Wîkîpediya kuwiki https://ku.wikipedia.org/wiki/Destp%C3%AAk MediaWiki 1.39.0-wmf.25 first-letter Medya Taybet Gotûbêj Bikarhêner Gotûbêja bikarhêner Wîkîpediya Gotûbêja Wîkîpediyayê Wêne Gotûbêja wêneyî MediaWiki Gotûbêja MediaWiki Şablon Gotûbêja şablonê Alîkarî Gotûbêja alîkariyê Kategorî Gotûbêja kategoriyê Portal Gotûbêja portalê TimedText TimedText talk Modul Gotûbêja modulê Gadget Gadget talk Gadget definition Gadget definition talk 0 2302 1095654 1095555 2022-08-19T06:36:28Z Penaber49 39672 /* Dîrok */ wikitext text/x-wiki [[Wêne:Near East 1400 BCE.png|thumb|Tixûbên dewleta Mîtanî di salên 1400î yên berî zayînê de]] '''Mîtanî''', '''Dewleta Mîtanî''' yan jî '''Xanîgalbat''', padîşahiyek bakur a rojhilata nêzîk a kevnar e ku navenda qeraliyê li [[Rojavaya Kurdistanê|Rojavayê Kurdistan]] a îro bû û li sêgoşeya Xabûrê ku bi qasî di navbera sedsalên 17 û 13e yê {{bz}} de hikûm kiriye. Mîtanî şaxeke ji [[gelên arî]] ne ku kurd jî yek ji vî şaxê ne. Ji ber ku di cihwarên wî yên kolandinê de hêj ti dîrok an salname/sernivîsên padîşahiyê nehatine dîtin, zanyariyên li ser Mîtanî li gorî hêzên din ên herêmê kêm in û agahiyên di derbarê wan de girêdayî cîranên wan e ku di nivîsên xwe de çi şîrove kirine, ew in. Hûrî di dawiya hezarsala 3yemê berî zayînê de li herêmê bûn. Padîşahê Ukreş yê bi navê [[Hurî|Hûrî]], Tupkish, li ser mohra axê ya sedsalê 2300 {{bz}} de li [[Girê Mozan]], hatiye dîtin. Yekem nivîsa tomarkirî ya zimanê wan a Tiş-atal (B.z. sedsala 21an) di derbarê şahê [[Girê Mozan]] de ye. Paşê Hûriyan nifûsa sereke ya padîşahiya Mîtaniyê pêk anîn ku pêşî bi navê Ḫabigalbat, li [[Babîl (dewlet)|Babîlê]], di du nivîsarên serdema dawîn a Babîliya Kevin de, di serdema [[Emmî-Sedûqa]] de, (dor 1646) –1626 BZ), di kronolojiya navîn de hatiye diyarkirin. == Navê welatê "Mîtanî" == Bi nivîsa [[kîtîtiyan]] [[KUR]] ^{[[Cities of the ancient Near East|URU]]}''Mî-ta-an-nî'' / ''Mî-ît-ta-nî''. Li ser kevirên [[Asûriyan]] em dibînin peyvên<ref>http://empires.findthedata.org/q/132/2518/What-was-the-Mitanni-Empire{{Mirin girêdan|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ''Xanîgalbat''<ref>http://books.google.fr/books?id=qho7AAAAIAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=khanigalbat&source=bl&ots=Gi2d297UmN&sig=EQU14-2xM2u58TFM1Degnv0x0x8&hl=fr&sa=X&ei=evEYU (The Cambridge Ancient History (fascicle): 49: Assyrian ..., Volume 2,Partie 25 Par J. M. Munn-Rankin)</ref> / ''Hanigalbat'', bi nivîsa mixan ''Ḫa-ni-gal-bat''. == Dîrok == Di sedsala 16an a berî zayînê de, hikûmeteka pir xurt û capuk avakir. Paytexta wan bajarê [[Wassogn|Wassognê]] bûye. [[Suriye]], [[Emûriye]], welatên [[Aşûrî]] û Kurdistan, heta herêma [[Kerkûk|Kerkûkê]] hemî di bin hukmê wan da bune. Dewleta wan yek ji dewletên mezin û rûmetdar yên wê demê ([[Misir]], [[Haysi]], [[Qasi]], Mitani) bûye. [[Zimanê Mîtanî|zimanê]] wan xweser bûye. Ew hukumet li beranberî êrîşen Aşûriyan ducaran ma û hindek ji axa xwe winda kir. Keyê Aşûrî, [[Aşûr Nesir Pal]], dûmahi bi desthilata wan anî. Mîtaniyan gelek salan fermanrewatî kirine. Mîtaniyan ji bo cara yekê di dîrokê da, madena [[Hesin|asinî]] vedîtîye û bi kar anîye. Aşûrî parçeyek biçûk ji împratoriya Mîtanî bûn, lê ji ber êrîşên ji hemî alîyan şikestin. Aşûriyan û [[Hîtît|Hittiyan]] dest li ser wan navçeyan dane. Heft êlên Mîtaniyan hebûn û ji êlên wan re digotin "MIL" an jî "MILAN".<ref>http://wikitry.com/index.php/Mitanni{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Bikaranîna yekem a naskirî (heta nuha) navên Hindo-Arî ji bo serwerên Mîtannî bi Shuttarna I dest pê dike ku li cihê bavê xwe Kirta li ser text bû. Padîşahê Mîtannî Barattarna padîşahiya rojava ber bi Helebê ve berfireh kir û padîşahê Amorî Îdrîmî ya Alalakh xiste bindestê xwe û dixuye ku pênc nifş vî padîşahiyê (ku bi navê Parattarna jî tê zanîn) ji bilind bûna Padîşahiya Mîtannî vediqetînin. Dewleta Kizzuwatna ya li rojava jî bi mîtannîyan re girêdaye û Asûrya li rojhilat bi giranî di nîveka sedsala 15an a berî zayînê de bûye dewletekî mîtanîyan. Gelê Mîtanî, di serdema Şauştatar de bi hêztir bû, lê Hûriyan dixwest ku Hîtîtiyan di hundirê çiyayên Anatolyayê de bihêlin. Li dijî Hîtîtan, Kizzuwatna li rojava û Ishuwa li bakur hevalbendên hev ên girîng bûn. == Dawiya welatê Mîtaniyan == Împeratora Asûriyan şer û ceng kirr bi welatê Mîtaniyan; û piştî xirab kirina axan Mîtanî, Asûriyan çûn li bakurê Mezopotamya ji bo şer kirina bi Hîtîtên<ref>http://books.google.fr/books?id=HcHJ3CSa_sMC&pg=PA453&lpg=PA453&dq=khanigalbat&source=bl&ots=eMeEgpX8_c&sig=WDYVfkIhxRjEcbap2gc2rDyiDBA&hl=fr&sa=X&ei=NvIYUouYGcrB0QWhj4DIAg&ved=0CD4Q6AEwAjgK#v=onepa (Histoire de l'humanité, Volume 2 publié par Unesco)</ref>. == Erdnîgar == Paytexta [[Mîtanî]] '''[[Waşşûkanî]]'''<ref>http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/ranghaya/mitanni.htm (li gorî "Heritage institute, paytexta kralgeha Mîtanî, Wassûkanî ye)</ref> bû, bi kurdiya îroyîn "Xweşik-kanî"<ref>http://www.ancient.eu.com/Mitanni/ (Li gorî kovara "Ancient encyclopedia history", by Joshua J. Mark published on 28 April 2011,The name Washukanni is similar to the Kurdish word 'bashkani', 'bash' meaning good and 'kanî' meaning well or source, and so is translated as 'source of good' but also as 'source of wealth')</ref><ref>http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/ranghaya/mitanni.htm</ref> e. Peyva Waşşûkanî dide navê bajarê kurd [[Sîkan]]<ref>http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/ranghaya/mitanni.htm (Some believe the ancient city of Sikan was built on the site of Washukanni, and that its ruins may be located under the mound of Tell el Fakhariya near Gozan)</ref>. Cihê bajarê kevnar a Waşşûkanî bajarên kurd [[Serê Kaniyê, Hesîçe]] û [[Serê Kaniyê, Riha]] ne. == Çavkanî == {{çavkanî}} == Mijarên têkildar == * [[Karduniaş]] * [[Xanîgalbat]] * [[Waşşûkanî]] [[Kategorî:Dewletên dîrokî]] [[Kategorî:Dîroka Kurdistanê]] [[Kategorî:Arkeolojî]] {{Dîrok-şitil}} cpsmwm5q6qm1rztqgpuz2z5lva5ld5p 1095655 1095654 2022-08-19T06:41:15Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki [[Wêne:Near East 1400 BCE.png|thumb|Tixûbên dewleta Mîtanî di salên 1400î yên berî zayînê de]] '''Mîtanî''', '''Dewleta Mîtanî''' yan jî '''Xanîgalbat''', padîşahiyek bakur a rojhilata nêzîk a kevnar e ku navenda qeraliyê li [[Rojavaya Kurdistanê|Rojavayê Kurdistan]] a îro bû û li sêgoşeya Xabûrê ku bi qasî di navbera sedsalên 17 û 13e yê {{bz}} de hikûm kiriye. Mîtanî şaxeke ji [[gelên arî]] ne ku kurd jî yek ji vî şaxê ne. Ji ber ku di cihwarên wî yên kolandinê de hêj ti dîrok an salname/sernivîsên padîşahiyê nehatine dîtin, zanyariyên li ser Mîtanî li gorî hêzên din ên herêmê kêm in û agahiyên di derbarê wan de girêdayî cîranên wan e ku di nivîsên xwe de çi şîrove kirine, ew in. Hûrî di dawiya hezarsala 3yemê berî zayînê de li herêmê bûn. Padîşahê Ukreş yê bi navê [[Hurî|Hûrî]], Tupkish, li ser mohra axê ya sedsalê 2300 {{bz}} de li [[Girê Mozan]], hatiye dîtin. Yekem nivîsa tomarkirî ya zimanê wan a Tiş-atal (B.z. sedsala 21an) di derbarê şahê [[Girê Mozan]] de ye. Paşê Hûriyan nifûsa sereke ya padîşahiya Mîtaniyê pêk anîn ku pêşî bi navê Ḫabigalbat, li [[Babîl (dewlet)|Babîlê]], di du nivîsarên serdema dawîn a Babîliya Kevin de, di serdema [[Emmî-Sedûqa]] de, (dor 1646) –1626 BZ), di kronolojiya navîn de hatiye diyarkirin. == Navê welatê "Mîtanî" == Bi nivîsa [[kîtîtiyan]] [[KUR]] ^{[[Cities of the ancient Near East|URU]]}''Mî-ta-an-nî'' / ''Mî-ît-ta-nî''. Li ser kevirên [[Asûriyan]] em dibînin peyvên<ref>http://empires.findthedata.org/q/132/2518/What-was-the-Mitanni-Empire{{Mirin girêdan|date=August 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ''Xanîgalbat''<ref>http://books.google.fr/books?id=qho7AAAAIAAJ&pg=PA5&lpg=PA5&dq=khanigalbat&source=bl&ots=Gi2d297UmN&sig=EQU14-2xM2u58TFM1Degnv0x0x8&hl=fr&sa=X&ei=evEYU (The Cambridge Ancient History (fascicle): 49: Assyrian ..., Volume 2,Partie 25 Par J. M. Munn-Rankin)</ref> / ''Hanigalbat'', bi nivîsa mixan ''Ḫa-ni-gal-bat''. == Dîrok == Di sedsala 16an a berî zayînê de, hikûmeteka pir xurt û capuk avakir. Paytexta wan bajarê [[Wassogn|Wassognê]] bûye. [[Suriye]], [[Emûriye]], welatên [[Aşûrî]] û Kurdistan, heta herêma [[Kerkûk|Kerkûkê]] hemî di bin hukmê wan da bune. Dewleta wan yek ji dewletên mezin û rûmetdar yên wê demê ([[Misir]], [[Haysi]], [[Qasi]], Mitani) bûye. [[Zimanê Mîtanî|zimanê]] wan xweser bûye. Ew hukumet li beranberî êrîşen Aşûriyan ducaran ma û hindek ji axa xwe winda kir. Keyê Aşûrî, [[Aşûr Nesir Pal]], dûmahi bi desthilata wan anî. Mîtaniyan gelek salan fermanrewatî kirine. Mîtaniyan ji bo cara yekê di dîrokê da, madena [[Hesin|asinî]] vedîtîye û bi kar anîye. Aşûrî parçeyek biçûk ji împratoriya Mîtanî bûn, lê ji ber êrîşên ji hemî alîyan şikestin. Aşûriyan û [[Hîtît|Hittiyan]] dest li ser wan navçeyan dane. Heft êlên Mîtaniyan hebûn û ji êlên wan re digotin "MIL" an jî "MILAN".<ref>http://wikitry.com/index.php/Mitanni{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Bikaranîna yekem a naskirî (heta niha) navên Hindo-Arî ji bo serwerên Mîtannî bi [[Shuttarna I]] dest pê dike ku li cihê bavê xwe Kirta li ser text bû.<ref>{{Cite book|url=https://www.degruyter.com/document/doi/10.1515/9783110266412/html|title=Constituent, Confederate, and Conquered Space|date=2014-04-01|publisher=De Gruyter|isbn=978-3-11-026641-2|language=en}}</ref> Padîşahê Mîtannî [[Barattarna]] padîşahiya rojava ber bi [[Heleb|Helebê]] ve berfireh kir û padîşahê Amorî, Îdrîmî ya Alalakh xiste bindestê xwe û dixuye ku pênc nifş vî padîşahiyê (ku bi navê Parattarna jî tê zanîn) ji bilind bûna Padîşahiya Mîtannî vediqetînin.<ref>{{Cite book|url=https://www.worldcat.org/oclc/64390584|title=A history of the ancient Near East|last=Van de Mieroop|first=Marc|date=2007|isbn=978-1-4051-4910-5|edition=|location=Malden, MA|oclc=64390584}}</ref> Dewleta [[Kizzuwatna]] ya li rojava jî bi mîtannîyan re girêdaye û Asûrya li rojhilat bi giranî di nîveka sedsala 15an a berî zayînê de bûye dewletekî mîtanîyan. Gelê Mîtanî, di serdema Şauştatar de bi hêztir bû, lê Hûriyan dixwest ku [[Hîtît|Hîtîtiyan]] di hundirê çiyayên [[Anatolya Navîn|Anatolyayê]] de bihêlin. Li dijî [[Hîtît|Hîtîtan]], [[Kizzuwatna]] li rojava û Ishuwa li bakur hevalbendên hev ên girîng bûn. == Dawiya welatê Mîtaniyan == Împeratora Asûriyan şer û ceng kirr bi welatê Mîtaniyan; û piştî xirab kirina axan Mîtanî, Asûriyan çûn li bakurê Mezopotamya ji bo şer kirina bi Hîtîtên<ref>http://books.google.fr/books?id=HcHJ3CSa_sMC&pg=PA453&lpg=PA453&dq=khanigalbat&source=bl&ots=eMeEgpX8_c&sig=WDYVfkIhxRjEcbap2gc2rDyiDBA&hl=fr&sa=X&ei=NvIYUouYGcrB0QWhj4DIAg&ved=0CD4Q6AEwAjgK#v=onepa (Histoire de l'humanité, Volume 2 publié par Unesco)</ref>. == Erdnîgar == Paytexta [[Mîtanî]] '''[[Waşşûkanî]]'''<ref>http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/ranghaya/mitanni.htm (li gorî "Heritage institute, paytexta kralgeha Mîtanî, Wassûkanî ye)</ref> bû, bi kurdiya îroyîn "Xweşik-kanî"<ref>http://www.ancient.eu.com/Mitanni/ (Li gorî kovara "Ancient encyclopedia history", by Joshua J. Mark published on 28 April 2011,The name Washukanni is similar to the Kurdish word 'bashkani', 'bash' meaning good and 'kanî' meaning well or source, and so is translated as 'source of good' but also as 'source of wealth')</ref><ref>http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/ranghaya/mitanni.htm</ref> e. Peyva Waşşûkanî dide navê bajarê kurd [[Sîkan]]<ref>http://www.heritageinstitute.com/zoroastrianism/ranghaya/mitanni.htm (Some believe the ancient city of Sikan was built on the site of Washukanni, and that its ruins may be located under the mound of Tell el Fakhariya near Gozan)</ref>. Cihê bajarê kevnar a Waşşûkanî bajarên kurd [[Serê Kaniyê, Hesîçe]] û [[Serê Kaniyê, Riha]] ne. == Çavkanî == {{çavkanî}} == Mijarên têkildar == * [[Karduniaş]] * [[Xanîgalbat]] * [[Waşşûkanî]] [[Kategorî:Dewletên dîrokî]] [[Kategorî:Dîroka Kurdistanê]] [[Kategorî:Arkeolojî]] {{Dîrok-şitil}} 0ns3rxw8z2u2xkuzoltfsn875ynjn5j 0 7620 1095634 1094520 2022-08-18T20:26:01Z SerbulentCicek 41002 Girêdan lê hatin zêdekirin wikitext text/x-wiki __NOTOC__ Ev lîsteyan navên [[kurdî]] ye ku jibo binavkirina mirovan li nav [[kurd|kurdan]] de bikarhînan: {|class="wikitable" | * '''Tabloya Naverokê''': [[#Navên keçan |Navên keçan]] - [[#Navên lawan |Navên lawan]]&nbsp; |} == Navên keçan == ==== A ==== * Adar * Ahîn *[[Ala Kurdistanê|Ala]] * Alê * Alvîn * Amûdê * Ariya * [[Îranî|Ariyan]]a * Arîn * Arjen * Arjîn * Asîman * Askê * Astêra * Aştî * Avan * Avaşî * Avbîn * Avjîn * Avsar * Avşîn * Avzêm * Awing * Axîn * Azade ==== B ==== * Bablîsok * Bajîlan * Banu (prenses) * Bejna * Bejnê * Belalûk *Benaz * Bengîn * Berbang * Berçem * Berdil * Berfan * [[Berfîn]] * Bermal * Berzê * Besê * Besna * Beybûn * Bêjin *[[Barîn]] * Benaz *[[Berfîn (nav)|Berfîn]] * Beyan * Bêrîtan *[[Bêrîvan]] * Bêxal * [[Bihar]] * Binevş * [[Bûk|Bokan]] *Belez ==== C ==== * Canan * Canda * Civîn * Ciwan * Ciwanxan * Cîhan ==== Ç ==== * Çavgeş * Çavreş * Çavşîn * Çem * Çeman * Çinar * Çira * Çîmen ==== D ==== * Delal * Delav * Demsal * [[Derya]] * Desmal * Dewken * Dewlet * Difnê * Dilaram * Dilba * Dilçem * Dilda * Dilevîn * Dilkanî * Dilnaz * Dilniya * Dilorîn * Dilovan * Dilpak * Dilsoz * Dilşa * Dilzar * Diyana * Dîcle * Dîla * Dîlan * Dîlber * Dîlok * Dîmen * Dozgîn ==== E ==== * Efrîn * Esrîn * Estê * Evîn * Evîndar * Elend ==== Ê ==== * Êla * Êtûn * Êva * Êvare ==== F ==== * Ferza * Ferzînê * Fênik * Firmesk ==== G ==== * [[Gelawêj]] * Gerden * Gevher * Gewrê * Gizing * Gulale * Gulan * Gulav * Gulavej * Gulavî * Gulazer * Gulbanu * Gulbaran * Gulbarîn * Gulbejn * Gulberoj * Gulbîn * Guldan * Guhar * Gulda * Gulê * Gulfiroş * Gulîstan * Gulîşa * Gulîzer * Gulnav * Gulveda ==== H ==== * Hana * Hanas * [[Havîn]] * Heja * Helale * Helat * Hêro * [[Hêlîn]] * Hêvî * Hêvîdar * Hevrîn * ==== J ==== * Janya * [[Jiyan]] * Jiyar * Jînda ==== K ==== * Kajîn * Kalê * Kanî * Katrîn * Kawî * Kejal * Kevî * Kurdê * [[Kurdistan]] ==== L ==== * Lava * Lavîn * Lîlas * Lîlav * Lîzge * Lorîn * Leyla ==== M ==== * Mavîn * [[Medan|Medê]] * [[Medan|Medya]] * [[Mehabad]] * Merd * Mêrîcan * Mîzgin ==== N ==== * Nalîn * Naskê * Naskol * Naylê * Nazemîn * Nazvîn * Nermîn * Nesrîn * Neşmîl * Nexşîn * Newa * Newajîn * [[Newroz]] * Nêrgiz * Niştîman * Niyan * Niyaz * Nîla * Nûpelda ==== P ==== * Pelêr * Pelîn * Pelşîn * Perîxan * Perjîn * Pervîn * Peyruza * Peyman * Pêla * Pirşing ==== R ==== * Rabîn * Rabûn * Ramê * Rana * [[Raperîn]] * Rastî * Rawêj * Reftar * Rehêla * Rehşîn * Rendê * Rengar * Rengîn * Reşa * Reşmal * Reşpo * Revend * Revîn * Revşam * Rewa * Rewan * Rewşen * Rewşê * Rewşit * Rexşan * Reyhan * Rezaw * Rêbîn * Rêjing * Rêjîn * Rêjna * Rênaw * Rêşî * Rêvîn * Rêzbar * [[Riha]] * [[Rihan]] * Rijbîn * Rindê * Rindik * Rîken * Rîşan * Robar * Robîn * Robît * Rohat * Rokîstan * Roj * Rojan * Rojarya * Rojat * Rojawelat * Rojbîn * Rojda * Rojdar * Rojder * Rojen * Rojê * Rojgar * Rojhat * Rojhelat * Rojîn * Rojînda * Rojko * Rojma * Rojna * Rojyar * Rona * Ronahî * Ronak * Ronav * Rondik * Ronî * Ronîda * Ronya * Roşna * Rovîn * Roz * Roza * Rozelîn * Rozerîn * Rozê * Ruşe * Ruxsar * Rûbar * Rûbenci * Rûbend * Rûbixal * Rûciwan * Rûçem * Rûgeş * Rûjne * Rûken * Rûna * Rûnak * Rûndik * Rûnerm * Rûnî * Rûpak * Rûşa * Rûşen * Rûxoş ==== S ==== * Sarya * Sazan * Sema * Seyran * Sirwe * Skala * Sokar * Sosin * Sozan * Sozdar * Srûşt * Stêrkbanu * Stran *Silava ==== Ş ==== * Şehrivan * Şemam * Şepol * Şermîn * Şernas * Şêr * Şêrgo * Şêrhat * Şêrîn * Şine * Şîlan * Şoxan ==== T ==== * Tavbanu * Tawis * Tîroj ==== V ==== * Vejîn * Viyan * [[Keman|Viyolîn]] * Vînda ==== W ==== * Wala * Welat * Wane ==== X ==== * [[Xecê]] * Xelat * Xemlîn * [[Xezal]] * Xezêm * Xêrhat * Xozî * Xozîk * Xonav ==== Y ==== * Yarvîn * Yezda ==== Z ==== * Zalîn * Zayele * Zaza * Zekiya * Zelal * Zera * Zerda * Zerya * Zeyno * Zeytîn * Zêrîn * Zîlan * [[Zîn]] * Zozan == Navên lawan == ==== Ardi ==== * Agir * Ahmadîl * [[Alan (nav)|Alan]] * Alend * Amed * Amanc *Amed *Aram * Aştî * Azad arjîn azer ayzer ==== B ==== * Babelîsk * Babik * Bager * Bagir * Baha * Bahoz * Bakûr * Bala * Bapîr * Baran * Bargiran * Batman * Baver * Bawer * Baxewan * Baz * Bazan * Bedirxan * Bedlîs * Bedran * Behêz * Behî * Behlo * Behrûz * Behwan * Behzad * Belengaz * Bendewar * Beng * Berevan * Berêz * Berfo * Berdan * Berhem * Berhev * Berhevdar * Bernas * Bernav * Bervan * Berwar * Berxo * Berxwedan * Berz * Berzan * Bêkes * Bêmal * Bênav * Bênewa * Bêşa * Bêwar * Bêxudan * Bêzar * Bijar * Bijiyar * Bijîr * Bijûn * Bijûndar * Bijwên * Bijyar * Bilbil * Bilêse * Bilind * Binar * Binav * Binêr * Binyat * Birader * Birîn * Bispor * Bişar * Birûsk * Biryar * Birzû * Biyan * Biyanî * [[Bizav]] * Bizan * Bizav * Bizaw * Bizwêj * Bîjen * Bîna * Bîrber * Bîrdar * Bîrebir * Bîrewer * Bîşêr * Bîwer * Bîyang * Bîyo * Bohtan * Boran * Borna * Botan * Bozan * Bradost * Braxas * Brîndar ==== Ç ==== * Çalak * Çeko *Çetîn * Çiya * Çiyako * Çoman ==== D ==== * Dalaho * Danyar * Dara *Demhat * [[Dêrsim]] *Dilgeş *Dildar *Dijwar * [[Diyako]] * Diyar * Diyarî * Dîlman * Dîmen ==== E ==== * Egîd * Ejder * Erdelan * Erdewan * Evîndar ==== F ==== * Ferhad * Ferwertîş * Firya ==== G ==== * Gomada * Goran * [[Govend]] * Gurko ==== H ==== * Hakar * Hawraz * Hawrê * Hejar * Helgurd * Helkewt * Helmet * Helo * Hemin * Hendrên * Herdî * Herman * Hewram * Hewraz * Hêdî * Hêja * Hêmin * Hêriş * Hişyar * Hîwa * Hogir * Honer * Hozan ==== J ==== * Jawero * Jîlemo * Jîr * Jîvan, wate tolhildan المعنى انتقام * Jîvîn * Jîwar * Jêhat * Jankir ==== K ==== * Kajaw * Kardo * Karox * Karwan * Karzan * Kazêwe *[[Kendal]] * Keyo * Komas * Koyî ==== L ==== *LewenD *Lawand * Las * Lawçak * Lêzan *Loran * Lezgîn ==== M ==== * Mamlan * Mardîn * [[Medan|Medo]] * [[Mem]] * Memlan * Merdo * Merdox * Merîwan *Merwan * Mêrxas * Mîlan * Mîran *Mîrza ==== N ==== * Narî * Nasîko * Nisko * Nebez * Nehroz * Nekeroz * Nesrew * Newşîrwan * Nêçîrvan * Nojdar ==== O ==== * Ocalan??? * Omîd * Oskar ==== P ==== * Pejar * Peşêw * Pêşeng * Pirşeng * Pişko * Piştîwan ==== R ==== * Rajan * Raman * Ramazan * Ramyar * Ravîn * Rawan * Rêbaz * Rêbîn * Rêbwar * Rêkewt * Rênas * Rêwan * Rêzan * Rizgar * Rojan *Rojhat * Rolez Rolaz * Rostem * Reşo * Rodî *Ronî ==== S ==== * Sakar * Sizar * Snor * Sipan * Sefin * Samal * Samrend * Saro * Saz * Sengaw * Serbilind * Serdar * Serhad * Serko * Simko * Sitûn * Siwar * Sîrwan * Soran * Sares ==== Ş ==== * Şaho * Şemal * Şemzîn * Şerwan *Şerzan * Şerzad * Şêrko * Şivan * Şoreş * Şiyar ==== T ==== * Tîrêj * Tolhildan ==== W ==== * Wirya * Waisi ==== X ==== * Xebat * Xelîl * Xonas * Xwedêda * xonav ==== Z ==== * Zagros * Zal * Zana * Zanyar * Zerdeşt * [[Zêbar]] * Zimnako * Zinar * Ziryan * Zorab * Zoran == Girêdanên derve == * [http://www.navenkurdi.com Navên Kurdî] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180929061212/http://navenkurdi.com/ |date=2018-09-29 }} * [http://wikisource.org/wiki/Nav%C3%AAn_ke%C3%A7an Navên keçan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130915144548/http://wikisource.org/wiki/Nav%C3%AAn_ke%C3%A7an |date=2013-09-15 }} – Wîkîçavkanî * [http://wikisource.org/wiki/Nav%c3%aan_xortan Navên lawan] – Wîkîçavkanî {{kurt}} [[Kategorî:Navê gedan]] [[Kategorî:Navê keçan]] [[Kategorî:Lîste]] onoy2e5v7ubgazi5udoz8au20xhla68 1095635 1095634 2022-08-18T20:28:44Z SerbulentCicek 41002 Girêdan lê hatin zêdekirin wikitext text/x-wiki __NOTOC__ Ev lîsteyan navên [[kurdî]] ye ku jibo binavkirina mirovan li nav [[kurd|kurdan]] de bikarhînan: {|class="wikitable" | * '''Tabloya Naverokê''': [[#Navên keçan |Navên keçan]] - [[#Navên lawan |Navên lawan]]&nbsp; |} == Navên keçan == ==== A ==== * Adar * Ahîn *[[Ala Kurdistanê|Ala]] * Alê * Alvîn * Amûdê * Ariya * [[Îranî|Ariyan]]a * Arîn * Arjen * Arjîn * Asîman * Askê * Astêra * Aştî * Avan * Avaşî * Avbîn * Avjîn * Avsar * Avşîn * Avzêm * Awing * Axîn * Azade ==== B ==== * Bablîsok * Bajîlan * Banu (prenses) * Bejna * Bejnê * Belalûk *Benaz * Bengîn * Berbang * Berçem * Berdil * Berfan * [[Berfîn]] * Bermal * Berzê * Besê * Besna * Beybûn * Bêjin *[[Barîn]] * Benaz *[[Berfîn (nav)|Berfîn]] * Beyan * Bêrîtan *[[Bêrîvan]] * Bêxal * [[Bihar]] * Binevş * [[Bûk|Bokan]] *Belez ==== C ==== * Canan * Canda * Civîn * Ciwan * Ciwanxan * Cîhan ==== Ç ==== * Çavgeş * Çavreş * Çavşîn * Çem * Çeman * Çinar * Çira * Çîmen ==== D ==== * Delal * Delav * Demsal * [[Derya]] * Desmal * Dewken * Dewlet * Difnê * Dilaram * Dilba * Dilçem * Dilda * Dilevîn * Dilkanî * Dilnaz * Dilniya * Dilorîn * Dilovan * Dilpak * Dilsoz * Dilşa * Dilzar * Diyana * Dîcle * Dîla * Dîlan * Dîlber * Dîlok * Dîmen * Dozgîn ==== E ==== * Efrîn * Esrîn * Estê * Evîn * Evîndar * Elend ==== Ê ==== * Êla * Êtûn * Êva * Êvare ==== F ==== * Ferza * Ferzînê * Fênik * Firmesk ==== G ==== * [[Gelawêj]] * Gerden * Gevher * Gewrê * Gizing * Gulale * Gulan * Gulav * Gulavej * Gulavî * Gulazer * Gulbanu * Gulbaran * Gulbarîn * Gulbejn * Gulberoj * Gulbîn * Guldan * Guhar * Gulda * Gulê * Gulfiroş * Gulîstan * Gulîşa * Gulîzer * Gulnav * Gulveda ==== H ==== * Hana * Hanas * [[Havîn]] * Heja * Helale * Helat * Hêro * [[Hêlîn]] * Hêvî * Hêvîdar * Hevrîn * ==== J ==== * Janya * [[Jiyan]] * Jiyar * Jînda ==== K ==== * Kajîn * Kalê * Kanî * Katrîn * Kawî * Kejal * Kevî * Kurdê * [[Kurdistan]] ==== L ==== * Lava * Lavîn * Lîlas * Lîlav * Lîzge * Lorîn * Leyla ==== M ==== * Mavîn * [[Medan|Medê]] * [[Medan|Medya]] * [[Mehabad]] * Merd * Mêrîcan * Mîzgin ==== N ==== * Nalîn * Naskê * Naskol * Naylê * Nazemîn * Nazvîn * Nermîn * Nesrîn * Neşmîl * Nexşîn * Newa * Newajîn * [[Newroz]] * Nêrgiz * Niştîman * Niyan * Niyaz * Nîla * Nûpelda ==== P ==== * Pelêr * Pelîn * Pelşîn * Perîxan * Perjîn * Pervîn * Peyruza * Peyman * Pêla * Pirşing ==== R ==== * Rabîn * Rabûn * Ramê * Rana * [[Raperîn]] * Rastî * Rawêj * Reftar * Rehêla * Rehşîn * Rendê * Rengar * Rengîn * Reşa * Reşmal * Reşpo * Revend * Revîn * Revşam * Rewa * Rewan * Rewşen * Rewşê * Rewşit * Rexşan * Reyhan * Rezaw * Rêbîn * Rêjing * Rêjîn * Rêjna * Rênaw * Rêşî * Rêvîn * Rêzbar * [[Riha]] * [[Rihan]] * Rijbîn * Rindê * Rindik * Rîken * Rîşan * Robar * Robîn * Robît * Rohat * Rokîstan * Roj * Rojan * Rojarya * Rojat * Rojawelat * Rojbîn * Rojda * Rojdar * Rojder * Rojen * Rojê * Rojgar * Rojhat * Rojhelat * Rojîn * Rojînda * Rojko * Rojma * Rojna * Rojyar * Rona * Ronahî * Ronak * Ronav * Rondik * Ronî * Ronîda * Ronya * Roşna * Rovîn * Roz * Roza * Rozelîn * Rozerîn * Rozê * Ruşe * Ruxsar * Rûbar * Rûbenci * Rûbend * Rûbixal * Rûciwan * Rûçem * Rûgeş * Rûjne * Rûken * Rûna * Rûnak * Rûndik * Rûnerm * Rûnî * Rûpak * Rûşa * Rûşen * Rûxoş ==== S ==== * Sarya * Sazan * Sema * Serek * Serbilind * Serdar * Serwer * Seyran * Sirwe * Skala * Sokar * Sosin * Sozan * Sozdar * Srûşt * Stêrkbanu * Stran *Silava ==== Ş ==== * Şehrivan * Şemam * Şepol * Şermîn * Şernas * Şêr * Şêrgo * Şêrhat * Şêrîn * Şine * Şîlan * Şoxan ==== T ==== * Tavbanu * Tawis * Tîroj ==== V ==== * Vejîn * Viyan * [[Keman|Viyolîn]] * Vînda ==== W ==== * Wala * Welat * Wane ==== X ==== * [[Xecê]] * Xelat * Xemlîn * [[Xezal]] * Xezêm * Xêrhat * Xozî * Xozîk * Xonav ==== Y ==== * Yarvîn * Yezda ==== Z ==== * Zalîn * Zayele * Zaza * Zekiya * Zelal * Zera * Zerda * Zerya * Zeyno * Zeytîn * Zêrîn * Zîlan * [[Zîn]] * Zozan == Navên lawan == ==== Ardi ==== * Agir * Ahmadîl * [[Alan (nav)|Alan]] * Alend * Amed * Amanc *Amed *Aram * Aştî * Azad arjîn azer ayzer ==== B ==== * Babelîsk * Babik * Bager * Bagir * Baha * Bahoz * Bakûr * Bala * Bapîr * Baran * Bargiran * Batman * Baver * Bawer * Baxewan * Baz * Bazan * Bedirxan * Bedlîs * Bedran * Behêz * Behî * Behlo * Behrûz * Behwan * Behzad * Belengaz * Bendewar * Beng * Berevan * Berêz * Berfo * Berdan * Berhem * Berhev * Berhevdar * Bernas * Bernav * Bervan * Berwar * Berxo * Berxwedan * Berz * Berzan * Bêkes * Bêmal * Bênav * Bênewa * Bêşa * Bêwar * Bêxudan * Bêzar * Bijar * Bijiyar * Bijîr * Bijûn * Bijûndar * Bijwên * Bijyar * Bilbil * Bilêse * Bilind * Binar * Binav * Binêr * Binyat * Birader * Birîn * Bispor * Bişar * Birûsk * Biryar * Birzû * Biyan * Biyanî * [[Bizav]] * Bizan * Bizav * Bizaw * Bizwêj * Bîjen * Bîna * Bîrber * Bîrdar * Bîrebir * Bîrewer * Bîşêr * Bîwer * Bîyang * Bîyo * Bohtan * Boran * Borna * Botan * Bozan * Bradost * Braxas * Brîndar ==== Ç ==== * Çalak * Çeko *Çetîn * Çiya * Çiyako * Çoman ==== D ==== * Dalaho * Danyar * Dara *Demhat * [[Dêrsim]] *Dilgeş *Dildar *Dijwar * [[Diyako]] * Diyar * Diyarî * Dîlman * Dîmen ==== E ==== * Egîd * Ejder * Erdelan * Erdewan * Evîndar ==== F ==== * Ferhad * Ferwertîş * Firya ==== G ==== * Gomada * Goran * [[Govend]] * Gurko ==== H ==== * Hakar * Hawraz * Hawrê * Hejar * Helgurd * Helkewt * Helmet * Helo * Hemin * Hendrên * Herdî * Herman * Hewram * Hewraz * Hêdî * Hêja * Hêmin * Hêriş * Hişyar * Hîwa * Hogir * Honer * Hozan ==== J ==== * Jawero * Jîlemo * Jîr * Jîvan, wate tolhildan المعنى انتقام * Jîvîn * Jîwar * Jêhat * Jankir ==== K ==== * Kajaw * Kardo * Karox * Karwan * Karzan * Kazêwe *[[Kendal]] * Keyo * Komas * Koyî ==== L ==== *LewenD *Lawand * Las * Lawçak * Lêzan *Loran * Lezgîn ==== M ==== * Mamlan * Mardîn * [[Medan|Medo]] * [[Mem]] * Memlan * Merdo * Merdox * Merîwan *Merwan * Mêrxas * Mîlan * Mîran *Mîrza ==== N ==== * Narî * Nasîko * Nisko * Nebez * Nehroz * Nekeroz * Nesrew * Newşîrwan * Nêçîrvan * Nojdar ==== O ==== * Ocalan??? * Omîd * Oskar ==== P ==== * Pejar * Peşêw * Pêşeng * Pirşeng * Pişko * Piştîwan ==== R ==== * Rajan * Raman * Ramazan * Ramyar * Ravîn * Rawan * Rêbaz * Rêbîn * Rêbwar * Rêkewt * Rênas * Rêwan * Rêzan * Rizgar * Rojan *Rojhat * Rolez Rolaz * Rostem * Reşo * Rodî *Ronî ==== S ==== * Sakar * Sizar * Snor * Sipan * Sefin * Samal * Samrend * Saro * Saz * Sengaw * Serbilind * Serdar * Serhad * Serko * Simko * Sitûn * Siwar * Sîrwan * Soran * Sares ==== Ş ==== * Şaho * Şemal * Şemzîn * Şerwan *Şerzan * Şerzad * Şêrko * Şivan * Şoreş * Şiyar ==== T ==== * Tîrêj * Tolhildan ==== W ==== * Wirya * Waisi ==== X ==== * Xebat * Xelîl * Xonas * Xwedêda * xonav ==== Z ==== * Zagros * Zal * Zana * Zanyar * Zerdeşt * [[Zêbar]] * Zimnako * Zinar * Ziryan * Zorab * Zoran == Girêdanên derve == * [http://www.navenkurdi.com Navên Kurdî] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180929061212/http://navenkurdi.com/ |date=2018-09-29 }} * [http://wikisource.org/wiki/Nav%C3%AAn_ke%C3%A7an Navên keçan] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130915144548/http://wikisource.org/wiki/Nav%C3%AAn_ke%C3%A7an |date=2013-09-15 }} – Wîkîçavkanî * [http://wikisource.org/wiki/Nav%c3%aan_xortan Navên lawan] – Wîkîçavkanî {{kurt}} [[Kategorî:Navê gedan]] [[Kategorî:Navê keçan]] [[Kategorî:Lîste]] cjmxzgje55qp3g48u4zwiqq1mkerfze 0 27579 1095660 1089626 2022-08-19T09:46:54Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki '''Alfabeyên kurdî''', temamiya alfabeyên curbicurin ku ji aliyê kurdan ve li herêmên Kurdistanê û li welatên din ên ku li dijîn tê bikaranîn. Di nav van alfabeyan de; [[Alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], [[Alfabeya Kurdî ya Erebî|erebî]] û ya [[Alfabeya Kurdî ya Kirîlî|kirîlî]] hene. Kurdên [[Kurdistana Bakur]] û [[Rojavaya Kurdistanê]] [[alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], kurdên [[Rojhilata Kurdistanê]] û Başûr [[alfabeya Kurdî ya Erebî|alfabeya erebî]], kurdên li Komarên Sovyetistana kevn jî alfabeya kirîlî bi kar tînin. Piştî belavbûna sîstema sovyetî, hinek kurdên Sovyetistana kevn jî dest bi bikaranîna alfabeya latînî kirine. Alfabeyên ji aliyê kurdan hatin bi kar anîn ev in: * [[Alfabeya kurdî ya ber îslamê]] * [[Xetên avestayî|Alfabeya Avestî]] * [[Alfabeya Masî Soratî]] * [[Alfabeya kurdî ya erebî]] * [[Alfabeya kurdên êzîdî]] * [[Alfabeya Şemo-Marogûlov]] * [[Alfabeya kurdî ya latînî]] * [[Alfabeya kurdî ya kîrîlî]] * [[Alfabeya kurdî ya ermenî]] * [[Elifbay Kermaşanî]] === Alfabeyên kurmancî, ''yekgirtú'' û soranî === {|class=wikitable |- ! rowspan="2"| Latînî || rowspan="2"| Yekgirtú || rowspan="2"| Kirîlî || colspan="4"| Soranî || rowspan="2"| [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|IPA]] |- style="font-size:90%" ! tîpa tenê || tîpa destpêkê || tîpa naverastê || tîpa dawiyê |- align="center" | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">ا</font> | <font size="3">ئا</font> | colspan="1" | — |<font size="3">ـا</font> | {{IPA|[aː]}} |- align="center" | <font size="3">B b </font> | <font size="3">B b </font> | <font size="3">Б б </font> | <font size="3">ﺏ</font> | <font size="3">ﺑ</font> | <font size="3">ـبـ</font> | <font size="3">ـب</font> | {{IPA|[b]}} |- align="center" | <font size="3">C c </font> | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Щ щ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـجـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـج}}</font> | {{IPA|[d͡ʒ]}} |- align="center" | <font size="3">Ç ç </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">Ч ч </font> | <font size="3">{{ziman|ar|چ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﭼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچ}}</font> | {{IPA|[t͡ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">D d </font> | <font size="3">D d </font> | <font size="3">Д д </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺩ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ــد}}</font> | {{IPA|[d]}} |- align="center" ﮫﺋﮫ ﮦ | <font size="3">E e </font> | <font size="3">E e </font> | <font size="3">Ә ә </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮦ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﮫ}}</font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ﮫ}}</font> | {{IPA|[ɛ]}} |- align="center" | <font size="3">Ê ê </font> | <font size="3">É é </font> | <font size="3">E e<br>(Э э) </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ێ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێ}}</font> | {{IPA|[eː]}} |- align="center" | <font size="3">F f </font> | <font size="3">F f </font> | <font size="3">Ф ф </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻑ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻓ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـفـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻒ}}</font> | {{IPA|[f]}} |- align="center" | <font size="3">G g </font> | <font size="3">G g </font> | <font size="3">Г г </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮒ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮔ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـگـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـگ }}</font> | {{IPA|[ɡ]}} |- align="center" | <font size="3">H h </font> | <font size="3">H h </font> | <font size="3">h h </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـهـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـهـ}}</font> | {{IPA|[h]}} |- align="center" | <font size="3"> (Ḧ ḧ) </font> | <font size="3">H' h' </font> | <font size="3">h’ h’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ح}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|حـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـحـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـح}}</font> | [[ħ|{{IPA|[ħ]}}]] |- align="center" | <font size="3"> (') </font> | <font size="3"> ' </font> | <font size="3"> — </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ع}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|عـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـعـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـع}}</font> | [[ʕ|{{IPA|[ʕ]}}]] |- align="center" | <font size="3">I i </font> | <font size="3">I i </font> | <font size="3">Ь ь </font> | colspan="4" | — | [[ɯ|{{IPA|[ɯ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Î î </font> | <font size="3">Í í </font> | <font size="3">И и </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﯾ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـيـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯽ}}</font> | {{IPA|[iː]}} |- align="center" | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Jh jh </font> | <font size="3">Ж ж </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـژ }}</font> | [[ʒ|{{IPA|[ʒ]}}]] |- align="center" | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮎ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮐ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـکـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮏ}}</font> | {{IPA|[k]}} |- align="center" | <font size="3">L l </font> | <font size="3">L l </font> | <font size="3">Л л </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـلـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـل }}</font> | {{IPA|[l]}} |- align="center" | <font size="3"> (ll) </font> | <font size="3">ll </font> | <font size="3">Л’ л’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڵـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـڵ}}</font> | {{IPA|[lˁ]}} |- align="center" | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻡ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻣ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـمـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـم}}</font> |{{IPA|[m]}} |- align="center" | <font size="3">N n </font> | <font size="3">N n </font> | <font size="3">Н н </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـنـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـن}}</font> |{{IPA|[n]}} |- align="center" | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ۆ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئۆ}}</font> | colspan="1" | - | <font size="3">{{ziman|ar|ـۆ}}</font> | {{IPA|[oː]}} |- align="center" | <font size="3">P p </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">П п </font> | <font size="3">{{ziman|ar|پ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|پــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپ}}</font> | {{IPA|[p]}} |- align="center" | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـقـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـق}}</font> | {{IPA|[q]}} |- align="center" | <font size="3">R r </font> | <font size="3">R r </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـر}}</font> | {{IPA|[ɾ]}} |- align="center" | <font size="3">(rr) </font> | <font size="3"> rr </font> | <font size="3">Р’ р’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڕ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـڕ}}</font> | {{IPA|[r]}} |- align="center" | <font size="3">S s </font> | <font size="3">S s </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺱ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺳ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـسـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـس}}</font> | {{IPA|[s]}} |- align="center" | <font size="3">Ş ş </font> | <font size="3">Sh sh </font> | <font size="3">Ш ш </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺷ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـشـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـش }}</font> | {{IPA|[ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T т </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـتـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـت}}</font> | {{IPA|[t]}} |- align="center" | <font size="3">U u </font> | <font size="3">U u </font> | <font size="3">Ö ö </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[œ]}} |- align="center" | <font size="3">Û û </font> | <font size="3">Ú ú </font> | <font size="3">У у </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـوﻭ}}</font> | {{IPA|[uː]}} |- align="center" | colspan="1" | <font size="3">— </font> | colspan="1" | <font size="3">Ù ù </font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ۊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـۊ}}</font> | [[ʉ|{{IPA|[ʉː]}}]] |- align="center" | <font size="3">V v </font> | <font size="3">V v </font> | <font size="3">B в </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڤ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤ}}</font> | {{IPA|[v]}} |- align="center" | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[w]}} |- align="center" | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخ}}</font> | {{IPA|[x]}} |- align="center" | <font size="3">(Ẍ ẍ)</font> | <font size="3">X' x'</font> | <font size="3">Ѓ ѓ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻍ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻏ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغ}}</font> | [[ʁ|{{IPA|[ʁ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Й й </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|يـ}}</font> | colspan="2" | — | {{IPA|[j]}} |- align="center" | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">З з </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺯ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـز}}</font> | {{IPA|[z]}} |} == Herfên nû ji bo dengên enfatîk == Celadet û Kamûran Alî Berdixan alfabeya kurdî ya bi tipên latînî, ya bi navê [[alfabeya kurdî ya latînî|alfabeya Hawarê]], amade kiriye. Ev alfabe alfabeyeke rihet/hêsan e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2012-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120525071616/http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku herkes bikaribe bi hêsanî hînî nivîsandina kurdî bibe. Lêbelê zimanê kurdan gelek dewlemend e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2013-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623061515/http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |url-status=dead }}</ref><ref name="amidakurd.net">http://www.amidakurd.net/qunciknivis/d%C3%AEsa_li_ser_pirsa_alfab%C3%AA</ref><ref name="scribd.com">http://www.scribd.com/doc/71798599/pernav</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |access-date=2011-11-17 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120607070716/http://rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.shewirazimanekurdi.com/images/stories/ELIF.pdf{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2011-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111122010921/http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku pirr deng/fonem hene. Lewma li gor çend zimannasan <ref>{{fact}}http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (li ser rûpela 29)</ref><ref>http://www.welateme.info/doc/Pirs-49.doc (Rozad Elî got **Lê mîna ku em dizanin, ji bilî tîpa '' r '' çar tîpên Kurdî yên ''çêwîdeng '' ên din jî hene, ew jî du dengan didin, ew jî ev in: (ç, p, t, k). Û dema ku tîpa '' r '' dubare bibe, gerek em her çar tîpên din jî ji bîr nekin, ew jî bi wê pîvanê werin birin û di bêjeyan de werin dûbarekirin** di besa "Çend Têbîn li Derbarê Hin Mijarên Rêzmanî" de; li ser rûpela 15em, li "Kovara PIRS")</ref> wek Dr. [[Bahîzê Omerî]] (di gotarên wî li kovarên [[Peyv (kovar)|Peyv]] û [[Karwan]]ê) ev tîpên nû, yên ku heta îro (2011) bi giştî nehatin pejirandin, pêşniyaz kirine: * "Ḉ" (çh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 23-24)</ref>. Mînak : ew koḉa bar dikin, ḉiya, * "Ḱ" (kh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24)</ref>. Mînak : şiḱandin, weḱ, nêzîḱ, ḱar, desteḱ, ḱurdî, Ḱurdistan. * "Ṕ" (ph)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24-25)</ref>. Mînak : ṕêrnav. * "T́" (th)<ref name="books.google.fr">http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 25)</ref>. Mînak : ket́in, tişt́, kuşt́in, hat́in. * "Ŕ" (rh) yan jî "RR" (rr)<ref name="books.google.fr"/>. Mînak : ji te ŕa, jêŕ, ew ŕabûbûn, ew ŕêwîne. Mînak : pirr, kirr. Jixwe Celadet Alî Bedirxan jî di kovara [[Hawar]]ê da qala van dengên ç, k, p, t<ref>http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/cmr_0008-0160_1960_num_1_3_1441# (li ser rûpela 9'ê)</ref> yên cuda dike, lê wisan dibêje ku hewce nîne ku ji bo her dengekî tîpek di alfabeyê da hebe. Ji bilî van çar dengan dîsa behsa dengên ku di alfabeya klasîk a Kurdî da derbas dibin (û di alfabeya erebî ya soranî de jî hene) herfên hê ح, 'eyn ع û xeyn غ dike. Bona van dengan jî pêşniyar dike ku işareta ¨ bikarbînin, her wiha ev wek ḧ, ë (ä, ï) û ẍ werin nivîsandin.<ref>Hawar, hejmar 1, rûpel 3, Elfabêya Kurdî</ref> Di alfabeya kurdî ya bi tîpên erebî (alfabeya soranî) da, ji bilî dengên ḧê ح, 'eyn/ëyn ع, ẍeyn غ du deng dîsa hene ku di alfabeya kurdî ya bi tîpên latînî da nîn in. Ew jî tîpên ڕ û ڵ ne ku em dikarin bi '''rr''' û '''ll''' binivîsin. Tîpên "Ḉ, Ḱ, Ṕ, Ṙ, Ṫ", yânî dengên "çh, kh, ph, rh, th" ji hemû zimanên îranî ango hindû-îranî tenê di kurmancî û dimilî/kirmanckî de hene. Helbestvan û zanyarê kurd Şêx Evdirehmanê Aqtepi, di pirtûka xwe ya bi navê Dîwan, behsa van tîpan dike û dibêje kafa kurdî cuda ye ji kafa erebî û tîpên p, ç, t, k bi du u sê cûran nîşan dide.{{Çavk}} == Alfabeya zazakî == Herweha di zaravayên zazakî <ref>http://members.tripod.com/~zaza_kirmanc/dil/okumayazma.htm#2-1</ref> de ev dengên [[enfatîk]] jî hene ''çh'', ''kh'', ''ph'' û ''th'' û dengên ''rr'' û ''é''. Lê ev deng li hêmû zimanên îranî tune ne, bes tenê bi kurmanjkî û dimilî hene <ref>http://www.omniglot.com/writing/persian.htm (bi farsî enfatîk nîne)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm (bi darî enfatikên kurdî tune ye)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm ( bi peshtûnî dengê enfatîk nin e)</ref> Ev dengên cuda ku di Zazakî/Kirmanckî da hinek bi çh, kh, ph, th nîşan didin mîna dengên Kurmancî têne bilêvkirin. Ev nivîsandina bi du herfan jî hinekî bi pirsgrêke. Lewra gava ku tîpa h tê ber tîpeke din ew boyê ku dengekî hişk bide tê bikarhanîn û di sîstema [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|Alfabeya Fonetîk]] da jî dengên hişk bi lêzêdekirina tîpa h têne nîşandan. Mînak: [t͡ʃʰ], [kʰ], [pʰ], [tʰ]. Lêbelê hinek vê di Zazakî da boyê dengên ç, k, p, t, yên nerm bikartînin ku ev jî problemekî derdixe holê bona başfehmkirina xebitandina van tîpan. == Alfabeya Kirmaşanî == Kirmaşanî zarava sereke ya [[Kurdiya Başûrî]] ye. Kirmaşanî ji bilî çend guhertinek heman alfabeya Hawarê bi kar tîne. Di alfabeya Kirmaşanî de 33 deng hene. Sedema cudahiya navbera tîpên alfbaya Hawar û Kirmaşanî ew e ku li zarava Kirmaşanî dengên ł, ň, ř, ü weke fonem hene lê dengên ê&o nîne.<ref>[https://books.google.com/books?id=6lgFBgAAQBAJ&dq=kurdish+phrasebook&source=gbs_navlinks_s Kirmaşanî Kurdish Phrasebook]</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0LnEVsancAE&feature=youtu.be] <big><center> :{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse; font-size: 120%;" |- |bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên girek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[A]] |width=3% align="center"|[[B]] |width=3% align="center"|[[C]] |width=3% align="center"|[[Ç]] |width=3% align="center"|[[D]] |width=3% align="center"|[[E]] |width=3% align="center"|[[F]] |width=3% align="center"|[[G]] |width=3% align="center"|[[H]] |width=3% align="center"|[[I]] |width=3% align="center"|[[Î]] |width=3% align="center"|[[J]] |width=3% align="center"|[[K]] |width=3% align="center"|[[L]] |width=3% align="center"|[[Ł]] |width=3% align="center"|[[M]] |width=3% align="center"|[[N]] |width=3% align="center"|[[Ň]] |width=3% align="center"|[[P]] |width=3% align="center"|[[Q]] |width=3% align="center"|[[R]] |width=3% align="center"|[[Ř]] |width=3% align="center"|[[S]] |width=3% align="center"|[[Ş]] |width=3% align="center"|[[T]] |width=3% align="center"|[[U]] |width=3% align="center"|[[Û]] |width=3% align="center"|[[Ü]] |width=3% align="center"|[[V]] |width=3% align="center"|[[W]] |width=3% align="center"|[[X]] |width=3% align="center"|[[Y]] |width=3% align="center"|[[Z]] |- |align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên hûrek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[a]] |width=3% align="center"|[[b]] |width=3% align="center"|[[c]] |width=3% align="center"|[[ç]] |width=3% align="center"|[[d]] |width=3% align="center"|[[e]] |width=3% align="center"|[[f]] |width=3% align="center"|[[g]] |width=3% align="center"|[[h]] |width=3% align="center"|[[i]] |width=3% align="center"|[[î]] |width=3% align="center"|[[j]] |width=3% align="center"|[[k]] |width=3% align="center"|[[l]] |width=3% align="center"|[[ł]] |width=3% align="center"|[[m]] |width=3% align="center"|[[n]] |width=3% align="center"|[[ň]] |width=3% align="center"|[[p]] |width=3% align="center"|[[q]] |width=3% align="center"|[[r]] |width=3% align="center"|[[ř]] |width=3% align="center"|[[s]] |width=3% align="center"|[[ş]] |width=3% align="center"|[[t]] |width=3% align="center"|[[u]] |width=3% align="center"|[[û]] |width=3% align="center"|[[ü]] |width=3% align="center"|[[v]] |width=3% align="center"|[[w]] |width=3% align="center"|[[x]] |width=3% align="center"|[[y]] |width=3% align="center"|[[z]] |} </center> </big> == Nivîsên bi hemû dengên Kurdî == * Lêvegera rêzimana Kurdî"<ref>http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (rêzimana Kurdî li ser malpera fermî ya "Kurmancên bakurê Xorasanê)</ref>, nivîskar "Arşek BARAVÎ. * Pêrnavên Kurdî, Kurdish studies<ref name="scribd.com"/>. * Li ser pirsa alfabê<ref name="amidakurd.net"/><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2012-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121122003246/http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |url-status=dead }}</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdan == * [http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm Kurtedîroka alfabên ku kurdan bikaranîne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919114438/http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm |date=2008-09-19 }} * [https://web.archive.org/web/20090531071803/http://landofkarda.blogspot.com/2009/02/kurdish-avestan-alphabet.html Alfabeya Kurdî ya Avestayî] *[https://www.academia.edu/12911202/Kirma%C5%9Fan%C3%AE_Alphabet_and_Pronunciation_Guide Kirmaşanî Alphabet and Pronunciation Guide] {{Zaravayên zimanê kurdî}} {{tîp}} [[Kategorî:Alfabe]] [[Kategorî:Zimanê kurdî]] szqs6ljfslxud6undky6bhnckprzajd 1095661 1095660 2022-08-19T09:47:40Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki '''Alfabeyên kurdî''', temamiya alfabeyên curbicurin ku ji aliyê kurdan ve li herêmên Kurdistanê û li welatên din ên ku kurd lê dijîn tê bikaranîn. Di nav van alfabeyan de; [[Alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], [[Alfabeya Kurdî ya Erebî|erebî]] û ya [[Alfabeya Kurdî ya Kirîlî|kirîlî]] hene. Kurdên [[Kurdistana Bakur]] û [[Rojavaya Kurdistanê]] [[alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], kurdên [[Rojhilata Kurdistanê]] û Başûr [[alfabeya Kurdî ya Erebî|alfabeya erebî]], kurdên li Komarên Sovyetistana kevn jî alfabeya kirîlî bi kar tînin. Piştî belavbûna sîstema sovyetî, hinek kurdên Sovyetistana kevn jî dest bi bikaranîna alfabeya latînî kirine. Alfabeyên ji aliyê kurdan hatin bi kar anîn ev in: * [[Alfabeya kurdî ya ber îslamê]] * [[Xetên avestayî|Alfabeya Avestî]] * [[Alfabeya Masî Soratî]] * [[Alfabeya kurdî ya erebî]] * [[Alfabeya kurdên êzîdî]] * [[Alfabeya Şemo-Marogûlov]] * [[Alfabeya kurdî ya latînî]] * [[Alfabeya kurdî ya kîrîlî]] * [[Alfabeya kurdî ya ermenî]] * [[Elifbay Kermaşanî]] === Alfabeyên kurmancî, ''yekgirtú'' û soranî === {|class=wikitable |- ! rowspan="2"| Latînî || rowspan="2"| Yekgirtú || rowspan="2"| Kirîlî || colspan="4"| Soranî || rowspan="2"| [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|IPA]] |- style="font-size:90%" ! tîpa tenê || tîpa destpêkê || tîpa naverastê || tîpa dawiyê |- align="center" | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">ا</font> | <font size="3">ئا</font> | colspan="1" | — |<font size="3">ـا</font> | {{IPA|[aː]}} |- align="center" | <font size="3">B b </font> | <font size="3">B b </font> | <font size="3">Б б </font> | <font size="3">ﺏ</font> | <font size="3">ﺑ</font> | <font size="3">ـبـ</font> | <font size="3">ـب</font> | {{IPA|[b]}} |- align="center" | <font size="3">C c </font> | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Щ щ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـجـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـج}}</font> | {{IPA|[d͡ʒ]}} |- align="center" | <font size="3">Ç ç </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">Ч ч </font> | <font size="3">{{ziman|ar|چ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﭼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچ}}</font> | {{IPA|[t͡ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">D d </font> | <font size="3">D d </font> | <font size="3">Д д </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺩ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ــد}}</font> | {{IPA|[d]}} |- align="center" ﮫﺋﮫ ﮦ | <font size="3">E e </font> | <font size="3">E e </font> | <font size="3">Ә ә </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮦ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﮫ}}</font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ﮫ}}</font> | {{IPA|[ɛ]}} |- align="center" | <font size="3">Ê ê </font> | <font size="3">É é </font> | <font size="3">E e<br>(Э э) </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ێ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێ}}</font> | {{IPA|[eː]}} |- align="center" | <font size="3">F f </font> | <font size="3">F f </font> | <font size="3">Ф ф </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻑ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻓ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـفـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻒ}}</font> | {{IPA|[f]}} |- align="center" | <font size="3">G g </font> | <font size="3">G g </font> | <font size="3">Г г </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮒ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮔ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـگـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـگ }}</font> | {{IPA|[ɡ]}} |- align="center" | <font size="3">H h </font> | <font size="3">H h </font> | <font size="3">h h </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـهـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـهـ}}</font> | {{IPA|[h]}} |- align="center" | <font size="3"> (Ḧ ḧ) </font> | <font size="3">H' h' </font> | <font size="3">h’ h’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ح}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|حـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـحـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـح}}</font> | [[ħ|{{IPA|[ħ]}}]] |- align="center" | <font size="3"> (') </font> | <font size="3"> ' </font> | <font size="3"> — </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ع}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|عـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـعـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـع}}</font> | [[ʕ|{{IPA|[ʕ]}}]] |- align="center" | <font size="3">I i </font> | <font size="3">I i </font> | <font size="3">Ь ь </font> | colspan="4" | — | [[ɯ|{{IPA|[ɯ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Î î </font> | <font size="3">Í í </font> | <font size="3">И и </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﯾ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـيـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯽ}}</font> | {{IPA|[iː]}} |- align="center" | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Jh jh </font> | <font size="3">Ж ж </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـژ }}</font> | [[ʒ|{{IPA|[ʒ]}}]] |- align="center" | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮎ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮐ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـکـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮏ}}</font> | {{IPA|[k]}} |- align="center" | <font size="3">L l </font> | <font size="3">L l </font> | <font size="3">Л л </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـلـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـل }}</font> | {{IPA|[l]}} |- align="center" | <font size="3"> (ll) </font> | <font size="3">ll </font> | <font size="3">Л’ л’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڵـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـڵ}}</font> | {{IPA|[lˁ]}} |- align="center" | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻡ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻣ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـمـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـم}}</font> |{{IPA|[m]}} |- align="center" | <font size="3">N n </font> | <font size="3">N n </font> | <font size="3">Н н </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـنـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـن}}</font> |{{IPA|[n]}} |- align="center" | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ۆ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئۆ}}</font> | colspan="1" | - | <font size="3">{{ziman|ar|ـۆ}}</font> | {{IPA|[oː]}} |- align="center" | <font size="3">P p </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">П п </font> | <font size="3">{{ziman|ar|پ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|پــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپ}}</font> | {{IPA|[p]}} |- align="center" | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـقـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـق}}</font> | {{IPA|[q]}} |- align="center" | <font size="3">R r </font> | <font size="3">R r </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـر}}</font> | {{IPA|[ɾ]}} |- align="center" | <font size="3">(rr) </font> | <font size="3"> rr </font> | <font size="3">Р’ р’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڕ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـڕ}}</font> | {{IPA|[r]}} |- align="center" | <font size="3">S s </font> | <font size="3">S s </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺱ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺳ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـسـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـس}}</font> | {{IPA|[s]}} |- align="center" | <font size="3">Ş ş </font> | <font size="3">Sh sh </font> | <font size="3">Ш ш </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺷ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـشـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـش }}</font> | {{IPA|[ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T т </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـتـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـت}}</font> | {{IPA|[t]}} |- align="center" | <font size="3">U u </font> | <font size="3">U u </font> | <font size="3">Ö ö </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[œ]}} |- align="center" | <font size="3">Û û </font> | <font size="3">Ú ú </font> | <font size="3">У у </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـوﻭ}}</font> | {{IPA|[uː]}} |- align="center" | colspan="1" | <font size="3">— </font> | colspan="1" | <font size="3">Ù ù </font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ۊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـۊ}}</font> | [[ʉ|{{IPA|[ʉː]}}]] |- align="center" | <font size="3">V v </font> | <font size="3">V v </font> | <font size="3">B в </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڤ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤ}}</font> | {{IPA|[v]}} |- align="center" | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[w]}} |- align="center" | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخ}}</font> | {{IPA|[x]}} |- align="center" | <font size="3">(Ẍ ẍ)</font> | <font size="3">X' x'</font> | <font size="3">Ѓ ѓ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻍ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻏ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغ}}</font> | [[ʁ|{{IPA|[ʁ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Й й </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|يـ}}</font> | colspan="2" | — | {{IPA|[j]}} |- align="center" | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">З з </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺯ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـز}}</font> | {{IPA|[z]}} |} == Herfên nû ji bo dengên enfatîk == Celadet û Kamûran Alî Berdixan alfabeya kurdî ya bi tipên latînî, ya bi navê [[alfabeya kurdî ya latînî|alfabeya Hawarê]], amade kiriye. Ev alfabe alfabeyeke rihet/hêsan e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2012-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120525071616/http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku herkes bikaribe bi hêsanî hînî nivîsandina kurdî bibe. Lêbelê zimanê kurdan gelek dewlemend e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2013-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623061515/http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |url-status=dead }}</ref><ref name="amidakurd.net">http://www.amidakurd.net/qunciknivis/d%C3%AEsa_li_ser_pirsa_alfab%C3%AA</ref><ref name="scribd.com">http://www.scribd.com/doc/71798599/pernav</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |access-date=2011-11-17 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120607070716/http://rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.shewirazimanekurdi.com/images/stories/ELIF.pdf{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2011-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111122010921/http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku pirr deng/fonem hene. Lewma li gor çend zimannasan <ref>{{fact}}http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (li ser rûpela 29)</ref><ref>http://www.welateme.info/doc/Pirs-49.doc (Rozad Elî got **Lê mîna ku em dizanin, ji bilî tîpa '' r '' çar tîpên Kurdî yên ''çêwîdeng '' ên din jî hene, ew jî du dengan didin, ew jî ev in: (ç, p, t, k). Û dema ku tîpa '' r '' dubare bibe, gerek em her çar tîpên din jî ji bîr nekin, ew jî bi wê pîvanê werin birin û di bêjeyan de werin dûbarekirin** di besa "Çend Têbîn li Derbarê Hin Mijarên Rêzmanî" de; li ser rûpela 15em, li "Kovara PIRS")</ref> wek Dr. [[Bahîzê Omerî]] (di gotarên wî li kovarên [[Peyv (kovar)|Peyv]] û [[Karwan]]ê) ev tîpên nû, yên ku heta îro (2011) bi giştî nehatin pejirandin, pêşniyaz kirine: * "Ḉ" (çh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 23-24)</ref>. Mînak : ew koḉa bar dikin, ḉiya, * "Ḱ" (kh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24)</ref>. Mînak : şiḱandin, weḱ, nêzîḱ, ḱar, desteḱ, ḱurdî, Ḱurdistan. * "Ṕ" (ph)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24-25)</ref>. Mînak : ṕêrnav. * "T́" (th)<ref name="books.google.fr">http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 25)</ref>. Mînak : ket́in, tişt́, kuşt́in, hat́in. * "Ŕ" (rh) yan jî "RR" (rr)<ref name="books.google.fr"/>. Mînak : ji te ŕa, jêŕ, ew ŕabûbûn, ew ŕêwîne. Mînak : pirr, kirr. Jixwe Celadet Alî Bedirxan jî di kovara [[Hawar]]ê da qala van dengên ç, k, p, t<ref>http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/cmr_0008-0160_1960_num_1_3_1441# (li ser rûpela 9'ê)</ref> yên cuda dike, lê wisan dibêje ku hewce nîne ku ji bo her dengekî tîpek di alfabeyê da hebe. Ji bilî van çar dengan dîsa behsa dengên ku di alfabeya klasîk a Kurdî da derbas dibin (û di alfabeya erebî ya soranî de jî hene) herfên hê ح, 'eyn ع û xeyn غ dike. Bona van dengan jî pêşniyar dike ku işareta ¨ bikarbînin, her wiha ev wek ḧ, ë (ä, ï) û ẍ werin nivîsandin.<ref>Hawar, hejmar 1, rûpel 3, Elfabêya Kurdî</ref> Di alfabeya kurdî ya bi tîpên erebî (alfabeya soranî) da, ji bilî dengên ḧê ح, 'eyn/ëyn ع, ẍeyn غ du deng dîsa hene ku di alfabeya kurdî ya bi tîpên latînî da nîn in. Ew jî tîpên ڕ û ڵ ne ku em dikarin bi '''rr''' û '''ll''' binivîsin. Tîpên "Ḉ, Ḱ, Ṕ, Ṙ, Ṫ", yânî dengên "çh, kh, ph, rh, th" ji hemû zimanên îranî ango hindû-îranî tenê di kurmancî û dimilî/kirmanckî de hene. Helbestvan û zanyarê kurd Şêx Evdirehmanê Aqtepi, di pirtûka xwe ya bi navê Dîwan, behsa van tîpan dike û dibêje kafa kurdî cuda ye ji kafa erebî û tîpên p, ç, t, k bi du u sê cûran nîşan dide.{{Çavk}} == Alfabeya zazakî == Herweha di zaravayên zazakî <ref>http://members.tripod.com/~zaza_kirmanc/dil/okumayazma.htm#2-1</ref> de ev dengên [[enfatîk]] jî hene ''çh'', ''kh'', ''ph'' û ''th'' û dengên ''rr'' û ''é''. Lê ev deng li hêmû zimanên îranî tune ne, bes tenê bi kurmanjkî û dimilî hene <ref>http://www.omniglot.com/writing/persian.htm (bi farsî enfatîk nîne)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm (bi darî enfatikên kurdî tune ye)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm ( bi peshtûnî dengê enfatîk nin e)</ref> Ev dengên cuda ku di Zazakî/Kirmanckî da hinek bi çh, kh, ph, th nîşan didin mîna dengên Kurmancî têne bilêvkirin. Ev nivîsandina bi du herfan jî hinekî bi pirsgrêke. Lewra gava ku tîpa h tê ber tîpeke din ew boyê ku dengekî hişk bide tê bikarhanîn û di sîstema [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|Alfabeya Fonetîk]] da jî dengên hişk bi lêzêdekirina tîpa h têne nîşandan. Mînak: [t͡ʃʰ], [kʰ], [pʰ], [tʰ]. Lêbelê hinek vê di Zazakî da boyê dengên ç, k, p, t, yên nerm bikartînin ku ev jî problemekî derdixe holê bona başfehmkirina xebitandina van tîpan. == Alfabeya Kirmaşanî == Kirmaşanî zarava sereke ya [[Kurdiya Başûrî]] ye. Kirmaşanî ji bilî çend guhertinek heman alfabeya Hawarê bi kar tîne. Di alfabeya Kirmaşanî de 33 deng hene. Sedema cudahiya navbera tîpên alfbaya Hawar û Kirmaşanî ew e ku li zarava Kirmaşanî dengên ł, ň, ř, ü weke fonem hene lê dengên ê&o nîne.<ref>[https://books.google.com/books?id=6lgFBgAAQBAJ&dq=kurdish+phrasebook&source=gbs_navlinks_s Kirmaşanî Kurdish Phrasebook]</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0LnEVsancAE&feature=youtu.be] <big><center> :{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse; font-size: 120%;" |- |bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên girek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[A]] |width=3% align="center"|[[B]] |width=3% align="center"|[[C]] |width=3% align="center"|[[Ç]] |width=3% align="center"|[[D]] |width=3% align="center"|[[E]] |width=3% align="center"|[[F]] |width=3% align="center"|[[G]] |width=3% align="center"|[[H]] |width=3% align="center"|[[I]] |width=3% align="center"|[[Î]] |width=3% align="center"|[[J]] |width=3% align="center"|[[K]] |width=3% align="center"|[[L]] |width=3% align="center"|[[Ł]] |width=3% align="center"|[[M]] |width=3% align="center"|[[N]] |width=3% align="center"|[[Ň]] |width=3% align="center"|[[P]] |width=3% align="center"|[[Q]] |width=3% align="center"|[[R]] |width=3% align="center"|[[Ř]] |width=3% align="center"|[[S]] |width=3% align="center"|[[Ş]] |width=3% align="center"|[[T]] |width=3% align="center"|[[U]] |width=3% align="center"|[[Û]] |width=3% align="center"|[[Ü]] |width=3% align="center"|[[V]] |width=3% align="center"|[[W]] |width=3% align="center"|[[X]] |width=3% align="center"|[[Y]] |width=3% align="center"|[[Z]] |- |align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên hûrek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[a]] |width=3% align="center"|[[b]] |width=3% align="center"|[[c]] |width=3% align="center"|[[ç]] |width=3% align="center"|[[d]] |width=3% align="center"|[[e]] |width=3% align="center"|[[f]] |width=3% align="center"|[[g]] |width=3% align="center"|[[h]] |width=3% align="center"|[[i]] |width=3% align="center"|[[î]] |width=3% align="center"|[[j]] |width=3% align="center"|[[k]] |width=3% align="center"|[[l]] |width=3% align="center"|[[ł]] |width=3% align="center"|[[m]] |width=3% align="center"|[[n]] |width=3% align="center"|[[ň]] |width=3% align="center"|[[p]] |width=3% align="center"|[[q]] |width=3% align="center"|[[r]] |width=3% align="center"|[[ř]] |width=3% align="center"|[[s]] |width=3% align="center"|[[ş]] |width=3% align="center"|[[t]] |width=3% align="center"|[[u]] |width=3% align="center"|[[û]] |width=3% align="center"|[[ü]] |width=3% align="center"|[[v]] |width=3% align="center"|[[w]] |width=3% align="center"|[[x]] |width=3% align="center"|[[y]] |width=3% align="center"|[[z]] |} </center> </big> == Nivîsên bi hemû dengên Kurdî == * Lêvegera rêzimana Kurdî"<ref>http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (rêzimana Kurdî li ser malpera fermî ya "Kurmancên bakurê Xorasanê)</ref>, nivîskar "Arşek BARAVÎ. * Pêrnavên Kurdî, Kurdish studies<ref name="scribd.com"/>. * Li ser pirsa alfabê<ref name="amidakurd.net"/><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2012-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121122003246/http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |url-status=dead }}</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdan == * [http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm Kurtedîroka alfabên ku kurdan bikaranîne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919114438/http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm |date=2008-09-19 }} * [https://web.archive.org/web/20090531071803/http://landofkarda.blogspot.com/2009/02/kurdish-avestan-alphabet.html Alfabeya Kurdî ya Avestayî] *[https://www.academia.edu/12911202/Kirma%C5%9Fan%C3%AE_Alphabet_and_Pronunciation_Guide Kirmaşanî Alphabet and Pronunciation Guide] {{Zaravayên zimanê kurdî}} {{tîp}} [[Kategorî:Alfabe]] [[Kategorî:Zimanê kurdî]] nzriqzmd2sbxy5o1y17es17rlgdfaxy 1095662 1095661 2022-08-19T09:54:22Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki '''Alfabeyên kurdî''', temamiya alfabeyên curbicurin ku ji aliyê kurdan ve li herêmên Kurdistanê û li welatên din ên ku kurd lê dijîn tê bikaranîn. Di nav van alfabeyan de; [[Alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], [[Alfabeya Kurdî ya Erebî|erebî]] û ya [[Alfabeya Kurdî ya Kirîlî|kirîlî]] hene. Kurdên [[Kurdistana Bakur]] û [[Rojavaya Kurdistanê]] [[alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], kurdên [[Rojhilata Kurdistanê]] û Başûr [[alfabeya Kurdî ya Erebî|alfabeya erebî]], kurdên li Komarên Sovyetistana kevn jî alfabeya kirîlî bikar tînin. Piştî belavbûna sîstema sovyetî, hinek kurdên Sovyetistana kevn jî dest bi bikaranîna alfabeya latînî kirine. Di zimanê kurdî de, herî zêde bi du alfabeyan têne nivîsandin. Yek ji vî alfabeya latînî ya ku ji aliyê Celadet Alî Bedirxan ku di sala 1932an de bi navê alfabeya Bedirxan an jî alfabeya Hawarê (li pey kovara Hawarê) alafabeya duyem alfabeya farisî-erebî bi navê alfabeya kurdî ya soranî ye. Alfabeyên ji aliyê kurdan hatin bi kar anîn ev in: * [[Alfabeya kurdî ya ber îslamê]] * [[Xetên avestayî|Alfabeya Avestî]] * [[Alfabeya Masî Soratî]] * [[Alfabeya kurdî ya erebî]] * [[Alfabeya kurdên êzîdî]] * [[Alfabeya Şemo-Marogûlov]] * [[Alfabeya kurdî ya latînî]] * [[Alfabeya kurdî ya kîrîlî]] * [[Alfabeya kurdî ya ermenî]] * [[Elifbay Kermaşanî]] === Alfabeyên kurmancî, ''yekgirtú'' û soranî === {|class=wikitable |- ! rowspan="2"| Latînî || rowspan="2"| Yekgirtú || rowspan="2"| Kirîlî || colspan="4"| Soranî || rowspan="2"| [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|IPA]] |- style="font-size:90%" ! tîpa tenê || tîpa destpêkê || tîpa naverastê || tîpa dawiyê |- align="center" | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">ا</font> | <font size="3">ئا</font> | colspan="1" | — |<font size="3">ـا</font> | {{IPA|[aː]}} |- align="center" | <font size="3">B b </font> | <font size="3">B b </font> | <font size="3">Б б </font> | <font size="3">ﺏ</font> | <font size="3">ﺑ</font> | <font size="3">ـبـ</font> | <font size="3">ـب</font> | {{IPA|[b]}} |- align="center" | <font size="3">C c </font> | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Щ щ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـجـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـج}}</font> | {{IPA|[d͡ʒ]}} |- align="center" | <font size="3">Ç ç </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">Ч ч </font> | <font size="3">{{ziman|ar|چ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﭼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچ}}</font> | {{IPA|[t͡ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">D d </font> | <font size="3">D d </font> | <font size="3">Д д </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺩ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ــد}}</font> | {{IPA|[d]}} |- align="center" ﮫﺋﮫ ﮦ | <font size="3">E e </font> | <font size="3">E e </font> | <font size="3">Ә ә </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮦ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﮫ}}</font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ﮫ}}</font> | {{IPA|[ɛ]}} |- align="center" | <font size="3">Ê ê </font> | <font size="3">É é </font> | <font size="3">E e<br>(Э э) </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ێ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێ}}</font> | {{IPA|[eː]}} |- align="center" | <font size="3">F f </font> | <font size="3">F f </font> | <font size="3">Ф ф </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻑ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻓ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـفـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻒ}}</font> | {{IPA|[f]}} |- align="center" | <font size="3">G g </font> | <font size="3">G g </font> | <font size="3">Г г </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮒ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮔ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـگـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـگ }}</font> | {{IPA|[ɡ]}} |- align="center" | <font size="3">H h </font> | <font size="3">H h </font> | <font size="3">h h </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـهـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـهـ}}</font> | {{IPA|[h]}} |- align="center" | <font size="3"> (Ḧ ḧ) </font> | <font size="3">H' h' </font> | <font size="3">h’ h’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ح}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|حـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـحـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـح}}</font> | [[ħ|{{IPA|[ħ]}}]] |- align="center" | <font size="3"> (') </font> | <font size="3"> ' </font> | <font size="3"> — </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ع}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|عـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـعـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـع}}</font> | [[ʕ|{{IPA|[ʕ]}}]] |- align="center" | <font size="3">I i </font> | <font size="3">I i </font> | <font size="3">Ь ь </font> | colspan="4" | — | [[ɯ|{{IPA|[ɯ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Î î </font> | <font size="3">Í í </font> | <font size="3">И и </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﯾ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـيـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯽ}}</font> | {{IPA|[iː]}} |- align="center" | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Jh jh </font> | <font size="3">Ж ж </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـژ }}</font> | [[ʒ|{{IPA|[ʒ]}}]] |- align="center" | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮎ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮐ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـکـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮏ}}</font> | {{IPA|[k]}} |- align="center" | <font size="3">L l </font> | <font size="3">L l </font> | <font size="3">Л л </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـلـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـل }}</font> | {{IPA|[l]}} |- align="center" | <font size="3"> (ll) </font> | <font size="3">ll </font> | <font size="3">Л’ л’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڵـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـڵ}}</font> | {{IPA|[lˁ]}} |- align="center" | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻡ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻣ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـمـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـم}}</font> |{{IPA|[m]}} |- align="center" | <font size="3">N n </font> | <font size="3">N n </font> | <font size="3">Н н </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـنـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـن}}</font> |{{IPA|[n]}} |- align="center" | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ۆ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئۆ}}</font> | colspan="1" | - | <font size="3">{{ziman|ar|ـۆ}}</font> | {{IPA|[oː]}} |- align="center" | <font size="3">P p </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">П п </font> | <font size="3">{{ziman|ar|پ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|پــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپ}}</font> | {{IPA|[p]}} |- align="center" | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـقـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـق}}</font> | {{IPA|[q]}} |- align="center" | <font size="3">R r </font> | <font size="3">R r </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـر}}</font> | {{IPA|[ɾ]}} |- align="center" | <font size="3">(rr) </font> | <font size="3"> rr </font> | <font size="3">Р’ р’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڕ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـڕ}}</font> | {{IPA|[r]}} |- align="center" | <font size="3">S s </font> | <font size="3">S s </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺱ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺳ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـسـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـس}}</font> | {{IPA|[s]}} |- align="center" | <font size="3">Ş ş </font> | <font size="3">Sh sh </font> | <font size="3">Ш ш </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺷ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـشـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـش }}</font> | {{IPA|[ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T т </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـتـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـت}}</font> | {{IPA|[t]}} |- align="center" | <font size="3">U u </font> | <font size="3">U u </font> | <font size="3">Ö ö </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[œ]}} |- align="center" | <font size="3">Û û </font> | <font size="3">Ú ú </font> | <font size="3">У у </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـوﻭ}}</font> | {{IPA|[uː]}} |- align="center" | colspan="1" | <font size="3">— </font> | colspan="1" | <font size="3">Ù ù </font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ۊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـۊ}}</font> | [[ʉ|{{IPA|[ʉː]}}]] |- align="center" | <font size="3">V v </font> | <font size="3">V v </font> | <font size="3">B в </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڤ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤ}}</font> | {{IPA|[v]}} |- align="center" | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[w]}} |- align="center" | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخ}}</font> | {{IPA|[x]}} |- align="center" | <font size="3">(Ẍ ẍ)</font> | <font size="3">X' x'</font> | <font size="3">Ѓ ѓ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻍ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻏ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغ}}</font> | [[ʁ|{{IPA|[ʁ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Й й </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|يـ}}</font> | colspan="2" | — | {{IPA|[j]}} |- align="center" | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">З з </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺯ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـز}}</font> | {{IPA|[z]}} |} == Herfên nû ji bo dengên enfatîk == Celadet û Kamûran Alî Berdixan alfabeya kurdî ya bi tipên latînî, ya bi navê [[alfabeya kurdî ya latînî|alfabeya Hawarê]], amade kiriye. Ev alfabe alfabeyeke rihet/hêsan e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2012-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120525071616/http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku herkes bikaribe bi hêsanî hînî nivîsandina kurdî bibe. Lêbelê zimanê kurdan gelek dewlemend e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2013-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623061515/http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |url-status=dead }}</ref><ref name="amidakurd.net">http://www.amidakurd.net/qunciknivis/d%C3%AEsa_li_ser_pirsa_alfab%C3%AA</ref><ref name="scribd.com">http://www.scribd.com/doc/71798599/pernav</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |access-date=2011-11-17 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120607070716/http://rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.shewirazimanekurdi.com/images/stories/ELIF.pdf{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2011-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111122010921/http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku pirr deng/fonem hene. Lewma li gor çend zimannasan <ref>{{fact}}http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (li ser rûpela 29)</ref><ref>http://www.welateme.info/doc/Pirs-49.doc (Rozad Elî got **Lê mîna ku em dizanin, ji bilî tîpa '' r '' çar tîpên Kurdî yên ''çêwîdeng '' ên din jî hene, ew jî du dengan didin, ew jî ev in: (ç, p, t, k). Û dema ku tîpa '' r '' dubare bibe, gerek em her çar tîpên din jî ji bîr nekin, ew jî bi wê pîvanê werin birin û di bêjeyan de werin dûbarekirin** di besa "Çend Têbîn li Derbarê Hin Mijarên Rêzmanî" de; li ser rûpela 15em, li "Kovara PIRS")</ref> wek Dr. [[Bahîzê Omerî]] (di gotarên wî li kovarên [[Peyv (kovar)|Peyv]] û [[Karwan]]ê) ev tîpên nû, yên ku heta îro (2011) bi giştî nehatin pejirandin, pêşniyaz kirine: * "Ḉ" (çh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 23-24)</ref>. Mînak : ew koḉa bar dikin, ḉiya, * "Ḱ" (kh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24)</ref>. Mînak : şiḱandin, weḱ, nêzîḱ, ḱar, desteḱ, ḱurdî, Ḱurdistan. * "Ṕ" (ph)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24-25)</ref>. Mînak : ṕêrnav. * "T́" (th)<ref name="books.google.fr">http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 25)</ref>. Mînak : ket́in, tişt́, kuşt́in, hat́in. * "Ŕ" (rh) yan jî "RR" (rr)<ref name="books.google.fr"/>. Mînak : ji te ŕa, jêŕ, ew ŕabûbûn, ew ŕêwîne. Mînak : pirr, kirr. Jixwe Celadet Alî Bedirxan jî di kovara [[Hawar]]ê da qala van dengên ç, k, p, t<ref>http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/cmr_0008-0160_1960_num_1_3_1441# (li ser rûpela 9'ê)</ref> yên cuda dike, lê wisan dibêje ku hewce nîne ku ji bo her dengekî tîpek di alfabeyê da hebe. Ji bilî van çar dengan dîsa behsa dengên ku di alfabeya klasîk a Kurdî da derbas dibin (û di alfabeya erebî ya soranî de jî hene) herfên hê ح, 'eyn ع û xeyn غ dike. Bona van dengan jî pêşniyar dike ku işareta ¨ bikarbînin, her wiha ev wek ḧ, ë (ä, ï) û ẍ werin nivîsandin.<ref>Hawar, hejmar 1, rûpel 3, Elfabêya Kurdî</ref> Di alfabeya kurdî ya bi tîpên erebî (alfabeya soranî) da, ji bilî dengên ḧê ح, 'eyn/ëyn ع, ẍeyn غ du deng dîsa hene ku di alfabeya kurdî ya bi tîpên latînî da nîn in. Ew jî tîpên ڕ û ڵ ne ku em dikarin bi '''rr''' û '''ll''' binivîsin. Tîpên "Ḉ, Ḱ, Ṕ, Ṙ, Ṫ", yânî dengên "çh, kh, ph, rh, th" ji hemû zimanên îranî ango hindû-îranî tenê di kurmancî û dimilî/kirmanckî de hene. Helbestvan û zanyarê kurd Şêx Evdirehmanê Aqtepi, di pirtûka xwe ya bi navê Dîwan, behsa van tîpan dike û dibêje kafa kurdî cuda ye ji kafa erebî û tîpên p, ç, t, k bi du u sê cûran nîşan dide.{{Çavk}} == Alfabeya zazakî == Herweha di zaravayên zazakî <ref>http://members.tripod.com/~zaza_kirmanc/dil/okumayazma.htm#2-1</ref> de ev dengên [[enfatîk]] jî hene ''çh'', ''kh'', ''ph'' û ''th'' û dengên ''rr'' û ''é''. Lê ev deng li hêmû zimanên îranî tune ne, bes tenê bi kurmanjkî û dimilî hene <ref>http://www.omniglot.com/writing/persian.htm (bi farsî enfatîk nîne)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm (bi darî enfatikên kurdî tune ye)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm ( bi peshtûnî dengê enfatîk nin e)</ref> Ev dengên cuda ku di Zazakî/Kirmanckî da hinek bi çh, kh, ph, th nîşan didin mîna dengên Kurmancî têne bilêvkirin. Ev nivîsandina bi du herfan jî hinekî bi pirsgrêke. Lewra gava ku tîpa h tê ber tîpeke din ew boyê ku dengekî hişk bide tê bikarhanîn û di sîstema [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|Alfabeya Fonetîk]] da jî dengên hişk bi lêzêdekirina tîpa h têne nîşandan. Mînak: [t͡ʃʰ], [kʰ], [pʰ], [tʰ]. Lêbelê hinek vê di Zazakî da boyê dengên ç, k, p, t, yên nerm bikartînin ku ev jî problemekî derdixe holê bona başfehmkirina xebitandina van tîpan. == Alfabeya Kirmaşanî == Kirmaşanî zarava sereke ya [[Kurdiya Başûrî]] ye. Kirmaşanî ji bilî çend guhertinek heman alfabeya Hawarê bi kar tîne. Di alfabeya Kirmaşanî de 33 deng hene. Sedema cudahiya navbera tîpên alfbaya Hawar û Kirmaşanî ew e ku li zarava Kirmaşanî dengên ł, ň, ř, ü weke fonem hene lê dengên ê&o nîne.<ref>[https://books.google.com/books?id=6lgFBgAAQBAJ&dq=kurdish+phrasebook&source=gbs_navlinks_s Kirmaşanî Kurdish Phrasebook]</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0LnEVsancAE&feature=youtu.be] <big><center> :{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse; font-size: 120%;" |- |bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên girek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[A]] |width=3% align="center"|[[B]] |width=3% align="center"|[[C]] |width=3% align="center"|[[Ç]] |width=3% align="center"|[[D]] |width=3% align="center"|[[E]] |width=3% align="center"|[[F]] |width=3% align="center"|[[G]] |width=3% align="center"|[[H]] |width=3% align="center"|[[I]] |width=3% align="center"|[[Î]] |width=3% align="center"|[[J]] |width=3% align="center"|[[K]] |width=3% align="center"|[[L]] |width=3% align="center"|[[Ł]] |width=3% align="center"|[[M]] |width=3% align="center"|[[N]] |width=3% align="center"|[[Ň]] |width=3% align="center"|[[P]] |width=3% align="center"|[[Q]] |width=3% align="center"|[[R]] |width=3% align="center"|[[Ř]] |width=3% align="center"|[[S]] |width=3% align="center"|[[Ş]] |width=3% align="center"|[[T]] |width=3% align="center"|[[U]] |width=3% align="center"|[[Û]] |width=3% align="center"|[[Ü]] |width=3% align="center"|[[V]] |width=3% align="center"|[[W]] |width=3% align="center"|[[X]] |width=3% align="center"|[[Y]] |width=3% align="center"|[[Z]] |- |align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên hûrek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[a]] |width=3% align="center"|[[b]] |width=3% align="center"|[[c]] |width=3% align="center"|[[ç]] |width=3% align="center"|[[d]] |width=3% align="center"|[[e]] |width=3% align="center"|[[f]] |width=3% align="center"|[[g]] |width=3% align="center"|[[h]] |width=3% align="center"|[[i]] |width=3% align="center"|[[î]] |width=3% align="center"|[[j]] |width=3% align="center"|[[k]] |width=3% align="center"|[[l]] |width=3% align="center"|[[ł]] |width=3% align="center"|[[m]] |width=3% align="center"|[[n]] |width=3% align="center"|[[ň]] |width=3% align="center"|[[p]] |width=3% align="center"|[[q]] |width=3% align="center"|[[r]] |width=3% align="center"|[[ř]] |width=3% align="center"|[[s]] |width=3% align="center"|[[ş]] |width=3% align="center"|[[t]] |width=3% align="center"|[[u]] |width=3% align="center"|[[û]] |width=3% align="center"|[[ü]] |width=3% align="center"|[[v]] |width=3% align="center"|[[w]] |width=3% align="center"|[[x]] |width=3% align="center"|[[y]] |width=3% align="center"|[[z]] |} </center> </big> == Nivîsên bi hemû dengên Kurdî == * Lêvegera rêzimana Kurdî"<ref>http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (rêzimana Kurdî li ser malpera fermî ya "Kurmancên bakurê Xorasanê)</ref>, nivîskar "Arşek BARAVÎ. * Pêrnavên Kurdî, Kurdish studies<ref name="scribd.com"/>. * Li ser pirsa alfabê<ref name="amidakurd.net"/><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2012-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121122003246/http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |url-status=dead }}</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdan == * [http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm Kurtedîroka alfabên ku kurdan bikaranîne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919114438/http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm |date=2008-09-19 }} * [https://web.archive.org/web/20090531071803/http://landofkarda.blogspot.com/2009/02/kurdish-avestan-alphabet.html Alfabeya Kurdî ya Avestayî] *[https://www.academia.edu/12911202/Kirma%C5%9Fan%C3%AE_Alphabet_and_Pronunciation_Guide Kirmaşanî Alphabet and Pronunciation Guide] {{Zaravayên zimanê kurdî}} {{tîp}} [[Kategorî:Alfabe]] [[Kategorî:Zimanê kurdî]] cta60i5yo226hmuo0wytp43bvv1o6ex 1095663 1095662 2022-08-19T09:55:28Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki '''Alfabeyên kurdî''', temamiya alfabeyên curbicurin ku ji aliyê kurdan ve li herêmên Kurdistanê û li welatên din ên ku kurd lê dijîn tê bikaranîn. Di nav van alfabeyan de; [[Alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], [[Alfabeya Kurdî ya Erebî|erebî]] û ya [[Alfabeya Kurdî ya Kirîlî|kirîlî]] hene. Kurdên [[Kurdistana Bakur]] û [[Rojavaya Kurdistanê]] [[alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], kurdên [[Rojhilata Kurdistanê]] û Başûr [[alfabeya Kurdî ya Erebî|alfabeya erebî]], kurdên li Komarên Sovyetistana kevn jî alfabeya kirîlî bikar tînin. Piştî belavbûna sîstema sovyetî, hinek kurdên Sovyetistana kevn jî dest bi bikaranîna alfabeya latînî kirine. Di zimanê kurdî de, herî zêde bi du alfabeyan têne nivîsandin. Yek ji vab alfabeya latînî ya ku ji aliyê Celadet Alî Bedirxan ve ku di sala 1932an de bi navê alfabeya Bedirxan yan jî alfabeya Hawarê (li pey kovara Hawarê), alafabeya duyem jî alfabeya farisî-erebî bi navê alfabeya kurdî ya soranî ye. Alfabeyên ji aliyê kurdan hatin bi kar anîn ev in: * [[Alfabeya kurdî ya ber îslamê]] * [[Xetên avestayî|Alfabeya Avestî]] * [[Alfabeya Masî Soratî]] * [[Alfabeya kurdî ya erebî]] * [[Alfabeya kurdên êzîdî]] * [[Alfabeya Şemo-Marogûlov]] * [[Alfabeya kurdî ya latînî]] * [[Alfabeya kurdî ya kîrîlî]] * [[Alfabeya kurdî ya ermenî]] * [[Elifbay Kermaşanî]] === Alfabeyên kurmancî, ''yekgirtú'' û soranî === {|class=wikitable |- ! rowspan="2"| Latînî || rowspan="2"| Yekgirtú || rowspan="2"| Kirîlî || colspan="4"| Soranî || rowspan="2"| [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|IPA]] |- style="font-size:90%" ! tîpa tenê || tîpa destpêkê || tîpa naverastê || tîpa dawiyê |- align="center" | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">ا</font> | <font size="3">ئا</font> | colspan="1" | — |<font size="3">ـا</font> | {{IPA|[aː]}} |- align="center" | <font size="3">B b </font> | <font size="3">B b </font> | <font size="3">Б б </font> | <font size="3">ﺏ</font> | <font size="3">ﺑ</font> | <font size="3">ـبـ</font> | <font size="3">ـب</font> | {{IPA|[b]}} |- align="center" | <font size="3">C c </font> | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Щ щ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـجـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـج}}</font> | {{IPA|[d͡ʒ]}} |- align="center" | <font size="3">Ç ç </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">Ч ч </font> | <font size="3">{{ziman|ar|چ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﭼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچ}}</font> | {{IPA|[t͡ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">D d </font> | <font size="3">D d </font> | <font size="3">Д д </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺩ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ــد}}</font> | {{IPA|[d]}} |- align="center" ﮫﺋﮫ ﮦ | <font size="3">E e </font> | <font size="3">E e </font> | <font size="3">Ә ә </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮦ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﮫ}}</font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ﮫ}}</font> | {{IPA|[ɛ]}} |- align="center" | <font size="3">Ê ê </font> | <font size="3">É é </font> | <font size="3">E e<br>(Э э) </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ێ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێ}}</font> | {{IPA|[eː]}} |- align="center" | <font size="3">F f </font> | <font size="3">F f </font> | <font size="3">Ф ф </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻑ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻓ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـفـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻒ}}</font> | {{IPA|[f]}} |- align="center" | <font size="3">G g </font> | <font size="3">G g </font> | <font size="3">Г г </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮒ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮔ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـگـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـگ }}</font> | {{IPA|[ɡ]}} |- align="center" | <font size="3">H h </font> | <font size="3">H h </font> | <font size="3">h h </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـهـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـهـ}}</font> | {{IPA|[h]}} |- align="center" | <font size="3"> (Ḧ ḧ) </font> | <font size="3">H' h' </font> | <font size="3">h’ h’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ح}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|حـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـحـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـح}}</font> | [[ħ|{{IPA|[ħ]}}]] |- align="center" | <font size="3"> (') </font> | <font size="3"> ' </font> | <font size="3"> — </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ع}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|عـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـعـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـع}}</font> | [[ʕ|{{IPA|[ʕ]}}]] |- align="center" | <font size="3">I i </font> | <font size="3">I i </font> | <font size="3">Ь ь </font> | colspan="4" | — | [[ɯ|{{IPA|[ɯ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Î î </font> | <font size="3">Í í </font> | <font size="3">И и </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﯾ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـيـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯽ}}</font> | {{IPA|[iː]}} |- align="center" | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Jh jh </font> | <font size="3">Ж ж </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـژ }}</font> | [[ʒ|{{IPA|[ʒ]}}]] |- align="center" | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮎ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮐ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـکـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮏ}}</font> | {{IPA|[k]}} |- align="center" | <font size="3">L l </font> | <font size="3">L l </font> | <font size="3">Л л </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـلـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـل }}</font> | {{IPA|[l]}} |- align="center" | <font size="3"> (ll) </font> | <font size="3">ll </font> | <font size="3">Л’ л’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڵـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـڵ}}</font> | {{IPA|[lˁ]}} |- align="center" | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻡ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻣ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـمـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـم}}</font> |{{IPA|[m]}} |- align="center" | <font size="3">N n </font> | <font size="3">N n </font> | <font size="3">Н н </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـنـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـن}}</font> |{{IPA|[n]}} |- align="center" | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ۆ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئۆ}}</font> | colspan="1" | - | <font size="3">{{ziman|ar|ـۆ}}</font> | {{IPA|[oː]}} |- align="center" | <font size="3">P p </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">П п </font> | <font size="3">{{ziman|ar|پ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|پــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپ}}</font> | {{IPA|[p]}} |- align="center" | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـقـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـق}}</font> | {{IPA|[q]}} |- align="center" | <font size="3">R r </font> | <font size="3">R r </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـر}}</font> | {{IPA|[ɾ]}} |- align="center" | <font size="3">(rr) </font> | <font size="3"> rr </font> | <font size="3">Р’ р’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڕ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـڕ}}</font> | {{IPA|[r]}} |- align="center" | <font size="3">S s </font> | <font size="3">S s </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺱ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺳ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـسـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـس}}</font> | {{IPA|[s]}} |- align="center" | <font size="3">Ş ş </font> | <font size="3">Sh sh </font> | <font size="3">Ш ш </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺷ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـشـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـش }}</font> | {{IPA|[ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T т </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـتـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـت}}</font> | {{IPA|[t]}} |- align="center" | <font size="3">U u </font> | <font size="3">U u </font> | <font size="3">Ö ö </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[œ]}} |- align="center" | <font size="3">Û û </font> | <font size="3">Ú ú </font> | <font size="3">У у </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـوﻭ}}</font> | {{IPA|[uː]}} |- align="center" | colspan="1" | <font size="3">— </font> | colspan="1" | <font size="3">Ù ù </font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ۊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـۊ}}</font> | [[ʉ|{{IPA|[ʉː]}}]] |- align="center" | <font size="3">V v </font> | <font size="3">V v </font> | <font size="3">B в </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڤ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤ}}</font> | {{IPA|[v]}} |- align="center" | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[w]}} |- align="center" | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخ}}</font> | {{IPA|[x]}} |- align="center" | <font size="3">(Ẍ ẍ)</font> | <font size="3">X' x'</font> | <font size="3">Ѓ ѓ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻍ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻏ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغ}}</font> | [[ʁ|{{IPA|[ʁ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Й й </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|يـ}}</font> | colspan="2" | — | {{IPA|[j]}} |- align="center" | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">З з </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺯ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـز}}</font> | {{IPA|[z]}} |} == Herfên nû ji bo dengên enfatîk == Celadet û Kamûran Alî Berdixan alfabeya kurdî ya bi tipên latînî, ya bi navê [[alfabeya kurdî ya latînî|alfabeya Hawarê]], amade kiriye. Ev alfabe alfabeyeke rihet/hêsan e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2012-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120525071616/http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku herkes bikaribe bi hêsanî hînî nivîsandina kurdî bibe. Lêbelê zimanê kurdan gelek dewlemend e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2013-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623061515/http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |url-status=dead }}</ref><ref name="amidakurd.net">http://www.amidakurd.net/qunciknivis/d%C3%AEsa_li_ser_pirsa_alfab%C3%AA</ref><ref name="scribd.com">http://www.scribd.com/doc/71798599/pernav</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |access-date=2011-11-17 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120607070716/http://rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.shewirazimanekurdi.com/images/stories/ELIF.pdf{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2011-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111122010921/http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku pirr deng/fonem hene. Lewma li gor çend zimannasan <ref>{{fact}}http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (li ser rûpela 29)</ref><ref>http://www.welateme.info/doc/Pirs-49.doc (Rozad Elî got **Lê mîna ku em dizanin, ji bilî tîpa '' r '' çar tîpên Kurdî yên ''çêwîdeng '' ên din jî hene, ew jî du dengan didin, ew jî ev in: (ç, p, t, k). Û dema ku tîpa '' r '' dubare bibe, gerek em her çar tîpên din jî ji bîr nekin, ew jî bi wê pîvanê werin birin û di bêjeyan de werin dûbarekirin** di besa "Çend Têbîn li Derbarê Hin Mijarên Rêzmanî" de; li ser rûpela 15em, li "Kovara PIRS")</ref> wek Dr. [[Bahîzê Omerî]] (di gotarên wî li kovarên [[Peyv (kovar)|Peyv]] û [[Karwan]]ê) ev tîpên nû, yên ku heta îro (2011) bi giştî nehatin pejirandin, pêşniyaz kirine: * "Ḉ" (çh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 23-24)</ref>. Mînak : ew koḉa bar dikin, ḉiya, * "Ḱ" (kh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24)</ref>. Mînak : şiḱandin, weḱ, nêzîḱ, ḱar, desteḱ, ḱurdî, Ḱurdistan. * "Ṕ" (ph)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24-25)</ref>. Mînak : ṕêrnav. * "T́" (th)<ref name="books.google.fr">http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 25)</ref>. Mînak : ket́in, tişt́, kuşt́in, hat́in. * "Ŕ" (rh) yan jî "RR" (rr)<ref name="books.google.fr"/>. Mînak : ji te ŕa, jêŕ, ew ŕabûbûn, ew ŕêwîne. Mînak : pirr, kirr. Jixwe Celadet Alî Bedirxan jî di kovara [[Hawar]]ê da qala van dengên ç, k, p, t<ref>http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/cmr_0008-0160_1960_num_1_3_1441# (li ser rûpela 9'ê)</ref> yên cuda dike, lê wisan dibêje ku hewce nîne ku ji bo her dengekî tîpek di alfabeyê da hebe. Ji bilî van çar dengan dîsa behsa dengên ku di alfabeya klasîk a Kurdî da derbas dibin (û di alfabeya erebî ya soranî de jî hene) herfên hê ح, 'eyn ع û xeyn غ dike. Bona van dengan jî pêşniyar dike ku işareta ¨ bikarbînin, her wiha ev wek ḧ, ë (ä, ï) û ẍ werin nivîsandin.<ref>Hawar, hejmar 1, rûpel 3, Elfabêya Kurdî</ref> Di alfabeya kurdî ya bi tîpên erebî (alfabeya soranî) da, ji bilî dengên ḧê ح, 'eyn/ëyn ع, ẍeyn غ du deng dîsa hene ku di alfabeya kurdî ya bi tîpên latînî da nîn in. Ew jî tîpên ڕ û ڵ ne ku em dikarin bi '''rr''' û '''ll''' binivîsin. Tîpên "Ḉ, Ḱ, Ṕ, Ṙ, Ṫ", yânî dengên "çh, kh, ph, rh, th" ji hemû zimanên îranî ango hindû-îranî tenê di kurmancî û dimilî/kirmanckî de hene. Helbestvan û zanyarê kurd Şêx Evdirehmanê Aqtepi, di pirtûka xwe ya bi navê Dîwan, behsa van tîpan dike û dibêje kafa kurdî cuda ye ji kafa erebî û tîpên p, ç, t, k bi du u sê cûran nîşan dide.{{Çavk}} == Alfabeya zazakî == Herweha di zaravayên zazakî <ref>http://members.tripod.com/~zaza_kirmanc/dil/okumayazma.htm#2-1</ref> de ev dengên [[enfatîk]] jî hene ''çh'', ''kh'', ''ph'' û ''th'' û dengên ''rr'' û ''é''. Lê ev deng li hêmû zimanên îranî tune ne, bes tenê bi kurmanjkî û dimilî hene <ref>http://www.omniglot.com/writing/persian.htm (bi farsî enfatîk nîne)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm (bi darî enfatikên kurdî tune ye)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm ( bi peshtûnî dengê enfatîk nin e)</ref> Ev dengên cuda ku di Zazakî/Kirmanckî da hinek bi çh, kh, ph, th nîşan didin mîna dengên Kurmancî têne bilêvkirin. Ev nivîsandina bi du herfan jî hinekî bi pirsgrêke. Lewra gava ku tîpa h tê ber tîpeke din ew boyê ku dengekî hişk bide tê bikarhanîn û di sîstema [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|Alfabeya Fonetîk]] da jî dengên hişk bi lêzêdekirina tîpa h têne nîşandan. Mînak: [t͡ʃʰ], [kʰ], [pʰ], [tʰ]. Lêbelê hinek vê di Zazakî da boyê dengên ç, k, p, t, yên nerm bikartînin ku ev jî problemekî derdixe holê bona başfehmkirina xebitandina van tîpan. == Alfabeya Kirmaşanî == Kirmaşanî zarava sereke ya [[Kurdiya Başûrî]] ye. Kirmaşanî ji bilî çend guhertinek heman alfabeya Hawarê bi kar tîne. Di alfabeya Kirmaşanî de 33 deng hene. Sedema cudahiya navbera tîpên alfbaya Hawar û Kirmaşanî ew e ku li zarava Kirmaşanî dengên ł, ň, ř, ü weke fonem hene lê dengên ê&o nîne.<ref>[https://books.google.com/books?id=6lgFBgAAQBAJ&dq=kurdish+phrasebook&source=gbs_navlinks_s Kirmaşanî Kurdish Phrasebook]</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0LnEVsancAE&feature=youtu.be] <big><center> :{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse; font-size: 120%;" |- |bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên girek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[A]] |width=3% align="center"|[[B]] |width=3% align="center"|[[C]] |width=3% align="center"|[[Ç]] |width=3% align="center"|[[D]] |width=3% align="center"|[[E]] |width=3% align="center"|[[F]] |width=3% align="center"|[[G]] |width=3% align="center"|[[H]] |width=3% align="center"|[[I]] |width=3% align="center"|[[Î]] |width=3% align="center"|[[J]] |width=3% align="center"|[[K]] |width=3% align="center"|[[L]] |width=3% align="center"|[[Ł]] |width=3% align="center"|[[M]] |width=3% align="center"|[[N]] |width=3% align="center"|[[Ň]] |width=3% align="center"|[[P]] |width=3% align="center"|[[Q]] |width=3% align="center"|[[R]] |width=3% align="center"|[[Ř]] |width=3% align="center"|[[S]] |width=3% align="center"|[[Ş]] |width=3% align="center"|[[T]] |width=3% align="center"|[[U]] |width=3% align="center"|[[Û]] |width=3% align="center"|[[Ü]] |width=3% align="center"|[[V]] |width=3% align="center"|[[W]] |width=3% align="center"|[[X]] |width=3% align="center"|[[Y]] |width=3% align="center"|[[Z]] |- |align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên hûrek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[a]] |width=3% align="center"|[[b]] |width=3% align="center"|[[c]] |width=3% align="center"|[[ç]] |width=3% align="center"|[[d]] |width=3% align="center"|[[e]] |width=3% align="center"|[[f]] |width=3% align="center"|[[g]] |width=3% align="center"|[[h]] |width=3% align="center"|[[i]] |width=3% align="center"|[[î]] |width=3% align="center"|[[j]] |width=3% align="center"|[[k]] |width=3% align="center"|[[l]] |width=3% align="center"|[[ł]] |width=3% align="center"|[[m]] |width=3% align="center"|[[n]] |width=3% align="center"|[[ň]] |width=3% align="center"|[[p]] |width=3% align="center"|[[q]] |width=3% align="center"|[[r]] |width=3% align="center"|[[ř]] |width=3% align="center"|[[s]] |width=3% align="center"|[[ş]] |width=3% align="center"|[[t]] |width=3% align="center"|[[u]] |width=3% align="center"|[[û]] |width=3% align="center"|[[ü]] |width=3% align="center"|[[v]] |width=3% align="center"|[[w]] |width=3% align="center"|[[x]] |width=3% align="center"|[[y]] |width=3% align="center"|[[z]] |} </center> </big> == Nivîsên bi hemû dengên Kurdî == * Lêvegera rêzimana Kurdî"<ref>http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (rêzimana Kurdî li ser malpera fermî ya "Kurmancên bakurê Xorasanê)</ref>, nivîskar "Arşek BARAVÎ. * Pêrnavên Kurdî, Kurdish studies<ref name="scribd.com"/>. * Li ser pirsa alfabê<ref name="amidakurd.net"/><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2012-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121122003246/http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |url-status=dead }}</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdan == * [http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm Kurtedîroka alfabên ku kurdan bikaranîne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919114438/http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm |date=2008-09-19 }} * [https://web.archive.org/web/20090531071803/http://landofkarda.blogspot.com/2009/02/kurdish-avestan-alphabet.html Alfabeya Kurdî ya Avestayî] *[https://www.academia.edu/12911202/Kirma%C5%9Fan%C3%AE_Alphabet_and_Pronunciation_Guide Kirmaşanî Alphabet and Pronunciation Guide] {{Zaravayên zimanê kurdî}} {{tîp}} [[Kategorî:Alfabe]] [[Kategorî:Zimanê kurdî]] 7mjeepectsrk3oxsvpv8sad8vbx5gh1 1095664 1095663 2022-08-19T09:57:46Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki '''Alfabeyên kurdî''', temamiya alfabeyên curbicurin ku ji aliyê kurdan ve li herêmên Kurdistanê û li welatên din ên ku kurd lê dijîn tê bikaranîn. Di nav van alfabeyan de; [[Alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], [[Alfabeya Kurdî ya Erebî|erebî]] û ya [[Alfabeya Kurdî ya Kirîlî|kirîlî]] hene. Kurdên [[Kurdistana Bakur]] û [[Rojavaya Kurdistanê]] [[alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], kurdên [[Rojhilata Kurdistanê]] û Başûr [[alfabeya Kurdî ya Erebî|alfabeya erebî]], kurdên li Komarên Sovyetistana kevn jî alfabeya kirîlî bikar tînin. Piştî belavbûna sîstema sovyetî, hinek kurdên Sovyetistana kevn jî dest bi bikaranîna alfabeya latînî kirine. Di zimanê kurdî de, herî zêde bi du alfabeyan têne nivîsandin. Yek ji vab alfabeya latînî ya ku ji aliyê [[Celadet Alî Bedirxan]] ve ku di sala 1932an de bi navê alfabeya Bedirxan yan jî alfabeya [[Hawar (kovar)|Hawarê]] (li pey kovara Hawarê), alafabeya duyem jî alfabeya farisî-erebî bi navê alfabeya [[Zimanê kurdî|kurdî]] ya [[soranî]] ye. Alfabeyên ji aliyê kurdan hatin bi kar anîn ev in: * [[Alfabeya kurdî ya ber îslamê]] * [[Xetên avestayî|Alfabeya Avestî]] * [[Alfabeya Masî Soratî]] * [[Alfabeya kurdî ya erebî]] * [[Alfabeya kurdên êzîdî]] * [[Alfabeya Şemo-Marogûlov]] * [[Alfabeya kurdî ya latînî]] * [[Alfabeya kurdî ya kîrîlî]] * [[Alfabeya kurdî ya ermenî]] * [[Elifbay Kermaşanî]] === Alfabeyên kurmancî, ''yekgirtú'' û soranî === {|class=wikitable |- ! rowspan="2"| Latînî || rowspan="2"| Yekgirtú || rowspan="2"| Kirîlî || colspan="4"| Soranî || rowspan="2"| [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|IPA]] |- style="font-size:90%" ! tîpa tenê || tîpa destpêkê || tîpa naverastê || tîpa dawiyê |- align="center" | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">ا</font> | <font size="3">ئا</font> | colspan="1" | — |<font size="3">ـا</font> | {{IPA|[aː]}} |- align="center" | <font size="3">B b </font> | <font size="3">B b </font> | <font size="3">Б б </font> | <font size="3">ﺏ</font> | <font size="3">ﺑ</font> | <font size="3">ـبـ</font> | <font size="3">ـب</font> | {{IPA|[b]}} |- align="center" | <font size="3">C c </font> | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Щ щ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـجـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـج}}</font> | {{IPA|[d͡ʒ]}} |- align="center" | <font size="3">Ç ç </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">Ч ч </font> | <font size="3">{{ziman|ar|چ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﭼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچ}}</font> | {{IPA|[t͡ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">D d </font> | <font size="3">D d </font> | <font size="3">Д д </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺩ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ــد}}</font> | {{IPA|[d]}} |- align="center" ﮫﺋﮫ ﮦ | <font size="3">E e </font> | <font size="3">E e </font> | <font size="3">Ә ә </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮦ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﮫ}}</font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ﮫ}}</font> | {{IPA|[ɛ]}} |- align="center" | <font size="3">Ê ê </font> | <font size="3">É é </font> | <font size="3">E e<br>(Э э) </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ێ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێ}}</font> | {{IPA|[eː]}} |- align="center" | <font size="3">F f </font> | <font size="3">F f </font> | <font size="3">Ф ф </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻑ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻓ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـفـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻒ}}</font> | {{IPA|[f]}} |- align="center" | <font size="3">G g </font> | <font size="3">G g </font> | <font size="3">Г г </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮒ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮔ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـگـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـگ }}</font> | {{IPA|[ɡ]}} |- align="center" | <font size="3">H h </font> | <font size="3">H h </font> | <font size="3">h h </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـهـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـهـ}}</font> | {{IPA|[h]}} |- align="center" | <font size="3"> (Ḧ ḧ) </font> | <font size="3">H' h' </font> | <font size="3">h’ h’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ح}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|حـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـحـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـح}}</font> | [[ħ|{{IPA|[ħ]}}]] |- align="center" | <font size="3"> (') </font> | <font size="3"> ' </font> | <font size="3"> — </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ع}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|عـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـعـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـع}}</font> | [[ʕ|{{IPA|[ʕ]}}]] |- align="center" | <font size="3">I i </font> | <font size="3">I i </font> | <font size="3">Ь ь </font> | colspan="4" | — | [[ɯ|{{IPA|[ɯ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Î î </font> | <font size="3">Í í </font> | <font size="3">И и </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﯾ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـيـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯽ}}</font> | {{IPA|[iː]}} |- align="center" | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Jh jh </font> | <font size="3">Ж ж </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـژ }}</font> | [[ʒ|{{IPA|[ʒ]}}]] |- align="center" | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮎ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮐ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـکـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮏ}}</font> | {{IPA|[k]}} |- align="center" | <font size="3">L l </font> | <font size="3">L l </font> | <font size="3">Л л </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـلـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـل }}</font> | {{IPA|[l]}} |- align="center" | <font size="3"> (ll) </font> | <font size="3">ll </font> | <font size="3">Л’ л’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڵـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـڵ}}</font> | {{IPA|[lˁ]}} |- align="center" | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻡ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻣ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـمـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـم}}</font> |{{IPA|[m]}} |- align="center" | <font size="3">N n </font> | <font size="3">N n </font> | <font size="3">Н н </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـنـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـن}}</font> |{{IPA|[n]}} |- align="center" | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ۆ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئۆ}}</font> | colspan="1" | - | <font size="3">{{ziman|ar|ـۆ}}</font> | {{IPA|[oː]}} |- align="center" | <font size="3">P p </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">П п </font> | <font size="3">{{ziman|ar|پ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|پــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپ}}</font> | {{IPA|[p]}} |- align="center" | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـقـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـق}}</font> | {{IPA|[q]}} |- align="center" | <font size="3">R r </font> | <font size="3">R r </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـر}}</font> | {{IPA|[ɾ]}} |- align="center" | <font size="3">(rr) </font> | <font size="3"> rr </font> | <font size="3">Р’ р’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڕ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـڕ}}</font> | {{IPA|[r]}} |- align="center" | <font size="3">S s </font> | <font size="3">S s </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺱ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺳ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـسـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـس}}</font> | {{IPA|[s]}} |- align="center" | <font size="3">Ş ş </font> | <font size="3">Sh sh </font> | <font size="3">Ш ш </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺷ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـشـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـش }}</font> | {{IPA|[ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T т </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـتـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـت}}</font> | {{IPA|[t]}} |- align="center" | <font size="3">U u </font> | <font size="3">U u </font> | <font size="3">Ö ö </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[œ]}} |- align="center" | <font size="3">Û û </font> | <font size="3">Ú ú </font> | <font size="3">У у </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـوﻭ}}</font> | {{IPA|[uː]}} |- align="center" | colspan="1" | <font size="3">— </font> | colspan="1" | <font size="3">Ù ù </font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ۊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـۊ}}</font> | [[ʉ|{{IPA|[ʉː]}}]] |- align="center" | <font size="3">V v </font> | <font size="3">V v </font> | <font size="3">B в </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڤ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤ}}</font> | {{IPA|[v]}} |- align="center" | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[w]}} |- align="center" | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخ}}</font> | {{IPA|[x]}} |- align="center" | <font size="3">(Ẍ ẍ)</font> | <font size="3">X' x'</font> | <font size="3">Ѓ ѓ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻍ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻏ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغ}}</font> | [[ʁ|{{IPA|[ʁ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Й й </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|يـ}}</font> | colspan="2" | — | {{IPA|[j]}} |- align="center" | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">З з </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺯ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـز}}</font> | {{IPA|[z]}} |} == Herfên nû ji bo dengên enfatîk == Celadet û Kamûran Alî Berdixan alfabeya kurdî ya bi tipên latînî, ya bi navê [[alfabeya kurdî ya latînî|alfabeya Hawarê]], amade kiriye. Ev alfabe alfabeyeke rihet/hêsan e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2012-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120525071616/http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku herkes bikaribe bi hêsanî hînî nivîsandina kurdî bibe. Lêbelê zimanê kurdan gelek dewlemend e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2013-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623061515/http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |url-status=dead }}</ref><ref name="amidakurd.net">http://www.amidakurd.net/qunciknivis/d%C3%AEsa_li_ser_pirsa_alfab%C3%AA</ref><ref name="scribd.com">http://www.scribd.com/doc/71798599/pernav</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |access-date=2011-11-17 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120607070716/http://rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.shewirazimanekurdi.com/images/stories/ELIF.pdf{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2011-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111122010921/http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku pirr deng/fonem hene. Lewma li gor çend zimannasan <ref>{{fact}}http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (li ser rûpela 29)</ref><ref>http://www.welateme.info/doc/Pirs-49.doc (Rozad Elî got **Lê mîna ku em dizanin, ji bilî tîpa '' r '' çar tîpên Kurdî yên ''çêwîdeng '' ên din jî hene, ew jî du dengan didin, ew jî ev in: (ç, p, t, k). Û dema ku tîpa '' r '' dubare bibe, gerek em her çar tîpên din jî ji bîr nekin, ew jî bi wê pîvanê werin birin û di bêjeyan de werin dûbarekirin** di besa "Çend Têbîn li Derbarê Hin Mijarên Rêzmanî" de; li ser rûpela 15em, li "Kovara PIRS")</ref> wek Dr. [[Bahîzê Omerî]] (di gotarên wî li kovarên [[Peyv (kovar)|Peyv]] û [[Karwan]]ê) ev tîpên nû, yên ku heta îro (2011) bi giştî nehatin pejirandin, pêşniyaz kirine: * "Ḉ" (çh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 23-24)</ref>. Mînak : ew koḉa bar dikin, ḉiya, * "Ḱ" (kh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24)</ref>. Mînak : şiḱandin, weḱ, nêzîḱ, ḱar, desteḱ, ḱurdî, Ḱurdistan. * "Ṕ" (ph)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24-25)</ref>. Mînak : ṕêrnav. * "T́" (th)<ref name="books.google.fr">http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 25)</ref>. Mînak : ket́in, tişt́, kuşt́in, hat́in. * "Ŕ" (rh) yan jî "RR" (rr)<ref name="books.google.fr"/>. Mînak : ji te ŕa, jêŕ, ew ŕabûbûn, ew ŕêwîne. Mînak : pirr, kirr. Jixwe Celadet Alî Bedirxan jî di kovara [[Hawar]]ê da qala van dengên ç, k, p, t<ref>http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/cmr_0008-0160_1960_num_1_3_1441# (li ser rûpela 9'ê)</ref> yên cuda dike, lê wisan dibêje ku hewce nîne ku ji bo her dengekî tîpek di alfabeyê da hebe. Ji bilî van çar dengan dîsa behsa dengên ku di alfabeya klasîk a Kurdî da derbas dibin (û di alfabeya erebî ya soranî de jî hene) herfên hê ح, 'eyn ع û xeyn غ dike. Bona van dengan jî pêşniyar dike ku işareta ¨ bikarbînin, her wiha ev wek ḧ, ë (ä, ï) û ẍ werin nivîsandin.<ref>Hawar, hejmar 1, rûpel 3, Elfabêya Kurdî</ref> Di alfabeya kurdî ya bi tîpên erebî (alfabeya soranî) da, ji bilî dengên ḧê ح, 'eyn/ëyn ع, ẍeyn غ du deng dîsa hene ku di alfabeya kurdî ya bi tîpên latînî da nîn in. Ew jî tîpên ڕ û ڵ ne ku em dikarin bi '''rr''' û '''ll''' binivîsin. Tîpên "Ḉ, Ḱ, Ṕ, Ṙ, Ṫ", yânî dengên "çh, kh, ph, rh, th" ji hemû zimanên îranî ango hindû-îranî tenê di kurmancî û dimilî/kirmanckî de hene. Helbestvan û zanyarê kurd Şêx Evdirehmanê Aqtepi, di pirtûka xwe ya bi navê Dîwan, behsa van tîpan dike û dibêje kafa kurdî cuda ye ji kafa erebî û tîpên p, ç, t, k bi du u sê cûran nîşan dide.{{Çavk}} == Alfabeya zazakî == Herweha di zaravayên zazakî <ref>http://members.tripod.com/~zaza_kirmanc/dil/okumayazma.htm#2-1</ref> de ev dengên [[enfatîk]] jî hene ''çh'', ''kh'', ''ph'' û ''th'' û dengên ''rr'' û ''é''. Lê ev deng li hêmû zimanên îranî tune ne, bes tenê bi kurmanjkî û dimilî hene <ref>http://www.omniglot.com/writing/persian.htm (bi farsî enfatîk nîne)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm (bi darî enfatikên kurdî tune ye)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm ( bi peshtûnî dengê enfatîk nin e)</ref> Ev dengên cuda ku di Zazakî/Kirmanckî da hinek bi çh, kh, ph, th nîşan didin mîna dengên Kurmancî têne bilêvkirin. Ev nivîsandina bi du herfan jî hinekî bi pirsgrêke. Lewra gava ku tîpa h tê ber tîpeke din ew boyê ku dengekî hişk bide tê bikarhanîn û di sîstema [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|Alfabeya Fonetîk]] da jî dengên hişk bi lêzêdekirina tîpa h têne nîşandan. Mînak: [t͡ʃʰ], [kʰ], [pʰ], [tʰ]. Lêbelê hinek vê di Zazakî da boyê dengên ç, k, p, t, yên nerm bikartînin ku ev jî problemekî derdixe holê bona başfehmkirina xebitandina van tîpan. == Alfabeya Kirmaşanî == Kirmaşanî zarava sereke ya [[Kurdiya Başûrî]] ye. Kirmaşanî ji bilî çend guhertinek heman alfabeya Hawarê bi kar tîne. Di alfabeya Kirmaşanî de 33 deng hene. Sedema cudahiya navbera tîpên alfbaya Hawar û Kirmaşanî ew e ku li zarava Kirmaşanî dengên ł, ň, ř, ü weke fonem hene lê dengên ê&o nîne.<ref>[https://books.google.com/books?id=6lgFBgAAQBAJ&dq=kurdish+phrasebook&source=gbs_navlinks_s Kirmaşanî Kurdish Phrasebook]</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0LnEVsancAE&feature=youtu.be] <big><center> :{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse; font-size: 120%;" |- |bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên girek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[A]] |width=3% align="center"|[[B]] |width=3% align="center"|[[C]] |width=3% align="center"|[[Ç]] |width=3% align="center"|[[D]] |width=3% align="center"|[[E]] |width=3% align="center"|[[F]] |width=3% align="center"|[[G]] |width=3% align="center"|[[H]] |width=3% align="center"|[[I]] |width=3% align="center"|[[Î]] |width=3% align="center"|[[J]] |width=3% align="center"|[[K]] |width=3% align="center"|[[L]] |width=3% align="center"|[[Ł]] |width=3% align="center"|[[M]] |width=3% align="center"|[[N]] |width=3% align="center"|[[Ň]] |width=3% align="center"|[[P]] |width=3% align="center"|[[Q]] |width=3% align="center"|[[R]] |width=3% align="center"|[[Ř]] |width=3% align="center"|[[S]] |width=3% align="center"|[[Ş]] |width=3% align="center"|[[T]] |width=3% align="center"|[[U]] |width=3% align="center"|[[Û]] |width=3% align="center"|[[Ü]] |width=3% align="center"|[[V]] |width=3% align="center"|[[W]] |width=3% align="center"|[[X]] |width=3% align="center"|[[Y]] |width=3% align="center"|[[Z]] |- |align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên hûrek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[a]] |width=3% align="center"|[[b]] |width=3% align="center"|[[c]] |width=3% align="center"|[[ç]] |width=3% align="center"|[[d]] |width=3% align="center"|[[e]] |width=3% align="center"|[[f]] |width=3% align="center"|[[g]] |width=3% align="center"|[[h]] |width=3% align="center"|[[i]] |width=3% align="center"|[[î]] |width=3% align="center"|[[j]] |width=3% align="center"|[[k]] |width=3% align="center"|[[l]] |width=3% align="center"|[[ł]] |width=3% align="center"|[[m]] |width=3% align="center"|[[n]] |width=3% align="center"|[[ň]] |width=3% align="center"|[[p]] |width=3% align="center"|[[q]] |width=3% align="center"|[[r]] |width=3% align="center"|[[ř]] |width=3% align="center"|[[s]] |width=3% align="center"|[[ş]] |width=3% align="center"|[[t]] |width=3% align="center"|[[u]] |width=3% align="center"|[[û]] |width=3% align="center"|[[ü]] |width=3% align="center"|[[v]] |width=3% align="center"|[[w]] |width=3% align="center"|[[x]] |width=3% align="center"|[[y]] |width=3% align="center"|[[z]] |} </center> </big> == Nivîsên bi hemû dengên Kurdî == * Lêvegera rêzimana Kurdî"<ref>http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (rêzimana Kurdî li ser malpera fermî ya "Kurmancên bakurê Xorasanê)</ref>, nivîskar "Arşek BARAVÎ. * Pêrnavên Kurdî, Kurdish studies<ref name="scribd.com"/>. * Li ser pirsa alfabê<ref name="amidakurd.net"/><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2012-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121122003246/http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |url-status=dead }}</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdan == * [http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm Kurtedîroka alfabên ku kurdan bikaranîne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919114438/http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm |date=2008-09-19 }} * [https://web.archive.org/web/20090531071803/http://landofkarda.blogspot.com/2009/02/kurdish-avestan-alphabet.html Alfabeya Kurdî ya Avestayî] *[https://www.academia.edu/12911202/Kirma%C5%9Fan%C3%AE_Alphabet_and_Pronunciation_Guide Kirmaşanî Alphabet and Pronunciation Guide] {{Zaravayên zimanê kurdî}} {{tîp}} [[Kategorî:Alfabe]] [[Kategorî:Zimanê kurdî]] qlq536bldae5ehp4hetw4jeh5ezy41d 1095665 1095664 2022-08-19T10:06:44Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki '''Alfabeyên kurdî''', temamiya alfabeyên curbicurin ku ji aliyê kurdan ve li herêmên Kurdistanê û li welatên din ên ku kurd lê dijîn tê bikaranîn. Di nav van alfabeyan de; [[Alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], [[Alfabeya Kurdî ya Erebî|erebî]] û ya [[Alfabeya Kurdî ya Kirîlî|kirîlî]] hene. Kurdên [[Kurdistana Bakur]] û [[Rojavaya Kurdistanê]] [[alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], kurdên [[Rojhilata Kurdistanê]] û Başûr [[alfabeya Kurdî ya Erebî|alfabeya erebî]], kurdên li Komarên Sovyetistana kevn jî alfabeya kirîlî bikar tînin. Piştî belavbûna sîstema sovyetî, hinek kurdên Sovyetistana kevn jî dest bi bikaranîna alfabeya latînî kirine. Di zimanê kurdî de, herî zêde bi du alfabeyan têne nivîsandin. Yek ji van alfabeya latînî ya ku ji aliyê [[Celadet Alî Bedirxan]] ve ku di sala 1932an de bi navê alfabeya Bedirxan yan jî alfabeya [[Hawar (kovar)|Hawarê]] (li pey kovara Hawarê), alafabeya duyem jî alfabeya farisî-erebî bi navê alfabeya [[Zimanê kurdî|kurdî]] ya [[soranî]] ye. Alfabeyên ji aliyê kurdan hatin bi kar anîn ev in: * [[Alfabeya kurdî ya ber îslamê]] * [[Xetên avestayî|Alfabeya Avestî]] * [[Alfabeya Masî Soratî]] * [[Alfabeya kurdî ya erebî]] * [[Alfabeya kurdên êzîdî]] * [[Alfabeya Şemo-Marogûlov]] * [[Alfabeya kurdî ya latînî]] * [[Alfabeya kurdî ya kîrîlî]] * [[Alfabeya kurdî ya ermenî]] * [[Elifbay Kermaşanî]] === Alfabeyên kurmancî, ''yekgirtú'' û soranî === {|class=wikitable |- ! rowspan="2"| Latînî || rowspan="2"| Yekgirtú || rowspan="2"| Kirîlî || colspan="4"| Soranî || rowspan="2"| [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|IPA]] |- style="font-size:90%" ! tîpa tenê || tîpa destpêkê || tîpa naverastê || tîpa dawiyê |- align="center" | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">ا</font> | <font size="3">ئا</font> | colspan="1" | — |<font size="3">ـا</font> | {{IPA|[aː]}} |- align="center" | <font size="3">B b </font> | <font size="3">B b </font> | <font size="3">Б б </font> | <font size="3">ﺏ</font> | <font size="3">ﺑ</font> | <font size="3">ـبـ</font> | <font size="3">ـب</font> | {{IPA|[b]}} |- align="center" | <font size="3">C c </font> | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Щ щ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـجـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـج}}</font> | {{IPA|[d͡ʒ]}} |- align="center" | <font size="3">Ç ç </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">Ч ч </font> | <font size="3">{{ziman|ar|چ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﭼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچ}}</font> | {{IPA|[t͡ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">D d </font> | <font size="3">D d </font> | <font size="3">Д д </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺩ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ــد}}</font> | {{IPA|[d]}} |- align="center" ﮫﺋﮫ ﮦ | <font size="3">E e </font> | <font size="3">E e </font> | <font size="3">Ә ә </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮦ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﮫ}}</font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ﮫ}}</font> | {{IPA|[ɛ]}} |- align="center" | <font size="3">Ê ê </font> | <font size="3">É é </font> | <font size="3">E e<br>(Э э) </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ێ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێ}}</font> | {{IPA|[eː]}} |- align="center" | <font size="3">F f </font> | <font size="3">F f </font> | <font size="3">Ф ф </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻑ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻓ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـفـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻒ}}</font> | {{IPA|[f]}} |- align="center" | <font size="3">G g </font> | <font size="3">G g </font> | <font size="3">Г г </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮒ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮔ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـگـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـگ }}</font> | {{IPA|[ɡ]}} |- align="center" | <font size="3">H h </font> | <font size="3">H h </font> | <font size="3">h h </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـهـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـهـ}}</font> | {{IPA|[h]}} |- align="center" | <font size="3"> (Ḧ ḧ) </font> | <font size="3">H' h' </font> | <font size="3">h’ h’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ح}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|حـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـحـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـح}}</font> | [[ħ|{{IPA|[ħ]}}]] |- align="center" | <font size="3"> (') </font> | <font size="3"> ' </font> | <font size="3"> — </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ع}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|عـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـعـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـع}}</font> | [[ʕ|{{IPA|[ʕ]}}]] |- align="center" | <font size="3">I i </font> | <font size="3">I i </font> | <font size="3">Ь ь </font> | colspan="4" | — | [[ɯ|{{IPA|[ɯ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Î î </font> | <font size="3">Í í </font> | <font size="3">И и </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﯾ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـيـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯽ}}</font> | {{IPA|[iː]}} |- align="center" | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Jh jh </font> | <font size="3">Ж ж </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـژ }}</font> | [[ʒ|{{IPA|[ʒ]}}]] |- align="center" | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮎ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮐ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـکـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮏ}}</font> | {{IPA|[k]}} |- align="center" | <font size="3">L l </font> | <font size="3">L l </font> | <font size="3">Л л </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـلـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـل }}</font> | {{IPA|[l]}} |- align="center" | <font size="3"> (ll) </font> | <font size="3">ll </font> | <font size="3">Л’ л’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڵـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـڵ}}</font> | {{IPA|[lˁ]}} |- align="center" | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻡ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻣ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـمـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـم}}</font> |{{IPA|[m]}} |- align="center" | <font size="3">N n </font> | <font size="3">N n </font> | <font size="3">Н н </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـنـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـن}}</font> |{{IPA|[n]}} |- align="center" | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ۆ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئۆ}}</font> | colspan="1" | - | <font size="3">{{ziman|ar|ـۆ}}</font> | {{IPA|[oː]}} |- align="center" | <font size="3">P p </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">П п </font> | <font size="3">{{ziman|ar|پ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|پــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپ}}</font> | {{IPA|[p]}} |- align="center" | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـقـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـق}}</font> | {{IPA|[q]}} |- align="center" | <font size="3">R r </font> | <font size="3">R r </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـر}}</font> | {{IPA|[ɾ]}} |- align="center" | <font size="3">(rr) </font> | <font size="3"> rr </font> | <font size="3">Р’ р’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڕ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـڕ}}</font> | {{IPA|[r]}} |- align="center" | <font size="3">S s </font> | <font size="3">S s </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺱ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺳ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـسـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـس}}</font> | {{IPA|[s]}} |- align="center" | <font size="3">Ş ş </font> | <font size="3">Sh sh </font> | <font size="3">Ш ш </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺷ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـشـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـش }}</font> | {{IPA|[ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T т </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـتـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـت}}</font> | {{IPA|[t]}} |- align="center" | <font size="3">U u </font> | <font size="3">U u </font> | <font size="3">Ö ö </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[œ]}} |- align="center" | <font size="3">Û û </font> | <font size="3">Ú ú </font> | <font size="3">У у </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـوﻭ}}</font> | {{IPA|[uː]}} |- align="center" | colspan="1" | <font size="3">— </font> | colspan="1" | <font size="3">Ù ù </font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ۊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـۊ}}</font> | [[ʉ|{{IPA|[ʉː]}}]] |- align="center" | <font size="3">V v </font> | <font size="3">V v </font> | <font size="3">B в </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڤ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤ}}</font> | {{IPA|[v]}} |- align="center" | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[w]}} |- align="center" | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخ}}</font> | {{IPA|[x]}} |- align="center" | <font size="3">(Ẍ ẍ)</font> | <font size="3">X' x'</font> | <font size="3">Ѓ ѓ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻍ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻏ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغ}}</font> | [[ʁ|{{IPA|[ʁ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Й й </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|يـ}}</font> | colspan="2" | — | {{IPA|[j]}} |- align="center" | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">З з </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺯ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـز}}</font> | {{IPA|[z]}} |} == Herfên nû ji bo dengên enfatîk == Celadet û Kamûran Alî Berdixan alfabeya kurdî ya bi tipên latînî, ya bi navê [[alfabeya kurdî ya latînî|alfabeya Hawarê]], amade kiriye. Ev alfabe alfabeyeke rihet/hêsan e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2012-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120525071616/http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku herkes bikaribe bi hêsanî hînî nivîsandina kurdî bibe. Lêbelê zimanê kurdan gelek dewlemend e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2013-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623061515/http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |url-status=dead }}</ref><ref name="amidakurd.net">http://www.amidakurd.net/qunciknivis/d%C3%AEsa_li_ser_pirsa_alfab%C3%AA</ref><ref name="scribd.com">http://www.scribd.com/doc/71798599/pernav</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |access-date=2011-11-17 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120607070716/http://rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.shewirazimanekurdi.com/images/stories/ELIF.pdf{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2011-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111122010921/http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku pirr deng/fonem hene. Lewma li gor çend zimannasan <ref>{{fact}}http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (li ser rûpela 29)</ref><ref>http://www.welateme.info/doc/Pirs-49.doc (Rozad Elî got **Lê mîna ku em dizanin, ji bilî tîpa '' r '' çar tîpên Kurdî yên ''çêwîdeng '' ên din jî hene, ew jî du dengan didin, ew jî ev in: (ç, p, t, k). Û dema ku tîpa '' r '' dubare bibe, gerek em her çar tîpên din jî ji bîr nekin, ew jî bi wê pîvanê werin birin û di bêjeyan de werin dûbarekirin** di besa "Çend Têbîn li Derbarê Hin Mijarên Rêzmanî" de; li ser rûpela 15em, li "Kovara PIRS")</ref> wek Dr. [[Bahîzê Omerî]] (di gotarên wî li kovarên [[Peyv (kovar)|Peyv]] û [[Karwan]]ê) ev tîpên nû, yên ku heta îro (2011) bi giştî nehatin pejirandin, pêşniyaz kirine: * "Ḉ" (çh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 23-24)</ref>. Mînak : ew koḉa bar dikin, ḉiya, * "Ḱ" (kh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24)</ref>. Mînak : şiḱandin, weḱ, nêzîḱ, ḱar, desteḱ, ḱurdî, Ḱurdistan. * "Ṕ" (ph)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24-25)</ref>. Mînak : ṕêrnav. * "T́" (th)<ref name="books.google.fr">http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 25)</ref>. Mînak : ket́in, tişt́, kuşt́in, hat́in. * "Ŕ" (rh) yan jî "RR" (rr)<ref name="books.google.fr"/>. Mînak : ji te ŕa, jêŕ, ew ŕabûbûn, ew ŕêwîne. Mînak : pirr, kirr. Jixwe Celadet Alî Bedirxan jî di kovara [[Hawar]]ê da qala van dengên ç, k, p, t<ref>http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/cmr_0008-0160_1960_num_1_3_1441# (li ser rûpela 9'ê)</ref> yên cuda dike, lê wisan dibêje ku hewce nîne ku ji bo her dengekî tîpek di alfabeyê da hebe. Ji bilî van çar dengan dîsa behsa dengên ku di alfabeya klasîk a Kurdî da derbas dibin (û di alfabeya erebî ya soranî de jî hene) herfên hê ح, 'eyn ع û xeyn غ dike. Bona van dengan jî pêşniyar dike ku işareta ¨ bikarbînin, her wiha ev wek ḧ, ë (ä, ï) û ẍ werin nivîsandin.<ref>Hawar, hejmar 1, rûpel 3, Elfabêya Kurdî</ref> Di alfabeya kurdî ya bi tîpên erebî (alfabeya soranî) da, ji bilî dengên ḧê ح, 'eyn/ëyn ع, ẍeyn غ du deng dîsa hene ku di alfabeya kurdî ya bi tîpên latînî da nîn in. Ew jî tîpên ڕ û ڵ ne ku em dikarin bi '''rr''' û '''ll''' binivîsin. Tîpên "Ḉ, Ḱ, Ṕ, Ṙ, Ṫ", yânî dengên "çh, kh, ph, rh, th" ji hemû zimanên îranî ango hindû-îranî tenê di kurmancî û dimilî/kirmanckî de hene. Helbestvan û zanyarê kurd Şêx Evdirehmanê Aqtepi, di pirtûka xwe ya bi navê Dîwan, behsa van tîpan dike û dibêje kafa kurdî cuda ye ji kafa erebî û tîpên p, ç, t, k bi du u sê cûran nîşan dide.{{Çavk}} == Alfabeya zazakî == Herweha di zaravayên zazakî <ref>http://members.tripod.com/~zaza_kirmanc/dil/okumayazma.htm#2-1</ref> de ev dengên [[enfatîk]] jî hene ''çh'', ''kh'', ''ph'' û ''th'' û dengên ''rr'' û ''é''. Lê ev deng li hêmû zimanên îranî tune ne, bes tenê bi kurmanjkî û dimilî hene <ref>http://www.omniglot.com/writing/persian.htm (bi farsî enfatîk nîne)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm (bi darî enfatikên kurdî tune ye)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm ( bi peshtûnî dengê enfatîk nin e)</ref> Ev dengên cuda ku di Zazakî/Kirmanckî da hinek bi çh, kh, ph, th nîşan didin mîna dengên Kurmancî têne bilêvkirin. Ev nivîsandina bi du herfan jî hinekî bi pirsgrêke. Lewra gava ku tîpa h tê ber tîpeke din ew boyê ku dengekî hişk bide tê bikarhanîn û di sîstema [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|Alfabeya Fonetîk]] da jî dengên hişk bi lêzêdekirina tîpa h têne nîşandan. Mînak: [t͡ʃʰ], [kʰ], [pʰ], [tʰ]. Lêbelê hinek vê di Zazakî da boyê dengên ç, k, p, t, yên nerm bikartînin ku ev jî problemekî derdixe holê bona başfehmkirina xebitandina van tîpan. == Alfabeya Kirmaşanî == Kirmaşanî zarava sereke ya [[Kurdiya Başûrî]] ye. Kirmaşanî ji bilî çend guhertinek heman alfabeya Hawarê bi kar tîne. Di alfabeya Kirmaşanî de 33 deng hene. Sedema cudahiya navbera tîpên alfbaya Hawar û Kirmaşanî ew e ku li zarava Kirmaşanî dengên ł, ň, ř, ü weke fonem hene lê dengên ê&o nîne.<ref>[https://books.google.com/books?id=6lgFBgAAQBAJ&dq=kurdish+phrasebook&source=gbs_navlinks_s Kirmaşanî Kurdish Phrasebook]</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0LnEVsancAE&feature=youtu.be] <big><center> :{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse; font-size: 120%;" |- |bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên girek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[A]] |width=3% align="center"|[[B]] |width=3% align="center"|[[C]] |width=3% align="center"|[[Ç]] |width=3% align="center"|[[D]] |width=3% align="center"|[[E]] |width=3% align="center"|[[F]] |width=3% align="center"|[[G]] |width=3% align="center"|[[H]] |width=3% align="center"|[[I]] |width=3% align="center"|[[Î]] |width=3% align="center"|[[J]] |width=3% align="center"|[[K]] |width=3% align="center"|[[L]] |width=3% align="center"|[[Ł]] |width=3% align="center"|[[M]] |width=3% align="center"|[[N]] |width=3% align="center"|[[Ň]] |width=3% align="center"|[[P]] |width=3% align="center"|[[Q]] |width=3% align="center"|[[R]] |width=3% align="center"|[[Ř]] |width=3% align="center"|[[S]] |width=3% align="center"|[[Ş]] |width=3% align="center"|[[T]] |width=3% align="center"|[[U]] |width=3% align="center"|[[Û]] |width=3% align="center"|[[Ü]] |width=3% align="center"|[[V]] |width=3% align="center"|[[W]] |width=3% align="center"|[[X]] |width=3% align="center"|[[Y]] |width=3% align="center"|[[Z]] |- |align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên hûrek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[a]] |width=3% align="center"|[[b]] |width=3% align="center"|[[c]] |width=3% align="center"|[[ç]] |width=3% align="center"|[[d]] |width=3% align="center"|[[e]] |width=3% align="center"|[[f]] |width=3% align="center"|[[g]] |width=3% align="center"|[[h]] |width=3% align="center"|[[i]] |width=3% align="center"|[[î]] |width=3% align="center"|[[j]] |width=3% align="center"|[[k]] |width=3% align="center"|[[l]] |width=3% align="center"|[[ł]] |width=3% align="center"|[[m]] |width=3% align="center"|[[n]] |width=3% align="center"|[[ň]] |width=3% align="center"|[[p]] |width=3% align="center"|[[q]] |width=3% align="center"|[[r]] |width=3% align="center"|[[ř]] |width=3% align="center"|[[s]] |width=3% align="center"|[[ş]] |width=3% align="center"|[[t]] |width=3% align="center"|[[u]] |width=3% align="center"|[[û]] |width=3% align="center"|[[ü]] |width=3% align="center"|[[v]] |width=3% align="center"|[[w]] |width=3% align="center"|[[x]] |width=3% align="center"|[[y]] |width=3% align="center"|[[z]] |} </center> </big> == Nivîsên bi hemû dengên Kurdî == * Lêvegera rêzimana Kurdî"<ref>http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (rêzimana Kurdî li ser malpera fermî ya "Kurmancên bakurê Xorasanê)</ref>, nivîskar "Arşek BARAVÎ. * Pêrnavên Kurdî, Kurdish studies<ref name="scribd.com"/>. * Li ser pirsa alfabê<ref name="amidakurd.net"/><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2012-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121122003246/http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |url-status=dead }}</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdan == * [http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm Kurtedîroka alfabên ku kurdan bikaranîne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919114438/http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm |date=2008-09-19 }} * [https://web.archive.org/web/20090531071803/http://landofkarda.blogspot.com/2009/02/kurdish-avestan-alphabet.html Alfabeya Kurdî ya Avestayî] *[https://www.academia.edu/12911202/Kirma%C5%9Fan%C3%AE_Alphabet_and_Pronunciation_Guide Kirmaşanî Alphabet and Pronunciation Guide] {{Zaravayên zimanê kurdî}} {{tîp}} [[Kategorî:Alfabe]] [[Kategorî:Zimanê kurdî]] 244pmwlynrt7nny05053brqoqrwybto 1095666 1095665 2022-08-19T10:13:31Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki [[Wêne:Masî soratî.PNG|thumb|Alfabeya kurdî ya kevn ek ku ji pirtûka Şewq el-Musteham fî marîfet rumuz el-alqlam, di sala 856an de piştî Jidayikbûn a Îbn Wehşiya, hatiye bikaranîn.]] '''Alfabeyên kurdî''', temamiya alfabeyên curbicurin ku ji aliyê kurdan ve li herêmên Kurdistanê û li welatên din ên ku kurd lê dijîn tê bikaranîn. Di nav van alfabeyan de; [[Alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], [[Alfabeya Kurdî ya Erebî|erebî]] û ya [[Alfabeya Kurdî ya Kirîlî|kirîlî]] hene. Kurdên [[Kurdistana Bakur]] û [[Rojavaya Kurdistanê]] [[alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], kurdên [[Rojhilata Kurdistanê]] û Başûr [[alfabeya Kurdî ya Erebî|alfabeya erebî]], kurdên li Komarên Sovyetistana kevn jî alfabeya kirîlî bikar tînin. Piştî belavbûna sîstema sovyetî, hinek kurdên Sovyetistana kevn jî dest bi bikaranîna alfabeya latînî kirine. Di zimanê kurdî de, herî zêde bi du alfabeyan têne nivîsandin. Yek ji van alfabeya latînî ya ku ji aliyê [[Celadet Alî Bedirxan]] ve ku di sala 1932an de bi navê alfabeya Bedirxan yan jî alfabeya [[Hawar (kovar)|Hawarê]] (li pey kovara Hawarê), alafabeya duyem jî alfabeya farisî-erebî bi navê alfabeya [[Zimanê kurdî|kurdî]] ya [[soranî]] ye. Alfabeyên ji aliyê kurdan hatin bi kar anîn ev in: * [[Alfabeya kurdî ya ber îslamê]] * [[Xetên avestayî|Alfabeya Avestî]] * [[Alfabeya Masî Soratî]] * [[Alfabeya kurdî ya erebî]] * [[Alfabeya kurdên êzîdî]] * [[Alfabeya Şemo-Marogûlov]] * [[Alfabeya kurdî ya latînî]] * [[Alfabeya kurdî ya kîrîlî]] * [[Alfabeya kurdî ya ermenî]] * [[Elifbay Kermaşanî]] === Alfabeyên kurmancî, ''yekgirtú'' û soranî === {|class=wikitable |- ! rowspan="2"| Latînî || rowspan="2"| Yekgirtú || rowspan="2"| Kirîlî || colspan="4"| Soranî || rowspan="2"| [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|IPA]] |- style="font-size:90%" ! tîpa tenê || tîpa destpêkê || tîpa naverastê || tîpa dawiyê |- align="center" | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">ا</font> | <font size="3">ئا</font> | colspan="1" | — |<font size="3">ـا</font> | {{IPA|[aː]}} |- align="center" | <font size="3">B b </font> | <font size="3">B b </font> | <font size="3">Б б </font> | <font size="3">ﺏ</font> | <font size="3">ﺑ</font> | <font size="3">ـبـ</font> | <font size="3">ـب</font> | {{IPA|[b]}} |- align="center" | <font size="3">C c </font> | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Щ щ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـجـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـج}}</font> | {{IPA|[d͡ʒ]}} |- align="center" | <font size="3">Ç ç </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">Ч ч </font> | <font size="3">{{ziman|ar|چ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﭼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچ}}</font> | {{IPA|[t͡ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">D d </font> | <font size="3">D d </font> | <font size="3">Д д </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺩ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ــد}}</font> | {{IPA|[d]}} |- align="center" ﮫﺋﮫ ﮦ | <font size="3">E e </font> | <font size="3">E e </font> | <font size="3">Ә ә </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮦ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﮫ}}</font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ﮫ}}</font> | {{IPA|[ɛ]}} |- align="center" | <font size="3">Ê ê </font> | <font size="3">É é </font> | <font size="3">E e<br>(Э э) </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ێ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێ}}</font> | {{IPA|[eː]}} |- align="center" | <font size="3">F f </font> | <font size="3">F f </font> | <font size="3">Ф ф </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻑ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻓ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـفـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻒ}}</font> | {{IPA|[f]}} |- align="center" | <font size="3">G g </font> | <font size="3">G g </font> | <font size="3">Г г </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮒ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮔ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـگـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـگ }}</font> | {{IPA|[ɡ]}} |- align="center" | <font size="3">H h </font> | <font size="3">H h </font> | <font size="3">h h </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـهـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـهـ}}</font> | {{IPA|[h]}} |- align="center" | <font size="3"> (Ḧ ḧ) </font> | <font size="3">H' h' </font> | <font size="3">h’ h’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ح}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|حـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـحـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـح}}</font> | [[ħ|{{IPA|[ħ]}}]] |- align="center" | <font size="3"> (') </font> | <font size="3"> ' </font> | <font size="3"> — </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ع}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|عـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـعـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـع}}</font> | [[ʕ|{{IPA|[ʕ]}}]] |- align="center" | <font size="3">I i </font> | <font size="3">I i </font> | <font size="3">Ь ь </font> | colspan="4" | — | [[ɯ|{{IPA|[ɯ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Î î </font> | <font size="3">Í í </font> | <font size="3">И и </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﯾ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـيـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯽ}}</font> | {{IPA|[iː]}} |- align="center" | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Jh jh </font> | <font size="3">Ж ж </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـژ }}</font> | [[ʒ|{{IPA|[ʒ]}}]] |- align="center" | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮎ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮐ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـکـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮏ}}</font> | {{IPA|[k]}} |- align="center" | <font size="3">L l </font> | <font size="3">L l </font> | <font size="3">Л л </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـلـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـل }}</font> | {{IPA|[l]}} |- align="center" | <font size="3"> (ll) </font> | <font size="3">ll </font> | <font size="3">Л’ л’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڵـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـڵ}}</font> | {{IPA|[lˁ]}} |- align="center" | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻡ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻣ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـمـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـم}}</font> |{{IPA|[m]}} |- align="center" | <font size="3">N n </font> | <font size="3">N n </font> | <font size="3">Н н </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـنـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـن}}</font> |{{IPA|[n]}} |- align="center" | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ۆ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئۆ}}</font> | colspan="1" | - | <font size="3">{{ziman|ar|ـۆ}}</font> | {{IPA|[oː]}} |- align="center" | <font size="3">P p </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">П п </font> | <font size="3">{{ziman|ar|پ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|پــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپ}}</font> | {{IPA|[p]}} |- align="center" | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـقـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـق}}</font> | {{IPA|[q]}} |- align="center" | <font size="3">R r </font> | <font size="3">R r </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـر}}</font> | {{IPA|[ɾ]}} |- align="center" | <font size="3">(rr) </font> | <font size="3"> rr </font> | <font size="3">Р’ р’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڕ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـڕ}}</font> | {{IPA|[r]}} |- align="center" | <font size="3">S s </font> | <font size="3">S s </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺱ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺳ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـسـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـس}}</font> | {{IPA|[s]}} |- align="center" | <font size="3">Ş ş </font> | <font size="3">Sh sh </font> | <font size="3">Ш ш </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺷ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـشـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـش }}</font> | {{IPA|[ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T т </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـتـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـت}}</font> | {{IPA|[t]}} |- align="center" | <font size="3">U u </font> | <font size="3">U u </font> | <font size="3">Ö ö </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[œ]}} |- align="center" | <font size="3">Û û </font> | <font size="3">Ú ú </font> | <font size="3">У у </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـوﻭ}}</font> | {{IPA|[uː]}} |- align="center" | colspan="1" | <font size="3">— </font> | colspan="1" | <font size="3">Ù ù </font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ۊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـۊ}}</font> | [[ʉ|{{IPA|[ʉː]}}]] |- align="center" | <font size="3">V v </font> | <font size="3">V v </font> | <font size="3">B в </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڤ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤ}}</font> | {{IPA|[v]}} |- align="center" | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[w]}} |- align="center" | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخ}}</font> | {{IPA|[x]}} |- align="center" | <font size="3">(Ẍ ẍ)</font> | <font size="3">X' x'</font> | <font size="3">Ѓ ѓ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻍ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻏ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغ}}</font> | [[ʁ|{{IPA|[ʁ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Й й </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|يـ}}</font> | colspan="2" | — | {{IPA|[j]}} |- align="center" | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">З з </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺯ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـز}}</font> | {{IPA|[z]}} |} == Herfên nû ji bo dengên enfatîk == Celadet û Kamûran Alî Berdixan alfabeya kurdî ya bi tipên latînî, ya bi navê [[alfabeya kurdî ya latînî|alfabeya Hawarê]], amade kiriye. Ev alfabe alfabeyeke rihet/hêsan e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2012-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120525071616/http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku herkes bikaribe bi hêsanî hînî nivîsandina kurdî bibe. Lêbelê zimanê kurdan gelek dewlemend e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2013-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623061515/http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |url-status=dead }}</ref><ref name="amidakurd.net">http://www.amidakurd.net/qunciknivis/d%C3%AEsa_li_ser_pirsa_alfab%C3%AA</ref><ref name="scribd.com">http://www.scribd.com/doc/71798599/pernav</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |access-date=2011-11-17 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120607070716/http://rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.shewirazimanekurdi.com/images/stories/ELIF.pdf{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2011-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111122010921/http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku pirr deng/fonem hene. Lewma li gor çend zimannasan <ref>{{fact}}http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (li ser rûpela 29)</ref><ref>http://www.welateme.info/doc/Pirs-49.doc (Rozad Elî got **Lê mîna ku em dizanin, ji bilî tîpa '' r '' çar tîpên Kurdî yên ''çêwîdeng '' ên din jî hene, ew jî du dengan didin, ew jî ev in: (ç, p, t, k). Û dema ku tîpa '' r '' dubare bibe, gerek em her çar tîpên din jî ji bîr nekin, ew jî bi wê pîvanê werin birin û di bêjeyan de werin dûbarekirin** di besa "Çend Têbîn li Derbarê Hin Mijarên Rêzmanî" de; li ser rûpela 15em, li "Kovara PIRS")</ref> wek Dr. [[Bahîzê Omerî]] (di gotarên wî li kovarên [[Peyv (kovar)|Peyv]] û [[Karwan]]ê) ev tîpên nû, yên ku heta îro (2011) bi giştî nehatin pejirandin, pêşniyaz kirine: * "Ḉ" (çh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 23-24)</ref>. Mînak : ew koḉa bar dikin, ḉiya, * "Ḱ" (kh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24)</ref>. Mînak : şiḱandin, weḱ, nêzîḱ, ḱar, desteḱ, ḱurdî, Ḱurdistan. * "Ṕ" (ph)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24-25)</ref>. Mînak : ṕêrnav. * "T́" (th)<ref name="books.google.fr">http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 25)</ref>. Mînak : ket́in, tişt́, kuşt́in, hat́in. * "Ŕ" (rh) yan jî "RR" (rr)<ref name="books.google.fr"/>. Mînak : ji te ŕa, jêŕ, ew ŕabûbûn, ew ŕêwîne. Mînak : pirr, kirr. Jixwe Celadet Alî Bedirxan jî di kovara [[Hawar]]ê da qala van dengên ç, k, p, t<ref>http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/cmr_0008-0160_1960_num_1_3_1441# (li ser rûpela 9'ê)</ref> yên cuda dike, lê wisan dibêje ku hewce nîne ku ji bo her dengekî tîpek di alfabeyê da hebe. Ji bilî van çar dengan dîsa behsa dengên ku di alfabeya klasîk a Kurdî da derbas dibin (û di alfabeya erebî ya soranî de jî hene) herfên hê ح, 'eyn ع û xeyn غ dike. Bona van dengan jî pêşniyar dike ku işareta ¨ bikarbînin, her wiha ev wek ḧ, ë (ä, ï) û ẍ werin nivîsandin.<ref>Hawar, hejmar 1, rûpel 3, Elfabêya Kurdî</ref> Di alfabeya kurdî ya bi tîpên erebî (alfabeya soranî) da, ji bilî dengên ḧê ح, 'eyn/ëyn ع, ẍeyn غ du deng dîsa hene ku di alfabeya kurdî ya bi tîpên latînî da nîn in. Ew jî tîpên ڕ û ڵ ne ku em dikarin bi '''rr''' û '''ll''' binivîsin. Tîpên "Ḉ, Ḱ, Ṕ, Ṙ, Ṫ", yânî dengên "çh, kh, ph, rh, th" ji hemû zimanên îranî ango hindû-îranî tenê di kurmancî û dimilî/kirmanckî de hene. Helbestvan û zanyarê kurd Şêx Evdirehmanê Aqtepi, di pirtûka xwe ya bi navê Dîwan, behsa van tîpan dike û dibêje kafa kurdî cuda ye ji kafa erebî û tîpên p, ç, t, k bi du u sê cûran nîşan dide.{{Çavk}} == Alfabeya zazakî == Herweha di zaravayên zazakî <ref>http://members.tripod.com/~zaza_kirmanc/dil/okumayazma.htm#2-1</ref> de ev dengên [[enfatîk]] jî hene ''çh'', ''kh'', ''ph'' û ''th'' û dengên ''rr'' û ''é''. Lê ev deng li hêmû zimanên îranî tune ne, bes tenê bi kurmanjkî û dimilî hene <ref>http://www.omniglot.com/writing/persian.htm (bi farsî enfatîk nîne)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm (bi darî enfatikên kurdî tune ye)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm ( bi peshtûnî dengê enfatîk nin e)</ref> Ev dengên cuda ku di Zazakî/Kirmanckî da hinek bi çh, kh, ph, th nîşan didin mîna dengên Kurmancî têne bilêvkirin. Ev nivîsandina bi du herfan jî hinekî bi pirsgrêke. Lewra gava ku tîpa h tê ber tîpeke din ew boyê ku dengekî hişk bide tê bikarhanîn û di sîstema [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|Alfabeya Fonetîk]] da jî dengên hişk bi lêzêdekirina tîpa h têne nîşandan. Mînak: [t͡ʃʰ], [kʰ], [pʰ], [tʰ]. Lêbelê hinek vê di Zazakî da boyê dengên ç, k, p, t, yên nerm bikartînin ku ev jî problemekî derdixe holê bona başfehmkirina xebitandina van tîpan. == Alfabeya Kirmaşanî == Kirmaşanî zarava sereke ya [[Kurdiya Başûrî]] ye. Kirmaşanî ji bilî çend guhertinek heman alfabeya Hawarê bi kar tîne. Di alfabeya Kirmaşanî de 33 deng hene. Sedema cudahiya navbera tîpên alfbaya Hawar û Kirmaşanî ew e ku li zarava Kirmaşanî dengên ł, ň, ř, ü weke fonem hene lê dengên ê&o nîne.<ref>[https://books.google.com/books?id=6lgFBgAAQBAJ&dq=kurdish+phrasebook&source=gbs_navlinks_s Kirmaşanî Kurdish Phrasebook]</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0LnEVsancAE&feature=youtu.be] <big><center> :{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse; font-size: 120%;" |- |bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên girek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[A]] |width=3% align="center"|[[B]] |width=3% align="center"|[[C]] |width=3% align="center"|[[Ç]] |width=3% align="center"|[[D]] |width=3% align="center"|[[E]] |width=3% align="center"|[[F]] |width=3% align="center"|[[G]] |width=3% align="center"|[[H]] |width=3% align="center"|[[I]] |width=3% align="center"|[[Î]] |width=3% align="center"|[[J]] |width=3% align="center"|[[K]] |width=3% align="center"|[[L]] |width=3% align="center"|[[Ł]] |width=3% align="center"|[[M]] |width=3% align="center"|[[N]] |width=3% align="center"|[[Ň]] |width=3% align="center"|[[P]] |width=3% align="center"|[[Q]] |width=3% align="center"|[[R]] |width=3% align="center"|[[Ř]] |width=3% align="center"|[[S]] |width=3% align="center"|[[Ş]] |width=3% align="center"|[[T]] |width=3% align="center"|[[U]] |width=3% align="center"|[[Û]] |width=3% align="center"|[[Ü]] |width=3% align="center"|[[V]] |width=3% align="center"|[[W]] |width=3% align="center"|[[X]] |width=3% align="center"|[[Y]] |width=3% align="center"|[[Z]] |- |align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên hûrek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[a]] |width=3% align="center"|[[b]] |width=3% align="center"|[[c]] |width=3% align="center"|[[ç]] |width=3% align="center"|[[d]] |width=3% align="center"|[[e]] |width=3% align="center"|[[f]] |width=3% align="center"|[[g]] |width=3% align="center"|[[h]] |width=3% align="center"|[[i]] |width=3% align="center"|[[î]] |width=3% align="center"|[[j]] |width=3% align="center"|[[k]] |width=3% align="center"|[[l]] |width=3% align="center"|[[ł]] |width=3% align="center"|[[m]] |width=3% align="center"|[[n]] |width=3% align="center"|[[ň]] |width=3% align="center"|[[p]] |width=3% align="center"|[[q]] |width=3% align="center"|[[r]] |width=3% align="center"|[[ř]] |width=3% align="center"|[[s]] |width=3% align="center"|[[ş]] |width=3% align="center"|[[t]] |width=3% align="center"|[[u]] |width=3% align="center"|[[û]] |width=3% align="center"|[[ü]] |width=3% align="center"|[[v]] |width=3% align="center"|[[w]] |width=3% align="center"|[[x]] |width=3% align="center"|[[y]] |width=3% align="center"|[[z]] |} </center> </big> == Nivîsên bi hemû dengên Kurdî == * Lêvegera rêzimana Kurdî"<ref>http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (rêzimana Kurdî li ser malpera fermî ya "Kurmancên bakurê Xorasanê)</ref>, nivîskar "Arşek BARAVÎ. * Pêrnavên Kurdî, Kurdish studies<ref name="scribd.com"/>. * Li ser pirsa alfabê<ref name="amidakurd.net"/><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2012-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121122003246/http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |url-status=dead }}</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdan == * [http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm Kurtedîroka alfabên ku kurdan bikaranîne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919114438/http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm |date=2008-09-19 }} * [https://web.archive.org/web/20090531071803/http://landofkarda.blogspot.com/2009/02/kurdish-avestan-alphabet.html Alfabeya Kurdî ya Avestayî] *[https://www.academia.edu/12911202/Kirma%C5%9Fan%C3%AE_Alphabet_and_Pronunciation_Guide Kirmaşanî Alphabet and Pronunciation Guide] {{Zaravayên zimanê kurdî}} {{tîp}} [[Kategorî:Alfabe]] [[Kategorî:Zimanê kurdî]] 93puskj0eeo8rp0s99llspu7niqaz2y 1095667 1095666 2022-08-19T10:19:16Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki [[Wêne:Masî soratî.PNG|thumb|Alfabeya kurdî ya kevn ek ku ji pirtûka Şewq el-Musteham fî marîfet rumuz el-alqlam, di sala 856an de piştî Jidayikbûn a Îbn Wehşiya, hatiye bikaranîn.]] '''Alfabeyên kurdî''', temamiya alfabeyên curbicurin ku ji aliyê kurdan ve li herêmên Kurdistanê û li welatên din ên ku kurd lê dijîn tê bikaranîn. Di nav van alfabeyan de; [[Alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], [[Alfabeya Kurdî ya Erebî|erebî]] û ya [[Alfabeya Kurdî ya Kirîlî|kirîlî]] hene. Kurdên [[Kurdistana Bakur]] û [[Rojavaya Kurdistanê]] [[alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], kurdên [[Rojhilata Kurdistanê]] û Başûr [[alfabeya Kurdî ya Erebî|alfabeya erebî]], kurdên li Komarên Sovyetistana kevn jî alfabeya kirîlî bikar tînin. Piştî belavbûna sîstema sovyetî, hinek kurdên Sovyetistana kevn jî dest bi bikaranîna alfabeya latînî kirine. Zimanê kurdî herî zêde bi du alfabeyan têne nivîsandin. Yek ji van alfabeya latînî ya ku ji aliyê [[Celadet Alî Bedirxan]] ve ku di sala 1932an de bi navê alfabeya Bedirxan yan jî alfabeya [[Hawar (kovar)|Hawarê]] (li pey kovara Hawarê), alafabeya duyem jî alfabeya farisî-erebî bi navê alfabeya [[Zimanê kurdî|kurdî]] ya [[soranî]] ye. Alfabeyên ji aliyê kurdan hatin bi kar anîn ev in: * [[Alfabeya kurdî ya ber îslamê]] * [[Xetên avestayî|Alfabeya Avestî]] * [[Alfabeya Masî Soratî]] * [[Alfabeya kurdî ya erebî]] * [[Alfabeya kurdên êzîdî]] * [[Alfabeya Şemo-Marogûlov]] * [[Alfabeya kurdî ya latînî]] * [[Alfabeya kurdî ya kîrîlî]] * [[Alfabeya kurdî ya ermenî]] * [[Elifbay Kermaşanî]] === Alfabeyên kurmancî, ''yekgirtú'' û soranî === {|class=wikitable |- ! rowspan="2"| Latînî || rowspan="2"| Yekgirtú || rowspan="2"| Kirîlî || colspan="4"| Soranî || rowspan="2"| [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|IPA]] |- style="font-size:90%" ! tîpa tenê || tîpa destpêkê || tîpa naverastê || tîpa dawiyê |- align="center" | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">ا</font> | <font size="3">ئا</font> | colspan="1" | — |<font size="3">ـا</font> | {{IPA|[aː]}} |- align="center" | <font size="3">B b </font> | <font size="3">B b </font> | <font size="3">Б б </font> | <font size="3">ﺏ</font> | <font size="3">ﺑ</font> | <font size="3">ـبـ</font> | <font size="3">ـب</font> | {{IPA|[b]}} |- align="center" | <font size="3">C c </font> | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Щ щ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـجـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـج}}</font> | {{IPA|[d͡ʒ]}} |- align="center" | <font size="3">Ç ç </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">Ч ч </font> | <font size="3">{{ziman|ar|چ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﭼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچ}}</font> | {{IPA|[t͡ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">D d </font> | <font size="3">D d </font> | <font size="3">Д д </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺩ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ــد}}</font> | {{IPA|[d]}} |- align="center" ﮫﺋﮫ ﮦ | <font size="3">E e </font> | <font size="3">E e </font> | <font size="3">Ә ә </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮦ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﮫ}}</font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ﮫ}}</font> | {{IPA|[ɛ]}} |- align="center" | <font size="3">Ê ê </font> | <font size="3">É é </font> | <font size="3">E e<br>(Э э) </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ێ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێ}}</font> | {{IPA|[eː]}} |- align="center" | <font size="3">F f </font> | <font size="3">F f </font> | <font size="3">Ф ф </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻑ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻓ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـفـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻒ}}</font> | {{IPA|[f]}} |- align="center" | <font size="3">G g </font> | <font size="3">G g </font> | <font size="3">Г г </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮒ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮔ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـگـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـگ }}</font> | {{IPA|[ɡ]}} |- align="center" | <font size="3">H h </font> | <font size="3">H h </font> | <font size="3">h h </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـهـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـهـ}}</font> | {{IPA|[h]}} |- align="center" | <font size="3"> (Ḧ ḧ) </font> | <font size="3">H' h' </font> | <font size="3">h’ h’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ح}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|حـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـحـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـح}}</font> | [[ħ|{{IPA|[ħ]}}]] |- align="center" | <font size="3"> (') </font> | <font size="3"> ' </font> | <font size="3"> — </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ع}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|عـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـعـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـع}}</font> | [[ʕ|{{IPA|[ʕ]}}]] |- align="center" | <font size="3">I i </font> | <font size="3">I i </font> | <font size="3">Ь ь </font> | colspan="4" | — | [[ɯ|{{IPA|[ɯ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Î î </font> | <font size="3">Í í </font> | <font size="3">И и </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﯾ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـيـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯽ}}</font> | {{IPA|[iː]}} |- align="center" | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Jh jh </font> | <font size="3">Ж ж </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـژ }}</font> | [[ʒ|{{IPA|[ʒ]}}]] |- align="center" | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮎ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮐ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـکـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮏ}}</font> | {{IPA|[k]}} |- align="center" | <font size="3">L l </font> | <font size="3">L l </font> | <font size="3">Л л </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـلـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـل }}</font> | {{IPA|[l]}} |- align="center" | <font size="3"> (ll) </font> | <font size="3">ll </font> | <font size="3">Л’ л’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڵـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـڵ}}</font> | {{IPA|[lˁ]}} |- align="center" | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻡ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻣ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـمـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـم}}</font> |{{IPA|[m]}} |- align="center" | <font size="3">N n </font> | <font size="3">N n </font> | <font size="3">Н н </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـنـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـن}}</font> |{{IPA|[n]}} |- align="center" | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ۆ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئۆ}}</font> | colspan="1" | - | <font size="3">{{ziman|ar|ـۆ}}</font> | {{IPA|[oː]}} |- align="center" | <font size="3">P p </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">П п </font> | <font size="3">{{ziman|ar|پ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|پــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپ}}</font> | {{IPA|[p]}} |- align="center" | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـقـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـق}}</font> | {{IPA|[q]}} |- align="center" | <font size="3">R r </font> | <font size="3">R r </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـر}}</font> | {{IPA|[ɾ]}} |- align="center" | <font size="3">(rr) </font> | <font size="3"> rr </font> | <font size="3">Р’ р’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڕ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـڕ}}</font> | {{IPA|[r]}} |- align="center" | <font size="3">S s </font> | <font size="3">S s </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺱ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺳ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـسـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـس}}</font> | {{IPA|[s]}} |- align="center" | <font size="3">Ş ş </font> | <font size="3">Sh sh </font> | <font size="3">Ш ш </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺷ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـشـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـش }}</font> | {{IPA|[ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T т </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـتـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـت}}</font> | {{IPA|[t]}} |- align="center" | <font size="3">U u </font> | <font size="3">U u </font> | <font size="3">Ö ö </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[œ]}} |- align="center" | <font size="3">Û û </font> | <font size="3">Ú ú </font> | <font size="3">У у </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـوﻭ}}</font> | {{IPA|[uː]}} |- align="center" | colspan="1" | <font size="3">— </font> | colspan="1" | <font size="3">Ù ù </font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ۊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـۊ}}</font> | [[ʉ|{{IPA|[ʉː]}}]] |- align="center" | <font size="3">V v </font> | <font size="3">V v </font> | <font size="3">B в </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڤ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤ}}</font> | {{IPA|[v]}} |- align="center" | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[w]}} |- align="center" | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخ}}</font> | {{IPA|[x]}} |- align="center" | <font size="3">(Ẍ ẍ)</font> | <font size="3">X' x'</font> | <font size="3">Ѓ ѓ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻍ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻏ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغ}}</font> | [[ʁ|{{IPA|[ʁ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Й й </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|يـ}}</font> | colspan="2" | — | {{IPA|[j]}} |- align="center" | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">З з </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺯ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـز}}</font> | {{IPA|[z]}} |} == Herfên nû ji bo dengên enfatîk == Celadet û Kamûran Alî Berdixan alfabeya kurdî ya bi tipên latînî, ya bi navê [[alfabeya kurdî ya latînî|alfabeya Hawarê]], amade kiriye. Ev alfabe alfabeyeke rihet/hêsan e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2012-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120525071616/http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku herkes bikaribe bi hêsanî hînî nivîsandina kurdî bibe. Lêbelê zimanê kurdan gelek dewlemend e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2013-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623061515/http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |url-status=dead }}</ref><ref name="amidakurd.net">http://www.amidakurd.net/qunciknivis/d%C3%AEsa_li_ser_pirsa_alfab%C3%AA</ref><ref name="scribd.com">http://www.scribd.com/doc/71798599/pernav</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |access-date=2011-11-17 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120607070716/http://rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.shewirazimanekurdi.com/images/stories/ELIF.pdf{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2011-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111122010921/http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku pirr deng/fonem hene. Lewma li gor çend zimannasan <ref>{{fact}}http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (li ser rûpela 29)</ref><ref>http://www.welateme.info/doc/Pirs-49.doc (Rozad Elî got **Lê mîna ku em dizanin, ji bilî tîpa '' r '' çar tîpên Kurdî yên ''çêwîdeng '' ên din jî hene, ew jî du dengan didin, ew jî ev in: (ç, p, t, k). Û dema ku tîpa '' r '' dubare bibe, gerek em her çar tîpên din jî ji bîr nekin, ew jî bi wê pîvanê werin birin û di bêjeyan de werin dûbarekirin** di besa "Çend Têbîn li Derbarê Hin Mijarên Rêzmanî" de; li ser rûpela 15em, li "Kovara PIRS")</ref> wek Dr. [[Bahîzê Omerî]] (di gotarên wî li kovarên [[Peyv (kovar)|Peyv]] û [[Karwan]]ê) ev tîpên nû, yên ku heta îro (2011) bi giştî nehatin pejirandin, pêşniyaz kirine: * "Ḉ" (çh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 23-24)</ref>. Mînak : ew koḉa bar dikin, ḉiya, * "Ḱ" (kh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24)</ref>. Mînak : şiḱandin, weḱ, nêzîḱ, ḱar, desteḱ, ḱurdî, Ḱurdistan. * "Ṕ" (ph)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24-25)</ref>. Mînak : ṕêrnav. * "T́" (th)<ref name="books.google.fr">http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 25)</ref>. Mînak : ket́in, tişt́, kuşt́in, hat́in. * "Ŕ" (rh) yan jî "RR" (rr)<ref name="books.google.fr"/>. Mînak : ji te ŕa, jêŕ, ew ŕabûbûn, ew ŕêwîne. Mînak : pirr, kirr. Jixwe Celadet Alî Bedirxan jî di kovara [[Hawar]]ê da qala van dengên ç, k, p, t<ref>http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/cmr_0008-0160_1960_num_1_3_1441# (li ser rûpela 9'ê)</ref> yên cuda dike, lê wisan dibêje ku hewce nîne ku ji bo her dengekî tîpek di alfabeyê da hebe. Ji bilî van çar dengan dîsa behsa dengên ku di alfabeya klasîk a Kurdî da derbas dibin (û di alfabeya erebî ya soranî de jî hene) herfên hê ح, 'eyn ع û xeyn غ dike. Bona van dengan jî pêşniyar dike ku işareta ¨ bikarbînin, her wiha ev wek ḧ, ë (ä, ï) û ẍ werin nivîsandin.<ref>Hawar, hejmar 1, rûpel 3, Elfabêya Kurdî</ref> Di alfabeya kurdî ya bi tîpên erebî (alfabeya soranî) da, ji bilî dengên ḧê ح, 'eyn/ëyn ع, ẍeyn غ du deng dîsa hene ku di alfabeya kurdî ya bi tîpên latînî da nîn in. Ew jî tîpên ڕ û ڵ ne ku em dikarin bi '''rr''' û '''ll''' binivîsin. Tîpên "Ḉ, Ḱ, Ṕ, Ṙ, Ṫ", yânî dengên "çh, kh, ph, rh, th" ji hemû zimanên îranî ango hindû-îranî tenê di kurmancî û dimilî/kirmanckî de hene. Helbestvan û zanyarê kurd Şêx Evdirehmanê Aqtepi, di pirtûka xwe ya bi navê Dîwan, behsa van tîpan dike û dibêje kafa kurdî cuda ye ji kafa erebî û tîpên p, ç, t, k bi du u sê cûran nîşan dide.{{Çavk}} == Alfabeya zazakî == Herweha di zaravayên zazakî <ref>http://members.tripod.com/~zaza_kirmanc/dil/okumayazma.htm#2-1</ref> de ev dengên [[enfatîk]] jî hene ''çh'', ''kh'', ''ph'' û ''th'' û dengên ''rr'' û ''é''. Lê ev deng li hêmû zimanên îranî tune ne, bes tenê bi kurmanjkî û dimilî hene <ref>http://www.omniglot.com/writing/persian.htm (bi farsî enfatîk nîne)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm (bi darî enfatikên kurdî tune ye)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm ( bi peshtûnî dengê enfatîk nin e)</ref> Ev dengên cuda ku di Zazakî/Kirmanckî da hinek bi çh, kh, ph, th nîşan didin mîna dengên Kurmancî têne bilêvkirin. Ev nivîsandina bi du herfan jî hinekî bi pirsgrêke. Lewra gava ku tîpa h tê ber tîpeke din ew boyê ku dengekî hişk bide tê bikarhanîn û di sîstema [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|Alfabeya Fonetîk]] da jî dengên hişk bi lêzêdekirina tîpa h têne nîşandan. Mînak: [t͡ʃʰ], [kʰ], [pʰ], [tʰ]. Lêbelê hinek vê di Zazakî da boyê dengên ç, k, p, t, yên nerm bikartînin ku ev jî problemekî derdixe holê bona başfehmkirina xebitandina van tîpan. == Alfabeya Kirmaşanî == Kirmaşanî zarava sereke ya [[Kurdiya Başûrî]] ye. Kirmaşanî ji bilî çend guhertinek heman alfabeya Hawarê bi kar tîne. Di alfabeya Kirmaşanî de 33 deng hene. Sedema cudahiya navbera tîpên alfbaya Hawar û Kirmaşanî ew e ku li zarava Kirmaşanî dengên ł, ň, ř, ü weke fonem hene lê dengên ê&o nîne.<ref>[https://books.google.com/books?id=6lgFBgAAQBAJ&dq=kurdish+phrasebook&source=gbs_navlinks_s Kirmaşanî Kurdish Phrasebook]</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0LnEVsancAE&feature=youtu.be] <big><center> :{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse; font-size: 120%;" |- |bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên girek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[A]] |width=3% align="center"|[[B]] |width=3% align="center"|[[C]] |width=3% align="center"|[[Ç]] |width=3% align="center"|[[D]] |width=3% align="center"|[[E]] |width=3% align="center"|[[F]] |width=3% align="center"|[[G]] |width=3% align="center"|[[H]] |width=3% align="center"|[[I]] |width=3% align="center"|[[Î]] |width=3% align="center"|[[J]] |width=3% align="center"|[[K]] |width=3% align="center"|[[L]] |width=3% align="center"|[[Ł]] |width=3% align="center"|[[M]] |width=3% align="center"|[[N]] |width=3% align="center"|[[Ň]] |width=3% align="center"|[[P]] |width=3% align="center"|[[Q]] |width=3% align="center"|[[R]] |width=3% align="center"|[[Ř]] |width=3% align="center"|[[S]] |width=3% align="center"|[[Ş]] |width=3% align="center"|[[T]] |width=3% align="center"|[[U]] |width=3% align="center"|[[Û]] |width=3% align="center"|[[Ü]] |width=3% align="center"|[[V]] |width=3% align="center"|[[W]] |width=3% align="center"|[[X]] |width=3% align="center"|[[Y]] |width=3% align="center"|[[Z]] |- |align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên hûrek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[a]] |width=3% align="center"|[[b]] |width=3% align="center"|[[c]] |width=3% align="center"|[[ç]] |width=3% align="center"|[[d]] |width=3% align="center"|[[e]] |width=3% align="center"|[[f]] |width=3% align="center"|[[g]] |width=3% align="center"|[[h]] |width=3% align="center"|[[i]] |width=3% align="center"|[[î]] |width=3% align="center"|[[j]] |width=3% align="center"|[[k]] |width=3% align="center"|[[l]] |width=3% align="center"|[[ł]] |width=3% align="center"|[[m]] |width=3% align="center"|[[n]] |width=3% align="center"|[[ň]] |width=3% align="center"|[[p]] |width=3% align="center"|[[q]] |width=3% align="center"|[[r]] |width=3% align="center"|[[ř]] |width=3% align="center"|[[s]] |width=3% align="center"|[[ş]] |width=3% align="center"|[[t]] |width=3% align="center"|[[u]] |width=3% align="center"|[[û]] |width=3% align="center"|[[ü]] |width=3% align="center"|[[v]] |width=3% align="center"|[[w]] |width=3% align="center"|[[x]] |width=3% align="center"|[[y]] |width=3% align="center"|[[z]] |} </center> </big> == Nivîsên bi hemû dengên Kurdî == * Lêvegera rêzimana Kurdî"<ref>http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (rêzimana Kurdî li ser malpera fermî ya "Kurmancên bakurê Xorasanê)</ref>, nivîskar "Arşek BARAVÎ. * Pêrnavên Kurdî, Kurdish studies<ref name="scribd.com"/>. * Li ser pirsa alfabê<ref name="amidakurd.net"/><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2012-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121122003246/http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |url-status=dead }}</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdan == * [http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm Kurtedîroka alfabên ku kurdan bikaranîne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919114438/http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm |date=2008-09-19 }} * [https://web.archive.org/web/20090531071803/http://landofkarda.blogspot.com/2009/02/kurdish-avestan-alphabet.html Alfabeya Kurdî ya Avestayî] *[https://www.academia.edu/12911202/Kirma%C5%9Fan%C3%AE_Alphabet_and_Pronunciation_Guide Kirmaşanî Alphabet and Pronunciation Guide] {{Zaravayên zimanê kurdî}} {{tîp}} [[Kategorî:Alfabe]] [[Kategorî:Zimanê kurdî]] ckfgux8g6cbq1dpr3lflsjdammksxpa 1095668 1095667 2022-08-19T10:21:26Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki [[Wêne:Masî soratî.PNG|thumb|Alfabeya kurdî ya kevn ek ku ji pirtûka Şewq el-Musteham fî marîfet rumuz el-alqlam, di sala 856an de piştî Jidayikbûn a Îbn Wehşiya, hatiye bikaranîn.]] '''Alfabeyên kurdî''', temamiya alfabeyên curbicurin ku ji aliyê kurdan ve li herêmên Kurdistanê û li welatên din ên ku kurd lê dijîn tê bikaranîn. Di nav van alfabeyan de; [[Alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], [[Alfabeya Kurdî ya Erebî|erebî]] û ya [[Alfabeya Kurdî ya Kirîlî|kirîlî]] hene. Kurdên [[Kurdistana Bakur]] û [[Rojavaya Kurdistanê]] [[alfabeya Kurdî ya Latînî|alfabeya latînî]], kurdên [[Rojhilata Kurdistanê]] û Başûr [[alfabeya Kurdî ya Erebî|alfabeya erebî]], kurdên li Komarên Sovyetistana kevn jî alfabeya kirîlî bikar tînin. Piştî belavbûna sîstema sovyetî, hinek kurdên Sovyetistana kevn jî dest bi bikaranîna alfabeya latînî kirine. Zimanê kurdî herî zêde bi du alfabeyan têne nivîsandin. Yek ji van alfabeya latînî ya ku ji aliyê [[Celadet Alî Bedirxan]] ve ku di sala 1932an de bi navê alfabeya Bedirxan yan jî alfabeya [[Hawar (kovar)|Hawarê]] (li pey kovara Hawarê), alafabeya duyem jî alfabeya farisî-erebî bi navê alfabeya [[Zimanê kurdî|kurdî]] ya [[soranî]] ye. Alfabeyên ji ku aliyê kurdan ve hatine bikar anîn ev in: * [[Alfabeya kurdî ya ber îslamê]] * [[Xetên avestayî|Alfabeya Avestî]] * [[Alfabeya Masî Soratî]] * [[Alfabeya kurdî ya erebî]] * [[Alfabeya kurdên êzîdî]] * [[Alfabeya Şemo-Marogûlov]] * [[Alfabeya kurdî ya latînî]] * [[Alfabeya kurdî ya kîrîlî]] * [[Alfabeya kurdî ya ermenî]] * [[Elifbay Kermaşanî]] === Alfabeyên kurmancî, ''yekgirtú'' û soranî === {|class=wikitable |- ! rowspan="2"| Latînî || rowspan="2"| Yekgirtú || rowspan="2"| Kirîlî || colspan="4"| Soranî || rowspan="2"| [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|IPA]] |- style="font-size:90%" ! tîpa tenê || tîpa destpêkê || tîpa naverastê || tîpa dawiyê |- align="center" | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">A a </font> | <font size="3">ا</font> | <font size="3">ئا</font> | colspan="1" | — |<font size="3">ـا</font> | {{IPA|[aː]}} |- align="center" | <font size="3">B b </font> | <font size="3">B b </font> | <font size="3">Б б </font> | <font size="3">ﺏ</font> | <font size="3">ﺑ</font> | <font size="3">ـبـ</font> | <font size="3">ـب</font> | {{IPA|[b]}} |- align="center" | <font size="3">C c </font> | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Щ щ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـجـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـج}}</font> | {{IPA|[d͡ʒ]}} |- align="center" | <font size="3">Ç ç </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">Ч ч </font> | <font size="3">{{ziman|ar|چ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﭼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـچ}}</font> | {{IPA|[t͡ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">D d </font> | <font size="3">D d </font> | <font size="3">Д д </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺩ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ــد}}</font> | {{IPA|[d]}} |- align="center" ﮫﺋﮫ ﮦ | <font size="3">E e </font> | <font size="3">E e </font> | <font size="3">Ә ә </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮦ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﮫ}}</font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ﮫ}}</font> | {{IPA|[ɛ]}} |- align="center" | <font size="3">Ê ê </font> | <font size="3">É é </font> | <font size="3">E e<br>(Э э) </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ێ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـێ}}</font> | {{IPA|[eː]}} |- align="center" | <font size="3">F f </font> | <font size="3">F f </font> | <font size="3">Ф ф </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻑ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻓ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـفـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻒ}}</font> | {{IPA|[f]}} |- align="center" | <font size="3">G g </font> | <font size="3">G g </font> | <font size="3">Г г </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮒ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮔ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـگـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـگ }}</font> | {{IPA|[ɡ]}} |- align="center" | <font size="3">H h </font> | <font size="3">H h </font> | <font size="3">h h </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻫ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـهـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـهـ}}</font> | {{IPA|[h]}} |- align="center" | <font size="3"> (Ḧ ḧ) </font> | <font size="3">H' h' </font> | <font size="3">h’ h’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ح}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|حـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـحـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـح}}</font> | [[ħ|{{IPA|[ħ]}}]] |- align="center" | <font size="3"> (') </font> | <font size="3"> ' </font> | <font size="3"> — </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ع}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|عـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـعـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـع}}</font> | [[ʕ|{{IPA|[ʕ]}}]] |- align="center" | <font size="3">I i </font> | <font size="3">I i </font> | <font size="3">Ь ь </font> | colspan="4" | — | [[ɯ|{{IPA|[ɯ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Î î </font> | <font size="3">Í í </font> | <font size="3">И и </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺋﯾ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـيـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯽ}}</font> | {{IPA|[iː]}} |- align="center" | <font size="3">J j </font> | <font size="3">Jh jh </font> | <font size="3">Ж ж </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـژ }}</font> | [[ʒ|{{IPA|[ʒ]}}]] |- align="center" | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">K k </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮎ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮐ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـکـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﮏ}}</font> | {{IPA|[k]}} |- align="center" | <font size="3">L l </font> | <font size="3">L l </font> | <font size="3">Л л </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻝ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻟ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـلـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـل }}</font> | {{IPA|[l]}} |- align="center" | <font size="3"> (ll) </font> | <font size="3">ll </font> | <font size="3">Л’ л’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڵــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڵـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـڵ}}</font> | {{IPA|[lˁ]}} |- align="center" | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">M m </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻡ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻣ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـمـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـم}}</font> |{{IPA|[m]}} |- align="center" | <font size="3">N n </font> | <font size="3">N n </font> | <font size="3">Н н </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـنـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـن}}</font> |{{IPA|[n]}} |- align="center" | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">O o </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ۆ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ئۆ}}</font> | colspan="1" | - | <font size="3">{{ziman|ar|ـۆ}}</font> | {{IPA|[oː]}} |- align="center" | <font size="3">P p </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">П п </font> | <font size="3">{{ziman|ar|پ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|پــ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـپ}}</font> | {{IPA|[p]}} |- align="center" | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">Q q </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـقـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـق}}</font> | {{IPA|[q]}} |- align="center" | <font size="3">R r </font> | <font size="3">R r </font> | <font size="3">P p </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـر}}</font> | {{IPA|[ɾ]}} |- align="center" | <font size="3">(rr) </font> | <font size="3"> rr </font> | <font size="3">Р’ р’ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڕ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـڕ}}</font> | {{IPA|[r]}} |- align="center" | <font size="3">S s </font> | <font size="3">S s </font> | <font size="3">C c </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺱ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺳ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـسـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـس}}</font> | {{IPA|[s]}} |- align="center" | <font size="3">Ş ş </font> | <font size="3">Sh sh </font> | <font size="3">Ш ш </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺵ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺷ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـشـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـش }}</font> | {{IPA|[ʃ]}} |- align="center" | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T t </font> | <font size="3">T т </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺕ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺗ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ـتـ }}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـت}}</font> | {{IPA|[t]}} |- align="center" | <font size="3">U u </font> | <font size="3">U u </font> | <font size="3">Ö ö </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[œ]}} |- align="center" | <font size="3">Û û </font> | <font size="3">Ú ú </font> | <font size="3">У у </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـوﻭ}}</font> | {{IPA|[uː]}} |- align="center" | colspan="1" | <font size="3">— </font> | colspan="1" | <font size="3">Ù ù </font> | colspan="1" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ۊ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـۊ}}</font> | [[ʉ|{{IPA|[ʉː]}}]] |- align="center" | <font size="3">V v </font> | <font size="3">V v </font> | <font size="3">B в </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ڤ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar| ڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـڤ}}</font> | {{IPA|[v]}} |- align="center" | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">W w </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻭ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar|ـو}}</font> | {{IPA|[w]}} |- align="center" | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">X x </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺥ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺧ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـخ}}</font> | {{IPA|[x]}} |- align="center" | <font size="3">(Ẍ ẍ)</font> | <font size="3">X' x'</font> | <font size="3">Ѓ ѓ </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻍ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﻏ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغـ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|ـغ}}</font> | [[ʁ|{{IPA|[ʁ]}}]] |- align="center" | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Y y </font> | <font size="3">Й й </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﯼ}}</font> | <font size="3">{{ziman|ar|يـ}}</font> | colspan="2" | — | {{IPA|[j]}} |- align="center" | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">Z z </font> | <font size="3">З з </font> | <font size="3">{{ziman|ar|ﺯ}}</font> | colspan="2" | — | <font size="3">{{ziman|ar| ـز}}</font> | {{IPA|[z]}} |} == Herfên nû ji bo dengên enfatîk == Celadet û Kamûran Alî Berdixan alfabeya kurdî ya bi tipên latînî, ya bi navê [[alfabeya kurdî ya latînî|alfabeya Hawarê]], amade kiriye. Ev alfabe alfabeyeke rihet/hêsan e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2012-05-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120525071616/http://www.avestakurd.net/arshiv/avesta67/a%20tigris67.htm |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku herkes bikaribe bi hêsanî hînî nivîsandina kurdî bibe. Lêbelê zimanê kurdan gelek dewlemend e <ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2013-06-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130623061515/http://www.pen-kurd.org/2011/2012/EzizeeCewo_pirsgirekaZimani.html |url-status=dead }}</ref><ref name="amidakurd.net">http://www.amidakurd.net/qunciknivis/d%C3%AEsa_li_ser_pirsa_alfab%C3%AA</ref><ref name="scribd.com">http://www.scribd.com/doc/71798599/pernav</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |access-date=2011-11-17 |archive-date=2012-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120607070716/http://rizgari.com/modules.php?name=News&file=article&sid=29488 |url-status=dead }}</ref><ref>http://www.shewirazimanekurdi.com/images/stories/ELIF.pdf{{Mirin girêdan|date=January 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |accessdate=2011-11-17 |archive-date=2011-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20111122010921/http://www.shewirazimanekurdi.com/index.php?option=com_content&view=article&id=54&Itemid=59 |url-status=dead }}</ref>, ji ber ku pirr deng/fonem hene. Lewma li gor çend zimannasan <ref>{{fact}}http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (li ser rûpela 29)</ref><ref>http://www.welateme.info/doc/Pirs-49.doc (Rozad Elî got **Lê mîna ku em dizanin, ji bilî tîpa '' r '' çar tîpên Kurdî yên ''çêwîdeng '' ên din jî hene, ew jî du dengan didin, ew jî ev in: (ç, p, t, k). Û dema ku tîpa '' r '' dubare bibe, gerek em her çar tîpên din jî ji bîr nekin, ew jî bi wê pîvanê werin birin û di bêjeyan de werin dûbarekirin** di besa "Çend Têbîn li Derbarê Hin Mijarên Rêzmanî" de; li ser rûpela 15em, li "Kovara PIRS")</ref> wek Dr. [[Bahîzê Omerî]] (di gotarên wî li kovarên [[Peyv (kovar)|Peyv]] û [[Karwan]]ê) ev tîpên nû, yên ku heta îro (2011) bi giştî nehatin pejirandin, pêşniyaz kirine: * "Ḉ" (çh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 23-24)</ref>. Mînak : ew koḉa bar dikin, ḉiya, * "Ḱ" (kh)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24)</ref>. Mînak : şiḱandin, weḱ, nêzîḱ, ḱar, desteḱ, ḱurdî, Ḱurdistan. * "Ṕ" (ph)<ref>http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 24-25)</ref>. Mînak : ṕêrnav. * "T́" (th)<ref name="books.google.fr">http://books.google.fr/books?id=qXqmfIBJaAoC&printsec=frontcover&dq=joyce+blau&hl=fr&ei=B4TGTojSLcXh4QTm-bA7&sa=X&oi=book_result&ct=result&resnum=1&ved=0CDQQ6AEwAA#v=onepage&q&f=false (li ser pirtûka "manuel de la langue kurde", rûpel 25)</ref>. Mînak : ket́in, tişt́, kuşt́in, hat́in. * "Ŕ" (rh) yan jî "RR" (rr)<ref name="books.google.fr"/>. Mînak : ji te ŕa, jêŕ, ew ŕabûbûn, ew ŕêwîne. Mînak : pirr, kirr. Jixwe Celadet Alî Bedirxan jî di kovara [[Hawar]]ê da qala van dengên ç, k, p, t<ref>http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/cmr_0008-0160_1960_num_1_3_1441# (li ser rûpela 9'ê)</ref> yên cuda dike, lê wisan dibêje ku hewce nîne ku ji bo her dengekî tîpek di alfabeyê da hebe. Ji bilî van çar dengan dîsa behsa dengên ku di alfabeya klasîk a Kurdî da derbas dibin (û di alfabeya erebî ya soranî de jî hene) herfên hê ح, 'eyn ع û xeyn غ dike. Bona van dengan jî pêşniyar dike ku işareta ¨ bikarbînin, her wiha ev wek ḧ, ë (ä, ï) û ẍ werin nivîsandin.<ref>Hawar, hejmar 1, rûpel 3, Elfabêya Kurdî</ref> Di alfabeya kurdî ya bi tîpên erebî (alfabeya soranî) da, ji bilî dengên ḧê ح, 'eyn/ëyn ع, ẍeyn غ du deng dîsa hene ku di alfabeya kurdî ya bi tîpên latînî da nîn in. Ew jî tîpên ڕ û ڵ ne ku em dikarin bi '''rr''' û '''ll''' binivîsin. Tîpên "Ḉ, Ḱ, Ṕ, Ṙ, Ṫ", yânî dengên "çh, kh, ph, rh, th" ji hemû zimanên îranî ango hindû-îranî tenê di kurmancî û dimilî/kirmanckî de hene. Helbestvan û zanyarê kurd Şêx Evdirehmanê Aqtepi, di pirtûka xwe ya bi navê Dîwan, behsa van tîpan dike û dibêje kafa kurdî cuda ye ji kafa erebî û tîpên p, ç, t, k bi du u sê cûran nîşan dide.{{Çavk}} == Alfabeya zazakî == Herweha di zaravayên zazakî <ref>http://members.tripod.com/~zaza_kirmanc/dil/okumayazma.htm#2-1</ref> de ev dengên [[enfatîk]] jî hene ''çh'', ''kh'', ''ph'' û ''th'' û dengên ''rr'' û ''é''. Lê ev deng li hêmû zimanên îranî tune ne, bes tenê bi kurmanjkî û dimilî hene <ref>http://www.omniglot.com/writing/persian.htm (bi farsî enfatîk nîne)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm (bi darî enfatikên kurdî tune ye)</ref><ref>http://www.omniglot.com/writing/dari.htm ( bi peshtûnî dengê enfatîk nin e)</ref> Ev dengên cuda ku di Zazakî/Kirmanckî da hinek bi çh, kh, ph, th nîşan didin mîna dengên Kurmancî têne bilêvkirin. Ev nivîsandina bi du herfan jî hinekî bi pirsgrêke. Lewra gava ku tîpa h tê ber tîpeke din ew boyê ku dengekî hişk bide tê bikarhanîn û di sîstema [[Alfabeya Fonetîk a Navneteweyî|Alfabeya Fonetîk]] da jî dengên hişk bi lêzêdekirina tîpa h têne nîşandan. Mînak: [t͡ʃʰ], [kʰ], [pʰ], [tʰ]. Lêbelê hinek vê di Zazakî da boyê dengên ç, k, p, t, yên nerm bikartînin ku ev jî problemekî derdixe holê bona başfehmkirina xebitandina van tîpan. == Alfabeya Kirmaşanî == Kirmaşanî zarava sereke ya [[Kurdiya Başûrî]] ye. Kirmaşanî ji bilî çend guhertinek heman alfabeya Hawarê bi kar tîne. Di alfabeya Kirmaşanî de 33 deng hene. Sedema cudahiya navbera tîpên alfbaya Hawar û Kirmaşanî ew e ku li zarava Kirmaşanî dengên ł, ň, ř, ü weke fonem hene lê dengên ê&o nîne.<ref>[https://books.google.com/books?id=6lgFBgAAQBAJ&dq=kurdish+phrasebook&source=gbs_navlinks_s Kirmaşanî Kurdish Phrasebook]</ref> [https://www.youtube.com/watch?v=0LnEVsancAE&feature=youtu.be] <big><center> :{|class="wikitable" style="border-collapse:collapse; font-size: 120%;" |- |bgcolor="#EFEFEF" align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên girek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[A]] |width=3% align="center"|[[B]] |width=3% align="center"|[[C]] |width=3% align="center"|[[Ç]] |width=3% align="center"|[[D]] |width=3% align="center"|[[E]] |width=3% align="center"|[[F]] |width=3% align="center"|[[G]] |width=3% align="center"|[[H]] |width=3% align="center"|[[I]] |width=3% align="center"|[[Î]] |width=3% align="center"|[[J]] |width=3% align="center"|[[K]] |width=3% align="center"|[[L]] |width=3% align="center"|[[Ł]] |width=3% align="center"|[[M]] |width=3% align="center"|[[N]] |width=3% align="center"|[[Ň]] |width=3% align="center"|[[P]] |width=3% align="center"|[[Q]] |width=3% align="center"|[[R]] |width=3% align="center"|[[Ř]] |width=3% align="center"|[[S]] |width=3% align="center"|[[Ş]] |width=3% align="center"|[[T]] |width=3% align="center"|[[U]] |width=3% align="center"|[[Û]] |width=3% align="center"|[[Ü]] |width=3% align="center"|[[V]] |width=3% align="center"|[[W]] |width=3% align="center"|[[X]] |width=3% align="center"|[[Y]] |width=3% align="center"|[[Z]] |- |align="center" colspan="37" | <span style="font-size: 90%;">'''Tîpên hûrek'''</span> |- |width=3% align="center"|[[a]] |width=3% align="center"|[[b]] |width=3% align="center"|[[c]] |width=3% align="center"|[[ç]] |width=3% align="center"|[[d]] |width=3% align="center"|[[e]] |width=3% align="center"|[[f]] |width=3% align="center"|[[g]] |width=3% align="center"|[[h]] |width=3% align="center"|[[i]] |width=3% align="center"|[[î]] |width=3% align="center"|[[j]] |width=3% align="center"|[[k]] |width=3% align="center"|[[l]] |width=3% align="center"|[[ł]] |width=3% align="center"|[[m]] |width=3% align="center"|[[n]] |width=3% align="center"|[[ň]] |width=3% align="center"|[[p]] |width=3% align="center"|[[q]] |width=3% align="center"|[[r]] |width=3% align="center"|[[ř]] |width=3% align="center"|[[s]] |width=3% align="center"|[[ş]] |width=3% align="center"|[[t]] |width=3% align="center"|[[u]] |width=3% align="center"|[[û]] |width=3% align="center"|[[ü]] |width=3% align="center"|[[v]] |width=3% align="center"|[[w]] |width=3% align="center"|[[x]] |width=3% align="center"|[[y]] |width=3% align="center"|[[z]] |} </center> </big> == Nivîsên bi hemû dengên Kurdî == * Lêvegera rêzimana Kurdî"<ref>http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130901024742/http://www.ellahmezar.ir/wp-content/uploads/2012/09/zare-zerin-www.EllahMezar.ir_.pdf |date=2013-09-01 }} (rêzimana Kurdî li ser malpera fermî ya "Kurmancên bakurê Xorasanê)</ref>, nivîskar "Arşek BARAVÎ. * Pêrnavên Kurdî, Kurdish studies<ref name="scribd.com"/>. * Li ser pirsa alfabê<ref name="amidakurd.net"/><ref>{{Citation |title=Kopîkirina arşîvê |url=http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |accessdate=2013-02-23 |archive-date=2012-11-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20121122003246/http://www.mezopotamya.gen.tr/p%C3%8Adiv%C3%8Eya-me-bi-rastaxavtin-rastniv%C3%8Es%C3%8En-%C3%9B-rastxwedin%C3%8A-heye-makale,270.html |url-status=dead }}</ref>. == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdan == * [http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm Kurtedîroka alfabên ku kurdan bikaranîne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080919114438/http://www.tirej.net/index668.Celadet.celiker.htm |date=2008-09-19 }} * [https://web.archive.org/web/20090531071803/http://landofkarda.blogspot.com/2009/02/kurdish-avestan-alphabet.html Alfabeya Kurdî ya Avestayî] *[https://www.academia.edu/12911202/Kirma%C5%9Fan%C3%AE_Alphabet_and_Pronunciation_Guide Kirmaşanî Alphabet and Pronunciation Guide] {{Zaravayên zimanê kurdî}} {{tîp}} [[Kategorî:Alfabe]] [[Kategorî:Zimanê kurdî]] l1lyai10ehkf19l7ilacs4mgmq4dzpm 0 49640 1095632 1044071 2022-08-18T13:28:10Z Onuralpateş2004 52097 Onuralpateş2004 navê [[Ozan Ârif]] weke [[Ozan Arif]] guhert wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov/wîkîdane | çînaser = nivîskar }} '''Arif Şirin''' an bi binavkê '''Ozan Arif''', (jdb. [[10'ê pûşperê|10ê xizîrana]] [[1949]], [[Alucra]] - [[m.]] 13ê [[şiwat]]a 2019, [[Giresun]], [[Tirkiye]]) mamoste, stranbêj, helbestvan, awazkarekî navdar ê romî ([[tirk]]) ye. Di nava salên 1970-1979'ê de mamostetî kiriye. Ji 1980 heya 1991 li Almanyayê jiyaye. Wekî "hozanê neteweperwer" tê binavkirin. Di stranên xwe de hezkirina Tirkiyeyê, dijberiya [[ermenî]], [[yewnan]] û [[cihû]]yan, dijberiya daxwazên azadiyê yên [[kurd]]an tîne ziman. Helbesta wî ya bi navê "Plan Yapmayın Plan - planan (dek û dolavan) lidarnexin", gelek rexne girt. Lewra di vir de pesnê kujtina ronakbîr û rojnamevanê ermenî yê hat kujtin [[Hrant Dink]] tê kirin ku [[Ogün Samast]] kujeri pêk anîbû. == Girêdan == * [http://www.ozan-arif.net Malpera Ozan Arif] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200811161946/http://ozan-arif.net/ |date=2020-08-11 }} [[Kategorî:Stranbêjên tirk]] [[Kategorî:Helbestvanên tirk]] [[Kategorî:Jidayikbûn 1949]] [[Kategorî:Mêr]] qi1ajix0s2uasne81l55wn8yuuds01h 0 64356 1095636 1085922 2022-08-18T20:40:44Z 2001:871:210:2D03:A8DB:5DDD:24FF:F393 wikitext text/x-wiki {{bnr|Azerî}} {{Infobox gel | nav = Toliş , Taliş | wêne = File: Flag of Azerbaijan.svg | wêne firehî = | ravek = ala talişistanê <!----------------Gelhe (kom)------------> | gelheKom = ~ 25.000.000 - 30.000.000 | salKom = | çavkKom = <!----------------Gelhe li gor herêman---> | herêm1 = {{al2|Îran}} | gelhe1 = 12.000.000 - 18.000.000 | sal1 = | çavk1 = <ref> https://minorityrights.org/minorities/azeris-2/</ref> | herêm2 = {{al2|Azerbaycan}} | gelhe2 = 9.000.000 | sal2 = | çavk2 =<ref> https://www.worldometers.info/world-population/azerbaijan-population/</ref> | herêm3 = {{al2|Rûsya}} | gelhe3 =600.000 - 1.000.000 | sal3 = | çavk3 = <ref> https://www.chathamhouse.org/2019/03/azerbaijans-relations-russia-closer-default-0/4-azerbaijani-diaspora-russia</ref> | herêm4 = {{al2|Iraq}} | gelhe4 = 500.000 | sal4 = | çavk4 = | ziman = Zimanê dayîkê '''[[Azerî]]''', Zimanên din <br>,[[Farisî]],[[Rûsî]] | ol = '''[[Îslam]]''' <br> ([[Şiîtî]],[[Sunî]]),'''bê bawerî''' [[File]] | nîşan = | nîşanSernav = <!---------------- Gelên têkildar ------------------> |têkildar = '''[[Îranî|Ariyan]]''' <br> ([[Kurd]] , [[Pars]]) <!---------------- Cih ------------------> | nexşe = File: DistributionOfAzerbaijanisInCaucasusAndME.png | nîşe = | nexşeyaCihan = | nexşeSernav = | nexşeyaCihanNav = | hêlîpan = | hêlîlar = }} '''Azerî''' ({{bi-az|Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار, Azərbaycan Türkləri ترکهای آذربایجانی}}), navê gelekî [[Qefqasya]] û bakurê Îranê ye. Welatê wan [[Azerbaycan]] û zimanê wan [[zimanê azerî]] ye. Li gorî çavkaniyan li cîhanê 30 milyon azerî hene û 9 milyonên wan li Azerbaycanê dijîn. [[Wêne:Azerigirls.JPG|thumb|200px|]] ==Zimanê Azerî== Azerî (acemî û tatî jî jê re dibêji) yek ji zimanên tirkî. Digel Komara Azerbaycan, Îran, Tirkiye û Rusya. Li Gurcistan û raqê tê bikar anîn. 25 milyon kes bi azerî diaxivin. [[Wêne:Map of the Azerbaijani language.svg|thumb|200x200px|Belabvbûna Zimanê azerî]] ==Mijarên têkildar== == Çavkanî == {{çavkanî}} [[Kategorî:Azerî| ]] [[Kategorî:Azerbaycan]] 8k6o5pzf4ifkyi56uz7qklqld1vkv8b 1095637 1095636 2022-08-18T20:41:07Z 2001:871:210:2D03:A8DB:5DDD:24FF:F393 wikitext text/x-wiki {{bnr|Azerî}} {{Infobox gel | nav = Toliş , Taliş | wêne = File: Flag of Azerbaijan.svg | wêne firehî = | ravek = ala talişistanê <!----------------Gelhe (kom)------------> | gelheKom = ~ 25.000.000 - 30.000.000 | salKom = | çavkKom = <!----------------Gelhe li gor herêman---> | herêm1 = {{al2|Îran}} | gelhe1 = 12.000.000 - 18.000.000 | sal1 = | çavk1 = <ref> https://minorityrights.org/minorities/azeris-2/</ref> | herêm2 = {{al2|Azerbaycan}} | gelhe2 = 9.000.000 | sal2 = | çavk2 =<ref> https://www.worldometers.info/world-population/azerbaijan-population/</ref> | herêm3 = {{al2|Rûsya}} | gelhe3 =600.000 - 1.000.000 | sal3 = | çavk3 = <ref> https://www.chathamhouse.org/2019/03/azerbaijans-relations-russia-closer-default-0/4-azerbaijani-diaspora-russia</ref> | herêm4 = {{al2|Iraq}} | gelhe4 = 500.000 | sal4 = | çavk4 = | ziman = Zimanê dayîkê '''[[Azerî]]''', Zimanên din <br>,[[Farisî]],[[Rûsî]] | ol = '''[[Îslam]]''' <br> ([[Şiîtî]],[[Sunî]]),'''bê bawerî''' [[File]] | nîşan = | nîşanSernav = <!---------------- Gelên têkildar ------------------> |têkildar = '''[[Îranî|Ariyan]]''' <br> ([[Kurd]] , [[Pars]]) <!---------------- Cih ------------------> | nexşe = File: DistributionOfAzerbaijanisInCaucasusAndME.png | nîşe = | nexşeyaCihan = | nexşeSernav = | nexşeyaCihanNav = | hêlîpan = | hêlîlar = }} '''Azerî''' ({{bi-az|Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار, Azərbaycan Türkləri ترکهای آذربایجانی}}), navê gelekî [[Qefqasya]] û bakurê Îranê ye. Welatê wan [[Azerbaycan]] û zimanê wan [[zimanê azerî]] ye. Li gorî çavkaniyan li cîhanê 30 milyon azerî hene û 9 milyonên wan li Azerbaycanê dijîn. [[Wêne:Azerigirls.JPG|thumb|200px|]] ==Zimanê Azerî== Azerî (acemî û tatî jî jê re dibêji) yek ji zimanên tirkî. Digel Komara Azerbaycan, Îran, Tirkiye û Rusya. Li Gurcistan û raqê tê bikar anîn. 25 milyon kes bi azerî diaxivin. [[Wêne:Map of the Azerbaijani language.svg|thumb|200x200px|Belabvbûna Zimanê azerî]] ==Mijarên têkildar== * [[Azerbaycanên Îranê]] == Çavkanî == {{çavkanî}} [[Kategorî:Azerî| ]] [[Kategorî:Azerbaycan]] hd4j3o558ph12b9pt8hid8cm3glh0m8 1095638 1095637 2022-08-18T20:42:40Z 2001:871:210:2D03:A8DB:5DDD:24FF:F393 wikitext text/x-wiki {{bnr|Azerî}} {{Infobox gel | nav = Toliş , Taliş | wêne = File: Flag of Azerbaijan.svg | wêne firehî = | ravek = ala talişistanê <!----------------Gelhe (kom)------------> | gelheKom = ~ 25.000.000 - 30.000.000 | salKom = | çavkKom = <!----------------Gelhe li gor herêman---> | herêm1 = {{al2|Îran}} | gelhe1 = 12.000.000 - 18.000.000 | sal1 = | çavk1 = <ref> https://minorityrights.org/minorities/azeris-2/</ref> | herêm2 = {{al2|Azerbaycan}} | gelhe2 = 9.000.000 | sal2 = | çavk2 =<ref> https://www.worldometers.info/world-population/azerbaijan-population/</ref> | herêm3 = {{al2|Rûsya}} | gelhe3 =600.000 - 1.000.000 | sal3 = | çavk3 = <ref> https://www.chathamhouse.org/2019/03/azerbaijans-relations-russia-closer-default-0/4-azerbaijani-diaspora-russia</ref> | herêm4 = {{al2|Iraq}} | gelhe4 = 500.000 | sal4 = | çavk4 = | ziman = Zimanê dayîkê '''[[Azerî]]''', Zimanên din <br>,[[Farisî]],[[Rûsî]] | ol = '''[[Îslam]]''' <br> ([[Şiîtî]],[[Sunî]]),'''bê bawerî''' [[File]] | nîşan = | nîşanSernav = <!---------------- Gelên têkildar ------------------> |têkildar = '''[[Îranî|Ariyan]]''' <br> ([[Kurd]] , [[Pars]]) <!---------------- Cih ------------------> | nexşe = File: DistributionOfAzerbaijanisInCaucasusAndME.png | nîşe = | nexşeyaCihan = | nexşeSernav = | nexşeyaCihanNav = | hêlîpan = | hêlîlar = }} '''Azerî''' ({{bi-az|Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار, Azərbaycan Türkləri ترکهای آذربایجانی}}), navê gelekî [[Qefqasya]] û bakurê Îranê ye. Welatê wan [[Azerbaycan]] û zimanê wan [[zimanê azerî]] ye. Li gorî çavkaniyan li cîhanê 30 milyon azerî hene û 9 milyonên wan li Azerbaycanê dijîn. [[Wêne:Azerigirls.JPG|thumb|200px|]] ==Zimanê Azerî== Azerî (acemî û tatî jî jê re dibêji) yek ji zimanên tirkî. Digel Komara Azerbaycan, Îran, Tirkiye û Rusya. Li Gurcistan û raqê tê bikar anîn. 25 milyon kes bi azerî diaxivin. [[Wêne:Map of the Azerbaijani language.svg|thumb|200x200px|Belabvbûna Zimanê azerî]] == Çavkanî == {{çavkanî}} [[Kategorî:Azerî| ]] [[Kategorî:Azerbaycan]] 2c2db3kvi74wvub0c7doho08zigmqoy 1095639 1095638 2022-08-18T20:46:04Z 2001:871:210:2D03:A8DB:5DDD:24FF:F393 wikitext text/x-wiki {{bnr|Azerî}} {{Infobox gel | nav = Toliş , Taliş | wêne = File: Flag of Azerbaijan.svg | wêne firehî = | ravek = ala talişistanê <!----------------Gelhe (kom)------------> | gelheKom = ~ 25.000.000 - 30.000.000 | salKom = | çavkKom = <!----------------Gelhe li gor herêman---> | herêm1 = {{al2|Îran}} | gelhe1 = 12.000.000 - 18.000.000 | sal1 = | çavk1 = <ref> https://minorityrights.org/minorities/azeris-2/</ref> | herêm2 = {{al2|Azerbaycan}} | gelhe2 = 9.000.000 | sal2 = | çavk2 =<ref> https://www.worldometers.info/world-population/azerbaijan-population/</ref> | herêm3 = {{al2|Rûsya}} | gelhe3 =600.000 - 1.000.000 | sal3 = | çavk3 = <ref> https://www.chathamhouse.org/2019/03/azerbaijans-relations-russia-closer-default-0/4-azerbaijani-diaspora-russia</ref> | herêm4 = {{al2|Iraq}} | gelhe4 = 500.000 | sal4 = | çavk4 = | ziman = Zimanê dayîkê '''[[Azerî]]''', Zimanên din <br>,[[Farisî]],[[Rûsî]] | ol = '''[[Îslam]]''' <br> ([[Şiîtî]],[[Sunî]]),'''bê bawerî''' [[File]] | nîşan = | nîşanSernav = <!---------------- Gelên têkildar ------------------> |têkildar = '''[[Îranî|Ariyan]]''' <br> ([[Kurd]] , [[Pars]]) <!---------------- Cih ------------------> | nexşe = File: DistributionOfAzerbaijanisInCaucasusAndME.png | nîşe = | nexşeyaCihan = | nexşeSernav = | nexşeyaCihanNav = | hêlîpan = | hêlîlar = }} '''Azerî''' ({{bi-az|Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار, Azərbaycan Türkləri ترکهای آذربایجانی}}), navê gelekî [[Qefqasya]] û bakurê Îranê ye. Welatê wan [[Azerbaycan]] û zimanê wan [[zimanê azerî]] ye. Li gorî çavkaniyan li cîhanê 30 milyon azerî hene û 9 milyonên wan li Azerbaycanê dijîn. [[Wêne:Azerigirls.JPG|thumb|200px|]] ==Zimanê Azerî== Azerî (acemî û tatî jî jê re dibêji) yek ji zimanên tirkî. Digel Komara Azerbaycan, Îran, Tirkiye û Rusya. Li Gurcistan û raqê tê bikar anîn. 25 milyon kes bi azerî diaxivin. [[Wêne:Map of the Azerbaijani language.svg|thumb|200x200px|Belabvbûna Zimanê azerî]] == Azerî li Îranê == Nêzîkî du qat zêdetir Azerî li Îranê ji ya Azerbaycanê dijîn; Hikûmeta Îranê behsa 15 milyon Azerî li Îranê dike, neteweperestên Azerbaycanê jî 23 milyon e. Li gorî [[World Fact Book]] 2018, ew %14 (dora 12 mîlyon) nifûsa Îranê ye. Azeriyan di sala 1979 de piştgirî dan Şoreşa Îslamî ji ber ku wan hêvî dikir ku ev şoreş wan ji şovenîzma farisî ya xanedana Pehlewî rizgar bike. Lê belê [[Îran|Komara Îslamî]] [[Gelê Farsê|nasyonalîzma farisî]] parastiye, loma jî pabendbûna azeriyan bi sîstema siyasî re kêm dibe. Lê belê wek serdema [[Xanedana Pehlewiyan|Pehlewî]] hestên xwe yên biçûkxistinê nabînin. Azerî li Îranê dikarin li gorî pirraniya Farisan bi pêş bikevin. Di nava hêzên çekdar ên Îranê de roleke girîng dilîzin û beşeke mezin ji bazara Tehranê di destên wan de ne. Rêberê olî yê Îranê [[Elî Xaminêyî]] jî ji aliyê bavê xwe ve bi eslê xwe Azerî ye. Rûniştevanên Komara Azerbaycanê xwe pêşvetir û kêm olî dibînin û ji ber vê yekê ji Azeriyên Îranê bi guman in. Ji bo serkirdayetiya Îranê, hebûna Komara Azerbaycanê ya serbixwe pirsgirêkek e, ji ber ku ew dikare ji ber çavkaniyên wê yên madenê li gorî nifûsa hindik, standardek jiyanê ji Îranê zêdetir pêşkêşî niştecihên xwe bike. Bi vî awayî, metirsî heye ku nerazîbûna Azerî li aliyê Îranê bibe pêkhateyeke etnîkî, ku ev yek jî li ser têkiliyên Azerbaycan-Îranê teng dibe. == Çavkanî == {{çavkanî}} [[Kategorî:Azerî| ]] [[Kategorî:Azerbaycan]] hqzebcxo2krin6pl0gtdkzrf7y8ycly 1095640 1095639 2022-08-18T20:49:00Z 2001:871:210:2D03:A8DB:5DDD:24FF:F393 /* Azerî li Îranê */ wikitext text/x-wiki {{bnr|Azerî}} {{Infobox gel | nav = Toliş , Taliş | wêne = File: Flag of Azerbaijan.svg | wêne firehî = | ravek = ala talişistanê <!----------------Gelhe (kom)------------> | gelheKom = ~ 25.000.000 - 30.000.000 | salKom = | çavkKom = <!----------------Gelhe li gor herêman---> | herêm1 = {{al2|Îran}} | gelhe1 = 12.000.000 - 18.000.000 | sal1 = | çavk1 = <ref> https://minorityrights.org/minorities/azeris-2/</ref> | herêm2 = {{al2|Azerbaycan}} | gelhe2 = 9.000.000 | sal2 = | çavk2 =<ref> https://www.worldometers.info/world-population/azerbaijan-population/</ref> | herêm3 = {{al2|Rûsya}} | gelhe3 =600.000 - 1.000.000 | sal3 = | çavk3 = <ref> https://www.chathamhouse.org/2019/03/azerbaijans-relations-russia-closer-default-0/4-azerbaijani-diaspora-russia</ref> | herêm4 = {{al2|Iraq}} | gelhe4 = 500.000 | sal4 = | çavk4 = | ziman = Zimanê dayîkê '''[[Azerî]]''', Zimanên din <br>,[[Farisî]],[[Rûsî]] | ol = '''[[Îslam]]''' <br> ([[Şiîtî]],[[Sunî]]),'''bê bawerî''' [[File]] | nîşan = | nîşanSernav = <!---------------- Gelên têkildar ------------------> |têkildar = '''[[Îranî|Ariyan]]''' <br> ([[Kurd]] , [[Pars]]) <!---------------- Cih ------------------> | nexşe = File: DistributionOfAzerbaijanisInCaucasusAndME.png | nîşe = | nexşeyaCihan = | nexşeSernav = | nexşeyaCihanNav = | hêlîpan = | hêlîlar = }} '''Azerî''' ({{bi-az|Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار, Azərbaycan Türkləri ترکهای آذربایجانی}}), navê gelekî [[Qefqasya]] û bakurê Îranê ye. Welatê wan [[Azerbaycan]] û zimanê wan [[zimanê azerî]] ye. Li gorî çavkaniyan li cîhanê 30 milyon azerî hene û 9 milyonên wan li Azerbaycanê dijîn. [[Wêne:Azerigirls.JPG|thumb|200px|]] ==Zimanê Azerî== Azerî (acemî û tatî jî jê re dibêji) yek ji zimanên tirkî. Digel Komara Azerbaycan, Îran, Tirkiye û Rusya. Li Gurcistan û raqê tê bikar anîn. 25 milyon kes bi azerî diaxivin. [[Wêne:Map of the Azerbaijani language.svg|thumb|200x200px|Belabvbûna Zimanê azerî]] == Azerî li Îranê == Nêzîkî du qat zêdetir Azerî li Îranê ji ya Azerbaycanê dijîn; Hikûmeta Îranê behsa 15 milyon Azerî li Îranê dike, neteweperestên Azerbaycanê jî 23 milyon e. Li gorî [[World Fact Book]] 2018, ew %14 (dora 12 mîlyon) nifûsa Îranê ye.<ref> World Fact Book, Sal 2018, gelên Îranê. Li Îranê 49 Milyon Fars, 12 Milyon Azerî, 8 Milyon Kurd, 4 - 5 Milyon Lur, 3 Milyon Mazandaran û 7 Milyon kesên din. Azeriyan di sala 1979 de piştgirî dan Şoreşa Îslamî ji ber ku wan hêvî dikir ku ev şoreş wan ji şovenîzma farisî ya xanedana Pehlewî rizgar bike. Lê belê [[Îran|Komara Îslamî]] [[Gelê Farsê|nasyonalîzma farisî]] parastiye, loma jî pabendbûna azeriyan bi sîstema siyasî re kêm dibe. Lê belê wek serdema [[Xanedana Pehlewiyan|Pehlewî]] hestên xwe yên biçûkxistinê nabînin. Azerî li Îranê dikarin li gorî pirraniya Farisan bi pêş bikevin. Di nava hêzên çekdar ên Îranê de roleke girîng dilîzin û beşeke mezin ji bazara Tehranê di destên wan de ne. Rêberê olî yê Îranê [[Elî Xaminêyî]] jî ji aliyê bavê xwe ve bi eslê xwe Azerî ye. Rûniştevanên Komara Azerbaycanê xwe pêşvetir û kêm olî dibînin û ji ber vê yekê ji Azeriyên Îranê bi guman in. Ji bo serkirdayetiya Îranê, hebûna Komara Azerbaycanê ya serbixwe pirsgirêkek e, ji ber ku ew dikare ji ber çavkaniyên wê yên madenê li gorî nifûsa hindik, standardek jiyanê ji Îranê zêdetir pêşkêşî niştecihên xwe bike. Bi vî awayî, metirsî heye ku nerazîbûna Azerî li aliyê Îranê bibe pêkhateyeke etnîkî, ku ev yek jî li ser têkiliyên Azerbaycan-Îranê teng dibe. == Çavkanî == {{çavkanî}} [[Kategorî:Azerî| ]] [[Kategorî:Azerbaycan]] l0vga27nsn1cdvgc4bumpetied3yj5l 1095641 1095640 2022-08-18T20:49:10Z 2001:871:210:2D03:A8DB:5DDD:24FF:F393 /* Azerî li Îranê */ wikitext text/x-wiki {{bnr|Azerî}} {{Infobox gel | nav = Toliş , Taliş | wêne = File: Flag of Azerbaijan.svg | wêne firehî = | ravek = ala talişistanê <!----------------Gelhe (kom)------------> | gelheKom = ~ 25.000.000 - 30.000.000 | salKom = | çavkKom = <!----------------Gelhe li gor herêman---> | herêm1 = {{al2|Îran}} | gelhe1 = 12.000.000 - 18.000.000 | sal1 = | çavk1 = <ref> https://minorityrights.org/minorities/azeris-2/</ref> | herêm2 = {{al2|Azerbaycan}} | gelhe2 = 9.000.000 | sal2 = | çavk2 =<ref> https://www.worldometers.info/world-population/azerbaijan-population/</ref> | herêm3 = {{al2|Rûsya}} | gelhe3 =600.000 - 1.000.000 | sal3 = | çavk3 = <ref> https://www.chathamhouse.org/2019/03/azerbaijans-relations-russia-closer-default-0/4-azerbaijani-diaspora-russia</ref> | herêm4 = {{al2|Iraq}} | gelhe4 = 500.000 | sal4 = | çavk4 = | ziman = Zimanê dayîkê '''[[Azerî]]''', Zimanên din <br>,[[Farisî]],[[Rûsî]] | ol = '''[[Îslam]]''' <br> ([[Şiîtî]],[[Sunî]]),'''bê bawerî''' [[File]] | nîşan = | nîşanSernav = <!---------------- Gelên têkildar ------------------> |têkildar = '''[[Îranî|Ariyan]]''' <br> ([[Kurd]] , [[Pars]]) <!---------------- Cih ------------------> | nexşe = File: DistributionOfAzerbaijanisInCaucasusAndME.png | nîşe = | nexşeyaCihan = | nexşeSernav = | nexşeyaCihanNav = | hêlîpan = | hêlîlar = }} '''Azerî''' ({{bi-az|Azərbaycanlılar آذربایجانلیلار, Azərbaycan Türkləri ترکهای آذربایجانی}}), navê gelekî [[Qefqasya]] û bakurê Îranê ye. Welatê wan [[Azerbaycan]] û zimanê wan [[zimanê azerî]] ye. Li gorî çavkaniyan li cîhanê 30 milyon azerî hene û 9 milyonên wan li Azerbaycanê dijîn. [[Wêne:Azerigirls.JPG|thumb|200px|]] ==Zimanê Azerî== Azerî (acemî û tatî jî jê re dibêji) yek ji zimanên tirkî. Digel Komara Azerbaycan, Îran, Tirkiye û Rusya. Li Gurcistan û raqê tê bikar anîn. 25 milyon kes bi azerî diaxivin. [[Wêne:Map of the Azerbaijani language.svg|thumb|200x200px|Belabvbûna Zimanê azerî]] == Azerî li Îranê == Nêzîkî du qat zêdetir Azerî li Îranê ji ya Azerbaycanê dijîn; Hikûmeta Îranê behsa 15 milyon Azerî li Îranê dike, neteweperestên Azerbaycanê jî 23 milyon e. Li gorî [[World Fact Book]] 2018, ew %14 (dora 12 mîlyon) nifûsa Îranê ye.<ref> World Fact Book, Sal 2018, gelên Îranê. Li Îranê 49 Milyon Fars, 12 Milyon Azerî, 8 Milyon Kurd, 4 - 5 Milyon Lur, 3 Milyon Mazandaran û 7 Milyon kesên din.</ref> Azeriyan di sala 1979 de piştgirî dan Şoreşa Îslamî ji ber ku wan hêvî dikir ku ev şoreş wan ji şovenîzma farisî ya xanedana Pehlewî rizgar bike. Lê belê [[Îran|Komara Îslamî]] [[Gelê Farsê|nasyonalîzma farisî]] parastiye, loma jî pabendbûna azeriyan bi sîstema siyasî re kêm dibe. Lê belê wek serdema [[Xanedana Pehlewiyan|Pehlewî]] hestên xwe yên biçûkxistinê nabînin. Azerî li Îranê dikarin li gorî pirraniya Farisan bi pêş bikevin. Di nava hêzên çekdar ên Îranê de roleke girîng dilîzin û beşeke mezin ji bazara Tehranê di destên wan de ne. Rêberê olî yê Îranê [[Elî Xaminêyî]] jî ji aliyê bavê xwe ve bi eslê xwe Azerî ye. Rûniştevanên Komara Azerbaycanê xwe pêşvetir û kêm olî dibînin û ji ber vê yekê ji Azeriyên Îranê bi guman in. Ji bo serkirdayetiya Îranê, hebûna Komara Azerbaycanê ya serbixwe pirsgirêkek e, ji ber ku ew dikare ji ber çavkaniyên wê yên madenê li gorî nifûsa hindik, standardek jiyanê ji Îranê zêdetir pêşkêşî niştecihên xwe bike. Bi vî awayî, metirsî heye ku nerazîbûna Azerî li aliyê Îranê bibe pêkhateyeke etnîkî, ku ev yek jî li ser têkiliyên Azerbaycan-Îranê teng dibe. == Çavkanî == {{çavkanî}} [[Kategorî:Azerî| ]] [[Kategorî:Azerbaycan]] 7mflzu01b9pifv6j4xgb5kdomoelgny 0 68630 1095657 1056956 2022-08-19T08:52:04Z 93.133.26.13 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Kurdo | navê_rastî = Kurdo Jalal Omar Abdel Kader | sernavê_wêne = Kurdo | roja_jidayikbûnê = {{birth date|1988|11|29}} | cihê_jidayikbûnê = [[Silêmanî]] ([[Iraqê]]) | hevwelatî = {{al2|Kurdistan}} | netewe = Iraqê Kurd | dîn = [[Misilman]] | pîşe = [[Rap]] | malper = http://kurdo11.de/ }} '''Kurdo''' bi navê rastî '''Kurdo Jalal Omar Abdel Kader''' (jdb. [[29ê çiriya paşîn]] [[1988]] li [[Silêmanî]], [[Iraqê]]) yek Rapvanek [[Alman]] e, ku niha li bajarê [[Heidelberg]] a [[Alemania]] dijî. ==Jîn== Dema Kurdo heşt salî bu ji [[Iraq]]ê bi penaberî koçberî Almanya bu.<ref>[http://magazine.wimp.de/2014/01/hiphop-act-der-woche-kurdo/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160916224519/http://magazine.wimp.de/2014/01/hiphop-act-der-woche-kurdo/ |date=2016-09-16 }}, Wimp, 13ê kanûna paşîn 2014an.</ref> Di sala 2011an de ji ber Platforma Vîdeo a [[YouTube]] hate naskirin û herwiha di sibata 2012an de bi etîketa ''Azzlackz'' ji [[Haftbefehl]] bin peymanê îmze kir.<ref name="rapde">[http://www.rap.de/news/40-news/16189-charts-kurdo-mit-qslum-dog-millionaerq-auf-der-6 ''Charts: Kurdo mit "Slum Dog Millionaer" auf der #6'], Oliver Marquart, Rap.de, 20ê kanûna paşîn 2014an</ref> Di [[Media-Control]]-Newcomercharts a MixTape de Kurdo xwe gihand ser cîhê 4an.<ref>[http://www.16bars.de/newsartikel/3988/kurdo-mit-neuem-album-slum-dog-millionaer-im-januar-update-tracklist-veroeffentlicht/ ''Kurdo mit neuem Album "Slum Dog Millionaer" im Januar''], 16bars, 16ê kanûna pêşîn 2013an</ref><ref>[http://www.rap.de/news/40-news/12035-kontra-k-und-kurdo-in-den-newcomer-charts ''Kontra K und Kurdo in den Newcomer-Charts''], Oliver Marquart, Rap.de, 13ê kanûna pêşîn 2012an</ref> Di wekî salê de bi derxistina Albuma Debût ya [[Slum Dog]] de bi piştgiriya ji Rap-hevalên xwe [[Eko Fresh]], [[KC Rebell]], [[Mosh36]], [[Nazar]] û [[Kontra K]] anîn ser xilas kirinê. Kurdo, di 10ê çiriya pêşîn 2014an de li ser rûpel a [[Facebook]]ê etîketa xwe ya ''Almaz Musiq'' ava kir. Bi ev xebatê Kurdo li Almanya hilket ser 3. cîh û li Swîsre hilket ser 1. cîh. ==Dîskografî== * Slum Dog Millionaer (2014) * Almaz (2015) * Verbrecher aus der Wüste (2016) ==MixTape== * 11ta Stock Sound (2012) ==Stran== * Wir sind nicht wie du (featuring Alan 2011) * 11ta Stock Sound (featuring Atillah 78, 2011) * Wir sind nicht wie du Part II (2012) * 60 Bars (2012) * Nike Kappe umgekehrt (2012) * G für sie (2012) * Vermisse dich (featuring Niqo Nuevo, 2013) * Lydia (2013) * Ghetto (2014) * Slumdog (2014) * Mantika (featuring Hamad45, 2014) * Piff (featuring KC Rebell, 2014) * Lass ma (featuring Alpa Gun & Dú Maroc, 2014) * Stresserblick (featuring Majoe, 2014) * Schwarz Matte Kalash (Freetrack, 2014) * Ghettopräsident 3 (featuring Automatikk & Massiv, 2014) * Magic Casino (featuring Summer Cem, 2014) * Sommer (featuring Pa Sports & Kc Rebell, 2015) ==Çavkanî== <references /> ==Webgirêdan== [http://kurdo11.de/ Malpera Fermî] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140128033547/http://kurdo11.de/ |date=2014-01-28 }} i9m4meyo6ay1f6fqlfz8h39at5ca669 1095658 1095657 2022-08-19T08:52:57Z 93.133.26.13 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Kurdo | navê_rastî = Kurdo Jalal Omar Abdel Kader | sernavê_wêne = Kurdo | roja_jidayikbûnê = {{birth date|1988|11|29}} | cihê_jidayikbûnê = [[Silêmanî]] ([[Iraq]]) | hevwelatî = {{al2|Iraq}} | netewe = IraqîKurd | dîn = [[Misilman]] | pîşe = [[Rap]] | malper = http://kurdo11.de/ }} '''Kurdo''' bi navê rastî '''Kurdo Jalal Omar Abdel Kader''' (jdb. [[29ê çiriya paşîn]] [[1988]] li [[Silêmanî]], [[Iraq]]) yek Rapvanek [[Alman]] e, ku niha li bajarê [[Heidelberg]] a [[Alemania]] dijî. ==Jîn== Dema Kurdo heşt salî bu ji [[Iraq]]ê bi penaberî koçberî Almanya bu.<ref>[http://magazine.wimp.de/2014/01/hiphop-act-der-woche-kurdo/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160916224519/http://magazine.wimp.de/2014/01/hiphop-act-der-woche-kurdo/ |date=2016-09-16 }}, Wimp, 13ê kanûna paşîn 2014an.</ref> Di sala 2011an de ji ber Platforma Vîdeo a [[YouTube]] hate naskirin û herwiha di sibata 2012an de bi etîketa ''Azzlackz'' ji [[Haftbefehl]] bin peymanê îmze kir.<ref name="rapde">[http://www.rap.de/news/40-news/16189-charts-kurdo-mit-qslum-dog-millionaerq-auf-der-6 ''Charts: Kurdo mit "Slum Dog Millionaer" auf der #6'], Oliver Marquart, Rap.de, 20ê kanûna paşîn 2014an</ref> Di [[Media-Control]]-Newcomercharts a MixTape de Kurdo xwe gihand ser cîhê 4an.<ref>[http://www.16bars.de/newsartikel/3988/kurdo-mit-neuem-album-slum-dog-millionaer-im-januar-update-tracklist-veroeffentlicht/ ''Kurdo mit neuem Album "Slum Dog Millionaer" im Januar''], 16bars, 16ê kanûna pêşîn 2013an</ref><ref>[http://www.rap.de/news/40-news/12035-kontra-k-und-kurdo-in-den-newcomer-charts ''Kontra K und Kurdo in den Newcomer-Charts''], Oliver Marquart, Rap.de, 13ê kanûna pêşîn 2012an</ref> Di wekî salê de bi derxistina Albuma Debût ya [[Slum Dog]] de bi piştgiriya ji Rap-hevalên xwe [[Eko Fresh]], [[KC Rebell]], [[Mosh36]], [[Nazar]] û [[Kontra K]] anîn ser xilas kirinê. Kurdo, di 10ê çiriya pêşîn 2014an de li ser rûpel a [[Facebook]]ê etîketa xwe ya ''Almaz Musiq'' ava kir. Bi ev xebatê Kurdo li Almanya hilket ser 3. cîh û li Swîsre hilket ser 1. cîh. ==Dîskografî== * Slum Dog Millionaer (2014) * Almaz (2015) * Verbrecher aus der Wüste (2016) ==MixTape== * 11ta Stock Sound (2012) ==Stran== * Wir sind nicht wie du (featuring Alan 2011) * 11ta Stock Sound (featuring Atillah 78, 2011) * Wir sind nicht wie du Part II (2012) * 60 Bars (2012) * Nike Kappe umgekehrt (2012) * G für sie (2012) * Vermisse dich (featuring Niqo Nuevo, 2013) * Lydia (2013) * Ghetto (2014) * Slumdog (2014) * Mantika (featuring Hamad45, 2014) * Piff (featuring KC Rebell, 2014) * Lass ma (featuring Alpa Gun & Dú Maroc, 2014) * Stresserblick (featuring Majoe, 2014) * Schwarz Matte Kalash (Freetrack, 2014) * Ghettopräsident 3 (featuring Automatikk & Massiv, 2014) * Magic Casino (featuring Summer Cem, 2014) * Sommer (featuring Pa Sports & Kc Rebell, 2015) ==Çavkanî== <references /> ==Webgirêdan== [http://kurdo11.de/ Malpera Fermî] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140128033547/http://kurdo11.de/ |date=2014-01-28 }} c7f43mhyatbm2cqbd9ck82bymwd415m 1095659 1095658 2022-08-19T08:53:12Z 93.133.26.13 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mirov | nav = Kurdo | navê_rastî = Kurdo Jalal Omar Abdel Kader | sernavê_wêne = Kurdo | roja_jidayikbûnê = {{birth date|1988|11|29}} | cihê_jidayikbûnê = [[Silêmanî]] ([[Iraq]]) | hevwelatî = {{al2|Iraq}} | netewe = Iraqî Kurd | dîn = [[Misilman]] | pîşe = [[Rap]] | malper = http://kurdo11.de/ }} '''Kurdo''' bi navê rastî '''Kurdo Jalal Omar Abdel Kader''' (jdb. [[29ê çiriya paşîn]] [[1988]] li [[Silêmanî]], [[Iraq]]) yek Rapvanek [[Alman]] e, ku niha li bajarê [[Heidelberg]] a [[Alemania]] dijî. ==Jîn== Dema Kurdo heşt salî bu ji [[Iraq]]ê bi penaberî koçberî Almanya bu.<ref>[http://magazine.wimp.de/2014/01/hiphop-act-der-woche-kurdo/] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160916224519/http://magazine.wimp.de/2014/01/hiphop-act-der-woche-kurdo/ |date=2016-09-16 }}, Wimp, 13ê kanûna paşîn 2014an.</ref> Di sala 2011an de ji ber Platforma Vîdeo a [[YouTube]] hate naskirin û herwiha di sibata 2012an de bi etîketa ''Azzlackz'' ji [[Haftbefehl]] bin peymanê îmze kir.<ref name="rapde">[http://www.rap.de/news/40-news/16189-charts-kurdo-mit-qslum-dog-millionaerq-auf-der-6 ''Charts: Kurdo mit "Slum Dog Millionaer" auf der #6'], Oliver Marquart, Rap.de, 20ê kanûna paşîn 2014an</ref> Di [[Media-Control]]-Newcomercharts a MixTape de Kurdo xwe gihand ser cîhê 4an.<ref>[http://www.16bars.de/newsartikel/3988/kurdo-mit-neuem-album-slum-dog-millionaer-im-januar-update-tracklist-veroeffentlicht/ ''Kurdo mit neuem Album "Slum Dog Millionaer" im Januar''], 16bars, 16ê kanûna pêşîn 2013an</ref><ref>[http://www.rap.de/news/40-news/12035-kontra-k-und-kurdo-in-den-newcomer-charts ''Kontra K und Kurdo in den Newcomer-Charts''], Oliver Marquart, Rap.de, 13ê kanûna pêşîn 2012an</ref> Di wekî salê de bi derxistina Albuma Debût ya [[Slum Dog]] de bi piştgiriya ji Rap-hevalên xwe [[Eko Fresh]], [[KC Rebell]], [[Mosh36]], [[Nazar]] û [[Kontra K]] anîn ser xilas kirinê. Kurdo, di 10ê çiriya pêşîn 2014an de li ser rûpel a [[Facebook]]ê etîketa xwe ya ''Almaz Musiq'' ava kir. Bi ev xebatê Kurdo li Almanya hilket ser 3. cîh û li Swîsre hilket ser 1. cîh. ==Dîskografî== * Slum Dog Millionaer (2014) * Almaz (2015) * Verbrecher aus der Wüste (2016) ==MixTape== * 11ta Stock Sound (2012) ==Stran== * Wir sind nicht wie du (featuring Alan 2011) * 11ta Stock Sound (featuring Atillah 78, 2011) * Wir sind nicht wie du Part II (2012) * 60 Bars (2012) * Nike Kappe umgekehrt (2012) * G für sie (2012) * Vermisse dich (featuring Niqo Nuevo, 2013) * Lydia (2013) * Ghetto (2014) * Slumdog (2014) * Mantika (featuring Hamad45, 2014) * Piff (featuring KC Rebell, 2014) * Lass ma (featuring Alpa Gun & Dú Maroc, 2014) * Stresserblick (featuring Majoe, 2014) * Schwarz Matte Kalash (Freetrack, 2014) * Ghettopräsident 3 (featuring Automatikk & Massiv, 2014) * Magic Casino (featuring Summer Cem, 2014) * Sommer (featuring Pa Sports & Kc Rebell, 2015) ==Çavkanî== <references /> ==Webgirêdan== [http://kurdo11.de/ Malpera Fermî] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140128033547/http://kurdo11.de/ |date=2014-01-28 }} pr85om8mzaxjf7xql1eo1otecdmi93w 0 125924 1095656 1094771 2022-08-19T08:05:40Z 45.167.125.97 wikitext text/x-wiki {{Jêbirin|1=non-notable promo spam}} {{Agahîdank şîrket|navê şîrketê=Vakfe|cihê welat=[[Türkiye]]|malper=https://www.vakfe.com|xwedî=[[Daniel Lau-Lopez]]|berhem=Lebas|marka=Vakfe|xizmet=Cilan|logo=Vakfe moda guncel logo2022.png}} '''Vakfe''' yan jî '''Vakfe Moda''', zincîreyeke modayê ya li [[Tirkiye|Tirkiyê]] ye ku bi qasî 200 karmend û zêdetirî 50 firoşgehan pêk tê. Welatên ku herî zêde dikan hene [[Îtalya]], [[Norwêc]], [[Fînlenda]], [[Polonya]] û Rojhilata Navîn in. Ofîsa sereke û navenda belavkirinê ya pargîdaniya ku di sektora kincên hazir de xizmetê dide, li [[Stembol]]ê ye. Li [[Bengladeş]], [[Hindistan]], [[Çîn]] û [[Lîtvanya]]yê nivîsgehên hilberînê hene.<ref>{{Cite news|url=https://www.cnnturk.com/yasam/vakfe-moda-kadin-istihdamina-destek-verecegini-acikladii|title=Vakfe Moda Kadın İstihdamına Destek Vereceğini Açıkladı}}</ref> == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Şirket]] 91bnn4el314n8o9xca50ndu9d6ex7qy 0 129157 1095649 1095445 2022-08-19T00:34:12Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya Deverkî an herêmî ye. Nahiye bi gelemperî ji hejmarek gundan dihêt dirustkirin. An hindek caran ji komeke bajêrkên biçûk biçuk dihêt dirustkirin . şêwazê Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye. Bonimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya di asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] nahiya di asta sêyemîn de dihêt . Mînek bo meziniyê yekim car bajêr û paşan qaza û paşda nahiya dihêt, û di dawiyê de jî gûnd dihêt. Lê wek me ronkirî ku ev yek bi temamî neya piştrastkirinê ye jiberku ji welatek bo welatekî dinê ferqî û cûdahî xwe heye. <ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref> === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] 2iygpd8jy1vycqyawthhp4si65522p2 1095653 1095649 2022-08-19T02:50:38Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki '''Nāḥiyah''' (bi {{Bi-ar|{{big|نَاحَيِة}}}} {{IPA-ar|ˈnaːħijah|}}, pirjimar ''nawāḥī'' {{Ziman|ar|{{big|نَوَاحِي}}}}{{IPA-ar|naˈwaːħiː|}} ), Çiqekî dabeşkirina îdarî ya Deverkî an herêmî ye. Nahiye bi gelemperî ji hejmarek gundan dihêt dirustkirin. An hindek caran ji komeke bajêrkên biçûk biçuk dihêt dirustkirin . şêwazê Nahiya ji welatek bo welatek dinê cudahî heye. Bonimûne li [[Tacîkistan|Tacîkistanê]], nahiya di asta duyemîn dihê. lê li [[Sûrî|Sûriye]], [[Iraq]], [[Libnan|Lubnan]], [[Urdun]], [[Xinjiang|Sincanê]] nahiya di asta sêyemîn de dihêt . Mînek bo meziniyê yekim car bajêr û paşan qaza û paşda nahiya dihêt, û di dawiyê de jî gûnd dihêt. Lê wek me ronkirî ku ev yek bi temamî neya piştrastkirinê ye jiberku ji welatek bo welatekî dinê ferqî û cûdahî xwe heye. <ref name="Cetinsaya">Gökhan Çetinsaya. ''The Ottoman Administration of Iraq, 1890–1908.'' SOAS/Routledge Studies on the Middle East. Routledge, 2006. p. 8-9. {{ISBN|9780203481325}}</ref> === Herêmên Tirkîaxêv === * [[Xinjiang|Xinjiang, Chinaîn]] : dabeşek parêzgehek. * Împaratoriya Osmanî : navçe, komun, tax; dabeşkirina {{Ziman|ota-Latn|[[kaza]]}} ( {{Ziman|ota|قضاء}} ). === Yên din === * Navçeyên Tacîkistanê : Parçeyek parêzgehekê . {{Arabic terms for country subdivisions}} == Çavkanî == {{Çavkanî}} [[Kategorî:Cureyên dabeşkirina îdarî]] 428mkdrxjv1yf26j3xn0aicn4lw48zt 0 129201 1095633 2022-08-18T13:28:10Z Onuralpateş2004 52097 Onuralpateş2004 navê [[Ozan Ârif]] weke [[Ozan Arif]] guhert wikitext text/x-wiki #BERALÎKIRIN [[Ozan Arif]] nfj8sffh6feu5ldt91kuxm70pbzboro 0 129202 1095642 2022-08-18T23:56:48Z Sazo28 52174 Bi rêya wergerandina rûpela "[[:en:Special:Redirect/revision/1101106601|Xiaomi Mi 10]]" hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mobile phone|name=Xiaomi Mi 10<br>Xiaomi Mi 10 Pro|logo=|codename='''Mi 10:''' umi<br/>'''Mi 10 Pro:''' cmi|image=Mi 10 camera lens group.jpg|manufacturer=[[Xiaomi]]|series=[[Xiaomi|Mi]]|modelnumber='''Mi 10:''' M2001J2C, M2001J2G, M2001J2I, Mi 10<br />'''Mi 10 Pro:''' M2001J1C, M2001J1G|released={{start date and age|df=yes|2020|2|14}} (Mi 10)<br>{{start date and age|df=yes|2020|02|18}} (Mi 10 Pro)|predecessor=[[Xiaomi Mi 9]], [[Xiaomi Mi 9 Pro]]|related=[[Xiaomi Mi 10 Ultra]]<br>[[Xiaomi Mi 10T]]<br>[[Xiaomi Mi 10S]]|successor=[[Xiaomi Mi 11]]<br/>[[Xiaomi Mi 11|Xiaomi Mi 11 Pro]]|type=[[Phablet]]|form=[[Slate phone|Slate]]|size={{unbulleted list|{{convert|162.6|mm|abbr=on}} H|{{convert|74.8|mm|in|abbr=on}} W|{{convert|9|mm|in|abbr=on}} D}}|weight={{plainlist| {{convert|208|g|oz|abbr=on}} }}|os='''Original:''' [[MIUI]] 11 based on [[Android 10]]<br/>'''Current:''' [[MIUI]] 13 based on [[Android 12]]|networks=[[2G]], [[3G]], [[4G]], [[4G LTE]], [[5G]]|soc=[[Qualcomm]] [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 800 series|Snapdragon 865]]|cpu=Octa-core [[Kryo|Kryo 585]] (1x 2.84 GHz + 3x 2.42 GHz + 4x 1.8 GHz)|battery=4780 mAh (Mi 10)<br>4500 mAh (Mi 10 Pro)|gpu=[[Adreno|Adreno 650]]|display=6.67 inches, 1080 x 2340 pixels (2.5 MP), (386 ppi), Super AMOLED touchscreen, 16M colors <br> HDR10+<br> DCI-P3<br>90Hz [[refresh rate]]|rear_camera={{plainlist| *'''Mi 10''': 108 MP, f/1.7, 1/1.33", 0.8µm (wide) + 13 MP, f/2.4, 12mm (ultrawide) + 2 MP, f/2.4 (macro) + 2 MP, f/2.4 (depth), dual-LED dual-tone flash, 1080p@30/60fps *'''Mi 10 Pro''': 108 MP, f/1.7, 1/1.33", 0.8µm (wide) + 20 MP, f/2.2, 13mm (ultrawide) + 12 MP, f/2.0, 1/2.55", 1.4µm, 2x optical zoom (portrait) + 8 MP, f/2.0, 1.0µm, 10x hybrid optical zoom (telephoto), Laser AF, dual pixel PDAF, triple-LED dual-tone flash, 1080p@30/60/120/240/960fps }} '''Both''': PDAF, OIS, HDR, panorama, gyro-EIS, 8K@30fps, 4K@30/60fps|front_camera=20 MP (f/2.0, 0.9µm, 1/3"), 1080p@30fps (Mi 10), 1080p@30fps, 720p@120fps (Mi 10 Pro)|memory={{val|8|ul=Gigabyte{{!}}GB}} or {{val|12|ul=Gigabyte{{!}}GB}} [[Mobile DDR#LPDDR5|LPDDR5]] [[Random Access Memory|RAM]]|storage='''Mi 10''': 128 [[Gigabyte|GB]] or 256 GB<br />'''Mi 10 Pro''': 256 GB or 512 GB|memory_card=None|connectivity=Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac (2.4 & 5GHz), dual-band, WiFi Direct, DLNA, hotspot [[Bluetooth]] V5.1, [[A2DP]], Low-energy, aptX HD|slogan=''Lights. Camera. Action.''|unitssold=|website={{Official website|mi.com/global/mi-10}}|caption=Mi 10}} '''Xiaomi Mi 10''' û '''Xiaomi Mi 10 Pro''' smartfonên [[Android]] -ê ne, yên ku ji hêla [[Xiaomi|Xiaomi Inc.]] <ref>{{Cite web|url=https://mashable.com/article/xiaomi-mi-10-pro/|title=Xiaomi Mi 10 Pro is basically a cheaper Samsung Galaxy S20 Plus|last=Schroeder|first=Stan|date=13 February 2020|website=[[Mashable]]|access-date=13 February 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.engadget.com/2020/02/13/xiaomi-mi-10-reveal/|title=Xiaomi's Mi 10 flagships feature 108MP cameras and 30W wireless charging|last=Moon|first=Mariella|date=13 February 2020|website=[[Engadget]]|access-date=13 February 2020}}</ref> ve di 13-ê Sibata 2020-an de hatîne çêkirin. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2020/2/13/21135980/xiaomi-mi-10-specs-date-price|title=Xiaomi’s Mi 10 flagship 5G phones launch in China|last=Ricker|first=Thomas|date=13 February 2020|website=[[The Verge]]|access-date=13 February 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://bgr.com/2020/02/13/xiaomi-mi-10-pro-specs-vs-galaxy-s20-fast-wireless-charging-is-here/|title=New Android flagship supports faster wireless charging speed than Galaxy S20’s fast wired charging|last=Smith|first=Chris|date=13 February 2020|website=[[Boy Genius Report|BGR]]|access-date=13 February 2020}}</ref> == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdanên Derveyî == * {{Malpera fermî|https://www.mi.com/global/mi-10/}} * {{Malpera fermî|https://www.mi.com/global/mi-10-pro/}} {{Xiaomi|people=yes|software=yes|phones=yes|tablets=yes|laptops=yes|video=yes|wireless=yes|smart=yes|scooter=yes|below=yes}}{{Android smartphones}} coso2h36ckj1d9aaod2ioygotp44w4k 1095650 1095642 2022-08-19T02:44:02Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mobile phone|name=Xiaomi Mi 10<br>Xiaomi Mi 10 Pro|logo=|codename='''Mi 10:''' umi<br/>'''Mi 10 Pro:''' cmi|image=Mi 10 camera lens group.jpg|manufacturer=[[Xiaomi]]|series=[[Xiaomi|Mi]]|modelnumber='''Mi 10:''' M2001J2C, M2001J2G, M2001J2I, Mi 10<br />'''Mi 10 Pro:''' M2001J1C, M2001J1G|released={{start date and age|df=yes|2020|2|14}} (Mi 10)<br>{{start date and age|df=yes|2020|02|18}} (Mi 10 Pro)|predecessor=[[Xiaomi Mi 9]], [[Xiaomi Mi 9 Pro]]|related=[[Xiaomi Mi 10 Ultra]]<br>[[Xiaomi Mi 10T]]<br>[[Xiaomi Mi 10S]]|successor=[[Xiaomi Mi 11]]<br/>[[Xiaomi Mi 11|Xiaomi Mi 11 Pro]]|type=[[Phablet]]|form=[[Slate phone|Slate]]|size={{unbulleted list|{{convert|162.6|mm|abbr=on}} H|{{convert|74.8|mm|in|abbr=on}} W|{{convert|9|mm|in|abbr=on}} D}}|weight={{plainlist| {{convert|208|g|oz|abbr=on}} }}|os='''Original:''' [[MIUI]] 11 based on [[Android 10]]<br/>'''Current:''' [[MIUI]] 13 based on [[Android 12]]|networks=[[2G]], [[3G]], [[4G]], [[4G LTE]], [[5G]]|soc=[[Qualcomm]] [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 800 series|Snapdragon 865]]|cpu=Octa-core [[Kryo|Kryo 585]] (1x 2.84 GHz + 3x 2.42 GHz + 4x 1.8 GHz)|battery=4780 mAh (Mi 10)<br>4500 mAh (Mi 10 Pro)|gpu=[[Adreno|Adreno 650]]|display=6.67 inches, 1080 x 2340 pixels (2.5 MP), (386 ppi), Super AMOLED touchscreen, 16M colors <br> HDR10+<br> DCI-P3<br>90Hz [[refresh rate]]|rear_camera={{plainlist| *'''Mi 10''': 108 MP, f/1.7, 1/1.33", 0.8µm (wide) + 13 MP, f/2.4, 12mm (ultrawide) + 2 MP, f/2.4 (macro) + 2 MP, f/2.4 (depth), dual-LED dual-tone flash, 1080p@30/60fps *'''Mi 10 Pro''': 108 MP, f/1.7, 1/1.33", 0.8µm (wide) + 20 MP, f/2.2, 13mm (ultrawide) + 12 MP, f/2.0, 1/2.55", 1.4µm, 2x optical zoom (portrait) + 8 MP, f/2.0, 1.0µm, 10x hybrid optical zoom (telephoto), Laser AF, dual pixel PDAF, triple-LED dual-tone flash, 1080p@30/60/120/240/960fps }} '''Both''': PDAF, OIS, HDR, panorama, gyro-EIS, 8K@30fps, 4K@30/60fps|front_camera=20 MP (f/2.0, 0.9µm, 1/3"), 1080p@30fps (Mi 10), 1080p@30fps, 720p@120fps (Mi 10 Pro)|memory={{val|8|ul=Gigabyte{{!}}GB}} or {{val|12|ul=Gigabyte{{!}}GB}} [[Mobile DDR#LPDDR5|LPDDR5]] [[Random Access Memory|RAM]]|storage='''Mi 10''': 128 [[Gigabyte|GB]] or 256 GB<br />'''Mi 10 Pro''': 256 GB or 512 GB|memory_card=None|connectivity=Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac (2.4 & 5GHz), dual-band, WiFi Direct, DLNA, hotspot [[Bluetooth]] V5.1, [[A2DP]], Low-energy, aptX HD|slogan=''Lights. Camera. Action.''|unitssold=|website={{Official website|mi.com/global/mi-10}}|caption=Mi 10}} '''Xiaomi Mi 10''' û '''Xiaomi Mi 10 Pro''' smartfonên [[Android]] -ê ne ku ji hêla [[Xiaomi|Xiaomi Inc.]] <ref>{{Cite web|url=https://mashable.com/article/xiaomi-mi-10-pro/|title=Xiaomi Mi 10 Pro is basically a cheaper Samsung Galaxy S20 Plus|last=Schroeder|first=Stan|date=13 February 2020|website=[[Mashable]]|access-date=13 February 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.engadget.com/2020/02/13/xiaomi-mi-10-reveal/|title=Xiaomi's Mi 10 flagships feature 108MP cameras and 30W wireless charging|last=Moon|first=Mariella|date=13 February 2020|website=[[Engadget]]|access-date=13 February 2020}}</ref> ve di 13ê Sibata 2020an de hatine hilberandin. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2020/2/13/21135980/xiaomi-mi-10-specs-date-price|title=Xiaomi’s Mi 10 flagship 5G phones launch in China|last=Ricker|first=Thomas|date=13 February 2020|website=[[The Verge]]|access-date=13 February 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://bgr.com/2020/02/13/xiaomi-mi-10-pro-specs-vs-galaxy-s20-fast-wireless-charging-is-here/|title=New Android flagship supports faster wireless charging speed than Galaxy S20’s fast wired charging|last=Smith|first=Chris|date=13 February 2020|website=[[Boy Genius Report|BGR]]|access-date=13 February 2020}}</ref> == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdanên Derveyî == * {{Malpera fermî|https://www.mi.com/global/mi-10/}} * {{Malpera fermî|https://www.mi.com/global/mi-10-pro/}} {{Xiaomi|people=yes|software=yes|phones=yes|tablets=yes|laptops=yes|video=yes|wireless=yes|smart=yes|scooter=yes|below=yes}}{{Android smartphones}} rz449fgq52ginfz92mv8xngv8l8gts9 1095651 1095650 2022-08-19T02:44:29Z Penaber49 39672 /* Girêdanên Derveyî */ wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mobile phone|name=Xiaomi Mi 10<br>Xiaomi Mi 10 Pro|logo=|codename='''Mi 10:''' umi<br/>'''Mi 10 Pro:''' cmi|image=Mi 10 camera lens group.jpg|manufacturer=[[Xiaomi]]|series=[[Xiaomi|Mi]]|modelnumber='''Mi 10:''' M2001J2C, M2001J2G, M2001J2I, Mi 10<br />'''Mi 10 Pro:''' M2001J1C, M2001J1G|released={{start date and age|df=yes|2020|2|14}} (Mi 10)<br>{{start date and age|df=yes|2020|02|18}} (Mi 10 Pro)|predecessor=[[Xiaomi Mi 9]], [[Xiaomi Mi 9 Pro]]|related=[[Xiaomi Mi 10 Ultra]]<br>[[Xiaomi Mi 10T]]<br>[[Xiaomi Mi 10S]]|successor=[[Xiaomi Mi 11]]<br/>[[Xiaomi Mi 11|Xiaomi Mi 11 Pro]]|type=[[Phablet]]|form=[[Slate phone|Slate]]|size={{unbulleted list|{{convert|162.6|mm|abbr=on}} H|{{convert|74.8|mm|in|abbr=on}} W|{{convert|9|mm|in|abbr=on}} D}}|weight={{plainlist| {{convert|208|g|oz|abbr=on}} }}|os='''Original:''' [[MIUI]] 11 based on [[Android 10]]<br/>'''Current:''' [[MIUI]] 13 based on [[Android 12]]|networks=[[2G]], [[3G]], [[4G]], [[4G LTE]], [[5G]]|soc=[[Qualcomm]] [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 800 series|Snapdragon 865]]|cpu=Octa-core [[Kryo|Kryo 585]] (1x 2.84 GHz + 3x 2.42 GHz + 4x 1.8 GHz)|battery=4780 mAh (Mi 10)<br>4500 mAh (Mi 10 Pro)|gpu=[[Adreno|Adreno 650]]|display=6.67 inches, 1080 x 2340 pixels (2.5 MP), (386 ppi), Super AMOLED touchscreen, 16M colors <br> HDR10+<br> DCI-P3<br>90Hz [[refresh rate]]|rear_camera={{plainlist| *'''Mi 10''': 108 MP, f/1.7, 1/1.33", 0.8µm (wide) + 13 MP, f/2.4, 12mm (ultrawide) + 2 MP, f/2.4 (macro) + 2 MP, f/2.4 (depth), dual-LED dual-tone flash, 1080p@30/60fps *'''Mi 10 Pro''': 108 MP, f/1.7, 1/1.33", 0.8µm (wide) + 20 MP, f/2.2, 13mm (ultrawide) + 12 MP, f/2.0, 1/2.55", 1.4µm, 2x optical zoom (portrait) + 8 MP, f/2.0, 1.0µm, 10x hybrid optical zoom (telephoto), Laser AF, dual pixel PDAF, triple-LED dual-tone flash, 1080p@30/60/120/240/960fps }} '''Both''': PDAF, OIS, HDR, panorama, gyro-EIS, 8K@30fps, 4K@30/60fps|front_camera=20 MP (f/2.0, 0.9µm, 1/3"), 1080p@30fps (Mi 10), 1080p@30fps, 720p@120fps (Mi 10 Pro)|memory={{val|8|ul=Gigabyte{{!}}GB}} or {{val|12|ul=Gigabyte{{!}}GB}} [[Mobile DDR#LPDDR5|LPDDR5]] [[Random Access Memory|RAM]]|storage='''Mi 10''': 128 [[Gigabyte|GB]] or 256 GB<br />'''Mi 10 Pro''': 256 GB or 512 GB|memory_card=None|connectivity=Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac (2.4 & 5GHz), dual-band, WiFi Direct, DLNA, hotspot [[Bluetooth]] V5.1, [[A2DP]], Low-energy, aptX HD|slogan=''Lights. Camera. Action.''|unitssold=|website={{Official website|mi.com/global/mi-10}}|caption=Mi 10}} '''Xiaomi Mi 10''' û '''Xiaomi Mi 10 Pro''' smartfonên [[Android]] -ê ne ku ji hêla [[Xiaomi|Xiaomi Inc.]] <ref>{{Cite web|url=https://mashable.com/article/xiaomi-mi-10-pro/|title=Xiaomi Mi 10 Pro is basically a cheaper Samsung Galaxy S20 Plus|last=Schroeder|first=Stan|date=13 February 2020|website=[[Mashable]]|access-date=13 February 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.engadget.com/2020/02/13/xiaomi-mi-10-reveal/|title=Xiaomi's Mi 10 flagships feature 108MP cameras and 30W wireless charging|last=Moon|first=Mariella|date=13 February 2020|website=[[Engadget]]|access-date=13 February 2020}}</ref> ve di 13ê Sibata 2020an de hatine hilberandin. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2020/2/13/21135980/xiaomi-mi-10-specs-date-price|title=Xiaomi’s Mi 10 flagship 5G phones launch in China|last=Ricker|first=Thomas|date=13 February 2020|website=[[The Verge]]|access-date=13 February 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://bgr.com/2020/02/13/xiaomi-mi-10-pro-specs-vs-galaxy-s20-fast-wireless-charging-is-here/|title=New Android flagship supports faster wireless charging speed than Galaxy S20’s fast wired charging|last=Smith|first=Chris|date=13 February 2020|website=[[Boy Genius Report|BGR]]|access-date=13 February 2020}}</ref> == Çavkanî == {{Çavkanî}} == Girêdanên Derveyî == * {{Malpera fermî|https://www.mi.com/global/mi-10/}} * {{Malpera fermî|https://www.mi.com/global/mi-10-pro/}} 2dgx99tq6z2vh7p81lxrgmm20aue8ll 0 129203 1095643 2022-08-19T00:06:23Z Sazo28 52174 Bi rêya wergerandina rûpela "[[:en:Special:Redirect/revision/1101106658|Xiaomi Mi 10T]]" hat çêkirin wikitext text/x-wiki {| class="infobox hproduct" |+ class="infobox-title fn" id="4" |Xiaomi Mi 10T<br /><br /><small>(Redmi K30S Ultra in China)</small><br /><br />Xiaomi Mi 10T Pro<br /><br />Xiaomi Mi 10T Lite<br /><br />Xiaomi Mi 10i<br /><br /><small>(Redmi Note 9 Pro 5G in China)</small> | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Redmi_K30S.jpg|frameless]]<div class="infobox-caption">Redmi K30S Ultra</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Codename | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' apollo<br /><br />'''Mi 10T Lite:''' gauguin<br /><br />'''Mi 10i:''' gauguinpro |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[List of mobile phone makers by country|Manufacturer]] | class="infobox-data brand" |[[Xiaomi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Slogan]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro/Lite: ''Power Your Creativity''<br /><br />'''Mi 10i: ''The perfect 10'' |- ! class="infobox-label" scope="row" |Series | class="infobox-data" |[[Xiaomi|Mi T]]<br /><br />[[Xiaomi|Mi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Comparison of mobile phone standards|Compatible networks]] | class="infobox-data" |[[2G]], [[3G]], [[4G]], [[4G LTE]], [[5G]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |First released | class="infobox-data" |September&nbsp;30, 2020<span class="noprint">&#x3B;&#x20;22 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2020-09-30</span>)</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Predecessor | class="infobox-data" |[[Redmi K20|Xiaomi Mi 9T/9T Pro]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Successor | class="infobox-data" |[[Xiaomi 11T]]<br /><br />[[Redmi K40|Redmi K40S]]<br /><br />[[Redmi Note 11|Xiaomi 11i]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Related | class="infobox-data" |[[Xiaomi Mi 10]]<br /><br />[[Xiaomi Mi 10 Ultra]]<br /><br />[[Redmi K30]]/[[Redmi K30 Pro|K30 Pro]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Type | class="infobox-data" |[[Phablet]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Form factor (mobile phones)|Form factor]] | class="infobox-data" |[[Slate phone|Slate]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Dimensions | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' <div class="plainlist"> * 165.1&nbsp;mm (6.50&nbsp;in) H * 76.4&nbsp;mm (3.01&nbsp;in) W * 9.3&nbsp;mm (0.37&nbsp;in) D </div><br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' <div class="plainlist"> * 165.1&nbsp;mm (6.50&nbsp;in) H * 76.4&nbsp;mm (3.01&nbsp;in) W * 9&nbsp;mm (0.35&nbsp;in) D </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mass | class="infobox-data" |<div class="plainlist "> * '''Mi 10T''': 216&nbsp;g (7.6&nbsp;oz) * '''Mi 10T Pro''': 218&nbsp;g (7.7&nbsp;oz) * '''Mi 10T Lite/Mi 10i''': 214.5&nbsp;g (7.57&nbsp;oz) </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Mobile operating system|Operating system]] | class="infobox-data" |'''Original:''' [[MIUI]] 12 based on [[Android (operating system)|Android]] [[Android 10|10]]<br /><br />'''Current:''' [[MIUI]] 13 based on [[Android 12]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[System on a chip|System on chip]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' [[Qualcomm]] [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 800 series|Snapdragon 865]]<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:'''[[Qualcomm]] [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 700 series|Snapdragon 750G]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Central processing unit|CPU]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/10T Pro:''' Octa-core [[Kryo|Kryo 585]] (1x 2.84 GHz + 3x 2.42 GHz + 4x 1.8 GHz)<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:'''Octa-core [[Kryo|Kryo 570]] (2x 2.2GHz + 6x 1.8GHz) |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Graphics processing unit|GPU]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' [[Adreno|Adreno 650]]<br /><br />'''Mi 10T Lite:''' [[Adreno|Adreno 619]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Memory | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' [[Mobile DDR#LPDDR5|LPDDR5]] [[Random Access Memory|RAM]]<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' [[Mobile DDR#LPDDR4X|LPDDR4X]] [[Random Access Memory|RAM]] <div class="plainlist "> * '''Mi 10T''': 6 or <span class="nowrap">8&nbsp;[[Gigabyte|GB]]</span> * '''Mi 10T Pro''': 8 GB * '''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' 4 or 6 GB </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Storage | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' [[Universal Flash Storage|UFS]] 3.1<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' [[Universal Flash Storage|UFS]] 2.1 or [[Universal Flash Storage|UFS]] 2.2 <div class="plainlist "> * '''Mi 10T''': <span class="nowrap">128&nbsp;[[Gigabyte|GB]]</span> * '''Mi 10T Pro''': 128 or 256 GB * '''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' 64 or 128 GB </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Removable media|Removable storage]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:'''None<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' Expandable via shared SIM slot |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Battery (electricity)|Battery]] | class="infobox-data" |'''Xiaomi Mi 10T/Pro:''' 5000 mAh<br /><br />'''Xiaomi Mi 10T Lite/Mi 10i:''' 4820mAh |- ! class="infobox-label" scope="row" |Display | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' 6.67-inch [[IPS LCD]] capacitive touchscreen, <span class="nowrap"><span data-sort-value="2592000 !">2400 × 1080</span></span> [[1080p]] (2.5 MP) (20:9 [[Display aspect ratio|aspect ratio]], 395 [[Pixel density|ppi]]), 144<span class="nowrap">&nbsp;</span>Hz [[refresh rate]], 16M colors, [[HDR10+]]<br /><br />[[Gorilla Glass]] 5<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' 6.67-inch [[IPS LCD]] capacitive touchscreen, <span class="nowrap"><span data-sort-value="2592000 !">2400 × 1080</span></span> [[1080p]] (2.5 MP) (20:9 [[Display aspect ratio|aspect ratio]], 395 [[Pixel density|ppi]]), 120<span class="nowrap">&nbsp;</span>Hz [[refresh rate]], 16M colors, [[HDR10+]]<br /><br />[[Gorilla Glass]] 5 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Rear [[Camera phone|camera]] | class="infobox-data" |<div class="plainlist "> * '''Mi 10T''': 64 MP, f/1.9, 1/1.73", 0.8µm, 26mm (wide) + 13 MP, f/2.4, 12mm (ultrawide) + 5 MP, f/2.4 (macro) * '''Mi 10T Pro''': 108 MP, f/1.7, 1/1.33", 0.8µm, 26mm (wide) + 13 MP, f/2.4, 12mm (ultrawide) + 5 MP, f/2.4 (macro), OIS * '''Mi 10T Lite:''' 64 MP, f/1.9, 1/1.73, 26mm (wide) + 8 MP (ultrawide) + 2 MP (macro) + 2 MP (depth) * '''Mi 10i:''' 108 MP, 26mm (wide) + 8 MP (ultrawide) + 2 MP (macro) + 2 MP (depth) '''Mi 10T/Pro''': PDAF, AF, LED flash, HDR, panorama, gyro-EIS, 8K@30fps, 4K@30/60fps, 1080p@30/60/120/240/960fps </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Connectivity | class="infobox-data" |Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac/6 (2.4 & 5GHz), dual-band, WiFi Direct, DLNA, hotspot [[Bluetooth]] V5.1, [[A2DP]], Low-energy, aptX HD |- ! class="infobox-label" scope="row" |Website | class="infobox-data" |<span class="official-website"><span class="url">[http://mi.com/global/mi-10t Official website]</span></span> |} '''Xiaomi Mi 10T''' , '''Xiaomi Mi 10T Lite''' û '''Xiaomi Mi 10T Pro''' smartfonên bingeh- [[Android]] in, ên ku ji hêla [[Xiaomi|Xiaomi Inc.]] ve hatî di 30-ê Îlona 2020-an de hatine çêkirin. ku '''Xiaomi Mi 10i''' (li Chinaînê wekî '''Redmi''' tê firotin. '''Têbînî 9 Pro 5G''' ), ku li ser bingeha Mi 10T Lite lê bi kamerayek 108 MP ve hatî çêkirin, di 5ê Çile 2021 de hate çêkirin. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2020/9/30/21495001/xiaomi-mi-10t-pro-announced-specs-display-camera-battery|title=Xiaomi's Mi 10T Pro has a 144Hz screen and a 5,000mAh battery|last=Byford|first=Sam|date=30 September 2020|website=[[The Verge]]|access-date=1 October 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.cnet.com/news/xiaomi-mi10t-pro-hands-on/|title=Xiaomi Mi 10T Pro 5G hands-on: 144Hz adaptive display and a 5,000-mAh battery|last=Dayaram|first=Sareena|date=30 September 2020|website=[[CNET]]|access-date=1 October 2020}}</ref> == Çavkanî == {{Çavkanî}} j5dmn4iwcssk20ffusy7d1ehggwepfv 1095652 1095643 2022-08-19T02:49:06Z Penaber49 39672 wikitext text/x-wiki {| class="infobox hproduct" |+ class="infobox-title fn" id="4" |Xiaomi Mi 10T<br /><br /><small>(Redmi K30S Ultra in China)</small><br /><br />Xiaomi Mi 10T Pro<br /><br />Xiaomi Mi 10T Lite<br /><br />Xiaomi Mi 10i<br /><br /><small>(Redmi Note 9 Pro 5G in China)</small> | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Redmi_K30S.jpg|frameless]]<div class="infobox-caption">Redmi K30S Ultra</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Codename | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' apollo<br /><br />'''Mi 10T Lite:''' gauguin<br /><br />'''Mi 10i:''' gauguinpro |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[List of mobile phone makers by country|Manufacturer]] | class="infobox-data brand" |[[Xiaomi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Slogan]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro/Lite: ''Power Your Creativity''<br /><br />'''Mi 10i: ''The perfect 10'' |- ! class="infobox-label" scope="row" |Series | class="infobox-data" |[[Xiaomi|Mi T]]<br /><br />[[Xiaomi|Mi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Comparison of mobile phone standards|Compatible networks]] | class="infobox-data" |[[2G]], [[3G]], [[4G]], [[4G LTE]], [[5G]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |First released | class="infobox-data" |September&nbsp;30, 2020<span class="noprint">&#x3B;&#x20;22 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2020-09-30</span>)</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Predecessor | class="infobox-data" |[[Redmi K20|Xiaomi Mi 9T/9T Pro]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Successor | class="infobox-data" |[[Xiaomi 11T]]<br /><br />[[Redmi K40|Redmi K40S]]<br /><br />[[Redmi Note 11|Xiaomi 11i]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Related | class="infobox-data" |[[Xiaomi Mi 10]]<br /><br />[[Xiaomi Mi 10 Ultra]]<br /><br />[[Redmi K30]]/[[Redmi K30 Pro|K30 Pro]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Type | class="infobox-data" |[[Phablet]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Form factor (mobile phones)|Form factor]] | class="infobox-data" |[[Slate phone|Slate]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Dimensions | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' <div class="plainlist"> * 165.1&nbsp;mm (6.50&nbsp;in) H * 76.4&nbsp;mm (3.01&nbsp;in) W * 9.3&nbsp;mm (0.37&nbsp;in) D </div><br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' <div class="plainlist"> * 165.1&nbsp;mm (6.50&nbsp;in) H * 76.4&nbsp;mm (3.01&nbsp;in) W * 9&nbsp;mm (0.35&nbsp;in) D </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mass | class="infobox-data" |<div class="plainlist "> * '''Mi 10T''': 216&nbsp;g (7.6&nbsp;oz) * '''Mi 10T Pro''': 218&nbsp;g (7.7&nbsp;oz) * '''Mi 10T Lite/Mi 10i''': 214.5&nbsp;g (7.57&nbsp;oz) </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Mobile operating system|Operating system]] | class="infobox-data" |'''Original:''' [[MIUI]] 12 based on [[Android (operating system)|Android]] [[Android 10|10]]<br /><br />'''Current:''' [[MIUI]] 13 based on [[Android 12]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[System on a chip|System on chip]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' [[Qualcomm]] [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 800 series|Snapdragon 865]]<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:'''[[Qualcomm]] [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 700 series|Snapdragon 750G]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Central processing unit|CPU]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/10T Pro:''' Octa-core [[Kryo|Kryo 585]] (1x 2.84 GHz + 3x 2.42 GHz + 4x 1.8 GHz)<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:'''Octa-core [[Kryo|Kryo 570]] (2x 2.2GHz + 6x 1.8GHz) |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Graphics processing unit|GPU]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' [[Adreno|Adreno 650]]<br /><br />'''Mi 10T Lite:''' [[Adreno|Adreno 619]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Memory | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' [[Mobile DDR#LPDDR5|LPDDR5]] [[Random Access Memory|RAM]]<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' [[Mobile DDR#LPDDR4X|LPDDR4X]] [[Random Access Memory|RAM]] <div class="plainlist "> * '''Mi 10T''': 6 or <span class="nowrap">8&nbsp;[[Gigabyte|GB]]</span> * '''Mi 10T Pro''': 8 GB * '''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' 4 or 6 GB </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Storage | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' [[Universal Flash Storage|UFS]] 3.1<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' [[Universal Flash Storage|UFS]] 2.1 or [[Universal Flash Storage|UFS]] 2.2 <div class="plainlist "> * '''Mi 10T''': <span class="nowrap">128&nbsp;[[Gigabyte|GB]]</span> * '''Mi 10T Pro''': 128 or 256 GB * '''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' 64 or 128 GB </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Removable media|Removable storage]] | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:'''None<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' Expandable via shared SIM slot |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Battery (electricity)|Battery]] | class="infobox-data" |'''Xiaomi Mi 10T/Pro:''' 5000 mAh<br /><br />'''Xiaomi Mi 10T Lite/Mi 10i:''' 4820mAh |- ! class="infobox-label" scope="row" |Display | class="infobox-data" |'''Mi 10T/Pro:''' 6.67-inch [[IPS LCD]] capacitive touchscreen, <span class="nowrap"><span data-sort-value="2592000 !">2400 × 1080</span></span> [[1080p]] (2.5 MP) (20:9 [[Display aspect ratio|aspect ratio]], 395 [[Pixel density|ppi]]), 144<span class="nowrap">&nbsp;</span>Hz [[refresh rate]], 16M colors, [[HDR10+]]<br /><br />[[Gorilla Glass]] 5<br /><br />'''Mi 10T Lite/Mi 10i:''' 6.67-inch [[IPS LCD]] capacitive touchscreen, <span class="nowrap"><span data-sort-value="2592000 !">2400 × 1080</span></span> [[1080p]] (2.5 MP) (20:9 [[Display aspect ratio|aspect ratio]], 395 [[Pixel density|ppi]]), 120<span class="nowrap">&nbsp;</span>Hz [[refresh rate]], 16M colors, [[HDR10+]]<br /><br />[[Gorilla Glass]] 5 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Rear [[Camera phone|camera]] | class="infobox-data" |<div class="plainlist "> * '''Mi 10T''': 64 MP, f/1.9, 1/1.73", 0.8µm, 26mm (wide) + 13 MP, f/2.4, 12mm (ultrawide) + 5 MP, f/2.4 (macro) * '''Mi 10T Pro''': 108 MP, f/1.7, 1/1.33", 0.8µm, 26mm (wide) + 13 MP, f/2.4, 12mm (ultrawide) + 5 MP, f/2.4 (macro), OIS * '''Mi 10T Lite:''' 64 MP, f/1.9, 1/1.73, 26mm (wide) + 8 MP (ultrawide) + 2 MP (macro) + 2 MP (depth) * '''Mi 10i:''' 108 MP, 26mm (wide) + 8 MP (ultrawide) + 2 MP (macro) + 2 MP (depth) '''Mi 10T/Pro''': PDAF, AF, LED flash, HDR, panorama, gyro-EIS, 8K@30fps, 4K@30/60fps, 1080p@30/60/120/240/960fps </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Connectivity | class="infobox-data" |Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac/6 (2.4 & 5GHz), dual-band, WiFi Direct, DLNA, hotspot [[Bluetooth]] V5.1, [[A2DP]], Low-energy, aptX HD |- ! class="infobox-label" scope="row" |Website | class="infobox-data" |<span class="official-website"><span class="url">[http://mi.com/global/mi-10t Official website]</span></span> |} '''Xiaomi Mi 10T''' , '''Xiaomi Mi 10T Lite''' û '''Xiaomi Mi 10T Pro''' smartfonên bingeh-Android in ku ji hêla Xiaomi Inc. ve hatine pêşve xistin û di 30ê Îlona 2020an de hatine ragihandin, di heman demê de '''Xiaomi Mi 10i''' (li Chinaînê wekî Redmi Note 9 Pro 5G tê firotin) ku li ser bingeha Mi 10T Lite lê bi kamerayek 108 MP ve hatiye çêkirin, hate ragihandin. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2020/9/30/21495001/xiaomi-mi-10t-pro-announced-specs-display-camera-battery|title=Xiaomi's Mi 10T Pro has a 144Hz screen and a 5,000mAh battery|last=Byford|first=Sam|date=30 September 2020|website=[[The Verge]]|access-date=1 October 2020}}</ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.cnet.com/news/xiaomi-mi10t-pro-hands-on/|title=Xiaomi Mi 10T Pro 5G hands-on: 144Hz adaptive display and a 5,000-mAh battery|last=Dayaram|first=Sareena|date=30 September 2020|website=[[CNET]]|access-date=1 October 2020}}</ref> == Çavkanî == {{Çavkanî}} oxj4ggoh0tac9tzjjyo6929xb8q4p1t 0 129204 1095644 2022-08-19T00:11:56Z Sazo28 52174 Bi rêya wergerandina rûpela "[[:en:Special:Redirect/revision/1102659611|Redmi 10]]" hat çêkirin wikitext text/x-wiki {| class="infobox hproduct" |+ class="infobox-title fn" id="4" |Redmi 10 <br /><br /> Redmi 10 Prime <br /><br /> Redmi Note 11 4G <br /><br /> Redmi 10 2022 <br /><br /> Redmi 10 Prime 2022 | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:Redmi_10_Logo.svg|frameless]] |- | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:HK_MK_旺角_Mongkok_彌敦道_601_Nathan_Road_創興廣場_Chong_Hing_Square_shop_小米之家_旗艦店_XiaoMi_Store_December_2021_SS2_08.jpg|333x333px]]<div class="infobox-caption">Inverted Redmi 10 in Pebble White</div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Codename | class="infobox-data" |'''10/10 Pime:''' ''selene'' <br /><br /> '''Note 11 4G/10 2022/10 Prime 2022:''' ''selenes'' |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Brand]] | class="infobox-data brand" |[[Redmi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[List of mobile phone makers by country|Manufacturer]] | class="infobox-data brand" |[[Xiaomi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Slogan]] | class="infobox-data" |'''10/10 2022:''' ''Level Up!''<br /><br />'''10 Prime/10 Prime 2022:''' ''All-round Superstar''<br /><br />'''Note 11 4G:''' ''Little King Kong'' |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Color|Colors]] | class="infobox-data" |'''10/10 2022:''' Pebble [[White]], Carbon [[Grey|Gray]], Sea [[Blue]] <br /><br /> '''10 Prime/10 Prime 2022:''' Astral White, Phantom [[Black]], Bifrost Blue <br /><br /> '''Note 11 4G:''' Mysterious Black Realm, Time Monologue, Dream Clear Sky |- ! class="infobox-label" scope="row" |Series | class="infobox-data" |[[Redmi]]/[[Redmi#Redmi Note|Redmi Note]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Model | class="infobox-data" |'''10:''' 21061119AG, 21061119DG, 21061119AL <br /><br /> '''10 Prime:''' 21061119BI <br /><br /> '''Note 11 4G:''' 21121119SC <br /><br /> '''10 2022:''' 21121119VL <br /><br /> '''10 Prime 2022:''' 22011119TI |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Comparison of mobile phone standards|Compatible networks]] | class="infobox-data" |[[GSM]] / [[High Speed Packet Access|HSPA]] / [[LTE (telecommunication)|LTE]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |First released | class="infobox-data" |'''10:''' August&nbsp;18, 2021<span class="noprint">&#x3B;&#x20;12 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2021-08-18</span>)</span> <br /><br /> '''10 Prime:''' September&nbsp;3, 2021<span class="noprint">&#x3B;&#x20;11 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2021-09-03</span>)</span> <br /><br /> '''Note 11 4G:''' November&nbsp;25, 2021<span class="noprint">&#x3B;&#x20;8 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2021-11-25</span>)</span> <br /><br /> '''10 2022:''' February&nbsp;15, 2022<span class="noprint">&#x3B;&#x20;6 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2022-02-15</span>)</span> <br /><br /> '''10 Prime 2022:''' May&nbsp;9, 2022<span class="noprint">&#x3B;&#x20;3 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2022-05-09</span>)</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Availability by region | class="infobox-data" |'''10:''' August&nbsp;20,&nbsp;2021<span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2021-08-20</span>)</span> <br /><br /> '''10 Prime:''' September&nbsp;7, 2021<span class="noprint">&#x3B;&#x20;11 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2021-09-07</span>)</span> <br /><br /> '''Note 11 4G:''' December&nbsp;1, 2021<span class="noprint">&#x3B;&#x20;8 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2021-12-01</span>)</span> <br /><br /> '''10 2022:''' May&nbsp;11, 2022<span class="noprint">&#x3B;&#x20;3 months ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2022-05-11</span>)</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Predecessor | class="infobox-data" |[[Redmi 9]] <br /><br /> [[Redmi Note 9|Redmi Note 9 4G]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Related | class="infobox-data" |[[Redmi 10A]] <br /><br /> [[Redmi 10C]] <br /><br /> [[Redmi 10 5G]] <br /><br /> [[Redmi Note 10]] <br /><br /> [[Redmi Note 11]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Type | class="infobox-data" |[[Phablet]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Form factor (mobile phones)|Form factor]] | class="infobox-data" |[[Form factor (mobile phones)#Slate|Slate]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Dimensions | class="infobox-data" |162&nbsp;mm (6.4&nbsp;in) H <br /><br /> 75.9&nbsp;mm (2.99&nbsp;in) W <br /><br /> '''10/10 2022/Note 11 4G:''' 8.9&nbsp;mm (0.35&nbsp;in) D <br /><br /> '''10 Prime:''' 9.6&nbsp;mm (0.38&nbsp;in) D |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mass | class="infobox-data" |'''10/10 2022/Note 11 4G:''' 181&nbsp;g (6.4&nbsp;oz) <br /><br /> '''10 Prime/10 Prime 2022:''' 192&nbsp;g (6.8&nbsp;oz) |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Mobile operating system|Operating system]] | class="infobox-data" |'''Original:''' [[Android 11]], [[MIUI]] 12.5 <br /><br />'''Current:''' <br /><br />'''10/10 2022:''' [[Android 12]], [[MIUI]] 13 <br /><br /> '''10 Prime/10 Prime 2022/Note 11 4G:''' [[Android 11]], [[MIUI]] 12.5 |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[System on a chip|System on chip]] | class="infobox-data" |[[MediaTek]] Helio G88 (12nm) |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Central processing unit|CPU]] | class="infobox-data" |Octa-core (2x2.0 GHz Cortex-A75 & 6x1.8 GHz Cortex-A55) |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Graphics processing unit|GPU]] | class="infobox-data" |Mali-G52 MC2 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Memory | class="infobox-data" |'''10/10 Prime/10 Prime 2022/Note 11 4G:''' 4<span class="nowrap">&nbsp;</span>GB, 6<span class="nowrap">&nbsp;</span>GB <br /><br /> '''10 2022:''' 4<span class="nowrap">&nbsp;</span>GB <br /><br /> [[LPDDR#LPDDR4X|LPDDR4X]] [[Random Access Memory|RAM]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Storage | class="infobox-data" |'''10/10 Prime/10 2022/10 Prime 2022:''' 64<span class="nowrap">&nbsp;</span>GB, 128<span class="nowrap">&nbsp;</span>GB <br /><br /> '''Note 11 4G:''' 128<span class="nowrap">&nbsp;</span>GB <br /><br /> eMMC 5.1 |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Removable media|Removable storage]] | class="infobox-data" |microSDXC up to 512<span class="nowrap">&nbsp;</span>GB |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[SIM card|SIM]] | class="infobox-data" |'''10/10 Prime/Note 11 4G:''' Dual SIM (Nano-SIM, dual stand-by) <br /><br /> '''10 2022/10 Prime 2022:''' hybrid Dual SIM (Nano-SIM, dual stand-by) |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Battery (electricity)|Battery]] | class="infobox-data" |'''10/Note 11 4G/10 2022:''' 5000<span class="nowrap">&nbsp;</span>mAh <br /><br /> '''10 Prime/10 Prime 2022:''' 6000<span class="nowrap">&nbsp;</span>mAh |- ! class="infobox-label" scope="row" |Charging | class="infobox-data" |Fast charging 18W<br /><br />Reverse charging 9W |- ! class="infobox-label" scope="row" |Display | class="infobox-data" |6.5&nbsp;in (170&nbsp;mm)<br /><br />102.0 cm2 (~83.4% screen-to-body ratio)<br /><br />1080 x 2400 pixels, 20:9 [[aspect ratio]] (~405 ppi density)<br /><br />LCD, 90Hz [[refresh rate]]<br /><br />Corning [[Gorilla Glass]] 3 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Sound | class="infobox-data" |Stereo speakers |- ! class="infobox-label" scope="row" |Rear [[Camera phone|camera]] | class="infobox-data" |'''10/10 Prime/10 2022/10 Prime 2022:''' 50<span class="nowrap">&nbsp;</span>[[Megapixel|MP]], f/1.8, (wide), PDAF<br /><br />8<span class="nowrap">&nbsp;</span>[[Megapixel|MP]], f/2.2, 120˚ (ultrawide)<br /><br />2<span class="nowrap">&nbsp;</span>[[Megapixel|MP]], f/2.4, (macro)<br /><br />2<span class="nowrap">&nbsp;</span>[[Megapixel|MP]], f/2.4 (depth)<br /><br />'''Note 11 4G:''' 50<span class="nowrap">&nbsp;</span>[[Megapixel|MP]], f/1.8, (wide), PDAF<br /><br />8<span class="nowrap">&nbsp;</span>[[Megapixel|MP]], f/2.2, 120˚ (ultrawide)<br /><br />2<span class="nowrap">&nbsp;</span>[[Megapixel|MP]], f/2.4, (macro)<br /><br />LED flash, HDR, panorama<br /><br />[[1080p]]@30fps |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Front-facing camera|Front camera]] | class="infobox-data" |8<span class="nowrap">&nbsp;</span>[[Megapixel|MP]], f/2.0, (wide), 1/4.0”, 1.12µm<br /><br />HDR, panorama<br /><br />[[1080p]]@30fps |- ! class="infobox-label" scope="row" |Connectivity | class="infobox-data" |[[Wi-Fi]] 802.11 a/b/g/n/ac, dual-band, [[Wi-Fi Direct]], [[Hotspot (Wi-Fi)|hotspot]]<br /><br />[[Bluetooth#Bluetooth 5|Bluetooth 5.1]], A2DP, LE<br /><br />A-GPS, GLONASS, GALILEO, BDS<br /><br />NFC (10/10 2022; market/region dependent), FM Radio |- ! class="infobox-label" scope="row" |Data inputs | class="infobox-data" |[[USB-C|USB Type-C 2.0]]<br /><br />'''Sensors:''' <div class="plainlist"> ** [[Fingerprint scanner]] (side-mounted) ** [[Accelerometer]] ** [[Proximity sensor]] ** [[Compass]] </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[IP Code#Second digit: Liquid ingress protection|Water resistance]] | class="infobox-data" |Dust & splash proof |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Specific absorption rate|SAR]] | class="infobox-data" |'''10 Prime:''' <br /><br /> Head: 1.10<span class="nowrap">&nbsp;</span>W/kg <br /><br /> Body: 0.78<span class="nowrap">&nbsp;</span>W/kg |- ! class="infobox-label" scope="row" |Website | class="infobox-data" |<span class="url">[https://www.mi.com/global/product/redmi-10/ www.mi.com/global/product/redmi-10/]</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |References | class="infobox-data" |<ref name=":0"><cite class="citation web cs1" id="CITEREFGSMArena"><span class="cx-segment" data-segmentid="333">GSMArena. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="334">[https://www.gsmarena.com/xiaomi_redmi_10-11060.php "Xiaomi Redmi 10"]. ''www.gsmarena.com''.</span></cite></ref><ref><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1">[https://gadgets360.com/xiaomi-redmi-10-price-in-india-103259 "Redmi 10 Specifications"].</cite></ref><ref><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1" id="CITEREFDroidAfrica">DroidAfrica. </cite></ref><ref><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1" id="CITEREFPinoy_Techno_Guide">Pinoy Techno Guide. </cite></ref><ref><templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css"></templatestyles><cite class="citation web cs1" id="CITEREFPhones_Data">Phones Data. </cite></ref> |} '''Redmi 10 têlefonek''' Android-ê ne, yên ku wekî beşek ji koma wan rêzikên smartphone-ên [[Redmi]], jê hêla [[Xiaomi|Xiaomi Inc.]] di 18ê Tebaxa 2021ê de hatine çêkirin. <ref name=":0"><cite class="citation web cs1" id="CITEREFGSMArena"><span class="cx-segment" data-segmentid="333">GSMArena. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="334">[https://www.gsmarena.com/xiaomi_redmi_10-11060.php "Xiaomi Redmi 10"]. ''www.gsmarena.com''.</span></cite></ref> <ref>{{Cite web|url=https://www.gizmochina.com/2022/02/13/redmi-10-2022-launched-with-90hz-display-50mp-quad-cameras-helio-g88/|title=Redmi 10 2022 launched with 90Hz display, 50MP quad cameras, Helio G88|last=Valiyathara|first=Anvinraj|date=2022-02-13|website=Gizmochina|language=en-US|access-date=2022-03-05}}</ref> Redmi 10 jî hin guhertoyên xwe hene: * '''Redmi 10 Prime''' guhertoya Hindî ya Redmi 10 bi battiryeka mezintir e. <ref>{{Cite web|url=https://www.gizmochina.com/2021/09/03/redmi-10-prime-launched-with-90hz-display-helio-g88-50mp-quad-cameras-6000mah-battery/|title=Redmi 10 Prime launched with 90Hz display, Helio G88, 50MP quad cameras, 6,000mAh battery|last=Valiyathara|first=Anvinraj|date=2021-09-03|website=Gizmochina|language=en-US|access-date=2022-03-05}}</ref> * '''Redmi Note 11 4G''' guhertoya çînî ya Redmi 10 bêyî kamera kûrahiyê ye. * '''Redmi 10 2022''' li şûna tabloya SIM-ê ya bêkêmasî ya ku di Redmi 10-ê de ye, xwedan trayek Dual SIM -ya hybrid e. * '''Redmi 10 Prime 2022''' guhertoya Hindî ya Redmi 10 2022 bi battera mezintir e. == Çavkanî == {{Çavkanî}} aqllhgy17dzbgs5xcnpfewc3usrjqy6 0 129205 1095645 2022-08-19T00:18:27Z Sazo28 52174 Bi rêya wergerandina rûpela "[[:en:Special:Redirect/revision/1101106588|Xiaomi Mi 9]]" hat çêkirin wikitext text/x-wiki {{Agahîdank mobile phone|name=Xiaomi Mi 9|logo=Mi9Logo.png|codename=cepheus|image=Xiaomi MI 9 frontpanel.jpg|manufacturer=[[Xiaomi]]|series=[[Xiaomi|Mi]]|released={{start date and age|df=yes|2019|03}} (Mi 9) <br /> {{start date and age|df=yes|2019|04}} <br /> (Mi 9 Explorer)|predecessor=[[Xiaomi Mi 8]]|related=[[Xiaomi Mi 9 Pro]]|successor=[[Xiaomi Mi 10]]|type=[[Slate phone|Touchscreen]] [[smartphone]]|form=[[Slate phone|Slate]]|size={{unbulleted list|{{convert|157.5|mm|abbr=on}} H|{{convert|74.7|mm|in|abbr=on}} W|{{convert|7.6|mm|in|abbr=on}} D}}|weight={{plainlist| {{convert|173|g|oz|abbr=on}} }}|os='''Original:''' [[MIUI|MIUI 10]] based on [[Android Pie|Android 9 Pie]]<br/>'''Current:''' [[MIUI|MIUI 12.5]] based on [[Android 11]]|soc=[[Qualcomm]] [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 800 series|Snapdragon 855]]|cpu=Octa-core [[Kryo|Kryo 485]] (1x 2.84 GHz + 3x 2.42 GHz + 4x 1.8 GHz)|battery=Non-removable Li-Po 3300 mAh battery|gpu=[[Adreno|Adreno 640]]|display=6.39 inches, 1080 x 2340 pixels, (403 ppi), SUPER AMOLED touchscreen, 16M colors <br> HDR10<br> DCI-P3|rear_camera=Triple: 48 MP Wide (f/1.5 (Mi 9 Explorer 12 GB RAM) or f/1.8, 27mm, 1/2", 0.8µm) + 16 MP Ultrawide (f/2.2, 13mm, 1/3", 1.0µm) + 12 MP Telephoto (f/2.2, 54mm, 1/3.6" 1.0µm), 2x optical zoom, laser/phase detection autofocus, dual-LED flash|front_camera=20 MP (f/2.0, 0.9µm), 1080p|memory={{val|6|ul=Gigabyte{{!}}GB}} or {{val|8|ul=Gigabyte{{!}}GB}} [[Mobile DDR#LPDDR4X|LPDDR4X]] [[Random Access Memory|RAM]] <br /> {{val|8|ul=Gigabyte{{!}}GB}} or {{val|12|ul=Gigabyte{{!}}GB}} [[Mobile DDR#LPDDR4X|LPDDR4X]] [[Random Access Memory|RAM]] (Mi 9 Explorer)|storage=64 [[Gigabyte|GB]] or 128 [[Gigabyte|GB]] <br /> 256 GB (Mi 9 Explorer)|memory_card=None|connectivity=[[2G]], [[3G]], [[4G]], [[4G LTE]], Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac (2.4 & 5GHz), dual-band, WiFi Direct, DLNA, hotspot|input=Dual band [[Satellite navigation|GNSS]] ([[GPS]]/[[GLONASS]]/[[BeiDou Navigation Satellite System|BeiDou]]/[[Galileo (satellite navigation)|Galileo]]) [[Bluetooth]] V5, [[A2DP]], Low-energy, aptX HD|slogan=|unitssold=|website={{url|https://www.mi.com/global/mi9/|Mi 9}}|logosize=150px}} '''Xiaomi Mi 9''' smartfonek a [[Android|Android-ê]] ye, Ew ji hêla [[Xiaomi|Xiaomi Inc.]] ve di Sibata 2019 de dihête çêkirin. <ref>{{Cite web|url=https://www.theverge.com/2019/2/20/18232112/xiaomi-mi-9-three-cameras-fingerprint-scanner-announcement-price-specs-features|title=Xiaomi’s Mi 9 has three rear cameras and a familiar design|last=Seifert|first=Dan|date=20 February 2019|website=[[The Verge]]|access-date=3 April 2019}}</ref> == Çavkanî == {{Çavkanî}} tvupnl5bjywepw9vfx2k7i7f8943v6z 0 129206 1095646 2022-08-19T00:24:02Z Sazo28 52174 Bi rêya wergerandina rûpela "[[:en:Special:Redirect/revision/1101106569|Xiaomi Mi 8]]" hat çêkirin wikitext text/x-wiki {| class="infobox hproduct" |+ class="infobox-title fn" id="4" |Xiaomi Mi 8 | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:XiaomiMi8ProFront20190714.jpg|356x356px]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Codename | class="infobox-data" |dipper |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[List of mobile phone makers by country|Manufacturer]] | class="infobox-data brand" |[[Xiaomi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Series | class="infobox-data" |[[Xiaomi|Mi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |First released | class="infobox-data" |May&nbsp;2018<span class="noprint">&#x3B;&#x20;4&nbsp;years ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2018-05</span>)</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Units sold | class="infobox-data" |1 million <small>(as of June&nbsp;23,&#x20;2018<sup class="plainlinks noexcerpt noprint asof-tag update" style="display:none;">[//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Xiaomi_Mi_8&action=edit &#x5B;update&#x5D;]</sup>)</small><ref><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="225">[https://www.gsmarena.com/xiaomi_sells_over_1_million_mi_8_series_phones_in_less_than_three_weeks-news-31853.php "Xiaomi sells over 1 million Mi 8 series phones in less than three weeks"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="226">''GSMArena''<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="227"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">June 25,</span> 2018</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Predecessor | class="infobox-data" |Xiaomi Mi 6 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Successor | class="infobox-data" |[[Xiaomi Mi 9]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Related | class="infobox-data" |[[Xiaomi Pocophone F1|Pocophone F1]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Type | class="infobox-data" |[[Slate phone|Touchscreen]] [[smartphone]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Form factor (mobile phones)|Form factor]] | class="infobox-data" |[[Slate phone|Slate]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Dimensions | class="infobox-data" |<div class="plainlist"> * 154.9&nbsp;mm (6.10&nbsp;in) H * 74.8&nbsp;mm (2.94&nbsp;in) W * 7.6&nbsp;mm (0.30&nbsp;in) D </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mass | class="infobox-data" |<div class="plainlist ">175&nbsp;g (6.2&nbsp;oz) </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Mobile operating system|Operating system]] | class="infobox-data" |[[MIUI|MIUI 12]] based on [[Android 10]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[System on a chip|System on chip]] | class="infobox-data" |[[Qualcomm]] SDM845 [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 800 series|Snapdragon 845]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Central processing unit|CPU]] | class="infobox-data" |Octa-core (4x 2.8 GHz Performance [[Kryo|Kryo 385 Gold]] cores + 4x 1.8 GHz efficiency [[Kryo|Kryo 385 Silver]] cores) |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Graphics processing unit|GPU]] | class="infobox-data" |[[Adreno|Adreno 630]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Memory | class="infobox-data" |<span class="nowrap">6&nbsp;[[Gigabyte|GB]]</span> [[Mobile DDR#LPDDR4X|LPDDR4X]] [[Random Access Memory|RAM]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Storage | class="infobox-data" |64 [[Gigabyte|GB]]/128 [[Gigabyte|GB]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Battery (electricity)|Battery]] | class="infobox-data" |Non-removable Li-Po 3400 mAh battery |- ! class="infobox-label" scope="row" |Display | class="infobox-data" |6.21 inches, 1080 x 2248 pixels, (402 ppi), SUPER AMOLED touchscreen, 16M colors <br /><br /> HDR10<br /><br /> DCI-P3 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Rear [[Camera phone|camera]] | class="infobox-data" |Dual: 12 MP (f/1.8, 1/2.55", 1.4µm, 4-axis OIS, dual-pixel PDAF) + 12 MP (f/2.4, 1/3.4", 1.0µm), 2x optical zoom, dual pixel phase detection autofocus, dual-LED flash |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Front-facing camera|Front camera]] | class="infobox-data" |20 MP (f/2.0, 1.8µm), 1080p |- ! class="infobox-label" scope="row" |Connectivity | class="infobox-data" |[[2G]], [[3G]], [[4G]], [[4G LTE]], Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac (2.4 & 5GHz), dual-band, WiFi Direct, DLNA, hotspot [[Bluetooth]] V5, [[A2DP]], Low-energy, aptX HD |- ! class="infobox-label" scope="row" |Data inputs | class="infobox-data" |Dual band [[Satellite navigation|GNSS]] ([[GPS]]/[[GLONASS]]/[[BeiDou Navigation Satellite System|BeiDou]]/[[Galileo (satellite navigation)|Galileo]]) |} '''Xiaomi Mi 8''' <ref>{{Cite news|url=https://www.gsmarena.com/xiaomi_mi_8-9065.php|title=Xiaomi Mi 8 Specifications|website=GSMArena|language=en|access-date=2018-06-04}}</ref> smartfoneke [[Android|Android-ê]] ye, ya ku ji hêla [[Xiaomi|Xiaomi Inc]] ve hatî çêkirin.hhhxnjdnb dhdhdudb ejjdhdhr iejdjdh jehrjdbe djjdhdh ejjdhr dihdhr === Software === Ew li ser Android 10 -ê kardikir, bi çermê Xiaomi MIUI 11 -a xwerû ya ku bi MIUI 12-ê ve tête nûve kirin. dhhfhf udbdif dihfif == Çavkanî == {{Çavkanî}}{{Xiaomi|people=yes|software=yes|phones=yes|tablets=yes|laptops=yes|video=yes|wireless=yes|smart=yes|scooter=yes|below=yes}}{{Android smartphones}} md1n4lp6misodg5li44zubvr69abfhy 1095647 1095646 2022-08-19T00:24:51Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {| class="infobox hproduct" |+ class="infobox-title fn" id="4" |Xiaomi Mi 8 | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:XiaomiMi8ProFront20190714.jpg|356x356px]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Codename | class="infobox-data" |dipper |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[List of mobile phone makers by country|Manufacturer]] | class="infobox-data brand" |[[Xiaomi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Series | class="infobox-data" |[[Xiaomi|Mi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |First released | class="infobox-data" |May&nbsp;2018<span class="noprint">&#x3B;&#x20;4&nbsp;years ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2018-05</span>)</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Units sold | class="infobox-data" |1 million <small>(as of June&nbsp;23,&#x20;2018<sup class="plainlinks noexcerpt noprint asof-tag update" style="display:none;">[//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Xiaomi_Mi_8&action=edit &#x5B;update&#x5D;]</sup>)</small><ref><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="225">[https://www.gsmarena.com/xiaomi_sells_over_1_million_mi_8_series_phones_in_less_than_three_weeks-news-31853.php "Xiaomi sells over 1 million Mi 8 series phones in less than three weeks"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="226">''GSMArena''<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="227"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">June 25,</span> 2018</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Predecessor | class="infobox-data" |Xiaomi Mi 6 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Successor | class="infobox-data" |[[Xiaomi Mi 9]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Related | class="infobox-data" |[[Xiaomi Pocophone F1|Pocophone F1]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Type | class="infobox-data" |[[Slate phone|Touchscreen]] [[smartphone]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Form factor (mobile phones)|Form factor]] | class="infobox-data" |[[Slate phone|Slate]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Dimensions | class="infobox-data" |<div class="plainlist"> * 154.9&nbsp;mm (6.10&nbsp;in) H * 74.8&nbsp;mm (2.94&nbsp;in) W * 7.6&nbsp;mm (0.30&nbsp;in) D </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mass | class="infobox-data" |<div class="plainlist ">175&nbsp;g (6.2&nbsp;oz) </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Mobile operating system|Operating system]] | class="infobox-data" |[[MIUI|MIUI 12]] based on [[Android 10]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[System on a chip|System on chip]] | class="infobox-data" |[[Qualcomm]] SDM845 [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 800 series|Snapdragon 845]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Central processing unit|CPU]] | class="infobox-data" |Octa-core (4x 2.8 GHz Performance [[Kryo|Kryo 385 Gold]] cores + 4x 1.8 GHz efficiency [[Kryo|Kryo 385 Silver]] cores) |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Graphics processing unit|GPU]] | class="infobox-data" |[[Adreno|Adreno 630]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Memory | class="infobox-data" |<span class="nowrap">6&nbsp;[[Gigabyte|GB]]</span> [[Mobile DDR#LPDDR4X|LPDDR4X]] [[Random Access Memory|RAM]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Storage | class="infobox-data" |64 [[Gigabyte|GB]]/128 [[Gigabyte|GB]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Battery (electricity)|Battery]] | class="infobox-data" |Non-removable Li-Po 3400 mAh battery |- ! class="infobox-label" scope="row" |Display | class="infobox-data" |6.21 inches, 1080 x 2248 pixels, (402 ppi), SUPER AMOLED touchscreen, 16M colors <br /><br /> HDR10<br /><br /> DCI-P3 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Rear [[Camera phone|camera]] | class="infobox-data" |Dual: 12 MP (f/1.8, 1/2.55", 1.4µm, 4-axis OIS, dual-pixel PDAF) + 12 MP (f/2.4, 1/3.4", 1.0µm), 2x optical zoom, dual pixel phase detection autofocus, dual-LED flash |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Front-facing camera|Front camera]] | class="infobox-data" |20 MP (f/2.0, 1.8µm), 1080p |- ! class="infobox-label" scope="row" |Connectivity | class="infobox-data" |[[2G]], [[3G]], [[4G]], [[4G LTE]], Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac (2.4 & 5GHz), dual-band, WiFi Direct, DLNA, hotspot [[Bluetooth]] V5, [[A2DP]], Low-energy, aptX HD |- ! class="infobox-label" scope="row" |Data inputs | class="infobox-data" |Dual band [[Satellite navigation|GNSS]] ([[GPS]]/[[GLONASS]]/[[BeiDou Navigation Satellite System|BeiDou]]/[[Galileo (satellite navigation)|Galileo]]) |} '''Xiaomi Mi 8''' <ref>{{Cite news|url=https://www.gsmarena.com/xiaomi_mi_8-9065.php|title=Xiaomi Mi 8 Specifications|website=GSMArena|language=en|access-date=2018-06-04}}</ref> smartfoneke [[Android|Android-ê]] ye, ya ku ji hêla [[Xiaomi|Xiaomi Inc]] ve hatî çêkirin. === Software === Ew li ser Android 10 -ê kardikir, bi çermê Xiaomi MIUI 11 -a xwerû ya ku bi MIUI 12-ê ve tête nûve kirin. dhhfhf udbdif dihfif == Çavkanî == {{Çavkanî}}{{Xiaomi|people=yes|software=yes|phones=yes|tablets=yes|laptops=yes|video=yes|wireless=yes|smart=yes|scooter=yes|below=yes}}{{Android smartphones}} s2qtsfsiie5g3heiuedcp05rhbuks3h 1095648 1095647 2022-08-19T00:25:10Z Sazo28 52174 wikitext text/x-wiki {| class="infobox hproduct" |+ class="infobox-title fn" id="4" |Xiaomi Mi 8 | colspan="2" class="infobox-image" |[[File:XiaomiMi8ProFront20190714.jpg|356x356px]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Codename | class="infobox-data" |dipper |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[List of mobile phone makers by country|Manufacturer]] | class="infobox-data brand" |[[Xiaomi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Series | class="infobox-data" |[[Xiaomi|Mi]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |First released | class="infobox-data" |May&nbsp;2018<span class="noprint">&#x3B;&#x20;4&nbsp;years ago</span><span style="display:none">&nbsp;(<span class="bday dtstart published updated">2018-05</span>)</span> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Units sold | class="infobox-data" |1 million <small>(as of June&nbsp;23,&#x20;2018<sup class="plainlinks noexcerpt noprint asof-tag update" style="display:none;">[//en.wikipedia.org/w/index.php?title=Xiaomi_Mi_8&action=edit &#x5B;update&#x5D;]</sup>)</small><ref><cite class="citation web cs1"><span class="cx-segment" data-segmentid="225">[https://www.gsmarena.com/xiaomi_sells_over_1_million_mi_8_series_phones_in_less_than_three_weeks-news-31853.php "Xiaomi sells over 1 million Mi 8 series phones in less than three weeks"]. </span><span class="cx-segment" data-segmentid="226">''GSMArena''<span class="reference-accessdate">. </span></span><span class="cx-segment" data-segmentid="227"><span class="reference-accessdate">Retrieved <span class="nowrap">June 25,</span> 2018</span>.</span></cite></ref> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Predecessor | class="infobox-data" |Xiaomi Mi 6 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Successor | class="infobox-data" |[[Xiaomi Mi 9]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Related | class="infobox-data" |[[Xiaomi Pocophone F1|Pocophone F1]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Type | class="infobox-data" |[[Slate phone|Touchscreen]] [[smartphone]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Form factor (mobile phones)|Form factor]] | class="infobox-data" |[[Slate phone|Slate]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Dimensions | class="infobox-data" |<div class="plainlist"> * 154.9&nbsp;mm (6.10&nbsp;in) H * 74.8&nbsp;mm (2.94&nbsp;in) W * 7.6&nbsp;mm (0.30&nbsp;in) D </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |Mass | class="infobox-data" |<div class="plainlist ">175&nbsp;g (6.2&nbsp;oz) </div> |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Mobile operating system|Operating system]] | class="infobox-data" |[[MIUI|MIUI 12]] based on [[Android 10]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[System on a chip|System on chip]] | class="infobox-data" |[[Qualcomm]] SDM845 [[List of Qualcomm Snapdragon systems-on-chip#Snapdragon 800 series|Snapdragon 845]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Central processing unit|CPU]] | class="infobox-data" |Octa-core (4x 2.8 GHz Performance [[Kryo|Kryo 385 Gold]] cores + 4x 1.8 GHz efficiency [[Kryo|Kryo 385 Silver]] cores) |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Graphics processing unit|GPU]] | class="infobox-data" |[[Adreno|Adreno 630]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Memory | class="infobox-data" |<span class="nowrap">6&nbsp;[[Gigabyte|GB]]</span> [[Mobile DDR#LPDDR4X|LPDDR4X]] [[Random Access Memory|RAM]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |Storage | class="infobox-data" |64 [[Gigabyte|GB]]/128 [[Gigabyte|GB]] |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Battery (electricity)|Battery]] | class="infobox-data" |Non-removable Li-Po 3400 mAh battery |- ! class="infobox-label" scope="row" |Display | class="infobox-data" |6.21 inches, 1080 x 2248 pixels, (402 ppi), SUPER AMOLED touchscreen, 16M colors <br /><br /> HDR10<br /><br /> DCI-P3 |- ! class="infobox-label" scope="row" |Rear [[Camera phone|camera]] | class="infobox-data" |Dual: 12 MP (f/1.8, 1/2.55", 1.4µm, 4-axis OIS, dual-pixel PDAF) + 12 MP (f/2.4, 1/3.4", 1.0µm), 2x optical zoom, dual pixel phase detection autofocus, dual-LED flash |- ! class="infobox-label" scope="row" |[[Front-facing camera|Front camera]] | class="infobox-data" |20 MP (f/2.0, 1.8µm), 1080p |- ! class="infobox-label" scope="row" |Connectivity | class="infobox-data" |[[2G]], [[3G]], [[4G]], [[4G LTE]], Wi-Fi 802.11a/b/g/n/ac (2.4 & 5GHz), dual-band, WiFi Direct, DLNA, hotspot [[Bluetooth]] V5, [[A2DP]], Low-energy, aptX HD |- ! class="infobox-label" scope="row" |Data inputs | class="infobox-data" |Dual band [[Satellite navigation|GNSS]] ([[GPS]]/[[GLONASS]]/[[BeiDou Navigation Satellite System|BeiDou]]/[[Galileo (satellite navigation)|Galileo]]) |} '''Xiaomi Mi 8''' <ref>{{Cite news|url=https://www.gsmarena.com/xiaomi_mi_8-9065.php|title=Xiaomi Mi 8 Specifications|website=GSMArena|language=en|access-date=2018-06-04}}</ref> smartfoneke [[Android|Android-ê]] ye, ya ku ji hêla [[Xiaomi|Xiaomi Inc]] ve hatî çêkirin. === Software === Ew li ser Android 10 -ê kardikir, bi çermê Xiaomi MIUI 11 -a xwerû ya ku bi MIUI 12-ê ve tête nûve kirin. == Çavkanî == {{Çavkanî}}{{Xiaomi|people=yes|software=yes|phones=yes|tablets=yes|laptops=yes|video=yes|wireless=yes|smart=yes|scooter=yes|below=yes}}{{Android smartphones}} soz5he6pn88lzn8n3tdpv6qfzwa3cjz