೇಣಿ == ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' ದಕ್ಷಿಣ ಮೆಕ್ಸಿಕೋ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾದ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿದೆ. <ref name="GRIN">{{Citation|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=27844|title=USDA GRIN Taxonomy|access-date=6 August 2016}}</ref> ಉಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Citation|chapter-url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200014503|title=Flora of China|chapter=''Epiphyllum oxypetalum'' (Candolle) Haworth, Phil. Mag. Ann. Chem. 6: 109. 1829|authors=Zhen-yu Li and Nigel P. Taylor}}</ref> ಇದು ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿದೆ. <ref name="GRIN" /> == ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಉಪಯೋಗಗಳು == ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' ಸುಲಭವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಬಹುದಾದ, ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ''ಎಪಿಫೈಲಮ್'' ಆಗಿದೆ. ಇದು ವಸಂತ ಋತುವಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಸಿಗೆಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಹೂಗಳಾಗಿದ್ದು; ಒಂದು ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮಾದರಿಗಳಾಗಿ ಈ ಹೂವುಗಳ ಹಲವಾರು ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬಹುದು. ಇದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುವ ''ಎಪಿಫಿಲಮ್'' ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ. ಭಾರತ, ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಮತ್ತು ಮಲೇಷ್ಯಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಏಷ್ಯಾದ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಔಷಧೀಯ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಈ ಸಸ್ಯವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಔಷಧದಲ್ಲಿ ಉಸಿರಾಟದ ಕಾಯಿಲೆಗಳು, ರಕ್ತಸ್ರಾವದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಲು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನೋವು ಮತ್ತು ಉರಿಯೂತವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.  == ಛಾಯಾಂಕಣ == <gallery> ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum (Dutchman's Pipe, Night Queen or निशागंधी Nishagandhi or Gul-e-Bakawali).jpg| ಚಿತ್ರ:Anandashayanam poov6.JPG|| ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum02.jpg|ಹೂಬಿಡುವಿಕೆಯ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಭಾಗಗಳ ವಿವರ ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum's flower of Side.JPG|ತೆರೆದ ಹೂವಿನ ಪಾರ್ಶ್ವ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum Front Leaf.jpg|ಎಳೆಯ ಕಾಂಡ ಚಿತ್ರ:Epiphyllum Oxypetalum Leaf Slide 1 (Cross Section).jpg|ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕದಲ್ಲಿ ಗೋಚರಿಸಿದ ಕಾಂಡದ ಅಡ್ಡ ವಿಭಾಗ </gallery> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * {{Commons category-inline|Epiphyllum oxypetalum|''Epiphyllum oxypetalum''}} * Data related to Epiphyllum oxypetalum at Wikispecies * [http://www.indianbotanists.com/2013/04/epiphyllum-oxypetallum-brahmakamal.html Epiphyllum oxypetallum (Brahmakamal) : Orchid Cactus- An interesting plant] [[ವರ್ಗ:ಹೂವುಗಳು]] 827en5wroezdf9ea5plwolpkitdd4vn 1113492 1113491 2022-08-12T16:27:00Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Epiphyllum_oxypetalum_flower.JPG|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಸ್ಥಿತಿ]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[:en:Least-concern_species|Least Concern]] <small>&nbsp;([[:en:IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="IUCN"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFHammel,_B.2017"><span class="cx-segment" data-segmentid="192">Hammel, B. (2017) [amended version of 2013 assessment]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="193">[https://www.iucnredlist.org/species/152393/121472900 "Epiphyllum oxypetalum"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="194"> '''2017'''<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="196"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">8 March</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|link=Template:Taxonomy/Epiphyllum| edit ]]</span> |- |ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ: |[[ಸಸ್ಯ|ಪ್ಲಾಂಟೇ]] |- |''ಕ್ಲಾಡ್'': |[[:en:Vascular_plant|ಟ್ರಾಕಿಯೊಫೈಟ್ಸ್]] |- |''ಕ್ಲಾಡ್'': |[[ಆವೃತಬೀಜ_ಸಸ್ಯಗಳು|ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]] |- |''ಕ್ಲಾಡ್'': |[[:en:Eudicots| ಯುಡಿಕಾಟ್ಸ್]] |- |ಕ್ರಮ: |[[:en:Caryophyllales| ಕ್ಯಾರಿಯೋಫಿಲೇಲ್ಸ್]] |- |ಕುಟುಂಬ: |[[:en:Cactus|ಕ್ಯಾಕ್ಟೇಸಿ]] |- |ಉಪಕುಟುಂಬ: |[[:en:Hylocereeae| ಕ್ಯಾಕ್ಟೋಡಿಯೇ]] |- |ಕುಲ: |''[[:en:Epiphyllum| ಎಪಿಫಿಲಮ್]]'' |- |ಜಾತಿಗಳು: |<div class="species" style="display:inline">'''''ಈ.&nbsp;ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|ದ್ವಿಪದ ಹೆಸರು]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[:en:Auguste Pyrame de Candolle|ಡಿಸಿ.]]) [[:en:Adrian Hardy Haworth|ಹವೊರ್ತ್]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Synonym (taxonomy)|ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದಗಳು]]<ref><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation cs2">[http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2791457 ''The Plant List: A Working List of All Plant Species'']<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">6 August</span> 2016</span></cite></ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | <div class="plainlist " style=" margin-left: 1em; text-indent: -1em;"> * ''ಕ್ಯಾಕ್ಟಸ್ ಆಕ್ಸಿಪಿಟಲಸ್'' <small>ಮೊಕ್.</small> <small>& ಸೆಸ್ಸೆ ಎಕ್ಸ್ ಡಿಸಿ.</small> ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಸ್ ಕೆ. ಶುಮ್. ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಗ್ರಾಂಡೆ (ಲೆಮ್.) ಬ್ರಿಟನ್ & ರೋಸ್ ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ (ಝುಕ್.) ಫೀಫ್. ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಪರ್ಪುಸಿ (ವೀಯಿಂಗ್.) ಎಫ್.ಎಮ್.ಕ್ನೂತ್ ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಸ್ (ಕೆ. ಶುಮ್.) ಕೆ. ಶುಮ್ ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಗ್ರಾಂಡಿಸ್ ಲೆಮ್. ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ (ಝುಕ್.) ಲಿಂಕ್ ಎಕ್ಸ್ ವಾಲ್ಪ್. ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಸ್(ಡಿಸಿ.)ಲಿಂಕ್ ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಪರ್ಪುಸಿ ವೀಂಗ್ * ''ಸೆರಿಯಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ '' <small ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ (ಝುಕ್.) ಫೈಫ್. (ಝುಕ್.) ಲಿಂಕ್ ಎಕ್ಸ್ ವಾಲ್ಪ್.>ಝುಕ್.</small> * ''ಸೆರಿಯಸ್ ಆಕ್ಸಿಪಿಟಲಸ್'' <small>ಡಿಸಿ.</small> * ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಮ್'' <small> ಕೆ.ಶುಮ್.</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಗ್ರಾಂಡೆ'' <small>(ಲೆಮ್.) ಬ್ರಿಟನ್ & ರೋಸ್</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್'' <small>(ಝುಕ್.)ಫೈಫ್</small> * ''ಎಎಪಿಫೈಲಮ್ ಪರ್ಪುಸಿ'' <small> (ವೀಂಗ್.) ಎಫ್.ಎಮ್. ಕ್ನೂತ್</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಸ್ '' <small>(ಕೆ. ಶುಮ್.) ಕೆ. ಶುಮ್.</small> * ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಗ್ರಾಂಡಿಸ್'' <small>ಲೆಮ್.</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್'' <small>(ಝುಕ್.) ಲಿಂಕ್ ಎಕ್ಸ್ ವಾಲ್ಪ್.</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಸ್'' <small>(ಡಿಸಿ.) ಲಿಂಕ್</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಪರ್ಪುಸಿ '' <small>ವೀಂಗ್.</small> </div> |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್ ಅನ್ನು '''ಡಚ್‌ಮನ್‌ನ ಪೈಪ್ ಕಳ್ಳಿ''', <ref name="GRIN">{{Citation|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=27844|title=USDA GRIN Taxonomy|access-date=6 August 2016}}</ref> '''ರಾತ್ರಿಯ ರಾಜಕುಮಾರಿ''' ಅಥವಾ '''ರಾತ್ರಿ ರಾಣಿ''' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.beyondsciencetv.com/2018/05/23/queen-of-the-night-the-flower-that-only-blooms-one-night-a-year/amp/|title=Queen of the Night: The Flower That Only Blooms ONE Night A Year - Beyond Science TV|last=|date=|website=www.beyondsciencetv.com|access-date=28 December 2018}}</ref> ಇದು ಒಂದು ಜಾತಿಯ [[ಕಳ್ಳಿ ಗಿಡ|ಕಳ್ಳಿ]] . ಇದು ರಾತ್ರಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಅರಳುವ ವಿರಳವಾದ ಹೂವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಹೂವುಗಳು ಮುಂಜಾನೆಯ ಮೊದಲು ಒಣಗುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ರಾತ್ರಿ-ಹೂಬಿಡುವ ಸಿರಿಯಸ್ ಎಂದು ಸಂಶೋಧಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಸೆಲೆನಿಸೆರಿಯಸ್ ನಂತಹ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಯಾವುದೇ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಇದು ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾತ್ರಿ-ಹೂಬಿಡುವ ಸೆರಿಯಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸೆರಿಯಸ್ ''ಜಾತಿಗಳು'' ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಅರಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಸಸ್ಯಗಳಾಗಿವೆ; ''ಎಪಿಫೈಲಮ್'' ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಪಿಫೈಟಿಕ್ ಆಗಿರುತ್ತವೆ. == ವಿವರಣೆ == ಈ ಹೂವಿನ ಕಾಂಡಗಳು ನೆಟ್ಟಗೆ, ಆರೋಹಣವಾಗಿದ್ದು, [[ಬಳ್ಳಿ|ಬಳ್ಳಿಗಳು]] ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ, ಹೇರಳವಾಗಿ ಕವಲೊಡೆಯುತ್ತವೆ. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾಂಡಗಳು ದುಂಡಾಗಿದ್ದು, ೬ ಮೀಟರ್ (೬೦೦ ಸೆಂ.ಮೀ) ಉದ್ದ, ಪಾರ್ಶ್ವವಾಗಿ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ತಳದಲ್ಲಿ ಲಿಗ್ನಿಯಸ್ ದ್ವಿತೀಯಕ ಕಾಂಡಗಳು ಸಮತಟ್ಟಾಗಿದ್ದು, ಅಂಡಾಕಾರದ-ಚೂಪಾಗಿದ್ದು, ೩೦ ಸೆಂ.ಮೀ*೧೦-೧೨ ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರಿನವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕುಟಿನ್ ಇದ್ದ ಕಾರಣ ಇದರ ಕಾಂಡಗಳು ಮೇಣದಂತಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ . ಕುಟಿನ್ ಕಾಂಡಗಳಿಂದ ನೀರಿನ ನಷ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.ನಂತರ ಜೆಲ್ ತರಹದ ವಸ್ತುವು ಕಾಂಡದ ಕಡಿತದಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತದೆ.ಹಾಗೆಯೇ ಇದರ ಕಾಂಡಗಳು ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ತುಂಬಿದ ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. === ಹೂಗಳು === ಇದರ ಹೂವುಗಳು ಚಪ್ಪಟೆಯಾದ ಕಾಂಡಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವು ೩೦ ಸೆಂ.ಮೀ. ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು, ೧೭ ಸೆಂ.ಮೀ ಅಗಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ರಾತ್ರಿಯ ವೇಳೆ ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ಸುವಾಸನೆಯನ್ನು ಬೀರುತ್ತದೆ. ಸುವಾಸನೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ವಾಸನೆಯ ಅಂಶಗಳೆಂದರೆ ಬೆಂಜೈಲ್ ಸ್ಯಾಲಿಸಿಲೇಟ್ ಮತ್ತು ಮೀಥೈಲ್ ಲಿನೋಲೇಟ್. <ref name="Lim2014"> {{Cite journal|last=Lim|first=T. K.|date=2014|title=Epiphyllum oxypetalum|journal=Edible Medicinal and Non-Medicinal Plants|pages=638–640}}</ref>ಇದರ ಪೆರಿಕಾರ್ಪೆಲ್ಗಳು ನಗ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಸ್ವಲ್ಪ ಕೋನೀಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಬ್ರಾಕ್ಟಿಯೋಲ್‌ಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸಿಎ ಮೂಲಕ ಕಿರಿದಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ೧೦ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧.೦ ಸೆಂ.ಮೀ) ನಷ್ಟು ಉದ್ದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದರ ರೆಸೆಪ್ಟಾಕಲ್ಸ್ ೨೦ ಸೆಂ.ಮೀಟರಿನವರೆಗೆ ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು, ೧ ಸೆಂ.ಮೀ. ದಪ್ಪವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಂದು ಮತ್ತು ಕಮಾನಿನಲ್ಲಿದೆ. ಹೊರಗಿನ ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ರೇಖೀಯ, ತೀವ್ರ, ೮-೧೦ ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರ್ ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು, ಅಂಬರ್ ಮೂಲಕ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನ ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ಬಿಳಿ, ಅಂಡಾಕಾರ ಅಥವಾ ಉದ್ದವಾದ, ಚೂಪಾದ, ೮-೧೦ ಸೆಂ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೨.೫ ಸೆಂಟೀಮೀಟರಿ (೨೫ ಮಿಲಿ ಮೀಟರ್)ನವರೆಗೆ ಅಗಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ. [[ಪುಂಕೇಸರ|ಕೇಸರಗಳು]] ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಬಿಳಿ, ತೆಳುವಾದ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವು ೪ ಮಿಮೀ ದಪ್ಪ, ಒಳಗಿನ ಟೆಪಲ್‌ಗಳಷ್ಟು ಉದ್ದವನ್ನು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಹಾಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಬಿಳಿ, ತಿಳಿ ಹಳದಿ, ಅಥವಾ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಣ್ಣುಗಳು ಆಯತಾಕಾರವಾಗಿದ್ದು, ನೇರಳೆ ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಕೋನೀಯವಾಗಿ ೧೨ x ೮ ಸೆಂ. ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. === ವ್ಯವಸ್ಥಿತ === ಈ ಜಾತಿಯು ಇ''. ಥಾಮಸಿಯನಮ್'' ಮತ್ತು ಇ''.'' ಪುಮಿಲಮ್‌ಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ, ಆದರೆ ಅವುಗಳಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=August 2016}} ೧೯೦೯ ರಲ್ಲಿ, ಸಿಎ ಪರ್ಪಸ್ ಮೆಕ್ಸಿಕೋದ ಸೇಂಟ್ ಅನಾ, ಒರಿಜಾಬಾದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಇದು ಕಾರ್ಮೈನ್ ಕೆಂಪು ಹೊರ ದಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳು ಪರಿಮಳಯುಕ್ತವಾಗಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಮೂಲತಃ ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಪರ್ಪುಸಿ'' ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಈಗ ಈ ಜಾತಿಯೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಹೆಸರು == ಗ್ರೀಕ್ ''ಎಪಿಫಿಲಮ್'' ಎಪಿ- "ಅಪೊನ್" + ಫುಲ್ಲನ್ "ಲೀಫ್" ''ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' = ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ದಳಗಳೊಂದಿಗೆ == ಶ್ರೇಣಿ == ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' ದಕ್ಷಿಣ ಮೆಕ್ಸಿಕೋ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾದ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿದೆ. <ref name="GRIN">{{Citation|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=27844|title=USDA GRIN Taxonomy|access-date=6 August 2016}}</ref> ಉಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Citation|chapter-url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200014503|title=Flora of China|chapter=''Epiphyllum oxypetalum'' (Candolle) Haworth, Phil. Mag. Ann. Chem. 6: 109. 1829|authors=Zhen-yu Li and Nigel P. Taylor}}</ref> ಇದು ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿದೆ. <ref name="GRIN" /> == ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಉಪಯೋಗಗಳು == ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' ಸುಲಭವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಬಹುದಾದ, ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ''ಎಪಿಫೈಲಮ್'' ಆಗಿದೆ. ಇದು ವಸಂತ ಋತುವಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಸಿಗೆಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಹೂಗಳಾಗಿದ್ದು; ಒಂದು ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮಾದರಿಗಳಾಗಿ ಈ ಹೂವುಗಳ ಹಲವಾರು ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬಹುದು. ಇದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುವ ''ಎಪಿಫಿಲಮ್'' ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ. ಭಾರತ, ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಮತ್ತು ಮಲೇಷ್ಯಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಏಷ್ಯಾದ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಔಷಧೀಯ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಈ ಸಸ್ಯವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಔಷಧದಲ್ಲಿ ಉಸಿರಾಟದ ಕಾಯಿಲೆಗಳು, ರಕ್ತಸ್ರಾವದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಲು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನೋವು ಮತ್ತು ಉರಿಯೂತವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.  == ಛಾಯಾಂಕಣ == <gallery> ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum (Dutchman's Pipe, Night Queen or निशागंधी Nishagandhi or Gul-e-Bakawali).jpg| ಚಿತ್ರ:Anandashayanam poov6.JPG|| ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum02.jpg|ಹೂಬಿಡುವಿಕೆಯ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಭಾಗಗಳ ವಿವರ ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum's flower of Side.JPG|ತೆರೆದ ಹೂವಿನ ಪಾರ್ಶ್ವ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum Front Leaf.jpg|ಎಳೆಯ ಕಾಂಡ ಚಿತ್ರ:Epiphyllum Oxypetalum Leaf Slide 1 (Cross Section).jpg|ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕದಲ್ಲಿ ಗೋಚರಿಸಿದ ಕಾಂಡದ ಅಡ್ಡ ವಿಭಾಗ </gallery> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * {{Commons category-inline|Epiphyllum oxypetalum|''Epiphyllum oxypetalum''}} * Data related to Epiphyllum oxypetalum at Wikispecies * [http://www.indianbotanists.com/2013/04/epiphyllum-oxypetallum-brahmakamal.html Epiphyllum oxypetallum (Brahmakamal) : Orchid Cactus- An interesting plant] [[ವರ್ಗ:ಹೂವುಗಳು]] q3fb5bb4mcyhgjskf7anps29e65wg41 1113493 1113492 2022-08-12T16:27:56Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha/ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ರಾತ್ರಿ ರಾಣಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Epiphyllum_oxypetalum_flower.JPG|frameless]] |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" ! colspan="2" |<div style="text-align: center">[[ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಸ್ಥಿತಿ]]</div> |- | colspan="2" |<div style="text-align: center">[[File:Status_iucn3.1_LC.svg|link=|alt=|frameless]]<br /><br />[[:en:Least-concern_species|Least Concern]] <small>&nbsp;([[:en:IUCN Red List|IUCN 3.1]])<ref name="IUCN"><cite class="citation journal cs1" id="CITEREFHammel,_B.2017"><span class="cx-segment" data-segmentid="192">Hammel, B. (2017) [amended version of 2013 assessment]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="193">[https://www.iucnredlist.org/species/152393/121472900 "Epiphyllum oxypetalum"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="194"> '''2017'''<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="196"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">8 March</span> 2021</span>.</span></cite></ref></small></div> |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವರ್ಗೀಕರಣ]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|link=Template:Taxonomy/Epiphyllum| edit ]]</span> |- |ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ: |[[ಸಸ್ಯ|ಪ್ಲಾಂಟೇ]] |- |''ಕ್ಲಾಡ್'': |[[:en:Vascular_plant|ಟ್ರಾಕಿಯೊಫೈಟ್ಸ್]] |- |''ಕ್ಲಾಡ್'': |[[ಆವೃತಬೀಜ_ಸಸ್ಯಗಳು|ಆಂಜಿಯೋಸ್ಪರ್ಮ್ಸ್]] |- |''ಕ್ಲಾಡ್'': |[[:en:Eudicots| ಯುಡಿಕಾಟ್ಸ್]] |- |ಕ್ರಮ: |[[:en:Caryophyllales| ಕ್ಯಾರಿಯೋಫಿಲೇಲ್ಸ್]] |- |ಕುಟುಂಬ: |[[:en:Cactus|ಕ್ಯಾಕ್ಟೇಸಿ]] |- |ಉಪಕುಟುಂಬ: |[[:en:Hylocereeae| ಕ್ಯಾಕ್ಟೋಡಿಯೇ]] |- |ಕುಲ: |''[[:en:Epiphyllum| ಎಪಿಫಿಲಮ್]]'' |- |ಜಾತಿಗಳು: |<div class="species" style="display:inline">'''''ಈ.&nbsp;ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|ದ್ವಿಪದ ಹೆಸರು]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">([[:en:Auguste Pyrame de Candolle|ಡಿಸಿ.]]) [[:en:Adrian Hardy Haworth|ಹವೊರ್ತ್]]</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Synonym (taxonomy)|ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದಗಳು]]<ref><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation cs2">[http://www.theplantlist.org/tpl1.1/record/kew-2791457 ''The Plant List: A Working List of All Plant Species'']<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">6 August</span> 2016</span></cite></ref> |- | colspan="2" style="text-align: left" | <div class="plainlist " style=" margin-left: 1em; text-indent: -1em;"> * ''ಕ್ಯಾಕ್ಟಸ್ ಆಕ್ಸಿಪಿಟಲಸ್'' <small>ಮೊಕ್.</small> <small>& ಸೆಸ್ಸೆ ಎಕ್ಸ್ ಡಿಸಿ.</small> ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಸ್ ಕೆ. ಶುಮ್. ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಗ್ರಾಂಡೆ (ಲೆಮ್.) ಬ್ರಿಟನ್ & ರೋಸ್ ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ (ಝುಕ್.) ಫೀಫ್. ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಪರ್ಪುಸಿ (ವೀಯಿಂಗ್.) ಎಫ್.ಎಮ್.ಕ್ನೂತ್ ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಸ್ (ಕೆ. ಶುಮ್.) ಕೆ. ಶುಮ್ ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಗ್ರಾಂಡಿಸ್ ಲೆಮ್. ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ (ಝುಕ್.) ಲಿಂಕ್ ಎಕ್ಸ್ ವಾಲ್ಪ್. ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಸ್(ಡಿಸಿ.)ಲಿಂಕ್ ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಪರ್ಪುಸಿ ವೀಂಗ್ * ''ಸೆರಿಯಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ '' <small ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್ (ಝುಕ್.) ಫೈಫ್. (ಝುಕ್.) ಲಿಂಕ್ ಎಕ್ಸ್ ವಾಲ್ಪ್.>ಝುಕ್.</small> * ''ಸೆರಿಯಸ್ ಆಕ್ಸಿಪಿಟಲಸ್'' <small>ಡಿಸಿ.</small> * ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಮ್'' <small> ಕೆ.ಶುಮ್.</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಗ್ರಾಂಡೆ'' <small>(ಲೆಮ್.) ಬ್ರಿಟನ್ & ರೋಸ್</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್'' <small>(ಝುಕ್.)ಫೈಫ್</small> * ''ಎಎಪಿಫೈಲಮ್ ಪರ್ಪುಸಿ'' <small> (ವೀಂಗ್.) ಎಫ್.ಎಮ್. ಕ್ನೂತ್</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಅಕ್ಯುಮಿನೇಟಸ್ '' <small>(ಕೆ. ಶುಮ್.) ಕೆ. ಶುಮ್.</small> * ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಗ್ರಾಂಡಿಸ್'' <small>ಲೆಮ್.</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಲ್ಯಾಟಿಫ್ರಾನ್ಸ್'' <small>(ಝುಕ್.) ಲಿಂಕ್ ಎಕ್ಸ್ ವಾಲ್ಪ್.</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಸ್'' <small>(ಡಿಸಿ.) ಲಿಂಕ್</small> * ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಪರ್ಪುಸಿ '' <small>ವೀಂಗ್.</small> </div> |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್ ಅನ್ನು '''ಡಚ್‌ಮನ್‌ನ ಪೈಪ್ ಕಳ್ಳಿ''', <ref name="GRIN">{{Citation|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=27844|title=USDA GRIN Taxonomy|access-date=6 August 2016}}</ref> '''ರಾತ್ರಿಯ ರಾಜಕುಮಾರಿ''' ಅಥವಾ '''ರಾತ್ರಿ ರಾಣಿ''' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.beyondsciencetv.com/2018/05/23/queen-of-the-night-the-flower-that-only-blooms-one-night-a-year/amp/|title=Queen of the Night: The Flower That Only Blooms ONE Night A Year - Beyond Science TV|last=|date=|website=www.beyondsciencetv.com|access-date=28 December 2018}}</ref> ಇದು ಒಂದು ಜಾತಿಯ [[ಕಳ್ಳಿ ಗಿಡ|ಕಳ್ಳಿ]] . ಇದು ರಾತ್ರಿಯ ವೇಳೆಯಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಅರಳುವ ವಿರಳವಾದ ಹೂವಾಗಿದ್ದು, ಅದರ ಹೂವುಗಳು ಮುಂಜಾನೆಯ ಮೊದಲು ಒಣಗುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ರಾತ್ರಿ-ಹೂಬಿಡುವ ಸಿರಿಯಸ್ ಎಂದು ಸಂಶೋಧಿಸಲಾಗಿದ್ದರೂ, ಸೆಲೆನಿಸೆರಿಯಸ್ ನಂತಹ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಯಾವುದೇ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ಇದು ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಾತ್ರಿ-ಹೂಬಿಡುವ ಸೆರಿಯಸ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಸೆರಿಯಸ್ ''ಜಾತಿಗಳು'' ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಅರಳುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಭೂಮಿಯ ಸಸ್ಯಗಳಾಗಿವೆ; ''ಎಪಿಫೈಲಮ್'' ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಪಿಫೈಟಿಕ್ ಆಗಿರುತ್ತವೆ. == ವಿವರಣೆ == ಈ ಹೂವಿನ ಕಾಂಡಗಳು ನೆಟ್ಟಗೆ, ಆರೋಹಣವಾಗಿದ್ದು, [[ಬಳ್ಳಿ|ಬಳ್ಳಿಗಳು]] ವಿಸ್ತಾರವಾಗಿ, ಹೇರಳವಾಗಿ ಕವಲೊಡೆಯುತ್ತವೆ. ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾಂಡಗಳು ದುಂಡಾಗಿದ್ದು, ೬ ಮೀಟರ್ (೬೦೦ ಸೆಂ.ಮೀ) ಉದ್ದ, ಪಾರ್ಶ್ವವಾಗಿ ಚಪ್ಪಟೆಯಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ತಳದಲ್ಲಿ ಲಿಗ್ನಿಯಸ್ ದ್ವಿತೀಯಕ ಕಾಂಡಗಳು ಸಮತಟ್ಟಾಗಿದ್ದು, ಅಂಡಾಕಾರದ-ಚೂಪಾಗಿದ್ದು, ೩೦ ಸೆಂ.ಮೀ*೧೦-೧೨ ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರಿನವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕುಟಿನ್ ಇದ್ದ ಕಾರಣ ಇದರ ಕಾಂಡಗಳು ಮೇಣದಂತಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತವೆ . ಕುಟಿನ್ ಕಾಂಡಗಳಿಂದ ನೀರಿನ ನಷ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.ನಂತರ ಜೆಲ್ ತರಹದ ವಸ್ತುವು ಕಾಂಡದ ಕಡಿತದಿಂದ ಹೊರಬರುತ್ತದೆ.ಹಾಗೆಯೇ ಇದರ ಕಾಂಡಗಳು ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ತುಂಬಿದ ಅಂಗಾಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. === ಹೂಗಳು === ಇದರ ಹೂವುಗಳು ಚಪ್ಪಟೆಯಾದ ಕಾಂಡಗಳ ಮೇಲೆ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವು ೩೦ ಸೆಂ.ಮೀ. ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು, ೧೭ ಸೆಂ.ಮೀ ಅಗಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಹಾಗೂ ರಾತ್ರಿಯ ವೇಳೆ ಅತ್ಯಂತ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ಸುವಾಸನೆಯನ್ನು ಬೀರುತ್ತದೆ. ಸುವಾಸನೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯವಾದ ವಾಸನೆಯ ಅಂಶಗಳೆಂದರೆ ಬೆಂಜೈಲ್ ಸ್ಯಾಲಿಸಿಲೇಟ್ ಮತ್ತು ಮೀಥೈಲ್ ಲಿನೋಲೇಟ್. <ref name="Lim2014"> {{Cite journal|last=Lim|first=T. K.|date=2014|title=Epiphyllum oxypetalum|journal=Edible Medicinal and Non-Medicinal Plants|pages=638–640}}</ref>ಇದರ ಪೆರಿಕಾರ್ಪೆಲ್ಗಳು ನಗ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಸ್ವಲ್ಪ ಕೋನೀಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಬ್ರಾಕ್ಟಿಯೋಲ್‌ಗಳು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಸಿಎ ಮೂಲಕ ಕಿರಿದಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ೧೦ ಮಿಲಿಮೀಟರ್ (೧.೦ ಸೆಂ.ಮೀ) ನಷ್ಟು ಉದ್ದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದರ ರೆಸೆಪ್ಟಾಕಲ್ಸ್ ೨೦ ಸೆಂ.ಮೀಟರಿನವರೆಗೆ ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು, ೧ ಸೆಂ.ಮೀ. ದಪ್ಪವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಂದು ಮತ್ತು ಕಮಾನಿನಲ್ಲಿದೆ. ಹೊರಗಿನ ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ರೇಖೀಯ, ತೀವ್ರ, ೮-೧೦ ಸೆಂಟಿ ಮೀಟರ್ ಉದ್ದವಾಗಿದ್ದು, ಅಂಬರ್ ಮೂಲಕ ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಒಳಗಿನ ಟೆಪಲ್‌ಗಳು ಬಿಳಿ, ಅಂಡಾಕಾರ ಅಥವಾ ಉದ್ದವಾದ, ಚೂಪಾದ, ೮-೧೦ ಸೆಂ.ಮೀ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ೨.೫ ಸೆಂಟೀಮೀಟರಿ (೨೫ ಮಿಲಿ ಮೀಟರ್)ನವರೆಗೆ ಅಗಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ. [[ಪುಂಕೇಸರ|ಕೇಸರಗಳು]] ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಬಿಳಿ, ತೆಳುವಾದ ಮತ್ತು ದುರ್ಬಲವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಹೂವು ೪ ಮಿಮೀ ದಪ್ಪ, ಒಳಗಿನ ಟೆಪಲ್‌ಗಳಷ್ಟು ಉದ್ದವನ್ನು ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಹಾಲೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ಹಸಿರು ಮಿಶ್ರಿತ ಬಿಳಿ, ತಿಳಿ ಹಳದಿ, ಅಥವಾ ಬಿಳಿ ಬಣ್ಣದ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಹಣ್ಣುಗಳು ಆಯತಾಕಾರವಾಗಿದ್ದು, ನೇರಳೆ ಕೆಂಪು ಮತ್ತು ಕೋನೀಯವಾಗಿ ೧೨ x ೮ ಸೆಂ. ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. === ವ್ಯವಸ್ಥಿತ === ಈ ಜಾತಿಯು ಇ''. ಥಾಮಸಿಯನಮ್'' ಮತ್ತು ಇ''.'' ಪುಮಿಲಮ್‌ಗೆ ನಿಕಟ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದೆ, ಆದರೆ ಅವುಗಳಿಂದ ಸಾಕಷ್ಟು ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=August 2016}} ೧೯೦೯ ರಲ್ಲಿ, ಸಿಎ ಪರ್ಪಸ್ ಮೆಕ್ಸಿಕೋದ ಸೇಂಟ್ ಅನಾ, ಒರಿಜಾಬಾದಲ್ಲಿ ಸ್ವಲ್ಪ ವಿಭಿನ್ನ ಪ್ರಕಾರವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರು. ಇದು ಕಾರ್ಮೈನ್ ಕೆಂಪು ಹೊರ ದಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಹೂವುಗಳು ಪರಿಮಳಯುಕ್ತವಾಗಿರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇದನ್ನು ಮೂಲತಃ ''ಫಿಲೋಕಾಕ್ಟಸ್ ಪರ್ಪುಸಿ'' ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಈಗ ಈ ಜಾತಿಯೊಳಗೆ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಹೆಸರು == ಗ್ರೀಕ್ ''ಎಪಿಫಿಲಮ್'' ಎಪಿ- "ಅಪೊನ್" + ಫುಲ್ಲನ್ "ಲೀಫ್" ''ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' = ತೀಕ್ಷ್ಣವಾದ ದಳಗಳೊಂದಿಗೆ == ಶ್ರೇಣಿ == ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' ದಕ್ಷಿಣ ಮೆಕ್ಸಿಕೋ ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೆರಿಕಾದ ವ್ಯಾಪಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿದೆ. <ref name="GRIN">{{Citation|url=https://npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=27844|title=USDA GRIN Taxonomy|access-date=6 August 2016}}</ref> ಉಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಕೃಷಿಯಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Citation|chapter-url=http://www.efloras.org/florataxon.aspx?flora_id=2&taxon_id=200014503|title=Flora of China|chapter=''Epiphyllum oxypetalum'' (Candolle) Haworth, Phil. Mag. Ann. Chem. 6: 109. 1829|authors=Zhen-yu Li and Nigel P. Taylor}}</ref> ಇದು ಚೀನಾದಲ್ಲಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿ ಮಾರ್ಪಟ್ಟಿದೆ. <ref name="GRIN" /> == ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಉಪಯೋಗಗಳು == ''ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್'' ಸುಲಭವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಬಹುದಾದ, ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ''ಎಪಿಫೈಲಮ್'' ಆಗಿದೆ. ಇದು ವಸಂತ ಋತುವಿನ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಸಿಗೆಯ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುವ ಹೂಗಳಾಗಿದ್ದು; ಒಂದು ಋತುವಿನಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮಾದರಿಗಳಾಗಿ ಈ ಹೂವುಗಳ ಹಲವಾರು ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬಹುದು. ಇದು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುವ ''ಎಪಿಫಿಲಮ್'' ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ. ಭಾರತ, ವಿಯೆಟ್ನಾಂ ಮತ್ತು ಮಲೇಷ್ಯಾ ಸೇರಿದಂತೆ ಏಷ್ಯಾದ ಅನೇಕ ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಔಷಧೀಯ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ತಿಳಿದುಬಂದಿದೆ. ಈ ಸಸ್ಯವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಔಷಧದಲ್ಲಿ ಉಸಿರಾಟದ ಕಾಯಿಲೆಗಳು, ರಕ್ತಸ್ರಾವದ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಲು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನೋವು ಮತ್ತು ಉರಿಯೂತವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವ ಗುಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ.  == ಛಾಯಾಂಕಣ == <gallery> ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum (Dutchman's Pipe, Night Queen or निशागंधी Nishagandhi or Gul-e-Bakawali).jpg| ಚಿತ್ರ:Anandashayanam poov6.JPG|| ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum02.jpg|ಹೂಬಿಡುವಿಕೆಯ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಭಾಗಗಳ ವಿವರ ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum's flower of Side.JPG|ತೆರೆದ ಹೂವಿನ ಪಾರ್ಶ್ವ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Epiphyllum oxypetalum Front Leaf.jpg|ಎಳೆಯ ಕಾಂಡ ಚಿತ್ರ:Epiphyllum Oxypetalum Leaf Slide 1 (Cross Section).jpg|ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕದಲ್ಲಿ ಗೋಚರಿಸಿದ ಕಾಂಡದ ಅಡ್ಡ ವಿಭಾಗ </gallery> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * {{Commons category-inline|Epiphyllum oxypetalum|''Epiphyllum oxypetalum''}} * Data related to Epiphyllum oxypetalum at Wikispecies * [http://www.indianbotanists.com/2013/04/epiphyllum-oxypetallum-brahmakamal.html Epiphyllum oxypetallum (Brahmakamal) : Orchid Cactus- An interesting plant] [[ವರ್ಗ:ಹೂವುಗಳು]] q3fb5bb4mcyhgjskf7anps29e65wg41 0 144083 1113531 1110798 2022-08-13T01:50:02Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯವಾದ [[ಮಹಾಭಾರತ|ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ]] '''ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ''' ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ''ಪೆರಿಪ್ಲಸ್‌ ಆಫ಼್ ದ ಎರಿತ್ರೇಯನ್ ಸೀ'' ಯಲ್ಲಿ ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಜನರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್|ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ದಿ ಗ್ರೇಟ್]] ಆಕ್ರಮಣದ ನಂತರ ಪೂರ್ವ ಇರಾನ್‌ನಿಂದ ವಲಸೆ ಬಂದ ಜನರು ಎಂದು ಅವರನ್ನುಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಮುಖ್ಯ ನೆಲೆ [[ಸಿಂಧೂ ನದಿ|ಸಿಂಧೂ]] ನದಿ ಮುಖಜ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿತ್ತು (ಆಧುನಿಕ ಸಿಂಧ್ ಮತ್ತು [[ಕಾತಿಯಾವಾರ್|ಕಥಿಯಾವಾರ್]] ). ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ದೇಶವನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ''ಅಬಿರಿಯಾ'' ಮತ್ತು ''ಅಬೇರಿಯಾ'' ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ [[ಹರಿಯಾಣ|ಹರಿಯಾಣದಲ್ಲಿ]] ಅಭಿರರ ಇತರ ಸಮುದಾಯಗಳೂ ಇದ್ದವು. <ref>{{Citation|last=Chattopadhyaya|first=Sudhakar|title=Some Early Dynasties of South India|url=https://books.google.com/books?id=78I5lDHU2jQC&pg=PA127|year=1974|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-2941-1|pages=127–128}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಲ್ಲವನನ್ನು ಅಭಿರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ., <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wT-BAAAAMAAJ&q=abhira|title=The Cattle and Stick|last=Soni|first=Lok Nath|publisher=Anthropological Survey of India|year=2000|isbn=9788185579573|page=14}}</ref> ಅಭಿರ ಎಂದರೆ ನಿರ್ಭೀತ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=p69GMA226bgC&dq=+abhira+meaning+fearless&pg=PA1|title=Followers of Krishna: Yadavas of India|last=Yadava|first=S. D. S.|date=2006|publisher=Lancer Publishers|isbn=978-81-7062-216-1|language=en}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಸುನಿಲ್ ಕುಮಾರ್ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರು ಹೇಳುವಂತೆ, ಅಭಿರಾಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೊದಲ ಶತಮಾನದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ ಕೃತಿಯಾದ ''ಪೆರಿಪ್ಲಸ್ ಆಫ್ ಎರಿತ್ರೇಯನ್ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ'' . ಅವರು ಅವರನ್ನು ಬುಡಕಟ್ಟು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಜನಾಂಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Bhattacharya1996p126">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC|title=Krishna&nbsp;— Cult in Indian Art|last=Bhattacharya|first=Sunil Kumar|publisher=M.D. Publications|year=1996|isbn=9788175330016|page=126}}</ref> ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದದಂತಹ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅವರನ್ನು ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಜನರು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=h-bkVF3kXGQC|title=The Indo-Aryan races: a study of the origin of Indo-Aryan people and institutions|last=Chanda|first=Ramaprasad|publisher=Indian Studies: Past & Present|year=1969|page=55|author-link=Ramaprasad Chanda}}</ref> ಆದರೆ ರೊಮಿಲಾ ಥಾಪರ್ ಅವರಂತಹ ಇತರರು ಅವರನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯರು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=fK3VTUrWsD0C|title=Ancient Indian Social History: Some Interpretations|last=Thapar|first=Romila|publisher=Orient Blackswan|year=1978|isbn=978-81-250-0808-8|page=149|author-link=Romila Thapar}}</ref> [[ಪುರಾಣಗಳು|ಪುರಾಣಿಕ]] ಅಭಿರಾ ಅವರ ಹೆರಾತ್ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡರು; ಅವರು ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಜನರಾದ ಕಲಾಟೋಯಕಗಳು ಮತ್ತು ಹರಿತಾಗಳೊಂದಿಗೆ ಏಕರೂಪವಾಗಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Dua1AAAAIAAJ|title=Janapada state in ancient India|last=Miśra|first=Sudāmā|publisher=Bhāratīya Vidyā Prakāśana|year=1973}}</ref> ಜಯಂತ್ ಗಡ್ಕರಿಯವರ ಪ್ರಕಾರ ವೃಷ್ಣಿ, ಅಂಧಕ, ಸಾತ್ವತರು ಮತ್ತು ಅಭಿರಾ ಮುಂತಾದ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು ಸುದೀರ್ಘ ಸಂಘರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯ ನಂತರ ಯಾದವರು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು. <ref name="Society and Religion">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Zst_7qaatp8C&q=Yadavas|title=Society and Religion|last=Jayant GadKari|publisher=Gopson Papers|year=1991|isbn=9788171547432|volume=53|page=184}}</ref> ಪದ್ಮ-ಪುರಾಣಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿರಗಳನ್ನು ಕೃಷ್ಣ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}</ref> ಅಭಿರರ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಖಚಿತತೆಯಿಲ್ಲ, ಪುರಾತನ ಗ್ರಂಥಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರನ್ನು ಯೋಧರು, ಪಶುಪಾಲಕರು ಮತ್ತು ಗೋಪಾಲಕರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ ಆದರೆ ಇತರ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಲೂಟಿ ಮಾಡುವ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು. <ref>{{Cite book|title=The History of Sacred Places in India As Reflected in Traditional Literature|last=Malik|first=Aditya|publisher=BRILL and the International Association of Sanskrit Studies|year=1990|isbn=9789004093188|editor-last=Bakker|editor-first=Hans|location=Leiden|page=200|chapter=The Puskara Mahatmya: A Short Report|chapter-url=https://books.google.com/books?id=wPgBdyxD5MkC&pg=PA200}}</ref> ವೃಷ್ಣಿಗಳು, [[ಯಾದವ|ಸಾತ್ವತರು]] ಮತ್ತು [[ಯಾದವ|ಯಾದವರ]] ಜೊತೆಗೆ, ಅಭಿರರು ವೇದಗಳ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಈ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಮತ್ತು ಬೋಧಕನಾದ [[ಕೃಷ್ಣ|ಕೃಷ್ಣನನ್ನು]] ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=XJTDELuvZKsC&pg=PA31|title=Identity And Ethos|last=Radhakrishnan|first=S.|date=2007|publisher=Orient Paperbacks|isbn=978-8-12220-455-1|pages=31–32}}</ref> <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGarg1992">Garg, Dr Ganga Ram (1992). [https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113 ''Encyclopaedia of Hindu world'']. Concept Publishing. p.&nbsp;113. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788170223740|<bdi>9788170223740</bdi>]].</cite></ref> ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿರರು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pzgaS1wRnl8C&q=abhiras&pg=RA1-PA34|title=Ay velirs and Krsna|last=T|first=Padmaja|publisher=University of Mysore|year=2002|isbn=9788170173984|page=34}}</ref> <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGarg1992">Garg, Dr Ganga Ram (1992). [https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113 ''Encyclopaedia of Hindu world'']. Concept Publishing. p.&nbsp;113. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788170223740|<bdi>9788170223740</bdi>]].</cite></ref> [[ಕಾಶೀಪ್ರಸಾದ ಜಯಸ್ವಾಲ್|ಕೆಪಿ ಜಯಸ್ವಾಲ್]] ಪ್ರಕಾರ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಅಭಿರುಗಳು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಶೋಕನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯರು ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದ ಯಾದವರ ಜನಾಂಗದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=gPAdAAAAMAAJ&q=Abhiras|title=The Glory that was Gūrjaradeśa, Volume 1|last=Mularaja solanki|year=1943|website=History|publisher=Bharathiya Vidya Bhavan|pages=30}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.499265|title=Hindu Polity|last=K P Jayaswal|year=1943|website=History|publisher=Bangalore Print|pages=141}}</ref> ==ಅಹಿರ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕ== ಗಂಗಾ ರಾಮ್ ಗರ್ಗ್ ಪ್ರಕಾರ, ಆಧುನಿಕ-ದಿನದ ಅಹಿರ್ ಜಾತಿಯು ಅಭಿರಾ ಜನರ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ''ಅಹಿರ್'' ಎಂಬ ಪದವು ''ಅಭಿರಾ'' ಎಂಬ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ಪದದ [[ಪ್ರಾಕೃತ]] ರೂಪವಾಗಿದೆ. <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGarg1992">Garg, Dr Ganga Ram (1992). [https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113 ''Encyclopaedia of Hindu world'']. Concept Publishing. p.&nbsp;113. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788170223740|<bdi>9788170223740</bdi>]].</cite></ref> ''ಅಹಿರ್'', ''ಅಹರ್'' ಮತ್ತು ''ಗೌಲಿ'' ಪದಗಳು ''ಅಭಿರಾ'' ಪದದ ಪ್ರಸ್ತುತ ರೂಪಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ . <ref name="Bhattacharya1996p126">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC|title=Krishna&nbsp;— Cult in Indian Art|last=Bhattacharya|first=Sunil Kumar|publisher=M.D. Publications|year=1996|isbn=9788175330016|page=126}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBhattacharya1996">Bhattacharya, Sunil Kumar (1996). [https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC ''Krishna&nbsp;— Cult in Indian Art'']. M.D. Publications. p.&nbsp;126. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788175330016|<bdi>9788175330016</bdi>]].</cite></ref> ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಅನೇಕ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಎಂಎಸ್‌ಎ ರಾವ್ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಕಾರರಾದ ಪಿ ಎಂ ಚಂದೋರ್ಕರ್ ಮತ್ತು ಟಿ.ಪದ್ಮಜಾ ಅವರು ಅಹಿರ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ಅಭಿರರು ಮತ್ತು ಯಾದವ ಬುಡಕಟ್ಟಿನೊಂದಿಗೆ ಸಮೀಕರಿಸಲು ಶಾಸನ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=GSa5blriOYcC&pg=PA47|title=Environment and Ethnicity in India, 1200–1991|last=Guha|first=Sumit|publisher=University of Cambridge|year=2006|isbn=978-0-521-02870-7|page=47}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SODZAAAAMAAJ|title=Social Movements in India|last=Rao|first=M. S. A.|publisher=Manohar|year=1978|volume=1|pages=124, 197, 210}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pzgaS1wRnl8C&pg=RA1-PA35|title=Temples of Kr̥ṣṇa in South India: History, Art, and Traditions in Tamilnāḍu|last=T.|first=Padmaja|publisher=Archaeology Dept., University of Mysore|year=2001|isbn=978-8-170-17398-4|pages=25, 34}}</ref> ==ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಪೌರಾಣಿಕ ಪಾತ್ರಗಳು== ===ದೇವಿ ಗಾಯತ್ರಿ=== [[ಚಿತ್ರ:Gayatri1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Gayatri1.jpg/150px-Gayatri1.jpg|right|thumb|211x211px| [[ರಾಜಾ ರವಿ ವರ್ಮ|ರಾಜಾ ರವಿ ವರ್ಮಾ]] ಅವರಿಂದ ಗಾಯತ್ರಿ ಚಿತ್ರಣ. ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳಲ್ಲಿ, ದೇವಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಕಮಲ|ಕಮಲದ]] ಹೂವಿನ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಐದು ತಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಐದು ಜೋಡಿ ಕೈಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ.]] [[ಗಾಯತ್ರಿ]] ಎಂಬುದು ಜನಪ್ರಿಯ ಗಾಯತ್ರಿ ಮಂತ್ರದ ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಇದು [[ವೇದ|ವೈದಿಕ]] ಪಠ್ಯಗಳ ಸ್ತೋತ್ರವಾಗಿದೆ. <ref name="brad">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=r-OYL6Khg0UC|title=Living Banaras: Hindu Religion in Cultural Context|last=Bradley|first=R. Hertel|last2=Cynthia|first2=Ann Humes|date=1993|publisher=SUNY Press|isbn=9780791413319|page=286|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022316/https://books.google.com/books?id=r-OYL6Khg0UC|archive-date=2020-10-12}}</ref> ಆಕೆಯನ್ನು ಸಾವಿತ್ರಿ ಮತ್ತು ವೇದಮಾತೆ (ವೇದಗಳ ತಾಯಿ) ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. <ref>Constance Jones, James D. Ryan (2005), ''Encyclopedia of Hinduism'', Infobase Publishing, p.167, entry "Gayatri Mantra"</ref> <ref>Roshen Dalal (2010), ''The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths'', Penguin Books India, p.328, entry "Savitr, god"</ref> [[ಪದ್ಮ ಪುರಾಣ|ಪದ್ಮ ಪುರಾಣದ]] ಪ್ರಕಾರ ಭಗವಾನ್ [[ಇಂದ್ರ|ಇಂದ್ರನು]] ಪುಷ್ಕರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಯಜ್ಞ|ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ]] ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಅಭಿರಾ ಹುಡುಗಿ ಗಾಯತ್ರಿಯನ್ನು ಕರೆತಂದನು. ಯಜ್ಞದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವಳು ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ವಿವಾಹವಾದಳು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ADIqAAAAYAAJ|title=Nārada Purāṇa, a Critical Study|last=Nambiar|first=K. Damodaran|publisher=All-India Kashiraj Trust, 1979|year=1979|page=145}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=1SMLAQAAMAAJ&q=gayatri+abhira|title=The Aryan Path|last=Wadia|first=Sophia|date=1969|publisher=Theosophy Company (India), Limited|language=en}}</ref> <ref name="arya rel">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=KDQqAAAAYAAJ&q=abhira|title=Religion and Philosophy of the Padma-purāṇa|last=Arya|first=Sharda|date=1988|publisher=Nag Publishers|isbn=978-81-7081-190-9|language=en}}</ref> ಬ್ರಹ್ಮನ ಮೊದಲ ಹೆಂಡತಿ ಸಾವಿತ್ರಿ ಮತ್ತು ಗಾಯತ್ರಿ ಎರಡನೆಯವಳು. ಬ್ರಹ್ಮನೊಂದಿಗಿನ ಗಾಯತ್ರಿಯ ವಿವಾಹವನ್ನು ತಿಳಿದ ಸಾವಿತ್ರಿಯು ಕೋಪಗೊಂಡಳು ಮತ್ತು ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ದೇವ-ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಶಪಿಸಿದಳು ಎಂದು ಕಥೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. <ref name="bulbul">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=on_ZhlB5taUC|title=The book of Devi|last=Sharma|first=Bulbul|date=2010|publisher=Penguin Books India|isbn=9780143067665|pages=72–75|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022320/https://books.google.com/books?id=on_ZhlB5taUC|archive-date=2020-10-12}}</ref> <ref name="ban">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xhrnkdByWDIC|title=Hindu Gods and Goddesses|last=Bansal|first=Sunita Pant|date=2005|publisher=Smriti Books|isbn=9788187967729|page=23|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160514201346/https://books.google.com/books?id=xhrnkdByWDIC|archive-date=2016-05-14}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ ಪದ್ಮ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾವಿತ್ರಿಯನ್ನು [[ಬ್ರಹ್ಮ]], [[ವಿಷ್ಣು]] ಮತ್ತು [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ|ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಇವರು]] ಸಮಾಧಾನಪಡಿಸಿದ ನಂತರ ಅವಳು ಗಾಯತ್ರಿ ಅಭಿರಾಳನ್ನು ತನ್ನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾಳೆ. <ref name="bar">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YlvikndgEmIC|title=Hindu Mythology, Vedic and Puranic|last=Holdrege|first=Barbara A.|date=2012|publisher=SUNY Press|isbn=9781438406954|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20200820030816/https://books.google.com/books?id=YlvikndgEmIC|archive-date=2020-08-20}}</ref> <ref name="arya rel">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=KDQqAAAAYAAJ&q=abhira|title=Religion and Philosophy of the Padma-purāṇa|last=Arya|first=Sharda|date=1988|publisher=Nag Publishers|isbn=978-81-7081-190-9|language=en}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFArya1988">Arya, Sharda (1988). [https://books.google.com/books?id=KDQqAAAAYAAJ&q=abhira ''Religion and Philosophy of the Padma-purāṇa'']. Nag Publishers. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-81-7081-190-9|<bdi>978-81-7081-190-9</bdi>]].</cite></ref> ಕೆಲವು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ, ಗಾಯತ್ರಿ ಬ್ರಹ್ಮನ ಪತ್ನಿ [[ಸರಸ್ವತಿ|ಸರಸ್ವತಿಯ]] ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?isbn=8170103215|title=Guru Granth Sahib an Advance Study|publisher=Hemkunt Press|isbn=9788170103219|page=294|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022317/https://www.google.com/search?tbo=p&tbm=bks&q=isbn:8170103215|archive-date=2020-10-12}}</ref> [[ಮತ್ಸ್ಯ ಪುರಾಣ|ಮತ್ಸ್ಯ ಪುರಾಣದ]] ಪ್ರಕಾರ, [[ಬ್ರಹ್ಮ|ಬ್ರಹ್ಮನ]] ಎಡ ಅರ್ಧವು ಸ್ತ್ರೀಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತ್ತು ಇದನ್ನು ಸರಸ್ವತಿ, ಸಾವಿತ್ರಿ ಮತ್ತು ಗಾಯತ್ರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?isbn=9004158146|title=Sarasvatī, Riverine Goddess of Knowledge: From the|last=Ludvík|first=Catherine|date=2007|publisher=Brill|isbn=9789004158146|page=119|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022320/https://www.google.com/search?tbo=p&tbm=bks&q=isbn:9004158146|archive-date=2020-10-12}}</ref> [[ಕೂರ್ಮ ಪುರಾಣ|ಕೂರ್ಮ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ]], [[ಗೌತಮ ಮಹರ್ಷಿ|ಗೌತಮ ಋಷಿಯು]] ಗಾಯತ್ರಿ ದೇವಿಯಿಂದ ಆಶೀರ್ವದಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದ ಅವರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. [[ಸ್ಕಾಂದ ಪುರಾಣ|ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣವು]] ಗಾಯತ್ರಿಯು ಬ್ರಹ್ಮನ ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿದ್ದು ಅವಳು [[ಸರಸ್ವತಿ|ಸರಸ್ವತಿಯ]] ರೂಪ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. <ref name="vans">{{Cite book|url=https://archive.org/details/bub_gb_JpgIYbEtdQ8C|title=Researches Into the Nature and Affinity of Ancient and Hindu Mythology by Vans Kennedy|last=Kennedy|first=Vans|date=1831|publisher=Longman, Rees, Orme, Brown and Green|pages=[https://archive.org/details/bub_gb_JpgIYbEtdQ8C/page/n337 317]–324}}</ref> ಗಾಯತ್ರಿ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಬಲ್ಲ ಉಗ್ರ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆದಳು. [[ವರಾಹ ಪುರಾಣ]] ಮತ್ತು [[ಮಹಾಭಾರತ|ಮಹಾಭಾರತದ]] ಪ್ರಕಾರ, ಗಾಯತ್ರಿ ದೇವಿಯು ನವಮಿಯ ದಿನದಂದು ವೃತ್ರ ಮತ್ತು ನದಿಯ ವೇತ್ರಾವತಿಯ ಮಗನಾದ ವೃತಾಸುರ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ವಧಿಸಿದಳು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=N6KkDgAAQBAJ|title=Varaha Purana|last=B K Chaturvedi|date=2017|publisher=Diamond Pocket Books Pvt Ltd|isbn=9788128822261|pages=108}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=IpwlAQAAIAAJ|title=The holy Puranas Volume 2 of The Holy Puranas: Markandeya, Agni, Bhavishya, Brahmavaivarta, Linga, Varaha|last=Bibek|first=Debroy|date=2002|publisher=B.R. Pub. Corp.|isbn=9788176462969|page=519|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022321/https://books.google.com/books?id=IpwlAQAAIAAJ|archive-date=2020-10-12}}</ref> ===ದುರ್ಗಾ ದೇವಿ=== [[ಚಿತ್ರ:Durga_Mahisasuramardini.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Durga_Mahisasuramardini.JPG/220px-Durga_Mahisasuramardini.JPG|thumb]] [[ದುರ್ಗೆ|ದುರ್ಗಾ]] [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ]] [[ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು|ಪ್ರಮುಖ ದೇವತೆ]] . ಆಕೆಯನ್ನು ಮಾತೃ ದೇವತೆ [[ಆದಿ ಪರಾಶಕ್ತಿ|ದೇವಿಯ]] ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ದೈವಿಕರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟವಳು. ಅವಳು ರಕ್ಷಣೆ, ಶಕ್ತಿ, ಮಾತೃತ್ವ, ವಿನಾಶ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. {{Sfn|Encyclopedia Britannica|2015}} {{Sfn|David R Kinsley|1989}} {{Sfn|Charles Phillips|Michael Kerrigan|David Gould|2011}} ಅವಳ ದಂತಕಥೆಯು ಕೆಡುಕುಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಂತಿ, ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು [[ಧರ್ಮ (ಭಾರತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ)|ಧರ್ಮಕ್ಕೆ]] ಧಕ್ಕೆ ತರುವ ರಾಕ್ಷಸ ಶಕ್ತಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟದ್ದರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. {{Sfn|David R Kinsley|1989}} {{Sfn|Paul Reid-Bowen|2012}} ಹಿಂದೂ ದಂತಕಥೆಗಳು ರಾಕ್ಷಸ [[ಮಹಿಷಾಸುರ|ಮಹಿಷಾಸುರನನ್ನು]] ಕೊಲ್ಲಲು ಒಬ್ಬ ಹೆಣ್ಣು ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಕಾರಣದಿಂದ ದೇವರುಗಳು ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ದುರ್ಗಾ ಮಾತೃತ್ವದ ಆಕೃತಿಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಸಿಂಹ ಅಥವಾ ಹುಲಿಯ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಸುಂದರ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿ ಅವಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಆಯುಧವನ್ನು ಹೊತ್ತಿರುವ ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಸೋಲಿಸುವ ಅನೇಕ ತೋಳುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. {{Sfn|Wendy Doniger|1999}} {{Sfn|David R Kinsley|1989}} {{Sfn|Laura Amazzone|2011}} {{Sfn|Donald J LaRocca|1996}} ಇತಿಹಾಸಕಾರ ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ ಅವರು ೧೯೧೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ದುರ್ಗವು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಚಂದದ ಪ್ರಕಾರ ದುರ್ಗೆಯ ಪ್ರಾಚೀನ ರೂಪವು ''[[ಹಿಮಾಲಯ]] ಮತ್ತು [[ವಿಂಧ್ಯ ಪರ್ವತಗಳು|ವಿಂಧ್ಯಗಳ]] ನಿವಾಸಿಗಳು ಪೂಜಿಸುವ ಪರ್ವತ-ದೇವತೆಯ ಸಿಂಕ್ರೆಟಿಸಮ್'' ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧ-ದೇವತೆಯಾಗಿ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಮಾಡಿದ ಅಭಿರರ ದೇವತೆಯಾಗಿದೆ. [[ವಿರಾಟ ಪರ್ವ|ವಿರಾಟ ಪರ್ವನ್ ಸ್ತುತಿ]] ಮತ್ತು [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವಿಸ್ನುಯಿಟ್]] ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ, ದೇವಿಯನ್ನು ಮಹಾಮಾಯಾ ಅಥವಾ [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿನ]] ಯೋಗನಿದ್ರಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವು ಆಕೆಯ ಅಭಿರಾ ಅಥವಾ ಗೋಪಾ ಮೂಲವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L4bXAAAAMAAJ&q=parvan+stuti|title=Durga As Mahisasuramardini|last=Aiyar|first=Indira S.|publisher=Gyan Publishing House, 1997|year=1997|isbn=9788121205108|page=217}}</ref> ದುರ್ಗಾ ನಂತರ ಕಾಳಿಯಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಸಮಯದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡಳು, ಆದರೆ ಆಕೆಯ ಅಂಶಗಳು [[ಸಂಸಾರ]] ( [[ಶಕ್ತಿ (ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ)|ಪುನರ್ಜನ್ಮಗಳ]] ಚಕ್ರ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿತವಾದ ಆದಿಸ್ವರೂಪದ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದವು ಮತ್ತು ಈ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ವೈದಿಕ ಧರ್ಮದ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|June McDaniel|2004}} ಕ್ರಿ.ಶ. ೬ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ [[ಮೌಖರಿ|ಸಿದ್ಧಮಾತೃಕಾ]] ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿನ ಶಾಸನಗಳು, ಮಹಿಷಾಸುರನ ಮೇಲೆ ಆಕೆಯ ವಿಜಯವನ್ನು ಮೌಖರಿ ಯುಗದ ನಾಗಾರ್ಜುನಿ ಬೆಟ್ಟದ ಗುಹೆಯು ಈ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=t-4RDAAAQBAJ|title=Indian Epigraphy: A Guide to the Study of Inscriptions in Sanskrit, Prakrit, and the Other Indo-Aryan Languages|last=Richard Salomon|publisher=Oxford University Press|year=1998|isbn=978-0-19-509984-3|pages=200–201}}</ref> == ಕೊಂಕಣದ ಆಡಳಿತ == ೨೦೩ ರಿಂದ ೨೭೦ ರವರೆಗೆ ಅಭಿರರು ಇಡೀ ಡೆಕ್ಕನ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯನ್ನು ಪರಮಾಧಿಕಾರವಾಗಿ ಆಳಿದರು. ಅಭಿರರು ಶಾತವಾಹನರ ನಂತರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಾದರು. <ref name="India1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=sk1mAAAAMAAJ|title=The Journal of the Numismatic Society of India|last=Numismatic Society of India|publisher=the University of Michigan|year=1991|volume=53|pages=91–95}}</ref> == ಜುನಾಗಢದ ಆಳ್ವಿಕೆ == [[ಚಿತ್ರ:Uparkot_Fort_19_Clicked_by_Hariom_Raval.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Uparkot_Fort_19_Clicked_by_Hariom_Raval.jpg/220px-Uparkot_Fort_19_Clicked_by_Hariom_Raval.jpg|right|thumb| ಉಪರ್ಕೋಟ್ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಚುಡಾಸಮ ದೊರೆ ಗ್ರಹರಿಪು ಮರುಶೋಧಿಸಿದ್ದಾನೆ]] ಮೂಲತಃ ಸಿಂಧ್‌ನ ಅಭಿರ ವಂಶದ ಚುಡಸಾಮ ರಾಜವಂಶವು ಕ್ರಿ.ಶ.೮೭೫ ರಿಂದ [[ಜುನಾಗಢ|ಜುನಾಗಢದ]] ಸುತ್ತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ರಾಜ ರಾ ಚೂಡಾ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಗಿರ್ನಾರ್|ಗಿರ್ನಾರ್‌ಗೆ]] ಸಮೀಪವಿರುವ ವಂತಲಿ (ಪ್ರಾಚೀನ ವಾಮನಸ್ಥಲಿ) ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಬಲಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2eIcAAAAMAAJ|title=Junagadh|last=Rajan|first=K. V. Soundara|publisher=Archaeological Survey of India, 1985|year=1985|page=10}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Wk4_ICH_g1EC&pg=PA344|title=Ancient Indian History and Civilization|last=Sailendra Nath Sen|date=1 January 1999|publisher=New Age International|isbn=978-81-224-1198-0|pages=344|access-date=3 January 2011}}</ref> ಚೂಡಾಸಮ ರಾಜಕುಮಾರನು ಗ್ರಹರಿಪು ಶೈಲಿಯ ಮತ್ತು ಜುನಾಗಢದ ಬಳಿಯ ವಂತಲಿಯಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಹೇಮಚಂದ್ರನ ದ್ಯಾಶ್ರಯ-ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಭಿರ ಮತ್ತು ಯಾದವ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FoT6gPrbTp8C&pg=PA25|title=The Tribes and Castes of Bombay, Volume 1|last=Reginald Edward Enthoven|publisher=Asian Educational Services|year=1990|isbn=9788120606302|page=25}}</ref> == ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಭಿರರು == [[ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತ|ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತನ]] ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ (ಸುಮಾರು ೩೫೦), ಅಭಿರರು [[ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ]] ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ರಜಪೂತಾನ ಮತ್ತು ಮಾಳವದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನೇಶ್ಚಂದ್ರ ಸಿರ್ಕಾರ್ ಅವರ ಮೂಲ ವಾಸಸ್ಥಾನವು ಹೆರಾತ್ ಮತ್ತು [[ಕಂದಹಾರ್]] ನಡುವಿನ ಅಭಿರಾವನ ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೂ ಇದು ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name="google10">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=fWVZWjNAcAgC&pg=PA87|title=A political history of the imperial Guptas: from Gupta to Skandagupta|last=Sharma|first=Tej Ram|publisher=Concept Publishing Company|year=1989|isbn=978-81-7022-251-4|page=87}}</ref> ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು [[ರಾಜಸ್ಥಾನ|ರಾಜಸ್ಥಾನವನ್ನು]] ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು ಎಂಬುದು [[ಹಿಂದೂ ಮಾಸಗಳು|ಸಂವತ್]] ೯೧೮ ರ [[ಜೋಧಪುರ್|ಜೋಧ್‌ಪುರ]] ಶಾಸನದಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಅಭಿರಾ ಜನರು ತಮ್ಮ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ನಡವಳಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ತಮ್ಮ ನೆರೆಹೊರೆಯವರಿಗೆ ಭಯಭೀತರಾಗಿದ್ದರು. <ref name="google10" /> ರಜಪೂತನ ಅಭಿರರು ಗಟ್ಟಿಮುಟ್ಟಾದ ಮತ್ತು [[ಮ್ಲೇಚ್ಛ|ಮ್ಲೇಚ್ಚರೆಂದು]] ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಿರೋಧಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಪ್ರಾಣ, ಆಸ್ತಿ ಅಸುರಕ್ಷಿತವಾದವು. ಪಾರ್ಗಿಟರ್  ವೃಷ್ಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಧಕರು, [[ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧ|ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದ]] ನಂತರ ದ್ವಾರಕಾ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ಪಶ್ಚಿಮದ ಮನೆಯಿಂದ ಉತ್ತರದ ಕಡೆಗೆ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವರನ್ನು ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಅಸಭ್ಯ ಅಭಿರರು ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿ ಸೋಲಿಸಿದರು ಎಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FQx5a48dzlYC|title=Ancient cities and towns of Rajasthan: a study of culture and civilization|last=Jain|first=Kailash Chand|publisher=Motilal Banarsidass|year=1972|isbn=9788120806696}}</ref> ಅವರು [[ದುರ್ಯೋಧನ]] <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Aqo4AAAAIAAJ&q=Abhira+warriors|title=Man in India – Google Books|date=17 July 2007}}</ref> <ref>Man in India, Volume 54-page-39</ref> ಮತ್ತು [[ಕೌರವರು|ಕೌರವರ]] ಬೆಂಬಲಿಗರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, <ref>Ancient Nepal</ref> ಅಭಿರ್, ಗೋಪ, ಗೋಪಾಲ್ <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=WrAwAAAAMAAJ&q=The+Abhiras+and+Gopalas+are+synonymous|title=Ancient Nepal – D. R. Regmi, Nepal Institute of Asian Studies – Google Books|last=Regmi|first=D. R.|date=1 December 1973}}</ref> ಮತ್ತು ಯಾದವರು ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದಗಳಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=43Fzt-G_-XYC&q=great+abhiras&pg=PA3|title=Encyclopaedia of ancient Indian ... – Subodh Kapoor – Google Books|last=Kapoor|first=Subodh|year=2002|isbn=9788177552980}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tZAiAAAAMAAJ&q=abhiras+looted+arjuna|title=Social movements and social ... – M. S. A. Rao – Google Books|last=Rao|first=M. S. A.|date=14 December 2006|isbn=9780333902554}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tZAiAAAAMAAJ&q=Kauravas|title=Social movements and social ... – M. S. A. Rao – Google Books|last=Rao|first=M. S. A.|date=14 December 2006|isbn=9780333902554}}</ref> ಅವರು ಮಹಾಭಾರತದ ಯುದ್ಧದ ನಾಯಕನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರ ಗುರುತನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದಾಗ ಅವನನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QJNHAAAAMAAJ&q=looted+the+train+of+Arjuna%2C|title=Yadavas through the ages, from ... – J. N. Singh Yadav – Google Books|last=Singh Yadav|first=J. N.|date=28 August 2007|isbn=9788185616032}}</ref> [[ಕೃಷ್ಣ|ಕೃಷ್ಣನು]] ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ ತಾನು ಅರ್ಜುನನ ಕಡೆ ಸೇರಿದಾಗ ಅವನ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ಹೋರಾಡಲು ನೀಡಿದ ಗೋಪರು ಬೇರಾರೂ ಅಲ್ಲ, ಅವರೇ [[ಯಾದವ|ಯಾದವರು]], ಅವರು ಅಭೀರರೂ ಆಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=CGMqAQAAIAAJ&q=Gopas%2C+whom+Krishna|title=Man in India – Google Books|year=1974}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oFHRAAAAMAAJ&q=abhiras|title=Ethnic history of Gujarat – Popatlal Govindlal Shah – Google Books|last=Shah|first=Popatlal Govindlal|date=13 February 2009}}</ref> <ref>Ethnic history of Gujarat</ref> ಅಭಿರರನ್ನು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ|ವ್ರತ ಕ್ಷತ್ರಿಯರೆಂದು]] ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಭಿರರು ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಕೆಲವು ಕುಲಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ [[ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ]] ಮತ್ತು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು]] ತಲುಪಿ [[ಶಾತವಾಹನರು|ಶಾತವಾಹನ ರಾಜವಂಶ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಪರು|ಪಶ್ಚಿಮ ಸತ್ರಾಪ್‌ಗಳ]] ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.58846|title=Haryana: studies in history and culture|publisher=Kurukshetra University|year=1968|page=[https://archive.org/details/in.gov.ignca.58846/page/n68 44]}}</ref> ಮರಾಠಾ ದೇಶದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಅಭಿರ ರಾಜ ಈಶ್ವರಸೇನನ ಒಂಬತ್ತನೇ ವರ್ಷದ ಶಾಸನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು . <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC&pg=PA10|title=Krishna-cult in Indian art|last=Bhattacharya|first=Sunil Kumar|publisher=M.D. Publications Pvt. Ltd.|year=1996|isbn=978-81-7533-001-6|page=10}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=OswUZtL1_CUC&pg=PA143|title=Vakataka&nbsp;– Gupta Age Circa 200–550 AD|last=Majumdar|first=Ramesh Chandra|last2=Altekar|first2=Anant Sadashiv|publisher=Motilal Banarsidass|year=1967|isbn=978-81-208-0026-7|page=143}}</ref> == ನೇಪಾಳದ ಆಡಳಿತ == ಅಹಿರ್ ರಾಜವಂಶವು ಇಂದಿನ ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಳಿತು. ಪ್ರಾಚೀನ ಗೋಪಾಲ ರಾಜವಂಶದ ವಂಶಾವಳಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸುಮಾರು ೧೩೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸಂಕಲಿಸಲಾದ ಗೋಪಾಲರಾಜ್ವಂಶಾವಳಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ನೇಪಾಳವನ್ನು ನೇಪಾಳದ ಅಭಿರಾಸ್ನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ನೇಪಾ ಗೋಪಾಲಕನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ, ತನಿಖೆಯ ನಂತರ ಪಶುಪತಿನಾಥನ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದ ನೆಪವು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹಾಲು ನೀಡಿದ ಹಸುವಿನ ಹೆಸರನ್ನೂ ನೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == 6opmaubv0ch8bi62pszl47epqmfxcpo 1113532 1113531 2022-08-13T01:50:31Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟು]] ಪುಟವನ್ನು [[ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯವಾದ [[ಮಹಾಭಾರತ|ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ]] '''ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ''' ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ''ಪೆರಿಪ್ಲಸ್‌ ಆಫ಼್ ದ ಎರಿತ್ರೇಯನ್ ಸೀ'' ಯಲ್ಲಿ ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಜನರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್|ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ದಿ ಗ್ರೇಟ್]] ಆಕ್ರಮಣದ ನಂತರ ಪೂರ್ವ ಇರಾನ್‌ನಿಂದ ವಲಸೆ ಬಂದ ಜನರು ಎಂದು ಅವರನ್ನುಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಮುಖ್ಯ ನೆಲೆ [[ಸಿಂಧೂ ನದಿ|ಸಿಂಧೂ]] ನದಿ ಮುಖಜ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿತ್ತು (ಆಧುನಿಕ ಸಿಂಧ್ ಮತ್ತು [[ಕಾತಿಯಾವಾರ್|ಕಥಿಯಾವಾರ್]] ). ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ದೇಶವನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ''ಅಬಿರಿಯಾ'' ಮತ್ತು ''ಅಬೇರಿಯಾ'' ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ [[ಹರಿಯಾಣ|ಹರಿಯಾಣದಲ್ಲಿ]] ಅಭಿರರ ಇತರ ಸಮುದಾಯಗಳೂ ಇದ್ದವು. <ref>{{Citation|last=Chattopadhyaya|first=Sudhakar|title=Some Early Dynasties of South India|url=https://books.google.com/books?id=78I5lDHU2jQC&pg=PA127|year=1974|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-2941-1|pages=127–128}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಲ್ಲವನನ್ನು ಅಭಿರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ., <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wT-BAAAAMAAJ&q=abhira|title=The Cattle and Stick|last=Soni|first=Lok Nath|publisher=Anthropological Survey of India|year=2000|isbn=9788185579573|page=14}}</ref> ಅಭಿರ ಎಂದರೆ ನಿರ್ಭೀತ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=p69GMA226bgC&dq=+abhira+meaning+fearless&pg=PA1|title=Followers of Krishna: Yadavas of India|last=Yadava|first=S. D. S.|date=2006|publisher=Lancer Publishers|isbn=978-81-7062-216-1|language=en}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಸುನಿಲ್ ಕುಮಾರ್ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರು ಹೇಳುವಂತೆ, ಅಭಿರಾಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೊದಲ ಶತಮಾನದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ ಕೃತಿಯಾದ ''ಪೆರಿಪ್ಲಸ್ ಆಫ್ ಎರಿತ್ರೇಯನ್ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ'' . ಅವರು ಅವರನ್ನು ಬುಡಕಟ್ಟು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಜನಾಂಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Bhattacharya1996p126">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC|title=Krishna&nbsp;— Cult in Indian Art|last=Bhattacharya|first=Sunil Kumar|publisher=M.D. Publications|year=1996|isbn=9788175330016|page=126}}</ref> ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದದಂತಹ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅವರನ್ನು ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಜನರು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=h-bkVF3kXGQC|title=The Indo-Aryan races: a study of the origin of Indo-Aryan people and institutions|last=Chanda|first=Ramaprasad|publisher=Indian Studies: Past & Present|year=1969|page=55|author-link=Ramaprasad Chanda}}</ref> ಆದರೆ ರೊಮಿಲಾ ಥಾಪರ್ ಅವರಂತಹ ಇತರರು ಅವರನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯರು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=fK3VTUrWsD0C|title=Ancient Indian Social History: Some Interpretations|last=Thapar|first=Romila|publisher=Orient Blackswan|year=1978|isbn=978-81-250-0808-8|page=149|author-link=Romila Thapar}}</ref> [[ಪುರಾಣಗಳು|ಪುರಾಣಿಕ]] ಅಭಿರಾ ಅವರ ಹೆರಾತ್ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡರು; ಅವರು ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಜನರಾದ ಕಲಾಟೋಯಕಗಳು ಮತ್ತು ಹರಿತಾಗಳೊಂದಿಗೆ ಏಕರೂಪವಾಗಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Dua1AAAAIAAJ|title=Janapada state in ancient India|last=Miśra|first=Sudāmā|publisher=Bhāratīya Vidyā Prakāśana|year=1973}}</ref> ಜಯಂತ್ ಗಡ್ಕರಿಯವರ ಪ್ರಕಾರ ವೃಷ್ಣಿ, ಅಂಧಕ, ಸಾತ್ವತರು ಮತ್ತು ಅಭಿರಾ ಮುಂತಾದ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು ಸುದೀರ್ಘ ಸಂಘರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯ ನಂತರ ಯಾದವರು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು. <ref name="Society and Religion">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Zst_7qaatp8C&q=Yadavas|title=Society and Religion|last=Jayant GadKari|publisher=Gopson Papers|year=1991|isbn=9788171547432|volume=53|page=184}}</ref> ಪದ್ಮ-ಪುರಾಣಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿರಗಳನ್ನು ಕೃಷ್ಣ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}</ref> ಅಭಿರರ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಖಚಿತತೆಯಿಲ್ಲ, ಪುರಾತನ ಗ್ರಂಥಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರನ್ನು ಯೋಧರು, ಪಶುಪಾಲಕರು ಮತ್ತು ಗೋಪಾಲಕರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ ಆದರೆ ಇತರ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಲೂಟಿ ಮಾಡುವ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು. <ref>{{Cite book|title=The History of Sacred Places in India As Reflected in Traditional Literature|last=Malik|first=Aditya|publisher=BRILL and the International Association of Sanskrit Studies|year=1990|isbn=9789004093188|editor-last=Bakker|editor-first=Hans|location=Leiden|page=200|chapter=The Puskara Mahatmya: A Short Report|chapter-url=https://books.google.com/books?id=wPgBdyxD5MkC&pg=PA200}}</ref> ವೃಷ್ಣಿಗಳು, [[ಯಾದವ|ಸಾತ್ವತರು]] ಮತ್ತು [[ಯಾದವ|ಯಾದವರ]] ಜೊತೆಗೆ, ಅಭಿರರು ವೇದಗಳ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಈ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಮತ್ತು ಬೋಧಕನಾದ [[ಕೃಷ್ಣ|ಕೃಷ್ಣನನ್ನು]] ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=XJTDELuvZKsC&pg=PA31|title=Identity And Ethos|last=Radhakrishnan|first=S.|date=2007|publisher=Orient Paperbacks|isbn=978-8-12220-455-1|pages=31–32}}</ref> <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGarg1992">Garg, Dr Ganga Ram (1992). [https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113 ''Encyclopaedia of Hindu world'']. Concept Publishing. p.&nbsp;113. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788170223740|<bdi>9788170223740</bdi>]].</cite></ref> ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿರರು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pzgaS1wRnl8C&q=abhiras&pg=RA1-PA34|title=Ay velirs and Krsna|last=T|first=Padmaja|publisher=University of Mysore|year=2002|isbn=9788170173984|page=34}}</ref> <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGarg1992">Garg, Dr Ganga Ram (1992). [https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113 ''Encyclopaedia of Hindu world'']. Concept Publishing. p.&nbsp;113. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788170223740|<bdi>9788170223740</bdi>]].</cite></ref> [[ಕಾಶೀಪ್ರಸಾದ ಜಯಸ್ವಾಲ್|ಕೆಪಿ ಜಯಸ್ವಾಲ್]] ಪ್ರಕಾರ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಅಭಿರುಗಳು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಶೋಕನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯರು ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದ ಯಾದವರ ಜನಾಂಗದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=gPAdAAAAMAAJ&q=Abhiras|title=The Glory that was Gūrjaradeśa, Volume 1|last=Mularaja solanki|year=1943|website=History|publisher=Bharathiya Vidya Bhavan|pages=30}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.499265|title=Hindu Polity|last=K P Jayaswal|year=1943|website=History|publisher=Bangalore Print|pages=141}}</ref> ==ಅಹಿರ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕ== ಗಂಗಾ ರಾಮ್ ಗರ್ಗ್ ಪ್ರಕಾರ, ಆಧುನಿಕ-ದಿನದ ಅಹಿರ್ ಜಾತಿಯು ಅಭಿರಾ ಜನರ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ''ಅಹಿರ್'' ಎಂಬ ಪದವು ''ಅಭಿರಾ'' ಎಂಬ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ಪದದ [[ಪ್ರಾಕೃತ]] ರೂಪವಾಗಿದೆ. <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGarg1992">Garg, Dr Ganga Ram (1992). [https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113 ''Encyclopaedia of Hindu world'']. Concept Publishing. p.&nbsp;113. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788170223740|<bdi>9788170223740</bdi>]].</cite></ref> ''ಅಹಿರ್'', ''ಅಹರ್'' ಮತ್ತು ''ಗೌಲಿ'' ಪದಗಳು ''ಅಭಿರಾ'' ಪದದ ಪ್ರಸ್ತುತ ರೂಪಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ . <ref name="Bhattacharya1996p126">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC|title=Krishna&nbsp;— Cult in Indian Art|last=Bhattacharya|first=Sunil Kumar|publisher=M.D. Publications|year=1996|isbn=9788175330016|page=126}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBhattacharya1996">Bhattacharya, Sunil Kumar (1996). [https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC ''Krishna&nbsp;— Cult in Indian Art'']. M.D. Publications. p.&nbsp;126. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788175330016|<bdi>9788175330016</bdi>]].</cite></ref> ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಅನೇಕ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಎಂಎಸ್‌ಎ ರಾವ್ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಕಾರರಾದ ಪಿ ಎಂ ಚಂದೋರ್ಕರ್ ಮತ್ತು ಟಿ.ಪದ್ಮಜಾ ಅವರು ಅಹಿರ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ಅಭಿರರು ಮತ್ತು ಯಾದವ ಬುಡಕಟ್ಟಿನೊಂದಿಗೆ ಸಮೀಕರಿಸಲು ಶಾಸನ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=GSa5blriOYcC&pg=PA47|title=Environment and Ethnicity in India, 1200–1991|last=Guha|first=Sumit|publisher=University of Cambridge|year=2006|isbn=978-0-521-02870-7|page=47}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SODZAAAAMAAJ|title=Social Movements in India|last=Rao|first=M. S. A.|publisher=Manohar|year=1978|volume=1|pages=124, 197, 210}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pzgaS1wRnl8C&pg=RA1-PA35|title=Temples of Kr̥ṣṇa in South India: History, Art, and Traditions in Tamilnāḍu|last=T.|first=Padmaja|publisher=Archaeology Dept., University of Mysore|year=2001|isbn=978-8-170-17398-4|pages=25, 34}}</ref> ==ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಪೌರಾಣಿಕ ಪಾತ್ರಗಳು== ===ದೇವಿ ಗಾಯತ್ರಿ=== [[ಚಿತ್ರ:Gayatri1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Gayatri1.jpg/150px-Gayatri1.jpg|right|thumb|211x211px| [[ರಾಜಾ ರವಿ ವರ್ಮ|ರಾಜಾ ರವಿ ವರ್ಮಾ]] ಅವರಿಂದ ಗಾಯತ್ರಿ ಚಿತ್ರಣ. ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳಲ್ಲಿ, ದೇವಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಕಮಲ|ಕಮಲದ]] ಹೂವಿನ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಐದು ತಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಐದು ಜೋಡಿ ಕೈಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ.]] [[ಗಾಯತ್ರಿ]] ಎಂಬುದು ಜನಪ್ರಿಯ ಗಾಯತ್ರಿ ಮಂತ್ರದ ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಇದು [[ವೇದ|ವೈದಿಕ]] ಪಠ್ಯಗಳ ಸ್ತೋತ್ರವಾಗಿದೆ. <ref name="brad">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=r-OYL6Khg0UC|title=Living Banaras: Hindu Religion in Cultural Context|last=Bradley|first=R. Hertel|last2=Cynthia|first2=Ann Humes|date=1993|publisher=SUNY Press|isbn=9780791413319|page=286|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022316/https://books.google.com/books?id=r-OYL6Khg0UC|archive-date=2020-10-12}}</ref> ಆಕೆಯನ್ನು ಸಾವಿತ್ರಿ ಮತ್ತು ವೇದಮಾತೆ (ವೇದಗಳ ತಾಯಿ) ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. <ref>Constance Jones, James D. Ryan (2005), ''Encyclopedia of Hinduism'', Infobase Publishing, p.167, entry "Gayatri Mantra"</ref> <ref>Roshen Dalal (2010), ''The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths'', Penguin Books India, p.328, entry "Savitr, god"</ref> [[ಪದ್ಮ ಪುರಾಣ|ಪದ್ಮ ಪುರಾಣದ]] ಪ್ರಕಾರ ಭಗವಾನ್ [[ಇಂದ್ರ|ಇಂದ್ರನು]] ಪುಷ್ಕರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಯಜ್ಞ|ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ]] ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಅಭಿರಾ ಹುಡುಗಿ ಗಾಯತ್ರಿಯನ್ನು ಕರೆತಂದನು. ಯಜ್ಞದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವಳು ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ವಿವಾಹವಾದಳು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ADIqAAAAYAAJ|title=Nārada Purāṇa, a Critical Study|last=Nambiar|first=K. Damodaran|publisher=All-India Kashiraj Trust, 1979|year=1979|page=145}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=1SMLAQAAMAAJ&q=gayatri+abhira|title=The Aryan Path|last=Wadia|first=Sophia|date=1969|publisher=Theosophy Company (India), Limited|language=en}}</ref> <ref name="arya rel">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=KDQqAAAAYAAJ&q=abhira|title=Religion and Philosophy of the Padma-purāṇa|last=Arya|first=Sharda|date=1988|publisher=Nag Publishers|isbn=978-81-7081-190-9|language=en}}</ref> ಬ್ರಹ್ಮನ ಮೊದಲ ಹೆಂಡತಿ ಸಾವಿತ್ರಿ ಮತ್ತು ಗಾಯತ್ರಿ ಎರಡನೆಯವಳು. ಬ್ರಹ್ಮನೊಂದಿಗಿನ ಗಾಯತ್ರಿಯ ವಿವಾಹವನ್ನು ತಿಳಿದ ಸಾವಿತ್ರಿಯು ಕೋಪಗೊಂಡಳು ಮತ್ತು ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ದೇವ-ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಶಪಿಸಿದಳು ಎಂದು ಕಥೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. <ref name="bulbul">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=on_ZhlB5taUC|title=The book of Devi|last=Sharma|first=Bulbul|date=2010|publisher=Penguin Books India|isbn=9780143067665|pages=72–75|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022320/https://books.google.com/books?id=on_ZhlB5taUC|archive-date=2020-10-12}}</ref> <ref name="ban">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xhrnkdByWDIC|title=Hindu Gods and Goddesses|last=Bansal|first=Sunita Pant|date=2005|publisher=Smriti Books|isbn=9788187967729|page=23|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160514201346/https://books.google.com/books?id=xhrnkdByWDIC|archive-date=2016-05-14}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ ಪದ್ಮ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾವಿತ್ರಿಯನ್ನು [[ಬ್ರಹ್ಮ]], [[ವಿಷ್ಣು]] ಮತ್ತು [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ|ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಇವರು]] ಸಮಾಧಾನಪಡಿಸಿದ ನಂತರ ಅವಳು ಗಾಯತ್ರಿ ಅಭಿರಾಳನ್ನು ತನ್ನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾಳೆ. <ref name="bar">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YlvikndgEmIC|title=Hindu Mythology, Vedic and Puranic|last=Holdrege|first=Barbara A.|date=2012|publisher=SUNY Press|isbn=9781438406954|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20200820030816/https://books.google.com/books?id=YlvikndgEmIC|archive-date=2020-08-20}}</ref> <ref name="arya rel">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=KDQqAAAAYAAJ&q=abhira|title=Religion and Philosophy of the Padma-purāṇa|last=Arya|first=Sharda|date=1988|publisher=Nag Publishers|isbn=978-81-7081-190-9|language=en}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFArya1988">Arya, Sharda (1988). [https://books.google.com/books?id=KDQqAAAAYAAJ&q=abhira ''Religion and Philosophy of the Padma-purāṇa'']. Nag Publishers. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-81-7081-190-9|<bdi>978-81-7081-190-9</bdi>]].</cite></ref> ಕೆಲವು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ, ಗಾಯತ್ರಿ ಬ್ರಹ್ಮನ ಪತ್ನಿ [[ಸರಸ್ವತಿ|ಸರಸ್ವತಿಯ]] ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?isbn=8170103215|title=Guru Granth Sahib an Advance Study|publisher=Hemkunt Press|isbn=9788170103219|page=294|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022317/https://www.google.com/search?tbo=p&tbm=bks&q=isbn:8170103215|archive-date=2020-10-12}}</ref> [[ಮತ್ಸ್ಯ ಪುರಾಣ|ಮತ್ಸ್ಯ ಪುರಾಣದ]] ಪ್ರಕಾರ, [[ಬ್ರಹ್ಮ|ಬ್ರಹ್ಮನ]] ಎಡ ಅರ್ಧವು ಸ್ತ್ರೀಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತ್ತು ಇದನ್ನು ಸರಸ್ವತಿ, ಸಾವಿತ್ರಿ ಮತ್ತು ಗಾಯತ್ರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?isbn=9004158146|title=Sarasvatī, Riverine Goddess of Knowledge: From the|last=Ludvík|first=Catherine|date=2007|publisher=Brill|isbn=9789004158146|page=119|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022320/https://www.google.com/search?tbo=p&tbm=bks&q=isbn:9004158146|archive-date=2020-10-12}}</ref> [[ಕೂರ್ಮ ಪುರಾಣ|ಕೂರ್ಮ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ]], [[ಗೌತಮ ಮಹರ್ಷಿ|ಗೌತಮ ಋಷಿಯು]] ಗಾಯತ್ರಿ ದೇವಿಯಿಂದ ಆಶೀರ್ವದಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದ ಅವರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. [[ಸ್ಕಾಂದ ಪುರಾಣ|ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣವು]] ಗಾಯತ್ರಿಯು ಬ್ರಹ್ಮನ ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿದ್ದು ಅವಳು [[ಸರಸ್ವತಿ|ಸರಸ್ವತಿಯ]] ರೂಪ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. <ref name="vans">{{Cite book|url=https://archive.org/details/bub_gb_JpgIYbEtdQ8C|title=Researches Into the Nature and Affinity of Ancient and Hindu Mythology by Vans Kennedy|last=Kennedy|first=Vans|date=1831|publisher=Longman, Rees, Orme, Brown and Green|pages=[https://archive.org/details/bub_gb_JpgIYbEtdQ8C/page/n337 317]–324}}</ref> ಗಾಯತ್ರಿ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಬಲ್ಲ ಉಗ್ರ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆದಳು. [[ವರಾಹ ಪುರಾಣ]] ಮತ್ತು [[ಮಹಾಭಾರತ|ಮಹಾಭಾರತದ]] ಪ್ರಕಾರ, ಗಾಯತ್ರಿ ದೇವಿಯು ನವಮಿಯ ದಿನದಂದು ವೃತ್ರ ಮತ್ತು ನದಿಯ ವೇತ್ರಾವತಿಯ ಮಗನಾದ ವೃತಾಸುರ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ವಧಿಸಿದಳು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=N6KkDgAAQBAJ|title=Varaha Purana|last=B K Chaturvedi|date=2017|publisher=Diamond Pocket Books Pvt Ltd|isbn=9788128822261|pages=108}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=IpwlAQAAIAAJ|title=The holy Puranas Volume 2 of The Holy Puranas: Markandeya, Agni, Bhavishya, Brahmavaivarta, Linga, Varaha|last=Bibek|first=Debroy|date=2002|publisher=B.R. Pub. Corp.|isbn=9788176462969|page=519|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022321/https://books.google.com/books?id=IpwlAQAAIAAJ|archive-date=2020-10-12}}</ref> ===ದುರ್ಗಾ ದೇವಿ=== [[ಚಿತ್ರ:Durga_Mahisasuramardini.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Durga_Mahisasuramardini.JPG/220px-Durga_Mahisasuramardini.JPG|thumb]] [[ದುರ್ಗೆ|ದುರ್ಗಾ]] [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ]] [[ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು|ಪ್ರಮುಖ ದೇವತೆ]] . ಆಕೆಯನ್ನು ಮಾತೃ ದೇವತೆ [[ಆದಿ ಪರಾಶಕ್ತಿ|ದೇವಿಯ]] ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ದೈವಿಕರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟವಳು. ಅವಳು ರಕ್ಷಣೆ, ಶಕ್ತಿ, ಮಾತೃತ್ವ, ವಿನಾಶ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. {{Sfn|Encyclopedia Britannica|2015}} {{Sfn|David R Kinsley|1989}} {{Sfn|Charles Phillips|Michael Kerrigan|David Gould|2011}} ಅವಳ ದಂತಕಥೆಯು ಕೆಡುಕುಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಂತಿ, ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು [[ಧರ್ಮ (ಭಾರತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ)|ಧರ್ಮಕ್ಕೆ]] ಧಕ್ಕೆ ತರುವ ರಾಕ್ಷಸ ಶಕ್ತಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟದ್ದರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. {{Sfn|David R Kinsley|1989}} {{Sfn|Paul Reid-Bowen|2012}} ಹಿಂದೂ ದಂತಕಥೆಗಳು ರಾಕ್ಷಸ [[ಮಹಿಷಾಸುರ|ಮಹಿಷಾಸುರನನ್ನು]] ಕೊಲ್ಲಲು ಒಬ್ಬ ಹೆಣ್ಣು ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಕಾರಣದಿಂದ ದೇವರುಗಳು ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ದುರ್ಗಾ ಮಾತೃತ್ವದ ಆಕೃತಿಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಸಿಂಹ ಅಥವಾ ಹುಲಿಯ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಸುಂದರ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿ ಅವಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಆಯುಧವನ್ನು ಹೊತ್ತಿರುವ ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಸೋಲಿಸುವ ಅನೇಕ ತೋಳುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. {{Sfn|Wendy Doniger|1999}} {{Sfn|David R Kinsley|1989}} {{Sfn|Laura Amazzone|2011}} {{Sfn|Donald J LaRocca|1996}} ಇತಿಹಾಸಕಾರ ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ ಅವರು ೧೯೧೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ದುರ್ಗವು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಚಂದದ ಪ್ರಕಾರ ದುರ್ಗೆಯ ಪ್ರಾಚೀನ ರೂಪವು ''[[ಹಿಮಾಲಯ]] ಮತ್ತು [[ವಿಂಧ್ಯ ಪರ್ವತಗಳು|ವಿಂಧ್ಯಗಳ]] ನಿವಾಸಿಗಳು ಪೂಜಿಸುವ ಪರ್ವತ-ದೇವತೆಯ ಸಿಂಕ್ರೆಟಿಸಮ್'' ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧ-ದೇವತೆಯಾಗಿ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಮಾಡಿದ ಅಭಿರರ ದೇವತೆಯಾಗಿದೆ. [[ವಿರಾಟ ಪರ್ವ|ವಿರಾಟ ಪರ್ವನ್ ಸ್ತುತಿ]] ಮತ್ತು [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವಿಸ್ನುಯಿಟ್]] ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ, ದೇವಿಯನ್ನು ಮಹಾಮಾಯಾ ಅಥವಾ [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿನ]] ಯೋಗನಿದ್ರಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವು ಆಕೆಯ ಅಭಿರಾ ಅಥವಾ ಗೋಪಾ ಮೂಲವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L4bXAAAAMAAJ&q=parvan+stuti|title=Durga As Mahisasuramardini|last=Aiyar|first=Indira S.|publisher=Gyan Publishing House, 1997|year=1997|isbn=9788121205108|page=217}}</ref> ದುರ್ಗಾ ನಂತರ ಕಾಳಿಯಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಸಮಯದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡಳು, ಆದರೆ ಆಕೆಯ ಅಂಶಗಳು [[ಸಂಸಾರ]] ( [[ಶಕ್ತಿ (ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ)|ಪುನರ್ಜನ್ಮಗಳ]] ಚಕ್ರ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿತವಾದ ಆದಿಸ್ವರೂಪದ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದವು ಮತ್ತು ಈ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ವೈದಿಕ ಧರ್ಮದ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|June McDaniel|2004}} ಕ್ರಿ.ಶ. ೬ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ [[ಮೌಖರಿ|ಸಿದ್ಧಮಾತೃಕಾ]] ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿನ ಶಾಸನಗಳು, ಮಹಿಷಾಸುರನ ಮೇಲೆ ಆಕೆಯ ವಿಜಯವನ್ನು ಮೌಖರಿ ಯುಗದ ನಾಗಾರ್ಜುನಿ ಬೆಟ್ಟದ ಗುಹೆಯು ಈ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=t-4RDAAAQBAJ|title=Indian Epigraphy: A Guide to the Study of Inscriptions in Sanskrit, Prakrit, and the Other Indo-Aryan Languages|last=Richard Salomon|publisher=Oxford University Press|year=1998|isbn=978-0-19-509984-3|pages=200–201}}</ref> == ಕೊಂಕಣದ ಆಡಳಿತ == ೨೦೩ ರಿಂದ ೨೭೦ ರವರೆಗೆ ಅಭಿರರು ಇಡೀ ಡೆಕ್ಕನ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯನ್ನು ಪರಮಾಧಿಕಾರವಾಗಿ ಆಳಿದರು. ಅಭಿರರು ಶಾತವಾಹನರ ನಂತರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಾದರು. <ref name="India1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=sk1mAAAAMAAJ|title=The Journal of the Numismatic Society of India|last=Numismatic Society of India|publisher=the University of Michigan|year=1991|volume=53|pages=91–95}}</ref> == ಜುನಾಗಢದ ಆಳ್ವಿಕೆ == [[ಚಿತ್ರ:Uparkot_Fort_19_Clicked_by_Hariom_Raval.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Uparkot_Fort_19_Clicked_by_Hariom_Raval.jpg/220px-Uparkot_Fort_19_Clicked_by_Hariom_Raval.jpg|right|thumb| ಉಪರ್ಕೋಟ್ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಚುಡಾಸಮ ದೊರೆ ಗ್ರಹರಿಪು ಮರುಶೋಧಿಸಿದ್ದಾನೆ]] ಮೂಲತಃ ಸಿಂಧ್‌ನ ಅಭಿರ ವಂಶದ ಚುಡಸಾಮ ರಾಜವಂಶವು ಕ್ರಿ.ಶ.೮೭೫ ರಿಂದ [[ಜುನಾಗಢ|ಜುನಾಗಢದ]] ಸುತ್ತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ರಾಜ ರಾ ಚೂಡಾ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಗಿರ್ನಾರ್|ಗಿರ್ನಾರ್‌ಗೆ]] ಸಮೀಪವಿರುವ ವಂತಲಿ (ಪ್ರಾಚೀನ ವಾಮನಸ್ಥಲಿ) ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಬಲಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2eIcAAAAMAAJ|title=Junagadh|last=Rajan|first=K. V. Soundara|publisher=Archaeological Survey of India, 1985|year=1985|page=10}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Wk4_ICH_g1EC&pg=PA344|title=Ancient Indian History and Civilization|last=Sailendra Nath Sen|date=1 January 1999|publisher=New Age International|isbn=978-81-224-1198-0|pages=344|access-date=3 January 2011}}</ref> ಚೂಡಾಸಮ ರಾಜಕುಮಾರನು ಗ್ರಹರಿಪು ಶೈಲಿಯ ಮತ್ತು ಜುನಾಗಢದ ಬಳಿಯ ವಂತಲಿಯಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಹೇಮಚಂದ್ರನ ದ್ಯಾಶ್ರಯ-ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಭಿರ ಮತ್ತು ಯಾದವ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FoT6gPrbTp8C&pg=PA25|title=The Tribes and Castes of Bombay, Volume 1|last=Reginald Edward Enthoven|publisher=Asian Educational Services|year=1990|isbn=9788120606302|page=25}}</ref> == ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಭಿರರು == [[ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತ|ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತನ]] ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ (ಸುಮಾರು ೩೫೦), ಅಭಿರರು [[ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ]] ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ರಜಪೂತಾನ ಮತ್ತು ಮಾಳವದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನೇಶ್ಚಂದ್ರ ಸಿರ್ಕಾರ್ ಅವರ ಮೂಲ ವಾಸಸ್ಥಾನವು ಹೆರಾತ್ ಮತ್ತು [[ಕಂದಹಾರ್]] ನಡುವಿನ ಅಭಿರಾವನ ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೂ ಇದು ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name="google10">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=fWVZWjNAcAgC&pg=PA87|title=A political history of the imperial Guptas: from Gupta to Skandagupta|last=Sharma|first=Tej Ram|publisher=Concept Publishing Company|year=1989|isbn=978-81-7022-251-4|page=87}}</ref> ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು [[ರಾಜಸ್ಥಾನ|ರಾಜಸ್ಥಾನವನ್ನು]] ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು ಎಂಬುದು [[ಹಿಂದೂ ಮಾಸಗಳು|ಸಂವತ್]] ೯೧೮ ರ [[ಜೋಧಪುರ್|ಜೋಧ್‌ಪುರ]] ಶಾಸನದಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಅಭಿರಾ ಜನರು ತಮ್ಮ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ನಡವಳಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ತಮ್ಮ ನೆರೆಹೊರೆಯವರಿಗೆ ಭಯಭೀತರಾಗಿದ್ದರು. <ref name="google10" /> ರಜಪೂತನ ಅಭಿರರು ಗಟ್ಟಿಮುಟ್ಟಾದ ಮತ್ತು [[ಮ್ಲೇಚ್ಛ|ಮ್ಲೇಚ್ಚರೆಂದು]] ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಿರೋಧಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಪ್ರಾಣ, ಆಸ್ತಿ ಅಸುರಕ್ಷಿತವಾದವು. ಪಾರ್ಗಿಟರ್  ವೃಷ್ಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಧಕರು, [[ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧ|ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದ]] ನಂತರ ದ್ವಾರಕಾ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ಪಶ್ಚಿಮದ ಮನೆಯಿಂದ ಉತ್ತರದ ಕಡೆಗೆ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವರನ್ನು ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಅಸಭ್ಯ ಅಭಿರರು ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿ ಸೋಲಿಸಿದರು ಎಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FQx5a48dzlYC|title=Ancient cities and towns of Rajasthan: a study of culture and civilization|last=Jain|first=Kailash Chand|publisher=Motilal Banarsidass|year=1972|isbn=9788120806696}}</ref> ಅವರು [[ದುರ್ಯೋಧನ]] <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Aqo4AAAAIAAJ&q=Abhira+warriors|title=Man in India – Google Books|date=17 July 2007}}</ref> <ref>Man in India, Volume 54-page-39</ref> ಮತ್ತು [[ಕೌರವರು|ಕೌರವರ]] ಬೆಂಬಲಿಗರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, <ref>Ancient Nepal</ref> ಅಭಿರ್, ಗೋಪ, ಗೋಪಾಲ್ <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=WrAwAAAAMAAJ&q=The+Abhiras+and+Gopalas+are+synonymous|title=Ancient Nepal – D. R. Regmi, Nepal Institute of Asian Studies – Google Books|last=Regmi|first=D. R.|date=1 December 1973}}</ref> ಮತ್ತು ಯಾದವರು ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದಗಳಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=43Fzt-G_-XYC&q=great+abhiras&pg=PA3|title=Encyclopaedia of ancient Indian ... – Subodh Kapoor – Google Books|last=Kapoor|first=Subodh|year=2002|isbn=9788177552980}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tZAiAAAAMAAJ&q=abhiras+looted+arjuna|title=Social movements and social ... – M. S. A. Rao – Google Books|last=Rao|first=M. S. A.|date=14 December 2006|isbn=9780333902554}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tZAiAAAAMAAJ&q=Kauravas|title=Social movements and social ... – M. S. A. Rao – Google Books|last=Rao|first=M. S. A.|date=14 December 2006|isbn=9780333902554}}</ref> ಅವರು ಮಹಾಭಾರತದ ಯುದ್ಧದ ನಾಯಕನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರ ಗುರುತನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದಾಗ ಅವನನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QJNHAAAAMAAJ&q=looted+the+train+of+Arjuna%2C|title=Yadavas through the ages, from ... – J. N. Singh Yadav – Google Books|last=Singh Yadav|first=J. N.|date=28 August 2007|isbn=9788185616032}}</ref> [[ಕೃಷ್ಣ|ಕೃಷ್ಣನು]] ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ ತಾನು ಅರ್ಜುನನ ಕಡೆ ಸೇರಿದಾಗ ಅವನ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ಹೋರಾಡಲು ನೀಡಿದ ಗೋಪರು ಬೇರಾರೂ ಅಲ್ಲ, ಅವರೇ [[ಯಾದವ|ಯಾದವರು]], ಅವರು ಅಭೀರರೂ ಆಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=CGMqAQAAIAAJ&q=Gopas%2C+whom+Krishna|title=Man in India – Google Books|year=1974}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oFHRAAAAMAAJ&q=abhiras|title=Ethnic history of Gujarat – Popatlal Govindlal Shah – Google Books|last=Shah|first=Popatlal Govindlal|date=13 February 2009}}</ref> <ref>Ethnic history of Gujarat</ref> ಅಭಿರರನ್ನು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ|ವ್ರತ ಕ್ಷತ್ರಿಯರೆಂದು]] ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಭಿರರು ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಕೆಲವು ಕುಲಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ [[ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ]] ಮತ್ತು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು]] ತಲುಪಿ [[ಶಾತವಾಹನರು|ಶಾತವಾಹನ ರಾಜವಂಶ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಪರು|ಪಶ್ಚಿಮ ಸತ್ರಾಪ್‌ಗಳ]] ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.58846|title=Haryana: studies in history and culture|publisher=Kurukshetra University|year=1968|page=[https://archive.org/details/in.gov.ignca.58846/page/n68 44]}}</ref> ಮರಾಠಾ ದೇಶದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಅಭಿರ ರಾಜ ಈಶ್ವರಸೇನನ ಒಂಬತ್ತನೇ ವರ್ಷದ ಶಾಸನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು . <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC&pg=PA10|title=Krishna-cult in Indian art|last=Bhattacharya|first=Sunil Kumar|publisher=M.D. Publications Pvt. Ltd.|year=1996|isbn=978-81-7533-001-6|page=10}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=OswUZtL1_CUC&pg=PA143|title=Vakataka&nbsp;– Gupta Age Circa 200–550 AD|last=Majumdar|first=Ramesh Chandra|last2=Altekar|first2=Anant Sadashiv|publisher=Motilal Banarsidass|year=1967|isbn=978-81-208-0026-7|page=143}}</ref> == ನೇಪಾಳದ ಆಡಳಿತ == ಅಹಿರ್ ರಾಜವಂಶವು ಇಂದಿನ ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಳಿತು. ಪ್ರಾಚೀನ ಗೋಪಾಲ ರಾಜವಂಶದ ವಂಶಾವಳಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸುಮಾರು ೧೩೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸಂಕಲಿಸಲಾದ ಗೋಪಾಲರಾಜ್ವಂಶಾವಳಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ನೇಪಾಳವನ್ನು ನೇಪಾಳದ ಅಭಿರಾಸ್ನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ನೇಪಾ ಗೋಪಾಲಕನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ, ತನಿಖೆಯ ನಂತರ ಪಶುಪತಿನಾಥನ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದ ನೆಪವು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹಾಲು ನೀಡಿದ ಹಸುವಿನ ಹೆಸರನ್ನೂ ನೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == 6opmaubv0ch8bi62pszl47epqmfxcpo 1113534 1113532 2022-08-13T01:52:04Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಇತಿಹಾಸ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯವಾದ [[ಮಹಾಭಾರತ|ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ]] '''ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ''' ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ''ಪೆರಿಪ್ಲಸ್‌ ಆಫ಼್ ದ ಎರಿತ್ರೇಯನ್ ಸೀ'' ಯಲ್ಲಿ ಅದೇ ಹೆಸರಿನ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಜನರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. [[ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್|ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ದಿ ಗ್ರೇಟ್]] ಆಕ್ರಮಣದ ನಂತರ ಪೂರ್ವ ಇರಾನ್‌ನಿಂದ ವಲಸೆ ಬಂದ ಜನರು ಎಂದು ಅವರನ್ನುಭಾವಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಮುಖ್ಯ ನೆಲೆ [[ಸಿಂಧೂ ನದಿ|ಸಿಂಧೂ]] ನದಿ ಮುಖಜ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿತ್ತು (ಆಧುನಿಕ ಸಿಂಧ್ ಮತ್ತು [[ಕಾತಿಯಾವಾರ್|ಕಥಿಯಾವಾರ್]] ). ಅಲ್ಲಿ ಅವರ ದೇಶವನ್ನು ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ''ಅಬಿರಿಯಾ'' ಮತ್ತು ''ಅಬೇರಿಯಾ'' ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆಧುನಿಕ [[ಹರಿಯಾಣ|ಹರಿಯಾಣದಲ್ಲಿ]] ಅಭಿರರ ಇತರ ಸಮುದಾಯಗಳೂ ಇದ್ದವು. <ref>{{Citation|last=Chattopadhyaya|first=Sudhakar|title=Some Early Dynasties of South India|url=https://books.google.com/books?id=78I5lDHU2jQC&pg=PA127|year=1974|publisher=Motilal Banarsidass Publ.|isbn=978-81-208-2941-1|pages=127–128}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಎಲ್ಲಾ ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಲ್ಲವನನ್ನು ಅಭಿರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ., <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wT-BAAAAMAAJ&q=abhira|title=The Cattle and Stick|last=Soni|first=Lok Nath|publisher=Anthropological Survey of India|year=2000|isbn=9788185579573|page=14}}</ref> ಅಭಿರ ಎಂದರೆ ನಿರ್ಭೀತ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=p69GMA226bgC&dq=+abhira+meaning+fearless&pg=PA1|title=Followers of Krishna: Yadavas of India|last=Yadava|first=S. D. S.|date=2006|publisher=Lancer Publishers|isbn=978-81-7062-216-1|language=en}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಸುನಿಲ್ ಕುಮಾರ್ ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರು ಹೇಳುವಂತೆ, ಅಭಿರಾಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೊದಲ ಶತಮಾನದ ಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಪ್ರಾಚೀನತೆಯ ಕೃತಿಯಾದ ''ಪೆರಿಪ್ಲಸ್ ಆಫ್ ಎರಿತ್ರೇಯನ್ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ'' . ಅವರು ಅವರನ್ನು ಬುಡಕಟ್ಟು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುವುದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಜನಾಂಗವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Bhattacharya1996p126">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC|title=Krishna&nbsp;— Cult in Indian Art|last=Bhattacharya|first=Sunil Kumar|publisher=M.D. Publications|year=1996|isbn=9788175330016|page=126}}</ref> ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದದಂತಹ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅವರನ್ನು ಇಂಡೋ-ಆರ್ಯನ್ ಜನರು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=h-bkVF3kXGQC|title=The Indo-Aryan races: a study of the origin of Indo-Aryan people and institutions|last=Chanda|first=Ramaprasad|publisher=Indian Studies: Past & Present|year=1969|page=55|author-link=Ramaprasad Chanda}}</ref> ಆದರೆ ರೊಮಿಲಾ ಥಾಪರ್ ಅವರಂತಹ ಇತರರು ಅವರನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯರು ಎಂದು ನಂಬುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=fK3VTUrWsD0C|title=Ancient Indian Social History: Some Interpretations|last=Thapar|first=Romila|publisher=Orient Blackswan|year=1978|isbn=978-81-250-0808-8|page=149|author-link=Romila Thapar}}</ref> [[ಪುರಾಣಗಳು|ಪುರಾಣಿಕ]] ಅಭಿರಾ ಅವರ ಹೆರಾತ್ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡರು; ಅವರು ಅಫ್ಘಾನಿಸ್ತಾನದ ಜನರಾದ ಕಲಾಟೋಯಕಗಳು ಮತ್ತು ಹರಿತಾಗಳೊಂದಿಗೆ ಏಕರೂಪವಾಗಿ ಜೋಡಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Dua1AAAAIAAJ|title=Janapada state in ancient India|last=Miśra|first=Sudāmā|publisher=Bhāratīya Vidyā Prakāśana|year=1973}}</ref> ಜಯಂತ್ ಗಡ್ಕರಿಯವರ ಪ್ರಕಾರ ವೃಷ್ಣಿ, ಅಂಧಕ, ಸಾತ್ವತರು ಮತ್ತು ಅಭಿರಾ ಮುಂತಾದ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು ಸುದೀರ್ಘ ಸಂಘರ್ಷಗಳ ಅವಧಿಯ ನಂತರ ಯಾದವರು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟರು. <ref name="Society and Religion">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Zst_7qaatp8C&q=Yadavas|title=Society and Religion|last=Jayant GadKari|publisher=Gopson Papers|year=1991|isbn=9788171547432|volume=53|page=184}}</ref> ಪದ್ಮ-ಪುರಾಣಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸಾಹಿತ್ಯ ಕೃತಿಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿರಗಳನ್ನು ಕೃಷ್ಣ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}</ref> ಅಭಿರರ ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ಯಾವುದೇ ಖಚಿತತೆಯಿಲ್ಲ, ಪುರಾತನ ಗ್ರಂಥಗಳು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಅವರನ್ನು ಯೋಧರು, ಪಶುಪಾಲಕರು ಮತ್ತು ಗೋಪಾಲಕರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ ಆದರೆ ಇತರ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಲೂಟಿ ಮಾಡುವ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳು. <ref>{{Cite book|title=The History of Sacred Places in India As Reflected in Traditional Literature|last=Malik|first=Aditya|publisher=BRILL and the International Association of Sanskrit Studies|year=1990|isbn=9789004093188|editor-last=Bakker|editor-first=Hans|location=Leiden|page=200|chapter=The Puskara Mahatmya: A Short Report|chapter-url=https://books.google.com/books?id=wPgBdyxD5MkC&pg=PA200}}</ref> ವೃಷ್ಣಿಗಳು, [[ಯಾದವ|ಸಾತ್ವತರು]] ಮತ್ತು [[ಯಾದವ|ಯಾದವರ]] ಜೊತೆಗೆ, ಅಭಿರರು ವೇದಗಳ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ಈ ಬುಡಕಟ್ಟುಗಳ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಮತ್ತು ಬೋಧಕನಾದ [[ಕೃಷ್ಣ|ಕೃಷ್ಣನನ್ನು]] ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=XJTDELuvZKsC&pg=PA31|title=Identity And Ethos|last=Radhakrishnan|first=S.|date=2007|publisher=Orient Paperbacks|isbn=978-8-12220-455-1|pages=31–32}}</ref> <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGarg1992">Garg, Dr Ganga Ram (1992). [https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113 ''Encyclopaedia of Hindu world'']. Concept Publishing. p.&nbsp;113. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788170223740|<bdi>9788170223740</bdi>]].</cite></ref> ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಶಾಸನಗಳಲ್ಲಿ ಅಭಿರರು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಜನಾಂಗಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pzgaS1wRnl8C&q=abhiras&pg=RA1-PA34|title=Ay velirs and Krsna|last=T|first=Padmaja|publisher=University of Mysore|year=2002|isbn=9788170173984|page=34}}</ref> <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGarg1992">Garg, Dr Ganga Ram (1992). [https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113 ''Encyclopaedia of Hindu world'']. Concept Publishing. p.&nbsp;113. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788170223740|<bdi>9788170223740</bdi>]].</cite></ref> [[ಕಾಶೀಪ್ರಸಾದ ಜಯಸ್ವಾಲ್|ಕೆಪಿ ಜಯಸ್ವಾಲ್]] ಪ್ರಕಾರ ಗುಜರಾತ್‌ನ ಅಭಿರುಗಳು ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅಶೋಕನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯರು ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದ ಯಾದವರ ಜನಾಂಗದವರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://books.google.com/books?id=gPAdAAAAMAAJ&q=Abhiras|title=The Glory that was Gūrjaradeśa, Volume 1|last=Mularaja solanki|year=1943|website=History|publisher=Bharathiya Vidya Bhavan|pages=30}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://archive.org/details/in.ernet.dli.2015.499265|title=Hindu Polity|last=K P Jayaswal|year=1943|website=History|publisher=Bangalore Print|pages=141}}</ref> ==ಅಹಿರ್‌ಗೆ ಸಂಪರ್ಕ== ಗಂಗಾ ರಾಮ್ ಗರ್ಗ್ ಪ್ರಕಾರ, ಆಧುನಿಕ-ದಿನದ ಅಹಿರ್ ಜಾತಿಯು ಅಭಿರಾ ಜನರ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ''ಅಹಿರ್'' ಎಂಬ ಪದವು ''ಅಭಿರಾ'' ಎಂಬ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ಪದದ [[ಪ್ರಾಕೃತ]] ರೂಪವಾಗಿದೆ. <ref name="garg">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113|title=Encyclopaedia of Hindu world|last=Garg|first=Dr Ganga Ram|publisher=Concept Publishing|year=1992|isbn=9788170223740|page=113}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGarg1992">Garg, Dr Ganga Ram (1992). [https://books.google.com/books?id=w9pmo51lRnYC&pg=PA113 ''Encyclopaedia of Hindu world'']. Concept Publishing. p.&nbsp;113. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788170223740|<bdi>9788170223740</bdi>]].</cite></ref> ''ಅಹಿರ್'', ''ಅಹರ್'' ಮತ್ತು ''ಗೌಲಿ'' ಪದಗಳು ''ಅಭಿರಾ'' ಪದದ ಪ್ರಸ್ತುತ ರೂಪಗಳಾಗಿವೆ ಎಂದು ಭಟ್ಟಾಚಾರ್ಯರು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ . <ref name="Bhattacharya1996p126">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC|title=Krishna&nbsp;— Cult in Indian Art|last=Bhattacharya|first=Sunil Kumar|publisher=M.D. Publications|year=1996|isbn=9788175330016|page=126}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFBhattacharya1996">Bhattacharya, Sunil Kumar (1996). [https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC ''Krishna&nbsp;— Cult in Indian Art'']. M.D. Publications. p.&nbsp;126. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9788175330016|<bdi>9788175330016</bdi>]].</cite></ref> ಈ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಅನೇಕ ಬರಹಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಂಬಲವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಎಂಎಸ್‌ಎ ರಾವ್ ಮತ್ತು ಇತಿಹಾಸಕಾರರಾದ ಪಿ ಎಂ ಚಂದೋರ್ಕರ್ ಮತ್ತು ಟಿ.ಪದ್ಮಜಾ ಅವರು ಅಹಿರ್‌ಗಳನ್ನು ಪ್ರಾಚೀನ ಅಭಿರರು ಮತ್ತು ಯಾದವ ಬುಡಕಟ್ಟಿನೊಂದಿಗೆ ಸಮೀಕರಿಸಲು ಶಾಸನ ಮತ್ತು ಐತಿಹಾಸಿಕ ಪುರಾವೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=GSa5blriOYcC&pg=PA47|title=Environment and Ethnicity in India, 1200–1991|last=Guha|first=Sumit|publisher=University of Cambridge|year=2006|isbn=978-0-521-02870-7|page=47}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SODZAAAAMAAJ|title=Social Movements in India|last=Rao|first=M. S. A.|publisher=Manohar|year=1978|volume=1|pages=124, 197, 210}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pzgaS1wRnl8C&pg=RA1-PA35|title=Temples of Kr̥ṣṇa in South India: History, Art, and Traditions in Tamilnāḍu|last=T.|first=Padmaja|publisher=Archaeology Dept., University of Mysore|year=2001|isbn=978-8-170-17398-4|pages=25, 34}}</ref> ==ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದಲ್ಲಿ ಪೌರಾಣಿಕ ಪಾತ್ರಗಳು== ===ದೇವಿ ಗಾಯತ್ರಿ=== [[ಚಿತ್ರ:Gayatri1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b4/Gayatri1.jpg/150px-Gayatri1.jpg|right|thumb|211x211px| [[ರಾಜಾ ರವಿ ವರ್ಮ|ರಾಜಾ ರವಿ ವರ್ಮಾ]] ಅವರಿಂದ ಗಾಯತ್ರಿ ಚಿತ್ರಣ. ದೃಷ್ಟಾಂತಗಳಲ್ಲಿ, ದೇವಿಯು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಕಮಲ|ಕಮಲದ]] ಹೂವಿನ ಮೇಲೆ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಐದು ತಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಐದು ಜೋಡಿ ಕೈಗಳೊಂದಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾಳೆ.]] [[ಗಾಯತ್ರಿ]] ಎಂಬುದು ಜನಪ್ರಿಯ ಗಾಯತ್ರಿ ಮಂತ್ರದ ವ್ಯಕ್ತಿಗತ ರೂಪವಾಗಿದೆ. ಇದು [[ವೇದ|ವೈದಿಕ]] ಪಠ್ಯಗಳ ಸ್ತೋತ್ರವಾಗಿದೆ. <ref name="brad">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=r-OYL6Khg0UC|title=Living Banaras: Hindu Religion in Cultural Context|last=Bradley|first=R. Hertel|last2=Cynthia|first2=Ann Humes|date=1993|publisher=SUNY Press|isbn=9780791413319|page=286|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022316/https://books.google.com/books?id=r-OYL6Khg0UC|archive-date=2020-10-12}}</ref> ಆಕೆಯನ್ನು ಸಾವಿತ್ರಿ ಮತ್ತು ವೇದಮಾತೆ (ವೇದಗಳ ತಾಯಿ) ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. <ref>Constance Jones, James D. Ryan (2005), ''Encyclopedia of Hinduism'', Infobase Publishing, p.167, entry "Gayatri Mantra"</ref> <ref>Roshen Dalal (2010), ''The Religions of India: A Concise Guide to Nine Major Faiths'', Penguin Books India, p.328, entry "Savitr, god"</ref> [[ಪದ್ಮ ಪುರಾಣ|ಪದ್ಮ ಪುರಾಣದ]] ಪ್ರಕಾರ ಭಗವಾನ್ [[ಇಂದ್ರ|ಇಂದ್ರನು]] ಪುಷ್ಕರದಲ್ಲಿ ನಡೆದ [[ಯಜ್ಞ|ಯಜ್ಞದಲ್ಲಿ]] ಬ್ರಹ್ಮನಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಅಭಿರಾ ಹುಡುಗಿ ಗಾಯತ್ರಿಯನ್ನು ಕರೆತಂದನು. ಯಜ್ಞದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವಳು ಬ್ರಹ್ಮನನ್ನು ವಿವಾಹವಾದಳು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ADIqAAAAYAAJ|title=Nārada Purāṇa, a Critical Study|last=Nambiar|first=K. Damodaran|publisher=All-India Kashiraj Trust, 1979|year=1979|page=145}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=1SMLAQAAMAAJ&q=gayatri+abhira|title=The Aryan Path|last=Wadia|first=Sophia|date=1969|publisher=Theosophy Company (India), Limited|language=en}}</ref> <ref name="arya rel">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=KDQqAAAAYAAJ&q=abhira|title=Religion and Philosophy of the Padma-purāṇa|last=Arya|first=Sharda|date=1988|publisher=Nag Publishers|isbn=978-81-7081-190-9|language=en}}</ref> ಬ್ರಹ್ಮನ ಮೊದಲ ಹೆಂಡತಿ ಸಾವಿತ್ರಿ ಮತ್ತು ಗಾಯತ್ರಿ ಎರಡನೆಯವಳು. ಬ್ರಹ್ಮನೊಂದಿಗಿನ ಗಾಯತ್ರಿಯ ವಿವಾಹವನ್ನು ತಿಳಿದ ಸಾವಿತ್ರಿಯು ಕೋಪಗೊಂಡಳು ಮತ್ತು ಸಮಾರಂಭದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿದ್ದ ಎಲ್ಲಾ ದೇವ-ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಶಪಿಸಿದಳು ಎಂದು ಕಥೆಗಳು ಹೇಳುತ್ತವೆ. <ref name="bulbul">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=on_ZhlB5taUC|title=The book of Devi|last=Sharma|first=Bulbul|date=2010|publisher=Penguin Books India|isbn=9780143067665|pages=72–75|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022320/https://books.google.com/books?id=on_ZhlB5taUC|archive-date=2020-10-12}}</ref> <ref name="ban">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=xhrnkdByWDIC|title=Hindu Gods and Goddesses|last=Bansal|first=Sunita Pant|date=2005|publisher=Smriti Books|isbn=9788187967729|page=23|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20160514201346/https://books.google.com/books?id=xhrnkdByWDIC|archive-date=2016-05-14}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ ಪದ್ಮ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ಸಾವಿತ್ರಿಯನ್ನು [[ಬ್ರಹ್ಮ]], [[ವಿಷ್ಣು]] ಮತ್ತು [[ಲಕ್ಷ್ಮಿ|ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಇವರು]] ಸಮಾಧಾನಪಡಿಸಿದ ನಂತರ ಅವಳು ಗಾಯತ್ರಿ ಅಭಿರಾಳನ್ನು ತನ್ನ ಸಹೋದರಿಯಾಗಿ ಸಂತೋಷದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾಳೆ. <ref name="bar">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=YlvikndgEmIC|title=Hindu Mythology, Vedic and Puranic|last=Holdrege|first=Barbara A.|date=2012|publisher=SUNY Press|isbn=9781438406954|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20200820030816/https://books.google.com/books?id=YlvikndgEmIC|archive-date=2020-08-20}}</ref> <ref name="arya rel">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=KDQqAAAAYAAJ&q=abhira|title=Religion and Philosophy of the Padma-purāṇa|last=Arya|first=Sharda|date=1988|publisher=Nag Publishers|isbn=978-81-7081-190-9|language=en}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFArya1988">Arya, Sharda (1988). [https://books.google.com/books?id=KDQqAAAAYAAJ&q=abhira ''Religion and Philosophy of the Padma-purāṇa'']. Nag Publishers. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-81-7081-190-9|<bdi>978-81-7081-190-9</bdi>]].</cite></ref> ಕೆಲವು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ, ಗಾಯತ್ರಿ ಬ್ರಹ್ಮನ ಪತ್ನಿ [[ಸರಸ್ವತಿ|ಸರಸ್ವತಿಯ]] ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?isbn=8170103215|title=Guru Granth Sahib an Advance Study|publisher=Hemkunt Press|isbn=9788170103219|page=294|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022317/https://www.google.com/search?tbo=p&tbm=bks&q=isbn:8170103215|archive-date=2020-10-12}}</ref> [[ಮತ್ಸ್ಯ ಪುರಾಣ|ಮತ್ಸ್ಯ ಪುರಾಣದ]] ಪ್ರಕಾರ, [[ಬ್ರಹ್ಮ|ಬ್ರಹ್ಮನ]] ಎಡ ಅರ್ಧವು ಸ್ತ್ರೀಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತ್ತು ಇದನ್ನು ಸರಸ್ವತಿ, ಸಾವಿತ್ರಿ ಮತ್ತು ಗಾಯತ್ರಿ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?isbn=9004158146|title=Sarasvatī, Riverine Goddess of Knowledge: From the|last=Ludvík|first=Catherine|date=2007|publisher=Brill|isbn=9789004158146|page=119|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022320/https://www.google.com/search?tbo=p&tbm=bks&q=isbn:9004158146|archive-date=2020-10-12}}</ref> [[ಕೂರ್ಮ ಪುರಾಣ|ಕೂರ್ಮ ಪುರಾಣದಲ್ಲಿ]], [[ಗೌತಮ ಮಹರ್ಷಿ|ಗೌತಮ ಋಷಿಯು]] ಗಾಯತ್ರಿ ದೇವಿಯಿಂದ ಆಶೀರ್ವದಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಇದರಿಂದ ಅವರ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ ಅಡೆತಡೆಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. [[ಸ್ಕಾಂದ ಪುರಾಣ|ಸ್ಕಂದ ಪುರಾಣವು]] ಗಾಯತ್ರಿಯು ಬ್ರಹ್ಮನ ಹೆಂಡತಿಯಾಗಿದ್ದು ಅವಳು [[ಸರಸ್ವತಿ|ಸರಸ್ವತಿಯ]] ರೂಪ ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. <ref name="vans">{{Cite book|url=https://archive.org/details/bub_gb_JpgIYbEtdQ8C|title=Researches Into the Nature and Affinity of Ancient and Hindu Mythology by Vans Kennedy|last=Kennedy|first=Vans|date=1831|publisher=Longman, Rees, Orme, Brown and Green|pages=[https://archive.org/details/bub_gb_JpgIYbEtdQ8C/page/n337 317]–324}}</ref> ಗಾಯತ್ರಿ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಸಂಹರಿಸಬಲ್ಲ ಉಗ್ರ ದೇವತೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆದಳು. [[ವರಾಹ ಪುರಾಣ]] ಮತ್ತು [[ಮಹಾಭಾರತ|ಮಹಾಭಾರತದ]] ಪ್ರಕಾರ, ಗಾಯತ್ರಿ ದೇವಿಯು ನವಮಿಯ ದಿನದಂದು ವೃತ್ರ ಮತ್ತು ನದಿಯ ವೇತ್ರಾವತಿಯ ಮಗನಾದ ವೃತಾಸುರ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ವಧಿಸಿದಳು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=N6KkDgAAQBAJ|title=Varaha Purana|last=B K Chaturvedi|date=2017|publisher=Diamond Pocket Books Pvt Ltd|isbn=9788128822261|pages=108}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=IpwlAQAAIAAJ|title=The holy Puranas Volume 2 of The Holy Puranas: Markandeya, Agni, Bhavishya, Brahmavaivarta, Linga, Varaha|last=Bibek|first=Debroy|date=2002|publisher=B.R. Pub. Corp.|isbn=9788176462969|page=519|access-date=2019-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20201012022321/https://books.google.com/books?id=IpwlAQAAIAAJ|archive-date=2020-10-12}}</ref> ===ದುರ್ಗಾ ದೇವಿ=== [[ಚಿತ್ರ:Durga_Mahisasuramardini.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f5/Durga_Mahisasuramardini.JPG/220px-Durga_Mahisasuramardini.JPG|thumb]] [[ದುರ್ಗೆ|ದುರ್ಗಾ]] [[ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ|ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ]] [[ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು|ಪ್ರಮುಖ ದೇವತೆ]] . ಆಕೆಯನ್ನು ಮಾತೃ ದೇವತೆ [[ಆದಿ ಪರಾಶಕ್ತಿ|ದೇವಿಯ]] ಪ್ರಮುಖ ಅಂಶವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ದೈವಿಕರಲ್ಲಿ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಪೂಜಿಸಲ್ಪಟ್ಟವಳು. ಅವಳು ರಕ್ಷಣೆ, ಶಕ್ತಿ, ಮಾತೃತ್ವ, ವಿನಾಶ ಮತ್ತು ಯುದ್ಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. {{Sfn|Encyclopedia Britannica|2015}} {{Sfn|David R Kinsley|1989}} {{Sfn|Charles Phillips|Michael Kerrigan|David Gould|2011}} ಅವಳ ದಂತಕಥೆಯು ಕೆಡುಕುಗಳು ಮತ್ತು ಶಾಂತಿ, ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು [[ಧರ್ಮ (ಭಾರತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ)|ಧರ್ಮಕ್ಕೆ]] ಧಕ್ಕೆ ತರುವ ರಾಕ್ಷಸ ಶಕ್ತಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟದ್ದರ ಮೇಲೆ ಒಳ್ಳೆಯದ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. {{Sfn|David R Kinsley|1989}} {{Sfn|Paul Reid-Bowen|2012}} ಹಿಂದೂ ದಂತಕಥೆಗಳು ರಾಕ್ಷಸ [[ಮಹಿಷಾಸುರ|ಮಹಿಷಾಸುರನನ್ನು]] ಕೊಲ್ಲಲು ಒಬ್ಬ ಹೆಣ್ಣು ಮಾತ್ರ ಸಾಧ್ಯ ಎಂಬ ಕಾರಣದಿಂದ ದೇವರುಗಳು ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದರು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತವೆ. ದುರ್ಗಾ ಮಾತೃತ್ವದ ಆಕೃತಿಯಂತೆ ಕಾಣುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಸಿಂಹ ಅಥವಾ ಹುಲಿಯ ಮೇಲೆ ಸವಾರಿ ಮಾಡುತ್ತಿರುವ ಸುಂದರ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿ ಅವಳನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಆಯುಧವನ್ನು ಹೊತ್ತಿರುವ ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ಸೋಲಿಸುವ ಅನೇಕ ತೋಳುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. {{Sfn|Wendy Doniger|1999}} {{Sfn|David R Kinsley|1989}} {{Sfn|Laura Amazzone|2011}} {{Sfn|Donald J LaRocca|1996}} ಇತಿಹಾಸಕಾರ ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ ಅವರು ೧೯೧೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡದಲ್ಲಿ ದುರ್ಗವು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ವಿಕಸನಗೊಂಡಿತು ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಚಂದದ ಪ್ರಕಾರ ದುರ್ಗೆಯ ಪ್ರಾಚೀನ ರೂಪವು ''[[ಹಿಮಾಲಯ]] ಮತ್ತು [[ವಿಂಧ್ಯ ಪರ್ವತಗಳು|ವಿಂಧ್ಯಗಳ]] ನಿವಾಸಿಗಳು ಪೂಜಿಸುವ ಪರ್ವತ-ದೇವತೆಯ ಸಿಂಕ್ರೆಟಿಸಮ್'' ಪರಿಣಾಮವಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧ-ದೇವತೆಯಾಗಿ ಪರಿಕಲ್ಪನೆ ಮಾಡಿದ ಅಭಿರರ ದೇವತೆಯಾಗಿದೆ. [[ವಿರಾಟ ಪರ್ವ|ವಿರಾಟ ಪರ್ವನ್ ಸ್ತುತಿ]] ಮತ್ತು [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವಿಸ್ನುಯಿಟ್]] ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ, ದೇವಿಯನ್ನು ಮಹಾಮಾಯಾ ಅಥವಾ [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿನ]] ಯೋಗನಿದ್ರಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವು ಆಕೆಯ ಅಭಿರಾ ಅಥವಾ ಗೋಪಾ ಮೂಲವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಸೂಚಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L4bXAAAAMAAJ&q=parvan+stuti|title=Durga As Mahisasuramardini|last=Aiyar|first=Indira S.|publisher=Gyan Publishing House, 1997|year=1997|isbn=9788121205108|page=217}}</ref> ದುರ್ಗಾ ನಂತರ ಕಾಳಿಯಾಗಿ ಎಲ್ಲಾ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಸಮಯದ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವವಾಗಿ ರೂಪಾಂತರಗೊಂಡಳು, ಆದರೆ ಆಕೆಯ ಅಂಶಗಳು [[ಸಂಸಾರ]] ( [[ಶಕ್ತಿ (ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮ)|ಪುನರ್ಜನ್ಮಗಳ]] ಚಕ್ರ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿತವಾದ ಆದಿಸ್ವರೂಪದ ಶಕ್ತಿಯಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿದವು ಮತ್ತು ಈ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ವೈದಿಕ ಧರ್ಮದ ತಳಹದಿಯ ಮೇಲೆ ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|June McDaniel|2004}} ಕ್ರಿ.ಶ. ೬ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ [[ಮೌಖರಿ|ಸಿದ್ಧಮಾತೃಕಾ]] ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿನ ಶಾಸನಗಳು, ಮಹಿಷಾಸುರನ ಮೇಲೆ ಆಕೆಯ ವಿಜಯವನ್ನು ಮೌಖರಿ ಯುಗದ ನಾಗಾರ್ಜುನಿ ಬೆಟ್ಟದ ಗುಹೆಯು ಈ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=t-4RDAAAQBAJ|title=Indian Epigraphy: A Guide to the Study of Inscriptions in Sanskrit, Prakrit, and the Other Indo-Aryan Languages|last=Richard Salomon|publisher=Oxford University Press|year=1998|isbn=978-0-19-509984-3|pages=200–201}}</ref> == ಕೊಂಕಣದ ಆಡಳಿತ == ೨೦೩ ರಿಂದ ೨೭೦ ರವರೆಗೆ ಅಭಿರರು ಇಡೀ ಡೆಕ್ಕನ್ ಪ್ರಸ್ಥಭೂಮಿಯನ್ನು ಪರಮಾಧಿಕಾರವಾಗಿ ಆಳಿದರು. ಅಭಿರರು ಶಾತವಾಹನರ ನಂತರ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಾದರು. <ref name="India1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=sk1mAAAAMAAJ|title=The Journal of the Numismatic Society of India|last=Numismatic Society of India|publisher=the University of Michigan|year=1991|volume=53|pages=91–95}}</ref> == ಜುನಾಗಢದ ಆಳ್ವಿಕೆ == [[ಚಿತ್ರ:Uparkot_Fort_19_Clicked_by_Hariom_Raval.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7a/Uparkot_Fort_19_Clicked_by_Hariom_Raval.jpg/220px-Uparkot_Fort_19_Clicked_by_Hariom_Raval.jpg|right|thumb| ಉಪರ್ಕೋಟ್ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಚುಡಾಸಮ ದೊರೆ ಗ್ರಹರಿಪು ಮರುಶೋಧಿಸಿದ್ದಾನೆ]] ಮೂಲತಃ ಸಿಂಧ್‌ನ ಅಭಿರ ವಂಶದ ಚುಡಸಾಮ ರಾಜವಂಶವು ಕ್ರಿ.ಶ.೮೭೫ ರಿಂದ [[ಜುನಾಗಢ|ಜುನಾಗಢದ]] ಸುತ್ತಲೂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಬೀರಿತು. ಅವರು ತಮ್ಮ ರಾಜ ರಾ ಚೂಡಾ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಗಿರ್ನಾರ್|ಗಿರ್ನಾರ್‌ಗೆ]] ಸಮೀಪವಿರುವ ವಂತಲಿ (ಪ್ರಾಚೀನ ವಾಮನಸ್ಥಲಿ) ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮನ್ನು ತಾವು ಬಲಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2eIcAAAAMAAJ|title=Junagadh|last=Rajan|first=K. V. Soundara|publisher=Archaeological Survey of India, 1985|year=1985|page=10}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Wk4_ICH_g1EC&pg=PA344|title=Ancient Indian History and Civilization|last=Sailendra Nath Sen|date=1 January 1999|publisher=New Age International|isbn=978-81-224-1198-0|pages=344|access-date=3 January 2011}}</ref> ಚೂಡಾಸಮ ರಾಜಕುಮಾರನು ಗ್ರಹರಿಪು ಶೈಲಿಯ ಮತ್ತು ಜುನಾಗಢದ ಬಳಿಯ ವಂತಲಿಯಲ್ಲಿ ಆಳ್ವಿಕೆ ನಡೆಸುತ್ತಿರುವುದನ್ನು ಹೇಮಚಂದ್ರನ ದ್ಯಾಶ್ರಯ-ಕಾವ್ಯದಲ್ಲಿ ಅಭಿರ ಮತ್ತು ಯಾದವ ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FoT6gPrbTp8C&pg=PA25|title=The Tribes and Castes of Bombay, Volume 1|last=Reginald Edward Enthoven|publisher=Asian Educational Services|year=1990|isbn=9788120606302|page=25}}</ref> == ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ಅಭಿರರು == [[ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತ|ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತನ]] ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ (ಸುಮಾರು ೩೫೦), ಅಭಿರರು [[ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಗುಪ್ತ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ]] ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿಯಲ್ಲಿ ರಜಪೂತಾನ ಮತ್ತು ಮಾಳವದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನೇಶ್ಚಂದ್ರ ಸಿರ್ಕಾರ್ ಅವರ ಮೂಲ ವಾಸಸ್ಥಾನವು ಹೆರಾತ್ ಮತ್ತು [[ಕಂದಹಾರ್]] ನಡುವಿನ ಅಭಿರಾವನ ಪ್ರದೇಶವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೂ ಇದು ವಿವಾದಾಸ್ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name="google10">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=fWVZWjNAcAgC&pg=PA87|title=A political history of the imperial Guptas: from Gupta to Skandagupta|last=Sharma|first=Tej Ram|publisher=Concept Publishing Company|year=1989|isbn=978-81-7022-251-4|page=87}}</ref> ನಂತರದ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು [[ರಾಜಸ್ಥಾನ|ರಾಜಸ್ಥಾನವನ್ನು]] ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು ಎಂಬುದು [[ಹಿಂದೂ ಮಾಸಗಳು|ಸಂವತ್]] ೯೧೮ ರ [[ಜೋಧಪುರ್|ಜೋಧ್‌ಪುರ]] ಶಾಸನದಿಂದ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ, ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಅಭಿರಾ ಜನರು ತಮ್ಮ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ನಡವಳಿಕೆಯಿಂದಾಗಿ ತಮ್ಮ ನೆರೆಹೊರೆಯವರಿಗೆ ಭಯಭೀತರಾಗಿದ್ದರು. <ref name="google10" /> ರಜಪೂತನ ಅಭಿರರು ಗಟ್ಟಿಮುಟ್ಟಾದ ಮತ್ತು [[ಮ್ಲೇಚ್ಛ|ಮ್ಲೇಚ್ಚರೆಂದು]] ಪರಿಗಣಿಸಲ್ಪಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ವಿರೋಧಿ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು. ಇದರಿಂದ ಪ್ರಾಣ, ಆಸ್ತಿ ಅಸುರಕ್ಷಿತವಾದವು. ಪಾರ್ಗಿಟರ್  ವೃಷ್ಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಧಕರು, [[ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧ|ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದ]] ನಂತರ ದ್ವಾರಕಾ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತಮ್ಮ ಪಶ್ಚಿಮದ ಮನೆಯಿಂದ ಉತ್ತರದ ಕಡೆಗೆ ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವರನ್ನು ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಅಸಭ್ಯ ಅಭಿರರು ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಿ ಸೋಲಿಸಿದರು ಎಂದು ಪೌರಾಣಿಕ ಸಂಪ್ರದಾಯವು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FQx5a48dzlYC|title=Ancient cities and towns of Rajasthan: a study of culture and civilization|last=Jain|first=Kailash Chand|publisher=Motilal Banarsidass|year=1972|isbn=9788120806696}}</ref> ಅವರು [[ದುರ್ಯೋಧನ]] <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Aqo4AAAAIAAJ&q=Abhira+warriors|title=Man in India – Google Books|date=17 July 2007}}</ref> <ref>Man in India, Volume 54-page-39</ref> ಮತ್ತು [[ಕೌರವರು|ಕೌರವರ]] ಬೆಂಬಲಿಗರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ, <ref>Ancient Nepal</ref> ಅಭಿರ್, ಗೋಪ, ಗೋಪಾಲ್ <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=WrAwAAAAMAAJ&q=The+Abhiras+and+Gopalas+are+synonymous|title=Ancient Nepal – D. R. Regmi, Nepal Institute of Asian Studies – Google Books|last=Regmi|first=D. R.|date=1 December 1973}}</ref> ಮತ್ತು ಯಾದವರು ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಪದಗಳಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=43Fzt-G_-XYC&q=great+abhiras&pg=PA3|title=Encyclopaedia of ancient Indian ... – Subodh Kapoor – Google Books|last=Kapoor|first=Subodh|year=2002|isbn=9788177552980}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tZAiAAAAMAAJ&q=abhiras+looted+arjuna|title=Social movements and social ... – M. S. A. Rao – Google Books|last=Rao|first=M. S. A.|date=14 December 2006|isbn=9780333902554}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=tZAiAAAAMAAJ&q=Kauravas|title=Social movements and social ... – M. S. A. Rao – Google Books|last=Rao|first=M. S. A.|date=14 December 2006|isbn=9780333902554}}</ref> ಅವರು ಮಹಾಭಾರತದ ಯುದ್ಧದ ನಾಯಕನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶ್ರೀಕೃಷ್ಣನ ಕುಟುಂಬದ ಸದಸ್ಯರ ಗುರುತನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದಾಗ ಅವನನ್ನು ಉಳಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QJNHAAAAMAAJ&q=looted+the+train+of+Arjuna%2C|title=Yadavas through the ages, from ... – J. N. Singh Yadav – Google Books|last=Singh Yadav|first=J. N.|date=28 August 2007|isbn=9788185616032}}</ref> [[ಕೃಷ್ಣ|ಕೃಷ್ಣನು]] ದುರ್ಯೋಧನನಿಗೆ ತಾನು ಅರ್ಜುನನ ಕಡೆ ಸೇರಿದಾಗ ಅವನ ಬೆಂಬಲಕ್ಕೆ ಹೋರಾಡಲು ನೀಡಿದ ಗೋಪರು ಬೇರಾರೂ ಅಲ್ಲ, ಅವರೇ [[ಯಾದವ|ಯಾದವರು]], ಅವರು ಅಭೀರರೂ ಆಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=CGMqAQAAIAAJ&q=Gopas%2C+whom+Krishna|title=Man in India – Google Books|year=1974}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oFHRAAAAMAAJ&q=abhiras|title=Ethnic history of Gujarat – Popatlal Govindlal Shah – Google Books|last=Shah|first=Popatlal Govindlal|date=13 February 2009}}</ref> <ref>Ethnic history of Gujarat</ref> ಅಭಿರರನ್ನು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ|ವ್ರತ ಕ್ಷತ್ರಿಯರೆಂದು]] ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಭಿರರು ರಾಜಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ನಿಲ್ಲಲಿಲ್ಲ. ಅವರ ಕೆಲವು ಕುಲಗಳು ದಕ್ಷಿಣ ಮತ್ತು ಪಶ್ಚಿಮಕ್ಕೆ [[ಸೌರಾಷ್ಟ್ರ]] ಮತ್ತು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರವನ್ನು]] ತಲುಪಿ [[ಶಾತವಾಹನರು|ಶಾತವಾಹನ ರಾಜವಂಶ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಪರು|ಪಶ್ಚಿಮ ಸತ್ರಾಪ್‌ಗಳ]] ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆಯನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite book|url=https://archive.org/details/in.gov.ignca.58846|title=Haryana: studies in history and culture|publisher=Kurukshetra University|year=1968|page=[https://archive.org/details/in.gov.ignca.58846/page/n68 44]}}</ref> ಮರಾಠಾ ದೇಶದ ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಮತ್ತು ಅಭಿರ ರಾಜ ಈಶ್ವರಸೇನನ ಒಂಬತ್ತನೇ ವರ್ಷದ ಶಾಸನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು . <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=SyyNIL7Ug2kC&pg=PA10|title=Krishna-cult in Indian art|last=Bhattacharya|first=Sunil Kumar|publisher=M.D. Publications Pvt. Ltd.|year=1996|isbn=978-81-7533-001-6|page=10}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=OswUZtL1_CUC&pg=PA143|title=Vakataka&nbsp;– Gupta Age Circa 200–550 AD|last=Majumdar|first=Ramesh Chandra|last2=Altekar|first2=Anant Sadashiv|publisher=Motilal Banarsidass|year=1967|isbn=978-81-208-0026-7|page=143}}</ref> == ನೇಪಾಳದ ಆಡಳಿತ == ಅಹಿರ್ ರಾಜವಂಶವು ಇಂದಿನ ನೇಪಾಳದಲ್ಲಿ ೧೨ ನೇ ಶತಮಾನದ ಪೂರ್ವದ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಆಳಿತು. ಪ್ರಾಚೀನ ಗೋಪಾಲ ರಾಜವಂಶದ ವಂಶಾವಳಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ಸುಮಾರು ೧೩೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಸಂಕಲಿಸಲಾದ ಗೋಪಾಲರಾಜ್ವಂಶಾವಳಿಯ ಪ್ರಕಾರ, ನೇಪಾಳವನ್ನು ನೇಪಾಳದ ಅಭಿರಾಸ್ನ ಸಂಸ್ಥಾಪಕ ನೇಪಾ ಗೋಪಾಲಕನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಖಾತೆಯಲ್ಲಿ, ತನಿಖೆಯ ನಂತರ ಪಶುಪತಿನಾಥನ ಜ್ಯೋತಿರ್ಲಿಂಗವನ್ನು ಪತ್ತೆ ಮಾಡಿದ ನೆಪವು ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಹಾಲು ನೀಡಿದ ಹಸುವಿನ ಹೆಸರನ್ನೂ ನೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == [[ವರ್ಗ:ಇತಿಹಾಸ]] 1ug3znfijcyt7awylipiv245w3nwwkg 0 144090 1113589 1110985 2022-08-13T05:50:23Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಇತಿಹಾಸ */ wikitext text/x-wiki   [[ಚಿತ್ರ:Picsart (software company) logo.svg|200px|thumb|right|ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಒಂದು [[ಮಿಯಾಮಿ|ಮಿಯಾಮಿ, ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] - ಆಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೃಜನಶೀಲ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಂಪಾದನೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸಲು, ಲೇಯರ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೆಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತರ್ ಜಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಜನಪ್ರಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೧೮೦ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ೧ ಬಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಈ ಕಂಪನಿಯು ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=Photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion|date=April 20, 2016|website=Silicon Valley Business Journal|access-date=October 8, 2020}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಉದ್ಯಮಿ ಹೊವಾನ್ನೆಸ್ ಅವೊಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ರಾದ ಅರ್ಟವಾಜ್ಡ್ ಮೆಹ್ರಾಬ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಮೈಕೇಲ್ ವರ್ದನ್ಯನ್ ಎಂಬವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.newsgaze.com/picsart-gold/|title=Picsart Gold – Super Advanced Photo Editor App|date=April 24, 2020|website=Newsgaze|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಇದರ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅದ್ವಿತೀಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಜನರು ತಮ್ಮ ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಫೋಟೋ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.fastcompany.com/3008477/finding-art-building-business/|title=Finding The Art In Building A Business|date=April 18, 2013|website=[[Fast Company (magazine)|Fast Company]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಐಒಎಸ್ ಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಐಫೋನ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಇದು ಐಪ್ಯಾಡ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://appadvice.com/appnn/2013/01/appadvice-app-of-the-week-for-january-7-2013|title=AppAdvice App of the Week for January 7 2013|date=January 7, 2013|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ೨೦೧೩ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಂಪಾದಕ ವಿಂಡೋಸ್ ಫೋನ್‌ಗೆ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-photo-editor-windows-81-hidden-gems|title=Picsart photo editor jumps from Phone to Windows 8.1 and wins our affection|date=June 25, 2014|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ವಿಂಡೋಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-expands-its-windows-phone-8-availability|title=Picsart expands its Windows Phone 8 availability|date=January 7, 2014|website=Windows Central|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸಾರ್ಟ್ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಐಒಎಸ್ ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ೨೫೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. <ref name="fortune1">{{Cite web|url=http://fortune.com/2015/04/13/picsart-raises-15-million|title=Picsart, a mobile photo-editing app, to raise $15 million|date=April 13, 2015|website=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೭೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=San Francisco-based photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion - Silicon Valley Business Journal|date=April 20, 2016|website=[[American City Business Journals|Silicon Valley/San Jose Business Journal]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ರಿಮಿ‍ಕ್ಸ್ ಚಾಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರು ನೇರವಾಗಿ ಅಥವಾ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-adds-remix-chat|title=Edit. Share. Repeat. Picsart adds new chat feature to encourage remixing photos|date=February 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಬಳಕೆದಾರರ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ಕಸ್ಟಮ್ ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ೯೦ ಮಿಲಿಯನ್ ತಲುಪಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> <ref name="editors">{{Cite web|url=https://editorsmodapk.com/how-to-make-a-sticker-on-picsart/|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=Feb 21, 2022|website=Editors Mod Apk|access-date=July 17, 2022}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ರಷ್ಯಾದ ಸೂಪರ್ ಮಾಡೆಲ್ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ನಟಾಲಿಯಾ ವೊಡಿಯಾನೋವಾ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.musttechnews.com/natalia-vodianova-picsart-head-aspiration/|title=Natalia Vodianova Joins Picsart As The Head Of Aspiration|date=June 22, 2017|website=MustTechNews|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ೧೦೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಾಹಕ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://social.techcrunch.com/2019/03/20/picsart-china/|title=Picsart hits 130 million MAUs as Chinese flock to its photo-editing app|date=March 20, 2019|website=TechCrunch|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಸೆನ್ಸಾರ್ ಟವರ್‌ನಿಂದ [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], ಸ್ನಾಪ್ ಚಾಟ್ ಮತ್ತು [[ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌|ಯುಟೂಬ್]] ನಂತರ #೪ ಟಾಪ್ ಗಳಿಕೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಎಂದು ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sensortower.com/blog/top-grossing-photo-and-video-apps-worldwide-q2-2019|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=August 2, 2019|website=Sensor Tower|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಮೇರಿಕನ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಅರ್ಮೇನಿಯಾದೊಂದಿಗೆ [[ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ]] ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://mirrorspectator.com/2020/01/09/aua-and-picsart-announce-the-launch-of-the-ai-lab/|title=AUA and Picsart Announce the Launch of the AI Lab|date=January 9, 2020|website=The Armenian Mirror-Spectator|language=en-US|access-date=October 23, 2019}}</ref> ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲು ಈ ಸೌಲಭ್ಯವು ಅಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅದರ ಮೊದಲ ಸ್ವಾಧೀನತೆಯಾದ D'efekt ಮೋಷನ್-ಆಧಾರಿತ ವೀಡಿಯೊ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://atlantabusinessjournal.com/picsart-to-acquire-video-effects-startup-defekt/|title=Picsart To Acquire Video Effects Startup D'efekt|date=July 27, 2020|website=Atlanta Business Journal|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ೧ ಬಿಲಿಯನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://johnkoetsier.com/what-does-acquiring-1-billion-users-teach-you-about-mobile-user-retention/|title=What does acquiring 1 billion users teach you about mobile user retention?|date=August 1, 2020|website=John Koetsier|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೬, ೨೦೨೧ ರಂದು, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಿಇಒ ಅವೊಯಾನ್ ಕಂಪನಿಯು ಸಾಫ್ಟ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸಿಕ್ವೊಯಾ, ಜಿ ಸ್ಕ್ವೇರ್ಡ್, ಟ್ರೈಬ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್, ಗ್ರಾಫ್ ವೆಂಚರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಗುಲರ್ ಗಫ್ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯಿಂದ $೧.೫ ಶತಕೋಟಿ ಮೌಲ್ಯದ ಕಂಪನಿಯ ಮೌಲ್ಯದೊಂದಿಗೆ $೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಸಿರೀಸ್ ಸಿ ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಅರ್ಮೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮೊದಲ ಟೆಕ್ ಯುನಿಕಾರ್ನ್ . <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್‍ನ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಭಾಗವಾದ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಲು ಕಲಿಕಾ ವೇದಿಕೆಯಾದ ಕೋಡ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanfrancisco/news/2022/02/02/sfbt-digest-wednesday-sobrato-usf-divcowest-paypal.html|title=Wednesday Digest: USF's biggest gift ever; S.F. developer buys Berkeley apartments|date=February 2, 2022|website=San Francisco Business Times|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಡೆವಲಪರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಎಂಬ ಹೊಸ ಎ ಪಿ ಐ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಪಾಲುದಾರರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2022/02/09/picsart-brings-its-creative-tools-to-developers-with-new-api/|title=Picsart brings its creative tools to developers with new API|date=February 9, 2022|website=Techcrunch|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> == ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೪ ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳು ಮತ್ತು ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳ ಒಂದು ಸೆಟ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ. ನಾಲ್ಕು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಇಂತಿವೆ: * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಸಂಪಾದಕ - ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಏಕೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಫಿಲ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಸಾಧನಗಳೊಂದಿಗೆ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಬಳಸಲು ಉಚಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಗ್ರಾಫಿಕ್ ಅಂಶಗಳ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಖರೀದಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಆನಿಮೇಟರ್ - ಕಾರ್ಟೂನ್ ವೀಡಿಯೊಗಳು, ಜಿಐಎಫ಼್ಎಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಮೇಷನ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುವ ಅನಿಮೇಷನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. <ref>{{Cite web|url=https://www.techrepublic.com/article/here-are-the-top-9-google-play-apps-of-2017-for-enterprise-use/|title=Here are the top 9 Google Play apps of 2017 for enterprise use|date=October 5, 2016|website=TechRepublic|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ಆರ್ಟ್ ಕಲರ್ - ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪೇಂಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ <ref>{{Cite web|url=https://nerdschalk.com/picsart-color-paint-app-update-brings-improved-video-export-brush-previews-and-support-for-more-languages/|title=Picsart Color Paint app update brings improved video export, brush previews and support for more languages|date=March 7, 2017|website=Nerds Chalk|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಮೇಕರ್ - ಅನಿಮೇಟೆಡ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಜನರೇಟರ್ <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಐಒಎಸ್, ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ , ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ವಿಂಡೋಸ್ ಮೊಬೈಲ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/tech/columnist/talkingtech/2014/03/01/talking-tech-picsart-studio-app-review/5826921/|title=Scribble on your pics with versatile Picsart photo editor|last=Graham|first=Jefferson|date=March 1, 2014|website=USA Today|publisher=USA Today|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಪಿಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ನ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಂತೆಯೇ ಅದೇ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಆದರೆ ವಿಂಡೋಸ್ ೮.೧ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪಿಸಿ ಗಳಲ್ಲಿ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.winbeta.org/news/picsart-excellent-photo-editing-app-windows-81|title=Picsart is an excellent and popular photo editing app for Windows 8.1|last=Saleem|first=Hammad|date=November 30, 2001|website=WinBeta|publisher=WinBeta|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂತರ್ನಿರ್ಮಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಕಾಮೆಂಟ್ ಮಾಡಲು, ಮೆಚ್ಚಿನವುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಇತರರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone "Picsart (for iPhone) Review"]. ''PC Mag''. October 5, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> == ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಮಿಯಾಮಿಯಲ್ಲಿದೆ. <ref name="biz1">{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/southflorida/news/2022/02/24/picsart-moves-hq-san-francisco-to-miami.html|title=Picsart moves corporate headquarters to Miami Beach as part of global expansion|last=Portero|first=Ashley|date=February 24, 2022|website=South Florida Business Journal|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ಅರ್ಮೇನಿಯಾದ ಯೆರೆವಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಬೀಜಿಂಗ್, ಮಾಸ್ಕೋ, ಟೋಕಿಯೋ, ಲಾಸ್ ಎಂಜಲೀಸ್, ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋ, ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು, ಭಾರತ. <ref name="armen1">{{Cite web|url=https://armenpress.am/eng/news/1023175.html|title=Armenian businesses record success on international level|date=July 27, 2020|website=Armen Press|access-date=April 22, 2022}}</ref> <ref name="biz1" /> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಅಂದಿನ ೩೬೦ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ೭೦ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಜನರು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/ "Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs"]. ''[[ಟೆಕ್ಕ್ರಂಚ್|TechCrunch]]''. October 31, 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== l9uner11qhgl44cfmiph4k6jizg4qz2 1113590 1113589 2022-08-13T05:51:01Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Picsart (software company) logo.svg|300px|thumb|right|ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಒಂದು [[ಮಿಯಾಮಿ|ಮಿಯಾಮಿ, ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] - ಆಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೃಜನಶೀಲ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಂಪಾದನೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸಲು, ಲೇಯರ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೆಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತರ್ ಜಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಜನಪ್ರಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೧೮೦ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ೧ ಬಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಈ ಕಂಪನಿಯು ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=Photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion|date=April 20, 2016|website=Silicon Valley Business Journal|access-date=October 8, 2020}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಉದ್ಯಮಿ ಹೊವಾನ್ನೆಸ್ ಅವೊಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ರಾದ ಅರ್ಟವಾಜ್ಡ್ ಮೆಹ್ರಾಬ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಮೈಕೇಲ್ ವರ್ದನ್ಯನ್ ಎಂಬವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.newsgaze.com/picsart-gold/|title=Picsart Gold – Super Advanced Photo Editor App|date=April 24, 2020|website=Newsgaze|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಇದರ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅದ್ವಿತೀಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಜನರು ತಮ್ಮ ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಫೋಟೋ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.fastcompany.com/3008477/finding-art-building-business/|title=Finding The Art In Building A Business|date=April 18, 2013|website=[[Fast Company (magazine)|Fast Company]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಐಒಎಸ್ ಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಐಫೋನ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಇದು ಐಪ್ಯಾಡ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://appadvice.com/appnn/2013/01/appadvice-app-of-the-week-for-january-7-2013|title=AppAdvice App of the Week for January 7 2013|date=January 7, 2013|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ೨೦೧೩ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಂಪಾದಕ ವಿಂಡೋಸ್ ಫೋನ್‌ಗೆ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-photo-editor-windows-81-hidden-gems|title=Picsart photo editor jumps from Phone to Windows 8.1 and wins our affection|date=June 25, 2014|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ವಿಂಡೋಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-expands-its-windows-phone-8-availability|title=Picsart expands its Windows Phone 8 availability|date=January 7, 2014|website=Windows Central|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸಾರ್ಟ್ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಐಒಎಸ್ ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ೨೫೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. <ref name="fortune1">{{Cite web|url=http://fortune.com/2015/04/13/picsart-raises-15-million|title=Picsart, a mobile photo-editing app, to raise $15 million|date=April 13, 2015|website=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೭೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=San Francisco-based photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion - Silicon Valley Business Journal|date=April 20, 2016|website=[[American City Business Journals|Silicon Valley/San Jose Business Journal]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ರಿಮಿ‍ಕ್ಸ್ ಚಾಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರು ನೇರವಾಗಿ ಅಥವಾ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-adds-remix-chat|title=Edit. Share. Repeat. Picsart adds new chat feature to encourage remixing photos|date=February 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಬಳಕೆದಾರರ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ಕಸ್ಟಮ್ ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ೯೦ ಮಿಲಿಯನ್ ತಲುಪಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> <ref name="editors">{{Cite web|url=https://editorsmodapk.com/how-to-make-a-sticker-on-picsart/|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=Feb 21, 2022|website=Editors Mod Apk|access-date=July 17, 2022}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ರಷ್ಯಾದ ಸೂಪರ್ ಮಾಡೆಲ್ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ನಟಾಲಿಯಾ ವೊಡಿಯಾನೋವಾ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.musttechnews.com/natalia-vodianova-picsart-head-aspiration/|title=Natalia Vodianova Joins Picsart As The Head Of Aspiration|date=June 22, 2017|website=MustTechNews|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ೧೦೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಾಹಕ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://social.techcrunch.com/2019/03/20/picsart-china/|title=Picsart hits 130 million MAUs as Chinese flock to its photo-editing app|date=March 20, 2019|website=TechCrunch|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಸೆನ್ಸಾರ್ ಟವರ್‌ನಿಂದ [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], ಸ್ನಾಪ್ ಚಾಟ್ ಮತ್ತು [[ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌|ಯುಟೂಬ್]] ನಂತರ #೪ ಟಾಪ್ ಗಳಿಕೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಎಂದು ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sensortower.com/blog/top-grossing-photo-and-video-apps-worldwide-q2-2019|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=August 2, 2019|website=Sensor Tower|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಮೇರಿಕನ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಅರ್ಮೇನಿಯಾದೊಂದಿಗೆ [[ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ]] ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://mirrorspectator.com/2020/01/09/aua-and-picsart-announce-the-launch-of-the-ai-lab/|title=AUA and Picsart Announce the Launch of the AI Lab|date=January 9, 2020|website=The Armenian Mirror-Spectator|language=en-US|access-date=October 23, 2019}}</ref> ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲು ಈ ಸೌಲಭ್ಯವು ಅಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅದರ ಮೊದಲ ಸ್ವಾಧೀನತೆಯಾದ D'efekt ಮೋಷನ್-ಆಧಾರಿತ ವೀಡಿಯೊ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://atlantabusinessjournal.com/picsart-to-acquire-video-effects-startup-defekt/|title=Picsart To Acquire Video Effects Startup D'efekt|date=July 27, 2020|website=Atlanta Business Journal|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ೧ ಬಿಲಿಯನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://johnkoetsier.com/what-does-acquiring-1-billion-users-teach-you-about-mobile-user-retention/|title=What does acquiring 1 billion users teach you about mobile user retention?|date=August 1, 2020|website=John Koetsier|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೬, ೨೦೨೧ ರಂದು, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಿಇಒ ಅವೊಯಾನ್ ಕಂಪನಿಯು ಸಾಫ್ಟ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸಿಕ್ವೊಯಾ, ಜಿ ಸ್ಕ್ವೇರ್ಡ್, ಟ್ರೈಬ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್, ಗ್ರಾಫ್ ವೆಂಚರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಗುಲರ್ ಗಫ್ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯಿಂದ $೧.೫ ಶತಕೋಟಿ ಮೌಲ್ಯದ ಕಂಪನಿಯ ಮೌಲ್ಯದೊಂದಿಗೆ $೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಸಿರೀಸ್ ಸಿ ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಅರ್ಮೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮೊದಲ ಟೆಕ್ ಯುನಿಕಾರ್ನ್ . <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್‍ನ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಭಾಗವಾದ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಲು ಕಲಿಕಾ ವೇದಿಕೆಯಾದ ಕೋಡ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanfrancisco/news/2022/02/02/sfbt-digest-wednesday-sobrato-usf-divcowest-paypal.html|title=Wednesday Digest: USF's biggest gift ever; S.F. developer buys Berkeley apartments|date=February 2, 2022|website=San Francisco Business Times|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಡೆವಲಪರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಎಂಬ ಹೊಸ ಎ ಪಿ ಐ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಪಾಲುದಾರರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2022/02/09/picsart-brings-its-creative-tools-to-developers-with-new-api/|title=Picsart brings its creative tools to developers with new API|date=February 9, 2022|website=Techcrunch|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> == ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೪ ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳು ಮತ್ತು ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳ ಒಂದು ಸೆಟ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ. ನಾಲ್ಕು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಇಂತಿವೆ: * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಸಂಪಾದಕ - ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಏಕೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಫಿಲ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಸಾಧನಗಳೊಂದಿಗೆ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಬಳಸಲು ಉಚಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಗ್ರಾಫಿಕ್ ಅಂಶಗಳ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಖರೀದಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಆನಿಮೇಟರ್ - ಕಾರ್ಟೂನ್ ವೀಡಿಯೊಗಳು, ಜಿಐಎಫ಼್ಎಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಮೇಷನ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುವ ಅನಿಮೇಷನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. <ref>{{Cite web|url=https://www.techrepublic.com/article/here-are-the-top-9-google-play-apps-of-2017-for-enterprise-use/|title=Here are the top 9 Google Play apps of 2017 for enterprise use|date=October 5, 2016|website=TechRepublic|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ಆರ್ಟ್ ಕಲರ್ - ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪೇಂಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ <ref>{{Cite web|url=https://nerdschalk.com/picsart-color-paint-app-update-brings-improved-video-export-brush-previews-and-support-for-more-languages/|title=Picsart Color Paint app update brings improved video export, brush previews and support for more languages|date=March 7, 2017|website=Nerds Chalk|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಮೇಕರ್ - ಅನಿಮೇಟೆಡ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಜನರೇಟರ್ <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಐಒಎಸ್, ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ , ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ವಿಂಡೋಸ್ ಮೊಬೈಲ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/tech/columnist/talkingtech/2014/03/01/talking-tech-picsart-studio-app-review/5826921/|title=Scribble on your pics with versatile Picsart photo editor|last=Graham|first=Jefferson|date=March 1, 2014|website=USA Today|publisher=USA Today|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಪಿಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ನ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಂತೆಯೇ ಅದೇ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಆದರೆ ವಿಂಡೋಸ್ ೮.೧ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪಿಸಿ ಗಳಲ್ಲಿ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.winbeta.org/news/picsart-excellent-photo-editing-app-windows-81|title=Picsart is an excellent and popular photo editing app for Windows 8.1|last=Saleem|first=Hammad|date=November 30, 2001|website=WinBeta|publisher=WinBeta|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂತರ್ನಿರ್ಮಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಕಾಮೆಂಟ್ ಮಾಡಲು, ಮೆಚ್ಚಿನವುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಇತರರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone "Picsart (for iPhone) Review"]. ''PC Mag''. October 5, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> == ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಮಿಯಾಮಿಯಲ್ಲಿದೆ. <ref name="biz1">{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/southflorida/news/2022/02/24/picsart-moves-hq-san-francisco-to-miami.html|title=Picsart moves corporate headquarters to Miami Beach as part of global expansion|last=Portero|first=Ashley|date=February 24, 2022|website=South Florida Business Journal|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ಅರ್ಮೇನಿಯಾದ ಯೆರೆವಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ.ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಬೀಜಿಂಗ್, ಮಾಸ್ಕೋ, ಟೋಕಿಯೋ, ಲಾಸ್ ಎಂಜಲೀಸ್, ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋ, ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು, ಭಾರತ. <ref name="armen1">{{Cite web|url=https://armenpress.am/eng/news/1023175.html|title=Armenian businesses record success on international level|date=July 27, 2020|website=Armen Press|access-date=April 22, 2022}}</ref> <ref name="biz1" /> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಅಂದಿನ ೩೬೦ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ೭೦ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಜನರು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/ "Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs"]. ''[[ಟೆಕ್ಕ್ರಂಚ್|TechCrunch]]''. October 31, 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== 6275e3pacx2myq564m0rh1625u2hpwt 1113591 1113590 2022-08-13T05:51:31Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ */ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Picsart (software company) logo.svg|300px|thumb|right|ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಒಂದು [[ಮಿಯಾಮಿ|ಮಿಯಾಮಿ, ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] - ಆಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೃಜನಶೀಲ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಂಪಾದನೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸಲು, ಲೇಯರ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೆಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತರ್ ಜಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಜನಪ್ರಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೧೮೦ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ೧ ಬಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಈ ಕಂಪನಿಯು ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=Photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion|date=April 20, 2016|website=Silicon Valley Business Journal|access-date=October 8, 2020}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಉದ್ಯಮಿ ಹೊವಾನ್ನೆಸ್ ಅವೊಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ರಾದ ಅರ್ಟವಾಜ್ಡ್ ಮೆಹ್ರಾಬ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಮೈಕೇಲ್ ವರ್ದನ್ಯನ್ ಎಂಬವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.newsgaze.com/picsart-gold/|title=Picsart Gold – Super Advanced Photo Editor App|date=April 24, 2020|website=Newsgaze|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಇದರ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅದ್ವಿತೀಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಜನರು ತಮ್ಮ ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಫೋಟೋ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.fastcompany.com/3008477/finding-art-building-business/|title=Finding The Art In Building A Business|date=April 18, 2013|website=[[Fast Company (magazine)|Fast Company]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಐಒಎಸ್ ಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಐಫೋನ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಇದು ಐಪ್ಯಾಡ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://appadvice.com/appnn/2013/01/appadvice-app-of-the-week-for-january-7-2013|title=AppAdvice App of the Week for January 7 2013|date=January 7, 2013|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ೨೦೧೩ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಂಪಾದಕ ವಿಂಡೋಸ್ ಫೋನ್‌ಗೆ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-photo-editor-windows-81-hidden-gems|title=Picsart photo editor jumps from Phone to Windows 8.1 and wins our affection|date=June 25, 2014|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ವಿಂಡೋಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-expands-its-windows-phone-8-availability|title=Picsart expands its Windows Phone 8 availability|date=January 7, 2014|website=Windows Central|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸಾರ್ಟ್ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಐಒಎಸ್ ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ೨೫೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. <ref name="fortune1">{{Cite web|url=http://fortune.com/2015/04/13/picsart-raises-15-million|title=Picsart, a mobile photo-editing app, to raise $15 million|date=April 13, 2015|website=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೭೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=San Francisco-based photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion - Silicon Valley Business Journal|date=April 20, 2016|website=[[American City Business Journals|Silicon Valley/San Jose Business Journal]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ರಿಮಿ‍ಕ್ಸ್ ಚಾಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರು ನೇರವಾಗಿ ಅಥವಾ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-adds-remix-chat|title=Edit. Share. Repeat. Picsart adds new chat feature to encourage remixing photos|date=February 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಬಳಕೆದಾರರ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ಕಸ್ಟಮ್ ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ೯೦ ಮಿಲಿಯನ್ ತಲುಪಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> <ref name="editors">{{Cite web|url=https://editorsmodapk.com/how-to-make-a-sticker-on-picsart/|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=Feb 21, 2022|website=Editors Mod Apk|access-date=July 17, 2022}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ರಷ್ಯಾದ ಸೂಪರ್ ಮಾಡೆಲ್ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ನಟಾಲಿಯಾ ವೊಡಿಯಾನೋವಾ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.musttechnews.com/natalia-vodianova-picsart-head-aspiration/|title=Natalia Vodianova Joins Picsart As The Head Of Aspiration|date=June 22, 2017|website=MustTechNews|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ೧೦೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಾಹಕ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://social.techcrunch.com/2019/03/20/picsart-china/|title=Picsart hits 130 million MAUs as Chinese flock to its photo-editing app|date=March 20, 2019|website=TechCrunch|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಸೆನ್ಸಾರ್ ಟವರ್‌ನಿಂದ [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], ಸ್ನಾಪ್ ಚಾಟ್ ಮತ್ತು [[ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌|ಯುಟೂಬ್]] ನಂತರ #೪ ಟಾಪ್ ಗಳಿಕೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಎಂದು ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sensortower.com/blog/top-grossing-photo-and-video-apps-worldwide-q2-2019|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=August 2, 2019|website=Sensor Tower|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಮೇರಿಕನ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಅರ್ಮೇನಿಯಾದೊಂದಿಗೆ [[ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ]] ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://mirrorspectator.com/2020/01/09/aua-and-picsart-announce-the-launch-of-the-ai-lab/|title=AUA and Picsart Announce the Launch of the AI Lab|date=January 9, 2020|website=The Armenian Mirror-Spectator|language=en-US|access-date=October 23, 2019}}</ref> ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲು ಈ ಸೌಲಭ್ಯವು ಅಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅದರ ಮೊದಲ ಸ್ವಾಧೀನತೆಯಾದ D'efekt ಮೋಷನ್-ಆಧಾರಿತ ವೀಡಿಯೊ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://atlantabusinessjournal.com/picsart-to-acquire-video-effects-startup-defekt/|title=Picsart To Acquire Video Effects Startup D'efekt|date=July 27, 2020|website=Atlanta Business Journal|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ೧ ಬಿಲಿಯನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://johnkoetsier.com/what-does-acquiring-1-billion-users-teach-you-about-mobile-user-retention/|title=What does acquiring 1 billion users teach you about mobile user retention?|date=August 1, 2020|website=John Koetsier|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೬, ೨೦೨೧ ರಂದು, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಿಇಒ ಅವೊಯಾನ್ ಕಂಪನಿಯು ಸಾಫ್ಟ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸಿಕ್ವೊಯಾ, ಜಿ ಸ್ಕ್ವೇರ್ಡ್, ಟ್ರೈಬ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್, ಗ್ರಾಫ್ ವೆಂಚರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಗುಲರ್ ಗಫ್ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯಿಂದ $೧.೫ ಶತಕೋಟಿ ಮೌಲ್ಯದ ಕಂಪನಿಯ ಮೌಲ್ಯದೊಂದಿಗೆ $೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಸಿರೀಸ್ ಸಿ ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಅರ್ಮೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮೊದಲ ಟೆಕ್ ಯುನಿಕಾರ್ನ್ . <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್‍ನ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಭಾಗವಾದ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಲು ಕಲಿಕಾ ವೇದಿಕೆಯಾದ ಕೋಡ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanfrancisco/news/2022/02/02/sfbt-digest-wednesday-sobrato-usf-divcowest-paypal.html|title=Wednesday Digest: USF's biggest gift ever; S.F. developer buys Berkeley apartments|date=February 2, 2022|website=San Francisco Business Times|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಡೆವಲಪರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಎಂಬ ಹೊಸ ಎ ಪಿ ಐ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಪಾಲುದಾರರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2022/02/09/picsart-brings-its-creative-tools-to-developers-with-new-api/|title=Picsart brings its creative tools to developers with new API|date=February 9, 2022|website=Techcrunch|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> == ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೪ ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳು ಮತ್ತು ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳ ಒಂದು ಸೆಟ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ. ನಾಲ್ಕು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಇಂತಿವೆ: * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಸಂಪಾದಕ - ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಏಕೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಫಿಲ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಸಾಧನಗಳೊಂದಿಗೆ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಬಳಸಲು ಉಚಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಗ್ರಾಫಿಕ್ ಅಂಶಗಳ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಖರೀದಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಆನಿಮೇಟರ್ - ಕಾರ್ಟೂನ್ ವೀಡಿಯೊಗಳು, ಜಿಐಎಫ಼್ಎಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಮೇಷನ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುವ ಅನಿಮೇಷನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. <ref>{{Cite web|url=https://www.techrepublic.com/article/here-are-the-top-9-google-play-apps-of-2017-for-enterprise-use/|title=Here are the top 9 Google Play apps of 2017 for enterprise use|date=October 5, 2016|website=TechRepublic|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ಆರ್ಟ್ ಕಲರ್ - ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪೇಂಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ <ref>{{Cite web|url=https://nerdschalk.com/picsart-color-paint-app-update-brings-improved-video-export-brush-previews-and-support-for-more-languages/|title=Picsart Color Paint app update brings improved video export, brush previews and support for more languages|date=March 7, 2017|website=Nerds Chalk|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಮೇಕರ್ - ಅನಿಮೇಟೆಡ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಜನರೇಟರ್ <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಐಒಎಸ್, ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ , ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ವಿಂಡೋಸ್ ಮೊಬೈಲ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/tech/columnist/talkingtech/2014/03/01/talking-tech-picsart-studio-app-review/5826921/|title=Scribble on your pics with versatile Picsart photo editor|last=Graham|first=Jefferson|date=March 1, 2014|website=USA Today|publisher=USA Today|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಪಿಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ನ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಂತೆಯೇ ಅದೇ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಆದರೆ ವಿಂಡೋಸ್ ೮.೧ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪಿಸಿ ಗಳಲ್ಲಿ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.winbeta.org/news/picsart-excellent-photo-editing-app-windows-81|title=Picsart is an excellent and popular photo editing app for Windows 8.1|last=Saleem|first=Hammad|date=November 30, 2001|website=WinBeta|publisher=WinBeta|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂತರ್ನಿರ್ಮಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಕಾಮೆಂಟ್ ಮಾಡಲು, ಮೆಚ್ಚಿನವುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಇತರರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone "Picsart (for iPhone) Review"]. ''PC Mag''. October 5, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> == ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಮಿಯಾಮಿಯಲ್ಲಿದೆ. <ref name="biz1">{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/southflorida/news/2022/02/24/picsart-moves-hq-san-francisco-to-miami.html|title=Picsart moves corporate headquarters to Miami Beach as part of global expansion|last=Portero|first=Ashley|date=February 24, 2022|website=South Florida Business Journal|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ಅರ್ಮೇನಿಯಾದ ಯೆರೆವಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಬೀಜಿಂಗ್, ಮಾಸ್ಕೋ, ಟೋಕಿಯೋ, ಲಾಸ್ ಎಂಜಲೀಸ್, ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋ, ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು, ಭಾರತ. <ref name="armen1">{{Cite web|url=https://armenpress.am/eng/news/1023175.html|title=Armenian businesses record success on international level|date=July 27, 2020|website=Armen Press|access-date=April 22, 2022}}</ref> <ref name="biz1" /> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಅಂದಿನ ೩೬೦ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ೭೦ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಜನರು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/ "Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs"]. ''[[ಟೆಕ್ಕ್ರಂಚ್|TechCrunch]]''. October 31, 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== 8gz1gpf7qzmrpizayyf2hv5vn6yafdn 1113592 1113591 2022-08-13T05:52:05Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Picsart (software company) logo.svg|300px|thumb|right|ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಒಂದು [[ಮಿಯಾಮಿ|ಮಿಯಾಮಿ, ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] - ಆಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೃಜನಶೀಲ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಂಪಾದನೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸಲು, ಲೇಯರ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೆಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತರ್ ಜಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಜನಪ್ರಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೧೮೦ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ೧ ಬಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಈ ಕಂಪನಿಯು ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=Photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion|date=April 20, 2016|website=Silicon Valley Business Journal|access-date=October 8, 2020}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಉದ್ಯಮಿ ಹೊವಾನ್ನೆಸ್ ಅವೊಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ರಾದ ಅರ್ಟವಾಜ್ಡ್ ಮೆಹ್ರಾಬ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಮೈಕೇಲ್ ವರ್ದನ್ಯನ್ ಎಂಬವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.newsgaze.com/picsart-gold/|title=Picsart Gold – Super Advanced Photo Editor App|date=April 24, 2020|website=Newsgaze|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಇದರ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅದ್ವಿತೀಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಜನರು ತಮ್ಮ ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಫೋಟೋ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.fastcompany.com/3008477/finding-art-building-business/|title=Finding The Art In Building A Business|date=April 18, 2013|website=[[Fast Company (magazine)|Fast Company]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಐಒಎಸ್ ಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಐಫೋನ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಇದು ಐಪ್ಯಾಡ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://appadvice.com/appnn/2013/01/appadvice-app-of-the-week-for-january-7-2013|title=AppAdvice App of the Week for January 7 2013|date=January 7, 2013|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ೨೦೧೩ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಂಪಾದಕ ವಿಂಡೋಸ್ ಫೋನ್‌ಗೆ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-photo-editor-windows-81-hidden-gems|title=Picsart photo editor jumps from Phone to Windows 8.1 and wins our affection|date=June 25, 2014|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ವಿಂಡೋಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-expands-its-windows-phone-8-availability|title=Picsart expands its Windows Phone 8 availability|date=January 7, 2014|website=Windows Central|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸಾರ್ಟ್ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಐಒಎಸ್ ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ೨೫೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. <ref name="fortune1">{{Cite web|url=http://fortune.com/2015/04/13/picsart-raises-15-million|title=Picsart, a mobile photo-editing app, to raise $15 million|date=April 13, 2015|website=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೭೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=San Francisco-based photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion - Silicon Valley Business Journal|date=April 20, 2016|website=[[American City Business Journals|Silicon Valley/San Jose Business Journal]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ರಿಮಿ‍ಕ್ಸ್ ಚಾಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರು ನೇರವಾಗಿ ಅಥವಾ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-adds-remix-chat|title=Edit. Share. Repeat. Picsart adds new chat feature to encourage remixing photos|date=February 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಬಳಕೆದಾರರ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ಕಸ್ಟಮ್ ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ೯೦ ಮಿಲಿಯನ್ ತಲುಪಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> <ref name="editors">{{Cite web|url=https://editorsmodapk.com/how-to-make-a-sticker-on-picsart/|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=Feb 21, 2022|website=Editors Mod Apk|access-date=July 17, 2022}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ರಷ್ಯಾದ ಸೂಪರ್ ಮಾಡೆಲ್ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ನಟಾಲಿಯಾ ವೊಡಿಯಾನೋವಾ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.musttechnews.com/natalia-vodianova-picsart-head-aspiration/|title=Natalia Vodianova Joins Picsart As The Head Of Aspiration|date=June 22, 2017|website=MustTechNews|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ೧೦೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಾಹಕ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://social.techcrunch.com/2019/03/20/picsart-china/|title=Picsart hits 130 million MAUs as Chinese flock to its photo-editing app|date=March 20, 2019|website=TechCrunch|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಸೆನ್ಸಾರ್ ಟವರ್‌ನಿಂದ [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], ಸ್ನಾಪ್ ಚಾಟ್ ಮತ್ತು [[ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌|ಯುಟೂಬ್]] ನಂತರ #೪ ಟಾಪ್ ಗಳಿಕೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಎಂದು ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sensortower.com/blog/top-grossing-photo-and-video-apps-worldwide-q2-2019|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=August 2, 2019|website=Sensor Tower|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಮೇರಿಕನ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಅರ್ಮೇನಿಯಾದೊಂದಿಗೆ [[ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ]] ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://mirrorspectator.com/2020/01/09/aua-and-picsart-announce-the-launch-of-the-ai-lab/|title=AUA and Picsart Announce the Launch of the AI Lab|date=January 9, 2020|website=The Armenian Mirror-Spectator|language=en-US|access-date=October 23, 2019}}</ref> ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲು ಈ ಸೌಲಭ್ಯವು ಅಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅದರ ಮೊದಲ ಸ್ವಾಧೀನತೆಯಾದ D'efekt ಮೋಷನ್-ಆಧಾರಿತ ವೀಡಿಯೊ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://atlantabusinessjournal.com/picsart-to-acquire-video-effects-startup-defekt/|title=Picsart To Acquire Video Effects Startup D'efekt|date=July 27, 2020|website=Atlanta Business Journal|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ೧ ಬಿಲಿಯನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://johnkoetsier.com/what-does-acquiring-1-billion-users-teach-you-about-mobile-user-retention/|title=What does acquiring 1 billion users teach you about mobile user retention?|date=August 1, 2020|website=John Koetsier|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೬, ೨೦೨೧ ರಂದು, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಿಇಒ ಅವೊಯಾನ್ ಕಂಪನಿಯು ಸಾಫ್ಟ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸಿಕ್ವೊಯಾ, ಜಿ ಸ್ಕ್ವೇರ್ಡ್, ಟ್ರೈಬ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್, ಗ್ರಾಫ್ ವೆಂಚರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಗುಲರ್ ಗಫ್ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯಿಂದ $೧.೫ ಶತಕೋಟಿ ಮೌಲ್ಯದ ಕಂಪನಿಯ ಮೌಲ್ಯದೊಂದಿಗೆ $೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಸಿರೀಸ್ ಸಿ ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಅರ್ಮೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮೊದಲ ಟೆಕ್ ಯುನಿಕಾರ್ನ್ . <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್‍ನ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಭಾಗವಾದ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಲು ಕಲಿಕಾ ವೇದಿಕೆಯಾದ ಕೋಡ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanfrancisco/news/2022/02/02/sfbt-digest-wednesday-sobrato-usf-divcowest-paypal.html|title=Wednesday Digest: USF's biggest gift ever; S.F. developer buys Berkeley apartments|date=February 2, 2022|website=San Francisco Business Times|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಡೆವಲಪರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಎಂಬ ಹೊಸ ಎ ಪಿ ಐ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಪಾಲುದಾರರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2022/02/09/picsart-brings-its-creative-tools-to-developers-with-new-api/|title=Picsart brings its creative tools to developers with new API|date=February 9, 2022|website=Techcrunch|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> == ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೪ ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳು ಮತ್ತು ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳ ಒಂದು ಸೆಟ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ. ನಾಲ್ಕು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಇಂತಿವೆ: * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಸಂಪಾದಕ - ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಏಕೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಫಿಲ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಸಾಧನಗಳೊಂದಿಗೆ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಬಳಸಲು ಉಚಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಗ್ರಾಫಿಕ್ ಅಂಶಗಳ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಖರೀದಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಆನಿಮೇಟರ್ - ಕಾರ್ಟೂನ್ ವೀಡಿಯೊಗಳು, ಜಿಐಎಫ಼್ಎಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಮೇಷನ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುವ ಅನಿಮೇಷನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. <ref>{{Cite web|url=https://www.techrepublic.com/article/here-are-the-top-9-google-play-apps-of-2017-for-enterprise-use/|title=Here are the top 9 Google Play apps of 2017 for enterprise use|date=October 5, 2016|website=TechRepublic|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ಆರ್ಟ್ ಕಲರ್ - ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪೇಂಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ <ref>{{Cite web|url=https://nerdschalk.com/picsart-color-paint-app-update-brings-improved-video-export-brush-previews-and-support-for-more-languages/|title=Picsart Color Paint app update brings improved video export, brush previews and support for more languages|date=March 7, 2017|website=Nerds Chalk|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಮೇಕರ್ - ಅನಿಮೇಟೆಡ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಜನರೇಟರ್ <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಐಒಎಸ್, ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ , ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ವಿಂಡೋಸ್ ಮೊಬೈಲ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/tech/columnist/talkingtech/2014/03/01/talking-tech-picsart-studio-app-review/5826921/|title=Scribble on your pics with versatile Picsart photo editor|last=Graham|first=Jefferson|date=March 1, 2014|website=USA Today|publisher=USA Today|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಪಿಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ನ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಂತೆಯೇ ಅದೇ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಆದರೆ ವಿಂಡೋಸ್ ೮.೧ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪಿಸಿ ಗಳಲ್ಲಿ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.winbeta.org/news/picsart-excellent-photo-editing-app-windows-81|title=Picsart is an excellent and popular photo editing app for Windows 8.1|last=Saleem|first=Hammad|date=November 30, 2001|website=WinBeta|publisher=WinBeta|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂತರ್ನಿರ್ಮಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಕಾಮೆಂಟ್ ಮಾಡಲು, ಮೆಚ್ಚಿನವುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಇತರರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone "Picsart (for iPhone) Review"]. ''PC Mag''. October 5, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> == ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಮಿಯಾಮಿಯಲ್ಲಿದೆ. <ref name="biz1">{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/southflorida/news/2022/02/24/picsart-moves-hq-san-francisco-to-miami.html|title=Picsart moves corporate headquarters to Miami Beach as part of global expansion|last=Portero|first=Ashley|date=February 24, 2022|website=South Florida Business Journal|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ಅರ್ಮೇನಿಯಾದ ಯೆರೆವಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಬೀಜಿಂಗ್, ಮಾಸ್ಕೋ, ಟೋಕಿಯೋ, ಲಾಸ್ ಎಂಜಲೀಸ್, ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋ, ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು, ಭಾರತ. <ref name="armen1">{{Cite web|url=https://armenpress.am/eng/news/1023175.html|title=Armenian businesses record success on international level|date=July 27, 2020|website=Armen Press|access-date=April 22, 2022}}</ref> <ref name="biz1" /> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಅಂದಿನ ೩೬೦ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ೭೦ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಜನರು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/ "Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs"]. ''[[ಟೆಕ್ಕ್ರಂಚ್|TechCrunch]]''. October 31, 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== 8gz1gpf7qzmrpizayyf2hv5vn6yafdn 1113594 1113592 2022-08-13T05:52:37Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ತಂತ್ರಾಂಶಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Picsart (software company) logo.svg|300px|thumb|right|ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಒಂದು [[ಮಿಯಾಮಿ|ಮಿಯಾಮಿ, ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] - ಆಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೃಜನಶೀಲ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಂಪಾದನೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸಲು, ಲೇಯರ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೆಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತರ್ ಜಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಜನಪ್ರಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೧೮೦ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ೧ ಬಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಈ ಕಂಪನಿಯು ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=Photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion|date=April 20, 2016|website=Silicon Valley Business Journal|access-date=October 8, 2020}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಉದ್ಯಮಿ ಹೊವಾನ್ನೆಸ್ ಅವೊಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ರಾದ ಅರ್ಟವಾಜ್ಡ್ ಮೆಹ್ರಾಬ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಮೈಕೇಲ್ ವರ್ದನ್ಯನ್ ಎಂಬವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.newsgaze.com/picsart-gold/|title=Picsart Gold – Super Advanced Photo Editor App|date=April 24, 2020|website=Newsgaze|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಇದರ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅದ್ವಿತೀಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಜನರು ತಮ್ಮ ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಫೋಟೋ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.fastcompany.com/3008477/finding-art-building-business/|title=Finding The Art In Building A Business|date=April 18, 2013|website=[[Fast Company (magazine)|Fast Company]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಐಒಎಸ್ ಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಐಫೋನ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಇದು ಐಪ್ಯಾಡ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://appadvice.com/appnn/2013/01/appadvice-app-of-the-week-for-january-7-2013|title=AppAdvice App of the Week for January 7 2013|date=January 7, 2013|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ೨೦೧೩ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಂಪಾದಕ ವಿಂಡೋಸ್ ಫೋನ್‌ಗೆ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-photo-editor-windows-81-hidden-gems|title=Picsart photo editor jumps from Phone to Windows 8.1 and wins our affection|date=June 25, 2014|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ವಿಂಡೋಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-expands-its-windows-phone-8-availability|title=Picsart expands its Windows Phone 8 availability|date=January 7, 2014|website=Windows Central|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸಾರ್ಟ್ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಐಒಎಸ್ ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ೨೫೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. <ref name="fortune1">{{Cite web|url=http://fortune.com/2015/04/13/picsart-raises-15-million|title=Picsart, a mobile photo-editing app, to raise $15 million|date=April 13, 2015|website=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೭೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=San Francisco-based photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion - Silicon Valley Business Journal|date=April 20, 2016|website=[[American City Business Journals|Silicon Valley/San Jose Business Journal]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ರಿಮಿ‍ಕ್ಸ್ ಚಾಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರು ನೇರವಾಗಿ ಅಥವಾ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-adds-remix-chat|title=Edit. Share. Repeat. Picsart adds new chat feature to encourage remixing photos|date=February 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಬಳಕೆದಾರರ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ಕಸ್ಟಮ್ ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ೯೦ ಮಿಲಿಯನ್ ತಲುಪಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> <ref name="editors">{{Cite web|url=https://editorsmodapk.com/how-to-make-a-sticker-on-picsart/|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=Feb 21, 2022|website=Editors Mod Apk|access-date=July 17, 2022}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ರಷ್ಯಾದ ಸೂಪರ್ ಮಾಡೆಲ್ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ನಟಾಲಿಯಾ ವೊಡಿಯಾನೋವಾ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.musttechnews.com/natalia-vodianova-picsart-head-aspiration/|title=Natalia Vodianova Joins Picsart As The Head Of Aspiration|date=June 22, 2017|website=MustTechNews|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ೧೦೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಾಹಕ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://social.techcrunch.com/2019/03/20/picsart-china/|title=Picsart hits 130 million MAUs as Chinese flock to its photo-editing app|date=March 20, 2019|website=TechCrunch|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಸೆನ್ಸಾರ್ ಟವರ್‌ನಿಂದ [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], ಸ್ನಾಪ್ ಚಾಟ್ ಮತ್ತು [[ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌|ಯುಟೂಬ್]] ನಂತರ #೪ ಟಾಪ್ ಗಳಿಕೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಎಂದು ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sensortower.com/blog/top-grossing-photo-and-video-apps-worldwide-q2-2019|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=August 2, 2019|website=Sensor Tower|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಮೇರಿಕನ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಅರ್ಮೇನಿಯಾದೊಂದಿಗೆ [[ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ]] ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://mirrorspectator.com/2020/01/09/aua-and-picsart-announce-the-launch-of-the-ai-lab/|title=AUA and Picsart Announce the Launch of the AI Lab|date=January 9, 2020|website=The Armenian Mirror-Spectator|language=en-US|access-date=October 23, 2019}}</ref> ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲು ಈ ಸೌಲಭ್ಯವು ಅಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅದರ ಮೊದಲ ಸ್ವಾಧೀನತೆಯಾದ D'efekt ಮೋಷನ್-ಆಧಾರಿತ ವೀಡಿಯೊ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://atlantabusinessjournal.com/picsart-to-acquire-video-effects-startup-defekt/|title=Picsart To Acquire Video Effects Startup D'efekt|date=July 27, 2020|website=Atlanta Business Journal|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ೧ ಬಿಲಿಯನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://johnkoetsier.com/what-does-acquiring-1-billion-users-teach-you-about-mobile-user-retention/|title=What does acquiring 1 billion users teach you about mobile user retention?|date=August 1, 2020|website=John Koetsier|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೬, ೨೦೨೧ ರಂದು, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಿಇಒ ಅವೊಯಾನ್ ಕಂಪನಿಯು ಸಾಫ್ಟ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸಿಕ್ವೊಯಾ, ಜಿ ಸ್ಕ್ವೇರ್ಡ್, ಟ್ರೈಬ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್, ಗ್ರಾಫ್ ವೆಂಚರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಗುಲರ್ ಗಫ್ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯಿಂದ $೧.೫ ಶತಕೋಟಿ ಮೌಲ್ಯದ ಕಂಪನಿಯ ಮೌಲ್ಯದೊಂದಿಗೆ $೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಸಿರೀಸ್ ಸಿ ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಅರ್ಮೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮೊದಲ ಟೆಕ್ ಯುನಿಕಾರ್ನ್ . <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್‍ನ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಭಾಗವಾದ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಲು ಕಲಿಕಾ ವೇದಿಕೆಯಾದ ಕೋಡ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanfrancisco/news/2022/02/02/sfbt-digest-wednesday-sobrato-usf-divcowest-paypal.html|title=Wednesday Digest: USF's biggest gift ever; S.F. developer buys Berkeley apartments|date=February 2, 2022|website=San Francisco Business Times|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಡೆವಲಪರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಎಂಬ ಹೊಸ ಎ ಪಿ ಐ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಪಾಲುದಾರರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2022/02/09/picsart-brings-its-creative-tools-to-developers-with-new-api/|title=Picsart brings its creative tools to developers with new API|date=February 9, 2022|website=Techcrunch|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> == ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೪ ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳು ಮತ್ತು ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳ ಒಂದು ಸೆಟ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ. ನಾಲ್ಕು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಇಂತಿವೆ: * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಸಂಪಾದಕ - ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಏಕೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಫಿಲ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಸಾಧನಗಳೊಂದಿಗೆ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಬಳಸಲು ಉಚಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಗ್ರಾಫಿಕ್ ಅಂಶಗಳ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಖರೀದಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಆನಿಮೇಟರ್ - ಕಾರ್ಟೂನ್ ವೀಡಿಯೊಗಳು, ಜಿಐಎಫ಼್ಎಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಮೇಷನ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುವ ಅನಿಮೇಷನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. <ref>{{Cite web|url=https://www.techrepublic.com/article/here-are-the-top-9-google-play-apps-of-2017-for-enterprise-use/|title=Here are the top 9 Google Play apps of 2017 for enterprise use|date=October 5, 2016|website=TechRepublic|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ಆರ್ಟ್ ಕಲರ್ - ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪೇಂಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ <ref>{{Cite web|url=https://nerdschalk.com/picsart-color-paint-app-update-brings-improved-video-export-brush-previews-and-support-for-more-languages/|title=Picsart Color Paint app update brings improved video export, brush previews and support for more languages|date=March 7, 2017|website=Nerds Chalk|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಮೇಕರ್ - ಅನಿಮೇಟೆಡ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಜನರೇಟರ್ <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಐಒಎಸ್, ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ , ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ವಿಂಡೋಸ್ ಮೊಬೈಲ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/tech/columnist/talkingtech/2014/03/01/talking-tech-picsart-studio-app-review/5826921/|title=Scribble on your pics with versatile Picsart photo editor|last=Graham|first=Jefferson|date=March 1, 2014|website=USA Today|publisher=USA Today|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಪಿಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ನ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಂತೆಯೇ ಅದೇ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಆದರೆ ವಿಂಡೋಸ್ ೮.೧ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪಿಸಿ ಗಳಲ್ಲಿ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.winbeta.org/news/picsart-excellent-photo-editing-app-windows-81|title=Picsart is an excellent and popular photo editing app for Windows 8.1|last=Saleem|first=Hammad|date=November 30, 2001|website=WinBeta|publisher=WinBeta|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂತರ್ನಿರ್ಮಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಕಾಮೆಂಟ್ ಮಾಡಲು, ಮೆಚ್ಚಿನವುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಇತರರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone "Picsart (for iPhone) Review"]. ''PC Mag''. October 5, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> == ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಮಿಯಾಮಿಯಲ್ಲಿದೆ. <ref name="biz1">{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/southflorida/news/2022/02/24/picsart-moves-hq-san-francisco-to-miami.html|title=Picsart moves corporate headquarters to Miami Beach as part of global expansion|last=Portero|first=Ashley|date=February 24, 2022|website=South Florida Business Journal|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ಅರ್ಮೇನಿಯಾದ ಯೆರೆವಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಬೀಜಿಂಗ್, ಮಾಸ್ಕೋ, ಟೋಕಿಯೋ, ಲಾಸ್ ಎಂಜಲೀಸ್, ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋ, ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು, ಭಾರತ. <ref name="armen1">{{Cite web|url=https://armenpress.am/eng/news/1023175.html|title=Armenian businesses record success on international level|date=July 27, 2020|website=Armen Press|access-date=April 22, 2022}}</ref> <ref name="biz1" /> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಅಂದಿನ ೩೬೦ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ೭೦ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಜನರು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/ "Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs"]. ''[[ಟೆಕ್ಕ್ರಂಚ್|TechCrunch]]''. October 31, 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== [[ವರ್ಗ:ತಂತ್ರಾಂಶಗಳು]] 1clarruh8rhutahezmaku5bs1hj2p4m 1113595 1113594 2022-08-13T05:52:51Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Picsart (software company) logo.svg|300px|thumb|right|ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಒಂದು [[ಮಿಯಾಮಿ|ಮಿಯಾಮಿ, ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] - ಆಧಾರಿತ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಯಾಗಿದ್ದು, ಅದು ಸಾಮಾಜಿಕ ಸೃಜನಶೀಲ ಸಮುದಾಯದೊಂದಿಗೆ ಆನ್‌ಲೈನ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಂಪಾದನೆಯಾಗಿದೆ. ಪ್ಲಾಟ್‌ಫಾರ್ಮ್ ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ಸಂಪಾದಿಸಲು, ಲೇಯರ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸೆಳೆಯಲು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಸಾಮಾಜಿಕ ಅಂತರ್ ಜಾಲಗಳಲ್ಲಿ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ವಿಶ್ವದ ಜನಪ್ರಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೧೮೦ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ೧ ಬಿಲಿಯನ್‌ಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಈ ಕಂಪನಿಯು ೨೦೧೧ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=Photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion|date=April 20, 2016|website=Silicon Valley Business Journal|access-date=October 8, 2020}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಉದ್ಯಮಿ ಹೊವಾನ್ನೆಸ್ ಅವೊಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅರ್ಮೇನಿಯನ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮರ್‌ರಾದ ಅರ್ಟವಾಜ್ಡ್ ಮೆಹ್ರಾಬ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಮೈಕೇಲ್ ವರ್ದನ್ಯನ್ ಎಂಬವರು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.newsgaze.com/picsart-gold/|title=Picsart Gold – Super Advanced Photo Editor App|date=April 24, 2020|website=Newsgaze|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಇದರ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರು ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅದ್ವಿತೀಯ ಸಾಧನವಾಗಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಜನರು ತಮ್ಮ ಫೋನ್‌ನಲ್ಲಿ ಫೋಟೋ ಚಿತ್ರವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಕಾಲಾನಂತರದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.fastcompany.com/3008477/finding-art-building-business/|title=Finding The Art In Building A Business|date=April 18, 2013|website=[[Fast Company (magazine)|Fast Company]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮೊದಲ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ನವೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಐಒಎಸ್ ಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಐಫೋನ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="fierce1">{{Cite web|url=https://www.fiercewireless.com/developer/photo-app-picsart-expands-its-focus-from-android-to-ios|title=Photo app PicsArt expands its focus from Android to iOS|date=December 17, 2012|website=Fierce Wireless|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಮೇ ತಿಂಗಳಲ್ಲಿ, ಇದು ಐಪ್ಯಾಡ್‌ಗಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://appadvice.com/appnn/2013/01/appadvice-app-of-the-week-for-january-7-2013|title=AppAdvice App of the Week for January 7 2013|date=January 7, 2013|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ೨೦೧೩ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಂಪಾದಕ ವಿಂಡೋಸ್ ಫೋನ್‌ಗೆ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-photo-editor-windows-81-hidden-gems|title=Picsart photo editor jumps from Phone to Windows 8.1 and wins our affection|date=June 25, 2014|website=Windows Central|language=en-US|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ವಿಂಡೋಸ್ <ref>{{Cite web|url=https://www.windowscentral.com/picsart-expands-its-windows-phone-8-availability|title=Picsart expands its Windows Phone 8 availability|date=January 7, 2014|website=Windows Central|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸಾರ್ಟ್ ಲಭ್ಯವಾಯಿತು. ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಐಒಎಸ್ ಮತ್ತು ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ೨೫೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೬೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. <ref name="fortune1">{{Cite web|url=http://fortune.com/2015/04/13/picsart-raises-15-million|title=Picsart, a mobile photo-editing app, to raise $15 million|date=April 13, 2015|website=[[Fortune (magazine)|Fortune]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೭೫ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://www.bizjournals.com/sanjose/blog/techflash/2016/04/photo-editing-apppicsart-will-use-20m-funding.html|title=San Francisco-based photo editing app Picsart will use $20M funding round for Asia expansion - Silicon Valley Business Journal|date=April 20, 2016|website=[[American City Business Journals|Silicon Valley/San Jose Business Journal]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ರಿಮಿ‍ಕ್ಸ್ ಚಾಟ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ಬಳಕೆದಾರರು ನೇರವಾಗಿ ಅಥವಾ ಗುಂಪುಗಳಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಗಳನ್ನು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಬಹುದು ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಾಗಿ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-adds-remix-chat|title=Edit. Share. Repeat. Picsart adds new chat feature to encourage remixing photos|date=February 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಬಳಕೆದಾರರ ಸಮುದಾಯವನ್ನು ಉಚಿತವಾಗಿ ಕಸ್ಟಮ್ ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಮತ್ತು ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದೆ. ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ೯೦ ಮಿಲಿಯನ್ ತಲುಪಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> <ref name="editors">{{Cite web|url=https://editorsmodapk.com/how-to-make-a-sticker-on-picsart/|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=Feb 21, 2022|website=Editors Mod Apk|access-date=July 17, 2022}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ರಷ್ಯಾದ ಸೂಪರ್ ಮಾಡೆಲ್ ಮತ್ತು ಲೋಕೋಪಕಾರಿ ನಟಾಲಿಯಾ ವೊಡಿಯಾನೋವಾ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಸಮುದಾಯದಲ್ಲಿ ಸಾಮಾಜಿಕ ನಿಶ್ಚಿತಾರ್ಥ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯಾಶೀಲತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.musttechnews.com/natalia-vodianova-picsart-head-aspiration/|title=Natalia Vodianova Joins Picsart As The Head Of Aspiration|date=June 22, 2017|website=MustTechNews|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ೧೦೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಗ್ರಾಹಕ ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಸೆಲೆಬ್ರಿಟಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಯನ್ನು ಘೋಷಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಮಾಸಿಕ ಸಕ್ರಿಯ ಬಳಕೆದಾರರನ್ನು ತಲುಪಿತು. <ref>{{Cite web|url=http://social.techcrunch.com/2019/03/20/picsart-china/|title=Picsart hits 130 million MAUs as Chinese flock to its photo-editing app|date=March 20, 2019|website=TechCrunch|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಅನಾಲಿಟಿಕ್ಸ್ ಕಂಪನಿ ಸೆನ್ಸಾರ್ ಟವರ್‌ನಿಂದ [[ಇನ್ಸ್ಟಾಗ್ರಾಮ್]], ಸ್ನಾಪ್ ಚಾಟ್ ಮತ್ತು [[ಯೂಟ್ಯೂಬ್‌|ಯುಟೂಬ್]] ನಂತರ #೪ ಟಾಪ್ ಗಳಿಕೆಯ ಸಾಮಾಜಿಕ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಎಂದು ಸ್ಥಾನ ಪಡೆದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sensortower.com/blog/top-grossing-photo-and-video-apps-worldwide-q2-2019|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=August 2, 2019|website=Sensor Tower|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜನವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಅಮೇರಿಕನ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಅರ್ಮೇನಿಯಾದೊಂದಿಗೆ [[ಕೃತಕ ಬುದ್ಧಿಮತ್ತೆ]] ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://mirrorspectator.com/2020/01/09/aua-and-picsart-announce-the-launch-of-the-ai-lab/|title=AUA and Picsart Announce the Launch of the AI Lab|date=January 9, 2020|website=The Armenian Mirror-Spectator|language=en-US|access-date=October 23, 2019}}</ref> ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ದೃಷ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನೆ ನಡೆಸಲು ಈ ಸೌಲಭ್ಯವು ಅಧ್ಯಾಪಕರು ಮತ್ತು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅದರ ಮೊದಲ ಸ್ವಾಧೀನತೆಯಾದ D'efekt ಮೋಷನ್-ಆಧಾರಿತ ವೀಡಿಯೊ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://atlantabusinessjournal.com/picsart-to-acquire-video-effects-startup-defekt/|title=Picsart To Acquire Video Effects Startup D'efekt|date=July 27, 2020|website=Atlanta Business Journal|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಜುಲೈನಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ೧ ಬಿಲಿಯನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೌನ್‌ಲೋಡ್‌ಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://johnkoetsier.com/what-does-acquiring-1-billion-users-teach-you-about-mobile-user-retention/|title=What does acquiring 1 billion users teach you about mobile user retention?|date=August 1, 2020|website=John Koetsier|language=en-US|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೬, ೨೦೨೧ ರಂದು, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಸಿಇಒ ಅವೊಯಾನ್ ಕಂಪನಿಯು ಸಾಫ್ಟ್‌ಬ್ಯಾಂಕ್, ಸಿಕ್ವೊಯಾ, ಜಿ ಸ್ಕ್ವೇರ್ಡ್, ಟ್ರೈಬ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್, ಗ್ರಾಫ್ ವೆಂಚರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸಿಗುಲರ್ ಗಫ್ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಯಿಂದ $೧.೫ ಶತಕೋಟಿ ಮೌಲ್ಯದ ಕಂಪನಿಯ ಮೌಲ್ಯದೊಂದಿಗೆ $೧೩೦ ಮಿಲಿಯನ್ ಸಿರೀಸ್ ಸಿ ನಿಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿತು. ಅರ್ಮೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಮೊದಲ ಟೆಕ್ ಯುನಿಕಾರ್ನ್ . <ref name="forbes1">{{Cite news|url=https://www.forbes.com/sites/stevenbertoni/2021/08/26/picsart-is-techs-newest-unicorn---and-adobe-should-be-afraid/|title=Picsart Is Tech’s Newest Unicorn — And Adobe Should Be Afraid|date=August 26, 2021|work=Forbes|access-date=September 9, 2021}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್‍ನ ಶಿಕ್ಷಣ ವಿಭಾಗವಾದ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಭಾಗವಾಗಲು ಕಲಿಕಾ ವೇದಿಕೆಯಾದ ಕೋಡ್ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್ ಅನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/sanfrancisco/news/2022/02/02/sfbt-digest-wednesday-sobrato-usf-divcowest-paypal.html|title=Wednesday Digest: USF's biggest gift ever; S.F. developer buys Berkeley apartments|date=February 2, 2022|website=San Francisco Business Times|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿಯಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ಡೆವಲಪರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಎಂಬ ಹೊಸ ಎ ಪಿ ಐ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, ಪಾಲುದಾರರು ತಮ್ಮದೇ ಆದ ವೇದಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2022/02/09/picsart-brings-its-creative-tools-to-developers-with-new-api/|title=Picsart brings its creative tools to developers with new API|date=February 9, 2022|website=Techcrunch|language=en-US|access-date=April 22, 2022}}</ref> == ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ೪ ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊಗಳು ಮತ್ತು ಫೋಟೋಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳ ಒಂದು ಸೆಟ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳು ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತವೆ. ನಾಲ್ಕು ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಇಂತಿವೆ: * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಸಂಪಾದಕ - ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್ ಏಕೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಫಿಲ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವ ಸಾಧನಗಳೊಂದಿಗೆ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಎಡಿಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಬಳಸಲು ಉಚಿತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಗ್ರಾಫಿಕ್ ಅಂಶಗಳ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಲ್ಲಿನ ಖರೀದಿಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಆನಿಮೇಟರ್ - ಕಾರ್ಟೂನ್ ವೀಡಿಯೊಗಳು, ಜಿಐಎಫ಼್ಎಸ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಮೇಷನ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುವ ಅನಿಮೇಷನ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್. <ref>{{Cite web|url=https://www.techrepublic.com/article/here-are-the-top-9-google-play-apps-of-2017-for-enterprise-use/|title=Here are the top 9 Google Play apps of 2017 for enterprise use|date=October 5, 2016|website=TechRepublic|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ಆರ್ಟ್ ಕಲರ್ - ಡ್ರಾಯಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪೇಂಟಿಂಗ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ <ref>{{Cite web|url=https://nerdschalk.com/picsart-color-paint-app-update-brings-improved-video-export-brush-previews-and-support-for-more-languages/|title=Picsart Color Paint app update brings improved video export, brush previews and support for more languages|date=March 7, 2017|website=Nerds Chalk|access-date=October 9, 2020}}</ref> * ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಮೇಕರ್ - ಅನಿಮೇಟೆಡ್ ಜಿಐಎಫ಼್ ಮತ್ತು ಸ್ಟಿಕ್ಕರ್ ಜನರೇಟರ್ <ref name="digital1">{{Cite web|url=http://www.digitaltrends.com/photography/picsart-custom-stickers|title=Picsart's custom stickers (and export option) could make basic effects look boring|date=March 21, 2017|website=Digital Trends|access-date=October 8, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಐಒಎಸ್, ಆಂಡ್ರಾಯ್ಡ್ , ಮತ್ತು ಮೈಕ್ರೋಸಾಫ್ಟ್ ವಿಂಡೋಸ್ ಮೊಬೈಲ್ ಸಾಧನಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/tech/columnist/talkingtech/2014/03/01/talking-tech-picsart-studio-app-review/5826921/|title=Scribble on your pics with versatile Picsart photo editor|last=Graham|first=Jefferson|date=March 1, 2014|website=USA Today|publisher=USA Today|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಪಿಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ನ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್ ಪರಿಕರಗಳು ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ ಫೋಟೋ ಮತ್ತು ವೀಡಿಯೊ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ನಂತೆಯೇ ಅದೇ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ಆದರೆ ವಿಂಡೋಸ್ ೮.೧ ಅಥವಾ ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿರುವ ಪಿಸಿ ಗಳಲ್ಲಿ ವೆಬ್ ಬ್ರೌಸರ್‌ಗಳಿಗಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.winbeta.org/news/picsart-excellent-photo-editing-app-windows-81|title=Picsart is an excellent and popular photo editing app for Windows 8.1|last=Saleem|first=Hammad|date=November 30, 2001|website=WinBeta|publisher=WinBeta|access-date=October 9, 2020}}</ref> ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವೆಬ್‌ಸೈಟ್ ಪರಿಕರಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಂತರ್ನಿರ್ಮಿತ ಸಾಮಾಜಿಕ ನೆಟ್‌ವರ್ಕಿಂಗ್ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯಗಳು ಬಳಕೆದಾರರಿಗೆ ಕಾಮೆಂಟ್ ಮಾಡಲು, ಮೆಚ್ಚಿನವುಗಳಿಗೆ ಮತ್ತು ಪರಿಕರಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಇತರರನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="pcmag1">{{Cite web|url=https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone|title=Picsart (for iPhone) Review|date=October 5, 2016|website=PC Mag|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.pcmag.com/reviews/picsart-for-iphone "Picsart (for iPhone) Review"]. ''PC Mag''. October 5, 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> == ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ == ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್ನ ಪ್ರಧಾನ ಕಛೇರಿಯು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಮಿಯಾಮಿಯಲ್ಲಿದೆ. <ref name="biz1">{{Cite web|url=https://www.bizjournals.com/southflorida/news/2022/02/24/picsart-moves-hq-san-francisco-to-miami.html|title=Picsart moves corporate headquarters to Miami Beach as part of global expansion|last=Portero|first=Ashley|date=February 24, 2022|website=South Florida Business Journal|access-date=April 22, 2022}}</ref> ಕಂಪನಿಯು ಅರ್ಮೇನಿಯಾದ ಯೆರೆವಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಕಚೇರಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅವುಗಳೆಂದರೆ ಬೀಜಿಂಗ್, ಮಾಸ್ಕೋ, ಟೋಕಿಯೋ, ಲಾಸ್ ಎಂಜಲೀಸ್, ಗ್ಲ್ಯಾಸ್ಗೋ, ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್ ಮತ್ತು ಬೆಂಗಳೂರು, ಭಾರತ. <ref name="armen1">{{Cite web|url=https://armenpress.am/eng/news/1023175.html|title=Armenian businesses record success on international level|date=July 27, 2020|website=Armen Press|access-date=April 22, 2022}}</ref> <ref name="biz1" /> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ, ಕಂಪನಿಯು ತನ್ನ ಅಂದಿನ ೩೬೦ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ೭೦ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಜನರು ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ಮಹಿಳೆಯರು ಎಂದು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref name="tech1">{{Cite web|url=https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/|title=Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs|date=October 31, 2017|website=[[TechCrunch]]|access-date=October 9, 2020}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://techcrunch.com/2017/10/31/creative-focused-app-picsart-hits-100m-maus-attracting-brands-tired-of-trolls/ "Creative-focused app Picsart hits 100M MAUs"]. ''[[ಟೆಕ್ಕ್ರಂಚ್|TechCrunch]]''. October 31, 2017<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">October 9,</span> 2020</span>.</cite></ref> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== [[ವರ್ಗ:ತಂತ್ರಾಂಶಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಮೊಬೈಲ್ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳು]] bcvc4t7qgs6xbc7pw51qn3kl1lvle5t 0 144091 1113535 1110770 2022-08-13T01:54:31Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ | image = Ramaprasad Chanda.jpg | alt = Ramaprasad Chanda photo | caption = ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ | birth_name = | birth_date = {{Birth date|df=yes|೧೮೭೩|೦೮|೧೫}} | birth_place = | death_date = ೨೮ ಮೇ ೧೯೪೨ | death_place = | nationality = ಭಾರತೀಯ | known_for = | occupation = ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ }} [[Category:Articles with hCards]] '''ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ''' (೧೫ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೮೭೩ - ೨೮ ಮೇ ೧೯೪೨) ಬಂಗಾಳದ ಭಾರತೀಯ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ, ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ. [[ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ|ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಅವರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿದ್ದು, ಚಂದಾ ಅವರು '''ವರೇಂದ್ರ ಸಂಶೋಧನಾ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ'''ವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಬಂಗಾಳದ ಇತಿಹಾಸದ ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಾಜಶಾಹಿಯಲ್ಲಿ (ಇಂದಿನ [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ|ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿದೆ]] ) ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೨೦- ೧೯೨೧ ರವರೆಗೆ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ವೃತ್ತಿಪರ ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಚಂದಾ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ೧೯೩೮-೧೯೪೨ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೯೩೪ ರಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೊದಲ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರು. ಅವರು ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಭಾರತೀಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ದೈಹಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೂಲ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಜನಾಂಗಗಳ ಕುರಿತು ಎಚ್.ಎಚ್.ರಿಸ್ಲಿ ಅವರ (ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಜನಗಣತಿ ಆಯುಕ್ತ) ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www.academia.edu/42225080|title=Obituary of Ramaprasad Chanda in the Journal of the Indian Anthropological Institute.1938, Vol.I, nos.1 & 2,pp.i-III|journal=Obituary|last=Guha|first=Abhijit}}</ref> == ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು == * ''ಗೌಡರಾಜಮಾಲಾ'', ರಾಜಶಾಹಿ: ವರೇಂದ್ರ ರಿಸರ್ಚ್ ಸೊಸೈಟಿ (1912) * ''ಇಂಡೋ ಆರ್ಯನ್ ರೇಸಸ್'', ರಾಜಶಾಹಿ: ವರೇಂದ್ರ ರಿಸರ್ಚ್ ಸೊಸೈಟಿ (1916) * ''ರಾಜಾ ರಾಮಮೋಹನ್ ರಾಯ್ ಅವರ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ದಾಖಲೆಗಳು'' == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} * {{Cite book|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|last=Chowdhury|first=Saifuddin|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|editor-last=Islam|editor-first=Sirajul|editor-link=Sirajul Islam|edition=Second|chapter=Chanda, Ramaprasad|editor-last2=Jamal|editor-first2=Ahmed A.|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Chanda,_Ramaprasad}} fjp9vl27zfdp6axag87uhvfvk37ovlj 1113536 1113535 2022-08-13T01:55:01Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞರು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ | image = Ramaprasad Chanda.jpg | alt = Ramaprasad Chanda photo | caption = ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ | birth_name = | birth_date = {{Birth date|df=yes|೧೮೭೩|೦೮|೧೫}} | birth_place = | death_date = ೨೮ ಮೇ ೧೯೪೨ | death_place = | nationality = ಭಾರತೀಯ | known_for = | occupation = ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ }} [[Category:Articles with hCards]] [[ವರ್ಗ:ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞರು]] '''ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ''' (೧೫ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೮೭೩ - ೨೮ ಮೇ ೧೯೪೨) ಬಂಗಾಳದ ಭಾರತೀಯ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ, ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ. [[ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ|ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಅವರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿದ್ದು, ಚಂದಾ ಅವರು '''ವರೇಂದ್ರ ಸಂಶೋಧನಾ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ'''ವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಬಂಗಾಳದ ಇತಿಹಾಸದ ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಾಜಶಾಹಿಯಲ್ಲಿ (ಇಂದಿನ [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ|ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿದೆ]] ) ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೨೦- ೧೯೨೧ ರವರೆಗೆ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ವೃತ್ತಿಪರ ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಚಂದಾ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ೧೯೩೮-೧೯೪೨ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೯೩೪ ರಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೊದಲ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರು. ಅವರು ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಭಾರತೀಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ದೈಹಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೂಲ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಜನಾಂಗಗಳ ಕುರಿತು ಎಚ್.ಎಚ್.ರಿಸ್ಲಿ ಅವರ (ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಜನಗಣತಿ ಆಯುಕ್ತ) ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www.academia.edu/42225080|title=Obituary of Ramaprasad Chanda in the Journal of the Indian Anthropological Institute.1938, Vol.I, nos.1 & 2,pp.i-III|journal=Obituary|last=Guha|first=Abhijit}}</ref> == ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು == * ''ಗೌಡರಾಜಮಾಲಾ'', ರಾಜಶಾಹಿ: ವರೇಂದ್ರ ರಿಸರ್ಚ್ ಸೊಸೈಟಿ (1912) * ''ಇಂಡೋ ಆರ್ಯನ್ ರೇಸಸ್'', ರಾಜಶಾಹಿ: ವರೇಂದ್ರ ರಿಸರ್ಚ್ ಸೊಸೈಟಿ (1916) * ''ರಾಜಾ ರಾಮಮೋಹನ್ ರಾಯ್ ಅವರ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ದಾಖಲೆಗಳು'' == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} * {{Cite book|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|last=Chowdhury|first=Saifuddin|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|editor-last=Islam|editor-first=Sirajul|editor-link=Sirajul Islam|edition=Second|chapter=Chanda, Ramaprasad|editor-last2=Jamal|editor-first2=Ahmed A.|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Chanda,_Ramaprasad}} 7gkgp91eik8odrhhbl5nv2au4yxvaax 1113537 1113536 2022-08-13T01:55:42Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ]] ಪುಟವನ್ನು [[ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{Infobox person | name = ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ | image = Ramaprasad Chanda.jpg | alt = Ramaprasad Chanda photo | caption = ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ | birth_name = | birth_date = {{Birth date|df=yes|೧೮೭೩|೦೮|೧೫}} | birth_place = | death_date = ೨೮ ಮೇ ೧೯೪೨ | death_place = | nationality = ಭಾರತೀಯ | known_for = | occupation = ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ }} [[Category:Articles with hCards]] [[ವರ್ಗ:ಇತಿಹಾಸ ತಜ್ಞರು]] '''ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ''' (೧೫ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೮೭೩ - ೨೮ ಮೇ ೧೯೪೨) ಬಂಗಾಳದ ಭಾರತೀಯ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ, ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ. [[ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ|ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಅವರ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿದ್ದು, ಚಂದಾ ಅವರು '''ವರೇಂದ್ರ ಸಂಶೋಧನಾ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ'''ವನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಬಂಗಾಳದ ಇತಿಹಾಸದ ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಪ್ರಮುಖ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ರಾಜಶಾಹಿಯಲ್ಲಿ (ಇಂದಿನ [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ|ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿದೆ]] ) ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೨೦- ೧೯೨೧ ರವರೆಗೆ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರ ವಿಭಾಗದ ಮೊದಲ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ವೃತ್ತಿಪರ ಪುರಾತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣಾ ಇಲಾಖೆಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಚಂದಾ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಸ್ಥೆಯ ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ೧೯೩೮-೧೯೪೨ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೯೩೪ ರಲ್ಲಿ ಲಂಡನ್‌ನಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಮಾನವಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೊದಲ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಭಾರತವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರು. ಅವರು ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯವನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ಭಾರತೀಯ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯ ದೈಹಿಕ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮೂಲ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಜನಾಂಗಗಳ ಕುರಿತು ಎಚ್.ಎಚ್.ರಿಸ್ಲಿ ಅವರ (ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಜನಗಣತಿ ಆಯುಕ್ತ) ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www.academia.edu/42225080|title=Obituary of Ramaprasad Chanda in the Journal of the Indian Anthropological Institute.1938, Vol.I, nos.1 & 2,pp.i-III|journal=Obituary|last=Guha|first=Abhijit}}</ref> == ಪ್ರಕಟಣೆಗಳು == * ''ಗೌಡರಾಜಮಾಲಾ'', ರಾಜಶಾಹಿ: ವರೇಂದ್ರ ರಿಸರ್ಚ್ ಸೊಸೈಟಿ (1912) * ''ಇಂಡೋ ಆರ್ಯನ್ ರೇಸಸ್'', ರಾಜಶಾಹಿ: ವರೇಂದ್ರ ರಿಸರ್ಚ್ ಸೊಸೈಟಿ (1916) * ''ರಾಜಾ ರಾಮಮೋಹನ್ ರಾಯ್ ಅವರ ಜೀವನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ದಾಖಲೆಗಳು'' == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} * {{Cite book|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|last=Chowdhury|first=Saifuddin|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|editor-last=Islam|editor-first=Sirajul|editor-link=Sirajul Islam|edition=Second|chapter=Chanda, Ramaprasad|editor-last2=Jamal|editor-first2=Ahmed A.|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Chanda,_Ramaprasad}} 7gkgp91eik8odrhhbl5nv2au4yxvaax 0 144101 1113585 1110901 2022-08-13T05:45:20Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki '''ಮಹಾನಂದಾ ನದಿ''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು|ರಾಜ್ಯಗಳಾದ]] [[ಬಿಹಾರ]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ]] ಮತ್ತು [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ|ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ]] ಮೂಲಕ ಹರಿಯುವ ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ನದಿಯಾಗಿದೆ . ಇದು [[ಗಂಗಾ|ಗಂಗೆಯ]] ಪ್ರಮುಖ ಉಪನದಿಯಾಗಿದೆ . == ಹರಿವು == [[ಚಿತ್ರ:MahanandaRiver.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/MahanandaRiver.jpg/220px-MahanandaRiver.jpg|thumb| ನವಾಬ್‌ಗಂಜ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಮೊಹಿಯುದ್ದಿಂಗ್ ಜಹಾಂಗೀರ್ (ಬೀರ್ ಶ್ರೇಷ್ಠ) ಸೇತುವೆಯಿಂದ ಮಹಾನಂದ ನದಿಯ ನೋಟ]] ಮಹಾನಂದಾ ನದಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಎರಡು ಹೊಳೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ - ಒಂದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಫುಲಾಹರ್ ನದಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಮಹಾನಂದ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫುಲಾಹರ್ [[ನೇಪಾಳ|ನೇಪಾಳದ]] [[ಹಿಮಾಲಯ|ಹಿಮಾಲಯದ]] ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯವಾದ [[ಬಿಹಾರ|ಬಿಹಾರದ]] ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ [[ಗಂಗಾ|ರಾಜಮಹಲ್‌ಗೆ]] ಎದುರಾಗಿ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://indiawris.gov.in/wiki/doku.php?id=mahananda_basin|title=Mahananda Basin|archive-url=https://web.archive.org/web/20210814120925/https://indiawris.gov.in/wiki/doku.php?id=mahananda_basin|archive-date=14 August 2021}}</ref> ಮಹಾನಂದವು [[ಹಿಮಾಲಯ|ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿ]] ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕುರ್ಸಿಯಾಂಗ್‌ನ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಚಿಮ್ಲಿ ಬಳಿಯ ಮಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ೨೧೦೦ ಮೀಟರ್ (೬೯೦೦ ಫೀಟ್) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಪಗ್ಲಜೋರಾ ಜಲಪಾತ ಇದೆ. <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}</ref> <ref name="siliguri">{{Cite web|url=http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|title=Rivers in Siliguri|website=Mahananda River|publisher=Siliguri on line|archive-url=https://archive.today/20130104203849/http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|archive-date=4 January 2013|access-date=14 May 2010}}</ref> ಇದು ಮಹಾನಂದ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು [[ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ|ಸಿಲಿಗುರಿಯ]] ಬಳಿಯ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ. ಇದು [[ಜಲ್ಪಾಯ್ಗುರಿ|ಜಲ್ಪೈಗುರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು]] ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ. <ref name="siliguri" /> <ref>{{Cite web|url=http://www.himalayan-adventure.com/jungle/mahananda.htm|title=Mahananda Wildlife Sanctuary|publisher=nature beyond|access-date=14 May 2010}}</ref> ಇದು ಪಂಚಗಢ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಟೆಂಟುಲಿಯಾ ಬಳಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ೩ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ.ನಂತರ ಟೆಂಟುಲಿಯಾ ಮತ್ತು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.bangladesh-web.com/view1.php?hidRecord=16858|title=News from Bangladesh|access-date=14 May 2010}}</ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಉತ್ತರ ದಿನಾಜ್‌ಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದ ಕಿಶನ್‌ಗಂಜ್, ಪೂರ್ಣಿಯಾ ಮತ್ತು ಕತಿಹಾರ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿದ ನಂತರ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮಾಲ್ಡಾ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://uttardinajpur.gov.in/|title=Uttar Dinajpur district|publisher=Uttar Dinajpur district administration|access-date=14 May 2010}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://kishanganj.bih.nic.in/river.htm|title=Kishanganj district|publisher=Kishanganj district administration|archive-url=https://web.archive.org/web/20100408074040/http://kishanganj.bih.nic.in/river.htm|archive-date=8 April 2010|access-date=14 May 2010}}</ref> ಮಹಾನಂದಾ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಎರಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸುತ್ತದೆ - ಪೂರ್ವ ಪ್ರದೇಶ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹಳೆಯ ಮೆಕ್ಕಲು ಮತ್ತು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಫಲವತ್ತಾದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬರಿಂದ್ (ಬೊರೆಂಡ್ರೊವೊಮೀ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಕಲಿಂದ್ರಿ ನದಿಯಿಂದ ಎರಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ''ತಾಲ್'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ತಗ್ಗು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವಿಕೆಗೆ ಗುರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರದೇಶವು ಅತ್ಯಂತ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ದಟ್ಟವಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ಡಯಾರಾ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://malda.gov.in/|title=Malda district|publisher=Malda district administration|access-date=14 May 2010}}</ref> ಇದು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ನವಾಬ್‌ಗಂಜ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗೋದಗಿರಿಯಲ್ಲಿ [[ಗಂಗಾ|ಗಂಗೆಯನ್ನು]] ಸೇರುತ್ತದೆ. <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSharad_K._JainPushpendra_K._AgarwalVijay_P._Singh2007">Sharad K. Jain; Pushpendra K. Agarwal; Vijay P. Singh (2007). [https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360 ''Hydrology and Water Resources of India'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;360. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-1-4020-5180-7|<bdi>978-1-4020-5180-7</bdi>]].</cite></ref> === ಮಾಹಿತಿ === ಮಹಾನಂದಾದ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದ ೩೬೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್, <ref>{{Cite encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/357914/Mahananda-River|title=Mahananda River|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|accessdate=14 May 2010}}</ref> ಅದರಲ್ಲಿ ೩೨೪ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೩೬ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿದೆ. ಮಹಾನಂದದ ಒಟ್ಟು ಒಳಚರಂಡಿ ಪ್ರದೇಶವು ೨೦,೬೦೦ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೮,೦೦೦ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಅದರಲ್ಲಿ ೧೧,೫೩೦ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೪,೪೫೦ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಭಾರತದಲ್ಲಿದೆ. <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSharad_K._JainPushpendra_K._AgarwalVijay_P._Singh2007">Sharad K. Jain; Pushpendra K. Agarwal; Vijay P. Singh (2007). [https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360 ''Hydrology and Water Resources of India'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;360. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-1-4020-5180-7|<bdi>978-1-4020-5180-7</bdi>]].</cite></ref> === ಉಪನದಿಗಳು === ಮಹಾನಂದಾದ ಮುಖ್ಯ ಉಪನದಿಗಳೆಂದರೆ ಬಾಲಸೋನ್, ಮೆಚಿ, ಕಂಕೈ <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSharad_K._JainPushpendra_K._AgarwalVijay_P._Singh2007">Sharad K. Jain; Pushpendra K. Agarwal; Vijay P. Singh (2007). [https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360 ''Hydrology and Water Resources of India'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;360. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-1-4020-5180-7|<bdi>978-1-4020-5180-7</bdi>]].</cite></ref> ಮತ್ತು ಕಾಳಿಂದ್ರಿ ನದಿ. ಕಾಳಿಂದ್ರಿ ಮತ್ತು ಮಹಾನಂದಾ ಸಂಗಮದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಓಲ್ಡ್ ಮಾಲ್ಡಾ ಪಟ್ಟಣವಿದೆ. ಸಿಲಿಗುರಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದು ತ್ರಿನೈ, ರಾನೊಚೊಂಡಿ ಎಂಬ ಮೂರು ಉಪನದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಚೋಕೋರ್ ಮತ್ತು ಡೌಕ್ ಜೋಡಿಯನ್ನು ಒಂದೇ ಉಪನದಿಯಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. <ref name="siliguri">{{Cite web|url=http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|title=Rivers in Siliguri|website=Mahananda River|publisher=Siliguri on line|archive-url=https://archive.today/20130104203849/http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|archive-date=4 January 2013|access-date=14 May 2010}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://archive.today/20130104203849/http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm "Rivers in Siliguri"]. ''Mahananda River''. Siliguri on line. Archived from [http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm the original] on 4 January 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 May</span> 2010</span>.</cite></ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} dl4vosdn2zo86hyg9rs1yayfo5g4ux2 1113586 1113585 2022-08-13T05:46:12Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಮಹಾನಂದ ನದಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಮಹಾನಂದ ನದಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki '''ಮಹಾನಂದಾ ನದಿ''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು|ರಾಜ್ಯಗಳಾದ]] [[ಬಿಹಾರ]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ]] ಮತ್ತು [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ|ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ]] ಮೂಲಕ ಹರಿಯುವ ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ನದಿಯಾಗಿದೆ . ಇದು [[ಗಂಗಾ|ಗಂಗೆಯ]] ಪ್ರಮುಖ ಉಪನದಿಯಾಗಿದೆ . == ಹರಿವು == [[ಚಿತ್ರ:MahanandaRiver.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/MahanandaRiver.jpg/220px-MahanandaRiver.jpg|thumb| ನವಾಬ್‌ಗಂಜ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಮೊಹಿಯುದ್ದಿಂಗ್ ಜಹಾಂಗೀರ್ (ಬೀರ್ ಶ್ರೇಷ್ಠ) ಸೇತುವೆಯಿಂದ ಮಹಾನಂದ ನದಿಯ ನೋಟ]] ಮಹಾನಂದಾ ನದಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಎರಡು ಹೊಳೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ - ಒಂದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಫುಲಾಹರ್ ನದಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಮಹಾನಂದ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫುಲಾಹರ್ [[ನೇಪಾಳ|ನೇಪಾಳದ]] [[ಹಿಮಾಲಯ|ಹಿಮಾಲಯದ]] ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯವಾದ [[ಬಿಹಾರ|ಬಿಹಾರದ]] ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ [[ಗಂಗಾ|ರಾಜಮಹಲ್‌ಗೆ]] ಎದುರಾಗಿ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://indiawris.gov.in/wiki/doku.php?id=mahananda_basin|title=Mahananda Basin|archive-url=https://web.archive.org/web/20210814120925/https://indiawris.gov.in/wiki/doku.php?id=mahananda_basin|archive-date=14 August 2021}}</ref> ಮಹಾನಂದವು [[ಹಿಮಾಲಯ|ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿ]] ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕುರ್ಸಿಯಾಂಗ್‌ನ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಚಿಮ್ಲಿ ಬಳಿಯ ಮಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ೨೧೦೦ ಮೀಟರ್ (೬೯೦೦ ಫೀಟ್) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಪಗ್ಲಜೋರಾ ಜಲಪಾತ ಇದೆ. <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}</ref> <ref name="siliguri">{{Cite web|url=http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|title=Rivers in Siliguri|website=Mahananda River|publisher=Siliguri on line|archive-url=https://archive.today/20130104203849/http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|archive-date=4 January 2013|access-date=14 May 2010}}</ref> ಇದು ಮಹಾನಂದ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು [[ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ|ಸಿಲಿಗುರಿಯ]] ಬಳಿಯ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ. ಇದು [[ಜಲ್ಪಾಯ್ಗುರಿ|ಜಲ್ಪೈಗುರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು]] ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ. <ref name="siliguri" /> <ref>{{Cite web|url=http://www.himalayan-adventure.com/jungle/mahananda.htm|title=Mahananda Wildlife Sanctuary|publisher=nature beyond|access-date=14 May 2010}}</ref> ಇದು ಪಂಚಗಢ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಟೆಂಟುಲಿಯಾ ಬಳಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ೩ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ.ನಂತರ ಟೆಂಟುಲಿಯಾ ಮತ್ತು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.bangladesh-web.com/view1.php?hidRecord=16858|title=News from Bangladesh|access-date=14 May 2010}}</ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಉತ್ತರ ದಿನಾಜ್‌ಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದ ಕಿಶನ್‌ಗಂಜ್, ಪೂರ್ಣಿಯಾ ಮತ್ತು ಕತಿಹಾರ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿದ ನಂತರ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮಾಲ್ಡಾ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://uttardinajpur.gov.in/|title=Uttar Dinajpur district|publisher=Uttar Dinajpur district administration|access-date=14 May 2010}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://kishanganj.bih.nic.in/river.htm|title=Kishanganj district|publisher=Kishanganj district administration|archive-url=https://web.archive.org/web/20100408074040/http://kishanganj.bih.nic.in/river.htm|archive-date=8 April 2010|access-date=14 May 2010}}</ref> ಮಹಾನಂದಾ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಎರಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸುತ್ತದೆ - ಪೂರ್ವ ಪ್ರದೇಶ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹಳೆಯ ಮೆಕ್ಕಲು ಮತ್ತು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಫಲವತ್ತಾದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬರಿಂದ್ (ಬೊರೆಂಡ್ರೊವೊಮೀ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಕಲಿಂದ್ರಿ ನದಿಯಿಂದ ಎರಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ''ತಾಲ್'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ತಗ್ಗು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವಿಕೆಗೆ ಗುರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರದೇಶವು ಅತ್ಯಂತ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ದಟ್ಟವಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ಡಯಾರಾ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://malda.gov.in/|title=Malda district|publisher=Malda district administration|access-date=14 May 2010}}</ref> ಇದು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ನವಾಬ್‌ಗಂಜ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗೋದಗಿರಿಯಲ್ಲಿ [[ಗಂಗಾ|ಗಂಗೆಯನ್ನು]] ಸೇರುತ್ತದೆ. <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSharad_K._JainPushpendra_K._AgarwalVijay_P._Singh2007">Sharad K. Jain; Pushpendra K. Agarwal; Vijay P. Singh (2007). [https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360 ''Hydrology and Water Resources of India'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;360. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-1-4020-5180-7|<bdi>978-1-4020-5180-7</bdi>]].</cite></ref> === ಮಾಹಿತಿ === ಮಹಾನಂದಾದ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದ ೩೬೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್, <ref>{{Cite encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/357914/Mahananda-River|title=Mahananda River|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|accessdate=14 May 2010}}</ref> ಅದರಲ್ಲಿ ೩೨೪ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೩೬ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿದೆ. ಮಹಾನಂದದ ಒಟ್ಟು ಒಳಚರಂಡಿ ಪ್ರದೇಶವು ೨೦,೬೦೦ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೮,೦೦೦ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಅದರಲ್ಲಿ ೧೧,೫೩೦ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೪,೪೫೦ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಭಾರತದಲ್ಲಿದೆ. <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSharad_K._JainPushpendra_K._AgarwalVijay_P._Singh2007">Sharad K. Jain; Pushpendra K. Agarwal; Vijay P. Singh (2007). [https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360 ''Hydrology and Water Resources of India'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;360. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-1-4020-5180-7|<bdi>978-1-4020-5180-7</bdi>]].</cite></ref> === ಉಪನದಿಗಳು === ಮಹಾನಂದಾದ ಮುಖ್ಯ ಉಪನದಿಗಳೆಂದರೆ ಬಾಲಸೋನ್, ಮೆಚಿ, ಕಂಕೈ <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSharad_K._JainPushpendra_K._AgarwalVijay_P._Singh2007">Sharad K. Jain; Pushpendra K. Agarwal; Vijay P. Singh (2007). [https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360 ''Hydrology and Water Resources of India'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;360. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-1-4020-5180-7|<bdi>978-1-4020-5180-7</bdi>]].</cite></ref> ಮತ್ತು ಕಾಳಿಂದ್ರಿ ನದಿ. ಕಾಳಿಂದ್ರಿ ಮತ್ತು ಮಹಾನಂದಾ ಸಂಗಮದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಓಲ್ಡ್ ಮಾಲ್ಡಾ ಪಟ್ಟಣವಿದೆ. ಸಿಲಿಗುರಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದು ತ್ರಿನೈ, ರಾನೊಚೊಂಡಿ ಎಂಬ ಮೂರು ಉಪನದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಚೋಕೋರ್ ಮತ್ತು ಡೌಕ್ ಜೋಡಿಯನ್ನು ಒಂದೇ ಉಪನದಿಯಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. <ref name="siliguri">{{Cite web|url=http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|title=Rivers in Siliguri|website=Mahananda River|publisher=Siliguri on line|archive-url=https://archive.today/20130104203849/http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|archive-date=4 January 2013|access-date=14 May 2010}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://archive.today/20130104203849/http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm "Rivers in Siliguri"]. ''Mahananda River''. Siliguri on line. Archived from [http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm the original] on 4 January 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 May</span> 2010</span>.</cite></ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} dl4vosdn2zo86hyg9rs1yayfo5g4ux2 1113588 1113586 2022-08-13T05:47:17Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ನದಿಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ಮಹಾನಂದಾ ನದಿ''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಕೇಂದ್ರಾಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶಗಳು|ರಾಜ್ಯಗಳಾದ]] [[ಬಿಹಾರ]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ]] ಮತ್ತು [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ|ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ]] ಮೂಲಕ ಹರಿಯುವ ಗಡಿಯಾಚೆಗಿನ ನದಿಯಾಗಿದೆ . ಇದು [[ಗಂಗಾ|ಗಂಗೆಯ]] ಪ್ರಮುಖ ಉಪನದಿಯಾಗಿದೆ . == ಹರಿವು == [[ಚಿತ್ರ:MahanandaRiver.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/78/MahanandaRiver.jpg/220px-MahanandaRiver.jpg|thumb| ನವಾಬ್‌ಗಂಜ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಟನ್ ಮೊಹಿಯುದ್ದಿಂಗ್ ಜಹಾಂಗೀರ್ (ಬೀರ್ ಶ್ರೇಷ್ಠ) ಸೇತುವೆಯಿಂದ ಮಹಾನಂದ ನದಿಯ ನೋಟ]] ಮಹಾನಂದಾ ನದಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಎರಡು ಹೊಳೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ - ಒಂದನ್ನು ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಫುಲಾಹರ್ ನದಿ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ಮಹಾನಂದ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫುಲಾಹರ್ [[ನೇಪಾಳ|ನೇಪಾಳದ]] [[ಹಿಮಾಲಯ|ಹಿಮಾಲಯದ]] ಪರ್ವತ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯವಾದ [[ಬಿಹಾರ|ಬಿಹಾರದ]] ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ [[ಗಂಗಾ|ರಾಜಮಹಲ್‌ಗೆ]] ಎದುರಾಗಿ ಎಡಭಾಗದಲ್ಲಿ ಗಂಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://indiawris.gov.in/wiki/doku.php?id=mahananda_basin|title=Mahananda Basin|archive-url=https://web.archive.org/web/20210814120925/https://indiawris.gov.in/wiki/doku.php?id=mahananda_basin|archive-date=14 August 2021}}</ref> ಮಹಾನಂದವು [[ಹಿಮಾಲಯ|ಹಿಮಾಲಯದಲ್ಲಿ]] ಹುಟ್ಟುತ್ತದೆ. ಡಾರ್ಜಿಲಿಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಕುರ್ಸಿಯಾಂಗ್‌ನ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಚಿಮ್ಲಿ ಬಳಿಯ ಮಹಲ್ದಿರಾಮ್ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ೨೧೦೦ ಮೀಟರ್ (೬೯೦೦ ಫೀಟ್) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಪಗ್ಲಜೋರಾ ಜಲಪಾತ ಇದೆ. <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}</ref> <ref name="siliguri">{{Cite web|url=http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|title=Rivers in Siliguri|website=Mahananda River|publisher=Siliguri on line|archive-url=https://archive.today/20130104203849/http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|archive-date=4 January 2013|access-date=14 May 2010}}</ref> ಇದು ಮಹಾನಂದ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು [[ಶಿಲಿಗುಡ಼ಿ|ಸಿಲಿಗುರಿಯ]] ಬಳಿಯ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಇಳಿಯುತ್ತದೆ. ಇದು [[ಜಲ್ಪಾಯ್ಗುರಿ|ಜಲ್ಪೈಗುರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು]] ಮುಟ್ಟುತ್ತದೆ. <ref name="siliguri" /> <ref>{{Cite web|url=http://www.himalayan-adventure.com/jungle/mahananda.htm|title=Mahananda Wildlife Sanctuary|publisher=nature beyond|access-date=14 May 2010}}</ref> ಇದು ಪಂಚಗಢ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಟೆಂಟುಲಿಯಾ ಬಳಿ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ೩ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಹರಿಯುತ್ತದೆ.ನಂತರ ಟೆಂಟುಲಿಯಾ ಮತ್ತು ಭಾರತಕ್ಕೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.bangladesh-web.com/view1.php?hidRecord=16858|title=News from Bangladesh|access-date=14 May 2010}}</ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಉತ್ತರ ದಿನಾಜ್‌ಪುರ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಬಿಹಾರದ ಕಿಶನ್‌ಗಂಜ್, ಪೂರ್ಣಿಯಾ ಮತ್ತು ಕತಿಹಾರ್ ಜಿಲ್ಲೆಗಳ ಮೂಲಕ ಹರಿದ ನಂತರ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮಾಲ್ಡಾ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://uttardinajpur.gov.in/|title=Uttar Dinajpur district|publisher=Uttar Dinajpur district administration|access-date=14 May 2010}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://kishanganj.bih.nic.in/river.htm|title=Kishanganj district|publisher=Kishanganj district administration|archive-url=https://web.archive.org/web/20100408074040/http://kishanganj.bih.nic.in/river.htm|archive-date=8 April 2010|access-date=14 May 2010}}</ref> ಮಹಾನಂದಾ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ಎರಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸುತ್ತದೆ - ಪೂರ್ವ ಪ್ರದೇಶ, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹಳೆಯ ಮೆಕ್ಕಲು ಮತ್ತು ತುಲನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಫಲವತ್ತಾದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬರಿಂದ್ (ಬೊರೆಂಡ್ರೊವೊಮೀ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪಶ್ಚಿಮ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಕಲಿಂದ್ರಿ ನದಿಯಿಂದ ಎರಡು ಪ್ರದೇಶಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ''ತಾಲ್'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದು ತಗ್ಗು ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಮಳೆಗಾಲದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗುವಿಕೆಗೆ ಗುರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರದೇಶವು ಅತ್ಯಂತ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ದಟ್ಟವಾದ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ಡಯಾರಾ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://malda.gov.in/|title=Malda district|publisher=Malda district administration|access-date=14 May 2010}}</ref> ಇದು ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ನವಾಬ್‌ಗಂಜ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಗೋದಗಿರಿಯಲ್ಲಿ [[ಗಂಗಾ|ಗಂಗೆಯನ್ನು]] ಸೇರುತ್ತದೆ. <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSharad_K._JainPushpendra_K._AgarwalVijay_P._Singh2007">Sharad K. Jain; Pushpendra K. Agarwal; Vijay P. Singh (2007). [https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360 ''Hydrology and Water Resources of India'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;360. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-1-4020-5180-7|<bdi>978-1-4020-5180-7</bdi>]].</cite></ref> === ಮಾಹಿತಿ === ಮಹಾನಂದಾದ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದ ೩೬೦ ಕಿಲೋಮೀಟರ್, <ref>{{Cite encyclopedia|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/357914/Mahananda-River|title=Mahananda River|encyclopedia=Encyclopædia Britannica|accessdate=14 May 2010}}</ref> ಅದರಲ್ಲಿ ೩೨೪ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೩೬ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದಲ್ಲಿದೆ. ಮಹಾನಂದದ ಒಟ್ಟು ಒಳಚರಂಡಿ ಪ್ರದೇಶವು ೨೦,೬೦೦ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೮,೦೦೦ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಅದರಲ್ಲಿ ೧೧,೫೩೦ ಚದರ ಕಿಲೋಮೀಟರ್ (೪,೪೫೦ ಚದರ ಮೈಲಿ) ಭಾರತದಲ್ಲಿದೆ. <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSharad_K._JainPushpendra_K._AgarwalVijay_P._Singh2007">Sharad K. Jain; Pushpendra K. Agarwal; Vijay P. Singh (2007). [https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360 ''Hydrology and Water Resources of India'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;360. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-1-4020-5180-7|<bdi>978-1-4020-5180-7</bdi>]].</cite></ref> === ಉಪನದಿಗಳು === ಮಹಾನಂದಾದ ಮುಖ್ಯ ಉಪನದಿಗಳೆಂದರೆ ಬಾಲಸೋನ್, ಮೆಚಿ, ಕಂಕೈ <ref name="jain">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360|title=Hydrology and Water Resources of India|last=Sharad K. Jain|last2=Pushpendra K. Agarwal|last3=Vijay P. Singh|publisher=Springer Science & Business Media|year=2007|isbn=978-1-4020-5180-7|page=360}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFSharad_K._JainPushpendra_K._AgarwalVijay_P._Singh2007">Sharad K. Jain; Pushpendra K. Agarwal; Vijay P. Singh (2007). [https://books.google.com/books?id=ZKs1gBhJSWIC&pg=PA360 ''Hydrology and Water Resources of India'']. Springer Science & Business Media. p.&nbsp;360. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-1-4020-5180-7|<bdi>978-1-4020-5180-7</bdi>]].</cite></ref> ಮತ್ತು ಕಾಳಿಂದ್ರಿ ನದಿ. ಕಾಳಿಂದ್ರಿ ಮತ್ತು ಮಹಾನಂದಾ ಸಂಗಮದ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಓಲ್ಡ್ ಮಾಲ್ಡಾ ಪಟ್ಟಣವಿದೆ. ಸಿಲಿಗುರಿ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಇದು ತ್ರಿನೈ, ರಾನೊಚೊಂಡಿ ಎಂಬ ಮೂರು ಉಪನದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಚೋಕೋರ್ ಮತ್ತು ಡೌಕ್ ಜೋಡಿಯನ್ನು ಒಂದೇ ಉಪನದಿಯಾಗಿ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗಿದೆ. <ref name="siliguri">{{Cite web|url=http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|title=Rivers in Siliguri|website=Mahananda River|publisher=Siliguri on line|archive-url=https://archive.today/20130104203849/http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm|archive-date=4 January 2013|access-date=14 May 2010}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://archive.today/20130104203849/http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm "Rivers in Siliguri"]. ''Mahananda River''. Siliguri on line. Archived from [http://www.siligurionline.com/info/rivers.htm the original] on 4 January 2013<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">14 May</span> 2010</span>.</cite></ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:ನದಿಗಳು]] 50wt9647ncf353l2q7gpcf38rp4qaub 0 144103 1113527 1110843 2022-08-13T01:40:25Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki '''ವಾಸುಕಿ''' ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಗಳು ನಡೆಸುವ ಅತಿ ಉದ್ದದ ಸರಕು ರೈಲು. ಇದನ್ನು ೨೨ ಜನವರಿ ೨೦೨೧ ರಂದು ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ ''ಆಗ್ನೇಯ ಮಧ್ಯ ರೈಲ್ವೆ (ಎಸ್‌‌ಇಸಿಆರ್)'' ವಲಯದ ''ರಾಯಪುರ'' ವಿಭಾಗವು ನಡೆಸಿತು. ಐದು ರೇಕ್‌ಗಳ ಗೂಡ್ಸ್ ರೈಲುಗಳನ್ನು ಒಂದು ಘಟಕವಾಗಿ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ರೈಲನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ರೈಲನ್ನು ''ಭಿಲಾಯ್ ಡಿ ಕ್ಯಾಬಿನ್'' ನಿಂದ ''ಕೋರ್ಬಾ'' ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ಓಡಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Jagranjosh">{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1|title=Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train|date=8 February 2021|work=Jagranjosh.com|access-date=6 February 2022|agency=Jagranjosh}}</ref> <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}</ref> == ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು == ವಾಸುಕಿ ರೈಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ. * ಇದರ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದ ಸುಮಾರು ೩.೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್. * ಇದು ರಾಯ್‌ಪುರ ವಿಭಾಗದ "ಭಿಲಾಯ್ ಡಿ ಕ್ಯಾಬಿನ್" ನಿಂದ ಬಿಲಾಸ್‌ಪುರ ವಿಭಾಗದ ''ಕೋರ್ಬಾ ನಿಲ್ದಾಣ'' ವರೆಗಿನ ೨೨೪ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳ ದೂರವನ್ನು ಏಳು ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html "Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone"]. ''The New Indian Express''. No.&nbsp;23 January 2021. New Indian Express<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> * ಇದು ಐದು ಸರಕು ರೈಲುಗಳ ೩೦೦ ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳನ್ನು (೨೯೫ ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೫ ಇಂಜಿನ್‌ಗಳು) ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ರೇಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref name="Amarujala">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines|title=एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर|work=Amar Ujala|access-date=6 February 2022|agency=Amar Ujala|issue=24 January 2021|language=hi}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.newsnationtv.com/utilities/news/indian-railways-set-new-record-5-engine-vasuki-train-ran-on-the-tracks-176561.html|title=रेलवे का नया कीर्तिमान, 5 इंजन वाले वासुकी ट्रेन को पटरियों पर दौड़ाया|work=News Nation|access-date=6 February 2022|agency=News Nation|issue=6 February 2021|language=hi}}</ref> * ಒಬ್ಬ ಸಹಾಯಕ ಲೋಕೋ ಪೈಲಟ್ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಗಾರ್ಡ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಸಿಂಗಲ್ ಲೋಕೋ ಪೈಲಟ್ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Jagranjosh">{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1|title=Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train|date=8 February 2021|work=Jagranjosh.com|access-date=6 February 2022|agency=Jagranjosh}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1 "Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train"]. ''Jagranjosh.com''. Jagranjosh. 8 February 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> * ಪ್ರಮುಖ (ಮುಂಭಾಗದ) ಡೀಸೆಲ್ ಲೊಕೊಮೊಟಿವ್ (ಎಂಜಿನ್) ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಮಿಷನ್ ಮೂಲಕ ಹಿಂದಿನ ಇಂಜಿನ್‌‌‌‍ಗಳ ಏಕಕಾಲಿಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ರೈಲನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html "Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone"]. ''The New Indian Express''. No.&nbsp;23 January 2021. New Indian Express<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> * ಇದು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಮಯ, ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತದೆ, ಕಡಿಮೆ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಮತ್ತು ಸರಕುಗಳ ತ್ವರಿತ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. <ref name="Amarujala">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines|title=एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर|work=Amar Ujala|access-date=6 February 2022|agency=Amar Ujala|issue=24 January 2021|language=hi}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines "एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर"]. ''Amar Ujala'' (in Hindi). No.&nbsp;24 January 2021. Amar Ujala<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite> [[Category:CS1 Hindi-language sources (hi)]]</ref> == ಹಿಂದಿನ ದಾಖಲೆ == ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ಉದ್ದದ ರೈಲಿನ ಹಿಂದಿನ ದಾಖಲೆ ೨.೮ ಆಗಿತ್ತು&nbsp;ಕಿಮೀ ಉದ್ದದ ಸರಕು ರೈಲು 'ಶೇಷನಾಗ್'. ಇದನ್ನು ೨ ಜುಲೈ ೨೦೨೦ ರಂದು ಎಸ್‌‌ಇಸಿಆರ್ (ಸೌತ್ ಈಸ್ಟ್ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ರೈಲ್ವೇಸ್) ಸಹ ನಿರ್ವಹಿಸಿದೆ. ಇದು ೨೫೧ ಖಾಲಿ ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು (೪ ಖಾಲಿ ಬಾಕ್ಸ್ ನ ಸಂಯೋಜನೆ) ಮತ್ತು ನಾಗ್ಪುರ ನಿಲ್ದಾಣ ಮತ್ತು ಕೊರ್ಬಾ ನಿಲ್ದಾಣದ ನಡುವೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಈ ರೈಲು ೪ ಸೆಟ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಇಂಜಿನ್‌ಗಳಿಂದ ಚಾಲಿತವಾಗಿತ್ತು. <ref name="Jagranjosh">{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1|title=Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train|date=8 February 2021|work=Jagranjosh.com|access-date=6 February 2022|agency=Jagranjosh}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1 "Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train"]. ''Jagranjosh.com''. Jagranjosh. 8 February 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html "Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone"]. ''The New Indian Express''. No.&nbsp;23 January 2021. New Indian Express<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> <ref name="Amarujala">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines|title=एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर|work=Amar Ujala|access-date=6 February 2022|agency=Amar Ujala|issue=24 January 2021|language=hi}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines "एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर"]. ''Amar Ujala'' (in Hindi). No.&nbsp;24 January 2021. Amar Ujala<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite> [[Category:CS1 Hindi-language sources (hi)]]</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} pzjqg60uvwnqjy2vxdf2zg8yfxykzyt 1113528 1113527 2022-08-13T01:40:56Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ವಾಸುಕಿ ರೈಲು]] ಪುಟವನ್ನು [[ವಾಸುಕಿ ರೈಲು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki '''ವಾಸುಕಿ''' ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಗಳು ನಡೆಸುವ ಅತಿ ಉದ್ದದ ಸರಕು ರೈಲು. ಇದನ್ನು ೨೨ ಜನವರಿ ೨೦೨೧ ರಂದು ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ ''ಆಗ್ನೇಯ ಮಧ್ಯ ರೈಲ್ವೆ (ಎಸ್‌‌ಇಸಿಆರ್)'' ವಲಯದ ''ರಾಯಪುರ'' ವಿಭಾಗವು ನಡೆಸಿತು. ಐದು ರೇಕ್‌ಗಳ ಗೂಡ್ಸ್ ರೈಲುಗಳನ್ನು ಒಂದು ಘಟಕವಾಗಿ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ರೈಲನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ರೈಲನ್ನು ''ಭಿಲಾಯ್ ಡಿ ಕ್ಯಾಬಿನ್'' ನಿಂದ ''ಕೋರ್ಬಾ'' ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ಓಡಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Jagranjosh">{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1|title=Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train|date=8 February 2021|work=Jagranjosh.com|access-date=6 February 2022|agency=Jagranjosh}}</ref> <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}</ref> == ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು == ವಾಸುಕಿ ರೈಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ. * ಇದರ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದ ಸುಮಾರು ೩.೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್. * ಇದು ರಾಯ್‌ಪುರ ವಿಭಾಗದ "ಭಿಲಾಯ್ ಡಿ ಕ್ಯಾಬಿನ್" ನಿಂದ ಬಿಲಾಸ್‌ಪುರ ವಿಭಾಗದ ''ಕೋರ್ಬಾ ನಿಲ್ದಾಣ'' ವರೆಗಿನ ೨೨೪ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳ ದೂರವನ್ನು ಏಳು ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html "Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone"]. ''The New Indian Express''. No.&nbsp;23 January 2021. New Indian Express<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> * ಇದು ಐದು ಸರಕು ರೈಲುಗಳ ೩೦೦ ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳನ್ನು (೨೯೫ ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೫ ಇಂಜಿನ್‌ಗಳು) ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ರೇಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref name="Amarujala">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines|title=एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर|work=Amar Ujala|access-date=6 February 2022|agency=Amar Ujala|issue=24 January 2021|language=hi}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.newsnationtv.com/utilities/news/indian-railways-set-new-record-5-engine-vasuki-train-ran-on-the-tracks-176561.html|title=रेलवे का नया कीर्तिमान, 5 इंजन वाले वासुकी ट्रेन को पटरियों पर दौड़ाया|work=News Nation|access-date=6 February 2022|agency=News Nation|issue=6 February 2021|language=hi}}</ref> * ಒಬ್ಬ ಸಹಾಯಕ ಲೋಕೋ ಪೈಲಟ್ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಗಾರ್ಡ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಸಿಂಗಲ್ ಲೋಕೋ ಪೈಲಟ್ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Jagranjosh">{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1|title=Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train|date=8 February 2021|work=Jagranjosh.com|access-date=6 February 2022|agency=Jagranjosh}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1 "Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train"]. ''Jagranjosh.com''. Jagranjosh. 8 February 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> * ಪ್ರಮುಖ (ಮುಂಭಾಗದ) ಡೀಸೆಲ್ ಲೊಕೊಮೊಟಿವ್ (ಎಂಜಿನ್) ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಮಿಷನ್ ಮೂಲಕ ಹಿಂದಿನ ಇಂಜಿನ್‌‌‌‍ಗಳ ಏಕಕಾಲಿಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ರೈಲನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html "Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone"]. ''The New Indian Express''. No.&nbsp;23 January 2021. New Indian Express<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> * ಇದು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಮಯ, ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತದೆ, ಕಡಿಮೆ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಮತ್ತು ಸರಕುಗಳ ತ್ವರಿತ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. <ref name="Amarujala">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines|title=एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर|work=Amar Ujala|access-date=6 February 2022|agency=Amar Ujala|issue=24 January 2021|language=hi}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines "एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर"]. ''Amar Ujala'' (in Hindi). No.&nbsp;24 January 2021. Amar Ujala<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite> [[Category:CS1 Hindi-language sources (hi)]]</ref> == ಹಿಂದಿನ ದಾಖಲೆ == ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ಉದ್ದದ ರೈಲಿನ ಹಿಂದಿನ ದಾಖಲೆ ೨.೮ ಆಗಿತ್ತು&nbsp;ಕಿಮೀ ಉದ್ದದ ಸರಕು ರೈಲು 'ಶೇಷನಾಗ್'. ಇದನ್ನು ೨ ಜುಲೈ ೨೦೨೦ ರಂದು ಎಸ್‌‌ಇಸಿಆರ್ (ಸೌತ್ ಈಸ್ಟ್ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ರೈಲ್ವೇಸ್) ಸಹ ನಿರ್ವಹಿಸಿದೆ. ಇದು ೨೫೧ ಖಾಲಿ ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು (೪ ಖಾಲಿ ಬಾಕ್ಸ್ ನ ಸಂಯೋಜನೆ) ಮತ್ತು ನಾಗ್ಪುರ ನಿಲ್ದಾಣ ಮತ್ತು ಕೊರ್ಬಾ ನಿಲ್ದಾಣದ ನಡುವೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಈ ರೈಲು ೪ ಸೆಟ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಇಂಜಿನ್‌ಗಳಿಂದ ಚಾಲಿತವಾಗಿತ್ತು. <ref name="Jagranjosh">{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1|title=Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train|date=8 February 2021|work=Jagranjosh.com|access-date=6 February 2022|agency=Jagranjosh}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1 "Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train"]. ''Jagranjosh.com''. Jagranjosh. 8 February 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html "Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone"]. ''The New Indian Express''. No.&nbsp;23 January 2021. New Indian Express<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> <ref name="Amarujala">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines|title=एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर|work=Amar Ujala|access-date=6 February 2022|agency=Amar Ujala|issue=24 January 2021|language=hi}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines "एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर"]. ''Amar Ujala'' (in Hindi). No.&nbsp;24 January 2021. Amar Ujala<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite> [[Category:CS1 Hindi-language sources (hi)]]</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} pzjqg60uvwnqjy2vxdf2zg8yfxykzyt 1113530 1113528 2022-08-13T01:42:22Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki '''ವಾಸುಕಿ''' ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಗಳು ನಡೆಸುವ ಅತಿ ಉದ್ದದ ಸರಕು ರೈಲು. ಇದನ್ನು ೨೨ ಜನವರಿ ೨೦೨೧ ರಂದು ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ ''ಆಗ್ನೇಯ ಮಧ್ಯ ರೈಲ್ವೆ (ಎಸ್‌‌ಇಸಿಆರ್)'' ವಲಯದ ''ರಾಯಪುರ'' ವಿಭಾಗವು ನಡೆಸಿತು. ಐದು ರೇಕ್‌ಗಳ ಗೂಡ್ಸ್ ರೈಲುಗಳನ್ನು ಒಂದು ಘಟಕವಾಗಿ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ಮೂಲಕ ರೈಲನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ರೈಲನ್ನು ''ಭಿಲಾಯ್ ಡಿ ಕ್ಯಾಬಿನ್'' ನಿಂದ ''ಕೋರ್ಬಾ'' ನಿಲ್ದಾಣಕ್ಕೆ ಓಡಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Jagranjosh">{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1|title=Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train|date=8 February 2021|work=Jagranjosh.com|access-date=6 February 2022|agency=Jagranjosh}}</ref> <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}</ref> == ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು == ವಾಸುಕಿ ರೈಲಿನ ಪ್ರಮುಖ ಲಕ್ಷಣಗಳು ಈ ಕೆಳಗಿನಂತಿವೆ. * ಇದರ ಒಟ್ಟು ಉದ್ದ ಸುಮಾರು ೩.೫ ಕಿಲೋಮೀಟರ್. * ಇದು ರಾಯ್‌ಪುರ ವಿಭಾಗದ ''ಭಿಲಾಯ್ ಡಿ ಕ್ಯಾಬಿನ್'' ನಿಂದ ಬಿಲಾಸ್‌ಪುರ ವಿಭಾಗದ ''ಕೋರ್ಬಾ ನಿಲ್ದಾಣ'' ವರೆಗಿನ ೨೨೪ ಕಿಲೋಮೀಟರ್‌ಗಳ ದೂರವನ್ನು ಏಳು ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ರಮಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html "Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone"]. ''The New Indian Express''. No.&nbsp;23 January 2021. New Indian Express<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> * ಇದು ಐದು ಸರಕು ರೈಲುಗಳ ೩೦೦ ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳನ್ನು (೨೯೫ ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ೫ ಇಂಜಿನ್‌ಗಳು) ದೀರ್ಘಾವಧಿಯ ರೇಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref name="Amarujala">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines|title=एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर|work=Amar Ujala|access-date=6 February 2022|agency=Amar Ujala|issue=24 January 2021|language=hi}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.newsnationtv.com/utilities/news/indian-railways-set-new-record-5-engine-vasuki-train-ran-on-the-tracks-176561.html|title=रेलवे का नया कीर्तिमान, 5 इंजन वाले वासुकी ट्रेन को पटरियों पर दौड़ाया|work=News Nation|access-date=6 February 2022|agency=News Nation|issue=6 February 2021|language=hi}}</ref> * ಒಬ್ಬ ಸಹಾಯಕ ಲೋಕೋ ಪೈಲಟ್ ಮತ್ತು ಒಬ್ಬ ಗಾರ್ಡ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಇದನ್ನು ಸಿಂಗಲ್ ಲೋಕೋ ಪೈಲಟ್ ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Jagranjosh">{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1|title=Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train|date=8 February 2021|work=Jagranjosh.com|access-date=6 February 2022|agency=Jagranjosh}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1 "Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train"]. ''Jagranjosh.com''. Jagranjosh. 8 February 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> * ಪ್ರಮುಖ (ಮುಂಭಾಗದ) ಡೀಸೆಲ್ ಲೊಕೊಮೊಟಿವ್ (ಎಂಜಿನ್) ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಮಿಷನ್ ಮೂಲಕ ಹಿಂದಿನ ಇಂಜಿನ್‌‌‌‍ಗಳ ಏಕಕಾಲಿಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ರೈಲನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html "Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone"]. ''The New Indian Express''. No.&nbsp;23 January 2021. New Indian Express<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> * ಇದು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಮಯ, ವೆಚ್ಚವನ್ನು ಉಳಿಸುತ್ತದೆ, ಕಡಿಮೆ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ ಮತ್ತು ಸರಕುಗಳ ತ್ವರಿತ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. <ref name="Amarujala">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines|title=एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर|work=Amar Ujala|access-date=6 February 2022|agency=Amar Ujala|issue=24 January 2021|language=hi}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines "एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर"]. ''Amar Ujala'' (in Hindi). No.&nbsp;24 January 2021. Amar Ujala<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite> [[Category:CS1 Hindi-language sources (hi)]]</ref> == ಹಿಂದಿನ ದಾಖಲೆ == ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೇಯಲ್ಲಿ ಅತಿ ಉದ್ದದ ರೈಲಿನ ಹಿಂದಿನ ದಾಖಲೆ ೨.೮ ಆಗಿತ್ತು&nbsp;ಕಿಮೀ ಉದ್ದದ ಸರಕು ರೈಲು ''ಶೇಷನಾಗ್''. ಇದನ್ನು ೨ ಜುಲೈ ೨೦೨೦ ರಂದು ಎಸ್‌‌ಇಸಿಆರ್ (ಸೌತ್ ಈಸ್ಟ್ ಸೆಂಟ್ರಲ್ ರೈಲ್ವೇಸ್) ಸಹ ನಿರ್ವಹಿಸಿದೆ. ಇದು ೨೫೧ ಖಾಲಿ ವ್ಯಾಗನ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು (೪ ಖಾಲಿ ಬಾಕ್ಸ್ ನ ಸಂಯೋಜನೆ) ಮತ್ತು ನಾಗ್ಪುರ ನಿಲ್ದಾಣ ಮತ್ತು ಕೊರ್ಬಾ ನಿಲ್ದಾಣದ ನಡುವೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಈ ರೈಲು ೪ ಸೆಟ್ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕ್ ಇಂಜಿನ್‌ಗಳಿಂದ ಚಾಲಿತವಾಗಿತ್ತು. <ref name="Jagranjosh">{{Cite news|url=https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1|title=Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train|date=8 February 2021|work=Jagranjosh.com|access-date=6 February 2022|agency=Jagranjosh}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.jagranjosh.com/general-knowledge/vasuki-train-all-you-need-to-know-1612783870-1 "Vasuki Freight Train: Here's all you need to know about Indian Railways' longest freight train"]. ''Jagranjosh.com''. Jagranjosh. 8 February 2021<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> <ref name="Newindianexpress">{{Cite news|url=https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html|title=Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone|work=The New Indian Express|access-date=6 February 2022|agency=New Indian Express|issue=23 January 2021}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.newindianexpress.com/nation/2021/jan/23/indian-railways-longest-freight-train-vasuki-creates-new-record-in-secr-zone-2254053.html "Indian Railways longest freight train 'Vasuki' creates new record in SECR zone"]. ''The New Indian Express''. No.&nbsp;23 January 2021. New Indian Express<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite></ref> <ref name="Amarujala">{{Cite news|url=https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines|title=एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर|work=Amar Ujala|access-date=6 February 2022|agency=Amar Ujala|issue=24 January 2021|language=hi}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-foreign-lang-source" data-ve-ignore="true">[https://www.amarujala.com/india-news/indian-railway-make-new-record-running-longest-freight-train-vasuki-in-which-295-coaches-and-five-engines "एनाकोंडा, शेषनाग के बाद अब वासुकी नाग दौड़ी रेलवे की पटरियों पर"]. ''Amar Ujala'' (in Hindi). No.&nbsp;24 January 2021. Amar Ujala<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">6 February</span> 2022</span>.</cite> [[Category:CS1 Hindi-language sources (hi)]]</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} grldmcx4cm5dtwdmo7zh3wl84abt8wa 0 144117 1113520 1110951 2022-08-13T01:31:03Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Western_Bluebird_leaving_nest_box.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Western_Bluebird_leaving_nest_box.jpg/300px-Western_Bluebird_leaving_nest_box.jpg|right|thumb|300x300px| ವೆಸ್ಟರ್ನ್ ಬ್ಲೂಬರ್ಡ್ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಿಡುತ್ತಿದೆ]] '''ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ'''ಅಥವಾ ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ, ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ [[ಗೂಡುಗಳು|ಗೂಡುಕಟ್ಟಲು]] ಒದಗಿಸಲಾದ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಆವರಣವಾಗಿದೆ. ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ [[ಪಕ್ಷಿ|ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗಾಗಿ]] ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು '''ಪಕ್ಷಿಮನೆಗಳು''' ಅಥವಾ ಪಕ್ಷಿ '''ಪೆಟ್ಟಿಗೆ''' / '''ಪಕ್ಷಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ''' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ [[ಬಾವಲಿ|ಬಾವಲಿಗಳು]] ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು [[ಸಸ್ತನಿ]] ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಹ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಅಥವಾ ರೂಸ್ಟಿಂಗ್ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಇರಿಸುವುದನ್ನು ಸಹ ಬಳಸಬಹುದು. ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂರಕ್ಷಣಾವಾದಿ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ವಾಟರ್ಟನ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಎಸ್ಟೇಟ್‍ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಿಸರ್ಗ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಡುಕೋಳಿಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಆಧುನಿಕ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://birdhouseplanet.com/|title=Charles Waterton (1782–1865)|website=Birdhouse Planet|access-date=2018-08-29}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Nest_box_for_Columba_guinea_in_Zerfenti.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Nest_box_for_Columba_guinea_in_Zerfenti.jpg/220px-Nest_box_for_Columba_guinea_in_Zerfenti.jpg|thumb| ಝೆರ್ಫೆಂಟಿಯಲ್ಲಿ ( [[ಇತಿಯೋಪಿಯ|ಇಥಿಯೋಪಿಯಾ]] ) ಹೋಮ್ಸ್ಟೆಡ್ನ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ''ಕೊಲಂಬಾ'' ಗಿನಿಗಾಗಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅನೇಕ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣ, ನಗರ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಆಧುನಿಕ ನಿರ್ಮಾಣ ವಿಧಾನಗಳು, 20 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದ [[ಅರಣ್ಯನಾಶ]] ಮತ್ತು ಇತರ ಮಾನವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಪಕ್ಷಿಗಳ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಕುಸಿತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಗೆ ಅಡಚಣೆಗಳನ್ನು ಉಂಟಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ಇವುಗಳು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಅಳಿವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://birdhouseplanet.com|title=Birdhouse Basics – Birdhouse Planet|website=Birdhouse Planet|language=en-US|access-date=2018-08-29}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Dulisz|first=Beata|last2=Stawicka|first2=Anna Maria|last3=Knozowski|first3=Paweł|last4=Diserens|first4=Tom A.|last5=Nowakowski|first5=Jacek J.|date=2022-01-01|title=Effectiveness of using nest boxes as a form of bird protection after building modernization|url=https://doi.org/10.1007/s10531-021-02334-0|journal=Biodiversity and Conservation|language=en|volume=31|issue=1|pages=277–294|doi=10.1007/s10531-021-02334-0|issn=1572-9710}}</ref> == ನಿರ್ಮಾಣ == === ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Koolmees_op_nest.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Koolmees_op_nest.jpg/220px-Koolmees_op_nest.jpg|right|thumb| ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಟೈಟ್ ಗೂಡು]] ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರದದ್ದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಪರ್ಪಲ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಹಕ್ಕಿಯು ಲೋಹದಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://blog.duncraft.com/2010/03/10/before-buying-a-birdhouse/|title=Before Buying a Birdhouse|date=2010-03-10|website=Duncraft's Wild Bird Blog|access-date=12 March 2014}}</ref> ಕೆಲವು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಮರ ಮತ್ತು [[ಕಾಂಕ್ರೀಟ್]] ಮಿಶ್ರಣದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ''ವುಡ್‌ಕ್ರೀಟ್'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Browne|first=Stephen J.|date=2006-07-01|title=Effect of nestbox construction and colour on the occupancy and breeding success of nesting tits Parus spp.|journal=Bird Study|volume=53|issue=2|pages=187–192|doi=10.1080/00063650609461432|issn=0006-3657}}</ref> ಸೆರಾಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಸೂಕ್ತವಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rspb.org.uk/our-work/rspb-news/news/414752-keep-nest-boxes-simple-not-stylish-says-rspb|title=Details|website=The RSPB}}</ref> ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸದ ಮರದಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ, ಇಳಿಜಾರಾದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿ, ಹಿನ್ಸರಿತ ಮಹಡಿ, ಒಳಚರಂಡಿ ಮತ್ತು ವಾತಾಯನ ರಂಧ್ರಗಳು, ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಶುಚಿಗೊಳಿಸುವಿಕೆಗಾಗಿ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ಪರಭಕ್ಷಕಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಹೊರಗಿನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.allaboutbirds.org/page.aspx?pid=1139|title=Attracting Birds With Nest Boxes|website=The Cornell Lab of Ornithology|publisher=Cornell University|access-date=12 March 2014}}</ref> ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಪ್ರವೇಶ ರಂಧ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ತೆರೆದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bto.org/about-birds/nnbw/putting-up-a-nest-box|title=Putting up a nest box {{!}} BTO - British Trust for Ornithology|website=www.bto.org|language=en|access-date=2017-03-05}}</ref> ಕೆಲವು ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಅಲಂಕರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಾನವ ಮನೆಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸಬಹುದು. ಅವುಗಳು ನೆಸ್ಟ್ ಬಾಕ್ಸ್ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಇದರಿಂದ ಬಾಕ್ಸ್‌ನ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.birds.cornell.edu/Publications/Birdscope/Winter2006/nest_box_cams.html|title=Lights, Camera, Action! Nest Box Cam technology reveals rarely seen events|last=Phillips|first=Tina|last2=Cooper|first2=Caren|website=Cornell Lab of Ornithology|publisher=Cornell University|access-date=12 March 2014}}</ref> === ಪಕ್ಷಿ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Gramercy_Park_birdhouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Gramercy_Park_birdhouse.jpg/150px-Gramercy_Park_birdhouse.jpg|right|thumb|150x150px| [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ]] ಗ್ರಾಮರ್ಸಿ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಬರ್ಡ್‌ಹೌಸ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ವ್ಯಾಸದ ಪ್ರವೇಶ ರಂಧ್ರಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ]] ಗೂಡು-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿನ ತೆರೆಯುವಿಕೆಯ ವ್ಯಾಸವು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜಾತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಲವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ಹಕ್ಕಿಗಳು ವಯಸ್ಕ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಹಾದುಹೋಗಲು ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ರಂಧ್ರವಿರುವ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇತರ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಅದರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇದು ಒಂದು ರೂಪಾಂತರವಾಗಿರಬಹುದು. ಯುರೋಪಿಯನ್ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ೨.೫ರ ಆರಂಭಿಕ ಸೆಂ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವು ''ಪೊಸಿಲ್ ಪಲುಸ್ಟ್ರಿಸ್'', ''ಪೊಸಿಲ್ ಮೊಂಟಾನಸ್'' ಅನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ; ೨.೮ ರ ಪ್ರಾರಂಭ ಸೆಂ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ''ಫಿಸೆಡುಲಾ ಹೈಪೋಲ್ಯುಕಾವನ್ನು'' ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ೩ಸೆ.ಮೀ. ರ ತೆರೆಯುವಿಕೆ ಸೆಂ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವು ''ಪರಸ್ ಮೇಜರ್'', ''[[ಯುರೇಶಿಯನ್ ಟ್ರೀ ಸ್ಪ್ಯಾರೋ|ಪಾಸರ್ ಮೊಂಟಾನಸ್]]'', ೩.೨ ರ ಆರಂಭಿಕವನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಸೆಂ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸವು ''ಪಾಸರ್ ಡೊಮೆಸ್ಟಸ್'' ಅನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Citation|last=Pauline Pears|title=HDRA encyclopedia of organic gardening|year=2005|publisher=Dorling Kindersley|isbn=978-1405308915}}</ref> ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಗಾತ್ರವು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಚಿಕ್ಕ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ರೆನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಟ್ರೀ ಕ್ರೀಪರ್‌ಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡವುಗಳು [[ಬಾತುಕೋಳಿ|ಬಾತುಕೋಳಿಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಗೂಬೆ|ಗೂಬೆಗಳನ್ನು]] ಆಕರ್ಷಿಸಬಹುದು. ಹಳೆಯ ಗೂಡಿನ ವಸ್ತು ಮತ್ತು ಪರಾವಲಂಬಿಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮರು-ಬಳಕೆ ಮಾಡಬೇಕಾದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಾಲೋಚಿತವಾಗಿ ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ವಸ್ತುವು ಸಹ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. [[ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿ|ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿಗಳು]] ಮರದ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗಿಂತ ವುಡ್‌ಕ್ರೀಟ್ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ವುಡ್‌ಕ್ರೀಟ್ ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗೂಡುಕಟ್ಟುವ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಹಿಂದಿನ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಕಡಿಮೆ ಕಾವು ಅವಧಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಬಹುಶಃ ಕೃತಕ ಗೂಡುಗಳು ತಮ್ಮ ಮರದ ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿಗಿಂತ ಬೆಚ್ಚಗಿರುತ್ತದೆ. <ref name="garcia">{{Cite journal|last=García-Navas|first=Vicente|last2=Arroyo|first2=Luis|last3=Sanz|first3=Juan José|last4=Díaz|first4=Mario|year=2008|title=Effect of nestbox type on occupancy and breeding biology of tree sparrows ''Passer montanus'' in central Spain|url=http://www.ccma.csic.es/index.php/es/def/pdf1330?modelo=publicacion|format=PDF|journal=Ibis|volume=150|issue=2|pages=356–364|doi=10.1111/j.1474-919X.2008.00799.x|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100930134423/http://www.ccma.csic.es/index.php/es/def/pdf1330?modelo=publicacion|archivedate=2010-09-30}}</ref> ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ನಿಯೋಜನೆಯು ಸಹ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಪಕ್ಷಿಗಳು (ಬೇಟೆಯ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ <ref>{{Cite web|url=http://www.raptorresource.org:80/build.htm|title=Falcon nest box position|archive-url=https://web.archive.org/web/20170516151144/http://www.raptorresource.org/build.htm|archive-date=2017-05-16|access-date=2014-05-16}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.bto.org/volunteer-surveys/nrs/publications/bto-nestbox-guide|title=Various nest box designs (various species)}}</ref> ) ತಮ್ಮ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರಲು ಬಯಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಇತರವುಗಳು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಬಾತುಕೋಳಿ|ಬಾತುಕೋಳಿಗಳು]] ) ಅವು ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ಅಥವಾ ನೆಲದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರಲು ಬಯಸುತ್ತವೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಸಹ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅನೇಕ ಪಕ್ಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ನೇರ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ದೂರವಿರಲು ಮತ್ತು ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಳೆಯಿಂದ ಆಶ್ರಯಿಸಲು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rspb.org.uk/advice/helpingbirds/nestboxes/smallbirds/siting.aspx|title=Siting a nest-box|website=RSPB}}</ref> === ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Bat_box_in_Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge_(41119).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Bat_box_in_Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge_%2841119%29.jpg/220px-Bat_box_in_Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge_%2841119%29.jpg|left|thumb| ಒಂದು ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಿ ಗೂಡು-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ತೆರೆಯುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಾವಲಿ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗಿಯೂ ಮರಿಗಳ ಪಾಲನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಅವು ಒಂದೇ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಕೆಲವು ಬೆದರಿಕೆಯಿರುವ ಬಾವಲಿ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಸೂಕ್ತವಾಗಿ ಇರಿಸಲಾದ ಬಾವಲಿ-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಬೆಂಬಲಿಸಬಹುದು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಎಲೆಗಳು ಅಥವಾ ದೊಡ್ಡ ಕುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹುದುಗುವ ಜಾತಿಗಳು ಬ್ಯಾಟ್ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದಿಲ್ಲ. ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏಕ ಅಥವಾ ಬಹು ಕೋಣೆಗಳ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗೆ ಹಲವಾರು ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ವಸಾಹತುಗಳಿಗೆ ತೆರೆದ ಕೆಳಭಾಗದ ಬ್ಯಾಟ್ ಮನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ನಿರ್ದೇಶನಗಳು, <ref name="BCI">{{Cite web|url=http://www.batcon.org/bhra/economyhouse.html|title=Single chamber bat house (wall mounted)|publisher=Bat Conservation International|archive-url=https://web.archive.org/web/20071031064253/http://www.batcon.org/bhra/economyhouse.html <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=2007-10-31|access-date=2007-11-17}}</ref> <ref name="Brown">{{Cite web|url=http://www.nwf.org/backyard/bathouse.cfm|title=Why I Built A Bat House|last=Brown|first=Carla|publisher=National Wildlife Federation|archive-url=https://web.archive.org/web/20071124095713/http://www.nwf.org/backyard/bathouse.cfm|archive-date=2007-11-24|access-date=2007-11-17}}</ref> ಹಾಗೆಯೇ ಅವುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸ್ಥಳಗಳು ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. <ref name="Boleky">{{Cite web|url=http://www.batconservation.org/content/Bathouseimportance.html|title=Why Are Bat Houses Important?|last=Boleky|first=Vaughan|date=2005–2006|publisher=Organization for Bat Conservation|archive-url=https://web.archive.org/web/20071110214116/http://www.batconservation.org/content/Bathouseimportance.html <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=2007-11-10|access-date=2007-11-17}}</ref> ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆಯೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ನಿಯೋಜನೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ತುಂಬಾ ಮಬ್ಬಾದ ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಬಾವಲಿಗಳ ಮಾತೃತ್ವ ಕಾಲೋನಿಯನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಬಿಸಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಬ್ಯಾಟ್ ಬಾಕ್ಸ್ ಯೋಜನೆಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆರ್ಗನ್ ಪೈಪ್ಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೨ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ೪೨ ರೂಸ್ಟ್ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳು ''ಸ್ಟೆಬ್ಬಿಂಗ್ಸ್ ಡಿಸೈನ್'' ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ೨೮೦ ಬಾವಲಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ರೂಸ್ಟಿಂಗ್ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳೊಂದಿಗಿನ ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆಯು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ನಿರ್ವಹಣೆಯಾಗಿದೆ. ಸಮಸ್ಯೆಗಳೆಂದರೆ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಕೆಳಗೆ ಬೀಳುವುದು, ಮರದ ಕೆಡುವುದು ಮತ್ತು ಇರುವೆಗಳು, ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಇಲಿಗಳು, ಪೊಸಮ್ಗಳು ಮತ್ತು ಜೇಡಗಳಂತಹ ಕೀಟಗಳು. <ref name="BCI2">{{Cite book|url=http://www.batcon.org/pdfs/BHBuildersHdbk13_Online.pdf|title=The Bat House Builder's Handbook|last=Tuttle|first=Merlin D.|last2=Kiser|first2=Mark|last3=Kiser|first3=Selena|date=2013|publisher=Bat Conservation International|access-date=2016-10-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419232322/http://www.batcon.org/pdfs/BHBuildersHdbk13_Online.pdf|archive-date=2016-04-19}}</ref> == ಇತರ ಜೀವಿಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:An_unusual_case_of_two_wasp_nests_inside_one_nest_box_purposefully_set_for_Boreal_Owls.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/An_unusual_case_of_two_wasp_nests_inside_one_nest_box_purposefully_set_for_Boreal_Owls.jpg/170px-An_unusual_case_of_two_wasp_nests_inside_one_nest_box_purposefully_set_for_Boreal_Owls.jpg|alt=Two wasp nests inside a nest box|thumb| ಬೋರಿಯಲ್ ಗೂಬೆಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಲಾದ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯೊಳಗೆ ಎರಡು ಕಣಜ ಗೂಡುಗಳು]] ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು [[ಪಕ್ಷಿ|ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ]] ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, [[ಚಿಟ್ಟೆ|ಚಿಟ್ಟೆಗಳು]] <ref name="Johnson">{{Cite web|url=https://georgiawildlife.com/out-my-backdoor-do-butterfly-boxes-work|title=Out My Backdoor: Do Butterfly Boxes Work?|last=Johnson|first=Terry W.|website=Out My Backdoor|publisher=GA DEPARTMENT OF NATURAL RESOURCES|access-date=17 December 2018}}</ref> <ref name="expressen">{{Cite web|url=http://www.expressen.se/levabo/1.2471419/fixa-fint-for-fjarilarna|title=Fixa fint för fjärilarna|last=Bergström|first=Nina|date=2011-06-19|website=Expressen|language=Swedish|archive-url=https://web.archive.org/web/20110619040128/http://www.expressen.se/levabo/1.2471419/fixa-fint-for-fjarilarna|archive-date=2011-06-19|access-date=28 June 2011}}</ref> ಮತ್ತು ಸಸ್ತನಿಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಅಳಿಲು|ಅಳಿಲುಗಳು]] ಮತ್ತು ಒಪೊಸಮ್‌ಗಳಂತಹ ವೃಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿ, ಈ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹುದುಗಿಸಲು, ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಲು ಅಥವಾ ಎರಡಕ್ಕೂ ಅಥವಾ ಚಿಟ್ಟೆಗಳಂತೆಯೇ, ಹೈಬರ್ನೇಶನ್‌‌‍ಗೂ ಬಳಸಬಹುದು, . <ref name="expressen" /> ಕಣಜಗಳು, ಬಂಬಲ್-ಜೇನುನೊಣಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಕೀಟಗಳು ಇತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾದ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯೊಳಗೆ ತಮ್ಮ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಿತ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಹೊರಗಿಡಬಹುದು. <ref name="Watch">{{Cite web|url=https://nestwatch.org/learn/all-about-birdhouses/controlling-competitors-non-natives/|title=Managing Nest Box Competitors|website=Nest Watch|access-date=2014-09-12}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} o5e8s6km3hjmj7trzubjhme6odpkg7v 1113522 1113520 2022-08-13T01:33:03Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Western_Bluebird_leaving_nest_box.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Western_Bluebird_leaving_nest_box.jpg/300px-Western_Bluebird_leaving_nest_box.jpg|right|thumb|300x300px| ವೆಸ್ಟರ್ನ್ ಬ್ಲೂಬರ್ಡ್ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಿಡುತ್ತಿದೆ]] '''ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ'''ಅಥವಾ ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ, ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ [[ಗೂಡುಗಳು|ಗೂಡುಕಟ್ಟಲು]] ಒದಗಿಸಲಾದ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಆವರಣವಾಗಿದೆ. ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ [[ಪಕ್ಷಿ|ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗಾಗಿ]] ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು '''ಪಕ್ಷಿಮನೆಗಳು''' ಅಥವಾ ಪಕ್ಷಿ '''ಪೆಟ್ಟಿಗೆ''' / '''ಪಕ್ಷಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ''' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ [[ಬಾವಲಿ|ಬಾವಲಿಗಳು]] ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು [[ಸಸ್ತನಿ]] ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಹ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಅಥವಾ ರೂಸ್ಟಿಂಗ್ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಇರಿಸುವುದನ್ನು ಸಹ ಬಳಸಬಹುದು. ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂರಕ್ಷಣಾವಾದಿ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ವಾಟರ್ಟನ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಎಸ್ಟೇಟ್‍ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಿಸರ್ಗ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಡುಕೋಳಿಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಆಧುನಿಕ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://birdhouseplanet.com/|title=Charles Waterton (1782–1865)|website=Birdhouse Planet|access-date=2018-08-29}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Nest_box_for_Columba_guinea_in_Zerfenti.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Nest_box_for_Columba_guinea_in_Zerfenti.jpg/220px-Nest_box_for_Columba_guinea_in_Zerfenti.jpg|thumb| ಝೆರ್ಫೆಂಟಿಯಲ್ಲಿ ( [[ಇತಿಯೋಪಿಯ|ಇಥಿಯೋಪಿಯಾ]] ) ಹೋಮ್ಸ್ಟೆಡ್ನ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ''ಕೊಲಂಬಾ'' ಗಿನಿಗಾಗಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅನೇಕ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣ, ನಗರ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಆಧುನಿಕ ನಿರ್ಮಾಣ ವಿಧಾನಗಳು, 20 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದ [[ಅರಣ್ಯನಾಶ]] ಮತ್ತು ಇತರ ಮಾನವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಪಕ್ಷಿಗಳ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಕುಸಿತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಗೆ ಅಡಚಣೆಗಳನ್ನು ಉಂಟಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ಇವುಗಳು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಅಳಿವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://birdhouseplanet.com|title=Birdhouse Basics – Birdhouse Planet|website=Birdhouse Planet|language=en-US|access-date=2018-08-29}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Dulisz|first=Beata|last2=Stawicka|first2=Anna Maria|last3=Knozowski|first3=Paweł|last4=Diserens|first4=Tom A.|last5=Nowakowski|first5=Jacek J.|date=2022-01-01|title=Effectiveness of using nest boxes as a form of bird protection after building modernization|url=https://doi.org/10.1007/s10531-021-02334-0|journal=Biodiversity and Conservation|language=en|volume=31|issue=1|pages=277–294|doi=10.1007/s10531-021-02334-0|issn=1572-9710}}</ref> == ನಿರ್ಮಾಣ == === ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Koolmees_op_nest.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Koolmees_op_nest.jpg/220px-Koolmees_op_nest.jpg|right|thumb| ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಟೈಟ್ ಗೂಡು]] ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರದದ್ದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಪರ್ಪಲ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಹಕ್ಕಿಯು ಲೋಹದಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://blog.duncraft.com/2010/03/10/before-buying-a-birdhouse/|title=Before Buying a Birdhouse|date=2010-03-10|website=Duncraft's Wild Bird Blog|access-date=12 March 2014}}</ref> ಕೆಲವು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಮರ ಮತ್ತು [[ಕಾಂಕ್ರೀಟ್]] ಮಿಶ್ರಣದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ''ವುಡ್‌ಕ್ರೀಟ್'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Browne|first=Stephen J.|date=2006-07-01|title=Effect of nestbox construction and colour on the occupancy and breeding success of nesting tits Parus spp.|journal=Bird Study|volume=53|issue=2|pages=187–192|doi=10.1080/00063650609461432|issn=0006-3657}}</ref> ಸೆರಾಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಸೂಕ್ತವಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rspb.org.uk/our-work/rspb-news/news/414752-keep-nest-boxes-simple-not-stylish-says-rspb|title=Details|website=The RSPB}}</ref> ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸದ ಮರದಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ, ಇಳಿಜಾರಾದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿ, ಹಿನ್ಸರಿತ ಮಹಡಿ, ಒಳಚರಂಡಿ ಮತ್ತು ವಾತಾಯನ ರಂಧ್ರಗಳು, ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಶುಚಿಗೊಳಿಸುವಿಕೆಗಾಗಿ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ಪರಭಕ್ಷಕಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಹೊರಗಿನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.allaboutbirds.org/page.aspx?pid=1139|title=Attracting Birds With Nest Boxes|website=The Cornell Lab of Ornithology|publisher=Cornell University|access-date=12 March 2014}}</ref> ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಪ್ರವೇಶ ರಂಧ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ತೆರೆದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bto.org/about-birds/nnbw/putting-up-a-nest-box|title=Putting up a nest box {{!}} BTO - British Trust for Ornithology|website=www.bto.org|language=en|access-date=2017-03-05}}</ref> ಕೆಲವು ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಅಲಂಕರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಾನವ ಮನೆಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸಬಹುದು. ಅವುಗಳು ನೆಸ್ಟ್ ಬಾಕ್ಸ್ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಇದರಿಂದ ಬಾಕ್ಸ್‌ನ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.birds.cornell.edu/Publications/Birdscope/Winter2006/nest_box_cams.html|title=Lights, Camera, Action! Nest Box Cam technology reveals rarely seen events|last=Phillips|first=Tina|last2=Cooper|first2=Caren|website=Cornell Lab of Ornithology|publisher=Cornell University|access-date=12 March 2014}}</ref> === ಪಕ್ಷಿ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Gramercy_Park_birdhouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Gramercy_Park_birdhouse.jpg/150px-Gramercy_Park_birdhouse.jpg|right|thumb|150x150px| [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ]] ಗ್ರಾಮರ್ಸಿ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಬರ್ಡ್‌ಹೌಸ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ವ್ಯಾಸದ ಪ್ರವೇಶ ರಂಧ್ರಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ]] ಗೂಡು-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿನ ತೆರೆಯುವಿಕೆಯ ವ್ಯಾಸವು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜಾತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಲವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ಹಕ್ಕಿಗಳು ವಯಸ್ಕ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಹಾದುಹೋಗಲು ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ರಂಧ್ರವಿರುವ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇತರ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಅದರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇದು ಒಂದು ರೂಪಾಂತರವಾಗಿರಬಹುದು. ಯುರೋಪಿಯನ್ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ೨.೫ರ ಆರಂಭಿಕ ಸೆಂ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವು ''ಪೊಸಿಲ್ ಪಲುಸ್ಟ್ರಿಸ್'', ''ಪೊಸಿಲ್ ಮೊಂಟಾನಸ್'' ಅನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ; ೨.೮ ರ ಪ್ರಾರಂಭ ಸೆಂ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ''ಫಿಸೆಡುಲಾ ಹೈಪೋಲ್ಯುಕಾವನ್ನು'' ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ೩ಸೆ.ಮೀ. ರ ತೆರೆಯುವಿಕೆ ಸೆಂ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವು ''ಪರಸ್ ಮೇಜರ್'', ''[[ಯುರೇಶಿಯನ್ ಟ್ರೀ ಸ್ಪ್ಯಾರೋ|ಪಾಸರ್ ಮೊಂಟಾನಸ್]]'', ೩.೨ ರ ಆರಂಭಿಕವನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಸೆಂ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸವು ''ಪಾಸರ್ ಡೊಮೆಸ್ಟಸ್'' ಅನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Citation|last=Pauline Pears|title=HDRA encyclopedia of organic gardening|year=2005|publisher=Dorling Kindersley|isbn=978-1405308915}}</ref> ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಗಾತ್ರವು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಚಿಕ್ಕ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ರೆನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಟ್ರೀ ಕ್ರೀಪರ್‌ಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡವುಗಳು [[ಬಾತುಕೋಳಿ|ಬಾತುಕೋಳಿಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಗೂಬೆ|ಗೂಬೆಗಳನ್ನು]] ಆಕರ್ಷಿಸಬಹುದು. ಹಳೆಯ ಗೂಡಿನ ವಸ್ತು ಮತ್ತು ಪರಾವಲಂಬಿಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮರು-ಬಳಕೆ ಮಾಡಬೇಕಾದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಾಲೋಚಿತವಾಗಿ ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ವಸ್ತುವು ಸಹ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. [[ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿ|ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿಗಳು]] ಮರದ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗಿಂತ ವುಡ್‌ಕ್ರೀಟ್ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ವುಡ್‌ಕ್ರೀಟ್ ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗೂಡುಕಟ್ಟುವ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಹಿಂದಿನ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಕಡಿಮೆ ಕಾವು ಅವಧಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಬಹುಶಃ ಕೃತಕ ಗೂಡುಗಳು ತಮ್ಮ ಮರದ ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿಗಿಂತ ಬೆಚ್ಚಗಿರುತ್ತದೆ. <ref name="garcia">{{Cite journal|last=García-Navas|first=Vicente|last2=Arroyo|first2=Luis|last3=Sanz|first3=Juan José|last4=Díaz|first4=Mario|year=2008|title=Effect of nestbox type on occupancy and breeding biology of tree sparrows ''Passer montanus'' in central Spain|url=http://www.ccma.csic.es/index.php/es/def/pdf1330?modelo=publicacion|format=PDF|journal=Ibis|volume=150|issue=2|pages=356–364|doi=10.1111/j.1474-919X.2008.00799.x|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100930134423/http://www.ccma.csic.es/index.php/es/def/pdf1330?modelo=publicacion|archivedate=2010-09-30}}</ref> ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ನಿಯೋಜನೆಯು ಸಹ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಪಕ್ಷಿಗಳು (ಬೇಟೆಯ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ <ref>{{Cite web|url=http://www.raptorresource.org:80/build.htm|title=Falcon nest box position|archive-url=https://web.archive.org/web/20170516151144/http://www.raptorresource.org/build.htm|archive-date=2017-05-16|access-date=2014-05-16}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.bto.org/volunteer-surveys/nrs/publications/bto-nestbox-guide|title=Various nest box designs (various species)}}</ref> ) ತಮ್ಮ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರಲು ಬಯಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಇತರವುಗಳು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಬಾತುಕೋಳಿ|ಬಾತುಕೋಳಿಗಳು]] ) ಅವು ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ಅಥವಾ ನೆಲದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರಲು ಬಯಸುತ್ತವೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಸಹ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅನೇಕ ಪಕ್ಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ನೇರ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ದೂರವಿರಲು ಮತ್ತು ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಳೆಯಿಂದ ಆಶ್ರಯಿಸಲು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rspb.org.uk/advice/helpingbirds/nestboxes/smallbirds/siting.aspx|title=Siting a nest-box|website=RSPB}}</ref> === ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Bat_box_in_Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge_(41119).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Bat_box_in_Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge_%2841119%29.jpg/220px-Bat_box_in_Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge_%2841119%29.jpg|left|thumb| ಒಂದು ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಿ ಗೂಡು-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ತೆರೆಯುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಾವಲಿ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗಿಯೂ ಮರಿಗಳ ಪಾಲನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಅವು ಒಂದೇ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಕೆಲವು ಬೆದರಿಕೆಯಿರುವ ಬಾವಲಿ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಸೂಕ್ತವಾಗಿ ಇರಿಸಲಾದ ಬಾವಲಿ-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಬೆಂಬಲಿಸಬಹುದು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಎಲೆಗಳು ಅಥವಾ ದೊಡ್ಡ ಕುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹುದುಗುವ ಜಾತಿಗಳು ಬ್ಯಾಟ್ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದಿಲ್ಲ. ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏಕ ಅಥವಾ ಬಹು ಕೋಣೆಗಳ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗೆ ಹಲವಾರು ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ವಸಾಹತುಗಳಿಗೆ ತೆರೆದ ಕೆಳಭಾಗದ ಬ್ಯಾಟ್ ಮನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ನಿರ್ದೇಶನಗಳು, <ref name="BCI">{{Cite web|url=http://www.batcon.org/bhra/economyhouse.html|title=Single chamber bat house (wall mounted)|publisher=Bat Conservation International|archive-url=https://web.archive.org/web/20071031064253/http://www.batcon.org/bhra/economyhouse.html <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=2007-10-31|access-date=2007-11-17}}</ref> <ref name="Brown">{{Cite web|url=http://www.nwf.org/backyard/bathouse.cfm|title=Why I Built A Bat House|last=Brown|first=Carla|publisher=National Wildlife Federation|archive-url=https://web.archive.org/web/20071124095713/http://www.nwf.org/backyard/bathouse.cfm|archive-date=2007-11-24|access-date=2007-11-17}}</ref> ಹಾಗೆಯೇ ಅವುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸ್ಥಳಗಳು ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. <ref name="Boleky">{{Cite web|url=http://www.batconservation.org/content/Bathouseimportance.html|title=Why Are Bat Houses Important?|last=Boleky|first=Vaughan|date=2005–2006|publisher=Organization for Bat Conservation|archive-url=https://web.archive.org/web/20071110214116/http://www.batconservation.org/content/Bathouseimportance.html <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=2007-11-10|access-date=2007-11-17}}</ref> ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆಯೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ನಿಯೋಜನೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ತುಂಬಾ ಮಬ್ಬಾದ ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಬಾವಲಿಗಳ ಮಾತೃತ್ವ ಕಾಲೋನಿಯನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಬಿಸಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಬ್ಯಾಟ್ ಬಾಕ್ಸ್ ಯೋಜನೆಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆರ್ಗನ್ ಪೈಪ್ಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೨ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ೪೨ ರೂಸ್ಟ್ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳು ''ಸ್ಟೆಬ್ಬಿಂಗ್ಸ್ ಡಿಸೈನ್'' ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ೨೮೦ ಬಾವಲಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ರೂಸ್ಟಿಂಗ್ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳೊಂದಿಗಿನ ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆಯು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ನಿರ್ವಹಣೆಯಾಗಿದೆ. ಸಮಸ್ಯೆಗಳೆಂದರೆ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಕೆಳಗೆ ಬೀಳುವುದು, ಮರದ ಕೆಡುವುದು ಮತ್ತು ಇರುವೆಗಳು, ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಇಲಿಗಳು, ಪೊಸಮ್ಗಳು ಮತ್ತು ಜೇಡಗಳಂತಹ ಕೀಟಗಳು. <ref name="BCI2">{{Cite book|url=http://www.batcon.org/pdfs/BHBuildersHdbk13_Online.pdf|title=The Bat House Builder's Handbook|last=Tuttle|first=Merlin D.|last2=Kiser|first2=Mark|last3=Kiser|first3=Selena|date=2013|publisher=Bat Conservation International|access-date=2016-10-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419232322/http://www.batcon.org/pdfs/BHBuildersHdbk13_Online.pdf|archive-date=2016-04-19}}</ref> == ಇತರ ಜೀವಿಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:An_unusual_case_of_two_wasp_nests_inside_one_nest_box_purposefully_set_for_Boreal_Owls.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/An_unusual_case_of_two_wasp_nests_inside_one_nest_box_purposefully_set_for_Boreal_Owls.jpg/170px-An_unusual_case_of_two_wasp_nests_inside_one_nest_box_purposefully_set_for_Boreal_Owls.jpg|alt=Two wasp nests inside a nest box|thumb| ಬೋರಿಯಲ್ ಗೂಬೆಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಲಾದ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯೊಳಗೆ ಎರಡು ಕಣಜ ಗೂಡುಗಳು]] ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು [[ಪಕ್ಷಿ|ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ]] ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, [[ಚಿಟ್ಟೆ|ಚಿಟ್ಟೆಗಳು]] <ref name="Johnson">{{Cite web|url=https://georgiawildlife.com/out-my-backdoor-do-butterfly-boxes-work|title=Out My Backdoor: Do Butterfly Boxes Work?|last=Johnson|first=Terry W.|website=Out My Backdoor|publisher=GA DEPARTMENT OF NATURAL RESOURCES|access-date=17 December 2018}}</ref> <ref name="expressen">{{Cite web|url=http://www.expressen.se/levabo/1.2471419/fixa-fint-for-fjarilarna|title=Fixa fint för fjärilarna|last=Bergström|first=Nina|date=2011-06-19|website=Expressen|language=Swedish|archive-url=https://web.archive.org/web/20110619040128/http://www.expressen.se/levabo/1.2471419/fixa-fint-for-fjarilarna|archive-date=2011-06-19|access-date=28 June 2011}}</ref> ಮತ್ತು ಸಸ್ತನಿಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಅಳಿಲು|ಅಳಿಲುಗಳು]] ಮತ್ತು ಒಪೊಸಮ್‌ಗಳಂತಹ ವೃಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿ, ಈ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹುದುಗಿಸಲು, ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಲು ಅಥವಾ ಎರಡಕ್ಕೂ ಅಥವಾ ಚಿಟ್ಟೆಗಳಂತೆಯೇ, ಹೈಬರ್ನೇಶನ್‌‌‍ಗೂ ಬಳಸಬಹುದು, . <ref name="expressen" /> ಕಣಜಗಳು, ಬಂಬಲ್-ಜೇನುನೊಣಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಕೀಟಗಳು ಇತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾದ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯೊಳಗೆ ತಮ್ಮ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಿತ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಹೊರಗಿಡಬಹುದು. <ref name="Watch">{{Cite web|url=https://nestwatch.org/learn/all-about-birdhouses/controlling-competitors-non-natives/|title=Managing Nest Box Competitors|website=Nest Watch|access-date=2014-09-12}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} o5e8s6km3hjmj7trzubjhme6odpkg7v 1113526 1113522 2022-08-13T01:36:19Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಪಕ್ಷಿಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Western_Bluebird_leaving_nest_box.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/42/Western_Bluebird_leaving_nest_box.jpg/300px-Western_Bluebird_leaving_nest_box.jpg|right|thumb|300x300px| ವೆಸ್ಟರ್ನ್ ಬ್ಲೂಬರ್ಡ್ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಿಡುತ್ತಿದೆ]] '''ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ'''ಅಥವಾ ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ, ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ [[ಗೂಡುಗಳು|ಗೂಡುಕಟ್ಟಲು]] ಒದಗಿಸಲಾದ ಮಾನವ ನಿರ್ಮಿತ ಆವರಣವಾಗಿದೆ. ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ [[ಪಕ್ಷಿ|ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗಾಗಿ]] ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು '''ಪಕ್ಷಿಮನೆಗಳು''' ಅಥವಾ ಪಕ್ಷಿ '''ಪೆಟ್ಟಿಗೆ''' / '''ಪಕ್ಷಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ''' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ [[ಬಾವಲಿ|ಬಾವಲಿಗಳು]] ಮುಂತಾದ ಕೆಲವು [[ಸಸ್ತನಿ]] ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಹ ಅವುಗಳನ್ನು ಬಳಸಬಹುದು. ಒಂದು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜಾತಿಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಅಥವಾ ರೂಸ್ಟಿಂಗ್ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳನ್ನು ಇರಿಸುವುದನ್ನು ಸಹ ಬಳಸಬಹುದು. ೧೯ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಂರಕ್ಷಣಾವಾದಿ ಚಾರ್ಲ್ಸ್ ವಾಟರ್ಟನ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಎಸ್ಟೇಟ್‍ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ನಿಸರ್ಗ ಮೀಸಲು ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚು ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಾಡುಕೋಳಿಗಳನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲು ಆಧುನಿಕ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://birdhouseplanet.com/|title=Charles Waterton (1782–1865)|website=Birdhouse Planet|access-date=2018-08-29}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Nest_box_for_Columba_guinea_in_Zerfenti.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Nest_box_for_Columba_guinea_in_Zerfenti.jpg/220px-Nest_box_for_Columba_guinea_in_Zerfenti.jpg|thumb| ಝೆರ್ಫೆಂಟಿಯಲ್ಲಿ ( [[ಇತಿಯೋಪಿಯ|ಇಥಿಯೋಪಿಯಾ]] ) ಹೋಮ್ಸ್ಟೆಡ್ನ ಗೋಡೆಯಲ್ಲಿ ''ಕೊಲಂಬಾ'' ಗಿನಿಗಾಗಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಪ್ರಾಚೀನ ಕಾಲದಿಂದಲೂ ಅನೇಕ ನಾಗರಿಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿವೆ. ಹೆಚ್ಚುತ್ತಿರುವ ಕೈಗಾರಿಕೀಕರಣ, ನಗರ ಬೆಳವಣಿಗೆ, ಆಧುನಿಕ ನಿರ್ಮಾಣ ವಿಧಾನಗಳು, 20 ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಿಂದ [[ಅರಣ್ಯನಾಶ]] ಮತ್ತು ಇತರ ಮಾನವ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಪಕ್ಷಿಗಳ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಆವಾಸಸ್ಥಾನಗಳಲ್ಲಿ ತೀವ್ರ ಕುಸಿತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ. ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಗೆ ಅಡಚಣೆಗಳನ್ನು ಉಂಟಾಗಿದೆ. ಹಾಗಾಗಿ, ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಗಮನ ಸೆಳೆಯುತ್ತಿವೆ ಮತ್ತು ಇವುಗಳು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಅಳಿವನ್ನು ತಡೆಯಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://birdhouseplanet.com|title=Birdhouse Basics – Birdhouse Planet|website=Birdhouse Planet|language=en-US|access-date=2018-08-29}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Dulisz|first=Beata|last2=Stawicka|first2=Anna Maria|last3=Knozowski|first3=Paweł|last4=Diserens|first4=Tom A.|last5=Nowakowski|first5=Jacek J.|date=2022-01-01|title=Effectiveness of using nest boxes as a form of bird protection after building modernization|url=https://doi.org/10.1007/s10531-021-02334-0|journal=Biodiversity and Conservation|language=en|volume=31|issue=1|pages=277–294|doi=10.1007/s10531-021-02334-0|issn=1572-9710}}</ref> == ನಿರ್ಮಾಣ == === ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Koolmees_op_nest.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b1/Koolmees_op_nest.jpg/220px-Koolmees_op_nest.jpg|right|thumb| ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಟೈಟ್ ಗೂಡು]] ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರದದ್ದಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಆದಾಗ್ಯೂ ಪರ್ಪಲ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಹಕ್ಕಿಯು ಲೋಹದಲ್ಲಿ ಗೂಡು ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://blog.duncraft.com/2010/03/10/before-buying-a-birdhouse/|title=Before Buying a Birdhouse|date=2010-03-10|website=Duncraft's Wild Bird Blog|access-date=12 March 2014}}</ref> ಕೆಲವು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಮರ ಮತ್ತು [[ಕಾಂಕ್ರೀಟ್]] ಮಿಶ್ರಣದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದನ್ನು ''ವುಡ್‌ಕ್ರೀಟ್'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Browne|first=Stephen J.|date=2006-07-01|title=Effect of nestbox construction and colour on the occupancy and breeding success of nesting tits Parus spp.|journal=Bird Study|volume=53|issue=2|pages=187–192|doi=10.1080/00063650609461432|issn=0006-3657}}</ref> ಸೆರಾಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಸೂಕ್ತವಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rspb.org.uk/our-work/rspb-news/news/414752-keep-nest-boxes-simple-not-stylish-says-rspb|title=Details|website=The RSPB}}</ref> ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಂಸ್ಕರಿಸದ ಮರದಿಂದ ತಯಾರಿಸಿದ, ಇಳಿಜಾರಾದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿ, ಹಿನ್ಸರಿತ ಮಹಡಿ, ಒಳಚರಂಡಿ ಮತ್ತು ವಾತಾಯನ ರಂಧ್ರಗಳು, ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮತ್ತು ಶುಚಿಗೊಳಿಸುವಿಕೆಗಾಗಿ ಒಳಭಾಗವನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಮಾರ್ಗ ಮತ್ತು ಪರಭಕ್ಷಕಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ಯಾವುದೇ ಹೊರಗಿನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.allaboutbirds.org/page.aspx?pid=1139|title=Attracting Birds With Nest Boxes|website=The Cornell Lab of Ornithology|publisher=Cornell University|access-date=12 March 2014}}</ref> ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಪ್ರವೇಶ ರಂಧ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಅಥವಾ ತೆರೆದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.bto.org/about-birds/nnbw/putting-up-a-nest-box|title=Putting up a nest box {{!}} BTO - British Trust for Ornithology|website=www.bto.org|language=en|access-date=2017-03-05}}</ref> ಕೆಲವು ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಅಲಂಕರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಂಕೀರ್ಣಗೊಳಿಸಬಹುದು. ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಮಾನವ ಮನೆಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಅನುಕರಿಸಬಹುದು. ಅವುಗಳು ನೆಸ್ಟ್ ಬಾಕ್ಸ್ ಕ್ಯಾಮೆರಾಗಳನ್ನು ಸಹ ಹೊಂದಿರಬಹುದು ಇದರಿಂದ ಬಾಕ್ಸ್‌ನ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.birds.cornell.edu/Publications/Birdscope/Winter2006/nest_box_cams.html|title=Lights, Camera, Action! Nest Box Cam technology reveals rarely seen events|last=Phillips|first=Tina|last2=Cooper|first2=Caren|website=Cornell Lab of Ornithology|publisher=Cornell University|access-date=12 March 2014}}</ref> === ಪಕ್ಷಿ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Gramercy_Park_birdhouse.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Gramercy_Park_birdhouse.jpg/150px-Gramercy_Park_birdhouse.jpg|right|thumb|150x150px| [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದ]] ಗ್ರಾಮರ್ಸಿ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಬರ್ಡ್‌ಹೌಸ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ವ್ಯಾಸದ ಪ್ರವೇಶ ರಂಧ್ರಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಗಮನಿಸಿ]] ಗೂಡು-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯಲ್ಲಿನ ತೆರೆಯುವಿಕೆಯ ವ್ಯಾಸವು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜಾತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಲವಾದ ಪ್ರಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅನೇಕ ಸಣ್ಣ ಹಕ್ಕಿಗಳು ವಯಸ್ಕ ಹಕ್ಕಿಗೆ ಹಾದುಹೋಗಲು ಸಾಕಷ್ಟು ದೊಡ್ಡ ರಂಧ್ರವಿರುವ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಆಯ್ಕೆಮಾಡುತ್ತವೆ. ಇತರ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಅದರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇದು ಒಂದು ರೂಪಾಂತರವಾಗಿರಬಹುದು. ಯುರೋಪಿಯನ್ ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ, ೨.೫ರ ಆರಂಭಿಕ ಸೆಂ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವು ''ಪೊಸಿಲ್ ಪಲುಸ್ಟ್ರಿಸ್'', ''ಪೊಸಿಲ್ ಮೊಂಟಾನಸ್'' ಅನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ; ೨.೮ ರ ಪ್ರಾರಂಭ ಸೆಂ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ''ಫಿಸೆಡುಲಾ ಹೈಪೋಲ್ಯುಕಾವನ್ನು'' ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ೩ಸೆ.ಮೀ. ರ ತೆರೆಯುವಿಕೆ ಸೆಂ.ಮೀ ವ್ಯಾಸವು ''ಪರಸ್ ಮೇಜರ್'', ''[[ಯುರೇಶಿಯನ್ ಟ್ರೀ ಸ್ಪ್ಯಾರೋ|ಪಾಸರ್ ಮೊಂಟಾನಸ್]]'', ೩.೨ ರ ಆರಂಭಿಕವನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ ಸೆಂ.ಮೀ. ವ್ಯಾಸವು ''ಪಾಸರ್ ಡೊಮೆಸ್ಟಸ್'' ಅನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Citation|last=Pauline Pears|title=HDRA encyclopedia of organic gardening|year=2005|publisher=Dorling Kindersley|isbn=978-1405308915}}</ref> ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಗಾತ್ರವು ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ಬಳಸುವ ಪಕ್ಷಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ಮೇಲೂ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರುತ್ತದೆ. ಚಿಕ್ಕ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ರೆನ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಟ್ರೀ ಕ್ರೀಪರ್‌ಗಳನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡವುಗಳು [[ಬಾತುಕೋಳಿ|ಬಾತುಕೋಳಿಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಗೂಬೆ|ಗೂಬೆಗಳನ್ನು]] ಆಕರ್ಷಿಸಬಹುದು. ಹಳೆಯ ಗೂಡಿನ ವಸ್ತು ಮತ್ತು ಪರಾವಲಂಬಿಗಳನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಮರು-ಬಳಕೆ ಮಾಡಬೇಕಾದರೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಕಾಲೋಚಿತವಾಗಿ ತೆಗೆದುಹಾಕುವುದು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ನಿರ್ಮಾಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ವಸ್ತುವು ಸಹ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. [[ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿ|ಗುಬ್ಬಚ್ಚಿಗಳು]] ಮರದ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗಿಂತ ವುಡ್‌ಕ್ರೀಟ್ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ ಎಂದು ತೋರಿಸಲಾಗಿದೆ. ವುಡ್‌ಕ್ರೀಟ್ ಸೈಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗೂಡುಕಟ್ಟುವ ಪಕ್ಷಿಗಳು ಹಿಂದಿನ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಕಡಿಮೆ ಕಾವು ಅವಧಿ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಬಹುಶಃ ಕೃತಕ ಗೂಡುಗಳು ತಮ್ಮ ಮರದ ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿಗಿಂತ ಬೆಚ್ಚಗಿರುತ್ತದೆ. <ref name="garcia">{{Cite journal|last=García-Navas|first=Vicente|last2=Arroyo|first2=Luis|last3=Sanz|first3=Juan José|last4=Díaz|first4=Mario|year=2008|title=Effect of nestbox type on occupancy and breeding biology of tree sparrows ''Passer montanus'' in central Spain|url=http://www.ccma.csic.es/index.php/es/def/pdf1330?modelo=publicacion|format=PDF|journal=Ibis|volume=150|issue=2|pages=356–364|doi=10.1111/j.1474-919X.2008.00799.x|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100930134423/http://www.ccma.csic.es/index.php/es/def/pdf1330?modelo=publicacion|archivedate=2010-09-30}}</ref> ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ನಿಯೋಜನೆಯು ಸಹ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಕೆಲವು ಪಕ್ಷಿಗಳು (ಬೇಟೆಯ ಪಕ್ಷಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ <ref>{{Cite web|url=http://www.raptorresource.org:80/build.htm|title=Falcon nest box position|archive-url=https://web.archive.org/web/20170516151144/http://www.raptorresource.org/build.htm|archive-date=2017-05-16|access-date=2014-05-16}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.bto.org/volunteer-surveys/nrs/publications/bto-nestbox-guide|title=Various nest box designs (various species)}}</ref> ) ತಮ್ಮ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯನ್ನು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿರಲು ಬಯಸುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಇತರವುಗಳು (ಉದಾಹರಣೆಗೆ [[ಬಾತುಕೋಳಿ|ಬಾತುಕೋಳಿಗಳು]] ) ಅವು ತುಂಬಾ ಕಡಿಮೆ ಅಥವಾ ನೆಲದ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿರಲು ಬಯಸುತ್ತವೆ. ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವು ಸಹ ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ಅನೇಕ ಪಕ್ಷಿಗಳು ತಮ್ಮ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ನೇರ ಸೂರ್ಯನಿಂದ ದೂರವಿರಲು ಮತ್ತು ಚಾಲ್ತಿಯಲ್ಲಿರುವ ಮಳೆಯಿಂದ ಆಶ್ರಯಿಸಲು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rspb.org.uk/advice/helpingbirds/nestboxes/smallbirds/siting.aspx|title=Siting a nest-box|website=RSPB}}</ref> === ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ ನಿರ್ಮಾಣ === [[ಚಿತ್ರ:Bat_box_in_Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge_(41119).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/90/Bat_box_in_Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge_%2841119%29.jpg/220px-Bat_box_in_Jamaica_Bay_Wildlife_Refuge_%2841119%29.jpg|left|thumb| ಒಂದು ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ವಿಶಿಷ್ಟ ವಿನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಪಕ್ಷಿ ಗೂಡು-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತವೆ. ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯ ಕೆಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ತೆರೆಯುವಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಾವಲಿ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳು ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದಾಗಿಯೂ ಮರಿಗಳ ಪಾಲನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ, ಅವು ಒಂದೇ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಕೆಲವು ಬೆದರಿಕೆಯಿರುವ ಬಾವಲಿ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಸೂಕ್ತವಾಗಿ ಇರಿಸಲಾದ ಬಾವಲಿ-ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದರೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಳೀಯವಾಗಿ ಬೆಂಬಲಿಸಬಹುದು, ಆದಾಗ್ಯೂ ಎಲೆಗಳು ಅಥವಾ ದೊಡ್ಡ ಕುಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಹುದುಗುವ ಜಾತಿಗಳು ಬ್ಯಾಟ್ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುವುದಿಲ್ಲ. ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಮರದಿಂದ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏಕ ಅಥವಾ ಬಹು ಕೋಣೆಗಳ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳಿಗೆ ಹಲವಾರು ವಿನ್ಯಾಸಗಳಿವೆ. ಸಣ್ಣ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ವಸಾಹತುಗಳಿಗೆ ತೆರೆದ ಕೆಳಭಾಗದ ಬ್ಯಾಟ್ ಮನೆಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ನಿರ್ದೇಶನಗಳು, <ref name="BCI">{{Cite web|url=http://www.batcon.org/bhra/economyhouse.html|title=Single chamber bat house (wall mounted)|publisher=Bat Conservation International|archive-url=https://web.archive.org/web/20071031064253/http://www.batcon.org/bhra/economyhouse.html <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=2007-10-31|access-date=2007-11-17}}</ref> <ref name="Brown">{{Cite web|url=http://www.nwf.org/backyard/bathouse.cfm|title=Why I Built A Bat House|last=Brown|first=Carla|publisher=National Wildlife Federation|archive-url=https://web.archive.org/web/20071124095713/http://www.nwf.org/backyard/bathouse.cfm|archive-date=2007-11-24|access-date=2007-11-17}}</ref> ಹಾಗೆಯೇ ಅವುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸ್ಥಳಗಳು ಅಂತರ್ಜಾಲದಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. <ref name="Boleky">{{Cite web|url=http://www.batconservation.org/content/Bathouseimportance.html|title=Why Are Bat Houses Important?|last=Boleky|first=Vaughan|date=2005–2006|publisher=Organization for Bat Conservation|archive-url=https://web.archive.org/web/20071110214116/http://www.batconservation.org/content/Bathouseimportance.html <!-- Bot retrieved archive -->|archive-date=2007-11-10|access-date=2007-11-17}}</ref> ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆಯೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಬಣ್ಣ ಮತ್ತು ನಿಯೋಜನೆಯು ಮುಖ್ಯವಾಗಿದೆ. ತುಂಬಾ ಮಬ್ಬಾದ ಬಾವಲಿ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಬಾವಲಿಗಳ ಮಾತೃತ್ವ ಕಾಲೋನಿಯನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಬಿಸಿಯಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಬ್ಯಾಟ್ ಬಾಕ್ಸ್ ಯೋಜನೆಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಆರ್ಗನ್ ಪೈಪ್ಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಪಾರ್ಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೨ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಚಾಲನೆಯಲ್ಲಿವೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ೪೨ ರೂಸ್ಟ್ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳು ''ಸ್ಟೆಬ್ಬಿಂಗ್ಸ್ ಡಿಸೈನ್'' ಅನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದು, ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ೨೮೦ ಬಾವಲಿಗಳನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ರೂಸ್ಟಿಂಗ್ ಬಾಕ್ಸ್‌ಗಳೊಂದಿಗಿನ ದೊಡ್ಡ ಸಮಸ್ಯೆಯು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವ ನಿರ್ವಹಣೆಯಾಗಿದೆ. ಸಮಸ್ಯೆಗಳೆಂದರೆ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳು ಕೆಳಗೆ ಬೀಳುವುದು, ಮರದ ಕೆಡುವುದು ಮತ್ತು ಇರುವೆಗಳು, ಸಾಂದರ್ಭಿಕ ಇಲಿಗಳು, ಪೊಸಮ್ಗಳು ಮತ್ತು ಜೇಡಗಳಂತಹ ಕೀಟಗಳು. <ref name="BCI2">{{Cite book|url=http://www.batcon.org/pdfs/BHBuildersHdbk13_Online.pdf|title=The Bat House Builder's Handbook|last=Tuttle|first=Merlin D.|last2=Kiser|first2=Mark|last3=Kiser|first3=Selena|date=2013|publisher=Bat Conservation International|access-date=2016-10-19|archive-url=https://web.archive.org/web/20160419232322/http://www.batcon.org/pdfs/BHBuildersHdbk13_Online.pdf|archive-date=2016-04-19}}</ref> == ಇತರ ಜೀವಿಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:An_unusual_case_of_two_wasp_nests_inside_one_nest_box_purposefully_set_for_Boreal_Owls.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4a/An_unusual_case_of_two_wasp_nests_inside_one_nest_box_purposefully_set_for_Boreal_Owls.jpg/170px-An_unusual_case_of_two_wasp_nests_inside_one_nest_box_purposefully_set_for_Boreal_Owls.jpg|alt=Two wasp nests inside a nest box|thumb| ಬೋರಿಯಲ್ ಗೂಬೆಗಳಿಗೆ ಹೊಂದಿಸಲಾದ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯೊಳಗೆ ಎರಡು ಕಣಜ ಗೂಡುಗಳು]] ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು [[ಪಕ್ಷಿ|ಪಕ್ಷಿಗಳಿಗೆ]] ಮಾತ್ರವಲ್ಲ, [[ಚಿಟ್ಟೆ|ಚಿಟ್ಟೆಗಳು]] <ref name="Johnson">{{Cite web|url=https://georgiawildlife.com/out-my-backdoor-do-butterfly-boxes-work|title=Out My Backdoor: Do Butterfly Boxes Work?|last=Johnson|first=Terry W.|website=Out My Backdoor|publisher=GA DEPARTMENT OF NATURAL RESOURCES|access-date=17 December 2018}}</ref> <ref name="expressen">{{Cite web|url=http://www.expressen.se/levabo/1.2471419/fixa-fint-for-fjarilarna|title=Fixa fint för fjärilarna|last=Bergström|first=Nina|date=2011-06-19|website=Expressen|language=Swedish|archive-url=https://web.archive.org/web/20110619040128/http://www.expressen.se/levabo/1.2471419/fixa-fint-for-fjarilarna|archive-date=2011-06-19|access-date=28 June 2011}}</ref> ಮತ್ತು ಸಸ್ತನಿಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಅಳಿಲು|ಅಳಿಲುಗಳು]] ಮತ್ತು ಒಪೊಸಮ್‌ಗಳಂತಹ ವೃಕ್ಷಗಳಿಗೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಣಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತವಾಗಿ, ಈ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹುದುಗಿಸಲು, ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಲು ಅಥವಾ ಎರಡಕ್ಕೂ ಅಥವಾ ಚಿಟ್ಟೆಗಳಂತೆಯೇ, ಹೈಬರ್ನೇಶನ್‌‌‍ಗೂ ಬಳಸಬಹುದು, . <ref name="expressen" /> ಕಣಜಗಳು, ಬಂಬಲ್-ಜೇನುನೊಣಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಕೀಟಗಳು ಇತರ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಉದ್ದೇಶಿಸಲಾದ ಗೂಡಿನ ಪೆಟ್ಟಿಗೆಯೊಳಗೆ ತಮ್ಮ ಗೂಡುಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಉದ್ದೇಶಿತ ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಹೊರಗಿಡಬಹುದು. <ref name="Watch">{{Cite web|url=https://nestwatch.org/learn/all-about-birdhouses/controlling-competitors-non-natives/|title=Managing Nest Box Competitors|website=Nest Watch|access-date=2014-09-12}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} [[ವರ್ಗ:ಪಕ್ಷಿಗಳು]] dbatp9m9jn4ry687wq5nxby4bi97f73 0 144118 1113733 1110995 2022-08-13T10:17:44Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki {{Use Indian English|date=June 2015}} {{Use dmy dates|date=November 2018}} {{Infobox officeholder | image= Subhadra Joshi 2011 stamp of India.jpg | image_size= | caption = Subhadra Joshi on a 2011 stamp of India | birth_name= ಸುಭದ್ರಾ ದತ್ತ | birth_date= ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೧೯ | alma_mater= ಮಹಾರಾಜ ಬಾಲಕಿಯರ ಶಾಲೆ, ಲೇಡಿ ಮ್ಯಾಕ್ಲೆಗನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್, ಕನ್ಯಾ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಮತ್ತು ಫಾರ್ಮನ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಕಾಲೇಜ್ | death_date= ೩೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೩(ವಯಸ್ಸು)84 | birth_place= ಸಿಯಾಲ್‌ಕೋಟ್,[[ಪಂಜಾಬ್‌]], ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ<ref name=r1/> | death_place= [[ದಿಲ್ಲಿ]], ಭಾರತ }} '''ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ''' ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೧೯ ರಂದು ಸಿಯಾಲ್‌ಕೋಟ್, ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ, ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಸಂಸದೆ]] . ಅವರು ೧೯೪೨ ರ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ದೆಹಲಿ ಪ್ರದೇಶ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿಯ (ಡಿಪಿಸಿಸಿ) ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. <ref name="hindu2011">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|title=Subhadra Joshi dead|date=31 October 2003|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|archive-date=24 December 2003}}</ref> ಅವರು ಸಿಯಾಲ್‌ಕೋಟ್‌ನಲ್ಲಿ (ಈಗ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿದೆ) ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. <ref name="pib.nic.in">[http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=71217 Press Information Bureau English Releases]. Pib.nic.in. Retrieved on 11 November 2018.</ref> ಆಕೆಯ ತಂದೆ ವಿ.ಎನ್ ದತ್ತಾ ಅವರು ಜೈಪುರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸೋದರಸಂಬಂಧಿ, ಕೃಷ್ಣನ್ ಗೋಪಾಲ್ ದತ್ತಾ [[ಪಂಜಾಬ್|ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸಕ್ರಿಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿಗರಾಗಿದ್ದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಜೈಪುರದ ಮಹಾರಾಜ ಬಾಲಕಿಯರ ಶಾಲೆ, [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನ]] ಲೇಡಿ ಮ್ಯಾಕ್ಲೆಗನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ಮತ್ತು [[ಜಲಂಧರ್|ಜಲಂಧರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ]] ಕನ್ಯಾ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರು ಲಾಹೋರ್‌ನ ಫಾರ್ಮನ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="r1">[https://web.archive.org/web/20160303235813/http://seculardemocracy.in/yahoo_site_admin/assets/docs/profile2.298222135.jpg Subhadra Joshi (nee Datta) – A Brief Biographical Account]. Commemoration Volume. p. 30. seculardemocracy.in</ref> ಕಾಲೇಜು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. == ವೃತ್ತಿ == === ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ === [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ]] ಆದರ್ಶಗಳಿಂದ ಆಕರ್ಷಿತರಾದ ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಗ ವಾರ್ಧಾದಲ್ಲಿರುವ ಅವರ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಅವರು ೧೯೪೨ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅರುಣಾ ಅಸಫ್ ಅಲಿ]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. <ref>[http://www.jagranjosh.com/current-affairs/commemorative-postage-stamp-on-freedom-fighter-subhadra-joshi-released-by-pratibha-patil-1301314898-1 Commemorative Postage Stamp on Freedom Fighter Subhadra Joshi released by Pratibha Patil]. Jagranjosh.com (28 March 2011). Retrieved on 2018-11-11.</ref> ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ದೆಹಲಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಾಯನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು''ಹಮಾರಾ ಸಂಗ್ರಾಮ್''' ಎಂಬ ಜರ್ನಲ್ ಅನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ಜೋಶಿ ಬಂಧನಕ್ಕೊಳಾಗದರು ಮತ್ತು ಲಾಹೋರ್ ಮಹಿಳಾ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರಾಗೃಹದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕಾರ್ಮಿಕರ ನಡುವೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ವಿಭಜನೆಯ]] ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಕೋಮುಗಲಭೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ''ಶಾಂತಿ ದಳ'' ಎಂಬ ಶಾಂತಿ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು, ಅದು ಆ ತೊಂದರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾದ ಕೋಮು ವಿರೋಧಿ ಶಕ್ತಿಯಾಯಿತು. ಜೋಶಿ ಅವರನ್ನು ಪಕ್ಷದ ಸಂಚಾಲಕರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name=":0" /> ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಪುನರ್ವಸತಿಯನ್ನು ಸಹ ಆಯೋಜಿಸಿದರು. ಅನಿಸ್ ಕಿದ್ವಾಯಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕ, ''ಇನ್ ಫ್ರೀಡಮ್ಸ್ ಶೇಡ್'' ನಲ್ಲಿ, ಅವರು ಮತ್ತು ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಮುಸ್ಲಿಮರ ಬಲವಂತದ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ದೆಹಲಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ವಿವಿಧ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಧಾವಿಸಿದಾಗ ಅನೇಕ ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":0">{{Cite book|title=In freedom's shade|last=Qidvāʼī, Anis|date=2011|publisher=New India Foundation|isbn=9780143416098|location=[Bangalore]|oclc=713787016}}</ref> ಅವರು ರಫಿ ಅಹ್ಮದ್ ಕಿದ್ವಾಯಿ ಅವರಿಗೂ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೮೭ರಲ್ಲಿ <ref>{{Citation|last=Media Office, Jamia Millia Islamia|title=Subhadra Joshi (on Rafi Ahmad Kidwai) in conversation with Desraj Goyal (Jamia media)|date=2017-03-23|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kcw06WTgc1E|access-date=2019-03-30}}</ref> ಅವರು ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಶನ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಸಾಗರಿ ಛಾಬ್ರಾ ಅವರೊಂದಿಗಿನ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಜೋಶಿ ಅವರು ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಪ್ರಯತ್ನದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದರು. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.sacw.net/article11346.html|title=India: 1998 interview with Subhadra Joshi by Sagari Chhabra|last=Web|first=South Asia Citizens|date=2019-03-30|website=South Asia Citizens Web|language=en|access-date=2019-03-30}}</ref> === ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ === ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದತೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟ ಕಟ್ಟಾ ಜಾತ್ಯತೀತವಾದಿಯಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೬೧ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರದ ಗಲಭೆಗಳು ಭುಗಿಲೆದ್ದಾಗ ಅವರು ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ತಿಂಗಳುಗಳನ್ನು ಕಳೆದರು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಅವರು ''ಸಂಪ್ರದಾಯಿಕ್ತ ವಿರೋಧಿ ಸಮಿತಿ''ಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕೋಮು ವಿರೋಧಿ ರಾಜಕೀಯ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೬೮ ರಲ್ಲಿ ಈ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ''ಸೆಕ್ಯುಲರ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ'' ಜರ್ನಲ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ, ದೇಶದಲ್ಲಿ ಜಾತ್ಯತೀತತೆ ಮತ್ತು ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದದ ಕಾರಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಕ್ವಾಮಿ ಏಕ್ತಾ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. <ref>[https://web.archive.org/web/20160303212726/http://seculardemocracy.in/yahoo_site_admin/assets/docs/profile4.298222414.jpg Subhadra Joshi (nee Datta) – A Brief Biographical Account]. Commemoration Volume. p. 32. seculardemocracy.in</ref> === ಸಂಸದರಾಗಿ === ಅವರು ೧೯೫೨ ರಿಂದ ೧೯೭೭ ರವರೆಗೆ ಅಂದರೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ- ೧೯೫೨ ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಲ್ ( [[ಹರಿಯಾಣ]] ), ೧೯೫೭ ರಲ್ಲಿ ಅಂಬಾಲಾ (ಹರಿಯಾಣ), ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ ಬಲರಾಂಪುರ ( [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] ) ಮತ್ತು ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ ಚಾಂದಿನಿ ಚೌಕ್ [[ಲೋಕಸಭೆ|ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರ.]]ನಾಲ್ಕು ಬಾರಿ ಸಂಸದರಾಗಿದ್ದರು - <ref>{{Cite web|url=https://www.mapsofindia.com/parliamentaryconstituencies/delhi/chandni-chowk.html|title=Chandni Chowk Parliamentary Constituency Map, Election Results and Winning MP|website=www.mapsofindia.com|access-date=2019-03-30}}</ref> ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ ಬಲರಾಂಪುರದಲ್ಲಿ [[ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ]] ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು ೧೯೬೭ ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅದೇ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸೋತರು. ಅವರು ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ [[ದೆಹಲಿ|ದೆಹಲಿಯ]] ಚಾಂದನಿ ಚೌಕ್‌ನಿಂದ ಲೋಕಸಭೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದರು, ಆದರೆ ೧೯೭೭ ರಲ್ಲಿ ಅದೇ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸಿಕಂದರ್ ಬಖ್ತ್ ವಿರುದ್ಧ ಸೋತರು. ಅವರು ಕರ್ನಾಲ್‌ನಿಂದ (ಆಗ ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ) ಆಯ್ಕೆಯಾದಾಗ ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಸಂಸದರಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/news/punjab/not-fair-punjab/745368.html|title=NOT 'fair' Punjab|date=March 19, 2019|work=The Tribune|access-date=March 30, 2019}}</ref> ೧೯೮೧ ರಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕರ್ನಾಲ್‌ನಿಂದ ಚುನಾವಣೆಗೆ ನಿಲ್ಲಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು ಎಂಬುದನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Citation|last=Media Office, Jamia Millia Islamia|title=Subhadra Joshi (on Rafi Ahmad Kidwai) in conversation with Desraj Goyal (Jamia media)|date=2017-03-23|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kcw06WTgc1E&t=1057|access-date=2019-03-30}}</ref> ೧೯೬೨ ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಬಲರಾಂಪುರದಿಂದ ಹಾಲಿ ಸಂಸದರಾಗಿದ್ದ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.sacw.net/article11346.html|title=India: 1998 interview with Subhadra Joshi by Sagari Chhabra|last=Web|first=South Asia Citizens|date=2019-03-30|website=South Asia Citizens Web|language=en|access-date=2019-03-30}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWeb2019">Web, South Asia Citizens (30 March 2019). [http://www.sacw.net/article11346.html "India: 1998 interview with Subhadra Joshi by Sagari Chhabra"]. ''South Asia Citizens Web''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">30 March</span> 2019</span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.thebetterindia.com/156481/subhadra-joshi-vajpayee-freedom-struggle-parliament/|title=An Ode to The Pioneering Woman Who Handed Vajpayee a Rare Poll Defeat!|date=2018-08-20|website=The Better India|language=en-US|access-date=2019-03-30}}</ref> [[ವಿಶೇಷ ವಿವಾಹ ಕಾಯಿದೆ,೧೯೫೪|ವಿಶೇಷ ವಿವಾಹ ಕಾಯಿದೆ]], ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ , ಖಾಸಗಿ ಪರ್ಸ್‌ಗಳ ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮತ್ತು [[ಅಲಿಘರ್ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಅಲಿಗಢ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ]] ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅಂಗೀಕಾರಕ್ಕೆ ಅವರು ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ''ಅವಳ ಪತಿ ದ್ವಿಪತ್ನಿತ್ವದ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಮಾಡಿದಾಗ ವ್ಯಾಜ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ಕಷ್ಟವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು'' ಕಾನೂನನ್ನು ಹೊರತರುವಂತೆ ಒತ್ತಯಿಸಿದರು. ಅವರು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರೊಸೀಜರ್ ಕೋಡ್ (ತಿದ್ದುಪಡಿ) ಮಸೂದೆ, ೧೯೫೭ (ಬಿಲ್ ಸಂಖ್ಯೆ ೯೦ ದಿನಾಂಕ ೧೯ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೫೭ <ref>{{Cite book|title=Women in the Indian parliament : (a critical study of their role)|last=K.|first=Chopra, J.|date=1993|publisher=Mittal Publications|isbn=8170995132|location=New Delhi|oclc=636124745}}</ref> ) ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ೧೫ ಖಾಸಗಿ ಸದಸ್ಯರ ಮಸೂದೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.legallyindia.com/the-bench-and-the-bar/the-other-14-private-members-bills-passed-since-independence-20150424-5864|title=The other 14 private members' bills passed since Independence|last=Ganz|first=Kian|website=www.legallyindia.com|language=en-gb|access-date=2019-03-30}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ , ಆಕೆಯ ಕಿರೀಟದ ಸಾಧನೆಯು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರೊಸೀಜರ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವ ಯಶಸ್ವಿ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ, ಅದು ಕೋಮು ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ ಅಥವಾ ದ್ವೇಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಯಾವುದೇ ಸಂಘಟಿತ ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref name="pib.nic.in">[http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=71217 Press Information Bureau English Releases]. Pib.nic.in. Retrieved on 11 November 2018.</ref> ಅವರು [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ]] ಪತಿ [[ಫಿರೋಝ್ ಗಾಂಧಿ|ಫಿರೋಜ್ ಗಾಂಧಿ]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರು ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.outlookindia.com/article.aspx?211174|title=Mrs. G's String of Beaus|last=Sanjay Suri}}</ref> ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಫೌಂಡೇಶನ್ ನೀಡುವ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಸದ್ಭಾವನಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. <ref name="hindu2011">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|title=Subhadra Joshi dead|date=31 October 2003|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|archive-date=24 December 2003}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm "Subhadra Joshi dead"]. ''[[ದಿ ಹಿಂದೂ|The Hindu]]''. 31 October 2003. Archived from [http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm the original] on 24 December 2003.</cite></ref> == ಸಾವು ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆ == ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿಯವರು ೩೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೩ ರಂದು ತಮ್ಮ ೮೪ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನಂತರ ದೆಹಲಿಯ ರಾಮ್ ಮನೋಹರ್ ಲೋಹಿಯಾ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. <ref name="hindu2011">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|title=Subhadra Joshi dead|date=31 October 2003|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|archive-date=24 December 2003}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm "Subhadra Joshi dead"]. ''[[ದಿ ಹಿಂದೂ|The Hindu]]''. 31 October 2003. Archived from [http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm the original] on 24 December 2003.</cite></ref> ಅವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿರಲಿಲ್ಲ. <ref name="hindu2011" /> ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೧ ರಂದು ಅವರ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದಂದು [[ಭಾರತೀಯ ಅಂಚೆ ಸೇವೆ|ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆಯು]] ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಅಂಚೆಚೀಟಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. <ref>[http://mbstamps.blogspot.in/2011/03/subhadra-joshi.html MB's Stamps of India: Subhadra Joshi]. Mbstamps.blogspot.in (23 March 2011). Retrieved on 2018-11-11.</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}}{{Authority control}} 6eoqaeq65hvpqm3rrsgi7m5x1drr9ic 1113734 1113733 2022-08-13T10:18:16Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ರಾಜಕೀಯ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Use Indian English|date=June 2015}} {{Use dmy dates|date=November 2018}} {{Infobox officeholder | image= Subhadra Joshi 2011 stamp of India.jpg | image_size= | caption = Subhadra Joshi on a 2011 stamp of India | birth_name= ಸುಭದ್ರಾ ದತ್ತ | birth_date= ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೧೯ | alma_mater= ಮಹಾರಾಜ ಬಾಲಕಿಯರ ಶಾಲೆ, ಲೇಡಿ ಮ್ಯಾಕ್ಲೆಗನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್, ಕನ್ಯಾ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಮತ್ತು ಫಾರ್ಮನ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಕಾಲೇಜ್ | death_date= ೩೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೩(ವಯಸ್ಸು)84 | birth_place= ಸಿಯಾಲ್‌ಕೋಟ್,[[ಪಂಜಾಬ್‌]], ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ<ref name=r1/> | death_place= [[ದಿಲ್ಲಿ]], ಭಾರತ }} '''ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ''' ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೧೯ ರಂದು ಸಿಯಾಲ್‌ಕೋಟ್, ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ, ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಸಂಸದೆ]] . ಅವರು ೧೯೪೨ ರ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ದೆಹಲಿ ಪ್ರದೇಶ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿಯ (ಡಿಪಿಸಿಸಿ) ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. <ref name="hindu2011">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|title=Subhadra Joshi dead|date=31 October 2003|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|archive-date=24 December 2003}}</ref> ಅವರು ಸಿಯಾಲ್‌ಕೋಟ್‌ನಲ್ಲಿ (ಈಗ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿದೆ) ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. <ref name="pib.nic.in">[http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=71217 Press Information Bureau English Releases]. Pib.nic.in. Retrieved on 11 November 2018.</ref> ಆಕೆಯ ತಂದೆ ವಿ.ಎನ್ ದತ್ತಾ ಅವರು ಜೈಪುರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸೋದರಸಂಬಂಧಿ, ಕೃಷ್ಣನ್ ಗೋಪಾಲ್ ದತ್ತಾ [[ಪಂಜಾಬ್|ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸಕ್ರಿಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿಗರಾಗಿದ್ದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಜೈಪುರದ ಮಹಾರಾಜ ಬಾಲಕಿಯರ ಶಾಲೆ, [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನ]] ಲೇಡಿ ಮ್ಯಾಕ್ಲೆಗನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ಮತ್ತು [[ಜಲಂಧರ್|ಜಲಂಧರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ]] ಕನ್ಯಾ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರು ಲಾಹೋರ್‌ನ ಫಾರ್ಮನ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="r1">[https://web.archive.org/web/20160303235813/http://seculardemocracy.in/yahoo_site_admin/assets/docs/profile2.298222135.jpg Subhadra Joshi (nee Datta) – A Brief Biographical Account]. Commemoration Volume. p. 30. seculardemocracy.in</ref> ಕಾಲೇಜು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. == ವೃತ್ತಿ == === ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ === [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ]] ಆದರ್ಶಗಳಿಂದ ಆಕರ್ಷಿತರಾದ ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಗ ವಾರ್ಧಾದಲ್ಲಿರುವ ಅವರ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಅವರು ೧೯೪೨ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅರುಣಾ ಅಸಫ್ ಅಲಿ]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. <ref>[http://www.jagranjosh.com/current-affairs/commemorative-postage-stamp-on-freedom-fighter-subhadra-joshi-released-by-pratibha-patil-1301314898-1 Commemorative Postage Stamp on Freedom Fighter Subhadra Joshi released by Pratibha Patil]. Jagranjosh.com (28 March 2011). Retrieved on 2018-11-11.</ref> ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ದೆಹಲಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಾಯನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು''ಹಮಾರಾ ಸಂಗ್ರಾಮ್''' ಎಂಬ ಜರ್ನಲ್ ಅನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ಜೋಶಿ ಬಂಧನಕ್ಕೊಳಾಗದರು ಮತ್ತು ಲಾಹೋರ್ ಮಹಿಳಾ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರಾಗೃಹದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕಾರ್ಮಿಕರ ನಡುವೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ವಿಭಜನೆಯ]] ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಕೋಮುಗಲಭೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ''ಶಾಂತಿ ದಳ'' ಎಂಬ ಶಾಂತಿ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು, ಅದು ಆ ತೊಂದರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾದ ಕೋಮು ವಿರೋಧಿ ಶಕ್ತಿಯಾಯಿತು. ಜೋಶಿ ಅವರನ್ನು ಪಕ್ಷದ ಸಂಚಾಲಕರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name=":0" /> ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಪುನರ್ವಸತಿಯನ್ನು ಸಹ ಆಯೋಜಿಸಿದರು. ಅನಿಸ್ ಕಿದ್ವಾಯಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕ, ''ಇನ್ ಫ್ರೀಡಮ್ಸ್ ಶೇಡ್'' ನಲ್ಲಿ, ಅವರು ಮತ್ತು ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಮುಸ್ಲಿಮರ ಬಲವಂತದ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ದೆಹಲಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ವಿವಿಧ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಧಾವಿಸಿದಾಗ ಅನೇಕ ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":0">{{Cite book|title=In freedom's shade|last=Qidvāʼī, Anis|date=2011|publisher=New India Foundation|isbn=9780143416098|location=[Bangalore]|oclc=713787016}}</ref> ಅವರು ರಫಿ ಅಹ್ಮದ್ ಕಿದ್ವಾಯಿ ಅವರಿಗೂ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೮೭ರಲ್ಲಿ <ref>{{Citation|last=Media Office, Jamia Millia Islamia|title=Subhadra Joshi (on Rafi Ahmad Kidwai) in conversation with Desraj Goyal (Jamia media)|date=2017-03-23|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kcw06WTgc1E|access-date=2019-03-30}}</ref> ಅವರು ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಶನ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಸಾಗರಿ ಛಾಬ್ರಾ ಅವರೊಂದಿಗಿನ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಜೋಶಿ ಅವರು ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಪ್ರಯತ್ನದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದರು. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.sacw.net/article11346.html|title=India: 1998 interview with Subhadra Joshi by Sagari Chhabra|last=Web|first=South Asia Citizens|date=2019-03-30|website=South Asia Citizens Web|language=en|access-date=2019-03-30}}</ref> === ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ === ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದತೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟ ಕಟ್ಟಾ ಜಾತ್ಯತೀತವಾದಿಯಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೬೧ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರದ ಗಲಭೆಗಳು ಭುಗಿಲೆದ್ದಾಗ ಅವರು ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ತಿಂಗಳುಗಳನ್ನು ಕಳೆದರು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಅವರು ''ಸಂಪ್ರದಾಯಿಕ್ತ ವಿರೋಧಿ ಸಮಿತಿ''ಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕೋಮು ವಿರೋಧಿ ರಾಜಕೀಯ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೬೮ ರಲ್ಲಿ ಈ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ''ಸೆಕ್ಯುಲರ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ'' ಜರ್ನಲ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ, ದೇಶದಲ್ಲಿ ಜಾತ್ಯತೀತತೆ ಮತ್ತು ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದದ ಕಾರಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಕ್ವಾಮಿ ಏಕ್ತಾ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. <ref>[https://web.archive.org/web/20160303212726/http://seculardemocracy.in/yahoo_site_admin/assets/docs/profile4.298222414.jpg Subhadra Joshi (nee Datta) – A Brief Biographical Account]. Commemoration Volume. p. 32. seculardemocracy.in</ref> === ಸಂಸದರಾಗಿ === ಅವರು ೧೯೫೨ ರಿಂದ ೧೯೭೭ ರವರೆಗೆ ಅಂದರೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ- ೧೯೫೨ ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಲ್ ( [[ಹರಿಯಾಣ]] ), ೧೯೫೭ ರಲ್ಲಿ ಅಂಬಾಲಾ (ಹರಿಯಾಣ), ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ ಬಲರಾಂಪುರ ( [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] ) ಮತ್ತು ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ ಚಾಂದಿನಿ ಚೌಕ್ [[ಲೋಕಸಭೆ|ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರ.]]ನಾಲ್ಕು ಬಾರಿ ಸಂಸದರಾಗಿದ್ದರು - <ref>{{Cite web|url=https://www.mapsofindia.com/parliamentaryconstituencies/delhi/chandni-chowk.html|title=Chandni Chowk Parliamentary Constituency Map, Election Results and Winning MP|website=www.mapsofindia.com|access-date=2019-03-30}}</ref> ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ ಬಲರಾಂಪುರದಲ್ಲಿ [[ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ]] ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು ೧೯೬೭ ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅದೇ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸೋತರು. ಅವರು ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ [[ದೆಹಲಿ|ದೆಹಲಿಯ]] ಚಾಂದನಿ ಚೌಕ್‌ನಿಂದ ಲೋಕಸಭೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದರು, ಆದರೆ ೧೯೭೭ ರಲ್ಲಿ ಅದೇ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸಿಕಂದರ್ ಬಖ್ತ್ ವಿರುದ್ಧ ಸೋತರು. ಅವರು ಕರ್ನಾಲ್‌ನಿಂದ (ಆಗ ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ) ಆಯ್ಕೆಯಾದಾಗ ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಸಂಸದರಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/news/punjab/not-fair-punjab/745368.html|title=NOT 'fair' Punjab|date=March 19, 2019|work=The Tribune|access-date=March 30, 2019}}</ref> ೧೯೮೧ ರಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕರ್ನಾಲ್‌ನಿಂದ ಚುನಾವಣೆಗೆ ನಿಲ್ಲಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು ಎಂಬುದನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Citation|last=Media Office, Jamia Millia Islamia|title=Subhadra Joshi (on Rafi Ahmad Kidwai) in conversation with Desraj Goyal (Jamia media)|date=2017-03-23|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kcw06WTgc1E&t=1057|access-date=2019-03-30}}</ref> ೧೯೬೨ ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಬಲರಾಂಪುರದಿಂದ ಹಾಲಿ ಸಂಸದರಾಗಿದ್ದ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.sacw.net/article11346.html|title=India: 1998 interview with Subhadra Joshi by Sagari Chhabra|last=Web|first=South Asia Citizens|date=2019-03-30|website=South Asia Citizens Web|language=en|access-date=2019-03-30}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWeb2019">Web, South Asia Citizens (30 March 2019). [http://www.sacw.net/article11346.html "India: 1998 interview with Subhadra Joshi by Sagari Chhabra"]. ''South Asia Citizens Web''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">30 March</span> 2019</span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.thebetterindia.com/156481/subhadra-joshi-vajpayee-freedom-struggle-parliament/|title=An Ode to The Pioneering Woman Who Handed Vajpayee a Rare Poll Defeat!|date=2018-08-20|website=The Better India|language=en-US|access-date=2019-03-30}}</ref> [[ವಿಶೇಷ ವಿವಾಹ ಕಾಯಿದೆ,೧೯೫೪|ವಿಶೇಷ ವಿವಾಹ ಕಾಯಿದೆ]], ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ , ಖಾಸಗಿ ಪರ್ಸ್‌ಗಳ ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮತ್ತು [[ಅಲಿಘರ್ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಅಲಿಗಢ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ]] ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅಂಗೀಕಾರಕ್ಕೆ ಅವರು ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ''ಅವಳ ಪತಿ ದ್ವಿಪತ್ನಿತ್ವದ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಮಾಡಿದಾಗ ವ್ಯಾಜ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ಕಷ್ಟವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು'' ಕಾನೂನನ್ನು ಹೊರತರುವಂತೆ ಒತ್ತಯಿಸಿದರು. ಅವರು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರೊಸೀಜರ್ ಕೋಡ್ (ತಿದ್ದುಪಡಿ) ಮಸೂದೆ, ೧೯೫೭ (ಬಿಲ್ ಸಂಖ್ಯೆ ೯೦ ದಿನಾಂಕ ೧೯ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೫೭ <ref>{{Cite book|title=Women in the Indian parliament : (a critical study of their role)|last=K.|first=Chopra, J.|date=1993|publisher=Mittal Publications|isbn=8170995132|location=New Delhi|oclc=636124745}}</ref> ) ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ೧೫ ಖಾಸಗಿ ಸದಸ್ಯರ ಮಸೂದೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.legallyindia.com/the-bench-and-the-bar/the-other-14-private-members-bills-passed-since-independence-20150424-5864|title=The other 14 private members' bills passed since Independence|last=Ganz|first=Kian|website=www.legallyindia.com|language=en-gb|access-date=2019-03-30}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ , ಆಕೆಯ ಕಿರೀಟದ ಸಾಧನೆಯು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರೊಸೀಜರ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವ ಯಶಸ್ವಿ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ, ಅದು ಕೋಮು ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ ಅಥವಾ ದ್ವೇಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಯಾವುದೇ ಸಂಘಟಿತ ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref name="pib.nic.in">[http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=71217 Press Information Bureau English Releases]. Pib.nic.in. Retrieved on 11 November 2018.</ref> ಅವರು [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ]] ಪತಿ [[ಫಿರೋಝ್ ಗಾಂಧಿ|ಫಿರೋಜ್ ಗಾಂಧಿ]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರು ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.outlookindia.com/article.aspx?211174|title=Mrs. G's String of Beaus|last=Sanjay Suri}}</ref> ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಫೌಂಡೇಶನ್ ನೀಡುವ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಸದ್ಭಾವನಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. <ref name="hindu2011">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|title=Subhadra Joshi dead|date=31 October 2003|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|archive-date=24 December 2003}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm "Subhadra Joshi dead"]. ''[[ದಿ ಹಿಂದೂ|The Hindu]]''. 31 October 2003. Archived from [http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm the original] on 24 December 2003.</cite></ref> == ಸಾವು ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆ == ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿಯವರು ೩೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೩ ರಂದು ತಮ್ಮ ೮೪ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನಂತರ ದೆಹಲಿಯ ರಾಮ್ ಮನೋಹರ್ ಲೋಹಿಯಾ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. <ref name="hindu2011">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|title=Subhadra Joshi dead|date=31 October 2003|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|archive-date=24 December 2003}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm "Subhadra Joshi dead"]. ''[[ದಿ ಹಿಂದೂ|The Hindu]]''. 31 October 2003. Archived from [http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm the original] on 24 December 2003.</cite></ref> ಅವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿರಲಿಲ್ಲ. <ref name="hindu2011" /> ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೧ ರಂದು ಅವರ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದಂದು [[ಭಾರತೀಯ ಅಂಚೆ ಸೇವೆ|ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆಯು]] ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಅಂಚೆಚೀಟಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. <ref>[http://mbstamps.blogspot.in/2011/03/subhadra-joshi.html MB's Stamps of India: Subhadra Joshi]. Mbstamps.blogspot.in (23 March 2011). Retrieved on 2018-11-11.</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}}{{Authority control}} [[ವರ್ಗ:ರಾಜಕೀಯ]] 3yv8xc97fuk7h6a7m5sxf1nq8z8g5rp 1113735 1113734 2022-08-13T10:19:56Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar/ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{Use Indian English|date=June 2015}} {{Use dmy dates|date=November 2018}} {{Infobox officeholder | image= Subhadra Joshi 2011 stamp of India.jpg | image_size= | caption = Subhadra Joshi on a 2011 stamp of India | birth_name= ಸುಭದ್ರಾ ದತ್ತ | birth_date= ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೧೯ | alma_mater= ಮಹಾರಾಜ ಬಾಲಕಿಯರ ಶಾಲೆ, ಲೇಡಿ ಮ್ಯಾಕ್ಲೆಗನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್, ಕನ್ಯಾ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯ, ಮತ್ತು ಫಾರ್ಮನ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಕಾಲೇಜ್ | death_date= ೩೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೩(ವಯಸ್ಸು)84 | birth_place= ಸಿಯಾಲ್‌ಕೋಟ್,[[ಪಂಜಾಬ್‌]], ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ<ref name=r1/> | death_place= [[ದಿಲ್ಲಿ]], ಭಾರತ }} '''ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ''' ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೧೯ ರಂದು ಸಿಯಾಲ್‌ಕೋಟ್, ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ, ರಾಜಕಾರಣಿ ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಸಂಸದೆ]] . ಅವರು ೧೯೪೨ ರ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ದೆಹಲಿ ಪ್ರದೇಶ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿಯ (ಡಿಪಿಸಿಸಿ) ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿದ್ದರು. <ref name="hindu2011">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|title=Subhadra Joshi dead|date=31 October 2003|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|archive-date=24 December 2003}}</ref> ಅವರು ಸಿಯಾಲ್‌ಕೋಟ್‌ನಲ್ಲಿ (ಈಗ ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಲ್ಲಿದೆ) ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರು. <ref name="pib.nic.in">[http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=71217 Press Information Bureau English Releases]. Pib.nic.in. Retrieved on 11 November 2018.</ref> ಆಕೆಯ ತಂದೆ ವಿ.ಎನ್ ದತ್ತಾ ಅವರು ಜೈಪುರ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಸೋದರಸಂಬಂಧಿ, ಕೃಷ್ಣನ್ ಗೋಪಾಲ್ ದತ್ತಾ [[ಪಂಜಾಬ್|ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸಕ್ರಿಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ಸಿಗರಾಗಿದ್ದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಜೈಪುರದ ಮಹಾರಾಜ ಬಾಲಕಿಯರ ಶಾಲೆ, [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನ]] ಲೇಡಿ ಮ್ಯಾಕ್ಲೆಗನ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ ಮತ್ತು [[ಜಲಂಧರ್|ಜಲಂಧರ್‌ನಲ್ಲಿರುವ]] ಕನ್ಯಾ ಮಹಾವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಪಡೆದರು. ಅವರು ಲಾಹೋರ್‌ನ ಫಾರ್ಮನ್ ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="r1">[https://web.archive.org/web/20160303235813/http://seculardemocracy.in/yahoo_site_admin/assets/docs/profile2.298222135.jpg Subhadra Joshi (nee Datta) – A Brief Biographical Account]. Commemoration Volume. p. 30. seculardemocracy.in</ref> ಕಾಲೇಜು ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜಕೀಯ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. == ವೃತ್ತಿ == === ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ === [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಗಾಂಧೀಜಿಯವರ]] ಆದರ್ಶಗಳಿಂದ ಆಕರ್ಷಿತರಾದ ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಿದ್ದಾಗ ವಾರ್ಧಾದಲ್ಲಿರುವ ಅವರ ಆಶ್ರಮಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು. ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ ಅವರು ೧೯೪೨ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅರುಣಾ ಅಸಫ್ ಅಲಿ]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. <ref>[http://www.jagranjosh.com/current-affairs/commemorative-postage-stamp-on-freedom-fighter-subhadra-joshi-released-by-pratibha-patil-1301314898-1 Commemorative Postage Stamp on Freedom Fighter Subhadra Joshi released by Pratibha Patil]. Jagranjosh.com (28 March 2011). Retrieved on 2018-11-11.</ref> ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ದೆಹಲಿಗೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಆಳವಾದ ಅಧ್ಯಾಯನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡರು ಮತ್ತು''ಹಮಾರಾ ಸಂಗ್ರಾಮ್''' ಎಂಬ ಜರ್ನಲ್ ಅನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ಜೋಶಿ ಬಂಧನಕ್ಕೊಳಾಗದರು ಮತ್ತು ಲಾಹೋರ್ ಮಹಿಳಾ ಕೇಂದ್ರ ಕಾರಾಗೃಹದಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕೈಗಾರಿಕಾ ಕಾರ್ಮಿಕರ ನಡುವೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ವಿಭಜನೆಯ]] ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಉಂಟಾದ ಕೋಮುಗಲಭೆಗಳ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ''ಶಾಂತಿ ದಳ'' ಎಂಬ ಶಾಂತಿ ಸ್ವಯಂಸೇವಕ ಸಂಸ್ಥೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು, ಅದು ಆ ತೊಂದರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಬಲವಾದ ಕೋಮು ವಿರೋಧಿ ಶಕ್ತಿಯಾಯಿತು. ಜೋಶಿ ಅವರನ್ನು ಪಕ್ಷದ ಸಂಚಾಲಕರನ್ನಾಗಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name=":0" /> ಅವರು ಪಾಕಿಸ್ತಾನದಿಂದ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಪುನರ್ವಸತಿಯನ್ನು ಸಹ ಆಯೋಜಿಸಿದರು. ಅನಿಸ್ ಕಿದ್ವಾಯಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪುಸ್ತಕ, ''ಇನ್ ಫ್ರೀಡಮ್ಸ್ ಶೇಡ್'' ನಲ್ಲಿ, ಅವರು ಮತ್ತು ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಮುಸ್ಲಿಮರ ಬಲವಂತದ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸುವಿಕೆಯನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಾಂತಿಯನ್ನು ಕಾಪಾಡಲು ದೆಹಲಿಯ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ವಿವಿಧ ಹಳ್ಳಿಗಳಿಗೆ ಧಾವಿಸಿದಾಗ ಅನೇಕ ನಿದರ್ಶನಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":0">{{Cite book|title=In freedom's shade|last=Qidvāʼī, Anis|date=2011|publisher=New India Foundation|isbn=9780143416098|location=[Bangalore]|oclc=713787016}}</ref> ಅವರು ರಫಿ ಅಹ್ಮದ್ ಕಿದ್ವಾಯಿ ಅವರಿಗೂ ತುಂಬಾ ಹತ್ತಿರವಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೮೭ರಲ್ಲಿ <ref>{{Citation|last=Media Office, Jamia Millia Islamia|title=Subhadra Joshi (on Rafi Ahmad Kidwai) in conversation with Desraj Goyal (Jamia media)|date=2017-03-23|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kcw06WTgc1E|access-date=2019-03-30}}</ref> ಅವರು ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಶನ ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನು ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಅವರ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಸಾಗರಿ ಛಾಬ್ರಾ ಅವರೊಂದಿಗಿನ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಜೋಶಿ ಅವರು ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದತೆಯನ್ನು ಕಾಪಾಡುವ ಪ್ರಯತ್ನದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾತನಾಡಿದರು. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.sacw.net/article11346.html|title=India: 1998 interview with Subhadra Joshi by Sagari Chhabra|last=Web|first=South Asia Citizens|date=2019-03-30|website=South Asia Citizens Web|language=en|access-date=2019-03-30}}</ref> === ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಪಾತ್ರ === ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ ಅವರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದತೆಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟ ಕಟ್ಟಾ ಜಾತ್ಯತೀತವಾದಿಯಾಗಿದ್ದರು. ೧೯೬೧ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಪ್ರಮುಖ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರದ ಗಲಭೆಗಳು ಭುಗಿಲೆದ್ದಾಗ ಅವರು ಸಾಗರದಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ತಿಂಗಳುಗಳನ್ನು ಕಳೆದರು. ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ಅವರು ''ಸಂಪ್ರದಾಯಿಕ್ತ ವಿರೋಧಿ ಸಮಿತಿ''ಯನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯ ಕೋಮು ವಿರೋಧಿ ರಾಜಕೀಯ ವೇದಿಕೆಯಾಗಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ೧೯೬೮ ರಲ್ಲಿ ಈ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಬೆಂಬಲವಾಗಿ ''ಸೆಕ್ಯುಲರ್ ಡೆಮಾಕ್ರಸಿ'' ಜರ್ನಲ್ ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ, ದೇಶದಲ್ಲಿ ಜಾತ್ಯತೀತತೆ ಮತ್ತು ಕೋಮು ಸೌಹಾರ್ದದ ಕಾರಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಕ್ವಾಮಿ ಏಕ್ತಾ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. <ref>[https://web.archive.org/web/20160303212726/http://seculardemocracy.in/yahoo_site_admin/assets/docs/profile4.298222414.jpg Subhadra Joshi (nee Datta) – A Brief Biographical Account]. Commemoration Volume. p. 32. seculardemocracy.in</ref> === ಸಂಸದರಾಗಿ === ಅವರು ೧೯೫೨ ರಿಂದ ೧೯೭೭ ರವರೆಗೆ ಅಂದರೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ- ೧೯೫೨ ರಲ್ಲಿ ಕರ್ನಾಲ್ ( [[ಹರಿಯಾಣ]] ), ೧೯೫೭ ರಲ್ಲಿ ಅಂಬಾಲಾ (ಹರಿಯಾಣ), ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ ಬಲರಾಂಪುರ ( [[ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] ) ಮತ್ತು ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ ಚಾಂದಿನಿ ಚೌಕ್ [[ಲೋಕಸಭೆ|ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರ.]]ನಾಲ್ಕು ಬಾರಿ ಸಂಸದರಾಗಿದ್ದರು - <ref>{{Cite web|url=https://www.mapsofindia.com/parliamentaryconstituencies/delhi/chandni-chowk.html|title=Chandni Chowk Parliamentary Constituency Map, Election Results and Winning MP|website=www.mapsofindia.com|access-date=2019-03-30}}</ref> ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ ಬಲರಾಂಪುರದಲ್ಲಿ [[ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ]] ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವರು ೧೯೬೭ ರ ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅದೇ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸೋತರು. ಅವರು ೧೯೭೧ ರಲ್ಲಿ [[ದೆಹಲಿ|ದೆಹಲಿಯ]] ಚಾಂದನಿ ಚೌಕ್‌ನಿಂದ ಲೋಕಸಭೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಗೆದ್ದರು, ಆದರೆ ೧೯೭೭ ರಲ್ಲಿ ಅದೇ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸಿಕಂದರ್ ಬಖ್ತ್ ವಿರುದ್ಧ ಸೋತರು. ಅವರು ಕರ್ನಾಲ್‌ನಿಂದ (ಆಗ ಪಂಜಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ) ಆಯ್ಕೆಯಾದಾಗ ಪಂಜಾಬ್ ರಾಜ್ಯದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಸಂಸದರಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/news/punjab/not-fair-punjab/745368.html|title=NOT 'fair' Punjab|date=March 19, 2019|work=The Tribune|access-date=March 30, 2019}}</ref> ೧೯೮೧ ರಲ್ಲಿ ನೀಡಿದ ಸಂದರ್ಶನದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕರ್ನಾಲ್‌ನಿಂದ ಚುನಾವಣೆಗೆ ನಿಲ್ಲಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಗೆ ನಿರ್ಧರಿಸಲಾಯಿತು ಎಂಬುದನ್ನು ನೆನಪಿಸಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Citation|last=Media Office, Jamia Millia Islamia|title=Subhadra Joshi (on Rafi Ahmad Kidwai) in conversation with Desraj Goyal (Jamia media)|date=2017-03-23|url=https://www.youtube.com/watch?v=Kcw06WTgc1E&t=1057|access-date=2019-03-30}}</ref> ೧೯೬೨ ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಬಲರಾಂಪುರದಿಂದ ಹಾಲಿ ಸಂಸದರಾಗಿದ್ದ ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಅವರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.sacw.net/article11346.html|title=India: 1998 interview with Subhadra Joshi by Sagari Chhabra|last=Web|first=South Asia Citizens|date=2019-03-30|website=South Asia Citizens Web|language=en|access-date=2019-03-30}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFWeb2019">Web, South Asia Citizens (30 March 2019). [http://www.sacw.net/article11346.html "India: 1998 interview with Subhadra Joshi by Sagari Chhabra"]. ''South Asia Citizens Web''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">30 March</span> 2019</span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.thebetterindia.com/156481/subhadra-joshi-vajpayee-freedom-struggle-parliament/|title=An Ode to The Pioneering Woman Who Handed Vajpayee a Rare Poll Defeat!|date=2018-08-20|website=The Better India|language=en-US|access-date=2019-03-30}}</ref> [[ವಿಶೇಷ ವಿವಾಹ ಕಾಯಿದೆ,೧೯೫೪|ವಿಶೇಷ ವಿವಾಹ ಕಾಯಿದೆ]], ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ , ಖಾಸಗಿ ಪರ್ಸ್‌ಗಳ ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಮತ್ತು [[ಅಲಿಘರ್ ಮುಸ್ಲಿಮ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಅಲಿಗಢ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ]] ತಿದ್ದುಪಡಿ ಕಾಯ್ದೆಯ ಅಂಗೀಕಾರಕ್ಕೆ ಅವರು ಪ್ರಮುಖ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ''ಅವಳ ಪತಿ ದ್ವಿಪತ್ನಿತ್ವದ ಅಪರಾಧವನ್ನು ಮಾಡಿದಾಗ ವ್ಯಾಜ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹಣವನ್ನು ಖರ್ಚು ಮಾಡುವಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ಕಷ್ಟವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು'' ಕಾನೂನನ್ನು ಹೊರತರುವಂತೆ ಒತ್ತಯಿಸಿದರು. ಅವರು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರೊಸೀಜರ್ ಕೋಡ್ (ತಿದ್ದುಪಡಿ) ಮಸೂದೆ, ೧೯೫೭ (ಬಿಲ್ ಸಂಖ್ಯೆ ೯೦ ದಿನಾಂಕ ೧೯ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೧೯೫೭ <ref>{{Cite book|title=Women in the Indian parliament : (a critical study of their role)|last=K.|first=Chopra, J.|date=1993|publisher=Mittal Publications|isbn=8170995132|location=New Delhi|oclc=636124745}}</ref> ) ಅನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಇದನ್ನು ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇದು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಅಂಗೀಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ೧೫ ಖಾಸಗಿ ಸದಸ್ಯರ ಮಸೂದೆಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite web|url=https://www.legallyindia.com/the-bench-and-the-bar/the-other-14-private-members-bills-passed-since-independence-20150424-5864|title=The other 14 private members' bills passed since Independence|last=Ganz|first=Kian|website=www.legallyindia.com|language=en-gb|access-date=2019-03-30}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ , ಆಕೆಯ ಕಿರೀಟದ ಸಾಧನೆಯು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಪ್ರೊಸೀಜರ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ತಿದ್ದುಪಡಿ ಮಾಡುವ ಯಶಸ್ವಿ ಕ್ರಮವಾಗಿದೆ, ಅದು ಕೋಮು ಉದ್ವಿಗ್ನತೆ ಅಥವಾ ದ್ವೇಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಯಾವುದೇ ಸಂಘಟಿತ ಪ್ರಚಾರವನ್ನು ಗುರುತಿಸಬಹುದಾದ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref name="pib.nic.in">[http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=71217 Press Information Bureau English Releases]. Pib.nic.in. Retrieved on 11 November 2018.</ref> ಅವರು [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ]] ಪತಿ [[ಫಿರೋಝ್ ಗಾಂಧಿ|ಫಿರೋಜ್ ಗಾಂಧಿ]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಹೊಂದಿದ್ದರು ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.outlookindia.com/article.aspx?211174|title=Mrs. G's String of Beaus|last=Sanjay Suri}}</ref> ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಫೌಂಡೇಶನ್ ನೀಡುವ ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಸದ್ಭಾವನಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಯಿತು. <ref name="hindu2011">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|title=Subhadra Joshi dead|date=31 October 2003|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|archive-date=24 December 2003}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm "Subhadra Joshi dead"]. ''[[ದಿ ಹಿಂದೂ|The Hindu]]''. 31 October 2003. Archived from [http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm the original] on 24 December 2003.</cite></ref> == ಸಾವು ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆ == ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿಯವರು ೩೦ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೦೩ ರಂದು ತಮ್ಮ ೮೪ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲದ ಅನಾರೋಗ್ಯದ ನಂತರ ದೆಹಲಿಯ ರಾಮ್ ಮನೋಹರ್ ಲೋಹಿಯಾ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿ ನಿಧನರಾದರು. <ref name="hindu2011">{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|title=Subhadra Joshi dead|date=31 October 2003|work=[[The Hindu]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm|archive-date=24 December 2003}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20031224123409/http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm "Subhadra Joshi dead"]. ''[[ದಿ ಹಿಂದೂ|The Hindu]]''. 31 October 2003. Archived from [http://www.hindu.com/2003/10/31/stories/2003103101701300.htm the original] on 24 December 2003.</cite></ref> ಅವರಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿರಲಿಲ್ಲ. <ref name="hindu2011" /> ೨೩ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೧ ರಂದು ಅವರ ಜನ್ಮ ವಾರ್ಷಿಕೋತ್ಸವದಂದು [[ಭಾರತೀಯ ಅಂಚೆ ಸೇವೆ|ಅಂಚೆ ಇಲಾಖೆಯು]] ಅವರ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಸ್ಮರಣಾರ್ಥ ಅಂಚೆಚೀಟಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. <ref>[http://mbstamps.blogspot.in/2011/03/subhadra-joshi.html MB's Stamps of India: Subhadra Joshi]. Mbstamps.blogspot.in (23 March 2011). Retrieved on 2018-11-11.</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}}{{Authority control}} [[ವರ್ಗ:ರಾಜಕೀಯ]] 3yv8xc97fuk7h6a7m5sxf1nq8z8g5rp 0 144238 1113497 1112726 2022-08-12T16:44:07Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian chemist}} {{Use dmy dates|date=March 2017}} {{Infobox person | name = ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್ | image = abhik-cv.jpg | caption = | birth_name = ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್ | birth_date = {{Birth date|೧೯೬೪|0೬|೧೨}} | birth_place = [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, [[ಭಾರತ|ಭಾರತ]] | death_date = | death_place = |nationality = ಭಾರತ | alma_mater = ಮಿನ್ನೇಸೋಟ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ<br>[[ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]<br>ಸೌತ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್<br>ಸೇಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್, ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ | occupation = {{hlist|ಟ್ರೋಮ್ಸೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ|ಇನೋರ್ಗಾನಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೆಟೀರಿಯಲ್ಸ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ಸ್|ಸೈನ್ಸ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಟರ್ ನಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.}} | known_for = {{hlist|ಇವರ ಕೊಡುಗೆಗಳು: ಅಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಅಜೈವಿಕ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ|ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ಮತ್ತು ಕೊರೊಲ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ| ರಿಲೇಟಿವಿಸ್ಟಿಕ್ ಎಫೆಕ್ಟ್ಸ್|ಕ್ವಾಡ್ರುಪಲ್ ಬಾಂಡ್ಸ್|ಸೈನ್ಸ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಷನ್|ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ|ಎಲ್‍ಜಿಬಿಟಿ ಹಿಸ್ಟರಿ|}} | children = ಅವ್ರೋನೀಲ್ ಘೋಷ್ (ಮಗ) | parents = ಸುಬೀರ್ ಕುಮಾರ್ ಘೋಷ್ (ತಂದೆ)<br>ಶೀಲಾ ಘೋಷ್ (ತಾಯಿ) | awards = {{hlist| ಗಣಿತ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರೋಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೧೫)|<br> ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಜೀವಮಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ಹ್ಯಾನ್ಸ್ ಫಿಶರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೨೨)}} | honours = ಯುರೋಪಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನ ಗೌರವ ಸದಸ್ಯ (೨೦೨೨) }}   [[Category:Articles with hCards]] '''ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳ ವಿಜ್ಞಾನಿ. ಅಭಿಕ್‍ರವರು ಟ್ರೋಮ್ಸೋದಲ್ಲಿರುವ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ [[ನಾರ್ವೇ|ನಾರ್ವೆ-ಯುಐಟಿಯಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ]]. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://orcid.org/0000-0003-1161-6364|title=Abhik Ghosh (0000-0003-1161-6364)|last=ORCID|website=orcid.org|language=en|access-date=2020-05-03}}</ref> == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್ ಅವರು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೯೬೪ ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಸುಬೀರ್ ಕುಮಾರ್ ಘೋಷ್, ಅವರು [[ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ]] ಭೂವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ತಾಯಿ ಶೀಲಾ ಘೋಷ್ (ನೀ ಸೇನ್) ಅವರು ಗೃಹಿಣಿ. ಅವರು ಸೇಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ (೧೯೭೧-೧೯೮೧) ಮತ್ತು ಸೌತ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ (೧೯೮೧-೧೯೮೩) ನಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡಿದರು. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಜ್ಜಿ ಇಲಾ ಘೋಷ್ (ನೀ ರಾಯ್) ಅವರಿಂದ [[ಸಂಸ್ಕೃತ|ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು]] ಕಲಿತರು. ಅವರು ಈಗಲೂ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ನಿರರ್ಗಳವಾಗಿ ಓದುತ್ತಾರೆ. ಅಭಿಕ್ ಅವರ ಮಗ ಅವ್ರೋನೀಲ್ ಘೋಷ್ ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ನ [[ಆಕ್ಲೆಂಡ್‌|ಆಕ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಯುವ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವೈದ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅಭಿಕ್‍ರವರು ೧೯೮೭ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ]] [[ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ]] ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎಸ್ಸಿ (ಗೌರವಗಳು) ಪಡೆದರು. ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಭಾಗದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪದಕವನ್ನು ಗೆದ್ದರು. ಅದೇ ವರ್ಷ, ಅವರು ಮಿನ್ನೇಸೋಟ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ ರೀಜೆಂಟ್ಸ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಪಾಲ್ ಜಿ. ಗ್ಯಾಸ್‌ಮನ್ ಅವರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಪಿಎಚ್‌ಡಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು (ಜಾನ್ ಅಲ್ಮ್‌ಲೋಫ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಹಕರಿಸುವಾಗ) ಮತ್ತು ನಂತರ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಕ್ಯೂ ಜೂನಿಯರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ಟರಲ್ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನೂ ಮಾಡಿದರು. ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅಭಿಕ್ ಜೈವಿಕ ಅಜೈವಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮೊದಲ ಉನ್ನತ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಅಬ್ ಇನಿಶಿಯೊ ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದರು, ಇದು ಈಗ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್ ಜೈವಿಕ ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಅವರು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ರಿವರ್‌ಸೈಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಡೇವಿಡ್ ಬೋಸಿಯನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ, ಎರಡನೇ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ಹೀಮ್ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳಿಂದ ಡಯಾಟೊಮಿಕ್ ಲಿಗಂಡ್ ತಾರತಮ್ಯದ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಹೊಸ ಒಳನೋಟವನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Bocian|first2=David F.|date=January 1996|title=Carbonyl Tilting and Bending Potential Energy Surface of Carbon Monoxyhemes|url=https://pubs.acs.org|journal=The Journal of Physical Chemistry|language=en|volume=100|issue=16|pages=6363–6367}}</ref> == ವೃತ್ತಿ == ನಂತರ ಅಭಿಷ್‍ರವರು ಮಿನ್ಸೇನೋಟ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ಟರಲ್ ಅವಧಿಯು ಮುಗಿಯಿವ ತನಕ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. ನಂತರ, ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಯುಐಟಿ - ದಿ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ನಾರ್ವೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅವರು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ ಸೂಪರ್‌ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸೆಂಟರ್‌ನ ಹಿರಿಯ ಫೆಲೋ <ref>{{Cite web|url=https://www.sdsc.edu/pub/envision/v15.1/porphyrins.html#Anchor-29853|title=Understanding the Colors of Life: A Norway-California Collaboration|last=Ghosh|first=Abhik|date=1998|website=www.sdsc.edu|access-date=2020-05-03}}</ref> ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ (೧೯೯೭-೨೦೦೪), ನಾರ್ವೆಯ ಸಂಶೋಧನಾ ಮಂಡಳಿಯ ''ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಿರಿಯ ಸಂಶೋಧಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ'' (೨೦೦೪-೨೦೧೦), ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕೇಂದ್ರದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ''ಸಹ-ಪ್ರಧಾನ ತನಿಖಾಧಿಕಾರಿ'' (೨೦೦೭-೨೦೧೭), ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ನ ಆಕ್ಲೆಂಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂದರ್ಶಕ ಪ್ರೊಫೆಸರ್(೨೦೦೬-೨೦೧೬) ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಅವರು ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಅವುಗಳು ಇಂತಿವೆ: ''ದಿ ಸ್ಮಾಲೆಸ್ಟ್ ಬಯೋಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್ಸ್: ಡಯಾಟೊಮಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹೇಮ್ ಪ್ರೊಟೀನ್‌ಗಳೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ಸಂವಹನಗಳು'' (ಎಲ್ಸೆವಿಯರ್, ೨೦೦೮), <ref>{{Cite web|url=https://www.elsevier.com/books/the-smallest-biomolecules-diatomics-and-their-interactions-with-heme-proteins/ghosh/978-0-444-52839-1|title=The Smallest Biomolecules: Diatomics and their Interactions with Heme Proteins – 1st Edition|website=www.elsevier.com|access-date=2020-05-03}}</ref> ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಮೊನೊಗ್ರಾಫ್, ಮತ್ತು ''ಲೆಟರ್ಸ್ ಟು ಎ ಯಂಗ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್'' (ವೈಲಿ, ೨೦೧೧), ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಪುಸ್ತಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಶೋಧನೆ. <ref>[http://www.rsc.org/chemistryworld/Issues/2011/September/Reviews/WhatsItLikeToBeAChemist.asp "What's it like to be a chemist?"]. ''Royal Society of Chemistry Website''. review by Simon Cotton</ref> <ref>{{Cite journal|title=Chemical counselling|year=2011|last=Haxton|first=Katherine|journal=Nature Chemistry|volume=3|issue=12|page=905}}</ref> ೨೦೧೪ರಲ್ಲಿ, ಅಭಿಷ್‍ರವರು, ಸ್ಟೆಫೆನ್ ಬರ್ಗ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಹ ಲೇಖಕರಾಗಿ ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಆರೋ ಪುಶಿಂಗ್: ಎ ಲಾಜಿಕಲ್ ಅಪ್ರೋಚ್ ಟು ದಿ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ ಆಫ್ ದಿ ಮೇನ್ ಗ್ರೂಪ್ ಎಲಿಮೆಂಟ್ಸ್'' (ವೈಲಿ) ಎಂಬ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು , <ref>{{Cite web|url=https://www.wiley.com/en-us/Arrow+Pushing+in+Inorganic+Chemistry%3A+A+Logical+Approach+to+the+Chemistry+of+the+Main+Group+Elements-p-9781118173985|title=Arrow Pushing in Inorganic Chemistry: A Logical Approach to the Chemistry of the Main-Group Elements {{!}} Wiley|website=Wiley.com|language=en-us|access-date=2020-05-03}}</ref>ನಂತರ ೨೦೧೫ರಲ್ಲಿ ಇದು 'ಭೌತಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕ'ಕ್ಕಾಗಿ ಗದ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://proseawards.com/winners/2015-award-winners/|title=2015 Award Winners|website=PROSE Awards|language=en-US|access-date=2020-05-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://uit.no/nyheter/artikkel?p_document_id=415113|title=Award to UiT chemists {{!}} UiT|last=Vibeke|first=Os|website=uit.no|language=nb|access-date=2020-05-03}}</ref> ಅಭಿಷ್ ಅವರು ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಬಯೋಲಾಜಿಕಲ್ ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ'' ಸಂಪಾದಕೀಯ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ (೧೯೯೯-೨೦೦೧, ೨೦೦೫-೨೦೦೭) ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಥಾಲೋಸೈನೈನ್ಸ್'' (೨೦೦೦-) ಮತ್ತು ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಅಜೈವಿಕ ಬಯೋಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ'' (೨೦೦೭) ಸಂಪಾದಕೀಯ ಮಂಡಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ೨೫೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ/ಸಹಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಅಲ್ಲದೇ ಗೂಗಲ್ ಸ್ಕಾಲರ್ ಪ್ರಕಾರ ಇವುಗಳನ್ನು ೬೧ ರ ಎಚ್-ಸೂಚ್ಯಂಕದೊಂದಿಗೆ ಸುಮಾರು ೧೧೦೦೦ ಬಾರಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://orcid.org/0000-0003-1161-6364|title=Abhik Ghosh (0000-0003-1161-6364)|last=ORCID|website=orcid.org|language=en|access-date=2020-05-03}}</ref> ಅವರು ಯುರೋಪಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಜೀವಮಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ೨೦೨೨ ರ ಹ್ಯಾನ್ಸ್ ಫಿಶರ್ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. [[ಚಿತ್ರ:Metallation-rev2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Metallation-rev2.jpg/220px-Metallation-rev2.jpg|thumb| ೪ಡಿ ಮತ್ತು ೫ಡಿ ಮೆಟಾಲೊಕೊರೊಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಆಯ್ದ ಮಾರ್ಗಗಳು (ರೆಫ್ ೧೯).]] [[ಚಿತ್ರ:Whitewhale.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Whitewhale.jpg/220px-Whitewhale.jpg|thumb| ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ''ಸಿಸ್'' ಟೌಟೋಮರ್‌ನ ಹೈಡ್ರೋಜನ್-ಬಂಧಿತ ಕೋರ್ ಅನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್ ಮುಂಭಾಗ; ಲೇಖಕರಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸ]] ಘೋಷ್ ಅವರು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ -ಸಂಬಂಧಿತ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಕೊಡುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್-ಮಾದರಿಯ ಅಣುಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ-ಬಲವಾದ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಬಂಧಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಎಕ್ಸ್-ರೇ ಫೋಟೊಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರೋಸ್ಕೋಪಿ (ಎಕ್ಸ್.ಪಿ.ಎಸ್) ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Moulder|first2=John|last3=Bröring|first3=Martin|last4=Vogel|first4=Emanuel|date=2001|title=X-Ray Photoelectron Spectroscopy of Porphycenes: Charge Asymmetry Across Low-Barrier Hydrogen Bonds|journal=Angewandte Chemie International Edition|volume=40|issue=2|pages=431–434}}</ref> ಮತ್ತು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್‌ಗಳಿಗೆ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=1998-04-01|title=First-Principles Quantum Chemical Studies of Porphyrins|journal=Accounts of Chemical Research|volume=31|issue=4|pages=189–198}}</ref> ಮತ್ತು ಇತರವುಗಳಿಗೆ ಮೊದಲ ದೊಡ್ಡ-ಪ್ರಮಾಣದ ಅಬ್ ಇನಿಶಿಯೊ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಅಜೈವಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=2006-09-01|title=Transition metal spin state energetics and noninnocent systems: challenges for DFT in the bioinorganic arena|journal=JBIC Journal of Biological Inorganic Chemistry|language=en|volume=11|issue=6|pages=712–724}}</ref> ಅವರು ಲಿಗಾಂಡ್ ನಾನ್‌ನೋಸೆನ್ಸ್ <ref>{{Cite journal|last=Ganguly|first=Sumit|last2=Ghosh|first2=Abhik|date=2019-06-21|title=Seven Clues to Ligand Noninnocence: The Metallocorrole Paradigm|journal=Accounts of Chemical Research|volume=52|issue=7|pages=2003–2014}}</ref> ವಿದ್ಯಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಪರಿವರ್ತನೆ ಲೋಹದ ನೈಟ್ರೋಸಿಲ್ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=2005-12-01|title=Metalloporphyrin−NO Bonding: Building Bridges with Organometallic Chemistry|journal=Accounts of Chemical Research|volume=38|issue=12|pages=943–954}}</ref> ಮತ್ತು ಕೊರೊಲ್ <ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=Kolle E.|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Conradie|first3=Jeanet|last4=Beavers|first4=Christine M.|last5=Ghosh|first5=Abhik|date=2012-08-21|title=The Structural Chemistry of Metallocorroles: Combined X-ray Crystallography and Quantum Chemistry Studies Afford Unique Insights|journal=Accounts of Chemical Research|volume=45|issue=8|pages=1203–1214}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=2017-02-22|title=Electronic Structure of Corrole Derivatives: Insights from Molecular Structures, Spectroscopy, Electrochemistry, and Quantum Chemical Calculations|journal=Chemical Reviews|volume=117|issue=4|pages=3798–3881}}</ref> ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಗಣನೀಯ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರು ಹೆವಿ ಎಲಿಮೆಂಟ್ ಕೊರೊಲ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಗಾತ್ರ-ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗದ ಲೋಹ-ಲಿಗಂಡ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇದು ದೊಡ್ಡದಾದ ೪ಡಿ ಅಥವಾ ೫ಡಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಲೋಹದ ಅಯಾನನ್ನು ಕೊರೊಲ್‌ನ ಸ್ಟೆರಿಕಲ್ ಸಂಕುಚಿತ ಕೇಂದ್ರ ಕುಹರದೊಳಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Thomas|first2=Kolle E.|last3=Einrem|first3=Rune F.|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2021-07-23|title=The Story of 5d Metallocorroles: From Metal–Ligand Misfits to New Building Blocks for Cancer Phototherapeutics|journal=Accounts of Chemical Research|volume=54|issue=15|language=en|pages=3095–3107}}</ref> ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಟೆಕ್ನೀಶಿಯಮ್|⁹⁹ ಟಿಸಿ]], <ref>{{Cite journal|last=Einrem|first=Rune F.|last2=Braband|first2=Henrik|last3=Fox|first3=Thomas|last4=Vazquez‐Lima|first4=Hugo|last5=Alberto|first5=Roger|last6=Ghosh|first6=Abhik|date=2016|title=Synthesis and Molecular Structure of 99Tc Corroles|journal=Chemistry – A European Journal|language=en|volume=22|issue=52|pages=18747–18751}}</ref> [[ರೀನಿಯಮ್]], <ref>{{Cite journal|last=Einrem|first=Rune F.|last2=Gagnon|first2=Kevin J.|last3=Alemayehu|first3=Abraham B.|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2016|title=Metal–Ligand Misfits: Facile Access to Rhenium–Oxo Corroles by Oxidative Metalation|journal=Chemistry – A European Journal|language=en|volume=22|issue=2|pages=517–520}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Teat|first2=Simon J.|last3=Borisov|first3=Sergey M.|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2020-04-10|title=Rhenium-Imido Corroles|journal=Inorganic Chemistry|volume=59|issue=9|language=en|pages=6382–6389}}</ref> [[ಆಸ್ಮಿಯಮ್]], <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Gagnon|first2=Kevin J.|last3=Terner|first3=James|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2014|title=Oxidative Metalation as a Route to Size-Mismatched Macrocyclic Complexes: Osmium Corroles|journal=Angewandte Chemie International Edition|language=en|volume=53|issue=52|pages=14411–14414}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=McCormick|first2=Laura J.|last3=Vazquez-Lima|first3=Hugo|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2019-02-18|title=Relativistic Effects on a Metal–Metal Bond: Osmium Corrole Dimers|journal=Inorganic Chemistry|volume=58|issue=4|pages=2798–2806}}</ref> [[ಪ್ಲಾಟಿನಮ್|ಪ್ಲಾಟಿನಂ]], <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Bendix|first2=Jesper|last3=Gagnon|first3=Kevin J.|last4=Beavers|first4=Christine M.|last5=Vazquez-Lima|first5=Hugo|last6=Alemayehu|first6=Abraham B.|date=2014-08-26|title=Platinum corroles|journal=Chemical Communications|language=en|volume=50|issue=76|pages=11093–11096}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=McCormick|first2=Laura J.|last3=Gagnon|first3=Kevin J.|last4=Borisov|first4=Sergey M.|last5=Ghosh|first5=Abhik|date=2018-08-31|title=Stable Platinum(IV) Corroles: Synthesis, Molecular Structure, and Room-Temperature Near-IR Phosphorescence|journal=ACS Omega|volume=3|issue=8|pages=9360–9368|url=https://escholarship.org/content/qt9n05q3k2/qt9n05q3k2.pdf?t=pm1cc2}}</ref> ಮತ್ತು [[ಚಿನ್ನ|ಚಿನ್ನದ]] <ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=Kolle E.|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Conradie|first3=Jeanet|last4=Beavers|first4=Christine|last5=Ghosh|first5=Abhik|date=2011-12-19|title=Synthesis and Molecular Structure of Gold Triarylcorroles|journal=Inorganic Chemistry|volume=50|issue=24|pages=12844–12851|url=https://figshare.com/articles/Synthesis_and_Molecular_Structure_of_Gold_Triarylcorroles/2570239}}</ref>ಕೊರೊಲ್ಸ್ ಹೀಗೆ ಕೆಲವು ಮೊದಲ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. . ಅವುಗಳ ಗಾತ್ರ-ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಿಲ್ಲದ ಪಾತ್ರದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಈ ಸಂಕೀರ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಒರಟಾಗಿ ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕದ ಸಂವೇದಕ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Alemayehu|first2=Abraham|last3=Borisov|first3=Sergey M.|date=2016-06-16|title=Osmium-nitrido corroles as NIR indicators for oxygen sensors and triplet sensitizers for organic upconversion and singlet oxygen generation|journal=Journal of Materials Chemistry C|language=en|volume=4|issue=24|pages=5822–5828}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Einrem|first3=Rune F.|last4=Borisov|first4=Sergey M.|date=2019-05-15|title=Ambient-temperature near-IR phosphorescence and potential applications of rhenium-oxo corroles|journal=Photochemical & Photobiological Sciences|language=en|volume=18|issue=5|pages=1166–1170}}</ref> ಮತ್ತು ಫೋಟೊಡೈನಾಮಿಕ್ ಥೆರಪಿ ಮತ್ತು ಡೈ-ಸೆನ್ಸಿಟೈಸ್ಡ್ ಸೌರ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಮೀಪದ ಐಆರ್ ಫಾಸ್ಫೊರೆಸೆಂಟ್ ಫೋಟೋಸೆನ್ಸಿಟೈಸರ್‌ಗಳಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Day|first2=Nicholas U.|last3=Mani|first3=Tomoyasu|last4=Rudine|first4=Alexander B.|last5=Thomas|first5=Kolle E.|last6=Gederaas|first6=Odrun A.|last7=Vinogradov|first7=Sergei A.|last8=Wamser|first8=Carl C.|last9=Ghosh|first9=Abhik|date=2016-07-27|title=Gold Tris(carboxyphenyl)corroles as Multifunctional Materials: Room Temperature Near-IR Phosphorescence and Applications to Photodynamic Therapy and Dye-Sensitized Solar Cells|journal=ACS Applied Materials & Interfaces|volume=8|issue=29|pages=18935–18942}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Einrem|first=Rune F.|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Borisov|first3=Sergey M.|last4=Ghosh|first4=Abhik|last5=Gederaas|first5=Odrun A.|date=2020-04-27|title=Amphiphilic Rhenium-Oxo Corroles as a New Class of Sensitizers for Photodynamic Therapy|journal=ACS Omega|volume=5|issue=18|language=en|pages=10596–10601}}</ref> ೪ಡಿ ಮತ್ತು ೫ಡಿ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಘೋಷ್ ಅವರ ಕೆಲಸವು ಲೋಹ-ಲೋಹದ ಬಂಧಗಳು <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=MCormick-MPherson|first2=Laura J.|last3=Conradie|first3=Jeanet|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2021-06-07|title=Rhenium Corrole Dimers: Electrochemical Insights into the Nature of the Metal–Metal Quadruple Bond|journal=Inorganic Chemistry|language=en|volume=60|issue=11|pages=8315–8321}}</ref> ( ಕ್ವಾಡ್ರುಪಲ್ ಬಾಂಡ್‌ಗಳು ) ಮತ್ತು ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಹೊಸ ಒಳನೋಟಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. <ref>{{Cite journal|last=Braband|first=Henrik|last2=Benz|first2=Michael|last3=Spingler|first3=Bernhard|last4=Conradie|first4=Jeanet|last5=Alberto|first5=Roger|last6=Ghosh|first6=Abhik|date=2021-07-13|title=Relativity as a Synthesis Design Principle: A Comparative Study of [3 + 2] Cycloaddition of Technetium(VII) and Rhenium(VII) Trioxo Complexes with Olefins|journal=Inorganic Chemistry|volume=60|issue=15|language=en|pages=11090–11097}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Amscicover.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Amscicover.jpg/220px-Amscicover.jpg|thumb| ಕವರ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್, ನವೆಂಬರ್-ಡಿಸೆಂಬರ್, ೨೦೧೯]] ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಘೋಷ್ ಮತ್ತು ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು ಟರ್ಮೋಲಿಕ್ಯುಲರ್ ಹೈಡ್ರೋಜನ್-ಬಂಧಿತ ಸಂಕೀರ್ಣದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಫ್ರೀ-ಬೇಸ್ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್‌ನ ಸ್ಥಿರವಾದ ''ಸಿಸ್'' ಟಾಟೊಮರ್‌ನ ಮೊದಲ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=Kolle E.|last2=McCormick|first2=Laura J.|last3=Vazquez-Lima|first3=Hugo|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2017-08-14|title=Stabilization and Structure of the cis Tautomer of a Free-Base Porphyrin|url=https://onlinelibrary.wiley.com|journal=Angewandte Chemie International Edition|language=en|volume=56|issue=34|pages=10088–10092}}</ref> ತರುವಾಯ, ಅವರು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ''ಸಿಸ್'' ಟೌಟೋಮರ್‌ಗಳ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು, ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ದಾನಿಯ ಎರಡು ಅಣುಗಳೊಂದಿಗೆ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೀರು ಅಥವಾ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್) ಸಹ-ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣಗೊಂಡ ಯಾವುದೇ ಬಲವಾದ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್‌ನಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿ ಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದರು. == ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಸೇವೆ == [[ಚಿತ್ರ:Book-cover.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Book-cover.jpg/220px-Book-cover.jpg|thumb| ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಾಣದ ಕವರ್ ಪುಶಿಂಗ್'' ; ಲೇಖಕರಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸ.]] ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಪಾಲ್ ಕಿಪಾರ್ಸ್ಕಿಯ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ, ಘೋಷ್ ಅವರು [[ಪಾಣಿನಿ|ಪಾಣಿನಿಯ]] ಸಂಸ್ಕೃತ ವ್ಯಾಕರಣದ ಸಂಭವನೀಯ ಪ್ರಭಾವದ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಅದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಆವರ್ತಕ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ( ಶಿವ ಸೂತ್ರಗಳು ), [[ದಿಮಿತ್ರಿ ಮೆಂಡಲೀವ್|ಮೆಂಡಲೀವ್]] ಅವರ [[ಆವರ್ತ ಕೋಷ್ಟಕ|ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದ]] ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಮೇಲೆ, ಸಂಭಾವ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ, ಹೊಸ ಒಳನೋಟ ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದ ಇತಿಹಾಸವಾಗಿದೆ . <ref>{{Cite web|url=https://www.americanscientist.org/article/the-grammar-of-the-elements|title=The Grammar of the Elements|date=2019-10-04|website=American Scientist|language=en|access-date=2021-08-29}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Inocaj_v061i014.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Inocaj_v061i014.jpg/220px-Inocaj_v061i014.jpg|thumb| ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ'' ಕವರ್, ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧,೨೦೨೨]] ಘೋಷ್ ಅವರು ವಿವಿಧ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಉಪಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರ ಪುಸ್ತಕ ''ಲೆಟರ್ಸ್ ಟು ಎ ಯಂಗ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್'' <ref name=":2">{{Cite book|title=Letters to a Young Chemist|date=2011-03-21|isbn=9781118007099|editor-last=Ghosh|editor-first=Abhik|language=en}}</ref> ಯುವತಿಯನ್ನು ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಹಲವಾರು ಕೊಡುಗೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಮರುಮುದ್ರಣಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆ ಪುಸ್ತಕ ಬೆಸ್ಟ್ ಸೆಲ್ಲರ್ ಆಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ೨೦೨೦-೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಘೋಷ್ ಅವರು ಎರಡು ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|year=2021|title=An Exemplary Gay Scientist and Mentor: Martin Gouterman (1931–2020issue=18|pages=9844–9854}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.chemistryworld.com/culture/martin-gouterman-the-gay-man-behind-the-four-orbital-model/4012388.article|title=Martin Gouterman: the gay man behind the four-orbital model|last=Ghosh2020-11-18T09:45:00+00:00|first=Abhik|website=Chemistry World|language=en|access-date=2021-07-24}}</ref> ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು, ಮೊದಲನೆಯದು ದಿವಂಗತ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಗೌಟರ್‌ಮನ್‍ರ ಬಗ್ಗೆ, ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಬಹಿರಂಗ ಸಲಿಂಗಕಾಮಿ/ ಎಲ್‌ಜಿಬಿಟಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು, ನಂತರ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಸಲಿಂಗಕಾಮಿ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾದ ಫ್ರಾಂಕ್ ಕಾಮೆನಿಯವರನ್ನುಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಬಂಧದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದರು . ತರುವಾಯ, ಅವರು ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ'' ಮತ್ತು ಇತರ ಅಮೇರಿಕನ್ ಕೆಮಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ಜರ್ನಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಲಕ್ಷಣ ಲೇಖಕರನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ''[[doi:10.1021/acs.inorgchem.2c00729|ಔಟ್ ಇನ್ ಆರ್ಗ್ಯಾನಿಕ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ: ಎ ಸೆಲೆಬ್ರೇಶನ್ ಆಫ್ ಎಲ್‌ಜಿಬಿಟಿಕ್ಯೂಐಎಪಿಎನ್ + ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು]]'' ನಲ್ಲಿ ವರ್ಚುವಲ್ ಸಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಸಹ-ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <references group="" responsive="1"></references> [[ವರ್ಗ:೧೯೬೪ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]] eugx2cpg7fga2uimjbi2at6t3ap79c0 1113498 1113497 2022-08-12T16:45:10Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha/ಅಭಿಕ್ ಫೋಷ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian chemist}} {{Use dmy dates|date=March 2017}} {{Infobox person | name = ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್ | image = abhik-cv.jpg | caption = | birth_name = ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್ | birth_date = {{Birth date|೧೯೬೪|0೬|೧೨}} | birth_place = [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, [[ಭಾರತ|ಭಾರತ]] | death_date = | death_place = |nationality = ಭಾರತ | alma_mater = ಮಿನ್ನೇಸೋಟ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ<br>[[ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]<br>ಸೌತ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್<br>ಸೇಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್, ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ | occupation = {{hlist|ಟ್ರೋಮ್ಸೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ|ಇನೋರ್ಗಾನಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೆಟೀರಿಯಲ್ಸ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ಸ್|ಸೈನ್ಸ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಟರ್ ನಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.}} | known_for = {{hlist|ಇವರ ಕೊಡುಗೆಗಳು: ಅಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಅಜೈವಿಕ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ|ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ಮತ್ತು ಕೊರೊಲ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ| ರಿಲೇಟಿವಿಸ್ಟಿಕ್ ಎಫೆಕ್ಟ್ಸ್|ಕ್ವಾಡ್ರುಪಲ್ ಬಾಂಡ್ಸ್|ಸೈನ್ಸ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಷನ್|ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ|ಎಲ್‍ಜಿಬಿಟಿ ಹಿಸ್ಟರಿ|}} | children = ಅವ್ರೋನೀಲ್ ಘೋಷ್ (ಮಗ) | parents = ಸುಬೀರ್ ಕುಮಾರ್ ಘೋಷ್ (ತಂದೆ)<br>ಶೀಲಾ ಘೋಷ್ (ತಾಯಿ) | awards = {{hlist| ಗಣಿತ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರೋಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೧೫)|<br> ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಜೀವಮಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ಹ್ಯಾನ್ಸ್ ಫಿಶರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೨೨)}} | honours = ಯುರೋಪಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನ ಗೌರವ ಸದಸ್ಯ (೨೦೨೨) }}   [[Category:Articles with hCards]] '''ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳ ವಿಜ್ಞಾನಿ. ಅಭಿಕ್‍ರವರು ಟ್ರೋಮ್ಸೋದಲ್ಲಿರುವ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ [[ನಾರ್ವೇ|ನಾರ್ವೆ-ಯುಐಟಿಯಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ]]. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://orcid.org/0000-0003-1161-6364|title=Abhik Ghosh (0000-0003-1161-6364)|last=ORCID|website=orcid.org|language=en|access-date=2020-05-03}}</ref> == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್ ಅವರು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೯೬೪ ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಸುಬೀರ್ ಕುಮಾರ್ ಘೋಷ್, ಅವರು [[ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ]] ಭೂವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ತಾಯಿ ಶೀಲಾ ಘೋಷ್ (ನೀ ಸೇನ್) ಅವರು ಗೃಹಿಣಿ. ಅವರು ಸೇಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ (೧೯೭೧-೧೯೮೧) ಮತ್ತು ಸೌತ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ (೧೯೮೧-೧೯೮೩) ನಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡಿದರು. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಜ್ಜಿ ಇಲಾ ಘೋಷ್ (ನೀ ರಾಯ್) ಅವರಿಂದ [[ಸಂಸ್ಕೃತ|ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು]] ಕಲಿತರು. ಅವರು ಈಗಲೂ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ನಿರರ್ಗಳವಾಗಿ ಓದುತ್ತಾರೆ. ಅಭಿಕ್ ಅವರ ಮಗ ಅವ್ರೋನೀಲ್ ಘೋಷ್ ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ನ [[ಆಕ್ಲೆಂಡ್‌|ಆಕ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಯುವ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವೈದ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅಭಿಕ್‍ರವರು ೧೯೮೭ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ]] [[ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ]] ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎಸ್ಸಿ (ಗೌರವಗಳು) ಪಡೆದರು. ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಭಾಗದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪದಕವನ್ನು ಗೆದ್ದರು. ಅದೇ ವರ್ಷ, ಅವರು ಮಿನ್ನೇಸೋಟ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ ರೀಜೆಂಟ್ಸ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಪಾಲ್ ಜಿ. ಗ್ಯಾಸ್‌ಮನ್ ಅವರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಪಿಎಚ್‌ಡಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು (ಜಾನ್ ಅಲ್ಮ್‌ಲೋಫ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಹಕರಿಸುವಾಗ) ಮತ್ತು ನಂತರ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಕ್ಯೂ ಜೂನಿಯರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ಟರಲ್ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನೂ ಮಾಡಿದರು. ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅಭಿಕ್ ಜೈವಿಕ ಅಜೈವಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮೊದಲ ಉನ್ನತ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಅಬ್ ಇನಿಶಿಯೊ ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದರು, ಇದು ಈಗ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್ ಜೈವಿಕ ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಅವರು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ರಿವರ್‌ಸೈಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಡೇವಿಡ್ ಬೋಸಿಯನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ, ಎರಡನೇ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ಹೀಮ್ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳಿಂದ ಡಯಾಟೊಮಿಕ್ ಲಿಗಂಡ್ ತಾರತಮ್ಯದ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಹೊಸ ಒಳನೋಟವನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Bocian|first2=David F.|date=January 1996|title=Carbonyl Tilting and Bending Potential Energy Surface of Carbon Monoxyhemes|url=https://pubs.acs.org|journal=The Journal of Physical Chemistry|language=en|volume=100|issue=16|pages=6363–6367}}</ref> == ವೃತ್ತಿ == ನಂತರ ಅಭಿಷ್‍ರವರು ಮಿನ್ಸೇನೋಟ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ಟರಲ್ ಅವಧಿಯು ಮುಗಿಯಿವ ತನಕ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. ನಂತರ, ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಯುಐಟಿ - ದಿ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ನಾರ್ವೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅವರು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ ಸೂಪರ್‌ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸೆಂಟರ್‌ನ ಹಿರಿಯ ಫೆಲೋ <ref>{{Cite web|url=https://www.sdsc.edu/pub/envision/v15.1/porphyrins.html#Anchor-29853|title=Understanding the Colors of Life: A Norway-California Collaboration|last=Ghosh|first=Abhik|date=1998|website=www.sdsc.edu|access-date=2020-05-03}}</ref> ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ (೧೯೯೭-೨೦೦೪), ನಾರ್ವೆಯ ಸಂಶೋಧನಾ ಮಂಡಳಿಯ ''ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಿರಿಯ ಸಂಶೋಧಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ'' (೨೦೦೪-೨೦೧೦), ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕೇಂದ್ರದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ''ಸಹ-ಪ್ರಧಾನ ತನಿಖಾಧಿಕಾರಿ'' (೨೦೦೭-೨೦೧೭), ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ನ ಆಕ್ಲೆಂಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂದರ್ಶಕ ಪ್ರೊಫೆಸರ್(೨೦೦೬-೨೦೧೬) ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಅವರು ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಅವುಗಳು ಇಂತಿವೆ: ''ದಿ ಸ್ಮಾಲೆಸ್ಟ್ ಬಯೋಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್ಸ್: ಡಯಾಟೊಮಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹೇಮ್ ಪ್ರೊಟೀನ್‌ಗಳೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ಸಂವಹನಗಳು'' (ಎಲ್ಸೆವಿಯರ್, ೨೦೦೮), <ref>{{Cite web|url=https://www.elsevier.com/books/the-smallest-biomolecules-diatomics-and-their-interactions-with-heme-proteins/ghosh/978-0-444-52839-1|title=The Smallest Biomolecules: Diatomics and their Interactions with Heme Proteins – 1st Edition|website=www.elsevier.com|access-date=2020-05-03}}</ref> ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಮೊನೊಗ್ರಾಫ್, ಮತ್ತು ''ಲೆಟರ್ಸ್ ಟು ಎ ಯಂಗ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್'' (ವೈಲಿ, ೨೦೧೧), ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಪುಸ್ತಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಶೋಧನೆ. <ref>[http://www.rsc.org/chemistryworld/Issues/2011/September/Reviews/WhatsItLikeToBeAChemist.asp "What's it like to be a chemist?"]. ''Royal Society of Chemistry Website''. review by Simon Cotton</ref> <ref>{{Cite journal|title=Chemical counselling|year=2011|last=Haxton|first=Katherine|journal=Nature Chemistry|volume=3|issue=12|page=905}}</ref> ೨೦೧೪ರಲ್ಲಿ, ಅಭಿಷ್‍ರವರು, ಸ್ಟೆಫೆನ್ ಬರ್ಗ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಹ ಲೇಖಕರಾಗಿ ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಆರೋ ಪುಶಿಂಗ್: ಎ ಲಾಜಿಕಲ್ ಅಪ್ರೋಚ್ ಟು ದಿ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ ಆಫ್ ದಿ ಮೇನ್ ಗ್ರೂಪ್ ಎಲಿಮೆಂಟ್ಸ್'' (ವೈಲಿ) ಎಂಬ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು , <ref>{{Cite web|url=https://www.wiley.com/en-us/Arrow+Pushing+in+Inorganic+Chemistry%3A+A+Logical+Approach+to+the+Chemistry+of+the+Main+Group+Elements-p-9781118173985|title=Arrow Pushing in Inorganic Chemistry: A Logical Approach to the Chemistry of the Main-Group Elements {{!}} Wiley|website=Wiley.com|language=en-us|access-date=2020-05-03}}</ref>ನಂತರ ೨೦೧೫ರಲ್ಲಿ ಇದು 'ಭೌತಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕ'ಕ್ಕಾಗಿ ಗದ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://proseawards.com/winners/2015-award-winners/|title=2015 Award Winners|website=PROSE Awards|language=en-US|access-date=2020-05-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://uit.no/nyheter/artikkel?p_document_id=415113|title=Award to UiT chemists {{!}} UiT|last=Vibeke|first=Os|website=uit.no|language=nb|access-date=2020-05-03}}</ref> ಅಭಿಷ್ ಅವರು ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಬಯೋಲಾಜಿಕಲ್ ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ'' ಸಂಪಾದಕೀಯ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ (೧೯೯೯-೨೦೦೧, ೨೦೦೫-೨೦೦೭) ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಥಾಲೋಸೈನೈನ್ಸ್'' (೨೦೦೦-) ಮತ್ತು ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಅಜೈವಿಕ ಬಯೋಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ'' (೨೦೦೭) ಸಂಪಾದಕೀಯ ಮಂಡಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ೨೫೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ/ಸಹಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಅಲ್ಲದೇ ಗೂಗಲ್ ಸ್ಕಾಲರ್ ಪ್ರಕಾರ ಇವುಗಳನ್ನು ೬೧ ರ ಎಚ್-ಸೂಚ್ಯಂಕದೊಂದಿಗೆ ಸುಮಾರು ೧೧೦೦೦ ಬಾರಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://orcid.org/0000-0003-1161-6364|title=Abhik Ghosh (0000-0003-1161-6364)|last=ORCID|website=orcid.org|language=en|access-date=2020-05-03}}</ref> ಅವರು ಯುರೋಪಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಜೀವಮಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ೨೦೨೨ ರ ಹ್ಯಾನ್ಸ್ ಫಿಶರ್ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. [[ಚಿತ್ರ:Metallation-rev2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Metallation-rev2.jpg/220px-Metallation-rev2.jpg|thumb| ೪ಡಿ ಮತ್ತು ೫ಡಿ ಮೆಟಾಲೊಕೊರೊಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಆಯ್ದ ಮಾರ್ಗಗಳು (ರೆಫ್ ೧೯).]] [[ಚಿತ್ರ:Whitewhale.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Whitewhale.jpg/220px-Whitewhale.jpg|thumb| ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ''ಸಿಸ್'' ಟೌಟೋಮರ್‌ನ ಹೈಡ್ರೋಜನ್-ಬಂಧಿತ ಕೋರ್ ಅನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್ ಮುಂಭಾಗ; ಲೇಖಕರಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸ]] ಘೋಷ್ ಅವರು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ -ಸಂಬಂಧಿತ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಕೊಡುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್-ಮಾದರಿಯ ಅಣುಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ-ಬಲವಾದ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಬಂಧಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಎಕ್ಸ್-ರೇ ಫೋಟೊಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರೋಸ್ಕೋಪಿ (ಎಕ್ಸ್.ಪಿ.ಎಸ್) ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Moulder|first2=John|last3=Bröring|first3=Martin|last4=Vogel|first4=Emanuel|date=2001|title=X-Ray Photoelectron Spectroscopy of Porphycenes: Charge Asymmetry Across Low-Barrier Hydrogen Bonds|journal=Angewandte Chemie International Edition|volume=40|issue=2|pages=431–434}}</ref> ಮತ್ತು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್‌ಗಳಿಗೆ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=1998-04-01|title=First-Principles Quantum Chemical Studies of Porphyrins|journal=Accounts of Chemical Research|volume=31|issue=4|pages=189–198}}</ref> ಮತ್ತು ಇತರವುಗಳಿಗೆ ಮೊದಲ ದೊಡ್ಡ-ಪ್ರಮಾಣದ ಅಬ್ ಇನಿಶಿಯೊ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಅಜೈವಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=2006-09-01|title=Transition metal spin state energetics and noninnocent systems: challenges for DFT in the bioinorganic arena|journal=JBIC Journal of Biological Inorganic Chemistry|language=en|volume=11|issue=6|pages=712–724}}</ref> ಅವರು ಲಿಗಾಂಡ್ ನಾನ್‌ನೋಸೆನ್ಸ್ <ref>{{Cite journal|last=Ganguly|first=Sumit|last2=Ghosh|first2=Abhik|date=2019-06-21|title=Seven Clues to Ligand Noninnocence: The Metallocorrole Paradigm|journal=Accounts of Chemical Research|volume=52|issue=7|pages=2003–2014}}</ref> ವಿದ್ಯಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಪರಿವರ್ತನೆ ಲೋಹದ ನೈಟ್ರೋಸಿಲ್ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=2005-12-01|title=Metalloporphyrin−NO Bonding: Building Bridges with Organometallic Chemistry|journal=Accounts of Chemical Research|volume=38|issue=12|pages=943–954}}</ref> ಮತ್ತು ಕೊರೊಲ್ <ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=Kolle E.|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Conradie|first3=Jeanet|last4=Beavers|first4=Christine M.|last5=Ghosh|first5=Abhik|date=2012-08-21|title=The Structural Chemistry of Metallocorroles: Combined X-ray Crystallography and Quantum Chemistry Studies Afford Unique Insights|journal=Accounts of Chemical Research|volume=45|issue=8|pages=1203–1214}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=2017-02-22|title=Electronic Structure of Corrole Derivatives: Insights from Molecular Structures, Spectroscopy, Electrochemistry, and Quantum Chemical Calculations|journal=Chemical Reviews|volume=117|issue=4|pages=3798–3881}}</ref> ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಗಣನೀಯ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರು ಹೆವಿ ಎಲಿಮೆಂಟ್ ಕೊರೊಲ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಗಾತ್ರ-ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗದ ಲೋಹ-ಲಿಗಂಡ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇದು ದೊಡ್ಡದಾದ ೪ಡಿ ಅಥವಾ ೫ಡಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಲೋಹದ ಅಯಾನನ್ನು ಕೊರೊಲ್‌ನ ಸ್ಟೆರಿಕಲ್ ಸಂಕುಚಿತ ಕೇಂದ್ರ ಕುಹರದೊಳಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Thomas|first2=Kolle E.|last3=Einrem|first3=Rune F.|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2021-07-23|title=The Story of 5d Metallocorroles: From Metal–Ligand Misfits to New Building Blocks for Cancer Phototherapeutics|journal=Accounts of Chemical Research|volume=54|issue=15|language=en|pages=3095–3107}}</ref> ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಟೆಕ್ನೀಶಿಯಮ್|⁹⁹ ಟಿಸಿ]], <ref>{{Cite journal|last=Einrem|first=Rune F.|last2=Braband|first2=Henrik|last3=Fox|first3=Thomas|last4=Vazquez‐Lima|first4=Hugo|last5=Alberto|first5=Roger|last6=Ghosh|first6=Abhik|date=2016|title=Synthesis and Molecular Structure of 99Tc Corroles|journal=Chemistry – A European Journal|language=en|volume=22|issue=52|pages=18747–18751}}</ref> [[ರೀನಿಯಮ್]], <ref>{{Cite journal|last=Einrem|first=Rune F.|last2=Gagnon|first2=Kevin J.|last3=Alemayehu|first3=Abraham B.|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2016|title=Metal–Ligand Misfits: Facile Access to Rhenium–Oxo Corroles by Oxidative Metalation|journal=Chemistry – A European Journal|language=en|volume=22|issue=2|pages=517–520}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Teat|first2=Simon J.|last3=Borisov|first3=Sergey M.|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2020-04-10|title=Rhenium-Imido Corroles|journal=Inorganic Chemistry|volume=59|issue=9|language=en|pages=6382–6389}}</ref> [[ಆಸ್ಮಿಯಮ್]], <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Gagnon|first2=Kevin J.|last3=Terner|first3=James|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2014|title=Oxidative Metalation as a Route to Size-Mismatched Macrocyclic Complexes: Osmium Corroles|journal=Angewandte Chemie International Edition|language=en|volume=53|issue=52|pages=14411–14414}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=McCormick|first2=Laura J.|last3=Vazquez-Lima|first3=Hugo|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2019-02-18|title=Relativistic Effects on a Metal–Metal Bond: Osmium Corrole Dimers|journal=Inorganic Chemistry|volume=58|issue=4|pages=2798–2806}}</ref> [[ಪ್ಲಾಟಿನಮ್|ಪ್ಲಾಟಿನಂ]], <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Bendix|first2=Jesper|last3=Gagnon|first3=Kevin J.|last4=Beavers|first4=Christine M.|last5=Vazquez-Lima|first5=Hugo|last6=Alemayehu|first6=Abraham B.|date=2014-08-26|title=Platinum corroles|journal=Chemical Communications|language=en|volume=50|issue=76|pages=11093–11096}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=McCormick|first2=Laura J.|last3=Gagnon|first3=Kevin J.|last4=Borisov|first4=Sergey M.|last5=Ghosh|first5=Abhik|date=2018-08-31|title=Stable Platinum(IV) Corroles: Synthesis, Molecular Structure, and Room-Temperature Near-IR Phosphorescence|journal=ACS Omega|volume=3|issue=8|pages=9360–9368|url=https://escholarship.org/content/qt9n05q3k2/qt9n05q3k2.pdf?t=pm1cc2}}</ref> ಮತ್ತು [[ಚಿನ್ನ|ಚಿನ್ನದ]] <ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=Kolle E.|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Conradie|first3=Jeanet|last4=Beavers|first4=Christine|last5=Ghosh|first5=Abhik|date=2011-12-19|title=Synthesis and Molecular Structure of Gold Triarylcorroles|journal=Inorganic Chemistry|volume=50|issue=24|pages=12844–12851|url=https://figshare.com/articles/Synthesis_and_Molecular_Structure_of_Gold_Triarylcorroles/2570239}}</ref>ಕೊರೊಲ್ಸ್ ಹೀಗೆ ಕೆಲವು ಮೊದಲ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. . ಅವುಗಳ ಗಾತ್ರ-ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಿಲ್ಲದ ಪಾತ್ರದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಈ ಸಂಕೀರ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಒರಟಾಗಿ ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕದ ಸಂವೇದಕ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Alemayehu|first2=Abraham|last3=Borisov|first3=Sergey M.|date=2016-06-16|title=Osmium-nitrido corroles as NIR indicators for oxygen sensors and triplet sensitizers for organic upconversion and singlet oxygen generation|journal=Journal of Materials Chemistry C|language=en|volume=4|issue=24|pages=5822–5828}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Einrem|first3=Rune F.|last4=Borisov|first4=Sergey M.|date=2019-05-15|title=Ambient-temperature near-IR phosphorescence and potential applications of rhenium-oxo corroles|journal=Photochemical & Photobiological Sciences|language=en|volume=18|issue=5|pages=1166–1170}}</ref> ಮತ್ತು ಫೋಟೊಡೈನಾಮಿಕ್ ಥೆರಪಿ ಮತ್ತು ಡೈ-ಸೆನ್ಸಿಟೈಸ್ಡ್ ಸೌರ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಮೀಪದ ಐಆರ್ ಫಾಸ್ಫೊರೆಸೆಂಟ್ ಫೋಟೋಸೆನ್ಸಿಟೈಸರ್‌ಗಳಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Day|first2=Nicholas U.|last3=Mani|first3=Tomoyasu|last4=Rudine|first4=Alexander B.|last5=Thomas|first5=Kolle E.|last6=Gederaas|first6=Odrun A.|last7=Vinogradov|first7=Sergei A.|last8=Wamser|first8=Carl C.|last9=Ghosh|first9=Abhik|date=2016-07-27|title=Gold Tris(carboxyphenyl)corroles as Multifunctional Materials: Room Temperature Near-IR Phosphorescence and Applications to Photodynamic Therapy and Dye-Sensitized Solar Cells|journal=ACS Applied Materials & Interfaces|volume=8|issue=29|pages=18935–18942}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Einrem|first=Rune F.|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Borisov|first3=Sergey M.|last4=Ghosh|first4=Abhik|last5=Gederaas|first5=Odrun A.|date=2020-04-27|title=Amphiphilic Rhenium-Oxo Corroles as a New Class of Sensitizers for Photodynamic Therapy|journal=ACS Omega|volume=5|issue=18|language=en|pages=10596–10601}}</ref> ೪ಡಿ ಮತ್ತು ೫ಡಿ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಘೋಷ್ ಅವರ ಕೆಲಸವು ಲೋಹ-ಲೋಹದ ಬಂಧಗಳು <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=MCormick-MPherson|first2=Laura J.|last3=Conradie|first3=Jeanet|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2021-06-07|title=Rhenium Corrole Dimers: Electrochemical Insights into the Nature of the Metal–Metal Quadruple Bond|journal=Inorganic Chemistry|language=en|volume=60|issue=11|pages=8315–8321}}</ref> ( ಕ್ವಾಡ್ರುಪಲ್ ಬಾಂಡ್‌ಗಳು ) ಮತ್ತು ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಹೊಸ ಒಳನೋಟಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. <ref>{{Cite journal|last=Braband|first=Henrik|last2=Benz|first2=Michael|last3=Spingler|first3=Bernhard|last4=Conradie|first4=Jeanet|last5=Alberto|first5=Roger|last6=Ghosh|first6=Abhik|date=2021-07-13|title=Relativity as a Synthesis Design Principle: A Comparative Study of [3 + 2] Cycloaddition of Technetium(VII) and Rhenium(VII) Trioxo Complexes with Olefins|journal=Inorganic Chemistry|volume=60|issue=15|language=en|pages=11090–11097}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Amscicover.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Amscicover.jpg/220px-Amscicover.jpg|thumb| ಕವರ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್, ನವೆಂಬರ್-ಡಿಸೆಂಬರ್, ೨೦೧೯]] ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಘೋಷ್ ಮತ್ತು ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು ಟರ್ಮೋಲಿಕ್ಯುಲರ್ ಹೈಡ್ರೋಜನ್-ಬಂಧಿತ ಸಂಕೀರ್ಣದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಫ್ರೀ-ಬೇಸ್ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್‌ನ ಸ್ಥಿರವಾದ ''ಸಿಸ್'' ಟಾಟೊಮರ್‌ನ ಮೊದಲ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=Kolle E.|last2=McCormick|first2=Laura J.|last3=Vazquez-Lima|first3=Hugo|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2017-08-14|title=Stabilization and Structure of the cis Tautomer of a Free-Base Porphyrin|url=https://onlinelibrary.wiley.com|journal=Angewandte Chemie International Edition|language=en|volume=56|issue=34|pages=10088–10092}}</ref> ತರುವಾಯ, ಅವರು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ''ಸಿಸ್'' ಟೌಟೋಮರ್‌ಗಳ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು, ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ದಾನಿಯ ಎರಡು ಅಣುಗಳೊಂದಿಗೆ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೀರು ಅಥವಾ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್) ಸಹ-ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣಗೊಂಡ ಯಾವುದೇ ಬಲವಾದ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್‌ನಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿ ಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದರು. == ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಸೇವೆ == [[ಚಿತ್ರ:Book-cover.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Book-cover.jpg/220px-Book-cover.jpg|thumb| ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಾಣದ ಕವರ್ ಪುಶಿಂಗ್'' ; ಲೇಖಕರಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸ.]] ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಪಾಲ್ ಕಿಪಾರ್ಸ್ಕಿಯ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ, ಘೋಷ್ ಅವರು [[ಪಾಣಿನಿ|ಪಾಣಿನಿಯ]] ಸಂಸ್ಕೃತ ವ್ಯಾಕರಣದ ಸಂಭವನೀಯ ಪ್ರಭಾವದ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಅದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಆವರ್ತಕ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ( ಶಿವ ಸೂತ್ರಗಳು ), [[ದಿಮಿತ್ರಿ ಮೆಂಡಲೀವ್|ಮೆಂಡಲೀವ್]] ಅವರ [[ಆವರ್ತ ಕೋಷ್ಟಕ|ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದ]] ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಮೇಲೆ, ಸಂಭಾವ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ, ಹೊಸ ಒಳನೋಟ ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದ ಇತಿಹಾಸವಾಗಿದೆ . <ref>{{Cite web|url=https://www.americanscientist.org/article/the-grammar-of-the-elements|title=The Grammar of the Elements|date=2019-10-04|website=American Scientist|language=en|access-date=2021-08-29}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Inocaj_v061i014.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Inocaj_v061i014.jpg/220px-Inocaj_v061i014.jpg|thumb| ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ'' ಕವರ್, ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧,೨೦೨೨]] ಘೋಷ್ ಅವರು ವಿವಿಧ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಉಪಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರ ಪುಸ್ತಕ ''ಲೆಟರ್ಸ್ ಟು ಎ ಯಂಗ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್'' <ref name=":2">{{Cite book|title=Letters to a Young Chemist|date=2011-03-21|isbn=9781118007099|editor-last=Ghosh|editor-first=Abhik|language=en}}</ref> ಯುವತಿಯನ್ನು ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಹಲವಾರು ಕೊಡುಗೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಮರುಮುದ್ರಣಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆ ಪುಸ್ತಕ ಬೆಸ್ಟ್ ಸೆಲ್ಲರ್ ಆಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ೨೦೨೦-೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಘೋಷ್ ಅವರು ಎರಡು ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|year=2021|title=An Exemplary Gay Scientist and Mentor: Martin Gouterman (1931–2020issue=18|pages=9844–9854}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.chemistryworld.com/culture/martin-gouterman-the-gay-man-behind-the-four-orbital-model/4012388.article|title=Martin Gouterman: the gay man behind the four-orbital model|last=Ghosh2020-11-18T09:45:00+00:00|first=Abhik|website=Chemistry World|language=en|access-date=2021-07-24}}</ref> ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು, ಮೊದಲನೆಯದು ದಿವಂಗತ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಗೌಟರ್‌ಮನ್‍ರ ಬಗ್ಗೆ, ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಬಹಿರಂಗ ಸಲಿಂಗಕಾಮಿ/ ಎಲ್‌ಜಿಬಿಟಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು, ನಂತರ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಸಲಿಂಗಕಾಮಿ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾದ ಫ್ರಾಂಕ್ ಕಾಮೆನಿಯವರನ್ನುಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಬಂಧದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದರು . ತರುವಾಯ, ಅವರು ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ'' ಮತ್ತು ಇತರ ಅಮೇರಿಕನ್ ಕೆಮಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ಜರ್ನಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಲಕ್ಷಣ ಲೇಖಕರನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ''[[doi:10.1021/acs.inorgchem.2c00729|ಔಟ್ ಇನ್ ಆರ್ಗ್ಯಾನಿಕ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ: ಎ ಸೆಲೆಬ್ರೇಶನ್ ಆಫ್ ಎಲ್‌ಜಿಬಿಟಿಕ್ಯೂಐಎಪಿಎನ್ + ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು]]'' ನಲ್ಲಿ ವರ್ಚುವಲ್ ಸಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಸಹ-ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <references group="" responsive="1"></references> [[ವರ್ಗ:೧೯೬೪ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]] eugx2cpg7fga2uimjbi2at6t3ap79c0 1113500 1113498 2022-08-12T16:46:30Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ತಜ್ಞ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian chemist}} {{Use dmy dates|date=March 2017}} {{Infobox person | name = ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್ | image = abhik-cv.jpg | caption = | birth_name = ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್ | birth_date = {{Birth date|೧೯೬೪|0೬|೧೨}} | birth_place = [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, [[ಭಾರತ|ಭಾರತ]] | death_date = | death_place = |nationality = ಭಾರತ | alma_mater = ಮಿನ್ನೇಸೋಟ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ<br>[[ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ]]<br>ಸೌತ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಕೂಲ್<br>ಸೇಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೈ ಸ್ಕೂಲ್, ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ | occupation = {{hlist|ಟ್ರೋಮ್ಸೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ|ಇನೋರ್ಗಾನಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೆಟೀರಿಯಲ್ಸ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ಸ್|ಸೈನ್ಸ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಟರ್ ನಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ.}} | known_for = {{hlist|ಇವರ ಕೊಡುಗೆಗಳು: ಅಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಅಜೈವಿಕ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ|ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ಮತ್ತು ಕೊರೊಲ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ| ರಿಲೇಟಿವಿಸ್ಟಿಕ್ ಎಫೆಕ್ಟ್ಸ್|ಕ್ವಾಡ್ರುಪಲ್ ಬಾಂಡ್ಸ್|ಸೈನ್ಸ್ ಕಮ್ಯುನಿಕೇಷನ್|ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ|ಎಲ್‍ಜಿಬಿಟಿ ಹಿಸ್ಟರಿ|}} | children = ಅವ್ರೋನೀಲ್ ಘೋಷ್ (ಮಗ) | parents = ಸುಬೀರ್ ಕುಮಾರ್ ಘೋಷ್ (ತಂದೆ)<br>ಶೀಲಾ ಘೋಷ್ (ತಾಯಿ) | awards = {{hlist| ಗಣಿತ ಮತ್ತು ಭೌತಿಕ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರೋಸ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೧೫)|<br> ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಜೀವಮಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ಹ್ಯಾನ್ಸ್ ಫಿಶರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೨೨)}} | honours = ಯುರೋಪಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನ ಗೌರವ ಸದಸ್ಯ (೨೦೨೨) }}   [[Category:Articles with hCards]] '''ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ವಸ್ತುಗಳ ವಿಜ್ಞಾನಿ. ಅಭಿಕ್‍ರವರು ಟ್ರೋಮ್ಸೋದಲ್ಲಿರುವ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ [[ನಾರ್ವೇ|ನಾರ್ವೆ-ಯುಐಟಿಯಲ್ಲಿ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ]]. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://orcid.org/0000-0003-1161-6364|title=Abhik Ghosh (0000-0003-1161-6364)|last=ORCID|website=orcid.org|language=en|access-date=2020-05-03}}</ref> == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್ ಅವರು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೯೬೪ ರಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಸುಬೀರ್ ಕುಮಾರ್ ಘೋಷ್, ಅವರು [[ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ]] ಭೂವಿಜ್ಞಾನದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ತಾಯಿ ಶೀಲಾ ಘೋಷ್ (ನೀ ಸೇನ್) ಅವರು ಗೃಹಿಣಿ. ಅವರು ಸೇಂಟ್ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ (೧೯೭೧-೧೯೮೧) ಮತ್ತು ಸೌತ್ ಪಾಯಿಂಟ್ ಹೈಸ್ಕೂಲ್ (೧೯೮೧-೧೯೮೩) ನಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಸಂಗ ಮಾಡಿದರು. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ, ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಜ್ಜಿ ಇಲಾ ಘೋಷ್ (ನೀ ರಾಯ್) ಅವರಿಂದ [[ಸಂಸ್ಕೃತ|ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು]] ಕಲಿತರು. ಅವರು ಈಗಲೂ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಮಾತನಾಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ನಿರರ್ಗಳವಾಗಿ ಓದುತ್ತಾರೆ. ಅಭಿಕ್ ಅವರ ಮಗ ಅವ್ರೋನೀಲ್ ಘೋಷ್ ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ನ [[ಆಕ್ಲೆಂಡ್‌|ಆಕ್ಲೆಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಯುವ ವೈದ್ಯಕೀಯ ವೈದ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅಭಿಕ್‍ರವರು ೧೯೮೭ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ]] [[ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಜಾದವ್‌ಪುರ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ]] ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಿ.ಎಸ್ಸಿ (ಗೌರವಗಳು) ಪಡೆದರು. ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಭಾಗದ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಪದಕವನ್ನು ಗೆದ್ದರು. ಅದೇ ವರ್ಷ, ಅವರು ಮಿನ್ನೇಸೋಟ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಕ್ಕೆ ತೆರಳಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ ರೀಜೆಂಟ್ಸ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಪಾಲ್ ಜಿ. ಗ್ಯಾಸ್‌ಮನ್ ಅವರ ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ ಪಿಎಚ್‌ಡಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು (ಜಾನ್ ಅಲ್ಮ್‌ಲೋಫ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸಹಕರಿಸುವಾಗ) ಮತ್ತು ನಂತರ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಕ್ಯೂ ಜೂನಿಯರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ಟರಲ್ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನೂ ಮಾಡಿದರು. ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಅಭಿಕ್ ಜೈವಿಕ ಅಜೈವಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳ ಮೇಲೆ ಮೊದಲ ಉನ್ನತ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಅಬ್ ಇನಿಶಿಯೊ ಮತ್ತು ಸಾಂದ್ರತೆಯ ಕ್ರಿಯಾತ್ಮಕ ಸಿದ್ಧಾಂತದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದರು, ಇದು ಈಗ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದುತ್ತಿರುವ ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್ ಜೈವಿಕ ಸಾವಯವ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ ಅಡಿಪಾಯವನ್ನು ಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಿದೆ. ಅವರು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ರಿವರ್‌ಸೈಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಡೇವಿಡ್ ಬೋಸಿಯನ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ, ಎರಡನೇ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಅವರು ಹೀಮ್ ಪ್ರೋಟೀನ್‌ಗಳಿಂದ ಡಯಾಟೊಮಿಕ್ ಲಿಗಂಡ್ ತಾರತಮ್ಯದ ಸಮಸ್ಯೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಹೊಸ ಒಳನೋಟವನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Bocian|first2=David F.|date=January 1996|title=Carbonyl Tilting and Bending Potential Energy Surface of Carbon Monoxyhemes|url=https://pubs.acs.org|journal=The Journal of Physical Chemistry|language=en|volume=100|issue=16|pages=6363–6367}}</ref> == ವೃತ್ತಿ == ನಂತರ ಅಭಿಷ್‍ರವರು ಮಿನ್ಸೇನೋಟ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ಟರಲ್ ಅವಧಿಯು ಮುಗಿಯಿವ ತನಕ ಅಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿದುಕೊಂಡರು. ನಂತರ, ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಯುಐಟಿ - ದಿ ಆರ್ಕ್ಟಿಕ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ನಾರ್ವೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. ಅವರು ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ ಸೂಪರ್‌ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಸೆಂಟರ್‌ನ ಹಿರಿಯ ಫೆಲೋ <ref>{{Cite web|url=https://www.sdsc.edu/pub/envision/v15.1/porphyrins.html#Anchor-29853|title=Understanding the Colors of Life: A Norway-California Collaboration|last=Ghosh|first=Abhik|date=1998|website=www.sdsc.edu|access-date=2020-05-03}}</ref> ಸ್ಯಾನ್ ಡಿಯಾಗೋ (೧೯೯೭-೨೦೦೪), ನಾರ್ವೆಯ ಸಂಶೋಧನಾ ಮಂಡಳಿಯ ''ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕಿರಿಯ ಸಂಶೋಧಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಪುರಸ್ಕೃತ'' (೨೦೦೪-೨೦೧೦), ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕೇಂದ್ರದ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕೇಂದ್ರದಲ್ಲಿ ''ಸಹ-ಪ್ರಧಾನ ತನಿಖಾಧಿಕಾರಿ'' (೨೦೦೭-೨೦೧೭), ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್‌ನ ಆಕ್ಲೆಂಡ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಸಂದರ್ಶಕ ಪ್ರೊಫೆಸರ್(೨೦೦೬-೨೦೧೬) ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. ಅವರು ಎರಡು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಅವುಗಳು ಇಂತಿವೆ: ''ದಿ ಸ್ಮಾಲೆಸ್ಟ್ ಬಯೋಮಾಲಿಕ್ಯೂಲ್ಸ್: ಡಯಾಟೊಮಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ಹೇಮ್ ಪ್ರೊಟೀನ್‌ಗಳೊಂದಿಗಿನ ಅವರ ಸಂವಹನಗಳು'' (ಎಲ್ಸೆವಿಯರ್, ೨೦೦೮), <ref>{{Cite web|url=https://www.elsevier.com/books/the-smallest-biomolecules-diatomics-and-their-interactions-with-heme-proteins/ghosh/978-0-444-52839-1|title=The Smallest Biomolecules: Diatomics and their Interactions with Heme Proteins – 1st Edition|website=www.elsevier.com|access-date=2020-05-03}}</ref> ಎಂಬ ವಿಷಯದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದು ಮೊನೊಗ್ರಾಫ್, ಮತ್ತು ''ಲೆಟರ್ಸ್ ಟು ಎ ಯಂಗ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್'' (ವೈಲಿ, ೨೦೧೧), ವೃತ್ತಿಜೀವನದ ಜನಪ್ರಿಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಪುಸ್ತಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಶೋಧನೆ. <ref>[http://www.rsc.org/chemistryworld/Issues/2011/September/Reviews/WhatsItLikeToBeAChemist.asp "What's it like to be a chemist?"]. ''Royal Society of Chemistry Website''. review by Simon Cotton</ref> <ref>{{Cite journal|title=Chemical counselling|year=2011|last=Haxton|first=Katherine|journal=Nature Chemistry|volume=3|issue=12|page=905}}</ref> ೨೦೧೪ರಲ್ಲಿ, ಅಭಿಷ್‍ರವರು, ಸ್ಟೆಫೆನ್ ಬರ್ಗ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಸಹ ಲೇಖಕರಾಗಿ ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಆರೋ ಪುಶಿಂಗ್: ಎ ಲಾಜಿಕಲ್ ಅಪ್ರೋಚ್ ಟು ದಿ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ ಆಫ್ ದಿ ಮೇನ್ ಗ್ರೂಪ್ ಎಲಿಮೆಂಟ್ಸ್'' (ವೈಲಿ) ಎಂಬ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು , <ref>{{Cite web|url=https://www.wiley.com/en-us/Arrow+Pushing+in+Inorganic+Chemistry%3A+A+Logical+Approach+to+the+Chemistry+of+the+Main+Group+Elements-p-9781118173985|title=Arrow Pushing in Inorganic Chemistry: A Logical Approach to the Chemistry of the Main-Group Elements {{!}} Wiley|website=Wiley.com|language=en-us|access-date=2020-05-03}}</ref>ನಂತರ ೨೦೧೫ರಲ್ಲಿ ಇದು 'ಭೌತಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಗಣಿತಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಪಠ್ಯಪುಸ್ತಕ'ಕ್ಕಾಗಿ ಗದ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದುಕೊಂಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://proseawards.com/winners/2015-award-winners/|title=2015 Award Winners|website=PROSE Awards|language=en-US|access-date=2020-05-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://uit.no/nyheter/artikkel?p_document_id=415113|title=Award to UiT chemists {{!}} UiT|last=Vibeke|first=Os|website=uit.no|language=nb|access-date=2020-05-03}}</ref> ಅಭಿಷ್ ಅವರು ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಬಯೋಲಾಜಿಕಲ್ ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ'' ಸಂಪಾದಕೀಯ ಸಲಹಾ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದಾರೆ (೧೯೯೯-೨೦೦೧, ೨೦೦೫-೨೦೦೭) ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಥಾಲೋಸೈನೈನ್ಸ್'' (೨೦೦೦-) ಮತ್ತು ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಅಜೈವಿಕ ಬಯೋಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ'' (೨೦೦೭) ಸಂಪಾದಕೀಯ ಮಂಡಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ೨೫೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಪತ್ರಿಕೆಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ/ಸಹಲೇಖಕರಾಗಿದ್ದಾರೆ, ಅಲ್ಲದೇ ಗೂಗಲ್ ಸ್ಕಾಲರ್ ಪ್ರಕಾರ ಇವುಗಳನ್ನು ೬೧ ರ ಎಚ್-ಸೂಚ್ಯಂಕದೊಂದಿಗೆ ಸುಮಾರು ೧೧೦೦೦ ಬಾರಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://orcid.org/0000-0003-1161-6364|title=Abhik Ghosh (0000-0003-1161-6364)|last=ORCID|website=orcid.org|language=en|access-date=2020-05-03}}</ref> ಅವರು ಯುರೋಪಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಜೀವಮಾನದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ೨೦೨೨ ರ ಹ್ಯಾನ್ಸ್ ಫಿಶರ್ ವೃತ್ತಿಜೀವನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಾರೆ. [[ಚಿತ್ರ:Metallation-rev2.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f7/Metallation-rev2.jpg/220px-Metallation-rev2.jpg|thumb| ೪ಡಿ ಮತ್ತು ೫ಡಿ ಮೆಟಾಲೊಕೊರೊಲ್‌ಗಳಿಗೆ ಆಯ್ದ ಮಾರ್ಗಗಳು (ರೆಫ್ ೧೯).]] [[ಚಿತ್ರ:Whitewhale.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Whitewhale.jpg/220px-Whitewhale.jpg|thumb| ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ''ಸಿಸ್'' ಟೌಟೋಮರ್‌ನ ಹೈಡ್ರೋಜನ್-ಬಂಧಿತ ಕೋರ್ ಅನ್ನು ಚಿತ್ರಿಸುವ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್ ಮುಂಭಾಗ; ಲೇಖಕರಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸ]] ಘೋಷ್ ಅವರು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ -ಸಂಬಂಧಿತ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಕೊಡುಗೆಗಳಲ್ಲಿ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್-ಮಾದರಿಯ ಅಣುಗಳಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆ-ಬಲವಾದ ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ಬಂಧಗಳನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಎಕ್ಸ್-ರೇ ಫೋಟೊಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಸ್ಪೆಕ್ಟ್ರೋಸ್ಕೋಪಿ (ಎಕ್ಸ್.ಪಿ.ಎಸ್) ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Moulder|first2=John|last3=Bröring|first3=Martin|last4=Vogel|first4=Emanuel|date=2001|title=X-Ray Photoelectron Spectroscopy of Porphycenes: Charge Asymmetry Across Low-Barrier Hydrogen Bonds|journal=Angewandte Chemie International Edition|volume=40|issue=2|pages=431–434}}</ref> ಮತ್ತು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್‌ಗಳಿಗೆ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=1998-04-01|title=First-Principles Quantum Chemical Studies of Porphyrins|journal=Accounts of Chemical Research|volume=31|issue=4|pages=189–198}}</ref> ಮತ್ತು ಇತರವುಗಳಿಗೆ ಮೊದಲ ದೊಡ್ಡ-ಪ್ರಮಾಣದ ಅಬ್ ಇನಿಶಿಯೊ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಜೈವಿಕ ಅಜೈವಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=2006-09-01|title=Transition metal spin state energetics and noninnocent systems: challenges for DFT in the bioinorganic arena|journal=JBIC Journal of Biological Inorganic Chemistry|language=en|volume=11|issue=6|pages=712–724}}</ref> ಅವರು ಲಿಗಾಂಡ್ ನಾನ್‌ನೋಸೆನ್ಸ್ <ref>{{Cite journal|last=Ganguly|first=Sumit|last2=Ghosh|first2=Abhik|date=2019-06-21|title=Seven Clues to Ligand Noninnocence: The Metallocorrole Paradigm|journal=Accounts of Chemical Research|volume=52|issue=7|pages=2003–2014}}</ref> ವಿದ್ಯಮಾನದಲ್ಲಿ ನಿರಂತರ ಆಸಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. ಪರಿವರ್ತನೆ ಲೋಹದ ನೈಟ್ರೋಸಿಲ್ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=2005-12-01|title=Metalloporphyrin−NO Bonding: Building Bridges with Organometallic Chemistry|journal=Accounts of Chemical Research|volume=38|issue=12|pages=943–954}}</ref> ಮತ್ತು ಕೊರೊಲ್ <ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=Kolle E.|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Conradie|first3=Jeanet|last4=Beavers|first4=Christine M.|last5=Ghosh|first5=Abhik|date=2012-08-21|title=The Structural Chemistry of Metallocorroles: Combined X-ray Crystallography and Quantum Chemistry Studies Afford Unique Insights|journal=Accounts of Chemical Research|volume=45|issue=8|pages=1203–1214}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|date=2017-02-22|title=Electronic Structure of Corrole Derivatives: Insights from Molecular Structures, Spectroscopy, Electrochemistry, and Quantum Chemical Calculations|journal=Chemical Reviews|volume=117|issue=4|pages=3798–3881}}</ref> ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಮಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಗಣನೀಯ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ, ಅವರು ಹೆವಿ ಎಲಿಮೆಂಟ್ ಕೊರೊಲ್ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಗಾತ್ರ-ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಾಗದ ಲೋಹ-ಲಿಗಂಡ್ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಗಳಾಗಿದ್ದು, ಇದು ದೊಡ್ಡದಾದ ೪ಡಿ ಅಥವಾ ೫ಡಿ ಪರಿವರ್ತನೆಯ ಲೋಹದ ಅಯಾನನ್ನು ಕೊರೊಲ್‌ನ ಸ್ಟೆರಿಕಲ್ ಸಂಕುಚಿತ ಕೇಂದ್ರ ಕುಹರದೊಳಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Thomas|first2=Kolle E.|last3=Einrem|first3=Rune F.|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2021-07-23|title=The Story of 5d Metallocorroles: From Metal–Ligand Misfits to New Building Blocks for Cancer Phototherapeutics|journal=Accounts of Chemical Research|volume=54|issue=15|language=en|pages=3095–3107}}</ref> ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಟೆಕ್ನೀಶಿಯಮ್|⁹⁹ ಟಿಸಿ]], <ref>{{Cite journal|last=Einrem|first=Rune F.|last2=Braband|first2=Henrik|last3=Fox|first3=Thomas|last4=Vazquez‐Lima|first4=Hugo|last5=Alberto|first5=Roger|last6=Ghosh|first6=Abhik|date=2016|title=Synthesis and Molecular Structure of 99Tc Corroles|journal=Chemistry – A European Journal|language=en|volume=22|issue=52|pages=18747–18751}}</ref> [[ರೀನಿಯಮ್]], <ref>{{Cite journal|last=Einrem|first=Rune F.|last2=Gagnon|first2=Kevin J.|last3=Alemayehu|first3=Abraham B.|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2016|title=Metal–Ligand Misfits: Facile Access to Rhenium–Oxo Corroles by Oxidative Metalation|journal=Chemistry – A European Journal|language=en|volume=22|issue=2|pages=517–520}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Teat|first2=Simon J.|last3=Borisov|first3=Sergey M.|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2020-04-10|title=Rhenium-Imido Corroles|journal=Inorganic Chemistry|volume=59|issue=9|language=en|pages=6382–6389}}</ref> [[ಆಸ್ಮಿಯಮ್]], <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Gagnon|first2=Kevin J.|last3=Terner|first3=James|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2014|title=Oxidative Metalation as a Route to Size-Mismatched Macrocyclic Complexes: Osmium Corroles|journal=Angewandte Chemie International Edition|language=en|volume=53|issue=52|pages=14411–14414}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=McCormick|first2=Laura J.|last3=Vazquez-Lima|first3=Hugo|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2019-02-18|title=Relativistic Effects on a Metal–Metal Bond: Osmium Corrole Dimers|journal=Inorganic Chemistry|volume=58|issue=4|pages=2798–2806}}</ref> [[ಪ್ಲಾಟಿನಮ್|ಪ್ಲಾಟಿನಂ]], <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Bendix|first2=Jesper|last3=Gagnon|first3=Kevin J.|last4=Beavers|first4=Christine M.|last5=Vazquez-Lima|first5=Hugo|last6=Alemayehu|first6=Abraham B.|date=2014-08-26|title=Platinum corroles|journal=Chemical Communications|language=en|volume=50|issue=76|pages=11093–11096}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=McCormick|first2=Laura J.|last3=Gagnon|first3=Kevin J.|last4=Borisov|first4=Sergey M.|last5=Ghosh|first5=Abhik|date=2018-08-31|title=Stable Platinum(IV) Corroles: Synthesis, Molecular Structure, and Room-Temperature Near-IR Phosphorescence|journal=ACS Omega|volume=3|issue=8|pages=9360–9368|url=https://escholarship.org/content/qt9n05q3k2/qt9n05q3k2.pdf?t=pm1cc2}}</ref> ಮತ್ತು [[ಚಿನ್ನ|ಚಿನ್ನದ]] <ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=Kolle E.|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Conradie|first3=Jeanet|last4=Beavers|first4=Christine|last5=Ghosh|first5=Abhik|date=2011-12-19|title=Synthesis and Molecular Structure of Gold Triarylcorroles|journal=Inorganic Chemistry|volume=50|issue=24|pages=12844–12851|url=https://figshare.com/articles/Synthesis_and_Molecular_Structure_of_Gold_Triarylcorroles/2570239}}</ref>ಕೊರೊಲ್ಸ್ ಹೀಗೆ ಕೆಲವು ಮೊದಲ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. . ಅವುಗಳ ಗಾತ್ರ-ಹೊಂದಾಣಿಕೆಯಿಲ್ಲದ ಪಾತ್ರದ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, ಈ ಸಂಕೀರ್ಣಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವು ಒರಟಾಗಿ ಸಾಬೀತಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆಮ್ಲಜನಕದ ಸಂವೇದಕ <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Alemayehu|first2=Abraham|last3=Borisov|first3=Sergey M.|date=2016-06-16|title=Osmium-nitrido corroles as NIR indicators for oxygen sensors and triplet sensitizers for organic upconversion and singlet oxygen generation|journal=Journal of Materials Chemistry C|language=en|volume=4|issue=24|pages=5822–5828}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Einrem|first3=Rune F.|last4=Borisov|first4=Sergey M.|date=2019-05-15|title=Ambient-temperature near-IR phosphorescence and potential applications of rhenium-oxo corroles|journal=Photochemical & Photobiological Sciences|language=en|volume=18|issue=5|pages=1166–1170}}</ref> ಮತ್ತು ಫೋಟೊಡೈನಾಮಿಕ್ ಥೆರಪಿ ಮತ್ತು ಡೈ-ಸೆನ್ಸಿಟೈಸ್ಡ್ ಸೌರ ಕೋಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಮೀಪದ ಐಆರ್ ಫಾಸ್ಫೊರೆಸೆಂಟ್ ಫೋಟೋಸೆನ್ಸಿಟೈಸರ್‌ಗಳಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=Day|first2=Nicholas U.|last3=Mani|first3=Tomoyasu|last4=Rudine|first4=Alexander B.|last5=Thomas|first5=Kolle E.|last6=Gederaas|first6=Odrun A.|last7=Vinogradov|first7=Sergei A.|last8=Wamser|first8=Carl C.|last9=Ghosh|first9=Abhik|date=2016-07-27|title=Gold Tris(carboxyphenyl)corroles as Multifunctional Materials: Room Temperature Near-IR Phosphorescence and Applications to Photodynamic Therapy and Dye-Sensitized Solar Cells|journal=ACS Applied Materials & Interfaces|volume=8|issue=29|pages=18935–18942}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Einrem|first=Rune F.|last2=Alemayehu|first2=Abraham B.|last3=Borisov|first3=Sergey M.|last4=Ghosh|first4=Abhik|last5=Gederaas|first5=Odrun A.|date=2020-04-27|title=Amphiphilic Rhenium-Oxo Corroles as a New Class of Sensitizers for Photodynamic Therapy|journal=ACS Omega|volume=5|issue=18|language=en|pages=10596–10601}}</ref> ೪ಡಿ ಮತ್ತು ೫ಡಿ ಅಂಶಗಳ ಮೇಲೆ ಘೋಷ್ ಅವರ ಕೆಲಸವು ಲೋಹ-ಲೋಹದ ಬಂಧಗಳು <ref>{{Cite journal|last=Alemayehu|first=Abraham B.|last2=MCormick-MPherson|first2=Laura J.|last3=Conradie|first3=Jeanet|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2021-06-07|title=Rhenium Corrole Dimers: Electrochemical Insights into the Nature of the Metal–Metal Quadruple Bond|journal=Inorganic Chemistry|language=en|volume=60|issue=11|pages=8315–8321}}</ref> ( ಕ್ವಾಡ್ರುಪಲ್ ಬಾಂಡ್‌ಗಳು ) ಮತ್ತು ಸಾಪೇಕ್ಷತಾ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಹೊಸ ಒಳನೋಟಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. <ref>{{Cite journal|last=Braband|first=Henrik|last2=Benz|first2=Michael|last3=Spingler|first3=Bernhard|last4=Conradie|first4=Jeanet|last5=Alberto|first5=Roger|last6=Ghosh|first6=Abhik|date=2021-07-13|title=Relativity as a Synthesis Design Principle: A Comparative Study of [3 + 2] Cycloaddition of Technetium(VII) and Rhenium(VII) Trioxo Complexes with Olefins|journal=Inorganic Chemistry|volume=60|issue=15|language=en|pages=11090–11097}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Amscicover.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d1/Amscicover.jpg/220px-Amscicover.jpg|thumb| ಕವರ್ ಆಫ್ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್, ನವೆಂಬರ್-ಡಿಸೆಂಬರ್, ೨೦೧೯]] ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ, ಘೋಷ್ ಮತ್ತು ಸಹೋದ್ಯೋಗಿಗಳು ಟರ್ಮೋಲಿಕ್ಯುಲರ್ ಹೈಡ್ರೋಜನ್-ಬಂಧಿತ ಸಂಕೀರ್ಣದ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಫ್ರೀ-ಬೇಸ್ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್‌ನ ಸ್ಥಿರವಾದ ''ಸಿಸ್'' ಟಾಟೊಮರ್‌ನ ಮೊದಲ ಉದಾಹರಣೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite journal|last=Thomas|first=Kolle E.|last2=McCormick|first2=Laura J.|last3=Vazquez-Lima|first3=Hugo|last4=Ghosh|first4=Abhik|date=2017-08-14|title=Stabilization and Structure of the cis Tautomer of a Free-Base Porphyrin|url=https://onlinelibrary.wiley.com|journal=Angewandte Chemie International Edition|language=en|volume=56|issue=34|pages=10088–10092}}</ref> ತರುವಾಯ, ಅವರು ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ''ಸಿಸ್'' ಟೌಟೋಮರ್‌ಗಳ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಉದಾಹರಣೆಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು, ಹೈಡ್ರೋಜನ್ ದಾನಿಯ ಎರಡು ಅಣುಗಳೊಂದಿಗೆ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನೀರು ಅಥವಾ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್) ಸಹ-ಸ್ಫಟಿಕೀಕರಣಗೊಂಡ ಯಾವುದೇ ಬಲವಾದ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್‌ನಿಂದ ಅವುಗಳನ್ನು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಾಗಿ ಪಡೆಯಬಹುದು ಎಂದು ಸಾಬೀತುಪಡಿಸಿದರು. == ವಿಜ್ಞಾನ ಸಂವಹನ ಮತ್ತು ಸೇವೆ == [[ಚಿತ್ರ:Book-cover.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/24/Book-cover.jpg/220px-Book-cover.jpg|thumb| ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಬಾಣದ ಕವರ್ ಪುಶಿಂಗ್'' ; ಲೇಖಕರಿಂದ ವಿನ್ಯಾಸ.]] ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಪಾಲ್ ಕಿಪಾರ್ಸ್ಕಿಯ ಸಹಯೋಗದೊಂದಿಗೆ, ಘೋಷ್ ಅವರು [[ಪಾಣಿನಿ|ಪಾಣಿನಿಯ]] ಸಂಸ್ಕೃತ ವ್ಯಾಕರಣದ ಸಂಭವನೀಯ ಪ್ರಭಾವದ ಬಗ್ಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಅದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ಆವರ್ತಕ [[ಸಂಸ್ಕೃತ]] ವರ್ಣಮಾಲೆಯ ( ಶಿವ ಸೂತ್ರಗಳು ), [[ದಿಮಿತ್ರಿ ಮೆಂಡಲೀವ್|ಮೆಂಡಲೀವ್]] ಅವರ [[ಆವರ್ತ ಕೋಷ್ಟಕ|ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದ]] ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಮೇಲೆ, ಸಂಭಾವ್ಯವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ, ಹೊಸ ಒಳನೋಟ ಆವರ್ತಕ ಕೋಷ್ಟಕದ ಇತಿಹಾಸವಾಗಿದೆ . <ref>{{Cite web|url=https://www.americanscientist.org/article/the-grammar-of-the-elements|title=The Grammar of the Elements|date=2019-10-04|website=American Scientist|language=en|access-date=2021-08-29}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:Inocaj_v061i014.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/15/Inocaj_v061i014.jpg/220px-Inocaj_v061i014.jpg|thumb| ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರದ'' ಕವರ್, ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೧,೨೦೨೨]] ಘೋಷ್ ಅವರು ವಿವಿಧ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಉಪಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರ ಪುಸ್ತಕ ''ಲೆಟರ್ಸ್ ಟು ಎ ಯಂಗ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್'' <ref name=":2">{{Cite book|title=Letters to a Young Chemist|date=2011-03-21|isbn=9781118007099|editor-last=Ghosh|editor-first=Abhik|language=en}}</ref> ಯುವತಿಯನ್ನು ನಾಯಕಿಯಾಗಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಹಲವಾರು ಕೊಡುಗೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಮರುಮುದ್ರಣಗಳ ಮೂಲಕ ಸಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆ ಪುಸ್ತಕ ಬೆಸ್ಟ್ ಸೆಲ್ಲರ್ ಆಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ೨೦೨೦-೨೦೨೧ ರಲ್ಲಿ, ಘೋಷ್ ಅವರು ಎರಡು ಜೀವನಚರಿತ್ರೆಯ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು <ref>{{Cite journal|last=Ghosh|first=Abhik|year=2021|title=An Exemplary Gay Scientist and Mentor: Martin Gouterman (1931–2020issue=18|pages=9844–9854}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.chemistryworld.com/culture/martin-gouterman-the-gay-man-behind-the-four-orbital-model/4012388.article|title=Martin Gouterman: the gay man behind the four-orbital model|last=Ghosh2020-11-18T09:45:00+00:00|first=Abhik|website=Chemistry World|language=en|access-date=2021-07-24}}</ref> ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು, ಮೊದಲನೆಯದು ದಿವಂಗತ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಗೌಟರ್‌ಮನ್‍ರ ಬಗ್ಗೆ, ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪೋರ್ಫಿರಿನ್ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಮೊದಲ ಬಹಿರಂಗ ಸಲಿಂಗಕಾಮಿ/ ಎಲ್‌ಜಿಬಿಟಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು, ನಂತರ ಖಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಸಲಿಂಗಕಾಮಿ ಹಕ್ಕುಗಳ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾದ ಫ್ರಾಂಕ್ ಕಾಮೆನಿಯವರನ್ನುಸಮಾನಾಂತರವಾಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಬಂಧದಲ್ಲಿ ಚಿತ್ರಿಸಿದರು . ತರುವಾಯ, ಅವರು ''ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ'' ಮತ್ತು ಇತರ ಅಮೇರಿಕನ್ ಕೆಮಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ಜರ್ನಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಲಕ್ಷಣ ಲೇಖಕರನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ''[[doi:10.1021/acs.inorgchem.2c00729|ಔಟ್ ಇನ್ ಆರ್ಗ್ಯಾನಿಕ್ ಕೆಮಿಸ್ಟ್ರಿ: ಎ ಸೆಲೆಬ್ರೇಶನ್ ಆಫ್ ಎಲ್‌ಜಿಬಿಟಿಕ್ಯೂಐಎಪಿಎನ್ + ಅಜೈವಿಕ ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು]]'' ನಲ್ಲಿ ವರ್ಚುವಲ್ ಸಂಚಿಕೆಯನ್ನು ಸಹ-ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== <references group="" responsive="1"></references> [[ವರ್ಗ:೧೯೬೪ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರ ತಜ್ಞ]] aj730nkxqf4v5trgt7ihs41x9ousjj2 0 144292 1113542 1111826 2022-08-13T02:12:53Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Blue_rose-artificially_coloured.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Blue_rose-artificially_coloured.jpg/220px-Blue_rose-artificially_coloured.jpg|thumb| ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಕೃತಕವಾಗಿ ಬಣ್ಣ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.]] '''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು''' ''[[ಗುಲಾಬಿ|ರೋಸಾ]]'' (ಕುಟುಂಬ ರೋಸೇಸಿಯೇ ) ಕುಲದ ಹೂವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಕೆಂಪು, ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ನೀಲಿ-ನೇರಳೆ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಅಥವಾ ಅಸಾಧ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.daleharvey.com/Directory/articles-of-interest/LANGUAGE+OF+FLOWERS/Meaning+of+Flowers.html|title=Meaning of Flowers}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಿತಿಗಳ ಕಾರಣ, ಅವು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹೈಬ್ರಿಡೈಸೇಶನ್ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ''ಬ್ಲೂ ಮೂನ್'' ನಂತಹ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾಗಿ ನೀಲಕ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಗುಲಾಬಿಗಳು ''ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ'' ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಕಾರಣ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು [[ವರ್ಣ(ಡೈ)|ಬಣ್ಣ]] ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=September 2013}} 12ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅರೇಬಿಕ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ನ್ ಅಲ್-'ಅವ್ವಾಮ್ ಅಲ್-ಇಶ್ಬಿಲಿ <ref>{{Cite web|url=http://www.filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|title=The Filāḥa Texts Project|archive-url=https://web.archive.org/web/20120629060700/http://filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|archive-date=29 June 2012}}</ref> ] ಬರೆದ ''ಕಿತಾಬ್ ಅಲ್-ಫಿಲಾಹಾ'' <ref>{{Cite book|title=Le livre de l'agriculture d'Ibn al-Awam = Kitab al-felahah = Kitāb al-filāḥah; traduit de l'arabe par J.J. Clément-Mullet.|year=1864|oclc=777087981}}</ref> ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜೆಜೆ ಕ್ಲೆಮೆಂಟ್ ಅವರು ''ಲೆ ಲಿವ್ರೆ ಡಿ ಎಲ್' ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್'' ಎಂದು ಫ್ರೆಂಚ್‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rosegathering.com/meaning.html|title=Rosegathering symbolic meaning of color in roses|archive-url=https://web.archive.org/web/20111007040626/http://www.rosegathering.com/meaning.html|archive-date=7 October 2011}}</ref> ಓರಿಯಂಟ್‌ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಆಕಾಶ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಈ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೇರುಗಳ ತೊಗಟೆಗೆ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ತಳೀಯವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Blue_Rose_APPLAUSE.jpg/200px-Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|right|thumb|200x200px| ಸನ್ಟೋರಿ ''ನೀಲಿ'' ಗುಲಾಬಿ]] [[ಚಿತ್ರ:Rosa_gallica1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Rosa_gallica1.jpg/220px-Rosa_gallica1.jpg|right|thumb| ರೋಸಾ 'ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು' ಗುಲಾಬಿ, ಮೊದಲ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಯಿತು]] ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇನ್ನೂ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಆದಾಗಿಯೂ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕಂಪನಿ ಫ್ಲೋರಿಜೆನ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನಿನ ಕಂಪನಿ ಸುಂಟೋರಿ ಅವರ ಹದಿಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಸಹಯೋಗದ ಸಂಶೋಧನೆಯ ನಂತರ ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ೨೦೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೆಸ್ ಇದನ್ನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ ಅಥವಾ ಮಸುಕಾದ ಮಾವ್ ಬಣ್ಣವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|title=Suntory Creates Mythical Blue (Or, Um, Lavender-ish) Rose|last=Nosowitz, Dan|date=15 September 2011|website=Popular Science|archive-url=https://web.archive.org/web/20111224182130/http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|archive-date=24 December 2011|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂರು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು - ಎರಡು ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸುವುದು. ಮೊದಲಿಗೆ, ಸಂಶೋಧಕರು ನೀಲಿ ಸಸ್ಯದ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ಗೆ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು, ಪ್ಯಾನ್ಸಿಯಿಂದ ಕೆನ್ನೀಲಿ-ಕೆಂಪು ಓಲ್ಡ್ ಗಾರ್ಡನ್ ಗುಲಾಬಿ ''ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು'' ಗೆ ಅಬೀಜ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಡಾರ್ಕ್ ಬರ್ಗಂಡಿ ಗುಲಾಬಿಯಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|title=World's first blue roses after 20 years of research|last=Danielle Demetriou|date=31 October 2008|work=The Daily Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20171203141250/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|archive-date=3 December 2017}}</ref> ಡೈಹೈಡ್ರೊಫ್ಲಾವೊನಾಲ್ 4-ರಿಡಕ್ಟೇಸ್ (ಡಿಎಫ್ಆರ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರೋಟೀನ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಂತರ್ವರ್ಧಕ ಜೀನ್‌ಗಳಿಂದ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ನಂತರ [[ಆರ್‌ಎನ್‌ಎ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ]] (ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಆದರೆ ಅದು ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ತಂತ್ರವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೆ. ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ, ಅದು ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಆದಾಗಿಯೂ ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಡಿಎಫ್‌ಆರ್‌ನ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಕ್ಔಟ್ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹೂವು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು-ಲೇಪಿತ ನೀಲಿ - ಮಾವ್ ಅಥವಾ ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ . <ref name="physorg" /> <ref>{{Cite journal|last=Katsumoto Y|display-authors=etal|year=2007|title=Engineering of the Rose Flavonoid Biosynthetic Pathway Successfully Generated Blue-Hued Flowers Accumulating Delphinidin|journal=Plant Cell Physiol.|volume=48|issue=11|pages=1589–1600|doi=10.1093/pcp/pcm131|pmid=17925311}}</ref> ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳು ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ದಳಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಟ್ರಾನ್ಸ್ಜೆನಿಕ್ ಗುಲಾಬಿಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳಲ್ಲಿನ ಆಮ್ಲೀಯತೆಯಿಂದ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಾಢವಾಗಿಸುವುದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ತಳಿ ಅಥವಾ ಮತ್ತಷ್ಟು ಜೆನೆಟಿಕ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿಸಲು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="physorg" /> ೨೦೦೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯ ವಕ್ತಾರ ಅಟ್ಸುಹಿಟೊ ಒಸಾಕಾ ಪ್ರಕಾರ ದಕ್ಷಿಣ ಹ್ಯಾಂಪ್‌ಶೈರ್‌ನ ಮಾರ್ಟಿನೊ ಕ್ಯಾಸನೋವಾ ಬೀಜ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಾ ಬ್ಯಾಚ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಜಿಎಮ್ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2008/02/04/wroses104.xml|title=My love is like a blue, blue rose|last=Julian Ryall|date=2008-05-02|work=The Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20080409112409/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2008%2F02%2F04%2Fwroses104.xml|archive-date=9 April 2008}}</ref> ೨೦೧೦ <ref>{{Cite web|url=http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|title=Suntory to sell blue roses overseas|last=Kyodo|date=11 September 2011|website=The Japan Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20121122063637/http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|archive-date=22 November 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುಂಟೋರಿ ೧೦,೦೦೦ ಚಪ್ಪಾಳೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಂಡದ ಬೆಲೆಗಳು ೨,೦೦೦ ದಿಂದ 3,000 ಯೆನ್ ಅಥವಾ ಯುಎಸ್‌‌$೨೨ ರಿಂದ $೩೫. <ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|title=Blue roses to debut in Japan|last=Staff|date=20 October 2009|website=The Independent, House and Home|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204081151/http://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|archive-date=4 December 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಮಾರಾಟವು ೨೦೧೧ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಕಂಪನಿಯು ಘೋಷಿಸಿತು. == ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಇಲ್ಲದಿರುವ ಕಾರಣ ಅವುಗಳನ್ನು ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ತಮ್ಮ ಇಚ್ಛೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಹೇಳುವಷ್ಟು ದೂರ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|title=About Blue Roses|website=GardenGuides|archive-url=https://web.archive.org/web/20100713083157/http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|archive-date=13 July 2010}}</ref> ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು: * ಟೆನ್ನೆಸ್ಸೀ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಗ್ಲಾಸ್ ಮೆನಗೇರಿಯಲ್ಲಿ'', ಜಿಮ್ ಲಾರಾಗೆ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ಎಂದು ಅಡ್ಡಹೆಸರು ನೀಡಿದರು, ಅವಳು ಪ್ಲೆರೋಸಿಸ್ನೊಂದಿಗೆ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದಳು. <ref>{{Cite web|url=http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|title=Blue Roses and Jonquils in The Glass Menagerie|website=www.shmoop.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160917223712/http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|archive-date=17 September 2016|access-date=2016-09-07}}</ref> * ಜೋನಿ ಮಿಚೆಲ್ ಅವರ 1969 ರ ''ಕ್ಲೌಡ್ಸ್'' ಆಲ್ಬಂನಲ್ಲಿ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ದುಷ್ಕೃತ್ಯದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ''ರೋಸಸ್ ಬ್ಲೂ'' ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ. * ಪ್ಯಾಡಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಅಲೂನ್‌ನ ಹಾಡು ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ನಲ್ಲಿ (ಮೊದಲಿಗೆ ಜಿಮ್ಮಿ ನೈಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಮತ್ತು ನಂತರ ಮೆಕ್‌ಅಲೂನ್ ಅವರು ಪ್ರಿಫ್ಯಾಬ್ ಸ್ಪ್ರೌಟ್ ಆಲ್ಬಂ ದಿ ಗನ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅದರ್ ಸ್ಟೋರೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ), ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್ ವಿಲ್ ಬ್ಲೋಸಮ್ ಇನ್ ದ ಸ್ನೋ/ಬಿಫ಼ೋರ್ ಐ ಎವರ್ ಲೆಟ್ ಯು ಗೋ'' ಎಂಬ ಕೋರಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹಾಡಲಾಗಿದೆ. * ಜಾರ್ಜ್ ಆರ್‌ಆರ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅವರ ''[[ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಎಂಡ್ ಫೈರ್|ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಅಂಡ್ ಫೈರ್‌ನಲ್ಲಿ]]'', ಪ್ರಿನ್ಸ್ ರೈಗರ್ ಟಾರ್ಗರಿಯನ್ ಲೇಡಿ ಲಿಯಾನ್ನಾ ಸ್ಟಾರ್ಕ್‌ಗೆ ಅಂತಹ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಕಿರೀಟವನ್ನು ನೀಡಿದಾಗ. * ''ದಿ ಥೀಫ್ ಆಫ್ ಬಾಗ್ದಾದ್ ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಉಸಿರಾಡುವ ಯಾರಾದರೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಮರೆತುಬಿಡುತ್ತಾರೆ. * ಡೇವಿಡ್ ಲಿಂಚ್‌ನ ''ಟ್ವಿನ್ ಪೀಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಅಲೌಕಿಕತೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿವಿಧ ಉನ್ನತ-ರಹಸ್ಯ ಪ್ರಕರಣಗಳ ವಿವರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ. * ಕೇಟ್ ಫೋರ್ಸಿತ್ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನಾಯಕನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಚೀನೀ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. * ಲೆಸ್ಯಾ ಉಕ್ರೇಂಕಾ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಇದು ಮುಖ್ಯ ನಾಯಕಿ ಲಿಯುಬೊವ್, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ಅವಳ ಪ್ರೇಮಿ ಓರೆಸ್ಟ್ ನಡುವಿನ ದುಃಖದ ಪ್ರೇಮಕಥೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ದಿ ಆರ್ಡರ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು 'ಹರ್ಮೆಟಿಕ್ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್' ಎಂಬ ಬೆಲ್‌ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ರಹಸ್ಯ ಸಮಾಜದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಬೆಲ್ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * ''ಪ್ಯಾನ್‌ನ ಲ್ಯಾಬಿರಿಂತ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಒಫೆಲಿಯಾ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಅದು ವಿಷಪೂರಿತ ಮುಳ್ಳುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಅದು ಅದನ್ನು ತಲುಪುವವರಿಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಜೀವನವನ್ನು ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮುಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಯಾರಿಗೂ ಧೈರ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ''ಗುಲಾಬಿ ಕಳೆಗುಂದಿತು, ತನ್ನ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆ ಶೀತ, ಕತ್ತಲೆಯ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಮರೆತು ಕಳೆದುಹೋಗಿದೆ, ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ, ಸಮಯದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ''. * ಒರೆಗಾನ್ ಮೂಲದ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ಎಸ್ಸೆನ್ ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕ್ರಮ'' ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. * ''ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಆರ್ಟ್ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ: ಅಲೈಸೇಶನ್'', ಯುಜಿಯೋನ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಬ್ಲೂ ರೋಸ್ ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಬಿಯೊಂದಿಗೆ ಐಸ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕತ್ತಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಮೂಲವೆಂದರೆ ಅದು ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂಗಿ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಾಗಿತ್ತು, ಒಂದು ದಿನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೀಜವು ಇಳಿಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಗುಲಾಬಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು, ಇಬ್ಬರೂ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಗುಲಾಬಿಯು ಬದುಕಲು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿತ್ತು, ಅದರೊಳಗೆ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯು ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಿತು, ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. * ''ಯಸ್‌‍ರಲ್ಲಿ!'' ಪ್ರಿಕ್ಯೂರ್ ''೫ ಗೋಗೋ'', ನಾಯಕಿ ಮಿಲ್ಕಿ ರೋಸ್ ಅಪರೂಪದ ಮಾಂತ್ರಿಕ ಬೀಜವನ್ನು ಆರೋಗ್ಯಕರ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಪೊದೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಸುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. * ''ಅನಿಮಲ್ ಕ್ರಾಸಿಂಗ್ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಪಡೆಯಲು ಅತ್ಯಂತ ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಹೂವಿನ ತಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|title=Animal Crossing: Where the Blue Rose Grows|date=11 May 2020|website=www.aywren.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20201217133037/https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|archive-date=17 December 2020|access-date=2021-02-12}}</ref> * ''ಬ್ಲಡ್‌ಸ್ಟೈನ್ಡ್: ರಿಚ್ಯುಯಲ್ ಆಫ್ ದಿ ನೈಟ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಿರಿಯಮ್ ಎಂಬ ಶಾರ್ಡ್‌ಬೈಂಡರ್‌ಗಳಿಗೆ ಬಲವಾದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಆಟದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಕತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ಹೂವಿನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. * ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ರೋಲ್-ಪ್ಲೇಯಿಂಗ್ ಗೇಮ್ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸ್'' ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಹೂವಿನಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅದು ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ಸಾಲಿಡ್ ೪: ಗನ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಪೇಟ್ರಿಯಾಟ್ಸ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ, ಇದು ನವೋಮಿ ಹಂಟರ್, ಅದ್ಭುತ ಆನುವಂಶಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಸನ್ನಿ ಎಮ್ಮೆರಿಚ್ ಅವರ ಪಾತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ, ಅವರು ಹೂವಿನಂತೆ, ಸ್ವತಃ ತಳೀಯವಾಗಿ-ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸನ್ನಿ ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ರೈಸಿಂಗ್: ರಿವೆಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಬ್ಯಾರೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು [[ರುಡ್ಯಾರ್ಡ್ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್]] ಕವಿತೆಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಸಾಧಿಸಲಾಗದ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಸಾವಿನ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://poemanalysis.com/rudyard-kipling/blue-roses/|title=Blue Roses by Rudyard Kipling|date=19 May 2020}}</ref> * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ೧೯೯೦ ರ ಆರ್‌ಪಿಜಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್: ದಿ ತಾಲಿಸ್ಮನ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೊಕೇಶನ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಕಥಾವಸ್ತುವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು, ನಿಮ್ಮ ಪುನರ್ಜನ್ಮದ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್ನ ದಾಳಿಯನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಬ್ಲಡ್+'' ಅನಿಮೆ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಬೇರೆ ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಬಂದವು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಸಹೋದರಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ''ದಿವಾ'' ಅವರನ್ನು ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯಾಗಿ ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ಸೀಮಿತ ಪರಮಾಣು ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಜೇಮ್ಸ್ ತಾರ್ ಅವರ ೨೦೨೧ ರ ಡಿಸ್ಟೋಪಿಯನ್ ಕಾದಂಬರಿ ದಿಸ್ ''ಟ್ರಬಲ್ಡ್ ಡೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಕ್ರಾಂತಿ|ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[ಸೇಡು|ಪ್ರತೀಕಾರದ]] ಸಂಕೇತವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/These-Troubled-Days-James-Tarr/dp/1736976109|title=These Troubled Days}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} d2nku9j5f9qlmytmwowae87grwx1pr6 1113543 1113542 2022-08-13T02:15:37Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Blue_rose-artificially_coloured.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Blue_rose-artificially_coloured.jpg/220px-Blue_rose-artificially_coloured.jpg|thumb| ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಕೃತಕವಾಗಿ ಬಣ್ಣ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.]] '''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು''' ''[[ಗುಲಾಬಿ|ರೋಸಾ]]'' (ಕುಟುಂಬ ರೋಸೇಸಿಯೇ ) ಕುಲದ ಹೂವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಕೆಂಪು, ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ನೀಲಿ-ನೇರಳೆ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಅಥವಾ ಅಸಾಧ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.daleharvey.com/Directory/articles-of-interest/LANGUAGE+OF+FLOWERS/Meaning+of+Flowers.html|title=Meaning of Flowers}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಿತಿಗಳ ಕಾರಣ, ಅವು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹೈಬ್ರಿಡೈಸೇಶನ್ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ''ಬ್ಲೂ ಮೂನ್'' ನಂತಹ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾಗಿ ನೀಲಕ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಗುಲಾಬಿಗಳು ''ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ'' ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಕಾರಣ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು [[ವರ್ಣ(ಡೈ)|ಬಣ್ಣ]] ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=September 2013}} ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅರೇಬಿಕ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ನ್ ಅಲ್-'ಅವ್ವಾಮ್ ಅಲ್-ಇಶ್ಬಿಲಿ <ref>{{Cite web|url=http://www.filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|title=The Filāḥa Texts Project|archive-url=https://web.archive.org/web/20120629060700/http://filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|archive-date=29 June 2012}}</ref> ] ಬರೆದ ''ಕಿತಾಬ್ ಅಲ್-ಫಿಲಾಹಾ'' <ref>{{Cite book|title=Le livre de l'agriculture d'Ibn al-Awam = Kitab al-felahah = Kitāb al-filāḥah; traduit de l'arabe par J.J. Clément-Mullet.|year=1864|oclc=777087981}}</ref> ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜೆಜೆ ಕ್ಲೆಮೆಂಟ್ ಅವರು ''ಲೆ ಲಿವ್ರೆ ಡಿ ಎಲ್' ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್'' ಎಂದು ಫ್ರೆಂಚ್‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rosegathering.com/meaning.html|title=Rosegathering symbolic meaning of color in roses|archive-url=https://web.archive.org/web/20111007040626/http://www.rosegathering.com/meaning.html|archive-date=7 October 2011}}</ref> ಓರಿಯಂಟ್‌ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಆಕಾಶ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಈ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೇರುಗಳ ತೊಗಟೆಗೆ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ತಳೀಯವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Blue_Rose_APPLAUSE.jpg/200px-Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|right|thumb|200x200px| ಸನ್ಟೋರಿ ''ನೀಲಿ'' ಗುಲಾಬಿ]] [[ಚಿತ್ರ:Rosa_gallica1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Rosa_gallica1.jpg/220px-Rosa_gallica1.jpg|right|thumb| ರೋಸಾ 'ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು' ಗುಲಾಬಿ, ಮೊದಲ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಯಿತು]] ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇನ್ನೂ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಆದಾಗಿಯೂ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕಂಪನಿ ಫ್ಲೋರಿಜೆನ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನಿನ ಕಂಪನಿ ಸುಂಟೋರಿ ಅವರ ಹದಿಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಸಹಯೋಗದ ಸಂಶೋಧನೆಯ ನಂತರ ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ೨೦೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೆಸ್ ಇದನ್ನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ ಅಥವಾ ಮಸುಕಾದ ಮಾವ್ ಬಣ್ಣವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|title=Suntory Creates Mythical Blue (Or, Um, Lavender-ish) Rose|last=Nosowitz, Dan|date=15 September 2011|website=Popular Science|archive-url=https://web.archive.org/web/20111224182130/http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|archive-date=24 December 2011|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂರು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು - ಎರಡು ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸುವುದು. ಮೊದಲಿಗೆ, ಸಂಶೋಧಕರು ನೀಲಿ ಸಸ್ಯದ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ಗೆ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು, ಪ್ಯಾನ್ಸಿಯಿಂದ ಕೆನ್ನೀಲಿ-ಕೆಂಪು ಓಲ್ಡ್ ಗಾರ್ಡನ್ ಗುಲಾಬಿ ''ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು'' ಗೆ ಅಬೀಜ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಡಾರ್ಕ್ ಬರ್ಗಂಡಿ ಗುಲಾಬಿಯಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|title=World's first blue roses after 20 years of research|last=Danielle Demetriou|date=31 October 2008|work=The Daily Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20171203141250/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|archive-date=3 December 2017}}</ref> ಡೈಹೈಡ್ರೊಫ್ಲಾವೊನಾಲ್ 4-ರಿಡಕ್ಟೇಸ್ (ಡಿಎಫ್ಆರ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರೋಟೀನ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಂತರ್ವರ್ಧಕ ಜೀನ್‌ಗಳಿಂದ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ನಂತರ [[ಆರ್‌ಎನ್‌ಎ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ]] (ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಆದರೆ ಅದು ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ತಂತ್ರವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೆ. ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ, ಅದು ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಆದಾಗಿಯೂ ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಡಿಎಫ್‌ಆರ್‌ನ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಕ್ಔಟ್ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹೂವು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು-ಲೇಪಿತ ನೀಲಿ - ಮಾವ್ ಅಥವಾ ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ . <ref name="physorg" /> <ref>{{Cite journal|last=Katsumoto Y|display-authors=etal|year=2007|title=Engineering of the Rose Flavonoid Biosynthetic Pathway Successfully Generated Blue-Hued Flowers Accumulating Delphinidin|journal=Plant Cell Physiol.|volume=48|issue=11|pages=1589–1600|doi=10.1093/pcp/pcm131|pmid=17925311}}</ref> ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳು ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ದಳಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಟ್ರಾನ್ಸ್ಜೆನಿಕ್ ಗುಲಾಬಿಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳಲ್ಲಿನ ಆಮ್ಲೀಯತೆಯಿಂದ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಾಢವಾಗಿಸುವುದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ತಳಿ ಅಥವಾ ಮತ್ತಷ್ಟು ಜೆನೆಟಿಕ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿಸಲು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="physorg" /> ೨೦೦೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯ ವಕ್ತಾರ ಅಟ್ಸುಹಿಟೊ ಒಸಾಕಾ ಪ್ರಕಾರ ದಕ್ಷಿಣ ಹ್ಯಾಂಪ್‌ಶೈರ್‌ನ ಮಾರ್ಟಿನೊ ಕ್ಯಾಸನೋವಾ ಬೀಜ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಾ ಬ್ಯಾಚ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಜಿಎಮ್ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2008/02/04/wroses104.xml|title=My love is like a blue, blue rose|last=Julian Ryall|date=2008-05-02|work=The Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20080409112409/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2008%2F02%2F04%2Fwroses104.xml|archive-date=9 April 2008}}</ref> ೨೦೧೦ <ref>{{Cite web|url=http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|title=Suntory to sell blue roses overseas|last=Kyodo|date=11 September 2011|website=The Japan Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20121122063637/http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|archive-date=22 November 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುಂಟೋರಿ ೧೦,೦೦೦ ಚಪ್ಪಾಳೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಂಡದ ಬೆಲೆಗಳು ೨,೦೦೦ ದಿಂದ 3,000 ಯೆನ್ ಅಥವಾ ಯುಎಸ್‌‌$೨೨ ರಿಂದ $೩೫. <ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|title=Blue roses to debut in Japan|last=Staff|date=20 October 2009|website=The Independent, House and Home|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204081151/http://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|archive-date=4 December 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಮಾರಾಟವು ೨೦೧೧ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಕಂಪನಿಯು ಘೋಷಿಸಿತು. == ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಇಲ್ಲದಿರುವ ಕಾರಣ ಅವುಗಳನ್ನು ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ತಮ್ಮ ಇಚ್ಛೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಹೇಳುವಷ್ಟು ದೂರ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|title=About Blue Roses|website=GardenGuides|archive-url=https://web.archive.org/web/20100713083157/http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|archive-date=13 July 2010}}</ref> ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು: * ಟೆನ್ನೆಸ್ಸೀ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಗ್ಲಾಸ್ ಮೆನಗೇರಿಯಲ್ಲಿ'', ಜಿಮ್ ಲಾರಾಗೆ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ಎಂದು ಅಡ್ಡಹೆಸರು ನೀಡಿದರು, ಅವಳು ಪ್ಲೆರೋಸಿಸ್ನೊಂದಿಗೆ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದಳು. <ref>{{Cite web|url=http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|title=Blue Roses and Jonquils in The Glass Menagerie|website=www.shmoop.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160917223712/http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|archive-date=17 September 2016|access-date=2016-09-07}}</ref> * ಜೋನಿ ಮಿಚೆಲ್ ಅವರ 1969 ರ ''ಕ್ಲೌಡ್ಸ್'' ಆಲ್ಬಂನಲ್ಲಿ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ದುಷ್ಕೃತ್ಯದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ''ರೋಸಸ್ ಬ್ಲೂ'' ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ. * ಪ್ಯಾಡಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಅಲೂನ್‌ನ ಹಾಡು ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ನಲ್ಲಿ (ಮೊದಲಿಗೆ ಜಿಮ್ಮಿ ನೈಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಮತ್ತು ನಂತರ ಮೆಕ್‌ಅಲೂನ್ ಅವರು ಪ್ರಿಫ್ಯಾಬ್ ಸ್ಪ್ರೌಟ್ ಆಲ್ಬಂ ದಿ ಗನ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅದರ್ ಸ್ಟೋರೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ), ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್ ವಿಲ್ ಬ್ಲೋಸಮ್ ಇನ್ ದ ಸ್ನೋ/ಬಿಫ಼ೋರ್ ಐ ಎವರ್ ಲೆಟ್ ಯು ಗೋ'' ಎಂಬ ಕೋರಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹಾಡಲಾಗಿದೆ. * ಜಾರ್ಜ್ ಆರ್‌ಆರ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅವರ ''[[ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಎಂಡ್ ಫೈರ್|ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಅಂಡ್ ಫೈರ್‌ನಲ್ಲಿ]]'', ಪ್ರಿನ್ಸ್ ರೈಗರ್ ಟಾರ್ಗರಿಯನ್ ಲೇಡಿ ಲಿಯಾನ್ನಾ ಸ್ಟಾರ್ಕ್‌ಗೆ ಅಂತಹ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಕಿರೀಟವನ್ನು ನೀಡಿದಾಗ. * ''ದಿ ಥೀಫ್ ಆಫ್ ಬಾಗ್ದಾದ್ ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಉಸಿರಾಡುವ ಯಾರಾದರೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಮರೆತುಬಿಡುತ್ತಾರೆ. * ಡೇವಿಡ್ ಲಿಂಚ್‌ನ ''ಟ್ವಿನ್ ಪೀಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಅಲೌಕಿಕತೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿವಿಧ ಉನ್ನತ-ರಹಸ್ಯ ಪ್ರಕರಣಗಳ ವಿವರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ. * ಕೇಟ್ ಫೋರ್ಸಿತ್ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನಾಯಕನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಚೀನೀ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. * ಲೆಸ್ಯಾ ಉಕ್ರೇಂಕಾ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಇದು ಮುಖ್ಯ ನಾಯಕಿ ಲಿಯುಬೊವ್, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ಅವಳ ಪ್ರೇಮಿ ಓರೆಸ್ಟ್ ನಡುವಿನ ದುಃಖದ ಪ್ರೇಮಕಥೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ದಿ ಆರ್ಡರ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು 'ಹರ್ಮೆಟಿಕ್ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್' ಎಂಬ ಬೆಲ್‌ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ರಹಸ್ಯ ಸಮಾಜದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಬೆಲ್ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * ''ಪ್ಯಾನ್‌ನ ಲ್ಯಾಬಿರಿಂತ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಒಫೆಲಿಯಾ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಅದು ವಿಷಪೂರಿತ ಮುಳ್ಳುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಅದು ಅದನ್ನು ತಲುಪುವವರಿಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಜೀವನವನ್ನು ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮುಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಯಾರಿಗೂ ಧೈರ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ''ಗುಲಾಬಿ ಕಳೆಗುಂದಿತು, ತನ್ನ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆ ಶೀತ, ಕತ್ತಲೆಯ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಮರೆತು ಕಳೆದುಹೋಗಿದೆ, ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ, ಸಮಯದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ''. * ಒರೆಗಾನ್ ಮೂಲದ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ಎಸ್ಸೆನ್ ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕ್ರಮ'' ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. * ''ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಆರ್ಟ್ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ: ಅಲೈಸೇಶನ್'', ಯುಜಿಯೋನ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಬ್ಲೂ ರೋಸ್ ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಬಿಯೊಂದಿಗೆ ಐಸ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕತ್ತಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಮೂಲವೆಂದರೆ ಅದು ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂಗಿ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಾಗಿತ್ತು, ಒಂದು ದಿನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೀಜವು ಇಳಿಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಗುಲಾಬಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು, ಇಬ್ಬರೂ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಗುಲಾಬಿಯು ಬದುಕಲು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿತ್ತು, ಅದರೊಳಗೆ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯು ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಿತು, ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. * ''ಯಸ್‌‍ರಲ್ಲಿ!'' ಪ್ರಿಕ್ಯೂರ್ ''೫ ಗೋಗೋ'', ನಾಯಕಿ ಮಿಲ್ಕಿ ರೋಸ್ ಅಪರೂಪದ ಮಾಂತ್ರಿಕ ಬೀಜವನ್ನು ಆರೋಗ್ಯಕರ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಪೊದೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಸುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. * ''ಅನಿಮಲ್ ಕ್ರಾಸಿಂಗ್ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಪಡೆಯಲು ಅತ್ಯಂತ ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಹೂವಿನ ತಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|title=Animal Crossing: Where the Blue Rose Grows|date=11 May 2020|website=www.aywren.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20201217133037/https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|archive-date=17 December 2020|access-date=2021-02-12}}</ref> * ''ಬ್ಲಡ್‌ಸ್ಟೈನ್ಡ್: ರಿಚ್ಯುಯಲ್ ಆಫ್ ದಿ ನೈಟ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಿರಿಯಮ್ ಎಂಬ ಶಾರ್ಡ್‌ಬೈಂಡರ್‌ಗಳಿಗೆ ಬಲವಾದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಆಟದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಕತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ಹೂವಿನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. * ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ರೋಲ್-ಪ್ಲೇಯಿಂಗ್ ಗೇಮ್ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸ್'' ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಹೂವಿನಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅದು ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ಸಾಲಿಡ್ ೪: ಗನ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಪೇಟ್ರಿಯಾಟ್ಸ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ, ಇದು ನವೋಮಿ ಹಂಟರ್, ಅದ್ಭುತ ಆನುವಂಶಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಸನ್ನಿ ಎಮ್ಮೆರಿಚ್ ಅವರ ಪಾತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ, ಅವರು ಹೂವಿನಂತೆ, ಸ್ವತಃ ತಳೀಯವಾಗಿ-ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸನ್ನಿ ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ರೈಸಿಂಗ್: ರಿವೆಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಬ್ಯಾರೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು [[ರುಡ್ಯಾರ್ಡ್ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್]] ಕವಿತೆಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಸಾಧಿಸಲಾಗದ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಸಾವಿನ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://poemanalysis.com/rudyard-kipling/blue-roses/|title=Blue Roses by Rudyard Kipling|date=19 May 2020}}</ref> * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ೧೯೯೦ ರ ಆರ್‌ಪಿಜಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್: ದಿ ತಾಲಿಸ್ಮನ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೊಕೇಶನ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಕಥಾವಸ್ತುವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು, ನಿಮ್ಮ ಪುನರ್ಜನ್ಮದ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್ನ ದಾಳಿಯನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಬ್ಲಡ್+'' ಅನಿಮೆ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಬೇರೆ ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಬಂದವು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಸಹೋದರಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ''ದಿವಾ'' ಅವರನ್ನು ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯಾಗಿ ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ಸೀಮಿತ ಪರಮಾಣು ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಜೇಮ್ಸ್ ತಾರ್ ಅವರ ೨೦೨೧ ರ ಡಿಸ್ಟೋಪಿಯನ್ ಕಾದಂಬರಿ ದಿಸ್ ''ಟ್ರಬಲ್ಡ್ ಡೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಕ್ರಾಂತಿ|ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[ಸೇಡು|ಪ್ರತೀಕಾರದ]] ಸಂಕೇತವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/These-Troubled-Days-James-Tarr/dp/1736976109|title=These Troubled Days}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} 086wmc7e5hbg467vn1vg0ac133c6un8 1113544 1113543 2022-08-13T02:15:55Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Blue_rose-artificially_coloured.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Blue_rose-artificially_coloured.jpg/220px-Blue_rose-artificially_coloured.jpg|thumb| ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಕೃತಕವಾಗಿ ಬಣ್ಣ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.]] '''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು''' ''[[ಗುಲಾಬಿ|ರೋಸಾ]]'' (ಕುಟುಂಬ ರೋಸೇಸಿಯೇ ) ಕುಲದ ಹೂವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಕೆಂಪು, ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ನೀಲಿ-ನೇರಳೆ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಅಥವಾ ಅಸಾಧ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.daleharvey.com/Directory/articles-of-interest/LANGUAGE+OF+FLOWERS/Meaning+of+Flowers.html|title=Meaning of Flowers}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಿತಿಗಳ ಕಾರಣ, ಅವು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹೈಬ್ರಿಡೈಸೇಶನ್ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ''ಬ್ಲೂ ಮೂನ್'' ನಂತಹ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾಗಿ ನೀಲಕ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಗುಲಾಬಿಗಳು ''ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ'' ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಕಾರಣ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು [[ವರ್ಣ(ಡೈ)|ಬಣ್ಣ]] ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=September 2013}} ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅರೇಬಿಕ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ನ್ ಅಲ್-'ಅವ್ವಾಮ್ ಅಲ್-ಇಶ್ಬಿಲಿ <ref>{{Cite web|url=http://www.filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|title=The Filāḥa Texts Project|archive-url=https://web.archive.org/web/20120629060700/http://filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|archive-date=29 June 2012}}</ref> ] ಬರೆದ ''ಕಿತಾಬ್ ಅಲ್-ಫಿಲಾಹಾ'' <ref>{{Cite book|title=Le livre de l'agriculture d'Ibn al-Awam = Kitab al-felahah = Kitāb al-filāḥah; traduit de l'arabe par J.J. Clément-Mullet.|year=1864|oclc=777087981}}</ref> ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜೆಜೆ ಕ್ಲೆಮೆಂಟ್ ಅವರು ''ಲೆ ಲಿವ್ರೆ ಡಿ ಎಲ್' ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್'' ಎಂದು ಫ್ರೆಂಚ್‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rosegathering.com/meaning.html|title=Rosegathering symbolic meaning of color in roses|archive-url=https://web.archive.org/web/20111007040626/http://www.rosegathering.com/meaning.html|archive-date=7 October 2011}}</ref> ಓರಿಯಂಟ್‌ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಆಕಾಶ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಈ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೇರುಗಳ ತೊಗಟೆಗೆ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ತಳೀಯವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Blue_Rose_APPLAUSE.jpg/200px-Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|right|thumb|200x200px| ಸನ್ಟೋರಿ ''ನೀಲಿ'' ಗುಲಾಬಿ]] [[ಚಿತ್ರ:Rosa_gallica1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Rosa_gallica1.jpg/220px-Rosa_gallica1.jpg|right|thumb| ರೋಸಾ 'ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು' ಗುಲಾಬಿ, ಮೊದಲ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಯಿತು]] ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇನ್ನೂ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಆದಾಗಿಯೂ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕಂಪನಿ ಫ್ಲೋರಿಜೆನ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನಿನ ಕಂಪನಿ ಸುಂಟೋರಿ ಅವರ ಹದಿಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಸಹಯೋಗದ ಸಂಶೋಧನೆಯ ನಂತರ ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ೨೦೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೆಸ್ ಇದನ್ನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ ಅಥವಾ ಮಸುಕಾದ ಮಾವ್ ಬಣ್ಣವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|title=Suntory Creates Mythical Blue (Or, Um, Lavender-ish) Rose|last=Nosowitz, Dan|date=15 September 2011|website=Popular Science|archive-url=https://web.archive.org/web/20111224182130/http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|archive-date=24 December 2011|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂರು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು - ಎರಡು ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸುವುದು. ಮೊದಲಿಗೆ, ಸಂಶೋಧಕರು ನೀಲಿ ಸಸ್ಯದ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ಗೆ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು, ಪ್ಯಾನ್ಸಿಯಿಂದ ಕೆನ್ನೀಲಿ-ಕೆಂಪು ಓಲ್ಡ್ ಗಾರ್ಡನ್ ಗುಲಾಬಿ ''ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು'' ಗೆ ಅಬೀಜ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಡಾರ್ಕ್ ಬರ್ಗಂಡಿ ಗುಲಾಬಿಯಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|title=World's first blue roses after 20 years of research|last=Danielle Demetriou|date=31 October 2008|work=The Daily Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20171203141250/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|archive-date=3 December 2017}}</ref> ಡೈಹೈಡ್ರೊಫ್ಲಾವೊನಾಲ್ 4-ರಿಡಕ್ಟೇಸ್ (ಡಿಎಫ್ಆರ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರೋಟೀನ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಂತರ್ವರ್ಧಕ ಜೀನ್‌ಗಳಿಂದ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ನಂತರ [[ಆರ್‌ಎನ್‌ಎ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ]] (ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಆದರೆ ಅದು ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ತಂತ್ರವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೆ. ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ, ಅದು ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಆದಾಗಿಯೂ ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಡಿಎಫ್‌ಆರ್‌ನ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಕ್ಔಟ್ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹೂವು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು-ಲೇಪಿತ ನೀಲಿ - ಮಾವ್ ಅಥವಾ ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ . <ref name="physorg" /> <ref>{{Cite journal|last=Katsumoto Y|display-authors=etal|year=2007|title=Engineering of the Rose Flavonoid Biosynthetic Pathway Successfully Generated Blue-Hued Flowers Accumulating Delphinidin|journal=Plant Cell Physiol.|volume=48|issue=11|pages=1589–1600|doi=10.1093/pcp/pcm131|pmid=17925311}}</ref> ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳು ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ದಳಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಟ್ರಾನ್ಸ್ಜೆನಿಕ್ ಗುಲಾಬಿಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳಲ್ಲಿನ ಆಮ್ಲೀಯತೆಯಿಂದ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಾಢವಾಗಿಸುವುದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ತಳಿ ಅಥವಾ ಮತ್ತಷ್ಟು ಜೆನೆಟಿಕ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿಸಲು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="physorg" /> ೨೦೦೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯ ವಕ್ತಾರ ಅಟ್ಸುಹಿಟೊ ಒಸಾಕಾ ಪ್ರಕಾರ ದಕ್ಷಿಣ ಹ್ಯಾಂಪ್‌ಶೈರ್‌ನ ಮಾರ್ಟಿನೊ ಕ್ಯಾಸನೋವಾ ಬೀಜ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಾ ಬ್ಯಾಚ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಜಿಎಮ್ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2008/02/04/wroses104.xml|title=My love is like a blue, blue rose|last=Julian Ryall|date=2008-05-02|work=The Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20080409112409/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2008%2F02%2F04%2Fwroses104.xml|archive-date=9 April 2008}}</ref> ೨೦೧೦ <ref>{{Cite web|url=http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|title=Suntory to sell blue roses overseas|last=Kyodo|date=11 September 2011|website=The Japan Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20121122063637/http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|archive-date=22 November 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುಂಟೋರಿ ೧೦,೦೦೦ ಚಪ್ಪಾಳೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಂಡದ ಬೆಲೆಗಳು ೨,೦೦೦ ದಿಂದ 3,000 ಯೆನ್ ಅಥವಾ ಯುಎಸ್‌‌$೨೨ ರಿಂದ $೩೫. <ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|title=Blue roses to debut in Japan|last=Staff|date=20 October 2009|website=The Independent, House and Home|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204081151/http://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|archive-date=4 December 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಮಾರಾಟವು ೨೦೧೧ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಕಂಪನಿಯು ಘೋಷಿಸಿತು. == ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಇಲ್ಲದಿರುವ ಕಾರಣ ಅವುಗಳನ್ನು ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ತಮ್ಮ ಇಚ್ಛೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಹೇಳುವಷ್ಟು ದೂರ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|title=About Blue Roses|website=GardenGuides|archive-url=https://web.archive.org/web/20100713083157/http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|archive-date=13 July 2010}}</ref> ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು: * ಟೆನ್ನೆಸ್ಸೀ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಗ್ಲಾಸ್ ಮೆನಗೇರಿಯಲ್ಲಿ'', ಜಿಮ್ ಲಾರಾಗೆ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ಎಂದು ಅಡ್ಡಹೆಸರು ನೀಡಿದರು, ಅವಳು ಪ್ಲೆರೋಸಿಸ್ನೊಂದಿಗೆ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದಳು. <ref>{{Cite web|url=http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|title=Blue Roses and Jonquils in The Glass Menagerie|website=www.shmoop.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160917223712/http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|archive-date=17 September 2016|access-date=2016-09-07}}</ref> * ಜೋನಿ ಮಿಚೆಲ್ ಅವರ 1969 ರ ''ಕ್ಲೌಡ್ಸ್'' ಆಲ್ಬಂನಲ್ಲಿ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ದುಷ್ಕೃತ್ಯದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ''ರೋಸಸ್ ಬ್ಲೂ'' ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ. * ಪ್ಯಾಡಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಅಲೂನ್‌ನ ಹಾಡು ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ನಲ್ಲಿ (ಮೊದಲಿಗೆ ಜಿಮ್ಮಿ ನೈಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಮತ್ತು ನಂತರ ಮೆಕ್‌ಅಲೂನ್ ಅವರು ಪ್ರಿಫ್ಯಾಬ್ ಸ್ಪ್ರೌಟ್ ಆಲ್ಬಂ ದಿ ಗನ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅದರ್ ಸ್ಟೋರೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ), ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್ ವಿಲ್ ಬ್ಲೋಸಮ್ ಇನ್ ದ ಸ್ನೋ/ಬಿಫ಼ೋರ್ ಐ ಎವರ್ ಲೆಟ್ ಯು ಗೋ'' ಎಂಬ ಕೋರಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹಾಡಲಾಗಿದೆ. * ಜಾರ್ಜ್ ಆರ್‌ಆರ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅವರ ''[[ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಎಂಡ್ ಫೈರ್|ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಅಂಡ್ ಫೈರ್‌ನಲ್ಲಿ]]'', ಪ್ರಿನ್ಸ್ ರೈಗರ್ ಟಾರ್ಗರಿಯನ್ ಲೇಡಿ ಲಿಯಾನ್ನಾ ಸ್ಟಾರ್ಕ್‌ಗೆ ಅಂತಹ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಕಿರೀಟವನ್ನು ನೀಡಿದಾಗ. * ''ದಿ ಥೀಫ್ ಆಫ್ ಬಾಗ್ದಾದ್ ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಉಸಿರಾಡುವ ಯಾರಾದರೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಮರೆತುಬಿಡುತ್ತಾರೆ. * ಡೇವಿಡ್ ಲಿಂಚ್‌ನ ''ಟ್ವಿನ್ ಪೀಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಅಲೌಕಿಕತೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿವಿಧ ಉನ್ನತ-ರಹಸ್ಯ ಪ್ರಕರಣಗಳ ವಿವರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ. * ಕೇಟ್ ಫೋರ್ಸಿತ್ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನಾಯಕನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಚೀನೀ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. * ಲೆಸ್ಯಾ ಉಕ್ರೇಂಕಾ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಇದು ಮುಖ್ಯ ನಾಯಕಿ ಲಿಯುಬೊವ್, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ಅವಳ ಪ್ರೇಮಿ ಓರೆಸ್ಟ್ ನಡುವಿನ ದುಃಖದ ಪ್ರೇಮಕಥೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ದಿ ಆರ್ಡರ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು 'ಹರ್ಮೆಟಿಕ್ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್' ಎಂಬ ಬೆಲ್‌ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ರಹಸ್ಯ ಸಮಾಜದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಬೆಲ್ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * ''ಪ್ಯಾನ್‌ನ ಲ್ಯಾಬಿರಿಂತ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಒಫೆಲಿಯಾ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಅದು ವಿಷಪೂರಿತ ಮುಳ್ಳುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಅದು ಅದನ್ನು ತಲುಪುವವರಿಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಜೀವನವನ್ನು ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮುಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಯಾರಿಗೂ ಧೈರ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ''ಗುಲಾಬಿ ಕಳೆಗುಂದಿತು, ತನ್ನ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆ ಶೀತ, ಕತ್ತಲೆಯ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಮರೆತು ಕಳೆದುಹೋಗಿದೆ, ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ, ಸಮಯದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ''. * ಒರೆಗಾನ್ ಮೂಲದ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ಎಸ್ಸೆನ್ ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕ್ರಮ'' ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. * ''ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಆರ್ಟ್ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ: ಅಲೈಸೇಶನ್'', ಯುಜಿಯೋನ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಬ್ಲೂ ರೋಸ್ ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಬಿಯೊಂದಿಗೆ ಐಸ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕತ್ತಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಮೂಲವೆಂದರೆ ಅದು ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂಗಿ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಾಗಿತ್ತು, ಒಂದು ದಿನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೀಜವು ಇಳಿಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಗುಲಾಬಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು, ಇಬ್ಬರೂ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಗುಲಾಬಿಯು ಬದುಕಲು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿತ್ತು, ಅದರೊಳಗೆ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯು ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಿತು, ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. * ''ಯಸ್‌‍ರಲ್ಲಿ!'' ಪ್ರಿಕ್ಯೂರ್ ''೫ ಗೋಗೋ'', ನಾಯಕಿ ಮಿಲ್ಕಿ ರೋಸ್ ಅಪರೂಪದ ಮಾಂತ್ರಿಕ ಬೀಜವನ್ನು ಆರೋಗ್ಯಕರ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಪೊದೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಸುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. * ''ಅನಿಮಲ್ ಕ್ರಾಸಿಂಗ್ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಪಡೆಯಲು ಅತ್ಯಂತ ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಹೂವಿನ ತಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|title=Animal Crossing: Where the Blue Rose Grows|date=11 May 2020|website=www.aywren.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20201217133037/https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|archive-date=17 December 2020|access-date=2021-02-12}}</ref> * ''ಬ್ಲಡ್‌ಸ್ಟೈನ್ಡ್: ರಿಚ್ಯುಯಲ್ ಆಫ್ ದಿ ನೈಟ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಿರಿಯಮ್ ಎಂಬ ಶಾರ್ಡ್‌ಬೈಂಡರ್‌ಗಳಿಗೆ ಬಲವಾದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಆಟದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಕತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ಹೂವಿನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. * ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ರೋಲ್-ಪ್ಲೇಯಿಂಗ್ ಗೇಮ್ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸ್'' ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಹೂವಿನಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅದು ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ಸಾಲಿಡ್ ೪: ಗನ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಪೇಟ್ರಿಯಾಟ್ಸ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ, ಇದು ನವೋಮಿ ಹಂಟರ್, ಅದ್ಭುತ ಆನುವಂಶಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಸನ್ನಿ ಎಮ್ಮೆರಿಚ್ ಅವರ ಪಾತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ, ಅವರು ಹೂವಿನಂತೆ, ಸ್ವತಃ ತಳೀಯವಾಗಿ-ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸನ್ನಿ ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ರೈಸಿಂಗ್: ರಿವೆಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಬ್ಯಾರೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು [[ರುಡ್ಯಾರ್ಡ್ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್]] ಕವಿತೆಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಸಾಧಿಸಲಾಗದ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಸಾವಿನ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://poemanalysis.com/rudyard-kipling/blue-roses/|title=Blue Roses by Rudyard Kipling|date=19 May 2020}}</ref> * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ೧೯೯೦ ರ ಆರ್‌ಪಿಜಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್: ದಿ ತಾಲಿಸ್ಮನ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೊಕೇಶನ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಕಥಾವಸ್ತುವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು, ನಿಮ್ಮ ಪುನರ್ಜನ್ಮದ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್ನ ದಾಳಿಯನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಬ್ಲಡ್+'' ಅನಿಮೆ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಬೇರೆ ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಬಂದವು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಸಹೋದರಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ''ದಿವಾ'' ಅವರನ್ನು ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯಾಗಿ ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ಸೀಮಿತ ಪರಮಾಣು ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಜೇಮ್ಸ್ ತಾರ್ ಅವರ ೨೦೨೧ ರ ಡಿಸ್ಟೋಪಿಯನ್ ಕಾದಂಬರಿ ದಿಸ್ ''ಟ್ರಬಲ್ಡ್ ಡೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಕ್ರಾಂತಿ|ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[ಸೇಡು|ಪ್ರತೀಕಾರದ]] ಸಂಕೇತವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/These-Troubled-Days-James-Tarr/dp/1736976109|title=These Troubled Days}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} 086wmc7e5hbg467vn1vg0ac133c6un8 1113546 1113544 2022-08-13T02:16:33Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ */ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Blue_rose-artificially_coloured.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Blue_rose-artificially_coloured.jpg/220px-Blue_rose-artificially_coloured.jpg|thumb| ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಕೃತಕವಾಗಿ ಬಣ್ಣ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.]] '''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು''' ''[[ಗುಲಾಬಿ|ರೋಸಾ]]'' (ಕುಟುಂಬ ರೋಸೇಸಿಯೇ ) ಕುಲದ ಹೂವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಕೆಂಪು, ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ನೀಲಿ-ನೇರಳೆ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಅಥವಾ ಅಸಾಧ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.daleharvey.com/Directory/articles-of-interest/LANGUAGE+OF+FLOWERS/Meaning+of+Flowers.html|title=Meaning of Flowers}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಿತಿಗಳ ಕಾರಣ, ಅವು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹೈಬ್ರಿಡೈಸೇಶನ್ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ''ಬ್ಲೂ ಮೂನ್'' ನಂತಹ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾಗಿ ನೀಲಕ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಗುಲಾಬಿಗಳು ''ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ'' ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಕಾರಣ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು [[ವರ್ಣ(ಡೈ)|ಬಣ್ಣ]] ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=September 2013}} ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅರೇಬಿಕ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ನ್ ಅಲ್-'ಅವ್ವಾಮ್ ಅಲ್-ಇಶ್ಬಿಲಿ <ref>{{Cite web|url=http://www.filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|title=The Filāḥa Texts Project|archive-url=https://web.archive.org/web/20120629060700/http://filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|archive-date=29 June 2012}}</ref> ] ಬರೆದ ''ಕಿತಾಬ್ ಅಲ್-ಫಿಲಾಹಾ'' <ref>{{Cite book|title=Le livre de l'agriculture d'Ibn al-Awam = Kitab al-felahah = Kitāb al-filāḥah; traduit de l'arabe par J.J. Clément-Mullet.|year=1864|oclc=777087981}}</ref> ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜೆಜೆ ಕ್ಲೆಮೆಂಟ್ ಅವರು ''ಲೆ ಲಿವ್ರೆ ಡಿ ಎಲ್' ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್'' ಎಂದು ಫ್ರೆಂಚ್‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rosegathering.com/meaning.html|title=Rosegathering symbolic meaning of color in roses|archive-url=https://web.archive.org/web/20111007040626/http://www.rosegathering.com/meaning.html|archive-date=7 October 2011}}</ref> ಓರಿಯಂಟ್‌ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಆಕಾಶ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಈ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೇರುಗಳ ತೊಗಟೆಗೆ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ತಳೀಯವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Blue_Rose_APPLAUSE.jpg/200px-Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|right|thumb|200x200px| ಸನ್ಟೋರಿ ''ನೀಲಿ'' ಗುಲಾಬಿ]] [[ಚಿತ್ರ:Rosa_gallica1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Rosa_gallica1.jpg/220px-Rosa_gallica1.jpg|right|thumb| ರೋಸಾ 'ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು' ಗುಲಾಬಿ, ಮೊದಲ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಯಿತು]] ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇನ್ನೂ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಆದಾಗಿಯೂ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕಂಪನಿ ಫ್ಲೋರಿಜೆನ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನಿನ ಕಂಪನಿ ಸುಂಟೋರಿ ಅವರ ಹದಿಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಸಹಯೋಗದ ಸಂಶೋಧನೆಯ ನಂತರ ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ೨೦೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೆಸ್ ಇದನ್ನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ ಅಥವಾ ಮಸುಕಾದ ಮಾವ್ ಬಣ್ಣವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|title=Suntory Creates Mythical Blue (Or, Um, Lavender-ish) Rose|last=Nosowitz, Dan|date=15 September 2011|website=Popular Science|archive-url=https://web.archive.org/web/20111224182130/http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|archive-date=24 December 2011|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂರು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು - ಎರಡು ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸುವುದು. ಮೊದಲಿಗೆ, ಸಂಶೋಧಕರು ನೀಲಿ ಸಸ್ಯದ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ಗೆ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು, ಪ್ಯಾನ್ಸಿಯಿಂದ ಕೆನ್ನೀಲಿ-ಕೆಂಪು ಓಲ್ಡ್ ಗಾರ್ಡನ್ ಗುಲಾಬಿ ''ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು'' ಗೆ ಅಬೀಜ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಡಾರ್ಕ್ ಬರ್ಗಂಡಿ ಗುಲಾಬಿಯಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|title=World's first blue roses after 20 years of research|last=Danielle Demetriou|date=31 October 2008|work=The Daily Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20171203141250/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|archive-date=3 December 2017}}</ref> ಡೈಹೈಡ್ರೊಫ್ಲಾವೊನಾಲ್ 4-ರಿಡಕ್ಟೇಸ್ (ಡಿಎಫ್ಆರ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರೋಟೀನ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಂತರ್ವರ್ಧಕ ಜೀನ್‌ಗಳಿಂದ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ನಂತರ [[ಆರ್‌ಎನ್‌ಎ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ]] (ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಆದರೆ ಅದು ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ತಂತ್ರವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೆ. ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ, ಅದು ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಆದಾಗಿಯೂ ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಡಿಎಫ್‌ಆರ್‌ನ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಕ್ಔಟ್ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹೂವು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು-ಲೇಪಿತ ನೀಲಿ - ಮಾವ್ ಅಥವಾ ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ . <ref name="physorg" /> <ref>{{Cite journal|last=Katsumoto Y|display-authors=etal|year=2007|title=Engineering of the Rose Flavonoid Biosynthetic Pathway Successfully Generated Blue-Hued Flowers Accumulating Delphinidin|journal=Plant Cell Physiol.|volume=48|issue=11|pages=1589–1600|doi=10.1093/pcp/pcm131|pmid=17925311}}</ref> ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳು ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ದಳಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಟ್ರಾನ್ಸ್ಜೆನಿಕ್ ಗುಲಾಬಿಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳಲ್ಲಿನ ಆಮ್ಲೀಯತೆಯಿಂದ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಾಢವಾಗಿಸುವುದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ತಳಿ ಅಥವಾ ಮತ್ತಷ್ಟು ಜೆನೆಟಿಕ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿಸಲು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="physorg" /> ೨೦೦೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯ ವಕ್ತಾರ ಅಟ್ಸುಹಿಟೊ ಒಸಾಕಾ ಪ್ರಕಾರ ದಕ್ಷಿಣ ಹ್ಯಾಂಪ್‌ಶೈರ್‌ನ ಮಾರ್ಟಿನೊ ಕ್ಯಾಸನೋವಾ ಬೀಜ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಾ ಬ್ಯಾಚ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಜಿಎಮ್ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2008/02/04/wroses104.xml|title=My love is like a blue, blue rose|last=Julian Ryall|date=2008-05-02|work=The Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20080409112409/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2008%2F02%2F04%2Fwroses104.xml|archive-date=9 April 2008}}</ref> ೨೦೧೦ <ref>{{Cite web|url=http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|title=Suntory to sell blue roses overseas|last=Kyodo|date=11 September 2011|website=The Japan Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20121122063637/http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|archive-date=22 November 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುಂಟೋರಿ ೧೦,೦೦೦ ಚಪ್ಪಾಳೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಂಡದ ಬೆಲೆಗಳು ೨,೦೦೦ ದಿಂದ 3,000 ಯೆನ್ ಅಥವಾ ಯುಎಸ್‌‌$೨೨ ರಿಂದ $೩೫. <ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|title=Blue roses to debut in Japan|last=Staff|date=20 October 2009|website=The Independent, House and Home|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204081151/http://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|archive-date=4 December 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಮಾರಾಟವು ೨೦೧೧ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಕಂಪನಿಯು ಘೋಷಿಸಿತು. == ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಇಲ್ಲದಿರುವ ಕಾರಣ ಅವುಗಳನ್ನು ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ತಮ್ಮ ಇಚ್ಛೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಹೇಳುವಷ್ಟು ದೂರ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|title=About Blue Roses|website=GardenGuides|archive-url=https://web.archive.org/web/20100713083157/http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|archive-date=13 July 2010}}</ref> ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು: * ಟೆನ್ನೆಸ್ಸೀ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಗ್ಲಾಸ್ ಮೆನಗೇರಿಯಲ್ಲಿ'', ಜಿಮ್ ಲಾರಾಗೆ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ಎಂದು ಅಡ್ಡಹೆಸರು ನೀಡಿದರು, ಅವಳು ಪ್ಲೆರೋಸಿಸ್ನೊಂದಿಗೆ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದಳು. <ref>{{Cite web|url=http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|title=Blue Roses and Jonquils in The Glass Menagerie|website=www.shmoop.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160917223712/http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|archive-date=17 September 2016|access-date=2016-09-07}}</ref> * ಜೋನಿ ಮಿಚೆಲ್ ಅವರ ೧೯೬೯ ರ ''ಕ್ಲೌಡ್ಸ್'' ಆಲ್ಬಂನಲ್ಲಿ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ದುಷ್ಕೃತ್ಯದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ''ರೋಸಸ್ ಬ್ಲೂ'' ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ. * ಪ್ಯಾಡಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಅಲೂನ್‌ನ ಹಾಡು ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ನಲ್ಲಿ (ಮೊದಲಿಗೆ ಜಿಮ್ಮಿ ನೈಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಮತ್ತು ನಂತರ ಮೆಕ್‌ಅಲೂನ್ ಅವರು ಪ್ರಿಫ್ಯಾಬ್ ಸ್ಪ್ರೌಟ್ ಆಲ್ಬಂ ದಿ ಗನ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅದರ್ ಸ್ಟೋರೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ), ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್ ವಿಲ್ ಬ್ಲೋಸಮ್ ಇನ್ ದ ಸ್ನೋ/ಬಿಫ಼ೋರ್ ಐ ಎವರ್ ಲೆಟ್ ಯು ಗೋ'' ಎಂಬ ಕೋರಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹಾಡಲಾಗಿದೆ. * ಜಾರ್ಜ್ ಆರ್‌ಆರ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅವರ ''[[ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಎಂಡ್ ಫೈರ್|ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಅಂಡ್ ಫೈರ್‌ನಲ್ಲಿ]]'', ಪ್ರಿನ್ಸ್ ರೈಗರ್ ಟಾರ್ಗರಿಯನ್ ಲೇಡಿ ಲಿಯಾನ್ನಾ ಸ್ಟಾರ್ಕ್‌ಗೆ ಅಂತಹ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಕಿರೀಟವನ್ನು ನೀಡಿದಾಗ. * ''ದಿ ಥೀಫ್ ಆಫ್ ಬಾಗ್ದಾದ್ ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಉಸಿರಾಡುವ ಯಾರಾದರೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಮರೆತುಬಿಡುತ್ತಾರೆ. * ಡೇವಿಡ್ ಲಿಂಚ್‌ನ ''ಟ್ವಿನ್ ಪೀಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಅಲೌಕಿಕತೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿವಿಧ ಉನ್ನತ-ರಹಸ್ಯ ಪ್ರಕರಣಗಳ ವಿವರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ. * ಕೇಟ್ ಫೋರ್ಸಿತ್ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನಾಯಕನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಚೀನೀ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. * ಲೆಸ್ಯಾ ಉಕ್ರೇಂಕಾ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಇದು ಮುಖ್ಯ ನಾಯಕಿ ಲಿಯುಬೊವ್, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ಅವಳ ಪ್ರೇಮಿ ಓರೆಸ್ಟ್ ನಡುವಿನ ದುಃಖದ ಪ್ರೇಮಕಥೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ದಿ ಆರ್ಡರ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು 'ಹರ್ಮೆಟಿಕ್ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್' ಎಂಬ ಬೆಲ್‌ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ರಹಸ್ಯ ಸಮಾಜದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಬೆಲ್ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * ''ಪ್ಯಾನ್‌ನ ಲ್ಯಾಬಿರಿಂತ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಒಫೆಲಿಯಾ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಅದು ವಿಷಪೂರಿತ ಮುಳ್ಳುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಅದು ಅದನ್ನು ತಲುಪುವವರಿಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಜೀವನವನ್ನು ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮುಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಯಾರಿಗೂ ಧೈರ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ''ಗುಲಾಬಿ ಕಳೆಗುಂದಿತು, ತನ್ನ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆ ಶೀತ, ಕತ್ತಲೆಯ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಮರೆತು ಕಳೆದುಹೋಗಿದೆ, ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ, ಸಮಯದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ''. * ಒರೆಗಾನ್ ಮೂಲದ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ಎಸ್ಸೆನ್ ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕ್ರಮ'' ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. * ''ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಆರ್ಟ್ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ: ಅಲೈಸೇಶನ್'', ಯುಜಿಯೋನ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಬ್ಲೂ ರೋಸ್ ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಬಿಯೊಂದಿಗೆ ಐಸ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕತ್ತಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಮೂಲವೆಂದರೆ ಅದು ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂಗಿ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಾಗಿತ್ತು, ಒಂದು ದಿನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೀಜವು ಇಳಿಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಗುಲಾಬಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು, ಇಬ್ಬರೂ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಗುಲಾಬಿಯು ಬದುಕಲು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿತ್ತು, ಅದರೊಳಗೆ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯು ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಿತು, ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. * ''ಯಸ್‌‍ರಲ್ಲಿ!'' ಪ್ರಿಕ್ಯೂರ್ ''೫ ಗೋಗೋ'', ನಾಯಕಿ ಮಿಲ್ಕಿ ರೋಸ್ ಅಪರೂಪದ ಮಾಂತ್ರಿಕ ಬೀಜವನ್ನು ಆರೋಗ್ಯಕರ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಪೊದೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಸುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. * ''ಅನಿಮಲ್ ಕ್ರಾಸಿಂಗ್ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಪಡೆಯಲು ಅತ್ಯಂತ ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಹೂವಿನ ತಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|title=Animal Crossing: Where the Blue Rose Grows|date=11 May 2020|website=www.aywren.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20201217133037/https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|archive-date=17 December 2020|access-date=2021-02-12}}</ref> * ''ಬ್ಲಡ್‌ಸ್ಟೈನ್ಡ್: ರಿಚ್ಯುಯಲ್ ಆಫ್ ದಿ ನೈಟ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಿರಿಯಮ್ ಎಂಬ ಶಾರ್ಡ್‌ಬೈಂಡರ್‌ಗಳಿಗೆ ಬಲವಾದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಆಟದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಕತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ಹೂವಿನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. * ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ರೋಲ್-ಪ್ಲೇಯಿಂಗ್ ಗೇಮ್ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸ್'' ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಹೂವಿನಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅದು ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ಸಾಲಿಡ್ ೪: ಗನ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಪೇಟ್ರಿಯಾಟ್ಸ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ, ಇದು ನವೋಮಿ ಹಂಟರ್, ಅದ್ಭುತ ಆನುವಂಶಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಸನ್ನಿ ಎಮ್ಮೆರಿಚ್ ಅವರ ಪಾತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ, ಅವರು ಹೂವಿನಂತೆ, ಸ್ವತಃ ತಳೀಯವಾಗಿ-ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸನ್ನಿ ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ರೈಸಿಂಗ್: ರಿವೆಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಬ್ಯಾರೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು [[ರುಡ್ಯಾರ್ಡ್ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್]] ಕವಿತೆಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಸಾಧಿಸಲಾಗದ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಸಾವಿನ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://poemanalysis.com/rudyard-kipling/blue-roses/|title=Blue Roses by Rudyard Kipling|date=19 May 2020}}</ref> * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ೧೯೯೦ ರ ಆರ್‌ಪಿಜಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್: ದಿ ತಾಲಿಸ್ಮನ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೊಕೇಶನ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಕಥಾವಸ್ತುವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು, ನಿಮ್ಮ ಪುನರ್ಜನ್ಮದ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್ನ ದಾಳಿಯನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಬ್ಲಡ್+'' ಅನಿಮೆ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಬೇರೆ ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಬಂದವು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಸಹೋದರಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ''ದಿವಾ'' ಅವರನ್ನು ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯಾಗಿ ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ಸೀಮಿತ ಪರಮಾಣು ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಜೇಮ್ಸ್ ತಾರ್ ಅವರ ೨೦೨೧ ರ ಡಿಸ್ಟೋಪಿಯನ್ ಕಾದಂಬರಿ ದಿಸ್ ''ಟ್ರಬಲ್ಡ್ ಡೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಕ್ರಾಂತಿ|ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[ಸೇಡು|ಪ್ರತೀಕಾರದ]] ಸಂಕೇತವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/These-Troubled-Days-James-Tarr/dp/1736976109|title=These Troubled Days}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} 6999yezqt7ytv7li4x3lb3rq3wpavxz 1113547 1113546 2022-08-13T02:17:24Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಹೂವುಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Blue_rose-artificially_coloured.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c7/Blue_rose-artificially_coloured.jpg/220px-Blue_rose-artificially_coloured.jpg|thumb| ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಕೃತಕವಾಗಿ ಬಣ್ಣ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲಾಗಿದೆ.]] '''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು''' ''[[ಗುಲಾಬಿ|ರೋಸಾ]]'' (ಕುಟುಂಬ ರೋಸೇಸಿಯೇ ) ಕುಲದ ಹೂವಾಗಿದ್ದು, ಇದು ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯವಾದ ಕೆಂಪು, ಬಿಳಿ ಅಥವಾ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ಬದಲಾಗಿ ನೀಲಿ-ನೇರಳೆ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಅಥವಾ ಅಸಾಧ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.daleharvey.com/Directory/articles-of-interest/LANGUAGE+OF+FLOWERS/Meaning+of+Flowers.html|title=Meaning of Flowers}}</ref> ಆದಾಗಿಯೂ, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಿತಿಗಳ ಕಾರಣ, ಅವು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲ. ೨೦೦೪ ರಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಹೈಬ್ರಿಡೈಸೇಶನ್ ವಿಧಾನಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ''ಬ್ಲೂ ಮೂನ್'' ನಂತಹ ಫಲಿತಾಂಶಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ನಿಖರವಾಗಿ ನೀಲಕ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಬಣ್ಣಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಕೃತಿಯಲ್ಲಿ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ಗುಲಾಬಿಗಳು ''ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ'' ಬಣ್ಣವನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಕಾರಣ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು [[ವರ್ಣ(ಡೈ)|ಬಣ್ಣ]] ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=September 2013}} ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಅರೇಬಿಕ್ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ನ್ ಅಲ್-'ಅವ್ವಾಮ್ ಅಲ್-ಇಶ್ಬಿಲಿ <ref>{{Cite web|url=http://www.filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|title=The Filāḥa Texts Project|archive-url=https://web.archive.org/web/20120629060700/http://filaha.org/author_ibn_al_awwam.html|archive-date=29 June 2012}}</ref> ] ಬರೆದ ''ಕಿತಾಬ್ ಅಲ್-ಫಿಲಾಹಾ'' <ref>{{Cite book|title=Le livre de l'agriculture d'Ibn al-Awam = Kitab al-felahah = Kitāb al-filāḥah; traduit de l'arabe par J.J. Clément-Mullet.|year=1864|oclc=777087981}}</ref> ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಜೆಜೆ ಕ್ಲೆಮೆಂಟ್ ಅವರು ''ಲೆ ಲಿವ್ರೆ ಡಿ ಎಲ್' ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್'' ಎಂದು ಫ್ರೆಂಚ್‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.rosegathering.com/meaning.html|title=Rosegathering symbolic meaning of color in roses|archive-url=https://web.archive.org/web/20111007040626/http://www.rosegathering.com/meaning.html|archive-date=7 October 2011}}</ref> ಓರಿಯಂಟ್‌ಗೆ ತಿಳಿದಿರುವ ಆಕಾಶ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಿವೆ. ಈ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೇರುಗಳ ತೊಗಟೆಗೆ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ತಯಾರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. == ತಳೀಯವಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿದ ಗುಲಾಬಿಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/91/Blue_Rose_APPLAUSE.jpg/200px-Blue_Rose_APPLAUSE.jpg|right|thumb|200x200px| ಸನ್ಟೋರಿ ''ನೀಲಿ'' ಗುಲಾಬಿ]] [[ಚಿತ್ರ:Rosa_gallica1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Rosa_gallica1.jpg/220px-Rosa_gallica1.jpg|right|thumb| ರೋಸಾ 'ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು' ಗುಲಾಬಿ, ಮೊದಲ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಪ್ರಯೋಗಗಳಿಗೆ ಬಳಸಲಾಯಿತು]] ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಇನ್ನೂ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣದ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಬೇಕಾಗಿದೆ. ಆದಾಗಿಯೂ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕಂಪನಿ ಫ್ಲೋರಿಜೆನ್ ಮತ್ತು ಜಪಾನಿನ ಕಂಪನಿ ಸುಂಟೋರಿ ಅವರ ಹದಿಮೂರು ವರ್ಷಗಳ ಸಹಯೋಗದ ಸಂಶೋಧನೆಯ ನಂತರ ನೀಲಿ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಹೊಂದಿರುವ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ೨೦೦೦೪ ರಲ್ಲಿ ಬಿಳಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ರಚಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> ಕಂಪನಿ ಮತ್ತು ಪ್ರೆಸ್ ಇದನ್ನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದೆ. ಆದರೆ ಇದು ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ ಅಥವಾ ಮಸುಕಾದ ಮಾವ್ ಬಣ್ಣವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|title=Suntory Creates Mythical Blue (Or, Um, Lavender-ish) Rose|last=Nosowitz, Dan|date=15 September 2011|website=Popular Science|archive-url=https://web.archive.org/web/20111224182130/http://www.popsci.com/science/article/2011-09/suntory-creates-mythical-blue-or-um-lavender-ish-rose|archive-date=24 December 2011|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜೆನೆಟಿಕ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂರು ಬದಲಾವಣೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು - ಎರಡು ಜೀನ್‌ಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದಕ್ಕೆ ಅಡ್ಡಿಪಡಿಸುವುದು. ಮೊದಲಿಗೆ, ಸಂಶೋಧಕರು ನೀಲಿ ಸಸ್ಯದ ವರ್ಣದ್ರವ್ಯ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ಗೆ ಜೀನ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿಸಿದರು, ಪ್ಯಾನ್ಸಿಯಿಂದ ಕೆನ್ನೀಲಿ-ಕೆಂಪು ಓಲ್ಡ್ ಗಾರ್ಡನ್ ಗುಲಾಬಿ ''ಕಾರ್ಡಿನಲ್ ಡಿ ರಿಚೆಲಿಯು'' ಗೆ ಅಬೀಜ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಮಾಡಿದರು. ಇದರ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಡಾರ್ಕ್ ಬರ್ಗಂಡಿ ಗುಲಾಬಿಯಾಯಿತು. <ref name="physorg">{{Cite web|url=http://www.physorg.com/news3581.html|title=Plant gene replacement results in the world's only blue rose|date=4 April 2005|website=Phys.Org website|archive-url=https://web.archive.org/web/20120205020758/http://www.physorg.com/news3581.html|archive-date=5 February 2012}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|title=World's first blue roses after 20 years of research|last=Danielle Demetriou|date=31 October 2008|work=The Daily Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20171203141250/http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/japan/3329213/Worlds-first-blue-roses-after-20-years-of-research.html|archive-date=3 December 2017}}</ref> ಡೈಹೈಡ್ರೊಫ್ಲಾವೊನಾಲ್ 4-ರಿಡಕ್ಟೇಸ್ (ಡಿಎಫ್ಆರ್) ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಪ್ರೋಟೀನ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ಮೂಲಕ ಅಂತರ್ವರ್ಧಕ ಜೀನ್‌ಗಳಿಂದ ಇತರ ಎಲ್ಲಾ ಬಣ್ಣ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ಕುಗ್ಗಿಸಲು ಸಂಶೋಧಕರು ನಂತರ [[ಆರ್‌ಎನ್‌ಎ ಹಸ್ತಕ್ಷೇಪ]] (ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ) ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಆದರೆ ಅದು ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ತಂತ್ರವು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರೆ. ಸಿದ್ಧಾಂತದಲ್ಲಿ, ಅದು ನಿಜವಾದ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಆದಾಗಿಯೂ ಆರ್‌ಎನ್‌ಎಐ ಡಿಎಫ್‌ಆರ್‌ನ ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಾಕ್ಔಟ್ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಹೂವು ಇನ್ನೂ ಕೆಲವು ನೈಸರ್ಗಿಕ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮಾಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಂಪು-ಲೇಪಿತ ನೀಲಿ - ಮಾವ್ ಅಥವಾ ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ . <ref name="physorg" /> <ref>{{Cite journal|last=Katsumoto Y|display-authors=etal|year=2007|title=Engineering of the Rose Flavonoid Biosynthetic Pathway Successfully Generated Blue-Hued Flowers Accumulating Delphinidin|journal=Plant Cell Physiol.|volume=48|issue=11|pages=1589–1600|doi=10.1093/pcp/pcm131|pmid=17925311}}</ref> ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳು ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ದಳಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಟ್ರಾನ್ಸ್ಜೆನಿಕ್ ಗುಲಾಬಿಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ಯಾನ್ಸಿ ಡೆಲ್ಫಿನಿಡಿನ್ ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳಲ್ಲಿನ ಆಮ್ಲೀಯತೆಯಿಂದ ಕ್ಷೀಣಿಸುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ನೀಲಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ಗಾಢವಾಗಿಸುವುದು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ತಳಿ ಅಥವಾ ಮತ್ತಷ್ಟು ಜೆನೆಟಿಕ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಆಮ್ಲೀಯವಾಗಿಸಲು ಮತ್ತಷ್ಟು ಮಾರ್ಪಾಡುಗಳನ್ನು ಮಾಡಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="physorg" /> ೨೦೦೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಕಂಪನಿಯ ವಕ್ತಾರ ಅಟ್ಸುಹಿಟೊ ಒಸಾಕಾ ಪ್ರಕಾರ ದಕ್ಷಿಣ ಹ್ಯಾಂಪ್‌ಶೈರ್‌ನ ಮಾರ್ಟಿನೊ ಕ್ಯಾಸನೋವಾ ಬೀಜ ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಪರೀಕ್ಷಾ ಬ್ಯಾಚ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಜಿಎಮ್ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2008/02/04/wroses104.xml|title=My love is like a blue, blue rose|last=Julian Ryall|date=2008-05-02|work=The Telegraph|archive-url=https://web.archive.org/web/20080409112409/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2008%2F02%2F04%2Fwroses104.xml|archive-date=9 April 2008}}</ref> ೨೦೧೦ <ref>{{Cite web|url=http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|title=Suntory to sell blue roses overseas|last=Kyodo|date=11 September 2011|website=The Japan Times|archive-url=https://web.archive.org/web/20121122063637/http://www.japantimes.co.jp/text/nb20110916a5.html|archive-date=22 November 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಜಪಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಸುಂಟೋರಿ ೧೦,೦೦೦ ಚಪ್ಪಾಳೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡಿದೆ ಎಂದು ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ಒಂದು ಕಾಂಡದ ಬೆಲೆಗಳು ೨,೦೦೦ ದಿಂದ 3,000 ಯೆನ್ ಅಥವಾ ಯುಎಸ್‌‌$೨೨ ರಿಂದ $೩೫. <ref>{{Cite web|url=https://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|title=Blue roses to debut in Japan|last=Staff|date=20 October 2009|website=The Independent, House and Home|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204081151/http://www.independent.co.uk/property/house-and-home/blue-roses-to-debut-in-japan-1806245.html|archive-date=4 December 2012|access-date=30 August 2012}}</ref> ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ಮಾರಾಟವು ೨೦೧೧ ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಲಿದೆ ಎಂದು ಕಂಪನಿಯು ಘೋಷಿಸಿತು. == ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮಹತ್ವ == ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಇಲ್ಲದಿರುವ ಕಾರಣ ಅವುಗಳನ್ನು ರಹಸ್ಯವನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸಲು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಕೆಲವು ಸಂಸ್ಕೃತಿಗಳು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವವರು ತಮ್ಮ ಇಚ್ಛೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಹೇಳುವಷ್ಟು ದೂರ ಹೋಗುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|title=About Blue Roses|website=GardenGuides|archive-url=https://web.archive.org/web/20100713083157/http://www.gardenguides.com/70125-blue-roses.html|archive-date=13 July 2010}}</ref> ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು: * ಟೆನ್ನೆಸ್ಸೀ ವಿಲಿಯಮ್ಸ್ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಗ್ಲಾಸ್ ಮೆನಗೇರಿಯಲ್ಲಿ'', ಜಿಮ್ ಲಾರಾಗೆ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ಎಂದು ಅಡ್ಡಹೆಸರು ನೀಡಿದರು, ಅವಳು ಪ್ಲೆರೋಸಿಸ್ನೊಂದಿಗೆ ಶಾಲೆಯಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ವಿವರಿಸಿದಳು. <ref>{{Cite web|url=http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|title=Blue Roses and Jonquils in The Glass Menagerie|website=www.shmoop.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20160917223712/http://www.shmoop.com/glass-menagerie/blue-roses-jonquils-symbol.html|archive-date=17 September 2016|access-date=2016-09-07}}</ref> * ಜೋನಿ ಮಿಚೆಲ್ ಅವರ ೧೯೬೯ ರ ''ಕ್ಲೌಡ್ಸ್'' ಆಲ್ಬಂನಲ್ಲಿ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ದುಷ್ಕೃತ್ಯದ ಸಾಧ್ಯತೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ''ರೋಸಸ್ ಬ್ಲೂ'' ಹಾಡಿನಲ್ಲಿ. * ಪ್ಯಾಡಿ ಮ್ಯಾಕ್‌ಅಲೂನ್‌ನ ಹಾಡು ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್'' ನಲ್ಲಿ (ಮೊದಲಿಗೆ ಜಿಮ್ಮಿ ನೈಲ್ ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದು ಮತ್ತು ನಂತರ ಮೆಕ್‌ಅಲೂನ್ ಅವರು ಪ್ರಿಫ್ಯಾಬ್ ಸ್ಪ್ರೌಟ್ ಆಲ್ಬಂ ದಿ ಗನ್‌ಮ್ಯಾನ್ ಮತ್ತು ಅದರ್ ಸ್ಟೋರೀಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ), ''ಬ್ಲೂ ರೋಸಸ್ ವಿಲ್ ಬ್ಲೋಸಮ್ ಇನ್ ದ ಸ್ನೋ/ಬಿಫ಼ೋರ್ ಐ ಎವರ್ ಲೆಟ್ ಯು ಗೋ'' ಎಂಬ ಕೋರಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹಾಡಲಾಗಿದೆ. * ಜಾರ್ಜ್ ಆರ್‌ಆರ್ ಮಾರ್ಟಿನ್ ಅವರ ''[[ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಎಂಡ್ ಫೈರ್|ಎ ಸಾಂಗ್ ಆಫ್ ಐಸ್ ಅಂಡ್ ಫೈರ್‌ನಲ್ಲಿ]]'', ಪ್ರಿನ್ಸ್ ರೈಗರ್ ಟಾರ್ಗರಿಯನ್ ಲೇಡಿ ಲಿಯಾನ್ನಾ ಸ್ಟಾರ್ಕ್‌ಗೆ ಅಂತಹ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಕಿರೀಟವನ್ನು ನೀಡಿದಾಗ. * ''ದಿ ಥೀಫ್ ಆಫ್ ಬಾಗ್ದಾದ್ ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳ ಪರಿಮಳವನ್ನು ಉಸಿರಾಡುವ ಯಾರಾದರೂ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಮರೆತುಬಿಡುತ್ತಾರೆ. * ಡೇವಿಡ್ ಲಿಂಚ್‌ನ ''ಟ್ವಿನ್ ಪೀಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಅಲೌಕಿಕತೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿವಿಧ ಉನ್ನತ-ರಹಸ್ಯ ಪ್ರಕರಣಗಳ ವಿವರಣೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ. * ಕೇಟ್ ಫೋರ್ಸಿತ್ ಅವರ ಕಾದಂಬರಿ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನಾಯಕನು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಚೀನೀ ದಂತಕಥೆಯನ್ನು ಕೇಳುತ್ತಾನೆ. * ಲೆಸ್ಯಾ ಉಕ್ರೇಂಕಾ ಅವರ ನಾಟಕ ''ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಇದು ಮುಖ್ಯ ನಾಯಕಿ ಲಿಯುಬೊವ್, ಆನುವಂಶಿಕ ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮತ್ತು ಅವಳ ಪ್ರೇಮಿ ಓರೆಸ್ಟ್ ನಡುವಿನ ದುಃಖದ ಪ್ರೇಮಕಥೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ದಿ ಆರ್ಡರ್‌ನಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು 'ಹರ್ಮೆಟಿಕ್ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಬ್ಲೂ ರೋಸ್' ಎಂಬ ಬೆಲ್‌ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ರಹಸ್ಯ ಸಮಾಜದ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿದೆ. ಪ್ರದರ್ಶನದಲ್ಲಿ ಬೆಲ್ಗ್ರೇವ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * ''ಪ್ಯಾನ್‌ನ ಲ್ಯಾಬಿರಿಂತ್‌ನಲ್ಲಿ'', ಒಫೆಲಿಯಾ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿರುವ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳುತ್ತಾಳೆ. ಅದು ವಿಷಪೂರಿತ ಮುಳ್ಳುಗಳಿಂದ ಸುತ್ತುವರೆದಿದೆ. ಅದು ಅದನ್ನು ತಲುಪುವವರಿಗೆ ಶಾಶ್ವತ ಜೀವನವನ್ನು ಭರವಸೆ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮುಳ್ಳುಗಳನ್ನು ಎದುರಿಸಲು ಯಾರಿಗೂ ಧೈರ್ಯವಿಲ್ಲದ ಕಾರಣ ''ಗುಲಾಬಿ ಕಳೆಗುಂದಿತು, ತನ್ನ ಉಡುಗೊರೆಯನ್ನು ಯಾರಿಗೂ ಕೊಡಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ಆ ಶೀತ, ಕತ್ತಲೆಯ ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಮರೆತು ಕಳೆದುಹೋಗಿದೆ, ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ, ಸಮಯದ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ''. * ಒರೆಗಾನ್ ಮೂಲದ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ಎಸ್ಸೆನ್ ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಕ್ರೈಸ್ಟ್ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ''ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯ ಕ್ರಮ'' ಎಂದು ಹೇಳಿಕೊಂಡಿದೆ. * ''ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಆರ್ಟ್ ಆನ್‌ಲೈನ್‌ನಲ್ಲಿ: ಅಲೈಸೇಶನ್'', ಯುಜಿಯೋನ ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಬ್ಲೂ ರೋಸ್ ಸ್ವೋರ್ಡ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಗುಲಾಬಿಯೊಂದಿಗೆ ಐಸ್‌ನ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕತ್ತಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅದರ ಮೂಲವೆಂದರೆ ಅದು ಪರ್ವತದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ಏಕಾಂಗಿ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯಾಗಿತ್ತು, ಒಂದು ದಿನ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಬೀಜವು ಇಳಿಯಿತು ಮತ್ತು ಅದು ಗುಲಾಬಿಯಾಗಿ ಬೆಳೆಯಿತು, ಇಬ್ಬರೂ ಸ್ನೇಹಿತರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಗುಲಾಬಿಯು ಬದುಕಲು ಹೆಣಗಾಡುತ್ತಿತ್ತು, ಅದರೊಳಗೆ ಮಂಜುಗಡ್ಡೆಯು ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟುವಂತೆ ಮಾಡಿತು, ಕತ್ತಿಯನ್ನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿತು. * ''ಯಸ್‌‍ರಲ್ಲಿ!'' ಪ್ರಿಕ್ಯೂರ್ ''೫ ಗೋಗೋ'', ನಾಯಕಿ ಮಿಲ್ಕಿ ರೋಸ್ ಅಪರೂಪದ ಮಾಂತ್ರಿಕ ಬೀಜವನ್ನು ಆರೋಗ್ಯಕರ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಪೊದೆಯಾಗಿ ಬೆಳೆಸುವ ಮೂಲಕ ತನ್ನ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಹೊಂದಿದ್ದಾಳೆ. * ''ಅನಿಮಲ್ ಕ್ರಾಸಿಂಗ್ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ'', ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಪಡೆಯಲು ಅತ್ಯಂತ ಕಷ್ಟಕರವಾದ ಹೂವಿನ ತಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|title=Animal Crossing: Where the Blue Rose Grows|date=11 May 2020|website=www.aywren.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20201217133037/https://aywren.com/2020/05/11/animal-crossing-where-the-blue-rose-grows/|archive-date=17 December 2020|access-date=2021-02-12}}</ref> * ''ಬ್ಲಡ್‌ಸ್ಟೈನ್ಡ್: ರಿಚ್ಯುಯಲ್ ಆಫ್ ದಿ ನೈಟ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ ಇದು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮಿರಿಯಮ್ ಎಂಬ ಶಾರ್ಡ್‌ಬೈಂಡರ್‌ಗಳಿಗೆ ಬಲವಾದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಆಟದ ಅತ್ಯಂತ ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಕತ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಕ್ಕೆ ಹೂವಿನ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. * ಫ್ಯಾಂಟಸಿ ರೋಲ್-ಪ್ಲೇಯಿಂಗ್ ಗೇಮ್ ''ಬ್ಲೂ ರೋಸ್'' ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಹೂವಿನಿಂದ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅದು ಶುದ್ಧತೆ ಮತ್ತು ಪರಿಪೂರ್ಣತೆಯನ್ನು ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ಸಾಲಿಡ್ ೪: ಗನ್ಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಪೇಟ್ರಿಯಾಟ್ಸ್'' ಆಟದಲ್ಲಿ, ಇದು ನವೋಮಿ ಹಂಟರ್, ಅದ್ಭುತ ಆನುವಂಶಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಮತ್ತು ಸನ್ನಿ ಎಮ್ಮೆರಿಚ್ ಅವರ ಪಾತ್ರಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ, ಅವರು ಹೂವಿನಂತೆ, ಸ್ವತಃ ತಳೀಯವಾಗಿ-ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಸನ್ನಿ ''ಮೆಟಲ್ ಗೇರ್ ರೈಸಿಂಗ್: ರಿವೆಂಜ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ ಬ್ಯಾರೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಧರಿಸುತ್ತಾರೆ. * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು [[ರುಡ್ಯಾರ್ಡ್ ಕಿಪ್ಲಿಂಗ್]] ಕವಿತೆಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಾಗಿದ್ದು, ಇದರಲ್ಲಿ ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ಸಾಧಿಸಲಾಗದ ಪ್ರೀತಿ ಮತ್ತು ಸಾವಿನ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://poemanalysis.com/rudyard-kipling/blue-roses/|title=Blue Roses by Rudyard Kipling|date=19 May 2020}}</ref> * ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಯು ೧೯೯೦ ರ ಆರ್‌ಪಿಜಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್: ದಿ ತಾಲಿಸ್ಮನ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೊಕೇಶನ್‌ನ ಪ್ರಮುಖ ಕಥಾವಸ್ತುವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು, ನಿಮ್ಮ ಪುನರ್ಜನ್ಮದ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಂಪೈರ್ನ ದಾಳಿಯನ್ನು ಹಿಮ್ಮೆಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. * ''ಬ್ಲಡ್+'' ಅನಿಮೆ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ, ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಬೇರೆ ಪ್ರಪಂಚದಿಂದ ಬಂದವು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇಬ್ಬರು ಸಹೋದರಿಯರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾದ ''ದಿವಾ'' ಅವರನ್ನು ಪ್ರತಿಸ್ಪರ್ಧಿಯಾಗಿ ಸಂಕೇತಿಸುತ್ತದೆ. * ಸೀಮಿತ ಪರಮಾಣು ಯುದ್ಧದ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಜೇಮ್ಸ್ ತಾರ್ ಅವರ ೨೦೨೧ ರ ಡಿಸ್ಟೋಪಿಯನ್ ಕಾದಂಬರಿ ದಿಸ್ ''ಟ್ರಬಲ್ಡ್ ಡೇಸ್‌ನಲ್ಲಿ'' ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿಗಳು ಪ್ರಮುಖವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡವು, ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಕ್ರಾಂತಿ|ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಚಟುವಟಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[ಸೇಡು|ಪ್ರತೀಕಾರದ]] ಸಂಕೇತವಾಯಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.amazon.com/These-Troubled-Days-James-Tarr/dp/1736976109|title=These Troubled Days}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:ಹೂವುಗಳು]] 7heke13654z2gr9tkp8uf7wkf3p0z99 0 144293 1113539 1112198 2022-08-13T02:00:58Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = ಎಂ.ಎಲ್.ಮದನ್ | image = MLMADAN.jpg | caption = ಮದನ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಉಪನ್ಯಾಸವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. | birth_date = ೧೯೩೯ | citizenship = ಭಾರತೀಯ | fields = [[ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]], ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ | known_for = ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಮೊದಲ ಯಶಸ್ವಿ ಇನ್ ವಿಟ್ರೊ ಫಲೀಕರಣ ಎಮ್ಮೆ | awards = [[ಪದ್ಮಶ್ರೀ]], ಹರಿಯಾಣ ವಿಜ್ಞಾನ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ }} '''ಮೋತಿಲಾಲ್ ಮದನ್''' (ಜನನ ಜನವರಿ ೧, ೧೯೩೯ <ref>http://www.naasindia.org/fdetail.html#M001</ref> ) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ [[ಜೈವಿಕತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] ಸಂಶೋಧಕ, ಪಶುವೈದ್ಯ, [[ಅಕೆಡಮಿಗಳು|ಶೈಕ್ಷಣಿಕ]] ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಗಾರ. ೩೫ ವರ್ಷಗಳ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ, ಮದನ್ ಅವರು ೪೩೨ ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನಗಳು ಮತ್ತು ನೀತಿ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉಲ್ಲೇಖಿತ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ೨೨೬ ಮೂಲ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂಧಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಅಂತಃಸ್ರಾವಶಾಸ್ತ್ರ, ಭ್ರೂಣ ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, [[ಪ್ರನಾಳ ಶಿಶು ಸೃಷ್ಟಿ|ಇನ್ ವಿಟ್ರೊ ಫಲೀಕರಣ]] ಮತ್ತು [[ಅಬೀಜ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ|ಕ್ಲೋನಿಂಗ್]] ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.. <ref name="ndri-srs"> {{Cite web|url=http://alumnindribng.org/history/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html|title=Alumni Association of NDRI-SRS: Illustrious Alumni|website=Alumni Association of the Southern Regional Station of National Dairy Research Institute|archive-url=https://web.archive.org/web/20040721204419/http://www.alumnindribng.org/History/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html|archive-date=2004-07-21|access-date=2007-03-15}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/haryana-padma-shri-for-neeraj-chopra-sumit-antil-7741878/|title=Haryana: Padma Shri for Neeraj Chopra, Sumit Antil|date=26 January 2022}}</ref> ೧೯೮೭ ರಿಂದ ೧೯೯೪ ರವರೆಗೆ, ಮದನ್ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಡೈರಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಡೈರಿ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ (ಎನ್‌‌ಡಿಆರ್‌ಐ) ನಲ್ಲಿ ಭ್ರೂಣ ವರ್ಗಾವಣೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಯೋಜನಾ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="ndri-srs"> {{Cite web|url=http://alumnindribng.org/history/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html|title=Alumni Association of NDRI-SRS: Illustrious Alumni|website=Alumni Association of the Southern Regional Station of National Dairy Research Institute|archive-url=https://web.archive.org/web/20040721204419/http://www.alumnindribng.org/History/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html|archive-date=2004-07-21|access-date=2007-03-15}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20040721204419/http://www.alumnindribng.org/History/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html "Alumni Association of NDRI-SRS: Illustrious Alumni"]. ''Alumni Association of the Southern Regional Station of National Dairy Research Institute''. Archived from [http://alumnindribng.org/history/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html the original] on 2004-07-21<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-03-15</span></span>.</cite></ref> ಅವರು ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನಾ ತಂಡವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು. ಇದು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಎಮ್ಮೆಯ ಗರ್ಭಾಶಯದ ಫಲೀಕರಣವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಇದು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೯೦ '''ಪ್ರಥಮ್''' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕರುವಿನ ಜನನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೪ ರಿಂದ ೧೯೯೫ ರವರೆಗೆ, ಮದನ್ ಕರ್ನಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಎನ್‌‌ಡಿಆರ್‌ಐ ನ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ (ಸಂಶೋಧನೆ) ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ೧೯೯೫ ರಿಂದ ೧೯೯೯ ರವರೆಗೆ ಭಾರತೀಯ ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಮಂಡಳಿಯ ಉಪ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕ (ಪ್ರಾಣಿ ವಿಜ್ಞಾನ) ಆಗಿದ್ದರು. ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಮಥುರಾ|ಮಥುರಾದ]] ಪಂಡಿತ್ ದೀನ್ ದಯಾಳ್ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಉಪಕುಲಪತಿಯಾದರು. ಈ ಹಿಂದೆ ಅವರು [[ಅಕೋಲಾ|ಅಕೋಲಾದ]] ಡಾ. ಪಂಜಾಬ್ರಾವ್ ದೇಶಮುಖ ಕೃಷಿ ವಿದ್ಯಾಪೀಠದ ಉಪಕುಲಪತಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref> {{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2006/20061112/haryana.htm#9|title=Madan takes over as VC of vet varsity|last=Gupta|first=Yoginder|date=2006-11-11|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=2007-08-14}}</ref> ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಗಾಗಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಮದನ್ ಅವರಿಗೆ [[ಭಾರತ|ಭಾರತ ಗಣರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ]] ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ [[ಪದ್ಮಶ್ರೀ|ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು]] ನೀಡಿತು. ಅವರನ್ನು ಅಭಿನಂದಿಸುತ್ತಾ [[ಹರಿಯಾಣ]] ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮನೋಹರ್ ಲಾಲ್ ಖಟ್ಟರ್ ಅವರು ಮದನ್ ಅವರ ಸಾಧನೆ ದೇಶಕ್ಕೆ ಹೆಮ್ಮೆ ತಂದಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/mlkhattar/status/1486061918448402437|website=Twitter|language=en|access-date=2022-01-26}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/haryana-padma-shri-for-neeraj-chopra-sumit-antil-7741878/|title=Haryana: Padma Shri for Neeraj Chopra, Sumit Antil|date=2022-01-26|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-01-26}}</ref> == ಆರಂಭಿಕ ವರ್ಷಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಮದನ್ ಜನವರಿ , ೧೯೩೯ ರಂದು [[ಕಾಶ್ಮೀರ|ಕಾಶ್ಮೀರದ]] [[ಶ್ರೀನಗರ|ಶ್ರೀನಗರದಲ್ಲಿ]] [[ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತರು|ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತ್]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೫೯ ರಲ್ಲಿ ಪಂಜಾಬ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ವೆಟರ್ನರಿ ಸೈನ್ಸ್ & ಅನಿಮಲ್ ಹಸ್ಬೆಂಡರಿಯಿಂದ ತಮ್ಮ ಬಿವಿಎಸ್‌‍ಸಿ (ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಔಷಧ) ಪದವಿಯನ್ನು ಚಿನ್ನದ ಪದಕದೊಂದಿಗೆ ಪಡೆದರು. <ref name="mlmadan.github.io" /> ನಂತರ ಅವರು ತಮ್ಮ ಎಮ್‌‌ವಿಎಸ್‌‍ಸಿ ಪದವಿಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡೈರಿ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್, ಕರ್ನಾಲ್ ೧೯೬೫ <ref name="mlmadan.github.io" /> ಚಿನ್ನದ ಪದಕದೊಂದಿಗೆ ಪಡೆದರು. ನಂತರ ಅವರು ೧೯೭೧ <ref name="mlmadan.github.io" /> ಮಿಸೌರಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ( ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ) ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. == ವೃತ್ತಿ == *ಉಪಕುಲಪತಿ, ಪಂ. ದೀನದಯಾಳ್ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಮಥುರಾ, ಯುಪಿ (೨೦೦೬ - ೨೦೦೯) *ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ಅನಿಮಲ್ ಬಯೋಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಪಡೆ. ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ವಿಭಾಗ, ಸರ್ಕಾರ ಭಾರತ, ನವದೆಹಲಿ (೧೯೯೯ - ೨೦೦೪) *ಉಪಕುಲಪತಿ, ಡಾ. ಪಂಜಾಬ್ರಾವ್ ದೇಶಮುಖ್ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಅಕೋಲಾ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ (೧೯೯೯ - ೨೦೦೨) *ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಡೈರೆಕ್ಟರ್ ಜನರಲ್ (ಪ್ರಾಣಿ ವಿಜ್ಞಾನ), ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ರಿಸರ್ಚ್, ನವದೆಹಲಿ (೧೯೯೫ - ೧೯೯೯) *ಜಂಟಿ ನಿರ್ದೇಶಕ (ಸಂಶೋಧನೆ), ಎನ್‌‍ಡಿಆರ್‌ಐ, ಕರ್ನಾಲ್ (೧೯೯೪ - ೧೯೯೫) *ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್, ಎಂಬ್ರಿಯೋ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಫರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ, ಸೈನ್ಸ್ & ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಮಿಷನ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ (೧೯೮೭ - ೧೯೯೪) *ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಮತ್ತು ಹೆಡ್, ಅನಿಮಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿ ಮತ್ತು ಹೆಡ್, ಡೈರಿ ಕ್ಯಾಟಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿ ವಿಭಾಗ, ಎನ್‌‌ಡಿಆರ್‌ಐ, ಕರ್ನಾಲ್ (೧೯೭೯ - ೧೯೯೦) *ಅಸೋಸಿಯೇಟ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್, ಅನಿಮಲ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿ, ಹರಿಯಾಣ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಹಿಸಾರ್ (೧೯೭೨-೭೯) *ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ, ಅನಿಮಲ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿ, ಎಚ್‌‌‍ಎಯು, ಹಿಸಾರ್ (೧೯೬೬-೭೨) *ಪ್ರದರ್ಶಕ, ಡೈರಿ ಹಸ್ಬೆಂಡ್ರಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡೈರಿ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ (೧೯೬೫ - ೧೯೬೬) *ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಹಾಯಕ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕ ಮತ್ತು ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ ವಿಸ್ತರಣಾ ಅಧಿಕಾರಿ, ಜಮ್ಮು&ಕಾಶ್ಮೀರ್ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ (೧೯೫೯ - ೧೯೬೩) == ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು == *ಹರಿಯಾಣ ವಿಜ್ಞಾನ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೨೦): ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಹರಿಯಾಣ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/prof-madan-selected-for-haryana-vigyan-ratna-award-2020/articleshow/86255885.cms|title=Prof Madan selected for Haryana Vigyan Ratna Award-2020|website=[[The Times of India]]}}</ref> *ಡಾಕ್ಟರ್ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸ್ (೨೦೦೧): ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಕಾನ್ಪುರದ ಚಂದ್ರ ಶೇಖರ್ ಆಜಾದ್ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ 'ಹಾನೋರಿಸ್ ಕಾಸಾ'. *ಗೌರವ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ (೨೦೧೨): ಒಂಟಾರಿಯೊ ವೆಟರ್ನರಿ ಕಾಲೇಜಿನ ಬೇಸಿಗೆ ಘಟಿಕೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾದ ಒಂಟಾರಿಯೊದ ಗ್ವೆಲ್ಫ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.uoguelph.ca/news/2012/06/ten_to_receive.html|title=Ten to Receive Honorary Degrees at Summer Convocation &#124; University of Guelph}}</ref> ಅವರು ಒಂಟಾರಿಯೊ ವೆಟರ್ನರಿ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಸೆಮಿನಾರ್ ನೀಡಿದರು, <ref name=":1">{{Cite web|url=http://bulletin.ovc.uoguelph.ca/post/24894739433/seminar-explores-animal-reproductive-technology-in|title=Seminar explores animal reproductive technology in developing world}}</ref> ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಸಂವಾದದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite web|url=http://bulletin.ovc.uoguelph.ca/post/23558685795/presidents-dialogue-examines-challenge-of-feeding|title=President's Dialogue examines challenge of feeding the planet}}</ref> *ಜೀವಮಾನ ಸಾಧನೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೧೧): ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಆರೋಗ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸೊಸೈಟಿ ಫಾರ್ ಸ್ಟಡಿ ಆಫ್ ರಿಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಮತ್ತು ಫರ್ಟಿಲಿಟಿ. *ಡಾ. ಬಿಪಿಪಾಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೬): ಕೃಷಿಗೆ ಸಮಗ್ರ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಿಂದ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. *ಭಾಸಿನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೨): ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮೇಲೆ ಮಹತ್ವದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿನ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಾಯಕತ್ವಕ್ಕಾಗಿ "ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಅಲೈಡ್ ಸೈನ್ಸಸ್" ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾದ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ರಫಿ ಅಹಮದ್ ಕಿದ್ವಾಯಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೨): ಪಶು ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ನವದೆಹಲಿಯ ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ನೀಡುವ ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ಹರಿ ಓಂ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೦): ಅನಿಮಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್ (ಕೆಲಸ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ) ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಮಂಡಳಿಯಿಂದ ನೀಡಲಾಗುವ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ಡಿಸ್ಟಿಂಗ್ವಿಶ್ಡ್ ಪಶುವೈದ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (ಡಿವಿಎ) (೨೦೦೨): ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಗತಿಗಾಗಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಡಿಸ್ಟಿಂಗ್ವಿಶ್ಡ್ ಪಶುವೈದ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (ಡಿಐಎ) ೨೦೦೨ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ. *ಅಗೌರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೫): ಅನಿಮಲ್ ರಿಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಬಯೋ-ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಜಪಾನೀಸ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಅನಿಮಲ್ ರಿಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್‌ನಿಂದ ಗೌರವಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. *ಅಲುಮ್ನಿ ಎಕ್ಸಲೆನ್ಸ್ ಅವಾರ್ಡ್ (೨೦೦೪): ಅನಿಮಲ್ ಬಯೋಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡೈರಿ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್, ಕರ್ನಾಲ್ಗೆ ಹೆಸರು ಮತ್ತು ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ತಂದಿತು. *ಎಸ್‌‌ಎಪಿಐ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೨): ಅನಿಮಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿಯಲ್ಲಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಅನಿಮಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿಸ್ಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ಮಲಿಕಾ ತ್ರಿವೇದಿ ಐಎಎವಿಆರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೭): ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಗತಿಗಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಘದಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. *ಡಿ.ಸುಂದರೇಶನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೮೯): ೧೯೮೭-೮೮ ರ ದ್ವೈವಾರ್ಷಿಕ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಡೈರಿ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಪುರಸ್ಕರಿಸಲಾಗಿದೆ *ನಿರ್ಮಲನ್ ಸ್ಮಾರಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೫): ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಅನಿಮಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿಸ್ಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಿಂದ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. *ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಪಯೋನೀರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೮೫): ಮೊದಲ ವಿಶ್ವ ಬಫಲೋ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಕೈರೋ, ಈಜಿಪ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಮಾನವೀಯತೆಯ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ'' ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. *ನಲಿಸ್ ಲಾಗರ್ಲೋಫ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೮೫ ಮತ್ತು ೧೯೯೭): ಭಾರತೀಯ ಸೊಸೈಟಿಯಿಂದ ಪ್ರಾಣಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಕಟಣೆಗಾಗಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. *ರೋಟರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೮೮): ರೋಟರಿ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್‌ನಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿನ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ರೋಟರಿ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಮೆರಿಟ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. *ಎಜೆಎಎಸ್‌‌ ಪುರಿನಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೯): ಏಷ್ಯನ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ (ಎಎಎಪಿ) ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಏಷ್ಯನ್-ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಅನಿಮಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಕಟಣೆಗಾಗಿ (ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ). *ರೋಟರಿ ಸರ್ವೀಸ್ ಎಕ್ಸಲೆನ್ಸ್ ಅವಾರ್ಡ್ (೨೦೦೧): ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಕೋರ್ಸ್‌ಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆ ಮತ್ತು ಅನುಕರಣೀಯ ಸೇವೆಗಾಗಿ ರೋಟರಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ಸನ್ಮಾನ್ಯ ಕರ್ನಲ್ ಕಮಾಂಡೆಂಟ್, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕೆಡೆಟ್ ಕೋರ್ (ಎನ್‌‌ಸಿಸಿ), ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ, ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದಿಂದ ನೇಮಕಗೊಂಡಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} 61vad08msudh62jtfp9oimoo230n6hr 1113540 1113539 2022-08-13T02:01:55Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ಎಂ.ಎಲ್.ಮದನ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಎಂ. ಎಲ್. ಮದನ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{Infobox scientist | name = ಎಂ.ಎಲ್.ಮದನ್ | image = MLMADAN.jpg | caption = ಮದನ್ ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಉಪನ್ಯಾಸವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. | birth_date = ೧೯೩೯ | citizenship = ಭಾರತೀಯ | fields = [[ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]], ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ | known_for = ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಮೊದಲ ಯಶಸ್ವಿ ಇನ್ ವಿಟ್ರೊ ಫಲೀಕರಣ ಎಮ್ಮೆ | awards = [[ಪದ್ಮಶ್ರೀ]], ಹರಿಯಾಣ ವಿಜ್ಞಾನ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ }} '''ಮೋತಿಲಾಲ್ ಮದನ್''' (ಜನನ ಜನವರಿ ೧, ೧೯೩೯ <ref>http://www.naasindia.org/fdetail.html#M001</ref> ) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ [[ಜೈವಿಕತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] ಸಂಶೋಧಕ, ಪಶುವೈದ್ಯ, [[ಅಕೆಡಮಿಗಳು|ಶೈಕ್ಷಣಿಕ]] ಮತ್ತು ಆಡಳಿತಗಾರ. ೩೫ ವರ್ಷಗಳ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ, ಮದನ್ ಅವರು ೪೩೨ ಸಂಶೋಧನಾ ಲೇಖನಗಳು ಮತ್ತು ನೀತಿ ಪ್ರಬಂಧಗಳನ್ನು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉಲ್ಲೇಖಿತ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ೨೨೬ ಮೂಲ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಬಂಧಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಅಂತಃಸ್ರಾವಶಾಸ್ತ್ರ, ಭ್ರೂಣ ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ, [[ಪ್ರನಾಳ ಶಿಶು ಸೃಷ್ಟಿ|ಇನ್ ವಿಟ್ರೊ ಫಲೀಕರಣ]] ಮತ್ತು [[ಅಬೀಜ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ|ಕ್ಲೋನಿಂಗ್]] ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು.. <ref name="ndri-srs"> {{Cite web|url=http://alumnindribng.org/history/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html|title=Alumni Association of NDRI-SRS: Illustrious Alumni|website=Alumni Association of the Southern Regional Station of National Dairy Research Institute|archive-url=https://web.archive.org/web/20040721204419/http://www.alumnindribng.org/History/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html|archive-date=2004-07-21|access-date=2007-03-15}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/haryana-padma-shri-for-neeraj-chopra-sumit-antil-7741878/|title=Haryana: Padma Shri for Neeraj Chopra, Sumit Antil|date=26 January 2022}}</ref> ೧೯೮೭ ರಿಂದ ೧೯೯೪ ರವರೆಗೆ, ಮದನ್ ಭಾರತದ ಪ್ರಮುಖ ಡೈರಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಸಂಸ್ಥೆಯಾದ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಡೈರಿ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ (ಎನ್‌‌ಡಿಆರ್‌ಐ) ನಲ್ಲಿ ಭ್ರೂಣ ವರ್ಗಾವಣೆ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಯೋಜನಾ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="ndri-srs"> {{Cite web|url=http://alumnindribng.org/history/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html|title=Alumni Association of NDRI-SRS: Illustrious Alumni|website=Alumni Association of the Southern Regional Station of National Dairy Research Institute|archive-url=https://web.archive.org/web/20040721204419/http://www.alumnindribng.org/History/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html|archive-date=2004-07-21|access-date=2007-03-15}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20040721204419/http://www.alumnindribng.org/History/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html "Alumni Association of NDRI-SRS: Illustrious Alumni"]. ''Alumni Association of the Southern Regional Station of National Dairy Research Institute''. Archived from [http://alumnindribng.org/history/IllustriousAlumni/illustriousalumni.html the original] on 2004-07-21<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2007-03-15</span></span>.</cite></ref> ಅವರು ಸಂಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಶೋಧನಾ ತಂಡವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಿದರು. ಇದು ವಿಶ್ವದಲ್ಲೇ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಎಮ್ಮೆಯ ಗರ್ಭಾಶಯದ ಫಲೀಕರಣವನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ನಿರ್ವಹಿಸಿತು. ಇದು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೯೦ '''ಪ್ರಥಮ್''' ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಕರುವಿನ ಜನನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೪ ರಿಂದ ೧೯೯೫ ರವರೆಗೆ, ಮದನ್ ಕರ್ನಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಎನ್‌‌ಡಿಆರ್‌ಐ ನ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ (ಸಂಶೋಧನೆ) ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ ೧೯೯೫ ರಿಂದ ೧೯೯೯ ರವರೆಗೆ ಭಾರತೀಯ ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಮಂಡಳಿಯ ಉಪ ಮಹಾನಿರ್ದೇಶಕ (ಪ್ರಾಣಿ ವಿಜ್ಞಾನ) ಆಗಿದ್ದರು. ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಅವರು [[ಮಥುರಾ|ಮಥುರಾದ]] ಪಂಡಿತ್ ದೀನ್ ದಯಾಳ್ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಉಪಕುಲಪತಿಯಾದರು. ಈ ಹಿಂದೆ ಅವರು [[ಅಕೋಲಾ|ಅಕೋಲಾದ]] ಡಾ. ಪಂಜಾಬ್ರಾವ್ ದೇಶಮುಖ ಕೃಷಿ ವಿದ್ಯಾಪೀಠದ ಉಪಕುಲಪತಿಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref> {{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2006/20061112/haryana.htm#9|title=Madan takes over as VC of vet varsity|last=Gupta|first=Yoginder|date=2006-11-11|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=2007-08-14}}</ref> ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಗಾಗಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಮದನ್ ಅವರಿಗೆ [[ಭಾರತ|ಭಾರತ ಗಣರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ]] ನಾಲ್ಕನೇ ಅತ್ಯುನ್ನತ ನಾಗರಿಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯಾದ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ [[ಪದ್ಮಶ್ರೀ|ಪದ್ಮಶ್ರೀ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು]] ನೀಡಿತು. ಅವರನ್ನು ಅಭಿನಂದಿಸುತ್ತಾ [[ಹರಿಯಾಣ]] ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮನೋಹರ್ ಲಾಲ್ ಖಟ್ಟರ್ ಅವರು ಮದನ್ ಅವರ ಸಾಧನೆ ದೇಶಕ್ಕೆ ಹೆಮ್ಮೆ ತಂದಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸಿದ್ದಾರೆ.<ref>{{Cite web|url=https://twitter.com/mlkhattar/status/1486061918448402437|website=Twitter|language=en|access-date=2022-01-26}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/cities/chandigarh/haryana-padma-shri-for-neeraj-chopra-sumit-antil-7741878/|title=Haryana: Padma Shri for Neeraj Chopra, Sumit Antil|date=2022-01-26|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-01-26}}</ref> == ಆರಂಭಿಕ ವರ್ಷಗಳು ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಮದನ್ ಜನವರಿ , ೧೯೩೯ ರಂದು [[ಕಾಶ್ಮೀರ|ಕಾಶ್ಮೀರದ]] [[ಶ್ರೀನಗರ|ಶ್ರೀನಗರದಲ್ಲಿ]] [[ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತರು|ಕಾಶ್ಮೀರಿ ಪಂಡಿತ್]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೫೯ ರಲ್ಲಿ ಪಂಜಾಬ್ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ವೆಟರ್ನರಿ ಸೈನ್ಸ್ & ಅನಿಮಲ್ ಹಸ್ಬೆಂಡರಿಯಿಂದ ತಮ್ಮ ಬಿವಿಎಸ್‌‍ಸಿ (ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಔಷಧ) ಪದವಿಯನ್ನು ಚಿನ್ನದ ಪದಕದೊಂದಿಗೆ ಪಡೆದರು. <ref name="mlmadan.github.io" /> ನಂತರ ಅವರು ತಮ್ಮ ಎಮ್‌‌ವಿಎಸ್‌‍ಸಿ ಪದವಿಯನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡೈರಿ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್, ಕರ್ನಾಲ್ ೧೯೬೫ <ref name="mlmadan.github.io" /> ಚಿನ್ನದ ಪದಕದೊಂದಿಗೆ ಪಡೆದರು. ನಂತರ ಅವರು ೧೯೭೧ <ref name="mlmadan.github.io" /> ಮಿಸೌರಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ( ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ) ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. == ವೃತ್ತಿ == *ಉಪಕುಲಪತಿ, ಪಂ. ದೀನದಯಾಳ್ ಉಪಾಧ್ಯಾಯ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ವಿಜ್ಞಾನಗಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಮಥುರಾ, ಯುಪಿ (೨೦೦೬ - ೨೦೦೯) *ಅಧ್ಯಕ್ಷರು, ಅನಿಮಲ್ ಬಯೋಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾರ್ಯಪಡೆ. ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ವಿಭಾಗ, ಸರ್ಕಾರ ಭಾರತ, ನವದೆಹಲಿ (೧೯೯೯ - ೨೦೦೪) *ಉಪಕುಲಪತಿ, ಡಾ. ಪಂಜಾಬ್ರಾವ್ ದೇಶಮುಖ್ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಅಕೋಲಾ, ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ (೧೯೯೯ - ೨೦೦೨) *ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಡೈರೆಕ್ಟರ್ ಜನರಲ್ (ಪ್ರಾಣಿ ವಿಜ್ಞಾನ), ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ರಿಸರ್ಚ್, ನವದೆಹಲಿ (೧೯೯೫ - ೧೯೯೯) *ಜಂಟಿ ನಿರ್ದೇಶಕ (ಸಂಶೋಧನೆ), ಎನ್‌‍ಡಿಆರ್‌ಐ, ಕರ್ನಾಲ್ (೧೯೯೪ - ೧೯೯೫) *ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಡೈರೆಕ್ಟರ್, ಎಂಬ್ರಿಯೋ ಟ್ರಾನ್ಸ್ಫರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ, ಸೈನ್ಸ್ & ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಮಿಷನ್ ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ (೧೯೮೭ - ೧೯೯೪) *ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಮತ್ತು ಹೆಡ್, ಅನಿಮಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿ ಮತ್ತು ಹೆಡ್, ಡೈರಿ ಕ್ಯಾಟಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿ ವಿಭಾಗ, ಎನ್‌‌ಡಿಆರ್‌ಐ, ಕರ್ನಾಲ್ (೧೯೭೯ - ೧೯೯೦) *ಅಸೋಸಿಯೇಟ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್, ಅನಿಮಲ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿ, ಹರಿಯಾಣ ಕೃಷಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ, ಹಿಸಾರ್ (೧೯೭೨-೭೯) *ಸಹಾಯಕ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ, ಅನಿಮಲ್ ಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿ, ಎಚ್‌‌‍ಎಯು, ಹಿಸಾರ್ (೧೯೬೬-೭೨) *ಪ್ರದರ್ಶಕ, ಡೈರಿ ಹಸ್ಬೆಂಡ್ರಿ, ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡೈರಿ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ (೧೯೬೫ - ೧೯೬೬) *ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಹಾಯಕ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕ ಮತ್ತು ಪಶುಸಂಗೋಪನೆ ವಿಸ್ತರಣಾ ಅಧಿಕಾರಿ, ಜಮ್ಮು&ಕಾಶ್ಮೀರ್ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ (೧೯೫೯ - ೧೯೬೩) == ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು == *ಹರಿಯಾಣ ವಿಜ್ಞಾನ ರತ್ನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೨೦): ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಹರಿಯಾಣ ಸರ್ಕಾರದಿಂದ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/chandigarh/prof-madan-selected-for-haryana-vigyan-ratna-award-2020/articleshow/86255885.cms|title=Prof Madan selected for Haryana Vigyan Ratna Award-2020|website=[[The Times of India]]}}</ref> *ಡಾಕ್ಟರ್ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸ್ (೨೦೦೧): ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶದ ಕಾನ್ಪುರದ ಚಂದ್ರ ಶೇಖರ್ ಆಜಾದ್ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ 'ಹಾನೋರಿಸ್ ಕಾಸಾ'. *ಗೌರವ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ (೨೦೧೨): ಒಂಟಾರಿಯೊ ವೆಟರ್ನರಿ ಕಾಲೇಜಿನ ಬೇಸಿಗೆ ಘಟಿಕೋತ್ಸವದಲ್ಲಿ ಕೆನಡಾದ ಒಂಟಾರಿಯೊದ ಗ್ವೆಲ್ಫ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://www.uoguelph.ca/news/2012/06/ten_to_receive.html|title=Ten to Receive Honorary Degrees at Summer Convocation &#124; University of Guelph}}</ref> ಅವರು ಒಂಟಾರಿಯೊ ವೆಟರ್ನರಿ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಸೆಮಿನಾರ್ ನೀಡಿದರು, <ref name=":1">{{Cite web|url=http://bulletin.ovc.uoguelph.ca/post/24894739433/seminar-explores-animal-reproductive-technology-in|title=Seminar explores animal reproductive technology in developing world}}</ref> ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷರ ಸಂವಾದದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite web|url=http://bulletin.ovc.uoguelph.ca/post/23558685795/presidents-dialogue-examines-challenge-of-feeding|title=President's Dialogue examines challenge of feeding the planet}}</ref> *ಜೀವಮಾನ ಸಾಧನೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೧೧): ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಆರೋಗ್ಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸೊಸೈಟಿ ಫಾರ್ ಸ್ಟಡಿ ಆಫ್ ರಿಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಮತ್ತು ಫರ್ಟಿಲಿಟಿ. *ಡಾ. ಬಿಪಿಪಾಲ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೬): ಕೃಷಿಗೆ ಸಮಗ್ರ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಿಂದ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. *ಭಾಸಿನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೨): ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯ ಮೇಲೆ ಮಹತ್ವದ ಪ್ರಭಾವಕ್ಕೆ ಕೊಡುಗೆ ನೀಡುವ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿನ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಾಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅತ್ಯುತ್ತಮ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಾಯಕತ್ವಕ್ಕಾಗಿ "ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಅಲೈಡ್ ಸೈನ್ಸಸ್" ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ನೀಡಲಾದ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ರಫಿ ಅಹಮದ್ ಕಿದ್ವಾಯಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೨): ಪಶು ಉತ್ಪಾದನೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಶೋಧನಾ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ನವದೆಹಲಿಯ ಇಂಡಿಯನ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ನೀಡುವ ಕೃಷಿ ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ಹರಿ ಓಂ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೦): ಅನಿಮಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್ (ಕೆಲಸ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರ) ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿನ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಕೃಷಿ ಸಂಶೋಧನಾ ಮಂಡಳಿಯಿಂದ ನೀಡಲಾಗುವ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ಡಿಸ್ಟಿಂಗ್ವಿಶ್ಡ್ ಪಶುವೈದ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (ಡಿವಿಎ) (೨೦೦೨): ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಗತಿಗಾಗಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ಡಿಸ್ಟಿಂಗ್ವಿಶ್ಡ್ ಪಶುವೈದ್ಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (ಡಿಐಎ) ೨೦೦೨ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ವೃತ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ. *ಅಗೌರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೫): ಅನಿಮಲ್ ರಿಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್ ಬಯೋ-ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯ ಪ್ರಗತಿಗೆ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಜಪಾನೀಸ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಅನಿಮಲ್ ರಿಪ್ರೊಡಕ್ಷನ್‌ನಿಂದ ಗೌರವಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. *ಅಲುಮ್ನಿ ಎಕ್ಸಲೆನ್ಸ್ ಅವಾರ್ಡ್ (೨೦೦೪): ಅನಿಮಲ್ ಬಯೋಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಮತ್ತು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಡೈರಿ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್, ಕರ್ನಾಲ್ಗೆ ಹೆಸರು ಮತ್ತು ಖ್ಯಾತಿಯನ್ನು ತಂದಿತು. *ಎಸ್‌‌ಎಪಿಐ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೨೦೦೨): ಅನಿಮಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿಯಲ್ಲಿನ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಅನಿಮಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿಸ್ಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ಮಲಿಕಾ ತ್ರಿವೇದಿ ಐಎಎವಿಆರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೭): ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಶೋಧನೆಗೆ ನೀಡಿದ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಪಶುವೈದ್ಯಕೀಯ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಪ್ರಗತಿಗಾಗಿ ಭಾರತೀಯ ಸಂಘದಿಂದ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. *ಡಿ.ಸುಂದರೇಶನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೮೯): ೧೯೮೭-೮೮ ರ ದ್ವೈವಾರ್ಷಿಕ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಡೈರಿ ಉತ್ಪಾದನಾ ಸಂಶೋಧನೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಗುರುತಿಸಿ ಪುರಸ್ಕರಿಸಲಾಗಿದೆ *ನಿರ್ಮಲನ್ ಸ್ಮಾರಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೫): ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಅನಿಮಲ್ ಫಿಸಿಯಾಲಜಿಸ್ಟ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಿಂದ ಶರೀರಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ವಿಶಿಷ್ಟ ಕೊಡುಗೆಗಾಗಿ ನೀಡಲಾಯಿತು. *ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಪಯೋನೀರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೮೫): ಮೊದಲ ವಿಶ್ವ ಬಫಲೋ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್, ಕೈರೋ, ಈಜಿಪ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಮಾನವೀಯತೆಯ ಕಲ್ಯಾಣಕ್ಕಾಗಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ'' ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. *ನಲಿಸ್ ಲಾಗರ್ಲೋಫ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೮೫ ಮತ್ತು ೧೯೯೭): ಭಾರತೀಯ ಸೊಸೈಟಿಯಿಂದ ಪ್ರಾಣಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕಾಗಿ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಕಟಣೆಗಾಗಿ ಎರಡು ಬಾರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. *ರೋಟರಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೮೮): ರೋಟರಿ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಷನಲ್‌ನಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿನ ಕೊಡುಗೆಗಳಿಗಾಗಿ ರೋಟರಿ ಇಂಟರ್‌ನ್ಯಾಶನಲ್ ಮೆರಿಟ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. *ಎಜೆಎಎಸ್‌‌ ಪುರಿನಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ (೧೯೯೯): ಏಷ್ಯನ್ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ (ಎಎಎಪಿ) ಪ್ರಕಟಿಸಿದ ಏಷ್ಯನ್-ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಅನಿಮಲ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಸಂಶೋಧನಾ ಪ್ರಕಟಣೆಗಾಗಿ (ನಾಲ್ಕು ವರ್ಷಗಳಿಗೊಮ್ಮೆ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ). *ರೋಟರಿ ಸರ್ವೀಸ್ ಎಕ್ಸಲೆನ್ಸ್ ಅವಾರ್ಡ್ (೨೦೦೧): ಶಿಕ್ಷಣ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸಮುದಾಯದ ಕೋರ್ಸ್‌ಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಕೊಡುಗೆ ಮತ್ತು ಅನುಕರಣೀಯ ಸೇವೆಗಾಗಿ ರೋಟರಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. *ಸನ್ಮಾನ್ಯ ಕರ್ನಲ್ ಕಮಾಂಡೆಂಟ್, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಕೆಡೆಟ್ ಕೋರ್ (ಎನ್‌‌ಸಿಸಿ), ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ, ರಕ್ಷಣಾ ಸಚಿವಾಲಯದಿಂದ ನೇಮಕಗೊಂಡಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} 61vad08msudh62jtfp9oimoo230n6hr 0 144294 1113556 1111880 2022-08-13T03:19:48Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (SBI). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> 1960 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, 1959 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (RBI, 2005b) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (RBI) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (SBI) ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- II ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[File:Pradhan_Mantri_Jan_-_Dhan_Yojana_(Accounts_Opened_As_on_12.01.2015).png|thumb]] [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, 2002 ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, 1921–1955)'' (ಸಂಪುಟ III) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> 81r4rw6ef442zqy1ryil3rbijgjgvte 1113557 1113556 2022-08-13T03:21:13Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ */ wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (SBI). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> 1960 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, 1959 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (RBI, 2005b) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (RBI) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (SBI) ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- ೨ ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[File:Pradhan_Mantri_Jan_-_Dhan_Yojana_(Accounts_Opened_As_on_12.01.2015).png|thumb]] [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, 2002 ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, 1921–1955)'' (ಸಂಪುಟ III) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> d1gwz4wf4jculzdphkhs3huwvsbzbvf 1113558 1113557 2022-08-13T03:22:15Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ */ wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (SBI). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> 1960 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, 1959 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (ಆರ್.ಬಿ.ಐ, ೨೦೦೫ಬಿ) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್.ಬಿ.ಐ) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (SBI) ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- ೨ ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[File:Pradhan_Mantri_Jan_-_Dhan_Yojana_(Accounts_Opened_As_on_12.01.2015).png|thumb]] [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, 2002 ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, 1921–1955)'' (ಸಂಪುಟ III) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> pijjrlwgpabks817nmb26kjs4vcla9x 1113559 1113558 2022-08-13T03:22:57Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ */ wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (SBI). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> 1960 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, 1959 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (ಆರ್.ಬಿ.ಐ, ೨೦೦೫ಬಿ) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್.ಬಿ.ಐ) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- ೨ ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[File:Pradhan_Mantri_Jan_-_Dhan_Yojana_(Accounts_Opened_As_on_12.01.2015).png|thumb]] [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, 2002 ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, 1921–1955)'' (ಸಂಪುಟ III) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> 6ndtoii5hjt7azwe4hdci6rmw006m44 1113560 1113559 2022-08-13T03:23:24Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H./ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (SBI). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> 1960 ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, 1959 ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (ಆರ್.ಬಿ.ಐ, ೨೦೦೫ಬಿ) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್.ಬಿ.ಐ) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- ೨ ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[File:Pradhan_Mantri_Jan_-_Dhan_Yojana_(Accounts_Opened_As_on_12.01.2015).png|thumb]] [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, 2002 ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, 1921–1955)'' (ಸಂಪುಟ III) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> 6ndtoii5hjt7azwe4hdci6rmw006m44 1113562 1113560 2022-08-13T03:25:27Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಎಸ್.ಬಿ.ಐ). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, ೧೯೫೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (ಆರ್.ಬಿ.ಐ, ೨೦೦೫ಬಿ) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್.ಬಿ.ಐ) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- ೨ ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[File:Pradhan_Mantri_Jan_-_Dhan_Yojana_(Accounts_Opened_As_on_12.01.2015).png|thumb]] [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, 2002 ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, 1921–1955)'' (ಸಂಪುಟ III) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> mto8yvennsz8a9aoengz0stq4r9wqcq 1113563 1113562 2022-08-13T03:26:20Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಎಸ್.ಬಿ.ಐ). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, ೧೯೫೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (ಆರ್.ಬಿ.ಐ, ೨೦೦೫ಬಿ) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್.ಬಿ.ಐ) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- ೨ ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[File:Pradhan_Mantri_Jan_-_Dhan_Yojana_(Accounts_Opened_As_on_12.01.2015).png|thumb]] [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, 2002 ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, 1921–1955)'' (ಸಂಪುಟ III) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> [[ವರ್ಗ:ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] ij0p0r6gm6r5rxxtndc0ykpyi7gv59q 1113564 1113563 2022-08-13T03:26:40Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು */ wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಎಸ್.ಬಿ.ಐ). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, ೧೯೫೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (ಆರ್.ಬಿ.ಐ, ೨೦೦೫ಬಿ) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್.ಬಿ.ಐ) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- ೨ ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[File:Pradhan_Mantri_Jan_-_Dhan_Yojana_(Accounts_Opened_As_on_12.01.2015).png|thumb]] [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, 2002 ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, 1921–1955)'' (ಸಂಪುಟ III) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] [[ವರ್ಗ:ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] dfw57frqjkfievnhzyznu4gqo6ycpch 1113565 1113564 2022-08-13T03:27:02Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ */ wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಎಸ್.ಬಿ.ಐ). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, ೧೯೫೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (ಆರ್.ಬಿ.ಐ, ೨೦೦೫ಬಿ) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್.ಬಿ.ಐ) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- ೨ ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[File:Pradhan_Mantri_Jan_-_Dhan_Yojana_(Accounts_Opened_As_on_12.01.2015).png|thumb]] [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, ೨೦೦೨ ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, ೧೯೨೧–೧೯೫೫)'' (ಸಂಪುಟ ೩) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] [[ವರ್ಗ:ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] 99ew24ltmy0rmexisqf1zewsxzm97jk 1113567 1113565 2022-08-13T03:29:07Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ */ wikitext text/x-wiki '''ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಆಧುನಿಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್''' ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು. ಮೊದಲ [[ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕುಗಳಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ೧೭೭೦ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೨೯-೩೨ ರಲ್ಲಿ ಅದು ದಿವಾಳಿಯಾಯಿತು. ಜನರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ೧೭೮೬ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೭೯೧ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. <ref name="Rungta1970">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=ido8AAAAIAAJ&pg=PA221|title=The Rise of Business Corporations in India, 1851–1900|last=Radhe Shyam Rungta|publisher=CUP Archive|year=1970|page=221|id=GGKEY:NC1SA25Y2CB|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="Mishra1991">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=467VlNK6YfUC&pg=PA197|title=Famines and Poverty in India|last=H. K. Mishra|publisher=APH Publishing|year=1991|isbn=978-81-7024-374-8|page=197|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="S2011">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QHtZG8beGy4C&pg=PT933|title=Madras Miscellany|last=Muthiah S|publisher=Westland|year=2011|isbn=978-93-80032-84-9|page=933|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="AdventModern1720">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/currency/museum/m-1720.html|title=The Advent of Modern Banking in India: 1720 to 1850s|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈಗಲೂ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ದೊಡ್ಡ ಮತ್ತು ಹಳೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಎಸ್.ಬಿ.ಐ). ಇದು ಜೂನ್ ೧೮೦೬ ರ ಮಧ್ಯಭಾಗದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಆಗಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೧೮೦೯ ರಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬೆಂಗಾಲ್ ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಸರ್ಕಾರ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಒಂದು. ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೨೧ ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಇದು ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ೧೯೫೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್]] ಇಂಡಿಯಾವಾಯಿತು. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/opinion/editorial/The-Reserve-Bank-of-India%E2%80%99s-big-surprise/article16773630.ece|title=The Reserve Bank of India's big surprise|work=The Hindu|access-date=2017-02-26|language=en}}</ref> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] ಸ್ಥಾಪಿಸುವವರೆಗೂ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ತಮ್ಮ ಉತ್ತರಾಧಿಕಾರಿಗಳಂತೆ ಅರೆ-ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದ್ದವು. <ref name="EvoSBI">{{Cite web|url=https://www.sbi.co.in/portal/web/about-us/evolution-of-sbi|title=Evolution of SBI|publisher=[[State Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧೯೬೦ ರಲ್ಲಿ, ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಅಧೀನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು) ಕಾಯಿದೆ, ೧೯೫೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಎಂಟು ರಾಜ್ಯ-ಸಂಯೋಜಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಆದಾಗ್ಯೂ ಈ ಸಂಬಂಧಿತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನವು ಎಸ್‌ಬಿಐನೊಂದಿಗೆ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ೧೪ ಪ್ರಮುಖ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]].ದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕೂಡ ಒಂದು. ೧೯೮೦ರಲ್ಲಿ ಇನ್ನೂ ೬ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BankExpansion1968">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/chro_1968.aspx|title=Social Controls, the Nationalisation of Banks and the era of bank expansion – 1968 to 1985|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಈ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಬಹುಪಾಲು ಸಾಲದಾತಗಳಾಗಿವೆ. ಅವರ ದೊಡ್ಡ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕವಾದ ನೆಟ್‌ವರ್ಕ್‌ಗಳಿಂದಾಗಿ ಅವರು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Muraleedharan2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=RX_dLGtIE3AC&pg=PA2|title=Modern Banking: Theory And Practice|last=D. Muraleedharan|publisher=PHI Learning Pvt. Ltd.|year=2009|isbn=978-81-203-3655-1|page=2|access-date=12 January 2015}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಮತ್ತು ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ೨ ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸೇರಿವೆ. ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮತ್ತಷ್ಟು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಮತ್ತು ಅದರ ಸಹವರ್ತಿಗಳು, [[ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]], ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂದು ವರ್ಗಿಕರಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="BF:Banks">{{Cite web|url=http://business.gov.in/business_financing/banks.php|title=Business Financing: Banks|publisher=[[Government of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಂದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಲು, ಎಸ್‍ಬಿಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ತನ್ನೊಳಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿದೆ. ಈ ವಿಲೀನದೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‍ಬಿಐ ಫಾರ್ಚೂನ್ ೫೦೦ ಸೂಚ್ಯಂಕದಲ್ಲಿ ೨೩೬ರ ಜಾಗತಿಕ ಶ್ರೇಯಾಂಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಎಂಬ ಪದವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲ್ಪಡುವ ನಿಗದಿತ ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="BankOfficesCertainConcept">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/certainconcepts.aspx|title=Directory of Bank Offices: Certain Concepts|publisher=[[Reserve Bank of India]]|access-date=12 January 2015}}</ref> ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಪೂರೈಕೆ, ಉತ್ಪನ್ನ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪ್ತಿಯು ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರಬುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ಗ್ರಾಮೀಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬಡವರಿಗೆ ತಲುಪುವುದು ಇನ್ನೂ ಸವಾಲಾಗಿ ಉಳಿದಿದೆ. ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ತನ್ನ ಶಾಖೆಯ ಜಾಲವನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸುವ ಮೂಲಕ ಮತ್ತು [[ಕಿರುಬಂಡವಾಳ|ಮೈಕ್ರೋಫೈನಾನ್ಸ್‌ನಂತಹ]] ಸೌಲಭ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ [[ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಗ್ರಾಮೀಣ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಫಾರ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ಅಂಡ್ ರೂರಲ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟ್]] (ಎನ್ಎಬಿಎಆರ್‌ಡಿ) ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಸರ್ಕಾರವು ಉಪಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ. == ಇತಿಹಾಸ == === ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತ === [[ವೇದ|ವೇದಗಳು]] ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ, ಕುಸಿಡಿನ್ ಪದವನ್ನು ''ಬಡ್ಡಿಗಾರ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗಿದೆ. [[ಸೂತ್ರ|ಸೂತ್ರಗಳು]] (೭೦೦-೧೦೦ ಬಿಸಿಇ) ಮತ್ತು [[ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳು|ಜಾತಕಗಳು]] (೬೦೦-೪೦೦ಬಿಸಿಇ) ಸಹ ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಈ ಅವಧಿಯ ಪಠ್ಯಗಳು ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಖಂಡಿಸಿವೆ. ವಸಿಷ್ಠರು [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಮತ್ತು [[ಕ್ಷತ್ರಿಯ]] [[ವರ್ಣಾಶ್ರಮ ಪದ್ಧತಿ|ವರ್ಣಗಳು ಬಡ್ಡಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಿದರು. ೨ನೇ ಶತಮಾನದ ಸಿಇ ಯ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಬಡ್ಡಿ ಹೆಚ್ಚು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹವಾಯಿತು. <ref name="Gottheil2013">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=k3cRDRxC-GQC&pg=PA417|title=Principles of Economics|last=Fred Gottheil|date=1 January 2013|publisher=Cengage Learning|isbn=978-1-133-96206-9|page=417|access-date=11 January 2015}}</ref> [[ಮನುಸ್ಮೃತಿ|ಮನುಸ್ಮೃತಿಯು]] ಬಡ್ಡಿಯನ್ನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಲು ಅಥವಾ ಜೀವನೋಪಾಯವನ್ನು ಮುನ್ನಡೆಸಲು ಸ್ವೀಕಾರಾರ್ಹ ಸಾಧನವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿದೆ. <ref name="Das1980">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=J4njwI7BMVEC&pg=PA229|title=The economic history of ancient India|last=Santosh Kumar Das|publisher=Cosmo Publications|year=1980|isbn=978-81-307-0423-4|pages=229–}}</ref> ಇದು ಒಂದು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ದರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಾಲವನ್ನು ಮತ್ತು ವಿವಿಧ ಜಾತಿಗಳಿಗೆ ವಿಭಿನ್ನ ಸೀಲಿಂಗ್ ದರಗಳನ್ನು ಘೋರ ಪಾಪವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಿತು. <ref name="Gregory1997">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=vx47hMCIkuoC&pg=PA212|title=Savage Money: The Anthropology and Politics of Commodity Exchange|last=Chris A. Gregory|publisher=Taylor & Francis|year=1997|isbn=978-90-5702-091-9|page=212|access-date=11 January 2015}}</ref> ಜಾತಕರು, [[ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರ|ಧರ್ಮಶಾಸ್ತ್ರಗಳು]] ಮತ್ತು [[ಚಾಣಕ್ಯ|ಕೌಟಿಲ್ಯರು]] ''ಋಣಪತ್ರ'', ''ರ್ನಪನ್ನ'' ಅಥವಾ ರ್ನಲೇಖಯ ಎಂಬ ಸಾಲದ ಕರಾರುಗಳ ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Aquique1974">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=upBET7WbBxQC&pg=PA157|title=Economic History of Mithila|last=Md. Aquique|publisher=Abhinav Publications|year=1974|isbn=978-81-7017-004-4|page=157|access-date=12 January 2015}}</ref> <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> ನಂತರ [[ಮೌರ್ಯ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ|ಮೌರ್ಯರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ]] (೩೨೧-೧೮೫ ಬಿಸಿಇ), ''ಅದೇಶ'' ಎಂಬ ಉಪಕರಣವು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು, ಇದು ಆಧುನಿಕ [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ಬಿಲ್‌ನ]] ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕ್ಕೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ನೋಟಿನ ಮೇಲಿನ ಮೊತ್ತವನ್ನು ಮೂರನೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ಪಾವತಿಸಲು ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸುವ ಆದೇಶವಾಗಿತ್ತು. [[ಪರಕ್ರಾಮ್ಯ ಸಂಲೇಖಗಳು|ವಿನಿಮಯದ]] ಈ ಉಪಕರಣಗಳ ಗಣನೀಯ ಬಳಕೆಯನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ{{Fact|date=July 2016}} . ದೊಡ್ಡ ಪಟ್ಟಣಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಸಹ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು [[ಸಾಲದ ಪತ್ರ|ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳನ್ನು]] ನೀಡಿದರು. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಅವಧಿ === ಸಾಲದ ಪತ್ರಗಳ ಬಳಕೆ ಮೊಘಲ್ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಮುಂದುವರೆಯಿತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್'' (ಉರ್ದು/ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ) ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಎರಡು ರೀತಿಯ ಸಾಲ ಪತ್ರಗಳನ್ನು ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಇ-ಇಂದುಲ್ತಲಾಬ್'' ಅನ್ನು ಬೇಡಿಕೆಯ ಮೇರೆಗೆ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ''ದಸ್ತಾವೇಜ್-ಎ-ಮಿಯಾಡಿಯನ್ನು'' ನಿಗದಿತ ಸಮಯದ ನಂತರ ಪಾವತಿಸಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ರಾಜಮನೆತನದ ಖಜಾನೆಗಳಿಂದ ಪಾವತಿ ಆರ್ಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ''ಬ್ಯಾರಟ್ಟೆಸ್'' ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ, ಇದನ್ನು ಸಹ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಿನಿಮಯದ ಬಿಲ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿರುವ ದಾಖಲೆಗಳೂ ಇವೆ. ''ಹುಂಡಿಗಳ'' ವಿಕಸನ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಉಪಕರಣದ ಒಂದು ವಿಧ ಇದು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="EvolutionPayment">{{Cite web|url=http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|title=Evolution of Payment Systems in India|date=12 December 1998|publisher=[[Reserve Bank of India]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20110501072135/http://www.rbi.org.in/scripts/PublicationsView.aspx?id=155|archive-date=1 May 2011}}</ref> === ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಯುಗ === ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಆಳ್ವಿಕೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ೧೮೨೯ ರಲ್ಲಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಲ್ಕತ್ತಾವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Citation|title=Partner in Empire: Dwarkanath Tagore and the Age of Enterprise in Eastern India|first=Blair B.|last=Kling|publisher=University of California Press|chapter=The Fall of the Union Bank|year=1976|page=198|isbn=9780520029279|chapter-url=https://books.google.com/books?id=KVBKeqaYeVwC&pg=PA198}}</ref> ಮೊದಲು ಖಾಸಗಿ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್ ನಂತರ ಪಾಲುದಾರಿಕೆ ಇದರ ಮಾಲೀಕರು. ಹಿಂದಿನ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಮಾಲೀಕರು ಅವರು ಪರಸ್ಪರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯಿಂದ ಈ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ವೀಲಿನಗೊಳಿಸಿ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಇದು ಸಿಂಗಾಪುರದಲ್ಲಿ ಏಜೆನ್ಸಿಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು ಮತ್ತು ಹಿಂದಿನ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ತೆರೆದಿದ್ದ ಮಿರ್ಜಾಪೋರ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದನ್ನು ಮುಚ್ಚಿತು. ೧೮೪೦ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಕೌಂಟೆಂಟ್‌ನಿಂದ ವಂಚನೆಯ ವಿಷಯವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿತು. ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ೧೮೪೫ ರಲ್ಲಿ ಸಂಘಟಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ಇದು ೧೮೪೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು, ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ ದಿವಾಳಿಯಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿದಾರರಿಂದ ಹೊಸ ಹಣವನ್ನು ಅದರ ಲಾಭಾಂಶವನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಬಳಸಿದರು. <ref>Cooke, Charles Northcote (1863) ''The rise, progress, and present condition of banking in India''. (Printed by P.M. Cranenburgh, Bengal Print. Co.), pp.177–200.</ref> [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ೧೮೬೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ಇಂದಿಗೂ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಾಯಿಂಟ್ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಆಗಿದೆ, ಆದರೆ ಆ ಗೌರವವು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಅಪ್ಪರ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದೆ. ಇದು ೧೮೬೩ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪನೆಯಾಯಿತು ಮತ್ತು ೧೯೧೩ ರವರೆಗೆ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿತು ಇದು ವಿಫಲವಾದಾಗ ಅದರ ಕೆಲವು ಆಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಿಮ್ಲಾದ ಅಲೈಯನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು. ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ೧೮೬೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದವು. ಗ್ರಿಂಡ್ಲೇಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧೮೬೪ ರಂದು <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L6IcAQAAMAAJ&q=grindlays+bank+first+branch+in+calcutta+opened+in+year|title=Shankar's Weekly|date=1974|pages=2, 3|language=en|access-date=24 August 2017}}</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ತನ್ನ ಮೊದಲ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ಕಾಂಪ್ಟೋಯರ್ ಡಿ'ಎಸ್ಕಾಂಪ್ಟ್ ಡಿ ಪ್ಯಾರಿಸ್ ೧೮೬೦ ರಲ್ಲಿ ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು ಮತ್ತು ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತೊಂದು ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯಿತು. ತದನಂತರ ಫ್ರೆಂಚ್ ಸ್ವಾಧೀನದಲ್ಲಿದ್ದ [[ಚೆನ್ನೈ|ಮದ್ರಾಸ್]] ಮತ್ತು [[ಪಾಂಡಿಚೆರಿ ನಗರ|ಪಾಂಡಿಚೇರಿಯಲ್ಲಿ]] ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ಎಚ್‌ಎಸ್‌ಬಿ ೧೮೬೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಸ್ಥಾಪಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಡಿಯುತ್ತಿದ್ದ ಅತ್ಯಂತ ಸಕ್ರಿಯ ವ್ಯಾಪಾರ , ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ವ್ಯಾಪಾರದ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೇಂದ್ರವಾಯಿತು. ೧೮೮೧ ರಲ್ಲಿ ಫೈಜಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ ಔದ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೊದಲ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು ೧೯೫೮ ರಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು. ನಂತರ [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ೧೮೯೪ರಂದು [[ಲಾಹೋರ್|ಲಾಹೋರ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಇಂದಿನವರೆಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಈಗ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾಗಿದೆ. ೨೦ ನೇ ಶತಮಾನದ ತಿರುವಿನಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು ಸ್ಥಿರತೆಯ ಸಾಪೇಕ್ಷ ಅವಧಿಯ ಮೂಲಕ ಹಾದುಹೋಗುತ್ತಿತ್ತು. [[ಭಾರತದ ಪ್ರಥಮ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಸಂಗ್ರಾಮ|ಭಾರತೀಯ ಬಂಡಾಯದ]] ನಂತರ ಸುಮಾರು ಐದು ದಶಕಗಳು ಕಳೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾಜಿಕ, ಕೈಗಾರಿಕಾ ಮತ್ತು ಇತರ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳು ಸುಧಾರಿಸಿವೆ. ಭಾರತೀಯರು ಸಣ್ಣ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದರು ಅವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನವು ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಜನಾಂಗೀಯ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಮುದಾಯಗಳಿಗೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದವು. ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಬಲ್ಯ ಹೊಂದಿದ್ದವು ಆದರೆ ಕೆಲವು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಭಾರತೀಯ [[ನಿಗಮ (ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್)(ವ್ಯಾಪಾರದ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ಸೇರಿದ ವ್ಯವಹಾರ ಸಂಘಟನೆ)|ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೂ ಇದ್ದವು. ಈ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತವೆ. ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಯುರೋಪಿಯನ್ನರ ಒಡೆತನದ ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿದೇಶಿ ವ್ಯಾಪಾರಕ್ಕೆ ಹಣಕಾಸು ಒದಗಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿವೆ. ಭಾರತೀಯ ಜಂಟಿ ಸ್ಟಾಕ್ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬಂಡವಾಳೀಕರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ ಮತ್ತು ವಿನಿಮಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಲು ಅನುಭವ ಮತ್ತು ಪ್ರಬುದ್ಧತೆಯ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದವು. ಇದನ್ನು ಲಾರ್ಡ್ ಕರ್ಜನ್ ಅವರನ್ನು ಗಮನಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು, ''ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ನಾವು ಸಮಯದ ಹಿಂದೆ ಇದ್ದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ನಾವು ಕೆಲವು ಹಳೆಯ ಶೈಲಿಯ ನೌಕಾಯಾನ ಹಡಗಿನಂತಿದ್ದೇವೆ, ಘನ ಮರದ ಬೃಹತ್ ಹೆಡ್‌ಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಮತ್ತು ತೊಡಕಿನ ವಿಭಾಗಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ''.{{Fact|date=June 2016}} ೧೯೦೬ ಮತ್ತು ೧೯೧೧ ರ ನಡುವಿನ ಅವಧಿಯು [[ಸ್ವದೇಶಿ ಚಳುವಳಿ|ಸ್ವದೇಶಿ]] ಚಳುವಳಿಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿತವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸ್ಥಾಪನೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನವು ಸ್ಥಳೀಯ ಉದ್ಯಮಿಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಕೀಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಮುದಾಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಹುಡುಕಲು ಪ್ರೇರೇಪಿಸಿತು. ಕ್ಯಾಥೋಲಿಕ್ ಸಿರಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, [[ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ದಿ ಸೌತ್ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]], [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಂತಹ ಹಲವಾರು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗಳು ಇಂದಿಗೂ ಉಳಿದುಕೊಂಡಿವೆ. ಸ್ವದೇಶಿ ಆಂದೋಲನದ ಉತ್ಸಾಹವು [[ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ]] ಮತ್ತು [[ಉಡುಪಿ|ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ]] ಅನೇಕ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಇವುಗಳನ್ನು ಮೊದಲು ಏಕೀಕರಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ (ದಕ್ಷಿಣ ಕೆನರಾ) ಜಿಲ್ಲೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಈ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ನಾಲ್ಕು ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಪ್ರಾರಂಭವಾದವು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಪ್ರಮುಖ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕೂಡ ಆಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಅವಿಭಜಿತ ದಕ್ಷಿಣ ಕನ್ನಡ ಜಿಲ್ಲೆಯನ್ನು ''ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತೊಟ್ಟಿಲು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ.{{Fact|date=June 2016}} ಉದ್ಘಾಟನಾ ಕಛೇರಿಯನ್ನು ಬ್ರಿಟಿಷರ್ ಸರ್ ಓಸ್ಬೋರ್ನ್ ಸ್ಮಿತ್ (೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫) ಮತ್ತು ಸಿ.ಡಿ ದೇಶಮುಖ್ (೧೧ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೪೩) ಮೊದಲ ಭಾರತೀಯ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿದ್ದರು. ೧೨ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿಯಾಗಿದ್ದ ಶಕ್ತಿಕಾಂತ ದಾಸ್ ಅವರು ಹೊಸ ಆರ್‌ಬಿಐ ಗವರ್ನರ್ ಆಗಿ ತಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಾರೆ, ಉರ್ಜಿತ್ ಆರ್ ಪಟೇಲ್ ಅವರಿಂದ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. [[ಮೊದಲನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ಸಮಯದಿಂದ]] (೧೯೧೪-೧೯೧೮) [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ (೧೯೩೯-೧೯೪೫) ಮತ್ತು ಎರಡು ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದವರೆಗೆ]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಸವಾಲಾಗಿತ್ತು. ಮೊದಲನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ವರ್ಷಗಳು ಪ್ರಕ್ಷುಬ್ಧವಾಗಿದ್ದವು ಮತ್ತು ಯುದ್ಧ-ಸಂಬಂಧಿತ ಆರ್ಥಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಿಂದಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯು]] ಪರೋಕ್ಷವಾಗಿ ಉತ್ತೇಜನವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಸರಳವಾಗಿ ಕುಸಿಯುವುದರೊಂದಿಗೆ ಅದರ ಟೋಲ್ ಅನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಕೋಷ್ಟಕದಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದಂತೆ ೧೯೧೩ ಮತ್ತು ೧೯೧೮ ರ ನಡುವೆ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಠ ೯೪ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಿಫಲವಾಗಿವೆ: {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷಗಳು ! ವಿಫಲವಾದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಅಧಿಕೃತ ಬಂಡವಾಳ<br />( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) ! ಪಾವತಿಸಿದ ಬಂಡವಾಳ<br /> ( {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ಲಕ್ಷ) |- | align="right" | 1913 | align="right" | 12 | align="right" | 274 | align="right" | 35 |- | align="right" | 1914 | align="right" | 42 | align="right" | 710 | align="right" | 109 |- | align="right" | 1915 | align="right" | 11 | align="right" | 56 | align="right" | 5 |- | align="right" | 1916 | align="right" | 13 | align="right" | 231 | align="right" | 4 |- | align="right" | 1917 | align="right" | 9 | align="right" | 76 | align="right" | 25 |- | align="right" | 1918 | align="right" | 7 | align="right" | 209 | align="right" | 1 |} == ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯೋತ್ತರ == ೧೯೩೮–೪೬ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಯ ಕಛೇರಿಗಳು ೩,೪೬೯ <ref name="EPWpostwar1949">{{Cite journal|journal=Economic Weekly|url=http://www.epw.in/system/files/pdf/1949_1/1/postwar_developments_in_banking_in_india.pdf|quote=the total number of bank branches registered a three-fold increase|title=Post-War Developments in Banking in India|date=1 January 1949|pages=17–18|issn=0012-9976|publisher=Sameeksha Trust}}</ref> ಕ್ಕೆ ಮೂರು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು ಮತ್ತು ಠೇವಣಿಗಳು {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೯೬೨ ಕೋಟಿಗೆ ನಾಲ್ಕು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಯಿತು. ಅದೆನೇ ಇದ್ದರೂ ೧೯೪೭ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆಯು]] [[ಪಂಜಾಬ್]] ಮತ್ತು [[ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ|ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ]] ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಮೇಲೆ ಪ್ರತಿಕೂಲ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿತು. ಸುಮಾರು ತಿಂಗಳವರೆಗೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಗಿತಗೊಳಿಸಿತು. ಭಾರತದ [[ಭಾರತದ ವಿಭಜನೆ|ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವು]] ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗಾಗಿ ಲೈಸೆಜ್-ಫೇರ್ ಆಡಳಿತದ ಅಂತ್ಯವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿತು. [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು]] ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸಲು ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡ ಕೈಗಾರಿಕಾ ನೀತಿ ನಿರ್ಣಯವು [[ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಮಿಶ್ರ ಆರ್ಥಿಕತೆಯನ್ನು]] ರೂಪಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಸೇರಿದಂತೆ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿವಿಧ ವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಳಗೊಳ್ಳುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುವ ಪ್ರಮುಖ ಹಂತಗಳು: * ಭಾರತೀಯ [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್, ಭಾರತದ]] ಕೇಂದ್ರ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಪ್ರಾಧಿಕಾರವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು, ಆದರೆ ೧ ಜನವರಿ ೧೯೪೯ ರಂದು ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಮಾಲೀಕತ್ವಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾವಣೆ) ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೮ (ಆರ್.ಬಿ.ಐ, ೨೦೦೫ಬಿ) ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="RBIabout">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutusDisplay.aspx|title=Reserve Bank of India – About Us|website=Reserve Bank of India|access-date=2019-09-06}}</ref> * ೧೯೪೯ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯನ್ನು ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು ಪರಿಶೀಲಿಸಲು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್.ಬಿ.ಐ) ಗೆ ಅಧಿಕಾರ ನೀಡಿತು. * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯ್ದೆಯು ಆರ್‌ಬಿಐನಿಂದ ಪರವಾನಿಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅಥವಾ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಶಾಖೆಯನ್ನು ತೆರೆಯುವಂತಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಎರಡು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಮಾನ್ಯ ನಿರ್ದೇಶಕರನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಾರದು ಎಂದು ಒದಗಿಸಿದೆ. === ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ]] ನಿಬಂಧನೆಗಳು, ನಿಯಂತ್ರಣ ಮತ್ತು ನಿಬಂಧನೆಗಳ ಹೊರತಾಗಿಯೂ, [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಖಾಸಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮಾಲೀಕತ್ವದಲ್ಲಿ ನಿರ್ವಹಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ೧೯೬೦ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ]] ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗೆ ಅನುಕೂಲವಾಗುವಂತೆ ಪ್ರಮುಖ ಸಾಧನವಾಯಿತು. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಇದು ದೊಡ್ಡ ಉದ್ಯೋಗದಾತರಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಚರ್ಚೆ ನಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/plan-for-social-control-of-banks/article21665627.ece|title=Plan for social control of banks|date=2017-12-15|work=The Hindu|access-date=2020-02-16|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದ]] [[ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ|ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರು]] ಅಖಿಲ ಭಾರತ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಭೆಯ ವಾರ್ಷಿಕ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ''ಬ್ಯಾಂಕ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದ ಕುರಿತಾದ ದಾರಿತಪ್ಪಿದ ಆಲೋಚನೆಗಳು'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ [[ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರ|ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ]] ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದರು. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-july-10-1969-pm-wants-selective-bank-take-over/article28333537.ece|title=From the Archives (July 10, 1969): P.M. wants selective bank take-over|date=2019-07-10|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಅದರ ನಂತರ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಅಂಡರ್‌ಟೇಕಿಂಗ್‌ಗಳ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ, ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ಹೊರಡಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯ ಜುಲೈ ೧೯೬೯ ರ ಮಧ್ಯರಾತ್ರಿಯಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬರುವಂತೆ ೧೪ ದೊಡ್ಡ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು [[ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ|ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಿತು]] . ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ದೇಶದ ೮೫ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಠೇವಣಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. <ref name="Austin">{{Cite book|url=https://archive.org/details/workingdemocrati00aust|title=Working a Democratic Constitution – A History of the Indian Experience|last=Austin|first=Granville|publisher=Oxford University Press|year=1999|isbn=0-19-565610-5|location=New Delhi|pages=[https://archive.org/details/workingdemocrati00aust/page/n118 215]|url-access=limited}}</ref> ಸುಗ್ರೀವಾಜ್ಞೆ ಹೊರಡಿಸಿದ ಎರಡು ವಾರಗಳಲ್ಲಿ, [[ಭಾರತದ ಸಂಸತ್ತು|ಸಂಸತ್ತು]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕಂಪನಿಗಳ (ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ವರ್ಗಾವಣೆ) ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/archives/from-the-archives-august-5-1969-bill-on-bank-nationalisation/article28815198.ece|title=From the Archives (August 5, 1969): Bill on Bank nationalisation|date=2019-08-05|work=The Hindu|access-date=2019-08-09|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಮತ್ತು ಇದು ೯ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಅಧ್ಯಕ್ಷರ]] ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೬೯ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * [[ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ]] * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ * ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ * [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] * [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಈಗ ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್) * UCO ಬ್ಯಾಂಕ್ * [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣ === ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ಆರು ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಲಾಯಿತು. ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಕ್ಕೆ ಹೇಳಲಾದ ಕಾರಣವೆಂದರೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಸಾಲ ವಿತರಣೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ನೀಡುವುದಾಗಿದೆ. ಎರಡನೇ ಸುತ್ತಿನ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣದೊಂದಿಗೆ ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಭಾರತದ ಸುಮಾರು 91% ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಹಾರವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಿತು. ಕೆಳಗಿನ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ೧೯೮೦ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕರಣಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು: * ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಸಿಂಧ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ * ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾ) * ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) * ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಈಗ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ) * ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಂತರ ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ಕಾರವು ನ್ಯೂ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಿತು. <ref name="AryaTandon2003">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=FMSR_5W7skcC&pg=PA369|title=Economic Reforms in India: From First to Second Generation and Beyond|last=Parmatam Parkash Arya|last2=B. B. Tandon|date=2003|publisher=Deep & Deep Publications|isbn=978-81-7629-435-5|pages=369–}}</ref> ಅದು ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಡುವಿನ ಏಕೈಕ ವಿಲೀನವಾಗಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಖ್ಯೆಯನ್ನು ೨೦ ರಿಂದ ೧೯ ಕ್ಕೆ ಇಳಿಸಿತು. ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದವರೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸುಮಾರು 4% ರಷ್ಟು ವೇಗದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದವು, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಸರಾಸರಿ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ದರಕ್ಕೆ ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ.{{Fact|date=March 2019}} === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಉದಾರೀಕರಣ === ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಅಂದಿನ ಸರ್ಕಾರವು ಉದಾರೀಕರಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು, <ref>{{Cite web|url=https://trends.ufm.edu/en/article/indias-liberalization-1991/|title=The Success of India's Liberalization in 1991|website=UFM Market Trends|language=en-US|access-date=2021-09-09}}</ref> ಸಣ್ಣ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://indianmoney.com/articles/list-of-private-banks-in-india|title=List of Private Banks in India {{!}} IndianMoney|last=IndianMoney|last2=IndianMoney|website=indianmoney.com|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಇವುಗಳನ್ನು ''ಹೊಸ ತಲೆಮಾರಿನ ಟೆಕ್-ಬುದ್ಧಿವಂತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಗ್ಲೋಬಲ್ ಟ್ರಸ್ಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ (ಅಂತಹ ಹೊಸ ಪೀಳಿಗೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಮೊದಲನೆಯದನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು), ಇದು ನಂತರ ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್, [[ಇಂಡಸ್ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಸ್‌ಇಂಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಯುಟಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು ( [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್]] ಎಂದು ಮರುನಾಮಕರಣ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಬ್ಯಾಂಕ್]] ), [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]]. <ref>{{Cite web|url=https://steemit.com/mgsc/@mkdigest/prowess-of-new-generation-tech-savvy-private-banks-in-india|title=Prowess of New Generation tech-savvy Private Banks in India|last=Ago|first=Mkdigestin #mgsc • 2 Years|date=2019-04-17|website=Steemit|language=en|access-date=2021-09-09}}</ref> ಈ ಕ್ರಮವು - [[ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕ ವ್ಯವಸ್ಥೆ|ಭಾರತದ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಕ್ಷಿಪ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ - ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಪುನಶ್ಚೇತನಗೊಳಿಸಿತು. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮೂರು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಾದ ಸರ್ಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು, ಖಾಸಗಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬಲವಾದ ಕೊಡುಗೆಯೊಂದಿಗೆ ತ್ವರಿತ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ಗೆ ಮುಂದಿನ ಹಂತವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ನೇರ ಹೂಡಿಕೆಗಾಗಿ ನಿಯಮಗಳ ಸಡಿಲಿಕೆಯನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆದಾರರಿಗೆ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು, ಅದು ಪ್ರಸ್ತುತ 10% ನಷ್ಟು ಮಿತಿಯನ್ನು ಮೀರಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/business/banking-and-finance/voting-rights-for-foreign-shareholders-centre-plans-raising-ceiling-to-up-to-20-per-cent-amid-cash-crunch-2867930/|title=Voting rights for foreign shareholders: Centre plans raising ceiling to up to 20 per cent amid cash crunch|date=2016-06-22|website=The Indian Express|language=en|access-date=2020-06-11}}</ref> ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ ಬಂಧನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ವಿದೇಶಿ ಹೂಡಿಕೆಯ ಶೇಕಡಾವಾರು ಮಿತಿಯನ್ನು 49% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|date=2019-11-04|work=The Economic Times|access-date=2020-06-11}}</ref> ಕೆಲವು ನಿರ್ಬಂಧಗಳೊಂದಿಗೆ ಇದು 74% ಕ್ಕೆ ಏರಿಕೆಯಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/markets/stocks/news/bandhan-bank-hikes-foreign-investment-limit-to-49/articleshow/71906414.cms?from=mdr|title=Bandhan Bank hikes foreign investment limit to 49%|work=The Economic Times|access-date=2021-09-09}}</ref> ಹೊಸ ನೀತಿಯು ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಲ್ಲಾಡಿಸಿತು. ಬ್ಯಾಂಕರ್‌ಗಳು ಈ ಸಮಯದವರೆಗೆ ೪-೬-೪ ವಿಧಾನವನ್ನು (೪% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ; ೬% ನಲ್ಲಿ ಸಾಲ ನೀಡಿ; ೪ ಕ್ಕೆ ಮನೆಗೆ ಹೋಗು) ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಣೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು. ಹೊಸ ಅಲೆಯು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವ ಆಧುನಿಕ ದೃಷ್ಟಿಕೋನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ-ಬುದ್ಧಿವಂತ ವಿಧಾನಗಳಿಗೆ ನಾಂದಿ ಹಾಡಿತು. ಇವೆಲ್ಲವೂ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರದ ಉತ್ಕರ್ಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಜನರು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಂದ ಹೆಚ್ಚು ಬೇಡಿಕೆಯಿಟ್ಟರು ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚಿನದನ್ನು ಪಡೆದರು. === ೨೦೦೦ ಮತ್ತು ೨೦೧೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಸಂಯೋಜನೆಗಳು === ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ==== ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ತನ್ನ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಸೌರಾಷ್ಟ್ರದೊಂದಿಗೆ ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂದೋರ್ ೨೦೦೯ರಲ್ಲಿ ವಿಲೀನಗೊಂಡಿತು. ವಿಲೀನ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯ ನಂತರ <ref>{{Cite web|url=http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|title=SBI merger: India may soon have a global Top 50 bank|last=Iyer|first=Aparna|date=17 May 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160630191358/http://www.livemint.com/Industry/50cZxIsB9vMOJKae2UGl0M/SBI-units-discussed-consolidation-with-parent-bank-unions.html|archive-date=30 June 2016|access-date=1 July 2016}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|title=Five associate banks to merge with SBI|last=Saha|first=Manojit|date=18 May 2016|work=The Hindu|access-date=1 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20160621001933/http://www.thehindu.com/business/five-associate-banks-to-merge-with-sbi/article8612665.ece|archive-date=21 June 2016}}</ref> ಉಳಿದಿರುವ ೫ ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ, (ಅಂದರೆ. [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಆಂಡ್ ಜೈಪುರ್|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬಿಕಾನೇರ್ ಮತ್ತು ಜೈಪುರ]], ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಹೈದರಾಬಾದ್, [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಮೈಸೂರು]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲಾ|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಪಟಿಯಾಲ]], [[ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರ್ಯಾವಂಕೂರು|ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಟ್ರಾವಂಕೂರ್]] ); ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] )ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಜೊತೆಗಿನ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೧೫ ಜೂನ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ತಾತ್ವಿಕ ಅನುಮೋದನೆಯನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|title=SBI merges with 5 associates: New entity set to enter world's top 50 banks list|date=16 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174049/https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/sbi-merges-with-5-associates-new-entity-set-to-enter-worlds-top-50-banks-list/286525/|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ಮಂಡಳಿಯು ೧೭ ಮೇ ೨೦೧೬ ರಂದು ತನ್ನ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಮಹಿಳಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ತನ್ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದ ಒಂದು ತಿಂಗಳ ನಂತರ ಇದು ಸಂಭವಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|title=Cabinet okays merger of associates with SBI|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830174050/https://www.thehindubusinessline.com/money-and-banking/cabinet-okays-merger-of-associates-with-sbi/article8732405.ece|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> ೧೫ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೭ ರಂದು ಕೇಂದ್ರ ಕ್ಯಾಬಿನೆಟ್ ಐದು ಸಹವರ್ತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಎಸ್‌ಬಿಐ ಜೊತೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|title=Ahead of merger with SBI, associate SBT to raise up to Rs 600 crore|date=18 February 2017|work=The Economic Times|access-date=18 February 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170219021652/http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/ahead-of-merger-with-sbi-associate-sbt-to-raise-up-to-rs-600-crore/articleshow/57222287.cms|archive-date=19 February 2017}}</ref> ವಿವಿಧ ಪಿಂಚಣಿ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಯ ನಿಬಂಧನೆಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟ ಸಾಲಗಳ ಲೆಕ್ಕಪತ್ರ ನೀತಿಗಳ ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಆರಂಭಿಕ ಋಣಾತ್ಮಕ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಕರು ಮುನ್ಸೂಚಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|title=Who benefits from merger of SBI, associates?|date=20 June 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://www.livemint.com/Money/u4u9tx6Pt3MkwEP1g8CnTK/Who-benefits-from-merger-of-SBI-associates.html|archive-date=30 August 2019|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|title=SBI's merger could see the banking behemoth leapfrogging into the global top 50|last=Gupta|first=Deepali|date=11 May 2017|work=The Economic Times|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190830172033/https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/sbis-merger-could-see-the-banking-behemoth-leapfrogging-into-the-global-top-50/articleshow/58617431.cms|archive-date=30 August 2019}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೭ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|title=Five associate banks, BMB merge with SBI|date=April 2017|work=The Hindu|access-date=30 August 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20170401125350/http://www.thehindu.com/business/Industry/sbi-five-associate-banks-bmb-merge-with-sbi/article17757316.ece|archive-date=1 April 2017}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:SBI_Mumbai_LHO.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f4/SBI_Mumbai_LHO.jpg/220px-SBI_Mumbai_LHO.jpg|alt=SBI Mumbai LHO.|thumb| ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ''[[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]]'' LHO]] ==== ಬಾಬ್ ==== ೧೭ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೮ ರಂದು ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರವು ಹಿಂದಿನ [[ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದೊಂದಿಗೆ]] [[ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ವಿಜಯ ಬ್ಯಾಂಕ್|ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ]] ವಿಲೀನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿತು. ಈ ಮೂರು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳಿಂದ (ಹೆಸರಿನ) ಅನುಮೋದನೆ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/bank-of-baroda-vijaya-bank-and-dena-bank-to-be-merged/articleshow/65844142.cms|title=Bank of Baroda, Vijaya Bank and Dena Bank to be merged|date=18 September 2018|work=The Economic Times|access-date=5 April 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಮಂಡಳಿಗಳು ೨ ಜನವರಿ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿವೆ. ವಿಲೀನದ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ದೇನಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮತ್ತು ವಿಜಯಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಬರೋಡಾದ ೧೧೦ ಮತ್ತು ೪೦೨ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು, ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ {{ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ}} ೨ ಮುಖಬೆಲೆ ಎಂದು ನಿರ್ದರಿಸಲಾಯಿತು.ಈ ಸಮ್ಮಿಲನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೯ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/vijaya-bank-dena-bank-amalgamation-bob-effective-april-1-share-exchange-plan/story/320823.html|title=Vijaya Bank, Dena Bank amalgamation with BoB is effective from April 1; here's the share exchange plan|website=Business Today|access-date=14 March 2019}}</ref> ==== ಪಿಎನ್‌ಬಿ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಓರಿಯಂಟಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಕಾಮರ್ಸ್]] ಮತ್ತು [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು]] [[ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಗುವುದು ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದರು. ₹೧೭.೯೫ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೧೧,೪೩೭ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಸ್.ಬಿ.ಐ ನಂತರ,ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|work=The Times of India|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಯುಬಿಐನ ಎಂಡಿ ಮತ್ತು ಸಿಇಒ ಅಶೋಕ್ ಕುಮಾರ್ ಪ್ರಧಾನ್ ಅವರು ವಿಲೀನಗೊಂಡ ಘಟಕವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-april-1-2020/story/379073.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from April 1, 2020|website=Business Today|access-date=14 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merged-entity-of-ubi-pnb-obc-to-become-operational-from-1-april-next-year-1568481571774.html|title=Merged entity of UBI, PNB, OBC to become operational from 1 April next year|date=14 September 2019|website=Mint|language=en|access-date=14 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಮರುದಿನ ವಿಲೀನ ಅನುಪಾತಗಳನ್ನು ತನ್ನ ಮಂಡಳಿಯು ಅನುಮೋದಿಸಿದೆ ಎಂದು ಪಿಎನ್‌ಬಿ ಘೋಷಿಸಿತು. ಒಬಿಸಿ ಮತ್ತು ಯುಬಿಐ ಯ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಕ್ರಮವಾಗಿ ೧,೧೫೦ ಷೇರುಗಳು ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೧೨೧ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ವಿಲೀನವು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಿಂದ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿದೆ. ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಪಂಜಾಬ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಎರಡನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ <ref name="Merger">{{Cite news|url=https://www.livemint.com/industry/banking/merger-of-10-public-sector-banks-to-come-into-effect-from-today-10-points-11585632469446.html|title=Merger of 10 public sector banks to come into effect from today: 10 points|date=31 March 2020|work=Livemint|access-date=2 April 2020|language=en}}</ref> ==== ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು [[ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಘೋಷಿಸಿದರು. ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೫.೨೦ ಲಕ್ಷ ಕೊಟಿ ಮತ್ತು ೧೦,೩೨೪ ಶಾಖೆಗಳು ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಎಸ್‌ಬಿಐ, ಪಿಎನ್‌ಬಿ,ಬಿಒಬಿ ಹಿಂದೆ ನಾಲ್ಕನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ.. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low|date=30 August 2019|work=The Times of India|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ೧೩ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು. <ref>{{Cite web|url=https://www.businesstoday.in/sectors/banks/canara-bank-board-gives-approval-for-merger-with-syndicate-bank/story/378909.html|title=Canara Bank board gives approval for merger with Syndicate Bank|website=Business Today|access-date=13 September 2019}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.financialexpress.com/industry/banking-finance/psu-bank-merger-canara-bank-board-approves-merger-with-syndicate-bank-key-things-to-know/1705359/|title=PSU Bank merger: Canara Bank board approves merger with Syndicate Bank; key things to know|date=13 September 2019|website=The Financial Express|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಕೆನರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮೇಲೆ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿತು, ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಷೇರುದಾರರು ಅವರು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರತಿ ೧,೦೦೦ ಷೇರುಗಳಿಗೆ ಹಿಂದಿನ ೧೫೮ ಈಕ್ವಿಟಿ ಷೇರುಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/markets/select-psbs-gain-on-government-nod-for-merger-of-10-banks-into-4-120030500347_1.html|title=Syndicate Bank, Oriental Bank gain on Cabinet nod for merger of 10 PSBs|last=Reporter|first=S. I.|date=5 March 2020|work=Business Standard India|access-date=6 March 2020}}</ref> ==== ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು [[ಆಂಧ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕಾರ್ಪೊರೇಶನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕಾರ್ಪೊರೇಷನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು [[ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯ|ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೧೪.೫೯ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಮತ್ತು ೯,೬೦೯ ಶಾಖೆಗಳ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ಯೂನಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾವನ್ನು ಐದನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Government unveils mega bank merger to revive growth from 5-year low|website=[[The Times of India]]|access-date=30 August 2019}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಆಂಧ್ರ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಯು ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೩ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/business/andhra-bank-board-okays-merger-with-ubi/article29411194.ece|title=Andhra Bank board okays merger with UBI|date=13 September 2019|work=The Hindu|access-date=13 September 2019|language=en-IN}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/andhra-bank-board-okays-merger-with-union-bank-of-india/articleshow/71117490.cms|title=Andhra Bank board okays merger with Union Bank of India|date=13 September 2019|work=The Economic Times|access-date=13 September 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ಮಾರ್ಚ್ ೪ ರಂದು ವಿಲೀನವನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿತು ಮತ್ತು ಇದು ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ==== ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ೩೦ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು [[ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದರು. ಈ ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಯು ₹೮.೦೮ ಲಕ್ಷ ಕೋಟಿ ಆಸ್ತಿಯೊಂದಿಗೆ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಏಳನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಪಿಎಸ್‌ಬಿ ಅನ್ನು ರಚಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="The Times of India 2019">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/business/india-business/government-unveils-mega-bank-mergers-to-revive-growth-from-5-year-low/articleshow/70911359.cms|title=Bank Merger News: Government unveils mega bank mergers to revive growth from 5-year low - India Business News|date=30 August 2019|website=The Times of India|access-date=13 June 2021}}</ref> <ref name="livemint.com">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/news/india/pnb-obc-and-united-bank-to-be-merged-nirmala-sitharaman-1567158678718.html|title=10 public sector banks to be merged into four|last=Staff Writer|date=30 August 2019|website=Mint|language=en|access-date=30 August 2019}}</ref> ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟವು ೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೨೦ ರಂದು ವಿಲೀನಕ್ಕೆ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ೧ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ರಂದು <ref name="Three banks announce merger ratios">{{Cite web|url=https://www.livemint.com/market/stock-market-news/two-anchor-banks-pnb-union-bank-of-india-disclose-merger-ratios-11583413469591.html|title=Three banks announce merger ratios|last=Ghosh|first=Shayan|date=5 March 2020|website=Livemint|language=en|access-date=6 March 2020}}</ref> ಅಲಹಾಬಾದ್ ಬ್ಯಾಂಕಿನ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡಿತು. === ಖಾಸಗಿ ಮತ್ತು ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ರಕ್ಷಣೆ (೨೦೨೦) === ==== ಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಇತರ ಸಾಲದಾತರಾದ [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ]] ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಹೂಡಿಕೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ತೊಂದರೆಗೊಳಗಾದ ಸಾಲದಾತ [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಅನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಎಸ್‌ಬಿಐಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡಿತು. ಎಸ್‌ಬಿಐ ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ೪೮% ಷೇರು ಬಂಡವಾಳವನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ನಂತರ ಅದು ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಪಿಒದಲ್ಲಿ ೩೦% ಗೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಿತು. ==== ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ನವೆಂಬರ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಡಿಬಿಎಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಇಂಡಿಯಾ ಲಿಮಿಟೆಡ್ (ಡಿಬಿಐಎಲ್) ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ವಿಲಾಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೇಳಿಕೊಂಡಿತು. ಅದರ ನಿವ್ವಳ ಮೌಲ್ಯವು ಋಣಾತ್ಮಕವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿಗಳೊಂದಿಗೆ]] ಎರಡು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ.ಡಿಬಿಎಸ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಗ ಕೇವಲ ೧೨ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ೫೫೯ ಶಾಖೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಯೋಜನ ಪಡೆಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ ಶ್ರೇಣಿ- ೨ ಬಾಂಡ್ ಹೊಂದಿರುವವರು ಎಲ್‌ವಿಬಿ ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಹಿಡುವಳಿಗಳನ್ನು ಬರೆಯಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಕೇಳಿದೆ. ==== ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಹಕಾರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ==== ಜನವರಿ ೨೦೨೨ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ, ಯುನಿಟಿ ಸ್ಮಾಲ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪಂಜಾಬ್ ಮತ್ತು ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ ನ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಕೇಳಿತು. ತಪ್ಪು ನಿರ್ವಹಣೆ ಮತ್ತು [[ಬ್ಯಾಂಕೇತರ ಹಣಕಾಸು ಸಂಸ್ಥೆ|ಎನ್‌ಬಿಎಫ್‌ಸಿ]] / ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಗಳೊಂದಿಗಿನ ಒಂದು ವಿಫಲ ವಿಲೀನ ಪ್ರಯತ್ನಗಳ ನಂತರ, ಸ್ಕ್ಯಾಮ್ ಹಿಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಹೊಣೆಗಾರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೀರಿಕೊಳ್ಳಲು ಸೆಂಟ್ರಮ್ ಫೈನಾನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಪಾವತಿ ಪೂರೈಕೆದಾರ ಭಾರತ್‌ಪೇ ಮೂಲಕ ಯೂನಿಟಿ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು. ಒಂದು ರೀತಿಯ ಮೊದಲ ಕ್ರಮದಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಆಗ ರಚಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಎಸ್‌ಎಫ್‌ಬಿ ಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. === ಪ್ರಾದೇಶಿಕ ಗ್ರಾಮೀಣ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನವೀಕರಣ === ೨೦೧೦ ರ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದ ಹೊಸ ನೀತಿಯೊಂದಿಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವಿಲೀನದ ನಂತರ ಮತ್ತು ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳಲ್ಲಿನ ಅವುಗಳ ಇಕ್ವಿಟಿ ಅನುಕ್ರಮವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿದ ನಂತರ ಕೆಲವು ಜಿಲ್ಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಣ್ಣ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದ ಘಟಕವಾಗಿ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು ಅಸ್ತಿತ್ವವಾದದ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಮತ್ತುಆರ್‌ಆರ್‌ಬಿ ಗಳ ನಡುವಿನ ಸಹಕಾರವನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಿತು ಮತ್ತು ಮೂಲಭೂತವಾಗಿ ಅವುಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಇಕ್ವಿಟಿಯೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವರ್ತಕ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿ ಮಾಡಿತು. == ಪ್ರಸ್ತುತ ಅವಧಿ == ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ನಿಗದಿತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತವಲ್ಲದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಆಕ್ಟ್ ೧೯೩೪ ರ ಎರಡನೇ ಪಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾದ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿವೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿಗದಿತ ಕಮರ್ಷಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಗದಿತ ಕೋ-ಆಪರೇಟಿವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಪರಿಶಿಷ್ಟ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ರಾಜ್ಯ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಶಿಷ್ಟ ನಗರ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್ ಗುಂಪು-ವಾರು ವರ್ಗೀಕರಣದಲ್ಲಿ, ಐಡಿಬಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಅನ್ನು ಇತರ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ. {| class="wikitable sortable" |+ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಬೆಳವಣಿಗೆ <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> ! rowspan="2" | ಸೂಚಕಗಳು ! colspan="9" | 31 ಮಾರ್ಚ್ ನ |- ! ೨೦೦೫ ! ೨೦೦೬ ! ೨೦೦೭ ! ೨೦೦೮ ! ೨೦೦೯ ! ೨೦೧೦ ! ೨೦೧೧ ! ೨೦೧೨ ! ೨೦೧೩ |- | ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 284 | align="right" | 218 | align="right" | 178 | align="right" | 169 | align="right" | 166 | align="right" | 163 | align="right" | 163 | align="right" | 169 | align="right" | 151 |- | ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ | align="right" | 70,373 | align="right" | 72,072 | align="right" | 74,653 | align="right" | 78,787 | align="right" | 82,897 | align="right" | 88,203 | align="right" | 94,019 | align="right" | 102,377 | align="right" | 109,811 |- | ಪ್ರತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಜನಸಂಖ್ಯೆ <small>(ಸಾವಿರಾರುಗಳಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 16 | align="right" | 16 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 15 | align="right" | 14 | align="right" | 13 | align="right" | 13 | align="right" | 12 |- | ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|17002|b}} | align="right" | {{INRConvert|21090|b}} | align="right" | {{INRConvert|26119|b}} | align="right" | {{INRConvert|31969|b}} | align="right" | {{INRConvert|38341|b}} | align="right" | {{INRConvert|44928|b}} | align="right" | {{INRConvert|52078|b}} | align="right" | {{INRConvert|59091|b}} | align="right" | {{INRConvert|67504.54|b}} |- | ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|11004|b}} | align="right" | {{INRConvert|15071|b}} | align="right" | {{INRConvert|19312|b}} | align="right" | {{INRConvert|23619|b}} | align="right" | {{INRConvert|27755|b}} | align="right" | {{INRConvert|32448|b}} | align="right" | {{INRConvert|39421|b}} | align="right" | {{INRConvert|46119|b}} | align="right" | {{INRConvert|52605|b}} |- | ಜಿಎನ್‌ಪಿ ಗೆ ಶೇಕಡಾವಾರು ಠೇವಣಿ <small>(ಅಂಶ ವೆಚ್ಚದಲ್ಲಿ)</small> | align="right" | 62% | align="right" | 64% | align="right" | 69% | align="right" | 73% | align="right" | 77% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 78% | align="right" | 79% |- | ತಲಾ ಠೇವಣಿ | align="right" | {{INRConvert|16281}} | align="right" | {{INRConvert|19130}} | align="right" | {{INRConvert|23382}} | align="right" | {{INRConvert|28610}} | align="right" | {{INRConvert|33919}} | align="right" | {{INRConvert|39107}} | align="right" | {{INRConvert|45505}} | align="right" | {{INRConvert|50183}} | align="right" | {{INRConvert|56380}} |- | ತಲಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ | align="right" | {{INRConvert|10752}} | align="right" | {{INRConvert|13869}} | align="right" | {{INRConvert|17541}} | align="right" | {{INRConvert|21218}} | align="right" | {{INRConvert|24617}} | align="right" | {{INRConvert|28431}} | align="right" | {{INRConvert|34187}} | align="right" | {{INRConvert|38874}} | align="right" | {{INRConvert|44028}} |- | ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಠೇವಣಿ ಅನುಪಾತ | align="right" | 63% | align="right" | 70% | align="right" | 74% | align="right" | 75% | align="right" | 74% | align="right" | 74% | align="right" | 76% | align="right" | 79% | align="right" | 79% |} ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದವರೆಗೆ - ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಅದರ ಸೇವಾ ವಲಯದಲ್ಲಿ - ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಚಿಲ್ಲರೆ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಅಡಮಾನಗಳು ಮತ್ತು ಹೂಡಿಕೆ ಸೇವೆಗಳಿಗೆ ಬೇಡಿಕೆಯು ಬಲವಾಗಿರಬಹುದು ಎಂದು ನಿರೀಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ. ಒಬ್ಬರು ಎಂ&ಎಗಳ ಸ್ವಾಧೀನಗಳು ಮತ್ತು ಆಸ್ತಿ ಮಾರಾಟಗಳನ್ನು ಸಹ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೬ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ವಾರ್ಬರ್ಗ್ ಪಿಂಕಸ್ಗೆ [[ಕೊಟಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಕೋಟಾಕ್ ಮಹೀಂದ್ರಾ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್) ನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪಾಲನ್ನು ೧೦% ಗೆ ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಅವಕಾಶ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟಿತು. ೨೦೦೫ ರಲ್ಲಿ ಆರ್‌ಬಿಐ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಯಾವುದೇ ಪಾಲನ್ನು ಅವರು ಪರಿಶೀಲಿಸಬೇಕಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಘೋಷಿಸಿದ ನಂತರ ಹೂಡಿಕೆದಾರರು ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ೫% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಹಿಡುವಳಿ ಮಾಡಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡಿದ್ದು ಇದೇ ಮೊದಲು. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವಿಮರ್ಶಕರು ಸರ್ಕಾರೇತರ ಸ್ವಾಮ್ಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ವಸತಿ, ವಾಹನ ಮತ್ತು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಸಾಲಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ತಮ್ಮ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಾ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಎಂದು ಆರೋಪಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಸಾಲ ವಸೂಲಾತಿ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು ಸುಸ್ತಿ ಸಾಲಗಾರರನ್ನು ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ದೂಡಿದೆ ಎಂದು ಪತ್ರಿಕಾ ವರದಿಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|title=ICICI personal loan customer commits suicide after alleged harassment by recovery agents|publisher=Parinda.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100403062824/http://www.parinda.com/news/crime/20070918/2025/icici-personal-loan-customer-commits-suicide-after-alleged-harassment-recov|archive-date=3 April 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|title=Karnataka / Mysore News: ICICI Bank returns tractor to farmer's mother|date=30 June 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=28 July 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20080704005747/http://www.hindu.com/2008/06/30/stories/2008063057470300.htm|archive-date=4 July 2008|location=Chennai, India}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|title=ICICI's third eye: It's Indiatime|publisher=Indiatime.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225120114/http://www.indiatime.com/2007/11/07/icicis-third-eye/|archive-date=25 February 2010|access-date=28 July 2010}}</ref> ೨೦೧೩ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮವು ೧,೧೭೫,೧೪೯ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ ಮತ್ತು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಒಟ್ಟು ೧೦೯,೮೧೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ೧೭೧ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು {{INRConvert|67504.54|b|to=USD EUR}} ) ಒಟ್ಟು ಠೇವಣಿಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು [[ಉದ್ದರಿ|ಬ್ಯಾಂಕ್ ಕ್ರೆಡಿಟ್]] {{INRConvert|52604.59|b|to=USD EUR}} ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿರುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ನಿವ್ವಳ ಲಾಭ {{INRConvert|1027.51|b|to=USD EUR}} {{INRConvert|9148.59|b|to=USD EUR}} ) ವಹಿವಾಟಿನ ವಿರುದ್ಧ ೨೦೧೨-೧೩ [[ಹಣಕಾಸಿನ ವರ್ಷ|ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ]] . <ref name="rbiPublication20131121">{{Cite web|url=http://rbidocs.rbi.org.in/rdocs/Publications/PDFs/0STR191113FL.pdf|title=Statistical Tables Related to Banks in India – Reserve Bank of India}}</ref> [[ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ-ಧನ ಯೋಜನೆ (PMJDY)|ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ ಜನ್ ಧನ್ ಯೋಜನೆ]] ೨೦೧೪ ರಂದು <ref name="pib-en-109113">{{Cite web|url=http://pib.nic.in/newsite/erelease.aspx?relid=109113|title=Prime Minister to Launch Pradhan Mantri Jan Dhan Yojana Tomorrow|date=27 August 2014|publisher=Press Information Bureau, Govt. of India|access-date=28 August 2014}}</ref> [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ|ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿಯವರು]] ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ ಸಮಗ್ರ ಆರ್ಥಿಕ ಸೇರ್ಪಡೆಗಾಗಿ ಯೋಜನೆಯಾಗಿದೆ. ಹಣಕಾಸು [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಸಚಿವಾಲಯದ]] [[ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವಾಲಯ (ಭಾರತ)|ಹಣಕಾಸು ಸೇವೆಗಳ ಇಲಾಖೆಯು]] ಉದ್ಘಾಟನಾ ದಿನದಂದು ಈ ಯೋಜನೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ೧.೫ ಕೋಟಿ (೧೫ ಮಿಲಿಯನ್) ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ. <ref name="ET-28-aug-14">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/news/economy/policy/pm-jan-dhan-yojana-launched-aims-to-open-1-5-crore-bank-accounts-on-first-day/articleshow/41093413.cms|title=PM 'Jan Dhan' Yojana launched; aims to open 1.5 crore bank accounts on first day|last=ET Bureau|date=28 August 2014|work=The Economic Times|access-date=28 August 2014}}</ref> <ref name="Reuters-28-aug-14">{{Cite web|url=http://in.reuters.com/article/india-modi-banks-idINKBN0GS1P320140828|title=Modi: Banking for all to end "financial untouchability"|date=28 August 2014|access-date=29 August 2014}}</ref> ೧೫ ಜುಲೈ ೨೦೧೫ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ೧೬.೯೨ ಕೋಟಿ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಲಾಗಿದೆ, ಸುಮಾರು {{INRConvert|20288.37|c}} ಯೋಜನೆ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು, <ref>{{Cite web|url=http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20150723175356/http://pmjdy.gov.in/account-statistics-country.aspx|archive-date=23 July 2015|access-date=23 July 2015}}</ref> ಇದು ಶೂನ್ಯ ಬ್ಯಾಲೆನ್ಸ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಹೊಸ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯುವ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. === ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ === [[ಪೇಮೆಂಟ್ಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಎಂಬುದು [[ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] (ಆರ್‌ಬಿಐ) ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಹೊಸ ಮಾದರಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಠೇವಣಿಯನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಬಹುದು. ಇದು ಪ್ರಸ್ತುತ ಪ್ರತಿ ಗ್ರಾಹಕನಿಗೆ [[ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ ಚಿಹ್ನೆ|₹]] ೨ ಲಕ್ಷಕ್ಕೆ ಸೀಮಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಸಾಲ ಅಥವಾ ಕ್ರೆಡಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡದಿರಬಹುದು, ಆದರೆ ಚಾಲ್ತಿ ಮತ್ತು ಉಳಿತಾಯ ಖಾತೆಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಎಟಿಎಮ್ ಮತ್ತು ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನೀಡಬಹುದು ಮತ್ತು ನೆಟ್-ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಖಾಸಗಿ ವಲಯದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಪರವಾನಗಿ ನೀಡುವ ಕರಡು ಮಾರ್ಗಸೂಚಿಗಳನ್ನು ೧೭ ಜುಲೈ ೨೦೧೪ <ref>{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/scripts/BS_PressReleaseDisplay.aspx?prid=31646|title=Reserve Bank of India - Press Releases}}</ref> ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳಿಗಾಗಿ ರೂಪಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೪೯ ರ ಸೆಕ್ಷನ್ ೨೨ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಾಗಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆಯುತ್ತವೆ ಮತ್ತು [[ಕಂಪೆನಿ ಕಾಯ್ದೆ ೨೦೧೩|ಕಂಪನಿಗಳ ಕಾಯಿದೆ, ೨೦೧೩]] ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ [[ಸಾರ್ವಜನಿಕ ನಿಯಮಿತ ಕಂಪೆನಿ|ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸೀಮಿತ ಕಂಪನಿಯಾಗಿ]] ನೋಂದಾಯಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.forbesindia.com/article/special/you-cant-have-a-21st-century-india-with-19th-century-institutions-amitabh-kant/47241/1|title=You can't have a 21st century India with 19th century institutions: Amitabh Kant {{!}} Forbes India|website=Forbes India|language=en-US|access-date=2017-06-24}} <nowiki>{{!}}</nowiki> </ref> === ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು ===   ಹಣಕಾಸು ಸೇರ್ಪಡೆಯ ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು, ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲು ಹತ್ತು ಘಟಕಗಳಿಗೆ ಆರ್‌ಬಿಐ ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದನೆ ನೀಡಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಎಲ್ಲಾ ಹತ್ತು ಅಗತ್ಯ ಪರವಾನಗಿಗಳನ್ನು ಪಡೆದಿವೆ. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ನಿಗದಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸದ ಜನರ ಅಗತ್ಯಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಲು ಒಂದು ಸ್ಥಾಪಿತ ರೀತಿಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಗಿದೆ. ಈ ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಯಾವುದೇ ಇತರ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ (ಬ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡದ ಪ್ರದೇಶಗಳು) ಕನಿಷ್ಠ ೨೫% ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ತೆರೆಯಬೇಕು. ಒಂದು ಸಣ್ಣ ಹಣಕಾಸು ಬ್ಯಾಂಕ್ ತನ್ನ ನಿವ್ವಳ ಕ್ರೆಡಿಟ್‌ಗಳ ೭೫% ಅನ್ನು ಆದ್ಯತಾ ವಲಯದ ಸಾಲ ನೀಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲದಲ್ಲಿ ಹೊಂದಿರಬೇಕು ಮತ್ತು ಅದರ ಪೋರ್ಟ್‌ಫೋಲಿಯೊದಲ್ಲಿನ ೫೦% ಸಾಲಗಳು ₹ ೨೫ ಲಕ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆಯಿರಬೇಕು (US$ 34 ,000). <ref name="RBIabout_PrivateIndian">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/AboutUsDisplay.aspx?pg=Indian.htm|title=Financial Intermediaries Private – Indian Banks|website=Reserve Bank of India|series=About Us|access-date=2019-09-06}}</ref> == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಾನದಂಡಗಳು ==   ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕೋಡ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಟ್ಯಾಂಡರ್ಡ್ಸ್ ಬೋರ್ಡ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸ್ವತಂತ್ರ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಯತ್ತ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದ್ದು ಅದು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳನ್ನು ಮೇಲ್ವಿಚಾರಣೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸೇವೆಗಳ ಗುಣಮಟ್ಟವನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಲು ಎಸ್‌ಎಸ್ ತಾರಾಪೋರ್ (ಆರ್‌ಬಿಐನ ಮಾಜಿ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್) ಈ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಆಲೋಚನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದರು. == ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಅಳವಡಿಕೆ == ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ ಮೇಲೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿದೆ. ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯು ಭಾರತದಲ್ಲಿ [[ಆನ್ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್|ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ]] ಪರಿಚಯಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ೧೯೯೧ ರ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣದ ನಂತರ ದೇಶದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ವದ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಗೆ ತೆರೆದುಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆ ಹಲವು ಪಟ್ಟು ಹೆಚ್ಚಾಗಿದೆ. ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ ಬಳಕೆಯಿಲ್ಲದೆ ಗ್ರಾಹಕ ಸೇವೆಯಲ್ಲಿ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ಸ್ಪರ್ಧಿಸುವುದು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿತ್ತು. ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲು ಮತ್ತು ಸಮನ್ವಯಗೊಳಿಸಲು ಆರ್‌ಬಿಐ ಹಲವಾರು ಸಮಿತಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದೆ. ಇವುಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ: * ೧೯೮೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಯಾಂತ್ರೀಕರಣ ಸಮಿತಿಯನ್ನು ರಚಿಸಲಾಯಿತು (೧೯೮೪) <ref name="rbicomputerisation">{{Cite web|url=https://www.rbi.org.in/Scripts/PublicationsView.aspx?id=162|title=Publications – Committees on Computerisation|date=12 December 1998|website=Reserve Bank of India}}</ref> ಇದರ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್, ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಗವರ್ನರ್, ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ. ಈ ಸಮಿತಿಯ ಪ್ರಮುಖ ಶಿಫಾರಸುಗಳೆಂದರೆ ಭಾರತದ ಮಹಾನಗರಗಳಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸುವುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.1st-in-micr-toner.com/history-micr-technology-toner.htm|title=MICR technology}}</ref> ಇದು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಚೆಕ್ ಫಾರ್ಮ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಎನ್‌ಕೋಡರ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಒದಗಿಸಿದೆ. * ೧೯೮೮ ರಲ್ಲಿ, ಆರ್‌ಬಿಐ ಡಾ. ಸಿ ರಂಗರಾಜನ್ ಅವರ ನೇತೃತ್ವದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಗಣಕೀಕರಣದ ಸಮಿತಿಯನ್ನು (೧೯೮೮) <ref name="rbicomputerisation" /> ಸ್ಥಾಪಿಸಿತು. [[ಭುವನೇಶ್ವರ|ಭುವನೇಶ್ವರ್]], [[ಗುವಾಹಾಟಿ|ಗುವಾಹಟಿ]], [[ಜೈಪುರ]], [[ಪಟ್ನಾ|ಪಾಟ್ನಾ]] ಮತ್ತು [[ತಿರುವನಂತಪುರಮ್|ತಿರುವನಂತಪುರಂನಲ್ಲಿರುವ]] ಆರ್‌ಬಿಐನ [[ತೀರುವೆ ಮನೆ|ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಹೌಸ್‌ಗಳಲ್ಲಿ]] ವಸಾಹತು ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯನ್ನು ಗಣಕೀಕರಣಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ]], [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]], [[ದೆಹಲಿ]], [[ಚೆನ್ನೈ]] ಮತ್ತುಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ನಲ್ಲಿ ಇಂಟರ್-ಸಿಟಿ [[ಚೆಕ್|ಚೆಕ್‌ಗಳ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಇರಬೇಕು ಮತ್ತು ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಅನ್ನು ಕಾರ್ಯಗತಗೊಳಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. ಇದು ಶಾಖೆಗಳ ಗಣಕೀಕರಣ ಮತ್ತು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್‌ಗಳ ಮೂಲಕ ಶಾಖೆಗಳ ನಡುವೆ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದೆ. ಆನ್‌ಲೈನ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಅಳವಡಿಸಲು ಇದು ವಿಧಾನಗಳನ್ನು ಸಹ ಸೂಚಿಸಿದೆ. ಸಮಿತಿಯು ೧೯೮೯ ರಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವರದಿಗಳನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿತು ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಐಬಿಎ ಮತ್ತು ಬ್ಯಾಂಕ್ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳ ಸಂಘಗಳ ನಡುವಿನ ಇತ್ಯರ್ಥದೊಂದಿಗೆ ಗಣಕೀಕರಣವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> * ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಉದ್ಯಮದಲ್ಲಿ ಪಾವತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು, ಚೆಕ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಸೆಕ್ಯುರಿಟೀಸ್ ಸೆಟಲ್‌ಮೆಂಟ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಸಮಿತಿ (೧೯೯೪) <ref name="rbicomputerisation" /> ಅನ್ನು ಅಧ್ಯಕ್ಷ ಡಬ್ಲ್ಯೂಎಸ್ ಸರಾಫ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಇದು [[ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ಹಣಕಾಸು ವಗಾ೯ವಣೆ|ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಫಂಡ್ಸ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಫರ್]] (ಇಎಫ್‌ಟಿ) ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳಿತು. ಬ್ಯಾಂಕ್ನೆಟ್ಸ ವಹನ ಜಾಲವು ಅದರ ವಾಹಕವಾಗಿದೆ. ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಖೆಗಳಲ್ಲಿ ಎಮ್‌ಐಸಿಆರ್ ಕ್ಲಿಯರಿಂಗ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಅದು ಹೇಳಿದೆ. * ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುನ್ಮಾನ ನಿಧಿಗಳ ವರ್ಗಾವಣೆ ಮತ್ತು ಇತರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ಪಾವತಿಗಳ ಶಾಸನವನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸುವ ಸಮಿತಿಯು (೧೯೯೫) <ref name="rbicomputerisation" /> ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಇಎಫ್‌ಟಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿತು. <ref name="autogenerated1" /> * ಜುಲೈ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ, ಸೆಂಟ್ರಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಗವರ್ನರ್ ಆರ್ ಗಾಂಧಿ " ಡಿಜಿಟಲ್ ಕರೆನ್ಸಿಗಳಿಗಾಗಿ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್‌ಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲು ಮತ್ತು ವಿತರಿಸಿದ ಲೆಡ್ಜರ್‌ಗಳಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡಲು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳನ್ನು ಒತ್ತಾಯಿಸಿದರು." <ref name="itbn20161114">{{Cite news|url=http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|title=Fintech Storm brings to India a delegation of International leaders in Blockchain technology and cryptocurrencies|date=2016-11-14|work=IT Business News|access-date=2016-11-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20161116015035/http://cloud.itbusinessnet.com/article/Fintech-Storm-brings-to-India-a-delegation-of-International-leaders-in-Blockchain-technology-and-cryptocurrencies-led-by-Vitalik-Buterin-Founder-Ethereum---6-Dec-2016-4695220|archive-date=16 November 2016}}</ref> === ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರ ಬೆಳವಣಿಗೆ === ೨೦೧೮ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ ವಿವಿಧ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾದ [[ಎಟಿಎಂ|ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತ ಟೆಲ್ಲರ್ ಯಂತ್ರಗಳ]] (ಎಟಿಎಂ) ಒಟ್ಟು ಸಂಖ್ಯೆ ೨,೩೮,೦೦೦. <ref>{{Cite book|title=Indian banking system|publisher=I.K. International|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಟಿಎಂಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ, ನಂತರ ಎಸ್‌ಬಿಐ ಮತ್ತು ಅದರ ಅಂಗಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದ ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು, ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳಿಗೆ ಆನ್‌ಸೈಟ್ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು. <ref name="autogenerated1">{{Cite book|title=INDIAN BANKING SYSTEM|publisher=I.K INTERNATIONAL PUBLISHING HOUSE PVT. LTD.|year=2006|isbn=81-88237-88-4}}</ref> {| class="wikitable sortable" |+ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೪ರ ಅಂತ್ಯದವರೆಗೆ ಶೆಡ್ಯೂಲ್ಡ್ ವಾಣಿಜ್ಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಶಾಖೆಗಳು ಮತ್ತು ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕಾರ ! ಶಾಖೆಗಳ ಸಂಖ್ಯೆ ! ಆನ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಆಫ್-ಸೈಟ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ! ಒಟ್ಟು ಎಟಿಎಂಗಳು |- | ರಾಷ್ಟ್ರೀಕೃತ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 33,627 | align="right" | 38,606 | align="right" | 22,265 | align="right" | 60,871 |- | ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | align="right" | 13,661 | align="right" | 28,926 | align="right" | 22,827 | align="right" | 51,753 |- | ಹಳೆಯ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 4,511 | align="right" | 4,761 | align="right" | 4,624 | align="right" | 9,385 |- | ಹೊಸ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 1,685 | align="right" | 12,546 | align="right" | 26,839 | align="right" | 39,385 |- | ವಿದೇಶಿ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು | align="right" | 242 | align="right" | 295 | align="right" | 854 | align="right" | 1,149 |- ! ''ಒಟ್ಟು'' ! ''53,726'' ! ''85,000'' ! ''77,409'' ! ''1,62,543'' |} === ಮೊಟಕುಗೊಳಿಸುವ ಉಪಕ್ರಮವನ್ನು ಪರಿಶೀಲಿಸಿ === ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿತು - ಪಾವತಿಸುವ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗೆ ಕಳುಹಿಸುವಾಗ ಚೆಕ್‌ಗಳನ್ನು ಭೌತಿಕ ರೂಪದಿಂದ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನಿಕ್ ರೂಪಕ್ಕೆ ಪರಿವರ್ತಿಸುವುದು-ಭಾರತದಲ್ಲಿ, [[ಸಿಟಿಎಸ್ ೨೦೧೦|ಚೆಕ್ ಟ್ರಂಕೇಶನ್ ಸಿಸ್ಟಮ್]] ಅನ್ನು ಮೊದಲು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಜಾರಿಗೆ ತರಲಾಯಿತು. ರಾಜಧಾನಿ ಪ್ರದೇಶ ಮತ್ತು ನಂತರ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾಗಿ ಹೊರಹೊಮ್ಮಿತು. === ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯಗಳ ವಿಸ್ತರಣೆ === ಮೊಬೈಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಟೆಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್, ಬಯೋ-ಮೆಟ್ರಿಕ್ ಮತ್ತು ಮೊಬೈಲ್ ಎಟಿಎಂಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್‌ನ ಭೌತಿಕ ಮತ್ತು ವರ್ಚುವಲ್ ವಿಸ್ತರಣೆಯು ಕಳೆದ ದಶಕದಿಂದ ನಡೆಯುತ್ತಿದೆ <ref>Srivastava, Samir K, "Expansion of banking in India", The Economic Times, 7 June 2008, pp. 8 (Available at: http://m.economictimes.com/PDAET/articleshow/3107960.cms)</ref> ಮತ್ತು ಕಳೆದ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ವೇಗವನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. == ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆಗಳು == === ೨೦೧೬ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ === ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೬ ರಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು ನೀಡಿದ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಭಾರಿ ಡೇಟಾ ಉಲ್ಲಂಘನೆ ವರದಿಯಾಗಿದೆ. ೩.೨ ಮಿಲಿಯನ್ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳು ರಾಜಿ ಮಾಡಿಕೊಂಡಿವೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು- [[ಭಾರತೀಯ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಸ್‌ಬಿಐ]], [[ಎಚ್ ಡಿ ಎಫ್ ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಎಚ್‌ಡಿಎಫ್‌ಸಿ ಬ್ಯಾಂಕ್]], [[ಐಸಿಐಸಿಐ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಐಸಿಐಸಿಐ]], [[ಯೆಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್]] ಮತ್ತು [[ಆಕ್ಸಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಆಕ್ಸಿಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಳು]] ಹೆಚ್ಚು ಹಾನಿಗೊಳಗಾದವು. <ref name="et-20oct2016">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/3-2-million-debit-cards-compromised-sbi-hdfc-bank-icici-yes-bank-and-axis-worst-hit/articleshow/54945561.cms|title=3.2 million debit cards compromised; SBI, HDFC Bank, ICICI, YES Bank and Axis worst hit|last=Shukla|first=Saloni|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016|last2=Bhakta|first2=Pratik}}</ref> ಅನೇಕ ಬಳಕೆದಾರರು [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದ]] ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳ ಅನಧಿಕೃತ ಬಳಕೆಯನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಇದು ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಕಾರ್ಡ್ ರಿಪ್ಲೇಸ್‌ಮೆಂಟ್ ಡ್ರೈವ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಅತಿದೊಡ್ಡ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಸುಮಾರು ೬೦೦,೦೦೦ ಡೆಬಿಟ್ ಕಾರ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಬದಲಾಯಿಸುವುದಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿತು. <ref name="et-2">{{Cite news|url=http://economictimes.indiatimes.com/industry/banking/finance/banking/security-breach-sbi-blocks-over-6-lakh-debit-cards/articleshow/54933861.cms|title=Security breach: SBI blocks over 6 lakh debit cards|last=Iyer|first=Satyanarayan|date=20 October 2016|work=The Economic Times|access-date=20 October 2016}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇತಿಹಾಸ * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಿಬ್ಬಂದಿ ಆಯ್ಕೆ ಸಂಸ್ಥೆ * [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿ]] * [[ಭಾರತದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳ ಪಟ್ಟಿ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಖಾಸಗಿ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] * ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ವಲಯದ ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದುವಿಕೆ == * ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಫ್ರಾಂಟಿಯರ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್, ೨೦೦೨ ರಿಂದ ಪ್ರಕಟವಾಗುತ್ತಿದೆ * ''ಸ್ಟೇಟ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ವಿಕಾಸ (ದಿ ಎರಾ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ, ೧೯೨೧–೧೯೫೫)'' (ಸಂಪುಟ ೩) == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [http://www.rbi.org.in/ ಭಾರತೀಯ ರಿಸರ್ವ್ ಬ್ಯಾಂಕ್] * [https://thebossmonk.com/business/story-of-indian-banking-failure/ ಭಾರತೀಯ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವೈಫಲ್ಯ] [[ವರ್ಗ:ಬ್ಯಾಂಕುಗಳು]] e7k00i80fcjnvi0wk8nrsleb7pm4o88 0 144302 1113596 1111953 2022-08-13T06:00:58Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Assorted_grains.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Assorted_grains.jpg/220px-Assorted_grains.jpg|thumb| ವಿಭಿನ್ನ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸ್‌ಗಳ ವಿಂಗಡಣೆ]] [[ಚಿತ್ರ:Spiklet.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Spiklet.jpg/220px-Spiklet.jpg|right|thumb| ಮೂರು ಪರಾಗಗಳು ಹೊರಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೋಧಿ ಸ್ಪೈಕ್ಲೆಟ್]] [[ಚಿತ್ರ:Caryopsis_(grain)_(255_31)_Cross-section.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Caryopsis_%28grain%29_%28255_31%29_Cross-section.jpg/220px-Caryopsis_%28grain%29_%28255_31%29_Cross-section.jpg|right|thumb| ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗ]] [[ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ|ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ]], '''ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್''' (ಬಹುವಚನ '''ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಸ್''' ) ಸರಳವಾದ ಒಣ [[ಹಣ್ಣು|ಹಣ್ಣುಗಳ]] ಒಂದು ವಿಧವಾಗಿದೆ - ಇದು ಮೊನೊಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (ಒಂದು ಕಾರ್ಪೆಲ್ನಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ) ಮತ್ತು ಬಿರಿಯದ (ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತೆರೆಯುವುದಿಲ್ಲ) <ref>{{Cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/caryopsis|title=Caryopsis|publisher=Merriam Webster|access-date=31 August 2014}}</ref> ಮತ್ತು ಅಚೆನ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ನಲ್ಲಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಅನ್ನು ತೆಳುವಾದ [[ಬೀಜ|ಸೀಡ್ ಕೋಟ್‍ಗೆ]] ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಅನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ [[ಧಾನ್ಯ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು [[ಗೋಧಿ]], [[ಅಕ್ಕಿ]] ಮತ್ತು [[ಮೆಕ್ಕೆ ಜೋಳ|ಜೋಳವನ್ನು]] ಒಳಗೊಂಡಿರುವ [[ಪೊಯೇಸಿಯಿ|ಪೊಯೇಸಿ]] (ಅಥವಾ ಗ್ರಾಮಿನೇ) ಕುಟುಂಬದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಹಣ್ಣು. <ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/97667/caryopsis|title=caryopsis|website=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica|access-date=31 August 2014}}</ref> ''ಧಾನ್ಯ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಏಕದಳಕ್ಕೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ (''[[ಧಾನ್ಯ|ಏಕದಳ]] ಧಾನ್ಯಗಳು'', ಇದು ಕೆಲವು ನೋನ್-ಪೊಯೇಸಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ). ಹಣ್ಣಿನ ಗೋಡೆ ಮತ್ತು ಬೀಜಗಳು ಒಂದೇ ಘಟಕದಲ್ಲಿ ನಿಕಟವಾಗಿ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಅಥವಾ ಧಾನ್ಯವು ಒಣ ಹಣ್ಣು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಸ್ಯ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ''ಹಣ್ಣು'' ಮತ್ತು ''ಬೀಜಗಳನ್ನು'' ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕರಿಸುವ ಮೊದಲು ಬೇರ್ಪಡಿಸಬೇಕಾದ ''[[ಹೊಟ್ಟು|ಹಲ್‌ಗಳು]]'' ಹೂವಿನ ತೊಟ್ಟಿಗಳಾಗಿವೆ . == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ''ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್'' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಗ್ರೀಕ್ ಪದಗಳಾದ ''ಕ್ಯಾರಿಯನ್'' ಮತ್ತು ''ಒಪ್ಸಿಸ್'' ನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಕ್ರಮವಾಗಿ ''ಕಾಯಿ'' ಮತ್ತು ''ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ'' ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಡೆತಡೆಯಿಲ್ಲದ ಹಣ್ಣನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಹುಲ್ಲುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಒಣ, ಮೊನೊಸ್ಪೆರ್ಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಈ ಪದವನ್ನು ಮೊದಲು ಅಚಿಲ್ಲೆ ರಿಚರ್ಡ್ ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www.worldcat.org/title/analyse-botanique-des-embryons-endorhizes-ou-monocotyledones-et-particulierement-de-celui-des-graminees-suivie-dun-examen-critique-de-quelques-memoires-anatomico-physiologico-botaniques-de-m-mirbel/oclc/15141724|title=Analyse botanique des embryons endorhizes ou monocotyledones, et particulierement de celui des Graminees|last=Richard, Achille|year=1811|oclc=15141724}}</ref> ಗ್ರ್ಯಾಮಿನೇ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಹಣ್ಣಿನ ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಆಧುನಿಕ ದಿನಕ್ಕೆ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಒಣ ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಕುಟುಂಬದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹುಲ್ಲಿನ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಹಣ್ಣುಗಳು ಹೆಚ್ಛಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.<ref name="Felix">{{Cite journal|title=Les graminees (Poaceae) d'Afrique tropicale. 1. Generalites, classification, description des genres|last=Jacques-Felix|first=Henri|year=1962|publisher=IRAT|url=https://agritrop.cirad.fr/369161/}}</ref> ಉಟ್ರಿಕಲ್ಸ್, <ref name="Felix" /> [[ಹಣ್ಣುಗಳು]], <ref>{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/transactionslinneanbot/article-abstract/6/9/401/2410680|title=On the Fruit of Melocanna bambusoides, Trin., an Endospermless, Viviparous Genus of Bambuseae|last=Stapf|first=Otto|journal=Transactions of the Linnean Society of London|volume=6|pages=401–425|year=1904|publisher=Oxford University Press}}</ref> ಮತ್ತು[[ಬೀಜ|ಬೀಜಗಳು]] ಸೇರಿವೆ. <ref>{{Cite book|title=The world's grasses: their differentiation, distribution economics and ecology|last=Bews|first=John William|publisher=London (United Kingdom) Longmans, Green and Co.|year=1929}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ವಿಭಿನ್ನ ಹಣ್ಣಿನ ರಚನೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ರಚನೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇತರರು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite journal|title=Zlaki SSSR [Cereals of the USSR]|last=Tsvelev|first=N.N.|journal=Science, Leningrad|year=1976}}</ref> ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ನ ಈ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ರೂಪವು ''ಕ್ರಿಪ್ಸಿಸ್'' ಮತ್ತು ''ಎಲುಸಿನ್'' ನ ಕೋಶಕ-ರೀತಿಯ ರೂಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಬೀಜಗಳನ್ನು ತೇವಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಹೊರತೆಗೆಯುವ (ಅಚೆನ್ ಅಥವಾ ಯುಟ್ರಿಕಲ್ನಂತೆ), ''ಡೈನೋಕ್ಲೋವಾ'' ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ಬಿದಿರಿನ ಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಬೆರ್ರಿ ತರಹದ ರೂಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಹೆಚ್ಚು ದಪ್ಪ ಮತ್ತು ತಿರುಳಿರುವ ''ಓಲ್ಮೆಕಾ'', ಮತ್ತು ''ಡೆಂಡ್ರೊಕಲಾಮಸ್'' ಮತ್ತು ''ಸ್ಕಿಜೋಸ್ಟಾಚಿಯಮ್ನಲ್ಲಿ'' ಕಂಡುಬರುವ ಕಾಯಿ ತರಹದ ರೂಪ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಗ್ರಾಮಿನೇಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಏಕೈಕ ಹಣ್ಣಿನ ವಿಧವಾಗಿದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ವಿಧಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್'' ಎಂಬ ಪದಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಬೀಜದ ಕೋಟ್‌ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಮತ್ತು ''ನಿಜವಾದ ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್'' ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಬೀಜದ ಕೋಟ್‌ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಹೊಂದಿರುವವರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|title=A Survey of Modified Caryopses in the Gramineae|last=Brandenburg|first=D.M.|publisher=American Journal of Botany|year=1985|volume=72|page=943|issue=6}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == fmz28udttqxydev50qo7htnw98k9ot8 1113597 1113596 2022-08-13T06:01:36Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Assorted_grains.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Assorted_grains.jpg/220px-Assorted_grains.jpg|thumb| ವಿಭಿನ್ನ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸ್‌ಗಳ ವಿಂಗಡಣೆ]] [[ಚಿತ್ರ:Spiklet.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Spiklet.jpg/220px-Spiklet.jpg|right|thumb| ಮೂರು ಪರಾಗಗಳು ಹೊರಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೋಧಿ ಸ್ಪೈಕ್ಲೆಟ್]] [[ಚಿತ್ರ:Caryopsis_(grain)_(255_31)_Cross-section.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Caryopsis_%28grain%29_%28255_31%29_Cross-section.jpg/220px-Caryopsis_%28grain%29_%28255_31%29_Cross-section.jpg|right|thumb| ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗ]] [[ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ|ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ]], '''ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್''' (ಬಹುವಚನ '''ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಸ್''' ) ಸರಳವಾದ ಒಣ [[ಹಣ್ಣು|ಹಣ್ಣುಗಳ]] ಒಂದು ವಿಧವಾಗಿದೆ - ಇದು ಮೊನೊಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (ಒಂದು ಕಾರ್ಪೆಲ್ನಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ) ಮತ್ತು ಬಿರಿಯದ (ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತೆರೆಯುವುದಿಲ್ಲ) <ref>{{Cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/caryopsis|title=Caryopsis|publisher=Merriam Webster|access-date=31 August 2014}}</ref> ಮತ್ತು ಅಚೆನ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ನಲ್ಲಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಅನ್ನು ತೆಳುವಾದ [[ಬೀಜ|ಸೀಡ್ ಕೋಟ್‍ಗೆ]] ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಅನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ [[ಧಾನ್ಯ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು [[ಗೋಧಿ]], [[ಅಕ್ಕಿ]] ಮತ್ತು [[ಮೆಕ್ಕೆ ಜೋಳ|ಜೋಳವನ್ನು]] ಒಳಗೊಂಡಿರುವ [[ಪೊಯೇಸಿಯಿ|ಪೊಯೇಸಿ]] (ಅಥವಾ ಗ್ರಾಮಿನೇ) ಕುಟುಂಬದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಹಣ್ಣು. <ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/97667/caryopsis|title=caryopsis|website=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica|access-date=31 August 2014}}</ref> ''ಧಾನ್ಯ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಏಕದಳಕ್ಕೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ (''[[ಧಾನ್ಯ|ಏಕದಳ]] ಧಾನ್ಯಗಳು'', ಇದು ಕೆಲವು ನೋನ್-ಪೊಯೇಸಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ). ಹಣ್ಣಿನ ಗೋಡೆ ಮತ್ತು ಬೀಜಗಳು ಒಂದೇ ಘಟಕದಲ್ಲಿ ನಿಕಟವಾಗಿ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಅಥವಾ ಧಾನ್ಯವು ಒಣ ಹಣ್ಣು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಸ್ಯ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ''ಹಣ್ಣು'' ಮತ್ತು ''ಬೀಜಗಳನ್ನು'' ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕರಿಸುವ ಮೊದಲು ಬೇರ್ಪಡಿಸಬೇಕಾದ ''[[ಹೊಟ್ಟು|ಹಲ್‌ಗಳು]]'' ಹೂವಿನ ತೊಟ್ಟಿಗಳಾಗಿವೆ . == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ''ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್'' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಗ್ರೀಕ್ ಪದಗಳಾದ ''ಕ್ಯಾರಿಯನ್'' ಮತ್ತು ''ಒಪ್ಸಿಸ್'' ನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಕ್ರಮವಾಗಿ ''ಕಾಯಿ'' ಮತ್ತು ''ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ'' ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಡೆತಡೆಯಿಲ್ಲದ ಹಣ್ಣನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಹುಲ್ಲುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಒಣ, ಮೊನೊಸ್ಪೆರ್ಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಈ ಪದವನ್ನು ಮೊದಲು ಅಚಿಲ್ಲೆ ರಿಚರ್ಡ್ ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www.worldcat.org/title/analyse-botanique-des-embryons-endorhizes-ou-monocotyledones-et-particulierement-de-celui-des-graminees-suivie-dun-examen-critique-de-quelques-memoires-anatomico-physiologico-botaniques-de-m-mirbel/oclc/15141724|title=Analyse botanique des embryons endorhizes ou monocotyledones, et particulierement de celui des Graminees|last=Richard, Achille|year=1811|oclc=15141724}}</ref> ಗ್ರ್ಯಾಮಿನೇ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಹಣ್ಣಿನ ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಆಧುನಿಕ ದಿನಕ್ಕೆ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಒಣ ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಕುಟುಂಬದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹುಲ್ಲಿನ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಹಣ್ಣುಗಳು ಹೆಚ್ಛಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.<ref name="Felix">{{Cite journal|title=Les graminees (Poaceae) d'Afrique tropicale. 1. Generalites, classification, description des genres|last=Jacques-Felix|first=Henri|year=1962|publisher=IRAT|url=https://agritrop.cirad.fr/369161/}}</ref> ಉಟ್ರಿಕಲ್ಸ್, <ref name="Felix" /> [[ಹಣ್ಣುಗಳು]], <ref>{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/transactionslinneanbot/article-abstract/6/9/401/2410680|title=On the Fruit of Melocanna bambusoides, Trin., an Endospermless, Viviparous Genus of Bambuseae|last=Stapf|first=Otto|journal=Transactions of the Linnean Society of London|volume=6|pages=401–425|year=1904|publisher=Oxford University Press}}</ref> ಮತ್ತು[[ಬೀಜ|ಬೀಜಗಳು]] ಸೇರಿವೆ. <ref>{{Cite book|title=The world's grasses: their differentiation, distribution economics and ecology|last=Bews|first=John William|publisher=London (United Kingdom) Longmans, Green and Co.|year=1929}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ವಿಭಿನ್ನ ಹಣ್ಣಿನ ರಚನೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ರಚನೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇತರರು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite journal|title=Zlaki SSSR [Cereals of the USSR]|last=Tsvelev|first=N.N.|journal=Science, Leningrad|year=1976}}</ref> ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ನ ಈ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ರೂಪವು ''ಕ್ರಿಪ್ಸಿಸ್'' ಮತ್ತು ''ಎಲುಸಿನ್'' ನ ಕೋಶಕ-ರೀತಿಯ ರೂಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಬೀಜಗಳನ್ನು ತೇವಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಹೊರತೆಗೆಯುವ (ಅಚೆನ್ ಅಥವಾ ಯುಟ್ರಿಕಲ್ನಂತೆ), ''ಡೈನೋಕ್ಲೋವಾ'' ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ಬಿದಿರಿನ ಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಬೆರ್ರಿ ತರಹದ ರೂಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಹೆಚ್ಚು ದಪ್ಪ ಮತ್ತು ತಿರುಳಿರುವ ''ಓಲ್ಮೆಕಾ'', ಮತ್ತು ''ಡೆಂಡ್ರೊಕಲಾಮಸ್'' ಮತ್ತು ''ಸ್ಕಿಜೋಸ್ಟಾಚಿಯಮ್ನಲ್ಲಿ'' ಕಂಡುಬರುವ ಕಾಯಿ ತರಹದ ರೂಪ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಗ್ರಾಮಿನೇಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಏಕೈಕ ಹಣ್ಣಿನ ವಿಧವಾಗಿದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ವಿಧಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್'' ಎಂಬ ಪದಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಬೀಜದ ಕೋಟ್‌ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಮತ್ತು ''ನಿಜವಾದ ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್'' ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಬೀಜದ ಕೋಟ್‌ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಹೊಂದಿರುವವರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|title=A Survey of Modified Caryopses in the Gramineae|last=Brandenburg|first=D.M.|publisher=American Journal of Botany|year=1985|volume=72|page=943|issue=6}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == fmz28udttqxydev50qo7htnw98k9ot8 1113599 1113597 2022-08-13T06:02:29Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಸಸ್ಯಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Assorted_grains.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Assorted_grains.jpg/220px-Assorted_grains.jpg|thumb| ವಿಭಿನ್ನ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸ್‌ಗಳ ವಿಂಗಡಣೆ]] [[ಚಿತ್ರ:Spiklet.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Spiklet.jpg/220px-Spiklet.jpg|right|thumb| ಮೂರು ಪರಾಗಗಳು ಹೊರಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೋಧಿ ಸ್ಪೈಕ್ಲೆಟ್]] [[ಚಿತ್ರ:Caryopsis_(grain)_(255_31)_Cross-section.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Caryopsis_%28grain%29_%28255_31%29_Cross-section.jpg/220px-Caryopsis_%28grain%29_%28255_31%29_Cross-section.jpg|right|thumb| ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗ]] [[ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ|ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ]], '''ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್''' (ಬಹುವಚನ '''ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಸ್''' ) ಸರಳವಾದ ಒಣ [[ಹಣ್ಣು|ಹಣ್ಣುಗಳ]] ಒಂದು ವಿಧವಾಗಿದೆ - ಇದು ಮೊನೊಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (ಒಂದು ಕಾರ್ಪೆಲ್ನಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ) ಮತ್ತು ಬಿರಿಯದ (ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತೆರೆಯುವುದಿಲ್ಲ) <ref>{{Cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/caryopsis|title=Caryopsis|publisher=Merriam Webster|access-date=31 August 2014}}</ref> ಮತ್ತು ಅಚೆನ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ನಲ್ಲಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಅನ್ನು ತೆಳುವಾದ [[ಬೀಜ|ಸೀಡ್ ಕೋಟ್‍ಗೆ]] ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಅನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ [[ಧಾನ್ಯ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು [[ಗೋಧಿ]], [[ಅಕ್ಕಿ]] ಮತ್ತು [[ಮೆಕ್ಕೆ ಜೋಳ|ಜೋಳವನ್ನು]] ಒಳಗೊಂಡಿರುವ [[ಪೊಯೇಸಿಯಿ|ಪೊಯೇಸಿ]] (ಅಥವಾ ಗ್ರಾಮಿನೇ) ಕುಟುಂಬದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಹಣ್ಣು. <ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/97667/caryopsis|title=caryopsis|website=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica|access-date=31 August 2014}}</ref> ''ಧಾನ್ಯ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಏಕದಳಕ್ಕೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ (''[[ಧಾನ್ಯ|ಏಕದಳ]] ಧಾನ್ಯಗಳು'', ಇದು ಕೆಲವು ನೋನ್-ಪೊಯೇಸಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ). ಹಣ್ಣಿನ ಗೋಡೆ ಮತ್ತು ಬೀಜಗಳು ಒಂದೇ ಘಟಕದಲ್ಲಿ ನಿಕಟವಾಗಿ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಅಥವಾ ಧಾನ್ಯವು ಒಣ ಹಣ್ಣು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಸ್ಯ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ''ಹಣ್ಣು'' ಮತ್ತು ''ಬೀಜಗಳನ್ನು'' ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕರಿಸುವ ಮೊದಲು ಬೇರ್ಪಡಿಸಬೇಕಾದ ''[[ಹೊಟ್ಟು|ಹಲ್‌ಗಳು]]'' ಹೂವಿನ ತೊಟ್ಟಿಗಳಾಗಿವೆ . == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ''ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್'' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಗ್ರೀಕ್ ಪದಗಳಾದ ''ಕ್ಯಾರಿಯನ್'' ಮತ್ತು ''ಒಪ್ಸಿಸ್'' ನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಕ್ರಮವಾಗಿ ''ಕಾಯಿ'' ಮತ್ತು ''ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ'' ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಡೆತಡೆಯಿಲ್ಲದ ಹಣ್ಣನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಹುಲ್ಲುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಒಣ, ಮೊನೊಸ್ಪೆರ್ಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಈ ಪದವನ್ನು ಮೊದಲು ಅಚಿಲ್ಲೆ ರಿಚರ್ಡ್ ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www.worldcat.org/title/analyse-botanique-des-embryons-endorhizes-ou-monocotyledones-et-particulierement-de-celui-des-graminees-suivie-dun-examen-critique-de-quelques-memoires-anatomico-physiologico-botaniques-de-m-mirbel/oclc/15141724|title=Analyse botanique des embryons endorhizes ou monocotyledones, et particulierement de celui des Graminees|last=Richard, Achille|year=1811|oclc=15141724}}</ref> ಗ್ರ್ಯಾಮಿನೇ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಹಣ್ಣಿನ ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಆಧುನಿಕ ದಿನಕ್ಕೆ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಒಣ ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಕುಟುಂಬದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹುಲ್ಲಿನ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಹಣ್ಣುಗಳು ಹೆಚ್ಛಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.<ref name="Felix">{{Cite journal|title=Les graminees (Poaceae) d'Afrique tropicale. 1. Generalites, classification, description des genres|last=Jacques-Felix|first=Henri|year=1962|publisher=IRAT|url=https://agritrop.cirad.fr/369161/}}</ref> ಉಟ್ರಿಕಲ್ಸ್, <ref name="Felix" /> [[ಹಣ್ಣುಗಳು]], <ref>{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/transactionslinneanbot/article-abstract/6/9/401/2410680|title=On the Fruit of Melocanna bambusoides, Trin., an Endospermless, Viviparous Genus of Bambuseae|last=Stapf|first=Otto|journal=Transactions of the Linnean Society of London|volume=6|pages=401–425|year=1904|publisher=Oxford University Press}}</ref> ಮತ್ತು[[ಬೀಜ|ಬೀಜಗಳು]] ಸೇರಿವೆ. <ref>{{Cite book|title=The world's grasses: their differentiation, distribution economics and ecology|last=Bews|first=John William|publisher=London (United Kingdom) Longmans, Green and Co.|year=1929}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ವಿಭಿನ್ನ ಹಣ್ಣಿನ ರಚನೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ರಚನೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇತರರು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite journal|title=Zlaki SSSR [Cereals of the USSR]|last=Tsvelev|first=N.N.|journal=Science, Leningrad|year=1976}}</ref> ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ನ ಈ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ರೂಪವು ''ಕ್ರಿಪ್ಸಿಸ್'' ಮತ್ತು ''ಎಲುಸಿನ್'' ನ ಕೋಶಕ-ರೀತಿಯ ರೂಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಬೀಜಗಳನ್ನು ತೇವಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಹೊರತೆಗೆಯುವ (ಅಚೆನ್ ಅಥವಾ ಯುಟ್ರಿಕಲ್ನಂತೆ), ''ಡೈನೋಕ್ಲೋವಾ'' ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ಬಿದಿರಿನ ಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಬೆರ್ರಿ ತರಹದ ರೂಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಹೆಚ್ಚು ದಪ್ಪ ಮತ್ತು ತಿರುಳಿರುವ ''ಓಲ್ಮೆಕಾ'', ಮತ್ತು ''ಡೆಂಡ್ರೊಕಲಾಮಸ್'' ಮತ್ತು ''ಸ್ಕಿಜೋಸ್ಟಾಚಿಯಮ್ನಲ್ಲಿ'' ಕಂಡುಬರುವ ಕಾಯಿ ತರಹದ ರೂಪ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಗ್ರಾಮಿನೇಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಏಕೈಕ ಹಣ್ಣಿನ ವಿಧವಾಗಿದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ವಿಧಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್'' ಎಂಬ ಪದಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಬೀಜದ ಕೋಟ್‌ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಮತ್ತು ''ನಿಜವಾದ ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್'' ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಬೀಜದ ಕೋಟ್‌ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಹೊಂದಿರುವವರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|title=A Survey of Modified Caryopses in the Gramineae|last=Brandenburg|first=D.M.|publisher=American Journal of Botany|year=1985|volume=72|page=943|issue=6}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == [[ವರ್ಗ:ಸಸ್ಯಗಳು]] nb69c603nb488l2n8u38tbdiabeqa28 1113600 1113599 2022-08-13T06:02:49Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಹಣ್ಣುಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Assorted_grains.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/71/Assorted_grains.jpg/220px-Assorted_grains.jpg|thumb| ವಿಭಿನ್ನ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸ್‌ಗಳ ವಿಂಗಡಣೆ]] [[ಚಿತ್ರ:Spiklet.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1d/Spiklet.jpg/220px-Spiklet.jpg|right|thumb| ಮೂರು ಪರಾಗಗಳು ಹೊರಗೆ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಗೋಧಿ ಸ್ಪೈಕ್ಲೆಟ್]] [[ಚಿತ್ರ:Caryopsis_(grain)_(255_31)_Cross-section.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3f/Caryopsis_%28grain%29_%28255_31%29_Cross-section.jpg/220px-Caryopsis_%28grain%29_%28255_31%29_Cross-section.jpg|right|thumb| ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗ]] [[ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರ|ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ]], '''ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್''' (ಬಹುವಚನ '''ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಸ್''' ) ಸರಳವಾದ ಒಣ [[ಹಣ್ಣು|ಹಣ್ಣುಗಳ]] ಒಂದು ವಿಧವಾಗಿದೆ - ಇದು ಮೊನೊಕಾರ್ಪೆಲೇಟ್ (ಒಂದು ಕಾರ್ಪೆಲ್ನಿಂದ ರೂಪುಗೊಂಡಿದೆ) ಮತ್ತು ಬಿರಿಯದ (ಪ್ರೌಢಾವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ತೆರೆಯುವುದಿಲ್ಲ) <ref>{{Cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/caryopsis|title=Caryopsis|publisher=Merriam Webster|access-date=31 August 2014}}</ref> ಮತ್ತು ಅಚೆನ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ನಲ್ಲಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಅನ್ನು ತೆಳುವಾದ [[ಬೀಜ|ಸೀಡ್ ಕೋಟ್‍ಗೆ]] ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಅನ್ನು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ [[ಧಾನ್ಯ]] ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇದು [[ಗೋಧಿ]], [[ಅಕ್ಕಿ]] ಮತ್ತು [[ಮೆಕ್ಕೆ ಜೋಳ|ಜೋಳವನ್ನು]] ಒಳಗೊಂಡಿರುವ [[ಪೊಯೇಸಿಯಿ|ಪೊಯೇಸಿ]] (ಅಥವಾ ಗ್ರಾಮಿನೇ) ಕುಟುಂಬದ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಹಣ್ಣು. <ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/EBchecked/topic/97667/caryopsis|title=caryopsis|website=Encyclopædia Britannica|publisher=Encyclopædia Britannica|access-date=31 August 2014}}</ref> ''ಧಾನ್ಯ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಏಕದಳಕ್ಕೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಮಾನ್ಯ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ (''[[ಧಾನ್ಯ|ಏಕದಳ]] ಧಾನ್ಯಗಳು'', ಇದು ಕೆಲವು ನೋನ್-ಪೊಯೇಸಿಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ). ಹಣ್ಣಿನ ಗೋಡೆ ಮತ್ತು ಬೀಜಗಳು ಒಂದೇ ಘಟಕದಲ್ಲಿ ನಿಕಟವಾಗಿ ಬೆಸೆದುಕೊಂಡಿವೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಅಥವಾ ಧಾನ್ಯವು ಒಣ ಹಣ್ಣು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಸಸ್ಯ ರಚನೆಗಳಲ್ಲಿ ''ಹಣ್ಣು'' ಮತ್ತು ''ಬೀಜಗಳನ್ನು'' ತಾಂತ್ರಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲು ಸ್ವಲ್ಪ ಕಾಳಜಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಧಾನ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕರಿಸುವ ಮೊದಲು ಬೇರ್ಪಡಿಸಬೇಕಾದ ''[[ಹೊಟ್ಟು|ಹಲ್‌ಗಳು]]'' ಹೂವಿನ ತೊಟ್ಟಿಗಳಾಗಿವೆ . == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ''ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್'' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಗ್ರೀಕ್ ಪದಗಳಾದ ''ಕ್ಯಾರಿಯನ್'' ಮತ್ತು ''ಒಪ್ಸಿಸ್'' ನಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಕ್ರಮವಾಗಿ ''ಕಾಯಿ'' ಮತ್ತು ''ರೂಪವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ'' ಎಂಬ ಅರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಅಡೆತಡೆಯಿಲ್ಲದ ಹಣ್ಣನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲು ಹುಲ್ಲುಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಂಡುಬರುವ ಒಣ, ಮೊನೊಸ್ಪೆರ್ಮಿಕ್ ಮತ್ತು ಈ ಪದವನ್ನು ಮೊದಲು ಅಚಿಲ್ಲೆ ರಿಚರ್ಡ್ ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www.worldcat.org/title/analyse-botanique-des-embryons-endorhizes-ou-monocotyledones-et-particulierement-de-celui-des-graminees-suivie-dun-examen-critique-de-quelques-memoires-anatomico-physiologico-botaniques-de-m-mirbel/oclc/15141724|title=Analyse botanique des embryons endorhizes ou monocotyledones, et particulierement de celui des Graminees|last=Richard, Achille|year=1811|oclc=15141724}}</ref> ಗ್ರ್ಯಾಮಿನೇ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಹಣ್ಣಿನ ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಆಧುನಿಕ ದಿನಕ್ಕೆ ಮುಂದುವರೆದಿದೆ. ಆದರೆ ಕೆಲವು ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ಒಣ ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ಕುಟುಂಬದ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ ಎಂಬ ಕಲ್ಪನೆಯನ್ನು ಪ್ರಶ್ನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಹುಲ್ಲಿನ ಜಾತಿಗಳಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಹಣ್ಣುಗಳು ಹೆಚ್ಛಾಗಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತವೆ.<ref name="Felix">{{Cite journal|title=Les graminees (Poaceae) d'Afrique tropicale. 1. Generalites, classification, description des genres|last=Jacques-Felix|first=Henri|year=1962|publisher=IRAT|url=https://agritrop.cirad.fr/369161/}}</ref> ಉಟ್ರಿಕಲ್ಸ್, <ref name="Felix" /> [[ಹಣ್ಣುಗಳು]], <ref>{{Cite journal|url=https://academic.oup.com/transactionslinneanbot/article-abstract/6/9/401/2410680|title=On the Fruit of Melocanna bambusoides, Trin., an Endospermless, Viviparous Genus of Bambuseae|last=Stapf|first=Otto|journal=Transactions of the Linnean Society of London|volume=6|pages=401–425|year=1904|publisher=Oxford University Press}}</ref> ಮತ್ತು[[ಬೀಜ|ಬೀಜಗಳು]] ಸೇರಿವೆ. <ref>{{Cite book|title=The world's grasses: their differentiation, distribution economics and ecology|last=Bews|first=John William|publisher=London (United Kingdom) Longmans, Green and Co.|year=1929}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಈ ವಿಭಿನ್ನ ಹಣ್ಣಿನ ರಚನೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ವಿಭಿನ್ನ ರಚನೆಗಳಿಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ವೈವಿಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಇತರರು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite journal|title=Zlaki SSSR [Cereals of the USSR]|last=Tsvelev|first=N.N.|journal=Science, Leningrad|year=1976}}</ref> ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್ ನ ಈ ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ರೂಪವು ''ಕ್ರಿಪ್ಸಿಸ್'' ಮತ್ತು ''ಎಲುಸಿನ್'' ನ ಕೋಶಕ-ರೀತಿಯ ರೂಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಒಂದು ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಬೀಜಗಳನ್ನು ತೇವಗೊಳಿಸಿದಾಗ ಹೊರತೆಗೆಯುವ (ಅಚೆನ್ ಅಥವಾ ಯುಟ್ರಿಕಲ್ನಂತೆ), ''ಡೈನೋಕ್ಲೋವಾ'' ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ಬಿದಿರಿನ ಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಬೆರ್ರಿ ತರಹದ ರೂಪವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತದೆ. ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಹೆಚ್ಚು ದಪ್ಪ ಮತ್ತು ತಿರುಳಿರುವ ''ಓಲ್ಮೆಕಾ'', ಮತ್ತು ''ಡೆಂಡ್ರೊಕಲಾಮಸ್'' ಮತ್ತು ''ಸ್ಕಿಜೋಸ್ಟಾಚಿಯಮ್ನಲ್ಲಿ'' ಕಂಡುಬರುವ ಕಾಯಿ ತರಹದ ರೂಪ ಇರುತ್ತದೆ. ಈ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನದ ಪ್ರಕಾರ, ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಗ್ರಾಮಿನೇಯಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ಏಕೈಕ ಹಣ್ಣಿನ ವಿಧವಾಗಿದೆ. ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್ ವಿಧಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ''ಮಾರ್ಪಡಿಸಿದ ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್'' ಎಂಬ ಪದಗಳಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಬೀಜದ ಕೋಟ್‌ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಹೊಂದಿಕೆಯಾಗದ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಮತ್ತು ''ನಿಜವಾದ ಕ್ಯಾರಿಯೊಪ್ಸಿಸ್'' ಅನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಬೀಜದ ಕೋಟ್‌ಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಅಂಟಿಕೊಂಡಿರುವ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್ ಹೊಂದಿರುವವರನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite book|title=A Survey of Modified Caryopses in the Gramineae|last=Brandenburg|first=D.M.|publisher=American Journal of Botany|year=1985|volume=72|page=943|issue=6}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == [[ವರ್ಗ:ಸಸ್ಯಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಹಣ್ಣುಗಳು]] 203ja7p8wekovclhcxzf1ayy85rqfdl 0 144303 1113566 1112100 2022-08-13T03:28:12Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ */ wikitext text/x-wiki ಮಂದಾರ '''ಅಗಾಶೆ''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿ, ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಸಂಗೀತಗಾರ. ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಅವರು ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಆಪಾದಿತ ಹಗರಣ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ೧೯೯೮ ರ ಹಿಟ್ ಸಿಂಗಲ್ ''ನಾಜರ್ ನಾಜರ್‌ಗೆ'' ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. == ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ == === ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ === ಅಗಾಶೆ ಅವರು ಮೇ ೨೪ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ]] ಮಾಂಗ್ದಾರಿಯ ಅಗಾಶೆ ''ಘರಾನಾದ'' {{Sfn|Ranade|1974}} ಮತ್ತು [[ಬೆಳಗಾವಿ|ಬೆಳಗಾವಿಯ]] ಗೋಗ್ಟೆ ''ಘರಾನಾದ'' ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಅಗಾಶೆ ಮತ್ತು ಪತ್ನಿ ರೇಖಾ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲ [[ಚಿತ್ಪಾವನ]] [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವನ ತಂದೆಯ ಮೂಲಕ ಅಗಾಶೆ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಅಗಾಶೆಯ ಮೊಮ್ಮಗ, ಪಂಡಿತರಾವ್ ಅಗಾಶೆಯ ಸೋದರಳಿಯ, ಅಶುತೋಷ್ ಅಗಾಶೆಯ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ, {{Sfn|Karandikar|1992}} ಮೂರನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಮರಾಠಾ ಯುದ್ಧದ ಜನರಲ್ ಬಾಪು ಗೋಖಲೆಯ ದೂರದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. <ref>{{Cite book|title=Phatak Kulavruttant|last=Ranade|first=Sadashiv|date=1982|location=[[Pune]]|page=56|author-link=Sadashiv Ranade}}</ref> ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನಕರ್ ಜಿ.ಕೇಲ್ಕರ್ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪಿ.ಕೆ.ಕೇಲ್ಕರ್ <ref>{{Cite book|title=Kelkar Kulavruttant|last=Kelkar|first=Bhaskar|last2=Kelkar|first2=Govind|last3=Kelkar|first3=Yashwant|date=1993|location=[[Thane]]|pages=82, 89}}</ref> ಅವರ ತಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ಅವರು ಬಿಎಂ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸೋದರಳಿಯ.<ref name="Kamath">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe|title=The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist|last=Kamath|first=M. V.|date=1 January 1991|publisher=Jaico Publishing House|page=10|language=en|quote=|author-link=M. V. Kamath|via=}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKamath1991">[[ಎಮ್. ವಿ. ಕಾಮತ್|Kamath, M. V.]] (January 1, 1991). [https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe ''The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist'']. Jaico Publishing House. p.&nbsp;10.</cite></ref> ಶ್ರೀಮಂತ ಲೇಟಿ (ಭಾಗವತ್) ಕುಟುಂಬದ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಕೊಕುಯೊ ಕ್ಯಾಮ್ಲಿನ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ದಿಲೀಪ್ ದಾಂಡೇಕರ್ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜ್ಯೋತಿ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://catalog.loc.gov/vwebv/search?searchArg1=2012338796&argType1=phrase&searchCode1=K010&searchType=2&combine2=and&searchArg2=&argType2=all&searchCode2=GKEY&combine3=and&searchArg3=&argType3=all&searchCode3=GKEY&location=all&place=all&type=all&language=all&recCount=10|title=Gogaṭe Kulavr̥ttānta|publisher=Gogaṭe Kulamaṇḍala|year=2006|edition=2006|location=[[Mumbai]]|pages=532|language=mr|lccn=2012338796}}</ref> <ref name="Barve">{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/12024875|title=सागरमेघ: बा. म. ऊर्फ रावसाहेब गोगटे यांचा भैतिक व आत्मिक आविष्कार|last=Barve|first=D. K.|date=1982|publisher=Bombay Book Ḍepot|location=[[Mumbai]]|pages=170, 173|language=Marathi|trans-title=Sagarmegh: The Physical and Spiritual Invention of B. M. "Raosaheb" Gogte|oclc=12024875}}</ref> ಅಗಾಶೆ ೧೯೯೦ <ref name="PICT">{{Cite web|url=https://alumni.pict.edu/f/mandar-agashe-alumni-of-1990-batch-an-entrepreneur-music-director-and-singer-3788|title=Mandar Agashe alumni of 1990 batch, an entrepreneur, Music director and Singer|date=January 14, 2020|website=[[Pune Institute of Computer Technology]]|access-date=5 January 2022}}</ref> ಪುಣೆ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಿಂದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಬ್ಯಾಚುಲರ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್|ಬಿ‌ಇ]] ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಅಪರ್ಣಾ ಪಂಢರ್ಕರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮದುವೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ಜಿಜಾ ಅಗಾಶೆ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. {{Sfn|Agashe|Agashe|2006}} === ವ್ಯಾಪಾರ ವೃತ್ತಿ === ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಅವರ ಅಜ್ಜನ ಬೃಹನ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಕ್ಕರೆ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಯ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು . <ref>{{Cite book|title=Company News and Notes|date=July 1999|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, Ministry of Commerce & Industry|page=14|language=en}}</ref> ಅವರು ಹಲವಾರು ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ- ಬ್ರಿಹಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮಾಸ್ಯುಟಿಕಲ್ಸ್, ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ [[ಆಯುರ್ವೇದ|ಆಯುರ್ವೇದ ಔಷಧ]] ಕಂಪನಿ; <ref name=":1">{{Cite book|title=Company News and Notes|date=2000|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, [[Ministry of Commerce & Industry (India)]]|volume=37|location=[[University of California, Berkeley]]|language=en|quote=Brihans Pharma; Brihans Natural Products Ltd.}}</ref> ''musiccurry.com'', ೧೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ರೇಡಿಯೊ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_World/1KJaAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=mandar+agashe&dq=mandar+agashe&printsec=frontcover|title=Business World|date=July 2000|publisher=Ananda Bazar Patrika Limited|location=[[Cornell University]]|pages=24, 55–56|language=en}}</ref> ೨೦೦ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite news|url=https://www.smechannels.com/mandar-agashe-founder-md-and-vice-chairman-sarvatra-technologies/|title=Mandar Agashe, Founder, MD and Vice Chairman, Sarvatra Technologies|date=2 February 2021|work=SMEChannels}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/New-software-boon-for-co-op-bank-clients/articleshow/94360.cms|title=New software boon for co-op. bank clients|date=July 25, 2003|work=[[The Times of India]]|language=en}}</ref> ಹಣಕಾಸು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು, ಇಬಿಜಡ್ ಆನ್ಲೈನ್ ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಕೊಡಿಟೊ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_India/qbBIAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=0&bsq=mandar%20agashe|title=Business India|date=2004|publisher=A.H. Advani|pages=69, 70|language=en}}</ref> ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ದೀಪಕ್ ಘೈಸಾಸ್‌ನ ಐ-ಫ್ಲೆಕ್ಸ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಲನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು, ಕಂಪನಿಯು ಕೊಡಿಟೊ ಜೊತೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಘೈಸಾಸ್ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡರು. <ref>{{Cite news|title=i-flex Solutions targets co-op banksnews|date=11 January 2002|work=[[The Hindu]]}}</ref> === ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕರಣ ===   ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ₹೪.೩ ಬಿಲಿಯನ್ ಆಪಾದಿತ ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಇತರ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲ ಮಂಜೂರು ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಆ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಆ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಠೇವಣಿದಾರರನ್ನು ವಂಚಿಸಿದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/finance/pune-coop-bank-in-rs-436-cr-scam-108112301024_1.html|title=Pune coop bank in Rs 436-cr scam|work=[[Business Standard]]|access-date=2016-08-17|year=2008}}</ref> ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು.ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು<ref>{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/fugitive-run-ends-for-economic-fraud-and-dreaded-gangster/|title=Fugitive run ends for economic fraud and dreaded gangster|date=5 February 2009|work=[[The Indian Express]]|language=en}}</ref> ಅವರ ತಂದೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅಗಾಶೆ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಮೇ <ref>{{Cite news|url=https://cataleg.bnc.cat/iii/cas/login?service=https%3A%2F%2Fexplora.bnc.cat%3A443%2Fiii%2Fencore%2Fj_acegi_cas_security_check&lang=eng&suite=def|title=Mandar Agashe in police custody.|date=2 May 2009|work=[[Daily News & Analysis|DNA]]|via=[[National Library of Catalonia]]}}</ref> ರವರೆಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ ಅಗಾಶೆಯನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮಾಜಿ ಠೇವಣಿದಾರರು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಸಾಲಗಳ ಮರುಪಾವತಿಗಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|title=Pay back time|date=February 5, 2009|work=[[Pune Mirror]]}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಜಾಮೀನಿಗಾಗಿ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಕಸ್ಟಡಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಲಾಯಿತು. ₹ ೧.೧೩ ಶತಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ನಕಲಿ [[ಸಾಲ|ಸಾಲದ]] ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳನ್ನು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿದ ಆರೋಪವನ್ನು ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ್ದರು. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Mandar-Agashes-bail-plea-rejected/articleshow/4236853.cms|title=Mandar Agashe's bail plea rejected|date=March 7, 2009|work=[[Times of India]]}}</ref> ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೯<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/finance/iob-gets-nod-to-acquire-pune-based-co-op-bank-109020300057_1.html|title=IOB gets nod to acquire Pune-based co-op bank|date=February 3, 2009|work=[[Business Standard]]}}</ref> [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್‌ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ ೧೧ ರಂದು ಅವರು ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://punemirror.com/pune/cover-story/mandar-will-stay-with-cops/cid5259604.htm|title=Mandar will stay with cops|date=7 March 2009|work=[[Pune Mirror]]|access-date=19 January 2022|language=en-IN}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ಅವರು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಸುರೇಶ್ ಭಟ್ ಅವರ [[ಗಝಲ್|ಗಜಲ್‌ಗಳ]] ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪಾಪ್ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ೮೨ ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}</ref> ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೋಂಸ್ಲೆಯವರ ವಯಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|title=Asha Bhosale sings Suresh Bhat gajhals for her next album "82"|date=12 April 2016|work=Star Marathi}}</ref> == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ === * ''ಅಚಾನಕ್'' (೧೯೯೭) <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMathur2016">Mathur, Barkha (April 21, 2016). "Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes". ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|Times of India]]''.</cite></ref> * ''ನಾಜರ್ ನಜರ್'' (೧೯೯೮) <ref>{{Cite news|url=http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|title=Singing a solo tune|last=Kharade|first=Pallavi|work=[[Pune Times]]|access-date=5 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225145012/http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|archive-date=25 Dec 2017}}</ref> * ''ನನಗೆ ಯಾರೋ ಬೇಕು'' (೨೦೦೩) <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/pune-times/Mandar-to-release-single-in-Germany/articleshow/130147.cms|title=Mandar to release single in Germany|date=August 14, 2003|website=[[Times of India]]}}</ref> * ''ಎಫ್‌ಸಿ ರಸ್ತೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/1135234390|title=Two of us|date=2005|work=[[WorldCat]]|location=[[Pune]]|oclc=1135234390}}</ref> * ''ಜಾನ್ ಲೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite news|url=https://www.yourtechstory.com/2019/08/19/mandar-agashe-man-brought-revolution-indian-digital-payment-system/|title=Mandar Agashe : The Man Who Brought a Revolution in the Indian Digital Payment System|date=19 August 2019|work=Your Tech Story|quote=Agashe's musical career}}</ref> === ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ === * ೮೨ (೨೦೧೬) [[ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ]] <ref>{{Cite news|title=Music Director Mandar Agashe Launches Asha Bhosle's "82" Pop Album|date=13 April 2016|work=Marathi Cineyug}}</ref> ಅವರಿಂದ * ''ಥಿಕ್ ಆಹೆ, ಛನ್ ಆಹೆ, ಮಸ್ತ್ ಆಹೆ'' (೨೦೨೧) ರಾಹುಲ್ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರಿಂದ <ref>{{Cite news|title=लॉकडाऊनमध्ये साकारला म्युझिक अल्बम|date=5 June 2021|work=[[Kesari (newspaper)|Kesari]]|language=mr}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Vishwasta-9781532345012-Karandikar-Shakuntala-59957185|title=Viśvasta|last=Karandikar|first=Shakuntala|publisher=Śrī Prakāśana|year=1992|isbn=((9781532345012))|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322865|oclc=992168228|author-link=Shakuntala Karandikar}} * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Putra-Vishwastacha-9781532345944--Dnyaneshwar-Agashe-Foundation-60041345|title=Putra viśvastācā : gaurava grantha : Jñāneśvara Āgāśe shashṭyabdipūrti nimitta|publisher=Jñāneśvara Āgāśe Gaurava Samitī|year=2002|isbn=((978-1-5323-4594-4))|editor-last=Barve|editor-first=Ramesh|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322864|oclc=992168227|editor-last2=Vartak|editor-first2=Taraprakash|editor-last3=Belvalkar|editor-first3=Sharchandra}} * {{Cite book|title=Agashe [[Kulavruttanta]]|last=Agashe|first=Trupti|last2=Agashe|first2=Gopal|date=2006|publisher=Surbhi Graphics|isbn=978-1-5323-4500-5|editor-last=Wad|editor-first=Mugdha|edition=2nd|location=[[Hyderabad]]|language=mr|trans-title=The [[Agashe]] Family Genealogy|chapter=Mangdari Gharana|trans-chapter=The [[Noble house (term)|House]] of [[Mangdari]]}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * Mandar Agashe at MusicBrainz <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:Articles with hCards]]</nowiki> o6rnt42qe7rp2ulzcjgtcbkewgdbo83 1113568 1113566 2022-08-13T03:29:43Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ */ wikitext text/x-wiki ಮಂದಾರ '''ಅಗಾಶೆ''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿ, ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಸಂಗೀತಗಾರ. ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಅವರು ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಆಪಾದಿತ ಹಗರಣ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ೧೯೯೮ ರ ಹಿಟ್ ಸಿಂಗಲ್ ''ನಾಜರ್ ನಾಜರ್‌ಗೆ'' ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. == ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ == === ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ === ಅಗಾಶೆ ಅವರು ಮೇ ೨೪ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ]] ಮಾಂಗ್ದಾರಿಯ ಅಗಾಶೆ ''ಘರಾನಾದ'' {{Sfn|Ranade|1974}} ಮತ್ತು [[ಬೆಳಗಾವಿ|ಬೆಳಗಾವಿಯ]] ಗೋಗ್ಟೆ ''ಘರಾನಾದ'' ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಅಗಾಶೆ ಮತ್ತು ಪತ್ನಿ ರೇಖಾ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲ [[ಚಿತ್ಪಾವನ]] [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವನ ತಂದೆಯ ಮೂಲಕ ಅಗಾಶೆ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಅಗಾಶೆಯ ಮೊಮ್ಮಗ, ಪಂಡಿತರಾವ್ ಅಗಾಶೆಯ ಸೋದರಳಿಯ, ಅಶುತೋಷ್ ಅಗಾಶೆಯ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ, {{Sfn|Karandikar|1992}} ಮೂರನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಮರಾಠಾ ಯುದ್ಧದ ಜನರಲ್ ಬಾಪು ಗೋಖಲೆಯ ದೂರದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. <ref>{{Cite book|title=Phatak Kulavruttant|last=Ranade|first=Sadashiv|date=1982|location=[[Pune]]|page=56|author-link=Sadashiv Ranade}}</ref> ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನಕರ್ ಜಿ.ಕೇಲ್ಕರ್ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪಿ.ಕೆ.ಕೇಲ್ಕರ್ <ref>{{Cite book|title=Kelkar Kulavruttant|last=Kelkar|first=Bhaskar|last2=Kelkar|first2=Govind|last3=Kelkar|first3=Yashwant|date=1993|location=[[Thane]]|pages=82, 89}}</ref> ಅವರ ತಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ಅವರು ಬಿಎಂ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸೋದರಳಿಯ.<ref name="Kamath">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe|title=The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist|last=Kamath|first=M. V.|date=1 January 1991|publisher=Jaico Publishing House|page=10|language=en|quote=|author-link=M. V. Kamath|via=}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKamath1991">[[ಎಮ್. ವಿ. ಕಾಮತ್|Kamath, M. V.]] (January 1, 1991). [https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe ''The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist'']. Jaico Publishing House. p.&nbsp;10.</cite></ref> ಶ್ರೀಮಂತ ಲೇಟಿ (ಭಾಗವತ್) ಕುಟುಂಬದ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಕೊಕುಯೊ ಕ್ಯಾಮ್ಲಿನ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ದಿಲೀಪ್ ದಾಂಡೇಕರ್ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜ್ಯೋತಿ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://catalog.loc.gov/vwebv/search?searchArg1=2012338796&argType1=phrase&searchCode1=K010&searchType=2&combine2=and&searchArg2=&argType2=all&searchCode2=GKEY&combine3=and&searchArg3=&argType3=all&searchCode3=GKEY&location=all&place=all&type=all&language=all&recCount=10|title=Gogaṭe Kulavr̥ttānta|publisher=Gogaṭe Kulamaṇḍala|year=2006|edition=2006|location=[[Mumbai]]|pages=532|language=mr|lccn=2012338796}}</ref> <ref name="Barve">{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/12024875|title=सागरमेघ: बा. म. ऊर्फ रावसाहेब गोगटे यांचा भैतिक व आत्मिक आविष्कार|last=Barve|first=D. K.|date=1982|publisher=Bombay Book Ḍepot|location=[[Mumbai]]|pages=170, 173|language=Marathi|trans-title=Sagarmegh: The Physical and Spiritual Invention of B. M. "Raosaheb" Gogte|oclc=12024875}}</ref> ಅಗಾಶೆ ೧೯೯೦ <ref name="PICT">{{Cite web|url=https://alumni.pict.edu/f/mandar-agashe-alumni-of-1990-batch-an-entrepreneur-music-director-and-singer-3788|title=Mandar Agashe alumni of 1990 batch, an entrepreneur, Music director and Singer|date=January 14, 2020|website=[[Pune Institute of Computer Technology]]|access-date=5 January 2022}}</ref> ಪುಣೆ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಿಂದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಬ್ಯಾಚುಲರ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್|ಬಿ‌ಇ]] ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಅಪರ್ಣಾ ಪಂಢರ್ಕರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮದುವೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ಜಿಜಾ ಅಗಾಶೆ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. {{Sfn|Agashe|Agashe|2006}} === ವ್ಯಾಪಾರ ವೃತ್ತಿ === ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಅವರ ಅಜ್ಜನ ಬೃಹನ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಕ್ಕರೆ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಯ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು . <ref>{{Cite book|title=Company News and Notes|date=July 1999|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, Ministry of Commerce & Industry|page=14|language=en}}</ref> ಅವರು ಹಲವಾರು ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ- ಬ್ರಿಹಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮಾಸ್ಯುಟಿಕಲ್ಸ್, ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ [[ಆಯುರ್ವೇದ|ಆಯುರ್ವೇದ ಔಷಧ]] ಕಂಪನಿ; <ref name=":1">{{Cite book|title=Company News and Notes|date=2000|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, [[Ministry of Commerce & Industry (India)]]|volume=37|location=[[University of California, Berkeley]]|language=en|quote=Brihans Pharma; Brihans Natural Products Ltd.}}</ref> ''musiccurry.com'', ೧೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ರೇಡಿಯೊ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_World/1KJaAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=mandar+agashe&dq=mandar+agashe&printsec=frontcover|title=Business World|date=July 2000|publisher=Ananda Bazar Patrika Limited|location=[[Cornell University]]|pages=24, 55–56|language=en}}</ref> ೨೦೦ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite news|url=https://www.smechannels.com/mandar-agashe-founder-md-and-vice-chairman-sarvatra-technologies/|title=Mandar Agashe, Founder, MD and Vice Chairman, Sarvatra Technologies|date=2 February 2021|work=SMEChannels}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/New-software-boon-for-co-op-bank-clients/articleshow/94360.cms|title=New software boon for co-op. bank clients|date=July 25, 2003|work=[[The Times of India]]|language=en}}</ref> ಹಣಕಾಸು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು, ಇಬಿಜಡ್ ಆನ್ಲೈನ್ ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಕೊಡಿಟೊ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_India/qbBIAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=0&bsq=mandar%20agashe|title=Business India|date=2004|publisher=A.H. Advani|pages=69, 70|language=en}}</ref> ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ದೀಪಕ್ ಘೈಸಾಸ್‌ನ ಐ-ಫ್ಲೆಕ್ಸ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಲನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು, ಕಂಪನಿಯು ಕೊಡಿಟೊ ಜೊತೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಘೈಸಾಸ್ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡರು. <ref>{{Cite news|title=i-flex Solutions targets co-op banksnews|date=11 January 2002|work=[[The Hindu]]}}</ref> === ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕರಣ ===   ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ₹೪.೩ ಬಿಲಿಯನ್ ಆಪಾದಿತ ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಇತರ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲ ಮಂಜೂರು ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಆ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಆ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಠೇವಣಿದಾರರನ್ನು ವಂಚಿಸಿದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/finance/pune-coop-bank-in-rs-436-cr-scam-108112301024_1.html|title=Pune coop bank in Rs 436-cr scam|work=[[Business Standard]]|access-date=2016-08-17|year=2008}}</ref> ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು.ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು<ref>{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/fugitive-run-ends-for-economic-fraud-and-dreaded-gangster/|title=Fugitive run ends for economic fraud and dreaded gangster|date=5 February 2009|work=[[The Indian Express]]|language=en}}</ref> ಅವರ ತಂದೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅಗಾಶೆ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಮೇ <ref>{{Cite news|url=https://cataleg.bnc.cat/iii/cas/login?service=https%3A%2F%2Fexplora.bnc.cat%3A443%2Fiii%2Fencore%2Fj_acegi_cas_security_check&lang=eng&suite=def|title=Mandar Agashe in police custody.|date=2 May 2009|work=[[Daily News & Analysis|DNA]]|via=[[National Library of Catalonia]]}}</ref> ರವರೆಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ ಅಗಾಶೆಯನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮಾಜಿ ಠೇವಣಿದಾರರು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಸಾಲಗಳ ಮರುಪಾವತಿಗಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|title=Pay back time|date=February 5, 2009|work=[[Pune Mirror]]}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಜಾಮೀನಿಗಾಗಿ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಕಸ್ಟಡಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಲಾಯಿತು. ₹ ೧.೧೩ ಶತಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ನಕಲಿ [[ಸಾಲ|ಸಾಲದ]] ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳನ್ನು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿದ ಆರೋಪವನ್ನು ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ್ದರು. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Mandar-Agashes-bail-plea-rejected/articleshow/4236853.cms|title=Mandar Agashe's bail plea rejected|date=March 7, 2009|work=[[Times of India]]}}</ref> ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೯<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/finance/iob-gets-nod-to-acquire-pune-based-co-op-bank-109020300057_1.html|title=IOB gets nod to acquire Pune-based co-op bank|date=February 3, 2009|work=[[Business Standard]]}}</ref> [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್‌ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ ೧೧ ರಂದು ಅವರು ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://punemirror.com/pune/cover-story/mandar-will-stay-with-cops/cid5259604.htm|title=Mandar will stay with cops|date=7 March 2009|work=[[Pune Mirror]]|access-date=19 January 2022|language=en-IN}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ಅವರು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಸುರೇಶ್ ಭಟ್ ಅವರ [[ಗಝಲ್|ಗಜಲ್‌ಗಳ]] ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪಾಪ್ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ೮೨ ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}</ref> ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೋಂಸ್ಲೆಯವರ ವಯಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|title=Asha Bhosale sings Suresh Bhat gajhals for her next album "82"|date=12 April 2016|work=Star Marathi}}</ref> == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ === * ''ಅಚಾನಕ್'' (೧೯೯೭) <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMathur2016">Mathur, Barkha (April 21, 2016). "Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes". ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|Times of India]]''.</cite></ref> * ''ನಾಜರ್ ನಜರ್'' (೧೯೯೮) <ref>{{Cite news|url=http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|title=Singing a solo tune|last=Kharade|first=Pallavi|work=[[Pune Times]]|access-date=5 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225145012/http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|archive-date=25 Dec 2017}}</ref> * ''ಐ ನೀಡ್ ಸಮ್‍ವನ್'' (೨೦೦೩) <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/pune-times/Mandar-to-release-single-in-Germany/articleshow/130147.cms|title=Mandar to release single in Germany|date=August 14, 2003|website=[[Times of India]]}}</ref> * ''ಎಫ್‌ಸಿ ರಸ್ತೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/1135234390|title=Two of us|date=2005|work=[[WorldCat]]|location=[[Pune]]|oclc=1135234390}}</ref> * ''ಜಾನ್ ಲೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite news|url=https://www.yourtechstory.com/2019/08/19/mandar-agashe-man-brought-revolution-indian-digital-payment-system/|title=Mandar Agashe : The Man Who Brought a Revolution in the Indian Digital Payment System|date=19 August 2019|work=Your Tech Story|quote=Agashe's musical career}}</ref> === ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ === * ೮೨ (೨೦೧೬) [[ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ]] <ref>{{Cite news|title=Music Director Mandar Agashe Launches Asha Bhosle's "82" Pop Album|date=13 April 2016|work=Marathi Cineyug}}</ref> ಅವರಿಂದ * ''ಥಿಕ್ ಆಹೆ, ಛನ್ ಆಹೆ, ಮಸ್ತ್ ಆಹೆ'' (೨೦೨೧) ರಾಹುಲ್ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರಿಂದ <ref>{{Cite news|title=लॉकडाऊनमध्ये साकारला म्युझिक अल्बम|date=5 June 2021|work=[[Kesari (newspaper)|Kesari]]|language=mr}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Vishwasta-9781532345012-Karandikar-Shakuntala-59957185|title=Viśvasta|last=Karandikar|first=Shakuntala|publisher=Śrī Prakāśana|year=1992|isbn=((9781532345012))|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322865|oclc=992168228|author-link=Shakuntala Karandikar}} * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Putra-Vishwastacha-9781532345944--Dnyaneshwar-Agashe-Foundation-60041345|title=Putra viśvastācā : gaurava grantha : Jñāneśvara Āgāśe shashṭyabdipūrti nimitta|publisher=Jñāneśvara Āgāśe Gaurava Samitī|year=2002|isbn=((978-1-5323-4594-4))|editor-last=Barve|editor-first=Ramesh|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322864|oclc=992168227|editor-last2=Vartak|editor-first2=Taraprakash|editor-last3=Belvalkar|editor-first3=Sharchandra}} * {{Cite book|title=Agashe [[Kulavruttanta]]|last=Agashe|first=Trupti|last2=Agashe|first2=Gopal|date=2006|publisher=Surbhi Graphics|isbn=978-1-5323-4500-5|editor-last=Wad|editor-first=Mugdha|edition=2nd|location=[[Hyderabad]]|language=mr|trans-title=The [[Agashe]] Family Genealogy|chapter=Mangdari Gharana|trans-chapter=The [[Noble house (term)|House]] of [[Mangdari]]}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * Mandar Agashe at MusicBrainz <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:Articles with hCards]]</nowiki> n60wmwdxs93m1oedpf2fwt0gnrjtx1k 1113569 1113568 2022-08-13T03:30:14Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ವ್ಯಾಪಾರ ವೃತ್ತಿ */ wikitext text/x-wiki ಮಂದಾರ '''ಅಗಾಶೆ''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿ, ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಸಂಗೀತಗಾರ. ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಅವರು ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಆಪಾದಿತ ಹಗರಣ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ೧೯೯೮ ರ ಹಿಟ್ ಸಿಂಗಲ್ ''ನಾಜರ್ ನಾಜರ್‌ಗೆ'' ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. == ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ == === ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ === ಅಗಾಶೆ ಅವರು ಮೇ ೨೪ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ]] ಮಾಂಗ್ದಾರಿಯ ಅಗಾಶೆ ''ಘರಾನಾದ'' {{Sfn|Ranade|1974}} ಮತ್ತು [[ಬೆಳಗಾವಿ|ಬೆಳಗಾವಿಯ]] ಗೋಗ್ಟೆ ''ಘರಾನಾದ'' ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಅಗಾಶೆ ಮತ್ತು ಪತ್ನಿ ರೇಖಾ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲ [[ಚಿತ್ಪಾವನ]] [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವನ ತಂದೆಯ ಮೂಲಕ ಅಗಾಶೆ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಅಗಾಶೆಯ ಮೊಮ್ಮಗ, ಪಂಡಿತರಾವ್ ಅಗಾಶೆಯ ಸೋದರಳಿಯ, ಅಶುತೋಷ್ ಅಗಾಶೆಯ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ, {{Sfn|Karandikar|1992}} ಮೂರನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಮರಾಠಾ ಯುದ್ಧದ ಜನರಲ್ ಬಾಪು ಗೋಖಲೆಯ ದೂರದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. <ref>{{Cite book|title=Phatak Kulavruttant|last=Ranade|first=Sadashiv|date=1982|location=[[Pune]]|page=56|author-link=Sadashiv Ranade}}</ref> ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನಕರ್ ಜಿ.ಕೇಲ್ಕರ್ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪಿ.ಕೆ.ಕೇಲ್ಕರ್ <ref>{{Cite book|title=Kelkar Kulavruttant|last=Kelkar|first=Bhaskar|last2=Kelkar|first2=Govind|last3=Kelkar|first3=Yashwant|date=1993|location=[[Thane]]|pages=82, 89}}</ref> ಅವರ ತಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ಅವರು ಬಿಎಂ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸೋದರಳಿಯ.<ref name="Kamath">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe|title=The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist|last=Kamath|first=M. V.|date=1 January 1991|publisher=Jaico Publishing House|page=10|language=en|quote=|author-link=M. V. Kamath|via=}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKamath1991">[[ಎಮ್. ವಿ. ಕಾಮತ್|Kamath, M. V.]] (January 1, 1991). [https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe ''The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist'']. Jaico Publishing House. p.&nbsp;10.</cite></ref> ಶ್ರೀಮಂತ ಲೇಟಿ (ಭಾಗವತ್) ಕುಟುಂಬದ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಕೊಕುಯೊ ಕ್ಯಾಮ್ಲಿನ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ದಿಲೀಪ್ ದಾಂಡೇಕರ್ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜ್ಯೋತಿ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://catalog.loc.gov/vwebv/search?searchArg1=2012338796&argType1=phrase&searchCode1=K010&searchType=2&combine2=and&searchArg2=&argType2=all&searchCode2=GKEY&combine3=and&searchArg3=&argType3=all&searchCode3=GKEY&location=all&place=all&type=all&language=all&recCount=10|title=Gogaṭe Kulavr̥ttānta|publisher=Gogaṭe Kulamaṇḍala|year=2006|edition=2006|location=[[Mumbai]]|pages=532|language=mr|lccn=2012338796}}</ref> <ref name="Barve">{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/12024875|title=सागरमेघ: बा. म. ऊर्फ रावसाहेब गोगटे यांचा भैतिक व आत्मिक आविष्कार|last=Barve|first=D. K.|date=1982|publisher=Bombay Book Ḍepot|location=[[Mumbai]]|pages=170, 173|language=Marathi|trans-title=Sagarmegh: The Physical and Spiritual Invention of B. M. "Raosaheb" Gogte|oclc=12024875}}</ref> ಅಗಾಶೆ ೧೯೯೦ <ref name="PICT">{{Cite web|url=https://alumni.pict.edu/f/mandar-agashe-alumni-of-1990-batch-an-entrepreneur-music-director-and-singer-3788|title=Mandar Agashe alumni of 1990 batch, an entrepreneur, Music director and Singer|date=January 14, 2020|website=[[Pune Institute of Computer Technology]]|access-date=5 January 2022}}</ref> ಪುಣೆ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಿಂದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಬ್ಯಾಚುಲರ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್|ಬಿ‌ಇ]] ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಅಪರ್ಣಾ ಪಂಢರ್ಕರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮದುವೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ಜಿಜಾ ಅಗಾಶೆ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. {{Sfn|Agashe|Agashe|2006}} === ವ್ಯಾಪಾರ ವೃತ್ತಿ === ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಅವರ ಅಜ್ಜನ ಬೃಹನ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಕ್ಕರೆ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಯ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು . <ref>{{Cite book|title=Company News and Notes|date=July 1999|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, Ministry of Commerce & Industry|page=14|language=en}}</ref> ಅವರು ಹಲವಾರು ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ- ಬ್ರಿಹಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮಾಸ್ಯುಟಿಕಲ್ಸ್, ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ [[ಆಯುರ್ವೇದ|ಆಯುರ್ವೇದ ಔಷಧ]] ಕಂಪನಿ; <ref name=":1">{{Cite book|title=Company News and Notes|date=2000|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, [[Ministry of Commerce & Industry (India)]]|volume=37|location=[[University of California, Berkeley]]|language=en|quote=Brihans Pharma; Brihans Natural Products Ltd.}}</ref> ೧೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ರೇಡಿಯೊ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_World/1KJaAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=mandar+agashe&dq=mandar+agashe&printsec=frontcover|title=Business World|date=July 2000|publisher=Ananda Bazar Patrika Limited|location=[[Cornell University]]|pages=24, 55–56|language=en}}</ref> ೨೦೦ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite news|url=https://www.smechannels.com/mandar-agashe-founder-md-and-vice-chairman-sarvatra-technologies/|title=Mandar Agashe, Founder, MD and Vice Chairman, Sarvatra Technologies|date=2 February 2021|work=SMEChannels}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/New-software-boon-for-co-op-bank-clients/articleshow/94360.cms|title=New software boon for co-op. bank clients|date=July 25, 2003|work=[[The Times of India]]|language=en}}</ref> ಹಣಕಾಸು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು, ಇಬಿಜಡ್ ಆನ್ಲೈನ್ ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಕೊಡಿಟೊ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_India/qbBIAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=0&bsq=mandar%20agashe|title=Business India|date=2004|publisher=A.H. Advani|pages=69, 70|language=en}}</ref> ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ದೀಪಕ್ ಘೈಸಾಸ್‌ನ ಐ-ಫ್ಲೆಕ್ಸ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಲನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು, ಕಂಪನಿಯು ಕೊಡಿಟೊ ಜೊತೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಘೈಸಾಸ್ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡರು. <ref>{{Cite news|title=i-flex Solutions targets co-op banksnews|date=11 January 2002|work=[[The Hindu]]}}</ref> === ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕರಣ ===   ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ₹೪.೩ ಬಿಲಿಯನ್ ಆಪಾದಿತ ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಇತರ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲ ಮಂಜೂರು ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಆ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಆ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಠೇವಣಿದಾರರನ್ನು ವಂಚಿಸಿದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/finance/pune-coop-bank-in-rs-436-cr-scam-108112301024_1.html|title=Pune coop bank in Rs 436-cr scam|work=[[Business Standard]]|access-date=2016-08-17|year=2008}}</ref> ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು.ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು<ref>{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/fugitive-run-ends-for-economic-fraud-and-dreaded-gangster/|title=Fugitive run ends for economic fraud and dreaded gangster|date=5 February 2009|work=[[The Indian Express]]|language=en}}</ref> ಅವರ ತಂದೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅಗಾಶೆ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಮೇ <ref>{{Cite news|url=https://cataleg.bnc.cat/iii/cas/login?service=https%3A%2F%2Fexplora.bnc.cat%3A443%2Fiii%2Fencore%2Fj_acegi_cas_security_check&lang=eng&suite=def|title=Mandar Agashe in police custody.|date=2 May 2009|work=[[Daily News & Analysis|DNA]]|via=[[National Library of Catalonia]]}}</ref> ರವರೆಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ ಅಗಾಶೆಯನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮಾಜಿ ಠೇವಣಿದಾರರು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಸಾಲಗಳ ಮರುಪಾವತಿಗಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|title=Pay back time|date=February 5, 2009|work=[[Pune Mirror]]}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಜಾಮೀನಿಗಾಗಿ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಕಸ್ಟಡಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಲಾಯಿತು. ₹ ೧.೧೩ ಶತಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ನಕಲಿ [[ಸಾಲ|ಸಾಲದ]] ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳನ್ನು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿದ ಆರೋಪವನ್ನು ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ್ದರು. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Mandar-Agashes-bail-plea-rejected/articleshow/4236853.cms|title=Mandar Agashe's bail plea rejected|date=March 7, 2009|work=[[Times of India]]}}</ref> ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೯<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/finance/iob-gets-nod-to-acquire-pune-based-co-op-bank-109020300057_1.html|title=IOB gets nod to acquire Pune-based co-op bank|date=February 3, 2009|work=[[Business Standard]]}}</ref> [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್‌ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ ೧೧ ರಂದು ಅವರು ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://punemirror.com/pune/cover-story/mandar-will-stay-with-cops/cid5259604.htm|title=Mandar will stay with cops|date=7 March 2009|work=[[Pune Mirror]]|access-date=19 January 2022|language=en-IN}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ಅವರು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಸುರೇಶ್ ಭಟ್ ಅವರ [[ಗಝಲ್|ಗಜಲ್‌ಗಳ]] ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪಾಪ್ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ೮೨ ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}</ref> ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೋಂಸ್ಲೆಯವರ ವಯಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|title=Asha Bhosale sings Suresh Bhat gajhals for her next album "82"|date=12 April 2016|work=Star Marathi}}</ref> == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ === * ''ಅಚಾನಕ್'' (೧೯೯೭) <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMathur2016">Mathur, Barkha (April 21, 2016). "Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes". ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|Times of India]]''.</cite></ref> * ''ನಾಜರ್ ನಜರ್'' (೧೯೯೮) <ref>{{Cite news|url=http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|title=Singing a solo tune|last=Kharade|first=Pallavi|work=[[Pune Times]]|access-date=5 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225145012/http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|archive-date=25 Dec 2017}}</ref> * ''ಐ ನೀಡ್ ಸಮ್‍ವನ್'' (೨೦೦೩) <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/pune-times/Mandar-to-release-single-in-Germany/articleshow/130147.cms|title=Mandar to release single in Germany|date=August 14, 2003|website=[[Times of India]]}}</ref> * ''ಎಫ್‌ಸಿ ರಸ್ತೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/1135234390|title=Two of us|date=2005|work=[[WorldCat]]|location=[[Pune]]|oclc=1135234390}}</ref> * ''ಜಾನ್ ಲೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite news|url=https://www.yourtechstory.com/2019/08/19/mandar-agashe-man-brought-revolution-indian-digital-payment-system/|title=Mandar Agashe : The Man Who Brought a Revolution in the Indian Digital Payment System|date=19 August 2019|work=Your Tech Story|quote=Agashe's musical career}}</ref> === ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ === * ೮೨ (೨೦೧೬) [[ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ]] <ref>{{Cite news|title=Music Director Mandar Agashe Launches Asha Bhosle's "82" Pop Album|date=13 April 2016|work=Marathi Cineyug}}</ref> ಅವರಿಂದ * ''ಥಿಕ್ ಆಹೆ, ಛನ್ ಆಹೆ, ಮಸ್ತ್ ಆಹೆ'' (೨೦೨೧) ರಾಹುಲ್ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರಿಂದ <ref>{{Cite news|title=लॉकडाऊनमध्ये साकारला म्युझिक अल्बम|date=5 June 2021|work=[[Kesari (newspaper)|Kesari]]|language=mr}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Vishwasta-9781532345012-Karandikar-Shakuntala-59957185|title=Viśvasta|last=Karandikar|first=Shakuntala|publisher=Śrī Prakāśana|year=1992|isbn=((9781532345012))|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322865|oclc=992168228|author-link=Shakuntala Karandikar}} * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Putra-Vishwastacha-9781532345944--Dnyaneshwar-Agashe-Foundation-60041345|title=Putra viśvastācā : gaurava grantha : Jñāneśvara Āgāśe shashṭyabdipūrti nimitta|publisher=Jñāneśvara Āgāśe Gaurava Samitī|year=2002|isbn=((978-1-5323-4594-4))|editor-last=Barve|editor-first=Ramesh|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322864|oclc=992168227|editor-last2=Vartak|editor-first2=Taraprakash|editor-last3=Belvalkar|editor-first3=Sharchandra}} * {{Cite book|title=Agashe [[Kulavruttanta]]|last=Agashe|first=Trupti|last2=Agashe|first2=Gopal|date=2006|publisher=Surbhi Graphics|isbn=978-1-5323-4500-5|editor-last=Wad|editor-first=Mugdha|edition=2nd|location=[[Hyderabad]]|language=mr|trans-title=The [[Agashe]] Family Genealogy|chapter=Mangdari Gharana|trans-chapter=The [[Noble house (term)|House]] of [[Mangdari]]}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * Mandar Agashe at MusicBrainz <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:Articles with hCards]]</nowiki> mflnn0x34ofdesybeml2f6c6wad4z7h 1113570 1113569 2022-08-13T03:33:54Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian businessman and musician}} {{Use mdy dates|date=September 2021}} {{Infobox person | name = ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ | birth_date = | birth_place = [[ಮುಂಬೈ]], [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]], [[ಭಾರತ]] | parents = ಧ್ಯಾನೇಶ್ವರ್ ಅಗಾಶೆ (ತಂದೆ) ಮತ್ತು ರೇಖಾ ಗೋಕ್ಟೆ (ತಾಯಿ) | spouse = ಜಿಜ಼ಾ ಅಗಾಶೆ | children = ೨ | alma_mater = ಪುಣೆ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ಼್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ (ಬಿ.ಇ) | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | genre = [[Popular music|Pop]], [[Rock music|rock]] | label = [[Sony BMG]] | years_active = 1996–present | associated_acts = [[Asha Bhosle]], [[Rahul Deshpande]] }} }} '''ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿ, ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಸಂಗೀತಗಾರ. ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಅವರು ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಆಪಾದಿತ ಹಗರಣ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ೧೯೯೮ ರ ಹಿಟ್ ಸಿಂಗಲ್ ''ನಾಜರ್ ನಾಜರ್‌ಗೆ'' ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. == ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ == === ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ === ಅಗಾಶೆ ಅವರು ಮೇ ೨೪ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ]] ಮಾಂಗ್ದಾರಿಯ ಅಗಾಶೆ ''ಘರಾನಾದ'' {{Sfn|Ranade|1974}} ಮತ್ತು [[ಬೆಳಗಾವಿ|ಬೆಳಗಾವಿಯ]] ಗೋಗ್ಟೆ ''ಘರಾನಾದ'' ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಅಗಾಶೆ ಮತ್ತು ಪತ್ನಿ ರೇಖಾ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲ [[ಚಿತ್ಪಾವನ]] [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವನ ತಂದೆಯ ಮೂಲಕ ಅಗಾಶೆ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಅಗಾಶೆಯ ಮೊಮ್ಮಗ, ಪಂಡಿತರಾವ್ ಅಗಾಶೆಯ ಸೋದರಳಿಯ, ಅಶುತೋಷ್ ಅಗಾಶೆಯ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ, {{Sfn|Karandikar|1992}} ಮೂರನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಮರಾಠಾ ಯುದ್ಧದ ಜನರಲ್ ಬಾಪು ಗೋಖಲೆಯ ದೂರದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. <ref>{{Cite book|title=Phatak Kulavruttant|last=Ranade|first=Sadashiv|date=1982|location=[[Pune]]|page=56|author-link=Sadashiv Ranade}}</ref> ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನಕರ್ ಜಿ.ಕೇಲ್ಕರ್ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪಿ.ಕೆ.ಕೇಲ್ಕರ್ <ref>{{Cite book|title=Kelkar Kulavruttant|last=Kelkar|first=Bhaskar|last2=Kelkar|first2=Govind|last3=Kelkar|first3=Yashwant|date=1993|location=[[Thane]]|pages=82, 89}}</ref> ಅವರ ತಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ಅವರು ಬಿಎಂ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸೋದರಳಿಯ.<ref name="Kamath">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe|title=The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist|last=Kamath|first=M. V.|date=1 January 1991|publisher=Jaico Publishing House|page=10|language=en|quote=|author-link=M. V. Kamath|via=}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKamath1991">[[ಎಮ್. ವಿ. ಕಾಮತ್|Kamath, M. V.]] (January 1, 1991). [https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe ''The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist'']. Jaico Publishing House. p.&nbsp;10.</cite></ref> ಶ್ರೀಮಂತ ಲೇಟಿ (ಭಾಗವತ್) ಕುಟುಂಬದ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಕೊಕುಯೊ ಕ್ಯಾಮ್ಲಿನ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ದಿಲೀಪ್ ದಾಂಡೇಕರ್ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜ್ಯೋತಿ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://catalog.loc.gov/vwebv/search?searchArg1=2012338796&argType1=phrase&searchCode1=K010&searchType=2&combine2=and&searchArg2=&argType2=all&searchCode2=GKEY&combine3=and&searchArg3=&argType3=all&searchCode3=GKEY&location=all&place=all&type=all&language=all&recCount=10|title=Gogaṭe Kulavr̥ttānta|publisher=Gogaṭe Kulamaṇḍala|year=2006|edition=2006|location=[[Mumbai]]|pages=532|language=mr|lccn=2012338796}}</ref> <ref name="Barve">{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/12024875|title=सागरमेघ: बा. म. ऊर्फ रावसाहेब गोगटे यांचा भैतिक व आत्मिक आविष्कार|last=Barve|first=D. K.|date=1982|publisher=Bombay Book Ḍepot|location=[[Mumbai]]|pages=170, 173|language=Marathi|trans-title=Sagarmegh: The Physical and Spiritual Invention of B. M. "Raosaheb" Gogte|oclc=12024875}}</ref> ಅಗಾಶೆ ೧೯೯೦ <ref name="PICT">{{Cite web|url=https://alumni.pict.edu/f/mandar-agashe-alumni-of-1990-batch-an-entrepreneur-music-director-and-singer-3788|title=Mandar Agashe alumni of 1990 batch, an entrepreneur, Music director and Singer|date=January 14, 2020|website=[[Pune Institute of Computer Technology]]|access-date=5 January 2022}}</ref> ಪುಣೆ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಿಂದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಬ್ಯಾಚುಲರ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್|ಬಿ‌ಇ]] ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಅಪರ್ಣಾ ಪಂಢರ್ಕರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮದುವೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ಜಿಜಾ ಅಗಾಶೆ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. {{Sfn|Agashe|Agashe|2006}} === ವ್ಯಾಪಾರ ವೃತ್ತಿ === ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಅವರ ಅಜ್ಜನ ಬೃಹನ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಕ್ಕರೆ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಯ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು . <ref>{{Cite book|title=Company News and Notes|date=July 1999|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, Ministry of Commerce & Industry|page=14|language=en}}</ref> ಅವರು ಹಲವಾರು ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ- ಬ್ರಿಹಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮಾಸ್ಯುಟಿಕಲ್ಸ್, ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ [[ಆಯುರ್ವೇದ|ಆಯುರ್ವೇದ ಔಷಧ]] ಕಂಪನಿ; <ref name=":1">{{Cite book|title=Company News and Notes|date=2000|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, [[Ministry of Commerce & Industry (India)]]|volume=37|location=[[University of California, Berkeley]]|language=en|quote=Brihans Pharma; Brihans Natural Products Ltd.}}</ref> ೧೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ರೇಡಿಯೊ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_World/1KJaAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=mandar+agashe&dq=mandar+agashe&printsec=frontcover|title=Business World|date=July 2000|publisher=Ananda Bazar Patrika Limited|location=[[Cornell University]]|pages=24, 55–56|language=en}}</ref> ೨೦೦ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite news|url=https://www.smechannels.com/mandar-agashe-founder-md-and-vice-chairman-sarvatra-technologies/|title=Mandar Agashe, Founder, MD and Vice Chairman, Sarvatra Technologies|date=2 February 2021|work=SMEChannels}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/New-software-boon-for-co-op-bank-clients/articleshow/94360.cms|title=New software boon for co-op. bank clients|date=July 25, 2003|work=[[The Times of India]]|language=en}}</ref> ಹಣಕಾಸು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು, ಇಬಿಜಡ್ ಆನ್ಲೈನ್ ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಕೊಡಿಟೊ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_India/qbBIAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=0&bsq=mandar%20agashe|title=Business India|date=2004|publisher=A.H. Advani|pages=69, 70|language=en}}</ref> ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ದೀಪಕ್ ಘೈಸಾಸ್‌ನ ಐ-ಫ್ಲೆಕ್ಸ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಲನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು, ಕಂಪನಿಯು ಕೊಡಿಟೊ ಜೊತೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಘೈಸಾಸ್ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡರು. <ref>{{Cite news|title=i-flex Solutions targets co-op banksnews|date=11 January 2002|work=[[The Hindu]]}}</ref> === ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕರಣ ===   ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ₹೪.೩ ಬಿಲಿಯನ್ ಆಪಾದಿತ ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಇತರ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲ ಮಂಜೂರು ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಆ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಆ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಠೇವಣಿದಾರರನ್ನು ವಂಚಿಸಿದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/finance/pune-coop-bank-in-rs-436-cr-scam-108112301024_1.html|title=Pune coop bank in Rs 436-cr scam|work=[[Business Standard]]|access-date=2016-08-17|year=2008}}</ref> ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು.ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು<ref>{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/fugitive-run-ends-for-economic-fraud-and-dreaded-gangster/|title=Fugitive run ends for economic fraud and dreaded gangster|date=5 February 2009|work=[[The Indian Express]]|language=en}}</ref> ಅವರ ತಂದೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅಗಾಶೆ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಮೇ <ref>{{Cite news|url=https://cataleg.bnc.cat/iii/cas/login?service=https%3A%2F%2Fexplora.bnc.cat%3A443%2Fiii%2Fencore%2Fj_acegi_cas_security_check&lang=eng&suite=def|title=Mandar Agashe in police custody.|date=2 May 2009|work=[[Daily News & Analysis|DNA]]|via=[[National Library of Catalonia]]}}</ref> ರವರೆಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ ಅಗಾಶೆಯನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮಾಜಿ ಠೇವಣಿದಾರರು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಸಾಲಗಳ ಮರುಪಾವತಿಗಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|title=Pay back time|date=February 5, 2009|work=[[Pune Mirror]]}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಜಾಮೀನಿಗಾಗಿ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಕಸ್ಟಡಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಲಾಯಿತು. ₹ ೧.೧೩ ಶತಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ನಕಲಿ [[ಸಾಲ|ಸಾಲದ]] ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳನ್ನು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿದ ಆರೋಪವನ್ನು ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ್ದರು. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Mandar-Agashes-bail-plea-rejected/articleshow/4236853.cms|title=Mandar Agashe's bail plea rejected|date=March 7, 2009|work=[[Times of India]]}}</ref> ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೯<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/finance/iob-gets-nod-to-acquire-pune-based-co-op-bank-109020300057_1.html|title=IOB gets nod to acquire Pune-based co-op bank|date=February 3, 2009|work=[[Business Standard]]}}</ref> [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್‌ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ ೧೧ ರಂದು ಅವರು ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://punemirror.com/pune/cover-story/mandar-will-stay-with-cops/cid5259604.htm|title=Mandar will stay with cops|date=7 March 2009|work=[[Pune Mirror]]|access-date=19 January 2022|language=en-IN}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ಅವರು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಸುರೇಶ್ ಭಟ್ ಅವರ [[ಗಝಲ್|ಗಜಲ್‌ಗಳ]] ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪಾಪ್ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ೮೨ ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}</ref> ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೋಂಸ್ಲೆಯವರ ವಯಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|title=Asha Bhosale sings Suresh Bhat gajhals for her next album "82"|date=12 April 2016|work=Star Marathi}}</ref> == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ === * ''ಅಚಾನಕ್'' (೧೯೯೭) <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMathur2016">Mathur, Barkha (April 21, 2016). "Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes". ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|Times of India]]''.</cite></ref> * ''ನಾಜರ್ ನಜರ್'' (೧೯೯೮) <ref>{{Cite news|url=http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|title=Singing a solo tune|last=Kharade|first=Pallavi|work=[[Pune Times]]|access-date=5 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225145012/http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|archive-date=25 Dec 2017}}</ref> * ''ಐ ನೀಡ್ ಸಮ್‍ವನ್'' (೨೦೦೩) <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/pune-times/Mandar-to-release-single-in-Germany/articleshow/130147.cms|title=Mandar to release single in Germany|date=August 14, 2003|website=[[Times of India]]}}</ref> * ''ಎಫ್‌ಸಿ ರಸ್ತೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/1135234390|title=Two of us|date=2005|work=[[WorldCat]]|location=[[Pune]]|oclc=1135234390}}</ref> * ''ಜಾನ್ ಲೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite news|url=https://www.yourtechstory.com/2019/08/19/mandar-agashe-man-brought-revolution-indian-digital-payment-system/|title=Mandar Agashe : The Man Who Brought a Revolution in the Indian Digital Payment System|date=19 August 2019|work=Your Tech Story|quote=Agashe's musical career}}</ref> === ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ === * ೮೨ (೨೦೧೬) [[ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ]] <ref>{{Cite news|title=Music Director Mandar Agashe Launches Asha Bhosle's "82" Pop Album|date=13 April 2016|work=Marathi Cineyug}}</ref> ಅವರಿಂದ * ''ಥಿಕ್ ಆಹೆ, ಛನ್ ಆಹೆ, ಮಸ್ತ್ ಆಹೆ'' (೨೦೨೧) ರಾಹುಲ್ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರಿಂದ <ref>{{Cite news|title=लॉकडाऊनमध्ये साकारला म्युझिक अल्बम|date=5 June 2021|work=[[Kesari (newspaper)|Kesari]]|language=mr}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Vishwasta-9781532345012-Karandikar-Shakuntala-59957185|title=Viśvasta|last=Karandikar|first=Shakuntala|publisher=Śrī Prakāśana|year=1992|isbn=((9781532345012))|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322865|oclc=992168228|author-link=Shakuntala Karandikar}} * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Putra-Vishwastacha-9781532345944--Dnyaneshwar-Agashe-Foundation-60041345|title=Putra viśvastācā : gaurava grantha : Jñāneśvara Āgāśe shashṭyabdipūrti nimitta|publisher=Jñāneśvara Āgāśe Gaurava Samitī|year=2002|isbn=((978-1-5323-4594-4))|editor-last=Barve|editor-first=Ramesh|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322864|oclc=992168227|editor-last2=Vartak|editor-first2=Taraprakash|editor-last3=Belvalkar|editor-first3=Sharchandra}} * {{Cite book|title=Agashe [[Kulavruttanta]]|last=Agashe|first=Trupti|last2=Agashe|first2=Gopal|date=2006|publisher=Surbhi Graphics|isbn=978-1-5323-4500-5|editor-last=Wad|editor-first=Mugdha|edition=2nd|location=[[Hyderabad]]|language=mr|trans-title=The [[Agashe]] Family Genealogy|chapter=Mangdari Gharana|trans-chapter=The [[Noble house (term)|House]] of [[Mangdari]]}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * Mandar Agashe at MusicBrainz <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:Articles with hCards]]</nowiki> ns3bqvhx59uojascr8kjzui1kfkc1uo 1113571 1113570 2022-08-13T03:35:09Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು */ wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian businessman and musician}} {{Use mdy dates|date=September 2021}} {{Infobox person | name = ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ | birth_date = | birth_place = [[ಮುಂಬೈ]], [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]], [[ಭಾರತ]] | parents = ಧ್ಯಾನೇಶ್ವರ್ ಅಗಾಶೆ (ತಂದೆ) ಮತ್ತು ರೇಖಾ ಗೋಕ್ಟೆ (ತಾಯಿ) | spouse = ಜಿಜ಼ಾ ಅಗಾಶೆ | children = ೨ | alma_mater = ಪುಣೆ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ಼್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ (ಬಿ.ಇ) | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | genre = [[Popular music|Pop]], [[Rock music|rock]] | label = [[Sony BMG]] | years_active = 1996–present | associated_acts = [[Asha Bhosle]], [[Rahul Deshpande]] }} }} '''ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿ, ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಸಂಗೀತಗಾರ. ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಅವರು ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಆಪಾದಿತ ಹಗರಣ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ೧೯೯೮ ರ ಹಿಟ್ ಸಿಂಗಲ್ ''ನಾಜರ್ ನಾಜರ್‌ಗೆ'' ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. == ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ == === ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ === ಅಗಾಶೆ ಅವರು ಮೇ ೨೪ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ]] ಮಾಂಗ್ದಾರಿಯ ಅಗಾಶೆ ''ಘರಾನಾದ'' {{Sfn|Ranade|1974}} ಮತ್ತು [[ಬೆಳಗಾವಿ|ಬೆಳಗಾವಿಯ]] ಗೋಗ್ಟೆ ''ಘರಾನಾದ'' ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಅಗಾಶೆ ಮತ್ತು ಪತ್ನಿ ರೇಖಾ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲ [[ಚಿತ್ಪಾವನ]] [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವನ ತಂದೆಯ ಮೂಲಕ ಅಗಾಶೆ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಅಗಾಶೆಯ ಮೊಮ್ಮಗ, ಪಂಡಿತರಾವ್ ಅಗಾಶೆಯ ಸೋದರಳಿಯ, ಅಶುತೋಷ್ ಅಗಾಶೆಯ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ, {{Sfn|Karandikar|1992}} ಮೂರನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಮರಾಠಾ ಯುದ್ಧದ ಜನರಲ್ ಬಾಪು ಗೋಖಲೆಯ ದೂರದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. <ref>{{Cite book|title=Phatak Kulavruttant|last=Ranade|first=Sadashiv|date=1982|location=[[Pune]]|page=56|author-link=Sadashiv Ranade}}</ref> ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನಕರ್ ಜಿ.ಕೇಲ್ಕರ್ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪಿ.ಕೆ.ಕೇಲ್ಕರ್ <ref>{{Cite book|title=Kelkar Kulavruttant|last=Kelkar|first=Bhaskar|last2=Kelkar|first2=Govind|last3=Kelkar|first3=Yashwant|date=1993|location=[[Thane]]|pages=82, 89}}</ref> ಅವರ ತಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ಅವರು ಬಿಎಂ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸೋದರಳಿಯ.<ref name="Kamath">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe|title=The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist|last=Kamath|first=M. V.|date=1 January 1991|publisher=Jaico Publishing House|page=10|language=en|quote=|author-link=M. V. Kamath|via=}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKamath1991">[[ಎಮ್. ವಿ. ಕಾಮತ್|Kamath, M. V.]] (January 1, 1991). [https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe ''The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist'']. Jaico Publishing House. p.&nbsp;10.</cite></ref> ಶ್ರೀಮಂತ ಲೇಟಿ (ಭಾಗವತ್) ಕುಟುಂಬದ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಕೊಕುಯೊ ಕ್ಯಾಮ್ಲಿನ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ದಿಲೀಪ್ ದಾಂಡೇಕರ್ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜ್ಯೋತಿ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://catalog.loc.gov/vwebv/search?searchArg1=2012338796&argType1=phrase&searchCode1=K010&searchType=2&combine2=and&searchArg2=&argType2=all&searchCode2=GKEY&combine3=and&searchArg3=&argType3=all&searchCode3=GKEY&location=all&place=all&type=all&language=all&recCount=10|title=Gogaṭe Kulavr̥ttānta|publisher=Gogaṭe Kulamaṇḍala|year=2006|edition=2006|location=[[Mumbai]]|pages=532|language=mr|lccn=2012338796}}</ref> <ref name="Barve">{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/12024875|title=सागरमेघ: बा. म. ऊर्फ रावसाहेब गोगटे यांचा भैतिक व आत्मिक आविष्कार|last=Barve|first=D. K.|date=1982|publisher=Bombay Book Ḍepot|location=[[Mumbai]]|pages=170, 173|language=Marathi|trans-title=Sagarmegh: The Physical and Spiritual Invention of B. M. "Raosaheb" Gogte|oclc=12024875}}</ref> ಅಗಾಶೆ ೧೯೯೦ <ref name="PICT">{{Cite web|url=https://alumni.pict.edu/f/mandar-agashe-alumni-of-1990-batch-an-entrepreneur-music-director-and-singer-3788|title=Mandar Agashe alumni of 1990 batch, an entrepreneur, Music director and Singer|date=January 14, 2020|website=[[Pune Institute of Computer Technology]]|access-date=5 January 2022}}</ref> ಪುಣೆ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಿಂದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಬ್ಯಾಚುಲರ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್|ಬಿ‌ಇ]] ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಅಪರ್ಣಾ ಪಂಢರ್ಕರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮದುವೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ಜಿಜಾ ಅಗಾಶೆ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. {{Sfn|Agashe|Agashe|2006}} === ವ್ಯಾಪಾರ ವೃತ್ತಿ === ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಅವರ ಅಜ್ಜನ ಬೃಹನ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಕ್ಕರೆ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಯ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು . <ref>{{Cite book|title=Company News and Notes|date=July 1999|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, Ministry of Commerce & Industry|page=14|language=en}}</ref> ಅವರು ಹಲವಾರು ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ- ಬ್ರಿಹಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮಾಸ್ಯುಟಿಕಲ್ಸ್, ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ [[ಆಯುರ್ವೇದ|ಆಯುರ್ವೇದ ಔಷಧ]] ಕಂಪನಿ; <ref name=":1">{{Cite book|title=Company News and Notes|date=2000|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, [[Ministry of Commerce & Industry (India)]]|volume=37|location=[[University of California, Berkeley]]|language=en|quote=Brihans Pharma; Brihans Natural Products Ltd.}}</ref> ೧೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ರೇಡಿಯೊ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_World/1KJaAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=mandar+agashe&dq=mandar+agashe&printsec=frontcover|title=Business World|date=July 2000|publisher=Ananda Bazar Patrika Limited|location=[[Cornell University]]|pages=24, 55–56|language=en}}</ref> ೨೦೦ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite news|url=https://www.smechannels.com/mandar-agashe-founder-md-and-vice-chairman-sarvatra-technologies/|title=Mandar Agashe, Founder, MD and Vice Chairman, Sarvatra Technologies|date=2 February 2021|work=SMEChannels}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/New-software-boon-for-co-op-bank-clients/articleshow/94360.cms|title=New software boon for co-op. bank clients|date=July 25, 2003|work=[[The Times of India]]|language=en}}</ref> ಹಣಕಾಸು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು, ಇಬಿಜಡ್ ಆನ್ಲೈನ್ ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಕೊಡಿಟೊ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_India/qbBIAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=0&bsq=mandar%20agashe|title=Business India|date=2004|publisher=A.H. Advani|pages=69, 70|language=en}}</ref> ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ದೀಪಕ್ ಘೈಸಾಸ್‌ನ ಐ-ಫ್ಲೆಕ್ಸ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಲನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು, ಕಂಪನಿಯು ಕೊಡಿಟೊ ಜೊತೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಘೈಸಾಸ್ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡರು. <ref>{{Cite news|title=i-flex Solutions targets co-op banksnews|date=11 January 2002|work=[[The Hindu]]}}</ref> === ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕರಣ ===   ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ₹೪.೩ ಬಿಲಿಯನ್ ಆಪಾದಿತ ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಇತರ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲ ಮಂಜೂರು ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಆ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಆ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಠೇವಣಿದಾರರನ್ನು ವಂಚಿಸಿದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/finance/pune-coop-bank-in-rs-436-cr-scam-108112301024_1.html|title=Pune coop bank in Rs 436-cr scam|work=[[Business Standard]]|access-date=2016-08-17|year=2008}}</ref> ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು.ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು<ref>{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/fugitive-run-ends-for-economic-fraud-and-dreaded-gangster/|title=Fugitive run ends for economic fraud and dreaded gangster|date=5 February 2009|work=[[The Indian Express]]|language=en}}</ref> ಅವರ ತಂದೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅಗಾಶೆ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಮೇ <ref>{{Cite news|url=https://cataleg.bnc.cat/iii/cas/login?service=https%3A%2F%2Fexplora.bnc.cat%3A443%2Fiii%2Fencore%2Fj_acegi_cas_security_check&lang=eng&suite=def|title=Mandar Agashe in police custody.|date=2 May 2009|work=[[Daily News & Analysis|DNA]]|via=[[National Library of Catalonia]]}}</ref> ರವರೆಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ ಅಗಾಶೆಯನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮಾಜಿ ಠೇವಣಿದಾರರು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಸಾಲಗಳ ಮರುಪಾವತಿಗಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|title=Pay back time|date=February 5, 2009|work=[[Pune Mirror]]}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಜಾಮೀನಿಗಾಗಿ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಕಸ್ಟಡಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಲಾಯಿತು. ₹ ೧.೧೩ ಶತಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ನಕಲಿ [[ಸಾಲ|ಸಾಲದ]] ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳನ್ನು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿದ ಆರೋಪವನ್ನು ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ್ದರು. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Mandar-Agashes-bail-plea-rejected/articleshow/4236853.cms|title=Mandar Agashe's bail plea rejected|date=March 7, 2009|work=[[Times of India]]}}</ref> ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೯<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/finance/iob-gets-nod-to-acquire-pune-based-co-op-bank-109020300057_1.html|title=IOB gets nod to acquire Pune-based co-op bank|date=February 3, 2009|work=[[Business Standard]]}}</ref> [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್‌ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ ೧೧ ರಂದು ಅವರು ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://punemirror.com/pune/cover-story/mandar-will-stay-with-cops/cid5259604.htm|title=Mandar will stay with cops|date=7 March 2009|work=[[Pune Mirror]]|access-date=19 January 2022|language=en-IN}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ಅವರು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಸುರೇಶ್ ಭಟ್ ಅವರ [[ಗಝಲ್|ಗಜಲ್‌ಗಳ]] ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪಾಪ್ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ೮೨ ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}</ref> ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೋಂಸ್ಲೆಯವರ ವಯಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|title=Asha Bhosale sings Suresh Bhat gajhals for her next album "82"|date=12 April 2016|work=Star Marathi}}</ref> == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ === * ''ಅಚಾನಕ್'' (೧೯೯೭) <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMathur2016">Mathur, Barkha (April 21, 2016). "Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes". ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|Times of India]]''.</cite></ref> * ''ನಾಜರ್ ನಜರ್'' (೧೯೯೮) <ref>{{Cite news|url=http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|title=Singing a solo tune|last=Kharade|first=Pallavi|work=[[Pune Times]]|access-date=5 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225145012/http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|archive-date=25 Dec 2017}}</ref> * ''ಐ ನೀಡ್ ಸಮ್‍ವನ್'' (೨೦೦೩) <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/pune-times/Mandar-to-release-single-in-Germany/articleshow/130147.cms|title=Mandar to release single in Germany|date=August 14, 2003|website=[[Times of India]]}}</ref> * ''ಎಫ್‌ಸಿ ರಸ್ತೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/1135234390|title=Two of us|date=2005|work=[[WorldCat]]|location=[[Pune]]|oclc=1135234390}}</ref> * ''ಜಾನ್ ಲೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite news|url=https://www.yourtechstory.com/2019/08/19/mandar-agashe-man-brought-revolution-indian-digital-payment-system/|title=Mandar Agashe : The Man Who Brought a Revolution in the Indian Digital Payment System|date=19 August 2019|work=Your Tech Story|quote=Agashe's musical career}}</ref> === ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ === * ೮೨ (೨೦೧೬) [[ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ]] <ref>{{Cite news|title=Music Director Mandar Agashe Launches Asha Bhosle's "82" Pop Album|date=13 April 2016|work=Marathi Cineyug}}</ref> ಅವರಿಂದ * ''ಥಿಕ್ ಆಹೆ, ಛನ್ ಆಹೆ, ಮಸ್ತ್ ಆಹೆ'' (೨೦೨೧) ರಾಹುಲ್ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರಿಂದ <ref>{{Cite news|title=लॉकडाऊनमध्ये साकारला म्युझिक अल्बम|date=5 June 2021|work=[[Kesari (newspaper)|Kesari]]|language=mr}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Vishwasta-9781532345012-Karandikar-Shakuntala-59957185|title=Viśvasta|last=Karandikar|first=Shakuntala|publisher=Śrī Prakāśana|year=1992|isbn=((9781532345012))|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322865|oclc=992168228|author-link=Shakuntala Karandikar}} * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Putra-Vishwastacha-9781532345944--Dnyaneshwar-Agashe-Foundation-60041345|title=Putra viśvastācā : gaurava grantha : Jñāneśvara Āgāśe shashṭyabdipūrti nimitta|publisher=Jñāneśvara Āgāśe Gaurava Samitī|year=2002|isbn=((978-1-5323-4594-4))|editor-last=Barve|editor-first=Ramesh|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322864|oclc=992168227|editor-last2=Vartak|editor-first2=Taraprakash|editor-last3=Belvalkar|editor-first3=Sharchandra}} * {{Cite book|title=Agashe [[Kulavruttanta]]|last=Agashe|first=Trupti|last2=Agashe|first2=Gopal|date=2006|publisher=Surbhi Graphics|isbn=978-1-5323-4500-5|editor-last=Wad|editor-first=Mugdha|edition=2nd|location=[[Hyderabad]]|language=mr|trans-title=The [[Agashe]] Family Genealogy|chapter=Mangdari Gharana|trans-chapter=The [[Noble house (term)|House]] of [[Mangdari]]}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * Mandar Agashe at MusicBrainz d3cfn9km5cl0syknxc817s69iqcae1z 1113572 1113571 2022-08-13T03:35:40Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H./ ಮಂದಾರ ಅಗಾಶೆ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian businessman and musician}} {{Use mdy dates|date=September 2021}} {{Infobox person | name = ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ | birth_date = | birth_place = [[ಮುಂಬೈ]], [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]], [[ಭಾರತ]] | parents = ಧ್ಯಾನೇಶ್ವರ್ ಅಗಾಶೆ (ತಂದೆ) ಮತ್ತು ರೇಖಾ ಗೋಕ್ಟೆ (ತಾಯಿ) | spouse = ಜಿಜ಼ಾ ಅಗಾಶೆ | children = ೨ | alma_mater = ಪುಣೆ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ಼್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ (ಬಿ.ಇ) | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | genre = [[Popular music|Pop]], [[Rock music|rock]] | label = [[Sony BMG]] | years_active = 1996–present | associated_acts = [[Asha Bhosle]], [[Rahul Deshpande]] }} }} '''ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿ, ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಸಂಗೀತಗಾರ. ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಅವರು ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಆಪಾದಿತ ಹಗರಣ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ೧೯೯೮ ರ ಹಿಟ್ ಸಿಂಗಲ್ ''ನಾಜರ್ ನಾಜರ್‌ಗೆ'' ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. == ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ == === ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ === ಅಗಾಶೆ ಅವರು ಮೇ ೨೪ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ]] ಮಾಂಗ್ದಾರಿಯ ಅಗಾಶೆ ''ಘರಾನಾದ'' {{Sfn|Ranade|1974}} ಮತ್ತು [[ಬೆಳಗಾವಿ|ಬೆಳಗಾವಿಯ]] ಗೋಗ್ಟೆ ''ಘರಾನಾದ'' ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಅಗಾಶೆ ಮತ್ತು ಪತ್ನಿ ರೇಖಾ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲ [[ಚಿತ್ಪಾವನ]] [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವನ ತಂದೆಯ ಮೂಲಕ ಅಗಾಶೆ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಅಗಾಶೆಯ ಮೊಮ್ಮಗ, ಪಂಡಿತರಾವ್ ಅಗಾಶೆಯ ಸೋದರಳಿಯ, ಅಶುತೋಷ್ ಅಗಾಶೆಯ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ, {{Sfn|Karandikar|1992}} ಮೂರನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಮರಾಠಾ ಯುದ್ಧದ ಜನರಲ್ ಬಾಪು ಗೋಖಲೆಯ ದೂರದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. <ref>{{Cite book|title=Phatak Kulavruttant|last=Ranade|first=Sadashiv|date=1982|location=[[Pune]]|page=56|author-link=Sadashiv Ranade}}</ref> ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನಕರ್ ಜಿ.ಕೇಲ್ಕರ್ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪಿ.ಕೆ.ಕೇಲ್ಕರ್ <ref>{{Cite book|title=Kelkar Kulavruttant|last=Kelkar|first=Bhaskar|last2=Kelkar|first2=Govind|last3=Kelkar|first3=Yashwant|date=1993|location=[[Thane]]|pages=82, 89}}</ref> ಅವರ ತಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ಅವರು ಬಿಎಂ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸೋದರಳಿಯ.<ref name="Kamath">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe|title=The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist|last=Kamath|first=M. V.|date=1 January 1991|publisher=Jaico Publishing House|page=10|language=en|quote=|author-link=M. V. Kamath|via=}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKamath1991">[[ಎಮ್. ವಿ. ಕಾಮತ್|Kamath, M. V.]] (January 1, 1991). [https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe ''The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist'']. Jaico Publishing House. p.&nbsp;10.</cite></ref> ಶ್ರೀಮಂತ ಲೇಟಿ (ಭಾಗವತ್) ಕುಟುಂಬದ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಕೊಕುಯೊ ಕ್ಯಾಮ್ಲಿನ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ದಿಲೀಪ್ ದಾಂಡೇಕರ್ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜ್ಯೋತಿ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://catalog.loc.gov/vwebv/search?searchArg1=2012338796&argType1=phrase&searchCode1=K010&searchType=2&combine2=and&searchArg2=&argType2=all&searchCode2=GKEY&combine3=and&searchArg3=&argType3=all&searchCode3=GKEY&location=all&place=all&type=all&language=all&recCount=10|title=Gogaṭe Kulavr̥ttānta|publisher=Gogaṭe Kulamaṇḍala|year=2006|edition=2006|location=[[Mumbai]]|pages=532|language=mr|lccn=2012338796}}</ref> <ref name="Barve">{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/12024875|title=सागरमेघ: बा. म. ऊर्फ रावसाहेब गोगटे यांचा भैतिक व आत्मिक आविष्कार|last=Barve|first=D. K.|date=1982|publisher=Bombay Book Ḍepot|location=[[Mumbai]]|pages=170, 173|language=Marathi|trans-title=Sagarmegh: The Physical and Spiritual Invention of B. M. "Raosaheb" Gogte|oclc=12024875}}</ref> ಅಗಾಶೆ ೧೯೯೦ <ref name="PICT">{{Cite web|url=https://alumni.pict.edu/f/mandar-agashe-alumni-of-1990-batch-an-entrepreneur-music-director-and-singer-3788|title=Mandar Agashe alumni of 1990 batch, an entrepreneur, Music director and Singer|date=January 14, 2020|website=[[Pune Institute of Computer Technology]]|access-date=5 January 2022}}</ref> ಪುಣೆ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಿಂದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಬ್ಯಾಚುಲರ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್|ಬಿ‌ಇ]] ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಅಪರ್ಣಾ ಪಂಢರ್ಕರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮದುವೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ಜಿಜಾ ಅಗಾಶೆ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. {{Sfn|Agashe|Agashe|2006}} === ವ್ಯಾಪಾರ ವೃತ್ತಿ === ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಅವರ ಅಜ್ಜನ ಬೃಹನ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಕ್ಕರೆ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಯ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು . <ref>{{Cite book|title=Company News and Notes|date=July 1999|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, Ministry of Commerce & Industry|page=14|language=en}}</ref> ಅವರು ಹಲವಾರು ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ- ಬ್ರಿಹಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮಾಸ್ಯುಟಿಕಲ್ಸ್, ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ [[ಆಯುರ್ವೇದ|ಆಯುರ್ವೇದ ಔಷಧ]] ಕಂಪನಿ; <ref name=":1">{{Cite book|title=Company News and Notes|date=2000|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, [[Ministry of Commerce & Industry (India)]]|volume=37|location=[[University of California, Berkeley]]|language=en|quote=Brihans Pharma; Brihans Natural Products Ltd.}}</ref> ೧೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ರೇಡಿಯೊ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_World/1KJaAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=mandar+agashe&dq=mandar+agashe&printsec=frontcover|title=Business World|date=July 2000|publisher=Ananda Bazar Patrika Limited|location=[[Cornell University]]|pages=24, 55–56|language=en}}</ref> ೨೦೦ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite news|url=https://www.smechannels.com/mandar-agashe-founder-md-and-vice-chairman-sarvatra-technologies/|title=Mandar Agashe, Founder, MD and Vice Chairman, Sarvatra Technologies|date=2 February 2021|work=SMEChannels}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/New-software-boon-for-co-op-bank-clients/articleshow/94360.cms|title=New software boon for co-op. bank clients|date=July 25, 2003|work=[[The Times of India]]|language=en}}</ref> ಹಣಕಾಸು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು, ಇಬಿಜಡ್ ಆನ್ಲೈನ್ ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಕೊಡಿಟೊ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_India/qbBIAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=0&bsq=mandar%20agashe|title=Business India|date=2004|publisher=A.H. Advani|pages=69, 70|language=en}}</ref> ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ದೀಪಕ್ ಘೈಸಾಸ್‌ನ ಐ-ಫ್ಲೆಕ್ಸ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಲನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು, ಕಂಪನಿಯು ಕೊಡಿಟೊ ಜೊತೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಘೈಸಾಸ್ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡರು. <ref>{{Cite news|title=i-flex Solutions targets co-op banksnews|date=11 January 2002|work=[[The Hindu]]}}</ref> === ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕರಣ ===   ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ₹೪.೩ ಬಿಲಿಯನ್ ಆಪಾದಿತ ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಇತರ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲ ಮಂಜೂರು ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಆ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಆ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಠೇವಣಿದಾರರನ್ನು ವಂಚಿಸಿದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/finance/pune-coop-bank-in-rs-436-cr-scam-108112301024_1.html|title=Pune coop bank in Rs 436-cr scam|work=[[Business Standard]]|access-date=2016-08-17|year=2008}}</ref> ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು.ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು<ref>{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/fugitive-run-ends-for-economic-fraud-and-dreaded-gangster/|title=Fugitive run ends for economic fraud and dreaded gangster|date=5 February 2009|work=[[The Indian Express]]|language=en}}</ref> ಅವರ ತಂದೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅಗಾಶೆ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಮೇ <ref>{{Cite news|url=https://cataleg.bnc.cat/iii/cas/login?service=https%3A%2F%2Fexplora.bnc.cat%3A443%2Fiii%2Fencore%2Fj_acegi_cas_security_check&lang=eng&suite=def|title=Mandar Agashe in police custody.|date=2 May 2009|work=[[Daily News & Analysis|DNA]]|via=[[National Library of Catalonia]]}}</ref> ರವರೆಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ ಅಗಾಶೆಯನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮಾಜಿ ಠೇವಣಿದಾರರು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಸಾಲಗಳ ಮರುಪಾವತಿಗಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|title=Pay back time|date=February 5, 2009|work=[[Pune Mirror]]}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಜಾಮೀನಿಗಾಗಿ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಕಸ್ಟಡಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಲಾಯಿತು. ₹ ೧.೧೩ ಶತಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ನಕಲಿ [[ಸಾಲ|ಸಾಲದ]] ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳನ್ನು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿದ ಆರೋಪವನ್ನು ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ್ದರು. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Mandar-Agashes-bail-plea-rejected/articleshow/4236853.cms|title=Mandar Agashe's bail plea rejected|date=March 7, 2009|work=[[Times of India]]}}</ref> ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೯<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/finance/iob-gets-nod-to-acquire-pune-based-co-op-bank-109020300057_1.html|title=IOB gets nod to acquire Pune-based co-op bank|date=February 3, 2009|work=[[Business Standard]]}}</ref> [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್‌ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ ೧೧ ರಂದು ಅವರು ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://punemirror.com/pune/cover-story/mandar-will-stay-with-cops/cid5259604.htm|title=Mandar will stay with cops|date=7 March 2009|work=[[Pune Mirror]]|access-date=19 January 2022|language=en-IN}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ಅವರು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಸುರೇಶ್ ಭಟ್ ಅವರ [[ಗಝಲ್|ಗಜಲ್‌ಗಳ]] ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪಾಪ್ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ೮೨ ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}</ref> ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೋಂಸ್ಲೆಯವರ ವಯಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|title=Asha Bhosale sings Suresh Bhat gajhals for her next album "82"|date=12 April 2016|work=Star Marathi}}</ref> == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ === * ''ಅಚಾನಕ್'' (೧೯೯೭) <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMathur2016">Mathur, Barkha (April 21, 2016). "Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes". ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|Times of India]]''.</cite></ref> * ''ನಾಜರ್ ನಜರ್'' (೧೯೯೮) <ref>{{Cite news|url=http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|title=Singing a solo tune|last=Kharade|first=Pallavi|work=[[Pune Times]]|access-date=5 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225145012/http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|archive-date=25 Dec 2017}}</ref> * ''ಐ ನೀಡ್ ಸಮ್‍ವನ್'' (೨೦೦೩) <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/pune-times/Mandar-to-release-single-in-Germany/articleshow/130147.cms|title=Mandar to release single in Germany|date=August 14, 2003|website=[[Times of India]]}}</ref> * ''ಎಫ್‌ಸಿ ರಸ್ತೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/1135234390|title=Two of us|date=2005|work=[[WorldCat]]|location=[[Pune]]|oclc=1135234390}}</ref> * ''ಜಾನ್ ಲೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite news|url=https://www.yourtechstory.com/2019/08/19/mandar-agashe-man-brought-revolution-indian-digital-payment-system/|title=Mandar Agashe : The Man Who Brought a Revolution in the Indian Digital Payment System|date=19 August 2019|work=Your Tech Story|quote=Agashe's musical career}}</ref> === ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ === * ೮೨ (೨೦೧೬) [[ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ]] <ref>{{Cite news|title=Music Director Mandar Agashe Launches Asha Bhosle's "82" Pop Album|date=13 April 2016|work=Marathi Cineyug}}</ref> ಅವರಿಂದ * ''ಥಿಕ್ ಆಹೆ, ಛನ್ ಆಹೆ, ಮಸ್ತ್ ಆಹೆ'' (೨೦೨೧) ರಾಹುಲ್ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರಿಂದ <ref>{{Cite news|title=लॉकडाऊनमध्ये साकारला म्युझिक अल्बम|date=5 June 2021|work=[[Kesari (newspaper)|Kesari]]|language=mr}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Vishwasta-9781532345012-Karandikar-Shakuntala-59957185|title=Viśvasta|last=Karandikar|first=Shakuntala|publisher=Śrī Prakāśana|year=1992|isbn=((9781532345012))|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322865|oclc=992168228|author-link=Shakuntala Karandikar}} * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Putra-Vishwastacha-9781532345944--Dnyaneshwar-Agashe-Foundation-60041345|title=Putra viśvastācā : gaurava grantha : Jñāneśvara Āgāśe shashṭyabdipūrti nimitta|publisher=Jñāneśvara Āgāśe Gaurava Samitī|year=2002|isbn=((978-1-5323-4594-4))|editor-last=Barve|editor-first=Ramesh|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322864|oclc=992168227|editor-last2=Vartak|editor-first2=Taraprakash|editor-last3=Belvalkar|editor-first3=Sharchandra}} * {{Cite book|title=Agashe [[Kulavruttanta]]|last=Agashe|first=Trupti|last2=Agashe|first2=Gopal|date=2006|publisher=Surbhi Graphics|isbn=978-1-5323-4500-5|editor-last=Wad|editor-first=Mugdha|edition=2nd|location=[[Hyderabad]]|language=mr|trans-title=The [[Agashe]] Family Genealogy|chapter=Mangdari Gharana|trans-chapter=The [[Noble house (term)|House]] of [[Mangdari]]}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * Mandar Agashe at MusicBrainz d3cfn9km5cl0syknxc817s69iqcae1z 1113574 1113572 2022-08-13T03:37:08Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian businessman and musician}} {{Use mdy dates|date=September 2021}} {{Infobox person | name = ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ | birth_date = | birth_place = [[ಮುಂಬೈ]], [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]], [[ಭಾರತ]] | parents = ಧ್ಯಾನೇಶ್ವರ್ ಅಗಾಶೆ (ತಂದೆ) ಮತ್ತು ರೇಖಾ ಗೋಕ್ಟೆ (ತಾಯಿ) | spouse = ಜಿಜ಼ಾ ಅಗಾಶೆ | children = ೨ | alma_mater = ಪುಣೆ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ಼್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ (ಬಿ.ಇ) | module = {{Infobox musical artist | embed = yes | genre = [[Popular music|Pop]], [[Rock music|rock]] | label = [[Sony BMG]] | years_active = 1996–present | associated_acts = [[Asha Bhosle]], [[Rahul Deshpande]] }} }} '''ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಉದ್ಯಮಿ, ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಮತ್ತು ಮಾಜಿ ಸಂಗೀತಗಾರ. ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚು ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾದ ಅವರು ೨೦೦೮ ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಆಪಾದಿತ ಹಗರಣ ಪ್ರಕರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ೧೯೯೮ ರ ಹಿಟ್ ಸಿಂಗಲ್ ''ನಾಜರ್ ನಾಜರ್‌ಗೆ'' ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. == ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ == === ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಕುಟುಂಬ === ಅಗಾಶೆ ಅವರು ಮೇ ೨೪ ೧೯೬೯ ರಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈನಲ್ಲಿ]] ಮಾಂಗ್ದಾರಿಯ ಅಗಾಶೆ ''ಘರಾನಾದ'' {{Sfn|Ranade|1974}} ಮತ್ತು [[ಬೆಳಗಾವಿ|ಬೆಳಗಾವಿಯ]] ಗೋಗ್ಟೆ ''ಘರಾನಾದ'' ಕೈಗಾರಿಕೋದ್ಯಮಿ ಜ್ಞಾನೇಶ್ವರ ಅಗಾಶೆ ಮತ್ತು ಪತ್ನಿ ರೇಖಾ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಶ್ರೀಮಂತ ಮತ್ತು ಉದ್ಯಮಶೀಲ [[ಚಿತ್ಪಾವನ]] [[ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವನ ತಂದೆಯ ಮೂಲಕ ಅಗಾಶೆ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಅಗಾಶೆಯ ಮೊಮ್ಮಗ, ಪಂಡಿತರಾವ್ ಅಗಾಶೆಯ ಸೋದರಳಿಯ, ಅಶುತೋಷ್ ಅಗಾಶೆಯ ಹಿರಿಯ ಸಹೋದರ, {{Sfn|Karandikar|1992}} ಮೂರನೇ ಆಂಗ್ಲೋ-ಮರಾಠಾ ಯುದ್ಧದ ಜನರಲ್ ಬಾಪು ಗೋಖಲೆಯ ದೂರದ ಸಂಬಂಧವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾನೆ. <ref>{{Cite book|title=Phatak Kulavruttant|last=Ranade|first=Sadashiv|date=1982|location=[[Pune]]|page=56|author-link=Sadashiv Ranade}}</ref> ಇತಿಹಾಸಕಾರ ದಿನಕರ್ ಜಿ.ಕೇಲ್ಕರ್ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪಿ.ಕೆ.ಕೇಲ್ಕರ್ <ref>{{Cite book|title=Kelkar Kulavruttant|last=Kelkar|first=Bhaskar|last2=Kelkar|first2=Govind|last3=Kelkar|first3=Yashwant|date=1993|location=[[Thane]]|pages=82, 89}}</ref> ಅವರ ತಾಯಿಯ ಮೂಲಕ ಅವರು ಬಿಎಂ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸೋದರಳಿಯ.<ref name="Kamath">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe|title=The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist|last=Kamath|first=M. V.|date=1 January 1991|publisher=Jaico Publishing House|page=10|language=en|quote=|author-link=M. V. Kamath|via=}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFKamath1991">[[ಎಮ್. ವಿ. ಕಾಮತ್|Kamath, M. V.]] (January 1, 1991). [https://books.google.com/books?id=L7QgAAAAIAAJ&q=dnyaneshwar+agashe ''The Makings of a Millionaire: A Tribute to a Living Legend, Raosaheb B.M. Gogte, Industrialist, Philanthropist & Educationist'']. Jaico Publishing House. p.&nbsp;10.</cite></ref> ಶ್ರೀಮಂತ ಲೇಟಿ (ಭಾಗವತ್) ಕುಟುಂಬದ ವಂಶಸ್ಥರು ಮತ್ತು ಕೊಕುಯೊ ಕ್ಯಾಮ್ಲಿನ್ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ದಿಲೀಪ್ ದಾಂಡೇಕರ್ ಮತ್ತು ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಜ್ಯೋತಿ ಗೋಗ್ಟೆ ಅವರ ಸಂಬಂಧವಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://catalog.loc.gov/vwebv/search?searchArg1=2012338796&argType1=phrase&searchCode1=K010&searchType=2&combine2=and&searchArg2=&argType2=all&searchCode2=GKEY&combine3=and&searchArg3=&argType3=all&searchCode3=GKEY&location=all&place=all&type=all&language=all&recCount=10|title=Gogaṭe Kulavr̥ttānta|publisher=Gogaṭe Kulamaṇḍala|year=2006|edition=2006|location=[[Mumbai]]|pages=532|language=mr|lccn=2012338796}}</ref> <ref name="Barve">{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/12024875|title=सागरमेघ: बा. म. ऊर्फ रावसाहेब गोगटे यांचा भैतिक व आत्मिक आविष्कार|last=Barve|first=D. K.|date=1982|publisher=Bombay Book Ḍepot|location=[[Mumbai]]|pages=170, 173|language=Marathi|trans-title=Sagarmegh: The Physical and Spiritual Invention of B. M. "Raosaheb" Gogte|oclc=12024875}}</ref> ಅಗಾಶೆ ೧೯೯೦ <ref name="PICT">{{Cite web|url=https://alumni.pict.edu/f/mandar-agashe-alumni-of-1990-batch-an-entrepreneur-music-director-and-singer-3788|title=Mandar Agashe alumni of 1990 batch, an entrepreneur, Music director and Singer|date=January 14, 2020|website=[[Pune Institute of Computer Technology]]|access-date=5 January 2022}}</ref> ಪುಣೆ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಟೆಕ್ನಾಲಜಿಯಿಂದ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಎಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಬ್ಯಾಚುಲರ್ ಆಫ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್|ಬಿ‌ಇ]] ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ ಅಪರ್ಣಾ ಪಂಢರ್ಕರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಮದುವೆಯಾದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ಜಿಜಾ ಅಗಾಶೆ ಎಂಬ ಹೆಸರನ್ನು ಅಳವಡಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದಾರೆ. {{Sfn|Agashe|Agashe|2006}} === ವ್ಯಾಪಾರ ವೃತ್ತಿ === ೧೯೯೪ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಅವರ ಅಜ್ಜನ ಬೃಹನ್ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಸಕ್ಕರೆ ಸಿಂಡಿಕೇಟ್ ಮತ್ತು ಅವರ ತಂದೆಯ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ದೇಶಕರಾದರು . <ref>{{Cite book|title=Company News and Notes|date=July 1999|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, Ministry of Commerce & Industry|page=14|language=en}}</ref> ಅವರು ಹಲವಾರು ಕಂಪನಿಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ಅವುಗಳಲ್ಲಿ- ಬ್ರಿಹಾನ್ಸ್ ಫಾರ್ಮಾಸ್ಯುಟಿಕಲ್ಸ್, ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ [[ಆಯುರ್ವೇದ|ಆಯುರ್ವೇದ ಔಷಧ]] ಕಂಪನಿ; <ref name=":1">{{Cite book|title=Company News and Notes|date=2000|publisher=Research and Statistics Division, Department of Company Law Administration, [[Ministry of Commerce & Industry (India)]]|volume=37|location=[[University of California, Berkeley]]|language=en|quote=Brihans Pharma; Brihans Natural Products Ltd.}}</ref> ೧೯೯೯ ರಲ್ಲಿ ಆನ್‌ಲೈನ್ ರೇಡಿಯೊ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_World/1KJaAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=1&bsq=mandar+agashe&dq=mandar+agashe&printsec=frontcover|title=Business World|date=July 2000|publisher=Ananda Bazar Patrika Limited|location=[[Cornell University]]|pages=24, 55–56|language=en}}</ref> ೨೦೦ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ಗಾಗಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಸಾಫ್ಟ್‌ವೇರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ಸರ್ವತ್ರ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಕಂಪನಿ; <ref>{{Cite news|url=https://www.smechannels.com/mandar-agashe-founder-md-and-vice-chairman-sarvatra-technologies/|title=Mandar Agashe, Founder, MD and Vice Chairman, Sarvatra Technologies|date=2 February 2021|work=SMEChannels}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/New-software-boon-for-co-op-bank-clients/articleshow/94360.cms|title=New software boon for co-op. bank clients|date=July 25, 2003|work=[[The Times of India]]|language=en}}</ref> ಹಣಕಾಸು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಕಂಪನಿಗಳು, ಇಬಿಜಡ್ ಆನ್ಲೈನ್ ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಕೊಡಿಟೊ ಟೆಕ್ನಾಲಜೀಸ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|url=https://www.google.co.in/books/edition/Business_India/qbBIAAAAYAAJ?hl=en&gbpv=0&bsq=mandar%20agashe|title=Business India|date=2004|publisher=A.H. Advani|pages=69, 70|language=en}}</ref> ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ದೀಪಕ್ ಘೈಸಾಸ್‌ನ ಐ-ಫ್ಲೆಕ್ಸ್ ಸೊಲ್ಯೂಷನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಪಾಲನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು, ಕಂಪನಿಯು ಕೊಡಿಟೊ ಜೊತೆ ಪಾಲುದಾರಿಕೆಗೆ ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಘೈಸಾಸ್ ನಿರ್ದೇಶಕರ ಮಂಡಳಿಗೆ ಸೇರ್ಪಡೆಗೊಂಡರು. <ref>{{Cite news|title=i-flex Solutions targets co-op banksnews|date=11 January 2002|work=[[The Hindu]]}}</ref> === ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್ ಪ್ರಕರಣ === ನವೆಂಬರ್ ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ ಸುವರ್ಣ ಸಹಕಾರಿ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ₹೪.೩ ಬಿಲಿಯನ್ ಆಪಾದಿತ ವಂಚನೆ ಪ್ರಕರಣದ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಭಾಗಿಯಾಗಿರುವ ನಿರ್ದೇಶಕರಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಕುಟುಂಬವು ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಇತರ ಮಂಡಳಿಯ ಸದಸ್ಯರೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಾಲೀಕತ್ವದ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಿಗೆ ಸಾಲ ಮಂಜೂರು ಮಾಡುವ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಆ ಸಾಲಗಳನ್ನು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿ ಆ ಮೂಲಕ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನ ಠೇವಣಿದಾರರನ್ನು ವಂಚಿಸಿದ ಆರೋಪದ ಮೇಲೆ ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=http://www.business-standard.com/article/finance/pune-coop-bank-in-rs-436-cr-scam-108112301024_1.html|title=Pune coop bank in Rs 436-cr scam|work=[[Business Standard]]|access-date=2016-08-17|year=2008}}</ref> ಬಂಧನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅಗಾಶೆ ಜರ್ಮನಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು.ಜನವರಿ ೨೦೦೯ ರಂದು<ref>{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/cities/pune/fugitive-run-ends-for-economic-fraud-and-dreaded-gangster/|title=Fugitive run ends for economic fraud and dreaded gangster|date=5 February 2009|work=[[The Indian Express]]|language=en}}</ref> ಅವರ ತಂದೆಯ ಅಂತ್ಯಕ್ರಿಯೆಗಾಗಿ ಭಾರತಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅಗಾಶೆ ಫೆಬ್ರವರಿಯಿಂದ ಮೇ <ref>{{Cite news|url=https://cataleg.bnc.cat/iii/cas/login?service=https%3A%2F%2Fexplora.bnc.cat%3A443%2Fiii%2Fencore%2Fj_acegi_cas_security_check&lang=eng&suite=def|title=Mandar Agashe in police custody.|date=2 May 2009|work=[[Daily News & Analysis|DNA]]|via=[[National Library of Catalonia]]}}</ref> ರವರೆಗೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಬಂಧನದಲ್ಲಿದ್ದರು. ಅವರ ತಂದೆಯ ಮರಣದ ನಂತರ ಅಗಾಶೆಯನ್ನು ಬ್ಯಾಂಕಿನ ಮಾಜಿ ಠೇವಣಿದಾರರು ಡೀಫಾಲ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಸಾಲಗಳ ಮರುಪಾವತಿಗಾಗಿ ಸಂಪರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|title=Pay back time|date=February 5, 2009|work=[[Pune Mirror]]}}</ref> ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೦೯ ರಲ್ಲಿ ಜಾಮೀನಿಗಾಗಿ ಅವರ ಆರಂಭಿಕ ಮನವಿಯನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿದ ನಂತರ ಅವರನ್ನು ಮ್ಯಾಜಿಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ಕಸ್ಟಡಿಗೆ ಹಿಂತಿರುಗಿಸಲಾಯಿತು. ₹ ೧.೧೩ ಶತಕೋಟಿ ಮೊತ್ತದ ನಕಲಿ [[ಸಾಲ|ಸಾಲದ]] ಪ್ರಸ್ತಾವನೆಗಳನ್ನು ಮಂಜೂರು ಮಾಡಿದ ಆರೋಪವನ್ನು ಅವರು ಎದುರಿಸಿದ್ದರು. <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Mandar-Agashes-bail-plea-rejected/articleshow/4236853.cms|title=Mandar Agashe's bail plea rejected|date=March 7, 2009|work=[[Times of India]]}}</ref> ಬ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ವಿಸರ್ಜಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೯<ref>{{Cite news|url=https://www.business-standard.com/article/finance/iob-gets-nod-to-acquire-pune-based-co-op-bank-109020300057_1.html|title=IOB gets nod to acquire Pune-based co-op bank|date=February 3, 2009|work=[[Business Standard]]}}</ref> [[ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್|ಇಂಡಿಯನ್ ಓವರ್‌ಸೀಸ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನೊಂದಿಗೆ]] ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅದೇ ವರ್ಷ ಮಾರ್ಚ್ ೧೧ ರಂದು ಅವರು ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದರು. <ref>{{Cite news|url=https://punemirror.com/pune/cover-story/mandar-will-stay-with-cops/cid5259604.htm|title=Mandar will stay with cops|date=7 March 2009|work=[[Pune Mirror]]|access-date=19 January 2022|language=en-IN}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೧೬ ರಂದು ಅವರು ಮರಾಠಿಯಲ್ಲಿ ಸುರೇಶ್ ಭಟ್ ಅವರ [[ಗಝಲ್|ಗಜಲ್‌ಗಳ]] ಪಾಶ್ಚಿಮಾತ್ಯ ಪಾಪ್ ಆಲ್ಬಂ ಅನ್ನು ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ೮೨ ಎಂದು ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರು. <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}</ref> ಧ್ವನಿಮುದ್ರಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಭೋಂಸ್ಲೆಯವರ ವಯಸ್ಸಿನ ನಂತರ ಆಲ್ಬಮ್ ಅನ್ನು ಹೆಸರಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|title=Asha Bhosale sings Suresh Bhat gajhals for her next album "82"|date=12 April 2016|work=Star Marathi}}</ref> == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಏಕವ್ಯಕ್ತಿ ಕಲಾವಿದರಾಗಿ === * ''ಅಚಾನಕ್'' (೧೯೯೭) <ref name="toi">{{Cite news|title=Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes|last=Mathur|first=Barkha|date=April 21, 2016|work=[[Times of India]]}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMathur2016">Mathur, Barkha (April 21, 2016). "Asha renders six Suresh Bhat ghazals to western tunes". ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|Times of India]]''.</cite></ref> * ''ನಾಜರ್ ನಜರ್'' (೧೯೯೮) <ref>{{Cite news|url=http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|title=Singing a solo tune|last=Kharade|first=Pallavi|work=[[Pune Times]]|access-date=5 January 2022|archive-url=https://web.archive.org/web/20171225145012/http://epaper.timesofindia.com/Default/Scripting/ArticleWin.asp?From=Search&Key=TOIPU/2004/04/30/24/Ar02401.xml&CollName=TOI_PUNE_ARCHIVE&DOCID=86812&Keyword=%28%28%3Cmany%3E%3Cstem%3EMandar%3Cphrase%3E%3Cmany%3E%3Cstem%3EAgashe%29%29&skin=pastissues2&AppName=2&ViewMode=GIF|archive-date=25 Dec 2017}}</ref> * ''ಐ ನೀಡ್ ಸಮ್‍ವನ್'' (೨೦೦೩) <ref>{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/pune-times/Mandar-to-release-single-in-Germany/articleshow/130147.cms|title=Mandar to release single in Germany|date=August 14, 2003|website=[[Times of India]]}}</ref> * ''ಎಫ್‌ಸಿ ರಸ್ತೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite book|url=http://www.worldcat.org/oclc/1135234390|title=Two of us|date=2005|work=[[WorldCat]]|location=[[Pune]]|oclc=1135234390}}</ref> * ''ಜಾನ್ ಲೆ'' (೨೦೦೫) <ref>{{Cite news|url=https://www.yourtechstory.com/2019/08/19/mandar-agashe-man-brought-revolution-indian-digital-payment-system/|title=Mandar Agashe : The Man Who Brought a Revolution in the Indian Digital Payment System|date=19 August 2019|work=Your Tech Story|quote=Agashe's musical career}}</ref> === ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕರಾಗಿ === * ೮೨ (೨೦೧೬) [[ಆಶಾ ಭೋಂಸ್ಲೆ]] <ref>{{Cite news|title=Music Director Mandar Agashe Launches Asha Bhosle's "82" Pop Album|date=13 April 2016|work=Marathi Cineyug}}</ref> ಅವರಿಂದ * ''ಥಿಕ್ ಆಹೆ, ಛನ್ ಆಹೆ, ಮಸ್ತ್ ಆಹೆ'' (೨೦೨೧) ರಾಹುಲ್ ದೇಶಪಾಂಡೆ ಅವರಿಂದ <ref>{{Cite news|title=लॉकडाऊनमध्ये साकारला म्युझिक अल्बम|date=5 June 2021|work=[[Kesari (newspaper)|Kesari]]|language=mr}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Vishwasta-9781532345012-Karandikar-Shakuntala-59957185|title=Viśvasta|last=Karandikar|first=Shakuntala|publisher=Śrī Prakāśana|year=1992|isbn=((9781532345012))|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322865|oclc=992168228|author-link=Shakuntala Karandikar}} * {{Cite book|url=https://www.bookwire.com/book/USA/Putra-Vishwastacha-9781532345944--Dnyaneshwar-Agashe-Foundation-60041345|title=Putra viśvastācā : gaurava grantha : Jñāneśvara Āgāśe shashṭyabdipūrti nimitta|publisher=Jñāneśvara Āgāśe Gaurava Samitī|year=2002|isbn=((978-1-5323-4594-4))|editor-last=Barve|editor-first=Ramesh|edition=1st|location=[[Pune]]|language=mr|lccn=2017322864|oclc=992168227|editor-last2=Vartak|editor-first2=Taraprakash|editor-last3=Belvalkar|editor-first3=Sharchandra}} * {{Cite book|title=Agashe [[Kulavruttanta]]|last=Agashe|first=Trupti|last2=Agashe|first2=Gopal|date=2006|publisher=Surbhi Graphics|isbn=978-1-5323-4500-5|editor-last=Wad|editor-first=Mugdha|edition=2nd|location=[[Hyderabad]]|language=mr|trans-title=The [[Agashe]] Family Genealogy|chapter=Mangdari Gharana|trans-chapter=The [[Noble house (term)|House]] of [[Mangdari]]}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * Mandar Agashe at MusicBrainz b3ehd6hv2ysr5tf588qnpg0ygvlidc0 0 144304 1113737 1112661 2022-08-13T10:22:23Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=October 2019}} {{Use Indian English|date=October 2019}} {{Infobox Indian politician | name = ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ | image = | alt = | caption = | birth_date = ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮೯೯ | birth_place = ಬರ್ಹಾಂಪುರ, ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆ, [[ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ]], ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ(ಈಗ [[ಒಡಿಶಾ]] , ಭಾರತ) | death_date = | death_place = | residence = | nationality = ಭಾರತೀಯ | fields = | education = [[ವೈದ್ಯಕೀಯ]] [[ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜ್, ವೆಲ್ಲೂರ್]] | office = [[ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯ (ಭಾರತ)]] | term_start = ೧೯೩೭ | term_end = ೧೯೫೨ | office2 = [[ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆ]] ಉಪ [[ಸ್ಪೀಕರ್ (ರಾಜಕೀಯ)]] | term_start2 = ೨೯ ಮೇ ೧೯೪೬ | term_end2 = ೨೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೫೨ | party = [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]] }} '''ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ''' ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮೯೯ ರಂದು ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣಿ. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಕಲ್ಕತ್ತಾದ ದಯಾಸಿಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ನಂತರ [[ವೆಲ್ಲೋರ್|ವೆಲ್ಲೂರಿನ]] ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೯೩೭ ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಬೆರ್ಹಾಂಪುರ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಚುನಾಯಿತರಾದರು ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಒರಿಸ್ಸಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ವೈವಾಹಿಕ ಜೀವನ == ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೮೯೯ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೨ ರಂದು ಬರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ನಿಯೋಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಜೋಗಯ್ಯ ಪಂತುಲು (ತಂದೆ) ಮತ್ತು ವರಾಹಗಿರಿ ಸುಭದ್ರಮ್ಮ (ತಾಯಿ) ದಂಪತಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ [[ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಗಿರಿ|ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿಯ]] ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರಿ. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}</ref> ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ತನ್ನ ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಬರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಿದರು. ನಂತರ ಕಾಶಿಯ [[ಥಿಯೊಸೊಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ|ಥಿಯಾಸಾಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿಗೆ]] ಸೇರಿದರು. ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದ]] ದಯಾಸಿಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು [[ವೆಲ್ಲೋರ್|ವೆಲ್ಲೂರಿನ]] ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು [[ವೈದ್ಯವಿಜ್ಞಾನ|ಪಡೆದರು]] . ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಕಾರಣ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ತಮ್ಮ [[ಆರೋಗ್ಯ|ವೈದ್ಯಕೀಯ]] ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಅವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬೆರ್ಹಾಂಪುರಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅವರು ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ, ಅವರು ರಾಜಮಂಡ್ರಿಯ ಅದ್ರುತಿ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ರಾವ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರ ಮದುವೆಯಾದ ಒಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪತಿ ನಿಧನರಾದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಬೆರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಹೆತ್ತವರ ಮನೆಗೆ ಮರಳಿದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> == ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ == ತನ್ನ ಪತಿಯ ಮರಣದ ನಂತರ, ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿಯು [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರಿಂದ]] ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದು [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಅನೇಕ ಸದಸ್ಯರು ಈಗಾಗಲೇ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಗಾಂಧಿ, [[ಜವಾಹರ‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು|ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]] ಮತ್ತು [[ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್|ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್]] ಅವರಂತಹ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕರು ಬರ್ಹಾಂಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಗಿರಿ ಅವರ ನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ತಂಗಿದ್ದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ವಿದೇಶಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸುವುದು, ಮದ್ಯದಂಗಡಿಗಳ ಮುಂದೆ ಪಿಕೆಟಿಂಗ್ ಮುಂತಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರಿಂದ ೧೮ ಜನವರಿ ೧೯೩೨ ರಂದು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಛತ್ರಪುರ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ೭೦೦ [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಗಳ]] ದಂಡವನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು. ನಂತರ ಅವರನ್ನು ವೆಲ್ಲೂರು ಕೇಂದ್ರ ಕಾರಾಗೃಹಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಗಂಜಾಂನ ಕುಲಾದದಲ್ಲಿ ರಯೋಟ್ಸ್ ಮಹಾಸಭಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಖಾದಿ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಬಡವರಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ [[ಖಾದಿ|ಖಾದಿಗಳನ್ನು]] ವಿತರಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೪೨ ರ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಭಾರತವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದಾಗ, ಅವರು [[ಕಟಕ್|ಕಟಕ್‌ನ]] ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಿ ಸ್ವರಾಜ್ ಚಳವಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗಮನಾರ್ಹ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> <ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/states/odisha/2018/aug/15/british-era-jail-in-cuttack-wallows-in-neglect-1857934.html|title=British-era jail in Cuttack wallows in neglect|work=The New Indian Express|access-date=2018-12-03}}</ref> ೨೩ ಜನವರಿ ೨೦೧೦ ರಂದು ಒಡಿಶಾದ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ [[ನವೀನ್ ಪಟ್ನಾಯಕ್]] ಅವರು ಜೈಲಿನ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು. <ref name=":0" /> == ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರ ಪಾತ್ರ == ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ೧೯೩೦ ರಿಂದ ೧೯೪೦ ರವರೆಗೆ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ]] ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿ ಮತ್ತು ಬರ್ಹಮ್‌ಪುರ ಟೌನ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೯೩೭ ರ ಮೊದಲ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಪುರ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವಿರೋಧವಿಲ್ಲದೆ ಒಡಿಶಾ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು ಮತ್ತು ೧೯೫೩ ರವರೆಗೆ ಸತತವಾಗಿ ಶಾಸಕರಾಗಿ ಮುಂದುವರೆದರು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ೨೯ ಮೇ ೧೯೪೬ ರಿಂದ ೨೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೫೨ ರವರೆಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> <ref name="A">{{Cite web|url=http://odishaassembly.nic.in/BriefHistory.aspx|title=Brief History of Odisha Legislative Assembly Since 1937 ,SECOND PRE-INDEPENDENT ASSEMBLY THE LINK ASSEMBLY - 1946|publisher=[[Odisha Legislative Assembly]]|access-date=11 November 2018}}</ref> === ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣ === ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದಲ್ಲಿ]] ನಡೆದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯನ್ನು ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಿದರು. ಮಹಿಳೆಯರ ಸಬಲೀಕರಣದ ಆಸಕ್ತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಅವರು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ಈ ನೀತಿಯು ಪ್ರದೇಶದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಿತು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕಸ್ತೂರ್ಬಾ ಸ್ಮಾರಕ ನಿಧಿಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಖೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಬಾಲಕಿಯರ ಪ್ರೌಢಶಾಲಾ ಸಮಿತಿಯ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ರಾಜ್ಯ ಸಮಾಜ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಬಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆ, ಬೌದ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಫುಲ್ಬಾನಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಜಯ ಮಂಗಲಂ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೮೯೯ ಜನನ]]</nowiki> gliyqlmtc2sr9pw7h58t3d6b94w1z6r 1113738 1113737 2022-08-13T10:23:00Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಉಲ್ಲೇಖಗಳು */ wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=October 2019}} {{Use Indian English|date=October 2019}} {{Infobox Indian politician | name = ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ | image = | alt = | caption = | birth_date = ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮೯೯ | birth_place = ಬರ್ಹಾಂಪುರ, ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆ, [[ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ]], ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ(ಈಗ [[ಒಡಿಶಾ]] , ಭಾರತ) | death_date = | death_place = | residence = | nationality = ಭಾರತೀಯ | fields = | education = [[ವೈದ್ಯಕೀಯ]] [[ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜ್, ವೆಲ್ಲೂರ್]] | office = [[ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯ (ಭಾರತ)]] | term_start = ೧೯೩೭ | term_end = ೧೯೫೨ | office2 = [[ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆ]] ಉಪ [[ಸ್ಪೀಕರ್ (ರಾಜಕೀಯ)]] | term_start2 = ೨೯ ಮೇ ೧೯೪೬ | term_end2 = ೨೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೫೨ | party = [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]] }} '''ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ''' ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮೯೯ ರಂದು ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣಿ. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಕಲ್ಕತ್ತಾದ ದಯಾಸಿಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ನಂತರ [[ವೆಲ್ಲೋರ್|ವೆಲ್ಲೂರಿನ]] ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೯೩೭ ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಬೆರ್ಹಾಂಪುರ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಚುನಾಯಿತರಾದರು ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಒರಿಸ್ಸಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ವೈವಾಹಿಕ ಜೀವನ == ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೮೯೯ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೨ ರಂದು ಬರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ನಿಯೋಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಜೋಗಯ್ಯ ಪಂತುಲು (ತಂದೆ) ಮತ್ತು ವರಾಹಗಿರಿ ಸುಭದ್ರಮ್ಮ (ತಾಯಿ) ದಂಪತಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ [[ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಗಿರಿ|ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿಯ]] ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರಿ. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}</ref> ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ತನ್ನ ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಬರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಿದರು. ನಂತರ ಕಾಶಿಯ [[ಥಿಯೊಸೊಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ|ಥಿಯಾಸಾಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿಗೆ]] ಸೇರಿದರು. ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದ]] ದಯಾಸಿಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು [[ವೆಲ್ಲೋರ್|ವೆಲ್ಲೂರಿನ]] ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು [[ವೈದ್ಯವಿಜ್ಞಾನ|ಪಡೆದರು]] . ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಕಾರಣ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ತಮ್ಮ [[ಆರೋಗ್ಯ|ವೈದ್ಯಕೀಯ]] ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಅವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬೆರ್ಹಾಂಪುರಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅವರು ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ, ಅವರು ರಾಜಮಂಡ್ರಿಯ ಅದ್ರುತಿ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ರಾವ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರ ಮದುವೆಯಾದ ಒಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪತಿ ನಿಧನರಾದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಬೆರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಹೆತ್ತವರ ಮನೆಗೆ ಮರಳಿದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> == ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ == ತನ್ನ ಪತಿಯ ಮರಣದ ನಂತರ, ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿಯು [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರಿಂದ]] ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದು [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಅನೇಕ ಸದಸ್ಯರು ಈಗಾಗಲೇ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಗಾಂಧಿ, [[ಜವಾಹರ‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು|ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]] ಮತ್ತು [[ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್|ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್]] ಅವರಂತಹ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕರು ಬರ್ಹಾಂಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಗಿರಿ ಅವರ ನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ತಂಗಿದ್ದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ವಿದೇಶಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸುವುದು, ಮದ್ಯದಂಗಡಿಗಳ ಮುಂದೆ ಪಿಕೆಟಿಂಗ್ ಮುಂತಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರಿಂದ ೧೮ ಜನವರಿ ೧೯೩೨ ರಂದು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಛತ್ರಪುರ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ೭೦೦ [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಗಳ]] ದಂಡವನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು. ನಂತರ ಅವರನ್ನು ವೆಲ್ಲೂರು ಕೇಂದ್ರ ಕಾರಾಗೃಹಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಗಂಜಾಂನ ಕುಲಾದದಲ್ಲಿ ರಯೋಟ್ಸ್ ಮಹಾಸಭಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಖಾದಿ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಬಡವರಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ [[ಖಾದಿ|ಖಾದಿಗಳನ್ನು]] ವಿತರಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೪೨ ರ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಭಾರತವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದಾಗ, ಅವರು [[ಕಟಕ್|ಕಟಕ್‌ನ]] ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಿ ಸ್ವರಾಜ್ ಚಳವಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗಮನಾರ್ಹ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> <ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/states/odisha/2018/aug/15/british-era-jail-in-cuttack-wallows-in-neglect-1857934.html|title=British-era jail in Cuttack wallows in neglect|work=The New Indian Express|access-date=2018-12-03}}</ref> ೨೩ ಜನವರಿ ೨೦೧೦ ರಂದು ಒಡಿಶಾದ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ [[ನವೀನ್ ಪಟ್ನಾಯಕ್]] ಅವರು ಜೈಲಿನ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು. <ref name=":0" /> == ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರ ಪಾತ್ರ == ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ೧೯೩೦ ರಿಂದ ೧೯೪೦ ರವರೆಗೆ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ]] ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿ ಮತ್ತು ಬರ್ಹಮ್‌ಪುರ ಟೌನ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೯೩೭ ರ ಮೊದಲ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಪುರ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವಿರೋಧವಿಲ್ಲದೆ ಒಡಿಶಾ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು ಮತ್ತು ೧೯೫೩ ರವರೆಗೆ ಸತತವಾಗಿ ಶಾಸಕರಾಗಿ ಮುಂದುವರೆದರು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ೨೯ ಮೇ ೧೯೪೬ ರಿಂದ ೨೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೫೨ ರವರೆಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> <ref name="A">{{Cite web|url=http://odishaassembly.nic.in/BriefHistory.aspx|title=Brief History of Odisha Legislative Assembly Since 1937 ,SECOND PRE-INDEPENDENT ASSEMBLY THE LINK ASSEMBLY - 1946|publisher=[[Odisha Legislative Assembly]]|access-date=11 November 2018}}</ref> === ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣ === ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದಲ್ಲಿ]] ನಡೆದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯನ್ನು ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಿದರು. ಮಹಿಳೆಯರ ಸಬಲೀಕರಣದ ಆಸಕ್ತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಅವರು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ಈ ನೀತಿಯು ಪ್ರದೇಶದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಿತು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕಸ್ತೂರ್ಬಾ ಸ್ಮಾರಕ ನಿಧಿಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಖೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಬಾಲಕಿಯರ ಪ್ರೌಢಶಾಲಾ ಸಮಿತಿಯ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ರಾಜ್ಯ ಸಮಾಜ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಬಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆ, ಬೌದ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಫುಲ್ಬಾನಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಜಯ ಮಂಗಲಂ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} dna8f39dlliav9bejbzgtedagy89okp 1113739 1113738 2022-08-13T10:23:20Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar/ಅದ್ರುತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=October 2019}} {{Use Indian English|date=October 2019}} {{Infobox Indian politician | name = ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ | image = | alt = | caption = | birth_date = ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮೯೯ | birth_place = ಬರ್ಹಾಂಪುರ, ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆ, [[ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ]], ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ(ಈಗ [[ಒಡಿಶಾ]] , ಭಾರತ) | death_date = | death_place = | residence = | nationality = ಭಾರತೀಯ | fields = | education = [[ವೈದ್ಯಕೀಯ]] [[ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜ್, ವೆಲ್ಲೂರ್]] | office = [[ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯ (ಭಾರತ)]] | term_start = ೧೯೩೭ | term_end = ೧೯೫೨ | office2 = [[ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆ]] ಉಪ [[ಸ್ಪೀಕರ್ (ರಾಜಕೀಯ)]] | term_start2 = ೨೯ ಮೇ ೧೯೪೬ | term_end2 = ೨೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೫೨ | party = [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]] }} '''ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ''' ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮೯೯ ರಂದು ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣಿ. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಕಲ್ಕತ್ತಾದ ದಯಾಸಿಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ನಂತರ [[ವೆಲ್ಲೋರ್|ವೆಲ್ಲೂರಿನ]] ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೯೩೭ ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಬೆರ್ಹಾಂಪುರ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಚುನಾಯಿತರಾದರು ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಒರಿಸ್ಸಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ವೈವಾಹಿಕ ಜೀವನ == ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೮೯೯ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೨ ರಂದು ಬರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ನಿಯೋಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಜೋಗಯ್ಯ ಪಂತುಲು (ತಂದೆ) ಮತ್ತು ವರಾಹಗಿರಿ ಸುಭದ್ರಮ್ಮ (ತಾಯಿ) ದಂಪತಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ [[ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಗಿರಿ|ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿಯ]] ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರಿ. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}</ref> ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ತನ್ನ ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಬರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಿದರು. ನಂತರ ಕಾಶಿಯ [[ಥಿಯೊಸೊಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ|ಥಿಯಾಸಾಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿಗೆ]] ಸೇರಿದರು. ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದ]] ದಯಾಸಿಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು [[ವೆಲ್ಲೋರ್|ವೆಲ್ಲೂರಿನ]] ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು [[ವೈದ್ಯವಿಜ್ಞಾನ|ಪಡೆದರು]] . ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಕಾರಣ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ತಮ್ಮ [[ಆರೋಗ್ಯ|ವೈದ್ಯಕೀಯ]] ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಅವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬೆರ್ಹಾಂಪುರಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅವರು ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ, ಅವರು ರಾಜಮಂಡ್ರಿಯ ಅದ್ರುತಿ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ರಾವ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರ ಮದುವೆಯಾದ ಒಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪತಿ ನಿಧನರಾದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಬೆರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಹೆತ್ತವರ ಮನೆಗೆ ಮರಳಿದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> == ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ == ತನ್ನ ಪತಿಯ ಮರಣದ ನಂತರ, ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿಯು [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರಿಂದ]] ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದು [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಅನೇಕ ಸದಸ್ಯರು ಈಗಾಗಲೇ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಗಾಂಧಿ, [[ಜವಾಹರ‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು|ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]] ಮತ್ತು [[ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್|ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್]] ಅವರಂತಹ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕರು ಬರ್ಹಾಂಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಗಿರಿ ಅವರ ನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ತಂಗಿದ್ದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ವಿದೇಶಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸುವುದು, ಮದ್ಯದಂಗಡಿಗಳ ಮುಂದೆ ಪಿಕೆಟಿಂಗ್ ಮುಂತಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರಿಂದ ೧೮ ಜನವರಿ ೧೯೩೨ ರಂದು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಛತ್ರಪುರ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ೭೦೦ [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಗಳ]] ದಂಡವನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು. ನಂತರ ಅವರನ್ನು ವೆಲ್ಲೂರು ಕೇಂದ್ರ ಕಾರಾಗೃಹಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಗಂಜಾಂನ ಕುಲಾದದಲ್ಲಿ ರಯೋಟ್ಸ್ ಮಹಾಸಭಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಖಾದಿ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಬಡವರಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ [[ಖಾದಿ|ಖಾದಿಗಳನ್ನು]] ವಿತರಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೪೨ ರ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಭಾರತವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದಾಗ, ಅವರು [[ಕಟಕ್|ಕಟಕ್‌ನ]] ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಿ ಸ್ವರಾಜ್ ಚಳವಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗಮನಾರ್ಹ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> <ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/states/odisha/2018/aug/15/british-era-jail-in-cuttack-wallows-in-neglect-1857934.html|title=British-era jail in Cuttack wallows in neglect|work=The New Indian Express|access-date=2018-12-03}}</ref> ೨೩ ಜನವರಿ ೨೦೧೦ ರಂದು ಒಡಿಶಾದ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ [[ನವೀನ್ ಪಟ್ನಾಯಕ್]] ಅವರು ಜೈಲಿನ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು. <ref name=":0" /> == ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರ ಪಾತ್ರ == ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ೧೯೩೦ ರಿಂದ ೧೯೪೦ ರವರೆಗೆ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ]] ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿ ಮತ್ತು ಬರ್ಹಮ್‌ಪುರ ಟೌನ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೯೩೭ ರ ಮೊದಲ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಪುರ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವಿರೋಧವಿಲ್ಲದೆ ಒಡಿಶಾ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು ಮತ್ತು ೧೯೫೩ ರವರೆಗೆ ಸತತವಾಗಿ ಶಾಸಕರಾಗಿ ಮುಂದುವರೆದರು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ೨೯ ಮೇ ೧೯೪೬ ರಿಂದ ೨೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೫೨ ರವರೆಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> <ref name="A">{{Cite web|url=http://odishaassembly.nic.in/BriefHistory.aspx|title=Brief History of Odisha Legislative Assembly Since 1937 ,SECOND PRE-INDEPENDENT ASSEMBLY THE LINK ASSEMBLY - 1946|publisher=[[Odisha Legislative Assembly]]|access-date=11 November 2018}}</ref> === ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣ === ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದಲ್ಲಿ]] ನಡೆದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯನ್ನು ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಿದರು. ಮಹಿಳೆಯರ ಸಬಲೀಕರಣದ ಆಸಕ್ತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಅವರು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ಈ ನೀತಿಯು ಪ್ರದೇಶದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಿತು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕಸ್ತೂರ್ಬಾ ಸ್ಮಾರಕ ನಿಧಿಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಖೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಬಾಲಕಿಯರ ಪ್ರೌಢಶಾಲಾ ಸಮಿತಿಯ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ರಾಜ್ಯ ಸಮಾಜ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಬಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆ, ಬೌದ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಫುಲ್ಬಾನಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಜಯ ಮಂಗಲಂ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} dna8f39dlliav9bejbzgtedagy89okp 1113741 1113739 2022-08-13T10:27:01Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Use dmy dates|date=October 2019}} {{Use Indian English|date=October 2019}} {{Infobox Indian politician | name = ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ | image = | alt = | caption = | birth_date = ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮೯೯ | birth_place = ಬರ್ಹಾಂಪುರ, ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆ, [[ಮದ್ರಾಸ್ ಪ್ರೆಸಿಡೆನ್ಸಿ]], ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ(ಈಗ [[ಒಡಿಶಾ]] , ಭಾರತ) | death_date = | death_place = | residence = | nationality = ಭಾರತೀಯ | fields = | education = [[ವೈದ್ಯಕೀಯ]] [[ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜ್, ವೆಲ್ಲೂರ್]] | office = [[ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯ (ಭಾರತ)]] | term_start = ೧೯೩೭ | term_end = ೧೯೫೨ | office2 = [[ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆ]] ಉಪ [[ಸ್ಪೀಕರ್ (ರಾಜಕೀಯ)]] | term_start2 = ೨೯ ಮೇ ೧೯೪೬ | term_end2 = ೨೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೫೨ | party = [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]] }} '''ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ''' ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೮೯೯ ರಂದು ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣಿ. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಕಲ್ಕತ್ತಾದ ದಯಾಸಿಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ನಂತರ [[ವೆಲ್ಲೋರ್|ವೆಲ್ಲೂರಿನ]] ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಮೆಡಿಕಲ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಅಧ್ಯಯನಕ್ಕೆ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೯೩೭ ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಬೆರ್ಹಾಂಪುರ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಕೆ ಚುನಾಯಿತರಾದರು ಮತ್ತು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಒರಿಸ್ಸಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಉಪ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣದ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ, ಶಿಕ್ಷಣ ಮತ್ತು ವೈವಾಹಿಕ ಜೀವನ == ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೮೯೯ ರ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೨ ರಂದು ಬರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ನಿಯೋಗಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಜೋಗಯ್ಯ ಪಂತುಲು (ತಂದೆ) ಮತ್ತು ವರಾಹಗಿರಿ ಸುಭದ್ರಮ್ಮ (ತಾಯಿ) ದಂಪತಿಗೆ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ [[ವರಾಹಗಿರಿ ವೆಂಕಟ ಗಿರಿ|ವಿ.ವಿ.ಗಿರಿಯ]] ಕಿರಿಯ ಸಹೋದರಿ. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}</ref> ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ತನ್ನ ಮಾಧ್ಯಮಿಕ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಬರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿ ಮುಗಿಸಿದರು. ನಂತರ ಕಾಶಿಯ [[ಥಿಯೊಸೊಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿ|ಥಿಯಾಸಾಫಿಕಲ್ ಸೊಸೈಟಿಗೆ]] ಸೇರಿದರು. ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದ]] ದಯಾಸಿಶಿಯನ್ ಕಾಲೇಜಿನಿಂದ ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು [[ವೆಲ್ಲೋರ್|ವೆಲ್ಲೂರಿನ]] ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ವೈದ್ಯಕೀಯ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು [[ವೈದ್ಯವಿಜ್ಞಾನ|ಪಡೆದರು]] . ಅನಾರೋಗ್ಯದ ಕಾರಣ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ತಮ್ಮ [[ಆರೋಗ್ಯ|ವೈದ್ಯಕೀಯ]] ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಲಾಗಲಿಲ್ಲ, ಮತ್ತು ಅವರು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಬೆರ್ಹಾಂಪುರಕ್ಕೆ ಮರಳಿದರು. ಅವರು ಹಿಂದಿರುಗಿದ ನಂತರ, ಅವರು ರಾಜಮಂಡ್ರಿಯ ಅದ್ರುತಿ ವೆಂಕಟೇಶ್ವರ ರಾವ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರ ಮದುವೆಯಾದ ಒಂದು ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಅವರ ಪತಿ ನಿಧನರಾದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಬೆರ್ಹಾಂಪುರದಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಹೆತ್ತವರ ಮನೆಗೆ ಮರಳಿದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> == ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುವಿಕೆ == ತನ್ನ ಪತಿಯ ಮರಣದ ನಂತರ, ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿಯು [[ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿ|ಮಹಾತ್ಮ ಗಾಂಧಿಯವರಿಂದ]] ಸ್ಫೂರ್ತಿ ಪಡೆದು [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಭಾಗವಹಿಸಿದರು, ಅದರಲ್ಲಿ ಅವರ ಕುಟುಂಬದ ಅನೇಕ ಸದಸ್ಯರು ಈಗಾಗಲೇ ಭಾಗಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಗಾಂಧಿ, [[ಜವಾಹರ‌ಲಾಲ್ ನೆಹರು|ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು]] ಮತ್ತು [[ಬಾಬು ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್|ರಾಜೇಂದ್ರ ಪ್ರಸಾದ್]] ಅವರಂತಹ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ನಾಯಕರು ಬರ್ಹಾಂಪುರ ಜಿಲ್ಲೆಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಗಿರಿ ಅವರ ನಿವಾಸದಲ್ಲಿ ತಂಗಿದ್ದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ವಿದೇಶಿ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಬಹಿಷ್ಕರಿಸುವುದು, ಮದ್ಯದಂಗಡಿಗಳ ಮುಂದೆ ಪಿಕೆಟಿಂಗ್ ಮುಂತಾದ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಈ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರಿಂದ ೧೮ ಜನವರಿ ೧೯೩೨ ರಂದು ಅವರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಛತ್ರಪುರ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅವರಿಗೆ ಒಂದು ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ಮತ್ತು ೭೦೦ [[ಭಾರತದ ರೂಪಾಯಿ|ಭಾರತೀಯ ರೂಪಾಯಿಗಳ]] ದಂಡವನ್ನು ವಿಧಿಸಿತು. ನಂತರ ಅವರನ್ನು ವೆಲ್ಲೂರು ಕೇಂದ್ರ ಕಾರಾಗೃಹಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಒಂದೂವರೆ ವರ್ಷ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ೧೯೩೫ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಗಂಜಾಂನ ಕುಲಾದದಲ್ಲಿ ರಯೋಟ್ಸ್ ಮಹಾಸಭಾದ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಖಾದಿ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ಕಾರ್ಯಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು ಮತ್ತು ಬಡವರಿಗೆ ಉಚಿತವಾಗಿ [[ಖಾದಿ|ಖಾದಿಗಳನ್ನು]] ವಿತರಿಸಿದರು. ಅವರು ೧೯೪೨ ರ [[ಭಾರತ ಬಿಟ್ಟು ತೊಲಗಿ ಚಳುವಳಿ|ಕ್ವಿಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಚಳುವಳಿಯಲ್ಲಿ]] ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಭಾರತವು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದಾಗ, ಅವರು [[ಕಟಕ್|ಕಟಕ್‌ನ]] ಜೈಲಿನಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷೆಯನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಿದ್ದರು, ಅಲ್ಲಿ ಸ್ವರಾಜ್ ಚಳವಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಗಮನಾರ್ಹ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> <ref name=":0">{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/states/odisha/2018/aug/15/british-era-jail-in-cuttack-wallows-in-neglect-1857934.html|title=British-era jail in Cuttack wallows in neglect|work=The New Indian Express|access-date=2018-12-03}}</ref> ೨೩ ಜನವರಿ ೨೦೧೦ ರಂದು ಒಡಿಶಾದ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ [[ನವೀನ್ ಪಟ್ನಾಯಕ್]] ಅವರು ಜೈಲಿನ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಉದ್ಘಾಟಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಸ್ಥಗಿತಗೊಂಡಿತು. <ref name=":0" /> == ರಾಜಕೀಯದಲ್ಲಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರ ಪಾತ್ರ == ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ೧೯೩೦ ರಿಂದ ೧೯೪೦ ರವರೆಗೆ ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ]] ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ, ಕಾಂಗ್ರೆಸ್ ಸಮಿತಿ ಮತ್ತು ಬರ್ಹಮ್‌ಪುರ ಟೌನ್ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ವಹಿಸಿಕೊಂಡರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ೧೯೩೭ ರ ಮೊದಲ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮಪುರ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವಿರೋಧವಿಲ್ಲದೆ ಒಡಿಶಾ ಅಸೆಂಬ್ಲಿಗೆ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು ಮತ್ತು ೧೯೫೩ ರವರೆಗೆ ಸತತವಾಗಿ ಶಾಸಕರಾಗಿ ಮುಂದುವರೆದರು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ೨೯ ಮೇ ೧೯೪೬ ರಿಂದ ೨೦ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೫೨ ರವರೆಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಡೆಪ್ಯೂಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಮತ್ತು ಒಡಿಶಾ ವಿಧಾನಸಭೆಯ ಸ್ಪೀಕರ್ ಆಗಿ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> <ref name="A">{{Cite web|url=http://odishaassembly.nic.in/BriefHistory.aspx|title=Brief History of Odisha Legislative Assembly Since 1937 ,SECOND PRE-INDEPENDENT ASSEMBLY THE LINK ASSEMBLY - 1946|publisher=[[Odisha Legislative Assembly]]|access-date=11 November 2018}}</ref> === ಮಹಿಳಾ ಸಬಲೀಕರಣ === ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದಲ್ಲಿ]] ನಡೆದ ಡೆಪ್ಯುಟಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನದಲ್ಲಿ ಮಂಡಿಸಿದ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯನ್ನು ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ ಮಾಡಿದರು. ಮಹಿಳೆಯರ ಸಬಲೀಕರಣದ ಆಸಕ್ತಿಯ ಭಾಗವಾಗಿ ಅವರು ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉಚಿತ ಶಿಕ್ಷಣ ನೀತಿಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. <ref name="Odisha_magazine">{{Cite web|url=http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf|title=Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India|last=Dr Dasarathi Bhuyan|pages=19–20|language=English|access-date=18 November 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr_Dasarathi_Bhuyan">Dr Dasarathi Bhuyan. [http://magazines.odisha.gov.in/Orissareview/2010/August/engpdf/august%202010.pdf "Participation of Women of Ganjam District in the Freedom Movement of India"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. pp.&nbsp;19–20<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">18 November</span> 2018</span>.</cite></ref> ಈ ನೀತಿಯು ಪ್ರದೇಶದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರ ಕಾರ್ಯಕ್ಷಮತೆಯನ್ನು ಸುಧಾರಿಸಿತು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> ಒಡಿಶಾದಲ್ಲಿ, ಅವರು ಕಸ್ತೂರ್ಬಾ ಸ್ಮಾರಕ ನಿಧಿಯ ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಖೆಯ ಅಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಸರ್ಕಾರಿ ಬಾಲಕಿಯರ ಪ್ರೌಢಶಾಲಾ ಸಮಿತಿಯ ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ರಾಜ್ಯ ಸಮಾಜ ಕಲ್ಯಾಣ ಮಂಡಳಿಯಲ್ಲಿ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ ಅವರು ಬಡ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಲು ಗಂಜಾಂ ಜಿಲ್ಲೆ, ಬೌದ್ ಜಿಲ್ಲೆ ಮತ್ತು ಫುಲ್ಬಾನಿ ಜಿಲ್ಲೆಗಳಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಅವರು ಜಯ ಮಂಗಲಂ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡಿದರು. <ref name="Odisha_magazine"></ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} [[ವರ್ಗ:ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರರು]] hkhlllamklybzed4lcp5vh93n46p7v6 2 144305 1113657 1112263 2022-08-13T09:00:06Z Chaithra C Nayak 59127 wikitext text/x-wiki ಮಂದಾರ್ತಿಯು ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬ್ರಹ್ಮಾವರ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಬ್ರಹ್ಮಾವರದಿಂದ ೧೨ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಹೆಸರು ಕನ್ನಡದಿಂದ 'ಮಂದ-ಆರತಿ'ಯಿಂದ ಬಂದಿದೆ 'ಮಂದ-ಆರತಿ'ಅಂದರೆ ಪವಿತ್ರ ಬೆಳಕು. ==ದಂತಕಥೆ ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳು== ಬಹಳ ಹಿಂದೆ ನಾಗಲೋಕವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ರಾಜ ಶಂಕಚೂಡ. ಇವರಿಗೆ ದೇವರತಿ, ನಾಗರತಿ, ಚಾರುರತಿ, ಮಂದಾರತಿ, ಮತ್ತು ನೀಲರತಿ ಎಂಬ ಐದು ಜನ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ಒಮ್ಮೆ ಅವರು ಶಿವನ ಮಗನಾದ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ಈ ಐದು ರಾಜಕುಮಾರಿಯರನ್ನು ನಂದಿ (ಶಿವ ಭಕ್ತ) ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ತಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಅವರನ್ನು ಹಾವುಗಳಾಗುವಂತೆ ಶಪಿಸಿದರು. ಶಂಕಚೂಡನ ಐದು ಜನ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಶಾಪಗ್ರಸ್ತರಾದರು. ಕ್ಷಣಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರು ಹಾವುಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಿ ಭೂಮಿಗೆ ಬಿದ್ದರು. ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡುತ್ತಿದ್ದ ವ್ಯಾಘ್ರಪಾದ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಕಾಡಿನ ದಹನದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಈ ಐದು ಹಾವುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ತಮ್ಮ ದಿವ್ಯದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತಿಳಿದಾಗ ಅವರು ಐದು ರಾಜಕುಮಾರಿಯರಿಗೆ ರಾಜಮನೆತನದ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಸರಿಯಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಶಾಪವನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ವೇಷ ಧರಿಸಿ ಅಲೆದಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಆವಂತಿಯ ಮಹಾರಾಜ ದೇವವರ್ಮನು ಈ ಐದು ಹಾವುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ಅವನು ಹಾವುಗಳನ್ನು ಒಂದು ತುಂಡು ಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ಸುತ್ತಿ ಪಶ್ಚಿಮದ ಕಡೆಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಹಾವುಗಳು ಬಟ್ಟೆಯ ಹೊದಿಕೆಯಿಂದ ಜಾರಿ ಪಕ್ಕದ ಗೆದ್ದಲಿನ ಗುಡ್ಡವನ್ನು ತಲುಪಿದವು.ಅವುಗಳಲ್ಲಿ "ಮಂದಾರತಿ" ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಒಂದು ಹಾವು ಕಾಡಿನ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಆ ಸ್ಥಳವು ನಂತರ "ಮಂದಾರ್ತಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ನಾಗಕನ್ಯೆಯರು ರಾಜ ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಮಹಾರಾಜ ರಾಜಾದಿತ್ಯನ ಏಕೈಕ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ದೇವವರ್ಮನು ತಕ್ಷಣವೇ ರಾಜಕುಮಾರಿಯನ್ನು ಅಪಾಯದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿದನು. ಹೇಮಾದ್ರಿಯ ಮಹಾರಾಜ ರಾಜಾದಿತ್ಯನು ಇದರಿಂದ ಬಹಳವಾಗಿ ಸಂತುಷ್ಟನಾಗಿ ತನ್ನ ಮಗಳು ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟು ಹೇಮಾದ್ರಿಯ ರಾಜನಾಗಿ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದನು. ಒಮ್ಮೆ ರಾಣಿ ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಮಹಿಷ ರಾಕ್ಷಸನು ನೋಡಿದನು. ಅವನು ವ್ಯಾಘ್ರಪಾದಮುನಿ ಋಷಿಯ ಮತ್ತು ಥಾಮಸಿಕ ಸ್ವಭಾವದ ಕಿರಾತ ಮಹಿಳೆಯ ಸಂಯೋಗದಿಂದ ಜನಿಸಿದನು. ಕಾಮಪ್ರಚೋದಕನಾದ ಮಹಿಷ ತನ್ನ ದುಷ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ರಾಣಿಯ ಮೇಲೆ ಹಾಕಿದನು. ಆಕೆಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವ ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದನು. ರಾಣಿಯು ಅವನ ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದಾಗ ಅವನು ಕೋಪಗೊಂಡನು. ರಾಣಿಯನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನು. ಆದರೆ ಮಹಿಷ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳೆಲ್ಲವೂ ಫಲಿಸಲಿಲ್ಲ. ತೀವ್ರವಾಗಿ ನೊಂದು ದುಃಖಿತಳಾದ ರಾಣಿ ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯು ತನ್ನ ಅರಮನೆಗೆ ಹೋಗಿ ತನ್ನ ಪತಿ ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಿದಳು. ನಂತರ ಇಬ್ಬರೂ ಸುದೇವಮುನಿಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಆಗ ಮಹಿಷನು ರಾಜ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಮುನಿಯ ಮೇಲೆ ಕೋಪಗೊಂಡನು ಮತ್ತು ಅವರ ಆಶ್ರಮದ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಲು "ಮಹೋದರ" ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಋಷಿ ಸುದೇವಮುನಿಯು ಅಲೌಕಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಮಹಾನ್ ತಪಸ್ವಿ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಮತ್ತು ರಾಜ ದಂಪತಿಗಳನ್ನು ಮಹೋದರದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ತಾಯಿ ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಗೆದ್ದಲಿನ ಬೆಟ್ಟವು ರಾಕ್ಷಸನ ಮುಂದೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಅವನು ಬಳಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ನುಂಗಿತು. ಮಹಿಷ ಸ್ವತಃ ಮುನಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ರಾಜ ದಂಪತಿಗಳು ದೈವಿಕ ತಾಯಿ ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವಳು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ತೇಜಸ್ಸಿನಿಂದ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಳು ಮತ್ತು ಎಲ್ಲಾ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿಗಳಾದ (ಬೂತಗಣಗಳು) ವೀರಭದ್ರ, ಹೈಗುಳಿ, ಕಲ್ಲುಕುಟ್ಟಿಗ, ಬೊಬ್ಬರ್ಯಗಳಿಗೆ ಆದೇಶಿಸಿದಳು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ರಾಕ್ಷಸ ಮಹಿಷನು ದೈವಿಕ ತಾಯಿಗೆ ಶರಣಾದನು, ಪೂಜಿಸಿದ ವರವನ್ನು ಕೇಳಿದನು ಮತ್ತು "ಕೆಂಡ ಸೇವೆ" ಮಾಡುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರತಿಫಲವನ್ನು ನೀಡಬೇಕು. ನಂತರ ಮಹಿಷನು ತನ್ನ ಆತ್ಮವನ್ನು ತಾಯಿಯ ಪಾದದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟನು. ಋಷಿ ಸುದೇವ ಮತ್ತು ರಾಜ ದಂಪತಿಗಳು ತೀವ್ರ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ದುರ್ಗಾದೇವಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು .ಆಗ ತಾಯಿ ದುರ್ಗೆಯು ಇಲ್ಲಿ ಮಂದಾರ್ತಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ವನ ದುರ್ಗವಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಭರವಸೆಯೊಂದಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದಳು. ನಂತರ ದೇವವರ್ಮನು ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸ್ವಾಮಿಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಂತೆ ವರಾಹಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ದುರ್ಗೆಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಕಂಡು ಅದನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದನು. ವನ ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಬಾರ್ಕೂರು ರಾಜವಂಶದವರು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ರಾಜವಂಶದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಉತ್ಸವಗಳು, ಕಾರ್ಯಗಳು ಮಂದಾರ್ತಿಯ ವನದುರ್ಗದಲ್ಲಿ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು. ವನ ದುರ್ಗೆಯಂತೆ, ವಿಗ್ರಹವು ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ಕೆಳಮುಖವಾಗಿ ತೋರಿಸಿದ್ದು ಇಂದಿನ ವಿಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಬಲಗೈಯು ವರದ ಹಸ್ತವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ೧೫೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ವನದುರ್ಗೆಯ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಸ್ವಭಾವದಿಂದಾಗಿ ಅರ್ಚಕ ಕುಟುಂಬಗಳ ತಲೆಮಾರುಗಳು ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿದ್ದ ತಪ್ಪುಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಯಾಗಿ ನಾಶವಾಗುತ್ತಿದ್ದವು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವು ಪ್ರತಿ ಪೀಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. ಅರ್ಚಕ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ದೇಹವು ಉಳಿದಿಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ, ಬಾರ್ಕೂರಿನ ರಾಜ ರಾಜನು ದೇವಾಲಯದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಲೆವೂರಿಗೆ ತುಳು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ತಂದನು. ಈ ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನು ಇಂದು ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ೧೭ ಮತ್ತು ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅರ್ಚಕರ ಕುಟುಂಬಗಳ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳು ಸಾಯುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ, ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರನ್ನು ಮಾತ್ರ ದಿನನಿತ್ಯದ ದೇವಾಲಯದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವು ಅರ್ಚಕಾ ಕುಟುಂಬದ ತಲೆಮಾರುಗಳಾದ್ಯಂತ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವನ ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿಯನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಅರ್ಚಕರ ಗುಂಪುಗಳು ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಗುಪ್ತ ಲಿಪಿಗಳೊಂದಿಗೆ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿಯನ್ನು ಮರಳಿ ವನ ದುರ್ಗೆಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಸಹ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಇದು ವಿನಾಶವನ್ನು ಮರಳಿ ತರುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ವರದ ಹಸ್ತವನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಒಂದು ಕೈಯಿಂದ ಹೊಸ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸುತ್ತಿರುವ ಹಳೆಯ ವಿಗ್ರಹವು ವೀರಭದ್ರನ ಮುಂಭಾಗದ ತುಳಸಿಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ದೇವಾಲಯದ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ನಿಂದ ನವೀಕರಣ ಮಾಡುವಾಗ ತೆಗೆದುಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ೧೯ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದವರೆಗೂ ದೇವಾಲಯವು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ತಿಳಿಯದಂತೆ ಸಭೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಜನರು ಸೇರುವ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಎಲ್ಲಾ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಜಾತ್ಯತೀತವಾಗಿ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಇತರ ಜಾತಿಗಳ ಜನರನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ಗೆ ಸೇರಿಸಲು ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಮೂರು ಬಾರಿ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ನವೀಕರಣವನ್ನು ೧೯೫೬ ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ದೇವಾಲಯದ ಕಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ==ಹಬ್ಬಗಳು== ದೇವಾಲಯವು ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳಂದು ಚಂಡಿಹೋಮದೊಂದಿಗೆ ನವರಾತ್ರಿಯನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಮಕರ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಐದು ದಿನಗಳ ಮಠೋತ್ಸವ ಮತ್ತು ಕುಂಭ ಮಾಸದ ಜಾತ್ರೆಯು ವಾರ್ಷಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ಶುಕ್ರವಾರ ವೀರಭದ್ರ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕುಡನ ದರ್ಶನವು ಭಕ್ತರನ್ನು ಅಯಸ್ಕಾಂತದಂತೆ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಹಾಯ್ಗುಳಿ ಮತ್ತು ಹುಲಿ ದೇವರ ಮುಂದೆ ಕೆಂಡ ಸೇವೆ (ಬೆಂಕಿಯ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುವುದು) ವಿವಾಹಿತ ಮಹಿಳೆಯ ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯವನ್ನು (ಗಂಡನ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ) ಕಾಪಾಡಲು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಂದಾರ್ತಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ವಿವಿಧ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯಕ್ಷಗಾನವು ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುವಲ್ಲಿ ಜನರ ಸಮರ್ಪಣೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. tfat30tp74haoniqcxolyzfk67wc2fi 1113720 1113657 2022-08-13T09:31:08Z Chaithra C Nayak 59127 wikitext text/x-wiki ಮಂದಾರ್ತಿಯು ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಬ್ರಹ್ಮಾವರ ತಾಲ್ಲೂಕಿನಲ್ಲಿರುವ ಬ್ರಹ್ಮಾವರದಿಂದ ೧೨ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿದೆ. ಈ ಹೆಸರು ಕನ್ನಡದಿಂದ 'ಮಂದ-ಆರತಿ'ಯಿಂದ ಬಂದಿದೆ 'ಮಂದ-ಆರತಿ'ಅಂದರೆ ಪವಿತ್ರ ಬೆಳಕು. ==ದಂತಕಥೆ ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳು== ಬಹಳ ಹಿಂದೆ ನಾಗಲೋಕವನ್ನು ಆಳುತ್ತಿದ್ದ ರಾಜ ಶಂಕಚೂಡ. ಇವರಿಗೆ ದೇವರತಿ, ನಾಗರತಿ, ಚಾರುರತಿ, ಮಂದಾರತಿ, ಮತ್ತು ನೀಲರತಿ ಎಂಬ ಐದು ಜನ ಹೆಣ್ಣು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು. ಒಮ್ಮೆ ಅವರು ಶಿವನ ಮಗನಾದ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವ ಆಕಾಂಕ್ಷೆಯೊಂದಿಗೆ ಕೈಲಾಸಕ್ಕೆ ಹೋದರು. ಈ ಐದು ರಾಜಕುಮಾರಿಯರನ್ನು ನಂದಿ (ಶಿವ ಭಕ್ತ) ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ತಡೆದು ನಿಲ್ಲಿಸಿ ಅವರನ್ನು ಹಾವುಗಳಾಗುವಂತೆ ಶಪಿಸಿದರು. ಶಂಕಚೂಡನ ಐದು ಜನ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಶಾಪಗ್ರಸ್ತರಾದರು. ಕ್ಷಣಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಅವರು ಹಾವುಗಳಾಗಿ ಮಾರ್ಪಾಡಾಗಿ ಭೂಮಿಗೆ ಬಿದ್ದರು. ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡುತ್ತಿದ್ದ ವ್ಯಾಘ್ರಪಾದ ಮಹರ್ಷಿಗಳು ಕಾಡಿನ ದಹನದಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಬಿದ್ದ ಈ ಐದು ಹಾವುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ತಮ್ಮ ದಿವ್ಯದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ಅವುಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ತಿಳಿದಾಗ ಅವರು ಐದು ರಾಜಕುಮಾರಿಯರಿಗೆ ರಾಜಮನೆತನದ ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಸರಿಯಾದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಶಾಪವನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಹೇಳಿದರು. ಈ ಮಧ್ಯೆ ಸಹ್ಯಾದ್ರಿ ಪರ್ವತಗಳಲ್ಲಿ ವೇಷ ಧರಿಸಿ ಅಲೆದಾಡುತ್ತಿದ್ದ ಆವಂತಿಯ ಮಹಾರಾಜ ದೇವವರ್ಮನು ಈ ಐದು ಹಾವುಗಳನ್ನು ನೋಡಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಉಳಿಸಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದನು. ಅವನು ಹಾವುಗಳನ್ನು ಒಂದು ತುಂಡು ಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ಸುತ್ತಿ ಪಶ್ಚಿಮದ ಕಡೆಗೆ ಪ್ರಯಾಣಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದನು. ಹಾವುಗಳು ಬಟ್ಟೆಯ ಹೊದಿಕೆಯಿಂದ ಜಾರಿ ಪಕ್ಕದ ಗೆದ್ದಲಿನ ಗುಡ್ಡವನ್ನು ತಲುಪಿದವು.ಅವುಗಳಲ್ಲಿ "ಮಂದಾರತಿ" ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಒಂದು ಹಾವು ಕಾಡಿನ ಒಂದು ಭಾಗವನ್ನು ತಲುಪಿತು. ಆ ಸ್ಥಳವು ನಂತರ "ಮಂದಾರ್ತಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ನಾಗಕನ್ಯೆಯರು ರಾಜ ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಮಹಾರಾಜ ರಾಜಾದಿತ್ಯನ ಏಕೈಕ ರಾಜಕುಮಾರಿ ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತದೆ. ದೇವವರ್ಮನು ತಕ್ಷಣವೇ ರಾಜಕುಮಾರಿಯನ್ನು ಅಪಾಯದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಿದನು. ಹೇಮಾದ್ರಿಯ ಮಹಾರಾಜ ರಾಜಾದಿತ್ಯನು ಇದರಿಂದ ಬಹಳವಾಗಿ ಸಂತುಷ್ಟನಾಗಿ ತನ್ನ ಮಗಳು ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಮದುವೆ ಮಾಡಿಕೊಟ್ಟು ಹೇಮಾದ್ರಿಯ ರಾಜನಾಗಿ ಪಟ್ಟಾಭಿಷೇಕ ಮಾಡಿದನು. ಒಮ್ಮೆ ರಾಣಿ ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯನ್ನು ಮಹಿಷ ರಾಕ್ಷಸನು ನೋಡಿದನು. ಅವನು ವ್ಯಾಘ್ರಪಾದಮುನಿ ಋಷಿಯ ಮತ್ತು ಥಾಮಸಿಕ ಸ್ವಭಾವದ ಕಿರಾತ ಮಹಿಳೆಯ ಸಂಯೋಗದಿಂದ ಜನಿಸಿದನು. ಕಾಮಪ್ರಚೋದಕನಾದ ಮಹಿಷ ತನ್ನ ದುಷ್ಟ ದೃಷ್ಟಿಯನ್ನು ರಾಣಿಯ ಮೇಲೆ ಹಾಕಿದನು. ಆಕೆಯನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವ ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಿದನು. ರಾಣಿಯು ಅವನ ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದಾಗ ಅವನು ಕೋಪಗೊಂಡನು. ರಾಣಿಯನ್ನು ಬಲವಂತವಾಗಿ ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದನು. ಆದರೆ ಮಹಿಷ ಮಾಡಿದ ಪ್ರಯತ್ನಗಳೆಲ್ಲವೂ ಫಲಿಸಲಿಲ್ಲ. ತೀವ್ರವಾಗಿ ನೊಂದು ದುಃಖಿತಳಾದ ರಾಣಿ ಜಲಜಾಕ್ಷಿಯು ತನ್ನ ಅರಮನೆಗೆ ಹೋಗಿ ತನ್ನ ಪತಿ ದೇವವರ್ಮನಿಗೆ ಕಥೆಯನ್ನು ಹೇಳಿದಳು. ನಂತರ ಇಬ್ಬರೂ ಸುದೇವಮುನಿಯ ಆಶ್ರಮದಲ್ಲಿ ಆಶ್ರಯ ಪಡೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ಆಗ ಮಹಿಷನು ರಾಜ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ ಆಶ್ರಯ ನೀಡಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಮುನಿಯ ಮೇಲೆ ಕೋಪಗೊಂಡನು ಮತ್ತು ಅವರ ಆಶ್ರಮದ ಮೇಲೆ ಆಕ್ರಮಣ ಮಾಡಲು "ಮಹೋದರ" ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಕಳುಹಿಸಿದನು. ಋಷಿ ಸುದೇವಮುನಿಯು ಅಲೌಕಿಕ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದ ಮಹಾನ್ ತಪಸ್ವಿ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಆಶ್ರಮವನ್ನು ಮತ್ತು ರಾಜ ದಂಪತಿಗಳನ್ನು ಮಹೋದರದಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ತಾಯಿ ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಇದ್ದಕ್ಕಿದ್ದಂತೆ ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ಗೆದ್ದಲಿನ ಬೆಟ್ಟವು ರಾಕ್ಷಸನ ಮುಂದೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು ಮತ್ತು ಅವನು ಬಳಸಿದ ಎಲ್ಲಾ ಆಯುಧಗಳನ್ನು ನುಂಗಿತು. ಮಹಿಷ ಸ್ವತಃ ಮುನಿಯ ವಿರುದ್ಧ ಹೋರಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದಾಗ ರಾಜ ದಂಪತಿಗಳು ಮಹಾಮಾತೆ ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವಳು ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ತೇಜಸ್ಸಿನಿಂದ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಳು. ಎಲ್ಲಾ ರಾಕ್ಷಸರನ್ನು ನಾಶಮಾಡಲು ದೈವಿಕ ಶಕ್ತಿ(ಬೂತಗಣ)ಗಳಾದ ವೀರಭದ್ರ, ಹೈಗುಳಿ, ಕಲ್ಲುಕುಟ್ಟಿಗ, ಬೊಬ್ಬರ್ಯಗಳಿಗೆ ಆದೇಶಿಸಿದಳು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ ರಾಕ್ಷಸ ಮಹಿಷನು ಮಹಾಮಾತೆ ದುರ್ಗೆಗೆ ಶರಣಾದನು. ಪೂಜಿಸಿ "ಕೆಂಡ ಸೇವೆ" ಮಾಡುವ ಭಕ್ತರಿಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಪ್ರತಿಫಲವನ್ನು ನೀಡಬೇಕು ಎಂಬ ವರವನ್ನು ಕೇಳಿದನು. ನಂತರ ಮಹಿಷನು ತನ್ನ ಆತ್ಮವನ್ನು ತಾಯಿಯ ಪಾದದಲ್ಲಿ ಇಟ್ಟನು. ಋಷಿ ಸುದೇವ ಮತ್ತು ರಾಜ ದಂಪತಿಗಳು ತೀವ್ರ ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ದುರ್ಗಾದೇವಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಆಗ ತಾಯಿ ದುರ್ಗೆಯು ಮಂದಾರ್ತಿಯಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಶಕ್ತಿಯಿಂದ ವನ ದುರ್ಗೆಯಾಗಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಭರವಸೆಯೊಂದಿಗೆ ಅವರನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದಳು. ನಂತರ ದೇವವರ್ಮನು ಕನಸಿನಲ್ಲಿ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ ಸ್ವಾಮಿಯ ಮಾರ್ಗದರ್ಶನದಂತೆ ವರಾಹಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ದುರ್ಗೆಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಕಂಡು ಅದನ್ನು ಭಕ್ತಿಯಿಂದ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾಪಿಸಿದನು. ವನ ದುರ್ಗೆಯನ್ನು ಬಾರ್ಕೂರು ರಾಜವಂಶದವರು ಪೂಜಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಆಗ ರಾಜವಂಶದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಉತ್ಸವಗಳು, ಕಾರ್ಯಗಳು ಮಂದಾರ್ತಿಯ ವನದುರ್ಗೆಯ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲ್ಪಟ್ಟವು ವನ ದುರ್ಗೆಯಂತೆ ವಿಗ್ರಹವು ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ಕೆಳಮುಖವಾಗಿ ತೋರಿಸಿದ್ದು ಇಂದಿನ ವಿಗ್ರಹಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿ ಬಲಗೈಯು ವರದ ಹಸ್ತವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ೧೫೦೦ ವರ್ಷಗಳ ಹಿಂದೆ ಅರ್ಚಕ ಕುಟುಂಬಗಳ ತಲೆಮಾರುಗಳು ವನದುರ್ಗೆಯ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಆಗುತ್ತಿದ್ದ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ತಪ್ಪುಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಯಾಗಿ ನಾಶವಾಗುತ್ತಿದ್ದವು ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವು ಪ್ರತಿ ಪೀಳಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. ಅರ್ಚಕ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ದೇಹವು ಉಳಿದಿಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಬಾರ್ಕೂರಿನ ರಾಜನು ದೇವಾಲಯದ ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಕೈಗೊಳ್ಳಲು ಉಡುಪಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಲೆವೂರಿನ ಒಂದು ತುಳು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬವನ್ನು ತಂದನು. ಈ ಕುಟುಂಬಗಳನ್ನು ಇಂದು ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಮುತ್ತಲ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ೧೭ ಮತ್ತು ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅರ್ಚಕರ ಕುಟುಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಮಕ್ಕಳು ಸಾಯುತ್ತಿದ್ದರು ಎಂದು ದಾಖಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬಂದಿದೆ. ಅವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರನ್ನು ಮಾತ್ರ ದಿನನಿತ್ಯದ ದೇವಾಲಯದ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು ಮಾಡಲು ಬಿಡುತ್ತಾರೆ. ಈ ವಿದ್ಯಮಾನವು ಅರ್ಚಕಾ ಕುಟುಂಬದ ತಲೆಮಾರುಗಳಾದ್ಯಂತ ಸಂಭವಿಸಿದೆ. ೧೮ ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ವನದುರ್ಗೆಯನ್ನು ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿಯನ್ನಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಅರ್ಚಕರ ಗುಂಪುಗಳು ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರು. ಗುಪ್ತ ಲಿಪಿಗಳೊಂದಿಗೆ ದುರ್ಗಾಪರಮೇಶ್ವರಿಯನ್ನು ಮರಳಿ ವನ ದುರ್ಗೆಯಾಗಿ ಪರಿವರ್ತಿಸಲು ಸಹ ಸಾಧ್ಯವಿದೆ. ಇದು ವಿನಾಶವನ್ನು ಮರಳಿ ತರುತ್ತದೆ. ಈ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯಲ್ಲಿ ವರದ ಹಸ್ತವನ್ನು ತೋರಿಸುವ ಒಂದು ಕೈಯಿಂದ ಹೊಸ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಎರಡೂ ಕೈಗಳನ್ನು ಕೆಳಗೆ ತೋರಿಸುತ್ತಿರುವ ಹಳೆಯ ವಿಗ್ರಹವು ವೀರಭದ್ರನ ಮುಂಭಾಗದ ತುಳಸಿಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಇತ್ತೀಚೆಗೆ ದೇವಾಲಯದ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ನಿಂದ ನವೀಕರಣ ಮಾಡುವಾಗ ತೆಗೆದುಹಾಕಲ್ಪಟ್ಟಿತು. ೧೯ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದವರೆಗೂ ದೇವಾಲಯವು ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಕುಟುಂಬಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿತ್ತು. ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ದೇವಾಲಯಗಳು ಬ್ರಿಟಿಷರಿಗೆ ತಿಳಿಯದಂತೆ ಸಭೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದ ಜನರು ಸೇರುವ ಸ್ಥಳವಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ಎಲ್ಲಾ ದೇವಾಲಯಗಳನ್ನು ಜಾತ್ಯತೀತವಾಗಿ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಇತರ ಜಾತಿಗಳ ಜನರನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಟ್ರಸ್ಟ್‌ಗೆ ಸೇರಿಸಲು ಮಸೂದೆಯನ್ನು ಅಂಗೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ ಮೂರು ಬಾರಿ ಜೀರ್ಣೋದ್ಧಾರ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ನವೀಕರಣವನ್ನು ೧೯೫೬ ರಲ್ಲಿ ಮಾಡಲಾಯಿತು. ಈ ದಿನಾಂಕವನ್ನು ಇಂದಿಗೂ ದೇವಾಲಯದ ಕಂಬಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ==ಹಬ್ಬಗಳು== ದೇವಾಲಯವು ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳಂದು ಚಂಡಿಹೋಮದೊಂದಿಗೆ ನವರಾತ್ರಿಯನ್ನು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸುತ್ತದೆ. ಮಕರ ಮಾಸದಲ್ಲಿ ಐದು ದಿನಗಳ ಮಠೋತ್ಸವ ಮತ್ತು ಕುಂಭ ಮಾಸದ ಜಾತ್ರೆಯು ವಾರ್ಷಿಕ ಮತ್ತು ಪ್ರಮುಖ ಘಟನೆಗಳಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರತಿ ಶುಕ್ರವಾರ ವೀರಭದ್ರ ಮತ್ತು ಕಲ್ಕುಡನ ದರ್ಶನವು ಭಕ್ತರನ್ನು ಅಯಸ್ಕಾಂತದಂತೆ ಸೆಳೆಯುತ್ತದೆ. ಹಾಯ್ಗುಳಿ ಮತ್ತು ಹುಲಿ ದೇವರ ಮುಂದೆ ಕೆಂಡ ಸೇವೆ (ಬೆಂಕಿಯ ಮೇಲೆ ನಡೆಯುವುದು) ವಿವಾಹಿತ ಮಹಿಳೆಯ ಮಾಂಗಲ್ಯ ಭಾಗ್ಯವನ್ನು (ಗಂಡನ ದೀರ್ಘಾಯುಷ್ಯ) ಕಾಪಾಡಲು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಂದಾರ್ತಿ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಆವರಣದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ವಿವಿಧ ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು ಮತ್ತು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಯಕ್ಷಗಾನವು ಈ ಪ್ರದೇಶದ ಶ್ರೀಮಂತ ಸಂಪ್ರದಾಯಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸುವಲ್ಲಿ ಜನರ ಸಮರ್ಪಣೆ ಮತ್ತು ಭಕ್ತಿಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. cscq4tlujrvnl67bb357b0cqqz34f6v 0 144321 1113465 1112981 2022-08-12T14:09:52Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Averrhoa_carambola_ARS_k5735-7.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Averrhoa_carambola_ARS_k5735-7.jpg/220px-Averrhoa_carambola_ARS_k5735-7.jpg|thumb| ಮರದ ಮೇಲೆ ಬಲಿಯದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳು]] [[ಚಿತ್ರ:Carambola_1z_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Carambola_1z_.jpg/220px-Carambola_1z_.jpg|thumb| ಸಮರುವಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ]] [[ಚಿತ್ರ:Carambola_2z_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Carambola_2z_.jpg/220px-Carambola_2z_.jpg|thumb| ಸಮರುವಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ]] '''ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು''' ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಉಷ್ಣವಲಯದ [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ|ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾಕ್ಕೆ]] ಸ್ಥಳೀಯವಾದ ಮರಗಳ ಜಾತಿಯ ''[[ಕಮರಾಕ್ಷಿ|ಅವೆರ್ಹೋವಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ]]'' ಹಣ್ಣು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}</ref> <ref name="cabi" /> <ref name="Gepts">{{Cite book|url=https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136|title=Genomics of Tropical Crop Plants|last=Gepts|first=Paul|date=2008|publisher=Springer|isbn=9780387712192|editor-last=Moore|editor-first=Paul H.|pages=[https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136/page/n22 1]-20|chapter=Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops|editor-last2=Ming|editor-first2=Ray|url-access=limited}}</ref> ಸೌಮ್ಯವಾದ ವಿಷಕಾರಿ ಹಣ್ಣನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]], [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ]], [[ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ]], ದಕ್ಷಿಣ ಪೆಸಿಫಿಕ್, [[ಮೈಕ್ರೋನೇಷ್ಯಾ|ಮೈಕ್ರೋನೇಷಿಯಾ]], [[ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾ]], [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಕೆರಿಬಿಯನ್ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಣ್ಣು ನ್ಯೂರೋಟಾಕ್ಸಿನ್ ಆದ ಕ್ಯಾರಂಬಾಕ್ಸಿನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಮರಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}</ref> ಹಣ್ಣು ತನ್ನ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೫-೬) ಹರಿಯುವ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕತ್ತರಿಸಿದಾಗ, ಅದು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ; ಆದ್ದದಿಂದ ಈ ಹಣ್ಣಿಗೆ ''ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು'' ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. <ref name="jm" /> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಣ್ಣನ್ನು ಖಾದ್ಯ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಚ್ಚಾ, ಮತ್ತು ಬೇಯಿಸಿ ಸೇವಿಸಬಹುದು, ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡಬಹುದು, ಅಲಂಕರಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು, ಅಲ್ಲದೇ ರಸವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. <ref name="jm" /> == ಮೂಲ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆ == [[ಚಿತ್ರ:Carambolas765pt.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Carambolas765pt.jpg/220px-Carambolas765pt.jpg|thumb| ೭,೬ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ೫ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು ಭಾಗ]] ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ''ಅವೆರ್ಹೋವಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ'' ಮೂಲ ಶ್ರೇಣಿಯು ಉಷ್ಣವಲಯದ [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ|ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾವಾಗಿದೆ]]. ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="Gepts">{{Cite book|url=https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136|title=Genomics of Tropical Crop Plants|last=Gepts|first=Paul|date=2008|publisher=Springer|isbn=9780387712192|editor-last=Moore|editor-first=Paul H.|pages=[https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136/page/n22 1]-20|chapter=Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops|editor-last2=Ming|editor-first2=Ray|url-access=limited}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGepts2008">Gepts, Paul (2008). "Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops". In Moore, Paul H.; Ming, Ray (eds.). <span class="cs1-lock-limited" title="Free access subject to limited trial, subscription normally required">[[iarchive:genomicstropical00moor_136|''Genomics of Tropical Crop Plants'']]</span>. Springer. pp.&nbsp;[[iarchive:genomicstropical00moor_136/page/n22|1]]-20. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9780387712192|<bdi>9780387712192</bdi>]].</cite></ref> <ref name="Duke">{{Cite book|title=CRC Handbook of Alternative Cash Crops|last=Duke|first=James A.|last2=duCellier|first2=Judith L.|date=1993|publisher=CRC Press|isbn=9780849336201|pages=59–60}}</ref> <ref name="Arora">{{Cite book|url=https://www.bioversityinternational.org/fileadmin/user_upload/online_library/publications/pdfs/Diversity_in_Underutilized_Plant_Species_An_Asia-Pacific_Prespective_1938.pdf|title=Diversity in Underutilized Plant Species – An Asia-Pacific Perspective|last=Arora|first=R.K.|date=2014|publisher=Bioversity International|isbn=9789292550073|page=59}}</ref> ಇದನ್ನು [[ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡ]] ಮತ್ತು [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ|ಶ್ರೀಲಂಕಾಕ್ಕೆ]] ಆಸ್ಟ್ರೋನೇಷಿಯನ್ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಆಸ್ಟ್ರೋನೇಷಿಯನ್ ಕೃಷಿಕರು [[ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಮರ|ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ]], ಲ್ಯಾಂಗ್‌ಸಾಟ್, [[ನೋಣಿ|ನೋನಿ]] ಮತ್ತು ಸ್ಯಾಂಟೋಲ್‌ನಂತಹ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. <ref name="Blench2009">{{Cite book|url=http://www.rogerblench.info/Language/Austronesian/General/Blench%20Ross%20Festschrift%20paper%20revised.pdf|title=Discovering history through language: Papers in honour of Malcolm Ross|last=Blench|first=Roger|date=2009|publisher=Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University|editor-last=Evans|editor-first=Bethwyn|chapter=Remapping the Austronesian expansion}}</ref> ಇವು ಆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು [[ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾ|ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತು ಓಷಿಯಾನಿಯಾ ಮತ್ತು ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪಗಳಾದ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿವೆ. <ref name="jm" /> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು [[ಭಾರತ]], ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ, ದಕ್ಷಿಣ [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾ]], [[ತೈವಾನ್]] ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು [[ಮಧ್ಯ ಅಮೇರಿಕ|ಮಧ್ಯ ಅಮೇರಿಕಾ]], [[ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ|ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ]], ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ರಾಜ್ಯದ [[ಹವಾಯಿ]], ಕೆರಿಬಿಯನ್ ಮತ್ತು [[ಆಫ್ರಿಕಾ|ಆಫ್ರಿಕಾದ]] ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ . <ref name="jm" /> <ref name="cabi" />ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣುಗಳ ಮರಗಳನ್ನು ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಅನೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಭೇದವಾಗುವ ಅಪಾಯವಿದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="cabi" /> == ವಿವರಣೆ == ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಮರವು ಅನೇಕ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಣ್ಣ ಕಾಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೯ಮೀ ಎತ್ತರದ ವರೆಗೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಇದರ ಪತನಶೀಲ ಎಲೆಗಳು ೧೫–೨೧೫ ಸೆಂ (೬-೧೦) ಉದ್ದ, ೫ ರಿಂದ ೧೧ ಅಂಡಾಕಾರದ ಚಿಗುರೆಲೆಗಳು ಮಧ್ಯಮ-ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. <ref name="jm" /> ಹೂಗಳು ನೀಲಕ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನೇರಳೆ ಗೆರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಆಕರ್ಷಕ ಹಣ್ಣುಗಳು ತೆಳುವಾದ, ಮೇಣದಂತಹ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್, ಕಿತ್ತಳೆ-ಹಳದಿ ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣಾದಾಗ ರಸದೊಂದಿಗೆ ಗರಿಗರಿಯಾದ, ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ತಿರುಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಹಣ್ಣು ಸುಮಾರು ೫- ೧೫ ಸೆಂ (೨ ರಿಂದ ೬ ಇಂಚು) ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಅಂಡಾಕಾರದ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಐದು ಅಥವಾ ಆರು ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಅಡ್ಡ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಇದು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ತಿರುಳು ಅರೆಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಿಳಿ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಹಣ್ಣು ಸುಮಾರು ೧೦ ರಿಂದ ೧೨ ಚಪ್ಪಟೆ ತಿಳಿ ಕಂದು ಬೀಜಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ತೆಗೆದ ನಂತರ, ಅವು ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}</ref> <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}</ref> <ref name="fi">{{Cite web|url=http://www.fruitsinfo.com/StarFruit-Exotic-fruits.php|title=Star Fruit|publisher=Fruitsinfo|access-date=August 9, 2012}}</ref> ಈ ಹಣ್ಣಿಗೆ ನಿಕಟವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವ ಬಿಲಿಂಬಿಯಂತೆ, ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ವಿಧಗಳಿವೆ: ಸಣ್ಣ ಹುಳಿ (ಅಥವಾ ಟಾರ್ಟ್) ವಿಧ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಸಿಹಿ ವಿಧ. ಹುಳಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಿಹಿ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಕ್ಸಾಲಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ತಳಿಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯ ತಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಹಿ ವಿಧಗಳು ''ಅರ್ಕಿನ್'' ( [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] ), ''ಯಾಂಗ್ ಟಾವೊ'' ( [[ತೈವಾನ್]] ), ''ಮಾ ಫ್ಯೂಂಗ್'' ( [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] ), ''ಮಹಾ'' ( [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷಿಯಾ]] ), ಮತ್ತು ''ಡೆಮಾಕ್'' ( [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] ) ಮತ್ತು ಹುಳಿ ಸೇರಿವೆ. ''ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ಟಾರ್'', ''ನ್ಯೂಕಾಂಬ್'', ''ಸ್ಟಾರ್ ಕಿಂಗ್'' ಮತ್ತು ''ಥಾಯರ್'' (ಎಲ್ಲವೂ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಿಂದ) ವಿಧಗಳು. ''ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ಟಾರ್'' ನಂತಹ ಕೆಲವು ಹುಳಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಹಣ್ಣಾಗಲು ಬಿಟ್ಟರೆ ಸಿಹಿಯಾಗಬಹುದು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html "''Averrhoa carambola'' L."] California Rare Fruit Growers, Inc. Archived from [http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html the original] on August 22, 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 9,</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> === ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಸರುಗಳು === ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂನಲ್ಲಿ]] ಖು, [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಬಾಲಿಂಬಿಂಗ್'', [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] ಮತ್ತು [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] " ''ಬೆಲಿಂಬಿಂಗ್'' ", [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ''ಮಾ ಫೆನ್'', [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ''ಕಮರಂಗಾ'', [[ಉಗಾಂಡ|ಉಗಾಂಡಾದಲ್ಲಿ]] ''ಒಮುಜಾಬಿಬು'' ಮತ್ತು ''ಕ್ಯಾರಂಬೋಲೋ'' ಅಥವಾ "ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ" ಸೇರಿದಂತೆ ಅದರ ಕೃಷಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವ ದೇಶಗಳು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> == ಪಾಕಶಾಲೆ == [[ಚಿತ್ರ:Carambola_Starfruit.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Carambola_Starfruit.jpg/220px-Carambola_Starfruit.jpg|left|thumb| ಮಾಗಿದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ ಲಂಬ, ಅಂತಿಮ ನೋಟ ಮತ್ತು ಅಡ್ಡ ವಿಭಾಗ]]   ಸ್ವಲ್ಪ ಮೇಣದಂತಹ ಚರ್ಮವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಣ್ಣು ಖಾದ್ಯವಾಗಿದೆ. ತಿರುಳು ಕುರುಕುಲಾದ, ದೃಢವಾದ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ರಸಭರಿತವಾಗಿದೆ. <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ಇದು [[ನಾರು|ಫೈಬರ್ಗಳನ್ನು]] ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ|ದ್ರಾಕ್ಷಿಯಂತೆಯೇ]] ಸ್ಥಿರತೆಯ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳು ಹಣ್ಣಾದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಅವು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ತಿಳಿ ಹಸಿರು ಛಾಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದ ಎಲ್ಲಾ ಕುರುಹುಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾದ ನಂತರ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಸೇವಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಅದರ ಅಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೃಢವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಹಸಿರು ಇರುವಾಗ ಕೊಯ್ದ ಹಣ್ಣುಗಳು ಕೋಣೆಯ ಉಷ್ಣಾಂಶದಲ್ಲಿ ಶೇಖರಣೆಯಲ್ಲಿ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಶವು ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅತಿಯಾದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವು ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಚುಕ್ಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಳದಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರ ರುಚಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರತೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಆಗಬಹುದು. <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> <ref name="buzzle">{{Cite web|url=http://www.buzzle.com/articles/star-fruit-how-to-eat-star-fruit.html|title=How to Eat Star Fruit|publisher=Buzzle|archive-url=https://web.archive.org/web/20110110204152/http://www.buzzle.com/articles/star-fruit-how-to-eat-star-fruit.html|archive-date=January 10, 2011|access-date=August 5, 2012}}</ref> ಮಾಗಿದ ಸಿಹಿ ವಿಧದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳು ಸಿಹಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳು ೪% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವು ಟಾರ್ಟ್, ಹುಳಿ ಅಂಡರ್ಟೋನ್ ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಾಲಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ರುಚಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ, ಆದರೆ ಇದನ್ನು [[ಸೇಬು]], [[ಮರಸೇಬು|ಪೇರಳೆ]], [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ]] ಮತ್ತು ಸಿಟ್ರಸ್ ಕುಟುಂಬದ ಹಣ್ಣುಗಳ ಮಿಶ್ರಣಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಲಿಯದ ನಕ್ಷತ್ರದ ಹಣ್ಣುಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹುಳಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಸೇಬುಗಳಂತೆ ರುಚಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html "''Averrhoa carambola'' L."] California Rare Fruit Growers, Inc. Archived from [http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html the original] on August 22, 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 9,</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref name="fg">{{Cite web|url=http://floridagardener.com/pom/Carambola.htm|title=Carambola or Star Fruit|publisher=FloridaGardener.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20120727003227/http://www.floridagardener.com/pom/Carambola.htm|archive-date=July 27, 2012|access-date=August 5, 2012}}</ref> ಮಾಗಿದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು ಅಡುಗೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಸಬಹುದು. ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಲವಂಗ]] ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ [[ಸೇಬು|ಸೇಬುಗಳೊಂದಿಗೆ]] . ಚೀನಾದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಮೀನುಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ತರಕಾರಿಯಾಗಿ, ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿಗಾಗಿ ಅಥವಾ ಜಾಮ್‌ಗಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. [[ಜಮೈಕ|ಜಮೈಕಾದಲ್ಲಿ]] ಅವುಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಣಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಬಲಿಯದ ಮತ್ತು ಹುಳಿ ಪ್ರಕಾರದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ರುಚಿಕರವಾಗಿಸಲು ಇತರ ಕತ್ತರಿಸಿದ ಮಸಾಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ಬಲಿಯದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು [[ಕಲ್ಲುಪ್ಪು|ಕಲ್ಲುಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ]] ಅದ್ದಿ ತಿನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="mm">{{Cite web|url=http://www.marketmanila.com/archives/balimbing-carambola-star-fruit|title=Balimbing / Carambola / Star Fruit|date=21 November 2006|publisher=Market Manila|access-date=August 5, 2012}}</ref> ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್ನಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸೀಗಡಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳ ರಸವನ್ನು ಐಸ್ಡ್ ಪಾನೀಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹುಳಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ರಸವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಮಸಾಲೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಇದರ ಜ್ಯೂಸ್ ಅನ್ನು ಕುಡಿಯಲು ಬಾಟಲಿಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> === ಪೋಷಣೆ === ಕಚ್ಚಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವು ೯೧% ನೀರು, ೭% [[ಕಾರ್ಬೋಹೈಡ್ರೇಟುಗಳು|ಕಾರ್ಬೋಹೈಡ್ರೇಟ್‌ಗಳು]], ೧% [[ಪ್ರೋಟೀನ್]], ಮತ್ತು ಅತ್ಯಲ್ಪ [[ಕೊಬ್ಬು|ಕೊಬ್ಬನ್ನು]] ಹೊಂದಿದೆ. == ಆರೋಗ್ಯ ಅಪಾಯಗಳು == ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದಲ್ಲಿನ ಕ್ಯಾರಂಬಾಕ್ಸಿನ್ <ref name="auto">{{Cite journal|last=Garcia-Cairasco|first=N.|last2=Moyses-Neto|first2=M.|last3=Del Vecchio|first3=F.|last4=Oliveira|first4=J. A. C.|last5=Dos Santos|first5=F. L.|last6=Castro|first6=O. W.|last7=Arisi|first7=G. M.|last8=Dantas|first8=M. R.|last9=Carolino|first9=R. O. G.|title=Elucidating the Neurotoxicity of the Star Fruit|doi=10.1002/anie.201305382|journal=Angewandte Chemie International Edition|volume=52|issue=49|pages=13067–70|year=2013|pmid=24281890}}</ref> ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಾಲಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="muthu">{{Cite journal|pmc=5357571|year=2016|last=Muthu|first=N.|title=Nutritional, Medicinal and Toxicological Attributes of Star-Fruits (Averrhoa carambola L.): A Review|journal=Bioinformation|volume=12|issue=12|pages=420–424|last2=Lee|first2=S. Y.|last3=Phua|first3=K. K.|last4=Bhore|first4=S. J.|pmid=28405126|doi=10.6026/97320630012420}}</ref> ಮೂತ್ರಪಿಂಡ ವೈಫಲ್ಯ, ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಕಲ್ಲುಗಳು ಅಥವಾ ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಡಯಾಲಿಸಿಸ್ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ಎರಡೂ ವಸ್ತುಗಳು ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗಿದೆ. <ref name="muthu" /> ಮೂತ್ರಪಿಂಡ ವೈಫಲ್ಯದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿರುವವರ ಸೇವನೆಯು [[ಬಿಕ್ಕಳಿಕೆ]], ವಾಂತಿ, ವಾಕರಿಕೆ, ಮಾನಸಿಕ ಗೊಂದಲ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite journal|title=Star fruit (''Averrhoa carambola'') intoxication: an important cause of consciousness disturbance in patients with renal failure|journal=Ren Fail|year=2002|volume=24|issue=3|pages=379–82|pmid=12166706|doi=10.1081/JDI-120005373}}</ref> <ref name="Neto2003">{{Cite journal|title=Intoxication by star fruit (''Averrhoa carambola'') in 32 uraemic patients: treatment and outcome|journal=Nephrol Dial Transplant|year=2003|volume=18|issue=1|pages=120–5|pmid=12480969|doi=10.1093/ndt/18.1.120}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.nutritionatc.hawaii.edu/HO/2003/202.htm|title=Kidney patients should avoid star fruit|last=Titchenal A & Dobbs J|date=2003-04-28|publisher=Nutrition ATC|access-date=2008-10-16}}</ref> ಕ್ಯಾರಂಬಾಕ್ಸಿನ್ ಒಂದು ನ್ಯೂರೋಟಾಕ್ಸಿನ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ರಚನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಫೆನೈಲ್ಅಲನೈನ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ಲುಟಮಾಟರ್ಜಿಕ್ ಅಗೊನಿಸ್ಟ್ ಆಗಿದೆ. <ref name="auto" /> === ಔಷಧದ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳು === [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು|ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣಿನಂತೆಯೇ]], ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು ಏಳು ಸೈಟೋಕ್ರೋಮ್ ಪಿ೪೫೦ ಐಸೋಫಾರ್ಮ್‌ಗಳ ಪ್ರಬಲ ಪ್ರತಿಬಂಧಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.hktmc.com/ChineseMedia/Magazine/Medicine/ajdmpk/AJDMPK-2006-3/asian6-3(248-261)(DM).doc|title=Abstracts: Metabolism and metabolic enzymes studies for the 8th National Congress on Drug and Xenobiotic Metabolism in China|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928013636/http://www.hktmc.com/ChineseMedia/Magazine/Medicine/ajdmpk/AJDMPK-2006-3/asian6-3(248-261)(DM).doc|archive-date=2007-09-28|access-date=2007-04-23}}</ref> <ref>[http://www.theannals.com/cgi/content/full/40/7/1472-a Potential Drug-Food Interactions with Pomegranate Juice] {{Webarchive|date=March 21, 2007}}</ref> ಈ ಕಿಣ್ವಗಳು ಅನೇಕ ಔಷಧಿಗಳ ಮೊದಲ-ಪಾಸ್ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ, ಕೆಲವು ಔಷಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಅಥವಾ ಅದರ ರಸವನ್ನು ಸೇವಿಸುವುದರಿಂದ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಡೋಸೇಜ್ ಅನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು. == ಕೃಷಿ == [[ಚಿತ್ರ:Carambola_star_fruit_at_organic_food_mela_Bangalore_Karnataka_India.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Carambola_star_fruit_at_organic_food_mela_Bangalore_Karnataka_India.jpg/220px-Carambola_star_fruit_at_organic_food_mela_Bangalore_Karnataka_India.jpg|right|thumb| ಬಲಿಯದ ಭಾರತೀಯ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ]] [[ಚಿತ್ರ:Sliced_Indian_Carambola_Star_fruit_with_Indian_spices.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Sliced_Indian_Carambola_Star_fruit_with_Indian_spices.jpg/220px-Sliced_Indian_Carambola_Star_fruit_with_Indian_spices.jpg|thumb| ಭಾರತೀಯ ಮಸಾಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾಗಿದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಹಣ್ಣು]] ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ಹಣ್ಣಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ೧೨೦೦ಮೀ(೪೦೦೦) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಬಹುದು. ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸೂರ್ಯನ ಮಾನ್ಯತೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಆರ್ದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ ೧೮೦೦ ಮೀಮೀ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ . <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ಇದು ಮಣ್ಣಿನ ಪ್ರಕಾರದ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಲೋಮ್ನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಒಳಚರಂಡಿ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಮಧ್ಯಮ ನೀರಾವರಿಯು ಶುಷ್ಕ ಋತುಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಭಾರೀ ಮಳೆಯು ಹಣ್ಣಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು. <ref name="jm" /> ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಮರಗಳನ್ನು ಕನಿಷ್ಠ ೬ಮೀ(೨೦) ನೆಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಪರಸ್ಪರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಮೂರು ಬಾರಿ ಫಲವತ್ತಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮರವು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಅಥವಾ ಐದು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಳೆಯು ಹಣ್ಣಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಆದರೆ, ಆದರ್ಶ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ೯೦-೧೮೦ಕೀಲೋ. ಗ್ರಾಂ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಮಲೇಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಿಂದ ಜೂನ್‌ವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ವರೆಗೆ ಮುಖ್ಯ ಫ್ರುಟಿಂಗ್ ಋತುಗಳೊಂದಿಗೆ ವರ್ಷವಿಡೀ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಮರವು ಅರಳುತ್ತದೆ, <ref name="ippc">{{Cite book|url=https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|title=Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)|last=Crop Protection & Plant Quarantine Services Division|publisher=The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|archive-date=September 9, 2011}}</ref> ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಂತಹ ಇತರ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಯಿಲು ಇತರ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> ಧಾರಕ-ಬೆಳೆದ ''ಆರ್ಕಿನ್'' ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ( ''ಅವೆರ್ಹೋವಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ'' ಎಲ್.) ಮರಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಎಲೆಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ೨೫%, ೫೦%, ಅಥವಾ ೧೦೦% ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ದೀರ್ಘಾವಧಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಛಾಯೆಯು ರಾಚಿಸ್ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಚಿಗುರೆಲೆಗಳ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ, ಕರಪತ್ರದ ದಪ್ಪವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಮತಲ ಶಾಖೆಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Marler|first=Thomas E.|last2=Schaffer|first2=Bruce|last3=Crane|first3=Jonathan H.|date=1994-07-01|title=Developmental Light Level Affects Growth, Morphology, and Leaf Physiology of Young Carambola Trees|journal=Journal of the American Society for Horticultural Science|language=en|volume=119|issue=4|pages=711–718|doi=10.21273/JASHS.119.4.711|issn=0003-1062}}</ref> ಪ್ರಮುಖ ಕೀಟಗಳು ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಹಣ್ಣಿನ ನೊಣಗಳು, ಹಣ್ಣಿನ ಪತಂಗಗಳು, ಇರುವೆಗಳು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html "''Averrhoa carambola'' L."] California Rare Fruit Growers, Inc. Archived from [http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html the original] on August 22, 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 9,</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref name="ippc">{{Cite book|url=https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|title=Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)|last=Crop Protection & Plant Quarantine Services Division|publisher=The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|archive-date=September 9, 2011}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCrop_Protection_&_Plant_Quarantine_Services_Division2004">Crop Protection & Plant Quarantine Services Division (2004). [https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf ''Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia. Archived from [https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on September 9, 2011.</cite></ref> ಬೆಳೆಗಳು ಸಹ ಹಿಮಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತವೆ. <ref name="crfg" /> ವಿಶ್ವ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ ಅಗ್ರ ಉತ್ಪಾದಕರು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, [[ಗಯಾನ|ಗಯಾನಾ]], ಭಾರತ, [[ಇಸ್ರೇಲ್]], [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]], ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್, ತೈವಾನ್ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್. <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> ಮಲೇಷ್ಯಾವು ಪರಿಮಾಣದ ಮೂಲಕ ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಯುರೋಪ್‌ಗೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ರವಾನಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="ippc">{{Cite book|url=https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|title=Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)|last=Crop Protection & Plant Quarantine Services Division|publisher=The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|archive-date=September 9, 2011}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCrop_Protection_&_Plant_Quarantine_Services_Division2004">Crop Protection & Plant Quarantine Services Division (2004). [https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf ''Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia. Archived from [https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on September 9, 2011.</cite></ref> ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ರೋಗಕಾರಕಗಳ ಮೇಲಿನ ಕಾಳಜಿಯಿಂದಾಗಿ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಲೇಷ್ಯಾದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ಟಾರ್ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಯುಎಸ್ ಗೆ ಇನ್ನೂ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ, ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮತ್ತು ಹವಾಯಿಯ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಸೆಮಿಟ್ರೋಪಿಕಲ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="bilj">{{Cite web|url=http://www.bijlmakers.com/fruits/starfruit.htm|title=Star Fruit|last=Hein Bijlmakers|publisher=Tropical Fruits|archive-url=https://web.archive.org/web/20120626140136/http://www.bijlmakers.com/fruits/starfruit.htm|archive-date=2012-06-26|access-date=August 9, 2012}}</ref> ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣಿನ ವ್ಯಾಪಕ ಗ್ರಾಹಕ ಸ್ವೀಕಾರವು ೧೯೭೦ ರ ದಶಕದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಕೋರಲ್ ಗೇಬಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಹಿಂಭಾಗದ [[ತೋಟಗಾರಿಕೆ|ತೋಟಗಾರಿಕಾ ತಜ್ಞ]] ಮೊರಿಸ್ ಅರ್ಕಿನ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ೨೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಲ್ಲಿ ''ಆರ್ಕಿನ್'' ವೈವಿಧ್ಯವು ೯೮% ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="knight">{{Cite journal|last=Robert J. Knight|last2=Jonathan H. Crane|year=2002|title=The 'Arkin' Carambola in Florida|journal=Proc. Fla. State Hort. Soc.|volume=115|pages=92–93|url=http://www.fshs.org/Proceedings/Password%20Protected/2002%20Vol.%20115/92-93(Knight).pdf}}{{Dead link|date=July 2017|bot=InternetArchiveBot}}</ref> == ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ == ಮರಗಳು ತಮ್ಮ ಹೇರಳವಾದ ಗಾಢ ಬಣ್ಣದ ಮತ್ತು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಆಕಾರದ ಹಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಅವುಗಳ ಆಕರ್ಷಕ ಕಡು ಹಸಿರು ಎಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ನಿಂದ ಗುಲಾಬಿ ಹೂವುಗಳಿಗಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> ಬಿಲಿಂಬಿಯಂತೆ, ಹೆಚ್ಚು ಆಮ್ಲೀಯ ಹುಳಿ ಪ್ರಕಾರದ ರಸವನ್ನು [[ತುಕ್ಕು]] ಅಥವಾ ಕಳಂಕಿತ ಲೋಹವನ್ನು (ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಹಿತ್ತಾಳೆ]]) ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ತುಕ್ಕು ಕಲೆಗಳನ್ನು ಬ್ಲೀಚ್ ಮಾಡಬಹುದು. ಅವುಗಳನ್ನು [[ವರ್ಣ(ಡೈ)|ಡೈಯಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಮಾರ್ಡಂಟ್ ಆಗಿಯೂ ಬಳಸಬಹುದು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಫಾರ್ಮಿಂಗ್ ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್ ''ಸ್ಟಾರ್‌ಡ್ಯೂ ವ್ಯಾಲಿ'' ಆಟಗಾರನಿಗೆ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು ಬೆಳೆಸಲು ಮತ್ತು ಬೆಳೆಯಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ, <ref>{{Cite web|url=https://stardewcommunitywiki.com/Starfruit|title=Starfruit}}</ref> ಈ ಸೆಟ್ಟಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಸ್ಟಾರ್‌ಫ್ರೂಟ್'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ಆಟದ ಅತ್ಯಂತ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಬೆಳೆ. ಆಟದಲ್ಲಿನ ಐಕಾನ್ ತಪ್ಪಾಗಿ ಹಣ್ಣನ್ನು ಅದರ ನೈಜ-ಜೀವನದ ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯವು ಮರದ ಬದಲಿಗೆ ಏಕ-ಕೊಯ್ಲಿನ ಬೆಳೆಯಾಗಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == br0fm49n9zzvfwaf76u9fr7mf93whlj 1113466 1113465 2022-08-12T14:11:18Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay/ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]] ಪುಟವನ್ನು [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Averrhoa_carambola_ARS_k5735-7.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Averrhoa_carambola_ARS_k5735-7.jpg/220px-Averrhoa_carambola_ARS_k5735-7.jpg|thumb| ಮರದ ಮೇಲೆ ಬಲಿಯದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳು]] [[ಚಿತ್ರ:Carambola_1z_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Carambola_1z_.jpg/220px-Carambola_1z_.jpg|thumb| ಸಮರುವಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ]] [[ಚಿತ್ರ:Carambola_2z_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Carambola_2z_.jpg/220px-Carambola_2z_.jpg|thumb| ಸಮರುವಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ]] '''ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು''' ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಉಷ್ಣವಲಯದ [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ|ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾಕ್ಕೆ]] ಸ್ಥಳೀಯವಾದ ಮರಗಳ ಜಾತಿಯ ''[[ಕಮರಾಕ್ಷಿ|ಅವೆರ್ಹೋವಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ]]'' ಹಣ್ಣು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}</ref> <ref name="cabi" /> <ref name="Gepts">{{Cite book|url=https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136|title=Genomics of Tropical Crop Plants|last=Gepts|first=Paul|date=2008|publisher=Springer|isbn=9780387712192|editor-last=Moore|editor-first=Paul H.|pages=[https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136/page/n22 1]-20|chapter=Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops|editor-last2=Ming|editor-first2=Ray|url-access=limited}}</ref> ಸೌಮ್ಯವಾದ ವಿಷಕಾರಿ ಹಣ್ಣನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]], [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ]], [[ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ]], ದಕ್ಷಿಣ ಪೆಸಿಫಿಕ್, [[ಮೈಕ್ರೋನೇಷ್ಯಾ|ಮೈಕ್ರೋನೇಷಿಯಾ]], [[ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾ]], [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಕೆರಿಬಿಯನ್ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಣ್ಣು ನ್ಯೂರೋಟಾಕ್ಸಿನ್ ಆದ ಕ್ಯಾರಂಬಾಕ್ಸಿನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಮರಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}</ref> ಹಣ್ಣು ತನ್ನ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೫-೬) ಹರಿಯುವ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕತ್ತರಿಸಿದಾಗ, ಅದು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ; ಆದ್ದದಿಂದ ಈ ಹಣ್ಣಿಗೆ ''ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು'' ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. <ref name="jm" /> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಣ್ಣನ್ನು ಖಾದ್ಯ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಚ್ಚಾ, ಮತ್ತು ಬೇಯಿಸಿ ಸೇವಿಸಬಹುದು, ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡಬಹುದು, ಅಲಂಕರಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು, ಅಲ್ಲದೇ ರಸವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. <ref name="jm" /> == ಮೂಲ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆ == [[ಚಿತ್ರ:Carambolas765pt.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Carambolas765pt.jpg/220px-Carambolas765pt.jpg|thumb| ೭,೬ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ೫ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು ಭಾಗ]] ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ''ಅವೆರ್ಹೋವಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ'' ಮೂಲ ಶ್ರೇಣಿಯು ಉಷ್ಣವಲಯದ [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ|ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾವಾಗಿದೆ]]. ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="Gepts">{{Cite book|url=https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136|title=Genomics of Tropical Crop Plants|last=Gepts|first=Paul|date=2008|publisher=Springer|isbn=9780387712192|editor-last=Moore|editor-first=Paul H.|pages=[https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136/page/n22 1]-20|chapter=Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops|editor-last2=Ming|editor-first2=Ray|url-access=limited}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGepts2008">Gepts, Paul (2008). "Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops". In Moore, Paul H.; Ming, Ray (eds.). <span class="cs1-lock-limited" title="Free access subject to limited trial, subscription normally required">[[iarchive:genomicstropical00moor_136|''Genomics of Tropical Crop Plants'']]</span>. Springer. pp.&nbsp;[[iarchive:genomicstropical00moor_136/page/n22|1]]-20. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9780387712192|<bdi>9780387712192</bdi>]].</cite></ref> <ref name="Duke">{{Cite book|title=CRC Handbook of Alternative Cash Crops|last=Duke|first=James A.|last2=duCellier|first2=Judith L.|date=1993|publisher=CRC Press|isbn=9780849336201|pages=59–60}}</ref> <ref name="Arora">{{Cite book|url=https://www.bioversityinternational.org/fileadmin/user_upload/online_library/publications/pdfs/Diversity_in_Underutilized_Plant_Species_An_Asia-Pacific_Prespective_1938.pdf|title=Diversity in Underutilized Plant Species – An Asia-Pacific Perspective|last=Arora|first=R.K.|date=2014|publisher=Bioversity International|isbn=9789292550073|page=59}}</ref> ಇದನ್ನು [[ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡ]] ಮತ್ತು [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ|ಶ್ರೀಲಂಕಾಕ್ಕೆ]] ಆಸ್ಟ್ರೋನೇಷಿಯನ್ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಆಸ್ಟ್ರೋನೇಷಿಯನ್ ಕೃಷಿಕರು [[ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಮರ|ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ]], ಲ್ಯಾಂಗ್‌ಸಾಟ್, [[ನೋಣಿ|ನೋನಿ]] ಮತ್ತು ಸ್ಯಾಂಟೋಲ್‌ನಂತಹ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. <ref name="Blench2009">{{Cite book|url=http://www.rogerblench.info/Language/Austronesian/General/Blench%20Ross%20Festschrift%20paper%20revised.pdf|title=Discovering history through language: Papers in honour of Malcolm Ross|last=Blench|first=Roger|date=2009|publisher=Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University|editor-last=Evans|editor-first=Bethwyn|chapter=Remapping the Austronesian expansion}}</ref> ಇವು ಆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು [[ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾ|ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತು ಓಷಿಯಾನಿಯಾ ಮತ್ತು ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪಗಳಾದ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿವೆ. <ref name="jm" /> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು [[ಭಾರತ]], ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ, ದಕ್ಷಿಣ [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾ]], [[ತೈವಾನ್]] ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು [[ಮಧ್ಯ ಅಮೇರಿಕ|ಮಧ್ಯ ಅಮೇರಿಕಾ]], [[ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ|ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ]], ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ರಾಜ್ಯದ [[ಹವಾಯಿ]], ಕೆರಿಬಿಯನ್ ಮತ್ತು [[ಆಫ್ರಿಕಾ|ಆಫ್ರಿಕಾದ]] ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ . <ref name="jm" /> <ref name="cabi" />ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣುಗಳ ಮರಗಳನ್ನು ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಅನೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಭೇದವಾಗುವ ಅಪಾಯವಿದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="cabi" /> == ವಿವರಣೆ == ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಮರವು ಅನೇಕ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಣ್ಣ ಕಾಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೯ಮೀ ಎತ್ತರದ ವರೆಗೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಇದರ ಪತನಶೀಲ ಎಲೆಗಳು ೧೫–೨೧೫ ಸೆಂ (೬-೧೦) ಉದ್ದ, ೫ ರಿಂದ ೧೧ ಅಂಡಾಕಾರದ ಚಿಗುರೆಲೆಗಳು ಮಧ್ಯಮ-ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. <ref name="jm" /> ಹೂಗಳು ನೀಲಕ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನೇರಳೆ ಗೆರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಆಕರ್ಷಕ ಹಣ್ಣುಗಳು ತೆಳುವಾದ, ಮೇಣದಂತಹ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್, ಕಿತ್ತಳೆ-ಹಳದಿ ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣಾದಾಗ ರಸದೊಂದಿಗೆ ಗರಿಗರಿಯಾದ, ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ತಿರುಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಹಣ್ಣು ಸುಮಾರು ೫- ೧೫ ಸೆಂ (೨ ರಿಂದ ೬ ಇಂಚು) ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಅಂಡಾಕಾರದ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಐದು ಅಥವಾ ಆರು ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಅಡ್ಡ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಇದು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ತಿರುಳು ಅರೆಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಿಳಿ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಹಣ್ಣು ಸುಮಾರು ೧೦ ರಿಂದ ೧೨ ಚಪ್ಪಟೆ ತಿಳಿ ಕಂದು ಬೀಜಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ತೆಗೆದ ನಂತರ, ಅವು ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}</ref> <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}</ref> <ref name="fi">{{Cite web|url=http://www.fruitsinfo.com/StarFruit-Exotic-fruits.php|title=Star Fruit|publisher=Fruitsinfo|access-date=August 9, 2012}}</ref> ಈ ಹಣ್ಣಿಗೆ ನಿಕಟವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವ ಬಿಲಿಂಬಿಯಂತೆ, ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ವಿಧಗಳಿವೆ: ಸಣ್ಣ ಹುಳಿ (ಅಥವಾ ಟಾರ್ಟ್) ವಿಧ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಸಿಹಿ ವಿಧ. ಹುಳಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಿಹಿ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಕ್ಸಾಲಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ತಳಿಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯ ತಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಹಿ ವಿಧಗಳು ''ಅರ್ಕಿನ್'' ( [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] ), ''ಯಾಂಗ್ ಟಾವೊ'' ( [[ತೈವಾನ್]] ), ''ಮಾ ಫ್ಯೂಂಗ್'' ( [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] ), ''ಮಹಾ'' ( [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷಿಯಾ]] ), ಮತ್ತು ''ಡೆಮಾಕ್'' ( [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] ) ಮತ್ತು ಹುಳಿ ಸೇರಿವೆ. ''ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ಟಾರ್'', ''ನ್ಯೂಕಾಂಬ್'', ''ಸ್ಟಾರ್ ಕಿಂಗ್'' ಮತ್ತು ''ಥಾಯರ್'' (ಎಲ್ಲವೂ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಿಂದ) ವಿಧಗಳು. ''ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ಟಾರ್'' ನಂತಹ ಕೆಲವು ಹುಳಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಹಣ್ಣಾಗಲು ಬಿಟ್ಟರೆ ಸಿಹಿಯಾಗಬಹುದು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html "''Averrhoa carambola'' L."] California Rare Fruit Growers, Inc. Archived from [http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html the original] on August 22, 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 9,</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> === ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಸರುಗಳು === ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂನಲ್ಲಿ]] ಖು, [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಬಾಲಿಂಬಿಂಗ್'', [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] ಮತ್ತು [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] " ''ಬೆಲಿಂಬಿಂಗ್'' ", [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ''ಮಾ ಫೆನ್'', [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ''ಕಮರಂಗಾ'', [[ಉಗಾಂಡ|ಉಗಾಂಡಾದಲ್ಲಿ]] ''ಒಮುಜಾಬಿಬು'' ಮತ್ತು ''ಕ್ಯಾರಂಬೋಲೋ'' ಅಥವಾ "ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ" ಸೇರಿದಂತೆ ಅದರ ಕೃಷಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವ ದೇಶಗಳು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> == ಪಾಕಶಾಲೆ == [[ಚಿತ್ರ:Carambola_Starfruit.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Carambola_Starfruit.jpg/220px-Carambola_Starfruit.jpg|left|thumb| ಮಾಗಿದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ ಲಂಬ, ಅಂತಿಮ ನೋಟ ಮತ್ತು ಅಡ್ಡ ವಿಭಾಗ]]   ಸ್ವಲ್ಪ ಮೇಣದಂತಹ ಚರ್ಮವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಣ್ಣು ಖಾದ್ಯವಾಗಿದೆ. ತಿರುಳು ಕುರುಕುಲಾದ, ದೃಢವಾದ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ರಸಭರಿತವಾಗಿದೆ. <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ಇದು [[ನಾರು|ಫೈಬರ್ಗಳನ್ನು]] ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ|ದ್ರಾಕ್ಷಿಯಂತೆಯೇ]] ಸ್ಥಿರತೆಯ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳು ಹಣ್ಣಾದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಅವು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ತಿಳಿ ಹಸಿರು ಛಾಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದ ಎಲ್ಲಾ ಕುರುಹುಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾದ ನಂತರ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಸೇವಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಅದರ ಅಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೃಢವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಹಸಿರು ಇರುವಾಗ ಕೊಯ್ದ ಹಣ್ಣುಗಳು ಕೋಣೆಯ ಉಷ್ಣಾಂಶದಲ್ಲಿ ಶೇಖರಣೆಯಲ್ಲಿ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಶವು ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅತಿಯಾದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವು ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಚುಕ್ಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಳದಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರ ರುಚಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರತೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಆಗಬಹುದು. <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> <ref name="buzzle">{{Cite web|url=http://www.buzzle.com/articles/star-fruit-how-to-eat-star-fruit.html|title=How to Eat Star Fruit|publisher=Buzzle|archive-url=https://web.archive.org/web/20110110204152/http://www.buzzle.com/articles/star-fruit-how-to-eat-star-fruit.html|archive-date=January 10, 2011|access-date=August 5, 2012}}</ref> ಮಾಗಿದ ಸಿಹಿ ವಿಧದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳು ಸಿಹಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳು ೪% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವು ಟಾರ್ಟ್, ಹುಳಿ ಅಂಡರ್ಟೋನ್ ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಾಲಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ರುಚಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ, ಆದರೆ ಇದನ್ನು [[ಸೇಬು]], [[ಮರಸೇಬು|ಪೇರಳೆ]], [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ]] ಮತ್ತು ಸಿಟ್ರಸ್ ಕುಟುಂಬದ ಹಣ್ಣುಗಳ ಮಿಶ್ರಣಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಲಿಯದ ನಕ್ಷತ್ರದ ಹಣ್ಣುಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹುಳಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಸೇಬುಗಳಂತೆ ರುಚಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html "''Averrhoa carambola'' L."] California Rare Fruit Growers, Inc. Archived from [http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html the original] on August 22, 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 9,</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref name="fg">{{Cite web|url=http://floridagardener.com/pom/Carambola.htm|title=Carambola or Star Fruit|publisher=FloridaGardener.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20120727003227/http://www.floridagardener.com/pom/Carambola.htm|archive-date=July 27, 2012|access-date=August 5, 2012}}</ref> ಮಾಗಿದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು ಅಡುಗೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಸಬಹುದು. ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಲವಂಗ]] ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ [[ಸೇಬು|ಸೇಬುಗಳೊಂದಿಗೆ]] . ಚೀನಾದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಮೀನುಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ತರಕಾರಿಯಾಗಿ, ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿಗಾಗಿ ಅಥವಾ ಜಾಮ್‌ಗಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. [[ಜಮೈಕ|ಜಮೈಕಾದಲ್ಲಿ]] ಅವುಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಣಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಬಲಿಯದ ಮತ್ತು ಹುಳಿ ಪ್ರಕಾರದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ರುಚಿಕರವಾಗಿಸಲು ಇತರ ಕತ್ತರಿಸಿದ ಮಸಾಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ಬಲಿಯದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು [[ಕಲ್ಲುಪ್ಪು|ಕಲ್ಲುಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ]] ಅದ್ದಿ ತಿನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="mm">{{Cite web|url=http://www.marketmanila.com/archives/balimbing-carambola-star-fruit|title=Balimbing / Carambola / Star Fruit|date=21 November 2006|publisher=Market Manila|access-date=August 5, 2012}}</ref> ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್ನಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸೀಗಡಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳ ರಸವನ್ನು ಐಸ್ಡ್ ಪಾನೀಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹುಳಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ರಸವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಮಸಾಲೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಇದರ ಜ್ಯೂಸ್ ಅನ್ನು ಕುಡಿಯಲು ಬಾಟಲಿಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> === ಪೋಷಣೆ === ಕಚ್ಚಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವು ೯೧% ನೀರು, ೭% [[ಕಾರ್ಬೋಹೈಡ್ರೇಟುಗಳು|ಕಾರ್ಬೋಹೈಡ್ರೇಟ್‌ಗಳು]], ೧% [[ಪ್ರೋಟೀನ್]], ಮತ್ತು ಅತ್ಯಲ್ಪ [[ಕೊಬ್ಬು|ಕೊಬ್ಬನ್ನು]] ಹೊಂದಿದೆ. == ಆರೋಗ್ಯ ಅಪಾಯಗಳು == ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದಲ್ಲಿನ ಕ್ಯಾರಂಬಾಕ್ಸಿನ್ <ref name="auto">{{Cite journal|last=Garcia-Cairasco|first=N.|last2=Moyses-Neto|first2=M.|last3=Del Vecchio|first3=F.|last4=Oliveira|first4=J. A. C.|last5=Dos Santos|first5=F. L.|last6=Castro|first6=O. W.|last7=Arisi|first7=G. M.|last8=Dantas|first8=M. R.|last9=Carolino|first9=R. O. G.|title=Elucidating the Neurotoxicity of the Star Fruit|doi=10.1002/anie.201305382|journal=Angewandte Chemie International Edition|volume=52|issue=49|pages=13067–70|year=2013|pmid=24281890}}</ref> ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಾಲಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="muthu">{{Cite journal|pmc=5357571|year=2016|last=Muthu|first=N.|title=Nutritional, Medicinal and Toxicological Attributes of Star-Fruits (Averrhoa carambola L.): A Review|journal=Bioinformation|volume=12|issue=12|pages=420–424|last2=Lee|first2=S. Y.|last3=Phua|first3=K. K.|last4=Bhore|first4=S. J.|pmid=28405126|doi=10.6026/97320630012420}}</ref> ಮೂತ್ರಪಿಂಡ ವೈಫಲ್ಯ, ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಕಲ್ಲುಗಳು ಅಥವಾ ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಡಯಾಲಿಸಿಸ್ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ಎರಡೂ ವಸ್ತುಗಳು ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗಿದೆ. <ref name="muthu" /> ಮೂತ್ರಪಿಂಡ ವೈಫಲ್ಯದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿರುವವರ ಸೇವನೆಯು [[ಬಿಕ್ಕಳಿಕೆ]], ವಾಂತಿ, ವಾಕರಿಕೆ, ಮಾನಸಿಕ ಗೊಂದಲ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite journal|title=Star fruit (''Averrhoa carambola'') intoxication: an important cause of consciousness disturbance in patients with renal failure|journal=Ren Fail|year=2002|volume=24|issue=3|pages=379–82|pmid=12166706|doi=10.1081/JDI-120005373}}</ref> <ref name="Neto2003">{{Cite journal|title=Intoxication by star fruit (''Averrhoa carambola'') in 32 uraemic patients: treatment and outcome|journal=Nephrol Dial Transplant|year=2003|volume=18|issue=1|pages=120–5|pmid=12480969|doi=10.1093/ndt/18.1.120}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.nutritionatc.hawaii.edu/HO/2003/202.htm|title=Kidney patients should avoid star fruit|last=Titchenal A & Dobbs J|date=2003-04-28|publisher=Nutrition ATC|access-date=2008-10-16}}</ref> ಕ್ಯಾರಂಬಾಕ್ಸಿನ್ ಒಂದು ನ್ಯೂರೋಟಾಕ್ಸಿನ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ರಚನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಫೆನೈಲ್ಅಲನೈನ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ಲುಟಮಾಟರ್ಜಿಕ್ ಅಗೊನಿಸ್ಟ್ ಆಗಿದೆ. <ref name="auto" /> === ಔಷಧದ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳು === [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು|ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣಿನಂತೆಯೇ]], ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು ಏಳು ಸೈಟೋಕ್ರೋಮ್ ಪಿ೪೫೦ ಐಸೋಫಾರ್ಮ್‌ಗಳ ಪ್ರಬಲ ಪ್ರತಿಬಂಧಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.hktmc.com/ChineseMedia/Magazine/Medicine/ajdmpk/AJDMPK-2006-3/asian6-3(248-261)(DM).doc|title=Abstracts: Metabolism and metabolic enzymes studies for the 8th National Congress on Drug and Xenobiotic Metabolism in China|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928013636/http://www.hktmc.com/ChineseMedia/Magazine/Medicine/ajdmpk/AJDMPK-2006-3/asian6-3(248-261)(DM).doc|archive-date=2007-09-28|access-date=2007-04-23}}</ref> <ref>[http://www.theannals.com/cgi/content/full/40/7/1472-a Potential Drug-Food Interactions with Pomegranate Juice] {{Webarchive|date=March 21, 2007}}</ref> ಈ ಕಿಣ್ವಗಳು ಅನೇಕ ಔಷಧಿಗಳ ಮೊದಲ-ಪಾಸ್ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ, ಕೆಲವು ಔಷಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಅಥವಾ ಅದರ ರಸವನ್ನು ಸೇವಿಸುವುದರಿಂದ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಡೋಸೇಜ್ ಅನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು. == ಕೃಷಿ == [[ಚಿತ್ರ:Carambola_star_fruit_at_organic_food_mela_Bangalore_Karnataka_India.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Carambola_star_fruit_at_organic_food_mela_Bangalore_Karnataka_India.jpg/220px-Carambola_star_fruit_at_organic_food_mela_Bangalore_Karnataka_India.jpg|right|thumb| ಬಲಿಯದ ಭಾರತೀಯ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ]] [[ಚಿತ್ರ:Sliced_Indian_Carambola_Star_fruit_with_Indian_spices.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Sliced_Indian_Carambola_Star_fruit_with_Indian_spices.jpg/220px-Sliced_Indian_Carambola_Star_fruit_with_Indian_spices.jpg|thumb| ಭಾರತೀಯ ಮಸಾಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾಗಿದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಹಣ್ಣು]] ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ಹಣ್ಣಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ೧೨೦೦ಮೀ(೪೦೦೦) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಬಹುದು. ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸೂರ್ಯನ ಮಾನ್ಯತೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಆರ್ದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ ೧೮೦೦ ಮೀಮೀ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ . <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ಇದು ಮಣ್ಣಿನ ಪ್ರಕಾರದ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಲೋಮ್ನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಒಳಚರಂಡಿ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಮಧ್ಯಮ ನೀರಾವರಿಯು ಶುಷ್ಕ ಋತುಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಭಾರೀ ಮಳೆಯು ಹಣ್ಣಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು. <ref name="jm" /> ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಮರಗಳನ್ನು ಕನಿಷ್ಠ ೬ಮೀ(೨೦) ನೆಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಪರಸ್ಪರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಮೂರು ಬಾರಿ ಫಲವತ್ತಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮರವು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಅಥವಾ ಐದು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಳೆಯು ಹಣ್ಣಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಆದರೆ, ಆದರ್ಶ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ೯೦-೧೮೦ಕೀಲೋ. ಗ್ರಾಂ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಮಲೇಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಿಂದ ಜೂನ್‌ವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ವರೆಗೆ ಮುಖ್ಯ ಫ್ರುಟಿಂಗ್ ಋತುಗಳೊಂದಿಗೆ ವರ್ಷವಿಡೀ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಮರವು ಅರಳುತ್ತದೆ, <ref name="ippc">{{Cite book|url=https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|title=Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)|last=Crop Protection & Plant Quarantine Services Division|publisher=The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|archive-date=September 9, 2011}}</ref> ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಂತಹ ಇತರ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಯಿಲು ಇತರ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> ಧಾರಕ-ಬೆಳೆದ ''ಆರ್ಕಿನ್'' ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ( ''ಅವೆರ್ಹೋವಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ'' ಎಲ್.) ಮರಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಎಲೆಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ೨೫%, ೫೦%, ಅಥವಾ ೧೦೦% ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ದೀರ್ಘಾವಧಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಛಾಯೆಯು ರಾಚಿಸ್ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಚಿಗುರೆಲೆಗಳ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ, ಕರಪತ್ರದ ದಪ್ಪವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಮತಲ ಶಾಖೆಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Marler|first=Thomas E.|last2=Schaffer|first2=Bruce|last3=Crane|first3=Jonathan H.|date=1994-07-01|title=Developmental Light Level Affects Growth, Morphology, and Leaf Physiology of Young Carambola Trees|journal=Journal of the American Society for Horticultural Science|language=en|volume=119|issue=4|pages=711–718|doi=10.21273/JASHS.119.4.711|issn=0003-1062}}</ref> ಪ್ರಮುಖ ಕೀಟಗಳು ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಹಣ್ಣಿನ ನೊಣಗಳು, ಹಣ್ಣಿನ ಪತಂಗಗಳು, ಇರುವೆಗಳು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html "''Averrhoa carambola'' L."] California Rare Fruit Growers, Inc. Archived from [http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html the original] on August 22, 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 9,</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref name="ippc">{{Cite book|url=https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|title=Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)|last=Crop Protection & Plant Quarantine Services Division|publisher=The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|archive-date=September 9, 2011}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCrop_Protection_&_Plant_Quarantine_Services_Division2004">Crop Protection & Plant Quarantine Services Division (2004). [https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf ''Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia. Archived from [https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on September 9, 2011.</cite></ref> ಬೆಳೆಗಳು ಸಹ ಹಿಮಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತವೆ. <ref name="crfg" /> ವಿಶ್ವ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ ಅಗ್ರ ಉತ್ಪಾದಕರು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, [[ಗಯಾನ|ಗಯಾನಾ]], ಭಾರತ, [[ಇಸ್ರೇಲ್]], [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]], ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್, ತೈವಾನ್ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್. <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> ಮಲೇಷ್ಯಾವು ಪರಿಮಾಣದ ಮೂಲಕ ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಯುರೋಪ್‌ಗೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ರವಾನಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="ippc">{{Cite book|url=https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|title=Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)|last=Crop Protection & Plant Quarantine Services Division|publisher=The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|archive-date=September 9, 2011}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCrop_Protection_&_Plant_Quarantine_Services_Division2004">Crop Protection & Plant Quarantine Services Division (2004). [https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf ''Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia. Archived from [https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on September 9, 2011.</cite></ref> ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ರೋಗಕಾರಕಗಳ ಮೇಲಿನ ಕಾಳಜಿಯಿಂದಾಗಿ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಲೇಷ್ಯಾದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ಟಾರ್ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಯುಎಸ್ ಗೆ ಇನ್ನೂ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ, ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮತ್ತು ಹವಾಯಿಯ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಸೆಮಿಟ್ರೋಪಿಕಲ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="bilj">{{Cite web|url=http://www.bijlmakers.com/fruits/starfruit.htm|title=Star Fruit|last=Hein Bijlmakers|publisher=Tropical Fruits|archive-url=https://web.archive.org/web/20120626140136/http://www.bijlmakers.com/fruits/starfruit.htm|archive-date=2012-06-26|access-date=August 9, 2012}}</ref> ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣಿನ ವ್ಯಾಪಕ ಗ್ರಾಹಕ ಸ್ವೀಕಾರವು ೧೯೭೦ ರ ದಶಕದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಕೋರಲ್ ಗೇಬಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಹಿಂಭಾಗದ [[ತೋಟಗಾರಿಕೆ|ತೋಟಗಾರಿಕಾ ತಜ್ಞ]] ಮೊರಿಸ್ ಅರ್ಕಿನ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ೨೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಲ್ಲಿ ''ಆರ್ಕಿನ್'' ವೈವಿಧ್ಯವು ೯೮% ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="knight">{{Cite journal|last=Robert J. Knight|last2=Jonathan H. Crane|year=2002|title=The 'Arkin' Carambola in Florida|journal=Proc. Fla. State Hort. Soc.|volume=115|pages=92–93|url=http://www.fshs.org/Proceedings/Password%20Protected/2002%20Vol.%20115/92-93(Knight).pdf}}{{Dead link|date=July 2017|bot=InternetArchiveBot}}</ref> == ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ == ಮರಗಳು ತಮ್ಮ ಹೇರಳವಾದ ಗಾಢ ಬಣ್ಣದ ಮತ್ತು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಆಕಾರದ ಹಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಅವುಗಳ ಆಕರ್ಷಕ ಕಡು ಹಸಿರು ಎಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ನಿಂದ ಗುಲಾಬಿ ಹೂವುಗಳಿಗಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> ಬಿಲಿಂಬಿಯಂತೆ, ಹೆಚ್ಚು ಆಮ್ಲೀಯ ಹುಳಿ ಪ್ರಕಾರದ ರಸವನ್ನು [[ತುಕ್ಕು]] ಅಥವಾ ಕಳಂಕಿತ ಲೋಹವನ್ನು (ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಹಿತ್ತಾಳೆ]]) ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ತುಕ್ಕು ಕಲೆಗಳನ್ನು ಬ್ಲೀಚ್ ಮಾಡಬಹುದು. ಅವುಗಳನ್ನು [[ವರ್ಣ(ಡೈ)|ಡೈಯಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಮಾರ್ಡಂಟ್ ಆಗಿಯೂ ಬಳಸಬಹುದು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಫಾರ್ಮಿಂಗ್ ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್ ''ಸ್ಟಾರ್‌ಡ್ಯೂ ವ್ಯಾಲಿ'' ಆಟಗಾರನಿಗೆ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು ಬೆಳೆಸಲು ಮತ್ತು ಬೆಳೆಯಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ, <ref>{{Cite web|url=https://stardewcommunitywiki.com/Starfruit|title=Starfruit}}</ref> ಈ ಸೆಟ್ಟಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಸ್ಟಾರ್‌ಫ್ರೂಟ್'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ಆಟದ ಅತ್ಯಂತ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಬೆಳೆ. ಆಟದಲ್ಲಿನ ಐಕಾನ್ ತಪ್ಪಾಗಿ ಹಣ್ಣನ್ನು ಅದರ ನೈಜ-ಜೀವನದ ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯವು ಮರದ ಬದಲಿಗೆ ಏಕ-ಕೊಯ್ಲಿನ ಬೆಳೆಯಾಗಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == br0fm49n9zzvfwaf76u9fr7mf93whlj 1113468 1113466 2022-08-12T14:12:36Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಹಣ್ಣುಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Averrhoa_carambola_ARS_k5735-7.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/62/Averrhoa_carambola_ARS_k5735-7.jpg/220px-Averrhoa_carambola_ARS_k5735-7.jpg|thumb| ಮರದ ಮೇಲೆ ಬಲಿಯದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳು]] [[ಚಿತ್ರ:Carambola_1z_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c3/Carambola_1z_.jpg/220px-Carambola_1z_.jpg|thumb| ಸಮರುವಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡುವ ಮೊದಲು ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ]] [[ಚಿತ್ರ:Carambola_2z_.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7e/Carambola_2z_.jpg/220px-Carambola_2z_.jpg|thumb| ಸಮರುವಿಕೆಯನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ]] '''ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು''' ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದು ಉಷ್ಣವಲಯದ [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ|ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾಕ್ಕೆ]] ಸ್ಥಳೀಯವಾದ ಮರಗಳ ಜಾತಿಯ ''[[ಕಮರಾಕ್ಷಿ|ಅವೆರ್ಹೋವಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ]]'' ಹಣ್ಣು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}</ref> <ref name="cabi" /> <ref name="Gepts">{{Cite book|url=https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136|title=Genomics of Tropical Crop Plants|last=Gepts|first=Paul|date=2008|publisher=Springer|isbn=9780387712192|editor-last=Moore|editor-first=Paul H.|pages=[https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136/page/n22 1]-20|chapter=Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops|editor-last2=Ming|editor-first2=Ray|url-access=limited}}</ref> ಸೌಮ್ಯವಾದ ವಿಷಕಾರಿ ಹಣ್ಣನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]], [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ]], [[ದಕ್ಷಿಣ ಏಷ್ಯಾ]], ದಕ್ಷಿಣ ಪೆಸಿಫಿಕ್, [[ಮೈಕ್ರೋನೇಷ್ಯಾ|ಮೈಕ್ರೋನೇಷಿಯಾ]], [[ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾ]], [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಕೆರಿಬಿಯನ್ ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸೇವಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಹಣ್ಣು ನ್ಯೂರೋಟಾಕ್ಸಿನ್ ಆದ ಕ್ಯಾರಂಬಾಕ್ಸಿನ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರಪಂಚದ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಈ ಮರಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}</ref> ಹಣ್ಣು ತನ್ನ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ೫-೬) ಹರಿಯುವ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕತ್ತರಿಸಿದಾಗ, ಅದು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ; ಆದ್ದದಿಂದ ಈ ಹಣ್ಣಿಗೆ ''ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು'' ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. <ref name="jm" /> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಣ್ಣನ್ನು ಖಾದ್ಯ, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಚ್ಚಾ, ಮತ್ತು ಬೇಯಿಸಿ ಸೇವಿಸಬಹುದು, ಸಂರಕ್ಷಿಸಿಡಬಹುದು, ಅಲಂಕರಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು, ಅಲ್ಲದೇ ರಸವನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು. <ref name="jm" /> == ಮೂಲ ಮತ್ತು ವಿತರಣೆ == [[ಚಿತ್ರ:Carambolas765pt.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/06/Carambolas765pt.jpg/220px-Carambolas765pt.jpg|thumb| ೭,೬ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯ ೫ ಅಂಕಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು ಭಾಗ]] ವೈವಿಧ್ಯತೆಯ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ''ಅವೆರ್ಹೋವಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ'' ಮೂಲ ಶ್ರೇಣಿಯು ಉಷ್ಣವಲಯದ [[ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ|ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾವಾಗಿದೆ]]. ಅಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಶತಮಾನಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="Gepts">{{Cite book|url=https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136|title=Genomics of Tropical Crop Plants|last=Gepts|first=Paul|date=2008|publisher=Springer|isbn=9780387712192|editor-last=Moore|editor-first=Paul H.|pages=[https://archive.org/details/genomicstropical00moor_136/page/n22 1]-20|chapter=Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops|editor-last2=Ming|editor-first2=Ray|url-access=limited}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFGepts2008">Gepts, Paul (2008). "Tropical environments, biodiversity, and the origins of crops". In Moore, Paul H.; Ming, Ray (eds.). <span class="cs1-lock-limited" title="Free access subject to limited trial, subscription normally required">[[iarchive:genomicstropical00moor_136|''Genomics of Tropical Crop Plants'']]</span>. Springer. pp.&nbsp;[[iarchive:genomicstropical00moor_136/page/n22|1]]-20. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/9780387712192|<bdi>9780387712192</bdi>]].</cite></ref> <ref name="Duke">{{Cite book|title=CRC Handbook of Alternative Cash Crops|last=Duke|first=James A.|last2=duCellier|first2=Judith L.|date=1993|publisher=CRC Press|isbn=9780849336201|pages=59–60}}</ref> <ref name="Arora">{{Cite book|url=https://www.bioversityinternational.org/fileadmin/user_upload/online_library/publications/pdfs/Diversity_in_Underutilized_Plant_Species_An_Asia-Pacific_Prespective_1938.pdf|title=Diversity in Underutilized Plant Species – An Asia-Pacific Perspective|last=Arora|first=R.K.|date=2014|publisher=Bioversity International|isbn=9789292550073|page=59}}</ref> ಇದನ್ನು [[ಭಾರತೀಯ ಉಪಖಂಡ]] ಮತ್ತು [[ಶ್ರೀಲಂಕಾ|ಶ್ರೀಲಂಕಾಕ್ಕೆ]] ಆಸ್ಟ್ರೋನೇಷಿಯನ್ ವ್ಯಾಪಾರಿಗಳು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. ಜೊತೆಗೆ ಪ್ರಾಚೀನ ಆಸ್ಟ್ರೋನೇಷಿಯನ್ ಕೃಷಿಕರು [[ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಮರ|ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ]], ಲ್ಯಾಂಗ್‌ಸಾಟ್, [[ನೋಣಿ|ನೋನಿ]] ಮತ್ತು ಸ್ಯಾಂಟೋಲ್‌ನಂತಹ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು. <ref name="Blench2009">{{Cite book|url=http://www.rogerblench.info/Language/Austronesian/General/Blench%20Ross%20Festschrift%20paper%20revised.pdf|title=Discovering history through language: Papers in honour of Malcolm Ross|last=Blench|first=Roger|date=2009|publisher=Research School of Pacific and Asian Studies, Australian National University|editor-last=Evans|editor-first=Bethwyn|chapter=Remapping the Austronesian expansion}}</ref> ಇವು ಆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು [[ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾ|ಪೂರ್ವ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಮತ್ತು ಓಷಿಯಾನಿಯಾ ಮತ್ತು ಪೆಸಿಫಿಕ್ ದ್ವೀಪಗಳಾದ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿವೆ. <ref name="jm" /> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು [[ಭಾರತ]], ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾ, ದಕ್ಷಿಣ [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾ]], [[ತೈವಾನ್]] ಮತ್ತು ದಕ್ಷಿಣ [[ಅಮೇರಿಕ ಸಂಯುಕ್ತ ಸಂಸ್ಥಾನ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು [[ಮಧ್ಯ ಅಮೇರಿಕ|ಮಧ್ಯ ಅಮೇರಿಕಾ]], [[ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ|ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕಾ]], ಮತ್ತು ಯುಎಸ್ ರಾಜ್ಯದ [[ಹವಾಯಿ]], ಕೆರಿಬಿಯನ್ ಮತ್ತು [[ಆಫ್ರಿಕಾ|ಆಫ್ರಿಕಾದ]] ಕೆಲವು ಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ . <ref name="jm" /> <ref name="cabi" />ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣುಗಳ ಮರಗಳನ್ನು ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು ವಿಶ್ವದ ಅನೇಕ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಭೇದವಾಗುವ ಅಪಾಯವಿದೆ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="cabi" /> == ವಿವರಣೆ == ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಮರವು ಅನೇಕ ಶಾಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸಣ್ಣ ಕಾಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದು, ೯ಮೀ ಎತ್ತರದ ವರೆಗೆ ತಲುಪುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಇದರ ಪತನಶೀಲ ಎಲೆಗಳು ೧೫–೨೧೫ ಸೆಂ (೬-೧೦) ಉದ್ದ, ೫ ರಿಂದ ೧೧ ಅಂಡಾಕಾರದ ಚಿಗುರೆಲೆಗಳು ಮಧ್ಯಮ-ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ. <ref name="jm" /> ಹೂಗಳು ನೀಲಕ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನೇರಳೆ ಗೆರೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಆಕರ್ಷಕ ಹಣ್ಣುಗಳು ತೆಳುವಾದ, ಮೇಣದಂತಹ ಪೆರಿಕಾರ್ಪ್, ಕಿತ್ತಳೆ-ಹಳದಿ ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣಾದಾಗ ರಸದೊಂದಿಗೆ ಗರಿಗರಿಯಾದ, ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ತಿರುಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಹಣ್ಣು ಸುಮಾರು ೫- ೧೫ ಸೆಂ (೨ ರಿಂದ ೬ ಇಂಚು) ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಅಂಡಾಕಾರದ ಆಕಾರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಐದು ಅಥವಾ ಆರು ಪ್ರಮುಖ ಉದ್ದದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಅಡ್ಡ ವಿಭಾಗದಲ್ಲಿ, ಇದು ನಕ್ಷತ್ರವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ತಿರುಳು ಅರೆಪಾರದರ್ಶಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಿಳಿ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದಿಂದ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿರುತ್ತದೆ. ಪ್ರತಿ ಹಣ್ಣು ಸುಮಾರು ೧೦ ರಿಂದ ೧೨ ಚಪ್ಪಟೆ ತಿಳಿ ಕಂದು ಬೀಜಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿವೆ. ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ತೆಗೆದ ನಂತರ, ಅವು ಕೆಲವೇ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಕಾರ್ಯಸಾಧ್ಯತೆಯನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}</ref> <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}</ref> <ref name="fi">{{Cite web|url=http://www.fruitsinfo.com/StarFruit-Exotic-fruits.php|title=Star Fruit|publisher=Fruitsinfo|access-date=August 9, 2012}}</ref> ಈ ಹಣ್ಣಿಗೆ ನಿಕಟವಾಗಿ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವ ಬಿಲಿಂಬಿಯಂತೆ, ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮುಖ್ಯ ವಿಧಗಳಿವೆ: ಸಣ್ಣ ಹುಳಿ (ಅಥವಾ ಟಾರ್ಟ್) ವಿಧ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಸಿಹಿ ವಿಧ. ಹುಳಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಸಿಹಿ ಪ್ರಕಾರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಕ್ಸಾಲಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಇತ್ತೀಚಿನ ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ಹಲವಾರು ತಳಿಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ ಅತ್ಯಂತ ಸಾಮಾನ್ಯ ತಳಿಗಳಲ್ಲಿ ಸಿಹಿ ವಿಧಗಳು ''ಅರ್ಕಿನ್'' ( [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] ), ''ಯಾಂಗ್ ಟಾವೊ'' ( [[ತೈವಾನ್]] ), ''ಮಾ ಫ್ಯೂಂಗ್'' ( [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] ), ''ಮಹಾ'' ( [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷಿಯಾ]] ), ಮತ್ತು ''ಡೆಮಾಕ್'' ( [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] ) ಮತ್ತು ಹುಳಿ ಸೇರಿವೆ. ''ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ಟಾರ್'', ''ನ್ಯೂಕಾಂಬ್'', ''ಸ್ಟಾರ್ ಕಿಂಗ್'' ಮತ್ತು ''ಥಾಯರ್'' (ಎಲ್ಲವೂ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಿಂದ) ವಿಧಗಳು. ''ಗೋಲ್ಡನ್ ಸ್ಟಾರ್'' ನಂತಹ ಕೆಲವು ಹುಳಿ ಪ್ರಭೇದಗಳು ಹಣ್ಣಾಗಲು ಬಿಟ್ಟರೆ ಸಿಹಿಯಾಗಬಹುದು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html "''Averrhoa carambola'' L."] California Rare Fruit Growers, Inc. Archived from [http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html the original] on August 22, 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 9,</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> === ಸಾಮಾನ್ಯ ಹೆಸರುಗಳು === ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂನಲ್ಲಿ]] ಖು, [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಬಾಲಿಂಬಿಂಗ್'', [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] ಮತ್ತು [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] " ''ಬೆಲಿಂಬಿಂಗ್'' ", [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ''ಮಾ ಫೆನ್'', [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ''ಕಮರಂಗಾ'', [[ಉಗಾಂಡ|ಉಗಾಂಡಾದಲ್ಲಿ]] ''ಒಮುಜಾಬಿಬು'' ಮತ್ತು ''ಕ್ಯಾರಂಬೋಲೋ'' ಅಥವಾ "ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ" ಸೇರಿದಂತೆ ಅದರ ಕೃಷಿ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅನೇಕ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಸ್ಪ್ಯಾನಿಷ್ ಮಾತನಾಡುವ ದೇಶಗಳು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> == ಪಾಕಶಾಲೆ == [[ಚಿತ್ರ:Carambola_Starfruit.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3a/Carambola_Starfruit.jpg/220px-Carambola_Starfruit.jpg|left|thumb| ಮಾಗಿದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ ಲಂಬ, ಅಂತಿಮ ನೋಟ ಮತ್ತು ಅಡ್ಡ ವಿಭಾಗ]]   ಸ್ವಲ್ಪ ಮೇಣದಂತಹ ಚರ್ಮವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಣ್ಣು ಖಾದ್ಯವಾಗಿದೆ. ತಿರುಳು ಕುರುಕುಲಾದ, ದೃಢವಾದ ಮತ್ತು ಅತ್ಯಂತ ರಸಭರಿತವಾಗಿದೆ. <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ಇದು [[ನಾರು|ಫೈಬರ್ಗಳನ್ನು]] ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ|ದ್ರಾಕ್ಷಿಯಂತೆಯೇ]] ಸ್ಥಿರತೆಯ ವಿನ್ಯಾಸವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳು ಹಣ್ಣಾದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಅವು ಹಳದಿ ಬಣ್ಣದ ತಿಳಿ ಹಸಿರು ಛಾಯೆಯೊಂದಿಗೆ ಅಥವಾ ಹಸಿರು ಬಣ್ಣದ ಎಲ್ಲಾ ಕುರುಹುಗಳು ಕಣ್ಮರೆಯಾದ ನಂತರ ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಸೇವಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. ಅದರ ಅಂಚುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದೃಢವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಸ್ವಲ್ಪ ಹಸಿರು ಇರುವಾಗ ಕೊಯ್ದ ಹಣ್ಣುಗಳು ಕೋಣೆಯ ಉಷ್ಣಾಂಶದಲ್ಲಿ ಶೇಖರಣೆಯಲ್ಲಿ ಹಳದಿ ಬಣ್ಣಕ್ಕೆ ತಿರುಗುತ್ತವೆ, ಆದರೆ ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಶವು ಹೆಚ್ಚಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಅತಿಯಾದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವು ಕಂದು ಬಣ್ಣದ ಚುಕ್ಕೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಳದಿಯಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಇದರ ರುಚಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಸ್ಥಿರತೆಯಲ್ಲಿ ವ್ಯತ್ಯಾಸ ಆಗಬಹುದು. <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> <ref name="buzzle">{{Cite web|url=http://www.buzzle.com/articles/star-fruit-how-to-eat-star-fruit.html|title=How to Eat Star Fruit|publisher=Buzzle|archive-url=https://web.archive.org/web/20110110204152/http://www.buzzle.com/articles/star-fruit-how-to-eat-star-fruit.html|archive-date=January 10, 2011|access-date=August 5, 2012}}</ref> ಮಾಗಿದ ಸಿಹಿ ವಿಧದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳು ಸಿಹಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಅವುಗಳು ೪% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಕ್ಕರೆ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಅವು ಟಾರ್ಟ್, ಹುಳಿ ಅಂಡರ್ಟೋನ್ ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಾಲಿಕ್ ಆಮ್ಲದ ವಾಸನೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ರುಚಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ, ಆದರೆ ಇದನ್ನು [[ಸೇಬು]], [[ಮರಸೇಬು|ಪೇರಳೆ]], [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ]] ಮತ್ತು ಸಿಟ್ರಸ್ ಕುಟುಂಬದ ಹಣ್ಣುಗಳ ಮಿಶ್ರಣಕ್ಕೆ ಹೋಲಿಸಲಾಗಿದೆ. ಬಲಿಯದ ನಕ್ಷತ್ರದ ಹಣ್ಣುಗಳು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹುಳಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ಹಸಿರು ಸೇಬುಗಳಂತೆ ರುಚಿಯಾಗಿರುತ್ತವೆ. <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html "''Averrhoa carambola'' L."] California Rare Fruit Growers, Inc. Archived from [http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html the original] on August 22, 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 9,</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref name="fg">{{Cite web|url=http://floridagardener.com/pom/Carambola.htm|title=Carambola or Star Fruit|publisher=FloridaGardener.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20120727003227/http://www.floridagardener.com/pom/Carambola.htm|archive-date=July 27, 2012|access-date=August 5, 2012}}</ref> ಮಾಗಿದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು ಅಡುಗೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಬಳಸಬಹುದು. ಆಗ್ನೇಯ ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[ಲವಂಗ]] ಮತ್ತು ಸಕ್ಕರೆಯಲ್ಲಿ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ [[ಸೇಬು|ಸೇಬುಗಳೊಂದಿಗೆ]] . ಚೀನಾದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಮೀನುಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ತರಕಾರಿಯಾಗಿ, ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿಗಾಗಿ ಅಥವಾ ಜಾಮ್‌ಗಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. [[ಜಮೈಕ|ಜಮೈಕಾದಲ್ಲಿ]] ಅವುಗಳನ್ನು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಒಣಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಬಲಿಯದ ಮತ್ತು ಹುಳಿ ಪ್ರಕಾರದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ ರುಚಿಕರವಾಗಿಸಲು ಇತರ ಕತ್ತರಿಸಿದ ಮಸಾಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಬೆರೆಸುತ್ತಾರೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ಬಲಿಯದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು [[ಕಲ್ಲುಪ್ಪು|ಕಲ್ಲುಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ]] ಅದ್ದಿ ತಿನ್ನಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="mm">{{Cite web|url=http://www.marketmanila.com/archives/balimbing-carambola-star-fruit|title=Balimbing / Carambola / Star Fruit|date=21 November 2006|publisher=Market Manila|access-date=August 5, 2012}}</ref> ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್ನಲ್ಲಿ, ಅವುಗಳನ್ನು ಸೀಗಡಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಒಟ್ಟಿಗೆ ಬೇಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳ ರಸವನ್ನು ಐಸ್ಡ್ ಪಾನೀಯಗಳಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಹುಳಿ ಪ್ರಭೇದಗಳ ರಸವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಅವುಗಳನ್ನು ಮಸಾಲೆಯಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ, ಇದರ ಜ್ಯೂಸ್ ಅನ್ನು ಕುಡಿಯಲು ಬಾಟಲಿಗಳಲ್ಲಿ ತುಂಬಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> === ಪೋಷಣೆ === ಕಚ್ಚಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವು ೯೧% ನೀರು, ೭% [[ಕಾರ್ಬೋಹೈಡ್ರೇಟುಗಳು|ಕಾರ್ಬೋಹೈಡ್ರೇಟ್‌ಗಳು]], ೧% [[ಪ್ರೋಟೀನ್]], ಮತ್ತು ಅತ್ಯಲ್ಪ [[ಕೊಬ್ಬು|ಕೊಬ್ಬನ್ನು]] ಹೊಂದಿದೆ. == ಆರೋಗ್ಯ ಅಪಾಯಗಳು == ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದಲ್ಲಿನ ಕ್ಯಾರಂಬಾಕ್ಸಿನ್ <ref name="auto">{{Cite journal|last=Garcia-Cairasco|first=N.|last2=Moyses-Neto|first2=M.|last3=Del Vecchio|first3=F.|last4=Oliveira|first4=J. A. C.|last5=Dos Santos|first5=F. L.|last6=Castro|first6=O. W.|last7=Arisi|first7=G. M.|last8=Dantas|first8=M. R.|last9=Carolino|first9=R. O. G.|title=Elucidating the Neurotoxicity of the Star Fruit|doi=10.1002/anie.201305382|journal=Angewandte Chemie International Edition|volume=52|issue=49|pages=13067–70|year=2013|pmid=24281890}}</ref> ಮತ್ತು ಆಕ್ಸಾಲಿಕ್ ಆಮ್ಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="muthu">{{Cite journal|pmc=5357571|year=2016|last=Muthu|first=N.|title=Nutritional, Medicinal and Toxicological Attributes of Star-Fruits (Averrhoa carambola L.): A Review|journal=Bioinformation|volume=12|issue=12|pages=420–424|last2=Lee|first2=S. Y.|last3=Phua|first3=K. K.|last4=Bhore|first4=S. J.|pmid=28405126|doi=10.6026/97320630012420}}</ref> ಮೂತ್ರಪಿಂಡ ವೈಫಲ್ಯ, ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಕಲ್ಲುಗಳು ಅಥವಾ ಮೂತ್ರಪಿಂಡದ ಡಯಾಲಿಸಿಸ್ ಚಿಕಿತ್ಸೆಯಲ್ಲಿರುವವರಿಗೆ ಎರಡೂ ವಸ್ತುಗಳು ಹಾನಿಕಾರಕವಾಗಿದೆ. <ref name="muthu" /> ಮೂತ್ರಪಿಂಡ ವೈಫಲ್ಯದಿಂದ ಬಳಲುತ್ತಿರುವವರ ಸೇವನೆಯು [[ಬಿಕ್ಕಳಿಕೆ]], ವಾಂತಿ, ವಾಕರಿಕೆ, ಮಾನಸಿಕ ಗೊಂದಲ ಮತ್ತು ಕೆಲವೊಮ್ಮೆ ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite journal|title=Star fruit (''Averrhoa carambola'') intoxication: an important cause of consciousness disturbance in patients with renal failure|journal=Ren Fail|year=2002|volume=24|issue=3|pages=379–82|pmid=12166706|doi=10.1081/JDI-120005373}}</ref> <ref name="Neto2003">{{Cite journal|title=Intoxication by star fruit (''Averrhoa carambola'') in 32 uraemic patients: treatment and outcome|journal=Nephrol Dial Transplant|year=2003|volume=18|issue=1|pages=120–5|pmid=12480969|doi=10.1093/ndt/18.1.120}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.nutritionatc.hawaii.edu/HO/2003/202.htm|title=Kidney patients should avoid star fruit|last=Titchenal A & Dobbs J|date=2003-04-28|publisher=Nutrition ATC|access-date=2008-10-16}}</ref> ಕ್ಯಾರಂಬಾಕ್ಸಿನ್ ಒಂದು ನ್ಯೂರೋಟಾಕ್ಸಿನ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ರಚನಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಫೆನೈಲ್ಅಲನೈನ್ ಅನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಗ್ಲುಟಮಾಟರ್ಜಿಕ್ ಅಗೊನಿಸ್ಟ್ ಆಗಿದೆ. <ref name="auto" /> === ಔಷಧದ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳು === [[ದ್ರಾಕ್ಷಿ ಹಣ್ಣು|ದ್ರಾಕ್ಷಿಹಣ್ಣಿನಂತೆಯೇ]], ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು ಏಳು ಸೈಟೋಕ್ರೋಮ್ ಪಿ೪೫೦ ಐಸೋಫಾರ್ಮ್‌ಗಳ ಪ್ರಬಲ ಪ್ರತಿಬಂಧಕವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.hktmc.com/ChineseMedia/Magazine/Medicine/ajdmpk/AJDMPK-2006-3/asian6-3(248-261)(DM).doc|title=Abstracts: Metabolism and metabolic enzymes studies for the 8th National Congress on Drug and Xenobiotic Metabolism in China|archive-url=https://web.archive.org/web/20070928013636/http://www.hktmc.com/ChineseMedia/Magazine/Medicine/ajdmpk/AJDMPK-2006-3/asian6-3(248-261)(DM).doc|archive-date=2007-09-28|access-date=2007-04-23}}</ref> <ref>[http://www.theannals.com/cgi/content/full/40/7/1472-a Potential Drug-Food Interactions with Pomegranate Juice] {{Webarchive|date=March 21, 2007}}</ref> ಈ ಕಿಣ್ವಗಳು ಅನೇಕ ಔಷಧಿಗಳ ಮೊದಲ-ಪಾಸ್ ನಿರ್ಮೂಲನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹತ್ವದ್ದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಹೀಗಾಗಿ, ಕೆಲವು ಔಷಧಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜನೆಯೊಂದಿಗೆ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಅಥವಾ ಅದರ ರಸವನ್ನು ಸೇವಿಸುವುದರಿಂದ ದೇಹದಲ್ಲಿ ಅವುಗಳ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ ಡೋಸೇಜ್ ಅನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಬಹುದು. == ಕೃಷಿ == [[ಚಿತ್ರ:Carambola_star_fruit_at_organic_food_mela_Bangalore_Karnataka_India.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/75/Carambola_star_fruit_at_organic_food_mela_Bangalore_Karnataka_India.jpg/220px-Carambola_star_fruit_at_organic_food_mela_Bangalore_Karnataka_India.jpg|right|thumb| ಬಲಿಯದ ಭಾರತೀಯ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ]] [[ಚಿತ್ರ:Sliced_Indian_Carambola_Star_fruit_with_Indian_spices.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/7d/Sliced_Indian_Carambola_Star_fruit_with_Indian_spices.jpg/220px-Sliced_Indian_Carambola_Star_fruit_with_Indian_spices.jpg|thumb| ಭಾರತೀಯ ಮಸಾಲೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಮಾಗಿದ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಹಣ್ಣು]] ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ಹಣ್ಣಾಗಿದ್ದು, ಇದನ್ನು ೧೨೦೦ಮೀ(೪೦೦೦) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯಬಹುದು. ಇದು ಸಂಪೂರ್ಣ ಸೂರ್ಯನ ಮಾನ್ಯತೆಗೆ ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಆರ್ದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕನಿಷ್ಠ ೧೮೦೦ ಮೀಮೀ ವಾರ್ಷಿಕ ಮಳೆಯ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ . <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="cabi">{{Cite web|url=https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082|title=''Averrhoa carambola'' (carambola)|date=27 September 2018|publisher=CABI|access-date=5 October 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.cabi.org/isc/datasheet/8082 "''Averrhoa carambola'' (carambola)"]. CABI. 27 September 2018<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">5 October</span> 2018</span>.</cite></ref> ಇದು ಮಣ್ಣಿನ ಪ್ರಕಾರದ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಲೋಮ್ನಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉತ್ತಮ ಒಳಚರಂಡಿ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಮಧ್ಯಮ ನೀರಾವರಿಯು ಶುಷ್ಕ ಋತುಗಳಲ್ಲಿ ಅದರ ಬೆಳವಣಿಗೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="jm" /> ಭಾರೀ ಮಳೆಯು ಹಣ್ಣಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಬಹುದು. <ref name="jm" /> ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಮರಗಳನ್ನು ಕನಿಷ್ಠ ೬ಮೀ(೨೦) ನೆಡಲಾಗುತ್ತದೆ ಪರಸ್ಪರ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಮೂರು ಬಾರಿ ಫಲವತ್ತಾಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮರವು ವೇಗವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ನಾಲ್ಕು ಅಥವಾ ಐದು ವರ್ಷ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಮಳೆಯು ಹಣ್ಣಿನ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ಆದರೆ, ಆದರ್ಶ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಲ್ಲಿ, ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ೯೦-೧೮೦ಕೀಲೋ. ಗ್ರಾಂ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುತ್ತದೆ. ಮಲೇಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಿಂದ ಜೂನ್‌ವರೆಗೆ ಮತ್ತು ಅಕ್ಟೋಬರ್‌ನಿಂದ ಡಿಸೆಂಬರ್‌ವರೆಗೆ ಮುಖ್ಯ ಫ್ರುಟಿಂಗ್ ಋತುಗಳೊಂದಿಗೆ ವರ್ಷವಿಡೀ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಮರವು ಅರಳುತ್ತದೆ, <ref name="ippc">{{Cite book|url=https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|title=Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)|last=Crop Protection & Plant Quarantine Services Division|publisher=The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|archive-date=September 9, 2011}}</ref> ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ದಕ್ಷಿಣ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಂತಹ ಇತರ ಕೆಲವು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕೊಯಿಲು ಇತರ ಸಮಯಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> ಧಾರಕ-ಬೆಳೆದ ''ಆರ್ಕಿನ್'' ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ( ''ಅವೆರ್ಹೋವಾ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ'' ಎಲ್.) ಮರಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಮತ್ತು ಎಲೆಯ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಗಳು ೨೫%, ೫೦%, ಅಥವಾ ೧೦೦% ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕನ್ನು ದೀರ್ಘಾವಧಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದರಿಂದ ಛಾಯೆಯು ರಾಚಿಸ್ ಉದ್ದ ಮತ್ತು ಚಿಗುರೆಲೆಗಳ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ, ಕರಪತ್ರದ ದಪ್ಪವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಹೆಚ್ಚು ಸಮತಲ ಶಾಖೆಯ ದೃಷ್ಟಿಕೋನವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Marler|first=Thomas E.|last2=Schaffer|first2=Bruce|last3=Crane|first3=Jonathan H.|date=1994-07-01|title=Developmental Light Level Affects Growth, Morphology, and Leaf Physiology of Young Carambola Trees|journal=Journal of the American Society for Horticultural Science|language=en|volume=119|issue=4|pages=711–718|doi=10.21273/JASHS.119.4.711|issn=0003-1062}}</ref> ಪ್ರಮುಖ ಕೀಟಗಳು ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾ ಹಣ್ಣಿನ ನೊಣಗಳು, ಹಣ್ಣಿನ ಪತಂಗಗಳು, ಇರುವೆಗಳು ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="crfg">{{Cite web|url=http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|title=''Averrhoa carambola'' L.|publisher=California Rare Fruit Growers, Inc.|archive-url=https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html|archive-date=August 22, 2012|access-date=August 9, 2012}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20120822154541/http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html "''Averrhoa carambola'' L."] California Rare Fruit Growers, Inc. Archived from [http://www.crfg.org/pubs/ff/carambola.html the original] on August 22, 2012<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">August 9,</span> 2012</span>.</cite></ref> <ref name="ippc">{{Cite book|url=https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|title=Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)|last=Crop Protection & Plant Quarantine Services Division|publisher=The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|archive-date=September 9, 2011}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCrop_Protection_&_Plant_Quarantine_Services_Division2004">Crop Protection & Plant Quarantine Services Division (2004). [https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf ''Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia. Archived from [https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on September 9, 2011.</cite></ref> ಬೆಳೆಗಳು ಸಹ ಹಿಮಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತವೆ. <ref name="crfg" /> ವಿಶ್ವ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾದ ಅಗ್ರ ಉತ್ಪಾದಕರು ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ, [[ಗಯಾನ|ಗಯಾನಾ]], ಭಾರತ, [[ಇಸ್ರೇಲ್]], [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]], ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್, ತೈವಾನ್ ಮತ್ತು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್. <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> ಮಲೇಷ್ಯಾವು ಪರಿಮಾಣದ ಮೂಲಕ ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣಿನ ಉತ್ಪಾದನೆಯಲ್ಲಿ ಜಾಗತಿಕ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಏಷ್ಯಾ ಮತ್ತು ಯುರೋಪ್‌ಗೆ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ರವಾನಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="ippc">{{Cite book|url=https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|title=Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)|last=Crop Protection & Plant Quarantine Services Division|publisher=The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia|year=2004|archive-url=https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf|archive-date=September 9, 2011}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCrop_Protection_&_Plant_Quarantine_Services_Division2004">Crop Protection & Plant Quarantine Services Division (2004). [https://web.archive.org/web/20110909055104/https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf ''Technical Document for Market Access on Star Fruit (Carambola)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. The Ministry of Agriculture and Agro-based Industry, Malaysia. Archived from [https://www.ippc.int/file_uploaded/1115281083940_Technical_Document_Carambola.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on September 9, 2011.</cite></ref> ಕೀಟಗಳು ಮತ್ತು ರೋಗಕಾರಕಗಳ ಮೇಲಿನ ಕಾಳಜಿಯಿಂದಾಗಿ, ಪ್ರಸ್ತುತ ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ ಆಫ್ ಅಗ್ರಿಕಲ್ಚರ್ ನಿಯಮಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮಲೇಷ್ಯಾದಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಸ್ಟಾರ್ ಹಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಯುಎಸ್ ಗೆ ಇನ್ನೂ ಆಮದು ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ, ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮತ್ತು ಹವಾಯಿಯ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಸೆಮಿಟ್ರೋಪಿಕಲ್ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> <ref name="bilj">{{Cite web|url=http://www.bijlmakers.com/fruits/starfruit.htm|title=Star Fruit|last=Hein Bijlmakers|publisher=Tropical Fruits|archive-url=https://web.archive.org/web/20120626140136/http://www.bijlmakers.com/fruits/starfruit.htm|archive-date=2012-06-26|access-date=August 9, 2012}}</ref> ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ, ವಾಣಿಜ್ಯ ಕೃಷಿ ಮತ್ತು ಹಣ್ಣಿನ ವ್ಯಾಪಕ ಗ್ರಾಹಕ ಸ್ವೀಕಾರವು ೧೯೭೦ ರ ದಶಕದಿಂದ ಬಂದಿದೆ. ಇದು ಫ್ಲೋರಿಡಾದ ಕೋರಲ್ ಗೇಬಲ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಹಿಂಭಾಗದ [[ತೋಟಗಾರಿಕೆ|ತೋಟಗಾರಿಕಾ ತಜ್ಞ]] ಮೊರಿಸ್ ಅರ್ಕಿನ್‌ಗೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. ೨೧ ನೇ ಶತಮಾನದ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷಿಣ ಫ್ಲೋರಿಡಾದಲ್ಲಿ ''ಆರ್ಕಿನ್'' ವೈವಿಧ್ಯವು ೯೮% ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="knight">{{Cite journal|last=Robert J. Knight|last2=Jonathan H. Crane|year=2002|title=The 'Arkin' Carambola in Florida|journal=Proc. Fla. State Hort. Soc.|volume=115|pages=92–93|url=http://www.fshs.org/Proceedings/Password%20Protected/2002%20Vol.%20115/92-93(Knight).pdf}}{{Dead link|date=July 2017|bot=InternetArchiveBot}}</ref> == ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ == ಮರಗಳು ತಮ್ಮ ಹೇರಳವಾದ ಗಾಢ ಬಣ್ಣದ ಮತ್ತು ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಆಕಾರದ ಹಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಜೊತೆಗೆ ಅವುಗಳ ಆಕರ್ಷಕ ಕಡು ಹಸಿರು ಎಲೆಗಳು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಲ್ಯಾವೆಂಡರ್ನಿಂದ ಗುಲಾಬಿ ಹೂವುಗಳಿಗಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name="crane">{{Cite book|url=http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|title=The Carambola (Star Fruit)|last=Jonathan H. Crane|publisher=Florida Cooperative Extension Service, University of Florida|year=1994|series=Fact Sheet HS-12|access-date=2012-08-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf|archive-date=2012-11-19}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJonathan_H._Crane1994">Jonathan H. Crane (1994). [https://web.archive.org/web/20121119035539/http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf ''The Carambola (Star Fruit)''] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. Fact Sheet HS-12. Florida Cooperative Extension Service, University of Florida. Archived from [http://university.uog.edu/cals/people/PUBS/Carambol/MG26900.pdf the original] <span class="cs1-format">(PDF)</span> on 2012-11-19<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2012-08-08</span></span>.</cite></ref> ಬಿಲಿಂಬಿಯಂತೆ, ಹೆಚ್ಚು ಆಮ್ಲೀಯ ಹುಳಿ ಪ್ರಕಾರದ ರಸವನ್ನು [[ತುಕ್ಕು]] ಅಥವಾ ಕಳಂಕಿತ ಲೋಹವನ್ನು (ವಿಶೇಷವಾಗಿ [[ಹಿತ್ತಾಳೆ]]) ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಬಳಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಬಟ್ಟೆಯಿಂದ ತುಕ್ಕು ಕಲೆಗಳನ್ನು ಬ್ಲೀಚ್ ಮಾಡಬಹುದು. ಅವುಗಳನ್ನು [[ವರ್ಣ(ಡೈ)|ಡೈಯಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಮಾರ್ಡಂಟ್ ಆಗಿಯೂ ಬಳಸಬಹುದು. <ref name="jm">{{Cite web|url=http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html|title=Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates|last=Julia F. Morton|date=1987|publisher=NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University|pages=125–128}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFJulia_F._Morton1987">Julia F. Morton (1987). [http://www.hort.purdue.edu/newcrop/morton/carambola.html "Carambola (''Averrhoa carambola''); In: Fruits of Warm Climates"]. NewCROP, New Crop Resource Online Program, Center for New Crops & Plant Products, Purdue University. pp.&nbsp;125–128.</cite></ref> ಫಾರ್ಮಿಂಗ್ ವಿಡಿಯೋ ಗೇಮ್ ''ಸ್ಟಾರ್‌ಡ್ಯೂ ವ್ಯಾಲಿ'' ಆಟಗಾರನಿಗೆ ಕ್ಯಾರಂಬೋಲಾವನ್ನು ಬೆಳೆಸಲು ಮತ್ತು ಬೆಳೆಯಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ, <ref>{{Cite web|url=https://stardewcommunitywiki.com/Starfruit|title=Starfruit}}</ref> ಈ ಸೆಟ್ಟಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ''ಸ್ಟಾರ್‌ಫ್ರೂಟ್'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅವರು ಆಟದ ಅತ್ಯಂತ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಬೆಳೆ. ಆಟದಲ್ಲಿನ ಐಕಾನ್ ತಪ್ಪಾಗಿ ಹಣ್ಣನ್ನು ಅದರ ನೈಜ-ಜೀವನದ ಅಡ್ಡ-ವಿಭಾಗವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸಸ್ಯವು ಮರದ ಬದಲಿಗೆ ಏಕ-ಕೊಯ್ಲಿನ ಬೆಳೆಯಾಗಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == [[ವರ್ಗ:ಹಣ್ಣುಗಳು]] eup2sqt32pabvipjmb7s1fwxm95eott 0 144326 1113581 1112887 2022-08-13T05:31:06Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki {{short description|Indian playback singer}} {{Use dmy dates|date=August 2019}} {{Use Indian English|date=August 2019}} {{Infobox musical artist | name = ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು | image = Mohana_Bhigaraju.jpg | image_size = | caption = ಮೋಹನ | landscape = <!-- yes, if wide image, otherwise leave blank --> | birth_place = [[ಎಲೂರು]], [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ]], ಭಾರತ | years_active = ೨೦೧೩-ಇಂದಿನವರೆಗೆ | occupation = [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿ]] | instrument = {{Flat list| *ಗಾಯನ }} | label = | website = | module = }}   [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] [[Category:Articles with hCards]] '''ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯನ|ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿ]], ಇವರು ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಯ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name="telanganatoday">{{Cite web|url=https://telanganatoday.com/mohana-bhogaraju-looks-forward-to-a-longer-innings|title=Mohana Bhogaraju looks forward to a longer innings|website=telanganatoday.com|access-date=2018-10-03}}</ref> <ref name="deccanchronicle">{{Cite web|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/tollywood/280618/mohana-bhogaraju-hits-all-the-right-notes.html|title=Mohana Bhogaraju hits all the right notes!|website=deccanchronicle.com|access-date=2018-10-03}}</ref> ಮತ್ತು ''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದ ಬಿಗಿನ್ನಿಂಗ್|ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' ಚಿತ್ರದ ''ಮನೋಹರಿ'' ಹಾಡಿನ ಮೂಲಕ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡರು, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ತೆಲುಗು ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ರೇಡಿಯೋ ಮಿರ್ಚಿ-ಮಿರ್ಚಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮುಂಬರುವ ಮಹಿಳಾ ಗಾಯಕಿ ೨೦೧೫ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಭೋಗರಾಜು [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ|ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ]] ಏಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು ಆದರೆ ಅವರ ಕುಟುಂಬ [[ಹೈದರಾಬಾದ್‌, ತೆಲಂಗಾಣ|ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ]] ನೆಲೆಸಿದೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sakshi.com/news/funday/new-telugu-young-singers-2016-333202|title=కొత్తకోకిలలు|date=2016-04-16|website=[[Sakshi (newspaper)|Sakshi]]|language=te|trans-title=New nightingales}}</ref> ಭೋಜರೆಡ್ಡಿ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಮತ್ತು ಉಸ್ಮಾನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಎಂಬಿಎ ಮುಗಿಸಿದರು. ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಭೋಗರಾಜು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಂಗೀತದ ಬಗ್ಗೆ ಒಲವು ಹೊಂದಿದ್ದರು . ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರವೀಂದ್ರ ಭಾರತಿ, ತ್ಯಾಗರಾಜ ಘನ ಸಭಾದಂತಹ ವಿವಿಧ ಜನಾಂಗೀಯ ಸಭಾಂಗಣಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಅನೇಕ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತಿದ್ದರು. ಅವರು ೬ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇವರು ೮ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಾಜಿ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಅವರಿಂದ ಮೊದಲ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2019/feb/27/lolli-sisters-studio-to-video-1944101.html|title=Lolli Sisters: Studio to Video|website=new Indian express}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಭೋಗರಾಜು ಅವರು ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಜೈ ಶ್ರೀರಾಮ್'' ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹಾಡು ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sakshi.com/news/funday/new-telugu-young-singers-2016-333202|title=కొత్తకోకిలలు|date=2016-04-16|website=[[Sakshi (newspaper)|Sakshi]]|language=te|trans-title=New nightingales}}</ref> ''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದ ಬಿಗಿನ್ನಿಂಗ್|ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' ಚಿತ್ರದ ''ಮನೋಹರಿ'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡುವ ಮೂಲಕ ಮನ್ನಣೆ ಗಳಿಸಿದರು. ಅವರ ಭಲೇ ಭಲೇ ''ಮಗಾಡಿವೋಯ್'' ಚಿತ್ರದ ''ಭಲೇ ಭಲೇ ಮಗಾಡಿವೋಯ್'' ಹಾಡನ್ನು ರೇಡಿಯೋ ಮಿರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref name="radiomirchi">{{Cite web|url=http://www.radiomirchi.com/more/telugu-top-20/277|title=Latest Telugu Songs 2018: Top 20 Telugu Songs, New Telugu Hit Music & Best Telugu Songs|website=radiomirchi.com|access-date=2018-10-03}}</ref> <ref name="newindianexpress">{{Cite web|url=http://epaper.newindianexpress.com/1705259/The-New-Indian-Express-Hyderabad/21-06-2018#issue/19/1|title=Express Publications The New Indian Express-Hyderabad, Thu, 21 Jun 18|website=epaper.newindianexpress.com|access-date=2018-10-03}}</ref> ಸುಮಾರು ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು [[ತೆಲುಗು]] ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name="indiatimes">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/music/music-review-shailaja-reddy-alludu/articleshow/65827875.cms|title=Music Review: Shailaja Reddy Alludu &#124; Telugu Movie News|website=Times of India|access-date=2018-10-03}}</ref> == ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗಳು == * ರೇಡಿಯೋ ಮಿರ್ಚಿ ಸಂಗೀತ - ''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದ ಬಿಗಿನ್ನಿಂಗ್|ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' (೨೦೧೫) ಚಿತ್ರದ ''ಮನೋಹರಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ಮುಂಬರುವ ಮಹಿಳಾ ಗಾಯಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. * ''ಸೈಜ್ ಝೀರೋ'' (೨೦೧೫) ಚಿತ್ರದ ''ಸೈಜ್ ಸೆಕ್ಸಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ತೆಲುಗು - ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದೆ <ref name="filmfare">{{Cite web|url=https://www.filmfare.com/features/who-will-win-the-award-for-best-playback-singer-female-telugu-13850-5.html|title=Site Blocked – our site is currently unavailable in your region|website=filmfare.com|access-date=2018-10-03}}</ref> * ''ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ'' (೨೦೧೮) ಚಿತ್ರದ ''ರೆಡ್ಡಮ್ಮತಲ್ಲಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ಟಿಎಸ್‌ಆರ್ - ಟಿವಿ೯ ವಿಶೇಷ ತೀರ್ಪುಗಾರರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. * ''ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ'' (೨೦೧೯) ಚಿತ್ರದ ''ರೆಡಮ್ಮ ತಲ್ಲಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ತೆಲುಗು - ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದೆ * ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಗಾಗಿ ಎಸ್‌ಐಐಎಮ್‌ಎ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದೆ - ''ಪ್ರತಿ ರೋಜು ಪಾಂಡಗೆ'' (2021) ಚಿತ್ರದ "ಊ ಬಾವ" ಹಾಡಿಗೆ ತೆಲುಗು == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ === {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ !ಚಲನಚಿತ್ರ !ಭಾಷೆ !ಹಾಡು !ಸಂಯೋಜಕ |- |೨೦೧೩ |''[[ಜೈ ಶ್ರೀರಾಮ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸಯ್ಯಾಮ ಮಾಸಂ'' |ಢೇಕ್ |- | rowspan="2" |೨೦೧೪ |''[[ದಿಕ್ಕುಲು ಚೂಡಾಕು ರಾಮಯ್ಯ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಂತ ಪ್ರೇಮಂತೆ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಲೌಕ್ಯಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ನಿನ್ನ ಚೂಡಗನೆ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="10" |೨೦೧೫ | rowspan="2" |''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' |ತೆಲಗು |''[[ಮನೋಹರಿ (ಹಾಡು)|ಮನೋಹರಿ]]'' | rowspan="2" |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |ತಮಿಳು |''ಮನೋಗರಿ'' |- |''[[ಭಲೇ ಭಲೇ ಮಗಾಡಿವೋಯ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಭಲೇ ಭಲೇ ಮಗಾಡಿವೋಯ್'' |[[ಗೋಪಿ ಸುಂದರ್]] |- |''[[ಸೈಜ್ ಜಿರೋ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಗಾತ್ರ ಮಾದಕ'' | rowspan="2" |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''ಇಂಜಿ ಇಡುಪ್ಪಳಗಿ'' |ತಮಿಳು |''ಕನ್ನಾಲಂ'' |- |''[[ಅಖಿಲ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಅಖಿಲ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಕ್ಕಿನೇನಿ ಅಕ್ಕಿನೇನಿ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''ಅಖಿಲ್'' |ತಮಿಳು |''ಅಕ್ಕಿನೇನಿ ಅಕ್ಕಿನೇನಿ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="2" |''[[ಲಚ್ಚಿಂದೇವಿಕಿ ಓ ಲೆಕ್ಕುಂಡಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮಾಸ್ಕೆಸ್ಕೊ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |ತೆಲುಗು |''ಅಂಕಾಳಮ್ಮ, ಉಮಾದೇವಿ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''[[ಸೌಖ್ಯಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಯು ಆರ್ ಮೈ ಹನಿ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="5" |೨೦೧೬ |''[[ಸೊಗ್ಗಡೆ ಚಿನ್ನಿ ನಯನ]]'' |ತೆಲುಗು |''ದಿಕ್ಕಾ ದಿಕ್ಕಾ ದುಮ್ ದುಮ್'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''[[ರೈಟ್ ರೈಟ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ರಂಗು ರಂಗುಲಾ'' |ಜೆಬಿ |- |''[[ಲೀ (೨೦೧೭ ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಲೀ]]'' |ಕನ್ನಡ |''ಬುಂಗಾ ಬುಂಗಾ'' |ಆನಂದ್ ರಾಜವಿಕ್ರಮನ್ |- |''[[ನಾಗರಹಾವು|ನಾಗಾಭರಣಂ]]'' (ಡಬ್ ಮಾಡಿದ ಆವೃತ್ತಿ) |ತೆಲುಗು |''ನಾಗಿಣಿ'' |[[ಗುರುಕಿರಣ್]] |- |''[[ಇಸಂ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಇಸಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಕನುಲು ನವೀನ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="13" |೨೦೧೭ | rowspan="2" |''[[ಶತಮಾನಂ ​​ಭವತಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮೆಲ್ಲಗ ತೆಳ್ಳರಿಂದೋಯ್'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |ತೆಲುಗು |''ಹೈಲೋ ಹೈಲೆಸರೆ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''[[ಓಂ ನಮೋ ವೆಂಕಟೇಶಾಯ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಂದ ಪಿಂಡಾ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''[[ಲಕ್ಕುನ್ನೋಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಐಸಾ ಲಗಾ'' |ಪ್ರವೀಣ್ ಲಕ್ಕರಾಜು |- | rowspan="2" |''[[ಮಿಸ್ಟೆರ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಮಿಸ್ಟೆರ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ನೀಮೀದ ಮನಸಾಯರ'' | rowspan="2" |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |ತೆಲುಗು |''ಜೂಮೋರ್ ಜೂಮೋರ್'' |- |''[[ಬಾಹುಬಲಿ 2: ತೀರ್ಮಾನ]]'' |ತಮಿಳು |''ಒರೆ ಓರ್ ಊರಿಲ್'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''[[ಜವಾನ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಜವಾನ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಬೊಮ್ಮ ಅದಿರಿಂದಿ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ನಕ್ಷತ್ರಂ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ನಕ್ಷತ್ರಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಟೈಮ್ ಲೆಡು ಗುರು'' |[[ಭೀಮ್ ಸಿಸಿರೊಲಿಯೊ]] |- |''ಗಲ್ಫ್'' |ತೆಲುಗು |''ಸೂಫಿ ಹಾಡು (ಅಲ್ಲಾ)'' |ಪ್ರವೀಣ್ ಇಮ್ಮಡಿ |- |''ಲಚ್ಚಿ'' |ತೆಲುಗು |''ನೆನೆ ನೆನೆ'' |ಸುರೇಶ್ ಯುವನ್ |- |''ಶೋಟೈಮ್'' |ತೆಲುಗು |''ಮೆಸೆಜೆರ್ ಆಫ್ ಡೆತ್'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''ಶೊ ಟೈಮ್'' |ತೆಲುಗು |''ಶೊ ಟೈಮ್'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- | rowspan="12" |೨೦೧೮ |''[[ಭಾಗಮತಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಭಾಗಮತಿ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''ಬಾಹುಬಲಿ ಒಸ್ಟ್ ಒಲ್ ೩'' |ತೆಲುಗು |''ಬಾಹುಬಲಿ– ದ ಸ್ಟೋರಿ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಆಚಾರಿ ಅಮೇರಿಕಾ ಯಾತ್ರೆ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸ್ವಾಮಿ ರಾ ರಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಮಹಾನಟಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮಹಾನಟಿ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''[[Naa Peru Surya, Naa Illu India|ನಾ ಪೇರು ಸೂರ್ಯ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಇರಗ ಇರಗ'' |[[ವಿಶಾಲ್-ಶೇಖರ್]] |- |''[[ರಾಜು ಗಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸರಸಕು ರಾ'' |[[ಗೋಪಿ ಸುಂದರ್]] |- |''[[ಶೈಲಜಾ ರೆಡ್ಡಿ ಅಲ್ಲುಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಗೊಲ್ಡ್ ರಂಗು ಪಿಳ್ಳ'' |[[ಗೋಪಿ ಸುಂದರ್]] |- |''[[ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ]]'' |ತೆಲುಗು |''ರೆಡ್ಡಮ್ಮ ತಳ್ಳಿ''<ref>{{Cite news|url=https://10tv.in/movies/favorite-singers-for-ntr-ram-charan-394746.html|title=Keeravani: Do you know who are the favorite singers of NTR and Ramcharan among the current singers?|date=22 March 2022|work=[[10TV]]}}</ref> |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- | rowspan="2" |''[[ಸವ್ಯಸಾಚಿ (೨೦೧೮ ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಸವ್ಯಸಾಚಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸವ್ಯಸಾಚಿ ಹಾಡು'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |ತೆಲುಗು |''ಊಪಿರಿ ಉಕ್ಕಿರಿಬಿಕ್ಕಿರಿ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಅಮರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಅಂತೋನಿ (೨೦೧೮ ಚಿತ್ರ)|ಅಮರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಅಂತೋನಿy]]'' |ತೆಲುಗು |''ಖುಲ್ಲಂ ಖುಲ್ಲಾ ಚಿಲ್ಲಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಬ್ಲಫ್ ಮಾಸ್ಟರ್ (೨೦೧೯ ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಬ್ಲಫ್ ಮಾಸ್ಟರ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸತ್ಕರ್ಮಭಿಸ್ತಾ'' |ಸುನಿಲ್ ಕಶ್ಯಪ್ |- | rowspan="11" |೨೦೧೯ |''[[ಎನ್.ಟಿ.ಆರ್: ಕಥಾನಾಯಕುಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಕಥಾನಾಯಕ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಎನ್.ಟಿ.ಆರ್: ಕಥಾನಾಯಕುಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ರಾಜರ್ಷಿ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಎನ್ಟಿಆರ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ವಿಜಯಂ'' |[[ಕಲ್ಯಾಣಿ ಮಲಿಕ್]] |- |''[[ರಂಗಸ್ಥಳಂ|ರಂಗಸ್ಥಳ]]'' (ಡಬ್ಬಿಂಗ್ ಆವೃತ್ತಿ) |ಕನ್ನಡ |''[[ಜಿಲ್ ಜಿಲ್ ಜಿಲೇಬಿ ರಾಣಿ]]'' |[[ದೇವಿ ಶ್ರೀ ಪ್ರಸಾದ್]] |- |''[[ಓಹ್! ಬೇಬಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ನಾಲೋ ಮೈಮರಪು'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''[[ಡಿಯರ್ ಕಾಮ್‌ರೆಡೆ]]'' |ತಮಿಳು |''ಗಿರಾ ಗಿರಾ'' |[[ಜಸ್ಟಿನ್ ಪ್ರಭಾಕರನ್]] |- |[[ಇಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಶಂಕರ್]] |ತೆಲುಗು |''ಬೋನಾಲು'' |[[ಮಣಿ ಶರ್ಮಾ]] |- |[[ಗುಣ 369]] |ತೆಲುಗು |''ಉಸುರೇಮೋ'' |[[ಚೈತನ್ ಭಾರದ್ವಾj]] |- |''[[ವೆಂಕಿ ಮಾಮ]]'' |ತೆಲುಗು |''ವೆಂಕಿ ಮಾಮಾ ಟೈಟಲ್ ಸಾಂಗ್'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಪ್ರತಿ ರೋಜು ಪಾಂಡಗೆ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಓ ಬಾವ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಇದ್ದರಿ ಲೋಕಂ ಒಕತೆ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅನಗನಗ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- | rowspan="3” " |೨೦೨೦ |''[[ಹಿಟ್: ದಿ ಫಸ್ಟ್ ಕೆಸ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ವೆಂಟಾದೆ ಗಾಯಂ'' |[[ವಿವೇಕ್ ಸಾಗರ್]] |- |''[[30 ದಿನ್ಲೊ ಪ್ರೇಮಿಂಚದಂ ಎಲಾ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮೀಕೋ ದಂಡಂ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''ಜಿ‌ಇಎಮ್'' |ತೆಲುಗು |''ಎಡೋ ಎಡೋ ಅಡಗಲನಿ ಅನಿಪಿಸ್ತುಂದಿ'' |[[ಸುನಿಲ್ ಕಶ್ಯಪ್]] |- | rowspan="9" |೨೦೨೧ |''[[Sreekaram]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸಂದಲ್ಲೆ ಸಂದಲ್ಲೆ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ'' |ತೆಲುಗು |''ಯೇವಡೆ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಶ್ರೀಲೇಖಾ]] |- |''[[ವಕೀಲ್ ಸಾಬ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮಗುವ ಮಗುವಾ (ಸ್ತ್ರೀ ಆವೃತ್ತಿ)'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಟಕ್ ಜಗದೀಶ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ನೀತಿ ನೀತಿ ಸುಕ್ಕಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಅರ್ಧ ಶತಾಬ್ಧಮ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಎರಾನಿ ಸೂರಿದೆ'' |ನೌಫಲ್ ರಾಜ ಎಐಎಸ್ |- |''[[ರಾಜ ರಾಜ ಚೋರ]]'' |ತೆಲುಗು |vರಾಜರಾಜು ವಚ್ಚೆ'' |[[ವಿವೇಕ್ ಸಾಗರ್]] |- |''[[ಮೀನಾಕ್ಷಿ ಸುಂದರೇಶ್ವರ್]]'' |ಹಿಂದಿ |''ತಿಟ್ಟರು ಬಿಟ್ಟರು'' |[[ಜಸ್ಟಿನ್ ಪ್ರಭಾಕರನ್]] |- |''[[ಅರ್ಜುನ ಫಲ್ಗುಣ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಕಾಪದೇವ ರಾಪದೇವ'' |ಪ್ರಿಯದರ್ಶನ್ ಬಾಲಸುಬ್ರಮಣಿಯನ್ |- |''[[ಅಖಂಡ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಮ್ಮ ಹಾಡು'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- | rowspan="3" |೨೦೨೨ |''ಮಿಸ್ಟೆರ್ ಪ್ರೆಗ್ನೇಂಟ್' |ತೆಲುಗು |''ಕಥಾ ವೆರುಂತದಿ''<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/music/mr-pregnant-syed-sohels-katha-veruntadhi-song-gets-good-response/articleshow/89014453.cms|title=Mr Pregnant: Syed Sohel's 'Katha Veruntadhi' song gets good response|date=20 January 2022|work=[[The Times of India]]}}</ref> |ಶ್ರವಣ ಭಾರದ್ವಾಜ್ |- |''[[ಬಂಗಾರರಾಜು]]'' |ತೆಲುಗು |''ವಾಸಿವಾದಿ ತಸ್ಸದಿಯ್ಯ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''[[ಭೀಮ್ಲಾ ನಾಯಕ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಓ ಸಂದಮಾಮಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |} ==ಸಿಂಗಲ್ಸ್== {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ ! ಶೀರ್ಷಿಕೆ ! ಭಾಷೆ ! ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೯ | ''ಸೋಹ್ನೆ ಸೋಹ್ನೆ'' | ಪಂಜಾಬಿ | ದೇಸಿ ರೌಟ್ಜ್ | <ref>{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2019/dec/14/telugu-singer-mohana-bhogaraju-to-drop-her-first-punjabi-single-2075987.html|title=Telugu singer Mohana Bhogaraju to drop her first Punjabi single|website=The New Indian Express|access-date=2021-03-22}}</ref> |- | ೨೦೨೧ | ''ಬುಲೆಟ್ಟ್ಟು ಬಂಡಿ'' <ref>{{Cite news|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/bullet-bandi-song-original-singer-mohana-bhogaraju-special-story-1390304|title=Bullet bandi: బుల్లెట్‌ బండి పాట అలా పుట్టి.. ఇలా వైరల్‌ అయింది|date=25 August 2021|work=[[Sakshi (media group)]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.sakshi.com/video/news-videos/bullet-bandekki-vacchesta-paa-song-international-wonder-book-records-1437519|title=Bullettu Bandi Song: బుల్లెట్‌ బండి సాంగ్‌.. వెయ్యి మంది స్టెప్పులు! వండర్ బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్‌లో చోటు|date=26 February 2022|work=[[Sakshi (media group)]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://10tv.in/national/bullet-bandi-song-original-singer-mohana-bhogaraju-265434.html|title=Bullet bandi:మోహన’రాగాలవాన..‘బుల్లెట్ బండెక్కి వచ్చేత్తాపా పాట పాడింది ఈమే..|date=21 August 2021|work=[[10TV]]}}</ref> | ತೆಲುಗು | ಎಸ್ ಕೆ ಬಾಜಿ | <ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/xQauklmE3Y8|title=Bullettu Bandi|website=Mohana Bhogaraju|access-date=2021-04-07}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://telugu.abplive.com/entertainment/mohana-bhogaraju-bullettu-bandi-song-went-viral-who-is-mohana-bhogaraju-know-here-in-detail-2746|title=Mohana Bhogaraju: బుల్లెట్ బండి.. భలే దూసుకెళ్తోంది, ఇంతకీ ఎవరీ మోహన భోగరాజు?|date=26 August 2021|work=[[ABP News]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thenewsminute.com/article/saranga-dariya-bullet-bandi-six-telugu-folk-songs-have-taken-over-reels-154632|title='Saranga Dariya' to 'Bullet Bandi': Six Telugu folk songs that have taken over Reels|date=31 August 2021|work=[[The News Minute]]}}</ref> |- |} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> 1dfdibodjlsrgw9bkbvk5sbygshnt9i 1113582 1113581 2022-08-13T05:31:38Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H./ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು]] ಪುಟವನ್ನು [[ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{short description|Indian playback singer}} {{Use dmy dates|date=August 2019}} {{Use Indian English|date=August 2019}} {{Infobox musical artist | name = ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು | image = Mohana_Bhigaraju.jpg | image_size = | caption = ಮೋಹನ | landscape = <!-- yes, if wide image, otherwise leave blank --> | birth_place = [[ಎಲೂರು]], [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ]], ಭಾರತ | years_active = ೨೦೧೩-ಇಂದಿನವರೆಗೆ | occupation = [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿ]] | instrument = {{Flat list| *ಗಾಯನ }} | label = | website = | module = }}   [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] [[Category:Articles with hCards]] '''ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯನ|ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿ]], ಇವರು ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಯ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name="telanganatoday">{{Cite web|url=https://telanganatoday.com/mohana-bhogaraju-looks-forward-to-a-longer-innings|title=Mohana Bhogaraju looks forward to a longer innings|website=telanganatoday.com|access-date=2018-10-03}}</ref> <ref name="deccanchronicle">{{Cite web|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/tollywood/280618/mohana-bhogaraju-hits-all-the-right-notes.html|title=Mohana Bhogaraju hits all the right notes!|website=deccanchronicle.com|access-date=2018-10-03}}</ref> ಮತ್ತು ''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದ ಬಿಗಿನ್ನಿಂಗ್|ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' ಚಿತ್ರದ ''ಮನೋಹರಿ'' ಹಾಡಿನ ಮೂಲಕ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡರು, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ತೆಲುಗು ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ರೇಡಿಯೋ ಮಿರ್ಚಿ-ಮಿರ್ಚಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮುಂಬರುವ ಮಹಿಳಾ ಗಾಯಕಿ ೨೦೧೫ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಭೋಗರಾಜು [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ|ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ]] ಏಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು ಆದರೆ ಅವರ ಕುಟುಂಬ [[ಹೈದರಾಬಾದ್‌, ತೆಲಂಗಾಣ|ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ]] ನೆಲೆಸಿದೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sakshi.com/news/funday/new-telugu-young-singers-2016-333202|title=కొత్తకోకిలలు|date=2016-04-16|website=[[Sakshi (newspaper)|Sakshi]]|language=te|trans-title=New nightingales}}</ref> ಭೋಜರೆಡ್ಡಿ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಮತ್ತು ಉಸ್ಮಾನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಎಂಬಿಎ ಮುಗಿಸಿದರು. ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಭೋಗರಾಜು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಂಗೀತದ ಬಗ್ಗೆ ಒಲವು ಹೊಂದಿದ್ದರು . ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರವೀಂದ್ರ ಭಾರತಿ, ತ್ಯಾಗರಾಜ ಘನ ಸಭಾದಂತಹ ವಿವಿಧ ಜನಾಂಗೀಯ ಸಭಾಂಗಣಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಅನೇಕ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತಿದ್ದರು. ಅವರು ೬ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇವರು ೮ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಾಜಿ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಅವರಿಂದ ಮೊದಲ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2019/feb/27/lolli-sisters-studio-to-video-1944101.html|title=Lolli Sisters: Studio to Video|website=new Indian express}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಭೋಗರಾಜು ಅವರು ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಜೈ ಶ್ರೀರಾಮ್'' ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹಾಡು ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sakshi.com/news/funday/new-telugu-young-singers-2016-333202|title=కొత్తకోకిలలు|date=2016-04-16|website=[[Sakshi (newspaper)|Sakshi]]|language=te|trans-title=New nightingales}}</ref> ''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದ ಬಿಗಿನ್ನಿಂಗ್|ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' ಚಿತ್ರದ ''ಮನೋಹರಿ'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡುವ ಮೂಲಕ ಮನ್ನಣೆ ಗಳಿಸಿದರು. ಅವರ ಭಲೇ ಭಲೇ ''ಮಗಾಡಿವೋಯ್'' ಚಿತ್ರದ ''ಭಲೇ ಭಲೇ ಮಗಾಡಿವೋಯ್'' ಹಾಡನ್ನು ರೇಡಿಯೋ ಮಿರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref name="radiomirchi">{{Cite web|url=http://www.radiomirchi.com/more/telugu-top-20/277|title=Latest Telugu Songs 2018: Top 20 Telugu Songs, New Telugu Hit Music & Best Telugu Songs|website=radiomirchi.com|access-date=2018-10-03}}</ref> <ref name="newindianexpress">{{Cite web|url=http://epaper.newindianexpress.com/1705259/The-New-Indian-Express-Hyderabad/21-06-2018#issue/19/1|title=Express Publications The New Indian Express-Hyderabad, Thu, 21 Jun 18|website=epaper.newindianexpress.com|access-date=2018-10-03}}</ref> ಸುಮಾರು ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು [[ತೆಲುಗು]] ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name="indiatimes">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/music/music-review-shailaja-reddy-alludu/articleshow/65827875.cms|title=Music Review: Shailaja Reddy Alludu &#124; Telugu Movie News|website=Times of India|access-date=2018-10-03}}</ref> == ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗಳು == * ರೇಡಿಯೋ ಮಿರ್ಚಿ ಸಂಗೀತ - ''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದ ಬಿಗಿನ್ನಿಂಗ್|ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' (೨೦೧೫) ಚಿತ್ರದ ''ಮನೋಹರಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ಮುಂಬರುವ ಮಹಿಳಾ ಗಾಯಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. * ''ಸೈಜ್ ಝೀರೋ'' (೨೦೧೫) ಚಿತ್ರದ ''ಸೈಜ್ ಸೆಕ್ಸಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ತೆಲುಗು - ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದೆ <ref name="filmfare">{{Cite web|url=https://www.filmfare.com/features/who-will-win-the-award-for-best-playback-singer-female-telugu-13850-5.html|title=Site Blocked – our site is currently unavailable in your region|website=filmfare.com|access-date=2018-10-03}}</ref> * ''ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ'' (೨೦೧೮) ಚಿತ್ರದ ''ರೆಡ್ಡಮ್ಮತಲ್ಲಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ಟಿಎಸ್‌ಆರ್ - ಟಿವಿ೯ ವಿಶೇಷ ತೀರ್ಪುಗಾರರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. * ''ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ'' (೨೦೧೯) ಚಿತ್ರದ ''ರೆಡಮ್ಮ ತಲ್ಲಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ತೆಲುಗು - ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದೆ * ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಗಾಗಿ ಎಸ್‌ಐಐಎಮ್‌ಎ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದೆ - ''ಪ್ರತಿ ರೋಜು ಪಾಂಡಗೆ'' (2021) ಚಿತ್ರದ "ಊ ಬಾವ" ಹಾಡಿಗೆ ತೆಲುಗು == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ === {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ !ಚಲನಚಿತ್ರ !ಭಾಷೆ !ಹಾಡು !ಸಂಯೋಜಕ |- |೨೦೧೩ |''[[ಜೈ ಶ್ರೀರಾಮ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸಯ್ಯಾಮ ಮಾಸಂ'' |ಢೇಕ್ |- | rowspan="2" |೨೦೧೪ |''[[ದಿಕ್ಕುಲು ಚೂಡಾಕು ರಾಮಯ್ಯ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಂತ ಪ್ರೇಮಂತೆ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಲೌಕ್ಯಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ನಿನ್ನ ಚೂಡಗನೆ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="10" |೨೦೧೫ | rowspan="2" |''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' |ತೆಲಗು |''[[ಮನೋಹರಿ (ಹಾಡು)|ಮನೋಹರಿ]]'' | rowspan="2" |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |ತಮಿಳು |''ಮನೋಗರಿ'' |- |''[[ಭಲೇ ಭಲೇ ಮಗಾಡಿವೋಯ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಭಲೇ ಭಲೇ ಮಗಾಡಿವೋಯ್'' |[[ಗೋಪಿ ಸುಂದರ್]] |- |''[[ಸೈಜ್ ಜಿರೋ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಗಾತ್ರ ಮಾದಕ'' | rowspan="2" |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''ಇಂಜಿ ಇಡುಪ್ಪಳಗಿ'' |ತಮಿಳು |''ಕನ್ನಾಲಂ'' |- |''[[ಅಖಿಲ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಅಖಿಲ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಕ್ಕಿನೇನಿ ಅಕ್ಕಿನೇನಿ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''ಅಖಿಲ್'' |ತಮಿಳು |''ಅಕ್ಕಿನೇನಿ ಅಕ್ಕಿನೇನಿ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="2" |''[[ಲಚ್ಚಿಂದೇವಿಕಿ ಓ ಲೆಕ್ಕುಂಡಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮಾಸ್ಕೆಸ್ಕೊ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |ತೆಲುಗು |''ಅಂಕಾಳಮ್ಮ, ಉಮಾದೇವಿ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''[[ಸೌಖ್ಯಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಯು ಆರ್ ಮೈ ಹನಿ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="5" |೨೦೧೬ |''[[ಸೊಗ್ಗಡೆ ಚಿನ್ನಿ ನಯನ]]'' |ತೆಲುಗು |''ದಿಕ್ಕಾ ದಿಕ್ಕಾ ದುಮ್ ದುಮ್'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''[[ರೈಟ್ ರೈಟ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ರಂಗು ರಂಗುಲಾ'' |ಜೆಬಿ |- |''[[ಲೀ (೨೦೧೭ ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಲೀ]]'' |ಕನ್ನಡ |''ಬುಂಗಾ ಬುಂಗಾ'' |ಆನಂದ್ ರಾಜವಿಕ್ರಮನ್ |- |''[[ನಾಗರಹಾವು|ನಾಗಾಭರಣಂ]]'' (ಡಬ್ ಮಾಡಿದ ಆವೃತ್ತಿ) |ತೆಲುಗು |''ನಾಗಿಣಿ'' |[[ಗುರುಕಿರಣ್]] |- |''[[ಇಸಂ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಇಸಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಕನುಲು ನವೀನ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="13" |೨೦೧೭ | rowspan="2" |''[[ಶತಮಾನಂ ​​ಭವತಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮೆಲ್ಲಗ ತೆಳ್ಳರಿಂದೋಯ್'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |ತೆಲುಗು |''ಹೈಲೋ ಹೈಲೆಸರೆ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''[[ಓಂ ನಮೋ ವೆಂಕಟೇಶಾಯ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಂದ ಪಿಂಡಾ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''[[ಲಕ್ಕುನ್ನೋಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಐಸಾ ಲಗಾ'' |ಪ್ರವೀಣ್ ಲಕ್ಕರಾಜು |- | rowspan="2" |''[[ಮಿಸ್ಟೆರ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಮಿಸ್ಟೆರ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ನೀಮೀದ ಮನಸಾಯರ'' | rowspan="2" |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |ತೆಲುಗು |''ಜೂಮೋರ್ ಜೂಮೋರ್'' |- |''[[ಬಾಹುಬಲಿ 2: ತೀರ್ಮಾನ]]'' |ತಮಿಳು |''ಒರೆ ಓರ್ ಊರಿಲ್'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''[[ಜವಾನ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಜವಾನ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಬೊಮ್ಮ ಅದಿರಿಂದಿ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ನಕ್ಷತ್ರಂ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ನಕ್ಷತ್ರಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಟೈಮ್ ಲೆಡು ಗುರು'' |[[ಭೀಮ್ ಸಿಸಿರೊಲಿಯೊ]] |- |''ಗಲ್ಫ್'' |ತೆಲುಗು |''ಸೂಫಿ ಹಾಡು (ಅಲ್ಲಾ)'' |ಪ್ರವೀಣ್ ಇಮ್ಮಡಿ |- |''ಲಚ್ಚಿ'' |ತೆಲುಗು |''ನೆನೆ ನೆನೆ'' |ಸುರೇಶ್ ಯುವನ್ |- |''ಶೋಟೈಮ್'' |ತೆಲುಗು |''ಮೆಸೆಜೆರ್ ಆಫ್ ಡೆತ್'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''ಶೊ ಟೈಮ್'' |ತೆಲುಗು |''ಶೊ ಟೈಮ್'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- | rowspan="12" |೨೦೧೮ |''[[ಭಾಗಮತಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಭಾಗಮತಿ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''ಬಾಹುಬಲಿ ಒಸ್ಟ್ ಒಲ್ ೩'' |ತೆಲುಗು |''ಬಾಹುಬಲಿ– ದ ಸ್ಟೋರಿ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಆಚಾರಿ ಅಮೇರಿಕಾ ಯಾತ್ರೆ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸ್ವಾಮಿ ರಾ ರಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಮಹಾನಟಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮಹಾನಟಿ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''[[Naa Peru Surya, Naa Illu India|ನಾ ಪೇರು ಸೂರ್ಯ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಇರಗ ಇರಗ'' |[[ವಿಶಾಲ್-ಶೇಖರ್]] |- |''[[ರಾಜು ಗಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸರಸಕು ರಾ'' |[[ಗೋಪಿ ಸುಂದರ್]] |- |''[[ಶೈಲಜಾ ರೆಡ್ಡಿ ಅಲ್ಲುಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಗೊಲ್ಡ್ ರಂಗು ಪಿಳ್ಳ'' |[[ಗೋಪಿ ಸುಂದರ್]] |- |''[[ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ]]'' |ತೆಲುಗು |''ರೆಡ್ಡಮ್ಮ ತಳ್ಳಿ''<ref>{{Cite news|url=https://10tv.in/movies/favorite-singers-for-ntr-ram-charan-394746.html|title=Keeravani: Do you know who are the favorite singers of NTR and Ramcharan among the current singers?|date=22 March 2022|work=[[10TV]]}}</ref> |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- | rowspan="2" |''[[ಸವ್ಯಸಾಚಿ (೨೦೧೮ ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಸವ್ಯಸಾಚಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸವ್ಯಸಾಚಿ ಹಾಡು'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |ತೆಲುಗು |''ಊಪಿರಿ ಉಕ್ಕಿರಿಬಿಕ್ಕಿರಿ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಅಮರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಅಂತೋನಿ (೨೦೧೮ ಚಿತ್ರ)|ಅಮರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಅಂತೋನಿy]]'' |ತೆಲುಗು |''ಖುಲ್ಲಂ ಖುಲ್ಲಾ ಚಿಲ್ಲಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಬ್ಲಫ್ ಮಾಸ್ಟರ್ (೨೦೧೯ ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಬ್ಲಫ್ ಮಾಸ್ಟರ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸತ್ಕರ್ಮಭಿಸ್ತಾ'' |ಸುನಿಲ್ ಕಶ್ಯಪ್ |- | rowspan="11" |೨೦೧೯ |''[[ಎನ್.ಟಿ.ಆರ್: ಕಥಾನಾಯಕುಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಕಥಾನಾಯಕ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಎನ್.ಟಿ.ಆರ್: ಕಥಾನಾಯಕುಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ರಾಜರ್ಷಿ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಎನ್ಟಿಆರ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ವಿಜಯಂ'' |[[ಕಲ್ಯಾಣಿ ಮಲಿಕ್]] |- |''[[ರಂಗಸ್ಥಳಂ|ರಂಗಸ್ಥಳ]]'' (ಡಬ್ಬಿಂಗ್ ಆವೃತ್ತಿ) |ಕನ್ನಡ |''[[ಜಿಲ್ ಜಿಲ್ ಜಿಲೇಬಿ ರಾಣಿ]]'' |[[ದೇವಿ ಶ್ರೀ ಪ್ರಸಾದ್]] |- |''[[ಓಹ್! ಬೇಬಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ನಾಲೋ ಮೈಮರಪು'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''[[ಡಿಯರ್ ಕಾಮ್‌ರೆಡೆ]]'' |ತಮಿಳು |''ಗಿರಾ ಗಿರಾ'' |[[ಜಸ್ಟಿನ್ ಪ್ರಭಾಕರನ್]] |- |[[ಇಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಶಂಕರ್]] |ತೆಲುಗು |''ಬೋನಾಲು'' |[[ಮಣಿ ಶರ್ಮಾ]] |- |[[ಗುಣ 369]] |ತೆಲುಗು |''ಉಸುರೇಮೋ'' |[[ಚೈತನ್ ಭಾರದ್ವಾj]] |- |''[[ವೆಂಕಿ ಮಾಮ]]'' |ತೆಲುಗು |''ವೆಂಕಿ ಮಾಮಾ ಟೈಟಲ್ ಸಾಂಗ್'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಪ್ರತಿ ರೋಜು ಪಾಂಡಗೆ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಓ ಬಾವ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಇದ್ದರಿ ಲೋಕಂ ಒಕತೆ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅನಗನಗ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- | rowspan="3” " |೨೦೨೦ |''[[ಹಿಟ್: ದಿ ಫಸ್ಟ್ ಕೆಸ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ವೆಂಟಾದೆ ಗಾಯಂ'' |[[ವಿವೇಕ್ ಸಾಗರ್]] |- |''[[30 ದಿನ್ಲೊ ಪ್ರೇಮಿಂಚದಂ ಎಲಾ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮೀಕೋ ದಂಡಂ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''ಜಿ‌ಇಎಮ್'' |ತೆಲುಗು |''ಎಡೋ ಎಡೋ ಅಡಗಲನಿ ಅನಿಪಿಸ್ತುಂದಿ'' |[[ಸುನಿಲ್ ಕಶ್ಯಪ್]] |- | rowspan="9" |೨೦೨೧ |''[[Sreekaram]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸಂದಲ್ಲೆ ಸಂದಲ್ಲೆ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ'' |ತೆಲುಗು |''ಯೇವಡೆ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಶ್ರೀಲೇಖಾ]] |- |''[[ವಕೀಲ್ ಸಾಬ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮಗುವ ಮಗುವಾ (ಸ್ತ್ರೀ ಆವೃತ್ತಿ)'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಟಕ್ ಜಗದೀಶ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ನೀತಿ ನೀತಿ ಸುಕ್ಕಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಅರ್ಧ ಶತಾಬ್ಧಮ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಎರಾನಿ ಸೂರಿದೆ'' |ನೌಫಲ್ ರಾಜ ಎಐಎಸ್ |- |''[[ರಾಜ ರಾಜ ಚೋರ]]'' |ತೆಲುಗು |vರಾಜರಾಜು ವಚ್ಚೆ'' |[[ವಿವೇಕ್ ಸಾಗರ್]] |- |''[[ಮೀನಾಕ್ಷಿ ಸುಂದರೇಶ್ವರ್]]'' |ಹಿಂದಿ |''ತಿಟ್ಟರು ಬಿಟ್ಟರು'' |[[ಜಸ್ಟಿನ್ ಪ್ರಭಾಕರನ್]] |- |''[[ಅರ್ಜುನ ಫಲ್ಗುಣ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಕಾಪದೇವ ರಾಪದೇವ'' |ಪ್ರಿಯದರ್ಶನ್ ಬಾಲಸುಬ್ರಮಣಿಯನ್ |- |''[[ಅಖಂಡ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಮ್ಮ ಹಾಡು'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- | rowspan="3" |೨೦೨೨ |''ಮಿಸ್ಟೆರ್ ಪ್ರೆಗ್ನೇಂಟ್' |ತೆಲುಗು |''ಕಥಾ ವೆರುಂತದಿ''<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/music/mr-pregnant-syed-sohels-katha-veruntadhi-song-gets-good-response/articleshow/89014453.cms|title=Mr Pregnant: Syed Sohel's 'Katha Veruntadhi' song gets good response|date=20 January 2022|work=[[The Times of India]]}}</ref> |ಶ್ರವಣ ಭಾರದ್ವಾಜ್ |- |''[[ಬಂಗಾರರಾಜು]]'' |ತೆಲುಗು |''ವಾಸಿವಾದಿ ತಸ್ಸದಿಯ್ಯ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''[[ಭೀಮ್ಲಾ ನಾಯಕ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಓ ಸಂದಮಾಮಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |} ==ಸಿಂಗಲ್ಸ್== {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ ! ಶೀರ್ಷಿಕೆ ! ಭಾಷೆ ! ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೯ | ''ಸೋಹ್ನೆ ಸೋಹ್ನೆ'' | ಪಂಜಾಬಿ | ದೇಸಿ ರೌಟ್ಜ್ | <ref>{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2019/dec/14/telugu-singer-mohana-bhogaraju-to-drop-her-first-punjabi-single-2075987.html|title=Telugu singer Mohana Bhogaraju to drop her first Punjabi single|website=The New Indian Express|access-date=2021-03-22}}</ref> |- | ೨೦೨೧ | ''ಬುಲೆಟ್ಟ್ಟು ಬಂಡಿ'' <ref>{{Cite news|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/bullet-bandi-song-original-singer-mohana-bhogaraju-special-story-1390304|title=Bullet bandi: బుల్లెట్‌ బండి పాట అలా పుట్టి.. ఇలా వైరల్‌ అయింది|date=25 August 2021|work=[[Sakshi (media group)]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.sakshi.com/video/news-videos/bullet-bandekki-vacchesta-paa-song-international-wonder-book-records-1437519|title=Bullettu Bandi Song: బుల్లెట్‌ బండి సాంగ్‌.. వెయ్యి మంది స్టెప్పులు! వండర్ బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్‌లో చోటు|date=26 February 2022|work=[[Sakshi (media group)]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://10tv.in/national/bullet-bandi-song-original-singer-mohana-bhogaraju-265434.html|title=Bullet bandi:మోహన’రాగాలవాన..‘బుల్లెట్ బండెక్కి వచ్చేత్తాపా పాట పాడింది ఈమే..|date=21 August 2021|work=[[10TV]]}}</ref> | ತೆಲುಗು | ಎಸ್ ಕೆ ಬಾಜಿ | <ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/xQauklmE3Y8|title=Bullettu Bandi|website=Mohana Bhogaraju|access-date=2021-04-07}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://telugu.abplive.com/entertainment/mohana-bhogaraju-bullettu-bandi-song-went-viral-who-is-mohana-bhogaraju-know-here-in-detail-2746|title=Mohana Bhogaraju: బుల్లెట్ బండి.. భలే దూసుకెళ్తోంది, ఇంతకీ ఎవరీ మోహన భోగరాజు?|date=26 August 2021|work=[[ABP News]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thenewsminute.com/article/saranga-dariya-bullet-bandi-six-telugu-folk-songs-have-taken-over-reels-154632|title='Saranga Dariya' to 'Bullet Bandi': Six Telugu folk songs that have taken over Reels|date=31 August 2021|work=[[The News Minute]]}}</ref> |- |} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> 1dfdibodjlsrgw9bkbvk5sbygshnt9i 1113584 1113582 2022-08-13T05:32:48Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಗಾಯಕಿ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{short description|Indian playback singer}} {{Use dmy dates|date=August 2019}} {{Use Indian English|date=August 2019}} {{Infobox musical artist | name = ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು | image = Mohana_Bhigaraju.jpg | image_size = | caption = ಮೋಹನ | landscape = <!-- yes, if wide image, otherwise leave blank --> | birth_place = [[ಎಲೂರು]], [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ]], ಭಾರತ | years_active = ೨೦೧೩-ಇಂದಿನವರೆಗೆ | occupation = [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿ]] | instrument = {{Flat list| *ಗಾಯನ }} | label = | website = | module = }}   [[Category:Articles with short description]] [[Category:Short description is different from Wikidata]] [[Category:Articles with hCards]] [[ವರ್ಗ:ಗಾಯಕಿ]] '''ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು''' ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯನ|ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿ]], ಇವರು ತೆಲುಗು ಭಾಷೆಯ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡುಗಳನ್ನು ರೆಕಾರ್ಡ್ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name="telanganatoday">{{Cite web|url=https://telanganatoday.com/mohana-bhogaraju-looks-forward-to-a-longer-innings|title=Mohana Bhogaraju looks forward to a longer innings|website=telanganatoday.com|access-date=2018-10-03}}</ref> <ref name="deccanchronicle">{{Cite web|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/tollywood/280618/mohana-bhogaraju-hits-all-the-right-notes.html|title=Mohana Bhogaraju hits all the right notes!|website=deccanchronicle.com|access-date=2018-10-03}}</ref> ಮತ್ತು ''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದ ಬಿಗಿನ್ನಿಂಗ್|ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' ಚಿತ್ರದ ''ಮನೋಹರಿ'' ಹಾಡಿನ ಮೂಲಕ ಗುರುತಿಸಿಕೊಂಡರು, ಇದಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ತೆಲುಗು ಚಿತ್ರರಂಗದಲ್ಲಿ ರೇಡಿಯೋ ಮಿರ್ಚಿ-ಮಿರ್ಚಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮುಂಬರುವ ಮಹಿಳಾ ಗಾಯಕಿ ೨೦೧೫ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಗೆದ್ದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಭೋಗರಾಜು [[ಆಂಧ್ರ ಪ್ರದೇಶ|ಆಂಧ್ರಪ್ರದೇಶದ]] ಏಲೂರಿನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು ಆದರೆ ಅವರ ಕುಟುಂಬ [[ಹೈದರಾಬಾದ್‌, ತೆಲಂಗಾಣ|ಹೈದರಾಬಾದ್‌ನಲ್ಲಿ]] ನೆಲೆಸಿದೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sakshi.com/news/funday/new-telugu-young-singers-2016-333202|title=కొత్తకోకిలలు|date=2016-04-16|website=[[Sakshi (newspaper)|Sakshi]]|language=te|trans-title=New nightingales}}</ref> ಭೋಜರೆಡ್ಡಿ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ ಪದವಿ ಮತ್ತು ಉಸ್ಮಾನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ ಎಂಬಿಎ ಮುಗಿಸಿದರು. ಬಾಲ್ಯದಿಂದಲೂ ಭೋಗರಾಜು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಂಗೀತದ ಬಗ್ಗೆ ಒಲವು ಹೊಂದಿದ್ದರು . ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ರವೀಂದ್ರ ಭಾರತಿ, ತ್ಯಾಗರಾಜ ಘನ ಸಭಾದಂತಹ ವಿವಿಧ ಜನಾಂಗೀಯ ಸಭಾಂಗಣಗಳಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವ ಅನೇಕ ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸುತಿದ್ದರು. ಅವರು ೬ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಹಾಡಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಇವರು ೮ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಾಜಿ ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಸ್ಪೀಕರ್ ಅವರಿಂದ ಮೊದಲ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2019/feb/27/lolli-sisters-studio-to-video-1944101.html|title=Lolli Sisters: Studio to Video|website=new Indian express}}</ref> == ಸಂಗೀತ ವೃತ್ತಿ == ಭೋಗರಾಜು ಅವರು ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ತೆಲುಗು ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಜೈ ಶ್ರೀರಾಮ್'' ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಹಾಡು ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://www.sakshi.com/news/funday/new-telugu-young-singers-2016-333202|title=కొత్తకోకిలలు|date=2016-04-16|website=[[Sakshi (newspaper)|Sakshi]]|language=te|trans-title=New nightingales}}</ref> ''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದ ಬಿಗಿನ್ನಿಂಗ್|ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' ಚಿತ್ರದ ''ಮನೋಹರಿ'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡುವ ಮೂಲಕ ಮನ್ನಣೆ ಗಳಿಸಿದರು. ಅವರ ಭಲೇ ಭಲೇ ''ಮಗಾಡಿವೋಯ್'' ಚಿತ್ರದ ''ಭಲೇ ಭಲೇ ಮಗಾಡಿವೋಯ್'' ಹಾಡನ್ನು ರೇಡಿಯೋ ಮಿರ್ಚಿಯಲ್ಲಿ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref name="radiomirchi">{{Cite web|url=http://www.radiomirchi.com/more/telugu-top-20/277|title=Latest Telugu Songs 2018: Top 20 Telugu Songs, New Telugu Hit Music & Best Telugu Songs|website=radiomirchi.com|access-date=2018-10-03}}</ref> <ref name="newindianexpress">{{Cite web|url=http://epaper.newindianexpress.com/1705259/The-New-Indian-Express-Hyderabad/21-06-2018#issue/19/1|title=Express Publications The New Indian Express-Hyderabad, Thu, 21 Jun 18|website=epaper.newindianexpress.com|access-date=2018-10-03}}</ref> ಸುಮಾರು ೧೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು [[ತೆಲುಗು]] ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಧ್ವನಿಯನ್ನು ನೀಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name="indiatimes">{{Cite web|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/music/music-review-shailaja-reddy-alludu/articleshow/65827875.cms|title=Music Review: Shailaja Reddy Alludu &#124; Telugu Movie News|website=Times of India|access-date=2018-10-03}}</ref> == ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗಳು == * ರೇಡಿಯೋ ಮಿರ್ಚಿ ಸಂಗೀತ - ''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದ ಬಿಗಿನ್ನಿಂಗ್|ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' (೨೦೧೫) ಚಿತ್ರದ ''ಮನೋಹರಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ಮುಂಬರುವ ಮಹಿಳಾ ಗಾಯಕ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. * ''ಸೈಜ್ ಝೀರೋ'' (೨೦೧೫) ಚಿತ್ರದ ''ಸೈಜ್ ಸೆಕ್ಸಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ತೆಲುಗು - ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದೆ <ref name="filmfare">{{Cite web|url=https://www.filmfare.com/features/who-will-win-the-award-for-best-playback-singer-female-telugu-13850-5.html|title=Site Blocked – our site is currently unavailable in your region|website=filmfare.com|access-date=2018-10-03}}</ref> * ''ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ'' (೨೦೧೮) ಚಿತ್ರದ ''ರೆಡ್ಡಮ್ಮತಲ್ಲಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ಟಿಎಸ್‌ಆರ್ - ಟಿವಿ೯ ವಿಶೇಷ ತೀರ್ಪುಗಾರರ ಪ್ರಶಸ್ತಿ. * ''ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ'' (೨೦೧೯) ಚಿತ್ರದ ''ರೆಡಮ್ಮ ತಲ್ಲಿ'' ಹಾಡಿಗೆ ತೆಲುಗು - ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಗಾಗಿ ಫಿಲ್ಮ್‌ಫೇರ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದೆ * ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮಹಿಳಾ ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಗಾಗಿ ಎಸ್‌ಐಐಎಮ್‌ಎ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗೆ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡಿದೆ - ''ಪ್ರತಿ ರೋಜು ಪಾಂಡಗೆ'' (2021) ಚಿತ್ರದ "ಊ ಬಾವ" ಹಾಡಿಗೆ ತೆಲುಗು == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ === {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ !ಚಲನಚಿತ್ರ !ಭಾಷೆ !ಹಾಡು !ಸಂಯೋಜಕ |- |೨೦೧೩ |''[[ಜೈ ಶ್ರೀರಾಮ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸಯ್ಯಾಮ ಮಾಸಂ'' |ಢೇಕ್ |- | rowspan="2" |೨೦೧೪ |''[[ದಿಕ್ಕುಲು ಚೂಡಾಕು ರಾಮಯ್ಯ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಂತ ಪ್ರೇಮಂತೆ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಲೌಕ್ಯಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ನಿನ್ನ ಚೂಡಗನೆ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="10" |೨೦೧೫ | rowspan="2" |''[[ಬಾಹುಬಲಿ: ದಿ ಬಿಗಿನಿಂಗ್]]'' |ತೆಲಗು |''[[ಮನೋಹರಿ (ಹಾಡು)|ಮನೋಹರಿ]]'' | rowspan="2" |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |ತಮಿಳು |''ಮನೋಗರಿ'' |- |''[[ಭಲೇ ಭಲೇ ಮಗಾಡಿವೋಯ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಭಲೇ ಭಲೇ ಮಗಾಡಿವೋಯ್'' |[[ಗೋಪಿ ಸುಂದರ್]] |- |''[[ಸೈಜ್ ಜಿರೋ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಗಾತ್ರ ಮಾದಕ'' | rowspan="2" |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''ಇಂಜಿ ಇಡುಪ್ಪಳಗಿ'' |ತಮಿಳು |''ಕನ್ನಾಲಂ'' |- |''[[ಅಖಿಲ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಅಖಿಲ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಕ್ಕಿನೇನಿ ಅಕ್ಕಿನೇನಿ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''ಅಖಿಲ್'' |ತಮಿಳು |''ಅಕ್ಕಿನೇನಿ ಅಕ್ಕಿನೇನಿ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="2" |''[[ಲಚ್ಚಿಂದೇವಿಕಿ ಓ ಲೆಕ್ಕುಂಡಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮಾಸ್ಕೆಸ್ಕೊ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |ತೆಲುಗು |''ಅಂಕಾಳಮ್ಮ, ಉಮಾದೇವಿ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''[[ಸೌಖ್ಯಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಯು ಆರ್ ಮೈ ಹನಿ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="5" |೨೦೧೬ |''[[ಸೊಗ್ಗಡೆ ಚಿನ್ನಿ ನಯನ]]'' |ತೆಲುಗು |''ದಿಕ್ಕಾ ದಿಕ್ಕಾ ದುಮ್ ದುಮ್'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''[[ರೈಟ್ ರೈಟ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ರಂಗು ರಂಗುಲಾ'' |ಜೆಬಿ |- |''[[ಲೀ (೨೦೧೭ ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಲೀ]]'' |ಕನ್ನಡ |''ಬುಂಗಾ ಬುಂಗಾ'' |ಆನಂದ್ ರಾಜವಿಕ್ರಮನ್ |- |''[[ನಾಗರಹಾವು|ನಾಗಾಭರಣಂ]]'' (ಡಬ್ ಮಾಡಿದ ಆವೃತ್ತಿ) |ತೆಲುಗು |''ನಾಗಿಣಿ'' |[[ಗುರುಕಿರಣ್]] |- |''[[ಇಸಂ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಇಸಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಕನುಲು ನವೀನ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- | rowspan="13" |೨೦೧೭ | rowspan="2" |''[[ಶತಮಾನಂ ​​ಭವತಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮೆಲ್ಲಗ ತೆಳ್ಳರಿಂದೋಯ್'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |ತೆಲುಗು |''ಹೈಲೋ ಹೈಲೆಸರೆ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''[[ಓಂ ನಮೋ ವೆಂಕಟೇಶಾಯ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಂದ ಪಿಂಡಾ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''[[ಲಕ್ಕುನ್ನೋಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಐಸಾ ಲಗಾ'' |ಪ್ರವೀಣ್ ಲಕ್ಕರಾಜು |- | rowspan="2" |''[[ಮಿಸ್ಟೆರ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಮಿಸ್ಟೆರ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ನೀಮೀದ ಮನಸಾಯರ'' | rowspan="2" |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |ತೆಲುಗು |''ಜೂಮೋರ್ ಜೂಮೋರ್'' |- |''[[ಬಾಹುಬಲಿ 2: ತೀರ್ಮಾನ]]'' |ತಮಿಳು |''ಒರೆ ಓರ್ ಊರಿಲ್'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಕೀರವನಿ]] |- |''[[ಜವಾನ್ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಜವಾನ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಬೊಮ್ಮ ಅದಿರಿಂದಿ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ನಕ್ಷತ್ರಂ (ಚಲನಚಿತ್ರ)|ನಕ್ಷತ್ರಂ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಟೈಮ್ ಲೆಡು ಗುರು'' |[[ಭೀಮ್ ಸಿಸಿರೊಲಿಯೊ]] |- |''ಗಲ್ಫ್'' |ತೆಲುಗು |''ಸೂಫಿ ಹಾಡು (ಅಲ್ಲಾ)'' |ಪ್ರವೀಣ್ ಇಮ್ಮಡಿ |- |''ಲಚ್ಚಿ'' |ತೆಲುಗು |''ನೆನೆ ನೆನೆ'' |ಸುರೇಶ್ ಯುವನ್ |- |''ಶೋಟೈಮ್'' |ತೆಲುಗು |''ಮೆಸೆಜೆರ್ ಆಫ್ ಡೆತ್'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''ಶೊ ಟೈಮ್'' |ತೆಲುಗು |''ಶೊ ಟೈಮ್'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- | rowspan="12" |೨೦೧೮ |''[[ಭಾಗಮತಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಭಾಗಮತಿ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''ಬಾಹುಬಲಿ ಒಸ್ಟ್ ಒಲ್ ೩'' |ತೆಲುಗು |''ಬಾಹುಬಲಿ– ದ ಸ್ಟೋರಿ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಆಚಾರಿ ಅಮೇರಿಕಾ ಯಾತ್ರೆ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸ್ವಾಮಿ ರಾ ರಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಮಹಾನಟಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮಹಾನಟಿ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''[[Naa Peru Surya, Naa Illu India|ನಾ ಪೇರು ಸೂರ್ಯ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಇರಗ ಇರಗ'' |[[ವಿಶಾಲ್-ಶೇಖರ್]] |- |''[[ರಾಜು ಗಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸರಸಕು ರಾ'' |[[ಗೋಪಿ ಸುಂದರ್]] |- |''[[ಶೈಲಜಾ ರೆಡ್ಡಿ ಅಲ್ಲುಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಗೊಲ್ಡ್ ರಂಗು ಪಿಳ್ಳ'' |[[ಗೋಪಿ ಸುಂದರ್]] |- |''[[ಅರವಿಂದ ಸಮೇತ ವೀರ ರಾಘವ]]'' |ತೆಲುಗು |''ರೆಡ್ಡಮ್ಮ ತಳ್ಳಿ''<ref>{{Cite news|url=https://10tv.in/movies/favorite-singers-for-ntr-ram-charan-394746.html|title=Keeravani: Do you know who are the favorite singers of NTR and Ramcharan among the current singers?|date=22 March 2022|work=[[10TV]]}}</ref> |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- | rowspan="2" |''[[ಸವ್ಯಸಾಚಿ (೨೦೧೮ ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಸವ್ಯಸಾಚಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸವ್ಯಸಾಚಿ ಹಾಡು'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |ತೆಲುಗು |''ಊಪಿರಿ ಉಕ್ಕಿರಿಬಿಕ್ಕಿರಿ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಅಮರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಅಂತೋನಿ (೨೦೧೮ ಚಿತ್ರ)|ಅಮರ್ ಅಕ್ಬರ್ ಅಂತೋನಿy]]'' |ತೆಲುಗು |''ಖುಲ್ಲಂ ಖುಲ್ಲಾ ಚಿಲ್ಲಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಬ್ಲಫ್ ಮಾಸ್ಟರ್ (೨೦೧೯ ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಬ್ಲಫ್ ಮಾಸ್ಟರ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸತ್ಕರ್ಮಭಿಸ್ತಾ'' |ಸುನಿಲ್ ಕಶ್ಯಪ್ |- | rowspan="11" |೨೦೧೯ |''[[ಎನ್.ಟಿ.ಆರ್: ಕಥಾನಾಯಕುಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ಕಥಾನಾಯಕ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಎನ್.ಟಿ.ಆರ್: ಕಥಾನಾಯಕುಡು]]'' |ತೆಲುಗು |''ರಾಜರ್ಷಿ'' |[[ಎಂ. ಎಂ. ಕೀರವಾಣಿ]] |- |''[[ಲಕ್ಷ್ಮಿಯ ಎನ್ಟಿಆರ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ವಿಜಯಂ'' |[[ಕಲ್ಯಾಣಿ ಮಲಿಕ್]] |- |''[[ರಂಗಸ್ಥಳಂ|ರಂಗಸ್ಥಳ]]'' (ಡಬ್ಬಿಂಗ್ ಆವೃತ್ತಿ) |ಕನ್ನಡ |''[[ಜಿಲ್ ಜಿಲ್ ಜಿಲೇಬಿ ರಾಣಿ]]'' |[[ದೇವಿ ಶ್ರೀ ಪ್ರಸಾದ್]] |- |''[[ಓಹ್! ಬೇಬಿ]]'' |ತೆಲುಗು |''ನಾಲೋ ಮೈಮರಪು'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''[[ಡಿಯರ್ ಕಾಮ್‌ರೆಡೆ]]'' |ತಮಿಳು |''ಗಿರಾ ಗಿರಾ'' |[[ಜಸ್ಟಿನ್ ಪ್ರಭಾಕರನ್]] |- |[[ಇಸ್ಮಾರ್ಟ್ ಶಂಕರ್]] |ತೆಲುಗು |''ಬೋನಾಲು'' |[[ಮಣಿ ಶರ್ಮಾ]] |- |[[ಗುಣ 369]] |ತೆಲುಗು |''ಉಸುರೇಮೋ'' |[[ಚೈತನ್ ಭಾರದ್ವಾj]] |- |''[[ವೆಂಕಿ ಮಾಮ]]'' |ತೆಲುಗು |''ವೆಂಕಿ ಮಾಮಾ ಟೈಟಲ್ ಸಾಂಗ್'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಪ್ರತಿ ರೋಜು ಪಾಂಡಗೆ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಓ ಬಾವ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಇದ್ದರಿ ಲೋಕಂ ಒಕತೆ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅನಗನಗ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- | rowspan="3” " |೨೦೨೦ |''[[ಹಿಟ್: ದಿ ಫಸ್ಟ್ ಕೆಸ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ವೆಂಟಾದೆ ಗಾಯಂ'' |[[ವಿವೇಕ್ ಸಾಗರ್]] |- |''[[30 ದಿನ್ಲೊ ಪ್ರೇಮಿಂಚದಂ ಎಲಾ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮೀಕೋ ದಂಡಂ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''ಜಿ‌ಇಎಮ್'' |ತೆಲುಗು |''ಎಡೋ ಎಡೋ ಅಡಗಲನಿ ಅನಿಪಿಸ್ತುಂದಿ'' |[[ಸುನಿಲ್ ಕಶ್ಯಪ್]] |- | rowspan="9" |೨೦೨೧ |''[[Sreekaram]]'' |ತೆಲುಗು |''ಸಂದಲ್ಲೆ ಸಂದಲ್ಲೆ'' |[[ಮಿಕ್ಕಿ ಜೆ. ಮೇಯರ್]] |- |''ರಾಧಾ ಕೃಷ್ಣ'' |ತೆಲುಗು |''ಯೇವಡೆ'' |[[ಎಂ.ಎಂ.ಶ್ರೀಲೇಖಾ]] |- |''[[ವಕೀಲ್ ಸಾಬ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಮಗುವ ಮಗುವಾ (ಸ್ತ್ರೀ ಆವೃತ್ತಿ)'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಟಕ್ ಜಗದೀಶ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ನೀತಿ ನೀತಿ ಸುಕ್ಕಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- |''[[ಅರ್ಧ ಶತಾಬ್ಧಮ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಎರಾನಿ ಸೂರಿದೆ'' |ನೌಫಲ್ ರಾಜ ಎಐಎಸ್ |- |''[[ರಾಜ ರಾಜ ಚೋರ]]'' |ತೆಲುಗು |vರಾಜರಾಜು ವಚ್ಚೆ'' |[[ವಿವೇಕ್ ಸಾಗರ್]] |- |''[[ಮೀನಾಕ್ಷಿ ಸುಂದರೇಶ್ವರ್]]'' |ಹಿಂದಿ |''ತಿಟ್ಟರು ಬಿಟ್ಟರು'' |[[ಜಸ್ಟಿನ್ ಪ್ರಭಾಕರನ್]] |- |''[[ಅರ್ಜುನ ಫಲ್ಗುಣ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಕಾಪದೇವ ರಾಪದೇವ'' |ಪ್ರಿಯದರ್ಶನ್ ಬಾಲಸುಬ್ರಮಣಿಯನ್ |- |''[[ಅಖಂಡ]]'' |ತೆಲುಗು |''ಅಮ್ಮ ಹಾಡು'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |- | rowspan="3" |೨೦೨೨ |''ಮಿಸ್ಟೆರ್ ಪ್ರೆಗ್ನೇಂಟ್' |ತೆಲುಗು |''ಕಥಾ ವೆರುಂತದಿ''<ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/telugu/music/mr-pregnant-syed-sohels-katha-veruntadhi-song-gets-good-response/articleshow/89014453.cms|title=Mr Pregnant: Syed Sohel's 'Katha Veruntadhi' song gets good response|date=20 January 2022|work=[[The Times of India]]}}</ref> |ಶ್ರವಣ ಭಾರದ್ವಾಜ್ |- |''[[ಬಂಗಾರರಾಜು]]'' |ತೆಲುಗು |''ವಾಸಿವಾದಿ ತಸ್ಸದಿಯ್ಯ'' |[[ಅನುಪ್ ರೂಬೆನ್ಸ್]] |- |''[[ಭೀಮ್ಲಾ ನಾಯಕ್]]'' |ತೆಲುಗು |''ಓ ಸಂದಮಾಮಾ'' |[[ಎಸ್. ಥಮನ್]] |} ==ಸಿಂಗಲ್ಸ್== {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ ! ಶೀರ್ಷಿಕೆ ! ಭಾಷೆ ! ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೯ | ''ಸೋಹ್ನೆ ಸೋಹ್ನೆ'' | ಪಂಜಾಬಿ | ದೇಸಿ ರೌಟ್ಜ್ | <ref>{{Cite web|url=https://www.newindianexpress.com/cities/hyderabad/2019/dec/14/telugu-singer-mohana-bhogaraju-to-drop-her-first-punjabi-single-2075987.html|title=Telugu singer Mohana Bhogaraju to drop her first Punjabi single|website=The New Indian Express|access-date=2021-03-22}}</ref> |- | ೨೦೨೧ | ''ಬುಲೆಟ್ಟ್ಟು ಬಂಡಿ'' <ref>{{Cite news|url=https://www.sakshi.com/telugu-news/movies/bullet-bandi-song-original-singer-mohana-bhogaraju-special-story-1390304|title=Bullet bandi: బుల్లెట్‌ బండి పాట అలా పుట్టి.. ఇలా వైరల్‌ అయింది|date=25 August 2021|work=[[Sakshi (media group)]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.sakshi.com/video/news-videos/bullet-bandekki-vacchesta-paa-song-international-wonder-book-records-1437519|title=Bullettu Bandi Song: బుల్లెట్‌ బండి సాంగ్‌.. వెయ్యి మంది స్టెప్పులు! వండర్ బుక్ ఆఫ్ రికార్డ్స్‌లో చోటు|date=26 February 2022|work=[[Sakshi (media group)]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://10tv.in/national/bullet-bandi-song-original-singer-mohana-bhogaraju-265434.html|title=Bullet bandi:మోహన’రాగాలవాన..‘బుల్లెట్ బండెక్కి వచ్చేత్తాపా పాట పాడింది ఈమే..|date=21 August 2021|work=[[10TV]]}}</ref> | ತೆಲುಗು | ಎಸ್ ಕೆ ಬಾಜಿ | <ref>{{Cite web|url=https://www.youtube.com/xQauklmE3Y8|title=Bullettu Bandi|website=Mohana Bhogaraju|access-date=2021-04-07}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://telugu.abplive.com/entertainment/mohana-bhogaraju-bullettu-bandi-song-went-viral-who-is-mohana-bhogaraju-know-here-in-detail-2746|title=Mohana Bhogaraju: బుల్లెట్ బండి.. భలే దూసుకెళ్తోంది, ఇంతకీ ఎవరీ మోహన భోగరాజు?|date=26 August 2021|work=[[ABP News]]}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thenewsminute.com/article/saranga-dariya-bullet-bandi-six-telugu-folk-songs-have-taken-over-reels-154632|title='Saranga Dariya' to 'Bullet Bandi': Six Telugu folk songs that have taken over Reels|date=31 August 2021|work=[[The News Minute]]}}</ref> |- |} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="1"></references> 6i0s5b2dwor7k98snnp3j9f0p7y8s6b 0 144330 1113472 1112975 2022-08-12T14:21:39Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki '''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ''' ( '''ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ). ಇದು [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಹಿಂದೂ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಪಟ್ಟಣವಾದ [[ನಂಜನಗೂಡು|ನಂಜನಗೂಡುನಲ್ಲಿರುವ]] ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವರ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ( [[ಶಿವ]] ದೇವರ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು, ಇದನ್ನು ''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). <ref>{{Cite web|url=http://mysore.nic.in/Nanjangud.htm|title=Nanjundeshwara temple, Nanjangudu}}</ref> ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು [[ಕಾವೇರಿ ನದಿ|ಕಾವೇರಿಯ]] ಉಪನದಿಯಾದ [[ಕಪಿಲ|ಕಪಿಲಾ]] ನದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿದೆ. ನಂಜನಗೂಡು ''ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಯಾಗ'' <ref>[http://www.talkativeman.com/srikanteshwara-temple-nanjangud/ Architecture of the Famous Srikanteshwara Temple]</ref> ಅಥವಾ ''ದಕ್ಷಿಣದ ಪ್ರಯಾಗ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. [[ಕನ್ನಡ|ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ]] ನಂಜು ಎಂದರೆ ವಿಷ; ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಅರ್ಥ ''ವಿಷವನ್ನು ಕುಡಿದ ದೇವರು'' ( [[ಹಾಲಾಹಲ]] ), [[ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ|ಇದು ಹಾಲು ಸಾಗರದ ಮಹಾ]] ಮಂಥನದ ದಂತಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಊರಿಗೆ ''ನಂಜನಗೂಡು'' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತು ಅಂದರೆ ''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವರ ವಾಸಸ್ಥಾನ'' ಎಂದರ್ಥ. <ref>[[Architecture of Karnataka#Nanjangud Temple]]</ref> <ref>[http://nanjangud.info/nanjangud_temple.html Sri Srikanteshwara Temple in Nanjangud.Info]</ref> <ref>[http://nanjanagudutown.gov.in/tourism/ Tourism page in Nanjangud Town Municipal Council]</ref> ನಂಜನಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ನಡೆಯುವ ''ದೊಡ್ಡ ಜಾತ್ರೆ'' ಉತ್ಸವವು ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿನ ಉತ್ಸವಗಳು ಐದು ವರ್ಣರಂಜಿತ ರಥಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ''ರಥಬೀದಿ'' ಎಂಬ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹತ್ತಿರ ಪರಶುರಾಮ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ೯ ಅಂತಸ್ತಿನ, ೧೨೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ದೇವಾಲಯದ [[ಗೋಪುರ]] ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಹೊರಭಾಗವನ್ನು ಮೈಸೂರು ರಾಜ [[ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರು|ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ III]] ರ ರಾಣಿ ದೇವರಾಜಮ್ಮಣ್ಣಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Mysuru District Website">{{Cite web|url=https://mysore.nic.in/en/tourist-place/srikanteshwarananjundeswara-temple/|title=Srikanteshwara (Nanjundeswara) Temple|publisher=Mysuru District Website}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಶಿವಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಂಜುನಗೂಡನ್ನು ಶ್ರೀ ಗರಲಪುರಿ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪೌರಾಣಿಕ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಕಾಶಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ಭಕ್ತರಾದ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ನಾರದ ಋಷಿಗಳ ಮನವಿಗೆ ಶಿವನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನು. ಕೇಶಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನು ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ದೇವರಿಂದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದನು, ಅವರು ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ವರದಿಂದ ಅವನು ಅಮರನಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯವನೆಂದು ಭಾವಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಜನರು, ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಋಷಿಗಳನ್ನು ತೊಂದರೆಗೊಳಿಸಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ನಾರದ ಋಷಿ ದೇವತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಿವನನ್ನು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ರಕ್ಷಿಸುವಂತೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಗರಲಪುರಿ ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ (ಈಗಿನ ನಂಜುನಗೂಡು) ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಕೇಶಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಕೊಂದನು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ತನ್ನ ಅಂಶಕ್ಕೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು - ತನ್ನ ದೈವಿಕ ಆತ್ಮದ ಒಂದು ಭಾಗವು ಯಾವಾಗಲೂ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ''ಪಾಪಾ ವಿನಾಶಿನಿ'' - ಪಾಪಗಳನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಶಿವನು ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು. ನಂಜುನಗೂಡಿನ ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ಅಥವಾ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ (ಶಿವ)ನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನು ಪವಿತ್ರ ಕಬಿನಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಭಗವಂತ ಶಿವನಿಂದ ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತಾನೆ. ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನು ತನ್ನ ತಂದೆ ಯಮದಗ್ನಿ ಋಷಿಯ ಆದೇಶದಂತೆ ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಶಿರಚ್ಛೇದವನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ''ಮಾತೃಹತ್ಯ'' - ತಾಯಿಯ ಹತ್ಯೆಯಿಂದ ತನ್ನ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಬಯಸಿದನು. ನಾರದ ಮುನಿಗಳ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಗರಲಪುರಿ (ನಂಗನಗೂಡು) ತಲುಪಿ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನಿಗೆ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ತನ್ನ ಪರಶು - ಕೊಡಲಿಯಿಂದ ಪೊದೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಅರಿವಿಲ್ಲದೆ ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನ ಕೊಡಲಿಯು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಬಡಿದಿತು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ತಸ್ರಾವ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮರು ತುಂಬಾ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ಭಾವಿಸಿದರು ಮತ್ತು ''ನಾನು ಮತ್ತೊಂದು ಕ್ಷಮಿಸಲಾಗದ ಪಾಪವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ, ನನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಮೂಲಕ ನನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿಂದ ನಾನು ಮುಕ್ತನಾಗುತ್ತೇನೆ'' ಎಂದು ಹೇಳಿ ತನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಿದ್ಧನಾದನು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗದ ಮೇಲೆ ಒದ್ದೆಯಾದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಲೇಪಿಸಲು ಹೇಳಿದನು (ಶ್ರೀ ನಂಜನಗೂಡಿನ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಅಪಾರವಾದ ಗುಣಪಡಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯಿದೆ). ಶಿವಲಿಂಗವು ರಕ್ತಸ್ರಾವವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. ಶಿವನು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನಿಗೆ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವನ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಶಿವನು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿಂದ ಅವನನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅವನಿಗೆ ಅಮರತ್ವವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿದನು. ಶಿವನ ಪತ್ನಿಯಾದ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯು ಈ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಬಯಸಿದ್ದಳು. ಶಿವನು ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಗರಲಪುರಿ ನಂಗನಗೂಡಿಗೆ ಕರೆತಂದನು, ದೇವಿಯು ಕಬಿನಿ ನದಿಗೆ ಹೋಗಿ ನೀರನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಲು ಬಾಗಿದ. ರತ್ನದ ಮಣಿ - ಮಣಿ ತನ್ನ ಕಿರೀಟದಿಂದ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಳು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಪ್ರಸನ್ನನಾಗಿ, ''ದೇವಿ, ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ಈ ಸ್ಥಳವು ನನ್ನ ದೈವಿಕ ಆಶೀರ್ವಾದ ಮತ್ತು ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಈ ಕ್ಷಣದಿಂದ ಅದು ನಿಮ್ಮ ಉಪಸ್ಥಿತಿ, ಅನುಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ''. ಇದನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಮಣಿಕರ್ಣಿಕಾ ಘಾಟ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ರಾಜ [[ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್|ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ]] ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವನ ರಾಜ ಆನೆ ಕುರುಡಾಯಿತು. ತನ್ನ ಮಂತ್ರಿಯಾದ ಶ್ರೀ ಪೂರ್ಣಿಯರ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಆನೆಯನ್ನು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿ ೪೮ ದಿನಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಿದರು. ೪೮ನೇ ದಿನ ಆನೆಯ ದರ್ಶನವಾಯಿತು. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಪಚ್ಚೆ ಹಸಿರು ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಿವನನ್ನು ''ಹಕೀಮ್ ನಂಜುಂಡ'' (ವೈದ್ಯ) ಎಂದು ಕರೆದರು. == ಛಾಯಾಂಕಣ == <gallery> ಚಿತ್ರ:View of gopura from inside the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಗಿನಿಂದ ಗೋಪುರದ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Large pillared mantapa with sala towers in the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಲಾ ಗೋಪುರಗಳೊಂದಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಕಂಬದ ಮಂಟಪ ಚಿತ್ರ:Open mantapa with sala roofs in the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಲಾ ಛಾವಣಿಯೊಂದಿಗೆ ತೆರೆದ ಮಂಟಪ ಚಿತ್ರ:Yali pillars in the mahadwara (entrance) of Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಾದ್ವಾರದಲ್ಲಿರುವ ಯಾಲಿ ಕಂಬಗಳು ಚಿತ್ರ:Pillared entrance into the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.jpg|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕಂಬದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ ಚಿತ್ರ:Kannada inscription (1517 AD) in the Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಮಾವ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನ (ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೫೧೭) ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 6.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Ganesha relief sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಗಣೇಶನ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 7.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 4.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 5.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 2.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 3.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Decorative pillars near the sanctum of Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕಂಬಗಳು ಚಿತ್ರ:Close up view of pillars at the entrance to Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಕಂಬಗಳ ಹತ್ತಿರದ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Close up view of sala tower over mantapa in Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂಟಪದ ಮೇಲಿರುವ ಸಾಲಾ ಗೋಪುರದ ಹತ್ತಿರದ ನೋಟ </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <div class="reflist"> <references group="" responsive="1"></references> ekc4mbhwejpqdpr5qtg2p9400y2dhva 1113474 1113472 2022-08-12T14:23:15Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki '''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ''' ( '''ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ). ಇದು [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಹಿಂದೂ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಪಟ್ಟಣವಾದ [[ನಂಜನಗೂಡು|ನಂಜನಗೂಡುನಲ್ಲಿರುವ]] ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವರ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ( [[ಶಿವ]] ದೇವರ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು, ಇದನ್ನು ''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). <ref>{{Cite web|url=http://mysore.nic.in/Nanjangud.htm|title=Nanjundeshwara temple, Nanjangudu}}</ref> ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು [[ಕಾವೇರಿ ನದಿ|ಕಾವೇರಿಯ]] ಉಪನದಿಯಾದ [[ಕಪಿಲ|ಕಪಿಲಾ]] ನದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿದೆ. ನಂಜನಗೂಡು ''ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಯಾಗ'' <ref>[http://www.talkativeman.com/srikanteshwara-temple-nanjangud/ Architecture of the Famous Srikanteshwara Temple]</ref> ಅಥವಾ ''ದಕ್ಷಿಣದ ಪ್ರಯಾಗ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. [[ಕನ್ನಡ|ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ]] ನಂಜು ಎಂದರೆ ವಿಷ; ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಅರ್ಥ ''ವಿಷವನ್ನು ಕುಡಿದ ದೇವರು'' ( [[ಹಾಲಾಹಲ]] ), [[ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ|ಇದು ಹಾಲು ಸಾಗರದ ಮಹಾ]] ಮಂಥನದ ದಂತಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಊರಿಗೆ ''ನಂಜನಗೂಡು'' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತು ಅಂದರೆ ''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವರ ವಾಸಸ್ಥಾನ'' ಎಂದರ್ಥ. <ref>[[Architecture of Karnataka#Nanjangud Temple]]</ref> <ref>[http://nanjangud.info/nanjangud_temple.html Sri Srikanteshwara Temple in Nanjangud.Info]</ref> <ref>[http://nanjanagudutown.gov.in/tourism/ Tourism page in Nanjangud Town Municipal Council]</ref> ನಂಜನಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ನಡೆಯುವ ''ದೊಡ್ಡ ಜಾತ್ರೆ'' ಉತ್ಸವವು ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿನ ಉತ್ಸವಗಳು ಐದು ವರ್ಣರಂಜಿತ ರಥಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ''ರಥಬೀದಿ'' ಎಂಬ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹತ್ತಿರ ಪರಶುರಾಮ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ೯ ಅಂತಸ್ತಿನ, ೧೨೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ದೇವಾಲಯದ [[ಗೋಪುರ]] ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಹೊರಭಾಗವನ್ನು ಮೈಸೂರು ರಾಜ [[ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರು|ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ೩]] ರ ರಾಣಿ ದೇವರಾಜಮ್ಮಣ್ಣಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Mysuru District Website">{{Cite web|url=https://mysore.nic.in/en/tourist-place/srikanteshwarananjundeswara-temple/|title=Srikanteshwara (Nanjundeswara) Temple|publisher=Mysuru District Website}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಶಿವಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಂಜುನಗೂಡನ್ನು ಶ್ರೀ ಗರಲಪುರಿ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪೌರಾಣಿಕ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಕಾಶಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ಭಕ್ತರಾದ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ನಾರದ ಋಷಿಗಳ ಮನವಿಗೆ ಶಿವನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನು. ಕೇಶಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನು ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ದೇವರಿಂದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದನು, ಅವರು ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ವರದಿಂದ ಅವನು ಅಮರನಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯವನೆಂದು ಭಾವಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಜನರು, ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಋಷಿಗಳನ್ನು ತೊಂದರೆಗೊಳಿಸಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ನಾರದ ಋಷಿ ದೇವತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಿವನನ್ನು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ರಕ್ಷಿಸುವಂತೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಗರಲಪುರಿ ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ (ಈಗಿನ ನಂಜುನಗೂಡು) ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಕೇಶಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಕೊಂದನು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ತನ್ನ ಅಂಶಕ್ಕೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು - ತನ್ನ ದೈವಿಕ ಆತ್ಮದ ಒಂದು ಭಾಗವು ಯಾವಾಗಲೂ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ''ಪಾಪಾ ವಿನಾಶಿನಿ'' - ಪಾಪಗಳನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಶಿವನು ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು. ನಂಜುನಗೂಡಿನ ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ಅಥವಾ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ (ಶಿವ)ನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನು ಪವಿತ್ರ ಕಬಿನಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಭಗವಂತ ಶಿವನಿಂದ ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತಾನೆ. ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನು ತನ್ನ ತಂದೆ ಯಮದಗ್ನಿ ಋಷಿಯ ಆದೇಶದಂತೆ ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಶಿರಚ್ಛೇದವನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ''ಮಾತೃಹತ್ಯ'' - ತಾಯಿಯ ಹತ್ಯೆಯಿಂದ ತನ್ನ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಬಯಸಿದನು. ನಾರದ ಮುನಿಗಳ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಗರಲಪುರಿ (ನಂಗನಗೂಡು) ತಲುಪಿ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನಿಗೆ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ತನ್ನ ಪರಶು - ಕೊಡಲಿಯಿಂದ ಪೊದೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಅರಿವಿಲ್ಲದೆ ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನ ಕೊಡಲಿಯು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಬಡಿದಿತು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ತಸ್ರಾವ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮರು ತುಂಬಾ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ಭಾವಿಸಿದರು ಮತ್ತು ''ನಾನು ಮತ್ತೊಂದು ಕ್ಷಮಿಸಲಾಗದ ಪಾಪವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ, ನನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಮೂಲಕ ನನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿಂದ ನಾನು ಮುಕ್ತನಾಗುತ್ತೇನೆ'' ಎಂದು ಹೇಳಿ ತನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಿದ್ಧನಾದನು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗದ ಮೇಲೆ ಒದ್ದೆಯಾದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಲೇಪಿಸಲು ಹೇಳಿದನು (ಶ್ರೀ ನಂಜನಗೂಡಿನ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಅಪಾರವಾದ ಗುಣಪಡಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯಿದೆ). ಶಿವಲಿಂಗವು ರಕ್ತಸ್ರಾವವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. ಶಿವನು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನಿಗೆ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವನ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಶಿವನು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿಂದ ಅವನನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅವನಿಗೆ ಅಮರತ್ವವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿದನು. ಶಿವನ ಪತ್ನಿಯಾದ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯು ಈ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಬಯಸಿದ್ದಳು. ಶಿವನು ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಗರಲಪುರಿ ನಂಗನಗೂಡಿಗೆ ಕರೆತಂದನು, ದೇವಿಯು ಕಬಿನಿ ನದಿಗೆ ಹೋಗಿ ನೀರನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಲು ಬಾಗಿದ. ರತ್ನದ ಮಣಿ - ಮಣಿ ತನ್ನ ಕಿರೀಟದಿಂದ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಳು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಪ್ರಸನ್ನನಾಗಿ, ''ದೇವಿ, ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ಈ ಸ್ಥಳವು ನನ್ನ ದೈವಿಕ ಆಶೀರ್ವಾದ ಮತ್ತು ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಈ ಕ್ಷಣದಿಂದ ಅದು ನಿಮ್ಮ ಉಪಸ್ಥಿತಿ, ಅನುಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ''. ಇದನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಮಣಿಕರ್ಣಿಕಾ ಘಾಟ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ರಾಜ [[ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್|ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ]] ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವನ ರಾಜ ಆನೆ ಕುರುಡಾಯಿತು. ತನ್ನ ಮಂತ್ರಿಯಾದ ಶ್ರೀ ಪೂರ್ಣಿಯರ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಆನೆಯನ್ನು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿ ೪೮ ದಿನಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಿದರು. ೪೮ನೇ ದಿನ ಆನೆಯ ದರ್ಶನವಾಯಿತು. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಪಚ್ಚೆ ಹಸಿರು ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಿವನನ್ನು ''ಹಕೀಮ್ ನಂಜುಂಡ'' (ವೈದ್ಯ) ಎಂದು ಕರೆದರು. == ಛಾಯಾಂಕಣ == <gallery> ಚಿತ್ರ:View of gopura from inside the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಗಿನಿಂದ ಗೋಪುರದ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Large pillared mantapa with sala towers in the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಲಾ ಗೋಪುರಗಳೊಂದಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಕಂಬದ ಮಂಟಪ ಚಿತ್ರ:Open mantapa with sala roofs in the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಲಾ ಛಾವಣಿಯೊಂದಿಗೆ ತೆರೆದ ಮಂಟಪ ಚಿತ್ರ:Yali pillars in the mahadwara (entrance) of Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಾದ್ವಾರದಲ್ಲಿರುವ ಯಾಲಿ ಕಂಬಗಳು ಚಿತ್ರ:Pillared entrance into the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.jpg|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕಂಬದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ ಚಿತ್ರ:Kannada inscription (1517 AD) in the Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಮಾವ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನ (ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೫೧೭) ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 6.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Ganesha relief sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಗಣೇಶನ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 7.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 4.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 5.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 2.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 3.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Decorative pillars near the sanctum of Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕಂಬಗಳು ಚಿತ್ರ:Close up view of pillars at the entrance to Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಕಂಬಗಳ ಹತ್ತಿರದ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Close up view of sala tower over mantapa in Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂಟಪದ ಮೇಲಿರುವ ಸಾಲಾ ಗೋಪುರದ ಹತ್ತಿರದ ನೋಟ </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <div class="reflist"> <references group="" responsive="1"></references> npf7c4av30wjhfnve8sn8gngbx40gpf 1113477 1113474 2022-08-12T14:24:01Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ದೇವಾಲಯಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki '''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ''' ( '''ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ). ಇದು [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಹಿಂದೂ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಪಟ್ಟಣವಾದ [[ನಂಜನಗೂಡು|ನಂಜನಗೂಡುನಲ್ಲಿರುವ]] ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವರ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ( [[ಶಿವ]] ದೇವರ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು, ಇದನ್ನು ''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). <ref>{{Cite web|url=http://mysore.nic.in/Nanjangud.htm|title=Nanjundeshwara temple, Nanjangudu}}</ref> ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು [[ಕಾವೇರಿ ನದಿ|ಕಾವೇರಿಯ]] ಉಪನದಿಯಾದ [[ಕಪಿಲ|ಕಪಿಲಾ]] ನದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿದೆ. ನಂಜನಗೂಡು ''ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಯಾಗ'' <ref>[http://www.talkativeman.com/srikanteshwara-temple-nanjangud/ Architecture of the Famous Srikanteshwara Temple]</ref> ಅಥವಾ ''ದಕ್ಷಿಣದ ಪ್ರಯಾಗ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. [[ಕನ್ನಡ|ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ]] ನಂಜು ಎಂದರೆ ವಿಷ; ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಅರ್ಥ ''ವಿಷವನ್ನು ಕುಡಿದ ದೇವರು'' ( [[ಹಾಲಾಹಲ]] ), [[ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ|ಇದು ಹಾಲು ಸಾಗರದ ಮಹಾ]] ಮಂಥನದ ದಂತಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಊರಿಗೆ ''ನಂಜನಗೂಡು'' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತು ಅಂದರೆ ''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವರ ವಾಸಸ್ಥಾನ'' ಎಂದರ್ಥ. <ref>[[Architecture of Karnataka#Nanjangud Temple]]</ref> <ref>[http://nanjangud.info/nanjangud_temple.html Sri Srikanteshwara Temple in Nanjangud.Info]</ref> <ref>[http://nanjanagudutown.gov.in/tourism/ Tourism page in Nanjangud Town Municipal Council]</ref> ನಂಜನಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ನಡೆಯುವ ''ದೊಡ್ಡ ಜಾತ್ರೆ'' ಉತ್ಸವವು ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿನ ಉತ್ಸವಗಳು ಐದು ವರ್ಣರಂಜಿತ ರಥಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ''ರಥಬೀದಿ'' ಎಂಬ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹತ್ತಿರ ಪರಶುರಾಮ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ೯ ಅಂತಸ್ತಿನ, ೧೨೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ದೇವಾಲಯದ [[ಗೋಪುರ]] ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಹೊರಭಾಗವನ್ನು ಮೈಸೂರು ರಾಜ [[ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರು|ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ೩]] ರ ರಾಣಿ ದೇವರಾಜಮ್ಮಣ್ಣಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Mysuru District Website">{{Cite web|url=https://mysore.nic.in/en/tourist-place/srikanteshwarananjundeswara-temple/|title=Srikanteshwara (Nanjundeswara) Temple|publisher=Mysuru District Website}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಶಿವಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಂಜುನಗೂಡನ್ನು ಶ್ರೀ ಗರಲಪುರಿ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪೌರಾಣಿಕ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಕಾಶಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ಭಕ್ತರಾದ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ನಾರದ ಋಷಿಗಳ ಮನವಿಗೆ ಶಿವನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನು. ಕೇಶಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನು ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ದೇವರಿಂದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದನು, ಅವರು ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ವರದಿಂದ ಅವನು ಅಮರನಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯವನೆಂದು ಭಾವಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಜನರು, ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಋಷಿಗಳನ್ನು ತೊಂದರೆಗೊಳಿಸಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ನಾರದ ಋಷಿ ದೇವತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಿವನನ್ನು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ರಕ್ಷಿಸುವಂತೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಗರಲಪುರಿ ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ (ಈಗಿನ ನಂಜುನಗೂಡು) ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಕೇಶಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಕೊಂದನು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ತನ್ನ ಅಂಶಕ್ಕೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು - ತನ್ನ ದೈವಿಕ ಆತ್ಮದ ಒಂದು ಭಾಗವು ಯಾವಾಗಲೂ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ''ಪಾಪಾ ವಿನಾಶಿನಿ'' - ಪಾಪಗಳನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಶಿವನು ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು. ನಂಜುನಗೂಡಿನ ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ಅಥವಾ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ (ಶಿವ)ನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನು ಪವಿತ್ರ ಕಬಿನಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಭಗವಂತ ಶಿವನಿಂದ ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತಾನೆ. ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನು ತನ್ನ ತಂದೆ ಯಮದಗ್ನಿ ಋಷಿಯ ಆದೇಶದಂತೆ ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಶಿರಚ್ಛೇದವನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ''ಮಾತೃಹತ್ಯ'' - ತಾಯಿಯ ಹತ್ಯೆಯಿಂದ ತನ್ನ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಬಯಸಿದನು. ನಾರದ ಮುನಿಗಳ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಗರಲಪುರಿ (ನಂಗನಗೂಡು) ತಲುಪಿ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನಿಗೆ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ತನ್ನ ಪರಶು - ಕೊಡಲಿಯಿಂದ ಪೊದೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಅರಿವಿಲ್ಲದೆ ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನ ಕೊಡಲಿಯು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಬಡಿದಿತು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ತಸ್ರಾವ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮರು ತುಂಬಾ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ಭಾವಿಸಿದರು ಮತ್ತು ''ನಾನು ಮತ್ತೊಂದು ಕ್ಷಮಿಸಲಾಗದ ಪಾಪವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ, ನನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಮೂಲಕ ನನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿಂದ ನಾನು ಮುಕ್ತನಾಗುತ್ತೇನೆ'' ಎಂದು ಹೇಳಿ ತನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಿದ್ಧನಾದನು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗದ ಮೇಲೆ ಒದ್ದೆಯಾದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಲೇಪಿಸಲು ಹೇಳಿದನು (ಶ್ರೀ ನಂಜನಗೂಡಿನ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಅಪಾರವಾದ ಗುಣಪಡಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯಿದೆ). ಶಿವಲಿಂಗವು ರಕ್ತಸ್ರಾವವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. ಶಿವನು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನಿಗೆ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವನ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಶಿವನು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿಂದ ಅವನನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅವನಿಗೆ ಅಮರತ್ವವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿದನು. ಶಿವನ ಪತ್ನಿಯಾದ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯು ಈ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಬಯಸಿದ್ದಳು. ಶಿವನು ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಗರಲಪುರಿ ನಂಗನಗೂಡಿಗೆ ಕರೆತಂದನು, ದೇವಿಯು ಕಬಿನಿ ನದಿಗೆ ಹೋಗಿ ನೀರನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಲು ಬಾಗಿದ. ರತ್ನದ ಮಣಿ - ಮಣಿ ತನ್ನ ಕಿರೀಟದಿಂದ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಳು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಪ್ರಸನ್ನನಾಗಿ, ''ದೇವಿ, ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ಈ ಸ್ಥಳವು ನನ್ನ ದೈವಿಕ ಆಶೀರ್ವಾದ ಮತ್ತು ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಈ ಕ್ಷಣದಿಂದ ಅದು ನಿಮ್ಮ ಉಪಸ್ಥಿತಿ, ಅನುಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ''. ಇದನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಮಣಿಕರ್ಣಿಕಾ ಘಾಟ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ರಾಜ [[ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್|ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ]] ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವನ ರಾಜ ಆನೆ ಕುರುಡಾಯಿತು. ತನ್ನ ಮಂತ್ರಿಯಾದ ಶ್ರೀ ಪೂರ್ಣಿಯರ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಆನೆಯನ್ನು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿ ೪೮ ದಿನಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಿದರು. ೪೮ನೇ ದಿನ ಆನೆಯ ದರ್ಶನವಾಯಿತು. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಪಚ್ಚೆ ಹಸಿರು ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಿವನನ್ನು ''ಹಕೀಮ್ ನಂಜುಂಡ'' (ವೈದ್ಯ) ಎಂದು ಕರೆದರು. == ಛಾಯಾಂಕಣ == <gallery> ಚಿತ್ರ:View of gopura from inside the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಗಿನಿಂದ ಗೋಪುರದ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Large pillared mantapa with sala towers in the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಲಾ ಗೋಪುರಗಳೊಂದಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಕಂಬದ ಮಂಟಪ ಚಿತ್ರ:Open mantapa with sala roofs in the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಲಾ ಛಾವಣಿಯೊಂದಿಗೆ ತೆರೆದ ಮಂಟಪ ಚಿತ್ರ:Yali pillars in the mahadwara (entrance) of Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಾದ್ವಾರದಲ್ಲಿರುವ ಯಾಲಿ ಕಂಬಗಳು ಚಿತ್ರ:Pillared entrance into the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.jpg|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕಂಬದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ ಚಿತ್ರ:Kannada inscription (1517 AD) in the Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಮಾವ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನ (ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೫೧೭) ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 6.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Ganesha relief sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಗಣೇಶನ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 7.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 4.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 5.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 2.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 3.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Decorative pillars near the sanctum of Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕಂಬಗಳು ಚಿತ್ರ:Close up view of pillars at the entrance to Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಕಂಬಗಳ ಹತ್ತಿರದ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Close up view of sala tower over mantapa in Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂಟಪದ ಮೇಲಿರುವ ಸಾಲಾ ಗೋಪುರದ ಹತ್ತಿರದ ನೋಟ </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <div class="reflist"> <references group="" responsive="1"></references> [[ವರ್ಗ:ದೇವಾಲಯಗಳು]] rzd795ou7n1jzlxpjvacfximqfuivhg 1113480 1113477 2022-08-12T14:25:33Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay/ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ,ನಂಜನಗೂಡು]] ಪುಟವನ್ನು [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki '''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ''' ( '''ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ). ಇದು [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ಹಿಂದೂ ತೀರ್ಥಯಾತ್ರೆಯ ಪಟ್ಟಣವಾದ [[ನಂಜನಗೂಡು|ನಂಜನಗೂಡುನಲ್ಲಿರುವ]] ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವರ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ( [[ಶಿವ]] ದೇವರ ಇನ್ನೊಂದು ಹೆಸರು, ಇದನ್ನು ''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). <ref>{{Cite web|url=http://mysore.nic.in/Nanjangud.htm|title=Nanjundeshwara temple, Nanjangudu}}</ref> ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನವು [[ಕಾವೇರಿ ನದಿ|ಕಾವೇರಿಯ]] ಉಪನದಿಯಾದ [[ಕಪಿಲ|ಕಪಿಲಾ]] ನದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯ ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿದೆ. ನಂಜನಗೂಡು ''ದಕ್ಷಿಣ ಪ್ರಯಾಗ'' <ref>[http://www.talkativeman.com/srikanteshwara-temple-nanjangud/ Architecture of the Famous Srikanteshwara Temple]</ref> ಅಥವಾ ''ದಕ್ಷಿಣದ ಪ್ರಯಾಗ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. [[ಕನ್ನಡ|ಕನ್ನಡದಲ್ಲಿ]] ನಂಜು ಎಂದರೆ ವಿಷ; ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನ ಅರ್ಥ ''ವಿಷವನ್ನು ಕುಡಿದ ದೇವರು'' ( [[ಹಾಲಾಹಲ]] ), [[ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ|ಇದು ಹಾಲು ಸಾಗರದ ಮಹಾ]] ಮಂಥನದ ದಂತಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಮೂಲವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಹೀಗಾಗಿ ಈ ಊರಿಗೆ ''ನಂಜನಗೂಡು'' ಎಂಬ ಹೆಸರು ಬಂತು ಅಂದರೆ ''ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವರ ವಾಸಸ್ಥಾನ'' ಎಂದರ್ಥ. <ref>[[Architecture of Karnataka#Nanjangud Temple]]</ref> <ref>[http://nanjangud.info/nanjangud_temple.html Sri Srikanteshwara Temple in Nanjangud.Info]</ref> <ref>[http://nanjanagudutown.gov.in/tourism/ Tourism page in Nanjangud Town Municipal Council]</ref> ನಂಜನಗೂಡಿನಲ್ಲಿ ದೇವಸ್ಥಾನದಿಂದ ನಡೆಯುವ ''ದೊಡ್ಡ ಜಾತ್ರೆ'' ಉತ್ಸವವು ಸಾವಿರಾರು ಭಕ್ತರನ್ನು ಆಕರ್ಷಿಸುತ್ತದೆ. ಜಾತ್ರೆಯಲ್ಲಿನ ಉತ್ಸವಗಳು ಐದು ವರ್ಣರಂಜಿತ ರಥಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ, ಇವುಗಳನ್ನು ''ರಥಬೀದಿ'' ಎಂಬ ಹಾದಿಯಲ್ಲಿ ಭಕ್ತರು ಎಳೆಯುತ್ತಾರೆ. ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಹತ್ತಿರ ಪರಶುರಾಮ ದೇವಸ್ಥಾನವಿದೆ. ೯ ಅಂತಸ್ತಿನ, ೧೨೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ದೇವಾಲಯದ [[ಗೋಪುರ]] ಮತ್ತು ಅದರ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಹೊರಭಾಗವನ್ನು ಮೈಸೂರು ರಾಜ [[ಮುಮ್ಮಡಿ ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರು|ಕೃಷ್ಣರಾಜ ಒಡೆಯರ್ ೩]] ರ ರಾಣಿ ದೇವರಾಜಮ್ಮಣ್ಣಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name="Mysuru District Website">{{Cite web|url=https://mysore.nic.in/en/tourist-place/srikanteshwarananjundeswara-temple/|title=Srikanteshwara (Nanjundeswara) Temple|publisher=Mysuru District Website}}</ref> == ಇತಿಹಾಸ == ಶಿವಪುರಾಣದಲ್ಲಿ ನಂಜುನಗೂಡನ್ನು ಶ್ರೀ ಗರಲಪುರಿ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪೌರಾಣಿಕ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳವು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶಿವನ ವಾಸಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಕಾಶಿ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ತನ್ನ ಭಕ್ತರಾದ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ನಾರದ ಋಷಿಗಳ ಮನವಿಗೆ ಶಿವನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡನು. ಕೇಶಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನು ಬ್ರಹ್ಮ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು ದೇವರಿಂದ ವರವನ್ನು ಪಡೆದನು, ಅವರು ಅವನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಈ ವರದಿಂದ ಅವನು ಅಮರನಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯವನೆಂದು ಭಾವಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಜನರು, ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಋಷಿಗಳನ್ನು ತೊಂದರೆಗೊಳಿಸಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ನಾರದ ಋಷಿ ದೇವತೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಶಿವನನ್ನು ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ರಕ್ಷಿಸುವಂತೆ ಮನವಿ ಮಾಡಿದರು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಗರಲಪುರಿ ಶ್ರೀ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ (ಈಗಿನ ನಂಜುನಗೂಡು) ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಕೇಶಿ ಎಂಬ ರಾಕ್ಷಸನನ್ನು ಕೊಂದನು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ತನ್ನ ಅಂಶಕ್ಕೆ ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು - ತನ್ನ ದೈವಿಕ ಆತ್ಮದ ಒಂದು ಭಾಗವು ಯಾವಾಗಲೂ ಇಲ್ಲಿಯೇ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮಾನವೀಯತೆಯನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತದೆ. ಈ ಸ್ಥಳವು ''ಪಾಪಾ ವಿನಾಶಿನಿ'' - ಪಾಪಗಳನ್ನು ಹೋಗಲಾಡಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಶಿವನು ಭರವಸೆ ನೀಡಿದನು. ನಂಜುನಗೂಡಿನ ಶ್ರೀಕಂಠೇಶ್ವರ ಅಥವಾ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ (ಶಿವ)ನನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸುವ ಪ್ರತಿಯೊಬ್ಬ ಮನುಷ್ಯನು ಪವಿತ್ರ ಕಬಿನಿ ನದಿಯಲ್ಲಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದ ನಂತರ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಭಗವಂತ ಶಿವನಿಂದ ಆಶೀರ್ವದಿಸುತ್ತಾನೆ. ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನು ತನ್ನ ತಂದೆ ಯಮದಗ್ನಿ ಋಷಿಯ ಆದೇಶದಂತೆ ತನ್ನ ತಾಯಿಯ ಶಿರಚ್ಛೇದವನ್ನು ಮಾಡಿದ ನಂತರ, ''ಮಾತೃಹತ್ಯ'' - ತಾಯಿಯ ಹತ್ಯೆಯಿಂದ ತನ್ನ ಪಾಪಗಳನ್ನು ತೊಡೆದುಹಾಕಲು ಬಯಸಿದನು. ನಾರದ ಮುನಿಗಳ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಗರಲಪುರಿ (ನಂಗನಗೂಡು) ತಲುಪಿ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಿದರು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಪ್ರತ್ಯಕ್ಷನಾಗಿ ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನಿಗೆ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಪೂಜೆಯನ್ನು ಮಾಡಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ತನ್ನ ಪರಶು - ಕೊಡಲಿಯಿಂದ ಪೊದೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸುತ್ತಿರುವಾಗ, ಅರಿವಿಲ್ಲದೆ ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನ ಕೊಡಲಿಯು ಶಿವಲಿಂಗಕ್ಕೆ ಬಡಿದಿತು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗದ ತುದಿಯಲ್ಲಿ ರಕ್ತಸ್ರಾವ ಪ್ರಾರಂಭವಾಯಿತು. ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮರು ತುಂಬಾ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥರೆಂದು ಭಾವಿಸಿದರು ಮತ್ತು ''ನಾನು ಮತ್ತೊಂದು ಕ್ಷಮಿಸಲಾಗದ ಪಾಪವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ, ನನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲುವ ಮೂಲಕ ನನ್ನ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿಂದ ನಾನು ಮುಕ್ತನಾಗುತ್ತೇನೆ'' ಎಂದು ಹೇಳಿ ತನ್ನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಲು ಸಿದ್ಧನಾದನು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಶಿವಲಿಂಗದ ಮೇಲೆ ಒದ್ದೆಯಾದ ಮಣ್ಣನ್ನು ಲೇಪಿಸಲು ಹೇಳಿದನು (ಶ್ರೀ ನಂಜನಗೂಡಿನ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಅಪಾರವಾದ ಗುಣಪಡಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯಿದೆ). ಶಿವಲಿಂಗವು ರಕ್ತಸ್ರಾವವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಿತು. ಶಿವನು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನಿಗೆ ಮಂಟಪವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಮತ್ತು ಅವನ ತಪಸ್ಸನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸಲು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದನು. ಅಂತಿಮವಾಗಿ, ಶಿವನು ಋಷಿ ಪರಶುರಾಮನನ್ನು ಆಶೀರ್ವದಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅವನ ಎಲ್ಲಾ ಪಾಪಗಳಿಂದ ಅವನನ್ನು ಮುಕ್ತಗೊಳಿಸಿದನು ಮತ್ತು ಅವನಿಗೆ ಅಮರತ್ವವನ್ನು ದಯಪಾಲಿಸಿದನು. ಶಿವನ ಪತ್ನಿಯಾದ ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯು ಈ ಪವಿತ್ರ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಲು ಬಯಸಿದ್ದಳು. ಶಿವನು ಪಾರ್ವತಿ ದೇವಿಯನ್ನು ಗರಲಪುರಿ ನಂಗನಗೂಡಿಗೆ ಕರೆತಂದನು, ದೇವಿಯು ಕಬಿನಿ ನದಿಗೆ ಹೋಗಿ ನೀರನ್ನು ಸ್ಪರ್ಶಿಸಲು ಬಾಗಿದ. ರತ್ನದ ಮಣಿ - ಮಣಿ ತನ್ನ ಕಿರೀಟದಿಂದ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಳು. ಭಗವಾನ್ ಶಿವನು ಪ್ರಸನ್ನನಾಗಿ, ''ದೇವಿ, ಇಲ್ಲಿಯವರೆಗೆ, ಈ ಸ್ಥಳವು ನನ್ನ ದೈವಿಕ ಆಶೀರ್ವಾದ ಮತ್ತು ಉಪಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿತ್ತು, ಈ ಕ್ಷಣದಿಂದ ಅದು ನಿಮ್ಮ ಉಪಸ್ಥಿತಿ, ಅನುಗ್ರಹ ಮತ್ತು ಆಶೀರ್ವಾದವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ''. ಇದನ್ನು ದಕ್ಷಿಣ ಮಣಿಕರ್ಣಿಕಾ ಘಾಟ್ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ರಾಜ [[ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್|ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನನ]] ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವನ ರಾಜ ಆನೆ ಕುರುಡಾಯಿತು. ತನ್ನ ಮಂತ್ರಿಯಾದ ಶ್ರೀ ಪೂರ್ಣಿಯರ ಸಲಹೆಯಂತೆ ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಆನೆಯನ್ನು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿ ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ ಕಳುಹಿಸಿ ೪೮ ದಿನಗಳ ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಧಿಗಳನ್ನು ನೆರವೇರಿಸಿದರು. ೪೮ನೇ ದಿನ ಆನೆಯ ದರ್ಶನವಾಯಿತು. ಟಿಪ್ಪು ಸುಲ್ತಾನ್ ಶ್ರೀ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ಸ್ವಾಮಿಗೆ ಕೃತಜ್ಞತೆಯ ಸಂಕೇತವಾಗಿ ಪಚ್ಚೆ ಹಸಿರು ಶಿವಲಿಂಗವನ್ನು ಅರ್ಪಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಶಿವನನ್ನು ''ಹಕೀಮ್ ನಂಜುಂಡ'' (ವೈದ್ಯ) ಎಂದು ಕರೆದರು. == ಛಾಯಾಂಕಣ == <gallery> ಚಿತ್ರ:View of gopura from inside the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಒಳಗಿನಿಂದ ಗೋಪುರದ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Large pillared mantapa with sala towers in the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಲಾ ಗೋಪುರಗಳೊಂದಿಗೆ ದೊಡ್ಡ ಕಂಬದ ಮಂಟಪ ಚಿತ್ರ:Open mantapa with sala roofs in the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಸಾಲಾ ಛಾವಣಿಯೊಂದಿಗೆ ತೆರೆದ ಮಂಟಪ ಚಿತ್ರ:Yali pillars in the mahadwara (entrance) of Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಾದ್ವಾರದಲ್ಲಿರುವ ಯಾಲಿ ಕಂಬಗಳು ಚಿತ್ರ:Pillared entrance into the Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.jpg|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಕಂಬದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ ಚಿತ್ರ:Kannada inscription (1517 AD) in the Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ರಾಜ ಕೃಷ್ಣದೇವರಾಯನ ಮಾವ ಕನ್ನಡ ಶಾಸನ (ಕ್ರಿ.ಶ. ೧೫೧೭) ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 6.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Ganesha relief sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಗಣೇಶನ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 7.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 4.JPG|ನಂಜನಗೂಡು ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀ ವೀರಭದ್ರೇಶ್ವರ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 5.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 2.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Deity sculpture in Srikanteshwara temple at Nanjangud 3.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ದೇವತಾ ಶಿಲ್ಪ ಚಿತ್ರ:Decorative pillars near the sanctum of Srikanteshwara temple at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಕಂಬಗಳು ಚಿತ್ರ:Close up view of pillars at the entrance to Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ಕಂಬಗಳ ಹತ್ತಿರದ ನೋಟ ಚಿತ್ರ:Close up view of sala tower over mantapa in Srikanteshwara temple complex at Nanjangud.JPG|ನಂಜನಗೂಡಿನ ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ ಮಂಟಪದ ಮೇಲಿರುವ ಸಾಲಾ ಗೋಪುರದ ಹತ್ತಿರದ ನೋಟ </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[ಸಮುದ್ರ ಮಂಥನ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <div class="reflist"> <references group="" responsive="1"></references> [[ವರ್ಗ:ದೇವಾಲಯಗಳು]] rzd795ou7n1jzlxpjvacfximqfuivhg 2 144350 1113661 1112578 2022-08-13T09:02:41Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - 8sadb4lh6wn01rk2c7ss9ddtl1k551a 1113668 1113661 2022-08-13T09:04:12Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} {{ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ -}} <nowiki>{{ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ -}}</nowiki> bdjubcauqm82a0u99431nv0tp00gexe 1113675 1113668 2022-08-13T09:04:58Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} {{ಸಹಿ|ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ -}} <nowiki>{{ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ -}}</nowiki> qrc6ys4jvyy3vnzrwmsl5qxpftmf08r 1113678 1113675 2022-08-13T09:05:11Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} {{ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ -}} <nowiki>{{ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ -}}</nowiki> bdjubcauqm82a0u99431nv0tp00gexe 1113682 1113678 2022-08-13T09:05:57Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki>{{ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ -}}</nowiki> awqonst4wmnvb7yyb9ysogemcxxj5cz 1113684 1113682 2022-08-13T09:06:14Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki> ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - </nowiki> n9n9snfdm69jssn757s3usr9xwm1ypn 1113686 1113684 2022-08-13T09:06:45Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki> ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - </nowiki> kblzvojthlnlkzd4n3oykliz5hn6h72 1113690 1113686 2022-08-13T09:08:02Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} {{sign|ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ -}} <nowiki> ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - </nowiki> emrhj35egolcqwxkvu6tsra5bdgjizp 1113691 1113690 2022-08-13T09:08:23Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki> ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - </nowiki> n9n9snfdm69jssn757s3usr9xwm1ypn 1113700 1113691 2022-08-13T09:11:35Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - --[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೧, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) cto27z38xg1qv6h3f2hxm96xo6fexye 1113703 1113700 2022-08-13T09:12:33Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki>--[[ಸದಸ್ಯ:Pallaviv123|Pallaviv123]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Pallaviv123|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೧, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC)</nowiki> mosm24am2dscfc87dx1cvw4v0puh3x4 1113705 1113703 2022-08-13T09:13:05Z Pallaviv123 75945 wikitext text/x-wiki {{Infobox |title = ಮಾಹಿತಿ |label1 = ಹೆಸರು |data1 = {{{name|}}} |label2 = ಲಿಂಗ |data2 = {{{sex|}}} |label3 = ಊರು |data3 = {{{locality|}}} |label4 = ಭಾಷೆ |data4 = {{{language|}}} |label5 = ಜಾತಿ |data5 = {{{caste|}}} |label6 = ಉದ್ಯೋಗ |data6 = {{{job|}}} }} ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ - <nowiki>--~~~~</nowiki> lah6mp570t196yyk3b5eomaf9byhfww 0 144379 1113612 1112939 2022-08-13T07:23:12Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki [[File:Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|thumb||200px|thumb|right|ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭದ್ರಾವತಿ]] '''ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವನ್ನು''' '''ಭದ್ರಾವತಿಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನದ [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ]] ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು [[ಹೊಯ್ಸಳ]] ದೊರೆ ವೀರ ಸೋಮೇಶ್ವರನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಭದ್ರಾವತಿ|ಭದ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿದೆ]]. ದೇವಾಲಯವು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗರ್ಭಗುಡಿಯೂ ವೇಣೋಗೋಪಾಲ, ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು-ಪುರೋಷೋತ್ತಮರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ]] ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳು, [[ಶೈವ ಪಂಥ|ಶೈವ ಧರ್ಮ]], [[ಶಾಕ್ತ ಪಂಥ]] ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕಲಾಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಇದು [[ವೇಸರ]] ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಉಬ್ಬುಗಳು ಗಣೇಶ, ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ, ಭೈರವ, ಸರಸ್ವತಿ, ಬ್ರಹ್ಮ, ಸೂರ್ಯ, ಹರಿಹರ (ಅರ್ಧ ಶಿವ, ಅರ್ಧ ವಿಷ್ಣು) ಮತ್ತು ಇತರರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮೂಲ ''ಶಿಕಾರಗಳು'' ನಾಶವಾದವು. ಶಂಕುವಿನಾಕಾರದ ರಚನೆಯೊಂದಿಗೆ ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಹೊಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ಎರಡು ''ಅಸಾಧಾರಣ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ರಚನೆ''ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂಬುದು ಭಾರತೀಯ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಆಡಮ್ ಹಾರ್ಡಿ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ. <ref name="dhaky">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates|last=Madhusudan A. Dhaky|last2=Michael Meister|publisher=American Institute of Indian Studies|year=1996|isbn=978-81-86526-00-2|pages=375–376}}</ref> <ref name="stone">Hardy (1995), p.325</ref> ಈ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ವಿಭಾಗವು ರಕ್ಷಿಸಿದೆ. <ref name="protect">{{Cite web|url=http://asi.nic.in/asi_protected_monu_karnataka.asp|title=Alphabetical List of Protected Monuments-List of State Protected|website=Archaeological Survey of India, Government of India|publisher=Indira Gandhi National Center for the Arts|access-date=14 November 2014}}</ref> ==ಸ್ಥಳ== ಭದ್ರಾವತಿಯು ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಗರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ-ಮಧ್ಯ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು {{Convert|20|km|mi|0}} [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ|ಶಿವಮೊಗ್ಗದಿಂದ]] ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ (ಶಿವಮೊಗ್ಗ, ಎನ್.ಎಚ್. ೬೯), ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೫೫ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಇರುವುದಾಗಿದೆ. ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವು ಪಟ್ಟಣದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಭದ್ರಾ ನದಿಯ ಪೂರ್ವದಂಡೆಯಲ್ಲಿದೆ. ==ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ== [[ಚಿತ್ರ:Lakshminarasimha_temple,_Bhadravati_Karnataka.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Lakshminarasimha_temple%2C_Bhadravati_Karnataka.jpg/280px-Lakshminarasimha_temple%2C_Bhadravati_Karnataka.jpg|left|thumb| ಭದ್ರಾವತಿಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಡಿ ಯೋಜನೆ]] ಈ ದೇವಾಲಯವು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ''ತ್ರಿಕೂಟ'' (ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿ) ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸಾಬೂನು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಚೌಕಾಕಾರದ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ವೇಸರ ವಿಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ''ಜಾಗತಿಯ'' ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯು ಎರಡು ಹಂತದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಜಗತಿಯು ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ''ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಪಥ'' (ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ) ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ. <ref name="dhaky">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates|last=Madhusudan A. Dhaky|last2=Michael Meister|publisher=American Institute of Indian Studies|year=1996|isbn=978-81-86526-00-2|pages=375–376}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMadhusudan_A._DhakyMichael_Meister1996">Madhusudan A. Dhaky; Michael Meister (1996). [https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ ''Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates'']. American Institute of Indian Studies. pp.&nbsp;375–376. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-81-86526-00-2|<bdi>978-81-86526-00-2</bdi>]].</cite></ref> <ref name="platform">Kamath (2001), p.135</ref> ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶವು ತೆರೆದ ಸ್ತಂಭದ ಹಾಲ್ ಅಥವಾ ಮುಖಮಂಟಪದ ಮೂಲಕ ( ''ಮುಖಮಂಟಪ'' ) ನಂತರ ಮುಚ್ಚಿದ ಹಾಲ್ ( ''[[ಮಂಟಪ]]'' ಅಥವಾ ''ನವರಂಗ'' )ಆಗಿದೆ. <ref name="taste">Foekema (1996), p.25</ref> ಮುಖಮಂಟಪವು ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಸ್ತಂಭಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ಯಾರಪೆಟ್‌ಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾದ ಮೇಲ್ಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref name="pillar">Foekema (1996), p.24</ref> ದೇಗುಲದ ಒಳಗೋಡೆಯು ಚೌಕಾಕಾರ ಮತ್ತು ಸರಳವಾಗಿದ್ದು, ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯು ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ (ನಕ್ಷತ್ರ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ) ಹಲವಾರು ಹಿನ್ಸರಿತಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ಷೇಪಣಗಳನ್ನು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವೈಷ್ಣವ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಆದರೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಖ್ಯೆಯ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಶೈವ ಧರ್ಮ, ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಣೇಶ, ಚಂಡಿಕಾ, ಭೈರವ, ಹರಿಹರ, ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ, ''ಖಟ್ವಾಂಗದ'' ನಟರಾಜ, ನೃತ್ಯ ದುರ್ಗಾ, ದುರ್ಗಾ ಮಹಿಷಾಸುರಮರ್ದಿನಿ, ರತಿ ಮತ್ತು ಕಾಮದೇವ, ಸರಸ್ವತಿ, ಬ್ರಹ್ಮ, ಸೂರ್ಯನ ಬಹು ಫಲಕಗಳು ಮತ್ತು ಇತರರ ಸೊಗಸಾದ ಕಲಾಕೃತಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. ''ಶಿಲ್ಪಿನ್'' ಮಾಬಾ ಸಹಿ ಮಾಡಿದ ಸೂರ್ಯ ಚಿತ್ರವು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. <ref name="dhaky">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates|last=Madhusudan A. Dhaky|last2=Michael Meister|publisher=American Institute of Indian Studies|year=1996|isbn=978-81-86526-00-2|pages=375–376}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMadhusudan_A._DhakyMichael_Meister1996">Madhusudan A. Dhaky; Michael Meister (1996). [https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ ''Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates'']. American Institute of Indian Studies. pp.&nbsp;375–376. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-81-86526-00-2|<bdi>978-81-86526-00-2</bdi>]].</cite></ref> ಮುಚ್ಚಿದ ಕೇಂದ್ರ ಸಭಾಂಗಣವು ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿಗೆ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ( ''ಸುಖನಾಸಿ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಮುಖಮಂಟಪವು ಗೋಪುರವಾಗಿಯೂ ( ''ಸುಖಾನಾಸಿ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ) ಇದು ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿರುವ ಮುಖ್ಯ ಗೋಪುರದ ಕಡೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಮಂಟಪದ ಹೊರಗೋಡೆಯು ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದರ ದೇಗುಲದ ಹೊರಗೋಡೆಯ ಸಣ್ಣ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. <ref name="wall">Foekema (1996), pp.21-22</ref> ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯ ಅಲಂಕಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹಾರ್ಡಿ ''ಎರಡು ಹಂತ'' ಎಂದು ಕರೆಯುವ, ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಗೆರಾರ್ಡ್ ಫೋಕೆಮಾ ಎರಡು ಸೆಟ್ ಈವ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ''ಹಳೆಯ ಶೈಲಿ'' ಎಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಒಂದು ಸೂರು ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಸೂಪರ್‌ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ದೇವಾಲಯಗಳ ಹೊರ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಸಂಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಕೆಳಗೆ ಪೈಲಸ್ಟರ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಚಿಕಣಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಗೋಪುರಗಳಿವೆ ( ಎಡಿಕುಲಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಇದರ ಕೆಳಗೆ ಎರಡನೇ ಈವ್ಸ್ ನಂತರ ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳ ಫಲಕವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚೊತ್ತುವಿಕೆಗಳ ಒಂದು ಸೆಟ್ ಇದೆ. <ref name="eave">Foekema (1996), p93</ref> ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಪರ್ಸಿ ಬ್ರೌನ್ ಪ್ರಕಾರ ಗೋಪುರದ ವಿನ್ಯಾಸವು ಹೊಯ್ಸಳ ಕಲೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಬ್ರೌನ್ ಪ್ರಕಾರ, ದೇಗುಲದ ತಳಹದಿಯ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ರೂಪವು ಅದರ ಪ್ರಕ್ಷೇಪಗಳು ಮತ್ತು ಹಿನ್ಸರಿತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗೋಪುರದ ಮೂಲಕ ಕೊಳಲುವಾದನದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಗೋಪುರವನ್ನು ಶ್ರೇಣಿಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಹಂತವು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಛತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. <ref name="brown">Brown in Kamath (1980), pp.134-135</ref> ಮುಚ್ಚಿದ ಸಭಾಂಗಣದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯು ಲ್ಯಾಥ್ ತಿರುಗಿದ ಕಂಬಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ. <ref name="wall">Foekema (1996), pp.21-22</ref> ಮೇಲಿನ ನಾಲ್ಕು ಆವರಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ತಿರುಗಿದ ಕಂಬಗಳು ೧೧ ನೇ-೧೩ ನೇ ಶತಮಾನದ ಚಾಲುಕ್ಯ-ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಭಾಷಾವೈಶಿಷ್ಟ್ಯದ ಸಹಿ ಶೈಲಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ರೌನ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. <ref name="sign">Brown in Kamath (1980), p.134</ref> ==ಗ್ಯಾಲರಿ== <gallery> ಚಿತ್ರ:Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|ಸ್ತಂಭದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ SriLakshmiNarasimhaTemple Bhadravathi 0982.JPG|ಭದ್ರಾವತಿಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ Deity images, half pilasters and aedicules in relief below eves in the Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿನ ಪರಿಹಾರಗಳು, ಪೈಲಸ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಅಡಿಕ್ಯುಲ್‌ಗಳು Deity images and aedicules in relief below eves in the Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಚಿಕಣಿ ಗೋಪುರಗಳು (ಎಡಿಕ್ಯುಲ್ಸ್) </gallery> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{Reflist}} ===ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ=== * ಗೆರಾರ್ಡ್ ಫೊಕೆಮಾ, ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ, ಅಭಿನವ್, ೧೯೯೬, ನವದೆಹಲಿ,  * ಆಡಮ್ ಹಾರ್ಡಿ, ಇಂಡಿಯನ್ ಟೆಂಪಲ್ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್: ರೂಪ ಮತ್ತು ರೂಪಾಂತರ : ಕರ್ಣಾಟ ದ್ರಾವಿಡ ಸಂಪ್ರದಾಯ, ೭ ರಿಂದ ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನಗಳು, ಅಭಿನವ್, ೧೯೯೫, ನವದೆಹಲಿ,  4uuw5hqpxqb234jki4fmfnrkbr0ch73 1113613 1113612 2022-08-13T07:24:16Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[File:Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|thumb||200px|thumb|right|ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭದ್ರಾವತಿ]] '''ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವನ್ನು''' '''ಭದ್ರಾವತಿಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನದ [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ]] ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು [[ಹೊಯ್ಸಳ]] ದೊರೆ ವೀರ ಸೋಮೇಶ್ವರನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಭದ್ರಾವತಿ|ಭದ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿದೆ]]. ದೇವಾಲಯವು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗರ್ಭಗುಡಿಯೂ ವೇಣೋಗೋಪಾಲ, ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು-ಪುರೋಷೋತ್ತಮರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ]] ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳು, [[ಶೈವ ಪಂಥ|ಶೈವ ಧರ್ಮ]], [[ಶಾಕ್ತ ಪಂಥ]] ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕಲಾಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಇದು [[ವೇಸರ]] ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಉಬ್ಬುಗಳು ಗಣೇಶ, ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ, ಭೈರವ, ಸರಸ್ವತಿ, ಬ್ರಹ್ಮ, ಸೂರ್ಯ, ಹರಿಹರ (ಅರ್ಧ ಶಿವ, ಅರ್ಧ ವಿಷ್ಣು) ಮತ್ತು ಇತರರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮೂಲ ''ಶಿಕಾರಗಳು'' ನಾಶವಾದವು. ಶಂಕುವಿನಾಕಾರದ ರಚನೆಯೊಂದಿಗೆ ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಹೊಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ಎರಡು ''ಅಸಾಧಾರಣ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ರಚನೆ''ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂಬುದು ಭಾರತೀಯ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಆಡಮ್ ಹಾರ್ಡಿ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ. <ref name="dhaky">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates|last=Madhusudan A. Dhaky|last2=Michael Meister|publisher=American Institute of Indian Studies|year=1996|isbn=978-81-86526-00-2|pages=375–376}}</ref> <ref name="stone">Hardy (1995), p.325</ref> ಈ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ವಿಭಾಗವು ರಕ್ಷಿಸಿದೆ. <ref name="protect">{{Cite web|url=http://asi.nic.in/asi_protected_monu_karnataka.asp|title=Alphabetical List of Protected Monuments-List of State Protected|website=Archaeological Survey of India, Government of India|publisher=Indira Gandhi National Center for the Arts|access-date=14 November 2014}}</ref> ==ಸ್ಥಳ== ಭದ್ರಾವತಿಯು ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಗರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ-ಮಧ್ಯ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು {{Convert|20|km|mi|0}} [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ|ಶಿವಮೊಗ್ಗದಿಂದ]] ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ (ಶಿವಮೊಗ್ಗ, ಎನ್.ಎಚ್. ೬೯), ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೫೫ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಇರುವುದಾಗಿದೆ. ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವು ಪಟ್ಟಣದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಭದ್ರಾ ನದಿಯ ಪೂರ್ವದಂಡೆಯಲ್ಲಿದೆ. ==ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ== [[ಚಿತ್ರ:Lakshminarasimha_temple,_Bhadravati_Karnataka.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Lakshminarasimha_temple%2C_Bhadravati_Karnataka.jpg/280px-Lakshminarasimha_temple%2C_Bhadravati_Karnataka.jpg|left|thumb| ಭದ್ರಾವತಿಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಡಿ ಯೋಜನೆ]] ಈ ದೇವಾಲಯವು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ''ತ್ರಿಕೂಟ'' (ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿ) ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸಾಬೂನು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಚೌಕಾಕಾರದ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ವೇಸರ ವಿಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ''ಜಾಗತಿಯ'' ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯು ಎರಡು ಹಂತದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಜಗತಿಯು ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ''ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಪಥ'' (ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ) ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ. <ref name="dhaky">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates|last=Madhusudan A. Dhaky|last2=Michael Meister|publisher=American Institute of Indian Studies|year=1996|isbn=978-81-86526-00-2|pages=375–376}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMadhusudan_A._DhakyMichael_Meister1996">Madhusudan A. Dhaky; Michael Meister (1996). [https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ ''Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates'']. American Institute of Indian Studies. pp.&nbsp;375–376. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-81-86526-00-2|<bdi>978-81-86526-00-2</bdi>]].</cite></ref> <ref name="platform">Kamath (2001), p.135</ref> ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶವು ತೆರೆದ ಸ್ತಂಭದ ಹಾಲ್ ಅಥವಾ ಮುಖಮಂಟಪದ ಮೂಲಕ ( ''ಮುಖಮಂಟಪ'' ) ನಂತರ ಮುಚ್ಚಿದ ಹಾಲ್ ( ''[[ಮಂಟಪ]]'' ಅಥವಾ ''ನವರಂಗ'' )ಆಗಿದೆ. <ref name="taste">Foekema (1996), p.25</ref> ಮುಖಮಂಟಪವು ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಸ್ತಂಭಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ಯಾರಪೆಟ್‌ಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾದ ಮೇಲ್ಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref name="pillar">Foekema (1996), p.24</ref> ದೇಗುಲದ ಒಳಗೋಡೆಯು ಚೌಕಾಕಾರ ಮತ್ತು ಸರಳವಾಗಿದ್ದು, ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯು ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ (ನಕ್ಷತ್ರ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ) ಹಲವಾರು ಹಿನ್ಸರಿತಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ಷೇಪಣಗಳನ್ನು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವೈಷ್ಣವ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಆದರೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಖ್ಯೆಯ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಶೈವ ಧರ್ಮ, ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಣೇಶ, ಚಂಡಿಕಾ, ಭೈರವ, ಹರಿಹರ, ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ, ''ಖಟ್ವಾಂಗದ'' ನಟರಾಜ, ನೃತ್ಯ ದುರ್ಗಾ, ದುರ್ಗಾ ಮಹಿಷಾಸುರಮರ್ದಿನಿ, ರತಿ ಮತ್ತು ಕಾಮದೇವ, ಸರಸ್ವತಿ, ಬ್ರಹ್ಮ, ಸೂರ್ಯನ ಬಹು ಫಲಕಗಳು ಮತ್ತು ಇತರರ ಸೊಗಸಾದ ಕಲಾಕೃತಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. ''ಶಿಲ್ಪಿನ್'' ಮಾಬಾ ಸಹಿ ಮಾಡಿದ ಸೂರ್ಯ ಚಿತ್ರವು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. <ref name="dhaky">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates|last=Madhusudan A. Dhaky|last2=Michael Meister|publisher=American Institute of Indian Studies|year=1996|isbn=978-81-86526-00-2|pages=375–376}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMadhusudan_A._DhakyMichael_Meister1996">Madhusudan A. Dhaky; Michael Meister (1996). [https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ ''Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates'']. American Institute of Indian Studies. pp.&nbsp;375–376. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-81-86526-00-2|<bdi>978-81-86526-00-2</bdi>]].</cite></ref> ಮುಚ್ಚಿದ ಕೇಂದ್ರ ಸಭಾಂಗಣವು ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿಗೆ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ( ''ಸುಖನಾಸಿ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಮುಖಮಂಟಪವು ಗೋಪುರವಾಗಿಯೂ ( ''ಸುಖಾನಾಸಿ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ) ಇದು ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿರುವ ಮುಖ್ಯ ಗೋಪುರದ ಕಡೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಮಂಟಪದ ಹೊರಗೋಡೆಯು ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದರ ದೇಗುಲದ ಹೊರಗೋಡೆಯ ಸಣ್ಣ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. <ref name="wall">Foekema (1996), pp.21-22</ref> ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯ ಅಲಂಕಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹಾರ್ಡಿ ''ಎರಡು ಹಂತ'' ಎಂದು ಕರೆಯುವ, ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಗೆರಾರ್ಡ್ ಫೋಕೆಮಾ ಎರಡು ಸೆಟ್ ಈವ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ''ಹಳೆಯ ಶೈಲಿ'' ಎಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಒಂದು ಸೂರು ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಸೂಪರ್‌ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ದೇವಾಲಯಗಳ ಹೊರ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಸಂಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಕೆಳಗೆ ಪೈಲಸ್ಟರ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಚಿಕಣಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಗೋಪುರಗಳಿವೆ ( ಎಡಿಕುಲಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಇದರ ಕೆಳಗೆ ಎರಡನೇ ಈವ್ಸ್ ನಂತರ ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳ ಫಲಕವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚೊತ್ತುವಿಕೆಗಳ ಒಂದು ಸೆಟ್ ಇದೆ. <ref name="eave">Foekema (1996), p93</ref> ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಪರ್ಸಿ ಬ್ರೌನ್ ಪ್ರಕಾರ ಗೋಪುರದ ವಿನ್ಯಾಸವು ಹೊಯ್ಸಳ ಕಲೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಬ್ರೌನ್ ಪ್ರಕಾರ, ದೇಗುಲದ ತಳಹದಿಯ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ರೂಪವು ಅದರ ಪ್ರಕ್ಷೇಪಗಳು ಮತ್ತು ಹಿನ್ಸರಿತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗೋಪುರದ ಮೂಲಕ ಕೊಳಲುವಾದನದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಗೋಪುರವನ್ನು ಶ್ರೇಣಿಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಹಂತವು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಛತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. <ref name="brown">Brown in Kamath (1980), pp.134-135</ref> ಮುಚ್ಚಿದ ಸಭಾಂಗಣದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯು ಲ್ಯಾಥ್ ತಿರುಗಿದ ಕಂಬಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ. <ref name="wall">Foekema (1996), pp.21-22</ref> ಮೇಲಿನ ನಾಲ್ಕು ಆವರಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ತಿರುಗಿದ ಕಂಬಗಳು ೧೧ ನೇ-೧೩ ನೇ ಶತಮಾನದ ಚಾಲುಕ್ಯ-ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಭಾಷಾವೈಶಿಷ್ಟ್ಯದ ಸಹಿ ಶೈಲಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ರೌನ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. <ref name="sign">Brown in Kamath (1980), p.134</ref> ==ಗ್ಯಾಲರಿ== <gallery> ಚಿತ್ರ:Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|ಸ್ತಂಭದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ SriLakshmiNarasimhaTemple Bhadravathi 0982.JPG|ಭದ್ರಾವತಿಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ Deity images, half pilasters and aedicules in relief below eves in the Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿನ ಪರಿಹಾರಗಳು, ಪೈಲಸ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಅಡಿಕ್ಯುಲ್‌ಗಳು Deity images and aedicules in relief below eves in the Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಚಿಕಣಿ ಗೋಪುರಗಳು (ಎಡಿಕ್ಯುಲ್ಸ್) </gallery> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{Reflist}} ===ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ=== * ಗೆರಾರ್ಡ್ ಫೊಕೆಮಾ, ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ, ಅಭಿನವ್, ೧೯೯೬, ನವದೆಹಲಿ,  * ಆಡಮ್ ಹಾರ್ಡಿ, ಇಂಡಿಯನ್ ಟೆಂಪಲ್ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್: ರೂಪ ಮತ್ತು ರೂಪಾಂತರ : ಕರ್ಣಾಟ ದ್ರಾವಿಡ ಸಂಪ್ರದಾಯ, ೭ ರಿಂದ ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನಗಳು, ಅಭಿನವ್, ೧೯೯೫, ನವದೆಹಲಿ,  [[ವರ್ಗ:ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು]] oim6ldv7lbikdkiq85djvzzz6xacwxv 1113614 1113613 2022-08-13T07:25:21Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭದ್ರಾವತಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭದ್ರಾವತಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki [[File:Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|thumb||200px|thumb|right|ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭದ್ರಾವತಿ]] '''ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವನ್ನು''' '''ಭದ್ರಾವತಿಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ''' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನದ [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿಗೆ]] ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು [[ಹೊಯ್ಸಳ]] ದೊರೆ ವೀರ ಸೋಮೇಶ್ವರನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ]] ರಾಜ್ಯದ ಶಿವಮೊಗ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಭದ್ರಾವತಿ|ಭದ್ರಾವತಿಯಲ್ಲಿದೆ]]. ದೇವಾಲಯವು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ತೆರೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಇದು ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಪ್ರತಿಯೊಂದು ಗರ್ಭಗುಡಿಯೂ ವೇಣೋಗೋಪಾಲ, ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ಮತ್ತು ವಿಷ್ಣು-ಪುರೋಷೋತ್ತಮರಿಗೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾಗಿದೆ. [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವೈಷ್ಣವ ಧರ್ಮದ]] ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ದೇವತೆಗಳು, [[ಶೈವ ಪಂಥ|ಶೈವ ಧರ್ಮ]], [[ಶಾಕ್ತ ಪಂಥ]] ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಕಲಾಕೃತಿಯೊಂದಿಗೆ ಇದು [[ವೇಸರ]] ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪಕ್ಕೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. ಪ್ರಮುಖ ಉಬ್ಬುಗಳು ಗಣೇಶ, ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ, ಭೈರವ, ಸರಸ್ವತಿ, ಬ್ರಹ್ಮ, ಸೂರ್ಯ, ಹರಿಹರ (ಅರ್ಧ ಶಿವ, ಅರ್ಧ ವಿಷ್ಣು) ಮತ್ತು ಇತರರನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿವೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮೂಲ ''ಶಿಕಾರಗಳು'' ನಾಶವಾದವು. ಶಂಕುವಿನಾಕಾರದ ರಚನೆಯೊಂದಿಗೆ ಪುನಃಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು ಹೊಯ್ಸಳರ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಅತ್ಯಾಧುನಿಕತೆಯನ್ನು ಎತ್ತಿ ತೋರಿಸುವ ಎರಡು ''ಅಸಾಧಾರಣ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ರಚನೆ''ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂಬುದು ಭಾರತೀಯ ದೇವಾಲಯದ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಆಡಮ್ ಹಾರ್ಡಿ ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯವಾಗಿದೆ. <ref name="dhaky">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates|last=Madhusudan A. Dhaky|last2=Michael Meister|publisher=American Institute of Indian Studies|year=1996|isbn=978-81-86526-00-2|pages=375–376}}</ref> <ref name="stone">Hardy (1995), p.325</ref> ಈ ಸ್ಮಾರಕವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆ ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯ ವಿಭಾಗವು ರಕ್ಷಿಸಿದೆ. <ref name="protect">{{Cite web|url=http://asi.nic.in/asi_protected_monu_karnataka.asp|title=Alphabetical List of Protected Monuments-List of State Protected|website=Archaeological Survey of India, Government of India|publisher=Indira Gandhi National Center for the Arts|access-date=14 November 2014}}</ref> ==ಸ್ಥಳ== ಭದ್ರಾವತಿಯು ಐತಿಹಾಸಿಕ ನಗರವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಮಕಾಲೀನ ಯುಗದಲ್ಲಿ ಇದು ಪಶ್ಚಿಮ-ಮಧ್ಯ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ಉಕ್ಕಿನ ಉತ್ಪಾದನಾ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಸುಮಾರು {{Convert|20|km|mi|0}} [[ಶಿವಮೊಗ್ಗ|ಶಿವಮೊಗ್ಗದಿಂದ]] ಆಗ್ನೇಯಕ್ಕೆ (ಶಿವಮೊಗ್ಗ, ಎನ್.ಎಚ್. ೬೯), ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ರಾಜಧಾನಿ ಬೆಂಗಳೂರಿನಿಂದ ಸುಮಾರು ೨೫೫ ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಇರುವುದಾಗಿದೆ. ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯವು ಪಟ್ಟಣದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಭದ್ರಾ ನದಿಯ ಪೂರ್ವದಂಡೆಯಲ್ಲಿದೆ. ==ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ== [[ಚಿತ್ರ:Lakshminarasimha_temple,_Bhadravati_Karnataka.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/bb/Lakshminarasimha_temple%2C_Bhadravati_Karnataka.jpg/280px-Lakshminarasimha_temple%2C_Bhadravati_Karnataka.jpg|left|thumb| ಭದ್ರಾವತಿಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನದ ಮಹಡಿ ಯೋಜನೆ]] ಈ ದೇವಾಲಯವು ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ''ತ್ರಿಕೂಟ'' (ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿ) ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಸಾಬೂನು ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಚೌಕಾಕಾರದ ಯೋಜನೆ ಮತ್ತು ವೇಸರ ವಿಮಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ''ಜಾಗತಿಯ'' ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ ಮತ್ತು ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯು ಎರಡು ಹಂತದ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶಿಸುತ್ತದೆ. ಜಗತಿಯು ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ವ್ಯಾಪಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ''ಪ್ರದಕ್ಷಿಣಪಥ'' (ಪ್ರದಕ್ಷಿಣೆ) ಉದ್ದೇಶವನ್ನು ಪೂರೈಸುತ್ತದೆ. <ref name="dhaky">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates|last=Madhusudan A. Dhaky|last2=Michael Meister|publisher=American Institute of Indian Studies|year=1996|isbn=978-81-86526-00-2|pages=375–376}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMadhusudan_A._DhakyMichael_Meister1996">Madhusudan A. Dhaky; Michael Meister (1996). [https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ ''Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates'']. American Institute of Indian Studies. pp.&nbsp;375–376. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-81-86526-00-2|<bdi>978-81-86526-00-2</bdi>]].</cite></ref> <ref name="platform">Kamath (2001), p.135</ref> ದೇವಾಲಯದ ಪ್ರವೇಶವು ತೆರೆದ ಸ್ತಂಭದ ಹಾಲ್ ಅಥವಾ ಮುಖಮಂಟಪದ ಮೂಲಕ ( ''ಮುಖಮಂಟಪ'' ) ನಂತರ ಮುಚ್ಚಿದ ಹಾಲ್ ( ''[[ಮಂಟಪ]]'' ಅಥವಾ ''ನವರಂಗ'' )ಆಗಿದೆ. <ref name="taste">Foekema (1996), p.25</ref> ಮುಖಮಂಟಪವು ಎರಡೂ ಬದಿಗಳಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಸ್ತಂಭಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ಯಾರಪೆಟ್‌ಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾದ ಮೇಲ್ಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref name="pillar">Foekema (1996), p.24</ref> ದೇಗುಲದ ಒಳಗೋಡೆಯು ಚೌಕಾಕಾರ ಮತ್ತು ಸರಳವಾಗಿದ್ದು, ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯು ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದಲ್ಲಿರುವುದರಿಂದ (ನಕ್ಷತ್ರ ಆಕಾರದಲ್ಲಿ) ಹಲವಾರು ಹಿನ್ಸರಿತಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಕ್ಷೇಪಣಗಳನ್ನು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಪರಿಹಾರಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಖ್ಯೆಯ ವೈಷ್ಣವ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಆದರೆ ಗಮನಾರ್ಹ ಸಂಖ್ಯೆಯ ದಂತಕಥೆಗಳು ಮತ್ತು ಶೈವ ಧರ್ಮ, ಶಕ್ತಿ ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ದೇವತೆಗಳ ಚಿತ್ರಗಳು ಸೇರಿವೆ. ಉದಾಹರಣೆಗಳಲ್ಲಿ ಗಣೇಶ, ಚಂಡಿಕಾ, ಭೈರವ, ಹರಿಹರ, ದಕ್ಷಿಣಾಮೂರ್ತಿ, ''ಖಟ್ವಾಂಗದ'' ನಟರಾಜ, ನೃತ್ಯ ದುರ್ಗಾ, ದುರ್ಗಾ ಮಹಿಷಾಸುರಮರ್ದಿನಿ, ರತಿ ಮತ್ತು ಕಾಮದೇವ, ಸರಸ್ವತಿ, ಬ್ರಹ್ಮ, ಸೂರ್ಯನ ಬಹು ಫಲಕಗಳು ಮತ್ತು ಇತರರ ಸೊಗಸಾದ ಕಲಾಕೃತಿಗಳು ಸೇರಿವೆ. ''ಶಿಲ್ಪಿನ್'' ಮಾಬಾ ಸಹಿ ಮಾಡಿದ ಸೂರ್ಯ ಚಿತ್ರವು ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ. <ref name="dhaky">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ|title=Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates|last=Madhusudan A. Dhaky|last2=Michael Meister|publisher=American Institute of Indian Studies|year=1996|isbn=978-81-86526-00-2|pages=375–376}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFMadhusudan_A._DhakyMichael_Meister1996">Madhusudan A. Dhaky; Michael Meister (1996). [https://books.google.com/books?id=a1VJAQAAIAAJ ''Encyclopaedia of Indian Temple Architecture, Volume 1 Part 3 South India Text & Plates'']. American Institute of Indian Studies. pp.&nbsp;375–376. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-81-86526-00-2|<bdi>978-81-86526-00-2</bdi>]].</cite></ref> ಮುಚ್ಚಿದ ಕೇಂದ್ರ ಸಭಾಂಗಣವು ಮೂರು ಗರ್ಭಗುಡಿಗೆ ಮೂಲಕ ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ( ''ಸುಖನಾಸಿ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಮುಖಮಂಟಪವು ಗೋಪುರವಾಗಿಯೂ ( ''ಸುಖಾನಾಸಿ'' ಎಂದೂ ಕರೆಯಲ್ಪಡುತ್ತದೆ) ಇದು ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿರುವ ಮುಖ್ಯ ಗೋಪುರದ ಕಡೆಗೆ ಕಡಿಮೆ ಚಾಚಿಕೊಂಡಿರುವಂತೆ ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಮಂಟಪದ ಹೊರಗೋಡೆಯು ಅಲಂಕಾರಿಕವಾಗಿದೆ. ಆದರೆ ಅಪ್ರಜ್ಞಾಪೂರ್ವಕವಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಇದರ ದೇಗುಲದ ಹೊರಗೋಡೆಯ ಸಣ್ಣ ಮುಂದುವರಿಕೆಯಂತೆ ಕಂಡುಬರುತ್ತದೆ. <ref name="wall">Foekema (1996), pp.21-22</ref> ಹೊರಗಿನ ಗೋಡೆಯ ಅಲಂಕಾರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಹಾರ್ಡಿ ''ಎರಡು ಹಂತ'' ಎಂದು ಕರೆಯುವ, ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಗೆರಾರ್ಡ್ ಫೋಕೆಮಾ ಎರಡು ಸೆಟ್ ಈವ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ''ಹಳೆಯ ಶೈಲಿ'' ಎಂದು ಗೊತ್ತುಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. ಒಂದು ಸೂರು ದೇವಾಲಯದ ಸುತ್ತಲೂ ಚಲಿಸುತ್ತದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಸೂಪರ್‌ಸ್ಟ್ರಕ್ಚರ್ ದೇವಾಲಯಗಳ ಹೊರ ಗೋಡೆಯನ್ನು ಸಂಧಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರ ಕೆಳಗೆ ಪೈಲಸ್ಟರ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಚಿಕಣಿ ಅಲಂಕಾರಿಕ ಗೋಪುರಗಳಿವೆ ( ಎಡಿಕುಲಾ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ). ಇದರ ಕೆಳಗೆ ಎರಡನೇ ಈವ್ಸ್ ನಂತರ ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳ ಫಲಕವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿದೆ ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ತಳದಲ್ಲಿ ಅಚ್ಚೊತ್ತುವಿಕೆಗಳ ಒಂದು ಸೆಟ್ ಇದೆ. <ref name="eave">Foekema (1996), p93</ref> ಕಲಾ ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಪರ್ಸಿ ಬ್ರೌನ್ ಪ್ರಕಾರ ಗೋಪುರದ ವಿನ್ಯಾಸವು ಹೊಯ್ಸಳ ಕಲೆಯ ವಿಶಿಷ್ಟ ಲಕ್ಷಣವಾಗಿದೆ. ಬ್ರೌನ್ ಪ್ರಕಾರ, ದೇಗುಲದ ತಳಹದಿಯ ನಕ್ಷತ್ರಾಕಾರದ ರೂಪವು ಅದರ ಪ್ರಕ್ಷೇಪಗಳು ಮತ್ತು ಹಿನ್ಸರಿತಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಗೋಪುರದ ಮೂಲಕ ಕೊಳಲುವಾದನದ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ಗೋಪುರವನ್ನು ಶ್ರೇಣಿಗಳಾಗಿ ವಿಂಗಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರತಿ ಹಂತವು ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ ಕಡಿಮೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ ಮತ್ತು ಛತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ರಚನೆಯಿಂದ ಕೊನೆಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. <ref name="brown">Brown in Kamath (1980), pp.134-135</ref> ಮುಚ್ಚಿದ ಸಭಾಂಗಣದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯು ಲ್ಯಾಥ್ ತಿರುಗಿದ ಕಂಬಗಳಿಂದ ಬೆಂಬಲಿತವಾಗಿದೆ. <ref name="wall">Foekema (1996), pp.21-22</ref> ಮೇಲಿನ ನಾಲ್ಕು ಆವರಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಈ ತಿರುಗಿದ ಕಂಬಗಳು ೧೧ ನೇ-೧೩ ನೇ ಶತಮಾನದ ಚಾಲುಕ್ಯ-ಹೊಯ್ಸಳ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪದ ಭಾಷಾವೈಶಿಷ್ಟ್ಯದ ಸಹಿ ಶೈಲಿಯಾಗಿದೆ ಎಂದು ಬ್ರೌನ್ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ. <ref name="sign">Brown in Kamath (1980), p.134</ref> ==ಗ್ಯಾಲರಿ== <gallery> ಚಿತ್ರ:Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|ಸ್ತಂಭದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರವೇಶ SriLakshmiNarasimhaTemple Bhadravathi 0982.JPG|ಭದ್ರಾವತಿಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವಾಲಯ Deity images, half pilasters and aedicules in relief below eves in the Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲಿನ ಪರಿಹಾರಗಳು, ಪೈಲಸ್ಟರ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಅಡಿಕ್ಯುಲ್‌ಗಳು Deity images and aedicules in relief below eves in the Lakshmi Narasimha temple at Bhadravati.JPG|ಹಿಂದೂ ದೇವತೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಲಂಕಾರಿಕ ಚಿಕಣಿ ಗೋಪುರಗಳು (ಎಡಿಕ್ಯುಲ್ಸ್) </gallery> ==ಉಲ್ಲೇಖಗಳು== {{Reflist}} ===ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ=== * ಗೆರಾರ್ಡ್ ಫೊಕೆಮಾ, ಹೊಯ್ಸಳ ದೇವಾಲಯಗಳಿಗೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ, ಅಭಿನವ್, ೧೯೯೬, ನವದೆಹಲಿ,  * ಆಡಮ್ ಹಾರ್ಡಿ, ಇಂಡಿಯನ್ ಟೆಂಪಲ್ ಆರ್ಕಿಟೆಕ್ಚರ್: ರೂಪ ಮತ್ತು ರೂಪಾಂತರ : ಕರ್ಣಾಟ ದ್ರಾವಿಡ ಸಂಪ್ರದಾಯ, ೭ ರಿಂದ ೧೩ ನೇ ಶತಮಾನಗಳು, ಅಭಿನವ್, ೧೯೯೫, ನವದೆಹಲಿ,  [[ವರ್ಗ:ಪ್ರೇಕ್ಷಣೀಯ ಸ್ಥಳಗಳು]] oim6ldv7lbikdkiq85djvzzz6xacwxv 0 144389 1113742 1112850 2022-08-13T10:28:27Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ವೃತ್ತಿ */ wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ | image = | alt = | caption = | birth_name = | alias = | birth_date = ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩ | birth_place = | origin = | genre = {{Hlist|ವಿಶ್ವ ಸಂಗೀತ|ಅಲ್‌ಟರ್‌ನೇಟಿವ್ ರಾಕ್|ಆಂಬಿಯೆಂಟ್ ರಾಕ್}} | occupation = {{Hlist|ಸಂಯೋಜಕಿ|ಗಾಯಕಿ|ಗೀತರಚನಕಾರ್ತಿ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ}} | instrument = | years_active = ೨೦೦೬ - ಪ್ರಸ್ತುತ | label = | associated_acts = | website = <!-- {{URL|example.com}} or {{Official URL}} --> }} '''ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ''' (ಜನನ ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸಂಯೋಜಕಿ, ಗಾಯಕಿ, ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಚೆರ್ತಾಲದ [[ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ]] . == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದ]] ಅಲಪ್ಪುಳದ ಚೆರ್ತಲಾ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಬಂದವರು. ಅವರು ಸೇಂಟ್ ಮೇರಿ ಆಫ್ ಲ್ಯೂಕಾ ಸೀನಿಯರ್ ಸೆಕೆಂಡರಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ತ್ರಿಪ್ಪುನಿತುರಾದ ಆರ್‌ಎಲ್‌ವಿ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಂಡ್ ಫೈನ್ ಆರ್ಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಎ ಸಂಗೀತ ಕೋರ್ಸ್ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕೇರಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಎಮ್‌ಎ ಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.dnaindia.com/just-before-monday/report-born-to-song-2626119|title=Born to song: Gowry Lekshmi's musical journey|last=Khandelwal|first=Heena|date=17 June 2018|work=[[Daily News and Analysis]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/features/cinema/songs-in-her-heart/article5116388.ece|title=Songs in her heart|last=S.|first=Priyadershini|date=11 September 2013|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> == ವೃತ್ತಿ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತನ್ನ ೧೩ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' ಗೀತೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/ "Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi"]. ''Mad Garage''. 2017-09-02<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-07-07</span></span>.</cite></ref> ಅವರು ಹಾಡಿದ "ಸಖಿಯೇ" ಹಾಡನ್ನು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟ ನಿರ್ದೇಶಕ ರೋಶನ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್, ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/who-said-women-can-only-sing-not-compose/articleshow/60424832.cms|title=Who said women can only sing, not compose?|work=[[The Times of India]]|access-date=2018-07-07}}</ref> ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಅವರ [[ಮೋಹನ್ ಲಾಲ್‌|ಮೋಹನ್‌ಲಾಲ್]] -ನಟನೆಯ ಕ್ಯಾಸನೋವಾದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಈ ಹಾಡನ್ನು ರಚಿಸಿದಾಗ ಗೌರಿ ಅವರಿಗೆ ಕೇವಲ ೧೩ ವರ್ಷ. ಅವರು ೧೫ ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗ ಈ ಹಾಡನ್ನು ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ, ಗೌರಿ ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆಗ ವ್ಯಾಪಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/young-female-musicians-are-rocking-the-charts/article7578673.ece|title=Rocking the charts|last=M.|first=Athira|date=25 August 2015|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/mollywood/200517/gowrys-winning-track.html|title=Gowry's winning track|last=Nair|first=Vidya|date=20 May 2017|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2017/oct/11/gowry-croons-to-her-own-tunes-1671438.html|title=Gowry croons to her own tunes|last=Kalyanasundaram|first=Abinaya|date=11 October 2017|work=[[The New Indian Express]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಲಂಡನ್‌ನ ಟ್ರಿನಿಟಿ ಕಾಲೇಜ್‌ನಿಂದ ಪ್ರದರ್ಶಕರ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.radiocity.in/indie/news-details/Gowry-Lekshmi-and-Street-Academics-shall-mesmerize-Namma-Bengaluru/6603|title=Gowry Lekshmi and Street Academics shall mesmerize Namma Bengaluru|date=16 February 2018|website=[[Radio City (Indian radio station)|Radio City]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಪಿಳ್ಳೈ ಅವರಿಗೆ ಏಳು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಗಳು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯನ|ಹಿನ್ನಲೆ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ]] ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು, ನಂತರ ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦೦ ಕಂಡಿ'' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ರೆಕ್ಸ್ ವಿಜಯನ್ ಅವರ ''ಕಾಲಂ ಪಡುನ್ನೆ'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಅವರು ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳಿನ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/music/211117/singing-to-her-own-tune.html|title=Singing to her own tune|date=2017-11-21|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=2018-07-07}}</ref>ಗೌರಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಿತ್ರ ''ಗೋಧಾದಲ್ಲಿ'' ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದಾಗ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ ಅವರ ಪ್ರಗತಿಯು ಹೆಚ್ಚಿತು. <ref>{{Citation|last=Satyam Videos|title=Aaro Nenjil Video Song with Lyrics {{!}} Godha Official {{!}} Tovino Thomas {{!}} Wamiqa Gabbi {{!}} Shaan Rahman|date=2017-04-01|url=https://www.youtube.com/watch?v=UsJkhu8K1gs|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref name=":1" /> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಗೌರಿ ತನ್ನ ಚೊಚ್ಚಲ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೋವನ್ನು ''ಥೋನಿ'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ಇದು ಅವರು ಸ್ವತಃ ಬರೆದು, ಸಂಯೋಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಹಾಡಿದ ಮೊದಲ ಸಿಂಗಲ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://english.manoramaonline.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-singer-musical-video-thoni.html|title=Gowry Lekshmi's 'Thoni' is indie music at its finest|last=Nelson K. Paul|date=23 May 2015|work=[[Malayala Manorama]]|access-date=7 July 2018}}</ref> ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಹೊಸ ವೀಡಿಯೊಗೆ ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡಿಂಗ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಮಲಯಾಳಂ ಇಂಡೀ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ''ಆರಾರೋದಲ್ಲಿ'' ಹೊಸ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-on-crowdfunding-for-her-new-song/article24350802.ece|title=For the people, by the people|last=M|first=Athira|date=2018-07-06|work=[[The Hindu]]|access-date=2018-07-07|issn=0971-751X}}</ref> ಅವರು ಕಪ್ಪಾ ಟಿವಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮೋಜೋದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೧೫ ಸ್ವಂತ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ]] ನೆಲೆಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಮಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳ ನಡುವೆ ವಿಭಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಕೆಲವು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಪತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್ಮರ್ ಗಣೇಶ್ ವೆಂಕಿತರಾಮಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಗಣೇಶ್ ಅವರನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅವರ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಇತರರು ಐಸಾಕ್ ಧರ್ಮಕುಮಾರ್, ಜಾನ್ ಪ್ರವೀಣ್ ಮತ್ತು ಗಾಡ್ಫ್ರೇ ಇಮ್ಯಾನುಯೆಲ್. == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು === {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೨ | "ಸಖಿಯೇ" | ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೩ | "ವಂದೇ ಮಾದರಂ" | ''ಕುಂತಾಪುರ'' | ಸಂಯೋಜಕಿ | |- | ೨೦೧೪ | "ಇತು ಜೀವಿತಮ್" | ''ಏಜ಼್ಹು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಕಾಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೫ | "ಆಯಿರಂ ಕಾಲಮೈ" | ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦ ಕಂಡಿ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೬ | "ಸೊಲ್ಲವ" | ''ಬೊಂಗು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೬ | "ಕಲೈ ತೇನೀರ್" | ''ಎನ್ನೋದು ವಿಲಾಯದು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | * "ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್" * "ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್ (ದೇಸಿ ಮಿಕ್ಸ್)" | ''ಗೋಧಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | "ಪಟ್ಟಂ ಪೋಲ್" | ''ಪೂತನ್ ಪನಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | "ಉನ್ನೈ ಎದಿರ್ಪಾರ್ಥೆನ್" | ''ಬಯಾಮ ಇರುಕ್ಕು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | "ಸುನ್ನತ್ ಕಲ್ಯಾಣಂ" | ''ಆನ ಅಲರಲೊಡಲರಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | "ಆತ್ಮವಿನ್ ಆಕಾಶತಿಲ್" | ''ನ್ಜಾನ್ ಪ್ರಕಾಶನ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | "ಉಯರುಮ್" | ''ಜೂನ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | "ಇನಿ ವಿದಾ ಪರಾಯಮ್" | ''ಝಮ್ ಝಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | "ಆಲೋಲಂ" | ''ಲವ್ ಆಕ್ಷನ್ ಡ್ರಾಮಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | "ಸಯ್ಯಾ" | ''ನೀಯಾ ೨'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | "ಗಣೇಶ" | ''ರಾಜಾ ಭೀಮ'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | "ತಿರಿಂಜುಂ ಮರಿಂಜಮ್" | ''ಇಷ್ಕ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- |೨೦೧೯ | "ಕಂಡ ಕಂಡ" | ''ವಲಿಯಪೆರುನ್ನಾಳ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೨೦ | "ಕಂಡೋ ಕಂಡೋ" | ''ಬಿಗ್ ಬ್ರದರ್'' | ಗಾಯಕಿ | |} === ಸಿಂಗಲ್ಸ್ / ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಶೀರ್ಷಿಕೆ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೫ | ''ಥೋನಿ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು |- | ೨೦೧೬ | ಥೀಯೆ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಮಾನೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | ಟೇಕ್ ಮೈ ಸೋಲ್ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಅತಿರು ಕಾಕ್ಕುಂ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಆರಾರೋ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು (ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡೆಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ವಿಡಿಯೋ) |- | ೨೦೧೯ | ''ಕೈತೋಳ ಪಾಯ ವಿರಿಚು'' | * ಗಾಯಕಿ | ಲಗೋರಿ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರು |- | ೨೦೨೦ | ''ಕಂಡಿತುಂ ಕಾಣತೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಎಫ್.ಟಿ ಕೃಷ್ಣ |} === ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೦೬ | "ವೆಮ್ನಾಟ್ಟು ತೀರತೊರು" | ''ಕೂಡಿಪೂಜ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ತಿರುನಾಗತಲಯುಂ" | ''ಎಂಟೆ ತಿರುಐರನಿಕುಳತಪ್ಪನ್'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ಕಣ್ಣನಾಮುನ್ನಿಯೇ" | ''ಓಂ ನಮೋ ನಾರಾಯಣಾಯ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೧೫ | * "ಕೆಡತೆ" * "ಕಂಡಿಟ್ಟುಂ ಕಾಣತೆ" * "ಬಾಲ್ಯಂ" * "ಯಾತ್ರ" * "ಮಕರಮಂಜಿನ್" * "ರಾವುಂ ಪಕಲುಮ್" * "ಉಣಾರ್ಥುಪಾಟ್ಟು" * "ತಾಜ್ವಾರಂ" | ''ಮೊಜೊ ಸೆಷನ್ ಲೈವ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | ಕಪ್ಪಾ ಟಿ.ವಿ |} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} * <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> 2sg5ofspyumee16rkh14apzdoneanei 1113743 1113742 2022-08-13T10:31:17Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು */ wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ | image = | alt = | caption = | birth_name = | alias = | birth_date = ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩ | birth_place = | origin = | genre = {{Hlist|ವಿಶ್ವ ಸಂಗೀತ|ಅಲ್‌ಟರ್‌ನೇಟಿವ್ ರಾಕ್|ಆಂಬಿಯೆಂಟ್ ರಾಕ್}} | occupation = {{Hlist|ಸಂಯೋಜಕಿ|ಗಾಯಕಿ|ಗೀತರಚನಕಾರ್ತಿ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ}} | instrument = | years_active = ೨೦೦೬ - ಪ್ರಸ್ತುತ | label = | associated_acts = | website = <!-- {{URL|example.com}} or {{Official URL}} --> }} '''ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ''' (ಜನನ ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸಂಯೋಜಕಿ, ಗಾಯಕಿ, ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಚೆರ್ತಾಲದ [[ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ]] . == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದ]] ಅಲಪ್ಪುಳದ ಚೆರ್ತಲಾ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಬಂದವರು. ಅವರು ಸೇಂಟ್ ಮೇರಿ ಆಫ್ ಲ್ಯೂಕಾ ಸೀನಿಯರ್ ಸೆಕೆಂಡರಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ತ್ರಿಪ್ಪುನಿತುರಾದ ಆರ್‌ಎಲ್‌ವಿ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಂಡ್ ಫೈನ್ ಆರ್ಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಎ ಸಂಗೀತ ಕೋರ್ಸ್ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕೇರಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಎಮ್‌ಎ ಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.dnaindia.com/just-before-monday/report-born-to-song-2626119|title=Born to song: Gowry Lekshmi's musical journey|last=Khandelwal|first=Heena|date=17 June 2018|work=[[Daily News and Analysis]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/features/cinema/songs-in-her-heart/article5116388.ece|title=Songs in her heart|last=S.|first=Priyadershini|date=11 September 2013|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> == ವೃತ್ತಿ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತನ್ನ ೧೩ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' ಗೀತೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/ "Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi"]. ''Mad Garage''. 2017-09-02<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-07-07</span></span>.</cite></ref> ಅವರು ಹಾಡಿದ "ಸಖಿಯೇ" ಹಾಡನ್ನು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟ ನಿರ್ದೇಶಕ ರೋಶನ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್, ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/who-said-women-can-only-sing-not-compose/articleshow/60424832.cms|title=Who said women can only sing, not compose?|work=[[The Times of India]]|access-date=2018-07-07}}</ref> ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಅವರ [[ಮೋಹನ್ ಲಾಲ್‌|ಮೋಹನ್‌ಲಾಲ್]] -ನಟನೆಯ ಕ್ಯಾಸನೋವಾದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಈ ಹಾಡನ್ನು ರಚಿಸಿದಾಗ ಗೌರಿ ಅವರಿಗೆ ಕೇವಲ ೧೩ ವರ್ಷ. ಅವರು ೧೫ ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗ ಈ ಹಾಡನ್ನು ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ, ಗೌರಿ ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆಗ ವ್ಯಾಪಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/young-female-musicians-are-rocking-the-charts/article7578673.ece|title=Rocking the charts|last=M.|first=Athira|date=25 August 2015|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/mollywood/200517/gowrys-winning-track.html|title=Gowry's winning track|last=Nair|first=Vidya|date=20 May 2017|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2017/oct/11/gowry-croons-to-her-own-tunes-1671438.html|title=Gowry croons to her own tunes|last=Kalyanasundaram|first=Abinaya|date=11 October 2017|work=[[The New Indian Express]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಲಂಡನ್‌ನ ಟ್ರಿನಿಟಿ ಕಾಲೇಜ್‌ನಿಂದ ಪ್ರದರ್ಶಕರ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.radiocity.in/indie/news-details/Gowry-Lekshmi-and-Street-Academics-shall-mesmerize-Namma-Bengaluru/6603|title=Gowry Lekshmi and Street Academics shall mesmerize Namma Bengaluru|date=16 February 2018|website=[[Radio City (Indian radio station)|Radio City]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಪಿಳ್ಳೈ ಅವರಿಗೆ ಏಳು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಗಳು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯನ|ಹಿನ್ನಲೆ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ]] ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು, ನಂತರ ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦೦ ಕಂಡಿ'' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ರೆಕ್ಸ್ ವಿಜಯನ್ ಅವರ ''ಕಾಲಂ ಪಡುನ್ನೆ'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಅವರು ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳಿನ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/music/211117/singing-to-her-own-tune.html|title=Singing to her own tune|date=2017-11-21|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=2018-07-07}}</ref>ಗೌರಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಿತ್ರ ''ಗೋಧಾದಲ್ಲಿ'' ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದಾಗ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ ಅವರ ಪ್ರಗತಿಯು ಹೆಚ್ಚಿತು. <ref>{{Citation|last=Satyam Videos|title=Aaro Nenjil Video Song with Lyrics {{!}} Godha Official {{!}} Tovino Thomas {{!}} Wamiqa Gabbi {{!}} Shaan Rahman|date=2017-04-01|url=https://www.youtube.com/watch?v=UsJkhu8K1gs|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref name=":1" /> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಗೌರಿ ತನ್ನ ಚೊಚ್ಚಲ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೋವನ್ನು ''ಥೋನಿ'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ಇದು ಅವರು ಸ್ವತಃ ಬರೆದು, ಸಂಯೋಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಹಾಡಿದ ಮೊದಲ ಸಿಂಗಲ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://english.manoramaonline.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-singer-musical-video-thoni.html|title=Gowry Lekshmi's 'Thoni' is indie music at its finest|last=Nelson K. Paul|date=23 May 2015|work=[[Malayala Manorama]]|access-date=7 July 2018}}</ref> ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಹೊಸ ವೀಡಿಯೊಗೆ ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡಿಂಗ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಮಲಯಾಳಂ ಇಂಡೀ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ''ಆರಾರೋದಲ್ಲಿ'' ಹೊಸ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-on-crowdfunding-for-her-new-song/article24350802.ece|title=For the people, by the people|last=M|first=Athira|date=2018-07-06|work=[[The Hindu]]|access-date=2018-07-07|issn=0971-751X}}</ref> ಅವರು ಕಪ್ಪಾ ಟಿವಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮೋಜೋದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೧೫ ಸ್ವಂತ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ]] ನೆಲೆಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಮಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳ ನಡುವೆ ವಿಭಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಕೆಲವು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಪತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್ಮರ್ ಗಣೇಶ್ ವೆಂಕಿತರಾಮಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಗಣೇಶ್ ಅವರನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅವರ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಇತರರು ಐಸಾಕ್ ಧರ್ಮಕುಮಾರ್, ಜಾನ್ ಪ್ರವೀಣ್ ಮತ್ತು ಗಾಡ್ಫ್ರೇ ಇಮ್ಯಾನುಯೆಲ್. == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು === {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೨ | ''ಸಖಿಯೇ'' | ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೩ | ''ವಂದೇ ಮಾತರಂ'' | ''ಕುಂತಾಪುರ'' | ಸಂಯೋಜಕಿ | |- | ೨೦೧೪ | ''ಇತು ಜೀವಿತಮ್'' | ''ಏಜ಼್ಹು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಕಾಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೫ | ''ಆಯಿರಂ ಕಾಲಮೈ'' | ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦ ಕಂಡಿ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೬ | ''ಸೊಲ್ಲವ'' | ''ಬೊಂಗು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೬ | ''ಕಲೈ ತೇನೀರ್'' | ''ಎನ್ನೋದು ವಿಲಾಯದು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | * ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್'' * ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್ (ದೇಸಿ ಮಿಕ್ಸ್)'' | ''ಗೋಧಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಪಟ್ಟಂ ಪೋಲ್'' | ''ಪೂತನ್ ಪನಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಉನ್ನೈ ಎದಿರ್ಪಾರ್ಥೆನ್'' | ''ಬಯಾಮ ಇರುಕ್ಕು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | ''ಸುನ್ನತ್ ಕಲ್ಯಾಣಂ'' | ''ಆನ ಅಲರಲೊಡಲರಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | ''ಆತ್ಮವಿನ್ ಆಕಾಶತಿಲ್'' | ''ನ್ಜಾನ್ ಪ್ರಕಾಶನ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಉಯರುಮ್'' | ''ಜೂನ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಇನಿ ವಿದಾ ಪರಾಯಮ್'' | ''ಝಮ್ ಝಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಆಲೋಲಂ'' | ''ಲವ್ ಆಕ್ಷನ್ ಡ್ರಾಮಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಸಯ್ಯಾ'' | ''ನೀಯಾ ೨'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | ''ಗಣೇಶ'' | ''ರಾಜಾ ಭೀಮ'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | ''ತಿರಿಂಜುಂ ಮರಿಂಜಮ್'' | ''ಇಷ್ಕ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- |೨೦೧೯ | ''ಕಂಡ ಕಂಡ'' | ''ವಲಿಯಪೆರುನ್ನಾಳ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೨೦ | ''ಕಂಡೋ ಕಂಡೋ'' | ''ಬಿಗ್ ಬ್ರದರ್'' | ಗಾಯಕಿ | |} === ಸಿಂಗಲ್ಸ್ / ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಶೀರ್ಷಿಕೆ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೫ | ''ಥೋನಿ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು |- | ೨೦೧೬ | ಥೀಯೆ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಮಾನೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | ಟೇಕ್ ಮೈ ಸೋಲ್ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಅತಿರು ಕಾಕ್ಕುಂ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಆರಾರೋ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು (ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡೆಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ವಿಡಿಯೋ) |- | ೨೦೧೯ | ''ಕೈತೋಳ ಪಾಯ ವಿರಿಚು'' | * ಗಾಯಕಿ | ಲಗೋರಿ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರು |- | ೨೦೨೦ | ''ಕಂಡಿತುಂ ಕಾಣತೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಎಫ್.ಟಿ ಕೃಷ್ಣ |} === ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೦೬ | "ವೆಮ್ನಾಟ್ಟು ತೀರತೊರು" | ''ಕೂಡಿಪೂಜ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ತಿರುನಾಗತಲಯುಂ" | ''ಎಂಟೆ ತಿರುಐರನಿಕುಳತಪ್ಪನ್'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ಕಣ್ಣನಾಮುನ್ನಿಯೇ" | ''ಓಂ ನಮೋ ನಾರಾಯಣಾಯ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೧೫ | * "ಕೆಡತೆ" * "ಕಂಡಿಟ್ಟುಂ ಕಾಣತೆ" * "ಬಾಲ್ಯಂ" * "ಯಾತ್ರ" * "ಮಕರಮಂಜಿನ್" * "ರಾವುಂ ಪಕಲುಮ್" * "ಉಣಾರ್ಥುಪಾಟ್ಟು" * "ತಾಜ್ವಾರಂ" | ''ಮೊಜೊ ಸೆಷನ್ ಲೈವ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | ಕಪ್ಪಾ ಟಿ.ವಿ |} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} * <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> laxppbk52fz4e1q7mhqfr5y69pd0gql 1113744 1113743 2022-08-13T10:31:33Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಉಲ್ಲೇಖಗಳು */ wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ | image = | alt = | caption = | birth_name = | alias = | birth_date = ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩ | birth_place = | origin = | genre = {{Hlist|ವಿಶ್ವ ಸಂಗೀತ|ಅಲ್‌ಟರ್‌ನೇಟಿವ್ ರಾಕ್|ಆಂಬಿಯೆಂಟ್ ರಾಕ್}} | occupation = {{Hlist|ಸಂಯೋಜಕಿ|ಗಾಯಕಿ|ಗೀತರಚನಕಾರ್ತಿ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ}} | instrument = | years_active = ೨೦೦೬ - ಪ್ರಸ್ತುತ | label = | associated_acts = | website = <!-- {{URL|example.com}} or {{Official URL}} --> }} '''ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ''' (ಜನನ ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸಂಯೋಜಕಿ, ಗಾಯಕಿ, ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಚೆರ್ತಾಲದ [[ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ]] . == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದ]] ಅಲಪ್ಪುಳದ ಚೆರ್ತಲಾ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಬಂದವರು. ಅವರು ಸೇಂಟ್ ಮೇರಿ ಆಫ್ ಲ್ಯೂಕಾ ಸೀನಿಯರ್ ಸೆಕೆಂಡರಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ತ್ರಿಪ್ಪುನಿತುರಾದ ಆರ್‌ಎಲ್‌ವಿ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಂಡ್ ಫೈನ್ ಆರ್ಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಎ ಸಂಗೀತ ಕೋರ್ಸ್ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕೇರಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಎಮ್‌ಎ ಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.dnaindia.com/just-before-monday/report-born-to-song-2626119|title=Born to song: Gowry Lekshmi's musical journey|last=Khandelwal|first=Heena|date=17 June 2018|work=[[Daily News and Analysis]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/features/cinema/songs-in-her-heart/article5116388.ece|title=Songs in her heart|last=S.|first=Priyadershini|date=11 September 2013|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> == ವೃತ್ತಿ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತನ್ನ ೧೩ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' ಗೀತೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/ "Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi"]. ''Mad Garage''. 2017-09-02<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-07-07</span></span>.</cite></ref> ಅವರು ಹಾಡಿದ "ಸಖಿಯೇ" ಹಾಡನ್ನು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟ ನಿರ್ದೇಶಕ ರೋಶನ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್, ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/who-said-women-can-only-sing-not-compose/articleshow/60424832.cms|title=Who said women can only sing, not compose?|work=[[The Times of India]]|access-date=2018-07-07}}</ref> ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಅವರ [[ಮೋಹನ್ ಲಾಲ್‌|ಮೋಹನ್‌ಲಾಲ್]] -ನಟನೆಯ ಕ್ಯಾಸನೋವಾದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಈ ಹಾಡನ್ನು ರಚಿಸಿದಾಗ ಗೌರಿ ಅವರಿಗೆ ಕೇವಲ ೧೩ ವರ್ಷ. ಅವರು ೧೫ ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗ ಈ ಹಾಡನ್ನು ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ, ಗೌರಿ ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆಗ ವ್ಯಾಪಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/young-female-musicians-are-rocking-the-charts/article7578673.ece|title=Rocking the charts|last=M.|first=Athira|date=25 August 2015|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/mollywood/200517/gowrys-winning-track.html|title=Gowry's winning track|last=Nair|first=Vidya|date=20 May 2017|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2017/oct/11/gowry-croons-to-her-own-tunes-1671438.html|title=Gowry croons to her own tunes|last=Kalyanasundaram|first=Abinaya|date=11 October 2017|work=[[The New Indian Express]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಲಂಡನ್‌ನ ಟ್ರಿನಿಟಿ ಕಾಲೇಜ್‌ನಿಂದ ಪ್ರದರ್ಶಕರ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.radiocity.in/indie/news-details/Gowry-Lekshmi-and-Street-Academics-shall-mesmerize-Namma-Bengaluru/6603|title=Gowry Lekshmi and Street Academics shall mesmerize Namma Bengaluru|date=16 February 2018|website=[[Radio City (Indian radio station)|Radio City]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಪಿಳ್ಳೈ ಅವರಿಗೆ ಏಳು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಗಳು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯನ|ಹಿನ್ನಲೆ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ]] ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು, ನಂತರ ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦೦ ಕಂಡಿ'' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ರೆಕ್ಸ್ ವಿಜಯನ್ ಅವರ ''ಕಾಲಂ ಪಡುನ್ನೆ'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಅವರು ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳಿನ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/music/211117/singing-to-her-own-tune.html|title=Singing to her own tune|date=2017-11-21|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=2018-07-07}}</ref>ಗೌರಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಿತ್ರ ''ಗೋಧಾದಲ್ಲಿ'' ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದಾಗ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ ಅವರ ಪ್ರಗತಿಯು ಹೆಚ್ಚಿತು. <ref>{{Citation|last=Satyam Videos|title=Aaro Nenjil Video Song with Lyrics {{!}} Godha Official {{!}} Tovino Thomas {{!}} Wamiqa Gabbi {{!}} Shaan Rahman|date=2017-04-01|url=https://www.youtube.com/watch?v=UsJkhu8K1gs|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref name=":1" /> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಗೌರಿ ತನ್ನ ಚೊಚ್ಚಲ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೋವನ್ನು ''ಥೋನಿ'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ಇದು ಅವರು ಸ್ವತಃ ಬರೆದು, ಸಂಯೋಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಹಾಡಿದ ಮೊದಲ ಸಿಂಗಲ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://english.manoramaonline.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-singer-musical-video-thoni.html|title=Gowry Lekshmi's 'Thoni' is indie music at its finest|last=Nelson K. Paul|date=23 May 2015|work=[[Malayala Manorama]]|access-date=7 July 2018}}</ref> ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಹೊಸ ವೀಡಿಯೊಗೆ ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡಿಂಗ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಮಲಯಾಳಂ ಇಂಡೀ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ''ಆರಾರೋದಲ್ಲಿ'' ಹೊಸ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-on-crowdfunding-for-her-new-song/article24350802.ece|title=For the people, by the people|last=M|first=Athira|date=2018-07-06|work=[[The Hindu]]|access-date=2018-07-07|issn=0971-751X}}</ref> ಅವರು ಕಪ್ಪಾ ಟಿವಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮೋಜೋದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೧೫ ಸ್ವಂತ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ]] ನೆಲೆಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಮಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳ ನಡುವೆ ವಿಭಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಕೆಲವು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಪತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್ಮರ್ ಗಣೇಶ್ ವೆಂಕಿತರಾಮಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಗಣೇಶ್ ಅವರನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅವರ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಇತರರು ಐಸಾಕ್ ಧರ್ಮಕುಮಾರ್, ಜಾನ್ ಪ್ರವೀಣ್ ಮತ್ತು ಗಾಡ್ಫ್ರೇ ಇಮ್ಯಾನುಯೆಲ್. == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು === {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೨ | ''ಸಖಿಯೇ'' | ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೩ | ''ವಂದೇ ಮಾತರಂ'' | ''ಕುಂತಾಪುರ'' | ಸಂಯೋಜಕಿ | |- | ೨೦೧೪ | ''ಇತು ಜೀವಿತಮ್'' | ''ಏಜ಼್ಹು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಕಾಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೫ | ''ಆಯಿರಂ ಕಾಲಮೈ'' | ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦ ಕಂಡಿ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೬ | ''ಸೊಲ್ಲವ'' | ''ಬೊಂಗು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೬ | ''ಕಲೈ ತೇನೀರ್'' | ''ಎನ್ನೋದು ವಿಲಾಯದು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | * ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್'' * ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್ (ದೇಸಿ ಮಿಕ್ಸ್)'' | ''ಗೋಧಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಪಟ್ಟಂ ಪೋಲ್'' | ''ಪೂತನ್ ಪನಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಉನ್ನೈ ಎದಿರ್ಪಾರ್ಥೆನ್'' | ''ಬಯಾಮ ಇರುಕ್ಕು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | ''ಸುನ್ನತ್ ಕಲ್ಯಾಣಂ'' | ''ಆನ ಅಲರಲೊಡಲರಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | ''ಆತ್ಮವಿನ್ ಆಕಾಶತಿಲ್'' | ''ನ್ಜಾನ್ ಪ್ರಕಾಶನ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಉಯರುಮ್'' | ''ಜೂನ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಇನಿ ವಿದಾ ಪರಾಯಮ್'' | ''ಝಮ್ ಝಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಆಲೋಲಂ'' | ''ಲವ್ ಆಕ್ಷನ್ ಡ್ರಾಮಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಸಯ್ಯಾ'' | ''ನೀಯಾ ೨'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | ''ಗಣೇಶ'' | ''ರಾಜಾ ಭೀಮ'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | ''ತಿರಿಂಜುಂ ಮರಿಂಜಮ್'' | ''ಇಷ್ಕ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- |೨೦೧೯ | ''ಕಂಡ ಕಂಡ'' | ''ವಲಿಯಪೆರುನ್ನಾಳ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೨೦ | ''ಕಂಡೋ ಕಂಡೋ'' | ''ಬಿಗ್ ಬ್ರದರ್'' | ಗಾಯಕಿ | |} === ಸಿಂಗಲ್ಸ್ / ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಶೀರ್ಷಿಕೆ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೫ | ''ಥೋನಿ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು |- | ೨೦೧೬ | ಥೀಯೆ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಮಾನೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | ಟೇಕ್ ಮೈ ಸೋಲ್ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಅತಿರು ಕಾಕ್ಕುಂ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಆರಾರೋ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು (ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡೆಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ವಿಡಿಯೋ) |- | ೨೦೧೯ | ''ಕೈತೋಳ ಪಾಯ ವಿರಿಚು'' | * ಗಾಯಕಿ | ಲಗೋರಿ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರು |- | ೨೦೨೦ | ''ಕಂಡಿತುಂ ಕಾಣತೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಎಫ್.ಟಿ ಕೃಷ್ಣ |} === ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೦೬ | "ವೆಮ್ನಾಟ್ಟು ತೀರತೊರು" | ''ಕೂಡಿಪೂಜ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ತಿರುನಾಗತಲಯುಂ" | ''ಎಂಟೆ ತಿರುಐರನಿಕುಳತಪ್ಪನ್'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ಕಣ್ಣನಾಮುನ್ನಿಯೇ" | ''ಓಂ ನಮೋ ನಾರಾಯಣಾಯ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೧೫ | * "ಕೆಡತೆ" * "ಕಂಡಿಟ್ಟುಂ ಕಾಣತೆ" * "ಬಾಲ್ಯಂ" * "ಯಾತ್ರ" * "ಮಕರಮಂಜಿನ್" * "ರಾವುಂ ಪಕಲುಮ್" * "ಉಣಾರ್ಥುಪಾಟ್ಟು" * "ತಾಜ್ವಾರಂ" | ''ಮೊಜೊ ಸೆಷನ್ ಲೈವ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | ಕಪ್ಪಾ ಟಿ.ವಿ |} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} p1bjpa7szvvprdg2j4wqbt10zp584g9 1113745 1113744 2022-08-13T10:32:21Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar/ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ | image = | alt = | caption = | birth_name = | alias = | birth_date = ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩ | birth_place = | origin = | genre = {{Hlist|ವಿಶ್ವ ಸಂಗೀತ|ಅಲ್‌ಟರ್‌ನೇಟಿವ್ ರಾಕ್|ಆಂಬಿಯೆಂಟ್ ರಾಕ್}} | occupation = {{Hlist|ಸಂಯೋಜಕಿ|ಗಾಯಕಿ|ಗೀತರಚನಕಾರ್ತಿ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ}} | instrument = | years_active = ೨೦೦೬ - ಪ್ರಸ್ತುತ | label = | associated_acts = | website = <!-- {{URL|example.com}} or {{Official URL}} --> }} '''ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ''' (ಜನನ ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸಂಯೋಜಕಿ, ಗಾಯಕಿ, ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಚೆರ್ತಾಲದ [[ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ]] . == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದ]] ಅಲಪ್ಪುಳದ ಚೆರ್ತಲಾ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಬಂದವರು. ಅವರು ಸೇಂಟ್ ಮೇರಿ ಆಫ್ ಲ್ಯೂಕಾ ಸೀನಿಯರ್ ಸೆಕೆಂಡರಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ತ್ರಿಪ್ಪುನಿತುರಾದ ಆರ್‌ಎಲ್‌ವಿ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಂಡ್ ಫೈನ್ ಆರ್ಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಎ ಸಂಗೀತ ಕೋರ್ಸ್ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕೇರಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಎಮ್‌ಎ ಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.dnaindia.com/just-before-monday/report-born-to-song-2626119|title=Born to song: Gowry Lekshmi's musical journey|last=Khandelwal|first=Heena|date=17 June 2018|work=[[Daily News and Analysis]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/features/cinema/songs-in-her-heart/article5116388.ece|title=Songs in her heart|last=S.|first=Priyadershini|date=11 September 2013|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> == ವೃತ್ತಿ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತನ್ನ ೧೩ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' ಗೀತೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/ "Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi"]. ''Mad Garage''. 2017-09-02<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-07-07</span></span>.</cite></ref> ಅವರು ಹಾಡಿದ "ಸಖಿಯೇ" ಹಾಡನ್ನು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟ ನಿರ್ದೇಶಕ ರೋಶನ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್, ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/who-said-women-can-only-sing-not-compose/articleshow/60424832.cms|title=Who said women can only sing, not compose?|work=[[The Times of India]]|access-date=2018-07-07}}</ref> ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಅವರ [[ಮೋಹನ್ ಲಾಲ್‌|ಮೋಹನ್‌ಲಾಲ್]] -ನಟನೆಯ ಕ್ಯಾಸನೋವಾದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಈ ಹಾಡನ್ನು ರಚಿಸಿದಾಗ ಗೌರಿ ಅವರಿಗೆ ಕೇವಲ ೧೩ ವರ್ಷ. ಅವರು ೧೫ ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗ ಈ ಹಾಡನ್ನು ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ, ಗೌರಿ ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆಗ ವ್ಯಾಪಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/young-female-musicians-are-rocking-the-charts/article7578673.ece|title=Rocking the charts|last=M.|first=Athira|date=25 August 2015|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/mollywood/200517/gowrys-winning-track.html|title=Gowry's winning track|last=Nair|first=Vidya|date=20 May 2017|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2017/oct/11/gowry-croons-to-her-own-tunes-1671438.html|title=Gowry croons to her own tunes|last=Kalyanasundaram|first=Abinaya|date=11 October 2017|work=[[The New Indian Express]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಲಂಡನ್‌ನ ಟ್ರಿನಿಟಿ ಕಾಲೇಜ್‌ನಿಂದ ಪ್ರದರ್ಶಕರ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.radiocity.in/indie/news-details/Gowry-Lekshmi-and-Street-Academics-shall-mesmerize-Namma-Bengaluru/6603|title=Gowry Lekshmi and Street Academics shall mesmerize Namma Bengaluru|date=16 February 2018|website=[[Radio City (Indian radio station)|Radio City]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಪಿಳ್ಳೈ ಅವರಿಗೆ ಏಳು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಗಳು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯನ|ಹಿನ್ನಲೆ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ]] ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು, ನಂತರ ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦೦ ಕಂಡಿ'' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ರೆಕ್ಸ್ ವಿಜಯನ್ ಅವರ ''ಕಾಲಂ ಪಡುನ್ನೆ'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಅವರು ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳಿನ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/music/211117/singing-to-her-own-tune.html|title=Singing to her own tune|date=2017-11-21|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=2018-07-07}}</ref>ಗೌರಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಿತ್ರ ''ಗೋಧಾದಲ್ಲಿ'' ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದಾಗ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ ಅವರ ಪ್ರಗತಿಯು ಹೆಚ್ಚಿತು. <ref>{{Citation|last=Satyam Videos|title=Aaro Nenjil Video Song with Lyrics {{!}} Godha Official {{!}} Tovino Thomas {{!}} Wamiqa Gabbi {{!}} Shaan Rahman|date=2017-04-01|url=https://www.youtube.com/watch?v=UsJkhu8K1gs|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref name=":1" /> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಗೌರಿ ತನ್ನ ಚೊಚ್ಚಲ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೋವನ್ನು ''ಥೋನಿ'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ಇದು ಅವರು ಸ್ವತಃ ಬರೆದು, ಸಂಯೋಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಹಾಡಿದ ಮೊದಲ ಸಿಂಗಲ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://english.manoramaonline.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-singer-musical-video-thoni.html|title=Gowry Lekshmi's 'Thoni' is indie music at its finest|last=Nelson K. Paul|date=23 May 2015|work=[[Malayala Manorama]]|access-date=7 July 2018}}</ref> ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಹೊಸ ವೀಡಿಯೊಗೆ ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡಿಂಗ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಮಲಯಾಳಂ ಇಂಡೀ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ''ಆರಾರೋದಲ್ಲಿ'' ಹೊಸ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-on-crowdfunding-for-her-new-song/article24350802.ece|title=For the people, by the people|last=M|first=Athira|date=2018-07-06|work=[[The Hindu]]|access-date=2018-07-07|issn=0971-751X}}</ref> ಅವರು ಕಪ್ಪಾ ಟಿವಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮೋಜೋದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೧೫ ಸ್ವಂತ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ]] ನೆಲೆಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಮಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳ ನಡುವೆ ವಿಭಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಕೆಲವು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಪತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್ಮರ್ ಗಣೇಶ್ ವೆಂಕಿತರಾಮಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಗಣೇಶ್ ಅವರನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅವರ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಇತರರು ಐಸಾಕ್ ಧರ್ಮಕುಮಾರ್, ಜಾನ್ ಪ್ರವೀಣ್ ಮತ್ತು ಗಾಡ್ಫ್ರೇ ಇಮ್ಯಾನುಯೆಲ್. == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು === {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೨ | ''ಸಖಿಯೇ'' | ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೩ | ''ವಂದೇ ಮಾತರಂ'' | ''ಕುಂತಾಪುರ'' | ಸಂಯೋಜಕಿ | |- | ೨೦೧೪ | ''ಇತು ಜೀವಿತಮ್'' | ''ಏಜ಼್ಹು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಕಾಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೫ | ''ಆಯಿರಂ ಕಾಲಮೈ'' | ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦ ಕಂಡಿ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೬ | ''ಸೊಲ್ಲವ'' | ''ಬೊಂಗು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೬ | ''ಕಲೈ ತೇನೀರ್'' | ''ಎನ್ನೋದು ವಿಲಾಯದು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | * ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್'' * ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್ (ದೇಸಿ ಮಿಕ್ಸ್)'' | ''ಗೋಧಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಪಟ್ಟಂ ಪೋಲ್'' | ''ಪೂತನ್ ಪನಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಉನ್ನೈ ಎದಿರ್ಪಾರ್ಥೆನ್'' | ''ಬಯಾಮ ಇರುಕ್ಕು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | ''ಸುನ್ನತ್ ಕಲ್ಯಾಣಂ'' | ''ಆನ ಅಲರಲೊಡಲರಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | ''ಆತ್ಮವಿನ್ ಆಕಾಶತಿಲ್'' | ''ನ್ಜಾನ್ ಪ್ರಕಾಶನ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಉಯರುಮ್'' | ''ಜೂನ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಇನಿ ವಿದಾ ಪರಾಯಮ್'' | ''ಝಮ್ ಝಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಆಲೋಲಂ'' | ''ಲವ್ ಆಕ್ಷನ್ ಡ್ರಾಮಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಸಯ್ಯಾ'' | ''ನೀಯಾ ೨'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | ''ಗಣೇಶ'' | ''ರಾಜಾ ಭೀಮ'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | ''ತಿರಿಂಜುಂ ಮರಿಂಜಮ್'' | ''ಇಷ್ಕ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- |೨೦೧೯ | ''ಕಂಡ ಕಂಡ'' | ''ವಲಿಯಪೆರುನ್ನಾಳ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೨೦ | ''ಕಂಡೋ ಕಂಡೋ'' | ''ಬಿಗ್ ಬ್ರದರ್'' | ಗಾಯಕಿ | |} === ಸಿಂಗಲ್ಸ್ / ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಶೀರ್ಷಿಕೆ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೫ | ''ಥೋನಿ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು |- | ೨೦೧೬ | ಥೀಯೆ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಮಾನೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | ಟೇಕ್ ಮೈ ಸೋಲ್ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಅತಿರು ಕಾಕ್ಕುಂ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಆರಾರೋ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು (ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡೆಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ವಿಡಿಯೋ) |- | ೨೦೧೯ | ''ಕೈತೋಳ ಪಾಯ ವಿರಿಚು'' | * ಗಾಯಕಿ | ಲಗೋರಿ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರು |- | ೨೦೨೦ | ''ಕಂಡಿತುಂ ಕಾಣತೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಎಫ್.ಟಿ ಕೃಷ್ಣ |} === ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೦೬ | "ವೆಮ್ನಾಟ್ಟು ತೀರತೊರು" | ''ಕೂಡಿಪೂಜ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ತಿರುನಾಗತಲಯುಂ" | ''ಎಂಟೆ ತಿರುಐರನಿಕುಳತಪ್ಪನ್'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ಕಣ್ಣನಾಮುನ್ನಿಯೇ" | ''ಓಂ ನಮೋ ನಾರಾಯಣಾಯ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೧೫ | * "ಕೆಡತೆ" * "ಕಂಡಿಟ್ಟುಂ ಕಾಣತೆ" * "ಬಾಲ್ಯಂ" * "ಯಾತ್ರ" * "ಮಕರಮಂಜಿನ್" * "ರಾವುಂ ಪಕಲುಮ್" * "ಉಣಾರ್ಥುಪಾಟ್ಟು" * "ತಾಜ್ವಾರಂ" | ''ಮೊಜೊ ಸೆಷನ್ ಲೈವ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | ಕಪ್ಪಾ ಟಿ.ವಿ |} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} p1bjpa7szvvprdg2j4wqbt10zp584g9 1113747 1113745 2022-08-13T10:33:12Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಗಾಯಕಿ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox musical artist | name = ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ | image = | alt = | caption = | birth_name = | alias = | birth_date = ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩ | birth_place = | origin = | genre = {{Hlist|ವಿಶ್ವ ಸಂಗೀತ|ಅಲ್‌ಟರ್‌ನೇಟಿವ್ ರಾಕ್|ಆಂಬಿಯೆಂಟ್ ರಾಕ್}} | occupation = {{Hlist|ಸಂಯೋಜಕಿ|ಗಾಯಕಿ|ಗೀತರಚನಕಾರ್ತಿ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ}} | instrument = | years_active = ೨೦೦೬ - ಪ್ರಸ್ತುತ | label = | associated_acts = | website = <!-- {{URL|example.com}} or {{Official URL}} --> }} '''ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ''' (ಜನನ ೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೯೩) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ಸಂಯೋಜಕಿ, ಗಾಯಕಿ, ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ ಮತ್ತು ಕೇರಳದ ಚೆರ್ತಾಲದ [[ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕ|ಸಂಗೀತ ನಿರ್ಮಾಪಕಿ]] . == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದ]] ಅಲಪ್ಪುಳದ ಚೆರ್ತಲಾ ಎಂಬ ಹಳ್ಳಿಯಿಂದ ಬಂದವರು. ಅವರು ಸೇಂಟ್ ಮೇರಿ ಆಫ್ ಲ್ಯೂಕಾ ಸೀನಿಯರ್ ಸೆಕೆಂಡರಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ತ್ರಿಪ್ಪುನಿತುರಾದ ಆರ್‌ಎಲ್‌ವಿ ಕಾಲೇಜ್ ಆಫ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಅಂಡ್ ಫೈನ್ ಆರ್ಟ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಬಿಎ ಸಂಗೀತ ಕೋರ್ಸ್ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕೇರಳ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಎಮ್‌ಎ ಯೊಂದಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪಾಂಡಿತ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.dnaindia.com/just-before-monday/report-born-to-song-2626119|title=Born to song: Gowry Lekshmi's musical journey|last=Khandelwal|first=Heena|date=17 June 2018|work=[[Daily News and Analysis]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/features/cinema/songs-in-her-heart/article5116388.ece|title=Songs in her heart|last=S.|first=Priyadershini|date=11 September 2013|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> == ವೃತ್ತಿ == ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತನ್ನ ೧೩ ನೇ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' ಗೀತೆಯನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮೂಲಕ ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ವೃತ್ತಿಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/|title=Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi|date=2017-09-02|work=Mad Garage|access-date=2018-07-07}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true">[https://mad-garage.com/chasing-the-octaves-gowry-lekshmi/ "Chasing The Octaves, Gowry Lekshmi"]. ''Mad Garage''. 2017-09-02<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-07-07</span></span>.</cite></ref> ಅವರು ಹಾಡಿದ "ಸಖಿಯೇ" ಹಾಡನ್ನು ಇಷ್ಟಪಟ್ಟ ನಿರ್ದೇಶಕ ರೋಶನ್ ಆಂಡ್ರ್ಯೂಸ್, ೨೦೧೨ ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/entertainment/malayalam/movies/news/who-said-women-can-only-sing-not-compose/articleshow/60424832.cms|title=Who said women can only sing, not compose?|work=[[The Times of India]]|access-date=2018-07-07}}</ref> ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಅವರ [[ಮೋಹನ್ ಲಾಲ್‌|ಮೋಹನ್‌ಲಾಲ್]] -ನಟನೆಯ ಕ್ಯಾಸನೋವಾದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಳಸಿದರು. ಈ ಹಾಡನ್ನು ರಚಿಸಿದಾಗ ಗೌರಿ ಅವರಿಗೆ ಕೇವಲ ೧೩ ವರ್ಷ. ಅವರು ೧೫ ವರ್ಷದವರಿದ್ದಾಗ ಈ ಹಾಡನ್ನು ಸಿನಿಮಾದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗಿತ್ತು. ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಕಿರಿಯ ಸಂಯೋಜಕರಾಗಿ, ಗೌರಿ ಅವರ ಕೆಲಸವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಶಂಸಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಆಗ ವ್ಯಾಪಕ ಮಾಧ್ಯಮ ಪ್ರಸಾರವನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/young-female-musicians-are-rocking-the-charts/article7578673.ece|title=Rocking the charts|last=M.|first=Athira|date=25 August 2015|work=[[The Hindu]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/mollywood/200517/gowrys-winning-track.html|title=Gowry's winning track|last=Nair|first=Vidya|date=20 May 2017|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=12 July 2019}}</ref> <ref>{{Cite news|url=http://www.newindianexpress.com/cities/chennai/2017/oct/11/gowry-croons-to-her-own-tunes-1671438.html|title=Gowry croons to her own tunes|last=Kalyanasundaram|first=Abinaya|date=11 October 2017|work=[[The New Indian Express]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಲಂಡನ್‌ನ ಟ್ರಿನಿಟಿ ಕಾಲೇಜ್‌ನಿಂದ ಪ್ರದರ್ಶಕರ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.radiocity.in/indie/news-details/Gowry-Lekshmi-and-Street-Academics-shall-mesmerize-Namma-Bengaluru/6603|title=Gowry Lekshmi and Street Academics shall mesmerize Namma Bengaluru|date=16 February 2018|website=[[Radio City (Indian radio station)|Radio City]]|access-date=12 July 2019}}</ref> ಗೌರಿ ಅವರು ಸಂಗೀತ ನಿರ್ದೇಶಕ ಪ್ರಶಾಂತ್ ಪಿಳ್ಳೈ ಅವರಿಗೆ ಏಳು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಗಳು ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ [[ಹಿನ್ನೆಲೆ ಗಾಯನ|ಹಿನ್ನಲೆ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ]] ಪಾದಾರ್ಪಣೆ ಮಾಡಿದರು, ನಂತರ ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦೦ ಕಂಡಿ'' ಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ರೆಕ್ಸ್ ವಿಜಯನ್ ಅವರ ''ಕಾಲಂ ಪಡುನ್ನೆ'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದರು. ಅಂದಿನಿಂದ ಅವರು ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳಿನ ಹಲವಾರು ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾಡಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.deccanchronicle.com/entertainment/music/211117/singing-to-her-own-tune.html|title=Singing to her own tune|date=2017-11-21|work=[[Deccan Chronicle]]|access-date=2018-07-07}}</ref>ಗೌರಿ ಮಲಯಾಳಂ ಚಿತ್ರ ''ಗೋಧಾದಲ್ಲಿ'' ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್'' ಹಾಡನ್ನು ಹಾಡಿದಾಗ ಗಾಯಕಿಯಾಗಿ ಅವರ ಪ್ರಗತಿಯು ಹೆಚ್ಚಿತು. <ref>{{Citation|last=Satyam Videos|title=Aaro Nenjil Video Song with Lyrics {{!}} Godha Official {{!}} Tovino Thomas {{!}} Wamiqa Gabbi {{!}} Shaan Rahman|date=2017-04-01|url=https://www.youtube.com/watch?v=UsJkhu8K1gs|access-date=2018-07-07}}</ref> <ref name=":1" /> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, ಗೌರಿ ತನ್ನ ಚೊಚ್ಚಲ ಸ್ವತಂತ್ರ ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೋವನ್ನು ''ಥೋನಿ'' ಎಂಬ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ಇದು ಅವರು ಸ್ವತಃ ಬರೆದು, ಸಂಯೋಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಹಾಡಿದ ಮೊದಲ ಸಿಂಗಲ್ ಆಗಿದ್ದು, ಇದು ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://english.manoramaonline.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-singer-musical-video-thoni.html|title=Gowry Lekshmi's 'Thoni' is indie music at its finest|last=Nelson K. Paul|date=23 May 2015|work=[[Malayala Manorama]]|access-date=7 July 2018}}</ref> ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಹೊಸ ವೀಡಿಯೊಗೆ ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡಿಂಗ್ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ, ಇದು ಮಲಯಾಳಂ ಇಂಡೀ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ''ಆರಾರೋದಲ್ಲಿ'' ಹೊಸ ಉಪಕ್ರಮವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/entertainment/music/gowry-lekshmi-on-crowdfunding-for-her-new-song/article24350802.ece|title=For the people, by the people|last=M|first=Athira|date=2018-07-06|work=[[The Hindu]]|access-date=2018-07-07|issn=0971-751X}}</ref> ಅವರು ಕಪ್ಪಾ ಟಿವಿ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ಮೋಜೋದಲ್ಲಿ ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ೧೫ ಸ್ವಂತ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದ್ದಾರೆ. ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಅವರು [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನಲ್ಲಿ]] ನೆಲೆಸಿರುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ತಮ್ಮ ಸಮಯವನ್ನು ತಮ್ಮ ಬ್ಯಾಂಡ್ ಮತ್ತು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳ ನಡುವೆ ವಿಭಜಿಸುತ್ತಾರೆ. ಅವರು ಕೆಲವು ಹೊಸ ಸಂಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ತಮ್ಮ ಪತಿಯೊಂದಿಗೆ ಮತ್ತು ಡ್ರಮ್ಮರ್ ಗಣೇಶ್ ವೆಂಕಿತರಾಮಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಹಂಚಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಗಣೇಶ್ ಅವರನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅವರ ಬ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಇತರರು ಐಸಾಕ್ ಧರ್ಮಕುಮಾರ್, ಜಾನ್ ಪ್ರವೀಣ್ ಮತ್ತು ಗಾಡ್ಫ್ರೇ ಇಮ್ಯಾನುಯೆಲ್. == ಧ್ವನಿಮುದ್ರಿಕೆ == === ಚಲನಚಿತ್ರಗಳು === {| class="wikitable sortable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೨ | ''ಸಖಿಯೇ'' | ''ಕ್ಯಾಸನೋವ್ವಾ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೩ | ''ವಂದೇ ಮಾತರಂ'' | ''ಕುಂತಾಪುರ'' | ಸಂಯೋಜಕಿ | |- | ೨೦೧೪ | ''ಇತು ಜೀವಿತಮ್'' | ''ಏಜ಼್ಹು ಸುಂದರ ರಾತ್ರಿಕಾಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೫ | ''ಆಯಿರಂ ಕಾಲಮೈ'' | ''ಲಾರ್ಡ್ ಲಿವಿಂಗ್ಸ್ಟೋನ್ ೭೦೦೦ ಕಂಡಿ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೧೦೧೬ | ''ಸೊಲ್ಲವ'' | ''ಬೊಂಗು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೬ | ''ಕಲೈ ತೇನೀರ್'' | ''ಎನ್ನೋದು ವಿಲಾಯದು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | * ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್'' * ''ಆರೋ ನೆಂಜಿಲ್ (ದೇಸಿ ಮಿಕ್ಸ್)'' | ''ಗೋಧಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಪಟ್ಟಂ ಪೋಲ್'' | ''ಪೂತನ್ ಪನಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಉನ್ನೈ ಎದಿರ್ಪಾರ್ಥೆನ್'' | ''ಬಯಾಮ ಇರುಕ್ಕು'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೭ | ''ಸುನ್ನತ್ ಕಲ್ಯಾಣಂ'' | ''ಆನ ಅಲರಲೊಡಲರಲ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | ''ಆತ್ಮವಿನ್ ಆಕಾಶತಿಲ್'' | ''ನ್ಜಾನ್ ಪ್ರಕಾಶನ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಉಯರುಮ್'' | ''ಜೂನ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಇನಿ ವಿದಾ ಪರಾಯಮ್'' | ''ಝಮ್ ಝಮ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಆಲೋಲಂ'' | ''ಲವ್ ಆಕ್ಷನ್ ಡ್ರಾಮಾ'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಸಯ್ಯಾ'' | ''ನೀಯಾ ೨'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | ''ಗಣೇಶ'' | ''ರಾಜಾ ಭೀಮ'' | ಗಾಯಕಿ | ತಮಿಳು ಹಾಡು |- | ೨೦೧೯ | ''ತಿರಿಂಜುಂ ಮರಿಂಜಮ್'' | ''ಇಷ್ಕ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- |೨೦೧೯ | ''ಕಂಡ ಕಂಡ'' | ''ವಲಿಯಪೆರುನ್ನಾಳ್'' | ಗಾಯಕಿ | |- | ೨೦೨೦ | ''ಕಂಡೋ ಕಂಡೋ'' | ''ಬಿಗ್ ಬ್ರದರ್'' | ಗಾಯಕಿ | |} === ಸಿಂಗಲ್ಸ್ / ಸಂಗೀತ ವೀಡಿಯೊಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಶೀರ್ಷಿಕೆ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೧೫ | ''ಥೋನಿ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು |- | ೨೦೧೬ | ಥೀಯೆ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೭ | ''ಮಾನೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೮ | ಟೇಕ್ ಮೈ ಸೋಲ್ | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಅತಿರು ಕಾಕ್ಕುಂ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | |- | ೨೦೧೯ | ''ಆರಾರೋ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ | ಎರಡು ಆವೃತ್ತಿಗಳು: ಮಲಯಾಳಂ ಮತ್ತು ತಮಿಳು (ಕ್ರೌಡ್‌ಫಂಡೆಡ್ ಮ್ಯೂಸಿಕ್ ವಿಡಿಯೋ) |- | ೨೦೧೯ | ''ಕೈತೋಳ ಪಾಯ ವಿರಿಚು'' | * ಗಾಯಕಿ | ಲಗೋರಿ ಮತ್ತು ಸ್ನೇಹಿತರು |- | ೨೦೨೦ | ''ಕಂಡಿತುಂ ಕಾಣತೆ'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ * ನಿರ್ಮಾಪಕಿ | ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ಎಫ್.ಟಿ ಕೃಷ್ಣ |} === ಆಲ್ಬಮ್‌ಗಳು === {| class="wikitable" !ವರ್ಷ ! ಹಾಡು ! ಆಲ್ಬಮ್ ! ಕ್ರೆಡಿಟ್ ! ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು |- | ೨೦೦೬ | "ವೆಮ್ನಾಟ್ಟು ತೀರತೊರು" | ''ಕೂಡಿಪೂಜ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ತಿರುನಾಗತಲಯುಂ" | ''ಎಂಟೆ ತಿರುಐರನಿಕುಳತಪ್ಪನ್'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೦೭ | "ಕಣ್ಣನಾಮುನ್ನಿಯೇ" | ''ಓಂ ನಮೋ ನಾರಾಯಣಾಯ'' | ಗಾಯಕಿ | ಭಕ್ತಿಯ ಆಲ್ಬಮ್ |- | ೨೦೧೫ | * "ಕೆಡತೆ" * "ಕಂಡಿಟ್ಟುಂ ಕಾಣತೆ" * "ಬಾಲ್ಯಂ" * "ಯಾತ್ರ" * "ಮಕರಮಂಜಿನ್" * "ರಾವುಂ ಪಕಲುಮ್" * "ಉಣಾರ್ಥುಪಾಟ್ಟು" * "ತಾಜ್ವಾರಂ" | ''ಮೊಜೊ ಸೆಷನ್ ಲೈವ್'' | * ಸಂಯೋಜಕಿ * ಗಾಯಕಿ * ಗೀತರಚನೆಕಾರ್ತಿ | ಕಪ್ಪಾ ಟಿ.ವಿ |} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:ಗಾಯಕಿ]] dqo25xicmaio8vthrbupis1yw7hzzxj 0 144390 1113748 1112870 2022-08-13T10:36:45Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ವೃತ್ತಿ */ wikitext text/x-wiki {{Use Indian English|date=October 2016}} {{Use dmy dates|date=October 2016}} {{Infobox person | name = ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಗೋಪಾಲ್ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ | birth_date = ೬ ಜುಲೈ ೧೮೩೭ | image = Ramkrishna Gopal Bhandarkar.jpg | death_date = ೨೪ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೨೫<br />(aged 88) | nationality = ಭಾರತೀಯ | known_for = ಓರಿಯಂಟಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು | children = ಡಿ. ಆರ್. ಭಂಡಾರ್ಕರ್ (ಮಗ) | signature = R G Bhandarkar's Signature on Letter.jpg }}   [[Category:Biography with signature]] [[Category:Articles with hCards]] ಸರ್ '''ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಗೋಪಾಲ್ ಭಂಡಾರ್ಕರ್( ೬ ಜುಲೈ ೧೮೩೭'''&nbsp;– ೨೪ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೨೫ ) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ವಾಂಸ, ಓರಿಯಂಟಲಿಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ . == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] ಸಿಂಧುದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಾಲ್ವಾನ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು|ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|title=Building up a new university|last=P. R. Dubhashi|year=2000|page=45|quote=The Saraswat Samaj has been traditionally cosmopolitan. It has produced great people like Ramakrishna Bhandarkar after whom the Bhandarkar Research Institute of Oriental Studies of Poona has been named}}</ref> [[ರತ್ನಾಗಿರಿ|ರತ್ನಗಿರಿಯಲ್ಲಿ]] ಆರಂಭಿಕ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣದ ನಂತರ, ಅವರು [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯ]] [[ಎಲ್ಫಿನ್ ಸ್ಟನ್ ಕಾಲೇಜ್, ಮುಂಬಯಿ|ಎಲ್ಫಿನ್‌ಸ್ಟೋನ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ]] ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಮಹಾದೇವ್ ಗೋವಿಂದ್ ರಾನಡೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ, ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಬಾಂಬೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ]] ಮೊದಲ ಪದವೀಧರರಲ್ಲಿ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಕೂಡ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ತಮ್ಮ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ೧೮೮೫ ರಲ್ಲಿ <ref name="Times of India">{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Ramkrishna-Gopal-Bhandarkar-orientalist-par-excellence/articleshow/72430.cms?|title=Ramkrishna Gopal Bhandarkar - orientalist par excellence|date=12 July 2003|website=[[The Times of India]]}}</ref> ಗೊಟ್ಟಿಂಗನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪಡೆದರು. == ವೃತ್ತಿ == ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ಬೋಧನಾ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ [[ಎಲ್ಫಿನ್ ಸ್ಟನ್ ಕಾಲೇಜ್, ಮುಂಬಯಿ|ಎಲ್ಫಿನ್‌ಸ್ಟೋನ್ ಕಾಲೇಜು]] ( [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]] ) ಮತ್ತು ಡೆಕ್ಕನ್ ಕಾಲೇಜ್ ( [[ಪುಣೆ]] ) ಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೮೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬಾಂಬೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಉಪಕುಲಪತಿಯಾಗಿ ನಿವೃತ್ತರಾದರು. ಅವರು [[ಲಂಡನ್]] ( ೧೬೭೪) ಮತ್ತು [[ವಿಯೆನ್ನ|ವಿಯೆನ್ನಾ]] ( ೧೮೮೬) ದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಓರಿಯೆಂಟಲ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಕುರಿತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ಅಮೂಲ್ಯ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಆರ್‌ಎಸ್ ಶರ್ಮಾ ಅವರು ಇವರ ಬಗ್ಗೆ ಹೀಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: ''ಅವರು [[ದಖ್ಖನ್ ಪೀಠಭೂಮಿ|ಡೆಕ್ಕನ್‌ನ]] [[ಶಾತವಾಹನರು|ಶಾತವಾಹನರ]] ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವೈಷ್ಣವ]] ಮತ್ತು ಇತರ ಪಂಥಗಳ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಒಬ್ಬ ಮಹಾನ್ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ, ತನ್ನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಮೂಲಕ ವಿಧವಾ ವಿವಾಹಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹದ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದರು''. <ref>{{Cite book|title=Rethinking India's Past|last=Sharma|first=R.S.|publisher=[[Oxford University Press]]|year=2009|isbn=978-0-19-569787-2|author-link=Ram Sharan Sharma}}</ref> ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞರಾಗಿ, ಅವರು ೧೯೦೩ ರಲ್ಲಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗೆ ಅಧಿಕೃತವಲ್ಲದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. [[ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ|ಗೋಪಾಲ ಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ]] ಅವರು ಪರಿಷತ್ತಿನ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=http://hansard.millbanksystems.com/commons/1908/jul/21/india-governor-generals-council|title=India- Governor General Council|publisher=UK Parliament|access-date=5 April 2011}}</ref> ೧೯೧೧ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಸರ್ಕಾರವು ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರಿಗೆ ಕಂಪ್ಯಾನಿಯನ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಂಪೈರ್ ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>Tikekar, Aroon and Tikekara, Aruna (2006), The Cloister's Pale: A Biography of the University of Mumbai, page 27, [[Popular Prakashan]], Mumbai, India</ref> == ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ == ೧೮೫೩ ರಲ್ಲಿ, ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ, ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮಾಜದ ಪ್ರಬಲ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಶಗಳ ಕೋಪವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ರಹಸ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಉದಾರವಾದಿ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವ ಸಂಘವಾದ ಪರಮಹಂಸ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾದರು. <ref name="Times of India">{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Ramkrishna-Gopal-Bhandarkar-orientalist-par-excellence/articleshow/72430.cms?|title=Ramkrishna Gopal Bhandarkar - orientalist par excellence|date=12 July 2003|website=[[The Times of India]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Ramkrishna-Gopal-Bhandarkar-orientalist-par-excellence/articleshow/72430.cms? "Ramkrishna Gopal Bhandarkar - orientalist par excellence"]. ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|The Times of India]]''. 12 July 2003.</cite></ref> ೧೮೬೪ ರಲ್ಲಿ ಕೇಶುಬ್ ಚಂದ್ರ ಸೇನ್ ಅವರ ಭೇಟಿ ಸಭಾ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡಿತು. === ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಾಜ === ೧೮೬೬ ರಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಸದಸ್ಯರು ಆತ್ಮರಾಮ್ ಪಾಂಡುರಂಗರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸಭೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದರು, ಅವುಗಳೆಂದರೆ:{{Fact|date=May 2018}} # [[ಜಾತಿ|ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ]] ಖಂಡನೆ # ವಿಧವಾ ಪುನರ್ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ # ಸ್ತ್ರೀ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ # [[ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ]] ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಅಗತ್ಯವೆಂದು ಸದಸ್ಯರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಭೆಯನ್ನು ೩೧ ಮಾರ್ಚ್ ೧೮೬೭ ರಂದು ನಡೆಸಿದರು, ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಾಜ|ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಾಜದ]] ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಕೇಶುಬ್ ಚುಂದರ್ ಸೇನ್ ಅವರ ಮತ್ತೊಂದು ಭೇಟಿ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ [[ಬ್ರಹ್ಮ ಸಮಾಜ|ಬ್ರಹ್ಮ ಸಮಾಜದ]] ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಪ್ರೋತಾಪ್ ಚುಂದರ್ ಮೊಜೂಮ್ದಾರ್ ಮತ್ತು ನವೀನ ಚಂದ್ರ ರೈ ಅವರ ಭೇಟಿಗಳು ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿವೆ. === ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣ === [[ಚಿತ್ರ:Huzurpaga_Girls_High_School.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Huzurpaga_Girls_High_School.JPG/220px-Huzurpaga_Girls_High_School.JPG|right|thumb| ಹುಜೂರ್ಪಗಾ ಕ್ಯಾಂಪಸ್]] ೧೮೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರಾದ ವಾಮನ್ ಅಬಾಜಿ ಮೋದಕ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ರಾನಡೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಗರ್ಲ್ಸ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟಿ (ಎಮ್‍ಜಿ‍ಇ) ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>Ghurye, G. S. (1954). Social Change in Maharashtra, II. Sociological Bulletin, page 51.</ref> ಸಮಾಜವು ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ಹುಜೂರ್ಪಗಾ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮೊದಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯ ಪೋಷಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=f-jBIp3iWdEC&q=tilak+swaraj&pg=PR7|title=Education and the disprivileged : nineteenth and twentieth century India.|date=2002|publisher=Orient Longman|isbn=978-8125021926|editor-last=Bhattacharya|editor-first=Sabyasachi|edition=1. publ.|location=Hyderabad|pages=239|access-date=12 September 2016}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.huzurpaga.com/about-us.php|title=Huzurpaga|website=Huzurpaga}}</ref> ಶಾಲಾ ಪಠ್ಯಕ್ರಮವು ಅದರ ಸ್ಥಾಪನೆಯಿಂದಲೇ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಅಂಕಗಣಿತ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನದಂತಹ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=f-jBIp3iWdEC&q=tilak+swaraj&pg=PR7|title=Education and the disprivileged : nineteenth and twentieth century India.|date=2002|publisher=Orient Longman|isbn=978-8125021926|editor-last=Bhattacharya|editor-first=Sabyasachi|edition=1. publ.|location=Hyderabad|pages=240|access-date=12 September 2016}}</ref> ಶಾಲೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಪಠ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿ ನಾಯಕ [[ಬಾಲ ಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕ|ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕ್]] ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಾದ ಮಹ್ರಟ್ಟ ಮತ್ತು ಕೇಸರಿಯಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು. <ref>Rao, P.V., 2008. Women's Education and the Nationalist Response in Western India: Part II–Higher Education. Indian Journal of Gender Studies, 15(1), pp.141-148.</ref> <ref>Rao, P.V., 2007. Women's Education and the Nationalist Response in Western India: Part I-Basic Education. Indian Journal of Gender Studies, 14(2), p.307.</ref> == ಆಯ್ದ ಕೃತಿಗಳು == * {{Cite book|url=https://archive.org/details/VaishnavismShaivismAndOtherMinorReligiousSystemsR.G.Bhandarkar/page/n1/mode/1up?view=theater|title=Vaiṣṇavism, Śaivism and Minor Religious Systems|last=Bhandarkar|first=R. G.|publisher=Trübner|year=1913|series=Grundriss der indo-arischen Philologie und Altertumskunde, 3.6|location=Strassburg}} == ಪರಂಪರೆ == * [[ಪುಣೆ|ಪುಣೆಯಲ್ಲಿರುವ]] ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಓರಿಯೆಂಟಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‍ಗೆ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. <ref>http://www.bori.ac.in/ Bhandarkar Oriental Research Institute</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20060826190655/http://www.bori.ac.in/rgb.htm ಅವನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳ ಕಾಲಗಣನೆ - (ಮುರಿದ ಕೊಂಡಿ)] {{Authority control}} 2nt8jb6l8seyy6yjnaecehb7kx5czpn 1113749 1113748 2022-08-13T10:37:31Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Praajna G/ ಆರ್. ಜಿ. ಭಂಡಾರ್ಕರ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಆರ್. ಜಿ. ಭಂಡಾರ್ಕರ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki {{Use Indian English|date=October 2016}} {{Use dmy dates|date=October 2016}} {{Infobox person | name = ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಗೋಪಾಲ್ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ | birth_date = ೬ ಜುಲೈ ೧೮೩೭ | image = Ramkrishna Gopal Bhandarkar.jpg | death_date = ೨೪ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೨೫<br />(aged 88) | nationality = ಭಾರತೀಯ | known_for = ಓರಿಯಂಟಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು | children = ಡಿ. ಆರ್. ಭಂಡಾರ್ಕರ್ (ಮಗ) | signature = R G Bhandarkar's Signature on Letter.jpg }}   [[Category:Biography with signature]] [[Category:Articles with hCards]] ಸರ್ '''ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಗೋಪಾಲ್ ಭಂಡಾರ್ಕರ್( ೬ ಜುಲೈ ೧೮೩೭'''&nbsp;– ೨೪ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೨೫ ) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ವಾಂಸ, ಓರಿಯಂಟಲಿಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ . == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] ಸಿಂಧುದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಾಲ್ವಾನ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು|ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|title=Building up a new university|last=P. R. Dubhashi|year=2000|page=45|quote=The Saraswat Samaj has been traditionally cosmopolitan. It has produced great people like Ramakrishna Bhandarkar after whom the Bhandarkar Research Institute of Oriental Studies of Poona has been named}}</ref> [[ರತ್ನಾಗಿರಿ|ರತ್ನಗಿರಿಯಲ್ಲಿ]] ಆರಂಭಿಕ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣದ ನಂತರ, ಅವರು [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯ]] [[ಎಲ್ಫಿನ್ ಸ್ಟನ್ ಕಾಲೇಜ್, ಮುಂಬಯಿ|ಎಲ್ಫಿನ್‌ಸ್ಟೋನ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ]] ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಮಹಾದೇವ್ ಗೋವಿಂದ್ ರಾನಡೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ, ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಬಾಂಬೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ]] ಮೊದಲ ಪದವೀಧರರಲ್ಲಿ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಕೂಡ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ತಮ್ಮ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ೧೮೮೫ ರಲ್ಲಿ <ref name="Times of India">{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Ramkrishna-Gopal-Bhandarkar-orientalist-par-excellence/articleshow/72430.cms?|title=Ramkrishna Gopal Bhandarkar - orientalist par excellence|date=12 July 2003|website=[[The Times of India]]}}</ref> ಗೊಟ್ಟಿಂಗನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪಡೆದರು. == ವೃತ್ತಿ == ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ಬೋಧನಾ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ [[ಎಲ್ಫಿನ್ ಸ್ಟನ್ ಕಾಲೇಜ್, ಮುಂಬಯಿ|ಎಲ್ಫಿನ್‌ಸ್ಟೋನ್ ಕಾಲೇಜು]] ( [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]] ) ಮತ್ತು ಡೆಕ್ಕನ್ ಕಾಲೇಜ್ ( [[ಪುಣೆ]] ) ಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೮೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬಾಂಬೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಉಪಕುಲಪತಿಯಾಗಿ ನಿವೃತ್ತರಾದರು. ಅವರು [[ಲಂಡನ್]] ( ೧೬೭೪) ಮತ್ತು [[ವಿಯೆನ್ನ|ವಿಯೆನ್ನಾ]] ( ೧೮೮೬) ದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಓರಿಯೆಂಟಲ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಕುರಿತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ಅಮೂಲ್ಯ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಆರ್‌ಎಸ್ ಶರ್ಮಾ ಅವರು ಇವರ ಬಗ್ಗೆ ಹೀಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: ''ಅವರು [[ದಖ್ಖನ್ ಪೀಠಭೂಮಿ|ಡೆಕ್ಕನ್‌ನ]] [[ಶಾತವಾಹನರು|ಶಾತವಾಹನರ]] ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವೈಷ್ಣವ]] ಮತ್ತು ಇತರ ಪಂಥಗಳ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಒಬ್ಬ ಮಹಾನ್ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ, ತನ್ನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಮೂಲಕ ವಿಧವಾ ವಿವಾಹಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹದ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದರು''. <ref>{{Cite book|title=Rethinking India's Past|last=Sharma|first=R.S.|publisher=[[Oxford University Press]]|year=2009|isbn=978-0-19-569787-2|author-link=Ram Sharan Sharma}}</ref> ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞರಾಗಿ, ಅವರು ೧೯೦೩ ರಲ್ಲಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗೆ ಅಧಿಕೃತವಲ್ಲದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. [[ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ|ಗೋಪಾಲ ಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ]] ಅವರು ಪರಿಷತ್ತಿನ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=http://hansard.millbanksystems.com/commons/1908/jul/21/india-governor-generals-council|title=India- Governor General Council|publisher=UK Parliament|access-date=5 April 2011}}</ref> ೧೯೧೧ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಸರ್ಕಾರವು ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರಿಗೆ ಕಂಪ್ಯಾನಿಯನ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಂಪೈರ್ ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>Tikekar, Aroon and Tikekara, Aruna (2006), The Cloister's Pale: A Biography of the University of Mumbai, page 27, [[Popular Prakashan]], Mumbai, India</ref> == ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ == ೧೮೫೩ ರಲ್ಲಿ, ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ, ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮಾಜದ ಪ್ರಬಲ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಶಗಳ ಕೋಪವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ರಹಸ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಉದಾರವಾದಿ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವ ಸಂಘವಾದ ಪರಮಹಂಸ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾದರು. <ref name="Times of India">{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Ramkrishna-Gopal-Bhandarkar-orientalist-par-excellence/articleshow/72430.cms?|title=Ramkrishna Gopal Bhandarkar - orientalist par excellence|date=12 July 2003|website=[[The Times of India]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Ramkrishna-Gopal-Bhandarkar-orientalist-par-excellence/articleshow/72430.cms? "Ramkrishna Gopal Bhandarkar - orientalist par excellence"]. ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|The Times of India]]''. 12 July 2003.</cite></ref> ೧೮೬೪ ರಲ್ಲಿ ಕೇಶುಬ್ ಚಂದ್ರ ಸೇನ್ ಅವರ ಭೇಟಿ ಸಭಾ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡಿತು. === ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಾಜ === ೧೮೬೬ ರಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಸದಸ್ಯರು ಆತ್ಮರಾಮ್ ಪಾಂಡುರಂಗರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸಭೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದರು, ಅವುಗಳೆಂದರೆ:{{Fact|date=May 2018}} # [[ಜಾತಿ|ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ]] ಖಂಡನೆ # ವಿಧವಾ ಪುನರ್ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ # ಸ್ತ್ರೀ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ # [[ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ]] ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಅಗತ್ಯವೆಂದು ಸದಸ್ಯರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಭೆಯನ್ನು ೩೧ ಮಾರ್ಚ್ ೧೮೬೭ ರಂದು ನಡೆಸಿದರು, ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಾಜ|ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಾಜದ]] ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಕೇಶುಬ್ ಚುಂದರ್ ಸೇನ್ ಅವರ ಮತ್ತೊಂದು ಭೇಟಿ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ [[ಬ್ರಹ್ಮ ಸಮಾಜ|ಬ್ರಹ್ಮ ಸಮಾಜದ]] ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಪ್ರೋತಾಪ್ ಚುಂದರ್ ಮೊಜೂಮ್ದಾರ್ ಮತ್ತು ನವೀನ ಚಂದ್ರ ರೈ ಅವರ ಭೇಟಿಗಳು ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿವೆ. === ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣ === [[ಚಿತ್ರ:Huzurpaga_Girls_High_School.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Huzurpaga_Girls_High_School.JPG/220px-Huzurpaga_Girls_High_School.JPG|right|thumb| ಹುಜೂರ್ಪಗಾ ಕ್ಯಾಂಪಸ್]] ೧೮೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರಾದ ವಾಮನ್ ಅಬಾಜಿ ಮೋದಕ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ರಾನಡೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಗರ್ಲ್ಸ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟಿ (ಎಮ್‍ಜಿ‍ಇ) ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>Ghurye, G. S. (1954). Social Change in Maharashtra, II. Sociological Bulletin, page 51.</ref> ಸಮಾಜವು ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ಹುಜೂರ್ಪಗಾ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮೊದಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯ ಪೋಷಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=f-jBIp3iWdEC&q=tilak+swaraj&pg=PR7|title=Education and the disprivileged : nineteenth and twentieth century India.|date=2002|publisher=Orient Longman|isbn=978-8125021926|editor-last=Bhattacharya|editor-first=Sabyasachi|edition=1. publ.|location=Hyderabad|pages=239|access-date=12 September 2016}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.huzurpaga.com/about-us.php|title=Huzurpaga|website=Huzurpaga}}</ref> ಶಾಲಾ ಪಠ್ಯಕ್ರಮವು ಅದರ ಸ್ಥಾಪನೆಯಿಂದಲೇ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಅಂಕಗಣಿತ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನದಂತಹ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=f-jBIp3iWdEC&q=tilak+swaraj&pg=PR7|title=Education and the disprivileged : nineteenth and twentieth century India.|date=2002|publisher=Orient Longman|isbn=978-8125021926|editor-last=Bhattacharya|editor-first=Sabyasachi|edition=1. publ.|location=Hyderabad|pages=240|access-date=12 September 2016}}</ref> ಶಾಲೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಪಠ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿ ನಾಯಕ [[ಬಾಲ ಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕ|ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕ್]] ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಾದ ಮಹ್ರಟ್ಟ ಮತ್ತು ಕೇಸರಿಯಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು. <ref>Rao, P.V., 2008. Women's Education and the Nationalist Response in Western India: Part II–Higher Education. Indian Journal of Gender Studies, 15(1), pp.141-148.</ref> <ref>Rao, P.V., 2007. Women's Education and the Nationalist Response in Western India: Part I-Basic Education. Indian Journal of Gender Studies, 14(2), p.307.</ref> == ಆಯ್ದ ಕೃತಿಗಳು == * {{Cite book|url=https://archive.org/details/VaishnavismShaivismAndOtherMinorReligiousSystemsR.G.Bhandarkar/page/n1/mode/1up?view=theater|title=Vaiṣṇavism, Śaivism and Minor Religious Systems|last=Bhandarkar|first=R. G.|publisher=Trübner|year=1913|series=Grundriss der indo-arischen Philologie und Altertumskunde, 3.6|location=Strassburg}} == ಪರಂಪರೆ == * [[ಪುಣೆ|ಪುಣೆಯಲ್ಲಿರುವ]] ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಓರಿಯೆಂಟಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‍ಗೆ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. <ref>http://www.bori.ac.in/ Bhandarkar Oriental Research Institute</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20060826190655/http://www.bori.ac.in/rgb.htm ಅವನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳ ಕಾಲಗಣನೆ - (ಮುರಿದ ಕೊಂಡಿ)] {{Authority control}} 2nt8jb6l8seyy6yjnaecehb7kx5czpn 1113751 1113749 2022-08-13T10:38:30Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Use Indian English|date=October 2016}} {{Use dmy dates|date=October 2016}} {{Infobox person | name = ಶ್ರೀ ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಗೋಪಾಲ್ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ | birth_date = ೬ ಜುಲೈ ೧೮೩೭ | image = Ramkrishna Gopal Bhandarkar.jpg | death_date = ೨೪ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೨೫<br />(aged 88) | nationality = ಭಾರತೀಯ | known_for = ಓರಿಯಂಟಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು | children = ಡಿ. ಆರ್. ಭಂಡಾರ್ಕರ್ (ಮಗ) | signature = R G Bhandarkar's Signature on Letter.jpg }}   [[Category:Biography with signature]] [[Category:Articles with hCards]] [[ವರ್ಗ:ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರು]] ಸರ್ '''ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಗೋಪಾಲ್ ಭಂಡಾರ್ಕರ್( ೬ ಜುಲೈ ೧೮೩೭'''&nbsp;– ೨೪ ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೨೫ ) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ವಿದ್ವಾಂಸ, ಓರಿಯಂಟಲಿಸ್ಟ್ ಮತ್ತು ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ . == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] ಸಿಂಧುದುರ್ಗ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಮಾಲ್ವಾನ್‌ನಲ್ಲಿ [[ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು|ಗೌಡ ಸಾರಸ್ವತ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|title=Building up a new university|last=P. R. Dubhashi|year=2000|page=45|quote=The Saraswat Samaj has been traditionally cosmopolitan. It has produced great people like Ramakrishna Bhandarkar after whom the Bhandarkar Research Institute of Oriental Studies of Poona has been named}}</ref> [[ರತ್ನಾಗಿರಿ|ರತ್ನಗಿರಿಯಲ್ಲಿ]] ಆರಂಭಿಕ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣದ ನಂತರ, ಅವರು [[ಮುಂಬಯಿ.|ಬಾಂಬೆಯ]] [[ಎಲ್ಫಿನ್ ಸ್ಟನ್ ಕಾಲೇಜ್, ಮುಂಬಯಿ|ಎಲ್ಫಿನ್‌ಸ್ಟೋನ್ ಕಾಲೇಜಿನಲ್ಲಿ]] ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಿದರು. ಮಹಾದೇವ್ ಗೋವಿಂದ್ ರಾನಡೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ, ೧೮೬೨ ರಲ್ಲಿ [[ಮುಂಬಯಿ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಬಾಂಬೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ]] ಮೊದಲ ಪದವೀಧರರಲ್ಲಿ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಕೂಡ ಒಬ್ಬರು. ಅವರು ಮುಂದಿನ ವರ್ಷ ತಮ್ಮ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ೧೮೮೫ ರಲ್ಲಿ <ref name="Times of India">{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Ramkrishna-Gopal-Bhandarkar-orientalist-par-excellence/articleshow/72430.cms?|title=Ramkrishna Gopal Bhandarkar - orientalist par excellence|date=12 July 2003|website=[[The Times of India]]}}</ref> ಗೊಟ್ಟಿಂಗನ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಪಿಎಚ್‌ಡಿ ಪಡೆದರು. == ವೃತ್ತಿ == ರಾಮಕೃಷ್ಣ ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ವಿಶಿಷ್ಟ ಬೋಧನಾ ವೃತ್ತಿಯಲ್ಲಿ [[ಎಲ್ಫಿನ್ ಸ್ಟನ್ ಕಾಲೇಜ್, ಮುಂಬಯಿ|ಎಲ್ಫಿನ್‌ಸ್ಟೋನ್ ಕಾಲೇಜು]] ( [[ಮುಂಬಯಿ.|ಮುಂಬೈ]] ) ಮತ್ತು ಡೆಕ್ಕನ್ ಕಾಲೇಜ್ ( [[ಪುಣೆ]] ) ಗಳಲ್ಲಿ ಕಲಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಜೀವನದುದ್ದಕ್ಕೂ ಸಂಶೋಧನೆ ಮತ್ತು ಬರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು ೧೮೯೪ ರಲ್ಲಿ ಬಾಂಬೆ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದ ಉಪಕುಲಪತಿಯಾಗಿ ನಿವೃತ್ತರಾದರು. ಅವರು [[ಲಂಡನ್]] ( ೧೬೭೪) ಮತ್ತು [[ವಿಯೆನ್ನ|ವಿಯೆನ್ನಾ]] ( ೧೮೮೬) ದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಓರಿಯೆಂಟಲ್ ಸ್ಟಡೀಸ್ ಕುರಿತು ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮ್ಮೇಳನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿ ಅಮೂಲ್ಯ ಕೊಡುಗೆಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು. ಇತಿಹಾಸಕಾರ ಆರ್‌ಎಸ್ ಶರ್ಮಾ ಅವರು ಇವರ ಬಗ್ಗೆ ಹೀಗೆ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ: ''ಅವರು [[ದಖ್ಖನ್ ಪೀಠಭೂಮಿ|ಡೆಕ್ಕನ್‌ನ]] [[ಶಾತವಾಹನರು|ಶಾತವಾಹನರ]] ರಾಜಕೀಯ ಇತಿಹಾಸ ಮತ್ತು [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವೈಷ್ಣವ]] ಮತ್ತು ಇತರ ಪಂಥಗಳ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಪುನರ್ನಿರ್ಮಿಸಿದರು. ಒಬ್ಬ ಮಹಾನ್ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ, ತನ್ನ ಸಂಶೋಧನೆಗಳ ಮೂಲಕ ವಿಧವಾ ವಿವಾಹಗಳನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಮತ್ತು ಬಾಲ್ಯವಿವಾಹದ ದುಷ್ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಖಂಡಿಸಿದರು''. <ref>{{Cite book|title=Rethinking India's Past|last=Sharma|first=R.S.|publisher=[[Oxford University Press]]|year=2009|isbn=978-0-19-569787-2|author-link=Ram Sharan Sharma}}</ref> ಶಿಕ್ಷಣತಜ್ಞರಾಗಿ, ಅವರು ೧೯೦೩ ರಲ್ಲಿ ಇಂಪೀರಿಯಲ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ಗೆ ಅಧಿಕೃತವಲ್ಲದ ಸದಸ್ಯರಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. [[ಗೋಪಾಲಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ|ಗೋಪಾಲ ಕೃಷ್ಣ ಗೋಖಲೆ]] ಅವರು ಪರಿಷತ್ತಿನ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=http://hansard.millbanksystems.com/commons/1908/jul/21/india-governor-generals-council|title=India- Governor General Council|publisher=UK Parliament|access-date=5 April 2011}}</ref> ೧೯೧೧ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಸರ್ಕಾರವು ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರಿಗೆ ಕಂಪ್ಯಾನಿಯನ್ ಆಫ್ ದಿ ಆರ್ಡರ್ ಆಫ್ ದಿ ಇಂಡಿಯನ್ ಎಂಪೈರ್ ಎಂಬ ಬಿರುದನ್ನು ನೀಡಿತು. <ref>Tikekar, Aroon and Tikekara, Aruna (2006), The Cloister's Pale: A Biography of the University of Mumbai, page 27, [[Popular Prakashan]], Mumbai, India</ref> == ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕ == ೧೮೫೩ ರಲ್ಲಿ, ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಯಾಗಿದ್ದಾಗ, ಸಮಕಾಲೀನ ಸಮಾಜದ ಪ್ರಬಲ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಶಗಳ ಕೋಪವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸಲು ರಹಸ್ಯವಾಗಿದ್ದ ಉದಾರವಾದಿ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರಿಸುವ ಸಂಘವಾದ ಪರಮಹಂಸ ಸಭೆಯ ಸದಸ್ಯರಾದರು. <ref name="Times of India">{{Cite web|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Ramkrishna-Gopal-Bhandarkar-orientalist-par-excellence/articleshow/72430.cms?|title=Ramkrishna Gopal Bhandarkar - orientalist par excellence|date=12 July 2003|website=[[The Times of India]]}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://timesofindia.indiatimes.com/city/mumbai/Ramkrishna-Gopal-Bhandarkar-orientalist-par-excellence/articleshow/72430.cms? "Ramkrishna Gopal Bhandarkar - orientalist par excellence"]. ''[[ದಿ ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್‌ ಇಂಡಿಯಾ|The Times of India]]''. 12 July 2003.</cite></ref> ೧೮೬೪ ರಲ್ಲಿ ಕೇಶುಬ್ ಚಂದ್ರ ಸೇನ್ ಅವರ ಭೇಟಿ ಸಭಾ ಸದಸ್ಯರಿಗೆ ಸ್ಫೂರ್ತಿ ನೀಡಿತು. === ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಾಜ === ೧೮೬೬ ರಲ್ಲಿ, ಕೆಲವು ಸದಸ್ಯರು ಆತ್ಮರಾಮ್ ಪಾಂಡುರಂಗರ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಸಭೆಯನ್ನು ನಡೆಸಿದರು ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಪ್ರತಿಜ್ಞೆ ಮಾಡಿದರು, ಅವುಗಳೆಂದರೆ:{{Fact|date=May 2018}} # [[ಜಾತಿ|ಜಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯ]] ಖಂಡನೆ # ವಿಧವಾ ಪುನರ್ವಿವಾಹಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ # ಸ್ತ್ರೀ ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹ # [[ಬಾಲ್ಯ ವಿವಾಹ]] ನಿರ್ಮೂಲನೆ ಸಾಮಾಜಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳಿಗೆ ಆಧಾರವಾಗಿ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸುಧಾರಣೆಗಳು ಅಗತ್ಯವೆಂದು ಸದಸ್ಯರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಮೊದಲ ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಭೆಯನ್ನು ೩೧ ಮಾರ್ಚ್ ೧೮೬೭ ರಂದು ನಡೆಸಿದರು, ಇದು ಅಂತಿಮವಾಗಿ [[ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಾಜ|ಪ್ರಾರ್ಥನಾ ಸಮಾಜದ]] ರಚನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಯಿತು. ಕೇಶುಬ್ ಚುಂದರ್ ಸೇನ್ ಅವರ ಮತ್ತೊಂದು ಭೇಟಿ ಮತ್ತು ಪಂಜಾಬ್ [[ಬ್ರಹ್ಮ ಸಮಾಜ|ಬ್ರಹ್ಮ ಸಮಾಜದ]] ಸಂಸ್ಥಾಪಕರಾದ ಪ್ರೋತಾಪ್ ಚುಂದರ್ ಮೊಜೂಮ್ದಾರ್ ಮತ್ತು ನವೀನ ಚಂದ್ರ ರೈ ಅವರ ಭೇಟಿಗಳು ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿವೆ. === ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಶಿಕ್ಷಣ === [[ಚಿತ್ರ:Huzurpaga_Girls_High_School.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Huzurpaga_Girls_High_School.JPG/220px-Huzurpaga_Girls_High_School.JPG|right|thumb| ಹುಜೂರ್ಪಗಾ ಕ್ಯಾಂಪಸ್]] ೧೮೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಅವರು ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಸಮಾಜ ಸುಧಾರಕರಾದ ವಾಮನ್ ಅಬಾಜಿ ಮೋದಕ್ ಮತ್ತು ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ರಾನಡೆ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ ಗರ್ಲ್ಸ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟಿ (ಎಮ್‍ಜಿ‍ಇ) ಅನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref>Ghurye, G. S. (1954). Social Change in Maharashtra, II. Sociological Bulletin, page 51.</ref> ಸಮಾಜವು ಪುಣೆಯಲ್ಲಿ ಹುಜೂರ್ಪಗಾ ಎಂದು ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿ ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮೊದಲ ಸ್ಥಳೀಯ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳ ಪ್ರೌಢಶಾಲೆಯ ಪೋಷಕ ಸಂಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=f-jBIp3iWdEC&q=tilak+swaraj&pg=PR7|title=Education and the disprivileged : nineteenth and twentieth century India.|date=2002|publisher=Orient Longman|isbn=978-8125021926|editor-last=Bhattacharya|editor-first=Sabyasachi|edition=1. publ.|location=Hyderabad|pages=239|access-date=12 September 2016}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.huzurpaga.com/about-us.php|title=Huzurpaga|website=Huzurpaga}}</ref> ಶಾಲಾ ಪಠ್ಯಕ್ರಮವು ಅದರ ಸ್ಥಾಪನೆಯಿಂದಲೇ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಸಾಹಿತ್ಯ, ಅಂಕಗಣಿತ ಮತ್ತು ವಿಜ್ಞಾನದಂತಹ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=f-jBIp3iWdEC&q=tilak+swaraj&pg=PR7|title=Education and the disprivileged : nineteenth and twentieth century India.|date=2002|publisher=Orient Longman|isbn=978-8125021926|editor-last=Bhattacharya|editor-first=Sabyasachi|edition=1. publ.|location=Hyderabad|pages=240|access-date=12 September 2016}}</ref> ಶಾಲೆಯ ಸ್ಥಾಪನೆ ಮತ್ತು ಅದರ ಪಠ್ಯಕ್ರಮವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯವಾದಿ ನಾಯಕ [[ಬಾಲ ಗಂಗಾಧರ ತಿಲಕ|ಲೋಕಮಾನ್ಯ ತಿಲಕ್]] ಅವರು ತಮ್ಮ ಪತ್ರಿಕೆಗಳಾದ ಮಹ್ರಟ್ಟ ಮತ್ತು ಕೇಸರಿಯಲ್ಲಿ ತೀವ್ರವಾಗಿ ವಿರೋಧಿಸಿದರು. <ref>Rao, P.V., 2008. Women's Education and the Nationalist Response in Western India: Part II–Higher Education. Indian Journal of Gender Studies, 15(1), pp.141-148.</ref> <ref>Rao, P.V., 2007. Women's Education and the Nationalist Response in Western India: Part I-Basic Education. Indian Journal of Gender Studies, 14(2), p.307.</ref> == ಆಯ್ದ ಕೃತಿಗಳು == * {{Cite book|url=https://archive.org/details/VaishnavismShaivismAndOtherMinorReligiousSystemsR.G.Bhandarkar/page/n1/mode/1up?view=theater|title=Vaiṣṇavism, Śaivism and Minor Religious Systems|last=Bhandarkar|first=R. G.|publisher=Trübner|year=1913|series=Grundriss der indo-arischen Philologie und Altertumskunde, 3.6|location=Strassburg}} == ಪರಂಪರೆ == * [[ಪುಣೆ|ಪುಣೆಯಲ್ಲಿರುವ]] ಭಂಡಾರ್ಕರ್ ಓರಿಯೆಂಟಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್‍ಗೆ ಅವರ ಹೆಸರನ್ನು ಇಡಲಾಗಿದೆ. <ref>http://www.bori.ac.in/ Bhandarkar Oriental Research Institute</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20060826190655/http://www.bori.ac.in/rgb.htm ಅವನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಘಟನೆಗಳ ಕಾಲಗಣನೆ - (ಮುರಿದ ಕೊಂಡಿ)] {{Authority control}} b6wsiswemc1uxhk7g5ib2hi27vuoe4f 2 144392 1113663 1112809 2022-08-13T09:02:53Z Chaithra C Nayak 59127 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ-<nowiki>{{ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ}}</nowiki> hhlhgwusy1dilr29nik8x41vwhp0kii 1113666 1113663 2022-08-13T09:03:43Z Chaithra C Nayak 59127 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ-<nowiki>{{--~~~~}}</nowiki> ruxw5femvjsfns972cvd5938bu2ouof 1113670 1113666 2022-08-13T09:04:21Z Chaithra C Nayak 59127 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki>{{--~~~~}}</nowiki> rh4krvocb7g469l5w7dg7z599kwk7kz 1113674 1113670 2022-08-13T09:04:56Z Chaithra C Nayak 59127 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki>{{--~~~~}}</nowiki> --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೪, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) k6hmacj9u2rjsrgwg8a945kac6u9yb3 1113679 1113674 2022-08-13T09:05:12Z Chaithra C Nayak 59127 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki>{{--~~~~}}</nowiki> --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೪, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) jr6ao1dis3no82hr0r28qi3c9w73dzr 1113680 1113679 2022-08-13T09:05:31Z Chaithra C Nayak 59127 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki>--~~~~</nowiki> --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೪, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) 3igppab3n9e1ql359l86vphdobnnxnt 1113681 1113680 2022-08-13T09:05:57Z Chaithra C Nayak 59127 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki>(--~~~~)</nowiki> --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithra C Nayak|Chaithra C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithra C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೪, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) bxb64o60anagusgifxo3yhfqmij320s 2 144400 1113631 1112918 2022-08-13T08:31:30Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{Short description|Lachrymatory agent}} {{About|the chemical compound|devices used to dispense it|Pepper-spray projectile}} {{Infobox pepper | image = Hottest-chili-rating.gif | heat = Above peak | scoville = 2,000,000–4,500,000 }} {{Chemical agents sidebar}}   '''ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಸಿ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', ಅಥವಾ '''ಮೇಸ್''' ಒಂದು ಲ್ಯಾಕ್ರಿಮೇಟರಿ ಏಜೆಂಟ್ (ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆ, ನೋವು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು [[ಸಂಯುಕ್ತ]] ) ಪೋಲೀಸಿಂಗ್, ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಗುಂಪಿನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆ, ನಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It?|date=2009-07-04|publisher=Tbotech.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|archive-date=2012-11-15|access-date=2011-12-02}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|title=Pepper Spray|publisher=Llrmi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|archive-date=2015-06-23|access-date=2011-12-02}}</ref> ಇದರ ಉರಿಯೂತದ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಸುಡುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ಕರಡಿಗಳು, ಪರ್ವತ ಸಿಂಹಗಳು, ತೋಳಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಬೇರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಮ್ರಾನ್ ಲೋಗ್ಮನ್ ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಸ್‌ನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದಂತಹ ಅಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪುಗಳು ವಿಧೇಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಭಂಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125}}</ref> <ref name="seelye">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images|last=Seelye|first=Katharine Q.|date=November 22, 2011|website=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|archive-date=October 21, 2019|access-date=April 29, 2020}}</ref> <ref name="hemphill">{{Cite web|url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations|last=Hemphill|first=Kenny|date=August 4, 2015|publisher=[[Mental Floss]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|archive-date=April 28, 2020|access-date=April 29, 2020}}</ref> == ಘಟಕಗಳು == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್, ಇದು [[ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ''[[ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ (ದೊಡ್ಡ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ)|ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ]]'' ಕುಲದ ಸಸ್ಯಗಳ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಿಂದ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ನುಣ್ಣಗೆ ಪುಡಿಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಇದರಿಂದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಅನ್ನು [[ಈಥೈಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್|ಎಥೆನಾಲ್ನಂತಹ]] ಸಾವಯವ ದ್ರಾವಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ದ್ರಾವಕವು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮೇಣದಂತಹ ರಾಳವು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಆಗಿದೆ. <ref>[https://www.sabrered.com/pepper-spray-frequently-asked-questions-0] Sabre Red. FAQs: What is oleoresin capsaicum? August 2020.</ref> ಪ್ರೋಪಿಲೀನ್ ಗ್ಲೈಕೋಲ್ ನಂತಹ ಎಮಲ್ಸಿಫೈಯರ್ ಅನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾಡಲು ಕರಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ತಯಾರಕರು ತಯಾರಿಸಿದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ ಬಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಗೊಂದಲಮಯ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಪನಿಯು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉತ್ಪನ್ನದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳ (ಸಿಆರ್‌ಸಿ) ಅಂಶವನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಧಾನವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಆರು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಮಟ್ಟದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಯಾವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಯಾರಕರು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಡಿಮೆ ೦.೧೮% ರಿಂದ ೩% ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ೧.೩% ಮತ್ತು ೨% ನಡುವೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ೧.೦% ಮತ್ತು ೨% ಸಿಅರ್ ಸಿ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು ಎಂದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸಿ.ಅರ್.ಸಿ ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಳಗೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಸಿಆರ್‌ಸಿಯು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ನೋವು-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ ಹೀಟ್ ಯೂನಿಟ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಅವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಕೇವಲ ಸಿಅರ್ ಸಿ (ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ) ಸ್ಪ್ರೇಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಇಟಲಿ ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ - <nowiki>''</nowiki>ಕಾನೂನ<nowiki>''</nowiki> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ತಯಾರಕರು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸೂತ್ರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದ್ದರೂ ಇದು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಂಶ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೆಚ್ಚು ತೈಲ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಮೆಣಸು ತೈಲಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಿರಬಹುದು. ಇದು ಉತ್ತಮ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೆಣಸು ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಚರ್ಮವನ್ನು ನೆನೆಸಲು ಮತ್ತು ಭೇದಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ತೈಲವು ಹೈಡ್ರೋಫೋಬಿಕ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಶೇಕಡಾವಾರು ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆಣಸಿನ ಎಣ್ಣೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಶಕ್ತಿ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಅಥವಾ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ. ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಸ್ಎ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು. ಎಸ್ ಎಚ್ ಯು ಎಂಬುದು ಬೇಸ್ ರಾಳ ಸಂಯುಕ್ತದ ಮಾಪನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುವ ಅಂಶವಲ್ಲ. ರಾಳದ ರೇಟ್ ಮಾಡಲಾದ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು. <ref>[https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/grants/181655.pdf] National Institute of Justice. Oleoresin Capsaicum: Pepper Spray as a Force Alternative. March 1994.</ref> == ಬದಲಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿವೆ. [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂನಲ್ಲಿ]], ಡೆಸ್ಮೆಥೈಲ್ಡಿಹೈಡ್ರೊಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ( PAVA ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಅನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 5 ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪೆಲರ್ಗೋನಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಮಾರ್ಫೋಲೈಡ್ (MPK) ಅನ್ನು [[ರಷ್ಯಾ|ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಸ್ವಯಂ-ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಏಜೆಂಟ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=July 2020}} [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪೊಲೀಸ್ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು OC, CS ಅಥವಾ CN ಅನಿಲಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ರುವಾಯು ಎಜೆಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳನ್ನು "ನಿರ್ಬಂಧಿತ" ಅಸ್ತ್ರ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಮೋದಿತ ಭದ್ರತೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.lawinfochina.com/display.aspx?lib=law&id=12049&CGid=|title=Regulations of the People's Republic of China on Use of Police Implements and Arms by the People's Police|website=www.lawinfochina.com}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾಗರಿಕರು ಯಾವುದೇ ಪೊಲೀಸರಲ್ಲದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಕಾನೂನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. == ಪರಿಣಾಮಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Pepper_spray_Demonstration.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Pepper_spray_Demonstration.jpg/220px-Pepper_spray_Demonstration.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆ]] [[ಚಿತ್ರ:MCMAP1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/MCMAP1.jpg/220px-MCMAP1.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ US ಮೆರೀನ್ ತರಬೇತಿ.]] ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಉರಿಯೂತದ ಏಜೆಂಟ್. ಇದು ಕಣ್ಣು, ಮೂಗು, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶಗಳಲ್ಲಿನ ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳನ್ನು ಉರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|date=June 2013|website=ozytive|archive-url=https://web.archive.org/web/20130906205125/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=2013-09-06}}</ref> ಇದು ತಕ್ಷಣವೇ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದು, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಮೂಗು ಸೋರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref name="Effects Of Pepper Spray">{{Cite web|url=http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|title=Effects Of Pepper Spray|publisher=Redhotpepperspray.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20111217201857/http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|archive-date=2011-12-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅವಧಿಯು ಸ್ಪ್ರೇನ ಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ; ಸರಾಸರಿ ಪೂರ್ಣ ಪರಿಣಾಮವು ೨೦ ರಿಂದ ೯೦ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಣ್ಣಿನ ಕೆರಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|website=ozytive.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171206161128/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=December 6, 2017|access-date=April 29, 2020}}</ref> ದಿ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಟಿವ್ ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಷುಯಲ್ ಸೈನ್ಸ್'' ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಅದು ಒಸಿ ಗೆ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಿರುಪದ್ರವ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ ಆದರೆ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಮಾನ್ಯತೆ ಕಾರ್ನಿಯಲ್ ಸಂವೇದನೆಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ದೃಷ್ಟಿ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite journal|url=http://www.iovs.org/cgi/content/full/41/8/2138|title=Effects of Oleoresin Capsicum Pepper Spray on Human Corneal Morphology and Sensitivity - Vesaluoma et al. 41 (8): 2138 - Investigative Ophthalmology & Visual Science|journal=Investigative Ophthalmology & Visual Science|date=July 2000|volume=41|issue=8|pages=2138–2147|publisher=Iovs.org|accessdate=2011-12-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615060808/http://www.iovs.org/content/41/8/2138.full|archivedate=2013-06-15|last=Vesaluoma|first=Minna|last2=MüLler|first2=Linda|last3=Gallar|first3=Juana|last4=Lambiase|first4=Alessandro|last5=Moilanen|first5=Jukka|last6=Hack|first6=Tapani|last7=Belmonte|first7=Carlos|last8=Tervo|first8=Timo}}</ref> ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (STOA) "ರಾಜಕೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ" <ref>{{Cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|title=CROWD CONTROL TECHNOLOGIES (An appraisal of technologies for political control)|date=June 2000|publisher=European Parliament, Directorate General for Research|page=v-vi|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106041118/http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|archive-date=2012-01-06|access-date=2011-12-02}}</ref> STOA ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ: :: "ಅಪಾಯಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಯಾರಕರ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವುದು ಅವಿವೇಕದ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವವು ತೋರಿಸಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಮೂಹ ನಿಯಂತ್ರಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಂಪನಿಗಳು (ಉದಾ. ಮೆಣಸು-ಅನಿಲ ತಯಾರಕ ಝಾರ್ಕ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್) ಯಾವುದೇ ನಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಾಂತ್ರಿಕ ಡೇಟಾವನ್ನು ಇರಿಸಿದೆ. : ಮತ್ತು :: ಯಾವುದೇ ಬಳಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ಮೊದಲು ರಾಸಾಯನಿಕ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಎಂಬುವುದಕ್ಕಿಂತ ಔಷಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ನಿಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಾವಿನ ಅಪಾಯವಿದೆ. ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ''ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಯು ಎಸ್ ಎ ನಲ್ಲಿ ೧೯೯೦ ರಿಂದ ಪೊಲೀಸ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕನಿಷ್ಠ ೬೧ ಸಾವುಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>''Los Angeles Times'' June 18, 1995</ref> ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ೨೭ ಜನರನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/98447918/Pepper-Spray-Update-More-Fatalities-More-Questions|title=Pepper Spray Update: More Fatalities, More Questions &#124; United States Environmental Protection Agency &#124; American Government|website=Scribd}}</ref> <ref name="ACLU_1995">"Pepper spray's lethal legacy" in ''[[Ottawa Citizen]]''. October 22, 1998, p. A1.</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ವರದಿಯು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ, ಟೇಸರ್ ಬಳಕೆ, ಅಥವಾ ಔಷಧಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೨೭ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕರೋನರ್ಸ್ ವರದಿಯು ಇತರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣವೆಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯು ಒಂದು ಸಹಾಯಕಾರಿ ಅಂಶವಾಗಬಹುದು. ಯು ಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಅಬರ್ಡೀನ್ ಪ್ರೂವಿಂಗ್ ಗ್ರೌಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಯು.ಎನ್.ಸಿ ಅಧ್ಯಯನವು ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಲ್ಲಿನ ಸಂಯುಕ್ತವಾದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಮ್ಯುಟಾಜೆನಿಕ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ೧೦% ಇಲಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಅಧ್ಯಯನವು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್‌ನ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರೆ, ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಆಡಳಿತವು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒ.ಸಿ ಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಗತ್ಯ ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ೧೯೯೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು ೨೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುರಕ್ಷತಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. <ref>{{Cite journal|last=Smith CG, Stopford W|title=Health hazards of pepper spray|journal=N C Med J|volume=60|issue=5|pages=268–74|year=1999|pmid=10495655}} Archived at [https://web.archive.org/web/20000817004624/http://www.ncmedicaljournal.com/Smith-OK.htm web.archive.org]</ref> ೧೯೯೧ ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಬಿಐನ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ವಿಶೇಷ ಏಜೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಡಬ್ಲ್ಯುಡಬ್ಲ್ಯೂ ವಾರ್ಡ್, ಎಫ್‌ಬಿಐನಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್-ಗ್ಯಾಸ್ ತಯಾರಕರಿಂದ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು. <ref>"Former F.B.I. Agent Is Sentenced to Prison", ''[[The New York Times]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> <ref>"Ex-FBI Agent Pleads Guilty in Conflict-of-Interest Case", ''[[The Washington Post]]''. February 13, 1996, p. A12.</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೮೯ ರಿಂದ ೧೯೯೦ ರವರೆಗೆ ವಾರ್ಡ್‌ಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ೫೦೦೦ ಒಟ್ಟು ೫೭೦೦೦ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮೂಲದ ಕಂಪನಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್ ಲಾಡರ್‌ಡೇಲ್‌ನಿಂದ ಲಕ್ಕಿ ಪೋಲಿಸ್ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಸಿಕ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಹೇಳಿದ್ದರು, ವಾರ್ಡ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಒಡೆತನದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಂಪನಿಯ ಮೂಲಕ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>"Pepper spray study is tainted", ''[[San Francisco Chronicle]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> ನೇರವಾದ ನಿಕಟ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಕಾರ್ನಿಯಾವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ದ್ರವದ ಹರಿವಿನೊಂದಿಗೆ ("ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ಸೂಜಿ" ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರವಾದ ಕಣ್ಣಿನ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಅಂಡಾಕಾರದ ಕೋನ್-ಆಕಾರದ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾದರಿಯ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿವೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪೊಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ಥಾನಿಕ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಮಾನವನ ಆರೋಗ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಕೆಲವು ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿರೋಧಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. <ref>Reay DT. Forensic pathology, part 1: death in custody. Clinics in Lab Med 1998;18:19–20; Watson WA, Stremel KR, and Westdorp EJ. Oleoresin capsicum (cap-stun) toxicity from aerosol exposures. Ann Pharmacotherapy 1996;30:733–5.</ref> ಈ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಸಾವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಾನಿಕ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.policemag.com/524139/how-to-prevent-positional-asphyxia|title=How To Prevent Positional Asphyxia|last=Heiskell|first=Lawrence E.|website=www.policemag.com}}</ref> ಎರಡು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೇಹದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಂತ ತೂಕವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.forcescience.org/2019/01/new-study-more-evidence-against-the-myth-of-restraint-asphyxia/|title=New Study: More Evidence Against the Myth of "Restraint Asphyxia"|last=Remsberg|first=ByChuck|date=January 8, 2019}}</ref> === ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ === ಈ ಹಿಂದೆ ಒ.ಸಿ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ನಂತರದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು "ಹೊರತೆಗೆಯಲು" ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮುಖಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಅನೈಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ಮುಚ್ಚುವುದು, ಶ್ವಾಸನಾಳದ ನಿರ್ಬಂಧದ ತ್ವರಿತ ಸಂವೇದನೆ ಮತ್ತು ಮುಖ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ಗಂಟಲಿನ ಮೇಲೆ ಹಠಾತ್ ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ನೋವಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ. ಇದು ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳ ಕಿರಿಕಿರಿಯಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಜನರು ಭಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ದೃಷ್ಟಿ ಹಠಾತ್ ನಿರ್ಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಆಸ್ತಮಾ ದಾಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. == ಚಿಕಿತ್ಸೆ == ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರು ಸಹ ಅದನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಹೊರತಾಗಿ ಅದನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ರೆಪ್ಪೆಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮಿಟುಕಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚರ್ಮದ ನೋವಿಗೆ ಮಾಲೋಕ್ಸ್, ೨% ಲಿಡೋಕೇಯ್ನ್ ಜೆಲ್, ಬೇಬಿ ಶಾಂಪೂ, ಹಾಲು ಅಥವಾ ನೀರು ಈ ಐದು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite journal|url=http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|title=A Randomized Controlled Trial Comparing Treatment Regimens for Acute Pain for Topical Oleoresin Capsaicin (Pepper Spray) Exposure in Adult Volunteers - Prehospital Emergency Care|publisher=Informaworld.com|date=2008-09-04|doi=10.1080/10903120802290786|pmid=18924005|accessdate=2010-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418025750/http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|archivedate=2020-04-18|last=Barry|first=J. D.|last2=Hennessy|first2=R.|last3=McManus Jr|first3=J. G.|journal=Prehospital Emergency Care|volume=12|issue=4|pages=432–7}}</ref><blockquote>...ಐದು ವಿಭಿನ್ನ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾದ ನೋವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಸಮಯವು ನೋವಿನ ಇಳಿಕೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ. . .</blockquote>ಅಶ್ರುವಾಯು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು <ref>{{Cite web|url=https://www.gq.com/story/how-to-handle-tear-gas#:~:text=There's%20no%20way%20to%20simply,them%20to%20a%20safe%20area.|title=Frontline Medics on How to Handle Tear Gas|date=2 June 2020}}</ref> ತಾಜಾ ಗಾಳಿಗೆ ಚಲಿಸಬಹುದು.{{Fact|date=January 2022}} ಅನೇಕ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ವಿಭಾಗಗಳು ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಲೈನ್ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಒಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ದೃಷ್ಟಿಯ ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ೭ ರಿಂದ ೧೫ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. <ref>Young, D., ''Police Marksman Magazine'', July/August 1995 Issue.</ref> ಕೆಲವು "ಟ್ರಿಪಲ್-ಆಕ್ಷನ್" ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು "ಅಶ್ರುವಾಯು" ( ಸಿಎಸ್ ಗ್ಯಾಸ್ ) ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ಮೆಟಾಬೈಸಲ್ಫೈಟ್ ( ಕ್ಯಾಂಪ್ಡೆನ್ ಮಾತ್ರೆಗಳು ) ನೊಂದಿಗೆ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಬಹುದು ಆದರೂ ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಅಲ್ಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರ. <ref>{{Cite web|url=https://cleanfax.com/diversification/tear-gas-cleanup-procedures/|title=Tear Gas Cleanup Procedures &#124; Cleanfax magazine|date=March 22, 2011|website=Cleanfax}}</ref> == ಉಪಯೋಗ == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಬ್ಬಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಲು ಅಥವಾ ಮರೆಮಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು [[ಉಂಗುರ|ಉಂಗುರಗಳಂತಹ]] ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಡಿ ಇಡಬಹುದಾದಂತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸ್ಪೋಟಕಗಳು ಸಹ ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೇಂಟ್‌ಬಾಲ್ ಗನ್ ಅಥವಾ ಅಂತಹುದೇ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳಂತಹ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಫೋಮ್, ಜೆಲ್, ಫಾಗರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪ್ರೇ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ವಿಧಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.pepper-spray-store.com/pages/pepper-spray-types#:~:text=Essentially%20there%20are%20four%20types,for%20your%20own%20individual%20needs.|title=Pepper Spray: Types of Spray Patterns}}</ref> == ಕಾನೂನುಬದ್ಧತೆ ==   ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾವೇಶದ ಲೇಖನ ೧.೫ ರ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾರಕ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕವಾಗಿರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="OPCW">{{Cite web|url=http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|title=Riot Control Agents|publisher=Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101181707/http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|archive-date=1 January 2012|access-date=20 November 2011}}</ref> ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿರಬಹುದು . === ಆಫ್ರಿಕಾ === * [[ನೈಜೀರಿಯ|ನೈಜೀರಿಯಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ನಾಗರಿಕರು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸಹಾಯಕ ಪೊಲೀಸ್ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://allafrica.com/stories/201804180015.html|title=Nigeria: Possession of Pepper Spray an Offence Says Nigerian Police|last=Agbo|first=Njideka|date=2018-04-18|work=The Guardian (Lagos)|access-date=2019-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104021345/https://allafrica.com/stories/201804180015.html|archive-date=2019-01-04}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಸ್ವಯಂ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕರಿಕರು ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|title=Everything you Need to Know about Pepper Spray in South Africa|date=2016-07-21|website=SecurityPro|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827031704/http://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|archive-date=2017-08-27|access-date=2019-01-03}}</ref> === ಏಷ್ಯಾ === * [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]] : ** ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಂಗಾಳ ಪೊಲೀಸರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. * ಚೀನಾ : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|title=Self-defense gadgets popular after hotel assault - China - Chinadaily.com.cn|website=www.chinadaily.com.cn|archive-url=https://web.archive.org/web/20191026174430/https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|archive-date=2019-10-26|access-date=2019-10-26}}</ref> ಕಡಿಮೆ ಮಾರಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನ<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:Citation needed|<span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2019)">ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ</span>]]'' &#x5D;</sup>ುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ.{{Fact|date=June 2019}} ** [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಸೇವೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. *** ಅಂತಹ ಸಾಧನಗಳನ್ನು<nowiki>''ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್''ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ''ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಪೋಲೀಸ್ ಫೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮಾನ್ಯವಾದ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ೧೦,೦೦,೦೦೦ ದಂಡ ಮತ್ತು ೧೪ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|title=HK Laws. Chap 238 Firearms and Ammunition Ordinance Section 2|date=2000-05-26|publisher=Legislation.gov.hk|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928094333/http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|archive-date=2013-09-28|access-date=2011-12-02}}</ref> * [[ಭಾರತ]] : ಕಾನೂನು <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|title=A spicy self-defense|work=[[The Times of India]]|access-date=2013-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826121116/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|archive-date=2013-08-26}}</ref> ** ಹಿನ್ನೆಲೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ-ಅನುಮೋದಿತ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|title=Safety is a right too|last=Geeta Padmanabhan|date=October 19, 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=May 30, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101064535/http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|archive-date=November 1, 2010|last2=Aarti Dhar|location=Chennai, India}}</ref> * [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] : ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಅದರ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿವೆ. * [[ಇರಾನ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಇಸ್ರೇಲ್]] : ಒ.ಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಕ್ಯಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಬಂದೂಕುಗಳ ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು ಆದರೆ ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. * [[ಜಪಾನ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಅಥವಾ ಬಳಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಗಳಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಾನಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. * [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. * [[ಮಂಗೋಲಿಯ|ಮಂಗೋಲಿಯಾ]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯ|ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ಸಿಂಗಾಪುರ]] : ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ತರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|title=Arms and Explosives Act - Singapore Statutes Online|website=sso.agc.gov.sg|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20190509044138/https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|archive-date=2019-05-09|access-date=2019-05-22}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ]] : ಒಸಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. ** ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲು, ಹೊಂದಲು, ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿವೆ. * [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಜಪ್ತಿ ಮತ್ತು ದಂಡದ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಬಹುದು. * [[ತೈವಾನ್]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೆಲವು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಯಾರ ಮೇಲೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂ]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಚಿತ್ರ:Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg/220px-Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|thumb| ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಪೋಲಿಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿರುವಂತೆ,ಪೋಲೀಸರು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಬಹುದು.]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್]] : ** ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. === ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ === ==== ಕೆನಡಾ ==== ಜನರ ವಿರುದ್ಧ ಬಳಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು <nowiki>''ಈ ಸಾಧನವನ್ನು(ಎ) ಅಶ್ರುವಾಯು, ಮೇಸ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲ, ಅಥವಾ (ಬಿ) ಯಾವುದೇ ದ್ರವ, ಸ್ಪ್ರೇ, ಪುಡಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ''</nowiki> ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ಅಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಒಂದು ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|title=Regulations Prescribing Certain Firearms and other Weapons, Components and Parts of Weapons, Accessories, Cartridge Magazines, Ammunition and Projectiles as Prohibited or Restricted (SOR/98-462)|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204205408/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|archive-date=2012-12-04|access-date=2012-08-18}}</ref> ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೊಂದಿರಬಹುದು. "ಡಾಗ್ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅಥವಾ "ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ" ಎಂಬ ಲೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ''ಕೀಟ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ''.ಯಾರಾದರೂ ಸಾಗಿಸಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಸನ್ನಿಹಿತ ಸಾವು ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಹಾನಿ ಅಥವಾ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ೫೦೦,೦,೦೦೦ರೂ ದಂಡ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ೩ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯವರೆಗೆ ದಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/P-9.01/page-26.html#h-37|title=Page not Found - Page non trouvé|website=laws-lois.justice.gc.ca|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803092439/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/p%2D9.01/page-26.html#h-37|archive-date=2015-08-03|access-date=2015-10-07}}</ref> ಸಮರ್ಥನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಒಯ್ಯುವುದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕೋಡ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|title=Vancouver police warn of criminal charges for carrying bear spray in the city|last=Crawford|first=Tiffany|archive-url=https://web.archive.org/web/20200223022225/https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|archive-date=2020-02-23|access-date=2020-02-23}}</ref> ==== ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ==== ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಭದ್ರತಾ ಲೋಹ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಸನಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಸಾಮಾನು ಸರಂಜಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಒ.ಜಡ್ ವರೆಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.tsa.gov/travel/security-screening/whatcanibring/items/pepper-spray|title=Pepper Spray &#124; Transportation Security Administration}}</ref> ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸುರಕ್ಷತಾ ಡೇಟಾ ಶೀಟ್ (ಎಸ್.ಡಿ.ಎಸ್) ಲಭ್ಯವಿರಬೇಕು. <ref name="MSDS">{{Cite web|url=http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|title=Hazard Communication|publisher=US Department of Labor|archive-url=https://web.archive.org/web/20121218111146/http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|archive-date=18 December 2012|access-date=13 December 2012}}</ref> ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ೫೦ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://mpdc.dc.gov/page/mace-pepper-spray-self-defense-sprays-and-stun-guns|title=Mace, Pepper Spray, Self-Defense Sprays and Stun Guns {{!}} mpdc|website=mpdc.dc.gov|access-date=2022-02-19}}</ref> ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ವಯಸ್ಸಿನ ನಿರ್ಬಂಧ, ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಅನುಮತಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|title=States With Pepper Spray Restrictions {{!}} eBay|website=www.ebay.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073417/http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] : ಜನವರಿ ೧, ೧೯೯೬ರಂತೆ ಮತ್ತು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಬಿಲ್ ೮೩೦ (ಸ್ಪೀಯರ್) ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈಗ ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಹಕರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ಗನ್ ಅಂಗಡಿಗಳು, ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಅಂಗಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಳಿಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಪೀನಲ್ ಕೋಡ್ ಸೆಕ್ಷನ್ ೧೨೪೦೦–೧೨೪೬೦ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov">{{Cite web|url=http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|title=Pepper Spray (Mace/Tear Gas) - Consumer Wiki|website=consumerwiki.dca.ca.gov|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114040954/http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|archive-date=2017-11-14|access-date=2017-11-13}}</ref> ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಟೇನರ್ ಏರೋಸಾಲ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ನಿವ್ವಳ ತೂಕ {{Convert|2.5|oz}} ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು <ref>[[California Penal Code]], Section 12403.7</ref> ** ೧೬ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಕರು, ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅಪರಾಧಿಗಳು, ಕೆಲವು ಮಾದಕವಸ್ತು ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov" /> * ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ : ಜುಲೈ ೧, ೨೦೧೪ ರ ಮೊದಲು ನಿವಾಸಿಗಳು ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ವಿತರಕರಿಂದ ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಮಾನ್ಯವಾದ ಬಂದೂಕು ಗುರುತಿನ ಕಾರ್ಡ್ (ಎಫ್.ಐ.ಡಿ) ಅಥವಾ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಟು ಕ್ಯಾರಿ ಫೈರ್ ಆರ್ಮ್ಸ್ (ಎಲ್.ಟಿ.ಸಿ) ಹೊಂದಿರಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|title=M.G.L - Chapter 140, Section 131|date=2008-10-29|publisher=Mass.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20110810212659/http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|archive-date=2011-08-10|access-date=2011-08-16}}.</ref> ಜುಲೈ <ref>{{Cite web|url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20140524073124/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|archive-date=2014-05-24|access-date=2014-06-07}}</ref>೧ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹೊಸ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಬಂದೂಕುಗಳ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಖರೀದಿಸಲು ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. * [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] : ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ {{Convert|2|oz|g}} ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರೆಮಾಚಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|title=Florida Statues 790.01 Unlicensed carrying of concealed weapons or concealed firearms|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073455/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|title=Florida Statues 790.053 Open carrying of weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073418/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು<nowiki>''ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|title=Florida Statues 790.001 Definitions|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073420/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * ಮಿಚಿಗನ್ :<nowiki>''</nowiki>ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೈಹಿಕ ಬಲದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯನ್ನ<nowiki>''</nowiki> ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೮% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇನ <nowiki>''</nowiki>ಸಮಂಜಸವಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು<nowiki>''</nowiki> ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislature.mi.gov/%28S%28s0ibjknfwzu4vafeiwjznyuu%29%29/mileg.aspx?page=GetObject&objectname=mcl-750-224d|title=Michigan Penal Code 750.224d Self-defense spray or foam device|publisher=Legislature.mi.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117131455/http://www.legislature.mi.gov/(S(4ydb4efkz13o24vi4lp2bvyj))/mileg.aspx?page=getObject&objectname=mcl-750-224d|archive-date=2012-01-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ "ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. * [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] : ೧೮ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಬಹುದು. ೦.೬೭% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಇದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕು (ಅಂದರೆ ಮೇಲ್-ಆರ್ಡರ್ ಅಥವಾ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಮಾರಾಟದ ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ) ಔಷಧಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ( ಎನ್.ವೈ ದಂಡದ ಕಾನೂನು ೨೬೫.೨೦ ೧೪) ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರನು ಖರೀದಿಗಳ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. *** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಯು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು ವರ್ಗ-ಇ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ . * ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಅಪರಾಧಿಗಳಲ್ಲದವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು, ಮುಕ್ಕಾಲು ಔನ್ಸ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಮತಿಲ್ಲ. * [[ಟೆಕ್ಸಸ್|ಟೆಕ್ಸಾಸ್]]: ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಸಣ್ಣ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ <nowiki>''</nowiki>ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಾಧ<nowiki>''</nowiki> ವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>Texas Penal Code 46.05(a)(1)(4) and Texas Penal Code 46.01(14)</ref> * [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜೀನಿಯಾ]] : ಅಶ್ರುವಾಯು, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಅಕ್ರಮ ಬಳಕೆ..<nowiki>''</nowiki>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಮನೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಶ್ರುವಾಯು, ಸಾಸಿವೆ ಅನಿಲ, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾದರೆ ಅಥವಾ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಅಥವಾ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆ ಅಥವಾ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದರೆ ಅಪರಾಧಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವರ್ಗ ೩ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಹ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಆದರೆ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅಪರಾಧಿಯು ೬ ನೇ ವರ್ಗದ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಶಾಂತಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸರಿಯಾದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜೀವ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಶ್ರುವಾಯು ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಯಾವುದೂ ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ<nowiki>''</nowiki>. <ref>{{Cite web|url=https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|title=§ 18.2-312. Illegal use of tear gas, phosgene and other gases|website=law.lis.virginia.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629155209/https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|archive-date=2018-06-29|access-date=2018-06-29}}</ref> * [[ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ರಾಜ್ಯ|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾನೂನು ಪಾಲಕರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ-ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|title=RCW 9.91.160: Personal protection spray devices|publisher=Apps.leg.wa.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822042208/http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|archive-date=2009-08-22|access-date=2010-05-30}}</ref> * [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್]] : ಅಶ್ರುವಾಯು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ** ನಿಯಂತ್ರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಗರಿಷ್ಠ ೧೦% ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ತೂಕದ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು {{Convert|15|-|60|g|oz}} ಅಧಿಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಸುರಕ್ಷತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳು {{Convert|20|ft|m}} ಮತ್ತು {{Convert|6|ft|m|spell=in}} *** ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಕೆಲವು ಲೇಬಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿವೆ ಇದನ್ನು ೧೮ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಯಾರಿಗೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಾರದು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಫೋನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಲೇಬಲ್‌ನಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳನ್ನು ಮೊಹರು ಮಾಡಿದ ಟ್ಯಾಂಪರ್-ಪ್ರೂಫ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://legis.wisconsin.gov/rsb/code/jus/jus014.pdf|title=Sale and Distribution of OC Products to Private Citizens|archive-url=https://web.archive.org/web/20210228151236/https://docs.legis.wisconsin.gov/code|archive-date=2021-02-28|access-date=2011-09-23}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|title=Wisconsin State Legal Statutes 941.26|archive-url=https://web.archive.org/web/20120322094400/https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|archive-date=2012-03-22|access-date=2011-09-23}}</ref> === ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ === * [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]] : ಫೆಡರಲ್ ಆಕ್ಟ್ n° ೩೬೬೫/೨೦೦೦ (ನಿಯಂತ್ರಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಹಣಕಾಸಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮೂಲಕ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಕಡಿಮೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಭದ್ರತಾ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. * [[ಕೊಲೊಂಬಿಯ|ಕೊಲಂಬಿಯಾ]] : ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು. ** ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಆರ್ಸೆನಲ್ನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. === ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ === * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಟೆರಿಟರಿ : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಒಂದು<nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯು<nowiki>''</nowiki>ವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಥವಾ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.abc.net.au/news/2018-07-08/the-one-place-in-australia-where-its-legal-to-have-pepper-spray/9932644|title=The one place in Australia where it's legal to have pepper spray for self-defence|last=Collett|first=Michael|date=8 July 2018|access-date=8 September 2020|publisher=ABC News}}</ref> * ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಷೇಧ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೯೮ ರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ೧ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ <nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|title=Weapons Prohibition Act 1998 - Schedule 1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410215822/http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|archive-date=2017-04-10|access-date=2017-04-10}}</ref> * [[ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] : ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ ಎಂದು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|title=Weapons Control Act|archive-url=https://web.archive.org/web/20130102120521/http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|archive-date=2013-01-02|access-date=2009-02-08}}</ref> ** ಈ ಶಾಸನವು ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೊಲೀಸ್/ಕರೆಕ್ಷನಲ್ ಸೇವೆಗಳು/ಕಸ್ಟಮ್ಸ್/ರಕ್ಷಣೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದನ್ನು ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * [[ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ]] : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಪರಾಧಗಳ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೩೫ ರ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ<nowiki>''</nowiki>ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಬಳಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ಸಾಮಾನ್ಯ-ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯನ್ ನ್ಯಾಯ ಇಲಾಖೆ (ಹೆಚ್.ಎಮ್ ಕಾರಾಗೃಹಗಳು) ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. * ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|title=Firearms and weapons|last=Police|first=South Australia|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430053846/http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|archive-date=2013-04-30|access-date=2014-06-22}}</ref> * ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ಹಾಲ್ ವಿ ಕಾಲಿನ್ಸ್ [೨೦೦೩] ಡಬ್ಲೂ.ಎ.ಎಸ್.ಸಿ.ಎ ೭೪ (೪ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೩) ನಲ್ಲಿನ ಮಹತ್ವದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ನಂತರ ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> * [[ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌|ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಸ್ತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|title=Dealing with confrontation|publisher=Queensland Police|archive-url=https://web.archive.org/web/20180401141027/https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|archive-date=2018-04-01|access-date=2018-12-09}}</ref> === ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡ್ === * ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|title=Arms (Restricted Weapons and Specially Dangerous Airguns) Order 1984|publisher=Parliamentary Counsel Office|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017190759/http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|archive-date=2014-10-17|access-date=2014-10-17}}</ref> ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪಡೆಯಲು ಅಥವಾ ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ೧೯೯೭ ರಿಂದ ಮುಂಚೂಣಿಯ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಪ್ರಿಸನ್ ಸರ್ವಿಸ್ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿತ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ** ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಪೋಲೀಸ್ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸ್ವರೂಪದಿಂದಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ [[ಸ್ಕೋವಿಲ್|ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ]] ರೇಟಿಂಗ್ ೫೦೦,೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್ ಎಮ್.ಕೆ.೯ ಎಚ್.ವಿ.ಎಸ್ ಯುನಿಟ್) ಮತ್ತು ೨,೦೦೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್, ಸೆಲ್ ಬಸ್ಟರ್ ಫಾಗ್ ಡೆಲಿವರಿ). == ನಾಗರಿಕ ಬಳಕೆ ವಕೀಲರು == ಜೂನ್ ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನಿವಾಸಿ ರಾಬ್ ಹಾಲ್ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಅತಿಥಿಗಳ ನಡುವಿನ ವಾಗ್ವಾದವನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದರು. ಅವರ ಅನುಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನ್ಯಾಯಾದೀಶರಾಗಿದ್ದ ಜಸ್ಟಿಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೀನ್ ವೀಲರ್ ರಾಬ್ ಹಾಲರ್ ಅವರ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾದವರಿಗೆ ಕೇಸ್-ಬೈ-ಕೇಸ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> <ref>''Hall v Collins'' [2003] WASCA 74 (4 April 2003).</ref> ೧೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಗಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡುವ ಮನವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಸಚಿವ ಮೈಕ್ ಗಲ್ಲಾಚೆರ್‌ಗೆ ಮನವಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಗದದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|title=Flight of the MacQuarie Street Ninja|last=Tovey|first=Josephine|date=March 15, 2012|work=The Sydney Morning Herald|access-date=December 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210609/http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|archive-date=September 24, 2015}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಮೇಸ್ (ಸ್ಪ್ರೇ) * ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಆಯುಧ * ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಯುಧ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> lvezbzvew1px2xou24jlox2d3bkxke1 1113632 1113631 2022-08-13T08:32:42Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{Short description|Lachrymatory agent}} {{About|the chemical compound|devices used to dispense it|Pepper-spray projectile}} {{Infobox pepper | image = Hottest-chili-rating.gif | heat = Above peak | scoville = 2,000,000–4,500,000 }} {{Chemical agents sidebar}}   '''Pepper spray''', '''oleoresin capsicum spray''', '''OC spray''', '''capsaicin spray''', '''capsicum spray''', or '''mace''' is a [[lachrymatory agent]] (a [[Chemical compound|compound]] that irritates the eyes to cause a burning sensation, pain, and temporary blindness) used in [[policing]], [[riot control]], [[crowd control]], and [[self-defense]], including defense against dogs and bears.<ref>{{cite web |url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/ |title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It? |publisher=Tbotech.com |date=2009-07-04 |access-date=2011-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/ |archive-date=2012-11-15 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml |title=Pepper Spray |publisher=Llrmi.com |access-date=2011-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml |archive-date=2015-06-23 |url-status=live }}</ref> Its inflammatory effects cause the eyes to close, temporarily taking away vision. This temporary blindness allows officers to more easily restrain subjects and permits people in danger to use pepper spray in self-defense for an opportunity to escape. It also causes temporary discomfort and burning of the lungs which causes shortness of breath. Pepper spray was engineered into a spray originally for defense against bears, [[mountain lions]], [[wolves]] and other dangerous predators, and is often referred to [[colloquially]] as [[bear spray]]. [[Kamran Loghman]], the person who developed it for use in riot control, wrote the guide for police departments on how it should be used. It was successfully adapted, except for improper usages such as when [[UC Davis pepper spray incident|police sprayed peaceful protestors at University of California, Davis in 2011]]. Loghman commented, "I have never seen such an inappropriate and improper use of chemical agents", prompting court rulings completely barring its use on docile persons.<ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125|via=openjurist.org}}</ref><ref name="seelye">{{cite web |title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images |url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html |first=Katharine Q. |last=Seelye |work=[[The New York Times]] |date=November 22, 2011 |access-date=April 29, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html |archive-date=October 21, 2019 |url-status=live }}</ref><ref name="hemphill">{{cite web |title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations |url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations |first=Kenny |last=Hemphill |publisher=[[Mental Floss]] |date=August 4, 2015 |access-date=April 29, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations |archive-date=April 28, 2020 |url-status=live }}</ref> '''ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಸಿ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', ಅಥವಾ '''ಮೇಸ್''' ಒಂದು ಲ್ಯಾಕ್ರಿಮೇಟರಿ ಏಜೆಂಟ್ (ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆ, ನೋವು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು [[ಸಂಯುಕ್ತ]] ) ಪೋಲೀಸಿಂಗ್, ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಗುಂಪಿನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆ, ನಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It?|date=2009-07-04|publisher=Tbotech.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|archive-date=2012-11-15|access-date=2011-12-02}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|title=Pepper Spray|publisher=Llrmi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|archive-date=2015-06-23|access-date=2011-12-02}}</ref> ಇದರ ಉರಿಯೂತದ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಸುಡುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ಕರಡಿಗಳು, ಪರ್ವತ ಸಿಂಹಗಳು, ತೋಳಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಬೇರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಮ್ರಾನ್ ಲೋಗ್ಮನ್ ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಸ್‌ನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದಂತಹ ಅಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪುಗಳು ವಿಧೇಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಭಂಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125}}</ref> <ref name="seelye">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images|last=Seelye|first=Katharine Q.|date=November 22, 2011|website=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|archive-date=October 21, 2019|access-date=April 29, 2020}}</ref> <ref name="hemphill">{{Cite web|url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations|last=Hemphill|first=Kenny|date=August 4, 2015|publisher=[[Mental Floss]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|archive-date=April 28, 2020|access-date=April 29, 2020}}</ref> == ಘಟಕಗಳು == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್, ಇದು [[ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ''[[ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ (ದೊಡ್ಡ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ)|ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ]]'' ಕುಲದ ಸಸ್ಯಗಳ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಿಂದ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ನುಣ್ಣಗೆ ಪುಡಿಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಇದರಿಂದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಅನ್ನು [[ಈಥೈಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್|ಎಥೆನಾಲ್ನಂತಹ]] ಸಾವಯವ ದ್ರಾವಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ದ್ರಾವಕವು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮೇಣದಂತಹ ರಾಳವು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಆಗಿದೆ. <ref>[https://www.sabrered.com/pepper-spray-frequently-asked-questions-0] Sabre Red. FAQs: What is oleoresin capsaicum? August 2020.</ref> ಪ್ರೋಪಿಲೀನ್ ಗ್ಲೈಕೋಲ್ ನಂತಹ ಎಮಲ್ಸಿಫೈಯರ್ ಅನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾಡಲು ಕರಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ತಯಾರಕರು ತಯಾರಿಸಿದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ ಬಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಗೊಂದಲಮಯ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಪನಿಯು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉತ್ಪನ್ನದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳ (ಸಿಆರ್‌ಸಿ) ಅಂಶವನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಧಾನವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಆರು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಮಟ್ಟದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಯಾವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಯಾರಕರು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಡಿಮೆ ೦.೧೮% ರಿಂದ ೩% ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ೧.೩% ಮತ್ತು ೨% ನಡುವೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ೧.೦% ಮತ್ತು ೨% ಸಿಅರ್ ಸಿ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು ಎಂದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸಿ.ಅರ್.ಸಿ ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಳಗೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಸಿಆರ್‌ಸಿಯು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ನೋವು-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ ಹೀಟ್ ಯೂನಿಟ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಅವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಕೇವಲ ಸಿಅರ್ ಸಿ (ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ) ಸ್ಪ್ರೇಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಇಟಲಿ ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ - <nowiki>''</nowiki>ಕಾನೂನ<nowiki>''</nowiki> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ತಯಾರಕರು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸೂತ್ರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದ್ದರೂ ಇದು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಂಶ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೆಚ್ಚು ತೈಲ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಮೆಣಸು ತೈಲಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಿರಬಹುದು. ಇದು ಉತ್ತಮ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೆಣಸು ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಚರ್ಮವನ್ನು ನೆನೆಸಲು ಮತ್ತು ಭೇದಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ತೈಲವು ಹೈಡ್ರೋಫೋಬಿಕ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಶೇಕಡಾವಾರು ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆಣಸಿನ ಎಣ್ಣೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಶಕ್ತಿ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಅಥವಾ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ. ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಸ್ಎ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು. ಎಸ್ ಎಚ್ ಯು ಎಂಬುದು ಬೇಸ್ ರಾಳ ಸಂಯುಕ್ತದ ಮಾಪನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುವ ಅಂಶವಲ್ಲ. ರಾಳದ ರೇಟ್ ಮಾಡಲಾದ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು. <ref>[https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/grants/181655.pdf] National Institute of Justice. Oleoresin Capsaicum: Pepper Spray as a Force Alternative. March 1994.</ref> == ಬದಲಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿವೆ. [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂನಲ್ಲಿ]], ಡೆಸ್ಮೆಥೈಲ್ಡಿಹೈಡ್ರೊಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ( PAVA ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಅನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 5 ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪೆಲರ್ಗೋನಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಮಾರ್ಫೋಲೈಡ್ (MPK) ಅನ್ನು [[ರಷ್ಯಾ|ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಸ್ವಯಂ-ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಏಜೆಂಟ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=July 2020}} [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪೊಲೀಸ್ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು OC, CS ಅಥವಾ CN ಅನಿಲಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ರುವಾಯು ಎಜೆಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳನ್ನು "ನಿರ್ಬಂಧಿತ" ಅಸ್ತ್ರ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಮೋದಿತ ಭದ್ರತೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.lawinfochina.com/display.aspx?lib=law&id=12049&CGid=|title=Regulations of the People's Republic of China on Use of Police Implements and Arms by the People's Police|website=www.lawinfochina.com}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾಗರಿಕರು ಯಾವುದೇ ಪೊಲೀಸರಲ್ಲದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಕಾನೂನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. == ಪರಿಣಾಮಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Pepper_spray_Demonstration.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Pepper_spray_Demonstration.jpg/220px-Pepper_spray_Demonstration.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆ]] [[ಚಿತ್ರ:MCMAP1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/MCMAP1.jpg/220px-MCMAP1.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ US ಮೆರೀನ್ ತರಬೇತಿ.]] ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಉರಿಯೂತದ ಏಜೆಂಟ್. ಇದು ಕಣ್ಣು, ಮೂಗು, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶಗಳಲ್ಲಿನ ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳನ್ನು ಉರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|date=June 2013|website=ozytive|archive-url=https://web.archive.org/web/20130906205125/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=2013-09-06}}</ref> ಇದು ತಕ್ಷಣವೇ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದು, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಮೂಗು ಸೋರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref name="Effects Of Pepper Spray">{{Cite web|url=http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|title=Effects Of Pepper Spray|publisher=Redhotpepperspray.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20111217201857/http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|archive-date=2011-12-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅವಧಿಯು ಸ್ಪ್ರೇನ ಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ; ಸರಾಸರಿ ಪೂರ್ಣ ಪರಿಣಾಮವು ೨೦ ರಿಂದ ೯೦ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಣ್ಣಿನ ಕೆರಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|website=ozytive.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171206161128/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=December 6, 2017|access-date=April 29, 2020}}</ref> ದಿ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಟಿವ್ ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಷುಯಲ್ ಸೈನ್ಸ್'' ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಅದು ಒಸಿ ಗೆ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಿರುಪದ್ರವ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ ಆದರೆ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಮಾನ್ಯತೆ ಕಾರ್ನಿಯಲ್ ಸಂವೇದನೆಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ದೃಷ್ಟಿ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite journal|url=http://www.iovs.org/cgi/content/full/41/8/2138|title=Effects of Oleoresin Capsicum Pepper Spray on Human Corneal Morphology and Sensitivity - Vesaluoma et al. 41 (8): 2138 - Investigative Ophthalmology & Visual Science|journal=Investigative Ophthalmology & Visual Science|date=July 2000|volume=41|issue=8|pages=2138–2147|publisher=Iovs.org|accessdate=2011-12-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615060808/http://www.iovs.org/content/41/8/2138.full|archivedate=2013-06-15|last=Vesaluoma|first=Minna|last2=MüLler|first2=Linda|last3=Gallar|first3=Juana|last4=Lambiase|first4=Alessandro|last5=Moilanen|first5=Jukka|last6=Hack|first6=Tapani|last7=Belmonte|first7=Carlos|last8=Tervo|first8=Timo}}</ref> ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (STOA) "ರಾಜಕೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ" <ref>{{Cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|title=CROWD CONTROL TECHNOLOGIES (An appraisal of technologies for political control)|date=June 2000|publisher=European Parliament, Directorate General for Research|page=v-vi|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106041118/http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|archive-date=2012-01-06|access-date=2011-12-02}}</ref> STOA ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ: :: "ಅಪಾಯಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಯಾರಕರ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವುದು ಅವಿವೇಕದ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವವು ತೋರಿಸಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಮೂಹ ನಿಯಂತ್ರಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಂಪನಿಗಳು (ಉದಾ. ಮೆಣಸು-ಅನಿಲ ತಯಾರಕ ಝಾರ್ಕ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್) ಯಾವುದೇ ನಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಾಂತ್ರಿಕ ಡೇಟಾವನ್ನು ಇರಿಸಿದೆ. : ಮತ್ತು :: ಯಾವುದೇ ಬಳಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ಮೊದಲು ರಾಸಾಯನಿಕ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಎಂಬುವುದಕ್ಕಿಂತ ಔಷಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ನಿಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಾವಿನ ಅಪಾಯವಿದೆ. ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ''ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಯು ಎಸ್ ಎ ನಲ್ಲಿ ೧೯೯೦ ರಿಂದ ಪೊಲೀಸ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕನಿಷ್ಠ ೬೧ ಸಾವುಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>''Los Angeles Times'' June 18, 1995</ref> ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ೨೭ ಜನರನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/98447918/Pepper-Spray-Update-More-Fatalities-More-Questions|title=Pepper Spray Update: More Fatalities, More Questions &#124; United States Environmental Protection Agency &#124; American Government|website=Scribd}}</ref> <ref name="ACLU_1995">"Pepper spray's lethal legacy" in ''[[Ottawa Citizen]]''. October 22, 1998, p. A1.</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ವರದಿಯು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ, ಟೇಸರ್ ಬಳಕೆ, ಅಥವಾ ಔಷಧಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೨೭ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕರೋನರ್ಸ್ ವರದಿಯು ಇತರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣವೆಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯು ಒಂದು ಸಹಾಯಕಾರಿ ಅಂಶವಾಗಬಹುದು. ಯು ಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಅಬರ್ಡೀನ್ ಪ್ರೂವಿಂಗ್ ಗ್ರೌಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಯು.ಎನ್.ಸಿ ಅಧ್ಯಯನವು ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಲ್ಲಿನ ಸಂಯುಕ್ತವಾದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಮ್ಯುಟಾಜೆನಿಕ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ೧೦% ಇಲಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಅಧ್ಯಯನವು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್‌ನ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರೆ, ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಆಡಳಿತವು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒ.ಸಿ ಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಗತ್ಯ ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ೧೯೯೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು ೨೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುರಕ್ಷತಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. <ref>{{Cite journal|last=Smith CG, Stopford W|title=Health hazards of pepper spray|journal=N C Med J|volume=60|issue=5|pages=268–74|year=1999|pmid=10495655}} Archived at [https://web.archive.org/web/20000817004624/http://www.ncmedicaljournal.com/Smith-OK.htm web.archive.org]</ref> ೧೯೯೧ ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಬಿಐನ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ವಿಶೇಷ ಏಜೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಡಬ್ಲ್ಯುಡಬ್ಲ್ಯೂ ವಾರ್ಡ್, ಎಫ್‌ಬಿಐನಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್-ಗ್ಯಾಸ್ ತಯಾರಕರಿಂದ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು. <ref>"Former F.B.I. Agent Is Sentenced to Prison", ''[[The New York Times]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> <ref>"Ex-FBI Agent Pleads Guilty in Conflict-of-Interest Case", ''[[The Washington Post]]''. February 13, 1996, p. A12.</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೮೯ ರಿಂದ ೧೯೯೦ ರವರೆಗೆ ವಾರ್ಡ್‌ಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ೫೦೦೦ ಒಟ್ಟು ೫೭೦೦೦ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮೂಲದ ಕಂಪನಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್ ಲಾಡರ್‌ಡೇಲ್‌ನಿಂದ ಲಕ್ಕಿ ಪೋಲಿಸ್ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಸಿಕ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಹೇಳಿದ್ದರು, ವಾರ್ಡ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಒಡೆತನದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಂಪನಿಯ ಮೂಲಕ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>"Pepper spray study is tainted", ''[[San Francisco Chronicle]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> ನೇರವಾದ ನಿಕಟ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಕಾರ್ನಿಯಾವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ದ್ರವದ ಹರಿವಿನೊಂದಿಗೆ ("ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ಸೂಜಿ" ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರವಾದ ಕಣ್ಣಿನ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಅಂಡಾಕಾರದ ಕೋನ್-ಆಕಾರದ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾದರಿಯ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿವೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪೊಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ಥಾನಿಕ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಮಾನವನ ಆರೋಗ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಕೆಲವು ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿರೋಧಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. <ref>Reay DT. Forensic pathology, part 1: death in custody. Clinics in Lab Med 1998;18:19–20; Watson WA, Stremel KR, and Westdorp EJ. Oleoresin capsicum (cap-stun) toxicity from aerosol exposures. Ann Pharmacotherapy 1996;30:733–5.</ref> ಈ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಸಾವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಾನಿಕ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.policemag.com/524139/how-to-prevent-positional-asphyxia|title=How To Prevent Positional Asphyxia|last=Heiskell|first=Lawrence E.|website=www.policemag.com}}</ref> ಎರಡು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೇಹದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಂತ ತೂಕವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.forcescience.org/2019/01/new-study-more-evidence-against-the-myth-of-restraint-asphyxia/|title=New Study: More Evidence Against the Myth of "Restraint Asphyxia"|last=Remsberg|first=ByChuck|date=January 8, 2019}}</ref> === ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ === ಈ ಹಿಂದೆ ಒ.ಸಿ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ನಂತರದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು "ಹೊರತೆಗೆಯಲು" ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮುಖಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಅನೈಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ಮುಚ್ಚುವುದು, ಶ್ವಾಸನಾಳದ ನಿರ್ಬಂಧದ ತ್ವರಿತ ಸಂವೇದನೆ ಮತ್ತು ಮುಖ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ಗಂಟಲಿನ ಮೇಲೆ ಹಠಾತ್ ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ನೋವಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ. ಇದು ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳ ಕಿರಿಕಿರಿಯಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಜನರು ಭಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ದೃಷ್ಟಿ ಹಠಾತ್ ನಿರ್ಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಆಸ್ತಮಾ ದಾಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. == ಚಿಕಿತ್ಸೆ == ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರು ಸಹ ಅದನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಹೊರತಾಗಿ ಅದನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ರೆಪ್ಪೆಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮಿಟುಕಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚರ್ಮದ ನೋವಿಗೆ ಮಾಲೋಕ್ಸ್, ೨% ಲಿಡೋಕೇಯ್ನ್ ಜೆಲ್, ಬೇಬಿ ಶಾಂಪೂ, ಹಾಲು ಅಥವಾ ನೀರು ಈ ಐದು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite journal|url=http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|title=A Randomized Controlled Trial Comparing Treatment Regimens for Acute Pain for Topical Oleoresin Capsaicin (Pepper Spray) Exposure in Adult Volunteers - Prehospital Emergency Care|publisher=Informaworld.com|date=2008-09-04|doi=10.1080/10903120802290786|pmid=18924005|accessdate=2010-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418025750/http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|archivedate=2020-04-18|last=Barry|first=J. D.|last2=Hennessy|first2=R.|last3=McManus Jr|first3=J. G.|journal=Prehospital Emergency Care|volume=12|issue=4|pages=432–7}}</ref><blockquote>...ಐದು ವಿಭಿನ್ನ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾದ ನೋವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಸಮಯವು ನೋವಿನ ಇಳಿಕೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ. . .</blockquote>ಅಶ್ರುವಾಯು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು <ref>{{Cite web|url=https://www.gq.com/story/how-to-handle-tear-gas#:~:text=There's%20no%20way%20to%20simply,them%20to%20a%20safe%20area.|title=Frontline Medics on How to Handle Tear Gas|date=2 June 2020}}</ref> ತಾಜಾ ಗಾಳಿಗೆ ಚಲಿಸಬಹುದು.{{Fact|date=January 2022}} ಅನೇಕ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ವಿಭಾಗಗಳು ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಲೈನ್ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಒಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ದೃಷ್ಟಿಯ ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ೭ ರಿಂದ ೧೫ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. <ref>Young, D., ''Police Marksman Magazine'', July/August 1995 Issue.</ref> ಕೆಲವು "ಟ್ರಿಪಲ್-ಆಕ್ಷನ್" ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು "ಅಶ್ರುವಾಯು" ( ಸಿಎಸ್ ಗ್ಯಾಸ್ ) ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ಮೆಟಾಬೈಸಲ್ಫೈಟ್ ( ಕ್ಯಾಂಪ್ಡೆನ್ ಮಾತ್ರೆಗಳು ) ನೊಂದಿಗೆ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಬಹುದು ಆದರೂ ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಅಲ್ಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರ. <ref>{{Cite web|url=https://cleanfax.com/diversification/tear-gas-cleanup-procedures/|title=Tear Gas Cleanup Procedures &#124; Cleanfax magazine|date=March 22, 2011|website=Cleanfax}}</ref> == ಉಪಯೋಗ == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಬ್ಬಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಲು ಅಥವಾ ಮರೆಮಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು [[ಉಂಗುರ|ಉಂಗುರಗಳಂತಹ]] ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಡಿ ಇಡಬಹುದಾದಂತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸ್ಪೋಟಕಗಳು ಸಹ ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೇಂಟ್‌ಬಾಲ್ ಗನ್ ಅಥವಾ ಅಂತಹುದೇ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳಂತಹ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಫೋಮ್, ಜೆಲ್, ಫಾಗರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪ್ರೇ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ವಿಧಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.pepper-spray-store.com/pages/pepper-spray-types#:~:text=Essentially%20there%20are%20four%20types,for%20your%20own%20individual%20needs.|title=Pepper Spray: Types of Spray Patterns}}</ref> == ಕಾನೂನುಬದ್ಧತೆ ==   ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾವೇಶದ ಲೇಖನ ೧.೫ ರ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾರಕ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕವಾಗಿರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="OPCW">{{Cite web|url=http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|title=Riot Control Agents|publisher=Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101181707/http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|archive-date=1 January 2012|access-date=20 November 2011}}</ref> ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿರಬಹುದು . === ಆಫ್ರಿಕಾ === * [[ನೈಜೀರಿಯ|ನೈಜೀರಿಯಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ನಾಗರಿಕರು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸಹಾಯಕ ಪೊಲೀಸ್ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://allafrica.com/stories/201804180015.html|title=Nigeria: Possession of Pepper Spray an Offence Says Nigerian Police|last=Agbo|first=Njideka|date=2018-04-18|work=The Guardian (Lagos)|access-date=2019-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104021345/https://allafrica.com/stories/201804180015.html|archive-date=2019-01-04}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಸ್ವಯಂ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕರಿಕರು ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|title=Everything you Need to Know about Pepper Spray in South Africa|date=2016-07-21|website=SecurityPro|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827031704/http://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|archive-date=2017-08-27|access-date=2019-01-03}}</ref> === ಏಷ್ಯಾ === * [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]] : ** ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಂಗಾಳ ಪೊಲೀಸರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. * ಚೀನಾ : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|title=Self-defense gadgets popular after hotel assault - China - Chinadaily.com.cn|website=www.chinadaily.com.cn|archive-url=https://web.archive.org/web/20191026174430/https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|archive-date=2019-10-26|access-date=2019-10-26}}</ref> ಕಡಿಮೆ ಮಾರಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನ<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:Citation needed|<span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2019)">ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ</span>]]'' &#x5D;</sup>ುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ.{{Fact|date=June 2019}} ** [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಸೇವೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. *** ಅಂತಹ ಸಾಧನಗಳನ್ನು<nowiki>''ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್''ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ''ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಪೋಲೀಸ್ ಫೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮಾನ್ಯವಾದ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ೧೦,೦೦,೦೦೦ ದಂಡ ಮತ್ತು ೧೪ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|title=HK Laws. Chap 238 Firearms and Ammunition Ordinance Section 2|date=2000-05-26|publisher=Legislation.gov.hk|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928094333/http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|archive-date=2013-09-28|access-date=2011-12-02}}</ref> * [[ಭಾರತ]] : ಕಾನೂನು <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|title=A spicy self-defense|work=[[The Times of India]]|access-date=2013-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826121116/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|archive-date=2013-08-26}}</ref> ** ಹಿನ್ನೆಲೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ-ಅನುಮೋದಿತ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|title=Safety is a right too|last=Geeta Padmanabhan|date=October 19, 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=May 30, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101064535/http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|archive-date=November 1, 2010|last2=Aarti Dhar|location=Chennai, India}}</ref> * [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] : ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಅದರ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿವೆ. * [[ಇರಾನ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಇಸ್ರೇಲ್]] : ಒ.ಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಕ್ಯಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಬಂದೂಕುಗಳ ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು ಆದರೆ ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. * [[ಜಪಾನ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಅಥವಾ ಬಳಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಗಳಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಾನಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. * [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. * [[ಮಂಗೋಲಿಯ|ಮಂಗೋಲಿಯಾ]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯ|ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ಸಿಂಗಾಪುರ]] : ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ತರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|title=Arms and Explosives Act - Singapore Statutes Online|website=sso.agc.gov.sg|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20190509044138/https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|archive-date=2019-05-09|access-date=2019-05-22}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ]] : ಒಸಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. ** ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲು, ಹೊಂದಲು, ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿವೆ. * [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಜಪ್ತಿ ಮತ್ತು ದಂಡದ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಬಹುದು. * [[ತೈವಾನ್]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೆಲವು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಯಾರ ಮೇಲೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂ]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಚಿತ್ರ:Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg/220px-Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|thumb| ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಪೋಲಿಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿರುವಂತೆ,ಪೋಲೀಸರು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಬಹುದು.]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್]] : ** ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. === ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ === ==== ಕೆನಡಾ ==== ಜನರ ವಿರುದ್ಧ ಬಳಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು <nowiki>''ಈ ಸಾಧನವನ್ನು(ಎ) ಅಶ್ರುವಾಯು, ಮೇಸ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲ, ಅಥವಾ (ಬಿ) ಯಾವುದೇ ದ್ರವ, ಸ್ಪ್ರೇ, ಪುಡಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ''</nowiki> ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ಅಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಒಂದು ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|title=Regulations Prescribing Certain Firearms and other Weapons, Components and Parts of Weapons, Accessories, Cartridge Magazines, Ammunition and Projectiles as Prohibited or Restricted (SOR/98-462)|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204205408/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|archive-date=2012-12-04|access-date=2012-08-18}}</ref> ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೊಂದಿರಬಹುದು. "ಡಾಗ್ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅಥವಾ "ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ" ಎಂಬ ಲೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ''ಕೀಟ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ''.ಯಾರಾದರೂ ಸಾಗಿಸಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಸನ್ನಿಹಿತ ಸಾವು ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಹಾನಿ ಅಥವಾ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ೫೦೦,೦,೦೦೦ರೂ ದಂಡ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ೩ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯವರೆಗೆ ದಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/P-9.01/page-26.html#h-37|title=Page not Found - Page non trouvé|website=laws-lois.justice.gc.ca|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803092439/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/p%2D9.01/page-26.html#h-37|archive-date=2015-08-03|access-date=2015-10-07}}</ref> ಸಮರ್ಥನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಒಯ್ಯುವುದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕೋಡ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|title=Vancouver police warn of criminal charges for carrying bear spray in the city|last=Crawford|first=Tiffany|archive-url=https://web.archive.org/web/20200223022225/https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|archive-date=2020-02-23|access-date=2020-02-23}}</ref> ==== ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ==== ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಭದ್ರತಾ ಲೋಹ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಸನಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಸಾಮಾನು ಸರಂಜಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಒ.ಜಡ್ ವರೆಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.tsa.gov/travel/security-screening/whatcanibring/items/pepper-spray|title=Pepper Spray &#124; Transportation Security Administration}}</ref> ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸುರಕ್ಷತಾ ಡೇಟಾ ಶೀಟ್ (ಎಸ್.ಡಿ.ಎಸ್) ಲಭ್ಯವಿರಬೇಕು. <ref name="MSDS">{{Cite web|url=http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|title=Hazard Communication|publisher=US Department of Labor|archive-url=https://web.archive.org/web/20121218111146/http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|archive-date=18 December 2012|access-date=13 December 2012}}</ref> ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ೫೦ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://mpdc.dc.gov/page/mace-pepper-spray-self-defense-sprays-and-stun-guns|title=Mace, Pepper Spray, Self-Defense Sprays and Stun Guns {{!}} mpdc|website=mpdc.dc.gov|access-date=2022-02-19}}</ref> ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ವಯಸ್ಸಿನ ನಿರ್ಬಂಧ, ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಅನುಮತಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|title=States With Pepper Spray Restrictions {{!}} eBay|website=www.ebay.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073417/http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] : ಜನವರಿ ೧, ೧೯೯೬ರಂತೆ ಮತ್ತು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಬಿಲ್ ೮೩೦ (ಸ್ಪೀಯರ್) ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈಗ ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಹಕರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ಗನ್ ಅಂಗಡಿಗಳು, ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಅಂಗಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಳಿಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಪೀನಲ್ ಕೋಡ್ ಸೆಕ್ಷನ್ ೧೨೪೦೦–೧೨೪೬೦ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov">{{Cite web|url=http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|title=Pepper Spray (Mace/Tear Gas) - Consumer Wiki|website=consumerwiki.dca.ca.gov|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114040954/http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|archive-date=2017-11-14|access-date=2017-11-13}}</ref> ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಟೇನರ್ ಏರೋಸಾಲ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ನಿವ್ವಳ ತೂಕ {{Convert|2.5|oz}} ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು <ref>[[California Penal Code]], Section 12403.7</ref> ** ೧೬ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಕರು, ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅಪರಾಧಿಗಳು, ಕೆಲವು ಮಾದಕವಸ್ತು ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov" /> * ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ : ಜುಲೈ ೧, ೨೦೧೪ ರ ಮೊದಲು ನಿವಾಸಿಗಳು ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ವಿತರಕರಿಂದ ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಮಾನ್ಯವಾದ ಬಂದೂಕು ಗುರುತಿನ ಕಾರ್ಡ್ (ಎಫ್.ಐ.ಡಿ) ಅಥವಾ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಟು ಕ್ಯಾರಿ ಫೈರ್ ಆರ್ಮ್ಸ್ (ಎಲ್.ಟಿ.ಸಿ) ಹೊಂದಿರಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|title=M.G.L - Chapter 140, Section 131|date=2008-10-29|publisher=Mass.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20110810212659/http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|archive-date=2011-08-10|access-date=2011-08-16}}.</ref> ಜುಲೈ <ref>{{Cite web|url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20140524073124/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|archive-date=2014-05-24|access-date=2014-06-07}}</ref>೧ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹೊಸ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಬಂದೂಕುಗಳ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಖರೀದಿಸಲು ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. * [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] : ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ {{Convert|2|oz|g}} ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರೆಮಾಚಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|title=Florida Statues 790.01 Unlicensed carrying of concealed weapons or concealed firearms|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073455/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|title=Florida Statues 790.053 Open carrying of weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073418/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು<nowiki>''ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|title=Florida Statues 790.001 Definitions|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073420/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * ಮಿಚಿಗನ್ :<nowiki>''</nowiki>ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೈಹಿಕ ಬಲದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯನ್ನ<nowiki>''</nowiki> ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೮% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇನ <nowiki>''</nowiki>ಸಮಂಜಸವಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು<nowiki>''</nowiki> ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislature.mi.gov/%28S%28s0ibjknfwzu4vafeiwjznyuu%29%29/mileg.aspx?page=GetObject&objectname=mcl-750-224d|title=Michigan Penal Code 750.224d Self-defense spray or foam device|publisher=Legislature.mi.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117131455/http://www.legislature.mi.gov/(S(4ydb4efkz13o24vi4lp2bvyj))/mileg.aspx?page=getObject&objectname=mcl-750-224d|archive-date=2012-01-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ "ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. * [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] : ೧೮ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಬಹುದು. ೦.೬೭% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಇದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕು (ಅಂದರೆ ಮೇಲ್-ಆರ್ಡರ್ ಅಥವಾ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಮಾರಾಟದ ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ) ಔಷಧಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ( ಎನ್.ವೈ ದಂಡದ ಕಾನೂನು ೨೬೫.೨೦ ೧೪) ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರನು ಖರೀದಿಗಳ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. *** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಯು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು ವರ್ಗ-ಇ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ . * ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಅಪರಾಧಿಗಳಲ್ಲದವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು, ಮುಕ್ಕಾಲು ಔನ್ಸ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಮತಿಲ್ಲ. * [[ಟೆಕ್ಸಸ್|ಟೆಕ್ಸಾಸ್]]: ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಸಣ್ಣ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ <nowiki>''</nowiki>ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಾಧ<nowiki>''</nowiki> ವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>Texas Penal Code 46.05(a)(1)(4) and Texas Penal Code 46.01(14)</ref> * [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜೀನಿಯಾ]] : ಅಶ್ರುವಾಯು, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಅಕ್ರಮ ಬಳಕೆ..<nowiki>''</nowiki>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಮನೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಶ್ರುವಾಯು, ಸಾಸಿವೆ ಅನಿಲ, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾದರೆ ಅಥವಾ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಅಥವಾ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆ ಅಥವಾ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದರೆ ಅಪರಾಧಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವರ್ಗ ೩ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಹ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಆದರೆ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅಪರಾಧಿಯು ೬ ನೇ ವರ್ಗದ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಶಾಂತಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸರಿಯಾದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜೀವ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಶ್ರುವಾಯು ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಯಾವುದೂ ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ<nowiki>''</nowiki>. <ref>{{Cite web|url=https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|title=§ 18.2-312. Illegal use of tear gas, phosgene and other gases|website=law.lis.virginia.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629155209/https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|archive-date=2018-06-29|access-date=2018-06-29}}</ref> * [[ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ರಾಜ್ಯ|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾನೂನು ಪಾಲಕರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ-ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|title=RCW 9.91.160: Personal protection spray devices|publisher=Apps.leg.wa.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822042208/http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|archive-date=2009-08-22|access-date=2010-05-30}}</ref> * [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್]] : ಅಶ್ರುವಾಯು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ** ನಿಯಂತ್ರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಗರಿಷ್ಠ ೧೦% ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ತೂಕದ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು {{Convert|15|-|60|g|oz}} ಅಧಿಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಸುರಕ್ಷತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳು {{Convert|20|ft|m}} ಮತ್ತು {{Convert|6|ft|m|spell=in}} *** ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಕೆಲವು ಲೇಬಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿವೆ ಇದನ್ನು ೧೮ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಯಾರಿಗೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಾರದು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಫೋನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಲೇಬಲ್‌ನಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳನ್ನು ಮೊಹರು ಮಾಡಿದ ಟ್ಯಾಂಪರ್-ಪ್ರೂಫ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://legis.wisconsin.gov/rsb/code/jus/jus014.pdf|title=Sale and Distribution of OC Products to Private Citizens|archive-url=https://web.archive.org/web/20210228151236/https://docs.legis.wisconsin.gov/code|archive-date=2021-02-28|access-date=2011-09-23}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|title=Wisconsin State Legal Statutes 941.26|archive-url=https://web.archive.org/web/20120322094400/https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|archive-date=2012-03-22|access-date=2011-09-23}}</ref> === ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ === * [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]] : ಫೆಡರಲ್ ಆಕ್ಟ್ n° ೩೬೬೫/೨೦೦೦ (ನಿಯಂತ್ರಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಹಣಕಾಸಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮೂಲಕ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಕಡಿಮೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಭದ್ರತಾ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. * [[ಕೊಲೊಂಬಿಯ|ಕೊಲಂಬಿಯಾ]] : ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು. ** ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಆರ್ಸೆನಲ್ನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. === ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ === * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಟೆರಿಟರಿ : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಒಂದು<nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯು<nowiki>''</nowiki>ವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಥವಾ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.abc.net.au/news/2018-07-08/the-one-place-in-australia-where-its-legal-to-have-pepper-spray/9932644|title=The one place in Australia where it's legal to have pepper spray for self-defence|last=Collett|first=Michael|date=8 July 2018|access-date=8 September 2020|publisher=ABC News}}</ref> * ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಷೇಧ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೯೮ ರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ೧ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ <nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|title=Weapons Prohibition Act 1998 - Schedule 1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410215822/http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|archive-date=2017-04-10|access-date=2017-04-10}}</ref> * [[ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] : ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ ಎಂದು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|title=Weapons Control Act|archive-url=https://web.archive.org/web/20130102120521/http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|archive-date=2013-01-02|access-date=2009-02-08}}</ref> ** ಈ ಶಾಸನವು ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೊಲೀಸ್/ಕರೆಕ್ಷನಲ್ ಸೇವೆಗಳು/ಕಸ್ಟಮ್ಸ್/ರಕ್ಷಣೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದನ್ನು ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * [[ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ]] : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಪರಾಧಗಳ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೩೫ ರ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ<nowiki>''</nowiki>ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಬಳಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ಸಾಮಾನ್ಯ-ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯನ್ ನ್ಯಾಯ ಇಲಾಖೆ (ಹೆಚ್.ಎಮ್ ಕಾರಾಗೃಹಗಳು) ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. * ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|title=Firearms and weapons|last=Police|first=South Australia|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430053846/http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|archive-date=2013-04-30|access-date=2014-06-22}}</ref> * ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ಹಾಲ್ ವಿ ಕಾಲಿನ್ಸ್ [೨೦೦೩] ಡಬ್ಲೂ.ಎ.ಎಸ್.ಸಿ.ಎ ೭೪ (೪ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೩) ನಲ್ಲಿನ ಮಹತ್ವದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ನಂತರ ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> * [[ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌|ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಸ್ತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|title=Dealing with confrontation|publisher=Queensland Police|archive-url=https://web.archive.org/web/20180401141027/https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|archive-date=2018-04-01|access-date=2018-12-09}}</ref> === ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡ್ === * ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|title=Arms (Restricted Weapons and Specially Dangerous Airguns) Order 1984|publisher=Parliamentary Counsel Office|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017190759/http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|archive-date=2014-10-17|access-date=2014-10-17}}</ref> ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪಡೆಯಲು ಅಥವಾ ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ೧೯೯೭ ರಿಂದ ಮುಂಚೂಣಿಯ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಪ್ರಿಸನ್ ಸರ್ವಿಸ್ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿತ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ** ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಪೋಲೀಸ್ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸ್ವರೂಪದಿಂದಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ [[ಸ್ಕೋವಿಲ್|ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ]] ರೇಟಿಂಗ್ ೫೦೦,೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್ ಎಮ್.ಕೆ.೯ ಎಚ್.ವಿ.ಎಸ್ ಯುನಿಟ್) ಮತ್ತು ೨,೦೦೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್, ಸೆಲ್ ಬಸ್ಟರ್ ಫಾಗ್ ಡೆಲಿವರಿ). == ನಾಗರಿಕ ಬಳಕೆ ವಕೀಲರು == ಜೂನ್ ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನಿವಾಸಿ ರಾಬ್ ಹಾಲ್ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಅತಿಥಿಗಳ ನಡುವಿನ ವಾಗ್ವಾದವನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದರು. ಅವರ ಅನುಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನ್ಯಾಯಾದೀಶರಾಗಿದ್ದ ಜಸ್ಟಿಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೀನ್ ವೀಲರ್ ರಾಬ್ ಹಾಲರ್ ಅವರ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾದವರಿಗೆ ಕೇಸ್-ಬೈ-ಕೇಸ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> <ref>''Hall v Collins'' [2003] WASCA 74 (4 April 2003).</ref> ೧೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಗಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡುವ ಮನವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಸಚಿವ ಮೈಕ್ ಗಲ್ಲಾಚೆರ್‌ಗೆ ಮನವಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಗದದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|title=Flight of the MacQuarie Street Ninja|last=Tovey|first=Josephine|date=March 15, 2012|work=The Sydney Morning Herald|access-date=December 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210609/http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|archive-date=September 24, 2015}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಮೇಸ್ (ಸ್ಪ್ರೇ) * ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಆಯುಧ * ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಯುಧ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> 4n830ea5mjkr9dwmcr5g21rg1b3kutz 1113635 1113632 2022-08-13T08:34:28Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{Short description|Lachrymatory agent}} {{About|the chemical compound|devices used to dispense it|Pepper-spray projectile}} {{Infobox pepper | image = Hottest-chili-rating.gif | heat = Above peak | scoville = 2,000,000–4,500,000 }} {{Chemical agents sidebar}}   '''ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಸಿ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', ಅಥವಾ '''ಮೇಸ್''' ಒಂದು ಲ್ಯಾಕ್ರಿಮೇಟರಿ ಏಜೆಂಟ್ (ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆ, ನೋವು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು [[ಸಂಯುಕ್ತ]] ) ಪೋಲೀಸಿಂಗ್, ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಗುಂಪಿನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆ, ನಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It?|date=2009-07-04|publisher=Tbotech.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|archive-date=2012-11-15|access-date=2011-12-02}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|title=Pepper Spray|publisher=Llrmi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|archive-date=2015-06-23|access-date=2011-12-02}}</ref> ಇದರ ಉರಿಯೂತದ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಸುಡುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ಕರಡಿಗಳು, ಪರ್ವತ ಸಿಂಹಗಳು, ತೋಳಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಬೇರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಮ್ರಾನ್ ಲೋಗ್ಮನ್ ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಸ್‌ನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದಂತಹ ಅಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪುಗಳು ವಿಧೇಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಭಂಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125}}</ref> <ref name="seelye">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images|last=Seelye|first=Katharine Q.|date=November 22, 2011|website=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|archive-date=October 21, 2019|access-date=April 29, 2020}}</ref> <ref name="hemphill">{{Cite web|url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations|last=Hemphill|first=Kenny|date=August 4, 2015|publisher=[[Mental Floss]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|archive-date=April 28, 2020|access-date=April 29, 2020}}</ref> == ಘಟಕಗಳು == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್, ಇದು [[ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ''[[ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ (ದೊಡ್ಡ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ)|ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ]]'' ಕುಲದ ಸಸ್ಯಗಳ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಿಂದ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ನುಣ್ಣಗೆ ಪುಡಿಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಇದರಿಂದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಅನ್ನು [[ಈಥೈಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್|ಎಥೆನಾಲ್ನಂತಹ]] ಸಾವಯವ ದ್ರಾವಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ದ್ರಾವಕವು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮೇಣದಂತಹ ರಾಳವು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಆಗಿದೆ. <ref>[https://www.sabrered.com/pepper-spray-frequently-asked-questions-0] Sabre Red. FAQs: What is oleoresin capsaicum? August 2020.</ref> ಪ್ರೋಪಿಲೀನ್ ಗ್ಲೈಕೋಲ್ ನಂತಹ ಎಮಲ್ಸಿಫೈಯರ್ ಅನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾಡಲು ಕರಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ತಯಾರಕರು ತಯಾರಿಸಿದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ ಬಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಗೊಂದಲಮಯ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಪನಿಯು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉತ್ಪನ್ನದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳ (ಸಿಆರ್‌ಸಿ) ಅಂಶವನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಧಾನವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಆರು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಮಟ್ಟದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಯಾವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಯಾರಕರು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಡಿಮೆ ೦.೧೮% ರಿಂದ ೩% ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ೧.೩% ಮತ್ತು ೨% ನಡುವೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ೧.೦% ಮತ್ತು ೨% ಸಿಅರ್ ಸಿ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು ಎಂದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸಿ.ಅರ್.ಸಿ ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಳಗೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಸಿಆರ್‌ಸಿಯು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ನೋವು-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ ಹೀಟ್ ಯೂನಿಟ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಅವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಕೇವಲ ಸಿಅರ್ ಸಿ (ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ) ಸ್ಪ್ರೇಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಇಟಲಿ ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ - <nowiki>''</nowiki>ಕಾನೂನ<nowiki>''</nowiki> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ತಯಾರಕರು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸೂತ್ರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದ್ದರೂ ಇದು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಂಶ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೆಚ್ಚು ತೈಲ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಮೆಣಸು ತೈಲಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಿರಬಹುದು. ಇದು ಉತ್ತಮ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೆಣಸು ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಚರ್ಮವನ್ನು ನೆನೆಸಲು ಮತ್ತು ಭೇದಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ತೈಲವು ಹೈಡ್ರೋಫೋಬಿಕ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಶೇಕಡಾವಾರು ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆಣಸಿನ ಎಣ್ಣೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಶಕ್ತಿ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಅಥವಾ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ. ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಸ್ಎ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು. ಎಸ್ ಎಚ್ ಯು ಎಂಬುದು ಬೇಸ್ ರಾಳ ಸಂಯುಕ್ತದ ಮಾಪನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುವ ಅಂಶವಲ್ಲ. ರಾಳದ ರೇಟ್ ಮಾಡಲಾದ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು. <ref>[https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/grants/181655.pdf] National Institute of Justice. Oleoresin Capsaicum: Pepper Spray as a Force Alternative. March 1994.</ref> == ಬದಲಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿವೆ. [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂನಲ್ಲಿ]], ಡೆಸ್ಮೆಥೈಲ್ಡಿಹೈಡ್ರೊಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ( PAVA ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಅನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 5 ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪೆಲರ್ಗೋನಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಮಾರ್ಫೋಲೈಡ್ (MPK) ಅನ್ನು [[ರಷ್ಯಾ|ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಸ್ವಯಂ-ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಏಜೆಂಟ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=July 2020}} [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪೊಲೀಸ್ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು OC, CS ಅಥವಾ CN ಅನಿಲಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ರುವಾಯು ಎಜೆಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳನ್ನು "ನಿರ್ಬಂಧಿತ" ಅಸ್ತ್ರ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಮೋದಿತ ಭದ್ರತೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.lawinfochina.com/display.aspx?lib=law&id=12049&CGid=|title=Regulations of the People's Republic of China on Use of Police Implements and Arms by the People's Police|website=www.lawinfochina.com}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾಗರಿಕರು ಯಾವುದೇ ಪೊಲೀಸರಲ್ಲದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಕಾನೂನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. == ಪರಿಣಾಮಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Pepper_spray_Demonstration.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Pepper_spray_Demonstration.jpg/220px-Pepper_spray_Demonstration.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆ]] [[ಚಿತ್ರ:MCMAP1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/MCMAP1.jpg/220px-MCMAP1.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ US ಮೆರೀನ್ ತರಬೇತಿ.]] ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಉರಿಯೂತದ ಏಜೆಂಟ್. ಇದು ಕಣ್ಣು, ಮೂಗು, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶಗಳಲ್ಲಿನ ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳನ್ನು ಉರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|date=June 2013|website=ozytive|archive-url=https://web.archive.org/web/20130906205125/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=2013-09-06}}</ref> ಇದು ತಕ್ಷಣವೇ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದು, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಮೂಗು ಸೋರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref name="Effects Of Pepper Spray">{{Cite web|url=http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|title=Effects Of Pepper Spray|publisher=Redhotpepperspray.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20111217201857/http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|archive-date=2011-12-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅವಧಿಯು ಸ್ಪ್ರೇನ ಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ; ಸರಾಸರಿ ಪೂರ್ಣ ಪರಿಣಾಮವು ೨೦ ರಿಂದ ೯೦ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಣ್ಣಿನ ಕೆರಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|website=ozytive.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171206161128/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=December 6, 2017|access-date=April 29, 2020}}</ref> ದಿ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಟಿವ್ ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಷುಯಲ್ ಸೈನ್ಸ್'' ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಅದು ಒಸಿ ಗೆ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಿರುಪದ್ರವ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ ಆದರೆ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಮಾನ್ಯತೆ ಕಾರ್ನಿಯಲ್ ಸಂವೇದನೆಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ದೃಷ್ಟಿ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite journal|url=http://www.iovs.org/cgi/content/full/41/8/2138|title=Effects of Oleoresin Capsicum Pepper Spray on Human Corneal Morphology and Sensitivity - Vesaluoma et al. 41 (8): 2138 - Investigative Ophthalmology & Visual Science|journal=Investigative Ophthalmology & Visual Science|date=July 2000|volume=41|issue=8|pages=2138–2147|publisher=Iovs.org|accessdate=2011-12-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615060808/http://www.iovs.org/content/41/8/2138.full|archivedate=2013-06-15|last=Vesaluoma|first=Minna|last2=MüLler|first2=Linda|last3=Gallar|first3=Juana|last4=Lambiase|first4=Alessandro|last5=Moilanen|first5=Jukka|last6=Hack|first6=Tapani|last7=Belmonte|first7=Carlos|last8=Tervo|first8=Timo}}</ref> ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (STOA) "ರಾಜಕೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ" <ref>{{Cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|title=CROWD CONTROL TECHNOLOGIES (An appraisal of technologies for political control)|date=June 2000|publisher=European Parliament, Directorate General for Research|page=v-vi|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106041118/http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|archive-date=2012-01-06|access-date=2011-12-02}}</ref> STOA ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ: :: "ಅಪಾಯಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಯಾರಕರ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವುದು ಅವಿವೇಕದ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವವು ತೋರಿಸಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಮೂಹ ನಿಯಂತ್ರಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಂಪನಿಗಳು (ಉದಾ. ಮೆಣಸು-ಅನಿಲ ತಯಾರಕ ಝಾರ್ಕ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್) ಯಾವುದೇ ನಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಾಂತ್ರಿಕ ಡೇಟಾವನ್ನು ಇರಿಸಿದೆ. : ಮತ್ತು :: ಯಾವುದೇ ಬಳಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ಮೊದಲು ರಾಸಾಯನಿಕ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಎಂಬುವುದಕ್ಕಿಂತ ಔಷಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ನಿಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಾವಿನ ಅಪಾಯವಿದೆ. ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ''ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಯು ಎಸ್ ಎ ನಲ್ಲಿ ೧೯೯೦ ರಿಂದ ಪೊಲೀಸ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕನಿಷ್ಠ ೬೧ ಸಾವುಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>''Los Angeles Times'' June 18, 1995</ref> ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ೨೭ ಜನರನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/98447918/Pepper-Spray-Update-More-Fatalities-More-Questions|title=Pepper Spray Update: More Fatalities, More Questions &#124; United States Environmental Protection Agency &#124; American Government|website=Scribd}}</ref> <ref name="ACLU_1995">"Pepper spray's lethal legacy" in ''[[Ottawa Citizen]]''. October 22, 1998, p. A1.</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ವರದಿಯು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ, ಟೇಸರ್ ಬಳಕೆ, ಅಥವಾ ಔಷಧಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೨೭ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕರೋನರ್ಸ್ ವರದಿಯು ಇತರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣವೆಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯು ಒಂದು ಸಹಾಯಕಾರಿ ಅಂಶವಾಗಬಹುದು. ಯು ಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಅಬರ್ಡೀನ್ ಪ್ರೂವಿಂಗ್ ಗ್ರೌಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಯು.ಎನ್.ಸಿ ಅಧ್ಯಯನವು ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಲ್ಲಿನ ಸಂಯುಕ್ತವಾದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಮ್ಯುಟಾಜೆನಿಕ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ೧೦% ಇಲಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಅಧ್ಯಯನವು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್‌ನ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರೆ, ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಆಡಳಿತವು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒ.ಸಿ ಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಗತ್ಯ ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ೧೯೯೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು ೨೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುರಕ್ಷತಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. <ref>{{Cite journal|last=Smith CG, Stopford W|title=Health hazards of pepper spray|journal=N C Med J|volume=60|issue=5|pages=268–74|year=1999|pmid=10495655}} Archived at [https://web.archive.org/web/20000817004624/http://www.ncmedicaljournal.com/Smith-OK.htm web.archive.org]</ref> ೧೯೯೧ ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಬಿಐನ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ವಿಶೇಷ ಏಜೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಡಬ್ಲ್ಯುಡಬ್ಲ್ಯೂ ವಾರ್ಡ್, ಎಫ್‌ಬಿಐನಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್-ಗ್ಯಾಸ್ ತಯಾರಕರಿಂದ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು. <ref>"Former F.B.I. Agent Is Sentenced to Prison", ''[[The New York Times]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> <ref>"Ex-FBI Agent Pleads Guilty in Conflict-of-Interest Case", ''[[The Washington Post]]''. February 13, 1996, p. A12.</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೮೯ ರಿಂದ ೧೯೯೦ ರವರೆಗೆ ವಾರ್ಡ್‌ಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ೫೦೦೦ ಒಟ್ಟು ೫೭೦೦೦ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮೂಲದ ಕಂಪನಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್ ಲಾಡರ್‌ಡೇಲ್‌ನಿಂದ ಲಕ್ಕಿ ಪೋಲಿಸ್ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಸಿಕ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಹೇಳಿದ್ದರು, ವಾರ್ಡ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಒಡೆತನದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಂಪನಿಯ ಮೂಲಕ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>"Pepper spray study is tainted", ''[[San Francisco Chronicle]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> ನೇರವಾದ ನಿಕಟ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಕಾರ್ನಿಯಾವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ದ್ರವದ ಹರಿವಿನೊಂದಿಗೆ ("ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ಸೂಜಿ" ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರವಾದ ಕಣ್ಣಿನ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಅಂಡಾಕಾರದ ಕೋನ್-ಆಕಾರದ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾದರಿಯ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿವೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪೊಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ಥಾನಿಕ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಮಾನವನ ಆರೋಗ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಕೆಲವು ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿರೋಧಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. <ref>Reay DT. Forensic pathology, part 1: death in custody. Clinics in Lab Med 1998;18:19–20; Watson WA, Stremel KR, and Westdorp EJ. Oleoresin capsicum (cap-stun) toxicity from aerosol exposures. Ann Pharmacotherapy 1996;30:733–5.</ref> ಈ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಸಾವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಾನಿಕ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.policemag.com/524139/how-to-prevent-positional-asphyxia|title=How To Prevent Positional Asphyxia|last=Heiskell|first=Lawrence E.|website=www.policemag.com}}</ref> ಎರಡು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೇಹದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಂತ ತೂಕವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.forcescience.org/2019/01/new-study-more-evidence-against-the-myth-of-restraint-asphyxia/|title=New Study: More Evidence Against the Myth of "Restraint Asphyxia"|last=Remsberg|first=ByChuck|date=January 8, 2019}}</ref> === ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ === ಈ ಹಿಂದೆ ಒ.ಸಿ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ನಂತರದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು "ಹೊರತೆಗೆಯಲು" ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮುಖಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಅನೈಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ಮುಚ್ಚುವುದು, ಶ್ವಾಸನಾಳದ ನಿರ್ಬಂಧದ ತ್ವರಿತ ಸಂವೇದನೆ ಮತ್ತು ಮುಖ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ಗಂಟಲಿನ ಮೇಲೆ ಹಠಾತ್ ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ನೋವಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ. ಇದು ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳ ಕಿರಿಕಿರಿಯಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಜನರು ಭಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ದೃಷ್ಟಿ ಹಠಾತ್ ನಿರ್ಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಆಸ್ತಮಾ ದಾಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. == ಚಿಕಿತ್ಸೆ == ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರು ಸಹ ಅದನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಹೊರತಾಗಿ ಅದನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ರೆಪ್ಪೆಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮಿಟುಕಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚರ್ಮದ ನೋವಿಗೆ ಮಾಲೋಕ್ಸ್, ೨% ಲಿಡೋಕೇಯ್ನ್ ಜೆಲ್, ಬೇಬಿ ಶಾಂಪೂ, ಹಾಲು ಅಥವಾ ನೀರು ಈ ಐದು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite journal|url=http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|title=A Randomized Controlled Trial Comparing Treatment Regimens for Acute Pain for Topical Oleoresin Capsaicin (Pepper Spray) Exposure in Adult Volunteers - Prehospital Emergency Care|publisher=Informaworld.com|date=2008-09-04|doi=10.1080/10903120802290786|pmid=18924005|accessdate=2010-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418025750/http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|archivedate=2020-04-18|last=Barry|first=J. D.|last2=Hennessy|first2=R.|last3=McManus Jr|first3=J. G.|journal=Prehospital Emergency Care|volume=12|issue=4|pages=432–7}}</ref><blockquote>...ಐದು ವಿಭಿನ್ನ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾದ ನೋವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಸಮಯವು ನೋವಿನ ಇಳಿಕೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ. . .</blockquote>ಅಶ್ರುವಾಯು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು <ref>{{Cite web|url=https://www.gq.com/story/how-to-handle-tear-gas#:~:text=There's%20no%20way%20to%20simply,them%20to%20a%20safe%20area.|title=Frontline Medics on How to Handle Tear Gas|date=2 June 2020}}</ref> ತಾಜಾ ಗಾಳಿಗೆ ಚಲಿಸಬಹುದು.{{Fact|date=January 2022}} ಅನೇಕ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ವಿಭಾಗಗಳು ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಲೈನ್ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಒಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ದೃಷ್ಟಿಯ ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ೭ ರಿಂದ ೧೫ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. <ref>Young, D., ''Police Marksman Magazine'', July/August 1995 Issue.</ref> ಕೆಲವು "ಟ್ರಿಪಲ್-ಆಕ್ಷನ್" ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು "ಅಶ್ರುವಾಯು" ( ಸಿಎಸ್ ಗ್ಯಾಸ್ ) ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ಮೆಟಾಬೈಸಲ್ಫೈಟ್ ( ಕ್ಯಾಂಪ್ಡೆನ್ ಮಾತ್ರೆಗಳು ) ನೊಂದಿಗೆ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಬಹುದು ಆದರೂ ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಅಲ್ಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರ. <ref>{{Cite web|url=https://cleanfax.com/diversification/tear-gas-cleanup-procedures/|title=Tear Gas Cleanup Procedures &#124; Cleanfax magazine|date=March 22, 2011|website=Cleanfax}}</ref> == ಉಪಯೋಗ == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಬ್ಬಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಲು ಅಥವಾ ಮರೆಮಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು [[ಉಂಗುರ|ಉಂಗುರಗಳಂತಹ]] ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಡಿ ಇಡಬಹುದಾದಂತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸ್ಪೋಟಕಗಳು ಸಹ ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೇಂಟ್‌ಬಾಲ್ ಗನ್ ಅಥವಾ ಅಂತಹುದೇ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳಂತಹ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಫೋಮ್, ಜೆಲ್, ಫಾಗರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪ್ರೇ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ವಿಧಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.pepper-spray-store.com/pages/pepper-spray-types#:~:text=Essentially%20there%20are%20four%20types,for%20your%20own%20individual%20needs.|title=Pepper Spray: Types of Spray Patterns}}</ref> == ಕಾನೂನುಬದ್ಧತೆ ==   ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾವೇಶದ ಲೇಖನ ೧.೫ ರ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾರಕ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕವಾಗಿರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="OPCW">{{Cite web|url=http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|title=Riot Control Agents|publisher=Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101181707/http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|archive-date=1 January 2012|access-date=20 November 2011}}</ref> ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿರಬಹುದು . === ಆಫ್ರಿಕಾ === * [[ನೈಜೀರಿಯ|ನೈಜೀರಿಯಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ನಾಗರಿಕರು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸಹಾಯಕ ಪೊಲೀಸ್ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://allafrica.com/stories/201804180015.html|title=Nigeria: Possession of Pepper Spray an Offence Says Nigerian Police|last=Agbo|first=Njideka|date=2018-04-18|work=The Guardian (Lagos)|access-date=2019-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104021345/https://allafrica.com/stories/201804180015.html|archive-date=2019-01-04}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಸ್ವಯಂ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕರಿಕರು ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|title=Everything you Need to Know about Pepper Spray in South Africa|date=2016-07-21|website=SecurityPro|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827031704/http://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|archive-date=2017-08-27|access-date=2019-01-03}}</ref> === ಏಷ್ಯಾ === * [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]] : ** ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಂಗಾಳ ಪೊಲೀಸರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. * ಚೀನಾ : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|title=Self-defense gadgets popular after hotel assault - China - Chinadaily.com.cn|website=www.chinadaily.com.cn|archive-url=https://web.archive.org/web/20191026174430/https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|archive-date=2019-10-26|access-date=2019-10-26}}</ref> ಕಡಿಮೆ ಮಾರಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನ<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:Citation needed|<span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2019)">ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ</span>]]'' &#x5D;</sup>ುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ.{{Fact|date=June 2019}} ** [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಸೇವೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. *** ಅಂತಹ ಸಾಧನಗಳನ್ನು<nowiki>''ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್''ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ''ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಪೋಲೀಸ್ ಫೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮಾನ್ಯವಾದ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ೧೦,೦೦,೦೦೦ ದಂಡ ಮತ್ತು ೧೪ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|title=HK Laws. Chap 238 Firearms and Ammunition Ordinance Section 2|date=2000-05-26|publisher=Legislation.gov.hk|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928094333/http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|archive-date=2013-09-28|access-date=2011-12-02}}</ref> * [[ಭಾರತ]] : ಕಾನೂನು <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|title=A spicy self-defense|work=[[The Times of India]]|access-date=2013-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826121116/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|archive-date=2013-08-26}}</ref> ** ಹಿನ್ನೆಲೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ-ಅನುಮೋದಿತ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|title=Safety is a right too|last=Geeta Padmanabhan|date=October 19, 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=May 30, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101064535/http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|archive-date=November 1, 2010|last2=Aarti Dhar|location=Chennai, India}}</ref> * [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] : ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಅದರ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿವೆ. * [[ಇರಾನ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಇಸ್ರೇಲ್]] : ಒ.ಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಕ್ಯಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಬಂದೂಕುಗಳ ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು ಆದರೆ ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. * [[ಜಪಾನ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಅಥವಾ ಬಳಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಗಳಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಾನಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. * [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. * [[ಮಂಗೋಲಿಯ|ಮಂಗೋಲಿಯಾ]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯ|ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ಸಿಂಗಾಪುರ]] : ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ತರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|title=Arms and Explosives Act - Singapore Statutes Online|website=sso.agc.gov.sg|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20190509044138/https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|archive-date=2019-05-09|access-date=2019-05-22}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ]] : ಒಸಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. ** ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲು, ಹೊಂದಲು, ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿವೆ. * [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಜಪ್ತಿ ಮತ್ತು ದಂಡದ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಬಹುದು. * [[ತೈವಾನ್]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೆಲವು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಯಾರ ಮೇಲೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂ]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಚಿತ್ರ:Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg/220px-Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|thumb| ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಪೋಲಿಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿರುವಂತೆ,ಪೋಲೀಸರು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಬಹುದು.]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್]] : ** ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. === ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ === ==== ಕೆನಡಾ ==== ಜನರ ವಿರುದ್ಧ ಬಳಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು <nowiki>''ಈ ಸಾಧನವನ್ನು(ಎ) ಅಶ್ರುವಾಯು, ಮೇಸ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲ, ಅಥವಾ (ಬಿ) ಯಾವುದೇ ದ್ರವ, ಸ್ಪ್ರೇ, ಪುಡಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ''</nowiki> ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ಅಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಒಂದು ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|title=Regulations Prescribing Certain Firearms and other Weapons, Components and Parts of Weapons, Accessories, Cartridge Magazines, Ammunition and Projectiles as Prohibited or Restricted (SOR/98-462)|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204205408/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|archive-date=2012-12-04|access-date=2012-08-18}}</ref> ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೊಂದಿರಬಹುದು. "ಡಾಗ್ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅಥವಾ "ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ" ಎಂಬ ಲೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ''ಕೀಟ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ''.ಯಾರಾದರೂ ಸಾಗಿಸಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಸನ್ನಿಹಿತ ಸಾವು ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಹಾನಿ ಅಥವಾ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ೫೦೦,೦,೦೦೦ರೂ ದಂಡ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ೩ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯವರೆಗೆ ದಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/P-9.01/page-26.html#h-37|title=Page not Found - Page non trouvé|website=laws-lois.justice.gc.ca|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803092439/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/p%2D9.01/page-26.html#h-37|archive-date=2015-08-03|access-date=2015-10-07}}</ref> ಸಮರ್ಥನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಒಯ್ಯುವುದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕೋಡ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|title=Vancouver police warn of criminal charges for carrying bear spray in the city|last=Crawford|first=Tiffany|archive-url=https://web.archive.org/web/20200223022225/https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|archive-date=2020-02-23|access-date=2020-02-23}}</ref> ==== ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ==== ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಭದ್ರತಾ ಲೋಹ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಸನಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಸಾಮಾನು ಸರಂಜಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಒ.ಜಡ್ ವರೆಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.tsa.gov/travel/security-screening/whatcanibring/items/pepper-spray|title=Pepper Spray &#124; Transportation Security Administration}}</ref> ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸುರಕ್ಷತಾ ಡೇಟಾ ಶೀಟ್ (ಎಸ್.ಡಿ.ಎಸ್) ಲಭ್ಯವಿರಬೇಕು. <ref name="MSDS">{{Cite web|url=http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|title=Hazard Communication|publisher=US Department of Labor|archive-url=https://web.archive.org/web/20121218111146/http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|archive-date=18 December 2012|access-date=13 December 2012}}</ref> ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ೫೦ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://mpdc.dc.gov/page/mace-pepper-spray-self-defense-sprays-and-stun-guns|title=Mace, Pepper Spray, Self-Defense Sprays and Stun Guns {{!}} mpdc|website=mpdc.dc.gov|access-date=2022-02-19}}</ref> ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ವಯಸ್ಸಿನ ನಿರ್ಬಂಧ, ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಅನುಮತಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|title=States With Pepper Spray Restrictions {{!}} eBay|website=www.ebay.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073417/http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] : ಜನವರಿ ೧, ೧೯೯೬ರಂತೆ ಮತ್ತು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಬಿಲ್ ೮೩೦ (ಸ್ಪೀಯರ್) ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈಗ ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಹಕರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ಗನ್ ಅಂಗಡಿಗಳು, ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಅಂಗಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಳಿಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಪೀನಲ್ ಕೋಡ್ ಸೆಕ್ಷನ್ ೧೨೪೦೦–೧೨೪೬೦ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov">{{Cite web|url=http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|title=Pepper Spray (Mace/Tear Gas) - Consumer Wiki|website=consumerwiki.dca.ca.gov|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114040954/http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|archive-date=2017-11-14|access-date=2017-11-13}}</ref> ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಟೇನರ್ ಏರೋಸಾಲ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ನಿವ್ವಳ ತೂಕ {{Convert|2.5|oz}} ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು <ref>[[California Penal Code]], Section 12403.7</ref> ** ೧೬ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಕರು, ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅಪರಾಧಿಗಳು, ಕೆಲವು ಮಾದಕವಸ್ತು ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov" /> * ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ : ಜುಲೈ ೧, ೨೦೧೪ ರ ಮೊದಲು ನಿವಾಸಿಗಳು ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ವಿತರಕರಿಂದ ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಮಾನ್ಯವಾದ ಬಂದೂಕು ಗುರುತಿನ ಕಾರ್ಡ್ (ಎಫ್.ಐ.ಡಿ) ಅಥವಾ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಟು ಕ್ಯಾರಿ ಫೈರ್ ಆರ್ಮ್ಸ್ (ಎಲ್.ಟಿ.ಸಿ) ಹೊಂದಿರಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|title=M.G.L - Chapter 140, Section 131|date=2008-10-29|publisher=Mass.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20110810212659/http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|archive-date=2011-08-10|access-date=2011-08-16}}.</ref> ಜುಲೈ <ref>{{Cite web|url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20140524073124/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|archive-date=2014-05-24|access-date=2014-06-07}}</ref>೧ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹೊಸ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಬಂದೂಕುಗಳ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಖರೀದಿಸಲು ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. * [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] : ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ {{Convert|2|oz|g}} ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರೆಮಾಚಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|title=Florida Statues 790.01 Unlicensed carrying of concealed weapons or concealed firearms|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073455/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|title=Florida Statues 790.053 Open carrying of weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073418/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು<nowiki>''ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|title=Florida Statues 790.001 Definitions|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073420/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * ಮಿಚಿಗನ್ :<nowiki>''</nowiki>ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೈಹಿಕ ಬಲದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯನ್ನ<nowiki>''</nowiki> ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೮% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇನ <nowiki>''</nowiki>ಸಮಂಜಸವಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು<nowiki>''</nowiki> ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislature.mi.gov/%28S%28s0ibjknfwzu4vafeiwjznyuu%29%29/mileg.aspx?page=GetObject&objectname=mcl-750-224d|title=Michigan Penal Code 750.224d Self-defense spray or foam device|publisher=Legislature.mi.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117131455/http://www.legislature.mi.gov/(S(4ydb4efkz13o24vi4lp2bvyj))/mileg.aspx?page=getObject&objectname=mcl-750-224d|archive-date=2012-01-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ "ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. * [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] : ೧೮ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಬಹುದು. ೦.೬೭% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಇದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕು (ಅಂದರೆ ಮೇಲ್-ಆರ್ಡರ್ ಅಥವಾ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಮಾರಾಟದ ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ) ಔಷಧಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ( ಎನ್.ವೈ ದಂಡದ ಕಾನೂನು ೨೬೫.೨೦ ೧೪) ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರನು ಖರೀದಿಗಳ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. *** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಯು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು ವರ್ಗ-ಇ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ . * ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಅಪರಾಧಿಗಳಲ್ಲದವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು, ಮುಕ್ಕಾಲು ಔನ್ಸ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಮತಿಲ್ಲ. * [[ಟೆಕ್ಸಸ್|ಟೆಕ್ಸಾಸ್]]: ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಸಣ್ಣ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ <nowiki>''</nowiki>ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಾಧ<nowiki>''</nowiki> ವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>Texas Penal Code 46.05(a)(1)(4) and Texas Penal Code 46.01(14)</ref> * [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜೀನಿಯಾ]] : ಅಶ್ರುವಾಯು, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಅಕ್ರಮ ಬಳಕೆ..<nowiki>''</nowiki>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಮನೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಶ್ರುವಾಯು, ಸಾಸಿವೆ ಅನಿಲ, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾದರೆ ಅಥವಾ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಅಥವಾ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆ ಅಥವಾ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದರೆ ಅಪರಾಧಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವರ್ಗ ೩ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಹ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಆದರೆ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅಪರಾಧಿಯು ೬ ನೇ ವರ್ಗದ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಶಾಂತಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸರಿಯಾದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜೀವ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಶ್ರುವಾಯು ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಯಾವುದೂ ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ<nowiki>''</nowiki>. <ref>{{Cite web|url=https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|title=§ 18.2-312. Illegal use of tear gas, phosgene and other gases|website=law.lis.virginia.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629155209/https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|archive-date=2018-06-29|access-date=2018-06-29}}</ref> * [[ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ರಾಜ್ಯ|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾನೂನು ಪಾಲಕರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ-ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|title=RCW 9.91.160: Personal protection spray devices|publisher=Apps.leg.wa.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822042208/http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|archive-date=2009-08-22|access-date=2010-05-30}}</ref> * [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್]] : ಅಶ್ರುವಾಯು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ** ನಿಯಂತ್ರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಗರಿಷ್ಠ ೧೦% ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ತೂಕದ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು {{Convert|15|-|60|g|oz}} ಅಧಿಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಸುರಕ್ಷತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳು {{Convert|20|ft|m}} ಮತ್ತು {{Convert|6|ft|m|spell=in}} *** ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಕೆಲವು ಲೇಬಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿವೆ ಇದನ್ನು ೧೮ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಯಾರಿಗೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಾರದು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಫೋನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಲೇಬಲ್‌ನಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳನ್ನು ಮೊಹರು ಮಾಡಿದ ಟ್ಯಾಂಪರ್-ಪ್ರೂಫ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://legis.wisconsin.gov/rsb/code/jus/jus014.pdf|title=Sale and Distribution of OC Products to Private Citizens|archive-url=https://web.archive.org/web/20210228151236/https://docs.legis.wisconsin.gov/code|archive-date=2021-02-28|access-date=2011-09-23}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|title=Wisconsin State Legal Statutes 941.26|archive-url=https://web.archive.org/web/20120322094400/https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|archive-date=2012-03-22|access-date=2011-09-23}}</ref> === ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ === * [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]] : ಫೆಡರಲ್ ಆಕ್ಟ್ n° ೩೬೬೫/೨೦೦೦ (ನಿಯಂತ್ರಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಹಣಕಾಸಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮೂಲಕ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಕಡಿಮೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಭದ್ರತಾ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. * [[ಕೊಲೊಂಬಿಯ|ಕೊಲಂಬಿಯಾ]] : ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು. ** ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಆರ್ಸೆನಲ್ನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. === ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ === * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಟೆರಿಟರಿ : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಒಂದು<nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯು<nowiki>''</nowiki>ವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಥವಾ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.abc.net.au/news/2018-07-08/the-one-place-in-australia-where-its-legal-to-have-pepper-spray/9932644|title=The one place in Australia where it's legal to have pepper spray for self-defence|last=Collett|first=Michael|date=8 July 2018|access-date=8 September 2020|publisher=ABC News}}</ref> * ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಷೇಧ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೯೮ ರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ೧ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ <nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|title=Weapons Prohibition Act 1998 - Schedule 1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410215822/http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|archive-date=2017-04-10|access-date=2017-04-10}}</ref> * [[ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] : ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ ಎಂದು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|title=Weapons Control Act|archive-url=https://web.archive.org/web/20130102120521/http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|archive-date=2013-01-02|access-date=2009-02-08}}</ref> ** ಈ ಶಾಸನವು ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೊಲೀಸ್/ಕರೆಕ್ಷನಲ್ ಸೇವೆಗಳು/ಕಸ್ಟಮ್ಸ್/ರಕ್ಷಣೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದನ್ನು ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * [[ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ]] : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಪರಾಧಗಳ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೩೫ ರ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ<nowiki>''</nowiki>ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಬಳಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ಸಾಮಾನ್ಯ-ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯನ್ ನ್ಯಾಯ ಇಲಾಖೆ (ಹೆಚ್.ಎಮ್ ಕಾರಾಗೃಹಗಳು) ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. * ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|title=Firearms and weapons|last=Police|first=South Australia|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430053846/http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|archive-date=2013-04-30|access-date=2014-06-22}}</ref> * ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ಹಾಲ್ ವಿ ಕಾಲಿನ್ಸ್ [೨೦೦೩] ಡಬ್ಲೂ.ಎ.ಎಸ್.ಸಿ.ಎ ೭೪ (೪ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೩) ನಲ್ಲಿನ ಮಹತ್ವದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ನಂತರ ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> * [[ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌|ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಸ್ತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|title=Dealing with confrontation|publisher=Queensland Police|archive-url=https://web.archive.org/web/20180401141027/https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|archive-date=2018-04-01|access-date=2018-12-09}}</ref> === ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡ್ === * ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|title=Arms (Restricted Weapons and Specially Dangerous Airguns) Order 1984|publisher=Parliamentary Counsel Office|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017190759/http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|archive-date=2014-10-17|access-date=2014-10-17}}</ref> ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪಡೆಯಲು ಅಥವಾ ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ೧೯೯೭ ರಿಂದ ಮುಂಚೂಣಿಯ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಪ್ರಿಸನ್ ಸರ್ವಿಸ್ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿತ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ** ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಪೋಲೀಸ್ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸ್ವರೂಪದಿಂದಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ [[ಸ್ಕೋವಿಲ್|ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ]] ರೇಟಿಂಗ್ ೫೦೦,೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್ ಎಮ್.ಕೆ.೯ ಎಚ್.ವಿ.ಎಸ್ ಯುನಿಟ್) ಮತ್ತು ೨,೦೦೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್, ಸೆಲ್ ಬಸ್ಟರ್ ಫಾಗ್ ಡೆಲಿವರಿ). == ನಾಗರಿಕ ಬಳಕೆ ವಕೀಲರು == ಜೂನ್ ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನಿವಾಸಿ ರಾಬ್ ಹಾಲ್ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಅತಿಥಿಗಳ ನಡುವಿನ ವಾಗ್ವಾದವನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದರು. ಅವರ ಅನುಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನ್ಯಾಯಾದೀಶರಾಗಿದ್ದ ಜಸ್ಟಿಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೀನ್ ವೀಲರ್ ರಾಬ್ ಹಾಲರ್ ಅವರ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾದವರಿಗೆ ಕೇಸ್-ಬೈ-ಕೇಸ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> <ref>''Hall v Collins'' [2003] WASCA 74 (4 April 2003).</ref> ೧೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಗಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡುವ ಮನವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಸಚಿವ ಮೈಕ್ ಗಲ್ಲಾಚೆರ್‌ಗೆ ಮನವಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಗದದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|title=Flight of the MacQuarie Street Ninja|last=Tovey|first=Josephine|date=March 15, 2012|work=The Sydney Morning Herald|access-date=December 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210609/http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|archive-date=September 24, 2015}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಮೇಸ್ (ಸ್ಪ್ರೇ) * ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಆಯುಧ * ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಯುಧ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> lz4fstvrb5koamwg24266dysmtgh3b6 1113644 1113635 2022-08-13T08:48:07Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{Short description|Lachrymatory agent}} {{About|the chemical compound|devices used to dispense it|Pepper-spray projectile}} {{Infobox pepper | image = Hottest-chili-rating.gif | heat = Above peak | scoville = 2,000,000–4,500,000 }} {{Chemical agents sidebar}} '''Pepper spray''', '''oleoresin capsicum spray''', '''OC spray''', '''capsaicin spray''', '''capsicum spray''', or '''mace''' is a [[lachrymatory agent]] (a [[Chemical compound|compound]] that irritates the eyes to cause a burning sensation, pain, and temporary blindness) used in [[policing]], [[riot control]], [[crowd control]], and [[self-defense]], including defense against dogs and bears.<ref>{{cite web |url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/ |title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It? |publisher=Tbotech.com |date=2009-07-04 |access-date=2011-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/ |archive-date=2012-11-15 |url-status=live }}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml |title=Pepper Spray |publisher=Llrmi.com |access-date=2011-12-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml |archive-date=2015-06-23 |url-status=live }}</ref> Its inflammatory effects cause the eyes to close, temporarily taking away vision. This temporary blindness allows officers to more easily restrain subjects and permits people in danger to use pepper spray in self-defense for an opportunity to escape. It also causes temporary discomfort and burning of the lungs which causes shortness of breath. Pepper spray was engineered into a spray originally for defense against bears, [[mountain lions]], [[wolves]] and other dangerous predators, and is often referred to [[colloquially]] as [[bear spray]]. [[Kamran Loghman]], the person who developed it for use in riot control, wrote the guide for police departments on how it should be used. It was successfully adapted, except for improper usages such as when [[UC Davis pepper spray incident|police sprayed peaceful protestors at University of California, Davis in 2011]]. Loghman commented, "I have never seen such an inappropriate and improper use of chemical agents", prompting court rulings completely barring its use on docile persons.<ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125|via=openjurist.org}}</ref><ref name="seelye">{{cite web |title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images |url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html |first=Katharine Q. |last=Seelye |work=[[The New York Times]] |date=November 22, 2011 |access-date=April 29, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html |archive-date=October 21, 2019 |url-status=live }}</ref><ref name="hemphill">{{cite web |title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations |url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations |first=Kenny |last=Hemphill |publisher=[[Mental Floss]] |date=August 4, 2015 |access-date=April 29, 2020 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations |archive-date=April 28, 2020 |url-status=live }}   '''ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಸಿ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', ಅಥವಾ '''ಮೇಸ್''' ಒಂದು ಲ್ಯಾಕ್ರಿಮೇಟರಿ ಏಜೆಂಟ್ (ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆ, ನೋವು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು [[ಸಂಯುಕ್ತ]] ) ಪೋಲೀಸಿಂಗ್, ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಗುಂಪಿನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆ, ನಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It?|date=2009-07-04|publisher=Tbotech.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|archive-date=2012-11-15|access-date=2011-12-02}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|title=Pepper Spray|publisher=Llrmi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|archive-date=2015-06-23|access-date=2011-12-02}}</ref> ಇದರ ಉರಿಯೂತದ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಸುಡುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ಕರಡಿಗಳು, ಪರ್ವತ ಸಿಂಹಗಳು, ತೋಳಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಬೇರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಮ್ರಾನ್ ಲೋಗ್ಮನ್ ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಸ್‌ನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದಂತಹ ಅಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪುಗಳು ವಿಧೇಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಭಂಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125}}</ref> <ref name="seelye">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images|last=Seelye|first=Katharine Q.|date=November 22, 2011|website=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|archive-date=October 21, 2019|access-date=April 29, 2020}}</ref> <ref name="hemphill">{{Cite web|url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations|last=Hemphill|first=Kenny|date=August 4, 2015|publisher=[[Mental Floss]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|archive-date=April 28, 2020|access-date=April 29, 2020}}</ref> == ಘಟಕಗಳು == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್, ಇದು [[ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ''[[ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ (ದೊಡ್ಡ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ)|ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ]]'' ಕುಲದ ಸಸ್ಯಗಳ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಿಂದ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ನುಣ್ಣಗೆ ಪುಡಿಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಇದರಿಂದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಅನ್ನು [[ಈಥೈಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್|ಎಥೆನಾಲ್ನಂತಹ]] ಸಾವಯವ ದ್ರಾವಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ದ್ರಾವಕವು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮೇಣದಂತಹ ರಾಳವು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಆಗಿದೆ. <ref>[https://www.sabrered.com/pepper-spray-frequently-asked-questions-0] Sabre Red. FAQs: What is oleoresin capsaicum? August 2020.</ref> ಪ್ರೋಪಿಲೀನ್ ಗ್ಲೈಕೋಲ್ ನಂತಹ ಎಮಲ್ಸಿಫೈಯರ್ ಅನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾಡಲು ಕರಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ತಯಾರಕರು ತಯಾರಿಸಿದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ ಬಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಗೊಂದಲಮಯ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಪನಿಯು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉತ್ಪನ್ನದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳ (ಸಿಆರ್‌ಸಿ) ಅಂಶವನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಧಾನವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಆರು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಮಟ್ಟದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಯಾವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಯಾರಕರು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಡಿಮೆ ೦.೧೮% ರಿಂದ ೩% ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ೧.೩% ಮತ್ತು ೨% ನಡುವೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ೧.೦% ಮತ್ತು ೨% ಸಿಅರ್ ಸಿ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು ಎಂದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸಿ.ಅರ್.ಸಿ ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಳಗೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಸಿಆರ್‌ಸಿಯು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ನೋವು-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ ಹೀಟ್ ಯೂನಿಟ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಅವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಕೇವಲ ಸಿಅರ್ ಸಿ (ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ) ಸ್ಪ್ರೇಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಇಟಲಿ ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ - <nowiki>''</nowiki>ಕಾನೂನ<nowiki>''</nowiki> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ತಯಾರಕರು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸೂತ್ರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದ್ದರೂ ಇದು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಂಶ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೆಚ್ಚು ತೈಲ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಮೆಣಸು ತೈಲಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಿರಬಹುದು. ಇದು ಉತ್ತಮ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೆಣಸು ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಚರ್ಮವನ್ನು ನೆನೆಸಲು ಮತ್ತು ಭೇದಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ತೈಲವು ಹೈಡ್ರೋಫೋಬಿಕ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಶೇಕಡಾವಾರು ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆಣಸಿನ ಎಣ್ಣೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಶಕ್ತಿ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಅಥವಾ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ. ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಸ್ಎ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು. ಎಸ್ ಎಚ್ ಯು ಎಂಬುದು ಬೇಸ್ ರಾಳ ಸಂಯುಕ್ತದ ಮಾಪನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುವ ಅಂಶವಲ್ಲ. ರಾಳದ ರೇಟ್ ಮಾಡಲಾದ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು. <ref>[https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/grants/181655.pdf] National Institute of Justice. Oleoresin Capsaicum: Pepper Spray as a Force Alternative. March 1994.</ref> == ಬದಲಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿವೆ. [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂನಲ್ಲಿ]], ಡೆಸ್ಮೆಥೈಲ್ಡಿಹೈಡ್ರೊಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ( PAVA ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಅನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 5 ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪೆಲರ್ಗೋನಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಮಾರ್ಫೋಲೈಡ್ (MPK) ಅನ್ನು [[ರಷ್ಯಾ|ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಸ್ವಯಂ-ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಏಜೆಂಟ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=July 2020}} [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪೊಲೀಸ್ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು OC, CS ಅಥವಾ CN ಅನಿಲಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ರುವಾಯು ಎಜೆಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳನ್ನು "ನಿರ್ಬಂಧಿತ" ಅಸ್ತ್ರ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಮೋದಿತ ಭದ್ರತೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.lawinfochina.com/display.aspx?lib=law&id=12049&CGid=|title=Regulations of the People's Republic of China on Use of Police Implements and Arms by the People's Police|website=www.lawinfochina.com}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾಗರಿಕರು ಯಾವುದೇ ಪೊಲೀಸರಲ್ಲದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಕಾನೂನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. == ಪರಿಣಾಮಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Pepper_spray_Demonstration.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Pepper_spray_Demonstration.jpg/220px-Pepper_spray_Demonstration.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆ]] [[ಚಿತ್ರ:MCMAP1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/MCMAP1.jpg/220px-MCMAP1.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ US ಮೆರೀನ್ ತರಬೇತಿ.]] ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಉರಿಯೂತದ ಏಜೆಂಟ್. ಇದು ಕಣ್ಣು, ಮೂಗು, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶಗಳಲ್ಲಿನ ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳನ್ನು ಉರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|date=June 2013|website=ozytive|archive-url=https://web.archive.org/web/20130906205125/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=2013-09-06}}</ref> ಇದು ತಕ್ಷಣವೇ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದು, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಮೂಗು ಸೋರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref name="Effects Of Pepper Spray">{{Cite web|url=http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|title=Effects Of Pepper Spray|publisher=Redhotpepperspray.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20111217201857/http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|archive-date=2011-12-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅವಧಿಯು ಸ್ಪ್ರೇನ ಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ; ಸರಾಸರಿ ಪೂರ್ಣ ಪರಿಣಾಮವು ೨೦ ರಿಂದ ೯೦ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಣ್ಣಿನ ಕೆರಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|website=ozytive.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171206161128/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=December 6, 2017|access-date=April 29, 2020}}</ref> ದಿ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಟಿವ್ ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಷುಯಲ್ ಸೈನ್ಸ್'' ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಅದು ಒಸಿ ಗೆ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಿರುಪದ್ರವ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ ಆದರೆ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಮಾನ್ಯತೆ ಕಾರ್ನಿಯಲ್ ಸಂವೇದನೆಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ದೃಷ್ಟಿ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite journal|url=http://www.iovs.org/cgi/content/full/41/8/2138|title=Effects of Oleoresin Capsicum Pepper Spray on Human Corneal Morphology and Sensitivity - Vesaluoma et al. 41 (8): 2138 - Investigative Ophthalmology & Visual Science|journal=Investigative Ophthalmology & Visual Science|date=July 2000|volume=41|issue=8|pages=2138–2147|publisher=Iovs.org|accessdate=2011-12-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615060808/http://www.iovs.org/content/41/8/2138.full|archivedate=2013-06-15|last=Vesaluoma|first=Minna|last2=MüLler|first2=Linda|last3=Gallar|first3=Juana|last4=Lambiase|first4=Alessandro|last5=Moilanen|first5=Jukka|last6=Hack|first6=Tapani|last7=Belmonte|first7=Carlos|last8=Tervo|first8=Timo}}</ref> ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (STOA) "ರಾಜಕೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ" <ref>{{Cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|title=CROWD CONTROL TECHNOLOGIES (An appraisal of technologies for political control)|date=June 2000|publisher=European Parliament, Directorate General for Research|page=v-vi|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106041118/http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|archive-date=2012-01-06|access-date=2011-12-02}}</ref> STOA ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ: :: "ಅಪಾಯಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಯಾರಕರ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವುದು ಅವಿವೇಕದ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವವು ತೋರಿಸಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಮೂಹ ನಿಯಂತ್ರಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಂಪನಿಗಳು (ಉದಾ. ಮೆಣಸು-ಅನಿಲ ತಯಾರಕ ಝಾರ್ಕ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್) ಯಾವುದೇ ನಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಾಂತ್ರಿಕ ಡೇಟಾವನ್ನು ಇರಿಸಿದೆ. : ಮತ್ತು :: ಯಾವುದೇ ಬಳಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ಮೊದಲು ರಾಸಾಯನಿಕ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಎಂಬುವುದಕ್ಕಿಂತ ಔಷಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ನಿಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಾವಿನ ಅಪಾಯವಿದೆ. ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ''ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಯು ಎಸ್ ಎ ನಲ್ಲಿ ೧೯೯೦ ರಿಂದ ಪೊಲೀಸ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕನಿಷ್ಠ ೬೧ ಸಾವುಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>''Los Angeles Times'' June 18, 1995</ref> ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ೨೭ ಜನರನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/98447918/Pepper-Spray-Update-More-Fatalities-More-Questions|title=Pepper Spray Update: More Fatalities, More Questions &#124; United States Environmental Protection Agency &#124; American Government|website=Scribd}}</ref> <ref name="ACLU_1995">"Pepper spray's lethal legacy" in ''[[Ottawa Citizen]]''. October 22, 1998, p. A1.</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ವರದಿಯು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ, ಟೇಸರ್ ಬಳಕೆ, ಅಥವಾ ಔಷಧಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೨೭ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕರೋನರ್ಸ್ ವರದಿಯು ಇತರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣವೆಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯು ಒಂದು ಸಹಾಯಕಾರಿ ಅಂಶವಾಗಬಹುದು. ಯು ಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಅಬರ್ಡೀನ್ ಪ್ರೂವಿಂಗ್ ಗ್ರೌಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಯು.ಎನ್.ಸಿ ಅಧ್ಯಯನವು ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಲ್ಲಿನ ಸಂಯುಕ್ತವಾದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಮ್ಯುಟಾಜೆನಿಕ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ೧೦% ಇಲಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಅಧ್ಯಯನವು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್‌ನ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರೆ, ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಆಡಳಿತವು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒ.ಸಿ ಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಗತ್ಯ ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ೧೯೯೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು ೨೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುರಕ್ಷತಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. <ref>{{Cite journal|last=Smith CG, Stopford W|title=Health hazards of pepper spray|journal=N C Med J|volume=60|issue=5|pages=268–74|year=1999|pmid=10495655}} Archived at [https://web.archive.org/web/20000817004624/http://www.ncmedicaljournal.com/Smith-OK.htm web.archive.org]</ref> ೧೯೯೧ ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಬಿಐನ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ವಿಶೇಷ ಏಜೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಡಬ್ಲ್ಯುಡಬ್ಲ್ಯೂ ವಾರ್ಡ್, ಎಫ್‌ಬಿಐನಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್-ಗ್ಯಾಸ್ ತಯಾರಕರಿಂದ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು. <ref>"Former F.B.I. Agent Is Sentenced to Prison", ''[[The New York Times]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> <ref>"Ex-FBI Agent Pleads Guilty in Conflict-of-Interest Case", ''[[The Washington Post]]''. February 13, 1996, p. A12.</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೮೯ ರಿಂದ ೧೯೯೦ ರವರೆಗೆ ವಾರ್ಡ್‌ಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ೫೦೦೦ ಒಟ್ಟು ೫೭೦೦೦ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮೂಲದ ಕಂಪನಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್ ಲಾಡರ್‌ಡೇಲ್‌ನಿಂದ ಲಕ್ಕಿ ಪೋಲಿಸ್ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಸಿಕ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಹೇಳಿದ್ದರು, ವಾರ್ಡ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಒಡೆತನದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಂಪನಿಯ ಮೂಲಕ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>"Pepper spray study is tainted", ''[[San Francisco Chronicle]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> ನೇರವಾದ ನಿಕಟ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಕಾರ್ನಿಯಾವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ದ್ರವದ ಹರಿವಿನೊಂದಿಗೆ ("ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ಸೂಜಿ" ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರವಾದ ಕಣ್ಣಿನ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಅಂಡಾಕಾರದ ಕೋನ್-ಆಕಾರದ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾದರಿಯ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿವೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪೊಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ಥಾನಿಕ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಮಾನವನ ಆರೋಗ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಕೆಲವು ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿರೋಧಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. <ref>Reay DT. Forensic pathology, part 1: death in custody. Clinics in Lab Med 1998;18:19–20; Watson WA, Stremel KR, and Westdorp EJ. Oleoresin capsicum (cap-stun) toxicity from aerosol exposures. Ann Pharmacotherapy 1996;30:733–5.</ref> ಈ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಸಾವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಾನಿಕ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.policemag.com/524139/how-to-prevent-positional-asphyxia|title=How To Prevent Positional Asphyxia|last=Heiskell|first=Lawrence E.|website=www.policemag.com}}</ref> ಎರಡು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೇಹದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಂತ ತೂಕವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.forcescience.org/2019/01/new-study-more-evidence-against-the-myth-of-restraint-asphyxia/|title=New Study: More Evidence Against the Myth of "Restraint Asphyxia"|last=Remsberg|first=ByChuck|date=January 8, 2019}}</ref> === ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ === ಈ ಹಿಂದೆ ಒ.ಸಿ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ನಂತರದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು "ಹೊರತೆಗೆಯಲು" ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮುಖಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಅನೈಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ಮುಚ್ಚುವುದು, ಶ್ವಾಸನಾಳದ ನಿರ್ಬಂಧದ ತ್ವರಿತ ಸಂವೇದನೆ ಮತ್ತು ಮುಖ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ಗಂಟಲಿನ ಮೇಲೆ ಹಠಾತ್ ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ನೋವಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ. ಇದು ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳ ಕಿರಿಕಿರಿಯಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಜನರು ಭಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ದೃಷ್ಟಿ ಹಠಾತ್ ನಿರ್ಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಆಸ್ತಮಾ ದಾಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. == ಚಿಕಿತ್ಸೆ == ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರು ಸಹ ಅದನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಹೊರತಾಗಿ ಅದನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ರೆಪ್ಪೆಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮಿಟುಕಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚರ್ಮದ ನೋವಿಗೆ ಮಾಲೋಕ್ಸ್, ೨% ಲಿಡೋಕೇಯ್ನ್ ಜೆಲ್, ಬೇಬಿ ಶಾಂಪೂ, ಹಾಲು ಅಥವಾ ನೀರು ಈ ಐದು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite journal|url=http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|title=A Randomized Controlled Trial Comparing Treatment Regimens for Acute Pain for Topical Oleoresin Capsaicin (Pepper Spray) Exposure in Adult Volunteers - Prehospital Emergency Care|publisher=Informaworld.com|date=2008-09-04|doi=10.1080/10903120802290786|pmid=18924005|accessdate=2010-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418025750/http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|archivedate=2020-04-18|last=Barry|first=J. D.|last2=Hennessy|first2=R.|last3=McManus Jr|first3=J. G.|journal=Prehospital Emergency Care|volume=12|issue=4|pages=432–7}}</ref><blockquote>...ಐದು ವಿಭಿನ್ನ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾದ ನೋವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಸಮಯವು ನೋವಿನ ಇಳಿಕೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ. . .</blockquote>ಅಶ್ರುವಾಯು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು <ref>{{Cite web|url=https://www.gq.com/story/how-to-handle-tear-gas#:~:text=There's%20no%20way%20to%20simply,them%20to%20a%20safe%20area.|title=Frontline Medics on How to Handle Tear Gas|date=2 June 2020}}</ref> ತಾಜಾ ಗಾಳಿಗೆ ಚಲಿಸಬಹುದು.{{Fact|date=January 2022}} ಅನೇಕ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ವಿಭಾಗಗಳು ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಲೈನ್ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಒಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ದೃಷ್ಟಿಯ ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ೭ ರಿಂದ ೧೫ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. <ref>Young, D., ''Police Marksman Magazine'', July/August 1995 Issue.</ref> ಕೆಲವು "ಟ್ರಿಪಲ್-ಆಕ್ಷನ್" ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು "ಅಶ್ರುವಾಯು" ( ಸಿಎಸ್ ಗ್ಯಾಸ್ ) ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ಮೆಟಾಬೈಸಲ್ಫೈಟ್ ( ಕ್ಯಾಂಪ್ಡೆನ್ ಮಾತ್ರೆಗಳು ) ನೊಂದಿಗೆ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಬಹುದು ಆದರೂ ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಅಲ್ಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರ. <ref>{{Cite web|url=https://cleanfax.com/diversification/tear-gas-cleanup-procedures/|title=Tear Gas Cleanup Procedures &#124; Cleanfax magazine|date=March 22, 2011|website=Cleanfax}}</ref> == ಉಪಯೋಗ == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಬ್ಬಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಲು ಅಥವಾ ಮರೆಮಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು [[ಉಂಗುರ|ಉಂಗುರಗಳಂತಹ]] ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಡಿ ಇಡಬಹುದಾದಂತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸ್ಪೋಟಕಗಳು ಸಹ ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೇಂಟ್‌ಬಾಲ್ ಗನ್ ಅಥವಾ ಅಂತಹುದೇ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳಂತಹ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಫೋಮ್, ಜೆಲ್, ಫಾಗರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪ್ರೇ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ವಿಧಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.pepper-spray-store.com/pages/pepper-spray-types#:~:text=Essentially%20there%20are%20four%20types,for%20your%20own%20individual%20needs.|title=Pepper Spray: Types of Spray Patterns}}</ref> == ಕಾನೂನುಬದ್ಧತೆ ==   ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾವೇಶದ ಲೇಖನ ೧.೫ ರ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾರಕ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕವಾಗಿರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="OPCW">{{Cite web|url=http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|title=Riot Control Agents|publisher=Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101181707/http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|archive-date=1 January 2012|access-date=20 November 2011}}</ref> ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿರಬಹುದು . === ಆಫ್ರಿಕಾ === * [[ನೈಜೀರಿಯ|ನೈಜೀರಿಯಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ನಾಗರಿಕರು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸಹಾಯಕ ಪೊಲೀಸ್ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://allafrica.com/stories/201804180015.html|title=Nigeria: Possession of Pepper Spray an Offence Says Nigerian Police|last=Agbo|first=Njideka|date=2018-04-18|work=The Guardian (Lagos)|access-date=2019-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104021345/https://allafrica.com/stories/201804180015.html|archive-date=2019-01-04}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಸ್ವಯಂ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕರಿಕರು ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|title=Everything you Need to Know about Pepper Spray in South Africa|date=2016-07-21|website=SecurityPro|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827031704/http://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|archive-date=2017-08-27|access-date=2019-01-03}}</ref> === ಏಷ್ಯಾ === * [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]] : ** ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಂಗಾಳ ಪೊಲೀಸರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. * ಚೀನಾ : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|title=Self-defense gadgets popular after hotel assault - China - Chinadaily.com.cn|website=www.chinadaily.com.cn|archive-url=https://web.archive.org/web/20191026174430/https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|archive-date=2019-10-26|access-date=2019-10-26}}</ref> ಕಡಿಮೆ ಮಾರಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನ<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:Citation needed|<span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2019)">ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ</span>]]'' &#x5D;</sup>ುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ.{{Fact|date=June 2019}} ** [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಸೇವೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. *** ಅಂತಹ ಸಾಧನಗಳನ್ನು<nowiki>''ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್''ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ''ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಪೋಲೀಸ್ ಫೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮಾನ್ಯವಾದ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ೧೦,೦೦,೦೦೦ ದಂಡ ಮತ್ತು ೧೪ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|title=HK Laws. Chap 238 Firearms and Ammunition Ordinance Section 2|date=2000-05-26|publisher=Legislation.gov.hk|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928094333/http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|archive-date=2013-09-28|access-date=2011-12-02}}</ref> * [[ಭಾರತ]] : ಕಾನೂನು <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|title=A spicy self-defense|work=[[The Times of India]]|access-date=2013-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826121116/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|archive-date=2013-08-26}}</ref> ** ಹಿನ್ನೆಲೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ-ಅನುಮೋದಿತ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|title=Safety is a right too|last=Geeta Padmanabhan|date=October 19, 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=May 30, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101064535/http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|archive-date=November 1, 2010|last2=Aarti Dhar|location=Chennai, India}}</ref> * [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] : ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಅದರ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿವೆ. * [[ಇರಾನ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಇಸ್ರೇಲ್]] : ಒ.ಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಕ್ಯಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಬಂದೂಕುಗಳ ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು ಆದರೆ ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. * [[ಜಪಾನ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಅಥವಾ ಬಳಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಗಳಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಾನಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. * [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. * [[ಮಂಗೋಲಿಯ|ಮಂಗೋಲಿಯಾ]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯ|ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ಸಿಂಗಾಪುರ]] : ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ತರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|title=Arms and Explosives Act - Singapore Statutes Online|website=sso.agc.gov.sg|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20190509044138/https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|archive-date=2019-05-09|access-date=2019-05-22}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ]] : ಒಸಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. ** ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲು, ಹೊಂದಲು, ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿವೆ. * [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಜಪ್ತಿ ಮತ್ತು ದಂಡದ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಬಹುದು. * [[ತೈವಾನ್]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೆಲವು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಯಾರ ಮೇಲೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂ]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಚಿತ್ರ:Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg/220px-Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|thumb| ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಪೋಲಿಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿರುವಂತೆ,ಪೋಲೀಸರು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಬಹುದು.]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್]] : ** ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. === ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ === ==== ಕೆನಡಾ ==== ಜನರ ವಿರುದ್ಧ ಬಳಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು <nowiki>''ಈ ಸಾಧನವನ್ನು(ಎ) ಅಶ್ರುವಾಯು, ಮೇಸ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲ, ಅಥವಾ (ಬಿ) ಯಾವುದೇ ದ್ರವ, ಸ್ಪ್ರೇ, ಪುಡಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ''</nowiki> ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ಅಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಒಂದು ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|title=Regulations Prescribing Certain Firearms and other Weapons, Components and Parts of Weapons, Accessories, Cartridge Magazines, Ammunition and Projectiles as Prohibited or Restricted (SOR/98-462)|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204205408/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|archive-date=2012-12-04|access-date=2012-08-18}}</ref> ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೊಂದಿರಬಹುದು. "ಡಾಗ್ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅಥವಾ "ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ" ಎಂಬ ಲೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ''ಕೀಟ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ''.ಯಾರಾದರೂ ಸಾಗಿಸಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಸನ್ನಿಹಿತ ಸಾವು ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಹಾನಿ ಅಥವಾ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ೫೦೦,೦,೦೦೦ರೂ ದಂಡ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ೩ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯವರೆಗೆ ದಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/P-9.01/page-26.html#h-37|title=Page not Found - Page non trouvé|website=laws-lois.justice.gc.ca|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803092439/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/p%2D9.01/page-26.html#h-37|archive-date=2015-08-03|access-date=2015-10-07}}</ref> ಸಮರ್ಥನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಒಯ್ಯುವುದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕೋಡ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|title=Vancouver police warn of criminal charges for carrying bear spray in the city|last=Crawford|first=Tiffany|archive-url=https://web.archive.org/web/20200223022225/https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|archive-date=2020-02-23|access-date=2020-02-23}}</ref> ==== ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ==== ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಭದ್ರತಾ ಲೋಹ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಸನಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಸಾಮಾನು ಸರಂಜಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಒ.ಜಡ್ ವರೆಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.tsa.gov/travel/security-screening/whatcanibring/items/pepper-spray|title=Pepper Spray &#124; Transportation Security Administration}}</ref> ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸುರಕ್ಷತಾ ಡೇಟಾ ಶೀಟ್ (ಎಸ್.ಡಿ.ಎಸ್) ಲಭ್ಯವಿರಬೇಕು. <ref name="MSDS">{{Cite web|url=http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|title=Hazard Communication|publisher=US Department of Labor|archive-url=https://web.archive.org/web/20121218111146/http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|archive-date=18 December 2012|access-date=13 December 2012}}</ref> ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ೫೦ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://mpdc.dc.gov/page/mace-pepper-spray-self-defense-sprays-and-stun-guns|title=Mace, Pepper Spray, Self-Defense Sprays and Stun Guns {{!}} mpdc|website=mpdc.dc.gov|access-date=2022-02-19}}</ref> ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ವಯಸ್ಸಿನ ನಿರ್ಬಂಧ, ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಅನುಮತಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|title=States With Pepper Spray Restrictions {{!}} eBay|website=www.ebay.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073417/http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] : ಜನವರಿ ೧, ೧೯೯೬ರಂತೆ ಮತ್ತು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಬಿಲ್ ೮೩೦ (ಸ್ಪೀಯರ್) ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈಗ ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಹಕರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ಗನ್ ಅಂಗಡಿಗಳು, ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಅಂಗಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಳಿಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಪೀನಲ್ ಕೋಡ್ ಸೆಕ್ಷನ್ ೧೨೪೦೦–೧೨೪೬೦ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov">{{Cite web|url=http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|title=Pepper Spray (Mace/Tear Gas) - Consumer Wiki|website=consumerwiki.dca.ca.gov|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114040954/http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|archive-date=2017-11-14|access-date=2017-11-13}}</ref> ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಟೇನರ್ ಏರೋಸಾಲ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ನಿವ್ವಳ ತೂಕ {{Convert|2.5|oz}} ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು <ref>[[California Penal Code]], Section 12403.7</ref> ** ೧೬ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಕರು, ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅಪರಾಧಿಗಳು, ಕೆಲವು ಮಾದಕವಸ್ತು ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov" /> * ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ : ಜುಲೈ ೧, ೨೦೧೪ ರ ಮೊದಲು ನಿವಾಸಿಗಳು ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ವಿತರಕರಿಂದ ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಮಾನ್ಯವಾದ ಬಂದೂಕು ಗುರುತಿನ ಕಾರ್ಡ್ (ಎಫ್.ಐ.ಡಿ) ಅಥವಾ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಟು ಕ್ಯಾರಿ ಫೈರ್ ಆರ್ಮ್ಸ್ (ಎಲ್.ಟಿ.ಸಿ) ಹೊಂದಿರಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|title=M.G.L - Chapter 140, Section 131|date=2008-10-29|publisher=Mass.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20110810212659/http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|archive-date=2011-08-10|access-date=2011-08-16}}.</ref> ಜುಲೈ <ref>{{Cite web|url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20140524073124/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|archive-date=2014-05-24|access-date=2014-06-07}}</ref>೧ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹೊಸ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಬಂದೂಕುಗಳ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಖರೀದಿಸಲು ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. * [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] : ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ {{Convert|2|oz|g}} ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರೆಮಾಚಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|title=Florida Statues 790.01 Unlicensed carrying of concealed weapons or concealed firearms|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073455/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|title=Florida Statues 790.053 Open carrying of weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073418/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು<nowiki>''ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|title=Florida Statues 790.001 Definitions|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073420/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * ಮಿಚಿಗನ್ :<nowiki>''</nowiki>ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೈಹಿಕ ಬಲದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯನ್ನ<nowiki>''</nowiki> ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೮% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇನ <nowiki>''</nowiki>ಸಮಂಜಸವಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು<nowiki>''</nowiki> ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislature.mi.gov/%28S%28s0ibjknfwzu4vafeiwjznyuu%29%29/mileg.aspx?page=GetObject&objectname=mcl-750-224d|title=Michigan Penal Code 750.224d Self-defense spray or foam device|publisher=Legislature.mi.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117131455/http://www.legislature.mi.gov/(S(4ydb4efkz13o24vi4lp2bvyj))/mileg.aspx?page=getObject&objectname=mcl-750-224d|archive-date=2012-01-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ "ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. * [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] : ೧೮ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಬಹುದು. ೦.೬೭% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಇದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕು (ಅಂದರೆ ಮೇಲ್-ಆರ್ಡರ್ ಅಥವಾ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಮಾರಾಟದ ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ) ಔಷಧಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ( ಎನ್.ವೈ ದಂಡದ ಕಾನೂನು ೨೬೫.೨೦ ೧೪) ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರನು ಖರೀದಿಗಳ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. *** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಯು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು ವರ್ಗ-ಇ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ . * ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಅಪರಾಧಿಗಳಲ್ಲದವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು, ಮುಕ್ಕಾಲು ಔನ್ಸ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಮತಿಲ್ಲ. * [[ಟೆಕ್ಸಸ್|ಟೆಕ್ಸಾಸ್]]: ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಸಣ್ಣ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ <nowiki>''</nowiki>ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಾಧ<nowiki>''</nowiki> ವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>Texas Penal Code 46.05(a)(1)(4) and Texas Penal Code 46.01(14)</ref> * [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜೀನಿಯಾ]] : ಅಶ್ರುವಾಯು, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಅಕ್ರಮ ಬಳಕೆ..<nowiki>''</nowiki>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಮನೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಶ್ರುವಾಯು, ಸಾಸಿವೆ ಅನಿಲ, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾದರೆ ಅಥವಾ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಅಥವಾ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆ ಅಥವಾ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದರೆ ಅಪರಾಧಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವರ್ಗ ೩ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಹ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಆದರೆ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅಪರಾಧಿಯು ೬ ನೇ ವರ್ಗದ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಶಾಂತಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸರಿಯಾದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜೀವ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಶ್ರುವಾಯು ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಯಾವುದೂ ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ<nowiki>''</nowiki>. <ref>{{Cite web|url=https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|title=§ 18.2-312. Illegal use of tear gas, phosgene and other gases|website=law.lis.virginia.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629155209/https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|archive-date=2018-06-29|access-date=2018-06-29}}</ref> * [[ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ರಾಜ್ಯ|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾನೂನು ಪಾಲಕರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ-ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|title=RCW 9.91.160: Personal protection spray devices|publisher=Apps.leg.wa.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822042208/http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|archive-date=2009-08-22|access-date=2010-05-30}}</ref> * [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್]] : ಅಶ್ರುವಾಯು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ** ನಿಯಂತ್ರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಗರಿಷ್ಠ ೧೦% ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ತೂಕದ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು {{Convert|15|-|60|g|oz}} ಅಧಿಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಸುರಕ್ಷತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳು {{Convert|20|ft|m}} ಮತ್ತು {{Convert|6|ft|m|spell=in}} *** ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಕೆಲವು ಲೇಬಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿವೆ ಇದನ್ನು ೧೮ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಯಾರಿಗೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಾರದು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಫೋನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಲೇಬಲ್‌ನಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳನ್ನು ಮೊಹರು ಮಾಡಿದ ಟ್ಯಾಂಪರ್-ಪ್ರೂಫ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://legis.wisconsin.gov/rsb/code/jus/jus014.pdf|title=Sale and Distribution of OC Products to Private Citizens|archive-url=https://web.archive.org/web/20210228151236/https://docs.legis.wisconsin.gov/code|archive-date=2021-02-28|access-date=2011-09-23}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|title=Wisconsin State Legal Statutes 941.26|archive-url=https://web.archive.org/web/20120322094400/https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|archive-date=2012-03-22|access-date=2011-09-23}}</ref> === ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ === * [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]] : ಫೆಡರಲ್ ಆಕ್ಟ್ n° ೩೬೬೫/೨೦೦೦ (ನಿಯಂತ್ರಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಹಣಕಾಸಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮೂಲಕ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಕಡಿಮೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಭದ್ರತಾ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. * [[ಕೊಲೊಂಬಿಯ|ಕೊಲಂಬಿಯಾ]] : ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು. ** ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಆರ್ಸೆನಲ್ನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. === ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ === * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಟೆರಿಟರಿ : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಒಂದು<nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯು<nowiki>''</nowiki>ವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಥವಾ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.abc.net.au/news/2018-07-08/the-one-place-in-australia-where-its-legal-to-have-pepper-spray/9932644|title=The one place in Australia where it's legal to have pepper spray for self-defence|last=Collett|first=Michael|date=8 July 2018|access-date=8 September 2020|publisher=ABC News}}</ref> * ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಷೇಧ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೯೮ ರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ೧ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ <nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|title=Weapons Prohibition Act 1998 - Schedule 1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410215822/http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|archive-date=2017-04-10|access-date=2017-04-10}}</ref> * [[ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] : ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ ಎಂದು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|title=Weapons Control Act|archive-url=https://web.archive.org/web/20130102120521/http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|archive-date=2013-01-02|access-date=2009-02-08}}</ref> ** ಈ ಶಾಸನವು ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೊಲೀಸ್/ಕರೆಕ್ಷನಲ್ ಸೇವೆಗಳು/ಕಸ್ಟಮ್ಸ್/ರಕ್ಷಣೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದನ್ನು ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * [[ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ]] : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಪರಾಧಗಳ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೩೫ ರ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ<nowiki>''</nowiki>ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಬಳಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ಸಾಮಾನ್ಯ-ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯನ್ ನ್ಯಾಯ ಇಲಾಖೆ (ಹೆಚ್.ಎಮ್ ಕಾರಾಗೃಹಗಳು) ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. * ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|title=Firearms and weapons|last=Police|first=South Australia|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430053846/http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|archive-date=2013-04-30|access-date=2014-06-22}}</ref> * ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ಹಾಲ್ ವಿ ಕಾಲಿನ್ಸ್ [೨೦೦೩] ಡಬ್ಲೂ.ಎ.ಎಸ್.ಸಿ.ಎ ೭೪ (೪ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೩) ನಲ್ಲಿನ ಮಹತ್ವದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ನಂತರ ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> * [[ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌|ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಸ್ತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|title=Dealing with confrontation|publisher=Queensland Police|archive-url=https://web.archive.org/web/20180401141027/https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|archive-date=2018-04-01|access-date=2018-12-09}}</ref> === ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡ್ === * ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|title=Arms (Restricted Weapons and Specially Dangerous Airguns) Order 1984|publisher=Parliamentary Counsel Office|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017190759/http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|archive-date=2014-10-17|access-date=2014-10-17}}</ref> ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪಡೆಯಲು ಅಥವಾ ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ೧೯೯೭ ರಿಂದ ಮುಂಚೂಣಿಯ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಪ್ರಿಸನ್ ಸರ್ವಿಸ್ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿತ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ** ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಪೋಲೀಸ್ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸ್ವರೂಪದಿಂದಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ [[ಸ್ಕೋವಿಲ್|ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ]] ರೇಟಿಂಗ್ ೫೦೦,೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್ ಎಮ್.ಕೆ.೯ ಎಚ್.ವಿ.ಎಸ್ ಯುನಿಟ್) ಮತ್ತು ೨,೦೦೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್, ಸೆಲ್ ಬಸ್ಟರ್ ಫಾಗ್ ಡೆಲಿವರಿ). == ನಾಗರಿಕ ಬಳಕೆ ವಕೀಲರು == ಜೂನ್ ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನಿವಾಸಿ ರಾಬ್ ಹಾಲ್ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಅತಿಥಿಗಳ ನಡುವಿನ ವಾಗ್ವಾದವನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದರು. ಅವರ ಅನುಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನ್ಯಾಯಾದೀಶರಾಗಿದ್ದ ಜಸ್ಟಿಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೀನ್ ವೀಲರ್ ರಾಬ್ ಹಾಲರ್ ಅವರ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾದವರಿಗೆ ಕೇಸ್-ಬೈ-ಕೇಸ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> <ref>''Hall v Collins'' [2003] WASCA 74 (4 April 2003).</ref> ೧೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಗಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡುವ ಮನವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಸಚಿವ ಮೈಕ್ ಗಲ್ಲಾಚೆರ್‌ಗೆ ಮನವಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಗದದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|title=Flight of the MacQuarie Street Ninja|last=Tovey|first=Josephine|date=March 15, 2012|work=The Sydney Morning Herald|access-date=December 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210609/http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|archive-date=September 24, 2015}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಮೇಸ್ (ಸ್ಪ್ರೇ) * ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಆಯುಧ * ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಯುಧ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> 0cu00z2m000g0rnvpvwmwujr5o1vurr 1113645 1113644 2022-08-13T08:50:03Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{Short description|Lachrymatory agent}} {{About|the chemical compound|devices used to dispense it|Pepper-spray projectile}} {{Infobox pepper | image = Hottest-chili-rating.gif | heat = Above peak | scoville = 2,000,000–4,500,000 }} {{Short description|Lachrymatory agent}} {{About|the chemical compound|devices used to dispense it|Pepper-spray projectile}} {{Infobox pepper | image = Hottest-chili-rating.gif | heat = Above peak | scoville = 2,000,000–4,500,000 }} '''ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಸಿ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', ಅಥವಾ '''ಮೇಸ್''' ಒಂದು ಲ್ಯಾಕ್ರಿಮೇಟರಿ ಏಜೆಂಟ್ (ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆ, ನೋವು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು [[ಸಂಯುಕ್ತ]] ) ಪೋಲೀಸಿಂಗ್, ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಗುಂಪಿನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆ, ನಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It?|date=2009-07-04|publisher=Tbotech.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|archive-date=2012-11-15|access-date=2011-12-02}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|title=Pepper Spray|publisher=Llrmi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|archive-date=2015-06-23|access-date=2011-12-02}}</ref> ಇದರ ಉರಿಯೂತದ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಸುಡುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ಕರಡಿಗಳು, ಪರ್ವತ ಸಿಂಹಗಳು, ತೋಳಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಬೇರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಮ್ರಾನ್ ಲೋಗ್ಮನ್ ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಸ್‌ನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದಂತಹ ಅಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪುಗಳು ವಿಧೇಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಭಂಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125}}</ref> <ref name="seelye">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images|last=Seelye|first=Katharine Q.|date=November 22, 2011|website=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|archive-date=October 21, 2019|access-date=April 29, 2020}}</ref> <ref name="hemphill">{{Cite web|url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations|last=Hemphill|first=Kenny|date=August 4, 2015|publisher=[[Mental Floss]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|archive-date=April 28, 2020|access-date=April 29, 2020}}</ref> == ಘಟಕಗಳು == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್, ಇದು [[ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ''[[ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ (ದೊಡ್ಡ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ)|ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ]]'' ಕುಲದ ಸಸ್ಯಗಳ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಿಂದ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ನುಣ್ಣಗೆ ಪುಡಿಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಇದರಿಂದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಅನ್ನು [[ಈಥೈಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್|ಎಥೆನಾಲ್ನಂತಹ]] ಸಾವಯವ ದ್ರಾವಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ದ್ರಾವಕವು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮೇಣದಂತಹ ರಾಳವು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಆಗಿದೆ. <ref>[https://www.sabrered.com/pepper-spray-frequently-asked-questions-0] Sabre Red. FAQs: What is oleoresin capsaicum? August 2020.</ref> ಪ್ರೋಪಿಲೀನ್ ಗ್ಲೈಕೋಲ್ ನಂತಹ ಎಮಲ್ಸಿಫೈಯರ್ ಅನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾಡಲು ಕರಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ತಯಾರಕರು ತಯಾರಿಸಿದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ ಬಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಗೊಂದಲಮಯ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಪನಿಯು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉತ್ಪನ್ನದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳ (ಸಿಆರ್‌ಸಿ) ಅಂಶವನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಧಾನವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಆರು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಮಟ್ಟದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಯಾವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಯಾರಕರು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಡಿಮೆ ೦.೧೮% ರಿಂದ ೩% ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ೧.೩% ಮತ್ತು ೨% ನಡುವೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ೧.೦% ಮತ್ತು ೨% ಸಿಅರ್ ಸಿ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು ಎಂದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸಿ.ಅರ್.ಸಿ ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಳಗೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಸಿಆರ್‌ಸಿಯು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ನೋವು-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ ಹೀಟ್ ಯೂನಿಟ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಅವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಕೇವಲ ಸಿಅರ್ ಸಿ (ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ) ಸ್ಪ್ರೇಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಇಟಲಿ ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ - <nowiki>''</nowiki>ಕಾನೂನ<nowiki>''</nowiki> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ತಯಾರಕರು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸೂತ್ರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದ್ದರೂ ಇದು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಂಶ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೆಚ್ಚು ತೈಲ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಮೆಣಸು ತೈಲಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಿರಬಹುದು. ಇದು ಉತ್ತಮ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೆಣಸು ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಚರ್ಮವನ್ನು ನೆನೆಸಲು ಮತ್ತು ಭೇದಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ತೈಲವು ಹೈಡ್ರೋಫೋಬಿಕ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಶೇಕಡಾವಾರು ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆಣಸಿನ ಎಣ್ಣೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಶಕ್ತಿ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಅಥವಾ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ. ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಸ್ಎ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು. ಎಸ್ ಎಚ್ ಯು ಎಂಬುದು ಬೇಸ್ ರಾಳ ಸಂಯುಕ್ತದ ಮಾಪನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುವ ಅಂಶವಲ್ಲ. ರಾಳದ ರೇಟ್ ಮಾಡಲಾದ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು. <ref>[https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/grants/181655.pdf] National Institute of Justice. Oleoresin Capsaicum: Pepper Spray as a Force Alternative. March 1994.</ref> == ಬದಲಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿವೆ. [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂನಲ್ಲಿ]], ಡೆಸ್ಮೆಥೈಲ್ಡಿಹೈಡ್ರೊಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ( PAVA ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಅನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 5 ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪೆಲರ್ಗೋನಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಮಾರ್ಫೋಲೈಡ್ (MPK) ಅನ್ನು [[ರಷ್ಯಾ|ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಸ್ವಯಂ-ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಏಜೆಂಟ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=July 2020}} [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪೊಲೀಸ್ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು OC, CS ಅಥವಾ CN ಅನಿಲಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ರುವಾಯು ಎಜೆಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳನ್ನು "ನಿರ್ಬಂಧಿತ" ಅಸ್ತ್ರ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಮೋದಿತ ಭದ್ರತೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.lawinfochina.com/display.aspx?lib=law&id=12049&CGid=|title=Regulations of the People's Republic of China on Use of Police Implements and Arms by the People's Police|website=www.lawinfochina.com}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾಗರಿಕರು ಯಾವುದೇ ಪೊಲೀಸರಲ್ಲದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಕಾನೂನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. == ಪರಿಣಾಮಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Pepper_spray_Demonstration.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Pepper_spray_Demonstration.jpg/220px-Pepper_spray_Demonstration.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆ]] [[ಚಿತ್ರ:MCMAP1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/MCMAP1.jpg/220px-MCMAP1.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ US ಮೆರೀನ್ ತರಬೇತಿ.]] ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಉರಿಯೂತದ ಏಜೆಂಟ್. ಇದು ಕಣ್ಣು, ಮೂಗು, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶಗಳಲ್ಲಿನ ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳನ್ನು ಉರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|date=June 2013|website=ozytive|archive-url=https://web.archive.org/web/20130906205125/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=2013-09-06}}</ref> ಇದು ತಕ್ಷಣವೇ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದು, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಮೂಗು ಸೋರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref name="Effects Of Pepper Spray">{{Cite web|url=http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|title=Effects Of Pepper Spray|publisher=Redhotpepperspray.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20111217201857/http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|archive-date=2011-12-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅವಧಿಯು ಸ್ಪ್ರೇನ ಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ; ಸರಾಸರಿ ಪೂರ್ಣ ಪರಿಣಾಮವು ೨೦ ರಿಂದ ೯೦ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಣ್ಣಿನ ಕೆರಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|website=ozytive.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171206161128/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=December 6, 2017|access-date=April 29, 2020}}</ref> ದಿ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಟಿವ್ ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಷುಯಲ್ ಸೈನ್ಸ್'' ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಅದು ಒಸಿ ಗೆ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಿರುಪದ್ರವ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ ಆದರೆ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಮಾನ್ಯತೆ ಕಾರ್ನಿಯಲ್ ಸಂವೇದನೆಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ದೃಷ್ಟಿ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite journal|url=http://www.iovs.org/cgi/content/full/41/8/2138|title=Effects of Oleoresin Capsicum Pepper Spray on Human Corneal Morphology and Sensitivity - Vesaluoma et al. 41 (8): 2138 - Investigative Ophthalmology & Visual Science|journal=Investigative Ophthalmology & Visual Science|date=July 2000|volume=41|issue=8|pages=2138–2147|publisher=Iovs.org|accessdate=2011-12-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615060808/http://www.iovs.org/content/41/8/2138.full|archivedate=2013-06-15|last=Vesaluoma|first=Minna|last2=MüLler|first2=Linda|last3=Gallar|first3=Juana|last4=Lambiase|first4=Alessandro|last5=Moilanen|first5=Jukka|last6=Hack|first6=Tapani|last7=Belmonte|first7=Carlos|last8=Tervo|first8=Timo}}</ref> ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (STOA) "ರಾಜಕೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ" <ref>{{Cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|title=CROWD CONTROL TECHNOLOGIES (An appraisal of technologies for political control)|date=June 2000|publisher=European Parliament, Directorate General for Research|page=v-vi|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106041118/http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|archive-date=2012-01-06|access-date=2011-12-02}}</ref> STOA ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ: :: "ಅಪಾಯಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಯಾರಕರ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವುದು ಅವಿವೇಕದ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವವು ತೋರಿಸಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಮೂಹ ನಿಯಂತ್ರಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಂಪನಿಗಳು (ಉದಾ. ಮೆಣಸು-ಅನಿಲ ತಯಾರಕ ಝಾರ್ಕ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್) ಯಾವುದೇ ನಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಾಂತ್ರಿಕ ಡೇಟಾವನ್ನು ಇರಿಸಿದೆ. : ಮತ್ತು :: ಯಾವುದೇ ಬಳಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ಮೊದಲು ರಾಸಾಯನಿಕ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಎಂಬುವುದಕ್ಕಿಂತ ಔಷಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ನಿಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಾವಿನ ಅಪಾಯವಿದೆ. ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ''ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಯು ಎಸ್ ಎ ನಲ್ಲಿ ೧೯೯೦ ರಿಂದ ಪೊಲೀಸ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕನಿಷ್ಠ ೬೧ ಸಾವುಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>''Los Angeles Times'' June 18, 1995</ref> ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ೨೭ ಜನರನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/98447918/Pepper-Spray-Update-More-Fatalities-More-Questions|title=Pepper Spray Update: More Fatalities, More Questions &#124; United States Environmental Protection Agency &#124; American Government|website=Scribd}}</ref> <ref name="ACLU_1995">"Pepper spray's lethal legacy" in ''[[Ottawa Citizen]]''. October 22, 1998, p. A1.</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ವರದಿಯು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ, ಟೇಸರ್ ಬಳಕೆ, ಅಥವಾ ಔಷಧಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೨೭ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕರೋನರ್ಸ್ ವರದಿಯು ಇತರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣವೆಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯು ಒಂದು ಸಹಾಯಕಾರಿ ಅಂಶವಾಗಬಹುದು. ಯು ಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಅಬರ್ಡೀನ್ ಪ್ರೂವಿಂಗ್ ಗ್ರೌಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಯು.ಎನ್.ಸಿ ಅಧ್ಯಯನವು ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಲ್ಲಿನ ಸಂಯುಕ್ತವಾದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಮ್ಯುಟಾಜೆನಿಕ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ೧೦% ಇಲಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಅಧ್ಯಯನವು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್‌ನ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರೆ, ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಆಡಳಿತವು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒ.ಸಿ ಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಗತ್ಯ ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ೧೯೯೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು ೨೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುರಕ್ಷತಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. <ref>{{Cite journal|last=Smith CG, Stopford W|title=Health hazards of pepper spray|journal=N C Med J|volume=60|issue=5|pages=268–74|year=1999|pmid=10495655}} Archived at [https://web.archive.org/web/20000817004624/http://www.ncmedicaljournal.com/Smith-OK.htm web.archive.org]</ref> ೧೯೯೧ ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಬಿಐನ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ವಿಶೇಷ ಏಜೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಡಬ್ಲ್ಯುಡಬ್ಲ್ಯೂ ವಾರ್ಡ್, ಎಫ್‌ಬಿಐನಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್-ಗ್ಯಾಸ್ ತಯಾರಕರಿಂದ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು. <ref>"Former F.B.I. Agent Is Sentenced to Prison", ''[[The New York Times]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> <ref>"Ex-FBI Agent Pleads Guilty in Conflict-of-Interest Case", ''[[The Washington Post]]''. February 13, 1996, p. A12.</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೮೯ ರಿಂದ ೧೯೯೦ ರವರೆಗೆ ವಾರ್ಡ್‌ಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ೫೦೦೦ ಒಟ್ಟು ೫೭೦೦೦ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮೂಲದ ಕಂಪನಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್ ಲಾಡರ್‌ಡೇಲ್‌ನಿಂದ ಲಕ್ಕಿ ಪೋಲಿಸ್ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಸಿಕ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಹೇಳಿದ್ದರು, ವಾರ್ಡ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಒಡೆತನದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಂಪನಿಯ ಮೂಲಕ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>"Pepper spray study is tainted", ''[[San Francisco Chronicle]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> ನೇರವಾದ ನಿಕಟ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಕಾರ್ನಿಯಾವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ದ್ರವದ ಹರಿವಿನೊಂದಿಗೆ ("ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ಸೂಜಿ" ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರವಾದ ಕಣ್ಣಿನ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಅಂಡಾಕಾರದ ಕೋನ್-ಆಕಾರದ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾದರಿಯ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿವೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪೊಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ಥಾನಿಕ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಮಾನವನ ಆರೋಗ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಕೆಲವು ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿರೋಧಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. <ref>Reay DT. Forensic pathology, part 1: death in custody. Clinics in Lab Med 1998;18:19–20; Watson WA, Stremel KR, and Westdorp EJ. Oleoresin capsicum (cap-stun) toxicity from aerosol exposures. Ann Pharmacotherapy 1996;30:733–5.</ref> ಈ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಸಾವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಾನಿಕ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.policemag.com/524139/how-to-prevent-positional-asphyxia|title=How To Prevent Positional Asphyxia|last=Heiskell|first=Lawrence E.|website=www.policemag.com}}</ref> ಎರಡು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೇಹದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಂತ ತೂಕವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.forcescience.org/2019/01/new-study-more-evidence-against-the-myth-of-restraint-asphyxia/|title=New Study: More Evidence Against the Myth of "Restraint Asphyxia"|last=Remsberg|first=ByChuck|date=January 8, 2019}}</ref> === ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ === ಈ ಹಿಂದೆ ಒ.ಸಿ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ನಂತರದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು "ಹೊರತೆಗೆಯಲು" ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮುಖಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಅನೈಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ಮುಚ್ಚುವುದು, ಶ್ವಾಸನಾಳದ ನಿರ್ಬಂಧದ ತ್ವರಿತ ಸಂವೇದನೆ ಮತ್ತು ಮುಖ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ಗಂಟಲಿನ ಮೇಲೆ ಹಠಾತ್ ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ನೋವಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ. ಇದು ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳ ಕಿರಿಕಿರಿಯಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಜನರು ಭಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ದೃಷ್ಟಿ ಹಠಾತ್ ನಿರ್ಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಆಸ್ತಮಾ ದಾಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. == ಚಿಕಿತ್ಸೆ == ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರು ಸಹ ಅದನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಹೊರತಾಗಿ ಅದನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ರೆಪ್ಪೆಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮಿಟುಕಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚರ್ಮದ ನೋವಿಗೆ ಮಾಲೋಕ್ಸ್, ೨% ಲಿಡೋಕೇಯ್ನ್ ಜೆಲ್, ಬೇಬಿ ಶಾಂಪೂ, ಹಾಲು ಅಥವಾ ನೀರು ಈ ಐದು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite journal|url=http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|title=A Randomized Controlled Trial Comparing Treatment Regimens for Acute Pain for Topical Oleoresin Capsaicin (Pepper Spray) Exposure in Adult Volunteers - Prehospital Emergency Care|publisher=Informaworld.com|date=2008-09-04|doi=10.1080/10903120802290786|pmid=18924005|accessdate=2010-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418025750/http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|archivedate=2020-04-18|last=Barry|first=J. D.|last2=Hennessy|first2=R.|last3=McManus Jr|first3=J. G.|journal=Prehospital Emergency Care|volume=12|issue=4|pages=432–7}}</ref><blockquote>...ಐದು ವಿಭಿನ್ನ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾದ ನೋವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಸಮಯವು ನೋವಿನ ಇಳಿಕೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ. . .</blockquote>ಅಶ್ರುವಾಯು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು <ref>{{Cite web|url=https://www.gq.com/story/how-to-handle-tear-gas#:~:text=There's%20no%20way%20to%20simply,them%20to%20a%20safe%20area.|title=Frontline Medics on How to Handle Tear Gas|date=2 June 2020}}</ref> ತಾಜಾ ಗಾಳಿಗೆ ಚಲಿಸಬಹುದು.{{Fact|date=January 2022}} ಅನೇಕ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ವಿಭಾಗಗಳು ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಲೈನ್ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಒಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ದೃಷ್ಟಿಯ ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ೭ ರಿಂದ ೧೫ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. <ref>Young, D., ''Police Marksman Magazine'', July/August 1995 Issue.</ref> ಕೆಲವು "ಟ್ರಿಪಲ್-ಆಕ್ಷನ್" ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು "ಅಶ್ರುವಾಯು" ( ಸಿಎಸ್ ಗ್ಯಾಸ್ ) ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ಮೆಟಾಬೈಸಲ್ಫೈಟ್ ( ಕ್ಯಾಂಪ್ಡೆನ್ ಮಾತ್ರೆಗಳು ) ನೊಂದಿಗೆ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಬಹುದು ಆದರೂ ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಅಲ್ಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರ. <ref>{{Cite web|url=https://cleanfax.com/diversification/tear-gas-cleanup-procedures/|title=Tear Gas Cleanup Procedures &#124; Cleanfax magazine|date=March 22, 2011|website=Cleanfax}}</ref> == ಉಪಯೋಗ == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಬ್ಬಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಲು ಅಥವಾ ಮರೆಮಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು [[ಉಂಗುರ|ಉಂಗುರಗಳಂತಹ]] ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಡಿ ಇಡಬಹುದಾದಂತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸ್ಪೋಟಕಗಳು ಸಹ ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೇಂಟ್‌ಬಾಲ್ ಗನ್ ಅಥವಾ ಅಂತಹುದೇ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳಂತಹ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಫೋಮ್, ಜೆಲ್, ಫಾಗರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪ್ರೇ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ವಿಧಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.pepper-spray-store.com/pages/pepper-spray-types#:~:text=Essentially%20there%20are%20four%20types,for%20your%20own%20individual%20needs.|title=Pepper Spray: Types of Spray Patterns}}</ref> == ಕಾನೂನುಬದ್ಧತೆ ==   ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾವೇಶದ ಲೇಖನ ೧.೫ ರ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾರಕ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕವಾಗಿರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="OPCW">{{Cite web|url=http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|title=Riot Control Agents|publisher=Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101181707/http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|archive-date=1 January 2012|access-date=20 November 2011}}</ref> ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿರಬಹುದು . === ಆಫ್ರಿಕಾ === * [[ನೈಜೀರಿಯ|ನೈಜೀರಿಯಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ನಾಗರಿಕರು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸಹಾಯಕ ಪೊಲೀಸ್ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://allafrica.com/stories/201804180015.html|title=Nigeria: Possession of Pepper Spray an Offence Says Nigerian Police|last=Agbo|first=Njideka|date=2018-04-18|work=The Guardian (Lagos)|access-date=2019-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104021345/https://allafrica.com/stories/201804180015.html|archive-date=2019-01-04}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಸ್ವಯಂ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕರಿಕರು ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|title=Everything you Need to Know about Pepper Spray in South Africa|date=2016-07-21|website=SecurityPro|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827031704/http://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|archive-date=2017-08-27|access-date=2019-01-03}}</ref> === ಏಷ್ಯಾ === * [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]] : ** ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಂಗಾಳ ಪೊಲೀಸರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. * ಚೀನಾ : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|title=Self-defense gadgets popular after hotel assault - China - Chinadaily.com.cn|website=www.chinadaily.com.cn|archive-url=https://web.archive.org/web/20191026174430/https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|archive-date=2019-10-26|access-date=2019-10-26}}</ref> ಕಡಿಮೆ ಮಾರಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನ<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:Citation needed|<span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2019)">ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ</span>]]'' &#x5D;</sup>ುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ.{{Fact|date=June 2019}} ** [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಸೇವೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. *** ಅಂತಹ ಸಾಧನಗಳನ್ನು<nowiki>''ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್''ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ''ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಪೋಲೀಸ್ ಫೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮಾನ್ಯವಾದ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ೧೦,೦೦,೦೦೦ ದಂಡ ಮತ್ತು ೧೪ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|title=HK Laws. Chap 238 Firearms and Ammunition Ordinance Section 2|date=2000-05-26|publisher=Legislation.gov.hk|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928094333/http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|archive-date=2013-09-28|access-date=2011-12-02}}</ref> * [[ಭಾರತ]] : ಕಾನೂನು <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|title=A spicy self-defense|work=[[The Times of India]]|access-date=2013-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826121116/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|archive-date=2013-08-26}}</ref> ** ಹಿನ್ನೆಲೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ-ಅನುಮೋದಿತ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|title=Safety is a right too|last=Geeta Padmanabhan|date=October 19, 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=May 30, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101064535/http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|archive-date=November 1, 2010|last2=Aarti Dhar|location=Chennai, India}}</ref> * [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] : ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಅದರ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿವೆ. * [[ಇರಾನ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಇಸ್ರೇಲ್]] : ಒ.ಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಕ್ಯಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಬಂದೂಕುಗಳ ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು ಆದರೆ ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. * [[ಜಪಾನ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಅಥವಾ ಬಳಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಗಳಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಾನಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. * [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. * [[ಮಂಗೋಲಿಯ|ಮಂಗೋಲಿಯಾ]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯ|ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ಸಿಂಗಾಪುರ]] : ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ತರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|title=Arms and Explosives Act - Singapore Statutes Online|website=sso.agc.gov.sg|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20190509044138/https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|archive-date=2019-05-09|access-date=2019-05-22}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ]] : ಒಸಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. ** ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲು, ಹೊಂದಲು, ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿವೆ. * [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಜಪ್ತಿ ಮತ್ತು ದಂಡದ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಬಹುದು. * [[ತೈವಾನ್]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೆಲವು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಯಾರ ಮೇಲೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂ]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಚಿತ್ರ:Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg/220px-Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|thumb| ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಪೋಲಿಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿರುವಂತೆ,ಪೋಲೀಸರು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಬಹುದು.]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್]] : ** ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. === ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ === ==== ಕೆನಡಾ ==== ಜನರ ವಿರುದ್ಧ ಬಳಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು <nowiki>''ಈ ಸಾಧನವನ್ನು(ಎ) ಅಶ್ರುವಾಯು, ಮೇಸ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲ, ಅಥವಾ (ಬಿ) ಯಾವುದೇ ದ್ರವ, ಸ್ಪ್ರೇ, ಪುಡಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ''</nowiki> ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ಅಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಒಂದು ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|title=Regulations Prescribing Certain Firearms and other Weapons, Components and Parts of Weapons, Accessories, Cartridge Magazines, Ammunition and Projectiles as Prohibited or Restricted (SOR/98-462)|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204205408/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|archive-date=2012-12-04|access-date=2012-08-18}}</ref> ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೊಂದಿರಬಹುದು. "ಡಾಗ್ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅಥವಾ "ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ" ಎಂಬ ಲೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ''ಕೀಟ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ''.ಯಾರಾದರೂ ಸಾಗಿಸಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಸನ್ನಿಹಿತ ಸಾವು ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಹಾನಿ ಅಥವಾ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ೫೦೦,೦,೦೦೦ರೂ ದಂಡ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ೩ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯವರೆಗೆ ದಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/P-9.01/page-26.html#h-37|title=Page not Found - Page non trouvé|website=laws-lois.justice.gc.ca|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803092439/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/p%2D9.01/page-26.html#h-37|archive-date=2015-08-03|access-date=2015-10-07}}</ref> ಸಮರ್ಥನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಒಯ್ಯುವುದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕೋಡ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|title=Vancouver police warn of criminal charges for carrying bear spray in the city|last=Crawford|first=Tiffany|archive-url=https://web.archive.org/web/20200223022225/https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|archive-date=2020-02-23|access-date=2020-02-23}}</ref> ==== ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ==== ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಭದ್ರತಾ ಲೋಹ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಸನಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಸಾಮಾನು ಸರಂಜಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಒ.ಜಡ್ ವರೆಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.tsa.gov/travel/security-screening/whatcanibring/items/pepper-spray|title=Pepper Spray &#124; Transportation Security Administration}}</ref> ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸುರಕ್ಷತಾ ಡೇಟಾ ಶೀಟ್ (ಎಸ್.ಡಿ.ಎಸ್) ಲಭ್ಯವಿರಬೇಕು. <ref name="MSDS">{{Cite web|url=http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|title=Hazard Communication|publisher=US Department of Labor|archive-url=https://web.archive.org/web/20121218111146/http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|archive-date=18 December 2012|access-date=13 December 2012}}</ref> ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ೫೦ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://mpdc.dc.gov/page/mace-pepper-spray-self-defense-sprays-and-stun-guns|title=Mace, Pepper Spray, Self-Defense Sprays and Stun Guns {{!}} mpdc|website=mpdc.dc.gov|access-date=2022-02-19}}</ref> ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ವಯಸ್ಸಿನ ನಿರ್ಬಂಧ, ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಅನುಮತಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|title=States With Pepper Spray Restrictions {{!}} eBay|website=www.ebay.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073417/http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] : ಜನವರಿ ೧, ೧೯೯೬ರಂತೆ ಮತ್ತು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಬಿಲ್ ೮೩೦ (ಸ್ಪೀಯರ್) ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈಗ ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಹಕರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ಗನ್ ಅಂಗಡಿಗಳು, ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಅಂಗಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಳಿಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಪೀನಲ್ ಕೋಡ್ ಸೆಕ್ಷನ್ ೧೨೪೦೦–೧೨೪೬೦ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov">{{Cite web|url=http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|title=Pepper Spray (Mace/Tear Gas) - Consumer Wiki|website=consumerwiki.dca.ca.gov|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114040954/http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|archive-date=2017-11-14|access-date=2017-11-13}}</ref> ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಟೇನರ್ ಏರೋಸಾಲ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ನಿವ್ವಳ ತೂಕ {{Convert|2.5|oz}} ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು <ref>[[California Penal Code]], Section 12403.7</ref> ** ೧೬ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಕರು, ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅಪರಾಧಿಗಳು, ಕೆಲವು ಮಾದಕವಸ್ತು ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov" /> * ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ : ಜುಲೈ ೧, ೨೦೧೪ ರ ಮೊದಲು ನಿವಾಸಿಗಳು ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ವಿತರಕರಿಂದ ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಮಾನ್ಯವಾದ ಬಂದೂಕು ಗುರುತಿನ ಕಾರ್ಡ್ (ಎಫ್.ಐ.ಡಿ) ಅಥವಾ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಟು ಕ್ಯಾರಿ ಫೈರ್ ಆರ್ಮ್ಸ್ (ಎಲ್.ಟಿ.ಸಿ) ಹೊಂದಿರಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|title=M.G.L - Chapter 140, Section 131|date=2008-10-29|publisher=Mass.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20110810212659/http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|archive-date=2011-08-10|access-date=2011-08-16}}.</ref> ಜುಲೈ <ref>{{Cite web|url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20140524073124/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|archive-date=2014-05-24|access-date=2014-06-07}}</ref>೧ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹೊಸ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಬಂದೂಕುಗಳ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಖರೀದಿಸಲು ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. * [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] : ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ {{Convert|2|oz|g}} ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರೆಮಾಚಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|title=Florida Statues 790.01 Unlicensed carrying of concealed weapons or concealed firearms|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073455/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|title=Florida Statues 790.053 Open carrying of weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073418/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು<nowiki>''ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|title=Florida Statues 790.001 Definitions|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073420/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * ಮಿಚಿಗನ್ :<nowiki>''</nowiki>ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೈಹಿಕ ಬಲದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯನ್ನ<nowiki>''</nowiki> ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೮% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇನ <nowiki>''</nowiki>ಸಮಂಜಸವಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು<nowiki>''</nowiki> ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislature.mi.gov/%28S%28s0ibjknfwzu4vafeiwjznyuu%29%29/mileg.aspx?page=GetObject&objectname=mcl-750-224d|title=Michigan Penal Code 750.224d Self-defense spray or foam device|publisher=Legislature.mi.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117131455/http://www.legislature.mi.gov/(S(4ydb4efkz13o24vi4lp2bvyj))/mileg.aspx?page=getObject&objectname=mcl-750-224d|archive-date=2012-01-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ "ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. * [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] : ೧೮ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಬಹುದು. ೦.೬೭% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಇದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕು (ಅಂದರೆ ಮೇಲ್-ಆರ್ಡರ್ ಅಥವಾ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಮಾರಾಟದ ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ) ಔಷಧಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ( ಎನ್.ವೈ ದಂಡದ ಕಾನೂನು ೨೬೫.೨೦ ೧೪) ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರನು ಖರೀದಿಗಳ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. *** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಯು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು ವರ್ಗ-ಇ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ . * ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಅಪರಾಧಿಗಳಲ್ಲದವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು, ಮುಕ್ಕಾಲು ಔನ್ಸ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಮತಿಲ್ಲ. * [[ಟೆಕ್ಸಸ್|ಟೆಕ್ಸಾಸ್]]: ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಸಣ್ಣ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ <nowiki>''</nowiki>ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಾಧ<nowiki>''</nowiki> ವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>Texas Penal Code 46.05(a)(1)(4) and Texas Penal Code 46.01(14)</ref> * [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜೀನಿಯಾ]] : ಅಶ್ರುವಾಯು, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಅಕ್ರಮ ಬಳಕೆ..<nowiki>''</nowiki>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಮನೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಶ್ರುವಾಯು, ಸಾಸಿವೆ ಅನಿಲ, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾದರೆ ಅಥವಾ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಅಥವಾ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆ ಅಥವಾ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದರೆ ಅಪರಾಧಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವರ್ಗ ೩ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಹ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಆದರೆ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅಪರಾಧಿಯು ೬ ನೇ ವರ್ಗದ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಶಾಂತಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸರಿಯಾದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜೀವ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಶ್ರುವಾಯು ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಯಾವುದೂ ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ<nowiki>''</nowiki>. <ref>{{Cite web|url=https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|title=§ 18.2-312. Illegal use of tear gas, phosgene and other gases|website=law.lis.virginia.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629155209/https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|archive-date=2018-06-29|access-date=2018-06-29}}</ref> * [[ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ರಾಜ್ಯ|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾನೂನು ಪಾಲಕರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ-ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|title=RCW 9.91.160: Personal protection spray devices|publisher=Apps.leg.wa.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822042208/http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|archive-date=2009-08-22|access-date=2010-05-30}}</ref> * [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್]] : ಅಶ್ರುವಾಯು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ** ನಿಯಂತ್ರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಗರಿಷ್ಠ ೧೦% ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ತೂಕದ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು {{Convert|15|-|60|g|oz}} ಅಧಿಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಸುರಕ್ಷತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳು {{Convert|20|ft|m}} ಮತ್ತು {{Convert|6|ft|m|spell=in}} *** ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಕೆಲವು ಲೇಬಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿವೆ ಇದನ್ನು ೧೮ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಯಾರಿಗೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಾರದು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಫೋನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಲೇಬಲ್‌ನಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳನ್ನು ಮೊಹರು ಮಾಡಿದ ಟ್ಯಾಂಪರ್-ಪ್ರೂಫ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://legis.wisconsin.gov/rsb/code/jus/jus014.pdf|title=Sale and Distribution of OC Products to Private Citizens|archive-url=https://web.archive.org/web/20210228151236/https://docs.legis.wisconsin.gov/code|archive-date=2021-02-28|access-date=2011-09-23}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|title=Wisconsin State Legal Statutes 941.26|archive-url=https://web.archive.org/web/20120322094400/https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|archive-date=2012-03-22|access-date=2011-09-23}}</ref> === ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ === * [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]] : ಫೆಡರಲ್ ಆಕ್ಟ್ n° ೩೬೬೫/೨೦೦೦ (ನಿಯಂತ್ರಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಹಣಕಾಸಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮೂಲಕ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಕಡಿಮೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಭದ್ರತಾ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. * [[ಕೊಲೊಂಬಿಯ|ಕೊಲಂಬಿಯಾ]] : ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು. ** ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಆರ್ಸೆನಲ್ನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. === ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ === * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಟೆರಿಟರಿ : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಒಂದು<nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯು<nowiki>''</nowiki>ವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಥವಾ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.abc.net.au/news/2018-07-08/the-one-place-in-australia-where-its-legal-to-have-pepper-spray/9932644|title=The one place in Australia where it's legal to have pepper spray for self-defence|last=Collett|first=Michael|date=8 July 2018|access-date=8 September 2020|publisher=ABC News}}</ref> * ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಷೇಧ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೯೮ ರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ೧ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ <nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|title=Weapons Prohibition Act 1998 - Schedule 1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410215822/http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|archive-date=2017-04-10|access-date=2017-04-10}}</ref> * [[ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] : ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ ಎಂದು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|title=Weapons Control Act|archive-url=https://web.archive.org/web/20130102120521/http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|archive-date=2013-01-02|access-date=2009-02-08}}</ref> ** ಈ ಶಾಸನವು ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೊಲೀಸ್/ಕರೆಕ್ಷನಲ್ ಸೇವೆಗಳು/ಕಸ್ಟಮ್ಸ್/ರಕ್ಷಣೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದನ್ನು ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * [[ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ]] : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಪರಾಧಗಳ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೩೫ ರ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ<nowiki>''</nowiki>ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಬಳಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ಸಾಮಾನ್ಯ-ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯನ್ ನ್ಯಾಯ ಇಲಾಖೆ (ಹೆಚ್.ಎಮ್ ಕಾರಾಗೃಹಗಳು) ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. * ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|title=Firearms and weapons|last=Police|first=South Australia|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430053846/http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|archive-date=2013-04-30|access-date=2014-06-22}}</ref> * ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ಹಾಲ್ ವಿ ಕಾಲಿನ್ಸ್ [೨೦೦೩] ಡಬ್ಲೂ.ಎ.ಎಸ್.ಸಿ.ಎ ೭೪ (೪ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೩) ನಲ್ಲಿನ ಮಹತ್ವದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ನಂತರ ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> * [[ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌|ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಸ್ತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|title=Dealing with confrontation|publisher=Queensland Police|archive-url=https://web.archive.org/web/20180401141027/https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|archive-date=2018-04-01|access-date=2018-12-09}}</ref> === ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡ್ === * ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|title=Arms (Restricted Weapons and Specially Dangerous Airguns) Order 1984|publisher=Parliamentary Counsel Office|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017190759/http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|archive-date=2014-10-17|access-date=2014-10-17}}</ref> ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪಡೆಯಲು ಅಥವಾ ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ೧೯೯೭ ರಿಂದ ಮುಂಚೂಣಿಯ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಪ್ರಿಸನ್ ಸರ್ವಿಸ್ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿತ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ** ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಪೋಲೀಸ್ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸ್ವರೂಪದಿಂದಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ [[ಸ್ಕೋವಿಲ್|ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ]] ರೇಟಿಂಗ್ ೫೦೦,೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್ ಎಮ್.ಕೆ.೯ ಎಚ್.ವಿ.ಎಸ್ ಯುನಿಟ್) ಮತ್ತು ೨,೦೦೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್, ಸೆಲ್ ಬಸ್ಟರ್ ಫಾಗ್ ಡೆಲಿವರಿ). == ನಾಗರಿಕ ಬಳಕೆ ವಕೀಲರು == ಜೂನ್ ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನಿವಾಸಿ ರಾಬ್ ಹಾಲ್ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಅತಿಥಿಗಳ ನಡುವಿನ ವಾಗ್ವಾದವನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದರು. ಅವರ ಅನುಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನ್ಯಾಯಾದೀಶರಾಗಿದ್ದ ಜಸ್ಟಿಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೀನ್ ವೀಲರ್ ರಾಬ್ ಹಾಲರ್ ಅವರ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾದವರಿಗೆ ಕೇಸ್-ಬೈ-ಕೇಸ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> <ref>''Hall v Collins'' [2003] WASCA 74 (4 April 2003).</ref> ೧೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಗಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡುವ ಮನವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಸಚಿವ ಮೈಕ್ ಗಲ್ಲಾಚೆರ್‌ಗೆ ಮನವಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಗದದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|title=Flight of the MacQuarie Street Ninja|last=Tovey|first=Josephine|date=March 15, 2012|work=The Sydney Morning Herald|access-date=December 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210609/http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|archive-date=September 24, 2015}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಮೇಸ್ (ಸ್ಪ್ರೇ) * ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಆಯುಧ * ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಯುಧ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> ht3ttuutpd3d438lrt9s6vbv1bfu3qc 1113648 1113645 2022-08-13T08:51:30Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{Short description|Lachrymatory agent}} {{About|the chemical compound|devices used to dispense it|Pepper-spray projectile}} {{Infobox pepper | image = Hottest-chili-rating.gif | heat = Above peak | scoville = 2,000,000–4,500,000 }} '''ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಸಿ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', ಅಥವಾ '''ಮೇಸ್''' ಒಂದು ಲ್ಯಾಕ್ರಿಮೇಟರಿ ಏಜೆಂಟ್ (ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆ, ನೋವು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು [[ಸಂಯುಕ್ತ]] ) ಪೋಲೀಸಿಂಗ್, ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಗುಂಪಿನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆ, ನಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It?|date=2009-07-04|publisher=Tbotech.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|archive-date=2012-11-15|access-date=2011-12-02}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|title=Pepper Spray|publisher=Llrmi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|archive-date=2015-06-23|access-date=2011-12-02}}</ref> ಇದರ ಉರಿಯೂತದ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಸುಡುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ಕರಡಿಗಳು, ಪರ್ವತ ಸಿಂಹಗಳು, ತೋಳಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಬೇರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಮ್ರಾನ್ ಲೋಗ್ಮನ್ ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಸ್‌ನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದಂತಹ ಅಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪುಗಳು ವಿಧೇಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಭಂಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125}}</ref> <ref name="seelye">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images|last=Seelye|first=Katharine Q.|date=November 22, 2011|website=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|archive-date=October 21, 2019|access-date=April 29, 2020}}</ref> <ref name="hemphill">{{Cite web|url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations|last=Hemphill|first=Kenny|date=August 4, 2015|publisher=[[Mental Floss]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|archive-date=April 28, 2020|access-date=April 29, 2020}}</ref> == ಘಟಕಗಳು == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್, ಇದು [[ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ''[[ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ (ದೊಡ್ಡ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ)|ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ]]'' ಕುಲದ ಸಸ್ಯಗಳ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಿಂದ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ನುಣ್ಣಗೆ ಪುಡಿಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಇದರಿಂದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಅನ್ನು [[ಈಥೈಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್|ಎಥೆನಾಲ್ನಂತಹ]] ಸಾವಯವ ದ್ರಾವಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ದ್ರಾವಕವು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮೇಣದಂತಹ ರಾಳವು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಆಗಿದೆ. <ref>[https://www.sabrered.com/pepper-spray-frequently-asked-questions-0] Sabre Red. FAQs: What is oleoresin capsaicum? August 2020.</ref> ಪ್ರೋಪಿಲೀನ್ ಗ್ಲೈಕೋಲ್ ನಂತಹ ಎಮಲ್ಸಿಫೈಯರ್ ಅನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾಡಲು ಕರಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ತಯಾರಕರು ತಯಾರಿಸಿದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ ಬಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಗೊಂದಲಮಯ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಪನಿಯು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉತ್ಪನ್ನದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳ (ಸಿಆರ್‌ಸಿ) ಅಂಶವನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಧಾನವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಆರು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಮಟ್ಟದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಯಾವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಯಾರಕರು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಡಿಮೆ ೦.೧೮% ರಿಂದ ೩% ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ೧.೩% ಮತ್ತು ೨% ನಡುವೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ೧.೦% ಮತ್ತು ೨% ಸಿಅರ್ ಸಿ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು ಎಂದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸಿ.ಅರ್.ಸಿ ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಳಗೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಸಿಆರ್‌ಸಿಯು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ನೋವು-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ ಹೀಟ್ ಯೂನಿಟ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಅವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಕೇವಲ ಸಿಅರ್ ಸಿ (ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ) ಸ್ಪ್ರೇಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಇಟಲಿ ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ - <nowiki>''</nowiki>ಕಾನೂನ<nowiki>''</nowiki> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ತಯಾರಕರು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸೂತ್ರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದ್ದರೂ ಇದು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಂಶ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೆಚ್ಚು ತೈಲ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಮೆಣಸು ತೈಲಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಿರಬಹುದು. ಇದು ಉತ್ತಮ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೆಣಸು ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಚರ್ಮವನ್ನು ನೆನೆಸಲು ಮತ್ತು ಭೇದಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ತೈಲವು ಹೈಡ್ರೋಫೋಬಿಕ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಶೇಕಡಾವಾರು ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆಣಸಿನ ಎಣ್ಣೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಶಕ್ತಿ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಅಥವಾ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ. ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಸ್ಎ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು. ಎಸ್ ಎಚ್ ಯು ಎಂಬುದು ಬೇಸ್ ರಾಳ ಸಂಯುಕ್ತದ ಮಾಪನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುವ ಅಂಶವಲ್ಲ. ರಾಳದ ರೇಟ್ ಮಾಡಲಾದ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು. <ref>[https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/grants/181655.pdf] National Institute of Justice. Oleoresin Capsaicum: Pepper Spray as a Force Alternative. March 1994.</ref> == ಬದಲಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿವೆ. [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂನಲ್ಲಿ]], ಡೆಸ್ಮೆಥೈಲ್ಡಿಹೈಡ್ರೊಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ( PAVA ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಅನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 5 ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪೆಲರ್ಗೋನಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಮಾರ್ಫೋಲೈಡ್ (MPK) ಅನ್ನು [[ರಷ್ಯಾ|ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಸ್ವಯಂ-ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಏಜೆಂಟ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=July 2020}} [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪೊಲೀಸ್ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು OC, CS ಅಥವಾ CN ಅನಿಲಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ರುವಾಯು ಎಜೆಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳನ್ನು "ನಿರ್ಬಂಧಿತ" ಅಸ್ತ್ರ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಮೋದಿತ ಭದ್ರತೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.lawinfochina.com/display.aspx?lib=law&id=12049&CGid=|title=Regulations of the People's Republic of China on Use of Police Implements and Arms by the People's Police|website=www.lawinfochina.com}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾಗರಿಕರು ಯಾವುದೇ ಪೊಲೀಸರಲ್ಲದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಕಾನೂನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. == ಪರಿಣಾಮಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Pepper_spray_Demonstration.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Pepper_spray_Demonstration.jpg/220px-Pepper_spray_Demonstration.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆ]] [[ಚಿತ್ರ:MCMAP1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/MCMAP1.jpg/220px-MCMAP1.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ US ಮೆರೀನ್ ತರಬೇತಿ.]] ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಉರಿಯೂತದ ಏಜೆಂಟ್. ಇದು ಕಣ್ಣು, ಮೂಗು, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶಗಳಲ್ಲಿನ ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳನ್ನು ಉರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|date=June 2013|website=ozytive|archive-url=https://web.archive.org/web/20130906205125/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=2013-09-06}}</ref> ಇದು ತಕ್ಷಣವೇ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದು, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಮೂಗು ಸೋರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref name="Effects Of Pepper Spray">{{Cite web|url=http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|title=Effects Of Pepper Spray|publisher=Redhotpepperspray.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20111217201857/http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|archive-date=2011-12-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅವಧಿಯು ಸ್ಪ್ರೇನ ಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ; ಸರಾಸರಿ ಪೂರ್ಣ ಪರಿಣಾಮವು ೨೦ ರಿಂದ ೯೦ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಣ್ಣಿನ ಕೆರಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|website=ozytive.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171206161128/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=December 6, 2017|access-date=April 29, 2020}}</ref> ದಿ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಟಿವ್ ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಷುಯಲ್ ಸೈನ್ಸ್'' ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಅದು ಒಸಿ ಗೆ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಿರುಪದ್ರವ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ ಆದರೆ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಮಾನ್ಯತೆ ಕಾರ್ನಿಯಲ್ ಸಂವೇದನೆಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ದೃಷ್ಟಿ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite journal|url=http://www.iovs.org/cgi/content/full/41/8/2138|title=Effects of Oleoresin Capsicum Pepper Spray on Human Corneal Morphology and Sensitivity - Vesaluoma et al. 41 (8): 2138 - Investigative Ophthalmology & Visual Science|journal=Investigative Ophthalmology & Visual Science|date=July 2000|volume=41|issue=8|pages=2138–2147|publisher=Iovs.org|accessdate=2011-12-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615060808/http://www.iovs.org/content/41/8/2138.full|archivedate=2013-06-15|last=Vesaluoma|first=Minna|last2=MüLler|first2=Linda|last3=Gallar|first3=Juana|last4=Lambiase|first4=Alessandro|last5=Moilanen|first5=Jukka|last6=Hack|first6=Tapani|last7=Belmonte|first7=Carlos|last8=Tervo|first8=Timo}}</ref> ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (STOA) "ರಾಜಕೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ" <ref>{{Cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|title=CROWD CONTROL TECHNOLOGIES (An appraisal of technologies for political control)|date=June 2000|publisher=European Parliament, Directorate General for Research|page=v-vi|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106041118/http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|archive-date=2012-01-06|access-date=2011-12-02}}</ref> STOA ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ: :: "ಅಪಾಯಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಯಾರಕರ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವುದು ಅವಿವೇಕದ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವವು ತೋರಿಸಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಮೂಹ ನಿಯಂತ್ರಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಂಪನಿಗಳು (ಉದಾ. ಮೆಣಸು-ಅನಿಲ ತಯಾರಕ ಝಾರ್ಕ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್) ಯಾವುದೇ ನಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಾಂತ್ರಿಕ ಡೇಟಾವನ್ನು ಇರಿಸಿದೆ. : ಮತ್ತು :: ಯಾವುದೇ ಬಳಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ಮೊದಲು ರಾಸಾಯನಿಕ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಎಂಬುವುದಕ್ಕಿಂತ ಔಷಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ನಿಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಾವಿನ ಅಪಾಯವಿದೆ. ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ''ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಯು ಎಸ್ ಎ ನಲ್ಲಿ ೧೯೯೦ ರಿಂದ ಪೊಲೀಸ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕನಿಷ್ಠ ೬೧ ಸಾವುಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>''Los Angeles Times'' June 18, 1995</ref> ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ೨೭ ಜನರನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/98447918/Pepper-Spray-Update-More-Fatalities-More-Questions|title=Pepper Spray Update: More Fatalities, More Questions &#124; United States Environmental Protection Agency &#124; American Government|website=Scribd}}</ref> <ref name="ACLU_1995">"Pepper spray's lethal legacy" in ''[[Ottawa Citizen]]''. October 22, 1998, p. A1.</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ವರದಿಯು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ, ಟೇಸರ್ ಬಳಕೆ, ಅಥವಾ ಔಷಧಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೨೭ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕರೋನರ್ಸ್ ವರದಿಯು ಇತರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣವೆಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯು ಒಂದು ಸಹಾಯಕಾರಿ ಅಂಶವಾಗಬಹುದು. ಯು ಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಅಬರ್ಡೀನ್ ಪ್ರೂವಿಂಗ್ ಗ್ರೌಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಯು.ಎನ್.ಸಿ ಅಧ್ಯಯನವು ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಲ್ಲಿನ ಸಂಯುಕ್ತವಾದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಮ್ಯುಟಾಜೆನಿಕ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ೧೦% ಇಲಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಅಧ್ಯಯನವು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್‌ನ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರೆ, ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಆಡಳಿತವು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒ.ಸಿ ಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಗತ್ಯ ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ೧೯೯೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು ೨೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುರಕ್ಷತಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. <ref>{{Cite journal|last=Smith CG, Stopford W|title=Health hazards of pepper spray|journal=N C Med J|volume=60|issue=5|pages=268–74|year=1999|pmid=10495655}} Archived at [https://web.archive.org/web/20000817004624/http://www.ncmedicaljournal.com/Smith-OK.htm web.archive.org]</ref> ೧೯೯೧ ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಬಿಐನ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ವಿಶೇಷ ಏಜೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಡಬ್ಲ್ಯುಡಬ್ಲ್ಯೂ ವಾರ್ಡ್, ಎಫ್‌ಬಿಐನಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್-ಗ್ಯಾಸ್ ತಯಾರಕರಿಂದ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು. <ref>"Former F.B.I. Agent Is Sentenced to Prison", ''[[The New York Times]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> <ref>"Ex-FBI Agent Pleads Guilty in Conflict-of-Interest Case", ''[[The Washington Post]]''. February 13, 1996, p. A12.</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೮೯ ರಿಂದ ೧೯೯೦ ರವರೆಗೆ ವಾರ್ಡ್‌ಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ೫೦೦೦ ಒಟ್ಟು ೫೭೦೦೦ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮೂಲದ ಕಂಪನಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್ ಲಾಡರ್‌ಡೇಲ್‌ನಿಂದ ಲಕ್ಕಿ ಪೋಲಿಸ್ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಸಿಕ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಹೇಳಿದ್ದರು, ವಾರ್ಡ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಒಡೆತನದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಂಪನಿಯ ಮೂಲಕ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>"Pepper spray study is tainted", ''[[San Francisco Chronicle]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> ನೇರವಾದ ನಿಕಟ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಕಾರ್ನಿಯಾವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ದ್ರವದ ಹರಿವಿನೊಂದಿಗೆ ("ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ಸೂಜಿ" ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರವಾದ ಕಣ್ಣಿನ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಅಂಡಾಕಾರದ ಕೋನ್-ಆಕಾರದ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾದರಿಯ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿವೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪೊಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ಥಾನಿಕ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಮಾನವನ ಆರೋಗ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಕೆಲವು ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿರೋಧಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. <ref>Reay DT. Forensic pathology, part 1: death in custody. Clinics in Lab Med 1998;18:19–20; Watson WA, Stremel KR, and Westdorp EJ. Oleoresin capsicum (cap-stun) toxicity from aerosol exposures. Ann Pharmacotherapy 1996;30:733–5.</ref> ಈ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಸಾವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಾನಿಕ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.policemag.com/524139/how-to-prevent-positional-asphyxia|title=How To Prevent Positional Asphyxia|last=Heiskell|first=Lawrence E.|website=www.policemag.com}}</ref> ಎರಡು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೇಹದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಂತ ತೂಕವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.forcescience.org/2019/01/new-study-more-evidence-against-the-myth-of-restraint-asphyxia/|title=New Study: More Evidence Against the Myth of "Restraint Asphyxia"|last=Remsberg|first=ByChuck|date=January 8, 2019}}</ref> === ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ === ಈ ಹಿಂದೆ ಒ.ಸಿ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ನಂತರದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು "ಹೊರತೆಗೆಯಲು" ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮುಖಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಅನೈಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ಮುಚ್ಚುವುದು, ಶ್ವಾಸನಾಳದ ನಿರ್ಬಂಧದ ತ್ವರಿತ ಸಂವೇದನೆ ಮತ್ತು ಮುಖ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ಗಂಟಲಿನ ಮೇಲೆ ಹಠಾತ್ ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ನೋವಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ. ಇದು ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳ ಕಿರಿಕಿರಿಯಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಜನರು ಭಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ದೃಷ್ಟಿ ಹಠಾತ್ ನಿರ್ಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಆಸ್ತಮಾ ದಾಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. == ಚಿಕಿತ್ಸೆ == ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರು ಸಹ ಅದನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಹೊರತಾಗಿ ಅದನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ರೆಪ್ಪೆಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮಿಟುಕಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚರ್ಮದ ನೋವಿಗೆ ಮಾಲೋಕ್ಸ್, ೨% ಲಿಡೋಕೇಯ್ನ್ ಜೆಲ್, ಬೇಬಿ ಶಾಂಪೂ, ಹಾಲು ಅಥವಾ ನೀರು ಈ ಐದು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite journal|url=http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|title=A Randomized Controlled Trial Comparing Treatment Regimens for Acute Pain for Topical Oleoresin Capsaicin (Pepper Spray) Exposure in Adult Volunteers - Prehospital Emergency Care|publisher=Informaworld.com|date=2008-09-04|doi=10.1080/10903120802290786|pmid=18924005|accessdate=2010-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418025750/http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|archivedate=2020-04-18|last=Barry|first=J. D.|last2=Hennessy|first2=R.|last3=McManus Jr|first3=J. G.|journal=Prehospital Emergency Care|volume=12|issue=4|pages=432–7}}</ref><blockquote>...ಐದು ವಿಭಿನ್ನ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾದ ನೋವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಸಮಯವು ನೋವಿನ ಇಳಿಕೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ. . .</blockquote>ಅಶ್ರುವಾಯು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು <ref>{{Cite web|url=https://www.gq.com/story/how-to-handle-tear-gas#:~:text=There's%20no%20way%20to%20simply,them%20to%20a%20safe%20area.|title=Frontline Medics on How to Handle Tear Gas|date=2 June 2020}}</ref> ತಾಜಾ ಗಾಳಿಗೆ ಚಲಿಸಬಹುದು.{{Fact|date=January 2022}} ಅನೇಕ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ವಿಭಾಗಗಳು ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಲೈನ್ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಒಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ದೃಷ್ಟಿಯ ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ೭ ರಿಂದ ೧೫ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. <ref>Young, D., ''Police Marksman Magazine'', July/August 1995 Issue.</ref> ಕೆಲವು "ಟ್ರಿಪಲ್-ಆಕ್ಷನ್" ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು "ಅಶ್ರುವಾಯು" ( ಸಿಎಸ್ ಗ್ಯಾಸ್ ) ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ಮೆಟಾಬೈಸಲ್ಫೈಟ್ ( ಕ್ಯಾಂಪ್ಡೆನ್ ಮಾತ್ರೆಗಳು ) ನೊಂದಿಗೆ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಬಹುದು ಆದರೂ ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಅಲ್ಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರ. <ref>{{Cite web|url=https://cleanfax.com/diversification/tear-gas-cleanup-procedures/|title=Tear Gas Cleanup Procedures &#124; Cleanfax magazine|date=March 22, 2011|website=Cleanfax}}</ref> == ಉಪಯೋಗ == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಬ್ಬಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಲು ಅಥವಾ ಮರೆಮಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು [[ಉಂಗುರ|ಉಂಗುರಗಳಂತಹ]] ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಡಿ ಇಡಬಹುದಾದಂತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸ್ಪೋಟಕಗಳು ಸಹ ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೇಂಟ್‌ಬಾಲ್ ಗನ್ ಅಥವಾ ಅಂತಹುದೇ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳಂತಹ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಫೋಮ್, ಜೆಲ್, ಫಾಗರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪ್ರೇ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ವಿಧಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.pepper-spray-store.com/pages/pepper-spray-types#:~:text=Essentially%20there%20are%20four%20types,for%20your%20own%20individual%20needs.|title=Pepper Spray: Types of Spray Patterns}}</ref> == ಕಾನೂನುಬದ್ಧತೆ ==   ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾವೇಶದ ಲೇಖನ ೧.೫ ರ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾರಕ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕವಾಗಿರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="OPCW">{{Cite web|url=http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|title=Riot Control Agents|publisher=Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101181707/http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|archive-date=1 January 2012|access-date=20 November 2011}}</ref> ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿರಬಹುದು . === ಆಫ್ರಿಕಾ === * [[ನೈಜೀರಿಯ|ನೈಜೀರಿಯಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ನಾಗರಿಕರು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸಹಾಯಕ ಪೊಲೀಸ್ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://allafrica.com/stories/201804180015.html|title=Nigeria: Possession of Pepper Spray an Offence Says Nigerian Police|last=Agbo|first=Njideka|date=2018-04-18|work=The Guardian (Lagos)|access-date=2019-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104021345/https://allafrica.com/stories/201804180015.html|archive-date=2019-01-04}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಸ್ವಯಂ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕರಿಕರು ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|title=Everything you Need to Know about Pepper Spray in South Africa|date=2016-07-21|website=SecurityPro|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827031704/http://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|archive-date=2017-08-27|access-date=2019-01-03}}</ref> === ಏಷ್ಯಾ === * [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]] : ** ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಂಗಾಳ ಪೊಲೀಸರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. * ಚೀನಾ : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|title=Self-defense gadgets popular after hotel assault - China - Chinadaily.com.cn|website=www.chinadaily.com.cn|archive-url=https://web.archive.org/web/20191026174430/https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|archive-date=2019-10-26|access-date=2019-10-26}}</ref> ಕಡಿಮೆ ಮಾರಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನ<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:Citation needed|<span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2019)">ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ</span>]]'' &#x5D;</sup>ುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ.{{Fact|date=June 2019}} ** [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಸೇವೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. *** ಅಂತಹ ಸಾಧನಗಳನ್ನು<nowiki>''ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್''ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ''ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಪೋಲೀಸ್ ಫೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮಾನ್ಯವಾದ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ೧೦,೦೦,೦೦೦ ದಂಡ ಮತ್ತು ೧೪ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|title=HK Laws. Chap 238 Firearms and Ammunition Ordinance Section 2|date=2000-05-26|publisher=Legislation.gov.hk|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928094333/http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|archive-date=2013-09-28|access-date=2011-12-02}}</ref> * [[ಭಾರತ]] : ಕಾನೂನು <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|title=A spicy self-defense|work=[[The Times of India]]|access-date=2013-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826121116/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|archive-date=2013-08-26}}</ref> ** ಹಿನ್ನೆಲೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ-ಅನುಮೋದಿತ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|title=Safety is a right too|last=Geeta Padmanabhan|date=October 19, 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=May 30, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101064535/http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|archive-date=November 1, 2010|last2=Aarti Dhar|location=Chennai, India}}</ref> * [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] : ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಅದರ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿವೆ. * [[ಇರಾನ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಇಸ್ರೇಲ್]] : ಒ.ಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಕ್ಯಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಬಂದೂಕುಗಳ ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು ಆದರೆ ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. * [[ಜಪಾನ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಅಥವಾ ಬಳಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಗಳಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಾನಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. * [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. * [[ಮಂಗೋಲಿಯ|ಮಂಗೋಲಿಯಾ]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯ|ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ಸಿಂಗಾಪುರ]] : ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ತರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|title=Arms and Explosives Act - Singapore Statutes Online|website=sso.agc.gov.sg|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20190509044138/https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|archive-date=2019-05-09|access-date=2019-05-22}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ]] : ಒಸಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. ** ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲು, ಹೊಂದಲು, ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿವೆ. * [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಜಪ್ತಿ ಮತ್ತು ದಂಡದ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಬಹುದು. * [[ತೈವಾನ್]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೆಲವು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಯಾರ ಮೇಲೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂ]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಚಿತ್ರ:Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg/220px-Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|thumb| ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಪೋಲಿಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿರುವಂತೆ,ಪೋಲೀಸರು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಬಹುದು.]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್]] : ** ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. === ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ === ==== ಕೆನಡಾ ==== ಜನರ ವಿರುದ್ಧ ಬಳಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು <nowiki>''ಈ ಸಾಧನವನ್ನು(ಎ) ಅಶ್ರುವಾಯು, ಮೇಸ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲ, ಅಥವಾ (ಬಿ) ಯಾವುದೇ ದ್ರವ, ಸ್ಪ್ರೇ, ಪುಡಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ''</nowiki> ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ಅಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಒಂದು ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|title=Regulations Prescribing Certain Firearms and other Weapons, Components and Parts of Weapons, Accessories, Cartridge Magazines, Ammunition and Projectiles as Prohibited or Restricted (SOR/98-462)|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204205408/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|archive-date=2012-12-04|access-date=2012-08-18}}</ref> ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೊಂದಿರಬಹುದು. "ಡಾಗ್ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅಥವಾ "ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ" ಎಂಬ ಲೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ''ಕೀಟ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ''.ಯಾರಾದರೂ ಸಾಗಿಸಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಸನ್ನಿಹಿತ ಸಾವು ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಹಾನಿ ಅಥವಾ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ೫೦೦,೦,೦೦೦ರೂ ದಂಡ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ೩ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯವರೆಗೆ ದಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/P-9.01/page-26.html#h-37|title=Page not Found - Page non trouvé|website=laws-lois.justice.gc.ca|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803092439/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/p%2D9.01/page-26.html#h-37|archive-date=2015-08-03|access-date=2015-10-07}}</ref> ಸಮರ್ಥನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಒಯ್ಯುವುದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕೋಡ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|title=Vancouver police warn of criminal charges for carrying bear spray in the city|last=Crawford|first=Tiffany|archive-url=https://web.archive.org/web/20200223022225/https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|archive-date=2020-02-23|access-date=2020-02-23}}</ref> ==== ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ==== ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಭದ್ರತಾ ಲೋಹ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಸನಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಸಾಮಾನು ಸರಂಜಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಒ.ಜಡ್ ವರೆಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.tsa.gov/travel/security-screening/whatcanibring/items/pepper-spray|title=Pepper Spray &#124; Transportation Security Administration}}</ref> ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸುರಕ್ಷತಾ ಡೇಟಾ ಶೀಟ್ (ಎಸ್.ಡಿ.ಎಸ್) ಲಭ್ಯವಿರಬೇಕು. <ref name="MSDS">{{Cite web|url=http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|title=Hazard Communication|publisher=US Department of Labor|archive-url=https://web.archive.org/web/20121218111146/http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|archive-date=18 December 2012|access-date=13 December 2012}}</ref> ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ೫೦ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://mpdc.dc.gov/page/mace-pepper-spray-self-defense-sprays-and-stun-guns|title=Mace, Pepper Spray, Self-Defense Sprays and Stun Guns {{!}} mpdc|website=mpdc.dc.gov|access-date=2022-02-19}}</ref> ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ವಯಸ್ಸಿನ ನಿರ್ಬಂಧ, ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಅನುಮತಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|title=States With Pepper Spray Restrictions {{!}} eBay|website=www.ebay.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073417/http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] : ಜನವರಿ ೧, ೧೯೯೬ರಂತೆ ಮತ್ತು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಬಿಲ್ ೮೩೦ (ಸ್ಪೀಯರ್) ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈಗ ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಹಕರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ಗನ್ ಅಂಗಡಿಗಳು, ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಅಂಗಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಳಿಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಪೀನಲ್ ಕೋಡ್ ಸೆಕ್ಷನ್ ೧೨೪೦೦–೧೨೪೬೦ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov">{{Cite web|url=http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|title=Pepper Spray (Mace/Tear Gas) - Consumer Wiki|website=consumerwiki.dca.ca.gov|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114040954/http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|archive-date=2017-11-14|access-date=2017-11-13}}</ref> ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಟೇನರ್ ಏರೋಸಾಲ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ನಿವ್ವಳ ತೂಕ {{Convert|2.5|oz}} ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು <ref>[[California Penal Code]], Section 12403.7</ref> ** ೧೬ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಕರು, ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅಪರಾಧಿಗಳು, ಕೆಲವು ಮಾದಕವಸ್ತು ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov" /> * ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ : ಜುಲೈ ೧, ೨೦೧೪ ರ ಮೊದಲು ನಿವಾಸಿಗಳು ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ವಿತರಕರಿಂದ ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಮಾನ್ಯವಾದ ಬಂದೂಕು ಗುರುತಿನ ಕಾರ್ಡ್ (ಎಫ್.ಐ.ಡಿ) ಅಥವಾ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಟು ಕ್ಯಾರಿ ಫೈರ್ ಆರ್ಮ್ಸ್ (ಎಲ್.ಟಿ.ಸಿ) ಹೊಂದಿರಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|title=M.G.L - Chapter 140, Section 131|date=2008-10-29|publisher=Mass.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20110810212659/http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|archive-date=2011-08-10|access-date=2011-08-16}}.</ref> ಜುಲೈ <ref>{{Cite web|url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20140524073124/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|archive-date=2014-05-24|access-date=2014-06-07}}</ref>೧ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹೊಸ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಬಂದೂಕುಗಳ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಖರೀದಿಸಲು ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. * [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] : ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ {{Convert|2|oz|g}} ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರೆಮಾಚಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|title=Florida Statues 790.01 Unlicensed carrying of concealed weapons or concealed firearms|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073455/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|title=Florida Statues 790.053 Open carrying of weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073418/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು<nowiki>''ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|title=Florida Statues 790.001 Definitions|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073420/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * ಮಿಚಿಗನ್ :<nowiki>''</nowiki>ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೈಹಿಕ ಬಲದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯನ್ನ<nowiki>''</nowiki> ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೮% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇನ <nowiki>''</nowiki>ಸಮಂಜಸವಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು<nowiki>''</nowiki> ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislature.mi.gov/%28S%28s0ibjknfwzu4vafeiwjznyuu%29%29/mileg.aspx?page=GetObject&objectname=mcl-750-224d|title=Michigan Penal Code 750.224d Self-defense spray or foam device|publisher=Legislature.mi.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117131455/http://www.legislature.mi.gov/(S(4ydb4efkz13o24vi4lp2bvyj))/mileg.aspx?page=getObject&objectname=mcl-750-224d|archive-date=2012-01-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ "ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. * [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] : ೧೮ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಬಹುದು. ೦.೬೭% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಇದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕು (ಅಂದರೆ ಮೇಲ್-ಆರ್ಡರ್ ಅಥವಾ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಮಾರಾಟದ ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ) ಔಷಧಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ( ಎನ್.ವೈ ದಂಡದ ಕಾನೂನು ೨೬೫.೨೦ ೧೪) ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರನು ಖರೀದಿಗಳ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. *** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಯು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು ವರ್ಗ-ಇ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ . * ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಅಪರಾಧಿಗಳಲ್ಲದವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು, ಮುಕ್ಕಾಲು ಔನ್ಸ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಮತಿಲ್ಲ. * [[ಟೆಕ್ಸಸ್|ಟೆಕ್ಸಾಸ್]]: ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಸಣ್ಣ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ <nowiki>''</nowiki>ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಾಧ<nowiki>''</nowiki> ವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>Texas Penal Code 46.05(a)(1)(4) and Texas Penal Code 46.01(14)</ref> * [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜೀನಿಯಾ]] : ಅಶ್ರುವಾಯು, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಅಕ್ರಮ ಬಳಕೆ..<nowiki>''</nowiki>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಮನೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಶ್ರುವಾಯು, ಸಾಸಿವೆ ಅನಿಲ, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾದರೆ ಅಥವಾ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಅಥವಾ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆ ಅಥವಾ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದರೆ ಅಪರಾಧಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವರ್ಗ ೩ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಹ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಆದರೆ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅಪರಾಧಿಯು ೬ ನೇ ವರ್ಗದ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಶಾಂತಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸರಿಯಾದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜೀವ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಶ್ರುವಾಯು ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಯಾವುದೂ ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ<nowiki>''</nowiki>. <ref>{{Cite web|url=https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|title=§ 18.2-312. Illegal use of tear gas, phosgene and other gases|website=law.lis.virginia.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629155209/https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|archive-date=2018-06-29|access-date=2018-06-29}}</ref> * [[ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ರಾಜ್ಯ|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾನೂನು ಪಾಲಕರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ-ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|title=RCW 9.91.160: Personal protection spray devices|publisher=Apps.leg.wa.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822042208/http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|archive-date=2009-08-22|access-date=2010-05-30}}</ref> * [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್]] : ಅಶ್ರುವಾಯು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ** ನಿಯಂತ್ರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಗರಿಷ್ಠ ೧೦% ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ತೂಕದ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು {{Convert|15|-|60|g|oz}} ಅಧಿಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಸುರಕ್ಷತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳು {{Convert|20|ft|m}} ಮತ್ತು {{Convert|6|ft|m|spell=in}} *** ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಕೆಲವು ಲೇಬಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿವೆ ಇದನ್ನು ೧೮ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಯಾರಿಗೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಾರದು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಫೋನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಲೇಬಲ್‌ನಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳನ್ನು ಮೊಹರು ಮಾಡಿದ ಟ್ಯಾಂಪರ್-ಪ್ರೂಫ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://legis.wisconsin.gov/rsb/code/jus/jus014.pdf|title=Sale and Distribution of OC Products to Private Citizens|archive-url=https://web.archive.org/web/20210228151236/https://docs.legis.wisconsin.gov/code|archive-date=2021-02-28|access-date=2011-09-23}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|title=Wisconsin State Legal Statutes 941.26|archive-url=https://web.archive.org/web/20120322094400/https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|archive-date=2012-03-22|access-date=2011-09-23}}</ref> === ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ === * [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]] : ಫೆಡರಲ್ ಆಕ್ಟ್ n° ೩೬೬೫/೨೦೦೦ (ನಿಯಂತ್ರಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಹಣಕಾಸಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮೂಲಕ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಕಡಿಮೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಭದ್ರತಾ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. * [[ಕೊಲೊಂಬಿಯ|ಕೊಲಂಬಿಯಾ]] : ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು. ** ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಆರ್ಸೆನಲ್ನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. === ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ === * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಟೆರಿಟರಿ : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಒಂದು<nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯು<nowiki>''</nowiki>ವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಥವಾ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.abc.net.au/news/2018-07-08/the-one-place-in-australia-where-its-legal-to-have-pepper-spray/9932644|title=The one place in Australia where it's legal to have pepper spray for self-defence|last=Collett|first=Michael|date=8 July 2018|access-date=8 September 2020|publisher=ABC News}}</ref> * ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಷೇಧ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೯೮ ರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ೧ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ <nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|title=Weapons Prohibition Act 1998 - Schedule 1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410215822/http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|archive-date=2017-04-10|access-date=2017-04-10}}</ref> * [[ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] : ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ ಎಂದು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|title=Weapons Control Act|archive-url=https://web.archive.org/web/20130102120521/http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|archive-date=2013-01-02|access-date=2009-02-08}}</ref> ** ಈ ಶಾಸನವು ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೊಲೀಸ್/ಕರೆಕ್ಷನಲ್ ಸೇವೆಗಳು/ಕಸ್ಟಮ್ಸ್/ರಕ್ಷಣೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದನ್ನು ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * [[ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ]] : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಪರಾಧಗಳ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೩೫ ರ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ<nowiki>''</nowiki>ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಬಳಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ಸಾಮಾನ್ಯ-ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯನ್ ನ್ಯಾಯ ಇಲಾಖೆ (ಹೆಚ್.ಎಮ್ ಕಾರಾಗೃಹಗಳು) ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. * ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|title=Firearms and weapons|last=Police|first=South Australia|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430053846/http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|archive-date=2013-04-30|access-date=2014-06-22}}</ref> * ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ಹಾಲ್ ವಿ ಕಾಲಿನ್ಸ್ [೨೦೦೩] ಡಬ್ಲೂ.ಎ.ಎಸ್.ಸಿ.ಎ ೭೪ (೪ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೩) ನಲ್ಲಿನ ಮಹತ್ವದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ನಂತರ ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> * [[ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌|ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಸ್ತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|title=Dealing with confrontation|publisher=Queensland Police|archive-url=https://web.archive.org/web/20180401141027/https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|archive-date=2018-04-01|access-date=2018-12-09}}</ref> === ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡ್ === * ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|title=Arms (Restricted Weapons and Specially Dangerous Airguns) Order 1984|publisher=Parliamentary Counsel Office|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017190759/http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|archive-date=2014-10-17|access-date=2014-10-17}}</ref> ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪಡೆಯಲು ಅಥವಾ ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ೧೯೯೭ ರಿಂದ ಮುಂಚೂಣಿಯ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಪ್ರಿಸನ್ ಸರ್ವಿಸ್ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿತ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ** ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಪೋಲೀಸ್ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸ್ವರೂಪದಿಂದಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ [[ಸ್ಕೋವಿಲ್|ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ]] ರೇಟಿಂಗ್ ೫೦೦,೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್ ಎಮ್.ಕೆ.೯ ಎಚ್.ವಿ.ಎಸ್ ಯುನಿಟ್) ಮತ್ತು ೨,೦೦೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್, ಸೆಲ್ ಬಸ್ಟರ್ ಫಾಗ್ ಡೆಲಿವರಿ). == ನಾಗರಿಕ ಬಳಕೆ ವಕೀಲರು == ಜೂನ್ ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನಿವಾಸಿ ರಾಬ್ ಹಾಲ್ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಅತಿಥಿಗಳ ನಡುವಿನ ವಾಗ್ವಾದವನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದರು. ಅವರ ಅನುಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನ್ಯಾಯಾದೀಶರಾಗಿದ್ದ ಜಸ್ಟಿಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೀನ್ ವೀಲರ್ ರಾಬ್ ಹಾಲರ್ ಅವರ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾದವರಿಗೆ ಕೇಸ್-ಬೈ-ಕೇಸ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> <ref>''Hall v Collins'' [2003] WASCA 74 (4 April 2003).</ref> ೧೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಗಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡುವ ಮನವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಸಚಿವ ಮೈಕ್ ಗಲ್ಲಾಚೆರ್‌ಗೆ ಮನವಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಗದದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|title=Flight of the MacQuarie Street Ninja|last=Tovey|first=Josephine|date=March 15, 2012|work=The Sydney Morning Herald|access-date=December 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210609/http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|archive-date=September 24, 2015}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಮೇಸ್ (ಸ್ಪ್ರೇ) * ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಆಯುಧ * ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಯುಧ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> aqac16eau0xp7810y4clbsnxbhs7m3c 1113653 1113648 2022-08-13T08:54:05Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{Short description|Lachrymatory agent}} {{Infobox pepper | image = Hottest-chili-rating.gif | heat = Above peak | scoville = 2,000,000–4,500,000 }} '''ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಸಿ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', ಅಥವಾ '''ಮೇಸ್''' ಒಂದು ಲ್ಯಾಕ್ರಿಮೇಟರಿ ಏಜೆಂಟ್ (ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆ, ನೋವು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು [[ಸಂಯುಕ್ತ]] ) ಪೋಲೀಸಿಂಗ್, ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಗುಂಪಿನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆ, ನಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It?|date=2009-07-04|publisher=Tbotech.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|archive-date=2012-11-15|access-date=2011-12-02}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|title=Pepper Spray|publisher=Llrmi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|archive-date=2015-06-23|access-date=2011-12-02}}</ref> ಇದರ ಉರಿಯೂತದ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಸುಡುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ಕರಡಿಗಳು, ಪರ್ವತ ಸಿಂಹಗಳು, ತೋಳಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಬೇರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಮ್ರಾನ್ ಲೋಗ್ಮನ್ ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಸ್‌ನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದಂತಹ ಅಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪುಗಳು ವಿಧೇಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಭಂಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125}}</ref> <ref name="seelye">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images|last=Seelye|first=Katharine Q.|date=November 22, 2011|website=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|archive-date=October 21, 2019|access-date=April 29, 2020}}</ref> <ref name="hemphill">{{Cite web|url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations|last=Hemphill|first=Kenny|date=August 4, 2015|publisher=[[Mental Floss]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|archive-date=April 28, 2020|access-date=April 29, 2020}}</ref> == ಘಟಕಗಳು == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್, ಇದು [[ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ''[[ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ (ದೊಡ್ಡ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ)|ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ]]'' ಕುಲದ ಸಸ್ಯಗಳ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಿಂದ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ನುಣ್ಣಗೆ ಪುಡಿಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಇದರಿಂದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಅನ್ನು [[ಈಥೈಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್|ಎಥೆನಾಲ್ನಂತಹ]] ಸಾವಯವ ದ್ರಾವಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ದ್ರಾವಕವು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮೇಣದಂತಹ ರಾಳವು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಆಗಿದೆ. <ref>[https://www.sabrered.com/pepper-spray-frequently-asked-questions-0] Sabre Red. FAQs: What is oleoresin capsaicum? August 2020.</ref> ಪ್ರೋಪಿಲೀನ್ ಗ್ಲೈಕೋಲ್ ನಂತಹ ಎಮಲ್ಸಿಫೈಯರ್ ಅನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾಡಲು ಕರಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ತಯಾರಕರು ತಯಾರಿಸಿದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ ಬಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಗೊಂದಲಮಯ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಪನಿಯು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉತ್ಪನ್ನದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳ (ಸಿಆರ್‌ಸಿ) ಅಂಶವನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಧಾನವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಆರು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಮಟ್ಟದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಯಾವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಯಾರಕರು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಡಿಮೆ ೦.೧೮% ರಿಂದ ೩% ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ೧.೩% ಮತ್ತು ೨% ನಡುವೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ೧.೦% ಮತ್ತು ೨% ಸಿಅರ್ ಸಿ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು ಎಂದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸಿ.ಅರ್.ಸಿ ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಳಗೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಸಿಆರ್‌ಸಿಯು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ನೋವು-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ ಹೀಟ್ ಯೂನಿಟ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಅವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಕೇವಲ ಸಿಅರ್ ಸಿ (ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ) ಸ್ಪ್ರೇಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಇಟಲಿ ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ - <nowiki>''</nowiki>ಕಾನೂನ<nowiki>''</nowiki> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ತಯಾರಕರು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸೂತ್ರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದ್ದರೂ ಇದು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಂಶ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೆಚ್ಚು ತೈಲ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಮೆಣಸು ತೈಲಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಿರಬಹುದು. ಇದು ಉತ್ತಮ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೆಣಸು ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಚರ್ಮವನ್ನು ನೆನೆಸಲು ಮತ್ತು ಭೇದಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ತೈಲವು ಹೈಡ್ರೋಫೋಬಿಕ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಶೇಕಡಾವಾರು ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆಣಸಿನ ಎಣ್ಣೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಶಕ್ತಿ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಅಥವಾ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ. ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಸ್ಎ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು. ಎಸ್ ಎಚ್ ಯು ಎಂಬುದು ಬೇಸ್ ರಾಳ ಸಂಯುಕ್ತದ ಮಾಪನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುವ ಅಂಶವಲ್ಲ. ರಾಳದ ರೇಟ್ ಮಾಡಲಾದ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು. <ref>[https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/grants/181655.pdf] National Institute of Justice. Oleoresin Capsaicum: Pepper Spray as a Force Alternative. March 1994.</ref> == ಬದಲಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿವೆ. [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂನಲ್ಲಿ]], ಡೆಸ್ಮೆಥೈಲ್ಡಿಹೈಡ್ರೊಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ( PAVA ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಅನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 5 ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪೆಲರ್ಗೋನಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಮಾರ್ಫೋಲೈಡ್ (MPK) ಅನ್ನು [[ರಷ್ಯಾ|ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಸ್ವಯಂ-ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಏಜೆಂಟ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=July 2020}} [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪೊಲೀಸ್ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು OC, CS ಅಥವಾ CN ಅನಿಲಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ರುವಾಯು ಎಜೆಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳನ್ನು "ನಿರ್ಬಂಧಿತ" ಅಸ್ತ್ರ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಮೋದಿತ ಭದ್ರತೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.lawinfochina.com/display.aspx?lib=law&id=12049&CGid=|title=Regulations of the People's Republic of China on Use of Police Implements and Arms by the People's Police|website=www.lawinfochina.com}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾಗರಿಕರು ಯಾವುದೇ ಪೊಲೀಸರಲ್ಲದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಕಾನೂನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. == ಪರಿಣಾಮಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Pepper_spray_Demonstration.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Pepper_spray_Demonstration.jpg/220px-Pepper_spray_Demonstration.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆ]] [[ಚಿತ್ರ:MCMAP1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/MCMAP1.jpg/220px-MCMAP1.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ US ಮೆರೀನ್ ತರಬೇತಿ.]] ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಉರಿಯೂತದ ಏಜೆಂಟ್. ಇದು ಕಣ್ಣು, ಮೂಗು, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶಗಳಲ್ಲಿನ ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳನ್ನು ಉರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|date=June 2013|website=ozytive|archive-url=https://web.archive.org/web/20130906205125/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=2013-09-06}}</ref> ಇದು ತಕ್ಷಣವೇ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದು, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಮೂಗು ಸೋರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref name="Effects Of Pepper Spray">{{Cite web|url=http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|title=Effects Of Pepper Spray|publisher=Redhotpepperspray.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20111217201857/http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|archive-date=2011-12-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅವಧಿಯು ಸ್ಪ್ರೇನ ಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ; ಸರಾಸರಿ ಪೂರ್ಣ ಪರಿಣಾಮವು ೨೦ ರಿಂದ ೯೦ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಣ್ಣಿನ ಕೆರಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|website=ozytive.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171206161128/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=December 6, 2017|access-date=April 29, 2020}}</ref> ದಿ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಟಿವ್ ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಷುಯಲ್ ಸೈನ್ಸ್'' ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಅದು ಒಸಿ ಗೆ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಿರುಪದ್ರವ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ ಆದರೆ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಮಾನ್ಯತೆ ಕಾರ್ನಿಯಲ್ ಸಂವೇದನೆಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ದೃಷ್ಟಿ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite journal|url=http://www.iovs.org/cgi/content/full/41/8/2138|title=Effects of Oleoresin Capsicum Pepper Spray on Human Corneal Morphology and Sensitivity - Vesaluoma et al. 41 (8): 2138 - Investigative Ophthalmology & Visual Science|journal=Investigative Ophthalmology & Visual Science|date=July 2000|volume=41|issue=8|pages=2138–2147|publisher=Iovs.org|accessdate=2011-12-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615060808/http://www.iovs.org/content/41/8/2138.full|archivedate=2013-06-15|last=Vesaluoma|first=Minna|last2=MüLler|first2=Linda|last3=Gallar|first3=Juana|last4=Lambiase|first4=Alessandro|last5=Moilanen|first5=Jukka|last6=Hack|first6=Tapani|last7=Belmonte|first7=Carlos|last8=Tervo|first8=Timo}}</ref> ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (STOA) "ರಾಜಕೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ" <ref>{{Cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|title=CROWD CONTROL TECHNOLOGIES (An appraisal of technologies for political control)|date=June 2000|publisher=European Parliament, Directorate General for Research|page=v-vi|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106041118/http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|archive-date=2012-01-06|access-date=2011-12-02}}</ref> STOA ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ: :: "ಅಪಾಯಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಯಾರಕರ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವುದು ಅವಿವೇಕದ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವವು ತೋರಿಸಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಮೂಹ ನಿಯಂತ್ರಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಂಪನಿಗಳು (ಉದಾ. ಮೆಣಸು-ಅನಿಲ ತಯಾರಕ ಝಾರ್ಕ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್) ಯಾವುದೇ ನಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಾಂತ್ರಿಕ ಡೇಟಾವನ್ನು ಇರಿಸಿದೆ. : ಮತ್ತು :: ಯಾವುದೇ ಬಳಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ಮೊದಲು ರಾಸಾಯನಿಕ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಎಂಬುವುದಕ್ಕಿಂತ ಔಷಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ನಿಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಾವಿನ ಅಪಾಯವಿದೆ. ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ''ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಯು ಎಸ್ ಎ ನಲ್ಲಿ ೧೯೯೦ ರಿಂದ ಪೊಲೀಸ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕನಿಷ್ಠ ೬೧ ಸಾವುಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>''Los Angeles Times'' June 18, 1995</ref> ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ೨೭ ಜನರನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/98447918/Pepper-Spray-Update-More-Fatalities-More-Questions|title=Pepper Spray Update: More Fatalities, More Questions &#124; United States Environmental Protection Agency &#124; American Government|website=Scribd}}</ref> <ref name="ACLU_1995">"Pepper spray's lethal legacy" in ''[[Ottawa Citizen]]''. October 22, 1998, p. A1.</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ವರದಿಯು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ, ಟೇಸರ್ ಬಳಕೆ, ಅಥವಾ ಔಷಧಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೨೭ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕರೋನರ್ಸ್ ವರದಿಯು ಇತರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣವೆಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯು ಒಂದು ಸಹಾಯಕಾರಿ ಅಂಶವಾಗಬಹುದು. ಯು ಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಅಬರ್ಡೀನ್ ಪ್ರೂವಿಂಗ್ ಗ್ರೌಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಯು.ಎನ್.ಸಿ ಅಧ್ಯಯನವು ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಲ್ಲಿನ ಸಂಯುಕ್ತವಾದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಮ್ಯುಟಾಜೆನಿಕ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ೧೦% ಇಲಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಅಧ್ಯಯನವು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್‌ನ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರೆ, ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಆಡಳಿತವು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒ.ಸಿ ಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಗತ್ಯ ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ೧೯೯೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು ೨೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುರಕ್ಷತಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. <ref>{{Cite journal|last=Smith CG, Stopford W|title=Health hazards of pepper spray|journal=N C Med J|volume=60|issue=5|pages=268–74|year=1999|pmid=10495655}} Archived at [https://web.archive.org/web/20000817004624/http://www.ncmedicaljournal.com/Smith-OK.htm web.archive.org]</ref> ೧೯೯೧ ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಬಿಐನ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ವಿಶೇಷ ಏಜೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಡಬ್ಲ್ಯುಡಬ್ಲ್ಯೂ ವಾರ್ಡ್, ಎಫ್‌ಬಿಐನಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್-ಗ್ಯಾಸ್ ತಯಾರಕರಿಂದ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು. <ref>"Former F.B.I. Agent Is Sentenced to Prison", ''[[The New York Times]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> <ref>"Ex-FBI Agent Pleads Guilty in Conflict-of-Interest Case", ''[[The Washington Post]]''. February 13, 1996, p. A12.</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೮೯ ರಿಂದ ೧೯೯೦ ರವರೆಗೆ ವಾರ್ಡ್‌ಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ೫೦೦೦ ಒಟ್ಟು ೫೭೦೦೦ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮೂಲದ ಕಂಪನಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್ ಲಾಡರ್‌ಡೇಲ್‌ನಿಂದ ಲಕ್ಕಿ ಪೋಲಿಸ್ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಸಿಕ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಹೇಳಿದ್ದರು, ವಾರ್ಡ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಒಡೆತನದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಂಪನಿಯ ಮೂಲಕ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>"Pepper spray study is tainted", ''[[San Francisco Chronicle]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> ನೇರವಾದ ನಿಕಟ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಕಾರ್ನಿಯಾವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ದ್ರವದ ಹರಿವಿನೊಂದಿಗೆ ("ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ಸೂಜಿ" ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರವಾದ ಕಣ್ಣಿನ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಅಂಡಾಕಾರದ ಕೋನ್-ಆಕಾರದ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾದರಿಯ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿವೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪೊಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ಥಾನಿಕ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಮಾನವನ ಆರೋಗ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಕೆಲವು ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿರೋಧಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. <ref>Reay DT. Forensic pathology, part 1: death in custody. Clinics in Lab Med 1998;18:19–20; Watson WA, Stremel KR, and Westdorp EJ. Oleoresin capsicum (cap-stun) toxicity from aerosol exposures. Ann Pharmacotherapy 1996;30:733–5.</ref> ಈ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಸಾವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಾನಿಕ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.policemag.com/524139/how-to-prevent-positional-asphyxia|title=How To Prevent Positional Asphyxia|last=Heiskell|first=Lawrence E.|website=www.policemag.com}}</ref> ಎರಡು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೇಹದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಂತ ತೂಕವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.forcescience.org/2019/01/new-study-more-evidence-against-the-myth-of-restraint-asphyxia/|title=New Study: More Evidence Against the Myth of "Restraint Asphyxia"|last=Remsberg|first=ByChuck|date=January 8, 2019}}</ref> === ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ === ಈ ಹಿಂದೆ ಒ.ಸಿ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ನಂತರದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು "ಹೊರತೆಗೆಯಲು" ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮುಖಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಅನೈಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ಮುಚ್ಚುವುದು, ಶ್ವಾಸನಾಳದ ನಿರ್ಬಂಧದ ತ್ವರಿತ ಸಂವೇದನೆ ಮತ್ತು ಮುಖ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ಗಂಟಲಿನ ಮೇಲೆ ಹಠಾತ್ ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ನೋವಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ. ಇದು ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳ ಕಿರಿಕಿರಿಯಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಜನರು ಭಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ದೃಷ್ಟಿ ಹಠಾತ್ ನಿರ್ಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಆಸ್ತಮಾ ದಾಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. == ಚಿಕಿತ್ಸೆ == ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರು ಸಹ ಅದನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಹೊರತಾಗಿ ಅದನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ರೆಪ್ಪೆಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮಿಟುಕಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚರ್ಮದ ನೋವಿಗೆ ಮಾಲೋಕ್ಸ್, ೨% ಲಿಡೋಕೇಯ್ನ್ ಜೆಲ್, ಬೇಬಿ ಶಾಂಪೂ, ಹಾಲು ಅಥವಾ ನೀರು ಈ ಐದು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite journal|url=http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|title=A Randomized Controlled Trial Comparing Treatment Regimens for Acute Pain for Topical Oleoresin Capsaicin (Pepper Spray) Exposure in Adult Volunteers - Prehospital Emergency Care|publisher=Informaworld.com|date=2008-09-04|doi=10.1080/10903120802290786|pmid=18924005|accessdate=2010-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418025750/http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|archivedate=2020-04-18|last=Barry|first=J. D.|last2=Hennessy|first2=R.|last3=McManus Jr|first3=J. G.|journal=Prehospital Emergency Care|volume=12|issue=4|pages=432–7}}</ref><blockquote>...ಐದು ವಿಭಿನ್ನ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾದ ನೋವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಸಮಯವು ನೋವಿನ ಇಳಿಕೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ. . .</blockquote>ಅಶ್ರುವಾಯು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು <ref>{{Cite web|url=https://www.gq.com/story/how-to-handle-tear-gas#:~:text=There's%20no%20way%20to%20simply,them%20to%20a%20safe%20area.|title=Frontline Medics on How to Handle Tear Gas|date=2 June 2020}}</ref> ತಾಜಾ ಗಾಳಿಗೆ ಚಲಿಸಬಹುದು.{{Fact|date=January 2022}} ಅನೇಕ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ವಿಭಾಗಗಳು ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಲೈನ್ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಒಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ದೃಷ್ಟಿಯ ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ೭ ರಿಂದ ೧೫ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. <ref>Young, D., ''Police Marksman Magazine'', July/August 1995 Issue.</ref> ಕೆಲವು "ಟ್ರಿಪಲ್-ಆಕ್ಷನ್" ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು "ಅಶ್ರುವಾಯು" ( ಸಿಎಸ್ ಗ್ಯಾಸ್ ) ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ಮೆಟಾಬೈಸಲ್ಫೈಟ್ ( ಕ್ಯಾಂಪ್ಡೆನ್ ಮಾತ್ರೆಗಳು ) ನೊಂದಿಗೆ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಬಹುದು ಆದರೂ ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಅಲ್ಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರ. <ref>{{Cite web|url=https://cleanfax.com/diversification/tear-gas-cleanup-procedures/|title=Tear Gas Cleanup Procedures &#124; Cleanfax magazine|date=March 22, 2011|website=Cleanfax}}</ref> == ಉಪಯೋಗ == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಬ್ಬಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಲು ಅಥವಾ ಮರೆಮಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು [[ಉಂಗುರ|ಉಂಗುರಗಳಂತಹ]] ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಡಿ ಇಡಬಹುದಾದಂತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸ್ಪೋಟಕಗಳು ಸಹ ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೇಂಟ್‌ಬಾಲ್ ಗನ್ ಅಥವಾ ಅಂತಹುದೇ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳಂತಹ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಫೋಮ್, ಜೆಲ್, ಫಾಗರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪ್ರೇ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ವಿಧಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.pepper-spray-store.com/pages/pepper-spray-types#:~:text=Essentially%20there%20are%20four%20types,for%20your%20own%20individual%20needs.|title=Pepper Spray: Types of Spray Patterns}}</ref> == ಕಾನೂನುಬದ್ಧತೆ ==   ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾವೇಶದ ಲೇಖನ ೧.೫ ರ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾರಕ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕವಾಗಿರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="OPCW">{{Cite web|url=http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|title=Riot Control Agents|publisher=Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101181707/http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|archive-date=1 January 2012|access-date=20 November 2011}}</ref> ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿರಬಹುದು . === ಆಫ್ರಿಕಾ === * [[ನೈಜೀರಿಯ|ನೈಜೀರಿಯಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ನಾಗರಿಕರು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸಹಾಯಕ ಪೊಲೀಸ್ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://allafrica.com/stories/201804180015.html|title=Nigeria: Possession of Pepper Spray an Offence Says Nigerian Police|last=Agbo|first=Njideka|date=2018-04-18|work=The Guardian (Lagos)|access-date=2019-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104021345/https://allafrica.com/stories/201804180015.html|archive-date=2019-01-04}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಸ್ವಯಂ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕರಿಕರು ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|title=Everything you Need to Know about Pepper Spray in South Africa|date=2016-07-21|website=SecurityPro|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827031704/http://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|archive-date=2017-08-27|access-date=2019-01-03}}</ref> === ಏಷ್ಯಾ === * [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]] : ** ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಂಗಾಳ ಪೊಲೀಸರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. * ಚೀನಾ : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|title=Self-defense gadgets popular after hotel assault - China - Chinadaily.com.cn|website=www.chinadaily.com.cn|archive-url=https://web.archive.org/web/20191026174430/https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|archive-date=2019-10-26|access-date=2019-10-26}}</ref> ಕಡಿಮೆ ಮಾರಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನ<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:Citation needed|<span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2019)">ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ</span>]]'' &#x5D;</sup>ುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ.{{Fact|date=June 2019}} ** [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಸೇವೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. *** ಅಂತಹ ಸಾಧನಗಳನ್ನು<nowiki>''ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್''ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ''ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಪೋಲೀಸ್ ಫೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮಾನ್ಯವಾದ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ೧೦,೦೦,೦೦೦ ದಂಡ ಮತ್ತು ೧೪ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|title=HK Laws. Chap 238 Firearms and Ammunition Ordinance Section 2|date=2000-05-26|publisher=Legislation.gov.hk|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928094333/http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|archive-date=2013-09-28|access-date=2011-12-02}}</ref> * [[ಭಾರತ]] : ಕಾನೂನು <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|title=A spicy self-defense|work=[[The Times of India]]|access-date=2013-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826121116/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|archive-date=2013-08-26}}</ref> ** ಹಿನ್ನೆಲೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ-ಅನುಮೋದಿತ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|title=Safety is a right too|last=Geeta Padmanabhan|date=October 19, 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=May 30, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101064535/http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|archive-date=November 1, 2010|last2=Aarti Dhar|location=Chennai, India}}</ref> * [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] : ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಅದರ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿವೆ. * [[ಇರಾನ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಇಸ್ರೇಲ್]] : ಒ.ಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಕ್ಯಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಬಂದೂಕುಗಳ ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು ಆದರೆ ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. * [[ಜಪಾನ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಅಥವಾ ಬಳಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಗಳಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಾನಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. * [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. * [[ಮಂಗೋಲಿಯ|ಮಂಗೋಲಿಯಾ]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯ|ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ಸಿಂಗಾಪುರ]] : ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ತರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|title=Arms and Explosives Act - Singapore Statutes Online|website=sso.agc.gov.sg|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20190509044138/https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|archive-date=2019-05-09|access-date=2019-05-22}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ]] : ಒಸಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. ** ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲು, ಹೊಂದಲು, ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿವೆ. * [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಜಪ್ತಿ ಮತ್ತು ದಂಡದ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಬಹುದು. * [[ತೈವಾನ್]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೆಲವು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಯಾರ ಮೇಲೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂ]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಚಿತ್ರ:Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg/220px-Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|thumb| ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಪೋಲಿಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿರುವಂತೆ,ಪೋಲೀಸರು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಬಹುದು.]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್]] : ** ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. === ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ === ==== ಕೆನಡಾ ==== ಜನರ ವಿರುದ್ಧ ಬಳಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು <nowiki>''ಈ ಸಾಧನವನ್ನು(ಎ) ಅಶ್ರುವಾಯು, ಮೇಸ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲ, ಅಥವಾ (ಬಿ) ಯಾವುದೇ ದ್ರವ, ಸ್ಪ್ರೇ, ಪುಡಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ''</nowiki> ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ಅಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಒಂದು ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|title=Regulations Prescribing Certain Firearms and other Weapons, Components and Parts of Weapons, Accessories, Cartridge Magazines, Ammunition and Projectiles as Prohibited or Restricted (SOR/98-462)|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204205408/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|archive-date=2012-12-04|access-date=2012-08-18}}</ref> ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೊಂದಿರಬಹುದು. "ಡಾಗ್ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅಥವಾ "ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ" ಎಂಬ ಲೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ''ಕೀಟ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ''.ಯಾರಾದರೂ ಸಾಗಿಸಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಸನ್ನಿಹಿತ ಸಾವು ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಹಾನಿ ಅಥವಾ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ೫೦೦,೦,೦೦೦ರೂ ದಂಡ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ೩ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯವರೆಗೆ ದಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/P-9.01/page-26.html#h-37|title=Page not Found - Page non trouvé|website=laws-lois.justice.gc.ca|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803092439/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/p%2D9.01/page-26.html#h-37|archive-date=2015-08-03|access-date=2015-10-07}}</ref> ಸಮರ್ಥನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಒಯ್ಯುವುದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕೋಡ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|title=Vancouver police warn of criminal charges for carrying bear spray in the city|last=Crawford|first=Tiffany|archive-url=https://web.archive.org/web/20200223022225/https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|archive-date=2020-02-23|access-date=2020-02-23}}</ref> ==== ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ==== ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಭದ್ರತಾ ಲೋಹ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಸನಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಸಾಮಾನು ಸರಂಜಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಒ.ಜಡ್ ವರೆಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.tsa.gov/travel/security-screening/whatcanibring/items/pepper-spray|title=Pepper Spray &#124; Transportation Security Administration}}</ref> ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸುರಕ್ಷತಾ ಡೇಟಾ ಶೀಟ್ (ಎಸ್.ಡಿ.ಎಸ್) ಲಭ್ಯವಿರಬೇಕು. <ref name="MSDS">{{Cite web|url=http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|title=Hazard Communication|publisher=US Department of Labor|archive-url=https://web.archive.org/web/20121218111146/http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|archive-date=18 December 2012|access-date=13 December 2012}}</ref> ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ೫೦ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://mpdc.dc.gov/page/mace-pepper-spray-self-defense-sprays-and-stun-guns|title=Mace, Pepper Spray, Self-Defense Sprays and Stun Guns {{!}} mpdc|website=mpdc.dc.gov|access-date=2022-02-19}}</ref> ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ವಯಸ್ಸಿನ ನಿರ್ಬಂಧ, ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಅನುಮತಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|title=States With Pepper Spray Restrictions {{!}} eBay|website=www.ebay.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073417/http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] : ಜನವರಿ ೧, ೧೯೯೬ರಂತೆ ಮತ್ತು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಬಿಲ್ ೮೩೦ (ಸ್ಪೀಯರ್) ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈಗ ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಹಕರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ಗನ್ ಅಂಗಡಿಗಳು, ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಅಂಗಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಳಿಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಪೀನಲ್ ಕೋಡ್ ಸೆಕ್ಷನ್ ೧೨೪೦೦–೧೨೪೬೦ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov">{{Cite web|url=http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|title=Pepper Spray (Mace/Tear Gas) - Consumer Wiki|website=consumerwiki.dca.ca.gov|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114040954/http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|archive-date=2017-11-14|access-date=2017-11-13}}</ref> ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಟೇನರ್ ಏರೋಸಾಲ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ನಿವ್ವಳ ತೂಕ {{Convert|2.5|oz}} ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು <ref>[[California Penal Code]], Section 12403.7</ref> ** ೧೬ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಕರು, ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅಪರಾಧಿಗಳು, ಕೆಲವು ಮಾದಕವಸ್ತು ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov" /> * ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ : ಜುಲೈ ೧, ೨೦೧೪ ರ ಮೊದಲು ನಿವಾಸಿಗಳು ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ವಿತರಕರಿಂದ ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಮಾನ್ಯವಾದ ಬಂದೂಕು ಗುರುತಿನ ಕಾರ್ಡ್ (ಎಫ್.ಐ.ಡಿ) ಅಥವಾ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಟು ಕ್ಯಾರಿ ಫೈರ್ ಆರ್ಮ್ಸ್ (ಎಲ್.ಟಿ.ಸಿ) ಹೊಂದಿರಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|title=M.G.L - Chapter 140, Section 131|date=2008-10-29|publisher=Mass.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20110810212659/http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|archive-date=2011-08-10|access-date=2011-08-16}}.</ref> ಜುಲೈ <ref>{{Cite web|url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20140524073124/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|archive-date=2014-05-24|access-date=2014-06-07}}</ref>೧ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹೊಸ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಬಂದೂಕುಗಳ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಖರೀದಿಸಲು ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. * [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] : ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ {{Convert|2|oz|g}} ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರೆಮಾಚಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|title=Florida Statues 790.01 Unlicensed carrying of concealed weapons or concealed firearms|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073455/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|title=Florida Statues 790.053 Open carrying of weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073418/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು<nowiki>''ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|title=Florida Statues 790.001 Definitions|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073420/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * ಮಿಚಿಗನ್ :<nowiki>''</nowiki>ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೈಹಿಕ ಬಲದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯನ್ನ<nowiki>''</nowiki> ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೮% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇನ <nowiki>''</nowiki>ಸಮಂಜಸವಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು<nowiki>''</nowiki> ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislature.mi.gov/%28S%28s0ibjknfwzu4vafeiwjznyuu%29%29/mileg.aspx?page=GetObject&objectname=mcl-750-224d|title=Michigan Penal Code 750.224d Self-defense spray or foam device|publisher=Legislature.mi.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117131455/http://www.legislature.mi.gov/(S(4ydb4efkz13o24vi4lp2bvyj))/mileg.aspx?page=getObject&objectname=mcl-750-224d|archive-date=2012-01-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ "ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. * [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] : ೧೮ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಬಹುದು. ೦.೬೭% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಇದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕು (ಅಂದರೆ ಮೇಲ್-ಆರ್ಡರ್ ಅಥವಾ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಮಾರಾಟದ ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ) ಔಷಧಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ( ಎನ್.ವೈ ದಂಡದ ಕಾನೂನು ೨೬೫.೨೦ ೧೪) ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರನು ಖರೀದಿಗಳ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. *** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಯು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು ವರ್ಗ-ಇ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ . * ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಅಪರಾಧಿಗಳಲ್ಲದವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು, ಮುಕ್ಕಾಲು ಔನ್ಸ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಮತಿಲ್ಲ. * [[ಟೆಕ್ಸಸ್|ಟೆಕ್ಸಾಸ್]]: ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಸಣ್ಣ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ <nowiki>''</nowiki>ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಾಧ<nowiki>''</nowiki> ವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>Texas Penal Code 46.05(a)(1)(4) and Texas Penal Code 46.01(14)</ref> * [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜೀನಿಯಾ]] : ಅಶ್ರುವಾಯು, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಅಕ್ರಮ ಬಳಕೆ..<nowiki>''</nowiki>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಮನೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಶ್ರುವಾಯು, ಸಾಸಿವೆ ಅನಿಲ, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾದರೆ ಅಥವಾ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಅಥವಾ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆ ಅಥವಾ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದರೆ ಅಪರಾಧಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವರ್ಗ ೩ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಹ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಆದರೆ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅಪರಾಧಿಯು ೬ ನೇ ವರ್ಗದ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಶಾಂತಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸರಿಯಾದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜೀವ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಶ್ರುವಾಯು ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಯಾವುದೂ ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ<nowiki>''</nowiki>. <ref>{{Cite web|url=https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|title=§ 18.2-312. Illegal use of tear gas, phosgene and other gases|website=law.lis.virginia.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629155209/https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|archive-date=2018-06-29|access-date=2018-06-29}}</ref> * [[ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ರಾಜ್ಯ|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾನೂನು ಪಾಲಕರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ-ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|title=RCW 9.91.160: Personal protection spray devices|publisher=Apps.leg.wa.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822042208/http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|archive-date=2009-08-22|access-date=2010-05-30}}</ref> * [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್]] : ಅಶ್ರುವಾಯು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ** ನಿಯಂತ್ರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಗರಿಷ್ಠ ೧೦% ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ತೂಕದ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು {{Convert|15|-|60|g|oz}} ಅಧಿಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಸುರಕ್ಷತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳು {{Convert|20|ft|m}} ಮತ್ತು {{Convert|6|ft|m|spell=in}} *** ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಕೆಲವು ಲೇಬಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿವೆ ಇದನ್ನು ೧೮ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಯಾರಿಗೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಾರದು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಫೋನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಲೇಬಲ್‌ನಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳನ್ನು ಮೊಹರು ಮಾಡಿದ ಟ್ಯಾಂಪರ್-ಪ್ರೂಫ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://legis.wisconsin.gov/rsb/code/jus/jus014.pdf|title=Sale and Distribution of OC Products to Private Citizens|archive-url=https://web.archive.org/web/20210228151236/https://docs.legis.wisconsin.gov/code|archive-date=2021-02-28|access-date=2011-09-23}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|title=Wisconsin State Legal Statutes 941.26|archive-url=https://web.archive.org/web/20120322094400/https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|archive-date=2012-03-22|access-date=2011-09-23}}</ref> === ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ === * [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]] : ಫೆಡರಲ್ ಆಕ್ಟ್ n° ೩೬೬೫/೨೦೦೦ (ನಿಯಂತ್ರಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಹಣಕಾಸಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮೂಲಕ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಕಡಿಮೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಭದ್ರತಾ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. * [[ಕೊಲೊಂಬಿಯ|ಕೊಲಂಬಿಯಾ]] : ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು. ** ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಆರ್ಸೆನಲ್ನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. === ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ === * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಟೆರಿಟರಿ : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಒಂದು<nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯು<nowiki>''</nowiki>ವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಥವಾ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.abc.net.au/news/2018-07-08/the-one-place-in-australia-where-its-legal-to-have-pepper-spray/9932644|title=The one place in Australia where it's legal to have pepper spray for self-defence|last=Collett|first=Michael|date=8 July 2018|access-date=8 September 2020|publisher=ABC News}}</ref> * ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಷೇಧ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೯೮ ರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ೧ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ <nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|title=Weapons Prohibition Act 1998 - Schedule 1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410215822/http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|archive-date=2017-04-10|access-date=2017-04-10}}</ref> * [[ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] : ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ ಎಂದು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|title=Weapons Control Act|archive-url=https://web.archive.org/web/20130102120521/http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|archive-date=2013-01-02|access-date=2009-02-08}}</ref> ** ಈ ಶಾಸನವು ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೊಲೀಸ್/ಕರೆಕ್ಷನಲ್ ಸೇವೆಗಳು/ಕಸ್ಟಮ್ಸ್/ರಕ್ಷಣೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದನ್ನು ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * [[ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ]] : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಪರಾಧಗಳ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೩೫ ರ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ<nowiki>''</nowiki>ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಬಳಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ಸಾಮಾನ್ಯ-ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯನ್ ನ್ಯಾಯ ಇಲಾಖೆ (ಹೆಚ್.ಎಮ್ ಕಾರಾಗೃಹಗಳು) ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. * ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|title=Firearms and weapons|last=Police|first=South Australia|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430053846/http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|archive-date=2013-04-30|access-date=2014-06-22}}</ref> * ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ಹಾಲ್ ವಿ ಕಾಲಿನ್ಸ್ [೨೦೦೩] ಡಬ್ಲೂ.ಎ.ಎಸ್.ಸಿ.ಎ ೭೪ (೪ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೩) ನಲ್ಲಿನ ಮಹತ್ವದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ನಂತರ ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> * [[ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌|ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಸ್ತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|title=Dealing with confrontation|publisher=Queensland Police|archive-url=https://web.archive.org/web/20180401141027/https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|archive-date=2018-04-01|access-date=2018-12-09}}</ref> === ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡ್ === * ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|title=Arms (Restricted Weapons and Specially Dangerous Airguns) Order 1984|publisher=Parliamentary Counsel Office|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017190759/http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|archive-date=2014-10-17|access-date=2014-10-17}}</ref> ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪಡೆಯಲು ಅಥವಾ ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ೧೯೯೭ ರಿಂದ ಮುಂಚೂಣಿಯ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಪ್ರಿಸನ್ ಸರ್ವಿಸ್ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿತ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ** ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಪೋಲೀಸ್ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸ್ವರೂಪದಿಂದಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ [[ಸ್ಕೋವಿಲ್|ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ]] ರೇಟಿಂಗ್ ೫೦೦,೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್ ಎಮ್.ಕೆ.೯ ಎಚ್.ವಿ.ಎಸ್ ಯುನಿಟ್) ಮತ್ತು ೨,೦೦೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್, ಸೆಲ್ ಬಸ್ಟರ್ ಫಾಗ್ ಡೆಲಿವರಿ). == ನಾಗರಿಕ ಬಳಕೆ ವಕೀಲರು == ಜೂನ್ ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನಿವಾಸಿ ರಾಬ್ ಹಾಲ್ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಅತಿಥಿಗಳ ನಡುವಿನ ವಾಗ್ವಾದವನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದರು. ಅವರ ಅನುಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನ್ಯಾಯಾದೀಶರಾಗಿದ್ದ ಜಸ್ಟಿಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೀನ್ ವೀಲರ್ ರಾಬ್ ಹಾಲರ್ ಅವರ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾದವರಿಗೆ ಕೇಸ್-ಬೈ-ಕೇಸ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> <ref>''Hall v Collins'' [2003] WASCA 74 (4 April 2003).</ref> ೧೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಗಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡುವ ಮನವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಸಚಿವ ಮೈಕ್ ಗಲ್ಲಾಚೆರ್‌ಗೆ ಮನವಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಗದದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|title=Flight of the MacQuarie Street Ninja|last=Tovey|first=Josephine|date=March 15, 2012|work=The Sydney Morning Herald|access-date=December 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210609/http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|archive-date=September 24, 2015}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಮೇಸ್ (ಸ್ಪ್ರೇ) * ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಆಯುಧ * ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಯುಧ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> q82aekw5pbc4r0isautqkixbai1ac88 1113659 1113653 2022-08-13T09:01:00Z Acharya Manasa 75976 wikitext text/x-wiki {{Infobox pepper | image = Hottest-chili-rating.gif | heat = Above peak | scoville = 2,000,000–4,500,000 }} '''ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಒಸಿ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ಪ್ರೇ''', '''ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ''', ಅಥವಾ '''ಮೇಸ್''' ಒಂದು ಲ್ಯಾಕ್ರಿಮೇಟರಿ ಏಜೆಂಟ್ (ಕಣ್ಣುಗಳಿಗೆ ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆ, ನೋವು ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಒಂದು [[ಸಂಯುಕ್ತ]] ) ಪೋಲೀಸಿಂಗ್, ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಗುಂಪಿನ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆ, ನಾಯಿಗಳು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಕೂಡ ಇದನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|title=Bear Spray Vs. Dogs: How Effective Is It?|date=2009-07-04|publisher=Tbotech.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20121115050638/http://www.tbotech.com/blog/index.php/2009/07/bear-spray-vs-dogs-how-effective-is-it/|archive-date=2012-11-15|access-date=2011-12-02}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|title=Pepper Spray|publisher=Llrmi.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20150623200111/http://www.llrmi.com/articles/legal_update/pepperspray.shtml|archive-date=2015-06-23|access-date=2011-12-02}}</ref> ಇದರ ಉರಿಯೂತದ ಪರಿಣಾಮಗಳು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿ ದೃಷ್ಟಿ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಈ ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಕುರುಡುತನವು ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ಸುಲಭವಾಗಿ ನಿಗ್ರಹಿಸಲು ಅನುವು ಮಾಡಿಕೊಡುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅಪಾಯದಲ್ಲಿರುವ ಜನರು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಅವಕಾಶಕ್ಕಾಗಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಲು ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ತಾತ್ಕಾಲಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶದ ಸುಡುವಿಕೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮೂಲತಃ ಕರಡಿಗಳು, ಪರ್ವತ ಸಿಂಹಗಳು, ತೋಳಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ಅಪಾಯಕಾರಿ ಪರಭಕ್ಷಕಗಳ ವಿರುದ್ಧ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ಆಡುಮಾತಿನಲ್ಲಿ ಬೇರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ಇದನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಮ್ರಾನ್ ಲೋಗ್ಮನ್ ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕು ಎಂಬುದರ ಕುರಿತು ಪೊಲೀಸ್ ಇಲಾಖೆಗಳಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಿ ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ಡೇವಿಸ್‌ನ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸರು ಶಾಂತಿಯುತ ಪ್ರತಿಭಟನಾಕಾರರಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದಂತಹ ಅಸಮರ್ಪಕ ಬಳಕೆಗಳನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಇದನ್ನು ಯಶಸ್ವಿಯಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ನ್ಯಾಯಾಲಯದ ತೀರ್ಪುಗಳು ವಿಧೇಯ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಅದರ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನಿರ್ಭಂಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|url=https://openjurist.org/276/f3d/1125/headwaters-forest-defense-and-molly-burton-v-the-coun|title=276 F3d 1125 Headwaters Forest Defense and Molly Burton v. The Coun|first=United States Court of Appeals for the Ninth|last=Circuit|date=November 11, 2002|volume=F3d|issue=276|pages=1125}}</ref> <ref name="seelye">{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|title=Pepper Spray's Fallout, From Crowd Control to Mocking Images|last=Seelye|first=Katharine Q.|date=November 22, 2011|website=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191021145902/https://www.nytimes.com/2011/11/23/us/pepper-sprays-fallout-from-crowd-control-to-mocking-images.html|archive-date=October 21, 2019|access-date=April 29, 2020}}</ref> <ref name="hemphill">{{Cite web|url=https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|title=10 Inventors Who Came to Regret Their Creations|last=Hemphill|first=Kenny|date=August 4, 2015|publisher=[[Mental Floss]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20200428224129/https://getpocket.com/explore/item/10-inventors-who-came-to-regret-their-creations|archive-date=April 28, 2020|access-date=April 29, 2020}}</ref> == ಘಟಕಗಳು == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್, ಇದು [[ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ]] ಸೇರಿದಂತೆ ''[[ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ (ದೊಡ್ಡ ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿ)|ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ]]'' ಕುಲದ ಸಸ್ಯಗಳ ಹಣ್ಣಿನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ. ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಿಂದ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ನುಣ್ಣಗೆ ಪುಡಿಮಾಡುವ ಅಗತ್ಯವಿರುತ್ತದೆ ಇದರಿಂದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಅನ್ನು [[ಈಥೈಲ್ ಆಲ್ಕೋಹಾಲ್|ಎಥೆನಾಲ್ನಂತಹ]] ಸಾವಯವ ದ್ರಾವಕವನ್ನು ಬಳಸಿ ಹೊರತೆಗೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ನಂತರ ದ್ರಾವಕವು ಆವಿಯಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಉಳಿದ ಮೇಣದಂತಹ ರಾಳವು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಆಗಿದೆ. <ref>[https://www.sabrered.com/pepper-spray-frequently-asked-questions-0] Sabre Red. FAQs: What is oleoresin capsaicum? August 2020.</ref> ಪ್ರೋಪಿಲೀನ್ ಗ್ಲೈಕೋಲ್ ನಂತಹ ಎಮಲ್ಸಿಫೈಯರ್ ಅನ್ನು ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಕರಗಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾಡಲು ಕರಗುವಿಕೆಯನ್ನು ಒತ್ತಡಕ್ಕೆ ಒಳಪಡಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿವಿಧ ತಯಾರಕರು ತಯಾರಿಸಿದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ ಬಲವನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸುವುದು ಗೊಂದಲಮಯ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಕಂಪನಿಯು ತಮ್ಮ ಉತ್ಪನ್ನ ಸಾಮರ್ಥ್ಯದ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಡುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಉತ್ಪನ್ನದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಮತ್ತು ಸಂಬಂಧಿತ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳ (ಸಿಆರ್‌ಸಿ) ಅಂಶವನ್ನು ಬಳಸುವ ವಿಧಾನವು ವಿಶ್ವಾಸಾರ್ಹವಲ್ಲ, ಏಕೆಂದರೆ ಆರು ವಿಭಿನ್ನ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳು ವಿಭಿನ್ನ ಮಟ್ಟದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. ಯಾವ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ರೀತಿಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ತಯಾರಕರು ಹೇಳುವುದಿಲ್ಲ. ವೈಯಕ್ತಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಡಿಮೆ ೦.೧೮% ರಿಂದ ೩% ವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ೧.೩% ಮತ್ತು ೨% ನಡುವೆ ಬಳಸುತ್ತವೆ. ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕನಿಷ್ಟ ೧.೦% ಮತ್ತು ೨% ಸಿಅರ್ ಸಿ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು ಎಂದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ನಿರ್ಧರಿಸಿದೆ. ಸಿ.ಅರ್.ಸಿ ಸೂತ್ರೀಕರಣದೊಳಗೆ ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ. ಬದಲಾಗಿ ಸಿಆರ್‌ಸಿಯು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ನೋವು-ಉತ್ಪಾದಿಸುವ ಅಂಶವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಸುಡುವ ಸಂವೇದನೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್‌ನ ಫೆಡರಲ್ ಸರ್ಕಾರವು ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ ಹೀಟ್ ಯೂನಿಟ್‌ಗಳು ಅಥವಾ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಅವುಗಳ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಕೇವಲ ಸಿಅರ್ ಸಿ (ಕರಡಿ ದಾಳಿ ನಿರೋಧಕ) ಸ್ಪ್ರೇಗಳಿಗೆ ಮಾತ್ರ. ಆದರೆ ಇಟಲಿ ಪೋರ್ಚುಗಲ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪೇನ್ - <nowiki>''</nowiki>ಕಾನೂನ<nowiki>''</nowiki> ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಅಮೆರಿಕದಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಮಿತಿಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ತಯಾರಕರು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಹೆಚ್ಚಿನ ಶೇಕಡಾವಾರು ಪ್ರಮಾಣವನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸೂತ್ರೀಕರಣದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯ ಘಟಕಾಂಶವಾಗಿದ್ದರೂ ಇದು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ಸೂಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ. ಹೆಚ್ಚಿನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅಂಶ ಹೊಂದಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೆಚ್ಚು ತೈಲ ಅಂಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಎಂದು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಮೆಣಸು ತೈಲಗಳನ್ನು ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ ದರ್ಜೆಯ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನಾಯ್ಡ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ತಯಾರಿಸಿರಬಹುದು. ಇದು ಉತ್ತಮ-ಗುಣಮಟ್ಟದ ಮೆಣಸು ಎಣ್ಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಸೂತ್ರಕ್ಕಿಂತ ಚರ್ಮವನ್ನು ನೆನೆಸಲು ಮತ್ತು ಭೇದಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಕಡಿಮೆ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ತೈಲವು ಹೈಡ್ರೋಫೋಬಿಕ್ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಶೇಕಡಾವಾರು ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇನಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಮೆಣಸಿನ ಎಣ್ಣೆಯ ಸಾರವನ್ನು ಮಾತ್ರ ಅಳೆಯುತ್ತದೆ, ಉತ್ಪನ್ನದ ಶಕ್ತಿ, ತೀಕ್ಷ್ಣತೆ ಅಥವಾ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿ. ಇತರ ಕಂಪನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚಿನ ಎಸ್ಎ ಅನ್ನು ತೋರಿಸಬಹುದು. ಎಸ್ ಎಚ್ ಯು ಎಂಬುದು ಬೇಸ್ ರಾಳ ಸಂಯುಕ್ತದ ಮಾಪನವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಏರೋಸಾಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊರಬರುವ ಅಂಶವಲ್ಲ. ರಾಳದ ರೇಟ್ ಮಾಡಲಾದ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮವನ್ನು ಕ್ಯಾನ್‌ನಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಹಾಕಲಾಗಿದೆ ಎಂಬುದರ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸಬಹುದು. <ref>[https://www.ncjrs.gov/pdffiles1/nij/grants/181655.pdf] National Institute of Justice. Oleoresin Capsaicum: Pepper Spray as a Force Alternative. March 1994.</ref> == ಬದಲಿ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಕೆಲವು ದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರತಿರೂಪಗಳಿವೆ. [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂನಲ್ಲಿ]], ಡೆಸ್ಮೆಥೈಲ್ಡಿಹೈಡ್ರೊಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ( PAVA ಸ್ಪ್ರೇ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ) ಅನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಸೆಕ್ಷನ್ 5 ಅಸ್ತ್ರವಾಗಿ, ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಪೆಲರ್ಗೋನಿಕ್ ಆಸಿಡ್ ಮಾರ್ಫೋಲೈಡ್ (MPK) ಅನ್ನು [[ರಷ್ಯಾ|ರಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಸ್ವಯಂ-ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ ಏಜೆಂಟ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಆಗಿ ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೂ ನೈಸರ್ಗಿಕ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಹೋಲಿಸಿದರೆ ಅದರ ಪರಿಣಾಮಕಾರಿತ್ವವು ಅಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿದೆ.{{Fact|date=July 2020}} [[ಚೀನಿ ಜನರ ಗಣರಾಜ್ಯ|ಚೀನಾದಲ್ಲಿ]] ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಭದ್ರತಾ ಸಚಿವಾಲಯದ ಪೊಲೀಸ್ ಘಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಭದ್ರತಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಗಳು OC, CS ಅಥವಾ CN ಅನಿಲಗಳೊಂದಿಗೆ ಅಶ್ರುವಾಯು ಎಜೆಕ್ಟರ್‌ಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. ಇವುಗಳನ್ನು "ನಿರ್ಬಂಧಿತ" ಅಸ್ತ್ರ ಎಂದು ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಿಸಲಾಗಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಅನುಮೋದಿತ ಭದ್ರತೆ ಮಾತ್ರ ಬಳಸಬಹುದಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.lawinfochina.com/display.aspx?lib=law&id=12049&CGid=|title=Regulations of the People's Republic of China on Use of Police Implements and Arms by the People's Police|website=www.lawinfochina.com}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ನಾಗರಿಕರು ಯಾವುದೇ ಪೊಲೀಸರಲ್ಲದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಖರೀದಿಸುವುದನ್ನು ಮತ್ತು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಕಾನೂನು ನಿಷೇಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. == ಪರಿಣಾಮಗಳು == [[ಚಿತ್ರ:Pepper_spray_Demonstration.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/Pepper_spray_Demonstration.jpg/220px-Pepper_spray_Demonstration.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪ್ರಾತ್ಯಕ್ಷಿಕೆ]] [[ಚಿತ್ರ:MCMAP1.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/23/MCMAP1.jpg/220px-MCMAP1.jpg|thumb| ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ US ಮೆರೀನ್ ತರಬೇತಿ.]] ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಉರಿಯೂತದ ಏಜೆಂಟ್. ಇದು ಕಣ್ಣು, ಮೂಗು, ಗಂಟಲು ಮತ್ತು ಶ್ವಾಸಕೋಶಗಳಲ್ಲಿನ ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳನ್ನು ಉರಿಯುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|date=June 2013|website=ozytive|archive-url=https://web.archive.org/web/20130906205125/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=2013-09-06}}</ref> ಇದು ತಕ್ಷಣವೇ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಮುಚ್ಚುವುದು, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆ, ಮೂಗು ಸೋರುವಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. <ref name="Effects Of Pepper Spray">{{Cite web|url=http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|title=Effects Of Pepper Spray|publisher=Redhotpepperspray.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20111217201857/http://www.redhotpepperspray.com/effects-of-pepper-spray.html|archive-date=2011-12-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ಅದರ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಅವಧಿಯು ಸ್ಪ್ರೇನ ಬಲವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿರುತ್ತದೆ; ಸರಾಸರಿ ಪೂರ್ಣ ಪರಿಣಾಮವು ೨೦ ರಿಂದ ೯೦ ನಿಮಿಷಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಕಣ್ಣಿನ ಕೆರಳಿಕೆ ಮತ್ತು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣವು ೨೪ ಗಂಟೆಗಳವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|title=Top 10 Deadliest Weapons|website=ozytive.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20171206161128/http://www.ozytive.com/wp-content/uploads/2013/06/sp1.gif|archive-date=December 6, 2017|access-date=April 29, 2020}}</ref> ದಿ ''ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಇನ್ವೆಸ್ಟಿಗೇಟಿವ್ ನೇತ್ರವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ವಿಷುಯಲ್ ಸೈನ್ಸ್'' ಒಂದು ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿತು ಅದು ಒಸಿ ಗೆ ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ನಿರುಪದ್ರವ ಎಂದು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದೆ ಆದರೆ ಪುನರಾವರ್ತಿತ ಮಾನ್ಯತೆ ಕಾರ್ನಿಯಲ್ ಸಂವೇದನೆಯಲ್ಲಿ ದೀರ್ಘಕಾಲೀನ ಬದಲಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. ದೃಷ್ಟಿ ತೀಕ್ಷ್ಣತೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಶ್ವತವಾದ ಇಳಿಕೆ ಕಂಡುಬಂದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite journal|url=http://www.iovs.org/cgi/content/full/41/8/2138|title=Effects of Oleoresin Capsicum Pepper Spray on Human Corneal Morphology and Sensitivity - Vesaluoma et al. 41 (8): 2138 - Investigative Ophthalmology & Visual Science|journal=Investigative Ophthalmology & Visual Science|date=July 2000|volume=41|issue=8|pages=2138–2147|publisher=Iovs.org|accessdate=2011-12-02|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130615060808/http://www.iovs.org/content/41/8/2138.full|archivedate=2013-06-15|last=Vesaluoma|first=Minna|last2=MüLler|first2=Linda|last3=Gallar|first3=Juana|last4=Lambiase|first4=Alessandro|last5=Moilanen|first5=Jukka|last6=Hack|first6=Tapani|last7=Belmonte|first7=Carlos|last8=Tervo|first8=Timo}}</ref> ೧೯೯೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟವಾದ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಪಾರ್ಲಿಮೆಂಟ್ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ಆಯ್ಕೆಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ (STOA) "ರಾಜಕೀಯ ನಿಯಂತ್ರಣದ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಗಳ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ" <ref>{{Cite web|url=http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|title=CROWD CONTROL TECHNOLOGIES (An appraisal of technologies for political control)|date=June 2000|publisher=European Parliament, Directorate General for Research|page=v-vi|archive-url=https://web.archive.org/web/20120106041118/http://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/etudes/stoa/2000/168394/DG-4-STOA_ET(2000)168394_EN(PAR02).pdf|archive-date=2012-01-06|access-date=2011-12-02}}</ref> STOA ಮೌಲ್ಯಮಾಪನವು ಹೇಳುತ್ತದೆ: :: "ಅಪಾಯಗಳ ಅನುಪಸ್ಥಿತಿಯ ಬಗ್ಗೆ ತಯಾರಕರ ಆಧಾರವಿಲ್ಲದ ಹಕ್ಕುಗಳನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸುವುದು ಅವಿವೇಕದ ಸಂಗತಿ ಎಂದು ಹಿಂದಿನ ಅನುಭವವು ತೋರಿಸಿದೆ. ಅಮೆರಿಕಾದ ಸಮೂಹ ನಿಯಂತ್ರಣ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ತಯಾರಿಸುವ ಕಂಪನಿಗಳು (ಉದಾ. ಮೆಣಸು-ಅನಿಲ ತಯಾರಕ ಝಾರ್ಕ್ ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್) ಯಾವುದೇ ನಷ್ಟವಿಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಡೊಮೇನ್‌ನಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ತಾಂತ್ರಿಕ ಡೇಟಾವನ್ನು ಇರಿಸಿದೆ. : ಮತ್ತು :: ಯಾವುದೇ ಬಳಕೆಗೆ ಅನುಮತಿ ನೀಡುವ ಮೊದಲು ರಾಸಾಯನಿಕ ಉದ್ರೇಕಕಾರಿಗಳ ಕುರಿತಾದ ಸಂಶೋಧನೆಯನ್ನು ಮುಕ್ತ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ನಿಯತಕಾಲಿಕಗಳಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಬೇಕು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಎಂಬುವುದಕ್ಕಿಂತ ಔಷಧಿಗಳೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಬೇಕು. ಔಷಧಿಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರಿಗೆ ಅಥವಾ ಉಸಿರಾಟದ ಮಾರ್ಗಗಳನ್ನು ನಿರ್ಬಂಧಿಸುವ ನಿಗ್ರಹ ತಂತ್ರಗಳಿಗೆ ಒಳಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಾವಿನ ಅಪಾಯವಿದೆ. ೧೯೯೫ ರಲ್ಲಿ, ''ಲಾಸ್ ಏಂಜಲೀಸ್ ಟೈಮ್ಸ್'' ಯು ಎಸ್ ಎ ನಲ್ಲಿ ೧೯೯೦ ರಿಂದ ಪೊಲೀಸ್ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕನಿಷ್ಠ ೬೧ ಸಾವುಗಳನ್ನು ವರದಿ ಮಾಡಿದೆ. <ref>''Los Angeles Times'' June 18, 1995</ref> ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ೧೯೯೩ ರಿಂದ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರ ಸಾವನ್ನಪ್ಪಿದ ೨೭ ಜನರನ್ನು ಪೋಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿ ದಾಖಲಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.scribd.com/document/98447918/Pepper-Spray-Update-More-Fatalities-More-Questions|title=Pepper Spray Update: More Fatalities, More Questions &#124; United States Environmental Protection Agency &#124; American Government|website=Scribd}}</ref> <ref name="ACLU_1995">"Pepper spray's lethal legacy" in ''[[Ottawa Citizen]]''. October 22, 1998, p. A1.</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ವರದಿಯು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ಕೆಲವೇ ಗಂಟೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಭವಿಸುವ ಎಲ್ಲಾ ಸಾವುಗಳನ್ನು ಎಣಿಕೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆ, ಟೇಸರ್ ಬಳಕೆ, ಅಥವಾ ಔಷಧಗಳು ಒಳಗೊಂಡಿದ್ದರೆ. ಅಮೇರಿಕನ್ ಸಿವಿಲ್ ಲಿಬರ್ಟೀಸ್ ಯೂನಿಯನ್ ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ೨೭ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ, ಕರೋನರ್ಸ್ ವರದಿಯು ಇತರ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಕಾರಣವೆಂದು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡಿದೆ. ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯು ಒಂದು ಸಹಾಯಕಾರಿ ಅಂಶವಾಗಬಹುದು. ಯು ಎಸ್ ಸೈನ್ಯವು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಅಬರ್ಡೀನ್ ಪ್ರೂವಿಂಗ್ ಗ್ರೌಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿತು ಮತ್ತು ೨೦೦೦ ರಲ್ಲಿ ಯು.ಎನ್.ಸಿ ಅಧ್ಯಯನವು ಮೆಣಸಿನಕಾಯಿಯಲ್ಲಿನ ಸಂಯುಕ್ತವಾದ ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ಸ್ವಲ್ಪಮಟ್ಟಿಗೆ ಮ್ಯುಟಾಜೆನಿಕ್ ಆಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ೧೦% ಇಲಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕ್ಯಾನ್ಸರ್ ಅನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುತ್ತವೆ ಎಂದು ಹೇಳಿತು. ಅಧ್ಯಯನವು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್‌ನ ಅನೇಕ ಪ್ರಯೋಜನಕಾರಿ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡರೆ, ಔದ್ಯೋಗಿಕ ಸುರಕ್ಷತೆ ಮತ್ತು ಆರೋಗ್ಯ ಆಡಳಿತವು ಉದ್ಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಒ.ಸಿ ಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಅನಗತ್ಯ ಆರೋಗ್ಯದ ಅಪಾಯ ಎಂದು ಘೋಷಿಸುವ ಹೇಳಿಕೆಗಳನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದೆ. ೧೯೯೯ ರ ಹೊತ್ತಿಗೆ, ಇದು ೨೦೦೦ ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸುರಕ್ಷತಾ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಂದ ಬಳಕೆಯಲ್ಲಿತ್ತು. <ref>{{Cite journal|last=Smith CG, Stopford W|title=Health hazards of pepper spray|journal=N C Med J|volume=60|issue=5|pages=268–74|year=1999|pmid=10495655}} Archived at [https://web.archive.org/web/20000817004624/http://www.ncmedicaljournal.com/Smith-OK.htm web.archive.org]</ref> ೧೯೯೧ ರ ಅಧ್ಯಯನದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎಫ್‌ಬಿಐನ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ, ವಿಶೇಷ ಏಜೆಂಟ್ ಥಾಮಸ್ ಡಬ್ಲ್ಯುಡಬ್ಲ್ಯೂ ವಾರ್ಡ್, ಎಫ್‌ಬಿಐನಿಂದ ವಜಾಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್-ಗ್ಯಾಸ್ ತಯಾರಕರಿಂದ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಎರಡು ತಿಂಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮೋದಿಸಿದ ಎಫ್‌ಬಿಐ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ರಚಿಸುವುದು. <ref>"Former F.B.I. Agent Is Sentenced to Prison", ''[[The New York Times]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> <ref>"Ex-FBI Agent Pleads Guilty in Conflict-of-Interest Case", ''[[The Washington Post]]''. February 13, 1996, p. A12.</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೮೯ ರಿಂದ ೧೯೯೦ ರವರೆಗೆ ವಾರ್ಡ್‌ಗೆ ತಿಂಗಳಿಗೆ ೫೦೦೦ ಒಟ್ಟು ೫೭೦೦೦ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಪ್ರಮುಖ ಉತ್ಪಾದಕ ಮತ್ತು ಪೂರೈಕೆದಾರರಾದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಮೂಲದ ಕಂಪನಿಯಾದ ಫೋರ್ಟ್ ಲಾಡರ್‌ಡೇಲ್‌ನಿಂದ ಲಕ್ಕಿ ಪೋಲಿಸ್ ಪ್ರಾಡಕ್ಟ್ಸ್‌ನಿಂದ ಪಡೆಯಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಪ್ರಾಸಿಕ್ಯೂಟರ್‌ಗಳು ಹೇಳಿದ್ದರು, ವಾರ್ಡ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಒಡೆತನದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಂಪನಿಯ ಮೂಲಕ ಪಾವತಿಗಳನ್ನು ಪಾವತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>"Pepper spray study is tainted", ''[[San Francisco Chronicle]]''. May 20, 1996, p. B8.</ref> ನೇರವಾದ ನಿಕಟ-ಶ್ರೇಣಿಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಕಾರ್ನಿಯಾವನ್ನು ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ದ್ರವದ ಹರಿವಿನೊಂದಿಗೆ ("ಹೈಡ್ರಾಲಿಕ್ ಸೂಜಿ" ಪರಿಣಾಮ ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ) ದಾಳಿ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಹೆಚ್ಚು ಗಂಭೀರವಾದ ಕಣ್ಣಿನ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಬಹುದು. ಕೆಲವು ಬ್ರ್ಯಾಂಡ್‌ಗಳು ಅಂಡಾಕಾರದ ಕೋನ್-ಆಕಾರದ ಸ್ಪ್ರೇ ಮಾದರಿಯ ಮೂಲಕ ಈ ಸಮಸ್ಯೆಯನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಿವೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪೊಲೀಸ್ ಕಸ್ಟಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಸ್ಥಾನಿಕ ಉಸಿರುಕಟ್ಟುವಿಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಈ ಪ್ರಕರಣಗಳಲ್ಲಿ ಸಾವಿಗೆ ನಿಜವಾದ ಕಾರಣದ ಬಗ್ಗೆ ಸಾಕಷ್ಟು ಚರ್ಚೆಗಳು ನಡೆಯುತ್ತಿವೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಬಳಕೆಗಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಮಾನವನ ಆರೋಗ್ಯದ ಪರಿಣಾಮಗಳ ಕುರಿತು ಕೆಲವು ನಿಯಂತ್ರಿತ ಕ್ಲಿನಿಕಲ್ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ನಡೆದಿವೆ ಮತ್ತು ಆ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ವಿರೋಧಾತ್ಮಕವಾಗಿವೆ. ಕೆಲವು ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮೇಲೆ ವಿವರಿಸಿದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಯಾವುದೇ ಹಾನಿಕಾರಕ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಂಡುಕೊಂಡಿಲ್ಲ. <ref>Reay DT. Forensic pathology, part 1: death in custody. Clinics in Lab Med 1998;18:19–20; Watson WA, Stremel KR, and Westdorp EJ. Oleoresin capsicum (cap-stun) toxicity from aerosol exposures. Ann Pharmacotherapy 1996;30:733–5.</ref> ಈ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಮತ್ತು ಸಾವುಗಳ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಸ್ಥಾನಿಕ ಸಾವುಗಳನ್ನು ತಡೆಗಟ್ಟಲು ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲು ಸ್ಥಳಾಂತರಗೊಂಡಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.policemag.com/524139/how-to-prevent-positional-asphyxia|title=How To Prevent Positional Asphyxia|last=Heiskell|first=Lawrence E.|website=www.policemag.com}}</ref> ಎರಡು ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯಗಳ ಅಧ್ಯಯನವು ಕುತ್ತಿಗೆಯ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಯಾವುದೇ ಒತ್ತಡವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸಬಾರದು ಎಂದು ಒತ್ತಿಹೇಳಿದೆ. ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೇಹದ ಉಳಿದ ಭಾಗವನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಉಸಿರಾಟವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸ್ವಂತ ತೂಕವು ವೈಜ್ಞಾನಿಕವಾಗಿ ಸಾಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಅವರು ತೀರ್ಮಾನಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.forcescience.org/2019/01/new-study-more-evidence-against-the-myth-of-restraint-asphyxia/|title=New Study: More Evidence Against the Myth of "Restraint Asphyxia"|last=Remsberg|first=ByChuck|date=January 8, 2019}}</ref> === ತೀವ್ರ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆ === ಈ ಹಿಂದೆ ಒ.ಸಿ ಪರಿಣಾಮಗಳಿಗೆ ಒಡ್ಡಿಕೊಳ್ಳದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಗೆ ಸಿಂಪಡಿಸಿದ ನಂತರದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆಗಳನ್ನು "ಹೊರತೆಗೆಯಲು" ಉತ್ತಮವಾಗಿ ಹೋಲಿಸಬಹುದು. ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಮುಖಕ್ಕೆ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದರೆ ಆರಂಭಿಕ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯು ಕಣ್ಣುಗಳನ್ನು ಅನೈಚ್ಛಿಕವಾಗಿ ಮುಚ್ಚುವುದು, ಶ್ವಾಸನಾಳದ ನಿರ್ಬಂಧದ ತ್ವರಿತ ಸಂವೇದನೆ ಮತ್ತು ಮುಖ, ಮೂಗು ಮತ್ತು ಗಂಟಲಿನ ಮೇಲೆ ಹಠಾತ್ ಮತ್ತು ತೀವ್ರವಾದ ನೋವಿನ ಸಾಮಾನ್ಯ ಭಾವನೆ. ಇದು ಲೋಳೆಯ ಪೊರೆಗಳ ಕಿರಿಕಿರಿಯಿಂದಾಗಿ ಸಂಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ಜನರು ಭಯವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ತಾತ್ಕಾಲಿಕವಾಗಿದ್ದರೂ ದೃಷ್ಟಿ ಹಠಾತ್ ನಿರ್ಬಂಧದಿಂದಾಗಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. ಅಸ್ತಮಾ ರೋಗಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಡೆಸಿದ ಅಧ್ಯಯನಗಳು ಆ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಆಸ್ತಮಾ ದಾಳಿಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿಲ್ಲವಾದರೂ, ಉಸಿರಾಟದ ತೊಂದರೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. == ಚಿಕಿತ್ಸೆ == ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಕರಗುವುದಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ನೀರು ಸಹ ಅದನ್ನು ತೊಳೆಯಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗುವುದಿಲ್ಲ ಹೊರತಾಗಿ ಅದನ್ನು ದುರ್ಬಲಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ, ಕಣ್ಣೀರನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ಸಲುವಾಗಿ ರೆಪ್ಪೆಗಳು ತೀವ್ರವಾಗಿ ಮಿಟುಕಿಸುವಂತೆ ಪ್ರೋತ್ಸಾಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದು ಕಣ್ಣುಗಳಿಂದ ಕಿರಿಕಿರಿಯನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಚರ್ಮದ ನೋವಿಗೆ ಮಾಲೋಕ್ಸ್, ೨% ಲಿಡೋಕೇಯ್ನ್ ಜೆಲ್, ಬೇಬಿ ಶಾಂಪೂ, ಹಾಲು ಅಥವಾ ನೀರು ಈ ಐದು ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಚಿಕಿತ್ಸೆಗಾಗಿ ಶಿಫಾರಸ್ಸು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite journal|url=http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|title=A Randomized Controlled Trial Comparing Treatment Regimens for Acute Pain for Topical Oleoresin Capsaicin (Pepper Spray) Exposure in Adult Volunteers - Prehospital Emergency Care|publisher=Informaworld.com|date=2008-09-04|doi=10.1080/10903120802290786|pmid=18924005|accessdate=2010-05-30|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200418025750/http://informahealthcare.com/doi/abs/10.1080/10903120802290786|archivedate=2020-04-18|last=Barry|first=J. D.|last2=Hennessy|first2=R.|last3=McManus Jr|first3=J. G.|journal=Prehospital Emergency Care|volume=12|issue=4|pages=432–7}}</ref><blockquote>...ಐದು ವಿಭಿನ್ನ ಚಿಕಿತ್ಸಾ ಕಟ್ಟುಪಾಡುಗಳಿಂದ ಒದಗಿಸಲಾದ ನೋವು ಪರಿಹಾರದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಗಮನಾರ್ಹ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಿಲ್ಲ. ಒಡ್ಡಿಕೊಂಡ ನಂತರದ ಸಮಯವು ನೋವಿನ ಇಳಿಕೆಗೆ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಮುನ್ಸೂಚಕವಾಗಿದೆ. . .</blockquote>ಅಶ್ರುವಾಯು ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಸರಳವಾಗಿ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಲು ಯಾವುದೇ ಮಾರ್ಗವಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು <ref>{{Cite web|url=https://www.gq.com/story/how-to-handle-tear-gas#:~:text=There's%20no%20way%20to%20simply,them%20to%20a%20safe%20area.|title=Frontline Medics on How to Handle Tear Gas|date=2 June 2020}}</ref> ತಾಜಾ ಗಾಳಿಗೆ ಚಲಿಸಬಹುದು.{{Fact|date=January 2022}} ಅನೇಕ ಆಂಬ್ಯುಲೆನ್ಸ್ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ತುರ್ತು ವಿಭಾಗಗಳು ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಹಾಕಲು ಸಲೈನ್ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುತ್ತವೆ. ಕೆಲವು ಒಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಉಸಿರಾಟದ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ದೃಷ್ಟಿಯ ಚೇತರಿಕೆ ಮತ್ತು ಕಣ್ಣುಗಳ ಸಮನ್ವಯವನ್ನು ೭ ರಿಂದ ೧೫ ನಿಮಿಷಗಳಲ್ಲಿ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬಹುದು. <ref>Young, D., ''Police Marksman Magazine'', July/August 1995 Issue.</ref> ಕೆಲವು "ಟ್ರಿಪಲ್-ಆಕ್ಷನ್" ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು "ಅಶ್ರುವಾಯು" ( ಸಿಎಸ್ ಗ್ಯಾಸ್ ) ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ, ಇದನ್ನು ಸೋಡಿಯಂ ಮೆಟಾಬೈಸಲ್ಫೈಟ್ ( ಕ್ಯಾಂಪ್ಡೆನ್ ಮಾತ್ರೆಗಳು ) ನೊಂದಿಗೆ ತಟಸ್ಥಗೊಳಿಸಬಹುದು ಆದರೂ ಇದು ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಬಳಕೆಗೆ ಅಲ್ಲ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಸ್ವಚ್ಛಗೊಳಿಸಲು ಮಾತ್ರ. <ref>{{Cite web|url=https://cleanfax.com/diversification/tear-gas-cleanup-procedures/|title=Tear Gas Cleanup Procedures &#124; Cleanfax magazine|date=March 22, 2011|website=Cleanfax}}</ref> == ಉಪಯೋಗ == ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಡಬ್ಬಿಗಳಲ್ಲಿ ಬರುತ್ತದೆ, ಇದು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಜೇಬಿನಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ ಸಾಗಿಸಲು ಅಥವಾ ಮರೆಮಾಡಲು ಸಾಕಷ್ಟು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿದೆ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು [[ಉಂಗುರ|ಉಂಗುರಗಳಂತಹ]] ವಸ್ತುಗಳಲ್ಲಿ ಮರೆಮಾಡಿ ಇಡಬಹುದಾದಂತ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸ್ಪೋಟಕಗಳು ಸಹ ಲಭ್ಯವಿದೆ, ಇದನ್ನು ಪೇಂಟ್‌ಬಾಲ್ ಗನ್ ಅಥವಾ ಅಂತಹುದೇ ವೇದಿಕೆಯಿಂದ ಹಾರಿಸಬಹುದು. ಇದನ್ನು ಪ್ರದರ್ಶನಕಾರರು ಮತ್ತು ಕರಡಿಗಳಂತಹ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳ ವಿರುದ್ಧ ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ. ಫೋಮ್, ಜೆಲ್, ಫಾಗರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಸ್ಪ್ರೇ ಮುಂತಾದ ಹಲವು ವಿಧಗಳಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.pepper-spray-store.com/pages/pepper-spray-types#:~:text=Essentially%20there%20are%20four%20types,for%20your%20own%20individual%20needs.|title=Pepper Spray: Types of Spray Patterns}}</ref> == ಕಾನೂನುಬದ್ಧತೆ ==   ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ರಾಸಾಯನಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ಸಮಾವೇಶದ ಲೇಖನ ೧.೫ ರ ಮೂಲಕ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸಲು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ಗಲಭೆ ನಿಯಂತ್ರಣ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಮಾರಕ ಅಥವಾ ಕಡಿಮೆ-ಮಾರಕವಾಗಿರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="OPCW">{{Cite web|url=http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|title=Riot Control Agents|publisher=Organisation for the Prohibition of Chemical Weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20120101181707/http://www.opcw.org/about-chemical-weapons/types-of-chemical-agent/riot-control-agents/|archive-date=1 January 2012|access-date=20 November 2011}}</ref> ಸ್ಥಳವನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಿ ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿರಬಹುದು . === ಆಫ್ರಿಕಾ === * [[ನೈಜೀರಿಯ|ನೈಜೀರಿಯಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ನಾಗರಿಕರು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರ ಎಂದು ಸಹಾಯಕ ಪೊಲೀಸ್ ಆಯುಕ್ತರು ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=https://allafrica.com/stories/201804180015.html|title=Nigeria: Possession of Pepper Spray an Offence Says Nigerian Police|last=Agbo|first=Njideka|date=2018-04-18|work=The Guardian (Lagos)|access-date=2019-01-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190104021345/https://allafrica.com/stories/201804180015.html|archive-date=2019-01-04}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಆಫ್ರಿಕಾ]] : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಸ್ವಯಂ ರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ನಾಗರಿಕರಿಕರು ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|title=Everything you Need to Know about Pepper Spray in South Africa|date=2016-07-21|website=SecurityPro|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20170827031704/http://securitypro.co.za/pepper-spray-everything-you-need-to-know/|archive-date=2017-08-27|access-date=2019-01-03}}</ref> === ಏಷ್ಯಾ === * [[ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ]] : ** ಪ್ರತಿಪಕ್ಷಗಳ ಚಲನೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಬಂಗಾಳ ಪೊಲೀಸರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಲಾರಂಭಿಸಿದರು. * ಚೀನಾ : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸಮಾಡುವ ಸಂಸ್ಥೆಗಳು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|title=Self-defense gadgets popular after hotel assault - China - Chinadaily.com.cn|website=www.chinadaily.com.cn|archive-url=https://web.archive.org/web/20191026174430/https://www.chinadaily.com.cn/china/2016-04/21/content_24736716.htm|archive-date=2019-10-26|access-date=2019-10-26}}</ref> ಕಡಿಮೆ ಮಾರಕ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನ<sup class="noprint Inline-Template Template-Fact" data-ve-ignore="true" style="white-space:nowrap;">&#x5B; ''[[ವಿಕಿಪೀಡಿಯ:Citation needed|<span title="This claim needs references to reliable sources. (June 2019)">ಉಲ್ಲೇಖದ ಅಗತ್ಯವಿದೆ</span>]]'' &#x5D;</sup>ುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ.{{Fact|date=June 2019}} ** [[ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಅಥವಾ ಕರ್ತವ್ಯದಲ್ಲಿರುವಾಗ ಶಿಸ್ತುಬದ್ಧ ಸೇವೆಗಳ ಸದಸ್ಯರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. *** ಅಂತಹ ಸಾಧನಗಳನ್ನು<nowiki>''ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್''ಕಾನೂನುಗಳ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ''ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಹಾಂಗ್ ಕಾಂಗ್ ಪೋಲೀಸ್ ಫೋರ್ಸ್‌ನಿಂದ ಮಾನ್ಯವಾದ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಪರಾಧ ಮತ್ತು ೧೦,೦೦,೦೦೦ ದಂಡ ಮತ್ತು ೧೪ ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|title=HK Laws. Chap 238 Firearms and Ammunition Ordinance Section 2|date=2000-05-26|publisher=Legislation.gov.hk|archive-url=https://web.archive.org/web/20130928094333/http://www.legislation.gov.hk/blis_ind.nsf/FB2D3FD8A4E2A3264825647C0030A9E1/639C67AB255DDAB9C825648300287FB3?OpenDocument|archive-date=2013-09-28|access-date=2011-12-02}}</ref> * [[ಭಾರತ]] : ಕಾನೂನು <ref>{{Cite news|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|title=A spicy self-defense|work=[[The Times of India]]|access-date=2013-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826121116/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-04-04/chennai/29379737_1_pepper-sprays-adyar-molested|archive-date=2013-08-26}}</ref> ** ಹಿನ್ನೆಲೆ ಪರಿಶೀಲನೆ ನಡೆಸಿದ ನಂತರ ಅವುಗಳನ್ನು ಸರ್ಕಾರಿ-ಅನುಮೋದಿತ ಕಂಪನಿಗಳ ಮೂಲಕ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|title=Safety is a right too|last=Geeta Padmanabhan|date=October 19, 2008|work=[[The Hindu]]|access-date=May 30, 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101101064535/http://www.hindu.com/mag/2008/10/19/stories/2008101950020100.htm|archive-date=November 1, 2010|last2=Aarti Dhar|location=Chennai, India}}</ref> * [[ಇಂಡೋನೇಷ್ಯಾ]] : ಇದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಆದರೆ ಅದರ ಮಾರಾಟ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನದ ಮೇಲೆ ನಿರ್ಬಂಧಗಳಿವೆ. * [[ಇರಾನ್]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಇದನ್ನು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಇಸ್ರೇಲ್]] : ಒ.ಸಿ ಮತ್ತು ಸಿಎಸ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಕ್ಯಾನ್‌ಗಳನ್ನು ಯಾವುದೇ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸದಸ್ಯರು ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೯೮೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಹಾಗೆ ಮಾಡಲು ಬಂದೂಕುಗಳ ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು ಆದರೆ ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. * [[ಜಪಾನ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಅಥವಾ ಬಳಕೆಯ ವಿರುದ್ಧ ಯಾವುದೇ ಕಾನೂನುಗಳಿಲ್ಲ ಆದರೆ ಅದನ್ನು ಬಳಸುವುದರಿಂದ ಉಂಟಾದ ಹಾನಿಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. * [[ಮಲೇಶಿಯ|ಮಲೇಷ್ಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. * [[ಮಂಗೋಲಿಯ|ಮಂಗೋಲಿಯಾ]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಫಿಲಿಪ್ಪೀನ್ಸ್|ಫಿಲಿಪೈನ್ಸ್]] : ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. * [[ಸೌದಿ ಅರೆಬಿಯ|ಸೌದಿ ಅರೇಬಿಯಾ]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆ ಮತ್ತು ಸ್ವಾಧೀನ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ಸಿಂಗಾಪುರ]] : ಪ್ರಯಾಣಿಕರು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದೇಶಕ್ಕೆ ತರುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸಾರ್ವಜನಿಕರು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|title=Arms and Explosives Act - Singapore Statutes Online|website=sso.agc.gov.sg|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20190509044138/https://sso.agc.gov.sg/Act/AEA1913|archive-date=2019-05-09|access-date=2019-05-22}}</ref> * [[ದಕ್ಷಿಣ ಕೊರಿಯಾ]] : ಒಸಿ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿವೆ. ** ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಹೊಂದಿರುವ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ವಿತರಿಸಲು, ಹೊಂದಲು, ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ಯಾವುದೇ ಪೂರ್ವ ಸಂಕುಚಿತ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಸ್ಫೋಟಕ ಪ್ರೊಪೆಲೆಂಟ್ ಇಲ್ಲದೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇಗಳು ಅನಿಯಂತ್ರಿತವಾಗಿವೆ. * [[ಥೈಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಸ್ವರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಉಚಿತವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡರೆ ಜಪ್ತಿ ಮತ್ತು ದಂಡದ ಮೂಲಕ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಬಹುದು. * [[ತೈವಾನ್]] : ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಇದು ಕೆಲವು ಅಂಗಡಿಗಳಲ್ಲಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ** ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಯ ಕಾರಣ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಯಾವುದೇ ಕಾರಣಕ್ಕೆ ಯಾರ ಮೇಲೂ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧ. * [[ವಿಯೆಟ್ನಾಮ್|ವಿಯೆಟ್ನಾಂ]] : ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಪೊಲೀಸರು ಮಾತ್ರ ಬಳಸುತ್ತಾರೆ. * [[ಚಿತ್ರ:Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/3c/Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg/220px-Swedish_riot_police_at_nationalist_demo.jpg|thumb| ೨೦೦೭ ರಲ್ಲಿ ಸ್ವೀಡಿಶ್ ಪೋಲಿಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಪ್ರದರ್ಶನ ನೀಡಿರುವಂತೆ,ಪೋಲೀಸರು ನಾಗರಿಕರನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸಬಹುದು.]] * [[ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಂ|ಯುನೈಟೆಡ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್]] : ** ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಈ ಕಾನೂನಿನಿಂದ ವಿನಾಯಿತಿ ನೀಡಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರ ಪ್ರಮಾಣಿತ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. === ಉತ್ತರ ಅಮೇರಿಕಾ === ==== ಕೆನಡಾ ==== ಜನರ ವಿರುದ್ಧ ಬಳಸಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೆನಡಾದಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಿಯಂತ್ರಣದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು <nowiki>''ಈ ಸಾಧನವನ್ನು(ಎ) ಅಶ್ರುವಾಯು, ಮೇಸ್ ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲ, ಅಥವಾ (ಬಿ) ಯಾವುದೇ ದ್ರವ, ಸ್ಪ್ರೇ, ಪುಡಿಯಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವ ಮೂಲಕ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವ ಉದ್ದೇಶಕ್ಕಾಗಿ ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ''</nowiki> ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಯನ್ನು ಗಾಯಗೊಳಿಸುವ, ನಿಶ್ಚಲಗೊಳಿಸುವ ಅಥವಾ ಅಶಕ್ತಗೊಳಿಸುವ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವಿರುವ ಯಾವುದೇ ವಸ್ತು ಒಂದು ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|title=Regulations Prescribing Certain Firearms and other Weapons, Components and Parts of Weapons, Accessories, Cartridge Magazines, Ammunition and Projectiles as Prohibited or Restricted (SOR/98-462)|archive-url=https://web.archive.org/web/20121204205408/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/regulations/SOR%2D98%2D462/|archive-date=2012-12-04|access-date=2012-08-18}}</ref> ಕಾನೂನು ಸುವ್ಯವಸ್ಥೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮಾತ್ರ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳ ಮೇಲೆ ಬಳಸಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೊಂದಿರಬಹುದು. "ಡಾಗ್ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅಥವಾ "ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ" ಎಂಬ ಲೇಬಲ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ''ಕೀಟ ನಿಯಂತ್ರಣ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಕಾಯಿದೆಯಡಿ ನಿಯಂತ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ''.ಯಾರಾದರೂ ಸಾಗಿಸಲು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದ್ದರೂ ಅದರ ಬಳಕೆಯು ಸನ್ನಿಹಿತ ಸಾವು ಅಥವಾ ಗಂಭೀರ ಅಪಾಯವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇನ್ನೊಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಹಾನಿ ಅಥವಾ ಪರಿಸರಕ್ಕೆ ಹಾನಿ ಮಾಡುವುದು ಮತ್ತು ೫೦೦,೦,೦೦೦ರೂ ದಂಡ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ೩ವರ್ಷಗಳ ಜೈಲು ಶಿಕ್ಷೆಯವರೆಗೆ ದಂಡವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/P-9.01/page-26.html#h-37|title=Page not Found - Page non trouvé|website=laws-lois.justice.gc.ca|archive-url=https://web.archive.org/web/20150803092439/http://laws-lois.justice.gc.ca/eng/acts/p%2D9.01/page-26.html#h-37|archive-date=2015-08-03|access-date=2015-10-07}}</ref> ಸಮರ್ಥನೆ ಇಲ್ಲದೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಕರಡಿ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಒಯ್ಯುವುದು ಕ್ರಿಮಿನಲ್ ಕೋಡ್ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆರೋಪಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|title=Vancouver police warn of criminal charges for carrying bear spray in the city|last=Crawford|first=Tiffany|archive-url=https://web.archive.org/web/20200223022225/https://globalnews.ca/news/403640/vancouver-police-warn-of-criminal-charges-for-carrying-bear-spray-in-the-city/|archive-date=2020-02-23|access-date=2020-02-23}}</ref> ==== ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ ==== ವಾಣಿಜ್ಯ ವಿಮಾನದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಹಡಗಿನಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಅಥವಾ ವಿಮಾನ ನಿಲ್ದಾಣದಲ್ಲಿ ಭದ್ರತಾ ಲೋಹ ಶೋಧಕಗಳನ್ನು ಮೀರಿ ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನಿನ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. ಸ್ವಾಧೀನ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ರಾಜ್ಯದ ಕಾನೂನು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಶಾಸನಗಳು ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ. ಪರಿಶೀಲಿಸಿದ ಸಾಮಾನು ಸರಂಜಾಮುಗಳಲ್ಲಿ ೪ ಒ.ಜಡ್ ವರೆಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.tsa.gov/travel/security-screening/whatcanibring/items/pepper-spray|title=Pepper Spray &#124; Transportation Security Administration}}</ref> ಕೆಲಸದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸಿದಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಉದ್ಯೋಗಿಗಳಿಗೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಸುರಕ್ಷತಾ ಡೇಟಾ ಶೀಟ್ (ಎಸ್.ಡಿ.ಎಸ್) ಲಭ್ಯವಿರಬೇಕು. <ref name="MSDS">{{Cite web|url=http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|title=Hazard Communication|publisher=US Department of Labor|archive-url=https://web.archive.org/web/20121218111146/http://www.osha.gov/dsg/hazcom/index.html|archive-date=18 December 2012|access-date=13 December 2012}}</ref> ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ೫೦ ರಾಜ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಡಿಸ್ಟ್ರಿಕ್ಟ್ ಆಫ್ ಕೊಲಂಬಿಯಾದಲ್ಲಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://mpdc.dc.gov/page/mace-pepper-spray-self-defense-sprays-and-stun-guns|title=Mace, Pepper Spray, Self-Defense Sprays and Stun Guns {{!}} mpdc|website=mpdc.dc.gov|access-date=2022-02-19}}</ref> ಕೆಲವು ರಾಜ್ಯಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ವಯಸ್ಸಿನ ನಿರ್ಬಂಧ, ವಿಷಯ ಮತ್ತು ಬಳಕೆಯ ಗರಿಷ್ಠ ಅನುಮತಿಸುವ ಶಕ್ತಿಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತವೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|title=States With Pepper Spray Restrictions {{!}} eBay|website=www.ebay.com.au|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073417/http://www.ebay.com.au/gds/States-With-Pepper-Spray-Restrictions-/10000000032578507/g.html|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * [[ಕ್ಯಾಲಿಫೊರ್ನಿಯ|ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ]] : ಜನವರಿ ೧, ೧೯೯೬ರಂತೆ ಮತ್ತು ಅಸೆಂಬ್ಲಿ ಬಿಲ್ ೮೩೦ (ಸ್ಪೀಯರ್) ಪರಿಣಾಮವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ತರಬೇತಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳನ್ನು ಈಗ ಅನಿಯಂತ್ರಿತಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಗ್ರಾಹಕರು ಇನ್ನು ಮುಂದೆ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಈ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರದ ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ. ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಮತ್ತು ಮೇಸ್ ಗನ್ ಅಂಗಡಿಗಳು, ಕ್ರೀಡಾ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಅಂಗಡಿಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವ್ಯಾಪಾರ ಮಳಿಗೆಗಳ ಮೂಲಕ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾ ಪೀನಲ್ ಕೋಡ್ ಸೆಕ್ಷನ್ ೧೨೪೦೦–೧೨೪೬೦ ಕ್ಯಾಲಿಫೋರ್ನಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov">{{Cite web|url=http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|title=Pepper Spray (Mace/Tear Gas) - Consumer Wiki|website=consumerwiki.dca.ca.gov|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20171114040954/http://consumerwiki.dca.ca.gov/wiki/index.php/Pepper_Spray_(Mace/Tear_Gas)|archive-date=2017-11-14|access-date=2017-11-13}}</ref> ರಕ್ಷಣಾ ಸಿಂಪಡಣೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಂಟೇನರ್ ಏರೋಸಾಲ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ನಿವ್ವಳ ತೂಕ {{Convert|2.5|oz}} ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿರಬಾರದು <ref>[[California Penal Code]], Section 12403.7</ref> ** ೧೬ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಅಪ್ರಾಪ್ತ ವಯಸ್ಕರು, ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಅಪರಾಧಿಗಳು, ಕೆಲವು ಮಾದಕವಸ್ತು ಅಪರಾಧಗಳಿಗೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು, ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ದುರುಪಯೋಗಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಸೇರಿದಂತೆ ಕೆಲವು ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದನ್ನು ನಿಷೇಧಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name="consumerwiki.dca.ca.gov" /> * ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ : ಜುಲೈ ೧, ೨೦೧೪ ರ ಮೊದಲು ನಿವಾಸಿಗಳು ಆ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ವಿತರಕರಿಂದ ಮಾತ್ರ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇಗಳನ್ನು ಖರೀದಿಸಬಹುದು ಮತ್ತು ಒಬ್ಬರು ಸ್ವಂತವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊರಗೆ ಖರೀದಿಸಲು ಅಥವಾ ಹೊಂದಲು ಮಾನ್ಯವಾದ ಬಂದೂಕು ಗುರುತಿನ ಕಾರ್ಡ್ (ಎಫ್.ಐ.ಡಿ) ಅಥವಾ ಲೈಸೆನ್ಸ್ ಟು ಕ್ಯಾರಿ ಫೈರ್ ಆರ್ಮ್ಸ್ (ಎಲ್.ಟಿ.ಸಿ) ಹೊಂದಿರಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|title=M.G.L - Chapter 140, Section 131|date=2008-10-29|publisher=Mass.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20110810212659/http://www.malegislature.gov/Laws/GeneralLaws/PartI/TitleXX/Chapter140/Section131|archive-date=2011-08-10|access-date=2011-08-16}}.</ref> ಜುಲೈ <ref>{{Cite web|url=http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|title=Archived copy|archive-url=https://web.archive.org/web/20140524073124/http://www.boston.com/news/local/massachusetts/2014/05/22/mass-senate-backs-purchase-pepper-spray-without/1Pwxve7UQxod7mEGg6OStM/story.html|archive-date=2014-05-24|access-date=2014-06-07}}</ref>೧ ರಿಂದ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಹೊಸ ನಿಯಮದ ಪ್ರಕಾರ ಬಂದೂಕುಗಳ ಗುರುತಿನ ಚೀಟಿ ಇಲ್ಲದೆಯೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಖರೀದಿಸಲು ನಿವಾಸಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶವಿದೆ. * [[ಫ್ಲಾರಿಡ|ಫ್ಲೋರಿಡಾ]] : ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ {{Convert|2|oz|g}} ರಾಸಾಯನಿಕವನ್ನು ಸಾರ್ವಜನಿಕವಾಗಿ ಬಹಿರಂಗವಾಗಿ ಕೊಂಡೊಯ್ಯಬಹುದು ಅಥವಾ ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದೆ ಮರೆಮಾಚಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|title=Florida Statues 790.01 Unlicensed carrying of concealed weapons or concealed firearms|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073455/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.01|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|title=Florida Statues 790.053 Open carrying of weapons|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073418/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.053|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> ಇದಲ್ಲದೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು<nowiki>''ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ರಾಸಾಯನಿಕ''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಆದ್ದರಿಂದ ಫ್ಲೋರಿಡಾ ಕಾನೂನಿನ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಆಯುಧವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|title=Florida Statues 790.001 Definitions|archive-url=https://web.archive.org/web/20180214073420/https://www.flsenate.gov/Laws/Statutes/2017/790.001|archive-date=2018-02-14|access-date=2018-02-13}}</ref> * ಮಿಚಿಗನ್ :<nowiki>''</nowiki>ವ್ಯಕ್ತಿಯ ದೈಹಿಕ ಬಲದ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುವ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ವ್ಯಕ್ತಿ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯನ್ನ<nowiki>''</nowiki> ರಕ್ಷಿಸಲು ೧೮% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಸ್ಪ್ರೇನ <nowiki>''</nowiki>ಸಮಂಜಸವಾದ ಬಳಕೆಯನ್ನು<nowiki>''</nowiki> ಅನುಮತಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislature.mi.gov/%28S%28s0ibjknfwzu4vafeiwjznyuu%29%29/mileg.aspx?page=GetObject&objectname=mcl-750-224d|title=Michigan Penal Code 750.224d Self-defense spray or foam device|publisher=Legislature.mi.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20120117131455/http://www.legislature.mi.gov/(S(4ydb4efkz13o24vi4lp2bvyj))/mileg.aspx?page=getObject&objectname=mcl-750-224d|archive-date=2012-01-17|access-date=2011-12-02}}</ref> ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವಯಸ್ಸಿನ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ "ಆತ್ಮ ರಕ್ಷಣಾ ಸ್ಪ್ರೇ" ಅನ್ನು ವಿತರಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. * [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್]] : ೧೮ ಅಥವಾ ಅದಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿ ಹೊಂದಬಹುದು. ೦.೬೭% ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಕ್ಯಾಪ್ಸೈಸಿನ್ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ನಿರ್ಬಂಧಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಇದನ್ನು ವೈಯಕ್ತಿಕವಾಗಿ ಖರೀದಿಸಬೇಕು (ಅಂದರೆ ಮೇಲ್-ಆರ್ಡರ್ ಅಥವಾ ಇಂಟರ್ನೆಟ್ ಮಾರಾಟದ ಮೂಲಕ ಖರೀದಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ) ಔಷಧಾಲಯದಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಪರವಾನಗಿ ಪಡೆದ ಬಂದೂಕು ಚಿಲ್ಲರೆ ವ್ಯಾಪಾರಿ ( ಎನ್.ವೈ ದಂಡದ ಕಾನೂನು ೨೬೫.೨೦ ೧೪) ಮತ್ತು ಮಾರಾಟಗಾರನು ಖರೀದಿಗಳ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. *** ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಅಧಿಕಾರಿಯು ತನ್ನ ಅಧಿಕೃತ ಕರ್ತವ್ಯಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಬಳಸುವುದು ವರ್ಗ-ಇ ಪ್ರಕಾರ ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ . * ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಅಪರಾಧಿಗಳಲ್ಲದವರು ಸ್ವಲ್ಪ ಪ್ರಮಾಣದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಬಹುದು, ಮುಕ್ಕಾಲು ಔನ್ಸ್ ಗಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ರಾಸಾಯನಿಕ ಪದಾರ್ಥವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವಮತಿಲ್ಲ. * [[ಟೆಕ್ಸಸ್|ಟೆಕ್ಸಾಸ್]]: ಒಬ್ಬ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಸಣ್ಣ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಮಾರಾಟವಾದ ಕಂಟೇನರ್ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅದನ್ನು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ <nowiki>''</nowiki>ರಾಸಾಯನಿಕ ವಿತರಣಾ ಸಾಧ<nowiki>''</nowiki> ವನ್ನು ಸಾಗಿಸುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>Texas Penal Code 46.05(a)(1)(4) and Texas Penal Code 46.01(14)</ref> * [[ವರ್ಜೀನಿಯ|ವರ್ಜೀನಿಯಾ]] : ಅಶ್ರುವಾಯು, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಅಕ್ರಮ ಬಳಕೆ..<nowiki>''</nowiki>ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಖಾಸಗಿಯಾಗಿ ಮನೆ, ವ್ಯಾಪಾರ ಸ್ಥಳ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಸಭೆಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಅಶ್ರುವಾಯು, ಸಾಸಿವೆ ಅನಿಲ, ಫಾಸ್ಜೀನ್ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ಇತರ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಥವಾ ರಾಸಾಯನಿಕಗಳ ಮಿಶ್ರಣಗಳನ್ನು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಿ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಥವಾಗಿ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಿದರೆ ಅಥವಾ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ಕಾರಣವಾದರೆ ಅಥವಾ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದರೆ ಕೆಟ್ಟ ಅಥವಾ ಹಾನಿಕಾರಕ ಅಥವಾ ಅಹಿತಕರ ವಾಸನೆ ಅಥವಾ ಅನಿಲಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಅಂತಹ ಅನಿಲ ಅಥವಾ ವಾಸನೆಯಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿಗೆ ದೈಹಿಕ ಪರಿಣಾಮ ಬೀರಿದರೆ ಅಪರಾಧಿ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ವರ್ಗ ೩ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಅಂತಹ ಕೃತ್ಯವನ್ನು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿ ಆದರೆ ದುರುದ್ದೇಶಪೂರಿತವಾಗಿ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಅಪರಾಧಿಯು ೬ ನೇ ವರ್ಗದ ಅಪರಾಧಕ್ಕೆ ತಪ್ಪಿತಸ್ಥನಾಗಿರುತ್ತಾನೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಅಥವಾ ಇತರ ಶಾಂತಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸರಿಯಾದ ನಿರ್ವಹಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಥವಾ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಜೀವ ಅಥವಾ ಆಸ್ತಿಯ ರಕ್ಷಣೆಯಲ್ಲಿ ಅಶ್ರುವಾಯು ಅಥವಾ ಇತರ ಅನಿಲಗಳ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಯಾವುದೂ ತಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ<nowiki>''</nowiki>. <ref>{{Cite web|url=https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|title=§ 18.2-312. Illegal use of tear gas, phosgene and other gases|website=law.lis.virginia.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629155209/https://law.lis.virginia.gov/vacode/title18.2/chapter7/section18.2-312/|archive-date=2018-06-29|access-date=2018-06-29}}</ref> * [[ವಾಶಿಂಗ್ಟನ್ ರಾಜ್ಯ|ವಾಷಿಂಗ್ಟನ್]] : ೧೮ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ವೈಯಕ್ತಿಕ ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. ** ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು ತಮ್ಮ ಕಾನೂನು ಪಾಲಕರ ಒಪ್ಪಿಗೆಯೊಂದಿಗೆ ವೈಯಕ್ತಿಕ-ರಕ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಒಯ್ಯಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|title=RCW 9.91.160: Personal protection spray devices|publisher=Apps.leg.wa.gov|archive-url=https://web.archive.org/web/20090822042208/http://apps.leg.wa.gov/RCW/default.aspx?cite=9.91.160|archive-date=2009-08-22|access-date=2010-05-30}}</ref> * [[ವಿಸ್ಕೊನ್‌ಸಿನ್|ವಿಸ್ಕಾನ್ಸಿನ್]] : ಅಶ್ರುವಾಯು ಅನುಮತಿಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ** ನಿಯಂತ್ರಣದ ಪ್ರಕಾರ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಗರಿಷ್ಠ ೧೦% ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಂದ್ರತೆ ಮತ್ತು ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂನ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ತೂಕದ ಶ್ರೇಣಿ ಮತ್ತು {{Convert|15|-|60|g|oz}} ಅಧಿಕೃತವಾಗಿದೆ. ಇದಲ್ಲದೆ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ಮರೆಮಾಚಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿಸರ್ಜನೆಯನ್ನು ತಡೆಯಲು ವಿನ್ಯಾಸಗೊಳಿಸಲಾದ ಸುರಕ್ಷತಾ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯವನ್ನು ಹೊಂದಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳು {{Convert|20|ft|m}} ಮತ್ತು {{Convert|6|ft|m|spell=in}} *** ಹೆಚ್ಚುವರಿಯಾಗಿ ಕೆಲವು ಲೇಬಲಿಂಗ್ ಮತ್ತು ಪ್ಯಾಕೇಜಿಂಗ್ ಅವಶ್ಯಕತೆಗಳಿವೆ ಇದನ್ನು ೧೮ ವರ್ಷದೊಳಗಿನ ಯಾರಿಗೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಾರದು ಮತ್ತು ತಯಾರಕರ ಫೋನ್ ಸಂಖ್ಯೆ ಲೇಬಲ್‌ನಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಘಟಕಗಳನ್ನು ಮೊಹರು ಮಾಡಿದ ಟ್ಯಾಂಪರ್-ಪ್ರೂಫ್ ಪ್ಯಾಕೇಜ್‌ಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬೇಕು. <ref>{{Cite web|url=http://legis.wisconsin.gov/rsb/code/jus/jus014.pdf|title=Sale and Distribution of OC Products to Private Citizens|archive-url=https://web.archive.org/web/20210228151236/https://docs.legis.wisconsin.gov/code|archive-date=2021-02-28|access-date=2011-09-23}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|title=Wisconsin State Legal Statutes 941.26|archive-url=https://web.archive.org/web/20120322094400/https://docs.legis.wisconsin.gov/statutes/statutes/941/III/26|archive-date=2012-03-22|access-date=2011-09-23}}</ref> === ದಕ್ಷಿಣ ಅಮೇರಿಕ === * [[ಬ್ರೆಜಿಲ್]] : ಫೆಡರಲ್ ಆಕ್ಟ್ n° ೩೬೬೫/೨೦೦೦ (ನಿಯಂತ್ರಿತ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಹಣಕಾಸಿನ ನಿಯಂತ್ರಣ) ಮೂಲಕ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಮಾನ್ಯತೆ ಪಡೆದ ಕಡಿಮೆ ಮಾರಣಾಂತಿಕ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ತರಬೇತಿ ಪ್ರಮಾಣಪತ್ರವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ಖಾಸಗಿ ಭದ್ರತಾ ಏಜೆಂಟ್‌ಗಳು ಮಾತ್ರ ಅದನ್ನು ಸಾಗಿಸಬಹುದು. * [[ಕೊಲೊಂಬಿಯ|ಕೊಲಂಬಿಯಾ]] : ೧೪ ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟವರಿಗೆ ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ನಿರ್ಬಂಧವಿಲ್ಲದೆ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು. ** ಕಾನೂನು ಜಾರಿ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಆರ್ಸೆನಲ್ನಲ್ಲಿ ಬಳಕೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. === ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ === * ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಟೆರಿಟರಿ : ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಒಂದು<nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯು<nowiki>''</nowiki>ವಾಗಿದ್ದು ಅದನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಅಥವಾ ಬಳಸುವುದು ಅಪರಾಧವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://www.abc.net.au/news/2018-07-08/the-one-place-in-australia-where-its-legal-to-have-pepper-spray/9932644|title=The one place in Australia where it's legal to have pepper spray for self-defence|last=Collett|first=Michael|date=8 July 2018|access-date=8 September 2020|publisher=ABC News}}</ref> * ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಷೇಧ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೯೮ ರ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿ ೧ ರ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ <nowiki>''</nowiki>ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|title=Weapons Prohibition Act 1998 - Schedule 1|archive-url=https://web.archive.org/web/20170410215822/http://www.austlii.edu.au/au/legis/nsw/consol_act/wpa1998231/sch1.html|archive-date=2017-04-10|access-date=2017-04-10}}</ref> * [[ಉತ್ತರ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯ|ಉತ್ತರ ಪ್ರದೇಶ]] : ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ನಿಯಂತ್ರಣ ಕಾಯಿದೆಯಡಿಯಲ್ಲಿ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧ ಎಂದು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಸೂಚಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|title=Weapons Control Act|archive-url=https://web.archive.org/web/20130102120521/http://www.nt.gov.au/dcm/legislation/current.html|archive-date=2013-01-02|access-date=2009-02-08}}</ref> ** ಈ ಶಾಸನವು ಅನುಮತಿಯಿಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಪೊಲೀಸ್/ಕರೆಕ್ಷನಲ್ ಸೇವೆಗಳು/ಕಸ್ಟಮ್ಸ್/ರಕ್ಷಣೆಯ ಅಧಿಕಾರಿಯಲ್ಲದ ಯಾರಾದರೂ ನಿಷೇಧಿತ ಆಯುಧವನ್ನು ಕೊಂಡೊಯ್ಯುವುದನ್ನು ಅಪರಾಧ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. * [[ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ]] : ಅನಧಿಕೃತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. ಪೊಲೀಸ್ ಅಪರಾಧಗಳ ಕಾಯಿದೆ ೧೯೩೫ ರ ತಿದ್ದುಪಡಿಯ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ<nowiki>''</nowiki>ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ<nowiki>''</nowiki> ಎಂದು ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪರವಾನಗಿ ಇಲ್ಲದೆ ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಲಭ್ಯವಿದೆ. ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸಾಧನಗಳನ್ನು ಹೊಂದುವ ಮತ್ತು ಬಳಸುವ ಅಧಿಕಾರವು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯಾ ಪೋಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು (ಸಾಮಾನ್ಯ-ಸಮಸ್ಯೆಯ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಯ ಸಲಕರಣೆಗಳ ಭಾಗವಾಗಿ) ಮತ್ತು ಟ್ಯಾಸ್ಮೆನಿಯನ್ ನ್ಯಾಯ ಇಲಾಖೆ (ಹೆಚ್.ಎಮ್ ಕಾರಾಗೃಹಗಳು) ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಅವಕಾಶ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. * ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ದಕ್ಷಿಣ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾದಲ್ಲಿ, ಕಾನೂನಿಗೆ ವಿರುದ್ದವಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದು ಕಾನೂನುಬಾಹಿರವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|title=Firearms and weapons|last=Police|first=South Australia|archive-url=https://web.archive.org/web/20130430053846/http://www.police.sa.gov.au/sapol/services/firearms_weapons/weapons_body_armour/faqs_weapons.jsp|archive-date=2013-04-30|access-date=2014-06-22}}</ref> * ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯಾ : ಹಾಲ್ ವಿ ಕಾಲಿನ್ಸ್ [೨೦೦೩] ಡಬ್ಲೂ.ಎ.ಎಸ್.ಸಿ.ಎ ೭೪ (೪ ಏಪ್ರಿಲ್ ೨೦೦೩) ನಲ್ಲಿನ ಮಹತ್ವದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್ ತೀರ್ಪಿನ ನಂತರ ಅನಿವಾರ್ಯ ಕಾರಣದಿಂದ ಯಾವುದೇ ವ್ಯಕ್ತಿ ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಹೊಂದುವುದು ಕಾನೂನುಬದ್ಧವಾಗಿದೆ. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> * [[ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌|ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್]] : ಕ್ವೀನ್ಸ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿ, ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಅಸ್ತ್ರವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಆತ್ಮರಕ್ಷಣೆಗಾಗಿ ಬಳಸಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. <ref>{{Cite web|url=https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|title=Dealing with confrontation|publisher=Queensland Police|archive-url=https://web.archive.org/web/20180401141027/https://www.police.qld.gov.au/programs/cscp/personalSafety/adults/dealingwithconfrontation.htm|archive-date=2018-04-01|access-date=2018-12-09}}</ref> === ನ್ಯೂಜಿಲ್ಯಾಂಡ್ === * ನಿರ್ಬಂಧಿತ ಆಯುಧವಾಗಿ ವರ್ಗೀಕರಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|title=Arms (Restricted Weapons and Specially Dangerous Airguns) Order 1984|publisher=Parliamentary Counsel Office|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017190759/http://www.legislation.govt.nz/regulation/public/1984/0122/latest/whole.html|archive-date=2014-10-17|access-date=2014-10-17}}</ref> ** ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಪಡೆಯಲು ಅಥವಾ ಸಾಗಿಸಲು ಪರವಾನಗಿ ಅಗತ್ಯವಿದೆ. ** ೧೯೯೭ ರಿಂದ ಮುಂಚೂಣಿಯ ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ವಾಡಿಕೆಯಂತೆ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಪ್ರಿಸನ್ ಸರ್ವಿಸ್ ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅನುಮೋದಿತ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಬಳಕೆಗೆ ಲಭ್ಯವಾಗುವಂತೆ ಮಾಡಿದೆ. ** ನ್ಯೂಜಿಲೆಂಡ್ ಡಿಫೆನ್ಸ್ ಫೋರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮಿಲಿಟರಿ ಪೋಲೀಸ್ ತಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯಗಳ ಸ್ವರೂಪದಿಂದಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಒಪ್ಪಂದದ ಅಡಿಯಲ್ಲಿ ಒಲಿಯೊರೆಸಿನ್ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ಸಾಗಿಸಲು ಅನುಮತಿಸಲಾಗಿದೆ. ** ಈ ಸ್ಪ್ರೇಗಳ [[ಸ್ಕೋವಿಲ್|ಸ್ಕೋವಿಲ್ಲೆ]] ರೇಟಿಂಗ್ ೫೦೦,೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್ ಎಮ್.ಕೆ.೯ ಎಚ್.ವಿ.ಎಸ್ ಯುನಿಟ್) ಮತ್ತು ೨,೦೦೦,೦೦೦ (ಸೇಬರ್, ಸೆಲ್ ಬಸ್ಟರ್ ಫಾಗ್ ಡೆಲಿವರಿ). == ನಾಗರಿಕ ಬಳಕೆ ವಕೀಲರು == ಜೂನ್ ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, ಪಶ್ಚಿಮ ಆಸ್ಟ್ರೇಲಿಯನ್ ನಿವಾಸಿ ರಾಬ್ ಹಾಲ್ ಮಿಡ್‌ಲ್ಯಾಂಡ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಯಲ್ಲಿ ಇಬ್ಬರು ಅತಿಥಿಗಳ ನಡುವಿನ ವಾಗ್ವಾದವನ್ನು ಮುರಿಯಲು ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇನ ಡಬ್ಬಿಯನ್ನು ಬಳಸಿದ್ದಕ್ಕಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದರು. ಅವರ ಅನುಚಿತ ವರ್ತನೆಗಾಗಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅವರು ನ್ಯಾಯಕ್ಕಾಗಿ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ಗೆ ಮೇಲ್ಮನವಿ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ನ್ಯಾಯಾದೀಶರಾಗಿದ್ದ ಜಸ್ಟಿಸ್ ಕ್ರಿಸ್ಟೀನ್ ವೀಲರ್ ರಾಬ್ ಹಾಲರ್ ಅವರ ಪರವಾಗಿ ತೀರ್ಪು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಈ ಮೂಲಕ ರಾಜ್ಯದಲ್ಲಿ ಪೆಪ್ಪರ್ ಸ್ಪ್ರೇ ಅನ್ನು ನ್ಯಾಯಸಮ್ಮತವಾದ ಕ್ಷಮೆಯನ್ನು ತೋರಿಸಲು ಸಮರ್ಥರಾದವರಿಗೆ ಕೇಸ್-ಬೈ-ಕೇಸ್ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಕಾನೂನುಬದ್ಧಗೊಳಿಸಿದರು. <ref name="Anne Calverley 2003">Anne Calverley, 'Judge clears use of pepper spray', ''The West Australian'', 28 March 2003, 1.</ref> <ref>''Hall v Collins'' [2003] WASCA 74 (4 April 2003).</ref> ೧೪ ಮಾರ್ಚ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ಕಪ್ಪು ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಧರಿಸಿದ ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬರು ನ್ಯೂ ಸೌತ್ ವೇಲ್ಸ್ ಲೆಜಿಸ್ಲೇಟಿವ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನ ಸಾರ್ವಜನಿಕ ಗ್ಯಾಲರಿಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಕ್ಯಾಪ್ಸಿಕಂ ಸ್ಪ್ರೇ ಸಾಗಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಕರೆ ನೀಡುವ ಮನವಿಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಪೊಲೀಸ್ ಸಚಿವ ಮೈಕ್ ಗಲ್ಲಾಚೆರ್‌ಗೆ ಮನವಿ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಕಾಗದದ ವಿಮಾನವನ್ನು ಗಾಳಿಯಲ್ಲಿ ಉಡಾಯಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|title=Flight of the MacQuarie Street Ninja|last=Tovey|first=Josephine|date=March 15, 2012|work=The Sydney Morning Herald|access-date=December 19, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20150924210609/http://www.smh.com.au/nsw/flight-of-the-macquarie-street-ninja-20120315-1v7ho.html|archive-date=September 24, 2015}}</ref> == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಮೇಸ್ (ಸ್ಪ್ರೇ) * ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಆಯುಧ * ರಕ್ಷಣಾತ್ಮಕ ಆಯುಧ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references>="" responsive="0"></references> njbz2kt2ndluz6lecafgkx80lo3kkh5 2 144408 1113616 1112983 2022-08-13T08:01:54Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[Major]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | allegiance = {{IND}} | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = 10 | rank = [[Major]] | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> 4hsv7o663fo2vc5kugrms9c5iluxrzg 1113617 1113616 2022-08-13T08:02:40Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[Major]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | allegiance = {{ಭಾರತ}} | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = 10 | rank = [[Major]] | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> kzofvri5i8dpmis6v6fiei7bsijaob5 1113618 1113617 2022-08-13T08:03:07Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[Major]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | allegiance = ಭಾರತ | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = 10 | rank = [[Major]] | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> hv12vadjvhi575q7ffb5lihi7bgn8ah 1113619 1113618 2022-08-13T08:04:34Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[Major]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | ನಿಷ್ಠೆ = ಭಾರತ | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = 10 | rank = [[Major]] | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> dpcgmr20njzkonc4uffuoxnv0g4z1h0 1113620 1113619 2022-08-13T08:06:01Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[Major]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | Allegiance = ಭಾರತ | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = 10 | rank = [[Major]] | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> 6mkhzjbe5a95q9l8o7ulfe0b49f3xcm 1113621 1113620 2022-08-13T08:07:10Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[Major]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | Allegiance = ಭಾರತ | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = ೧೦ | rank = [[Major]] | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> 0x8lqkustx65v6rc4dpvurr2nz595tm 1113622 1113621 2022-08-13T08:08:19Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[Major]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | Allegiance = ಭಾರತ | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = ೧೦ | rank = [[ಪ್ರಮುಖ]] | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> 966jr8c5tv3l24t8zhrc9xb1bazs8eu 1113623 1113622 2022-08-13T08:08:51Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[Major]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | Allegiance = ಭಾರತ | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = ೧೦ | rank = ಪ್ರಮುಖ | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> pl30pm1yp8pi8tana3mlw9z69zl83mz 1113624 1113623 2022-08-13T08:10:14Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[Major]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | allegiance = ಭಾರತ | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = ೧೦ | rank = ಪ್ರಮುಖ | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> noga9i69l5wzyoa0ox0jzjaribh9aof 1113625 1113624 2022-08-13T08:10:50Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = [[ಪ್ರಮುಖ]] | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | allegiance = ಭಾರತ | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = ೧೦ | rank = ಪ್ರಮುಖ | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> mlgdziue94qwgsjm3y6wi6w03u0iqqz 1113626 1113625 2022-08-13T08:11:12Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Infobox military person | honorific_prefix = ಪ್ರಮುಖ | name = ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ | honorific_suffix = | image = | image_size = | alt = | caption = | native_name = | native_name_lang = | birth_name = | other_name = | nickname = | birth_date = <!-- {{birth date and age|YYYY|MM|DD}} or {{birth date|YYYY|MM|DD}} if dead --> | birth_place = | death_date = <!-- {{Death date and age|YYYY|MM|DD|YYYY|MM|DD}} death date first, then birth date --> | death_place = | placeofburial_label = | placeofburial = | placeofburial_coordinates = <!-- {{Coord|LAT|LONG|display=inline,title}} --> | allegiance = ಭಾರತ | branch = {{army|ಭಾರತ}} | serviceyears = ೧೦ | rank = ಪ್ರಮುಖ | servicenumber = <!-- Do not use data from primary sources such as service records --> | unit = | commands = | battles_label = | battles = | awards = | memorials = | spouse = | relations = | laterwork = | signature = | signature_size = | signature_alt = | website = <!-- {{URL|example.com}} --> | module = }}   '''ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್''' ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯ ಅಧಿಕಾರಿ ಮತ್ತು ಲೇಡಿ ಕೆಡೆಟ್ ನಂ ೧ ಮತ್ತು ೧೯೯೩ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ನೇಮಕಗೊಂಡ ೨೫ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳ ಮೊದಲ ಬ್ಯಾಚ್‌ನಿಂದ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://indiatoday.intoday.in/education/story/first-indian-women/1/448279.html|title=List of 'First' Indian women in Indian history|publisher=indiatoday.intoday.in|access-date=2017-07-17}}</ref> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html#|title=First Women|publisher=zeenews.india.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20170806145228/http://zeenews.india.com/IndiaFirst/Women-p2.html|archive-date=2017-08-06|access-date=2017-07-20}}</ref> <ref name="Kt">{{Cite web|url=http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|title=Indian women Making India proud|publisher=timeskuwait.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20181106092850/http://www.timeskuwait.com/Times_Indian-women-Making-India-proud|archive-date=2018-11-06|access-date=2017-07-17}}</ref> == ಸೇನಾ ವೃತ್ತಿ == ಪೊಲೀಸ್ ಅಧಿಕಾರಿಯ ಮಗಳಾಗಿರುವ ಪ್ರಿಯಾ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಪೊಲೀಸ್ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರಲು ಬಯಸಿದ್ದರು. ಆದರೆ ಸೈನ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡುವಂತೆ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಮುಖ್ಯಸ್ಥ ಜನರಲ್ ಸುನಿತ್ ಫ್ರಾನ್ಸಿಸ್ ರೋಡ್ರಿಗಸ್ ಅವರಿಗೆ ಪತ್ರ ಬರೆಯಲು ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. <ref name="IN">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1|title=Priya Jhingan army's first woman officer|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-17}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/1 "Priya Jhingan army's first woman officer"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-17</span></span>.</cite></ref> ಆಕೆಯ ಕೋರಿಕೆಯನ್ನು ೧೯೯೨ ರಲ್ಲಿ [[ಚೆನ್ನೈ|ಚೆನ್ನೈನ]] ಆಫೀಸರ್ಸ್ ಟ್ರೈನಿಂಗ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯಲ್ಲಿ ತರಬೇತಿಗಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅವರು ೨೧ ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೯೨ ರಿಂದ ೨೪ ಇತರ ಮಹಿಳಾ ಕೆಡೆಟ್‌ಗಳೊಂದಿಗೆ ತಮ್ಮ ಮಿಲಿಟರಿ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. ಅವರು ೦೬ ಮಾರ್ಚ್ ೧೯೯೩ ರಂದು ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಕೋರ್ಸ್‌ನ ಬೆಳ್ಳಿ ಪದಕ ವಿಜೇತರಾಗಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="IN" /> <ref name="book">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24|title=Role of Women in India|last=Dr. Saroj Kumar Singh|publisher=REDSHINE|year=2017|isbn=978-93-86483-09-6}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFDr._Saroj_Kumar_Singh2017">Dr. Saroj Kumar Singh (2017). [https://books.google.com/books?id=C6wsDwAAQBAJ&pg=PA24 ''Role of Women in India'']. REDSHINE. [[ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ದರ್ಜೆಯ ಪುಸ್ತಕ ಸಂಖ್ಯೆ|ISBN]]&nbsp;[[ವಿಶೇಷ:ಪುಸ್ತಕ ಮೂಲಗಳು/978-93-86483-09-6|<bdi>978-93-86483-09-6</bdi>]].</cite></ref> ಪದಾತಿದಳದ ಬೆಟಾಲಿಯನ್‌ಗೆ ಸೇರುವ ಅವರ ವಿನಂತಿಯನ್ನು ಸೈನ್ಯವು ತಿರಸ್ಕರಿಸಿತು ಏಕೆಂದರೆ ಅಂತಹ ಯಾವುದೇ ನಿಬಂಧನೆಗಳಿರಲಿಲ್ಲ . ಕಾನೂನು ಪದವೀಧರರಾಗಿದ್ದ ಅವರು ಕಾರ್ಪ್ಸ್ ಆಫ್ ಜಡ್ಜ್ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಅನ್ನು ಸೇರಿದರು. <ref name="IN" /> ನ್ಯಾಯಾಧೀಶ ಅಡ್ವೊಕೇಟ್ ಜನರಲ್ ಡಿಪಾರ್ಟ್ಮೆಂಟ್ನಲ್ಲಿ ಹತ್ತು ವರ್ಷಗಳ ವಿಶಿಷ್ಟ ಸೇವೆಯ ನಂತರ ಅವರು ಹಲವಾರು ಕೋರ್ಟ್ ಮಾರ್ಷಲ್ಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಅವರನ್ನು ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ ಸೇವಾ ಮೇಜರ್ ಒಪ್ಪಂದದ ಪ್ರಕಾರ ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲಾಯಿತು. <ref name="IN" /> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಪುರುಷರಿಗೆ ಸಮಾನವಾದ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ನೀಡಬೇಕೆಂದು ಪ್ರಿಯಾ ಯಾವಾಗಲೂ ಬಲವಾದ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಸುಶ್ಮಿತಾ ಚಕ್ರವರ್ತಿಯವರ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಆತ್ಮಹತ್ಯೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದಂತೆ ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಹಕ್ಕು ಎಂದು ಸಮರ್ಥಿಸಿಕೊಂಡರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಸೇನಾ ಸಿಬ್ಬಂದಿಯ ಉಪ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾಗಿದ್ದ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಜನರಲ್ ಎಸ್ ಪಟ್ಟಾಭಿರಾಮನ್ ಅವರು ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಬಗ್ಗೆ ಅಸೂಕ್ಷ್ಮ ಹೇಳಿಕೆಗಾಗಿ ಕ್ಷಮೆಯಾಚಿಸಿದರು. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}</ref> ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ನಂತರ ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಖಾಯಂ ಆಯೋಗವನ್ನು ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳಾ ಅಧಿಕಾರಿಗಳಿಗೆ ಘಟಕಗಳ ಆಜ್ಞೆಯನ್ನು ನೀಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರ ಅಭಿಪ್ರಾಯಗಳನ್ನು ೧೭ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಂದು ಟೈಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಿರ್ಧಾರ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವವರು ಇದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ೧೭ ವರ್ಷಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಘಟಕಗಳನ್ನು ಕಮಾಂಡ್ ಮಾಡಲು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಸಮಾನ ಅವಕಾಶಗಳನ್ನು ನೀಡುವ ತೀರ್ಪನ್ನು ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯವು ಅಂಗೀಕರಿಸಿತು. == ಸೇನೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಯ ನಂತರ ಜೀವನ == ನಿವೃತ್ತಿಯ ನಂತರ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಹರಿಯಾಣ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗಳನ್ನು ತೆರವುಗೊಳಿಸಿದರು ಆದರೆ ನ್ಯಾಯಾಂಗ ಸೇವೆಗೆ ಸೇರುವ ವಿರುದ್ಧ ನಿರ್ಧರಿಸಿದರು. ನಂತರ ಅವರು ಪತ್ರಿಕೋದ್ಯಮ ಮತ್ತು ಸಮೂಹ ಸಂವಹನದಲ್ಲಿ ಸ್ನಾತಕೋತ್ತರ ಪದವಿಯನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಗ್ಯಾಂಗಟಕ್|ಗ್ಯಾಂಗ್ಟಾಕ್‌ನಲ್ಲಿ]] ''ಸಿಕ್ಕಿಂ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ರೆಸ್'' ಎಂಬ ವಾರಪತ್ರಿಕೆಯನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಖತ್ರೋನ್ ಕೆ ಖಿಲಾಡಿ ಸೀಸನ್ ೧ <ref>{{Cite news|url=http://www.ssbtosuccess.com/major-priya-jhingan/|title=Meet Major Priya Jhingan (Lady Cadet-1) - First Woman to Join Indian Army|last=Team|first=Editorial|date=2017-09-30|work=SSBToSuccess|access-date=2017-09-30|language=en-US}}</ref> ಭಾಗವಹಿಸುವವರಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಾಗಿದ್ದರು. ೨೦೧೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಸನಾವರ್‌ನ ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಶಿಕ್ಷಕಿ <ref>{{Cite web|url=http://sanawar.edu.in/faculties.aspx#eng|title=The Faculty of English|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-08-06}}</ref> ಮತ್ತು ಹೌಸ್ ಮಿಸ್ಟ್ರೆಸ್ ಆಗಿ ಸೇರಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.sanawar.edu.in/house.aspx#gnil|title=The Lawrence School, Sanawar|publisher=sanawar.edu.in|access-date=2017-07-19}}</ref> ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಪೆಪ್ ಟರ್ಫ್ ಎಂಬ ಸಾಹಸ ಕ್ರೀಡಾ ಕಂಪನಿಯನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿರುವ ಲೆಫ್ಟಿನೆಂಟ್ ಕರ್ನಲ್ ಮನೋಜ್ ಮಲ್ಹೋತ್ರಾ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ದಂಪತಿಗಳು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಚಂಡೀಗಡ|ಚಂಡೀಗಢದಲ್ಲಿ]] ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಆರ್ಯಮಾನ್ ಎಂಬ ಒಬ್ಬ ಮಗನನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. <ref name="IN2">{{Cite web|url=http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2|title=Vice-Chief apologises|publisher=archive.indianexpress.com|access-date=2017-07-20}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://archive.indianexpress.com/news/army-s-first-woman-officer-comes-to-its-defence/6959/2 "Vice-Chief apologises"]. archive.indianexpress.com<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2017-07-20</span></span>.</cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|title=Major Priya Jhingan|publisher=indiaschoolnews.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20190222204738/https://www.indiaschoolnews.com/blog/2016/04/04/major-priya-jhingan-first-woman-to-join-indian-army/|archive-date=2019-02-22|access-date=2017-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೦ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಏಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿನಿಯರು ಮತ್ತು ಲಾರೆನ್ಸ್ ಶಾಲೆಯ ಮಹಿಳಾ ಶಿಕ್ಷಕಿಯೊಂದಿಗೆ ಆಫ್ರಿಕಾದ ಅತ್ಯಂತ ಎತ್ತರದ ಪರ್ವತವಾದ ಕಿಲಿಮಂಜಾರೋವನ್ನು ಏರಿದರು, ಅದರ ಶಿಖರವು ಸಮುದ್ರ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಸುಮಾರು ೪,೯೦೦ ಮೀಟರ್ (೧೬,೧೦೦ ಅಡಿ) ಮತ್ತು ೫,೮೯೫ ಮೀಟರ್ (೧೯,೩೪೧ ಅಡಿ) ಮೇಲಿದೆ. . <ref>{{Cite web|url=https://www.tribuneindia.com/news/archive/himachal/expedition-to-mt-kilimanjaro-814682|title=Expedition to Mt Kilimanjaro}}</ref> ಫೆಬ್ರವರಿ ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ, ಮೇಜರ್ ಪ್ರಿಯಾ ಜಿಂಗನ್ ಅವರನ್ನು ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಶ್ರೀ ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್ ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ೧೧೨ ಇತರ ಪ್ರಮುಖ ಮಹಿಳೆಯರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಸೇನೆಯಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಪ್ರವರ್ತಕರಾಗಿ ಗೌರವಿಸಿದರು. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> pls4hgw6l67u6ufopm2e7rgrf7yv67g 0 144410 1113475 1113145 2022-08-12T14:23:16Z Vikashegde 417 added [[Category:ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki {{Infobox ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ |name = ಜಗದೀಪ್ ಧನಕರ್ |image = The Vice President-elect Shri Jagdeep Dhankar (cropped).jpg |caption= |birth_date = 18 ಮೇ 1951 <br/>(ವಯಸ್ಸು 71) <ref>{{cite news|url=https://www.outlookindia.com/newsscroll/jagdeep-dhankhar-takes-oath-as-west-bengal-governor/1586269|title=Jagdeep Dhankhar takes oath as West Bengal Governor|website=[[Outlook (Indian magazine)|Outlook]]|date=30 July 2019|access-date=13 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113064710/https://www.outlookindia.com/newsscroll/jagdeep-dhankhar-takes-oath-as-west-bengal-governor/1586269|archive-date=13 January 2020|url-status=live}}</ref> |birth_place=ಕಿತ್ತಾನ, ಜುಂಜುನು ಜಿಲ್ಲೆ, [[ರಾಜಸ್ಥಾನ]], [[ಭಾರತ]] |president=[[ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು]] |term_start=11 ಆಗಸ್ಟ್ 2022 |term_end= |successor= |predecessor1=ಕೇಸರಿ ನಾಥ್ ತ್ರಿಪಾಠಿ |successor1=ಲಾ.ಗಣೇಶನ್ ''(ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಶುಲ್ಕ)'' |term_start2=21 ನವೆಂಬರ್ 1990 |term_end2=21 ಜೂನ್ 1991 |term_start3=4 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1993 |term_end3=29 ನವೆಂಬರ್ 1998 |predecessor3=ಜಗಜೀತ್ ಸಿಂಗ್ |successor3=ನಾಥು ರಾಮ್ |term_start4=2 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1989 |term_end4=21 ಜೂನ್ 1991 |predecessor4=ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ |successor4=ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ |party=[[ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ]] |spouse={{marriage|ಸುದೇಶ್ ಧನಕಹರ್|1979}} |profession={{hlist|ವಕೀಲ}}}} '''ಜಗದೀಪ್ ಧನಕರ್''' (ಜನನ 18 ಮೇ 1951) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿ, ಇವರು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] 14 ನೇ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು [[ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ|ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ]] ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. ಅವರು 2022 ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ 72.8% ಮತಗಳೊಂದಿಗೆ ಗೆದ್ದರು ಮತ್ತು 1992 ರ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮತ-ವಿಜಯದ ಅಂತರವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದರು.<ref><nowiki>https://www.indiatoday.in/india/story/jagdeep-dhankhar-vice-presidential-poll-victory-margin-highes-1984752-2022-08-07</nowiki></ref><ref><nowiki>https://indianexpress.com/article/india/jagdeep-dhankhar-nda-vice-president-candidate-west-bengal-governor-8033747/</nowiki></ref> == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಅವರು ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಚಿತ್ತೋರ್‌ಗಢ್‌ನ ಸೈನಿಕ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ [[ಜೈಪುರ|ಜೈಪುರದ]] ರಾಜಸ್ಥಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಬಿ.ಎಸ್ ಸಿ ಎಲ್ ಎಲ್ ಬಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="fb">{{Cite web|url=https://www.facebook.com/jagdeep.dhankhar.39|title=Jagdeep Dhankhar|website=[[Facebook]]|access-date=12 March 2018}}</ref> ಧನಖರ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಕಿಠಾಣಾ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಘರ್ಧನ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/news/nation/jagdeep-dhankar-lawyer-turned-politician-and-mamata-banerjees-bete-noire-413045|title=Jagdeep Dhankhar: NDA's VP candidate is a Jat leader, coffee lover and Mamata-critic|date=16 July 2022|work=The Tribune|language=en}}</ref> == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ಧಂಖರ್ ಅವರು ಗೋಕಲ್ ಚಂದ್ ಮತ್ತು ಕೇಸರಿ ದೇವಿ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ 18 ಮೇ 1951 ರಂದು [[ಹಿಂದೂ]] [[ಜಾಟರು|ಜಾಟ್]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ [[ರಾಜಸ್ಥಾನ]] ರಾಜ್ಯದ ಜುಂಜುನುವಿನ ಕಿತಾನ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಧಂಖರ್ 1979 ರಲ್ಲಿ ಸುದೇಶ್ ಧಂಖರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಕಾಮ್ನಾ ಎಂಬ ಮಗಳಿದ್ದಾಳೆ. == ಕಾನೂನು ವೃತ್ತಿ == ಧಂಖರ್ 1979 ರಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಬಾರ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ವಕೀಲರಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಅವರು 1990 ರಲ್ಲಿ [[ರಾಜಸ್ಥಾನ|ರಾಜಸ್ಥಾನದ]] ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಿಂದ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು 30 ಜುಲೈ 2019 <ref>{{Cite news|url=https://www.barandbench.com/interviews/interview-jagdeep-dhankhar-governor-of-west-bengal|title=Governor can become a "convenient punching bag" in the crossfire between political parties: Jagdeep Dhankhar, Governor of West Bengal|last=AK|first=Pallavi Saluja,Aditya|date=12 August 2020|work=Bar and Bench|language=en}}</ref> ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸುವವರೆಗೆ ರಾಜ್ಯದ ಅತ್ಯಂತ ಹಿರಿಯ-ಅತ್ಯಂತ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದರು. 1990 ರಿಂದ, ಧಂಖರ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಛ ನ್ಯಾಯಾಲಯ|ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ]] ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://rajbhavankolkata.nic.in/html/ourgovernor.html|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|website=rajbhavankolkata.nic.in}}</ref> ಅವರು [[ಜೈಪುರ|ಜೈಪುರದ]] ರಾಜಸ್ಥಾನ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಬಾರ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.firstpost.com/india/who-is-jagdeep-dhankhar-ndas-vice-presidential-candidate-10920061.html|title=Who is Jagdeep Dhankhar, NDA's vice presidential candidate?|date=16 July 2022|work=Firstpost|language=en}}</ref> ಧಂಖರ್ ಅವರು 2016 ರಲ್ಲಿ ಸಟ್ಲೆಜ್ ನದಿ ನೀರಿನ ವಿವಾದದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು, ಅವರು [[ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಛ ನ್ಯಾಯಾಲಯ|ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ]] [[ಹರಿಯಾಣ]] ರಾಜ್ಯದ ಪರವಾಗಿ ವಾದ ಮಂಡಿಸಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/law/story/jagdeep-dhankhar-allotted-chamber-supreme-court-1977481-2022-07-19|title=Vice president candidate Jagdeep Dhankhar allotted chamber in SC on twin-sharing basis &#124; EXCLUSIVE}}</ref> == ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನ == ಅವರು 9 ನೇ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ 1989-91 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜುಂಜುನು ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು, [[ಜನತಾ ದಳ|ಜನತಾ ದಳವನ್ನು]] ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರು. ಅವರು 1993-98 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ 10 ನೇ ವಿಧಾನಸಭೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಕಿಶನ್‌ಗಡ್‌ನಿಂದ ಮಾಜಿ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆ (ಎಂಎಲ್‌ಎ) ಆಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=http://rajbhavankolkata.gov.in/html/ourgovernor.html|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|website=Raj Bhavan, West Bengal, India|access-date=15 May 2021}}</ref> == ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು == [[ಚಿತ್ರ:Governor_of_West_Bengal_Jagdeep_Dhankhar_with_Prime_Minister_of_India_Narendra_Modi.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Governor_of_West_Bengal_Jagdeep_Dhankhar_with_Prime_Minister_of_India_Narendra_Modi.jpg/250px-Governor_of_West_Bengal_Jagdeep_Dhankhar_with_Prime_Minister_of_India_Narendra_Modi.jpg|thumb|250x250px| ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಗವರ್ನರ್ ಜಗದೀಪ್ ಧನಕರ್]] 20 ಜುಲೈ 2019 ರಂದು, ಎರಡನೇ ಮೋದಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಮೂಲಕ [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]] [[ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್]] ಅವರನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/centre-appoints-four-new-governors-jagdeep-dhankar-now-in-charge-of-west-bengal/article28620154.ece|title=Centre appoints four new Governors, Jagdeep Dhankar now in-charge of West Bengal|last=PTI|date=20 July 2019|work=The Hindu|access-date=23 July 2022|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಟಿಬಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು 30 ಜುಲೈ 2019 ರಂದು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ರಾಜಭವನದಲ್ಲಿ ಜಗದೀಪ್ ಧನಕರ್ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಬೋಧಿಸಿದರು <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/jagdeep-dhankar-takes-oath-as-west-bengal-governor/articleshow/70448453.cms|title=Jagdeep Dhankar takes oath as West Bengal governor {{!}} India News - Times of India|date=30 July 2019|work=The Times of India|language=en}}</ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾದ ನಂತರ, ಧಂಕರ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ [[ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಆಗಾಗ್ಗೆ ವಾಗ್ವಾದಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/national/west-bengal-governor-jagdeep-dhankhars-three-month-tenure-has-been-all-about-the-war-of-words-with-the-ruling-trinamool-congress/article29775717.ece|title=Bengal Governor Jagdeep Dhankhar's tenure marked by war of words with TMC|last=Law|first=Abishek|date=23 October 2019|website=www.thehindubusinessline.com|language=en|access-date=23 July 2022}}</ref> 2021 ರ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಚುನಾವಣೋತ್ತರ ಹಿಂಸಾಚಾರದ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಧಂಖರ್ ಮೂರನೇ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ತೀವ್ರ ಟೀಕಾಕಾರರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/india/west-bengal-gov-jagdeep-dhankar-slams-mamata-banerjee-led-govt-for-post-poll-violence-alleges-inaction-article-92365466|title=West Bengal: Gov Jagdeep Dhankar slams Mamata Banerjee-led govt for post poll violence, alleges inaction}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bengal-witnessed-worst-post-poll-violence-since-independence-dhankhar-101623761405657.html|title=Bengal witnessed worst post-poll violence since Independence: Dhankhar|date=15 June 2021}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://m.economictimes.com/news/politics-and-nation/situation-due-to-post-poll-violence-in-bengal-alarming-worrisome-governor-jagdeep-dhankhar/articleshow/83714136.cms|title=Situation due to post-poll violence in Bengal alarming, worrisome: Governor Jagdeep Dhankhar|work=The Economic Times}}</ref> 13 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು, ಧಂಕರ್ ಅವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ [[ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ]] ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಹಿಮಂತ ಬಿಸ್ವಾ ಶರ್ಮಾ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/west-bengal-chief-minister-mamata-banerjee-meets-assam-chief-minister-himanta-biswa-sarma-governor-jagdeep-dhankhar-in-darjeeling-3154763|title=Mamata Banerjee Meets Himanta Sarma, Jagdeep Dhankhar In Darjeeling|website=NDTV.com|access-date=23 July 2022}}</ref> ನಂತರ 15 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು, ಧನಕರ್ ದೆಹಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ [[ಗೃಹಮಂತ್ರಿ|ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವ]] [[ಅಮಿತ್ ಶಾ]] ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/india/jagdeep-dhankhar-meets-amit-shah-in-delhi-10916391.html|title=Jagdeep Dhankhar meets Amit Shah in Delhi|date=15 July 2022|website=Firstpost|language=en|access-date=23 July 2022}}</ref> ನಂತರ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಒಕ್ಕೂಟದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡ ನಂತರ 17 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು ಗವರ್ನರ್ ಹುದ್ದೆಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/jagdeep-dhankhar-resigns-bengal-governor-vp-nomination-manipur-la-ganesan-charge-101658079989478.html|title=Dhankhar resigns as Bengal guv after VP nomination, Manipur's La Ganesan gets additional charge|date=17 July 2022|website=Hindustan Times|language=en|access-date=23 July 2022}}</ref> == 2022 ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಚುನಾವಣೆ == 16 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು, 2022 ರ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳು ನಡೆಯಲಿರುವ 2022 ರ ಚುನಾವಣೆಗೆ [[ಭಾರತದ ಉಪ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಒಕ್ಕೂಟದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಿಜೆಪಿ ಧನಕರ್ ಅವರನ್ನು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿತು. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/india/jagdeep-dhankar-nda-vice-president-candidate-west-bengal-governor-8033747/|title=Jagdeep Dhankhar, West Bengal Governor, is NDA's Vice President candidate|date=16 July 2022|website=The Indian Express|language=en|access-date=16 July 2022}}</ref> ಧನಕರ್ ಅವರನ್ನು ಬಿಜೆಪಿ ''ಕಿಸಾನ್ ಪುತ್ರ'' (ರೈತರ ಮಗ) ಎಂದು ಬಿಂಬಿಸಿದೆ. <ref name="IE2022">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/india/jagdeep-dhankhar-nda-vice-president-candidate-west-bengal-governor-8033747/|title=Bengal Governor Dhankhar set to be new Vice-President, BJP hails 'kisan putra'|date=17 July 2022|work=IndianExpress|access-date=17 July 2022}}</ref> ಅವರು ಸಂಯುಕ್ತ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ, ಮಾಜಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವೆ ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನಿಂದ]] ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾದ ಮಾರ್ಗರೆಟ್ ಆಳ್ವಾ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. 18 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು, ಧನಕರ್ ಅವರು ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಚುನಾವಣೆಗೆ ನಾಮಪತ್ರ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರ ಜೊತೆ [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಪ್ರಧಾನಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ]] ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರು ಮತ್ತು ಬಿಜೆಪಿ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಇದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/jagdeep-dhankhar-former-bengal-governor-and-ndas-vice-presidential-candidate-files-nomination-papers-pm-present-3168191|title=Jagdeep Dhankhar Files Papers For Vice-President Polls; PM Modi By His Side|website=NDTV.com|access-date=23 July 2022}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 6 ರಂದು ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ಅದೇ ದಿನ ಸಂಜೆ ಮತ ಎಣಿಕೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕೆಳ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮನೆಗಳಿಂದ 725 ಸಂಸದರ ಮತಗಳ ಪೈಕಿ 528 ಮತಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಮೂಲಕ ಧನಕರ್ ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾದರು. ಅವರು <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/india/vice-presidential-poll-live-updates-jagdeep-dhankhar-margaret-alva-nda-congress-8073360/|title=Vice-Presidential Poll Live Updates: NDA candidate Jagdeep Dhankhar wins V-P election with 528 votes|date=2022-08-06|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 2022 ರಂದು ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿದ್ದಾರೆ. [[ಅಖಿಲ ಭಾರತ ತೃಣಮೂಲ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]] ಕೇವಲ ಇಬ್ಬರು ಸದಸ್ಯರು ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ಚುನಾವಣೆಯಿಂದ ದೂರ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="VP Election">{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/jagdeep-dhankhar-is-new-vice-president-defeats-oppositions-margaret-alva-3231598|title=Jagdeep Dhankhar Is New Vice President, Defeats Margaret Alva: 10 Points|date=6 August 2022|work=NDTV.com|access-date=6 August 2022}}</ref> == ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ (2022-ಇಂದಿನವರೆಗೆ) == == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:೧೯೫೧ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು]] bbixy8t5jj5czyha8o0s5ghcyvr8rbd 1113478 1113475 2022-08-12T14:24:19Z Vikashegde 417 wikitext text/x-wiki {{Infobox ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ |name = ಜಗದೀಪ್ ಧನಕರ್ |image = The Vice President-elect Shri Jagdeep Dhankar (cropped).jpg |caption= |birth_date = 18 ಮೇ 1951 <br/>(ವಯಸ್ಸು 71) <ref>{{cite news|url=https://www.outlookindia.com/newsscroll/jagdeep-dhankhar-takes-oath-as-west-bengal-governor/1586269|title=Jagdeep Dhankhar takes oath as West Bengal Governor|website=[[Outlook (Indian magazine)|Outlook]]|date=30 July 2019|access-date=13 January 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20200113064710/https://www.outlookindia.com/newsscroll/jagdeep-dhankhar-takes-oath-as-west-bengal-governor/1586269|archive-date=13 January 2020|url-status=live}}</ref> |birth_place=ಕಿತ್ತಾನ, ಜುಂಜುನು ಜಿಲ್ಲೆ, [[ರಾಜಸ್ಥಾನ]], [[ಭಾರತ]] |president=[[ದ್ರೌಪದಿ ಮುರ್ಮು]] |term_start=11 ಆಗಸ್ಟ್ 2022 |term_end= |successor= |predecessor1=ಕೇಸರಿ ನಾಥ್ ತ್ರಿಪಾಠಿ |successor1=ಲಾ.ಗಣೇಶನ್ ''(ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಶುಲ್ಕ)'' |term_start2=21 ನವೆಂಬರ್ 1990 |term_end2=21 ಜೂನ್ 1991 |term_start3=4 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1993 |term_end3=29 ನವೆಂಬರ್ 1998 |predecessor3=ಜಗಜೀತ್ ಸಿಂಗ್ |successor3=ನಾಥು ರಾಮ್ |term_start4=2 ಡಿಸೆಂಬರ್ 1989 |term_end4=21 ಜೂನ್ 1991 |predecessor4=ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ |successor4=ಮೊಹಮ್ಮದ್ ಅಯೂಬ್ ಖಾನ್ |party=[[ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ]] |spouse={{marriage|ಸುದೇಶ್ ಧನಕಹರ್|1979}} |profession={{hlist|ವಕೀಲ}}}} '''ಜಗದೀಪ್ ಧನಕರ್''' (ಜನನ 18 ಮೇ 1951) ಒಬ್ಬ ಭಾರತೀಯ ರಾಜಕಾರಣಿ, ಇವರು [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] 14 ನೇ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರು [[ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷ|ಭಾರತೀಯ ಜನತಾ ಪಕ್ಷದ]] ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಚಂದ್ರಶೇಖರ್ ಸಚಿವ ಸಂಪುಟದಲ್ಲಿ ಸಂಸದೀಯ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ರಾಜ್ಯ ಸಚಿವರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ್ದರು. ಅವರು 2022 ರ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ 72.8% ಮತಗಳೊಂದಿಗೆ ಗೆದ್ದರು ಮತ್ತು 1992 ರ ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರ ಅತಿ ಹೆಚ್ಚು ಮತ-ವಿಜಯದ ಅಂತರವನ್ನು ದಾಖಲಿಸಿದರು.<ref><nowiki>https://www.indiatoday.in/india/story/jagdeep-dhankhar-vice-presidential-poll-victory-margin-highes-1984752-2022-08-07</nowiki></ref><ref><nowiki>https://indianexpress.com/article/india/jagdeep-dhankhar-nda-vice-president-candidate-west-bengal-governor-8033747/</nowiki></ref> == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ ಮತ್ತು ಶಿಕ್ಷಣ == ಅವರು ತಮ್ಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಚಿತ್ತೋರ್‌ಗಢ್‌ನ ಸೈನಿಕ್ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು ಮತ್ತು ನಂತರ [[ಜೈಪುರ|ಜೈಪುರದ]] ರಾಜಸ್ಥಾನ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಿಂದ ಬಿ.ಎಸ್ ಸಿ ಎಲ್ ಎಲ್ ಬಿ ಪದವಿ ಪಡೆದರು. <ref name="fb">{{Cite web|url=https://www.facebook.com/jagdeep.dhankhar.39|title=Jagdeep Dhankhar|website=[[Facebook]]|access-date=12 March 2018}}</ref> ಧನಖರ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಪ್ರಾಥಮಿಕ ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಮ ಶಾಲಾ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ಕ್ರಮವಾಗಿ ಕಿಠಾಣಾ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆ ಮತ್ತು ಘರ್ಧನ ಸರ್ಕಾರಿ ಶಾಲೆಯಲ್ಲಿ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.tribuneindia.com/news/nation/jagdeep-dhankar-lawyer-turned-politician-and-mamata-banerjees-bete-noire-413045|title=Jagdeep Dhankhar: NDA's VP candidate is a Jat leader, coffee lover and Mamata-critic|date=16 July 2022|work=The Tribune|language=en}}</ref> == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ಧಂಖರ್ ಅವರು ಗೋಕಲ್ ಚಂದ್ ಮತ್ತು ಕೇಸರಿ ದೇವಿ ದಂಪತಿಗಳಿಗೆ 18 ಮೇ 1951 ರಂದು [[ಹಿಂದೂ]] [[ಜಾಟರು|ಜಾಟ್]] ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ [[ರಾಜಸ್ಥಾನ]] ರಾಜ್ಯದ ಜುಂಜುನುವಿನ ಕಿತಾನ ಎಂಬ ಸಣ್ಣ ಹಳ್ಳಿಯಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಧಂಖರ್ 1979 ರಲ್ಲಿ ಸುದೇಶ್ ಧಂಖರ್ ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು ಮತ್ತು ಅವರಿಗೆ ಕಾಮ್ನಾ ಎಂಬ ಮಗಳಿದ್ದಾಳೆ. == ಕಾನೂನು ವೃತ್ತಿ == ಧಂಖರ್ 1979 ರಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಬಾರ್ ಕೌನ್ಸಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ವಕೀಲರಾಗಿ ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ಅವರು 1990 ರಲ್ಲಿ [[ರಾಜಸ್ಥಾನ|ರಾಜಸ್ಥಾನದ]] ನ್ಯಾಯಾಂಗದ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನಿಂದ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲರಾಗಿ ನೇಮಕಗೊಂಡರು ಮತ್ತು 30 ಜುಲೈ 2019 <ref>{{Cite news|url=https://www.barandbench.com/interviews/interview-jagdeep-dhankhar-governor-of-west-bengal|title=Governor can become a "convenient punching bag" in the crossfire between political parties: Jagdeep Dhankhar, Governor of West Bengal|last=AK|first=Pallavi Saluja,Aditya|date=12 August 2020|work=Bar and Bench|language=en}}</ref> ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾಗಿ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಸ್ವೀಕರಿಸುವವರೆಗೆ ರಾಜ್ಯದ ಅತ್ಯಂತ ಹಿರಿಯ-ಅತ್ಯಂತ ಗೊತ್ತುಪಡಿಸಿದ ಹಿರಿಯ ವಕೀಲರಾಗಿದ್ದರು. 1990 ರಿಂದ, ಧಂಖರ್ ಪ್ರಾಥಮಿಕವಾಗಿ [[ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಛ ನ್ಯಾಯಾಲಯ|ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಚ ನ್ಯಾಯಾಲಯದಲ್ಲಿ]] ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದರು. ಅವರು ಭಾರತದ ವಿವಿಧ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=http://rajbhavankolkata.nic.in/html/ourgovernor.html|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|website=rajbhavankolkata.nic.in}}</ref> ಅವರು [[ಜೈಪುರ|ಜೈಪುರದ]] ರಾಜಸ್ಥಾನ ಹೈಕೋರ್ಟ್ ಬಾರ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಮಾಜಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.firstpost.com/india/who-is-jagdeep-dhankhar-ndas-vice-presidential-candidate-10920061.html|title=Who is Jagdeep Dhankhar, NDA's vice presidential candidate?|date=16 July 2022|work=Firstpost|language=en}}</ref> ಧಂಖರ್ ಅವರು 2016 ರಲ್ಲಿ ಸಟ್ಲೆಜ್ ನದಿ ನೀರಿನ ವಿವಾದದಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು, ಅವರು [[ಭಾರತದ ಸರ್ವೋಚ್ಛ ನ್ಯಾಯಾಲಯ|ಭಾರತದ ಸುಪ್ರೀಂ ಕೋರ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ]] [[ಹರಿಯಾಣ]] ರಾಜ್ಯದ ಪರವಾಗಿ ವಾದ ಮಂಡಿಸಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.indiatoday.in/law/story/jagdeep-dhankhar-allotted-chamber-supreme-court-1977481-2022-07-19|title=Vice president candidate Jagdeep Dhankhar allotted chamber in SC on twin-sharing basis &#124; EXCLUSIVE}}</ref> == ರಾಜಕೀಯ ವೃತ್ತಿಜೀವನ == ಅವರು 9 ನೇ ಲೋಕಸಭೆಯಲ್ಲಿ 1989-91 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಜುಂಜುನು ಲೋಕಸಭಾ ಕ್ಷೇತ್ರದಿಂದ ಸಂಸತ್ತಿನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು, [[ಜನತಾ ದಳ|ಜನತಾ ದಳವನ್ನು]] ಪ್ರತಿನಿಧಿಸಿದರು. ಅವರು 1993-98 ರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ 10 ನೇ ವಿಧಾನಸಭೆಯಲ್ಲಿ ರಾಜಸ್ಥಾನದ ಕಿಶನ್‌ಗಡ್‌ನಿಂದ ಮಾಜಿ ಶಾಸಕಾಂಗ ಸಭೆ (ಎಂಎಲ್‌ಎ) ಆಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=http://rajbhavankolkata.gov.in/html/ourgovernor.html|title=Our Governor: Raj Bhavan, West Bengal, India|website=Raj Bhavan, West Bengal, India|access-date=15 May 2021}}</ref> == ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರು == [[ಚಿತ್ರ:Governor_of_West_Bengal_Jagdeep_Dhankhar_with_Prime_Minister_of_India_Narendra_Modi.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/85/Governor_of_West_Bengal_Jagdeep_Dhankhar_with_Prime_Minister_of_India_Narendra_Modi.jpg/250px-Governor_of_West_Bengal_Jagdeep_Dhankhar_with_Prime_Minister_of_India_Narendra_Modi.jpg|thumb|250x250px| ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನಿ ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಗವರ್ನರ್ ಜಗದೀಪ್ ಧನಕರ್]] 20 ಜುಲೈ 2019 ರಂದು, ಎರಡನೇ ಮೋದಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ಮೂಲಕ [[ಭಾರತದ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ]] [[ರಾಮ್ ನಾಥ್ ಕೋವಿಂದ್]] ಅವರನ್ನು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರನ್ನಾಗಿ ನೇಮಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.thehindu.com/news/national/centre-appoints-four-new-governors-jagdeep-dhankar-now-in-charge-of-west-bengal/article28620154.ece|title=Centre appoints four new Governors, Jagdeep Dhankar now in-charge of West Bengal|last=PTI|date=20 July 2019|work=The Hindu|access-date=23 July 2022|language=en-IN|issn=0971-751X}}</ref> ಕಲ್ಕತ್ತಾ ಹೈಕೋರ್ಟ್‌ನ ಮುಖ್ಯ ನ್ಯಾಯಮೂರ್ತಿ ಟಿಬಿ ರಾಧಾಕೃಷ್ಣನ್ ಅವರು 30 ಜುಲೈ 2019 ರಂದು ಕೋಲ್ಕತ್ತಾದ ರಾಜಭವನದಲ್ಲಿ ಜಗದೀಪ್ ಧನಕರ್ ಅವರಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣ ವಚನ ಬೋಧಿಸಿದರು <ref>{{Cite news|url=https://timesofindia.indiatimes.com/india/jagdeep-dhankar-takes-oath-as-west-bengal-governor/articleshow/70448453.cms|title=Jagdeep Dhankar takes oath as West Bengal governor {{!}} India News - Times of India|date=30 July 2019|work=The Times of India|language=en}}</ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾದ ನಂತರ, ಧಂಕರ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ [[ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ]] ಅವರೊಂದಿಗೆ ಆಗಾಗ್ಗೆ ವಾಗ್ವಾದಗಳನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.thehindubusinessline.com/news/national/west-bengal-governor-jagdeep-dhankhars-three-month-tenure-has-been-all-about-the-war-of-words-with-the-ruling-trinamool-congress/article29775717.ece|title=Bengal Governor Jagdeep Dhankhar's tenure marked by war of words with TMC|last=Law|first=Abishek|date=23 October 2019|website=www.thehindubusinessline.com|language=en|access-date=23 July 2022}}</ref> 2021 ರ ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದಲ್ಲಿ ನಡೆದ ಚುನಾವಣೋತ್ತರ ಹಿಂಸಾಚಾರದ ನಿರ್ವಹಣೆಗಾಗಿ ಧಂಖರ್ ಮೂರನೇ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ ಸಚಿವಾಲಯದ ತೀವ್ರ ಟೀಕಾಕಾರರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.timesnownews.com/india/west-bengal-gov-jagdeep-dhankar-slams-mamata-banerjee-led-govt-for-post-poll-violence-alleges-inaction-article-92365466|title=West Bengal: Gov Jagdeep Dhankar slams Mamata Banerjee-led govt for post poll violence, alleges inaction}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/bengal-witnessed-worst-post-poll-violence-since-independence-dhankhar-101623761405657.html|title=Bengal witnessed worst post-poll violence since Independence: Dhankhar|date=15 June 2021}}</ref> <ref>{{Cite news|url=https://m.economictimes.com/news/politics-and-nation/situation-due-to-post-poll-violence-in-bengal-alarming-worrisome-governor-jagdeep-dhankhar/articleshow/83714136.cms|title=Situation due to post-poll violence in Bengal alarming, worrisome: Governor Jagdeep Dhankhar|work=The Economic Times}}</ref> 13 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು, ಧಂಕರ್ ಅವರು ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳದ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ [[ಮಮತಾ ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ]] ಮತ್ತು ಅಸ್ಸಾಂನ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಹಿಮಂತ ಬಿಸ್ವಾ ಶರ್ಮಾ ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/west-bengal-chief-minister-mamata-banerjee-meets-assam-chief-minister-himanta-biswa-sarma-governor-jagdeep-dhankhar-in-darjeeling-3154763|title=Mamata Banerjee Meets Himanta Sarma, Jagdeep Dhankhar In Darjeeling|website=NDTV.com|access-date=23 July 2022}}</ref> ನಂತರ 15 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು, ಧನಕರ್ ದೆಹಲಿಗೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಅಲ್ಲಿ [[ಗೃಹಮಂತ್ರಿ|ಕೇಂದ್ರ ಗೃಹ ಸಚಿವ]] [[ಅಮಿತ್ ಶಾ]] ಅವರನ್ನು ಭೇಟಿಯಾದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.firstpost.com/india/jagdeep-dhankhar-meets-amit-shah-in-delhi-10916391.html|title=Jagdeep Dhankhar meets Amit Shah in Delhi|date=15 July 2022|website=Firstpost|language=en|access-date=23 July 2022}}</ref> ನಂತರ ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಒಕ್ಕೂಟದ ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ನಾಮನಿರ್ದೇಶನಗೊಂಡ ನಂತರ 17 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು ಗವರ್ನರ್ ಹುದ್ದೆಗೆ ರಾಜೀನಾಮೆ ನೀಡಿದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.hindustantimes.com/india-news/jagdeep-dhankhar-resigns-bengal-governor-vp-nomination-manipur-la-ganesan-charge-101658079989478.html|title=Dhankhar resigns as Bengal guv after VP nomination, Manipur's La Ganesan gets additional charge|date=17 July 2022|website=Hindustan Times|language=en|access-date=23 July 2022}}</ref> == 2022 ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಚುನಾವಣೆ == 16 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು, 2022 ರ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಮುಂದಿನ ತಿಂಗಳು ನಡೆಯಲಿರುವ 2022 ರ ಚುನಾವಣೆಗೆ [[ಭಾರತದ ಉಪ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ|ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯ]] ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಪ್ರಜಾಸತ್ತಾತ್ಮಕ ಒಕ್ಕೂಟದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಿಜೆಪಿ ಧನಕರ್ ಅವರನ್ನು ನಾಮನಿರ್ದೇಶನ ಮಾಡಿತು. <ref name=":0">{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/india/jagdeep-dhankar-nda-vice-president-candidate-west-bengal-governor-8033747/|title=Jagdeep Dhankhar, West Bengal Governor, is NDA's Vice President candidate|date=16 July 2022|website=The Indian Express|language=en|access-date=16 July 2022}}</ref> ಧನಕರ್ ಅವರನ್ನು ಬಿಜೆಪಿ ''ಕಿಸಾನ್ ಪುತ್ರ'' (ರೈತರ ಮಗ) ಎಂದು ಬಿಂಬಿಸಿದೆ. <ref name="IE2022">{{Cite news|url=https://indianexpress.com/article/india/jagdeep-dhankhar-nda-vice-president-candidate-west-bengal-governor-8033747/|title=Bengal Governor Dhankhar set to be new Vice-President, BJP hails 'kisan putra'|date=17 July 2022|work=IndianExpress|access-date=17 July 2022}}</ref> ಅವರು ಸಂಯುಕ್ತ ವಿರೋಧ ಪಕ್ಷದ ಅಭ್ಯರ್ಥಿ, ಮಾಜಿ ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವೆ ಮತ್ತು [[ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್|ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್‌ನಿಂದ]] ರಾಜ್ಯಪಾಲರಾದ ಮಾರ್ಗರೆಟ್ ಆಳ್ವಾ ವಿರುದ್ಧ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದ್ದಾರೆ. 18 ಜುಲೈ 2022 ರಂದು, ಧನಕರ್ ಅವರು ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರ ಚುನಾವಣೆಗೆ ನಾಮಪತ್ರ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. ಅವರ ಜೊತೆ [[ಭಾರತದ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿ|ಪ್ರಧಾನಿ]] [[ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ]] ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಕೇಂದ್ರ ಸಚಿವರು ಮತ್ತು ಬಿಜೆಪಿ ರಾಜಕಾರಣಿಗಳು ಇದ್ದರು. <ref>{{Cite web|url=https://www.ndtv.com/india-news/jagdeep-dhankhar-former-bengal-governor-and-ndas-vice-presidential-candidate-files-nomination-papers-pm-present-3168191|title=Jagdeep Dhankhar Files Papers For Vice-President Polls; PM Modi By His Side|website=NDTV.com|access-date=23 July 2022}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 6 ರಂದು ಚುನಾವಣೆ ನಡೆಯುತ್ತಿದ್ದು, ಅದೇ ದಿನ ಸಂಜೆ ಮತ ಎಣಿಕೆ ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕೆಳ ಮತ್ತು ಮೇಲ್ಮನೆಗಳಿಂದ 725 ಸಂಸದರ ಮತಗಳ ಪೈಕಿ 528 ಮತಗಳನ್ನು ಪಡೆಯುವ ಮೂಲಕ ಧನಕರ್ ವಿಜಯಶಾಲಿಯಾದರು. ಅವರು <ref>{{Cite web|url=https://indianexpress.com/article/india/vice-presidential-poll-live-updates-jagdeep-dhankhar-margaret-alva-nda-congress-8073360/|title=Vice-Presidential Poll Live Updates: NDA candidate Jagdeep Dhankhar wins V-P election with 528 votes|date=2022-08-06|website=The Indian Express|language=en|access-date=2022-08-06}}</ref> ಆಗಸ್ಟ್ 2022 ರಂದು ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷರಾಗಿ ಅಧಿಕಾರ ವಹಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಿದ್ದಾರೆ. [[ಅಖಿಲ ಭಾರತ ತೃಣಮೂಲ ಕಾಂಗ್ರೆಸ್]] ಕೇವಲ ಇಬ್ಬರು ಸದಸ್ಯರು ಮತ ಚಲಾಯಿಸುವ ಮೂಲಕ ಚುನಾವಣೆಯಿಂದ ದೂರ ಉಳಿದಿದೆ. <ref name="VP Election">{{Cite news|url=https://www.ndtv.com/india-news/jagdeep-dhankhar-is-new-vice-president-defeats-oppositions-margaret-alva-3231598|title=Jagdeep Dhankhar Is New Vice President, Defeats Margaret Alva: 10 Points|date=6 August 2022|work=NDTV.com|access-date=6 August 2022}}</ref> == ಉಪಾಧ್ಯಕ್ಷ ಸ್ಥಾನ (2022-ಇಂದಿನವರೆಗೆ) == == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} {{ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು}} [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:೧೯೫೧ ಜನನ]] [[ವರ್ಗ:ಭಾರತದ ಉಪರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಗಳು]] bctzya2d4bgklo2v31rgv8rw2nqmyy6 0 144415 1113502 1113235 2022-08-12T16:54:00Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ಲೇಖನ ತಿದ್ದುಪಡಿ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:PIA23792-1600x1200(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/PIA23792-1600x1200%281%29.jpg/220px-PIA23792-1600x1200%281%29.jpg|thumb| ಕಾಮೆಟ್ ನಿಯೊವೈಸ್ (ಇಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಸರಣಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕ, ವೈಡ್-ಫೀಲ್ಡ್ ಇನ್ಫ್ರಾರೆಡ್ ಸರ್ವೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲೋರರ್ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಖಗೋಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.]] '''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು''' [[:en:scientific method|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳು]], ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, [[ಆಲ್ಗಾರಿತಂ|ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳು]] ಮತ್ತು ಗದ್ದಲದ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ರಚನೆಯಿಲ್ಲದ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ [[ಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಬಳಸುವ [[:en:interdisciplinary field|ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ]]. <ref>{{Cite journal|last=Dhar|first=V.|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|year=2013|url=http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|accessdate=2 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109113411/http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|archivedate=9 November 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|title=The key word in "Data Science" is not Data, it is Science|authorlink=Jeffrey T. Leek|date=2013-12-12|publisher=Simply Statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20140102194117/http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|archive-date=2 January 2014|access-date=1 January 2014}}</ref>ಹಾಗೆಯೇ, ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು [[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]], [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾಗೆ]] ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು, ''ವಾಸ್ತವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು [[ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ|ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು]], [[ಮಾಹಿತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ]], [[:en:informatics|ಇನ್ಫರ್ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು'' [[:en:data|ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ]] ಏಕೀಕರಿಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite book|title=Data Science, Classification, and Related Methods|last=Hayashi|first=Chikio|date=1998-01-01|publisher=Springer Japan|editor-last=Hayashi|editor-first=Chikio|series=Studies in Classification, Data Analysis, and Knowledge Organization|pages=40–51|language=en|chapter=What is Data Science? Fundamental Concepts and a Heuristic Example|editor-last2=Yajima|editor-first2=Keiji|editor-last3=Bock|editor-first3=Hans-Hermann|editor-last4=Ohsumi|editor-first4=Noboru|editor-last5=Tanaka|editor-first5=Yutaka|editor-last6=Baba|editor-first6=Yasumasa|chapter-url=https://www.springer.com/book/9784431702085}}</ref> ಇದು [[ಗಣಿತ]], ಅಂಕಿಅಂಶ, [[ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ|ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ]], [[:en:information science|ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು [[:en:domain knowledge|ಡೊಮೇನ್ ಜ್ಞಾನದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. [[:en:turing award|ಟ್ಯೂರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ವಿಜೇತ [[:en:Jim gray|ಜಿಮ್ ಗ್ರೇ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ''ನಾಲ್ಕನೇ ಮಾದರಿ'' ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು ( [[:en:empirical|ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ]], [[:en:theoretical|ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ]], [[:en:computational|ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್]] ಮತ್ತು ಈಗ ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ) . ಅಲ್ಲದೇ, ''[[ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ]] ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ'' ಎಂಬುದನ್ನು [[:en:data deluge|ದತ್ತಾಂಶ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ]] ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. . <ref name="TansleyTolle2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|title=The Fourth Paradigm: Data-intensive Scientific Discovery|last=Tony Hey|last2=Stewart Tansley|last3=Kristin Michele Tolle|publisher=Microsoft Research|year=2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20170320193019/https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|archive-date=20 March 2017}}</ref> <ref name="BellHey2009">{{Cite journal|last=Bell|first=G.|last2=Hey|first2=T.|last3=Szalay|first3=A.|title=Computer Science: Beyond the Data Deluge|journal=Science|volume=323|issue=5919|year=2009|pages=1297–1298}}</ref> '''ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ಎಂದರೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಡೇಟಾದಿಂದ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ. <ref>{{Cite journal|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century/|journal=Harvard Business Review|date=October 2012|accessdate=2016-01-18|last=Davenport|first=Thomas H.|last2=Patil|first2=D. J.|volume=90|issue=10|pages=70–76, 128}}</ref> == ಅಡಿಪಾಯಗಳು == ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[:en:large data sets|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳಿಂದ]] ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.datascienceassn.org/about-data-science|title=About Data Science|website=Data Science Association|access-date=2020-04-03}}</ref> ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವುದು, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ಡೇಟಾವನ್ನು [[ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು]], ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಇದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು, ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ, [[:en:Data visualization|ಡೇಟಾ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Information visualization|ಮಾಹಿತಿ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Data sonification|ಡೇಟಾ ಸೋನಿಫಿಕೇಶನ್]], ಡೇಟಾ [[:en:integration|ಏಕೀಕರಣ]], [[:en:Graphic design|ಗ್ರಾಫಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ]], [[:en:Complex systems|ಸಂಕೀರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]], [[ಸಂವಹನ]] ಮತ್ತು [[ವ್ಯಾಪಾರ|ವ್ಯವಹಾರದ]] ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.oreilly.com/library/view/doing-data-science/9781449363871/ch01.html|title=1. Introduction: What Is Data Science?|website=Doing Data Science [Book]|publisher=O’Reilly|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://medriscoll.com/post/4740157098/the-three-sexy-skills-of-data-geeks|title=the three sexy skills of data geeks|date=27 May 2009|website=m.e.driscoll: data utopian|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[:en:nathan Yau|ನಾಥನ್ ಯೌ]], [[:en:ben Fry|ಬೆನ್ ಫ್ರೈ]] ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು [[ಮನುಷ್ಯ-ಸಂಗಣಕ ಒಡನಾಟ|ಮಾನವ-ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗೆ]] ಲಿಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ: ಬಳಕೆದಾರರು ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯಿಂದ ಡೇಟಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು [[ಅನ್ವೇಷಣೆ|ಅನ್ವೇಷಿಸಲು]] ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://flowingdata.com/2009/06/04/rise-of-the-data-scientist/|title=Rise of the Data Scientist|last=Yau|first=Nathan|date=2009-06-04|website=FlowingData|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://benfry.com/phd/dissertation/2.html|title=Basic Example|website=benfry.com|access-date=2020-04-03}}</ref> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, [[:en:American statistical association|ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್]] [[:en:database|ಡೇಟಾಬೇಸ್]] ನಿರ್ವಹಣೆ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:Distributed and parallel systems|ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು]] ಮೂರು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಡಿಪಾಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಮುದಾಯಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|title=ASA Statement on the Role of Statistics in Data Science|date=2015-10-01|website=AMSTATNEWS|archive-url=https://web.archive.org/web/20190620184935/https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|archive-date=20 June 2019|access-date=2019-05-29}}</ref> === ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ === [[:en:nate silver|ನೇಟ್ ಸಿಲ್ವರ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಹೊಸ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.statisticsviews.com/article/nate-silver-what-i-need-from-statisticians/|title=Nate Silver: What I need from statisticians|website=Statistics Views|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇತರರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://priceonomics.com/whats-the-difference-between-data-science-and/|title=What's the Difference Between Data Science and Statistics?|website=Priceonomics|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:vasant dhar|ವಸಂತ್ ಧರ್]] ಅವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, [[:en:columbia university|ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ]] [[:en:andrew gelman|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಗೆಲ್ಮನ್]] ರವರು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಗುಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು, ಪಠ್ಯ, ಸಂವೇದಕಗಳು, ವಹಿವಾಟುಗಳು ಅಥವಾ ಗ್ರಾಹಕರ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Vasant Dhar|date=2013-12-01|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|language=en}}</ref> ಅಲ್ಲದೇ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅನಿವಾರ್ಯವಲ್ಲದ ಭಾಗವೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://statmodeling.stat.columbia.edu/2013/11/14/statistics-least-important-part-data-science/|title=Statistics is the least important part of data science « Statistical Modeling, Causal Inference, and Social Science|website=statmodeling.stat.columbia.edu|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ [[:en:david donoho|ಡೇವಿಡ್ ಡೊನೊಹೋ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳ ಗಾತ್ರ ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಪದವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಡೇಟಾ-ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೂಲತತ್ವವಾಗಿ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವಯಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == === ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆ === ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ, ಜಾನ್ ಟುಕಿ ಅವರು "ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ" ಎಂದು ಕರೆದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಉಪನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಿ.ಎಫ಼್. ಜೆಫ್ ವುರವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ "ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/publications/fazhan.pdf|title=Future directions of statistical research in China: a historical perspective|last=Wu|first=C. F. Jeff|journal=Application of Statistics and Management|volume=1|year=1986|pages=1–7|accessdate=29 November 2020}}</ref> ನಂತರ, ಮಾಂಟ್ಪೆಲ್ಲಿಯರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ೧೯೯೨ ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಗಳ ದತ್ತಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಹೊಸ ಶಿಸ್ತಿನ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|title=Data science and its applications|publisher=Academic Press/Harcourt Brace|year=1995|isbn=0-12-241770-4|editor-last=Escoufier|editor-first=Yves|location=Tokyo|editor-last2=Hayashi|editor-first2=Chikio|editor-last3=Fichet|editor-first3=Bernard}}</ref> <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ನೌರ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಾಗ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಕ್ಲಾಸಿಫಿಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಸಮ್ಮೇಳನವಾಯಿತು. <ref name=":2" /> ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಫ್ಲಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೯೮೫ ರ ಉಪನ್ಯಾಸದ ನಂತರ, ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಸಿ.ಎಫ್. ಜೆಫ್ ವು ರವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುಹೆಸರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಹೊಸ ಹೆಸರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಅಕೌಂಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಅಥವಾ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸೀಮಿತವಾದಂತಹ ತಪ್ಪಾದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ತರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/presentations/datascience.pdf|title=Statistics=Data Science?|last=Wu|first=C.&nbsp;F. Jeff|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಹಯಾಶಿ ಚಿಕಿಯೊ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ, ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿ ''ಡೇಟಾ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ'' ಎಂಬ ಮೂರು ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾದಿಸಿದರು: . <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನಪ್ರಿಯ ಪದಗಳಾದ ''ಜ್ಞಾನ ಅನ್ವೇಷಣೆ'' ಮತ್ತು ''[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]]'' ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> === ಆಧುನಿಕ ಬಳಕೆ === [https://scholar.google.com.ph/citations?user=ds52UHcAAAAJ&hl=tl|ವಿಲಿಯಂ ಎಸ್. ಕ್ಲೀವ್ಲ್ಯಾಂಡ್]ಕಾರಣದಿಂದ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಆಧುನಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.stat.purdue.edu/~wsc/|title=William S. Cleveland|last=Gupta|first=Shanti|date=11 December 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೨೦೦೧ ರ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೀರಿ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು; ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೊಸ ಹೆಸರನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್'' ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು: ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, [[:en:Committee on data for science and technology|ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಡೇಟಾ ಸಮಿತಿಯು]] ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಜರ್ನಲ್'' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ, ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ''ದ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಡಾಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಅನ್ನು'' ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name=":1" /> ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ಮೈನಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಾಗ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://magazine.amstat.org/blog/2016/06/01/datascience-2/|title=ASA Expands Scope, Outreach to Foster Growth, Collaboration in Data Science|last=Talley|first=Jill|date=1 June 2016|work=Amstat News|publisher=American Statistical Association}}</ref> ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|last=Davenport|first=Thomas H.|date=2012-10-01|work=Harvard Business Review|access-date=2020-04-03|last2=Patil|first2=D. J.|issue=October 2012}}</ref> ''ಡೇಟಾ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್'' ಎಂಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು [[:en:DJ patil|ಡಿಜೆ ಪಾಟೀಲ್]] ಮತ್ತು [[:en:Jeff hammerbacher|ಜೆಫ್ ಹ್ಯಾಮರ್‌ಬಾಕರ್]] ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ [[:en:National selection board|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಂಡಳಿಯು]] ತಮ್ಮ ''ಲಾಂಗ್-ಲೈವ್ಡ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಕಲೆಕ್ಷನ್ಸ್: ಎನೇಬಲಿಂಗ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಇನ್ ದಿ ೨೧ಸ್ಟ್ ಸೆಂಚುರಿ'' ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.nsf.gov/pubs/2005/nsb0540/|title=US NSF – NSB-05-40, Long-Lived Digital Data Collections Enabling Research and Education in the 21st Century|website=www.nsf.gov|access-date=2020-04-03}}</ref> ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಒಮ್ಮತವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು [[:en:buzzword|ಬಜ್‌ವರ್ಡ್]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/08/19/data-science-whats-the-half-life-of-a-buzzword/|title=Data Science: What's The Half-Life of a Buzzword?|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವು]] ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/peterpham/2015/08/28/the-impacts-of-big-data-that-you-may-not-have-heard-of/|title=The Impacts of Big Data That You May Not Have Heard Of|last=Pham|first=Peter|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಾಂಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. <ref name=":6">{{Cite web|url=https://towardsdatascience.com/how-data-science-will-impact-future-of-businesses-7f11f5699c4d|title=How Data Science will Impact Future of Businesses?|last=Martin|first=Sophia|date=2019-09-20|website=Medium|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ==ಛಾಯಾಂಕಣ== <gallery> <gallery> Big Data ITMI model with topics.jpg|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ Data_Science_storytelling.jpg|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ |Caption1 Example.jpg|Caption2 </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[:en:Open data science conference|ಓಪನ್ ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್]] * [[:en:scientific data|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಡೇಟಾ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] a1nq7fh6sz00ad1cmxeg32ugarghudr 1113503 1113502 2022-08-12T16:55:02Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:PIA23792-1600x1200(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/PIA23792-1600x1200%281%29.jpg/220px-PIA23792-1600x1200%281%29.jpg|thumb| ಕಾಮೆಟ್ ನಿಯೊವೈಸ್ (ಇಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಸರಣಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕ, ವೈಡ್-ಫೀಲ್ಡ್ ಇನ್ಫ್ರಾರೆಡ್ ಸರ್ವೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲೋರರ್ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಖಗೋಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.]] '''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು''' [[:en:scientific method|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳು]], ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, [[ಆಲ್ಗಾರಿತಂ|ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳು]] ಮತ್ತು ಗದ್ದಲದ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ರಚನೆಯಿಲ್ಲದ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ [[ಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಬಳಸುವ [[:en:interdisciplinary field|ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ]]. <ref>{{Cite journal|last=Dhar|first=V.|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|year=2013|url=http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|accessdate=2 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109113411/http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|archivedate=9 November 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|title=The key word in "Data Science" is not Data, it is Science|authorlink=Jeffrey T. Leek|date=2013-12-12|publisher=Simply Statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20140102194117/http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|archive-date=2 January 2014|access-date=1 January 2014}}</ref>ಹಾಗೆಯೇ, ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು [[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]], [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾಗೆ]] ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು, ''ವಾಸ್ತವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು [[ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ|ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು]], [[ಮಾಹಿತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ]], [[:en:informatics|ಇನ್ಫರ್ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು'' [[:en:data|ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ]] ಏಕೀಕರಿಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite book|title=Data Science, Classification, and Related Methods|last=Hayashi|first=Chikio|date=1998-01-01|publisher=Springer Japan|editor-last=Hayashi|editor-first=Chikio|series=Studies in Classification, Data Analysis, and Knowledge Organization|pages=40–51|language=en|chapter=What is Data Science? Fundamental Concepts and a Heuristic Example|editor-last2=Yajima|editor-first2=Keiji|editor-last3=Bock|editor-first3=Hans-Hermann|editor-last4=Ohsumi|editor-first4=Noboru|editor-last5=Tanaka|editor-first5=Yutaka|editor-last6=Baba|editor-first6=Yasumasa|chapter-url=https://www.springer.com/book/9784431702085}}</ref> ಇದು [[ಗಣಿತ]], ಅಂಕಿಅಂಶ, [[ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ|ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ]], [[:en:information science|ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು [[:en:domain knowledge|ಡೊಮೇನ್ ಜ್ಞಾನದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. [[:en:turing award|ಟ್ಯೂರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ವಿಜೇತ [[:en:Jim gray|ಜಿಮ್ ಗ್ರೇ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ''ನಾಲ್ಕನೇ ಮಾದರಿ'' ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು ( [[:en:empirical|ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ]], [[:en:theoretical|ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ]], [[:en:computational|ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್]] ಮತ್ತು ಈಗ ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ) . ಅಲ್ಲದೇ, ''[[ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ]] ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ'' ಎಂಬುದನ್ನು [[:en:data deluge|ದತ್ತಾಂಶ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ]] ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. . <ref name="TansleyTolle2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|title=The Fourth Paradigm: Data-intensive Scientific Discovery|last=Tony Hey|last2=Stewart Tansley|last3=Kristin Michele Tolle|publisher=Microsoft Research|year=2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20170320193019/https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|archive-date=20 March 2017}}</ref> <ref name="BellHey2009">{{Cite journal|last=Bell|first=G.|last2=Hey|first2=T.|last3=Szalay|first3=A.|title=Computer Science: Beyond the Data Deluge|journal=Science|volume=323|issue=5919|year=2009|pages=1297–1298}}</ref> '''ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ಎಂದರೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಡೇಟಾದಿಂದ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ. <ref>{{Cite journal|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century/|journal=Harvard Business Review|date=October 2012|accessdate=2016-01-18|last=Davenport|first=Thomas H.|last2=Patil|first2=D. J.|volume=90|issue=10|pages=70–76, 128}}</ref> == ಅಡಿಪಾಯಗಳು == ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[:en:large data sets|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳಿಂದ]] ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.datascienceassn.org/about-data-science|title=About Data Science|website=Data Science Association|access-date=2020-04-03}}</ref> ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವುದು, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ಡೇಟಾವನ್ನು [[ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು]], ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಇದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು, ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ, [[:en:Data visualization|ಡೇಟಾ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Information visualization|ಮಾಹಿತಿ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Data sonification|ಡೇಟಾ ಸೋನಿಫಿಕೇಶನ್]], ಡೇಟಾ [[:en:integration|ಏಕೀಕರಣ]], [[:en:Graphic design|ಗ್ರಾಫಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ]], [[:en:Complex systems|ಸಂಕೀರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]], [[ಸಂವಹನ]] ಮತ್ತು [[ವ್ಯಾಪಾರ|ವ್ಯವಹಾರದ]] ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.oreilly.com/library/view/doing-data-science/9781449363871/ch01.html|title=1. Introduction: What Is Data Science?|website=Doing Data Science [Book]|publisher=O’Reilly|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://medriscoll.com/post/4740157098/the-three-sexy-skills-of-data-geeks|title=the three sexy skills of data geeks|date=27 May 2009|website=m.e.driscoll: data utopian|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[:en:nathan Yau|ನಾಥನ್ ಯೌ]], [[:en:ben Fry|ಬೆನ್ ಫ್ರೈ]] ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು [[ಮನುಷ್ಯ-ಸಂಗಣಕ ಒಡನಾಟ|ಮಾನವ-ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗೆ]] ಲಿಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ: ಬಳಕೆದಾರರು ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯಿಂದ ಡೇಟಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು [[ಅನ್ವೇಷಣೆ|ಅನ್ವೇಷಿಸಲು]] ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://flowingdata.com/2009/06/04/rise-of-the-data-scientist/|title=Rise of the Data Scientist|last=Yau|first=Nathan|date=2009-06-04|website=FlowingData|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://benfry.com/phd/dissertation/2.html|title=Basic Example|website=benfry.com|access-date=2020-04-03}}</ref> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, [[:en:American statistical association|ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್]] [[:en:database|ಡೇಟಾಬೇಸ್]] ನಿರ್ವಹಣೆ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:Distributed and parallel systems|ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು]] ಮೂರು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಡಿಪಾಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಮುದಾಯಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|title=ASA Statement on the Role of Statistics in Data Science|date=2015-10-01|website=AMSTATNEWS|archive-url=https://web.archive.org/web/20190620184935/https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|archive-date=20 June 2019|access-date=2019-05-29}}</ref> === ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ === [[:en:nate silver|ನೇಟ್ ಸಿಲ್ವರ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಹೊಸ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.statisticsviews.com/article/nate-silver-what-i-need-from-statisticians/|title=Nate Silver: What I need from statisticians|website=Statistics Views|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇತರರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://priceonomics.com/whats-the-difference-between-data-science-and/|title=What's the Difference Between Data Science and Statistics?|website=Priceonomics|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:vasant dhar|ವಸಂತ್ ಧರ್]] ಅವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, [[:en:columbia university|ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ]] [[:en:andrew gelman|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಗೆಲ್ಮನ್]] ರವರು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಗುಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು, ಪಠ್ಯ, ಸಂವೇದಕಗಳು, ವಹಿವಾಟುಗಳು ಅಥವಾ ಗ್ರಾಹಕರ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Vasant Dhar|date=2013-12-01|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|language=en}}</ref> ಅಲ್ಲದೇ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅನಿವಾರ್ಯವಲ್ಲದ ಭಾಗವೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://statmodeling.stat.columbia.edu/2013/11/14/statistics-least-important-part-data-science/|title=Statistics is the least important part of data science « Statistical Modeling, Causal Inference, and Social Science|website=statmodeling.stat.columbia.edu|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ [[:en:david donoho|ಡೇವಿಡ್ ಡೊನೊಹೋ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳ ಗಾತ್ರ ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಪದವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಡೇಟಾ-ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೂಲತತ್ವವಾಗಿ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವಯಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == === ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆ === ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ, ಜಾನ್ ಟುಕಿ ಅವರು "ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ" ಎಂದು ಕರೆದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಉಪನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಿ.ಎಫ಼್. ಜೆಫ್ ವುರವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ "ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/publications/fazhan.pdf|title=Future directions of statistical research in China: a historical perspective|last=Wu|first=C. F. Jeff|journal=Application of Statistics and Management|volume=1|year=1986|pages=1–7|accessdate=29 November 2020}}</ref> ನಂತರ, ಮಾಂಟ್ಪೆಲ್ಲಿಯರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ೧೯೯೨ ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಗಳ ದತ್ತಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಹೊಸ ಶಿಸ್ತಿನ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|title=Data science and its applications|publisher=Academic Press/Harcourt Brace|year=1995|isbn=0-12-241770-4|editor-last=Escoufier|editor-first=Yves|location=Tokyo|editor-last2=Hayashi|editor-first2=Chikio|editor-last3=Fichet|editor-first3=Bernard}}</ref> <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ನೌರ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಾಗ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಕ್ಲಾಸಿಫಿಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಸಮ್ಮೇಳನವಾಯಿತು. <ref name=":2" /> ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಫ್ಲಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೯೮೫ ರ ಉಪನ್ಯಾಸದ ನಂತರ, ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಸಿ.ಎಫ್. ಜೆಫ್ ವು ರವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುಹೆಸರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಹೊಸ ಹೆಸರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಅಕೌಂಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಅಥವಾ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸೀಮಿತವಾದಂತಹ ತಪ್ಪಾದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ತರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/presentations/datascience.pdf|title=Statistics=Data Science?|last=Wu|first=C.&nbsp;F. Jeff|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಹಯಾಶಿ ಚಿಕಿಯೊ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ, ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿ ''ಡೇಟಾ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ'' ಎಂಬ ಮೂರು ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾದಿಸಿದರು: . <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನಪ್ರಿಯ ಪದಗಳಾದ ''ಜ್ಞಾನ ಅನ್ವೇಷಣೆ'' ಮತ್ತು ''[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]]'' ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> === ಆಧುನಿಕ ಬಳಕೆ === [https://scholar.google.com.ph/citations?user=ds52UHcAAAAJ&hl=tl|ವಿಲಿಯಂ ಎಸ್. ಕ್ಲೀವ್ಲ್ಯಾಂಡ್]ಕಾರಣದಿಂದ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಆಧುನಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.stat.purdue.edu/~wsc/|title=William S. Cleveland|last=Gupta|first=Shanti|date=11 December 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೨೦೦೧ ರ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೀರಿ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು; ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೊಸ ಹೆಸರನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್'' ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು: ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, [[:en:Committee on data for science and technology|ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಡೇಟಾ ಸಮಿತಿಯು]] ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಜರ್ನಲ್'' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ, ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ''ದ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಡಾಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಅನ್ನು'' ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name=":1" /> ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ಮೈನಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಾಗ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://magazine.amstat.org/blog/2016/06/01/datascience-2/|title=ASA Expands Scope, Outreach to Foster Growth, Collaboration in Data Science|last=Talley|first=Jill|date=1 June 2016|work=Amstat News|publisher=American Statistical Association}}</ref> ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|last=Davenport|first=Thomas H.|date=2012-10-01|work=Harvard Business Review|access-date=2020-04-03|last2=Patil|first2=D. J.|issue=October 2012}}</ref> ''ಡೇಟಾ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್'' ಎಂಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು [[:en:DJ patil|ಡಿಜೆ ಪಾಟೀಲ್]] ಮತ್ತು [[:en:Jeff hammerbacher|ಜೆಫ್ ಹ್ಯಾಮರ್‌ಬಾಕರ್]] ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ [[:en:National selection board|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಂಡಳಿಯು]] ತಮ್ಮ ''ಲಾಂಗ್-ಲೈವ್ಡ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಕಲೆಕ್ಷನ್ಸ್: ಎನೇಬಲಿಂಗ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಇನ್ ದಿ ೨೧ಸ್ಟ್ ಸೆಂಚುರಿ'' ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.nsf.gov/pubs/2005/nsb0540/|title=US NSF – NSB-05-40, Long-Lived Digital Data Collections Enabling Research and Education in the 21st Century|website=www.nsf.gov|access-date=2020-04-03}}</ref> ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಒಮ್ಮತವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು [[:en:buzzword|ಬಜ್‌ವರ್ಡ್]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/08/19/data-science-whats-the-half-life-of-a-buzzword/|title=Data Science: What's The Half-Life of a Buzzword?|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವು]] ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/peterpham/2015/08/28/the-impacts-of-big-data-that-you-may-not-have-heard-of/|title=The Impacts of Big Data That You May Not Have Heard Of|last=Pham|first=Peter|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಾಂಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. <ref name=":6">{{Cite web|url=https://towardsdatascience.com/how-data-science-will-impact-future-of-businesses-7f11f5699c4d|title=How Data Science will Impact Future of Businesses?|last=Martin|first=Sophia|date=2019-09-20|website=Medium|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ==ಛಾಯಾಂಕಣ== <gallery> <gallery> Big Data ITMI model with topics.jpg|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ Data_Science_storytelling.jpg|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ |Caption1 Example.jpg|Caption2 </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[:en:Open data science conference|ಓಪನ್ ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್]] * [[:en:scientific data|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಡೇಟಾ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] lj1b2puy2whoyyswfjs942lt595pea9 1113504 1113503 2022-08-12T16:55:23Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha/ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಪುಟವನ್ನು [[ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:PIA23792-1600x1200(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/PIA23792-1600x1200%281%29.jpg/220px-PIA23792-1600x1200%281%29.jpg|thumb| ಕಾಮೆಟ್ ನಿಯೊವೈಸ್ (ಇಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಸರಣಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕ, ವೈಡ್-ಫೀಲ್ಡ್ ಇನ್ಫ್ರಾರೆಡ್ ಸರ್ವೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲೋರರ್ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಖಗೋಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.]] '''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು''' [[:en:scientific method|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳು]], ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, [[ಆಲ್ಗಾರಿತಂ|ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳು]] ಮತ್ತು ಗದ್ದಲದ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ರಚನೆಯಿಲ್ಲದ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ [[ಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಬಳಸುವ [[:en:interdisciplinary field|ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ]]. <ref>{{Cite journal|last=Dhar|first=V.|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|year=2013|url=http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|accessdate=2 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109113411/http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|archivedate=9 November 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|title=The key word in "Data Science" is not Data, it is Science|authorlink=Jeffrey T. Leek|date=2013-12-12|publisher=Simply Statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20140102194117/http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|archive-date=2 January 2014|access-date=1 January 2014}}</ref>ಹಾಗೆಯೇ, ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು [[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]], [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾಗೆ]] ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು, ''ವಾಸ್ತವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು [[ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ|ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು]], [[ಮಾಹಿತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ]], [[:en:informatics|ಇನ್ಫರ್ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು'' [[:en:data|ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ]] ಏಕೀಕರಿಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite book|title=Data Science, Classification, and Related Methods|last=Hayashi|first=Chikio|date=1998-01-01|publisher=Springer Japan|editor-last=Hayashi|editor-first=Chikio|series=Studies in Classification, Data Analysis, and Knowledge Organization|pages=40–51|language=en|chapter=What is Data Science? Fundamental Concepts and a Heuristic Example|editor-last2=Yajima|editor-first2=Keiji|editor-last3=Bock|editor-first3=Hans-Hermann|editor-last4=Ohsumi|editor-first4=Noboru|editor-last5=Tanaka|editor-first5=Yutaka|editor-last6=Baba|editor-first6=Yasumasa|chapter-url=https://www.springer.com/book/9784431702085}}</ref> ಇದು [[ಗಣಿತ]], ಅಂಕಿಅಂಶ, [[ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ|ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ]], [[:en:information science|ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು [[:en:domain knowledge|ಡೊಮೇನ್ ಜ್ಞಾನದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. [[:en:turing award|ಟ್ಯೂರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ವಿಜೇತ [[:en:Jim gray|ಜಿಮ್ ಗ್ರೇ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ''ನಾಲ್ಕನೇ ಮಾದರಿ'' ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು ( [[:en:empirical|ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ]], [[:en:theoretical|ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ]], [[:en:computational|ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್]] ಮತ್ತು ಈಗ ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ) . ಅಲ್ಲದೇ, ''[[ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ]] ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ'' ಎಂಬುದನ್ನು [[:en:data deluge|ದತ್ತಾಂಶ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ]] ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. . <ref name="TansleyTolle2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|title=The Fourth Paradigm: Data-intensive Scientific Discovery|last=Tony Hey|last2=Stewart Tansley|last3=Kristin Michele Tolle|publisher=Microsoft Research|year=2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20170320193019/https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|archive-date=20 March 2017}}</ref> <ref name="BellHey2009">{{Cite journal|last=Bell|first=G.|last2=Hey|first2=T.|last3=Szalay|first3=A.|title=Computer Science: Beyond the Data Deluge|journal=Science|volume=323|issue=5919|year=2009|pages=1297–1298}}</ref> '''ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ಎಂದರೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಡೇಟಾದಿಂದ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ. <ref>{{Cite journal|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century/|journal=Harvard Business Review|date=October 2012|accessdate=2016-01-18|last=Davenport|first=Thomas H.|last2=Patil|first2=D. J.|volume=90|issue=10|pages=70–76, 128}}</ref> == ಅಡಿಪಾಯಗಳು == ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[:en:large data sets|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳಿಂದ]] ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.datascienceassn.org/about-data-science|title=About Data Science|website=Data Science Association|access-date=2020-04-03}}</ref> ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವುದು, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ಡೇಟಾವನ್ನು [[ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು]], ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಇದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು, ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ, [[:en:Data visualization|ಡೇಟಾ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Information visualization|ಮಾಹಿತಿ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Data sonification|ಡೇಟಾ ಸೋನಿಫಿಕೇಶನ್]], ಡೇಟಾ [[:en:integration|ಏಕೀಕರಣ]], [[:en:Graphic design|ಗ್ರಾಫಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ]], [[:en:Complex systems|ಸಂಕೀರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]], [[ಸಂವಹನ]] ಮತ್ತು [[ವ್ಯಾಪಾರ|ವ್ಯವಹಾರದ]] ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.oreilly.com/library/view/doing-data-science/9781449363871/ch01.html|title=1. Introduction: What Is Data Science?|website=Doing Data Science [Book]|publisher=O’Reilly|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://medriscoll.com/post/4740157098/the-three-sexy-skills-of-data-geeks|title=the three sexy skills of data geeks|date=27 May 2009|website=m.e.driscoll: data utopian|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[:en:nathan Yau|ನಾಥನ್ ಯೌ]], [[:en:ben Fry|ಬೆನ್ ಫ್ರೈ]] ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು [[ಮನುಷ್ಯ-ಸಂಗಣಕ ಒಡನಾಟ|ಮಾನವ-ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗೆ]] ಲಿಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ: ಬಳಕೆದಾರರು ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯಿಂದ ಡೇಟಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು [[ಅನ್ವೇಷಣೆ|ಅನ್ವೇಷಿಸಲು]] ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://flowingdata.com/2009/06/04/rise-of-the-data-scientist/|title=Rise of the Data Scientist|last=Yau|first=Nathan|date=2009-06-04|website=FlowingData|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://benfry.com/phd/dissertation/2.html|title=Basic Example|website=benfry.com|access-date=2020-04-03}}</ref> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, [[:en:American statistical association|ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್]] [[:en:database|ಡೇಟಾಬೇಸ್]] ನಿರ್ವಹಣೆ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:Distributed and parallel systems|ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು]] ಮೂರು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಡಿಪಾಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಮುದಾಯಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|title=ASA Statement on the Role of Statistics in Data Science|date=2015-10-01|website=AMSTATNEWS|archive-url=https://web.archive.org/web/20190620184935/https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|archive-date=20 June 2019|access-date=2019-05-29}}</ref> === ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ === [[:en:nate silver|ನೇಟ್ ಸಿಲ್ವರ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಹೊಸ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.statisticsviews.com/article/nate-silver-what-i-need-from-statisticians/|title=Nate Silver: What I need from statisticians|website=Statistics Views|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇತರರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://priceonomics.com/whats-the-difference-between-data-science-and/|title=What's the Difference Between Data Science and Statistics?|website=Priceonomics|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:vasant dhar|ವಸಂತ್ ಧರ್]] ಅವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, [[:en:columbia university|ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ]] [[:en:andrew gelman|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಗೆಲ್ಮನ್]] ರವರು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಗುಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು, ಪಠ್ಯ, ಸಂವೇದಕಗಳು, ವಹಿವಾಟುಗಳು ಅಥವಾ ಗ್ರಾಹಕರ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Vasant Dhar|date=2013-12-01|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|language=en}}</ref> ಅಲ್ಲದೇ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅನಿವಾರ್ಯವಲ್ಲದ ಭಾಗವೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://statmodeling.stat.columbia.edu/2013/11/14/statistics-least-important-part-data-science/|title=Statistics is the least important part of data science « Statistical Modeling, Causal Inference, and Social Science|website=statmodeling.stat.columbia.edu|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ [[:en:david donoho|ಡೇವಿಡ್ ಡೊನೊಹೋ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳ ಗಾತ್ರ ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಪದವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಡೇಟಾ-ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೂಲತತ್ವವಾಗಿ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವಯಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == === ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆ === ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ, ಜಾನ್ ಟುಕಿ ಅವರು "ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ" ಎಂದು ಕರೆದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಉಪನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಿ.ಎಫ಼್. ಜೆಫ್ ವುರವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ "ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/publications/fazhan.pdf|title=Future directions of statistical research in China: a historical perspective|last=Wu|first=C. F. Jeff|journal=Application of Statistics and Management|volume=1|year=1986|pages=1–7|accessdate=29 November 2020}}</ref> ನಂತರ, ಮಾಂಟ್ಪೆಲ್ಲಿಯರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ೧೯೯೨ ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಗಳ ದತ್ತಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಹೊಸ ಶಿಸ್ತಿನ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|title=Data science and its applications|publisher=Academic Press/Harcourt Brace|year=1995|isbn=0-12-241770-4|editor-last=Escoufier|editor-first=Yves|location=Tokyo|editor-last2=Hayashi|editor-first2=Chikio|editor-last3=Fichet|editor-first3=Bernard}}</ref> <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ನೌರ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಾಗ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಕ್ಲಾಸಿಫಿಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಸಮ್ಮೇಳನವಾಯಿತು. <ref name=":2" /> ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಫ್ಲಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೯೮೫ ರ ಉಪನ್ಯಾಸದ ನಂತರ, ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಸಿ.ಎಫ್. ಜೆಫ್ ವು ರವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುಹೆಸರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಹೊಸ ಹೆಸರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಅಕೌಂಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಅಥವಾ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸೀಮಿತವಾದಂತಹ ತಪ್ಪಾದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ತರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/presentations/datascience.pdf|title=Statistics=Data Science?|last=Wu|first=C.&nbsp;F. Jeff|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಹಯಾಶಿ ಚಿಕಿಯೊ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ, ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿ ''ಡೇಟಾ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ'' ಎಂಬ ಮೂರು ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾದಿಸಿದರು: . <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನಪ್ರಿಯ ಪದಗಳಾದ ''ಜ್ಞಾನ ಅನ್ವೇಷಣೆ'' ಮತ್ತು ''[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]]'' ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> === ಆಧುನಿಕ ಬಳಕೆ === [https://scholar.google.com.ph/citations?user=ds52UHcAAAAJ&hl=tl|ವಿಲಿಯಂ ಎಸ್. ಕ್ಲೀವ್ಲ್ಯಾಂಡ್]ಕಾರಣದಿಂದ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಆಧುನಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.stat.purdue.edu/~wsc/|title=William S. Cleveland|last=Gupta|first=Shanti|date=11 December 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೨೦೦೧ ರ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೀರಿ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು; ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೊಸ ಹೆಸರನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್'' ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು: ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, [[:en:Committee on data for science and technology|ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಡೇಟಾ ಸಮಿತಿಯು]] ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಜರ್ನಲ್'' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ, ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ''ದ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಡಾಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಅನ್ನು'' ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name=":1" /> ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ಮೈನಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಾಗ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://magazine.amstat.org/blog/2016/06/01/datascience-2/|title=ASA Expands Scope, Outreach to Foster Growth, Collaboration in Data Science|last=Talley|first=Jill|date=1 June 2016|work=Amstat News|publisher=American Statistical Association}}</ref> ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|last=Davenport|first=Thomas H.|date=2012-10-01|work=Harvard Business Review|access-date=2020-04-03|last2=Patil|first2=D. J.|issue=October 2012}}</ref> ''ಡೇಟಾ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್'' ಎಂಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು [[:en:DJ patil|ಡಿಜೆ ಪಾಟೀಲ್]] ಮತ್ತು [[:en:Jeff hammerbacher|ಜೆಫ್ ಹ್ಯಾಮರ್‌ಬಾಕರ್]] ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ [[:en:National selection board|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಂಡಳಿಯು]] ತಮ್ಮ ''ಲಾಂಗ್-ಲೈವ್ಡ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಕಲೆಕ್ಷನ್ಸ್: ಎನೇಬಲಿಂಗ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಇನ್ ದಿ ೨೧ಸ್ಟ್ ಸೆಂಚುರಿ'' ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.nsf.gov/pubs/2005/nsb0540/|title=US NSF – NSB-05-40, Long-Lived Digital Data Collections Enabling Research and Education in the 21st Century|website=www.nsf.gov|access-date=2020-04-03}}</ref> ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಒಮ್ಮತವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು [[:en:buzzword|ಬಜ್‌ವರ್ಡ್]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/08/19/data-science-whats-the-half-life-of-a-buzzword/|title=Data Science: What's The Half-Life of a Buzzword?|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವು]] ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/peterpham/2015/08/28/the-impacts-of-big-data-that-you-may-not-have-heard-of/|title=The Impacts of Big Data That You May Not Have Heard Of|last=Pham|first=Peter|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಾಂಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. <ref name=":6">{{Cite web|url=https://towardsdatascience.com/how-data-science-will-impact-future-of-businesses-7f11f5699c4d|title=How Data Science will Impact Future of Businesses?|last=Martin|first=Sophia|date=2019-09-20|website=Medium|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ==ಛಾಯಾಂಕಣ== <gallery> <gallery> Big Data ITMI model with topics.jpg|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ Data_Science_storytelling.jpg|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ |Caption1 Example.jpg|Caption2 </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[:en:Open data science conference|ಓಪನ್ ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್]] * [[:en:scientific data|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಡೇಟಾ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] lj1b2puy2whoyyswfjs942lt595pea9 1113506 1113504 2022-08-12T16:55:49Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 /* ಛಾಯಾಂಕಣ */ wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:PIA23792-1600x1200(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/PIA23792-1600x1200%281%29.jpg/220px-PIA23792-1600x1200%281%29.jpg|thumb| ಕಾಮೆಟ್ ನಿಯೊವೈಸ್ (ಇಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಸರಣಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕ, ವೈಡ್-ಫೀಲ್ಡ್ ಇನ್ಫ್ರಾರೆಡ್ ಸರ್ವೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲೋರರ್ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಖಗೋಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.]] '''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು''' [[:en:scientific method|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳು]], ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, [[ಆಲ್ಗಾರಿತಂ|ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳು]] ಮತ್ತು ಗದ್ದಲದ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ರಚನೆಯಿಲ್ಲದ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ [[ಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಬಳಸುವ [[:en:interdisciplinary field|ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ]]. <ref>{{Cite journal|last=Dhar|first=V.|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|year=2013|url=http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|accessdate=2 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109113411/http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|archivedate=9 November 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|title=The key word in "Data Science" is not Data, it is Science|authorlink=Jeffrey T. Leek|date=2013-12-12|publisher=Simply Statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20140102194117/http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|archive-date=2 January 2014|access-date=1 January 2014}}</ref>ಹಾಗೆಯೇ, ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು [[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]], [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾಗೆ]] ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು, ''ವಾಸ್ತವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು [[ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ|ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು]], [[ಮಾಹಿತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ]], [[:en:informatics|ಇನ್ಫರ್ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು'' [[:en:data|ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ]] ಏಕೀಕರಿಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite book|title=Data Science, Classification, and Related Methods|last=Hayashi|first=Chikio|date=1998-01-01|publisher=Springer Japan|editor-last=Hayashi|editor-first=Chikio|series=Studies in Classification, Data Analysis, and Knowledge Organization|pages=40–51|language=en|chapter=What is Data Science? Fundamental Concepts and a Heuristic Example|editor-last2=Yajima|editor-first2=Keiji|editor-last3=Bock|editor-first3=Hans-Hermann|editor-last4=Ohsumi|editor-first4=Noboru|editor-last5=Tanaka|editor-first5=Yutaka|editor-last6=Baba|editor-first6=Yasumasa|chapter-url=https://www.springer.com/book/9784431702085}}</ref> ಇದು [[ಗಣಿತ]], ಅಂಕಿಅಂಶ, [[ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ|ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ]], [[:en:information science|ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು [[:en:domain knowledge|ಡೊಮೇನ್ ಜ್ಞಾನದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. [[:en:turing award|ಟ್ಯೂರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ವಿಜೇತ [[:en:Jim gray|ಜಿಮ್ ಗ್ರೇ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ''ನಾಲ್ಕನೇ ಮಾದರಿ'' ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು ( [[:en:empirical|ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ]], [[:en:theoretical|ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ]], [[:en:computational|ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್]] ಮತ್ತು ಈಗ ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ) . ಅಲ್ಲದೇ, ''[[ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ]] ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ'' ಎಂಬುದನ್ನು [[:en:data deluge|ದತ್ತಾಂಶ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ]] ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. . <ref name="TansleyTolle2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|title=The Fourth Paradigm: Data-intensive Scientific Discovery|last=Tony Hey|last2=Stewart Tansley|last3=Kristin Michele Tolle|publisher=Microsoft Research|year=2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20170320193019/https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|archive-date=20 March 2017}}</ref> <ref name="BellHey2009">{{Cite journal|last=Bell|first=G.|last2=Hey|first2=T.|last3=Szalay|first3=A.|title=Computer Science: Beyond the Data Deluge|journal=Science|volume=323|issue=5919|year=2009|pages=1297–1298}}</ref> '''ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ಎಂದರೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಡೇಟಾದಿಂದ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ. <ref>{{Cite journal|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century/|journal=Harvard Business Review|date=October 2012|accessdate=2016-01-18|last=Davenport|first=Thomas H.|last2=Patil|first2=D. J.|volume=90|issue=10|pages=70–76, 128}}</ref> == ಅಡಿಪಾಯಗಳು == ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[:en:large data sets|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳಿಂದ]] ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.datascienceassn.org/about-data-science|title=About Data Science|website=Data Science Association|access-date=2020-04-03}}</ref> ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವುದು, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ಡೇಟಾವನ್ನು [[ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು]], ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಇದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು, ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ, [[:en:Data visualization|ಡೇಟಾ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Information visualization|ಮಾಹಿತಿ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Data sonification|ಡೇಟಾ ಸೋನಿಫಿಕೇಶನ್]], ಡೇಟಾ [[:en:integration|ಏಕೀಕರಣ]], [[:en:Graphic design|ಗ್ರಾಫಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ]], [[:en:Complex systems|ಸಂಕೀರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]], [[ಸಂವಹನ]] ಮತ್ತು [[ವ್ಯಾಪಾರ|ವ್ಯವಹಾರದ]] ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.oreilly.com/library/view/doing-data-science/9781449363871/ch01.html|title=1. Introduction: What Is Data Science?|website=Doing Data Science [Book]|publisher=O’Reilly|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://medriscoll.com/post/4740157098/the-three-sexy-skills-of-data-geeks|title=the three sexy skills of data geeks|date=27 May 2009|website=m.e.driscoll: data utopian|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[:en:nathan Yau|ನಾಥನ್ ಯೌ]], [[:en:ben Fry|ಬೆನ್ ಫ್ರೈ]] ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು [[ಮನುಷ್ಯ-ಸಂಗಣಕ ಒಡನಾಟ|ಮಾನವ-ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗೆ]] ಲಿಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ: ಬಳಕೆದಾರರು ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯಿಂದ ಡೇಟಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು [[ಅನ್ವೇಷಣೆ|ಅನ್ವೇಷಿಸಲು]] ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://flowingdata.com/2009/06/04/rise-of-the-data-scientist/|title=Rise of the Data Scientist|last=Yau|first=Nathan|date=2009-06-04|website=FlowingData|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://benfry.com/phd/dissertation/2.html|title=Basic Example|website=benfry.com|access-date=2020-04-03}}</ref> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, [[:en:American statistical association|ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್]] [[:en:database|ಡೇಟಾಬೇಸ್]] ನಿರ್ವಹಣೆ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:Distributed and parallel systems|ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು]] ಮೂರು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಡಿಪಾಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಮುದಾಯಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|title=ASA Statement on the Role of Statistics in Data Science|date=2015-10-01|website=AMSTATNEWS|archive-url=https://web.archive.org/web/20190620184935/https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|archive-date=20 June 2019|access-date=2019-05-29}}</ref> === ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ === [[:en:nate silver|ನೇಟ್ ಸಿಲ್ವರ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಹೊಸ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.statisticsviews.com/article/nate-silver-what-i-need-from-statisticians/|title=Nate Silver: What I need from statisticians|website=Statistics Views|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇತರರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://priceonomics.com/whats-the-difference-between-data-science-and/|title=What's the Difference Between Data Science and Statistics?|website=Priceonomics|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:vasant dhar|ವಸಂತ್ ಧರ್]] ಅವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, [[:en:columbia university|ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ]] [[:en:andrew gelman|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಗೆಲ್ಮನ್]] ರವರು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಗುಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು, ಪಠ್ಯ, ಸಂವೇದಕಗಳು, ವಹಿವಾಟುಗಳು ಅಥವಾ ಗ್ರಾಹಕರ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Vasant Dhar|date=2013-12-01|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|language=en}}</ref> ಅಲ್ಲದೇ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅನಿವಾರ್ಯವಲ್ಲದ ಭಾಗವೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://statmodeling.stat.columbia.edu/2013/11/14/statistics-least-important-part-data-science/|title=Statistics is the least important part of data science « Statistical Modeling, Causal Inference, and Social Science|website=statmodeling.stat.columbia.edu|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ [[:en:david donoho|ಡೇವಿಡ್ ಡೊನೊಹೋ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳ ಗಾತ್ರ ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಪದವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಡೇಟಾ-ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೂಲತತ್ವವಾಗಿ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವಯಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == === ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆ === ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ, ಜಾನ್ ಟುಕಿ ಅವರು "ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ" ಎಂದು ಕರೆದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಉಪನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಿ.ಎಫ಼್. ಜೆಫ್ ವುರವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ "ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/publications/fazhan.pdf|title=Future directions of statistical research in China: a historical perspective|last=Wu|first=C. F. Jeff|journal=Application of Statistics and Management|volume=1|year=1986|pages=1–7|accessdate=29 November 2020}}</ref> ನಂತರ, ಮಾಂಟ್ಪೆಲ್ಲಿಯರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ೧೯೯೨ ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಗಳ ದತ್ತಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಹೊಸ ಶಿಸ್ತಿನ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|title=Data science and its applications|publisher=Academic Press/Harcourt Brace|year=1995|isbn=0-12-241770-4|editor-last=Escoufier|editor-first=Yves|location=Tokyo|editor-last2=Hayashi|editor-first2=Chikio|editor-last3=Fichet|editor-first3=Bernard}}</ref> <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ನೌರ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಾಗ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಕ್ಲಾಸಿಫಿಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಸಮ್ಮೇಳನವಾಯಿತು. <ref name=":2" /> ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಫ್ಲಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೯೮೫ ರ ಉಪನ್ಯಾಸದ ನಂತರ, ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಸಿ.ಎಫ್. ಜೆಫ್ ವು ರವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುಹೆಸರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಹೊಸ ಹೆಸರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಅಕೌಂಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಅಥವಾ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸೀಮಿತವಾದಂತಹ ತಪ್ಪಾದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ತರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/presentations/datascience.pdf|title=Statistics=Data Science?|last=Wu|first=C.&nbsp;F. Jeff|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಹಯಾಶಿ ಚಿಕಿಯೊ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ, ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿ ''ಡೇಟಾ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ'' ಎಂಬ ಮೂರು ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾದಿಸಿದರು: . <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನಪ್ರಿಯ ಪದಗಳಾದ ''ಜ್ಞಾನ ಅನ್ವೇಷಣೆ'' ಮತ್ತು ''[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]]'' ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> === ಆಧುನಿಕ ಬಳಕೆ === [https://scholar.google.com.ph/citations?user=ds52UHcAAAAJ&hl=tl|ವಿಲಿಯಂ ಎಸ್. ಕ್ಲೀವ್ಲ್ಯಾಂಡ್]ಕಾರಣದಿಂದ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಆಧುನಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.stat.purdue.edu/~wsc/|title=William S. Cleveland|last=Gupta|first=Shanti|date=11 December 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೨೦೦೧ ರ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೀರಿ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು; ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೊಸ ಹೆಸರನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್'' ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು: ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, [[:en:Committee on data for science and technology|ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಡೇಟಾ ಸಮಿತಿಯು]] ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಜರ್ನಲ್'' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ, ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ''ದ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಡಾಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಅನ್ನು'' ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name=":1" /> ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ಮೈನಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಾಗ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://magazine.amstat.org/blog/2016/06/01/datascience-2/|title=ASA Expands Scope, Outreach to Foster Growth, Collaboration in Data Science|last=Talley|first=Jill|date=1 June 2016|work=Amstat News|publisher=American Statistical Association}}</ref> ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|last=Davenport|first=Thomas H.|date=2012-10-01|work=Harvard Business Review|access-date=2020-04-03|last2=Patil|first2=D. J.|issue=October 2012}}</ref> ''ಡೇಟಾ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್'' ಎಂಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು [[:en:DJ patil|ಡಿಜೆ ಪಾಟೀಲ್]] ಮತ್ತು [[:en:Jeff hammerbacher|ಜೆಫ್ ಹ್ಯಾಮರ್‌ಬಾಕರ್]] ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ [[:en:National selection board|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಂಡಳಿಯು]] ತಮ್ಮ ''ಲಾಂಗ್-ಲೈವ್ಡ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಕಲೆಕ್ಷನ್ಸ್: ಎನೇಬಲಿಂಗ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಇನ್ ದಿ ೨೧ಸ್ಟ್ ಸೆಂಚುರಿ'' ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.nsf.gov/pubs/2005/nsb0540/|title=US NSF – NSB-05-40, Long-Lived Digital Data Collections Enabling Research and Education in the 21st Century|website=www.nsf.gov|access-date=2020-04-03}}</ref> ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಒಮ್ಮತವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು [[:en:buzzword|ಬಜ್‌ವರ್ಡ್]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/08/19/data-science-whats-the-half-life-of-a-buzzword/|title=Data Science: What's The Half-Life of a Buzzword?|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವು]] ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/peterpham/2015/08/28/the-impacts-of-big-data-that-you-may-not-have-heard-of/|title=The Impacts of Big Data That You May Not Have Heard Of|last=Pham|first=Peter|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಾಂಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. <ref name=":6">{{Cite web|url=https://towardsdatascience.com/how-data-science-will-impact-future-of-businesses-7f11f5699c4d|title=How Data Science will Impact Future of Businesses?|last=Martin|first=Sophia|date=2019-09-20|website=Medium|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ==ಛಾಯಾಂಕಣ== <gallery> <gallery> Big Data ITMI model with topics.jpg|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ Data_Science_storytelling.jpg|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[:en:Open data science conference|ಓಪನ್ ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್]] * [[:en:scientific data|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಡೇಟಾ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] lgoo4abj01ogdr1qusl1s0uwjw9kr7w 1113507 1113506 2022-08-12T16:58:45Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 added [[Category:ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:PIA23792-1600x1200(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/PIA23792-1600x1200%281%29.jpg/220px-PIA23792-1600x1200%281%29.jpg|thumb| ಕಾಮೆಟ್ ನಿಯೊವೈಸ್ (ಇಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಸರಣಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕ, ವೈಡ್-ಫೀಲ್ಡ್ ಇನ್ಫ್ರಾರೆಡ್ ಸರ್ವೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲೋರರ್ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಖಗೋಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.]] '''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು''' [[:en:scientific method|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳು]], ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, [[ಆಲ್ಗಾರಿತಂ|ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳು]] ಮತ್ತು ಗದ್ದಲದ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ರಚನೆಯಿಲ್ಲದ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ [[ಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಬಳಸುವ [[:en:interdisciplinary field|ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ]]. <ref>{{Cite journal|last=Dhar|first=V.|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|year=2013|url=http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|accessdate=2 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109113411/http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|archivedate=9 November 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|title=The key word in "Data Science" is not Data, it is Science|authorlink=Jeffrey T. Leek|date=2013-12-12|publisher=Simply Statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20140102194117/http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|archive-date=2 January 2014|access-date=1 January 2014}}</ref>ಹಾಗೆಯೇ, ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು [[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]], [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾಗೆ]] ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು, ''ವಾಸ್ತವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು [[ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ|ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು]], [[ಮಾಹಿತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ]], [[:en:informatics|ಇನ್ಫರ್ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು'' [[:en:data|ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ]] ಏಕೀಕರಿಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite book|title=Data Science, Classification, and Related Methods|last=Hayashi|first=Chikio|date=1998-01-01|publisher=Springer Japan|editor-last=Hayashi|editor-first=Chikio|series=Studies in Classification, Data Analysis, and Knowledge Organization|pages=40–51|language=en|chapter=What is Data Science? Fundamental Concepts and a Heuristic Example|editor-last2=Yajima|editor-first2=Keiji|editor-last3=Bock|editor-first3=Hans-Hermann|editor-last4=Ohsumi|editor-first4=Noboru|editor-last5=Tanaka|editor-first5=Yutaka|editor-last6=Baba|editor-first6=Yasumasa|chapter-url=https://www.springer.com/book/9784431702085}}</ref> ಇದು [[ಗಣಿತ]], ಅಂಕಿಅಂಶ, [[ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ|ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ]], [[:en:information science|ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು [[:en:domain knowledge|ಡೊಮೇನ್ ಜ್ಞಾನದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. [[:en:turing award|ಟ್ಯೂರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ವಿಜೇತ [[:en:Jim gray|ಜಿಮ್ ಗ್ರೇ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ''ನಾಲ್ಕನೇ ಮಾದರಿ'' ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು ( [[:en:empirical|ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ]], [[:en:theoretical|ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ]], [[:en:computational|ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್]] ಮತ್ತು ಈಗ ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ) . ಅಲ್ಲದೇ, ''[[ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ]] ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ'' ಎಂಬುದನ್ನು [[:en:data deluge|ದತ್ತಾಂಶ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ]] ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. . <ref name="TansleyTolle2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|title=The Fourth Paradigm: Data-intensive Scientific Discovery|last=Tony Hey|last2=Stewart Tansley|last3=Kristin Michele Tolle|publisher=Microsoft Research|year=2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20170320193019/https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|archive-date=20 March 2017}}</ref> <ref name="BellHey2009">{{Cite journal|last=Bell|first=G.|last2=Hey|first2=T.|last3=Szalay|first3=A.|title=Computer Science: Beyond the Data Deluge|journal=Science|volume=323|issue=5919|year=2009|pages=1297–1298}}</ref> '''ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ಎಂದರೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಡೇಟಾದಿಂದ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ. <ref>{{Cite journal|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century/|journal=Harvard Business Review|date=October 2012|accessdate=2016-01-18|last=Davenport|first=Thomas H.|last2=Patil|first2=D. J.|volume=90|issue=10|pages=70–76, 128}}</ref> == ಅಡಿಪಾಯಗಳು == ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[:en:large data sets|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳಿಂದ]] ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.datascienceassn.org/about-data-science|title=About Data Science|website=Data Science Association|access-date=2020-04-03}}</ref> ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವುದು, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ಡೇಟಾವನ್ನು [[ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು]], ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಇದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು, ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ, [[:en:Data visualization|ಡೇಟಾ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Information visualization|ಮಾಹಿತಿ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Data sonification|ಡೇಟಾ ಸೋನಿಫಿಕೇಶನ್]], ಡೇಟಾ [[:en:integration|ಏಕೀಕರಣ]], [[:en:Graphic design|ಗ್ರಾಫಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ]], [[:en:Complex systems|ಸಂಕೀರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]], [[ಸಂವಹನ]] ಮತ್ತು [[ವ್ಯಾಪಾರ|ವ್ಯವಹಾರದ]] ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.oreilly.com/library/view/doing-data-science/9781449363871/ch01.html|title=1. Introduction: What Is Data Science?|website=Doing Data Science [Book]|publisher=O’Reilly|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://medriscoll.com/post/4740157098/the-three-sexy-skills-of-data-geeks|title=the three sexy skills of data geeks|date=27 May 2009|website=m.e.driscoll: data utopian|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[:en:nathan Yau|ನಾಥನ್ ಯೌ]], [[:en:ben Fry|ಬೆನ್ ಫ್ರೈ]] ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು [[ಮನುಷ್ಯ-ಸಂಗಣಕ ಒಡನಾಟ|ಮಾನವ-ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗೆ]] ಲಿಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ: ಬಳಕೆದಾರರು ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯಿಂದ ಡೇಟಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು [[ಅನ್ವೇಷಣೆ|ಅನ್ವೇಷಿಸಲು]] ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://flowingdata.com/2009/06/04/rise-of-the-data-scientist/|title=Rise of the Data Scientist|last=Yau|first=Nathan|date=2009-06-04|website=FlowingData|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://benfry.com/phd/dissertation/2.html|title=Basic Example|website=benfry.com|access-date=2020-04-03}}</ref> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, [[:en:American statistical association|ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್]] [[:en:database|ಡೇಟಾಬೇಸ್]] ನಿರ್ವಹಣೆ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:Distributed and parallel systems|ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು]] ಮೂರು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಡಿಪಾಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಮುದಾಯಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|title=ASA Statement on the Role of Statistics in Data Science|date=2015-10-01|website=AMSTATNEWS|archive-url=https://web.archive.org/web/20190620184935/https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|archive-date=20 June 2019|access-date=2019-05-29}}</ref> === ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ === [[:en:nate silver|ನೇಟ್ ಸಿಲ್ವರ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಹೊಸ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.statisticsviews.com/article/nate-silver-what-i-need-from-statisticians/|title=Nate Silver: What I need from statisticians|website=Statistics Views|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇತರರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://priceonomics.com/whats-the-difference-between-data-science-and/|title=What's the Difference Between Data Science and Statistics?|website=Priceonomics|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:vasant dhar|ವಸಂತ್ ಧರ್]] ಅವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, [[:en:columbia university|ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ]] [[:en:andrew gelman|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಗೆಲ್ಮನ್]] ರವರು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಗುಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು, ಪಠ್ಯ, ಸಂವೇದಕಗಳು, ವಹಿವಾಟುಗಳು ಅಥವಾ ಗ್ರಾಹಕರ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Vasant Dhar|date=2013-12-01|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|language=en}}</ref> ಅಲ್ಲದೇ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅನಿವಾರ್ಯವಲ್ಲದ ಭಾಗವೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://statmodeling.stat.columbia.edu/2013/11/14/statistics-least-important-part-data-science/|title=Statistics is the least important part of data science « Statistical Modeling, Causal Inference, and Social Science|website=statmodeling.stat.columbia.edu|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ [[:en:david donoho|ಡೇವಿಡ್ ಡೊನೊಹೋ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳ ಗಾತ್ರ ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಪದವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಡೇಟಾ-ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೂಲತತ್ವವಾಗಿ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವಯಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == === ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆ === ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ, ಜಾನ್ ಟುಕಿ ಅವರು "ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ" ಎಂದು ಕರೆದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಉಪನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಿ.ಎಫ಼್. ಜೆಫ್ ವುರವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ "ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/publications/fazhan.pdf|title=Future directions of statistical research in China: a historical perspective|last=Wu|first=C. F. Jeff|journal=Application of Statistics and Management|volume=1|year=1986|pages=1–7|accessdate=29 November 2020}}</ref> ನಂತರ, ಮಾಂಟ್ಪೆಲ್ಲಿಯರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ೧೯೯೨ ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಗಳ ದತ್ತಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಹೊಸ ಶಿಸ್ತಿನ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|title=Data science and its applications|publisher=Academic Press/Harcourt Brace|year=1995|isbn=0-12-241770-4|editor-last=Escoufier|editor-first=Yves|location=Tokyo|editor-last2=Hayashi|editor-first2=Chikio|editor-last3=Fichet|editor-first3=Bernard}}</ref> <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ನೌರ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಾಗ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಕ್ಲಾಸಿಫಿಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಸಮ್ಮೇಳನವಾಯಿತು. <ref name=":2" /> ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಫ್ಲಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೯೮೫ ರ ಉಪನ್ಯಾಸದ ನಂತರ, ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಸಿ.ಎಫ್. ಜೆಫ್ ವು ರವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುಹೆಸರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಹೊಸ ಹೆಸರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಅಕೌಂಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಅಥವಾ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸೀಮಿತವಾದಂತಹ ತಪ್ಪಾದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ತರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/presentations/datascience.pdf|title=Statistics=Data Science?|last=Wu|first=C.&nbsp;F. Jeff|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಹಯಾಶಿ ಚಿಕಿಯೊ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ, ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿ ''ಡೇಟಾ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ'' ಎಂಬ ಮೂರು ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾದಿಸಿದರು: . <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನಪ್ರಿಯ ಪದಗಳಾದ ''ಜ್ಞಾನ ಅನ್ವೇಷಣೆ'' ಮತ್ತು ''[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]]'' ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> === ಆಧುನಿಕ ಬಳಕೆ === [https://scholar.google.com.ph/citations?user=ds52UHcAAAAJ&hl=tl|ವಿಲಿಯಂ ಎಸ್. ಕ್ಲೀವ್ಲ್ಯಾಂಡ್]ಕಾರಣದಿಂದ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಆಧುನಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.stat.purdue.edu/~wsc/|title=William S. Cleveland|last=Gupta|first=Shanti|date=11 December 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೨೦೦೧ ರ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೀರಿ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು; ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೊಸ ಹೆಸರನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್'' ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು: ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, [[:en:Committee on data for science and technology|ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಡೇಟಾ ಸಮಿತಿಯು]] ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಜರ್ನಲ್'' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ, ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ''ದ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಡಾಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಅನ್ನು'' ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name=":1" /> ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ಮೈನಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಾಗ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://magazine.amstat.org/blog/2016/06/01/datascience-2/|title=ASA Expands Scope, Outreach to Foster Growth, Collaboration in Data Science|last=Talley|first=Jill|date=1 June 2016|work=Amstat News|publisher=American Statistical Association}}</ref> ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|last=Davenport|first=Thomas H.|date=2012-10-01|work=Harvard Business Review|access-date=2020-04-03|last2=Patil|first2=D. J.|issue=October 2012}}</ref> ''ಡೇಟಾ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್'' ಎಂಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು [[:en:DJ patil|ಡಿಜೆ ಪಾಟೀಲ್]] ಮತ್ತು [[:en:Jeff hammerbacher|ಜೆಫ್ ಹ್ಯಾಮರ್‌ಬಾಕರ್]] ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ [[:en:National selection board|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಂಡಳಿಯು]] ತಮ್ಮ ''ಲಾಂಗ್-ಲೈವ್ಡ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಕಲೆಕ್ಷನ್ಸ್: ಎನೇಬಲಿಂಗ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಇನ್ ದಿ ೨೧ಸ್ಟ್ ಸೆಂಚುರಿ'' ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.nsf.gov/pubs/2005/nsb0540/|title=US NSF – NSB-05-40, Long-Lived Digital Data Collections Enabling Research and Education in the 21st Century|website=www.nsf.gov|access-date=2020-04-03}}</ref> ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಒಮ್ಮತವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು [[:en:buzzword|ಬಜ್‌ವರ್ಡ್]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/08/19/data-science-whats-the-half-life-of-a-buzzword/|title=Data Science: What's The Half-Life of a Buzzword?|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವು]] ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/peterpham/2015/08/28/the-impacts-of-big-data-that-you-may-not-have-heard-of/|title=The Impacts of Big Data That You May Not Have Heard Of|last=Pham|first=Peter|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಾಂಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. <ref name=":6">{{Cite web|url=https://towardsdatascience.com/how-data-science-will-impact-future-of-businesses-7f11f5699c4d|title=How Data Science will Impact Future of Businesses?|last=Martin|first=Sophia|date=2019-09-20|website=Medium|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ==ಛಾಯಾಂಕಣ== <gallery> <gallery> Big Data ITMI model with topics.jpg|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ Data_Science_storytelling.jpg|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[:en:Open data science conference|ಓಪನ್ ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್]] * [[:en:scientific data|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಡೇಟಾ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] [[ವರ್ಗ:ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] 3cns2o9ebfnukx90kah3s80sxw8v1wu 1113548 1113507 2022-08-13T02:23:00Z Ashwini Devadigha 75928 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:PIA23792-1600x1200(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/PIA23792-1600x1200%281%29.jpg/220px-PIA23792-1600x1200%281%29.jpg|thumb| ಕಾಮೆಟ್ ನಿಯೊವೈಸ್ (ಇಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಸರಣಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕ, ವೈಡ್-ಫೀಲ್ಡ್ ಇನ್ಫ್ರಾರೆಡ್ ಸರ್ವೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲೋರರ್ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಖಗೋಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.]] '''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು''' [[:en:scientific method|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳು]], ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, [[ಆಲ್ಗಾರಿತಂ|ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳು]] ಮತ್ತು ಗದ್ದಲದ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ರಚನೆಯಿಲ್ಲದ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ [[ಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಬಳಸುವ [[:en:interdisciplinary field|ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ]]. <ref>{{Cite journal|last=Dhar|first=V.|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|year=2013|url=http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|accessdate=2 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109113411/http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|archivedate=9 November 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|title=The key word in "Data Science" is not Data, it is Science|authorlink=Jeffrey T. Leek|date=2013-12-12|publisher=Simply Statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20140102194117/http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|archive-date=2 January 2014|access-date=1 January 2014}}</ref>ಹಾಗೆಯೇ, ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು [[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]], [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾಗೆ]] ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು, ''ವಾಸ್ತವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು [[ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ|ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು]], [[ಮಾಹಿತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ]], [[:en:informatics|ಇನ್ಫರ್ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು'' [[:en:data|ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ]] ಏಕೀಕರಿಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite book|title=Data Science, Classification, and Related Methods|last=Hayashi|first=Chikio|date=1998-01-01|publisher=Springer Japan|editor-last=Hayashi|editor-first=Chikio|series=Studies in Classification, Data Analysis, and Knowledge Organization|pages=40–51|language=en|chapter=What is Data Science? Fundamental Concepts and a Heuristic Example|editor-last2=Yajima|editor-first2=Keiji|editor-last3=Bock|editor-first3=Hans-Hermann|editor-last4=Ohsumi|editor-first4=Noboru|editor-last5=Tanaka|editor-first5=Yutaka|editor-last6=Baba|editor-first6=Yasumasa|chapter-url=https://www.springer.com/book/9784431702085}}</ref> ಇದು [[ಗಣಿತ]], ಅಂಕಿಅಂಶ, [[ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ|ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ]], [[:en:information science|ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು [[:en:domain knowledge|ಡೊಮೇನ್ ಜ್ಞಾನದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. [[:en:turing award|ಟ್ಯೂರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ವಿಜೇತ [[:en:Jim gray|ಜಿಮ್ ಗ್ರೇ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ''ನಾಲ್ಕನೇ ಮಾದರಿ'' ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು ( [[:en:empirical|ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ]], [[:en:theoretical|ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ]], [[:en:computational|ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್]] ಮತ್ತು ಈಗ ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ) . ಅಲ್ಲದೇ, ''[[ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ]] ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ'' ಎಂಬುದನ್ನು [[:en:data deluge|ದತ್ತಾಂಶ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ]] ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. . <ref name="TansleyTolle2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|title=The Fourth Paradigm: Data-intensive Scientific Discovery|last=Tony Hey|last2=Stewart Tansley|last3=Kristin Michele Tolle|publisher=Microsoft Research|year=2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20170320193019/https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|archive-date=20 March 2017}}</ref> <ref name="BellHey2009">{{Cite journal|last=Bell|first=G.|last2=Hey|first2=T.|last3=Szalay|first3=A.|title=Computer Science: Beyond the Data Deluge|journal=Science|volume=323|issue=5919|year=2009|pages=1297–1298}}</ref> '''ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ಎಂದರೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಡೇಟಾದಿಂದ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ. <ref>{{Cite journal|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century/|journal=Harvard Business Review|date=October 2012|accessdate=2016-01-18|last=Davenport|first=Thomas H.|last2=Patil|first2=D. J.|volume=90|issue=10|pages=70–76, 128}}</ref> == ಅಡಿಪಾಯಗಳು == ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[:en:large data sets|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳಿಂದ]] ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.datascienceassn.org/about-data-science|title=About Data Science|website=Data Science Association|access-date=2020-04-03}}</ref> ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವುದು, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ಡೇಟಾವನ್ನು [[ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು]], ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಇದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು, ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ, [[:en:Data visualization|ಡೇಟಾ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Information visualization|ಮಾಹಿತಿ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Data sonification|ಡೇಟಾ ಸೋನಿಫಿಕೇಶನ್]], ಡೇಟಾ [[:en:integration|ಏಕೀಕರಣ]], [[:en:Graphic design|ಗ್ರಾಫಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ]], [[:en:Complex systems|ಸಂಕೀರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]], [[ಸಂವಹನ]] ಮತ್ತು [[ವ್ಯಾಪಾರ|ವ್ಯವಹಾರದ]] ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.oreilly.com/library/view/doing-data-science/9781449363871/ch01.html|title=1. Introduction: What Is Data Science?|website=Doing Data Science [Book]|publisher=O’Reilly|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://medriscoll.com/post/4740157098/the-three-sexy-skills-of-data-geeks|title=the three sexy skills of data geeks|date=27 May 2009|website=m.e.driscoll: data utopian|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[:en:nathan Yau|ನಾಥನ್ ಯೌ]], [[:en:ben Fry|ಬೆನ್ ಫ್ರೈ]] ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು [[ಮನುಷ್ಯ-ಸಂಗಣಕ ಒಡನಾಟ|ಮಾನವ-ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗೆ]] ಲಿಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ: ಬಳಕೆದಾರರು ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯಿಂದ ಡೇಟಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು [[ಅನ್ವೇಷಣೆ|ಅನ್ವೇಷಿಸಲು]] ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://flowingdata.com/2009/06/04/rise-of-the-data-scientist/|title=Rise of the Data Scientist|last=Yau|first=Nathan|date=2009-06-04|website=FlowingData|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://benfry.com/phd/dissertation/2.html|title=Basic Example|website=benfry.com|access-date=2020-04-03}}</ref> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, [[:en:American statistical association|ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್]] [[:en:database|ಡೇಟಾಬೇಸ್]] ನಿರ್ವಹಣೆ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:Distributed and parallel systems|ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು]] ಮೂರು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಡಿಪಾಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಮುದಾಯಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|title=ASA Statement on the Role of Statistics in Data Science|date=2015-10-01|website=AMSTATNEWS|archive-url=https://web.archive.org/web/20190620184935/https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|archive-date=20 June 2019|access-date=2019-05-29}}</ref> === ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ === [[:en:nate silver|ನೇಟ್ ಸಿಲ್ವರ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಹೊಸ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.statisticsviews.com/article/nate-silver-what-i-need-from-statisticians/|title=Nate Silver: What I need from statisticians|website=Statistics Views|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇತರರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://priceonomics.com/whats-the-difference-between-data-science-and/|title=What's the Difference Between Data Science and Statistics?|website=Priceonomics|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:vasant dhar|ವಸಂತ್ ಧರ್]] ಅವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, [[:en:columbia university|ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ]] [[:en:andrew gelman|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಗೆಲ್ಮನ್]] ರವರು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಗುಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು, ಪಠ್ಯ, ಸಂವೇದಕಗಳು, ವಹಿವಾಟುಗಳು ಅಥವಾ ಗ್ರಾಹಕರ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Vasant Dhar|date=2013-12-01|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|language=en}}</ref> ಅಲ್ಲದೇ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅನಿವಾರ್ಯವಲ್ಲದ ಭಾಗವೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://statmodeling.stat.columbia.edu/2013/11/14/statistics-least-important-part-data-science/|title=Statistics is the least important part of data science « Statistical Modeling, Causal Inference, and Social Science|website=statmodeling.stat.columbia.edu|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ [[:en:david donoho|ಡೇವಿಡ್ ಡೊನೊಹೋ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳ ಗಾತ್ರ ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಪದವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಡೇಟಾ-ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೂಲತತ್ವವಾಗಿ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವಯಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == === ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆ === ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ, ಜಾನ್ ಟುಕಿ ಅವರು "ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ" ಎಂದು ಕರೆದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಉಪನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಿ.ಎಫ಼್. ಜೆಫ್ ವುರವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ "ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/publications/fazhan.pdf|title=Future directions of statistical research in China: a historical perspective|last=Wu|first=C. F. Jeff|journal=Application of Statistics and Management|volume=1|year=1986|pages=1–7|accessdate=29 November 2020}}</ref> ನಂತರ, ಮಾಂಟ್ಪೆಲ್ಲಿಯರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ೧೯೯೨ ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಗಳ ದತ್ತಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಹೊಸ ಶಿಸ್ತಿನ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|title=Data science and its applications|publisher=Academic Press/Harcourt Brace|year=1995|isbn=0-12-241770-4|editor-last=Escoufier|editor-first=Yves|location=Tokyo|editor-last2=Hayashi|editor-first2=Chikio|editor-last3=Fichet|editor-first3=Bernard}}</ref> <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ನೌರ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಾಗ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಕ್ಲಾಸಿಫಿಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಸಮ್ಮೇಳನವಾಯಿತು. <ref name=":2" /> ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಫ್ಲಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೯೮೫ ರ ಉಪನ್ಯಾಸದ ನಂತರ, ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಸಿ.ಎಫ್. ಜೆಫ್ ವು ರವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುಹೆಸರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಹೊಸ ಹೆಸರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಅಕೌಂಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಅಥವಾ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸೀಮಿತವಾದಂತಹ ತಪ್ಪಾದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ತರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/presentations/datascience.pdf|title=Statistics=Data Science?|last=Wu|first=C.&nbsp;F. Jeff|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಹಯಾಶಿ ಚಿಕಿಯೊ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ, ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿ ''ಡೇಟಾ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ'' ಎಂಬ ಮೂರು ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾದಿಸಿದರು: . <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನಪ್ರಿಯ ಪದಗಳಾದ ''ಜ್ಞಾನ ಅನ್ವೇಷಣೆ'' ಮತ್ತು ''[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]]'' ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> === ಆಧುನಿಕ ಬಳಕೆ === [https://scholar.google.com.ph/citations?user=ds52UHcAAAAJ&hl=tl|ವಿಲಿಯಂ ಎಸ್. ಕ್ಲೀವ್ಲ್ಯಾಂಡ್]ಕಾರಣದಿಂದ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಆಧುನಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.stat.purdue.edu/~wsc/|title=William S. Cleveland|last=Gupta|first=Shanti|date=11 December 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೨೦೦೧ ರ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೀರಿ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು; ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೊಸ ಹೆಸರನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್'' ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು: ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, [[:en:Committee on data for science and technology|ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಡೇಟಾ ಸಮಿತಿಯು]] ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಜರ್ನಲ್'' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ, ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ''ದ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಡಾಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಅನ್ನು'' ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name=":1" /> ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ಮೈನಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಾಗ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://magazine.amstat.org/blog/2016/06/01/datascience-2/|title=ASA Expands Scope, Outreach to Foster Growth, Collaboration in Data Science|last=Talley|first=Jill|date=1 June 2016|work=Amstat News|publisher=American Statistical Association}}</ref> ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|last=Davenport|first=Thomas H.|date=2012-10-01|work=Harvard Business Review|access-date=2020-04-03|last2=Patil|first2=D. J.|issue=October 2012}}</ref> ''ಡೇಟಾ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್'' ಎಂಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು [[:en:DJ patil|ಡಿಜೆ ಪಾಟೀಲ್]] ಮತ್ತು [[:en:Jeff hammerbacher|ಜೆಫ್ ಹ್ಯಾಮರ್‌ಬಾಕರ್]] ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ [[:en:National selection board|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಂಡಳಿಯು]] ತಮ್ಮ ''ಲಾಂಗ್-ಲೈವ್ಡ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಕಲೆಕ್ಷನ್ಸ್: ಎನೇಬಲಿಂಗ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಇನ್ ದಿ ೨೧ಸ್ಟ್ ಸೆಂಚುರಿ'' ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.nsf.gov/pubs/2005/nsb0540/|title=US NSF – NSB-05-40, Long-Lived Digital Data Collections Enabling Research and Education in the 21st Century|website=www.nsf.gov|access-date=2020-04-03}}</ref> ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಒಮ್ಮತವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು [[:en:buzzword|ಬಜ್‌ವರ್ಡ್]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/08/19/data-science-whats-the-half-life-of-a-buzzword/|title=Data Science: What's The Half-Life of a Buzzword?|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವು]] ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/peterpham/2015/08/28/the-impacts-of-big-data-that-you-may-not-have-heard-of/|title=The Impacts of Big Data That You May Not Have Heard Of|last=Pham|first=Peter|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಾಂಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. <ref name=":6">{{Cite web|url=https://towardsdatascience.com/how-data-science-will-impact-future-of-businesses-7f11f5699c4d|title=How Data Science will Impact Future of Businesses?|last=Martin|first=Sophia|date=2019-09-20|website=Medium|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ==ಛಾಯಾಂಕಣ== <gallery> Big Data ITMI model with topics.jpg|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ Data_Science_storytelling.jpg|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[:en:Open data science conference|ಓಪನ್ ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್]] * [[:en:scientific data|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಡೇಟಾ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] [[ವರ್ಗ:ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] t5k77knmz5pwjv9y8q06ukg3p5jckps 1113549 1113548 2022-08-13T02:29:13Z Ashwini Devadigha 75928 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:PIA23792-1600x1200(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/PIA23792-1600x1200%281%29.jpg/220px-PIA23792-1600x1200%281%29.jpg|thumb| ಕಾಮೆಟ್ ನಿಯೊವೈಸ್ (ಇಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಸರಣಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕ, ವೈಡ್-ಫೀಲ್ಡ್ ಇನ್ಫ್ರಾರೆಡ್ ಸರ್ವೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲೋರರ್ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಖಗೋಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.]] '''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು''' [[:en:scientific method|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳು]], ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, [[ಆಲ್ಗಾರಿತಂ|ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳು]] ಮತ್ತು ಗದ್ದಲದ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ರಚನೆಯಿಲ್ಲದ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ [[ಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಬಳಸುವ [[:en:interdisciplinary field|ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ]]. <ref>{{Cite journal|last=Dhar|first=V.|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|year=2013|url=http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|accessdate=2 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109113411/http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|archivedate=9 November 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|title=The key word in "Data Science" is not Data, it is Science|authorlink=Jeffrey T. Leek|date=2013-12-12|publisher=Simply Statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20140102194117/http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|archive-date=2 January 2014|access-date=1 January 2014}}</ref>ಹಾಗೆಯೇ, ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು [[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]], [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾಗೆ]] ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು, ''ವಾಸ್ತವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು [[ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ|ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು]], [[ಮಾಹಿತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ]], [[:en:informatics|ಇನ್ಫರ್ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು'' [[:en:data|ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ]] ಏಕೀಕರಿಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite book|title=Data Science, Classification, and Related Methods|last=Hayashi|first=Chikio|date=1998-01-01|publisher=Springer Japan|editor-last=Hayashi|editor-first=Chikio|series=Studies in Classification, Data Analysis, and Knowledge Organization|pages=40–51|language=en|chapter=What is Data Science? Fundamental Concepts and a Heuristic Example|editor-last2=Yajima|editor-first2=Keiji|editor-last3=Bock|editor-first3=Hans-Hermann|editor-last4=Ohsumi|editor-first4=Noboru|editor-last5=Tanaka|editor-first5=Yutaka|editor-last6=Baba|editor-first6=Yasumasa|chapter-url=https://www.springer.com/book/9784431702085}}</ref> ಇದು [[ಗಣಿತ]], ಅಂಕಿಅಂಶ, [[ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ|ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ]], [[:en:information science|ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು [[:en:domain knowledge|ಡೊಮೇನ್ ಜ್ಞಾನದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. [[:en:turing award|ಟ್ಯೂರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ವಿಜೇತ [[:en:Jim gray|ಜಿಮ್ ಗ್ರೇ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ''ನಾಲ್ಕನೇ ಮಾದರಿ'' ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು ( [[:en:empirical|ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ]], [[:en:theoretical|ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ]], [[:en:computational|ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್]] ಮತ್ತು ಈಗ ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ) . ಅಲ್ಲದೇ, ''[[ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ]] ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ'' ಎಂಬುದನ್ನು [[:en:data deluge|ದತ್ತಾಂಶ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ]] ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. . <ref name="TansleyTolle2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|title=The Fourth Paradigm: Data-intensive Scientific Discovery|last=Tony Hey|last2=Stewart Tansley|last3=Kristin Michele Tolle|publisher=Microsoft Research|year=2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20170320193019/https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|archive-date=20 March 2017}}</ref> <ref name="BellHey2009">{{Cite journal|last=Bell|first=G.|last2=Hey|first2=T.|last3=Szalay|first3=A.|title=Computer Science: Beyond the Data Deluge|journal=Science|volume=323|issue=5919|year=2009|pages=1297–1298}}</ref> '''ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ಎಂದರೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಡೇಟಾದಿಂದ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ. <ref>{{Cite journal|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century/|journal=Harvard Business Review|date=October 2012|accessdate=2016-01-18|last=Davenport|first=Thomas H.|last2=Patil|first2=D. J.|volume=90|issue=10|pages=70–76, 128}}</ref> == ಅಡಿಪಾಯಗಳು == ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[:en:large data sets|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳಿಂದ]] ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.datascienceassn.org/about-data-science|title=About Data Science|website=Data Science Association|access-date=2020-04-03}}</ref> ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವುದು, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ಡೇಟಾವನ್ನು [[ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು]], ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಇದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು, ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ, [[:en:Data visualization|ಡೇಟಾ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Information visualization|ಮಾಹಿತಿ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Data sonification|ಡೇಟಾ ಸೋನಿಫಿಕೇಶನ್]], ಡೇಟಾ [[:en:integration|ಏಕೀಕರಣ]], [[:en:Graphic design|ಗ್ರಾಫಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ]], [[:en:Complex systems|ಸಂಕೀರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]], [[ಸಂವಹನ]] ಮತ್ತು [[ವ್ಯಾಪಾರ|ವ್ಯವಹಾರದ]] ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.oreilly.com/library/view/doing-data-science/9781449363871/ch01.html|title=1. Introduction: What Is Data Science?|website=Doing Data Science [Book]|publisher=O’Reilly|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://medriscoll.com/post/4740157098/the-three-sexy-skills-of-data-geeks|title=the three sexy skills of data geeks|date=27 May 2009|website=m.e.driscoll: data utopian|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[:en:nathan Yau|ನಾಥನ್ ಯೌ]], [[:en:ben Fry|ಬೆನ್ ಫ್ರೈ]] ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು [[ಮನುಷ್ಯ-ಸಂಗಣಕ ಒಡನಾಟ|ಮಾನವ-ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗೆ]] ಲಿಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ: ಬಳಕೆದಾರರು ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯಿಂದ ಡೇಟಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು [[ಅನ್ವೇಷಣೆ|ಅನ್ವೇಷಿಸಲು]] ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://flowingdata.com/2009/06/04/rise-of-the-data-scientist/|title=Rise of the Data Scientist|last=Yau|first=Nathan|date=2009-06-04|website=FlowingData|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://benfry.com/phd/dissertation/2.html|title=Basic Example|website=benfry.com|access-date=2020-04-03}}</ref> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, [[:en:American statistical association|ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್]] [[:en:database|ಡೇಟಾಬೇಸ್]] ನಿರ್ವಹಣೆ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:Distributed and parallel systems|ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು]] ಮೂರು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಡಿಪಾಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಮುದಾಯಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|title=ASA Statement on the Role of Statistics in Data Science|date=2015-10-01|website=AMSTATNEWS|archive-url=https://web.archive.org/web/20190620184935/https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|archive-date=20 June 2019|access-date=2019-05-29}}</ref> === ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ === [[:en:nate silver|ನೇಟ್ ಸಿಲ್ವರ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಹೊಸ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.statisticsviews.com/article/nate-silver-what-i-need-from-statisticians/|title=Nate Silver: What I need from statisticians|website=Statistics Views|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇತರರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://priceonomics.com/whats-the-difference-between-data-science-and/|title=What's the Difference Between Data Science and Statistics?|website=Priceonomics|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:vasant dhar|ವಸಂತ್ ಧರ್]] ಅವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, [[:en:columbia university|ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ]] [[:en:andrew gelman|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಗೆಲ್ಮನ್]] ರವರು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಗುಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು, ಪಠ್ಯ, ಸಂವೇದಕಗಳು, ವಹಿವಾಟುಗಳು ಅಥವಾ ಗ್ರಾಹಕರ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Vasant Dhar|date=2013-12-01|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|language=en}}</ref> ಅಲ್ಲದೇ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅನಿವಾರ್ಯವಲ್ಲದ ಭಾಗವೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://statmodeling.stat.columbia.edu/2013/11/14/statistics-least-important-part-data-science/|title=Statistics is the least important part of data science « Statistical Modeling, Causal Inference, and Social Science|website=statmodeling.stat.columbia.edu|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ [[:en:david donoho|ಡೇವಿಡ್ ಡೊನೊಹೋ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳ ಗಾತ್ರ ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಪದವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಡೇಟಾ-ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೂಲತತ್ವವಾಗಿ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವಯಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == === ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆ === ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ, ಜಾನ್ ಟುಕಿ ಅವರು "ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ" ಎಂದು ಕರೆದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಉಪನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಿ.ಎಫ಼್. ಜೆಫ್ ವುರವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ "ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/publications/fazhan.pdf|title=Future directions of statistical research in China: a historical perspective|last=Wu|first=C. F. Jeff|journal=Application of Statistics and Management|volume=1|year=1986|pages=1–7|accessdate=29 November 2020}}</ref> ನಂತರ, ಮಾಂಟ್ಪೆಲ್ಲಿಯರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ೧೯೯೨ ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಗಳ ದತ್ತಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಹೊಸ ಶಿಸ್ತಿನ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|title=Data science and its applications|publisher=Academic Press/Harcourt Brace|year=1995|isbn=0-12-241770-4|editor-last=Escoufier|editor-first=Yves|location=Tokyo|editor-last2=Hayashi|editor-first2=Chikio|editor-last3=Fichet|editor-first3=Bernard}}</ref> <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ನೌರ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಾಗ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಕ್ಲಾಸಿಫಿಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಸಮ್ಮೇಳನವಾಯಿತು. <ref name=":2" /> ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಫ್ಲಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೯೮೫ ರ ಉಪನ್ಯಾಸದ ನಂತರ, ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಸಿ.ಎಫ್. ಜೆಫ್ ವು ರವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುಹೆಸರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಹೊಸ ಹೆಸರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಅಕೌಂಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಅಥವಾ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸೀಮಿತವಾದಂತಹ ತಪ್ಪಾದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ತರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/presentations/datascience.pdf|title=Statistics=Data Science?|last=Wu|first=C.&nbsp;F. Jeff|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಹಯಾಶಿ ಚಿಕಿಯೊ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ, ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿ ''ಡೇಟಾ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ'' ಎಂಬ ಮೂರು ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾದಿಸಿದರು: . <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನಪ್ರಿಯ ಪದಗಳಾದ ''ಜ್ಞಾನ ಅನ್ವೇಷಣೆ'' ಮತ್ತು ''[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]]'' ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> === ಆಧುನಿಕ ಬಳಕೆ === [https://scholar.google.com.ph/citations?user=ds52UHcAAAAJ&hl=tl|ವಿಲಿಯಂ ಎಸ್. ಕ್ಲೀವ್ಲ್ಯಾಂಡ್]ಕಾರಣದಿಂದ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಆಧುನಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.stat.purdue.edu/~wsc/|title=William S. Cleveland|last=Gupta|first=Shanti|date=11 December 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೨೦೦೧ ರ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೀರಿ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು; ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೊಸ ಹೆಸರನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್'' ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು: ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, [[:en:Committee on data for science and technology|ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಡೇಟಾ ಸಮಿತಿಯು]] ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಜರ್ನಲ್'' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ, ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ''ದ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಡಾಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಅನ್ನು'' ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name=":1" /> ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ಮೈನಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಾಗ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://magazine.amstat.org/blog/2016/06/01/datascience-2/|title=ASA Expands Scope, Outreach to Foster Growth, Collaboration in Data Science|last=Talley|first=Jill|date=1 June 2016|work=Amstat News|publisher=American Statistical Association}}</ref> ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|last=Davenport|first=Thomas H.|date=2012-10-01|work=Harvard Business Review|access-date=2020-04-03|last2=Patil|first2=D. J.|issue=October 2012}}</ref> ''ಡೇಟಾ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್'' ಎಂಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು [[:en:DJ patil|ಡಿಜೆ ಪಾಟೀಲ್]] ಮತ್ತು [[:en:Jeff hammerbacher|ಜೆಫ್ ಹ್ಯಾಮರ್‌ಬಾಕರ್]] ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ [[:en:National selection board|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಂಡಳಿಯು]] ತಮ್ಮ ''ಲಾಂಗ್-ಲೈವ್ಡ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಕಲೆಕ್ಷನ್ಸ್: ಎನೇಬಲಿಂಗ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಇನ್ ದಿ ೨೧ಸ್ಟ್ ಸೆಂಚುರಿ'' ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.nsf.gov/pubs/2005/nsb0540/|title=US NSF – NSB-05-40, Long-Lived Digital Data Collections Enabling Research and Education in the 21st Century|website=www.nsf.gov|access-date=2020-04-03}}</ref> ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಒಮ್ಮತವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು [[:en:buzzword|ಬಜ್‌ವರ್ಡ್]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/08/19/data-science-whats-the-half-life-of-a-buzzword/|title=Data Science: What's The Half-Life of a Buzzword?|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವು]] ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/peterpham/2015/08/28/the-impacts-of-big-data-that-you-may-not-have-heard-of/|title=The Impacts of Big Data That You May Not Have Heard Of|last=Pham|first=Peter|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಾಂಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. <ref name=":6">{{Cite web|url=https://towardsdatascience.com/how-data-science-will-impact-future-of-businesses-7f11f5699c4d|title=How Data Science will Impact Future of Businesses?|last=Martin|first=Sophia|date=2019-09-20|website=Medium|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ==ಛಾಯಾಂಕಣ== <gallery> Big Data ITMI model with topics.jpg|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ Data_Science_storytelling.jpg|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ Data-Science-Landscape.jpg </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[:en:Open data science conference|ಓಪನ್ ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್]] * [[:en:scientific data|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಡೇಟಾ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] [[ವರ್ಗ:ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] 9c5q4m4chxpe1w7ooc0l5pi3sa3j96z 1113627 1113549 2022-08-13T08:15:25Z Ashwini Devadigha 75928 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:PIA23792-1600x1200(1).jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/45/PIA23792-1600x1200%281%29.jpg/220px-PIA23792-1600x1200%281%29.jpg|thumb| ಕಾಮೆಟ್ ನಿಯೊವೈಸ್ (ಇಲ್ಲಿ ಕೆಂಪು ಚುಕ್ಕೆಗಳ ಸರಣಿಯಂತೆ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ) ಅಸ್ತಿತ್ವವನ್ನು ಬಾಹ್ಯಾಕಾಶ ದೂರದರ್ಶಕ, ವೈಡ್-ಫೀಲ್ಡ್ ಇನ್ಫ್ರಾರೆಡ್ ಸರ್ವೆ ಎಕ್ಸ್‌ಪ್ಲೋರರ್ ಸ್ವಾಧೀನಪಡಿಸಿಕೊಂಡಿರುವ ಖಗೋಳ ಸಮೀಕ್ಷೆಯ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವ ಮೂಲಕ ಕಂಡುಹಿಡಿಯಲಾಯಿತು.]] '''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು''' [[:en:scientific method|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವಿಧಾನಗಳು]], ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳು, [[ಆಲ್ಗಾರಿತಂ|ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳು]] ಮತ್ತು ಗದ್ದಲದ, ರಚನಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ರಚನೆಯಿಲ್ಲದ ದತ್ತಾಂಶದಿಂದ [[ಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯಲು ಬಳಸುವ [[:en:interdisciplinary field|ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದೆ]]. <ref>{{Cite journal|last=Dhar|first=V.|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|year=2013|url=http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|accessdate=2 September 2015|archiveurl=https://web.archive.org/web/20141109113411/http://cacm.acm.org/magazines/2013/12/169933-data-science-and-prediction/fulltext|archivedate=9 November 2014}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|title=The key word in "Data Science" is not Data, it is Science|authorlink=Jeffrey T. Leek|date=2013-12-12|publisher=Simply Statistics|archive-url=https://web.archive.org/web/20140102194117/http://simplystatistics.org/2013/12/12/the-key-word-in-data-science-is-not-data-it-is-science/|archive-date=2 January 2014|access-date=1 January 2014}}</ref>ಹಾಗೆಯೇ, ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು [[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]], [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾಗೆ]] ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು, ''ವಾಸ್ತವ ವಿದ್ಯಮಾನಗಳನ್ನು ಅರ್ಥಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಲು ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಿಸಲು [[ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರ|ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು]], [[ಮಾಹಿತಿ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ]], [[:en:informatics|ಇನ್ಫರ್ಮ್ಯಾಟಿಕ್ಸ್]] ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ಸಂಬಂಧಿತ ವಿಧಾನಗಳನ್ನು'' [[:en:data|ದತ್ತಾಂಶದೊಂದಿಗೆ]] ಏಕೀಕರಿಸುವ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದೆ.<ref>{{Cite book|title=Data Science, Classification, and Related Methods|last=Hayashi|first=Chikio|date=1998-01-01|publisher=Springer Japan|editor-last=Hayashi|editor-first=Chikio|series=Studies in Classification, Data Analysis, and Knowledge Organization|pages=40–51|language=en|chapter=What is Data Science? Fundamental Concepts and a Heuristic Example|editor-last2=Yajima|editor-first2=Keiji|editor-last3=Bock|editor-first3=Hans-Hermann|editor-last4=Ohsumi|editor-first4=Noboru|editor-last5=Tanaka|editor-first5=Yutaka|editor-last6=Baba|editor-first6=Yasumasa|chapter-url=https://www.springer.com/book/9784431702085}}</ref> ಇದು [[ಗಣಿತ]], ಅಂಕಿಅಂಶ, [[ಗಣಕ ವಿಜ್ಞಾನ|ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ]], [[:en:information science|ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಮತ್ತು [[:en:domain knowledge|ಡೊಮೇನ್ ಜ್ಞಾನದ]] ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಹಲವು ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ತಂತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. [[:en:turing award|ಟ್ಯೂರಿಂಗ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ]] ವಿಜೇತ [[:en:Jim gray|ಜಿಮ್ ಗ್ರೇ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಜ್ಞಾನದ ''ನಾಲ್ಕನೇ ಮಾದರಿ'' ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಿಕೊಂಡರು ( [[:en:empirical|ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ]], [[:en:theoretical|ಸೈದ್ಧಾಂತಿಕ]], [[:en:computational|ಕಂಪ್ಯೂಟೇಶನಲ್]] ಮತ್ತು ಈಗ ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ) . ಅಲ್ಲದೇ, ''[[ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ|ಮಾಹಿತಿ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದ]] ಪ್ರಭಾವದಿಂದ ವಿಜ್ಞಾನದ ಬಗ್ಗೆ ಎಲ್ಲವೂ ಬದಲಾಗುತ್ತಿದೆ'' ಎಂಬುದನ್ನು [[:en:data deluge|ದತ್ತಾಂಶ ಪ್ರವಾಹದಿಂದ]] ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು. . <ref name="TansleyTolle2009">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|title=The Fourth Paradigm: Data-intensive Scientific Discovery|last=Tony Hey|last2=Stewart Tansley|last3=Kristin Michele Tolle|publisher=Microsoft Research|year=2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20170320193019/https://books.google.com/books?id=oGs_AQAAIAAJ|archive-date=20 March 2017}}</ref> <ref name="BellHey2009">{{Cite journal|last=Bell|first=G.|last2=Hey|first2=T.|last3=Szalay|first3=A.|title=Computer Science: Beyond the Data Deluge|journal=Science|volume=323|issue=5919|year=2009|pages=1297–1298}}</ref> '''ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ಎಂದರೆ ಪ್ರೋಗ್ರಾಮಿಂಗ್ ಕೋಡ್ ಅನ್ನು ರಚಿಸುವ ಮತ್ತು ಡೇಟಾದಿಂದ ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಸಂಯೋಜಿಸುವ ವ್ಯಕ್ತಿ. <ref>{{Cite journal|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century/|journal=Harvard Business Review|date=October 2012|accessdate=2016-01-18|last=Davenport|first=Thomas H.|last2=Patil|first2=D. J.|volume=90|issue=10|pages=70–76, 128}}</ref> == ಅಡಿಪಾಯಗಳು == ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ [[:en:large data sets|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ ಸೆಟ್‌ಗಳಿಂದ]] ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊರತೆಗೆಯುವುದರ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ಪರಿಹರಿಸಲು ಆ ಡೇಟಾದಿಂದ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ಒಳನೋಟಗಳನ್ನು ಅನ್ವಯಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.datascienceassn.org/about-data-science|title=About Data Science|website=Data Science Association|access-date=2020-04-03}}</ref> ಈ ಕ್ಷೇತ್ರವು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಗಾಗಿ ಡೇಟಾವನ್ನು ಸಿದ್ಧಪಡಿಸುವುದು, ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳನ್ನು ರೂಪಿಸುವುದು, ಡೇಟಾವನ್ನು [[ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ|ವಿಶ್ಲೇಷಿಸುವುದು]], ಡೇಟಾ-ಚಾಲಿತ ಪರಿಹಾರಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸುವುದು ಮತ್ತು ವ್ಯಾಪಕ ಶ್ರೇಣಿಯ ಅಪ್ಲಿಕೇಶನ್ ಡೊಮೇನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟದ ನಿರ್ಧಾರಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಲು ಸಂಶೋಧನೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅಂತೆಯೇ, ಇದು ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು, ಮಾಹಿತಿ ವಿಜ್ಞಾನ, ಗಣಿತ, [[:en:Data visualization|ಡೇಟಾ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Information visualization|ಮಾಹಿತಿ ದೃಶ್ಯೀಕರಣ]], [[:en:Data sonification|ಡೇಟಾ ಸೋನಿಫಿಕೇಶನ್]], ಡೇಟಾ [[:en:integration|ಏಕೀಕರಣ]], [[:en:Graphic design|ಗ್ರಾಫಿಕ್ ವಿನ್ಯಾಸ]], [[:en:Complex systems|ಸಂಕೀರ್ಣ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳು]], [[ಸಂವಹನ]] ಮತ್ತು [[ವ್ಯಾಪಾರ|ವ್ಯವಹಾರದ]] ಕೌಶಲ್ಯಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.oreilly.com/library/view/doing-data-science/9781449363871/ch01.html|title=1. Introduction: What Is Data Science?|website=Doing Data Science [Book]|publisher=O’Reilly|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://medriscoll.com/post/4740157098/the-three-sexy-skills-of-data-geeks|title=the three sexy skills of data geeks|date=27 May 2009|website=m.e.driscoll: data utopian|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ [[:en:nathan Yau|ನಾಥನ್ ಯೌ]], [[:en:ben Fry|ಬೆನ್ ಫ್ರೈ]] ಮೇಲೆ ಚಿತ್ರಿಸುತ್ತಾ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು [[ಮನುಷ್ಯ-ಸಂಗಣಕ ಒಡನಾಟ|ಮಾನವ-ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗೆ]] ಲಿಂಕ್ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ: ಬಳಕೆದಾರರು ಅಂತರ್ಬೋಧೆಯಿಂದ ಡೇಟಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು ಮತ್ತು [[ಅನ್ವೇಷಣೆ|ಅನ್ವೇಷಿಸಲು]] ಸಾಧ್ಯವಾಗುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://flowingdata.com/2009/06/04/rise-of-the-data-scientist/|title=Rise of the Data Scientist|last=Yau|first=Nathan|date=2009-06-04|website=FlowingData|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://benfry.com/phd/dissertation/2.html|title=Basic Example|website=benfry.com|access-date=2020-04-03}}</ref> ೨೦೧೫ ರಲ್ಲಿ, [[:en:American statistical association|ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್]] [[:en:database|ಡೇಟಾಬೇಸ್]] ನಿರ್ವಹಣೆ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು [[ಯಂತ್ರ ಕಲಿಕೆ]] ಮತ್ತು [[:en:Distributed and parallel systems|ವಿತರಣೆ ಮತ್ತು ಸಮಾನಾಂತರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳನ್ನು]] ಮೂರು ಉದಯೋನ್ಮುಖ ಅಡಿಪಾಯ ವೃತ್ತಿಪರ ಸಮುದಾಯಗಳಾಗಿ ಗುರುತಿಸಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|title=ASA Statement on the Role of Statistics in Data Science|date=2015-10-01|website=AMSTATNEWS|archive-url=https://web.archive.org/web/20190620184935/https://magazine.amstat.org/blog/2015/10/01/asa-statement-on-the-role-of-statistics-in-data-science/|archive-date=20 June 2019|access-date=2019-05-29}}</ref> === ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಸಂಬಂಧ === [[:en:nate silver|ನೇಟ್ ಸಿಲ್ವರ್]] ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವು ಹೊಸ ಕ್ಷೇತ್ರವಲ್ಲ, ಆದರೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಮತ್ತೊಂದು ಹೆಸರು ಎಂದು ವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.statisticsviews.com/article/nate-silver-what-i-need-from-statisticians/|title=Nate Silver: What I need from statisticians|website=Statistics Views|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ ಎಂದು ಇತರರು ವಾದಿಸುತ್ತಾರೆ, ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾಗೆ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಸಮಸ್ಯೆಗಳು ಮತ್ತು ತಂತ್ರಗಳ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://priceonomics.com/whats-the-difference-between-data-science-and/|title=What's the Difference Between Data Science and Statistics?|website=Priceonomics|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:vasant dhar|ವಸಂತ್ ಧರ್]] ಅವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾ ಮತ್ತು ವಿವರಣೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತವೆ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, [[:en:columbia university|ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದ]] [[:en:andrew gelman|ಆಂಡ್ರ್ಯೂ ಗೆಲ್ಮನ್]] ರವರು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನವು ಪರಿಮಾಣಾತ್ಮಕ ಮತ್ತು ಗುಣಾತ್ಮಕ ಡೇಟಾದೊಂದಿಗೆ ವ್ಯವಹರಿಸುತ್ತದೆ (ಉದಾಹರಣೆಗೆ ಚಿತ್ರಗಳು, ಪಠ್ಯ, ಸಂವೇದಕಗಳು, ವಹಿವಾಟುಗಳು ಅಥವಾ ಗ್ರಾಹಕರ ಮಾಹಿತಿ ಇತ್ಯಾದಿ) ಮತ್ತು ಭವಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಕ್ರಿಯೆಯನ್ನು ಒತ್ತಿಹೇಳುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite journal|last=Vasant Dhar|date=2013-12-01|title=Data science and prediction|journal=Communications of the ACM|volume=56|issue=12|pages=64–73|language=en}}</ref> ಅಲ್ಲದೇ, ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನದ ಅನಿವಾರ್ಯವಲ್ಲದ ಭಾಗವೆಂದು ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://statmodeling.stat.columbia.edu/2013/11/14/statistics-least-important-part-data-science/|title=Statistics is the least important part of data science « Statistical Modeling, Causal Inference, and Social Science|website=statmodeling.stat.columbia.edu|access-date=2020-04-03}}</ref> ಸ್ಟ್ಯಾನ್‌ಫೋರ್ಡ್ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ [[:en:david donoho|ಡೇವಿಡ್ ಡೊನೊಹೋ]] ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳ ಗಾತ್ರ ಅಥವಾ ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನ ಬಳಕೆಯಿಂದ ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸುವುದಿಲ್ಲ ಎಂದು ಬರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಅನೇಕ ಪದವಿ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ತಮ್ಮ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ತರಬೇತಿಯನ್ನು ಡೇಟಾ-ವಿಜ್ಞಾನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮದ ಮೂಲತತ್ವವಾಗಿ ತಪ್ಪುದಾರಿಗೆಳೆಯುವ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಚಾರ ಮಾಡುತ್ತವೆ. ಅವರು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಂದ ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಅನ್ವಯಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರವೆಂದು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == === ಆರಂಭಿಕ ಬಳಕೆ === ೧೯೬೨ ರಲ್ಲಿ, ಜಾನ್ ಟುಕಿ ಅವರು "ದತ್ತಾಂಶ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ" ಎಂದು ಕರೆದ ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ವಿವರಿಸಿದರು. ಇದು ಆಧುನಿಕ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೋಲುತ್ತದೆ. <ref name=":7">{{Cite web|url=http://courses.csail.mit.edu/18.337/2015/docs/50YearsDataScience.pdf|title=50 years of Data Science|last=Donoho|first=David|date=18 September 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೮೫ ರಲ್ಲಿ, ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ಗೆ ನೀಡಿದ ಉಪನ್ಯಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಸಿ.ಎಫ಼್. ಜೆಫ್ ವುರವರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳಿಗೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ "ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್" ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಬಳಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|url=https://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/publications/fazhan.pdf|title=Future directions of statistical research in China: a historical perspective|last=Wu|first=C. F. Jeff|journal=Application of Statistics and Management|volume=1|year=1986|pages=1–7|accessdate=29 November 2020}}</ref> ನಂತರ, ಮಾಂಟ್ಪೆಲ್ಲಿಯರ್ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ೧೯೯೨ ರ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣದಲ್ಲಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಂಪ್ಯೂಟಿಂಗ್‌ನೊಂದಿಗೆ ಸ್ಥಾಪಿತ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಗಳು ಮತ್ತು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ವಿಶ್ಲೇಷಣೆಯ ತತ್ವಗಳನ್ನು ಸಂಯೋಜಿಸಿ, ವಿವಿಧ ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ರೂಪಗಳ ದತ್ತಾಂಶದ ಮೇಲೆ ಕೇಂದ್ರೀಕರಿಸಿದ ಹೊಸ ಶಿಸ್ತಿನ ಹೊರಹೊಮ್ಮುವಿಕೆಯನ್ನು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡರು. <ref>{{Cite book|title=Data science and its applications|publisher=Academic Press/Harcourt Brace|year=1995|isbn=0-12-241770-4|editor-last=Escoufier|editor-first=Yves|location=Tokyo|editor-last2=Hayashi|editor-first2=Chikio|editor-last3=Fichet|editor-first3=Bernard}}</ref> <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ''ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ'' ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ೧೯೭೪ ರಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ನೌರ್ ಕಂಪ್ಯೂಟರ್ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕೆ ಪರ್ಯಾಯ ಹೆಸರಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದಾಗ ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> ೧೯೯೬ ರಲ್ಲಿ, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ಕ್ಲಾಸಿಫಿಕೇಶನ್ ಸೊಸೈಟೀಸ್ ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಒಂದು ವಿಷಯವಾಗಿ ಒಳಗೊಂಡ ಮೊದಲ ಸಮ್ಮೇಳನವಾಯಿತು. <ref name=":2" /> ಆದಾಗ್ಯೂ, ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಫ್ಲಕ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿದೆ. ಬೀಜಿಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಚೈನೀಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನಲ್ಲಿ ೧೯೮೫ ರ ಉಪನ್ಯಾಸದ ನಂತರ, ೧೯೯೭ ರಲ್ಲಿ ಸಿ.ಎಫ್. ಜೆಫ್ ವು ರವರು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳನ್ನು ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಎಂದು ಮರುಹೆಸರಿಸಬೇಕು ಎಂದು ಸಲಹೆ ನೀಡಿದರು. ಹೊಸ ಹೆಸರು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳು ಅಕೌಂಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಮಾನಾರ್ಥಕ ಅಥವಾ ಡೇಟಾವನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಸೀಮಿತವಾದಂತಹ ತಪ್ಪಾದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್‌ಗಳನ್ನು ಹೊರಹಾಕಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ತರ್ಕಿಸಿದರು. <ref>{{Cite web|url=http://www2.isye.gatech.edu/~jeffwu/presentations/datascience.pdf|title=Statistics=Data Science?|last=Wu|first=C.&nbsp;F. Jeff|access-date=2 April 2020}}</ref> ೧೯೯೮ರಲ್ಲಿ ಹಯಾಶಿ ಚಿಕಿಯೊ, ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಹೊಸ, ಅಂತರಶಿಸ್ತೀಯ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿ ''ಡೇಟಾ ವಿನ್ಯಾಸ, ಸಂಗ್ರಹಣೆ ಮತ್ತು ವಿಶ್ಲೇಷಣೆ'' ಎಂಬ ಮೂರು ಅಂಶಗಳೊಂದಿಗೆ ವಾದಿಸಿದರು: . <ref name="Murtagh 2018 14">{{Cite journal|last=Murtagh|first=Fionn|last2=Devlin|first2=Keith|date=2018|title=The Development of Data Science: Implications for Education, Employment, Research, and the Data Revolution for Sustainable Development|journal=Big Data and Cognitive Computing|language=en|volume=2|issue=2|pages=14}}</ref> ೧೯೯೦ ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ, ಡೇಟಾಸೆಟ್‌ಗಳಲ್ಲಿನ ಮಾದರಿಗಳನ್ನು ಕಂಡುಹಿಡಿಯುವ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಯು ಜನಪ್ರಿಯ ಪದಗಳಾದ ''ಜ್ಞಾನ ಅನ್ವೇಷಣೆ'' ಮತ್ತು ''[ದತ್ತಾಂಶ ಗಣಿಗಾರಿಕೆ]]'' ಅನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿತ್ತು. ಅಂತೆಯೇ ಆ ಪದಗಳು ಹೆಚ್ಚು ದೊಡ್ಡದಾಗಿದ್ದವು. <ref name=":2">{{Cite journal|last=Cao|first=Longbing|date=2017-06-29|title=Data Science: A Comprehensive Overview|journal=ACM Computing Surveys|volume=50|issue=3|pages=43:1–43:42}}</ref> <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> === ಆಧುನಿಕ ಬಳಕೆ === [https://scholar.google.com.ph/citations?user=ds52UHcAAAAJ&hl=tl|ವಿಲಿಯಂ ಎಸ್. ಕ್ಲೀವ್ಲ್ಯಾಂಡ್]ಕಾರಣದಿಂದ ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಆಧುನಿಕ ಪರಿಕಲ್ಪನೆಯು ಸ್ವತಂತ್ರ ವಿಭಾಗವಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.stat.purdue.edu/~wsc/|title=William S. Cleveland|last=Gupta|first=Shanti|date=11 December 2015|access-date=2 April 2020}}</ref> ೨೦೦೧ ರ ಪತ್ರಿಕೆಯಲ್ಲಿ, ಅವರು ಸಿದ್ಧಾಂತವನ್ನು ಮೀರಿ ಸಂಖ್ಯಾಶಾಸ್ತ್ರದ ವಿಸ್ತರಣೆಯನ್ನು ತಾಂತ್ರಿಕ ಕ್ಷೇತ್ರಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿಪಾದಿಸಿದರು; ಏಕೆಂದರೆ ಇದು ಕ್ಷೇತ್ರವನ್ನು ಗಣನೀಯವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹೊಸ ಹೆಸರನ್ನು ಸಮರ್ಥಿಸುತ್ತದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/05/28/a-very-short-history-of-data-science/|title=A Very Short History of Data Science|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ನಂತರ ಮುಂದಿನ ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಲ್ಲಿ ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್'' ಹೆಚ್ಚು ವ್ಯಾಪಕವಾಗಿ ಬಳಸಲ್ಪಟ್ಟಿತು: ೨೦೦೨ ರಲ್ಲಿ, [[:en:Committee on data for science and technology|ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನಕ್ಕಾಗಿ ಡೇಟಾ ಸಮಿತಿಯು]] ''ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಜರ್ನಲ್'' ಅನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ೨೦೦೩ ರಲ್ಲಿ, ಕೊಲಂಬಿಯಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯವು ''ದ ಜರ್ನಲ್ ಆಫ್ ಡಾಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಅನ್ನು'' ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. <ref name=":1" /> ೨೦೧೪ ರಲ್ಲಿ, ಅಮೇರಿಕನ್ ಸ್ಟ್ಯಾಟಿಸ್ಟಿಕಲ್ ಅಸೋಸಿಯೇಷನ್‌ನ ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ಡೇಟಾ ಮೈನಿಂಗ್ ವಿಭಾಗವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಅಂಕಿಅಂಶಗಳ ಕಲಿಕೆ ಮತ್ತು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವಿಭಾಗ ಎಂದು ಬದಲಾಯಿಸಿತು. ಇದು ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ಜನಪ್ರಿಯತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://magazine.amstat.org/blog/2016/06/01/datascience-2/|title=ASA Expands Scope, Outreach to Foster Growth, Collaboration in Data Science|last=Talley|first=Jill|date=1 June 2016|work=Amstat News|publisher=American Statistical Association}}</ref> ೨೦೦೮ರಲ್ಲಿ <ref>{{Cite news|url=https://hbr.org/2012/10/data-scientist-the-sexiest-job-of-the-21st-century|title=Data Scientist: The Sexiest Job of the 21st Century|last=Davenport|first=Thomas H.|date=2012-10-01|work=Harvard Business Review|access-date=2020-04-03|last2=Patil|first2=D. J.|issue=October 2012}}</ref> ''ಡೇಟಾ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್'' ಎಂಬ ವೃತ್ತಿಪರ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯನ್ನು [[:en:DJ patil|ಡಿಜೆ ಪಾಟೀಲ್]] ಮತ್ತು [[:en:Jeff hammerbacher|ಜೆಫ್ ಹ್ಯಾಮರ್‌ಬಾಕರ್]] ಅವರಿಗೆ ನೀಡಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ೨೦೦೫ರಲ್ಲಿ [[:en:National selection board|ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಮಂಡಳಿಯು]] ತಮ್ಮ ''ಲಾಂಗ್-ಲೈವ್ಡ್ ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಕಲೆಕ್ಷನ್ಸ್: ಎನೇಬಲಿಂಗ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಅಂಡ್ ಎಜುಕೇಶನ್ ಇನ್ ದಿ ೨೧ಸ್ಟ್ ಸೆಂಚುರಿ'' ನಲ್ಲಿ ವರದಿಯನ್ನು ಮಾಡಿತು. ಇದು ಡಿಜಿಟಲ್ ಡೇಟಾ ಸಂಗ್ರಹಣೆಯನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುವಲ್ಲಿ ಯಾವುದೇ ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಿಶಾಲವಾಗಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.nsf.gov/pubs/2005/nsb0540/|title=US NSF – NSB-05-40, Long-Lived Digital Data Collections Enabling Research and Education in the 21st Century|website=www.nsf.gov|access-date=2020-04-03}}</ref> ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನದ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನವು ಇನ್ನೂ ಒಮ್ಮತವಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಇದನ್ನು ಕೆಲವರು [[:en:buzzword|ಬಜ್‌ವರ್ಡ್]] ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/gilpress/2013/08/19/data-science-whats-the-half-life-of-a-buzzword/|title=Data Science: What's The Half-Life of a Buzzword?|last=Press|first=Gil|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> [[:en:big data|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವು]] ಮಾರ್ಕೆಟಿಂಗ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಪದವಾಗಿದೆ. <ref name=":5">{{Cite web|url=https://www.forbes.com/sites/peterpham/2015/08/28/the-impacts-of-big-data-that-you-may-not-have-heard-of/|title=The Impacts of Big Data That You May Not Have Heard Of|last=Pham|first=Peter|website=Forbes|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ಡೇಟಾ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು, ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾವನ್ನು ಬಳಸಬಹುದಾದ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನಾಗಿ ವಿಭಜಿಸಿ ಮತ್ತು ಕಂಪನಿಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸೂಕ್ತ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಧರಿಸಲು ಸಹಾಯ ಮಾಡುವ ತಂತ್ರಾಂಶ ಮತ್ತು ಅಲ್ಗಾರಿದಮ್‌ಗಳನ್ನು ರಚಿಸಲು ಜವಾಬ್ದಾರರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ. <ref name=":6">{{Cite web|url=https://towardsdatascience.com/how-data-science-will-impact-future-of-businesses-7f11f5699c4d|title=How Data Science will Impact Future of Businesses?|last=Martin|first=Sophia|date=2019-09-20|website=Medium|language=en|access-date=2020-04-03}}</ref> ==ಛಾಯಾಂಕಣ== <gallery> Big Data ITMI model with topics.jpg|ದೊಡ್ಡ ಡೇಟಾ Data_Science_storytelling.jpg|ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ Data-Science-Landscape.jpg Data_visualization_process_v1.png </gallery> == ಸಹ ನೋಡಿ == * [[:en:Open data science conference|ಓಪನ್ ಡೇಟಾ ಸೈನ್ಸ್ ಕಾನ್ಫರೆನ್ಸ್]] * [[:en:scientific data|ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಡೇಟಾ]] == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <references group="" responsive="0"></references> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] [[ವರ್ಗ:ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ]] bao0tdtfxc37src3pdhfgitawue5neb 0 144473 1113483 1113433 2022-08-12T14:26:42Z Vikashegde 417 added [[Category:ದಿನಾಚರಣೆಗಳು]] using [[Help:Gadget-HotCat|HotCat]] wikitext text/x-wiki [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಶ್ರಾವಣಿ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯ ಪವಿತ್ರ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು '''ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನವನ್ನಾಗಿ''' ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶ್ರಾವಣಿ ಪೂರ್ಣಿಮೆ ಅಂದರೆ [[ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನ|ರಕ್ಷಾ]] ಬಂಧನವನ್ನು ಋಷಿಗಳ ಸ್ಮರಣೆ ಮತ್ತು ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯ ಹಬ್ಬವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ವೈದಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಶ್ರಾವಣಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿನ ಗುರುಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ವೇದಾಧ್ಯಯನದ ಮೊದಲು ಯಜ್ಞೋಪವೀತವನ್ನು ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಉಪನಯನ ಅಥವಾ ಉಪಕರ್ಮ ಸಂಸ್ಕಾರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನ ಹಳೆಯ ಯಜ್ಞೋಪವೀತವನ್ನು ಸಹ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಆತಿಥೇಯರ ಮೇಲೆ ರಾಕ್ಷಸಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಋಷಿಗಳು [[ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯ|ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದ]] ಮೂಲ ಮೂಲವಾಗಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಶ್ರಾವಣಿ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯನ್ನು ಋಷಿ ಪರ್ವ್ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನ ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿ ಸಮ್ಮೇಳನ, ಲೇಖಕರ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣ, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಭಾಷಣ ಮತ್ತು ಶ್ಲೋಕ ಪಠಣ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಈ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಕವಿಗಳು, ಲೇಖಕರಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ವೇದಿಕೆ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. 1969 ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಚಿವಾಲಯದ ಆದೇಶದ ಮೂಲಕ, ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಶ್ರಾವಣ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಂದು ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬೋಧನಾ ಅವಧಿಯು ಈ ದಿನದಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಕಾರಣ ಈ ದಿನವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ದಿನದಂದು ವೇದಗಳ ಪಠ್ಯವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಈ ದಿನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪೌಷ ಮಾಸದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಿಂದ ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯವರೆಗೆ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು. ಪುರಾತನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಶ್ರಾವಣ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಿಂದ ಪೌಷ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯವರೆಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು, ಪ್ರಸ್ತುತ ಗುರುಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರಾವಣ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಿಂದಲೇ ವೇದಾಧ್ಯಯನ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಈ ದಿನವನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನವನ್ನಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಹಬ್ಬವನ್ನು ದೇಶ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅತ್ಯಂತ ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಕೊಡುಗೆಯೂ ಗಮನಾರ್ಹ. ಸಂಸ್ಕೃತದ ದಿನ ಬರುವ ವಾರವನ್ನು ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಾರ ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಹಳ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರಾಖಂಡದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಅಧಿಕೃತ ಎರಡನೇ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದ ಕಾರಣ, ಸಂಸ್ಕೃತ ವಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಂದ ಹಳ್ಳಿಗಳು ಅಥವಾ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಕೋಷ್ಟಕಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಪ್ತಾಹವನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯ ಪದವನ್ನು ಹರಡುವುದು. == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20110831214421/http://www.rajasthanpatrika.com/article/Opinion/8132011/Opinion/209239 ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅಧಿವೇಶನದ ಪ್ರಾರಂಭದ ಪ್ರಾಚೀನ ದಿನ] (ರಾಜಸ್ಥಾನ ಪತ್ರಿಕಾ) [[ವರ್ಗ:ಸಂಸ್ಕೃತ]] [[ವರ್ಗ:ದಿನಾಚರಣೆಗಳು]] 5cybd6brn1wqs4besgywcftosjfndlh 1113484 1113483 2022-08-12T14:27:10Z Vikashegde 417 tags added wikitext text/x-wiki {{ವಿಕೀಕರಿಸಿ}} {{ಉಲ್ಲೇಖ}} [[ಭಾರತ|ಭಾರತದಲ್ಲಿ]] ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಶ್ರಾವಣಿ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯ ಪವಿತ್ರ ಸಂದರ್ಭವನ್ನು '''ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನವನ್ನಾಗಿ''' ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಶ್ರಾವಣಿ ಪೂರ್ಣಿಮೆ ಅಂದರೆ [[ರಕ್ಷಾ ಬಂಧನ|ರಕ್ಷಾ]] ಬಂಧನವನ್ನು ಋಷಿಗಳ ಸ್ಮರಣೆ ಮತ್ತು ಪೂಜೆ ಮತ್ತು ಸಮರ್ಪಣೆಯ ಹಬ್ಬವೆಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ವೈದಿಕ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಶ್ರಾವಣಿ ಎಂದು ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ದಿನ ಗುರುಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ವೇದಾಧ್ಯಯನದ ಮೊದಲು ಯಜ್ಞೋಪವೀತವನ್ನು ಧರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಉಪನಯನ ಅಥವಾ ಉಪಕರ್ಮ ಸಂಸ್ಕಾರ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಈ ದಿನ ಹಳೆಯ ಯಜ್ಞೋಪವೀತವನ್ನು ಸಹ ಬದಲಾಯಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ಆತಿಥೇಯರ ಮೇಲೆ ರಾಕ್ಷಸಸೂತ್ರಗಳನ್ನು ಕಟ್ಟುತ್ತಾರೆ. ಋಷಿಗಳು [[ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯ|ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಾಹಿತ್ಯದ]] ಮೂಲ ಮೂಲವಾಗಿದೆ, ಆದ್ದರಿಂದ ಶ್ರಾವಣಿ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯನ್ನು ಋಷಿ ಪರ್ವ್ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನ ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನಗಳನ್ನು ರಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಜಿಲ್ಲಾ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಕವಿ ಸಮ್ಮೇಳನ, ಲೇಖಕರ ವಿಚಾರ ಸಂಕಿರಣ, ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳ ಭಾಷಣ ಮತ್ತು ಶ್ಲೋಕ ಪಠಣ ಸ್ಪರ್ಧೆ ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಈ ಮೂಲಕ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು, ಕವಿಗಳು, ಲೇಖಕರಿಗೆ ಸೂಕ್ತ ವೇದಿಕೆ ದೊರೆಯುತ್ತದೆ. 1969 ರಲ್ಲಿ, ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಶಿಕ್ಷಣ ಸಚಿವಾಲಯದ ಆದೇಶದ ಮೂಲಕ, ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲು ಸೂಚನೆಗಳನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಅಂದಿನಿಂದ ಭಾರತದಾದ್ಯಂತ ಶ್ರಾವಣ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಂದು ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬೋಧನಾ ಅವಧಿಯು ಈ ದಿನದಂದು ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಕಾರಣ ಈ ದಿನವನ್ನು ಆಯ್ಕೆ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಈ ದಿನದಂದು ವೇದಗಳ ಪಠ್ಯವು ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಈ ದಿನ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಧರ್ಮಗ್ರಂಥಗಳ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಪೌಷ ಮಾಸದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಿಂದ ಶ್ರಾವಣ ಮಾಸದ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯವರೆಗೆ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ನಿಲ್ಲಿಸಲಾಯಿತು. ಪುರಾತನ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮತ್ತೆ ಶ್ರಾವಣ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಿಂದ ಪೌಷ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯವರೆಗೆ ಅಧ್ಯಯನ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತು, ಪ್ರಸ್ತುತ ಗುರುಕುಲಗಳಲ್ಲಿ ಶ್ರಾವಣ ಪೂರ್ಣಿಮೆಯಿಂದಲೇ ವೇದಾಧ್ಯಯನ ಆರಂಭವಾಗಿದೆ. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಈ ದಿನವನ್ನು ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನವನ್ನಾಗಿ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರಸ್ತುತ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತ ಹಬ್ಬವನ್ನು ದೇಶ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ವಿದೇಶಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಅತ್ಯಂತ ಸಂಭ್ರಮದಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಇದರಲ್ಲಿ ಕೇಂದ್ರ ಮತ್ತು ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರಗಳ ಕೊಡುಗೆಯೂ ಗಮನಾರ್ಹ. ಸಂಸ್ಕೃತದ ದಿನ ಬರುವ ವಾರವನ್ನು ಕೆಲವು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಸಂಸ್ಕೃತ ವಾರ ಎಂದು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇಶದ ಎಲ್ಲಾ ಶಾಲೆಗಳಲ್ಲಿ ಇದನ್ನು ಬಹಳ ವಿಜೃಂಭಣೆಯಿಂದ ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಉತ್ತರಾಖಂಡದಲ್ಲಿ ಸಂಸ್ಕೃತವನ್ನು ಅಧಿಕೃತ ಎರಡನೇ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಘೋಷಿಸಿದ ಕಾರಣ, ಸಂಸ್ಕೃತ ವಾರದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿದಿನ ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ವಿಭಿನ್ನ ಕಾರ್ಯಕ್ರಮಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಪರ್ಧೆಗಳನ್ನು ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತದ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳಿಂದ ಹಳ್ಳಿಗಳು ಅಥವಾ ನಗರಗಳಲ್ಲಿ ಕೋಷ್ಟಕಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಲಾಗುತ್ತದೆ. ಸಂಸ್ಕೃತ ದಿನ ಮತ್ತು ಸಂಸ್ಕೃತ ಸಪ್ತಾಹವನ್ನು ಆಚರಿಸುವ ಮೂಲ ಉದ್ದೇಶವು ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯ ಪದವನ್ನು ಹರಡುವುದು. == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20110831214421/http://www.rajasthanpatrika.com/article/Opinion/8132011/Opinion/209239 ಶೈಕ್ಷಣಿಕ ಅಧಿವೇಶನದ ಪ್ರಾರಂಭದ ಪ್ರಾಚೀನ ದಿನ] (ರಾಜಸ್ಥಾನ ಪತ್ರಿಕಾ) [[ವರ್ಗ:ಸಂಸ್ಕೃತ]] [[ವರ್ಗ:ದಿನಾಚರಣೆಗಳು]] arnik5scidp85fa5ri62n17e3tvos6l 3 144479 1113457 2022-08-12T12:28:01Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=Dhanalakshmi B K}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೨:೨೮, ೧೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) ol8sgwbdt8qi3ytwtyj4mcdmm1sdvrh 0 144480 1113458 2022-08-12T13:22:26Z Kartikdn 1134 "[[:en:Special:Redirect/revision/1042655145|Harnai, Maharashtra]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki '''ಹರ್ನಾಯಿ''' ಭಾರತದ [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] ರಾಜ್ಯದ ರತ್ನಾಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು [[ಗ್ರಾಮಗಳು|ಗ್ರಾಮ]]. == ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ == [https://www.talukadapoli.com/en/places/suvarndurg-fort-harnai-taluka-dapoli/ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್] [[ಕೊಂಕಣ|ಕೊಂಕಣದ]] [[ಕೋಟೆ|ಹರ್ನಾಯಿ]] ಬಳಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರ|ಅರೇಬಿಯನ್ ಸಮುದ್ರದ]] ಒಂದು ಸಣ್ಣ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಟೆ. ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಯನ್ನು 16 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಆದಿಲ್‍ಷಾ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. 1660 ರಲ್ಲಿ, ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜನು ಎರಡನೆಯ ಆದಿಲ್‍ಷಾನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡನು. ಈ ಕೋಟೆಯು ಸಮುದ್ರದ ಶಿವಾಜಿ ಎಂದೇ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಮಹಾನ್ ಸೈನಿಕ ಕಾನ್ಹೋಜಿ ಆಂಗ್ರೆಯ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯಾಗಿತ್ತು. 1755 ರಲ್ಲಿ, ಈ ಕೋಟೆಯು ಪೇಶ್ವೆಗಳ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ 1818 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು. ಈ ಕೋಟೆಯು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬರುವವರೆಗೂ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಅಧೀನದಲ್ಲಿತ್ತು. ಹರ್ನಾಯಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಯು ದಾಪೋಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಕೋಟೆಯಾಗಿದೆ.<gallery class="center" widths="220" heights="160"> ಚಿತ್ರ:Suvarnadurg as seen from afar.jpeg|ಮುಖ್ಯಭೂಮಿಯಿಂದ ಒಂದು ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ </gallery> == ಗೋವಾ ಕೋಟೆ == ದಾಪೋಲಿ ತಾಲೂಕಿನ ಹರ್ನಾಯಿ ಬಂದರು<ref>{{Cite web|url=http://www.talukadapoli.com|title=Taluka Dapoli- Research Website}}</ref> ಕನಕದುರ್ಗ, ಫತೇ ಗಢ್ ಮತ್ತು ಗೋವಾ ಕೋಟೆಗಳೆಂಬ 3 ಕೋಟೆಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ಯಾರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸರಿಯಾದ ಮಾಹಿತಿಯಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಮುಖ್ಯವಾದ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಗೆ ಯುದ್ಧಾನುಕೂಲವಾಗಿ ಆಧಾರ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಈ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತವಾಗಿ ತಿಳಿದಿದೆ. ಈ 3 ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ, ಗೋವಾ ಕೋಟೆಯು ಮುಕ್ಕಾಲು ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಮೇಲ್ಮೈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಕೋಟೆಯು ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಕೋಟೆಯು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಎತ್ತರದ ಮೇಲೆ ರಚನೆಗಳ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.[https://www.talukadapoli.com/en/places/goa-fort-harnai/] == ಕನಕ್‍ದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆ == ಕನಕ್‍ದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಯು ಹರ್ನಾಯಿ ಬಂದರಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಕನಕ್‍ದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಯು ಎಲ್ಲಾ 3 ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ಕಾಲು ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಮೇಲ್ಮೈ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಯು ಅಂಡಾಕಾರವಾಗಿದ್ದು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದು. ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ನೀವು ಕೆಳಗಿನ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.[https://www.talukadapoli.com/en/places/kanakdurg-harnai/] == ಹರ್ನಾಯಿ ಮೀನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ == ಮೀನುಗಾರಿಕೆಯು [https://www.talukadapoli.com/en/places/harnai-port-fish-auction-market/ ಹರ್ನಾಯಿ] ಜನರ ವ್ಯಾಪಾರದ ಮುಖ್ಯ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಆಪೂಸು ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣುಗಳ ವ್ಯಾಪಾರ ಕೂಡ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಪಾಮ್‌ಫ್ರೆಟ್, ಕಿಂಗ್‌ಫಿಶ್, ಮ್ಯಾಕೆರೆಲ್, ಬಿಳಿ ದೈತ್ಯ ಸೀಗಡಿಗಳು, ನಳ್ಳಿ, ಸ್ಕ್ವಿಡ್‌ಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿವಿಧ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು.<ref>{{Cite web|url=https://trendifyworld.com/exploring-the-beauty-of-harnai-beach/|title=Harnai beach|last=Pantave|first=Mujib|date=2021-08-27|website=Trendifyworld}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|refs=<ref name="COI-1">{{cite web | url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2732_PART_B_DCHB_RATNAGIRI.pdf | title=District Census Handbook | publisher=[[Census of India]] | accessdate=16 April 2016}}</ref>}} [[ವರ್ಗ:ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರಾಮಗಳು]] 5cez2gk739ur6g22cbgphv9f0zgxmem 1113461 1113458 2022-08-12T13:39:19Z Kartikdn 1134 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Entrance_to_Suvarnadurg.JPG|thumb|ಸುವರ್ಣದುರ್ಗದ ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರ]] '''ಹರ್ನಾಯಿ''' ಭಾರತದ [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] ರಾಜ್ಯದ ರತ್ನಾಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು [[ಗ್ರಾಮಗಳು|ಗ್ರಾಮ]]. == ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ == [https://www.talukadapoli.com/en/places/suvarndurg-fort-harnai-taluka-dapoli/ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್] [[ಕೊಂಕಣ|ಕೊಂಕಣದ]] [[ಕೋಟೆ|ಹರ್ನಾಯಿ]] ಬಳಿಯಲ್ಲಿರುವ [[ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರ|ಅರೇಬಿಯನ್ ಸಮುದ್ರದ]] ಒಂದು ಸಣ್ಣ ದ್ವೀಪದಲ್ಲಿರುವ ಕೋಟೆ. ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಯನ್ನು 16 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಆದಿಲ್‍ಷಾ ಆಳ್ವಿಕೆಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು. 1660 ರಲ್ಲಿ, ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜನು ಎರಡನೆಯ ಆದಿಲ್‍ಷಾನನ್ನು ಸೋಲಿಸಿ ಈ ಕೋಟೆಯನ್ನು ಮರಾಠಾ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ ಸೇರಿಸಿಕೊಂಡನು. ಈ ಕೋಟೆಯು ಸಮುದ್ರದ ಶಿವಾಜಿ ಎಂದೇ ಹೆಸರಾಗಿದ್ದ ಮಹಾನ್ ಸೈನಿಕ ಕಾನ್ಹೋಜಿ ಆಂಗ್ರೆಯ ಪ್ರಧಾನ ಕಚೇರಿಯಾಗಿತ್ತು. 1755 ರಲ್ಲಿ, ಈ ಕೋಟೆಯು ಪೇಶ್ವೆಗಳ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ 1818 ರಲ್ಲಿ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಆಳ್ವಿಕೆಗೆ ಒಳಪಟ್ಟಿತು. ಈ ಕೋಟೆಯು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಬರುವವರೆಗೂ ಬ್ರಿಟಿಷರ ಅಧೀನದಲ್ಲಿತ್ತು. ಹರ್ನಾಯಿಯಲ್ಲಿರುವ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಯು ದಾಪೋಲಿಯಲ್ಲಿರುವ ಅತ್ಯಂತ ಹಳೆಯ ಕೋಟೆಯಾಗಿದೆ.<gallery class="center" widths="220" heights="160"> ಚಿತ್ರ:Suvarnadurg as seen from afar.jpeg|ಮುಖ್ಯಭೂಮಿಯಿಂದ ಒಂದು ಮೈಲಿ ದೂರದಲ್ಲಿರುವ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ </gallery> == ಗೋವಾ ಕೋಟೆ == ದಾಪೋಲಿ ತಾಲೂಕಿನ ಹರ್ನಾಯಿ ಬಂದರು<ref>{{Cite web|url=http://www.talukadapoli.com|title=Taluka Dapoli- Research Website}}</ref> ಕನಕದುರ್ಗ, ಫತೇ ಗಢ್ ಮತ್ತು ಗೋವಾ ಕೋಟೆಗಳೆಂಬ 3 ಕೋಟೆಗಳ ಗುಂಪನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ಯಾರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು ಎಂಬುದರ ಬಗ್ಗೆ ಸರಿಯಾದ ಮಾಹಿತಿಯಿಲ್ಲ, ಆದರೆ ಮುಖ್ಯವಾದ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಗೆ ಯುದ್ಧಾನುಕೂಲವಾಗಿ ಆಧಾರ ನೀಡಲು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಈ ಕೋಟೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತವಾಗಿ ತಿಳಿದಿದೆ. ಈ 3 ಕೋಟೆಗಳಲ್ಲಿ, ಗೋವಾ ಕೋಟೆಯು ಮುಕ್ಕಾಲು ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಮೇಲ್ಮೈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಹರಡಿಕೊಂಡಿದೆ. ಕೋಟೆಯು ಪಶ್ಚಿಮ ಮತ್ತು ಉತ್ತರ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಕೋಟೆಯು ದಕ್ಷಿಣ ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕ ಎತ್ತರವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಎತ್ತರದ ಮೇಲೆ ರಚನೆಗಳ ಅವಶೇಷಗಳನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.[https://www.talukadapoli.com/en/places/goa-fort-harnai/] == ಕನಕ್‍ದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆ == ಕನಕ್‍ದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಯು ಹರ್ನಾಯಿ ಬಂದರಿಗೆ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ. ಕನಕ್‍ದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆಯು ಎಲ್ಲಾ 3 ಕಡೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸುಮಾರು ಕಾಲು ಹೆಕ್ಟೇರ್ ಮೇಲ್ಮೈ ವಿಸ್ತೀರ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಕೋಟೆಯು ಅಂಡಾಕಾರವಾಗಿದ್ದು ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಮೂಲಕ ಇದನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಬಹುದು. ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳ ಕೊನೆಯಲ್ಲಿ, ನೀವು ಕೆಳಗಿನ ಮಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಟ್ಯಾಂಕ್ ಅನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು.[https://www.talukadapoli.com/en/places/kanakdurg-harnai/] == ಹರ್ನಾಯಿ ಮೀನು ಮಾರುಕಟ್ಟೆ == ಮೀನುಗಾರಿಕೆಯು [https://www.talukadapoli.com/en/places/harnai-port-fish-auction-market/ ಹರ್ನಾಯಿ] ಜನರ ವ್ಯಾಪಾರದ ಮುಖ್ಯ ಮೂಲವಾಗಿದೆ. ಆಪೂಸು ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣುಗಳ ವ್ಯಾಪಾರ ಕೂಡ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಪಾಮ್‌ಫ್ರೆಟ್, ಕಿಂಗ್‌ಫಿಶ್, ಮ್ಯಾಕೆರೆಲ್, ಬಿಳಿ ದೈತ್ಯ ಸೀಗಡಿಗಳು, ನಳ್ಳಿ, ಸ್ಕ್ವಿಡ್‌ಗಳು ಇತ್ಯಾದಿಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ವಿವಿಧ ಮೀನುಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ನೋಡಬಹುದು.<ref>{{Cite web|url=https://trendifyworld.com/exploring-the-beauty-of-harnai-beach/|title=Harnai beach|last=Pantave|first=Mujib|date=2021-08-27|website=Trendifyworld}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|refs=<ref name="COI-1">{{cite web | url=http://www.censusindia.gov.in/2011census/dchb/2732_PART_B_DCHB_RATNAGIRI.pdf | title=District Census Handbook | publisher=[[Census of India]] | accessdate=16 April 2016}}</ref>}} [[ವರ್ಗ:ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರಾಮಗಳು]] 9b24aawo9ndim6d7ugmrjmel0xy4p56 3 144481 1113459 2022-08-12T13:31:40Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=ನೇತ್ರಾವತಿ}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೩:೩೧, ೧೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) snh7fe0rcg949t3fn27jj3bn4e58hyi 0 144482 1113460 2022-08-12T13:37:54Z Kartikdn 1134 "[[:en:Special:Redirect/revision/1052107935|Anjarle]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki '''ಅಂಜಾರ್ಲೆ''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] ರಾಜ್ಯದ ರತ್ನಾಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಗ್ರಾಮ. ಇದು ಜೋಗ್ ನದಿಯ ಬಾಯಿಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ [[ರೇವು|ಬಂದರು]]. ''ಕಾಡ್ಯಾವರ್ಚಾ ಗಣ್‍ಪತಿ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹತ್ತಿರದ [[ಗಣೇಶ|ಗಣಪತಿ]] ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು<ref>{{Cite web|url=https://www.talukadapoli.com/en/places/anjarle-kadyavarcha-ganpati/|title=Anjarle: Kadyavarcha Ganpati {{!}} Taluka Dapoli|last=admin|language=en-US|access-date=2021-05-11}}</ref> ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಅಂಜಾರ್ಲೆ ತನ್ನ ಕೆಡದ ಕಡಲತೀರಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಸೀಮಿತವಾಗಿವೆ. == ಭೂಗೋಳ == [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ]] ಭಾಗವಾಗಿ, ಅಂಜಾರ್ಲೆಯ ಕಾಡುಗಳು ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣವಾಗಿದ್ದು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಅರಣ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ [[ಆಲ್ಫೊನ್ಸೋ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣು|ಆಲ್ಫೋನ್ಸೋ ಮಾವು]] ಮತ್ತು [[ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಮರ|ತೆಂಗನ್ನು]] ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. == ಕಾಡ್ಯಾವರ್ಚಾ ಗಣ್‍ಪತಿ == ಅಂಜಾರ್ಲೆ ''ಕಾಡ್ಯಾವರ್ಚಾ ಗಣ್‍ಪತಿ'' ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ<ref>{{Cite web|url=http://www.talukadapoli.com/en/places/anjarle-kadyavarcha-ganpati-temples-in-konkan/|title=Kadyavarcha Ganpati|website=www.talukadapoli.com}}</ref> (ಕಡಿಬಂಡೆ ಮೇಲಿನ ದೇವಸ್ಥಾನ) ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮೂಲತಃ ಸು. 1150ರಲ್ಲಿ ಮರದ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು 1768 ಮತ್ತು 1780 ರ ನಡುವೆ ನವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಅಂಜಾರ್ಲೆ ತೊರೆಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ದೇವಸ್ಥಾನದವರೆಗೆ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಿಸುವವರೆಗೆ, ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು ಅಂಜಾರ್ಲೆ ಗ್ರಾಮದ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗುವ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಹತ್ತುವ ಮೊದಲು ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಅಂಜಾರ್ಲೆ ತೊರೆಯನ್ನು (ಜೋಗ ನದಿ) ದಾಟಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ವಿಗ್ರಹವು ಗಣಪತಿಯ ಇತರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಗಣೇಶನ ವಿಗ್ರಹದ ಸೊಂಡಿಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಡಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದ್ದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ವಿಗ್ರಹದ ಸೊಂಡಿಲು ಬಲಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದೆ. ಈ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ''ಜಾಗೃತ್ ದೈವತ್'' ಎಂದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ (ಮರಾಠಿ: ಜೀವಂತ ದೇವತೆ). ಮೇಲ್ಭಾಗವನ್ನು ತಲುಪಲು ದೇವಾಲಯವು ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿನ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ತೆಂಗಿನ ಮತ್ತು ವೀಳ್ಯದೆಲೆ ಮರಗಳು, ಹತ್ತಿರದ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆ, [[ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರ|ಅರಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರ]] ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟಗಳ ವಿಶಾಲ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೊಳವಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ದೊಡ್ಡ ಮೀನು ಮತ್ತು ಆಮೆಗಳಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಗಣೇಶನ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ [[ಶಿವ|ಶಿವನ]] ಒಂದು ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. == ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಅಂಜಾರ್ಲೆ ಅಲ್ಫಾನ್ಸೊ ಮಾವು ಮತ್ತು ಗೋಡಂಬಿಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಏಪ್ರಿಲ್ ನಿಂದ ಮೇ ವರೆಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಇತರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ವರ್ಷವಿಡೀ ದೊರಕುವ ಕಲ್ಲಂಗಡಿಗಳು, ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ, ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಚಿಪ್ಸ್ ಮತ್ತು ''ಕೋಕಮ್ ಶರಬತ್ತು'' ಸೇರಿವೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <div class="reflist"> <references group="" responsive="1"></references> * <span class="mw-linkback-text">↑ </span> <span class="mw-linkback-text">↑ </span> * <span class="mw-linkback-text">↑ </span> <span class="reference-text"><span class="ve-ce-branchNode ve-ce-internalItemNode"><span class="ve-ce-branchNode-slug ve-ce-branchNode-inlineSlug"></span>{{Cite web|url=http://www.talukadapoli.com/en/places/anjarle-kadyavarcha-ganpati-temples-in-konkan/|title=Anjarle: Kadyavarcha Ganpati {{!}} Taluka Dapoli|website=www.talukadapoli.com|language=en-US|access-date=2018-09-03}}<span class="ve-ce-branchNode-slug ve-ce-branchNode-inlineSlug"></span></span></span> </div> [[ವರ್ಗ:ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರಾಮಗಳು]] pm9zg55g199hkds3xwy4k0ljx1l496s 1113462 1113460 2022-08-12T13:44:05Z Kartikdn 1134 wikitext text/x-wiki '''ಆಂಜರ್ಲೆ''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] ರಾಜ್ಯದ ರತ್ನಾಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಗ್ರಾಮ. ಇದು ಜೋಗ್ ನದಿಯ ಬಾಯಿಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ [[ರೇವು|ಬಂದರು]]. ''ಕಾಡ್ಯಾವರ್ಚಾ ಗಣ್‍ಪತಿ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹತ್ತಿರದ [[ಗಣೇಶ|ಗಣಪತಿ]] ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು<ref>{{Cite web|url=https://www.talukadapoli.com/en/places/anjarle-kadyavarcha-ganpati/|title=Anjarle: Kadyavarcha Ganpati {{!}} Taluka Dapoli|last=admin|language=en-US|access-date=2021-05-11}}</ref> ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಆಂಜರ್ಲೆ ತನ್ನ ಕೆಡದ ಕಡಲತೀರಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಸೀಮಿತವಾಗಿವೆ. == ಭೂಗೋಳ == [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ]] ಭಾಗವಾಗಿ, ಆಂಜರ್ಲೆಯ ಕಾಡುಗಳು ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣವಾಗಿದ್ದು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಅರಣ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ [[ಆಲ್ಫೊನ್ಸೋ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣು|ಆಲ್ಫೋನ್ಸೋ ಮಾವು]] ಮತ್ತು [[ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಮರ|ತೆಂಗನ್ನು]] ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. == ಕಾಡ್ಯಾವರ್ಚಾ ಗಣ್‍ಪತಿ == ಆಂಜರ್ಲೆ ''ಕಾಡ್ಯಾವರ್ಚಾ ಗಣ್‍ಪತಿ'' ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ<ref>{{Cite web|url=http://www.talukadapoli.com/en/places/anjarle-kadyavarcha-ganpati-temples-in-konkan/|title=Kadyavarcha Ganpati|website=www.talukadapoli.com}}</ref> (ಕಡಿಬಂಡೆ ಮೇಲಿನ ದೇವಸ್ಥಾನ) ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮೂಲತಃ ಸು. 1150ರಲ್ಲಿ ಮರದ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು 1768 ಮತ್ತು 1780 ರ ನಡುವೆ ನವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಆಂಜರ್ಲೆ ತೊರೆಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ದೇವಸ್ಥಾನದವರೆಗೆ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಿಸುವವರೆಗೆ, ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು ಆಂಜರ್ಲೆ ಗ್ರಾಮದ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗುವ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಹತ್ತುವ ಮೊದಲು ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಆಂಜರ್ಲೆ ತೊರೆಯನ್ನು (ಜೋಗ ನದಿ) ದಾಟಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ವಿಗ್ರಹವು ಗಣಪತಿಯ ಇತರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಗಣೇಶನ ವಿಗ್ರಹದ ಸೊಂಡಿಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಡಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದ್ದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ವಿಗ್ರಹದ ಸೊಂಡಿಲು ಬಲಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದೆ. ಈ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ''ಜಾಗೃತ್ ದೈವತ್'' ಎಂದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ (ಮರಾಠಿ: ಜೀವಂತ ದೇವತೆ). ಮೇಲ್ಭಾಗವನ್ನು ತಲುಪಲು ದೇವಾಲಯವು ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿನ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ತೆಂಗಿನ ಮತ್ತು ವೀಳ್ಯದೆಲೆ ಮರಗಳು, ಹತ್ತಿರದ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆ, [[ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರ|ಅರಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರ]] ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟಗಳ ವಿಶಾಲ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೊಳವಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ದೊಡ್ಡ ಮೀನು ಮತ್ತು ಆಮೆಗಳಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಗಣೇಶನ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ [[ಶಿವ|ಶಿವನ]] ಒಂದು ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. == ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಆಂಜರ್ಲೆ ಅಲ್ಫಾನ್ಸೊ ಮಾವು ಮತ್ತು ಗೋಡಂಬಿಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಏಪ್ರಿಲ್ ನಿಂದ ಮೇ ವರೆಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಇತರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ವರ್ಷವಿಡೀ ದೊರಕುವ ಕಲ್ಲಂಗಡಿಗಳು, ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ, ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಚಿಪ್ಸ್ ಮತ್ತು ''ಕೋಕಮ್ ಶರಬತ್ತು'' ಸೇರಿವೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <div class="reflist"> <references group="" responsive="1"></references> * <span class="mw-linkback-text">↑ </span> <span class="mw-linkback-text">↑ </span> * <span class="mw-linkback-text">↑ </span> <span class="reference-text"><span class="ve-ce-branchNode ve-ce-internalItemNode"><span class="ve-ce-branchNode-slug ve-ce-branchNode-inlineSlug"></span>{{Cite web|url=http://www.talukadapoli.com/en/places/anjarle-kadyavarcha-ganpati-temples-in-konkan/|title=Anjarle: Kadyavarcha Ganpati {{!}} Taluka Dapoli|website=www.talukadapoli.com|language=en-US|access-date=2018-09-03}}<span class="ve-ce-branchNode-slug ve-ce-branchNode-inlineSlug"></span></span></span> </div> [[ವರ್ಗ:ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರಾಮಗಳು]] 4dp0c7pcpwknfbqolpfwi8c7o99bqq4 1113463 1113462 2022-08-12T13:44:43Z Kartikdn 1134 Kartikdn [[ಅಂಜಾರ್ಲೆ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಆಂಜರ್ಲೆ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಸರಿಯಾದ ಹೆಸರು wikitext text/x-wiki '''ಆಂಜರ್ಲೆ''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] ರಾಜ್ಯದ ರತ್ನಾಗಿರಿ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಗ್ರಾಮ. ಇದು ಜೋಗ್ ನದಿಯ ಬಾಯಿಯ ಬಳಿ ಇರುವ ಒಂದು ಸಣ್ಣ [[ರೇವು|ಬಂದರು]]. ''ಕಾಡ್ಯಾವರ್ಚಾ ಗಣ್‍ಪತಿ'' ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಹತ್ತಿರದ [[ಗಣೇಶ|ಗಣಪತಿ]] ದೇವಸ್ಥಾನವನ್ನು<ref>{{Cite web|url=https://www.talukadapoli.com/en/places/anjarle-kadyavarcha-ganpati/|title=Anjarle: Kadyavarcha Ganpati {{!}} Taluka Dapoli|last=admin|language=en-US|access-date=2021-05-11}}</ref> ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಆಂಜರ್ಲೆ ತನ್ನ ಕೆಡದ ಕಡಲತೀರಕ್ಕೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಸೀಮಿತವಾಗಿವೆ. == ಭೂಗೋಳ == [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳ]] ಭಾಗವಾಗಿ, ಆಂಜರ್ಲೆಯ ಕಾಡುಗಳು ನಿತ್ಯಹರಿದ್ವರ್ಣವಾಗಿದ್ದು, ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಉಷ್ಣವಲಯದ ಅರಣ್ಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುತ್ತವೆ. ಈ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ [[ಆಲ್ಫೊನ್ಸೋ ಮಾವಿನ ಹಣ್ಣು|ಆಲ್ಫೋನ್ಸೋ ಮಾವು]] ಮತ್ತು [[ತೆಂಗಿನಕಾಯಿ ಮರ|ತೆಂಗನ್ನು]] ವಾಣಿಜ್ಯಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. == ಕಾಡ್ಯಾವರ್ಚಾ ಗಣ್‍ಪತಿ == ಆಂಜರ್ಲೆ ''ಕಾಡ್ಯಾವರ್ಚಾ ಗಣ್‍ಪತಿ'' ದೇವಸ್ಥಾನಕ್ಕೆ<ref>{{Cite web|url=http://www.talukadapoli.com/en/places/anjarle-kadyavarcha-ganpati-temples-in-konkan/|title=Kadyavarcha Ganpati|website=www.talukadapoli.com}}</ref> (ಕಡಿಬಂಡೆ ಮೇಲಿನ ದೇವಸ್ಥಾನ) ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮೂಲತಃ ಸು. 1150ರಲ್ಲಿ ಮರದ ಕಂಬಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು 1768 ಮತ್ತು 1780 ರ ನಡುವೆ ನವೀಕರಿಸಲಾಯಿತು. ಆಂಜರ್ಲೆ ತೊರೆಗೆ ಅಡ್ಡಲಾಗಿ ಸೇತುವೆ ನಿರ್ಮಾಣ ಮತ್ತು ದೇವಸ್ಥಾನದವರೆಗೆ ರಸ್ತೆ ನಿರ್ಮಿಸುವವರೆಗೆ, ಯಾತ್ರಾರ್ಥಿಗಳು ಆಂಜರ್ಲೆ ಗ್ರಾಮದ ಮೂಲಕ ಹಾದು ಹೋಗುವ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ಬೆಟ್ಟವನ್ನು ಹತ್ತುವ ಮೊದಲು ದೋಣಿಯಲ್ಲಿ ಆಂಜರ್ಲೆ ತೊರೆಯನ್ನು (ಜೋಗ ನದಿ) ದಾಟಬೇಕಾಗಿತ್ತು. ಈ ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿರುವ ವಿಗ್ರಹವು ಗಣಪತಿಯ ಇತರ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳಿಗಿಂತ ಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಗಣೇಶನ ವಿಗ್ರಹದ ಸೊಂಡಿಲು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಎಡಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದ್ದರೆ ಇಲ್ಲಿನ ವಿಗ್ರಹದ ಸೊಂಡಿಲು ಬಲಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿದೆ. ಈ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ''ಜಾಗೃತ್ ದೈವತ್'' ಎಂದೂ ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ (ಮರಾಠಿ: ಜೀವಂತ ದೇವತೆ). ಮೇಲ್ಭಾಗವನ್ನು ತಲುಪಲು ದೇವಾಲಯವು ಬಲಭಾಗದಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿನ ಮೆಟ್ಟಿಲುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಇದು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ತೆಂಗಿನ ಮತ್ತು ವೀಳ್ಯದೆಲೆ ಮರಗಳು, ಹತ್ತಿರದ ಸುವರ್ಣದುರ್ಗ್ ಕೋಟೆ, [[ಅರಬ್ಬೀ ಸಮುದ್ರ|ಅರಬ್ಬಿ ಸಮುದ್ರ]] ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಬೆಟ್ಟಗಳ ವಿಶಾಲ ನೋಟವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಮುಂಭಾಗದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೊಳವಿದೆ. ಅಲ್ಲಿ ಪ್ರವಾಸಿಗರು ದೊಡ್ಡ ಮೀನು ಮತ್ತು ಆಮೆಗಳಿಗೆ ಆಹಾರವನ್ನು ನೀಡಬಹುದು. ಗಣೇಶನ ದೇವಾಲಯದ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ [[ಶಿವ|ಶಿವನ]] ಒಂದು ಸಣ್ಣ ದೇವಾಲಯವಿದೆ. == ಉತ್ಪನ್ನಗಳು == ಆಂಜರ್ಲೆ ಅಲ್ಫಾನ್ಸೊ ಮಾವು ಮತ್ತು ಗೋಡಂಬಿಗಳ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದು ಏಪ್ರಿಲ್ ನಿಂದ ಮೇ ವರೆಗೆ ಲಭ್ಯವಿರುತ್ತದೆ. ಇತರ ಉತ್ಪನ್ನಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳಿಂದ ವರ್ಷವಿಡೀ ದೊರಕುವ ಕಲ್ಲಂಗಡಿಗಳು, ಉಪ್ಪಿನಕಾಯಿ, ಹಲಸಿನ ಹಣ್ಣಿನ ಚಿಪ್ಸ್ ಮತ್ತು ''ಕೋಕಮ್ ಶರಬತ್ತು'' ಸೇರಿವೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == <div class="reflist"> <references group="" responsive="1"></references> * <span class="mw-linkback-text">↑ </span> <span class="mw-linkback-text">↑ </span> * <span class="mw-linkback-text">↑ </span> <span class="reference-text"><span class="ve-ce-branchNode ve-ce-internalItemNode"><span class="ve-ce-branchNode-slug ve-ce-branchNode-inlineSlug"></span>{{Cite web|url=http://www.talukadapoli.com/en/places/anjarle-kadyavarcha-ganpati-temples-in-konkan/|title=Anjarle: Kadyavarcha Ganpati {{!}} Taluka Dapoli|website=www.talukadapoli.com|language=en-US|access-date=2018-09-03}}<span class="ve-ce-branchNode-slug ve-ce-branchNode-inlineSlug"></span></span></span> </div> [[ವರ್ಗ:ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ]] [[ವರ್ಗ:ಗ್ರಾಮಗಳು]] 4dp0c7pcpwknfbqolpfwi8c7o99bqq4 0 144483 1113464 2022-08-12T13:44:44Z Kartikdn 1134 Kartikdn [[ಅಂಜಾರ್ಲೆ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಆಂಜರ್ಲೆ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಸರಿಯಾದ ಹೆಸರು wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಆಂಜರ್ಲೆ]] 4n1hj4duof2pwbo562glc6t05k038r5 2 144484 1113467 2022-08-12T14:11:19Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay/ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]] ಪುಟವನ್ನು [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ನಕ್ಷತ್ರ ಹಣ್ಣು]] e31v1d6r9libtvj4j2hpnsarbsjlaui 0 144485 1113469 2022-08-12T14:19:57Z Kartikdn 1134 "[[:en:Special:Redirect/revision/1101941038|Chamba, Himachal Pradesh]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki '''ಚಂಬಾ''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ]] ರಾಜ್ಯದ ಚಂಬಾ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿರುವ ಒಂದು ಪಟ್ಟಣ. ಈ ಪಟ್ಟಣವು ರಾವಿ ನದಿಯ ದಡದಲ್ಲಿ ಸ್ಥಿತವಾಗಿದೆ. ಈ ಪಟ್ಟಣವು ಹಲವಾರು ದೇವಾಲಯಗಳು ಮತ್ತು ಅರಮನೆಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ,<ref name="Bhatnagar">Bhatnagar (2008), pages&nbsp;39-44</ref><ref name="places">{{Cite web|url=http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|title=Places of Interest in Chamba|publisher=National Informatics Centre:Government of Chamba district|archive-url=https://web.archive.org/web/20091020003039/http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|archive-date=20 October 2009|access-date=28 October 2009}}</ref> ಮತ್ತು ಎರಡು ಜನಪ್ರಿಯ ಜಾತ್ರೆಗಳಾದ "ಸೂಹಿ ಮಾತಾ ಮೇಳ" ಮತ್ತು "ಮಿಂಜಾರ್ ಮೇಳ" ಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಹಲವಾರು ದಿನಗಳವರೆಗೆ ಸಂಗೀತ ಮತ್ತು ನೃತ್ಯಗಳೊಂದಿಗೆ ನಡೆಯುತ್ತದೆ. ಚಂಬಾ ತನ್ನ ಕಲೆ ಮತ್ತು ಕುಶಲಕರ್ಮಗಳಿಗೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಪಹಾಡಿ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳಿಗೆ, ಮತ್ತು ಅದರ ಕರಕುಶಲ ವಸ್ತುಗಳು ಹಾಗೂ ಜವಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಪಹಾಡಿ ಚಿತ್ರಕಲೆ 17 ಮತ್ತು 19 ನೇ ಶತಮಾನದ ನಡುವೆ [[ಉತ್ತರ ಭಾರತ|ಉತ್ತರ ಭಾರತದ]] ಹಿಲ್ ಕಿಂಗ್‌ಡಮ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿಕೊಂಡಿತು.<ref>{{Cite web|url=http://www.vam.ac.uk/collections/asia/asia_features/sikhism/art/hindu/index.html|title=Hindu Hill Kingdoms|publisher=[[Victoria and Albert Museum]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20100330034200/http://www.vam.ac.uk/collections/asia/asia_features/sikhism/art/hindu/index.html|archive-date=30 March 2010|access-date=6 April 2010}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.kamat.com/kalranga/art/pahari.htm|title=Pahari''Kamat''}}</ref><ref name="B211">Bradnock (2000), p.211</ref> [[ಚಿತ್ರ:Narasimha_Temple,_Brahmaur,_Chamba.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/9/96/Narasimha_Temple%2C_Brahmaur%2C_Chamba.jpg/220px-Narasimha_Temple%2C_Brahmaur%2C_Chamba.jpg|left|thumb| ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭರ್ಮೌರ್, ಜಿಲ್ಲೆಯ ಪ್ರಾಚೀನ ರಾಜಧಾನಿ (1875).]] [[ಚಿತ್ರ:RaviRiver-Chamba.JPG|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/2/22/RaviRiver-Chamba.JPG/220px-RaviRiver-Chamba.JPG|left|thumb| ಚಂಬಾ ಮೂಲಕ ಹರಿಯುವ ರಾವಿ ನದಿ]] == ಹೆಗ್ಗುರುತುಗಳು ಮತ್ತು ನಗರದೃಶ್ಯ == === 1846 ಕ್ಕೆ ಮೊದಲು ನಿರ್ಮಿತವಾದ ಸ್ಮಾರಕಗಳು === ==== ಚಂಪಾವತಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ==== ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ರಾಜಾ ಸಾಹಿಲ್ ವರ್ಮನ್ ತನ್ನ ಮಗಳು ಚಂಪಾವತಿಯ ನೆನಪಿಗಾಗಿ ನಿರ್ಮಿಸಿದ. ಇದನ್ನು ಶಿಖರ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಕೆತ್ತನೆಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಚಕ್ರದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಾಲಯದಂತೆ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿ [[ದುರ್ಗೆ|ಮಹಿಷಾಸುರಮರ್ದಿನಿ]] (ದುರ್ಗಾ) ದೇವಿಯ ವಿಗ್ರಹವನ್ನು ಪೂಜಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳು ಸೊಗಸಾದ ಕಲ್ಲಿನ ಶಿಲ್ಪಗಳಿಂದ ತುಂಬಿವೆ. ಅದರ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯ ಕಾರಣದಿಂದಾಗಿ, ಈ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಪುರಾತತ್ವ ಸರ್ವೇಕ್ಷಣೆಯು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ.<ref name="places">{{Cite web|url=http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|title=Places of Interest in Chamba|publisher=National Informatics Centre:Government of Chamba district|archive-url=https://web.archive.org/web/20091020003039/http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|archive-date=20 October 2009|access-date=28 October 2009}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20091020003039/http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm "Places of Interest in Chamba"]. National Informatics Centre:Government of Chamba district. Archived from [http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm the original] on 20 October 2009<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">28 October</span> 2009</span>.</cite></ref><ref name="B24">Bharati (2001), p.24</ref><ref name="Champa">{{Cite web|url=http://www.himachalpradeshtourismindia.com/chamba/champavatitemplechamba.php|title=ChampavatiTempleChamba|publisher=Himachal Tourism|access-date=6 April 2010}}{{Dead link|date=June 2019|bot=InternetArchiveBot}}</ref> ===== ಬನ್ನಿ ಮಾತಾ ದೇವಾಲಯ ===== ಬನ್ನಿ ಮಾತಾ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಮಹಾಕಾಳಿ ಬನ್ನಿ ಮಾತಾ ದೇವಾಲಯ ಎಂದೂ ಕರೆಯುತ್ತಾರೆ. ಈ ದೇವಾಲಯವು 8,500 ಅಡಿ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದ್ದು ಚಂಬಾ ಕಣಿವೆಯ ಪೀರ್ ಪಂಜಾಲ್ ಪರ್ವತಶ್ರೇಣಿಯ ತಳದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಹಿಂದೂ ಧರ್ಮದ ದೇವತೆಯಾದ ಕಾಳಿ ದೇವಿಗೆ ಅರ್ಪಿತವಾದ ಪುರಾತನ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ==== ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನಾರಾಯಣ ದೇವಾಲಯಗಳು ==== {{Multiple image|align=left|image1=Laxminarayan temple of Chamba.jpg|width1=200|alt1=|caption1=|image2=Chamba5.jpg|width2=175|alt2=|caption2=|footer=ಚಂಬಾದಲ್ಲಿನ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನಾರಾಯಣ ದೇವಾಲಯ}} [[ವೈಷ್ಣವ ಪಂಥ|ವೈಷ್ಣವ]] ಪಂಥಕ್ಕೆ ಸಮರ್ಪಿತವಾದ ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನಾರಾಯಣ ದೇವಾಲಯಗಳ ಸಂಕೀರ್ಣವು 10 ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ ರಾಜಾ ಸಾಹಿಲ್ ವರ್ಮನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮುಖ್ಯ ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನಾರಾಯಣ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಸ್ಥಳೀಯ ಹವಾಮಾನ ಪರಿಸ್ಥಿತಿಗಳಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಮರದ ಛತ್ರಿಗಳೊಂದಿಗೆ ನಿರ್ಮಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ ಮತ್ತು ಶಿಖರ ಹಾಗೂ ಗರ್ಭಗೃಹ, [[ಅಂತರಾಳ(ಚಲನಚಿತ್ರ)|ಅಂತರಾಳ]] ಹಾಗೂ ಮಂಟಪವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. [[ವಿಷ್ಣು|ವಿಷ್ಣುವಿನ]] ವಾಹನವಾದ[[ಗರುಡ|ಗರುಡನ]] ಲೋಹದ ಚಿತ್ರವನ್ನು ದೇವಾಲಯದ ಮುಖ್ಯ ದ್ವಾರದಲ್ಲಿರುವ ಧ್ವಜಸ್ತಂಭದ ಮೇಲೆ ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಗಿದೆ. 1678 ರಲ್ಲಿ, ರಾಜಾ ಛತ್ರ ಸಿಂಗ್ ದೇವಾಲಯದ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯನ್ನು ಚಿನ್ನದ ಲೇಪಿತ ಶಿಖರಗಳಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಿದನು.<ref name="places">{{Cite web|url=http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|title=Places of Interest in Chamba|publisher=National Informatics Centre:Government of Chamba district|archive-url=https://web.archive.org/web/20091020003039/http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|archive-date=20 October 2009|access-date=28 October 2009}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20091020003039/http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm "Places of Interest in Chamba"]. National Informatics Centre:Government of Chamba district. Archived from [http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm the original] on 20 October 2009<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">28 October</span> 2009</span>.</cite></ref> ==== ಚಾಮುಂಡಾ ದೇವಿ ದೇವಸ್ಥಾನ ==== ಚಾಮುಂಡಾ ದೇವಿ ದೇವಾಲಯವನ್ನು ರಾಜಾ ಉಮೇದ್ ಸಿಂಗ್ ನಿರ್ಮಿಸಿದನು ಮತ್ತು 1762<ref name="tc">{{Cite web|url=http://www.tourismchamba.org/2010/01/chamunda-devi-temple-history/|title=Chamunda devi temple history|publisher=Tourism Chamba|archive-url=https://web.archive.org/web/20100225135410/http://www.tourismchamba.org/2010/01/chamunda-devi-temple-history/|archive-date=25 February 2010|access-date=6 April 2010}}</ref>ರಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಾಣ ಪೂರ್ಣಗೊಂಡಿತು. ಇದು ಚಂಬಾದಲ್ಲಿ ಗೇಬಲ್ಲುಳ್ಳ ಮೇಲ್ಛಾವಣಿಯನ್ನು (ಒಂದೇ ಅಂತಸ್ತಿನ) ಹೊಂದಿರುವ ಏಕೈಕ ಮರದ ದೇವಾಲಯವಾಗಿದೆ. ಪಟ್ಟಣದಲ್ಲಿರುವ ಎಲ್ಲಾ ಇತರವುಗಳನ್ನು ಉತ್ತರ ಭಾರತದ [[ಹಿಂದೂ ದೇವಾಲಯ ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ|ನಾಗರ]] ವಾಸ್ತುಶಿಲ್ಪ ಶೈಲಿಯಲ್ಲಿ ಕಲ್ಲಿನಿಂದ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="tc" /> ==== ಅಖಂಡ ಚಂಡಿ ಅರಮನೆ ==== [[ಚಿತ್ರ:Akhand_Chandi_Palace.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c0/Akhand_Chandi_Palace.jpg/250px-Akhand_Chandi_Palace.jpg|right|thumb|250x250px| ಅಖಂಡ ಚಂಡಿ ಅರಮನೆ]] ಅಖಂಡ ಚಂಡಿ ಅರಮನೆಯು ತನ್ನ ವಿಶಿಷ್ಟವಾದ ಹಸಿರು ಛಾವಣಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು ರಾಜಾ ಉಮೇದ್ ಸಿಂಗ್ 1747 ಮತ್ತು 1765 ರ ನಡುವೆ ನಿರ್ಮಿಸಿದನು ಮತ್ತು ತನ್ನ ನಿವಾಸವಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಂಡನು.<ref name="Akhand">{{Cite web|url=http://www.himachalpradeshtourismindia.com/chamba/akhandchandipalacechamba.php|title=AkhandChandiPalaceChamba|publisher=Himachal Pradesh Tourism|access-date=6 April 2010}}{{Dead link|date=June 2019|bot=InternetArchiveBot}}</ref> ನಂತರ, ರಾಜಾ ಶಾಮ್ ಸಿಂಗ್ ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಎಂಜಿನಿಯರ್‌ಗಳ ಸಹಾಯದಿಂದ ಇದನ್ನು ನವೀಕರಿಸಿದನು. === 1847 ರ ನಂತರ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಸ್ಮಾರಕಗಳು === ==== ಚೌಗನ್ ==== [[ಚಿತ್ರ:Chamba3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/77/Chamba3.jpg/250px-Chamba3.jpg|thumb|250x250px| ಚಂಬಾ ಚೌಗನ್]] ಚೌಗನ್ ಚಂಬಾದಲ್ಲಿನ ಎಲ್ಲಾ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿದೆ. ಇದು ಬ್ರಿಟಿಷರ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾದ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿ ಆಡಳಿತ ಕಟ್ಟಡಗಳು ಮತ್ತು ಕಮಾನು ಅಂಗಡಿಗಳ ಸಾಲಿನಿಂದ ಆವೃತವಾಗಿದೆ. ಹಳೆಯ ಅಖಂಡ ಚಂಡಿ ಅರಮನೆಯು ಹತ್ತಿರದಲ್ಲಿದೆ. ಇಂದು ಇದನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಬೇಸಿಗೆಯ ಮಧ್ಯದ ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ [[ಕ್ರಿಕೆಟ್]] ಪಂದ್ಯಗಳು, ಪಿಕ್ನಿಕ್ ಮತ್ತು [[ಎಸ್‍ಪ್ಲನೇಡ್ ಪ್ರದೇಶ|ವಾಯುವಿಹಾರಗಳಿಗೆ]] ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="lp">{{Cite web|url=http://www.lonelyplanet.com/india/himachal-pradesh/chamba|title=Introducing Chamba|publisher=[[Lonely Planet]]|access-date=6 April 2010}}</ref> ವಾರ್ಷಿಕ 'ಮಿಂಜಾರ್ ಮೇಳ' ಜಾತ್ರೆಯ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಇಡೀ ಮೈದಾನವೇ ಬಯಲು ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಾಗುತ್ತದೆ. [[ದಸರ|ದಸರಾ]] ಹಬ್ಬದ ನಂತರ, ನಿರ್ವಹಣೆ ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ಮೈದಾನವನ್ನು ಏಪ್ರಿಲ್ ವರೆಗೆ ಸಾರ್ವಜನಿಕರಿಗೆ ಮುಚ್ಚಲಾಗುತ್ತದೆ.<ref name="Bhatnagar">Bhatnagar (2008), pages&nbsp;39-44</ref><ref name="places">{{Cite web|url=http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|title=Places of Interest in Chamba|publisher=National Informatics Centre:Government of Chamba district|archive-url=https://web.archive.org/web/20091020003039/http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|archive-date=20 October 2009|access-date=28 October 2009}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20091020003039/http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm "Places of Interest in Chamba"]. National Informatics Centre:Government of Chamba district. Archived from [http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm the original] on 20 October 2009<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">28 October</span> 2009</span>.</cite></ref> ==== ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್ ==== ಚರ್ಚ್ ಆಫ್ ಸ್ಕಾಟ್ಲೆಂಡ್‍ನ್ನು 1863 ಮತ್ತು 1873 ರ ನಡುವೆ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದ ಚಂಬಾದ ಮೊದಲ ಮಿಷನರಿ ರೆವರೆಂಡ್ ವಿಲಿಯಂ ಫರ್ಗುಸನ್ ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು.<ref name="Scotland">{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pFErAAAAYAAJ&pg=RA1-PA136|title=The Church of Scotland home and foreign mission record, Volume 24|work=Chamba, laying the foundation stone of the New Church|publisher=Church of Scotland|year=1899|page=136}}</ref><ref name="Church">{{Cite web|url=http://www.india9.com/i9show/Church-of-Scotland-18419.htm|title=Church of Scotland|access-date=6 April 2010}}</ref> ರಾಜರು ಚರ್ಚ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಲು ಉದಾರ ಅನುದಾನವನ್ನು ನೀಡಿದರು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಉತ್ತಮವಾದ ಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಂಡರು.<ref name="Scotland" /> ಗೋಡೆಗಳಿಗೆ ಆನಿಕೆಗಳು ಆಧಾರವಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಲ್ಯಾನ್ಸರ್ ಕಮಾನು ಕಿಟಕಿಗಳು ಬೆಳಕು ಹಾಗೂ ವಾತಾಯನವನ್ನು ಒದಗಿಸುತ್ತವೆ. ==== ಭೂರಿ ಸಿಂಗ್ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ ==== [[ಚಿತ್ರ:Chamba4.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/3/31/Chamba4.jpg/220px-Chamba4.jpg|left|thumb| ಭೂರಿ ಸಿಂಗ್ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯ]] 1904 ರಿಂದ 1919 ರವರೆಗೆ <ref name="places">{{Cite web|url=http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|title=Places of Interest in Chamba|publisher=National Informatics Centre:Government of Chamba district|archive-url=https://web.archive.org/web/20091020003039/http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm|archive-date=20 October 2009|access-date=28 October 2009}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://web.archive.org/web/20091020003039/http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm "Places of Interest in Chamba"]. National Informatics Centre:Government of Chamba district. Archived from [http://hpchamba.nic.in/placeschamba.htm the original] on 20 October 2009<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">28 October</span> 2009</span>.</cite></ref> ಆಳಿದ ರಾಜ ಭೂರಿ ಸಿಂಗ್ ರಾಜನ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಚಂಬಾದಲ್ಲಿರುವ ಭೂರಿ ಸಿಂಗ್ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನು 14 ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ 1908 ರಂದು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು. ಸರಹನ್, ದೇವಿ-ರಿ-ಕೋಠಿ ಮತ್ತು ಮುಲ್ [[ಪ್ರಶಸ್ತಿ (ಅಭಿಲೇಖ)|ಕಿಹಾರ್]] (ಕಾರಂಜಿ ಶಾಸನ) ದ ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು (ಶಾಸನಗಳು) ಸೇರಿದಂತೆ ಅನೇಕ ಶಾಸನಗಳನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಸಂರಕ್ಷಿಸಲಾಗಿದೆ.<ref name="places" /> ಭೂರಿ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ತಮ್ಮ ಕುಟುಂಬದ ವರ್ಣಚಿತ್ರಗಳ ಸಂಗ್ರಹವನ್ನು ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯಕ್ಕೆ ದಾನ ಮಾಡಿದರು. ನಾಣ್ಯಗಳು, ಬೆಟ್ಟದ ಆಭರಣಗಳು ಮತ್ತು ರಾಜಮನೆತನದ ಮತ್ತು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ ವೇಷಭೂಷಣಗಳು, ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳು ಮತ್ತು ರಕ್ಷಾಕವಚಗಳು, ಸಂಗೀತ ವಾದ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಇತರ ವಸ್ತುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಂತೆ ಚಂಬಾದ ಪರಂಪರೆಗೆ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಹಲವಾರು ಕಲಾಕೃತಿಗಳನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="places" /> ಪ್ರಸ್ತುತ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯವನ್ನು 1975 ರಲ್ಲಿ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್‍ನಲ್ಲಿ ನಿರ್ಮಿಸಲಾಯಿತು.<ref name="places" /> == ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು == {{Reflist|2}} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == * {{Cite book|title=Indian Paintings from the Punjab Hills: A Survey and History of Pahari Miniature Painting|last=Archer, W. G|publisher=Sotheby Parke Bernet|year=1973|isbn=0-85667-002-2}} * {{Cite journal|last=Bhatnagar|first=Manu|publisher=UNESCO|title=Chamba Urban evolution of an ancient town in the Himalaya|pages=39–44|accessdate=26 October 2009|url=http://unesdoc.unesco.org/images/0016/001622/162292E.pdf|journal=Journal of the Development and Research Organization for Nature, Arts and Heritage|volume=5|issue=1|year=2008}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=VO9cP6LYR8wC&q=Chamba|title=Chamba Himalaya: amazing land, unique culture|last=Bharati|first=K.R|publisher=Indus Publishing|year=2001|isbn=81-7387-125-6|access-date=26 October 2009}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TyZGp_YVzb8C&q=Akhand+Chandi+palace+college|title=Footprint Indian Himalaya Handbook:The Travel Guide|last=Bradnock, Robert & Roma|publisher=Footprint Travel Guides|year=2000|isbn=1-900949-79-2}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=_KmaKomlI-UC&q=Chamba&pg=PA131|title=Temple architecture of the western Himalaya: wooden temples|last=Handa|first=O.C|work=Chamunda Devi temple at Chamba|publisher=Indus Publishing|year=2001|isbn=81-7387-115-9|access-date=28 October 2009}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=2EaFNQ7Zfl8C&q=Chamba&pg=PA174|title=Gaddi land in Chamba: its history, art & culture : new light on the early ...|last=Handa|first=O.C|work=Gaddi Land in Chamba Stone temples|publisher=Indus Publishing|year=2005|isbn=81-7387-174-4}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pFErAAAAYAAJ&q=Church+of+Scotland%2C+Chamba&pg=RA1-PA136|title=The Church of Scotland home and foreign mission record, Volume 24|last=Scotland|first=Church of|work=Chamba, laying the foundation stone of the New Church|publisher=Church of Scotland|year=1899}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=TQwKtSFn9FMC&q=Costumes+and+ornaments+of+Chamba|title=Costumes and ornaments of Chamba|last=Sharma, K.P.|last2=Sethi, S.M.|publisher=Indus Publishing|year=1997|isbn=81-7387-067-5}} * {{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=Gz4ZAxYR6igC&q=Folk+dances+of+Chamb%C4%81|title=Folk dances of Chambā|last=Sharma, K.P.|publisher=Indus Publishing|year=2004|isbn=81-7387-166-3}} * Negi, Baldev Singh (2012), Single Line Administration and Tribal Development in Himachal Pradesh, Lambert Academic Publishing, Germany,  . * Rana, Kulwant Singh, Negi, Baldev Singh (2012), Changing Cropping Pattern in the Tribal Areas of Himachal Pradesh: with special reference to Pangi Valley, Lambert Academic Publishing, Germany,  . * Negi, Baldev Singh (2012), Village Studies in Northern India: a case study of Devikothi, Lambert Academic Publishing, Germany,   == ಹೆಚ್ಚಿನ ಓದಿಗೆ == * Hutchinson, J. & J. PH Vogel (1933). ''History of the Panjab Hill States'', Vol. I. 1st edition: Govt. Printing, Pujab, Lahore, 1933. Reprint 2000. Department of Language and Culture, Himachal Pradesh. Chapter IV Chamba State, pp.&nbsp;268–339. * Negi, Baldev Singh (2012), Single Line Administration and Tribal Development in Himachal Pradesh, Lambert Academic Publishing, Germany, . * Rana, Kulwant Singh, Negi, Baldev Singh (2012), Changing Cropping Pattern in the Tribal Areas of Himachal Pradesh: with special reference to Pangi Valley, Lambert Academic Publishing, Germany, . * Negi, Baldev Singh (2012, Village Studies in Northern India: a case study of Devikothi, Lambert Academic Publishing, Germany,  * Ulrich Friebel, Trekking in Himachal Pradesh, NaturFreunde-Verlag Stuttgart 2001,   == ಹೊರಗಿನ ಕೊಂಡಿಗಳು == [[ವರ್ಗ:ಹಿಮಾಚಲ ಪ್ರದೇಶ]] [[ವರ್ಗ:ನಗರಗಳು]] ft9063qntay0l6wen6tmowuojxln6yr 2 144486 1113481 2022-08-12T14:25:34Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay/ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ,ನಂಜನಗೂಡು]] ಪುಟವನ್ನು [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ನಂಜುಂಡೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನ, ನಂಜನಗೂಡು]] 3osmnwbyepd24lhiwv9hcal9een9mol 3 144487 1113485 2022-08-12T14:37:32Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=Thejashree N}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೪:೩೭, ೧೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) h0dl9jwbuecldec0j39k3cf8zsv39f1 2 144488 1113494 2022-08-12T16:27:56Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha/ಎಪಿಫೈಲಮ್ ಆಕ್ಸಿಪೆಟಲಮ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ರಾತ್ರಿ ರಾಣಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ರಾತ್ರಿ ರಾಣಿ]] st74uv9rjqf6eg6ab2bl55opzb33xb5 3 144489 1113495 2022-08-12T16:34:59Z ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ 44987 ಹೊಸ ಬಳಕೆದಾರರ ಸ್ವಾಗತ wikitext text/x-wiki {{ಟೆಂಪ್ಲೇಟು:ಸುಸ್ವಾಗತ|realName=|name=Pragath H R}} -- [[ಸದಸ್ಯ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:ಕನ್ನಡ ವಿಕಿ ಸಮುದಾಯ|ಚರ್ಚೆ]]) ೧೬:೩೪, ೧೨ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) 14v5a7bdp4n9zhk7nggfds7m11iud91 2 144490 1113499 2022-08-12T16:45:11Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha/ಅಭಿಕ್ ಫೋಷ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಅಭಿಕ್ ಘೋಷ್]] thmmms5elascxztnu85r6fbbpaccgpx 2 144491 1113505 2022-08-12T16:55:24Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Ashwini Devadigha/ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಪುಟವನ್ನು [[ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ದತ್ತಾಂಶ ವಿಜ್ಞಾನ]] i3d5nqhsxd9pkiwypn5nbq5k59zormb 2 144492 1113523 2022-08-13T01:33:03Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಗೂಡು ಪೆಟ್ಟಿಗೆ]] 384sfnb16771jf14rbu9xy64idg2esx 2 144493 1113529 2022-08-13T01:40:56Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ವಾಸುಕಿ ರೈಲು]] ಪುಟವನ್ನು [[ವಾಸುಕಿ ರೈಲು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ವಾಸುಕಿ ರೈಲು]] qjtai6ncca4hms41hh4b82gvx9zmc3v 2 144494 1113533 2022-08-13T01:50:32Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟು]] ಪುಟವನ್ನು [[ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಅಭಿರಾ ಬುಡಕಟ್ಟು]] 5wr6du7f2hrvaf132cpgzj88ry0lkua 2 144495 1113538 2022-08-13T01:55:43Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ]] ಪುಟವನ್ನು [[ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ರಾಮಪ್ರಸಾದ್ ಚಂದಾ]] nwjl5qyihnkc1igo012vblmizjjdbp3 2 144496 1113541 2022-08-13T02:01:55Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ಎಂ.ಎಲ್.ಮದನ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಎಂ. ಎಲ್. ಮದನ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಎಂ. ಎಲ್. ಮದನ್]] rkajut75ndk81bkr0eznll9lhqvohre 2 144497 1113545 2022-08-13T02:15:55Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak/ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ನೀಲಿ ಗುಲಾಬಿ]] 41vrp75jmh741vnmc2v6bc03jsekhnz 2 144498 1113553 2022-08-13T03:10:18Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H./ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ 4]] ಪುಟವನ್ನು [[ಡಿ - ಮಾರ್ಟ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಡಿ - ಮಾರ್ಟ್]] rlb1ut2qu3isis6q1yv9fhne26j6yt5 2 144499 1113561 2022-08-13T03:23:25Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H./ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ವ್ಯವಸ್ಥೆ]] 145l0gdf3rbo1e8dgv4eiwq4cwl5m62 2 144500 1113573 2022-08-13T03:35:41Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H./ ಮಂದಾರ ಅಗಾಶೆ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಮಂದಾರ್ ಅಗಾಶೆ]] pmampqyg98yxbt0bh4s6val177dp320 2 144501 1113583 2022-08-13T05:31:38Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Chaitra. B. H./ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು]] ಪುಟವನ್ನು [[ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಮೋಹನ ಭೋಗರಾಜು]] 5m1gckd7a50z528fy5ujgy47x5o4ty1 2 144502 1113587 2022-08-13T05:46:13Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಮಹಾನಂದ ನದಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಮಹಾನಂದ ನದಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಮಹಾನಂದ ನದಿ]] itiy5d1z9fm3d053dq5fz0mstlf9tcn 2 144503 1113593 2022-08-13T05:52:05Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಪಿಕ್ಸ್ ಆರ್ಟ್]] 1d5kjox61pac3sbneh65ymvkyvsri30 2 144504 1113598 2022-08-13T06:01:36Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಕ್ಯಾರಿಯೋಪ್ಸಿಸ್]] k8k9nweegy773ixzu9oh4h0styi0azp 2 144505 1113611 2022-08-13T07:04:35Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ನನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಪುಟ1]] ಪುಟವನ್ನು [[ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಅಂಬೊರೆಲ್ಲಾ]] 31msaevjn6vwhvmu32euzaxqak6k1z4 2 144506 1113615 2022-08-13T07:25:22Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavya.S.M/ಲಕ್ಷ್ಮಿ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭದ್ರಾವತಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭದ್ರಾವತಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಲಕ್ಷ್ಮೀ ನರಸಿಂಹ ದೇವಸ್ಥಾನ, ಭದ್ರಾವತಿ]] d43b9ahbr00gpr7klwhl3se07mmd79b 2 144507 1113628 2022-08-13T08:20:58Z Sahana Poojary 75923 "[[:en:Special:Redirect/revision/931547094|Sandeep Nisansala]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki   '''ಸಂದೀಪ್ ನಿಸಂಸಲಾ''' (ಜನನ ೨೬ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೯೫) ಶ್ರೀಲಂಕಾದ [[ಕ್ರಿಕೆಟ್|ಕ್ರಿಕೆಟಿಗ]] . <ref name="Bio">{{Cite web|url=http://www.espncricinfo.com/ci/content/player/681493.html|title=Sandeep Nisansala|website=ESPN Cricinfo|access-date=19 December 2019}}</ref> ಅವರು ೧೯ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೯ ರಂದು ೨೦೧೯-೨೦ ಇನ್ವಿಟೇಶನ್ ಲಿಮಿಟೆಡ್ ಓವರ್ ಟೂರ್ನಮೆಂಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಕುರುನೆಗಾಲ ಯೂತ್ ಕ್ರಿಕೆಟ್ ಕ್ಲಬ್‌ಗಾಗಿ ತಮ್ಮ ಲಿಸ್ಟ್ ಎ ಚೊಚ್ಚಲ ಪಂದ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿದರು. <ref name="LA">{{Cite web|url=http://www.espncricinfo.com/ci/engine/match/1209506.html|title=Group C, SLC Invitation Limited Over Tournament at Kurunegala, Dec 19 2019|website=ESPN Cricinfo|access-date=19 December 2019}}</ref>{{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * Sandeep Nisansala at ESPNcricinfo <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> qof27o5er5vz2h6r0m8mto305exrznb 0 144508 1113629 2022-08-13T08:23:36Z Shreya. Bhaskar 75926 "[[:en:Special:Redirect/revision/1038713478|Bhimgad Wildlife Sanctuary]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki {{Infobox ಊರು|name=Bhimgad Wildlife Sanctuary|native_name=Bhimagad|native_name_lang=|other_name=|nickname=|settlement_type={{convert|28.2|°C|°F}}|image_skyline=Otomops wroughtoni.jpg|image_alt=|image_caption=[[Critically endangered]] [[Wroughton's Free-tailed Bat]] near Bhimagad Wildlife Sanctuary|pushpin_map=India Karnataka|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location in Karnataka, India|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|India}}|subdivision_type1=[[States and territories of India|State]]|subdivision_name1=[[Karnataka]]|subdivision_type2=[[List of districts of India|District]]|subdivision_name2='''[[Belgaum]]'''|established_title=Declared date:|established_date=1 December 2011|founder=|named_for=|government_type=|governing_body=|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_rank=|area_total_km2=190.4258|elevation_footnotes=|elevation_m=800|population_total=|population_as_of=|population_rank=|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics_type1=Languages|demographics1_title1=Official|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=<!-- [[Postal Index Number|PIN]] -->|postal_code=|registration_plate=|blank1_name_sec1=Nearest city|blank1_info_sec1=[[BELGAUM]], [[Karnataka]]|leader_name1=IV|blank1_name_sec2=[[Precipitation (meteorology)|Precipitation]]|blank1_info_sec2={{convert|3800|mm|in}}|website=|footnotes=}} '''ಭೀಮಗಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ]] ಜಾಂಬೋಟಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಖಾನಾಪುರ]] ತಾಲೂಕಿನ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿರುವ]] ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ . ಇದು {{Convert|19042.58|ha|mi2|abbr=on}} ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವಾಗಲು ಬಹಳ ಸಮಯದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ <ref name="IBN"> {{Citation|url=http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archiveurl=https://archive.today/20130126040643/http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archivedate=26 January 2013|title=State notifies Bhimgad as wildlife sanctuary|journal=IBN Live Saoth, Karnataka|publisher=IBN Live|date=1 December 2011|place=Belgaum|access-date=14 January 2012}}</ref> ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಭೀಮಗಡ್ ಕಾಡುಗಳು ಬರಪೆಡೆ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ, ವ್ರೊಟನ್ಸ್ ಮುಕ್ತ-ಬಾಲದ ಬಾವಲಿಗಳ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ, ಇದು ಅಳಿವಿನ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಅಪಾಯದ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ . ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಇತರ ಅಪರೂಪದ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ|ಶಿವಾಜಿ]] ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಅರಣ್ಯ ಕಣಿವೆಯ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋವಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಪಡೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ೧೮೦೦&nbsp;ಬಯಲಿನ ಮೇಲೆ ಲಂಬವಾಗಿ ಹತ್ತಿರ ಅಡಿ. ಕೋಟೆಯು ಅಸಾಧಾರಣ ಬಂಡೆಯ ಶಿಖರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ, ಸುಮಾರು ೩೦೦ ಅಡಿ ಬದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಲಂಬ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ. ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ೩೮೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಮತ್ತು ೮೨೫ ಅಡಿ ಅಗಲದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಮಹದಾಯಿ ಅರಣ್ಯದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref name="Babasaheb Purandare">{{Cite journal|title=Raja Shivachhatrapati (Marathi: राजा शिवछत्रपती)|first=Babasaheb|last=Purandare|authorlink=Babasaheb Purandare|publisher=Purandare Prakashan|date=August 2003|location=[[Pune]]|edition=15}}</ref> == ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಸುಮಾರು ೩೫ ಆಗಿದೆ [[ಬೆಳಗಾವಿ]] ನಗರದಿಂದ ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ವೊಲ್ಪೊಯಿ (ಗೋವಾ) ಪಟ್ಟಣದಿಂದ 10 ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹದೇ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ, [[ಭಗವಾನ ಮಹಾವೀರ ಉದ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ|ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರ್ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ]] ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಗೋವಾದ ನೇತ್ರಾವಳಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದಾಂಡೇಲಿಯ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ . <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹಲವಾರು ಗುಹೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಭೂರೂಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಸುಣ್ಣದ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. <ref name="Uppar">{{Cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|title=Bhimagad forest is now wildlife sanctuary|last=Ravi Uppar, TNN|date=2 December 2011|website=[[The Times of India]]|archive-url=https://archive.today/20130103122118/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|archive-date=3 January 2013|access-date=3 December 2011}}</ref> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] 2eirci16cbeexgpfqj7tf7pr68fw2l5 1113633 1113629 2022-08-13T08:33:32Z Shreya. Bhaskar 75926 "[[:en:Special:Redirect/revision/1038713478|Bhimgad Wildlife Sanctuary]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki {{Infobox ಊರು|name=Bhimgad Wildlife Sanctuary|native_name=Bhimagad|native_name_lang=|other_name=|nickname=|settlement_type={{convert|28.2|°C|°F}}|image_skyline=Otomops wroughtoni.jpg|image_alt=|image_caption=[[Critically endangered]] [[Wroughton's Free-tailed Bat]] near Bhimagad Wildlife Sanctuary|pushpin_map=India Karnataka|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location in Karnataka, India|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|India}}|subdivision_type1=[[States and territories of India|State]]|subdivision_name1=[[Karnataka]]|subdivision_type2=[[List of districts of India|District]]|subdivision_name2='''[[Belgaum]]'''|established_title=Declared date:|established_date=1 December 2011|founder=|named_for=|government_type=|governing_body=|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_rank=|area_total_km2=190.4258|elevation_footnotes=|elevation_m=800|population_total=|population_as_of=|population_rank=|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics_type1=Languages|demographics1_title1=Official|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=<!-- [[Postal Index Number|PIN]] -->|postal_code=|registration_plate=|blank1_name_sec1=Nearest city|blank1_info_sec1=[[BELGAUM]], [[Karnataka]]|leader_name1=IV|blank1_name_sec2=[[Precipitation (meteorology)|Precipitation]]|blank1_info_sec2={{convert|3800|mm|in}}|website=|footnotes=}} '''ಭೀಮಗಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ]] ಜಾಂಬೋಟಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಖಾನಾಪುರ]] ತಾಲೂಕಿನ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿರುವ]] ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ . ಇದು {{Convert|19042.58|ha|mi2|abbr=on}} ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವಾಗಲು ಬಹಳ ಸಮಯದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ <ref name="IBN"> {{Citation|url=http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archiveurl=https://archive.today/20130126040643/http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archivedate=26 January 2013|title=State notifies Bhimgad as wildlife sanctuary|journal=IBN Live Saoth, Karnataka|publisher=IBN Live|date=1 December 2011|place=Belgaum|access-date=14 January 2012}}</ref> ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಭೀಮಗಡ್ ಕಾಡುಗಳು ಬರಪೆಡೆ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ, ವ್ರೊಟನ್ಸ್ ಮುಕ್ತ-ಬಾಲದ ಬಾವಲಿಗಳ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ, ಇದು ಅಳಿವಿನ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಅಪಾಯದ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ . ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಇತರ ಅಪರೂಪದ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ|ಶಿವಾಜಿ]] ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಅರಣ್ಯ ಕಣಿವೆಯ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋವಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಪಡೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ೧೮೦೦&nbsp;ಬಯಲಿನ ಮೇಲೆ ಲಂಬವಾಗಿ ಹತ್ತಿರ ಅಡಿ. ಕೋಟೆಯು ಅಸಾಧಾರಣ ಬಂಡೆಯ ಶಿಖರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ, ಸುಮಾರು ೩೦೦ ಅಡಿ ಬದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಲಂಬ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ. ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ೩೮೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಮತ್ತು ೮೨೫ ಅಡಿ ಅಗಲದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಮಹದಾಯಿ ಅರಣ್ಯದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref name="Babasaheb Purandare">{{Cite journal|title=Raja Shivachhatrapati (Marathi: राजा शिवछत्रपती)|first=Babasaheb|last=Purandare|authorlink=Babasaheb Purandare|publisher=Purandare Prakashan|date=August 2003|location=[[Pune]]|edition=15}}</ref> == ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಸುಮಾರು ೩೫ ಕಿ ಮೀ(೨೨ ಮಿ) ಆಗಿದೆ [[ಬೆಳಗಾವಿ]] ನಗರದಿಂದ ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ವೊಲ್ಪೊಯಿ (ಗೋವಾ) ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ೧೦ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹದೇ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ, [[ಭಗವಾನ ಮಹಾವೀರ ಉದ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ|ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರ್ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ]] ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಗೋವಾದ ನೇತ್ರಾವಳಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದಾಂಡೇಲಿಯ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಇದೆ . <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹಲವಾರು ಗುಹೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಭೂರೂಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಸುಣ್ಣದ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. <ref name="Uppar">{{Cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|title=Bhimagad forest is now wildlife sanctuary|last=Ravi Uppar, TNN|date=2 December 2011|website=[[The Times of India]]|archive-url=https://archive.today/20130103122118/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|archive-date=3 January 2013|access-date=3 December 2011}}</ref> == ನದಿಗಳು == ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮಹದೇಯಿ, ಮಲಪ್ರಭಾ ಮತ್ತು ತಿಲ್ಲಾರಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ನೂರಾರು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ತೊರೆಗಳ ಉಗಮಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಮಹದಾಯಿಯು ಭೀಮಗಡ್ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ೩೦ ಬುಗ್ಗೆಗಳ ಸಮೂಹದೊಂದಿಗೆ ಮಹದಾಯಿ ನದಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಮರ್ಸಿದ ನಾಲಾ ಮತ್ತು ಪನ್ನೇರ ನಾಲಾ ಎಂಬ ಇತರ ಎರಡು ತೊರೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೧೫೦ ಅಡಿ(೪೬ ಮಿ) ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಮುಸುಕಿನ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಸಂಜೆಯ ಸೂರ್ಯನು ಮಿನುಗುವ ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಆದ್ದರಿಂದ ''ವಜ್ರ'' ಎಂದು ಹೆಸರು. ಮಹದೇಯಿ ನದಿಯು ಗೋವಾದ ಪ್ರಮುಖ [[ಮಹದಾಯಿ|ಮಾಂಡೋವಿ ನದಿಯಾಗಿದೆ]] . <ref name="Pai">{{Citation|url=http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|title=Mahadayi/Mandovi River Valley|pages=6–9|last=Mohan Pai|place=Bangalore|year=2008|access-date=2011-08-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402224036/http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|archivedate=2 April 2012}}</ref> ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವೆಂದು ಅಧಿಸೂಚನೆಯು ಗೋವಾದ ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref>   == ಪ್ರಾಣಿಸಂಕುಲ == ಅರ್ಜಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ: " ''ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಭೀಮಗಡದ ಈ ವಿಭಾಗವು ಸಸ್ಯ, ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಇದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಗೋವಾ ನಡುವೆ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.'' " ಕಾಡುಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಸುಂದರವಾದ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು [[ಭಾರತೀಯ ಹುಲಿಗಳು|ಹುಲಿಗಳು]], ಚಿರತೆಗಳು, [[ಕಾಡುಕೋಣ|ಗೌರ್]], ಸೋಮಾರಿ ಕರಡಿಗಳು, [[ಕಡವೆ|ಸಾಂಬಾರ್]], ಚುಕ್ಕೆ ಜಿಂಕೆಗಳು, ಚಿತಾಲ್ಗಳು, [[ನರಿ|ನರಿಗಳು]], [[ಕೆನ್ನಾಯಿ|ಕಾಡು ನಾಯಿಗಳು]], [[ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ|ರಾಜ ನಾಗರ]] [[ಭಾರತದ ಆನೆ|ಆನೆಗಳು]] ಮತ್ತು ಇತರ ಬೆದರಿಕೆಯಿರುವ ಸಸ್ತನಿಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರೀಸೃಪಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. . ಅರಣ್ಯಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ - ಒಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] ದಾಂಡೇಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಧಾನಾಗ್ರಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ದಾಂಡೇಲಿ ಮತ್ತು ಮೋಲೆಮ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> <ref name="SA"> {{Citation|url=http://www.sanctuaryasia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=693:bhimgad-awaits-protection&catid=119:campaigns-archive|title=Bhimgad awaits protection|publisher=Sanctuary Asia|date=June 2006|access-date=13 January 2011}}</ref> == ಫ್ಲೋರಾ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು [[ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು|ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ]] ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಮೂಲಗಳು == [https://books.google.com/books?id=Ar8MAAAAIAAJ&pg=PA9&lpg=PA9&dq=wolf+Bhimgad&source=bl&ots=64GIuFomXw&sig=4Yt2eFT29kQb2zvXYWUQM8VqWCc&hl=en#v=onepage&q=wolf%20Bhimgad&f=false ಭೀಮಗಡ]{{Western Ghats}}{{Protected areas of Karnataka}} [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ]] [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] kg46k7dld5k93rqhm3zuwvdf2iwqys5 1113634 1113633 2022-08-13T08:34:28Z Shreya. Bhaskar 75926 wikitext text/x-wiki {{Infobox ಊರು|name=Bhimgad Wildlife Sanctuary|native_name=Bhimagad|native_name_lang=|other_name=|nickname=|settlement_type={{convert|28.2|°C|°F}}|image_skyline=Otomops wroughtoni.jpg|image_alt=|image_caption=[[Critically endangered]] [[Wroughton's Free-tailed Bat]] near Bhimagad Wildlife Sanctuary|pushpin_map=India Karnataka|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location in Karnataka, India|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|India}}|subdivision_type1=[[States and territories of India|State]]|subdivision_name1=[[Karnataka]]|subdivision_type2=[[List of districts of India|District]]|subdivision_name2='''[[Belgaum]]'''|established_title=Declared date:|established_date=1 December 2011|founder=|named_for=|government_type=|governing_body=|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_rank=|area_total_km2=190.4258|elevation_footnotes=|elevation_m=800|population_total=|population_as_of=|population_rank=|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics_type1=Languages|demographics1_title1=Official|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=<!-- [[Postal Index Number|PIN]] -->|postal_code=|registration_plate=|blank1_name_sec1=Nearest city|blank1_info_sec1=[[BELGAUM]], [[Karnataka]]|leader_name1=IV|blank1_name_sec2=[[Precipitation (meteorology)|Precipitation]]|blank1_info_sec2={{convert|3800|mm|in}}|website=|footnotes=}} '''ಭೀಮಗಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ]] ಜಾಂಬೋಟಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಖಾನಾಪುರ]] ತಾಲೂಕಿನ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿರುವ]] ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ . ಇದು {{Convert|೧೯೦೪೨.೫೮|ha|mi2|abbr=on}} ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವಾಗಲು ಬಹಳ ಸಮಯದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ <ref name="IBN"> {{Citation|url=http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archiveurl=https://archive.today/20130126040643/http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archivedate=26 January 2013|title=State notifies Bhimgad as wildlife sanctuary|journal=IBN Live Saoth, Karnataka|publisher=IBN Live|date=1 December 2011|place=Belgaum|access-date=14 January 2012}}</ref> ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಭೀಮಗಡ್ ಕಾಡುಗಳು ಬರಪೆಡೆ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ, ವ್ರೊಟನ್ಸ್ ಮುಕ್ತ-ಬಾಲದ ಬಾವಲಿಗಳ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ, ಇದು ಅಳಿವಿನ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಅಪಾಯದ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ . ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಇತರ ಅಪರೂಪದ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ|ಶಿವಾಜಿ]] ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಅರಣ್ಯ ಕಣಿವೆಯ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋವಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಪಡೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ೧೮೦೦&nbsp;ಬಯಲಿನ ಮೇಲೆ ಲಂಬವಾಗಿ ಹತ್ತಿರ ಅಡಿ. ಕೋಟೆಯು ಅಸಾಧಾರಣ ಬಂಡೆಯ ಶಿಖರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ, ಸುಮಾರು ೩೦೦ ಅಡಿ ಬದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಲಂಬ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ. ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ೩೮೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಮತ್ತು ೮೨೫ ಅಡಿ ಅಗಲದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಮಹದಾಯಿ ಅರಣ್ಯದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref name="Babasaheb Purandare">{{Cite journal|title=Raja Shivachhatrapati (Marathi: राजा शिवछत्रपती)|first=Babasaheb|last=Purandare|authorlink=Babasaheb Purandare|publisher=Purandare Prakashan|date=August 2003|location=[[Pune]]|edition=15}}</ref> == ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಸುಮಾರು ೩೫ ಕಿ ಮೀ(೨೨ ಮಿ) ಆಗಿದೆ [[ಬೆಳಗಾವಿ]] ನಗರದಿಂದ ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ವೊಲ್ಪೊಯಿ (ಗೋವಾ) ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ೧೦ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹದೇ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ, [[ಭಗವಾನ ಮಹಾವೀರ ಉದ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ|ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರ್ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ]] ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಗೋವಾದ ನೇತ್ರಾವಳಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದಾಂಡೇಲಿಯ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಇದೆ . <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹಲವಾರು ಗುಹೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಭೂರೂಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಸುಣ್ಣದ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. <ref name="Uppar">{{Cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|title=Bhimagad forest is now wildlife sanctuary|last=Ravi Uppar, TNN|date=2 December 2011|website=[[The Times of India]]|archive-url=https://archive.today/20130103122118/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|archive-date=3 January 2013|access-date=3 December 2011}}</ref> == ನದಿಗಳು == ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮಹದೇಯಿ, ಮಲಪ್ರಭಾ ಮತ್ತು ತಿಲ್ಲಾರಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ನೂರಾರು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ತೊರೆಗಳ ಉಗಮಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಮಹದಾಯಿಯು ಭೀಮಗಡ್ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ೩೦ ಬುಗ್ಗೆಗಳ ಸಮೂಹದೊಂದಿಗೆ ಮಹದಾಯಿ ನದಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಮರ್ಸಿದ ನಾಲಾ ಮತ್ತು ಪನ್ನೇರ ನಾಲಾ ಎಂಬ ಇತರ ಎರಡು ತೊರೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೧೫೦ ಅಡಿ(೪೬ ಮಿ) ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಮುಸುಕಿನ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಸಂಜೆಯ ಸೂರ್ಯನು ಮಿನುಗುವ ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಆದ್ದರಿಂದ ''ವಜ್ರ'' ಎಂದು ಹೆಸರು. ಮಹದೇಯಿ ನದಿಯು ಗೋವಾದ ಪ್ರಮುಖ [[ಮಹದಾಯಿ|ಮಾಂಡೋವಿ ನದಿಯಾಗಿದೆ]] . <ref name="Pai">{{Citation|url=http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|title=Mahadayi/Mandovi River Valley|pages=6–9|last=Mohan Pai|place=Bangalore|year=2008|access-date=2011-08-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402224036/http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|archivedate=2 April 2012}}</ref> ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವೆಂದು ಅಧಿಸೂಚನೆಯು ಗೋವಾದ ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref>   == ಪ್ರಾಣಿಸಂಕುಲ == ಅರ್ಜಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ: " ''ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಭೀಮಗಡದ ಈ ವಿಭಾಗವು ಸಸ್ಯ, ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಇದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಗೋವಾ ನಡುವೆ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.'' " ಕಾಡುಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಸುಂದರವಾದ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು [[ಭಾರತೀಯ ಹುಲಿಗಳು|ಹುಲಿಗಳು]], ಚಿರತೆಗಳು, [[ಕಾಡುಕೋಣ|ಗೌರ್]], ಸೋಮಾರಿ ಕರಡಿಗಳು, [[ಕಡವೆ|ಸಾಂಬಾರ್]], ಚುಕ್ಕೆ ಜಿಂಕೆಗಳು, ಚಿತಾಲ್ಗಳು, [[ನರಿ|ನರಿಗಳು]], [[ಕೆನ್ನಾಯಿ|ಕಾಡು ನಾಯಿಗಳು]], [[ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ|ರಾಜ ನಾಗರ]] [[ಭಾರತದ ಆನೆ|ಆನೆಗಳು]] ಮತ್ತು ಇತರ ಬೆದರಿಕೆಯಿರುವ ಸಸ್ತನಿಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರೀಸೃಪಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. . ಅರಣ್ಯಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ - ಒಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] ದಾಂಡೇಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಧಾನಾಗ್ರಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ದಾಂಡೇಲಿ ಮತ್ತು ಮೋಲೆಮ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> <ref name="SA"> {{Citation|url=http://www.sanctuaryasia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=693:bhimgad-awaits-protection&catid=119:campaigns-archive|title=Bhimgad awaits protection|publisher=Sanctuary Asia|date=June 2006|access-date=13 January 2011}}</ref> == ಫ್ಲೋರಾ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು [[ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು|ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ]] ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಮೂಲಗಳು == [https://books.google.com/books?id=Ar8MAAAAIAAJ&pg=PA9&lpg=PA9&dq=wolf+Bhimgad&source=bl&ots=64GIuFomXw&sig=4Yt2eFT29kQb2zvXYWUQM8VqWCc&hl=en#v=onepage&q=wolf%20Bhimgad&f=false ಭೀಮಗಡ]{{Western Ghats}}{{Protected areas of Karnataka}} [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ]] [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿಗಳು]] [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]] bw9evjxvuymg71re87qj6yu0e02j7on 1113639 1113634 2022-08-13T08:42:45Z Shreya. Bhaskar 75926 wikitext text/x-wiki {{under consrtuction}} {{Infobox ಊರು|name=Bhimgad Wildlife Sanctuary|native_name=Bhimagad|native_name_lang=|other_name=|nickname=|settlement_type={{convert|28.2|°C|°F}}|image_skyline=Otomops wroughtoni.jpg|image_alt=|image_caption=[[Critically endangered]] [[Wroughton's Free-tailed Bat]] near Bhimagad Wildlife Sanctuary|pushpin_map=India Karnataka|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location in Karnataka, India|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|India}}|subdivision_type1=[[States and territories of India|State]]|subdivision_name1=[[Karnataka]]|subdivision_type2=[[List of districts of India|District]]|subdivision_name2='''[[Belgaum]]'''|established_title=Declared date:|established_date=1 December 2011|founder=|named_for=|government_type=|governing_body=|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_rank=|area_total_km2=190.4258|elevation_footnotes=|elevation_m=800|population_total=|population_as_of=|population_rank=|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics_type1=Languages|demographics1_title1=Official|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=<!-- [[Postal Index Number|PIN]] -->|postal_code=|registration_plate=|blank1_name_sec1=Nearest city|blank1_info_sec1=[[BELGAUM]], [[Karnataka]]|leader_name1=IV|blank1_name_sec2=[[Precipitation (meteorology)|Precipitation]]|blank1_info_sec2={{convert|3800|mm|in}}|website=|footnotes=}} '''ಭೀಮಗಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ]] ಜಾಂಬೋಟಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಖಾನಾಪುರ]] ತಾಲೂಕಿನ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿರುವ]] ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ . ಇದು {{Convert|೧೯೦೪೨.೫೮|ha|mi2|abbr=on}} ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವಾಗಲು ಬಹಳ ಸಮಯದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ <ref name="IBN"> {{Citation|url=http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archiveurl=https://archive.today/20130126040643/http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archivedate=26 January 2013|title=State notifies Bhimgad as wildlife sanctuary|journal=IBN Live Saoth, Karnataka|publisher=IBN Live|date=1 December 2011|place=Belgaum|access-date=14 January 2012}}</ref> ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಭೀಮಗಡ್ ಕಾಡುಗಳು ಬರಪೆಡೆ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ, ವ್ರೊಟನ್ಸ್ ಮುಕ್ತ-ಬಾಲದ ಬಾವಲಿಗಳ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ, ಇದು ಅಳಿವಿನ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಅಪಾಯದ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ . ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಇತರ ಅಪರೂಪದ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ|ಶಿವಾಜಿ]] ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಅರಣ್ಯ ಕಣಿವೆಯ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋವಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಪಡೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ೧೮೦೦&nbsp;ಬಯಲಿನ ಮೇಲೆ ಲಂಬವಾಗಿ ಹತ್ತಿರ ಅಡಿ. ಕೋಟೆಯು ಅಸಾಧಾರಣ ಬಂಡೆಯ ಶಿಖರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ, ಸುಮಾರು ೩೦೦ ಅಡಿ ಬದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಲಂಬ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ. ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ೩೮೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಮತ್ತು ೮೨೫ ಅಡಿ ಅಗಲದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಮಹದಾಯಿ ಅರಣ್ಯದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref name="Babasaheb Purandare">{{Cite journal|title=Raja Shivachhatrapati (Marathi: राजा शिवछत्रपती)|first=Babasaheb|last=Purandare|authorlink=Babasaheb Purandare|publisher=Purandare Prakashan|date=August 2003|location=[[Pune]]|edition=15}}</ref> == ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಸುಮಾರು ೩೫ ಕಿ ಮೀ(೨೨ ಮಿ) ಆಗಿದೆ [[ಬೆಳಗಾವಿ]] ನಗರದಿಂದ ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ವೊಲ್ಪೊಯಿ (ಗೋವಾ) ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ೧೦ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹದೇ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ, [[ಭಗವಾನ ಮಹಾವೀರ ಉದ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ|ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರ್ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ]] ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಗೋವಾದ ನೇತ್ರಾವಳಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದಾಂಡೇಲಿಯ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಇದೆ . <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹಲವಾರು ಗುಹೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಭೂರೂಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಸುಣ್ಣದ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. <ref name="Uppar">{{Cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|title=Bhimagad forest is now wildlife sanctuary|last=Ravi Uppar, TNN|date=2 December 2011|website=[[The Times of India]]|archive-url=https://archive.today/20130103122118/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|archive-date=3 January 2013|access-date=3 December 2011}}</ref> == ನದಿಗಳು == ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮಹದೇಯಿ, ಮಲಪ್ರಭಾ ಮತ್ತು ತಿಲ್ಲಾರಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ನೂರಾರು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ತೊರೆಗಳ ಉಗಮಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಮಹದಾಯಿಯು ಭೀಮಗಡ್ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ೩೦ ಬುಗ್ಗೆಗಳ ಸಮೂಹದೊಂದಿಗೆ ಮಹದಾಯಿ ನದಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಮರ್ಸಿದ ನಾಲಾ ಮತ್ತು ಪನ್ನೇರ ನಾಲಾ ಎಂಬ ಇತರ ಎರಡು ತೊರೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೧೫೦ ಅಡಿ(೪೬ ಮಿ) ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಮುಸುಕಿನ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಸಂಜೆಯ ಸೂರ್ಯನು ಮಿನುಗುವ ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಆದ್ದರಿಂದ ''ವಜ್ರ'' ಎಂದು ಹೆಸರು. ಮಹದೇಯಿ ನದಿಯು ಗೋವಾದ ಪ್ರಮುಖ [[ಮಹದಾಯಿ|ಮಾಂಡೋವಿ ನದಿಯಾಗಿದೆ]] . <ref name="Pai">{{Citation|url=http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|title=Mahadayi/Mandovi River Valley|pages=6–9|last=Mohan Pai|place=Bangalore|year=2008|access-date=2011-08-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402224036/http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|archivedate=2 April 2012}}</ref> ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವೆಂದು ಅಧಿಸೂಚನೆಯು ಗೋವಾದ ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref>   == ಪ್ರಾಣಿಸಂಕುಲ == ಅರ್ಜಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ: " ''ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಭೀಮಗಡದ ಈ ವಿಭಾಗವು ಸಸ್ಯ, ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಇದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಗೋವಾ ನಡುವೆ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.'' " ಕಾಡುಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಸುಂದರವಾದ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು [[ಭಾರತೀಯ ಹುಲಿಗಳು|ಹುಲಿಗಳು]], ಚಿರತೆಗಳು, [[ಕಾಡುಕೋಣ|ಗೌರ್]], ಸೋಮಾರಿ ಕರಡಿಗಳು, [[ಕಡವೆ|ಸಾಂಬಾರ್]], ಚುಕ್ಕೆ ಜಿಂಕೆಗಳು, ಚಿತಾಲ್ಗಳು, [[ನರಿ|ನರಿಗಳು]], [[ಕೆನ್ನಾಯಿ|ಕಾಡು ನಾಯಿಗಳು]], [[ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ|ರಾಜ ನಾಗರ]] [[ಭಾರತದ ಆನೆ|ಆನೆಗಳು]] ಮತ್ತು ಇತರ ಬೆದರಿಕೆಯಿರುವ ಸಸ್ತನಿಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರೀಸೃಪಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. . ಅರಣ್ಯಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ - ಒಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] ದಾಂಡೇಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಧಾನಾಗ್ರಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ದಾಂಡೇಲಿ ಮತ್ತು ಮೋಲೆಮ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> <ref name="SA"> {{Citation|url=http://www.sanctuaryasia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=693:bhimgad-awaits-protection&catid=119:campaigns-archive|title=Bhimgad awaits protection|publisher=Sanctuary Asia|date=June 2006|access-date=13 January 2011}}</ref> == ಫ್ಲೋರಾ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು [[ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು|ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ]] ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಮೂಲಗಳು == [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ]] [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿಗಳು]] ineir3n1c0lucqq1szoc2kyuiv5h2i5 1113640 1113639 2022-08-13T08:43:20Z Shreya. Bhaskar 75926 wikitext text/x-wiki {{under consrtuction}} {{Infobox ಊರು|name=Bhimgad Wildlife Sanctuary|native_name=Bhimagad|native_name_lang=|other_name=|nickname=|settlement_type={{convert|28.2|°C|°F}}|image_skyline=Otomops wroughtoni.jpg|image_alt=|image_caption=[[Critically endangered]] [[Wroughton's Free-tailed Bat]] near Bhimagad Wildlife Sanctuary|pushpin_map=India Karnataka|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location in Karnataka, India|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|India}}|subdivision_type1=[[States and territories of India|State]]|subdivision_name1=[[Karnataka]]|subdivision_type2=[[List of districts of India|District]]|subdivision_name2='''[[Belgaum]]'''|established_title=Declared date:|established_date=1 December 2011|founder=|named_for=|government_type=|governing_body=|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_rank=|area_total_km2=190.4258|elevation_footnotes=|elevation_m=800|population_total=|population_as_of=|population_rank=|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics_type1=Languages|demographics1_title1=Official|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=<!-- [[Postal Index Number|PIN]] -->|postal_code=|registration_plate=|blank1_name_sec1=Nearest city|blank1_info_sec1=[[BELGAUM]], [[Karnataka]]|leader_name1=IV|blank1_name_sec2=[[Precipitation (meteorology)|Precipitation]]|blank1_info_sec2={{convert|3800|mm|in}}|website=|footnotes=}} '''ಭೀಮಗಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ]] ಜಾಂಬೋಟಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಖಾನಾಪುರ]] ತಾಲೂಕಿನ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿರುವ]] ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ . ಇದು {{Convert|೧೯೦೪೨.೫೮|ha|mi2|abbr=on}} ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವಾಗಲು ಬಹಳ ಸಮಯದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ <ref name="IBN"> {{Citation|url=http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archiveurl=https://archive.today/20130126040643/http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archivedate=26 January 2013|title=State notifies Bhimgad as wildlife sanctuary|journal=IBN Live Saoth, Karnataka|publisher=IBN Live|date=1 December 2011|place=Belgaum|access-date=14 January 2012}}</ref> ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಭೀಮಗಡ್ ಕಾಡುಗಳು ಬರಪೆಡೆ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ, ವ್ರೊಟನ್ಸ್ ಮುಕ್ತ-ಬಾಲದ ಬಾವಲಿಗಳ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ, ಇದು ಅಳಿವಿನ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಅಪಾಯದ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ . ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಇತರ ಅಪರೂಪದ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ|ಶಿವಾಜಿ]] ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಅರಣ್ಯ ಕಣಿವೆಯ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋವಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಪಡೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ೧೮೦೦&nbsp;ಬಯಲಿನ ಮೇಲೆ ಲಂಬವಾಗಿ ಹತ್ತಿರ ಅಡಿ. ಕೋಟೆಯು ಅಸಾಧಾರಣ ಬಂಡೆಯ ಶಿಖರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ, ಸುಮಾರು ೩೦೦ ಅಡಿ ಬದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಲಂಬ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ. ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ೩೮೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಮತ್ತು ೮೨೫ ಅಡಿ ಅಗಲದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಮಹದಾಯಿ ಅರಣ್ಯದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref name="Babasaheb Purandare">{{Cite journal|title=Raja Shivachhatrapati (Marathi: राजा शिवछत्रपती)|first=Babasaheb|last=Purandare|authorlink=Babasaheb Purandare|publisher=Purandare Prakashan|date=August 2003|location=[[Pune]]|edition=15}}</ref> == ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಸುಮಾರು ೩೫ ಕಿ ಮೀ(೨೨ ಮಿ) ಆಗಿದೆ [[ಬೆಳಗಾವಿ]] ನಗರದಿಂದ ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ವೊಲ್ಪೊಯಿ (ಗೋವಾ) ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ೧೦ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹದೇ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ, [[ಭಗವಾನ ಮಹಾವೀರ ಉದ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ|ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರ್ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ]] ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಗೋವಾದ ನೇತ್ರಾವಳಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದಾಂಡೇಲಿಯ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಇದೆ . <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹಲವಾರು ಗುಹೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಭೂರೂಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಸುಣ್ಣದ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. <ref name="Uppar">{{Cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|title=Bhimagad forest is now wildlife sanctuary|last=Ravi Uppar, TNN|date=2 December 2011|website=[[The Times of India]]|archive-url=https://archive.today/20130103122118/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|archive-date=3 January 2013|access-date=3 December 2011}}</ref> == ನದಿಗಳು == ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮಹದೇಯಿ, ಮಲಪ್ರಭಾ ಮತ್ತು ತಿಲ್ಲಾರಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ನೂರಾರು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ತೊರೆಗಳ ಉಗಮಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಮಹದಾಯಿಯು ಭೀಮಗಡ್ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ೩೦ ಬುಗ್ಗೆಗಳ ಸಮೂಹದೊಂದಿಗೆ ಮಹದಾಯಿ ನದಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಮರ್ಸಿದ ನಾಲಾ ಮತ್ತು ಪನ್ನೇರ ನಾಲಾ ಎಂಬ ಇತರ ಎರಡು ತೊರೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೧೫೦ ಅಡಿ(೪೬ ಮಿ) ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಮುಸುಕಿನ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಸಂಜೆಯ ಸೂರ್ಯನು ಮಿನುಗುವ ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಆದ್ದರಿಂದ ''ವಜ್ರ'' ಎಂದು ಹೆಸರು. ಮಹದೇಯಿ ನದಿಯು ಗೋವಾದ ಪ್ರಮುಖ [[ಮಹದಾಯಿ|ಮಾಂಡೋವಿ ನದಿಯಾಗಿದೆ]] . <ref name="Pai">{{Citation|url=http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|title=Mahadayi/Mandovi River Valley|pages=6–9|last=Mohan Pai|place=Bangalore|year=2008|access-date=2011-08-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402224036/http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|archivedate=2 April 2012}}</ref> ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವೆಂದು ಅಧಿಸೂಚನೆಯು ಗೋವಾದ ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref>   == ಪ್ರಾಣಿಸಂಕುಲ == ಅರ್ಜಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ: " ''ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಭೀಮಗಡದ ಈ ವಿಭಾಗವು ಸಸ್ಯ, ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಇದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಗೋವಾ ನಡುವೆ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.'' " ಕಾಡುಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಸುಂದರವಾದ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು [[ಭಾರತೀಯ ಹುಲಿಗಳು|ಹುಲಿಗಳು]], ಚಿರತೆಗಳು, [[ಕಾಡುಕೋಣ|ಗೌರ್]], ಸೋಮಾರಿ ಕರಡಿಗಳು, [[ಕಡವೆ|ಸಾಂಬಾರ್]], ಚುಕ್ಕೆ ಜಿಂಕೆಗಳು, ಚಿತಾಲ್ಗಳು, [[ನರಿ|ನರಿಗಳು]], [[ಕೆನ್ನಾಯಿ|ಕಾಡು ನಾಯಿಗಳು]], [[ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ|ರಾಜ ನಾಗರ]] [[ಭಾರತದ ಆನೆ|ಆನೆಗಳು]] ಮತ್ತು ಇತರ ಬೆದರಿಕೆಯಿರುವ ಸಸ್ತನಿಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರೀಸೃಪಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. . ಅರಣ್ಯಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ - ಒಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] ದಾಂಡೇಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಧಾನಾಗ್ರಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ದಾಂಡೇಲಿ ಮತ್ತು ಮೋಲೆಮ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> <ref name="SA"> {{Citation|url=http://www.sanctuaryasia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=693:bhimgad-awaits-protection&catid=119:campaigns-archive|title=Bhimgad awaits protection|publisher=Sanctuary Asia|date=June 2006|access-date=13 January 2011}}</ref> == ಫ್ಲೋರಾ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು [[ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು|ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ]] ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಮೂಲಗಳು == [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ]] [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿಗಳು]] rhn1nu1nxmatvuzth7wahmdlwxr2a1r 1113642 1113640 2022-08-13T08:45:01Z Shreya. Bhaskar 75926 wikitext text/x-wiki {{under construction}} {{Infobox ಊರು|name=Bhimgad Wildlife Sanctuary|native_name=Bhimagad|native_name_lang=|other_name=|nickname=|settlement_type={{convert|28.2|°C|°F}}|image_skyline=Otomops wroughtoni.jpg|image_alt=|image_caption=[[Critically endangered]] [[Wroughton's Free-tailed Bat]] near Bhimagad Wildlife Sanctuary|pushpin_map=India Karnataka|pushpin_label_position=right|pushpin_map_alt=|pushpin_map_caption=Location in Karnataka, India|subdivision_type=Country|subdivision_name={{flag|India}}|subdivision_type1=[[States and territories of India|State]]|subdivision_name1=[[Karnataka]]|subdivision_type2=[[List of districts of India|District]]|subdivision_name2='''[[Belgaum]]'''|established_title=Declared date:|established_date=1 December 2011|founder=|named_for=|government_type=|governing_body=|unit_pref=Metric|area_footnotes=|area_rank=|area_total_km2=190.4258|elevation_footnotes=|elevation_m=800|population_total=|population_as_of=|population_rank=|population_density_km2=auto|population_demonym=|population_footnotes=|demographics_type1=Languages|demographics1_title1=Official|timezone1=[[Indian Standard Time|IST]]|utc_offset1=+5:30|postal_code_type=<!-- [[Postal Index Number|PIN]] -->|postal_code=|registration_plate=|blank1_name_sec1=Nearest city|blank1_info_sec1=[[BELGAUM]], [[Karnataka]]|leader_name1=IV|blank1_name_sec2=[[Precipitation (meteorology)|Precipitation]]|blank1_info_sec2={{convert|3800|mm|in}}|website=|footnotes=}} '''ಭೀಮಗಡ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು''' [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಕರ್ನಾಟಕ|ಕರ್ನಾಟಕ ರಾಜ್ಯದ]] ಜಾಂಬೋಟಿ ಗ್ರಾಮದ ಬಳಿ ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆಯ [[ಖಾನಾಪುರ]] ತಾಲೂಕಿನ [[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿರುವ]] ಸಂರಕ್ಷಿತ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ . ಇದು {{Convert|೧೯೦೪೨.೫೮|ha|mi2|abbr=on}} ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಅರಣ್ಯ ಪ್ರದೇಶವು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವಾಗಲು ಬಹಳ ಸಮಯದಿಂದ ಕಾಯುತ್ತಿತ್ತು ಮತ್ತು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ ೨೦೧೧ <ref name="IBN"> {{Citation|url=http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archiveurl=https://archive.today/20130126040643/http://ibnlive.in.com/news/state-notifies-bhimgad-as-wildlife-sanctuary/207893-60-115.html|archivedate=26 January 2013|title=State notifies Bhimgad as wildlife sanctuary|journal=IBN Live Saoth, Karnataka|publisher=IBN Live|date=1 December 2011|place=Belgaum|access-date=14 January 2012}}</ref> ಘೋಷಿಸಲಾಯಿತು. ಭೀಮಗಡ್ ಕಾಡುಗಳು ಬರಪೆಡೆ ಗುಹೆಗಳಿಗೆ ಗಮನಾರ್ಹವಾಗಿದೆ, ವ್ರೊಟನ್ಸ್ ಮುಕ್ತ-ಬಾಲದ ಬಾವಲಿಗಳ ಸಂತಾನೋತ್ಪತ್ತಿ ಪ್ರದೇಶವಾಗಿದೆ, ಇದು ಅಳಿವಿನ ಅಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಅಪಾಯದ ಜಾತಿಯಾಗಿದೆ . ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಇತರ ಅಪರೂಪದ ಸಸ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}</ref> == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ೧೭ನೇ ಶತಮಾನದಲ್ಲಿ [[ಛತ್ರಪತಿ ಶಿವಾಜಿ|ಶಿವಾಜಿ]] ನಿರ್ಮಿಸಿದ ಮತ್ತು ಆಜ್ಞಾಪಿಸಿದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯಿಂದ ಈ ಪ್ರದೇಶವು ತನ್ನ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಅರಣ್ಯ ಕಣಿವೆಯ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿದೆ, ಆ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಗೋವಾವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತಿದ್ದ ಪೋರ್ಚುಗೀಸ್ ಪಡೆಗಳಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಶಿವಾಜಿ ಮಹಾರಾಜರು ನಿರ್ಮಿಸಿದರು, ೧೮೦೦&nbsp;ಬಯಲಿನ ಮೇಲೆ ಲಂಬವಾಗಿ ಹತ್ತಿರ ಅಡಿ. ಕೋಟೆಯು ಅಸಾಧಾರಣ ಬಂಡೆಯ ಶಿಖರವನ್ನು ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ, ಸುಮಾರು ೩೦೦ ಅಡಿ ಬದಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಲಂಬ ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ. ರಕ್ಷಣೆಗಳು ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ನೈಸರ್ಗಿಕವಾಗಿದ್ದು, ಸ್ವಲ್ಪ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ನಿರ್ಮಾಣದ ಅಗತ್ಯವಿತ್ತು. ೩೮೦ ಅಡಿ ಎತ್ತರದ ಮತ್ತು ೮೨೫ ಅಡಿ ಅಗಲದ ಭೀಮಗಡ ಕೋಟೆಯ ಅವಶೇಷಗಳು ಮಹದಾಯಿ ಅರಣ್ಯದ ಹೃದಯಭಾಗದಲ್ಲಿವೆ ಮತ್ತು ಇದು ಅತ್ಯಂತ ಐತಿಹಾಸಿಕ ಮಹತ್ವವನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref name="Babasaheb Purandare">{{Cite journal|title=Raja Shivachhatrapati (Marathi: राजा शिवछत्रपती)|first=Babasaheb|last=Purandare|authorlink=Babasaheb Purandare|publisher=Purandare Prakashan|date=August 2003|location=[[Pune]]|edition=15}}</ref> == ಭೂಗೋಳಶಾಸ್ತ್ರ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಸುಮಾರು ೩೫ ಕಿ ಮೀ(೨೨ ಮಿ) ಆಗಿದೆ [[ಬೆಳಗಾವಿ]] ನಗರದಿಂದ ನೈಋತ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ವೊಲ್ಪೊಯಿ (ಗೋವಾ) ಪಟ್ಟಣದಿಂದ ೧೦ಕಿಮೀ ದೂರದಲ್ಲಿ ಇದು ಮಹದೇ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಹೊಂದಿಕೊಂಡಿದೆ, [[ಭಗವಾನ ಮಹಾವೀರ ಉದ್ಯಾನ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನ|ಭಗವಾನ್ ಮಹಾವೀರ್ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ಮೊಲ್ಲೆಮ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನದ]] ವಾಯುವ್ಯಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಗೋವಾದ ನೇತ್ರಾವಳಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯದ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ದಾಂಡೇಲಿಯ ಉತ್ತರಕ್ಕೆ ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಇದೆ . <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> ಪಶ್ಚಿಮ ಗಡಿ ಪ್ರದೇಶಗಳು ಹಲವಾರು ಗುಹೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಹಲವಾರು ಭೂರೂಪಶಾಸ್ತ್ರದ ಸುಣ್ಣದ ರಚನೆಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಳ್ಳುತ್ತವೆ. <ref name="Uppar">{{Cite web|url=http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|title=Bhimagad forest is now wildlife sanctuary|last=Ravi Uppar, TNN|date=2 December 2011|website=[[The Times of India]]|archive-url=https://archive.today/20130103122118/http://articles.timesofindia.indiatimes.com/2011-12-02/hubli/30467037_1_forest-mahaveer-wildlife-sanctuary-anshi-national-par|archive-date=3 January 2013|access-date=3 December 2011}}</ref> == ನದಿಗಳು == ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಮಹದೇಯಿ, ಮಲಪ್ರಭಾ ಮತ್ತು ತಿಲ್ಲಾರಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ನದಿಗಳು ಮತ್ತು ನೂರಾರು ದೀರ್ಘಕಾಲಿಕ ತೊರೆಗಳ ಉಗಮಸ್ಥಾನವಾಗಿದೆ. ಮಹದಾಯಿಯು ಭೀಮಗಡ್ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ೩೦ ಬುಗ್ಗೆಗಳ ಸಮೂಹದೊಂದಿಗೆ ಮಹದಾಯಿ ನದಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ, ಇದು ಮರ್ಸಿದ ನಾಲಾ ಮತ್ತು ಪನ್ನೇರ ನಾಲಾ ಎಂಬ ಇತರ ಎರಡು ತೊರೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ಕಣಿವೆಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ೧೫೦ ಅಡಿ(೪೬ ಮಿ) ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ನೀರು ಹರಿಯುತ್ತದೆ. ಮುಸುಕಿನ ಮೇಲೆ ಬೀಳುವ ಸಂಜೆಯ ಸೂರ್ಯನು ಮಿನುಗುವ ಸ್ಪರ್ಶವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ ಆದ್ದರಿಂದ ''ವಜ್ರ'' ಎಂದು ಹೆಸರು. ಮಹದೇಯಿ ನದಿಯು ಗೋವಾದ ಪ್ರಮುಖ [[ಮಹದಾಯಿ|ಮಾಂಡೋವಿ ನದಿಯಾಗಿದೆ]] . <ref name="Pai">{{Citation|url=http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|title=Mahadayi/Mandovi River Valley|pages=6–9|last=Mohan Pai|place=Bangalore|year=2008|access-date=2011-08-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120402224036/http://www.veabgoa.org/VEAB/images/File/Mahadayi%20Article%20III.pdf|archivedate=2 April 2012}}</ref> ಈ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವೆಂದು ಅಧಿಸೂಚನೆಯು ಗೋವಾದ ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳಿಗೆ ರಕ್ಷಣೆ ನೀಡಿದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref>   == ಪ್ರಾಣಿಸಂಕುಲ == ಅರ್ಜಿಯು ಹೀಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ: " ''ಕರ್ನಾಟಕದಲ್ಲಿರುವ ಭೀಮಗಡದ ಈ ವಿಭಾಗವು ಸಸ್ಯ, ಪ್ರಾಣಿ ಮತ್ತು ಪಕ್ಷಿಗಳ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ದಿಗ್ಭ್ರಮೆಗೊಳಿಸುವ ಸಂಕೀರ್ಣತೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿಬಿಂಬಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಇದು ಗಮನಾರ್ಹವಾದ ಜೈವಿಕ ಮತ್ತು ಪರಿಸರ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಿಶಿಷ್ಟ ಪರಿಸರ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ.'' ''ಈ ಪ್ರದೇಶವು ಹಲವಾರು ಸ್ಥಳೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಮತ್ತು ಕರ್ನಾಟಕ ಮತ್ತು ಗೋವಾ ನಡುವೆ ವಿಮರ್ಶಾತ್ಮಕವಾಗಿ ಪ್ರಮುಖವಾದ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್ ಅನ್ನು ಸಹ ಒದಗಿಸುತ್ತದೆ.'' " ಕಾಡುಪ್ರದೇಶಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಸುಂದರವಾದ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಹೊಂದಿರುವ ಈ ಅಭಯಾರಣ್ಯವು [[ಭಾರತೀಯ ಹುಲಿಗಳು|ಹುಲಿಗಳು]], ಚಿರತೆಗಳು, [[ಕಾಡುಕೋಣ|ಗೌರ್]], ಸೋಮಾರಿ ಕರಡಿಗಳು, [[ಕಡವೆ|ಸಾಂಬಾರ್]], ಚುಕ್ಕೆ ಜಿಂಕೆಗಳು, ಚಿತಾಲ್ಗಳು, [[ನರಿ|ನರಿಗಳು]], [[ಕೆನ್ನಾಯಿ|ಕಾಡು ನಾಯಿಗಳು]], [[ಕಾಳಿಂಗ ಸರ್ಪ|ರಾಜ ನಾಗರ]] [[ಭಾರತದ ಆನೆ|ಆನೆಗಳು]] ಮತ್ತು ಇತರ ಬೆದರಿಕೆಯಿರುವ ಸಸ್ತನಿಗಳು, ಪಕ್ಷಿಗಳು ಮತ್ತು ಸರೀಸೃಪಗಳಿಗೆ ನೆಲೆಯಾಗಿದೆ. . ಅರಣ್ಯಗಳು ಪ್ರಮುಖ ಹುಲಿ ಕಾರಿಡಾರ್‌ಗಳ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ - ಒಂದು [[ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರ|ಮಹಾರಾಷ್ಟ್ರದ]] ದಾಂಡೇಲಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯ ಮತ್ತು ರಾಧಾನಾಗ್ರಿ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಇನ್ನೊಂದು ದಾಂಡೇಲಿ ಮತ್ತು ಮೋಲೆಮ್ ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯವನ್ನು ಸಂಪರ್ಕಿಸುತ್ತದೆ. <ref name="RK"> {{Citation|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms|title=Bhimgad gives Goa's greens hope|last=Rajendra Kerkar, TNN|journal=The Times of India|publisher=Bennett, Coleman & Co. Ltd|date=1 May 2011|place=Keri|access-date=13 January 2011}}<cite class="citation cs2" data-ve-ignore="true" id="CITEREFRajendra_Kerkar_,_TNN2011">Rajendra Kerkar, TNN (1 May 2011), [http://timesofindia.indiatimes.com/city/goa/Bhimgad-gives-Goas-greens-hope/articleshow/10975841.cms "Bhimgad gives Goa's greens hope"], ''The Times of India'', Keri: Bennett, Coleman & Co. Ltd<span class="reference-accessdate">, retrieved <span class="nowrap">13 January</span> 2011</span></cite></ref> <ref name="SA"> {{Citation|url=http://www.sanctuaryasia.com/index.php?option=com_content&view=article&id=693:bhimgad-awaits-protection&catid=119:campaigns-archive|title=Bhimgad awaits protection|publisher=Sanctuary Asia|date=June 2006|access-date=13 January 2011}}</ref> == ಫ್ಲೋರಾ == ಅಭಯಾರಣ್ಯವು ಉಷ್ಣವಲಯದ ಮತ್ತು ಉಪೋಷ್ಣವಲಯದ ತೇವಾಂಶವುಳ್ಳ ವಿಶಾಲ ಎಲೆಗಳ ಕಾಡುಗಳು ಮತ್ತು ಹುಲ್ಲುಗಾವಲುಗಳ ಮೊಸಾಯಿಕ್ ಆಗಿದೆ. ಇದು [[ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳು|ಔಷಧೀಯ ಸಸ್ಯಗಳಿಂದ]] ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಮೂಲಗಳು == [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿ ಅಭಯಾರಣ್ಯಗಳು]] [[ವರ್ಗ:ಬೆಳಗಾವಿ ಜಿಲ್ಲೆ]] [[ವರ್ಗ:ವನ್ಯಜೀವಿಗಳು]] g78q0ruo1hduqhdoj8ikb85u6qqe8se 2 144509 1113630 2022-08-13T08:31:28Z Akshitha achar 75927 "[[:en:Special:Redirect/revision/1075669587|Eastern Victory]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg/220px-Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|thumb| 1915ರ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ ಸಿ. ]] '''ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ''' ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾಗಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಮೋಟಾರ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಅವರಿಂದ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಾಗೆ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ಪಾವತಿಸದ [[ತೆರಿಗೆ|ತೆರಿಗೆಯನ್ನು]] ಪಾವತಿಸಲು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:General_Federation_of_Women's_Clubs_Magazine,_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg/220px-General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|thumb| ''ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೫ರ ಜನರಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ, ಆಗಸ್ಟ್ ]] ಜೂನ್ ೨೯,೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}</ref> ಶಾ ಹಳದಿ ಕಾರನ್ನುಹ್ಯಾರಿಯೆಟ್ ಬರ್ಟನ್ ಲೈಡ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಶಾ ಅವರನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ]] ಕರೆತರಲಾಯಿತು, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬದಲಿಗೆ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. . <ref name=":3" /> ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತದಾರರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿತ್ತು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವಳು ಮತ್ತು ಐಮೀ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage"]. ''New-York Tribune''. 1915-06-30. p.&nbsp;5<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡಲು ಕಲಿತರು. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Simmons|first=Eleanor Booth|date=15 July 1915|title=Dr. Shaw and Her New Auto|url=https://www.loc.gov/resource/mss34132.mss34132-064_00596_00729/?sp=6&clip=406,338,2215,3116&ciw=1024&rot=0|journal=Headquarters News Letter|publisher=National American Woman Suffrage Association|volume=1}}</ref> ಇಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಶಾ ಹೇಳಿದರು: "ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಲಸವೇ? ನವೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಮತದಾರರನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಎಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್, ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣ ಆಟಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಯವಿಲ್ಲ." <ref name=":4" /> === ಕಾರು ವಶ === ಶಾ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ [[ತೆರಿಗೆ]] ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606295/carbondale-daily-news/|title=Shaw's Auto Case Is Up|date=1915-07-21|work=Carbondale Daily News|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ "ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ" ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref name=":2" /> ಶಾ ಅವರ ಆಸ್ತಿ, ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಆಕೆಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ತೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ $೧೨೬ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}} and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}</ref> ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ವಿಳಾಸವನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ]] ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಅವಳ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ವಕೀಲರು [[ಹರಾಜು|ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ]] ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇಕ್ವಿಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/ "To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw"]. ''Chattanooga Daily Times''. 1915-07-16. p.&nbsp;6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಅವಳು $ ೧೨೬ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಶಾ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61604810/evening-public-ledger/|title='Eastern Victory' Will Go Under Hammer Because of Non-Payment of Taxes|date=1915-07-24|work=Evening Public Ledger|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮತದಾನದ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} ಕಾರು ಹರಾಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು, ಮತದಾರರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ವಿರೋಧಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/ "Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;1<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]] and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;7<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ವಿರೋಧಿ ಮತದಾರರು ಅವರು ಹರಾಜಿನ ಮೊದಲು $ ೫೦೦ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು. <ref name=":2" /> ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು $೨೩೦ ಕ್ಕೆ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606022/greensboro-daily-news/|title=Dr. Shaw's 'Easter Victory' Returned by Suffragists|date=1915-07-25|work=Greensboro Daily News|access-date=2020-10-22|pages=9|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಮತದಾರರಾದ ಅನ್ನಾ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಮರ್ಫಿ, ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ನ ನ್ಯಾಕ್ನಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597078/reading-times/|title=Yellow Auto is Again in Trouble|date=1915-09-03|work=Reading Times|access-date=2020-10-22|pages=11|via=Newspapers.com}}</ref> ಅದು ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು, ಮುಳ್ಳುತಂತಿಯ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು . <ref name=":0" /> ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾರು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ ಬಳಿಗೆ ಹೋಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619180/the-brooklyn-daily-eagle/|title=Untitled article|date=1915-09-05|work=The Brooklyn Daily Eagle|access-date=2020-10-22|pages=14|quote=Two suffragists have wrecked the "Eastern Victory".|via=Newspapers.com}}</ref> === ಪೂರ್ವ ವಿಜಯ ಸಂಖ್ಯೆ. 2 === ೧೯೧೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ ನಂ. ೨" ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹಳದಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61605361/pittsburgh-daily-post/|title=Suffragist Leader Passes Through City|date=1915-08-02|work=Pittsburgh Daily Post|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> == ಗೋಚರತೆಗಳು == ೧೯೧೫ ರ<ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619369/the-record/|title=Suffs. and Antis. in Merry Contest|date=1915-09-18|work=The Record|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಹೋ-ಹೋ-ಕುಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೂಸಿ ಆಂಥೋನಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಾರು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಮತದಾರರ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಮತದಾರರಾದ ಎಲಿಯೊನೊರ್ ರೌಲ್ ಅವರು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಿಂದ]] ಜಾರ್ಜಿಯಾಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಓಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Cannon|first=Joseph|title=Biographical Sketch of Eleonore Raoul Greene|url=https://documents.alexanderstreet.com/d/1009932298|journal=Biographical Database of NAWSA Suffragists, 1890-1920}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} === ಮೂಲಗಳು === * {{Cite journal|last=Tutt|first=Juliana|date=May 2010|title='No Taxation Without Representation' In the American Woman Suffrage Movement|url=https://www.jstor.org/stable/25681867|journal=Stanford Law Review|volume=62|issue=5|pages=1473–1512|jstor=25681867}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಕಾರುಗಳು]]</nowiki> kkhuhr4h1t7gtmaoccizahgsphvnkkf 1113636 1113630 2022-08-13T08:35:18Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._೧೯೧೫.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._೧೯೧೫.jpg/220px-Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|thumb| 1915ರ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ ಸಿ. ]] '''ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ''' ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾಗಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಮೋಟಾರ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಅವರಿಂದ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಾಗೆ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ಪಾವತಿಸದ [[ತೆರಿಗೆ|ತೆರಿಗೆಯನ್ನು]] ಪಾವತಿಸಲು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:General_Federation_of_Women's_Clubs_Magazine,_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg/220px-General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|thumb| ''ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೫ರ ಜನರಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ, ಆಗಸ್ಟ್ ]] ಜೂನ್ ೨೯,೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}</ref> ಶಾ ಹಳದಿ ಕಾರನ್ನುಹ್ಯಾರಿಯೆಟ್ ಬರ್ಟನ್ ಲೈಡ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಶಾ ಅವರನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ]] ಕರೆತರಲಾಯಿತು, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬದಲಿಗೆ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. . <ref name=":3" /> ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತದಾರರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿತ್ತು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವಳು ಮತ್ತು ಐಮೀ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage"]. ''New-York Tribune''. 1915-06-30. p.&nbsp;5<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡಲು ಕಲಿತರು. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Simmons|first=Eleanor Booth|date=15 July 1915|title=Dr. Shaw and Her New Auto|url=https://www.loc.gov/resource/mss34132.mss34132-064_00596_00729/?sp=6&clip=406,338,2215,3116&ciw=1024&rot=0|journal=Headquarters News Letter|publisher=National American Woman Suffrage Association|volume=1}}</ref> ಇಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಶಾ ಹೇಳಿದರು: "ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಲಸವೇ? ನವೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಮತದಾರರನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಎಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್, ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣ ಆಟಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಯವಿಲ್ಲ." <ref name=":4" /> === ಕಾರು ವಶ === ಶಾ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ [[ತೆರಿಗೆ]] ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606295/carbondale-daily-news/|title=Shaw's Auto Case Is Up|date=1915-07-21|work=Carbondale Daily News|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ "ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ" ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref name=":2" /> ಶಾ ಅವರ ಆಸ್ತಿ, ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಆಕೆಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ತೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ $೧೨೬ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}} and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}</ref> ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ವಿಳಾಸವನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ]] ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಅವಳ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ವಕೀಲರು [[ಹರಾಜು|ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ]] ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇಕ್ವಿಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/ "To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw"]. ''Chattanooga Daily Times''. 1915-07-16. p.&nbsp;6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಅವಳು $ ೧೨೬ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಶಾ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61604810/evening-public-ledger/|title='Eastern Victory' Will Go Under Hammer Because of Non-Payment of Taxes|date=1915-07-24|work=Evening Public Ledger|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮತದಾನದ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} ಕಾರು ಹರಾಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು, ಮತದಾರರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ವಿರೋಧಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/ "Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;1<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]] and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;7<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ವಿರೋಧಿ ಮತದಾರರು ಅವರು ಹರಾಜಿನ ಮೊದಲು $ ೫೦೦ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು. <ref name=":2" /> ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು $೨೩೦ ಕ್ಕೆ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606022/greensboro-daily-news/|title=Dr. Shaw's 'Easter Victory' Returned by Suffragists|date=1915-07-25|work=Greensboro Daily News|access-date=2020-10-22|pages=9|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಮತದಾರರಾದ ಅನ್ನಾ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಮರ್ಫಿ, ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ನ ನ್ಯಾಕ್ನಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597078/reading-times/|title=Yellow Auto is Again in Trouble|date=1915-09-03|work=Reading Times|access-date=2020-10-22|pages=11|via=Newspapers.com}}</ref> ಅದು ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು, ಮುಳ್ಳುತಂತಿಯ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು . <ref name=":0" /> ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾರು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ ಬಳಿಗೆ ಹೋಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619180/the-brooklyn-daily-eagle/|title=Untitled article|date=1915-09-05|work=The Brooklyn Daily Eagle|access-date=2020-10-22|pages=14|quote=Two suffragists have wrecked the "Eastern Victory".|via=Newspapers.com}}</ref> === ಪೂರ್ವ ವಿಜಯ ಸಂಖ್ಯೆ. 2 === ೧೯೧೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ ನಂ. ೨" ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹಳದಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61605361/pittsburgh-daily-post/|title=Suffragist Leader Passes Through City|date=1915-08-02|work=Pittsburgh Daily Post|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> == ಗೋಚರತೆಗಳು == ೧೯೧೫ ರ<ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619369/the-record/|title=Suffs. and Antis. in Merry Contest|date=1915-09-18|work=The Record|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಹೋ-ಹೋ-ಕುಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೂಸಿ ಆಂಥೋನಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಾರು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಮತದಾರರ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಮತದಾರರಾದ ಎಲಿಯೊನೊರ್ ರೌಲ್ ಅವರು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಿಂದ]] ಜಾರ್ಜಿಯಾಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಓಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Cannon|first=Joseph|title=Biographical Sketch of Eleonore Raoul Greene|url=https://documents.alexanderstreet.com/d/1009932298|journal=Biographical Database of NAWSA Suffragists, 1890-1920}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} === ಮೂಲಗಳು === * {{Cite journal|last=Tutt|first=Juliana|date=May 2010|title='No Taxation Without Representation' In the American Woman Suffrage Movementjourna|Stanford Law Review|volume=62|issue=5|pages=1473–1512|jstor=25681867}} [[ವರ್ಗ:ಕಾರು]] 9vr6uen6kibbinr2dfv7y35i9ii7erj 1113638 1113636 2022-08-13T08:39:55Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg/220px-Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|thumb| ೧೯೧೫ರ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ ಸಿ. ]] '''ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ''' ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾಗಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಮೋಟಾರ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಅವರಿಂದ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಾಗೆ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ಪಾವತಿಸದ [[ತೆರಿಗೆ|ತೆರಿಗೆಯನ್ನು]] ಪಾವತಿಸಲು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:General_Federation_of_Women's_Clubs_Magazine,_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg/220px-General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|thumb| ''ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೫ರ ಜನರಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ, ಆಗಸ್ಟ್ ]] ಜೂನ್ ೨೯,೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}</ref> ಶಾ ಹಳದಿ ಕಾರನ್ನುಹ್ಯಾರಿಯೆಟ್ ಬರ್ಟನ್ ಲೈಡ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಶಾ ಅವರನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ]] ಕರೆತರಲಾಯಿತು, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬದಲಿಗೆ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. . <ref name=":3" /> ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತದಾರರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿತ್ತು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವಳು ಮತ್ತು ಐಮೀ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage"]. ''New-York Tribune''. 1915-06-30. p.&nbsp;5<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡಲು ಕಲಿತರು. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Simmons|first=Eleanor Booth|date=15 July 1915|title=Dr. Shaw and Her New Auto|url=https://www.loc.gov/resource/mss34132.mss34132-064_00596_00729/?sp=6&clip=406,338,2215,3116&ciw=1024&rot=0|journal=Headquarters News Letter|publisher=National American Woman Suffrage Association|volume=1}}</ref> ಇಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಶಾ ಹೇಳಿದರು: "ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಲಸವೇ? ನವೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಮತದಾರರನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಎಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್, ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣ ಆಟಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಯವಿಲ್ಲ." <ref name=":4" /> === ಕಾರು ವಶ === ಶಾ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ [[ತೆರಿಗೆ]] ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606295/carbondale-daily-news/|title=Shaw's Auto Case Is Up|date=1915-07-21|work=Carbondale Daily News|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ "ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ" ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref name=":2" /> ಶಾ ಅವರ ಆಸ್ತಿ, ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಆಕೆಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ತೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ $೧೨೬ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}} and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}</ref> ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ವಿಳಾಸವನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ]] ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಅವಳ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ವಕೀಲರು [[ಹರಾಜು|ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ]] ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇಕ್ವಿಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/ "To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw"]. ''Chattanooga Daily Times''. 1915-07-16. p.&nbsp;6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಅವಳು $ ೧೨೬ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಶಾ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61604810/evening-public-ledger/|title='Eastern Victory' Will Go Under Hammer Because of Non-Payment of Taxes|date=1915-07-24|work=Evening Public Ledger|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮತದಾನದ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} ಕಾರು ಹರಾಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು, ಮತದಾರರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ವಿರೋಧಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/ "Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;1<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]] and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;7<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ವಿರೋಧಿ ಮತದಾರರು ಅವರು ಹರಾಜಿನ ಮೊದಲು $ ೫೦೦ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು. <ref name=":2" /> ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು $೨೩೦ ಕ್ಕೆ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606022/greensboro-daily-news/|title=Dr. Shaw's 'Easter Victory' Returned by Suffragists|date=1915-07-25|work=Greensboro Daily News|access-date=2020-10-22|pages=9|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಮತದಾರರಾದ ಅನ್ನಾ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಮರ್ಫಿ, ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ನ ನ್ಯಾಕ್ನಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597078/reading-times/|title=Yellow Auto is Again in Trouble|date=1915-09-03|work=Reading Times|access-date=2020-10-22|pages=11|via=Newspapers.com}}</ref> ಅದು ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು, ಮುಳ್ಳುತಂತಿಯ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು . <ref name=":0" /> ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾರು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ ಬಳಿಗೆ ಹೋಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619180/the-brooklyn-daily-eagle/|title=Untitled article|date=1915-09-05|work=The Brooklyn Daily Eagle|access-date=2020-10-22|pages=14|quote=Two suffragists have wrecked the "Eastern Victory".|via=Newspapers.com}}</ref> === ಪೂರ್ವ ವಿಜಯ ಸಂಖ್ಯೆ. 2 === ೧೯೧೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ ನಂ. ೨" ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹಳದಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61605361/pittsburgh-daily-post/|title=Suffragist Leader Passes Through City|date=1915-08-02|work=Pittsburgh Daily Post|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> == ಗೋಚರತೆಗಳು == ೧೯೧೫ ರ<ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619369/the-record/|title=Suffs. and Antis. in Merry Contest|date=1915-09-18|work=The Record|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಹೋ-ಹೋ-ಕುಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೂಸಿ ಆಂಥೋನಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಾರು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಮತದಾರರ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಮತದಾರರಾದ ಎಲಿಯೊನೊರ್ ರೌಲ್ ಅವರು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಿಂದ]] ಜಾರ್ಜಿಯಾಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಓಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Cannon|first=Joseph|title=Biographical Sketch of Eleonore Raoul Greene|url=https://documents.alexanderstreet.com/d/1009932298|journal=Biographical Database of NAWSA Suffragists, 1890-1920}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} === ಮೂಲಗಳು === * {{Cite journal|last=Tutt|first=Juliana|date=May 2010|title='No Taxation Without Representation' In the American Woman Suffrage Movementjourna|Stanford Law Review|volume=62|issue=5|pages=1473–1512|jstor=25681867}} [[ವರ್ಗ:ಕಾರು]] knpv9wz4k54zgfou40qvgu22vhtx8u2 1113643 1113638 2022-08-13T08:47:04Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg/220px-Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|thumb| ೧೯೧೫ರ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ ಸಿ. ]] '''ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ''' ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾಗಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಮೋಟಾರ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಅವರಿಂದ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಾಗೆ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ಪಾವತಿಸದ [[ತೆರಿಗೆ|ತೆರಿಗೆಯನ್ನು]] ಪಾವತಿಸಲು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:General_Federation_of_Women's_Clubs_Magazine,_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg/220px-General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|thumb| ''ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೫ರ ಜನರಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ, ಆಗಸ್ಟ್ ]] ಜೂನ್ ೨೯,೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ಶಾ ಹಳದಿ ಕಾರನ್ನುಹ್ಯಾರಿಯೆಟ್ ಬರ್ಟನ್ ಲೈಡ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಶಾ ಅವರನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ]] ಕರೆತರಲಾಯಿತು, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬದಲಿಗೆ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. . <ref name=":3" /> ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತದಾರರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕಾರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವಳು ಮತ್ತು ಐಮೀ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage"]. ''New-York Tribune''. 1915-06-30. p.&nbsp;5<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡಲು ಕಲಿತರು. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Simmons|first=Eleanor Booth|date=15 July 1915|title=Dr. Shaw and Her New Auto|url=https://www.loc.gov/resource/mss34132.mss34132-064_00596_00729/?sp=6&clip=406,338,2215,3116&ciw=1024&rot=0|journal=Headquarters News Letter|publisher=National American Woman Suffrage Association|volume=1}}</ref> ಇಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಶಾ ಹೇಳಿದರು: "ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಲಸವೇ? ನವೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಮತದಾರರನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಎಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್, ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣ ಆಟಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಯವಿಲ್ಲ." <ref name=":4" /> === ಕಾರು ವಶ === ಶಾ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ [[ತೆರಿಗೆ]] ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606295/carbondale-daily-news/|title=Shaw's Auto Case Is Up|date=1915-07-21|work=Carbondale Daily News|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ "ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ" ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. ಶಾ ಅವರ ಆಸ್ತಿ, ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಆಕೆಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ತೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ $೧೨೬ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ವಿಳಾಸವನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ]] ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಅವಳ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ವಕೀಲರು [[ಹರಾಜು|ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ]] ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇಕ್ವಿಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/ "To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw"]. ''Chattanooga Daily Times''. 1915-07-16. p.&nbsp;6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಅವಳು $ ೧೨೬ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಶಾ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61604810/evening-public-ledger/|title='Eastern Victory' Will Go Under Hammer Because of Non-Payment of Taxes|date=1915-07-24|work=Evening Public Ledger|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮತದಾನದ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} ಕಾರು ಹರಾಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು, ಮತದಾರರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ವಿರೋಧಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/ "Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;1<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]] and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;7<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ವಿರೋಧಿ ಮತದಾರರು ಅವರು ಹರಾಜಿನ ಮೊದಲು $ ೫೦೦ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು. ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು $೨೩೦ ಕ್ಕೆ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606022/greensboro-daily-news/|title=Dr. Shaw's 'Easter Victory' Returned by Suffragists|date=1915-07-25|work=Greensboro Daily News|access-date=2020-10-22|pages=9|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಮತದಾರರಾದ ಅನ್ನಾ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಮರ್ಫಿ, ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ನ ನ್ಯಾಕ್ನಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597078/reading-times/|title=Yellow Auto is Again in Trouble|date=1915-09-03|work=Reading Times|access-date=2020-10-22|pages=11|via=Newspapers.com}}</ref> ಅದು ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು, ಮುಳ್ಳುತಂತಿಯ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು . <ref name=":0" /> ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾರು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ ಬಳಿಗೆ ಹೋಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619180/the-brooklyn-daily-eagle/|title=Untitled article|date=1915-09-05|work=The Brooklyn Daily Eagle|access-date=2020-10-22|pages=14|quote=Two suffragists have wrecked the "Eastern Victory".|via=Newspapers.com}}</ref> === ಪೂರ್ವ ವಿಜಯ ಸಂಖ್ಯೆ ೨ === ೧೯೧೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ ನಂ. ೨" ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹಳದಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61605361/pittsburgh-daily-post/|title=Suffragist Leader Passes Through City|date=1915-08-02|work=Pittsburgh Daily Post|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> == ಗೋಚರತೆಗಳು == ೧೯೧೫ ರ<ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619369/the-record/|title=Suffs. and Antis. in Merry Contest|date=1915-09-18|work=The Record|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಹೋ-ಹೋ-ಕುಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೂಸಿ ಆಂಥೋನಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಾರು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಮತದಾರರ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಮತದಾರರಾದ ಎಲಿಯೊನೊರ್ ರೌಲ್ ಅವರು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಿಂದ]] ಜಾರ್ಜಿಯಾಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಓಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Cannon|first=Joseph|title=Biographical Sketch of Eleonore Raoul Greene|url=https://documents.alexanderstreet.com/d/1009932298|journal=Biographical Database of NAWSA Suffragists, 1890-1920}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} === ಮೂಲಗಳು === * {{Cite journal|last=Tutt|first=Juliana|date=May 2010|title='No Taxation Without Representation' In the American Woman Suffrage Movementjourna|volume=62|issue=5|pages=1473–1512|jstor=25681867}} [[ವರ್ಗ:ಕಾರು]] an2txaeigy16eohk78p0xmo3ie8k2jx 1113646 1113643 2022-08-13T08:50:11Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg/220px-Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|thumb| ೧೯೧೫ರ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ ಸಿ. ]] '''ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ''' ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾಗಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಮೋಟಾರ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಅವರಿಂದ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಾಗೆ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ಪಾವತಿಸದ [[ತೆರಿಗೆ|ತೆರಿಗೆಯನ್ನು]] ಪಾವತಿಸಲು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:General_Federation_of_Women's_Clubs_Magazine,_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg/220px-General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|thumb| ''ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೫ರ ಜನರಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ, ಆಗಸ್ಟ್ ]] ಜೂನ್ ೨೯,೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ಶಾ ಹಳದಿ ಕಾರನ್ನುಹ್ಯಾರಿಯೆಟ್ ಬರ್ಟನ್ ಲೈಡ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಶಾ ಅವರನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ]] ಕರೆತರಲಾಯಿತು, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬದಲಿಗೆ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. . <ref name=":3" /> ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತದಾರರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕಾರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವಳು ಮತ್ತು ಐಮೀ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage"]. ''New-York Tribune''. 1915-06-30. p.&nbsp;5<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡಲು ಕಲಿತರು. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Simmons|first=Eleanor Booth|date=15 July 1915|title=Dr. Shaw and Her New Auto|url=https://www.loc.gov/resource/mss34132.mss34132-064_00596_00729/?sp=6&clip=406,338,2215,3116&ciw=1024&rot=0|journal=Headquarters News Letter|publisher=National American Woman Suffrage Association|volume=1}}</ref> ಇಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಶಾ ಹೇಳಿದರು: "ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಲಸವೇ? ನವೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಮತದಾರರನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಎಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್, ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣ ಆಟಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಯವಿಲ್ಲ." <ref name=":4" /> === ಕಾರು ವಶ === ಶಾ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ [[ತೆರಿಗೆ]] ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606295/carbondale-daily-news/|title=Shaw's Auto Case Is Up|date=1915-07-21|work=Carbondale Daily News|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ "ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ" ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. ಶಾ ಅವರ ಆಸ್ತಿ, ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಆಕೆಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ತೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ $೧೨೬ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ವಿಳಾಸವನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ]] ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಅವಳ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ವಕೀಲರು [[ಹರಾಜು|ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ]] ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇಕ್ವಿಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/ "To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw"]. ''Chattanooga Daily Times''. 1915-07-16. p.&nbsp;6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಅವಳು $ ೧೨೬ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಶಾ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61604810/evening-public-ledger/|title='Eastern Victory' Will Go Under Hammer Because of Non-Payment of Taxes|date=1915-07-24|work=Evening Public Ledger|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮತದಾನದ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} ಕಾರು ಹರಾಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು, ಮತದಾರರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ವಿರೋಧಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/ "Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;1<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]] and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;7<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ವಿರೋಧಿ ಮತದಾರರು ಅವರು ಹರಾಜಿನ ಮೊದಲು $ ೫೦೦ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು. ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು $೨೩೦ ಕ್ಕೆ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606022/greensboro-daily-news/|title=Dr. Shaw's 'Easter Victory' Returned by Suffragists|date=1915-07-25|work=Greensboro Daily News|access-date=2020-10-22|pages=9|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಮತದಾರರಾದ ಅನ್ನಾ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಮರ್ಫಿ, ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ನ ನ್ಯಾಕ್ನಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597078/reading-times/|title=Yellow Auto is Again in Trouble|date=1915-09-03|work=Reading Times|access-date=2020-10-22|pages=11|via=Newspapers.com}}</ref> ಅದು ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು, ಮುಳ್ಳುತಂತಿಯ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು . <ref name=":0" /> ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾರು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ ಬಳಿಗೆ ಹೋಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619180/the-brooklyn-daily-eagle/|title=Untitled article|date=1915-09-05|work=The Brooklyn Daily Eagle|access-date=2020-10-22|pages=14|quote=Two suffragists have wrecked the "Eastern Victory".|via=Newspapers.com}}</ref> === ಪೂರ್ವ ವಿಜಯ ಸಂಖ್ಯೆ ೨ === ೧೯೧೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ ನಂ. ೨" ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹಳದಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61605361/pittsburgh-daily-post/|title=Suffragist Leader Passes Through City|date=1915-08-02|work=Pittsburgh Daily Post|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> == ಗೋಚರತೆಗಳು == ೧೯೧೫ ರ<ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619369/the-record/|title=Suffs. and Antis. in Merry Contest|date=1915-09-18|work=The Record|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಹೋ-ಹೋ-ಕುಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೂಸಿ ಆಂಥೋನಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಾರು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಮತದಾರರ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಮತದಾರರಾದ ಎಲಿಯೊನೊರ್ ರೌಲ್ ಅವರು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಿಂದ]] ಜಾರ್ಜಿಯಾಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಓಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Cannon|first=Joseph|title=Biographical Sketch of Eleonore Raoul Greene|url=https://documents.alexanderstreet.com/d/1009932298|journal=Biographical Database of NAWSA Suffragists, 1890-1920}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} [[ವರ್ಗ:ಕಾರು]] kg09jm97pde60vu51dg1h8u2utb4429 1113647 1113646 2022-08-13T08:50:47Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg/220px-Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|thumb| ೧೯೧೫ರ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ ಸಿ. ]] '''ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ''' ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾಗಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಮೋಟಾರ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಅವರಿಂದ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಾಗೆ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ಪಾವತಿಸದ [[ತೆರಿಗೆ|ತೆರಿಗೆಯನ್ನು]] ಪಾವತಿಸಲು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:General_Federation_of_Women's_Clubs_Magazine,_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg/220px-General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|thumb| ''ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೫ರ ಜನರಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ, ಆಗಸ್ಟ್ ]] ಜೂನ್ ೨೯,೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ಶಾ ಹಳದಿ ಕಾರನ್ನುಹ್ಯಾರಿಯೆಟ್ ಬರ್ಟನ್ ಲೈಡ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಶಾ ಅವರನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ]] ಕರೆತರಲಾಯಿತು, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬದಲಿಗೆ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. . <ref name=":3" /> ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತದಾರರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕಾರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವಳು ಮತ್ತು ಐಮೀ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage"]. ''New-York Tribune''. 1915-06-30. p.&nbsp;5<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡಲು ಕಲಿತರು. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Simmons|first=Eleanor Booth|date=15 July 1915|title=Dr. Shaw and Her New Auto|url=https://www.loc.gov/resource/mss34132.mss34132-064_00596_00729/?sp=6&clip=406,338,2215,3116&ciw=1024&rot=0|journal=Headquarters News Letter|publisher=National American Woman Suffrage Association|volume=1}}</ref> ಇಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಶಾ ಹೇಳಿದರು: "ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಲಸವೇ? ನವೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಮತದಾರರನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಎಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್, ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣ ಆಟಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಯವಿಲ್ಲ." <ref name=":4" /> === ಕಾರು ವಶ === ಶಾ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ [[ತೆರಿಗೆ]] ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606295/carbondale-daily-news/|title=Shaw's Auto Case Is Up|date=1915-07-21|work=Carbondale Daily News|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ "ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ" ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. ಶಾ ಅವರ ಆಸ್ತಿ, ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಆಕೆಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ತೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ $೧೨೬ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ವಿಳಾಸವನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ]] ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಅವಳ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ವಕೀಲರು [[ಹರಾಜು|ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ]] ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇಕ್ವಿಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/ "To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw"]. ''Chattanooga Daily Times''. 1915-07-16. p.&nbsp;6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಅವಳು $ ೧೨೬ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಶಾ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61604810/evening-public-ledger/|title='Eastern Victory' Will Go Under Hammer Because of Non-Payment of Taxes|date=1915-07-24|work=Evening Public Ledger|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮತದಾನದ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} ಕಾರು ಹರಾಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು, ಮತದಾರರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ವಿರೋಧಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/ "Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;1<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]] and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;7<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ವಿರೋಧಿ ಮತದಾರರು ಅವರು ಹರಾಜಿನ ಮೊದಲು $ ೫೦೦ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು. ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು $೨೩೦ ಕ್ಕೆ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606022/greensboro-daily-news/|title=Dr. Shaw's 'Easter Victory' Returned by Suffragists|date=1915-07-25|work=Greensboro Daily News|access-date=2020-10-22|pages=9|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಮತದಾರರಾದ ಅನ್ನಾ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಮರ್ಫಿ, ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ನ ನ್ಯಾಕ್ನಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597078/reading-times/|title=Yellow Auto is Again in Trouble|date=1915-09-03|work=Reading Times|access-date=2020-10-22|pages=11|via=Newspapers.com}}</ref> ಅದು ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು, ಮುಳ್ಳುತಂತಿಯ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು . <ref name=":0" /> ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾರು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ ಬಳಿಗೆ ಹೋಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619180/the-brooklyn-daily-eagle/|title=Untitled article|date=1915-09-05|work=The Brooklyn Daily Eagle|access-date=2020-10-22|pages=14|quote=Two suffragists have wrecked the "Eastern Victory".|via=Newspapers.com}}</ref> === ಪೂರ್ವ ವಿಜಯ ಸಂಖ್ಯೆ ೨ === ೧೯೧೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ ನಂ. ೨" ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹಳದಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61605361/pittsburgh-daily-post/|title=Suffragist Leader Passes Through City|date=1915-08-02|work=Pittsburgh Daily Post|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> == ಗೋಚರತೆಗಳು == ೧೯೧೫ ರ<ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619369/the-record/|title=Suffs. and Antis. in Merry Contest|date=1915-09-18|work=The Record|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಹೋ-ಹೋ-ಕುಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೂಸಿ ಆಂಥೋನಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಾರು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಮತದಾರರ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಮತದಾರರಾದ ಎಲಿಯೊನೊರ್ ರೌಲ್ ಅವರು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಿಂದ]] ಜಾರ್ಜಿಯಾಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಓಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Cannon|first=Joseph|title=Biographical Sketch of Eleonore Raoul Greene|url=https://documents.alexanderstreet.com/d/1009932298|journal=Biographical Database of NAWSA Suffragists, 1890-1920}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} [[ವರ್ಗ:ಕಾರ್]] mk2wyc629hqfwi762s6efsfgysw31a4 1113650 1113647 2022-08-13T08:52:18Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg/220px-Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|thumb| ೧೯೧೫ರ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ ಸಿ. ]] '''ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ''' ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾಗಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಮೋಟಾರ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಅವರಿಂದ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಾಗೆ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ಪಾವತಿಸದ [[ತೆರಿಗೆ|ತೆರಿಗೆಯನ್ನು]] ಪಾವತಿಸಲು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:General_Federation_of_Women's_Clubs_Magazine,_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg/220px-General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|thumb| ''ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೫ರ ಜನರಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ, ಆಗಸ್ಟ್ ]] ಜೂನ್ ೨೯,೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ಶಾ ಹಳದಿ ಕಾರನ್ನುಹ್ಯಾರಿಯೆಟ್ ಬರ್ಟನ್ ಲೈಡ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಶಾ ಅವರನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ]] ಕರೆತರಲಾಯಿತು, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬದಲಿಗೆ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. . <ref name=":3" /> ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತದಾರರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕಾರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವಳು ಮತ್ತು ಐಮೀ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage"]. ''New-York Tribune''. 1915-06-30. p.&nbsp;5<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡಲು ಕಲಿತರು. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Simmons|first=Eleanor Booth|date=15 July 1915|title=Dr. Shaw and Her New Auto|url=https://www.loc.gov/resource/mss34132.mss34132-064_00596_00729/?sp=6&clip=406,338,2215,3116&ciw=1024&rot=0|journal=Headquarters News Letter|publisher=National American Woman Suffrage Association|volume=1}}</ref> ಇಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಶಾ ಹೇಳಿದರು: "ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಲಸವೇ? ನವೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಮತದಾರರನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಎಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್, ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣ ಆಟಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಯವಿಲ್ಲ." <ref name=":4" /> === ಕಾರು ವಶ === ಶಾ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ [[ತೆರಿಗೆ]] ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606295/carbondale-daily-news/|title=Shaw's Auto Case Is Up|date=1915-07-21|work=Carbondale Daily News|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ "ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ" ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. ಶಾ ಅವರ ಆಸ್ತಿ, ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಆಕೆಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ತೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ $೧೨೬ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ವಿಳಾಸವನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ]] ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಅವಳ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ವಕೀಲರು [[ಹರಾಜು|ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ]] ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇಕ್ವಿಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/ "To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw"]. ''Chattanooga Daily Times''. 1915-07-16. p.&nbsp;6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಅವಳು $ ೧೨೬ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಶಾ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61604810/evening-public-ledger/|title='Eastern Victory' Will Go Under Hammer Because of Non-Payment of Taxes|date=1915-07-24|work=Evening Public Ledger|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮತದಾನದ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} ಕಾರು ಹರಾಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು, ಮತದಾರರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ವಿರೋಧಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/ "Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;1<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]] and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;7<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ವಿರೋಧಿ ಮತದಾರರು ಅವರು ಹರಾಜಿನ ಮೊದಲು $ ೫೦೦ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು. ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು $೨೩೦ ಕ್ಕೆ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606022/greensboro-daily-news/|title=Dr. Shaw's 'Easter Victory' Returned by Suffragists|date=1915-07-25|work=Greensboro Daily News|access-date=2020-10-22|pages=9|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಮತದಾರರಾದ ಅನ್ನಾ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಮರ್ಫಿ, ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ನ ನ್ಯಾಕ್ನಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597078/reading-times/|title=Yellow Auto is Again in Trouble|date=1915-09-03|work=Reading Times|access-date=2020-10-22|pages=11|via=Newspapers.com}}</ref> ಅದು ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು, ಮುಳ್ಳುತಂತಿಯ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು . <ref name=":0" /> ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾರು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ ಬಳಿಗೆ ಹೋಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619180/the-brooklyn-daily-eagle/|title=Untitled article|date=1915-09-05|work=The Brooklyn Daily Eagle|access-date=2020-10-22|pages=14|quote=Two suffragists have wrecked the "Eastern Victory".|via=Newspapers.com}}</ref> === ಪೂರ್ವ ವಿಜಯ ಸಂಖ್ಯೆ ೨ === ೧೯೧೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ ನಂ. ೨" ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹಳದಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61605361/pittsburgh-daily-post/|title=Suffragist Leader Passes Through City|date=1915-08-02|work=Pittsburgh Daily Post|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> == ಗೋಚರತೆಗಳು == ೧೯೧೫ ರ<ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619369/the-record/|title=Suffs. and Antis. in Merry Contest|date=1915-09-18|work=The Record|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಹೋ-ಹೋ-ಕುಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೂಸಿ ಆಂಥೋನಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಾರು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಮತದಾರರ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಮತದಾರರಾದ ಎಲಿಯೊನೊರ್ ರೌಲ್ ಅವರು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಿಂದ]] ಜಾರ್ಜಿಯಾಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಓಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Cannon|first=Joseph|title=Biographical Sketch of Eleonore Raoul Greene|url=https://documents.alexanderstreet.com/d/1009932298|journal=Biographical Database of NAWSA Suffragists, 1890-1920}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} [[ವರ್ಗ:ಮೋಟಾರ್ ವಾಹನ]] 58ro9b8c3zutiy6mjrlwwq62cgam4n1 1113651 1113650 2022-08-13T08:53:12Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg/220px-Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|thumb| ೧೯೧೫ರ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ ಸಿ. ]] '''ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ''' ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾಗಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಮೋಟಾರ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಅವರಿಂದ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಾಗೆ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ಪಾವತಿಸದ [[ತೆರಿಗೆ|ತೆರಿಗೆಯನ್ನು]] ಪಾವತಿಸಲು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:General_Federation_of_Women's_Clubs_Magazine,_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg/220px-General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|thumb| ''ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೫ರ ಜನರಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ, ಆಗಸ್ಟ್ ]] ಜೂನ್ ೨೯,೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ಶಾ ಹಳದಿ ಕಾರನ್ನುಹ್ಯಾರಿಯೆಟ್ ಬರ್ಟನ್ ಲೈಡ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಶಾ ಅವರನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ]] ಕರೆತರಲಾಯಿತು, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬದಲಿಗೆ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. . <ref name=":3" /> ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತದಾರರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕಾರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವಳು ಮತ್ತು ಐಮೀ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage"]. ''New-York Tribune''. 1915-06-30. p.&nbsp;5<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡಲು ಕಲಿತರು. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Simmons|first=Eleanor Booth|date=15 July 1915|title=Dr. Shaw and Her New Auto|url=https://www.loc.gov/resource/mss34132.mss34132-064_00596_00729/?sp=6&clip=406,338,2215,3116&ciw=1024&rot=0|journal=Headquarters News Letter|publisher=National American Woman Suffrage Association|volume=1}}</ref> ಇಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಶಾ ಹೇಳಿದರು: "ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಲಸವೇ? ನವೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಮತದಾರರನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಎಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್, ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣ ಆಟಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಯವಿಲ್ಲ." <ref name=":4" /> === ಕಾರು ವಶ === ಶಾ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ [[ತೆರಿಗೆ]] ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606295/carbondale-daily-news/|title=Shaw's Auto Case Is Up|date=1915-07-21|work=Carbondale Daily News|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ "ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ" ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. ಶಾ ಅವರ ಆಸ್ತಿ, ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಆಕೆಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ತೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ $೧೨೬ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ವಿಳಾಸವನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ]] ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಅವಳ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ವಕೀಲರು [[ಹರಾಜು|ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ]] ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇಕ್ವಿಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/ "To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw"]. ''Chattanooga Daily Times''. 1915-07-16. p.&nbsp;6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಅವಳು $ ೧೨೬ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಶಾ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61604810/evening-public-ledger/|title='Eastern Victory' Will Go Under Hammer Because of Non-Payment of Taxes|date=1915-07-24|work=Evening Public Ledger|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮತದಾನದ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} ಕಾರು ಹರಾಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು, ಮತದಾರರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ವಿರೋಧಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/ "Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;1<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]] and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;7<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ವಿರೋಧಿ ಮತದಾರರು ಅವರು ಹರಾಜಿನ ಮೊದಲು $ ೫೦೦ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು. ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು $೨೩೦ ಕ್ಕೆ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606022/greensboro-daily-news/|title=Dr. Shaw's 'Easter Victory' Returned by Suffragists|date=1915-07-25|work=Greensboro Daily News|access-date=2020-10-22|pages=9|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಮತದಾರರಾದ ಅನ್ನಾ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಮರ್ಫಿ, ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ನ ನ್ಯಾಕ್ನಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597078/reading-times/|title=Yellow Auto is Again in Trouble|date=1915-09-03|work=Reading Times|access-date=2020-10-22|pages=11|via=Newspapers.com}}</ref> ಅದು ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು, ಮುಳ್ಳುತಂತಿಯ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು . <ref name=":0" /> ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾರು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ ಬಳಿಗೆ ಹೋಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619180/the-brooklyn-daily-eagle/|title=Untitled article|date=1915-09-05|work=The Brooklyn Daily Eagle|access-date=2020-10-22|pages=14|quote=Two suffragists have wrecked the "Eastern Victory".|via=Newspapers.com}}</ref> === ಪೂರ್ವ ವಿಜಯ ಸಂಖ್ಯೆ ೨ === ೧೯೧೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ ನಂ. ೨" ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹಳದಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61605361/pittsburgh-daily-post/|title=Suffragist Leader Passes Through City|date=1915-08-02|work=Pittsburgh Daily Post|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> == ಗೋಚರತೆಗಳು == ೧೯೧೫ ರ<ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619369/the-record/|title=Suffs. and Antis. in Merry Contest|date=1915-09-18|work=The Record|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಹೋ-ಹೋ-ಕುಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೂಸಿ ಆಂಥೋನಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಾರು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಮತದಾರರ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಮತದಾರರಾದ ಎಲಿಯೊನೊರ್ ರೌಲ್ ಅವರು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಿಂದ]] ಜಾರ್ಜಿಯಾಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಓಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Cannon|first=Joseph|title=Biographical Sketch of Eleonore Raoul Greene|url=https://documents.alexanderstreet.com/d/1009932298|journal=Biographical Database of NAWSA Suffragists, 1890-1920}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} [[ವರ್ಗ:ಮೋಟಾರು ವಾಹನ]] hparoxvfz32gt4ozb353e306z7h5djz 1113664 1113651 2022-08-13T09:02:56Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/e7/Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg/220px-Anna_Howard_Shaw_in_Eastern_Victory_c._1915.jpg|thumb| ೧೯೧೫ರ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ ಸಿ. ]] '''ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ''' ೧೯೧೫ ರಲ್ಲಿ ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾಗಾಗಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ಮೋಟಾರ್ ಕಾರ್ ಕಂಪನಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಆಗಿತ್ತು. ಇದು ಪ್ರಕಾಶಮಾನವಾದ ಹಳದಿ ಮತ್ತು ಶಾ ಅವರಿಂದ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಶಾಗೆ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ಪಾವತಿಸದ [[ತೆರಿಗೆ|ತೆರಿಗೆಯನ್ನು]] ಪಾವತಿಸಲು ಅದನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಯಿತು. ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಲು ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜು ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ, ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಿದರು. ಈ ಕಾರು ನ್ಯೂಜೆರ್ಸಿ ಮತ್ತು [[ಜಾರ್ಜಿಯ (ಅಮೇರಿಕ ದೇಶದ ರಾಜ್ಯ)|ಜಾರ್ಜಿಯಾ]] ಮತದಾನದ ಘಟನೆಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. == ಇತಿಹಾಸ == [[ಚಿತ್ರ:General_Federation_of_Women's_Clubs_Magazine,_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg/220px-General_Federation_of_Women%27s_Clubs_Magazine%2C_Anna_Howard_Shaw_August_1915.jpg|thumb| ''ಆಗಸ್ಟ್ ೧೯೧೫ರ ಜನರಲ್ ಫೆಡರೇಶನ್ ಆಫ್ ವುಮೆನ್ಸ್ ಕ್ಲಬ್ಸ್ ಮ್ಯಾಗಜೀನ್'', ಅನ್ನಾ ಹೊವಾರ್ಡ್ ಶಾ, ಆಗಸ್ಟ್ ]] ಜೂನ್ ೨೯,೧೯೧೫ರಲ್ಲಿ ಶಾ ಹಳದಿ ಕಾರನ್ನುಹ್ಯಾರಿಯೆಟ್ ಬರ್ಟನ್ ಲೈಡ್ಲಾ ಅವರಿಂದ ಪಡೆದರು. ಶಾ ಅವರನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರಕ್ಕೆ]] ಕರೆತರಲಾಯಿತು, ಅವಳು ಒಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಭೆಗೆ ಹಾಜರಾಗುತ್ತಾಳೆ ಎಂದು ನಂಬಿದ್ದರು, ಆದರೆ ಬದಲಿಗೆ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ" ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಸ್ಯಾಕ್ಸನ್ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಕಾರನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. . <ref name=":3" /> ಇದು ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಮತದಾರರ ಉಡುಗೊರೆಯಾಗಿತ್ತು. ಕಾರನ್ನು ಸ್ವೀಕರಿಸಿದ ನಂತರ, ಅವಳು ಮತ್ತು ಐಮೀ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ತನ್ನ ಮನೆಗೆ ತೆರಳಿದರು. <ref name=":3">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage|date=1915-06-30|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=5|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61602310/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Quits Stump to Master Yellow Auto 'Eastern Victory,' Gift of Co-workers in Suffrage"]. ''New-York Tribune''. 1915-06-30. p.&nbsp;5<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಮೊಯ್ಲಾನ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ ಕಾರನ್ನು ಓಡಿಸಲು ಮತ್ತು ಎಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡಲು ಕಲಿತರು. <ref name=":4">{{Cite journal|last=Simmons|first=Eleanor Booth|date=15 July 1915|title=Dr. Shaw and Her New Auto|url=https://www.loc.gov/resource/mss34132.mss34132-064_00596_00729/?sp=6&clip=406,338,2215,3116&ciw=1024&rot=0|journal=Headquarters News Letter|publisher=National American Woman Suffrage Association|volume=1}}</ref> ಇಂಜಿನ್ ಅನ್ನು ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ ಮಾಡುವ ಬಗ್ಗೆ ಶಾ ಹೇಳಿದರು: "ಇದು ಮನುಷ್ಯನ ಕೆಲಸವೇ? ನವೆಂಬರ್ ೨ ರಂದು ಮತದಾರರನ್ನು ಸುತ್ತುವುದು ಮತ್ತು ಅವರನ್ನು ಸರಿಮಾಡುವುದು ಸುಲಭ ಎಂದು ನಾನು ಬಯಸುತ್ತೇನೆ. ನಾನು ನಿಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ ಸರ್, ನಲವತ್ತು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಮತದಾನದ ಹಕ್ಕನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಮಹಿಳೆಗೆ, ಈ ರೀತಿಯ ಸಣ್ಣ ಆಟಿಕೆಯೊಂದಿಗೆ ಆಟವಾಡುವುದರಿಂದ ಯಾವುದೇ ಭಯವಿಲ್ಲ." <ref name=":4" /> === ಕಾರು ವಶ === ಶಾ ೧೯೧೩ರಲ್ಲಿ ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಆಸ್ತಿಯ ಮೇಲೆ [[ತೆರಿಗೆ]] ಪಾವತಿಸುವುದನ್ನು ವಿರೋಧಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606295/carbondale-daily-news/|title=Shaw's Auto Case Is Up|date=1915-07-21|work=Carbondale Daily News|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಇದು ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಮತ ಚಲಾಯಿಸಲು ಅವಕಾಶ ನೀಡದ ಸರ್ಕಾರದ ವಿರುದ್ಧ "ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಪ್ರತಿಭಟನೆಯ" ಒಂದು ರೂಪವಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಇನ್ನೂ ಅವರ ಆಸ್ತಿಗೆ ತೆರಿಗೆ ವಿಧಿಸುತ್ತಿದೆ. ಶಾ ಅವರ ಆಸ್ತಿ, ಸ್ಟಾಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಬಾಂಡ್‌ಗಳನ್ನು ಪಟ್ಟಿ ಮಾಡುವ ಫಾರ್ಮ್ ಅನ್ನು ಭರ್ತಿ ಮಾಡಲು ನಿರಾಕರಿಸಿದರು ಮತ್ತು ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯೆಯಾಗಿ, ತೆರಿಗೆ ಮೌಲ್ಯಮಾಪಕರು ಆಕೆಯ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ಭಾರಿ ಪ್ರಮಾಣದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿಸಿದರು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈ ಮೌಲ್ಯಮಾಪನದ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ಅವಳು ತೆರಿಗೆಯಲ್ಲಿ $೧೨೬ ಬಾಕಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾಳೆ ಎಂದು ಅಂದಾಜಿಸಲಾಗಿದೆ. ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ಪರಿಷ್ಕೃತ ಆಸ್ತಿ ಪಟ್ಟಿಯನ್ನು ಕಳುಹಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದರು, ಆದರೆ ಅದನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಶಾ ನಂತರ ತನ್ನ ವಿಳಾಸವನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ರಾಜ್ಯಕ್ಕೆ]] ಬದಲಾಯಿಸಿದಳು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಅವಳ ವಿಳಾಸವನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸುವುದು ಅವಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಆಸ್ತಿಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾ ಮನೆಯಲ್ಲಿದ್ದಾಗ ಮತ್ತು ಗ್ಯಾರೇಜ್‌ನಲ್ಲಿ ಕಾಳಜಿ ವಹಿಸಲಾಯಿತು. {{Sfn|Tutt|2010}} ತೆರಿಗೆ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡ ನಂತರ, ಶಾ ಅವರ ವಕೀಲರು [[ಹರಾಜು|ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ]] ಕಾರನ್ನು ಮಾರಾಟ ಮಾಡುವುದನ್ನು ತಡೆಯಲು ಇಕ್ವಿಟಿ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆಗಳನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. <ref name=":5">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/|title=To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw|date=1915-07-16|work=Chattanooga Daily Times|access-date=2020-10-22|pages=6|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61595880/chattanooga-daily-times/ "To Save Yellow Auto of Dr. Anna Howard Shaw"]. ''Chattanooga Daily Times''. 1915-07-16. p.&nbsp;6<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ಅವಳು $ ೧೨೬ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪಾವತಿಸಿದರೆ, ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು ಶಾಗೆ ಹಿಂದಿರುಗಿಸುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಶಾ ನಿರಾಕರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61604810/evening-public-ledger/|title='Eastern Victory' Will Go Under Hammer Because of Non-Payment of Taxes|date=1915-07-24|work=Evening Public Ledger|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ವಶಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುವುದು ಯುನೈಟೆಡ್ ಸ್ಟೇಟ್ಸ್ನಲ್ಲಿ ಮಹಿಳೆಯರ ಮತದಾನದ ಹೋರಾಟದ ಸಂಕೇತವಾಗಿದೆ. {{Sfn|Tutt|2010}} ಕಾರು ಹರಾಜಿಗೆ ಹೋಗುವ ಮೊದಲು, ಮತದಾರರು ಮತ್ತು ವಿರೋಧಿ ವಿರೋಧಿಗಳು ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಹಣವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸಲು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61597486/new-york-tribune/ "Dr. Shaw to Let Auto be Sold; Calls Seizure Act of Tyranny"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;1<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]] and {{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/|title=Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold|date=1915-07-14|work=New-York Tribune|access-date=2020-10-22|pages=7|via=Newspapers.com}}<cite class="citation news cs1 cs1-prop-jul-greg-uncertainty" data-ve-ignore="true">[https://www.newspapers.com/clip/61601351/new-york-tribune/ "Dr. Shaw Will Let Her Auto Be Sold"]. ''New-York Tribune''. 1915-07-14. p.&nbsp;7<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2020-10-22</span></span> &#x2013; via Newspapers.com.</cite> [[Category:CS1: Julian–Gregorian uncertainty]]</ref> ವಿರೋಧಿ ಮತದಾರರು ಅವರು ಹರಾಜಿನ ಮೊದಲು $ ೫೦೦ ಸಂಗ್ರಹಿಸಿದ್ದಾರೆ ಎಂದು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸಿದರು. ಪೆನ್ಸಿಲ್ವೇನಿಯಾದ ಡೆಲವೇರ್ ಕೌಂಟಿಯ ಮತದಾರರು $೨೩೦ ಕ್ಕೆ ಕಾರನ್ನು ಖರೀದಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61606022/greensboro-daily-news/|title=Dr. Shaw's 'Easter Victory' Returned by Suffragists|date=1915-07-25|work=Greensboro Daily News|access-date=2020-10-22|pages=9|via=Newspapers.com}}</ref> ಕಾರನ್ನು ಹರಾಜಿನಲ್ಲಿ ಖರೀದಿಸಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ಸಮಯದ ನಂತರ, ಮತದಾರರಾದ ಅನ್ನಾ ಹಚಿನ್ಸನ್ ಮತ್ತು ಬೀಟ್ರಿಸ್ ಮರ್ಫಿ, ಕಾರನ್ನು ಚಾಲನೆ ಮಾಡುವಾಗ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ನ ನ್ಯಾಕ್ನಲ್ಲಿ ಅಪಘಾತಕ್ಕೊಳಗಾದರು. <ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61597078/reading-times/|title=Yellow Auto is Again in Trouble|date=1915-09-03|work=Reading Times|access-date=2020-10-22|pages=11|via=Newspapers.com}}</ref> ಅದು ಹಳ್ಳಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು, ಮುಳ್ಳುತಂತಿಯ ಬೇಲಿಯಿಂದ ಓಡಿಸಿ ಟೆಲಿಗ್ರಾಫ್ ಕಂಬಕ್ಕೆ ಅಪ್ಪಳಿಸಿತು . <ref name=":0" /> ಮತದಾರರಿಗೆ ಹಾನಿಯಾಗಲಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಕಾರು ಸರಿಪಡಿಸಲು ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ ಬಳಿಗೆ ಹೋಯಿತು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619180/the-brooklyn-daily-eagle/|title=Untitled article|date=1915-09-05|work=The Brooklyn Daily Eagle|access-date=2020-10-22|pages=14|quote=Two suffragists have wrecked the "Eastern Victory".|via=Newspapers.com}}</ref> === ಪೂರ್ವ ವಿಜಯ ಸಂಖ್ಯೆ ೨ === ೧೯೧೫ ರ ಆಗಸ್ಟ್‌ನಲ್ಲಿ, ಶಾ "ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿ ನಂ. ೨" ಎಂಬ ದೊಡ್ಡ ಹಳದಿ ರೋಡ್‌ಸ್ಟರ್ ಅನ್ನು ಪಡೆದರು. <ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61605361/pittsburgh-daily-post/|title=Suffragist Leader Passes Through City|date=1915-08-02|work=Pittsburgh Daily Post|access-date=2020-10-22|pages=3|via=Newspapers.com}}</ref> == ಗೋಚರತೆಗಳು == ೧೯೧೫ ರ<ref>{{Cite news|url=https://www.newspapers.com/clip/61619369/the-record/|title=Suffs. and Antis. in Merry Contest|date=1915-09-18|work=The Record|access-date=2020-10-22|pages=1|via=Newspapers.com}}</ref> ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್‌ನಲ್ಲಿ ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಂತಿರುವ ಹೋ-ಹೋ-ಕುಸ್ ಫೇರ್‌ನಲ್ಲಿ ಲೂಸಿ ಆಂಥೋನಿ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದರು. ಈ ಕಾರು ನವೆಂಬರ್ ೧೯೧೫ ಜಾರ್ಜಿಯಾ ಮತದಾರರ ಮೆರವಣಿಗೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿತು. ಜಾರ್ಜಿಯಾದ ಮತದಾರರಾದ ಎಲಿಯೊನೊರ್ ರೌಲ್ ಅವರು ಈಸ್ಟರ್ನ್ ವಿಕ್ಟರಿಯನ್ನು [[ನ್ಯೂ ಯಾರ್ಕ್ ನಗರ|ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ನಗರದಿಂದ]] ಜಾರ್ಜಿಯಾಕ್ಕೆ ಮೆರವಣಿಗೆಗಾಗಿ ಓಡಿಸಿದರು. <ref>{{Cite journal|last=Cannon|first=Joseph|title=Biographical Sketch of Eleonore Raoul Greene|url=https://documents.alexanderstreet.com/d/1009932298|journal=Biographical Database of NAWSA Suffragists, 1890-1920}}</ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|30em}} 6cyd7plyi9iglw97ts3lssu1q1aqabg 2 144510 1113641 2022-08-13T08:44:44Z Chaithali C Nayak 75930 "[[:en:Special:Redirect/revision/1104089892|Kalpana Datta]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki {{Infobox ಸರ್ಕಾರಿ ಅಧ್ಯಕ್ಷ|image=Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg|birth_date={{Birth date|1913|07|27|df=y}}|death_date={{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}}}} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>''   == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]]</nowiki> ra7f4d328i6t7pjg5h5xq1moe6hruz9 1113702 1113641 2022-08-13T09:12:08Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name = Kalpana Dutta (কল্পনা দত্ত) | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = Sripur, [[Boalkhali Upazila]], [[Chittagong District]], [[Bengal Presidency|Bengal Province]], [[British India]] (now Bangladesh) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = [[Calcutta]] (now [[Kolkata, West Bengal]], India | party = Indian Republican Army, Chittagong branch<br /> From 1940 onwards, [[Communist Party of India]] | profession = [[Indian independence movement]] activist, [[revolutionist]] }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>''   == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]]</nowiki> 9vb4d6vl1wxlmn8eqlzj89m53y94rrg 1113706 1113702 2022-08-13T09:13:38Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name =ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = Sripur, [[Boalkhali Upazila]], [[Chittagong District]], [[Bengal Presidency|Bengal Province]], [[British India]] (now Bangladesh) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = [[Calcutta]] (now [[Kolkata, West Bengal]], India | party = Indian Republican Army, Chittagong branch<br /> From 1940 onwards, [[Communist Party of India]] | profession = [[Indian independence movement]] activist, [[revolutionist]] }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>''   == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]]</nowiki> g0otkbxoii2jw0oa5gnz0z3c4o28ccv 1113709 1113706 2022-08-13T09:18:26Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name =ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = ಶ್ರೀಪುರ, [[ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾ]], [[ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ]], [[Bengal Presidency|ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯ]], [[ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ]] (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = [[Calcutta]] (now [[Kolkata, West Bengal]], India | party = Indian Republican Army, Chittagong branch<br /> From 1940 onwards, [[Communist Party of India]] | profession = [[Indian independence movement]] activist, [[revolutionist]] }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>''   == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]]</nowiki> 1w860etq7ikljehkzr0cxsj70ogcnv8 1113716 1113709 2022-08-13T09:23:52Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name =ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = ಶ್ರೀಪುರ, ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ,ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯ,ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = ಕಲ್ಕತ್ತಾ (ಈಗ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಭಾರತ) | party =ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಸೇನೆ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಾಖೆ<br /> From 1940 onwards, [[ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ]] | profession = [[Indian independence movement]] activist, [[revolutionist]] }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>''   == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]]</nowiki> dtk7762mbfz5p7q0q33djzfihmstm7v 1113721 1113716 2022-08-13T09:31:51Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name =ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = ಶ್ರೀಪುರ, ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ,ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯ,ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = ಕಲ್ಕತ್ತಾ (ಈಗ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಭಾರತ) | party =ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಸೇನೆ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಾಖೆ<br /> ೧೯೪೦ ರಿಂದ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | profession = ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>''   == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]]</nowiki> f8zxqstnocd5vgcszd91suk3vj12z17 1113725 1113721 2022-08-13T09:47:12Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name =ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = ಶ್ರೀಪುರ, ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ,ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯ,ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = ಕಲ್ಕತ್ತಾ (ಈಗ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಭಾರತ) | party =ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಸೇನೆ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಾಖೆ<br /> ೧೯೪೦ ರಿಂದ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | profession = ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>'' {{Anushilan Samiti}}   == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]]</nowiki> i523nj1y9k1vqcz9hs76mjxchyg26q0 1113726 1113725 2022-08-13T09:48:06Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name =ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = ಶ್ರೀಪುರ, ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ,ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯ,ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = ಕಲ್ಕತ್ತಾ (ಈಗ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಭಾರತ) | party =ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಸೇನೆ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಾಖೆ<br /> ೧೯೪೦ ರಿಂದ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | profession = ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>'' {{ಅನುಶೀಲನ್ ಸಮಿತಿ}}  == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]]</nowiki> g7cgvh0kves1ftm6b8nr7zvr09stz7f 1113728 1113726 2022-08-13T09:48:38Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name =ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = ಶ್ರೀಪುರ, ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ,ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯ,ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = ಕಲ್ಕತ್ತಾ (ಈಗ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಭಾರತ) | party =ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಸೇನೆ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಾಖೆ<br /> ೧೯೪೦ ರಿಂದ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | profession = ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>'' == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]]</nowiki> 8nva67zb9hc73gh8lt48nh67j7d3jh3 1113730 1113728 2022-08-13T09:50:42Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name =ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = ಶ್ರೀಪುರ, ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ,ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯ,ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = ಕಲ್ಕತ್ತಾ (ಈಗ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಭಾರತ) | party =ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಸೇನೆ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಾಖೆ<br /> ೧೯೪೦ ರಿಂದ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | profession = ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>'' == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]] bky1cdpcd430zvg6o8s5hpc09a9b2hy 1113731 1113730 2022-08-13T09:52:31Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki {{Short description|Indian revolutionary and politician (1913–1995)}} {{Use dmy dates|date=April 2021}} {{Use British English|date=July 2012}} {{Infobox officeholder | name =ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ | image = Woman revolutionary, Kalpana Dutt.jpg | caption = | birth_date = {{Birth date|1913|07|27|df=y}} | birth_place = ಶ್ರೀಪುರ, ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆ,ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯ,ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಇಂಡಿಯಾ (ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶ) | death_date = {{death date and age|1995|2|8|1913|7|27|df=y}} | death_place = ಕಲ್ಕತ್ತಾ (ಈಗ ಕೋಲ್ಕತ್ತಾ, ಪಶ್ಚಿಮ ಬಂಗಾಳ, ಭಾರತ) | party =ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಸೇನೆ, ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಾಖೆ<br /> ೧೯೪೦ ರಿಂದ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ | profession = ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ }} '''ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ''' (೨೭ ಜುಲೈ ೧೯೧೩ - ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫), ಸಹ '''ಕಲ್ಪನಾ ಜೋಶಿ''', [[ಭಾರತದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ|ಭಾರತೀಯ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ]] ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆ ಮತ್ತು 1930 <ref>{{Cite book|title=India's Struggle for Independence|last=Chandra|first=Bipan|last2=Mukherjee|first2=Mridula|last3=Mukherjee|first3=Aditya|last4=Mahajan|first4=Sucheta|last5=Panikkar|first5=K.N.|publisher=Penguin Books|year=2016|isbn=978-0-14-010781-4|edition=Revised and updated|page=253|author-link=Bipan Chandra|author-link2=Mridula Mukherjee|author-link5=K. N. Panikkar|orig-year=First published 1987}}</ref> ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿಯನ್ನು ನಡೆಸಿದ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. ನಂತರ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು ಮತ್ತು 1943 <ref>{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|title=Kalpana Joshi, 81; Struggled for India|date=26 February 1995|work=[[The New York Times]]|access-date=19 May 2010|archive-url=https://web.archive.org/web/20101210044042/https://www.nytimes.com/1995/02/26/obituaries/kalpana-joshi-81-struggled-for-india.html|archive-date=2010-12-10}}</ref> ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. == ಆರಂಭಿಕ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತ (ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ದತ್ತಾ ಎಂದು ಸಹ ಉಚ್ಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ) ಶ್ರೀಪುರದಲ್ಲಿ ಬೈದ್ಯ ಕುಟುಂಬದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. <ref name="Banglapedia">{{Citation|last=Sailesh Kumar Bandyopadhyay|chapter=Dutta, Kalpana|chapter-url=http://en.banglapedia.org/index.php?title=Datta,_Kalpana|title=Banglapedia: National Encyclopedia of Bangladesh|editor1=Sirajul Islam and Ahmed A. Jamal|publisher=[[Asiatic Society of Bangladesh]]|year=2012|edition=Second}}</ref> ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಭಾರತದ ಬಂಗಾಳ ಪ್ರಾಂತ್ಯದ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಹಳ್ಳಿ (ಶ್ರೀಪುರವು ಈಗ ಬಾಂಗ್ಲಾದೇಶದ ಬೋಲ್ಖಾಲಿ ಉಪಜಿಲಾದಲ್ಲಿದೆ ). ಆಕೆಯ ತಂದೆ ಬಿನೋದ್ ಬಿಹಾರಿ ದತ್ತಗುಪ್ತ ಸರ್ಕಾರಿ ಉದ್ಯೋಗಿ. ೧೯೨೯ ರಲ್ಲಿ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೆಟ್ರಿಕ್ಯುಲೇಷನ್ ಪರೀಕ್ಷೆಯಲ್ಲಿ ಉತ್ತೀರ್ಣರಾದ ನಂತರ ಅವರು [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾಗೆ]] ಹೋಗಿ ವಿಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಧ್ಯಯನ ಮಾಡಲು ಬೆಥೂನ್ ಕಾಲೇಜಿಗೆ ಸೇರಿದರು. ಶೀಘ್ರದಲ್ಲೇ, ಅವರು ಅರೆ-ಕ್ರಾಂತಿಕಾರಿ ಸಂಘಟನೆಯಾದ ''ಛತ್ರಿ ಸಂಘಕ್ಕೆ'' (ಮಹಿಳಾ ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಸಂಘ) ಸೇರಿದರು. ಇದರಲ್ಲಿ ಬೀನಾ ದಾಸ್ ಮತ್ತು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಸಹ ಸಕ್ರಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದರು. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=-vDiqxmuQmIC&pg=PA106|title=Encyclopaedia of Indian Women through the Ages|last=Jain|first=Simmi|publisher=Kalpaz Publications|year=2003|isbn=81-7835-174-9|volume=3|location=Delhi|page=106}}</ref> == ಸಶಸ್ತ್ರ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳುವಳಿ == ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಗಾರದ ದಾಳಿಯನ್ನು ೧೮ ಏಪ್ರಿಲ್ ೧೯೩೦ ರಂದು ನಡೆಸಲಾಯಿತು. ಕಲ್ಪನಾ ಅವರು ಮೇ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ನೇತೃತ್ವದ " ಭಾರತೀಯ ರಿಪಬ್ಲಿಕನ್ ಆರ್ಮಿ, ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಾಖೆ" ಗೆ ಸೇರಿದರು. ಸೆಪ್ಟೆಂಬರ್ ೧೯೩೧ ರಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಯುರೋಪಿಯನ್ ಕ್ಲಬ್‌ನ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ಪ್ರೀತಿಲತಾ ವಡ್ಡೆದಾರ್ ಅವರೊಂದಿಗೆ ಅವಳನ್ನು ಒಪ್ಪಿಸಿದರು. ದಾಳಿಯ ಒಂದು ವಾರದ ಮೊದಲು ಪ್ರದೇಶದ ವಿಚಕ್ಷಣವನ್ನು ನಡೆಸುತ್ತಿದ್ದಾಗ ಅವಳನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಜಾಮೀನಿನ ಮೇಲೆ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದ ಬಳಿಕ ಆಕೆ ತಲೆಮರೆಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾಳೆ. ೧೬ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೩೩ ರಂದು ಪೊಲೀಸರು ಗೈರಾಲಾ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಅವರ ಅಡಗುತಾಣವನ್ನು ಸುತ್ತುವರೆದರು. ಈ ದಾಳಿಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್‌ನನ್ನು ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಆದರೆ ಕಲ್ಪನಾ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುವಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ವಿಯಾದಳು. ಸೂರ್ಯನನ್ನು ಬಿಡಿಸಲು ಅವಳು ಸ್ಫೋಟಕಗಳಿಂದ ಜೈಲಿನ ಮೇಲೆ ಬಾಂಬ್ ಹಾಕಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಳು ಆದರೆ ವಿಫಲವಾದಳು. <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=94g-AAAAIBAJ&dq=kalpana+dutt&pg=PA22|title=Surya Sen Trial: Revolvers Identified|date=1933-06-23|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|agency=Free Press Of India|publication-place=Calcutta|page=22}}</ref> ಕಲ್ಪನಾಳನ್ನು ಅಂತಿಮವಾಗಿ ೧೯ ಮೇ ೧೯೩೩ <ref>{{Cite news|url=https://books.google.com/books?id=6NE-AAAAIBAJ&dq=%22Surya%20Sen%22&pg=PA6|title=Kalpana Dutt Caught At Last|date=1933-05-19|work=The Indian Express|access-date=2022-01-07|publisher=Free Press Of India|publication-place=Chittagong|page=6}}</ref> ಬಂಧಿಸಲಾಯಿತು. ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿ ಪ್ರಕರಣದ ಎರಡನೇ ಪೂರಕ ವಿಚಾರಣೆಯಲ್ಲಿ, ಕಲ್ಪನಾ ಅವರಿಗೆ ಜೀವಾವಧಿ ಶಿಕ್ಷೆ ವಿಧಿಸಲಾಯಿತು. ಅವಳು ೧೯೩೯ ರಲ್ಲಿ ಬಿಡುಗಡೆಯಾದಳು. == ನಂತರದ ಜೀವನ == ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ೧೯೪೦ ರಲ್ಲಿ [[ಕಲ್ಕತ್ತ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯ|ಕಲ್ಕತ್ತಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾನಿಲಯದಿಂದ]] ಪದವಿ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾಗೆ ಸೇರಿದರು. ೧೯೪೩ ರ ಬಂಗಾಳದ ಕ್ಷಾಮ ಮತ್ತು ಬಂಗಾಳದ ವಿಭಜನೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಹಾರ ಕಾರ್ಯಕರ್ತೆಯಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> ಅವರು ಬಂಗಾಳಿ "চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার স্মৃতিকথা" ನಲ್ಲಿ ಆತ್ಮಚರಿತ್ರೆಯ ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ, ಇದನ್ನು ಅರುಣ್ ಬೋಸ್ ಮತ್ತು ನಿಖಿಲ್ ಚಕ್ರವರ್ತಿ ಅವರ ಪತಿ ಕಾಂ ಮುನ್ನುಡಿಯೊಂದಿಗೆ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌‌‌‌ಗೆ ಅನುವಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಪಿಸಿ ಜೋಶಿ, ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ನಾಯಕ ಎಂದು "ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಆರ್ಮರಿ ರೈಡರ್ಸ್: ರಿಮಿನಿಸೆನ್ಸಸ್‌‌‍ನಲ್ಲಿ" ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೧೯೪೫ ರಲ್ಲಿ ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಕಟಿಸಲಾಯಿತು. <ref>{{Cite book|title=চট্টগ্রাম অস্ত্রাগার আক্রমণকারীদের স্মৃতিকথা|last=Dutt|first=Kalpana|isbn=8185459657|language=bn|oclc=882444567}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=wcoBAAAAMAAJ|title=Chittagong Armoury Raiders: Reminiscences|last=Dutt|first=Kalpana|date=1979|publisher=Peoples̕ Publishing House|language=en|oclc=831737120}}</ref> ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ, ಅವರು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್‌ನಿಂದ ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾ ಅಭ್ಯರ್ಥಿಯಾಗಿ ಬಂಗಾಳದ ವಿಧಾನಸಭೆಗೆ ಚುನಾವಣೆಯಲ್ಲಿ ಸ್ಪರ್ಧಿಸಿದರು ಆದರೆ ಗೆಲ್ಲಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗಲಿಲ್ಲ. ನಂತರ, ಅವರು ಭಾರತೀಯ ಅಂಕಿಅಂಶ ಸಂಸ್ಥೆಗೆ ಸೇರಿದರು. ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ನಿವೃತ್ತಿಯವರೆಗೂ ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ೮ ಫೆಬ್ರವರಿ ೧೯೯೫ರಂದು <ref name="mainstream">[[Nikhil Chakravartty]], Kalpana Dutt's obituary in Mainstream, 18 February 1995.</ref> [[ಕೊಲ್ಕತ್ತ|ಕಲ್ಕತ್ತಾದಲ್ಲಿ]] ನಿಧನರಾದರು. == ವೈಯಕ್ತಿಕ ಜೀವನ == ೧೯೪೩ ರಲ್ಲಿ ಅವರು ಕಮ್ಯುನಿಸ್ಟ್ ಪಾರ್ಟಿ ಆಫ್ ಇಂಡಿಯಾದ ಆಗಿನ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ [[ಪೂರಣಚಂದ ಜೋಶಿ|ಪುರನ್ ಚಂದ್ ಜೋಶಿ]] ಅವರನ್ನು ವಿವಾಹವಾದರು. ಅವರಿಗೆ ಇಬ್ಬರು ಗಂಡು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರು: ಚಾಂದ್ ಮತ್ತು ಸೂರಜ್. ಚಾಂದ್ ಜೋಶಿ (೧೯೪೬-೨೦೦೦) ಒಬ್ಬ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪತ್ರಕರ್ತರಾಗಿದ್ದರು. ಅವರು [[ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್|ಹಿಂದೂಸ್ತಾನ್ ಟೈಮ್ಸ್‌ನಲ್ಲಿ]] ಕೆಲಸ ಮಾಡಿದರು. ಅವರು ಭಿಂದ್ರನ್‌ವಾಲೆ: ಮಿಥ್ ಅಂಡ್ ರಿಯಾಲಿಟಿ (೧೯೮೫) ಎಂಬ ಕೃತಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಚಂದ್ ಅವರ ಪತ್ನಿ ಮಾನಿನಿ (ನೀ ಚಟರ್ಜಿ) ಅವರು ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರಗಳ ದಾಳಿಯ ''"'' ಡು ಅಂಡ್ ಡೈ: ದಿ ಚಟ್ಟಗ್ರಾಮ್ ದಂಗೆ ೧೯೩೦-೩೪''"ರ ಕುರಿತು ಪುಸ್ತಕವನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. <ref>{{Cite news|url=http://www.tribuneindia.com/2000/20000205/windows/above.htm|title=This above All|date=5 February 2000|work=[[The Tribune (Chandigarh)|The Tribune]]|access-date=19 May 2010}}</ref>'' {{ಅನುಶೀಲನಾ ಸಮಿತಿ}} == ಕಲಾತ್ಮಕ ಚಿತ್ರಣಗಳು == ೨೦೧೦ ರಲ್ಲಿ, [[ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ (ನಟಿ)|ದೀಪಿಕಾ ಪಡುಕೋಣೆ]] ಕಲ್ಪನಾ ದತ್ತಾ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ನಟಿಸಿದರು ಮತ್ತು [[ಅಭಿಷೇಕ್ ಬಚ್ಚನ್]] ಅವರು ಸೂರ್ಯ ಸೇನ್ ಆಗಿ ನಟಿಸಿದರು, ''ಖೇಲಿನ್ ಹಮ್ ಜೀ ಜಾನ್ ಸೇ'' ಎಂಬ [[ಹಿಂದಿ]] ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿ ಇದು ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್ ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ ದಾಳಿ ಮತ್ತು ಅದರ ನಂತರದ ಪರಿಣಾಮಗಳನ್ನು ವ್ಯವಹರಿಸಿತು. ಮತ್ತೊಂದು ಚಲನಚಿತ್ರ, ''ಚಿತ್ತಗಾಂಗ್'', ದಂಗೆಯನ್ನು ಆಧರಿಸಿ ೧೨ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೨ ರಂದು ಬಿಡುಗಡೆಯಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ನಾಸಾ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಬೇಡಬ್ರತಾ ಪೈನ್ ನಿರ್ಮಿಸಿ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} [[ವರ್ಗ:೧೯೧೩ ಜನನ]] bqm7g7oef2ily8d881awl0h5hv8hhrc 2 144511 1113649 2022-08-13T08:52:18Z Kavya.S.M 75940 "[[:en:Special:Redirect/revision/1095015974|Banasura Sagar Dam]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki [[ಕಬಿನಿ ನದಿ|ಕಬಿನಿ ನದಿಯ]] ಕರಮನತೋಡು ಉಪನದಿಯನ್ನು '''ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಆಕ್ರಮಿಸುವುದು.''', ೧೯೭೯ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಲುವೆ ಭಾರತೀಯಯೋಜನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಗುರಿಯು ಕಕ್ಕಯಂ ಜಲ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಕಾಲೋಚಿತ ಶುಷ್ಕ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ಮತ್ತು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದು. ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ ಮುಖ್ಯ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಣೆಕಟ್ಟು {{Convert|38.5|m}} ಮತ್ತು {{Convert|685|m}} . ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ [[ಜಲಾಶಯ|ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ]] ಜಲಾಶಯವು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಮುಳುಗಿಸಿದಾಗ ರೂಪುಗೊಂಡ ದ್ವೀಪಗಳ ಗುಂಪಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದ್ವೀಪಗಳು ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ನೋಟದಲ್ಲಿವೆ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಎರಡನೇ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ಬಂಡೆಗಳ ಬೃಹತ್ ರಾಶಿಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆಯು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು, ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಆರು ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ, ಎ) ಕೊಸಾನಿ (ಭೂಮಿಯನ್ನು ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೩.೮ ಮೀ ಎತ್ತರ ಬಿ) ಕೊಟ್ಟಗಿರಿ ಹತ್ತಿರ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೧.೦ ಮೀ ಎತ್ತರ ಸಿ) ಕೊಟ್ಟಗಿರಿ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೪.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಡಿ) ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ (ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೬.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಇ) ನಾಯನಮೂಲ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೩.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಎಫ಼್) ಮಂಜೂರ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೪.೦ ಮೀ ಎತ್ತರ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ತಡಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳಾಗಿವೆ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಆಗಿದೆ. ಮೂಲ ನದಿಯ ಹಾದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಇದೆ. ಎಫ಼್.ಆರ್.ಎಲ್ / ಎಮ್.ಡಬ್ಲೂ.ಎಲ್ ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಹರಡುವಿಕೆ ಪ್ರದೇಶವು ೧೨.೭೭ ಕಿಲೊಮೀಟರ್ ೨ ಆಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶವು ೬೧.೪೪ ಕಿ.ಮೀ. <ref>{{Cite web|url=https://dams.kseb.in/?p=1|title=BANASURASAGAR DAM – KSEB Limted Dam Safety Organisation|language=en-US|access-date=2021-07-30}}</ref> == ವಿಶೇಷಣಗಳು == ; ಸ್ಥಳ * ಅಕ್ಷಾಂಶ:೧೧⁰೪೦'೧೫”ಎನ್ * ರೇಖಾಂಶ:೭೫⁰೫೭'೨೧”ಇ * ಪಂಚಾಯತ್ : ಪಡಿಂಜರಥರ * ಗ್ರಾಮ : ಪಡಿಂಜರಥರ * ಜಿಲ್ಲೆ : ವಯನಾಡ್ * ನದಿ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶ : ಕಬನಿ * ನದಿ : ಕರಮಂತೋಡು, ಕಬನಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿ * ಅಣೆಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ನದಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ : ಕರಮಂತೋಡು * ಬಿಡುಗಡೆ ಹರಿಯುವ ತಾಲೂಕು : ವೈತಿರಿ, ಮಾನಂತವಾಡಿ * ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ವರ್ಷ : ೨೦೦೪ * ಯೋಜನೆಯ ಹೆಸರು : ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆ * ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶ : ಬಹು ಉದ್ದೇಶ * ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ವಿಧ : ಏಕರೂಪದ ಸುತ್ತಿಕೊಂಡ ಭೂಮಿಯ ಭರ್ತಿ * ವರ್ಗೀಕರಣ : ಹೆಚ್ ಹೆಚ್ (ಹೆಚ್ಚಿನ ಎತ್ತರ) * ಗರಿಷ್ಠ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ (ಎಮ್ ಡಬ್ಲೂ ಎಲ್) : ಇಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ * ಪೂರ್ಣ ಜಲಾಶಯ ಮಟ್ಟ (ಎಫ಼್ ಆರ್ ಎಲ್) : ಇಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ * ಎಫ಼್ ಆರ್ ಎಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆ : ೨೦೯.೨೫ ಎಂಎಂ೩ * ಆಳವಾದ ಅಡಿಪಾಯದಿಂದ ಎತ್ತರ : ೩೮.೫ ಮೀ (ಬೆಡ್ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಎತ್ತರ) * ಉದ್ದ : ೬೮೫.೦೦ ಮೀ * ಸ್ಪಿಲ್ವೇ : ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಇಲ್ಲ * ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ಮಟ್ಟ : ಎನ್ / ಎ * ನದಿಯ ಔಟ್ಲೆಟ್ : ನಿಲ್ * ಪ್ರಭಾರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ದೂರವಾಣಿ ಸಂಖ್ಯೆ. : * ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸುರಕ್ಷತಾ ವಿಭಾಗ ಸಂಖ್ಯೆ. ವಿ, ಥರಿಯೋಡ್, ಪಿನ್- ೬೭೩೧೧೨ ದೂರವಾಣಿ – ೯೪೪೬೦೦೮೪೧೫ ** ಸಹಾಯಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸುರಕ್ಷತಾ ಉಪ ವಿಭಾಗ, ತಾರಿಯೋಡ್ ಪಿನ್- ೬೭೩೧೧೨ ದೂರವಾಣಿ- ೯೪೯೬೦೦೪೪೮೦ * ಯೋಜನೆಯ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ : ೨೩೧.೭೫ ಮೆ.ವ್ಯಾ * ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಐಡೆಂಟಿಫಿಕೇಶನ್ ಕೋಡ್ (ಪಿಕ್) : ಕೆ ಎಲ್ ೨೯ ಹೆಚ್ ಹೆಚ್ ೦೦೪೪ == ಸ್ಥಳ == ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ೨೧ ರಲ್ಲಿ ಇದೆ&nbsp;[[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ]] [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದ]] [[ವಯನಾಡು|ವಯನಾಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ]] ಕಲ್ಪೆಟ್ಟಾದಿಂದ ಕಿ.ಮೀ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು [[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರ್ವತಗಳಿಗೆ ಪಾದಯಾತ್ರೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿದೆ. == ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು == [[ಚಿತ್ರ:Banasurasagar-Spillway.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Banasurasagar-Spillway.jpg/250px-Banasurasagar-Spillway.jpg|right|thumb|250x250px| ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು]] ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ (ಕುಟ್ಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್) ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ಸ್ಪಿಲ್ವೇಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು. ಸ್ಪಿಲ್‌ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ವಯನಾಡು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕಬನಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿಯಾದ ಕರಮಂತೋಡು ನದಿಯ ನೀರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಆರು ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. == ಜಲಾಶಯ == [[ಚಿತ್ರ:Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg/220px-Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg|thumb| ಕುಟ್ಯಾಡಿ ಜಲಾಶಯದ ಬಡಾವಣೆ]] ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ (ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ) ಜಲಾಶಯದ ಒಟ್ಟು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ೨೦೯ ಎಮ್ ಎಮ್೩ ಮತ್ತು ನೇರ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ೧೮೫ ಎಮೆಮ್೩. ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿರುವ ನೀರನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕ ಸುರಂಗದ ಮೂಲಕ ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯ ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ತಿರುವು ಸುರಂಗದ ಸಿಲ್ ಮಟ್ಟವು ೭೫೦.೮೩ ಮೀ. ಸುರಂಗದ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಆಕಾರವು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಇದು ೨.೩೫ ಮೀ ವ್ಯಾಸದಿಂದ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ೮೯೦ ಮೀ & ೨.೮೫ ಮೀ ಉದ್ದದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ರೇಖೆಯ ಸುರಂಗ ೩೮೭೩ ಮೀ ಉದ್ದದ ಡಿ ಆಕಾರದ ಗೆರೆಯಿಲ್ಲದ ಸುರಂಗವಾಗಿದೆ. ಗರಿಷ್ಠ ತಿರುವು ೧೧.೬ ಎಮ್೩/ಎಸ್ ಆಗಿದೆ. ತಿರುಗಿಸಿದ ನೀರನ್ನು ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಲಾಶಯದ ಎಫ್ಆರ್ಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ. ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟ ೭೭೮.೫೦ ಮೀ. ನಾಲ್ಕು ರೇಡಿಯಲ್ ಗೇಟ್‌ಗಳಿವೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ೧೦.೯೭ ಮೀ X ೯.೨೦ ಮೀ. ಸ್ಪಿಲ್ವೇಯ ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ಮಟ್ಟ ೭೬೭.೦೦ ಮೀ. ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ೧೬೬೪ ಎಮ್೩/ಎಸ್. ನೀರಾವರಿ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ೧.೧೦ ಮೀ X ೧.೭೫.೭೫ ಮೀ ಗಾತ್ರದ ೭೫೦.೭೫ ಮೀ ನಲ್ಲಿ ಸ್ಪಿಲ್‌ವೇ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೆಳ ಹಂತದ ಔಟ್‌ಲೆಟ್ ಅನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ಸ್ಥಳೀಯ ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣದ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಕೇರಳದ ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ [[ಬಲಿ|ಮಹಾಬಲಿಯ]] ಮಗನಾದ ಬಾಣಾಸುರನ ಹೆಸರನ್ನು ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿಗೆ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ == ಅಣೆಕಟ್ಟು ಜನಪ್ರಿಯ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಪೀಡ್ ಬೋಟಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಅನೇಕ ಜನರು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಹಿಲ್ ರೆಸಾರ್ಟ್, ಸುಮಾರು ೨೦ ಕಿಮೀ ಇದೆ&nbsp;.ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಕಿಮೀ ಏಷ್ಯಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ರೆಸಾರ್ಟ್ ಎಂದು [[ಬಿಬಿಸಿ]] ರೇಟ್ ಮಾಡಿದೆ. ಸ್ಪೀಡ್ ಮತ್ತು ಪೆಡಲ್ ಬೋಟ್‌ಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಹಿಟ್ ಆಗಿವೆ. ಸ್ಪೀಡ್ ಬೋಟ್ ರೈಡ್, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಒಂದು ಆಹ್ಲಾದಕರ ಅನುಭವವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. == ಗ್ಯಾಲರಿ == <gallery mode="packed"> DR0071DSC 9245.jpg|ಹತ್ತಿರದ ಪರ್ವತಗಳಿಂದ ಜಲಾಶಯದ ನೋಟ Banasurasagar dam1(wayanad).jpg|ಮುಖ್ಯ ಭೂಕುಸಿತ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ್ ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು Orange Minivet(Male) at Banasura Dam.JPG|ಬಾಣಾಸುರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪುರುಷ ಕಿತ್ತಳೆ ಮಿನಿವೆಟ್ A typical view of Banasura Dam.JPG|ಬಾಣಾಸುರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಒಂದು ನೋಟ Banasura Dam3.jpg|ಬೋಟಿಂಗ್ ಸೌಲಭ್ಯ </gallery> == ಪ್ರಸ್ತುತ ಸನ್ನಿವೇಶ == ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ನಿಜವಾದ ಮಿಷನ್‌ಗಳು ಕಕ್ಕಯಂ ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು <ref>{{Cite web|url=http://wikimapia.org/456161/Kakkayam-Dam-Reservoir|title=Kakkayam Dam Reservoir - Wikimapia|website=wikimapia.org|access-date=2015-12-16}}</ref> ಇದು ಕೋಯಿಕ್ಕೋಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಮತ್ತು ವಯನಾಡಿನಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ಮಾಡಲು, ಎರಡೂ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಇದು ಹೈಡಲ್ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸೋಲಾರ್ ಅಟಾಪ್ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.deccanchronicle.com/nation/in-other-news/300416/kerala-solar-panel-atop-dam-a-reality.html?ref=yfp|title=Kerala: Solar panel atop dam a reality|date=30 April 2016}}</ref> == ಇದನ್ನೂ ಸಹ ನೋಡಿ == * ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಜಲಾಶಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|refs=<ref name="10th Five Year Plan">{{cite web | url = http://www.keralaplanningboard.org/html/Reports/wr&apr.pdf | title = Government of Kerala Tenth Five Year Plan 2002-07 Report | publisher = Government of Kerala | access-date = 2006-10-18 | archive-url = https://web.archive.org/web/20051218014623/http://keralaplanningboard.org/html/Reports/wr%26apr.pdf | archive-date = 2005-12-18 | url-status = dead }}</ref> <ref name="Wayanad">{{cite web |url=http://www.wayanad.org/outdoor.htm |title=Wayanad outdoor trails |publisher=wayanad.org |access-date=2006-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061023075312/http://www.wayanad.org/outdoor.htm |archive-date=23 October 2006 |url-status=dead }}</ref> <ref name="Banasura Sagar Dam">{{cite web | url = http://www.keralatourism.org/wayanad/banasura-sagar-dam.php |title=Banasura Sagar Dam |access-date=2013-02-11 }}</ref> <ref name="Statistical Data">{{cite web |url = http://www.kerala.gov.in/statistical/panchayat_statistics2001/wynd_shis.htm |title = Statistical Data |publisher = Kerala Government |access-date = 2006-10-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20060528102729/http://www.kerala.gov.in/statistical/panchayat_statistics2001/wynd_shis.htm |archive-date = 2006-05-28 |url-status = dead }}</ref> <ref name="Tourist">{{cite web | url = http://wayanad.nic.in/tourist.htm | title = Places of Tourist Importance | publisher = Wayanad Government | access-date = 2006-10-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060505090831/http://wayanad.nic.in/tourist.htm |archive-date = 2006-05-05 }}</ref> <ref name="ffkerala.net">{{cite web |url = http://www.ffkerala.net/wayanaddist/wayanad100_places2.html |title = Wayanad |publisher = Fast Finder Kerala |access-date = 2006-10-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20070929150707/http://www.ffkerala.net/wayanaddist/wayanad100_places2.html |archive-date = 2007-09-29 |url-status = dead }}</ref>}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20090816150255/http://www.keralaplanningboard.org/html/Reports/wr%26apr.pdf ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರದ ಹತ್ತನೇ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆ 2002-07 'ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ - ಅಪ್ರೋಚ್, ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ಸುಧಾರಣೆಗಳು' (PDF) ಕುರಿತು ವರ್ಕಿಂಗ್ ಗ್ರೂಪ್‌ನ ವರದಿ] * [https://web.archive.org/web/20180521081702/http://wayanad.nic.in/ ವಯನಾಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಧಿಕೃತ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್] kenv6j0le014szdhuzkz604ac1kym33 1113708 1113649 2022-08-13T09:17:10Z Kavya.S.M 75940 wikitext text/x-wiki {{Infobox dam | name = ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು | image = Banasurasagar Main Dam.jpg | image_caption = ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ್ ಮುಖ್ಯ ಭೂಕುಸಿತ ಅಣೆಕಟ್ಟು | name_official = | dam_crosses = [[ಕಬಿನಿ ನದಿ]] ಉಪನದಿ | res_name = ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಜಲಾಶಯ | location = [[ವಯನಾಡ್]], [[ಕೇರಳ]] | dam_length = {{Convert|685.0|m|ft|0|abbr=on}} | dam_height = | dam_width_base = | construction_began = | opening = ೨೦೦೪ | location_map = ಭಾರತ ಕೇರಳ#ಭಾರತ | location_map_caption = [[ಕೇರಳ]] ##ಸ್ಥಳ [[ಭಾರತ]]ದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳ | coordinates = {{coord|11|40|12|N|75|57|28|E|region:IN_type:landmark|display=inline,title}} | extra = | status = ೦ | owner = [[ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಂಡಳಿ]] | dam_volume = | res_catchment = {{Convert|61.44|km2|mi2|0|abbr=on}} | res_capacity_total = {{Convert|209250000|m3|acre.ft|0|abbr=on}} | country = [[ಭಾರತ]] | purpose = ಬಹುಪಯೋಗಿ | spillway_count = ಶೂನ್ಯ | dam_height_foundation = {{Convert|38.5|m|ft|0|abbr=on}} | res_elevation = {{Convert|775.60|m|ft|0|abbr=on}} | plant_capacity = ೨೩೧.೭೫ MW }} [[ಕಬಿನಿ ನದಿ|ಕಬಿನಿ ನದಿಯ]] ಕರಮನತೋಡು ಉಪನದಿಯನ್ನು '''ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಆಕ್ರಮಿಸುವುದು.''', ೧೯೭೯ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಲುವೆ ಭಾರತೀಯಯೋಜನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಗುರಿಯು ಕಕ್ಕಯಂ ಜಲ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಕಾಲೋಚಿತ ಶುಷ್ಕ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ಮತ್ತು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದು. ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ ಮುಖ್ಯ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಣೆಕಟ್ಟು {{Convert|38.5|m}} ಮತ್ತು {{Convert|685|m}} . ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ [[ಜಲಾಶಯ|ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ]] ಜಲಾಶಯವು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಮುಳುಗಿಸಿದಾಗ ರೂಪುಗೊಂಡ ದ್ವೀಪಗಳ ಗುಂಪಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದ್ವೀಪಗಳು ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ನೋಟದಲ್ಲಿವೆ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಎರಡನೇ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ಬಂಡೆಗಳ ಬೃಹತ್ ರಾಶಿಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆಯು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು, ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಆರು ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ, ಎ) ಕೊಸಾನಿ (ಭೂಮಿಯನ್ನು ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೩.೮ ಮೀ ಎತ್ತರ ಬಿ) ಕೊಟ್ಟಗಿರಿ ಹತ್ತಿರ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೧.೦ ಮೀ ಎತ್ತರ ಸಿ) ಕೊಟ್ಟಗಿರಿ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೪.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಡಿ) ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ (ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೬.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಇ) ನಾಯನಮೂಲ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೩.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಎಫ಼್) ಮಂಜೂರ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೪.೦ ಮೀ ಎತ್ತರ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ತಡಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳಾಗಿವೆ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಆಗಿದೆ. ಮೂಲ ನದಿಯ ಹಾದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಇದೆ. ಎಫ಼್.ಆರ್.ಎಲ್ / ಎಮ್.ಡಬ್ಲೂ.ಎಲ್ ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಹರಡುವಿಕೆ ಪ್ರದೇಶವು ೧೨.೭೭ ಕಿಲೊಮೀಟರ್ ೨ ಆಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶವು ೬೧.೪೪ ಕಿ.ಮೀ. <ref>{{Cite web|url=https://dams.kseb.in/?p=1|title=BANASURASAGAR DAM – KSEB Limted Dam Safety Organisation|language=en-US|access-date=2021-07-30}}</ref> == ವಿಶೇಷಣಗಳು == ; ಸ್ಥಳ * ಅಕ್ಷಾಂಶ:೧೧⁰೪೦'೧೫”ಎನ್ * ರೇಖಾಂಶ:೭೫⁰೫೭'೨೧”ಇ * ಪಂಚಾಯತ್ : ಪಡಿಂಜರಥರ * ಗ್ರಾಮ : ಪಡಿಂಜರಥರ * ಜಿಲ್ಲೆ : ವಯನಾಡ್ * ನದಿ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶ : ಕಬನಿ * ನದಿ : ಕರಮಂತೋಡು, ಕಬನಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿ * ಅಣೆಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ನದಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ : ಕರಮಂತೋಡು * ಬಿಡುಗಡೆ ಹರಿಯುವ ತಾಲೂಕು : ವೈತಿರಿ, ಮಾನಂತವಾಡಿ * ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ವರ್ಷ : ೨೦೦೪ * ಯೋಜನೆಯ ಹೆಸರು : ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆ * ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶ : ಬಹು ಉದ್ದೇಶ * ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ವಿಧ : ಏಕರೂಪದ ಸುತ್ತಿಕೊಂಡ ಭೂಮಿಯ ಭರ್ತಿ * ವರ್ಗೀಕರಣ : ಹೆಚ್ ಹೆಚ್ (ಹೆಚ್ಚಿನ ಎತ್ತರ) * ಗರಿಷ್ಠ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ (ಎಮ್ ಡಬ್ಲೂ ಎಲ್) : ಇಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ * ಪೂರ್ಣ ಜಲಾಶಯ ಮಟ್ಟ (ಎಫ಼್ ಆರ್ ಎಲ್) : ಇಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ * ಎಫ಼್ ಆರ್ ಎಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆ : ೨೦೯.೨೫ ಎಂಎಂ೩ * ಆಳವಾದ ಅಡಿಪಾಯದಿಂದ ಎತ್ತರ : ೩೮.೫ ಮೀ (ಬೆಡ್ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಎತ್ತರ) * ಉದ್ದ : ೬೮೫.೦೦ ಮೀ * ಸ್ಪಿಲ್ವೇ : ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಇಲ್ಲ * ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ಮಟ್ಟ : ಎನ್ / ಎ * ನದಿಯ ಔಟ್ಲೆಟ್ : ನಿಲ್ * ಪ್ರಭಾರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ದೂರವಾಣಿ ಸಂಖ್ಯೆ. : * ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸುರಕ್ಷತಾ ವಿಭಾಗ ಸಂಖ್ಯೆ. ವಿ, ಥರಿಯೋಡ್, ಪಿನ್- ೬೭೩೧೧೨ ದೂರವಾಣಿ – ೯೪೪೬೦೦೮೪೧೫ ** ಸಹಾಯಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸುರಕ್ಷತಾ ಉಪ ವಿಭಾಗ, ತಾರಿಯೋಡ್ ಪಿನ್- ೬೭೩೧೧೨ ದೂರವಾಣಿ- ೯೪೯೬೦೦೪೪೮೦ * ಯೋಜನೆಯ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ : ೨೩೧.೭೫ ಮೆ.ವ್ಯಾ * ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಐಡೆಂಟಿಫಿಕೇಶನ್ ಕೋಡ್ (ಪಿಕ್) : ಕೆ ಎಲ್ ೨೯ ಹೆಚ್ ಹೆಚ್ ೦೦೪೪ == ಸ್ಥಳ == ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ೨೧ ರಲ್ಲಿ ಇದೆ&nbsp;[[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ]] [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದ]] [[ವಯನಾಡು|ವಯನಾಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ]] ಕಲ್ಪೆಟ್ಟಾದಿಂದ ಕಿ.ಮೀ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು [[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರ್ವತಗಳಿಗೆ ಪಾದಯಾತ್ರೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿದೆ. == ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು == [[ಚಿತ್ರ:Banasurasagar-Spillway.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Banasurasagar-Spillway.jpg/250px-Banasurasagar-Spillway.jpg|right|thumb|250x250px| ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು]] ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ (ಕುಟ್ಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್) ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ಸ್ಪಿಲ್ವೇಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು. ಸ್ಪಿಲ್‌ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ವಯನಾಡು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕಬನಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿಯಾದ ಕರಮಂತೋಡು ನದಿಯ ನೀರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಆರು ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. == ಜಲಾಶಯ == [[ಚಿತ್ರ:Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg/220px-Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg|thumb| ಕುಟ್ಯಾಡಿ ಜಲಾಶಯದ ಬಡಾವಣೆ]] ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ (ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ) ಜಲಾಶಯದ ಒಟ್ಟು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ೨೦೯ ಎಮ್ ಎಮ್೩ ಮತ್ತು ನೇರ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ೧೮೫ ಎಮೆಮ್೩. ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿರುವ ನೀರನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕ ಸುರಂಗದ ಮೂಲಕ ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯ ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ತಿರುವು ಸುರಂಗದ ಸಿಲ್ ಮಟ್ಟವು ೭೫೦.೮೩ ಮೀ. ಸುರಂಗದ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಆಕಾರವು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಇದು ೨.೩೫ ಮೀ ವ್ಯಾಸದಿಂದ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ೮೯೦ ಮೀ & ೨.೮೫ ಮೀ ಉದ್ದದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ರೇಖೆಯ ಸುರಂಗ ೩೮೭೩ ಮೀ ಉದ್ದದ ಡಿ ಆಕಾರದ ಗೆರೆಯಿಲ್ಲದ ಸುರಂಗವಾಗಿದೆ. ಗರಿಷ್ಠ ತಿರುವು ೧೧.೬ ಎಮ್೩/ಎಸ್ ಆಗಿದೆ. ತಿರುಗಿಸಿದ ನೀರನ್ನು ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಲಾಶಯದ ಎಫ್ಆರ್ಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ. ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟ ೭೭೮.೫೦ ಮೀ. ನಾಲ್ಕು ರೇಡಿಯಲ್ ಗೇಟ್‌ಗಳಿವೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ೧೦.೯೭ ಮೀ X ೯.೨೦ ಮೀ. ಸ್ಪಿಲ್ವೇಯ ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ಮಟ್ಟ ೭೬೭.೦೦ ಮೀ. ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ೧೬೬೪ ಎಮ್೩/ಎಸ್. ನೀರಾವರಿ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ೧.೧೦ ಮೀ X ೧.೭೫.೭೫ ಮೀ ಗಾತ್ರದ ೭೫೦.೭೫ ಮೀ ನಲ್ಲಿ ಸ್ಪಿಲ್‌ವೇ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೆಳ ಹಂತದ ಔಟ್‌ಲೆಟ್ ಅನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ಸ್ಥಳೀಯ ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣದ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಕೇರಳದ ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ [[ಬಲಿ|ಮಹಾಬಲಿಯ]] ಮಗನಾದ ಬಾಣಾಸುರನ ಹೆಸರನ್ನು ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿಗೆ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ == ಅಣೆಕಟ್ಟು ಜನಪ್ರಿಯ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಪೀಡ್ ಬೋಟಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಅನೇಕ ಜನರು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಹಿಲ್ ರೆಸಾರ್ಟ್, ಸುಮಾರು ೨೦ ಕಿಮೀ ಇದೆ&nbsp;.ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಕಿಮೀ ಏಷ್ಯಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ರೆಸಾರ್ಟ್ ಎಂದು [[ಬಿಬಿಸಿ]] ರೇಟ್ ಮಾಡಿದೆ. ಸ್ಪೀಡ್ ಮತ್ತು ಪೆಡಲ್ ಬೋಟ್‌ಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಹಿಟ್ ಆಗಿವೆ. ಸ್ಪೀಡ್ ಬೋಟ್ ರೈಡ್, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಒಂದು ಆಹ್ಲಾದಕರ ಅನುಭವವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. == ಗ್ಯಾಲರಿ == <gallery mode="packed"> DR0071DSC 9245.jpg|ಹತ್ತಿರದ ಪರ್ವತಗಳಿಂದ ಜಲಾಶಯದ ನೋಟ Banasurasagar dam1(wayanad).jpg|ಮುಖ್ಯ ಭೂಕುಸಿತ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ್ ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು Orange Minivet(Male) at Banasura Dam.JPG|ಬಾಣಾಸುರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪುರುಷ ಕಿತ್ತಳೆ ಮಿನಿವೆಟ್ A typical view of Banasura Dam.JPG|ಬಾಣಾಸುರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಒಂದು ನೋಟ Banasura Dam3.jpg|ಬೋಟಿಂಗ್ ಸೌಲಭ್ಯ </gallery> == ಪ್ರಸ್ತುತ ಸನ್ನಿವೇಶ == ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ನಿಜವಾದ ಮಿಷನ್‌ಗಳು ಕಕ್ಕಯಂ ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು <ref>{{Cite web|url=http://wikimapia.org/456161/Kakkayam-Dam-Reservoir|title=Kakkayam Dam Reservoir - Wikimapia|website=wikimapia.org|access-date=2015-12-16}}</ref> ಇದು ಕೋಯಿಕ್ಕೋಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಮತ್ತು ವಯನಾಡಿನಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ಮಾಡಲು, ಎರಡೂ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಇದು ಹೈಡಲ್ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸೋಲಾರ್ ಅಟಾಪ್ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.deccanchronicle.com/nation/in-other-news/300416/kerala-solar-panel-atop-dam-a-reality.html?ref=yfp|title=Kerala: Solar panel atop dam a reality|date=30 April 2016}}</ref> == ಇದನ್ನೂ ಸಹ ನೋಡಿ == * ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಜಲಾಶಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|refs=<ref name="10th Five Year Plan">{{cite web | url = http://www.keralaplanningboard.org/html/Reports/wr&apr.pdf | title = Government of Kerala Tenth Five Year Plan 2002-07 Report | publisher = Government of Kerala | access-date = 2006-10-18 | archive-url = https://web.archive.org/web/20051218014623/http://keralaplanningboard.org/html/Reports/wr%26apr.pdf | archive-date = 2005-12-18 | url-status = dead }}</ref> <ref name="Wayanad">{{cite web |url=http://www.wayanad.org/outdoor.htm |title=Wayanad outdoor trails |publisher=wayanad.org |access-date=2006-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061023075312/http://www.wayanad.org/outdoor.htm |archive-date=23 October 2006 |url-status=dead }}</ref> <ref name="Banasura Sagar Dam">{{cite web | url = http://www.keralatourism.org/wayanad/banasura-sagar-dam.php |title=Banasura Sagar Dam |access-date=2013-02-11 }}</ref> <ref name="Statistical Data">{{cite web |url = http://www.kerala.gov.in/statistical/panchayat_statistics2001/wynd_shis.htm |title = Statistical Data |publisher = Kerala Government |access-date = 2006-10-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20060528102729/http://www.kerala.gov.in/statistical/panchayat_statistics2001/wynd_shis.htm |archive-date = 2006-05-28 |url-status = dead }}</ref> <ref name="Tourist">{{cite web | url = http://wayanad.nic.in/tourist.htm | title = Places of Tourist Importance | publisher = Wayanad Government | access-date = 2006-10-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060505090831/http://wayanad.nic.in/tourist.htm |archive-date = 2006-05-05 }}</ref> <ref name="ffkerala.net">{{cite web |url = http://www.ffkerala.net/wayanaddist/wayanad100_places2.html |title = Wayanad |publisher = Fast Finder Kerala |access-date = 2006-10-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20070929150707/http://www.ffkerala.net/wayanaddist/wayanad100_places2.html |archive-date = 2007-09-29 |url-status = dead }}</ref>}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20090816150255/http://www.keralaplanningboard.org/html/Reports/wr%26apr.pdf ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರದ ಹತ್ತನೇ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆ 2002-07 'ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ - ಅಪ್ರೋಚ್, ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ಸುಧಾರಣೆಗಳು' (PDF) ಕುರಿತು ವರ್ಕಿಂಗ್ ಗ್ರೂಪ್‌ನ ವರದಿ] * [https://web.archive.org/web/20180521081702/http://wayanad.nic.in/ ವಯನಾಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಧಿಕೃತ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್] j5oq41x7lsrvu4brhjcg9otobuaghe1 1113712 1113708 2022-08-13T09:19:11Z Kavya.S.M 75940 wikitext text/x-wiki {{Infobox ಅಣೆಕಟ್ಟು | name = ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು | image = Banasurasagar Main Dam.jpg | image_caption = ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ್ ಮುಖ್ಯ ಭೂಕುಸಿತ ಅಣೆಕಟ್ಟು | name_official = | dam_crosses = [[ಕಬಿನಿ ನದಿ]] ಉಪನದಿ | res_name = ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಜಲಾಶಯ | location = [[ವಯನಾಡ್]], [[ಕೇರಳ]] | dam_length = {{Convert|685.0|m|ft|0|abbr=on}} | dam_height = | dam_width_base = | construction_began = | opening = ೨೦೦೪ | location_map = ಭಾರತ ಕೇರಳ#ಭಾರತ | location_map_caption = [[ಕೇರಳ]] ##ಸ್ಥಳ [[ಭಾರತ]]ದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳ | coordinates = {{coord|11|40|12|N|75|57|28|E|region:IN_type:landmark|display=inline,title}} | extra = | status = ೦ | owner = ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಂಡಳಿ | dam_volume = | res_catchment = {{Convert|61.44|km2|mi2|0|abbr=on}} | res_capacity_total = {{Convert|209250000|m3|acre.ft|0|abbr=on}} | country = [[ಭಾರತ]] | purpose = ಬಹುಪಯೋಗಿ | spillway_count = ಶೂನ್ಯ | dam_height_foundation = {{Convert|38.5|m|ft|0|abbr=on}} | res_elevation = {{Convert|775.60|m|ft|0|abbr=on}} | plant_capacity = ೨೩೧.೭೫ MW }} [[ಕಬಿನಿ ನದಿ|ಕಬಿನಿ ನದಿಯ]] ಕರಮನತೋಡು ಉಪನದಿಯನ್ನು '''ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಆಕ್ರಮಿಸುವುದು.''', ೧೯೭೯ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಲುವೆ ಭಾರತೀಯಯೋಜನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಗುರಿಯು ಕಕ್ಕಯಂ ಜಲ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಕಾಲೋಚಿತ ಶುಷ್ಕ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ಮತ್ತು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದು. ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ ಮುಖ್ಯ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಣೆಕಟ್ಟು {{Convert|38.5|m}} ಮತ್ತು {{Convert|685|m}} . ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ [[ಜಲಾಶಯ|ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ]] ಜಲಾಶಯವು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಮುಳುಗಿಸಿದಾಗ ರೂಪುಗೊಂಡ ದ್ವೀಪಗಳ ಗುಂಪಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದ್ವೀಪಗಳು ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ನೋಟದಲ್ಲಿವೆ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಎರಡನೇ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ಬಂಡೆಗಳ ಬೃಹತ್ ರಾಶಿಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆಯು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು, ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಆರು ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ, ಎ) ಕೊಸಾನಿ (ಭೂಮಿಯನ್ನು ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೩.೮ ಮೀ ಎತ್ತರ ಬಿ) ಕೊಟ್ಟಗಿರಿ ಹತ್ತಿರ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೧.೦ ಮೀ ಎತ್ತರ ಸಿ) ಕೊಟ್ಟಗಿರಿ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೪.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಡಿ) ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ (ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೬.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಇ) ನಾಯನಮೂಲ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೩.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಎಫ಼್) ಮಂಜೂರ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೪.೦ ಮೀ ಎತ್ತರ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ತಡಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳಾಗಿವೆ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಆಗಿದೆ. ಮೂಲ ನದಿಯ ಹಾದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಇದೆ. ಎಫ಼್.ಆರ್.ಎಲ್ / ಎಮ್.ಡಬ್ಲೂ.ಎಲ್ ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಹರಡುವಿಕೆ ಪ್ರದೇಶವು ೧೨.೭೭ ಕಿಲೊಮೀಟರ್ ೨ ಆಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶವು ೬೧.೪೪ ಕಿ.ಮೀ. <ref>{{Cite web|url=https://dams.kseb.in/?p=1|title=BANASURASAGAR DAM – KSEB Limted Dam Safety Organisation|language=en-US|access-date=2021-07-30}}</ref> == ವಿಶೇಷಣಗಳು == ; ಸ್ಥಳ * ಅಕ್ಷಾಂಶ:೧೧⁰೪೦'೧೫”ಎನ್ * ರೇಖಾಂಶ:೭೫⁰೫೭'೨೧”ಇ * ಪಂಚಾಯತ್ : ಪಡಿಂಜರಥರ * ಗ್ರಾಮ : ಪಡಿಂಜರಥರ * ಜಿಲ್ಲೆ : ವಯನಾಡ್ * ನದಿ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶ : ಕಬನಿ * ನದಿ : ಕರಮಂತೋಡು, ಕಬನಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿ * ಅಣೆಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ನದಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ : ಕರಮಂತೋಡು * ಬಿಡುಗಡೆ ಹರಿಯುವ ತಾಲೂಕು : ವೈತಿರಿ, ಮಾನಂತವಾಡಿ * ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ವರ್ಷ : ೨೦೦೪ * ಯೋಜನೆಯ ಹೆಸರು : ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆ * ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶ : ಬಹು ಉದ್ದೇಶ * ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ವಿಧ : ಏಕರೂಪದ ಸುತ್ತಿಕೊಂಡ ಭೂಮಿಯ ಭರ್ತಿ * ವರ್ಗೀಕರಣ : ಹೆಚ್ ಹೆಚ್ (ಹೆಚ್ಚಿನ ಎತ್ತರ) * ಗರಿಷ್ಠ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ (ಎಮ್ ಡಬ್ಲೂ ಎಲ್) : ಇಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ * ಪೂರ್ಣ ಜಲಾಶಯ ಮಟ್ಟ (ಎಫ಼್ ಆರ್ ಎಲ್) : ಇಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ * ಎಫ಼್ ಆರ್ ಎಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆ : ೨೦೯.೨೫ ಎಂಎಂ೩ * ಆಳವಾದ ಅಡಿಪಾಯದಿಂದ ಎತ್ತರ : ೩೮.೫ ಮೀ (ಬೆಡ್ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಎತ್ತರ) * ಉದ್ದ : ೬೮೫.೦೦ ಮೀ * ಸ್ಪಿಲ್ವೇ : ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಇಲ್ಲ * ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ಮಟ್ಟ : ಎನ್ / ಎ * ನದಿಯ ಔಟ್ಲೆಟ್ : ನಿಲ್ * ಪ್ರಭಾರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ದೂರವಾಣಿ ಸಂಖ್ಯೆ. : * ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸುರಕ್ಷತಾ ವಿಭಾಗ ಸಂಖ್ಯೆ. ವಿ, ಥರಿಯೋಡ್, ಪಿನ್- ೬೭೩೧೧೨ ದೂರವಾಣಿ – ೯೪೪೬೦೦೮೪೧೫ ** ಸಹಾಯಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸುರಕ್ಷತಾ ಉಪ ವಿಭಾಗ, ತಾರಿಯೋಡ್ ಪಿನ್- ೬೭೩೧೧೨ ದೂರವಾಣಿ- ೯೪೯೬೦೦೪೪೮೦ * ಯೋಜನೆಯ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ : ೨೩೧.೭೫ ಮೆ.ವ್ಯಾ * ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಐಡೆಂಟಿಫಿಕೇಶನ್ ಕೋಡ್ (ಪಿಕ್) : ಕೆ ಎಲ್ ೨೯ ಹೆಚ್ ಹೆಚ್ ೦೦೪೪ == ಸ್ಥಳ == ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ೨೧ ರಲ್ಲಿ ಇದೆ&nbsp;[[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ]] [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದ]] [[ವಯನಾಡು|ವಯನಾಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ]] ಕಲ್ಪೆಟ್ಟಾದಿಂದ ಕಿ.ಮೀ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು [[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರ್ವತಗಳಿಗೆ ಪಾದಯಾತ್ರೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿದೆ. == ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು == [[ಚಿತ್ರ:Banasurasagar-Spillway.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Banasurasagar-Spillway.jpg/250px-Banasurasagar-Spillway.jpg|right|thumb|250x250px| ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು]] ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ (ಕುಟ್ಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್) ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ಸ್ಪಿಲ್ವೇಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು. ಸ್ಪಿಲ್‌ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ವಯನಾಡು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕಬನಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿಯಾದ ಕರಮಂತೋಡು ನದಿಯ ನೀರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಆರು ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. == ಜಲಾಶಯ == [[ಚಿತ್ರ:Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg/220px-Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg|thumb| ಕುಟ್ಯಾಡಿ ಜಲಾಶಯದ ಬಡಾವಣೆ]] ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ (ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ) ಜಲಾಶಯದ ಒಟ್ಟು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ೨೦೯ ಎಮ್ ಎಮ್೩ ಮತ್ತು ನೇರ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ೧೮೫ ಎಮೆಮ್೩. ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿರುವ ನೀರನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕ ಸುರಂಗದ ಮೂಲಕ ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯ ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ತಿರುವು ಸುರಂಗದ ಸಿಲ್ ಮಟ್ಟವು ೭೫೦.೮೩ ಮೀ. ಸುರಂಗದ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಆಕಾರವು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಇದು ೨.೩೫ ಮೀ ವ್ಯಾಸದಿಂದ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ೮೯೦ ಮೀ & ೨.೮೫ ಮೀ ಉದ್ದದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ರೇಖೆಯ ಸುರಂಗ ೩೮೭೩ ಮೀ ಉದ್ದದ ಡಿ ಆಕಾರದ ಗೆರೆಯಿಲ್ಲದ ಸುರಂಗವಾಗಿದೆ. ಗರಿಷ್ಠ ತಿರುವು ೧೧.೬ ಎಮ್೩/ಎಸ್ ಆಗಿದೆ. ತಿರುಗಿಸಿದ ನೀರನ್ನು ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಲಾಶಯದ ಎಫ್ಆರ್ಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ. ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟ ೭೭೮.೫೦ ಮೀ. ನಾಲ್ಕು ರೇಡಿಯಲ್ ಗೇಟ್‌ಗಳಿವೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ೧೦.೯೭ ಮೀ X ೯.೨೦ ಮೀ. ಸ್ಪಿಲ್ವೇಯ ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ಮಟ್ಟ ೭೬೭.೦೦ ಮೀ. ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ೧೬೬೪ ಎಮ್೩/ಎಸ್. ನೀರಾವರಿ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ೧.೧೦ ಮೀ X ೧.೭೫.೭೫ ಮೀ ಗಾತ್ರದ ೭೫೦.೭೫ ಮೀ ನಲ್ಲಿ ಸ್ಪಿಲ್‌ವೇ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೆಳ ಹಂತದ ಔಟ್‌ಲೆಟ್ ಅನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ಸ್ಥಳೀಯ ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣದ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಕೇರಳದ ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ [[ಬಲಿ|ಮಹಾಬಲಿಯ]] ಮಗನಾದ ಬಾಣಾಸುರನ ಹೆಸರನ್ನು ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿಗೆ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ == ಅಣೆಕಟ್ಟು ಜನಪ್ರಿಯ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಪೀಡ್ ಬೋಟಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಅನೇಕ ಜನರು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಹಿಲ್ ರೆಸಾರ್ಟ್, ಸುಮಾರು ೨೦ ಕಿಮೀ ಇದೆ&nbsp;.ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಕಿಮೀ ಏಷ್ಯಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ರೆಸಾರ್ಟ್ ಎಂದು [[ಬಿಬಿಸಿ]] ರೇಟ್ ಮಾಡಿದೆ. ಸ್ಪೀಡ್ ಮತ್ತು ಪೆಡಲ್ ಬೋಟ್‌ಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಹಿಟ್ ಆಗಿವೆ. ಸ್ಪೀಡ್ ಬೋಟ್ ರೈಡ್, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಒಂದು ಆಹ್ಲಾದಕರ ಅನುಭವವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. == ಗ್ಯಾಲರಿ == <gallery mode="packed"> DR0071DSC 9245.jpg|ಹತ್ತಿರದ ಪರ್ವತಗಳಿಂದ ಜಲಾಶಯದ ನೋಟ Banasurasagar dam1(wayanad).jpg|ಮುಖ್ಯ ಭೂಕುಸಿತ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ್ ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು Orange Minivet(Male) at Banasura Dam.JPG|ಬಾಣಾಸುರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪುರುಷ ಕಿತ್ತಳೆ ಮಿನಿವೆಟ್ A typical view of Banasura Dam.JPG|ಬಾಣಾಸುರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಒಂದು ನೋಟ Banasura Dam3.jpg|ಬೋಟಿಂಗ್ ಸೌಲಭ್ಯ </gallery> == ಪ್ರಸ್ತುತ ಸನ್ನಿವೇಶ == ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ನಿಜವಾದ ಮಿಷನ್‌ಗಳು ಕಕ್ಕಯಂ ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು <ref>{{Cite web|url=http://wikimapia.org/456161/Kakkayam-Dam-Reservoir|title=Kakkayam Dam Reservoir - Wikimapia|website=wikimapia.org|access-date=2015-12-16}}</ref> ಇದು ಕೋಯಿಕ್ಕೋಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಮತ್ತು ವಯನಾಡಿನಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ಮಾಡಲು, ಎರಡೂ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಇದು ಹೈಡಲ್ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸೋಲಾರ್ ಅಟಾಪ್ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.deccanchronicle.com/nation/in-other-news/300416/kerala-solar-panel-atop-dam-a-reality.html?ref=yfp|title=Kerala: Solar panel atop dam a reality|date=30 April 2016}}</ref> == ಇದನ್ನೂ ಸಹ ನೋಡಿ == * ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಜಲಾಶಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|refs=<ref name="10th Five Year Plan">{{cite web | url = http://www.keralaplanningboard.org/html/Reports/wr&apr.pdf | title = Government of Kerala Tenth Five Year Plan 2002-07 Report | publisher = Government of Kerala | access-date = 2006-10-18 | archive-url = https://web.archive.org/web/20051218014623/http://keralaplanningboard.org/html/Reports/wr%26apr.pdf | archive-date = 2005-12-18 | url-status = dead }}</ref> <ref name="Wayanad">{{cite web |url=http://www.wayanad.org/outdoor.htm |title=Wayanad outdoor trails |publisher=wayanad.org |access-date=2006-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061023075312/http://www.wayanad.org/outdoor.htm |archive-date=23 October 2006 |url-status=dead }}</ref> <ref name="Banasura Sagar Dam">{{cite web | url = http://www.keralatourism.org/wayanad/banasura-sagar-dam.php |title=Banasura Sagar Dam |access-date=2013-02-11 }}</ref> <ref name="Statistical Data">{{cite web |url = http://www.kerala.gov.in/statistical/panchayat_statistics2001/wynd_shis.htm |title = Statistical Data |publisher = Kerala Government |access-date = 2006-10-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20060528102729/http://www.kerala.gov.in/statistical/panchayat_statistics2001/wynd_shis.htm |archive-date = 2006-05-28 |url-status = dead }}</ref> <ref name="Tourist">{{cite web | url = http://wayanad.nic.in/tourist.htm | title = Places of Tourist Importance | publisher = Wayanad Government | access-date = 2006-10-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060505090831/http://wayanad.nic.in/tourist.htm |archive-date = 2006-05-05 }}</ref> <ref name="ffkerala.net">{{cite web |url = http://www.ffkerala.net/wayanaddist/wayanad100_places2.html |title = Wayanad |publisher = Fast Finder Kerala |access-date = 2006-10-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20070929150707/http://www.ffkerala.net/wayanaddist/wayanad100_places2.html |archive-date = 2007-09-29 |url-status = dead }}</ref>}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20090816150255/http://www.keralaplanningboard.org/html/Reports/wr%26apr.pdf ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರದ ಹತ್ತನೇ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆ 2002-07 'ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ - ಅಪ್ರೋಚ್, ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ಸುಧಾರಣೆಗಳು' (PDF) ಕುರಿತು ವರ್ಕಿಂಗ್ ಗ್ರೂಪ್‌ನ ವರದಿ] * [https://web.archive.org/web/20180521081702/http://wayanad.nic.in/ ವಯನಾಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಧಿಕೃತ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್] srrqmonc2pritug7mm7wl0jloskdeun 1113715 1113712 2022-08-13T09:20:27Z Kavya.S.M 75940 wikitext text/x-wiki {{Infobox dam | name = ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು | image = Banasurasagar Main Dam.jpg | image_caption = ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ್ ಮುಖ್ಯ ಭೂಕುಸಿತ ಅಣೆಕಟ್ಟು | name_official = | dam_crosses = [[ಕಬಿನಿ ನದಿ]] ಉಪನದಿ | res_name = ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಜಲಾಶಯ | location = [[ವಯನಾಡ್]], [[ಕೇರಳ]] | dam_length = {{Convert|685.0|m|ft|0|abbr=on}} | dam_height = | dam_width_base = | construction_began = | opening = ೨೦೦೪ | location_map = ಭಾರತ ಕೇರಳ#ಭಾರತ | location_map_caption = [[ಕೇರಳ]] ##ಸ್ಥಳ [[ಭಾರತ]]ದಲ್ಲಿನ ಸ್ಥಳ | coordinates = {{coord|11|40|12|N|75|57|28|E|region:IN_type:landmark|display=inline,title}} | extra = | status = ೦ | owner = ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯ ವಿದ್ಯುತ್ ಮಂಡಳಿ | dam_volume = | res_catchment = {{Convert|61.44|km2|mi2|0|abbr=on}} | res_capacity_total = {{Convert|209250000|m3|acre.ft|0|abbr=on}} | country = [[ಭಾರತ]] | purpose = ಬಹುಪಯೋಗಿ | spillway_count = ಶೂನ್ಯ | dam_height_foundation = {{Convert|38.5|m|ft|0|abbr=on}} | res_elevation = {{Convert|775.60|m|ft|0|abbr=on}} | plant_capacity = ೨೩೧.೭೫ MW }} [[ಕಬಿನಿ ನದಿ|ಕಬಿನಿ ನದಿಯ]] ಕರಮನತೋಡು ಉಪನದಿಯನ್ನು '''ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಆಕ್ರಮಿಸುವುದು.''', ೧೯೭೯ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಲುವೆ ಭಾರತೀಯಯೋಜನೆಯನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿರುವ ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯ ಗುರಿಯು ಕಕ್ಕಯಂ ಜಲ ವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸುವುದು ಮತ್ತು ಕಾಲೋಚಿತ ಶುಷ್ಕ ಅವಧಿಗಳಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಕೊರತೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ಮತ್ತು ಕುಡಿಯುವ ನೀರಿನ ಬೇಡಿಕೆಯನ್ನು ಪೂರೈಸುವುದು. ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ ಮುಖ್ಯ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದೂ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅಣೆಕಟ್ಟು {{Convert|38.5|m}} ಮತ್ತು {{Convert|685|m}} . ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ [[ಜಲಾಶಯ|ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ]] ಜಲಾಶಯವು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಮುಳುಗಿಸಿದಾಗ ರೂಪುಗೊಂಡ ದ್ವೀಪಗಳ ಗುಂಪಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ದ್ವೀಪಗಳು ಹಿನ್ನೆಲೆಯ ನೋಟದಲ್ಲಿವೆ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ ಈ ರೀತಿಯ ಎರಡನೇ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ. ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕಲ್ಲುಗಳು ಮತ್ತು ಬಂಡೆಗಳ ಬೃಹತ್ ರಾಶಿಗಳಿಂದ ಮಾಡಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆಯು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟು, ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಆರು ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ, ಅವುಗಳೆಂದರೆ, ಎ) ಕೊಸಾನಿ (ಭೂಮಿಯನ್ನು ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೩.೮ ಮೀ ಎತ್ತರ ಬಿ) ಕೊಟ್ಟಗಿರಿ ಹತ್ತಿರ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೧.೦ ಮೀ ಎತ್ತರ ಸಿ) ಕೊಟ್ಟಗಿರಿ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೪.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಡಿ) ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ (ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೧೬.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಇ) ನಾಯನಮೂಲ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೩.೫ ಮೀ ಎತ್ತರ ಎಫ಼್) ಮಂಜೂರ (ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು) ೪.೦ ಮೀ ಎತ್ತರ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ತಡಿ ಹೊರತುಪಡಿಸಿ ಎಲ್ಲಾ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳಾಗಿವೆ. ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಆಗಿದೆ. ಮೂಲ ನದಿಯ ಹಾದಿಯ ಬಲದಂಡೆಯಲ್ಲಿ ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಇದೆ. ಎಫ಼್.ಆರ್.ಎಲ್ / ಎಮ್.ಡಬ್ಲೂ.ಎಲ್ ನಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಹರಡುವಿಕೆ ಪ್ರದೇಶವು ೧೨.೭೭ ಕಿಲೊಮೀಟರ್ ೨ ಆಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶವು ೬೧.೪೪ ಕಿ.ಮೀ. <ref>{{Cite web|url=https://dams.kseb.in/?p=1|title=BANASURASAGAR DAM – KSEB Limted Dam Safety Organisation|language=en-US|access-date=2021-07-30}}</ref> == ವಿಶೇಷಣಗಳು == ; ಸ್ಥಳ * ಅಕ್ಷಾಂಶ:೧೧⁰೪೦'೧೫”ಎನ್ * ರೇಖಾಂಶ:೭೫⁰೫೭'೨೧”ಇ * ಪಂಚಾಯತ್ : ಪಡಿಂಜರಥರ * ಗ್ರಾಮ : ಪಡಿಂಜರಥರ * ಜಿಲ್ಲೆ : ವಯನಾಡ್ * ನದಿ ಜಲಾನಯನ ಪ್ರದೇಶ : ಕಬನಿ * ನದಿ : ಕರಮಂತೋಡು, ಕಬನಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿ * ಅಣೆಕಟ್ಟೆಯಿಂದ ನದಿಗೆ ಬಿಡುಗಡೆ : ಕರಮಂತೋಡು * ಬಿಡುಗಡೆ ಹರಿಯುವ ತಾಲೂಕು : ವೈತಿರಿ, ಮಾನಂತವಾಡಿ * ಪೂರ್ಣಗೊಂಡ ವರ್ಷ : ೨೦೦೪ * ಯೋಜನೆಯ ಹೆಸರು : ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆ * ಯೋಜನೆಯ ಉದ್ದೇಶ : ಬಹು ಉದ್ದೇಶ * ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ವಿಧ : ಏಕರೂಪದ ಸುತ್ತಿಕೊಂಡ ಭೂಮಿಯ ಭರ್ತಿ * ವರ್ಗೀಕರಣ : ಹೆಚ್ ಹೆಚ್ (ಹೆಚ್ಚಿನ ಎತ್ತರ) * ಗರಿಷ್ಠ ನೀರಿನ ಮಟ್ಟ (ಎಮ್ ಡಬ್ಲೂ ಎಲ್) : ಇಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ * ಪೂರ್ಣ ಜಲಾಶಯ ಮಟ್ಟ (ಎಫ಼್ ಆರ್ ಎಲ್) : ಇಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ * ಎಫ಼್ ಆರ್ ಎಲ್ ನಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹಣೆ : ೨೦೯.೨೫ ಎಂಎಂ೩ * ಆಳವಾದ ಅಡಿಪಾಯದಿಂದ ಎತ್ತರ : ೩೮.೫ ಮೀ (ಬೆಡ್ ಮಟ್ಟದಿಂದ ಎತ್ತರ) * ಉದ್ದ : ೬೮೫.೦೦ ಮೀ * ಸ್ಪಿಲ್ವೇ : ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಇಲ್ಲ * ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ಮಟ್ಟ : ಎನ್ / ಎ * ನದಿಯ ಔಟ್ಲೆಟ್ : ನಿಲ್ * ಪ್ರಭಾರ ಅಧಿಕಾರಿಗಳು ಮತ್ತು ದೂರವಾಣಿ ಸಂಖ್ಯೆ. : * ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸುರಕ್ಷತಾ ವಿಭಾಗ ಸಂಖ್ಯೆ. ವಿ, ಥರಿಯೋಡ್, ಪಿನ್- ೬೭೩೧೧೨ ದೂರವಾಣಿ – ೯೪೪೬೦೦೮೪೧೫ ** ಸಹಾಯಕ ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಾಹಕ ಇಂಜಿನಿಯರ್, ಅಣೆಕಟ್ಟು ಸುರಕ್ಷತಾ ಉಪ ವಿಭಾಗ, ತಾರಿಯೋಡ್ ಪಿನ್- ೬೭೩೧೧೨ ದೂರವಾಣಿ- ೯೪೯೬೦೦೪೪೮೦ * ಯೋಜನೆಯ ಸ್ಥಾಪಿತ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ : ೨೩೧.೭೫ ಮೆ.ವ್ಯಾ * ಪ್ರಾಜೆಕ್ಟ್ ಐಡೆಂಟಿಫಿಕೇಶನ್ ಕೋಡ್ (ಪಿಕ್) : ಕೆ ಎಲ್ ೨೯ ಹೆಚ್ ಹೆಚ್ ೦೦೪೪ == ಸ್ಥಳ == ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ೨೧ ರಲ್ಲಿ ಇದೆ&nbsp;[[ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳು|ಪಶ್ಚಿಮ ಘಟ್ಟಗಳಲ್ಲಿ]] [[ಕೇರಳ|ಕೇರಳದ]] [[ವಯನಾಡು|ವಯನಾಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ]] ಕಲ್ಪೆಟ್ಟಾದಿಂದ ಕಿ.ಮೀ. ಇದು ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅತಿ ದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು [[ಏಷ್ಯಾ|ಏಷ್ಯಾದಲ್ಲಿ]] ಎರಡನೇ ಅತಿ ದೊಡ್ಡದಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಸುತ್ತಮುತ್ತಲಿನ ಪರ್ವತಗಳಿಗೆ ಪಾದಯಾತ್ರೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಮುಖ ಪ್ರವಾಸಿ ಆಕರ್ಷಣೆಯಾಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟದ ತಪ್ಪಲಿನಲ್ಲಿದೆ. == ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು == [[ಚಿತ್ರ:Banasurasagar-Spillway.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a5/Banasurasagar-Spillway.jpg/250px-Banasurasagar-Spillway.jpg|right|thumb|250x250px| ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು]] ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ (ಕುಟ್ಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್) ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ಸ್ಪಿಲ್ವೇಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಅಣೆಕಟ್ಟು. ಸ್ಪಿಲ್‌ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ವಯನಾಡು ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ಇರುವ ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವರ್ಧನೆ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಕಬನಿ ನದಿಯ ಉಪನದಿಯಾದ ಕರಮಂತೋಡು ನದಿಯ ನೀರನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ಈ ಯೋಜನೆಯು ಬಾಣಾಸುರಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಎಂದು ಕರೆಯಲ್ಪಡುವ ಒಂದು ಮುಖ್ಯ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. ಇದು ಭೂಮಿ ತುಂಬುವ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಕಾಂಕ್ರೀಟ್ ಗುರುತ್ವಾಕರ್ಷಣೆಯ ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು ಮತ್ತು ಆರು ಸ್ಯಾಡಲ್ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. == ಜಲಾಶಯ == [[ಚಿತ್ರ:Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/6d/Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg/220px-Kutyadi_augmentation_Reservoir.jpg|thumb| ಕುಟ್ಯಾಡಿ ಜಲಾಶಯದ ಬಡಾವಣೆ]] ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಆಗ್ಮೆಂಟೇಶನ್ (ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ) ಜಲಾಶಯದ ಒಟ್ಟು ಸಂಗ್ರಹಣೆ ೨೦೯ ಎಮ್ ಎಮ್೩ ಮತ್ತು ನೇರ ಸಂಗ್ರಹಣೆ ೧೮೫ ಎಮೆಮ್೩. ಜಲಾಶಯದಲ್ಲಿ ಸಂಗ್ರಹವಾಗಿರುವ ನೀರನ್ನು ಪರಸ್ಪರ ಸಂಪರ್ಕ ಸುರಂಗದ ಮೂಲಕ ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ಜಲವಿದ್ಯುತ್ ಯೋಜನೆಯ ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ತಿರುಗಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಪ್ರವೇಶದ್ವಾರದಲ್ಲಿ ತಿರುವು ಸುರಂಗದ ಸಿಲ್ ಮಟ್ಟವು ೭೫೦.೮೩ ಮೀ. ಸುರಂಗದ ಗಾತ್ರ ಮತ್ತು ಆಕಾರವು ವಿಭಿನ್ನವಾಗಿದೆ. ಇದು ೨.೩೫ ಮೀ ವ್ಯಾಸದಿಂದ ಬದಲಾಗುತ್ತದೆ. ೮೯೦ ಮೀ & ೨.೮೫ ಮೀ ಉದ್ದದ ವೃತ್ತಾಕಾರದ ರೇಖೆಯ ಸುರಂಗ ೩೮೭೩ ಮೀ ಉದ್ದದ ಡಿ ಆಕಾರದ ಗೆರೆಯಿಲ್ಲದ ಸುರಂಗವಾಗಿದೆ. ಗರಿಷ್ಠ ತಿರುವು ೧೧.೬ ಎಮ್೩/ಎಸ್ ಆಗಿದೆ. ತಿರುಗಿಸಿದ ನೀರನ್ನು ಕುಟ್ಟಿಯಾಡಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಕೇಂದ್ರದಿಂದ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದನೆಗೆ ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಜಲಾಶಯದ ಎಫ್ಆರ್ಎಲ್ ೭೭೫.೬೦ ಮೀ. ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಉನ್ನತ ಮಟ್ಟ ೭೭೮.೫೦ ಮೀ. ನಾಲ್ಕು ರೇಡಿಯಲ್ ಗೇಟ್‌ಗಳಿವೆ, ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ೧೦.೯೭ ಮೀ X ೯.೨೦ ಮೀ. ಸ್ಪಿಲ್ವೇಯ ಕ್ರೆಸ್ಟ್ ಮಟ್ಟ ೭೬೭.೦೦ ಮೀ. ಸ್ಪಿಲ್ವೇ ಸಾಮರ್ಥ್ಯ ೧೬೬೪ ಎಮ್೩/ಎಸ್. ನೀರಾವರಿ ಅಗತ್ಯವನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡಲು ೧.೧೦ ಮೀ X ೧.೭೫.೭೫ ಮೀ ಗಾತ್ರದ ೭೫೦.೭೫ ಮೀ ನಲ್ಲಿ ಸ್ಪಿಲ್‌ವೇ ರಚನೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೆಳ ಹಂತದ ಔಟ್‌ಲೆಟ್ ಅನ್ನು ಒದಗಿಸಲಾಗಿದೆ. == ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ == ಸ್ಥಳೀಯ ಹಿಂದೂ ಪುರಾಣದ ನಂಬಿಕೆಯ ಪ್ರಕಾರ ಕೇರಳದ ಅತ್ಯಂತ ಗೌರವಾನ್ವಿತ ರಾಜನಾಗಿದ್ದ [[ಬಲಿ|ಮಹಾಬಲಿಯ]] ಮಗನಾದ ಬಾಣಾಸುರನ ಹೆಸರನ್ನು ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿಗೆ ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ. == ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ == ಅಣೆಕಟ್ಟು ಜನಪ್ರಿಯ ಪ್ರವಾಸಿ ತಾಣವಾಗಿದೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಬೆಟ್ಟದಲ್ಲಿ ಟ್ರೆಕ್ಕಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಮತ್ತು ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಸ್ಪೀಡ್ ಬೋಟಿಂಗ್ ಮಾಡಲು ಅನೇಕ ಜನರು ಈ ಸ್ಥಳಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡುತ್ತಾರೆ. ಬಾಣಾಸುರ ಹಿಲ್ ರೆಸಾರ್ಟ್, ಸುಮಾರು ೨೦ ಕಿಮೀ ಇದೆ&nbsp;.ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಕಿಮೀ ಏಷ್ಯಾದ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಮಣ್ಣಿನ ರೆಸಾರ್ಟ್ ಎಂದು [[ಬಿಬಿಸಿ]] ರೇಟ್ ಮಾಡಿದೆ. ಸ್ಪೀಡ್ ಮತ್ತು ಪೆಡಲ್ ಬೋಟ್‌ಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಸಿಗರಿಗೆ ಪ್ರಮುಖ ಹಿಟ್ ಆಗಿವೆ. ಸ್ಪೀಡ್ ಬೋಟ್ ರೈಡ್, ನಿರ್ದಿಷ್ಟವಾಗಿ, ಒಂದು ಆಹ್ಲಾದಕರ ಅನುಭವವಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. == ಗ್ಯಾಲರಿ == <gallery mode="packed"> DR0071DSC 9245.jpg|ಹತ್ತಿರದ ಪರ್ವತಗಳಿಂದ ಜಲಾಶಯದ ನೋಟ Banasurasagar dam1(wayanad).jpg|ಮುಖ್ಯ ಭೂಕುಸಿತ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ಪಕ್ಕದಲ್ಲಿರುವ ಬಾಣಾಸುರ ಸಾಗರ್ ಸ್ಪಿಲ್ ವೇ ಅಣೆಕಟ್ಟು Orange Minivet(Male) at Banasura Dam.JPG|ಬಾಣಾಸುರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಪುರುಷ ಕಿತ್ತಳೆ ಮಿನಿವೆಟ್ A typical view of Banasura Dam.JPG|ಬಾಣಾಸುರ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನಿಂದ ಒಂದು ನೋಟ Banasura Dam3.jpg|ಬೋಟಿಂಗ್ ಸೌಲಭ್ಯ </gallery> == ಪ್ರಸ್ತುತ ಸನ್ನಿವೇಶ == ಈ ಅಣೆಕಟ್ಟಿನ ನಿಜವಾದ ಮಿಷನ್‌ಗಳು ಕಕ್ಕಯಂ ಜಲಾಶಯಕ್ಕೆ ನೀರನ್ನು ಒದಗಿಸುವುದು <ref>{{Cite web|url=http://wikimapia.org/456161/Kakkayam-Dam-Reservoir|title=Kakkayam Dam Reservoir - Wikimapia|website=wikimapia.org|access-date=2015-12-16}}</ref> ಇದು ಕೋಯಿಕ್ಕೋಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯುತ್ ಉತ್ಪಾದಿಸಲು ಮತ್ತು ವಯನಾಡಿನಲ್ಲಿ ನೀರಾವರಿ ಮಾಡಲು, ಎರಡೂ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗಳನ್ನು ಸಾಧಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ಪ್ರಸ್ತುತ ಇದು ಹೈಡಲ್ ಯೋಜನೆಯ ಭಾಗವಾಗಿದೆ. ಇದು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಸೋಲಾರ್ ಅಟಾಪ್ ಅಣೆಕಟ್ಟನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.deccanchronicle.com/nation/in-other-news/300416/kerala-solar-panel-atop-dam-a-reality.html?ref=yfp|title=Kerala: Solar panel atop dam a reality|date=30 April 2016}}</ref> == ಇದನ್ನೂ ಸಹ ನೋಡಿ == * ಭಾರತದಲ್ಲಿನ ಅಣೆಕಟ್ಟುಗಳು ಮತ್ತು ಜಲಾಶಯಗಳ ಪಟ್ಟಿ == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|refs=<ref name="10th Five Year Plan">{{cite web | url = http://www.keralaplanningboard.org/html/Reports/wr&apr.pdf | title = Government of Kerala Tenth Five Year Plan 2002-07 Report | publisher = Government of Kerala | access-date = 2006-10-18 | archive-url = https://web.archive.org/web/20051218014623/http://keralaplanningboard.org/html/Reports/wr%26apr.pdf | archive-date = 2005-12-18 | url-status = dead }}</ref> <ref name="Wayanad">{{cite web |url=http://www.wayanad.org/outdoor.htm |title=Wayanad outdoor trails |publisher=wayanad.org |access-date=2006-10-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20061023075312/http://www.wayanad.org/outdoor.htm |archive-date=23 October 2006 |url-status=dead }}</ref> <ref name="Banasura Sagar Dam">{{cite web | url = http://www.keralatourism.org/wayanad/banasura-sagar-dam.php |title=Banasura Sagar Dam |access-date=2013-02-11 }}</ref> <ref name="Statistical Data">{{cite web |url = http://www.kerala.gov.in/statistical/panchayat_statistics2001/wynd_shis.htm |title = Statistical Data |publisher = Kerala Government |access-date = 2006-10-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20060528102729/http://www.kerala.gov.in/statistical/panchayat_statistics2001/wynd_shis.htm |archive-date = 2006-05-28 |url-status = dead }}</ref> <ref name="Tourist">{{cite web | url = http://wayanad.nic.in/tourist.htm | title = Places of Tourist Importance | publisher = Wayanad Government | access-date = 2006-10-14 | archive-url = https://web.archive.org/web/20060505090831/http://wayanad.nic.in/tourist.htm |archive-date = 2006-05-05 }}</ref> <ref name="ffkerala.net">{{cite web |url = http://www.ffkerala.net/wayanaddist/wayanad100_places2.html |title = Wayanad |publisher = Fast Finder Kerala |access-date = 2006-10-14 |archive-url = https://web.archive.org/web/20070929150707/http://www.ffkerala.net/wayanaddist/wayanad100_places2.html |archive-date = 2007-09-29 |url-status = dead }}</ref>}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * [https://web.archive.org/web/20090816150255/http://www.keralaplanningboard.org/html/Reports/wr%26apr.pdf ಕೇರಳ ಸರ್ಕಾರದ ಹತ್ತನೇ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆ 2002-07 'ಜಲ ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಪರಿಸರ - ಅಪ್ರೋಚ್, ನೀತಿಗಳು ಮತ್ತು ಸುಧಾರಣೆಗಳು' (PDF) ಕುರಿತು ವರ್ಕಿಂಗ್ ಗ್ರೂಪ್‌ನ ವರದಿ] * [https://web.archive.org/web/20180521081702/http://wayanad.nic.in/ ವಯನಾಡ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಅಧಿಕೃತ ವೆಬ್‌ಸೈಟ್] mwzq1524sri625zd3ayukl52ay7g9y9 2 144512 1113658 2022-08-13T09:00:40Z Sahana Poojary 75923 "[[:en:Special:Redirect/revision/1095648568|Maneesha S. Inamdar]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki {{Infobox ವಿಜ್ಞಾನಿ|name=Maneesha S. Inamdar|image=Inamdar photo small.jpg|alt=|caption=|birth_date=|birth_place=India|death_date=|death_place=|residence=[[Bangalore]], [[Karnataka]], India|nationality=[[Indian nationality|Indian]]|fields={{ublist | [[Cell biology]] }}|workplaces={{ublist | [[Jawaharlal Nehru Centre for Advanced Scientific Research]] | Institute for Stem Cell Biology and Regenerative Medicine }}|alma_mater={{ublist | [[Tata Institute of Fundamental Research]] | [[University of North Carolina at Chapel Hill]] }}|doctoral_advisor=|doctoral_students=|known_for=comparative analysis of cardiovascular development and [[stem cells]]|awards={{ublist| 2011&nbsp;[[National Bioscience Award for Career Development|N-BIOS Prize]] }} {{ublist| 2018&nbsp;[[Dr. Kalpana Chawla State Award]]}} {{ublist| 2019&nbsp;[[Prof. C.N.R. Rao Oration Award]]}}}} [[Category:Articles with hCards]] [[Category:Pages using infobox scientist with unknown parameters|positionManeesha S. Inamdar]] [[Category:Pages using infobox scientist with unknown parameters|residenceManeesha S. Inamdar]] '''ಮನೀಶಾ ಎಸ್. ಇನಾಮದಾರ್''' ಅವರು ಕಾಂಡಕೋಶ ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಪರಿಣತಿ ಹೊಂದಿರುವ ಭಾರತೀಯ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಶೀಲ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ರಿಸರ್ಚ್‌ನ (ಜೆಎನ್‌ಸಿಎಎಸ್‌ಆರ್) ಆಣ್ವಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್ ಘಟಕದಲ್ಲಿ ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಮತ್ತು ಚೇರ್ ಆಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಇಂಡಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್ ಮತ್ತು [[ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿ|ಇಂಡಿಯನ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೈನ್ಸ್ ಅಕಾಡೆಮಿಯ]] ಚುನಾಯಿತ ಫೆಲೋ ಮತ್ತು ಜೆಸಿ ಬೋಸ್ ನ್ಯಾಷನಲ್ ಫೆಲೋ. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://dbtindia.nic.in/wp-content/uploads/2014/03/list_of_bioscience_awardees.pdf|title="Awardees of National Bioscience Awards for Career Development" (PDF). Department of Biotechnology. 2016. Retrieved 2017-11-20.|date=2016|access-date=1 August 2018}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.deccanherald.com/city/top-bengaluru-stories/innovation-in-science-need-of-the-hour-cm-686037.html|title=Innovation in science need of the hour: CM|date=7 August 2018|website=Deccan Herald|access-date=15 September 2020}}</ref> == ಜೀವನಚರಿತ್ರೆ == [[ಚಿತ್ರ:JNCASR.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/JNCASR.jpg/220px-JNCASR.jpg|alt=|left|thumb| ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ರಿಸರ್ಚ್]] ಮನೀಶಾ ಇನಾಮದಾರ್, ಟಾಟಾ ಇನ್‌ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಫಂಡಮೆಂಟಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ (TIFR) ನಲ್ಲಿ ಆಣ್ವಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪಡೆದರು ಮತ್ತು ಚಾಪೆಲ್ ಹಿಲ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಉತ್ತರ ಕೆರೊಲಿನಾ ವಿಶ್ವವಿದ್ಯಾಲಯದಲ್ಲಿ ಹೃದಯರಕ್ತನಾಳದ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದಲ್ಲಿ ಪೋಸ್ಟ್-ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಕೆಲಸವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. ತರುವಾಯ, ಅವರು ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್ಡ್ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ರಿಸರ್ಚ್ (JNCASR) ಗೆ ಸೇರಿದರು, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಸಂಸ್ಥೆಯ ಆಣ್ವಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಮತ್ತು ಜೆನೆಟಿಕ್ಸ್ ಘಟಕದ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ ಹುದ್ದೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ. JNCASR ನಲ್ಲಿ, ಅವರು [[ಆಕರ ಕೋಶ|ಕಾಂಡಕೋಶ]] ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದ್ದಾರೆ ಮತ್ತು ಹಲವಾರು ಸಂಶೋಧನಾ ವಿದ್ವಾಂಸರು, ಪೋಸ್ಟ್‌ಡಾಕ್ಟರಲ್ ಫೆಲೋಗಳು, ತರಬೇತಿ ಪಡೆದವರು ಮತ್ತು ಸಹಯೋಗಿಗಳನ್ನು ಆಯೋಜಿಸಿದ್ದಾರೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=http://www.jncasr.ac.in/inamdar/index.php?menu_id=9&user_id=18&page_id=746|title=Maneesha Inamdar - Research Group|website=www.jncasr.ac.in|access-date=1 August 2018}}</ref> ಅವರು ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಫಾರ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಬಯಾಲಜಿ ಮತ್ತು ರಿಜೆನೆರೇಟಿವ್ ಮೆಡಿಸಿನ್ (ಇನ್‌ಸ್ಟೆಮ್) ನಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕ ಅಧ್ಯಾಪಕರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸಿದರು. <ref name=":2">{{Cite web|url=https://instem.res.in/faculty|title=Faculty {{!}} InStem|website=instem.res.in|language=en|access-date=1 August 2018}}</ref> [[ಚಿತ್ರ:CRISPR_stem_cell_image_for_DST_conclave.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0b/CRISPR_stem_cell_image_for_DST_conclave.jpg/230px-CRISPR_stem_cell_image_for_DST_conclave.jpg|alt=|thumb|230x230px| CRISPR ಮಾಡ್ಯುಲೇಟೆಡ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಲೈನ್‌ಗಳು]] [[ಚಿತ್ರ:Mouse_embryo_vasculature.tif|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/fb/Mouse_embryo_vasculature.tif/lossless-page1-220px-Mouse_embryo_vasculature.tif.png|thumb| ಮೌಸ್ ಭ್ರೂಣದ ನಾಳೀಯ]] ಇನಾಮದಾರ್ ಅವರ ಗುಂಪು ಕಾಂಡಕೋಶಗಳ ಮೂಲ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರದ ಮೇಲೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ. ಆಕೆಯ ನೇತೃತ್ವದ ಗುಂಪು ದೋಷಯುಕ್ತ ಭ್ರೂಣಗಳಿಂದ ಸಾಮಾನ್ಯ ಕಾಂಡಕೋಶ ರೇಖೆಗಳನ್ನು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಪಡಿಸಿದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ಯುಕೆ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಬ್ಯಾಂಕ್‌ನಲ್ಲಿ ಠೇವಣಿ ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.jncasr.ac.in/inamdar/index.php?menu_id=2&user_id=18&page_id=739|title=Maneesha Inamdar - Academic profile|website=www.jncasr.ac.in|access-date=1 August 2018}}</ref> ಅವರ ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ''ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಫೋರಮ್'' (ISCI2) ಉಪಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಸೇರಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವರು ಈ ಉಪಕ್ರಮಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದ ಏಕೈಕ ಕೊಡುಗೆಯನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ. ಇನಾಮದಾರ್ ಅವರು ಮೌಸ್ ಮತ್ತು ಮಾನವ ಪ್ರೇರಿತ ಕೋಶಗಳನ್ನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿದ ರೋಗಿಗಳಿಂದ ಪಡೆದ ಪ್ರೇರಿತ ಪ್ಲುರಿಪೊಟೆಂಟ್ ಕಾಂಡಕೋಶಗಳನ್ನು (IPS) ಸಂಗ್ರಹಿಸುವ ಮೂಲಕ ಪುನರುತ್ಪಾದಕ ಚಿಕಿತ್ಸಕ ವಿಧಾನಗಳ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯಲ್ಲಿ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರ ಅಧ್ಯಯನಗಳನ್ನು ಹಲವಾರು ಲೇಖನಗಳು ಮತ್ತು ಸಂಪನ್ಮೂಲ ಸಾಮಗ್ರಿಗಳ ಮೂಲಕ ದಾಖಲಿಸಲಾಗಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://www.jncasr.ac.in/inamdar/index.php?menu_id=24&user_id=18&page_id=1521|title=Maneesha Inamdar - Publications|website=www.jncasr.ac.in|access-date=1 August 2018}}</ref> == ವೃತ್ತಿಪರ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳು == ಇನಾಮದಾರ್ ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಇಲಾಖೆ, ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಇಲಾಖೆ, ಕೌನ್ಸಿಲ್ ಆಫ್ ಸೈಂಟಿಫಿಕ್ ಮತ್ತು ಇಂಡಸ್ಟ್ರಿಯಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಮತ್ತು ಯುಕೆ-ಇಂಡಿಯಾ ಎಜುಕೇಶನ್ ಅಂಡ್ ರಿಸರ್ಚ್ ಇನಿಶಿಯೇಟಿವ್ (UKIERI), ಇಂಡೋ-ಯುಎಸ್ ಸೈನ್ಸ್ ಮತ್ತು ಟೆಕ್ನಾಲಜಿ ಫೋರಮ್ (UKIERI) ಸೇರಿದಂತೆ ಇತರ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಏಜೆನ್ಸಿಗಳಿಗೆ ಯೋಜನೆಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದ್ದಾರೆ. IUSSTF), ದಿ ವೆಲ್‌ಕಮ್ ಟ್ರಸ್ಟ್, UK, DBT-ಇಂಡೋ-ಡ್ಯಾನಿಶ್ ಪ್ರೋಗ್ರಾಂ ಮತ್ತು ಇಂಡೋ-ಫ್ರೆಂಚ್ ಸೆಂಟರ್ ಫಾರ್ ದಿ ಪ್ರಮೋಷನ್ ಆಫ್ ಅಡ್ವಾನ್ಸ್‌ಡ್ ರಿಸರ್ಚ್ (IFCPAR/CEFIPRA). <ref>{{Cite web|url=http://www.cefipra.org/Publication/Newsletter/ENSEMBLE-2017/january-march.pdf|title="Ensemble - Newsletter of the Indo-French Centre for the Promotion of Advanced Research" (PDF) (Press release). New Delhi: Indo-French Centre for the Promotion of Advanced Research. 2017. Mobility of Scientists / Researchers supported under CEFIPRA projects during January–March, 2017|website=www.jncasr.ac.in|access-date=1 August 2018}}</ref> ಅವರು ಇಂಡಿಯನ್ ಸೊಸೈಟಿ ಆಫ್ ಸೆಲ್ ಬಯಾಲಜಿ, <ref>{{Cite web|url=http://www.iscb.org.in/homepage.htm|title=ISCB Home Page|website=www.iscb.org.in|access-date=1 August 2018}}</ref> ಸೊಸೈಟಿ ಫಾರ್ ಡೆವಲಪ್‌ಮೆಂಟಲ್ ಬಯಾಲಜಿ, USA, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ಫಾರ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ರಿಸರ್ಚ್ (ISSCR), ಉತ್ತರ ಅಮೆರಿಕಾದ ನಾಳೀಯ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ ಸಂಸ್ಥೆ (NAVBO) ಮತ್ತು ಇಂಡಿಯನ್ ಸೊಸೈಟಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ ಅಥವಾ ಆಜೀವ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರು. <ref>{{Cite web|url=http://www.devbioindia.org/index.php?page=member_list&lid=134|title=InSDB :: Indian Society for Developmetal Biologist|website=www.devbioindia.org|access-date=1 August 2018}}</ref> ಅವರು ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಇನಿಶಿಯೇಟಿವ್ (ISCI) ಮತ್ತು ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಬ್ಯಾಂಕಿಂಗ್ ಇನಿಶಿಯೇಟಿವ್ (ISCBI) ನಲ್ಲಿ ಭಾರತವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತಾರೆ, ಅಲ್ಲಿ ಅವರು ಸ್ಟೀರಿಂಗ್ ಗುಂಪಿನ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು HESC ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಿ ಯುರೋಪ್, ಇಂಟರ್ನ್ಯಾಷನಲ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ರಿಜಿಸ್ಟ್ರಿ, ಯುರೋಪ್ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಅಂತರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಸಮಿತಿಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಪರಿಣಿತರಾಗಿ ಮತ್ತು ಸಲಹೆಗಾರರಾಗಿ ಸೇವೆ ಸಲ್ಲಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ನೈತಿಕತೆ ಮತ್ತು ಕಾಂಡಕೋಶ ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಹಲವಾರು ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮತ್ತು ಸಾಂಸ್ಥಿಕ ಸಲಹಾ ಮತ್ತು ವಿಮರ್ಶೆ ಸಮಿತಿಗಳ ಅಧ್ಯಕ್ಷರು ಅಥವಾ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಇನಾಮದಾರ್ ಅವರು ಮಾನವ ಜಿನೋಮ್ ಎಡಿಟಿಂಗ್‌ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ, ನೈತಿಕ, ಸಾಮಾಜಿಕ ಮತ್ತು ಕಾನೂನು ಸವಾಲುಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸಲು ಸಂಶೋಧನೆಯಲ್ಲಿ ಜೈವಿಕ ನೀತಿಶಾಸ್ತ್ರದ ಕುರಿತಾದ ಜಾಗತಿಕ ವೇದಿಕೆ (ಜಿಎಫ್‌ಬಿಆರ್) ಯೋಜನಾ ಸಮಿತಿ (೨೦೧೯) ಮತ್ತು [[ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಘಟನೆ|ವಿಶ್ವ ಆರೋಗ್ಯ ಸಂಸ್ಥೆ (ಡಬ್ಲ್ಯುಎಚ್‌ಒ)]] ತಜ್ಞರ ಸಲಹಾ ಸಮಿತಿಯ ಸದಸ್ಯರಾಗಿದ್ದಾರೆ. == ಬಿರುದುಗಳು == ಇನಾಮದಾರ್ ೧೯೯೯ <ref>{{Cite web|url=https://www.ias.ac.in/listing/associates/women|title=Associateship {{!}} Indian Academy of Sciences|website=www.ias.ac.in|language=en|access-date=1 August 2018}}</ref> ಇಂಡಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್‌ನ ಯಂಗ್ ಅಸೋಸಿಯೇಟ್ ಆಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಭಾರತ ಸರ್ಕಾರದ ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ ಇಲಾಖೆ (DBT) ಆಕೆಗೆ ವೃತ್ತಿ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಗಾಗಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಜೈವಿಕ ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಿತು, . <ref name=":0">{{Cite web|url=http://dbtindia.nic.in/wp-content/uploads/2014/03/list_of_bioscience_awardees.pdf|title="Awardees of National Bioscience Awards for Career Development" (PDF). Department of Biotechnology. 2016. Retrieved 2017-11-20.|date=2016|access-date=1 August 2018}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://dbtindia.nic.in/wp-content/uploads/2014/03/list_of_bioscience_awardees.pdf ""Awardees of National Bioscience Awards for Career Development" (PDF). Department of Biotechnology. 2016. Retrieved 2017-11-20"] <span class="cs1-format">(PDF)</span>. 2016<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">1 August</span> 2018</span>.</cite></ref> ಅವರಿಗೆ ೨೦೧೧ ರಲ್ಲಿ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಹಿಳಾ ಜೈವಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು. ಇಂಡಿಯನ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್ ಆಕೆಗೆ ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ ಚುನಾಯಿತ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ನೀಡಿ ಗೌರವಿಸಿತು <ref>{{Cite web|url=https://www.ias.ac.in/listing/fellows/women|title=Fellowship {{!}} Indian Academy of Sciences|website=www.ias.ac.in|language=en|access-date=1 August 2018}}</ref> ಅವರು ೨೦೧೮ ರಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ವಿಜ್ಞಾನ ಅಕಾಡೆಮಿಯ ಫೆಲೋ ಆಗಿ ಆಯ್ಕೆಯಾದರು. ಅವರಿಗೆ ೨೦೧೭ <ref>{{Cite news|url=https://www.deccanherald.com/city/innovation-science-need-hour-686037.html|title=Innovation in science need of the hour: CM|date=7 August 2018|work=Deccan Herald|access-date=8 August 2018|language=en}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.kscst.iisc.ernet.in/awards_2017/st_awards_2017.html|title=KSCST : State Science and Technology Awards - 2017|website=www.kscst.iisc.ernet.in|access-date=8 August 2018}}</ref> ಗಾಗಿ ಡಾ ಕಲ್ಪನಾ ಚಾವ್ಲಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ನೀಡಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಪ್ರೊ. CNR ರಾವ್ ಓರೇಶನ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿ <ref>{{Cite web|url=http://www.jncasr.ac.in/blank_page.php/Prof.-C.N.R.-Rao-Oration-Award-Lecture/69/1/|title=Jawaharlal Nehru Centre for Advanced Scientific Research|website=www.jncasr.ac.in}}</ref> ಮತ್ತು ೨೦೧೯ ರಲ್ಲಿ JC ಬೋಸ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಫೆಲೋಶಿಪ್. == ಆಯ್ದ ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * ಸಿನ್ಹಾ, ಸಲೋನಿ; ದ್ವಿವೇದಿ, ತೀರತ್ ಆರ್; ಯೆಂಗ್ಖೋಮ್, ರೋಜಾ; ಭೀಮಶೆಟ್ಟಿ, ವೆಂಕಟ ಎ; ಅಬೆ, ಟಕಾಯಾ; ಕಿಯೋನಾರಿ, ಹಿರೋಶಿ; ವಿಜಯರಾಘವನ್ ಕೆ ಮತ್ತು ಇನಾಮದಾರ್, ಮನೀಶಾ ಎಸ್. "Asrij/OCIAD1 CSN5-ಮಧ್ಯಸ್ಥ p53 ಅವನತಿಯನ್ನು ನಿಗ್ರಹಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಮೌಸ್ ಹೆಮಾಟೊಪಯಟಿಕ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಕ್ವಿಸೆನ್ಸ್ ಅನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತದೆ." ''ರಕ್ತ.'' doi :10.1182/blood.2019000530. * ಸಿನ್ಹಾ, ಸಲೋನಿ; ರೇ, ಅರಿಂದಮ್; ಅಭಿಲಾಷ್, ಲಕ್ಷ್ಮಣ್; ಕುಮಾರ್, ಮನೀಶ್; ಶ್ರೀನಿವಾಸಮೂರ್ತಿ, ಶ್ರೀಲಕ್ಷ್ಮಿ ಕೆ; ಕೇಶವ ಪ್ರಸಾದ್ ಟಿಎಸ್; ಇನಾಮದಾರ್ ಮನೀಶಾ ಎಸ್. "ಪ್ರೊಟೊಮಿಕ್ಸ್ ಆಫ್ ಅಸ್ರಿಜ್ ಪರ್ಟರ್ಬೇಶನ್ ಇನ್ ''ಡ್ರೊಸೊಫಿಲಾ'' ಲಿಂಫ್ ಗ್ಲಾಂಡ್ಸ್ ಫಾರ್ ಐಡೆಂಟಿಫಿಕೇಷನ್ ಆಫ್ ನ್ಯೂ ರೆಗ್ಯುಲೇಟರ್ಸ್ ಆಫ್ ಹೆಮಾಟೊಪೊಯಿಸಿಸ್." ''ಆಣ್ವಿಕ ಮತ್ತು ಸೆಲ್ಯುಲಾರ್ ಪ್ರೋಟಿಯೊಮಿಕ್ಸ್'' . doi :10.1074/mcp. RA119.001299. * ಜೋಶಿ, ದಿವ್ಯೇಶ್ ಮತ್ತು ಇನಾಮದಾರ್, ಮನೀಶಾ ಎಸ್. "ರುಧಿರಾ/BCAS3 ಜೋಡಿಗಳು ಮೈಕ್ರೊಟ್ಯೂಬ್ಯೂಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ಮಧ್ಯಂತರ 1 ತಂತುಗಳು ಆಂಜಿಯೋಜೆನಿಕ್ ಮರುರೂಪಿಸುವಿಕೆಗಾಗಿ ಜೀವಕೋಶದ ವಲಸೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸಲು." ''ಜೀವಕೋಶದ ಆಣ್ವಿಕ ಜೀವಶಾಸ್ತ್ರ'' . doi :10.1091/mbc. E18-08-0484. * ಶೆಟ್ಟಿ, ದೀತಿ ಕೆ.; ಕಲಾಂಕರ್, ಕೌಸ್ತುಭ್ ಪಿ.; ಇನಾಮದಾರ, ಮನೀಶಾ ಎಸ್. (2018-07). "OCIAD1 ಎಲೆಕ್ಟ್ರಾನ್ ಟ್ರಾನ್ಸ್‌ಪೋರ್ಟ್ ಚೈನ್ ಕಾಂಪ್ಲೆಕ್ಸ್ I ಚಟುವಟಿಕೆಯನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ ಮಾನವ ಪ್ಲುರಿಪೋಟೆಂಟ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಶಕ್ತಿಯ ಚಯಾಪಚಯವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ". ''ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ವರದಿಗಳು'' . '''11''' (1): 128–141. doi :10.1016/j.stemcr.2018.05.015. ISSN&nbsp;2213-6711. * ಸಿನ್ಹಾ, ಸಲೋನಿ; ಭೀಮಶೆಟ್ಟಿ, ವೆಂಕಟ ಅನುದೀಪ್ ಮತ್ತು ಇನಾಮದಾರ್, ಮನೀಶಾ ಎಸ್. "OCIAD2 ನಲ್ಲಿ ಡಬಲ್ ಹೆಲಿಕಲ್ ಮೋಟಿಫ್ ಅದರ ಸ್ಥಳೀಕರಣ, ಪರಸ್ಪರ ಕ್ರಿಯೆಗಳು ಮತ್ತು STAT3 ಸಕ್ರಿಯಗೊಳಿಸುವಿಕೆಗೆ ಅವಶ್ಯಕವಾಗಿದೆ. ''ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವರದಿಗಳು'' . doi :10.1038/s41598-018-25667-3. * ಶೆಟ್ಟಿ, ರೋಣಕ್; ಜೋಶಿ, ದಿವ್ಯೇಶ್; ಜೈನ್, ಮಮತಾ; ವಾಸುದೇವನ್, ಮಾದವನ್; ಪಾಲ್, ಜಾಸ್ಪರ್ ಕ್ರೈಸೊಲೈಟ್; ಭಟ್, ಗಣೇಶ್; ಬ್ಯಾನರ್ಜಿ, ಪೌಲೋಮಿ; ಅಬೆ, ಟಕಾಯಾ; ಕಿಯೋನಾರಿ, ಹಿರೋಶಿ; ವಿಜಯರಾಘವನ್ ಕೆ ಮತ್ತು ಇನಾಮದಾರ್ ಮನೀಶಾ ಎಸ್ (೨೦೧೮-04-04). "ರುಧಿರಾ/BCAS3 ಮೌಸ್ ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಹೃದಯರಕ್ತನಾಳದ ವಿನ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಅತ್ಯಗತ್ಯ". ''ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ವರದಿಗಳು'' . '''8''' (1). doi :10.1038/s41598-018-24014-w. ISSN&nbsp;2045-2322.&nbsp; * ರಂಗನಾಥ್, ಸುಧೀರ್ ಎಚ್.; ಟಾಂಗ್, ಜಿಕ್ಸಿಯಾಂಗ್; ಲೆವಿ, ಓರೆನ್; ಮಾರ್ಟಿನ್, ಕೀರ್; ಕಾರ್ಪ್, ಜೆಫ್ರಿ ಎಂ.; ಇನಾಮದಾರ, ಮನೀಶಾ ಎಸ್. (2016-06). "ಮೈಕ್ರೊಪಾರ್ಟಿಕಲ್ ಇಂಜಿನಿಯರಿಂಗ್ ಮೂಲಕ ಮೆಸೆಂಚೈಮಲ್ ಸ್ಟ್ರೋಮಲ್ ಸೆಲ್ ಪ್ರೊ-ಇನ್‌ಫ್ಲಮೇಟರಿ ಸೀಕ್ರೆಟೋಮ್‌ನ ನಿಯಂತ್ರಿತ ಪ್ರತಿಬಂಧಕ". ''ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ವರದಿಗಳು'' . '''6''' (6): 926–939. doi :10.1016/j.stemcr.2016.05.003. ISSN&nbsp;2213-6711. * ಶೆಟ್ಟಿ, ದೀತಿ ಕೆ.; ಇನಾಮದಾರ, ಮನೀಶಾ ಎಸ್. (2016-03). "CRISPR/CAS9 ಮಧ್ಯಸ್ಥಿಕೆಯ ಗುರಿಯನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು OCIAD1 ಲೋಕಸ್‌ಗಾಗಿ ಹೆಟೆರೋಜೈಗಸ್ ನಾಕ್‌ಔಟ್ ಮಾನವ ಭ್ರೂಣದ ಕಾಂಡಕೋಶದ ರೇಖೆಯ ಉತ್ಪಾದನೆ: BJNhem20-OCIAD1-CRISPR-39". ''ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಸಂಶೋಧನೆ'' . '''16''' (2): 308–310. doi :10.1016/j.scr.2015.12.037. ISSN&nbsp;1873-5061. * ಖಾದಿಲ್ಕರ್, ರೋಹನ್ ಜೆ.; ರೋಡ್ರಿಗಸ್, ಡಯಾನಾ; ಮೋಟೆ, ರಿದಿಮ್ ದಾದಾಸಾಹೇಬ್; ಸಿನ್ಹಾ, ಅರ್ಘ್ಯಶ್ರೀ ರಾಯ್‌ಚೌಧರಿ; ಕುಲಕರ್ಣಿ, ವಾಣಿ; ಮಾಗಡಿ, ಶ್ರೀವತ್ಸ ಸುಬ್ರಹ್ಮಣ್ಯ; ಇನಾಮದಾರ, ಮನೀಶಾ ಎಸ್. (2014-03-18). " ''ಡ್ರೊಸೊಫಿಲಾ'' ರಕ್ತ ಕಣ ಹೋಮಿಯೋಸ್ಟಾಸಿಸ್‌ನ ಎಂಡೋಸೈಟಿಕ್ ನಿಯಂತ್ರಣವನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ARF1-GTP ಅಸ್ರಿಜ್ ಅನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸುತ್ತದೆ". ''ನ್ಯಾಷನಲ್ ಅಕಾಡೆಮಿ ಆಫ್ ಸೈನ್ಸಸ್ ನ ಪ್ರೊಸೀಡಿಂಗ್ಸ್'' . '''111''' (13): 4898–4903. doi :10.1073/pnas.1303559111. ISSN&nbsp;0027-8424. * ಇನಾಮದಾರ, ಮನೀಶಾ ಎಸ್.; ಹೀಲಿ, ಲಿನ್; ಸಿನ್ಹಾ, ಅಭಿಷೇಕ್; ಸ್ಟೇಸಿ, ಗ್ಲಿನ್ (2011-10-29). "ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಲ್ಯಾಬೊರೇಟರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿಸುವ ಮತ್ತು ನಿರ್ವಹಿಸುವ ಸವಾಲುಗಳಿಗೆ ಜಾಗತಿಕ ಪರಿಹಾರಗಳು". ''ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ವಿಮರ್ಶೆಗಳು ಮತ್ತು ವರದಿಗಳು'' . '''8''' (3): 830–843. doi :10.1007/s12015-011-9326-7. ISSN&nbsp;1550-8943. * "ಜನಾಂಗೀಯವಾಗಿ ವೈವಿಧ್ಯಮಯವಾದ ಮಾನವ ಭ್ರೂಣದ ಕಾಂಡಕೋಶಗಳನ್ನು ಪರೀಕ್ಷಿಸುವುದು ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನು ನೀಡುವ ಕ್ರೋಮೋಸೋಮ್ 20 ಕನಿಷ್ಠ ಆಂಪ್ಲಿಕಾನ್ ಅನ್ನು ಗುರುತಿಸುತ್ತದೆ". ''ಪ್ರಕೃತಿ ಜೈವಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನ'' . '''29''' (12): 1132–1144. 2011-11-27. doi :10.1038/nbt.2051. ISSN&nbsp;1087-0156. * ಇನಾಮದಾರ, ಮನೀಶಾ ಎಸ್.; ವೇಣು, ಪಾರ್ವತಿ; ಶ್ರೀನಿವಾಸ್, ಎಂಎಸ್; ರಾವ್, ಕಾಮಿನಿ; ವಿಜಯರಾಘವನ್, ಕೆ. (2009-04). "ಡಿರೈವೇಶನ್ ಅಂಡ್ ಕ್ಯಾರೆಕ್ಟರೈಸೇಶನ್ ಆಫ್ ಟು ಸಿಬ್ಲಿಂಗ್ ಹ್ಯೂಮನ್ ಎಂಬ್ರಿಯೋನಿಕ್ ಸ್ಟೆಮ್ ಸೆಲ್ ಲೈನ್ಸ್ ಫ್ರಂ ಡಿಸ್ಕಾರ್ಡೆಡ್ ಗ್ರೇಡ್ III ಎಂಬ್ರಿಯೋಸ್". ''ಕಾಂಡಕೋಶಗಳು ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ'' . '''18''' (3): 423–434. doi :10.1089/scd.2008.0131. ISSN&nbsp;1547-3287. == ಸಹ ನೋಡಿ ==    == ಟಿಪ್ಪಣಿಗಳು == {{Reflist|2|group=note}} == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == * {{Cite web|url=http://icmr.nic.in/ijmr/2015/december/Panel%20of%20Reviewers%20(2015).pdf|title=Panel of Reviewers|date=2015|website=Indian Journal of Medical Research|access-date=29 January 2018}} * {{Cite news|url=http://www.abc.org.br/article.php3?id_article=1430|title=Stem cells for the treatment of diseases|date=6 September 2011|work=abc.org|access-date=29 January 2018}} {{N-BIOS Laureates 2010–2019}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:ಜೀವಂತ ವ್ಯಕ್ತಿಗಳು]]</nowiki> rribleegnb6tn05rkxxgt6tal0g1bm1 2 144513 1113660 2022-08-13T09:01:57Z Chaithali C Nayak 75930 ಹೊಸ ಪುಟ: ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ- --~~~~ wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ- --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೧, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) 70mz9kf1rhpmp72s9rfw2vngkm6uhvy 1113665 1113660 2022-08-13T09:03:33Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ- --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೧, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ-<no wiki>--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೩, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC)</no wiki> gydoosg5kvu7apoc7dpgqitodxgxkmb 1113667 1113665 2022-08-13T09:04:02Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ- --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೧, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ-<no wiki>--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೩, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC)</no wiki> d60dun9kdo7bjq9bfprkdqz6dri4gd1 1113673 1113667 2022-08-13T09:04:48Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ- --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೧, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ-<no wiki>{{--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೪, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC)}}</no wiki> hjxej770g2n48d9os3po5dub08z8tqw 1113683 1113673 2022-08-13T09:06:06Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ- --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೧, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ-<no wiki>--[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೬, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC)</no wiki> 8htlpkcrz2h8mscwd0pskv2eyj70k1c 1113687 1113683 2022-08-13T09:06:54Z Chaithali C Nayak 75930 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ- --[[ಸದಸ್ಯ:Chaithali C Nayak|Chaithali C Nayak]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Chaithali C Nayak|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೧, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಮಾಡಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ-<nowiki>--~~~~</nowiki> ttvs1fnqh5141nafnj3ih7vrdbm453c 2 144514 1113671 2022-08-13T09:04:32Z Veena Sundar N. 75929 ಹೊಸ ಪುಟ: --~~Veena Sundar N.~~-- wikitext text/x-wiki --~~Veena Sundar N.~~-- 50ar4kipcjnzmrjzlh9hor9w3m02rt8 1113698 1113671 2022-08-13T09:11:29Z Veena Sundar N. 75929 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ- --[[ಸದಸ್ಯ:Veena Sundar N.|Veena Sundar N.]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Veena Sundar N.|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೧, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) 3lk59ubfdsj16deljf0mgsl7nk1wwlr 1113704 1113698 2022-08-13T09:12:40Z Veena Sundar N. 75929 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿ- <nowiki>--~~~~</nowiki> q5ldud8ozeamvquanc1tewjrl7c6qmm 2 144515 1113672 2022-08-13T09:04:40Z Apoorva poojay 75931 ಹೊಸ ಪುಟ: --~~~~ ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki> {{--~~~~}} </nowiki> wikitext text/x-wiki --[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೪, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki> {{--~~~~}} </nowiki> bacxbqxd39ny5jtik5vg9l8q101ng4b 1113688 1113672 2022-08-13T09:06:59Z Apoorva poojay 75931 wikitext text/x-wiki --[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೬, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki> {{--~~~~}} </nowiki> 1zkhbko1u3b70p9qk1ywxkb88go3usf 1113689 1113688 2022-08-13T09:07:41Z Apoorva poojay 75931 wikitext text/x-wiki --[[ಸದಸ್ಯ:Apoorva poojay|Apoorva poojay]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Apoorva poojay|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೦೬, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ಸಹಿ ಹಾಕಿ. ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ - <nowiki> --~~~~ </nowiki> joi6tqf4aeb25xz0w992tmh0hpo2g17 2 144517 1113696 2022-08-13T09:11:10Z Shreya. Bhaskar 75926 ಹೊಸ ಪುಟ: ಇದನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಈ ರೀತಿ ಬರೆಯಿರಿ -<nowiki>{{red|ಈ ಪಟ್ಯವು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದೆ}}</nowiki> ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ- --~~~~ wikitext text/x-wiki ಇದನ್ನು ಪಡೆಯಲು ಈ ರೀತಿ ಬರೆಯಿರಿ -<nowiki>{{red|ಈ ಪಟ್ಯವು ಕೆಂಪು ಬಣ್ಣದಲ್ಲಿದೆ}}</nowiki> ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ- --[[ಸದಸ್ಯ:Shreya. Bhaskar|Shreya. Bhaskar]] ([[ಸದಸ್ಯರ ಚರ್ಚೆಪುಟ:Shreya. Bhaskar|ಚರ್ಚೆ]]) ೦೯:೧೦, ೧೩ ಆಗಸ್ಟ್ ೨೦೨೨ (UTC) lokgvnqcv4ve81dkk0iy4t8k0d4dvb3 2 144518 1113707 2022-08-13T09:14:10Z Sahana Poojary 75923 ಹೊಸ ಪುಟ: ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ-<nowiki>--~~~~</nowiki> wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಹಾಕಿ.ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ-<nowiki>--~~~~</nowiki> fhs5jscuq5sb6sv5pvqvvvyye050cpl 2 144519 1113717 2022-08-13T09:27:30Z Shreya. Bhaskar 75926 ಹೊಸ ಪುಟ: ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಮಾಡಿರಿ. ಇಲ್ಲಿ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ- <nowiki>--~~~~</nowiki> wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಮಾಡಿರಿ. ಇಲ್ಲಿ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ- <nowiki>--~~~~</nowiki> lfkn1nclvtwkvkmln68156wskzeczic 1113718 1113717 2022-08-13T09:27:46Z Shreya. Bhaskar 75926 wikitext text/x-wiki ಈ ಪುಟಕ್ಕೆ ನಿಮ್ಮ ಸಹಿ ಮಾಡಿರಿ. ಇಲ್ಲಿ ಸಹಿ ಹಾಕಲು ಈ ರೀತಿ ಟೈಪ್ ಮಾಡಿರಿ- <nowiki>--~~~~</nowiki> kbi08d8dvymmxbu5h3sx9w5o7ys1rdy 2 144520 1113723 2022-08-13T09:45:27Z Akshitha achar 75927 "[[:en:Special:Redirect/revision/1101460177|Mad scientist]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Mad_scientist.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Mad_scientist.svg/220px-Mad_scientist.svg.png|thumb| ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಯ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್ : ಪುರುಷ, ವಯಸ್ಸಾದ, ಬಾಗಿದ ಹಲ್ಲುಗಳು, ಗೊಂದಲಮಯ ಕೂದಲು, ಲ್ಯಾಬ್ ಕೋಟ್, ಎಫೆರ್ವೆಸೆಂಟ್ ಟೆಸ್ಟ್ ಟ್ಯೂಬ್, ಕನ್ನಡಕಗಳು, ಕೈಗವಸುಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ಕ್ಯಾಕ್ಲಿಂಗ್ ಮಾಡುವಾಗ ನಾಟಕೀಯ ಭಂಗಿಯನ್ನು ಹೊಡೆಯುವುದು.]] '''ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ( '''ಹುಚ್ಚು ವೈದ್ಯ''' ಅಥವಾ '''ಹುಚ್ಚು ಪ್ರೊಫೆಸರ್''' ಕೂಡ) ಒಬ್ಬ [[ವಿಜ್ಞಾನಿ|ವಿಜ್ಞಾನಿಯ]] ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಅಥವಾ ಅಸ್ಥಿರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಿಂದಾಗಿ " ಹುಚ್ಚು, ಕೆಟ್ಟ ಮತ್ತು ಅಪಾಯಕಾರಿ " ಅಥವಾ " [[ಹುಚ್ಚು]] " ಎಂದು ಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ನಿರ್ಲಜ್ಜ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ, [[ನಿಷೇಧ|ನಿಷೇಧಿತ]] ಅಥವಾ ಹಬ್ರಿಸ್ಟಿಕ್ ಸ್ವಭಾವ. ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಲಕ್ಷಣವಾಗಿ, ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ [[ಖಳನಾಯಕ]] ( '''ದುಷ್ಟ ಪ್ರತಿಭೆ''' ) ಅಥವಾ ವಿರೋಧಿ, ಸೌಮ್ಯ ಅಥವಾ ತಟಸ್ಥವಾಗಿರಬಹುದು; ಹುಚ್ಚು, ವಿಲಕ್ಷಣ, ಅಥವಾ ಬೃಹದಾಕಾರದ ಇರಬಹುದು; ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ದೇವರನ್ನು ಆಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾನವ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಅಥವಾ ಮೌಲ್ಯೀಕರಿಸಲು ವಿಫಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕೆಲವರು ಪರೋಪಕಾರಿ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು, ಅವರ ಕಾರ್ಯಗಳು ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಅದು ಅವರನ್ನು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿರೋಧಿಗಳಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು. == ಇತಿಹಾಸ == === ಮೂಲಮಾದರಿಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:The_Curse_Of_Frankenstein_(1957)_trailer_-_Peter_Cushing_experimenting_2.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/The_Curse_Of_Frankenstein_%281957%29_trailer_-_Peter_Cushing_experimenting_2.png/220px-The_Curse_Of_Frankenstein_%281957%29_trailer_-_Peter_Cushing_experimenting_2.png|right|thumb| ''ದಿ ಕರ್ಸ್ ಆಫ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌ನಲ್ಲಿ'' ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ಕುಶಿಂಗ್ (೧೯೫೭).]] ಮೂಲಮಾದರಿಯ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್, ಅವನ ನಾಮಸೂಚಕ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ, <ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Frankenstein|title=Encyclopædia Britannica - Frankenstein|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QwYpYZ7rndMC&q=prototypical+mad+scientist+frankenstein&pg=PA93|title=Return of the Repressed, The: Gothic Horror from The Castle of Otranto to Alien|last=Clemens|first=Valdine|isbn=9780791499276|page=93|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=UpjV_w7R_roC&q=prototypical+mad+scientist+frankenstein&pg=PA100|title=The Mad Scientist Hall of Fame|last=Wilson|first=Daniel H.|last2=Long|first2=Anna C.|date=2008-08-01|isbn=978-0806528793|page=100|access-date=10 November 2015}}</ref> ಅವರು ೧೮೧೮ರಲ್ಲಿ ಮೇರಿ ಶೆಲ್ಲಿಯವರ ''[[ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌|ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಅಥವಾ ಆಧುನಿಕ ಪ್ರಮೀತಿಯಸ್]]'' ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕಾದಂಬರಿಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಪಾತ್ರ, ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಸಹಾನುಭೂತಿಯ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಪರಿಣಾಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳದೆ "ದಾಟಿ ಹೋಗಬಾರದ ಗಡಿಗಳನ್ನು" ದಾಟುವ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಅಂಶವು ಶೆಲ್ಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌ಗೆ [[ರಸವಿದ್ಯೆ|ಆಲ್ಕೆಮಿಸ್ಟ್]] ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು, ಇದು ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಕಿಟೈಪ್‌ನ ಎರಡು ಯುಗಗಳ ನಡುವಿನ ಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕವು ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರದ ಪೂರ್ವಗಾಮಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾದಂಬರಿ, <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=X7-iAgAAQBAJ&q=frankenstein+precursor+of+science+fiction&pg=PA355|title=A Glossary of Literary Terms|last=Abrams|first=M. H.|last2=Harpham|first2=Geoffrey|date=2014-01-01|isbn=9781285974514|page=355|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Corbett|first=Robert|title=Romanticism and Science Fictions|journal=Romanticism on the Net|issue=21|pages=0|doi=10.7202/005970ar|year=2001}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಗೋಥಿಕ್ ಭಯಾನಕ <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=udZvmYZikfQC&q=frankenstein+gothic+horror&pg=PA13|title=Frankenstein|last=Tweg|first=Sue|last2=Shelley|first2=Mary Wollstonecraft|last3=Edwards|first3=Kim|date=August 2011|isbn=9781921411397|page=13|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Gothic Horror and Scientific Education in Mary Shelley's Frankenstein|last=Jelinek|first=Kenneth P.|date=1997}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.cliffsnotes.com/literature/f/frankenstein/critical-essays/frankenstein-as-a-gothic-novel|title=Frankenstein as a Gothic Novel|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.bachelorandmaster.com/britishandamericanfiction/frankenstein-as-a-gothic-fiction.html|title=Frankenstein as a Gothic Fiction|website=bachelorandmaster.com|access-date=10 November 2015}}</ref> ಇದು ಇತರ ಪೂರ್ವಕಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ೧೮೯೬ ರಲ್ಲಿ [[ಎಚ್. ಜಿ. ವೆಲ್ಸ್|ಎಚ್‌ಜಿ ವೆಲ್ಸ್‌ನ]] ''ದಿ ಐಲ್ಯಾಂಡ್ ಆಫ್ ಡಾಕ್ಟರ್ ಮೊರೆಯು'' ಪ್ರಕಟಣೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ನಾಮಸೂಚಕ ವೈದ್ಯ-ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ವಿವಿಸೆಕ್ಷನಿಸ್ಟ್ - ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹುಮನಾಯ್ಡ್ ರೂಪಗಳಾಗಿ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕವಾಗಿ ಮರುರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲು ನಾಗರಿಕತೆಯಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಸಂಕಟ. <ref>{{Cite web|url=http://academic.depauw.edu/aevans_web/HONR101-02/WebPages/Spring2006/Schmid(Todd)/wells.html|title=Novels: The Island of Doctor Moreau|access-date=10 November 2015}}</ref> ೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ, ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಬೆಲ್ಯಾವ್ ಅವರು ''ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಡೋವೆಲ್ಸ್ ಹೆಡ್'' ಎಂಬ ಕಾದಂಬರಿಯ ಮೂಲಕ ರಷ್ಯಾದ ಜನರಿಗೆ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು, ಇದರಲ್ಲಿ ವಿರೋಧಿಯು ಶವಾಗಾರದಿಂದ ಕದ್ದ ದೇಹಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ತಲೆ ಕಸಿ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಶವಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ. === ಸಿನಿಮಾ ಚಿತ್ರಣಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Maniac9.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Maniac9.jpg/220px-Maniac9.jpg|thumb| ಹೊರೇಸ್ ಬಿ. ಕಾರ್ಪೆಂಟರ್ ಡಾ. ಮೀರ್‌ಶುಲ್ಟ್ಜ್ ಆಗಿ, ೧೯೩೪ ರ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಮ್ಯಾನಿಯಕ್‌ನಲ್ಲಿ'' ಸತ್ತವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ಬದುಕಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನಿ.]] ಫ್ರಿಟ್ಜ್ ಲ್ಯಾಂಗ್‌ನ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಮೆಟ್ರೊಪೊಲಿಸ್'' ( ೧೯೨೭ ) ರೋಟ್‌ವಾಂಗ್‌ನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಆರ್ಕಿಟಿಪಿಕಲ್ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಯನ್ನು ತೆರೆಯ ಮೇಲೆ ತಂದಿತು, ಅವರ ಯಂತ್ರಗಳು ಮೂಲತಃ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಡಿಸ್ಟೋಪಿಯನ್ ನಗರಕ್ಕೆ ಜೀವ ನೀಡಿದ ದುಷ್ಟ ಪ್ರತಿಭೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=WkILrUVObWQC&q=rotwang+metropolis+mad+scientist&pg=PT26|title=American Science Fiction Film and Television|last=Geraghty|first=Lincoln|date=2009-10-01|isbn=9780857850768|access-date=10 November 2015}}</ref> ರೊಟ್ವಾಂಗ್‌ನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವು ಅದರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಆರ್ಕ್‌ಗಳು, ಬಬ್ಲಿಂಗ್ ಉಪಕರಣ ಮತ್ತು ಡಯಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣಗಳ ವಿಲಕ್ಷಣವಾಗಿ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಸರಣಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅನೇಕ ನಂತರದ ಚಲನಚಿತ್ರ ಸೆಟ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. ನಟ ರುಡಾಲ್ಫ್ ಕ್ಲೈನ್- ರೋಗ್‌ನಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ರೊಟ್ವಾಂಗ್ ಸ್ವತಃ ಮೂಲಮಾದರಿಯ ಸಂಘರ್ಷದ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ; ಅವನು ಬಹುತೇಕ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಗಿದ್ದರೂ, ಅವನು ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಆಸೆಗಳಿಗೆ ಗುಲಾಮನಾಗಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾನೆ.{{Fact|date=August 2015}} ರೋಟ್‌ವಾಂಗ್‌ನ ನೋಟವು ಸಹ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿತ್ತು - ಹಾರಿಹೋಗುವ ಕೂದಲಿನ ಪಾತ್ರದ ಆಘಾತ, ಕಾಡು-ಕಣ್ಣಿನ ವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಅರೆ- ಫ್ಯಾಸಿಸ್ಟ್  ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ ಉಡುಪನ್ನು ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ "ನೋಟ" ಕ್ಕೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಬಲಗೈ ಕೂಡ ತಿರುಚಿದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಗುರುತಾಗಿದೆ, ಫಿಲಿಪ್ ಕೆ. ಡಿಕ್ ಅವರಿಂದ ಸ್ಟಾನ್ಲಿ ಕುಬ್ರಿಕ್‌ನ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಡಾ. ಸ್ಟ್ರೇಂಜ್ಲೋವ್ ಅಥವಾ: ಹೌ ಐ ಲರ್ನ್ಡ್ ಟು ಸ್ಟಾಪ್ ವರಿಯಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ಲವ್ ದಿ ಬಾಂಬ್'' ಮತ್ತು ''ದಿ ತ್ರೀ ಸ್ಟಿಗ್ಮಾಟಾ ಆಫ್ ಪಾಮರ್ ಎಲ್ಡ್ರಿಚ್'' (೧೯೬೫) ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸಿತು.{{Fact|date=August 2015}} ೧೯೩೦ ಮತ್ತು ೧೯೮೦ ರ ನಡುವೆ ಯುಕೆ ನಲ್ಲಿ ವಿತರಿಸಲಾದ ೧,೦೦೦ ಭಯಾನಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅಥವಾ ಅವರ ರಚನೆಗಳು ೩೦ ಪ್ರತಿಶತ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಖಳನಾಯಕರನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ; ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಯು ೩೯ ಪ್ರತಿಶತ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ; ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಕೇವಲ ೧೧ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ವೀರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref>[[Christopher Frayling]], ''[[New Scientist]]'', 24 September 2005.</ref> ೧೯೩೦ ಮತ್ತು ೧೯೪೦ ರ ದಶಕದ ಹಲವಾರು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿಬೋರಿಸ್ ಕಾರ್ಲೋಫ್ ಅವರು ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. [[ಚಿತ್ರ:LugosiDevilBat3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/LugosiDevilBat3.jpg/220px-LugosiDevilBat3.jpg|right|thumb| ಬೆಲಾ ಲುಗೋಸಿ ಡಾ. ಪಾಲ್ ಕ್ಯಾರುಥರ್ಸ್ ಆಗಿ, ಬಡತನದ ಸಾಲಿನ ಭಯಾನಕ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ದಿ ಡೆವಿಲ್ ಬ್ಯಾಟ್'' (೧೯೪೦) ನ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ ನಾಯಕ. ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಸ್ಥಳದತ್ತ ಗಮನಹರಿಸಿದಾಗ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಕಾರ್ರುಥರ್ಸ್ ತನ್ನ ಶ್ರೀಮಂತ ಉದ್ಯೋಗದಾತರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ದೈತ್ಯ ಬಾವಲಿಗಳನ್ನು ಸಾಕುತ್ತಾನೆ.]] === ಚಲನಚಿತ್ರ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳು === ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ೧೯೩೦ ಮತ್ತು ೪೦ ರ ದಶಕದ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್/ಯೂನಿವರ್ಸಲ್/ಕೊಲಂಬಿಯಾ ಚಲನಚಿತ್ರ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಪಾತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಸೇರಿವೆ: * "ಡಾ. ಜೋರ್ಕಾ" ( ''ದಿ ಫ್ಯಾಂಟಮ್ ಕ್ರೀಪ್ಸ್'', ೧೯೩೯) * "ಡಾ. ಫೂ ಮಂಚು" ( ''ಡ್ರಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಫೂ ಮಂಚು'', ರಿಪಬ್ಲಿಕ್, ೧೯೪೦) * "ಡಾ. ಸೈತಾನ" ( ''ನಿಗೂಢ ವೈದ್ಯ ಸೈತಾನ'',೧೯೪೦ ) * "ಡಾ. ವಲ್ಕನ್" ( ''ಕಿಂಗ್ ಆಫ್ ದಿ ರಾಕೆಟ್ ಮೆನ್'', ೧೯೪೯) * "ಆಟಮ್ ಮ್ಯಾನ್/ಲೆಕ್ಸ್ ಲೂಥರ್" ''ಆಟಮ್ ಮ್ಯಾನ್ vs.'' ''ಸೂಪರ್‌ಮ್ಯಾನ್'', ೧೯೫೦){{Clear}} === ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ನಂತರದ ಚಿತ್ರಣಗಳು === [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ನಂತರ [[ಪ್ರಚಲಿತ ಸಂಸ್ಕೃತಿ|ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ]] ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಎದ್ದುಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರು. [[ನಾಜಿಸಮ್|ನಾಜಿಗಳ]] ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾದ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಮಾನವ ಪ್ರಯೋಗಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜೋಸೆಫ್ ಮೆಂಗೆಲೆ ಮತ್ತು [[ಪರಮಾಣು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ|ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್‌ನ]] ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದೆ ಎಂಬ ನಿಜವಾದ ಭಯವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. [[ಶೀತಲ ಸಮರ|ಶೀತಲ ಸಮರದ]] ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ರಚನೆಯು ಮಾನವ ಜಾತಿಗಳ ಸಾಟಿಯಿಲ್ಲದ ವಿನಾಶದ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು ಎಂಬ ಅನಿಸಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಆ ಕಾಲದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಮತ್ತು [[ಸಿನಮಾ|ಚಲನೆಯ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ]] ಆಗಾಗ್ಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pgasJfizmocC&q=%22mad+scientist%22+%22post-war%22&pg=PA2|title=The Particle Century|last=G.|first=Fraser|date=1998-01-01|isbn=9781420050332|access-date=24 January 2017}}</ref> === ಅನಿಮೇಷನ್ === ಅನಿಮೇಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಫ್ರಿಂಕ್, ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಫಾರ್ನ್ಸ್‌ವರ್ತ್, ರಿಕ್ ಸ್ಯಾಂಚೆಜ್ ಮತ್ತು ಡಾ . ವಾಲ್ಟ್ ಡಿಸ್ನಿ ಪಿಕ್ಚರ್ಸ್ ತನ್ನ ಮುಖ್ಯವಾದ [[ಮಿಕ್ಕಿ ಮೌಸ್‌|ಮಿಕ್ಕಿ ಮೌಸ್]] ತನ್ನ ನಾಯಿ ಪ್ಲುಟೊವನ್ನು ''ದಿ ಮ್ಯಾಡ್ ಡಾಕ್ಟರ್'' (೧೯೩೩) ನಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ವಾರ್ನರ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ ''ಮೆರ್ರಿ ಮೆಲೋಡೀಸ್'' / ''ಲೂನಿ ಟ್ಯೂನ್ಸ್'' ಕಾರ್ಟೂನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಸೇರಿವೆ: # ''ಹೇರ್-ರೈಸಿಂಗ್ ಹರೇ'' (೧೯೪೬, ಪೀಟರ್ ಲೋರೆ ಆಧಾರಿತ) # ''ಬರ್ತ್ ಆಫ್ ಎ ನೋಷನ್'' (೧೯೪೭, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಲೋರೆ ಆಧಾರಿತ) # ''ನೀರು, ನೀರು ಪ್ರತಿ ಮೊಲ'' (೧೯೫೨, ಬೋರಿಸ್ ಕಾರ್ಲೋಫ್ ಆಧಾರಿತ) ಕೆಲವು ಹಾನ್ನಾ-ಬಾರ್ಬೆರಾ ವ್ಯಂಗ್ಯಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ [[ಟಾಮ್ ಅಂಡ್ ಜೆರ್ರಿ|ಟಾಮ್ ಮತ್ತು ಜೆರ್ರಿ]] ಇಬ್ಬರೂ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು, ಜೀನ್ ಡೀಚ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ''ಸ್ವಿಚಿನ್ ಕಿಟನ್'' (೧೯೬೧) ರವರೆಗೆ ನಿಜವಾದ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. === ಇತರ ಚಿತ್ರಣಗಳು === ಮಾಂಟಿ ಪೈಥಾನ್‌ನ ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಸರ್ಕಸ್‌ನ "ಎಲಿಫಾಂಟೋಪ್ಲ್ಯಾಸ್ಟಿ" ಅವರ ''ಮ್ಯಾಚಿಂಗ್ ಟೈ ಮತ್ತು ಹ್ಯಾಂಡ್‌ಕರ್ಚೀಫ್'' ಆಲ್ಬಂನಲ್ಲಿನ "ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣಕಾಸುದಾರ ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕ ರೆಗ್ ಲೆಕ್ರಿಸ್ಪ್" ( ಗ್ರಹಾಂ ಚಾಪ್‌ಮನ್ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ) ಅವರ ಸಂದರ್ಶನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಕಸಿಮಾಡುವ ಒಲವು (ಅವನ ಅತ್ಯಂತ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಸೇರಿದಂತೆ: " ಆಂಗ್ಲಿಕನ್ ಬಿಷಪ್ ಮೇಲೆ ಪಾದಚಾರಿ"). == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಗೈರುಹಾಜರಿಯ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ * ಬೋಫಿನ್ * ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು (ಮೆಮ್) * ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ (ವ್ಯಕ್ತಿ) * ಸೃಜನಶೀಲತೆಯ ತಂತ್ರಗಳು * ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ * ಎಡಿಸೋನೇಡ್, ಇದೇ ರೀತಿಯ ಟ್ರೋಪ್, ಅದ್ಭುತ ಸಂಶೋಧಕರ ಬಗ್ಗೆ, ಆದರೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ವರ್ತನೆಗಳು * ಮೊಟ್ಟೆಯ ತಲೆ * ಫೌಸ್ಟ್ * ಫ್ರಿಂಜ್ ವಿಜ್ಞಾನ * ಗರ್ಲ್ ಜೀನಿಯಸ್ * ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ * ಸ್ಟಾನಿಸ್ಲಾವ್ ಲೆಮ್ನ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * ಅಲೆನ್, ಗ್ಲೆನ್ ಸ್ಕಾಟ್ (೨೦೦೯). ''ಮಾಸ್ಟರ್ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ವಿಕೆಡ್ ವಿಝಾರ್ಡ್ಸ್: ಇಮೇಜಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಫ್ರಮ್ ಕಲೋನಿಯಲ್ ಟೈಮ್ಸ್ ಟು ದ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್'' . ಅಮ್ಹೆರ್ಸ್ಟ್: ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-55849-703-0|978-1-55849-703-0]] . * ಗಾರ್ಬೋಡೆನ್, ನಿಕ್ (೨೦೦೭). ''ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಅಥವಾ ಆಂಗ್ರಿ ಲ್ಯಾಬ್ ಟೆಕ್: ಹುಚ್ಚುತನವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಹೇಗೆ'' . ಪೋರ್ಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್: ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪೇಪರ್ಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/1-56363-660-3|1-56363-660-3]] . * ಹೇನ್ಸ್, ರೋಸ್ಲಿನ್ ಡೋರಿಸ್ (೧೯೯೪). ''ಫಾಸ್ಟ್‌ನಿಂದ ಸ್ಟ್ರೇಂಜಲೋವ್‌ಗೆ: ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳು'' . ಬಾಲ್ಟಿಮೋರ್: ಜಾನ್ಸ್ ಹಾಪ್ಕಿನ್ಸ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-8018-4801-6|0-8018-4801-6]] . * ಜಂಗೆ, ಟಾರ್ಸ್ಟನ್; ಡೋರ್ತ್ ಓಹ್ಲ್ಹೋಫ್ (2004). ''ವಹ್ನ್ಸಿನ್ನಿಗ್ ಜೆನಿಯಲ್: ಡೆರ್ ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ರೀಡರ್'' . ಅಸ್ಕಾಫೆನ್ಬರ್ಗ್: ಅಲಿಬ್ರಿ. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/3-932710-79-7|3-932710-79-7]] . * ನಾರ್ಟನ್, ಟ್ರೆವರ್ (೨೦೧೦). ''ಸ್ಮೋಕಿಂಗ್ ಕಿವಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಿರಿಚುವ ಹಲ್ಲುಗಳು.'' ''(ಮಹಾನ್ ವಿಲಕ್ಷಣಗಳ ಹಾಸ್ಯದ ಆಚರಣೆ.'' ''.'' ''.'' '')'' . ಶತಮಾನ. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-84605-569-0|978-1-84605-569-0]] . * ಷ್ಲೆಸಿಂಗರ್, ಜುಡಿತ್ (೨೦೧೨). ''ಹುಚ್ಚುತನದ ವಂಚನೆ: ಮ್ಯಾಡ್ ಜೀನಿಯಸ್ನ ಪುರಾಣವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವುದು'' . ಆರ್ಡ್ಸ್ಲೆ-ಆನ್-ಹಡ್ಸನ್, ಎನ್‍ವೈ ಶ್ರಿಂಕ್ಟ್ಯೂನ್ಸ್ ಮೀಡಿಯಾ  . * * ಷ್ನೇಯ್ಡರ್, ರೆಟೊ ಯು. (೨೦೦೮). ''ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈನ್ಸ್ ಬುಕ್. ವಿಜ್ಞಾನದ ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ೧೦೦ ಅದ್ಭುತ ಪ್ರಯೋಗಗಳು'' . ಲಂಡನ್: ಕ್ವೆರ್ಕಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-84724-494-9|978-1-84724-494-9]] . * ಟ್ಯೂಡರ್, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ (೧೯೮೯). ''ಮಾನ್ಸ್ಟರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ಸ್: ಎ ಕಲ್ಚರಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಹಾರರ್ ಮೂವೀ'' . ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್: ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ವೆಲ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-631-15279-2|0-631-15279-2]] . * ವೇರ್ಟ್, ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ಆರ್. (೧೯೮೮). ''ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಫಿಯರ್: ಎ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಇಮೇಜಸ್'' . ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್, ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್: ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್. * ಲೆವಿ, ಪ್ಫಾಫ್ ಜೆ. (೧೯೫೬). ''ವಹ್ನ್ಸಿನ್ನಿಗ್ ಜೆನಿಯಲ್: ಡೆರ್ ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ರೀಡರ್'' . ಅಸ್ಕಾಫೆನ್ಬರ್ಗ್: ಅಲಿಬ್ರಿ. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/3-932710-79-7|3-932710-79-7]] . == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{Commons category|Mad scientists}} * [https://web.archive.org/web/20040628212818/http://pcasacas.org/SPC/spcissues/22.1/hoppenstand.html ಗ್ಯಾರಿ ಹಾಪ್ಪೆನ್‌ಸ್ಟ್ಯಾಂಡ್, "ಡೈನೋಸಾರ್ ಡಾಕ್ಟರ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಜುರಾಸಿಕ್ ಜೀನಿಯಸ್: ದಿ ಚೇಂಜಿಂಗ್ ಇಮೇಜ್ ಆಫ್ ದಿ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಇನ್ ದಿ ಲಾಸ್ಟ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಅಡ್ವೆಂಚರ್"] * [http://www.royalsoc.ac.uk/event.asp?month=2&id=2891 ದಿ ಸ್ಕೇರ್ಕ್ರೋಸ್ ಬ್ರೇನ್ - ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿನ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಕ್ರಿಸ್ಟೋಫರ್ ಫ್ರೇಲಿಂಗ್ನ ಚಿತ್ರಗಳು] * [https://web.archive.org/web/20040405043242/http://www.plosbiology.org/plosonline/?request=get-document ಯುವ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್ಸ್ ಅನ್ನು ಮುರಿಯುವುದು] * [http://www.themadscientist.de/ ಲಿಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನೋಟಗಳೊಂದಿಗೆ ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಡೇಟಾಬೇಸ್] * [http://www.freewebs.com/ruschneider/index.htm ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರಯೋಗಗಳು] {{Stock characters}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> bqsgk9u9o1qg4g3bjsxfbolqb32xw9c 1113724 1113723 2022-08-13T09:47:01Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Mad_scientist.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Mad_scientist.svg/220px-Mad_scientist.svg.png|thumb| ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಯ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್ : ಪುರುಷ, ವಯಸ್ಸಾದ, ಬಾಗಿದ ಹಲ್ಲುಗಳು, ಗೊಂದಲಮಯ ಕೂದಲು, ಲ್ಯಾಬ್ ಕೋಟ್, ಎಫೆರ್ವೆಸೆಂಟ್ ಟೆಸ್ಟ್ ಟ್ಯೂಬ್, ಕನ್ನಡಕಗಳು, ಕೈಗವಸುಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ಕ್ಯಾಕ್ಲಿಂಗ್ ಮಾಡುವಾಗ ನಾಟಕೀಯ ಭಂಗಿಯನ್ನು ಹೊಡೆಯುವುದು.]] '''ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ( '''ಹುಚ್ಚು ವೈದ್ಯ''' ಅಥವಾ '''ಹುಚ್ಚು ಪ್ರೊಫೆಸರ್''' ಕೂಡ) ಒಬ್ಬ [[ವಿಜ್ಞಾನಿ|ವಿಜ್ಞಾನಿಯ]] ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಅಥವಾ ಅಸ್ಥಿರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಿಂದಾಗಿ " ಹುಚ್ಚು, ಕೆಟ್ಟ ಮತ್ತು ಅಪಾಯಕಾರಿ " ಅಥವಾ " [[ಹುಚ್ಚು]] " ಎಂದು ಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ನಿರ್ಲಜ್ಜ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ, [[ನಿಷೇಧ|ನಿಷೇಧಿತ]] ಅಥವಾ ಹಬ್ರಿಸ್ಟಿಕ್ ಸ್ವಭಾವ. ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಲಕ್ಷಣವಾಗಿ, ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ [[ಖಳನಾಯಕ]] ( '''ದುಷ್ಟ ಪ್ರತಿಭೆ''' ) ಅಥವಾ ವಿರೋಧಿ, ಸೌಮ್ಯ ಅಥವಾ ತಟಸ್ಥವಾಗಿರಬಹುದು; ಹುಚ್ಚು, ವಿಲಕ್ಷಣ, ಅಥವಾ ಬೃಹದಾಕಾರದ ಇರಬಹುದು; ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ದೇವರನ್ನು ಆಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾನವ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಅಥವಾ ಮೌಲ್ಯೀಕರಿಸಲು ವಿಫಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕೆಲವರು ಪರೋಪಕಾರಿ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು, ಅವರ ಕಾರ್ಯಗಳು ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಅದು ಅವರನ್ನು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿರೋಧಿಗಳಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು. == ಇತಿಹಾಸ == === ಮೂಲಮಾದರಿಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:The_Curse_Of_Frankenstein_(1957)_trailer_-_Peter_Cushing_experimenting_2.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/The_Curse_Of_Frankenstein_%281957%29_trailer_-_Peter_Cushing_experimenting_2.png/220px-The_Curse_Of_Frankenstein_%281957%29_trailer_-_Peter_Cushing_experimenting_2.png|right|thumb| ''ದಿ ಕರ್ಸ್ ಆಫ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌ನಲ್ಲಿ'' ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ಕುಶಿಂಗ್ (೧೯೫೭).]] ಮೂಲಮಾದರಿಯ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್, ಅವನ ನಾಮಸೂಚಕ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ, <ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Frankenstein|title=Encyclopædia Britannica - Frankenstein|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QwYpYZ7rndMC&q=prototypical+mad+scientist+frankenstein&pg=PA93|title=Return of the Repressed, The: Gothic Horror from The Castle of Otranto to Alien|last=Clemens|first=Valdine|isbn=9780791499276|page=93|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=UpjV_w7R_roC&q=prototypical+mad+scientist+frankenstein&pg=PA100|title=The Mad Scientist Hall of Fame|last=Wilson|first=Daniel H.|last2=Long|first2=Anna C.|date=2008-08-01|isbn=978-0806528793|page=100|access-date=10 November 2015}}</ref> ಅವರು ೧೮೧೮ರಲ್ಲಿ ಮೇರಿ ಶೆಲ್ಲಿಯವರ ''[[ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌|ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಅಥವಾ ಆಧುನಿಕ ಪ್ರಮೀತಿಯಸ್]]'' ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕಾದಂಬರಿಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಪಾತ್ರ, ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಸಹಾನುಭೂತಿಯ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಪರಿಣಾಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳದೆ "ದಾಟಿ ಹೋಗಬಾರದ ಗಡಿಗಳನ್ನು" ದಾಟುವ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಅಂಶವು ಶೆಲ್ಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌ಗೆ [[ರಸವಿದ್ಯೆ|ಆಲ್ಕೆಮಿಸ್ಟ್]] ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು, ಇದು ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಕಿಟೈಪ್‌ನ ಎರಡು ಯುಗಗಳ ನಡುವಿನ ಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕವು ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರದ ಪೂರ್ವಗಾಮಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾದಂಬರಿ, <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=X7-iAgAAQBAJ&q=frankenstein+precursor+of+science+fiction&pg=PA355|title=A Glossary of Literary Terms|last=Abrams|first=M. H.|last2=Harpham|first2=Geoffrey|date=2014-01-01|isbn=9781285974514|page=355|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Corbett|first=Robert|title=Romanticism and Science Fictions|journal=Romanticism on the Net|issue=21|pages=0|doi=10.7202/005970ar|year=2001}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಗೋಥಿಕ್ ಭಯಾನಕ <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=udZvmYZikfQC&q=frankenstein+gothic+horror&pg=PA13|title=Frankenstein|last=Tweg|first=Sue|last2=Shelley|first2=Mary Wollstonecraft|last3=Edwards|first3=Kim|date=August 2011|isbn=9781921411397|page=13|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Gothic Horror and Scientific Education in Mary Shelley's Frankenstein|last=Jelinek|first=Kenneth P.|date=1997}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.cliffsnotes.com/literature/f/frankenstein/critical-essays/frankenstein-as-a-gothic-novel|title=Frankenstein as a Gothic Novel|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.bachelorandmaster.com/britishandamericanfiction/frankenstein-as-a-gothic-fiction.html|title=Frankenstein as a Gothic Fiction|website=bachelorandmaster.com|access-date=10 November 2015}}</ref> ಇದು ಇತರ ಪೂರ್ವಕಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ೧೮೯೬ ರಲ್ಲಿ [[ಎಚ್. ಜಿ. ವೆಲ್ಸ್|ಎಚ್‌ಜಿ ವೆಲ್ಸ್‌ನ]] ''ದಿ ಐಲ್ಯಾಂಡ್ ಆಫ್ ಡಾಕ್ಟರ್ ಮೊರೆಯು'' ಪ್ರಕಟಣೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ನಾಮಸೂಚಕ ವೈದ್ಯ-ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ವಿವಿಸೆಕ್ಷನಿಸ್ಟ್ - ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹುಮನಾಯ್ಡ್ ರೂಪಗಳಾಗಿ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕವಾಗಿ ಮರುರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲು ನಾಗರಿಕತೆಯಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಸಂಕಟ. <ref>{{Cite web|url=http://academic.depauw.edu/aevans_web/HONR101-02/WebPages/Spring2006/Schmid(Todd)/wells.html|title=Novels: The Island of Doctor Moreau|access-date=10 November 2015}}</ref> ೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ, ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಬೆಲ್ಯಾವ್ ಅವರು ''ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಡೋವೆಲ್ಸ್ ಹೆಡ್'' ಎಂಬ ಕಾದಂಬರಿಯ ಮೂಲಕ ರಷ್ಯಾದ ಜನರಿಗೆ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು, ಇದರಲ್ಲಿ ವಿರೋಧಿಯು ಶವಾಗಾರದಿಂದ ಕದ್ದ ದೇಹಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ತಲೆ ಕಸಿ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಶವಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ. === ಸಿನಿಮಾ ಚಿತ್ರಣಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Maniac9.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Maniac9.jpg/220px-Maniac9.jpg|thumb| ಹೊರೇಸ್ ಬಿ. ಕಾರ್ಪೆಂಟರ್ ಡಾ. ಮೀರ್‌ಶುಲ್ಟ್ಜ್ ಆಗಿ, ೧೯೩೪ ರ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಮ್ಯಾನಿಯಕ್‌ನಲ್ಲಿ'' ಸತ್ತವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ಬದುಕಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನಿ.]] ಫ್ರಿಟ್ಜ್ ಲ್ಯಾಂಗ್‌ನ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಮೆಟ್ರೊಪೊಲಿಸ್'' ( ೧೯೨೭ ) ರೋಟ್‌ವಾಂಗ್‌ನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಆರ್ಕಿಟಿಪಿಕಲ್ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಯನ್ನು ತೆರೆಯ ಮೇಲೆ ತಂದಿತು, ಅವರ ಯಂತ್ರಗಳು ಮೂಲತಃ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಡಿಸ್ಟೋಪಿಯನ್ ನಗರಕ್ಕೆ ಜೀವ ನೀಡಿದ ದುಷ್ಟ ಪ್ರತಿಭೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=WkILrUVObWQC&q=rotwang+metropolis+mad+scientist&pg=PT26|title=American Science Fiction Film and Television|last=Geraghty|first=Lincoln|date=2009-10-01|isbn=9780857850768|access-date=10 November 2015}}</ref> ರೊಟ್ವಾಂಗ್‌ನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವು ಅದರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಆರ್ಕ್‌ಗಳು, ಬಬ್ಲಿಂಗ್ ಉಪಕರಣ ಮತ್ತು ಡಯಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣಗಳ ವಿಲಕ್ಷಣವಾಗಿ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಸರಣಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅನೇಕ ನಂತರದ ಚಲನಚಿತ್ರ ಸೆಟ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. ನಟ ರುಡಾಲ್ಫ್ ಕ್ಲೈನ್- ರೋಗ್‌ನಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ರೊಟ್ವಾಂಗ್ ಸ್ವತಃ ಮೂಲಮಾದರಿಯ ಸಂಘರ್ಷದ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ; ಅವನು ಬಹುತೇಕ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಗಿದ್ದರೂ, ಅವನು ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಆಸೆಗಳಿಗೆ ಗುಲಾಮನಾಗಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾನೆ.{{Fact|date=August 2015}} ರೋಟ್‌ವಾಂಗ್‌ನ ನೋಟವು ಸಹ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿತ್ತು - ಹಾರಿಹೋಗುವ ಕೂದಲಿನ ಪಾತ್ರದ ಆಘಾತ, ಕಾಡು-ಕಣ್ಣಿನ ವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಅರೆ- ಫ್ಯಾಸಿಸ್ಟ್  ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ ಉಡುಪನ್ನು ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ "ನೋಟ" ಕ್ಕೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಬಲಗೈ ಕೂಡ ತಿರುಚಿದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಗುರುತಾಗಿದೆ, ಫಿಲಿಪ್ ಕೆ. ಡಿಕ್ ಅವರಿಂದ ಸ್ಟಾನ್ಲಿ ಕುಬ್ರಿಕ್‌ನ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಡಾ. ಸ್ಟ್ರೇಂಜ್ಲೋವ್ ಅಥವಾ: ಹೌ ಐ ಲರ್ನ್ಡ್ ಟು ಸ್ಟಾಪ್ ವರಿಯಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ಲವ್ ದಿ ಬಾಂಬ್'' ಮತ್ತು ''ದಿ ತ್ರೀ ಸ್ಟಿಗ್ಮಾಟಾ ಆಫ್ ಪಾಮರ್ ಎಲ್ಡ್ರಿಚ್'' (೧೯೬೫) ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸಿತು.{{Fact|date=August 2015}} ೧೯೩೦ ಮತ್ತು ೧೯೮೦ ರ ನಡುವೆ ಯುಕೆ ನಲ್ಲಿ ವಿತರಿಸಲಾದ ೧,೦೦೦ ಭಯಾನಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅಥವಾ ಅವರ ರಚನೆಗಳು ೩೦ ಪ್ರತಿಶತ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಖಳನಾಯಕರನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ; ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಯು ೩೯ ಪ್ರತಿಶತ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ; ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಕೇವಲ ೧೧ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ವೀರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref>[[Christopher Frayling]], ''[[New Scientist]]'', 24 September 2005.</ref> ೧೯೩೦ ಮತ್ತು ೧೯೪೦ ರ ದಶಕದ ಹಲವಾರು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿಬೋರಿಸ್ ಕಾರ್ಲೋಫ್ ಅವರು ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. [[ಚಿತ್ರ:LugosiDevilBat3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/LugosiDevilBat3.jpg/220px-LugosiDevilBat3.jpg|right|thumb| ಬೆಲಾ ಲುಗೋಸಿ ಡಾ. ಪಾಲ್ ಕ್ಯಾರುಥರ್ಸ್ ಆಗಿ, ಬಡತನದ ಸಾಲಿನ ಭಯಾನಕ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ದಿ ಡೆವಿಲ್ ಬ್ಯಾಟ್'' (೧೯೪೦) ನ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ ನಾಯಕ. ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಸ್ಥಳದತ್ತ ಗಮನಹರಿಸಿದಾಗ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಕಾರ್ರುಥರ್ಸ್ ತನ್ನ ಶ್ರೀಮಂತ ಉದ್ಯೋಗದಾತರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ದೈತ್ಯ ಬಾವಲಿಗಳನ್ನು ಸಾಕುತ್ತಾನೆ.]] === ಚಲನಚಿತ್ರ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳು === ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ೧೯೩೦ ಮತ್ತು ೪೦ ರ ದಶಕದ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್/ಯೂನಿವರ್ಸಲ್/ಕೊಲಂಬಿಯಾ ಚಲನಚಿತ್ರ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಪಾತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಸೇರಿವೆ: * "ಡಾ. ಜೋರ್ಕಾ" ( ''ದಿ ಫ್ಯಾಂಟಮ್ ಕ್ರೀಪ್ಸ್'', ೧೯೩೯) * "ಡಾ. ಫೂ ಮಂಚು" ( ''ಡ್ರಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಫೂ ಮಂಚು'', ರಿಪಬ್ಲಿಕ್, ೧೯೪೦) * "ಡಾ. ಸೈತಾನ" ( ''ನಿಗೂಢ ವೈದ್ಯ ಸೈತಾನ'',೧೯೪೦ ) * "ಡಾ. ವಲ್ಕನ್" ( ''ಕಿಂಗ್ ಆಫ್ ದಿ ರಾಕೆಟ್ ಮೆನ್'', ೧೯೪೯) * "ಆಟಮ್ ಮ್ಯಾನ್/ಲೆಕ್ಸ್ ಲೂಥರ್" ''ಆಟಮ್ ಮ್ಯಾನ್ vs.'' ''ಸೂಪರ್‌ಮ್ಯಾನ್'', ೧೯೫೦){{Clear}} === ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ನಂತರದ ಚಿತ್ರಣಗಳು === [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ನಂತರ [[ಪ್ರಚಲಿತ ಸಂಸ್ಕೃತಿ|ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ]] ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಎದ್ದುಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರು. [[ನಾಜಿಸಮ್|ನಾಜಿಗಳ]] ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾದ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಮಾನವ ಪ್ರಯೋಗಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜೋಸೆಫ್ ಮೆಂಗೆಲೆ ಮತ್ತು [[ಪರಮಾಣು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ|ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್‌ನ]] ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದೆ ಎಂಬ ನಿಜವಾದ ಭಯವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. [[ಶೀತಲ ಸಮರ|ಶೀತಲ ಸಮರದ]] ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ರಚನೆಯು ಮಾನವ ಜಾತಿಗಳ ಸಾಟಿಯಿಲ್ಲದ ವಿನಾಶದ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು ಎಂಬ ಅನಿಸಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಆ ಕಾಲದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಮತ್ತು [[ಸಿನಮಾ|ಚಲನೆಯ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ]] ಆಗಾಗ್ಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pgasJfizmocC&q=%22mad+scientist%22+%22post-war%22&pg=PA2|title=The Particle Century|last=G.|first=Fraser|date=1998-01-01|isbn=9781420050332|access-date=24 January 2017}}</ref> === ಅನಿಮೇಷನ್ === ಅನಿಮೇಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಫ್ರಿಂಕ್, ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಫಾರ್ನ್ಸ್‌ವರ್ತ್, ರಿಕ್ ಸ್ಯಾಂಚೆಜ್ ಮತ್ತು ಡಾ . ವಾಲ್ಟ್ ಡಿಸ್ನಿ ಪಿಕ್ಚರ್ಸ್ ತನ್ನ ಮುಖ್ಯವಾದ [[ಮಿಕ್ಕಿ ಮೌಸ್‌|ಮಿಕ್ಕಿ ಮೌಸ್]] ತನ್ನ ನಾಯಿ ಪ್ಲುಟೊವನ್ನು ''ದಿ ಮ್ಯಾಡ್ ಡಾಕ್ಟರ್'' (೧೯೩೩) ನಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ವಾರ್ನರ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ ''ಮೆರ್ರಿ ಮೆಲೋಡೀಸ್'' / ''ಲೂನಿ ಟ್ಯೂನ್ಸ್'' ಕಾರ್ಟೂನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಸೇರಿವೆ: # ''ಹೇರ್-ರೈಸಿಂಗ್ ಹರೇ'' (೧೯೪೬, ಪೀಟರ್ ಲೋರೆ ಆಧಾರಿತ) # ''ಬರ್ತ್ ಆಫ್ ಎ ನೋಷನ್'' (೧೯೪೭, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಲೋರೆ ಆಧಾರಿತ) # ''ನೀರು, ನೀರು ಪ್ರತಿ ಮೊಲ'' (೧೯೫೨, ಬೋರಿಸ್ ಕಾರ್ಲೋಫ್ ಆಧಾರಿತ) ಕೆಲವು ಹಾನ್ನಾ-ಬಾರ್ಬೆರಾ ವ್ಯಂಗ್ಯಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ [[ಟಾಮ್ ಅಂಡ್ ಜೆರ್ರಿ|ಟಾಮ್ ಮತ್ತು ಜೆರ್ರಿ]] ಇಬ್ಬರೂ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು, ಜೀನ್ ಡೀಚ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ''ಸ್ವಿಚಿನ್ ಕಿಟನ್'' (೧೯೬೧) ರವರೆಗೆ ನಿಜವಾದ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. === ಇತರ ಚಿತ್ರಣಗಳು === ಮಾಂಟಿ ಪೈಥಾನ್‌ನ ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಸರ್ಕಸ್‌ನ "ಎಲಿಫಾಂಟೋಪ್ಲ್ಯಾಸ್ಟಿ" ಅವರ ''ಮ್ಯಾಚಿಂಗ್ ಟೈ ಮತ್ತು ಹ್ಯಾಂಡ್‌ಕರ್ಚೀಫ್'' ಆಲ್ಬಂನಲ್ಲಿನ "ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣಕಾಸುದಾರ ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕ ರೆಗ್ ಲೆಕ್ರಿಸ್ಪ್" ( ಗ್ರಹಾಂ ಚಾಪ್‌ಮನ್ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ) ಅವರ ಸಂದರ್ಶನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಕಸಿಮಾಡುವ ಒಲವು (ಅವನ ಅತ್ಯಂತ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಸೇರಿದಂತೆ: " ಆಂಗ್ಲಿಕನ್ ಬಿಷಪ್ ಮೇಲೆ ಪಾದಚಾರಿ"). == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಗೈರುಹಾಜರಿಯ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ * ಬೋಫಿನ್ * ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು (ಮೆಮ್) * ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ (ವ್ಯಕ್ತಿ) * ಸೃಜನಶೀಲತೆಯ ತಂತ್ರಗಳು * ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ * ಎಡಿಸೋನೇಡ್, ಇದೇ ರೀತಿಯ ಟ್ರೋಪ್, ಅದ್ಭುತ ಸಂಶೋಧಕರ ಬಗ್ಗೆ, ಆದರೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ವರ್ತನೆಗಳು * ಮೊಟ್ಟೆಯ ತಲೆ * ಫೌಸ್ಟ್ * ಫ್ರಿಂಜ್ ವಿಜ್ಞಾನ * ಗರ್ಲ್ ಜೀನಿಯಸ್ * ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ * ಸ್ಟಾನಿಸ್ಲಾವ್ ಲೆಮ್ನ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * ಅಲೆನ್, ಗ್ಲೆನ್ ಸ್ಕಾಟ್ (೨೦೦೯). ''ಮಾಸ್ಟರ್ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ವಿಕೆಡ್ ವಿಝಾರ್ಡ್ಸ್: ಇಮೇಜಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಫ್ರಮ್ ಕಲೋನಿಯಲ್ ಟೈಮ್ಸ್ ಟು ದ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್'' . ಅಮ್ಹೆರ್ಸ್ಟ್: ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-55849-703-0|978-1-55849-703-0]] . * ಗಾರ್ಬೋಡೆನ್, ನಿಕ್ (೨೦೦೭). ''ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಅಥವಾ ಆಂಗ್ರಿ ಲ್ಯಾಬ್ ಟೆಕ್: ಹುಚ್ಚುತನವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಹೇಗೆ'' . ಪೋರ್ಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್: ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪೇಪರ್ಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/1-56363-660-3|1-56363-660-3]] . * ಹೇನ್ಸ್, ರೋಸ್ಲಿನ್ ಡೋರಿಸ್ (೧೯೯೪). ''ಫಾಸ್ಟ್‌ನಿಂದ ಸ್ಟ್ರೇಂಜಲೋವ್‌ಗೆ: ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳು'' . ಬಾಲ್ಟಿಮೋರ್: ಜಾನ್ಸ್ ಹಾಪ್ಕಿನ್ಸ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-8018-4801-6|0-8018-4801-6]] . * ಜಂಗೆ, ಟಾರ್ಸ್ಟನ್; ಡೋರ್ತ್ ಓಹ್ಲ್ಹೋಫ್ (2004). ''ವಹ್ನ್ಸಿನ್ನಿಗ್ ಜೆನಿಯಲ್: ಡೆರ್ ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ರೀಡರ್'' . ಅಸ್ಕಾಫೆನ್ಬರ್ಗ್: ಅಲಿಬ್ರಿ. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/3-932710-79-7|3-932710-79-7]] . * ನಾರ್ಟನ್, ಟ್ರೆವರ್ (೨೦೧೦). ''ಸ್ಮೋಕಿಂಗ್ ಕಿವಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಿರಿಚುವ ಹಲ್ಲುಗಳು.'' ''(ಮಹಾನ್ ವಿಲಕ್ಷಣಗಳ ಹಾಸ್ಯದ ಆಚರಣೆ.'' ''.'' ''.'' '')'' . ಶತಮಾನ. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-84605-569-0|978-1-84605-569-0]] . * ಷ್ಲೆಸಿಂಗರ್, ಜುಡಿತ್ (೨೦೧೨). ''ಹುಚ್ಚುತನದ ವಂಚನೆ: ಮ್ಯಾಡ್ ಜೀನಿಯಸ್ನ ಪುರಾಣವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವುದು'' . ಆರ್ಡ್ಸ್ಲೆ-ಆನ್-ಹಡ್ಸನ್, ಎನ್‍ವೈ ಶ್ರಿಂಕ್ಟ್ಯೂನ್ಸ್ ಮೀಡಿಯಾ  . * * ಷ್ನೇಯ್ಡರ್, ರೆಟೊ ಯು. (೨೦೦೮). ''ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈನ್ಸ್ ಬುಕ್. ವಿಜ್ಞಾನದ ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ೧೦೦ ಅದ್ಭುತ ಪ್ರಯೋಗಗಳು'' . ಲಂಡನ್: ಕ್ವೆರ್ಕಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-84724-494-9|978-1-84724-494-9]] . * ಟ್ಯೂಡರ್, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ (೧೯೮೯). ''ಮಾನ್ಸ್ಟರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ಸ್: ಎ ಕಲ್ಚರಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಹಾರರ್ ಮೂವೀ'' . ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್: ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ವೆಲ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-631-15279-2|0-631-15279-2]] . * ವೇರ್ಟ್, ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ಆರ್. (೧೯೮೮). ''ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಫಿಯರ್: ಎ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಇಮೇಜಸ್'' . ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್, ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್: ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್. * ಲೆವಿ, ಪ್ಫಾಫ್ ಜೆ. (೧೯೫೬). ''ವಹ್ನ್ಸಿನ್ನಿಗ್ ಜೆನಿಯಲ್: ಡೆರ್ ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ರೀಡರ್'' . ಅಸ್ಕಾಫೆನ್ಬರ್ಗ್: ಅಲಿಬ್ರಿ. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/3-932710-79-7|3-932710-79-7]] . == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{Commons category|Mad scientists}} * [https://web.archive.org/web/20040628212818/http://pcasacas.org/SPC/spcissues/22.1/hoppenstand.html ಗ್ಯಾರಿ ಹಾಪ್ಪೆನ್‌ಸ್ಟ್ಯಾಂಡ್, "ಡೈನೋಸಾರ್ ಡಾಕ್ಟರ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಜುರಾಸಿಕ್ ಜೀನಿಯಸ್: ದಿ ಚೇಂಜಿಂಗ್ ಇಮೇಜ್ ಆಫ್ ದಿ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಇನ್ ದಿ ಲಾಸ್ಟ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಅಡ್ವೆಂಚರ್"] * [http://www.royalsoc.ac.uk/event.asp?month=2&id=2891 ದಿ ಸ್ಕೇರ್ಕ್ರೋಸ್ ಬ್ರೇನ್ - ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿನ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಕ್ರಿಸ್ಟೋಫರ್ ಫ್ರೇಲಿಂಗ್ನ ಚಿತ್ರಗಳು] * [https://web.archive.org/web/20040405043242/http://www.plosbiology.org/plosonline/?request=get-document ಯುವ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್ಸ್ ಅನ್ನು ಮುರಿಯುವುದು] * [http://www.themadscientist.de/ ಲಿಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನೋಟಗಳೊಂದಿಗೆ ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಡೇಟಾಬೇಸ್] * [http://www.freewebs.com/ruschneider/index.htm ಹುಚ್ಚು ಪ್ರಯೋಗಗಳ {{Stock characters}} [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿ]] ht7xn04hc09bwu04qwzajg36yko9jiy 1113727 1113724 2022-08-13T09:48:38Z Akshitha achar 75927 wikitext text/x-wiki [[ಚಿತ್ರ:Mad_scientist.svg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ae/Mad_scientist.svg/220px-Mad_scientist.svg.png|thumb| ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಯ ಒಂದು ಜನಪ್ರಿಯ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್ : ಪುರುಷ, ವಯಸ್ಸಾದ, ಬಾಗಿದ ಹಲ್ಲುಗಳು, ಗೊಂದಲಮಯ ಕೂದಲು, ಲ್ಯಾಬ್ ಕೋಟ್, ಎಫೆರ್ವೆಸೆಂಟ್ ಟೆಸ್ಟ್ ಟ್ಯೂಬ್, ಕನ್ನಡಕಗಳು, ಕೈಗವಸುಗಳು ಮತ್ತು ಕೆಟ್ಟದಾಗಿ ಕ್ಯಾಕ್ಲಿಂಗ್ ಮಾಡುವಾಗ ನಾಟಕೀಯ ಭಂಗಿಯನ್ನು ಹೊಡೆಯುವುದು.]] '''ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ''' ( '''ಹುಚ್ಚು ವೈದ್ಯ''' ಅಥವಾ '''ಹುಚ್ಚು ಪ್ರೊಫೆಸರ್''' ಕೂಡ) ಒಬ್ಬ [[ವಿಜ್ಞಾನಿ|ವಿಜ್ಞಾನಿಯ]] ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದು, ಅಸಾಮಾನ್ಯ ಅಥವಾ ಅಸ್ಥಿರ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಗುಣಲಕ್ಷಣಗಳ ಸಂಯೋಜನೆಯಿಂದಾಗಿ " ಹುಚ್ಚು, ಕೆಟ್ಟ ಮತ್ತು ಅಪಾಯಕಾರಿ " ಅಥವಾ " [[ಹುಚ್ಚು]] " ಎಂದು ಗ್ರಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರ ಪ್ರಯೋಗಗಳ ನಿರ್ಲಜ್ಜ ಮಹತ್ವಾಕಾಂಕ್ಷೆಯ, [[ನಿಷೇಧ|ನಿಷೇಧಿತ]] ಅಥವಾ ಹಬ್ರಿಸ್ಟಿಕ್ ಸ್ವಭಾವ. ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಕಥೆಯಲ್ಲಿ ಒಂದು ಲಕ್ಷಣವಾಗಿ, ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ [[ಖಳನಾಯಕ]] ( '''ದುಷ್ಟ ಪ್ರತಿಭೆ''' ) ಅಥವಾ ವಿರೋಧಿ, ಸೌಮ್ಯ ಅಥವಾ ತಟಸ್ಥವಾಗಿರಬಹುದು; ಹುಚ್ಚು, ವಿಲಕ್ಷಣ, ಅಥವಾ ಬೃಹದಾಕಾರದ ಇರಬಹುದು; ಮತ್ತು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ತಂತ್ರಜ್ಞಾನದೊಂದಿಗೆ ಕೆಲಸ ಮಾಡುತ್ತದೆ ಅಥವಾ ದೇವರನ್ನು ಆಡಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುವ ಸಾಮಾನ್ಯ ಮಾನವ ಆಕ್ಷೇಪಣೆಗಳನ್ನು ಗುರುತಿಸಲು ಅಥವಾ ಮೌಲ್ಯೀಕರಿಸಲು ವಿಫಲಗೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ಕೆಲವರು ಪರೋಪಕಾರಿ ಉದ್ದೇಶಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರಬಹುದು, ಅವರ ಕಾರ್ಯಗಳು ಅಪಾಯಕಾರಿ ಅಥವಾ ಪ್ರಶ್ನಾರ್ಹವಾಗಿದ್ದರೂ ಸಹ, ಅದು ಅವರನ್ನು ಆಕಸ್ಮಿಕ ವಿರೋಧಿಗಳಾಗಿ ಮಾಡಬಹುದು. == ಇತಿಹಾಸ == === ಮೂಲಮಾದರಿಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:The_Curse_Of_Frankenstein_(1957)_trailer_-_Peter_Cushing_experimenting_2.png|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/a8/The_Curse_Of_Frankenstein_%281957%29_trailer_-_Peter_Cushing_experimenting_2.png/220px-The_Curse_Of_Frankenstein_%281957%29_trailer_-_Peter_Cushing_experimenting_2.png|right|thumb| ''ದಿ ಕರ್ಸ್ ಆಫ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌ನಲ್ಲಿ'' ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಪಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಪೀಟರ್ ಕುಶಿಂಗ್ (೧೯೫೭).]] ಮೂಲಮಾದರಿಯ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್, ಅವನ ನಾಮಸೂಚಕ ದೈತ್ಯಾಕಾರದ ಸೃಷ್ಟಿಕರ್ತ, <ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Frankenstein|title=Encyclopædia Britannica - Frankenstein|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=QwYpYZ7rndMC&q=prototypical+mad+scientist+frankenstein&pg=PA93|title=Return of the Repressed, The: Gothic Horror from The Castle of Otranto to Alien|last=Clemens|first=Valdine|isbn=9780791499276|page=93|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=UpjV_w7R_roC&q=prototypical+mad+scientist+frankenstein&pg=PA100|title=The Mad Scientist Hall of Fame|last=Wilson|first=Daniel H.|last2=Long|first2=Anna C.|date=2008-08-01|isbn=978-0806528793|page=100|access-date=10 November 2015}}</ref> ಅವರು ೧೮೧೮ರಲ್ಲಿ ಮೇರಿ ಶೆಲ್ಲಿಯವರ ''[[ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌|ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಅಥವಾ ಆಧುನಿಕ ಪ್ರಮೀತಿಯಸ್]]'' ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡರು. ಕಾದಂಬರಿಯ ಶೀರ್ಷಿಕೆ ಪಾತ್ರ, ವಿಕ್ಟರ್ ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್ ಸಹಾನುಭೂತಿಯ ಪಾತ್ರವಾಗಿದ್ದರೂ, ಪರಿಣಾಮಗಳ ಬಗ್ಗೆ ತಲೆಕೆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳದೆ "ದಾಟಿ ಹೋಗಬಾರದ ಗಡಿಗಳನ್ನು" ದಾಟುವ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ನಡೆಸುವ ನಿರ್ಣಾಯಕ ಅಂಶವು ಶೆಲ್ಲಿಯವರ ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿದೆ. ಫ್ರಾಂಕೆನ್‌ಸ್ಟೈನ್‌ಗೆ [[ರಸವಿದ್ಯೆ|ಆಲ್ಕೆಮಿಸ್ಟ್]] ಮತ್ತು ಆಧುನಿಕ ವಿಜ್ಞಾನಿಯಾಗಿ ತರಬೇತಿ ನೀಡಲಾಯಿತು, ಇದು ವಿಕಸನಗೊಳ್ಳುತ್ತಿರುವ ಆರ್ಕಿಟೈಪ್‌ನ ಎರಡು ಯುಗಗಳ ನಡುವಿನ ಸೇತುವೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಪುಸ್ತಕವು ಹೊಸ ಪ್ರಕಾರದ ಪೂರ್ವಗಾಮಿ ಎಂದು ಹೇಳಲಾಗುತ್ತದೆ, ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾದಂಬರಿ, <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=X7-iAgAAQBAJ&q=frankenstein+precursor+of+science+fiction&pg=PA355|title=A Glossary of Literary Terms|last=Abrams|first=M. H.|last2=Harpham|first2=Geoffrey|date=2014-01-01|isbn=9781285974514|page=355|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Corbett|first=Robert|title=Romanticism and Science Fictions|journal=Romanticism on the Net|issue=21|pages=0|doi=10.7202/005970ar|year=2001}}</ref> ಆದಾಗ್ಯೂ ಗೋಥಿಕ್ ಭಯಾನಕ <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=udZvmYZikfQC&q=frankenstein+gothic+horror&pg=PA13|title=Frankenstein|last=Tweg|first=Sue|last2=Shelley|first2=Mary Wollstonecraft|last3=Edwards|first3=Kim|date=August 2011|isbn=9781921411397|page=13|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite book|title=Gothic Horror and Scientific Education in Mary Shelley's Frankenstein|last=Jelinek|first=Kenneth P.|date=1997}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.cliffsnotes.com/literature/f/frankenstein/critical-essays/frankenstein-as-a-gothic-novel|title=Frankenstein as a Gothic Novel|access-date=10 November 2015}}</ref> <ref>{{Cite web|url=http://www.bachelorandmaster.com/britishandamericanfiction/frankenstein-as-a-gothic-fiction.html|title=Frankenstein as a Gothic Fiction|website=bachelorandmaster.com|access-date=10 November 2015}}</ref> ಇದು ಇತರ ಪೂರ್ವಕಥೆಗಳೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ. ೧೮೯೬ ರಲ್ಲಿ [[ಎಚ್. ಜಿ. ವೆಲ್ಸ್|ಎಚ್‌ಜಿ ವೆಲ್ಸ್‌ನ]] ''ದಿ ಐಲ್ಯಾಂಡ್ ಆಫ್ ಡಾಕ್ಟರ್ ಮೊರೆಯು'' ಪ್ರಕಟಣೆಯನ್ನು ಕಂಡಿತು, ಇದರಲ್ಲಿ ನಾಮಸೂಚಕ ವೈದ್ಯ-ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ವಿವಿಸೆಕ್ಷನಿಸ್ಟ್ - ಪ್ರಾಣಿಗಳನ್ನು ಹುಮನಾಯ್ಡ್ ರೂಪಗಳಾಗಿ ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕವಾಗಿ ಮರುರೂಪಿಸುವಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಪ್ರಯೋಗಗಳನ್ನು ಮುಂದುವರೆಸಲು ನಾಗರಿಕತೆಯಿಂದ ಸಂಪೂರ್ಣವಾಗಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನು ಪ್ರತ್ಯೇಕಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದಾನೆ. ಅವನು ಉಂಟುಮಾಡುವ ಸಂಕಟ. <ref>{{Cite web|url=http://academic.depauw.edu/aevans_web/HONR101-02/WebPages/Spring2006/Schmid(Todd)/wells.html|title=Novels: The Island of Doctor Moreau|access-date=10 November 2015}}</ref> ೧೯೨೫ ರಲ್ಲಿ, ಕಾದಂಬರಿಕಾರ ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಬೆಲ್ಯಾವ್ ಅವರು ''ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಡೋವೆಲ್ಸ್ ಹೆಡ್'' ಎಂಬ ಕಾದಂಬರಿಯ ಮೂಲಕ ರಷ್ಯಾದ ಜನರಿಗೆ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು, ಇದರಲ್ಲಿ ವಿರೋಧಿಯು ಶವಾಗಾರದಿಂದ ಕದ್ದ ದೇಹಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಾಯೋಗಿಕ ತಲೆ ಕಸಿ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ ಮತ್ತು ಶವಗಳನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸುತ್ತಾನೆ. === ಸಿನಿಮಾ ಚಿತ್ರಣಗಳು === [[ಚಿತ್ರ:Maniac9.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/8/84/Maniac9.jpg/220px-Maniac9.jpg|thumb| ಹೊರೇಸ್ ಬಿ. ಕಾರ್ಪೆಂಟರ್ ಡಾ. ಮೀರ್‌ಶುಲ್ಟ್ಜ್ ಆಗಿ, ೧೯೩೪ ರ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಮ್ಯಾನಿಯಕ್‌ನಲ್ಲಿ'' ಸತ್ತವರನ್ನು ಮತ್ತೆ ಬದುಕಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿರುವ ವಿಜ್ಞಾನಿ.]] ಫ್ರಿಟ್ಜ್ ಲ್ಯಾಂಗ್‌ನ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಮೆಟ್ರೊಪೊಲಿಸ್'' ( ೧೯೨೭ ) ರೋಟ್‌ವಾಂಗ್‌ನ ರೂಪದಲ್ಲಿ ಆರ್ಕಿಟಿಪಿಕಲ್ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಯನ್ನು ತೆರೆಯ ಮೇಲೆ ತಂದಿತು, ಅವರ ಯಂತ್ರಗಳು ಮೂಲತಃ ಶೀರ್ಷಿಕೆಯ ಡಿಸ್ಟೋಪಿಯನ್ ನಗರಕ್ಕೆ ಜೀವ ನೀಡಿದ ದುಷ್ಟ ಪ್ರತಿಭೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=WkILrUVObWQC&q=rotwang+metropolis+mad+scientist&pg=PT26|title=American Science Fiction Film and Television|last=Geraghty|first=Lincoln|date=2009-10-01|isbn=9780857850768|access-date=10 November 2015}}</ref> ರೊಟ್ವಾಂಗ್‌ನ ಪ್ರಯೋಗಾಲಯವು ಅದರ ಎಲೆಕ್ಟ್ರಿಕಲ್ ಆರ್ಕ್‌ಗಳು, ಬಬ್ಲಿಂಗ್ ಉಪಕರಣ ಮತ್ತು ಡಯಲ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನಿಯಂತ್ರಣಗಳ ವಿಲಕ್ಷಣವಾಗಿ ಸಂಕೀರ್ಣವಾದ ಸರಣಿಗಳೊಂದಿಗೆ ಅನೇಕ ನಂತರದ ಚಲನಚಿತ್ರ ಸೆಟ್‌ಗಳ ಮೇಲೆ ಪ್ರಭಾವ ಬೀರಿತು. ನಟ ರುಡಾಲ್ಫ್ ಕ್ಲೈನ್- ರೋಗ್‌ನಿಂದ ಚಿತ್ರಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ರೊಟ್ವಾಂಗ್ ಸ್ವತಃ ಮೂಲಮಾದರಿಯ ಸಂಘರ್ಷದ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ; ಅವನು ಬಹುತೇಕ ಅತೀಂದ್ರಿಯ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಮಾಸ್ಟರ್ ಆಗಿದ್ದರೂ, ಅವನು ಅಧಿಕಾರ ಮತ್ತು ಸೇಡು ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ತನ್ನ ಸ್ವಂತ ಆಸೆಗಳಿಗೆ ಗುಲಾಮನಾಗಿ ಉಳಿದಿದ್ದಾನೆ.{{Fact|date=August 2015}} ರೋಟ್‌ವಾಂಗ್‌ನ ನೋಟವು ಸಹ ಪ್ರಭಾವಶಾಲಿಯಾಗಿತ್ತು - ಹಾರಿಹೋಗುವ ಕೂದಲಿನ ಪಾತ್ರದ ಆಘಾತ, ಕಾಡು-ಕಣ್ಣಿನ ವರ್ತನೆ ಮತ್ತು ಅವನ ಅರೆ- ಫ್ಯಾಸಿಸ್ಟ್  ಪ್ರಯೋಗಾಲಯದ ಉಡುಪನ್ನು ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ "ನೋಟ" ಕ್ಕೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತವಾಗಿ ಅಳವಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನ ಯಾಂತ್ರಿಕ ಬಲಗೈ ಕೂಡ ತಿರುಚಿದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಶಕ್ತಿಯ ಗುರುತಾಗಿದೆ, ಫಿಲಿಪ್ ಕೆ. ಡಿಕ್ ಅವರಿಂದ ಸ್ಟಾನ್ಲಿ ಕುಬ್ರಿಕ್‌ನ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ಡಾ. ಸ್ಟ್ರೇಂಜ್ಲೋವ್ ಅಥವಾ: ಹೌ ಐ ಲರ್ನ್ಡ್ ಟು ಸ್ಟಾಪ್ ವರಿಯಿಂಗ್ ಅಂಡ್ ಲವ್ ದಿ ಬಾಂಬ್'' ಮತ್ತು ''ದಿ ತ್ರೀ ಸ್ಟಿಗ್ಮಾಟಾ ಆಫ್ ಪಾಮರ್ ಎಲ್ಡ್ರಿಚ್'' (೧೯೬೫) ಕಾದಂಬರಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಧ್ವನಿಸಿತು.{{Fact|date=August 2015}} ೧೯೩೦ ಮತ್ತು ೧೯೮೦ ರ ನಡುವೆ ಯುಕೆ ನಲ್ಲಿ ವಿತರಿಸಲಾದ ೧,೦೦೦ ಭಯಾನಕ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಇತ್ತೀಚಿನ ಸಮೀಕ್ಷೆಯು ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಅಥವಾ ಅವರ ರಚನೆಗಳು ೩೦ ಪ್ರತಿಶತ ಚಲನಚಿತ್ರಗಳ ಖಳನಾಯಕರನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುತ್ತದೆ; ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಸಂಶೋಧನೆಯು ೩೯ ಪ್ರತಿಶತ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡಿದೆ; ಮತ್ತು ಇದಕ್ಕೆ ವ್ಯತಿರಿಕ್ತವಾಗಿ, ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಕೇವಲ ೧೧ ಪ್ರತಿಶತದಷ್ಟು ವೀರರಾಗಿದ್ದಾರೆ. <ref>[[Christopher Frayling]], ''[[New Scientist]]'', 24 September 2005.</ref> ೧೯೩೦ ಮತ್ತು ೧೯೪೦ ರ ದಶಕದ ಹಲವಾರು ಚಲನಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿಬೋರಿಸ್ ಕಾರ್ಲೋಫ್ ಅವರು ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪಾತ್ರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಿದರು. [[ಚಿತ್ರ:LugosiDevilBat3.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/e/ec/LugosiDevilBat3.jpg/220px-LugosiDevilBat3.jpg|right|thumb| ಬೆಲಾ ಲುಗೋಸಿ ಡಾ. ಪಾಲ್ ಕ್ಯಾರುಥರ್ಸ್ ಆಗಿ, ಬಡತನದ ಸಾಲಿನ ಭಯಾನಕ ಚಲನಚಿತ್ರ ''ದಿ ಡೆವಿಲ್ ಬ್ಯಾಟ್'' (೧೯೪೦) ನ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ ನಾಯಕ. ತನ್ನ ಕಾರ್ಯಸ್ಥಳದತ್ತ ಗಮನಹರಿಸಿದಾಗ, ರಸಾಯನಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಕಾರ್ರುಥರ್ಸ್ ತನ್ನ ಶ್ರೀಮಂತ ಉದ್ಯೋಗದಾತರ ಮೇಲೆ ದಾಳಿ ಮಾಡಲು ದೈತ್ಯ ಬಾವಲಿಗಳನ್ನು ಸಾಕುತ್ತಾನೆ.]] === ಚಲನಚಿತ್ರ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳು === ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ೧೯೩೦ ಮತ್ತು ೪೦ ರ ದಶಕದ ರಿಪಬ್ಲಿಕ್/ಯೂನಿವರ್ಸಲ್/ಕೊಲಂಬಿಯಾ ಚಲನಚಿತ್ರ ಧಾರಾವಾಹಿಗಳ ಪ್ರಧಾನ ಪಾತ್ರವಾಗಿತ್ತು. ಇದಕ್ಕೆ ಉದಾಹರಣೆಗಳು ಸೇರಿವೆ: * "ಡಾ. ಜೋರ್ಕಾ" ( ''ದಿ ಫ್ಯಾಂಟಮ್ ಕ್ರೀಪ್ಸ್'', ೧೯೩೯) * "ಡಾ. ಫೂ ಮಂಚು" ( ''ಡ್ರಮ್ಸ್ ಆಫ್ ಫೂ ಮಂಚು'', ರಿಪಬ್ಲಿಕ್, ೧೯೪೦) * "ಡಾ. ಸೈತಾನ" ( ''ನಿಗೂಢ ವೈದ್ಯ ಸೈತಾನ'',೧೯೪೦ ) * "ಡಾ. ವಲ್ಕನ್" ( ''ಕಿಂಗ್ ಆಫ್ ದಿ ರಾಕೆಟ್ ಮೆನ್'', ೧೯೪೯) * "ಆಟಮ್ ಮ್ಯಾನ್/ಲೆಕ್ಸ್ ಲೂಥರ್" ''ಆಟಮ್ ಮ್ಯಾನ್ vs.'' ''ಸೂಪರ್‌ಮ್ಯಾನ್'', ೧೯೫೦){{Clear}} === ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ ನಂತರದ ಚಿತ್ರಣಗಳು === [[ಎರಡನೇ ಮಹಾಯುದ್ಧ|ಎರಡನೆಯ ಮಹಾಯುದ್ಧದ]] ನಂತರ [[ಪ್ರಚಲಿತ ಸಂಸ್ಕೃತಿ|ಜನಪ್ರಿಯ ಸಂಸ್ಕೃತಿಯಲ್ಲಿ]] ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು ಎದ್ದುಕಾಣುತ್ತಿದ್ದರು. [[ನಾಜಿಸಮ್|ನಾಜಿಗಳ]] ಆಶ್ರಯದಲ್ಲಿ ನಡೆಸಲಾದ ಹಿಂಸಾತ್ಮಕ ಮಾನವ ಪ್ರಯೋಗಗಳು, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಜೋಸೆಫ್ ಮೆಂಗೆಲೆ ಮತ್ತು [[ಪರಮಾಣು ಶಸ್ತ್ರಾಸ್ತ್ರ|ಪರಮಾಣು ಬಾಂಬ್‌ನ]] ಆವಿಷ್ಕಾರವು ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನ ಮತ್ತು ತಂತ್ರಜ್ಞಾನವು ನಿಯಂತ್ರಣದಿಂದ ಹೊರಗುಳಿದಿದೆ ಎಂಬ ನಿಜವಾದ ಭಯವನ್ನು ಹುಟ್ಟುಹಾಕಿತು. [[ಶೀತಲ ಸಮರ|ಶೀತಲ ಸಮರದ]] ಸಮಯದಲ್ಲಿ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಮತ್ತು ತಾಂತ್ರಿಕ ರಚನೆಯು ಮಾನವ ಜಾತಿಗಳ ಸಾಟಿಯಿಲ್ಲದ ವಿನಾಶದ ಬೆದರಿಕೆಗಳನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಿತು ಎಂಬ ಅನಿಸಿಕೆಯನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಆ ಕಾಲದ ವೈಜ್ಞಾನಿಕ ಕಾಲ್ಪನಿಕ ಮತ್ತು [[ಸಿನಮಾ|ಚಲನೆಯ ಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ]] ಆಗಾಗ್ಗೆ ಕಾಣಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. <ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=pgasJfizmocC&q=%22mad+scientist%22+%22post-war%22&pg=PA2|title=The Particle Century|last=G.|first=Fraser|date=1998-01-01|isbn=9781420050332|access-date=24 January 2017}}</ref> === ಅನಿಮೇಷನ್ === ಅನಿಮೇಷನ್‌ನಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಫ್ರಿಂಕ್, ಪ್ರೊಫೆಸರ್ ಫಾರ್ನ್ಸ್‌ವರ್ತ್, ರಿಕ್ ಸ್ಯಾಂಚೆಜ್ ಮತ್ತು ಡಾ . ವಾಲ್ಟ್ ಡಿಸ್ನಿ ಪಿಕ್ಚರ್ಸ್ ತನ್ನ ಮುಖ್ಯವಾದ [[ಮಿಕ್ಕಿ ಮೌಸ್‌|ಮಿಕ್ಕಿ ಮೌಸ್]] ತನ್ನ ನಾಯಿ ಪ್ಲುಟೊವನ್ನು ''ದಿ ಮ್ಯಾಡ್ ಡಾಕ್ಟರ್'' (೧೯೩೩) ನಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸುತ್ತಿದೆ. ವಾರ್ನರ್ ಬ್ರದರ್ಸ್ ''ಮೆರ್ರಿ ಮೆಲೋಡೀಸ್'' / ''ಲೂನಿ ಟ್ಯೂನ್ಸ್'' ಕಾರ್ಟೂನ್‌ಗಳಲ್ಲಿ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಚಿತ್ರಣಗಳು ಸೇರಿವೆ: # ''ಹೇರ್-ರೈಸಿಂಗ್ ಹರೇ'' (೧೯೪೬, ಪೀಟರ್ ಲೋರೆ ಆಧಾರಿತ) # ''ಬರ್ತ್ ಆಫ್ ಎ ನೋಷನ್'' (೧೯೪೭, ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಲೋರೆ ಆಧಾರಿತ) # ''ನೀರು, ನೀರು ಪ್ರತಿ ಮೊಲ'' (೧೯೫೨, ಬೋರಿಸ್ ಕಾರ್ಲೋಫ್ ಆಧಾರಿತ) ಕೆಲವು ಹಾನ್ನಾ-ಬಾರ್ಬೆರಾ ವ್ಯಂಗ್ಯಚಿತ್ರಗಳಲ್ಲಿ [[ಟಾಮ್ ಅಂಡ್ ಜೆರ್ರಿ|ಟಾಮ್ ಮತ್ತು ಜೆರ್ರಿ]] ಇಬ್ಬರೂ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡರು, ಜೀನ್ ಡೀಚ್ ನಿರ್ದೇಶಿಸಿದ ''ಸ್ವಿಚಿನ್ ಕಿಟನ್'' (೧೯೬೧) ರವರೆಗೆ ನಿಜವಾದ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿ ಕಾಣಿಸಿಕೊಂಡಿರಲಿಲ್ಲ. === ಇತರ ಚಿತ್ರಣಗಳು === ಮಾಂಟಿ ಪೈಥಾನ್‌ನ ಫ್ಲೈಯಿಂಗ್ ಸರ್ಕಸ್‌ನ "ಎಲಿಫಾಂಟೋಪ್ಲ್ಯಾಸ್ಟಿ" ಅವರ ''ಮ್ಯಾಚಿಂಗ್ ಟೈ ಮತ್ತು ಹ್ಯಾಂಡ್‌ಕರ್ಚೀಫ್'' ಆಲ್ಬಂನಲ್ಲಿನ "ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಹಣಕಾಸುದಾರ ಮತ್ತು ಶಸ್ತ್ರಚಿಕಿತ್ಸಕ ರೆಗ್ ಲೆಕ್ರಿಸ್ಪ್" ( ಗ್ರಹಾಂ ಚಾಪ್‌ಮನ್ ನಿರ್ವಹಿಸಿದ) ಅವರ ಸಂದರ್ಶನವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ ಪ್ರಾಣಿಗಳು ಮತ್ತು ಪೀಠೋಪಕರಣಗಳ ಭಾಗಗಳನ್ನು ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಕಸಿಮಾಡುವ ಒಲವು (ಅವನ ಅತ್ಯಂತ ವಿವಾದಾತ್ಮಕ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆ ಸೇರಿದಂತೆ: " ಆಂಗ್ಲಿಕನ್ ಬಿಷಪ್ ಮೇಲೆ ಪಾದಚಾರಿ"). == ಸಹ ನೋಡಿ == * ಗೈರುಹಾಜರಿಯ ಪ್ರಾಧ್ಯಾಪಕ * ಬೋಫಿನ್ * ಬ್ರಿಟಿಷ್ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು (ಮೆಮ್) * ಕ್ರ್ಯಾಂಕ್ (ವ್ಯಕ್ತಿ) * ಸೃಜನಶೀಲತೆಯ ತಂತ್ರಗಳು * ಸೃಜನಶೀಲತೆ ಮತ್ತು ಮಾನಸಿಕ ಅಸ್ವಸ್ಥತೆ * ಎಡಿಸೋನೇಡ್, ಇದೇ ರೀತಿಯ ಟ್ರೋಪ್, ಅದ್ಭುತ ಸಂಶೋಧಕರ ಬಗ್ಗೆ, ಆದರೆ ಸಕಾರಾತ್ಮಕ ವರ್ತನೆಗಳು * ಮೊಟ್ಟೆಯ ತಲೆ * ಫೌಸ್ಟ್ * ಫ್ರಿಂಜ್ ವಿಜ್ಞಾನ * ಗರ್ಲ್ ಜೀನಿಯಸ್ * ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪಟ್ಟಿ * ಸ್ಟಾನಿಸ್ಲಾವ್ ಲೆಮ್ನ ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist}} == ಗ್ರಂಥಸೂಚಿ == * ಅಲೆನ್, ಗ್ಲೆನ್ ಸ್ಕಾಟ್ (೨೦೦೯). ''ಮಾಸ್ಟರ್ ಮೆಕ್ಯಾನಿಕ್ಸ್ ಮತ್ತು ವಿಕೆಡ್ ವಿಝಾರ್ಡ್ಸ್: ಇಮೇಜಸ್ ಆಫ್ ದಿ ಅಮೇರಿಕನ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಫ್ರಮ್ ಕಲೋನಿಯಲ್ ಟೈಮ್ಸ್ ಟು ದ ಪ್ರೆಸೆಂಟ್'' . ಅಮ್ಹೆರ್ಸ್ಟ್: ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಆಫ್ ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್ ಪ್ರೆಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-55849-703-0|978-1-55849-703-0]] . * ಗಾರ್ಬೋಡೆನ್, ನಿಕ್ (೨೦೦೭). ''ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಅಥವಾ ಆಂಗ್ರಿ ಲ್ಯಾಬ್ ಟೆಕ್: ಹುಚ್ಚುತನವನ್ನು ಗುರುತಿಸುವುದು ಹೇಗೆ'' . ಪೋರ್ಟ್ಲ್ಯಾಂಡ್: ಡಾಕ್ಟರೇಟ್ ಪೇಪರ್ಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/1-56363-660-3|1-56363-660-3]] . * ಹೇನ್ಸ್, ರೋಸ್ಲಿನ್ ಡೋರಿಸ್ (೧೯೯೪). ''ಫಾಸ್ಟ್‌ನಿಂದ ಸ್ಟ್ರೇಂಜಲೋವ್‌ಗೆ: ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳ ಪ್ರಾತಿನಿಧ್ಯಗಳು'' . ಬಾಲ್ಟಿಮೋರ್: ಜಾನ್ಸ್ ಹಾಪ್ಕಿನ್ಸ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-8018-4801-6|0-8018-4801-6]] . * ಜಂಗೆ, ಟಾರ್ಸ್ಟನ್; ಡೋರ್ತ್ ಓಹ್ಲ್ಹೋಫ್ (2004). ''ವಹ್ನ್ಸಿನ್ನಿಗ್ ಜೆನಿಯಲ್: ಡೆರ್ ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ರೀಡರ್'' . ಅಸ್ಕಾಫೆನ್ಬರ್ಗ್: ಅಲಿಬ್ರಿ. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/3-932710-79-7|3-932710-79-7]] . * ನಾರ್ಟನ್, ಟ್ರೆವರ್ (೨೦೧೦). ''ಸ್ಮೋಕಿಂಗ್ ಕಿವಿಗಳು ಮತ್ತು ಕಿರಿಚುವ ಹಲ್ಲುಗಳು.'' ''(ಮಹಾನ್ ವಿಲಕ್ಷಣಗಳ ಹಾಸ್ಯದ ಆಚರಣೆ.'' ''.'' ''.'' '')'' . ಶತಮಾನ. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-84605-569-0|978-1-84605-569-0]] . * ಷ್ಲೆಸಿಂಗರ್, ಜುಡಿತ್ (೨೦೧೨). ''ಹುಚ್ಚುತನದ ವಂಚನೆ: ಮ್ಯಾಡ್ ಜೀನಿಯಸ್ನ ಪುರಾಣವನ್ನು ಬಹಿರಂಗಪಡಿಸುವುದು'' . ಆರ್ಡ್ಸ್ಲೆ-ಆನ್-ಹಡ್ಸನ್, ಎನ್‍ವೈ ಶ್ರಿಂಕ್ಟ್ಯೂನ್ಸ್ ಮೀಡಿಯಾ  . * * ಷ್ನೇಯ್ಡರ್, ರೆಟೊ ಯು. (೨೦೦೮). ''ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈನ್ಸ್ ಬುಕ್. ವಿಜ್ಞಾನದ ಇತಿಹಾಸದಿಂದ ೧೦೦ ಅದ್ಭುತ ಪ್ರಯೋಗಗಳು'' . ಲಂಡನ್: ಕ್ವೆರ್ಕಸ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/978-1-84724-494-9|978-1-84724-494-9]] . * ಟ್ಯೂಡರ್, ಆಂಡ್ರ್ಯೂ (೧೯೮೯). ''ಮಾನ್ಸ್ಟರ್ಸ್ ಮತ್ತು ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ಸ್: ಎ ಕಲ್ಚರಲ್ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ದಿ ಹಾರರ್ ಮೂವೀ'' . ಆಕ್ಸ್‌ಫರ್ಡ್: ಬ್ಲ್ಯಾಕ್‌ವೆಲ್. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-631-15279-2|0-631-15279-2]] . * ವೇರ್ಟ್, ಸ್ಪೆನ್ಸರ್ ಆರ್. (೧೯೮೮). ''ನ್ಯೂಕ್ಲಿಯರ್ ಫಿಯರ್: ಎ ಹಿಸ್ಟರಿ ಆಫ್ ಇಮೇಜಸ್'' . ಕೇಂಬ್ರಿಡ್ಜ್, ಮ್ಯಾಸಚೂಸೆಟ್ಸ್: ಹಾರ್ವರ್ಡ್ ಯೂನಿವರ್ಸಿಟಿ ಪ್ರೆಸ್. * ಲೆವಿ, ಪ್ಫಾಫ್ ಜೆ. (೧೯೫೬). ''ವಹ್ನ್ಸಿನ್ನಿಗ್ ಜೆನಿಯಲ್: ಡೆರ್ ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ರೀಡರ್'' . ಅಸ್ಕಾಫೆನ್ಬರ್ಗ್: ಅಲಿಬ್ರಿ. [[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/3-932710-79-7|3-932710-79-7]] . == ಬಾಹ್ಯ ಕೊಂಡಿಗಳು == {{Commons category|Mad scientists}} * [https://web.archive.org/web/20040628212818/http://pcasacas.org/SPC/spcissues/22.1/hoppenstand.html ಗ್ಯಾರಿ ಹಾಪ್ಪೆನ್‌ಸ್ಟ್ಯಾಂಡ್, "ಡೈನೋಸಾರ್ ಡಾಕ್ಟರ್ಸ್ ಅಂಡ್ ಜುರಾಸಿಕ್ ಜೀನಿಯಸ್: ದಿ ಚೇಂಜಿಂಗ್ ಇಮೇಜ್ ಆಫ್ ದಿ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಇನ್ ದಿ ಲಾಸ್ಟ್ ವರ್ಲ್ಡ್ ಅಡ್ವೆಂಚರ್"] * [http://www.royalsoc.ac.uk/event.asp?month=2&id=2891 ದಿ ಸ್ಕೇರ್ಕ್ರೋಸ್ ಬ್ರೇನ್ - ಚಲನಚಿತ್ರದಲ್ಲಿನ ವಿಜ್ಞಾನಿ ಕ್ರಿಸ್ಟೋಫರ್ ಫ್ರೇಲಿಂಗ್ನ ಚಿತ್ರಗಳು] * [https://web.archive.org/web/20040405043242/http://www.plosbiology.org/plosonline/?request=get-document ಯುವ ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಮೂಲಕ ವಿಜ್ಞಾನದ ಸ್ಟೀರಿಯೊಟೈಪ್ಸ್ ಅನ್ನು ಮುರಿಯುವುದು] * [http://www.themadscientist.de/ ಲಿಂಕ್‌ಗಳು ಮತ್ತು ನೋಟಗಳೊಂದಿಗೆ ಮ್ಯಾಡ್ ಸೈಂಟಿಸ್ಟ್ ಡೇಟಾಬೇಸ್] * [http://www.freewebs.com/ruschneider/index.htm ಹುಚ್ಚು ವಿಜ್ಞಾನ ಪ್ರಯೋಗಗಳು] [[ವರ್ಗ:ವಿಜ್ಞಾನಿಗಳು]] qf9vtskffqc3yhnonrtlsjmk696t6j1 2 144521 1113732 2022-08-13T09:53:22Z Apoorva poojay 75931 "[[:en:Special:Redirect/revision/1093372308|Lilium mackliniae]]" ಪುಟವನ್ನು ಅನುವಾದಿಸುವುದರಿಂದ ಸೃಷ್ಟಿಸಲಾಯಿತು wikitext text/x-wiki {| class="infobox biota" style="text-align: left; width: 200px; font-size: 100%" ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |''Lilium mackliniae'' |- | colspan="2" style="text-align: center" |[[File:Lilium_mackliniae.jpg|frameless]] |- | colspan="2" style="text-align: center; font-size: 88%" |Shirui lily growing in its native habitat, the Shirui Hill, Ukhrul, Manipur |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |- ! colspan="2" style="min-width:15em; text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Taxonomy (biology)|Scientific classification]] <span class="plainlinks" style="font-size:smaller; float:right; padding-right:0.4em; margin-left:-3em;">[[File:Red_Pencil_Icon.png|link=Template:Taxonomy/Lilium| edit ]]</span> |- |Kingdom: |[[Plant|Plantae]] |- |''Clade'': |[[Vascular plant|Tracheophytes]] |- |''Clade'': |[[Flowering plant|Angiosperms]] |- |''Clade'': |[[Monocotyledon|Monocots]] |- |Order: |[[Liliales]] |- |Family: |[[Liliaceae]] |- |Subfamily: |[[Lilioideae]] |- |Tribe: |[[Lilieae]] |- |Genus: |''[[Lilium]]'' |- |Species: |<div class="species" style="display:inline">'''''L.&nbsp;mackliniae'''''</div> |- ! colspan="2" style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |[[Binomial nomenclature|Binomial name]] |- | colspan="2" style="text-align: center" |'''<span class="binomial">''Lilium mackliniae''</span>'''<br /><br /><div style="font-size: 85%;">Sealy</div> |- style="text-align: center; background-color: rgb(180,250,180)" |} [[Category:Articles with 'species' microformats]] '''''ಲಿಲಿಯಮ್ ಮ್ಯಾಕ್ಲಿನಿಯೇ''''', '''ಶಿರುಯಿ ಲಿಲಿ''' ಅಥವಾ '''ಶಿರುಯಿ ಕಶುಂಗ್ ಟಿಮ್ರಾವೊನ್''', <ref>{{Cite journal|last=De|first=L. C.|last2=Singh|first2=D. R.|date=2016-05-25|title=Floriculture Industries, Opportunities and Challenges in Indian Hills|url=http://hortherbpublisher.com/index.php/ijh/article/view/2608|journal=International Journal of Horticulture|language=en|volume=6|issn=1927-5803}}</ref> [[ಭಾರತ|ಭಾರತದ]] [[ಮಣಿಪುರ|ಮಣಿಪುರದ]] ಉಖ್ರುಲ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ಶಿರುಯಿ ಬೆಟ್ಟದ ಶ್ರೇಣಿಗಳ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ೧೭೩೦ - ೨೫೯೦ ಮೀಟರ್ (೫೬೮೦ - ೮೫೦೦ ಫೀಟ್) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಅಪರೂಪದ [[ಭಾರತ|ಭಾರತೀಯ]] ಜಾತಿಯ ಸಸ್ಯವಾಗಿದೆ. ಇದು ಪೂರ್ವಕ್ಕೆ ಮ್ಯಾನ್ಮಾರ್‌ನ ಗಡಿಯ ಸಮೀಪದಲ್ಲಿದೆ, ಪಶ್ಚಿಮದಲ್ಲಿ ಶಿರುಯಿ ಗ್ರಾಮ, ದಕ್ಷಿಣದಲ್ಲಿ ಚೋಯಿತಾರ್ ಗ್ರಾಮ ಮತ್ತು ಉತ್ತರದಲ್ಲಿ ಸಿಹೈ ಗ್ರಾಮ. ಈ ನೆರಳು-ಪ್ರೀತಿಯ ಲಿಲ್ಲಿ ತೆಳು ನೀಲಿ-ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ ಆದರೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕದ ಮೂಲಕ ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಏಳು ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ, ಇದು ಜೂನ್ ಮತ್ತು ಜುಲೈ [[ಮಾನ್ಸೂನ್]] ತಿಂಗಳುಗಳಲ್ಲಿ ಹೂಬಿಡುತ್ತದೆ. ಅವು ಕಾಲೋಚಿತ ಹೂಬಿಡುವ ಸಸ್ಯಗಳಾಗಿವೆ ಮತ್ತು ಮೇ ಮತ್ತು ಜೂನ್‌ನಲ್ಲಿ ಅದು ಅರಳಿದಾಗ ಅತ್ಯುತ್ತಮವಾಗಿರುತ್ತದೆ. <ref>http://e-pao.net. /epSubPageExtractor.asp?src=travel.Introduction_to_Manipur.Siroy_Lily_the_State_Flower_of_Manipur</ref> ಇದರ ಹೂಬಿಡುವ ಅವಧಿಯು ಮೇ ೧೫ ರಿಂದ ಜೂನ್ ೫ ರವರೆಗೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಸಸ್ಯದ ಎತ್ತರವು ೧-೩ ಫೀಟ್ (೦.೩೦-೦.೯೧ ಮೀ) ಮತ್ತು ಪ್ರತಿ ಗಿಡವು ಒಂದರಿಂದ ಏಳು ಹೂವುಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. == ವಿವರಣೆ == === ಹೂವು === ಅವು ವಿಶೇಷವಾಗಿ ಮೇ ೧೫ - ಜೂನ್ ೫ <ref name=":0">{{Cite web|url=http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125|title=About Shirui Lily and the Festival|access-date=2018-04-01}}</ref> ರವರೆಗೆ ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅರಳುತ್ತವೆ. ಸಸ್ಯಗಳು .೩-೯೧ ಮೀ (೧-೩&nbsp;ಅಡಿ) ಎತ್ತರದಲ್ಲಿ . ಪ್ರತಿ ಸಸ್ಯವು ಸುಮಾರು ೧-೭ ಹೂವುಗಳು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. ಇದು ಮಸುಕಾದ ನೀಲಿ-ಗುಲಾಬಿ ದಳಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಆದರೆ ಸೂಕ್ಷ್ಮದರ್ಶಕದ ಮೂಲಕ ಗಮನಿಸಿದಾಗ ಏಳು ಬಣ್ಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref name=":0" /> ಅವು ಒಳಭಾಗದಲ್ಲಿ ದಂತವಾಗಿದ್ದು ಸಾಂದರ್ಭಿಕವಾಗಿ ಮಸುಕಾದ ಗುಲಾಬಿ ಬಣ್ಣವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತವೆ. ಹೊರಭಾಗವು ಕೆಂಪು-ನೇರಳೆ ಬಣ್ಣದ್ದಾಗಿರಬಹುದು. ಇದು ಕಹಳೆ ಆಕಾರದ ಹೂವಾಗಿದ್ದು ಅದು ಕೆಳಮುಖವಾಗಿ ನೇತಾಡುತ್ತದೆ. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.plant-world-seeds.com/store/view_seed_item/2728|title=Lilium mackliniae Seeds (Nomocharis mackliniae) - Plant World Seeds|website=www.plant-world-seeds.com|language=en|access-date=2018-04-01}}</ref> == ಕೃಷಿ == ಹೂವುಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಬಹುದು. ಅವು ಹ್ಯೂಮಸ್ ಮಣ್ಣಿನಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ, ಅದು ತೇವವಾಗಿ ಉಳಿಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನೇರ ಬೇಸಿಗೆಯ ಸೂರ್ಯನ ಬೆಳಕಿನಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಬೀಜಗಳಾಗಿ ಬೆಳೆಸಬಹುದು. <ref>{{Cite web|url=http://www.alpinegardensociety.net/plants/plant-portraits/Lilium+mackliniae/59/|title=Lilium mackliniae - Plant Portraits - Alpine Garden Society|website=www.alpinegardensociety.net|access-date=2018-04-01}}</ref> ಬೀಜಗಳನ್ನು ಸುಮಾರು ೫ ಮಿಮೀ ಆಳದ ಮಿಶ್ರಗೊಬ್ಬರದಿಂದ ಮುಚ್ಚಬೇಕು. ಹಾಗೂ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳಗಿದ ಜಾಗದಲ್ಲಿರಬೇಕು. ಕೃತಕ ಶಾಖವು ಮೊಳಕೆಯೊಡೆಯುವುದನ್ನು ತಡೆಯುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಚಳಿಗಾಲದಲ್ಲಿ ತಂಪಾಗಿಸಿದ ಅಥವಾ ಹೆಪ್ಪುಗಟ್ಟಿದ ನಂತರ ಅವು ವಸಂತಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೊಳಕೆಯೊಡೆಯುತ್ತವೆ. ಅವುಗಳನ್ನು ಸಣ್ಣ ಕುಂಡಗಳಲ್ಲಿ ಬೆಳೆಸಬಹುದು ಮತ್ತು ನಂತರ ಮತ್ತೆ ನೆಡಬಹುದು ಅಥವಾ ಹೊರಗೆ ನೆಡಬಹುದು. <ref name=":1">{{Cite web|url=https://www.plant-world-seeds.com/store/view_seed_item/2728|title=Lilium mackliniae Seeds (Nomocharis mackliniae) - Plant World Seeds|website=www.plant-world-seeds.com|language=en|access-date=2018-04-01}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[https://www.plant-world-seeds.com/store/view_seed_item/2728 "Lilium mackliniae Seeds (Nomocharis mackliniae) - Plant World Seeds"]. ''www.plant-world-seeds.com''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-04-01</span></span>.</cite></ref> ಏಕೆಂದರೆ ಅವರು ಇರುವ ಪ್ರದೇಶವಾದ ಉಖ್ರುಲ್ ಆರ್ದ್ರ ಬೇಸಿಗೆ ಮತ್ತು ಶೀತ, ಶುಷ್ಕ ಚಳಿಗಾಲವನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125|title=About Shirui Lily and the Festival|access-date=2018-04-01}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125 "About Shirui Lily and the Festival"]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-04-01</span></span>.</cite></ref> == ಬಳಸಿ == ಲಿಲ್ಲಿಯು ಔಷಧೀಯ ಗುಣಗಳನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ, ಇದನ್ನು ಚರ್ಮ ಮತ್ತು ಹೊಟ್ಟೆಯ ಸಮಸ್ಯೆಗಳಿಗೆ ಚಿಕಿತ್ಸೆ ನೀಡಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125|title=About Shirui Lily and the Festival|access-date=2018-04-01}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125 "About Shirui Lily and the Festival"]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-04-01</span></span>.</cite></ref> == ಇತಿಹಾಸ == === ಪೌರಾಣಿಕ ಮೂಲ === ಬ್ರಿಟಿಷರು ಅದನ್ನು ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲು ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿದಾಗ ಶಿರುಯಿ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲ್ಭಾಗದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಸಸ್ಯವನ್ನು ಬೆಳೆಸಬಹುದು ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿತ್ತು, ಆದರೆ ಅದು ಕೆಲಸ ಮಾಡಲಿಲ್ಲ. ಅಲ್ಲದೆ, ರಾಜಕುಮಾರಿಯು ತನ್ನ ಪ್ರೇಮಿ ಶಿರುಯಿಯೊಂದಿಗೆ ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲೆ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದಳು ಮತ್ತು ಅವಳು ಸತ್ತ ನಂತರ, ಅವಳು ಇನ್ನೂ ಅವನಿಗಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತಾಳೆ ಮತ್ತು ಅವಳು ಸಮಾಧಿ ಮಾಡಿದ ಮಣ್ಣಿನಿಂದ ಹೂವು ಬರುತ್ತದೆ ಎಂದು ಉಖ್ರುಲ್ ಗ್ರಾಮ ನಂಬುತ್ತದೆ. <ref>{{Cite news|url=https://lonelyindia.com/2017/02/21/the-story-of-siroi-lilly-manipur-the-rarest-plant-in-world/|title=The story of Siroi Lilly, Manipur. The Rarest plant in world|date=2017-02-21|work=Lonely India|access-date=2018-04-01|language=en-US}}</ref> ಇನ್ನೊಂದು ದಂತಕಥೆಯೆಂದರೆ ಫಿಲಾವಾ ದೇವತೆಯ ಮಗಳು ಲಿಲಿ ಈ ಬೆಟ್ಟಗಳನ್ನು ರಕ್ಷಿಸುತ್ತಾಳೆ. ಪ್ರೇಮಿಗಳಿಬ್ಬರು ಬಂಡೆಗಳಿಂದ ಜಿಗಿದು ಸತ್ತರು ಮತ್ತು ಹೀಗೆ ಹೂವು ಬಂದಿತು ಎಂಬುದು ಮೂರನೇ ಕಥೆ. ಹೂವನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕವಾಗಿ ಕಶೋಂಗ್ ಟಿಮ್ರಾವಾನ್ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ದಯೆ, ರಕ್ಷಣೆ, ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಸಂತೋಷದ ಜೀವನವನ್ನು ಪ್ರತಿನಿಧಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ನಂಬಲಾಗಿದೆ. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125|title=About Shirui Lily and the Festival|access-date=2018-04-01}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125 "About Shirui Lily and the Festival"]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-04-01</span></span>.</cite></ref> === ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರಿಂದ ಗುರುತಿಸುವಿಕೆ === ಹೂವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದ ಮೊದಲ ಪಾಶ್ಚಾತ್ಯರು ಜೀನ್ ಮತ್ತು ಫ್ರಾಂಕ್ ಕಿಂಗ್ಡನ್-ವಾರ್ಡ್, ಅವರು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಸಸ್ಯಶಾಸ್ತ್ರೀಯ ಸಂಶೋಧನೆಗಾಗಿ ಮಣಿಪುರಕ್ಕೆ ಬಂದರು. ಅವರು ಉಖ್ರುಲ್‌ನಲ್ಲಿ "ಕೋಬ್ವೆಬ್ ಕಾಟೇಜ್ ಅಲಿಯಾಸ್ ಬಗ್ ಬಂಗಲೆ" ಎಂದು ಕರೆಯುವ ಕಟ್ಟಡದಲ್ಲಿ ನೆಲೆಯನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಿದರು. ದಂಪತಿಗಳು ೧೯೪೬ ರಲ್ಲಿ ಸಿರೋಯ್ ಲಿಲ್ಲಿಯನ್ನು "ಕಂಡುಹಿಡಿದರು" ಮತ್ತು ಫ್ರಾಂಕ್ ನಂತರ ಅದನ್ನು ತನ್ನ ಹೆಂಡತಿಯ ಗೌರವಾರ್ಥವಾಗಿ ಹೆಸರಿಸಿದರು. <ref>{{Cite book|title=The Hamlyn Book of Plant Names|last=Allen J. Coombes|publisher=[[Reed Elsevier|Reed International Books Ltd.]]|year=1985|isbn=0-600-57545-4|page=118}}</ref> <ref>{{Cite journal|last=Cox|first=Peter|date=March 2010|title=Variation in ''Lilium mackliniae''.|url=https://www.rhs.org.uk/about-the-rhs/publications/the-plant-review/2010-issues/march/variation-in-lilium-mackliniae.pdf|journal=The Plantsman|pages=38–39}}</ref> ಆವಿಷ್ಕಾರವು ರಾಯಲ್ ಹಾರ್ಟಿಕಲ್ಚರಲ್ ಸೊಸೈಟಿ ಫ್ಲವರ್‌ನಿಂದ ೧೯೪೮ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಮೆರಿಟ್ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಿತು. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125|title=About Shirui Lily and the Festival|access-date=2018-04-01}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125 "About Shirui Lily and the Festival"]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-04-01</span></span>.</cite></ref> [[ಭಾರತೀಯ ಅಂಚೆ ಸೇವೆ|ಇಂಡಿಯಾ ಪೋಸ್ಟ್]] ಲಿಲ್ಲಿಯನ್ನು ಅಂಚೆ ಚೀಟಿಯನ್ನು ಬಿಡುಗಡೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ಸ್ಮರಿಸಿತು. ಇದು ಮಣಿಪುರದ ರಾಜ್ಯ ಪುಷ್ಪವೂ ಹೌದು. <ref name=":0">{{Cite web|url=http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125|title=About Shirui Lily and the Festival|access-date=2018-04-01}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://shiruifestival.gov.in/?page_id=125 "About Shirui Lily and the Festival"]<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-04-01</span></span>.</cite></ref> === ಸಂರಕ್ಷಣೆಯ ಪ್ರಯತ್ನಗಳು === ತೀವ್ರವಾದ ಪ್ರವಾಸೋದ್ಯಮ, ತ್ಯಾಜ್ಯ ಮತ್ತು ಪ್ಲಾಸ್ಟಿಕ್ ಅನ್ನು ಎಸೆಯುವುದು, ಕಿತ್ತುಹಾಕುವುದು ಮತ್ತು ಸಸ್ಯವನ್ನು ಕಿತ್ತುಹಾಕುವುದು ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿದೆ. ಇದು ಬಿದಿರಿನ ಆಕ್ರಮಣಕಾರಿ ಪ್ರಭೇದಗಳಿಂದ ಕೂಡ ಆಕ್ರಮಿಸಿಕೊಂಡಿದೆ. <ref name=":2">{{Cite web|url=http://link.galegroup.com/apps/doc/A402325062/STND?u=lom_umichanna&sid=STND&xid=5e4390ac|title=From extinction to life, a Siroy story - Campaign to preserve rare Ukhrul flower|website=link.galegroup.com|language=en|access-date=2018-04-01}}</ref> ಅದರಂತೆ ಹೂವನ್ನು ಪುನರುಜ್ಜೀವನಗೊಳಿಸಲು ಹಲವಾರು ಪ್ರಯತ್ನಗಳನ್ನು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ. ಮೊದಲು ೧೯೮೨ ರಲ್ಲಿ, ಸಿರೋಯ್ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಉದ್ಯಾನವನವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಲಿಲ್ಲಿ ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಬೆಳೆಯುವ . ೪೧ ಕಿಮೀ ಪ್ರದೇಶವನ್ನು ಒಳಗೊಂಡಿದೆ. <ref>{{Cite web|url=http://link.galegroup.com/apps/doc/A221881553/STND?u=lom_umichanna&sid=STND&xid=368ebfdc|title=Environment NE National Parks Two Last Imphal|website=link.galegroup.com|language=en|access-date=2018-04-01}}</ref> ೧೩ ಅಕ್ಟೋಬರ್ ೨೦೧೩ ರಂದು, ಗೋವಾದ ಪರಿಸರ ಮತ್ತು ಪರಂಪರೆಯ ಇಲಾಖೆಯ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರಾದ ಶಾಜಿನ್ ಜಿಂಕ್ಸ್ ಅವರು ಶಿರೋಯಿ ಬೆಟ್ಟಗಳಿಗೆ ಈ ಅಳಿವಿನಂಚಿನಲ್ಲಿರುವ ಪರಂಪರೆಯನ್ನು ರಕ್ಷಿಸಲು ಜಾಗೃತಿ ಮೂಡಿಸಲು ದಂಡಯಾತ್ರೆಯ ನೇತೃತ್ವ ವಹಿಸಿದ್ದರು. ಅಪರೂಪದ ಹೂವಿನ ಅರಿವು ಮತ್ತು ಜಗತ್ತಿಗೆ ಅದರ ಮೌಲ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲು ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಶಿರುಯಿ ಲಿಲಿ ಉತ್ಸವವನ್ನು ಮೇ ೨೦೧೭ ರಲ್ಲಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉಖ್ರುಲ್ ಪಟ್ಟಣ ಹಾಗೂ ಮಣಿಪುರದ ಶಿರುಯಿ ಗ್ರಾಮದಲ್ಲಿ ಪ್ರತಿ ವರ್ಷ ಈ ಹಬ್ಬವನ್ನು ಆಚರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಫೆಬ್ರುವರಿ ೧೯, ೨೦೧೫ ರಂದು, ನ್ಯಾಷನಲ್ ಇನ್ಸ್ಟಿಟ್ಯೂಟ್ ಆಫ್ ಬಯೋ-ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳು ಮತ್ತು ಸುಸ್ಥಿರ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯು ಸಿರೋಯ್ ಲಿಲಿಯ ಆವಾಸಸ್ಥಾನವನ್ನು ಪುನರಾಭಿವೃದ್ಧಿ ಮಾಡಲು ಅಭಿಯಾನವನ್ನು ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿತು. ಅವರು ಲ್ಯಾಬ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಸುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳನ್ನು ನೆಡಲು ಮತ್ತು ಬೆಳೆಸಲು ಬೇರೆಡೆ ನರ್ಸರಿಗಳಿಗೆ ವಿತರಿಸುತ್ತಾರೆ. <ref name=":2">{{Cite web|url=http://link.galegroup.com/apps/doc/A402325062/STND?u=lom_umichanna&sid=STND&xid=5e4390ac|title=From extinction to life, a Siroy story - Campaign to preserve rare Ukhrul flower|website=link.galegroup.com|language=en|access-date=2018-04-01}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://link.galegroup.com/apps/doc/A402325062/STND?u=lom_umichanna&sid=STND&xid=5e4390ac "From extinction to life, a Siroy story - Campaign to preserve rare Ukhrul flower"]. ''link.galegroup.com''<span class="reference-accessdate">. Retrieved <span class="nowrap">2018-04-01</span></span>.</cite></ref> == ಉಲ್ಲೇಖಗಳು == {{Reflist|2}} <nowiki> [[ವರ್ಗ:Pages with unreviewed translations]]</nowiki> 177xemy9ohwnej6nrpiaykw9oopfkcv 2 144522 1113736 2022-08-13T10:19:56Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar/ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಸುಭದ್ರಾ ಜೋಶಿ]] cakm9fdvb4kuct0fsrcj9rxypllde6y 2 144523 1113740 2022-08-13T10:23:20Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar/ಅದ್ರುತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಅದೃತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಬಾಯಿ]] 3d683pcdjw3g21kjw4w19tr5x4uh0c2 2 144524 1113746 2022-08-13T10:32:22Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Kavyashri hebbar/ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] ಪುಟವನ್ನು [[ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಗೌರಿ ಲಕ್ಷ್ಮಿ]] 5oq3i0cdvckhccm23srnadro4e2vm3p 2 144525 1113750 2022-08-13T10:37:31Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Praajna G/ ಆರ್. ಜಿ. ಭಂಡಾರ್ಕರ್]] ಪುಟವನ್ನು [[ಆರ್. ಜಿ. ಭಂಡಾರ್ಕರ್]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಆರ್. ಜಿ. ಭಂಡಾರ್ಕರ್]] h0caz7mf2wulszoh2dk0e8xo4p1dl8n 2 144526 1113755 2022-08-13T10:44:59Z ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ 52079 ವೈದೇಹೀ ಪಿ ಎಸ್ [[ಸದಸ್ಯ:Prajna gopal/ಭಾನುಮತಿ(ಮಹಾಭಾರತ)]] ಪುಟವನ್ನು [[ಭಾನುಮತಿ (ಮಹಾಭಾರತ)]] ಕ್ಕೆ ಸರಿಸಿದ್ದಾರೆ: ಲೇಖನ ತಯಾರಾಗಿದೆ wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[ಭಾನುಮತಿ (ಮಹಾಭಾರತ)]] 3t0f4pbbsn4t9qnh87b0oo77edt80zm